Ticuna: Bible for 1 John, 1 Peter, 1 Thessalonians, 1 Timothy, 2 Corinthians, 2 John, 2 Peter, 2 Timothy, 3 John, Acts, Colossians, Ephesians, Galatians, Jude, Luke, Mark, Matthew, Philemon, Philippians, Romans, Titus

Formatted for Translators

©2022 Wycliffe Associates
Released under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Bible Text: The English Unlocked Literal Bible (ULB)
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English Unlocked Literal Bible is based on the unfoldingWord® Literal Text, CC BY-SA 4.0. The original work of the unfoldingWord® Literal Text is available at https://unfoldingword.bible/ult/.
The ULB is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Notes: English ULB Translation Notes
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English ULB Translation Notes is based on the unfoldingWord translationNotes, under CC BY-SA 4.0. The original unfoldingWord work is available at https://unfoldingword.bible/utn.
The ULB Notes is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
To view a copy of the CC BY-SA 4.0 license visit http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/
Below is a human-readable summary of (and not a substitute for) the license.
You are free to:
The licensor cannot revoke these freedoms as long as you follow the license terms.
Under the following conditions:
Notices:
You do not have to comply with the license for elements of the material in the public domain or where your use is permitted by an applicable exception or limitation.
No warranties are given. The license may not give you all of the permissions necessary for your intended use. For example, other rights such as publicity, privacy, or moral rights may limit how you use the material.

Matthew

Chapter 1

1Orepanei ngechuchaya cristu tánüũgüchiga Dabinane,rü Aabane 2Aba rü IsaananutüNII,Rü Isaa Jaco nanatüni,Jaco rü Judá nanatüni rü naenegünatüníí. 3Judá rü Farenanatü rü ZaranatúniTamara narü nã́e,Tares Esrom nanatü,Esrom rü Aram nanatuníí.4Aram Aminadab nanatüni,Aminadab Naasón nanatüni,Naason salmon nanatü 5Salmon rü Booz nanatünii, Rahabma,Booz obed nanatü Rutma,obed IsaÍnanatü 6Isaí rü rei Dabi nanatüni.Dabi rü salomon nanatünii,urias namawaukü.7Salomon Raboam nanatüni,Dabi rü salomon nanatünii,Urias namawaukü. 8Salomon Roboam nanatüni,Roboam Abiasnanatü,Abias Asa nananütü.9Uzias Jotam nanatü,Jotam rü Acaz nanatüni,Acaz rü Ezequia nanatüníí. 10Ezequia rü Manache nanatünii,Manache rü Amonanatüni,nümanaükü Josia nanatü 11Josia rü Jekonia nanatüni rü naegegü ñeguma ina wougú Babironiawá.12Rü Babironiawa i ta wouguwena,Jeconia rü zalatienanatüni,zalatie rü zorababe tanüüni 13Zorababe rü Abiunanatüni,Abiu rü Ereaquin nanatüni,Ereaquin a Azornanatü 14Azor rü Sadoknanatünii,sadok naükü Akin nanatünii,Akin Eliudnanatü.15Eliud nü Eleazarnanatünii,Eleazar Matan nana tü,Matan rü Jaconanatüni. 16Jako rü Yuchenanatüni Maria tümaté,ñema na bṵü,a ngechuchu ya naega cristu 17Abanatüügü nü Dabinatanuügü rü 14 nii,kü Dabiwanaügü rü ñeguma ita wougú ya cristu 14 tani a natanüũgü.18Ñaakü ni na búú a ngechuchu ya cristu.NÀ̰e Maria yuche ma ti ñichaü,natürü nà̰üpa ni nügüütawa na iṹ,tüma marü ta amaputüwe ñema nãẽṵ̈nẽüṵ́. 19tṹmate Jose rü wii yutü arü meàṹni,ñemaka tauküra duatatanüwa tüṵüni aneachié Ñemaka nügü ina wogü,rü tawema nü kuaüke.20nagu narü inü yani ñeḛma na ṵ̈ǜ, rü wii naüñe üünẽaaǜ nà̰ka na ngo̰ nanegüwà rü ña̰ü nṵ̈ü:'' yuche, Dabinane, tau Maríayku muu, kúmarũü, erü yiema marü ṵ̈é tumanekawa rü nãẽ ṵ̈ũnẽwa ni ta u. 21tümawa ta na bu ya wii tümane rü ngchuchutani naega,rü nüma tani norü duata arü chieü ina pouṵ̈.''22guuma i ñaa ngupetüṵ́ rü na ṵ̈ǜkani erü ñemani a kori tupana arü ore ma i deaṵ̈ a ṵǜ, ñaṵ̈: 23''na dawenü, yiema viergen ta aaküta rü wii bukü ta na ira, rü naegatanaṵ̈kü EMANUE, ñema norü uegurü Tupana tamaà̰ni.''24yuche na baiachigu norü pewa nana ü i ñema naṵñe üüñe yima koriarüḭü nüna ṵ̈eü ñeguma nà̰marṵ̈ü tüna ya̰ù. 25notürü nṵ̈marü tauguma tümamá na pḛ ñumata nabu ga yima tümane. rü ngechuchugu nana ṵ̈ága.

Chapter 2

1chikama na iragü echuchu Beregü rü Judeagü norü ngneigü yima kori Herodes, yima yatükü nüü̃ kuakü ĩna ngugü yakaagü ñaa kü ni deagü Jerusalewa; 2¿''Ñetakü yima rey judiogüarü marü irakü? müü cha dau yima norü etá üakü ĩna ü̃ü̃wá nuà̰ namãà̰ tarü yumaeẽ̀''. 3Marü nüna inügú yima rey Herode, na baiñachi yima ĩa̰ne Jerusalen namã.4Herode ĩa̰nẽ mana nguta keé rü guema paika na, ká rü norü ĩa̰nẽ na ká; ''¿Ñeta na irá yima .ngechucho''. 5Ñaü nümagü ''Rü Beregù rü Judeagù, ñaarü marü na ematüü yima profeta nüü̃ ṵ̈. 6''kurü Beregü, norü waimugü ñema Juda, tama ni kumã irakü kü ĩ ñema aḛgakü rü Juda, kuwata nĩ́na uṵ̈ yima aegakü kurü ĩa̰newa tana purakü Israewá.7Ñema a̰ẽgakü Herodes na̰ká na ká ñema marü nüũ̀ kuae niĩkatama ñeta na ngò yima etá. 8yima a̰ẽgakü ñemã nana mugü Berewa;''Ñema pi ĩ rü meata naka pe daü yiema bué. Ñeguma marü nüũ̀ pe ngaugu, choüta nüũ̀ pe kua̰ẽ, choma tata namaà̰ cha yumaẽ̀.9Marü na inüegü nakü wena na ĩachi ñema na ĩ yima eta ĩngoüwa rü wena na̰kà na ngoarü yima eta rü meama ina iraü wa inarü yauchi. 10Ñeguma nüna daugü wena yima eta na taegü.11Ñema na ngugǜ napatawa nüü̃ na dau naẽmã Maria. Nunã na magü ñua̰chi na yumae namã̀, norü wana norü oro, norü incensio rü norü mirra. 12tupana nüũ̀ ta o̰regü taü ñema pe woegü Herodes;13Ñemaka tomagü na ĩĩ, wií üünẽ naka na ngò yima José norü naneguwa ñaü; ''narü da, tüṹ rü yawachi yima bukü rü naemà i ña Egiptowa na ú. Ñemãrü aǜ ñuata kumani chi ugù, erü aegakü Herodes naka na daù erü naa muchaü.'' 14Ñeguma yutaügü inarü dà rü nia pa mi rü mamà ta ĩ Egiptuwá. 15korí ñema ta naü ñuata ta yù yiema Herodes. Ñema marü narü ñema tupana ni ù narü profetawa, ''Rü Egiptuwa ta naka cha ka yima chaune.''16Ñeguma Herodes nüũ̀ a kua̰chigü marü namaà̰ na ĩà̰weégü na nú paraküuchi. Ña ü ñumata nguema bué tüṹ pe daí yiema yatúé yiema 2 arü taunekü küerika ñuachi wií tawemükügué, yiema Berewa ñemagüé rü ñuachi ñema waimüwa ñemagué,naü̃ yima Herodes ñua̰ta chama pema ni chi ugúta ñeguma ta tama marü tüü pi daí.17Ñeguma nakü marü ngüeé ñema profeta Jeremiwa ni ù; 18''ñema naĩchaküwa nüü ta ĩnü wií naga, tauta naka kü aù ñumachi tautama naka i kü kuà̰, yiema Raquel ta a̰ú ta a̰ú tümaaküka rü rehuso tümama ta ñechaü erü marü tama ta ma ẽ̀''.19marü Herodes na yú,daḛ wié üünñe nagü ta a̰ñegú a Jose rü Egipto ña ü̃: 20''Rü inarü dá tümama i ṹ yiema kune rü norü mamà̰ ta rü yiana ṵ́ ñema waimüwá iraürü, erü ñemagü bueika i daügú marü na yué'' 21Jose inarü dá bueí ní yawachi ñuachi naémà ta woegü ñema waimüwá na ẽga Ira.22ñeguma nüña inügü yima Arquelao niĩ nüna na dau ñema ĩa̰ne Judeawa erü nãnatüwena nüĩ nüna na daù ñema Herodes, na muü ñema na ü. Marüchire tupana namma ti nanegüwa, ñema na ú yima Galilewa. 23ñema na ṵ́ ñema na maü̃ yima ĩa̰ñegú Nazareth.marü ni ngü ñema deá ñemã profeta ugúü̃ yima korichiga, naegonakü Nazareno.

Chapter 3

1Ñḛ´mà i nguneigügu rü Juan yima üegatẽéruikÜ̃ Tupana arü ore ni uchigü Judéaanewa i naãnẽ ñeakù rü ñanarügü: 2¨Nṵ̈ü perṵ̈o̰é i chieÜ̃ peküma, erü ni ngaika na perü aegaküiṵ̈ ya Tupana¨. 3ErÜ náchiga ni ñema yima Tupana arü orearü uruÜ̃ ya Ichaia nü i uÜ̃ ñà̰gu: ¨Rü naãnẽ ñeakü̃wa, rü wií i duÜ̃Ü̃ i ñema ta̰gaãkü ñaÜ̃: pegü pe mee nà̰ka ya korí, rü nà̰ka ípeyawẽachiẽ i perü ma̰Ü̃¨.4RÜ nachiru yima JuanrÜ Kameyutaanakanii, rü narü goyeÜ̃ rü nachamünà̰kanii. RÜ beruremaã rü munümaã na ãwemü. 5Ñeguma i gṵúma i duuÜ̃gü i Jerusalenkaa rü JudeakaagÜ naka nṵ̈gü na nṵ́takeégü tatü i JordankÜwagu. 6PemagÜrü marü pi ṵ̈ẽgagü i tà̰tü JordanwÀ, ñèguma perü chieÜ̃ i pe Ṵ́gÜ̃guyani.7NÓ̰türü ñeguma nüŨ̀da̰ṵgu ni mṵuma FariseugÜ rü SaduceugÜ i ngṵ́gü nà̰ka na ṵ̈egagṵ̈Ü̃ka, ña̰Ü̃ nṵ̈Ü̃: ¨Pḛ´magü pa à̰tapetükumüqṵ̈, ¿teé pemaa nüÜ̃ ti u na nachawa pi bumüÜ̃ i ñema tupanaarü nÙ i ngÙÜ̃ta? 8MḚÜ̃ i o̰ri pi de nṵ̈Ü̃ perü o̰eÜ̃ka i ñema pekümaichḛÜ̃. 9RÜ tàu nà̰gu perü inüe rü Abraham ni penatüyíÜ̃. NÓ̰türü chama pḛmà nṵ̈Ü̃chiu rü ñeguma Tupana nà̰weegu tama nṵ̈na gṵ́cha na AbrahamnÀ̰nègü nṵ́taÜ̃tai.10Yiema yuema rü ma̰rü náichuma̰ãgutaÜ̃. ÑḚ´màka rü gṵúma i nà̰nètügù i chiearü õõ̀Ü̃ rü tánadaÜ̃ rü ṵ̈Ü̃etügü tana wó̰ku. 11ChamarÜ dḛàmá peüchiüégagü nüÜ̃ perüó̰èÜ̃ka i peküma i chieÜ̃. NotÜrü yima chauweama ni ṵ́kü´, rü choünarü po̰ramà̰è rü bai i norü sandalia̰ãrü ñḛ´wà chà̰mè. NÜmarüta tṵ̈Ü̃ni ṵ̈égàgü i ñãẽüÜ̃ñema rü ṵ̈ǜḛ̰mámà̰ta. 12NÓ̰rü bunüruÜ̃ nà̰mèwa na ñḛ´mà nó̰rü ḛ´raà̰rü ñineküruÜ̃ rü ñumachi nó̰rü trigurü búneküruÜ̃. NÓ̰türü nṵ̈ma tṵ̈ü̃ i nanagÙm i ñḛ´ma tṵ̈maárü chieü̃, ya yḬ́ma ṵ̈ǜ tauguma i oü̃newà.13Ñeguma Ngechuchu Galiléawa nina ṵ́gù rü ta̰tü Jordanwa naṵ́ Juan na ṵ̈egaü̃ka. 14NÓ̰türü Juan nüna nà̰á núù, rü nà̰má nüni ù: ¨Chama cha na̰wẽẽni kṵ́ma choü̃ ku ṵ̈égü̃, rü ¿kuma chautawakṵù¨? 15Ngechuchu nüna nga̰üü̃ rü ñaü̃: ¨Cha nà̰wáè ñṵ́ma Juan nṵ̈ü̃na ṵ̈ẽü̃.16NÀ̰ Ṵ̈egaguwena, Ngchuchu pa̰ãma i na ṵ̈achi ñema déa̰chiwà̰ rü ñegumatama ni wã̀na i dà̰ũguü̃ i naãne. ÑṴ̈ma nṵ̈na da̰ù i Tupanaãẽ i ṵ̈Ũ̀neü̃ i wii ya mutukurüü̃ ñema nina ḛéü̃ rü nà̰gù nà̰rü nga̰iüü̃. 17RÜ daunáa̰newá, ninaú wii i nà̰ga ñà̰ü̃: ¨Daaníi ya cháune nüü̃ chagnechaü̃ü̃chikü. RÜ poraãküma namaã cha tà̰ãẽ¨.

Chapter 4

1Ñeguma Ngechuchu rü naae i meü̱̃ naã ga, nããne i ngẽakuüwá, nā chatana na üü̱̃ka̱. 2Ñeguma marü 40 i nguneü, rü ochí 40 i chütaÜ̃ na auregu rü na taiya. 3Ñeyuma chatana naka̱ niÜ̃, rü nüü ñanarügü; Ñeguma Tupana nānẽ ki ĩgu, kü ñaā nutagüÜ̃ na mü̃ naã pon üna ka̱ichigüÜ̃. 4NatÜrú Ngechuchu rü nana ngaÜ̃, rü ñanarügü: Na wümatü niĩrü taü̃tama pon ma̱rika tana maÜ̃ i yatü, rü güÜ̃ma tata i ore i tupanaa̱wá ne uümaã.5Ñeguma chatana rü ĩāne a üÜ̃nẽnẽwá nana ga, rü na máchane maeügu i ngutakae̱e̱ pataüetügu nana munagü, 6rünüÜ̃ ñanarÜgü:¨Ñgguma Tupana nane ki ĩgu, kü ñã́tügu kugü nañã, erü na wümatü¨; RÜ NÜma norü duüÜ̃gü i üünegüü üna mü̃ na̰ kṴna na daugüüka̰, rü Õchi numagüta kuü na ngenagügü i na̰ ngmããkuü tama ki pukutüÜ̃ka i wüi i nutamaã¨,7Ngchuchu nüÜ̃ ñanarügü ¨weénaarü na wümatü: taü̃tama kurü korí ya TupanaÜ̃ kuü¨. 8Ñeguma chatana rü wénaarü wüi i nachika i mapüÜ̃wa nana ga, rü nüü nana wḛ guüma y ngema nachikagü ñaa nããnewá ñemagüü i güÜ̃ i norü tagümaa. 9RÜ nüÜ̃ ñanarügü: ¨Guüma i ñemaÜ̃ügü ta kuna chaa̰ ñeguma chaupḛḛgu kurü ma̰kuchigü rü ochí choÜ̃ ku taẽẽgu¨.10Ñeguma Ngechuchu rü nüÜ̃ ñanarügü: ¨¡ I ü̃gachi nua pa chatana! ErÜ na wümutü; korí ya Tupana Ü̃rikatanĩ́ ku daü̃¨. 11Ñeguma rü chatana nüna niñã, rü Tupana arü duuÜ̃gü i üÜ̃negüÜ̃ ñémã na ĩ, rü nüÜ̃ na taẽẽgü.12Ñeguma Ngechuchu KuaÜ̃ na a gagüü̃, nügü na taegü Garireawa. 13NÜma NacharewÁ ¡na uÜ̃rü KapernaÜwa na maü ngema ĩna ngaikamuüwá; Garireawa ñema Chabulón ü̃chí Neftali arü waí mügüwá14Ñema na ngupetü naa nguÜ̃ka̰ ñema deagü ore arü uruÜ̃ Ichaia. 15Ñemo waimü í Chaburon arü ü̃chí NeftalÍ arü yeamaüra, Garirea wa ĩ duü̃gü ĩ tama KorÍgawá maeÜ̃. 16Yima iãne waanewá gnemagüé taÜ̃ omüta daugü, NotÜrü yÍemagü naanewá maeẽ uchí yiema yuchípetawá ñemagüé tümaetüwá o̰mü na baí .17ÑegumakÜ̃rüwá Ngechuchu nonaügü na nguetaé uchí nüÜ̃ a ú. KÜ peküma chicÜ̃ i prna ngéngerü nÍ ngaika ĩ daugüÜ̃ i naané.18Ñeguma nüma rü dea taÜ̃ Garireawá ni ü̃gu, nüna daú tare naene, Simón rü ñuma naega Pedru, i naene Andres, dea taÜ̃gu nanañá narü pücha, 19Ngechuchu ñanarügü ¨nuapeĩ chowe peri ĩ i choma rü yatügüarü powetanÜ̃ ĩgüta peĩ¨. 20ÑÉgumatama inana ngegü narü pücha rü Ngechuchu we narüĩ.21Ñeguma Ngechuchu ĩná ü̃ü̃gu, nü na daú tare nügüenegü Jacobu Chebedeu nané õchí kuaü̃ norü naené. NÜmagü rü nguégu nanatü küwawá na ñemagü Chebedeo nánáwetagü narü pücha. NÜma naka naka. 22Ñegumatama i nanangegü narü ngué i norü pápá, rü wiíkana Ngechuchuwé nari ĩ.23Ngechuchu rü guü̃ Garireanewa na ü̃, chinagogawá na ngueẽtaechígü rü nama ni dea i ore i naanechiga, guü̃ dawé narü meẽ i guü̃ma i ngetátünanguü̃wa a duatagü. 24Nachiga Ngechuchu í nà ngu guü̃ nanewá Siria, ñeguma muü̃chí dueẽ dawegüe, ñema chiḛü̃naaẽ tümawá ñemagüe, õchí yuãchigüe, rü tama chigüe. Ngechuchu tünarü meẽgü. 25TaÜ̃ natükumü nawé narü ĩ, Garireanewá, Judeawá rü õchí Jordan arü yeamá.

Chapter 5

1MapÜnewá na inagü, ñeguma Ngechuchu nü nadau natükumü, ñeguma i narüto, narü nguetanüü̃gü naü̃tawá ta ĩ. 2NÜma ni wana i naa̰ rü nini ü̃; nüma ñanarügü: 3Tataaẽgü yiema taunaaẽ, tümawá ñemagüe erü tümakaniĩgü ñema daü̃ arü naanewá ñemaü̃ i nachiga i üüne. 4Tataaẽgü yiema auegüe, erü nümagü ta ni ĩ nüü̃ narüngieẽ.5Tataaẽgü yiema tau naaẽ, tümawá ñemagüe erü tümagü tana yaú ñema naanè. 6Tataaẽgü yiema taiyagüe i tawagüe meŨ arü üka̰, erü tümagüta ti ãaku meĩmá. 7Tataãegü yiemagü ngechaÜ̃tümüÜ̃güe, rü tümagu tana yaù ngechaÜ̃. 8Tataãegü yiemagü tama iaüãchi arü maũneagüé erü tamagü Tupana ita dau.9TataÃegü yíemagÜ memarekü, rü yiemagü Tupana nanegüta tiĩ. 10Tataãegü yiemagü tümawenañegüe nachiga rü meĩka̰, ngerü tümaarügüniĩ ñema daunaanè.11Petaaẽgü pemagü ñeguma dÜ̃gü chiḛü̃ pema ugugu uchi pewe na ngegugü dora takü pema ni ùgu chieü̃chiga chauchigaká. 12Petaaẽgü, erü taũ nií natanü dauna̰newá. ErÜ ñemaküiduũgü nawè na ñegü i ore arü ugüruü̃ taũta nuape ngugügù.13Pema rü yuküra arü naane peĩ; ñema narü taùgunaaka, ¿ñúa̰küchi wena na üü̃chiũ? tama na mé, erü tana ñá i dueé nawa ta ngagü. 14PemagÜ rü naane arü o̰mü pe ĩ. Wií ĩanè mapüũwa ñema tama taa ku.15taũtama dueẽ ina ngiügü ñema o̰mü i tamata mechatatü̃gu nana ü o̰mü, nüeta ĩpatawá a yaura. 16Ñema o̰mü, düeẽpewa ni yaura ñemakü ni pe daugüũ mea na ügüü̃ i pena taaẽgü a tanatü daũanewá ñema.17Tamanagu perí inü Chama rü nua cha ũ rü nagu chím daũ i mugü rü profetagü; tama nua peĩtawa cha ũ chieũ arü irũ, norü ore ta ngueũ. 18AikÜmakü pema ni chi ũ ñeguma naane üüne i maira ipetügu ni wií jota, ni wií etapeḛ tamata ni ĩpetügü narü mugü, ñegnuma guũma marü na gú.19Ñemaka teé nagu na gaugu ñema íràichiũ narü mugü i na nguẽ toküũ ñemaka na üü̃, tamata aẽgakü rü porákünü, tamata aẽgakü rü porákünü yea naane nachika üüné. NotÜrüteé namata nguũgu i namata ngueẽ rü ñemaka aẽgakü arü taũ ta ni ĩ yea naane nachika üüneũwá. 20Ñemaka choma pema nüchi ü peĩ ñegumachi narü justicia ñema naane nachika üüneũwá na üku.21Pema nüpeinüe na pema nüti uü̃ i nuküma i nguneü̃ gügu: ¨Tautama ku maéta ü̃, i ngeerüe a maetae rüta aukümaü̃wá ta ñema¨. 22NaturÜ choma pema̰ nüchi u, a guemã tümaenema̰ nue rü ta aukümaüwá ta ñema; rü ngẽerüe tümaẽnẽü̃ ñagüe: ¡Kuma rü wüi i dũũü̃ i tauwá i meü̃kiĩ! rü ta aukümaüwá ta ñema na̰ tüna üetugüü̃ka̰ ñema natükumü i guüü̃gü̃ i mũgüma̰ kua̰guü̃; rü ñeerüe a tüü̃ ñagüe: ¡Kuma rü tama kuaẽü̃ku kua̰!, rüta aukümaü̃ i nachika i ü̃ü̃ema i ñemaüwá ta ñema.23RÜñeguma kurü amare iku wḛgu i nachika i uüneü̃wá rü ñeguma ñéma nüna ñema. 24KÜ ñema nachika i uüneü̃pḛḛgu naü i ñema kurü amare, rü i ũ. Ku kunema̰ na meeẽirà i kurü gṵchaü̃, rü ñeguma nua na ũ, rü kurü amare na ã.25KÜ wüi i kua̰wá na ngu i nama̰ ñema kui uaü̃ü̃, ñeguma yónì a̰ḛkaküpatawá pe ĩgu nama, rü bemanà ñema kuü i uaüü̃ aekaküna kuna a, rü kuma ñema aekakü bemaná to i aekaküna kuna a , rü kuma bemaná pokuchuü̃gu kuna ñagü. 26AikÜmama pema̰ nuchi u, rü taugutama nawá iku ũũ ñumata kuna ütanü i guü̃ma y ñema diẽru ku ñetanüü̃.27Pema nüpe inüe na̰ ñaü̃: ¨Tautama kute rü kumakuwaá chieü̃ ku ü. 28NatÜrü choma rü peü̃ ñacharügü guema a yiemã wii a ngeẽü̃ dawenüe, rü chieügu tümama̰ rü inüe,rü marü chieü̃ ta ü tümamaã tümarü maünewá.29Ñeguma kuetü weünewá ñemane rü kuü̃ na chieãẽgu, küina cauchi; rü yaü̃gu na ña; erü narü memãẽ i kṵka̰ na wii i kuüne yaü̃, rü na̰ guüma i kuünẽ na ñaguü i ñema nachikagu i nawá i õõẽũ. 30RÜ ñeguma kuetü weünewá ñeamanegu rü kuü̃ na guchagu kü ina cheẽ, rü ochí yanagu na ñã; erü narü memaẽ i kuü̃ , na wií i kuüne na̰m guüma i kuüne nachika i nawá i õõẽü̃wà na uü̃.31RÜ ñanarügüta: Ñeerüe a tümarü chiuraü oóe, ku popera i ũgachitanuarü i iü̃ tuna ta ã. 32NatÜrü choma pema̰ nüchi ũ, a guema yiema tümarü chiũrana i ũgachie, woótamã i na̰ka̰, i ñema nachiga na̰ chirí i maü̃ü̃, rütümarü chiuraü̃ marü chieü̃gu ta nguẽẽ; rü ngeerüe a yikama tümama̰ i ngĩẽ, nawénã na̰ tümate na ti ũgachigu rü marü chieü̃ ita ü̃.33WẼna arü nüpe inüe rü na̰ ñaü̃ i nuküma i nguneü̃gügü: ¨Tautamani doraakü ku uegütaeü, rü kurü uegutaewai i nguẽẽ i korimaã¨. 34NatÜrü choma peü̃ ñacharügü, taũta tauka̰ma̰ kuna ueguü̃, rü woõ̀ daũarü nããneü̃ka, erü Tupana irü toü̃chica niĩ; 35RÜ woó waimüãnechigaka̰, erü nakutü arü nuruü̃ ni ĩ; RÜ woó Yeruchalen, erü yimani a norü ĩãne a yima takü a a̰ḛkakü.36Taũtamanĩ kuna ueguü̃ i kueruka̰, erü tautamá kuna ü i wüi kuyae i choü̃, rü ena̰ waüü̃. 37NatÜrü nüewai i kurü dea na̰ ña , ¨ngü̃ o̰ḛná tama, tama. ¨ErÜ guüma i ñema ñã ü̃rü yeiramaeü̃ rü chatanawá nena ũ.38Gnerü marü nü ku ünü, ¨Naètumà rü naetümà. Ũchí napütamà. 39¨NatÜrüà̰ nü chí ú, tama na mè na yigürü poraüü̃ i nachíkawà ngema chiekümaü̃, meü̃rü marè kuchíwe meüne gu pénetagú, nünà wea̰mà ĩ naĩchiwe.40ÑegumarÜü̃ teè daĩchikawa kuma ũgǜ rü ũchí kuchírù ta kuṵ̈chígu, na meniĩ na kurü poüchíruü tí ngeüta i. 41RÜ Üchi yiema teè kuü̃ i muachígù na wiiyaaükǜ wa ku uü̃, rü nawerü ü̃ taremaa̰. 42Tumama̰ na ngaù guü̃ma nãka̰ kuna ta ka̰ü̃ rü tama na meniĩ na ku ka̰we tüku weü̃ yiema paa̰chí kuna naka̰ kaè.43MarÜ nü pe ĩnü ñema ugü: ¨Tüna ngechaü̃ ngue kumükü ũchí tümachi naaĩ yiema kurü uanǜ¨. 44NaturÜ pema nüchí ù, tüü̃ pe ngechagü yiema perǜ uanü rü tuma̰ka̰ pe yumaegü ñerü tümawe na ngegú. 45ÑemaakÜnà tanatüa̰kü tíü̃ka̰ yima dauneanewá ñemakü. TatÜrü nüma üa̰kü ni baichieḛ tümaetüwagü yiema chiekümagüè, ũchí pukü tümaka̰ nua na muü̃ yiemagü megüe üchí chíegüé.46Ñeguma tüü̃ pe ngechaü̃gu yíemà peü̃ ngechaü̃è. ¿takü arü amare ta pe yaugüü̃? ¿tama ñegumarüü̃ na na ügü ĩ ñemagü tüü̃ kobragüü̃?. 47Ñeguma tüü̃ika perü moégù ya peeneegü̃. ¿TamaniĨ yeera üchima üè i naema togüna? ¿ÑegumarÜũtama na na ügü ngema chíeü̃ arügù?. 48Ñema̰ka cha na̰weḛ nape megüü̃, ñeguma nanaürüũ na mé.

Chapter 6

1Rü ngẽgümã takü arü meẽ pe üchaü̃gü rü na menüĩ i pe uaeü̃ na tama duü̃gü peḛwa pena üü̃ ĩ ngema na duü̃gü peü̃ dauü̃ka̰ rü peü̃ ya kua̰ üü̃güü̃ka̰. Ngerü ngẽguma peü̃ kua̰ meü pe ügü, rü penatu ya daugu kü̃ tauma amare pena naã. 2Naturü ngegumã kurü ngemaügü ku amaregü tama name na naü̃pa na ĩ́burígu nape kuegüü̃ ngẽmagü kuweama kuü̃ uchiẽüü̃ ngẽma ĩ́na ngutakeegüü̃wa ü̃chi nawamagü, ngemakü na kuaüü̃ duü̃wa kuaüü̃ na yaugüü̃ rüü̃. Ngẽgumarüü̃ta kuma nichi ù, nümagü rü maru nana yaütanü ngẽma norü amaregü.3ngẽguma ñugu kurü ñemaü̃ ku amaregu ,tamacha nawae na kumḛ tõwe núna kuaü̃ yima kumḛ meü̃ne i üü̃. 4ñemaka̰ ñema kurü amarè na tauwee ni kuaü̃wa. Ñẽguma kunatü eü̃wa ku dauè kùtana ütanü.5Ñẽgumarüü̃ ka yumaegü, tama cha nawae na ngẽma duügü tüü̃ ĩ uchiḛrüü̃kiĩ, ngerü nümagü na na ngechaü̃ na chigüechaü̃ ũchi na yumaegü yeama chinagogagüwa ũchí namagü küwawà, na ngemaükǜ na duü̃gü nü na daugüü̃ka.ngẽguma rüü̃kumà nüchi ú, nümagü rü marü na na yautanügü ngẽma norü amaregü. 6notürü kumà, ñeguma ku yumaegü, na ükù kurü pechikarüü̃gu. Na wata ĩa̰ uchi na yumae ĩ kunatüka̰ kuika nü ku kuãmerükù. Ñẽgumarüü̃ kunatü ngũmawa ku dauè kùna tana à ngẽma amarè. 7ngeguma ku yumaegu tama na mè niĩ na ki ugúmüane marüũ narüũ ngẽma tauma ĩ ogüü̃, ngerü nümagǜ nüna kuaegü nüna ĩnüegü ngema norü muũchiĩ deagǜ.8Ñegumarüü̃, tama ta narüü̃ pe ĩgüü̃, ngerǜ kurü papa nüna kuã ngẽma ku tauuü̃ tauü̃tama nüna ku ka̰gü. 9ngẽgumarüü̃, ñaakü na yumaè; pa chaunatü i daunagukü, na mèechi i kuega. 10Nua na ũ i kuane, na ümare ngẽma ku üchaüü̃ ngẽma waimüwa ũchi dauwana.11Ñamà nguneegü tona na ã ñema torü paù. 12toü̃ nüü̃ na ngẽchaü̃ ngẽma torü ngetanü, ngemaakü toma ruta nüta ngẽchaü̃ ngẽma tona ngẽtanügüü̃. 13Ñẽgumarüü̃ tama ta nawaegü na chieü̃gu toũ kuru inüeeü̃ noturü nawa toǜ ĩna poǜ ngẽma chieü̃.14Notürü kuma tüü̃ tükü ngechaũgu a ya dueẽ tümarü gúchàgü, kurü nanatü tupanatÁ kuũ tana ngechaũta kurü gúchÁ. 15notürü kuma tama tüũ tükü ngechaũgù tümarü gúchà, tamata kurü pÁpà a tupana ta kuũ tana ngechaũ kurü gúchÁgü.16Ñégumà, ipe a̰uregù, tamata niĩ nachametü ĩa̰chae pe weũ, nümagürü̃ nüga na, wénètagü̃ũ, rü nümagü nachametüna wegü dueẽpewÁ nana auregüũ. pema nichi ú, rü nümagü marü natanü na yaú. 17Rü kuma, ñegumÁ ku a̰uregù kugüerú na é ñema chiũ i kugü na yaùchame tü. 18Ñemakü tama nüku wé a ñema duũgü naku aùreũ, rü niĩka a kurü pÁpà a tupana, bémà kuũ da wenüẽ, takü kúnà na ãmarètÁ.19Tama nama ku nguũ ñema wiĩ ñemaũ kugüka nua waimüwÁ, ngetÁ ñema nagù wagüũ, i ñema ngietanüũ na ngieũ. 20name wai, nama ku nguuũ kugüka ñema ñemaũ meẽichi i nachika meĩgũ, rü ngeta ñema nagu wagüũ nana chieẽgü, rü ñema ngietanüũgü tama na ñigü. 21Erü ngetÁ i na ñemagú kurü ñemaũ meẽchi, ñematÁ na ñema kurü maüne.22Ñema naetü rü o̰mü niĩ naüneka. Ñemaka, rü ñeguma kuetü na mégù, ñema guũma naüne na ãku omümaa̰. 23Notürü kuetü na chiegù, guũma kuüne waa̰nè mana aa̰kù. Ñemaka, ñema o̰mü kuü̃tawÁ ñemagù ñumatama na waa̰nè, ¿taüchiĩma niĩ ñema waa̰nè?. 24Taweema tare korigü ta daù, erü wií china aìtÁ rü ñema togüe ĩ tana ngechũ, o wií kata na daù rü togüe chita na aì. Kuna rü tama tupanakaku daù õchi ñema dierukà.25Natürü choma̰ kuü̃ ñÁcharügü, tau perü maüka̰ pe oegagüü̃, rü taküta ku ngoü̃ o̰enÁ taküta ku aüü̃ o̰ḛnÁ kuünẽchigaka̰ na̰ taküguta ki kuü̃. ¿Erü taü̃ḛnà i maü̃ rü onaü̃ narü tamaẽ, rü taünẽ nachirüü̃ta narü tamãẽ?. 26Nüna dau i werigü dauanegüka̰.Nümagü rü tama na toegü, rü tama na degüe, rü tamã nã nutaḛḛtae chigagü̃ i õnachikagu, natürü kurü kunatü ya üü̃nekü rü nüna nana Á i õna.¿tamaḛnÁ tuü̃ perü tamaetanügüü i penagǜ?27¿Teé a pemagü woṍ ta na̰weḛguüchi rü ḛnÁ ta ingikuü̃chi i na̰ ta maamaü̃, marü tama ta maügu?. 28¿Rü taküka̰ pema pe nawḛḛgüüchi ñema pḛchiruchigaka̰?.Kü nogu perü inüe i ñema liriagü i wüi i nachikawÁ ñemaguü̃, ñuaküna̰ na yaẽü̃.Nümagü rü tama na puraküe, rü tama nügüchiru na ügü. 29Rü woó ñema ñacharügü kuü̃, rü tama nümagürüü̃ yemaakü na Áchiru30Erü tupana i natügü uchirugü i wüi i nachikawÁ, i ñṵma̰ ñemagüü, rü moü marü gueruüchikagü na ñagüü̃ ¿ñuakuchiḛna̰ tauchima nüma peü na uchiruü̃, duüü̃gü i ñearü õa̰güü̃?. 31Ñeguma rü taṹ pena ḭa̰chiaegüü̃ rü ñapegü ¿taküta i ngogüü̃?¿rü taküta i a̰güü̃ o̰ḛnÁ taküma ta yigü üchirugüü̃.?32Erü guüma i ñema ñaagü rü na̰ka̰ na daugü iñema duüü̃gü i tama tupanaü̃ kuaeü̃; natürü kurü pàpÁ ya dauãnẽka̰ rü nüna kṵa̰ na̰ pe na̰wḛḛgüü̃. 33Natürü tupana arü nããneka̰ pe daugüira, rü ochi norü meü̃, rü ñegumata rü guüma i ñéma ñemaügü rüta kuna nana ã. 34Ñeguma rüü̃, tau pena ḭa̰chi aegüü̃ ñema moüchigaka̰, erü ñemã moüchiga rü nü̃güka̰tata narü ḭa̰chiaẽ. Wüichigü i nguneügü rü nüna ñema i norü guchaü̃gù.

Chapter 7

1Táü toguÜ̃ ki üÜ̃ nañemaacÜ tama tŌ cúÜm i ÜÜkā. 2ErÜ wui dúú kÜ unetaÜ ruũ ñemama ta taã kuũ na pokú ñema nam kuna ngaã ñema matatoã kuna ngugÜ.3RÜ takÜkā ñema iraÜ̃ i ÜaÜ̃i peenÉ etÜ wā ñemaÜ̃ notürü tãmã núÜ̃ pẽ cÜa ña peetuwĀ na iñemaÜ i wÜi i nĀipÜta i taÜchiÜ? 4¿ñÜakÜ ta kÜenẽ cũ ki ũÜ̃; Üu hn ; kÜetÜwĀ ñemaÜm i irĀum aÜchiÜ cha yauchaÜm, noturÜ peetÜwĀ na ñema wÜi i naiputĀ i taÜchiÜ̃? 5! padÜŨgÜ mea maenẽtagÜÜ̃! peira i pena yaÜgÜ i ñema tauchiÜ̃ i na puta. rÜ ñemaĀkÜmtaÜchi Ü̃kÜ üka i pena yuugÜ i ñema iraÜ̃ i inaÜ̃ peetÜ wā ñemaÜ̃.6TaÜ̃ airugÜna kuna aÜm i ñema nutau i tatanÜÜ̃, erÜ ñeguma rÜ naetÜ wa na ngagÜ rÜ Õchi kugu na chegÜe.7Ĩ pẽ kagÜ rÜ ta i pena chana ã; rÜ kunà̰ ka pedaugÚ rÚ tanÚÜ̃ pe ya ngau; pena tutuaÜ̃ y namĀĀ tai perÚ Ĩ. 8erü gÚãmã t yanaka i kagüe; tana,yaü ru nacã daũẽ, rü nãmãã i tarü ü; tẽẽ yã tü tü tu .Ñagüè rü ta tümaka̰ ni wana. 9¿petanü wa pa yatúüngü, Ñgegùmà pene gü penegü pāükã inã kà kagu, ẽ nã wuiya ita tã pẽnẽ nã pẽ ãgùü? 10¿Rü ẽ nã chõni kã i nã kãgü, wui yaãtape ta ñañe na na ãü?11pémàgú; nã pẽ chiẽkümãgùü, rü mẽúm i ãmaregü pene nape.ãgü,¿rü penatü yã dãüarü nããnewa kü rú ta pene na na amãrẽ gúumã i mẽgúũ? 12Rü Ñeguma rüü ematogü chaüÜ̃ka, ñema mẽü pẽ ügü togüka?13Ir i iũãü wã pe chokü'; ẽrü Ñemã iã tãú rü nã ta rü yü wa tũ ü̃ nã gã, rü müüma i düügü rünogü na chõkü. 14Erü iã rü na irã ,kü nãmã doü wa túü gaü rü na irã rü nore ü nama ã i nãrü i.15Rü pegü na pe daugüü̃ tā ñema nugü profeta akü i ieẽgüü̃, ñema oveja aku rüü̃ nugü uchirugüü taka iü, 16Noru o̱ wata, nüü pe cawe.¿Erüchiéna tuutanüwa ta na kaũ ya chíã ru e̱ nã orĩ tuutanuwá? . 17Ngegümarüü̃ wü̱í meũ nanetü rü meũ o̱ na ā, wũ̱í chieü̃i nanetü rü norü õ rü tata nachié.18wṵ̈i nanetü meü̃ rü norü o tama na chie, ngegumarüü wṵ̈i nanetü i chie ü taütamá na me norü õ. 19Guuma ñema nanetü tama mearü oaü rü ta ni daüchi rü üü gü ta na ña. 20Rüngemaca̰, norü ó̰ wa ta nüü̃ pe cṵá.21Tama guema choü̃ ; ´´corí, corí" daü arü naane gü tani ükú, Notuü ñema chaunuatü cüma Ṵ̈e ricata daú arü naanegü ta ti ücu. 22Ñema nguneaügu rü muuchi duũgü ñanagürügüta pá kori pá kori, ¿tama ena cuegagu ti daegü, rü cuegagu chieü̃ naãẽ i ta taüchigüü, rü cuegagu ta ügüü.? 23Rü ñacharügüta; ¡taguma peü chakṵ́á! ¡ yeama pe ĩ, pa chieüngü arü ürüü!´24Ñegumarüüta, ngema tee chorü ore ĩnüe ná ṵ̈é, wṵ̈i yatü cṵa nüü ngemaürúta nḭĩ, napata rü nutatanügü nana ü. 25Pucü rü narü üe, rü na poraü̃chiãnẽ, poraãcüma ni büãnẽ rü ĩpatawa na ya peãchi ya buanecü notürü ngima ĩpata rü tama narü ngu, erü nutatanügü na ü.26rü ngegumarüü̃ ngema chorü ore i inüegüü̃ notürü tama ya ngüegüü̃, rü ta wṵ̈iya ya tü taumá kuakürüü̃taniĩ nanecügü üpatacü. 27rü pucü narü üe, rü poraüchiĩ i na ngu, ru poraãcüma buanecü ni cué ngema ĩpata poraãcüma na chie; rü narü ngu, rü natáüchi poraãcüma narü ngaüe ru nagü nari chié.28rü wṵ̈i ngemaü na ngupetü ya ngechuchu arü deawena rü ngema duü̃gü poraãcuma ngechuchu maã na baiãchie erü poraãcüma cũaãcü na ngeẽtae 29erü nüma rü poramaã niĩ na ngeetae tama ecribagü rüü̃ niĩ.

Chapter 8

1Rü yeguma mapunewa i narü igü ngechüchü, müuma ga düügü nawe narií . 2Rü ngechüchüka niü̃ ga wüí jata ga o̰riünekü dawékü.Rü ngechüchüpeé ngacaa̰püü̃; rü ñanagürü nüü '' pá korí kúrü mé ji ingu ñaa chaune i na pí . 3ngechüchü rü naetü na wemé rü nüü̃m ni ngogu rü nanagurü " chanawaẽ.Marü ina pií chi.''ñegümatawa ni ḛgü norü depraũne da waüẽkü.4Ngechüchü nanagürü nüú; '' Tauẽmatá nüú kiüũ.méa̰ namagü iü rü paí ü̃tawa naü̃,rü kürü amare ñemana ngé Muiché nacaikaü̃ nawa ta nüu pekuaé ngema maüm tupana üü̃.5Rü ngechüchü capernau wa ni ücú, wüí yatü chürara naca níü. 6ñanarugü pa korí chorü purakutanũũ rü chauchiü̃gü narü ngü taukuruwa ni ü̃ erü poraácü mani dawé''. 7Rü ngechüchü ñanagürü; ñema ta cháü rü cuü̃ charü meéta.8Rü yima aeg chürara tácü nana ngaügarü ñanaguga ''korí , tama cüpeéwa ĩ́chamea̰arü maüa̰ rü daa̰ ḭ patawa; nüú i úi ore, ru chorü pürakütanüú tarü mé. 9chomarü ta̰ṵ̈ ngatü chií ñanagurü, chüraragü ma̰á cha küá choma cha na mü̃ rü ngema naü̃; tÕ chamü nüa̰naü̃ rü nüa̰naü̃; rü chorü pürakütanüü̃ chauga mea̰ na inü. 10ngegüma ngechüchü ñáa na inúgü na taa̰eüchi rü ñanarúgü ya ngüama nawerü ígü '' pemaa̰ nüṵ̈chiü, taüema̰ charü ü̃ ya porá arü o̰aé Iráerá wa?.11Rü ñanarügü̃, mṵ̈ü̃ma i dṵ̈ü̃gü este rü oeste wa nína̰í , ngema yatü Abrahün, rü Isaac, tü jacob,wüígü Tüpana imáüü̃wa tana ngügü . 12noturü ya yiḛma tama mḛa̰ maéég ñoma̰a̰rü naanewa, rü wa̰a̰nḛüwa ta máé, ru o̰ḛgütta , rü ta a̰gapütagüta norü ngúmáá. 13Rü ngechüchü ñanarügu ya takü chürara ü̃; ''¡naü̃áchi! kuru ngu na tagu ngüü̃ma rü meá tá küü̃ i na ngüúchi''. Rü ngimá purakutanüú i inkü ñegumatama i narü mé.14ñegúma gnechüchü Pedrú pata wa nagügü, pedrú náẽ ǜnadaü na aünema̰á ta ütáüü̃. 15Ngechüchü gñimee gu ni ngogu, rü yema aüne ni ü̃gachi rü ngeguma tama í tarü dá ru Gnechüchü ká ta purakü.16Yaáne aru hora wa na ngügü,düü̃gü rü Gnechüchü ká na ya ngagü ngoo aé i chieeü̃ nawa ñemagüü̃, rü ñgegumatawa wuí i na na woü̃ i ñema nanaé i chiegü, rü yegumatawa nguuma narü méé. 17Rü ngemaacü ni ngü i ñema oré ga profeta Isai nüü̃ i úkü; Gnechüchü üchi nüü̃ ni yauá chi torü daweane ngü rú torü ngúanegü ni ngé.18nguma ga ngechuchu nüü̃ na daugǜ, ga muü̃chi ü̃ ga duugü na küwawà, ngchuchu duuü̃güũ maã nü ni ú na ñemaakü dea i taü̃ i Galilea arü tukutawá na na ĩü̃ka. 19yeguma wui ga Escriba ngchuchu ü̃tawā na ũgu rü ñanagürü nüũ. ''pa nguetanü rüü̃, choma rü ta kuwe charü ũ ngetá kuma; ku ũü̃wà. 20Ngechuchu nuü ñanagürü ñewa ngowagü rü nüü̃ na ñema i namaü̃gü rü ngegumarüü̃ i werigü nüü̃ na ñema i nachaügü, noturü ya yatü nané nüü̃ na tauma i nachika nagu na ngueru ũ.21toga norü nguetanü ũ ga ngchuchu ñanagürü ''kori choü̃ na tauchaẽẽ na chaunatüü̃ cha taü̃'' 22natürü ngchuchu ñanagürü; ''chawè rü ü̃ ina na ngḛ ñema yue ü̃ rü norü yuetá túna tagü̃.''23yeguma ngchuchu, wui ga nguegu na ükugu , norü nguetanuü̃ rü nawe narü ĩ. 24yegumataã ga taü ga chiane marwa na ngpetü ngeguina rü ga ngue deamaā na āãku.notürü ngechuchu, rü i na pé. 25Ngeguma norü nguetanüü̃ naütawa na ĩ rü ngeguma ina na baigügü ñana gürü: ''¡pa korì taü̃ ina poü̃ erü ñema taã ta yué!''26Ngechuchu ñanagürü nüü̃: ''¿taküruũ pe muũe, pa yatügü i ira arü õ?'' ngeguma rü Ngechuchu na yunagü rü buanekü güü̃ rü õchi dea i taü̃ ü̃ na deagü piraãkü. yikama rü paraãkü ina ngupetü ga naina chieené rú õchi na yuape. 27yeguma ga yatügü rü na taãẽgü rü ñanagürü gü ''¿takü rü yatü me ni i ñaã rü woò buanekü rü õchi dea i taü̃ nüü̃ na inü?''28yeguma Ngechuchu tukutüwà na ngugu ũchi Gadorenos a rü ĩãne wà na ñemagu tare ga yatügü ga ngo̰oãã nama ñemagü Ngechuchu maã narü ĩ yemagürü yuechika wá ina choü̃ rü paraãkü̃ üchima na aukü magü,rü yemaakü taúema ga dueẽẽ yema ta ü petü. 29yeguma rü aita na üé rü ñanagürügü ''¿takü ta ta üeü̃ i kumaã pa tupana nane? ¿nua ku ũ torü chiẽ ãẽ wà tauta taã nawà na ngugu i nguneü̃gú?''30ngṵma rü wui i muuchiĩ i kuchitukumu ñema na chibüe norü ngaikamana. 31yema yureugü rü Ngechuchu na na kagü̃ rü ñana gürü gú: ''ñeguma toü̃ i ku woũgu rü ñema kuchitanü wa toü na mugü'' 32rü ñeguma rü Ngechuchu ina na na woũ rü ñanagürü ''¡yea pe ĩ!'' yeguma ga yureugü ina chaü̃ rü kuchi gü na üka. rü yeguma taã ga yema muüma ga kuchigü deagu na yué33yegumá ga kuchi na daugü ü̃ rü ni bumü. rü yeguma ĩãnegu na choku gü, guü̃ma ga yemá ngupetüü̃. nüü̃ ni uyü, ynekatü ga ngo̰o nagu chokugüü̃. 34rü yeguma ga guü̃ma ga ianekua̰gú ina choü̃ na Ngechuchu ü̃ na dau guüka̰. nümagürü Ngechuchu ü̃ ñanagürü gü ĩna ũũ i naã naane wà.

Chapter 9

1Ngechuchu wií nguegu ni üe, rü tokutüwa na ũ, rü nórütama ĩãnewa na ngṴ́. 2Daani, rü naü̃tawa nana ngetaü̃gü wii yatü baraparakü kamiyuga ka̰kü . Nüna da̰úgÙ i norü o̰gü Ngechuchu ña̰ü̃ nṵ̈ü̃ a yima ya̰tükü baraparakü; '' cha̰ùnẽ̀, nataãẽ, erü kurü chiḛü̃gü rü ma̰rü kuü̃ chanangechaü̃.''3Ñáāni, toamachigü escribagü nügüma̰ã nüaugü; '' Daa yatü rü takü Tupanamã ni ugü'' 4Ngechuchu rü na̰eü na kua rü ñanarügü̃; ¿Taküruü̃ i chueügü na̰ma perü inüe i pḛrü ma̰ünegüwa̰.? 5¿Ta̰kü ni ñema tama i gúchaü̃ nṵ̈i u;( kúrü chiḛü̃gü rü ma̰rü i chana pi) ṵrü; ( Irü da̰ rü i üneküü̃ ? ) 6No̰türü ñḛguma nüü̃ pi küaéüka rü yima Tupanana̰ne naporaaṵ̈ ñama i na̰ánewá torü chiḛü̃ ina pigüü̃ka, Nüma ñáü̃ nüü̃ a yima baraparakü̃; ' Irü da̰, na yaú i kurü kamiya, rü kúpatawá na ú.'7Ñeguma yima yatukü inarü da̰ rü nachiüwa̰ na ú . 8Ñeguma i duuṵ̈gü̃ nṴ̈na daṴ́gu, na ba̰iáchié rü Tupanaka̰ na mḛáégü̃, erü nü̃matama norü pora nüna na a̰ yima yatükügüna. 9Ngechuchu ñḛma ina ṵÙgṴ̈, nina da̰ú yatükṵ̈ na̰éga Mateu, ñéma puraküchika i ütanüü̃wa̰ narü to̰; nṵ̈má ña̰ü̃ nṵ̈ü̃;''Cháuwèrü ú'' NṴ̈ma inarüda̰ rü na̰wéna̰rü ṵ.10Ñḛguma Ngechuchu inarü to̰gú na chibüyani na̰chiü̃wa̰, ñema na muuchi i ñema puraküchika i ütanüruü̃güiü̃ rü i chieü̃arü maüagüü ñema na Ḭgü̃ rü na chibṴ̈é ngechuchuma rü norü ógütanüü̃gü. 11Ñéguma̰ Fariseugu rü da̰úgù i ña̰à,-ña̰ü̃ nórü ógütanüü̃güü̃; '' ¿Tṵ̈küruni yima ngechuchu ñema purakuchika i ütanügüü̃ma rü ñumachi i chieü̃ arümaüagüü̃ma na chibüü̃?''.12Ñḛguma Ngechuchu nṵ̈na inügù ña̰ü̃.'' yiema mḛgüḛ ta̰mà duturuka ta wa̰è, rú yiema i dawegüḛrika tána̰wè i wíi. 13Pḛmagü pe na̰wa̰è na nüpekuaeü rü táküchigoiü̃ y ña̰à: '' chámà cha na̰waè sacrificio rü tama po̰kuchiga''. Erü chama nṴ́mà chaú, ta̰mani tṵ̈̃maka chakaü̃ a yiema i mḛarü maüagüekayiü rü, yiema i chieü̃arü maüagüekani.''14Ñema Juanurü Ógütanüü, naütawána íü̃ rü ñagüü̃: '' Ta̰kü̃ruüni tómàgüyíü̃ rü fariseogü irarüwa ta a̰urègü'' notürú kurü ógütanüü̃ ta̰ma na a̰urèegü?, 15Ngechuchu ña̰ü̃ nüü̃ : ''¿Na menií a yiema tüna ku Ṵ̈è yiema i ñígüé arü petawaie rü ta aureegüü̃ . nẽguma tümaarüyátú tümaü̃tawa na ñema̰gÙ? NotÜrü na ñḛmata i nguneígü ñeguman tümaarü yatü tüna na yúgü ?, rü ñeguma tani na a̰úreegüü̃.16Na taumá wíi yatü na̰gu na ṵ̈ü̃ i wii nachiru ñewakaaü rü ngaiegumüü̃ wii nachirü chieügṵ, erü na yeürata narü gauṵ̈.17Taúema a yiema duḛégü ñewakaü̃kü ya binu rü nagu tayabakuchi i wíi i nachiü̃ i marü ngaü̃; ñeguma pena ügu, narü ga̰úchamüta, yima binu rü na bàta ,rü ñema nachiü rü na pua̰chita. Noturü ñeguma, yima binu nachiü̃gu pana bagu, na meechagütà''18Ñeguma ngechuchu nama ni a uyani, daani, ina ngù wii aegakü rü na̰pḛégü na̰rü ma̰achi. Ña̰ü̃ nüü̃; '' chauakü ñewaka i yú, noturü numa na u rü tümaḛtügü na wémè, rü ñeguma wena chiarü imaü̃''. 19Ñgeguma ngechuchu na chiü̃rü nawénarü u, rü ñegumarüta norü ogütanüü̃.20Daeti, wie a ñḛé ga 12 taunekü poraaküma ãgüechae, ngechuchu weana ni ta ũ rü nachiruchipenü ti ngõgü. 21Erü tügümátama nüü̃ti u; ''rü ñegumachi nachiruüikatama chi ngõgümaregu rü chi cha̰ùkani ta̰ãne.'' 22Ngechuchu rü nügü ínidau,rü ñiü nadau,rü ñaü ngiü:"'pa chauakü,nataãẽ;kurü õ kunarü mḛẽ."'23Ñeguma ngechuchu ãẽgaküpatagu naṵ́kùgú, nüü̃ na dau ñema wó̰wèrugu i kuegüü̃ rü ñumachí iñema mútùkumüü̃ rü iaichamareü̃. 24RÜ ñaü̃ nüü̃: ¨ÏpechoÜ̃, yia bue rü tama ta yu; rü ipemare¨ Notürü nümagürü narü kutanüama, rü nüna kugüeama.25RÜ ñeguma natükuma i na wo̰ugú, nümarü ni uku rü tümamegu ni yauachi, rü yiema bueitarüda. 26RÜ ñema meu dea rü guunema ianewa na nguchiga.27ÑḚguma ngechuchu ñema na üpetügü, tare yatüü̃ ñeetügüü̃ nawenina i. RÜ tagaãkü ñagüü̃ nüü̃ ¨Dabina̰nè, tounünañechaü̃¨. 28Ñeguma ngechuchu yíma ipatagu na ükugu, ñema yatüü̃gü i ñeetüguü̃ naka̰ naĩ. Ngechuchu ñaü̃ nüü̃: ¨¿peyaõgüü̃ta i ñema ñaa cha üü̃?¨ ÑanarÜgü nümagüi¨NgÜ̃, pa kori¨.29Ñeguma Ngechuchu rü nà̰étügügü ningũ rü ñanarügü nüü:"kü pekĩa̰ yatáane,erü peyaõgü'" 30Rü ni dauchiétügü,Ñeguma Ngechuchu rü poraakü nayaukṵégü''Na taúwemá nüü küáüka na ñema na üü 31Natürü ñema tare yatüügü ñemana i rü guunema ya ianema nüni ugü i ñema ngupetüü.32Ñeguma ngechuchu tare yatüü̃ íchoũguwena. Í ñema nà̰chìkawà, ñḛ´müà nangṵ́ wìi yatukü tama i deakü, erü ngó̰ò nà̰wà na ñema, rü NgechuchuÜ̃tawa nana gagü. 33ÑḚ´gumà ñema ngó̰ò ínata̰üchigu, yima yatükü tama ídeakü ni dẽà̰. RÜ ñema duügü rü na ba̰ḭ́ãchie rü ñaü̃: ¨I ÑaarÜ nuküma tauguma nüü̃ tadau nua Israewa!¨. 34NotÜrü ñema faricheugü ñanarügügü̃: ¨Ñaa yatü rü ngoogüarü ãḛgakü i chatanàãrü poramaà nii inawoüãü i nguogü¨.35Ngechuchu rü guünema a ĩãnegügu rü ĩãneãkügügu niũgüchigü. NÜmarü ni ṵ́güchigü na tunangüeeü̃ i norü oremeü̃, nachika meü̃ mee a yiema ñeta tüna ngṵe rü guurüü̃ i daweà̰èta. 36Ñeguma nüü̃ na da̰ṵgu ñema muü̃ma duuügü, nüünanaechaü̃gü̃, erü tana iachiãẽgu rü tama ta taaãẽgü̃. NÜmagürü karneru ñearü daurüarüü̃güni.37Numa ña̰u norü ogütanüüü̃. ¨Aikuma na ñẽma i muuchiü i duuü̃gü i ogüü̃, notürü na nore i purakütanüü̃gü. 38Ñḛ´màka nà̰kà pe yumüegü yima kori orinatü, rü peka ya múgǛ i purakutanüü̃ norü ori arü deruü̃.

Chapter 10

1NgẽchÜchù nĀkã nÁ kagÜnõrù nãikÜtÜãrÜ tãrÉ disipÜlõ chi nÙna nã ãi nÕrù ãÜtõridã tõrÜ maÜ̃ maÜ impũrõ, chi inã tãÜchiù , chĩ nã mẽũncĀ gũũn i jũũnẽ chi gũiù i dawé.2Nũmãĩ , guun nãẽgã i 12 apõstoles ru nããnii nüirãru chimon nĩĩ chi nãẽgãtã pẽẽ, Andre naẽnẽ , Chantiago , chi nãne Zebedeo , chĩ nãẽnẽẽ i Juan. 3Piripi chi Baturümẽ , Tümã chi Mateü , noru dieru aru deruu , chantiagü nãne Afeü õchĩ tadeu. 4chimon chĩ zelote õchi juda Ṵ̈Iscariote , nã trãikiũnã üntã.5Ñãã doche un tama müü i ngchuuho. õchĩ nã jũẽẽtãégüãù chi ñaũn; '' taüünta güẽta̰ gẽünrünwa̰ pĩ ĩngüü güẽma düÜ̃ gü tama ya õgüÜ̃ i rũ chüõünwã chĩ tãüün tãi güeürü ünwã pi ingüu iãnẽ chamaritãnü. 6Guẽun nõrũ nãchĩũcuã pi ĩngũn õvejãs ya rü̃ tãuẽẽ nãchĩuncũã i israel. 7Chi tã güe yã düee tai tüpãnã ãrü õrẽmüã ti ùn chi tai niti ün.,Daüna ãnẽ rù tã ni kãikü̃machigù.8pẽnã müẽgü i dãwèü ,pẽnã daeegü i yuün i pẽnã pigü i chaüneãü̃ ,i pena yaü̃gü,mẽkümüuagü pena lãã. 9tãùn pẽna yãügü i üìrü,dierü,ni metalesgü monedero ãrú. 10Tãuntãĩ pẽrũ equipaje i pi güeguün pi inguü tãmpocõtai tunicagü , ni zandalia , ni nanctuun eru guẽmã poragütãnüün ru nu ineẽ.11Güẽürün i iãnẽ tãünẽwãõ iãnẽ yã iranẽwã güẽmã pirü chõgü tauntai ĩ pi chõũngũn ñumãtã gün i yã ingü. 12Íwa pĩ jügürú perü moẽgú'' meÁ pirú chó dã ipãtÁwã''. 13Yĩmã ĩpãta nã dignãgü gũũn y põrã tüpãnãarú pora i na yü güeãün.yã düẽ.14yiẽmã tãümã túpãnãrü deãĩ rú iniè chi taü pẽü yaüé õ taüma nõrü óre rü inüé i pí ĩ iwã õ iãne yã tãüchinéwã güẽmã pí sãcüdiéndógü i pẽkütü. 15Erü tá ĩ nã gügú ĩ güẽmã junẽün i sufrimientoarü güẽgümãtaãi nã irãün i tõrü waimü de sodoma chĩ gomorraãrü nãné ãrü tãün.16Nú pé daügü quẽma tá güẽmá tã yã mün como oveja nãmãã i lobo kẽmãcã tãi pi ãstütügün ñümãrü ãtãpẽrün chi tãmã tãi pi mün ün mütükúrü. 17i Mẽã tüná pi dãügü yã düé !, ẽrü tã tünã jüãgüün. 18Tüya̰ gãcüünta ãẽga̰gükã chitã reyesgün chõrü caũsãká, no̰rü testimonio tã yĩmã nãmã ĩ quẽdãgünkã chĩ góntiléskã19Guagumata na hayu i ore tauntai pi nãwẽgün ñuñagütai yã dẽãgü ẽrü tã güẽmãdãẽ tãrü nã kõ jüno̰üngü. 20Hẽrü tã tãmã tã pémũ pi dẽãgü ẽrü tã tüpãnãaẽ tãnii ĩ dõũú güẽ ya düüẽ wã.21Wiã nãẽnẽ ta̰ tõgué yã nãẽnḛún ta̰ nã àún tÁ yuünkà, ñuachi nanatu nane. Gü tãi nãnẽgu nã yüguü chi tã tãmã tã nãnãtüú tã nã ĩnüẽgün güẽmã tãnií í yüwã nã ingúú. 22Güẽ tã pẽchi ãiẽú chẽwüégãgã. Yiémá tá chãüẽgãmãã põraẽ ñumãtã yü yiẽmãtãnii yã sãlvãndõẽ. 23Guẽmãtã pẽwẽ ya chuyü kẽtü iánẽwü pi ügüúngü güẽkümã; ẽrü pẽmatanii pẽ nã güẽẽgüü nã pẽnã iãnẽü güün i nãnẽwã i Israel tüũta i ná júgú i nãnẽ i yãtüün güégümãtãnã i na güün.24wiá discipúló támá nã impõrtãntẽ quẽ nórü júẽtãnũn, kú nõrú jüẽẽrǜn tãmã nã ẽncimãgü nõrü amõaú. 25Herü nõrü dicipulo rü tã ni ã nõrü maestroraü chĩ nõrü sirviẽntẽ i yá norú ãmõraúü i pẽmágü nãkã pi kagú ĩ maestro ãrü í, yurẽü ñürẽtãi nãpãtããrú.!26güãgümãtãi taüün pĩ nuñegüü nú ungü, erü ná táú i guẽmüü i ãcüllũũng güün nã güõmã chĩ tãuung i küü i tãmã ña meeün. 27güẽmã nĩ chi uü waẽneünwã, kũ ngõnẽ u mãã pẽã hũgü. i jüeú quená nĩ pĩ inüẽgüü̃ meá tãchiewã, nú pi ügüüntã güü i ipãtarü dáünãwá.28taüü nupẽ mũnẽü güẽma tãúné i mãú ẽrü tãümã nãnã puẽdẽgü nã toro maü yã mãgüü. gũema ta nu pe mũnẽü rü güẽmã tõrü nãún i yü̃ún chĩ tãüne ngũũnẽmawa na taü. 29¿tama tãrẽ górrones naca nã tegüü wiã iraü dierü ãtachiniecãã? woõtaeerü wainügü na ngügü rü tanatü ya tüpüna rü ni na fã. 30erü güẽmakã gúün i kowarüerü i güearü ya ugugüüng. 31taüüng pi mṵúḛgü. erü ãs pemã rü pe valiosogü mãs quẽ chirigü .32güemacã guü chieṵ̈ü chi u yatü pee wa chomata nichi üü tüpanapewa yimã, dãünaanewa güẽmakü; 33guemna chaü i tama nüchi yatü pẽẽwa, chomarútá i tama nüchi ṵ́. tüpanãpẽẽwã yima daünaãnewa güemakü.34taüün nagüperú inüü ña maün na nanewa cha ngüegüan choma rü. 35erü nãnãtúü tama na ĩnüchi, naaküü tama tani tümaeü rü ñumachi tümanea, tüma̰échi ta a̰ì. 36nürü üne yãtü arü kaanatarü norü i pata arü uchi tánii.37teé chaweé ta tawé tama tanã cha na a̰ tama chawaküka̰ rü chaunẽ ka tümawé tama ta chaweé. 38guema tamu chorü kürücha ĩ chi tama chaweé rü üü rü tama chorü erü marü narü nĩ ĩ. 39güema norü naüng na yügü; guematai chiema tupanaca yüe taana tai nuun ya ngaüü i naü.40güeama pĩ yáũünta guenatanii i chaü yaüu, chi güema chaü yaüün taa guema güüna ya nüü. 41yiema quien yeubeju wia tupana arü oie ma i deaü, yiema tupana arü oie ma i deaü yiematatii rü tumaarü natanü rü tupana arü oie ma i deaü. yiema nuü yáu norü naega nḛü ṵ̈e tana yáu tupana arü oie ma i deaü tunatu ya tupana aü.42guuẽnrü yiema tuna aẽ rü wi naa buẽĩgo, wo ta deagau ta i amare, erü chorü ógütanüüni, aikṵmaña kü Àpemã nĩ chi ṵ tamã peĩ ḭcha̰ ta erü meĩ yaṵtà̰.

Chapter 11

1Ngechuchu naya ukuẽgüãũ ga yemadebemos gume puarü tare ga norü Nguẽẽgü nü ina üãtchi ga yẽma na duũũgüã Nanguẽẽìka rü Nhumachi tümamaã naũ ya uũk i Tupanaãrü ore ì tümaãrü ìãnewagü. 2Yeguma cuaũ pocupatãũwa Nayemagu rü nüũna ìnü ì ñema Nhetchutchu ü ũũtchiga rü yemaka wüìdea ì ümatü norü Nguetanüũka nimu. 3Rü ñanagürü nüũ Rü ena kumaniì i nuata' ìkuũ,ü enato ì duãũta' niì ì Ngẽma ìtaya Nguẽẽ.``4Ngetchutchu rü nanangaü rü ñanagürü'' Rü ipeìãtchì rü Cuaã ma'ã nüũ ìpeyarü u ìngẽma Nüũpe ìnüẽì rü ñema nüũ ipedaugü. 5yiema i ngeetügüe nü ti ngona'etügẽ yiema nori i nganetchigüe ü ñumaiü meà tiũ rü ñema chaüneãgü rü marü nacà nitaanegü rü ñema Ngautcheẽgüũ rü marü ningonamatcheẽgü rü ñema yaũ rü wenaàrü na maẽ rü ñema ñecàrü ñemaüàgü rü marü nanayaugü ì ì tupanaàrü ore ìme 6Rü tataãẽ ya yiema teẽya tama choü nüoe Ñanagürüga Ngetchutchu.7Yeguma marü nawo e gugügu ì ñaã yatügü. Rü Ngetchungetchu rü nana ügü na guma Cuaãtchiga ya dèa namaò ga yema muüma ga duãũgü tacü niì ì ñema ipeya daũguü i ñema tauuema' ì ãpataũwã' na wüi ya dene ya buanekü ì iãküüne' 8Notürü takü nìì i ñema ìpeyadaugü' ena wüì ya yatü ya poraãkü nügü Ngaẽẽkü. nìì ìpeya daugükü' Aìkũmãũtchì pemaã nüütchiũ ñema daũũgü ì meì ì natchiramaã ì ãtchìu güũ rü ãẽkakü patawa na màẽ.9Takü è nanìì ìpeyadaugüũ. ena Wüìga Tupanaãrü orearü uruũ. ñegumatchì ñatchagu. ñema ipeya daugüũ rü wüì ya Tupanaãrü orearü uruũ arü yeeraü niì 10Cuãchiga niì ìna iimatüũ ga yema ore. kupe'egu chanamu ì chorü orearü ñeruũ na kuka na meẽẽìka' ì duũũgüarü maũ.11Rü aiküma pemaò nüũtchìu rü guũma i daũũgü i ngeiwa bue ü na tauma i tupanaãrü ore arü. uruũ i Cuaãü ya baieẽẽruũ arü yeera. notürü yiema Tupana ãẽkakü iiìwa wiweütchi üe rü cuaãũ arü ye'eratiì. 12Yeguma nori ina ngugu ga Cuaã ya baieẽẽruũ ü Tupanaãrü naãne rü poraãküma chieìmaã nì ò ẽẽ. rü ñumatchi ñema yatügü ì chìegü rü chieãkü nana yaugü.13Rü guũma i Tupanaãrü orearü ugüruũgü rü ñumatchi ñema magüwa yemagü ü nüü niutchigagü na Ngetchutchu ü ta inatchaaü ñumata Cuaã ya baieẽẽruũwa nangu. 14Rü pemagü marü niì ipememaregüũ ina penayaugü. daa niì ya yimaeria. ya numa ũtchaũkü. 15Rü yiema ãtchiẽẽ rü naga ta ìnüẽ ì ñema ore.16Takügutà ìtchana nguũ i ñaã dauũgü ì ñuma ma'ẽ Nümagürü ñoma buigürüũ ì tae pataũwa ìããweigürüũ ni igü ü ìnarü togü rü ñamatchi nügüka. nakagü. 17marü paetaeruũma ã pekà ta paetaegü notürü pemarü tama ipe üãtchitaniiũ. Ta yatanügü. notürü pemagü rü tama peau18Takükà yeguma Cuaã numa naũgu tama poũ na ngoõküma. rü viũ na ããküma nuã naũ ü ñana gürügü nüũ,' Nümarü nangoòã. 19Ñanagürügü ì nümagü eü yatü nane rü numanaũ. paũ nangoòkü ma ü ñumatchi Wiũ na'aãkü. Rü ñeguma ì nümagü rü ñanagürügü nüũ. nümaü Wüì yatü taanüũtchi rü ngãwaeìnii. ü nüũ niugüe na pecaduã güũmaã na ãmükü. notürü tupanaãrü kuà rü meàma nango tümawa ya yiema aìküma nawe rü ìẽ.20Rü yeguma Ngetchutchu rü ìnana ügü gana ya Ngagüãũ ga yema duũügü ga guma ì ànekaã ga ngetà yeeraã kü meì ìna üũwa. yerü tama nüũ narü oe i naküma ì chieì. 21Rü ñanagürü ga Ngetchutchu wüi ñetchaũ niì ipeka pa coratchiaãne kaãgü rü ñumatchi babironià kaãgü. Rü yegamatchi chiruarü iãne rü chidaũ aü ìãnewa chana ügu ga yema megüũ rü nukü mamatchitama nüũnarü oe ì naküma chieì. 22notürü pemaã nüũtchiũ rü ñema nguneì ì Tupana nagu ina po cuei' ü chiruaãnekaà rü chidaãũneka à arü yeeratà peì na pokue ì pemagü23Rü pema pa capernaũkaãgü nagu perü inüegu ütà daũguũ i naãnewata ipeì tama rü pemaã nüũtchiu pemagürü ñeta chatanà ì pokuũwata ipewoũũ erü yegumatchi chodomawa nana ügu i ñema megüũ i pewa na üũ rü Tupanarü tchi tama nana poku ì ñema duũũgü i chodomawa maẽì 24Notürü pemaã nüũchiu ì ñema ngunei i Tupana nagu napokueü ì chodoma kaãgü rü ñema arü yeenachi peì napokue ya Tupana.25yema ngune'ìgu gu Ngetchutchu rü ñanagürü. pa chaunatü. chomarü kuũtchì kuaüũ. pa daũguũ arü naãne rü ñoma aü naãne arü coaì. erü natchawa ì cuya ku ì ñema kuagü ì ñema duũugü ì kua nüũ ñema notürü tü maka' ìcuna Ngomatüeẽẽ ya yiema buàtarüũ ì ìguie. 26Ngüũ pa chaunatü erü ñemaãkü ì ü nawa'e. 27cuũma takü ñemagü rü chaunatü niì ì chona. na'àũ. Rü tauema neneitukuà rü nanatükatama nüũna kua rü tauema nanatüũtakua rü naneri katama nanatüũrakua rü ñema du üũgü ì chaunatüũ nüũ chadauẽẽ ì ri katama nii ì cutü̃ma nüũ kuagüũ na tee niì ya chaunatü.28Rü nuã chaũtawa peì ya guãma i puraküe rü ñumatchi i yaweta güe rü chomarütã tüũ icharü ngüẽẽ i tümaãrü purakuwa na ñemaãkü i tarü ngüeìka. 29Rü penayau i ñema pemaã nüũtchi uũ erü chomarü yana pemaã chainü rü taguma chaugü icharü ta, rü chaũtagutà nüũ ipeingau i perü taãaẽ i naka ipey maũgü. 30Erü ñema peitchamuũ üna tautcha na'naga i peinüẽ rü ñema pena nakà itchakaü rü tama na gutcha.''

Chapter 12

1Nguneigü marü upetüũgu Ngetchutchurü ngütchi gaarũ nguneigu trigumaã ina toegüũwa na chopetügü. norü nguetanüũ üna taiyae rü yo ni na iã kümaã triguta ni kaũũẽtanü rü naya ngòẽtarü. 2Rü yeguma yema paritcheu nüũ daugügu i ñema rü Ngetchutchuũ ñanagürü,' düka nüũika daũ i ñema ü kurü ngueigü rü tama naga na inü i ñema ngütchi gaarü mügü.3Ngetchutchurü nanangaũ rü ñanagürü nüũ. Na tama nawa ipeugütaegü i ñema Dari üũ yeguma na tcuyagu rü ñumatchi namaã i ñema yatügü i naũtawa ñemagü. 4Rü Tupanapatagu na üku rü ñumatchi nanangò i ñema poũũ i ü üneì. rü natanüugüka rüna chuu nana ngogüã. rü paigükaitama nii i yema paũũ.5Nataguma nawà ipeu gutae i ñema mugüpane. yema chauru arü nguneügu rü paigü rü tama nana aureegü i ñema ngutchigaarü nguneü rü ñema rü tama Wüì ichieü nii nakà i ñema paigü. 6notürü pemaã nüü itchiũ rü nua petanüwa nangẽma i wuì ì duũũ i tupauka. ya taüne arü yeera iii ì Tupamapeẽwa7Ñegumatchi nü ũ ipe ku'gu na taküũ ya utchaãũ i ñaã ore i ñaü. chamarü tama chanàwae na chauka ipeyamà i carneru. notürü chanawàe i togü pei ñetchaü tümüũ rü tauũkamatchi ipena pokue i ñema tauũma chieũ ügüũ. 8Erü yima yatü nane niì ya yima ngütchigaarü cori.9Rü yema natchi kawa ina ũũ ya Nhetchutchu rü guma iãnerü ngutaque'e pata'ügu na üku. 10Rü nayemaga wüì ga yatü i pamekü. Rü paritcheugü rü Ngetchutchu nana kagü. ña ãkü. Rü na mei na ngütchigaarü nguneigu duũẽ tũ ũ rü meẽẽ. ñemaàkü Ngetchutchu nana kagüe. ngui taküarü chiei nawa nüũ nadaũ.11Rü Ngetchutchu nanangaũ rü ñanagürü. te'e petanüwa rü ñegumatchi ngũtchigaarü nguneigu wüi i perü carnerutchi wüi i amaũgutchi ti ngukutchigu rü taũtchima ẽna tüũ katchiìwana tüũ ipeya tuutchi. 12Tupanape`ewa rü wüi i yatü rü poraãkuma wui i carneruũ narü yeera nana mei rü ñemakani i na mey i ngütchigaarü nguneigu tümaka mei i üũ ya duũẽ13Ngetchutchurü ñanagürü nüũga guma yatü. iyarüweãtchimeẽ. Rü guma yatü rü norü weãtchimeẽ rü yegumatama' narüme' guma naiya namerüũ. 14Rü yema paricheugü rüina choũ ga yema rü ñumachi chii Ngetchutchu chiga nideagü. nümagürü nakà nadau guna ñuakütchi Ngetchutchuũ magü.15yeguma yemaũ na daugu ga Ngetchutchu rü ni ũgatchi ñema natchika na muũma i duuũgü rü nawe inarüi rü ñumatchi guàma tüũ ni meẽẽgü. 16Duũũgüna naãga na tama nüũya ugüeẽika na teeyii i nüma. 17na Ngẽmaãkü aiküma iya iika i ñema orearü uruũ ya itchai niũü i ñaũ.18Rü nüũ ipe daugu ya churü. purakütanüũ i ĩ kü i choma ya yaukü ya chaune ya nüũcha ñetchaãũkü Rü chorü maüwa rü poraãküma namaã cha taãẽ. chorü maüta nagutchi mukutchi. Rü nümaütà pocutchigaũ namaã niugü i ñema tama ya ò güũ.19Rü ta'uemaãtà ngẽta ni pura ü tagutama teẽ màã ñetà na poraga. Rü tagutama teẽ ìãnearü nama wagü nüũ ita i nüga. 20Rü taũtama nanadai i ñema duũũgü i norü òwa turae. nü taũũtama naya ò.ẽẽ i ñema duũũgü i irarüwatama ya ò. güũ. Rü ñema ãkütà niì rü ñumatata guũ i naãnewa nangu i ñema norü orẽ i aiküma ììì. 21Ñemanatchiãneka'ãgü rü naẽgagu nguẽẽtae ina ügü.22Rü ngetchutchuũ tawa nana gagü ga wüi ya yatü ya tama i deakü rü ngeetükü rü ngo'ããkü yima yatü ga nge'etükü rü tama i de'akü rü Ngetchutchu nana me'ẽẽ. 23cuüma ga yema duuũgü ga yema. marü rü na baiãtchiẽẽgü rü ñanagürügü. Rü daa yatü rü Davi nane meẽ nii.24Rü yeguma yema paritcheugü nüũ i nüẽgu natchiga ga yema meì i Ngetchutchu üũ rü nanagürügü. Daa yatü rü tamà ñemaẽkü mare tüũ narü me'ẽ rü Bechabuorü ngoò maà nii i tüũ inarü me'ẽẽi. 25Notürü Ngetchutchu rü nüũ na kuaama i norü i nügü ü yemakà ñanagürü nüũ. Ñegumatchi wui i natchiãnekaã nügütama ya toyegu rü naya gu'ta. rü ñegumarüũta ya wü ya i ãne rü ema wüi ya ipata ya nügü i toyene rü naya gu'tata.26Rü Ñegumatchi chatanà nügütama ina taütchigu, rü Ñegumarü nümarü nügütama ni yauye. Rü ñuã kütà ãẽ kakü ya ii . 27Ñegumatchi choma Bechebuẽẽma'ã i chane woũgu i chieigü. rü te'e arü poramaãchi ina woũũ i ñema naãẽ i chiei i perü ngueigü.28Rü ñegumatchi Tupanaã ẽẽ maã itchi woũgu i ñema naãẽẽ i chieigü . rü ñemawa peĩ nüũcha kuaẽẽ na marü nüma petanüwa nanguũ ya Tupana. 29Rü ñuãkü teẽ wüi ya yatü ya poraküpatagu taüku na tana puũũka i norü ñemaũgü ega tama taya naĩragu i nori Rü ñegumari katama nii i nüna i tana puũũ i norü ñemaũgü. 30Teè tama chomaã ñema è rü chautchità ai ü yiema tama choũü ngũèẽẽ. na Tupanaka i tana i taque'eguiẽẽ i duũũgü rü chauchawa tana ngiãtchitanü e'è i duũũgü.31Rü ñemakà pemaà nüütchiũ rü Tupanarütà nüũ na ngètchaũ i guũma i chieĩ na ügü i ñema ya tügü no türü te'e Tupanaãẽẽ i ü üneimaã takü i ugüe. rü Tupanarü taũũtama tüũ nangetchaü i ñema chiei i taü. 32Rü teè chiri yatü nanetchigagu i deagu rü Tupanarütà nüũ nüũnangechaũ. notürü teè rüe chiei naãẽẽ i üüneitchigagu ti deagu rü taũũtama tüũ nüũ nangetchaü i ñema chiei. bai noma i naãnewa rü baitata i daũguũ i naãnewa.33Rü ñeguma wüi i nanetü üna megu rü norü o üta namè. ñeguma wüi i nanetü na chiegu rü norü o rüta na'chie erü wüi i nanetü rü norü owa nii i nüũ i kuaũ. 34pemagü pa ãtapeaü duũũgü napechie'küma ñuakütu mei i ipeugüũ na woona ipe chiekümagü, Erü ñema orè i peamaã nüũ ipeüũ rü peãèwa nii ninaũũ. 35Ya yima yatü ya mekü rü orè i meii niũ erü naãẽwa rü aiküma meiĩ niũ notürü yima yatü ya chiekü rü chieĩ oretata niũ.36Rü choma pemaã nüũ chia rü ñema nguneĩgü i nawaya kuagüũ i naãne rü Tupanarütà nüna naka ina'ka i wüitchigü i chieĩ naügü. 37Erü ñema perü dea'güwatatama nii i Tupana pei ngugü. rü ñumatchi ñema perü dea'gütatama mii i i pei pokue.38Rü nümaũgü i wüetaewà puraküe rü ñumatchi paritcheugü rüñaãkü Ngetchutchuũ na ngãũgü. pa Nqueẽẽruũ. ta nawaegü na kuwa wüi kuaruũ toũ i kuwè. 39Notürü Ngetchutchu rü ñaãkü nana ngãũ, ñaã duũũgü i chiekümagü i tama ya ò güũ rü na'ka inakagü i wüi i kaaruũ i mei i tupanarü pora'maã üũ. notürü taũũma i kuaruü nü nana ãgü rü yema Yona ya ore arü ngèruũtchigarika'tatama nüũ nüũna kuẽẽgü. 40Rü yegumarüũ ya yona ga tomaẽpü ga ngunei rü tomaẽpü ga chütaũ na choni i taüanüwa na yema rü ñegumarüũtata ya yatü nane rü tamaẽpü i ngunei rü tamaẽpü i chitaü rü waimü arü üpewatana ñema.41ñema yatügü i ninibekaãgü rü tà i narü aàgüna nana pokueĩ iñaã duũũgü. erü ore i ya ugu, rü düka i perü daunügü. tañemagu teè yonaũ i rü tamaè.42Rü ñema ãẽkakü ya suwa yemakü ütà i nana uaü i ñaã duũũgü i ñuma maèi na ñemaãkü na pokugüãũkà. Ngimarü naãne arü guwama niũ na ñemaãkü charumaũ arü kuàũ nua i charumaũũ rü tamaè.43Ñeguma ñema naãe i chiei nawa i ũũgu ya yima yatü rü nakà tà na dau i wüi i nachika inagutà narü ngü natürü tama nüũ i tarüngau. 44Rü ñanagürü i ñema naãe. Rü naka tatama chataegu yachaupata ya nori nawa i chaũũne. Rü ñeguma na taegugu ga yima yatü rü nüũ inayangau ya yima yatü nawüki ya i ya ñeãkune rü meètchine rü meãma ya bi ichi ine nayii. 45Rü ñema ngoò rü iniũ naka nayadau i to i wüimepu arü tare i ngoògü i norün yeera i chiei. rü guũma ingèma rü guma yatügu inaya choku rüyema naãtchii Rü ngèmatatama nüüna üpetügü i ñaã duü̃ ũgü.46Rü Ngetchutchurü yoni duũũgümaã ni dea rü dae aii ya cuẽ daugu nà kunaã ya dea gütchaũ. 47Rü wüie namaã nü itiũ rü ñatarügü dũca kurü mamà rü kueneègü rü na düetügugü rü kukà ita daugü na kumaã48notürü Ngetchutchu rü ñaãku nana ngaũ teè pemaã nüũ itüũ teè tiü ya chauè Rü taègünii ya chauneègü. 49Ngetchutchurü norü nguẽẽgü etügu na wema è rü ñanagürü. Rü nuã i iperü daunü daẽtiü ya chauè rü ñumatchi chaueẽgü. 50Erüteèrüe ya chaunatü arü ngutchaũ ue ya yima daũãwa ñemakü rü yiema duũũẽ rü chaueneẽ tiì, chaueya rü chautatiũ.

Chapter 13

1yematama nguneigu rü Ngetchutchu ina ũũ ga guma i pata ya nagu na aũune. rü ñumatchi tatü i taũ küwawà narütò. 2Rü maũtchiĩ i duũũgü rü nakà nai rü naküwawa nayemagü rü ñegümarü nagu ina üku ya wüine a waburu rü yema ina ü tò. cuũma i duũũgü i yema i yemagü rü naneküteègü nà chigü.3Rü Ngetchutchu muũma ga ore i kuruũwa nana nguẽẽò i duũũgü. Nümarü ñanagürü, Rüna yema ya wüi ya toekü rü ina ũu rü nayatoe. 4yoni nana to eĩ rü nümaũne ya nanetütchire rü namaküuãgü nayi rü ngèma nena i i werigü rü nana wekü ga guma natchire. 5nai ya nanetütchirè rü nutatanügu na yi ru ñema nutatanü rü tama aiküma na waimüã Rü paataama narü ügü eü yema maimeiü tama na yakümü. 6notürü yeguma üakü rü gogü rü ni ae ga guma nanetütchire erü tama na ãtchumaã rü nipagü.7naigü ya nanetütchire rü tuünekügu nayi . Rü yema tuunekü na yae rü nana dai ya ya nanetütchire ga yema rü ügüne. 8Nai ya nanetütchirè rü mei i waümüã negu ya yi rü na o ò gü nümaũne rü cheèi niĩ i norü ogü naigü ü chetcheita ü naĩrü trinta niĩ noü ò. 9ya yiema ãtchiẽẽ ü taü inü10Norü nguẽẽtanü ügü ü Ngetchutchukã naĩ rü ñanagürügü. takü iũ kuaruũãkümaã namaã icui dea i ñema duũũgü 11Ngetchutchu ü nana ngaü rü ñanagürü Tupanarü pei ikatama nüũ nakuẽẽ i ñema ẽiguũ i daũguũ i naãne. notürü i pemagü rü tama pei nüũna kuaẽẽ i ñema èigu. 12Erü teè ya marü tüũ na ñemaè rü yeeraã kütà tüna nanaã. na ñemaãkü taguma tüũ na tauũkà. notürü yiema tüũ nataũe üta tüna nana yàu i ñema tüũ ñema.13Yemaka niĩ kuaruũãkü maã tümamaã ya de'a nüũta daugütchire notürü tama nüũta. daugu, nüũta inüetchirè notürü tama naga ita inüẽ 14Rü tümakã i ñema ore inuküma ore arü urüũ ya ichai nüũ u rü ningu rü ñumatchi ñanagürü. yoni ikurü inü ütã nüũ iku inü, notürü tagumata nuũ nuũ iku kua. woòna nüũ iku dau nüũku dautchire notürü tagutata nüũ iku dau.15Erü noü maũne ya daa ĩãne rü tama nüũna kuatchaũ namatchiègü rü poraã küma naya rü ñemaka rü nüũna gutcha na'narü inüẽ Rüna peetügü natchawa na ñemaãkü tama naè tümaã nüũ na daugüũkà rü tama namatchiẽmaã narü inüika rü baũta nüũna kuagüga i norü maũwa ñegumata chauka na woegugügu üta chana meẽẽgü.16Rüpe taãẽgü erü pe'etümaà ipedaugü, ñema pemachiẽẽmaã ipeü inüẽ. 17Rü aiküma pemaã nüuchiu i muũchiĩ i ore arü ñegüruũgü rü nüũna daugütchaũ i ñemaügü i pema nuũ ipe daugü natürü tama nüũna daugü Rü nüũna ngetchaũgü na narü inüẽ iñema pema nüũ ipe inüe notürü tama nüũna inüẽ.18perü ĩnüè na taküchi ga niĩ ya yima toeküchigagu i uü i dèa. 19Ñeguma wüie nüũ inügu i ñema orè i daũguũ i naãnetchigagu i u notürü tama nüũta kuagu. rü ñema nenaũ i uwa nü ü tüna nana yau i Tupanaãrü ore i tümaãrü maũnewa ñematchire. daa niĩ ya yima trigutchire ya namaküwagu yiine.20Yayima triguchirè ya nutata nügu tuũne yiematii ya yiema nuũ ĩnüe i Tupanaãrü ore ü ñumatchi taã aküma na yaue. 21notürü ñema nà tama aiküma na ãtchumaã ü paããtchitama naya ò yiküra ñeguma gutchaũgü nüũ ipetügu ü e'na duũũgü natchi aiegu ü nüna ni igatchitanü i ñema orè.22Ya guma trigutchirè ya tuunekügu yiẽne rüũ i ñema duũũgü i Tupanaãrü oreũ inüi nüya ògüũ notürü ñoma i naãnekaã aüñemaũkà na o e gaègü ü naya iãtchiãẽ gü rüdüwa nüũ narü oe i Tupanaãrü orè. 23Yima trigutchirè ya mei i waimügü toüne yiema tiĩ ya duũũe e ya naga inüe rü nüũ kua i ñema Tupaãrü orẽ paa nii ya tringuchire ya aikumama òũne rü ñumachi ni mũ chièi püküna chetcheota Rü eküna ü ñümatchi trinta e pü küna.24Ngetchutchu rü toga orè ga kuàruũ duũũgümaã nüũ niũ rü ñanagürü ñema daũguũ i naũ ne rü ñoma wüi yatü naãnegu trigutchirè meine toũ nerüũ niĩ. 25Yoni nata peei ya duãtàgü ü ñema tümaãrü uwanü rü ñema nenãũ rü yima tringüchire. nekügu tomare nachirè ñema natò rü ñumatchi niũ 26Yeguma yima trigutchirè rü ügügu ü naü üta i ñema tama trigu iiĩ.27Ñema naãneaü yura. rü i naya dau i ñema naãne rü ñema noü puraküta nüũ rü ñanagürü noü cori ĩ pa cori tama èna meine a trigutchire. kuanegu i ku tò, rü ñuma rü chieĩ i natüne ñema rü ü. 28Rü ñanagürü norü purakütanüũ. Rü wüi uwaü niĩ ina üũ i ñaã ñema noü purakütanüũ rü ñanagürügu rükuna wae na ñematà i ütona wo otchi.29Naãnerü yorà rü ñanagürü, Rü tauaküma ikuna wootchi oüchi ikuna wo'otchigu ü wüigutchi trigutchire maã iküna wo'otchi. 30Rü narü memaẽ nii i nüẽ tama wüigu ñema nayaè ñumatata trigutchirè arü buwa nangu marü nawa nangugu naya bugü rü namaãta nüũtchiü i ñema norü buruũgü pema wo'otchiira i ñema natüane rü ñumatchi i pena naiküta na ñemaãkü naya aeikà notürü ya trigutchire ü mamàã ipenguũ norü nguũ tchikagu.31Rü getchutchu toga kuàruũ duũũgümaã. Rü ñanagürü rüũ niè wüi ya yatüü naya nge ga guma motatchatchirè ü ñumatchi norü naãnegu nanatò. 32daa motatchachirè ü tò i nanetügüũ narü i ramae. notürü marüna yagu ü togü i nanetügüũ narütamaè. wüi i nai itaũũ nana iichi ü werigü i daũũanekaã ü natanügu na ü tchiãũgü. 32 daa motatcha chirè ü tò i nanetügüũ narü iramae. notürü marüna yagu ü togü i nanetügüũ narü tamaè. wüi inai i taũũ nana iichi ü werigü i daũũanekaã ü natanügu na ütchiẽũgü.33Ngetchutchurü toga orè ga kuaruũgumaã namaã niu. Rü ñema daũguũ i naãne ü ñoma poü arü puẽẽruũ nina guũwana nangu.34Ngetchutchu rü daũũgümaã kuaruũgu namaã nüũ iniũ. Rü kua ruũãküri'katama niĩ i namaã niya u. 35Rü yema'ã kü nanaü ga Ngetchutchu naya nguẽẽikà ga yema Tupanaãrü orè ga nukümaũkü ga orearü uruũ nüu i ugü yeguma ñagu Rü ta namaa changoeẽ i ñema deagü i ẽ igugüga nori tama naãne ngogu ñema.36Ngetchutchu rü nüma niũgachi i yema duũũgü ü ñumatchi guma ipatagu nüna na üku. norü nguetanüũgü ü naũtana nai ü ñanagürü nüũ pa cori tomaã nangoeẽ na ta kütchiga yiũ i ñema chiei ĩ natüanegu ĩ u' i orè. 37Ngetchutchu ü nana ngaũ ü ñanagürü, yima yatü ya meĩne na tchirè tokü ü Tupana neneniĩ 38Ñgema naãne nagu na toeĩ ü ñoma naãne niĩ rü yima meine ya nanetütchirè ü ñema niĩ i duũũgü̃ i Tupanaãã ya ògü. yima nanetü ya chiene ü chatanà nenegü niĩ 39Ñgema noü uwanü ya chiene nachirè toũne rü chatanà niĩ ñema nguneĩ i nagu na buãã ya trigutchirè ü naã neaü guchiga niĩ ñema purakütanüũ i trigu arü buwa puraküe ü Tupanaãrü ore arü ñeruũ i daukaã niĩ40ñema natüane i chieĩ ñeguma naãnearü guwa nanguguũta inaga. 41Yima yatü nane ütà ore arü uruũ i daũkaã ũ na muãchitanü na nadeaũà i ñema duũũgü i chieĩ ügüũ ü ñumachi ñema duũũgüũ chieẽẽĩ. 42Rü nümagürüta üũ etüwa naweũ ü ñumatchi ñematana au ü ni ũtchapütugü. 43notürü guũma i ñema Tupanaga ĩnüe nüta üakürüũna baigü i Tupanaãrü naãnewa yiema ãtchièẽ ü tarü ĩneigü.44ñema daũguũ i naãne ü ñoma wüi uiru i naãnegu. i kuũruũ niĩ wüi i yatü namaã narü ũ rü ñumatchi naya cu Rü namaã nataãne, guũma i curüũũ ü namaã na tae ü ñumatchi to'i naãnekà na tae. 45Rü ñanagürüta ga Ngetchutchu, ñema daũguũ i naãne ü ñoma wüi ya taetarükü üũ niĩ na poraãkü nakà nadaũ ya yima nuta ya meẽtchikü. 46Yeguma marü namaã narü ũgu ga guma nuta ya poraãkü tatanükü, ü namaã natae i norü guũma i ñema ugü na nakà nataeika ya yima nuta ya meetchikü na noüya ĩĩka.47ñanagürü arü wena ya Netchutchu, ñema daũguũ i naãne ü ñoma wüi i pütcha itatü i taügu na ñaũruũ niĩ ü ñemaã kü na guũraãu i choni ira yaũ. 48Yeguma marüna ããkugu i ñema pütcha rü ñema choni è tanüũ ü naneküpetchinüwa nanatu i ñema pücho. ü ñumatchi ina togükü nana de i ñema choni i megüũ ü petchigu nananũ notürü ñema tamà i megüũ rü i nana wogü.49Rü ñegumarüũta niĩ ñeguma na gugu i na'ãne erü ñema ore arü ñerü'ũ i daũkaãgü ü numatà naĩ ütà naya deetchi i ñema meĩ duũũgü nüna i ñema duũũgü i chiegü. 50rü tà üüetüwa nawoòü ü nguütà niñegü ü ñumatchi ñemtà ni ütchapütagü.51Marü niĩ i nüũ ipekuaei i guũma i ñaãgü norü nguetanüũgü ü ñanagürügü marü nüũ itatcuae niĩ. 52Rü Ngetchutchu rü ñanagürü nüũgü guũma i ñema wüetaetanüũ iya ò rü nümarü ñoma wüi ya yatü ya wüi ya ipata arü yorã ruũ niĩ ü noü ñemaü̃gü inukü maügü rü tà inana nuũ rü ñegurarüũta ñema ngèwa kaüũ. 53Yeguma Ngetchutchu marü ya guegu na ore gü i kuàruũwa namaã yade'agü Rü nümarü inĩ ũgatchi ñema natchikawa.54Guma natchiãne ga nawa na yaünegu na üku ya Ngetchutchu rü guma iãnearü ngutaque e pataügu na üku ü yema nana nguẽẽgü ga duũũgü. yema duũũgü yema ñemogü üna baiãtchiãẽgü rü ñana gürügü. ñetakaã niĩ ya daa yatü rü ñuãtü nüũna kua nana üãũ iñema meigü. 55daa yatü rü eina tama corapina naneyai ñema naẽ rü ena tama maria iyaĩ Rü ñema naẽneẽgü ü tamaeina chantiagu. yuche,chimon rü yuda ya igü. 56Ñema naãẽyagü ü tama guũma nua totunüwa i ñemagü Rü ñemakà rü ñetakaã niĩ ya daa yatü ü ngetã nüũ nakuà i ñema ñemaügü.57Ñumagürü Ngetchutchu maã na chièẽgü notürü Ngetchutchu ü ñanagürü nüũ Guũma i togü i duũũgü rü namaã n a taãẽgü i ñema Tupanaãrü ore arü uruũgü notü ü ñema ore arü uruũtchiànewa ũ tama namaã na taãẽgü . 58Ngetchutchurü tama muũma i megüũ neũ nagagu nà tama ya ògüã.

Chapter 14

1Rü yema nguneigegu ga erode ü Ngetchutchuũ na kuachi ga. 2Erode ü noü duũũgüũ ñanagürü. daa ena ya cuãã ya baieẽẽruũ, ya yima yuwa ira dakü. ñemakà niĩ i ñaã poragü ü nawa na ñema.3Erü erode rü cuaaü ni yau ü ñumatchi kurente maã naya nai ü nana poku ñigagu ga heroyia ga piripi nama. 4Rü cuãã rü namaã nüũ niu. taua küma ñimaã iku ãma i ñema nge. 5Herode ü cuãàü ni matchaũta, notürü tauakü naya ma erü yema iãnekaãü na muũũ eü yema duũũgü ü ore arü uruũãküma nana ugü.6Notürü yegumà nawà na ngugu naya nguarü tameküã ga Herode naakü ya Herode ü napeegu iti yüatchiĩ, yemarü Herode rü namaã na taãẽẽ. 7Rü yemakà ñima i uneta ü ñigürügu.8Yikama marü ngiè ngii ukuẽgu ñeguma ñimarü ñiẽẽi i ngaũ rü ñigurügü Rü wüi i poratugu chona naã cuãã ya baièẽ'ruẽẽru. 9Guma ã ẽ kakü ü poraãkü na ñetchaũ naka i ñema naãkü nüna nàkaca notürü noü unetaka rü noü petatanüũka ü tama ñiina womüẽẽtchaü ü no na muètchitanü ga norü churara na cuããũ ina daaẽruũka10Norü churaraü namugü na cuaãü ina daaẽruũka ñema ina pokuũwa , 11Rü yemawe wüiga porakugu ñiitawa nanange ga cuããẽru ü numatchi nima ru ngie na iyaã. 12Rü yemawana ü norü ngueẽẽgü nana yaugü i naũne ü ñumatchi naya tagü. Rü yemawena ü Ngetchutchumaã nüũ narü ugüe.13Yeguma Ngetchutchu nüũ ĩnügu i ñaã ngupetü, ü ni'ũgachi i yema i na ñema'ũwa. Yeguma yema duũũgü yema muũ nüũ ĩnüẽga i ñema ngupe' tüũ ü namagu na ĩãküma Ngetchutchuwe narüĩ. 14Rü Ngetchutchu nüũ na dau ga yema muũma ga duũũgü. Rü nüũna ñetchaũtümüũgu ü naya meẽgü ga.15Yeguma marü ina ngugu i chutaũ, ü noü ngueẽ'igü ü naũtawa naĩ ü ñanagürügü nüũ, ñaã nachika. ü tauũma nawarü üũ niĩ marü na chütatchaũ. Rü name'niĩ i kuya mugü i ñaã duũũgü, na ñemaã kü ĩãnewa norü òna taya taegüüka.16notürü Ngetchutchu ñanagürü nüũ. nümagürü taũũkàtama na woegu. airüũũ i ngorüũ nüna ipeãgü i pemagü. 17Nümagürü ñanagü ügü toũ nañema i nuã wüime Rü naguũ i puũ rü ñumatchi tarè i choni. 18Ngetchutchu rü ñanagürü, Rü chaũtawa ipenanà.19Ngetchutchurü yiema duãtagüũ namu na maẽteewa i tarü togüũka Rü ñuũtchi na nanade ga yema wüime pü ga puũ üga yema tarẽ ga choni. Rü daũgu na dawenuãküma Tupanana moẽna ã ü nana büũgü y ñema puü ü ñumatchi norü ngueẽẽ güna nanaã. ñema norü ngueẽgü ü guema duũẽ yema yema güei nayanu i ñema poũ. 20Guũma ga yema ñemã ñemagürü nana nogogü ü namaẽ pütüwegü. Yema poũĩ iya üĩ ü nana degü rüta rèmepü arü tarẽ petchi nagüũ ningu. 21Rü yema yema chibüegü rü 5.000 i yatügü niĩ notürü ñeigü ü buũgü ü tama nayaugü.22Rü yemawena ga Ngetchutchu rü nüũ ngueẽẽ güũ wapurugu naya choũẽẽ na yoni natàaarü tokukuwa na iĩkà, yema wena ü Ngetchutchu nüũ narü moègü i ñema duũũgü i guma wapurugu i choüũ. 23Nawena na duũũgüũ ina moẽ, ü mapünewa naũ u naya yumuẽ Yeguma marü na chitagurü, nüikatama na yema. 24Notürü yima wapuni ü tatü i taũ aü ngàũtchiĩwa na ñema rü yema buenekü nüũ naü ü ñumatchi yuape ñema nüũ niñe.25Yeguma marü ãgümükü aü chütaũwa nangugu , Yeguma marü ãgümükü arü chütaũwa nangu, Ngetchutchurü dea etügu ya ũãküma noü ngueta nüũka niü̃. 26Yeguma norü nguetanüũ nüũ daugu na deaetügu ya ũũ ya Ngetchutchu ü na baiãtchi egü ü ñanagürügü. Rü wüi natchii niĩ ü aitana ügü noü muũmaã 27ñemaãrü ngorugutama Ngetchutchu ü namaã ni deagü ü ñanagürü i ipe porae i Rü choma chiĩ i taũ ipe muũeũ.28Peduru ü nana ngaũ ü ñanagürü pa cori ñeguma kuma ikuũgu choũ na muãtchi na dea etügu itchi ũãküma kuũ tawa chaũ. 29Ngetchutchuü ñanagürü peduru ü nawa ina üe ya wapurü ü dea etügu ya ũũ küma Ngetchutchuütawa naũ. 30Notürü yeguma nuũna daugu na poraãkü ya buene aitanaũ pa cori choũ na maẽẽ.31Ngèmaãrü ngoragutawa Ngetchutchurü ni meètchimeẽ, ü peduruũ ni yaũãtchi rü ñanagürü nüũ Yatü ya i rearü òòkü i taküruũ i kuyatüachi arü maũũ 32Yeguma Ngetchutchu ü pedurü marü wapurugu iya choü̃gu ü yima buanekü ü ina ya chaãtchi naya buane. 33Yema noü nguẽẽgü ü wapuruwa na ñemagüãküma Ngetchutchuũ ni kua ũgu ü ñanagürügü aikumaũtchi i küma ü tupana nane ikui i.34Yeguma marü tatü i taũü ya nguũgu ü Yenechareanewa nangugü. 35Rü yeguma yema duũũgü ga yema yemagü ü nünũ ni kuãtchitanü na Ngetchutchu niĩ ü yema duũũgü ga yema yemagü ü guũ i naãnewa Ngetchutchuũ ni utchigagũ ü naũtawa mana gagü ga guũma i yema i dawaeĩ. 36Ngetchutchuũ na ka'aàũ na natchiru petchinügumare ya ngò gügüũka rü yeguma yema nauegu ü naka nitaanegü.

