Kalamsé: Bible for 1 John, 1 Peter, 1 Thessalonians, 2 Corinthians, 2 John, 2 Thessalonians, 2 Timothy, 3 John, Acts, Colossians, Ephesians, Galatians, Hebrews, John, Jude, Luke, Matthew, Philemon, Philippians, Revelation, Romans, Titus

Formatted for Translators

©2022 Wycliffe Associates
Released under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Bible Text: The English Unlocked Literal Bible (ULB)
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English Unlocked Literal Bible is based on the unfoldingWord® Literal Text, CC BY-SA 4.0. The original work of the unfoldingWord® Literal Text is available at https://unfoldingword.bible/ult/.
The ULB is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Notes: English ULB Translation Notes
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English ULB Translation Notes is based on the unfoldingWord translationNotes, under CC BY-SA 4.0. The original unfoldingWord work is available at https://unfoldingword.bible/utn.
The ULB Notes is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
To view a copy of the CC BY-SA 4.0 license visit http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/
Below is a human-readable summary of (and not a substitute for) the license.
You are free to:
The licensor cannot revoke these freedoms as long as you follow the license terms.
Under the following conditions:
Notices:
You do not have to comply with the license for elements of the material in the public domain or where your use is permitted by an applicable exception or limitation.
No warranties are given. The license may not give you all of the permissions necessary for your intended use. For example, other rights such as publicity, privacy, or moral rights may limit how you use the material.

Matthew

Chapter 1

1N'gi dame soguru Yesu re budu re sɛwɛ rɛ. Yesu lime Dawuda budu gire,Dawuda lime Ibrahima budu gire. 2Ibrahima lurume Isaka. Isaka lurume Yakuba. Yakuba lurume Juda wɔ u babiyobe. 3Juda lurume Farɛs wɔ Zara. Tamar rɛ da bɛ nii re. Farɛs lurume Esrɔm. Esrɔm lurume Aram.4Aram lurume Aminadab. Aminadab lurume Nasɔn. Nasɔn lurume Salomon. 5Salomon lurume Boaz. Rahab rɛ da bɛ nii re. Boaz lurume Obɛd. Ruti re da wurɛ nii re. Obɛd lurume Isayi. 6Isayi lurume pɛɛ Dawuda. Pɛɛ Dawuda lurume Solomani. wure nii da Uri re konwu doru.7Solomani lurume Roboam. Roboam lurume Abiya. Abiya lurume Asaf. 8Asaf lurume Josafat. Josafat lurume Joram. Joram lurume Oziyasi.9Ozitasi lurume Joatam. Joatam lurume Akaz. Akaz lurme Ezekiyasi. 10Ezekiyasi lurume Manase. Manase lurume Amɔn. Amɔm lurume Josiyasi. 11Josiyasi lurume Jekoniyasi wɔ u babiyo be.ki wankati ban Israɛl rɛ biyobe pɛrime ba va Babilonɛ jamana rɛ.12Bɛɛ labɛ pɛrɛ pode ba va Babilonɛ,Jokoniyasi lurume Salatiɛl. Salatiɛl lurume Zorobabɛl. 13Zorobabɛl lurume Abuidi. Abuidi lurume Eliyakim.Eliyakim lurume Azɔr. 14Azɔr lurume Sadɔk. Sadɔk lurume Akim. Akim lurume Eluidi.15Eluidi lurume Eleazar. Eleazar lurume Matan. Matan lurume Yakuba. 16Yakuba lurume Yusufu. Yusufu dame Mariyama bara rɛ. Yesu were kome be soguru,Mariyama luru wu. 17Budu wusuge fiyuwu nansi rɛ da Ibrahima wɔ Dawuda bɛnɛ rɛ.kirɛ pode budu fiyuwu nansi rɛ da Dawuda wɔ Israɛl rɛ labɛ pɛrɛ ba va Babilonɛ jamana rɛ bɛnɛ rɛ.bududi wusu ge fiyuwu nansi rɛ da ba pɛri ba va Babilonɛ jamana wɔ soguru re lurɛ wankati rɛ bɛnɛ rɛ.18Nage soguru Yesu re lurɛ mandigan,u nii Mariyama da dame Yusufu re sana rɛ.n'gewo ba paba dɛni,Mariyama sulume be u takime vɛge wuzuvo kɛdɛ guruma rɛ. 19U bara Yusufu da dame nɛɛ terinari rɛ,u da piyan u nɛni Mariyama yire.u mandan migi u sugo jɛrɛ be u pawu tudu u furu tɔgɔ kakari rɛ.20Yusufu wo kirɛ lɔgusɛ rɛ,ɲuti re malɛki bulugume gi sugo wura donsugan rɛ gi gɔlu wura beya:"Dawuda budugi Yusufu, bu wudugu n'furdo Mariyama,nunuditia u takime vɛge wuzugo kɛdɛ guruma rɛ. 21U pawu luru bibɔ,see u yire be Yesu,nunuditia wurɛ pawu u soge u labɛ ba zunufu gire.22Ki tɔgɔdi fan dame bɛru,budayali ɲuti gɔlu kee keluwa dipa niiban,gi nii suru beya: 23"Sime,kanbi were yan bɔɔ pawu taki vɛge u luru bibɔ,u yire pagi see be Emanuɛl," kirɛ biye be yamba wo i bɛnɛ rɛ.24Yusufu zime dɔma rɛ,u dagi gi mali ɲuti re malɛki rɛ gɔla wɔ.u diyi Mariyama furu, 25Do ba wo dɛni n'gewo Mariyamaɲpawu luru u bibɔ doruwu. Yusufu seme bii re yire be Yesu.
Chapter 2

1Karibiyo suluwa lime bumɛ rɛ ba ku.Yesu lurume Jude Bɛtilɛhɛm, pɛ Herɔdi rɛ wankati rɛ. U lurɛ rɛ pɔnde suluwa dali kume ba li bumɛ rɛ ba dɔngu Jerusalɛm. 2Ba bɔnjume bɛ beya:"Yahutu rɛ pɛ wu we luru wani bɛɛ wo jige? I wo bumɛ rɛ do i na u karibiye i kumu kɔgɔme. 3Pɛw Herɔdi luga gi gi tiyime u wɔ Jerusalɛm na fan rɛ zɛrɛ ki gɔla rɛ yimeban.4Herɔdi dɛnime sarakakoluwa rɛ ɲuti, do sariya karsamba bɛ u bɔnju bɛ beya:" somuru zɛme be u luru jige?" 5Ba tɔmbume be Jude jamana rɛ Bɛtilɛhɛm, nunuditiya gi wanrari wo keluwa kan bɛru. 6Nu Bɛtilɛhɛm we wo Jude jamana rɛ. Nunuditiya ɲuti duw pa u ku li dini. U pa u kɔmbu mi budugi Israɛl.7Kirɛ pɔnde Herɔdi komi keluwa fekallɛ, u bɔnju bɛ yoyogo. Ki karibiye re nallɛ wankatirɛ. 8Ki rɛ pɔnde u kerime bɛ ba va Bɛtilɛhɛm. U seya varame biyisɔmi pume yoyogo, yari naga wu kuwame mi rɛ do miyan va u kɔgɔme9Suluwa lugu pɛ wu rɛ gɔla ke ban, ba da na karibiye ke ba sigan da wo bumɛ rɛ. Nangi ba vame gi biye gɔlu ba dɔngu biyisɔmi rɛ giyan rɛ. Ba zirigime ki giyan rɛ yine. 10Suluwa na karibiye ke ban, ba bɛnɛ dame yimeban yoyogo.11Ba jume mɛgi rɛ zɛrɛ. Ba name biyisɔmi wɔ u ni Mariyama. Ba kukomi tiganri ba kɔgɔme biyisɔmi. Ba korume ba wodi lɛ ni ba da biyisɔmi tuluma, sanume, simo do ka ke lume nɛ wo kiɛdɛ ke yire mirɛ wɔ. 12Kirɛ pɔnde Yamba temisime suluwa dɔnsugan rɛ be ba baame nunu Herɔdi kan, ba vame ba jamana rɛ keme duku wɔ.13Suluwa rɛ pɔrɛ pɔnde ɲuti re mɛlɛkɛ bugulume yusufu re dɔnsugan rɛ, gi gɔlu wu ra beya:"jime n'va biyisɔmi wɔ u ni wɔ Misira. Time dine fo mi gɔluga n'kan ke ban. Do Herɔdi pa u pume biyisɔmi rɛ guwɛ. 14Yusufu jimi ki yiwo u sesi, u va biyisɔmi wɔ u ni wɔ misira. 15Ba timi n'ni fo Herɔdi rɛ tima. gi dame ɲuti re kerigangɔla rɛ ke nire suru. Be mi komi a biyibɔ uli Misira.16Herɔdi miyan be suluwa damu zambu; u bɛnɛ furume hali. U kerime laa ba bɛtilɛhɛm. Be ba varame zessi kɔnyiri rɛ biyoba kɔnyiriwa fan gu, be wo bena nii dɔngu, gi mali suluwa rɛ gɔla wankati wɔ.17Kelu Jeremi gɔlu ke re nisro. U da seya:" 18Laabɛ lugume jewukore gi li Rama, sɔma do jewu kɔw. Racɛl jeyeme u biyokɔnriyan tima, u wo tɛri tɛlimɛ tisse ban, do biyobe ya tiwa ba jɔku."19Hɛrɔdi rɛ tima pɔnde, ɲuti re mɛlɛkɛ bugulume Yusufu re dɔnsugan rɛ Misira zɛrɛ. 20Ki mɛlɛkɛ se jime n'nunu biyisɔmi wɔ u ni wɔ Misira Israɛl lɛ jamana rɛ, laa be da piyi biyisɔmi ba gu tiwa. 21Yusufu jimi u nunu biyisɔmi wɔ u ni wɔ Israɛl lɛ jamana rɛ.22U lugaa be Arkɛlaus gidan Hɛrɔdi rɛ yɔngɔn rɛ u da Jude pɛ rɛ, Yusufu wudugume u wo tɛri u va dini, Yamba timisimu dɔnsugan rɛ be u va Galile jamana rɛ. 23U gidime jaa tiyan rɛ ke yire Najarɛti. Budayali do keluwa gɔlu ke be Yesu pa u kome Najarɛti ti gi nisuru.
Chapter 3

1Ki diyɛ rɛ wɔnyame Yohana numu seru kume Jude pɔrɔ gi rɛ u mume waju gi rɛ nii. 2U da borume u gɔlu beya:" lɔngosame ya junufu re, nunuditiya dɔnde wara rɛ pɛri dɔnga." 3Kelu Esaie da gɔlu nɛn we gɔla, Yohana wu. Esaie seya: narigan lime pɔrɔ beya petame ɲuti re keme, ya tereme u keme biyo kɔnyiri.4Yohana yutu gi da wɔsugume yugidi kuti wɔ, u tigan diyiri gi dame tɔme nɛ. Suyi wɔ tune dame u jimo re re. 5Laabɛ da liyime Jerusalɛm, Jurdɛ bagi niban do Jude jamana rɛ ba veme Yohana kan. 6Ba zirigime ba junufu re.Yohana da semi bɛ numu Jurdɛ bagi rɛ.7Yohana name Farisiɛn ya bɛ do Sandusiɛnna ba kume numu ju , u gɔlume bɛ ra beya:" dome zɔmbɔ budu! wulɛ timisi yari be sesame Yamba bɛnefuruse yikere ? baame mandame be yari pa ya guru ya sesi sesi Yamba bɛnefuruse yikere. 8Buka tɔgɔ dari rɛ bugulu be yari lɔngusume ya junufu re bugulame gi. 9Baame gɔlu be Ibrahima dame yalɛ baa rɛ, gɔnɛ mi gɔlume yala be Yamba gurume gi wusugu luko gi da Ibrahima budu re.10Ba bɛɛ Yamba gurume gi se yari kasu, n'to nɛn we sigidame u kɛwu tijanɛ ke seyame biyo re luro. U pa u kɛwu tijanɛ fan ke seyame biyo u kɔ lewu re. 11Mimi pa a se yari numure gi bugulu be yari duwa ya junfu, do duwu pirime mi pɔnde, u panga bɔ mi; mi wo zɛme a koru u lala u nɛ rɛ. U pa u se yari numu wujugo kiɛdɛ do lewu wo. 12U ɲan wongu wo u nure. u pa u perisi u ɲan u koru nɔndi rɛ , u pa u se u ɲanbiyo wongu re do furu ɲannɔndi.13Kirɛ zɛrɛ Yesu vame Galile , Jurdɛn bagi niban Yohana jan. budayali do u se wu numu. 14U da piyime u kayanme, u gɔlume Yesu re beya:" nu zɛme be n'se mi numu do nu piri mi kan?" 15Yesu se wura beya:" dugi gi da bɛru. Go kiɛdɛ i da Yamba digɔn bɛ Yohana tɛrime."16Yesu juwan numu re pɔnde; u lime numure. Ki giyan tiyan rɛ, dɔnde wara rɛ ni kɔrume. Yamba wujugo kiɛdɛ tisime u ban n'to kurubumbumgi. 17Gɔla lime dɔnde wara rɛ beya:" n'nu dame mi biyibɔ kiɛdɛ rɛ u tɔgɔ wo yimeban mi rɛ haali."
Chapter 4

1Kirɛ pɔnde wujugo kiɛdɛ mumemi Yesu re nii gi va u wɔ pɔrɔ kɔmboro gi rɛ zɛrɛ. Budayali do sutana koru u kɔrɔ. 2Yesu dame wuya finenansi do ɲiyifinenansi niidiyɛ rɛ, u wo jimo ji kirɛ pɔnde yasima mumemu. 3Kɔrɔkolu kɔgusume u gɔlu wura beya:" taa Yamba biyibɔ n'wɔ gɔlu n'gi lusi re be gi wusugu gi da buuri." 4Yesu tombume sutana rɛ beya:" gi wanrari wori beya jimoka sɛyi daa gɛrisi nɛn, do gɔla ke liyi Yamba niyire ki rɛ gɛrisi yiri.5Kirɛ pɔnde sutana vame Yesu wɔ jaa kiɛdɛ gi rɛ gi va u tundu Yamba dore rɛ yine. 6Gi gɔlu beya taa Yamba biyibɔ n'wɔ tigisi tiganri. Nunuditiya gi wanrari wori beya:" Yamba pa gi gɔlu n'tɔgɔ mɛlɛkɛdi rɛ be gi mumenu n'nu ban, budayali do n'naa bu fɔru luko ban.7Yesu gɔlume sutana rɛ beya:" gi wanrari wori beya bu n'ɲuti Yamba kɔrɔkoru." 8Sutana boro vame Yesu wɔ duruwame tunturugi duwu gi rɛ yine gi bugulu wura diniɲogi rɛ pɛri wɔ gi kɔginɛ fan." 9Gi gɔlume wura n'buga kukome mi yikere n'kɔgɔme mi, mi pa a pame n'na n'gi fan.10Yesu seya:" pɔru n'ge sutana, do gi wanrari wori beya, kɔgɔme n'ɲuti Yamba, n'da tome u biyetiyan rɛ." 11Kirɛ pɔnde sutana pɔrume, do mɛlɛkɛ dipa kunɛ Yesu re tɔgɔ wɔsugu.12Yesu lugaa be Yohana jume kokura rɛ, u lime dini u va Galile jamana rɛ. 13U lime Nazarɛti rɛ jaagi rɛ, u va ginedi Kapɛrnaum. Ki dame Galile bagi niiban nɛ jaa duku rɛ. Zabulɔn do Nɛfitali lɛ jamana rɛ.14ki dame budayali do kelu Esaie rɛ gɔla rɛ nisuru ,u seya:" 15Zabulɔn nɛ jamana do Nɛfitali rɛ jama be wo bagi niban Jurdɛn bagi pɔnde, be da budu duku rɛ Galile." 16Bee ginedari da wo kariwuti re tima giyan rɛ, kamporugan liya bɛrɛ.17Ki wankati ban Yesu mumemi wajugi rɛ nii, u da gɔlume beya:" lɔngusame ya junufu re, nunuditiya dɔnde pɛri kɔgusa."18Yesu sigan veri bagi niban ke ban, u name u baabiyo nii be da kora muguruwan rɛ, Simɔn we yire piɛri, do u baabiyi Andre ba da kɔyime jɔwɔgi numure. 19Yesu gɔlume bɛra beya:" dulame mi, mi pa a da ya wɔ laa muguruwa. 20Ba tɛrime ba du ba jɔwɔgi ba dulu Yesu.21U vame yikere u na baabiyo dipa nii bɛ dame Zebede biyibɔ Yakuba wɔ Yohana rɛ, u wɔ u baa Zebede da wo kokura rɛ, ba wɔsugu ba jɔwɔgi, Yesu komi bɛ. 22Ba dume kokura wɔ ba baa ba dulu Yesu.23Yesu da viyimi Galile jamana rɛ giyan fan, u keribideme laabɛ Yamba kɔginɛdora rɛ, u da bɔrume vema budu fan, do laa be kɔmiyan tɔngu. 24Yesu re yire da gɔlume Siri lɛ jamana rɛ giyan fan. Kirɛ yimeban laabɛ kume yesu re nɔmɛ rɛ vema tena wɔ, do laa be jimori, begisi tena, do kisikiri tena fan wɔ Yesu kan, Yesu bɔrume ba fan. 25Jama kɔw dulumu ba li Galile jamana rɛ, Dekapole, Jerusalɛm, Jude jamana do Jurdɛn bagi pɔnde.
Chapter 5

1Yesu nan zamagi ke ban, u dimi tunturugi ɲiné ; u gidin, u karibiyobe vami u kulé. 2U sidami u panmi bɛra nge karigɔn; 3be bee sulun be kanɛ bɔn ; Yamba kanu, dɔn biyobe bɔn , ditiya domidé pɛri bɛ yangi; 4Be bɛnɛ nɛnin , pan ba nan bɛn ɲɛne.5Bɛnɛ tɔsiri tena, tingan be pami da ynnɛ. 6Dɔn biyobe be banu terinarɛ numukurume do yasima wo , ditiya pa ba vɔn. 7Yambasɔgɔ wuduguruwa dɔn be bɔ , ditiya Yamba pangi wudugu ba yambasɔgɔ; 8Be zɛrɛ wo poruwame, pa ba na Yamba.9Dɔn biyobe bee pume zulu , ditiya panme ba kome Yamba biyo. 10Dɔn biyobe bee gime terinarilɛ ye , ditiya domde pɛri ba yagi.11Dɔn biyobe yari wɔ, laabɛ tuka yari, ba gimi yari, ba se tɔgɔ zɔnbɔ fanrɛ kima yari ban min ye ban, 12Yari dame bɛn ɲine kɔkɔ, ditiya yalɛn dɔngirɛ dikari domde.Keluwa be pɔru fɔra laabɛ gimi bɛɛ.13Yari dami diniɲo sirɛ; do sirɛ yidiri liga, pami gi da sirɛlɛ yali? gi wɔsigiyam kaka fo kuwɛn 14Yari dami diniɲoré poriganrɛ, zaa ke wo tuturum ban guruyam gi feki.15Nɛn mukiyame lampa do u pu kagi ban, u tudugi ka ban gi koru porigan dore zɛrɛ labɛn fanrɛ, 16Yalɛn porigan lin labɛn fanrɛ bu da yali ya tɔgɔ dari kɔgɔn domide wararɛ pɛwu.17ban lɔgusu be mi kumi sariya wɔ keluwa karigɔn zɔkun, do mi kumi gi suru, 18gonɛ ,mi gɔlumi yala, wara wɔ tigan wɔ weri kaka dali sariyarɛ gɔla ban, fo gi va dɔngu kaka fanrɛ zɔnkɛ ban.19Kirɛ ye banu we koruga ka sariya ban do u keribideme laa bɛ bɛru, wulɛ panme u da domde wararɛ pɛrirɛ nɛn fiɲɔnrɛ. Do we kɔnbuga gi do u keribideme laa bɛ bɛru,wulɛ panme da domde wararɛ pɛrirɛ nɛn kɔrɛ. 20Mi gɔlu yala bee, yari terinari wa pɔru sariya karisamba bɛ do sɛwɛ suluwa yangi,yari guruyame ya zun domide wararɛ pɛrirɛ.21Yari lugumi be gi gɔlumi ya turuwa bɛrɛ be ya:bu nɛn gun ,do nɛn guwiru dun zɛme buduwɔ , 22Do mi gɔlumi yala, nɛn we bɛnɛ furugo n'babi kan n'zɛme buduwɔ; we kome u babi yalema budun buduwan zɛme budawu.Do kome u dun be kegerika zɛme gahanamn lewuwo.23N'kunga saraga kore giɲarɛ, koru sariga Yambarɛ, n'tɛlɛmɛ tisigo gi ban be n'takimi n'babi hakɛ, 24Do, dun n'saraga, saraga kore giɲarɛ, do pumi maligan n'babi wɔ, kɛrɛ pomide va saraga koru Yambarɛ,25Mali we wo n' wɔ buduganrɛ kebanu ya wo kemiba, buda yali n'bunun see budugi tena nune, ba bunun se gardirɛ nune u senu kasurɛ, 26Gɔnɛ mi gɔlumi n'na n'dali do n'wo gimɛ fan wɔn, wakiri kaka datimi,27Ya lugumi be : ban saniɲɛ gi, 28Do mi gɔlumi yala we simiga cɔn n'tɛlɛ va u kan, n'giyo saniɲɛ wɔ n'bɛnɛ sere.29Do zulu see seganun zunufure korigi n'kɔ n'da bɔnɛ n'tuna nɔmɛ dukurɛ gimibɔ, n'tuna fan va jahanamarɛ, 30Do zulu nun seganun zunufure, kirisigi n'kɔ, n'da bɔnɛ n'tuna nɔmɛ dukurɛ gimibɔ, n'tuna fan va gahanamarɛ31Gi gɔlumi be we duga cɔn, u pawura cɔn duwɛ sɛwɛ. 32Do mi gɔlumi yala, nɛn we duga u cɔn do saniɲɛ dagi, u semi cɔn saniɲɛ gimore. bɔ we takiga wu cɔn u dami saniɲɛ girile33Yari lugumi be, gɔlumi i turuwa bɛrɛ«bu niseyari nɛni, n'sega n'nin ke fan yuntire yikere i surogi, 34Do mi gɔlumi yala, bami nisee fewu, bami ya nisee domide wo,ditiya Yamba pɛn gogi, 35Dagi tigan bee wo ki dami Yamba nɛɛ pɛlɛ giɲa, dagi Jerusalɛmi wɔ ki dami pɛɛ kɔ janrɛ36Bu nisee n'ɲunkobawɔ, ditiya n'guruyam pam n'binigi n'sugore, 37Yalɛn gɔla da n'yewu, n'yewu; dagi ayi,ayi,dukun kusugo kili sutana kan38Yari lugumi be see wolugan see wo, yirile wolugan yiri wo. 39Mi gɔlumi yala ,bami ya sugo se laa zɔmisi kan, we furuganun n'paki tiɲa ban, pawura tiɲa ya40Wee pinga nun u kom pangarɛ u somi n' yutun, pawura n'yutun kɔgi ya. 41Do panga tinganun be va kilo tiɲa wɔn, dagi kilo nin. 42We ziriga ka n'kan bun kanyam,we pinga gimɛ n'kan bu kanyam.43Ya lugumi be ya pinɲam we pinyari do mumi n'zɔgu zɔma. 44Do mi gɔlumi yala dami ya zɔngu pinma do ziri Yamba wura. 45Damiki budali yaa da domide wararɛ ba biyore, wurɛ furu wee laa zɔnbɔ do laa kɛnduwa ban do u pemi bɛra duwa.46Do yari pinga ya pinma tena sɛɲi, buka duwɔgi pami nan? baa pɛwa demi ki? dami bɔki. 47Do ya fosuga ya babi sɛyi, tɔgɔ kɔngi la? ba fosugagi tena demi gi. 48yari dami la surole n'to domibe wararɛsurori yali bɛɛ
Chapter 6