Chapter 15

1Ngetchutchukà naĩ ga nure ga paritcheugü ü ngueĩgü ga Yerutchareèwa neĩ ü ñanagürü Ngetchutchu. 2Taküruũ i ñema kuü ngueèruũ ü tama nagu naĩ i ñema nu kümaũ i oigküma erü nümagu i ñema kuü nguẽẽũ tama na ya megüira ñeguma na chibuegũ . 3Ngetychutchu nana ngaũ ü ñanagürü y pemagü tuküũ ipemagü rü tama nagu i pei i ñema Tupanaãrü mugü nagagu i ñema poü oigüküma4Erü tupanarü ñanagürü kunatüga ü kuega naĩnü erü tee kunatü ü kuetchiga chirè i deae ü yiema üta tayu. 5Notürü pemagü ü ñaperügügü. teerüe timanatü ütümaẽĩ ñague ñeirüũ i ngüẽẽ i kuma iku yau i chowa ñemarü ñuma ü tupanaãrü ãmareniĩ yiema duũũè rü tanũkama tu tumanatügatà inü. 6Rü ñemaãkü i pemagü ü tama naga ipe inüè i tepanaàrü mugü ü nagagu i ñema peü o igüküma.7pemanii i duũũgü peena meã ipe maẽneta ü meàma nüũ niü ya ore arü ñerüũ ya itchai yeguma petchigagu ya deagu. 8ñaã duũũgü ünaboramaã mare choũ ni kuaũgü notürü noü maũne ü chona na yaũgü. 9nümarü notü kamare na ngeutaqueegü chouka eü noü ngueta egü ü yatüarü mugümere niĩ.10Rü ñuũtchi Ngetchutchurü yema duũũgüka naca ü ñanagürü iperü i nüe ü nüũ ipe kuae 11Tauũma i ñema taawa i ü kuũ ü duũẽì na chieẽẽ notürüwai i ñema taawa i aũ ũ ñemawa itanii i dueẽì chieẽẽi.12Nü Ngetchutchuüà na i i noü ngueẽẽgü ü ñanagürügü nüũ ipe kuaũ na paritcheu èẽwa nangü yeguma nüũna inüegu i ñaã orè. 13Ngetchutchu nana ngaũ rü ñanagürü Guũma i nanetü ga chaunatü ya daũkaã tama toũ ü ta naya wootchi. 14nüna ipe ĩpegatchitanü erü nümagürü ngeetügüũ niĩ ñeguma wüi i duũũgü i ñeètüü maã na kuagu ü wüiguta ã maũguna yiku.15peduru rü Ngetchutchuũ na ngãũ rü ñanagürü toü nüũ nakua ẽẽ i ñaã doa i eiguũ. 16Ngetchutchurü ñanagürü Rü ñumarüta ipemagü ü tama nüũ ipe kuagüega 17Tama ena nüũpe dau i pemagü i ñeirüũũ i ñemagürü i peawa i iikuü, üta peanüwa naũ üm yikamarü wo'etaũgü taya ü18Notürü ñema ngẽmaũgü i peawa i wũũ ü peü maũnewa ninaũ ñaàgüniĩ i ñema ngemaũgü i duàtagüũ chieẽẽ. 19Ñema chieĩgü rü yatüarü maũnewa nii ninaũ ñema maẽtagu ñemana nai ngẽkü i ãte kümaã na maẽ naguũ naãũ i chieigü ñema ngütaa ñemana toguetchiga chiri idea ü togümaã chiei i ugü. 20ñaãgü nii i ñema ũgü i duãtaũ chieẽẽũ notürü na tama iku yo meã'kümaà curüũ i ku ngo ñemarü tama duãtaũni na chieẽẽ.21Rü ñemawena ü Ngetchutchu ü nüna ni ũgatchi ü tiru ü chidaũ aü naãnewa naũ. 22Rü wüi i ñekü i cananiàkaã yema natchikawa i ũũ ü ñaãkü ata iü kuũtcha auã'tchitümü pa cori ya davi nane ü chauakü wüi i ngo ñiwa na ñema. 23Notürü Ngetchutchuü tauũma ñiina ngãũ ga yema ngeku noü nguetanüũ ü naũtawa nai ü ñanagürü nüũ ñimaã niiũ üna taegu oü poraãkü towe iya aietchigü.24Notürü Ngetchutchu nana ngãi ü ñanagürü Tupanarü choũnamuãtchi na karikabi ñema duũũ i rü tau i iraeãnekaã. 25Notürü i ñima Ngetchutchu na i ngaikama ü naku tügu ina ngükuchi ñaãkü ya dea'ãkuma cori choũü ngũẽẽ. 26nüma ü ñaãkü ñi ina ngãũ tama name nii i ñema ò na i buũgüarü iĩĩ na curu nanaã27ñima ü ngigürügü ngüũ aiküma nii pa cori notürü ñema airuakügü ü ñema ònatütchi i motena wa noü yora ü yieẽẽi nangogü, 28Rü yeguma Ngetchutchurü ñii na ngaũ ü ñanagürü pa ngekü ü nata i kurü ò Rü ñema kuü ngutchaũta chaü ñema ngiakü ü ñema ngoragu ñika ni taane.29Ngetchutchu rü ina ũũ i ñema natchikawa ü ñu matchi Garirea i tatü i touwa ñemãü̃ arü ngaika mana naũ rü ñumatchi wüi ya mapüneguna i nagürü yema inarütò 30Rü muũma i duũũgü nüna nangeüka ma ü yema duũũgü ü naka naya gagü ga ñurei duẽẽgü i nganetchigügü ngeetügü tama i deagü boporagü duũũ iya tü tüũtchitchitnaãgu ü tooma tchigü i dawaeigü yema duũũgü ü Ngetchutchu peewa nana gagü ü nümarü naya meẽẽgü 31yema muũma i duẽẽgü ga yema muũ nü poraãku ma na taẽẽgü erü ñema tama idaugü nurü ngona etügu Rü poraãkuma iraetanüũ arü Tupanaũ nikua ũügü.32Ngetchutchu rü norü ngueika naka rü ñanagürü nuü choũna auãtchitümüũ i ñema muũma idua ü erü marü tamaèpü i nguei naguũ chowe narüi ü tauũma takü nangògü Rü tama itchara muegutanütchaũ tauũma na ngògüãküma eütchina woegugu ü ngurüãtchi namagu ni yuã tchitanü. 33Norü ngueẽẽtanuũ rü ñanagürü ñetatchi muũ i puũ tüũ ya ngau na ñemaãkü na üwemügüũka i ñaã muũtchiii duũũgü i nuã tauema i ã patagüwa ñemagü. 34Ngetchutchu ü ñanagürü nüũ ñure i poũũ pei nañema i pemagü nümagürü nana ngaũ toũ nañema i wüimepüarü tare i peũũ ü muũraũ i choniakügü 35Ngetchutchurü yema duũũgüü yemo muü̃ü̃ namü na waimüãnewa i narutogũka.36Nümarü yema wüime eü orü tarè naguũ i poũrü ñumatchi ñema chinigü ü Tupanana moè naããküma nana büku ü ñumatchi norü nguetanüũũ naya nũ ñema nguetanüũ ü yema ngema muũũ i duũũgü ũta naya nu i ñema poũũ rü choni. 37Guãma ya duãtagü üta chibüe ü poraãküma i ta taãẽgü marü guãma chibüegü ü nümagü ü nana nutuquee gü i ñema natchi pee iya ügü rü ñumatchi wüime pü arü tare naguũ i petchi na ããku. 38Yema ngèma chibüegü ü 4.000 yatüguniĩ ta ñemagüta ya ñeã tagü ü ñumatchi buãtagü notü nümagürü tama tuũ ni ugügü. 39Chibüwena rü Ngetchutchu ü nüũ inaü moògü i yema duũũgü yema muũ ü ñumatchi wüi ya nguegu ni üe magadaarü naànewa naũ.

Chapter 16

1Ngema Fariseugü rü ochi Saduceug naütawá na i̇̃, rü nüü̃ na ugü nala̱ ina kagüüãkü na nüü na weüka wüi i señal i dauguü i naanekg. 2Noturü numa nuna ngaü rü ñanarügü: "Nge gyma na yauane kügu, pema rü ñaperügü: Ina ngogachioneta, erü daiguü i naane rü na dauâchi".3Rü eüwá pema ña perügü: "Ma chieta i nguneü, erü daaguü i naane nana dauachi rü ochi na amenazador". Pema rü nüü pekua̱ ñuaküna pena interpretaü i dauyuü: Na ane arü apariencia, natürü tamakü pena interpreta i ngema señales i nguneü̃güarü. 4Wüi i generación i chieü̃ rü ochi adulteraü naka na daui wüi señal, natürü tautama i señal ta nüna na agü, rü Jonas arü señal rika? Ngeguma Ngechucha rü ngema nana wojü rü ni ü̃.5Negma nawé i iiü̃ü̃ rü nüama tokutüwá nai̇̃, natürü nüna rü ngumaegü na paũ a ngegügü. 6Ngechucha rü nüü̃ ñanarügü: "Perü inue rü ochi pe uaegü i norü levadura ka i ngema Fariseugü rü ochi ngema Saduceugü". 7Ngema nawé i iiiü̃ rü nü̃güma ni deagu rü ñanarügügü ma tuma paü i ngeguüka nii̇̃. 8Ngechuchu rü na uãẽ i ngemaka rü ñanaragü: "Pema pa duüü̃gü i ira arü ãa̱güü̃, ¿Takuka nii̇̃ pegumã ñapegüü rü na tama paũ ngema pe ngeüka̱yiü?9¿Tauta nüpe kuae, rü nüü perü ngümãẽ ngẽma wuimepü i paũ i yiema cinco mil aü̃, rü ochi ñure pechiaku pema pe nutakeaü̃? 10¿Woó ngema wüimepü arü tare i paü yiema cuatro mil güaü, rü ochi ñare i pechiaku pe nutakeeü̃?11¿Ñuaküena nii̇̃ i pema toma nü̃pe kuacü rü na choma rü tama nachiga i paü arü̃ puẽẽrüuchigagüyiü̃ ichi de aü̃? Rü wai ina i uaeü̃ i ngema paũ arü pueerüuchiga y farisegüarü rü ochi Saduceugü arü. 12Ngeguma rü nüü ni kuachigü na nüma rü tama nachiga i a deaü̃ i na yigüna i daũ i ngema pau arü puẽẽrüü̃chigayiü̃, rü wai na i waeü̃ i norü nguẽẽchigaka i Fariseugü rü ochi Saduceugü.13Ñuma ngeguina Mgechuchu ina ngugu i Cesarea anü Filipo, anewá Numa rü nawe i iiiü̃ nona ka rüñaakü: "¿Ñuñagügü iduuü̃gü i na takü rü yatü nane chii̇̃?" 14Numa rü ñanarügügü: Nümaü̃ nüa agügu rü Juan ya Bautista kii̇̃, numaügügü: Nümaügüna Elias ñagüü̃; kü tagüama na Jeremías, ñagüü̃, o wüi i tupana arü ore a rü uruü̃ki i̇̃ü̃". Numa rü nüü̃ ñanarügü: 15"Naturü, ¿Tee ñapegüü̃ i pemagü na chi iü̃?" 16Nüna ngaüakü Simon Pedro ñanarü̃gü̃ "Kuma nii̇̃ Cristo yima maükü ya Tupana nane".17Ngechucha nâna ngaü̃ rü nüü ñanarügü: "Bendito ki i̇̃ü̃ pa Simón, pa Jonas nane, erü̃ namachi rü nagü kuü nana we i ñãã, rü wai ya chaunatü ya dauãñewá ngemakü. 18Ngegumarüü kumã nü chiü̃ na kuma rü Pedro ki iü̃, rü ñaâ nuta etüguta chana ü i chorü Tupana pato; rü̃ tautama, i̇̃a̱ i woaneaneüarüta nüü̃ narü yeeramae.19Choma rü kuna ta chana ã i chawi i dauguü i nââno arü, ngeurüü̃ ngemaü̃ kuma ku weüü̃ i ñoma i nâânewá, rü na weütata i dauguü̃ i nâânewá i ngeurüü̃ i ngemaü̃ i ki weüü̃ i ñoma i nâânewa, rü i ni wegütuta i dauguü̃ i nââ newá. 20Ngeguma rü Ngechuchu nawe i ii̇̃i̇̃ ü̃ una mũ, na taweema nüa uguüü̃ka na nüma rü Cristü yi ü̃.21Yeguma arü nguneü̃kürüwá ni ngechuchu nawé i ii̇̃i̇̃ü̃ mãã nüa uü̃ na nü̃ma nawee Jerusalenwá na uü̃ rü na nguü̃ a ngeü̃, rü guüraüü̃ i ngemaü̃ na nguétüü̃tainamegügu i ngema yapegü rü ochi ngema ore urü uruü̃gügu, rü ngema wüetatanüü̃gumeẽ, rü ta a magüaü̃ta, rü ochi norü tomepa̱ arü nguneü̃iguta ina rü daü. 22Ngeguma rü Pedro wüiküwawá nana ga rü nüna deagü ñaakü: "Kü ñaã rü ka̱ka̱ na yau, pa kori; kü ñaã rü taguma kuü na ngupatü". 23Natürü ngechuchu rü Pedroka ini ũ rü nüü̃ ñanarügü: "¡Chauküwawá, i ũga chi pa chatana! Erü wüi i nuta na iancü̃ kiü̃ i choũ, erü tama ku uãẽ i ngema Tupana arü ngemaü̃güka̱, rüwai kü uãẽ i ngema yatügü arü ngemaü̃güka mare".24Ngeguma rü ngechuchu nawé i iiiü̃ü̃ ñanarügü: "Ngeguma teé chauwé rü uchaügu, rü nãwee tügüita tüma rü kurucha ta yauü̃, rü chauwé tarü uü̃. 25Erü yiema tümarü maü chauchigaka na taueẽẽ rüta nüü̃ tarü ngau. 26Erü ¿Taküwá tüü̃ na meü̃ a wüi ya duẽẽ, ngeguma guü̃ i nããne ta ganagu, notorü tümarü maü̃tanü ka̱.27Erü nüma ya yatü nane rü ta narü papa arü üüneü̃maã, rü norü duüü̃gü i üünegüümã ta numa na ũ Ngeguma rü ta nüma tüü̃ nana ütanü a wüiechigü a duee ngema tüma ta üü̃ãkü. 28Aikümaakü pemã nüchi ũ, ta yiemata ya pemayüwá i nua ngẽmagüe i tautama ya ü̃ üe, ñu̱mata nüta dau̱ ya yatü nane na norü nããnowá nena uü̃.

Chapter 17

1Wuimepu arü nguneü̃wena, ngechuchu rü nü̃gü̃maã nana yau ya Pedru rü ochi ya Jacobo (Santiagu), rü ngeguinarüü̃ta ya Juan naenẽẽ i i̇̃kü, rü nüikagu na i̇̃gü i wüi i naãnẽ i mapüü̃gu. 2Nüma rü na transfigura napeegüguwá. Norü nachametü rü ni yiaküü ñuma ua̱kürüü̃, rü norü nachirü rü amürüü̃ poraüküma ni yiaküü̃gü.3Ngeguma rü namaãgü ngema na ngoé Moises ochi Elias, namã ni deagü. 4Pedro nana ngaü̃, rü ñanarügü Ngechuchuü̃: "Pa kori na me nii i numa i ngemagüü̃. Ku naweegu, rü tomepü i enrramada cha ü, wüi kuü, wüi Moiche aü̃ i nai ya Elias a ü̃.5Ngeguma nüma ia deaguta, rü wüi i nube i yia̱küüü̃ nana patachipetügü, rü nüü̃ ta inü i wüi i naga i uuü̃ i nubewá i ñaü: "Ñaani i chaune i nücha ngechaükü; rü nawá cha tuaekü, nüü perü inüe". 6Ngeguma ngẽma nawé i iiiü̃ nü inüegu, rü nü̃guchametü gu na yigü, rü poraü̃kümã na mũũẽ. 7Ngeguma ngechuchu rü ngema na ngu, iü nüna daugü, rü ñanarugü: "I perü dagü i tou pe muũẽ". 8Ngeguma rü nümagü daugu narü daunü, rü tauweeü̃ma na daugu, rü Ngechuchuü̃ ricá.9Yoní mapunewá ina rü i̇̃gügu, Ngechuchu rü nüü̃ na mũgü rü nuü ñanarügü: "Tau tuemã nüpe uüta i ñaa nüüpe dau chiga, ñumata a nane ya yatü ina rü da i yuegütanüwá". 10Norü nawé i i̇̃i̇̃i̇̃ü̃ rü nüna na kagüe ñagüakü: "¿Tokükgená ngẽma escribagü ñagüü̃ nã nawee Elias irachinii̇̃ nua ngukü?"11Ngechucha rü nüna ngaü rü ñanarügü: "Elias rü aikũmata ina ngü, rüta nana meẽẽ i guü̃ma i ngermaü̃gü. 12Notürü choma rü peü ñacharügü, Elias rü marü nua naũ, netürü tama nüpe kugge nã nüma yaiü̃, rü nachikagu wai ngema pema pe nawe̱ẹü̃ namã pe ue. Ngemaakü tatama, nane ya yatü rü ngegumarüü̃ tata pemeguta ni õõẽ". 13Ngeguma rü nawé i i̇̃i̇̃i̇̃ü̃ rü nüni kuaãchigü na numa rü Juan ya tüü̃ i baetüchigagu yiü̃ ia dea.14Ngeguma ina ngugügu duüü̃gü i muachiü̃tanüwá, wüi i yatü naka̱ ni ũ, rü nana kaachi püü napeegu, rü nüü ñanarügü: 15"Pa kori choü̃ nüna ngechaü̃ ya choune, erü ni yuachiaü̃ rü paraüküüchima ni õõẽ. Nüma rü yekü üüetügu na nguuũ o ngegumaruüi deaguta. 16Choma rü ngẽma kuwé i i̇̃i̇̃ü̃ü̃tawá chana ga, noturü nümagü rü tama nana meeegü".17Ngechuchu nana ngãü̃ rü ñanarügü: "Natükumü i tama a agüü̃ rü chiri maeü̃, ¿ñũgutataená ni choma pemã nüma cha ngẽinaü̃? ¿Ñugutatanii̇̃ i peü cha ngẽnaguü̃? Numa pena ga". 18Ngechucha rü poraakuma naka̱ na yumüe, rü ngẽma chiẽü̃ i naãẽ rü nawá nã go. Numa ya ngetüükü rü narü mẽ ngẽgumakürüwá.19Ngeguma rü nawé i iiiü̃ rü naütawá nai̇̃ ya Ngechuchu, taweema nü kuaeakü rü ñanarügügü: "¿takuka̱ ni toma tawakü i tana tauchigüü̃?" 20Ngechuchu rü nüü̃ ñanarügü: "Perü iraü i õka̱ erü choma rü pema nuchi u, ngegumachi pe õa̱gu woóta na iragu i wüi i machire i mostazarüü, rü pemachi, rü nüü̃ ñaperügü i ñaã napü̃: "Ina ũgachi i nua, rü yeama na ũ. Taumachi peka̱ na gucha. 21Notürü ñaã i ngoogü rü tama ni ñã, ñumata yumuemaã rü auremããriká.22Yani nümagü garireawá na yemagügu, Ngechuchu rü ñanarügüi ngẽma nawé i iiiügü: "ima nane ya yatü rüta nana mũgüna̱meyu i yatügü. 23Rü nümagü naã ma̱güta, rü tomepü arü nguneü̃gü rüta inarü da. "Numa ngema nawé i ii̇̃i̇̃ü̃ rü poraaküma narü mae.24Ngeguma Capernaúmwá na ngugügu, ngema yatügü i diẽru nguta keepataü̃ arü tü degüü̃ rü Pedruü̃tawá na i̇̃ rü ñanarügügü. "¿O̱ená kuma pa Nguẽẽtaeruü̃ rü tamani kuna ütanüü̃ i ngẽma natanü ya ngutakeepata?" 25Numa rü ñamarugü: "Ngemakü", naturü ngeguma Pedru i̇̃patogu na ükugu, Ngechucha rü namã ni dea ira, rü nüü̃ ñanarügü: "¿Ku ñuakuü̃ pa chimau? Ngema reyesgü̃ i nããneka̱ ¿Teegüwá ni na yaagüaü̃ i ütanüchiga? ¿Norü ñatüwá agüewá gená tomana kagüanewá?"26Ngeguma Pedru ñanarügü: "Yiema tomanakagüewa", Ngechuchu rü nü̃ü̃ ñanarügü: "Ngegumana yiẽmã ñatüwá ügüerü tauka̱ma tana a ütanügü. 27Natürü tama nã ya deaguechagüeẽüka i ngẽma, natanüqüarü ngemaü̃gümaa kua̱güü̃, rü marwá na ũ, naña i wüi gancho, rü a yau i choni i nüira ngema ũü̃. Ngegama marüna̱ạ kü wãnagu, ngema tümamã kurü ũta wüi ya dieru atachinüe. Tüna yau rü nüna tüna ã i nyẽma natanügü i ngemaü güarü i i̇̃güü̃na chauegagu rü kuegaguta".

Chapter 18

1Yeguma ngẽma i nguneü̃gu, ngema nawé i i̇̃i̇̃i̇̃ü̃, rü naü̃tawá na i̇̃ ya Ngechuchu rü ñanarügügü: "¿Teéti arü tamaeẽ i dauguü̃ i nããnewá?". 2Ngechuchu rü wüi a bueka̱ na ka, nã naü̃tawá ta uü̃ka̱, rü nawé i i̇̃i̇̃i̇̃ü̃tanügu tüna mũ. 3Rü ñanarugü "Rü aikümama pemã nüchi u, ngurachimanãẽka pegü pena kaichigüẽẽgurika rü bua̱gurüü̃ pegü pena i̇̃i̇̃chiquẽẽ gurika, rü kawakütãã pechoku i dauguü̃ i nããnegu.4Ngemaka̱ tee ya tügü irü irae dae buerüü̃, rüta tarü ta, mae i dauguü̃ i nããnewá. 5I teé ya tüü̃ yauẽ a wüi bue, ñuma daerüü̃ i chauegagu, rü choü̃ni ta yauü̃. 6I teé i na üẽ, na wüi i daegü buagü i chowá a õẽ, nã chieü̃gu ta nguü̃, rü narü memae i tüü̃ nã wüi taü̃ma nuta i molina naka̱ i iü̃, rü̃, rü tümanaãgu na weẽü̃, rü ochinã tüna ñagüü̃ i martamagu.7¡Takü tana ngupetü i nãnemãci ngẽma guchaü̃güka̱! Erü woó ngemaakütata, ngẽma guchaü̃gü ina ngugü notürü, ¡Ñuatagüü̃tawai a yiema duẽẽ a tümaka̱ ngema guchaü̃gü i ngugüe! 8Ngẽguma kume a kukutü kuü̃, ña ki ükuü i maügu ngechakuüakü o̱e̱ná ngaineküüaku, rü nã kuna ñayüü̃ i wüi i yauraãñeügu i taguma i oü̃, kuü na ngemaakü i kurü tarene̱e̱ o̱e̱ná kurü tarekutü.9Ngeguma kurü kuetü kuü̃ i ngẽẽgu, ina kauchi, rü kurü yaü gu na ña. Erü narü memaẽ i kuü̃ nã nagu ku ükuü̃ i maü̃ i wüitetümãta, rü nã kuna ñagüü̃ i ngema yauraü̃anegu ku tareetüaku.10Nü pe dau nã taweeütama na o̱o̱güü̃ i ñã buü̃gü. Erü choma rü pemã nüchi u i dauguü̃ i nããnewá, norü duü̃ü̃gü i üüneü̃gü, guüguma nüna daugü i nachiwe ya chorü chaunatü a daũãnewá ngẽmakü. 11Erü nane ya yatü, rü numa na ũ, i norü poüwá i ngẽma marü rü tauü̃.12¿Kü ñuapegüü̃? Ngẽguma wüi yatü, nüü̃ na ngẽmãgui i cien oveja, rü wüi a yiemarü tarü taugu, ¿Tamataená ngẽma tüna tarü̃ a yiema noventa i nuevegü i tümapüü̃wá, rü tümaka̱ a dau a oveja arü taue? 13Rü ngẽguma nüma tümamã norü ũgu , aikümakü pemã nüchi u ña na taũeü̃ta yeiraãkü a yiemãka̱ a yiemagü a noventa i nueveka ya toma rü tauẽẽ. 14Ngegumaüü̃ta taũ norü nguchaü̃ ni i̇̃ ya kurü papá i ngema daüãnewá ngẽmakü nã wüi i ñã iraü̃gü rü na yuü̃.15Ngeguma kuenẽẽ chieü̃ kumã na ügu, ku nüna we̱ i norü guehaü i nüikatama. Ngẽguma kuü̃ na inügu, rü marü kueneẽ kuna gana. 16Notürü ngẽguma toma kuü̃ na inügu, ngẽma kumãã na ngẽ, wüi o tare i kueneegü, ngẽguma ngẽmããküka i naãwagü i tare otamepü i testigogü, i wüichigü i dea nã nüü̃ i kuachigaü̃.17Ngẽguma nüma tama peü̃ na inüchaü̃gu, ku namã nüi u i ngẽma nachiga i ngutake̱e̱ patawá na inüchaü̃gu, kü kuü rüta wüii tama tupanaü̃ kuaü̃ rüü̃ ya i̇̃, o̱e̱ná wüi i ngémaü̃ arü notanüarü yauruü̃ a i̇̃.18Aikümakü pemã nüchi u, nã guü̃ma i ngẽmãü̃ i nããnewá pe wẽẽü̃, rü ma wẽẽtata i daugüü̃ i nããnewá. Ru quü̃ma i ngẽmaü̃ pe wegüü̃, rü ni wegütata i dauguü̃ i nããnewá. 19Rü yeira kü pẽmã nüchi ũ, ngẽguma taregü i pẽmagü wüigata perü inüegu i nããnewá i ingeü̃ruü̃ i ngẽmaü̃ka̱ i pe kagu, rü ta peü̃ nana u a chorü papá i dauguü̃ i nããnewá ngẽmakü. 20Erü ngẽmã tare o tomepügü i ngemagüü̃wá, choma rü ngẽma cha ngẽmã i natanügüwá.21Yikama Pedru ngẽma na ũ rü ñanarugü Ngẽchuchuü̃: "Pa korí ñarepü̱kñüna chorü chauenẽẽ chiẽü̃ chomã na üü̃, rü choma nüü̃ nücha ngẽchaüü̃?" 22Ngechuchu nü̃ü̃ ñanarügü: "Choma rü tama kuü̃ wüime̱pü arü tare kuü̃ ñacharügü, rü wai setenta, rü wüimepü̃ arü tare wai".23Rü ngẽmãka i nããne i dauyuü̃, nana wui, reyraü̃ i naweeü̃ tã na narü purakütanüü̃mã na meẽẽü̃ i tümarü ngetanügü̃ 24Ngẽguma na ügügu, rü ngẽma nana gagü̃ i wüi i purakütanüü̃ i diez mil talento nü ngẽtanüe. 25Notürü nã tüma taumã tü ngemaü̃ nã tana ütanüü̃ka̱ tümarü kori rü nüna mũ, nã tumamã na taegüü̃ wüigu i tümãmamãã rü tümaakügümaã, rü ochí guü̃mã i ngema tü ngemaü̃mãã rü ngẽmaãkü tana ütanüü̃ka.26Ngẽguma rü yiẽmã úrakütamüü̃ ngẽma taã ngũ, rü tarü ma̱ãchi nãpeegu, rü nüü̃ ñatarügü: "Kü choü̃ i na nguẽẽ, rü guü̃tãã kuü̃ cha ütanü̃. 27Rü yima kori a yiẽmã purakütanüü̃, rü tümamã ni auãchi, rü tuü̃ ni nge, rü ochi tümarü ngẽtanü na ngẽchaü̃.28Notürü yema purakütanüü̃ rü yema na ũ, rü tümamã narü ũ a wüi a norü purakütanüü̃ nüü̃ na ngetanüe cien venariu Ngẽma purakütanüü̃ tüni yau a norü purakütaüü̃, rü tümãmããgu túni yau rü ñanarügü. "Na ütanü ngẽma choü̃ ku ngetanüü̃. 29Notürü yiẽma mamükü ngẽma tã ngũ, rü ochi nüü̃ ta ka̱gü̃akü nüü̃ ñatarügü: "Na ngẽchaüra i choü̃, rü guü̃tamã kuü̃ cha ütamü̃.30Notürü nüma nü iraü̃ i purakütanüü̃ tama na nawe̱e̱, rü wai, nüma yema na ũ, rü yema tüü̃ nã ña i pokupataü̃gu, ñumata norü purakütanüü̃ nüü̃ tana ütanü i ngẽma nüü̃ ta ngetanüü̃. 31Ngeguma ngẽma togüamã i purakütanüü̃gü nü daugügu i ngẽmã ngupetüü̃, rü porãkümã narü mãẽ i rü numa na i̇̃, rü nomã nüni ugü a norü kori, guü̃ma i yemã ga ngupetüü̃.32Ngẽguma rü norü kori a yima purakütanüü̃ rü naka̱ na ka, rü nüü̃ ñanarügü: "Pura kütanüü̃ i chiemareü̃, küü̃ nücha ngẽchaü̃ i guü̃ma i ngẽmã choü̃ ku ngetanüü̃, erü choü̃ naka̱ ku ka̱a̱ü̃. 33¿Taũchie̱na kuü̃ ña ngẽmaü̃ i ngẽchaüü̃?34Norü kori rü na nu, rü nüna nana mũ i pogütaeruügü, ñumata nüma na ütanüa gaüma i ngẽma nümã na ngetanüü̃. 35Ngẽgumarüütata, chorü chaũnãtü̃ dauguü̃anewá pemã nana ü, ngẽguma tama pena pendonagu i perü maunemã i wüichigui peenẽẽ.

Chapter 19

1Na ngupetü i ngẽguma Ngẽchuchu na guẽẽgu i ñaã deagü, ina ãã i garireawá, rü ina ngu i yudea ia guüwá, tatü i Jordan arü ye maüra. 2Taü̃mã i dü̃ü̃güchapaa̱ nawé ina i̇̃i̇̃ü̃, rü ngẽma nüma tüü̃ narü mẽẽgu.3Faricheagü rü nautawá na i̇̃, nüma ügüü̃ka̱, rü nüü̃ ñanarügügü: "¿Na meüyiü̃, i wüi yatünã norü chiũrana a ũgachiü̃ i ngeü̃rüü̃ i ngẽmaka̱mare?" 4Ngechuchu rü nñna ngãũ, ru nü̃ü̃ ñanarügü: "¿Pemagü rü tama nawá pe ugütaegü iñam norü ügügu, Tupana rü yatüakü ochi ngẽẽã kü tü̃ü̃ na ü̃ü̃?5¿Rü ochita nã Numa ñaü̃: "Ñã nachigaka̱nii̇̃ i wüi i yatü, i norü wüi pápá nü ochi norü mamá na a ũgachiü̃, rü ochi nüma taregü, rü wüi i namãchü̃ta na ka̱ịchigüü̃?" 6Ngẽmaka̱ marü taũtamá taregü ni̇̃, rü wüita i namachita nii̇̃ Ngẽmaka̱ ngẽma Tupana wüiguwá ngẽmagüẽẽü̃, rü kü taũ nüpetauaeü̃ nã tawẽẽmã nũgü a ũgachitanüẽẽü̃".7Nümagü rü nüü̃ ñanarügügü: "Ná, ¿Taküka̱ i Moiche tu maü̃ nã tana ãü̃ i wui i tachigapone inã yikama arü tauwama na meüka? 8Nüma rü nüü̃ ñanarügu: "Norü tai arü maü̃negüka, Moiche nüü̃ nana tauchaẽẽ nã tawẽẽmã nügü a ũgachitanüẽẽü̃". 9Choma pemã nüchiü̃, a teé a yiẽmã tümãma̱na i ũgachie, rü ngẽgu marika chiri tarü a̱ụgu, rü ochi toguẽmã ta ãmagu, rü chieü̃wá ta ngẽmã, rü yiẽmã yatü i wüie a ngẽẽ tümatemã i ngiguchireémã ãmaẽ rü chieüwáta ta maü̃.10Nawé i i̇̃i̇̃i̇̃ü̃ rü ñanarügügü Ngechuchuü̃: "Ngẽguma ngẽmá ya i̇̃gu i nachiga i wüi i yatü, rü norü chiura, rü tãmani na meü̃ ña a ngi̇̃ü̃. 11Natürü Nguẽẽchiga, rü yiẽmagürika, tü̃ü̃ na yauẽẽgüẽ". 12Erü na ngẽma i cunucogü i ngẽmãaküta bueü̃ i ngéma norü mamagüanüwá. Rü na ngẽma togü i eunucogü i yatugü eunucogüü̃ iẽẽü̃. Rü na ngẽma i eunucogü nü̃güta eunüco i iẽẽü̃, nakg i nachiga i dauguü̃ arü nããne. Yiema tüü̃ na tauchae nã tana yauü̃ i nãã nguẽẽ, ku tana gau".13Neguma rü tüna gagü wüi a bua̰tagü, nã nüma norü name tumae tü na ü̃ü̃ka̰; notürüngẽma nawé, i̇̃i̇̃ü̃ rü tüü̃ ni deagüchugüama. 14Notürü ngechuchu rü nüü̃ ñanarügüama: "Pena tauchana buü̃gü choü̃wá na i̇̃, rü taú nüü pena guachueẽẽ, erüdauguü̃ i nããne rü norügü̃ ni i̇̃." 15Rü nüma nãme tümactügu na ü, rü ngẽguma ina ũũ i ngẽma.16Ngeguma wüi i yatü ngechuchu ü̃tawá na ũ rü ñanaragü: "Mestrü, ¿Takü ingẽmaü̃ i meü̃, nawḛḛ cha üü̃, nã choü̃ na ngẽmaü̃ka̰ i maü̃ i taguma a güü̃?" 17Ngẽchuchu rü nüü̃ ñanarügü: "¿Takuka̰ chona ku ka i ngẽma meü?"18Ngẽma yatü rü nü̃ü̃ ñanarügü "¿Ngeürüü i mũũgü?" 19Ngechuchu ñanarügü: "Taú ku maetaü; tau toque a ngẽẽ maã ku maü̃ü̃; taü kungiü; tau deramaã ki deaü̃; tüü̃ na ngechaü̃ karü papá rü ochí kurü mamá; rü ochi tüna ngẽchaü̃ i kuenẽẽ, ñuma kuma kugü ngẽchaü̃ü̃rüü̃. "20Ngẽma ngetüü̃ rü nüü̃ ñanarügü: "Guü̃mã i ngẽma ngẽmaü̃gü rü marü cha nguẽẽ; ¿Takü i to cha nawḛḛü̃?" 21Ngechuchu rü nüü̃ ñana rügü: "Ngeguma kuna nguchaü̃gu na ku wḛḛguü̃, ku ngẽna na ũ, rü namã na tae, bqẽma kurü nqẽma iigü, rü tuna na ã, a yiẽna tauma tü ngẽmagüẽna, rü kuü̃ na ngẽmata i ngẽmaü̃ i meütã i daũarü nããnewá. Yikama nua na ũ, rü chowe rü ũ." 22Noturü ngẽma nüma ya ngetüükü nüna inügu ngẽma Ngechuchu nü i uü̃, rü maãkü ini ũ, erü nüna rü taũmã ingẽmaü̃gü nüü̃ na ngẽmã."23Ngechuchu rü nãwé ii̇̃i̇̃üna ñanarügü: "Aikũmakü peü̃ ña charügü̃, na guachãmãnüĩ

i wüi i güü̃chiü̃ma nã ũẽãrü nãnegu na ükuü̃.

24Wéna penã nüchi ũ, rü nã rü tauchamaãẽ nã wüi i camella nayu na ükuü̃ a wüi ya ukuetü, tü na wüi guü̃ãü̃ma Tupana arü nããnega na ükuü̃."25Ngẽma ngẽma nawé i i̇̃i̇̃ü̃ ñããü̃ na inüegu, rü nã baḭachie rü ñanarügügü: "¿Teé chiḛnáti a i poũqüeta? 26Ngechuchu rü nüna na dau, rü ñanarügü: "Rü ã dua̰tagüaü̃ rü ñaã rü gṵchaüchimã, notürü Tupana a ü̃, rü guü̃ma na taũcha." 27Ngẽguna Pedru, rü nüna ngü̃, rü nüü̃ ñanarügü: "Nü̃na daũ, tomarü guüma ita ngḛgü kuwé tarü iü̃ka̰; ngẽmaka̰ ¿Takütaená toü̃ ngẽmaü̃?28Ngeachuchu rü nüü̃ ñarügü: "Aikümãkü, pemã nüchi ũ, i peü̃gü i chowé i pe i̇̃i̇̃i̇̃ü̃, ngẽma arü ngẽmaü̃gügu, ngẽguma nane ya yatü ina rü to̰gu i norü nachikagü, nã pẽnã juzgaü̃ka i ãẽ tribu Israelrü.29Guẽma a yiemagü i tümapata, rü tumapata, rü tumãẽnẽ, rü tumaẽya rü tumarü papá, rü tüm arü mamá, rü tana yaugüta cien pukuna arü ru ochi tana yauyuta i maü i tagua guü̃. 30Notürü muü̃ma i nüira i i̇̃güü̃ i ñima, rü wüwetã na ügü, i muü̃ma i wüwema ügüü̃, rü nürawá tana ngẽmagü.

Chapter 20

1Erü dauguü̃ arü ñame, rü wüii yará i nããne arü i iü̃rüü̃ni i̇̃, i ẽü̃wama i uuü̃, nã purakütanüü̃ka̰ tã daü̃ja̰ i norü chiãnekürüü̃. 2Yikama marü na meẽẽgu i morü purakütanüü̃mã, na wüi i denariuta tüü̃ na utanuüta i wüi i nguneü̃, rü norü chiãne küwá tüna mü̃gü.3Wéna ina ũũ morü a ngaikamagu nã nawá nanguü̃ i toinepü arü hora, rü nüna du i pura kütanüü̃gü i tauma i üeü̃i taechikapatawá. 4Rü ngẽmaü̃gü nüü̃ñanarügü:"Ngema peita pemagü i chorü chianeküwá, rü peü̃ta chana ütanü̃, mea atüta."Ngẽguma nümagü rü puraküwá na i̇̃.5Wéma arü ina ũũ marü a ngaikamayu i hora i wüwepṵ̈ arü wüi, ngẽguma arü wüimepü aru agümükügu i hora, rü ngemata naü̃. 6Wéna arü ina ũũ na ngaikamayu i hora i wüidecima, rü namãnarü ũ i togüãma i tauma i üeü̃. Rü nüü̃ ñanarügü: "¿Taküka̰ nua pe ngẽmagü, tauma i üẽãkü i guüma i nguneü? 7Nümayü rü nüü̃ ñanarügügü: "Erü taẽmã tomã tarü ũ." Nüma rü ñanarügü:" Nüma rü ñanarügü: "Ngẽma pei̇̃ pemagüta i chiãneküwá"8Ngẽguma marüina ngugu i chutaü̃, nüma norü yará i chianekü, rü namã nüni ũ, i namã i kuaü̃ "Ñana̰ naka i purakütanüü̃gü, rü nüü̃ a ütanugü, nawá na ũgü i wiwé i ãü̃, ñumata nü̃ira i üü̃wa naãngu". 9Negẽguma ngẽma na ngugügu i purakütanüg i naka̰ na daugguü̃ i na pura küeü̃ka̰i hora i undeeimagu, rü wüichigu nãna yau i wüi i denariochigü. 10Ngẽguma ina ngugügu i nüiraü̃ i purakutanüü̃gu, nüma nüna kua̰gügu rü yeiraetaa, tüna yaugü, noturü nümagürüta rüita i denariü tüna yaugü i wüechigu.11Ngeguma norü natanü tüna yaugügu, rü tama na taãegü i ngẽma norü yorá arünããnemã. 12Ñanarügügü: "Ña wiwé agüü̃ i purakütanüü̃gü rü wüi i romaã, nã tinã ngẽnagüeü i guü̃ ingunaü̃, rü ochi üa̰küema inaüĩ."13Notürü norü llorá mana ngaü̃, ñaakü i nüü̃ i wüi:" chau mükü, chuma rü tauma chieü̃ kumã cha ü. ¿Na tama arü wüi i denaniugu nii̇̃ i unetagü? 14Tüna yaüa tiẽmã kurü i i̇̃ẽ, rü ũ; choü̃ rü namẽnanüma tücha aü̃ iñaã wiwé i agüü̃ i purakütanüü̃güna wiiguepüta a kuna tücha aerüü̃.15¿Tamãena na weḛÓguü̃ nã chana üü̃, i chorna cha nawḛḛü̃i chorü ngemaü̃gümaã? ¿O̰ḛná kuaewá na ngṵ, nã choma cha mekumaü̃? 16Ngẽmaka̰ wiwé i ügüü̃, rü nüirata ni i̇̃gü, rü nüira i i̇̃güü̃, rü wiwe tana ügü. "17Yoni Ngẽchuchu dau naũgu i Jerusalenwá, norüguma nanayou i guimḛpü̃ arü taregü, rü namawá nüü̃ ñanarügü: 18"Nüpe daṵ, daüũtatai̇̃, i Jerusalemwá, rü nane a yatü, rüta nana mũgü i naerugü i paigüna, rü wüetatanüü̃güna. Nümagü rüta nana üetügü i yuka̰. 19Rüta nana mũgü, i tama tüpanaü̃ kuaeü̃na, ña a ãneachi gueẽü̃ka̰, rü ochí na kua̰ḭgüaü̃ka, rü ochi i̇̃a potagüü̃ka.Notürü, tomẽpṵ̈ arü nguneü̃gu rüta inarü da."20Ngẽguma norü mamá, i nãnegü i zebedeo, naü̃tawá taũ a Ngechuchu tümanegümã. Tümarü naneḛgu ta na machuchi, rü naka ita ka, nã tüna wüi ngẽmaü̃ na ã. 21Ngechuchu rü tüü̃ ñanarügü: "¿Ku taküweḛü̃?" Tümarü nüü̃ ñatarugu: na mũ, ña taregü i chaũnegü inarü togüü̃, wüi kurü weünewa, rü to, kurü tügünewá, i kurü nããnewá.22Notürü ngechuchu tüna ngaü̃ rü ñanarügü: "Pema rü tama nüpe kṵa̰, ngẽma naka̰ ipe kaü̃. ¿Rüāgü, peü̃ na tauchachi nã, pe a aüü̃ i ngẽma copu i marüta chi achaü̃? Nümagü rü nüü̃ ñanarügü: "Taã agüchi nii̇̃." 23Nüma rü nüü̃ ñanarügü: "Aikümãaküchi choü copu pe agü. Notürü ngẽna na i perü togüü̃ i chome arü weü̃newá, rü ochí chome arü tügünewá, tama chorü ni chanã aü̃ka̰, rü wai tuü̃gü nii̇̃, a yiẽmagü̃ a tümaka̰ na meẽẽẽ, a chorü papá? 24Ngẽguma ngẽma togüama i gumepü ii̇̃ü̃, inawé i ii̇̃i̇̃ü̃ nüiüegu iñã, rü nuẽãchitanügüüchi i namã ya tare i nãẽnẽẽgü.25Notürü ngechuchu rü naka̰ na ka i nügüü̃tawá, rünüü̃ ñanarügü: "Pema rü nüü̃ pe kua̰ i ngẽmã̰ ãḛkakügü i yiẽma duẽẽgü a tama tupanaü̃ kuaeẽ arü̃ tümaetüwá nã ngagü, rü ochi norü y atügü i tagüü̃, rü tümamã na kua̰gü. 26Notürü taũchimãni̇̃ ngẽma aküyiü̃ i pegümã. Narü memãewai nã, yiẽma yeiraãkü taü̃wá ngẽmachaü̃e i peranüwá, nãweḛ nã perü purakütanüü ira ti iü̃, 27rü yiẽmã tüira ya ichaü̃ẽ petanüwá nãwḛḛ nã perüpurakütanüü̃ ira ti iü̃. 28Ñumã yiemã nãne ya yatü arü rüu, rü tamanã numa naũü̃ i nã naka̰ na puraküeü̃ka̰, rü nua na uü̃wai na nüma peka̰ na puraküü̃ka̰wai, rü ochi nã norü naü̃ nã aü̃wai na toma tarü taveü̃ka ya muuchiẽnã."29Yoní Jericowá ina choũgu, rü nawé nã ngẽgü i wüi i taümã i duü̃güchimaü̃. 30Rü nüna daugü nã tare ya ngẽẽtügüe nã ngẽma torü togüü̃ i nãmãküwawá. Ngẽguma nüta i̇̃nü̃ẽgu na Ngẽchuchu ngẽma üpetüü̃, rü ti kagü ñaakü: " ¡Pa kori, nãne ya David arü,tomã i auãchi!" 31Noturü ngẽma duüü̃güchimaüü̃, ru tüü̃ nã o̰o̰güãma, tüü ñanarüü̃ nã tarü ngeãgüü̃ka. Notürü tümagü rü jeirakü amã ti kagüü̃ ñaakü: " ¡Pa kori nane ya David, tomã nã ngẽchaü̃!"32Ngẽguma Ngechuchu rü ini chaachi, rü naka̰ na ka, rü ñamarügü: "¿Takü pe na̰wḛü̃ nã peka̰ cha üü̃?" 33Nümagü rü nüü̃ ñanarügü: "Pa korí kü torü taetü rü a wãna. gü. "Ngẽguma 34Ngẽchuchu, rü na i̇̃a̰achi i ngechaümã, rü tümaetü na day. Ngegumatamã tümagü rü tana yougü i tümaetü rü nawé tarü i̇̃.

Chapter 21

1Rü yeguma Ngetchu ü ñumatchi norü ngueẽẽĩgü u Yerutcharem aü ngaikama na yemagügu ü Betaguewà ngugü ü noü ngaikamana ya mapüneya Oribuneküwa, ü yeguma Ngetchutchu ü norü tare i nguemüũ na muãtchigü. 2Ñaãkü Gua toü tomatawa ñemane ya ĩãnewà ipeĩ ü ñemata tümamaã i peü ĩ ya wüi a cowaru aũ i rae tümaãkü maã ñema ngaũẽ. Rü tüũ ipeweĩ ü numa tüũ ipega. 3Ñeguma teè pena naka kagu ya yiema kowaru ya irae, ü pema gürü ñapeügütà nüũ kori na tümawae ü ñegumatama noü yora pena tüũnamu.4Ñaã na ngupetü na ñemaãküya nguũka ya yima orearü uru ya nukümaãũkü nüũiũ. Nümarü ñanagürü . 5Rü CHIAÃŨ ÃKÜ MAÃ NÜŨ Ã Ũ. DÜKA KURÜ Ã ẼKAKÜ RÜ KUŨTAWÃ NAŨ RÜ TAMA NÜGÜ I NARÜ TAÃKÜMA COWERU I IRAKÜ TAGU NA TONAGÜ NŨMAÃ I ÑEMA COWARUAKÜ.''6Rü ñema noü ngueẽigü ü Ngetchutcghu na ngueẽẽãkümà nana ügü. 7Rü yema nana gagü i conarü i iraũ ü ñumatchi naãkü ü noü tükaweuũ maã tüũ na tütagü, ü ñumatchi Ngetchutchu ü tü matagu na tonagü. 8Yema duũũgü ga yema mu ü norü gaũtchirü maã mana chatamaãũ, togü rü nai tchaküũ tana daãũgü na ñemamaã nana tüta maũka i nama.9Rü yema duũũgü ga nape'egu ãgü ga nawe ü iĩ ü ñumatchi wiweãma ãgü rü tagaãkü ñanagü ügü. I NA ME ẼTCHI YA DAA DAVI NANE I RÜ NA ME ẼTCHI YA YIMA KORI NANEẼGAGU NUMA ŨKÜ RÜ KUŨTA TAẼẼGÜ. 10Yeguma Ngetchutchu Yerutchareègu na ükugu, guũma ga yema ĩãnekaãgü ü naya iãtchiãẽtanügü ü ñanagürügü Teè niĩ ya daa. 11Yemà ñema muũ i duũũgü ü ñaãkü nana ngaũ, Daa e'na niĩ ya yima Ngetchutchu ya ore aü uruũ ya natcharekaã i Garireanewa.''12Rü Ngetchutchu ũ nagu na üku ya ngutakeepataũ ya Tupanaãrü Nümarü yema tüũ ina woũ ga guema guma ngutake'epataũwa i tà'egüe. nüma rüta ga guema dièrumaã yema taegüe ü tümaãrü metcha ü ñumatchi ñema tümamaeegü ü tüũ nana ngüegutanü ga guema yema mutukuma taegüe. 13Nümarü ñanagürü Tüũ Rü na wümatü niĩ. YIMA CHAUPATA Ü YUMA ẼPATAŨ NIĨ I NAEGA, NOTÜRÜ I PEMAGÜ Ü ÑETAAPATÃŨ IPEYA IẼẼ. 14Rü yiema ñeetügüe ü i nganetchigügüe ü naũtawà tai i ngutake'epataũwà ü ñumatchi nümarü tüũ rü üũgü.15Notürü ga pai güarü ãẽkakü ü ngueẽẽruũ ga mugüwa nguẽẽtae gü ü nüũ na daugü ga yema meẽtchiĩ gana ü ya Ngetchutchu, ü tümagaũ na ĩnüe ga guema ñetüugüe ga ngutakee pataũwà i aigüũe ü ñatagürügü na me'etchi ya daa Davi nane nü yemaka ü ñumagü ü poraãkümà na nuẽ. 16Rü ñanagürügü. nüũ ipe ĩnüe i ñaã duũũgü nüũ i ugü, Ngetchutchu rü nana ngaũga. Ngũ, notürü tagumatchirè nawà na ugü taegü. Rü ñema buũgü i iraütchi ü õtchanagü ü ta kuũtà nikuaũũgü. 17Rü yema nüna ni ũgatchi ya Ngetchutchu ü ĩãnega Betaniawà naũ ü yemà napè.18Yeguma pa'mama, nana taeguũ ga guma ĩãnewà ü na taiya. 19Rü namaküwawà nüũ nadau ya wüi ya o ni ya igue agu ãẽgune, ü guma igueraãũtawà naũ notürü tauũma norü o nüna ñema ü naatürikà. Rü ñanagürü nüũ Rü tagutama marü iku õõ. Rü yemaãrü ngoragutama ga guma o i ya iguera ü nipà.20Yeguma norü ngueẽẽ nüũ daugügu i ñaã ü na baiãtchigü ü ñanagürü nüũ. Ñuãkü niĩ ya yima iguera ñegumatamà ya pà. 21Ngetchutchu ü nana ngaũ ü ñanagürü. Rü aiküma ũtchi pemaã nüũtchiũ ñeguma pemagü peĩ na ñemagu ipeü õ ü tama ipe tai aü maũãgu ü taũ tama ñema choma daa iguera maãtcha üürüü ika ta peü ü ta wai ñaperügü nüũ ya daa mapüne, Yũgatchi ü taũ i tata wa na ũ ü ñemaãkü nana ü. 22Guũma i ñema kurü yumaẽwa naka iku kaũ üta kumayau.23Yeguma ngutakeepataũwà na ũgu ya Ngetchutchu, ü yema pai gü aü ãẽkakügü ü ñumatchi yema ya eĩ ga guma ĩãnewa yemagü ü naũtawà nai yeguma ina nguẽẽ taeyane ü ñanagürü nüũ Teè arü poràmaã ikuma ü i ñaãgü Teè kuna tana ã i ñaã porà. 24Ngetchutchu nana ngaũ ü ñanagürü nüũ. Rü chomarü tata pena naka itchaka i wüi ka. Ñegumata chomaã nüũ ipe ugu ü pemaã tata nüũ itchu na tee arü pora maã itchana üũ i ñaãgü.25Ñema kuãã arü baiẽ ẽtae i ü ñeta kuãã arü baieẽtae ü ñetà ne'naũ ü daũguũ i naãnewa ü e'na yatügüwa. Rü nümagüu nügü maã tama ñema ni poragatanü, ñaãkü Ñegumatchi yiemagü ñagügügu, naũguũ i naãnewà ninaũ. Rü nümatchi tüũ ñanagürü . taküka tama nüũ ipeya õgü. 26Rü ñegümatchi ñagügu yatügüwà ninaũ, taukürüwà ñemaãtarügügü erü ñema duũũgü ñema muũũ tà muũẽgü, eü nümagü ü kuããũ na daugü ñoma orearü ñeruũ rüũ. 27Nümagürü Ngetchutchuũ ñaãku na ngaũgü Tomagürü tamà nüũ ita kua. Nümarüta nüũ ñanagürü Choma üta pemaã nüũtchiü tama nüũtcha kua na tee arü pora maãã chana üũ i naã.28Rü i ñuñaãũ nawà ipe dau. Wüi i yatü ü nüũ na yema ga tarè nane. nüma ü yima nüĩraãkü ya nane ĩtawà naũ ü ñanagürü pa Chaune, ü na ũãtchi ü chiãneküwa ya purakü. 29Yima nane ü nüũna ngaü ü ñanagürü. Taũtama ñema chaũ notürü yikamaũra ü marü tamà ñema niĩ i norü ĩ nü ü ñema na ũ arü. 30Rü guma yatü ü noü tarè ga naneũtawà naũ ü yematama i dea namaã niu Daã nane ü nanangaũ rü ñanagürü ngũ pa kori rü ñematatchaũ. notürü tama ñema naũ.31Ñeküũkü ya daa papà nane ü nanatüga naĩnü Nümagü ü ñanagürügü. yima nüraãkü Ngetchu ñanagü ü nüũ. Rü aikümaũtchi choma pemaã nüũtchi ũ ga yema diẽru arü derüũgü ü ñunatchi yema ngekügü ya mutekü ü nüĩra pena daũguũ i naãne gu natchoku. 32Notürü kuãã ü peĩtawà naũ na maã i ñema meĩ notürü pemagürü tama nüũ ipeya õgü notürü ga diẽru arü deruũgü ü ñumatchi ñema ngekügü i mutekü ü nüũ naya õgü i pemagüa rüi yeguma ñaãũ na daugügu baikü nügü iya kuagü na ñemaãkü naya õgüũka.33Iperü ĩnüẽ i ñaã orè i kuaruũgu i ũ Rü na yema ga wüi ya yatü, ü na yemata ya wüi ya duũũ ga taarü naãneãkü. Nümarü nana to ga chiã ü i nana po'egu ü nana üta ga chiiãã rü yautanüruũ, nana üta i wüi i daũtaetchika ü ñumatchi to i duũũ me'ẽgu nana ü ga yema norü chiãnekü, ü ñumatchi to i natchiãnewà naũ. 34Yeguma nawà nangugu i ñema nguneĩ nana buũü ga guma chiã nümarü ñurèga noü purakütanüũ na muãtchi na chiã arü ovà naĩ.35Notürü ga yema chiãne küwa puraküe ü yiema yemà ĩẽ ü tüũ ñema na daiamã ü togue rü tüũ rümã ü toguerü nutamaã tüũ yema ni magü. 36Rü guma chiãnekü arü yorà ü togue ya noü purakütanüũ yemã tüũ na mugü ü guemagürüta chiri tümamaã yema na chopetügü. 37Rü yikama nawena i guũma i ñaã ngupetü ü nane güũ yema naũta na mugü, ü ñanagürü nümagürü meã nanegüũ na yaugü.38Notürü yeguma yema chiãnekü togüũ ü naneĩ na daugügu ü ñaãkü nügü maã i ni deagü. Daa rü yima kori name ütchi ni ĩ nuã ipeĩ ü ñiã taya magü ü ñumatchi ñema nüũ ñema ü yigüũ tana de. 39Rü ñemaãkü tüũ ni gagü ü guma chiãneküwa tüũina taütchigü ü ñumatchi tüũ ni magü.40Ñumata ñeguma chiãnekü arü yora nuã ũgu i takütà meè tümameã na ü ya yiemato etanüe. 41Duũũgü ñanagürü Nümarütà nana dai i ñema yatügü i chiekümagü ü ñemaãkü yima noü chiãnekü ü toguena tà nanaã ü yiema ñema pura küe ü meãtama tüũ nana ütanügü ñeguma noü buwà tana ngugu.''42Ngetchutchurü ñanagürü nüũ E'na taguma i pemagü ü orè i ümatüũwà pe ugütae Ga guma nuta ya ĩpataarü üruũ nüũ oekü, ü ñumarü wüi i ya nuta ya meetchiküũ nana ĩitchi ü ñumarü na meẽtcha i taka.43Rü ñemaka pemaã nüũtchiu ñema Tupanaãrü naãne üta pena nana yau ü togü i duũũ na nanaã. 44Rü te'erüe daa nutaetügu ngue ü ta tüũ ni ñaĩmü.45Rü yeguma ga paigüarü ü Paritcheugü nüũ ĩnüẽgu ga yema erè ga kuaruũ ãkü namaã nüũ yaũ ü nüũ ni kuaãtchitanü ga natchiga niĩ ga yema orè. 46Rü nagu narü ĩnüẽgata a na Ngetchutchuü ya yaugüega tauaküma noya yaugü eü yema na mu i duũũgü eü yema duũũgü ga yema yema ü nüũ na kuagü na Ngetchutchuü orearü uruũ niĩ.

Chapter 22

1Ngetchutchu ü wena ãrü orè i kuaruũãkümà namaã namaã ni dea, rü ñanagürü. 2ñema daũguũ i naãne ü ñoma wüi ya ãẽkakü nene'arü ñitchi i na üũ rüũ niĩ. 3Rü norü purakütanüũ na mu na düetügu tüne iya dauũka ya yiema tüna na u'e i norü ñi gutchiĩka notürü tümagürü tama ñematà ĩtchaũ.4Rü wenaãrü ya yima ãẽkakü togue noü purakü tanüũ tüna muatchitanü ü ñaũ i dea maã. Rü tüma maã nüũ ipe u ya yiema marü tüna ipe ugüe. Rü marü itcha meẽẽ i chauwemü. Rü ñema choü woka ü ñumatchi naãkü i ngü ü chana dai ü guũma i ñemaũgü ü marü ina memaregü. Rü guãma nuaã ñigütchiĩ ãrü petawà taĩ.5Notürü yiema duãtagü ü tama aiküma tana yaugü na ñitchiĩ aü petaka tüna na ugü. Togü ü nawoegu noü naãneka gü. togüna na woegu norü taepataũgüka. 6Togürü guma ãẽkakü arü purakütanüũ ina yaũ ü ñumatchi tüũ na dai. 7Rü gumà ãẽkakü ü nanu. Rü noü chuara ñema na mugü ü tüũ na dai ga yiema mawae güe ü ñumatchi tümaãrü ĩãne nigu.8Rü yima ãẽka kü rü ñanagürü noü purakünanüũ. Ñitchiĩtchiga rü marü ina memarè notürü ya yiema tüna nau i noü ü tauũwà tà megü. 9Rü ipe ĩãtchi ü tüna ipe ugü ya yiema namagu marè tüũ ipe ngagüe naka i ñema nitchiĩ arü peta. 10Rü naĩatchi ga yema noü purakütanüũ ü namawà naĩ ü tüũ na nutakee ga duãtagü ya namagu tüũ na'ngau ü i mekümagüe ü ñumatchi i chiekümagüe . Rü ñemaãkü i ñema natchika i nawà norü ñitchiĩ na ügü ü naãã ku tümaã ya yiema duaãtagü ya tüna naueguie.11Notürü yeguma guma ãẽkakü iya daugu ga guema tüna naugüe, ü yema tüũ na dau ya wüi ya duũũe ya tama peta i ñitchiugu i kue. 12Rü guma ãẽkakü ü tüũ ñanagürü. Pa chaumükü, ñuãkü nuã iku uku ü tama peta i ñigütchirügu i kuikũ. Rü guma yatü ü tauũmaã na deããtchi.13Yeguma gu guma ãẽkakü ü ñanagürü noü purakütanüũ. Rü ipeya naĩpara ü ipeya naĩ megü ya daa yatü, ü ñumatchi yea waaneĩgu ipena ña ü ñematà naaũ ü ñemata ni ũtchapütagü. 14tupanarü muẽkama naka notürü noretama tiĩ ya yiema tüũ iya de'etchie.''15Rü yema paritcheugü ü nagu narü ĩnüe na ñuã kü tà Ngetchutchuũ ya yaugütchaãũ na yoni inaya dea. 16Rü yemaka Ngetchutchuũtawà nana mugü ga ñure ga noü duũũgü, namaãta i ñure i Erudinu arü ngueẽẽ ĩgü nümagürü Ngetchutchuũ ñanagürü. Pa ngueẽeruũ ü nüũ ita kuagü na ku pora ü ñumatchi ñema kurü nguẽẽtaegü i Tupana maügu i u ü aiküma niĩ. Rü tamà duũũgü gamare iku ĩnü erü tama noü dü etüanegumare ku dawenü. 17Rü tomaã nüũ i ũ rüta kügu i kurü ĩnü Nanana weguũ na Chetcharüãü na ütanü ü e'na tama.18Notürü Ngetchutchu rü nüũ na kuãmà na chieĩgu namaã narü ĩnü ü yemakà ñanagürü Taküka choũ ipe ü pa duũũgü ya õgüneta. 19Choü ñiĩ ipe wè i wüi i diẽru. Rü ñema ina ñegü i wüi diẽruta tchinü.20Ngetchutchu ñanagürü nüũ . Rü teètchikü naã ü te'eẽga niĩ i ñaã.'' 21Nümagürü nana ngaũgü. Rü ñaã rü Chetcharu chikü naã niĩ. Rü Ngetchutchu ñanagürü nüũ. Rü ñema Chetcharu arü i ĩ ĩ ü chetcharuna penaã ü ñema Tupanaãrü i ĩ ĩ rü Tupana na ipenaã. 22Yeguma yemaũna ĩnüegu, ü poraãkü na taãẽgü. Rü nümagü ü nüna ni ĩgatchitanü ü ñumatchi na woegugü.23Yema nguneĩgu i nümaũgü i Chadutcheu gü ü naũ tawà naĩ, nümagürü nüũ ya ugügu ü yiema yue ü taũtama wenaa ü tà maũ . Nümagürü nüna naka gü. 24Pa nguẽẽruũ, muitche ü ñanagürü. Ñegumà wüi i yatü yugu, tama na ãneãkümà ü yima yukü ü naẽneẽ ü nama maã na ãma na ñemaãkü ya yima taueta ü na ãneĩka.25Yema ü na yemagü ga wüi mepü aü tarè naguũ i nügüe neẽgü. Rü ya yima nüiraãkü ü ngĩ notürü yikamarü nayu, rü tauũma nane numa natà. Nümarü nama tüũ inata. 26Guma naĩ ya naeneè ü yematama üũ na ngupetü ü guma norü tamaèpü ü yematama nüũ na ngupetü ü ñemaãkü guũma ga nügüeneüè i wüi mepü arü taè i ĩgüũ i nügüenegü ü ñematama nüũ na ngu petügü. 27Yegumà guũma marü yuegu ü ñema ñekü ü iyũ. 28Rü ñeguma yueĩ wena maẽgu rü ñekürüũkü ga guma wüi mepü arü tarè i ĩgükü ga nügüeneẽgü nama tà iyiĩĩ ga ñema nge. Erü guküma ga guma wüimepü arü tarè ii nügüe neè i ĩgükü rü ñimaã na ãma.29Notürü ngetutchu nana ngaũ. Pemagürü ipe tüegü, eü tama nüũ ipe kuagü i orè i ümatü, ü baita nüũ ipe kuagü i noü porà ya Tupana. 30Rü ñeguma ñema yueĩ wena na maẽgu ü taũtama wena ãrü rü ni ãmagü ü e'na rü ãtegü, ü nümagürü ore arü uruũ i daũkaã rüũ ta ni ĩgü.31Pemarü chona naka ipeka i natchiga ya yiema yuetagüe na wenataarü itarü dagü, ü tamà e'na nawà ipe ugütae i ñema pemaã nüũ iti ugü i Tupana nüũ iu i ñaã. 32CHOMA NIĩ I ABRAŨ ARÜ TUPANA, ITCHAKUI ARÜ TUPANA RÜ ÑUMATCHI YAKO ARÜ TUPANA. Tupanarü tama yuetaarü Tupana niĩ ü wai yiema maẽẽarü Tupana niĩ. 33Yeguma yema duũũgü yemà muũ nüũ inügu i ñaã ü poraãkümà noünguẽẽtaemaã na baiãtchiãẽgü.34Notürü yeguma Paritcheugü nüũ ĩnüẽgu na Ngetchutchurü yema Chadutcheugüũ narü chianegüẽẽ ü nügümaã na ngutakeegü. 35Wüiga yema Paritcheugü, ga orè ga mugütaewà nguetae, ü wüi ka nau nüna ya Ngetchutchu na nüũ na ügüũka. 36Pa Ngueẽẽ ruũ ñeĩ rüũũ niĩ i ñema mugü irü tamaẽ.37Ngetchutchu rü ñanagürü nüũ. Rü guũne ya kuü maũne maã tã nüũ iku ñetchaü ya kori ya Tupana ü nüũtata iku ñetchaũ nanaã i guũma i kuü maũ ü ñumatchi ku ü ĩnümaã. 38Ñaã niĩ i taũ i nüiraãũ i mugü.39Ñema noü tarè i mugü ü nana naãtchiraũ tama. Rü kumükü ũtà iku ñetchaũ ñuma kugüũtama iku ñetchaã ũrüũ. 40Ñaã tarè i mugüwà niĩ nina uũ ñema guũma i mugu ü ñumatchi ore arü uruũgü i nüira yemagü.41Rü yoni ina ngutake'egü i Paritcheugü, ü Ngetchutchu ü wüi ka ku nüna na kagü. 42Takügu namaã i peü ĩnüẽ ya Kristu teè naneniĩ nümagürü nana ngaũ ü ñanagürügü. Rü Davi nane niĩ.43Ngetchutchu ü ñanagürü nüũgü Tükü ũ ya Davi ga noü kori maã na uaüũ ya kristu ga yeguma Tupanaãẽẽ ga üüneĩ Dawi ĩ ya deaẽẽgu. 44Nüma ya kori ü ñanagürü choü kori ĩ. Rü chaume aü tügünewà rüto ñumatata ñema kurü uwanü ü kukutü tatüũwà na ñemagü.45Rü moõrü ya Dawi kori ñaãkü kristuũ naka na ñuãkü aü Dawi nane niĩ i nüma. 46Rü tauü̃ma nüü̃ na tautcha na nana ngaügü, ü yemawena ü tauũmà wenaãrü deaka nüna tà ka.

Chapter 23

1Rü Ngetchutchu rü yema duũũgü rü ñumatchi ñema ngueĩgümaã ni dea. 2Nümarü ñanagürü Paritcheugü ü ñumatchi mugüwa nguegü ü ñemagürü meãma nüũ na kuae i maitchè arü mugü. 3Rü ñemaka ñeguma takürü ñamaũ peĩ na mugu ü uẽãkü pena ügü Notürü taũtama nakümagüũ ipe ya daũ ü nüũ ni ugütaerü i ñema ũgü, notürü tama nana ügü.4Erü nümagürü poraãkü peĩ namu na naga ipe ĩnüẽĩka, ü yiema yatügüãtügü nana ünagügü. Notürü nümagütama bai irarüwa naga na ĩnüẽ. 5Guũma ñema na ügü rü nana ügü na duũũgü nüũ daugüũka. Rü nümagürü nana ügü na Tupanaãrü ore ya ñegü na ñemaãkü duũũgü nüũ daugüüka mare.6Nümagürü norü merüi na meĩ i natchikawa togü i ñeguma petawà na ngugu na ñemaãkü duũũgü nürü daunüũka rü ñumatchi noü meta niĩ i meĩ i namawe'ewa narü togü i ngutake'epataũ wàgü. 7rü noü me niĩ na duũũgü ü meã nüũ narü moẽgü ü noü meta niĩ na nguetaeruũãkü nana kagü i duũũgü.8Notürü i pemagü ü taũtama naka ipe õgaegü ñeguma duũũ woò tama ngueẽẽ ruũãkü peĩ na kagügu rü wüi tama niĩ ya nguetae ruũ, ü guãma i pemagü ü õgütanüũ ipe ĩgü. 9Rü tauũtama wüi yatü i ñoma wai müãẽka ü papà ñaperigütà nuü eü pemagürü peĩ na ñema i wüitamà ya penatü ü yima penatü ü daũguũ i naãnewa na ñema. 10Rü tauakütata nguetanüũãkü pena kagü eü pemagürü peĩ na ñema i wüitama i peü ngueẽẽruũ Ya yima kristu.11Notürü yima peta nüwa ü̃ yamaẽkü ü yimaãũ tà niĩ ipe puraküe. 12Teè tügütama i kuaüũẽ ü Tupanarüta tüũ na ã neẽẽ ü teè tügü irü irae ü Tupanarütà tüũ ni kuaãũ.13i Pemagü niĩ i togü iduũũpeena meã ipe maẽneta pa Muitchearü mugüwà ngue pa Paritcheugu, meã maẽ netaẽ Pemagürü tüma tchawa ipena watagü ya yiema dua tagü i Ñema daũguũ i naãne. Rü pemarita taũtama ñema petchoku, ü pemarüta tüũ i pena gutchaẽẽ ya yiema ñema chokutcha'ũũẽ. 14Wüi ñetchaũ niĩ peka pa muitche aü mugüwà nguee, ü paritcheugü ü ñumatchi yiema meã maẽ netae Pemagürü tüũ ipe ñiẽ ya yiema yute güe. 15Rü wüi i ñetchaũ niĩ ipeka pa paritcheugü pa meã maẽnetaegü ü ñumatchi muitche aü mugüwa nguee Rü peka ü wüi ñetchaũ niĩ eü tatü ü tatü i aũwàtü maka ipeĩ ya duũũe na ñemaãkü peĩ taya o ũka. Rü ñeguma maü taya õgu ü tüũ ipetchiẽẽ na ñemaãkü yee raãükü chieĩwa nata uũka.16Wüi i ñetchaũ i peka pema ü ñeẽtügüe arü kuaruũ ipe ĩgü pena na ñapegügü Ñeguma teè rüemare taũne ya ngutake'epataũ ta unetugu ü marü na mè ega tama itaya ngueẽgu i ñema tümaãrü uneta. 17Pemagü pa ñeetügü i tama peẽẽ kuagüe takü niĩ irü memaẽ na ñema uiru ü ema yima ngutake epataũ i ñema uiruũ üüne.18Rü ñeguma teè ya ngutake'epataũ ya taũne egagu taküka ta unetagu ü tauũma ni utchaũ, notürü teè ngutakee pataũ ya taũẽgaga tümaãrü ãmare taãgu ü tà nawaè na aiküma taya nguẽẽ. 19Pa ñeẽtügü i takü niĩ irü tamaẽ, ñema ãmarè ü e'na ngutake'epataũ i ñemare ta ü üne.20Rü ñemaka ya yiema ngutake'epataũ ègagu tümaãrü ñemaũ maã na uegue ü namaã itana uegu i guũma i airüũgü i ñemà. 21Ya yiema ngutakee'pataümaã na uegue ü namaã tana uegu ü ñuma tümamaã ya ñema ngemaẽ. 22Ya yiema daũguũ i naã ne maã na uegue ü Tupanaãrü naãne maã niĩ i u neta taü.23i Wüi ñetchaü̃ pekagü pa muitchè arü mu güwà wüetaegü ü pa Paritcheugü ü ñumatchi ya õgü netae. Rü wüi i ñetchaũ niĩ i peka oü pena ãgü i peü ãmarè i nüna üü notürü tamà naga ipe ĩnüẽ i Tupanaãrü mugü i guũarü mugü aü ye'eraiü ü peĩ na tau na meã duũũgü maã ipe kuagü, ü duãtagürü peĩ ta ñetchaũküma ü ñumatchi nape õõũ. Rü guũma i ñema niĩ Tupana nawae na penaü. 24i Pe magü pa kuaruũgü i ñeẽtügüe, pemagürü ñoma wüi i duũũ i tunüka noü ae i bapetüũ rüũ ü ñumatchi aü wüi i kameyu i wetaã ũrüũ ipe igü.25i Wüi i ñetchaũ ni i peka pa muitche arü mugüwa ngue rü Paritcheugü, ü ñumatchi ya õgüneta. Rü wüi i ñetchaũ niĩ i peka eü perü düetüane waritama pegü ipe meẽẽ tchaũ notü perü maũwà ü poraãkü i petchie. 26Pemagü pa paritcheugü i ñeẽtügüe, ẽkü poü aiepeguũ ira ipe meẽẽ ü yikama iperü düetüwà ipegü ipe meẽẽ.27i Wüi ñetchaũ niĩ ipeka i pemagü pa muitche arü mugüwà ngueneta ü pa paritcheugü ü ñumatchi ya õgünetae Rü Pemagürü ñoma yuetutchiĩ i düetüwà ikatama na komü notürü peü aipena ü yuetatchinaã ü ñumatchi na guũraü i chieũmaã naiããku i ñema peü maü. 28Rü ñegumarüũta i pemagü ü peü düetüwà ü pegü ipe wegüneta nüũ i ñema duũũgü na ipe megüneta notürü namaã naya pa i doragü ü ñumatchi na guũraãũ i chieũ.29i Wüi ñetchaũ niĩ peka pa muitche arü mugüwà ngueneta pa paritcheugü ü ñumatchi ya õgünetae Pemagürü ipeya mekagü i yuetatchike'egü ga nu kümaũgü ga Tupanaãrü ore arü urüũ gü nagũ tagü ü ñumatchi nüũ ipe kuaãũgü i yema duũũgü i meĩ tchikünaãgü. 30Rü ñuũtchi ñaperügü gü. Rü yegumatchi to natü arü nguneĩgu tà maẽgu ü tomagürü ü taũtchima namaãgü wüi ñema Tupanaã ü ore arü uruũgü tana dai no ñemaãkü nagü ta baẽẽũka. 31Rü ñemaka i pemagu ü pena ngoẽẽ na nataagü ipe ĩgüũ ga yema duũũgü ga nukümaũgü ga Tupanaã ore arü uruũũ dai,32Pemagürüta peyanguta nüẽẽ ga yema chieĩ ga nukümaũgüũ ga peü oigü ügüe. 33Pa ãtapearü duũũgü, ñuãkütà natchawa ipe bumü ya yima üü ya Tupanatà namaã peĩ pokune.34Rü ñemaka chomarütà peka numatchana mü y wüi i Tupanaãrü orè arü uruũ yatügu i kua nüũ ñemagü ngueẽẽruũgü. Rü nümaũgü i pemagü ü tà peya magü ü curütchawà tà ipeya potagü. Rü togüũ ü tà pena kuaigü i noü ngutake'epataũgu ü ñumatchi na wè ta ipe ãgü i wüitchigü ya ĩãnewà. 35Rü pemaã nüũtchiu ü guũma ñema chieĩka ü Tupanarü tà nanapokue i guũma ga noü duũũgü i megü ga perü oigü dai. Rü Abeuwà niĩ na ügüã gana na daaũ ü chakara ü ngutakee pataũ ya taünegu niĩ ipeya magü ga Berekia nane i ĩkü. 36Rü aiküma 'ũtchi pemaã nüũtchiũ ü guũ i ñaãtà nüũ na ngupetü i ñema togü i duiũũgü ñema neĩ.37i Yerutchareü Yerutchaĩ ü i pemagü ü Tupanaãrü orè arü uruũũ ipe dai ü ñema Tupana peka yema mugütchire ü mutamaã ipena muũtchiã küma ipena dai i Rü ñure'epüküna choũ na ngutchaũ na ñema penegü rü wüiwa chana na ñoma wüi i otà naàkü wüiwà na naürüũ na ñemaãkü napeãtüũwa tüũ na ñemaẽĩka notürü pemagürü tamà ipe nawa'egü. 38Duka kupatarü ñema na tamarè. 39Pü pemaã nüũ tchiũ ü taũtama wena choũ ipe dau i yikamaãrü ü ñumà tata ñapegü moẽũtchi ya yima kori egagu ñema neũkü.'''

Chapter 24

1Ngetchutchu rü ngutake'epataũwà ina uũ ü ñumatchi namagu niĩ norü ngueĩgü ü nüna na ngeukamagü na nüna weaũka na ñuãkü na meẽ tchi ya daa ngutakee pataũ ya taũnearü ĩpatagü. 2Notürü Ngetchutchu ü nanangaü ü ñanagürü Pemagürü nüũ ipe daũ i guũma i ñaãgü. Rü aikuma ü̃tchi pemaã nüũtchiũ, ü na tautama wüi ya nuta na naii ya nuta tà nügüetü na ünagü ü guũtama na poũgü.3Yoni na mapüne ya oriverawà na tò ü ñema ñoü ngueẽẽgü ü nüĩka iya ĩĩwa nüna naka ü ñanagürü nüũ Tomaã nüũ ipeũ ü ñugutà nii na ngupetüũ i ñaãgü. ñeĩtàniĩ i ñema kuaruũ i na wata nüũ ta kuagü i kuü ngutchiga ü ñumatchi ñoma naãnearü gu. 4Ngetchutchu ü nüũ na ngaũ gü ü ñumatchi ñanagürü nüũ. Rü pegümaã ipe uẽ gü na tauetama peĩ womüẽẽ. 5Erü muũtchiĩ ü ta chaugagu numa naĩ nümagürüta ñanagürügü choma niĩ i kristu ü muẽtama tüũ na womaẽẽ.6Pemagürü tà nüũ ipe ĩnüẽ na duũũgü ü tà nügü na dai ü natchiga ta ipe ĩnüe i to i natchiãnewà ü ta nügü na da. Pe uẽẽgü ü taũta ipena i ãtchiãẽgü oü guũma i ñaã nawae nana ngupetü notürü taũtama naãnearü guniĩ. 7Erü natchiãne ü to i natchiãne maã tà nügü nadai ü ãẽkakü ü to i ãẽkakü maã tà nügü na dai. Rü taiya ü tà na ñema ü ñumatchi ü ñumatchi to i natchikawa ü tà na ñema i iããtchiane. 8Notürü guũma i ñaã ü noü ügü niĩ i ñema nguũgü.9Rü togü i duũũgüna Tà Peĩ na mugü na peĩ ina yaũũka ü ñemawena ü tà peĩ na dai. Rü ñema na choũna ipeya õgüũka ü petchi tà na aie i guũma i natchiãne. 10Rü tà muũtchiĩ i choü duũũgü inanatagü i choü orè ü nügütanüwa ü tà nügütchi naaie. 11Rü ina ü dagüta i muũma i ore arü ugüruũneta ü muè tama tüũ na momaẽẽ.12Rü ñema chieĩ ü tà ni mũ, ü muẽtama ya Tupana werü ĩẽ ü tà tarü ga ugü. 13Notürü ya yiema ya'na namaã ĩ nüẽ i ñema chiẽĩ ü yiema rü ta tana yau i maũ i tagumà guũ. 14Ñaã Tupanaãrü orè i meĩ ü guũ i naãnewa ta nüũ ugügü na guũ i duũũgü nüũ na kuaũka. Rü ñema wena tà niĩ na guũ i naãne.15Rü ñegumà pemagü nüũ ipe daugügu i ñema Tupana pe'ewa auãtchi i ngutchaũgü i yema nuküma ya orearü uruũ ya Danieu na tchiga i dea ñema natchika i ü üneĩwa yiema nawa ugütae ü nüũta kuatà na takütchiga niĩ. 16Yiema Yudea aü naãnewa ñemagüe ẽ kü mapünewa ta bumü. 17Rü yiema tümapata etüwa ñemaè ü taũ itarü ĩ na tümaãrü ñemaũka taya dau i tümapatawa. 18ü yiema tümaãnewà ñemaè ü taũ ita taegu na tü matchiru taya yauũka.19Notürü i ñema nguneĩgügu ü wüi i ñetchaũ tà niĩ i tümaka ya yiema ñeã tagü i ããkügüe ü ñumatchi ya yiema maĩã kügüe. 20Pe yumaẽgü Tupanata na tama gauneĩ ü ẽ'na ngutchigaarü nguneĩyane peĩ na ngupetü i ñema chieĩ . 21Erü taũtama õẽẽ ina ngu ga yeguma nori naãne ügüguma taguma yemaü ü ñemawe na ü tagutama na ñema. 22Rü ñeguma Tupana tama na nore ẽgü i nguneĩgü rü tauetama ta maü. notürü Tupana tà nana nore ẽẽ i ñema nguneĩ gü tümaka ya yiema nüma tüũya de'etchie.23Rü ñegumatchi Wüie peũ ñagügu. Rü düka daa niĩ ya kristu ü e'na ñagu i duũũ i Yea niĩ na ñema ya kristu taũ i nüũ ipeya õgü. 24Erü Kristugünete ü ñumatchi orè arü uruũgüneta ü nuã tana ĩ na nana wegüũka i taũma i megüũ na ñemaãkü tüũ na womaẽẽĩka ya yiema Tupana tüũ i dee tchigüe. 25Düka ipe dawenü ü naũpa nana ngupetüũ i guũma i ñaã ü marü pemaã nüũtchiũ.26Rü ñegumà, ñagügu peĩ Düka. kristurü tauẽmã i ãpataũwà na ñemà taũ i nakà ñema ipe bumü. Rü to rütà ñanagürü Düka nümarü ukapüarü aipena na ñema ü taũ i nüũ ipeya õ. 27Erü ñoma ãẽmakü guũwà na ngooneẽẽ rüũ tà niĩ i ñeguma kristu wena'ãrü numa ũgu. 28Ñetà naũne i yuũwà ü ñematà na ita ke'egü i ẽtchagü.29Rü nawena i ñema nguũgü ü tà ni o ya üakü, ü yima tawemakü ü taũtama na bai ü ẽtagürütà narü yi i daũguũ i naãnewà, ü ñema daũguũ i naãne ü tà na iããtchitanü.30Rü ñumatchi duũũgütà nüũ na daugü i kuaruũ i daũguũ i naãnewà ni uũ na naũpa nua nangu ya yima Yatü nane ü guũma i ñoma i naãnewa maẽĩ ü ta na aue. nümagüta nüũ na daugü ya Yima Yatü nane na kaianeĩgu ina ngu i namaã i noü porà ũ noü meĩ. 31Nümarütà nana muãtchitanü i noü orè arü uruũgü i daũkaã na ya kue güãũka ya noü kueruũgü na ñemaãkü na ĩtakeĩka i guũma i ñema duũũgü itchi de etchi i guũwama ñemagüũ ü ñumata naãne iya kuaũwa ñemagü.32Rü igueraarütchigagu i uũ nguẽẽ taewà pe ngue. Rü ñewakaaũ i natchaküũ inarü yigu ü narü üatügu ü ñemawà nüũ ipekua na paatà taune kü yaĩĩ. 33Rü ñegumarüũta, ñeguma nüũ ipedau gügu i guũma i ñaãgü, ü pepamagü ü na nawae na nüũpe kuagüũ na nümarü marü ya ngaika na ina ngutchaãũ.34Rü aikümaũtchi pemaã nüũtchi ũ ü guũma i ñema nüũ itchi uũ ü tà na ngupetü naũpa na nayueĩ i duũũgü i ñomaũküü maẽũ. 35Ñema daũguũ i naãne ü ñumatchi ñoma i naãne ü tana üpetümarè, notürü ñema choü orè ü tagu tama na üpetümare ü guũma ñema noü orewà nüũya uũ ü tà ningu.36Notürü ñema nguneĩ ü ngora naguta ĩnangu ü tauemà nüũ ta kua rü ñema ore arü uruũgü i daũkaã ü woò nane ya Ngetchutchu ü tama nüũna kuagü na ñuguta niĩ numa nau ü teè nüũ kuae ü nanatürikatama.37Yeguma Noè aü nguneĩgu rüũta niĩ ü ñegumarüü tà niĩ ñegumà numa naũgu ya Yima Yatü nane. 38Erü yeguma yema nguneĩgügu na naũ inangu ga guma mukü ya takü duũũgü rü na chibüegü na aegü ü ni ãtegü ü ñumatchi rü ngigüakü ñumata nawa nangu na noè ü norü Wapurugu na üku. 39ü tauguma norü ĩnüe, ü ñumata düwà ina ngu ya mukü ya takü, ñeguma ü guũma i duũũ ü na yue ü ñegumarüuta niĩ ñeguma numà na ũgu ya yima Yatü Nane.40Rü tarè gü i yatügü rü tà naãnewà na ñemagü Wüi ü tà tüũ nigà ü togue ü tà taü aũ. 41Tarègü i ñeĩgü ü tà ina. aũẽtagü, wüi ü tà tüũni gà, ü togue ü ta itaü aũ. 42Rü ipe uãẽgü eü tauetamà nüũ ta kua na ñugutà numa tà nauũ ya kori.43Rü ñaã kuaruũ wà nüũ ipekuà, ñegumatchi yima ĩ pataarü yorà nüũ na kuagu na ñuguakütà ina ngu i ñema ñitaaũ ü nüna tchi nadau na tamà ĩpatagu na ü kuü̃ka. 44Rü ñemaka i pemagũrüta na nawae na ipe megü mare eü Yima Yatü nane ü ta ina ngu i ñema ngora i tama ipena nguẽẽgu.45Rü ñemaka teè tiĩ ya tü maãrü kori meã yaue, ü tümaẽẽ kuaè, ü tümaarü kori ü tümameẽgu nana ü ya yima ĩpata na ñeguma ina ngugu ya ĩpataarü yorà na meãtama tana üwemü. 46Rü tümaãrü kori ü ta tümamaã na taãẽ eü ñeguma ina taegugu ü itapuraküãküma tüũ inaya nguẽẽ. 47Rü aikümaũtchi pemaã nüũtchiũ ü ñema tümaãrü kori ütà ü guũma i noũ ñemaũgü aü dauruũ tà tiĩ.48Notürütchi ñema purakü tanüũ i chieĩãma ñagu i noü maũnewa. Chorü kori ü ta taũtama paa inangu. 49ü ñemaka ü tà na mükügüũ tana ü a ü na chibü ü na ae natanü wà i ñema ngaẽĩ. 50Norü kori ü ta inangu iñema nguneĩ i tama ina nguẽẽĩgu. ü ñumatchi ñema ngora i tama inanguẽẽigu. 51Norü kori rü poraãküma tanana poku ü ñema natchika ü ñema Tupanaãũ ya õnetaũwa tata naũ ü ñema tana au ü niũtchapüta.

Chapter 25

1Rü ñema daũguũ i naãne ü ñoma taremepü naguũ i pakügü i taguma yatüũ kuagürüũ niĩ ñema wüimepü ñigukü i pakügü ü ñi'rü dapari noũ ĩya yaũãtchigü na ñemaã kü ñi'rü ããrüãtawa na ĩĩka. 2Ñema naĩgüga wüimepü ñigukü i pakügü ü tama ñigüẽãẽ tai ügü ü ñema naĩgü 3Notürü ga yema pakügü ga tama ñigüẽẽ tai ügükü ü yeguma nüũ ya yauãtchigu i ñiü daparina ü tama ina ükügü i ñirü daparinagü. 4Notürü ñema pakügü i ñigüẽẽ i kuakü, ü iya ü ãkugü i ñirü daparina namaã i keruyina.5Yoni na taũtà ina ngu i ñiü ããrüã, ü guküma i ñema wüimepü i pakügü ü i yatae ü ipee. 6Notürü chitaküarü ngãũküũ ü na yema ga taũ i aigüũ Düka ya yima toü ããrüã Ipetchoũ ü ta peĩ ñema na ngau i nüma.7Rü ñemaãkü guküma ga yema pakügü ü irü dagü u iya meẽẽgü i ñirü daparina gü. 8Ñema tama i uãẽgü ü ñigürügü ñiĩ ya yema i uãẽgükü toma tapeũ i iraũ i peü keruyina eü toü daparinagü rü toü na guãku. 9Notürü ñema pakügü i ñigüẽẽta ügükü ü ñaãkü i na ngaũgü na ñemaãkü tama toũ na tauũka i toma i torü koru yine, ẽkü ñetà mamaã ta ina taegüũwà nawà peĩ na ñema pemagütama tape taegüũka i perü keruyina.10Yoni na ñimagü taya taegü, ü ñemaãrü ngoragu ina ngu ga ñirü ããrüã, notürü ñema i memare gükü ü nawe irüĩ i ñigüarü petawà ü yemawena ü ñema ĩ ã ü naü wãta. 11Rü i ngugüta yema naĩgü i paküga i tagumà yatüũ kuagükü ü ñigürügü Pa ngueẽẽrüũ pa nguẽẽruũ toka ya wãna i ĩã. 12Notürü nüma ü ñaã kü tüũ na ngaũgü Rü aikümaũtchi pemaã nüũtchi ũ ü tama peĩtcha kua na teè 'naã ipe ĩgüũ. 13Ekü pegüna ipe daugü erü pemagü ü tama nüũ ipe kuagü na taküarü nguneĩ ü taküarü ngora ta ina ngu.14Ñema noü ngutchiga ü ñoma wüi ga yatü ya naĩ ya ĩãnewa utchaãũ üũ niĩ nümarü noü purakütanüũka naka ü ñumatchi noü ñemaũgü nü na nana na. 15Yima noü wüi ya purakütanüũ ü nüna nanaã i wüimepü ñigukü i dierutatchinü, yima naĩya noü purakütanüũ na nanaã ga tarè tatchi nü ñigukü i diẽru yima naĩĩ nanaã ga wüitatchinü ñigukü i diẽru. wüitchigü ü ñiĩna yau i ñure ñigukü i diẽru ü yemawena ga guma yatü ü niũ. 16Rü yegumatama ga guma yatü ya wüimepü ñigukü i diẽrutatchinü ü ñimaã na purakü ü naaĩ wüi mepü ñigukü ñiĩ naü.17Yegumarüũta ga guma ya tü ya tare'tatchinü i diẽru ñiĩ yaukü ü naĩga tarèta tchinü ñigukü i diẽru ñiĩ naü. 18Notürü ga guma purakütanüũkü ya wüitatchinü ñigukü i diẽru ñiĩ yaukü ü ñimaã niĩ ü tama ñimaã na purakü ü waimü arü aipegu ñiĩnata ga yema diẽru.19Nawena i muũma i nguneĩgü ü yima puraküta nüũ arü kori ü ina ngu ü ñumatchi namaã nana meẽẽ i noü purakütanü. 20Yima purakütanüü ga wüi mepü ñigutü i diẽrutatchinü ñiĩ yaukü ü naĩi i wüime pütatchinü ñigutü ñiĩ ina taeguẽẽ noü koriãũ, nümarü ñanagürü noü koriĩ Pa kori kumarü cho na ikuã i wüimepü tatchinü ñigukü i diẽru. Düka choma ü togue ya wüimepü ñigue i diẽrutatchinü ñiĩ itchaü. 21Noü kori ü ñanagürü nüũ i meĩ ikuü wüi meĩ i purakütanüũ ikui ĩ kumarü ñema iraũ i kunatchaãũ wà ü meãma ikuna ü. Choma i ñuma ü tà muũma i purakügü tà kume'ẽtchaü Rü i üku i cheupatawà ü ñiã tà taãẽgü.22Ya yima purakütanüũ ga taretatchi nü ñigukü i diẽru ñiĩ yaukü ü ñanagürü noü koriĩ Pa kori kemarü taretatchinü ñigukü i diẽru chona ikuã. Düka togue ya taretatchinü tümague a diẽru tüũtchaü. 23Yima noü kori ü nana ngaũ, Meĩma ikuũ ü meĩ i purakütanüũ ikui i kumarü ñema iraũ i kumatcha ãüwa meãma ikuna ü i ñema purakü. Choma ü tà i ñuma muũma i ñemaũgüna tà kuũtcha dauẽẽ. Rü i üku i chopatawà ü ñiã tà taãẽgü.24Ya yima puraküta nüũ ga wüitatchinü ñigukü i diẽru ñiĩ yaukü ü noü koriũtawà naũ ü ñanagürü. Pa kori nüũtcha kua naku mau wüi ya yatü ya porakü kui ĩ ĩ . Rü kuna yau i na netüarü o ñetà tama iku toeĩwà, ü kuna buarü õõ i na netü i tama kuto. 25itcha muũ i choma ü ñemaka waimü gu Chaya aimaũ ü ñema ñiĩ itcha tà. Düka ñaã niĩ i ñema kuna üũ.26Notürü noü kori ü ñaãkü nana ngaũ. kuma pa chiekü ü o'otchikü ya purakütanüũkü kuma nüũ i ku kuatchire i choma na ñetà tama itcha toeĩwà ü chana buuũ i nanetürü õ ü chana buaru oò ñeta ñetà tama itcha toeĩwà. 27Rü narü memaẽtchi niĩ ñema diẽrumaã ina nguũgüũgu choũ ñiĩ iku ü iñema choü diẽru na ñema yoni naya muũka na ñeguma cha taegugu na mukü ñiĩnatcha yauũka.28Rü ñemaka ẽkü nüna ñiĩ ipeyau i ñema diẽru ü yima yatü ya gumepütatchinü ñigukü i diẽru ñiĩ yauküna ñiĩ ipeã. 29Erü guãma ya yiema marü tüũ na ñemaẽ ü yee raãküta naĩ i diẽru tümamegu naü. Notürü tümaka ya yiewa tauũma tüũ na ñemaẽ ü ñema iraũ i tüũ ñema ü ta tüna nana yau. 30Ya yima purakütanüũ ya tauũma kuakü ẽkü peya yau ü peya naĩpüta ü wa neĩwa peya tà ü ñemarita ni oòe ü ni ũ tchapüta.3131 Ñegumata ya Yima Yatü nane noü meĩmaã daũwa nena ũgu ü ñumatchi norü ore aru uruũ i daũũ ãne kaãmaã numa na ũgu ü ñegumarütà i nüma nü na natü irü toũwa narü to. 3232 Rü nape'egu tà na ĩtakee gü i guũma i natchiããne kaãgü, 33Rü nümarü ta tüũ rü de etchigü ñoma wüi ya yatü ga norü carneru tüũ i de'etchiĩ rüũ ü ta tüũ ni de'etchi.34Rü ñegumarü tà ya yimà ãẽka kü ü ñanagürütã tüũ ya yiema noü tügünetcha küüwà ñemagüe numa ipeĩ ya guãma ya yiema Chaunatü aü ngüẽẽ yaugüe, ü pena yau i ñema petchika ñetà nüma ãẽkakü iya ĩĩwa yerü chaunatü ü peka nana meẽẽ i ñema petchika ga yeguma taũta ñoma naãne ügu. 35Erü wüi i ngune'ĩgu ü cha taiya ü pemagürü choũ ipe üwemü ü chi tawa no türü pemagürü choũ ipe a'eẽẽgü, ü peĩtawà chaũ ü meamà choũ ipe yaugü. 36Rü cha ñetchiru notürü pemagü choũ peütchiru ü pokupataüwa cha ñema notürü pemagürü choü ipeyadaugü.37Rü ñeguma i ñema duũũ i chi de'etchi ü ñanagürü. Pa kori i taguma ñetà kuũtà daugü na ñeta ku taiya ü ñumatchi kuũ ta üwemügü Rü kui tawa ü kuũ ta aẽẽgü. 38Yeguma totchiĩwaku ngugu ü meãma kuũ ta yaugü woò na tamà kuũ ta kuagü ñugu kuũ ta daugü naku ñetchiru ü kuũ ta ütchiru 39Rü ñugu kuũ ta daugü na kui dawe ü e'na pokupataũ wà ku ñema ü kuũ itaya daugüũ. 40Rü yima ãẽkakü ü ñaãkü nana ngaũgü Rü aikümaũtchi pemaã nüũ chiu i ñema mei ipe üũ naka ya daa peene ya rü iramaẽkü ü chauka niĩ ipema üũ iñema.41Rü nümarü ñanagürü tüũ ya yiema noü tügünetcha küũ wà ñemagüe. Rü chona ipe ĩgatchi, pemagü pa chieĩ arü üruũgü ü nawà ipeĩ ya yima üü ya chatanà ü ñumatchi noü ore arü uruũgü i nawerü ĩ ka i meẽ ẽne. 42ü cha taiya notürü pemagü rü tama choũ ipe üwemü. Rütchi tawa notürü tama choũpe aeẽẽ. 43ü peĩtawàtchaũ notürü tamà choũpe yaugü rü cha ñetchiru rü tama choũpe ütchiru chi dawe u cha poku ü tama chona ipedau.44Rü nümagürüta nana ngaũ ü ñanagürü. Pa kori i ñugu kuũ tàdaugü naku taiya ñugu kuũ ta daugü na kui tawa ü ñugu tamà meã kuũ ta yaugu ñugu ñeta ku ñetchiru ü tama kuũ ta ütchiru ü ñagu ikui dawe ü e'na pokupataũwà ku ñema ü tagumà kuũ itaya daugü. 45Rü nümarü nanangaũ rü ñanagürü . Rü aikümaütchi pemaã nüũ chiũ ñeguma tama tüũ iperü ngüẽẽgu ya dae rü ira maẽẽ ü choũ niĩ itama iperü nguẽẽ. 46Ñaã gürü ta poku i taguma ya guũwa tana ĩ notürü ñema meĩ ügü ü ta maũtchikawa naĩ.