1Sigame ya sugo. Yari baame ya Yamba dulɛ rɛ tɔgɔ da ya bugulu ya sugo laabɛ rɛ. Yari daga ki yari da dɔw na ya dɔnde baa wu kan. 2N'pemega ka kanɛka rɛ bi boru laabɛ sulu n'na n'na kɔginɛ gi zɛrɛ. Yire pumuruwa deme bɛru Yamba dore re , ba deme bɛru bdayali ba na kɔginɛ laabɛ kan. Gɔnɛ mi gɔlume yala be ba na ba kɔginɛ fan.3Do n'pemega ka kanɛka rɛ. N'julu bi n'guwa rɛ tɔgɔ dari sulu. 4Bdayali do gi da tantuluma feka rɛ, n'da ki n'baa we wo giyan feka rɛ pa u sena dɔw.5Yari ziriga Yamba baame da n'to gɔla ni-ni tena bɛ, bdayali laabɛ na bɛ. Gonɛ mi gɔlume yala be ba na ba kɔginɛ ba jɔku. 6N'dega zira ju dore n'kari nii n'bame. N'baa we wo giyan feka rɛ ziri wu dine. U pa u sena dɔw. 7Yari dega zira baame turusu gɔladi ban, n'to be ɲan Yamba de yali bɛɛ. Bɛ medemi be bagɔla bɔngo gi rɛ peme Yamba see gi junɛ ba kan.8Yari baame da n'to bɛbɛ nunuditiya yalɛ baa wu ɲi ya tɔgɔ wɔsigɛ tisi fan n'ge wɔ ya se ya ziri gi u kan zii. 9Yari zɛme be ya ziri Yamba bɛɛ:"yilɛ baa we wo dɔnde wara rɛ, n'yire na samɛ. 10N'pɛri kunɛ, n'digɔ da tiganbiye ban, n'to gi dee dɔndewara rɛ yali bɛɛ.11Pame yilɛ i zɛgɛ zimo. 12Da yiri yafa, n'to i ya dee i junufu dɛruwa yafa yali bɛɛ. 13Bu yiri se kɔrɔkore re, do n'some yiri sutana ban. Nunuditiya pɛri, guruma, do kiɛdɛri dame n'nɛ yane nɛ sufanw amiina.14Yari dega yafa laa dipa ban, ya dɔnde baa wu pa u da yari yafa. 15Do yari deyanga laabɛ yafa yalɛ dɔnde baa wu da yafidame ya ban.16Yari digan ya nii, baame ya yuko kiɛme n'to gɔla ni-ni ge tena de yali bɛɛ. Bɛ wusugume ba yuko bdayali laabɛ sulu be ba diyime ba nii. Gɔnɛ mi gɔlume yala beya:"baname ba gɔginɛ ba jɔku." 17Nu mii n'digan n'nii kee ban same n'se n'tiri nuwa lume kiɛdɛ n'ɲu ban. 18Bdayali do laabɛ bu sulu be n'dyime n'nii fo n'baa we wo giyan feka rɛ. N'baa we ɲi tɔgɔ fekari wu rɛ pa u sena dɔw19Baame nafolo dɛni ya kɔmbu ya sugore diniɲo gi rɛ, ziyɔn wɔ suɲi seeme nɛnima , buna bɛ ya gunume nii. 20Do dɛname nafolo ya sugore dɔnde wara rɛ , ziyɔn wɔ suɲi guruyame gi se nɛnima dine, buno guruyame u ju u se nɛnima ya. 21Nunuditiya n'nafolo wo giyan ke re n'bɛnɛse lɔngusɛ wo dini.22Nɛn nɛ dame u tuna nɛmɛ rɛ porugan rɛ, n'se woga kiɛdɛ n'tuna fan wo porugan rɛ. 23Do n'se zɔnbuga n'tuna nɛmɛ fan wo kariwutire, ki kariwutiri kɔgɔme dɛ. 24Nɛn ka-ka guruyame n'da tome pɛwa niire nunuditiya n'pame n'mume tiyan zɔma dɔ n'da tiyan piima, wala n'damebame tiyan do n'kɔgulu tiyan ban.Yari da guru ya tome Yamba rɛ do ya da tome naforo ya rɛ.25Kirɛ yimeban mi gɔlume yala beya:" yari baame lɔngusu ya zimo tɔgɔ rɛ be yari pa ya zi buka ya ɲu buka? yari baame lɔngusu ya pɛtɛ kore tɔgɔ rɛ be yari pa ya se jutu kee? wujugo jimebɔyan jimo la? tunanɛmɛ jimebɔyan yutu la?" 26Sigame zimebiyo gi duyome gi deyame gɛri, gi dɛniyan jimo, do gi fan rɛ zɛrɛ yalɛ baa wu kɔmbume gi yalɛ jimebɔyan zimebiyo yoyogo la?27Wulɛ guru u kusu ka u bene bame lɔngusɛ wɔ? 28Bukayi yari lɔngusu ya pɛtɛ kore tɔgɔ rɛ? lɔngusame pɔrɔ bɛgɛndi rɛ tɔgɔ. Gi deyame tome. 29Ki rɛ zɛrɛ mi gɔlume yala beya: pɛɛ Solomane wɔ u pɛri fan u yutu gi rɛ kiɛdɛri ki tijanɛ rɛ purume dɔngu.30Gɔn wo pɔrɔ ziɛgɛ do zɔmɛ pa gi furu, Yamba koruga ki rɛ pɛtɛ bɛru, u da yalɛ pɛtɛ koru gi da gi bɔ ki la? yalɛ muganri wo fiyɔnw. 31Kirɛ yimeban yari baame lɔngusu be pa ya zi buka ya ɲu buka? be yalɛ pɛtɛ kore tɔgɔ pa gi da yali?32Bee yame Yamba pumi ki tisiri, yalɛ baa wu we wo dɔndewara rɛ bɛɛ yi ke gi ya pii. 33Pugame Yamba pɛri wɔ gi tetan yandi dɔme ki daga tisi fan pa gi pame yala. 34Baame lɔngusu zɔmɛ tɔgɔ rɛ zɔmɛ ya wɔ gi lɔngusɛ,jetenɛ tɔgɔ kulu dɔngume nɛn.
Chapter 7

1Yari baame jarigi se ya dipa ban, budayali do ya-ya bu jarigi na. 2Do yari see jarigi ya dipa ban yali bɛɛ ya-ya pa ya na jarigi bɛru, yari medemi ya dipa ɲan wogu ke wo pa ba mandame ya-ya ki wogugi wɔ3Wati ke wo n'baabiyire se re, bukayi nu sime ki, do dore dame wo n'sugo n'sere, do n'wo gi na. 4Dore dame ke wo n'sugo sere, nu guru n'gɔlu n'baabiyire be watiri n'sere, be n'di n'korugi. 5Gɔla nini tena korame dame ya sugo sere dɔme ki daga n'se pa gi da kiɛdɛ n'koru wati n'baabiyire sere.6Yari baame ka kiɛdɛ kɔ ve lere, budayali gi bu wusugu ya kan gi pɔngidame yari, yari baame ka kiɛdɛ ke yetire wo kuruwame kɔ towe lere budayali gi bu ku gi nɔme gi nɛɛ lere.7Daame jira be pa ya na, pugame be pa ya na, bangame nii be gi pa gi kɔru yala. 8Nɛn wo nɛn we jiri u pa una, we pume u pa u na, we begi nii, nii pa gi kɔru n'na. 9Yalɛ biyibɔ we pa u jiri buuri ya kan, nɛn wo yari kan u pa u pa u pame luko u biyire buuri lɛ ɲɔngɔn rɛ la? 10La yalɛ biyibɔ jiriga kora ya kan ya pa ya tɛri ya pame wura dome kora ɲɔngɔn la?11Yari be zɔmbɔ yari pemiga ka diɛdɛ ya biyire, yalɛ dɔnde baa u da. kiɛdɛ pame gi ziliwa rɛ gi dagi bɔ yalɛ yangi la? 12Nu piyi be nɛn da n'nɛ tɔgɔ ke, niyan dagi nɛn nɛ. Ki dame sariya do keluwa gɔla rɛ.13Juwame nii fiɲɔngi wɔ be keme ke veme nɛn wɔ halikinɛ giyan rɛ, gi juyɛ nii wɔ gi zɛrɛ kɔgɔmi, gi vluwa ya dikime. 14Do keme ke veme nɛn wɔ woyan nɛ giyan rɛ gi juyɛ nii wɔ gi zɛrɛ wo fiɲɔnw, gi juyiruwa ya wo diki.15Kɔrisiname ya sugo keluwa kimatuluwa ban, ba pirime ya ban n'to petiri do ba zɛrɛ wo n'to yara zɔmbɔgi. 16Yari pa ya sulu bɛ ba tɔgɔ zɔmbɔ kan. "Rɛzɛn" biyanri niyime sewu niban la? wakibiyo biyanri ya korume sewu niban la? 17Tijanɛ kiɛdɛ deme biyo kiɛdɛ, tijanɛ zɔmbɔ ya deme biyo zɔmbɔ.18Tijanɛ kiɛdɛ guruyame gi sume biye zɔmbɔ, tijanɛ zɔmbɔ guruyame gi sume biye kiɛdɛ. 19Tijanɛ ke sumiyame biye kiɛdɛ pa gi kirisi gi kɔ lewu re. 20Kirɛ yimeban pa ya sulu keluwa kimatuluwa ba tɔgɔ dari kan.21Laa be komemi be ɲuti ɲuti bɛ fan da ju dɔnde pɛri rɛ, fo bee dee mi baa we wo dɔnde bɛrɛ digɔn. 22Ki diyɛ dɔnguga laa bɔngo pa ba gɔlu mi rɛ beya:" ɲuti ɲuti yiri dame keluyan n'yire wo, i diwu jina i koru laa ban n'yire wo, yiri wo tɔgɔ kawunari bɔngo da n'yire wɔ la? 23Do mi pa a gɔlu bɛra be mi ɲan yari. Liyame mi yikere tɔgɔ zɔmbɔ dɛruwa.24Kirɛ yimeban nɛn we luguga mi gɔla do u de gi u ti gurume u mandame nɛn sogumariti duwɔ, we se u dore dime luko ban. 25Duwa kume numu sesi watima gunu ki fan mawume dore do go jari, nunuditiya gi dime tundori wo luko ban.26Do nɛn wo nɛn we lugu mi gɔla, do u wo gi da. I medemi u ti kɔmiyan sogumariti duwu wɔ we man u dore legan ban. 27Duwanumu kɔw kume numu sesi watima gunu,ki fan mawume dore gi jarɛ dame zɔmbɔllɛ.28Yesu jɔkaa laabɛ karibidinɛ ke ban, u kanriwɔngi dame jamagi kawunɛ. 29Nunuditiya u da keribidemi bɛ n'to sariya karsambabɛ bɛ. Do u keribidemi bɛ panga wɔ
Chapter 8

1Yesu tisime u lii tuturugi ban,jama kɔɔ dulume u poge. 2Grima tii kɔgusume u kan u kuko u yikere u gɔlu beya:"ɲuti,n'buga tɛri,n'pan guru n'same mii. 3Yesu dusumu u gɔlu beya:"mi tɛra,n'same.wu bɔwu sami ki giyan betiyan rɛ,grima yandi zɔka.4Kirɛ pɔnde,Yesu gɔlume wura beya:"sime,bu ki tɔgɔgi gɔlu nɛɛ ka-ka rɛ ,do va n'sugo bulugu saraka koluwa rɛ,Musa gɔlu saraka kere tɔgɔ,koru kii,ki pagi da kasetiri n'zulu nanri tɔgɔ rɛ.5Yesu zuwan kapɛrnam keban,jala tɔɔ tii dulume wu u ziruwu, 6beya:"ɲuti,mi tome bii re pudari wo jaa,u togusi nii fan rɛ tiwari,u zimemi parigajina." 7Yesu see beya:"mi womu bɔru."8Do jala tɔɔgɛ tii see beya:"ɲuti,nu zuu mi mɛnu,mi wo jɛme gɔɔ.do gɔlu gɔla betiyan sɛyi,ki pagi pan zulu mi tome bii re. 9Nunuditia laa dali rɛ wo mi yine,panga tena dali ya wo mi kan.mi gɔlume ba duu rɛ be 'vari',u vemi.mi gɔlume duu yarɛ be 'kunɛ',u kumemi,a gɔlu a tome bii re be u da ngi u demegi." 10Yesu luga ki gɔla,u kawami.u gɔlume u poge tena rɛ beya:"gongonnɛ mi gɔlume yala be mi wo n'gara muganri rɛ duu nan nɛɛ ka-ka kan,hali Israɛl rɛ labɛ bɛnɛ rɛ.11Mi gɔlume yala be laa bogo paba lii bumɛ do koku re,bɛɛ wɔ Ibrahima wɔ Isaka Yakuba wɔ paba jii zimo jaa kan dode wara rɛ pɛri rɛ. 12Do dode wara rɛ pɛɛ biyobe paba kuru salɛ kariwuti re zewu do yiri kuwe pagi gidi dini." 13Kirɛ pɔnde,Yesu gɔlume jala tɔɔgɛ tii re beya:"va n'menu,gi da n'nan gi mali n'muganri wɔ."jala tɔɔgɛ tii re tome bii name zulu ki wankati susugo ban.14Yesu vame Piɛre mɛnu.u mimi Piere rɛ kon nii tuge lone ne. 15Yesu dusumu u nuu wo,tuge lonedi dumu,u jige tome u wɔsugu Yesu re tɔgɔ.16Dande niyi dɔga,labɛ kume zinisi tena bogo wo Yesu kan. Yesu diwume ki zinisiri u koru ba ban u gɔla kan,u pan vema tena fan rɛ zulu. 17U dame kii budayali kelu Esayi da gɔlu kee,kirɛ niyi suru, beya:"u seme u yuu yilɛ kɔmiyan panga lere,u taki i vemadi."18Jamagi gidino Yesu keban,u gɔlume beya:"i varame bagi rɛ pode." 19Sariya karisemba duku rɛ kɔgusu Yesu re kule u gɔlu wura beya:" karisemba,n'vaga giyan wo giyan kee fan rɛ mi paya dulu n'poge." 20Vomi wo pɔrɔ visiri kan,gurusi wo zibiyo kan do pudɛ giyan toge nɛnɛ bibɔ kan kere da u sugo yan nɛ."21U karibiyi dali ya gɔlume wura beya,:"ɲuti,duu mi va a baa rɛ tiwugi koyi dɔme." 22Yesu tomebume wu beya:"duu laa dipa koyi ba tiwugi,numi dulu mii.23Yesu wɔ u karibiyobe zume kokura duku rɛ jɛrɛ. 24Watima kɔɔ zimi banumu ban,fo kokura da piyi gi suu numu wo. Yesu da duwime. 25U karibiyobe kɔgusume u kule ba diziwu beya:"ɲuti,nan i tige numu re soge yiri!"26Yesu tomebu bɛ beya:"bika yemebanu yari wudugu?yalɛ muganri wo fiyonwu."kirɛ pode,u jimi u gɔlu watima wɔ numu re kɔrɔ,gi tisime. 27Bɛ labɛ dame kawunɛ ba gɔlu beya:"nɛɛ budu yayaliwu n'nuu wɔ fo numu wɔ watima lugu u gɔla?"28Yesu dɔga bagi rɛ pode Gadarana jamana rɛ,buwa nii zinisi tena lime vuyi re ba kuu wu tusu.ba da wo kiyame parigajina,fo nɛɛ ka-ka da tɛriyan u lii ki keme wɔ dutu. 29Ki zinisiri tena sigidami ba neri beya:"yamba bibɔ,bikɛyi n'pume yiri kan?n'kume yiri zimi n'gewo iɲwankati mandinari pagi dɔgu la?'30Toya bogo ya da wo dini gi pume zimo fanan kan dini. 31Zinisiri zirime Yesu beya:"n'diwuga yiri i lii n'gara buwa rɛ see yiri i va zuu toya rɛ." 32Yesu se beya:"varame."gi lime buwa bɛ ban gi va zuu toyan rɛ.ki toya fan sesime gi va zuu numu re gi tige dini gi tiwu.33Ki toya nɔluwa sesimi ba va zuu jaagi rɛ jɛrɛ ba gɔlu ki tɔgɔdi kere da bɛɛ fan,do kere da zinisiri tena rɛ. 34Ki daa,jaagi rɛ labɛ fan lime ba va Yesu tusu.ba nawu keban ba zirimu be lii ba jamana rɛ.
Chapter 9

1Yesu zumi kokurarɛ u kɔku bagi u va u sugo zagirɛ. 2Laabɛ kunmi u tusu bɔ we tɔgurɔ tiwuwɔ kɛrɔ wɔ. Yesu na bɛɛ laabɛ muganri bɛru u gɔlumi u bɔrɛ be ya ;A bibɔ, da bɛnkulu, n'zunufu yafuna;3Kigi sariya karisanbabɛn gɔlu ba zɛrɛ beya ; nagirɛ bɔ nɛnme Yamba yire dɛ. 4Baa da lɔgusɛ kebɛ ,Yesu sulugi, u see ya:bunka yebanun lugusɛ zɔbɔn wo ya zɛrɛ? 5n'gi gɔla nin, kegire gɔla wo nanan? n'gɔlu beya n'zunufu yafudame n'na? dagi zimi n'vari? 6Do sulame be panga wo nɛnɛn bibɔ kan kebanun u wo tigan beban u yafudame zunufu , u gɔlu u tɔngɔrɔ tiwuwarirɛ,take n'kɛrɔn n'va zaa.7U bɔwu zime u take u kɛrɔn u va zaa. 8Jamagi nagi kebanun ba wudugume kɔkɔ. Ba kɔgɔme Yamba be u pame ki pangarɛ dun laabɛrɛ. 9Yesu pɔrumi n'nin, u pɔrɛ u name bɔɔ dun u gidin fadugu songe giyanrɛ, u yire Matiyo; u gɔlumura beya: dulumi,Matiyo zimi u dulu.10Yesu vame gidin mɛgirɛ keban ,fadugu sɔnguruwan wɔ zunufu tena bongo jumi ba gidin u wɔ u karime biyobe kan zimo ban. 11Farisien nabaa nagi keban ba gɔlume Yesu karime biyobere beya;bunkayi nuwɔn karisanban do zunufu tena, do fadugu songuruwan zin zaa kan?12Yesu lugu ki gɔla kebanun u see ya: bee kome zulu bɛɛ piɲame bɔru, vema tena pinwu. 13Varame lɔgusu n'gi gɔla bere; be mi pin be yambasɔgɔ wudugɛ wɔ gɛɲi saraga dagi.Ditiya mi wo kun laa tenuwa yeban fo zunufu dɛriwa.14Ki ban Yuhana batise dɛrun, u karime biyobe kɔgusime Yesure kule ban bongu be: bukɛɲi yiri wɔ farisien naa din nin? Do n'nɛn karime biyobe dinɲame nin? 15Yesu tonbun be con durubara wɔ u dinpa guruyame ban gidin u wɔ yiko kɛriwɔ la? Do dɛrɛ piri pale ba joɲi bɔwu bɛra. Ki daga pan ban din nin.16Nɛɛ kaka tɛriyame n'ɲari yutun duru yutun kɔɲɔn ban, ki daga, yutun durugi pame vɛngi yutun kɔɲɔngi gi kanri, gi kanranrirɛ pangi dagi bɔ.17Sima duru seyame simdeme tɔkarɛ,ki daga simdeme gi pangi kanri, sima duru semi simdeme durulɛ, gi kɔnbugi kɛndɛ.18Yesu wo gɔla ban keban,yahutu pɛɛ dukurɛ kun kunkome u yikere,do u sewura be ya: a bii con tiwumi kunɛ n'nun pɛlu u bame u pawu wɔ. 19Yesu wɔ u karime biyobe zeme ban dulu wu pɛwu20Con duku daa u tome kɛndɛ bena fiɲon nin, u kɔgusume u dusu Yesure yutugi u pomede. 21U con gɔlumi u zɛrɛ be ya a dusuga u yutugi a pana zulu. 22Yesu wusugu u na wu con keban u se da bɛnkulu n'muganri pagana zulu, ki wankati ban con na zulu.23Yesu dɔngu pɛwu mɛgirɛ keban , u name wuruye wuruwa do jama bomego dee nɔma, 24U see bɛra, liyame n'nin do ya zirigi ya nɔma bii con wo tiwun u duɲɛnmi. do ba mamun.25Jama liya, Yesu zumi dorere u mun bii u nun ban, bii zeme. 26Ki kiwari sɛmi jamana fanrɛ zɛrɛ.27Kebanun Yesu lii n'nin,butuwa nin zeme ban dulu;do ba neeri be ya:«simi i yamba sɔgɔ Dawuda budugi». 28Yesu dongu zaa keban butuwa kɔgusumi u kule, Yesu bojubɛn«ya mumi gi ban be mi pa a guru a kɔru ya see?» be see n'yewu Yunti.29Gi dɛn pomede ,Yesu dusume ba see: do gɔlu bera gi dagi mali ya muganri wɔn. 30Do ba see kɔra, Yesu gɔlu bɛra ba dun nɛɛn kaka lugugi. 31Do ba vame ki kiwari gɔlj jamana fan.32Ke banu ba pɔru laa bɛ kumi mukun wo Yesu kan. 33U duwu ki wujugɔn keban , mukun gɔlumi, jama fan kawami ba gɔlu be ya : n'girɛn dun wo da Israël ! 34Do farisien na gɔlume be ya : u duwumi zina laa bɛ ban , zinarɛ yunti pangarɛ.35Yesu daa viɲimi zesiri, u keribideme laa bɛɛ Yamba dorere, u gɔlu domede wararɛ kiwari ɲine, do u bɔru laa bɛ vema do be kɔmiyame panga. 36U nan jama keban ,ba Yamba sɔgɔ munmu, ditiya ba zimori ba kɔmiyame mugɛn giyan , n'to petii ke kɔmiyame nɔnlun.37U gɔlumi u karime biyobe kan be ya:gɛɛrigi dinkimi do gɛɛridɛruwa wo dinki. 38Kirɛn yebanun zirami gɛɛrigiti be u keri tome dɛruwa ba va u gɛɛrigi da.
Chapter 10

1Yesu komemi u karimebiyo fiyo nige u pame bɛra panga ba diwu jina ba koru laabɛ rɛ, do ba pame julu vema tena rɛ, do laa be kɔmiyan yɔndu.2Yesu re karimebiyo fiyo nige re yire bɛɛ:" doru Simɔn we yire piɛri do u baabiyi Andre do Zebede biyibɔ Yakuba do Yohana. 3Filipe do Bartɛlɛmi Tɔma do Matiyo we da pɛ kɛsɛri somuru re doru, Afilɛ biyibɔ Yakuba do Tade. 4Do Simɔn Zelote, do Juda Iskriyɔti we da Yesu ganfan.5Yesu gɔlume u gɔla kore u keri u karimebiyo fiyo nige beya:" budu ke wo da yahutuna rɛ yari baame va bɛ kan yari baame Samarina jaa ka-ka rɛ ya. 6Varame Israɛlna kan be da n'to peti larari. 7Yalɛ verima da waju be dɔnde wara rɛ pɛri kɔgusa.8Pangame julu vema tena rɛ ya wɔ tipa. Samame girima tena ya diwu jina ya koru laabɛ rɛ. Yari namegi kɔmboro, ya- ya pangame laabɛ rɛ kɔmboro. 9Yari baame sanume taki, baame kɛsɛri taki. 10Yari baame keme verima wogu taki, wala yutu nii, wala lala, wala burɛ. tome dɛru jɛme u jimo wɔ.11Yari pa ya ju jaa kere, jakɔ wala jaa fiɲɔn, yari pugame nɛn kiɛdɛ mɛ ya ju dini fo ya pɔrɛ dɔngu. 12Ya juyiga ki jaagi rɛ fosame laabɛ. 13Ki mɛgi somuga yarinya julu time ki mɛgi ban, do ki mɛgi kayiniga ya julugi nunu ya sugo ban.14Boga tɛri ba bɔlu yari, wala boga tɛri ba se ba junɛ ya kan; ya piyiga ya li ki mɛgi rɛ wala ki jaagi rɛ korame ya nɛ rɛ tɛnedi dini. 15Gɔnɛ mi gɔlu yala beya: Sɔdɔmɛ wɔ gɔmɔri rɛ laabɛ jimori da ki jaai rɛ jimori dɔngu bɔdu rɛ diyonyame.16Name mi keri yari ya va n'gi gɔlu, peka vememi yara bɛnɛrɛ, na sogumari n'to dome, ya da laa be tereme n'to kurubumbumgi. 17Siname ya sugo laabɛ wɔ dɛ, nunuditiya pa ba se yari bɔdu rɛ jama nure, ba vini yari sewu wo ba kɔginɛ dore zɛrɛ. 18Ba pa ba va ya wɔ panga tena do pɛwa yikere mi yire yimeban. Pa ba du ya da kasetire bɛ wɔ bɔdu dɛriwa yikere.19Ba sega yari nure keban, yalɛ tɛlimɛ bzme yansi ya gɔla do ya tɔgɔ dari rɛ tɔgɔ rɛ. Yari pa ya gɔlu ke ya tɛlimɛ pa gi tisi gi ban ki wankati rɛ. 20Nunuditiya ya sugo dada gɔla tena rɛ, do yalɛ baa Yamba pa u gɔlu ya niban21Baabiyi pa u se baabiyi nure, budayali ba guw. baa pa u dagi u biyi re, biyi ya pa u jime u luluwa yimeban budayali do una u gu. 22Laa fan pa ba mume yari zɛrɛ mi yire yimeban, do we de bɛnetɔsiri fo gi zɛzirɛ wurɛ pa u na some. 23Ba jimego yari jaa kere, sesame ya va jaa duku rɛ. Gɔnɛ mi gɔlu yalɛ beya: yari da pɔru Israɛl lɛ jaagi fan rɛ n'ge wo nɛn nɛ biyibɔ kunɛ24Karimebiyi bɔyan u karsamba, tomebiyi bɔyan u ɲuti. 25Karimebiyi re dangi u da n'to karsamba, tomebiyi ya dangi u da n'to u ɲuti. Mɛti komiga be Bɛlzabul, yire ke pa gi kome u mɛtena, kirɛ zɔmbɔri pa gi da gi bɔ Bɛlzabul sugo dɛ.26Yari baame laabɛ wudugu, sababu ka-ka tɔnde ke da li salɛ, tɔgɔ fejari ka-ka tɔnde ke da li salɛ. 27Mi gɔlu ke yalɛ kariwutire, gɔlame ki salɛ ya lugu gɔla fekari ke gɔlamegi dore yine.28We guyi tunanɛmɛ do u guruyame u da ka-ka wujugo re yari baame ba se wudugu. we guru u nɛni tunanɛmɛ wɔ wujugo jahanama zɛrɛ wudugame wurɛ se. 29Jimebiyo nii yekiyame wakiri biye tiyan wɔ la? gi fan rɛ zɛrɛ, kirɛ ka-ka jeriyame tiganri do Yamba wo tɛri. 30Yari mi, ya ɲukuti rɛ fanrɛ sulari. 31Kirɛ yimeban baame wudugu be yalɛ jimebɔ jimebiyo bɔngo.32Nɛn we pa u zirigi gira laabɛ sere be u dame mi yanenɛ, miyan pa a zirigi mi dɔnde wararɛ baa wurɛ yikere be u dame mi yanenɛ. 33Do we kayiniga mi ban laabɛ yikere, miyan pa a kayanme u ban a dɔnde wararɛ baa wurɛ yikere.34Yari baame lɔngusu be mi kume julu pame tiganbiye ban, mi wo ku julu pame fo siyan. 35Mi kume meliyame se bɔ do u baa rɛ bɛnɛrɛ, do bikɔn do u nire bɛnɛrɛ, do furukɔn do u baranire bɛnɛrɛ. 36Nɛn nɛ biyibɔ pa u da u sugo jɔgurɛ.37Nɛn we dee u baa wala u ni piima gi bɔ mi, u wo zɛme mi wɔ, nɛn we dee u biyibɔ wala u bikɔn piila gi bɔ mi, u wo zɛme mi wɔ. 38Nɛn wee tekiyame u danpika u dulu mi nɔmɛ u wo zɛme mi wɔ. 39Nɛn we kɔmbu u sugo wujugo, u wujugo da some na, do we peme u wujugo mi yimeban wurɛ wujugo pa gi na some.40Nɛn we bɔlu yari u bɔlume mi, nɛn we bɔlu mi u bɔlume mi kelu. 41Nɛn we bɔlu kelu do Yamba kelu,u pa u na kelu yanenɛ dɔw. Nɛn we bɔlu nɛn terina u terinari rɛ yimeban, pa u na nɛn terina dɔw.42Gɔnɛ mi gɔlume yala beya:" nɛn wo nɛn pa u su numuluko u pame n'gi biyokɔnriyan durɛ do u daa mi karimebiyire u da gi dɔw ga.
Chapter 11

1Kebanun Yesu zɔnku u pame karigɔn u karibiyobe fiɲɔn nigere, u pɔrume u va karigɔn do waju da ba zesile. 2Juhana numun serun wo kasugirɛ, u lugume kirisita tome dɛn gɔla, u see kore u karibiyobe kan, 3u bojun: nun we zɛme be kunɛ nun laa, i zɛme toru dun?4U tobun do u see,«varame do ya kɔnbu Yuhanarɛ kegi ya lugun do ya nin. 5Butuwarɛ see kɔrumi, lugusiri verimi, girima din nimi zulu, zutan din lugumi, tipadin wɛmi. Jama ke mako wo kiwari ɲinɛ semi ba zunɛ. 6Do we yun nɛniga mi yeban, dɔbi u tiwo.7Yuhana keluwarɛ pɔrɛ pomde, Yesu sigidame u gɔlu jama kan Yuhana tɔgɔ kan, bukaɲi yari va simi pɔrɔ koborogire? watima dɔmi sɛka ke la? 8Do bukaɲi yari va simi? yutu kɛndɛ tiwu la? do bee see yutun kɛndɛ , bɛɛ nimi pɛwadin mɛnun.9Do bukaɲi yari va simi ? kelu la? n'yewu mi gɔlumi yala be ya bɔ kelu. 10Gi wanranri wo sɛwɛrɛ we tɔgɔ kan be ya :simi, mi semi a kelu bii n' yikere, u peti n'kemi n'yikere, wu Yuhana wɔ.11Gɔnɛ mi gɔlume yala nɛkaka wo lurun adimabiyore bɛnɛrɛ we bɔ Yuhana numun serun ,Do domede pɛri zɛrɛ laa kɔnri bɔ Yuhana. 12Foo Yuhana numun serun wajugi ban fo wɔnnɛ ,. domede wara pɛri nimi panga seyariwɔ,laa panga seriwa niigi.13Keluwa wɔ sariya dame keluyame fo dɔngu Yuhana wankati ban. 14Do yari tɛriga mun n'gi ban ,Eli gɔlu da gɔlu we kunɛ , wun Yuhana wɔn. 15Zunɛ wo we kan see u zunɛ, u see u zunɛ dɛ.16Mi gurumi a mandame wɔnɛ laa wuru wɔ? go n'to biyore gindin baderi yaka zeriyarɛ, do ban see sɔma zaban, do ba see ya: 17I bɔme dundu do ya wo sawu, i nunun , da ya wo jaa.18Ditiya Yuhana komi, u ziyome zimo, u yunyame numun ba see zina u ban. 19Nɛnɛn bibɔ kume, u zimi u yunmi, ba see ya : ngirɛ bɔ dame viviyan do yunlɛ, fadugu sɔnguwan do zunufu dariwa dun. Do gɔnɛ pemi Yambarɛ gi sɔngumari tɔgɔ dari kan.20Ki wankati ban,Yesu da tɔgɔ kawunɛ ke zesikere , u sigidami u korigi kɔrɔ, do ki zesiri wo tɛri gi yafudam gi zunufu. U see ya: 21bɔnɔ wo n'wɔn kɔrɛzɛn! bɔnɔ wo n'wɔn Bɛtisayida, buka ye ban kabako ke da ya zɛrɛ , da dagami Tyr wo Sidɔn nɛn zɛrɛ bɛn fan ba da yafudana ba zunufu gi boma, ba taki bɔtɔ tɛtɛrima ba see ba ɲine. 22Do mi gɔlumi yala Tyr wo Sidɔn nɛ zimori pangi tarame budurɛ diɲɔnyame gi pɔru yalɛ.23Nun do Kapɛrnaum? nun medemi be pan taki foo domide la? Ayi , n'pame n'tisi fo jahanamarɛ, ditiya kabako ke da n'zɛrɛ, gi da dagami Sodomɛ zagirɛ zɛrɛ ,u da pame u time foo zɛngɛ. 24Kirɛ yeban, mi gɔlume yala ya Sodomɛ zimori tɔgɔ pangi yɔngɔme budurɛ diɲɔnyame gi pɔru n'nɛn .25Ki wankatirɛ Yesu seya: mi baa wara wɔn tiganrɛ pɛ yunti, li semi n'nan barika, ditiya n'fekimi n'ge tisi sulumɛ tenarɛ do be karibudame, do n'bulugi biyobere. 26N'yewu mi baa ,ditiya ki danɛn yebam. 27Kaka fan zunmi mi nune mi ban kan , Nɛn kaka yame Yamba bibɔ foo Yamba tiyan ,nɛn kaka ya yame Yamba foo bibɔ tiyan, do u bibɔ piɲiga u baa u bugulun nɛn were.28"Kuwanmi mi ban, yari be zime do be banun zilɛn wo , mi pa apame yala zulu. 29Seyame mi zungi ya bonde, ya takimi tɔgɔ dari, ditiya mi kɔmi bɛntɔsiri, mi bɛntɔsiri,ya bɛnɛn pagi na zulu. 30Mi zungi tome kuruwame, mi zilɛn wo yagisa"
Chapter 12

1Ki wankati ban, Yesu pɔrumi ɲan wusure wujugɔn dɛn. U karibiyobe bɛn banu yasima daa wo ba korumiɲan do ban zii. 2Farisɛn, ban na ki ban gɔlumura: simin' karibiyobe de ke zɛme wujugɔn dɛn.3Do yesu tombun bɛra: yari wo na ke Dawuda wɔ la; kebanun yasima mungun , wuwɔ bee da wo za kan; 4Do u sigan zumi Yamba dorere; do u zin buri ke pawura, kegi u zɛmi u zin, ban wun ,ban bee da wo u wɔn, kike da tundun saraga koluwarɛ5Do, yari wo karibudame Yamba sariyarɛ bee, wujugɔn dɛn,saraga koluwa nɛnimi wujugɔn dɛn sariya wɔ Yamba dore tomine dɛn fan,do zarigi wo see ba bame la? 6Do, mi gɔlume yala ,ka dukun, wo n'gege ginbɔ Yamba dore.7Do ,ya dan ɲiga ke bugulu bee: mi bɛnɛ wo ɲin bame Yambasɔgɔrɛ, gi bɔn saraga kore, ya da da zarigi see kaa tenuwa bame, 8Ditiya Yamba bii dame wujugɔn dɛn yuntire.9Do u pɔra dini, Yesu zumi Yamba dorere, 10Do simi, u name bɔn dali we nunre kurun, u bojumi Yesu: do u wo zɛmi u bɔru nɛme wujugɔn dɛn la?budulu yali bana zarigi ban sewu u bame .11U tobumu bɛra: yalɛ bɛnɛrɛ, we kɔmiga peka tiɲan dogi pɔru vɔminɛ wujugɔn dɛn, u dagi koru lobame laa? 12Nɛnɛ zime bɔyame peka la? gi zɛma n'da tɔgɔ kɛndɛ wujugɔn dɛn.13U gɔlumi bɔrɛn be u zesi u nun , u zesigi,do u nun nunume giɲanrɛ n'to tiɲan yere, 14Fafisiɛns namban limi, do ban bolun zaa yalum pame ban gun.15Do, Yesu, sulumi, u zutun ki giɲanrɛ. Jama kɔn dulumun,Do u bɔru vema din fan, 16U pame bɛra kerigan bee bame gi gɔlum nɛɛn kakarɛ, 17Bun dayali kegi kelu Esayi gɔlun bɛrɛ niisuru:18Nan a tomi bii we a gɔnru, a piɲimati. A pa see a wujugɔn u bame, do u gɔlun terinari budu giɲanrɛ19"U da sɔsɔ see, u da sɔma see ,nɛn kaka da u kore lugu karibiyobe ban. 20U da sɛka gɔduna gunu , u da kandi ke piɲigi tuwurɛ liyo gun, u pawu da bɛru fo terinari na guruma. 21Budugi pan ban mumun u ban,"22Kirɛ zɛrɛ laa vame Yesu kan zina tin do mukun ,zuntan ya, Yesu bɔrumun, u gurumi u gɔlun ,u see ya kɔrumi. 23Jama fan dami kawunɛ ba gɔlu be ya: Dawuda budugi dawu la?24Farisiɛna lugun n'ge gɔla keban , ba se ya:" n'gi bɔn diwumi zina u koru labɛrɛ,zinarɛ yunti Belsabule guruma wɔ" 25Yesu da ɲin ba lɔgusɛ u gɔlume bɛra be ya:"pɛn nun nɔmɛ tiɲan zinga gi nɔmɛ tiɲan yeban,ki pɛri pame nɛni. Zaa ke wo zaa,dagi mɛɛ ke wo mɛɛ, gi laa bɛn zinga zaa yeban, pangi nɛɛni.26Sitana diwuga u sugo yamgi, u kɛrimi u sungo , u pɛɛri pame gidin yali? 27Do mi diwuga zina a koru laabɛrɛ Belsabule guruma wɔ, yalɛ laabɛ diwugi wulɛn gurumarɛ? Bɛɛ pa ba budame yari.28Do mi diwunga Zina Yamba wujugɔn guruma wɔn , ki bugulume be Yambarɛ pɛri dɔnga ya ban gi zɔku! " 29Nɛɛn gurumi u zun u dun pangati mɛnun u pɛrun u nune tisi yali,do u wo u bɔ din doru? u dinɲɛ pomede, u gurumi u pɛrun wu bɔrɛ nune tisi". 30We tome mi kan u dame mi zɔgurɛ, we kusuyome mi u wɔsugu, u nɛɛnimi.31Kirɛ yebanun mi gɔlumi yalɛ zunufu fan do Yamba yire nɛɛnima fan pamigi na yafunɛ laabɛrɛ, do wujugɔn kɛndɛ yire nɛɛnima dana yafunɛ kudayi. 32We gɔluga zɔnbɔ nɛnɛɛ biibɔ ban , u pawu na yafunɛ, do we gɔluga zɔnbɔ wujugɔn kɛndɛ ban, u dana yafunɛ diniɲore, u dana yafunɛ lahara ya.33"N'gɔluga be tinjanɛ wo kɛndɛ, gi biyo ya wo kɛndɛ, dagi n'gɔluga be tinjanɛ zɔnbɔ, gi biyo ya zɔnbɔ, ditiya tinjanɛ sulumi gi biyo kan. 34Kura biyo, yari be zɔnbɔ , yari gurumi, ya gɔlun tɔgɔ kɛndɛ yali? Nɛɛnɛ bɛnɛ see sun ke wo kigi u niin gɔlun. 35Nɛɛn kɛndɛ korume ka kɛndɛ u nafolo kɛndɛrɛ. Do nɛɛn zɔnbɔ korume ka zɔnbɔ u nafolo zɔnbɔrɛ.36Mi gɔlume yala bee laabɛ gɔlun tatara gɔla ke fan , pame gi na bojugan ke gi ba pin budurɛ dinɲɔn ɲame. 37N'pame na gɔnɛ dagi n'na zarigi gi mali n'gɔla wɔ"38Wɔnɛ sariya karisamba bɛɛ dali do farisiɛnna dali gɔlume Yesure be ya: " karisamba yiri pinmi be da kaseti ke dee kawunɛ i sere" 39Yesu tobume bɛɛra be :"zɛnjɛ laa zɔnbɔ saniɲɛn ziriwa, baa pumi kaseti, do kaseti kaka da bugulu bɛra fɔrugame kelu Jonasi yan gi dagi 40Jonasi dame ɲin tɔɔ do daa tɔɔ, kora kɔgirɛ zɛrɛ yali bɛ ,kirɛ yeban nɛɛnɛ biibɔ pawu da daa tɔɔ do ɲin tɔɔ tingan bere.41Budurɛ dinɲɔn ɲame Ninive naa pami ba zeme ba see zarigi zɛɛjɛn laa ban, ditiya Ninevena lugusumi ba zunufure Jonasirɛ wajugire yeban , dun wo n'gege we bɔ Jonasi.42Budurɛ dinɲɔn ɲame, pɛɛ kɔn pawu u zime, u see zarigi,zɛɛjɛn laa ban ditiya, u limi diniɲore danbam u kun u zunɛ see Solomon sogimari gɔla wɔn , do dunrɛ wo n'gege we bɔ Solomon.43Zina liga nɛɛnɛn keban , u viɲimi jiwun numun tomide,u pumi wujugɔn giɲan u niɲome. 44Ki wankati ban u gɔlum be ya:" mi lii dore ke bɛɛrɛ mi pami a nunun n'nin"u nununmi u kun ki dorere petari komboro mii. 45Ki wankati wɔ u kunmi zina ninpin dunku wɔ ke zɔnbɔrirɛ bɔ gi sugo, ki zunmi ki dorere gi timinin, Kirɛ yeban wun nɛɛnurɛ zɛɛgirɛ pame gi da zɔnbɔlɛ.Gi pami da bɛru zɛɛjɛn labɛrɛ46Ke banun Yesu gɔlu jama gi kan, u niin wɔ u babiyo bee da wo salɛ ba zirigi, ban pimi ba gɔlu u kan, 47Nɛɛ dukurɛ gɔlun Yesure be ya:"n'niin wo n'babiyobe zirigari salɛ ba piɲimi ba gɔlun n'kan"48Yesu tobum bɛra be ya:"wuru wɔ wuru mi niin do a babiyo? 49U zesimi u nun u karimbiyobere be ya:"mi niin do a babiyo wo n'gege. 50Nɛɛ wo nɛɛ we dee mi domide warɛ barɛ dingɔn , wurɛ da mi babii kɔn,mi babibɔ do mi nii."
Chapter 13