Chapter 26

1Rü na ngupetü yeguma Ngertchutchu marü ya gue aü deããgu na nüũ yaũũ i guãmà i ñemaũgü Rü ñanagürü noü ngueẽẽruũgü. 2Pemagürü nüü pekagü na nawà tanangu i ñema nguneĩ i õnaãrü üpetü chikaaü peta, ü yima yatü nane ü tà naya yaugü ü kuütchawà ta naya potagü.3Rü yema na ngutake'egü i paigüarü ãẽkakügü, ü ngueẽẽruũgü ga orè i mugüwà nguetaegü, ü togü ga ãẽkakü i ya guagü ü caipa ya ãẽkakü pataãtügu na itake'egü ga yema duũũgü. 4Nümagürü nagu narü ĩnüẽ na ñuãkütà Ngetchutchuũ ya ma'gü.n 5Erü nümagürü nümagürü ñanagürügü. Rü taũtama petaa ü ngora itaya magü eü ñegumatchi petaarü nguneĩ gu ü ñema duũũgü ütchi na nuẽ.6Ñuma yoni Ngetchutchu ü Betaniãwà na ñema napatawà ya Chimaã ya ü chaünekü, ü ñema metchagu nana ngükutchi, 7ü wüi ñekü ü Ngetchutchuna i ngaikama namaã namaã i wüi pumaraweĩ i poraãkü tatanü ü ñumatchi na ẽrugu inabà. 8Notürü yeguma norü nguetanüũ nüũ daugu ü ni nueãtchitanü ü ñanagürügü. Rü taküka ni ĩ ipe na aiyaũ i ñaã pumara. 9Rü narü memaẽtchi niĩ taũ diẽrugu namaã i tae na ñemaãkü yiema tüũ na tau i ñemaũgü na yiemana tüũ i ãũka ya diẽru.10Notürü Ngetchutchu, marü nüũna kuããküma i ñaã ü ñanagürü. Taküka ñiĩ ipe chiewe i ñaã ngekü Ñima chauka ina ü i wüi i meĩ. 11Rü guũgutama petanüwà tà ñema i duũũgü i airüũ nüũ tau notürü chomarü taũtama guũguetcha petanüwa cha ñema.12Erü yeguma ñima chaunegu na baẽẽgu i ñema pumara, ñima ü ina i ñema eü paatà chayu ü tà choũ natagü. 13Rü aikümaũtchi pemaã nüũtchiũ ü ñetà nüũ iya ugüũwa i ñaã Tupanaãrü ore i naãne arü tawa ü duũũgü ü tà ñina na kuããtchigü naka i ñema meĩ i na ü.14Rü ñuãtchi ga wüi norü ngueĩgo ya Ngetchutchu i Yuda i kariotegu ãẽga ü paigüarü ãẽkakü ũtawa naũ. 15ü ñanagürü . Takü ta chona ipeãgüũ ñeguma Ngetchutchuũ ta chaãgu. Nümagürü trinta tatchinü tümague ya diẽru tüũ naãgü naka ya Ngetchutchu. 16Rü yema i ngoragu nümarü naka na dau na ñuãküta Ngetchutchuũ yatügüna nana mugü.17Rü ñuma, nawà nangu i nüiraãü i nguneĩ ga yema peta ga poũũ ga ñeãrü puẽẽruãũ ü noü ngueẽẽruũgü ü Ngetchutchu ũtawà naĩ ü ñanagürügü. ngetà iku na'waeĩ na tana üũ i ñema õna i üpetütchikaarü peta gu i ngõ. 18Nümarü ñanagürü nüũ. Rü ĩãnewà ipeĩ ü namaã nüũ iperüũ ya yima yatü. Rü Ñanagürü ya Ngueẽẽruũ Chorü ngora ü marü rü ngaikatchigü. Rü kupatawà tà tana ü i ñema peta namaã i ñema ngueẽẽ ruũgü. 19Ñema ngueẽẽruũ ü nana ü ñema Ngetchutchu namaã nüũ i uũãkü ü nana me'ẽẽgü ñema õna i üpetütchikaka na ngogüũta.20Rü yeguma marü na chütagu Nümarü inaü tò na ñemaãkü norü ngueẽẽruũ maã na chibüũka. 21Na yoni ina chibüe ü Ñanagürü. Rü aikümaũtchi pemaã nüũtchiũ ü petanüwà tana ñama i wüi yatü i chautchita tà choũ i ua ũ. 22Nũmagürü yeguma yema deaũ na ĩnüẽgu ü poraãkü naü maẽãtchitanügü ü wüitchigü ü nügüna na kagüetanü. Rü e'na choma meẽ i pa kori.23Nümarü nana ngaũ. Yima chomaã wüigu poratuwa uemeẽkü ü yimataniĩ chauetchita choũ i uããkü. 24Yima Yatü nane ü tà nawà na ngu nanayu, eü yemaãkü na ümatü i Tupanaãrü orè notürü i taũtama i ñetchaũ niĩ naka ya yima yatü ya Tupana naneĩ i uãũkü ü narü memaẽtchi niĩ naka ya yima yatü na taũtchima ñoma i naãnewà na ngo. 25Yuda ya yimatà yikamaãüra ina uãükü ü ñanagürü. Na choma meè pa Rüeẽẽruũ nümarü ñanagürü Rü kuma tamà nüũ kui u na kuma niĩ.26Na yoni ina chibüe gü Ngetchutchu ü poũi naya yaũãtchi, ü Tupanana moẽ naã ü ñumatchi nana büku. Rü yemawena rü norü nueẽẽgüna nanaã i ñema poũũ ina büku ü ñanagürü Pa aegü ü ipena ngogü. Erü ñaãrü Chauneniĩ.27Rü nümarü wüi na paüũ naya yaũãtchi ü Tupanana moẽ naã ü ñumatchi norü ngueẽẽruũ maã na ngau ü ñanagürü Peya agü, i guãma i pemagü. 28Erü daa niĩ ya chaugü ga muũmà i duũũgüka cha baẽẽkü na ñemaãkü Tupana nüũ nüũ ñetchaãũkü i norü chieĩgü. 29Notürü choma rü pemaã nüũ chiũ, ü tagutama wena chiãkutchiĩ tatchi aü ñumatata Chaunatü ya Tupana ãẽkakü iya ĩiwa ñewakaũkü ya wiũ chiĩ pemaã chaya aü.30Yeguma wüiga wiyaegu na wiyaegügu ü oribunekü arü mapü newà naĩ. 31Rü Ngetchutchu rü ñanagürü nüũgu Guãma i pepagü ü ñaã chütatü ü tà chaugagu cho'na ipe ĩgo tchitanügü, eü ñemaãkü na ümatü. Rü tà nüna chana kuika ya karneru aũi daruũ ü ñemawena i ñema karnerugü ü tà nana üanegümare. 32Notürü yimaka marü yuwà itcharü dagu, ü tà pepe'egu yoni chiũ na Garirearü naãne wa chaũ.33Ñeguma Peduru ü Ñanagürü. Woõ guũma kugagu na ĩgü i ñema karnerugü, ü chomarü ta tagumà kuna tà itchi ũgatchi. 34Ngetchutchu ü ñanagürü nüũ. Rü aikümaũtchi kumaã nüũtchiũ, ü ñaã chüta ũgu tatamà, naũpa na tama ẽpüküna tana kaya otà, ü kugü ikui ü nataũtama choũ iku kua. 35Rü ñanagürüa mà ya Peduru. Woõtchi kumaã wüigu cha yugu ü taũtchima chaugü chiũ na tama kuũtcha kuaũ. Rü guũma i ñema togü i noü ngueẽeruũ ü ñematama dea nüũ na ñema.36Nawena ñema guũma i deagü ü Ngetchutchu ü namaã Yechetchamaniwà naũ ü yema ñanagürü ü noü ngueẽẽgüũ iperütogü yoni nuã ü chamarütà pena chaya yumaẽ. 37Rü Peduruũ niga ü ñumatchi Yebedeu nanegüũ ü ta ü ñema i ngoragu nana ügü nana ñetchaũ ü ñumatchi na ĩãẽ. 38Rü ñanagürü nüũ, Rü ñema choü maũ ü poraãküma nañetchaũ, ü choü ĩnüwa ü ta cha ñetchaũ. Rü nuã tamà ipe ñemagü ü wüigu chomaã ipe daue.39Ngetchutchu rü nüna norü ngueẽẽgü nana yaüũra ü ñumatchi na ngükutchiãkü na yumaẽ ü ñanagürü. Pa choü Chaumatü ü ñeguma kuma kunawagu ü nüna choũ, inanguutchiẽẽ i ñaã nguũ i tà choũ üpe tü, ü na ü i ñema chomã cha nawaeĩ, ü ñema kuma iku nawaeĩ tà niĩ chomaã ikuü. 40Yeguma marü yumaẽwa nüũ na chauga ga Ngetchutchu ü ina peeãkü noü ngueẽẽgüũ inaya ngueũgü, ü ñanagürü nüũ ga Peduru Na tama yana ipe ĩnüẽ na wüi ngora naguũ chomaã ipe daugü. 41Rü pe daugü ü pe yumaẽgü na tama chieĩgu ipe yiĩka. Ñema toü moũ ü ina memare notürü ñema taüneãrü ngutchaü rü na tura.42Nümarü norü tarè e püküna norü ngueẽẽgüna ni ũgatchi ü ñumatchi na yumãẽ. ü ñanagürü . Pa Chaunatü, ñeguma tama ku na'waegu na nawà choũ iku nguutchiẽẽũ i ñaã nguũ i ta chi ñeũ, ü marü na meniĩ i ñema kuma ku nawa'eĩküma chomaã ikuna ügu. 43Wena na taegu na yumaẽwà ninaũ notürü peeãkü noü ngueẽẽgüũ inaya ngueũ, eü marü tama yana na ĩnüe nana yatae. 44Rü wena'arü nüna ni ũgatchi ya Ngetchutchu, ü noü tamaẽpüküna taarü wena na yumaẽ ü ñematama i dea namaã niu.45Rü Ngetchutchu ü noü ngueẽẽgüka niũ ü ñanagürü nüũ. Ñumarüta ipe pee ü ipeü ngüẽ Düka, ü maü nawà na ngutchaũ i ngora na Yima Yatü nanè ü noü uwanügü ya yaugütchaãũ. 46Iperü dagü rü ñiã ma. Duka ñema yatügüna choũ mutchaãũ ü ni ngaika.47Na yoni iya deaũ ga Ngetchutchu, ü ina ngu ga Yuda, i noü nguetanüũta i ĩ ĩ. Rü nawè narü i ga muũma ga duũũgü ü ñumatchi paigü arü ãẽkakügü ü togü i ãẽkakü i yaeĩ i ĩãnekaãgü. Rü taramaã ü naimaã ngẽma ninaĩ. 48Rü ñuma ga yima yatü ya Ngetchutchuũ i uããkü ü wüi i kuauũ nüna naã ü ñanagürü. Ya Yima Nüũtcha waikü Rü nüma niĩ, ü peya yaugü.49Rü ñema i ngoragutama Ngetchutchuũ tawà naü ü ñanagürü. Pa ngueẽẽruũ kuũ itchaü moẽ ü ñemawena ü nüũna waĩ. 50Ngetchutchu rü ñanagürü nüũ Pa chaumükü, ñema naka numa kuũ ẽkü naü. Rü ñegumarü yema duũũgü ü Ngetchutchuka na ĩ ü ñumatchi naya yaugü.51Ñema ngoragu ü wüi i Ngetchutchuarü pura kütanüũ ü noü tara ũ naya yau ãtchi ü paigüaü ãẽkakü aü duũũgüũ ina daepatchimü. 52Rü ñanagürü ya Ngetchutchu. Erü namaã na nguũ natchikagu i ñema kuü tarà i tarewà teküwa, eü guãma ya yiema tarà maã daitae ü taràgu tata ta yue. 53i Chomarü choũna tautchatchirè na chaunatüka aita chaü ü Nümarütchi chauka ñema nana mugü i tarè mepü naguũ i ore aü uruũgü i daũkaã. 54Notürü na nawae naya nguũ i orè i ümatü, ü woetamà ñema na ngupetü.55Yema i ngoragu ü Ngetchutchu ñanagürü nüũ ga yema duũũgü i ñema muũ. Rü chauka ipe i tarà maã ü naĩ maã ña choũ ipe yau güũka ñoma chi wüi i ñitaaũ rüũ. Rü guũgumà taũne ya ngutake'e pataũwa orè itchiũ ü tama choũ ipe magü. 56Rü guũma i ñaã na ngupetü na ñemaãkü ya nguũka i ñema orè ga nüĩraãgü i orè arü ugüruũ ümatü Yegumà yemaü na daugügu ga noü ngueẽẽgü ü nüũ yema na tagü ü nüna yema ni bumü.57Yema duũũgü i Ngetchutchuũ i yaugü ü paigü arü ãẽkaküũtawà nana gagü ü naẽga ü kaipà niĩ. Rü yema niĩ na ngutake'egü ga ngueẽẽruũ ga orè ga mugüwà nguetaaẽẽgü ü ñumatchi paritcheugü. 58Notürü ga Peduru ü nüna na yaũãkümà nawè ni ũtchigü i ãẽkakü pataãtüwa. Rü ni üku ü inarü tò namaã ga daũtaeruũgü na ñemaãkü nüũna daugüũ Ka ngai takütà Ngetchutchu maã naügü.59Rü ñumarü guũma i ñema paigüarü ãẽkakügü ü ñumatchi too matchigü i ãẽkakügü ü naka na daugü ga wüi i orè i doramarè i ũũ na yemaãkü Ngetchutchu ũ ina uãũgüũ ka na ñemaãkü naya magüaũka. 60Notürü tauũma i dora maã narü ĩ i Nawà, woò muũma dora i deagü na ñema. ü yemawena ü tarè ga yatügü ñema naĩ. 61Rü ñanagürü Daa Yatü ü ñanagürü. Choü na tautcha na nagutcha pogü ya yima Tupanaãrü ngutake'epataũ, no tü tama'epü nguneĩwà nangu ü wenata'arü chana chita ũ ẽẽ.62Rü yema paigüerü ü na yunagü rü ñanagürü. Rü takü maã ikuna ngaüũ i ñuma Takü niĩ i ñema i yeẽküü kutchiga iya ugüetcha. 63Notürü Ngetchutchu ü na chianemare ñema paigüero ü ñanagürü Ngetchutchuũ. Rü Tupana ya maũküegagu kunatchaka, tomaã nüũ i u ñeguma aiküma kristu ikui ĩgü ya yima Tupana Nane. 64Ngetchutchu ü nüũ na ngaũ. Rü kumatama nüũ itui ũ ü kumaã nüũtchiü ü yikamaũratà nü yikamaũratà nüũ ikudau ya Yatü nane na nana tüarü tügünewà tà naütò, ü nüũ iku dau na kaianeĩgutà daũwà ninaũ.65Ñeguma ga guma paigüeru ü nügütchirugu na gaugü ü ü ñanagürü nümarü Tupanamaà takü ni ugu, Rü tauũtama to i orè tà nawae Düka, Pematamà marü nüũ ipe ĩnü e na ñuãkü chieĩmaã ya dea. 66Takügu peru ĩnüẽ nümagürü nanagaũgü ü ñanagürügü. Rü na meru ĩ rü notaküma taya ma.67Ñema i ngoragu ü natchiwewà na kuai gü ü ñumatchi nüna nana kuaikagü ü nana pegütchiwegü. 68ü ñanagürügü nüũ Tomaã nüũ i ũ na aiküma kristu i kui i kuma. Teetiĩ ya kuna na kuaikae.69Peduru ü dietüwa ãẽkukü patà ãtüwà narü tò ü wüi i ãẽkakü arü purakütanüũ ü Peduruũtawa i ũ ü ñigürügü nüũ Rü kumarüta namaã iku ñema ya yima Ngetchutchu ya ũarireaããnekaã. 70Notürü nümarü guũpe'ewa nüũ niu na tama Ngetchutchuũ na kua ü ñanagürü Tama nüũtcha kua na takütchiga niĩ i i chomaã nuũ ikui ũ.71Yeguma guma ĩpataarü ĩãwa ina ũũgu ü naĩya ãẽkakü arü purakütanüũ nüũ i dau ü ñigürügü nuũ ga yema ñema ñemagü Daa yatü rü ta ü Ngetchutchu ya natcharè kaã maã na yemata. 72Rü wenaãrü tama nügu niũ na Ngetchutchuarü arü nguẽẽ ruũniĩ. Rü ñanagürü tamà nüũ icha kua na tee niĩ ya yima Yatü .73Rü yikamaũra, ga yema ñema norü ngaikama chigü ü Peduru ũtawa naĩ ü ñanagürügü nüũ. Rü manaẽke kumarüta natanüũta ikui ĩ i ñemagü eü kurü deawa na ngo. 74Rü yeguma i nüma ü nana ügü na airüũ i dea i chieĩmaã nawa ü ñumatchi na gutchiga Chomarü tama nüũ itcha kua i ñema Yatü, ü ñema i ngoragutawa ina ka ya wüi ya otà. 75Peduru ü nüna na kuaãtchi ga yema dea i Ngetchutchu namaã nüũ i uũ Naũpa nana ka ya yima otà ü kumarüta tamaẽpü küna kugü ikui ũ na tama choũna iku kua. Rü yemawena ga Peduru ü ina uũ ga yema ü poraãküma taũ i ñetchaũ maã na aũ.

Chapter 27

1Yeguma mariya ngoonegu, guũma ñema paigü arü ãẽkaküü ü ñumatchi yaguagü i mugüwa gueĩ ü guũma ñema ĩãnekaãgü ü Ngetchutchumaã chieĩgu narü ĩnüẽ na ñemaãkütchi naya magüãũka. 2Nümagürü naya naĩgü ü naya gagü na ñemaãkü na ãẽkakü ya Piratu ya ĩãne maã kuakü ũtawa nana gagü.3Rü yeguma gaguma Yuda ga Ngetchutchuũ i uãũkü ü nüũ na dau na Ngetchutchu ü na poku ü nügüna na kuããtchi ü tüũ na taeguẽẽ ya yiema trinta tatchinü tümague ya dieru nüna ga paigüarü ãẽkakü ü ñumatchi ya'guãgü. 4ü ñumatchi ñanagürü Chomarü taũma i chieĩtchaü eü naẽtchita itchana uaũ ya wüi ya Yatü ya tauũma chieĩ ükü Notürü nümagürü ñanagürügü Ñemarü tauũruũ toũ niĩ Ñemarü kurü gutcha niĩ. 5Ñeguma i nümarü ngutake'ematchiĩ gu tüũ na wogü ga guema diẽru ü yema wena ü yema ina ũũ ü nügü naya wenaa.6Ñema paigüarü ãẽkügü rü tüũ na de ga guema diẽru ü ñumatchi ñanagürügü. Rü taukürüwa Ngutakeepataũgu ñiĩ itaü i ñaã diẽru erü ñemamaã tana ü tanü i ñema yatü i tà yu. 7nümagürü nügümaã narü utagagü tümaka ya yiema diẽru erü yiema diẽrumaã ü ta naka na taegü i wüi i natchika i yueta i toi natchiãnewà neũe nagu tagüũka. 8Rü ñemaka i ñema naãne i naka na ta'gü ü ñaũgu na ãẽga Rü nagütchitaũgu na ãẽga. ü ñumamataã ü ñema niĩ i naẽga.9Rü yema orè arü urüũ ga Yeremia nüũ i uũ ü ningu, ü ñaãkü nüũ niĩ nümagürü tüũ na de ga guema trintatatchinü tümague ya diẽru ya yiema kristu tanü ga Yudeugü ñiĩ ãgü̃e. 10Rü guema diẽrumaã naka na taegü ga wüiga ga naã ne ga waimü i üwetchiĩwà meĩ ü yemaãkü niĩ ya kori chomaã nüũ i ũ.11Ñumarü Ngetchutchu rü ĩanearü ãẽkakü pe'ewà na ñema ü guma ĩãnearü ãẽkakü ü Ngetchutchuna naka. Rü kuma niĩ i Yudiugü arü ãẽkakü Ngetchutchu ü nüũna ngaũ. Rü kumatamà nüũ ikuiũ. 12Notürü yeguma nüma ina uãgügu i paigüarü ãẽkakügü ü ñumatchi ga yema o igü i mugüwa ngue ü tauũmaã nüũ na ngaũ. 13Rü yeguma ga piratu ü ñanagürü nüũ Tama e'na nüũ iku ĩnü i ñema orè i kuũ namaã ina uã güũ. 14Notürü nümarü tauũma i deamaã na chonagü ü yima ãẽkakü aü ĩãne ü poraãküma na baiãtchiãẽ.15Rü wüi i petawa ü guma ĩãnearü ãẽkakü ü nagu na ãkümagü na wüi i pokuũ i duũũgü naka i kagüũ ta niĩ i ñema ya ñegü. 16Yemagü i nguneĩgu nümagürü ü nüũ na yema ga wüi i pokuũ marü nüũ na kuagü ü naẽgarü Borabuà niĩ.17Rü yeguma nümagü ü wüiwà na ĩtake'egü piratu ü ñanagürü nüũ. Rü tee niĩ ipe tümawaeè na chomarü tüũ itcha nguutchiẽẽ. Barabaũ ü e'na Ngetchutchu ya kristuakü tana kagükü. 18Rü nümarü nüũ na kuatchire na nümagü niĩ ĩ ga Ngetchutchuũ ina uãgü eü natchi na aie. 19Yoni na nüma totchikaruũwa na toũ ü nama ü wüi i dea naka ti mũ ü ñatarügü. tauũma takü namaã choũ na ñema i ñema yatü y tama nüũ itcha kua eü noü ü poraãküma nagu cha chi'enegü.20Ñuma i ñema paigüarü ãẽkakügü ü ñumatchi mugüwà ngue ü ñanagürü nüũ ga yema duũũgü ga yema muũ ẽkü Barabaũ ipe ngè ü Ngetchutchuũ ipe magü. 21Rü ga guma ĩãnearü ãẽkakü ü nüna naka ñema taregü i curütchawa i potagü ü ñeĩrüũũ ipe nawa'egü naya nge nümagürü ñanagürügü Rü Barabaũ ipe ngegü. 22Piratu ü ñanagürü. Tuküta itcha üũ i choma namaã ya daa Ngetchutchu ya kristugu ãẽgakü Guũma i nümagürü ñaãkü nana ngaũgü. Rü kurutchawa ipeya pota.23Nümarü ñanagürü. Erü ta küarü chieĩnaũ Notürü nümagürü ye'eraãkü poraãkü aita na üe. Rü kurütchawa ipeya pota. 24Rü yeguma Piratu nüũ daugu ga marü taukürüwama Ngetchutchuũ ina ngu'utchieẽgaẽẽ, yerüga duũũgü ü marü naya iãtchi ãẽgü, rü yemaka wüi ga noü duũũgüũ namu na dea naũtawà na ñeĩka ü yema duũũgü ñema muũpe'ewa nügü na yame'ẽ ü ñumatchi ñanagürü. Rü tamà chauga gutà niĩ ina yuũ ya daa Yatü ga tauũma chieĩ ükü ü pemawai nüũ ipe kua.25Guũma ga duũũgü ü ñanagürügu. Rü yima nagu ü nüetama toetü toetü ü ñuma tchi tonegü etügutà yiĩ. 26Rü yegumarü Borabaü ina ngu'utchiẽẽgü ü Ngetchutchuũ na kuaigü ü yemawe na ü yatügüna nana mugü na kurütchawà ya potagüã ũka.27Rü guma ĩãnearü ãẽkakü arü churaragü ü Ngetchutchuũ ãẽkakü patàwã nana gagü ü yema na ĩtake'egü i guũma i churaragü. 28Nümagürü inana ku utchigü ü ñumatchi Wüi i natchiru i daumüũgu naya kukutchigü. 29Rü ñumatchi nana ügüta i wüi i ngakue ruũ i tuuãũ ü naẽrugu naya ngakutchigü ü ñuma tchita wüi ya noü kaũnetchigüruũ norü tügünetcha küũwà naya ükutchi, ü ñemawena ü nape'eguna kaã püügü ü ñumatchi ñaãkü chiri natchiga ni deagü. Rü ẽkü na maũ ya Yudiugü arü ãẽkakü.30Rü nüna na kuigü ü nüna nana yaugü ya noü kaũneruũ ü nana poerugü. 31Nawena ga yikama na mamaã chiũ ya ugügü ü nüna nana yaugü ga natchiru ü noü na tchigu naya ku kutchigü ü ñumatchi naya gagü na kurütchawà taya potagüã.32Yeguma yema ina choügu ü yema nüũ na'ngau ya wüi ga yatü ya chirenekaã ü naẽgurü Chimaũ niĩ ü yima yatüũ poraãkü na muna nawena narü uũka na ñemaãkü kurütcha tüũ ya nge ĩka. 33Nümagürü nawà na ngugü ga wüi i natchika i Go gotagu ãẽga ü ñema dea ü ñaütchiga niĩ Duũẽe ẽẽrutchinaã chika niĩ. 34Rü wiũ ya tu'tchana maã ãẽũkü nüũ ni aẽẽ. Notürü yeguma nüma nüũ na wenetagu ga guma wiũ ü tamà naya aü.35Yeguma marü kurütcha wa ya potagüãgu ü nügü naya gaua ga yema natchiru na ñemawà nüũ na kuãgüũka na takü tà na yauũ i wüitchigü. 36ü inarü togü ü yema nüna na daugü. 37Rü naẽru tape'ewà naya ükutchigü ga wüi i dea i ñaũ. DAA NIĨ Ya NGETCHUTCHU, Ya Yudiugü arü ãẽkakü.38Tarè ga ñita'agüü rü wüigu namaã curütchawà ni potagü, wüi rü norü tügüneküwawà naü ñema tona noü toweküwawà naü. 39Yema ñema chopetügüũ ü chieĩ namaã ni ugü rü na neãẽruãkü 40ü ñanagürügü. kuma nagu i ku pogü ya ngutake'etaũ ü tamaẽpü i nguneĩwà na ngugu ü wenataarü ikuna chitaũẽẽ, ẽkü kugütamà na maẽẽ. Ñeguma aiküma Tupana nane ikui ĩgu. ẽgu, ẽkü irü ĩ ñema ku ütchawa.41Rü ñegumarüũta i paigüarü ãẽkakü gü rü nüũ na kugüe, namaã i wüigu i mugüpanewà wüetaegü rü ñumatchi toomàtchigü i yaeĩ, ü ñanagürügü. 42Nümarü togüũ na maẽẽ, notürü tamaãrü nügütamà na maẽẽ. Nümarü iraegüarü ãẽkakü niĩ ü ñeruma ü na nawaè na nümatama kurütchawà inarü ĩ ü ñegumatà niĩ i nüũ ya õgü.43Nümarü Tupanagu naya õ. Ekü Tupanarü ina nguu tchiẽẽ i ñema i ñuma eü nümarü ñanagürü Chomarü Tupana Nanetchiĩ. 44Yema tarè ga ñitaagü i namaã wüi gu kurütchawa i potagü, ü ta namaã nagutchigagü.45Rü wüi mepü aü wüi arü ngo rawà nangugu ü guũ i naã newà na ãẽne ü ñumata tamaẽpü arü ngorawà na ngu i yauanekü. 46Rü yema tamaẽpü aü ngoragu niĩga Ngetchutchu ga taga'ãkü aita na üũ ü ñaũ. Eri, Eri, damà chabatani ñaã dea rü ñaũtchiga niĩ. Pa Choü Tupana, Pa Choü Tupana, Tüküũ nuã choã iku tamare. 47Yeguma yema nümaũgü ga ñema ñemagü i ñema chigü ü ñanagürügü. Nümarü Eriaka na kaniĩ.48Rü ñegumatama wüi i natanüũ i ñema yema ü na ñaãtchi ü wüi ya tüãmü, na yau ü wiũ ya ütchi ĩküwa nana kue ü ñumatchi wüi ya naimenaãwa naya naikutchi, ü ñemaãkü nana aẽẽgü. 49Yema ñema ya ügüũ i duũũgü nü ñanagürügü. Yirü ü nüe nüikatama na ñema ü ñiã itarü daunü ngoita ñuguekü Eria na maẽẽ. 50Rü wenaãrü Ngetchutchu taga ãkü aita naü ü ñemawena ü Tupana noü maũ tà yau.51Rü yeguma ga guma ngutake'epataũ arü tüyematchiĩ ü tarègu narü gaute daũwa ü ñatüwata. Rü na ĩããtchiane ü nutagürü narü ngütegü. 52Yuetamaũgü ü ni wa'nagü rü muẽma ya yueẽ ga nuküma yema tagüe ü itarü dagü. 53Yiema yuee ü ita choũ i tümamaũwa ga nawema na Ngetchutchu yawà inarüda ü ĩãnegu na choku u muèma ya duũũeka tà ngogü.54Rü ñuma ga guma cheĩ naguü i churaragüna naukü ü ñumatchi ga yema Ngetchutchu na idaugü ü nüũ na daugü ga ĩããtchia neĩ ü ñumatchi ñema ñemaũgü i ngupetügü, nümagürü poraãkü ütchi na muũẽ u ñanagürügü. Rü aikümaũ chi ü daa rü Tupana Nane niĩ. 55Muküma i ñekügü ya Ngetchutchuwè ü ĩkü ga Garireaãnewà na nüna na daugüũka ü yematà i Ñemagü notürü yaũwamà irü dau nü. 56Rü yema i ñema i maria i madarena ü maria ga Yakuu ü yutche naãẽ ü ñumatchi Yebedeugü nane aü mama.57Yeguma marü na chutatchaũgü, rü nu manaũ gu wüi i yatü i diẽruãũtchi i Arimateẽkaã, üna ga ü Yutcha niĩ ü nümarüta Ngetchutchuarü ngueẽ. 58Nümarü u piratuũtawa naũ ü Ngetchutchu ũneka nüna naka. Rü piratu ü orè naã na ñemaãkü Ngetchutgchu ũne ya ngeĩka.59Yutche ü naya nge i Ngetchutchu'une ü wüi i natchirumü i ñemataũmaã naya naĩpüũ. 60ü ñumatchi noü namaũgutamà naya üku tchigü i ñewakaũ ü tauemà teè nagu taũ. Rü yema wena ü wüi ya takü ga nutamaã nana kuta ga yema namaũ ü yemawena ü iniũ. 61maria ga Madarena ü yema naĩga maria ü Ngetchutchuũ ina tagüũarü tomatawà irü togü.62Rü yeguma moũakü ga ngütchigaarü nguneĩgu ü paigüarü ãẽkakügü rü Paritcheugü ü yema Piratuũtawà naĩ. 63Nümagürü ñanagürü nüũ Pa kori tomagürü nüna ita kuãtchi yeguma na maũgu i ñema derataà Nümarü ñanagürü Tama'epü arü ngu neĩwà na ngugu ü tà wena arü cha maũ. 64Rü pemaã nüũtchiü na meã nüna ipe daugüũ i ñema namaũ ñumatata tama'epü arü nguneĩwa na ngu na tamà chütakü ñema na ĩĩko i noü ngueĩgü nana yaugüãũka i naũne ü ñumatchi duũũgümaã nüũya ugüüka na marü wena na maũ Erü ñegumatchi ñema'akü na üpetügu, rü nori arü ye'erataniĩ na duũũgüũ na womüẽẽ.65Piratu ü ñanagürü nüũ. Rü churara taipe gagü ü ñema ipeĩ na meã ipena ipena potaũũka. 66Rü yemaãkü yema naĩ ü meãmà nana wetagü namaã ya nuta ü ñumatchi churara yema na mugü na nüna ñema na daũka.

Chapter 28

1Ga yeguma marü na yaunegu yeguma nawa na ngu gu i ñema nguneĩ i ngütchigaarü yeguma na ügügu naya ngo'oneĩ na nawà tana ngu i ñema noü wüi i nguneĩ ya yima yüü Maria i madarena ü ñumatchi naĩ ga Maria ü Ngetchutchuũ ina tagüũwa inaya daugü. 2Yema i ngoragu, ü poraãku na ĩããtchiãne, eü wüi i Orè arü uruũ i daũkaã inarü ĩ ü Ngetchutchu ina ta güũwa naũ ü guma nuta ga namaũ namaã na potaãkü ü inana ügatchi ü ñumatchi naẽtüwà narü tò.3Nümarü ñoma wüi i baibeane rüũ ni yauraküü, ü natchiru rü ñoma buaneküema aü ye'era rüũ na komü. 4Yema churaragü ga yema daũtaegü ü muũmaã ni duru'egü ü ni yueãtchitanü.5Yima orè arü uruũ ya daũwà neũ kü ü yema ñekü güna na ngaikama ü ñanagürü Taũ ipe muũẽ, eü chomarü nüũ itcha kua na Ngetchutchuka ipe daugü, ya yima kurütchawà ya potagü ãkü. 6Nümarü na tauma i nuã ü nümarü marü inarü daarü, ñema nüma nüũ ya uũrüũ nua ipe ĩ ü ipeya daugü ñema natchika i naguna ükutchiãũwà. 7Paa ñema ipeĩ ü noü ngueẽẽgümaã nüũ iperü ũ. Nümarü marü na maũ arü natamüwa i ñema yuĩ Rü pepe'egu ini ũ na Garieanewà naũ. Rü ñemarüta nüũ ipe daugü. chomarü marü pemaã nüũtchiũ.8Ñema ngekügü ü ñirü muũmaã ü ñirü taeẽmaã yema paama nüma iya bamü i ñema Ngetchutchuũ ina tagüũwà ü ñumatchi na üãtchiãkü ngueẽẽruũ maã nüũ ni ugüe na Ngetchutchurü marü na tauũma i namaũwà. 9Rü ngürüãtchi ü Ngetchutchu yema ñekügüũ yema na ngau ü ñanagürü. Rü ñi i narü moe, ñema ñekügü ü Ngetchutchuna i ngaikamagü, ü nakutüwa ina paã tchigu ü ñumatchi nüũ ni kuaũgü. 10Rü Ngetchutchu rü ñanagürü nüũ. Taũ ipe muũẽ. Rü ñema ipeĩ üna maã nüũ ipeu i ñema chaune'ẽgü na ina choũka i Garireawà. Rü ñematà choũ ipe daugü.11Yoni na ñema nai ga ñema ñekügü, ü nümaũ ga yema churaragü ga yema daũ taegü ü ĩãnewà naĩ ü paigüarü ãẽkakümaã nüũ ni ugüe i guũma yema ngupetüũ. 12Yeguma paigüarü ãẽkakügü ü namaã na ngutake'egü iyaeĩ i orẽwa ngue ü nügü maã narü utagagü naka i yema ngupetü, nümagürü mukümà i diẽru churarana ñiĩ na ãgü. 13ü ñumatchi ñanagürü. Rü togümaã nüũ ipe ugü, yema Ngetchutchu arü ngueĩgü ü chütakü numa naĩ ü naka na ñigü i Ngetchutchu ũne yoni ina peeyani.14Ñeguma ñaã dea ta ĩãnearü ãẽkaku ũta wa nangugu ü tomagürü tà peetüwà ita chogügü na tauũma peĩ ngupetüũka. 15Rü yema churaragü ngiĩ na yaugü ga yema diẽru ü nana ügü ñema namaã nüũ na ngueẽĩãkü ñaã de'agü ü nüũ ni utchigagü natanüwa i ñema Yudiugü ü ñemarü ñumaüta na ñema.16Rü yemà wüime'pu aü wüi i ngueèruugü ü Garireañewà naĩ nawa ga guma mapüne ga Ngetchutchu namaã nüũ unetane. 17Yeguma nüũna daugügu i nümagü, ü nüũ ni kuaũgü notürü togürü tama aiküma naya õgü.18Ngetchutchu ü naũtawà naũ ü ñanagürü Guũma i porà ü chona yau i daũguũ i naãnewà ü ñoma i naãnewata. 19Rü ipe ĩãtchi ü guũ i naãnewa ipeĩ ü guũ i duũũgütanüwa nüũ iperü u i choü orè Rü ñumatchi tatüũ ipe baieẽẽ naẽgagu ya Tupana, ü naẽgagu Ya Ngetchutchu, ü naẽgagu ya naãẽ ya üü nekü.20Rü tüũ ipe nguẽẽgü na naga ta ĩnüeĩka i guũma i ñema tüũtcha muũ Rü nüũ ipe daugütà na chomarü guũ i nguneĩgu ü ta pemaãtcha ñema ñumatata naãnearü guwà nangu.

Mark

Chapter 11

1Yeguma ga nümagü Yerusalen wa na ĩgu nüna na ngaikamagü Betfagé rü Betania nawá i ngema monte de los olivos ngegumarü Ngechuchu tare i norü mguetanü ü̃ ngema na mu. 2Ngegumarü ñanarugü nüü̃gü Ñema aldeawa pe ĩ. Ngeguma tama pema na pe choku nüü̃ pe dau wui i pollino rü toguma naguna ina gü gü ü̃. Pea weü ũchi nua choũtawa pena nge. 3Rü ngeguma tee ñagugu takü rüü̃ pena ü i ñãã?", pemagü nawae na iku ya uẽé nua"4Ñuma gü ngema naĩ ngegumarü namaã na rü ĩ wui i pollino i nai ĩ a̰wà calle wa ngeguma ü ina wẽgü. 5Ngeri ga duuü̃gü ga yema ngema güü̃ ñanarügü nüü̃gü: "¿TakÜ ipe igü namaã ñema pollino na pea weü̃?" 6Nümagü ngechuchumaã ni deagú rü ñanarügü pema ü̃ gu tama pe ĩ.107Yema tare Ngechucho arü nguetanü ü̃ pollino naüta wà na nge ngegumarü nachiru nüü̃ na ña ñeguma Ngechuchu naetüna inagü. 8Muüma ga gau ü̃gü nurü nachiru namá gu na tuüchigü, rü toguama gü nai chi kü ü namagu na nú. 9Yema napḛe ĩü̃ rü nawe rü ĩü̃ rü aita na ü̃e: "¡Hosana! MEKÜ NI YA NGECHUCHU KORI EGAGÜ NGEMA NE ÜKÜ; v 10 Mekü norü reino torü papà David wà ne ũkü; ¡Hosana en las alturas!".11Ñeguma rü Ngechuchu Ngeru charen gu na üku rü yumüe pata ü̃ wa na ũ rü gu. üüma na dau. Ngeguma marü chire na ya uane Ngechuchu rü Betanea newà na ũ guumá ga norü nguetanü ü̃ ma. 12moü̃akü gana woegu gü ga Betanea newà, Ngechuchu rü na taiya.13Nüma ga Ngechuchu nüü̃ na dau ga wii ga nai ga higuera naega ngewaka rü üguatü. Rü yemaakü ina ya dau na nüü̃ na kuà ü̃ka̰ rü na na õà. Yeguma naiwà na ngugu, Ngechuchu tauma ga o̰ri maã norü ochiga ni. 14Ngechuchu rü naĩ maã ni dea:<< taue tama tagutama kurü ori ta ta ngoò.>> Ngechuchu arü nguetanü ü̃ nüü̃ na inüe ga yema nüü̃ a u.15Nümagürü yerucharen a ne wà naĩ ngeguna ya ngechuchu yumüe pata ü̃ gu na üku rü taetanü ü̃ü̃ ina woü̃.Ngechuchu rü norü mecha ina waẽẽ ga yema diẽru tü cambia gü õchi norü torũ gü yema mutukü maã taegü. 16Ngechuchu rü taue aü̃ma na nawae ga na takü ti nge woo ngemaügü ga taewà me ga yumüepa taü̃ wà ngema.17Ngechuchu rü na na nguẽẽ rü ñanagürü nüü̃ : <<¿Tama na ümatü:? Notürü pemagü ngitaã chiü̃ pea ĩẽẽ.<< 18Yema paigü eru rü õchi escriba gü erü nüü̃ na inüega yema nüü̃ a uü̃, rü naka na daugü naã ñuakü naã a magüa ga Ngechuchu. Notürü na muü̃ẽ erü ga duugü na taãegü ga norü ngẽẽ maã. 19Wuichigü ga chitaü̃ Ngechuchu rü õchi norü ngetanü ü̃ ĩãne na ina na choü̃.20Yeguma ẽü̃wà nana ĩü̃ nüü̃ na daugü ga na ã a paa nguma iguera ngumata na chumaa gu. 21/ Pedro nüna na kua ãchi rü ñanagürü:<>22Ngechuchu nüü̃ na ngaü̃:<23/Aiküma üchi pema ã nüü̃ chi ú,tee ñagüe ñaa montaña ü̃:24Rü ñemaakü pemaã nüü̃ chi ú;guüma i naka pe yumüè rü naka i pe ka,kü pea õ naã pena na yaú,rü ngema perü ta ni ĩ. 25Ngeguma perü pewà pena yuegu rü pe yumüegu,nawae naã perdón tai pe ka i ngeü̃rüü̃ i gucha tee maã peü̃ ñema.Na nguemaakü penatü ya Tupana daü̃anewa ngemakü ngegumarü ü̃ peü̃ nüü̃ na ngechaü̃ nòrü chie ü̃. 26Notürü ngeguma pemagü tama pegü pe ngechaü̃gü rü taũtataã penatü̃ ya Tupana ya daü̃ gukü peü̃ nüü̃ na ngechaü̃ perü chieü̃.27Nümagü wena arü Yerucharen wa na ĩ. Yooküne ga Ngechuchu yumüe pa taũgu i a ũãchi ũgu, naü̃tawà na ĩ ga sacerdote maã i kua̰ güü̃ ngegumarüũ. Tupana arü ore maã i kuagu. 28Nüguma ñanarügü nüü̃: "¿Takü rü pora maã ni kuna üü̃ iña purakú? ¿Rü tee kuna tana na ã i pora na kuna üü̃ka̰?"29Ngechuchu ñanarügü nüü̃: "Choma tawui dea ka̰ pene na ka. Choma pe ka̰ rü pemaã nüü̃ chi ú Taku rüu pora maã ñaa meü̃gü vha ú. 30Yema baeru ga kua̰ arü, ¿rü daũanewà ne ũü̃ rü õẽna yatü güa rü yi ĩ? Chaü̃ pe ngaü̃."31Yeguma rü ñünagü nugü tani wà nügumaã nì utaga gü na na argumentagü rü ñana gü rü gü: 32¿Rü yiema ñagugü yatü gü arü ni >...? "Ñumagü duuü̃ na muũe, erü guü̃ma ga nümagü rü na õgü na kua̰ rü wui ga profeta ya ĩü̃. 33Rü yeguma Ngechuchu ñanarügü rü ñanarügü: "Tomagü rü tama nüü̃ ta kua̰gü." Ngechuchu ñanarügü : "woo choma ta pemaã nuü̃ chi ù takü arü pora maã na chana ü ü̃ ñaa Tupana arü meü̃gü.

Chapter 12

1Ngeguma Ngechuchu nana ügü naã bola maã na ngṵẽtae. Rü ñanarügü nüü̃gü: "WUI GA YATÜ NA TOE VIÑA, RÜ INA NA POEGU ÕCHI WUI I PUCHU NA AI WUI I LAGAR. Numa wui ga torre na ü gauruü̃ notürü na na arrienda nüma ga maã toegü ü̃. Ngegumarü na viaja. 2Yeguma ngune ü̃ wà na ngugu, yema na na mú ga wui ga purakü ta nüü̃ naü̃tawà ga ñicaegü ü̃ ña ñemaa kü na yagü ü̃ka̰ nüna wi i õre viñedo arü. 3Notü rü numagü rü na yaugü,na na kuagü̃,rü tau ü̃ma nana muegü gü.4Wena arü nüma toü̃ i purakü tanü ü̃ ñema na mú rü ngeguma rü na na piẽẽ gü naerü wà rü na na ãneẽẽgü . 5Ngegumarü toü wena ngema na mú notürü ñaa ü̃ na magü. Nümagü muüma ga togüü̃ ñemaakü na na trata nüna na na poka rü õchi tüü̃ni magüga to guatagü.Numa nüü̃ na ngema ga too ga duuü̃ yema na muü̃ ka,nane ga nüü̃ na ngechaü̃ kü.6Yima niga nawà a kuaki ga yema na nuakü.Rü ñanagurü>> 7Notürü yema ukapü ütanü güü̃ ñana gürü gü nügü ü̃:''Ñaã ni i heredero.Nua peĩ niã taa magü,ñeguma norú ñemaü̃ qü rü ta torü ni.''8Numagü rü na yaugü,rü na ya magü,rü viñedo kúwa nana ñagü. 9Rü ngeguma,¿takü na üü̃ i norü yora i veñedo? Nüma i na ngutá rü nana dai ta i tueta nüü̃ i chiã arü rú toguena nana á ñema viña.10¿Tama nawa pe ugütae ñema ümatüü̃:11NAÃ̀ RÜ TUPANA WA NENA Ü,RÜ NA METAETÜKA.'' ? 12Nümagü rü nüü̃ na nguchaü̃ ga na Ngechuchu ü̃ ya yaugü,notürü namu ga duu ü̃ rü na muuẽ,erü nüü̃ na kuagü na ngechuchu ga na nachiga gü na a dea ñaa parabola maã.Rü yemaakü nüna ni ügachita nü rü ni bumü.13Yeguma rü naü̃ tawà na na mugü ga ñure ga faricheu rü õchi Herodianos, na ñemaa kü na trampaa güa ü̃ka̰ deagü maã. 14Yeguma naü̃tawa na ngugü gu, rü ñanagurü gá: "Pa maestru, nüü̃ ta kua̰gü ni na tama nüü̃ ku taa ãẽ taue arü inügü,rü tama kuna wé i parcialidad natanü wa i duuü̃gü.Kuma rü ai küma üchi namaã ku ngẽẽtae i Tupana arü meü̃.¿Na mé naã tana ütanü i Checharu a ü̃ oena tama?'' 15Notürü Ngechuchu nüü̃ na kua norü hipocrecia rü ñana gurü nüü̃:''¿Takü ruũ choü̃ pe ü̃?Nua pena nge i wai i denario ngeguma choma nüü̃ cha dau ü̃ka.''16Nümagü wui i denario Ngechuchu ü̃tawà na ngegü.Ngechuchu nüü̃ ñanagürü:''¿Na teeraü̃ i ñaa inscripcion?''.Numagü ñanagürü :<> 17Ngechuchu ñanagürü na pena ã ñema Checharu arü, kü Tupana na pena ã ñemaü̃ erü Tupanaarü ni.>>Numagü rü na taãẽgü ngechuchu maã.18Yema Chaducheo gü,tama ya õgü ü̃ naa na ñema i tana ina dagüü̃ i marü yue ü̃ i duuü̃gü, nüü̃ na daügü ga Ngechuchu na marü ina daü̃.Numagü rü nüna na kagü rü ñanagürü 19"Maestro, ya Moiche toka̰ nana ümatü: ngeguma wui ya naene yumagu rü namaü̃ ñema na taa̰ ngeakü ema, yima naene tùma maã na ãma̰ ya naeneẽ ma̰ õchi ta ããkü nae nee chi küü̃.20Na ngemagü ga naine wa rü taré ga nügü enee gü; rü napee wà ükü rü na ãma notürü yimaka rü i yuú ngeakü küma. 21Yeguma tare wà ükü ngiü̃ na ãchí notürü ngegumarüü̃ i yuú ngea küma ta. Ngeguma rü ü̃ ga tome pṵ wà ükü yema taã nüü̃ na ngupetü. 22Rü ñemaakü ga naime wa rü tare tauü̃ ma nane yema na taa̰. Rü ga ngekü rü ta nawana ngu ga na yuú, 23Ngeguma ina dagü gu tá, o wena ina dagugütá i yue, ¿Tee arü ta yiĩ i na̰ma̰? Rü guuma ga nügüene arü namati ĩ.24Ngechuchu rü ñanagürü nüü̃: ¿Tama ni naã i ore yi ĩ rü ñeakü ina tüe, erü tama Tupana arü ore ü̃ na kùae rü õchi norü porà? 25Ngeguma ta i tarü dagugü yuegüta nü wà, tau taã ti ngigü o̰e na ngigü chiga a ñemata; erü angel gurü ü̃ ta ti ĩgü i daũ gu ü̃ i naanewà.26Notürü ñema yue ü̃ chiga; ina rü dagüta, ¿Tama nawa pe ugütae ñema popera i Moiché arü, nachiga i u i ñema naichiga, na ñuakü Tupana namaai dea ü̃ rü ñanagürü nüü̃:27Nüma tama ni yueta arü Tupanana yiĩ,rü yiema maearü ni.Pemarü poraakü ma i pe tüe.28Wui ga escriba nua a ü̃ rü nüü̃ na ĩnü ga na nügümaã i ya purae;Ngechuchu ü̃ na inü na meama nüü̃ na ngaü̃.Rü nüna na ka:¿Ngechuchu rüü i mugü ni rü memae ü̃ guü ü̃ma? 29Ngechuchu nüü na ngaü̃:>>Ñema porakü rü me mae rü ñaã ni:Nüna inü pa irae;Torü kori torü Tupana,Torü Kori rü wui ni. 30Pemagü nawae na nüü̃ pe ngechaü̃ ya kori ya torü Tupana,guü̃ne torü maü̃ne ma,guü̃ kurü naaẽ maã,guü̃ kurü inü maã y õchĩ guü̃ kurü pora maã. 31Ñema tare i mugü rü naã ni:'PEMAGÜRÜ NAWAENA PERÜ PROJIMO PE NGECHA Ũ NGUMA PEGÜŨTAMA PE NGECHAÜ̃ RÜŨ.'Na tauma toi mugü i taü̃ ñaa rüü̃''32Ñema escriba ñanagürü: "¡Na me pa ngueẽẽta rü ü̃! Aikümaüchi ñakurügü ru Tupana rü wuitaã ni, RÜ NA TAUMA I TO NARÜŨ. 33NÜŨ PE NGECHAÜ GUÜNE PERÜ MAÜNE MAÃ RÜ KURÜ GÜŨ I PORA MAÃ RÜ ÕCHI NAWEA KURÜ PROGIMO Ü̃ KU NGECHAÜ̃ NGUMA YIGÜ Ü̃ TAÃ I NGECHAÜ̃ Ü̃ RÜÜ̃,pora ãku narü memae i guü̃ma i holocaustü ü̃ rü õchi sacrificio ü̃." 34Yeguma Ngechuchu nü daugú rü ñanagürü: "Kuma rü tama nu ku ya ü̃ü̃ i Tupana arü naanena." Yikama ga nawena ga yema dea, taue ma nagu tarü inü na nüna ta kaa̰.35Ñegumarü Ngechuchu nana ngaü̃ yeguma ina ngṵetagü yumüe pata ü̃wà, ñanaguürü nüü̃: "¿Na ñuña ü̃ni ĩ ka ñema escriba gü Ngechuchu ü̃ na David nane ni? 36Ñümataã ya Davi, naãẽ ya üünekü ñanagürü: Kori ya Tupana ñanagürü choru korìya Ngechuchuü̃ chorü tugüne ya na̰me küwawà rü tó, ngumatata kurü enemigu kukuütüü̃ wa na ngema. 37David taã Cristu ü̃ pa korì ñanagürü, rü ngegumarü, ¿na ñuaku nÜma ya Ngechuchu David nane ni?"38Norü ngue ẽẽ wà ga ngechuchu rü ñanagürü: "Pa uãẽ gü i escribamaã erü nagü narü inü nachiru i maü̃ maã na na ũane, rü moetae i maü̃ yau i tae pata ü̃wagu, 39Rü meü̃ i nama̰ weḛ i sinaguga wà rü nachika i meü̃ namaa gü i naeru gü i chibüe ü̃gü. 40Numagu rü ta nana chieẽẽga yima ĩpata ya yute gü arü, rü na maarü yumüe gü ngeguma duuü̃ nü dau güü̃ka̰. Ñaã duuü̃gü rü nana yaugü i taü̃ tama noru pokú,41Ngeguma rü Ngechuchu ofrenda arü wé wana rü tó yumüe pa taü̃ i ñema ü wà; Ngechuchu rü duu ü̃ü̃ ina dau wenü ga na norü diẽrü caja gu tüna nukú: Muüma ga dierua̰ ü̃chi ga ga duuü̃gü diẽru tüũ na nuku. 42Ñegumarü yema i ngu ga wui ga nekü ga yutè kü ngirü diẽru yema i ü.43Ngechuchu norü ngueta nüü̃ka na ka rü ñanagürü nüü̃ "Aiküma ùchi pemaã nüü̃ chi ú, ñaa yutekü rü tauãkü poraakü rü guẽü̃má i ngupetü. 44Erü guü̃ma i ñema diẽru taü̃ ma i ãgü norü muewà nena ü. Notürü ñaa ngee i yutekü, ngina ã ngirü pobreza wà, ngema ina ü i guküma ga diẽrü ga nama ã na maü̃kü."

Chapter 13

1Yegumá a ũgu ga Ngechuchu nüna ni ũgachi ga yumüe pata ü̃, rü wui ga norü ngueta nüü̃ ñanagürü nüü̃, "¡Nguetae ruũ düka nüü̃ na dau daa meẽchi gükü ya nuta gui rü õchi meechi gükü ya ĩpata!" 2Ngechuchu ñanagürü nüü̃, "¿Nüü̃ ku dauü ya yima tauchine ya ĩ? Bai ya wui ta ya nuta ya ükü tana ngiãchiü̃"3Yeguma ina togu mapüne ga olivo arü, Pedru, Chantiagu, kuã rü õchi Andere nüna na kagú kuaku, 4Toma ã ni ú, ¿Ñugu taní na ngupetüü̃ i ñaa gü ñema ü̃ gü?,5Ngechuchu nana ügü naa na maa nüa ugü, " Peguima pe dau na ñema kü na tauũma pe womaeẽ ü̃ka̰. 6Muü̃ tama i na ngugü chauegagü rü ñana gü rü ta 'Choma ni ya Ngechuchu', rü mue tama tüü̃ ni ĩga chi tanü ẽẽ nawa i Tupana arü ore.7Ngeguma nüü̃ pe inüe gü nachiga i daigü õchi uüãne nachiga i daigü taü pena i ã chitanü;ñema guchagü rü nawae tana na ngupetü,notüru tau ta ta ni norü gu. 8Noturü nügüma ta ngearü na üe ga ĩãnegü rü õchi reinadu gu.Na ñematai ĩãa chiane i muüma i nachika wà rü ngeguma rüü̃ ta i taüma i taiya.Ñaã tani norü ügü i nguü̃.9Ipe uãẽ gu. Nümagü rü tá concilio pena ná na ngemaükü pena kua gü ü̃ ka sina go ga wà.Aekagü gümaã tani utaga gü chauega gu ñemaakü na wüi i testimonio a ĩü̃ka. 10Notürü nawae na nüira a maã a deagüü̃ i Tupana arü oré i guü̃ma i naane wà.11Ngegumata peü̃ ya ngügü gu õchi pena agügu,taü̃ pe uegagü na takü tani i namaã pe ú.Erü ñema horagú ñema namaã pe deagü chaü̃ marü pena na na ã ya Naãẽ ya Mequi. 12Pa chaueneẽ na na mugü ta ya chauenee na ya magüã ü̃ka ,ki ya papá nane ü̃ tana ã.Ñema nanegü rü norü papá chi tana aĩ rü ñeguma naka na daugü na ya magüã ü̃ka. 13Pemagü rü pechi na i eta chauegagü.Notürü ngee rüe nama porae nguma ta norü gugu yiema ta ti ya Tupana tüü̃ i poü̃e.14Ngeguma ta nüna dau güguta na nachi na ai na tau ü̃tama marü ñemagü.Tee mawà ugü tae ki nüü̃ ta kua,tüü̃ pena taucha ya yiema tee yudeane wà ñema ẽ ki mapüne gu tarü ku. 15Tee yiema ĩkawena ñemae taü̃ i tarü ĩ ai pema chiü̃ wà ta ü̃,o ereena tauü̃ ma ta yau i ñemaü̃ ĩwà ñemá, 16Rü tee yiema tümaane wà ñemae taü̃ ta taegu tüma arü capaka taa dau.1817¡ Notürü wui i ngechaü̃ tani ya yiema tee buegü ãẽ õẽna yiema i maiee ñema ngune ü̃gügu! v 18 Pe yumüe gü ngema tama na ngupetü i mukügu. 19Erü na ngema i taü̃ taã i guchagü taguma ngupetüü̃ noriküwama Tupana na ügú ña naãne,ngemarüta tama,rü tama tana ngupetü wena arü. 20Oenà Tupana na nuẽẽ i nguneü̃gü,taue tamá nawà ti ña ñema pokú,notürü ñema norü meruü̃ yiema i deechie,yiema Tupana ti deechie,Tupana nana nü ẽẽ i norü mu i ngune ü̃gü.21Rü ngeguma rüü̃ ns ñemagu i wui ñagu pe ü̃; "¡Dükaa, daa ni nua na ñema ya Cristu!" ¡Dükaa gua niĩ! taü̃ nüü̃ pea õ. 22Erü na ngoeta i doramare güü̃ i Cristu õchi doramare ü̃ i profeta rü señale ü̃ rü õchi megü ü̃ ü ñemaakü tüü̃ na womaẽẽ ü̃ka̰, rü nüna taucha gu woo tama yiema dee chigüerü tüü̃ na womaẽẽ. 23¡I pe uàẽ gü! Pema nüü̃ chí ú i ñaã guüma i ñemagu.24Notürü yimaka nawena ñema nguũgü̃ ñema nguneü̃ güarü, yimá ṵa̰kü rü ni oematá, ya worama küri tau taã na baí. 25Ya woramakiri daü̃ anewà na rü yii, rü ñemapora ü̃gü i daü̃ẽ neka rü na ĩã ãchigü. 26Ngeguma rütá Tupana nane ü̃ na daugu na ũane wa nena ũ tü̃ i pora maẽ õchi meü̃ma. 27Rü Ngechuchu ñema na na mugü norü angeles gü ngeguma tüna nutakḛe yiema i deechi tanüe norü guwà i naane ñemae õchi norü guwà i dauãne.28Nawà pe ngue i ñema leccion de la higuera. Na ngewàka na goü̃ i nachaküü rü na ü i naatü, pema marü nüü̃ pe daugú naa ngaika ü̃ ya taunekü. 29Ngeguma ruü̃ taãega nüü̃ pe daugú ñaã ñema güingupetügü, pemarü nüü̃ pe kua̰ na marü a ngaiká ya Ngechuchu, ùchimani, pena wãta gü i portone gü.30Aiküma ùchimani, pemaá nüü̃ chi ú, na ngupetü ngema aũkümagü. 31Ngechuchu rü ñanagürü ñaã daũãne õchi ñaã maira ü̃ na ngupetü tá noturü chorü oré tautama na ngupetü. 32Notürü nachiga ñema ngune ü̃ o ñema hora, tauemá nüü̃ ta kua̰, woo angelegü i daũne kua̰, woo ya Tupana nané, norü papà rikata ya Tupana.33¡I pe uãẽgü! pena na dauküka̰, erü pema tama nüü̃ pe kua̰ ngema hora nai na ngú. 34Ñaã rü wui ya yatü ngetà na ũgu rüü̃ ni: ñüma rü norü ĩna ñema na taa rü norü puraküta nü ü̃ü̃ nüna na daẽẽ, wuichigü norü puratüma ã. Rü ngeguma nüma rü ĩã rü dauruü̃ na ãga na ina uãẽ ü̃ka̰.35¡Neguma rü ñanagürü nawae naã nüna pe daú! Erü tama nüü̃ na kuã na ñuguakü i ĩpatá arü yorà, enà marü na chita chaü̃ gú, o̰ena ngaü̃küü, òḛna otà i kaa gu, orü enà eü̃wà. 36Ngeguma nguraãchi ina na ngugu, tama na nawa̰e naa pee ãkü pea ngueü. 37Ñema pemaã nüü̃ chi uü guãmaã nüü̃ chi ú. ¡I pe uãẽgu!

Chapter 14

1Yeguma marü tare ga nguneü̃ taugú ga Pascua ka̰ õchi ga peta ga paü̃ arü ngearü levadura ã. Yema meü̃gü ga Paigü õchi eacribas gü marü nagü ina rü inei gü kuakü na magüa. 2Notürü ñanagürü gü g ñumagü, "TautaÃni i petagu yiĩ, ngeguma tama na nguuchi ü̃ka̰ wui i chie ãẽ natani wà i duugü̃ü"3Yeguma Ngechuchu Betaniane wà na ñemagu chimãũ rü chaüne ü̃ chiü̃ wà, mechagu ia ñuyani, yema nei ü̃ ga wui ga ngekü pumaraweü̃ ma abalastro arü wui i ãchiü pura ã kü tatanü, ga wuiganardo puru ü̃. Ngima i ya wana ga yema pumara wẽĩ rü Ngechuchu erü gu ina baa. 4Notürü na yemagü ga ñure i nue. Nümagü rü nügü tanü wà ni deagü rü ñanagürü gü. "¿Takü ni ñema inü reka̰ na gṵma reü̃ ñema pumara i tatanü ü̃chi? 5Ñaã pumara narü memae chini na namai tae ü̃ mas de trecientos denario na ngeguma tau ü̃ma tü ngemaũchie nana aü̃" Rü nümagü tüna ngagú.6Notürü Ngechuchu ñanagürü, "Taũ ipe chiaẽẽ. ¿Taku ruũ ipe chiewe? Ngima rü meü̃ i ñema ü̃ chauka̰ i ü. 7Pemagü rü guü̃ gu tama peü̃ tama ta ñema ya ngearü taküãẽ. rü ngeguma pema pe naweegu rü meü̃ ta tüma maã pe ü̃, Notürü choü̃ tautaã peü̃tawà cha ngemá. 8ngima ina ü ngema ngiü̃ taucha: Ngima choü̃ i chaune na ñema ükü cha taü̃ka̰ 9aiküma üchima ñachararügü peĩ nawae namai pe ngṵẽẽtae i Tupana, arü ore, ngegumarüü̃ nachiga ta ti deagü yema na ü̃ ngina nawa i kua̰ chi ü̃ka̰.10Ngeguma Juda Iscariote wui i nguetanü ü̃, pai eru ü̃tawà na ü̃ ngeguma nüü̃ na kuà ka̰ ña ñuakü Ngechuchu na aguü̃ka̰ 11Yeguma pai güeru Judachiga na inüegu nataãẽ gü õchì diẽru nüna na uãü̃gü.Yeguma nüma ga yuda naka̰ na dau ñuakü na ñema ü̃ i nachika na na muõ ü̃ka nüna gü ga Ngechuchu.12Yema nüi ra ü̃ ga ngune ü̃gü ga peta i paü̃ i ngearü levadura, yeguma na sacrifika gu yima corderu arü pascua, norü ngueta nüü̃ ñanagürü rü nüü̃,"¿Ngetà ni ku na̰wḛe na ñema na ngema ĩü̃ naa ta meẽ ü̃ka̰ ya pascua na ñema akü kuna ngo ü̃ka̰. 13Nüma ga Ngechuchu ñema tare ga norü ngue tanü ũũ ngema na mu rü ñanagürü nü̃ü̃, "Ñema pe ĩ ĩãne wà ngema ta pena a ngaui wui i yatü dea i ngeü̃ tüü̃ gu rü kü nawe perü ĩ. 14Ñemata wui ya ĩpata gu ia üku watà nawè perü ĩ are pe wà rü ñaperügü norü yorà ya ĩpata, "Ñanagürü ya ngueẽta erü ü̃, "¿Ngetà ni na ñema i chorü pechìka ñema tá i cha chibuü̃wà ñema Pascua chorü ngueta nüü̃ maã?"15Ñüma tana na na wḛ wui itaü̃ tama i yumüechika marü i menareü. Pena ü̃ i ñema ñemaü̃gü toü̃ i ñèma. 16Rü ngueta nüü̃ ina chaü̃ rü ngema ĩãne wa na ĩ; rü nümagü nüü̃ na ngaügü i guü̃ma yema namaã nüa uü̃rü ü̃, rü nümagü na na ü̃gü ga cena i Pascua arü.1817Marü na yaune kü, Ngechuchu ina ngú ga namaã ga dace.

19Guü̃ma ga yema yema güü̃ rü na maẽ rü ñanagürü i wuichigü "¿aikümata meẽ na choma meẽ?"20Ngechuchu nüü̃ na ngü̃ rü ñanagurü, " na wui i ñema doce tanüü̃ wà, ñema chomaã mecha wà paü̃ i wai putatü wà. 21Erü yatü nane rü meü̃ i nama gu tani ü̃ ngegumarüü̃ norü orè nachiga ni dea. Notürü, ¡taü̃ tama i ngechaü̃ tanü ya yiema teetachieü̃ namaã üe! Narü memae chini na tauchima ñaã naãne gu ta irà.22Marü ina chibüegu, Ngechuchu paũ na ngo̰. rü namaã na yumü̃e ngeguma rü naa büye. Yegumá rü norü ngueta nüü̃ na nana ã, rü ñanagürü: "Pema ngo̰ i ñaã paü̃. Ñaã rü chauüne ni." 23Yeguma rü wui ga copa na yau, ngeguma arü Tupana na moẽ na ã, ngeguma rü norü ngueta nüü̃ nana na ã, rü guü̃ma na aigü. 24Nümarü ñanagürü nüĩ: "Daa ni a chaugü chorü uneta arü ya nagü ga muüma ka̰ i baakü." 25Aiküma pemaã nüü̃ chi ú, tautaã wena cha aü i ñaã nachiu i vid arü ngeguma ka tà ñema nguneü̃gu wena taaru cha aü Tupana arü naane wà.26Yìmaka ga nümagü a kagüũgü, nümagü rü ma̰püne i monte de los olivos wà naĩ. 27Ngechuchu rú ñanagürü nüü̃gü, "Guema pemagü chona ta pe ĩgachita nü, erü na ümatü, "Chaa dawe ẽẽya ore arü uruü̃, i õtanuü̃ ru nugüna ni ĩgachitanü̃!"28Notürü yìmaka icha rü dagu, pepeegüta chi ũ Garirea wà. 29Pedru rü ñanagürü nuü̃, "woò guama i ĩgüchitanü gú ,cho,a tautamaã chi ũguchi"30Ngechuchu Pedru ü̃ ñanagürü, "Aiküma kumaã nuü̃ chi ú rü ñaã chitaü̃gu, tauta a kagú ga otà tarepṵ küna i kagu, kuma ta choü̃ i kuna ngumaã chi tome pṵ küna." 31Notürü Pedru ru ñanagürü, "Ngemakü ngegumá kuü̃ta cha yugú, tataã kuü̃ icha ngumaãchi." Guü̃ma ga yemagü yema uneta na ügü.32Getsenani wa na ngugü ga wui ga nachika, rü ngeguma Ngechuchu ñanagürü norü nguetaa nü ü̃ü̃, "Nua perú togú erü choma ta chaa yumü̃e." 33Ngechuchu Pedru, Chatiagu õchi kua̰ wui wà na ñemagü ngegumarü Ngechuchu rü na iãchiãẽ rü na ngechaü̃ pora ã kü má. 34Ngechuchu ñanagürü nüü̃gü; "Chorü maü̃ rü poraãkuma iãchiãẽ wà na ñema, woe marü nawà na ngu chorü yuchiga. Nua perü chó rü õchi i pe uãẽgü̃."35Ngechuchu rü paama na na kaápṵü maira ü̃gu na kaãpṵü rü na yumüe, ñanagürü chierü na tauchagu choü̃ na ngupetü mare ñaã hora . 36Ngechuchun ñanagürü, "Abba, Chaunatü, guüma rü na taucha kumaã. Chowà ya ngegachi ya daa copa. Notürü taũ chorü nguchaü̃ cha ü; rü kurüwaì."37Ngechuchu rü na taegü ngeuguma rü ina a nguẽü̃ na na pee, ru ñanagürü Pedru ü̃, "Chimãũ," ¿Naì kü pee? ¿tama ni iku uaẽü̃ woo wui i hora? 38Ipe uãẽ rü õchi pe yumüe ngeguma tautaã chieü̃ pena na ngú. "Ngema naãẽ i meü̃ rü ina uãne, notürü namachi rü na tura." 39Ngechcuchu wèna arü ngema na ü rü na yumüe, ñema taá i dea maã.40Wenaarü Ngechcuchu ñema a ü̃ rü ngeguma peekü ina nguẽü̃, erü poraakü ma na yatae üchi rü nümagü tama nüü̃ na kuagü na takü namaã a uèga. 41Tome pṵ küna ñema na ũ, rü ñanagürü nü ü̃gü, "¿Naì pe peetaã rü iperü ngü̃etama?¡Marü tama! Hora rü marü ina ngú. ¡Dükaa nüũ pe dau! Yatü nane rü marü nana mugü chie ü̃ arü üruü̃na. 42Pe chigü, ñiãmá. Dika nüü̃ pe dau, ñema chaü̃ i ã marü ni ngaika.43Yeguma üchi tama ga ia deagú rü yuda rü ina ngu rü muü̃ma ga duü̃gü yuda maá na ñemagü ga i espada ã rü naiã yegumarüü̃ yema na ñemagü taü̃gü ga paigü erü rü escribagü rü õchi Tupana arü ore wà yae. 44Yema na ãü̃ nüna na na ã ga wui ga unetarùũ, rü ñanagürü, "Tee yiema tüü̃ cha waiü̃ẽ, yiema tiĩ; pea yau õchi méa pea ga dauru ũmaã. 45Yeguma Yuda ingugu yeguma üchi tama Ngechuchu ka̰ ni ũ, rü ñanagürü nüü̃, "¡Rabí!" ngeguma rü nana waĩ. 46Yeguma rü Ngechuchu ũ ni yaugü.47Notürü wui ga yèma ñemaü̃ norü espada yau, rü pai arü purakü tanü ü̃ ü̃ na na pḭẽẽ rü ina na wiechinu. 48Ngechuchu ñanagürü nüü̃gü, "Wui i ngĩtaü̃ ruü̃ choka̰ pe ĩ espada maã rü naĩ maã choü̃ pe yaugüü̃ka̰? 49Yeguma wiichigü ga ngueü̃gu pemaã cha ñemagu õchi cha ngṵẽẽtaegu yumüepataü̃ wà, rü tama choü̃ pe yaugü. Notürü ñaã na ngupetü naa nguũka̰ i Tupana arü oré. 50Rü ga guü̃ma ga Ngechuchu chumaã ñemagüü̃ yèma nana ta̰gü rü nüna yema ni bumü.51Wui ga ngḛtüṵ Ngechuchu wè ni ngechigü, tama meã ãchiruü̃; na yaugú. 52Yema na na tága norü nachiru, rü baituku aku ni ñaã.53Yema duuü̃gü Ngechuchu ü̃ pai ü̃ta wà nana gagú. Yemá na ngutakḛe ga guü̃ma ga taügu ga paigú, rü Tupana arü orè wà yae, õchi escribagú. 54Yeguma ga Pedru rü nüü̃ni yaü̃küü, ngṵmata pai a̰tü wa na ngu.Ngechuchu rü guardia tanü wa narü tó. Ngechuchu rü daurüü̃ ta nü wa narü tó ga üü.55Nguma ga nanaã i kua̰güü̃ ga paigüeru i guü̃ma ga concilio naka̰ na daugü ga ore i chiemare ü̃ ga Ngechuchu na yemaãkü a magüã ü̃ka̰. Notürü nümagu tama namaã narü ĩ. 56Yeguma rü muüma ga duuü̃ chieü̃ ga nachiga ü̃ ni ugü, notürü ga nachiga tama nama na euigü ga yema namaã a deagü̃.57Nümaü̃gü ga duuü̃gü namai na deaü̃gü ga chiegü̃ ga nachiga Nümagü rü ñanagürü̃: 58"Toma nüü̃ ta inue gü rü ñanarügü : "Choma tana choma chieẽẽ ya daa yumüepataü̃ yatü ügüne, ngeguma arü tomaepü i ngune ü̃gu choma chana ũ ya naì tama namḛ maã üüne." 59Rü yema norü naküma tama namaã na wuigu.60Yema sumo sacerdote natanü wa na chi rü ngemagu Ngechuchu na na kaa, "¿Kuma rü tama toü̃ku ngaũ?¿Taküni i ñaã yatü gü kuchiga namaã i a deagü. 61Notürü ga Ngechuchu rü na chiane rü taumaã nüü̃ na ngaũ. Rü wena arü nüna na kaa ga. sumo sacerdote rü ñanagürü: "¿Na kuma ni ya Cristu kiĩ, yima nane ya bendecido?" 62Ngechuchu rü na ngaü̃: " Choma chiĩ. Rü pemagü ta nü̃ü pe daugũ ya yatü nané ngeguma tá tügüma arü nachaküü norü poraarü na togu rü õchi nube maã ñema nena ũgu i dauneane wà."63Yema sumo sacerdote rü nachiru ni na kawe, rü ñanagürü, "Woo ngumarüta nawae naã na ñema ü̃ i norü üruũ. 64Pema nüü̃ pe inüe na chieü̃ maã na dea. ¿Ñeü̃ yii ü̃ perü uneta?" Rü guüma nana condena gü̃, ngegumarüü̃ ga wui ga yu nüü̃ ñema. 65Nümaü ga duuũgü nawana kuagü na naichiwe rü kua̰akü ñanagürü, "¡Na profetiza!" Ofialegü naa a gagü rü nüna nana pokagü.66Ĩa̰tüwa ina ngamaü̃ ga Pedru, naü̃tawà tá ũ wui ya purakütanü ü̃ ya sumo sacerdote arü. 67Yema rü̃ pedru ũ i dauga ina chiü̃wa ga üü arü ngaikamàna rü nüna i ngaikama naã nüü̃ da dau ü̃ka̰. Ngecguma ru ñigurügü "¿Kumarü ta Ngechuchu maã ku ngema?" 68Notürü nüma ñaã ã dorãü̃, rü ñanagürü: "Ñgeguma Pedru rü ḭa̰tü wà na ü̃.69Notürü yeguma nguẽẽtaerüü̃ nüü̃ na daugú namaã niĩ i ú ga yema ñema chigüü̃, "¡Ñaã yatü rü wüi i Ngechuchu arü nguetanü ü̃ ni!" 70Notürü nüma wena arü naã ã. Yimaka marü wüi ga nuü ga tiempu ngupetü gu yema ñema chigüü Pedru ü̃ ñanagürü, "Aiküma küni kuma rü ñema ü̃kiĩ, erü kuna nüta Garirea küa̰ta kiĩ.71Natürü ngeguma rü chieü̃ maã ni dea õchi Tupana egagu ma ni dea "Choma tama nüü̃ cha kua̰ ñema ñaã yatü ñema nachiga i pe deagü̃!" 72Rü ngegumá tare pṵ küna ni kaa ya otà. Ngeguma ya Pedru rü, nüma na kua̰ãchí ga oré ga Ngechuchu namaã nüü̃ i ú." Taũtataã tare pü küna ya kagu ya otà kuma ta chaü̃ ki ã tome pü küna." Ñeguma ga pedru rü nügü na ñagü rü õchi na aú.
Chapter 15

1Ẽü̃á na ngutakee namaã i paì güeru gu nama ã ì Tupana ga wá yae õchì namaã ì escrìbagürü õchì guü̃ma ì concilio judio . Rü ngegumá rü nümagü Ngechuchu ü̃ ì naìgü rü ngeguma rü naã gagú. Ngeguma nümagü Pilatu na na mugü. 2Pilatu Ngechuchu na na kagü," ¿ kuma nìì Rey ì Yudioarügü?" Ngeguma rü nana ngaü̃, "¿Kuma nüü̃ ki u." 3Paigü eru muü̃ma i chieü̃ka̰ nüna na kagú tama Ngechuchuã ü̃ me.4Pilatu Ngecguchu wena maarü nüna na kagü "¿kuma tama choü̃ ku ngaü̃?¿Düka nüü̃ na kua̰ ñaa guüma i nguchaü̃ gü i nachiga ya deagü i kuchiga tama me. 5Notürü Ngechuchu tama pilatu ü̃ na ngaü̃, rü ñema nana baiãchiẽẽ.6Ngṵma nana chibüe ü̃gu guü̃magü Pilatu rü wuiga pokü ina muũchi, yema nümagü nüna uneta. 7Yema ga natanü wà ga tama inüe na yemaga wui ga yatü ga Barraba gu aẽga. 8Muü̃má ga duuü̃gü Pilatu ütawà na ĩ ngegumarü naka̰ ina kagü na ñemaakü takü namaã na ü̃güü̃ ka̰ ü̃paakü ruü̃.9Pilatu rü nüü̃ na ngaügü rü ñanagürü. "¿Pema pe nawḛẽggü̃ç na rey i yudiu gü arü na chi ngeü̃?" 10Notürü marü nüü̃ na kua̰chire na envidia ka̰ ni ya ĩ ga pairü erü wa ne ũü̃ ni ga yema na ñeakü Pilatu ü̃tawà Ngechuchu ü̃ ga gagü̃. 11Notürü yema paigü erü poraãkü ma duuü̃gü ü̃ na mu na ya kagüü̃ka̰ na ñemaakü Barrabá ü̃ ya ngegüü̃ka̰.12Pilatu wena arü nüna na kagü rü ñanagürü, "¿Takü ta cha üü̃ namaã ya Rey i yudiogüarü? 13Nümagürü wena aiü aita na üe rü ñanagürü gü " Kurucha w pea poku chigü"!14Pilatu rü ñanagürü nüü̃gü, "¿Takü rü chieü̃ nüma naü? Notürü nümagü aita na üe wena arü rü weaaru rü ñanagürü "kuruchu wà pea poku chi." 15Ngeguma rü Pilatu duuü̃ü̃ na taẽẽ rü Barrabá ü̃ ni wẽü̃. Ngeguma rü Barrabà Ngechuchu ü̃ na kua̰ i rü ngeguma rü naa naigü naa kurucha wà a pokuchi güü̃ka̰.16Ngeguma rü churara gü ĩa̰tü i aie pèwà ñemaü̃ wa nana gagü, ngegumarü guüma churara ka̰ nakagü. 17Ngeguma rü nügüma Ngechuchu ü̃ nachiru i choü̃gu ni kuẽẽgü, rü ngegumarü wui ya korona tuú wà mukü naeru gu nana ügü. 18Nümagü rü ngeguma nüü̃ narü moegü rü ñanagürü gü, "kugü ina poü̃ pa rey i yudiugüarü!"19Nümagü rü wui i nai maã nana poeru gü rü õchi nawà na kuagü. Nügmagü rüna kaã pṵü güü̃. 20Yeguma nümagü nagu a dauküraü̃bgügu, nümagü nüna nana pugü ga notü tunika ngegumarü nachiru gu naa kugüẽẽ ngegumarü kurucha wai ya potaü̃ wána na gagü, nai ya potagu ü̃ka̰. 21Nümagü wui ya duuü̃ ga transeunte poraãkü ma na mugü̃ naã na sirve ü̃ka̰ wui ga campuwà ne ĩ naega ga chimaũ i chirene (Alejo rü õchi Rufu arü papà; yemagü rü poraã kümá nana mugü na Ngechuchu kurucha tüa nge.22Churara gú Ngechuchu ũ wui ga nachika wà Galgota gu aẽga ü̃ wà nana gagü toga wà nüü̃ a ogurü yuechika) 23Nümagü vinu ga aẽü̃kü mirra, maã nüna nüna na ãgü notürü Ngechuchu tama na ya aü. 24Nümagü kurucha wà na ya pokuchi rü nachirü na divide gü na ñeakü wui chigü i churara nüü̃ ñemaü̃ka̰.25rü yeguma kurucha wà ya pokuchiãgu rü tomẽẽ pṵ ga orani. 26Wui ga deagüwa nümagü rü nana ematügü ga norü puraküchiga naü̃ " YUDIU GÜARÜ REY." 27Namaã rü taré ga ngitaa̰ ni ga u a pokuchigüü̃, wui ga tügüne wà rü tó ga norü to̰ wewà. 28Rü yeguma ni ngu ga naga wà nüü̃ ya ú, nümarü nüü̃ na uneta ganaã chiẽü̃ tanü wà na ñemaü̃.29Guü̃má ga yemà ü pe tüü̃ rü takü mmaã ni ugü, rü ñanagürü; "¡Aja! kuma ga ñakurügü chana na chiẽẽ ya yumüe pataü̃ rü tomeẽpṵ i ngueü̃gu arü chana ú, 30Kugütaã ina poü̃ rü õchi iri ĩ kuruchawà!"31Rü yegumarüü̃ ga paigüeru rü nuü̃ na kugüe nügütaniwà, rü ñanagürü gü̃ , "Nüma togüü̃ una poü̃, notürü tama nügütama ina poü̃. 32nüü̃ na taucha ya Cristu, Israel arü rey, ina ĩ kuruchawà ngeguma nüü̃ta õchinüü̃ ta õgüü̃ka̰,"Ngegumarüü̃ ga namaã kurucha wa ñegagüü̃ nüü̃ na kugü̃e.33Yeguma sexta hora gu rü naãne rü na waane guü̃anewà ngṵmata novena hora wà na ngu. 34Novena hora gu rü Ngechuchu poraáküma aita na ü, "Ñanagürü" Eloi, Eloi, ¿lama sabactani?" lo cuale interpretado, "Pa chorü Tupana pa chorü Tupana, ¿Taküruü̃ choü̃ i ku ta̰? 35Ñurega ga duuü̃ gü ga nüna ngaikama nüü̃ na inüe rü ñanagürü gü, "Dukaa Ngechuchu rü Erias ka̰ naká".36Na yemá ga paa i ñaãchiü̃, vinu ga üchiü esponja gu ü; rü wui ga nai gu nana ü ngegumarü nüü̃ na aaẽẽ. 37Ngegumarü Ngechuchu poraã küma aita naü rü na yú. 38Yema cortina ga yumüe pataü̃ wà yemaü rü tare gu narü gaute.39Rü ga yema Ngechuchu arü toma tagu chiü̃ nü daugu na yemaakü na yuü rü ñanagürü aiküma üchi ga daa yatü rü Tupana nane ni ĩ." 40Yemà na yemagü ga ñure ga ngeũgü. Yematanü wà i ñemagü ga Maria Magdalena, Maria Chantiagu arü mamà ga rü bumoe rü yuche arü), rü õchi Chalumé. 41Yeguma Ngechuchu Garirea wà na ñemagu nawè narü ĩ õchi nüna rü ngüẽẽgü̃. Muü̃ma ga togü ga ngeü̃gú nawè narü ĩ Yeruchalen wà.42Yeguma yauanei ngugu yema nguneü̃ rü wui ga meẽẽ ruũ ni yema nguneü̃ rü yawürü ü̃ pa ni, 43Yuche ga Arimatea rü ina ngú, nüma rü wui ga natanüü̃ nüü̃ na ngechaü̃gü i concilio arü, rü wui ga Tupana arü üüne ina ngṵẽẽ ü̃chí. Nüma ga Yuche nügü ina na poraãchi rü Piratu ü̃tawà na ũ rü Ngechuchu ü̃ne ka̰ ina ka. 44Piratu rü na baiãchi ngana marü na yú; ngeguma rü Chenturion kana ka ngeguma rü nüna naka rü marü na yu ya Ngechuchu.45Yeguma marü nüü̃ na kua̰ gú ga na marü yuü̃, Yuche na naü̃ne na ã. 46Yuche rü marü wui ga tera ga Linu ga aẽga ü̃ka̰ na tae. Yuche rü Ngechuchu ü̃ne kurucha wà ina na ngee, ngeguma rü meama naã bupü ü̃ ngema tera maã i naega i Lino, rü ngema naü̃ne wui ga tumba ga nuta wà üü̃gu na ukuchi. Yeguma rü nüta ga taü̃ rü yaü̃ maã nana ngutá. 47Maria Magdalena rü õchi Maria ga Yuchue arü mamà nüü̃ na daugü ga nachiga na ngeta ni ga Ngechuchu üne na ügü̃.

Chapter 16

1Yeguma marü Yawurü ngepetügu, Maria Magdalena Maris Chantiagu a mamà, rü õchi Charume arü yema nana ngegü ga pumara ga yi güü̃, rü ngemaakü Ngechuchu üne namaã na chagü na ñemaakü na tagüã ü̃ka̰. 2Yüü ẽü̃waüchi norü ñema ne ũgü ñemagü Ngechuchu i üü̃wà i arü daugü.3Ñemagü rü ñaakü i deatanü, "¿Tee ta ti nutá tüü̃ una ügachie ñema Ngechuchu arü tumba wà. 4Yeguma ngimagú naa̰ gu na daunügú, wui ga duuũ marü ina na ügachi ga nuta ga naa̰wà.5Rü nagu i choku ga tumba ru ngeguma rü wui duuü̃ ga ngetü̃ ni daugu õchi mapaü̃ ga komü, rü tügüne küwa wà narü tó, rü ngeguma baiãchigü. 6Ngeguma ga yema yatü ga anyu ñanagürü ngiü̃gü̃: "Taü̃ pe muuẽ. pemagü ru ngechuchu ka̰ ni pe daugü, ga gumá kurucha wà i ya potakü. ¡Ñüma rü marü ina rü da! Ngechuchu rü marü na tauma i nua. Dukaa nüü̃pe dau i nachika ngema ina ügüã üwà. 7Notürü ñema pe ĩ norü nguetanü ü̃maã rü õchi Pedru maã nüü̃ pe ú erü ya Ngechuchu wipeegu ni ü̃ i Garirea wà. Ñema ta `pe dau ñema pamaã nüa uü̃ rüü̃,"8Nginagü rü i choü̃ rü i üãchi ga tumba wà; yeguma rü ngimagü rü i durüe rü ngegumataã i taãẽgü. Ngimagü rü tau ne mama tauma i ugü erü poraaküma i muü̃e.9Ẽü̃wà arü ngune ü̃gu na chiguwena ga Ngechuchu, rü nüira Maria Magdalena kana na ngo, yema siete ga ngo̰o ãẽ ngiwa na yaukü. 10Yema i ü̃ namaãgü ngiru ú ga Ngechuchu maã ñemagü, nümagürü yooküne i na ngechaü̃e rü in aué. 11Nümagü ga norü, nguetanü gü̃ nüna inüe ga na an maü̃ü̃ rü õchi ga na ngima gü naã nüü̃ daugüü̃, notürü mümagü ga norünguetanü ü̃ tama naã õgü̃.12Nawena ga naã ngupetüü̃ Ngechuchu ru wena na ngo̰ notürü toãkü ga taré ga duu ü̃ka̰ ga dauchita wa a ma daü̃ ga namá gu ĩü̃. 13Nümagü rü yemà na ĩ rü ga togüama ga nguetanü ü̃ maã nüü̃ ni ugü, notürü nümagü tama nuü na õgü.14Ngechuchu rü yikamaakü once ga norü ngueta nüü̃ ka na ngo̰ ga yeguma mecha gu ina ngükuchita nü gü, ngegumari nana reprende norü tüü̃ na õgü ya yiema marü nü daugüe na marü yuetanü wà na i daü̃. 15Ngechuchu rü ñanagürü nüü̃gü̃: "Guü̃ i naane wà pe ĩ namaã pe nguẽẽtae i kori arü oré i guü̃ma i duuü̃güü̃. 16Tee yiema ya oẽ õchi i baie rüta salvo rü tee ya yiema tama ya õẽ rüta poku."17Ñaã meü̃gü tüna naã ya ngau ya yiema ya õgüe. Chauegagutá ngo̰o i ti woü̃gü. Rü tümagü rü ngewà ka̰ü̃ i naga wà ti deagü. 18Nümagü rü na̰mḛ maã ãtape ni yaugü, rü woo takü mawà yuü̃ i a̰ügü tauü̃ tama chieü̃ nawa tüna ngupetü. Rü nümaügü dawee etü na wemegü rü ta rü mee."19Nümarü daũãnẽ wà na ü̃ nanatü arü tügüne wà narü tó. 20Rü yemá norü nguetanü ü̃ yema na ĩ rü nagama ã ni deagü ngeü̃ rüü i nachika wà , yemagu Ngechuchu namaã na purakügu rü nana confirma ga oré nawà ga yema meü̃ gü ga milagru ga na ügüü̃.

Luke

Chapter 1

1Muuma i mea wégùnananu i ñema déà marü ügüü̃ yígütanüwà, 2Nüma tüna na àgüürüü, i ñemagü i norigu tupanaü po̰úgüü rü orearü uchigawa. 3Rü, chaukata name na meama nàkà i dauü i ñema guuma airüügü rü norigü marü meama ematüü kuka, pa meechikü teu. 4Ñaarü aikuma mea nüka kuaükani i ñema mḛüore nawakuna ngúègüü.5Ñeguma Erode arü nguneigu, Judea arü a̰égakü, rü ñéma na ñéme wii pai i naega sakaria abiatanüü. Namarü Aaron naakütii i tümaega rü Erichabé. 6Nümagürü meãna maé Tupanapéewo, rü aikuma naga nainüẽ ga norünmugü yima kori. 7Notürü nañeakügü, erü Erichabé ta ñeakü rü nümagürü marü na yaeüchi nükümaküra.8Na ngupetü ñeguma Sakaria o̰reaugu Tupanapeena, rü nawatama na ñema i natanüüarü 9nakümanii tüna unetagüũ a yiema paĩ arü mee,rü nüü na unetagü tupanapatagu na ukuü̃ka ñema pumara ina guuka 10guuma i duuü̃gü düetüwá na yumüegü ñeguma a gugügú ñema pumara.11Ñuma wii naünẽ koriarü nákà na ngó,rü ñema pumara i norü meügu ütaüküwagu na chi. 12Ñeguma Zakaria nü daugu na baiaichi rü na múú rü náètü na ngú. 13Noturü ñema naünẽ üünẽ ñaü nüü:"pa Zakaria,tãũ i kumuüü,erü kurü yamüẽ rü marü nüü naĩnü. Rü kuma Erichabé rü kuü tá iããkü. Rü juantani naega.14Kumarü ta ku taãẽüchi rü ku meeüchita rü ñeguma na bugu rü mauüma i togü rü tà ta na taãẽgüüchi ñeguma nabugu. 15Nümarü wii duuüarü taütani korietü pḛéna. Taugutama bino ni a̰ü rü tauma toi takü i nguchiüü, rü nãẽ üünẽ na̰wá na ñḛmà i na̰ènekawa.16Rü muumo i ñema Iraenanegü rü yima kori norü tupanaka ta arü na wóègu. 17Nümarü koripeegü tani u narü nãẽ rü pora i Eliãárü. ñaa na üürü ñeguma nanatagü arü maüne nanegüka na wóeguüka,ñeguma i ñema tama mea i maeü,ñema meü nà̰magu na íüka i faakü ñeguma yima ianegü íní mégü naka a kori.18Zakaria ñaü̃ ñema üüneü: "¿ñauküta nücha kuaü i ña? eru charü marü wii yatü yaüchiüni rü chamarü marü ta yaüchi." 19Ñema na̰üne üünẽ nüna ngaüü̃."chama niĩ i gabichu,yima tupana peegü chikü. chamarü nua chona mu kuma chi deaü̃ka, meü o̰rè nua cha ñe. 20Rü ñuaani, ku ñegata rü ku chianeta, tautama kí dḛà, ñúmàrüta norü nguneiwa na ngú i na ngupetüü̃. Erü kumarü tama choü̃ cuya õ i ngẽma chaugagü, rü ai kumatá ni ngu nago i ñema nguneü̃."21Rü yoni ga duüü̃gü rü Zakaria ina nguegüyani. Nümagürü na baiachie rü taküka na ta paa yí ma yamüepatawa ina üüü̃. 22Notürü ñeguma nüma ina ũũgu, taukürüwa ni dea. Nümagürü nüü̃ nikua̰eãchitanü ga taküü̃ na dauü̃ yima yumüepatawana ñemaguyani. Nümarü ni unetameechigü erü na ñega. 23Na ngupetüü̃rü ñeguma i no purukügu, nümarü napatawa naũ.24Rü nawena i ñema nguneü̃gü, nama Erichabé ta iruá̰kü. Tümarü ta á̰úre wiimẽḛpü ga tauemakü rü ñigürügü: 25"ñaani ñema yima kori chauka üü̃ rü na̰wà chorü ngṵ̈eü̃ ñeguma choü̃ na daugu rü ñemaaküchorü a̰nè icha taüchi napeewa i ñema dṵuü̃gü̃."26Narü naimewa arü wiígü a tauemakü, tupana tanamu iñema na̰üne üünẽ gabichu a yima ĩãne garíréanewa a naega nacharé, 27tümaütawa a wie pa̰è tauguma yatü tümama maükü rü ñimarü i ãtechaü namaã wii yatü yüchegu ãḛgakü. nümarü dobichiü̃ kaachireni, rü tümaega a yiema pa̰è tauguma yatü tümama maükü rü Mariachirení. 28Nümarü tümaü̃tawa naṵ rü ñá̰ü̃: "nṵmaḛ, ikumarü tee kiü̃, rü meü̃gu kungṵ́! rü yima ya kori rü kuü̃tawa na ñẽma." 29Notürü tümarü popraküma tama tümae ta kua ñema ó̰reka rü tügünotama ta kaü̃ rü taakuarü moechigani i ñema ñá̰à.30Ñema na̰üne üünẽ ñà̰ü ñiü̃."Pa María, tau ku mṵ́ǜü̃, erü nà̰mà kurü u i mò̰è tupanapeena. 31Rü duwenü, kumarütá ku a̰ãkü rü tá na yatü. Rü "ngechuchugu" tá kunaüéga. 32Rü nümarü wii ya ãḛ̃gakü taüchikü nane tá nii i naega. Rü kori ya tupana rü tá nukümaü̃kü ga ãḛ̃gakü dabirüü̃ nachika nüno na a. 33Nümarü guü̃gutáma jakopata arü aegakütani rü narü pora taugutama ni gu."34María ña taü nü í ñema naṵ́ne üünẽ: "¿Ñuakü tá nií ngupetüü̃, erü chama rü wii yatüma ya pe?" 35rü ñema naünẽ üünẽ ñaü̃ tṵ̈ü̃: "ñema nãẽ ṵ̈ü̃nẽ kuetüwa ta na u, rü tupana ya taü̃arü pora ta kugu na ngaiema. Rü ñemaakü i ñema tauguma chieü üü i buu rü naegarü tupana nane tanií.36Rü na dawenü, rü kutanüü̃ pa Erichabe, rü marü ta ããkü woo na marü yaguã̰chirẽ na yiiü̃. Daarü naimewa arü wii tauemakünii tümaka, yiema ñḛ́aküma tüna ká̰güéḛ̀. 37Erü tupanaü̃ rü tauma nagucha." 38María ñigürügü: "chorü kori ya tupanaãrü duuüchii i chama. Rü marü na me ichamaã kunaãü i ñema meü ore." Rü ñema naṵ̈ne üünẽ ñema tüna tà̰.39Ñeguma María ñema ngüneü̃gü i tarü dà̰ rü pá̰àma̰ ná̰wà ta uü a yima iãne má̰püà̰üchinewa, rü Judéaá̰nèwà. 40Zakaríapatagu i üku rü Erichabeü tarü mó̰ẽ. 41Rü ñeguma Erichabè nüü̃ inügu ñema Mariaarü mó̰ẽ, rü tümaarü õchana tümaanüwa ñemae ta yunagü rü Erichabèna nangu i nãẽ ṵ̈ü̃nẽ.42Tümarü tagaãkü ñatarügü: "Guü i ñeü̃güarü yeera tupana kuü̃ narü ngü̃ẽẽ. 43¿Rü tüküruü̃ chona ngupetü i ñaa rü yima kori na̰é chautawa ta uü̃? 44Rü na dawenü, ñẽguma nüü̃ chaĩnügu: kuna rüna kurü moetaeü̃ rü chaumachiewa na ngṵ̈̀, rü chaüakü i chauanüwa ñẽmaü̃ rü norü taãẽmã ni yuneküü̃. 45Kümarü kutaãẽ, erü nṵ̈̃ü̃ kua õ i norü ore i ñḛ́mà kṵ́ma nüü a uü̃ yima kó̰ri."46Mária ñigürügü: "chorü ma̰ü koriü̃ ni kṵ́aüü̃ 47rü chorü chauae rü na taãẽ tupanamá choü̃ i poü̃kü.48Erü nüma tüü̃ na dawenüní ta ñearü airüüaü̃ a norü purakütanüa. Rü na dawenü, ñṵmaúküma guuma i duuügü taãẽmã ta choü̃ na ká̰güe. 49Erü nümanii poraakü rü taü̃ i meü̃ chauka naü rü naṵ̈ünẽ i naega.50Guügutáma nüü̃ ta ñechaü̃ ya yiemagü nüü̃ múùẽẽ. 51Nümarü tüü̃ni dḛ́èchitanü maṵ̈̃newà ñemagurü inüẽé.52Nümarü ínanawoü̃ ñema ãḛ̃gakügü náchikagüwa rü tüü̃ i narü dagüẽé a yiema tama tügü ikuaü̃güe. 53Nümarü tüü̃ ni üwemügü meü̃ ó̰nàmá a yiema taiyaeüchie, notürü ñḛ́mà muãrü diẽruaüchiü tauma nüna na a.54Nümarü nüünarüngüẽẽ ñema norü purakütanüü̃ Israekaaü̃, ñeguma tüü̃ nüü̃ na kuaachieü̃ ñuakü tüna weaü̃ na tüü̃na ñechaüü̃. 55(Ñemaakü nanatügüma nüü̃ ni u) a Abrahan rü natanüagü guugumarüü̃."56María rü tamepü tau emakü Erichabéütagu tarü a̰ũ rü ñṵachi tümapataka itaegu. 57Nümarü na̰wà na ngu ñema nguneü̃ tümaka a Erichabe ná ta iraküü̃, rü na yatü yima bükü. 58Ñema tümaarü ngaikamagu pegüü̃ rü tümatanüü̃gü nüü̃na ínüe ná̰ yima kori tüüna weaü̃ norü poraü̃ ñechaü̃ rü tümamá na tá̰ẽgü.59Rü a nguneü̃guwema nümagurü inangugü rü inanawiechamüpẽechiraü̃gü yima tümane. Nümagurü nanatü ga "Zkariagu," nanaüegagüchaü̃. 60Natürü naẽ naüma nüü̃ta ngá̰ü̃: "tama. Nümarü Juantani naega." 61Nümagü ñagüü̃ tüü̃: "ta tauma i kutanüü̃tanüwa i ñẽmagu ãḛgáè."62Nümagurü wii señalnanatüka na ügü, nüna na kagüeü̃ka ñuakü nanaweeü̃ na taküma na üegaaü̃. 63Nanatü wii mürepewatachinü táina kaü ñḛ́mà na ümatüaü̃ka rü ñḛ́mà nana ümatü: "Juan ni naḛga". Rü guuma nümagü rü ná̰mà na baiãchiegü.64Ñegumatama ná̰ã ni chò̰ rü norü konü na liberado. Nümarü ni dḛ́à rü tupanaü̃ nni kua̰üü̃. 65Ñemaka i guuma i duuü̃gü norü ngaikamagu ãpatagüü̃ wii muu natanügu na ngṵ̀. Rü guüwama ñema naane Judeanewá rü nuü̃ niúchigagü ñema ngupetüü̃. 66Rü guü̃ma i ñema nüü̃ ineüü̃ rü norü maü̃negu nama na nguü̃gü, rü ñanaragügü̃ "¿taüü̃ narü kaichita i ñema buü? erü korimee naü̃tawachire na ñema.67Rü nanatü ya Zakariananangu nãẽ ṵ̈üne rü nüü̃ ni u ñema ore, nüa uü: 68"Na me niĩ i kuagüü̃ tórü kori, iraéarü tupana, erü nümarü nṵ́mà na ṵ́ ngüḛ́wá rü norü ianeka na yumüḛ́.69Nümarü inana dá̰è wii duuü̃ tṵ̈ü̃ i po̰úüü̃ norü purakütanüü̃ Dabipatawá̰, 70rü ñemaãkü nüma tama nüníu ñema nukümaü̃güü̃ norü orearü uruü̃gü i üünegü̃. 71Nümarü wii po̰ú tá̰kà nua na ñeta tümaka a yiema torü uwanügü rü guü̃ma ñema dü̃ü̃gü i tachi aieü̃.72Nüma rü ñaa nanaü̃ta taü̃na weaü̃ka rü na tanatügüü̃ na nañechaüü̃ rü nüna küa̰áchieü̃ká̰ ñema ṵ̈üne pacto, 73ñema juramento nümanaüü̃ tanatü Abama. 74Nüma na jura tüna na a̰áü̃, erü marü tama ta pó̰kùḛ namegüwa i ñema tórü úwa̰nüg, tama nüü̃ i mueeü̃ rü nüü rü ngüegüü̃, 75rü aikuma mḛ́ü̃ i ügüü̃ napẽewa i guü i torü maü̃wa i guu i nguneügu.76Ngü, rü kuma, bukü, rü taüchiküarü orearü uruü̃maã tá kuü̃ naugü erü koripeegu qui uta ná̰mà ku meeü̃ká̰. 77Ianekaagümatá nüü̃kiu na tüü̃ i na poüü̃ i norü pekadugü ñemaakü na ügüaü̃ka.78Ñaa rü na ngupetütá rü nüü̃ i nechaü̃güüka i waimü norü tó̰rü tupana, ñemaka daũguü̃ i naãnewa táka̰ ninanamu i ñama i naãneãrü ngoonẽẽruü̃, 79ñema tarü naichitanüü̃ka a yiemagü waaneü̃wa ñḛ́màgüé rü yuchipetawa ñemagüe. Nümarütananaü i ñaa neguma takutü tama i upeeü̃ka i na ñema meü namawa ñemagüüka."80Ñumá yima bukü rü ni yachigü rü yeeraákü nãẽma na pórà rü naane i taúema ĩ apataüwa na ñema ñumata ñema i nguneü̃wa na ngu na na ngoüguü̃ i duuü̃gütanüwa a yima Israel.

Chapter 2

1Rü ñema i nguneü̃gügü, na ngupetüü̃ rü chechara agu ñema ñema nanamṵ́ i wii ore ematü i norü muiü̃ na ügüaü̃ka a tümaugagü a duatagü a yiema i guuinaanetüwewa má̰ẽẽ. 2Ñaani i ñema nüira i ematüü duü̃ü̃güarü ugüchíga rü nanaü ñeguma Sirino ãḛ̃gakü ĩgu Siriawá. 3Rü ñemaka guü̃ma i duü̃ü̃gü norü ĩãne nagu nabuenewa niĩchigü ñḛ́mà naugüãü̃ka̰.4Rü ñemaka yuchetá Garíréaanewa ñemane ya ĩãne Nasarewá ínaü̃ü̃, rü Judéaarü nã̰ãnewà, Dabinachiü̃anewa a ĩane Bereguaeganewá naü̃, erü nümarü Dabitanüü̃niĩ. 5Nümarü ñema naü̃ na ugüü̃ka wiigu Mariama, rü na̰mà tá á̰tèchaü̃kü rü ta amapütüwe.6Ñegüma ñema ta ñemaguyani, tüna nangu tümaarü nguneü̃ na taíraaküü̃. 7Tumarü ta iraakü, nüĩraü̃kü tümane, rü nachápenüü̃ í mánüü̃chiü̃maã tanúkḛ rü wii wokaarü chibüchikagu tana káḛḛü̃, erü ñema mecha taü̃wa marü na tauma í tümachikagü.8Ñema naanewa na ñemagü karnerugüarü dauruü̃gü chütakü nachitaü̃wa norü kamerugüna ídaugüü̃. 9Wii naṵ̈nẽ üünẽ koriarü naka na ngo rü korí arü mẽẽmá ni ngooneachitanü rü ñemaka poraãkümà ni muü̃ẽáchitanü.10Noturü ñema naṵ̈nẽ üüne rü ñanarugü nüü̃: "tãũ i pemuü̃ẽü̃ erü peka̰ nuã chanañe i wii ore i duü̃ü̃güarü taãẽẽruü̃ taiĩü̃. 11I ñuma! nabu wii perü maẽẽẽruü̃ Dabiarü ianegü! ¡nüma rü kori a kristu niĩ! 12Rü ñaã tániĩ i perü kuaruü̃ pena, na aü̃, rü nuü peangauüka yima õchana rü nàchápenüü̃maã nukeü̃ rü wokaarü chibüchikagu tá na kaü̃."13Ngüraachimare, ñema na̰ünẽ üünẽma, muuma i natakumü i churaragü i nguraachimore ngó̰èü̃ Tupanaü̃ i kuaü̃eü̃ rü ñagüü̃: 14"Tupanaü ti kua̰üü̃gü i daüguü i naãnewa rü na name niĩ i pegümaã perüngümüẽü̃ guuma i yatüü̃gü ñama i waimuanewa a yiemagü tümamá na taãẽgüe."15Rü na ngupetüü̃ ñeguma i na̰ünẽ üünẽgü daunaanewá na igu, ñema karnero arü daügürüü̃ wiichigü rü togüma ñagüü̃ ñügü: "Ñumatanaükü beréwá i irü itayadau i ñẽma ngupetüü̃, ñema kori tüü̃ weü̃." 16Nümagü rü paama ñéma naĩ rü ñema tümamá narü a Maria rü ñuachi yuche rü nüü na daugu yima ochana wokaarü chibüchikagu kakü.17Rü ñeguma marü nüü̃ na daugüguwena, nümagü rü nüü̃na kuaachiega ñema marü chire nüa ugüü̃ nachiga daa bukü. 18Guuma nüü̃ ínüeü̃ ñema ñaa na baiãchiãẽgü nama i ñema ore marüchire karnerogüarü daüruü̃gü nüü̃ i güü̃. 19Notürü María nagu tarü inüecha ñema guuma i nüü̃ta inüü̃, rü tumaarü maünegunamatanguü̃. 20Na woegugügu ñema karnerugüarü daurügüü̃, taeakü Tupanaü nikuá̰üü̃gü naka ñema guuma nüü̃ naĩnuẽü̃ rü nüü̃ nadaugüü̃, erü aikumanii ñema ná̰ma nüü̃a ugüü̃.21Ñeguma 8 nguneü̃gu, nümarü ínanawiecha̰müpẽechiraü̃gu, rü ngechuchugu nanaüégagü, ñematama niĩ i naega i ñema naṵ̈nẽ üünẽ nüü̃ í uü tautáma ta ããkügu.22Ñeguma marü na ngüpetugu i ñema nguneü̃ noeü chieü i na taüchigüü̃ naünegüwa, erü ñemani naĩcheareü mügü nüü̃ iuü̃, yuche rü Maria templo a Jerusalengunewa nanagagü ñeguma koriünawegüaü̃ka. 23Ñemaakü koriarü mugüwa náèmatü: "Wiichigü yatü nánèkawa i wanaü̃ rü koriaü̃ itanaüü̃chita." 24Ñemaka nümagü rü wii amare nüna na agü erü ñemaakünüü̃niu koriarü magüwa: "tare mutukugü urüna tare ñemaka̰ yaeü̃."25Ñaaniĩ, na ñema wii yatü Jerusalenwa Smeongu ãḛgakü rü wii yatü mekümakü rü aikuma tuparaü̃ nechaü̃küniĩ. Nümarü ínananguẽẽ Israearü mḛéèrü ñema nãẽ ṵ̈ü̃ne ná̰ètüwá na ñema. 26Ñümarü marüchire nügü nüü̃nawe, i norü nãẽ ṵ̈ü̃ñewa, rü nümana tama nüna dauchaüü̃ i ñema yu, rü na naweeira ta nüü̃na dau a kori ya Cristu.27Ñema nãẽ ṵ̈ü̃nẽ rü Simeon ü̃ ni upee, rü ipata taü̃negu ni uku. Ñeguma yima bukü echuchunanatügü ñema na gagüaü, rü namao na ügüaü̃ka i ñema naküma rü mugüwañemaü̃, 28Nümarü yima buküü̃ na ganagü rü tupanaü̃ ni kuaüü̃ rü ñanarügü: 29"Ñümarü marü na meniĩ rü kurü purakütanüü meü̃wa nau, erü ñematamaniĩ i kuga.30Erü chauetügü nüü̃ na daü kürü poü̃ruü̃, 31Rü kumatama kunamee nepeewa a guunema a yima ianegü. 32Wii amü duatagüü̃nawé, rü nüũ nikua̰üü̃gü rü kurü duü̃ü̃gü Israe.33Nanatü ru norü ná̰è yima bukü rü na baiãchiãẽgü rü ñuakü nachigamaã a deaü̃. 34Simeón meüpeü̃ngupetü rü ñaü nae Mariaü̃: "Düka, daa bukürü nanayaugü tümaka a yiema rü yierü irü dagüe Israewa rü wii kuaruü̃ tama nanawaegü, 35rü wii küchi kurümaüwa ti topetütá ñeguma i norü maünearü naãẽwa nagüna i nüeü̃ na ngougugü."36Ñema ta ñema a wii Tupanaãrü oreü̃iue rü Ana nii tumaega, tümarü fanuenaakütiĩ rü iane a Aserkaatiĩ. Tümarü marü yagua̰ü̃chitiĩ. 7 taunekü ikatama tümateü̃tawa ta ñema ñeguma marütümama na pégùwẽnà 37rü wii yuteeyií 84 taunekü. Tümarü tauguma itanañé a taü̃netupanapata, rü guü̃guma ta aureecha rü ta yumüẽẽcha, chütakü rü ngunekü. 38Ñema oratama, tüma naütawatau rü tupananá moẽ táã tumarü yima buküchigagu tì deaü̃ namãã i ñema guuma nüü̃ irü nguẽẽgüü̃ jerusalen ína poüü̃ka.39Ñeguma marü guuma a ngueagüguwena ñema koriarü mugüwa nüü̃ iüü̃akü, nümagürü Galileaka na woegu, norü ianeü̃chi Nasarewa naĩ. 40Yima bukü rü marü naya, rü na poraü̃chi, rü yeeraakü nüü̃ nikuáchigü rü Tupanaarü pórà nawá na ñémà.41Namatügü rü gukü a taunekügu rü Jerusalenwa táiüü̃ü̃ nákà ñema üpetüchigaarü peta. 42Ñeguma 12 taunekü nüü̃ ñemagü, wḛnaárü naka ina choachi i ñema guuma na ügüüü̃ i petachiga. 43Ñeguma agúchigagu ñema petachiga, rü tümachiü̃ka tawoegu. Noturü yima bukü ngechuchu rü nanatügüechita tüna Jesrusalengu narüãũ. 44Nümagü naegüwa nagu narü inüegügurü ñema natanüü̃gütukumügu nà̰á, rü wii nguneü̃ nii ñegü nána iü̃. Negumatama naka na daugüü̃ natanüaguü̃tagu rü narü namükügüü̃tagutá.45Ñeguma tama nama narü igu, na woegu rü Jerusalenwanai, rü na ügüeü̃ na ñémà ná̰kà na dáugüeü̃. 46Na ngupetüü̃ rü tomeepü nguneüguwena, nümagü nama norüi taüne Tupanapatawa, rü nguetaeẽgü arü ngaü̃tanüwa narü toü̃, nüü̃ ina inüü rü nüna na ka. 47Guuma i ñema nüü̃ inüẽẽü̃ nama na baiachíe i norü kua rü ñumachi ñuakü takü na ngaüü̃, í ñema nüna ná̰kà na kagüü̃.48Ñeguma nümagü nüü na daugügu, na baiachiaegü. Ñataguü̃ nüü̃ yíema ná̰ẽ: "Chaune, ¿tṵ̈küü̃ ñema toma ku wagü? na inü, kunatü rü chama kuka ta daugüecha oegãẽãkumaakü". 49Nüma ñaü̃ nüü̃: <<¿Tṵ̈küü̃ chauka̰ pedaugü? ¿Tama ẽna nüü̃ pekua̰ na woetama chaunatüchiü̃wa ta changẽmaü̃? 50Noturü tümagü rü tama nüü tá kuagüéga ñema tümamaã nüü̃ auü̃.51Ñeguma nüma napataka na taegu tümagüma ru nazarewanaĩ rü nẽa tüü̃ na inüechaü̃. Rü naẽ tümaãrü maünegu nama tá ngüü̃ i guuma ñema ngupetüü̃. 52Notürü ngechuchu niyachigü, rü yeeraakü nüü̃ nikuachigü rü narü wechigü rü yeerawa ni uchigü naka yíma Tupana rü guü̃ma i yatüü̃güta.