1Gi dinɲɔn ɲame susugo Yesu lime zaa u va gidin bagirɛ nin ban . 2Jama kɔrɛ gindewu, zunme kokurarɛ u gidin, jama timi bagirɛ nin ban.3U gɔlume tisi bongo bɛra terewo, be ya:" bɔ dukurɛ lin u wo dun. 4Ke banun u wo duwo ban ,ke gi dunre dali zarimi keme nin ban, zimbiyo, kumigi zin,. 5Dali zarimi lusure giɲanrɛ ziwu tɛne tomide, gi tawumi loban,tɛndin wo dinki. 6Do kebanu wee lin , gi furumi,gi tiwumi,bu ka yeban gi kɔmiɲame lurusi.7Daliya zarimi sewure bɛnɛrɛn , sewu zimi gi pugi. 8Dalifa zarimi tɛne kɛndɛrɛ do zime da biyo, dali kesome,dukun makɛmɛ ,dalifa fisitɔɔ. 9We kanun zunɛ wo see wu u zunɛ.10Yesure karimbiyobe kunmi bojun do ba see: bukaye n'gɔlu jamagi kan terewo? 11Yesu tobun bɛra be ta:domide wararɛ pɛɛrirɛ gundo sulumɛ pami yalɛ, go pame bɛrɛ. 12Ka wo we nune, dunku pame pawura u kusu, do ka tome we nune, fiɲɛwuge kegi u kan pamige some.13Kirɛ yebanu mi gɔlu bɛra terewo, do ba simi do ban niɲome kaka , ba semi ba zunɛ do ba luguyame kaka. 14Esayi da kelu ɲande kebɛ, gi niin suro n'nibɛ tɔgɔ kan be ya: pa ya see ya zunɛ ya lugu, do ya kaka famudame ,pa ya sime do ya da kaka na.15Ditiya,n'ni laabɛ sogumari tarami. Ba tunmi ba zunɛ,budayali, ba see bunna,ba zunɛ bu lugu, ba kɔmiɲame sogumari ke femideme, budayali ba wusugu mi kanun, do a pame bɛra zulu.16Yari mii, ya dami dɔ biyore,ditiya ya see nimi, ya zunɛ lugumi. 17Gɔnɛ mi gɔlume yala be keluwa bogo do laa tenuwa bogo punmi be ba na kegi ya nii,do bogi na, ba lugu kegi ya lugun do ba luguyame18Seyami ya zunɛ teregi ke gɔlun we dun ka tɔgɔ kan, 19Nɛɛ we lugu Yamba pɛrirɛ gɔla do ba yagi bee sutana korumi ki gɔla u tire zɛrɛ, u ti dami ka duwori ke zari keme ban.20Lurusule bɛnɛrɛn gi kigi bɛ, u ti lugun Yamba gɔla lobame bɛnɛn ɲine wɔ, 21Do lurusi tongira, gi bomiɲame, U zimigo dagi ba dulu ba zime, kirɛ yebanu,u nimi zarɛ giɲan,22Ke zari sewure kigi n'giwɔ , u ti lugume gɔla do diɲore lugusɛ do nafolo tɔgɔ, kegi u nin, u gerimi Yamba hɔla do u de kegi Yamba piɲame be da be n'to tɛne ke sun sewuwo, 23Tigan kɛndɛ yagi n'giwɔ u ti lugumi gɔla u sunmi, u da biyo bogo, dunku demi kesome, makɛmɛ,dunku fisitɔ.24Yesu gɔlum tereme dunku be ya: domide wara pɛɛri limi ke kan, naage,bɔ dunrɛ dun ka kɛndɛ u wanrɛn. 25Ɲiwɔn, laabɛ wo dɔmarɛ ke ban , gɔn ke mɔrun Alikama, wu bɔrɛ zɔgu kunme gɔn zɔbɔ dun Alikama bɛnɛrɛ do u pɔru. 26Ke banun Alikama tawun do gi see biyo, kinbam gɔn zɔbɔ ya lime.27Wu bɔrɛ tome bin kumi do u see: ɲunti n'wo ka kɛndɛ dun n'wanrɛ? bukaɲe gɔn zɔbɔ woni? 28Do u see bɛra ya zɔgurɛ tome. Do tombiyobe see n'pinmi be i varame gi koru la?29Ɲunti tobume be ya " ayi" budayali ya bu Alikama ya koru, 30duwagi gi zimi zawɔ, fo gɛri , ki wankati ban , A pan gɔlu tome dɛruwarɛ" korame gɔn zɔnbɔ,ya dingi ya furu do ya see Alikama a tiɲɛrɛn"31Yesu bugulume bɛra tereme dunku do u see: domide wara pɛɛri limi ka duwori fiɲɛwun kan, bɔ dunrɛ dungi u wanrɛ. 32Tisi dunwori fan kan kirɛ wo fiɲɛwu, do gi tawa ke ban, gi zime gi pɔru dima gɔwɛrɛ tijana fan kan fo zibiyo fan see gi guru gi lukusuri ban.33Yesu semi tereme dunku bɛra be ya: domide wararɛ pɛɛri limi leve kan, kɔn dunrɛ ɲansigi u faraniɲima kilo fisini kan do gi bame zawɔ.34Yesu gɔlume gi fan bɛra terewo, u wo gɔlu ba kan do teremi dagi. 35Gi fanrɛ, keluwa gɔlu ke bɛ nin suru. A pan gɔlu terewo. A pan gɔlu terewo ke da feki fɔra fo diniɲore wɔsugɛ ban36Yesu dumi jama gi nin do u va zaa. u karimbiyobe kɔgusimi u kule do ba see ya: teregi ke gɔlu gɔn zɔnbɔ gi tɔgɔ ,gɔlu gi bee i laa, 37U tobume: we dun ka duwori kɛndɛ gi nɛnɛ biibɔ, 38Wan bugulumi, diniɲo, tisi duwori kɛndɛ bugulume Yamba biyo,pɛɛ biyo, gɔn zɔnbɔ bugulume be de sutana dingɔ. 39Zɔgu we see gɔn zɔnbɔ wu sutana wɔ. gɛri wankati dami diniɲore zɛzirɛ, gɛɛri dɛruwa bɛɛ dami mɛlɛkɛ nabaarɛ.40Nɛɛ busu gɔn zɔnbɔ u kɔɲe lewure yali bɛ pagi da bɛru diniɲore zɛzirɛ ban. 41Nɛnɛ biibɔ pawu u keri u mɛlɛki, ka ke nɛni nɛɛnɛ ɲun do ke de tɔgɔ zɔnbɔ, mɛlɛkɛ pagi koru bɛ u pɛrirɛ. 42Pan ba kɔbɛ lewu kɔgirɛ ziwu zewu do yiri sɔmɛn wo. 43Do laa tenuwa pabana weɲande ba barɛ pɛrirɛ n'to wee. Zunɛ wo we kan u ti sewu u zunɛ dɛ.44Domide wararɛ pɛri limi nafolo ke feki wanrɛ. Bɔ dun nagi do u feki ditiya, u bɛnɛ ɲine vami u tisi fan yeki u yɔɔ ki wan. 45Ditiya domide wararɛ pɛri limi zimbe kɛriya kan ke pume kɛriya kɛndɛ. 46U yeki u nune tisi fan u va ki zimbe kɛriya yɔwu ki kere yaka wo kuruwame47Domide wararɛ pɛri limi zɔɔ kan , ba kɔwugi banumure gi mume kora budun bogo. 48Zɔɔ gi soo, kora mugurun vɛjigi u koru bagirɛ, u gɔnru kɛndiya, do u kɔzɔmusiri.49Pami gi da bɛru zɛzirɛ dinɲɔɲame . Mɛlɛkɛ din pirimi laa kɛndiwa gɔnru ba koru laa tenuwarɛ. 50Laa zɔmisiri pa ba zun lewure , zewu do yiri sɔmɛ wɔ.51Yesu bojun bɛɛ: ta sula gi fan la? ba see ya: nɲwewu. 52U see bɛra ditiya: kirɛ ye ban sariyarɛ karisamba bɛɛ be da karigɔn domide wararɛ pɛrirɛ tɔgɔ kan, gi limi mɛti dunku kan we kɔnbun u nafolo kɔɲɔn wɔ gi duru. 53Yesu zɔki ki gɔla ke ba, u limi ki giɲanrɛ.54Yesu va Nazarɛti, karibudami laabɛ Yamba dorere be see ba zunɛ fan dami kawunɛ u gɔla wɔ do ba see: 55Dan sanrurɛ biibɔ dawula? u niin dawu Mariyama wɔ la? u babiibɔ dagi Yakuba do Yusufu , do Simɔn, do Juda wɔ la? 56U babiyo kan tome i bɛnɛrɛ n'ge la? u na oanga kebɛ zige?57Ki lɔgusɛrɛ ye banun bo mugu u ban. Do Yesu see bɛra ya: kelu nimi kɔgunɛ giɲan fan fo u sugo zaarɛ do u mɛnun" 58Yesu wo kawunɛ kaka dani bo mungi ye ban.
Chapter 14

1Ki wankati ban, guverenɛri Hɛrɔde takime kiwari Yesu re tɔgɔ kan do kawunɛ dema kee u da dee bɛ. 2U se u tome biyobe re be ya: «Yohana batise dɛru yere u wɔmi. Kirɛ ye banun u guru u dee tɔgɔ kawunari.3Kirɛ ye banun Hɛrɔde mun Yohana u se kasu. .U babii Filipe re kon Hɛrodiyas rɛ ye ban. 4Do Yohana da se wura be ya: «Nwo zɛme ntaki nni konw. 5Hɛrɔde da piinme Yohana u gu, do u wundugume zamagi nunuditiya ba da sinmi Yohana be keliw.6Hɛrɔde rɛ lurɛ dɛ, Hɛrodiyas rɛ biikonw sawuɛi laa komari rɛ se re. Gi dame ye ban yemban Hɛrɔde rɛ. 7Fo u se u nii be u piin ka kee fan u pa u pan wura.8U biikonw rɛn niw rɛn siusori re ye ban u se be u pan wura Yohana ɲukomba wongu re zɛrɛ. 9Pɛw rɛ bɛnɛ nɛnime, do u nii seari rɛ ye ban laabɛ se re, u se be ba pagan wura Yohana ɲukomba.10U kerime laabɛ ba va Yohana ɲu butu kasu dore re. 11Ba kunme gi wɔ wongu re zɛrɛ ba pan gi biikonw rɛn u va pan u ni rɛn. 12Yohaba karimbiyobe kunmi u tiwugi koyi kirɛ ponde ba va gɔlu Yesu re.13Yesu lugu keeban, u zunmi kokura rɛ u li va pɔrɔ giɲa dali rɛ u mumo, do zamagi sulumi, ba lime zaa gi rɛ zɛrɛ ba va Yesu re nɔmɛ rɛn ba nɛ wɔn. 14Yesu li kokura rɛ keeban, u na zamagi ba yamasɔgɔ munmi u, u bɔrume ba vema tena.15Dandenii won, Yesu re karimbiyobe kɔgusume u kule ba se ya: «Nɲi dinme, yi wo pɔrɔ, du zamagi ba va zimo pume zaa gi rɛ.16Yesu tonbume be ya: «Ba wo zɛme ba pɔru, ya sugo pagan bɛra zimo.» 17Do ba se wura be ya: «Buri nɔn do kora nii rɛn wo i kan. 18Yesu se ya: «Kunwani ki wɔ nge.»19Yesu se be zamagi gindami tingan rɛn. U takime ki buri nɔngɛ wɔɔ kora nii ge, u taki u ɲu donde u se barka Yamba rɛ, ki da u gunume ki buri u pan karimbiyobe re ba pan zamagi rɛ. 20Ba zime ba vɔ. Karimbiyobe pɛrime zimo tinganri ba su daw fiɲo nii. 21Be zi ki zimo dɔngume buwa musuru nɔn, do kanbɛ wɔɔ biyobe ton din.22Ki giɲa rɛn, u gɔlume u karimbiyobe re be ba zunwan kokura rɛ ba kɔku numu nge wo u pa u du zamagi. 23U du zamagi keeban, u dinmi tunturun gi re ɲine u tiɲa u ziri Yamba. Nɲi dinmi gi mi u nni. 24Kokura rɛ giɲa tosume numu rɛn nii ban, numu da mewume kokura, watima da tusume bɛ.25Kuruye zewu gi ban, Yesu varme numu ban u va u karimbiyobe kan. 26Ba na Yesu veri numu ban keeban ba bɛnɛ kɔkume, ba mɛligɛ. Ba wundugume fo ba se sɔma. 27Ki giɲa rɛn Yesu gɔlume ba kan be ya: «Dame bɛnkulu, be miw buwan wundugu.»28Piɛri se wura be ya: «Ɲuti, ta nun, gɔlu be a kunɛ nkan numu re ɲine.» 29Yesu se wura be ya: «Kunɛ.» Piɛri lime kokura rɛ zɛrɛ u vari numu ban u wo Yesu tusu numu ban. 30Do Piɛri na be watima wore, u wundugume, u singdanmi u wuru, u semi sɔma do u se ya: «Ɲuti son mi.»31Ki ban Yesu semi u nu u mun u do u gɔlu wura be ya: «Nmuganri wo fiɲɔw, bikɛyi nwundugu?» 32Ba zunwan kokura rɛ watima zirigime. 33Do be da wo kokura rɛ bɛ kɔgusume Yesu re kule ba kunkon do ba se ya: «Gɔn-gɔnɛ Yamba bii nu wɔn!»34Yesu wo u karimbiyobe kɔkume numu ba va Jenesarɛte rɛ zamana rɛn. 35Ki giɲa rɛn laabɛ sulume Yesu, ba gɔlume u kiwari giɲa fan, laabɛ kunmi vema tena wɔn. 36Ba zirime Yesu be u du ba dusu u yitu gi, be dusu yitu gi fan name zulu.
Chapter 15

1Farisiɛnna du do sariya karsambabɛ du lime ba va Jerusalɛm Yesu kan. Ba bɔnjumu beya:" 2bukayimebanu n'karimebiyobe nɛni yilɛ luru n'migi? ba semiyame ba nu do ba ji jimo." 3Yesu tombume ba ni beya: yari do? bukayimebanu yari nɛni Yamba kerigan gɔla ya luru n'migi wɔ?4Yamba se kɔgɔme n'ni do n'baa. U se we gɔlu gɔla zɔmbɔ n'ni wala n'baa ban u zɛme guwɛ wɔ. 5Yari mi? u se nɛn we gɔluga n'nire wala n'baarɛ be u gurume u kussu nafolo ke wo, be gi pame Yamba rɛ. Kirɛ yimeban go da tulayi n'kussu n'baa. 6kirɛ yimeban ya duyime Yamba gɔla do ya dulu ya sugo luru n'migi.7Gɔla ninitena. Esaie da keluyan ke yalɛ tgɔ kan, gi malime yoyogo beya. 8Nɛn kɔgina mi n'niwo sɛyi, do n'bɛnɛse tosari mi ban hali. 9Ba kɔgɔmi mi kɔmboro ba kariwɔn dame nɛn nɛ kerigan gɔla rɛ.10Yesu jimemi u gɔlu bɛra beya, seyame ya junɛ ya sulu n'gi. 11Ka ke juyi nɛn nɛ zɛrɛ biniyome nu, do ke lii nɛn nɛ niban kirɛ bininu.12Yesu re karimebiyobe kɔkusume u kule ba gɔlu wura beya:" n'sulume be n'gɔla dame yimeban Farisiɛnyabɛ rɛ la?" 13U tombume ba ni beya: tijanɛ ke woga wuyi mi dɔnde baa wu kan gi fan pa gi li dini. 14Duwame bɛ dini burɛ muguru bukuw buku pɛtiga buku ba pa ba jari vɔmenɛ.15Piɛri seya:" gɔlu n'gi maki rɛ kɔrɔ yila." 16Yesu seya ya-ya wa? yari boro wo sogumari na la?" 17Yari wo sulu be ka ke juyi nɛn nɛ nire vemi n'zɛrɛ kirɛ pɔnde n'vemi pakirɛ la?18Do ke li nɛn nɛ nire, li n'bɛnɛsere. kirɛ bini nɛn. 19Ke li nɛn nɛ bɛnɛsere, dame lɔngusɛ zɔmbɔ rɛ, vɔnka, saniyɛjiruwa, kakaliya, bunori, kima do yire pumɛ. 20Ki tisiri rɛ bini nɛn, do ji jimo n'wo n'nu same biniyome nɛn.21Yesu lime dini u va Tir do Sidɔn jamana rɛ. 22Kanɛka kɔn durɛ da wo dini, u kume Yesu kan u nari beya:" ɲuti Dawuda budugi, sime mi yamasɔgɔ. jina vema mii bikɔn ban gi jimemu hali yoyogo. 23Do Yesu wo ka-ka gɔlu u kan. u karimebiyobe kɔgusume u kule ba ziri wu be u du kɔn u vari, do u bu nari ba pɔnde.24Yesu tombume beya:" mi wo u keri nɛn ka-ka kan, fo Israɛl lɛ laabɛ kan, be lari n'to petiri." 25Kɔn kume kukome Yesu re yikere u ziri wu beya: ɲuti kussu mi. 26Yesu tombume beya n'kuru biyokɔnriyan jimo vivion re , go zɛme.27Kɔn se gɔnɛ ɲuti, gi fan rɛ zɛrɛ jimo kɔnyiri ke jeri u tire tabali ban ki viviɔn jiime gi. 28yesu tombume beya:" kɔn n'muganri kɔmi panga dɛ." gi da nɛn nɛ gi mali n'digɔn wɔ, u bikɔn name julu ki giyan rɛ.29Yesu lime u va Galile bagi niban. U vame dime tunturmegi rɛ yiné u gindi. 30Jama bɔngo kume ba vema tena wɔ niɛtiyan, butuwa, mukuwa, do vema tena bɔngo wɔ ba fan name julu. 31Jamagi name be mukuwa,girimatena, naa julu,niɛtiyan tena verime, butuwa se kɔra, gi dame Israɛlna kawunɛ ba kɔgɔme Yamba.32Yesu komi u karimebiyobe u gɔlu bɛra beya:" taa yamasɔgɔ wudugɛ wo mirɛ, do ziɛgɛ dame u daa tɔw mi kan n'ge jimo ka-ka tome u kan dutu. Mi piyame be a du bɛ ba va yasima wɔ, ba pan bu jɔku keme ban. 33U karimebiyobe bɔnjumu beya:" kurumo kɔmboro kere i pa i na jimo i pame gi jama fan rɛ?" 34Yesu seya buuri gɛribɛ ya kan? ba tombume beya:" nimpi do kora kɔnyiri." 35Ki ban u se ba gindame laabɛ tiganri.36Kirɛ pɔnde u takime ki buuri nimpige, do kora kɔnyiri u se barika Yamba rɛ do u gunugi u tari u karimebiyobe re. Ba pame jamagi rɛ. 37Laabɛ fan jime ba vɔ. Karibiyobe sume tanga nimpi jimo ke time bɛ wɔ. 38Bee ji jimo dame buwa musu nansi, kanw do biyokɔnriya tome gira. 39Yesu dume jamagi,kirɛ pɔnde u jume kokura u va Mangada jamana rɛ.
Chapter 16