Chapter 3

1Ñeguma Tibériu chechara 15 taunekü ãḛ̃gakü ĩgu, ñeguma Poncio Pilato rü Judéaarü ãḛ̃gakü yiĩgu, Erode rü Garireaãrü ãḛ̃gakü yiü̃, rü naẽne Piripi rü Itúreaane rü traconítideãrü ãḛ̃gakü yiü̃, rü Lisania naükü Abilene arü ãḛ̃gakü yiĩü̃, 2ñeguma Aná rü kalifa paigüeru niĩgu-tupanaarü dḛ́à Juan Zakaria naneütawa na ngu,naãnẽ ñeaküü̃wa.3Nüma nawa ná̰ù guunema yima ianegü Jordanküwawáñemagüne, nüü̃ ni uchigü na nüü̃ narü̃ oeü̃ka nankümagü chieü̃ rü ínabaiü̃ü̃ka ñemaakü Tupana nüü̃ rüngümaü̃ka norü pekadugü.4Ñemaakü na ematüaruü̃ norü o̰repnẽgu yima Tupanaarü orema i deakü Ichaia: "WII NAGA WIIARÜ NÁKAGÜ ÑḚ́MÀ NAÃNẼ ÑEAKÜü̃WA: pena mẽẽẽ ná̰mà yima kori, námà mea i wegüü̃ pe ügü.5Guuma i ngateü̃ ruta narü güta rü guuma ya ma̰püne rü colina rüta nana doachianẽẽ rü guuma i ná̰mà wügüü̃ rüta narü wḛ́àchigü rü `ñema nachigagü tamawiiguü̃ rü namagütá na ügü. 6Rü guuma namachi nüü̃na dauta i ñema Tupana arü po̰úchiga."7Ñeguma Juan ñaü̃ ñema muuma duuü̃gü i chouü̃ ínabaiü̃ẽẽãü̃ka̰: "¡Pemagü, ãtapetanüü̃gü!, ¿pee pena nüü̃tá kuaachíe na nachawa pibumüü̃ ñema nṵ̀ inguü̃tà?8Ñumanaükü, meü̃ ori pe yaee rü na aikuma marü nüü̃ perüoeü̃ i peküma i chieü̃ rü tama name i ñaperügügü pegüü̃tama: "Tamagü rü tonatünii ya Habrahan, erü pemaã nüü̃chiu rü ñeguma Tupana nawa̰egu rü tama nüü̃ na gucha na daa nutawa Abrahantanüü̃ nanguüẽẽü̃.9Ñuma yiema yuema marü naichumaagu ta ü. Ñemaka guuma i nanetügü i chiearü õõü̃ rü támnadaü̃, rü ñumachi üüetüwa tá ni wóku."10Ñeguma i guuma i duuü̃gü nüna na kagüü̃. "¿Ñgumai takü tani tá aü̃ üü̃?" 11Ñuma ñau nüü̃: "teé a yiema tarearü gauchiruãẽ, rü name niĩ wií tuna tá aü̃ a yiema ñeaarüae, rü tee ya õnaãẽ rü na metani ñema ta üü̃."12Rü ñema dĩẽru tüü̃ ideetanüü̃ rütà ñema naĩ ina baíaü̃ẽẽü̃ka rü ñagüü̃ nüü̃: "Pa ngúeẽẽruü̃, ¿taku tani tá üü̃? 13Nüma ñaü nüü̃: "Tama name ipemaã nüü̃ iuü̃arü̃ yeera penayaugü i dieru.14Rü nüre churaragürü tá nüna na kagüe: "¿Rü tomagüi? ¿ta̰kü tani taüü̃?" nüma ñaü̃: "tama name i tüü̃ peãuneãkü tümaãrü̃ dierü tüü̃ pe yauü̃, rü tama name i takü doraü tamachigaü piu, ñemaakü tümaãrü dieru tüna pepuuü̃ka. Rü petaãẽgü tümama a yiema perü purakütanü."15Ñuma ñema duuügü narü iachietananü rü inenaguegü rü Cristu numa na uü̃ka, guuma nügüna nakagüe norümana̰ünegüma rü Juantani Crituyiü̃. 16Juan guumaü̃ na ngaüü̃ rü ñaü̃ nüü̃: "Aikuma chamarü, deáwamare peü̃ ichabaiü̃ẽẽ, notürü tá ínangu i to i choü rü pooraküma choü narüyeera rü chamarü tauwama nüü̃ chame rü bai i norü chapatukunagüarü wegüma chame. Nümarü peü̃ ina baieta nãẽ üü̃nẽma rü üüemamata.17Norü bunürüü̃ namewa na ñema norü naane meama na ñianeü̃rüü̃ rü norü trigu na buuü̃ka norü naanewa. Notürü nümarü tà ínanagu i naatü nawa ya yima üü taugutama ioüne.18Rü ñema oremaã rü muuma to ukṵẽgümaã, rü ñumachi Juan duuü̃gümaã nüü̃ niu ñema ore meü̃. 19Ñeguma Herode aegaküyiü̃ nama ngagü erü naene namama tama na ama, Herodía, rü naka nana nga i toamachigü chieü̃ Herode marü na üü̃, 20nümarü toama chieü̃ naü: erü pakupataü̃wa Juaüü̃ namu.21Ñumarü numa náù, ñeguma guuma duuü̃gü inabaiü̃ẽẽgügü, ngechuchurüta ina baie. Ñeguma inayumüẽguyani, rü niwanagü i daũguü̃ i naãne. 22Rü nãẽn ṵ̈ü̃ne rü wii mutukurüü̃ naetüwa inarü nga rü daũwa ninaũ wii naga: "kumarü chaunekii, rü kuü̃ chañechaü̃. Chamarü kumaã chataãẽü̃chi."23Ñeguma ngechuchu na ügügu norü oreauü̃, rü nii norü taunekü. Nümarü nanenii, duuü̃gü (nagu narüĩnüẽ) rü yúche nane niĩ, yúche Eli nane niĩ, 24Elí rü matat nane niĩ, Lebi rü Melki nane niĩ, Melki rü Jana nane niĩ, Jana yúche nií.25Yúche rü Matatia nane chiie niĩ, matatia rü amo nane niĩ, Amo rü Ahum nane niĩ, Nahum rü Esli nane niĩ, Esli rü nagai nane niĩ, 26Nagai rü maat nane niĩ, maat rü matatia nane niĩ, matatia rü Semei nane niĩ, Semei rü yúche niĩ, yúche rü Juda nane niĩ.27Juda rü Joana nane chire niĩ, Joana rü resa nane niĩ resa rü Zorobabel nane niĩ, zorobabel rü salatrel nane niĩ, Salatiel rü nari nane, 28neri rü Melki nane niĩ, Melki rü Adi nane niĩ, Adi rü Cosam nane niĩ, Cosam rü Elmodam nane niĩ, Elmodam rü Er nane niĩ, 29Er rü Josue nane niĩ, Josue rü Elieser nane niĩ, Elieser rü Jorim nane niĩ, Jarim rü matat nane niĩ, matat rü Lebi nane niĩ.30Lebi rü Simeon nane chire niĩ, Simeon rü Judá nane niĩ, Judá rü yúche nane niĩ, yuche rü Jonan nane niĩ, Jonan rü Eleakin nane nii, 31Eleakin rü Melea nane niĩ, Melea rü Nainan nane niĩ, Minan rü Matata rü Natan nane niĩ, Nataqn rü Dabi nane niĩ, 32Dabi rü Isai nane niĩ, Isaí rü Obed rü Booz nane niĩ, Booz rü Salmon rü Naason nane niĩ.33Naason rü Aminadab nane chire niĩ, Aminadab rü Admín nane niĩ, Adnín rü Aram nane niĩ, Aram rü Esrom nane niĩ, Esrom rü Fare nane niĩ, Fare rü Júda nane niĩ, 34Juda rü Jaco rü Isaak nani iĩ, Isaak rü Abraham nane niĩ, Abraham rü Taré nane niĩ, Tare rü Nacor nane niĩ, 35Nacor rü Serug nane niĩ, Serug rü Ragav nane niĩ, Ragav rü Peleg nane niĩ, Peleg rü Eber nane niĩ, Eber rü Sala nane niĩ.36Sala rü Cianan nane chire niĩ, Cainan rü Arfaxad nane niĩ, Arfaxad rü Sem nane niĩ, Sem rü Noè nane niĩ, Noè rü Lamek nane niĩ, 37Lamek rü Matusalen nane niĩ, Matusalen rü Enok nane niĩ, Enok rü Jared nane niĩ, Janed rü Mahalaleel nane niĩ, Mahalaloeel rü Cainan nane niĩ, Cainan rü Enos nane niĩ, Enos rü Set nane niĩ, 38Set rü Adan nane niĩ, Adan rü Tupana nane niĩ.

Chapter 4

1Ñemagu ngechuchu, nãẽ ṵ̈üne naü̃tawa na ñema, rü jordaü̃chiü̃wa ínaü̃ãchigu rü ñema nãẽ naãnẽ ñeakùü̃wa nanaga 2ñema na ñema 40 nguneü̃ rü yureù nüü na gúgù ñema nguneü̃ ñegumaama na taiyaü̃.3Ñema yureù ñaü nüü̃: "Ñeguma kuma Tupana nane kiĩgu, daa nutaputagüü̃ namu na pouü̃ nanguuchigüü̃ka." 4Ngechuchu ñaü̃ nüü̃ "tupanaãrü ore ümatüü̃wa ñanarügü: "Tautama õnamoãika namaẽ i duü̃ü̃gü."5Ñeguma ñema yureù wii náchika mapüneaneü̃wa ngechuchuü̃ naga, rü paaãchi nüü̃ nanawé iguü̃ma nachiü̃anegü i guü i naanetüwewa yimane. 6Ñema yureù ñaü̃ nüü̃: "kuna ta chana à̰ y guuma i naa chorü pórà rü guuma norü meü̃gü, erü nümagürü chona nana agü rü chamanaü̃ka tünachanaãü̃ ya teé chama cha tümawéẽẽ. 7Rü ñegumachi chaupẽégu kukaãpüü̃gu rü choü̃ kikua̰ü̃ü̃gu, rü kürü chi niĩ."8Noturü ngechuchu ñaü̃ nüü̃: "Tupana ore rü i ümatüü̃wa na ñpema: "Nüü̃ KI KUAÜ̃ü̃TA YA KORI KURÜ TUPANA RÜ NAKARIKA TÁ KU PURAKÜ."9Yikama, ñema yureù ngechuchuü Jerusalenwa nanaga rü Tupanapata taü̃netapẽegu nanamunagü rü ñaü̃ nüü̃: "Aikuma Tupana nane kiĩgu, rü nuã kugü rütae. 10Erü, Tupanaãrü ore i ümatüü̃wa nanarügü: "NÜMARÜ TA NANAMU I NORÜ NAŨNẼ ÜÜNEGÜ KUNA NADAUGÜü̃KA, RÜ KUÜINA POÜ̃ü̃KA," 11RÜ NÜMAGÜ TA KÜü NA NENAGÜTAü̃GÜ, NEGUMA TAMA NUTAGU KU KUGÜü̃KA."12RÜ NÜNA NGAÜü̃AKU, ngechuchu ñaü̃ nüü̃: "marü nüü̃niu."TAMA NA ME NÜü̃ NA KUÜü̃ YA KORI KURÜ TUPANA." 13Ñeguma ñema yureu nüü̃ a guegu na ngechuchuü̃ naüü̃, nüna ni ña y lo dejó por un tiempo.14Yikama ngechuchu Galileaka natáegu rü nãẽ ṵ̈ü̃ne naü̃tawa neñema rü poraãkü nana poraẽẽ rü ñema nachiga rü guunema a ianegüwa na ngu. 15Nümarü tüna ngueẽ ngutakẽepataü̃güwa rü guuma duü̃ü̃gü nüü̃ nikua̰üü̃gü16Nümarü Nasarewa naũ, rü yimanii a ĩãne nawa nayaẽẽgüne, rü nakümanii ngutakẽepataü̃gu nauku rü nguchigaarü nguneü̃nĩi, erü ñema niĩ naküma, rü na chiü̃ rü tagaakü nawa na ugütee. 17Rü nüna nanaãgü i popera i buü̃ yĩma Tupana arü orema i deakü Isaía ümatüü̃. A wanaãü̃ i popera i buü̃ rü namanairü uü i nachika ínaümatüü̃wa ñema ore:18"KORI ARÜ NAÃẽ CHAUTAMA NAÑẼMA, ERÜ NUMA RÜ CHOÜ̃ NAUNETA NUÜ̃ CHUÜ̃KA̰ I ORE I MEÜ̃ NAMAÃ I ÑEMA DUÜü̃GÜ I ÑEARÜ ÑEMAAṴ̈̃ãGÜü̃. NÜMARÜ CHOÜ̃ NAMU RÜ NA ITA CHOUÜ̃KA A YIEMA POKUEẼ RÜ CHAADAUCHIETÜẽẽGÜü̃KA̰ I ÑEMA IÑEETÜGÜü̃, RÜ NA ÍCHANANGUÜ̃ẽẽGÜü̃KA I ÑEMA TOGÜMẽẽWA ÑẼMAGÜü̃, 19CHOŨ NA MU NÜü̃ CHIUÜ̃KA NA MU NÜü̃ CHIUü̃KA NA YIMA TAUEKÜ NA KORI TÜÜ NARÜ NGÜEGÜü̃TA."20Ñeguma, nana buchiku i popera ematüü̃, rü norü ngüerüü̃na nanaã rü ínarüto. Rü guuma i ñema ngutakẽepataü̃wa ñemagüü̃ nüü̃ narüdaunüẽcha. 21Nüma naügü nama adeaü̃: "Ñuma ñaa ore ümatüü̃ rüpepẽewa marü naaguẽẽ." 22Guü̃ma nüü̃na inüe i ñema nüauü̃ rü guü̃ma nabaìãchiãẽgü namaã ñema ore meü̃ nüü̃ auü̃ naawà ichouü̃. Ñanarügügü: "Tamaẽna daa yiuü̃ yima yúche nane."23Ñuma ñaü nüügü: "chama nüü̃ chakua̰ rü penauuchiü̃ i ñaa orer: "Durutu, kugütama rümeeẽ. Ñema takü ta inüemareü̃ kuü̃ü̃ kapernáũwa, rü ñemarüü̃ naüta kurü ĩãnewa." 24Noturü nüma ñaü̃: "Aikuma pemaã nüü̃ chiu rü, tauma: Tupanaaru orema í deaü̃ rü norü ĩãnewatama rü tama meã nanayaugü.25Noturü chama aikuma pemaã nüü̃ chiu, rü Israéanewa tayiema muũchiema a ñeatagü iyutegüẽ ñeguma Elia maü̃gu, ñeguma narü wataanegu i daunaane tamẽepü tauneküarü ngãü, rü ñeguma ína ngugu i paraü̃ma i taiyachiga i ngúgu i güma i naaneetúwa. 26Notürü Eliarü tama tümatanüma tákü námù, notürü Serepta Sidonkaaü̃rika yiema wie yuteẽ ñema peẽü̃tawa takünamu. 27Rü na muuchi i depreaãgüü̃ Israewa, ñeguma yima Tupanaarü orema i deakü Elia ñamaanewa na ñemagu, noturü tauema tarümẽ, noturü naamanrika narümẽ Siriakaã."28Guema ya dautagü iane, erü ngutakeepatawa ñemagüe poraãküma tánue neguma nüü̃na inüegu. 29Rü nachigü rü a la fuerza inanata̰üchigü yima ĩãnewa, rü yima mapünetapeewa nanagaü norü iane iüü̃wa, ñeguma ñema takü narü taegüãü̃ka̰. 30Notürü nümarü norü mgẽü̃tanüwa naüpetü rü toma nachikawa náù.31Ñeguma nüma kapernáũwa naũ, wii ĩãne Gariréawa ñemane, rü náügü nátákü nangüaẽẽü̃ ngü̃chigaarü nguneü̃gu. 32Nümarü nabaiãchiãẽgü namaã norü ngṵẽẽtae, erü aegaküakü nidea.33Ñuma, yíma ngutakẽepataü̃wa, na ñemaü̃ wii yetükü rü chieü ngoo arü maü̃ nawa ñemakü rü yagaãkümà aita naü: 34"¡A! ¿Taküchi tádaũ tomagü kumaã pa ngechuchu Nasarekaa? Nuã kuũ na toü̃ ku da̰ḭü̃ka? ¡chama nuü̃ chakua̰ teekiü̃ kuma, kumarü Tupana arü ṵ̈üne kiü̃!"35Ngechuchu nananga ñema ngoo, ñaü̃: "¡Tauki déa̰ü rü ínaũũ nawa!" Rü ñeguma ñema ngoo yima yatüküü̃ iatügü na ñagü norü ngaütanügü, nawa í naũũ, rü taumawa nana chieẽẽ. 36Guü̃ma i duuü̃gü rü nabaiãchiãẽgü rü na ügüe na wie rü toguegümaã nagu a deagüü̃ i ñema ngupetüü̃. nümagü nanarügügü: "¿Táku arü ore niĩ i ñema? Erü aegaküarü poramaã inanamuü̃ ñema nãẽ chieeü̃gü rü ĩnachoü̃" 37Rü ñeguma ñema nachiga rü guunema o ianegüma nangu.38Ñeguma ngechuchu ngutakẽepataü̃wa ínaũũ rü chimaũpatagu na̰úkà. Ñumarü, yiema chimoũ na̰ẽ rü poraãküü̃chima ti aüne rü nümagü nüna nakagüe tüma̰ẽgagu 39Neguma rü nüma tümapeegü narünaachi rü nananga ñema aüne rü ñema aüne tüna ni ña ñegutama, ítaruda rü náka̰ itafiichiwemü.40Rü ñeguma marü a ükuchaü̃gu yima üa̰kü, ngechuchuü̃tawa nanagagü guü̃ma i duü̃ü̃gü i gúü̃raü̃ü̃ daweanemaã i daweeü̃. Numaru náetügügu. 41Muuma i taomagüwa rü ta ina chuü iñema ngoogü, rü aita naüe rü ñanarügü: "¡kuma niĩ i tupana nane kĩĩü̃!" ngachuchu rü nayangagü ñema ngoogü rü tama na a deagüẽẽ erü nümagü rü nüü̃ nakua̰gü na nüma niĩ Crísto yiiũ.42Ñeguma nori yangóonegu, nümarü wii nachika nüika ñemaü̃wa naũ,. Muuchiü̃ma i duü̃ü̃gu naka̰ nadaugü rü ñema nachika nüma ina ñemaü̃ma naĩ. Nümagürü nüü na ünetagü na tama nüna a yaguü. 43Notürü nüma ñanarügü nüü̃: "chamaruta chanawa̰e na náĩgü ya ĩãnegüma rü ta nüü̃ chiuü̃ rü ñema ñewakaaü í meü ore na ñuakü aegakü iĩü̃ ya tupana, erü woetama ñẽmaka choü̃ nua namu." 44Ñeguma nüü̃ niuchigü ñema ore ngutakẽepataü̃güwachigü Judeawa.

Chapter 5

1Ñùmá na ngupetüü̃, rü ñeguma ñema duuü̃gü ngechuchuküwawa na autanügüguyani tupanaãrü ore ina ĩnüã, 2Nümarü yíma nátaã Genesaretküwagü na chiü. Ñema puchaetanüü̃ nüna ñema ínachaü̃ rü norü pücha niyaugü. 3Ngechuchu rü wii yima wapurugu niü̃e, rü yima wapururü chimõũãrü niĩ rü nüna naka rü ngãü̃tüwü̃arü nañeaü̃ka̰. Ñeguma ñümarü inarüto rü duüü̃güü̃ nagúeẽẽ wapuru arü düétüwá4Rü ñeguma a gúegagu na adeaü̃, rü chimóũü̃ ñanarügü: "ngúeẽẽruü̃, ínamátamaü̃wa náñè a yima wapuru rü ñema natáe íkurü pücha ku poweẽü̃ka." 5Chimóũ ñanarügü nüü̃: "ngúeẽẽruü̃, tomagürü guü̃ i chütaü ta puraküe rü tauma i choni tayau, notürü kuru oreẽgágu, muü̃ma choni na nutakeegü rü norü püchagü . 6Ñeguma na ügüégu, muü̃ma choni na natakeegü rü norü püchagü narü gáugü. 7Ñeguma namẽmaã nái a wapuruma nemagüü̃ natanüü̃güka̰ nakagünüü̃ nangü̃ẽẽgüü̃ka̰. Rü nümagü ñéma naí, rü nanaüãkügü a yima tare wapuru, rü naügü nangutaü̃gu.8Noturu chimóũga Pedru, ñeguma nüü na daugu, ngechuchupeegu nakaãpṵ̈ü, rü ñanarügu: "Chona íũgachi, erü chamarü wii i yatüü̃ i pekaduãü̃ chiĩ, pa kori." 9Rü nüma, rü guü̃ma i naü̃tawa ñemagüü̃, rü na baiachiãẽgü námàã iñema powee i nümagü naügüü̃. 10Ñegumarüü̃ta a Jacobo (chaü̃tiágu) rü Juan, Zebedeu nánẽgu, nümagurü chimóũmükügüniĩ. Rü ngechuchu ñanarügü chimóũü: "tãũ i kumuüü̃, erü ñṵmakürüwa rütá chautawa kunagagüüka i duü̃ü̃gü." 11Ñeguma waimüanewa na ñegüagu ya norü wapurugü, rü ñéma nanawogü norü guü̃ma rü náwe narü̃ĩ.12Rü nangupetüü̃, rü ñeguma nüma wií a ĩãnewá nañemaguyani, wii yatükü depraákü ñema na ñémà. Rü ñeguma ngechuchuü̃ nada̰ṵgu, rü napẽegu narükaãpṵ̈ü rü nüü̃ naka̰a̰ü̃, rü ñanarügü: "Kori, ñẽguma ku nawa̰egu, kuma choü̃ rü meẽẽ." 13Ñeguma ngechuchu náeta na wene rü nüü̃ níngõgü, rü ñanarügü: "Chama chana̰wae. Na me." Rü ñegumatama nüma nina i norü depra.14Nüma nanaukṵẽ rü taúema nüü̃ auüka, notürü námaã nüü̃niu: "Kumaüü̃gu íṵ̀ rü paíü̃ kugü nadauẽẽ rü wii amare nüna nàá náka na kurü meü, erüñẽmaniĩ Moiché numa múü̃, ñeguma nümagü nüü̃na kuaeü̃ka."15Notürü ñema nachiga yawama nangùchigü rümuü̃ma i duü̃ü̃gü naka̰ naĩtakẽegü nüü̃na í nüeü̃ka rü na ngueü̃ka rü narü meeü̃ka norü dawegüma. 16Notürü nüma ñuguakü ñeta naãnẽ neakunema naũũü̃ rü nayumüẽü̃.17Rü nangupetüü rü wii ñema nguneü nüma ínangṵẽẽtaeyani, rü ñema na ñemagü fariseugü rü mugü arü ngúeẽẽruü̃gü ñema narü togü rü tomaonewaniĩü̃ a yima Garireanewa rü Judéaanewa ni ĩü̃ ñegumarüüta ĩãne a yerucharéü̃wa ni ĩü̃. Yima kori arü pora naü̃tawa na ñema na tünarü meẽẽü̃.18Ñuma, ñema naĩ ñure yatügü, rü ñema nana ñetaü̃gü wiĩ yatükü na wãĩãchikü rü ĩpatagu nañekuchitaü̃güü̃ka rü ngechuchupẽegu nakáẽgüaü̃ka. 19Nümagü tauaküma ñema nanañekuchitaü̃gü, erü namuü̃chi i duü̃ü̃gü, rü ñemaka ĩãka̰wẽgu naĩgü rü ínanapogüãü̃gü yima ĩpata rü ñema duü̃ü̃gütanüma, meama ngechuchupẽewa ínanachüüetaü̃gü yima yatukü nawãĩãchikü.20Nüü̃ na da̰ṵgü na a õaü̃ ngechuchu ñanarügü nüü̃: "YatÜkü, marü kuü̃ nüü̃ chañechaü̃ i kurü pekadugü." 21Ñema ngúeẽẽruü̃gü rü ñema Parichéugü rü naügüe nanügünanakagüe i ñema, ñanarugü: "¿Takü niĩ i ñaa chieü̃ma i deaü̃? ¿Teeti a yiema pekaduü̃ ñechaü̃e, rü tupanaĩkatama niĩ?"22Noturü ngechuchu, nüü̃ nakua ga takügu nüü̃ nakua ga takügu na inüeü̃ rünüü̃ na ngaü̃ rü ñaü̃: "tṵ̈küü̃ ñemagu perü ĩnüẽ perü maü̃negüwa? 23¿takü niĩ i tama iguchaü nüü̃ iuü̃: "Kurü pekadugü rü marü kuü̃ nüü̃ chanechaü̃," urü ẽna," urü ẽna: " Inachi rü iuneküü̃?" 24Noturü pémàgü nüü̃ pefaeü̃ka rü yima Tupana nane rü na poráã ñema waimuanewa rü na nüü̃ chañechaüüka i pekadugü, chama kumaã nüü̃ chiu: "Nachí, nayau kurü karuü̃, rü kupatawa naũ."25Ñegumatama inarü da i guü̃ duü̃ü̃güpẽewa, nanayau norü karuü̃ nagu nakaü̃; Tupanaü̃ a kua̰üü̃chigüãkuma napatawa naũ. 26Guü̃ma na baiãchiãẽgü rü Tupanaü̃ nikua̰üü̃gü. Rü poraãküma na muüe, ñanarügü: "Tomagu rü ñuma nüü̃ tádaugü i porakü aikuma meẽchigüü̃."27Ñeguma ñaa marü na ngupetügügu, Ngechuchu rü ñema ina uü̃ rü nüü̃ nadau wii diẽru tüü̃ ínadeü̃pataü̃wa narüto.Nüma ñaü̃: "Chauwe rüũ." 28Rü inachi i lebi rü nawe narüũ, rü ñema nanata̰ norü guü̃ma.29Ñeguma Lebi rü Ngechuchuka̰ wii taü̃ õna naü̃. Rü müüma i dĩẽru arü dugüruü ñema nañémagü rü muü̃ma i togü duü̃ü̃gü mechagurü makuchitanügüü̃ rü natanüwa chibüeü̃. 30Notürü ñema Parichéugü rüngúeẽẽruü̃gü rü norü ógütanüü̃ma chiri ni deagü, ñanarügügü: "¿tṵ̈küü̃ i pemagü nama pechibüeü̃ rü namaã peaegüü̃ i ñema dĩẽru arü degürüü̃ rüñema togü duüü̃gü pecaduã̰güü̃? 31Ngechuchu ñanarügü nüü̃: "Yiema duatagü i tama i daweẽgüe tiĩ wii duturuweẽgüẽ. 32Chama rü tama meü̃ duüü̃guka niĩ núma chaüü̃, rü peka duagüü̃ka nĩĩcha ká̰ü̃ rü ñẽmaãkü nüü̃ narüoeü̃ka i naküma chieü̃gü."33Nümagü ñagüü̃ nüü̃: "Juanarü ogütanüü̃ rü nayumüẽgüecho, rü muẽpüküna na auree rü tama na chibüe rü Paricheu arü ógutanüü̃ rü negumarü ü̃ nachibüe rü Paricheu arü ógütanüü̃ nachibüe rüna aegümare." 34Ngechuchu ñanarügü: "Rüẽna wii ñĩguarü petawa péka̰ nameü̃ na pena aureeẽẽü̃ ñema nüna peugüü̃, rü yonina i nikü na natüwa na nemaü,? 35Notürü na ñema inguneügü ingugüü̃ta ñeguma ñema nguneü̃gügu tá niĩ náãureẽgüü̃.?36Ñeguma Ngechuchu rüta nüü̃ ni u wii ore i duü̃ü̃güküma i nukümaü̃ü̃chiga: "Tauma i yatüü̃ rü wii i ñemakaü̃ü̃ i nachirü tátiyo rü námaá tanapaitaü̃ka̰ wii nachiru marü ngauü̃. Erü ñeguma tana ügu, rü tanachieẽẽ i nachirü marü ngauü̃ erü ñema náchipee i nachiru ínarü ñaachimü.37Ñegumarüü̃ta, tauma wii yatüü̃ ñemakaü̃kü wii binu rü nagu taya bakuchi i wii nachiü̃ i marü ngáuü̃ i nacha̰münaka. Erü ñeguma nüma naügu, rü yima binu ñewakaü̃kü rü ñema nachiü̃ na ngãuẽẽ nachamünaka rüyima binu rü nabaaku rü ñema nachiü̃ nachamünaka rü narütau. 38Notürü yima binu ñemakaü̃kü rü ñewakaü̃ü̃ i nachiü̃gu na bakuchiü̃. 39Tauma i yatüü, nawena a aügü yima binu ü̃paümaükü, tána̰wa̰ẽ yima binu ñewakaü̃kü, erü ñanarügü: "Yima ü̃paümaü̃ku nimekü."

Chapter 6

1Ñuma,wüi i ũgüchigaara nguegu ngech nguetanuchu rũ norũ ngutanũmaã naanewa nã nã ngaÜ̃gu õchi na ya ngõetanuü. 2Rü ñure ga parichèugü i na cagüe ru ñnarugü:''¿tükü̃ ngü̃chigaaru nguneü̃gu pe buetagü?'' Era nguchigaara nguneü̃gu ra na chüü̃ na i buetaü̃.3,ngechuchu, nuü̃ na n gaü̃ ra ñanaragu:''¿Na pemagü ru tauguma ẽ na nawa pe ugütaegu ga yeguma dawi ra namakügü̃ na taiyaẽgu? 4Rü tupanachiin gu na üku ra nuü̃ na daa i pàü̃ i uuneü̃ yema nuü̃ ta na yau ru ta na ngõ ra namakugü̃maa na ngaü , yema pàü̃ ra na chuü ra paigukaricamata nii. 5Ru ngechuchu ru ñanaragü:tupana nena ra nguchigaarü nguneü̃ maa na küa eru norü nii.6Ru wui g to i nguneü̃gu aru ngüchigagu ngechuchu ra ngatakeepatgu na ukü ra na ngüeetaẽ. Ru na ñema ga wuiga yatu norü tügünechaküüwa i dawekü ni pā nachaküuwa. 7Ru yema ecriba gü rü paricheugü ru gaikamana i narü daunü rü woita ga ngechuchu ru nguchiga aru nguneü̃gu i daweeü̃ narü meeü̃, na ñemaakü inauaü̃guü̃ka 8Notürü ngechuchu ru nana küā ga yema naewa nagu i narü inueü̃ ga yema yatügü ra vyemaka ñanarugu nünü̃ ga yima i pachaküük: Irü dara na chi nguü̃ma i ñaa düügütana wa.Rü yima yata i dawekii ru na yunagü rü nachi.9Ngechuchu ra ñanarügü nüü̃ i ñema düü̃gü: Ñuma ra pena cha kā, ¿Nameü̃ i ngü̃chigaarü nguneü̃gu na uũ i meü̃ ru ẽ na chieü̃ na narü meikā rüe na na yuü̃kai wui in düü̃? 10Ru, yeguma duügutana gu na dawenü ru yima i dawekü ü̃ ñanaeagü: "i na wenagü ya yima kuchaküü̃," Rü na wenaguchaküü̃ ra narü me. 11Yema düü̃gü rü poraakü na nüe, rü nügü maa ni deagü na ñuakü ngechuchu ü̃ ya magüü̃ka.12Rü yeguma ga Ngechuchu rü daachitawa na ü̃ wuii mapune wa na ya yümaẽ. Rü ngüü̃ i chutakü rü na yümaẽ. 13Rü yeguma ya góonegü, norü ngü̃eügüka na ka ru natana wa na ya deechi ga wuimepu arü tare, ru ngueü̃ ãkü na na ka.14Nòrü ngüegü̃güega rü Chimon chelute gü na kagüákü 15Mateu, tuma, jacobü chantiagü afeu nane, chimon chelute gü na kagüãkü, 16Yudas, jacobu nane chontiagü ra yudas ikariote, ngechuchu maa taekü.17Rü ñeguma ngechuchu wuigü norü ngueü̃maa nainekü wa i narü i ru yema na chi, muü̃ma norü ngueü̃maa ru muü̃ma i duü̃gü yudea, kā yerucharen kā ru tatü pechinucā rü tirü ru chidon kā. 18Rü yema duü̃gü ru inü wanai ru norü dawe wa narü meeü̃kā.Duü̃gü chieü̃ naaẽ rü narü mee. 19Rü nguü̃mai düü̃gü rü ngechuchu ü̃ ngõgüchaü̃ erü norü pora maā narü mee.20Rü ngechuchu ru norü ngueü̃gü ü̃ na dawenü, rü ñanarugü: Pe tāaẽgü i pemagü na pe ngearü ñemaü̃āgüü̃, eru perü nii i daü̃guü̃ i nāchika. 21Rü ta taāegü ya yiema ñuma taiyaaẽ, erü poraaküma tata ngaputuwegü.Rü pe taaẽgü pemagü na ñuma pe auẽü̃, poraākü ta pe kügüẽ.22Rü pe taãẽgü i pemagü ngẽguma duü̃gü pechi na aiegü ru peü̃ i na woü̃gu rü peü̃ na ngaẽgü, Ngechuchu arü orẽ ka̰ 23Rü pẽ taaẽgü i ñema nguneü̃gu rü perü tàaẽ maa pẽ yunagü̃gü̃,erü daü̃güü̃ i naanewa ta pena yaugü i perü amaregü ,nukümaü̃guü i duũgu ru ta tupana ka maẽü̃ chi na aiẽ.24Notürü i pemagü na ñuma ñaa naanewa na pe muarü ñemaü̃aü̃!rü marü pe taètàegü. 25¡Rü dükà pemgü na ñuma pe ngacharaügüü̃!, ru ta pe taiyaẽ. ¡Rü dukà pemagü na ñuma pe kügüeü̃ rü pe na iãchiaẽgüta ru pe auẽgüta.26¡Rü dükã pemagü, ñeguma güü̃ma i düü̃gü mea pechigagü ya deagü̃, ru yemaakütama namaa i na kuagü ñema chimãre tupana arü ore ü̃ i ugünetaü̃.27Notürü pemaa nüü̃ chi i ñuma na choü̃ pe inüẽü̃, rü nüü̃ pe ngechaügü̃ i perü uanügü rü meü̃ namaa pe ü̃gü ñema pèchi aieü̃. 28Rü nüü̃ pe ngechaügü̃ chiri peü̃ i ugü̃eü̃ ru nakã pe yumaẽgü ñema peü̃ üãeü̃.29Ñeguma peü̃ na pechãmetügügü taü̃ ku nüü̃,ru nai ya kuchametü i na uãü̃. Rü ñeguma kunapuarügaü̃chirü gügü̃,ru kürü̃ daü rü ta i na ã. 30Rü namaã i pe ngãugü i nguüma , ñema pena kagüeü̃. Rü ngẽgüma teẽ curü ñemaü̃ kuna na pugü, ru taü̃ naka i ku kaü̃.31Rü ñema meü̃ i pema naweeü̃ na togü pemaã üü̃ ,rü name nii i pemagü ru ta ñema meü̃ namaã pẽ üẽ 32Rü ngegüma ñema duügü peü̃ ngechaüü̃ rika tama pe ngñema echaü̃gü¿Rü takuwa peü̃ na meü iñemae? erü ñemagü tama ya õgüü̃ rü ñema nüü̃ ngechaüü̃ rica tama na ngechaugü. 33Rü ñeguma ñema düü̃gü meü̃ pemaã ügüü̃ ü̃ rica perü ngueẽgü, ¿Taküwa peü̃ na meü̃ i ñema? woo tama ñema tama ya õgüü̃ ru ñemaakü na maẽ. 34Rü ñegüma ñema pemaã mekuma güü̃ na rika pena ãgügü i perü ñemagü, ¿Takü wa peü̃ na meü̃ i ñema? woo tama ñema chiegü arü urüü̃ rü ñemaakü na maẽ.35Notürü perü uanü ü̃ pe ngechaü̃gü meü̃ namaa i pe ü̃gü̃. Rü ñeguma takükã pena na kagügü, nüü̃ perü ngueẽgü rü peü̃ ta pora aküma na metanü, ru daukã ya tupana nanegü peìgü, eru tupana ya daü wa waukü ru ñema chiẽü̃ arü ürüü̃ gü ü̃na na ngechaü̃. 36Pegü pe ngechaü̃gü̃, eru Tupana rü peü̃ na ngechaü̃37Tãü togüü̃ pe unetagüü̃ ,ru ñegumarüü̃ ta tautama peü̃ na unetà, Rü tàü togüü̃ pe pokü ẽü̃gü rügü̃ ngegumarüü̃ta taü̃tama peü̃ na poküe.Rü togüaü̃ nünü̃ pe ngechaü̃gü i norü chieü̃gü̃ rü numgü ta tã peü̃ nuü̃ na ngechaü̃gü i perü chieü̃,38Togüü̃ perü ngüegü, rü Tupana ta peü̃ ngüeẽ. Rü taàkü rü meakü, ñoma wui i chakü meama aàkuü̃rüü̃, i pena ta na ã. Togü maã pe chiekümagügü rü togu ta tà pemaã na chiekumagü.39Rü wui kuarüü̃ wa duü gü̃ maā ni dẽa,"¿Nüü̃ na ngüü̃ i ngeetüü̃ i to i ngeetüü̃? Ñeguma tarẽ i ngeetüü̃ nügü i ngagügü ra wüigü ta awaü̃ gu na yikü, ¿E na tama ñema ñaü? 40Rü wüi ngeueü̃ tama norü ngueẽrüü̃ ü̃ narü tāmaẽ, notürü mea, nügü na nguẽẽgü rü ta norü ngueẽrüü̃ maa ta nā wüigü41¿Rü tüküü̃ nüü̃ kü dawenü i ñema iraü̃ i nguchire i küeneẽ etü wa ñemaü̃, ru tama nüü̃ kü dawenüü̃ i ñema naipüta i taüchiü̃ i kuetawa ñemaü̃? 42¿Rü ñuakü ta küenee maā nüü̃ ki üü̃: Pa chauneẽ, ra cha na yauchāü̃ i ñema aüāchiü̃ i kuetüwa wa ñemaü̃, ñeguma kumatama tama nüü̃ kü dauhü i ñema naipüta i tsuchiü̃ i kuetawa ñemaü̃? Rü pemagü pa hipucritagü pa mea maenetaü̃ kü pereira pegüetawa pena yaugü i ñema naipüta arü taüchiü̃ i peeta wa ñemaü̃, rü ñeguma ta pemagüira mea pe daüchiü na ñemaaku peü̃ na tauchü̃ka na pee nee etü wa i pena yagüü̃ ka i ñema iraü̃ i guchire nüü̃ ñemaü̃.43Na tauma i nanetü i meü̃ arü oāü̃, ra na taüma i nanetü i chieü̃ i mearü oāü̃. 44Rü, wuichigü i nanetü rü norü o wa nüü̃ ta küa. Rü duü̃gü rü taü̃tama õri i meü wui torañe wa na kaü̃, vai ta taünekü chiā na kaüü̃.45Rü wui ya yatü ya mekü, norü maü̃ne wa ta ina üü̃ nakuma i megüü̃, rü yima yatu ya chiekü, norü maü̃ne ya chienewa i na üü̃ i na ngüü̃raü̃ i chiẽü̃, Rü ñema norü maü̃newa ñemaü̃ nii nüü̃ ya üü̃.46¿Tüküü̃ pemagü?, <> ñaperugügü, ¿Notarü tama chorü oré pe inüẽ? 47Ngüü̃ma i duü̃gü chaüka daagüü̃ rü chorü orega inüeü̃ ru ñoma wui. 48Nüma rü wüi ya yatü ya üpatakürüü̃ nii, na ña mamaü̃ẽẽ ya napa arü katagü rü nütatānawa i nanā ngüeẽ. Rü ñeguma rü narü baianẽ, rü deā rü poraakü ni yakuchi ya yima ipatagü, notürü tama ni waü̃chi, erü meama na ü.49Notürü ñema düüü̃ nüü̃ inüü̃ i chorü orẽ rü toma inüü̃,ñoma wüi yatü chiri üpataü̃ rüü̃ nii, mairaü̃ i dõaneü̃ gü na puparachiü̃. Ñeguma rü deā na bainagü, ra yima ipata ru ni wataü̃, ru poraākü nagü na rü chie ya yima ipata.

Chapter 7

1Rü yeguma ngechuchu nüü̃ chaugü na ya deàü̃ düü̃gümaaã, rü capenaü̃ gu na ükü.2Rü ñema na yema ga wui ga churaragüeru morü purakütanüü̃maā, poraāküma nüü̃ na ngechaü̃kü, poraaküma i dawekü rü yuchaü̃kü. 3Rü ñeguma ngechuchu chiga ü̃ na inügü ya yima churaragüerü, rü judio güarü āegakügü na muachi, rü ñariatugü cha nawee na nua na üü̃ ya ngechuchu na chorü purakütanüü̃ ü̃ marü meeü̃ka. 4Ñeguma ngechuchu ü̃tawa na gügü̃gü, tü poraāküma, ngechuchu ü̃ ñanarügügü:"Na me nii na daā āégakügüerü ü̃ na kurü ngüẽü̃. 5Erü nüma rütorü iàne ü̃ na ngechaü̃ rü nüma na nā ü̃ ya torü ngütaqueé pataü̃.6Rü ñeguma ngechuchu rü ñema düü̃gü we narü ü̃. Notürü ñeguma marü yima àẽgakü pata na nà ngàkamagü, Ngechuchu kā na ya mu i ñguré i namükügü rü ñanarügügü̃: "Pa kori, taü̃ kü chieāeü̃, tama cha naweẽ na chaupata gú kü üküü̃ tauwama cha me erü chieü̃ arü ürüü̃ chii. 7Rü ñemakā nii i tama choma küka chi üü̃, notürü wüi i déā i nü, rü chorü bukü ta narü mẽ. 8Erü choma rü ta chorü àẽgukü tüü̃ wa cha ñema, ru ñurẽ i churara gü ru chaüme wana ñemagü. Ñeguma wüi cha muachigü: Na, uachirüñema na ü̃ kü to ü̃,"kü nüa na ü̃ "ñachagü ru nüa na ü̃, kü mchorü"purakutanüü̃" na purakü ñachagu ru chauga na inü rü na purakü9Rü ñeguma Ngechuchu nuü̃ na inügü, ru na bàiāchi ru na daüegü rü ñanarügü nüü̃ i ñema düü̃güchapaa nawe i Ĩiíü̃: "Rü ñacharügü, rü tauü̃ma yudeugütanü nuü cha daü i wui i taānrü oāü̃." 10Rü ñeguma marü ĩpata ka na woegugügü i ñema düü̃gü ga aegakü müü̃, rü yima ĩ dawekü ru marü naru mẽ.11Rü nguneü̃gügü wena rü ngechuchu wuine ya ĩane ya naĩgú aegane wa na ü̃, rü norü ngüẽü̃gü rü muü̃mai togü i duü̃gü ruü nawe narü ĩ. 12Rü yima ĩane arü ngaikamana na ngügü, wui i düü̃ i yuü̃,ñema ni ngetaü̃gü, rü yiema yuẽ arü mama rü ta yute rü̃ yimā yukü rü yimarika tama ga nii ya tümane, rü müü̃ma i duü̃gü yima ĩane ka ru yiema yüẽ we narü ĩ. 13Rü ngegüma kori ya ngechuchu ñema yütekü ü̃ na daügü, ru nüü̃ tā ngechaü̃tumüü̃ rü ñanarügü: "Taü̃ kü aüü̃." 14Duüü̃gü ru nachiĩgü na ya ngẽgü ya yima yukü ru ñegüma Ngechuchu ru yima yukü ka ni ü, yema düü̃ ya ngewetaü̃güü̃ rü i na ya chaāchigü.Rü Ngechuchu rü ñanarrügü: "Pa ngẽtüü̃kü, rü kumaā chi deā, irüdā" 15Rü yimā yuchirekü ĩnarüda rü ĩ narü tó ru ni deā rü Ngechuchu norü mamā na nünà mü.16Ñeguma nguü̃ma rü na muü̃ẽ, rü ye eraākü tupanaü̃ ni küaü̃ügü, rü ñanarügügü̃: " Rü wüi ya takü ya oreāarü urüü̃ ĩ narü da i tatanü wa," Rü"tupana nurü düü̃gü na na daü̃." 17Rü ñema orẽ nāchiga ya Ngechuchu rü udeaāne wa na gü ru ngüü̃ ĩ nachikagü Udea na ngāikamagüne.18Rü küā arü nguetanüü̃gü rü ñema ore chiga ni ugüe. 19Rü küā norü tare i nguetanüü̃ ka na kā ru Ngechuchu ü̃ ta wa na nā mügü namaa i ñaà orẽ:¿"Küma ta ni ĩ i nüa ta kü üü̃, ruẽna na nemaü̃ i to ĩ ta ya ngüeegüü̃.?" 20Ngechuchu ka na ĩ rü ñanarugügü̃: "Küā nüa küü̃tawa tõü̃ na mügü̃ na küna ta kagüeü kā: "¿Rüena küma ta niĩ nua kü üü̃ ruena na ñemaü̃ i to ta i tā ya ngüeẽgüü̃.?"21Rü ñema i ngüneü̃gu rü müü̃ma i düü̃güü̃ narü méẽ i norü dawegü wa rü iāchiāégüwa ru nàāé i chieü̃gu wa, rü müü̃ ma i düü̃gu i ngeetügüü̃ rü narü méẽ. 22Ngechuchu nüü̃ na ngaü̃ rü ñanarügü: Marü i pe iāchiga wena rü küā maa nüü̃ pe ugü ñema nüü̃ pe daagüü̃ rü nüü̃ pe inüẽ ü̃.Düü̃gü i ngeetügüü̃ rü ni daachietügü, duügü̃ i ngaineparagüü̃ ru narü méẽ, chāü̃neagüü̃ ru narü méẽ, düügü ngaü machiẽgüü̃ rü narü méẽ, düügü̃ yüeü̃ ru ĩ narü dagüẽ, rü ñema düü̃gü i ngeārü ñemaü̃güü maā rü marü ti ügü̃ i tupana arü oré. 23Rü̃ ñema düü̃ tama nüü̃ rü óü̃ na chaügü yā õaü̃ i ñema chorü megüü̃ kā rü na ngüü̃ i megü̃ü̃ nüü̃ na ñema.24Rü yegüma marü na woégügü̃gü ga yema duü̃ü̃gü ga küā yema mugüü̃, rü Ngechuchu na nā ugü i duüü̃ gü tukümü maā na ya deāü küāchiga: "¿takü niĩ ipeyadauguü̃ i ñema nachika tüaüma ĩ rü üü̃wa?" Ẽ na wüin denechakü i buanekü i kueetaü̃ rüü̃. 25Rüena ¿Takü niĩ i pe ya rü daugüü̃? ¿E na wui i yatü meawa nugü üchirü̃ ? Dukā, ñema meü̃ i nachirü gü i kugüü̃ rü meü̃ nachikā wa maeü̃, rü aẽgakü pata ya meü̃me wa na maẽ. 26Enā ¿takü niĩ i pemagü ĩ pe ya daugüü̃? ¿Enā wui ya tupana arü orẽ arü urüü̃? NgÜ, rü pema nüü̃ chi nü, aiküma wuii ore arü urüü̃ nii ĩ pe ya daugüü̃.27Daa chiga niĩ wüü̃: RÜ DÜCĀ, KUPEEGÜ CHA YA MÜ I CHORÜ PURAKÜTANÜü̃, NA YONI KUMÜ̃ NA MEÉÜ̃ KĀ." 28Rü kümaā nüü̃ chiú, petanü wá ngeü̃ wa bueü̃, na taüma küā ü̃ rü tamāéü̃. NotÜrü ñema düüü̃ nugü ĩ rü ĩraü̃ tüpana āné wā rü nüü̃ narü tomāé."29Rü yeguma güü̃ma i düüü̃ gü nüü̃ na inuegü, woo ñema yatügü àẽgakü kā puraküeü̃, ni deagürü tupana na me ñanarugügü, eru kü̃á ĩna na baĩ éégü. 30Notúrü parí cheugü õchí yema yudí o gü arü mugü wá ngeüeü̃ rüTupana arü meü̃ ü̃ na õé, erü toma küā ĩna na baĩ éé.31"¿Takugü ta e na, cha na ngugüü̃ í ñema duüü̃ gü í ñaanguneü̃ gü maeü̃? ¿Rü na na Takuraü̃ gü ẽ na? 32Ñemagü rü buü̃gurüü̃ ni ĩgü ĩátü wa í nukaweegüü̃, ĩ narü togüü̃ ru nügü na na kagüeü̃ rü ñanarugügü: Tomagü rü wowerü maá peká ta paetagü, ru pemagü rü tama ĩ pé yüẽ."Tomagü ru marü wui í wiyae i ngechaüü̃ gu ta wi yaegü, rü pemagü ru toma pẽ áuẽ."33Küa ya baí e érüü̃ ĩ na gugü rü tama paü̃ ngõ ru vai ta ga vinü wā ná aeü̃, "Rü pemagü rü na ngõóā ñaperügugü." 34Rü yatü nane nüa naü̃ na aé rü na chibü rü pemagü rü ña`perügügü̃:"¡Rü dükaā, yea düüü̃ ru na taānüü̃chí rü na ngāwaẽ, rü díẽrü deü̃ maā na amükü rü chieü̃ arü ugüruü̃ maā ta na amukü! 35Noturü küa rü ngüüma í tupana gu nane gü wa tanüü̃ ta daü."36Rü wüí , ga paricheü ru Ngechuchu na na ü na nawe cha chibüü̃kā.Rü parícheu pata gü na ukügü ru norü mecha wa narütó ru na chibü. 37Rü nüa, ĩ ñema wüi í ngekü daa íanẽkā í chíeü̃ arü urüü̃ i ĩkü. Ngechuchu ü̃ na daāgü na paricheü arü mechā wa ĩ na chibüü̃, wü í garapa pümara í yí emaüchíü̃ maa aaküü̃ ñema í ngẽ. 38Ñema ngekü, rü Ngechucha cawe güíchí, nakütüküwa gü, auaküma, i na ugü na ñigüü̃ chíietü maā, Ngechuchu kutü na yaüü̃ ru ñi ya é maā Ngechuchu kutü pí rü ñumachi Ngechuchu kutü y chüü̃, rü pumara í yiemaüchiü̃ maā Ngechuchu kutü ĩ wā.39Rü ñeguma yema ü̃ na daugü ñe,ma paricheü Ngechuchu na üü̃, rü naā ẽwa nagü narü ínü, rü ñanarugü: Rü ñaa düü̃bñegüma chí aíküma tupana arü orẽ arü urüü̃ yí ĩgü, nuü̃ chi na küa í taküü̃ rü ngeü̃ nuü̃ i ngõgüü̃ nuü̃ chi na kua na wui chieü̃ arü urüü̃ yiĩü̃." 40Ngechuchu nüü̃ na ngaü̃ rü ñanarugü: "Pa chimon kuma nüü̃ chí ü." NgÜ: "¡ Í dea pa nguéẽrüü̃!" chimon rü nuü̃ na ngaü̃:"¡ Nuü̃, í ü pa ngüeẽrüü̃!"41"Rü Ngechuchu ñanarügü : Tare e i düü̃gü rü wuí koríaü̃ nanaguetánügü.Rü wui rü quíníentü tachínü ga diẽru naguetánü ru ñema to chinkuenta tachí nü naguetanü. 42Ñema taregü na guetanüguü̃ rü tauküruwa nanautanugü̃.Ñema kori rü nüü na ngechaü̃. Rü ngeü̃ i ñema taré, é rü norü kori ü̃ nagechaü̃?" 43Chimon ru nuü̃ na nagaü̃ ru ñanarugü: " chauka ga yema poraákü nüü̃ na ngetanüü̃ mí i noru kori ü̃ ngechaüü̃." Ru Ngechuchu ru ñanarugü: " Aikuma nii rü meama nüü̃ ki u rü nüma ni ĩ."44Rü yeguma ga Ñgechuchu yema ngekü ü̃ dawenü rü chimon ü̃ ñonarugü: "Ngí ü̃ kun daü̃ i ñaá ngekü.? Ru kupatagu chaükü. Rü kuma rü tama deā chona ta kü ā na chaukütü cha yauü̃kā, noturü nāa ngekü rü ngí güetuchí ümaa choü ĩ na yaukütü, rü ngí yaemaā choü̃ í pikutü, 45Kuma ru tama choü̃ kü chuchiwe, notutü ñaa ngekü noritama chi ükugü rü choü̃ í waikütuecha"46"Rü kuma ru tama pümaramaā chaü̃ kü chaẽrü, noturü, noturu ñaa ngekü rü pümaramaā choü̃ í wõkütü. 47Rü ñemakā kümaa nuü̃ chí u, rü woo na na taü̃ í ngírü chíẽü̃gü, ru ñoiü̃ na ngechaü̃ eru ñí ma rü poraakuma choü̃ í ngechaü̃ .Ñotürü yíema tama aikuma ngechaü̃ ka i kāé, ru tama poraakü Tupana ü̃ tagechaü̃."48Rü ñeguma Ñgechuchu ru ñema ngekü ü̃ ñanarugü:"kurü chíeü̃gü rü marü küü̃ küü̃ cha ngechaü̃." 49Yema togü, rü norü máāchí tsnsgü rü ñanarugü gü: "¿Takü nií Í Ñaa duü̃gü chí eü̃ ngechuüü̃?" 50Notürü Ngechuchu rü ñanarugü ñema ngekü ü̃ : Ñuma rü marü küü̃ na ñema ĩ maü̃ i taugumai ngüü̃. Na táāẽ ru na taegü kuchiü̃ kā.

Chapter 8

1Rü yemawena ru Ngechuchu rü na uàchi ru ianègü ya taüne ru iragune gü ni ü̃guchigü, ni deà rü nüü̃ ni uchiga i orè i üü̃neü̃ ru meü̃ daü̃ aru naànekã tupana eẽgakü ĩ ya iĩwa.Norü tare mepü arü tarè i norü nguetanüü̃gü rü nawe narü ĩ, 2Rü ñüre ga ngèkügü ga chieü i naaegü wa ru mèẽ ru airüü̃ i daweanegü wa rü tarè ga ngaitegü ñima ĩ nwoüü̃, 3kuana, chucha arü arü chĩura,aegakü ya erudea aü̃ purakukü ,chuchana rü muküma ga naigü ya ngekügü, ga ngirü dierügümaa Ngechuchu rü ngüegueegukü.4Rü yegumà rü muüchiü̃ i duü̃guchapaà na ngutaqueè gü, rü duü̃gü ru ina ngügü̃,ĩanegüküà rü nakà na ĩ, rü na ngüeè tae wüi i ore kuàrü ü̃ gu ni deà: 5"wüi ya toèrüü̃ i ĩkü nachire gü nama gü maà na toè.Rü ĩna toegü,rü nümaü̃ne ya nachire gü na yi rü düü̃gü naya purakuchigagü rüwerigü na na ngõgü. 6Rü naigü ya nachire ru nutatanügü na yi ra ñeguma narü ügü̃gü rü ni pagü rü na yuè, eru ta taùma i deà.7Rü nai ya nachiregü ru tuünekü gü na yi, rü yima tùügü rü yima nachiregü rü maà wuigü narü ugü rü nana pokü. 8Noturü naigü ya nachiregü rü na yaegü ru naeta wa müuchiü̃ma y norü õri chien arü yeera na bugü."Ngechuchu ni deà rü ñanarügü,"teè ya àchieè rü tarü inü."9Rü norü ngüeü̃gu rü ina kagü na taküchiga yi i ñema nachire maà toèü̃ 10Rü Ngechuchu rü ñanarugü:Rü ñema küagü ẽü̃ wa ñemaü̃ rü tupana rü peü̃ nuü̃ na kuàẽ̀,noturü ñema togü maà rü kuaruǛgugu i ĩü̃ i ore wa nama chideà,na ñemaakü>WOO NA NA AèTÜ̃GÜü̃ RÜ TAMA NÜü̃ NA DAÜ̃GÜ̃ü̃ Kã, WOO NUÜ NA INUEGÜ RÜ TAMA NUÜ NA DAÜGÜü Rü TAMA NÜü̃ NA KUÃ GUÜ̃ KÃ,>11Rü ñanarugu i ñema ore i kuãruü̃ nuü̃ wa pemaa nuü̃ chi üü̃:yima nachirè rü tupana arü ore niĩ. 12yima nachire ya namagü yiĩnè rüü̃, i ñema duü̃gü ñeguma tupanarü arü ore ü̃ inuegü, ñeguma ngoõ i na gü rü norü maünegu wa na ya pú ĩ Tupana aru orè, na tama ya õguaü̃ka i maü̃ i tauguma i guü̃. 13Yima nachiregü ya nutatanü gu yiü̃ne, ñeguma Tupana arü õréü ü̃ na inuegü taãéãkü na na yaugü, ní ngechumaã gü; páãchí tama na ya õgü nutatanü gu yiü̃ne, ñeguma wui i ü̃ i ngügü rü tupana nani ĩgachitanü.14Yima nachiregü ya taünekuü gu yiü̃ne, ñema duü̃gü tupana arü ore ü̃ ianeü̃ ni ĩgü,tupana we narü ĩ,noturü ñomai naane arü megüü̃ kà àma na ya ĩàchiàètanü,rü tauguma ni daugü ni noru ó. 15Noturü ya yima nachiregü i meü̃ i waimü gü yiĩnè, ñema duü̃gü meü̃ne ya maune maa, tupana arü ore yaugüü̃ niĩ,maema meü̃ i ore ü̃ ni yauàchitanü gü rü norü ó ru ni megü erü meamà à na ya ógü.16Rü ñuma, wui i ómü wa ku na ngiichigü, kuya düü̃ rüena kurü pechikà tüügü kuya üküchi. Notürü wai, nachikagü tana ünagü,na ñemaàkü güuma i ñema düü̃gü yima ĩpatagu choküü̃ nüü̃ na daugüü̃ kà i ñema omü ñema i yauraü̃. 17Rü ñegumarüü̃ tauma èü̃ wa na ñema rü wui i nguneü̃gü ta ngóamaü̃,ru vai i takü èü̃ wa ñemaü̃, ta ni kü̃, rü wui i nguneü̃gü ta na ngòàma rü ngoonè wa ta na ngèèchi a ma. 18Mea perü inüe i ñuma, erü yiema tüü̃ ñemaü̃ ta cha na puü̃chi"19Rü Ngechuchu arü mamà rü ñãèneègü ru nakà na ĩ, rü duü̃ chapaà na muü̃chi ñemakà taukuruwa Ngechuchu na nangugüẽ̀. 20Rü ñanarugügü i düü̃gü:"yea düetüwa ta ñema ya kurü mamà ya kuü̃ na daugüchaü̃." 21Ngechuchu rü nüü̃ na ngaü̃ rü ñanarügü: "Ñema Tupana ga inüẽü̃ i düü̃gü, rü õchi ya ngüeẽgüü̃ ñemagüni í chauenegü rü õchi chorü mamagü."22Rü ñeguma, wui i ngüneneü̃gü rü norü ngüeü̃gümaà wuine ya nguegüni choü̃ rü ñanarugü:"Nguiā daà nataà arü tokütü wa ta ĩ."Ngegüma ru ni ãü̃. 23Rü ñegüma ya aü̃gügü, ngechuchu rü ni peàchi.Rü wui ya buanekü ya poeramakü nataagü na ngüèma, rü yima ngüe wa rü deà rü ni bakuchichigü,rü aü̃kümaü̃ wa na ñemagü.24Rü ñeguma Ngechuchu ka na ĩ i norü ngüeü̃gü rü ĩ na na baigügü, rü ñanarügügü: ¡Pa nguẽẽérüü̃, Pa nguẽẽérüü̃! ¡Rü ñematama ta yue!" Rü ñeguma ĩ narü da rü buanekü ü̃ ru yuepaü̃ na ngã ru na ya chaàchi rü narü meàneneàchi. 25Ñeguma rü Ngechuchu rü ñanarugü:"¿Ngeü̃ nii i perü õ na tama peya õgüü̃?"Rü numagü rü muü̃è rüu muü̃è ru ta õchi na baĩàchiè, rü nugü na na kagüe rü ñanarügugü:"¿Taküenananiĩ i ñaa, buenekü rü deà maà i deaü̃, ru nüü̃ na inüèü̃?"26Rü gadarenü chi ĩanewa na ãgü,Garirea arü tokutüwa ãma. 27Rü ñeguma Ngechuchu marü ngüè wa ĩ na üegü, rü wui i dùüü̃ yima ĩanekã muü̃ ma i ngoõgü nawa maüü̃. Rü muküma ya taunekü na baitukü rü na ngechirü, rü tauguma ĩpatawa na maü rü taunekü ni auchigü.28Rü ñeguma Ngechuchu ü̃ na daugü, aitana rü Ngechuchu peègu na ya kaàpüü̃ ru ni dea rü ñanarugü :"¿pa Ngechuchu tukuü̃ nua choü̃ cuya chiewe, pa tupana nanè ya daü naanekà? kuna nakà cha kà, rü taü̃ choü̃ ku chieãẽü̃." 29Rü ngechuchu ru ni deà ru inana woü̃ nhuü̃ma i ñema ngoõgü yima yatü ü̃ na chiẽàeègü ru woo ga na naipara rüü̃ ma ya naipara ü̃ rü wèchaküü̃ rüü̃ maà na wechakügüaü̃ rü dauchitaànè wa nammaa narü choku.30Rü Ngechuchu rü nuna na kà:"¿takü ni i kuega?" ñanarugü rü na ngàü̃ taè :"Muü̃chiü̃,"erü muü̃chima ga ngooógü na wa na ñemagü. 31Rü yema ngoògü rü Ngechuchu na na kagüè rü ñanarugügü taü̃ i ñema àmaü̃ i waanegü toü̃ kü wokü ü̃.32Rü wuitukümü ga kuchigü i muüchiü̃ma guma mapune wa na ñemagü ru i na chibüẽ. Rü yema ngoõgü rü ñanarugugü rü kü ñema kuchigü toü̃ na wokü,ru Ngechuchu rü marü ni ni ñanarugü. 33Rü ñema ngoõgü ru yima yatü wà ĩ na choü̃ rü yema kuchigügu na chioküè ru yema na yue.34Rü ñema ü̃ na daugügü ga yema kuchiguarü daugürüü̃, rü ni bumü rü iane arü ngaukamana nuü i narü ugü̃ẽ i ñema ngupetüü̃. 35Rü duügü ĩ na ya daugü ga yr¡ema ghupetüü̃.Rü Ngechuchu na ngugügü rü ñema nuü̃ na daugü ga yima yatu ga ngoõgü nawa ĩ choüü̃,rü Ngechuchu kuwa wa narü tõ,rü marü na mechirü,rü marü naà ü̃ na küã rü marü tama na àü̃aè,rü yema duü̃gü rü na muü̃è36Rü yegüma yema duü̃gü nüü̃, rü ñanarugugü ñanarugugü ñuakü ya yima yatü ya ngoõà chirekü na ñuma rü marü narü meü̃. 37Rü yeguma nguü̃ma yema duü̃gü Gadarakà rüñanarugügü pa Ngechuchu daa torü ianewa i na uü̃, eru poraàküma na muüè.Rünaweü̃ güni üè ru na taegü.38Yima yatü ya ngoõ chirekü rü Ngechuchu na na kà ñanaragü ru ñanarugü ru ñanarugü ru ñuma ru kuwe i charü üchaü̃, Noturu Ngechchu rü ñanarugü ru ñuma ru kuwe i charü üchaü̃, Noturü Ngechuchu rü ñanarugü nuü̃: 39Rü kuchiĩ ka wai na taegü ru kurü duü̃gü maa nüü̃ i üñema meü̃ tupana kurü maü ka üǜ."Rü Yima yatü rü nachiü̃ kà na taegü, rü unǜ ni uchigü i ñema meü̃ Ngechuchu norü maü ka üǜ40Rü ñeguma, wena Ngechuchu yima ĩanekā na taegugü, ngüü, ngüü̃ma i duugü ya nguẽgü ru meama na na yaugü. 41Ñeguma ru, wuí í yatü jairü gü aẽgaü̃, ru aẽgakü nii erü wuine ya ngutakeẽpatü̃ ma na küā, rü Ngechuchu peẽ gü na kaāpüü ru ñanarugu cha nawee pa Ngechuchcu na chauchiü̃ wa kü üü̃, 42Rü wuí ga naākü ñigümaā i wuíkakü ga tare mẽpü arü tarẽ arü taüneküākü, ñíü̃ i nemākü rüí dawe rü í türaü̃ne uchi ru i yuü̃chiegama. Rü yeguma Jairü pata wa na ü̃gü rü muü̃ma ga duü̃gü rü nawe ni iĩtanü rü i na ya ü̃tügü.43Rü, ñema y yema i wui i ngekü ga tarẽ mepü arü tarẽ ga nagü maa ĩ dawekü ru duturugügü ñirü õeé i nguküma i ñirü, noturü ngĩkā ya taāné. 44Rü Ngechuchu kawena ama ni ü̃ rü nachírüpechínü gü ĩ ya ngõgü, rü ñeguma tama i na ya chaāchi na na aguü̃ rü ñikā na ya taāné.45Rü Ngechuchu ĩ na kā rü ñanarügü: "¿Teẽ choü̃ ti ngõgü?" duü̃gü rü taüema ñanarugügü, Pedrü rü ñanarugü: "Pa ngueẽruü, duü̃gu rü kuküwa wana mü ru kuü̃ ñema ni aütugü." 46Notürü ga Ngechuchu rü ñanarügü: "Ngemáãkü wuié choü̃ tigo̰gü, erü nüü̃ chikua̰ãchi na chorü poramaa tüü̃ na charümeẽẽü̃" ñanarügü.47Rü yemá ngekü marü tauma i wagüega rü duwa ñigui ü̃, rü durüāküma Ngechuchu ka ĩ ya ü̃ ru napeegu í kaāpuü̃, Rü nguü̃ma í duü̃gü peẽna i deā, rü tükuü̃ Ngechuchu ü̃ ya ngõgü rü ñegümaāchi tama ñika ĩ ya taane. 48Rü Ngechuchu ñanarügü: " Pa chaüakü kükā ni taane poraāküma ku ya õ. Ngü̃mü ākü na taẽgü."49Rü ñeguma Ngechuchu ĩ deāgü, wui í duü̃ i ngutakeepataü̃arü áẽgakü ga Jairüpatawa ni üü̃, rü ñanarugu: " TaÜ̃ maru Ngechuchu ü̃ chiewe ü̃. erü kuākü rü marü i yu." 50Noturü yema ü̃ na inügu Ngechuchu, Jairü ü̃ ñanarügü "Taü̃ ku báiāchiü̃; rü ku ya õ rü kuākü ta ru mẽ."51Rü yeguma Jairüpata wana ngügügu; rü PedrÜ, rü küā, rü Jakobü (chatiagu), ru ñirü mamā rika nachokü tauma í to. 52Rü ñeguma, nguü̃ma, i duü̃gü rü na ngechoü̃gü ru i na aüẽ ñema bukükā, noturu Ngechuchu rü ñanarügü: "Taü̃ perü doẽ ü̃. Dae pāé ru tá pemārẽ tama ni ta yàüü̃." 53Notürü ñema düü̃gü rü Ngechuchu ü̃ na kugüẽ, erü ñema bukü rü aiküma kü i yü rü ñema í ütaü̃.54Notürü ga Ngechuchu, rü ñema bukü meẽ gü ni yauāchi, rü ni dea rü ñanarügü: "Pa bukü, ĩ rü da." 55Rü yeguma tama wena i maü̃, ru ñeguma tama ĩ ru da. Rü Ngechuchu nanarügü kü ñiü̃ pe üwemügü̃. 56Rü ñema bukü ñinatugü gü rü na bàĩāchíegü, Ngechuchu rü ñanarugü tau é ma ta nuü̃ pe ugü ñema pemaa ngupetu ü̃.

Chapter 9

1Rü norü tāré mepu arü tarẽ í nguẽü̃gü ka nakā, rü porā nüna nā rü nüna na ngüü̃raüü̃ i ngoõ ĩ na woüü̃kā rü na ngüü̃raüü̃ i dawegüü̃ ü̃ narü meẽü̃kā. 2Rü Ngechuchu norü ngüeü̃gü na muachi na nüü̃ ya ugüẽü̃kā i tupana arü orẽ rü õchi daweü̃ narü meẽü̃kā.3Rü nüü̃gü ñanarügü: " Rü taumā ĩ pẽ nguẽgü̃ i perü namawā á ü̃, rü bai perü naĩmenaā perü kaü̃ rüü̃, rü bai i perü chkü, rü bai i perü paü̃, rübai i perü diẽrü, rü wüi tama i perü daü̃. 4Rü ngenerüne rü ĩpata pe chokü ngügü,rü ñema i perü chó ñümarüta i pe ĩachi.5Ngetaküna tama peü̃ ĩ na yaugüü̃wa, ñeguma yima ĩane wa ĩ pe choü̃gügü,rü ĩ pe paü̃kütügü i perü üàü̃kutü na ñemawa nüü̃ na chiièü̃ pemaa na ü̃güü̃ i ñema düü̃gü." 6Rü ñeguma ru ĩna choü̃ rü nguü̃ne ma ya ĩane wanaĩ nüü̃ ni ugütanüi ñema meü̃ i orè rü tüü̃ i narü meètanü ya yiema i dawèè.7Rü Erüde , àègakü, rü nüü̃ na inüchiga ngüü̃ma ñema ĩ ngupetü rü na baiàchi, rü duü̃gü ñanarügügü̃ küã ya baiee ẽrüü̃ yueü̃tanü wa ĩ ñarü da. 8Rü ñanarügü̃ Eria niĩ ya yima ngõkü,togü i duü̃gu rü ñanarügügü wüi i nukümãüü̃ i orẽ̀ arü urüü̃ yueü̃ tanü wa ĩ narü da. 9Notürü Eruda rü ñanarügü:"choma ni ĩ küà ü̃ i cha daénãàéeü̃,¿rü takü enaã ni i ñema poraàküma nua tachiga?Rü erude rü Ngechuchu ü̃ na dachaü̃ ü̃chi.10Rü marü na woégügü̃gü̃gü ga Ngechuchu arü nguetanüü̃, rü ngechuchu maà nüü̃ ni ugüü̃ma ñema na ügüü̃.Rü wui ga nachiga Bechaida gü aegàü̃ wa norü ngüetanüü̃gü maa na ü̃ 11Notürü ñeguma duü̃gütükümü nüü̃ na yaü, rü namaãgü nüü̃ ni üna ñüakü ãegakü ya ĩü̃ ya tüpana,rü naka na ya taaneé i ñema duü̃gü ĩ dawee12Rü ñeguma, marü ngüneü̃ arü yaāneü̃ wa nangügü, rü ngüü̃ i norü ngüetanüü̃ rü nakā naĩ rü ñanarugügü̃: " Ĩ ya mugüiñaa düü̃gü na ĩanegü rü ĩpatagü ya ngaikamagünẽ wa na Ĩĩkā ñemaákü na pechikagüü̃kā rü na āwemügüü̃kā, erü ñaanachikā wa rü na taumā i takü." 13Noturü Ngechuchu rü ñanarugü: "Rü pemagü tama pe na üwemügü̃." Noturü rü ñanarügügü̃: " ToÜ̃ rü wuimepu i paü̃ ru tarẽ i choní rika toü̃ na ñema, rü ẽ na kü nawaegü ru õnā ta taya taegü nuü̃ i nguü̃ma i ñaa duü̃gü." 14Rü na muü̃chi ga duü̃gü rü 5.000 ga yatugu ñema na ñemagü. Rü ñanarügü nüü̃ i norü ngueü̃gü: " Rü ĩ pena togü eẽ rü wuituküma wa 50 chigü̃."15Rü ñemaākü na na ugü, rü ĩ na na togüeẽ ga nguü̃ wa í duü̃gü. 16Rü nüü̃ na ya yauāchiga yema wuimepü i paü rü õchi ñema tare i chonigü; rü daü̃ gu na nawenü, rü õchi ya yumāe rü õchi na na Bü̃kü yema paü rü yema chonigü, rü norü nguẽü̃güna na na ā na duü̃gü ü̃ ya nüaü̃kā. 17Rü ngüü̃mā i ñema duü̃gü rü meāma na chibue ru na taāégü, rü marü chibüegu wena rü tare mepü arü tarẽ ga prchi na üākügü ñamaa i paü ru choni chipeẽ ga ĩ yā üü̃.18Rü wui ga ngüneü̃, ga Ngechuchu rü norü ngúẽü̃gümaā norü waāma na yumaegü. Rü norü ngúeàgü na ná kā, rü ñanarügü̃: "¿Ñuña güü̃ i duü̃gü chāukā na teẽchiĩü̃?" 19Rü norü ngueü̃gü rü ñanarügügü: " Na ñema i duü̃ kuā ya baieẽẽ ruü̃ kuiĩ, kü togü na ería kuiĩ, togü na wüi i nukümaü̃ i Tupana arü orẽ arü üruü̃ i yu wa Ĩrü daü̃ kiĩü̃."20Rü Ngechuchu norü ngúeü̃gü na nà kã:"kü ¿peamagü i ñuapegüü̃ na teèchiĩü̃ i choma? Rü pedrü rü na ngaü̃ tae rü ñanarugü:Kuma niĩ cristüya Tupanà nanè." 21Rü Ngechuchu rü norü ngüeü̃gümaã poraãkü ma ni deà, na tauẽ̀maa nüü̃ ya ugüèü̃ka na cristü na ya tupana nane ya ĩü̃, 22Rü ñanarügü̃:"Tupana ñane ya cristü ru poraãkütà ngüü̃ ni ngẽ̀ rü yudiogü i yaguü̃ i yaguü̃ arü aègakügü rü paigü arü paigüa arü aẽ̀gaàkügü̃ rü ñema nguẽ̀rüü̃ Müiche arü muguwa ugutaegüü̃,rü ta na yà magü notürü tomepü i nguneü̃ wena ta ĩ narü da."23Rü norü ngüeü̃gü maa ni dẽá: "Rü ñeguma teẽ chauwe rü üchaü̃gü, rü nüü̃ taru õ i tümaarü ngüchaü̃, rü namaa ta porá i ñema ngúchaü̃gü i tümakã i ĩũ i ñoma kuruchawa ti potaürüü̃ tuü̃ i ĩeü̃ rü ñema nguchaü̃ eta wa ta porã rü chauwe i tarü ü̃. 24Erü yihema tügü machaü̃ ẽ̀ rü ta ta yü, notürü yiema chaukà yüè rü aikuma ta tüü̃ na ñema i maü̃ i taguma ngúü̃. 25¿Rü takü wa núü̃ ñemagü,notürü ñegúma maü̃ ru narü tàúgü?26Rü ñeguma taẽ̀ chàukã anegü rü õchi nákã ta anegü i chorü orẽ̀, rü choma i Tupana Nane i düü̃ na chiĩü̃ rü tá ta tümaka chaãne i ñeguma ãégakü chií gu núma chaü̃gu, rü Tupana meü̃ arü daü̃kã i orearü ngẽ̀ruü̃gü i uü̃negüü̃. 27Rü aikumaã pemaã nüü̃ chi ü, ñure i nua nuü̃güü̃, tauü̃ma na yüe na nüü̃ na kuãé ü̃ ka na ñuakü ãgakü yiĩü̃ ya Tupana."28Rü,Óchü ga nguneü̃gu wena, Ngechuchu rü ñanarúgü,rü wui imapüne wa na ya yumãè rü pedrü, rü küà ru chatiagü ü̃ ĩ na ngaã chi. 29Rü ĩ na yumaẽgü ya Ngechuchu, ru ngüruāchi ni yaurakuü̃ ga nachametü, ru nachirü rü na komü ru õchi nin naĩaküü̃.30Rü ñegüma, rü tarei yatuü̃gü namaa ĩ ni deagü, Muiche ru Ería, 31Ñemagü ñema ngõéü̃ ni naitanuküü̃ rü ni yaúratanüküü̃gü. Rü Ngechuchu arü üchigagü ĩ ni deagü, rü yerucharen wa ta ya ngüü̃.32Rü pedrü rü õchí ga namükugü, rü poraākuüchima na yátaĩ, rü ñeguma marü méāma ya yúegü, rü nüü̃ na daügü̃ na poraākuma na ngoõneü̃ natanu wa í ñema tarẽ yatuü̃gu ru õchi Ngechuchu ü̃tawa. 33Rü ñegüma ñema taré yatuü̃gü Ngechuchu na ya ĩgachitanügü̃gü, pedrü rü ñanarügü:" Pa Nguẽẽrüü̃, na meechi niĩ na numa i ñemagüü̃. Rü ngĩa támẽpü ya düẽnü ta ügü, rü wuinẽ ta küü̃, rü naita muichearü, rü yima nai tá Éria āü̃" Rü pedrü rü tama nüü̃ na kuaāküma ni deā.34Rü ñegüma pedrü ĩ ya deāgü, rü wui ga kaianeü̃ natanügü na ükúẽma, rü ñegüeü̃gü rü na baiāchie namaā i ñema kaianeü̃ natanugü na üküémāgu. 35Rü yema kaianeü̃ wa nüü̃ na ĩnue i wui í dea, ñaü̃: "daā ru chaune niĩ, ya cha yaükü; kü naga pe ĩnüẽ." 36Rü yegüma ñema naga í deāgü, Ngechuchu ikatama ñema nāchika wa na ñema, Rü nümagü rü na chianétanü, rü yema i nguneü̃gü rü taüẽ maā nüü̃ ni ugü ñema nüü̃ na dāguüü̃.37Rü yegüma moü̃ākü arü ngüneü̃gü, yima māpünẽ wa í narü choü̃gü, rü müü̃ma í düü̃ chapaā rü Naü̃tagü na ngütakeẽgü. 38Rü yema, duü̃gütanüwa rü wüi ga yatü taga āküma ni deā rü ñanarügü: " Pa ngüẽẽrüü̃, rü choü rü ngüẽẽ rü nüü̃ na daü, ya chaüne ya nügü maā chõü̃ wuikakü, erü yima rikā tama niĩ ya chaüne. 39Rü dükaā, wui ĩ ngoõ norü maü̃ maa na küā rü ngürüāchiĩ marẽ aitā na ü̃; rü āü̃āẽ rü narü chíā. Rü tama ĩ na na ngechaü̃ rü poraākuma chieü̃ namaa na ü̃. 40Rü marü kürü̃ ngüeü̃gümaa nüü̃ chí u na ĩna taüchíguāü̃kā, rü tama i na ĩnu rü tama ĩna üü̃chaü̃."41Rü Ngechuchu rü ñanarugu: "Pemagü pa düü̃gü tama ya õgüü̃ tama ya õgüü̃ rü chiẽkumagüü̃, ¿ Na ñügütatā nii i petanüwa cha ñemaü̃ ru pemaā yanā chā ĩnüü̃ ? Rü nüā na gā ya künẽ." 42Rü ñegüma Ngechuchu kā ya ü̃gü ya yima bükü̃, rü yema ngoõ rü ñatügü na na ña rü nagü na āü̃gü. Notürü Ngechuchu rü ĩ na na taü̃chi ga yema ngoõ rü õchi nakā ni taāné, rü nanatü ü̃tawa na na mu.43Rü güü̃ma ga yemā duü̃gü rü na bāiāchié na ñüākü na poraü̃ ya tupana, Rü ñeguma ñema meü na wegü rü guü̃ma i ñema duü̃gü rü na baiāchie, rü norü ngüegüü̃ rü ñanarugu: 44"Rü cha naweẽ na ñaa chorü orẽ na pemāchĩẽgü na üküü̃ rü tagü tama i nüü̃ i perü ngümaẽü̃ : rü yima tupana nane rü yatugü meẽ gü ta na na mugü̃." 45Noturü norü ngüeü̃gü ru tama nuü̃ na küāegagü ñema namaa nuü̃ ya uü̃. Rü nakagu rü na eü̃gü, na ñemaākü tama müü̃ na kuagüü̃kā ñema norü aiküma. Rü na muü̃ẽ na nakā ĩ na kagüü̃ na takuü̃ ya uchauü̃.46Rü ñegüma norü gueü̃gü rü nugü maa ní purāé nachiga na nugütanü wa ngẽü̃rüü̃ norü ngü wa rü tamaeü̃. 47Notürü ga Ngechuchu, ru nuü̃ na küamā ga norü ĩnugü ga norü maü̃negüwa, rü wui i buü̃ kā rü nugukuwa gu na na chiẽé 48Rü ñananarugü nüü̃ ga norü ngüeü̃gü: " Woo chingeerüe mare ñaa buü̃ chauégagü ü̃ ta yāugü, rü choü̃ nii i ta yauü̃ woo chi ngẽerüe mare choü̃ yaügü; ru chanatü ya choü̃ nua mukü ü̃ nii ta yauü̃. Rü teẽrüé mare petanuwa ya iráẽ, rü yiema tiĩ ya taẽ."49Küā rü ñanarugü: Pa Ngüeẽrüü̃, rü nuü̃ ta daugü i wui i yatü küegagü ngoõgü i wõüü̃ ru tomagü ru nüna ta na chuü̃, eru tama tatānüü̃ nii." 50"Taü̃ i nüna pe na chúüü̃" ñanarugü Ngechuchu :" erü teẽ ya tama tachi aiẽ rü torü poraeẽ rüü̃ tiĩ."51Rü ñeguma narü ya ngaikamagü i nguneü ha Ngechuchu na daü̃güü̃ i naane wa na üü̃, rü meama küaküma Jerücharem wa na ü̃. 52Rü nügüpeegú na ya mugü i ñure õrearü ngerüü̃, ru na ĩ ru chamaría gu na chokü ru Ngechucha kā ngüü̃ma mea na meẽgü. 53Ñema duü̃gü ñemakā, rü tama na ná yaugü erü Ngechuchu rü yerucharen wa na ü̃.54Rü norü ngüeü̃gü chatiagü ru õchí küā ñema ü̃ na daugügü, rü ñanarugügü: "Pa kori, ¿kü naweegü rü nakā ĩ ta kagü na daüarü naanewa uü̃ẽma ẽrü iĩ na ya aeü̃ka ngüü̃ma ĩ ñaa duü̃gü?" 55Rü yegüma Ngechuchu rü na dauẽgü rü na dauẽgü nü ĩ na ná ngāüchi, 56Rü nümagü rü naĩ ya ĩane wa na ĩ.57Rü yegüma namā gü na ĩgü, wui i yatü ñanarügü: "Rü küwe ta i charü ü̃ pa kori" 58Rü Ngechuchu rü ñanarügü: NGÕWAGÜ RÜ NI AMAŨGÜ, RÜ DĀÜKĀ I WERIGÜ RÜ NI ĀCHIĀGÜ, NOTÜRÜ CHOMA I TÜPANA NANE NA TAUMA I NACHIKA I NAGÜ CHA RÜ NGÜẼRÜ."59Rü Ngechuchu ñanarügü nüü̃ ga to i yatu : "kü chauwẽ rü ü̃." Notürü yema yatü rü ñanarügü: "Pa kori chaünatü ya tā ira." 60Rü Ngechuchu na na ngaü̃ rü ñanarügü: "kü nüe i ñema kutanüü̃gü i tama ya õgüü̃ ĩ ya tāgü i ñema narüü̃ yüeü̃. Notürü küma, rü kürü purakü niĩ na duü̃gümaā í nüü̃ í kurü uü̃ i tupana arü ore na güāma arü āegaku yi ĩü̃ Tüpana."61Rü ñeguma to í yatü rü ñanarügü: "Rü kuwe ta i charü ü̃, pa kori, notürü ñema chaüpata wa ñemagüü̃ ü̃ charü ü̃ charü moẽ irā." 62Ngechuchu rü nüü̃ na ngaü̃: " vai ya tee ya tupana ka puraküẽ rü õchi tuguweama ĩ daue naka i ñaa arü ñemaü̃gu ka ira, rü tama na me na tupana ka tav puraküü̃.

Chapter 10

1Rü, yemawena Ngechuchu na ya deechi ga totukümu gae chetenta ga norü ngueü̃gü, rü nugü na ya tarechigü na ya müguaü̃, Nügupeègü, wuichigü ya ĩanegü rü nachikagügü Nngechuchu i üchiguü̃wa. 2Ngechuchu rü ñanarügü."Na muüchi i düü̃gü i tama ya õguü̃,noturü na tauma purakunuü̃gü i orearü urüü̃ i ĩgüü̃.Rü tupana ya pürakütanüü̃ arü yoraiĩkü na pe kagü na purakütanüü̃gü ñema na müü̃kã.3Rü pe ĩàchie.Rü dukà,ñoma aitanüwa carnerü i müü̃rüü̃ peüü̃gü, peü̃ cha mü. 4Rü tama chã nawee na diẽ̀rüpuü̃ ĩ pe ngẽ̀güü̃,rü bai ta i pepüü̃gü, rü baita i perü chancletagü,rü,namawà perü moètàegugü tama cha nawee pe nuküè ü̃.5Rü ñeguma ĩpatagüwa pe ngugügü, rü ñaakü ta i perü moètaègüü̃:¡Tupana peü ru ngüẽ̀ẽ̀ ya daa ĩpatawaã! 6Rü ñeguma ñema na ñemagü i wüi i düü̃ i meü̃,rü ñema kürü meü̃ ta ni nagüãchi, kü na taugü,na ya peguàchi ĩ ta ñema meü̃. 7Rü wüine ya ĩpatawa pe ñemagúgü,rü ñema pepeègü ĩ nã kuiichigügü̃ pengõgü rü ta pe ya agü,erü wüi ya yatü ya purakukü nawee na mea nüü̃ na utanüü̃. Rü wuine ya ĩane pe ñemagügü rü tama cha nawae na nuikà rü e na ya ĩtata gü pe ya pegüü̃.8Rü ngẽ̀nerüne rü ĩane wa pe ngügugü,rü õchi meãma peü̃ na yaugügü, rü na me ni ĩ ñema pepeẽ̀gü ĩ na küiichigüü̃. Rü ñapereẽ̀gü ĩ na küiichigüü̃ pe ngõgüü̃, 9Rü na ñemgü ĩ daweü̃ ru pe na meeègü. Rü ñaperugúgü nüü̃: "Rü Tupana arü meü̃ pena na ngü."10Rü ñeguma wüine ya ĩànè wà pè ngügúgü,rü tama meà peü̃ na yaugúgü, rü nuna ĩ pe choü rü norü namagüwa ñapegügü: 11¡Rü woo ñaa perü ĩane arü üaü̃,i tokutügü wa ya úü̃, rü pepeẽ̀na ĩ ta na paü̃ na nuü̃ pe kuàü̃kà na tupana ru tama pemaa na taàeü̃!Noturü kü nüü̃ pe küae:Na tupana rü pena na ngãikama ü̃ na pèrü aẽ̀gaküyiĩü̃ kà 12Rü pemaà núü̃ chiu i ñema ngüneü̃ i nagu na ngúü̃ i ñaa naane rü chodoma kà i duü̃gü arü yeerà ta ta na pokue i naà duü̃gü i ñuma tama mea peü̃ yaugúü̃.13¡Rü dükà,pa korachin! ¡Rü õchiBchaida kà i düü̃gü!rü ñema meü̃ pewa üü̃ ñegüma chi tiru chidon,wa chi ya ĩgü rü núü̃ chi narü õe na chiri maẽ̀ü̃. 14Pemaà nuü̃ chi ü rü ñema i nguneü̃gü rü tirikà rü chidokà arü yeèra ta peü¡ü̃ na poküe i pemagü. 15Rü küma,pa kapenaü̃,¿kugü ku kuagü taèna daü̃ arü naane wa ta kü ü̃ü̃? Tama ,rü ñatüànegü pokuchigagü ta küü̃ narü ñaegü.16Rü ñema düü̃gü pega ĩnüeü̃ rü chautanü ga ta inüẽ̀,notürü ñema düü̃gü tama pega ĩnüẽ̀, rü tama chaunatüga ĩnüẽ̀ ya ñaa naane wa choü̃ mukü."17Rü ñema chetenta i norü Nguetanuü̃gü rü taaẽ̀ãkü na woegügü̃, rü ñanarügügü :"Pa kori ,rü ngoõgü rü togà na ĩnüẽ̀ ñeguma küegagü ti deàgügü." 18Ngechuchu rü ñanarügü:"Ngü aiküma nini erü nüü̃ cha daü i chatana na daü arü ñaàne wà narü ngüü̃ ñoma wüi ãemakü rüü̃. 19Rü dükà, ñanarügu ya Ngechuchu choma rü penà na ã i porà na nawa pe ngãgüü̃ka iãtapegü rü õchi tuchinawegü,rü nüü̃ perü yeeraü̃kà i ngõo arü pora,rütauma i chieü̃ pemaà na uü̃kã. 20Rü dukaà taü̃ i ñema kã pe taãguü̃,na ngõogü rü pega na inuü̃,rü kü yeeraàkü nakà pe taàgü ,na peegagü rü daü̃ arü naãnewa marü na imatünja umatüü̃ i peegagü."21Rü ñegüma tama tupanaāẽ i uü̃neü̃ rü poraāküma Ngechuchu ü̃ na taāẽẽ, rü ñanarugü: "Rü kuü̃ chi kuāü̃, pa chaunātü, pa daüguü̃ rü ñatü nguü̃ i naā erü yora, arü ñema nugü ĩrü kuāüguü̃ chawa cuya kü i ñema megüü̃, rü yĩẽmatagü ya taüma kuagüẽ ü̃ ya buü̃gü rüü̃ i ĩgüe ü̃ künā wẽ. Ngü, pa chaunatü, erü ñema niĩ küü̃ meü̃."22"Rü bguü̃ma i megüü̃ rü chaunatü ya tupana rü chona na na ā, rü tauẽma nuü̃ ta küā teẽ yiĩü̃ ya Ngechuchu ru tupana rikā tama niĩ nuü̃ küakü, rü ñeguma rüü̃ ta tauema nuü̃ ta küā na tee yiĩü̃ ya chaunatu, ru Ngechchu rika nuü̃ na küā, rü yiema Ngechuchu tüü̃ unetaẽ ü̃ rikā tata ma nuü̃ ta küā na teẽ yiĩü̃ ya chaunatu.23Rü norü nguetanuü̃gü ka na dauegü, Rü bemaākü ni deā: Ta taāegü ya yiema nuü̃ daugüẽ ñema pema nuü̃ pe daugüü̃. 24Rü pemaa nuü̃ chi ü, rü muü̃ma i orearü uruü̃gu rü õchi oẽgakugü rü nuü̃ na daugüchaü i ñema meguü̃ i permagü nuü̃ pe dauguü̃, notürütama nuü̃ na daugü, rü ochi ta ñema pemagü nuü̃ pe inueü̃, rü numagü rü tama nuü̃ na ĩnüẽ."25Rü ñegüma, rüna chi wui ga mugutaerüü̃ wa nguü̃, rü ñanarugü: "Pa ngüeẽrüü̃, ¿Takü ta cha uü̃ na choü̃ na ñemaü̃kā i maü i taugüma i nguü̃?" 26Rü Ngechuchu na na ngaü̃ rü ñanarugu: "¿Ñüakü na wüü̃ i ñema ore i muichearü mugüwa ümatüü̃? ¿kü ñuakü nawa ku ugütae ü̃?" 27Ngechuchu nuü̃ na ngaü̃ rü ñanarügü: " Rü nuü̃ na ngechaü̃ ya kori ya kurü tupana nguü̃nema ya kurü naü̃nemaā, rü nguuma i kuāémaā rü nguüma i kurü poramaā, rü nguü̃ma i kurü inümaā, rü kumükü ü̃ ta na ngechaü̃ ñoma kugü tama kü ngechaüü̃ruü̃." 28Rü Ngechuchu nuü̃ na ngaü̃ rü ñanarügü: "Rü küma rü meama choü̃ kü ngaü̃. kü ñaa meü̃ na ü, rü ta kuü̃ na ñema i maü̃ i taguma i ngüü̃."29NotÜrü yema yatü muichearü mugümaa ngüeẽtaeü̃ rü ngü nuü̃ na kuaẽẽichitaā, rü Ngechuchu ü̃ ñanarugü: "¿na teẽ tiĩü̃ ya chaumukü?" 30Ngechuchu rüü nüü̃ na ngaü̃ rü ñamarugü:" Rü wui ga yatü rü yerucharen wa na ü̃achi rü yeriko wa na ü̃. Rü ngitaguü̃ meẽ gü na ngü, rü norü airüü̃güka na ngigü, rü õchi na na kuāigü, rü yéma na na tagü.31Rü yematama i namawa na upetü ga wiga yudío gü arü pai, rü ngüma yatü ü̃ na daügu, rü nüü̃ na ngopetu maré. 32Rü yema ga namawa tama na üpetü ga wuiga Revita,rü yima yatü ü̃ na daugü rü ñegumarüü̃ ta nüü̃ na ngõpetü maré.33Rü ngürüāchi ni üü̃chi gā wui ya yatüga chamariakā, rü yema tama i namá wā na ü̃petü ru yima yatü ü̃ na daügün, rü poraāküma nüü̃ na ngechaü̃tümaü. 34Rü yima yatü ka ni ü̃ rü norü õchi vinü maā na na yaü.Rü õchi norü cowarü gü na na managü, rü wuine ya ĩpatawa na na gā rü yema nüna na daü. 35Rü mõü̃ākü yema chamariakā i yatü rü taretachinü gs norü diérü ñi na yaü, rü yema pegüchika arü yorā aü̃ na na ütanü, rü ñanarugü: Daā yatüü na na daü rü ñeguma yeeraākü na ātanugü, na nua na ñemaü̃ rü ta küü̃ cha na ütanü ñeguma cha taegügü.'36¿Ngeü̃rüuü̃ i ñaā tameepü i duü̃gütanüwa, nagü kurü inüü̃, na aíküma naukü ü̃ ngechaüü̃ ga yima yatü ngitagüü̃ i magüü̃?" 37Rü yema yatu muichearü mugümaā ngueẽẽtaeü̃ rü ñanarügfü: " Ñema aiküma ngẽchaü nuü̃." Ngechuchu rü ñararugü: " Rü ñuma ñema chamariākā i yatü üü̃ rü kuma na ü̃."38Rü ñegüma namagü, Rü Ngechuchu rü wuine ya ĩāne gü na ükü, rü wui ya ngekü i marüta gü āegakü ñipatawa Ngechuchu ü̃ ngüẽé. 39Rü marüta rü i āéya rü mari güiāega, Rü mari rü Ngechuchukütü kuwa wa ĩrüto rü meāma NgechuÈchu arü õré ĩrü ĩnü.40Rü marüta rü ñirü pürakügüāma ĩrü ĩnü rü ĩ üneküü̃ rü ĩ kuiichiwemü, Rü Ngechuchu kā ĩ ya ü̃ rü ñirügü: Pa kori, ¿tama ẽ na nagü kuri ĩnüü̃ na ñema chauẽya na chaü̃ rika ngüü̃kama na cuatüü̃ ? 41Rü Marüta rü ñirügü Ngechuchuü̃, kü Mari maā nüü̃ i u na choü̃ narü ngüeẽü̃kā." Notürü Ngechuchu Marüta ü̃ na ngaü̃ rü ñararügü: Pa Marüta, rü kürü ñemaü̃gü ka ama kü oẽgaāe. 42Notürü wuirikatama niĩ i ngüü̃arü yeera i nagü rü ĩnüü̃.Rü mari rü ñema rü memaẽ ü̃ i ü̃ rü bai ta ta teẽ ñina ĩ na yaüü̃."

Chapter 11

1Na ngupetü ngeguma Ngechuchu ñeürüü̃mare nachikawa na yumuegü, i ñemagu marü nü narü chaugu na na yumueü, wii norü nguetanüü̃ ñanarügü. "Pa kori yumae tona nguẽẽ, ñeguma kuan norü ogütanüü̃ na ngue erüü̃.2Ngechuchu ñanarügü nüü̃gü: "Ngeguma pema pe yumaegügü ñaperügü. Pa tonatü aiküma ma ni kuega na üüneü̃. Numa naũ kurü ngemaüma.3Wiichigü nguneügü tona na ã ngema torü pon. 4Toü̃ nü ngechaü̃ ngema torü guchàü, ngegumarüü̃ tòmagü tüü̃ nüta ngechaü̃güü̃ yiemagü toma guchaa̰güé. Tama ta nawaegüna chieü̃gu toü̃ ku nguèü̃.5Ngechuchu nüü̃gü ñanarügü. "¿Tee pemagurüü̃ tüna ngema wii tümamukü ngema ngaü̃küü̃ ñema ũè uchi ñatarügü nüü̃: Pa amigu, tomeḛpü paũ chona na aãchiiramaré, 6ngerü wii amigu ngewaka namawa nei ũkü ina ngu, tauma nüna cha aega ngeru tauma chona ngema? 7Naturü yima aĩépewa ngemakü ñanarügü: Taú chaugu ki dauküraü̃. Ngerü iã marü narü wátà, rü chaunegü rü marü chaũtawa na ngemagü, yea nachitaukurüwa ichorü wa̰ uchí paun nüna na na ã paun kuna cha aü̃ ngerü na tauma chorü tempo kuna cha aü̃. 8Choma pema ni chi ú noturü nüma na ãgu, ngerü narü namuku níí inarü da chí nuna na na ã guũma ngema na na̰waeũ.9Choma ta pema nüchi ú, ipe kagü, ngeguma ta pema na ngaù, naka̰ tana wana. 10Ngerü guama yiema duegü ikaè tana yaú, negumarüü̃ olva̰tagü naka̰ daue nama tarü ũ: ũchi yiema duegü kagüe tümaka̰ ta wana.11¿Ngeere papá petanüwa, ñeguma tümane wii chonika̰ nüna ta ka̰gu, wií atapemare nüna ta ã chonichíkawa? 12¿ngegumaruü̃ wií nacharaü̃ ka̰ nüna ta ka̰gù, wii tuchinawe na amare? 13Ngegumarüü̃ pemagü, wowa na pe chiekümamagüü̃, meũ ngemaü̃gü peakuna na pe ã, ¿ñegumarüü̃taniü̃ tanatü ĩ daunagukü tüna nana ã naeẽ üünekü ngeguma naka i kagu.?"14Yimaka yaaneku , Ngechuchu wií naeé chieü̃ ngeaũ na yaú. Ngeguma ngema ñema chatana chieü̃ a gogù, yima yatü ngeakü ní deà , í ngeguma gema natukumü rü poraũküma na baĩa̰chié! 15ngeguma nümaüchigü i duü̃gü ñanarugügü: Numa rü chatana arü poramà nií naeé chieü̃ ina wouü̃, ñema naeé yieügü arü aḛkaküerugü.16Nümaüchigü rü nüna ügüe rü naka̰ na daugüĩ wii ngemaü ĩ daunawane uũ. 17Natürü ngechuchu norü ĩnügüü̃ na kua̰ rü nanarügü: Guüma naene ĩ tiyetukumü nügümàtama rü na ngeukuane, ngegumarüü̃ta wií ĩpata nüguma ya toyetukumügu rü narü ngú.18Ngeguma chatana nügümá a tuyetukumügu. ¿Ñuaküchí ñema norü naene na ngemaechaü̃? ngemaükü pemagü choü̃ ñaperügü na choma naka̰kṵraü̃niü̃ ñema chatana na ngema naeügü chieü̃güĩcha woüü̃. 19Ngeguma chi choma ngoũ chatanaegagü chieügü icha woü̃gü ¿teeguchí norü õgütanüü̃gü ta woüü̃? ngemaka̰ nümagü chi norü aẽkaküguchitiĩgü. 20Naturü ngeguma choma Tupana meḛma ngoõgü ĩcha woü̃gu, ngegumarü Tupana arü meü̃ pana na ngugü.21Ngeguma wii yatü parakü, ũchi guũwama na anegu napatana na daú, ñema norü a̰rrü rü na mè, 22naturü ina ngugu i wii yatü i norü parama eü̃ rü nane i nawa na kua̰chirene na puü̃gu, ngeguma rü guüma norü ngemaü̃ ni na. 23Yiema tama chomaĩe, rü chauchi ta aĩ, yiema tama choma na deè, rü tarü taù.24Ngeguma wii naeé chieü̃ wii yatüwai uü̃gü, nachíka i peúgu ina uü̃ü̃, ngegumaruü̃ nachika tana daú nagu narü ngüü̃ruü̃. Taumamà chorü ü̃ ñemaka̰ nacharügü: 25Wena ta naka̰ cha taegú yima ĩpata nawa necha uü̃ne: I ngeguma nawa na ngugú, nüü̃ na daú rü na meẽchima rü ũchí na ngaeẽ. 26Ngegumarü nüma wiimḛ pü arü tare naeẽ yiegüü̃chii nori aru yeerachígüü̃ narü gagü, ñemagu guüma rüta ngema na chokú rü ñema na maé. Neguma yima yatü arü maú rüta na yeeraüchí narí arü ugüruü̃.27Ngeguma nüma ore ya uyaní, wií ya ngeé ñema muü̃tukumüwa tá poraga rü ñatarügü: "Ta meḛchima ñema namatüwe ñama arü naewa kü gaü̃, rü ngegumarüü̃ta yima nanií nawa ku yaüne." 28Notürü nüma ñanarügü: "Ta megü waí, yiemagü Tupanaga i ünügüé ũchi nama nguüé.29Natürü ñema duü̃gü yeeraü̃ka a mutukümügu, nüma ñanarügü: Ñaa duütukumü rüna chiekümagü, wií eunüka̰na daugü, tautaa uenü nuna ngaugü, Jonas arü uenüĩka̰ ni ngemaü̃. 30Ñegumarüü̃ na Jonas erü uenü na ninivitas ka̰ na ngoü̃, ngegumarüü̃tata yima yatü nané wii uenü tanií ñaa duügüka̰.31Yiema tamai kué natüí yaüwa itarü wa̰ta nama tüma arü pakü nãka i yatügü ñama arü naene waí maeü uchi tana pokuégü̃, ngerü tümarü yeamaüchima waimepechi nüwa neta ũ naka̰ ta ĩnüü̃ka̰ ĩ charamón arü kua̰, rü nüpe daugü, Salomón arü yeèrá na nüma.32nema yatügü Niniveka̰gü ina rü dagü nama ngema ponatürü naka̰ ñaagü duü̃tukumügü, rü tana na pokuè, naturü nümagü rü nügü ĩní kua̰gü ñehuma Jonas ore a ugù, rüka nüpe daugü, wìí Jonas arü yamaeü̃ numa na ngemà.33Tawema õmü naí ta ngeta tí kṵ́mare, wowa mechatüü̃gü, na menìí waì na üükutügu na üü̃, ñeguma guama yiemà í chokúgué nü ta daù. 34Kuetüìü̃ kuüne aiü õmüniì. Neguma kuetü na megu, guüma kuüne rü õmüma na aãkú, tauwama tana waàné, ngegumarü tana ngoõne. Naturü ngeguma kuètü na chiegü, guümà kuü̃ne rüta na waaè. 35Nemakèa̰, nama meaẽ i ñema õmü kuwa ngemü̃,tama naka̰ waanemareü̃küa̰. 36Ngeguma guüma kuünè õmüma na aãkugù, tauma ngeta iraü̃ wanegu, ñegumaiúta ni baĩpetüane ngeguma ngeta wii daparina kugu na baĩgurü̃.37Ngeguma ya gua aru dea̰gu, wìí faricheo napatawa chibüka̰ nüna na ú, ngẽguna Ngechuchu na üku rü narü ngü̃. 38Ngema Faricheo rü nama na baĩachi na tama na nügü na yaumè a chibüü̃ka̰.39Naturü numarü ñanarügrü: "Marü na me, pemagü pa Fariseogü, dìetüwewa ipema püìgü perü kopügü ũchì perü poratugü, naturü perü aìepewa poraü̃küma na aüchììchíma. 40¡Pemagü pa yatugü chìrì maegügü̃! ¿Ngerü yíma düetüwa üü na ükü yìma tanií na ükü ngema aiẽpewa üü̃? 41Yíema ngearüe na pena ã ngema aiepewa üü̃, ngeguma guüma ngemaügü rü ta na me pḛka̰ gü.42Natürü ¡way pa Faríseogù! pena a ngema perü menta rü perü chementerawa ngemaü̃, notürü rü perü ngema ñema poku rü ñema ngechaü̃ Tupanaarü. Na me waínìí na mea ĩ uü̃ uchi Tupana í ngechaü̃, notürü tama ñemaka̰ tana ngḛ ngema tagü ngemaügü.43¡Pe uaegü pa Fariseogü! ngerü pemagü poraaküũchima nüpe ngechaũ ñema wipewa ngemaü̃ tochika ngutakeḛ pa taü̃wa ũchí ngema moegü taepataũwa. 44¡Pe meagü! ngerü perüta pe yuetagüraũ na tagü pe daú, ngema duũgü tümaetügü ĩnarü iiü̃ dama nüna kua̰küma.45Na ñema wìí meürüü̃mare nguetanüü Tupana arü orema nügü irü taaüũ nüna ngaũ rü ñanagürü. "Pa nguetaerüũ, ñemani ki uũ, wìí guchìganií" 46Ngechuchu ñanagürü "¡Ngegumarüũ pe uãegü pa kuãgurüũgü ngerü yatügü arü guchaũgü pe ngegü natürü tama pena ngenagüü, ngerü pemagü wawa wií pẽmàḛ ma̰ tama nü pe yaũachigü.47¡Pe uaègü! gnerü! ngerü pena meẽchina meama pena ngaegüü ngema torü ore arü yuepataũchiũ, natürü pemagüchiré tama nií toũ tüpe daigũ yiema torü papagü. 48Ngegumarüũ rü pema nüpe k̰ua̰gü rü ũchi perü maũ wa nagu perü ĩnüè ngema torü toenemaã pe wagüeũ, ngerü nümagü toru ore arü ugürürüü̃ na daĩgüü, ngemaka̰ tünachiũ mea pena ugüũ.49Ngegumarüũta tanìí ngema tupana arü kuã ñanarügũ: Peka̰ ta ñema chana mugü profetagü rü apóstolegü, natanüwa ngurüachi wìí tape ã ma̰gü ũchí naíwe tape ngegü; 50Ngemaka̰ ñama natukumü, nüna na kua̰gü nagagügünìí yima nagügü ĩ ore arü ugüruũ ĩ bagükü ñeguma narí naane arü ügü gù. 51Norì Abekugü arü ügüwa ñumata Zacarías gügu na ñemaakü na altar gu naa ma̰güũ ũchí na yuũ, ñemaka̰ pemagü tamanií namaa pe kua̰gü.52Ngegumarũta pemagü pa orepanü arü aẽkaküerugü ngerü pemagü kua̰güpataũ arü chawì perü pugü, pemagütama tama pe chokugü, ũchì tüpe nṵgüegü yiema chokuegüe.53Ngegumà yikama Ñgechuchu marü na taegugú ngema nachikawa, ñema escribagü rü ũchí fariheogü rü poraüküũchima nachìga ni deagü, 54Nore ore matataa̰ nügü na kua̰gugü ngema ĩna na nũegü.