1Farisiɛnwan wɔ Sadɔsɛn dali danbami Yesu ba koru u kɔrɔ ba se u da kawunɛ ke li donde wara rɛ u bugulu bɛra. 2Yesu tombume be: dande wo ya gɔlume be: duwa pirime nunditiya wara wo semban do zɔnzɔn wɔn:3Duwa watima kɔ page da nundiya wara wo semban fo ge bini. Ya gurume ya gɔru wara wo yali do ya guruyan ya gɔru wankati za rɛ. 4Zɛngɛ budu zɔmbɔ sanɛ ziruwa pin kawunɛ, do kawunɛ kaka da pan bra pɔrga Jonasi rɛ yange dage do u du bɛ u pɔru.5Karmbiyobe pɔru bage rɛ ponde keban. Ba garime ba wo buri taki. 6Yesu tombume be ya: "Nan sogumari ya sime ya sugo Farisiɛnwan wɔ Sadusɛnwan rɛn lere. 7Karmbiyobe da gɔlume ba zɛrɛ ba se ya: "I sigan wo buri taki bɛge." 8Yesu sula u se ya: "Bika yembanun ya gɔlu ya zɛrɛ, be ya buri taki, ya muganri fiɲɔw dɛ.9Ya boro kɔmiɲan sogumari bra, la ya lɔngsiyan buri nɔngɛ wɔ laa musurunɔngɛ rɛ tɔgɔ, daw gɛribɛ ya pɔru wɔ, 10buri ninpige wo laa musurunasigɛ rɛ tɔgɔ, daw gɛribɛ ya pɔru wɔ?11Bika yembanun ya sulu be buri re tɔgɔ dage a gɔlu ya kan? Sigan ya sugo Farisiɛnwan wɔn Sadusɛnwan rɛn leve re. 12Ki ban ba sulume be burire leve re dage u se ba sigan ba sugo, da Farisiɛnwan wɔn Sadusɛnwan rɛn kargunge rɛw u se ba sigan ba sugo.13Yesu dɔngu Sesare Filipe zamana rɛn keban, u bonzum'u karmbiyobe be: "Laabɛ gɔlume be wuruw miwɔn, nɛnɛ bibɔ la?" 14Ba tombume be ya: "Dali se Yohana batise dɛru yere; dali ya se Eliw; dali ya se Jeremi, wala keluwa rɛ tiɲa. 15U se bra be: "Do yari se wuruw miwɔn." 16Simɔn Piɛri tonbume be ya: "Sogurun nwɔ Yamba we re woyande bɛ rɛ bibɔ."17Yesu nunm'u taki gɔla u se wura be ya: "Dɔbi nwɔn Jonasi rɛ bi Simɔn nunditiya nge tɔgɔ wo bugulu nna tuna wɔ gɛrima kan, do mi ba we wo donde wara rɛ bɛwu. 18Do mi gɔlume nna be luko nwɔn ki luko banun a pa m'a Eglisi, tima da guru na ge ban few.19Mi pa pan nna donde wara rɛ pɛri rɛ kombe. Nwoga dɛni ka ke wo tigan be ban, dɛniga da da gɔ donde wara rɛ." 20Kirɛ ponde u dan ge kuruwan u karmbiyobe ban be ba buwan gɔlu be sogurun u wɔ.21Fo ki wankati ban, Yesu munmi ge ni u gɔlu u karmbiyobe kan u pomusu be ge dami tulɛy u va Jerusalɛm u zi tentan cɛmbuguwa wɔ sarga koluwa rɛ Ɲutena wɔn sariya karinsamba bɛ kan dini, be u pɔw gu, do da tɔɔ rɛ wɔɲan u pɔw wɔ ditiya. 22Piɛri vam'u wɔ tɔngurɔ ban u munge ni u koru u koru u kɔrɔ be ya: "Ayi, Ɲuti, ge da da nna dɛ! Yamba son nu kirɛ." 23Do Yesu wusugum'u gɔlu Piɛrilɛ be ya: "Vari nli mi lere, Suntana. Mi ɲunɛnima kage nwɔn, nunditiya nlɔngsɛ ton Yamba tɔgɔ rɛ, fo laabɛ tɔgɔ rɛ."24Kirɛ ponde, Yesu gɔlum'u karmbiyobe re be ya: "Nɛn pinga u dulu mi nɔmɛ wuti kaɲan u sugo ban u taki u pɛkɛ dan u dulu mi nɔmɛ. 25Nɛn we pin u sugo wunzugon u son, u pɔw da bɔnɔ gra, do we de bɔnɔ u wunzugon re wuti re pɔw na u wunzugon. 26Bika ɲɔndu rɛ wo gra, nɛn na diniɲoge fan do u da bɔnɔ wunzugon re? Nɛn gurum'u wolu u sugo wunzugon bika wɔ?27Nunditiya nɛnɛ bibɔ zɛm be u kunɛ u ba rɛ nɔmɛ kɛndɛ wɔ, u malɛkide wɔ; ki wɔ u pɔw wɔn nɛn fan ge mali u tome won. 28A gɔlume yala gongɔnɛ, laa dalɛ wo nge ba da tiwu do ba na nɛnɛ bibɔ piri u pɛri rɛ.
Chapter 17

1Kirɛ pɔnde daa nimpi,Yesu vame Piere wɔ Yakuba wɔ Yakuba babi Yuhana wɔ tuturu duwu dali ban ba mumo. 2U mandigan wusugume ba see lere u yuko mukume n'too wee.u ɲutudi ya pomesume n'too porugan.3Sime,ba name Musa wɔ Eli bɛ da gɔlume Yesu kan. 4Ki bɛgi,Piere gɔlume Yesu re beya:"ɲuti i wo n'gege,gi wo kɛdɛ.n'piga mi paa see gurusi tɔɔ nuu tiyan Musa tiyan Eli tiyan. "5Ba wo ki gɔla rɛ,wara kere muku kume bɛ puu.gɔla kore dali lime ki wara rɛ beya:"n'nuu dame mi bibɔ pima tii re u tɔgɔ wo mii rɛ yimeban kɔkɔ.seyame yazunɛ u kan." 6Karibiyobe lugu ki gɔla keban,ba wudugume fo ba zari ba see ba yuko tigan rɛ. 7Yesu kɔgusume ba kule u dusu bɛ u gɔlu bra beya:"buwame wudugu zigan." 8Ba takime ba yuu ba wo nɛɛ ka-ka nan Yesu re pode.9Ba tise tuturugi ban,Yesu dame gi bra kuruban beya:"buwame n'garɛ bulugari nɔmɛ gɔlu nɛɛ ka-ka rɛ n'gewo nɛnɛ bibɔ pawu wɔɔ u lii tipa bɛnɛ rɛ." 10Kirɛ pode karibiyobe bojume Yesu beya:"bika yemebanu sariya karisemba bɛ gɔlu be Eli re jɛme u kuu doru?"11U tomebume bɛ beya:"n'yewu,Eli jɛme be u kuni doru u kuu tɔgɔdi fan peti duruban. 12Mi gɔlume yala be Eli kume u zɔku,nɛnɛwo sulu.ba dagi ba sugo digɔ wɔ.paba zime nɛnɛ bibɔ ya bɛru." 13Kirɛ pɔnde,karibiyobe sulume be Yuhana numu seru re gɔla u gɔlu.14Ba kunɛ jamagi rɛ,bɔɔ dali rɛ kɔgusu u kuko Yesu re lere 15U gɔlu beya:"ɲuti,wudugu mi bibɔwu rɛ yamasɔgɔ,nunuditia begisiri u ban u zimori parigajina. gi zoyimu lewunwala numu re. 16mi kume u wɔ n'karibiyobe kan,do bɛ wo guru ba pan wura zulu."17Yesu tomebume beya:"e,yari mii,muguru toge budu kee kan,laa lorari wa,mi pa tige yari kan n'gege fo wankati keban? mi paa da ya tɔgɔdi bɛtɔsiri fo wankati keban?kunɛ n'biyi wo n'gege." 18Yesu gɔlume zina rɛ kɔrɔ.gi lime bibɔwu ban,bii name zulu ki giyan betiyan rɛ.19Karibiyobe mumo kɔgusume Yesu re kule ba gɔlu wura beya:"bika yemebanu yiri wo guru i diwu zina gi lii bii re?" 20Yesu tomebume bɛ beya:"nunuditia yalɛ muganri wo fiyonwu kɔkɔ.gongonnɛ,mi gɔlume yala be yalɛ muganri rɛ kɔgɔ ri da dɔguga pogeye biye,ya gɔluga n'gara tuturu re be gi lii n'gege gi va n'gekan ban,gi pagi vari.yari da gaa ka-ka rɛ.[ 21Do n'gara jina dipa liyan do niyi diyɛ wɔ yamba zira dagi.]"22Dɛɛ duku rɛ dɛwuyan,karibiyobe dɛnari wo jaakan Galileé,Yesu gɔlume bra beya:"nɛnɛ bibɔ pawu zuu labɛ nure. 23Paba guwu,do u guwɛ daa tɔɔ rɛ dɛwuyan u pawu wɔɔ."karibiyobe bɛnɛ nɛmime hali parigajina.24Yesu wɔ u karibiyobe dɔgu Kapɛrnam wankati keban,yamba dore re kɛsɛri soguruwa kɔgusume Piere rɛ kule ba boju beya:"yalɛ karisembawu wonwan yamba dore wakiya guwori tiyan la?" 25Piɛre tomebume beya:"n'yewu,u wonyigi."Piɛre zuu dore re jɛrɛ keban,Yesu takime gɔla doru beya:"Simɔn,nuu lɔgusume yali?wulɛ jɛme u won fadugu wɔ panga tena wakiya n'gara diniyogi re pɛwa rɛ? jamana biyobe la,la veriwa?"26Piɛre tomebume beya:"veriwa yere." Yesu gɔlume beya:"gi keme wo,jamana rɛ biyobe nɛwɛ toge gira dɛ. 27Gi fan rɛ,budayali i bu n'gara laa rɛ bɛnɛ nɛni,va n'lɛwuga kɔɔ numu re,kora durugi kere pagi dome n'lɛwuga bɛ,vɛsigi n'koru gi nire.n'pan nan wakiya guwori tiyan gi nii re.taki ki kɛsɛri,u won n'sugo wɔ mi yan."
Chapter 18

1Ki wankati ban, karimbiyobe kɔgusume Yesu re kule ba bonzu u be ya: «Wulɛ bɔ laabɛ fan donde wara rɛ pɛri rɛ?» 2Yesu konmi biifiɲɔw u zirigi ba bɛnɛ rɛn, 3u se ya: «Gɔn-gɔnɛ mi pa gɔlu yala, ya woga wusugu ya da nto biifiɲɔwun, ya da zun donde wara rɛ pɛri rɛ fewu.4We tisi u sugo u da nto biifiɲɔwun, u rɛ bɔ laabɛ fan donde wara rɛ. 5Nɛn wo nɛn we mun ngara biifiɲɔw rɛ du kɛndɛ mi ye ban, u munmi mi kɛndɛ. 6Nni biyobe be mun mi ban bɛ, nɛn wo nɛn we se bɛ tɔgɔ zɔnbɔ ban, u zɛme ba diin luko kɔɔ u bonde, ba kɔ sirɛ numu re lere.7Bɔnɔ wo nni diniɲo gi re laabɛ ɲu nɛnima ye ban. Ɲu nɛnima mi deemi, do bɔnɔ wo laabɛ be deegi bɛ rɛ. 8Nnu wala nnɛ buga da nna sababu rɛ gi se nu zunufu re, butugi nkɔ. nɛ tiɲa ti wala nu tiɲa ti zun woyan nɛ gi zin bɔ na nii ti wala nusi nii ti re zuɛn lewu re.9Nse buga da nna sababu rɛ gi se nu zunufu re, koru gi nkɔ. Se tiɲa ti zun woyan nɛ gi zin bɔ se nii ti re zuɛn lewu re.10Sigan ya sugo, buwan zun nni biyobe taali. Mi gɔlume yala be ba malɛkidi rɛ zirigari mi ba rɛ yikere donde wara rɛ suu fan. 11Nɛn nɛ biibɔ kunmi u kun be lari bɛ son.12Yari lɔngsume ki be yali? peti keson woga nɛn kan, peka tiɲa larga, u duyan pisiwayi do nɛɛbu do u va tiɲa pume laa? 13Gɔn-gɔnɛ u naga ki peka tiɲa, u bɛnɛ deemi yemban ki kan gi da gi bɔ ke wo lari. 14Kirɛ ye ban yalɛ ba we wo donde wara rɛ dingɔ dagi nni biyobe kaaka larɛ wɔ.15Nbabii taka zunga ntaali, gɔlu gi wura ya laa nii re bɛnɛ rɛn. U sega u zunɛ nkan, ya boro pa ya da za laa rɛ. 16Do u woga u zunɛ se nkan, kome nɛn tiɲa wala laa nii nkusu nban, buda yali gɔla da kaseti tena nii wala tɔɔ rɛ se re.17U woga u zunɛ se biya kan, gɔlu gi Yanba dore re u woga u zunɛ se Yamba dore ya kan, sime u nto zunufu dɛru fadugu kɛsɛri sogurun.18Gɔn-gɔnɛ, a gɔlumi yala be ya: «Ya woga dɛni ka ke wo nni tigan be ban, dɛniga da da gɔ donde wara rɛ. Ya dɛniga ka ke wo tigan be ban, dɛniga pagi da gɔ donde wara rɛ. 19Mi boro pa gɔlu yala be yalɛ laa nii dɛniga ka ke wo nni tigan be ban, ya ziri ki mi donde wara rɛ ba kan u pa u pan gi yala, 20nunditiya la nii wala laz tɔɔ dɛniga mi yire wo giɲa ke r, mi wo ya bɛnɛ rɛn.21Ki ban, piɛri kɔgusume Yesu kan u bonzu u be ya: «Ɲuti, mi babii zunga a taali, a zɛme be a yafedan u lese gɛri? lese ninpi laa?» 22Yesu se wura be ya: «Mi da gɔlu nna be lese ninpi, do lese ninpi re gindɛ giɲa fiɲotongon.23Donde wara rɛ pɛri mɔnrun ka ke nangi: pɛ duku rɛ mandan be u pa u koru u kɛsɛri rɛ yiko u tonbii kan. 24U singdanmi yiko kore. Ba kunmi du wɔ, pɛwu rɛ musuru fiɲo re gimɛ u ban. 25Ki gimɛ rɛn gimɛ rɛn wɛn ka da ton u bɔw kan. Pɛwu se wɔɔ u kan wɔn u biyobe wo u nu rɛn tisiri fan yeki gi wɔn gimɛ.26U bɔw bunume u ɲuti rɛ yikere u ziri u be ya: «tɔsu nbɛnɛ, mi paa wɔn gi fan.» 27U bɔka rɛ yamasɔgɔ munmi u, u yafedanmi u gimɛ fan.28U bɔka li keeban u tusu u du bɔka u keson nɛ gimɛ wo u ban u munmi u sɔgɔn u se ya: «Wɔn a gimɛ.» 29U duw kunkonmi u yikere u ziriw be ya: «tɔsu nbɛnɛ, mi paa wɔn gi fan.»30Do u wo tɛri, u semi u kasu be fo u wɔn gimɛ fan. 31U dipaa na ki keeban ba bɛnɛ nɛnime tentan, ba vame gɔlu ba ɲuti re.32U ɲuti konmi u gɔlu wura be ya: «bɔka zɔmbɔ mi dumi ngimɛ fan nzira ye ban. 33Niɲa da zɛme nwundugu nduw rɛ yamasɔgɔ nto mi wundugu nyamasɔgɔ yali bɛ?34Ɲuti re bɛnɛ furume tentan, u semi u bɔka kasu u zinmi u fo u wɔn u ɲuti re gimɛ fan. 35Do yari woga ya babii yafedan ya bɛnɛ se fan wɔn mi donde wara rɛ ba pa u da yari bɛru.
Chapter 19

1Yesu zɔku laabɛ karigɔn , u limi Galilee u va Jude jamanarɛ zaa dunkurɛ ke wo Jurdɛn bagirɛ pomide. 2Jama dulumu fo din, u bɔru ba vema.3Farisiɛnna wa kɔgusimi u kule do ba bojun. Ba see gi zɛma bɔ nɛɛni u furu tɔgɔ fanrɛ zɛrɛ la? 4Yesu tombun bɛɛ: yari wo karibudami be ya: we wɔsuguwu, u dami bɛ bɔ do kon fɔra fɔra?5Be kirɛ ye ban bɔ pami u dun u niin do u ba do wu u kɔn da tiɲan. 6Kirɛ ye ba bo da niin do ba dami tiɲan. Yamba da ke tiɲan nɛɛn kaka bugi kɔgulu.7Farisiɛnna bojume be: buka ye banu Musa pame kerigan be bɔ pame furu zɔkɛ sɛwɛ u kɔnrɛ? 8Yesu see ya: Musa pami kerigan yalɛ bɛnɛ kaka tari ye ban, do gi deyami bɛru fɔra. 9Mi gɔlume yala be nɛɛ we nɛɛ we zɔkuga u kɔn furu, do saniɲɛ zimo sababu dagi, do u take kɔn dunku, nun bɔ zimi saniɲɛ"10"U karimbiyo be see wura be ya: n'gi bɔ tɔgɔ dɛri n'gi wɔ u kɔn tɔgɔ kan , u wo zɛmi , n'din u furu" 11Yesu tombun bɛɛ: guruma wo pame nɛɛ fanrɛ u see u zunɛ n'gi karigɔn wɔn, fo Yamba pame gi were. 12nasira bogo woni ba see bɔ furudome, Dalifa ba lurun ke banu bo da bɔrɛ , ba figisimu du pumi be gi da bɛru domide wararɛ pɛɛrirɛ ye ban, n'gi katigɔn panga pami bere seyame ba zunɛ.13Laabɛ kumi Yesu ban , biyo kɔriɲan wɔ, budayali u da bɛra zira, do karimebiyobe korumu u kɔrɔ. 14Do Yesu see ya: duwami biyobe kunɛ mi ban ,bami bɛ kire , Ditiya domide wararɛ pɛɛri bɛ dipa yagi. 15U pɛlemi u nun biyobe ban. kirɛ pomide u limi n'nin.16Bɔ dun kumi u kule do u bojun be: karisamba, mi zɛme be a da tɔgɔ kɛndɛ ke budayali a na weɲanwe ke kɔmiyami zɔkɛ? 17Yesu sewura be ya: bukaye n'bojun tɔgɔ kɛndɛ? tiɲan wo kɛndɛ. n'pinga be n'na weɲande ke kɔmiyami zɔkɛ kɔnbu kerigan gɔla.18U bɔwu dami bojugan ditiya: kerigan gɔla ke? Yesu tonbun:" bun nɛɛ gun, bun saniɲɛ ziin,bunori, kima bun turu. 19Kɔgɔme n'ba do n'niin, n'pin nɛɛ duku n'to n'sug.20Wu babiwu see ya: mi kɔnbun ki kerigan gɔla. Buka mankida mi? 21Yesu sewura be ya: n'pinga be n'niin suru,va n'nune tisiri yeki n'tari kanɛ tisirile, ki wɔ n'pana nafolo domide wararɛ pɛɛrirɛ,kirɛ pomide dulu mi. 22Wu karimibi lugu ki gɔla ke ban , u bɛnɛ nɛimi u pɔru, ditiya nafolo u kan.23Do, Yesu see u karimibiyobere be ya: gɔnɛ mi gɔlumi yala be nafolotire zuwɛn wo kuruwame domide pɛɛrirɛ. 24Mi gɔlumi yala be, ɲunguderɛ zjwɛn wo nana kala furɛ kan gi pɔru nagolo tire zuwɛn domide wararɛ pɛrirɛ.25Karimibiyobe lugu ki gɔla ke ba, ba dami kawunɛ fo ba see: kirɛ wulɛ pawu na sɔnge? 26Yesu simibɛɛ do u see : nɛɛ kan go kuruwame do Yamba kan kaka fan wo nana. 27Kiban Piɛri tonbu do u see:" simi,i dumi kaka fan do i dulunun; bukaye pagi nayiri?"28Yesu see bɛra ya: gɔnɛ a gɔlu yala, yari be dulumi lurɛ durugi dɔguga kebanu nɛɛnɛ biibɔ pawu u gindi pɛ gogire nɔmɛ kɛndɛ wɔ, ya ya pa ya gindi pɛ go fiɲon ninge ban, u bududami Israël budu fiɲon nin ge.29Nɛɛ we dun u dora, u babiyo,u ba, u nin , u biyo, dagi u wan, mi yire ye ban, pami na gi dun kesome do u na weɲande ke kɔmiyami zɔkɛ . 30Do bomigo be da doru pami ba da kɔsa, do bomigo,be da kɔsa, pa da doru.
Chapter 20

1"Simi, domide wararɛ pɛɛri limi kati duku kan, u limi zɔnzɔn fɔra u taki tome biin u see u dima gɔrɛrɛ. 2Ba male zawɔ zeme temine kɛsɛri, u keribɛ ba va tome da u dima gɔrɛrɛ.3U limi duruwami, lɛrɛ tɔɔrɛ pomide, u na laa be tome kakarɛ. 4U see bɛra be ya : ya ya varame tome daa a dima gɔrɛrɛ. Pawu u wɔn yari ke wo kɛndɛ.5Ba vame dima gɔrɛrɛ. we dɔnga ɲubɛnɛrɛ, dima gɔrɛrɛ tii limi duruwame u take dun, u lin wee zarari wɔ u da bɛru. 6U limi ditiya damde wo u na laa zeriyarɛ , u bonju bɛ be : bukaɲe yebanu yari wo tome da, fo ya zirigi ya da wee fan bɛ? 7Bɛɛ tonbun be ya: nɛɛ kaka wo yiri take tomine, u see bɛra ya: ya ya varame tome da a dima gɔrɛrɛ.8Tome tiso damde wo, dima gɔrɛrɛti see yiko kolure be kome tome dɛruwa u wɔn u sigidame kɔsatiwu ban fo doru ban. 9Be da tome damde wo kɔgusume doru, ba na wɛn tiɲan, 10Doruwa kuwan, bɛɛ medemi be pa na kɔkɔ gi pɔru tiɲan ban , do tegan-tegan pami biyarɛ.11Ki kɛsɛri tegan-tegan gi pagan bɛra ke ban, ba gɔlun mi dima gɔrɛrɛ ti ban , ba see: 12bɛɛ be da tome kɔsa,bɛɛ dame lɛrɛ tiɲan sɛyi, i fanrɛ wolugan dame tiɲan, ditiya u dame tome wuyarɛ ki wɔ zimori.13Do dima gɔrɛrɛ tin tonbume tiɲan be" mi dɔ, mi wo zɔbɔ kaka da n'na, la i wo mali gi ban be wee tiɲan wolugan pagi da kesome la?, 14Taki n' wolugan n'vari, be vari kɔsa, gi mumi mi dingɔ a wɔn bɛɛ n'to nun.15Wala gɔnɛ tome mi kan a da a dingɔ a kɛsɛri wɔ la? n'simimi n'see zɔnbɔ wɔ a tɔgɔ kɛndɛ wɔ la? 16Kirɛ ye banun laa be da pomde tena, bɛɛ pa ba da yikere. Be da yikerena pame da pomide tenarɛ.17Yesu zɛme be u va Jerusalɛme, u vame u karimebiyo fiɲo nii ge wo, keme ban , u see bɛra be ha : 18"sigame , i wome Jerusalɛme. nɛnɛn biibɔ pawu zun saraga koluwarɛ nune dime,Pame ba see zarigi u ban be u zɛme timawɔ. 19U zun be yame Yamba nune, ba maamu,Ba mawu do ba pɛku da ban, Da tɔɔrɛ diyɔɲame, pawu u wɔɔ."20Zebede kɔn kɔgusume Yesure kule u biyo buwa nii ge wo. Wu kɔn kukomi Yesure yikere u ziriwu be u kusu. 21Yesu bojume be bukaye n' pin? U see Yesure ya : mi biyo buwa nii ge be bee bɛɛ, da giɲan,n' guwa kan tiɲan n'zulu kan tiɲan n' pɛrirɛ.22Yesu tobun be ya:yari pame ya ziri ka ke, ya yamigi,mi pa a ɲun zimori ke bɛ, pa ya guru ya ɲun gi la? ba see ya: pa i guru. 23Yesu see ya: n'wewu, yari pa ya ɲun mi zimori do ya gidin mi zulu do a guwa kan, mi da medemi ki mi baa wɔsuguki giɲan laa bere,u pemi bɛrɛ. 24Karimibiyo fiɲo nii ge lugu ke ban , ba bɛnɛ furume ba babiyo nii ge kan.25Kirɛ, Yesu komi ban fan do u see bɛra ya: yari yin be budure ɲunti u kɔbume ɲuntiya wɔ. Laa bɛ bugulu ba panga wura, 26Do gi da dame bɛru ya bɛnɛrɛ. Yalɛ dun pinga u da nɛɛkɔrɛ yalɛ bɛnɛrɛ, u da be timenɛ tome bire. 27Dun pinga u da yikere tire ya bɛnɛrɛ , wu da u dinpa bɔka rɛ. 28Kirɛ ye banu, nɛɛnɛ biibɔ wo kun laa da tome wura do u kumi u da tome lza bɛrɛ. U pami u wujugɔn laa bongo na ɲun wolugan.29Ba liyɛɛ Jeriko, jama dulumi Yesure pome. 30Butuwa niire da wo keme bame ban gidin, ba lugumi be Yesure pɔru, ba semi sɔma be: yunti, Dawuda budugi simi i Yamba sɔgɔ" 31Jamagi gɔlum bɛra, bami nɔma da, do ba semi sɔma gi pɔru dorugire be:yunti, Dawuda budugi simi i yamba sɔgɔ.32Yesu jirigimi u kome bɛ boiun be: yari pinmi be mi da buka yalɛ? Ba see ya: 33ɲunti i pinmi be i see na ditiya. 34Ba Yamba sɔgɔ zumi yesure, u dusume ba see. Dimi susugo ba kɔrume. Ba dulumi Yesu.
Chapter 21