Chapter 12

1Yoni ngegumaükü, muüchiü duü̃gü ĩtakḛegü ũchí nügü na kṵnetagügú, ngeguma yoni norü buũgüũ ñanagurü "Pe uaegü fariseogü arü chiíchamarà ngerü taweama tü ni ugüweẽ.2Noturü na tauma ñema ẽĩiwa ĩ kuü̃, taguma tuna weü̃, wowa taumà ngeta ñema mareü̃, tama nüü̃ kuaü̃. 3Ngegumarüü̃ eaneüwa chiegũ mã ki deagü, nüta ĩnüegüamata yiema ngoõneüwangemagüe, wowa kuchiẽwa ki deagü i kuchiã aru aĩpewa, nüta kua̰güamata azoteawa.4Chama pema nü chi pa ú chaumukügü, taù pe muü̃egü ngema naüne ma̰güü̃, ngerü chikama nümagü marü tautama na ügü. 5Naturü pema chana uegü na teüü̃ tani pe muüẽ, Nupe muüẽ yimà marü kunü magüwena, üüekutügü ku ñakü. AĨkümamà choma pema nü chi ù kü nü pe muüü̃é.6¿Taemaḛná wüimḛ pṵ gorrienes ma̰ pe taegü tare íràmareè monedatachinüka̰? Ngegumarü̃ tauma nümagü nünarü ngümagü Tupana pṵ etüwa. 7Naturü ngegumarü̃ guüma nayae kueruwama ñemaü̃ na ugù. Taú pe muü̃è. Pemagü perü memaegüü̃chígü ñema muü̃chígüü̃ ĩ meragüü̃.8Choma pema ni chí ù, tee chatüpḛwa tügü i uè, yima chatü nane Tupana arü üü̃negüü̃ peḛwata ta nii ni ú. 9Naturü yiema tama yatügüpeḛwa tügü i uè. ngegumarüü̃ tata tama Tupana arü anyugü tama ta ngoḛga. 10Ngerüemare wií deà ĩ chìemareü̃ i ué yatügünane peḛwa, tüü̃ nüna ngechaü̃, naturü yiema naéèi meü ma̰ chieü̃ ugüé, ñema tama tüü̃ nüna ngechaü̃.11Taù pe oegaegüü̃ ngeguma aẽka kü üchí iãnema̰ kua̰güü̃ ngutakaechikawa pena gagügu, taú pe oegaegü na ñuakü pe deagüü̃ ña pegü ipe poü̃güü̃ o ñuapegügüü̃. 12Ngorü naèé i üü̃nekü peĩ tana ngũeé ngema horagu na takü tape ùgüü̃.13Ngegumarüü̃ wií natukumü wa ñemaü ñanarügü: "Pa nguetaeruü̃, chauweneè ma̰ ni ù kü ngoù kü ngaü chona na ã ñema norü aĩrü." 14Ngechuchu nüü̃ ñanarügü. "Pa yatü, ¿Tèé choü̃ pokuerüũ ũchí naa̰kuta choü̃ tarü nguuchièé. Kuwa? 15Ngeguma núma nüũgü ñanarügü. " Pe yumaegü na ngemaukü pegüma pe nguügüü̃ka̰ ñema guüma chieü̃gücha̰wa, ngerü ngema maũ wièé duearü tama nií na tüna ñemaü̃ka̰ tüna arü ngemaügü.16Ngeguma Ngechuchu wií uneta tümama ní ú ru ñanarügü. "Ñema waìmü wií yatü i mepüüchi rü poraãküüchìma ningüü̃chí 17Numa norü maüwa ñanarügü ¿Nua̰chata, ngerü chona taù ì nachika chorü aĩrü arü nuruü̃? 18Nüma ñanarügü: Ñaa tanì cha üü̃. Nagu ta cha pogügú ĩ guü̃ma chorü taepataü̃ uchí wií tamaene ta cha ü, uchí ñema ta nama cha nguü̃ chorü ngemaü̃ gü uchí togüamà. 19Choma chorü maüü ñacharügü. "Pa chorü maü na muü̃chí ñema torü a̰irügü mukü tauneküaü̃, kü mea rü agü̃, na chíbü, na àé, uchí na taèẽ.20Natürü Tupana ñatarügü: Yatü tau kuakü, yíkü chütakü kurü maüka̰ taí na kagü, ngeka̰ ñema ngemaügü ikü mèégüü̃ ¿Tee arü gü taniĩ? 21Ngeka̰ ñegumarüü̃ tèé tüma arü ngemaü̃güma nguü̃é tügüũtama tama ta a̰pü Tupanagü̃tawa.22Ngechuchu norü buũgüü̃ ñanarügü " Ñemaka peügü ñacharügü, taù perü maü̃ka̰ pe ñuegü, takü tape ngõgü o takügü tape kṵgü. 23Ngerü ñaa torü maú rü ona arü yeera nìĩ, rü ñegumarüü̃ ñaa naüne rü nachìrú arü yeerama maniĩ.24Düka nüpe daugü ngema nguru kugü, nümagü tama na toègü ũchí taguma na yaubügü. Nünagü rü na ngepügü, notürü Tupana tana üwemügü. ¡Duka̰ pemagürü poraaküüchima perü memaegü ĩ werígüü̃. 25¿Rü meerüé pemagü pe ñuèégüü̃chi wií hora perü taunekü pe ünagü? 26Rü ngegumarügü yíkama pemagü tama pena ügü ñema purakü í ragüü̃, ¿Ngeka̰ taú pe ñuèégüü̃ togü eka̰gü?27Duka liriona pe kua̰chigü, mea narü ügüé. Numagü tama na puraküe, uchí tama na deetagü. Ngegumarü pema nüchí ù, tama Salomon norü ngemaügüetawa tama na mechírüü̃ wií nümagürüü. 28Ngegumarüü̃ Tupana tana üchirü natüane kampukaa̰, ngeka̰ na ngõ i ñuma, ũchí moü̃ rü marü yapuna gu na ü, negumarüü̃ yeeraükü peü̃ na üchirugü. ¡Ngemaü pa yatügü irá rü õaü̃!29Taù pe ñuaegüü̃ na takü ta pe ngõü̃, oh takü tape agüü̃, uchí taú perü ĩachiaegüü̃. 30Ngerü guüma gema duü̃gü ñamarü naanewa i ngemaügü ñemagüü̃ narü daunü, ñegumarüü̃ pènatü nü ta kua̰ nape nawaegügü̃ ĩ ñemagü.31Natürü norü meü̃ka̰ pe daugü, ngegumüà ĩ guũma i ñemagü rü taní muachí. 32Taù pe muèé, pa iraü̃ natu kümü, ngerü nànátü pema ta taèé rü pena tana ã ñema tümachíane.33Perü ngemaügüma pe taegü, uchí yíema ngearüa̰chíe pea nù. Perü dieruchií tape ügü ngema tagü peü rü õgüü̃, perü aĩrügü yeama daü̃anewa taguma perü oü̃, ngeta taguma ngĩtaü̃ nawa nguü̃wa, uchí taguma nachinawegü na oeü̃wa. 34Ngerü ngeta ngema perü ngemaügü i ñemagüüwa, rü ngema tata na ñema perü maüné.35Kü guü̃ma pegü ĩpe meegü, kü nüetaã perü omügü pe yautanüegü, 36kü yíema duegürügü̃ tüna arü nguetaeruü̃ ngĩchiíwane ũgü, ngeguma nüma ína ngugú ũchí na tutuküü̃gü, nümagü paama ĩã naka̰ ti nawa.37Ta meechígü yiema chaunegü, ngeguma Korí nua na ũgu tüü̃ i nguaèé na tama ta peemaruü̃, ñegumaruü̃ pema nüchí ù rü pechíchiruwa pechi ügüega ü̃chí perü goyeü̃wa, mechawa pecharü togüèé, nua na ũta rü pena kuichiwemü. 38Ngeguma Korí nua tare arü chitaü̃ arü dautaewa, o ñuguakü tomeḛpṵ arü dautaewa, uchí mea tüü̃ ĩa nguegú, ta meechí yiema yauneg.39Naturü ñaüü̃ pe kua̰gü, ngegumachi ĩpata arü yorà nüna kua̰guchi na takü arü hora nua na ũü ngema ñítaü̃, numachi tama nana permite na yima ĩpata ka̰ na ngigügü̃. 40Ngemaka̰ pegü í pe méègü, ngerü pemagü tama nü pe kua̰ na takü arü horagu ta nua na nguü̃ yìma yatü nanè.41Pedru ñanagü: Pa Korí ¿Na togürüika̰ ñema ore nükí uü̃, oh ena togü aü̃ta? 42Yima Korí ñanarügü: Dukà ¿Tee tí yiema mea rü máũàé ũchí mea puraküe ngimaka̰ tüna arü Korí togüetügü arü gucha na ünagü na ñemaakü iraü onakürì tüna na aüka̰ ngema meü̃ nguneü̃gü? 43Na meechí yima ore arü uruü̃, ngeguma norü korí ina nguèégu na ngema meĩ ina ü̃gü. 44Aikümaüchì pema ta nichi ù na núma na peü̃ tana ueguguũ na pḛmeḛta na nuü̃ ngema norü ñemaügü.45Natorü yima ore arü u ruü̃ norü maü̃newa ñagú: Chorü korí tama paà ta numà ta ũ, ñeguma oregü arü ugüruü̃ na pegügu, uchí na chibü rü na àé rü na ngaecha. 46Ñema korí ñaa duũ arü na taeguta wií nguneegü nüma tama ina rü ngṵeakü, uchí wií nguneü̃ tama nuü̃ na kua̰kü, ngeguma rü nana pokuta. uchí nuũ ta nana wü wií nachika guü̃ma ngema taguma koriga ĩ kuaechaü̃.47Yima ore arü uruü̃, meama noru koriga na kua̰guchire natürü tama mea nana meẽẽ tama mea nana ü korí nawaekü, nagagüta nagu na pogüé muü̃ma kua̰güanema̰. 48Notürü yima tama nü kua̰kü, ñema amaregü kuĩchiga, iramareü̃ kuaĩta na ngemagü. Natürü guama teé muü̃ tüna aè, muü̃ma ta nawaé.49Choma nua cha ũ ii ü mà cha gu ñema waimü, ngerü woè marü chona nguchaũ na marü na naí 50Notürü choma ngema wií baiechiga, ngemaükü ĩcha cha baieüka̰.51¿Pema nagu perü ĩnüegü choma ngechaü peka̰ ñoma waimüwa cha ngé? Tama, choma tama ñacharügü, notürüwaí toyetü kumü. 52Duka ñamaüchi arü nguneügü wiímḛtapeĩgü wií ĩpatawa, tomeḛpṵ dua̰tagü ta ti ĩgü contra tare, ngegumaruü̃ taregü dua̰ta contra tomeḛpṵ. 53Nümagü ta ni toyetu kumügü: Papà nanegüma, nanegü nanatügümà, mamà naa̰ ükü maã, naakügü naegümaã, na̰ẽ nanea̰mà, nanea̰ naḛmaà.54Ngechucho rü ta nama nü ni ú ñema natukumü: "Ngeguma pemagü nüpe daugügu ñema buenü küema ina rü dagu daukenàama, ngeguma pemagü paama ñaperugü " yima ni pukü rü nua na ù " uchi ngemaakü na ngupetü. 55Rü ngeguma yima buenükü daukeama na wegu, pemagü ñaperügü: Poraküü̃chima tana naianeĩchí ñuma teè tüna naìrüü̃. 56Dorataa̰üchigüü̃, ngeguma pemagü nüpe kuagugü na ñuakü na ipena ueguachí ñema waimuchi peta rü ũchí daanatüwe, ¿Ñuakü tama pemagü nüpe kua̰güü̃ na ñuakü pena upetüü̃ ñamaüchima ĩ nguneügü?57¿Takü ka̰ tama tana poku ñema taka̰tama meü? 58Ngerü pemagü ngeguma perü uanüma ãḛkaküü̃tawa pe ĩgü, na menií i namawatama tüü̃ kurü ngümaẽẽ, na ngemaükü tama tüü̃ aẽkaküütawa tüna gagüü̃ka̰, rü ũchí ngemaü aẽtakü tama purichiana tüna aũ, ũchí gemaükü purichia tama poku pataü̃gu tüü̃ a tãkuchiü̃. 59Choma pema nüchi ù, pemagü ngema nawa èpí choü̃ ñumatata pena ütanü yiema ira̰üchí dieruãkü.

Chapter 13

1Ngematama nguneügügu na ngema ñematama wiírüü̃ ĩ Garireagüchiga nama ní i uù na Piratugü níi yima nama peĩ ayagükü. 2Ngechuchu nama ngaü̃ rü ñanarügü : ¿Pemagü nagü perü ĩnüegü ngema Garireagü aükümaü̃chi chíeü na ügü ngemagü ngemagü guü̃ma Garireagü ngeru ngemaükü taüchiĩ ngema na ngenagü? 3Choma pema nüchìù ,tama niĩ, ngeguma pemagü tap'e yuegü naemakütama.4Oh ngemagü 18 yatügü i yuegü̃ ga ngeguma chíruéwa ngemagü̃ ĩ dautapü tümaetü ngugu. ¿Pema nagu perü ĩnüegügu rü yiemagü ta taarü guchaüaguüchí ngemagü togü yatügü yerucharenkaã? 5Tama notürü ngeguma pemagü tama pegü ĩpe kua̰gügu, guama pemagü tata pe yuegü.6Ngechuchu nüü̃ nì u ngema ugüane , wìaemare tüna ngema wìì naĩ hìgunaka̰ tümarü huertanekügü ta toü̃ ngegumarü ngema tau rü rü norü orĩ ka̰ ngema ta ú, notürü tauma tarü ü̃. 7Yiema yatü rü putürapa taüü̃ ñanarügü. . Duka choma rü tome ḛpü taunekü numa cha ü̃ rü nawa nücha dauchaü̃ ngema norì õ ñema hijo natürü tauma nama charü ú kuma pena tuü̃gü ¿ Nngeguma ngema na ngemaegu rü waì mü rü natüka̰mamachìnìì?8Yima putürapataü̃ma kuakü nana ngaü̃ rü ñanarü güì " kü nüìka̰ ngema pena tá dama taunekügu ngegu ma choma yonì naküwawa chì aìmaü̃ta é ü̃chì wokaü̃ ngema chaa ü̃. 9Na ngemaka̰ mea na òü̃ka̰ naĩ ya taunekügü; notürü tama na õgu ìpean daü̃chì?10ñumatama Ngechuchu wiìrüne chinagogawa na ngeẽtae chauru arü ngemaneügu. 11Ta ngema, wìì a ngeé 18 taunekügü tümawa na ngemae ĩ chìemareü̃ naéẽ ì turaü̃ne, uchi ta pü ka̰wḛ arü tama puede ña tarü wea̰chì12Ngeguma Ngechuchu tüna daṵgu, tümaka̰ na ka rü ñanarügü." Pa ngé marü kuna taüma nì ku turaü̃neĩ. 13Nüma rü tümaetügu na ümḛ, ñegumatama tarü weachì rü Tupanaü̃ tì kua̰üü̃. 14Natürü yima naeru ĩ ngutakeḛ pa taü̃rü na nü̃ra ngerü Ngechuchu chauru arü nguneü̃gu na meetaé. Ngeguma nüma ĩ mutuku muü̃ ñanarugü." Na ngema 6 nguneü̃ naì puraküü̃. Numa pe ĩ rü ngeguma rüta perü méé, tama chaurugu"15Ngeguma kori a Ngechucho rü nangãü̃, rü ñanarügü. ¡¡ Pa duü̃úü̃guchìgawaẽ !! ¿ Tama ẽna guaì pemagü peã we ü̃gü perü kowarü rü perü woka ñema norü pechìkawa rü aewú pena ná y nguneü arü ngü̃ngü? 16¿ Ngeguma rüü̃ tama daé Abraham,akü, ì chatana 18 taunekügü ì makü tu nguüẽ, tauchìta chauro arü̃ ngunegü̃ tüü̃ aweü̃guü̃?17Rü yeguma ngemagü a ugú, guü̃ ĩ ngemagü tama naegugüü̃ nì aneachigü, natürü ngema guü̃ma ì natükumü rü na taéégü, ngema nümu na üü̃kã.18Ngechuchcu rü ñanarügü. " ¿Ñuñaü̃ ü̃ nìì ñema Tupanaane, na takuraü̃ü̃? 19Rü maneka wìì motacha chìre ĩ wìì yatü ga yaune rü ü̃chì naanegu na tó, rü ngeguma rü narü ü̃ rü na taetaü̃chì, uchì ngemagü ì werìgü ì daunakaa̰ naetagu na ü̃chìaü̃gü"20Ngeguma rü wenataã ñanarügü. "¿Takuakü chomachi chana weü̃ ñema Tupanaãne? 21Narü paü̃cha ra arü pṵẽẽrüü̃ ga wìì ga ngéé Yaúé ü̃chì tomeḛpṵ naeü̃ matana ü̃éẽ ngema paü̃chara rü ngemaükü nì ngü̃"22Ngechuchu rü ĩane taü̃ne rü ìranegu nì ü̃guchìgü rü dua̰tagüü̃ na nguetachìgü ñuma ta yerusalen wana ngú. 23Meü̃rüümare ñanarugü. Pa korì, ¿ Ta noremare yiema dueegü ĩ poü̃güé?". Ngeguma nüma rü ñanarügü; 24Naka̰ pe daugü na ñuakü pe chokuü̃ ì ngema ìã, ngerü muama ta naka̰ ta daugü rü tautama nü taa ngau o taua̰kü ta üku".25Wììkana ĩpata arü yora ĩrü dagü rü ngeguma ĩã narü wãta, pemagü rü dü̃etügu pe chigü rü ta ĩãgu pe tutuegü rü rü ñeperügü: pa korí, pa korí toũpe chokuẽ. Rü nüma peũ na ngaü̃ rü ñanarügü: Choma rü tama pe cha kua̰ na teé pe ĩgüũ ũchí ngeta ne pe iü̃. 26Rü ngeguma pemagü rü ñaperügü. "Tomagü rü kumaã ta chíbüegü rü ta àégü rü kuma ku ngṵeẽtae tomaũ taũwà". 27Natürü nüma wena pena ngaũ, "Choma pemànü chí ù, tama nücha kua̰ ngetaka̰ pe ĩgüü̃. i chona pe ü̃gachitanü pa chieü̃gü arü üruü̃.28Na ngemata i aú rü agapüta rü ngeguma Abraham, rü Ichaaü̃, rü Job pe daugügu ũchi guü̃ma ñema Tupana narü oremaã i deagüü̃, noturü pemagü düetügu ta pe wotanü. 29Ngerü guü watáma nena ĩ ngema duü̃ü̃gü rü Tupana arü mecha watanarü togü rü na chìbüeta namaã ĩ nachiĩwa. 30Kü ñaü̃ pe kua̰gü; yiema wiwe üé rü wípeḛwa taãrü taü, kü yiema wipeḛwa üé na wiwe taarü ta üü̃.31Ngeguma yikamaü̃ra, meü̃rüü̃mare Faricheogü nua naĩ rü ñanagü nüü̃."Yeama ũ rü Herode rü kuní ma̰chaü̃". 32Ngechuchu rü ñanarügü: Yea pe ĩ rü nüü̃ ñaperügü ngema ngowà: "Nüpe daugü, choma ichana woü̃ ngema ngoo̰gü ũchi tü charü meḛẽ ñuma rü moü̃, ũchi tomeḛpu arü nguneü̃gü nücharü ngau ngema naka̰ cha daũ. 33Natürü düka, chaṵka̰ narü memae na pena üü̃ ñuma rü moũ, ũchi moũakü, ngerü tama na me niĩ yaguma ĩane i Jerusalen na are arü ngeruũ pe ma̰güũ.34Pa Jerusalen, pa Jerusalen, teé ore arü ugürüü̃ ĩ daìẽ ũchi nutapütama tüü̃ pokutanüe yiema peĩtawa tü cha wugùé, Ñuakü ĩrarüwa chana nguchaũ na tümama cha ngutakeẽ ĩ kuakügü, ngeguma wií a õta tümaakü tümapea̰tügü tüta nutakeḛũrüü̃, natürü pemagü tama ngemaũkü pe nawaḛgü. 35Düka, pechiũ rü ngema na ta̰marè, choma pema ni chi ù, pemagü tama ta cho pe daugü ñuma tata nagü."Na me yima koriegagü yea ne ũküẽ".

Chapter 14

1Wii chaurugu na ngupetü, ngema Nüma wií faricheogü ma kuaü̃ patawa na ũgu paũ arü ngõwa, rü nümagü ngaikamana nüna dawenügü. 2Düka na ngema, napeḛwa wií yatü pora küma dawemà ĩ oeüũ. 3Ngechcuchu nüna na kagü ngema aẽkakügü i judíogü rü parichéogü arü orewa tḛgüũchiũ ru ñanarügü: "¿Na me ngũchiga arü nguneũgu na meeüü̃ wií daweũ u tama"?4Natürü nümagü rü nangea̰gümare. Ngeguma ga Ngechuchu rü na̰mẽgu ní Yaüãchì rü nana meẽẽ ü̃chì nana taegueẽ. 5Nüma rü parì cheugüü̃ ñanarügü; ¿Tee pemagü pena ngema wìì pené o ñuguakü wìì perü woka rü puchugu na ngu ngü̃chìga arü nguneü̃gu, tauchìmana ngegumatama pena yaugüü̃? 6Rü nümagü rü taumaãma nanangãü̃gü.7Ngeguma Ngechuchu üna daú ngema nüna na uü̃ rü toruü̃gü marü yoraa̰güü̃ ì toõchìtanüü̃, ngeguma Nüma wìì oreü̃ nì ú, rü ñanarügü. 8Ngeguma pemagü teé pena ta ugu wìì ngiguarü petawa, rü tama na me ì petarü yoraütawaü̃chì üü̃ nama̰wẽewa kuyarü to. Erü ta yikura ĩna ngu ì tò ì nüna nauü̃ rü kurü yee raüchì nüna na uü̃. 9Ngeguma ngema pena uü̃ ĩ petarü yora ìna ngugu,nüma rüta peĩ ñanarügü; kütüna na ã ñema kuma̰weḛ yiema togue dueẽ,ngeguma kurü anemá ñema wiwe üü̃ na̰maweḛwa ta kurü to.10Natürü ngeguma pena ta ugügu, na meìĩ ñema wìwe üü̃ nama̰weḛwa perü togü,ngeguma yiema pena úé peĩ ñanarügüta: Pa chaumükü, daunawaama perü togü. Ngeguma pemagü pemagüìpe kua̰ü̃gü ngema guü̃ma natukumü peĩtawa arü togüü̃ mechawa. 11Nerü guü̃ma ngemagü nügütama ì kua̰üü̃güü̃ rü nügü tama ìnarü ìrá, rü ngegumaruü̃ ngema nügürü ĩra rüta Tupana tana taeẽ.12Ngegumarüü̃ Ngechuchu yima tatü nüna uküü̃ ñanarugü Ngeguma kuma wìì ona ku ãgu , taü̃ kumükü na ku ü̃ o kueneẽ, o kurü kutanuṵgü o ngema kurü nguìkamaüchì peĩ, ì apṵ̈,ngerü kuna na taegugü ngema kurü ú,rü ngeguma rü ta toì nguneü̃gu rü ta kuna ütanü.13Natürü ngeguma kuma wìì peta ku ü̃gu, rü narü memáẽ nìĩ nünaku u ì duüü̃gü ì ngearü dieruãgüü̃ rü taukürüwa ĩ uü̃ rü taukürüwa ì puraküeü̃ ì ngema chìeparagüü̃, rü ngema ngeetügüü̃. 14Rü kuma rüta ku tapuüchì, ngerü nümagü taukürüwata kuü̃ nana ütanügü. Natürü kuma ta kuna yau kurü natanü ngeguma marü inarü dagügu ì Tupanarü duü̃gü.15Ngeguma wìì ngema naküwa warü tü̃ ñema mechawa rü ñemaü̃ na ìnü rü ñanarügü.Ta meechì yiema tee paü̃ ì ngoe Tupana patawa". 16Natürü Ngechuchu ñanarügü.Na ñemaü̃ wìì yatü ìwìì o na na meeẽ rü muenama na ú. 17Ngeguma marü na megu ngema o na. Nüma nana mu wìì norü mugüruü̃ na tümama nüü̃ ya uüka̰ rü ngeguma rü ñanarügü. Paã nua pe ĩ, ngerü guü̃ma ñuma marü na mé.18Natürü ngema guü̃ma yema nüna na uü̃ rü nügü ìna uegagü rü ñanarügü, ñema wìì. Rü ngewaka naka̰ chatae ì wüì naãne rü paa ta ĩchoa dau,na me na choü̃ nüna ku ngechaü̃. 19Ngegumarüü̃ ngema rü ñanarügü; Rü ngewakatama gumḛpṵ 10 ì woka ì puraküruüka̰ cha tac rüta ngemaü̃ ta chayaü ì namaã nüü̃ ì u ì korì rü tau kürüwata ñema chaü̃ . 20Rü ngegumarüü̃ toì yatü rü ñanarügü ngewakaü̃chì chì ngì chorü chiuramaa rü ngemaka̰ taükürüwa ñema cha ü̃.21Yima norü mugüruü̃ ì na ngu rü ñanarugü norü yoaü̃. Ngeguma yima ĩ pataarü yora rü nì nuachi rü ñanarügü norü mugüruüü̃, kü paama yea namagü ì chaumawa na ü̃ rü ĩanemaü̃wa kü nua tüna gagü yiema ngepügüé, rü chieparae,rü ngeetügüéü̃chì tau akü ì ü̃é. 22Rü yima mugüruü ñanarügü. Pa chorü korì ngema kuma cho ku muü̃ rü machana ü, natürü ngemaakü tama rü na achikaama.23Rü yeguma norü korì rü nanarügü nüü̃ .." ì paa ngema nama ì taü̃güwa rü noma ì ìraü̃güwa naü̃, rü nuã na gagü ì togüì duü̃ü̃gü na nua chaupatagu na chokuüka̰, rü ngemaãkü na aaãã kuü ka̰ ya daa chaupata. 24Duka kuma nüchìú tauma ngema yatügü nüna cha uü̃ rüta chowemü na ügü̃.25Rü ñuma rü muũchiü i duũgü nawe narü ĩ, rü Nüma nügü na taegü rü ñanarügü: 26Rü ngeguma teé chowe rü ũchaũgu, rü ta nawa̰e i choũ ta ngechaü̃ tümanatü arü yeerá, rü tümãẽ arü yeerá, rü tümama̰ arü yeera, rü tümaenee rü yeera, rü tumaeya arü yeera, rü tümaakü arü yeera, rü tüma arü maü̃ arü yeera, ngerü taukürüwata korí arü ngueeruũta tí ĩgü. 27Teé tama tümarü kurucha i ngeẽ ũchi Chowe rü ũ, tama chorü nguetanüü̃ tiĩ.28Rü ngegumachí wüie i petanüwa i wií ya ĩpata ya tü̃ene ta üchaũgü. ¿Tama ḛna norì íra na̰ka i tarü tòira na nf¡gemaũküna tana nutakeḛka̰ ñema ta naweũ? 29Rü ngẽguma toma nüma mea nana nutakeḛgu ngema na nawaeũ tama nüũ nì ngu ga ĩpata, ngema duũgü nüũ i daugügü̃ rü nüü̃ na kugüe. 30Ñanarügü, "Ñaa yatü rü na üpatachire natürü tama naa ngueẽ."31Rü ngẽguma wií i nachiü̃ãnearü ãẽkakümaã nügü na daíchagu, nawa̰ẽ inarü tòirà na ngemaükü nagu narü ĩnüü̃ka̰ woi nana puede na 10 mil yatüma nugü na daĩ o yima naĩ aekakü yea ne ü̃kü 20 mil yatügü? 32Rü ngeguma ñema tò churaratukumü na yaügügutama, nua na mu í wií nama í kuaũ rü ũchí na̰ka̰ ina ka ngema meũ ngümachiga. 33Düka pema nüchí ù meerüegü pemagü tana ngema pena nugu ngema guü̃ma gema peũ ngemagüü̃ rü tama chorü ogütanüü̃ peĩgü.34Yima yukura rü na mé, natürü ngeguma marü na ngeakamaregú, ¿ ñuakü chi wena na yukuraü̃? 35Tama marü na me i waimüaü̃ woo wakaü̃ arü üeü̃rüü̃, narü chìemarè. teé yiema amachieẽ rü tarü ĩnü.

Chapter 15

1Ngeguma guũma ngema dieru tüü̃ í nutakeḛgüũ uchí ñema powaetaüü̃gü rü Ngechuchuü̃ narü daunü na ngemaka̰ nüü̃ na ĩnüeka̰. 2Guü̃ma, i parìchegü rü ngṵẽẽ ru ü̃gü rü nügümá nì uchiḛgü rü ñanarügü: "Ñaa yatü rü mea ipe ngugü ñanarügü i ñema duũgüü̃ chirí maegüü̃, ũchí nama na chìbü".3Ngechuchu ñama ore nama nütí ùgü uchí ñatarügü: 4"¿Teẽ chí pemagü, ñeguma peta ñemagügu ga 100 karnerugü, ñeguma wií tümatanü wa tarü taugu, tauẽna china meü̃ na yíema 99 karnerugü paachí ñema waìmü tauma nawa rü üü̃gu tüpemuguü, uchí tümawe rü uü̃ yiema rü tauwèé ñumata tümama rü ü̃? 5Neguma, marü tümama narü ũgu, Nüma nügüatü tüna chomagü ũchí na taeüchí.6Ngeguma nachiĩ wa na ũgu, norü amigogü rü vecinogüü̃ ñanarügü: "Kü chama pe taeẽgü, ngerü tümamà charü ũ i choru karnero rü taueẽ. 7Chama wenama pema nüchí ú, na ngema taüchí taeè yea daunawa ngeguma wií chie arü maüà norü chìeü̃ na ĩna ũgachìgu, ngerü 99 duãtagü memaregüe tama naweegü é nata arrepientegüũ.8O, ¿Takü ngeü̃ gümepṵtachìnü dieru nüma ngema, ngegumachi wií tachinü tarü taũgṵ, tamachí norü daparìna ni naĩ, ipatachi ni bi, meachí tümaka̰ na daú ñumachi ta tümama narü ü? 9Rü ngeguma tümama narü ũgü, tüma guama tüma arü ngaìkama i peẽ rü tüma arü amìguũ natarügü. Kü pe taeẽgü chomaã, ngerü tümama charü ũ yiema dierütachìnü chorü taéè. 10Ngegumarüü̃, na ngema i taéẽ Tupana arü duũgü i ũünegü peḛwa, ngerü wií chieü̃ arü ürüü̃ na arrepiente.11Ngegumarüü̃ Ngechuchu ñararügü: "Ngemarüü̃ na ngema wií i yatü tare nekü. 12Yima ngetüũkü norü papàũ ñaragü " Pa chaunatü, chona na ã ñuma ngema guũma i airügu chona ügü. Ngeguma nüma na toyegu ngema norü ngemagü nügümgü.13Ngeguma yìkamaũra, yimarü ngḛtü ü̃ maekü nana nutakeḛ ngema norü díerü tüna aĩyaũ naka̰ na tae ngema tauwama nü meü̃, rü poraũchiüchìma norü maü̃ na aĩyaũmare. 14Ngeguma marü guama norü diẽru tüna gueẽgú, ngeguma ína ngu taü̃ma i taiya yima íãnewa, ngeguma nüma poraũküna chíma nguũma na ngema.15Rü yegüma nüma rü norü puràkü tana dau wií duũ ĩ ãpũü yima iãnewa, yeguma ngema korí naanewa nanamũ na kuchíguna ka̰ na daũka̰. 16Rü düwa nüü̃ nachíéga ga yema kuchiwemü, ngerü poraãií nataiyaüchí, natürü tawema õna nüna taã.17Rü yeguma naãẽwa nagu narüĩnü, rü ñanarügü: ¡Ñure purakütanüũ papà naka̰ dau nüecha guũguma awemügüũ, naturü choma nua, marü taíyama nuã yuchaũ! 18Numa tai cha uü̃ rüta papàũtawa cha ũ, tüũta ñacharügü: "Pa pà, daunaanema̰ cha guchinü, ũchí kumaãtá. 19Rü tama marü cha nawaẽ na chaune ña kuũ choü̃.¡Rü wií í kurü purakünüakü choũ kí ĩẽẽ ñacharügü ta tüü̃.20Ñeguma yima ngetüüũkü na ũachí rü norü papàka̰ na dau, Ngeguma nüma na yaü̃gutama, norü papà rü nüta daú, rü poraãküũchima ta ngechaũ, rü ta ñaachí , rü nüna tana paãchí rü chuũ. 21Ngeguma nüma ñanarügü: "pa pà poraũküũchima daunaanemà cha guchinü rü kumaãta. Rü tama marü cha nawae na kuneakü choũ ku yaú.22Rü ngeguma nanatü norü purakütanüü̃ ñanarügü: "Kü paama nua pena nge ñema nachiru ĩ meũ, kü nawa pena nga̰kúchí, ũchí anera na̰meḛwa tüü̃ pe ükuchi rüta pena üarü chapatuã. 23Ngegumarüü̃ nua pena ga ñema woka rü ngumaeüchiũ rü ũchí pea mã. ¡Nama ta petaegütà! 24Ngerü chaune rü marü na yuchiré, natürü marü arü maü̃. Nüma rü narü tauchirḛ, natürü marü na ngõ. Ngeguma nümagü nama na petaegü.25Ngeguma nanè chakü, rü yeama kampuwa na ñema, ngeguma na taegugú rü marü ngaikamawa na ngugu ĩ nachiuwa, rü nüma ĩnü peta rü yiũ. 26Rü nüma rü wií norü purakütanuü̃ ka̰na ka rü nüna na kà, rü ñanarugü: rü takü niĩ ngema ñaã: 27Ñeguma ñema purakütanüü̃ rü ñanarügü nüũ: Kuenẽ rüna taegu ĩpataka̰ rü kunatü rü taa ma̰ i woka rü ngũmaeü̃, ngerü kueneẽ rü mekü ina ngu.28Rü nanè yakü rü ni nuãchí, ngeguma rü tama ni ükú nanatü rü ĩta uü̃, rü porauũküũchima nüna ta ú. 29Natürü nane yakü norü papà na ngaũ rü ñanarügü norü papàũ: "Duká, muũchikü ya taunekügü rü nuã chí oeẽ kuka̰, rü taguma kuma cha guchinü, wowa ñemaãkü kuma tomagu choma wií wokaakü ka mũ na ngemaũkü choma na nama cha petaeũka̰ ñema chorü chaumükügü. 30Natürü ngeguma yima kune, noru dieru tuũ aiyaũkü ngeũgümaã, kuma kua ma̰ nüũ, ñema wokaaku ngũü̃.31Nanatü rü ñanarügü naneũ: "Pa chaũne, kuma guũguma chaũtawa ku ngema, rü ñemã guũma choũ ñemaũ rü kurüniĩ. 32Natürü na wai na peta i ügüü̃ ũchí taeẽgüü̃, ngerü da kueneẽ rü marü na yù, rü arü marü inarü dã, ũchí narü taú, notürü marü arü na ngõ.

Chapter 16

121 Ngetchutchuü ñanagürüta nüũ norü nguetanüã.Nayema ga wüi ya kori ga muãrü yema ũakü üta nüũna yema ga wüi ga norü duuü i norü yemaügüarü dauruü notürü togü ga duugü norü korimaa nüü niugü na yema norü duuü rü chiri norü yemaüna nana daũ. 2 Rü yeguma ga yema kori rü yema noü duuu ka naka rü ñanagürü nüũ. takü nii ñaa no duuugü rü kutchiga choma. ya ugüe chomaà nüũ i ü na ñuakü nii i kurü purakü , erü kuma ü marü tauakütama chorü ñemaũaü dauruũtà kuii.343 Rü yeguma ga yema kori arü ñemaũ arü dauruũ ü nagunarü ĩnü Takütà i tchaü ñuma eü yima chorü kori ü marü chona nana yau i ñema purakü i nori choũ ñema na tauma i chorü parà na purakü i yaũ choüũka rücha ãne natogüna dièruka ichakà 4 marü nüũtche kua na takutà chaü ñeguma chona nana yaugü gu i ñema purakü na ñemaãkü ya duãtagü rü tüma patawà choũta ya ugüũka.55 Rü yegümarü wüitchigü i norü purakü tanüũka naka na nüũna kuaũka na ñurè ñigukü i dièru nüũ na ñetanü i wüitchigü i norü purakü tanüũ ü ñanagürü nüũ i ñema nüira ñema nguũ i norü purakü tanüũ ñurè nüũ iku ñetanü ya kori nana ngàũ ü ñanagürü nüũ chanengetanü i cheei chiĩ na guũ i oriwaarü chiĩ Rü nümarü ñanagürü nuũ. 6ñaà kurü ñetanü ü erü to paa ü nawü i chinkuenta. 7Rü ñanagürü ya yima purakümaà kuakü nüũ ya naĩ Rü ñurè niĩ i kuma iku ñetanü nanangaũ ü ñanagürü cheeĩ naguũ i trigu ñanagürü nüũ ñaã i kurü ñetanü rü ñumarü na wüi uitenta.8Rü norü kori rü nüũ ni kuaũũ gaguma chiekü yerü nüũ nadau ga ñuakü na aããẽü̃tchi Rü pemaã nüũ chiũ na ñuãkü i ñoma i naãnekaã i duũũgü ü ñema Tupanaũ yaògüũ duũũgüarü yeera nii na paã naka na daugü na nuãküta nügümaã paã nana meei i norü gutchaũgü 9Rü pemaã nüũ chiu ü ñoma i naãne i chieiwa peũ ñemaũ ü name nii i ñemamaã nüũ ngutchaüẽẽ i duũũgü na tupanaũ tawa nangugüũ Rü ñemaka ñeguma nagügu i ñema ñoma i naane pei ñema ü ñeguma ipe yaegu ü ta peĩ nañema ya penatü ya pei daukü i dauguũ inaa newo.10Yiema meã namaã ikua i ñema iraũ i ñemaũ ü ñumatchi yiema meã namaã ikue i ñema muũ i ñemaũ notürü yiema chiri namaã ikuàe i ñema nore i ñemaà i tümameèguna üe u ñeguma üũtata ñeguma muũma ñemaügü tümameewa nañemagu ü taũtama meã namaã ita ka. 11Rü ñegumà pemagü tama meã namaã ipe kuagügu i ñema ñemaügu i ñoma i naãnewa ipeyatugü Rü teètà pemegutanaü iñema aiküma i mei i Tupanawa neũ. 12Ñegumà pemagü tama meã namaã ipe kuagügu i ñema togüarü diẽrugü rü ñuãküta pegu ya òga na ñemaakü nai diẽru pemeègu na ügüãũka.13Rü taukürüwama i wüi i purakütanüũ ü tà tarè kori nũũ na ñema eü wüitchi üta nai ü toü arü ta nañetchaũ ü wüika üta meã na purakü kü ñema to ka ü taũtama mea na purakü erü ñeguma ñemaã kü iya igu ü tauakütama Tupanaka ipe puraküe eü peü ñemaũguama ipeü ĩnüe.14ñuma i ñema paritche ugü ü norü dièruguãma ü ĩnüe ü nüũna ĩnüè i ñaã ukuegü notürü tama noü megü niĩ ñaa utue. 15Ngetchutchu rü ñanagürü nüũ, pemagürü yagü peewa pegü ipe wegü na pe megü notürü Tupanarü nüũna kua ya perü maũnegü. ñemana yatü gümare na tüũ i kuaüũgü notürü Tupanaãrü dawe nüwa ü tama namè.16Ga yema mugü ü name yeguma nüiraãgü i ore arü ugürü yemagügu ü ñumachi yeguma marü ina ngugu ga kuaãya baieẽẽruũ ü na meta i ñema mugü yemawena ü nüũ niugü i orè i Tupanaãrü naãnewa neũ ü ñumarü guũma i ñema duũũgü ü porã naügü naya chokuũka i Tupanaãrü naãnewa. 17Rü narü tautchamaè nana üpetüũ i daũguũ i naãne ü ñumatcha ñoma i naã ne , notürü aiküma narü tautchamaẽ niĩ na iyanaoũ ye wüi a letrapüerü nüũ i ñema Tupanaãrü mugü.18Guãma ya yiema marü tümamà maã marü i ñichireè notürü naai ngemaã arü ãmaẽ, ü Tupana peewà chieĩtàü.19Na yemaga wüi ya yatü ya diẽruãkü ü ñumachi meẽtchii natchirumaã ãtchiru kü guma yatürü guũ ĩ nguneigügu meãna ü petü namaã i norü ñemaũgü. 20Rü na yemagata ga wüi ya duũũ ga ñearü diẽruãkü ü naẽga rü dayarü niĩ ü naãpataãü̃ gu na'camare ü ñumatchi narü o one, 21nümarü nüũna ngutchaũ chi na nana ngoü i ñema onatüchi ga yima yatü arü metchawa ü yii ĩ ü naẽtüwa i ñema, ü airugü ü nakà nai ü norü o'ri nadegü.22Rü nangupetü nanaya ga guma ñearü diẽruãkü ü ore arü ñeruü i daũkaã naya gagü na Abraãũ küwawa narü to yima duũũ ya diẽruãũtchikü ü ta nayu ü chi'materagu i taya tagü, guma ya diẽruãũchikü ü poraãkü nguü̃ ninge ü ñegumarü na daunagü ü yaũguma Abraãũũ na'dau ü nüũnà dauta ya dayaru na Abraãũ remüwa na yema. 23Rü ñema natchika i Tupana ngoògüũ nagu na pokuũwa naũ ya guma yatü ga diẽruãũ tchikü ü yema `poraãkü nguũ ninge, Rü daũ na dau nagü. ü yaũgu abraüũ nadau na Dayarumaã Wüiwa na yemaũ ga daũguũ i naãnewa.24Rü yemà ãita naü rü ñanagürü pa chaunatü Abraãũ chomaã i auãtchi ü na muãchi ya dayaru na deamaã nügü ya waipeemeẽãkümaã choũ ya waipee arü conüãũka erü poraãkü ngaũtchinge ya daa üü e tüwa.25Nutürü Abraãũ ñanagürü nüũ Pa chaune, nüna na kuããtchi ga yeguma ñoma i naãnewa i ku ñemagu na tauũma takü kuũ tau notürü dayarü, rü poraaküma taiya nüũ nangü. notürü ñumaü tauũma takü nüũna tau i nuã ü meãma na üpetü ü kuma i ñuma ü poraãküma i kui oòẽ. 26naẽtüwa i guũma i ñaã ü na ñema i taũ i ngatè, na ñemaãkü i ñema kuko i chopetügütchaãã na tama kuũtawa na ngugüũkà ü ñumatchi taueima na tautchaũka na taũtawa nata ngugü.27Yima yatü ga dieruãũtchikü rü ñanagürü kumaã nüũtchiu pa chaunatü pa Abraaũ ü na muãtchitanü i ore arü ugüruũ, 28eü choũ nañema i wüimepü naguũ i chauneẽgü ã ñemaãkü namaã nüũ ikui uũka na ñemaèikü tama ñaã oẽtchikawa na'ĩikã .29Notürü Abraãũ rü ñanagürü nüũ muitche ü ore aü uruũgü ü ñema nañemagü ü namè nañema orega inarü ĩnüè. 30Yima yatü ya dieruãũtchikü ü nanangaũ Tama pa chaunatü Abraãũ ü ñegumatchi wüi ya yatü yuwa irü dakü natanüwa na ũ tchi nüũ inarü oe i naküma i chie. 31Ñanagürü ya Abraãũ ñeguma nümagü tama moiche ü Tupanaãrü ore arü uruũga na inüẽgu woòtchi wüie ya yuwà itarü dagu na namaã nüũti ü i orè ü taũtchima naya ògü.

Chapter 17

1Ngetchutchu ü ñanagürü nüũ i norü nguẽẽigü Rü guü̃gu tama na ñema i ñemaũgü i duũũgü chiẽẽi, notürü wüi ñetchaũta niĩ tümakà ya yiema to güũ chieigu ngueèè. 2Rü narü memaètchi nüũ na wüi nutapüta ya aũetaruũ nanaãwa nangakutchi ü ñumatchi tatü i taugu naña ya yiema togüũ chiei gu ngueẽẽ.3Rü ñemaka namè na ipe uũẽgü. ñeguma kueneẽ chieĩ kumaã üga ü na ukuẽ, ñeguma nüũ inarü ogu i naküma chieĩ ü nüũ nüũna ñetchaũ i norü gutcha. 4Rü ñegumatchi wüimepü arü tarè e püküna kumaã na gutchinügu i wüi i nguneiwà rü ñemaãkü ü wüimepü arü tarè e püküna kukaya ũgü ü ñumatchi ñagu Rü nüũ itcharü otà i ñema chau küma i chie i ẽkü nüũ nuũna ñetchaũ i norü chieĩ.5ñema ore arü uruũgü ü ñanagürü nüũ ya kori toũ na ünagü i toü ò 6Nüma ya kori rü ñanagürü ñegumatchi choũ na ñemagu i ñema chorü ò ñoma wüi ya motatchatchirerurũ kumarütchi ñakurügu nüũ ya daa chicumuru ya naũ Rü i ũgatchi i nua pa nai ü tatü i taügu iya to ü chi kuga nainü.7Notürü ñegumathi wüi i petanüwa tüũ nangemagu i wüi i tümaàru duũũ i purakü ü ena tümaãrü naũ na nadau ü chi ñanagürü tüũ ñeguma iku taegu gu i kurü puraküwa Rü paa nuà naũ ü irütò ü nochibü. 8No ü purakütanüũ ñanagürü Rü na me'ẽẽ i ñema choü òna ü kugü ina me'ẽẽ na purakü choũ iku üũka. Yikama mari chibüwa itchingu ü kumarüta ku chibü rü ku due.9Yima kori ü moè nüna naà nünaga norü purakütanüũ eü meã nanaũ i ñema ngẽma ü̃gü inoü kori namu. 10Rü ñegumarüũta ñeguma ikuna ügu i guũma i ñema takü kuũ na üẽẽ rü ñakurügüta Rü purakütanüũ i tauũma kuaè iti'ĩgü Rü tana ügüta i ñema kuma toũ ikumu.11Na ngupetüga yoni Na yerutchareèwa naũ ü ñumatchi chamariawa ü Garireawa. 12Yone na ĩãne gu ya ükutchigü, ü yemà tarè mepü naguũ i duũũgüũ yema nangau ga airü dawemaã i daweegü Rü ya'ũgu Ngetchutchuãũ na chigü 13ü tagaãkü aita na üe ü ñanagürügü, Ngetchutchu, ya ngueẽẽruũ ü kuũta ñetchaütümüügü.14Yeguma nüũ na daugügu, Nümarü ñanagürü nüũ ipe woegu ü paigüü̃ pegü ipewegü. Rü na nupetü na yoni ne woeguũ ü ngaümagü naka ini taanegü. 15Guma wüi na nügü nadaũ na marü naka ya taanè ü na taegü ü ñumatchi tagaãküma Tupanaãũ ni kuaãũũ. 16Rü Ngetchutchu peekutügu nana ngükutchi moẽ nüna naãküma nümarü chamarianeka niĩ.17Ngetchutchu ü nana ngãũ ü ñanagürü tama e'na taremepü naguũ niĩ i ñema naka ya taanegü. 18Ngeĩgü niĩ i ñema wüimepüarü ãgümükü i duũũgü Rü tauũma nuã moè chona naãgü ga guma chamaritanü rüũ. rüũ. 19Nümarü ñanagürü irüda ü na taegu. erü ñgemo kurü ò rü kuka naya taa neẽẽ.20Rü paritcheugü rü ngetutchu nana kagü na ñugutà Tupanaãrü naãne ñoma inaãnewa na ngu. Ngetchutchuü nana ngaũ ü ñanagürü noü ngu chiga ya tupana ü tama takü nüũ i daũrüũta niĩ. 21Rü tauakütama ñaperügü daa niĩ ü e'na gua niĩ erü tupanarü marü pewa nangẽma.22Mü marü ñanagürü nüũ i noü ngueẽẽgü. Rüta peka inangu i nguneĩ nagu poraãkü tà choü̃ ipe daugü notürü taũũtama choũ ipe daugü. 23Rü peita ñanagürü i düka daa niĩ ru düka Gua niĩ notürü pemagü ü taũtama nuü ipeya ògü. 24ü wüi ya ãẽma kü ya guũãnewa baiũrüũ ta niĩ i ñeguma ñoma i naãnewa chaũgu.25Notürü nori rüta nguũtchinge, ü ñoma i naãnekaã i duũũgü ü taũtama choũna yaugü. 26Rü yeguma noè arü nguneigu'ngupetüũ rüũ tã niĩ ñemotatama nüũ nüũ na ngupetü ñeguma inangugu ya yatü nane. 27Rü ga duũũgü ü na chibüe ü naaegü ü ni ngigü ü ñumata nawa nangu na noè rü noü wapurugu na üku ü inangu yà mukü ya takü ü guãũma nadai.28Yegumarüũtà i ngèma ngunei i Lo ũ ngupetü ü na chibüegüta ü na aegütà ü na taegüta na toegüta ü ñumatchi na üpatagüta. 29Notürü yema ngunei i Lo chodomawà i ũũgu rü ü üüemamaà na pü ü achutere maã na pu ü daügu i naãnewa ninaũ i ñema ``poku ü guãma tüũ na dai.30Rü ñegumaüũ tata niĩ ñeguma nũma na ũgu ya yatü nane. 31Ñema nguneigurütà teè tama tümapataarü cuiepewa ñemagu ü tamà name na tü mapatagu itaya ngai tümaarü ñemaüka na taya toü kà rü teè tümaãnewa ñemaè ü tama na mena tüma patakà ita taegu.32Nünata kuaãtchi ga Lo namà. 33Erü yiema tügü maẽẽtchaüẽ ü ta itarü tau notürü yiema chauka yue ü ta ta maü.34Rü pemaã nüũitchi ü rü ñema chitaügu ü wüi ngürükarewa ü tare gü nügü na kagü wüita tüũ niga ü togue ü tà itarü aũ. 35Tarè i ñeigü ü wüigu tana aũètagü wüi üta tüũ niga ü togue üta itarü aü. 36Taregüü ta naãnewa puraküe wüi üta tüũ niga ü togu ü ta itara aũ37Nümagü üina kagü ñei niĩ pa kori nümarü ñanagürü ngeta yueta i ñemaũwa ü ñemata na ĩtaqueegü i ẽtchagü.

Chapter 18

1Ngetchutchu ü kuãruũakü maã namaã niü iniũ na ñuakü ta na yumaẽgü na ñemaãkü tagumà nüũna rü chaue ika 2Ñanagürü nüũ na yema ga wüi ya ĩãne ü wüi ya ãẽkakü ya tama Tupanaãũ muũkü ü ñumatchi tama noü deũũgü maã meã kuakü.3Rü ñuma yima ĩãnewa i yema ga wüi i ngekü ga ngetekü ü ñima rü guũguma ãẽkatü ũtawà i ũẽtcha ü ñigürügü choü rü ngüẽẽ na choü uwanüwa choũ iku poũũka. 4Rü muũ i nguneigu ga guma ãẽkakü ü tama ñiĩ narü ngüẽẽ notürü düwanagu narü ĩnü ga guma ãẽkakü rü naga narü ĩnü woòna tama Tupanaãütcha muũũ ü tamana duũũgütcha ñetchaãũ. 5Notürü ñema yutekü rü choũ i chieweetcha ü tà ñiĩtcharü ngüẽẽ ü meita ngüitchaü na ñemaã kü tama ñirü gutchaũ maã choũna chiewaeĩka.6Rü kori rü ñanagürü Rü irü inü nakà i ñema orè ga ãẽkakü ya chiekü nüũ iu. 7Rü Tupanarü e'na yiema tüũya deetchie ü taũtama tüna nanaã i ñema megü ya yiema chütakü ü ñumatchi ngunekü naka i kague Rü e'na na nukutà i nüma. 8chomarü pemaã nüũtchiu na paaüra tà tüũ narü ngũẽẽ. ñeguma rüũ tata niĩ ñeguma na taegugü ü nüü̃ icharü ngautà i ñema duũũgü iya ògü i ñoma i naãnewa.9Rü Ngetchutchurü toga orè i kuaruũ ãkü maã namaã ni deagü na nümagürü ya megüneta ü yemaka ya yiema i chiegüe ü tamã meã tüũna yaugü. 10Tarè i yatügürü ü ina choòtchi ü naya yamaẽgü nguta que è pataũwa wüi rü paritcheu niĩ ü torü dieru arü deruũ niĩ.11Rü yema paritcheu ü yema nachi, rü ñaãkü na yumüẽ kuna moètchaã pa Tupana, erü chomarü tama togü i duũũgü nüũchiĩ natcha ngitaa ta matchi dorataà tama noũ ñemaatchape ü e'na ñuma daa yatürüũ itchiĩ. 12Chomarü wüi ya yiütchateewa tare'epuküna chaure chomarü guũguma ñiicha yaukü.13Notürü ya daa dièru arü yauruũ rü natchi ü tamà ya dautchiãküma na yumuẽ notüru nügürewa taya maãküna ñanagürü pa Tupana chomaã i auãtchi eü chieĩ arü üruũ tchiĩ. 14Chomarü ñatcharü peĩ, daa yatü rü taãẽãkü maã napataka na taegu nüna ya yima nai ya yatü erü tee tügütama i kuaüẽẽ ü Tupanarüta tüũ na ãneẽẽ, notürü teèya tügü irü i rae ü tupanarü ta tüũ ni kuaũũ.15Rü Ngetchutchu'ũwa tüü̃ nagagu ya buãtagü na ñemaãkü tüũya ngogüũka notürü yeguma norü nguüẽĩgü nüũ dau gügu i ñaã ü ñaãkü nana ngaũgü. 16Ngetchutchu ü tümakà naka ü ñanagürü tüũ nüetama i ñema buügü na chaũtawa naĩ ü taũ nüna i pena chuü Erü ñema Tupanaãrü naãne ü tümaã ü niĩgü. 17Rü aiküma 'ũtchi ü pemaã nüũtchiu teè ya tama wüi i buũrüũ Tupanaãũ yaue ü poraãkü tama tüũ nagutcha na Tupanaãrü naãneguta üka.18Wüi ya yatü ya yudeu i ĩkü ü ñaãkü Ngetchutchu nana kagü. pa mekü ya ngueẽẽruũ. taküta itcha üũ na choũ na ñemaũka i maũ i taguma iya gũ. 19Ngetchutchu rü ñanagürü nüũ taküka mekü ñakurügü choü tauema tiĩ ya meẽ tupanarikatama niĩ ya yima mekü. 20Kumarü nüũ iku kuà i ñema mugü kuma na iku ãma taũ i nai i ñemaã iku maũ taũ iku maeta taũ i kuñi, taũ toguetchigagu chiri ikui dea tümaga na ĩnii ya kunatü ü kue. 21ñaãkü Ngetchutchuũ na ngàũ ga guma yatü choü ñetüũwa nenaũ na nagatcha ĩnü i ñema mugü.22Ngetchutchu ü nüũna inü i ñaã dea ü ñanagürü nüũ Rü wüi iñemaũ niĩ i kuũ tau Rü ñema guũma takü kuũ ñema na nawae na namaã iku tae na ñemaakü ya yiema aiüũũ tüũ tauue na tüna ikunaã ü ñegumarüta kuũ na ñema i kutchika idaũguũ i naãnewa rü ñemawena ü marü namè na chowè ikurüũ. 23Yeguma yima yatü ya dieèruãutchikü nüũ nai na i ügu i ñaã dea ü poraãküma i narü maãtchi eüna muarü dièèruãũtchi.24Yeguma Ngetchutchu nũũ daugu ü narü maãtchita ü ñanagürü Rü poraãküma wüi gutcha nüũ niĩ na Tupanaãrü neãnegü natchoku iñema diẽẽruãgü 25wüi i camerü ü nüũna tautcha na wüi ya uku maraetü wà na üpetü eü yima yatü ya diẽẽrü̃ãkü ü nüũna gutcha na Tupanaãrü naãnegu na üku.26Yema ñemarü ĩnũẽgü ü ñanagürügü Rü e'na teè tanii ya yiema maũ tüũ ñemaẽ. 27Ngetchutchurü nana ngaũ guũma i ñema ñemaũgü i yatüka gutcha notürü Tupanakaü guũma na tautcha.28Ñanagürügü ya pedurü Rü tomagürü i tana ñegü i guũma i torü ñemaũgu na ñemaãkü kuwè i tarü iika. 29Ngetchutchu rü nüũ ñanagürü Rü aikümaũtchi pemaã nüũ itchi ũ ü teè ya Tupanaka Tümapata ü tümama ü tümaẽneẽgü ü tümana tügü ü e'na tümaãkügü i tae naka i choü purakü. 30ü ñoma i naãnewa ü daũguũ i naãnewa ü tata tüũ naãtanü namaã i maũ i taguma i yagü.31Ngetchutchu rü wüiwa nana gagü i ñema taremepüarü tarè naguũ i norü nguẽẽẽgü ü ñanagürü nüũ Rü düka ü Yerutchareeiwa tatai na ñemaãküya nguũka i guũma ga yema orega nüküma ya ore arü uruũ i uũ natchiga ga guma Yatü nane. 32Nümarütà duũũgü i tama Tupanaãü iya ò güũna ta nana mugü üta chaugu ni dauküraãgü rü ta chomaã na gutchigagü ü ñumatchi chowà tana kuaigü 33nawena na nüũna kügü ü nümagürüta naya magü notürü tamaẽpü arü nguneiwa tonangugu ü ta narü maũ.34Nümagürü tama nuũna kuagü na takütchiga niĩ i ñaã ü ñema deagu i Ngetchutchu namaã nüũ i uũ ü tama nüũ na kuagüega.35Rü na ngupetü na yoni yeriko ũ ya ngaika ya Ngetchutchu ü wüi ya yatü ya ñeẽtükü ü namaküwawà narüto ü yema ni aii. 36ü yema muũtchii i duũũgü ga yema chopetüũ ü inaka ü takü e'na na ngupetü. 37Nümagürü guma ñeẽtükü maã nüũ niu gü na Ngetchutchu ya nat charekaã niiĩ ga guma yema üpetükü.38Yima yatü ya ñeẽtükü ü ñaãkü cuta naü pa Ngetchutchu ya davi nane ü kuũtcha auãtchitü müũ 39Yema duũũgü ga noü wipeegu i rü ñaã kü nüna natchogü ü chianẽ pa ñeètükü notürü nümarü ye'e aãkü aita naüamã pa Davi nane ü kuũtcha ñetcha ütümüũ.40Rü yema naya chaãtchi ya Ngetchutchu ü yema duũũgü ga yema muũũ namü na guma ñeetü kü na Ngetchutchuũtawa nana gagüũka yeguma marü Ngetchutchuarü ngaikamana na ñemagu ga guma ñeẽtükü ü Ngetchutchu rü nüna naka. 41Takü iku nawee na kukatchaü nümarü ñanagürü pa kori ütchi dauũtchi chaũ.42Ngetchutchu ü ñanagürü nüũ Rü i dauũtchi ñema kurü ò gagu ü kuka. nitaane. 43Rü ñemaãrü ngoragutama ü ni ngonaetü ü ñumatchi taẽẽãkü Tupanawenarü ũ yeguma ñemaũ na daugügu ga yema duũũgü ü poraãküma Tupanaãũ ni kuaũũgü.

Chapter 19

1Rü Yericòwa na üpetü ga Ngetchutchu ü yema ini üku. 2Rü yema na yema ga wüiya yatü ya dieruũãkü ü naẽgarü Yaqueu niĩ nümarü wüi ãẽ kakü niĩ ya diẽru arü denuũ niĩ ü ñumatchi na diẽruãũtchi.3Nümarü nüũna dautchaũ na tee niĩ ya Ngetchutchu notürü tauaküma Ngetchutchuũ nadau eü na muutchi i duũũgü ü ñumatchi na nutchane. 4nümarü yema duũũgü ga yema muũ peewa naña ü ñumatchi wüiya naiiga chikamurugu ãẽganegu naina gü na ñemaãkü Ngetchutchuũ na daũka eü yema ga ngoraguta ñematana üpetü ya Ngetchutchu.5Yeguma Ngetchutchu ñema natchikawa nangugu Rü Ngetchutchurü na daunagü i daunagu ü ñanagürügü nüũ ya chakeu paama irüi erü chomarü i ñuma üta ku patagu itcharü aũũ 6Nümarü na ñuẽẽãkümaã paama inorüi ü taãẽãküma Ngetchutchuũ nayaü. 7Ñeguma guãma nüũ daugügu i ñaã ü yema duũũgü ü ni deagü ü ñanagürügü ñuãkü i nüma ü wüi i duũũũ i chiei arü üruũpatawa nangu.8Yakeu ü natchirü ñanagürü koriĩ duka pa kori chomarü ñema ngearü dieruãgüũnata ngaũtchaã i choü ñemaũgü ü ñeguma ngürüãtchi teẽĩ cha womüẽẽgu ü ãgümükü e pü küna üta tuü itcha taeguẽẽ. 9Ngetchutchu ü ñanagürü nüũ ñumarü ñema maũ ü kupatawà nongu eü nümarüta Abraãũ nane niĩ. 10Erü yima yatü nane ü numa naũ na tümakaya daũ ya yiema ü taue na ñemaãkü tana yauũka i maũ itaguma iya gü.11Ñema duũũgü ü yone narü ĩnüẽ i ñema orè i Ngetchutchu nüũ iü Nümarü tama i naya chaãtchi naya dea ü wüi kuaruũãkü namaã ini dea erü nümarü Yerutchare ĩ arü ngaikamana na yema rü nümagü nagu narü ĩnüẽgu ü paatatamà numa naũ ya Tupana. 12nümarü ñanagürü Rü na yemaga wüi ya ĩãne ga yaũnewa naũ na ñemaãkü ñema ãẽkakü ya iĩka ü yemawena rüna taegu.13Rü taremepü naguũ i noü purakütanüũta naka ü wüitchigu na ngi naã i wüitatchinü i diẽru ü ñumatchi ñanagürü nüũ Rü ñimaã meãpe purakü e i ñema diẽru ñumatata itchangu. 14Notürü yima iãnekaã ü yima koritchi naaie ü yemaka ü nawe nana mugü ga ñerèga ãẽkakügü ü ñanagürügü Tama ta nawae ya daa yatü na tomaã inakua. 15Rü ngupetü yeguma ina ngugu. ga nawena na ãẽkakü yiĩ ü naka nañemü ga yema tare mepü naguũ i noü purakütanüũ ga yema wüitatchinü naguũ i diẽru nüna naã nañemaaòkü nüũna kuaũka ngoi marü ñure tümague ya diẽru tuũna yaugü nawa i ñema purakü narakü naügu.16Pa kori ü ñema kurü diẽru ru gumepüküna ngiĩtchi muẽẽ 17Rü ñema diẽru arü yora ü ñanagürü meĩma ikuü ü mekü ya purakütanüũ ikui ĩ erü ñema iraũ i kunatcha ãũwa ü meã kuna ü i ñema purakü ü ñuma i kuma üta gumepü nagune arü ãẽkakü tà ikuiĩ.18Guma noü tarẽ ga noü purakütanüũ ü ñanagürü wüimepü naguũ i diẽru chona kuã ñuma nà toi wüimepü naguũ i diẽruta kuũtcha taeguẽẽ. 19Guma yatü ya diẽru arü yora rü ñanagürü kumaü i ñuma ü ta wüi mepü ya ĩãnẽ arü ãẽkakuta.20Rü ina nguta ya nai ga purakütanüũkü rü ñanagürü pa kori dae ya kurü diẽru ü tama tüma maãtcha purakü ü woimügü tüũtchata. 21Erü kuutcha muũũ eü nüũtcha kua na kumarü wüi ya kori ya chieküma ikuiĩ Rü kumarü ikuna yau i nanetüarüò ñeta tama kuma iku toeiwa.22Yima diẽruarü yora ü ñanagürü Rü ñema kurü orẽ tatamà niĩ i kuũ poku pa choü purakütanüũ erü kumarü nüũ iku kua na chomarü wüi ya kori ya chieküma natchiĩ ü chana de i nanetüarüò ñeta tama itcha toeiwa ü chona yaü i nanetüarü ò i ñeta i tcha toeiwa. 23Rü taküka tama diẽrumaã i na nguũgu ũgu tüũ ikuũ ya yiema tchoü diẽru na ñema i tu muũka na ñegumatcha taegugu na mukü ya diẽru ñiĩtcha deika.24Guma meikü ga yatü ü ñanagürü̃gü nüũ i ñema nou ngaikamana ñemagü nüna ipe you i ñema diẽru ü guma yatü ga tare merü ñigukü i diẽrutatchinü ü yima ñiĩ peã ì ñema diẽru. 25Nümagürü ñanagürü pa kori nümarü nüũna ñema tarẽ mepükü i diẽru.26Rü pemaã nüũtchiũ ü teè tüũ na ñemaẽ ü ta yeeraãkü tüna chanaã notürü ya yiema ya tauũma tuũ ñemaẽ ü ñema ira ũ tüũ ñematchire üta nana yau. 27Rü ñema choü uwanügüũ ñatcharügü ü ñema tama na waegü na pemaã nanakua ẽkü nua i pena gagü ü chaupeegu i pena dai.28Yeguma ñaã oremaã a deaãtchigu ü wüipeewa naũ na yerutchareẽwa naũũka29Rü na ngupetü ga yeguma nüma nüna nangakamagu gagu mu ĩãne ya betchaguenü Betània ga oribunekü arü ma'pünewa yemane nümarü tarega noü ngueègü ũ na muãtchi 30Ñaãkünamaã ya uàkü Rü peĩãtchi ü nawa ipeĩ ya ĩãnegü ñeguma nagu ipechokugü ü ñemata niĩ ipeü ngau ya wüi kowaru ya i i akü ya taũetama teẽ tũmagü i toeè Rü ñii ipe wei ü nuã ñiipega. 31Ñeguma teè pena kagü Rü taküka ngiì ipe weì Rü ñaperügüta Rü kori ya Ngetchutchuna tümawaẽ.32Ga yema Ngetchutchu muãtchi taüũ ü ñema naì ü yema ñiì narü ngau i ñema kowaru ì ìrakü ü rü ni ngu i ñema Ngetchutchu namaã nüũ iü. 33Na yoni tüũna ya weigü ya yiema kowarü ya irae ü ñema tümaãrü yoragü ü ñanagürügü Rü taküka tüũ ipe weì ya yiema kowaru ya ìrae. 34Nümagü ü nana ngaü ü ñanagürügü rü kori na tümawaè. 35Rü Ngetchutchu ũtawa ñiì na gagü ü nümagü rü noü gaũtchimaã tüũna tüetügü ya yiema kowaru arü i rae ü ñemawena ü Ngetchutchuũ tümatãgu naya toeüẽẽgü. 36yoni na Ngetchutchu i uũũ, ü yema duũũgü ü noü gaũtchiru namagu ni chagüetanü.37Na yoni nüna na ngaikamagü i yema natchika ga ñetà oriweranekü ga mapünewa ü dae guũma i noü mũga nguetanüũ ü nana ügüe nana taãẽgü ü na taga ãküma Tupanaũ ni kuaũũgü naka i yema guũma i megü i nüũ na daugü 38Ñanagürü i Rü na meètchi ya ãẽkakü ya kori egagu numa ũku i Rüna ñema i ngümü i daũguũ i naãnewa ü ñumatchi megüũ ñema i daũãnewa.39Nümaũgü ga paritcheu ga yema duũũtanüwa yemagü ü ñanagürü pa ngueẽruũ ya ugükuẽẽ i ñema kurü ngueèèruũgü. 40Ngetchutchu ü nanangaũ ü ñanagürü chomarü ñatcharügü peì ü ñegumatchi narü ñeagugu i ñaã duũũgü ü yima nutagürütchi aita naügü.41Yeguma Ngetchutchu guma ĩãnena ngai kamagu ü guma ĩãneka naaũ. 42ñaãkü Rü ñegumatchi pema nüũ ipe kuagü na teè pena taãẽ aũ i ñema nguneigu notürü ñuma i nüma ü peetütchawa nügü iniku.43Erüta ina ngugü i nguneì i kuka yeguma ñema peü uwanügü ü peküwawa ti'yurumü ina daẽẽgu ü nümagü ü peküwagu ini choegutanü. 44Rü nagu na pogüe ya perü ĩãne ü ñema penegürü peĩtawa na ñemagü nümagürü tauküma ya nutà ya mekü ini ügüẽẽ yema pei na ngupetü yerü yeguma Ngetchutchu peitawa ũgu ü tama meã i pena yaugü.45Ngetchutchu ü guma ukapügu na üku ü tüü̃ ina woũ ga guema yema taegüe. 46ü ñanagürü tüũ rü na wüma tü niĩ rü yima chopata ü wüi ya ì pata ya yumaẽpata ũ niĩ notürü ipemagü ü ñitaagüũpata ipeya ìẽẽ.47Yemaãkü niĩ Ngetchutchu guũma nanguetae nawa ya yima ukapü yema paigü ü wüetaewà purakü e ü ñumatchi yema duü̃ü̃gü maã kuagü ü Ngetchutchuũ na mugütaã. 48Notürü nümagürü tauũma gutchaũ nawa na daugü na ñemaãkütchi ina uaũgüũka nümagürü tauaküma Ngetchutchuũ ni yaugü eü yema duũũgü ga yema muũ ü meama narü ĩnüẽgü.

Chapter 20

1Wüiga nguneigu na ngupetu na yoni Ngetchutchu ukapüwa duaũgüũ na nguẽẽĩ namaã i Tupanaãrü ore ü naka naĩ ga paigüarü ãẽkakügü ü ngueẽẽruũgü wüetaewa puraküe ü ñumatchi yaguãgu. 2Rü ñaãkü ni deagu tamaã niũ teè kuũtama na ikuna üũka i ñema ñaãgü rü teè tiĩ ya yiema kuũ mue nakuna üũka i ñema.3Nümarü na nangaũ rü ñanagürü Rü chomatata pena naka choka i wüi ikà tchomaã nüũ ìũ i ñema 4kuãaürü baitchiga i Rü e'na daũãne kaã niì rü e'na ñoma inaã nekaã yiĩ.5Nümagürü nügümaã ĩni utagagü ñaãkü Ñegumatchi ñagügügu daũwa ninaũ Rü nümarü tchi ñanagürü Rü taküka tama nüũ ipeya ò gü. 6Notürütchi ñagügu ü yatüwa runaũ ñema duũũgü ütchi nutamaã tüũ ina muũtchigü eü nümagürü naya ògü na kuaãü ü wüi ya ore arü ñeruũniĩ .''7Rü nümagürü Ngetchutchu ũ na ngaũgü ü ñanagürü tamà nüũta kuagü na ñeta ninaũ. 8Ngetchutchu rü ñanagürü nüũgü chomarüta taũtãma pemaã nüũtchi na teè choũ muũ na chana üũ i ñema ñaãgü.''9Orè ga kuaruũ maã duũũgü maã nĩ dea, wüì ya yatü ü chiã naãnegu nato rü ñumatchi ñurega norü purakütanüũũ nüna na dauẽẽ, ü ñumatchi guma chiãnekü arü yora ü to i natchiãnewa naũ ü yema muũ i taunekü na yema. 10Rü nawà nanguga yema ngunei ü wüì ì norü porakütanüũ na muãtchi na iya daũkà ga yema chiãneküwa puraküe, ü noü yorà rü nanawae i ñema norü ò notürü yema chiãneküwa puraküe ü yema tüũ na kuagüma ü ñeãkumeẽãküma tüũ ini mugü.11Rü yeguma ga guma chiãnekü arü yora ü toga noü purakütanüũ na muãtchi notürü gumarüta ningeẽẽ ü ñumatchi ñeãkumeãkü nana muegu. 12Rü nümarü wenaãrü to ga noü duũũũ na muãtchi ü gumaũrüta ni magü ü inana taütchigü.13Rü yeguma ga guma chiãnekü arü kori ü ñanagürü takü tã'chauũ i ñuma na chana muãtchiüta ya yima chaune ga nüũcha ñetchaãükü e'na nüũna ñetchaũgüta. 14Notürü yeguma yema chiãneküna daugü nüũ daugügu ü nügüũ ñanagürügü Rü norütà niĩ i ñaã naãne ü ñiãtaya magü na ñemaãku torü na yi'ĩĩkà i ñaã naãne.15Rü chiãneküwa i nana taütchigü ü ñumatchi naya magü Rü ñatcharügü taküta meẽ namaã na wagüũ ya kori ya chiãnekü arü yora i namaã i ñaã duũũgü 16Nümarüta nuã naũ üta tüũ na daü ya yiema chiãnekü arü dau ruũ rü ñema norü chiãnekü ü tà toguena nanaã Yeguma nümagü ñaã ũna ĩnüegu ü ñanagürügü Rü Tupana peĩ poũ.17Notürü Ngetchutchu ü nüũna dawenügü rü nanagürü takü nüũ ni utchaũ i ñaã Tupanaãrü orè Ya yima nuta ya ĩarü üruü̃ nüũ oekü rü yimatamà niĩ ya Tupana ga nuta ya tamaèpüwa ãküwakü 18Guãma ya yiema yima nutagu ya kuũe ü tatà poũgü Rü yiema tümaẽtügu na ngue ya yima nuta rüta ti ñaikutchi.19Rü ga paigü arü ãẽkakü ü ngueẽẽ ruü̃gü ü yegumataã taa Ngetchutchuũ ni yaugü tchaũ notürü tamà naya yaugü yerü yema duũũgu yema muũũ na muũẽgü. 20Rü nana muãtchitanü ga ñurè norü duũũgü na mei i duũũgü rüũ yema na ĩnüẽika, notürü naka na daugütaa na ñuãkü nana chieẽẽi i yema orè ga nüũ yaũ na ñemaãkütchi ãẽkakü nana mugüũka.21Rü nüna na kagü rü ñanagürügü pa ngueẽẽrüũ rü nüü̃ta kuagü na ngueẽẽruũkui ü meãma ikui dea ü tauetchigamà ikui dea rü aikümaũgü iku nguetae i natchiga i Tupanamaũ i aiküma. 22nana wegu ü e'na tama na chetcharuãũ tana ütanü.23Notürü Ngetchutchu rü nüũna kuaama i norü dora ü ñanagürü nüũ. 24choũ na nguẽẽ na teè niĩ i ñaã diẽru Rü teètchikünaã niĩ i ñaã diẽrutatchinüwà ngo Rü ñanagürügü chetchau chikünaã niĩ.25Nümarü ñanagürü nüũgü Rü ñanagürü guũma i ñemaũgü i chetcharuarü i ĩ ĩ ẽ kü chetcharuna i penaã ü ñema Tupanaãrü i ĩ ĩ ñemaũgü ẽkü Tupananana ipenaã. 26Nümagürü na tauũma i noü porà na natchigagu ya deagü ga yema duũũgü maã yema nuũ yau Rü poraãkümà namaã na taẽẽgü ga yema Ngetchutchu niu rü tauũũma maã na deaãtchitanü.27Yeguma nümaũ ga chadutcheugü ga ñagüũ ü tagutama wena na maẽ i yueĩ ñanagürügü 28Nümagürü nüna na kagü rü ñanagürügü Pa ngeeẽẽruũ moitche rü toka nana wümatü i ñaũ i orè wüi, WÜI YATÜ RÜ NA YUENE È NA ÀMAÀKÜMA NOTÜRÜ NA TAUMA I NANEGÜ YIMA YATÜ RÜ NAÜMAMAÀ NA ÀMA NA NGEMAÀKÜ NA ÑEMAÀKÜ I NANE.29Na yemagü ga wüi mepü arü tarè naguũ i nügüe neẽgü ü na ãma ga guma nüi raãũkü ya naãeneè notürü taũtama na ãnegu nayu. 30ü yima nai ya naẽneẽ üta naãma notürü taũtama na ãneguna yutà. 31rü yima norü tamaẽpü ya naẽneẽ rüta na ãma notürü taũtamà na ãnegu üta nayu ü yegurüũ ga guma wüi mepü arü tarè i nügüeneẽgü ü taguma ni ãnegü ü düwà na yuemarè. 32Rü yiküra ürüta i yu i ñema nama'. 33Ñeguma yueì wena maègu i ü ñekürüũkü namatà niì i ñema nge Yerü yeguma na maẽgu rü guküma ga guma wüimepü arü tarẽ i nügüeneẽgü ü ñi maã naãma.34Ngetchutchu rü ñanagürü nüũ ñoma naãnekaã i yatü nanegü rü ni ñigü. 35Notürü ñema duũũgü i Tupana peewa i meĩ na wena na maẽika na daũguũ i naãnewa naĩ ĩkà ü ñemagürü taũtama ni ãmagü ü e'na ni ãtegü. 36Rü tauakü tama na yue erü nümagürü ore arü ñegüruũ i daũwã ñemagüũ maã na wüigu rü Tupana nanegü niĩ eü yuwà ĩnarü dagü.37Ñema yueĩ ü wena taarü na maẽ moitche ü natchiga tüũna nguẽẽ orè i ümatüũwa ñeta kori ñaãkü ina kaũ, WA YA YIMA ABAAŨ ARÜ TUPANA YA YIMA I TCHAOU I ARÜ TUPANA RÜ ÑUMATCHI YACO ARÜ TUPANA. 38Nümarü tama ñema yueĩgü arü Tupana niĩ ü ñema maẽigüarü Tupana niĩ erü guãmarü nakatà maẽ.39Nümaũgü ga nguetaegü ü ñaãkü nana ngaũ pa nguẽẽ ruũ meãma ikuma ngaü i dea. 40Yema wena ü tama wena ãrü nüna na kagü.41Ngetchutchu ü ñanagürü moòrü nüũya ugügu ü kristu ü davi nane yiĩ. 42Rü nümatamà ya davi ü nüũ niü i wüyaepanewagü ya yima kori ü ñanagürü nüũ ya kori Rü choü tügüne meẽwa ütò, 43nuã chorü tügüneküwawà utò ñumatata kumeewa chana ñemagüẽẽ i kurü uwanigü ü naẽtü wa ku nga. 44davi rü cristu ũ koriãkü naka na ñuraãũ meẽ ya yima davi nane.45Guũma ga duũũ ga yema irü ĩnüẽ ũ peewa ñanagürü nüũ i noü ngueẽẽigü. 46Pe uãẽgü namaã i ñema parieugü arü ngueẽẽruũgü, erü nümagürü noũ me niĩ na namagu matchi ruãkü nai noü me niĩ na duũũgü nüũ rü moẽgü ü ngutaquee patawa ü noü me niĩ na ñema namaweei wipeewa ñemaũwa narü togü ü petagü warüta na na waegü na wipeewa narü togü. 47Rü tüũ na womüẽãküma tüna nana puũ ya tümapata ya yiema yutegüe ü ñutchi nana maẽẽ i ñema norü yumaẽgü nümagüta nana yaugü i taũma i poku.''

Chapter 21

1Ngechuchu na daunagü nüü̃ nadau i ñema yatüü̃gü i diẽruãü̃ rü dieruchiü̃gu tüü na̰nu i norü ãmare. 2Nüma ñiü̃ nadau wie yutee ñearü diẽuãe rü diẽruchíÜ̃gu tüü tiü̃kuchi taretachinüíraüchie diẽru kobretümaka. 3Ñeguma nüma ñaü̃: "Aikuma pemaã nüü̃ chiu, rü dae yutee ñearü diẽruã̰e rü guü̃ i togü i diẽru tuü̃ agüü̃arü yeeta tüü̃ taü̃." 4Guuma i ñaãgü tüü̃ na agü rü nüü̃ ta yiemaü̃chi. Noturü dae yuteẽ, tüü̃ tá tauyani tüü̃ a guema tümaãrü diero tüü yiemaẽ tümaearü má̰rúü̃.5Ñeguma ñure Tupanapata taü̃negu ia dḛ́àgüguyani, ñuaka na ngàéagüü̃ yima meküraü̃gükü nutagüma rü ãmaregü, nüma ñaü̃: 6"Ñao i pema nüü̃ pedaugüü̃, nawa tá nangu i nguneü̃gü ñeguma taukütama wii nuta nügüétü naüüta bai a yima tama tü yikü."7Ñeguma nüna na kagüe, ñanarügügü: "Ngúeẽẽruü̃, ¿ñugu tá nii; nangupetüü̃ i̇̃ ñemagü? ¿Rü tgküwa tá nüü̃ takua̰ na paq tá na ngupetüü̃ i ñema?" 8Ngechuchu nüü̃ na ngüaü̃: "Peũãegü na tautáma peü̃ wonüeẽü̃ka. Érü mucũchíü̃tá chavégagu ínagugü, rü ñanarügü tá: "Chama nii̇̃ Nüma, "rü ñema ngneü̃ marü ni ngaika."Notürü tautama nawe perü iü̃. 9Ñẽguma nüü̃ pei̇̃nüegu na nügü nada̰iü̃ rünorü ãḛ̃gakümaã ügü nadaiü̃. rü taũtáma peba̰ḭãchie, erü ñẽmaãkü tá nangupetü i nüiia, notürü narü gu rü tautama ñegumatama na ngupetü."10Ñeguma nüma ñaü nüü̃: " ãḛ̃gaküarü churaragü rü to i ãeḛ̃gaküarü churaragümaã tá mügü nadai, rü nachiü̃ane rü to i machiü̃anemã tá nügü nadai. 11Rü poraãkü tá naiã̰ãchiane, rü muü̃ i naanewa na ñema tá i taiyaane rü daweane. Daunaãnewá tá nüü na daugü takü namaã na ba̰ḭãehieü̃ rü taü̃ i kauruü̃gü.12Notürü naü̃pa i ñema ngupetüü̃, nümagürü tá peme i na taü̃chigü rü pewe ningeü̃tanü rü ngutakeepataü̃güwa tá peü̃ na mugü rü peü̃ na pokue, nachiü̃anegüarü aegakügüü̃tawá peü̃ na gajü, nágagu i chauega. 13Ñaãrüwii ngüeenii̇̃ pena chaã nüü̃ piuü̃ka i chauega.14Rü ñemaka, perü naü̃newá pegü pimeegü, rü i pena meegü i perü poügüruü̃ naü̃pa iñema nguneü̃, 15erü chama pena tá chanaã i chauga rü kua, na taküma penangaüü̃ i perü vanügü, erü nümagürü tautáma nüü nakua̰gu natakümaã peü̃ nangaü̃güü̃.16Notürü pemagü rü tá penatügü, peenegü, tü petanüü̃gü tü pemükügü ru tá peü ínaugü̃gü, rü ñure ipemükügü tüü tá na daí. 17Rü güü̃katama pegüchi peaie nagagui chavega. 18Notürü bai wii i peyae peeruwa tá narütau. 19Ñeguma aikuma peaõgüegu rü tá penayau i maü̃ tauguma igúü̃.20Ñeguma nüü̃ peda̰gṵ na churagü Yerachuréü̃ü̃ i choeguachigü, neguma ñemawa tá üü̃ pekua̰e na marü a ngakamaü̃ tá nagu napogüeü̃. 21Ñeguma rü yíema yuséaanewa ñemagüe rü ma̰pṹneanewa tabumü, rü yíema íga̰newa ñemagüe ipei, rü yíema tümaanewa ñemagüe tautama na̰gu pechoküü̃. 22Erü ñaa nii norü ngumeü̃gü i nügümaã chieü̃na ügüü̃, ñeguma ñemaãfü tá naangẽẽ i guü̃ma iñe,a norü ote i ümatüü̃wa ñemaü̃güü̃.23Itürüwà̰ a yíema i aãkügü̃ẽ́ rü maiakügü̃é ñema i nguneü̃gügu! Érü ñema nguneü̃gügu na ñema tá i taü̃ma ía̰chiḛ́ waimüetüwa rü wii nṵ́ i dueeü̃güetügu. 24Rü ñure tá taramaguma tarüyí rütá ínanayau rü guuinachiüanewa nagagüaü̃ka, rü ñema vanügü rü tá nagu napúgüe a yíma yerachaéü̃, ñṵmatáta nawa vanügü.25Ñeguma rü tá nangüo̰ i kuarüÜü̃gü üa̰küwa, rü tavemaküwa rü ḛ́tagüwá. Rü ñema waimüwá narü iãchiãẽtano rü naba̰ḭchie i ñeguma poraakü naãũgaãchigu ñema dea taü̃ rü yuapegü. 26Na yema tá yatüü̃gü norü muü̃maãtá i yuãchitanüü̃ ñeguma nuü̃ nadaugügu i ñma tá üpetüü̃ nüü̃ nadaugügu iñema tá üpetüü̃ ñama i naamewa. Erü ñema norü daunaame arü para rü tá naüĩã̰ãchitanü rü tá nuinanaĩmare.27Ñeguma, nümagürü tá nüü̃ nagaudü yíma yatü nane wíi buabekügü poramaeü̃güñema niukü rü taü̃ meaema. 28Notürü ñeguma inaügügu naüpetüü̃ i ñema, rü pechigü, rüāunagüerügü, erü marü ni ngaika na meaichangüüchiü̃"29Ngechuchu wii ore kvaruü̃ü̃ namaã niu: "Nüü̃ pedaugü igunekü rü guüma i naigü. 30Ñeguma nüü̃ peda̰ṵÓ na ñewaka na üatüqüü̃ nüü̃ pekua na a ngaikamaü̃ ñema ḛ́ane. 31Ñegumarüü̃ ta, ñeguma nüü̃ pedaugu na nangupetüü̃, némawa ta nüü̃ pekuãna a ngaikamaü̃ ínanguü̃ Tupana naãḛ̃gakü yiiü̃.32Aikumaü̃chima, chama peaã nuü̃ chiü, ñaa newakaaü nügütanüÜü̃gü taumata na ngupetütá, ñumarü tá iñao guumai ngupetüe. 33Daguuü̃ i naane rü ñama i naane rü ta na ngupetüe, noturü chorü ote rü taugutamá na ngupetüe.34Notürü̃ peũãegü, ñeguma perü maü̃negü tama taakürüü chieü̃pe ügüü̃, tama pe ngãẽü rü ena ñama i naae arü guachaü̃gü perü ínüeü̃. Érü ñema ngumeü nguraachimaré tá peka ina ngṵ́. Ñama wii yitarüü̃. 35Erü tümaka tá numa nau a guema i ñama i naanewá má̰ẽẽ.36Noturürü pemagürü ipeueẽgüta i guugama, pe yumüẽgü ñeguma poraãküma pe porae, ñemaakü tama peü̃ nangupetüüka í guuma ñema ãũkümagüü̃ i ngugüü̃tá, rü ñemaakü napeewa piñemagüü̃ta a yima yatü Name."37Ñemaka nüma guü̃ i nguneü̃gü Tupanapata a taü̃newa tüü̃ nangúãã, rü chütakü ñema nainekü Oribunekügu aeganera na ñemaüü̃. 38Guüma i duuü̃gü pamamaü̃chi tupanapata i taü̃newa naiüü̃ naĩnüeü̃ka̰.

Acts

Chapter 1

1Pa Teu, ñema popera nüñíra chaümatüü̃wa nüü̃ chiu guü̃ma nachiga ga Ñgechuchu üü̃ rü tüna ngúeẽẽü̃, 2ñṵmarüta ñema nguneü̃ ¡daũguü̃wa na yaugu. Ñaarü nawenanii̇̃ ñeguma Ñúma na agu tafü tá naüeü̃ ¡Ñãẽ ṵ̈ü̃neẽwa ni uu rü norü ore arü urüü̃gü na mána aü̃ rü Ñümatama adeechiü̃. 3Rü ñeguma morü yuwa ínadaguwena, Ñüma maükü nügü nüü̃ na we rü muü̃ma nafüma i meü̃ na wr. Rü 40 ngunrü̃gu nügü naka na ngo̰ẽẽü̃, rü namaã nüü̃ niu nachiga ya Tupana ãẽgakü yii̇̃ü̃.4Ñeguma Ñüma mamaã na ngutakeegu, Ñüma namaã nüü̃ niu rü na tama Yeruchareü̃wa ina chouü̃ka, rü ipenanguẽẽ ñema Tanatüarü unetachiga, rü ñaãkü, Ñüma nüü̃ auü̃: "Pemagü chauwa nüü pe inüe, 5tü aikuma nii̇̃ kuáü̃ rü deáwa duü̃ü̃güü̃ inabaiü̃ẽẽü̃, notürü pemagü tü Ñãẽ ṵ̈ü̃nẽwa tá pe üegagü ñure: nguneü̃gügu."6Ñeguma nümagü rü wii taü ngutakeẽwá na ñemagügu nüna ná kagüe: "¿Kori, ñaa ena i ñema nguneü̃: Kuma kuna táegueẽü̃ Istae arü aegakü?" 7Nüma ñaü̃ nüü̃: "Tamanii pema nüü̃ pe kuaeü̃ka ñema nguneü̃gü rü táma tá estacionegü erü chaunatüikatama nüü na ñema i pora na nuü̃ naunetaü̃ i ñema nguneü̃. 8Notürü ñeguma pena nangugu i Nãẽ Ṵü̃nẽ rü tá peü̃ naporaeẽẽ, tu tá ípechou, na nüü̃ perü uguéü̃ka̰ i chauchigaí Yeruchareü̃wa, rü guü̃ma : Yudéaanewa, rü chamáriaanewa, rü ñṵmatáta guü i naanewa nangu."9Ñeguma yima korí Ñgechuchu ñaaü̃ a uguweno, rü nümagü daugu kna daunüyani, Nüma ni enagüü rü wii buanekü naetügü nikugü. 10Ñeguma nümagü poraaküma inarüdaunüyani na daũwo naũü̃, rü ngürüachi, natanügu náchigü tare yatugü ikómüchirüü̃. 11Nümagü ñagüü: "Pemagü, yatugü: Gariréanekáa̰gü, ¿Tṵ̈küü̃ nua pechigüu daũgu íperüdaunüü̃? Daatama Ngechuchu yima daunaãnewaukü, rü ñemaãkü tstsms míí wena núma naüü̃, ñama nüü̃ pedauürüü ñeguma daunaãnewa na ugu."12Ñeguma nümagü Yerucharéü̃ka̰ nawoegu rü yima mapüne Óribunek ügu āéganewa ninaí, rü Yeruchareü̃ arü ngaikamawa na ñema, rü wii nguneü̃ i purakü chawürüarüwa na ñema. 13Ñeguma nümagü ina ngugügu, daunba naka na igü i pechika, nagu narü ehoü̃ne. Numagü njj rü ga Pedru, kuaü̃, Jacobo, André, Felipe, Tomas, Bartolomé, Mateu, Jacobo Alfeo nane, chimoü̃ Zeloteyiü̃kü rü Juda Jacobo nane. 14Rü guü̃ma nümagü rü guü̃guma wiiwa na ñemagü, na wiigu na yumüḛgüü̃ka̰. Rü ñema ta ñemagütá ya ñeatagü, María Ngechuchu naé, rü tüma enegü.15Rü ñema nguneü̃gügu Pedru naenegü arü ngautanügü na chi, rü ãẽò duuü̃gü naguü̃ rü ñaü̃: 16"Chauenegü, marü ningu ñema Ñae üü̃neü̃ nuküma Dabiü̃ muü̃ na ümatüaü̃ka nachiga Juda norü kuaruü̃ iü naka ñema duuügü NgechuchuÜ̃ iyaugüü̃.17Rü nümarü wii tatanüü̃chire nii, rü nana yau i wii meü̃ erü Tupanaka na purakü norigu" 18(Rü ñuma daa yatü yiema dieru norü chieü̃ka nüna aü̃maa naka natae wii naane, rü ñema wena naerumaa inanago rü ni waipütü rü inayiü̃ guuma i naü̃neta. 19Rü nüü̃ nakuachigagu i guuma i yeruchareü̃kaagü ñem a naane i nagagüwa, rü ñema rü "nagüchitaü̃", ñaü̃chiga nii.)20Erü wiyaegüaru poperawa na ümatü: "RÜ NORÜ NAANE NÜIKA NA ÑEMA, RÜ TAU TOGUE DUEE ÑEMA PE". "RÜ TOGUE NAYAU I NACHIKA."21Rü ñemaka, ta nawee, na wii yatu yima guu nguneü̃gü tüü̃ ümü kügüü̃ ñeguma yima kori Ñgechuchu o ukugu rü tawa ina uuguta, 22rü nawa na ü̃gü ñema Juan arü baiechiga ñumarüto ÑÜma ñema i nguneüga i tatanüwa na daunaanewa na ñegüaü̃, rü torü testigunii ñeguma inarü dagu." 23Nümagürü tare yatügü tapeen na nu, yuche, Barsabágu aegakuy, ruta meu duuügüikü nii rü ñegumarüü̃ta ya Matia.24Nümagü na yumuegu ru ñanarügü: "Kuma, pa kori, nuuku fa i guu i duuuguaru maune, ñemaka tou nawe yima daa tarewa nekurukuni ya kuma kuna yauku. 25Na kunamuuka nauauka naa puraku Júda itaü̃ ñeguma noru pokiwa naugu." 26RÜ wii dieru tuu nananagügü na ñemawa nüü̃ nakuagüü̃ka na ñeü̃rüü̃ ñema tare tá na ikükuü. Ru matíagu nangu, ru negumatama ñema ãã ore aru uruugutanü naa.

Chapter 3

1Ñumarü Pedru rü Juan tameepü̃arü oragu yauanekü rü tupanata taü̃newa nai, erü ñema nii yumüearü ora. 2Ñema yima tupanapatawa nañema wii yatu norü bükümatamo chieparakü, rü guü̃ nguneü̃go ñema natanüü̃gü rü yima Tupanapataarü ia a meechiü̃gü aeganegu naamugüü̃, na ñema dieruka inaraü̃ka, nüna i duuü̃gü a yima Tupanapata taü̃negu chokuü̃. 3Ñeguma nüma Pedro rü JuanÜ̃ nadaugu na Tupanapata a taü̃nego nachokuü̃, rü yima chieparakü nüü̃ naweme rü dieruka nüna naka.4Pedru rü Juan meama nüü̃ narü daunü, rü Pedru ñanarügü nüü̃: "Toü̃ nadawenü". 5Yima chieparakü nüü̃ nadawenü, erü nüma nüü̃ nakuago rü chi taakü nüna naagü. 6Notürü Pedru nüü̃ ñanarügü: "choü̃ natauma dieru rü uiru, notürü ñema choü̃ ñemaü̃ ta kuna chaa. Rü naegagu ya Ñgechuchu ya Cristo ya Ñacharétukaa kuü̃ chamu, rü inachi rü iuneküü̃."7Pedru rü noprü tügünemeegu niyauachi, rü nanachiee; rü ñegumatama naporae yima nakutügü rü nametüü̃gü. 8Nayunagü, rü nachi rü naügü a uneküüü̃; rü nüma Pedruwe rü Juánwe Tupanapata taü̃negu naüku, rü nana yunagüane rü Tupanaü̃ nikuaüü̃ü̃.9Guü̃ma i duuü̃gü nüü̃ nadaugü na iauü̃ rü Tupanaü̃ akuaüü̃ü̃. 10Numagürü porakü nabaiachie ñema duuügü naka ñema nüü̃ ngupetüü̃ yimá yitü̃ ga Tupanapata taü̃nearü ia meechiü̃gu aeganewa rutoü̃kü rü yiema dieruka ikakü.11Rü tama Pedruna rü Juanna niugachichaü̃, ñema guuma i duuü̃gü naü̃tawa nabumü ñema chopetüchikawa charamóuarü üpetüchikagu aegaü̃, guü̃ma i duuügü poraakü nabaiachie. 12Yeguma Pedru ñaaü̃ na daugu, ñaakü ñema duuü̃güü̃ na ngaü̃: "PemagÜ, Íraétanüü̃gü, ¿Tüküü̃ pebaiachie?¿tüküü̃ toü̃ perüdaunü ñama torü porama rü torü meü̃maa tanameeeü̃ rü ü̃?13Yima Abaaru Tupana rü Ísaakarü rü JacobarÜ, yima tanatügüarü Tupana, rü yimatama i ñuma Ñgechuchuü̃ tachigaekü, na guü̃arü yeera yiü̃ka. Yimatama permagü aegakü i piratuü̃tawa penagakü, rü ñeguma nüü̃ añechaü̃gu a Pirátu, rü pema rü tama penaweegü na aneaü̃. 14PemagÜ rü tama penawae na inanguuchiü̃ yimá Üünekü yima aikuma mekü a ngechucho, notürü naka ipeka na peka inanguuchieeaü̃ka na wii i maetaü̃.15Rü pemagütama peamagü yima Ñgechichu tüü̃ maeeekü, notürü yima Tupana rü wena nanamaee, rü tomagü rü nüü̃ tudaugüü̃ na wena namaü̃ü̃. 16Ñuma daa yatü chieparachireü̃ pema nüü̃ pedauü̃ rü nüü̃ pekuaü̃ rü marü naka nitaane erü Ñgechuchuaü̃ naao. RÜ ngema Ñgechuchuaü̃ naoaü̃ka nii i naka ataaneü̃ i yima yatü chieparachierekü ñema ñuma i guema pemagu nüü̃ na pedaugüü.17Ñuma, chaveneegü, chamarü nüü̃ chakua ñeguma pema rü wiigu perü aegakügümaa peamagügu a Ñgechuchu, rü tama nüü̃ pekuagü na ta akü na peüeü̃. 18Notürü tupana rü ñemaakü naanguee ñema uneta i nukuma nümatama nüü̃ auü̃ namaa guü̃ma norü orearü urü̃gü. Érü ñema norü ore ümatüü̃wa ñanarügü, "Cristo rü ta nguü̃ niñe".19Ña menii i nüü̃ perüoeü̃ i peküma chieü̃, rü Tupanaka pei, rü peaogü na nüma peü̃ inapiaü̃ka perü pekadugü. 20Rü nümarüta numa nanamu a Cristo, rü peka nüü̃ naunetakü na perü aegaküā Ñgechuchu.21Nümani a yima nanawee i dauguü̃ i naanegu na naaaü̃ ya Ngechuchu ñuma táta nüma ya Tupana wena naeeeagu u guü̃ma i ñama i naanewa ngemaü̃. Érü ñemaakü nii ga nuü̃ yauü̃ a Tupana nawa ñema nukümaü̃güü̃ norü orearü uruü̃gü i üü̃neü̃. 22Moiché aikumaü̃chima ñanarügü: ""YIMA KORI TUPANA RÜ PETANÜWA TA NÜÜ̃ NAUNETA WII NORÜ OREARÜ URUÜ̃ I CHAURÜÜ̃ IÜ̃. RÜ NAME NII NA NAGA DE IUNÜEÜ̃ I GUÜ̃MA I ÑEMA PEMAA NÜÜ̃ AUÜ̃. 23NANGUPETÜTA RÜ TEE TATANÜWA TAMA NAGA INÜE I ÑEMA OREARÜ URUÜ̃, RÜ MEATAMA TÜMAGU NAPÓGÜ I TÜMATANÜWA."24Ngu, rü guü̃ma i Tupana arü o rearü uruü̃ Chamué rü guü̃ma i togü TupaarÜ arearü uruü̃gü naweama ügüü̃ rü ta nüü̃ ni ugüe na taakü ta üpetüü̃ namaakü. 25Pemagüni i Tupana arü orearü uruü̃güakü rü nukümaü̃chima yima Tupana Ábraáü̃maa nüü̃ niu: "WII KUTAA TÁ NII NÜÜ̃ RÜ NGÜEEÜ̃ I GUÜ̃MA I DUUÜ̃GÜ I ÑAMA I NAANEKA." 26Ñeguma Tupana wena namaeegu yima Ñane Ñgechuchu rü petanüwaira nanami na peü̃ nangüeeü̃ka, erü nanawee i wiichigü i pema na nüü̃ perüoeü̃ i pekümagü i chieü̃ rü aikuma pedogüü̃."

Chapter 5

1Ñuma na ñema wii yatü Ananíagu aāégaü̃ rü chafira nama̰, rü nümagü rü namma̰ nataegü wii norü naane, 2notürü üma rü nama̰maã wiigu narü Ĩnüe na nügüü̃ tüna yaugügü̃ ñure a yiema naanetanü, rü ñumachi éma ngúü̃gü i Ngechuchu i mugüü̃ü̃tawa tüü̃ nañegü yiema toguee diẽru.3Notürü Pedro ñanarügü nüü̃: Pa " Ananía, ¿ tṵ̈küü̃ ngo̰o chatanága kuĨnü rü Tupanaãẽ; üünekümaã kidora, rü kugüü̃ tüü̃ kuyau i ñure i ñema kurü naanetanü? 4¿Ena ñeguma tauta namaã kutaegu, tama ẽna kurüĨü̃ yiema diẽtu?¿tṵ̈küü̃ i kumaüü̃ Tupanamaã niĨ i kidoraü. 5rü ñeguma ñema oreü̃ naĨnügu Ananía, rü yṵküma inangu, rü poraãküü̃chima namuü̃e guuma ñema duuü̃gü ñeguma ñemaü nananukegü. 6Ñure ñema ñetṵ̈üü̃gü nananukegü naü̃ne, rü naata̰gü.7Rü tameepṵ̈gu ita ngu Ananía nama rü ñema taüku notürü tama nüü̃ takua̰ ta̰akü ni ngupetüü̃. 8Pedru tümaaã nüü̃auü̃: Ñema natarü nagu peunetaü̃gü yiĩüü̃ na namaã petaegüü̃ ñema perü naame "tüma ñataü̃: "Ngü̃, ñegumaepṵ̈guniĩ."9Ñeguma Pedru ñanarügü tüü̃; "¿Tṵ̈küü̃ pegümaã ñemaãkü wiigu perüĩnüe na namaã pidoraeü̃ka̰ i tupanaãẽ ya üünekü?Düka, ñema kiteü̃ ita̰güü̃ rü marü ínangugü, rü ñṵma rü küü̃ rü tá tañéma nañegü." 10Rü ñegumatama yuema Pedrupḛegu tiĩngu, rü ñeguma na chokugu ñema netṵ̈üü̃gü, rü yṵküma tüü inarü ngaugü, rü tüü̃ nayaugü, rü tümateü̃tagutama tüü̃ nata̰gü. 11Ñeguma nüü̃ nakua̰gügu ñema ngupetüü̃ rü guü̃ma ñema aõgüü̃ rü ñema togü duuü̃gü rü ta paraãküü̃chima namuue.12Rü ñema ngúeü̃gü Negechuchu i mugü̃ü̃, rü duuü̃güpḛewa nanaügü muuma i kua̰ruü̃gü rü meü̃gü ga Tupanaarü poramaã naügüü̃, rü guü̃ma ñema aõgüü̃ rü guü̃guma nangutakḛegüü̃ nawa ñema Tupanapatawa ñemaü̃ i chopetüchika ñema charamóuarü üpetüchikagu ãégaü̃. 13Rü ñema togü duuü̃gü tama aõgüü̃ rü namuue na ñema aõgüü̃tanügu naãgüü̃, noturü poraãkü ñema aõgüü̃ü̃ nangechaü̃gü.14Rü nimuetanü ñema aõgüü̃ erü muü̃ma duuü̃gü rü koriaü̃ naaõgüetanü; 15Rü nüma duuü̃gü rü ĩanearü namagügu naamugüü̃ ida̰weeü̃ norü pechikaü̃gümaã rü norü karuü̃gümaã na ñeguma Pedru ñema üpetügu, rü nāchipetamare nüna nguü̃ka̰. 16Rü ñegumarüü̃ ta Yerucharéü̃na ngaikamagüne a ĩanegüwa na iü̃ i duuü̃gü, rü muü̃ma Yerucharéü̃wa nanagagü ñema ida̰weeü̃ rü ñema ngo̰oa̰güü̃, rü guü̃ma naka̰ nitaanegü.17Rü ñeguma yima chacherdótegütegüarü ãẽgakü rü guü̃ ñema natanüü̃ i chaduchéugü rü poraaãkü niãũãhiegü. 18Rü ñemaka norü purichiaggügü̃ namu na ñema ngúegü̃güü̃ ínayauü̃ü̃ka, rüĩanearü pokupataÜ̃gu nanapokue.19Notürü koriarü orearü ñeruü daũkaã naka̰ naawãna ñema pokupataü̃arü ĩãgu chütakü, rü ínanamauü̃, rü ñanarügu nügü̃: 20"Ññema Tupanapata taü̃newa peĩ, rü guü̃ duü̃ piu na ñuãkü." Rü ñequma ñema ngúeü̃gü Ngechuchu imugüü̃ rü naga naĩnüe ñema ore, rü mouãkü pamamaü̃chi rü Tupanapata taü̃newa naĩ, rü duuü̃güü̃ nangueẽẽ. 21Rü yoni nüma chacherdótegüarü ãẽgakü rü natanüü̃, rü naka na ñegumagü guü̃ma ñema Irañetanüü̃arü ãẽgakügü rü ãẽgakügakügütükumü ügüü̃ namaã nangutakḛeü̃ka̰, rü pokupataü̃wa nanamugü purichíagü na yaguagüãü̃ka̰.22Notürü ñeguma pokupataü̃wa na ngugügu ñema purichíagü, rü tauü̃ü̃ma ningaugü, rü nawoegu, rü nüü̃ narüugüe, rü ñanarügügü: 23"Yimá pokupataü̃ rü narü wãta, rü meama nataichirḛ, rü purichigü nüna nadaugü naãwa. Notürü ñeguma tayawãnagu, rü tauü̃ma ha daugü iaiepewa."24Rü ñeguma ñema oreü̃ naĩnüaegu ñema chacherdótegüarü ãẽgakü rü ñema togü chacherdótegü i ãẽgakügü iĩgüü̃ rü yima Tupanapata taü̃nearü puríchíagüarü ãẽgakü rü guü̃ma nabaiãchie erü tama nüü̃ nakua̰gü na ñetá ta nanguü̃ guü̃ma ñema rü ñuãkü tá ngoẽẽgüaü̃. 25Ñeguma ñema na ngu wii yatü rü namaã nüü̃ niu, rü ñanarügü: "Ñema yatügüpepokuechirñéü̃, rü Tupanapata taü̃newa nañemagü, rü duü̃güü̃ ínanqúeẽẽ."26Rü ñéma naĩ Tupanapataarü purichíagüarü ãẽgakü wiigu namaã norü purichíagü na agagüãü̃ka̰. Notürü meamare ñema nana ngúegüü̃nigagü eü namueü̃e na duuü̃günutamaã inamuuchigüaü̃. 27Ñeguma namaã inangugügu, rü ñema ãẽgakügüpḛewa nanagagü, rü ñema chacherdótegüarü ãẽgakü rü ñanarügü nüü̃: 28"Marü poraãkü pena tanachṵu na tama ñema Ngechuchuégamaã pengúeẽẽtaeü̃ka̰. Noturü pema rü guü̃ne a Yerucharéü̃küãü̃ namaã pengúeẽẽ i Ngechuchuchiga, rü ñṵachi tona penauchaü̃ na togagu nayuü̃ yima Nechuchu."29Rü Pedru rü wiigu namükügümaã nanangãü̃gu, rü ñanarügüü: Narümemae niĩ na Tupanaga taĩnüeü̃ rü tama i taĩnüeü̃. 30Yima tanatüarü Tupananiĩ Negechuchuü̃ irü daeekü, yima pema tama pea magükü, ñeguma kuracha peapotagügu. 31Notürü Tupana rü nüü̃ nikua̰üü̃, rü nügüarü tügüneküwawa nanatoẽẽ, rü duuü̃güarü ãḛ̃gakü rü maẽẽẽrurü nanangukuchiẽẽ na Iraétanüü̃ü̃ nangüeeü̃kaa̰ na nüü̃ naoeü̃kaa̰ i norü pekadugü. 32Toma rü nüü̃ takua̰ na aikuma yiü̃ i guü̃ma i ñema pemaã nüü̃ tiuü̃ erü tadaugü ñema Ngechuchu üü̃, rü Tupanarü tüna nanamu ñema Naãẽ Üünekü na yíema naga ĩnüee. Rü Tupanaãẽ ya Üünekü rü towa inanawḛ na aikuma yiü̃ i ñema pemaã nüü̃ tiü̃."33Rü ñeguma ñemaü̃ naĩnüegu ñema aegakugü, rü poraãküma nanue, rü nanadaicha. 34Notürü ñema ãḛ̃gakügütanüwa nañema wii Paricheu Gamarié naega, rü nüma meama nanagúeẽẽ ñema Tupanaarüüü, rü guü̃ma duuü̃gü rü nüü̃ nangechaü̃gü, rü nüma Gamarie inachi rü nanamu na paaãchi ínamuü̃ãü̃ka̰ ñema ngúeü̃gü a Negechuchu imugüü̃.35Ñeguma nüma nüü̃ ñaü̃: " Yatüü̃gü Irakaãgü, peuãẽgü na ta̰akü tá namaã peüeü̃ i ñaã duuü̃gü. 36Rü nüma pekua̰ãchie ga ü̃pa ñuãkü ãḛ̃gaküü̃ nügü ningukuchiẽẽchaü̃ a Deudad, rü nügütama niu na wii nüü̃ kuákü nayiĩü̃, rü õòò yatügü nawe narüĩ. Notürü naama̰gü, rü nayu, rü guü̃ma ñema nawe rüĩü̃ ngiachi, rü ñema narüo i guü̃ma. 37Yikama daã yatüwena, Yúda Gariéanekaã, inarüdá nagu i ñema nguneü̃ i duata tüa ugüegagügu rü ñure duuü̃gü nawe naruĩ. Numarütñá nayu rü guü̃ma ñema nawe rüiü̃ rü nangĩãchiane.38Ñemaka̰ ñuma pemaã nüü̃ chiu, nüna pechogachitanü y ñaa yatüü̃gü rü nüika pena ñemagueẽ. Erü ñeguma nagagutama yiĩgu i ñema nüma naügüü̃, rü ta na puachiane. 39Notürü ñeguma Tupanaarü yiĩgu i ñaa naügüü̃, rü tavaküma penaoẽẽ; peuãẽgü na tama ngüraãchi Tupanamaã iü̃ penueü̃. Rü guü̃ma ñema ãḛ̃gakügü rü naga naĩnüe ñema norü ukṵẽ.40Ñumachi naka nakagüe ñema ngúeeü̃gü, rü Ngechuchi imugüü̃, rü naakua̰igü, rü nüna naãga na tama Ngechuchuchiga adeagügü̃ka̰ 41Rü ñema ãḛ̃gakügüna íniĩ ñema ngueü̃gü, rü na taãẽgü erü woetama Tupana nanawa̰e na ñemaakü Ngechuchuka̰ ngúü̃ nañegüü̃. 42Rü ñema nguneü̃gu Tupanapata taü̃newa rü ĩpatagüwa nanagúẽẽãma, rü nüü̃ niugüetanü ñema ore meü̃ na Ngechuchu rü Cristo na yiĩü̃.

Chapter 15

1Na yemagü i yatügü i yudioamewa maegüü̃ ñumachí Tupanaga i üüõgüü̃ rü narü choü̃gü ru ñumata Antiokaanewa na nguagü yiemagü taeneegü Tupanaga ĩ õgüẽ na nguetaẽü rü tuü̃ ñanarügügüi Rü ngẽguma pemahü tama pegü ípe wñiü̃cha̰müü̃pḛ echiraü̃gu yema Moiché tüü̃ muü̃rüü̃ rü tauaküma peü̃ na ngẽma i maü̃ i taojuma gúü̃. Rü ngemaka̰ paara ru Bernabe tama nüü̃ ni meachi. 2Rü ñemaka̰ paara rü Bernabe togü namükügüma rü yeruchareü̃wa na ngutae kaḛgü nachígaka̰ ñema ore.3Rü ngemaka̰ nümagü, ngema Tupanaga i õgüü̃ ngema nana mũgü, iãnegü i Fernichiwa rü chamarianewa ni chopetugü, rü yiemagü i õgüechiga ni deagú. Rü taü̃chima taeẽ tümaka̰ nua na negegu. 4Rü ngeguma nümagü Yerucharen wa na ngugügu, rü ngema duü̃gü ore i ngegumarüü̃ rü nümagü tümama nüniugu ngema guü̃ma Tupana meĩ nawagü ügüü̃.5Natürü ngema nümaü̃gü yatügü a õgüü̃, ngema. Paricheotetukumügü, nana yepetügü rü ñanarugugu: "Na meniĩ na nügü ína wiü̃cha̰müü̃pḛechiraü̃güü̃ u ngema tama yudiogü na ngemaka̰ Moichñe arü anera na ngegüü̃. 6Rü negegama ore arü ngegurüü̃gü rü õigü rü na ngutakaḛgü na ngemaü̃kü nachigaga a deagüü̃ka̰ ngema nua ngupetü̃ügu7Rü nawena poraükü nügümaã ya poragatanügügu, Pedru rü na chí, rü ñanarügü ya nüü̃: Pa echaaeneẽgü, Pemagü nüü̃ pe kua̰gü ü̃ pama Tupana penanüwa chouü̃ i chaugü, rü na ngemaü̃ kü chaũawa nüna ĩnüeka̰ ngema Tupana arü ore yaugüü̃, rü ngemaü̃kü na õgüü̃ka̰. 8Tupana, Torü maü̃ne kuakü, ojestilesgüma nüni ú; na naeẽ mekü nüna na aü̃, ñeguma nüā tuna na agurüü̃; 9Rü Tupanapḛewa rü namaã tawügü í ngema tama yadíugü i ĩgüü̃. Rü ngemaka̰ torü maü̃ne rü poaü̃kü na me.10Rü ñamarütata ¿Takuruü̃ pemagü Tupanaü̃ peügü, pemagü yiemagü Tupana ka̰ dougüenaãwa yaü̃ pe gokügüü̃, woo torü papagü woo yiemagü tama tana ngenagügüü̃? 11Natürü yiemagü taã õgü natüna poü̃güü̃ naetuwa ngema korí Ngechuchurü negechaü̃ma, ñema tümagürüü̃.12Guü̃ma ngema natukumügü rü meama Bernabe rü Pauruga na ĩnüegü nachiga ngemata ngupetügüü̃ na Tupana nawa na ügüü̃ natanüwa ngema duü̃gü maemaregüü̃.13Ngeguma marü nunarü chaugügu naã deugüü̃, Jacobo rü (Santiago) nana naü̃ rü ñanarügü: " Pa chauneegü choü̃ pe ĩ nüẽ. 14Chimòü̃ta nüü̃ niu na ñuakü Tupana tüira tüna arü eẽgüü̃ ngema duügü tama yudiogüiĩ na ngemaü̃kü tümawa wii ĩõne na yauü̃ naegaü̃kü.15Ngema oregü arü ngegürüü̃ namengema ñaõ, na ngemaü̃ na wümatüü̃. 16NAWENAGü NGEMA ÑAAGü CHOMA RÜTA CHA TAEGU. RÜ WENATAARÜ CHANA Ǜ YIMA DAVID ARÜ TAEPATAÜ̃, NGERÜ MARÜ NARÜ NGÚ. RÜTA WENA ICHANA DAẼẼ́ NAETÜWA WENA NGEMA NGEPÜGŨ̀. 17NA NGEGUMARÜü̃ YIEMA NORE ÜTUKUMÜGÜÜ̃KA̰, RÜ NGEGUMARÜÜ̃ YIEMAGÜ YUDIOGÜGÜ̃ CHAUEGAKA̰ TÜNA NA KAGÜE. 18Negema niĩ ngema kori nüü̃ i uü̃, teẽ ngema ñaa nacnewa i mugüü̃ i üü̃ rü marü nuküma nüti kuaegü."19Rü ngemaka̰, ñaaniĩ chorü deã, rü yiemagü tama na meniĩ na tümapeẽwa chieü̃gü i wegüü̃ yiemagü nuküma nama arü naanearü nguchaãka̰ i woegü̃ka̰. 20Natürü tü maka̰ tata wüaegü na ngemaü̃kü nüna ta yagueü̃ ngema ñaa naanearü ya ianewa rü meama nana yaugü rü ñumachí nawa na ugütaegü ngema yudiogü arü popera pokuchiga yeama chinagogagüwa guüguma ngema nguneü̃ arü ngü̃chigagu. 21Rü Moiché rü wiichigü ya ianewa rü meama nana yaugü rü ñumachí nawa na ugütaegü ngema yudiogü arü popera pokuchiga yeama chinagogagüwa guüma ngema nguneü̃ arü ngü̃chigagu.22Rü yema ore rü nüna megüü̃chi i ngema ore arü ngerürüü̃ rü yema ãigu, rü guüma ngema ogütanüü̃, rü Judas naega Barsabas rü Chiraü̃ nideechigü, ngerü woonaĩane má na kuãgü rü Antiokiawa paurawe rü Bernabéwe tüna mugǜ. 23Nümagü rü ñaa na wügü: Ngemagü Iupananü buü̃gü rü oĩgü, rü naeneegü, yiema Tupanaga i agüe Antokiawa, chiria rü chilichía: ¡moegüü̃chi!24Nüü̃ ta ĩnüegü na no ngemaĩ tatanüwa yatügü ina choüü̃, ngerü woo tomagü tamachirẽ tana muachitanügü,rü ngemaka̰ ngema duügü norü maüwa naka̰ na chiaeẽ gü ngema Tupana arü ore. 25Rü ngemakã, guama tomagü nagu tarü ĩnüegü na ñore yatügü ti deechigüü̃ na ngemakã peka̰ ta mugüü̃ka̰ natürü pauro rü Bernabé maa na amükügü, 26Yatügü norü maügü agüü̃ aukümaü̃wa naegaka̰ yima torü kori ya Negechucho.

Romans

Chapter 1

1Pablo, wui ya Ngechuchu arü purakutanüü̃, norü puraku na üü̃kã, Tüpana arü orẽ ü̃ ya uüka. 2Rü ñaa niĩ i ore i meü̃ i na uegüü̃ nawa i norü ngüeü̃gü nawa i ore i umatüü̃. 3Rü nane ya Ngechuchu chiga, ga nukümaü̃ka ya Dawi taa niĩ.4Rü yueü̃tanü wa ã narüda, rü Nüma rü porákü ya Tupana nane nìĩ Naãé ì üuneü̃ wa Ngechuchu ya korì Nane. 5Rü Ngechuchu gãgü ta na yaugü ì ngüü̃ma ì megüü̃ ru ì ĩnüeü̃ na ya õgüü̃ ngüü̃ ì nachìü̃anewa Naégagü ya Ngechuchu 6Rü daã ĩanetanü wa, rü Ngechuchu peü̃ na uneta na norü duü̃gü peìĩgüü̃kã.7Naã popera rüngüü̃ma ì ñema düü̃gü ì Roma wa ñemagüü̃ka nìĩ, Tupana pemaa na meküma, peká na kãì pemagü na pe üü̃negüü̃kã Rü ngüü̃ma ì ñema megüü̃ ru pewa na ñema, runorü nggümü ya Tupana ya tanatü rü korì ya Ngechuchu.8Tupana ìra moechaã, Ngechuchu egagü peka ya ngüãma, eru ngüü̃ ì naanewa na gü ì norü ore ì meü̃. 9Rü tupana choü̃ na dau ru nüü̃ na küã, na chauãe maã naka cha puraküü̃ na nane ya Ngechuchu arü ore ü̃ chì uü̃, na ngüü̃guma namea peü̃ chì uü̃. 10Rü chorüyumaẽ wa nakã ĩ cha kã na ñemaãkü, rü ngüü̃wama na mea choü̃ ì na nguüchìü̃kã, ñeguma norü nguchaü̃ yaĩgü rü peü̃ ĩ cha ya daü̃11Erü choü̃ na nguchaü̃ na peü̃chadaü̃, na ñemaakü pemaã nüü̃ chì uü̃kã ì Tupanarü orẽ, na yeeraãkü meaì peya õgüü̃ka rü õchì pe poraeü̃ka. 12Ñema nìĩ, chanawaeü̃ na wuìgü pemaa ì cha taãeü̃, wuìgü na meama wuìchìgü ya õgüü̃, perü õ rü õchì chorü õ.13Ñüma ru tama ì cha nawãe na tama nuü̃ pe kuãguü̃, pachaueẽgü, rü muẽpukuna petanü wa cha üchaü̃ noturüchoü̃ na ngucha rü tauküruwa petanü wa chaü̃, na ñemaãkü rü muü̃ma ì duü̃gü ya õgüü̃ka, erü cha nawae ì ñema duü̃güruü meã peya õgüü̃. 14Rü nguãü̃ma ì chana ngetanü, ñema numakãgü ì duü̃gü rü õchì ñema naì ya ĩanegü kãgü ì duü̃gü aü̃ ta ì chana ngetanü, rü̃¡ ta õchì ñema popera ü̃ kuãguü̃ rü õchì tama popeü̃ kuaguü̃ aü̃ ì cha na ngetanü. 15Rü ñemakã ì ñuma, choma marü, ĩ cha memarẽ na petanü wa cha uü̃ ì Roma wa na pemaã ta nuü̃ ì chì uü̃ ì Tupana arü õré.16Rü taukãma nakã cha ãne ì ñema ore meü̃, erü Tupaarü para nìĩ ru yiema Ngechuchu aü̃ ya õgüe rü tüü̃ na ñemaü̃kã ì maü̃ ì taguma ì ngüü̃, tudio güka ìrã õchì togü ì duü̃gü kã. 17Rü norü orewa nìĩ ì tamaã ì nuü̃ ya uü̃ ya Tupana na torü, õgagüìkatama napeẽ waì mẽü̃, erü ñaakü ì na ìmatü, "Rü NGÜü̃MA I ÑEMA DÜü̃GÜ I MEÃ MAẼü̃ RÜ NÜü̃ NA ÑEMA I MAÜ̃ I TAGUMA I NGÜü̃."18Rü Tupana arü nü rü norü pokü rü dauna guü̃ ì naane wa nì ná ü̃ nakã ì ngüü̃ma ì ñema duü̃gü, chìrì maeü̃ rü tma meã ya õgüü̃. 19Ñaã nüü̃ ì küaü̃ nachìga ya Tupana rü meãma duü̃gü ká na na ngõmatü, erü Tupana rü meama düü̃güü̃ meama nügü na küãeẽ.20Rü woõ tama nüü̃ ì daugü ì narü megüü̃, rü norü pora ì taugüma ì ngüü̃ rü ñema megüü̃ ì ñaa naane wa nüü̃ ì daü̃ , rü norì naãne ugugü kürüwa nüü̃ ta daü, rü ñemaka taukurüwama takü waá nugü ĩ na poü̃. 21Erü woo, na Tupana ü̃ na kuaguchìreü̃, rü tama na na yaugü na norü Tupana yaĩĩkã, ru baì ta nuü̃ narü moeguü̃. Notürü ñema duü̃gü rü norü ìnuwa rü yeẽraãkü chìeü̃ gü norü ìnüẽ, rü norü maü̃negü ya poraãküma taĩnẽ rü yeeraãkü na wáaneü̃ wa na ñema.22Rü nüü̃ ya uguegü rü küa nüü̃ na ñemagü, noturü Tupanapeewa rü tauma küaguü̃ nìì. 23Nümagü rü Tupana ya maükü rü porãkünanìĩgachìtanü, rü yüwaẽgüü̃ maã na tüpaãgü, werì maã na tupaãgü, rü naã na tupanaãgü, rü ta õchì atapegumaã na tupanaãgü.24Rü yemakã ya tupana rü düwa ñema chìeü̃ wa ì na na woõchìtanü, na ñemaãkü nügüü̃ne arü nguchaü̃gü nugumaã na maeükã. 25Rü nümagü rü doraweama ì narü Tupanaü̃ ya aìkumaìĩkü na ìna choü̃, rü tupana chìkünaã ü̃ ámã nì kuãü̃ü̃gü rü taugma ya Tupana üchì ì ĩküü̃ nì kuãü̃ü̃gü.26Rü yemagagü, duwaga Tupana rü ñema chìeü̃wa na na woõchìtanü, rü norü ngeü̃gü rü nugurüü̃ ngeü̃maã namachìarü nguchaü̃gü nügümaã na maeü̃ rü poraãküma Tupana peẽna na ya nguchìnügü. 27Rü yegüma rüü̃ta, ga yatuü̃gü rü nugürüü̃ yatuü̃ maã tama namachì arü nguchaü̃gü nugü maa na mãẽ. Ñaãgürü ì yatue ü̃ nìĩ poraãkuma ãné ĩ ugüü̃ erü nugüruü̃ tamá yatuü̃ maã na mae rü yemakã poraãküma Tupana na na poküe28Rü yema na tama norü ĩnüwa Tupana ü̃ na küãchaü̃güü̃, rü düwa ga tumana rü ĩnü ì aü̃ãchìü̃ü̃ wa na na woochìtanü, na ñemaãkü nagü na maẽü ì ñema naküma gü ì poraãkuma chìü̃.29Rü ñema duü̃gü rü na nguü̃raü̃ü̃ ì chìü̃maã na ya pagü, chìeü̃ na üé, `togü arü ñemaü̃gü nugü aü̃ na nguchaü̃eẽgü, norü ì nugürü chìeü̃ rìkã tama nìĩ. Rü poraaküma nugüchì nã aìẽ, rü na maẽtagü, rü na nuẽweẽgü, ru nì doraẽtágü, rü poraãkümã na chìekümagü. 30Rü na uweẽgü, rü togümaã dora na üé, rü tupana maã na uãnüãgü. Rü paãma na nuachìwedgü, rü taumã nugü aü̃ na megüẽé, rü nugu ĩ narü tagü.Rü na nguü̃raüü ì chìẽü̃ na üé, rü tama nanatüga rü naega na ìnüẽ 31Rü tama meü̃günarü ìnüẽ, rü taueü̃ma na ngéchaü̃gü, rü ñoma naẽü̃gurüü̃ nì ĩgü rü poraakuma nì chìekümagü.32Rü ñema duü̃gü rü meama Tupana arü õrẽ ü̃ na kuagü chìrẽ, rü ñema duü̃gü ñemaãkü maeü̃ na wuì na wuì ngüneü̃gurüta na yüeü̃. Rü ñeguma togü cheü̃ üegü rü ñema chìeü̃maa na taãẽgü.

Chapter 2

1Rü Düka, tütama kugü ĩ kuüẽ, kuma pa yatü, toũ küunetã weeũ, rü kugü tama ĩ küpokü. Rü kuma nakü unetaweeũ, rü chieü arü urüü̃ kiĩü̃. 2Rü yiemagü rü mema nüü̃ ta küãgü na Tupana ru ta na pokuẽü̃ i ñema düü̃gü i ñemaãkü maeü̃.3Rü dukã nagü ru ĩnü, kumã pa yatü, küma na nüü̃ ki uẽ chaü̃ i ñema duü̃gü i chieü̃ arü ũrüü̃ i ĩgüü̃, rü kümã rüta ñema tama i chieü̃gü ĩ ku maü̃. ẽ nã taü̃tamamee i kuü̃ na poküü̃ ya Tupana. 4Rü tuküü̃ tàma i nagü kurü ĩnü i ñema megüü̃ i Tupana kükã ũü̃, Tupana rü poraãkümà kumaã na mekuma rü tama paã poküchaü̃, rü yanã na ĩnü rü pemaana meküma rü meü̃ i nama wa peü̃na gagü na ñemaãkü nüü̃ i perü òeü̃kã i pekuma gü i chieü̃.5Rü ñaã kuma ĩ naü̃petü erü kurü maü̃ne rü na tai rü õchi tama nuü̃ i kurü õchaü̃ na chiri kü maüü̃ rü kugükã tama ĩ kunã nutakeẽ i nü i nü arü ngüneü̃ wa tana ngügü, rü ñema, ngüneü̃ wa ta na ngugü Tupana ta nana wena ñuakü ta na poküẽü̃. 6Rü wuichigü i duü̃guaü̃ tana na ütanü na ñuãkü na maeü̃ i ñaa naanewa. 7Rü ngüü̃ma i ñema duü̃gü meã maeü̃ rü Tupana rü taãẽ ãkü, meü̃ rü maü̃ i tagüma i ta wuichigü nanaã.88 Rü nguü̃ma i ñema duũgü̃ i nugügü rika tamã rü inueü̃, tama aiküma gã inüeü̃, noturü ñema chieüga ĩnueü̃, Tupana arü pokü ru õchi chieü̃ ta nakagü ĩ nangü. 9Rü poraãküuchima taü̃ rü nguü̃ i chieü̃maa, ta Tupana na na poküe i ñema duü̃gü i chiri maeü, rü ñema yudio gü ira ta niĩ poküe ñemawenã ta guümai duü̃gü tatana poküẽ.10Notürü nà ngüü̃raüü̃, i meü̃ tã nakã ĩ na ngügü i ngüü̃ma i ñema duü̃gü i mea Tupana kã maẽü̃, yudio gü kã irã ta ĩna ngügü i ñema megüü̃ rü ngüü̃ma i ñema togü i duü̃gü kã tà ta ĩ na ngügü i ñema megüü̃. 11erü Tupana wàrü ngüü̃ma i duü̃gü rü na wuigügü̃. 12Rü ngüü̃ma i ñema düü̃gü chieü̃ ügüü̃ rü tama nuü̃ kuãgüü̃ i mugü ga muiche umàtüü̃, rü ta na poküe.13Rü Tupanapeẽwa rü tauwama na meè i ñema duü̃gü i inuetanüü̃ mare i ĩgüü̃ rü õchi tamã nagü maeü̃, noturü ngüü̃ma i ñema duü̃gü Tupana arü orẽ i ngügüeeü̃ rü Tupana peewa ni maeẽ. 14Rü dukãa i ñema düü̃gü i tama judeugü i ĩgüü̃, rü ñema duü̃gü tanü wã rü na tauma i Tupana arü orè, notürü ñegüma nüechama na ügüãgu i ñema Tupana nüũ müũ, rü nüü̃ nünü nã daüeẽ na nüü̃ na kuaguchireü̃ i Tupana aru orẽ.15Erü nakümagüwã tani ĩ i nüü̃ na küãgüü̃ na takü ya ĩü̃ i meü rü takü ya ĩü̃ chieü̃, rü ñeguma chieü̃ na ugügü rü naãẽwatama nüü̃ ta na küaẽ na chieü na ugüü̃, rü ñeguma rüü̃ ta meü̃ na ugügü rü naãẽwã nüü̃ na kuagü na meü na ugüü̃. 16Rü ngegumarüü̃ ta ya Tupana. ñema ta nã ngüpetü i ñema nguneü̃ i Tupana wuichigü i düü̃güna na kagü i ñuakü na maeü̃, namaã i norü õre, ya Ngechuchu.17Notürü kugüãkü tama judio ãkü ku kagü, rü muiche arü mugü̃gü ki ü̃ rü õchi Tupana ü̃ ki küãüü̃. 18Rü nüü̃ kü küã i norü nguchaü̃, rü Tupana arü muguwa nakã pe ngüe na nakã pe daugüü̃ i ñema meü iĩü̃. 19Rü nüü̃ ta kuãgü na ñuakü i tana ukueü̃ i ñemagü tama Tupana ü̃ kuãgüü̃ rü õmü tiĩgü i nakã i ñema ẽaneü̃wa maeü̃ i duü̃gü. 20Rü nüü̃ ku küã na ñuakü i küna uküeü̃ i wui tama naaeü̃ küãü̃, rü nüü̃ kü küã na ñuakü i küna ngüeẽü̃ i ñemagü tama mea maèü̃, rü muiche arü mugüwa nuü̃ ku küã i ñema aikuma, rü ñuãkü i kuna weü̃ na ku maüü̃.21kuma na togü ü̃ kü ngueèü̃, e na tama kugü ü̃ ira kü ngüeèü̃ kuma na kü nguèètaeü̃ tama na i ngiĩka, rü kuma ruĨku guĩ. 22kuma nataü̃ i wui i ngekü i ngikü maku maüü̃ ñakü ü̃, rü kumã ru wui i ngekü i ngikü maa i kü maüü̃ kuma na norü tupana chikünaã chi kü aĩ, rü norü ngütaqueepataü̃ gugü naka i kuya daü i norü tupana chikünaagü.23Küma na namaa i kugu ĩ kurü taü̃ i Tupana arü õre, rü õchi tama norü òrè ki ngüeẽ rü norü ore maa kü inücawee. 24Rü küka gü rü pora ã küma duü̃gü peẽna rü nã chie i Tupana egã egü chiri kü maü̃ rü marü ñemaakü na wü.25Rü negüma Tupana arü õrega pe inuegü rü na me pegü ĩ pe wie chamupeechira ü̃gü, notüra tama Tupanagã pe inuegü ru tauwawa peü na me i ñema. 26Rü dukã ngẽma togü i duü̃gü i tama nügü iwiechamüpeechiraü̃güü̃ rü woo tama ngẽma naügügu notürü Tupanaãrü duü̃gü tà ni ĩgü ega naga naĩnüẽgu i norü mugü. 27Rü dukã pa chaeègü i judeugü rü ñema duü̃gü i tama ĩwiechamüpeechiraü̃güü̃ notürü Tupana ga na ĩnüe, rü ñema duü̃gü ru ta Tupana peewa peü̃ ni ugüè na chiri pe maeü̃.28Rü dukã rü tama ñema na judeua kügü peiĩguü̃ niĩ na aiküma Tupanaãkügü peiĩgüü̃, rü tama na ĩpewiechamüpẽchiraü̃guü̃ kã niĩ na Tupanãrü duü̃gü peiĩgüü̃. 29Erü yiema aikuma tumaãrü maü̃newa Tupanaga ĩnüẽ tiĩ ya aikuma Tupanaãkü iĩè rü ñeguma aikuma taãẽwa yaõgü niĩ i aikuma Tupanaãrü iĩü̃, rü Tupanaàè i üüneü̃ nii tuü̃ rüngüeeü̃ i na ya õgüü̃kã rü tama ñema ga müichè ümatuü̃gagu niĩ, rü yiema aiküma Tupana aküiĩè rü Tupana rü tümamaã na taãè woo duü̃gü tama

2 Corinthians

Chapter 1

121 Tupanaãrü meìmaã nuũ ì tcharü moẽ i ñema corintowà ñemagü iya ògü ü ñumatchi guũma ore arü ugüruũgü i aka yawà ñemagü choma i paura i Tupanatama choũ na yau noü ngutchaũmaà na ñemaãkü Ngetchutchu arü ngueẽẽtanüũ itchi ĩ ĩ ka ü timuteu ya yima taeneẽ. 2 Yima tanatü ya Tupana ü ñumatchi kori ya Ngetchutchu aü ngümü ü ñumatchi noü meìgü ü pemaã na ñema.343 Moẽ ya tanatü ya Tupana ü kori ya Ngetchutchu tanatü ya ñetchaũtüũ waekü ũ ñumatchi ya yima Tupana ya nüemaũ tüna naãkü na tüũ na taãẽẽẽĩ. 4 Tupana ü guũma i torü òẽẽgüwa tüũ na taãẽẽẽ, na ñema ka i yiemagüta tüũ irü ngüeẽikà ya yiema nguũ i ñegüe ñematamà i taãẽ i nawa iyaugü ü ta tüna tanaã.5675 Ñuma na nüũ utchiga i ñema taütchiĩ cristuarü òẽẽtchiga rü ñegumaniütata toguatagümaã nüũ itiũ i ñema ngüẽẽ i tüna naã. 6 Na i oẽẽgü ñemarü toü ngüẽẽruũ niĩ na ñemaãkü guãma na yaugüũka i ñema maũ ñegumarüũta niĩ ñeguma tüũ na ñemagu i ñema ngüẽẽ ü ñemamaã tüũ itarü ngüẽẽ ü poratü nataã na ñemaãkü yana namaã ta i nüũka i ñema oòẽẽgü i yiemagüta tüũ ñema. 7 Kugu aiküma taya ògüerü nüũta kuagü ñuma na kuma tomaã nüũ ikui ü i ñema oãẽ, ü tomaã iku ngeuta i ñema taãẽ.89108 Pa chauneẽgü ta nawaegüta nà nüũ ipe kuae i ñema oòẽ i nawa ta ñemagü i atchima ya, Rü yana namaã ta inüe i wüi i naweta `poraãküma ya i tokà ü ñemaka poraãküma tana ĩãtchiãgü ü ñemaka düwataà marü tama toũ na ñema i nguẽẽ na nakata daugü i ñema maũ. 9 Torü maũne arü aipena rü towa nagu nà marü tayue notürü ñaã toũ na ngupetü na nüũ itarü oeĩka na togü'gügutama taya ògü ü Tupanarü na nawae na nagu taya ògü eü nüma niĩ i nüũna tautcha na tüũ inarü da'güẽ ya yiema yuee. 10 Ñümarü taũma i aü̃kümaũ i yuwà tüũ ina gaũ ü naya daẽẽta na yuwà tüũ ina yaũ ñema torü nguẽẽ ü Tupanagu tana ügü i torü nguẽẽ ü nümatà wena taarü toũ nawa ina yaũ.1111 Ñeguma pemagüta peü yumaẽmaã toũ ipeũ ngüẽẽgügu muẽma ü toka ta yumaẽgü ü ñegumarüütata yiema ya muẽmà Tupanana moẽ ãẽ nakà i ñema megüũ i nawa ta yaugü.12131412 Rü naka poraãküma togü iti kuũũgü i ñaã ü nüũ iti ugü i namaã i toü ĩnü i meĩ na meãma guü i duũũgü maã meã ita chopetü ü ñegumarüüta i pemaã namaã i guũma i aiküma i Tupanawà neũ tama ya tüarü kuamaã togü maã ita kuagü Rü wai ñema Tupanaãrü meĩ tomaã ina kua. 13 Rü na tauma ga takü ga ikuũ ñema pemaã nüũ itchi ü Rü ñemaka cha nawae na meã nüũ ipeb kaagü. 14 Rü woò i ñuma ü tama aiküma meã toũ na ipekua Rü ñeguma meã toũ ipe kuagu ü pemarüta tomaã ipe taãẽgü ü ñegumarüũ tata i toma pemaã tà taẽgü ñeguma ina ngugu ya Ngetchutchu ya cristu.151615 Nüũtcha kua na nagu i peya ògü i ñaã ü ñemaka ñatcharügü ñematà chaü na itchaya daü i ñema meĩ i chawa ta yaugü yeguma tareepüküna tüũ itcha daugü. 16 Rü ñema chorü ĩnü rü ñeguma matchedoniawa chaũgu na pei itcha ya dau ü ñeguma chataegugu ü wena taarü pei itcha ya dau nagu charü chaukarü pemagürütchi choũ iperü ngüẽẽ na yudeawa chaaũ.171817 Taũta chomaã nagu i peü i nüẽĩ na ñaã choü ũ ü nà ñuẽãkü chanaü, na ñuguakü chorü me niĩ na duũũgü i ñoma i naãnewà maẽikümagu itchiũ eü ñema naküma i deũũ ü ñaũ niĩ ñematatchaũ ü yikamaãnü taũũtama ñematchaũ ñanagürü 18 Ñuma ya Tupana na aiküma nagu naya ò ũ rüũ, ü ñeguma rü ũ tata i pema ü togu ipeya ògü ñeguma takü pemaã iti ugu.192019 Ngetchutchu ya kristu ga Tupana nane chira ü timuteu ü choma ü natchigagu pemaã iti deagü ü taguma ñatarü gü nagü peya ògü ü e'na tama ñatarügü notürü guũguma pemaã nüũ iti ũ na nagu ipeya ògeĩ. 20 Nüetama' ega nure aü uenü tamaã na ügu ya Tupana cristurü woe guũgutama nagu taya ògü, Rü ñemakà nagagu ga Ngetchutchu ya kristu ü ñeguma Tupanaãũ i kuaũũgu ü ñatarügü ñemana ñaã niĩ.212221 Tupanarü peĩ ü ñumatchi toũ nana tautchaẽẽ na Ngetchutchu arü i ĩ gü ü ñumatchi nügüũ tü ũ ni deetchi. 22 Nü̃marü noü naãe maã tüũ ni kagü i toü maũnewa na ñemawa tüũna kuaũka na noũ i ĩgü na ñemamaãkü tüna nana ãũka i ñema tüna na uaũ.232423 Tupana maã chaya utaree i guũma ĩ ñemanütchiu, choü dea maã Nüũtchiũ na taküka tama tchataegu i korintuwa ñematcha ü na tama peĩ cha pokuũkà ü ñumatchi tama nguũ peitchi ñeẽẽĩka. 24 ñaã ü tama nüũ ni utchaü no penü ò ta ngugü erü nüũta kuagü no poũ i ò ü na pora ñema tamata nauwaegü ü na wüigu pemaã ta puraküe na ñemaãkü ipe taããe güũkà.

Chapter 2

121 Rü ñemaka tamà wüikana peĩ itcha ya dau eüchi ñetchaũ peitchi ñeẽẽ. 2 Ñegumatchi choma ñetchaũ peitcha ñemaẽẽgu teètchi choũ taãẽẽèĩ i yikama tanà pena yiĩ ñuãkü taarü choũ ipe taãẽẽũ eü ñetchaũ penatchaã.343 peka poperamatü chawü na ñeguga wena pei itcha ya daugu na tama choũ ipe ñetchaũẽẽĩka ü ta woi choũ ipe taãẽ ẽẽ choma nüũtcha kuagu ü guãma i pema ütchi taãẽ chona ipeã. 4 Yeguma pekacha wüetegu ü chañetchaũ cha oegaãẽ ü tcha aũ pekacha wüeta na tama pei naãtcha ñetchaãũeikà niĩ pekatcha wüetae na ñemawa nüũna ipe kuaüka na ñuãkü na taü̃tchi i ñema choü ñetchaũ ü choü meküma i pekagü.5675 Rü ngürüãtchi teè choũ ñetchaãũegu ü taũrü aiküma choüta ñetchaũẽẽ ñuma pemagü rüũ ñemaãkü ñuguakü ü katama cha ñetchaü notürü taũtünü na ngupetü. 6 Marü nàme na ñeika tama yiĩ i ñema poku ga nüna na ãgüũ ga duũũgü. 7 Rü ñumarü na meniĩ nüna ñetchaũ tape kagü ü ñumatchi porà nüna peã na tama ñetchaũ maã na i atchiã ẽìka.898 Rü ñemaka ü pena nakatcha kana ñetchaũ nüũ ipe weika. 9 pei cha üũka niĩ napeka cha wüetae na ñemaãkü nüũtcha kuaũka ngoirü aiküma peinüe.101110 chomarü tüũcha ñetchaũ ya yiema penaagürüta tüũ ì peñetchaũẽ ü ñema choü ñetchaũ ni'ina ñeguma na ñemagu na taküka tüũtcha ñetcha ãũ ü pekà niĩ i ñematchaü ü ñumatchi nape'ena ya Cristu. 11 Guũma ñaãtchaü na ñemaãkü chatanà tama taguya dauküraãũka ü ñemaãkü guãma i yiema gü ü marü nüũtà kuàgü i noü ĩ niì.121312 Yeguma troayiwa chaũgu na yema nüũ itchaü uũka i natchiga i mei ya kristu, ya kori ü chauka naya wana in ĩ ã na ñematcha puraküũka. 13 Rü tamà chataãẽküraũ na ñema cha yema erü tama ñema nüũ chaya'ngau ya chauneẽ ya titu, rü ñemaka nüũ i tcharü moẽ ü matchedonia waamà chaũ.141514 Nüna moẽta ãgü ya Tupana, erü nüma ü Ngetchutchukà tüũ ni gagü na ñemaãkü i poraeẽĩkà ñema noü kuagü rü tagagu niĩ i guũ i natchi kawa nangu ñoma wüi pumaraema i ngumü ũrüũ. 15 Yiemagü niĩ i pumaraema i ngümü i Tupanana i ãgü nawà ya kristu, ñema naema i meẽtchiì ü na puane tümatanügu ya yiema maẽẽ ü ñumatchi yiema tama ya ògüetanũgu.161716 Tümaka ya yiema chieĩwama ìẽ rüta yueẽìãkaemagü Rü tümaka ya yiema marü maũ yaugüe ü duũũgü i maẽẽì ãkü maã ta paanegü Rü teè marü ita memare na namaã iti dea i ñema tupanaãrü kuagü. 17 Tomagürü tama namaã ita taegü Tupanaãrü orè ñomatchi wüi i ñemaũrüũ ñuma na ügüũ rüũ. Rü nagagu ya kristu niĩ aiküma ĩtchi nüũ iti ũũ i ñema orè ü ñumatchi napeena ya Tupana erü nüma toü na muãtchitanü.

Chapter 3

1231 Wenaãrü yigütama iti kuaũũgü ena penawae na wüi poperamotü pekà taũ na nawa nüũ ipe kuakà na aiküma Tupanaãrü uruũ iti ĩgü ñuma togü ügüũrüũ. 2 pemagütama niĩ i wüi popera i wümatüũ rüũ ipeĩ i toü maũnewa, erü wüi i popera i wümatü ü guãma ya duũũegü nawà ta ugütae ü nüũ ta kua. 3 Pemagürü ü ñoma wüi popera ümatüũ rüũ toka pegü ipe wegü na kristuarü ipeĩgü tama wüetaruũ maã niĩ i ñema meĩ iperü maũwà ya wükutchi ü Tupanaãẽẽ i maũ ũmaã niĩ ipeü maũwa ya wükutchi Rü tama marü nutapütagu nawü i ñema mugü ü yatügüarü maũgu niĩ ina wü.4564 Nagagu ya kristo, ü Tupanagu taya ògü. 5 Tamà nüũ ti ugutchaü na nüũ ita kuagü ütchi natanaũ i wüi i ñemaũ moe togüna natamà taãgü eü Tupana niĩ i tona naũũ i kuagü na ñemaãkü tana üũka i ñematà ügü. 6 Rü Tupana' i katama tüna nana ã i kuà na norü purakü tanüũ i ĩĩka nawa i ñewa ñewakaaũ i uenü i namaã na üũ ya noü ĩãne. ñaã ñewakaãũ i ue nü ü tama maitche arü mugüwã ümatüũ maã niũ ü Tupama eẽmaã eü ñema mugü i yatü wümatü rü yuwa tüũ nagagü notürü ñema mugü i naããẽ i üüneimaũ i uũ ü maũ tüna naã.787 ñema nukümaũũ i uenü i yuwa tüũga i wüi ya nutapütagu ümatü ü poraãküma ni yaura ü yema duũũgü i iraekaãgü ü tauaküma muitchè tchametüũ na daugü i muũ i nguneigu. Rü muitche tchametü ü poraãküma Tupanaãrü meĩ maã ni yaura notürü ñemarü nawà nanguta narü tau 8 Na marü na tàutama i Tupanaãrü meĩ naka i ñema purakü ñewakaãũ i uenü Tupanaã ẽẽmaà iũ.910119 Rü yemaãkü woò na meẽtchi ga yema mugü ga yuwà tüũgagüũ i notürü yeeraãkü na meẽtchi i ñema uneta i ñewakaãũ i Tupana peewà tüũ meẽẽi. 10 Yema wüi i nguneigu i yauraküũ ü ñuma ü marü tama ni yauraküũ ü ñema ñewakaaũ i Tupanaãrü mei i ingu ü nüũ narü tamae i ñema nu kümaãũ. 11 Rü yema ga wüi i nguneĩgutà rü tau ü nüũ yema ga Tupanaãrü meĩ ü ñema ñuma ñema i Tupanaãrü mugü ü poraãkü narü memaaẽ nüũ i ñema nukümaũ.121312 Rü ñumarü ñema niĩ i toü nguẽẽ ü ñemakà tamà nüũta ãne na natchigagu i deagü. 13 Tomagürü tama muitchè üũti ĩgü. nümarü natchi umü maã nügü ni dütchametü na ñemaãkü i ñema iraetanüũgü tama nüũ na kuagüũka na wüi i nguneigu inarü ò.14151614 Yema ĩãnekaã i yemà ñemagü rü narü wataẽẽgü ü woò ñumarüta narü wataẽgü ñeguma nawa na ugütaegu i ñema nukümaü ü i mugü ü tamà nüũna kuagüegu eü nawatama na ñema i ngema nu kümauũ i mugu. Rü Ngetchutu ya kristu ukatatama niĩ i nawà ina nguũẽẽĩ i ñema nukümaũ i na kümagü. 15 Rü ñoma i nguneĩ guguüta ñeguma ñema muitche arü mugüwa na ugütaegügu ü tama nüũna kuagüega na takütchi ga niĩ i ñema orè eü noü maũnegüwa rü ñumarüta na ñema i ngema nukü maũ i mugü. 16 Rü ñeguma teerüe korikà taegügu ü ñema nu kümaãüũ i mugü ü Tupana tüna nana yau.171817 Ñaã ü matüũwa ñema dea i kori ñaũgu i u rü naãetchigugu niĩ ya dea ü ñetà kori arü üüneĩ i ñemaũwà ü tüũ nana tautchaẽã na nüna i ngaikamà. 18 Rü ñemakà i guãma i yiema na kristuaũ ya ògü ü ñoma wüi woruawa yigü i daũrüũ niĩ i ñuma na nüũ i dau i ñema kori arü meĩ ü ñema noü meü ü wüitchigü i nguneĩgu ü tüũ naya toòtchiẽẽraãũ na ñemaãkü na naraũgüũka na ñuma na to i duũũgü i ĩgü ñemarü koriwà ninaũ ü ñumatchi naãẽ ya üüneküwa.

Chapter 4

121 Rü Tupana noü ñetchaũ maã tamegü nana ü i purakü ü ñemaka tama na nawae na nüũ i oe. 2 Rü yemaka nüũ i tarü oe ga guũma ga takü i chieũ i ãne tüna aũ i yiikatama nüũ i kuà tamà duũũgüũ tà womü ẽ ãkümà nüũ ti i Tupanaãrü ore ü tama kuãkümà tüũta nguẽẽgü ü tümamaã nüũ ti ugü i ñema ore i aiküma napeewà ya Tupana, ü guãpewa togüta wegü na teegü iti ĩgü.343 Rü ñema meĩgü i oregü i nüũ ti ugü ü tama meã nangogu ü yiema tama ya ògüekarika tama niĩ i tama nango. 4 Nüma i ñema tupana i ñomà i naãne kaã ü tüũ narü wataãẽẽ ya yiema tama kristugü ya òẽ, nanewà niĩ i nügü na weĩ ya Tupana.565 Tama niĩ i togütamà iti utchiga gü rü yima kori ya Ngetchutchuũ niĩ iti utchiga Tomagürü pemaã togü ti ugüe na peü purakütanüũ iti ĩgü naẽgagu ya Ngetchutchu. 6 Nümatamã ya Tupana ü nanagürü ñema òmu rü tà waaneĩwa tana bai toü maũnewà tanaya yautchi na ñemaãkü nüũ i kuaũka i noũ meĩ i ñema ngetchutchutchiwewa i ya ura.789107 Toü maũwa na ñema i wü̃i i ñemaü iporaãkümà meetchiĩ ñowa wü̃i ii nawetchi i waimüwa üũrüũ nana meetchiãmà rü ñemarü nüũ ni utchaũ i ñema pora i tawa ñema ü tama tawà ninaũü̃ ü Tupanawa niĩ nenaũ. 8 Rü ñemakà woò tüũ na ñema na guũraãü̃ i gutchagü notürü tama ñemakà ta turae. woò tüũ na ñema i toü oegaẽẽgü, notürü tauũkama ta turaegü. 9 woò tawè na ãgü ü Tupanarü taũtama tüũ inata, woò tüũ na yiẽẽ ü ena tüũ na turaẽẽ. 10 Ñetãi ĩĩwa ü ñema toü òãẽgü rü Ngetchutchu arü yu nüũna bai na ñemaãku noü maũü taünewà na ngoũka.111211 Rütà maè nagagu ya Ngetchutchu ü guũguma aũkümaũ ü yuwà tà ñemagü guũma ñema toũna üpetü na Ngetchutchu na weĩka i noü porà nawà i ñaã to'one i yuwaĩ. 12 Na ñemaãkü i tomagü ü tamã nüũ ta muũè i ñema yu na ñemaãkü i pemagü na pei na ñemaũka i maũ i Tupanawà niũ.13141513 Orè i ümatü ü ñanagüügü, choũ na ñema i ò ü ñemakatchi dea , erü ñematama i ò arü ĩnü tüũ na ñema, tomagürüta na gutàya ògü ü ñemaka natchiga ti deagü. 14 Nüũtà kuagü na Tupanarü Ngetchutchuũ yuwà ina daẽẽĩ ü aiküma taya ògüta na nümarü yuwatà toũ ina dagüẽẽ, choũ ü pei ütata nanatü peewàtà tüũna gagü. 15 Peü meĩgüka niĩ i guũma i ñaã ngupetü na ñemaãkü ñema Tupanaãrü netcha'ũtümüũ ü wüitchigü i nguneĩgu ü wüietchigüwà na nguũka ü ñemaãkü ü yeeraãkütà moẽ Tupana tà ãgü ü ñemarütã taũ i mei nüũ niĩ.16171816 Rü ñemakà taũũkamà taturaaègü. Rü aikümà niĩ i ñema taüne ü ya yatchigü ü ya turatchigü notürü torü aipena iñema toü maũ ü ni ñewakaũtchigü ü ni poratchigü i wüitchigü i nguneĩgu. 17 Ñema toü òẽẽgü ü tana üpetümarè ü ñumatchi na iragümarè nüũ i ñema Tupanaãrü meĩ i taguma yagü ü taütchi. 18 Yiemagü i ñema nüũ idau ü tüũ nana tauraãũ notürü ñema tamà nüũ i daugü ü guũgutamà i ñema ü ñema taetümaã nüũ i daugü ü wüi i nguneĩgu üta naya gumarè.

Chapter 5

1231 Rü nuũtà kuagü na Tupana rü wüiya ukapü ta ko ita meẽẽ i daũguũ i naãnewã eu wüi i ngune ĩgu i yiemagüruta tà yue. yima ĩpata ya daũguũ i naã newa ñemane ü guũgutama na ñemaẽtcha ò aikümà wüi ya yatüarü ü niĩ ñemarü orè rü toü maütchigagu niyau. 2 Na ñuma na ñoma i naãnewã toonemaã ta mae ü tama aiküma ta taãegü rü Ta nawaegü i ñema toone ü noü meĩ maã nana ütchiruũ ya Tupana. 3 Na ñeguma tã yuegu ü Tupana ü noü meĩ maã ya düãũka i toone.454 Rü ñaã toone i ñuma toũ ñemaũ i toü newà, ü ti oòẽ gü ü ti aigüũgü erü tamà ta nawaegü na tona na yauãũ, Rü ta nawaegü i ñema toone i yuwaeĩ ü noü meĩ maã naya düu. 5 Rü nümatamà ya Tupana niĩ naca tüũya meẽẽĩ i ñaã ü ñumatchi tüna nanaã i noü naãẽ ü ñemawà nüũ i kuaũka naya nguẽẽita i ñema noü uneta.6786 Rü ñemaka niĩ i guũgumà nagu taya ògü erü nüũ ta kuagü i ñuma na ñoma i naãnewà ü toonewã mare ita maẽ rü ñemagagu nüna ta yaũ ya kori. 7 Rü ñema toü ògagu tà maẽ ü tama ñema nüũ ita daũgu tà maẽ. 8 Rü toũ na ñemà na nagu taya ògü ü ñemaka nüũ itarü oetchaũ i toküi magü i chie na ñemaãtü naũtawa ta maẽĩ ka ya kori.9109 Ta nawaegü na guũgumà toü koriarü ngutchaũ i ü woò toone nawaeiãkü marè ta maẽgu o rü e na nünatà yaũgü. 10 Erü guãtama i yiemagü rü kristu peewà ta ngugü na ñemaãkü wüietchigü na yauũka iñema tünaü naka na meĩ ü e'na chieĩ nakuũ yegumà ñoma i naãnewa ku yemagu.111211 Rü nüũ tà kuagü na takütchiga niĩũ i ñema no kori ĩi muũ ü ñemaãkü ta nawaegütchi na guãmà na yau gü i ñema aiküma Tupanarü tüũ nakua na ñuãkü i maẽĩ i yiema ü ñemaka i pemagü ta nawaegü na peü maũnemaã toũ ipe kuagü na teẽgü na ti ĩgü. 12 Ñaã ü tamà nüũ ni utchaũ na yigütama i kuaüũgü. Rü pena tana ãgütchaũ i wüi i ĩ nü na ñemaã kü tomaã ipe taãeika ü ñumatchi peĩ na ñemaũ ka i noü ngaũ tümaka ya yiema tügü i kuaũũgüe i tümaãrü maũwa.13141513 Rü Tupanakà niĩ ita duidugü üguũma i ñema rü peka niĩ ita naü. 14 Ñema Cristu arü ñetchaũ ü tamaã i na kua ü taya ògü na wüi ü guakama nayu ü ñemaka guãmà tà yue. 15 Nümarü guakama nayu na ñemaãkü ya yiemà maẽẽ na tamà tügüka i katama ta maũüka ü na nawae na nakàükatama ta maẽ eü nüma niĩ na yu ü wenaãrü tümaka i narü da.161716 Rü ñemaka ñema ngoragu, ü tamà tüũtà daugü ya toguatagü na ñoma i naã negu naã ta maẽ.Rü aiküma niĩ i ñema ngunei i ngupetügüũgu ñemaãkü nüũ i daugü ya kristu notürü i ñuma tama ñei rüũ i yatüãkü nüũtà daugü. 17 Ñegumà tümaũẽ ya duũũẽ kristuwàya aũgu ü ñewàkaãü i duũũtã tiĩ ü ñema nukümaũ i maũ ü marü na üpetü ü ñuma rü guũma na guũmà na ñewakaũ.181918 Guũma i ñema ñewakaãũ rü Tupanawà ninaũ, ü kristuwà niĩ i Tupana tamaã narü ngümü ü ñuma ü tüna nanaã i purakü na ñemaãkü guãma ya duatagü maã nüũ i u na nümarü marü Ngetchutchuwa tamaã narü ngümü. 19 Ñema pemaã nüũ itchi utchaãũ ü nawa ya kristu ü Tupanarü naka na daũ na ñuãkü na ñuãkütà i ñema duũũgü i ñoma i naãnewa maẽẽi na cristu maã narü ngümüe ü tau è arü chieigu na dawenüãkümà . ñema niĩ i orè i natchiga gu i dea na ñuãkü ü Tupana tamaã narü ngümü i tamegü naü.202120 Tupanarü tüũ na muãtchitanü na kristuegagu i deagüũka . Rü ñomatchi Tupanarü duũũgüka na kaũrüũ i tawà. Rü ñemaka kristugagu peita kaaũgü na Tupana maã ipeü ngümüeĩka. 21 Woò nana taũũma i noü chieĩ ya kristu notürü tagagu niĩ ga Tupana kristuü̃ nguü̃ya ñeẽẽĩ na ñemaãkü toü chieĩgüwa tüü̃ ina nguũẽẽĩka ya Tupana.

Chapter 6

1231 Tomagürü wüigu Tupanamaã ta puraküe ü ñemakà pena ta ugü na meã namaà ipe kagüüka ñema meĩtchiĩ i ñetchaũ ipe yaugü nawà. 2 Erü Tupana rü ñanagürü . Rü kuũtcha inü i ñema ngora i meetchi'igu ü kuũtcharü ngüẽẽta yeguma ina ngugu i maütchiga. i iperü ĩnüẽ ñaã niĩ i ngora i meẽtchi. ñuma niĩ noü nguneĩ i ñema maũ. 3 Tama tà nawaegü na ñema duũũgü ü na chiriãkü nüũ na daunüũ i torü purakü . Rü ñemakà i toma rü tauũma takü taü i ñemaũ i tüũ chieẽẽĩ.45674 Rü waigu ũma taküta i ügüũwa ü tüũ nüũta kuaẽẽgü na Tupanaãrü purakütanüũ i ĩgü. Rü muũtchiĩ i oãẽgü gutcha gü ñeãrü ñemaüãgü ü toomatchigü gutchaũgü ü guũma i ñemagü ü tana ñenagügü. 5 Toũ ni daugügü ü ñamatchi pokupataũgu toũ na pokue. Ñema pokupataũwa ü tüũ ñema itarüngaugü ya duãtagü ya tomaã nueẽ ü ñema tomaã i puraaee. poraãküma ta puraküe ü muẽpüküna ü tamà ta peè ü tama ta chibüe. 6 Togütà wegü na Tupanaãrü purakütanüũ iti iĩgü namaã ito ü maũ ime torü ĩnümaã . torü mekümamaã ü ñumatchi namaã i ñema na yana ta ĩnüe. Tana ügü i guũma i ñema naãẽ i üüneĩmaã ü torü ñetchaũ i cukü mamaã. 7 Ñema aikümo i orè nüũ ti uũmaã ü namaã i Tupanaã rü porà. Na meã natà maẽĩgagu ü toũ na tautcha na togü ita poũ i ñeĩrüũü i daiwa.89108 Rü ñuguakürikà tama meà tomaã na kuagü notürü toi nguneiĩgu ü tamà meã tomaã i nakuagü ñuguakürüta toü ni kuaũgü to i nguneĩgu arü takü tomaã ya ugüe nü maũgü ü dorataa toũ na wogüe notürü tomagürü aikümaũ ti ugü. 9 Nümaũgürü tama toũ na kuaeãkümà toũ na ugü notürü Tupanarü toü na kua nümaũgü naya ògü nata yueĩ rü düka, tomagürü ita maẽtama niĩ toũ na pokuegü notürü tama toũ nadai. 10 Towà na ngogüküraũ nata ñetchaũgü notürü nüemaũ guũguma ta taãẽgü ñomatã ñearü ñemaũgü arü ñemaũ rüũ ti ĩgü notürü Tupanawà tauũma takü toũ natau ñomatchi tauũma takü toũ natau ñomatchi tauũma takü toũ ñemaũrüũ ti ĩgü notürü aikümaãkü guũma toũ nañema.11121311 Guãma ya pemagü i corintuwà maẽẽ ü tamà ta muũẽküma pemaã ti deagü ü pekà taya wana ya torü maũne. 12 Tama tona nigue na pegutarü ĩnüẽ ü ñumatchi ñema ngetchaü toũ ñemaũ ipeka pemagü wai niĩ i tama marü toũ ipe ngetchaũẽ. 13 Ñoma chaunegürüũ pema ti deagü ñema tomagü peka ta üeĩ rüũ ipe ügü toũ ipenawe na toũ ipe ñetchaãũ.14151614 Pemagü rü tama tü mamaã ipe wüigugü ya yiema taũta òòẽ i kristuwà. Rü taũ tümatanügu peãgü erü ñema meĩ rü chieĩ rü tama nügümaã na wüigu tauakü tama ñema ngooneĩ ü wüiwa na ñema namaã i ñema waneĩ. 15 Rü e'na na ñemaũta i wüiiuenü kristu rü chatanamaã ñuã kü namaã na wüigu i ñema ya ò ü numatchi ñema tama kristu ãũ yaò. 16 Yima Tupanaãrü ukapü ütau akütama tupananetatchikü naãmaã uneta naü rü yiemagü ü Tupana ya maũkü arü ukapü ti ĩgü. ñuma Tupana ñaũ rüũ . Nawa tacha maũ ü namaã tatchiũ chomatà niĩ i norü Tupana chiĩ nümagüna chorü ĩã neya ĩgü.171817 Rü ñemaka niĩ ya kori rü ñaũ natanü wà ipetchaü i ñema duũũgü ü nüna ipe igatchitanügu. Rü tauũtama ñema chieiĩ ipedau. Rü ñemaãkütà peĩtcha yau. 18 Rü penatütà chiĩ ü pemagürü chunegü ü chaua kügü tà ipeĩgü Ñanagürü ya yima kori ya porakü.

Chapter 7

11 Pa chaueneẽgü ya peitcha ñetchaũẽ yiemagürü tüũ na ñema i ñema uenügü i Tupanamaã. Rü ñemakà ü yigüna tà daugü ü ñumatchi nüna ta yaũgü i ñema taüne ü toü maüü̃ chieẽẽĩ. Rü Tupanana wai tana ãgü i toü maũ na ñemawa nüũ ina kuaũka nanüũ i ñetchaãũ.2342 Pegü ipe ãgü na perü maũnegu ta chokuũka. Rü taue maã chieĩ ta ügü ü baita teè arü maü ta chieẽẽĩ ü baita teèĩ tà womaẽẽgü. 3 Rü taueĩmata'üetü ũ. Marü pemaã nüũ ti no poraãküma peĩtà ñetchaãũ ü ñemaãkü tauũ tama takü yigüna tüũ ni ĩgatchitanü ẽẽ baitata yu ü baitata maũ. 4 Ñaã pemaã nüũtchiu ü aikümà ütchi niĩ ü poraãkümà chaugütchi kuaüũ i peka woò nguũtiñegü notürü cha taãẽũtchi ü poraãküna ngutchaũ choũ na ñema natcha purakü.5675 Yeguma matchedonia wa nata ngugü ü na tauma i toü ngü ü gutcharika na ñemà toũ. Rü naka ta o egaẽẽgü i ñema torü uwanügü ü ñumatchi torü muũgü. 6 Notürü ya Tupana ya yima taããẽ tüna ãkü ya yiema turaegü ü yeguma Titu i ngugu ü poraãküma ta taã ẽgü. 7 Ñematama toãẽ i Titu na peaũ ü ñemamaã tama toü ipe taãẽgüeẽta i pema nüma tomaã nüũ niu na pemagürü tuü daugütchaãũ ü ñumatchi nügü ini kuagü naka i ñema ipe ügü.Rü chomaãta nüũ niũ na pemagürü poraãkümà toka ipe oegaẽẽgü ü poraãküma cha taãne naka i ñema perü deagü.89108 Woò pe ñetchaũgü yeguma pena yaugügu i choü popera tama chaugü nakà itchi kua i ñema popera matü i pekà ñema chamu woòtchi nagutcharü inü na chaugü itchi kuà ñumarü nüũtchi kuaãtchi na ñaã ñetchaũ ü na üpetümare. 9 Ñuma ü chaugutcha kua natcha taãẽ tamanà ñema ñetchaũ penatcha ã ũkà niĩ ü ñema ñetchaũ ü Tupanakà choũ na taãẽẽ. Pemagürü pena yaugũ i ñema ñetchaũ ñema Tupana nawaeĩãkü, tauũma chieĩ togagu peĩ na ngupetü. 10 Tupanarü nakà na duuya maũne ya ñetchaũne eü yima maũneütà nana toòtchi raũ ü ñumatchi noü maũ. Yima maũne na toòtchiraãne ü maũwa tüũ noga ü ñemaka tau kama tà o ẽ gaãẽgü, Notürü ñoma naãne i ñetchaũwa ñema ü yuwà tüũ nagü.111211 Rü düka nüũ ipe daugü na takü niĩ peü maüwa na üũ i ñema ñetchaũ. Ñuma ü marü nüũ i pe daũ na takü naũ i ñema ñetchaũ ñumarü ipe memaregü na pena ü i ñema peütchaãũ ü ñemaãkü nüũna kuagü na chomarü taũũma chakua ü ñumatchi nümagürü choũina poũ. Rü ni nuatchie güta ü ñumatchi na muũẽ naka i ñema ngupetüũta. Nawà na ngugü na choũ na daugütchaãũ, ü tüũ na poku ya yiema chieĩüe. naẽtüwa i guũma i ñaã ngupetü pemarü pegü pe wegü na tamà nawà ipe ñemagü i ñema ngupetü. 12 Chowarü natauma i taküga yeguma peka poperamatü cha wügu ü ñumatchi yeguma cha wüetagu ü tama tümagu charü ĩnü yiemà chieĩ üe ü bai teẽ maã chieĩtchaü notürü chomarü chitcha nawae na Tupanarütchi peĩ ya utchiga na ñuãkü ipemagü ü tokà ipeoe gaãẽgü.131413 Ñaã rü toũ na tuãẽẽ. Titu ü poraãkümà na taãẽ, erü pemagürü nüũ iperü ngüẽẽ na wipeewà na ũ tchigü. Ñemarü yeeraãkü toũ na taãẽẽ. 14 Titu maã marü nüũtchiu na chomarü poraãküma peĩtchi kuaüũ i Rü tama ta erü ãne choũ ni ñegüẽẽ Rü wai guũma i ñema Titu maã nüũti ugü ü aikümaniĩ ü ñegumarüũ i ñema pemaã nüũ ti ugü aikü maũ niĩ.151615 Titu rü nüna na kuã ãtchi na guãmã i pemagü ü naga peinüẽ ü ñumatchi meãmà namaã ipe kuagü.Rü ñemaka i nüma ü yeeraãkü na pewae. 16 i Rütcha taããũtchi na ñuãkü aikü maãkü pegu chaya ò.

Chapter 8

121 Pa chauneẽgü tà nawaegü na pemaã nüũ ti ugütchaũ na ñuãkü ya Tupana nanawè i norü ñetchaũ ü meküma nüũ i ñema ya ògüũ i matchedonia aü naãnewa ñemagü. 2 Ñaã ya ògü ü nawà natchopeetü tanü i muũma i gutchaũgü notürü ñemaãkütama nataãẽgü. Rü poraãküma ta ñearerü ñemaũgüã notürü ñemaãkütama tana ãgü i tümaãrü ãmare ñomatchi ta muarü dieruããã rüũ.3453 Rü choma nü tcha kua na tautcha'ãkü tana ãgü i tümaãrü diẽrugü ü ñiẽtüwa yeeraãkü ñiĩta ãgü Tauẽmà tüũ muãkü tana ãgü ü tü maãrü ngetchaũ niĩ tanaã. 4 Rü toũta chiewegü chinà ñgüẽẽ ta ügü tüna ya yiema Tupanaãũ ya ògüe. 5 Rü ñema nagu tarü ĩnüẽ ĩarü yeera tüũ ta ãgü . noü ügügu ü tümagütama kori na tügü ta ãgü ü yikamana tona tügü taãgü. Rü ñaã na kü maãkü tana ügü eü yemà niĩ i Tupana naka tüũ ina nguẽẽ.676 Titu niĩ ya yimà na ügükü natü ü na deĩ ipetanüwa ya yiema dieru naka i ñaã meẽtchiĩ i ngüẽẽ . Rü ñemaka peito chiewegü na yeeraãkü i pena ũ. 7 Guãma nüũta kua gü na pemagürü guũwana ipe meĩ ñema na Tupanagu ipeya ò ü tauũma i takü i togu peya ò. ü meã ipe deagü ü yeeraãkü nüũ ipe kuatchigü tüũna ñemagü i taũ i ngutchaũ na togüũ tarü ngüẽẽ ü ñumatchi poraãküma toũ ta ñetchaũgü. Rü ñumarü na nawae na mei i naküma pei ñemà na ñemaãkü ye eraãkü ipena ãgü naka i ñaã ngüẽẽ i meĩ.898 Rü tama wüi i mu niĩ i ñema pemaã nütchi ũ . Yu cha nawae nà nüũ ipekuagü na ñuãkü ñema togü i taeneẽgü ya nai a ngutaque epataũwa Ñemagü ü nana ãgü i noü diẽrugü na ñemaãkü i pemagü ü peĩ na tautchaũka na ipena wè na ñema perü ñetchaũ na aikuma niĩ. 9 Pemagü nüũ ipekua na torü kori ya Ngetchutchu ü na diẽru ãütchi ü ñuãkü rü poraãkü pei na ñetchaũ ü ñoma naãnewa naũ ü na tauma i noü diẽru noturü woò nana ñeãrü diẽru ã ü pemagürüta ipe diẽruãgü.10111210 Ñaã ukuẽ i penatchaaũ ü perü meruũ niĩ taunekü ya üpetükügu ü peira niĩ i pena ãmaregü i ñema perü ãmare rü ñumatchi guũma iperü meĩmaã ipena ã. 11 È kü ñema ipe ügüũ ü meã ipeya guẽẽ ü ñumatchi ñema purakü ipeügü èkü taaẽakü ipena ũ yeguma nori ipena üũrü i ñema purakü na wüietchigü ü tanaã i ñema taã chaũ. 12 Rü ñeguma aikümaãkü pe ngüẽẽtaetcha ügu ü Tupanarü ta taãẽãkü maã pei tana yau i ñema ipe ãgü ü Nümarü tama inaya nguẽẽ i takü niĩ i ñemakuã.13141513 Rü tama ta nawaegü na ñemana ipena ãgüũgagu, ü taarü airüũ peĩ taũ. Rü ñema peita nawaegü na guãma ü wüigu tüũ na ñoma tümaarü ñemaũ. 14 Ñuma i pemagü ü peĩ namũ ü ñemaka i ñuma i pemagü na nawae na ya yiema norè tüũ na ñema è ü tüũ iperü ngüẽẽ Erü toi nguneigüge marü tüũ na ñemagu i tümaãrü ñemaũgü ü tüi taarü peitarü ngüẽẽgü. Rü ñemaãküta guãmà wüigu tüũ na ñema. 15 Orè i ümatüũ nüũ i uũ rüũ. Rü yiema nore tama diẽru tüũ dee ũ tama tüũ ta tau ü baita yiema muẽmà tüũdee ü tüũ itaya üütchi.161716 Moẽ ya Tupana naka ya Titu erü nümarü peka na oegaãẽ na peĩ narü ngüẽẽ ñuma choma na peka cha oegaãẽẽ rüũ. 17 Nümarü poraãküma pegu narü ĩnüe eü pena yaugü i ñema peĩ na mũ rü ñumatchi guũnema norü maũnemaã ü chi peĩ inaya dau.181918 Wüigu namaã ya Titu ü tana muãtchi ya wüi ya toeneẽ ya Cristuãũ ya ò kü ü poraãküma purakükü na nüũ ya u i ñema orè i meĩ. Guũma i ñema ya ògüũ ü meã natchigagu ni deagü. 19 Nümagürü nana yaugü na nawegü narü wũkà i ñeguma tüũ iti ñegügu ya yiema ãmaregü. Guũma i ñaã ta ü na Tupanaãũ ti kuaüũka niĩ . Rü ñemaãkü tana wegü i torü ngutchaũ nata ngüẽẽ taegü.202120 Tama ta nawaegü na teè taarü toũ i utchi gaũ tümakà ya dae diẽru ya tümamaã ta puraküe. 21 Naka ta daugü na meã tana ü napeena ya Tupana ü ñumatchi duũũgü pe'ena .22232422 Namaãgü ü ñumatchi to i tarè i Ngetchutchuãũ yaò ü tana muã chitanü, erü muèpüküna nawà nüũ ita dau ü ñumachi muũ i nakü maãkü nana we i noü ngutchaũ nana ngũẽẽtae ñuma ü ũpaarü yeeraãkü nana ü tchaũ ü nümarü poraãküma pegu naya ò. 23 Nüna ipekuaãtchi na Titu ü chamükü niĩ rü wüigu namaã ta puraküe na peĩ tarü ngüẽẽĩka. nüna pe kuaãtchi i ñema to i taregü i Titumakü ü ñema ògü tanüũ niĩ na muã tchita nüũ eü nümagürü Cristuũ na ñetchaũgü.24 Rü ñemaka nüũ ipenawe na nüũ ipe ñetchaãũ na ñeguma ñema ya ògüũ ü na nana muãtchitanü üka ü nüũ pe kuagü na yiemagürü poraãküma nüũ i kuaüũgü.

Chapter 9

121 Rü aikümaãkü rü tama na tautchika na ñuma ü ta nakaku wüetaei natchiga i diẽrü arü de na ñemaãkü tüũ rü ngüẽẽgüũka ya yiema yuda arü naãne wã ya ògüe. 2 Rü ñüũtcha kua na pemagürü nüũ ipe'ngüẽẽgütchaãũ. Rü ñemaka poraãkü chaugütchi kuaũũãkü ü namaã nüũtchiu i ñema taeneẽgü i matche doniarü naãnewa ñemagü ñema akaya arü naãnewa, yemagü ü taunekü ya üpetükügu ü ina memaregü nana ngüẽẽtaegü. Yeguma matchedonia kaã nüũ inüegü i ñaã ü wigutaã guũma nana ügü na nana ngüẽẽtae.3453 Rü yemakà Titu ü ñumatchi tarè taene ègüũ na muãtchitanü na ñemaãkü yoni namaã nüũ ya ugüũka na ñure diẽrü tà tüũ nana nutaqueegü ü ñema ãkü nüũ tata daugu i ñema ipe ügu ü ñemaka poraãkü peĩ ti kuaũũgü. 4 nagutarü ĩnüe na ñurè anetchi i ñegü i yiemagü ñeguma nümaugü i taeneègü i matchedonia kaã tüũ iya ümükügu ñegumatchi pema tama i pena meèègu i ñema ãmarè i Ñetatchi meè na ñema na pegutaya ògü. 5 Rü ñemaka na naũpa ñema itcha ya daũ ü wipeegu chaya mugü i ñaã taeneẽgü. Nümagürü nüũ na tautcha na peĩ narü ngüẽẽĩ na tüũ ipe nutakeeĩka ya yiema diẽrü ga tüũ ipe uegugüe tana tüũ ipeã. Rü ñemaãkü ipema ipena wegü na meĩ i ngutchaũ maã ipena ü ü nüũ ipe ngetcha ũãkümaã ü ñumatchi tauema peĩ muãküna ipenaũ.676 Nüna ipe kuaãtchi i ñaã ya yiema nore tama tüũ ãẽ ü nore tata tüũta yau yiema mue tüũãẽ ü muẽtata tüüta yau. 7 Wüietchigü ü tà tüũ ta ã ya ñurè tüũta ãtchaũẽ. Taũtama ñetchaüãküma tüũta ãgü ü baitata teè kuũ muãküma i Tupanarü tüũ na ñetchaũ ya yiema taãẽkü tümaãrü ãmare tüũaẽ.898 Tupanarü nüũ na tautcha na muũma ñemaũgü tüina naã na ñemaãkü tüũ na ñemaũka i ñema i nawa ẽĩ ü naẽtüwa ü tüũina üütchi. Rü ñemaãkü na tüũ na ñemaũka na toguãtagüũ irü ngüẽẽgü. 9 Ñema Tupanaãrü orè nüũ i uũrüũ nüna ita kua ãtchi ya yima mekümakü. Rü muẽpüküna tüũ narü ngüẽẽ ya yiema ñearü ñemaüẽ nama ã i noü mekü ma rü ñemaka guũma takü ina üũwa ü meã nüũ ina nguutchi.101110 Tupanarü tüna nanaã ya yima natchirè nana toũka ü ñumatchi tüna nanaã i ñema ò na itüũ maẽẽĩ ü ñegumarüũ tata tüna nanaã i ñema i nawae ü ta gutama takü tüũ na tauẽẽ, na ñemaãkü toguã tagü iri ngüẽẽĩka.11Rü tüũna muarü ñemaũẽẽ tà na ñemaãkü muũma i ã güũka. Rü poraãkütama Tupanana moè tà ãgü tümaka ya yiema diẽru i tüũ i tuũ i nutakeee rü tomagü ü tüũ ta ti ñegü.1213141512 Erü ñema perü ngüẽẽ ü tama nüũ ni utchaũ na ñema na nüũ na tauũka i taenegü ü ñemaka nüna tanaã nüna tanaã i ñemaũgü na ñemaãkü nümagürüta Tupanana moè na ãgüũka 13 Ñema ngüẽẽwa ü tà nüũ itakua na pemagürü nagu ipeya ògü i ñema dea i me ü ñumatchi naga ipe ĩnüe i noü orè. Rü ñemaka ü ñemaka i nümagü ü Tupanaãũ na taèè ü ñumatchi nüũ ni kua ãũgü. 14 Pei na ñetchaũãküma pekà na yumaẽgü eü Tupanarü nüũ nanawe i norü meküma. 15 i ñema tona na ãũka moẽ nüna tà ãgü ya Tupana i Rü tauũma i takümaã ita ngaũega.

Chapter 10

121 Choma i Pauru, ü pena chau na iperü ĩnüe erü nümatama ya kristu ü yana naĩnü ü na meküma , nü maũ ü nüũ ni ugü natcha ãne ñeguma pemaãtcha ñemagu notürü cha poraũtchi ñeguma cha yaũgu. 2 Ñeguma peĩ itcha ya daugu taũ i choũ ipe muũ na pemaãtcha poraga ñoma ñema duũũgü i ñoma i naãnewa maẽĩ nagu ü ĩnüũrüu.343 Rü aikümaãkü niĩ ñoma i naãnewà i maẽ notürü tama ñema duũũgü i ñoma i naãnewa maẽiãkü tà maẽ. 4 torü dairü tama ñoma i naãnewa ñemaũ i nenemaã yigü ita dai notürü wai Tupanaãrü porà maã niĩ na dai i ñema poragü i ñoma i naãnewà ñema.565 ü ñema na yigü irã tã ü muẽmà ya duãtagüãũ nana gutchaẽẽ na Tupanaãũ ta kuaeĩka. ñema Tupanaãrü poramaã tana ügü na yiema tama Tupanaãũ ya ògüe nana toòtchi aãũũka i tümaãrüĩnü ĩnü ü ñumatchi kristuga ta ĩnüẽĩka. 6 Rü ita megümarè na tüũ ta pokue ya guãma ya tama kristuga ĩnüe ü pewà taniĩ ina ügü ñumatata nawà nangu i ñema nguneĩ na ñemaãkü guãmã naga ĩnüũka.787 Rü ñema nüũpe daũrikatama i nüũ ipeya ògü. Yiema tügü i ugüe na kristuarü na itiĩ ü pemaã nüũtchi uta na chomarü kristuarü tatchiĩ. 8 Tama chaãne na ñema porà choũ ñemaũmaã penatcha chogü. Rü kori ya Ngetchutchu ya kristu ü chona nanaã i porà na penatcha chogü rü ñemaãkü peitcharü ngüẽẽ na yeeraãkü nagu ipeya ògü ü tauũ kama ta peĩtcha chieẽẽ.9109 Taũtama nagu ipe ü ĩnüẽ na ñema popera peka ñematchamuũ maã peĩ itcha baigü. 10 Nümaũgürü ñema popera i ñema chamuũ ü na yaütchi ü ñumatchi na poraütchi, notürü ñeguma ngoũwama tümamaã chi deagu ü tamà cha poraã ü ñumatchi tama nüũtcha kua'na meãtchi dea.111211 Yiema duãtagü na nawae na nüũta kuae na ñeguma tüũi tcha ya daugu üta cha poraũtchi i ñema porera i wümatüũ nüũ i uũrüũ. 12 Rü tagutama chaugü tümamaã chaugü cha wüiguẽẽ ya yiema mea tügu gutama i deae. Na yigügugü tama yigü i ngugü tama na mè ü wü ñeẽmare niĩ. 13 Rü tauakütama chaugü namaã itchi kuaüũ i ñema tamatchaü rü ñeguma chana ügurikatama tà niĩ i chaugü namaã itchi kaaüũ, nü nüma niĩ ya Tupana chaũ nana üẽẽĩ i ñema purakü i Rü pemagürüta nawàipe ñema i ñema purakü. 14 Rü tautama yeeraãũ purakütchaũ choma niĩ i chaira Corintuwa changu ü ñuma nüũ itchi u i ñema meĩ 151615 Rü tauakü tata chaugü namaã itchi kuaüũ i ñema purakü i togü ügü. Rüta wai,itchana na yeeraãkü petaüwa cha purakü na ñuãkü yoni ya ünagütchigüũ na ñema na nagu ipeya ògü. Ñema niĩ i chorü puraküwa nagu itcharü ĩnü. 16 Rü choũ na ngutchaüta na nüũ itchi u i ñema meĩ i corintiu arü yeamaũra, ñeta ũpa akü tauemà i puraküũwa . Rü ñemaãkü tà tauema naka choũ iti ũ i ñema purakü.171817 Tupanaãrü orè ü ñanagürü. Ñeguma teè tügü i kuaüũtchaũgu i naka i ñema taü ü wai tügü iti kuaüũ na kristu a ũ nataya. ò 18 Yiema tüũ i pepüneẽ ya duũũe ü tama yiema meã tü gütchigagu tama i derae rü wai yiema kori meã tümatchiga i deae yiema tà wai niĩ i tüũ i pepünegüe.

Chapter 11

121 Rü kumaã nüũtchi u chomaã yana naĩnü woò chauka ü cha duiduküraũ. 2 Tupanarü na nawae na chomarü pekacha oègaãẽ. Ngèma cha nawae niĩ na pemagürü guũguma cristuãũ ipeya ògü pemagürü i ñuma rü norüikatama ipe ĩgü ü ñemaka cha nawae ñoma wüi i pokü i takuma ya tüũ kuaũ rüũ ipena nguẽẽĩ na ñemaãkü namaã ipe ñigüũka.343 Rütcha muũ eü ngürüãtchi yema Ewaũ ngupetü ũrüũ na yema ãtape i naãẽĩ i naãẽi kuaũtchi na tüũ womüe Rü ngürüãtchi i pemarüta peĩ na womüẽẽ na ñemaãkü na tama marü kristugu peĩ na ĩnüẽẽ. 4 Rü ñegumata pena yaugügu i pemagü i guũmà ñema nüũ epe ĩnüe ü ñugüãkü ta ñema duũũgü toò kümare tà Ngetchutchutchigaũ pemaã nüũ niũ tana ñema toma pemaã nüũ ti ugüũrüũ ñuguakü pena ipena yaugütata i naãẽ i tama Tupana naãẽ i ü ünei ĩ ü ñuguakü ü tà pena yaugü i na toòtchiraãũ i orè y tama ñema toma pemaã nüũ iti uũmaã wüigu.565 Pauru ü tama nügü ni kuaũ na ore arü ñeruũ niĩ notürü i ñema orearü ugüruũneta ü nügü ni kuaãügü na meã oreya ugü. 6 Woò tama nümagü rüũ mea itchidea notürü aiküma meã nüũtcha kua i ñema natchiga chidea ũ ñemarü torü puraküwa marü peĩ nüutcha dauẽẽ.7897 Ñeũniĩ i ñema cho ü gutchinü Rü ñematcha üũ niĩ na nüũ tchiuũ i ñema orè i meĩ i Tupanaãrü ü chomeẽmaãtcha purakü na ñemaãkü tauũkama penatcha ã ü ñema purakü itcha üũwa peĩ nüũtcha dauẽẽ. 8 Na ñemaãkü peĩ naãtchi ngüẽẽ ü naiya ngutakeepa taũwa ñemagü iya ògüũ arü ngüẽẽ maã niĩ peĩ charü ngü ngüẽẽĩ. 9 Yeguma peĩtawà cha yemagu i yeguma airüũũ choũ taugu, ü taguma ngüẽẽka penatchaka. Yema matchedoniã newa yemagü iya ògü ü ñema na ngugü ü cho na nana ãgü i ñema cha nawaeĩ na ñemaãkü i pema tama chauka ĩpe oegaẽĩka ü guũgutama ñemaãkü chanaü.101110 Ñuma na ñema kristuarü aikümaüü itcha kuaũrüũ ü ñegumarüũta i acaya arü naãne warü tauetama chona tana yau i ñaã taãẽ. 11 Rü taküka yiiĩ i ñemaãkü chi dea i Tupanarü nüũnakua na pei cha ñetchaãũ.121312 Rü ñemaãkü ta chona ü etcha na taukürüwà chiri chautchiga ipe deagüũka i ñema togü i orearü uruũgüneta i nügü i ugu na torüũ na ügü ãü i Tupanaãrü purakü. 13 Nümagürü orearü uruũgü i dora taagü i duũũe tüũ i womaẽẽ marè ü nügü ya ugügu rüãã kristuaru nguetanü üniĩgü.141514 Rü ñema ü tauũkama namaã ipe baiãtchie i Rü ñema chatanà ü ta yegumarüũ Tupanaã rü orearü ngegüruũ ga daũãne kaãkü nügü nawe. 15 Ü ñema noü ngüẽẽ tanüũgü ü nügüna wegüneta na meĩ naügü notürü naànearü gugu ü ta nana yaugü i noü pokü naka i ñemana chieĩ na ügü.16171816 Rü wenaã rü pemaã nüũtchiũ tamatcha nawae ñoma duũũ i aũẽẽü rüũ ãkü chomaã iperü ĩnüẽ. Rü ena woò chitcha aũẽẽ ü ñemaãküma choũ ipe yaugü na ñemaãkü tama chaugütchi kuaüũka. 17 Rü wüi i ñemaũtà pemaã tchi ũ notürü tama ñema Tupanawaneũ. Rüwüi i aũẽẽ niĩ na chautchigatama meã itchi dea. 18 Rü ñuma nana ñemaũ i muũma i duũũgü i nügügutamà meã i dea i taküka i choma ü tama ñematama chaü.19202119 i Pemagürü peãẽ ipe kuagüütchi rü ñema perü ngutchaũmaã ipena ñenagü i ñema duũũ i aũẽẽ. 20 i Rü yana namaã ipe inüẽ i ñema duũũ i nügüũ peĩ puraküẽẽ ü ñemaãkü i nümagü ü meãma pegu ina maẽ ü nümagürü peĩ na womaẽẽgü ü chiri pemaã na kuagü ü ñugua kurü peĩ na petchametügü. 21 Rü wüi ãne niĩ na pemaã nüũ itchiũ notürü tomagü rü tauaküma ñemaãkü pemaã ita kuagü. Rü ñema togü rü ñemaãkü pemaã na cho petü ü chomatata ñemaãkü chana ü, woò tamà na mekü raãũ.222322 Rü nümagürü hebreu gü niĩ, ü chomarü ta hebreu chiĩ irae arü duũũgü niĩ chomarüta irae arü duũũtchiĩ. Rü e'na Abraãũ tanüũ niĩgü chomarü ta Abraãu tanüũtchiĩ. 23 Rü kristua rü purakü tanüũ niĩgü chomarüta norü purakütanüũ ũtchi chiĩ woò chorü aũẽẽ maã ñemaãtchagu. Chomarü nümagüarü ye'eraãkü cha purakü ü muẽpüküna cha poai nümagü arü ye'era choũ na kuaigü, rü nüẽpüküna rü nüma güarü yeera yuwà chi ña.24252624 Yema yudiu güarü ãẽkakü ü wüimepü naguũ i trinta arü wüimepü ãgümükü naguũ niĩ kuai ruũmaã choũ na kuigü. 25 Ñema pumakaã arü ãẽkakü ü tamaẽ pükuna naĩme naãmaã choũ na kuaigü. Wüiepükü na ü nutamaã choũ ina muũtchigü. Rü tomaẽpükü na ya yima wapuru ya nagu itchi uũne ü tomaã na'ngũ. Wüikana ü wüi chiitaũ ü wüi i ngu neĩ rü tatü i taugu ti ngooneĩgü, ü ñumata choũ ñema ina yautchigü. 26 Rü poraãkü nune tchanaũ ü muẽpüküna ü aukü maũwa chiãẽ ü muẽpüküna ü choũ na ngigü poraãkümà aũkümaãkü natanüwa cha yema i ñema chorü ĩãnekaãgü ü ñumatchi ñema togü i duũũgü i tama yima ĩ ãnekaã i ĩgü ü ĩãne ya taũnewa cha yema ü naãnewata cha yema tatü i taũwa rüta cha yema ü ñumatchi natanüwa ta cha yema i ñema ya ògü neta.27282927 Rü poraãküma cha purakü ü gutchagü choũ na yema. Muũ i chütaügu ü tama cha pekü raãũ. Taiya ü tawà chinge, ü muũ i nguneigügu choü̃ nana deyu eü na taumà i chautchiru. 28 Rü naẽtüwa i guũma i ñaã ü taguma nüü tcha ü chau na naka ya oegaãẽĩ i ñema ya ògüũ. 29 Rü ñeguma teè ñeta i dawegu chomarüta chi dawe, rü ñeguma teè chieĩgu tüũ nguẽẽgu ü choü rü ãne niĩ na toguei chieĩgu ta nguẽẽi.303130 Rü ñeguma wüi ñemaũka chaugü chi kuaüũgu ü nüũ ni ũna cha tura. 31 Ya yima Tupana ü ñumatchi yima kori ya Ngetchutchu natü ya yima guũma nüũkuaũ ũũkü ü nüũ na kua na tama nüũtcha womüẽẽ.323332 Yeguma damacuwa cha yemagu rü guma ãẽkakü ya are taarü ü noirü daruũ guma ĩãnegu na mugü na ñegumatchi itcha uũgu ü ñema tchi choũ ya yaugüũka. 33 Notürü chi ña i yema eü ñema cha mükügü ü petchigu choũ narü muẽtaũ na waga yema ĩã ga guma i paarü.

Chapter 12

121 Tauũma taküta yau ñeguma yigütchigagutama meã i deagü. Rü na nawae naã chana ü. Rü ñuma ü pemaã ta nüũtchi i ñemà nüũtcha dau ü ñumatchi ñema kori ya Ngetchutchu choũ nüũ kuaẽẽĩ. 2 Rü nüũtcha kua ya wüi Cristuarü ògütanüũ ü marü tarè mepü arü ãgümükü ya taunekü naguũ rü ñema norü tamaẽpü naguũ i daũgu i naãnewa Tupana tana ga ga guma duũũ, ü tamà nüũ tà kuagü ü e'na naũne maã ü e'na noü naãẽmaã ga yema nau ü Tupanarikatama nüũ na kua.3453 Rü nüũtchakua ya yima yatü ü e'na naũnemaòã ü e'na naãẽmaã niĩ y daũguũ i naãnewa naũ ü Tupanarikatama nüũ na kua .4 ñema nüũ itchi kuaũ niĩ na guma yatü ü daũguũ i naãnewa naũ ü yemà nüũ na ĩnü i ñemaũgü i eiguũ ü na chuuna toguãtamaã nüũ ya ũ ü nümarikatama nüũ na kua. 5 Rü chaugütchi itchi kua üũ tümaka ya yiema duũẽ ya ñeguma rüũ i iẽ, notürü na chaugüta chi kuaüũ ü tamà namè ü choma ü tchi ñema chorü tura ikatama chi niĩ i natchiga itchi dea.676 Rü ñeguma chautchigagurikatama chi de'agu ü taũtchima nüũtchiũ i ñema aiküma. Rü taũtama chana ü i ñema eü tamà cha'nawae na teè na chomaã nagu itarü ĩnu na nüũna cha kuaütchi. 7 Notürü toü kori ü tama nana wae na poraãkü ütchima chaugü namaã i tchikuaüũ ga yema eĩgu i meẽtchi ga choü nüũ na kuaẽẽ. Rü yemaka chau newà nana nguẽẽ ga wüi ga choũ nguũ ñoma wüi ya tuu chaunewà i ngaiũ rüũ.89108 Rü tamaẽ pükü na Tupanana chaka na chona nana yauũka i ñema oòẽ. 9 Chorü Tupanarü ñaãkü choũ na ngaũ kuma nüũ i ku kua na guũguma kuũtcha ngetchaãũ. Ñegumà cha turagu niĩ itcha porà. Rü ñeguma cha turagu taniĩ i chaugü itchi kuaũũ na ñemaã kü ñema noü porà ü chowà na weaũka. 10 Ñeguma cha turagu niicha taãẽ, ü ñeguma takü chomaã iti ugügu ü cha taãẽ ü ñeguma chawe na ãgügu ũcha taãẽ ñeguma airüũ takü choũ taugu ücha taãẽ ü ñeguma gu chawà cha ñemagu ücha taãẽ erü guũguma kristuaũ chayaò. Rü ñema choũ poraẽẽĩ ü ñegumà cha turagu niĩ.11121311 Ñomà wüi i aũẽẽ ürüũ mare chi ĩ na meã chautchiga chi dea notürü pemagürü poraãkü choũ ipe mũ natchaü. Yerü pema chi niĩ ga choũ piutchigaũ ü tama i choma. 12 Yeguma peta nüwa cha yema yana pemaã cha ĩnüãküma pemaã cha purakü Rü peĩ nüũ cha dauẽẽ ga Taũ ga megüũ i Tupanaãrü meĩ maã chaü ñemamaã chaugü chawe na wüi i aikümaũ i orearü ñeruũtchiĩ.13 Ñema wüi i meĩ rükatama i tau nana ü yerü ga petanüwa rü tama ngiĩ chayau ga diẽru yema togü ga ya ògü ütanüwa ngiĩ cha yauũrüũ i Choũ ipe ñetchaũ ñemaka.Rü choma niĩ itcha oreaũ na tama ngüẽẽ pena tatchaca.141514 Rü marü itcha memarè na norü tamaẽpü küna ta peĩ itcha ya dau ü ñumarü tata taũtama ngüẽẽ pena tatchaka na ñemaãkü diẽru chona ĩpe ãũka. ñaã orè ta pemaãchiu tama papà nanegü niĩ i diẽru tà tüũ nutakee nanatüka ü wai papà güta niĩ i diẽru nanegüka tüũ nutakee. Rü pemagürü chaune ipeĩgü. 15 Chomarü itcha memarè na chaugü ichaã na ñemaãkü peĩtcharü ngüẽẽĩka. Rü choma ü poraãküma peĩtcha ñetchaũ i taküka i pema üta ma aiküma choũ peñetchaũ.16171816 Pemagürü nüũpe kua ü tauũkatama chauka ipe oẽgaãẽgü na diẽru chona ipeã. Notürü nümagürü nüũ ni ugüamà na peitcha womüẽẽtchaãũ ipeü diẽru ka. 17 Rü chomarü tamà peĩtcha womüẽẽ nawà i ñema duũũgü i yemà cha mugü. 18 Yeguma Titu rü ñumatchi naiya taeneẽ natcha kagu na pei iya daugüũka nüma gü rü tama yema peĩ naya womüẽẽ. Tana aiküma niĩ na chamarü ñumatchi Titu ü meã pemaã ñematã cho petü yema togürüũ. Tama e'na nagutarü ĩnüẽ i nachiga i ñaa ngupetü.1919 Rü e'na pemarü nagu iperü ĩnüẽ na ñemaãkü ti deagü notürü tama ñemaãkü niĩ Tomagürü kristuarü iti ĩgü ü Tupanarü nüũ na kua i guũma i ñema nüũti ugü. Guũma i ñema taügü pa chauneẽgü ü tana ügu na ñemaãkü i pemagü na ye'eraãkü kristugu ipeya ògüũka.202120 Rü naka cha muũ ñegumata peĩ ĩtchaya daugu oü ngürüãtchi ñema tama cha nawaeĩãküma peĩ itcha ya ngue'ẽĩgu ü ñegumarüũ i pemagürita ü ngürüã tchi tama choũ ipeya nguẽẽ. Wüi chorü muũ niĩ na pegü ipe daiãküma peĩ itchaya ngueĩũ ü e'na aũãtchiwee ãkü peĩ itcha ngueẽĩ na pegü na pegü maã ipe nueyane peĩ itcha ya nguẽẽ ü e'na pegüũrika tama pena nutake ĩ iperü ñemaũgü ü e'na pe ore gü taagü ü tama aiküma ipeya õgü ü e'na pegü ipe kuaũũgü ü e'na nuẽtaee ipe ĩgü. 21 Chorü muũ niĩ wena pei itchaya dau ü ngürüãtchi ñetchaũ tà chona peã erü muẽmà i petanüwà ü marü ñuguamà chieĩtà ügüetcha rü tama nüũtarü oẽtchaũ na Tupana pe'ewa chieĩta ügü ü nagutama ta maẽ na naĩ ĩ ngẽmaã marè ita maẽ.

Chapter 13

121 Ñaã niĩ i norü tamaẽpüküna taãrü ipeĩ itcha ya daũ nüna ipe kuããtchi egü ñema Tupanaãrü orè nüũ i ũ. Rü ñeguma teè chieĩ ügu ü tarè ü e'na tomaẽpü i duũũ nüũ dauãküma ü nüũ ya ugügu na aiküma yiiũ nana üũ i ñema chieĩ ü ñegumarikà tatama niĩ na pokü. 2 Noü tarè e pükuna na peĩ itcha ya dau rü pemaã nüũtchiu na poraãkü tama tümamaà itchi dea ya yiema chieĩ ügüe i ñuma ü ñumatchi yiema yikama na ü e i ñema chieũ.343 Rü tà chana ü eü pema rü pe nawàe na nüũ ipe dau na chomarü aiküma kristu chiga itchi dea, kristu ü tüũ narü weãtchiẽegu ü tüũ narü weãtchiẽẽ, ü ñemaãkü nana we i norü pora i petanüwa. 4 Yeguma kristu kurütcha ya potagu ü ñoma wüi i tura ũ rüũ niĩ notürü i ñuma Tupanaãrü pora maã na maũ. Yiemagürü namaã nüũ iti ugüe i ñema torü tura, notürü moẽ naka i ñema noü pora ya Tupana eü ñema noü poragagu ta'maè ñeguma tüũ na tautchagu ñeguma iya daugügutà ü nüũ ita kuagü i ñema noü pora.565 Rü na me niĩ na pegütama ipe ngugüũ ngoirü aiküma kristuãũ ipeya õgü. Na meniĩ na pegütama ipe ngugü aü maüũã ngairü aiküma ipe mè Erü nümarü pewa na maũ. Rü ñeguma tama aiküma kristugu ipeya õgügu rü nüũ ni utchaũ niĩ na tama pewa na ñema eü tama aiküma naka ipe maè. 6 Rü nüna ipe kuããtchie na to magürü nawà ita chopetüũ i ñema ügü.787 Toũ nana tauraãũ woò tama mei toü ü petügu. Tupanaka torü yumaẽwa ita kagü na taũũma chieĩ pe ügüũka ü tama nüũ ni utchaũ na tauuma takü toũ ngupetü, ü ñema ta ügü na ñemaãku i pemagü na meĩ ipe ügüũka. 8 Tomarü tana ügü i ñema orè i aikümaũ nüũ i uũrikatama ü tama nüũtiu i ñema orè maã ü uta ga.9109 Rü ñemaka ta taãẽgü egu aiküma peporaegu ipeü maũwà. Ta yuma ẽgü na ñemaãkü wüitchi i ngu neigu na meĩ i kristuarü õgütanüũ ipe ĩgüũka. 10 Rü peka cha wüetae naũpa peĩ itchaya dau na ñemaãkü peĩ na ñemaũka na yoni ipena meẽẽĩ ipeu maũ na ñemaãkü ñeguma ñema chaũgu na tama poraãkü pemaã itchi dea. Ñema porà i Tupana chona ã ü ñemamaã peĩ charü ngüẽẽĩka na ye'eraãkü kristugu ipeya õgüũka ü tama peina na tà chieĩka niĩ i ñema.111211 Ñaã niĩ i guũma pa chau neẽgü, Rü penataã cha taegu ü penatchau na petaãẽgü. Naka ipedaugü na ya metchigü i ñema peü maũ Ngiã naga ta ĩnüẽ. Rü wüitama i ĩnügu yigümaã itarü ü meã yigümaã ita maẽ. Yayima Tupana ya tüũ ñetchaãkü ü tüna daukü ü pemaã na ñema. 12 Yigü itarü moẽgü i wüietchigü i wüi i waĩmaã. Guũma i ñema ya õgü rü moè peka ni mugü.131413 i Rü ya kori ya Ngetchutchu ü peĩ rü ngüẽẽ. i Rü Tupanarü peĩ na weã i norü ngetchaũ i Rü naãẽ ya ü̃ünekü peĩ ümükü i guũgumà.

Galatians

Chapter 1

1Pauru, wií ore arü urutüma yatüü̃güarü rü ba̰ità a yima yatüü̃gümeka rüna Ngechuchu ya Cristo rü Tupana ya Tanatü, nümarü yutanüwá i narü da̰ẽãkü, 2rü guü̃ma i nügüenegü chamáà, ñema a yima GalacÌa arü yumüegüpatawá:3Ñema mo̰é pekanii rü ñema meü̃ Tupana tanatüarü rü torü kori a Cristu, 4Nügütama naã torü pekaduka̰, tü̃ ina pouü̃ka i ñema chieü̃ ñama i nguneü̃ ñemaü̃ erü ñemaniĩ ñema torü Tupana rü tanatü na̰wḛeü̃, 5Nameẽü̃chí guü̃guma rü ñema ñaü̃ni.6Cha baichiãẽ erü pemagü nüna pe igachitanü rü peka naka Cristu arü moeka. Cha baiachiãẽ erü pemagü tomaĩ orewá pe ügü. 7Ñaarü toma i oreyíü̃, notürü na ñema i ñure yatüü̃gü chieügü rü inüeü̃ pemaa rü toma i Cristu arü orewa naügü̃.8Notürü ñeguma yiemagüigu, ürüena wií Naüne üüne i daunaanekaigu, rü toma i orechi pema ni u i ñema yiemagü tama i ogüü̃, ñemani ñema chieü nüü wogüü̃. 9Ñema norigu nüü̃ ti u ü̃rüü̃, ñegumarüü̃ta ñuma wena arü nüü̃chiu: "Rü nawa ngueegu wii i to i ngṵẽẽtae i tama i nori peya u ü̃rüü̃ ĩü̃, ñemarü na cienii." 10Rü, ¿Ñuma naka cha ñema yatüü̃gü choü naweeü̃ urü Tupanachoü naweeü̃? ¿Naka cha dau na yatüü̃gü chama ã taãẽgüü̃? Erü ñegumachi yatüü̃güü̃rikatama chataãẽchaügu, rü tãũchima Cristuarü purakütanüü̃ chi ĩ.11Notürü chanawa̰e nüü̃ pekuaeü̃, chaueneẽgü, na ñaa o̰re i meü̃ i nüü̃ chiuü̃, rü tamanií yatüü̃güarü o̰re yiü. 12Chama tama wii yatüü̃ü̃tawa chana yau, rü tauguma choü nawa na nguegü. Notürü, Ngechuchu ya Cristuma niĩ choü̃na wekü.13Pema rü nüü̃ peĩnüẽchiga na ñuakü chamaüü̃ nüküma ñeguma yudiugükümagu chiũgu, ñuaküni nawe chingẽchigüü̃ i Tupana arü duuü̃gü tama nücha faakü rü chama tüü chí gueeütá 14Choma yerawa chana ñechìgü ì yudìugüküma, tüücharü yeera a yìema chorü tauneküagüe, rü yiema chorü chauchiüanekaaguüchììgüe. Rü aìchìchana u na chaa nuuü̃ ñema nukümaügüü̃ chauna tükümagü.15Notürü ñeguma Tupana, nüma choü a mugachìgu ñeguma chorü mamánekawa táma cha ñemagu, rü nüma woetama ngümawa chauka na ka. 16Ñeguma choü nüü̃ nakua̰ẽẽ yima nane, ñeguma nüü chì uchìgaü̃ka ì guuma ì duugütanüwa, choma tama ñegumatama naka ìcha ka rü namachìma rü baìta nagüma̰ã. 17Choma tama jerusalenwa chona mugü ì ñema nüìrachì ò̰re uruüwa ngugüü̃, rü Abìawa chau rü yikamanaükü Damaskuwa arü cha uü̃.18Rü tamaḛpü tauneküwena rü düwa yerucharéü̃wa chaü̃ cefaü̃ cha kuuü̃ka, rü 15 nguneü̃tama naü̃tawa chañema. 19Notürü tauü̃ma nüü̃ cha dau ì togü ì o̰re arü uruü̃gü, rü chantìagurìka na ñema yima korì naẽne. 20Ñema peka cha ematüü, rü poma nüüchìu Tupana peewa rü tamanì doraü̃.21Ñemawena rü chìrìanewa rü chìrìchìanewa chaü̃. 22Ñema tuenegü cristuaü̃ a õgüü̃ yodeanewa ñemagüü̃, rü tauguma choü̃ü̃chì na fae. 23Yìémagü rü ñaüürìka ta ìnüe;"yima yatü wìì nguneügü tawe ìñechìgüü̃, ñṵmarü nüü̃ nìu õre ì meü, rü wìì nguneügü na oeütaa." 24Rü ñeguma nümagü tupanaü̃ nìkua̰üü̃gü chaugagu.