1Ba kɔgusa Jerusalɛm ba dɔgu Bɛtɛfagɛ,Oliviye tuturu gire kule,yesu kerime u karibiyobe nii be ba varame ba yikere, 2U se beya:"varame jagi kere wo ya yikere bɛ rɛ,ya dɔguga,paya nan durumo ni re diyanri dini,biye gi kan.volame gi ya kuwon mi kan n'gege. 3Nin gɔluga gɔla duku yala,gɔlame u tire be yuti re tɔgɔ wo gira.ki daga,paba du yari ya ku gɔ."4Gi dame budayali keluwa rɛ gɔla rɛ nii suru beya: 5"u gɔlume Sion biyi kon rɛ beya:sime,n'pɛwu pirime n'kan.sawuritiwu parigajina,u gidari wo durumo ban,durumo biye ban,durumo ni biye ban."6Karibiyobe vame da n'to yesu gɔlu bɛra yali bɛ. 7Ba kume durumo nigi wo gi biye wo.ba bɛsi yutune gi ban,yesu bumu. 8Jamagi rɛ laa bogo bɛsime ba yutune di kemeban.dali ya gunu vati lɛri ba bɛsi kemeban.9Ba wori keeban,yesu re yikere labɛ wɔ u ponde labɛ da nerime beya:"kɔginɛ gidi Dawuda budugi re.were re piri yuti re yire wo,dɔɔ biye u wɔ.kɔginɛ gidi yamba yire wo dode giyan takari kɔgiya rɛ." 10Yesu juwan Jerusalɛm,jagi fan dɔmemi.ba da bojume beya:"wuruwu n'garɛ bɔɔ wɔ?" 11Jamagi se ya: kelu yesu, u lii Nazarɛti."12Yesu jume yamba kɔgunɛ dore re.bere da yeki do ba yonwu dini,u diwume ba fan u koru dini.u pume wakiya lesiruwa wɔ kurububume yekiruwa rɛ tabali wɔ ba kudurudi re niyi. 13U gɔlu bɛra beya:"gi wanrari beya:'mi dore pagi kome be yamba jirɛ dore,doyari mii dame gɔ tɔgɔ jɔbɔ dɛruwa rɛ weke giyan." 14Buku dali wɔ nɛwɛ tiwu dii dali rɛ kɔgusu yesu re kule yamba kɔginɛ dore re,u pami bɛra julu.15Yesu da kawunɛ tɔgɔ gi keebɛ,sarika koluwa rɛ yutena wɔ sariya karisembawa nan ki keban,ba lugu biyo konyiriwa rɛ narigan kore yamba kɔginɛ dore re beya:"kɔginɛ gidi Dawuda budu gi re",ba bɛnɛ furume. 16kibɛgi,ba gɔlume yesu re beya:"n'nibɛ gɔlu keebɛ,nu luguyan kii la?"yesu tomebume bɛra beya:"nyewu.yari wo n'garɛ gɔla karibidan la beya:'n'petime kɔginɛ biyo konyiriwa wɔ yirɛ yonkuruwa rɛ nii ban'?" 17Kirɛ gɔla ponde,u lime jagi rɛ u va Bɛtani u va duwi dini.18Kirɛ tɛwujuwan jonjon niyi wo,yesu re nunɛ u wori jagi rɛ yasima mumuwu. 19U name waki ni kemebiye re kule,u kɔgusume gi kule,do u wo ka ka nan gi ban pɔruga vati dagi,kibɛgi ban u gɔlume ki waki girɛ beya:"n'da sume dutu."ki waki nigi kurumu ki giyan betiyan rɛ.20Karibiyobe nan ki keban,ba kawami parigajina.ba bojume yesu beya:"yaliwu n'garɛ waki kuru lese tiyan bɛ?" 21Yesu tomebume bɛ beya:"gongonnɛ mi gɔlume yala,muganri woga ya kan,do yari deyan mamaga fewu,mi da kee n'garɛ waki nire,yari da tige ki ban,do ya paya guru ya gɔlu n'garɛ tuturu re beya:'lii n'gege n'va jari sirɛ numu re,'pagi da. 22Yari pumega ka ke wo ka ke yamba jira wɔ muganri wɔ,yari paya nan kii.23Yesu jume yamba kɔginɛ dore re u sigidan labɛ karibidinɛ.u wo ba karibidinɛ ban,saraka koluwa rɛ yutena wɔ yahutuwa rɛ kɛbɔguwa kɔgusume u kule ba bojuwu beya:"guruma kere pe n'dee n'garɛ dema?wulɛ pan n'nan gi panga?" 24Yesu tomebume bɛ beya:"miyan bomejume yaritɔgɔ tiyan.yari panga mirɛ gi tome bari,kibɛgi guruma kere pe mi dee n'garɛ dema,miyan paa gɔlu ki yala.25Wulɛ keri Yuhana be u see labɛ numu re yamba la,ninge?"kibɛgi ban ba gɔlume jakan beya:"i gɔluga be yamba keruwu, u pawu gɔlu be do bikɛyi i wo muge giban? 26Do i gɔluga be nin nɛ keruwu,i wudugume jamagi rɛ see,nunuditia labɛ fan medemi beYuhana keluwu. 27Kirɛ yebanuwu ba tomebu yesu be beya:"yiri yan."yesu gɔlume bɛra beya:"guruma kere pe mi dee n'garɛ dema,miyan daki gɔlu yala."28Yesu gɔlume bɛra beya:"bika wo yalɛ jɛrɛn'garɛ tɔgɔ kan?biyo buwa nire da wo bɔɔ dali kan.u gɔlume doruwu re beya:'mi bibɔ,va tome da mi rezin dima gɔrɛ rɛ jɛgɛ.' 29U tomebume beya:'mi da vari.'do u lɔgusa,u vame. 30Baa wu gɔlume ki gɔla nige ti ya rɛ.wu tomebume beya:'mi wome,baa.'do u wo vari.31Bɛ nige re bɛnɛrɛ wulɛ da ba baa rɛ dige gɔɔ?"ba se beya:"doruwu yere."kibɛgi ban,yesu gɔlume bɛra beya:gongonnɛ yala be panga tena wakiya soguruwa wɔ kan saniyɛ. jiruwa paba ju yamba pɛri rɛ yalɛ yikere. 32Nunuditia Yuhana kume kemebiye kɛdɛ bulugu yala,yari wo muge gi ban,do panga tena wakiya soguruwa wɔ kan saniyɛ jiruwa mumi gi ban.33Seyan ja junɛ tere duku ya wɔ:minti dali rɛ wuyi rezin dima gɔrɛ u da yangiri u gidegi.u kume vɔme u wɔsugu rezin rɛ sɔrinɛ numu liyɛ giyan gi jɛrɛ dini,u man dore gi simɛ yeban.kirɛponde,u see ki dima gɔrɛ rɛ kariwa rezin kɔsuru duu ban u va jamana duku rɛ. 34Rezin rɛ biyɛ wakati kɔgusa,u kerime u tome bi be u va bɛ rezin kɔsuruwa kan u va rezin biyanri soge ba kan.35Do bɛ rezin kɔsuruwa mumi bɛ ba mawu dali ba gu dali,ba vagili tɔgɛ ti lusuri wo. 36Dima gɔrɛ ti kerime tomebiyo bere dikima bɔɔ bere va doru bɛ.ba mumi bɛ n'to ba mu doruwa yali bɛ. 37Ki fan rɛ ponde,dima gɔrɛ tikerime u sugo bibɔ wu,u se beya:"paba kɔgɔmi bibɔ wu mi.'38Do rezin kɔsuruwa nan u bibɔwu keban,ba gɔlume ja rɛ beya:'nan u kiyɛ takiruwu.kuwami i guwu,ki daga,u kiyɛ pagi da yilɛ yan nɛ.' 39Ba mumi u bibɔwu ba kɔɔ dima gɔrɛ rɛ ponde ba gu.40Dima gɔrɛ ti kume,u pawu da bika n'garɛ rezin kɔsuruwa rɛ?" 41Ba tomubume beya:"u pawu da ni laa jɔbesirirɛ guwɛ jɔbɔlɛ parigijina,u se rezin dima gɔrɛ rɛ kariwa nin duku ban,bere paba pan u rezin biyanri wura gi bitin wakati ban."42Kirɛ ponde,yesu gɔlume bɛra beya:"yari wo gi karibidan yamba sɛwɛ rɛ beya:'dore manriwa kayan luko keban bɛ,kirɛ da dore re dime tude luko kere lɔyan nɛ.sime,yamba da kii.kawunɛ gɔ ya sere.' "43Yesu se beya:"kirɛ pan,migɔlu yala be yamba pɛri pagi soge ya kan gi pan budu duku rɛ kere pagi da biyo ki pɛri malari rɛ. [ 44Nin we jariga ki luko ban,wuti pawu gunu.ki luko jariga nin we ban,pagi yontonge u ti.]"45Sarika koluwa rɛ yutena wɔ farisiewa luga yesu re tere gi,bɛ sulume be bɛ banu u gɔlu. 46Kibɛgi ban,ba da pumi u mugɛ mandigan,do ba wudugume jamagi rɛ see,nunuditia bɛ da simi yesu kelu re sɛrɛ.
Chapter 22

1Yesu gɔlume tere duku u junɛ seruwa rɛ duruban beya: 2"Dode wara rɛ pɛri mɔru kee,nagi.pɛ dali rɛ peti furu jimo u bibɔ rɛ. 3U kerime u bɔgusiri ba va gɔlu labɛ be ukome bɛrɛ be ba kuwame furu jimo re,bɛ wo tɛri ba ku.4U kerime bɔgusi dipa u gɔlu bɛrɛ beya:'varame gɔlu bere kome bɛrɛ be mi jimo peta wanni gi jɔku.mi nonluga wɔ a bɛgɛdi kere kɔme tɔnɔ fan guwa.ka ka fan peta.kuwame furu jimo re.5Do labɛ be ba kome bɛ wo gi kaka se tome ne,ba va ba piyi kee da.duu va u wan rɛ,du va yaka. 6Bere tige bɛ mumi pɛwu rɛ bɔgusiri ba jime fo ba gu bɛ. 7Ki daa,pɛwu rɛ bɛnɛfurume,u seme u koma kɛluwa ba va bɛ laa guriwa fan gu do ba furu ba jagi.8Kirɛ ponde,u gɔlume u bɔgusiri re beya:"furu jimo peta,do bere kome bɛ wo jɛme gɔ. 9Varame veruwa rɛ tuse giyan rɛ.ya nan nin we wo nin we dini,kuwame bɛ fan wɔ jimo re giyan rɛ.' 10Bɔgusiri vame veruwa tisigiyan rɛ.ba nan laa be dini,kɛdɛ kusu jɔbɔ ban,ba dɛnime bɛ fo furu jimo re giyan suu jimo jiruwa wɔ.11"Ki daa,pɛwu jume u sime bɛɛ,u name bɔɔ dali dini u wo furugi reyutu gi se. 12U se beya:' mi dɔɔ nu jume n'gege yali?'wu bɔɔ wu wo kaka tomebu.13Kibɛgi ban,pɛwu gɔlume u tome biyo bere beya:'diyanme u see wɔ u nusiya kɔ salɛ kariwuti re.jewu do yiri kuwe pagi gidi dini. 14Bogo komi,do gɔrari wo diki."15Kibɛgi ban farisiewa vame ja nan nbe paba muge yesu u sugo nii gɔla kan. 16Ba kerime ba karibi dali wɔ erɔde rɛ nini dali ba va gɔlu yesu re beya:"karisemba,yiri yi be gɔnɛ tiwu n'wɔ.nu keribidemi labɛ yamba keme re gi pomesu.nu wuduguyan nin ka ka see,nunuditia nin fan jɛme n'sere. 17Nu lɔgusume bika n'garɛ tɔgɔ rɛ?gi jɛme i won fadugu Romɛ pɛwu rɛ la,la go jɛme?"18Yesu da sulume ba jɔbɔri,u gɔlume bɛra beya:"gɔla ninige tena,bika yebanu yari piyi mi nii? 19Yari wonyi fadugi wakiya kee wo bɛ,bulugame gi duku mirɛ."ba bulugume wankiya rɛ pire tiyan.20Yesu bojume bɛ beya:"wulɛ jilime do u wanrari rɛ wo giban?" 21Ba tomebume beya:"Romɛ pɛwu yere."kibɛgi ban yesu gɔlume bra beya:"wuwanme pɛwu rɛ angi pɛwu rɛ,ya pan yamba yangi yamba rɛ." 22Ba lugu ki tome bari keeban,ba kawami parigajina.ba pɔru ba duwu dini.23Sadusiewa da gɔlume be tipa da wɔɔ.ki dɛɛ susugo dɛwuyan,ba dali vame yesu boju 24Beya:"karisemba,Musa se be bɔɔ dali tiwuga do u wo biyi nan,u babi furudomi wu konwu u nan budu wu bɔɔ were tiwu bɛrɛ.25Baa biyo nimepi re da wo yiri kan n'gege.doruwu furudomi kon,u wo bii nan do u tiwu u du konwu u kewu bii bɔɔ rɛ. 26Baa biyo buwa niige ti wɔ tɔɔgɛ ti ya yangi dame bɛru.fo gi va dɔɔgu nimepi ge ti ban. 27Ba fan rɛ tiwɛ ponde, wu konwu ya tiwumi. 28Tipa wɛɛ dɛwuyan, wu konwu pawu da wulɛ yan nɛ,do ba fan furudo muu.29Yesu tomebume bɛ beya:"yari larime,nunuditia yari wo yamba sɛwɛ rɛ gɔla famidan,yari wo yamba guruma ya sulu. 30Tipa wɔga,bɔɔ da kon furudo,kon da pan bɔɔ rɛ barari,do ba fan paba da n'too dode wara rɛ malɛkɛdi yere.31Tiwu wɛɛ tɔgɔ kan,yamba gɔlu kee yari wo ki sulu la?u see beya:" 32Mi dame Ibrahima yamba rɛ,Isaka yamba do Yakuba yamba rɛ.yamba wo da tipa yamba rɛ,woyandi tena yamba. 33Jamagi luga kii gɔla keban,ba kawami u kiri gon girɛ.34Farisienwa luga be Yesu jɔkume gɔla Sadusienwa rɛ nii ban,ba nunume ba va jaa dɛni. 35Ba nin tiyan,sariya karisembawu,wu da pumemi Yesu re nii,u bojume beya: 36"Kerisemba,sariya rɛ keregan gɔla kere re bɔɔ gi dipa?37Yesu tomebume wura beya:"kɔgɔ n'ɲuti n'bɛnɛse fan wɔ,n'wuzugo fan wɔ do n'lɔgusɛfan wɔ. 38Kii kerigan gɔla yere gi fan rɛ doru do gi fan rɛ kɔɔ.39Gi nige re yana mɔrumegi be pii n'duu n'too n'sugowu. 40Sariya wɔ keluwa rɛ karigon girɛ lorari wo kii kerigan gɔla niige ban.41Farisienwa rɛ dɛnari wo jaakan keban Yesu bojume bɛɛ beya: 42"Bikayi yari lɔgusu soguru re tɔgɔ kan?wulɛ budugi?" ba tomebume wura beya:"Dawuda budugi.43Yesu gɔlume bra beya:"bika yemebanu Dawuda komu be ɲuti wuzugo kɛdɛ panga rɛ?nunuditiaDawuda see beya: 44'ɲuti gɔlume mi ɲuti re beya:gidi mi nuu julu kan fo mi da n'zɔgu wɔ n'nɛwɛ pɛlɛ giyan'.45Dawuda komega soguru be ɲuti,wu dame Dawuda budu re yali? 46Ba ka-ka wo guru ba tomebu Yesu baa gɔla betiyan wɔ.kii dɛɛ pɔru yali nin ka-ka wo bɛkulu nan u boju Yesu ka-ka wɔɔ dutu
Chapter 23

1Kirɛ pɔnde Yesu gɔlume u karimebiyobe wɔ jamagi kan. 2U seya:" n'karibidemi laabɛ Musa sariya wɔ, ki dame sariya karsambabɛ do Farisiɛnna tome nɛ. 3Kirɛ yimeban, ba gɔlu ke yalɛ, yari baame ba gɔla some ya dagi, do sariya baame ba tɔgɔ dari korusu. Nunuditiya Baribidém laabɛ yali bɛɛ ba sugo deyame gi.4Ba seme jilɛ kɔw nɛn nɛ yine. Do ba tɛriyame ba se ba nube tiyan digan ki jilɛ rɛ takɛ rɛ. 5Ba deme ba tɔgɔ dari budayali do ba na semise laabɛ kan. kirɛ yimeban ba werime ba tile ban ba nuwɔ ba nagidame ba yutunedi.6Jimo kɔgiya gindɛ giyan kiɛdɛ do Yamba kɔginɛ dore jɛrɛ yikere gindɛ wo bɛra yimeban. 7Laabɛ gɔlu bɛ jeriya rɛ, ba kome bɛ karsamba, kiya wo bɛra kiɛdɛ.8Yari mi yari baame du ba kome yari karsamba, nunuditiya karsamba biye tiyan wo i yine, yari fan dame baabiyo re. 9Yari baame tigan biye re nɛn ka-ka kome be yalɛ baa, nunuditiya ba tiyan wo ya kan, we wo dɔnde wara rɛ. 10Baame du ba kome yari be ɲuti, nunuditiya ɲuti biye tiyan wo i kan we da somuru re.11Lalɛ bɛnɛrɛ nɛn kɔw pa u da tome biye re. 12We keki u sugo, pa u tisi, we tisi u sugo pa u na yu takɛ.13Bɔnɔn wo sariya karsamba bɛ wɔ, Farisiɛw na do kore ninitena wɔ, nunuditiya yari somemi yari kerime dɔnde wara rɛ laabɛ yikere. Yari sugo da ju, do be pii ba ju yari leleme bɛ. 14Bɔnɔn wo yari sariya karsamba bɛ wɔ, Farisiɛnw na do kore ninitena wɔ, nunuditiya yari somemi kanw be bara rɛ tiwu rɛ tisi, kirɛ pɔnde ya va bome Yamba zira giyan rɛ ya da ya sugo wɔ laa kɛdiya laabɛ yikere kirɛ yimebanu ya bɔdugi pa gi da kakata. 15Bɔnɔn wo yari sariya karsamba bɛ wɔ, Farisiɛnw na do gɔla ninitena wɔ, nunuditiya yari pumemi karimebiyi tiganbiye wɔ sirɛ numu ban. Yari naga wu, yari pa ya jime wu fo u zɛme lewu dore wɔ gi da gi bɔ yari lese nii.16Bɔnɔn wo yari sariya karsamba bɛ, do Farisiɛnw na wɔ. Ya wo n'to butuwa pɛti butuwa. nɛn sega u nii Yambadore wɔ ka-ka dagi ki wɔ, do u sega u nii Yambadore do sanume wɔ ki zɛme gi some. 17Butuwa do be pu gɛrima wɔ, sanume Yambadore zɛrɛ wo kiɛdɛ kɔkɔ nunuditiya go Yamba dore zɛrɛ budayali do gi da tome Yamba rɛ.18Yari gɔlume ditiya be nɛn sega u nii saragakore giyan wɔ, ka-ka dagi ki wɔ. Do u sega u nii saragakolu re saraga wɔ, gi zɛme be gi some. 19Butuwa ke girɛ bɔ! saraga wala saragakolu we dee saraga ka kiɛdɛ.20Wani we see u nii saragakore giyan wɔ, u seme u nii saragakolu wɔ u tisi fan wɔ. 21Wee see u nii Yambadore wɔ, u seme u nii Yambadore wɔ, do wee giɲdi Yambadore zɛrɛ. 22Wee see u nii dɔnde wara wɔ, Yamba pɛgogi wɔ do wee gindi dini.23Bɔnɔn wo yari sariya sariya karsamba bɛ wɔ, Farsiɛnw na do gɔla ninitena wɔ, nunuditiya yari korume tisi kɔnyilɛ yaka, nanayi, lereme, do kumɛn. Do kerigan gɔla zɛrɛ tɔgɔ kɔ tetanyane, yamasɔgɔ, muganri yari duki dini. Yari zɛme be ya da n'ni tɔgɔ kɔgiya ya kussu n'ni tisi kɔnyiri ban. 24Nii muguruwa butuwa, yari sisime ya yuyɛ numu ya koru juyi gi kan, do yari liri yugundi.25Bɔnɔn wo yari sariya karsamba bɛ wɔ, Farisiɛnw na do kore ninitena wɔ. Yari seemi numu luko do tasa rɛ, nunuditiya gi zɛrɛ sori ya tɔgɔ dari wɔ, bunori do gi vɔn zɔmbɔ. 26Farisiɛn senariti, same wogu re zɛrɛ dɔme ki daga gi pome ya pa gi li.27Bɔnɔn wo yari sariya karsamba bɛ wɔ, Farisiɛnw na do kore ninitena wɔ. Gi mɔrume vɔme wɔsigari. Gi pome wo kiɛdɛ, do tiwu kugisi do tisi yɔnrari wo gi zɛrɛ. 28Ya-ya wo bɛru yalɛ pome ban ya dame nɛn kiɛdɛ rɛ laabɛ sere, do ya bɛnɛse sume gɔla nini do tɔgɔ zɔmbɔ wɔ.29Bɔnɔn wo yari sariya karsamba bɛ wɔ, Farisiɛnw na do gɔla ninitena wɔ, yari wɔsugume vɔme kiɛdɛ keluwa rɛ, yari wɔsugume laa terina bɛ vɔme. 30Yari gɔlume be yari da wogan ya turuwa bɛ weé re yari da-da bɛ kusu kelu re guwɛ wɔ. 31Kirɛ zɛrɛ yari deme kaseti ya sugo tɔgɔ wɔ be yari dame keluwa guwɛ bɔdu re.32Wanɛ yari varame yikere.Yalɛ turuwa bɛ mume ke re nii ya surome gi. 33Dome kurusibiyo, yari pa ya guru ya some ya sugon Yohana wɔ yali?34Kirɛ yimebanu mi pa a keri keluwa, do laa sogumari tenan, do laa be karbidame ya kan. Yari pa ya gu dali do ya pɛki bɛ danw ban, ya mawu dali vusɛ wɔ ya Yamba kɔginɛdore re, ya dulu ba nɔmɛ ya jime bɛ jaa do jaa rɛ. 35Nunuditiya nɛn terina gɛrima ke kuru tiganbiye ban, kirɛ hakɛ kuru ya ban, Abɛl terina gɛrima fo gi va dɔngu Baraki biyibɔn Zakari re gɛrima ban, yari gu we Yamba kɔginɛnɛdore re do saragakore giyan bɛnɛ rɛ. 36Gɔnɛ mi gɔlume yalɛ be, ki guwɛ fan gɛme be gi wɔn buka wɔ, ki pa gi kuru dutu rɛ laa ban.37Jerusalɛm, Jerusalɛm, nu we guyi keluwa, n'vagili Yamba kelubiyo lusi wo n'gu bɛ, mi da piime n'laabɛ a dɛni lese bɔngo n'to kuruye dɛni gi biyo gi gɛngɛ lere yali bɛɛ do yari wo tɛri. 38Nangi, yalɛ dore kɔmborogi pa gi time yala. 39Gɔnɛ mi gɔlume yalɛ beya, wani yari da mi na dutu n'ge wo yari pa ya gɔlu be we piri ɲuti re yire wɔ, u dame dɔw biyire.
Chapter 24