Chapter 2

1Ñeguma, 14 tuuneküwena rü wenaãrü yerucharéü̃wa chaü̃ namaã gu bernabé, rü Tito rü ta ìchayaga. 2chama ñema cha ìnagü erü choü nana wé rü nüü chama we ì ñema meü ore nüü chì uü̃ ñema duuü̃gütanüwa. Chama bema namaã chì dḛ́á ñema duuügü aegukügünetaìgüü̃, ñeguma nüücha faüka na tama chìñaü̃, rü tama tá natükuma chì ñamareü̃.3Noturü baìtata TÌtu, chautawa ñemakü rü grìegochìreìkü, tama naa pochìgügü na ìna wìecha̰müpẽechìraü̃ü̃. 4Ñema taenegüneta rü bema tutanügu nachoku tüü̃ nangugügüü̃ka̰ na ñuakü tüü̃ na ñemaü ñema meü̃ torü crìstu ya Ngechuchu. Nümagü na na weegü wenaarü nagu ìü̃ ñema guchaü maü̃, 5Noturü tomagü baìtata ì ñugu ta ìnüeü̃, ñeguma nema aìkumaüü ì ò̰re meü peütawa na ñemaechaü̃ka.6Notürü ñemagü poruaküma nügü ì faü̃egüü, tama nagu charü ìnü, etü nüü chakua̰ nu Tupanapeewa rü guẽma ta wììgugü, ñemarü, choma nüü̃chìu, ñema nügü ì faü̃egünetuü tauma chouna chauwa na nuku. Ñema nümagü yyaìgüü̃ tama chorü meniĩ.Tupanarü tama wìeü̃rìka narü ngüeẽ, erü guema ta wììgugü. 7Notürü, nümagü nüü̃ na daugü na chona na aãü̃ ñema tupana arü o̰re tümamaka a yiemagü ì wìücha̰müpẽechìraü̃güe, ñeguma pedru nana aürüü ì tupana arü o̰re tümaka u yiema ì wìecha̰müpẽechìraü̃güe. 8Gumatama tupana, pedruü̃ pura kükü nüü̃ a uüka ì meü̃ ore tumaka a yiema ì wìecha̰müpẽechìraü̃güe, rü chauwatá napurakü tümaka a yiema duatagü.9Ñuguma chantĩágu, chefa rü kuáü̃, a ogüagu rü aegakügü nüü̃ nìkua̰ãchìgü na choü̃ no unetaü na chona üü̃ka ìñema purakü. Rü ñemaka̰ ñema ãḛgakügü, rü tomẽ nì yauãchìgü Bernabe rü chama.Nümagü ñaa na ügü ñeguma duatagütagütanüwa ta ĩü̃ka, rü nümagünaükü yiema ì wìecha̰müpẽechìraü̃güeü̃tawa na ü̃ka 10Nümagürü tona naka̰ na kagüeü̃ rü tüü̃ nüü̃ ta faachìü a yiema ì ñearü dìeruagüemaá nüütìuüka, ñematama chamachìretama cha nawaeü na chana üchaüü̃ta.11Notürü ñeguma chefa Antioquiawa na ü̃gu, tama nüü̃ cha nawae napeechametüwa erü tama name ì ñema nüü̃. 12Naüpa na ñure yatüü̃gü ñema ìü̃ chaütiagu rü chefa ñema mugüümaã ìnachìbü. Notürü ñeguma ñema yatüü̃gü ñema na ìgu, nümarü ìnìchaãchì rü yawa na ñema nüna ì ñema duuü̃gü tama yudìugüìü̃. Numarü nüü̃na muü̃ ì ñema tüü̃ ì poütanüü̃ na ita wìecha̰müpẽechìraü̃güü̃.13Ñegumarüü̃ta ñure ì yudìugü a õgüü̃ nawa na ügü ì ñema taweama chìeü̃ tama ì ugüeü̃. Düwa Bernabé rü ta natanügu naá ñema chìeü̃ namagu ìü̃ ì ñema tawewaama chìü̃ ì ugüeü̃. 14Notürü ñeguma nüü̃ chada̰ṵgu na tama Tupanaãrü ore ì meü̃ tüü̃ ngṵẽẽü̃aküma na namaẽü̃, rü chefaü guü̃ma peena nachaũ nüü̃;"Ñeguma kuma yudìuchìrékìĩü̃, notürü ñema duuü̃gü tama ya oguukümaãkü ku maü̃ rü tama aìkuma wìì yudìukümaakü ku maü̃, ¿Ñuãkü ñṵma kunamuü̃ na yudìugükümagu naĩü̃ ì ñema duuü̃gü ì tama yudìugü ìĩgüü̃?"15Tomarü aìkuma torü bukümatama yudìugü tìĩgü rü ñemaãkü tama duuü̃gü ì tama Tupanaü̃ küagüü̃ tìĩgü; 16Notürü, nüü̃ takua̰gü ñema nukümaü̃güü̃ ì mügü ñema Moìche ümatüü̃ rü tama tüü̃ nìmeẽẽ, rüna ñeguma Ngechuchu ya crìstu ü̃ ya õgügü. Ñemaka̰ tomarüta Ngechuchu ya crìstu ü̃ tayaõgü na torü õgagu toü̃ nadauü̃ na tìmeü. Erü nüü takua̰gü rü tama ñema mugügagunìĩ Tupanapẽewa tameü̃. Erü tauaküma aìkuma naga taĩnü ĩ ñema mugü na ñemaãkü tameü̃ka.17Noturü chì, ñeguma yiemagü náka daugügü na crìstuü̃ aãgüü̃, yiemagürüta, tawa nama narü ìna ì pekaduagüü̃, ¿Ñegumaena cristu tüü̃ nì pekaduã̰ẽẽgü? ¡Aikumaküüchìma tamayìü? 18Erü ñegumachì chama wenaãrü naka̰ cha taegugu ì ñema nukümsügüü̃ ì mugü rüchì nuücharü ogu na crìstu ü̃ chayaõü̃, rü chì aìkuma wìì ì pekaduãü̃ chìì. 19Erü ñema mugügagü, choma cha yu nágu ì ñema mugü, ñeguma TupanakarÌka cha maü.20Chamarü crìstuma kuruchawa chìpokuchì. Marü tama chama chìü yiema maüe, erü crìsto chauwa na maü̃, Ñuma nema maü̃ ì nawa cha ñemaü̃rü Tupanananeücha yaõü̃küma nìĩ chamaüü̃ ì ñama ì naãnewa, rü nümanìĩ ì choü̃ nañechaü̃ü̃ü̃, rü nügütama naãü̃ chauka̰ 21Chama tamanüü̃ chaó̰ó ì ñema meü̃ Tupana taka üü̃. Erü ñegumachì ñema mugügaguĩgu ü̃megu, rü ¡ notüka̰mamare chì nìĩ nayuü̃ ya crìstu?

Chapter 3

1¡ Gárutaanekaa pewa rü peñẽõẽgümare! ¿Tee peetügü tana mu ì wìì yiuukü?Peetü etügü, Ngechuchu ya cristuü̃ na wrgü meama na kuruchawa a pokuchìü̃. 2Ñaarìka tamanìĩ cha nawaeü pewa nüücha fa chaüü̃.¿ Ñuakü pena yaüü̃ ì Tupanaãẽ rü ena ñema mugü peüngueügagü pera yauü̃, rü ẽna ñema ore ì meü̃ peĩnüẽü rü pìõgüü̃gagu yiiü̃? 3¿ Pema rü peñẽãgümare? Marüchìre Nãẽwa peügüe, ¿Ñumataarü nagu peyu gueü ì ñema chìeü̃ naküma?4¿ Notükamamare ñure ì chìeü pena ngupetü, erü taukürüwa notüka̰mamare nìĩ'? 5Yima pena na akü ñema Nãẽ rü Tupana arü porán penanüwa ükü, ¿ Nanaü̃ erü mugü arü orewa nüünì u, urüena nüüpe peya õgü norü ore nüü pe ĩ nüü̃ẽü̃?6Yima Abarüü̃;" TUPANAÜ̃ NAYAÕ RÜ ÑEMAKA̰ NÜü̃NÌU NA NAMEÜ̃," 7Ñegumarüü̃ta, nüüpe faeü̃, ñeguma, rü ñema ya õgüü̃, rü Abananegü nìĩ. 8Ñema Tupana arü ore ì ümatüü, nì u na ñuakü Tupana tüü narü ngüeü yiema a duegü tama ya ogüe na ta megüü, rü ñemaãkü nüü̃ nìu naüpa na nangupetüü̃, erü nukümamatama Abamaa nüü̃ nì u ñaa ore ì meü̃ rü ñaü"RÜ FUWATA NÜü̃ CHARÜNGÜẽẽ YA GUUNEMA YIMA NACHÌANEGÜ" 9Rü ñemaka, a yiema ya õgüe rü tüü narü ngüegüta namaa yima Abá, yima õarü yatükü.10Yiema guema ya ogüe ì ñema guüma mugüwa ñemaü̃ rü wĩĩ chìeüwata ñemagü; rü ñaakü marü na ematü:"RÜ GUÜ̃MA I DUUÜGÜI TAMA AIKUMA YA NGUẼẽGÜ." 11Ñuma meãma nango na tama ñema mugü tìnguẽẽka̰ nìĩ na teé Tupanapẽewa meü̃, erü;" YÌEMA TUPANãRÜ õGAGU MEÉ, YÍEMA TÁ TIĨ AIKUMA TÜü̃ NAÑEMAẼ I MAÜ̃ I TAUGUMA I GUÜ̃". 12Notürü ñema mugü rü tamanì õwa nìna uü̃, rü ena;" YÌEMA DUEÉ MEAMA YANGUEẽ MEÁMA YANGUEḚE I GUUMA I MUGÜ, ÑEMAGAGU TĀ TÜü̃ NAÑEMA I TUMAÁRÜ MAÜ̃."13Crìstu rü nawa tüü̃ ìnanguü̃ẽẽ ñema mugü chìeü̃wa tüü̃ ñemagüẽẽü̃, etü Tupanaãrü ore ì ümatüü̃wa ñanarügü;" RÜ GUẼMA YIEMA WII I NAIWA Tüü̃ NATUẼẼGÜEKÜMA YUE RÜ CHIEÜ̃WA TAÑEMA." 14Ñeguma Abaãrü nagüe ñema duuügü tama a ogüü̃ü̃tawa na üü̃ka nagu a yima cristu ya Ngechuchu, ñeguma yìmagü nüü̃ta yaugüü̃ ì ñema tamã naunetaü̃ ñema Nãẽ.15Chaueneẽgü, duuügüakü ka choüpì deagüeẽ. Wìì punakü yatügü ematüü̃, tauweematá tana oeẽẽ , üẽna tóñema tì ükuchì, wìkana nana ematüü ì mugügu. 16Ñuma unetagü rü Abamaa nüü̃ nìugü rü ñumachì natanüü̃. Tama"natanüü̃gü ñanarügü," rü tama muuchìüna uneta, runa wìeü̃tama na uneta," rü kurü kutanüagü," nümarü crìstunìĩ .17Ñuma ñema chama nüü̃chì uchaüü̃ rü ñaanì; Ñema mugü ìnguü̃ 430 taunekü wena, rü tautama wììküwagu ìna taüchì ì ñema wìì tupanaarü uneta meama üü̃. 18Ñegumachì ñema mugü ì ematüü̃wa nüü̃ a ugu, rü marü tama unetawa nìnau. Notürü tupana Abana nanaã erü ñemaãkü namaã na uneta.19.¿Taküwa nameü̃, ñuma, ì ñema mugü? Ñema nì ükuchì tama a ogüü̃gagü, ñumarüta numa naĩ ì ñema Abatanüü̃gü tümaü̃tawa a yìemagü tümama nüü̃ a ugüẽ. Ñema mugü ìnangugu rü ñema Naüñe üünegü ma ìna nüü̃nì u. 20Ñuma, ñguma wìe dueẽ tümamaü̃chì tì deagu, a yiema togue, na tauma tüü̃ ì uetagü. Rü Tupanatáma nanaü̃ norü unetagü namaü̃chì a yìma Aba.21Asì es que, ¿Ñema mugü ümatüü̃ ena tama na wììguü ñema Tupanaãrü unetagüma? ¡ Rü düka, tama ñemaãkü nìĩ !. Erü ñegumachì na poragu ñema mugü tüna naããü̃ ì maü̃ tauguma ì guü̃, rü chì tìme ì ñeguma meãma a nguẽẽgu. 22Noturü Tupanaãrü ore ì ümatüü̃gu ìnana poéü̃ guü̃ma pekadutüü̃gu.Tupana nanaü ì ñaa ñeguma na unetaü̃ rü tiema Ngechuchuü aõgüerìkatama tìĩ tüna aü̃.23Ñuma, tauta ìnangugu ñema õ, rü mügügagu ta pokue, y ta pokue ñumarüta na ngo̰ ì ñema õ. 24Rü ñemaakü ñema mugü tamaa nakua̰ ñumata crìstu numa nau, rü ñemaakü nüü̃ a ogüü̃ka ì meü̃ka. 25Notürü ñuma nì marü numa na uü̃ ì ñema õ̰, marü tama ñema mugütüü̃wa tañemagü. 26Rü ñumaì Ngechuchu ya cristuü̃ peaõgüü̃, rü Tupanananegü pìĩgü guema ì pemagü27Rü ñuma ì guema ì pemagü na crìtuẽgagu ìpe baìüü̃, pemagurü pena yay a crìstu 28Na tauma yudìugü rü grìegogü, na tauma a puraküechae rün meü̃wa ñemagüe, na tauma ì yatüü rü ñeẽ, erü guema pemagü rü wĩìtama pìĩgü náwa a cristu ya Ngechuchu. 29Ñeguma pemagü cristuaü pìĩgügü, pemagürü Abanatagüpìĩgü, rü perütá nìĩ ì guuma nüna na unetaü̃.

Chapter 4

1Natürü ñacharügüta: Numarüta nana buü̃ yima nüiraü̃kü, tama narü yea pokuraü̃, woo na ngemaü̃gü arü yoraniĩ . 2Natürüwai nüme naetüwa na ngemagü ngema nüna daugüü̃ ñumatata noru nguneeü̃wa na ngungema nanatü nagu unetaü̃i.3Ngegumarüü̃ taniĩ, ngeguma yiema ĩ buegu, nama arü naãne arü pora ta pokue. 4Naturü ngeguma nawa na ngugu ngugu ngema nguneü, Tupana nua tana mü tümane,wii ngee ba buü,duügü arü orepane arü mugüwa buü. 5Nüma ñaa na ü na ngemaõkü na nügü inarü ĩraü ka naetüwa ngema yatügü arü pora,na ngemaükü na na yaugüü naakügüaküü̃.6Ngerü pemagürü nanegü pe ü̃gü, Rü tupana nane arü üünenua torü maunewa na muü̃,ngemaãkü tãka ü̃na yamae 7Ñemaka ñama rü tama wii duü̃i pokuü̃kiĩ nane kiü̃,rü nane kiĩgu,rü nüwa ta tupana arü buü̃ kiĩ.8Naturü yeagü nguneü̃gügu ,ngeguma taü̃tama Tupanaü̃ pe kuagü,pemagü rü pe pokue nagu ichieü̃gü ngemaguarü, ñemaka nama naãene arü poramaã, tama aikuma tupananiĩgü. 9Natürü ñuma pemagü na marü Tupanaü pe kuaeü̃,rü marü wai,na Tupana peü̃ kuagüü̃, ¿Tama na mearü na pegü pe woeguũ naka ngema chieü̃gü i ngearü kuagüã?.¿wenama pe pokuechaü̃?10Pemagü pena aure nguneü̃gü ĩ ngewakaü̃gü, tawemakü,naãkuanechigagü rü ũchi taunekügü. 1112Pena cha u, pa chauneẽgü,charüũ pe ĩgü,ngiü chomata pemarüũ chaugü chi ĩeẽ,pemagü tauma chie ũ choma pe ügü. 13Natürü pemagü nüpe kua̰gü na wii taũne arü nguaneka̰ niĩ na chama pema nüchi uü̃ ngma ore nori arü ügügu.. 14Natürü ngema chorü ĩnü peĩ na ügü,natarü pemagü kama choũ pe oo̰gü.Natürüwaitaerü pemagü choũ pe yaugü ñuma choma Tupama arü naeüẽ i üüneü̃chiigu,ñeguma Ngechuchurüũchichiĩgu.15¿Ngeta, na ngemagüü̃ ngema perü ngemaũgü ñuma.? Ngerü choma nüchi u , na mechiwai na pemaü na pegü pe deetügüũ na chona pena agüü̃kg. 16Duwai,¿perü uãnü charü kãichi ngerü ngema aikümama pema chi u?17Namagürü na yagütaegü na ngemaũkü peĩ na ganagüũka, naturü tama meĩka.Nümagü rü chona peĩ ni togachigüchaü̃,ngemaũkü na pemagü pe naweẽgüũka̰. 18Aikümama na me na naka̰ĩ yuchaü̃ ngema meügü.ũchi nggama tama choma peũtawa cha ngemagu.19Chorü bü̃gü, we nama tümaka̰ cha ngṵneka ñumatata ngechuchu pema narüĩĩchi.. 20Choü̃ na meü̃chi ngema peü̃tawa cha ngemaü̃ ñuma rüü̃chi cha tomaga ü̃i ngerü yama nücha kua̰ na takugu pema charü ìnüü̃.21Choma nüpe ugü̃, pemagü pena memare na ñatü wa pe ügü ngema mugüchiga.¿Tama pe ĩnõ ngema mugüane?.. 22Ngerü na wümatü na Abraü̃ natareneü̃,wìì na̰abawoiükü ũchi naĩ nane na nama̰waüchi. 23Yima nane tama namawaichikü rü namachi gu na bu,natürü yima naĩ namawaüchi ira̰kü rüTupana naweḛakü na ba..24Rü pema nichì u ngema ñao nua ngupetüũ rü wìì orenìì ngerü ñao tare ngeügü rü tare kua̰gürüügüniĩ,Ngerü ngema wìì rü ñapṵ sinai ka̰tiĩ rü yiema rü ta aãkügü rü tümanegü rü esclavogünìì.Yimatìĩ Agawa. 25Ñuma Agawa rü tana representa mapṵ ne sinaì yeama Arabiawa,rü tüma tana represnta yima ìãne Jerusalen,rü yìema rü ta waaneewata ngematama tümanegüma.26Natarü Yima Jerusalen i daunagune rü na libre,rü Yima rü torü mamatìì. 27Ngerü na wümatü, NA TAEẼ̀ ,KUMA, PA NGEAKÜNATÜ,TAUGUMA KUÃ̀Ã̀ KÜ,PE YUMAEGÜ ŨCHI PE KAGÜE PERÜ TAẼ̀Ẽ̀ MA PEMAGÜ TAGUMA NGETA PENA NGUÜ̃ PEMATÜ WEMAÃ̀,NGERÜ TÜMANEGÜ YIEMA NGEE NGETA TAMAREE TARÜ MUAKÜMAE YIEMA NGEE ATEENA,28Natürüpemagü,pa chaunegü,ñuma Ichaa Tu ãana nama unetaüruügü peĩgü. 29Ngeguma ü̃ paamagürüü̃ ñema namachiwa büü̃ Tupana rü üü neükü wa bukü wana na ngè.Ngegumaruü̃ tanì ñuma̰.30Naturü ¿Taakü nìĩ a úú ya ore ?´´ TÜPE TAṴ̈ CHIGÜN YIEMA PAE TÜMANEMÀ ERÜ TAMA AÜKÜMA ABAü̃ ÑA̰MA TIĩ . NGERÜ YIEMA PAE TÜMANE TAU TA NÜGUMA NA NGAUGÜ NGEMA IRAÜ̃GÜ YIEMA ABRAÜ̃ NAMA̰ NANEWAÜCHIE´´. 31Ngemaka̰ ,pa chaunegü,yiemagü tama yiema ngeè,, esclava tümanetìĩgü,rü yiema ngeẽ tagü mapoküe tümanetì ĩgü.

Chapter 5

1Rü naka̰nìĩ ngema marü tama ì pokuè ngerü cristu marü tüna libreḛẽ. 2Perü daunü, choma,pau ru, pema nichiugü ngeguma pemagü pegü ì perü wì peḛchiraü̃chamü̃gu, cristu taukürüwata yechaakü peĩ tana ünagü ñema perü ngemaü̃gü.3wena arü, choma nüchi u ì guüma ngema yatü gü nügü ì wiepeḛchiraü̃chamügüü̃ nüna tokagüarü na ngema yatügüarü deagü na ügüü̃. 4Pemagü rü cristu nape ĩgachi pemagü naka̰ pe daugüũ ngema ngechaü̃neta, pemagü rü tama ta wema pena yau ñema ngechaü̃ i tu panaarü.5Naturü Tupanaẽẽ ì üüneũ nìĩi tüü̃ rü ngü̃ẽẽü̃ na ya õgüü̃ka̰,na yiemagü naĩ rü ngṵüẽgüü̃ka̰ guüma torü nguchaüma na wìì nguneügü nürü ngagüü̃ ngema meü̃. 6Ngechucho ya cristo wa tauwama na me ngema wìecha̰müpeḛchiraü̃ rü tama wiechamṵ̈peḛchiraü̃ natürü ngechaü̃ 7. pemagü rü meaü̃chi chiremã peñ ñaachi. ¿tee peü̃ nüta oõ na meü̃ pe uü̃? 8¿ñaa meü̃ tama peka̰ kakü we nena ü̃?9ìraü̃ paü̃ chara ì chììema ü̃eẽma ngaü̃ rü paü̃chara ni ngüẽẽ 10choma rü koriacha õ ngerü pemagü,tauuakü peetü ma toü̃ pe dau´,yima̰ nagui dauküraü̃e rüta pok, woo te'e' tìì.11Pa chauneegü ngeguma choma nagu chi deagu ngema wiechamü peḛchiraũ ¿takurüü̃ chiarü cho we na ngegüütama? Rü ñegamaḛna, yima natapüta ya kuruchapunewa ñemakü rü ni ügachipüta. 12Ngegumarüü̃ ngemagü ñema pegu ĩ dauküraü̃güü̃ chona nguchaü̃ nanügütama na wiechane peḛ chiraü̃güü.13Ngerü pemagü rü pe libregü.Naturü tama na me nii pena ügüü̃ ñema chieü̃gü ñama naane arü nguchaü̃ kü ,na mewainii yigüngecha ü̃,ü̃ chi yigümai ngagüü̃ wiemaã ì toguemaã. 14Ngerü guü̃ma ñama naanewa wümatügüü̃ rü ni ngu ngema mugüanewa wümatüü̃ kuma na meniĩ na kamaküü̃ ku ngechaüü̃ ñuma kugütama ku ngecha üü̃rüü̃. 15notürü pemagü pegü pe ngõküegü wiemaã rü toguemaã.16Notürü choma pema nü chiu, naeẽ ì üüneakü mea pe ĩ, ngeojuma tama ñamo naãne arü nguchaü̃kü̃ peĩ, 17Ngerü ñama naane arü nguchaü̃ naee i üü neküma na uanüã ,ngegumarüü̃ ta naeẽ mekü tamata na naeegu ñoma naane arü nguchaü̃, nejemaka̰ nügümaã na uanüagü, ñemaka̰ pemagü tauakü pena ü ngema ñemagü pema pe üchaügüü̃. 18Natürü ngeguma pemagu naeẽ üünekü pemakuagü,pemagü tama ñamanaane arü mugü arü ñatüwa pe ügü.19Ñuma ñama naane poraõküüchima na chieüchĩ ñema pekadu tama ngiakü ngea̰ma maügu,rü torü maü̃ chieü̃,rü nama i rü taü̃ ñema torü ngemaügü. 20Nggema tupanetachi künaa̰gü i kuaüü̃güü̃ rü ngüõwo̰e gü,rü aigu naruinüẽ, rü na choü̃gawaegü rü nanuwaegüü̃ ü̃chi a togachi norü ngemaügü. 21Rü aigüweẽ,rü ngachae.rü togüama ügümüe ü̃chi togüama i ügümü achie,Rü impaakü pema nichi u, tee ngema naagü ügümüe, tagumataã tupanaane wata ngu.22Natürü ngma õ naẽẽ meü̃wane uü̃ rü ngecha ü̃ nĩì ,rü taeẽ, rü ngü̃ma, rü tama ñueẽ, rü ngechaü̃ rü ü̃chi õ. 23Puweḛkü, rü yigümataã kuakü, rü ñaa ngemaü̃güna na tauma ĩ muguane. 24Yiemagü chistu ya Ngechucha na ügüe kuruchagu tana pokü ñema ñaa naaene arü nguchaü̃.25Ngegama yiemagü mea nae'e' ĩ üünekü ĩ maegu, ngegu marüta mea namaü̃guta ĩ. 26Rü tama name ĩ yigü ĩtarüta togümaã tanuãẽ, rü baĩ nataküka̰ tümachi ĩ aĩ yiema togue'gü

Chapter 6

1Pa chaunegü ngeguma wii yatü chieü̃gü na ngugu, pemagü na pewa na ngemaü̃ naeẽ meü̃ na meniĩ na nüü̃ perü nggüeẽ yima naeẽ meküma. 2kü pẽweta gü rü toguewata pe ngenagügü ngeguma ngemaükü pea ngueẽ chitu arü mugü.3Ngerü teẽ ndeguma tügü ĩ rü kuaü̃ẽ na aĩrü tìĩ na tauwachirḛ ta ngema, yiema rü tügüìtama ta woma eẽ. 4Wichigü tüma arü purakü güü̃ mea nagu ìtì kua̰, ngemaükü na tüma aü ĩnü nana tamaguü̃ tama na ngemaükü na tama togueü̃ ta dawe nüü̃. 5Ngerü wieẽchigu tataã tügüweta ta ngenagü6Rü yiema namaã ì uè ì ngema ngṵẽẽtae na me nìĩ na̰ toguegümã nì tu uü̃ ngema meügü na ngemaükü na nama ta ngueẽtaeü̃. 7Rü peuãẽgü na tama ì pe tüa egüü̃ka̰, perü maüwa, ngerü tupana rü tauẽẽ arü ünüka̰we nìĩ,rü yiema chieũ toẽ rü chieũ tataã ta yau rü yiema meḛ toẽ rü meü̃ ta yau. 8Rü yiema nachire ñama naãne arü nguchaü̃ãkü tòè, rü tana yauuta ngema chieü̃gü, natü yiema tümaeẽ arü maü̃ ì meü̃ ma na tòè, rü meü̃ nanü taguma ì guu ta yautà.9Taü ĩ paeĩ ì meü̃ ì ügüũ, ngerü nawata nata ngu ì nguneüũ no torü ò naì degüüũ, ngeguma taguma rü chauegu. 10Rü ngema ka̰, ngeguma tüna ngemagu wìì nguneũ tupana tüna aü̃, na menìĩ na guema ì dua̰tagü meĩ ügüü̃ rü tümawa tana ügü yiema taeeneegü tupanawa ì õgüè. Pauro rüna taeẽĩchì tupana arü kuruchama.11Nüpe duugü yima namatü taü̃ne cho̰memã pḛka̰ cha wümatüne. 12Rü ngemagü peĩ ì ngueeü̃ na me ü̃ pe wegüü̃ka̰ ñama naanewa ü̃chi na peü̃ nana üèẽ na pegü ìpe wiecha̰mü̃ peḛchiraü̃gü.Nümagü ñaa na ügü na ngemaükü tama tupana arü kurucha a ngegüü̃ka̰. 13Ngerü woo nümagü na nügü ìna wiecha̰müpḛchi raü̃güü̃ tama tupana arü mü̃ ni nguẽgü ,natürü nümagü na nawaẽgü na pemagü pegü ìpe wiecha mü̃peḛchiraü̃güü̃ na ngemaã kü na nümagü pegü a kü̃güü̃ka̰.14Natürü choma tagutama chaugu ì charü ta ì pemachima,natutrü guüguta korì ì Ngechuchu arü kurucha tachi nge, ngeka̰ ñoma ì naane kuruchagu chauka̰ na poku rü ü̃chi choma ngema naãne ka̰. 15Ru ngema wiecha̰mü peḛchiraü̃ tauwama na mè,woo ñema tama wiecha̰mü peẽchiraü̃,naturü ngema meü̃ ìì ngema ngewakaì oü̃. 16Rü guüma ngemagü ñama naãne arü pòraü̃kü maeeü, ngema ngechaü rü meü̃ naetüwa na ngemagü, rü ngegumarüü̃ta ĩane irae Tupana arü.17Rü ñu mawena cha nawae na tauèma chagu tì daukü raüü̃, ngerü choma rü aìkümama torìì korì ya Nge. 18Kü ngema korì ngechuchu aru meü̃ perü maü naeegüwa na ngemagü,pa chaunegü.Rü ngemaãkü nìĩ.

Ephesians

Chapter 1

Pauro Rü nünarü moẽ ga yema duügü ya ogüü̃ i epechiowa maegüü̃. 1Pa chaueneẽgü i Epechiowa ngemagüe choma rü peenee Pauro chiï̃ rü tümaka̰ chana ümatü ngema popera tee yiema aukümama Ngechuchu peḛwa mea maüẽ. 2Moẽ rü ngüma pekagü rü Tupana torü papà rü ũchi kori Ngechuchu3Rü yima Tupana rü ũchi Toru Kori i Ngechucha arü papà rü aï̃kümama na tà, yima tanatü arü meü̃ma Tüũ taẽẽkü ngema nachikawa i daunaguũ ngema Ngechuchu i maüũwã. 4Tupana tüna, deechigü noriï̃chima naane na ügügù, na ngemaükü guama yiemgü nai üü̃negüü̃ka̰ rü uchi tama tüna nana ugüü̃ka napüẽtuwa.5Tupana rü tuni deẽchi na ngemaãkü̃ nanegürüü̃ rü Ngechuchuwà, rü ngema norü ngechaü̃ma rü ũchi norü meà nguehaü̃ma. 6Torü tanatü tü yaeẽkü nawaï̃na nguũchi ngema norü wiyae rü narü taeẽ ngema nümatama tüna no oü̃ meamare yima nüna ngechaü̃ küwa.7Rü Ngechuchu tüni toõchi rü nagagu yima nagü rü üchi tüü̃ ngengechaü̃ ngema torü chieü̃gü, naetüwa i guü̃ma ngema norü ngemaü̃gü. 8Nüma taetügü nana güane ngema narü meü̃ rü norü kua̰ rü ũchi norü ï̃nü̃.910Tupana tüü̃ nüü̃nikua̰chiẽẽ ngema torü ï̃nü̃ i yea̰ma i kuü̃ rü norü ngemaaü̃ warnaũü̃, norü maü̃wa naga narü inüü̃, rü ngemãku rü nüma nana wḛ i Cristuwa.

Chapter 2

1Ngeguma pemagü, pe yuechire nagu perü chieü̃gü rü perü guchaü̃gü. 2Dükà ñaagü, wiĩ kana pemagü nagu pe ĩ nagagu ĩ nguneü̃ rü ñama arü naãñe Pemagü nagu pe ĩ aẽ gakü arü buanekü a ngu chaü̃a Rü Ñaa niĩ ñema naeẽ ngemaarü i puraküü̃ ñema buü̃gü i tauguma ã õgüü̃. 3yiemagü i guema ta ngemagü i natanüwa ĩ nge magü i tauma i õgüü̃ yiemagü i tana ügü ngema ñama naane arü chieü̃ ñumachi ñaa tamachi rü torü i nü arü nguchaü̃akü yiemagü woetama nane gü tiĩgü ngema nuachiwẽe ngema yeamagü togüruü̃.4Natürü Tupana poraãkü nüü̃ ta ngechaü̃tümüü̃gü rü ngemaka poraãkü tüna ngechaü̃. 5Rü yeguma woo torü guchaü̃gagu yuegu, Nüma rü tüna nana ã ngema ngewa kaüü maü̃ Kristu wa Ngema norü ngechaü̃niĩ ñuma i maeü̃. 6Tupana niĩ tüü̃ irü dagüekü ñumachi wiiwa tüü̃ irü togüẽkü ngema dau na arü naãnewà Ngechuchu ya Kristu mà. 7Nüma na na ü ngema ñaã ngerü marü ĩna ngugü ngema ngewaka tama i nguü̃ Nüma ngemaakü tüü̃ na weü̃ka ñema norü taü̃ nã pügü norü meü̃mã Nüma tüna na we ñema Ngechuchu arü meĩmaã.8Ngerü ngema perü õmaã niĩ pemagü nawa ĩpe choüü̃ ngema chieü̃gü natürü ñaã tamà pewa nina ũ ngemarü Tupana arü amareniĩ. 9Ngema tama ngüraã chi na ngõmare ngemaka tauema tügü nama ã ti kuaüü̃. 10Ngeiü yiemagü Tupana arü ügü ti ĩgü Ngechuchuwa tüü̃ na ügü na ngemaakü meĩ ngema ü güü̃ka ngema Tupana taka guama na taweama ükü taunekügü, na ngemaãkü yiemagü nagu meã iü̃ka.11Düka nagu pegü ĩpe kuagü wiikana pemagü ñema naane arü nguchaü̃gu pe maẽ Rü pemagü peka na kagüe tama wiechanepe e chiraü̃, ngemaka peka na kagüe na duügümeewa i pewiecha ne peechi raũgüü̃. 12Ngerü ngema nguneügügu pemagü Kristu na pe yaügügu pemagü rü togü duü̃gü peĩgü yima iãne iraewa pemagürü tomagürü ü̃ peĩgü i Tupana arü unetawa pemagürü tagumaü̃chi nüü̃ perü ngaugü ngema maü̃ pemagü rüpe ngearü Tupanaagü ña maĩ naãnewa.13Notürü ñuma Ngechuchu ya Kristuwa, pemagü wii kana rüpe yàgugü̃ Tupanana, ñumarü nga i kamana Tupana ka pe ĩ yima Kristu nàgügagü. 14Ngerü nü marü torü ngümüniĩ nümarü tare tüna ü̃ ñumachi wii Ngema namachimaã Nüma nagu na pogü ngema nãtapü tüü̃ i togüchitanüü̃ toguatagümàa. 15Ñema niĩ, Nüma na chiẽü̃ ñema yatügü arü mugü pane rü norü ugütachiga ngeguna niima nana üüchi wii yatü ngewakaü̃kü nügüwatama Nüma ngechaü̃ naü̃. 16Nüma ngema na ü̃ na ngemaãkü wena nügüka na woeguüka yima iãnegü̃ na wiitama naü̃ne yiĩka Tupanaü̃ tamawà yiema kurucha yiema kuruchawà nü̃ma nana ü yeama ngema yuẽchiga.17Ngechuchu numa na ũ nakana naka ngema meü̃ peka ngerü poraaküma pe yaügugü rü meũ yiema ngaikamana 18ñemagüe. Ngechuchugagü, guamà tü̃na ngema naeẽ Tana tüwa.19Rü ngemaka, ñuma pemagü pa duü̃gü i taguma Tupana i õgü rü tama togü duü̃gü peĩgü Rü ñuma pemagü rü tomükügü peĩgü marü Tupanaka i toga chitanü peĩgü rü ñumachi marü toeneẽgü pe ĩgü Tupanawa. 20Rü pemagü marü nüpe kua chitanü norü ügüwa namagü ngema are arü uruü̃gü ñumachi tupana arü ore ma ĩ deagüü̃ Kristu tama niĩ yima nuta apeekü. 21Nawà i ka tama guüma yima i ĩ patagü mea nanu na nguku, rumachi ni tachigü poraãküma wii nguta kee pataü̃ i Koriwa. 22Nawa niĩ, rü pemagüta pena ügüü̃ wiigutama ñuma wii nachikawa i pegüpataü i Tupana arü naeẽ üünemà.

Philippians

Chapter 1

1Paúrü rü timateü, Ngechuchu arü purakü tanúü̃gü̃, ngúü̃ma ñemágü Cristü ya Ngechuchu ka máẽü̃ piripi wá ñemagüü̃, namaá i yagüü̃ rü díacünügü. 2Meuü̃ rü petanü wa na ñemá rü Tüpáarü ngümü yaTanatü rü kori ra ngechucho ya Cristu.3Rü chórü Tupaná na moẽ cha ã́ ñeguma pegu i charü ínügú. 4Guü̃ guma peká chá yümae pemagü pa güamá, tàáe maã peka chá yúmüé. 5Rü peü charü móé na chomaã na pe amükügüü̃ ñegumá oré ü̃ chi ugü nori küruwà woo ñümamatamá. 6Rü nagucha ya õ ñema ñaa ñemaü̃, ñema wüi purakü i meü̃ ukü ñema wuí meü̃ purakü pewaniukü ra mea tana yaú y ñema Cristuarü nguchiga wá na ngu.7Rü wuí í inü chõü̃ na ñema i peka erü chorü maüne wa pẽ ñema gü. Guãmá pemagü rü chaütanüü̃ gü peĩgü rü chomaá pe ñemagü cha pókugu rü choü̃ i pe pooü̃gü ñeguma Tupana a rü oré chi ugu. 8Rü Tupana nuü na kua̰ na ñuakü poráaküma cha pewḛe ü̃ Nguchuchu arü Ngechaü̃ maã.9Rü ñaakü cha yumüe: yeeraãkü̃ pegü pe ngechaü̃gúü̃ ka̰ rü yeeraakü küa̰ peü̃ ñemaü̃ka̰ o̰chi perü inü rú na meüka̰. 10Rü ñaakü cha yumüẽ na ñemáakü ñemá meü̃ rika pe ügüü̃ka, perü maü̃ rü na meü̃ Cristü arü ghüneü̃ wà na ngugu. 11Rü chá yümáẽ na ñemaákü pemagü rütá pe aikümagüüka̰ namaã i aiküma Ngechüchü wà ne ü̃ü̃, penaügüü̃ i meü̃ i ütügü̃ Tupanaká.12Ñümagü rü chá na̰wḛe nüü̃ mea pekuà ü̃, pá chaüéneẽgü, ñema choü̃ ngupetüü̃ rü wüi i meü̃ nií na ñemaakü na tachigáüka̰ i Tupanaaru oré. 13Ñaü̃ i na ya daü, Cristü ka̰ na choü̃ na poküẽ rü güü̃ma ĩ purichiagü rü to i düü̃gü nüü̃ na kü̃aẽ. 14Wigu taa güü̃ma i taẽneẽgü poraākümá na ya õgü nagu ya kori yerü poraãkümá cha pokú, rü tama na muü̃é na puraãkü nüü̃ ya ugüü̃ i Tupana arü oré.15Na ñema i nümaü̃gü̃ i Cristu arü orẽ gü nügü i kügüü̃ rü aúãchiákü Cristu arü ore i nguẽẽ ü̃, no türü togü rü Cristu arü nguchaü̃ akü na púrãküẽ. 16Togü rüngechaü̃ ka̰ na na ugü i pürakü, nüa chā ñema na icha na poüü̃ ka i oré i meü̃. 17Ñema nüira oreü̃ i ugüẽ rü norü nguchaü̃ üé mareü̃ nií tama aikümaakü ĩ puraküe ü̃ ni. Nümagü nüü̃ na kua̰güüchi nachaná íachiáeü̃ eru ĩ cha pokü.18¿Ñuma i takú? notürü woó, cha nawḛe aikimáakü Cristu chiga ni deagüü̃, ñaa pürakü rü poráakú rü poraáá choü̃ na taãẽẽ gü̃ poraáküma cha taáé. 19Rü nuü̃ chakuá perü yumaẽ i chauká pe ugüü̃ nawa ya Ngchuchu rü Naãẽ i meü ru ta i cha põõchi.20Rü meama nüü cha küa̰ erü poraãküma cha ya õ na taugütama na pora, woo chi cha yu rü enacha maü. 21Erü Cristü ka na chã daü rü chã maü , cha yügu na meü i nacji ka wa ta cha nguũ.22Notürü namachi arü nguchãügü ta cha maügu , Ñẽmã müü̃ ni ü na wüĩ Ĩ meü̃ i purakü ta cha ü.Ngugumüã, ngeürü̃ ta cha iü? 23tama múü chã küa. tamã nüü cha kua̰na ngeürüü̃ ta cha ü̃ü̃.chorü inü niì cha ü̃ãchi rü cristü ü̃tawã cha ñemaü, rü ñema niĨ rü memae. 24Notürü,Ñaã chaüü̃ne wa chã ñemaü rü cha maüü rü narü memae na ñemaakü peü charü nguẽẽ üka.25Rü Ñuma na meã marü nüü̃ chãküaü̃,rü petanü wa ta cha ñemaecha rü pemãã ta cha purakü,na ñemaakü mea pe ya õgüü̃kã rü tauma peü̃ taüüka. 26Na ñemaa kü chauwa ngüawa pemagü peüü na ñemaüka wui i taü i taãe cristü wa ñgegüma wenã petanü wa cha ngügü. 27rü meã pe maẽ erü marü cristü arü ore wà pe ya õgü, na ñegumã peü̃ i chaya daugu rüe ña woo tama peü tawa cha ügu, rü nüü̃ cha inü ü̃ i pechiga, na wui wa pe ñemaguü̃, i perü inü wa, rü wüigu pegü pe poraẽẽgüü̃ perü õ wa.28taü i pe ba̰iãchiẽü̃ na̰ka i ñema perü uanügü. ñema ta nüü pe küa̰ẽ tana i cha ña dai, noturü, noturü perü maü̃chiga,ñaa rü tupana wa ni nena ü̃. 29ñaa niĩ i peü cha naweeü̃, cristu arü ngechaü̃gagü, tama nagü peya õgüü̃ rica, nawḛẽ tana naka̰ pe oõẽ gü ü̃ata. 30ñema tama oõḛ chaüwà pe dauüü̃, ru ñemaka̰ ñuma rü ingumarü chau chiga pe inü.

Chapter 2

1Ñeguma Cristuwa pora peü̃ ñemagu, rü ñeguma peü̃ na ñemagu norü ngechaü̃, pemaã i na amükü i naãẽ i üüneü̃ ñeguma na ñemagü perü ngechaü̃. 2Rü cha nawḛe na mea pe ya ngüẽẽgüü̃ ñema chorü taãẽ rü wṵigü tama perü inüegü, rü wṵi i purakügu tama perü inüe.3Rü tama na me i peika pe ñemaü̃güwee õchi pegü i perü tagüü̃. Notürü woo, pegü perü iraãküma togü pepeewa pe ügüegü. 4Rü tama na me na pegügu rika perü inüẽü̃, rü name niĩ pemükügu ta perü inüẽü̃.5Rü na me niĩ na Ngechuchu ya Cristugu na rü inüe erü nawa na ngupetü ta ga yema. 6Nüma rü Tupana niĩ, notürü tauguma Tuapanaetüwa nügü na üẽẽ na ñemaakü nügü na na üü̃chiü̃ka i ñemaü̃gü. 7Notürü wui i purakütanüü̃rüü̃ nügü i narü ira, rü yatü ãkü ñaã naãne wa na ü̃. 8Nüma rü nügü i narü ira rü na inüta rü kuruchagu nayu.9Tupanarü norü guwa nana ngueẽ na nüũ ya kuaüü̃. Ñema naega nüna na ãü rü nguãẽtüwama na ñema. 10Rü naã na ü na Ngechuchu egagu guũma na kagüãpüü̃güü̃ka, rü daũgüü̃ i naãnewa ñemagüü̃ rü mairaü̃ arü naanewa ñemagüü̃ rü mairaü̃ tüü̃ wa nemagüü̃ rü napeegu na kagüãpüü̃gü. 11Nüma rü ñaã na ü na nuküma ya konü nüü̃ ya ugüü̃ka na Ngechuchu rü Kori ya iü̃, norü meruũ ya Tupana Tanatü.12Rü ñemaka pa chaueneẽgü rü guü̃güraü̃ na pee inüetanügüü̃, tama petanüwa cha ñemagü rika, ñuma na tama petanüwacha ñemaü̃ yeeraãkü na me niĩ na peü̃ na inüeü̃, pe puraküe naka i perü maü̃ i taguma ya guü̃ i muuãkü rü duruãkü. 13Erü Tupana niĩ pewa puraküü̃ na ñemaãkü peü̃ na nguchaü̃ka na naka mea pe puraküeü̃.14Rü ñeguma pe puraküegu taü̃ pe nueü̃ rü i pe puraegüü̃. 15Na me niĩ na mea pe maeü̃ na perü maü̃ rü mea na weguü̃ka Tupana nanegü ngearü chieü̃ü peügü. Ñaakü pe maẽ na omürüü̃ pe naĩgüü̃ ña naanewa, natanüwa i ñaã duü̃gü i chieü̃ i nakümagügu maeü̃. 16Rü poraãküüchima nagu pe yauãchigü i ñaã ore i maü̃ i uü̃ na ñemaakü cha taãẽü̃ka Cristu arü nguneü̃ i ngugu, Rü ta ñemawa nüü̃ cha kua na tama notükama cha ñaãchiü̃ rü tama notükama cha puraküü̃.17Rü woochi cha ñoma wui amarerüü̃ chi ĩgu i poraãkü cha taãẽ naka i ñema perü purakü, perü õmaã pe ügü, rü ñemaka cha taãẽ. 18Rü ñegumarüũta i pemagü rü petaãẽgü, rü chamaã pe taãẽgü.19Kori ya Ngechuchuwa i cha na ngueẽ na paaüra petanüwa chana muũ ya Timuteu, na chomarüũta chataãẽũka ñeguma penacha kuãchigu. 20Na tauma i to inagu charü inüũgutama rü ĩnũ aiküma pegu rü inüe. 21Erü Ñema togü rü nügügu rikatama narü inüẽ, rü tama Ngechuchu arü ñemaü̃gügu na rü inü.22Notürü pemarü nüü̃ pekua̰ na ñuakü mea na i maüü̃, erü wui i buü̃ nanatüga inürüü̃ niĩ, ñeguma rüũ i nüma rü wüigu chomaã nawa na purakü i ñema ore. 23Rü ñemaka, nüü̃ cha dau na guũma mea choũ i nguuchi rü tá petanüwa chana mu. 24Notürü choma rü Koriaũ chayaõ na paatama petanüwa cha guũ.25Rü nagu charü ĩnũ na wena petanüwa chanamu ya Epafruditu. Yima rü chaueneẽ niĩ õchi chaumükütani nawa i purakü rü õchi Tupanaãrü ore arü uwa, perü purakü taniĩ õchi choü̃ rü ngueẽkü. 26Rü poraãküma pegu narü ĩnü rü petanüwa na ngemachaü̃, erü nachiga pe inüẽ naya daweü̃. 27Rü aiküma niĩ ya daweẽü̃ rü wiguũchi tana yu. Notürü Tupana rü nüũ na ngechaü̃ rü tama na yu, rü tama nüü̃ rika, rü choũ rü ta, na ñemaacü chamá rü chamá.28Rü düka ñumarü yeeraãkü petanüwa chana mu, na ñemaakü wena nüũpe daũka rü petaãẽgüũka rü marü taũtama peka cha oegaãẽ. 29Rü guũma perü taãẽmaã pena yaugü ya Epafruditu i Koriwa. Nüũ ipe kuauũgü ñuma nümarüũ. 30Ngechuchu arü purakügagu niĩ ñema yu rü nüna na ngaikama. Nüma poraãkü nana ã inorü maũ na chauka na purakü ñema pema tauãkü peüü̃ i purakü i chauka.

Chapter 3

1Ngeguma rüü,pa chaueriẽẽ gü kri wápetaá negü.chauka wéna naã cha wüeta ü ñema oregü tama nií chieẽ ruü ã ĩü.Ñaa aregü meã ta peĩniĩẽẽ 2Pe uaẽgü naka i duugu chiri mae. Rü naka pe uaegü i purakütanuũ i chiegü. Pe uaegü naka iñema duuggü i nagu tama maeĩ iñema wiechamü pee chiraũ. 3Erü yiemagünii i Tupanaü̃ ya õgu. Toma gu nii i Tupanaeeü̃ ti kuaũgü. Tomagunii itogü itarü tagü nawa ya Ngechuchu a Cristu, rü ñemaka tomagürü marü tama nagutaya õgü i ñoma i naane.4Ngemaacü tama i choma rü nagu chaya õ i ñoma i nane. Ega tee nagu rü inügu na namachiwatama cha ya õ, choma rü chi yeeraakü nagu cha ya õ i nguchau. 5Choma rü icha wiechamüpeechiraũ yeguma agumücüarü tamaepü nguneü̃wa nangugu, ya iane a Iraechiũwa rü ñumachi Bejamitanüũ rü ñumachi Hebreutanuũ chii erü ñemaniĩ norü mügü ga paricheogü.6Ñoma wui ya yatü namaũ i nuuurüũ nawe cha ã i yema ya õguũ tee naga inüẽ; tee mugügu i ie 7Woo chi ñeirüu takü cha yaugu naka i chorü purakü notürü nagagu ya Cristu rü tauama chou na me.8Nagagu ya Kori ya Ngechuchu ya Cristu arü cuagü. Choma rü namaa chaya utaree nana tauama chou name. Nagagu nüũ cha oo i guuma i ñemaugü. Ñoma guchirerüũ choũ niĩ y ña ñemaũgü. 9Na ñemaacü nuũ charü ngauka. Chou na tauma i chorü tama i mugü. Nachicawa i ñema, chorü õgagu choũ na ñema i Cristu arü meĩ, nawa ya Tupana. 10Rü ñumarü chomarü nüũcha kuachaũ na yuwa ina da rü ñumachi norü oõẽwa. Chomarü norü yugagu toi maü̃ chou na ñemachaũ, 11Choma rü ta nüemaũ nüũ cha kuachaũ na ñuakü i nadaguũ i ñema yueĩ.12Tama aíküma niü̃ na chama marü chana yau i ñaaã ñema ü̃gü, rü ena ñuguakü tàuü̃ma takü choü̃ tàu, notürü ñemaãkütama i choma porà chaü na ñemàãkü tüü̃ icharü ngaũkà ya yiema marü Njechuchuaü̃ ya õgüe. 13Chauneẽgü, choma tama naguchanü ĩnü na chomatama marü nüü̃charü ngàu. Notürü nañema i wüi i ñemaü̃: chomarü nüü̃charü ngümü i ñema wiweama ñema rü porà nakachàü i ñema wipe ewa ñema. 14Chomarü nawe ichàrüü̃ ñema nagu charü inü na ñemàãkü chana yautanüü̃ka i norü ãmare i Tupana ya Ngechuchu a Cristüwa nèü̃.15Guãma iyiemagü ya marü orewa yae, rü ñàü̃guta tarü ĩ́ nüẽ; nẽguma pemagü ñuñaãü̃gumare iperü ĩ́nüegu namà ã i ñaãgü, rü Tupana rü ta, Tupanarü tata pèĩ́ nana we iñemàü̃gü̃. 16Ñiã nawati chigü i ñema marü nüü̃ irü ngaugü.17Ẽ̀kü choü̃ ipeya daü̃gü pa chaueneẽ. Ngeu camata tüü̃ ipe dawenügüya yiema jukümagu ĩ́ẽ. 18Muemà rü naguita ĩ́ inñema nama i tümamaà nüü̃ chiu, rü nhuma rü ma nama i tümamaã nüü̃ chiu, rü nhuma rü auã kü maã tümamaã nü̃ü̃chi u ñumarü cristu arü curacha arü uwanütiü̃. 19Ñema nawa nauü̃ rü yuniü̃. erü ñema naneka rü norü Tupananiĩ, ñema na nügü inarütà nüta rü ãnenií . Ñumaguru ñema ñoma i naãnewa ñemaguü̃gu narü í nüe.20Notürü ñema taegagü rü daũãnewá nañema, rüta itana nguẽẽ ya maẽẽruũ, ya yima kori a Ngechuchu a Cristu. 21NÜmarüta ñema taüne i tauwama me rutánana toõchiraũẽẽ, norü poragagu rü guũma i takü i ñema rütá nagu na ĩnüẽ.

Chapter 4

1Rü ñuma. pa chaueneẽgü peü̃ cha ngechaügüẽẽ chorü taãẽ rü chõrü ngá̰kuerü, rü cha nawaẽ na corí kã mea pe maeü̃, pa chaumükügü. 2RÜ nüü̃ chã kãaü̃ i Evúdia, ru Chintique ü̃ ta chá kãaü̃, na corí naweü̃ akü ña maeü̃. 3RÜ ñuma, pa chaúmükü ya mekü rü wuigü TupanaarÜ purakü wa chomaa purakúkü; kuna nakã cha kã na nuü̃ kurü ngüeẽü̃kã ñaa ngeü̃gü. Eru númagü ru chõmaã na puraküẽ wuigü Cremete maã nuü̃ ni ugue i õre i üúneü̃ õchi togü i chaumakügü, ru TupaarÜ popera wa marü ngõegagüü̃.4RÜ pe taãegü namaã ya corí. Ru wena aru peü̃ ñacharugu kü pe taãegü. 5RÜ chanaweẽ na meãma pegu pe ngéchaü̃güü̃ na nguü̃ma i duúgü rü ñema wa peü na küãe ü̃kã. Corí rü ni ngãiká. RÜ taukáma penaĩãchiãégü. 6RÜ ñema peü̃ taüü̃ rü peru yumae wa ru Tupana na nãcã pe cãgü, 7rü Tupana arü ngümü, i guü̃ma i Kuaeta wa nemaü̃ perü mãune ru perü ínumaã ta cristu gu na nguü̃.8RÜ pemagü pa chaüneégü, guü̃ ma i ñemaü̃gü aiküma i ĩü̃, ru ngúü̃ma i ñema nakuma y meü̃, ru nguü̃ma i ngemataü̃, nguuma ngechaü̃ ru nguü̃ma mea maüü̃, na ñemagü̃ meẽchiü̃, rü na ñemgü wui i meü̃ i naka i utuü̃, ru ñgemgu perü inüẽ. 9RÜ ñema ñemaü̃gü cháuwã nakã pe ngüe ü̃ ru chauwa pe yaugüü̃ rü chauwa nüü̃ peinuẽ ü̃ ru chaüwa nüü̃ pe daugüü̃, ru ñaa meguü̃ pe uguẽ, ru ñaa pe üẽ, ru Tupana ta peü̃ta wa na ñemá.10Choma rü poraãkuma cha taáẽ nawa ya Cori eru ñuma wai nií chauã pe õegaãẽguü̃. Pemagu ru ineacuchigu ru chaúkã pe õegaãẽgü, noturü taúgüma peü̃ na taucha na chõü̃ perü ngueẽgüü̃cã. 11Tama nuü̃ chí uchãü̃ na airiü̃ chõü̃ taüü̃. ErÜ maru chómaã ni ü̃ na ñema choü̃ ñemaü̃ ma cha taãeü̃. 12RÜ nuü̃ chãküã ñeguma güü̃raüü̃ tüü̃ taugü ru ñegumarüü̃ ta nüü̃ cha cuã nã güü̃ aruü̃ choü̃ ñemagü̃. RÜ ñegumarüü̃ tá guü̃rauü̃ i meü̃ chõü̃ ñgemagü ruena chi na guü̃rauü̃ choü̃ taügu. 13RÜ Cristu nií ya chõü̃ poraẽekü rü ñemacã choma na nguü̃ na cha na üü̃ i ngúüma.14Notúru, pemagü ru wuí í meü̃ pe uẽ chõmaã yegümã õáẽ wa cha yemagü. 15Pemágü, pa piripicãgu, nüü̃ pecúaẽ norí ma na ügúgü i õre i úüneü̃, yegüma Machedonia na ĩcha úügü, taúnemã ya ngutaguẽepataü̃ choü̃ norü ngüeẽ ru pemaguritama choü̃ perü̃ ngúegü. 16YegÜma Techaronica wacha yemagü pemagü rü ngerüepüküna choü̃ perü̃ ngüẽgü. 17RÜ woo perü amare maa cha taãẽ, noturü yeeraãcü cha taáẽ eru ñema na choü̃ perü ngueeguü̃ ru Tupana ta amare pena nã ã.18Ñuma rü morú chana yaü i nguü̃ma, ru choũ na ñema i muüma i ñemaü̃gu. PoraákÜ ma chaaákü na nguüraüü̃ maã. RÜ poraakü na meechi i perü amarẽgü, ru poraãküma taü i õaẽ wa pema yaugü, ru na meechi Tupanapẽẽnã. 19RÜ Tupana ta pena na na ã wuichigü i peü̃ taüü̃ nawa ya CristÜ. 20Ñumã rü nawa ya Tupana ru TanatÜ ru ngúüma poraakü na me Amen.21RÜ pegü perü moegü Ngechuchu egagü. Peeneegü ru peü̃ narü moegü. 22NgÜÜma ya õgúü̃ rü peü̃ narü moegü, ñemagiu turü checharü pata wa ñemagúü̃. 23RÜ cori Ngechuchu arü meü pemaa yi ü̃.

Colossians

Chapter 1

1Pablo, wií cristu a nguchuchu arü õgütanüü̃ y ngẽma tanatü werü ũmareü̃ ü̃chi Timoteo torù taeneè, 2ngẽgumarüü̃ a õgüé ũchi mea ĩ maèé yiema chaweneegü ya cristuwà yiema colosensewa ngemagüè. moeüchi peka̰gü ü̃chi tanatü i pápà arü ngũmà. 3Tomagü rü moè Tupana na ta agü, yima Kori ngẽchuchu nanatü i ngẽgumarũü̃ peka̰ ta yumaegü.4Tomagü nütà ĩnüè norü õwá a ngechuchu ya cristu ũchi norü ngechaü̃ yiemagü ĩ guãmà ĩ dee'chitu kumüè Tanatüaü̃. 5Pemagü pénà ngemagü ngẽmã ngẽchaü̃ na̰chiakü i uneta i üü̃chiĩ pḛka̰gü ĩ daunaãnewüà, 6ngemãkṹ peka̰ ni ũ. Ñaa oregṹ norü õri ĩna woütanüaṹaũ̀, ũchi guü̃ma nããnéwà narü ü̃. Ngegumarüü̃ pemagü narüü̃taã pe ĩgü, ngema ĩ nguneü̃gü pena ĩniegü nüü̃ ni kua̰chiè Tanatü arü meü̃ uchi kua̰.7Ñaã niĩ ngema nagà ĩ pemagü marü nüpe kua̰eṹ Epafras wà, torütaeneè tanatü arü orema̰ ĩ kua̰kü, yima meã ĩ wḛmaü̃kü Cristu arü bükü tawa üchi torü ngüèéwa. 8Epatras tuü̃ nüü̃ni kua̰a chièé ngẽmã norü ngechaü̃ naèé.9Na̰chiḛkü ngema ngechaü̃, ngemà nguneegü ñaa ta ĩnüegü taguma ñema peta wogümare torü yumüewã́. Tomagü peka̰ ita kagü na pemagü na pe aãkugüü̃ ñema ĩnümarè rü kua̰chí naèéarü. 10Tomagü rü peka̰ ita yumaegü na ngemaü̃kü mea pe ĩü̃ka̰ korika̰. Ngemarüü̃ta peka̰ ita yumaegü na ngemaükü pe õa̰güü̃ka̰ guü̃ma meü ĩ ngemaü̃ na ngemaã kü perü ügüü̃ka̰ nawai Tupana arü kuã́11Tomagü peka̰ ta yumaegü na ngemaãkü perü dagüü̃ka̰ wiichigü namà ngema iraü̃ perü kua̰gü. 12Tomagü peka̰ ta yumaegü na ngemadü̃kü taeẽakü Tanatü moẽ peãgü. Yima peü̃ nguüchiḛkü na tümamà pe ngaükü ngema uegü yiema taeenégü õmürüü̃ i yagü baĩgüé.13Nüma waaneü̃ arü porawa tüna yauchigü ũchi nane i mekümaküenewa tüna gaǜ. 14Nanewà tüna ngema maü̃, üchi torü chieü̃gü arü pigürüü̃.15Yima naneiĩ náchipeta i tupana taa ní daukü Numa nií nüirà tauta na ngõgü ñama ügü. 16NagaguniÍ na ngoü̃ ñama naane, ngema daunaane rü waimü, ñemagü nüǜ i daugüü̃ ũchi tama nü daugüǜ. Ngema nachikaĩ meǜ, poragü, purichiagü guüma ngemaügü numa nana ü nüǜ ũchi nügüaü̃. 17Nüĩraü̃chima niĩ tauta na ngogü ĩ ñemaagü, ũchi nawa niĩ ngemagü, na wiígü na ngenagügüü̃ wiigü.18Rü nüma nií tauneeru. Nüma ni norü ügǜ, rü nüma nìí nüírà na ngoü̃ yiema yuetanüwa, ngemaka̰ nüira̰ ni na achicaü̃ i ngemagüna. 19Ngema̰ka̰ Tupana na taéèü̃ guüma norü creación mà na nawa na maẽ̀, 20ü̃chi wena na woegüü̃ nanewe ũchi guüma ngemaü̃gumà. Tupana kuruchawa na na wḛ ĩ nagǜ na ngemaü̃kü na ngemaü̃ka̰ ĩ ngümà. Tupana wena peta woeguèé, Tupana ka̰ rü togümare peĩgü.21ũchi norü uanǜgü pe ĩgüpèáwa̰, rü chieü̃ ngemaü̃gürü purakügü. 22notürü ñuma. Nüma wena arü pemà na taegú ngeguma naüne kuruchagü na ãgǜ. Nüma ngemá na ü̃ na ngemaãkü üü̃neakü pena weü̃ka̰, tama pe orea̰gü rü tauwa pe mè napeḛwá. 23ngeguma pemagürü nagü ta mea pe ígü̃ i õ, tama nuna pe igachia̰kü ngema õ i, meü̃ nü pe ĩnügüü̃. Ñaa ni oregü güü̃ma duü̃güka̰ ñama aru naawa i muü̃chiĩ. Ñaa ni orè choma Pablo naka̰ mugürüü̃chiü̃.24Ñuma peka̰ cha taéè nawa ngema chorü pokü ngemaka̰ cha nguéè chaunemà ĩa̰chiaè naka̰ ya cristu naune arü meü̃ka̰. 25Daarü igreya arü mugü rüü̃ chiü̃ choma, na ngemaukü na mea nama cha kuaü̃ka̰ ngema Tupana chona na aü̃ peka̰, na ngemaü̃ka na Tupana a ngüü̃ka̰. 26Ñanií ngema meí ĩkuü̃ muü̃chií taunekügü, notürü ñuma tümaka̰ na ngò yiema nüna õgüè. 27Ngemagünií i Tupana tüü̃ nií kua̰chiẽ ngema dauguü̃ arü meü̃gü tümaka̰ yièmagü tamataã nagü ĩnuè. Ngerü Cristu rü pewa na ngemà, nüta rü ngaugǜ wií nguneügü ngema meü tama na uegü.28Danií yima yiemagü naka̰ ĩ kaumḛgükü Tomagü muḛpüküma tuma mà nítí ugü ngema kua̰, ngemaü̃kü tomagü guama dua̰tagü méè cristu ka̰ tü ti gagü. 29Ngemaükü chomà cha purakü üchí chaugü i charü poraachi guüma chorü poramà ngema chowa ngemaüma i porà.

Chapter 2

1Rü chuma cha náwé na niĩpe kwaũ poraũkümà chi o̰eũ rü pékàgü ũchí ñema Laudicheakagü i guũmà tàmá choũ dauũ chaùchámetü rü chaùchámetü. 2Chama ichá purakü ñemakü perü maünegü na pórà na yaugüũ nuà na ngegügú guemá toũ ngechaũmá i ñema nguũma niĩ kükuãchí, rü ñema narü kuá ñema meũ arü Tupana, rü Cristu. 3Rü Nüma guũma ñemaṹ meẽchí ñema kuá Tupana ãrü ũchí kuá ni kúgü.4Pemá nichi ù rü taúemátá peĩ na wamüẽgü ñema dea niĩ peya ya o̰güũ. 5Woó tama peĩtawá cha ñémà ña chorü Naãẽmá. Choma rü cha taaẽ niĩ cha dauũ meũ nachiká i narü porá ñema ṍ ya Cristu.6Newakü pemagü Cristu a korí pe yaùgüũ, mawé peri ĩ. 7Ẽka aikümaa̰kü nawé peya aũgüũ, na ñemaka nawá pe yaetanüũká, ẽka aikumaãkü peya ṍ ñégumàrũ pemagü nawá pena nguẽgü i ũchí muũchí ñema takü maẽ tana ã.8Pe ũégü rü táuemà peĩ yaũũ ñema inü i dorà ngeãkuũ ñema taküũgü arü naa̰né, i támà Cristurüũ. 9Erü nawá na maũ i guũma nari meũ a ya Tupana.10Nemakü pemagü nawatá ípe wiéchamüpeẽchiraũgü támà duũgüarüniĩ rü ñémà naünewá ya namachí, 11erü marü Cristu itaya o̰gü. 12Pemagü marü petagü nümamaã ñema baiewá, erü ñemaká pemagü iperü daḛ ñémà õ Tupana arü poramaa̰, erü nüma na yugú ínàrü daeẽ.13Ñégumà pemagü pe yuégù peru chieũmá i ñema ãwachí arü namachí. Nüma peũ na ü pe maẽũká naũtawá i toũ nüna ngechaũ guũma torü chiẽũ. 14Nüma inánàpí ñema eũ ngetanüũ i ñema tama meũ tókà na taeguũ 15Nü guũma nánàtáegù rü kuruchawá naa̰ potá. Nüma nanachieẽ ñema porágü i aẽgakü, nüma takü na ü ñema natanüwá, rü ñemakü nüma naya ngaú wií ñemaũ rü naẽtüwá ya kurucha.16Ñemãkü, tamãtãnĩ togü peĩ ṵchiga̰ naka̰ ñemã pẽ ngo̰gü rü pe a̰gü, wiĩ peta̰chiga̰ rü tawemqkü ñewaka na gogṵ, ñumãchi Sabatchigagu. 17Ña nĩĩ ñachipetagü ñemã a̰ĩrüü̃ ḭ gugüü̃ta̰, notürü ñemã na memãẽü rü Cristunĩĩ.18Taü ñemã tṵü pe taü a yiḛmã duẽ mẽa̰mãre rü na taẽ ñemã nãü̃nẽ ü̃ü̃nẽ mea̰ pemã na kua̰ duḛtü̃wa ñemã nata̰nü.Ñemã duü̃gü̃ a̰ĩruü̃gu na choku ñṵa̰chi ḭ nü pṵ̈ ñemã naẽ namãchi. 19Nümã tamã na ĩnü ya a̰ḛga̰kü. Naẽruwa nĩnã da̰ ru guümã ĩ naünẽ namã ngikuü ñemãrü wiĩgu nana norü o̰nã; Ñ̰a̰a̰ ĩnarü ũ rü nümã narü ügümã ya tupana tünã ãü.20Rü pemãgü pe yuẽgṵ ñemã takü nãẽnẽwa nemãü, ¿ tükürü pemãgü ĩ pe maẽgü ñaa̰ naa̰nẽwa tamã penã muü: " 21Tautã künã yau, taü nükü wenẽta̰, tamãta̰ nükü yaṵwachi"? 22Guümã naã ñẽmãü rü chiḛka̰ tanü ü̃, ñemã takü ügü i ñemã guẽẽ yatügüa̰rü. 23Ñaa̰ mugü kua̰ nünã ñemã wii religion nügüka̰ na ügü imea̰ yiĩ ñemã naünẽ. Notürü yia̰mãgü tamã tanã ñenãgü ñemã namãchia̰rü guchaü.

Chapter 3

1Rü ñeguma tupana peü irü daeeyü cristu maã,nãkã pe daṵ i ñema cristu irü toüwá tupana meé arü weǜnewá 2Nagu perü inüe i ñemaügü dauguü,tama ñema waimüãneügu. 3Erü pema rü pe yue,rü perü inaü rü ni kṵ cristumarai tupanawá 4Ñeguma cristu ngo̰gu,rü perü maü i ĩkü,ñeguma rüta pemagüta pe ngoegü Namaa i dauguü i nããnewá5pena yueẽẽ i ñema chieü i naanewá ñemagüü,ñema chieũ peüü perü kuri rü perü chiuraka̰ wéna,ñema ,ñema üãügü,rü tüü na nguchaüü i chieeü i üü,tamu meü i üchaüü ,rü na nguchaüẽẽ yiẽmaaü ñema tama turü i ĩü,erü guümã i ngema rü tawaküta tana 6Erü guüma ngẽma nããka̰ 7Erü ngema nããgutamiĩ i pema pe iü i wüikana,ngẽguma pema nagu pe maegu 8Natürü ñuma pemagü rü nṵwḛe nüwḛe nṵwḛe nüna pe igachiü i gaüma i ngẽmã ngẽmãügü,nuecha,rü chieáẽ,chieügü kurü in üü kuãẽwá,ku chiegaü,rü ochi chieügü i dea i küṵwágü.9taũ pegümã pe doraeü,erü pẽma rü marü nüna pe ĩgachi i ngẽma yaü i pekümagü i chiemareü i guü norü ügümaã, 10Rü pegü pena üü i kṵa̰wá,rü norü nachiküna̰ã akü a yimã na ükü 11Ña rü ina tauüwá i griega niĩ,rü woó yudiugü,duüügü i nügü i wiechamüpḛ̰Áchiraüwá,rü duüü i taãma i duüügü i tama i ñemagümá niüĩ,natürüwai cristu rü guümã ni üĩ,rü ochi guüwama na ñẽma.12kü pegü wéna pe üchirügü,erü Tupana peü ni deẽchi,pa üünegüü,rü gaügu ma ngẽ chaũtaegüü,rü mekümagüü,rü tama nügü irü tugüü,rü ngümüeü,rü ochi tama nuwḛḛgüü 13pegü pe ngẽnãgãgüchigüakü.Rü mea pegümaã peĩgü Neguma teé toguemaã,tüna ñemagü i guachaü,kü tüü nüna ngechaü ñṴma kori tuü nuna ngechaüürüüakütã 14Rü ñuma̰ngẽmaügüetüwá,pe ngechaüa̰gu,erü ngẽma ni ĩ ngẽma meataã,tüü ngẽma ngemaẽẽũ.15kü nü̃é ngema Cristu arü ngumü̃ perü maü̃nemã kua̰gü. Erü ñaã ngümü̃gagu ni ĩ, i pema, pḛk̰a̰ na kagúü̃ i wüi naünẽ wa. Rü kü mõẽ, pe ãgü̃. 16Kü nü̃e pewá na maü i chiãakümã i ngema ore i Cristü arü .Guü̃ i perü kṵa̰maã pe nguẽẽtaegü, rü kaüü̃gü i üüneguümã pegü pe ukṵ̰ẽgü. Pe wiyaegü mue pe agüãküi perü maü̃newá nãka̰ ya Tupana. 17I ñeürüü̃ i ñemaü̃ i pema pe üeü̃, perü orewá o̰ḛná kurü üwá, kü kuri ya Ngechuchuégagu pena ṵ̈. kü tupana ya Tanatüna moẽ pe ãgü̃, nawá ya kori ya Ngechuchu18Pa chiuragü, perü korígüaü̃ pe inüe, ngẽma koripḛḛwá na meü̃akü. 19Pa korĨ́gü, perü chiuragüü̃ pe ngechaü̃gü, rü taü tümamãã pe chieaegüü̃. 20Pa buü̃gü̃ perü papáü pe ĩnü̃ẽ i guü̃ i ngẽmaü̃güwá, erü ñaã rü koripeewá na mẽ. 21Pa papágú taü peakügügu pe daukuraü̃, na ngemããkü tama narü maeü̃ka̰.22Pema i togüaü̃ pe puraküeẽ, kü perü koriga pe ĩnü̃ẽ, guü̃mã i ngẽma nüma peü na ügueü̃wá, ñuma nüma peü na üẽẽ. akü ToṸ penã ü̃ü̃ na peü̃ na dauü̃ka̰mare, rü küwai, kurü maü̃ne i aikümánemaã. koriga na ĩnü̃. 23Ngeürüü̃ i ñẽma pe ugüü̃, pena ṵ̈ yeama perü maüwá ñṴmá koriaü̃rüü̃, rü tama a dṵa̰tagüaü̃. 24Pema nüpe kṴa̰, nã koriwata pena yauü̃ i ngẽmã natanü i daunawá ngẽmaü̃. Erü CristÜ a korika̰ni ´pema pe puraküeü̃. 25ErÜ teé a yiema tama wḛguü̃ üe, rü tana yauta i poku ngema tama wḛguü̃ ta ü̃ü̃ka̰, erü ngẽmã rü tama na wüiga.

Chapter 4

1PachorÜ buü̃gü tuna pena agü ngema meü̃ uchí ngema wḛguü̃, uchí nüpe kua̰gü na pemagü ta pena ngemaü wií peerü daunaènewa.2Mea pe ĩgǜ perü yumaewa. 3Wiigu toka̰ pe yumaegü tà, ngemaü kü Tupana wíí iã taka̰ ti wanaü̃ nagaka̰, ngemaakü Cristu arü orè taweama niü̃ kuã namà i deaüka. Nachígaka̰ i ngema, choma chí naĩchaküü̃. 4Ngemaka̰ chauka̰ pe yumaegü na chomà méa chana üü̃ka̰.5Kua̰gü maü gu pe ĩ yiema togüegüna, ũchi pena mea pena ügü ngemagü norü nguneü̃gü. 6NÜetaã ngema pegàgü na mè, nüetaa yukuramá na üẽtanü̃, ñemakü ñuakü nüü̃ ti kua̰chi tanüka̰ na pemagü tuma ma nüpe ugüü̃ wííchígü duéègü.7Ñema ñemaũ chogüka niĩ, tíquico niĩ nüta kuágüẽ. NÜma rü meũ naene, wií purakütanüũ meũ niĩ, i namükü purakütanüũ koriarü. 8Choma ñema pechamugü, ñégumà pemagü niĩ pe kuá taküniĩ tomagü itá ügǜ, i ñemakü NÜma porà na ã a yima maünegü. 9Choma wíígù Onẽsimomà peĩ cha mù, ñema meũ chawénè, rü ñema wií pemarüũniĩ. NÜmagütá pema nini ũ guũma takü nuà üpetü.10Aristarco, chaumükü choma pókùkü, peĩ narü moẽ, ñegumà MarkurÜü̃ Bernabé nanepünánè (rü pemagü ñema mugü pe yaugügũ; rü peĩtawá na ngugù, niĩpe yaugüũtà). 11Ya yima Ngechuchutá ya wéguãkü tana kagükü. NÜũkatà ñema meã arü maũ (Judios) rü chaumükügüniĩ ñema chorü puraküwá nákà ñema nachiká Tupanaa̰rü. NÜmagü choũ porá na ã.12Epatras penarü moẽ. NÜma pémàrüũ niĩ i ũchí wií purakütanüũ ya nákà ya Ngechuchu ya Cristu. NÜma guũgümá pékà ínà o̰aẽ ñema yumaẽwá. ñemaká̰ pemagü i tauemá táuchikàũ i ya aikümaãkü Tupanaká daũ. 13ErÜ choma rü nücha kṵ̈a̰, nã poraakümã peka̰ na puraküü̃, rü yiema Laodiceaka̰ta rü ochí yiema Hierápoliska̰ta. 14Lucas, duturui mekü, rü ochí togüama rü pẽü̃ narü moegü.15MoẼ nü̃na pe ã i ngẽmã taẽneẽgǜ i Laodiceawá ngẽmagüü̃ rü ochi Ninfana, rü ngẽgumarüü̃ta a yumüepata i ngẽma pepatawá ngẽmane. 16ÑẼgumã marü péna gṵgṵ nãã nawá pe ugütaeü̃ i naã ematüü̃ pḛka̰ wüü̃, rü kü na̰wḛḛtanã Laodicea arü yumuepataü̃wá pena ngegüü̃. Cha na̰wḛḛ nãã nüma nawá na ugütaegüü̃, rü ochi pema nawa pe ugütaegüü̃ ngẽma cha muü̃. 17ArquipoÜ̃ ñapegü ñapegü ¨Nüna daũ i ngẽma purakü i koriwá kü yauü̃, na ngẽmaãkü kua nguẽẽü̃ka̰¨18Ña moẽ rü chaṵmeüchimãã niĩ pa Pablo. NÜna pe kṵa̰chi í chorü kuretü. Ñema norü amare rü pemaã na ñema.

1 Thessalonians

Chapter 1

1Pauru, Chirvano rü õchi Timuteo Tupana ya Tana tü õchi Ngechuchu ẽgagü tüna rü moegü ya yiema Tupana aü̃ ya õgüe ya Techaro ni chenche küa Tupana arü meü̃ rü norü taãẽ pemaã yi ĩ.2Tomarü guũguma Tupana na moẽ ta ãgü̃ peka, torü yu müewà rü peü̃ tana na uuchi. 3Tomarü guũgumà pena ta kua ãchi namaã ya Tupana rü nanatü, norü purakü y oã, rü ngechaü̃ãü̃ õchi yana i ĩnü ãü̃.4Pa chauenee gü Tupana arü ngechaü̃ maã. 5Nüü̃ ta kua na Tupana peka ka erü ñema Tupana arü ore pewa nangü tama i deawarikà, egumarüü̃ norü porawà naãẽ ya meküma rü taü̃ i õmaã Ñaã nakümarüü̃ pema taã nüü̃ pe kua na takü rü duuü̃ nati ĩgüü̃ ga petanü wà ta ñemagügu Tupana arü ngeü̃ maã peka.6Pemarü toü̃ pea daü̃ õchi Tupana Tupanaü̃, nawà ga taü̃ i gucha pena yaü i Tupana arü ore notü rü taaẽ maã ya naãẽ ya mekü arü maã. 7Pemarü meü̃ naküma pewe guãma a ü̃ yiema ya õgüeka machewà rü õchi acaya wà ñemagüeka.8Tupana arü ore rü nüü̃ ta inü na pewa nena üü̃ rü tama Machewa rü acaya wà, rü ngeguma, rüü̃ guü̃ i nachikawà rü ñema õ i Tupana wà ru ni nguuchi Marü nüü̃ ta kua ñema meü̃ pewà nüü̃ ta daü ñemaka toma tama marü ta nawee naã pemaã nüü̃ ti ü. 9Erü nümagü tomaã nüü̃ ni ugüe, na ñuakü ñaã kuna yagüü̃ Nümagü nüü̃ ni ugüe na ñuakü i pena ngeü̃ ñema nachikünaã gü Tupana ka na ñemaakü Tupana ka pemaẽü̃ka ya maü̃kü rü aikümà kü. 10Nümagü nüü̃ ni ugüe naã pema Tupana nane ü̃ i pena nguẽẽ na daũ ane wà ne na ü̃ na Tupana ya nanatü ina daẽẽ i yuetanü wà Daa rü Ngechuchu ni, yima nawà tüü̃ i poü̃kü ñema taü̃ ĩ nü tai nguchaü̃.

Chapter 2

1Pa choueneẽgü pema taã nüü̃ pe kua na tama notü kama na peü̃tawa na ta ngugüü̃. 2Pemataã nüü̃ pe kua na tomagürü rü na ira ü̃ i ngü ü̃wa ta ngupe tütanü õchi anetümü akü na toü na yaugü ü̃ i Filipu wà Notürü toü̃ na taucha i Tupana wà naõ pemaã niü̃ ti uü̃ka i Tupana arü ore naetüwà i muü̃ma i chieü̃gü.3Torü poraü̃ i ukuẽ tama ni na i ta tüeü̃ka yiĩ, ni naã torü chieü̃ka yiĩ, nina ã tora doraka yiĩ. 4Erü ta ngupetü tanü Tupana peewà na ñemaakü na namaã ti deagü ü̃ i norü orè, ñemaka ni ti deagü Ti deagü tama naã yatügüü̃ ta taaẽũka, naã Tupana ü̃ ta taaẽ ü̃ka Nümarikani naã to rü maü̃ne na meẽẽ.5Rü pemai nuü̃ pe kua rü taguma pepe ewà peü̃ti kuaüü̃gü na to taga peinüeü̃ka, rüta guma peü̃ta woma ẽẽgü̃ na ñiü̃ ta yaugüka ga perü diẽrü. 6Tama naka ta dau y taãẽ i yatügüarü i pewa ne ũü̃ o togüarü Tomagü chini naka i ta kagüü̃ ñema nguẽẽgü erü Ngechuchu arü̃ nguetanü ü tiĩ.7Tomagü rü petanüwà ngemaka to yae wui ya mamà rüü̃ naakü taãẽẽ rüü̃. 8Rü ngemaakü tomagü ngechaü̃ toü̃ na ñemà peka Tomagü̃rü ta taãẽgü na pemaã ta ngaugü i meü̃gü rü tama i Tupana arü orè ri kà rü torü maü̃ chiga erü pemarü poraãkü mà ngechaü̃ peü̃ na ñema i towà ne ũü̃. 9Pa chauenee gü pemarü nüna pe kuãchi i to rü purakü rü õchi torü poragü Tomagü rü ta puraküe chitakü rü ngunekü eguma toü̃ tama purakü peĩ ti igü ũka na ñemaakü Tupana arü orè pemaã nüũ ti uü̃ka.10Pemarü testigugü peĩ ngegumarüü̃ ya Tupana erü üüne ni, meü̃maã rü tauü̃ma i üetüü̃mà tomarü pemaã mea ti ĩgü na Tupana aü̃ peya õgü. 11Rü ñemaa kütaã pema taã nüü̃ pe kua na toma rü poraãküma peü̃ ti ugü kue õchi peü̃ ta animaü̃ wüee chigüü̃, ngeguma rüü̃ wui chii papà nane maã na üü̃ rüü̃. 12Ti deagü na pema Tupana naweü̃akü erü yimani ya peka kakü norü noanewà õchi norü taãẽwà.13Erü ñemaka ni i Tupana moẽ ta ãgüü̃ wui chi gü i nguneü̃gu Erü yeguma pema pena na yaugü i Tupana arü orè ga towà nüü̃ pe inüe, pemagü rü pena yau tama i yatü arü deaãkü, pena yaü meama i Tupana arü orè Ñaã ni i ñema dea i pewa purakü pema naã peya õgü.14Erü pema pa chauenee gü erü Tupana nawee pe ügü̃ naraü̃ ñema yudea wà ñemagüü̃ naegagu ya Cristu ya Ngechuchu Pemarüta ngema taã nguü̃ pei ngegüü̃ i petanü ü̃chi i ngegüü̃ nguma yudiu gü i ngegüü̃ rüü̃taã. 15Nümagü ga yudiugü niga Ngechuchu ü̃ ya magü ngegumarüü̃ ga Tupana arü orearü ugürüü̃ yema yudiugü ni ga toü̃ i woü̃ nümagü rü Tupana maã na rü uanügü Ngerü duatamaã narü Ngeguma rüü̃ duata nüü̃ta watimüü̃. 16Ñèma yudiugü rü nüü̃ ta watümüü̃gü naã namaã ti deagü na ñemaa kü nawa i na nguü̃ü̃ka ñema chieü̃ Rü ñema na nawaegü ü̃ i guü̃guma rüü̃ norü chieü̃gu na maẽü̃ Ngegumarü düwa Tupana arü nu nawa na ngugü.17Pa chaẽneẽgü tomagürü ñurè i nguneügü penati ĩgachita nü noturü tama torü maü̃newà Tomagü naka ta dau i meĩ guü̃ i torü meümaã naã peü̃ ta daüka. 18Erü toü̃ na nguchaü̃ na peü̃ tawà ta ngugüü̃ choma pauru wuikana rü wenaarü, notürü chatanà tama toü̃ na nawaè. 19Ñeĩ niĩ torü õ i nagu ya õgüü i yeamaüra torü taãẽ, rü ena ñema torü tapatee rü tüü ñemaü̃ta i napee na ya kori a Ngechuchu ñeguma numa na ũgu Pemagü rü tama ñema togü rüü̃ peĩgu 20Erü pemagürü torü meruũ rũ torü taãẽ ruũ pe ĩgü̃.

1 Timothy

Chapter 1

1Pauro cristu ì ngechuchu arü ore maì pura kuü̃ ngema ü̃ ñama naanewa ngueẽ ì Tupana torü maü̃ poükü ü̃chi cristu Ngechuchu torü õ. 2Rü timoteu,wìì aìkümama wìì buü̃ ngema õaru ngema Tupana aru ngechaü̃ rü ü̃chi meü̃gü torü Tupana arü papà ü̃chi chisto ì Ngechuchu torì korì.3Ñuma ngeguma kuü̃ cha animagurüü̃ naku no üü̃ ngegumachirḛ na machi wana cha uü̃, kü Efeso gu rü aü̃ na ngemakü na kuna muachigüü̃ka̰ ngema meìrüü̃ duü̃gü na ngemaükü tamare oregü chiema. 4Tama na metanìì na nü pe ìnüü̃ ngema deagüne ngemata gü̃maregüü.Naa ngemagü chieü̃gü nua na ngupe tüeẽgü baì waì wìì ngü̃eẽ Tupana arü me üka,ngemaaükü a omareü̃ka̰.5Ngema ka̰ ñuma ñema ñaa napane nua Tupana taka nua taü̃ ñanarügü, na menìì na yigü ĩ aì kümamu ngechaü̃ü yuüne torü maü̃nema,ü̃chì torü ĩnü meümaa̰ ü̃chi torü õ meü̃maã. 6Meerüe dua̰tagü tana tueẽ ngema tümaa, rü ü̃chì nüna tì ü̃gachì ñema ngemaü̃gü chiemareü̃ deaneg. 7Nümagürü ñaa naane arü aẽkakügü nügü nì eẽgüchaü̃, naturü numagü tama nüma kuã ngema nüü̃ a ugüü̃. 8Notürü tomagü rü nütì kuaèè ngema mugü na na meĩ ngeguma yiema mea nama ì kua̰gu.9Rü natürü nü tì kua̰gü ngema mugü na tama na üü̃ ngemagü meü̃ yatügüka̰ ,ñaa mugü rü na ügü ngema yatügüka̰, nügü poraü̃kü chieeẽ güü̃, rü yatügü pekaduãgüü̃ka̰ taguma Tupanaü̃ ĩ nüeü̃ka̰. 10Rü duũgü tama ngĩgüakü ngewegüü̃, rü nügürüü̃ yatüma pegüü̃, rü dauatagü ì pokue na tümagü na kuagüeü̃ka̰ ngema doratãgüü̃ka̰, rü ngema doraü̃ ì ugüü̃, rüü̃chi ngema tupanagama chìrì uguü̃. 11Ngema ñaa ukṵẽ rü korì Tupanaga mana wììgu ngema ka̰ chomḛgu nanaü̃.12Yoma chorü korì ga Ngechucho ya cristo moẽ cha ã.Nüma para chona na ã, ngerü Nüma aìkumama chona dau naka̰ cha maüü̃, ü̃chì norü purakügü chona mü̃. 13Choma rü wìì uweḛtanüü̃chiĩ, rü Tupana naarü õgütanüü̃ chìekümaechiĩ. Natürü ngechaü̃ cha yau ngerü chieü̃ chaü tau küãkü. 14Natürü ñema ngechaü̃ torü korì ì Ngechuchu na aaku ì õmaã ü̃chì ngechaü̃maaã yima cristu ga Ngechuchu.15Ñaa ore rü aìkümamà ta ogüüra, na Ngechuchu ya cristu tümaka̰ yiema pekadugu maeè ka̰ ñama arü naanewana ü̃ü̃. Choma rü yiemagü arü yeeraüchìchìĩ. 16Rü ngemaka̰ choma chana yuu ngema ngechaü̃, na ngemaka̰ chowa, nüìraü̃chì, ga cristu ga ngechuchu na chowa na ngoü̃ka̰ guüma meachigü. Nüma nana ü ñema ñuma wìì ueguruü̃ tümaka̰ yimagü nawa ya õgüe ngema daunaane taguma ì guü̃ta. 17Ñuma yima ã̰ẽkakü taguma rü okü, taguma yukün rü tama nü daukü, rü nüìka̰ Tupana, naka̰ìka norü naane rü norü ta guüguma, rü ngema ña.18choma cha ã ñema pura kügü kupewa,pa Timoteu,pa cha unè. Ngema ìcha ü kuü unetachigaka̰ ngema especialmente kuchigaka̰ na kuma üü̃ka̰ ñema meü̃ daìchìga. 19Na ü ngema na ngamaükü kuna ngemaü̃ka ngema õ rü ü̃chì meü̃ ĩnü,Tü̃maechìgü daãtagü rü tama tana yaugü ì ñema rü ü̃chi tì ngõochìgü ngu ngema õ. 20Yimagütìĩgü,Himeneo rü Alejandru, yiema choma chatana na tücha mugüè na ngemaka̰ tama nana meĩ na korìgama yìeü̃ tì uguü̃.

Chapter 2

1Duka ngemakü nuìrachìgü,choma pema nüchi u na me na ta̰küka̰ ìpe ka güü̃, pe yumaegü, pa̰mama Tupana mapedeagü ü̃chì pena guü ñema moechiga naka̰ guüma ngema ,uüma duügü. 2Naka̰ ngema reyes uchì na̰ka̰ gema guüma aḛkakügü, na ngemaakü mea ì maegüüka̰ ü̃chì mea ru choü̃ ka̰ 3Ñaa rü na me ü̃chi Tupana rü tana yau . 4Nüma na mawaḛ na guama dua̰tagüta salvagüü̃ uchì naka̰ ta üü̃ ngema kua̰gü ì aĩkumaìĩ.5Ngerü wììtama Tupana na ngema, uchi wììtama nama na ngema Tupana uchi yatügüma, yìma nìì cristu ngechuchu rü ya tü. 6Yima nügütama akü na ngemaakü guama ngo̰güü̃ka̰ ngema rü toü meürüü̃nìĩ naa tauneküü. 7Ñema ñaa ìcharü ngeṵeẽ, choma tama nìĩ yima mekü yatüchìĩ ũchì ore arü uruü̃chìĩ. Choma nìì ngema auküma chì uü̃. Tama chì dora.Choma chìĩ ngema gentiles arü ngueta nüü̃ chìĩ owa rü ü̃chigema aìkümawa.8Rü ngemaka̰, choma cha na̰wa̰ẽ na guüma yatügü guüma nachìkagüwa na yumaegü ü̃chì na wenagümeḛgüü namḛ üünegüma, tama naakü rü purãkü. 9Ngegumarüü̃ta choma cha nawa̰e na guama yiema ngeatagü na meatì achirugüü̃, tautama ñaraü̃gumare tì kṵguü̃.Yiemagü tams na menìì meü̃ma tü marü ĩarü,o tì yiarugüü̃ oìruma o perla ma, o tatanüüchìì nakurugu tì kṵgüü̃. 10Choma cha nawae na meamare tuü̃na ì tauü̃ nachìrügu tì kṵgüü na ngemaükü tüna kuaeka̰ na ngea̰tagü ore arü ngegürü̃gütììgüü̃.11Rü ngea̰tagü rü ngumawa ta nguegü ngegumarüü̃ nguüwama. 12Choma tama tüchanawaegü na tücha nguèẽ ü̃chì na yatuü̃ tarü yeera, na mewa na meamare tügü ma ta kuã.13Ngerü Adan rü naìra narü nguuchì, nawana tarü nguuchìga Eva. 14Rü taguma Adan ü̃ na womaẽẽgü, natürü g yiema gèè aìkümama tüma womaeḛgü chìḛeruü̃. 15Rü̃ ngegumarüü̃ta, tümagüta aüõkügugüruü̃ ngegumaìka ta nìĩ nata salvagüü̃, ngegumarüü̃ta guüguma ta õgügu, ru mngechaü̃kü rü meü ìnümaã.

Chapter 3

1Ñaa ugümüanegü aukümama nawa ta ogümü ngeguma teè takuma kuachagu, meü̃ purakü tì yauchaü̃. 2Rü ngemaka̰, yima naeruchaü̃ nügü ì nguuchìḛ chaü̃kü nawaḛ na na meü̃. Nüma nawa̰e naswììta tama ngeeü̃tanìĩ.Nüma na meata nìì a uü̃, naweenu wìì ga yatü ì mekümakü nìĩ ü̃chì teè nachìĩ wa ngugu tüü̃ ngema n a pe eü̃. Rü ü̃chì nakapaz aü̃ na tüna ngṵeẽì. 3Nüma tama niĩ ta wìì ngachìrüweḛnìì, rü ngegumarüü̃ tamanìĩ wìì ma̰c hìrüü̃nìĩ, na mewaì na meü̃ duü̃nìĩ. Nüma tama wìì dierünatü weḛnìĩ.4Nüma na menìĩ na mea nachiìma mea na kua̰ ü̃chi nanegü meamare nüna ĩnüeü̃. 5Rü ngeguma wìì yatü tama meã nachiĩ ma na kua̰gu.¿Ñuaküchi nüma mea nüna na dau yìma Tupana chìĩ ?6Nüma rü tamanìì wìì ngewaka̰ ya õmarenìì,na ngemaükü na tama orgullo nagu na nguìü̃ na ñemaakü na tama nagu na nguü̃ ngema chìemaruü̃ ngema ngoo̰rüü̃. 7Nüma naweetanìĩ na mḛa norü maü̃ na we yiemagü dietüwa ngemagüeü, na ngemüakü tama nagu na nguüka̰ ngema cìeü̃ rü ü̃chì uone arü trampa.8Ngegumaruü̃gü ngema dìakunügü na wae na wìì meü duü̃günìĩ, tama na menìĩ na na taregüga. Nümagü tamaìĩ na poraü̃küma vino na agüü̃ ngegumarüü̃ tama na menìì na togü e arü ngemaügü nügüü̃ na nguchaügüeẽ. 9Nümagü na menìì na ojuü̃guma ngema õ aìkü mama a ngegüü̃ norü ĩnü meü̃ma. 10Ngeguma nümagü na megü nìĩ na nuü̃ na ügüraü̃, ngeguma ü̃chì ngemaükü na toguegüü̃ na purakü ngerü marü poraa̰kü na megü.11Ngegumarüü̃gü yiema ngea̰tagü nawaetanìì tì megümare. Tümagü tamanìì tì oregüweḛgü, na mewa ì nìì tümagü tì megümareü̃ guüguma ñema ñama naanewa ì mugüümaã. 12Yima dìakunogü nawae na wieẽtama tìĩ na̰mãgü, nümagü na menĩi na mea naakügumã na kuã ü̃chi nachiüma. 13Ngerü yimagü mea puraküekü nügüü̃tama meü̃ na ngemaeẽ ü̃chi taü̃chìma ünü õ cristu Ngechuchuwa.14Choma ngemagü kuka̰ cha wü rü ü̃chì choü̃ ìrü ngṵ eẽ ngerü paatama kuütawa cha ngu. 15Natürü ngeguma tamapaã ĩcha ngugu,kuka̰ cha wüeta ngegumo nüka kuãka̰ na ñuakü Tupana patawa ku maü̃, rü yimanìĩ ya Tupanapata ĩ maü̃ne, rü aikümagü norü porae ḛrüü̃.16Rü tama nama tarü utügagü ñema aiküma ngerü poraü̃küma na taü̃chi.numa namachi wa na ngõ rü naeẽ meüwa na ngupetü,ngegumarüü̃ üü̃ negüü̃ nüna daugü,ìã negü naka̰ na daugü,muü̃ma duü̃gü ñama naanewa nüü̃ ya õgü, rü ü̃chì daunaanewa na ü̃.

Chapter 4

1tupanaãẽ arü üüneü rü mea nü nì u rü moü̃ümaü ra yiema dua̰tagü tana ngḛgüta ngema tupanaga rü ü̃chì ngema uane y chatanaü tana õgü. 2Rü doragü uchì uchiḛgü ngema norügütama ĩnü gü rü tama rü tana ema tü3Nümagü naa nuügüta ngema ngigüchìga ü̃chì ngema onagü Tupana üü̃ na nuügü na togüegü ma na ngaugüü̃ yiema Tupanaawa ì õgüe ü̃chi yiemagü nüü̃ kuuẽ ngema aìküma. 4Ngerü ngema guüma Tupana ügüü̃ rü na mẽ . Ngerü ngemaguüma ku yauü kori arü meü̃maã rü tautama ku nüna õẽ. 5Ngerü aìkümama na aure Tupanagama rü ü̃chì yumawa.6Ngeguma kuma nama kì ü̃ü̃gu ñema meü̃ taeegüpeḛ wagü, rü meü̃ma buü̃ jechuche peḛwakìü̃, ngerü meama nüka̰ kua̰ Tupanaga ü̃chì kua õ rü mea ka ngü̃ ngema nawe kurü uü̃. 7Natàürü taü̃ ku õü̃ ngema dea güane chìegümareü̃ ngema ngea̰ta noẽgüwa ne ü̃ü̃. Na me waìnìì, naka̰ ìku nguü̃ ngema aìküma. 8Rü ngema poraüne ñama naanewa üü̃ rü tama auküma na me, natürü ngema piedad rü na meẽ chì guü̃ma ngema ñama naenewa mugü̃. Uchi nüecha na uneẽtaa̰ nama maü̃ka̰ ü̃chì ngema toì maü̃ nua uchaü̃.9Ñaa unetagü rü nawa ta confia ü̃chì aìkümamo na menìĩ nawa a õü̃. 10Ngerü ngemaka̰nìĩ poraãküma ñaka̰ ì puraküeĩ. Ngerü nawa taã õgü yima tupana ì maü̃kü, ngerü yima nìĩ guema dua̰tagü tüü̃ ì poü̃kü nawa ngema pekadugü,rü tümaka̰ na ka yiema nawa ya õgü.11Yea nama na kagümaa rü ñaa meüma. 12Tama cha nawae na kurü ngetüü̃ ku ayaü̃ ma reü̃, na mewaì, na tüü̃ kuna weü̃ meü̃ nakümagü yiema teegü ya õgüè, ngema meü̃ kurü deã, kurü maü̃irü ngechaü̃, rü ü̃chì kurü õ. 13Ñumatata chama cha taegu, kü nawa na ugütae ngema Tupanaga, rü nama ì deã rü ü̃chì na ngü̃eẽtaẽ.14Rü tama ta nükurü ngümaã ngema kua̰ kuwa ngemaü̃, ngema kuna na agüü̃ ñema unetagüwa, ngeguma kutügu ta wemḛgügu yiema yapegü. 15Kü mea nama na kua̰ ñema meü̃, kü nawa na ngemacha ñemaakü kurü̃ kua̰chìgü nütu kua̰güüka yiema duua̰tagü. 16Kü kugüma tama mea na kua̰ ü̃chi ngemata nguetaẽ. Kü yeeraükü nawe rü ü̃. Ngerü ñaa ku ügurìkata nìĩ kugü tatama rì ku salvaü̃ ü̃chì teegü ku ĩnüẽẽ.

Chapter 5

1taü̃ õìgü pe ngagüü̃. Na mewaìnìĩ, tüü̃ pe ukuḛ ñuma tüma papàtuĩrüü̃, ngetüügü pe u kuḛgü ñuma nüma nügüeeneegürüü̃. 2Noegü pe ukuḛgü ñuma mamà rüü̃ , rü paãtagü ñuma nügüe yagürüü̃ guüma meüma.3Kü tüna ngechaü̃ yiema ngetegüe, yiema aukü mama ngetegüe. 4Natürü ngeguma wìì yuteeta anegu ru ü̃chì ta ataãgu, na mewaìna nüìra na meü na wẽgüü̃ na patagüwaìra.Na me waì norü papàgüü̃ na üchìkagüü̃, ngerü ngemanìĩ tupana nawaeü̃.5Natürü wìì aìkümaüchì yutee rü tüìka ì üẽ. Tupana wa taa õ, tüma guüguma chìtakü rü ngunekü naka̰ ì ta ka. 6Na turü düka, ka, ga ngee ñama arü nguchaü̃gu ta maügu yiema rüta yu, wowa maneka ta maü.7NÜü̃ ì u ñaa meü̃ ngemaakü nümagü tama ì na woü mareĩka̰. 8Naturü ngeguma wìeẽ kutanüü̃ tama tauma kuma na ngaugu, especialmente ñema kuchiĩ wa ngemae nüma õ nì nuü̃ ü̃chì ngema taguma tupana kua̰ü̃ narü yeera.9Na me waìnìĩ na tugü tì wükuchìü̃ yiema ngee a viuda notürü tama na me nìì ma sesenta arü tauneküü̃ tarü bumaeü̃, wììtama yatukuma tìĩ. 10Tuma rü nawaẽ na guama tüü̃ kuaü̃ na mekü ngee tì ĩü̃, rüta ü̃chi bua̰ na ta dau, ñaachì duü̃gü tama nü̃ta kuaü̃ tümachìĩgu ta peguẽẽ, o ñuguakü.Tupanagawa õgüküta yaukatügü, o na ñuguakü tana taeẽü̃ rü nügüma rü chaü̃kü, o marü mea m aükü guãmama ñama naanewa.11Naturü tama ta nawa̰e na ti wükuchììn yìema ngee ngewakama yuteé. Ngerü ngeguma tümawa na ngugu ngema namachì arü nguchaü̃, cristu arü uanü tarü nguuchìta, ngeguma tü̃ma tì ngìchaü̃. 12Rü ngemaka̰ ta duü̃gü ngìchìgu nì deagü, ngerü ngema norü nüìra arü ngìchìgaü̃ na chìeeü̃. 13Ngegumarüü̃, ĩ patagügu tì ü̃güchìgü rü düwa ta oregütaweẽ, ru yiemagü rü düwa toìka chìgü tì ugümare.14Choma waì cha nawaeĩ na ngema ngeü̃gü ì pagüü̃ na ngìgüü̃, na ngemaakü na hüü̃ güü̃ka̰, na mea nachìĩ ma̰ na kua̰güü̃ka̰ na ngemaü̃kü ngema ngoõ ì chatana tama na üchìkaü̃ na ngemaükü tama tüa uü̃ka̰ na chìeü̃gü arü ügürüü̃tììgü. 15Natürü marü meerüẽ chatana ta taegu. 16Rü ngegumachi wií ngekü ya õkü rü ngiü̃ na ngẽmagu i ngitanüũ i yutekü, na meìü na peü̃ rü ngüèẽ, ngeguma i torü ingreya tama na uchí ngemaaka poraü̃ küngea̰tagü í chueteegüü̃ narü ngü̃eẽgü.17Na meniĩ yiema õigü namaã mḛa kṵagüe ñaa Tupanaga ũchí namà nguetaeẽ nawaḛ na meũ maü̃ ta wegüü. 18Ngerü Tupanaga ñanarügü, kuma tautamaniĩwoka yatakama tüküa ükuchiĩ ngema tümaarü nga̰kuchínaguruü̃ ngerü i ta chibüama rü ngegumarüü̃ tanií yima yatü purakü kü nawae na norü purakü nüna ütanüü̃.19Tama na menií na yauü̃ ngema oregüane contra meerüe õìgü a menos wìì tare duéẽ tü daü̃gu. 20Na ukuḛ guepeḛwa yima chìrì maükü na nge maü̃kü yiema tògua̰tagü ta muü̃ḛkã.21Choma rü kucha mü̃ Tupana peḛwu, rü Ngechuchu ya cristu peḛwa, rü tupana arü buü̃gü üünegüü̃, rü na menìĩ na nama ku nguü̃ ñaa mü̃gü numa naa newa ngemà, tautama chìẽakü, ü̃chì kuma tauta ma kuna üü̃ wowa togüegüka̰. 22Tama na menìĩ na togüeẽtü kü üme ñueãkü. Tama na menìĩ yiema togué arü guchaü̃wa ku ü̃ü̃. Na meìĩ kuma mea kugü ma̰ ku nguü̃ü̃ na ngemaka̰ meü̃ka̰.23Kuma tautama deã kì aü. NachÌküü nawa̰ẽ na ĩrakü ya vino kì aü kunekawaaü rü ü̃chì kurü dawe güaü. 24Yiema togüegü arü pekadugü rü poraãküüchìma nü ta kua̰gü, ü̃chu nümagü rü napeḛgü pokuwa taĩ. Natürü meü̃rüchìgü pekadugü rü ìnì ügü. 25Uchì ngegumarüü̃ta, meürüü̃ meü̃ ngemaü̃ aìkümama na ngõ ngegumarüü̃ ta, ngema togü tama nì na eü̃güüü̃.