1Yesu lime Yamba kɔginɛdore re. U sigan pɔru u karimebiyobe kɔgusume u kule ba bugulu dore do gi mayɛ tɔgɔ wura. 2Yesu dume u kore beya:" ya se wo gi fan ban la? gɔnɛ mi gɔlume yalɛ be be wɔme ka-ka da time ja kan gi fan pa gi jari."3Yesu sigan da wo Oliviye tunturugi ban, u karimebiyobe kɔgusume u kule ba mumo, ba gɔlu wura beya:" n'da ki tɔgɔ gi rɛ wankati gɔlu yila la? ke pa gi da u kunɛ kaseti re, do diniɲɔngi re zɛnjirɛ kaseti?" 4Yesu tombume beya sigame ya sugo do nɛn ka-ka bu yari lari. 5Laa bɔngo pirime mi yire wo ba gɔlu be ba sugo dame somuru re , pa ba lari laa bɔngo.6Yari pa ya lugu koma kɔnyiri, ya lugu koma gugunɛ. Yalɛ tɛlimɛ baame yansi. ki tɔgɔdi dame wajibi, do ki wo da zɛnjirɛ dɔme. 7Budu duku pa jime budu duku rɛ yimeban, pɛɛ pa u jime pɛɛ duku rɛ yimeban, yasima do tiganbiye siyori pa gi da giyan bɔngo re. 8Ki fan dame jimolɛ nii mugɛ rɛ, n'to kɔn vɛme kɛrigan jime u ban.9Kirɛ zɛrɛ laabɛ pa ba se yari nuure, ba jime yari, ba gu yari, budu fan pa gi mume yari zɔma mi yire yimeban. 10Ki wankati rɛ laa bɔngo pa ba du ba muganri,pa ba mume ja zɛrɛ, ba da ja zambu. 11Keluwa kimatuluwa bɔngo pa ba jime, pa ba lari laa bɔngo.12Tɔgɔ zɔmbɔ bɔngo pa gi da giyan bɔngo re, fo laa bɔngo piima pa gi juru. 13Do we pa u da bɛntɔsiri gi dɔngu zɛnjirɛ ban pa u na somé. 14N'gi kiwari yine nɛ waju pa gi da diniyogi re giyan fan dɔnde wara rɛ pɛrirɛ tɔgɔ rɛ gi da budu re kaseti re. Kirɛ pɔnde zɛnjirɛ pa gi dɔngu15Ka kee harbudame, ke se nɛnima kelu Daniɛl gɔlu kere tɔgɔ rɛ mii, yari pa ya na gi zirigɛ giyan kiɛdɛ rɛ.(wee keribideme n'gi, ya fan sulame gi.) 16Ki ban Jude jamana rɛ laabɛ vossi va tunturun giyan rɛ. 17Nɛn we wo u dore yine bu tisi u ju zɛrɛ u pɛri u wodi. 18Nɛn we wo wan rɛ, bu nunu u kaki u yutu.19Kɔn wee tomekɔmboro do we peme yirima u biyi re pa u jime kirɛ diyɔnyame kiɛdɛ! 20Zirame Yamba be yalɛ saa buda wari wala wujugodiyɛ wankati ban. 21Nunuditiya ki wankati rɛ jimori pa gi da gi bɔ jimori fan fo diniɲogi rɛ nii mugɛ fo zɛngɛ. Ki jimori rɛ du da-da dutu abada. 22Yamba da wogame diyɛ koru ki diyɛ rɛ zɛrɛ, nɛn ka-ka da-da somé na, do u korume diyɛ u laa gɔrari rɛ yimeban.23Nɛn du gɔluga yalɛ ki wankati rɛ be, name ɲuti n'ge wala nawu n'ge kan, ya baame gi some. 24Nunuditiya ɲuti kimatuluwa do keluuwa kimatuluwa pa babjime. Pa ba da kaseti do tɔgɔ kawunɛ budayali do ba lari laabɛ. Ba da bugame guru ba lari Yamba gɔru laa beé, ba da ba dagi. 25Mimi seyame ya yiri ban.26Do nɛn du gɔluga yalɛ be nawu, u wo pɔrɔ yari baame vari wala du gɔluga yalɛ be,nawu u wo dore zɛrɛ n'ge, wala yari baame mume gi ban. 27Duwa mukari niime gi li bumɛ do koku yali bɛɛ nɛn nɛ biyibɔ kunɛ pa gi da bɛru. 28Ka tiwu pa gi da giyan ke re duba pa gi tisi dini.29Ki diyɛ rɛ jimolɛ pɔnde, ki giyan tiyan rɛ wé pa gi bini, karigi da porugan da, karibiyo pa gi li dɔnde gi kuru, dɔnde wara rɛ kawunɛ tisi pa gi siyi.30Ki bame nɛn nɛ biyibɔ kaseti pa gi na dɔnde wara ban. Budu ke wo tiganbiye ban fan pa gi ja. Pa ba na nɛn nɛ biyibɔ wara ban panga do nɔmɛ kiɛdɛ wɔ. 31Nɛn nɛ biyibɔ pa u keri u mɛlɛkɛ wuriye kore kɔw wɔ, ki pa gi dɛni u gɔru bee giyan tiyan rɛ diniɲɔngi re fɔmbo nansigɛ rɛ gi mume gi ni tiyan ban fo gi va dɔngu diniɲɔngi rɛ nɔmɛ duku.32Mandigan dukugi n'giwɔ waki nire tɔgɔ wɔ. Gi lumkusi sigidina suye, ya yi be wé kugusa. 33Kirɛ zɛrɛ yari nagagi ke ban, sulame be u kɔgusa u donga niban dingan.34Gɔnɛ mi gɔlume yalɛ be, laa be woyandi ba fan da tiwu n'ge wɔ gi nisuru. 35Dɔnde wara do tiganbiye pa gi pɔru do mi gɔla da pɔru abada.36Do nɛn ka-ka yame gi diyɛ, hali dɔnde wara rɛ mɛlɛkɛ yame, Yamba biyibɔ yame fo baa biyetiyan yi gi diyɛ.37Tɔgɔ ke da dee Nufu re wankati ban, fan pa gi da nɛn nɛ biyibɔ kunɛ diyɔnyan ya. 38N'ge wɔ duwa numu kɔgi pa gi ku, laabɛ da jiime ba yuyi, ba furudome kanw, ba see ba biyo furu, fo Nufu ju kokura diyɔnyan ke. 39Ba lɔngusuyame ka-ka rɛ fo duwa numu kɔgi ku diyɔnyan ke gi pɔru ba fan wɔ. Nɛn nɛ biyibɔ pa u ku diyɔnyan ke pa gi da bɛru.40Ki ban, buwa nii pa gi mii wan rɛ, tiyan pa u mume do tiyan time. 41Kanw nii pa gi mii ja kan nɔme ban tiyan pa u mume do tiyan time. 42Kirɛ yimeban tigame ya sé ban, nunuditiya nɛn ka-ka yame ɲuti re kunɛ diyɛ.43Yari yi be doreti yigan buno kunɛ ɲii wo, pa u time u sé ban budayali do u dore re nii bugunu. 44Kirɛ yimeban ya-ya tigame ya sé ban, nunuditiya yari wo mandame be nɛn nɛ biyibɔ piri diyɛ ke ki banu u piri.45Bɔka muguruti , sogumariti we u ɲuti see butuwa fan rɛ yikere, u koru ba jimo tɔgɔ yuko ki wankati korari rɛ dame wulɛ? 46Wu bɔka we u ɲuti re kunɛ pa gi mi u de bɛru, u daa dɔw biyi re. 47Gɔnɛ mi gɔlume yalɛ be u ɲuti pa u se wu bɔka u nure tisi fan rɛ yikere.48Do wu bɔka zɔmbuga,pa ba mandame be ba ɲuti pa u bome dini. 49Pa ba sigidame ba mewu ja, ba jii do ba yuyi sima yuriwa kan. 50Do wu bɔka sigiyame u sere ke ban. 51pa u nɛni wu bɔka u pame u tere gɔla ninitena rɛ,jewu do yiri kunwé pa gi da dini.
Chapter 25

1Donde wara rɛ pɛri pa gi mɔnrun kambiyo fiɲo. Ba da takime ba lampan ba va kon duru baraw tusu. 2Do nɔngɛ da kɔmiɲan sogumari do nɔngɛ da kɔnmi sogumari. 3kɔmiɲaa sogumari tena takime ba lampan ba wo nuwan taki. 4Do sogumari tena takime lampan do ba taki nuwan.5Kon duru baraw boma ba duɲime. 6Tɛwbɛnɛ wɔn narigan kore li be ya: «Nan kon duru baraw piri varame u tusu.»7Ki ban kambiyo fiɲoge zinmi ba peti ba lampan. 8Kɔmiɲan sogumari tena se sogumari tena rɛn be ya: «Pagan yiri nuwan fiɲɔw be i lampan piinmi gi tiwu.» 9Sogumari tena tonbume be ya: «Ayi, ke wo i kan gi da yiri dɔngu varami nuwan yaka giɲa rɛn ya va yɛw.10Ba va nuwan yɛw keeban, kon duru baraw kunmi, kambiyobe be peti bɛ zunme kon duru dore re u kan nii sɔgɔn. 11Kirɛ ponde kambiyobe kunme nari be ya: «Ɲuti, ɲuti, kɔru nii.» 12Do kon duru baraw tonbume be ya: «Gɔn-gɔnɛ mi ɲan yari.» 13Kirɛ ye banun tigan ya se ban nunditiya yari yan gi dɛ wɔɔ gi wankati.14Gi pa gi da nto bɔ duku rɛ piin u va zamana duku rɛ u konmi u bosiri u se u nu rɛn tisiri re karuwa ba ban. 15U panmi tiɲa rɛn wakiya nɔn, u pan tiɲa rɛn wakiya nii do u pan tiɲa rɛn wakiri, ba fan rɛn yan panmi bɛra gi mali ba panga wɔ, kirɛ ponde u pɔrume. 16Ki ban, wakiya nɔngɛ ti vame yaka se u na nɔn duku.17Niige ti ya vame yaka se u na nii duku. 18Wakiri gi ti vame vɔme kuu u se u ɲuti re kɛsɛri.19Kirɛ ponde ɲuti kunmi ba koru gi yiko. 20Nɔngɛ ti kɔgusumi nɔngɛ wɔ u se ya: «Mi ɲuti nɔngɛ ke re karuwa nse a ban bɛ a name nɔn duku rɛ ɲɔdu, nangi.» 21U ɲuti se wura be ya: «Gi da kɛndɛ, muganri ti! ndame muganri tɔgɔ fiɲɔw rɛn pa se ka kɔɔ rɛ karuwa nban. Kunɛ i da bɛnyindiri za kan.22Niige ti danbanmi u ɲuti, do u se ya: «Ɲuti, npanmi mi rɛn wakiya nii; nangi, a name wakiya nii a kusu. 23U ɲuti se wura be ya: «Ndame muganri tɔgɔ fiɲɔw rɛn, pa se ka kɔɔ rɛ karuwa nban, kunɛ i da bɛnyindiri za kan.24Kirɛ ponde, wakiri gi ti danbanme u ɲuti, do u se ya: «Ɲuti mi ɲi ntɔgɔ wo kakata, ndeeme gɛri ziiw nwo du. Nwo misi ziiw nmɔnrun simo. 25A wundugume nun kigi a va kɛsɛri feki tigan rɛn. nan nkɛsɛri.26Do u ɲuti se wura be ya: «Bɔka zɔmbɔ, dɛmbɔ, nɲigame be mi deeme gɛri ziiw a wo du, do a mɔnrun ziiw a wo misi. 27Nda wome a kɛsɛri se banki rɛ ki wɔ a pa mii a kɛsɛri da ɲɔdu.28Sogan ki kɛsɛri u kan ya pan fiɲɔge ti re. 29Ka wo we nu nu rɛn, pa ba pan wura duku ba kusu u nu rɛn yangi ban, u pa u va yikere. Do kaaka ton we re nu rɛn, ba fiɲɔwgi ke wo u kan bɛ pa gi son u kan. 30Kɔwane nni bɔka zɔmbɔw salɛ karwuti le zew wo niidome pa gi da nni.31Nɛn nɛ biibɔ pirigo nɔmɛ kɛndɛ wɔɔ u malɛkidi fan, u pirime gindi u pɛ go kɛndɛ gi ban. 32Budu gi fan pa gi dɛni u yikere. Pa u kɔgulu bɛ u koru za kan nto bɛgɛn nɔnlu kɔgulu u petiri wo u bunii za kan yali bɛ. 33U pa u se petiri u zulu kan, do bunii u guwa kan.34Ki wɔ pɛw pa u gɔlu u zulu tena kan: «Kunwan mi ba rɛ dɔ biyobe, kunwan zun pɛri rɛ ke peti yala, fo diniɲo gi re wɔsugɛ ban. 35Nunditiya, yasma munme mi do ya panmi miran zimo; numu kurume munme mi do ya panmi miran numu; da veriw a wɔ, do ya bɔlume mi. 36Da pɛtɛ gi a ban, ya korume mi pɛtɛ; a da ton kɛndɛ do ya bɔrume mi; a da wo kasu rɛ do ya kunme sime miran37Laa ternuwan pa ba tombu be ya: «Ɲuti, turugaw yiri na nun yasma nban do i pan na zimo? Wala numu kurume nban do i pan na numu? 38Do turugaw yiri na nveriyan do i bɔlu nun? Wala pɛtɛ nban, do i koru npɛtɛ? 39Do turugaw yiri na nun vema nban, wala kasu rɛ, do i kun sime nna? 40Do pɛw pa u tombu be ya: «Gɔn-gɔnɛ a gɔlume yala be ba ya dame ki mi babii fiɲɔw rɛ, mi sugo rew ya da ki.41Kirɛ ponde u pa u gɔlu u guwa kan tena rɛn be ya: «Kɔglan ya sugo mi ban, mɛrnarunwan varame lew ke kɔmiɲan zɔkɛ bɛ rɛ. Ke peti suntana wɔn u malɛki rɛ ye ban. 42Nunditiya yasma munme mi, do ya wo miran zimo pan; numu kurume munme mi do ya wo miran numu pan; 43da veriw a wɔ, do ya wo mi bɔlu; da pɛtɛ gi a ban ya wo a pɛtɛ koru; a da ton kɛndɛ do kasu gi rɛ ya wo kun sime miran.»44Biya pa ba tombu be ya: «Ɲuti, turugaw yiri na nun yasma nban, wala nveriyan, wala pɛtɛ nban, wala nton kɛndɛ, wala kasu rɛ, do yiri wo nun kusu?» 45Pɛw pa u tombu be ya: «Gɔn-gɔnɛ a gɔlume yala be ke ya wo da mi babii fiɲɔw rɛn bɛ mi sugo rew ya wo gi da.» 46«Bɛ pa ba va zimori ke kɔmiɲan zɔkɛ rɛ. Do laa ternuwan pa ba va woyan ke kɔmiɲan zɔkɛ rɛ.»
Chapter 26