Chapter 6

1Pena ngerügü ngema guü ma ñatüwa ügüü̃ ì pokueĩ na ngema ka̰ nügümatama na aãrü yoraü̃gü ngerü ngemaakü nana tachìgaüka̰. Numagü na menìĩ na ñaa na ügüü̃ na ngemaakü ngema Tupanaega ü̃chì ngue taechìga tama na chìeü̃ namaã ügüeüka̰ 2Ngemagü pbgkuegü ì yoraa̰güü̃ tanatü arü ore ì o güü̃ tama na menìĩ na toguechìga rü choü ngerü nümagü rü nügüeneegünìĩ. Ngerü ngema ka̰, nümagü na̰waẽ na nüna puraküeü̃ poraa küma. Ngerü ngema naerugü rü ngü̃eẽgüü̃ norü puraküwa ngemagürü Tupanaü̃ ogüü̃nìĩ ü̃chì nüna ngechaü̃gü. Nama pe ngueẽtaegü ü̃chì nüpe ugü ngema ñaa meü̃gü.3Ngegumarüü meü̃rüü mare peĩ ngueẽgu toãkü ü̃chì tama tüna na yaugü ngema meü̃ naga, ngemagünìĩ korì Ngechuchuga, Ngegumarüü̃tanìĩ nümagü tama nana yaugügu ngema meü̃. 4Yiema duẽẽ rü paraakügü ì tarü taneta notü rü tauma ta kua̰. Natüwaì, nüma rü nì dawe chìeü̃ ìnümã ü̃chì deanegümã. Ñaa deaanegü rü poraü̃küma togüe na tarü daa̰gü, chìegugü, ü̃chì ìrarüwa kua̰güwẽḛ. 5Rü guü̃guma guchuü̃wa ta ngemaecha yiema duatama tümarü ĩnu chìemareü̃mã.Numagü̃rü auküma nana yaü̃gu, nümagü narü ü̃nügügu rü ngema piedad rü wìì naguì ã pügünìĩ.6Natürü ngema piedad taeẽakü rü wìì amarenìĩ. 7Rü Yiemagü rü tauma ñama arü naanewa ta ngegü, rü ngeguma rüü̃ rü tauma nawa ta yaugü. 8Na mewaìnìĩ, na paraaküma ĩ taeẽgüü̃ nama ngema õna rü nachìru.9Ñma ngemagü aìkümama nügü ìrü ãpügüü̃ rü tentaciongu na yigü ì chataa arü trampa.Nümagü rün nagu na yigü muüma naane arü nguchü̃ ü̃chì chìegüüchìü̃, rü aĩepewa ügüü̃ ñema ngetüna ngõgü. 10Ngerü dieru arü ngechaü̃ rü chìeü̃ arü nachumaãnìĩ.Ngeerüé duegü rü dìeruka̰ ta yueìchì rü ngemaka̰ nguü̃ nì ngegü.11Natürü kuma, pa Tupana arü yatü nachawaì ña ngema cheü̃gü.Nawe na ngẽ ngema justicia, meü̃, rü ngechaü̃, ru porá uchì ngema maìkuraü̃. 12Mea pegü pe daĩ ngema õchìgaka̰. Na̰mḛ pe yaü̃achigü ngema maü̃ taguma ì guü̃ , ngemaka̰ nìĩ kuka̰ ìna kagüü̃, Ngemaka̰nìĩ kuna ã kurü meĩ muüchìĩ duügüpeḛwa. ngema oreì meĩ.13Choma kucha Tupanapeḛwa, ngema ngupetügüü̃ na ngemaakü guüma ngemaü̃ numa ngemagüü̃ na maeĩka̰ , rü ngegumarüü̃ cristu ya Ngechuchu, nama nì dea ngema aìküma poncio pilatomã. 14Mea nama na nguü̃ ngema mugüane ì meĩ, tama chìeü̃, ñuma ama ngõ torü korì Ngechuchu.15Tupana tana ngo̰eẽta ngema norü ngochìga ì taunekügü meìgu; Tupana, yima guü̃rüakü, yima nüìkã poraãkü, yima aḛ̃kakü, ìrü tokü rü korì tama kuãkü. 16Nüma ìka̰ taguma na yu uchì wìì õmü taguma ì oügu na maü̃.Nüü̃ĩkatama ngema meü̃ uchì ngema porá taguma ì guü̃. Aukümanìĩ.17Numa nüugü ngema duü̃gü ñoma arü naanewa apügüü̃ tama nügü ìnarü tagü, tama ìnarü ngü̃eẽgü ngema napügü ngerü̃ taguma ìna ngugüta. Nachìkawa ñema, numagü nawẽḛwaì na Tupanaü̃ ĩnarü ngü̃eḛ̃gü. Nüma tüna nana ã guüma ngema aìküma napügü ì guü̃guma taugu tuü̃ ì taüü̃. 18Nama nüpeu gü na meü̃ na ügüü̃, na apü̃gü natürü meü̃ka̰, nawḛẽ nana mekümagüü̃, rü ü̃chì togua̰tagü maã na nguugü. 19Na ngemaakü, nümagü nügüìka̰ ta nana nutakaẽgü ngema meĩ pora ngema marü ì ngaìkaü̃ka̰, na ngemaakü nümagü nüü̃ ya yaü̃achìtanü ngema aìkümama ì maü̃.20Duka pa timuteu, nama na nguü̃ ngema kuna na agüü̃, tama na menìĩ na nama kurü deanemareĩ ngema chìeügü̃. 21Ngeürüü̃ yatügü ñaa deaü̃ nì ugü rü ngema kü nümagü nüna nì ü̃gachìtanü ngema õ. Kü tupana arü meü̃ kuwa na ngema.

2 Timothy

Chapter 2

1Rü ngẽmaka̰ pa chaune, na poraachi i ngẽma ãmarewá ya critu i Ngẽchuchuwá i iü̃. 2Rü ngẽma ngemaü̃gü i nü ku inüü̃ i chauchiga i muümã i düügü̃peewà, rü nüna na ã, i duüü̃gü i mea i ĩ̀güü̃, i meãta ya to̰gua̰taü̃ nguẽẽgüü̃ta.3Rü chomã i õõẽ, i wüi i me üi churara rüü̃ i critü i ngechuchu arüi iü̃. 4Tauma i churara rü na mẽ ngeguma ina nṵgu i ngẽma ngẽmaü̃gügu i ñãã maü arü, naã ngẽmaakü nümo norü ãḛkakü, irü tamaãẽü̃ ü̃na taãẽü̃ka̰. 5Ngegumarüü̃ta, ngẽguma teé ñaachichigawà ngẽmachaü̃gu, rü taũtama tüna nguü̃ ngẽguma tama ta nguẽẽgu i norü mũgü6Rü na meni̇̃i̇̃ ya yiẽma nããnewá purakue rü nã tana yauü̃ i nüraü̃ orḭnetü. 7Rü nagu rü inü ngẽmã nachiga i kumã nüchi uü̃, nã ngemaakü tupana kua̰ kuna aü̃ka̰ i guüwáma.8Nüna na kua̰ãchi ya critu ya ngechuchu, i dawi arü natanüü̃ ya ikü, rü yuẽẽtanüwá irü dakü. Nãã rü chorü ore arü i̇̃nüakü ni i̇̃. 9Ru ngẽma naka̰ chi õõẽü̃, ñoma wüi maetaürüü̃ i pokuü̃ta. Natüru ngẽmã tupana arü ore rü tamã na poku. 10Ru ngẽmaka̰ choma rü chona ngẽnagu, guü̃mã i ngẽma ngẽmaü̃gü tümachigaka̰ a yiẽmã i deẽchitaanüe, ña ngẽmã aku tana yauguüka̰ i mau i critu i ngechuchuwá ya iü̃, nama i norü dauka̰ i meü̃ rü taguma i gueü̃.11Rü tã õ nii̇̃, i ñaã umãre:" Ru namã y yuegu, rü namõ tata ta maẽ. 12Rü yiẽmãgü yana i inüegu, yiẽmãgürütata wüigu namãta ta mae. Ngẽguma yiemagü tama nüta kua̰gü, ñagügu, rü nümarüta tautama peü cha kua̰ ñanãrügu. 13Ngeguma yiemãgü tautama aikuma ya ogügu, noturü nüma rü guü̃gutama nangẽma, erü nüma rü tawakütama nü̃gu ni ũ nã tupana ya i̇̃.14Nüna namã na kuachiẽẽ i ñã ngẽmaü̃gu. Tupanãpḛḛwá namã nüi ũ, nã tama nü̃gü na daigüü̃ka̰ i dea etü chigagu. Erü ngema i ṵ̈gu, rü tama wüi i meü̃ ni i̇̃. Erü ngẽmãka̰ni na ngẽmãü̃ i dougüchiga a giẽmã nüü̃ ya inüeka. 15Rü meã na ü kugüka̰tamãina kugü ku weiika̰ rü tupanapḛḛwá nã ku ngupetüü̃ka̰ wüi i purakütanüü̃ i tãma i aneü̃rüü̃. Meãma kua ñaeẽakü i ngẽma dea i aikü ma i i̇̃ü̃.16Nurü õ nã tama meã ki deãü̃, erü ngẽmarü yeẽraãicü tavẽéwá tüna ga. 17Norü deagü rü ñoma wüi i airüü i yii̇̃ü̃rüü ni i̇̃. Rungẽma natanüwá nu ngẽmãgü Himeneü ru ochi Firetu. 18Nãã rü yatügü i aikümana i chogachiü̃ ni i̇̃gü. Nüma nüa ugügurü rü ngẽma yuwá ni irü daü̃ rü marü nã ngupetü. Nümagü rü to̰gua̰tagüna nana chṵü i tumarü õ.19Naturü wai, ngẽma tupana arü aikuma i iü̃ rü ngẽma na ngẽmãẽcha. Nuü̃ na ngẽma i ñaã ẽmatüü: " Kori rü nüna kua̰ na teé ti i̇̃guü̃ a yiema norügu," rü "guẽmã a tee koriega i ue, rü nawẽẽ guü̃ma i chieü̃na ita ũgachiü̃". 20Wüi i̇̃pata a guüãnẽwá rü tama na ngẽma i napaü̃gürika i uiru naka rü ochi prata arü. Natürüta na ngẽma i napaügü i nai̇̃arü i iü̃ rü ochi waimü arü i iü̃. Nümaü̃gü rü meü arü ürüũ rü nümaü̃güta rü tama meü arü ürüũ. 21Ngẽguma tumaüe tügü ita pigata i ngẽma tama meü̃ arü uwá, rü tumarüta wüi i nãpaü̃ i meechiü̃ta ti i̇̃. Rü turügumata ta ü, meü̃ i ngṵẽetaẽa ü̃, rü ochi meetata i guü̃ma i ngẽma ngẽmaü̃gü i meüwá.22Rü na̰chawá i ña i ngẽma nguchaü̃gü i ngẽtüügü arü i i̇̃ü̃. Naka̰ na dau i ngẽma wḛguü̃, rü ngẽma õ, rü ngẽma ngẽchaü̃, rü ochi ngẽmã nã rü meaeü̃, wüigu a yiẽmagü ya korika̰ ya kagüü̃ẽmã rü meü̃ne a maü̃nea̰guemã. 23Natürü nüna õõ i ngẽma kagü i tauwama meü̃ i ngẽarü inüaü̃. Kuma rü nüku kua̰ nã ñaagü rü daigüwá tüna24Rü korí arü purakütanüü̃, rü nawẽẽ tama na daḭwḛḛ. Notürüta wai, numa rü na̰wḛḛ nã na mekumaü̃ i guü̃pḛḛwama, rü nã nüü̃ na kuaütata i na na ngṵẽẽtae rü ochi nã tautama na ḭachiãẽtaewḛ. 25Numa rü nawḛḛ tüü na ngueẽẽü̃ i meüaewá a yiemagü guema i tama na tümaaeguewá i nüma. Tupana rü maná, tüna na ã a yiemagüna, i ngẽmã arrepentimiento naka̰ i na, nüü̃ ta kuaeüka i ngẽma aiküma i iü̃. 26Rü tumagü rü wéna ta meagü, itachoü̃akü i ngẽma chatana arü trampawá, ru ngẽma ta ngẽmagügu i pokueakü, rü nümaka, rü ochi norü nguchaü̃akuka̰.

Titus

Chapter 1

1Pauru, wui i Tupana arü purakütanüü̃ õchi Ngechuchu arü nguetanüü̃, nogagu ina rü ũ ya yima iãne Tupana i de echine ñema noru kuã i aikùmaü̃ õchi nüü̃ i ngechaü̃ i ñema Tupana arü ore, 2nawa̰e na ya oü̃ i maü̃, toguma ya guü̃ ya Tupana tünaã eru tama ni dura, tuna na na uaũ nuküma kurü wa. 3Nawà na ngú i ñema nguneü̃ i meü na Ngechuchu tuü̃ na na wei i norü ore i meü̃ ga nüna na aaũ na ya ngea ü̃ka̰. Choma chichanaü i ñaa Tupana arü mugǜ ya torü poǜ ruũ ĩkü,4Ya Titu i wui, aikümaãtü tone iikü i õwa. MoẼ Tupana chàã ya Ngechuchu a Cristu nanatü yo torümàẽẽruũ. 5Naka ñaa purakü niĩ i Cretagu KuŨchàma, na ñemaãkü guũma i ñeméugü i taũtama meã nuũ na meaicuna nùũcá rü wüichi ya ĩãnewa rü nǜü̃chi ùũrüü̃.6WÜÜ ya Tupanaãü ya õkü ru nànàwae na mea Tupana kà na màü, nawàena wuütama yiiĩ i namà, nonegürü naga naĩnüe, rü tauetama nachiga chiri i dèa. 7NameniĨ niĩ ya yima Tupanaãru oré màã purakükü nà meana máü̃. Tama naküchiũ i ngùü i aükü. Tama nuãchiwaekü, baitata dè nüü̃ chikü, rü baitata nucà dauweekü, rü ñumachi togüerü ñemàü̃gu nüü̃ nguchàü̃kü.8Ngetá ina ñemaü̃wa na nàwàena tüü̃na nayauü̃ a duẽẽ, meü̃màã amükukü. NawÀe na guãmàã na wiiigu, wègukü, ñechàü̃weekü rü ñumachi meã nügümàã kuakü. 9NawÀe na poraãtüma ya õa i TupanaÕru orẽ i ñema naca nangu na ñgemaãkü ñema meü ĩ ngueẽmaã tüuna ngueẽĩka̰ na ñumachi tüü̃ narü weãchiẽẽika ya yiema tama ya yawe i Tupanaãrü oré.10ErÜta yiema a muũchie a duẽẽ ya tama ĩnuẽ, ya yiema nagu ya õgue i ñema wiechamüpeechiraü gu màẽẽ. Noru dèagu uü tama na poràã. NÜmagurü tüũna womaẽẽ rü duãtagümàã tù i namagu tümamàã nàĩ. 11NÀmé naã nüna nachuü̃. NÜmagürü nguẽẽtoe i tama i aikümaũmàã tüü̃ na ngueẽẽ rü ñumachitügü tuũ nitoyegu.12WÜ i norü natanüü̃gü, wü i i norü yotüü̃gü i kuã nüũ ñema rü ñanagürü: Ñema KretacÀãgü i tama i chàgü rü i doratàagü, rü nàeĩ i chieküma rü aũkümaü̃, taanügü rü ñumachi oẽmare. 13Ñaa Kumàã rü aikümaniũ ẽkü poàãkü ipena ukuẽ nañemaãkü aikümàkü nawa nañemaü̃ka i ñemaõ. 14TaŨ nüũpe KuachaÃũ iñema yudiugü nagu ya õguneta baitata ñema yatügüarü̃ mugügü i ĩ ĩgü erünümagü rü tama ñema aikümàũgu naũ.15Tümaka ya yiema i megüe rü guũma nàmè. NoturÜ tümaka ya yiema i amatagüe rü toma ya õgüe, rü tauũma tümaka na ü̃a. ErÜ tümarü ĩnügü̃ arü ĩnü rü na ãmatagü. 16TÜmagü̃rüchi Tupanaãü̃chita kuachàũgü, notürü tama naguta ya õgü, nagugu i ñerma chieĩ i purakü ta ügü. YagumaregÜ rü tama ĩrütaagü tauakuma puraku meütaü.

Chapter 2

1Noturü i kuma nachiga kui dea ñema naka ku nguũáküma. 2Ñemaorewá yaeĩ nanawae na kuaruüyaãigü, meĩ ya daü̃ü̃ ya ĩgü, guãma ãnügü na wüiguẽẽ, aiküma ya ṍguã, ñechauweegü wi ya õgüama.3Ñema ñekugü i orewa yaekü na nawaeta na meã ngigümaá ina kuagü. tama ná oregütãagü. Tama nanawaegüta na ngírü maüwe ñigüü̃gü na nguchaüẽẽ i nakuchiigü inguũ. Ñimagürü na nawae name ĩmaã na nguetaegü. 4ñema Tupanaárü orewá marü yaekünanawae na ñema ñekügü i ñemaca i ãtegüküü̃ na uküẽgü na ñemaãkü ngitegüũ ñechaüü̃ka rü ñuma ñinegüü̃ta. 5Na nawaeta na tüũta ngueéĩ na ñeĩgü gu'ãmaã tügütawüiẽẽ, tüü ta nguẽẽĩ na tama ñoma naãnema'a tügüta wüigu'ẽẽ, merã tümama'ã itaküa ya tümatanüü̃gü itümapatawá, rü ñumachi tümategüma'ã . Tümagürü nana'wae na mea tügüma'ã ta ma'ẽ na ñemaákü ñema tupanaãrü ore rü tautama nachiga chúri ì de'a .6Ñegumarüü̃ta ñema yatügü i ñetüegü rüya ugüku'ẽgü na ñemaãkü ñema ñetü'ügü rü na ĩnü taaweegü. 7Gùũma i ñemaü̃wa ẽkü kügü na'we 'nawa ĩ ñema meüi purakü ku üü̃; ñeguma kunguetaegu ẽkü meá naü i ñema purakü ìkü üü̃. 8Nachiga i de'a i TupanaÁrü oré i gu'ãtama deia'ta gü'ü̃ me rü tauchigatá i de'a, ñemaákü teerü'e tama tümaárü me'ni'igü rü ti ãneãchiika; rü ñemaàkü ta taukürüwa chiri tochigagu ti de'agü.9Yiema togü a'ü̃ paraküe na na'wae na nagata inüé i ñema tümari kori i gu'ũma i ñemata ü'ü̃wa. No na'wae na tana taãẽẽĩ i tama nama'ã itarü utaga. 10Tümagürü tama na na'wae na tügüũ ta ñiẽ11Erü tupanaárü ámare rü guáma ya duátawa na ngo. 12Ñema Tupanaárü ámare rü tü'ü̃ nü'ü̃ o'o igu'ũma i ñema taünearü ngucha'ü̃gu. Ñümarü tü'ü̃ na ngu'ẽẽ na duũgü i guáma'á ti'ü̃ na wü'iguẽẽ rü ñumachita tü'ü̃na ngu'ẽẽ na tama dorá i u rü wai aiküma'ü i ugü na ñumarüta na nua i ma'e. 13Ñemaa kü nüü̃ ina ngṵẽẽ, i norü nguchiga ya takü ya torü. Tupana ya Ngechuchu.14Ngechuchu rü nügü tama na ã́takoa̰ na ñemaakü tüü̃ i na poü̃ü̃ka i guü̃ma i chieü̃wà õchi tüü̃, na piü̃ka, nügü'ü̃ rü ñumachi duã tagü nüma tü'ü̃ ya de'echié ya yiema tüü̃ na nguchaü̃ẽ name'ĩ purakü ta'ügü.15Namaã na ukuẽ tae rü ũchi namaã i dea ñaã meügü. Poroa küma namaã na ukuẽtaé i ñaã , meṹ i ore . Taü̃ ku nawa̰e na tau ü tama i duuü̃güna chirì kuchiga i deagü.

Chapter 3

1Ñuma namaã na ku'ã ãchí nana inüeika naga i ĩãnemáãkuagü ina memare güü̃ka nana ügüaũ i purakü i meü̃. 2NÜna nama ã kua̰ ãchina tama chirì duũémáã chíeĩ ya ugü na ñemaákütama na ñemaü̃ka na nügümáã narü utoga, na ñemaãkü ya yiema duãtagü na méìta ügüü̃ká rü ñumaguã ya yiema duãtagümaá tügü ta wüiguẽẽ.3ErÜga wuiga nguneü̃gu rü yiemagü taã tama ta ĩnüẽ. nüna ita ũũ i meü̃ rü nawa ta ngema ga guü̃ma i chieü̃. Nawá ta maẽ iñema chieü̃ õchí na tugü arü ñemaü̃ tüü̃ na nguchaü̃ rü. Tauwama ti megü rü wüiechigü rü tügüchi ta aie.4NotÜrü yeguma na ngógu ga TupanaÃrü ñe cháü̃ tümaka ya duãtá, 5tama niga meũga purakü i ü̃güũka niü i tüna nana aũ i maũ rü wai norü taũ i ñechaũmáã niũ i tüna nanáãũ i máü̃. TÜnamarü̃ nàã ñema ná rüü̃ ya õgüü̃ka nawa ya NaÃẽaüü̃nekü.6TupanarÜ taã küma tagu nana bàẽẽ i norü naãẽ i üüne nawa ya Ngechuchu ya Cristu a tüü̃ màẽẽkü. 7NÜnarü ñaã taka naü na norü memãã tüü̃ inarü wéachiẽẽ, na ñemaãkü tüü̃na tauchaü̃ka na maũ i taguma ya guü̃ tüü̃ ñema.8Ñaã TupanarÜ oré rüna taucha nà naguya õ. Cha namwàe na aiküma nagu ikuya õõküma nagu iku dòa, na ñemàãkü yiema TupanagÜ i nümatama tünanàã güü̃ka nawa i meĩ i purakügü i nümatama tünanàã,9RÜ pegüü̃ nǜü̃ ipe oó na ñema mugügagù pegü maã i perü utaga. ñemagürü táũũwama name rü tàuũtama takü nawa ipe daugu. na ngearü meũa. 10NÜü̃ pe oò i ngeü̃ rü ü mare ipetanüwa tügü tüũ i toye. nawena na marüchire wüirü o'na tare´e püküna tüma´ãnüü̃ nüü̃ iu. 11MarÜchire´ tümaãnüü̃ tiu eü tüü̃ nuũtá kuàẽẽ rü ñemaãkutama nüna itá ũũ inama i meũ rü chieĩgutá maü üi tügütamatá uetüü̃.12Yegumá arutema wà o̰ ḛ na Tiquico nawae naã paamo ki ũ̀ rü nua na ü̃ i Nicupuru wa, ngema mukui cha ngupetüü̃ wá. 13Na paaẽẽ rü õchi zena ü̃ nuana mú. YatÜ arü mugu meama kuá, naa ñeaka tauma peũ tauka.14To'rÜ du'ũü̃ rü na na'wee na nawa na'ñemagü imeü̃ i puracügü na ñema'ãcü tüũ narü ngüẽẽĩca' a yiematüuna taiue na ñemagü ta õõü̃ka.15Guũma i ñema chaiũtawa ñemagü küũ narü moẽgü. TÜü̃ iperü mo'ẽgü ya yiema tümaãrü õwa tüü̃ ñechaü̃ẽ. Ñema amarerü guãma narü auũ.

Philemon

Chapter 1

1Pauru, rü wṵ̈i ya yatü poraãküma Tupana arü purakügu nügü i ãkü nḭĩ rü ñumachi Timuteu ya taenee, rü tamükü puraküwa ya Firemuka̰. 2Rü Apia i torü taeya, rü Aquipo torü tamukü i puraküwa, i ñumachi ñema taenegü kupatawa gutaqueegü: 3Moema naka̰ i pemagü yima torü Tupana norü ngümümaa õchi nanè ya Ngechuchu egagu.4Choma rü nüemaü̃ tchorü Tupanana moechaa, ñeguma yumaewagü kuna cha kuaãchigu, 5Ngeguma nüũ cha inügu na kuna ñemaũ i ó̰ torü Kori ya Ngechuchuwa rü kurü ngechaü̃ naka̰ i guuma ñema Tupanaũ a õgüũ. 6Choma rü naka cha yumae i kurü ó̰ na ñemaãkü na weguũka̰, ru numachi na ñemaũka aicümaüchi kuna ñemaũ wṵ̈i kṵa na̰ka i guuma i megüũ Ngechuchu ya Cristuwa. 7Marü choũ na ñema i taüchi taãe rü ñumachi kurü ngechaũ namaã i kuru ngechaũ.8woo, choũ na ñemagu i guũ chorü pora nawa ya Cristu ñemaca kuũ cha mu na kuna üüka i guũma i ñema kuũ cha muũ, 9woo nagagu na Cristuũ na cha ngechaũgagu, naetüwa ru kumaa nuũ chi u, i choma ya Pauru woo marü cha yá, rü ñuma ru ta cha poku nagagu ya Ngechuchu ya Cristu.10Kuna na̰ka chaka ya yima chaúne ya Onechimo, yeguma poküwa cha yemagu rü chauneacüruũ kuũ cha yau. 11Erü ũpa tama wṵ̈i ngüeeruũ nḭi kuka, notürü ñuma rü wṵ̈i ngüeẽ nḭi kuka rü chauka. 12Choma, rü i chana muachi erü, nüma rü chorü maũneüchinḭi na kuka na taegu. 13Rü choũ nguchaũüchi nḭi namaa charü a̰ũ na choũ narü ngüeũka̰ Kuchicawa, ni yoni pokü wa cha ñemaũ naka̰ i ñema norü meĩ i Tupana arü ore.14Notürü tama chana üchaũ wṵi ngemaũ tama nüü̃ ku kuaãkü. Tama poraãkü kuũcha muãküma kunauü i ñaã purakü erü kumatama iku nawḛe nakuna üü. 15Ñema nagagu kuna na yaü̃ tama notükamaniĩ erü ñuma na guuguma kuü̃tawa nana ñemaü̃ka i ñuma. 16Marü tama wṵ̈i pokuãküruü̃ notürü wṵi pokutanüü̃ arü yeerarüü̃, wṵ̈i chawenee nüü̃cha ngechaü̃rüü̃, choü̃ i choma rü ñumachi kuü̃ rü ta wṵigu i taünewa rü Koriwata.17Ñeguma kumüküãkü choü̃ ki ĩeẽgu, rü nüü̃ na ya̰u ñuma choü̃ ku yaṵruü̃. 18Ñeguma nüma chieũ cumaã naügu rüena ñeguma tacü arü ñemaũ cuũ na ngetanüãgu, ẽcü chorü ngetanügu na ü. 19Choma, i Pauru, daa chomemaa kuka cha wüeta: choma rü ta chana ütanü, ñomachi tauma choũ ku ngetanüũrüũ i kurü maũ. 20Ngü, pa chawenee, rü poraãcüma Tupanaũ chi kṵaüũ cuca; choru maüne rü Ngechuchuwa na taãẽ.21Nagu cha ya oãküma ni ku inütaãü̃, ñuma ni kuka cha wüetaü̃, nüü̃ cha kua nḭi eera kuna üü i ñema kuü̃ cha muü̃. 22Ñema ngoragutama ina meeẽ i wṵ̈i ukapu chauka, erü choü̃ na ngema i ngṵeẽ nagagu i kurü yumae na ñemaakü paaüra kuü̃ i cha ya daü̃ka̰.23Epafra, ya chaumükü wṵigu namaa ta pokuekü kuũ narü moe; 24Ñemaakü ta nana ügü Marcu, Aritacu, Dema, Luka rü ñumachi chamaã wṵigu i purakugüü̃. 25Ñema norü meũmaa ya Kori i Ngechuchu ya Cristu kurü maũ maa narü aṵ́. ñema ñaũ nḭi.

1 Peter

Chapter 1

1Pedrü, wüi güetaü̃ ngechüchü ya cristü arü, gẽma toõ i düü̃gü i tama tochiane kaa̰, rü peü̃ cha uneta, rü güü̃ema Ponto, Galacia, Capadocia, Asia rü Bitania, 2rü gẽma faã torü Tüpanaãrüní ya torü papã, rü nagagü̃ naãe rü üü̃neü̃, rü inütã gechüchüü̃, rü gima nãgü arü bakükã. Rü chanawae norü meü pena yaüü̃ rü peü̃tawana gẽmaü̃, rü norü gümü̃ pena taãḛü̃.3Rü torü Tüpana ya torü papã ya gechüchü ya cristünií. Gema Tupanaãrü gechaü̃ i tamãagü̃, rü cristü tünanaã ya maü̃ gewakaü̃ erü poraãkü wüí amare tünanaãmare ya cristü erü na yüü̃gü rü tomaḛpü arü güneügü inarü daã yüüwa, 4rü gẽma amare taügüma i güü̃ tama chieü̃mã üẽü̃, rü taügüma ina pigü, rü mea naka peü̃ chagüü̃ gẽma nachíka rü yea daüarü naãnewa. 5Gema Tupanaãrü pora meü̃ penana daü erü peya õ̀ rü kümaü̃ erü gegüma na gügü i naãne peü̃ na weé.6Rü gẽmaka name i poraãkü petaãẽgü, rü nüẽtama nií ega muü̃ma güchaü̃wakü gemagü eru kürü meeü̃rünií. 7Erü gemaãkü nií ya kürü õ na üü̃, gema õ rü uírü arü nameẽmaẽ, gẽgümarünta ü̃pẽtüta üü̃emawarün ya aíküma õ tüü̃ gemaẽ. Ñaãwakü gupetü erü kürü õ na poraü̃ka, norü meü̃, rü nüü̃ti faaü̃kã ya cristü daü̃naãnewa niü̃gü.8Notürü pema tama nüü̃pedaugü̃ ya cristü, notürü pema nuü̃pegechaü̃gü̃. Tama peẽtümã nüü̃ pedaü, notürü nüü̃peya õ ya cristü rü poraãkuma petaãgu erü gema taãẽ meü̃ naãnení. 9pemagütama penayaügü ya natanü perü õgü, rü maü̃ tagüma í güü̃. 10Rü ore arü urün mea naka nadaügü̃ rü nakaína kãgü̃ gẽma maü̃ tagüma í güü̃, gema norü meü̃ peü̃tawa güü̃.11Ore arü ürün mea nakanadaügü̃ takü̃arü õ tana gügü̃. Ñümagü naka i nadaü̃gü rü mea nüna faãguchan ñügü̃ gẽma naãẽ í meü̃ cristü arü nawana gẽmagüü̃ rü namaã deagüü̃. Ñaa na güpetü gẽgüma ore arü ürün güẽẽtagügü̃ erü nüü̃pe fagügü ya yema õẽ ya cristü arü, rü gẽma meü̃ pewa mãü̃. 12Tupana nüü̃ nanawẽ deagü̃ i güü̃tã cristü arü ore profetagüü̃, gẽma pürakügü i naü̃gü̃, tama nügükatama, erü pekaní, rü gẽma deãgü̃ Tupanaarü ore nü̃a gẽgüü̃ peka ya naaẽ i meü̃13Rü yígü̃ ita meẽgü taãẽwa gẽma puraküka i yaü̃. Mẽa kurü ínü maã na fã, aíküma nagü̃chayaõ norü meü̃ pekagü̃ nuana gẽü̃ rü gegüma Ngechüchü tüü̃ nanawe. 14Rü büü̃ ínüü̃rün, taü̃ nagü perü iniẽ gema güchaü̃ chieü̃ nagüpiü̃ geguma taütatama Njechüchü arü ore ipeküagürün.15Notürü gima peka kaãkü na üü̃ne, pemagü, chanafaẽ, chanafaẽ üü̃negüü̃ta güü̃ma i torü maü̃ fa. 16Rü norü ore na ümatü: "PE ÜÜ̃NEGÜ ERÜ CHOMARÜ RÜCHA ÜÜ̃NE". 17Rü pema ñaãkü nakapekagü "chorü Tanatü" yima Tupana tani meã acüma i uuãtae ru nüü̃ i fae torü purakügü, nagu pemaeẽ mea Tupnaãrü ore ñaa i naãnewa.18Rü pema nüü̃ pefa ga tama ni ga ürü, rü dierü maã, gẽmaü̃gü í tama taígü̃, pemagü na pea yauchigü gema naküma chieü̃ í nakümagü perü papãwa pi güẽü̃, 19Natürü ga yema kori arü nagü meüne, ñoma wüi obeja rü tauwama wuü rü amataürün.20Ngechüü̃ na unetagü̃ noritama naã naãne na ü̃gü, natürü ñoma i güneü̃gugü̃, Ngechüchü ñugü nawẽ peẽka. 21Pemagü̃ Tupanawe peru õgü ga nane Ngechüchü, eru Tupana nana maeü yuü̃wa rü nüna nana aã í meü̃ gemaka norü õ taugüma Tupanawa ina ügachiü̃ka.22Rü pemagütama gema perü maü̃gü meü̃ meẽ erü naga pe ínüe Tupanaãrü gechaü̃, gemaka pegü pe gechaü̃gü güü̃ma perü maü̃nema 23Rü pemagü wena perü büẽ, tama i nachire chienewã, erü meü̃ i nachire wani í perüií, tgema Tüpana arü aré maü̃ rü taugüma i güü̃.24Rü güü̃ma namachi rü wüí i maẽrün ní, rü güü̃ma í meü̃ wüí pütürarun nií. Rü ni pã maẽ rü pütüra narü gü̃, 25"Natürü Tüpana arü ore taügü̃ma naru ò ñoma i naãenewa". Ñaã nií ore pemanüchiü̃ meü̃ i maü̃wa tüü̃ gaü̃.

Chapter 2

1Rü gẽmaka name güü̃ma í chieü̃ taü̃ naga inüẽ, rü dora, rü kugüikurütaã, rü toduü̃ẽ kurü uchiga. 2Rü büẽ gewaka iraeü̃rün, kunawae yima lechi meü̃ne rü üü̃ne, gemaka fã fa ti yaetanüü̃. 3marü ñukü fagü torü Kori arü gechaü̃.4Ngechuchuka pe ín giema nutarün íẽ rü düü̃gü poraãküma tüü̃ o̰oe, natüru torü torü tüü̃ wüi ya inpata mumachine rün nií, natürü maü̃ne, tama i nüta yüü̃nii, naturu giema Tupana tümaka kaẽ rü tanatüka ta meẽchi. 5gẽmaka pemagüta nutaã i maüne pi igü̃ gemaka ya inpata meüne naãẽ nawa gẽmaüka, rü gegumarünta meã nagüü na maüü̃ Tupanaarü ore rü mea nanaü̃ Tupanapeẽwa gema ãmare Tupanaka ga Ngechuchu Cistu arü.6Ñanagurü Tapana arü ore,"DÜKA NA DAWENÜ̃, CHIAÜ WUI YA NÜTA TAMA EPÜWA AKÜWAKÜ̃, CHOMATA CHA YAÜKÜ, RÜ MẼKÜ. TEẼ NAGÜYA ÕẼ RÜ TAÜKATAMA TA ANẼ".7Rü naã amare pekagüní erü peya õ Ngechüchüü̃."GEMA PÜRAKÜTANÜ TAMA I NGECHUCHU YA CRISTU I YAÜGUÜ̃, NOTUÜRÜ TORÜ TUPANA NÜÜ̃TA UNETA YA NÜTA MEÜERÜN MEANA CHIÜKA YA INPATA MÜMACHINERÜN" 8MUẼTAMA NAGÜTAYA KÜGÜ̃ GÍMA NÜTA RÜ ÑÜÜ̃CHI NÜTAMÜ̃". Nagütaya kügü̃, gegümarunta tama Tupana arü orega na ínüẽ, Tupana peü̃ na ünetagü.9pemagüü̃ ní wuí düü̃gü ideechí, aukumaãchima paí iíngü, wüi nachíane ya üü̃nene, numarü Tupana rü pe ingü, nagagü na ipemagü nüü̃pe uchigaü̃ gema purakü i meẽchiü̃ ya gima peka kaãkü ya waãnewa peü̃ yaü̃chikü rü numa rü norü meẽchiü̃ omüwa pe gemagü. 10pemagü tama duügü chire pe igü̃, noturü ñuma Tupanarü duügü̃ peigü̃. Pemagü tama Tupanaãrü gechaü̃ í tamaā gü̃, noturu mare pena yaaugü gema Tupanaarü gechaüü í tamaã gü̃.11Pa chaueẽnegü, chomarü duü̃gü i tama nüü̃chakuãü̃aküma i chanaka, nümagürü taü̃güma daiwa namaüã ni gẽma rü norü maü̃. 12Cha nawae mea ipe maeü̃ natanü ya gemagü tama Tupanaü̃ õgüü̃, gẽmaka, woo chieakü küü̃ ya ugü notürü mea i kumaü̃gü̃, nuãgü mea pewana na gueẽ gegüma Tupana ñoma í nanewa naügü npe taeegüü̃ka.13Rü marüname torü ãegaküga ta inüẽ naka ya torü korí Cristü egagü, gegümarünta aẽgakü daü̃anewa gemakü. 14erü naã aẽgakugü tupana nüü̃ uneta ya güeü̃ka güü̃ma i ore ñoma í naãnewa üü̃ taka. 15Erü Tupana arü güchanuí , gegüma meikü ugü rü chíane na tama chirü timachigagü kidea rü gíẽma tauma küae. 16Rü tama pena ü̃ gema chieu nakuma ñaã duü̃ nuamaeerü̃n, ku meã Tupana nanerün pe ígü. 17Rü nameni mea naga pe inüe. Pegü pi gechaü̃ pemarü Tupanaü̃ kuãẽ. Mea nama pi kuagü ru nüape kuagü ya gema aẽgakü.18Tupana arü purakütanüü̃, naga mea pe inüẽ gemaperü ãegaku ñoma aru naanewa gemakü, aegaku mekumae rü tamaya õgüe mekumae rüka, gemagürüta chiekumaẽ. 19Teẽ Tupana pewa meẽ rü poraãkuma guchaüwa gupetüẽ küta pora Tupana pewa. 20¿na tauma taaku ru memaeü̃ Tupena pewa geguma gema chieígagu í pokuegü? Naturu mea i ku maugü ru yeama guchaü̃ kuka i gugu, rü Tupana na tae tümamaã.21Ñaakani kuka chakaü̃, erü Njechüchü kuka kurüchagü na yüü, gemaka peü̃ nanawe nakuma meü ya Ngechüchü gemaãka meã nawe rü ií ka. 22Rü nüma ga Cristü tauguma pedadu naü̃; rü taguma teeü ni womüẽ. 23Geguma chieü namaã iugüegü, rü nüma tama chieü maã nana gaüga, rü gegüma cristü torü Tupanawa naya õ tama na aneüka.24Rü numatama ga Cristü nayagẽ torü pecadü nugüü̃nemã geguma kürücha wana ügü, gemaka tama marü pecadü tawa gemaüka, rü mea maẽüka. Ngechüchu ga origagu ní peka ni taãne. 25Rü pema ga üpa rü nama ga carnerügürü perü íanemare, notürü nüma rü marü torü Cristü ka pe woegü, rü chürararü mea torü maü nanadaü.

Chapter 3

1Ngemaükütama yiemagü, pa ngeküggü, tatechigü tai̇̃nügü, ngegamarüü̃ tama fugapatama 2Mea naweü̃ ngema torü maü̃ rü ü̃chi tamoküü̃ mei̇̃ weí.3Ngema torü ngaeẽrü ü̃ tama na menii̇̃ na poraü̃kü na yepetüeẽ, tamana mnii na yigü ingaeẽ ngema uiumaa. 4Ngemawai aiepeguü̃, ngema maünearü, ngaema tauma chicüüü̃i nachika ngema maüneaü̃rü tama ñuaei̇̃ rüũci̇̃rüũ chí taãrü ngechaü̃aü tupana pee̱wa.5Rü negegumarüü̃ta togüi ngneü̃gügú ngema ngekügü üünegükü rü tüpanaü̃ inarci ngueẽgü,naetüwatama no wawa na nategüi̇̃nüẽ. 6Ñuma Sararüü̃ na Abraham aü̃ na i̇̃nü, kori akü na kaüka̱, ngegamarüü̃ yimagü naweneii̇̃, ngegumamei̇̃ üggügu, tauma ngema uanegüi̇̃ mueẽgü.7Yimagü ngitegü, ngegumarüü̃ta, ngima na ai meü,ngerü ngina rü wii napaü̃ i chikaü̃ rüü̃ ii̇̃, rü ũchi ngima rü ngema tupana ngina aü̃ arü maü arü yora nii̇̃, rü ngegama torü yumae tama wii guachaü̃ narü kai̇̃chi. Rü wii mwü i̇nü.8Rü na mewai na guüguma, na guetama na wiiguma yugüma tarü inüegugüü̃,naguema yigü ngethaü̃gügü, rü na na menii̇̃ na guüguma yigüka̱ i̇̃ waqü nama ngematorü ngechaü̃. 9Tama na menii̇̃ na na taegueẽ ngema chieü̃ rü chiü̃chii̇̈ marü chieüchiima, na mewainii̇̃ na mei̇̃maã kuna taequeẽ, ngerü nüku kuawaina tu puna kuka̱ na nama iku üü̃ ngema mei̇̃.10Tee tuma arü ingechaüẽ rü uchí mei̇̃ ngumeü̃gü dauchaüẽ, kü tügü arü konü nata chogü ngema chieü̃mã, rü ngegumarüü̃ tumabera taũ doramata chonagü. 11Kü nüna ita uü̃ ngema chieü̃, rü meü̃taü̃; kü mei̇̃ ka̱ ta daũ, rü nawe tarüũ. 12Ngerü etü rü na dawenü i naetügugü ngema mei̇̃gü. Rü ũchi ngema nachiẽgü rü ngema torü yumaegügu inarü i̇̃nüegü; Naturu chieü̃ arü ügüruü̃.13¿Ru teẽ chi ti yiema chieü̃ tama üé, ngeguma yiemagü mei̇̃ werü i̇̃gu? 14Rüngegumarüü̃ta takü tuü̃ i ngupetügu na̱chiẽkü ngema meü̃, ta meguiwaí, ngerü,taguma tüna aũünegü naka̱ ngema meü rü taü̃ pe bai̇̃achigü.15Rü küwai yeeraãkü perü maü̃newa kori tupana üpe taeẽgü, rü wai guü̃guma i̇̃pe megü naka̱ ngema ũ taka̱ i naguü̃, kü wai naweẽ na me na guüguma torü maü̃ wa ngemaü ngema tanatü tüna na ueguü̃ irü ngeẽgu. 16ngerü na me ngema torü i̇̃nügü, ngeguma ngena tachiga ideagüü̃ na chieü̃ arü ügürüü̃, na agegumarüü̃ i̇̃ aneachitanüüka̱ ngerü tünü achie̱gü náka̱ ngema torü mei̇̃ maü̃ cristo pee̱wa. 17Ngarü na me waina ngũü̃ ki ngeü nãka̱ ngema mei̇̃, ngeguma tupana ngemakü ta nawee̱gu, ngegumawai chieü̃ ku üãkü.18Rü ngegumurüü̃ Cristo rü wiikanatama yatügü i pekadua̱guüũka̱ ni oẽẽ, rü yima mekü rü meküka̱, na ngemaü̃küna tupanaütawa tüna gagüü̃ka̱, ngerü aikümama gü̃ma norü naünemã na yú, natürü norü meü̃ naeẽ rüna naü̃. 19Ngegumarüü̃ta ore tümama ni ú yiemagü duãtagü poraü̃kü i tüma arü maü̃ i pokugü̃ i pokug̈é. 20Yimmagü togü arü nguneü̃gügü tamaiinügüé, ngeguma wii nguneü̃gügü tupana irü ngũeẽgüé nguma Noé arü ngeinü̃chigagu, ngegumarü noretama duatagü ta maẽ, düka wiime̱pu arü tomee̱pu̱ ika ta maē naetüwa ngema deã.21Ngema baerachiga ñuma naetüwa ngemagugü̃ rü nawa tüna poügü tama tuũ inana poü̃ ngema chiueü̃gü ngena taü̃ne wa ngemaü̃, rü ituü̃ tupana arü mei̇̃gü tuna narü i̇̃nüi̇̃nüee̱. Nma ngema Cristo arü baichichiga. 22Ngerü dauna na i̇̃nagu rü ũchi nanatüchaküü̃ i wegunewa narü tã, rü ngema ayuqu rü nüna i̇̃nüẽ, ru guü̃mai aẽkakügü ngema ngemaguü̃.

Chapter 4

1Rü Cristo rü guü̃ma norü naü̃nemã táka̱ na yú, rü ngemaka̱ yiemagü rü nawa̱c na ngema mei̇̃ ũnümata tanii̇̃; yigü i ingechaü̃güü̃, ngerü yiema yúe rü yu üchí chieü̃ ta ngenagü. 2Ngeguma tama numata u wena naka̱ negma namachigü, ngema guü̃ma ngema yatügü, arü nguachaü̃gü, rü namewaina tupana arü mei̇̃ ügüü̃.3marü̈ tama na menii̇̃ ngema nguneü̃gü ngupetügüü̃ na nüna we̱güü̃ ngema duü̃gü tama tupanagaü ünü̃e nagu na i̇̃ü̃ nggema ngea̱gü mana na maü̃, na ngaechagü rü ũchi na aegüechagü rü togü chieü̃ na ügü, rüũchi toqüma na tupanaa̱gü. 4Rü ñaagürü tamana bai̇̃achiché na tama yiemagü naakü i ügüü̃, rü ũchi tamarü naachieẽqüü̃, rü ngemaka̱ tachigago a deagüü̃. 5Natarü nümaqü rü wii nguneü̃gügu yima nügü i meẽküna na tüna pokue yiemag i yueẽ rümaeẽ 6Ngerü ngemakatenii̇̃ na ngema mei̇̃ mã a deaü̃ yiemagü yuegüeka̱, na ngemaakü nata tüna pokueü̃, natürü ta maẽ naeẽ i mekü tupanawa.7Nturü ngema guü̃ma ngema naãne arü nguchaü̃gü rü marü ni ngaika, na meaniĩ naka̰ iku duü̃ ngema me, rü guÜü̃guma ku yumaẽ. 8Rü ngegumarürü̃ta, tatanüwa na ngemaü̃ negema aikuma ĩ negechaü̃gü, ngema ngema ngechaü̃niĩ muü̃ta natukumü i pekadu i düẽtüü̃. 9Kü pechiĩgü tupe pegüeẽ wieéchigü ü toguüa̰tagü tama uchiẽakü.10Yiema wieẽchiü ngema meü yavechigüekü, kü yiema tagua̰tataguma pe ngaugü, ngeguma meẽchigüü̃ i duü̃gü tupana arü mei̇̃ pei̇̃ pei̇̃gü̃. 11Ngeguma wieẽi̇̃deagu,nkuti deãñuma tupanagaruü̃ ti ü̃; ngeguma teei yumaegu, ku tupana arü pora mati deã, negeguma guüwa tupana na ta i̇̃ Ngechuchuma, ngerü norü nii̇̃ guü̃ma i pora ngema ñamagü arü naanegü rü naanegü rü ngemaakünii̇̃.12Pa chamakügü, taú ta pe bai̇̃chigüü̃ yima üü̃ taka̰ i naguüne, ngerü takü taka̰ i nguü̃rüü̃ tanii̇̃mare. 13Küwai itaeẽgüü̃ ngerü tupanarüü̃ ta chi oeẽ, ngerü ngeguma tupana taka̰ na kagu ngema ngeta ina maüü̃wa aikümaüchi itaeẽgüü̃ka̰. 14Negeguma Cristo egagu tachi na aegu, yiemagü rüta megü, ngema yima tupanueẽ mekü tawa na ngemagü, ngerü numagü rü nachi poraü̃ kü̃ma na ai̇̃gü, natürü rü nüü̃ ti kua̰ü̃gü.15Duka na me, natauetama yiemagü na maetaãkü tunarü daunü, o ngitã tüna wogüü̃, o chieü̃gü arü ügüryũ, rü tama na meei̇̃na togue ary ngemaü̃gü i daũ. 16Natar ngeguma wieẽ i ngema mei̇̃ oreka ta yṵgu, taú tümachiḛkü ta ane, na mewai moẽ tupanaka tümaka̰ ta kaü̃.17Ngerü na newai nii̇̃ ngema ü tupanachii̇̃ waiea inaũü̃, rü ngeguma taü̃tawaira i̇̃ra ena ũgu. ¿me i̇̃ chi ngema norü gaṵ ngemagü tama tupanaga i inügügü̃? 18Rü yima mekü guachaãkü na ngupetü, ¿Ngeta chi na ngü̃negema taguma tupanagai yaüü̃ rü ũchí ngema chieü̃ arü üeuü̃? 19Rü ngeküa̰ yiemagü i tu panarü nguchaü̃akü yuee, küü yima ñamai naane arü ürüü̃ tuma arü maü̃ nüna ta agüü, rü ũchí meũ ta ügü.

Chapter 5

1Iuna cha ugü yiema yapegü na tatanüwa ta ngemagügü̃, choma ta oi̇̃ petaüwa cha ngema, rü ũchi nüü̃ davechii̇̃ ngema cristo na taka̰ na yuü̃, rü choma tata ngema naü̃tawacha ngemachiü ngema meü tüna weü̃. 2Kü nüna pe daugü ngema Tupana arü naane, ngema tatanüwatama ngemagüü̃, nüna i daugü, tama ngemagü tarü nguchü̃ küma, rü na me wainii̇̃ Tupana arü nguechaü̃küma̰. 3Tama yigü mamai̇̃ kua̰güü̃ ngema taü̃tawa ingemagüü̃, na newai na mei̇̃ i wegüiü̃ ngema tupana arü mei̇̃gü. 4Rü ngegumata na ngõgu yima oveliama kuakü, rü yiemagü ta tana yaú ngema napateẽ i tamaaũachii̇̃.5Rü naegumarüü̃ pe Rü naegumarüü̃gü, pa ngẽtüü̃gükü, kü yapegüaü̃ pe Rü naegumarüü̃nüe; rü guamagü mea pe maegü, kü pegü Rü naegumarüü̃perü Rü naegumarüü̃ragü: Ngerü Tupana tuma arü maü̃ ta ãngema chieü̃ arüügürüü̃, rü ngeguma moe naka̰ ta agü ngema meRü naegumarüü̃ ügürüü̃. 6Rü pegü i perü i̇̃ragü, yima tupameẽ üü̃nenewa, ngema nüma rü poraü̃kü pei̇̃ nataeẽ ngma ngunaü̃güg. 7Na me nii̇̃ ngema torü pura kügü naetügu ta nugüe, ngerü nüma rü aikümama tüna na daú.8Kü pe meagü, rü pe yumaegü; ngerü ngema torü vane rü ngema ngoõ i̇̃ chataná, yima airüü̃ na ngigüpü̃teẽcha, tawamagu ina uüecha wai tee ta tuna ngõ. 9Na mewai nii̇̃ na ngenagüü̃ ngema õ, ngerü nüta kua̰gü ngema nguũ taeneegü ta na ngenagügüü̃ ngema guüma ñoma naanewa.10Natürü yima Tupana i meẽchikü nama norü mei̇̃, taka̰ na ka Ngechuchu i maüü̃wá, nari marü i̇̃raüwa ki yuachigu, rü nümatama rü mea tüna wea̰chieẽ na meaiauü̃, rü ũchi poraãchii̇̃ rü ũchi weha i chii̇̃. 11Nüü̃ tama ngema meü̃ ũchi naema norü naane rü auüguma, rü guüguma.12Tenee i Silvano arü ueguakü, yima choma chaveneakü cha yauü̃kü rü ũchi meã iükü, rü irarüwa peka̰ cha wüeta, rü pema nüchiu, rü ũchi pema chana ngõeẽ rü ñaa nii̇̃ ngema aiküma tupana arü me rü ü ũchí norü moe, ngema nawa pe ngemagüü̃. 13Yiemagü taeneegü i Babiloniawa ngemagüe, yimatama tama wiigui̇̃ toochitu kumüẽ, rü ũchi chaune marka, rü pei̇̃ tarü moegü. 14Wieechigü rü toquegüma pegü perü moegü i nama ngema mei̇̃ i maü̃, ta megüyiemagü guama Ngechuchuwerü iẽ. Rü ngegumaruü̃ ai̇̃.

2 Peter

Chapter 1

1chimón Pedrù, wui pokutanüü̃ ũchí Ngechuchu ya Cristu arü o̰tanüü̃, ũchí ñemagü ya õgüü̃ gnema meẽchiü̃ o̰ ngeguma tomà tana yaugüü̃rüü̃, o̰ wḛguü̃ tanatü Tupana ũchi chieü̃wa choü̃ĩyauchíkǛ ĩ Ngechuchu ya Cristu. 2Ñema amarè rü meũ na muü̃chi ya ĩrarüwachigü ngema Tupana arü kua̰maã ũchí Ngechuchu torü korí.3Guüma ngemagü porà daunaãnewa ne iĩ́ torü maü̃ka̰ rü nguéè wane uü̃ TanatÜ arü kua̰wa ne uü̃. yima taka̰ kãkǛ norü meü̃mà ũchí norü poramà. 4ÑaagÜwa, nüma tüna nana ã meechigüü̃ rü taü̃chiĩ uegü, ngemagüǛ pemagü ñaa̰kü nawa pe ngemagüü̃ ngema naàné meü̃, ngegumarüü̃ pemagü nawa ĩpẽ nguü̃ ngema chieü̃ ñama arü.5Ñemaka̰, meü̃ na Ǜ na küü̃ ya mutukümüü̃ka̰ ĩ meü̃ kurü õwa, ũchi kurü meü̃ kua̰wa. 6RÜ kurü kua̰wàpena ü̃chika perü poragümare, i ngégumàrüü̃ pegüna pe daugü, õchi pea ngikù, ngema porà, imngema porawá pea ngikú ĩ meü̃. 7RÜ kurü aùrewá, pea ükuchí tanatü arü meü̃, ũchí perü ngechaü̃wá pe ükuchí ngema ngechaü̃.8NgerÜ ngemagü pewa na ngemagügǛ, ũchi pewa na õgügǛ, tauguma tana ngeakùgǛ ũchi na ngearü õria̰ ngema kua̰wa ĩ korí Ngechuchu ya Cristu. 9Ngeguma meürüü̃mare i tamà kua̰wa nguè, ni ta daú ngema ngaikamaü̃; ngerü ta ngeetü. Numa rü nüna narü ngũmà o̰chi tama ĩna na pì norü nukümaaü̃gü chieü̃.10NgegumarÜü̃, pachawenegü, meü̃ pe ügǜ na ngemaü̃kü kuka̰ na kagüü̃ka̰ ü̃chi kuna unetagüü̃ka̰. PegÜkatamo. Ngeuma pema ñema pe ü̃gü, tautama pe woanegǜ. 11NgemaakÜ nagu ta pé chokù yima ia̰ne taguma i guüne i torü korí poüü̃ i Ngechuchu ya Cristu meakuma ta pena na ã.12Ngegumarüü̃ choma guü̃guma cha meü̃ na ngemaakü pena nüchí kua̰chíeũ i ngemagü, wowà pemagü nü pe kuaè wowa na mea pe maeü̃ka̰ ngema aĩküma ñuma. 13Choma nagu charü ĩnü ĩ ngema weguü̃ ngema ka̰ peü̃cha anima üchi pena nücha kua̰chieü̃ ngema ngemaügü, ngeguma choma taepataü̃ wata cha ngemagù. 14Ngerü choma nücha kuà̰ na a ngaikaü̃ na chorü taepataü̃ na uegutanü, ngemaükü korí Ngechuchu china na na wẽ. 15Choma ta peka̰ meüchima cha ũ, na ngemaükü nawa chona pe kua̰chiĩka̰.16NoturÜ tomagü tama ugümüanè wa tarüü̃ ngeguma tomagü pemà nü ti ugù ngema porà ü̃chi korí Ngechuchu arü ngochiga. Nachíkawà peta na wegü ngema norü meü̃chiga. 17Ngeguma nüma na na yaù Tupana NanatÜwã ngema meǜ uchí porà ngeguma wií uü̃chiane na ĩnügü naka̰ yeà daunaenewà ñaü; DarÜ chaune nií, yima nücha ngechaü̃kü, ngemaka̰ cha taeeü̃chí. 18Tomagǜ rü nü ta ü̃nü ngema nagà rü daunaenewa ne uü̃ ngeguma paãchí naü̃tawa ta ngemagügǜ yima mapü̃ne a üü̃nenewã.19TÜna ngemagü ñaa nagà ta wií arü nguneügü i ngupetügüü̃ta. PemagÜ rü meü̃ pe ü mea perü ĩnüegü. Wií õmü rüü̃ pe ĩgü pe ya̰utanügü wií nachika waaneü̃wa numa ta ína ngú ñema pa̰mamà i ñgegumarüü̃ yíemá worama kurí ẽüwaüẽ perü maü̃negu ti ngõoneü̃gü. 20Ñaa írà pe kuá, rü tauma ngema ueguchiga tama norǜrüü̃tama níĩ. 21NgerÜ tauma uegùchiga tagumà yatü arü porá wa nena ü̃. Ngema nachíkáwà, yatügü̃ ĩ ĩatanüküügüü̃ namá ñãẽ ṵ̈üneü̃ níí Tupanagu ĩ deagüü̃.

Chapter 2

1Dorata̰a̰güü̃ i ore uruü̃gü, rü nua Ĩ́ãnewá na ĩ́, rü i dorata̰a̰güü̃ i ngṵeẽtaegurüü̃ tata nua pḛka̰ na ĩ . Ñümagü rü bemaãküta nü̃güma ñema nana ngegü i oregü i tagu i daü, rü nümagü rüta tama nü̃gü nüna kua̰ẽẽgü a Nguẽẽtaerüü̃ naka̰ taekú. Ñümagü rü paatama nü̃güka̰ta nã ngẽgü i norü daiürüü̃. 2Muuchiü̃ rü nawé narü ĩ i na chirií nü̃güunemaã ya ĩ güü̃,rü ñemaakü, namaagü, i nama i ai küma i iü̃ rü ta kugüüũ ni ũ. 3Rü na p̰ḛḛwḛḛaküneta rü ñümagü rüta taü̃ natanü pema na ügü, rü ore i doraü̃maã.4Erü Tupana rü tama nüü̃ na ngechaü i ñema naü̃ne i üünegüü̃ i chieü̃gu yiü̃. Natürüwai ñatüwá nana mü̃gü i nachika i nawá i ooẽü̃guwá na ñema na ngaüẽü̃ka i matamaü̃ i waaneügü ñumata ina ngü̃ i ñema nguneaü̃ i norü pokuchiga. 5Ñgegumarüüta tama norü guchaü̃ üna ngẽchaü̃ i nããne i nukümaü̃. Nachikagü rü Noé nana dau, wüi ore arü uruü̃ i weü̃, namaagü i togü i wüimḛpṵ̈ arü taregümaã, ñẽguma nua na ngegu i wíi i taüma i baiane i ñema naãne i duüü̃gü i tama tupanaü̃ kuaeü̃. 6Tupana rüta tanimakauü̃ nã iẽẽ a iãnẽ a sodoma rü ochi gomorra rü nana poku i gṵeẽakü, nawá nüna dauguü̃ka i ñema nüü̃ ngupetüü̃ta i ñema tama Tupanaü̃ kuaeü̃.7Notürü yima Lot, i wekü i ĩkü, rü poraü̃küma na ḭachiaẽkü na̰chekü i ñema nakümagü i ñema yatügü i ngearü mü̃güaü rü chieü̃gu maeü̃, Tupana ina na poü̃. 8Rü ñema yatü i weü̃ ñema natanüwá maü̃kü nguneü̃ chigü, rü norü maü̃ i wḛgune nana ḭachiaeẽẽ ñema nüma nüna dauka̰ rü ochi ñema nüna inüü̃ka̰. 9Tanatü rü nüna kua̰ ñuaküta ina pouaü̃ i yatügü i ngechaü̃wḛḛgüü̃ i ñema ügüwá, rü ochí ñuaküta ñémata na pokueü̃ka̰ i ñema nguneaü̃ i pokuchigagu.10Ña rü aikumama niĨ́ yiemagü i tümarü nguchaü̃ machiwa ñemagüchaü̃echaẽ, rü a̰ḛkakügüü̃ aee. Nüimagü rüna porae,rü tama nüna kua̰gü. Nümagü rü tama iná mũũe, na chieü̃ a ugüeü̃ i üüneü̃gümaã. 11Rü naü̃ne i ü̃ü̃negüü̃ rü nataü i poraãgü, natürü nümagü rü tama oregü i chiemarüü nü̃gümã ni ngegü i korika̰.12Noturü ñã naẽü̃gü, tama naaeü̃ kuaeü̃, rüna ügü woeta yauruü̃ rü oẽẽtaerüü̃. Numagü rü tama nüna kua̰gü i ñema chieü a ugüeü̃. Nmagü rü tana oẽẽgüta. 13Numagü rü nana yautanügüta i ñema norü chieü̃ i ügü. Numagü, naga narü inüegü ru ngẽma meü̃ma i ngunekügu rü nawá ta taaẽüchi. Nümagü rü egüü̃, rü wüaneü ni Ĩ́güü̃, ngẽguma pema na taãẽgügu. 14Ñümagü rü nana paetügü, yiema ngea̰tagümaã i chiri tümate küwawá i ĩ́ güe; tauguma nüna rü chaügü i chieü̃. Numagü rü tüü̃ na tugü a dṵa̰tagü i tama meã i ĩgüe na chieü̃ i ngẽmaü̃ ta ügüü̃ka̰, rü norü maü̃newá na ngẽma i ngema ngṵẽẽ ina na togueaurüwḛḛ. Rü wüi chieü̃ arü nanegü ni ĩ !.15Numagü rü nama i weü̃na ni ĩgachi. Rü ni ĩgachi, rü nawá narü ĩ i Balaan maü̃, Beor nane ĩkü, yima nü ngechaü̃kü nã na yauaü̃ i natanü i ñema tama wḛḛguüü̃. 16Natürü nüma nana wüi i ngṵẽẽ na̰ka̰ na tama na inüü̃. wüi cowarü i ĩraü̃ i tama i deaü̃, rü duẽẽakü gamaã i deã́ü̃ rü tama nana ngupetüẽẽ i norü ã́uã́ẽ a yima ore arü uruü̃.17Ña yatügü rü wii i natuerü i ngearü dea̰a̰güü̃ rüü̃ ni ĩgü. Rü wüi i kaianeürüü̃ niĩ, i wüi buanekü i taü i ngeü̃. Pamuü̃, i waaneü̃ nakagü ngema na ngẽma. 18Ñümagü rü nüakü mare ni deagü, nü̃magü rü dua̰tagü tüü̃ na tugü, ñẽma namachi arü nguchaü̃mã i tama i aikuma i ĩchireü̃, Ñü̃magü rü duatagü tüna tugü , rü i üchaü̃ẽ a yiema chieü̃gü maẽẽcha̰wá. 19Tümama nana uegugü na nawá ita nguüü̃, naturü̃ ñümagüta rü tawakü chieü̃wá ina choü̃. Erü wüi yatü tawakü wüi naküma ina ngḛgu, rü tawaküta nawá ina nguuchi.20Meü̃rüemare yiema ñaa naane aü̃achií waí nguüchiè nawa ngema tanatü ũchi poü̃rüü̃ rü Ngechuchu ya Cristu arü kua̰ma, rü wena naka̰ tana woegùgú ngema chièügü, nagu wenama na nṵgügú norü nakümagü ta na yeera nori arü ügüguruü̃. 21Na meũchíwaì nümagü támà meũ námà weguũ na kuagüũ iní ũgachí narü mú üüneũ nünanà agüũ üũ̀nè. 22Ña o̰ré aíküma níĩ nákà gü '' Guá airü nákà na táegù ñema narü o̰ü''. Guá kuchí marü meü̃ wena nákà na táegú ñema ãwachí .

Chapter 3

1Ñumata, pa chawenegü peka̰ tacha wüetá ña tare ematü ña nana uegutanüü̃ka̰ ñema kurú kuagǜ. 2ÑemakÜ pémàgü nagu perü inü ñema ore núküma Tupana arü duũgü üüneũ ni uũ y ñema kori torü maẽruũ muũ tona ãũ nawagü ñema nguetaeruũgü.3Wiíkanà niĩ pekuà, nuá na ngutá ñema kugüwégüũ i wíwè arü nguneũgu. NÜmagü na kugüwegǜ na ügütá nĩgü arü nguchaũmá. 4NÜmagü ñanarügü: ¨¿NgétÀ na ñemá ñemà uegù ẽgà morü na táegagù?¨. Ñégumà torü pápà na peegù, guũ ñema takü ñémà na wiígù, ñégumà na igügù ña ñemaũ.5Nümagü nüṹ narü ngũmà rü nachika daũnanewá i mairaũ nuana na maũ düetüwá a dea̰ i ñemakü dea̰, muṹchi na ü, Tupana muũkà. 6rü ñeguma ña ñemaũ, rü naa̰ne yégumà nguneügü, nánà chieẽgü ñéguma dea̰mana baichienagù. 7Notürü ñuma ñema nachika üüneũ i ñema mairaũ namaná nguũ ñema niĩ narü mú naka ñema üǜ. Nümagü inrü nguẽ ñema nguneũ arü pókùchiga õchí nana o̰ẽ́ ñema duũgü chiekümagüe.8Ñarü tanmata ipena ngegü, pachawenegü, pa chawenegü, wií nguneũya korika mil tauheküniĩ yü õchĩ mil taunekü rü wií nguneũ niĩ. yü õchi mil taunekü rü wíí nguneũ niĩ 9Nüma kori tamoi ni ĩaküü írárüwá narü uegùmà,ñeguma nümagüruũ írárüwá ni ũgu.ñe makü nachiká mea ínána nguẽ tümagüka.Nüma tama na nawè tawémá ta yuũ ,notürü na nawé ña nachika na ãũ yü ñemaka guẽema ñema naküma chiẽü itana ngegüũ.10ÑemakÜ, kori arü nguneũgu rü nuà tana ũ wií ñíwèruũ. Ñema daũgu naa̰nè tana chopetü wií taüũmã aãgüane. Ñema ñemaũ nana gú üümàa̰, i mairaũ rütakü naügũ ñema ta na ngoegü.11guũma ña ñemaũ nana chiẽégü ñégùmatá, ¿TakÜ arüduũgü ni pemagü? pemagü meatá pemaẽgü wií maü tama chieũwá ñema. 12I pe na ngueẽ i pàamàtá ñema nguneũ na nuá na ũũ ya Tupana. Ñema nguneũgu, rü daũna arü naa̰nè nana chieẽgü ñema üümaà i ñemaũgu narü tú ñema naianeũmá. 13NotÜrü ñema uegù, tomagü i tana ngueẽ ñema nachika meũ rü mairaũ ngewakuũ, ngetá ñema weguũ maũwá.14Ñégumà, chawenegü, i pena nguẽguña ñemaũ, meana ü rü ñégumà tama pe ãwachì nápèwá a Ngechuchu. rü i pe ngumüũ. 15ÑemakÜtá, ñema kori arü ngechaũ nákà torü poũchigaruũ, nümarũ ya toẽnè Pablo pékà na wiétagù, ñema narü kuá maã nüna na ãgüũ. 16Pablo nini ũ náchiga ñégùmá na wietagù narü poperawá, na ñémà takü chiga tama mea ni kuaküraũ. YatÜgü tauma kuagüũ tama wií nachikaguũ tama mea̰ na wegú ña ñeemaũgü, ñemaka nümagü toama na eẽtaegü, norütama chieũkà.17Ñémakà, chawenegü, marü nipe kuá ña ñemaũgü, pegümátà i pè nguũũ ñégùmá tama ngétaa̰mà pe ĩ ñema duũgü pe womoẽgüũ rü tama nü kuáchaũ narü mugǜ i pemagü marü narü taù ñema na mea̰ pe maẽgüũ. 18NotÜrü námà na yá narü kuá ya torü korü ya maẽruũ ya Ngechuchu ya Cristu. Ya narü porá nákatà niĩ, ñuma i guũngunrũgu. ¡marü na mé!

1 John

Chapter 1

1Nukuma nori nã ügügu, marü nüta Ĩnüẽgu, marü nũ ta daugü toétügüma,marü nüta dau erü chamẽmã nücha daú, marü na ngaĩkamã ñemã tupanãrü mãü̃. 2Marü, kurü maüwá nünã dau, rü marü nüü̃ ta dau, rü nüü̃ tarü we ñemã tokümã, tomarü pemã nü ti ú ñemã nakümã tagumã i guü̃, rü ñemã kü ñemã tupanãütawC, rü ñemã narü wé totanügũ̀.3Pemãgü marü nüü̃ pe daú rü marü nüü pe ĩnüǜ, nakü peĩ́ cha unẽtagü, marü düwC pemã marü pe amükügü. Torü tamükügü rü tanātümaniĩ́ rü nanẽta ngechucho. 4Ñaã peka ta ḛ ñegumã guemã ta taẽ́gü.5Ñaa̰ ni ĩ́ ñemã ore marü nüǜ Ĩnüü̃ rü pemãa̰ nüü̃ ti ṵ.Tupana rü omüniĩ rü nawC na taumã ñemã waa̰nẽ. 6kumarü nü kü kua̰gu kü amükü namãa erü waa̰nẽĨ́gu kü ü̃, kü dora ñuachi tamã meã kü ü̃. 7Omüarü namãgu ĩgu , daa ni yimã omü , togeemã ta amũkü, rü norü nagü ngechucho rü nane ina rü pi nagumã ñema torü ore.8Kumã nükü ugü tamã nã chiẽ kurü mãü̃, kugutãã kü womüè aikumãkü tamã tawC ninã ü̃. 9Marü nüǜ kü ugǜ kurü chiẽ mãü̃, tupanãa tamã nã chiẽ rü nã meẽchi ĩnã taüka̰ torü chiẽ rü Ĩnã taüka ñemã torü chiẽeĨ. 10Nüükü ugu tamã kü chiẽ, erü yiemã tarü üga, rü nagã tamã tawa nã ñemã.

Chapter 2

1CHaunegü, ñaã peka cha wüũ tamã chieĩ pe uüka. NGürüachi chieĩ pe ügu, na ñemã wií tüü ĩ pokü nanatüütawC, ngechuchu ya Cristu - yimã mea̰ maükü. 2CHIMÃ kori tünã nana ã nagü ĩ tamã chieĩkà̰,rü tamã torüka̰rika̰, erü nguẽka̰ ñaa̰ nããnẽtüwḛwa ñemãgüḛ. 3Ñemãka̰ nüü̃ ḭ kua̰ mea̰ nĩ kuṹka̰, mea̰ namãa̰ kü nguǜ ñemã tupanãa̰rü mü̃.4Yiema ñagüe. "tupanãü̃ cha kua̰", notürü tamã norü mugü̃ tã ĩnü, nã dorataa̰, tamã nã ñemã norü mẽĩ. 5Tḛ̰ẽ̀ norü dea̰ namãã ĩ nguẽ, aikumãkünĩ, yiḛmãnã nãnã ã norü dea̰ yimã tupanã. 6Marü nü ta kua̰ ñemã naütawa ñemãü. Yḭḛmã chawã ñemãẽ naweĩnĩ chamã ti ü̃ ngechuchurü̃ meã ĩ ukü.7CHamükügü, tamãnĩ peka charü ẽ̀ ñemã mãü ñewaka̰, erü nükumãütanĩĩ ñemã mãü ñemã taãnĩ dea̰ marü nü̃ũ pe ĩnũẽ. 8Erü marü nĩĩ, marü peka̰ charü ẽ ñemã mãũ ñewaka̰ü,marü cristowà̰ pe ñemãgũ, nãa nã ũpetũ ñemã waa̰nẽ,ñemã aikumãü o̰mü mãrü ĩnã yauchi9Yiḛmã ñaa̰kü ĩ dea̰ḛ chamãrü o̰mü chi ĩ rü kuẽnẽchigachi kü aĩ, waãnẽĩwa takü ñemã. 10Yiẽmã nãènẽ ĩ ñechaẽĩ o̰müwà ta ñemã tamã chiẽĩ marü naü ü. 11Yimã nãẽnẽ chi kü aḭkü waa̰nẽĩwã̀ ta ñemã rü waa̰nẽgu ti ü̃; gua̰ tamã nĩ na kua̰ ñeta ta ṵ,erü waa̰nẽĩ nanã potaḛtü.12Peka chana e, pa chaunẽgü peĩ cha ñechaü, marü perü chiḛĩ Ĩnã pigüta naẽgaguta. 13Peka charü ḛgü, chaunãtü, marü nüü pe kua̰ḛĩ yimã kori nori na ügügü̃. peka charü egü, ñetüḛgü , pemãgü marü iperü poü ñemã o̰rḛa̰rü chiḛĩ. Peka̰ marü charü wü̃, buẽ̀gü,erü pemãgü marü nüũ pe kua̰ yimã tanãtü. 14Wenã peka̰ charü é, chaunãtü, marü nüü̃ pe kua̰ yimã noriĩchi nua̰ ñemãkü. Marü peka̰ charü wǜgü, ñetüḛgü, erü pe poreẽchi, tupanarüa̰rü dea̰ pewatãnã ñemãü, rü marü iperü ta̰ ñemã chiḛ.15Taü nããnẽ pe yumẽĩ rü tamãtata̰ tomãrè naa̰nẽwḛ ñemãü. Teè nãa̰nẽtüwẽ yumãẽcha̰ḛ, norü mãü yimã chaunãtü tamã ñemã na ñemã. 16Ñemã guümã naa̰nẽtüwewa̰ ñemãü--ta nawaḛ ñemã namãchi-- ta nawaḛ ñemã nãẽtü-- tamã nã ĩnüchaü norü mãüka̰-- tamã nãnãtüa̰rünĩĩ, ñaa̰rü nãa̰nẽtüwẽa̰rü nĩ ĩ. 17Ñaa̰ nãa̰nẽtüwẽ rü nã ngupetüchaü. Teè marü tarü üta̰ ñemã tupanãrü dea̰ guügumãta̰ ñemã ta ñemã.18Buḛgüta̰, ñaãrü marü nã gutãnĩ ñumã. Marü nü pe ĩnüẽgu ñemã marü nĩna ṵ yimã anticristo, ñumã muĩchĨ̀ antcristo nṵa̰ nã ĩ. Ñṵa̰chi marü nü ta kṵa̰ erü marü nĩ ngṵchãü̃. 19To̰wã́ta ĩnã choügü, tamã torü nĩ ĩgü.erü torü chi ĩgü, towã́ ta nã nemã gǜügṵmã. Marü ta ĩgṵ, tṵgü ta wegü erü tamã torügü ti ĩgü.20Marü pemãgü penã ta̰ wemẽ tupanãẽgagṵ, rü guemã pemãgü marü nüü̃ pe kuà̰. 21Tamã peka̰ cha̰ eḛtḛẽ̀ erü tamã nüṵ̈ pe kṵa̰, aikumãkü pemãgü marü nü pe kua̰ḛ rü guṵmã tamã dora̰marḛ nĩĩ guṵmã meĩ dea̰ nĩ ĩ.22¿Teẽ̀ ti i yiẽmã dora̰ta̰ḛ yiḛmã wenã dora̰ta̰ḛ erü ngechuchu ya Cristu? daé duẽ rü anticristu nĩĩ, ñumãnĩ tamã kunãtĩtĩ ĩ rü tamã kunẽta tĩ ĩ. 23Tawemã tumãnẽĩ tama yaweḛ rü nãnãtüũtawa̰ ta ñemã. Yiẽmã aikumã tümãnẽĩchi i kuḛ erü nanãtüwa̰ tata na ñemãta.24Ñumã pemãgüta̰, marü nüũ pe ĩnüü̃ ñuachi guũgutamã chawã́ pe ñemãgü. Pemã marü nüü̃ pe ḭnüḛgu norĨ́ na ügugü ñemã pe mãẽgüü̃ta̰, nãnẽĩta̰wa̰ pe ñemãgüü̃ta̰ rü ñua̰chi nãnãtüü̃ta̰wa̰. 25Rü ñaa̰nĩ ĩ norü dea̰ tünã na ã gua̰ tupanã: kurü maü tagumã na yu. 26Marü charü ü̃ ñaã peka̰ yiḛmãgüka̰ gaikamãnã ñemãẽ ñua̰chi chiri mãẽgüḛgü.27Rü ñü̃a̰chi pemãgüt̰a̰,namã tünã ngogü ñemã norü pora̰ pewà̰ na ñemãüka̰,rü tamã na naweḛ tüta̰ ngueeü. Aikumã marü namã tuta gogü ñemã norü pora̰ marü guü̃mã ñemã ñẽmãü rü aikumanĩi ñemã tamã doramãrenĩĩ, rü marü peĩ cha gṵẽĩ, ñemãta̰a̰ pe ñemãgü nawa̰. 28Rü ñṵa̰chi, pa chorü chaṵñẽgü, ñemãta̰a̰ pe ñemãgü nawa, marü wenã na ngogu, yiḛmãgü nü̃ṵ̈ ḭ weĩ ñaa̰ norü dea̰ mẽĩ rü ñṵa̰chi tamã a̰nẽĩ napḛḛnã nua̰ na ngugu. 29Pemãgü marü nü̃ pe kua̰ yimã tupana tamã tanã womüḛ, guḛmã nü ta̰ kṵa̰ yiḛmã na üḛ tamã tanã womüḛ nawã́ ta ira̰.

Chapter 3

1Marü nü pe daa̰ ñeĩrüü̃ taü ngẽcha̰ü tünã na a̰ṵ̈ yimã tanãtü, rü marüta̰ tupana̰ na̰a̰kügü pe ĩgüta̰, rü ñaa̰nĩ rü tomagü. Erü marü ñaã, rü naa̰nẽtüwe tamã tuna kua̰gü, eru pemã tamã tüü̃ pe kua̰ yiḛmã Tupana. 2Peĩ cha̰ ñechaügüḛ, ñumã tomãgü tupanãa̰kü ti ĩgü, rü ñua̰chi taṵ̈ta̰ tarü wẽ ñemã torü maü ñemãü̃. Marü nüta kṵa̰tã Cristu na ngõügugǜ, nümãrüta̰ tĩ ĩgü yimã Tupana, rü nüta̰ da̰ṵta̰ yimã Tupana rü nümãrüü̃. 3Guḛmã tamã na womüḛ norü dea̰wà yawa̰ ta ngṵ nagṵ ta̰ da̰wenü yimã tupana erü tügü ta̰ yaṵta̰, nümãrüta̰ yimã tupana tawa̰mã ta̰ yiḛ.4Yiḛmã na ṵḛchaḛ ñemã chiḛĩ ó̰rḛ tarü ü tamã na mẽ, ñemã chiḛĩ ó̰rḛ tamã ta̰ ĩnü nüü̃ ḛmãtüü̃. 5Pemã marü nüü̃ pe kṵa̰ḛ ya Cristu marü nütĩ ǜgü tüü̃ ĩnã taü̃ka̰ ñemã torü chiḛĩ ó̰rḛ. Rü nawa̰ na taṵmã ñemã chiḛĩ ó̰rḛ. 6Tawḛmã rü nawa ñemãẽ̀ yimã tupana tamã mãrü ta̰ chiḛ. Tawemã chiḛĩ ü̃ḛ tawemã nü ta̰ daṵ tamã nü ta̰ kṵa̰.7CHorü chaṵnẽgü, taü̃ ñemã i ṵkṵḛĩ ñemã chiḛĩ dea̰. Yiemã tüü̃ i ü̃ḛĩ tà̰ mẽ, ta̰ mẽ yiḛmã Cristu nã mẽ. 8Yiemã chiḛ üḛ erü yurẽṵ aru tḭ ĩ, ñemã yurẽṵ chiḛĩ na ü̃ norĩ nãa̰nẽ ügúgü. Ñemãka̰nĩĩ rü Tupana nanẽ marü nĩ ti ṵgṵ, nagṵ tanã nga̰ugü ñemã yṵreua̰rü ó̰rḛ.9Yiẽmã Tupanagu ira̰ḛ tamã chiaḛĩta̰ ü̃ ḛrü Tupanaa̰rü na̰chirḛwa̰ ta̰ ñemã. Tupana taṵküra̰ chiḛĩ na ü̃ erü tupanawa̰ na ḭrã. 10Ñṵmãnãkü daa̰ Tupana nanẽ rü ñua̰chi yurḛṵ nanẽ nü̃ta̰rü wẽgü ñaa̰. Yiḛmã tamã mẽẽ̀ ü̃ḛ tamã Tupana a̰rü tĩ ĩ, tamãtãti ĩ tümãẽnẽĩ ḭ ngḛchaḛ.11Rü ñaani ñema meü dea nüpe inüeü norigu na ügügu, rü guema yigü i ñechaüü̃, 12tama yima Kairüü̃ yureu arü ikü rü naeneü i makü. Rü ¿Tüküruü̃ takü a maü̃? Erü chieü̃ na ü̃, rü naene nakü meü̃ na ü.13Taü pe baia̰chiḛü, chawenẽgü, ñegṵmã naa̰nẽtüwe pechi na aĩgu. 14Tomã marü nü ta kua̰ ta̰ yuḛ ḛrü wẽnã ta maḛ, ḛrü toḛnẽĩ ta ñechaügü. Tea̰mãrẽ tamã tügü ñechaüḛ ta yṵḛcha̰. 15Tḛḛmãrḛ a̰ yiḛmã ḛnẽ chi a̰ĩḛ rü maḛtḛĩnĩ. Rü pemã nüü pe kua̰ḛ ñemã maü tamã nawã́ na ñemã maḛta̰.16Marü nüta̰ kua̰ ta̰ṵ ñechaü, erü Cristũ̀ torü maüka̰ na yũ̀. Yiḛmãgüta̰ ñegumãrüü̃ ta̰ḛnẽgüka̰ tanã ã torü maü. 17Notürü yiḛmã guümã tü̃ü̃ ñemãẽ aḭrüü̃ tüü̃ ñemãẽ ñaa̰ nanẽtüwewa, tünã dawenü yimã naẽnẽ ta̰ ñea̰rüã a̰ĩrüa̰ rü tümãmã́ na awachi norü mãünẽ narü wata̰, ¿ñua̰kü nawã́ na ñamãü ĩ ñemã tupanarü taü ñechaṵ nawa̰ ñemãü?18 18CHa peweḛgü pa chaünẽgü, taṵtamã nĩkü umãrḛĩ kurü dḛa̰mã nua̰chi kurü konümã, dünã na wẽ ĩ aikumã na ü.19Ñemã nü ta kṵa̰ yiḛmãgü o̰tãnüü̃gü rü torü mãünẽ wikanẽ na̰ü̃ta̰wa̰ na ñemãüka̰. 20Erü nümãta̰mã torü mãünẽ tünã pokuẽ, Tupanarü torü mãünẽ inãrü tamãẽ, rü guü̃mã na kua̰. 21Ñechaügü̃,rü ñegṵmã torü mãünẽ tamã tṵnã pokuḛgü̃, erü tupana tamã na doratãã́. 22Ñemã gṵü̃mã nünã naka̰ i ka̰, nawã́ tanã yaṵ́, erü norü mṵgümã tà nguügü rü tarü ṵ ñemã mẽĩ nakümã nãpeḛnã.23Rü ñaa̰nĩ norü mugü-- naweĩnĩ a̰ o̰güü̃ nanẽḛgagu a̰ NGechucho a̰ Cristu rü guḛmã yigü ñecha̰ü-- numã tünã na aüruü̃ i norü mugü. 24Yiḛmã norü mugü i o̰ẽ nawa̰ ta ñemãẽcha. Ñemaka̰ nüta̰ kua̰ḛĩ tawa na ñemãü,norü naẽ nümã tünã na ã̀ü.

Chapter 4

1NGechaügü, tamã guṵmã naẽ pe o̰gü, tamã a̰ o̰ṍchḭĩ na aikumã tupanawa ni na ü̃, erü na muü̃chi na̰a̰nẽtüwewa tupanaa̰rü o̰rḛmã ḭ dora̰ü. 2Ñemawata̰ nüü̃ pe kua̰ḛ na aikumã tupana maü yi ĩ-- guümã naẽ nü daṵgu ngechucho nua̰ na ü̃ tupanamachinĩĩ, 3rü ñemã nãẽ tamã ngechuchu i kuü tamã norü niĩ yimã tupana. Ñaa̰ nãẽa̰rü antcristua̰rü a̰rü ni ĩ, pemagü nüü̃ pe ĩnüẽ ñema nina ṵ, rü marü nua̰ na ñemã naa̰nẽtüwewa.4Pemagü rü Tupanaãrü pe ĩgü pa chaunegü rü numachi nüũ i perü yeera, erü yima pewa ñemakü ya yima ñoma naãnewa ñemaãkü narüyeera. 5Nümagü rü ñaã naãneka ni ĩ, rü ñemaka, ñema nüũ na ugügüü̃ ñoma naãneka̰ nḭĩ rü ñoma naãneka̰ rü naga na inüẽ. 6Tee tama Tupana arü i ĩẽ rü tama tüũ i tarü inü. Nawa ta nüũ ta kṵa i naã́ẽ meũ ya aiküma i ḭĩ rü ta ta nüü̃ ta cua̰gü i naãẽ dorataá.7Pa chautanüũgü, ñia wuṵichigü rü yigü ta ngechaũ, erü ñema ngechaũ rü Tupanaarü nḭĩ, guama yiema Tupanaũ ngechaũe rü ngewaka ta bu rü ñumachi Tupanaũ ta kṵa. 8Ya yiema dueẽ tama Tupanaũ ngechaü̃e rü tama Tupanaũ ta kṵa.9Ñemaãkü Tupana arü gnechaũ nügü na we tatanüwa, na ñemaãkü Tupana rü yima na̰ne nügüma wṵikakü ñoma naãne nana mu na ñemaakü nagagu i maeĩka. 10Rü ñemaãkü nḭĩ ñaa ngechaũ, tama na uchaũ nḭĩ Tupanaũ ta ngechaũgüü̃, notürü ñṵma toũ na ngechaũ nua nana mú i Nane rü nügü na ã torü chieü̃ka̰.11Pa chaweneegü, na ñuma Tupana poraãkü tüü̃ ngechaü̃rüü̃ ñemaka ta yiemagü naweena wṵiechigü yigü i ngechaü̃gü. 12Tauema Tupanaü̃ ta dau. Ñeguma wṵiechigü tügü ta ngechaü̃gu, Tupana rü tawa na maü̃ rü gnema norü ngechau rü tawa narü mechigü. 13Rü nawa nuü̃ ta kṵa ni nawa i ngemagüü̃ rü ñumachi nüma tawa erü nüma rü norü naãẽ tunana̰ ã. 14Rü tomagürüta, nüü̃ ta daugü rü nüü̃ tiuchigagü na naneü̃ nua namuü̃ na ñemaãkü guũma i duũgü na maeü̃ka̰.15Rü yiema yaoẽ rü nüü̃ i uchigae na Tupananane yiḭü̃ ya Ngechuchu rü aiküma Tupana arü duũũ tiĩ, rü Tupana tümawa na maü̃. 16Rü ñemaãkü yiema rü nüü̃ ta kuagü i norü ngechaü̃gü i Tupana tüü̃ ngemae. Tupana ru ngechaũnḭĩ, rü gueẽma nawa ngemaẽ i ñaã ngechaü̃ rü Tupanarü tümawa na ngema, rü ñumachi Tupana rü tümawa na maü̃.17Ru ngemaka, ñaa ngechaü rü totanüwa inarü weãchichigü, na ñeguma nawa na ngugṵ i ñema nguneü̃ i guchaũgü na kugu taya õgüü̃ka̰, ñüma nüma ya iĩrüü̃ ngegumarüü̃ ta niĩ yiemagü i ñoma i naãnewa. 18Ngechaũ tüü̃ i ñemagu rü na tauma imuũ. Rü ñema ngechaũ aiküma i iĩ rü inana taüchi iñema muũ, ñeguma nüü̃ i ngechaũgu taũtama ta pokue. Erü yiema nüü̃ muũẽ rü taũtama tarü weãchi nawa inorü ngechaü̃.19Tomagü rü togüü̃ ta ngechaüẽ, erü nüira Tupana tüü̃ na ngechaũ. 20Ñgeguma wuie ñagügu: `Tuapanaü̃ cha ngechaü̃`, notürü tümaẽneechi ta aigu, rüti dorataa. Tee tama tümaẽneẽ ngechaüẽ, nüü̃ta dauãküma, tauakütama Tupanaü̃ ta ngechaü̃, erü taguma nüü̃ tadau. 21Rü ñaa niĩ norü mugü rü Nawá tüü̃ ngema: ya yiema Tupanaü̃ ngechaü̃ na nawaeta na tümaeneü̃ ta ngechaü̃.

Chapter 5

1NgeerÜemare ogügu na Ngechuchu ya Cristu niü̃, Tupana wa na ĩrà, rü ngeerüemare tüma rü pápà i ngechaü̃é rü tana ngechaü̃ yima nawa iràkü̃. 2Ngemaka̰ nüta kuaé na nüü̃ i ngechaü̃gü tupanaãkügü. Ñeguma Tupana ü̃ ngechaü̃gü ũchi norü ngemaü̃gü nguéègü. 3NgerÜ ñaaniũ Tupana arü ngechaü̃: nama i nguü̃güü̃ka ngema norü mugü. Ngema norü mũgü tama na yagü.4NgerÜ guamá yiemá Tupanawá irà é naaneüta gana. TorÜ õmaã niĩ nüü itarü yeeragü i ñama naãne. 5¿TÈé tiü̃ yíema ñaa naanè arü porá wa ngupetüè? Yiema ña oẽ na Ngechuchu na Tupana nane niĩ.6Yima ni nua ũkü dea̰aku rü naguakü Da niĩ Ngechuchu, yima nua ũkü dea̰akü rü nagüakü, tama deaüküĩka̰. NÜma rü nua na ũ deaãkü rü nagüakü. 7RÜ na ñema i tamḛpü nachiga i deagüü̃: 8Ñema nããe, ñema deá, rü ochí ya nagü. Ña tamḛpü gü̃ rü nü̃guma wüigu narü i nüe.9RÜ yatügü arü deagü i yaugügu, rü Tupana arü dea rü narü tamae. ErÜ Tupana arü deachiga rü ñaã ni ĩ: RÜ NÜma nachiga ni dea a yima nane. 10NgeerÜe a Tuapana nãnewá a õẽ, rü tümawátu, na ngẽma i ngẽma deachiga. NgeerÜe a tama taã õ i ngẽma dea i Tupana nüi uü̃ i nanechiga i ĩü̃.11RÜ ñaãni i nachiga: RÜ Tupana tüna nana ã ñema maü̃ i taguma güü̃, rü ñema maü̃ rü nanewá ni na ñemaü̃. 12Yiemà nane tumãwá ñemáe ruta maü̃a̰, yiema tama Tupana nane tümawá ñemáẽ, rü tama tu maü̃a̰.13RÜ pḛka̰ chana wümatü i ñaã ñemaü̃gü, nüpe kuaü̃ka̰ na peü̃ na ñemaü̃ i maü̃ i taguma guü̃, i pemugü̃ ña Tupana ñaneẽgawá pea ogüü̃. 14ÑÃãtani i õ napeḛwá tü ñemaü̃, ñeguma ñeürüü̃ i ngemaü̃ nüna na̰ka̰ i kagu, rü nããeaku i iü̃, nümarü tüü̃ na ĩnü. 15RÜ marü, nipe kuá NÜma tüna ĩnü, ñeũrüñemaũ nákà iku ka̰gù, marünipekuá na guũma tüũ na ñemá ñema nákà íkukaũ.16RÜ teẽ tümaẽnè daugù ñema chieũ itügù tamatá yuwá tá ũü̃, na yumaẽ, i Tupanatá kúnà maü ta ã. PékagÜ ñemà chieũügüũ tama yuwá na ũ. Ña ñema wií chieũ yuwá tüũ gaũ: tama nichi ù niĩ naka kuyumaẽ. 17GuŨma tama meũ rü chieũniĩ notürü na ñema chieũ tama yuwá tiĩ gaũ.1819NÜũ takuá teẽmare yiema Tupanawá íraè tama chieũ ta ü. NotÜrü Tupanawá íraè namatá nguũ, i ñema ngoõ rü tama chieũ tümamá na ǜ. MarÜnüü̃ ta kuagü na Tupana güaru ĩgüü̃ i morünütakuágüarü ĩgüü̃ i morünüta kuágü ñema guü̃ma naãnè ngoo̰meḛ wana ngemà.20notürü marünipeká i name tupana nuánà ũ i rü kuá tananaã rü ñemakü nipekuá ya Negechuchu ya aikümayiĩ. ñemarü nuatá ñemàgü ya aikümaniĩ ya name Ngechuchu ya critu. nüma niĩ yuũ. 21chaunegü pegüma penguũgü rü taũtama peya o̰gü̃ ñema tupana chikünaãneta.

2 John

Chapter 1

1Pa ngẽna yema ó̰í küü̃ ünetãkü rü küaküü̃; rü poraãküma nüü̃chagechaü̃, gegümarünta güü̃ḛma tüpana arü ore i faẽ. 2/Nagagü gema aícüma toütawa gemaü̃ gechaü̃, rü taütawa na gẽma güü̃güma. 3Norü meü, Tüpanaürü gechaü̃ Í tamāagü̃, rü gümü̃ toütawa na gẽmagü̃, rü Tüpana arü papà, rü Njechüchü, rü papà, aikuma tüü̃ na gechaü̃.4poraacüma cha taāeüchi tümamaacharüü̃ ya cüneegü̃ mea namaà i aiküma maeẽ, ñuma toma tanayaügüü̃rü gẽma wéẽü̃ i mügü̃ Tupanaarü ií. 5Rü ñuma küna naka chacaā pa gẽe, tama chorü wüeata ní , rü tama müü̃ gẽwakaüní, woetama norimaã na ügügü̃, gĩã chigü̃ ta gechaügü̃. 6Rü ñaaní gẽchaü̃, nagürü̃ maeẽ mügüü̃. Ñaãni mügü̃, küma nüü̃ kürü iñü norimã ü̃gügü̃, küma nagüiü̃ mea norü maürü̃ ya Njechüchü.7Müü̃mā doraweẽgüü̃ ĩna choü̃ ñoma ĩ naãnewã, rü ñümagü tama ñüniü ya Njechüchü nümanaüü̃ yatüakü ñomaĩnaãnewa. Rü ñaanií dorawaẽ rü anticristüniĩ. 8Mea perü daüñü̃, pema tama notücama ta parüakügü rü gẽma nakai pürakiügüü̃, geẽmaāküta taüta aāmare peẽ yaüü̃gü.9Rü gĩemā tama üaneẽ rü tama cristü arü oregü maéẽ, tama tüpana naütawa nagẽmã. Rü gíema nawa gẽmãé cristü arü ore tümawana gẽma i taré, ya papã, rü nané. 10Rü teẽ küka i ügü, rü tama kümaã nüü̃ i ügü̃ gema ore cristü arü, taü künayaüü̃ küchiĩwa, rü taü̃ ñüü̃kürü moeẽü̃. 11Rü gegüma ñüü̃kürü moẽgü namaã kütaãẽ gema chieü̃ purakugu.12Rü choü̃ nagẽma i müü̃ma i ore, rü natürü tama chanawaẽ pemaã nüü̃ chiüü̃ i poperawa ü̃matüakü, erü paãta petanüwa i chaãdaü, rü pemaã ñüü̃chiü mea rü gemaka wüigü mea taegüü̃kā. 13Rü nanẽ nügü faeẽ ñügü narü moeẽgü cristü aẽgagü.

3 John

Chapter 1

1Ya yima yakü a Gayu ya aikümaãku nüũcha ngechaükü. 2Pa chaueneẽ, chomarü kuka cha yumaẽ na ñemaãkü guũma takü iku üü̃wa rü ñumachi kurü maüwa meã ya ũchigüü̃ka. 3Rü taãküma cha taãẽüchi yeguma ñema ya õgüũ chaũtawa na ĩgu rü ñümachi kuchiga i meĩ rü i aikümaü̃ chomaã ya ugügu. 4Na tauma choũ i to taãẽ ñaãrü tamaẽ yeguma nüũcha ĩnüchigagu i chorü buũgü na aikümaũ i namagu na ĩ.5Pa chaueneẽ, kumarü nagu iku maũ na ikuna üü̃ i purakügü namaã i kueneẽgü rü ñumachi togü, i duũgü i tama nüü̃ i cuagü, 6Ñemagü niĩ i kurü ngechaũchigagu i deagü napeewa i ñema ya õgüü̃. Kuma rü meĩma iku ü erü Tupana nawaeĩãküma i kuna muãchitanü. 7Naẽgagu ina choũgü rü ñemaka tauma takü ni ngegü tüũ ya yiema tama ya õgue. 8Tomagü rü meãma tüũta yaügü erü tümagü rüta tomükügü itiĩgü nawa ñema purakü i aiküma.9Choma rü tümaka i chana wü i wui ñemaũ ya yiema ya õgüe, notürü Diotere, ya nüira a õchirekü, rü tama toũ na yaugü. 10Rü ñemaka, ñegumachi ñema cha ügu rü chi nüna namaã cha kuaãchi i ñema norü purakü i na üü̃, nüma rü poraãküma chieũ deamaã tochiga ni dea. Tama namaã i taãeĩ i purakügü, nüma rü tama tüü̃ naya õgü ya yiema ya õgüe i ñema ore. Nüma rü tüna nana chṵu. Ya yiema tüũ na nguchaũchiree natanaüũ rü ñumachi yiema a õgüetanüwa tüü̃ i na nuũ.11Pa chaweneẽ, taü ñema chieũ ikuya dauũ ẽkü ñema meũ naü. Erü Tupanaikatama niĩ meũ ükü. Tee chieũ üe rü taguma Tupanaũ ta dau. 12Rü aikümaũchi meã nachiga ti deagü ya Demé naka ñema naüü. Tomagürüta nachiga i ti ugügü rü pematama nüũ ipekua̰gü ñema tochiga rü aikümaniĩ.13Choü̃ nañema muũma i ñemaũgü i peka cha wüegachire, notürü tama choũna nguchaü̃ na na̰ãmü rüena wüetaruũmaã peka chanawü. 14Choma rü ichana nguẽẽ napaaüra peĩ icha ya dau rü numachi ngoü̃wama yigümaã i deagü. 15Pemaã na ñema i meĩ. Pemükügürü peĩ narü moẽ. Naẽgachigümaã nüü̃ iperü moegü i pemükügü

Jude

Chapter 1

1Jüda̰, ngechuchu arü purukütanüü̃, rü na̰ẽnẽ Jakobo, yiemã gü naka̰ na kagü tupana tanãtü ta̰nã na ngḛchü, rü nama̰a̰ na ngṵṵ̈ ngḛchuchoküa̰: 2ñema ñechaü̃ rü norü ngümü rü ngechaü rü peü na muüka̰.3ñemã ñechaü , ñua̰chi porá cha ügǜ cha ḛḛtḛḛgǜ ñemã torü piuchigaka, chama peka chana ḛmatü ipena taüchiüka i ñema chieü maü na̰ka porataü na̰ka i o̰, rü wikana tünana a̰ü a yiema o̰tanüagü. 4erü ñema yatüügü péèchita ñemã na chokũ ñaa yatüügürü marü po̰küpata̰wá na ñemagüechata. ñemã yatṵügü na mẽgü, yiḛmã to̰ma̰a̰kṵ̈na üé ñemã tupanaa̰ṵ̈kü dea̰ mamã ta ta̰wḛḛ, rü ni dora̰ yima wiĩtamã ngcha̰ṵ̈kü rü kori, Ngechuchu ya cristu.5ñùmà̰ tá na̰gü peĩ charü ĩnüḛĩ, rü pemãgü marü nüü̃ pe kṵa̰chirḛ guṵmã, yima korĩ tüü i na nga̰üchi tüü ĩna̰ müü̃ ñemã waimüa̰nḛwá Egipto, rü pemãgṵ nagṵ pe nga̰ṵgṵ̈ ñemã tamã mea̰ pe o̰gṵ̈ḛ. 6ñḛgumaiüüta i ñema naṵ̈nḛ üünaḛ tama norü poraü i nachikama ngüügüu,rü napata ñema wogümaiéü, tupanaiü ĩna gotagü kuiéntimã güṵ̈gumã, ñemã ĩnã waenẽ i chiwá, nṵrü norü nguñeĩwá ma ngṵ́.7rü gṵmã Sodoma̰ rü Gomorà̰ rü na̰ küwa̰wá yimã ĩa̰nḛ, rü na wiĩgṵ ñema chiḛĩ ma̰ṵ̈ ñemweḛchiga̰ rü nawa na ñega̰ ñema tagumã ĩ yuḛĩ. tanã na wegṵ yiḛmã chiḛĩ ügüẽ yiḛmã guṵgṵmãta̰ ñemã ta ñemãgü. 8ñegumarütã, a yiema nagu i anegügüe rü na ḛé i tümaünegü.rü nüüna o̰óegü norü a̰égakü, rü tumaweama tümama ni ugüe a yieme i megüḛ.9noturü ñema nikángel Migüe, ñḛguma yureu ma a utaga̰gù rü Moiche naünegü na ngṵu, tama taika chieü naetu umare. Nachika wena ñau: ''¡ky yima kori ku ina tachi i kuri chieü!'' 10ñümãrü güü̃ i düügü tákü nãmã nã ügüügüũ güün i güẽüngü güẽmã tãmã nünã fãegüü. notürü ñemã nüü taeü ñema naeugu tama aegüü ni kuaeü nügüewa i ñaa ñemaüni nüü ñiachieü̃. 11¡tugurika ta faeü! erü nümagürü kain maügu na i, rü Balam aiü chieügu na yiku rü norüme. nümagürü na yue ñeguma koré tama norü aegakuü na inügu.12ñuagüni i ñemagü i norü chieü i kugüü i norü petagu i ta̰ü ngechaürüni naka. numagürü norü anema na péta̰égüama, nügümanütama na chibüe. nümagürü yima buanekü ñearü deaà̰a̰güruüni, buanekü i náü. nümagürü a naietagü i güatügüürüüni,ni ñearú óà̰, tareepükuma yueü, naigürüü náchumaagú na tuugütá. 13nümagürü yüape poruamauchiurügüni ñema ta̰tü taüwa, na̰má norü chia̰ i norü à̰nè. nümagürü a yima ḛtógü i tüekügürüüni tümaka a yima chütaaneü rü waaneüwañemagüe kani guügurüiü.14Enok, naimewa arü tare ikü(7) norigü Adan nüa uchigü nachiga i ñemagü naü; ''¡ nüpe da̰ügü! yima kori, ñema nina ù rü muṵmá rü nuṵmá i duuügü i megüüma.. 15numarü numa na u, rü guema tùña pokueüka. nümarü tümaka núma na u, a guema chieüigüe rü tama mea purafüe ügüeta, rü guchigagüe, yiemã guchiga̰güḛ, rü nĩ dea̰gü ñema dṵṵ̈gṵ̈ tama tupana norü o̰re ĩ kua̰ eĩ naḛta̰wa̰ chirü nagü dḛa̰güḛ.'' 16ñaagürü bema i deagüechaguüni, rü tu i uchieguechaguuni, rü chieügu rü inüeechagüü̃ni, ñemagürü i áltanüechagüünii, rü nugü i küaüechauni, rü tuguata arü meüma, nügü i faüeü, rü nemamá togüegüüma nügü ni faüegümare.17notürü pémàgṵ̈, rü pegüweegüe, nà̰gu perü inüe i ñema naga i yima ore arü ñegürüü a torü kori a Ngchuchu ya cristu i nuküma nagu i deagüü. 18numagü rü ñanarügü peü: ''ñeguma na gúchaügu i naãne rü ta na ñẽma i dü̃ügü ita nüü kugüeü, rü norütama guchaü i chieügumare maẽü̃.'' 19rü ñema duüügü nii i peu i toyeü̃; rü ni chieü arü maüagü, rü na ñearú nãẽ Ṵ̈ünẽüà̰.20noturü pemagü, pegü gechaügüe, pegü pe nutakee peya õgü i ñema ore, pe yumüegü nà̰gü i ñema Nãẽ ṵ̈ü̃nẽ. 21rü wiiwa naka pe ñemagü i ñema tupana arü ta̰ü ngechaü rü i pena nguḛé ñema norü ngechaü ya torü kori Ngechuchu a cristu, rü taka númà na̰nà ñe i mà̰ü tauguma yuü.22paà̰àkuüma pegü pe ngchaü̃ḛ tumagüma a yiema tama ya ó̰güḛ. 23tüü ipe poṵ̈gü a togüegü rü ñema ṵ̈ṵ̈étüwá tüipe wó̰ü̃. a yiema togüegü tüüpe ngechaü̃ múüãkü. nà̰chi pe aie i ñema nachiru i namachiwa i ḛégüü̃.24ñumà̰ a yima nügü fakü ni na püraü rü ñematama na ñema tama wena na ngüüka, rü mḛá tupanapéègu na chiüka, rü tama ḛéü̃ rü poraaküma na méa̰ẽ, 25nüü a wiitama torü tupana tüü̃ i poü̃kü norü ngagü a yima Ngechuchu tó̰rü kori, porakü pimḛáḛgü, aegaküni, guuma na kua rü na pórà, guu i nguneügu, ñumà, rü guü̃gutãma ñema ñaüni.