1Yesu zɔku ki gɔla ban keeban, u gɔlume u karimbiyobe re be ya: 2«Ya ɲi be daa nii rɛn tin do pâki dɔngu, do nɛn nɛ biibɔ pa u zun nu rɛn do ba pɛki u dan ban.»3Ki wankati ban sarga koluwa rɛ ɲuti wɔn yahutu rɛ cɛmbɔgɔwa dɛnime za Kayifɛ rɛ mɛnun. 4Ba gɔlume be ba pa ba mun Yesu ba gu. 5Ba se ya: «Gi bu da fɛti rɛ wankati ban, bu da yali nɔma bu zin zamagi rɛ zɛrɛ.»6Yesu da wo Betani Simɔn girimaw rɛ mɛnun, 7kon tiɲa dɔngu u kule u veko be kɛndɛ wɔ, gi da sume nuwan lume kɛndɛ yeti kakata wɔ. U konw tirime ki nuwan Yesu re ɲine do u wo zimo ban. 8Karimbiyobe na ki keeban, gi furume ba bɛnɛ ba se ya: «Gi nɛnima wɔsugume bika?» 9Ki nuwan lume kɛndɛ gi da gurume gi yeki gi na kɛsɛri kɔ do gi pan kanɛ tena rɛn.10Yesu sula ki u se ya: «Bikɛyi ya nɛni nni kon rɛ bɛnɛ? U da ke bɛ, gi wo kɛndɛ dɛ. 11Kanɛ tena pa ba tin ya bɛnɛ rɛn su fan, do mi da tin ya bɛnɛ rɛn su fan.12U tiro nni nuwan mi ban bɛ, u dame gi budayali mi tuna da kɛndɛ. 13Gɔn-gɔnɛ a pa gɔlu yala, giɲa fan, ngara kiwari yin pa gi gɔlu diniɲo gi re zɛrɛ fan, nni konw da ke bɛ ya pa gi gɔlu gi tisi laabɛ tɛlimɛ gira.»14Karimbiyobe tiɲa we yire Juda Isikariɔti, vame sarga koluwa rɛ ɲuti kan 15do u se ya: «Bikɛyi ya pa ya pan miran do a se Yesu ya nu rɛn?» Ba panmi wura wakiya fisitɔɔ. 16Ki wankati ban, Juda punmi mandigan ke u pa u da do u na Yesu u se ba nu rɛn.17Buri ke wo bame bɛ rɛ dɛ dorugi rɛ wɔnɲan, Yesu re karimbiyobe kɔgusume u kule ba bonzu u be ya: «Zii wu npin be i petame nna Pâki rɛ zimo?» 18U tonbume be ya: «Varame gɔlu bɔ dali kan zaagi rɛ ya gɔlu wura be ya: «A wankati dɔngume mi wɔn a karimbiyobe pɛ i kun Pâki rɛ zimo zi nmɛnun.» 19Karimbiyobe dame ke Yesu gɔlu bɛra bɛ, do ba peti rɛ zimo.20Nɲi dime keeban, Yesu wo u karimbiyobe gindime tabali ban. 21Ba zii keeban u se ya: « Gɔn-gɔnɛ a pa gɔlu yala, ya bɛnɛ rɛn nɛn tiɲa pa u se mi nu. 22Ba bɛnɛ nɛnime tentan, ba fan tintiɲa singdanmi ba bonzu Yesu be ya: «Miwun la?»23U tonbume be ya: «We se u nu mi kan wongu re, u rɛ pa u se mi nu. 24Nɛn nɛ biibɔ pa u va tiwu nto gi wanri u tɔgɔ kan yali bɛ; do nɛn we se nɛn nɛ biibɔ nu, bɔnɔ wo u ti re! U bɔw da wogame luru gi zin da bɔ wura.» 25Juda we da pin wu se nu bɛ se ya: «Ɲuti miwun la?» U tonbume be ya: «Ngɔlume gi nsugo re.»26Ba wo zimo ban keban, Yesu takime Buri, u se barka Yamba rɛ, do u gunu gi u pan u karimbiyobe re do u se ya: «Takame ya zi, mi tuna nɛmɛ ngi wɔ.»27U takime numu luko u se barka Yamba rɛ, do u se ya: «Ya fan ɲunwanme, 28mi gɛrima, Yamba ni seari rɛ gɛrima ke kuru zunufu yafenɛ ye ban. 29Do mi gɔlume yala, be a da rɛzɛn numu ɲun dutu, fo dɛ ke a pa ɲun gi ya kan a ba rɛ pɛri rɛ.»30Yamba kɔgnɛ nuna rɛ ponde, ba vame oliviye tunturun gi ɲine. 31Do Yesu se bɛra be ya: «Zɛngɛ nɲi won, ya fan pa ya sesi ya du mi, nto gi wanri yali bɛ, 'pa ba gu peti nɔnluw, petiri fan pa gi sɛyi.’ 32Do mi wɔga keban, a pa dangdan yari Galile.»33Piɛri takime gɔla be ya: «Ba ba fan sesiga ba du nun, mi da sesi a du nun lɛlɛyi.» 34Yesu se wuranbe ya: «Gɔn-gɔnɛ a pa gɔlu nna, nni ɲi won, kuruye se gi za zi, npan ngɔlu lese tɔɔ be nɲan mi.» 35Do piɛri se wura be ya: «Ba a pa tiwu nkan, mi da gɔlu be a ɲan nun fewu.» Karimbiyobe fan ya se bɛru.36Kirɛ ponde Yesu wo u karimbiyobe vame giɲa duku rɛ, ke yire Jetisemanɛ. Do u se bɛra be ya: «Gindami nge, a pa va Yamba ziri ngekan.» 37U vame piɛri wɔ zebede biyo niige wo. Bɛnɛ nɛnima name u, u bɛnɛ da nɛnime kɔkɔ. 38U se bɛra be ya: «A bɛnɛ zimori fo a pin a tiwu, tingani nge i duɲi i se re za wɔ.»39U vame yikere u zari tingan rɛn u ziri Yamba be ya: «Mi ba Yamba gi guruga gi de, tosu ngara zimori mi ban, do mi dingɔ bu da fo nnɛ dingɔ. 40U nunume u kun mi karimbiyobe duɲi, U se Piɛri rɛ be ya: «Ya wo guru ya tin ya se ban mi kan lɛrɛ tiɲa dingan? 41Tingan ya se ban ya ziri Yamba, budayali ya bu zun kɔrɔ kore re. Nɛn nɛ wunzugon tɛrari, do tuna nɛmɛ rɛn panga wo fiɲɔw.»42U boro vame yikere lese nii ɲana u ziri Yamba be ya: «Mi ba Yamba, ngara zimori guruga gi tosu mi ban, nnɛ dingɔ da.» 43U boro nunume u kun mi ba duɲi, zimori rɛn ye ban. 44U boro lime ba kule u va Yamba ziri lese tɔɔ ɲana, u boro gɔlu ki gɔla be tiɲa.45Yesu nunume u kun gɔlu u karimbiyobe re ya: «Yari boro duɲime? Nangi, wankati dɔnga. Nɛn nɛ biibɔ pa u zun zunufu dɛuwa rɛ nu re. 46zinganmi, i vari, nɛnu we pa u se mi nu re bɛ dɔnga u zɔku.47Kebanun u ki gɔla, Juda, karimbiyobe tiɲa dɔnga. U kunme zama kɔ wɔ, ba li sarga koluwa re ɲuti wo yahutu re cɛmbɔgɔwa kan. 48Juda we pin Yesu u se nu bɛ gɔlume bɛra ke u pa u da u se ya: «A dɔnguga a fosu we mungan wu.»49Juda teremi Yesu ban, do u se wura be ya: «Karinsamba!» do u fosu u. 50Yesu se wura be ya: «A dɔ, ke ye banun nkun bɛ da ki.» Ba dɔngume ba mun Yesu.51Be da wo kan bɛ nɛn tiɲa koru u siɲabe u fansin sarga koluwa rɛ ɲuti re bɔka rɛ zunɛ. 52Yesu se wura be ya: «Se nsiɲabe gi giɲa rɛn, be nɛn we teki siɲa, siɲa rɛ nɛni u ti. 53Nɲan be mi gurume a ziri a ba Yamba u se malɛki musuru fiɲo re gindɛ giɲa fiɲo nii laa? 54Ki daga Yamba sɛwɛ rɛ gɔla pa gi da yali gi ni suru, u gɔluga be ki da?»55Yesu se zamagi rɛ be ya: «Mi ye banun yari kunɛ burusi wo porusudi wo nto bunow bɛ la? Sufan a da wo Yamba dore kɔgi rɛ a kerbiden laabɛ, da ya wo mi mun dini. 56Ngi fan fewu dami budayali keluwa wanri ke bɛ rɛ ni suru.» Yesu re karimbiyobe fan sesime ba du wu.57Be mun Yesu bɛ vame uwɔ sarga koluwa rɛ ɲuti Kayifɛ mɛnun. Sariya karinsamba bɛ wɔ cɛmbɔgɔwa da dɛnime dini. 58Piɛri dulum'u tonton fo sarga koluw mɛnun u dɔgum'u gindi gardinwan kan u sime ke pa gi da.59Sarga koluwa rɛ ɲuti wo budu dɛruwa zamagi da punmi kima kaseti Yesu re tɔgɔ kan budayali ba na wu ba gu. 60Ba wo kaaka na pɔra kima kaseti tena be bugulu ba sugo. kirɛ ponde la nii rɛ kun 61bɛ se ya: «Nni bɔw se ya 'Mi guruma a giti Yamba dore kɔgi do a magi da tɔɔ rɛ zɛrɛ.62Sarga koluwa rɛ ɲuti se wura be ya: «Ke laabɛ gɔlu ntɔgɔ kan bɛ, nda kaaka tombu bra? 63Yesu wo kaaka tombu Sarga koluwa rɛ ɲuti se wura be ya: «Mi bonzume nu Yamba ye ban be ta n'u krista, Yamba biibɔ, gɔlu, yila.» 64Yesu tonbume be ya: «Nsugo gɔlu gi, do a gɔlumi nna be npan na Yamba biibɔ gindi Yamba guruma fan ti re zulu kan, do u piri donde wara ban.»65Ki ban sarga koluwa rɛ ɲuti kanri u yitugi do u se ya: «Bika ye banun yi boro pume kaseti ditiya? Ya lugume u tatara gɔla. 66Bikɛy ya lɔngsu?» Ba tombume be ya: «U zɛme tima wɔn.»67Ba tusume yatima u yiko bɛnɛ rɛn, ba mawun wu ba nu tasɛ wɔ, 68ba se wura be ya: «Da keluyan yila Krista. Wulɛ mawun nu?»69Piɛri da wo salɛ wu gindi mɛgi rɛ, tome dɛru kon tiɲa dɔngu wu se wura be ya: «Yesu Galile tiwu re ponde tiwu nwɔn.» 70Do Piɛri wo tɛri wu se ya: «Ke ngɔlu bɛ mi ɲan ki.»71Wu pɔrume wu va zirigi ni ban, tome dɛru kon duku rɛ na wu wu se: «Nni bɔw da wo Yesu nazarɛte tiwu kan» 72wu boro se wu yan ngara bɔ.73Fiɲɔw ditiya, be da wo nni ba zirigi bɛ danbami wu ba se wura be ya, «Gɔn-gɔnɛ bɛ nɛnun niɲa wɔn, ngɔla rɛ bugulu nliɛ giɲa.» 74Do Piɛri mɛrɛnmi wu sugo, «Mi ɲan ngara bɔ.» Ki giɲa rɛnw kuruye za. 75Piɛri lɔngsume ke Yesu gɔlu wura bɛ, «Kuruye zewu se gi dɔngu zi, npan gɔlu lese tɔɔ be nɲan mi.» Piɛri lime wu za tentan.
Chapter 27

1Zɔnzɔn fɔra, sarga kolluwa ɲuti wo Yahutu re kɛmbʋgʋwa fan malǝm za wɔ be ba gʋwam Yesu. 2Ba dɩɩnm‘ʋ ba va gʋvɛrnɛrɩn Pilati rɛ nuu ren.3Zuda wee se Yesu ba nuu ren bɛ, wʋ na keeban be Yesu re gʋwɛ pagǝ lɩ yiko, wʋ lɔngsʋm wʋ bɛnɛ nɛnɩ, wʋ takǝ kɛsɛbiyo fǝsǝtɔɔgɛɛ, be wʋ pɔw turusu sarga kolluwa rɛ ɲuti wo kɛmbʋgʋwa rɛ. 4Wʋ gɔlʋm bra be ya: "Mɩ dam zunuufu a pan ba gʋ nɛn wee re kɔmɩɲan zargǝ." Do bɛ tombum be ya: "Yɩllɛ bǝka wo kɩrɛ? Nnɛ ɲudɩɲarɩɩn kɩwɔ." 5Zuda kurum kɩ kɛsɛbiyo Yamba Yambadore kɔɔgǝ rɛ, wʋ lɩ dini wʋ va wʋ sugo dɩɩn.6Sarga kolluwa rɛ ɲutena pɛrɩm kɩ kɛsɛrɩ do ba se ya: "Gǝ wo zɛm ba kusu ngǝ kɛsɛrɩ Yamba doree re kɛsɛrɩɩ ban, nʋndɩtɩya gɛrma yetǝrǝ." 7Ba malǝm za wɔ be ba takam kɩ kɛsɛrɩɩ ba yɛw wɔ veko mɛɛrʋn rɛn wan ba da kɩwɔ veruwa rɛ koye gɩɲa. 8Kɩrɛ yemban‘ʋ ba kom kɩ wan be gɛrma wan fo zɛngɛ.9Kellu Zeremi da gɔlʋ gɔla kee gǝ nii surum bɛɛ, be ya: "Ba sonmǝ kɛsɛbiyo fǝsǝtɔɔgɛɛ, Israɛl rɛ buudugǝ malǝ yetǝ kee wo. 10Ba takǝm kɩ kɛsɛrɩɩ ba yɛw wɔ veko mɛnrʋn rɛn wan ntoo ɩ Ɲuti gɔlʋ mɩrɛn yalɩ bɛ."11Do ba kʋnm Yesu wo gʋvɛrnɛrɩ Pilati rɛ yikere, ba bonzum‘ʋ be ya: "Nʋ dam yahutuwaa rɛ pɛɛ rɛ laa? Yesu tombum wʋra be ya: "Nyewu kɩgɩ mɩ wɔn." 12Sarga kolluwa rɛ Ɲutena wɔn kɛmbɔgɔwa kǝtǝ wʋ nɛɛ keeban Yesu wo kaaka tombu. 13Pilati gɔlʋm wʋra be ya: "Ba gɔlʋ kee ntɔgɔ kan bɛɛ nlʋgʋyan bra?" 14Do Yesu wo kaaka tombu, fo gǝ da gɔvɛrnɛrʋn kawʋnɛ pargazǝna.15Pɔrʋ nɲine foo fan, Gɔvɛrnɛri Pilati da korum kasubii tɩɲa gǝ malǝ zamagǝ rɛ dɩngɔ wɔ. 16Do kɩ wankatɩ ban kasʋbii tɩɲa yire zɔmbɔ lɩ kɔkɔ, wʋ yirr Barnasi.17Pilati bonzum zamagǝ be ya: "Yarɩ pɩɩnm be mɩ dʋ weewu? Barnabasi laa Yesu wee ba kom be soŋurun?" 18Pilati sulum be sinkiinrin ren pan ba mʋn Yesu. 19Pilati da wo bʋʋdʋ gune gɩɲa rɛn wʋ gǝndǝ, wʋ kɔn sem nɛn wʋ kʋn gɔlʋ wʋra be ya: "Bʋ nnɛn se wʋ bɔw wee re kɔmɩɲan zargǝ bɛɛ rɛ tɔgɔ rɛ, nʋndɩtɩya wʋ tɔgɔ zinmǝ mɩ dɔɔnsǝŋa rɛn ɲini."20Kiwɔ gǝ dǝrǝ wɔ, sarga kolluwa rɛ ɲutena wɔn kɛmbɔgɔwa siwusǝm zamagǝ be ba zǝram Pilati wʋ Barnabasi do ba gʋ Yesu. 21Gʋvɛrnɛrʋn bozum bɛ ditɩya be ya: "Yarɩ pɩɩnm be mɩ dʋ weewu?" Ba tombum wʋra be ya: "Barnabasi." 22Pilati bonzum bɛ be ya: "Yesu wee ba kom be soŋurun mɩ da bǝka wʋra?" Ba fan tombum wʋra be ya: "Pɛk'ʋ dan ban!"23Pilati se ya: "Bǝka tɔgɔ zɔmbɔg‘ʋ da?" Do ba narǝnm gǝ da gǝ bɔ fɔra be: "Pɛk‘ʋ dan ban!" 24Pilati sʋlʋ keeban be wʋ da gʋru wʋ wɔsʋgʋ kaaka, be zamagǝ keɲenmǝ ba kusu, wʋ takǝm numu wʋ sam‘ʋ nuu zamagǝ rɛ se re, wʋ se ya: "Mɩ nɛɛ ton nɛn ternaw rɛn gɛrma rɛn kore re, gǝ wo ya wɔ."25Laabɛ fan tombum be ya: "Wʋ gɛrma rɛn hakɛ zarǝ yɩrɩ wɔɔ yɩ biyobe ban." 26Kɩrɛ ponde Pilati dʋm Barnabasi, wʋ dʋm kem be ba vǝnam Yesu do ba vaw pɛkǝ dan ban.27Gʋvɛrnɛrʋn rɛn sɔdasǝrǝ vam Yesu wo wʋ mɛɛnʋ, ba dɛnɩ sɔdasǝrǝ fan ba ginden wun. 28Ba korum Yesu re yitundǝ wʋ ban do ba se wʋra forugɩya sɛŋ. 29Ba sʋnm sewu wo pɛɛbanfǝlan ba pu Yesu re ɲine. Ba sem bʋrɛ wʋ zulle. Kɩrɛ ponde, ba kunkonm‘ʋ yikere ba mam‘ʋ, ba se ya: "Nverima Yahutuwa rɛ pɛɛwʋ!"30Ba tʋsʋm yatǝma Yesu ban, ba takǝ bʋrɛ ba mawʋn wʋ ɲu. 31Ba mam‘ʋ ba zɔkʋ keeban, ba korum kɩ forugɩya sɛngǝ wʋ bonde, ba se wʋ sugo yitundǝ wʋ ban ba va wʋ pɛkǝ dan ban.32Ba lɩyɛ ban ba tusum Sirɛnɛti tɩɲa, wee re yire Simɔn. Ba tɩɩnm‘ʋ wʋ takǝ Yesu re pɛkɛ dan. 33Ba dɔngʋm gɩɲa dallɛ kee re yire Goligota, Gǝ kɔrɔ be ɲukomba gɩɲa. 34Ba ɲasǝnm divɛn ka kɛw wɔ ba pan wʋra be wʋ son wʋ ɲʋ. Wʋ langaagǝ wʋ tɛrɩ wʋ ɲʋgǝ.35Ba pɛkǝm Yesu dan ban. Kɩrɛ ponde, ba dam "Vote" ba tar‘ʋ yitundǝ. 36Kɩrɛ ponde, ba gǝndǝm ba sǝn‘ʋ. 37Yesu re zargǝgǝ kee wo ba wanrɩnm gǝ pɛkǝ wʋ ɲu kan be ya: "Yesuw bɛ, yahutuwa rɛ pɛɛwʋ."38Bunoan laa niibe ba pɛkǝ dan ban Yesu re kule, tɩɲa wʋ zulu kan tɩɲa wʋ gwa kan. 39Kem pɔnlʋwa zɛyɩm ba ɲu do ba tʋkʋ Yesu. 40Ba gɔlʋ be ya: "Nʋ wee se be npan lɔ Yamba dore do nnʋnʋ nmagǝ daa tɔɔ rɛ zɛrɛ bɛ, zoyi nsugo wɔnɛ. Taa be Yamba bii nwɔn maa tisi nlɩ dan ban."41Sarga kolluwa wɔ sariya karǝnsambaabɛ wɔ kɛmbɔgɔwa fan da menmǝ Yesu do ba gɔlʋ, 42"Wʋ sonmǝ laa dallɩ, do wʋ gʋrʋyan wʋ son wʋ sugo. Israɛllɛ pɛɛwʋ laa? Wʋ tisi wʋ lɩ dan ban, do yɩ mʋn gǝ ban.43Wʋ mʋŋarɩ fan wo Yamba ban, do wʋ tɔgɔ woga yɩmban Yamba rɛ, maa Yamba son wun. Bǝka yemban‘ʋ wʋ se Yamba bii ʋwɔ." 44Bunoanbɛ be ba pɛk‘ʋ kule bɛ ya tʋkʋm‘ʋ bɛɛrʋ.45Wee dɔngʋ ɲubɛnɛ keeban, karǝwutǝ zʋnm zamna rɛn gɩɲa fan gǝ da lɛrɛ tɔɔ. 46Lɛrɛ tɔɔgɛɛ kʋnwan, Yesu narǝm kore kɔɔ wɔ be ya: "Eli; Eli; lamasabatani?" Kɩrɛ kɔrɔ be ya: "Mɩ Yamba; Mɩ Yamba; bǝkɛyɩ ndʋyɩ mɩ?" 47Laabɛ bee da wo nni ba zǝrǝgǝ bɛɛ rɛ dalɩ kɩ narŋa kore; ba se be Eliw wʋ kom.48Kɩ gɩɲa rɛn; ba nɛn tɩɲa seǝmǝ wʋ fuu takǝ wʋ se divɛn tonton kan wʋ dɩɩn dan duun ban wʋ pan Yesu re be wʋ mɩgʋsʋ. 49Do ba dalɩ se ya: "Zǝrǝgǝ yɩ sǝm Eli pɔw kʋn wʋ son laa." 50Yesu narǝm dɩtɩya wʋ se sɔma kɔɔ do wʋ tɩwʋ.51kɩ wankatɩɩ sugo ban; Yamba dore kɔɔgǝ rɛ zɛrɛ bɛnɛ kɔkɛ yɩtʋgǝ kanrǝm nii ren gǝ takǝ donde fo tǝnga rɛn. Tǝŋabee siinm, sǝnǝdǝ lɔ; 52vuɲii ren nii kɔrʋm; Yamba laa bee tɩwʋ rɛ bongo wɔm. 53Ba lɩm vuɲii ren. Yesu re wɛ ponde, ba zʋnm zaa kɛndɛgǝ rɛ ba bʋgʋlʋ ba sugo laa bongo re.54Sɔdasǝllɛ ɲuti wee wo wʋ pon tena da sǝnǝ Yesu bɛ; bɛ na tǝŋabee re siɲe won kɩ tɔgɔ daarɩɩ keeban ba bɛnɛ kɔkʋm pargazǝna ba se ya: "Gɔnɛ sugo re nnʋ dam Yamba biibɔ rɛ, gɔngɔnɛ. 55Kan bongo da zǝrǝgǝm tonton ba sǝm bɛ. Bɛ kanbɛ da dʋlʋm Yesu re nɔmɛ ba lɩ Galile zamna rɛn, bʋdayalɩ ba kusu wʋ. 56Bɛ kanbɛ bɛnɛ rɛn, Magadala Mariama da nni, Zakaria wɔ Isufu re Mariama, do Zebede kɔn.57Dandee nii won naforoti tɩɲa kʋn Aramatetiw, wʋ yire Isufu. Wʋyaa da dam Yesu re karǝmbii tɩɲa rɛn. 58Wʋ bɔw vam Yesu re tɩwʋgǝ zǝrǝgǝ zǝrǝ Pilati kan. Pilati se ba paŋan wʋra.59Yesu takǝm Yesu re tɩwʋgǝ wʋ pʋ fɔnrʋngʋ poron won dʋrʋ wɔ. 60Wʋ va koyi wʋ sugo vɔm dʋrʋgǝ rɛ, wʋ da kǝrǝm sǝnǝgǝ wʋ da vɔm. Kɩrɛ ponde wʋ bilim luko kɔ wʋ karǝ vɔm nɛ nii do wʋ pɔrʋ. 61Magadala Mariama wɔn Mariama dalɩ rɛ da wo nni ba gǝndǝ vɔm nɛ yiko bɛnɛ rɛn.62Kɩrɛ tɛwʋzʋwan kee re da wunzuŋo dɛɛ rɛ, sarga kolluwa rɛ ɲutena wɔn Farisiɛnwan dalɩ dʋlʋm za ba va Pilati kan. 63Ba va gɔlʋ wʋra be ya: "Ɲuti; yɩrɩ lɔŋsʋm be wʋ kɩma tʋllʋw wo tɩwʋ keeban, wʋ se be wʋ tǝma daa tɔɔ wʋ pɔw wɔ. 64Kɩrɛ yemban yɩrɩ pɩɩm be pan ba sǝnǝ vɔm nɛ nii fo daa tɔɔgɛ dɔngʋ, bʋdayalɩ wʋ karǝmbiyobe bʋ kʋn tɩwʋgǝ wɔnrʋn do ba gɔlʋ laabɛ rɛ be wʋ wɔm. Kɩ kɩma rɛn zɔmbɔrɩ pagǝ da gǝ bɔ fɔragǝ."65Pilati se bra be ya: "Nan sɔdasǝrǝ sean bɛ ba va sǝnǝ. Varan da ya gʋrʋ yalɩ ya sǝnǝ vɔm. 66Kɩban‘ʋ ba vɔm nɛ nii wɔsʋgʋ ba se kasetǝ gǝ ban, ba tundu sɔdasǝrǝ dini ba sǝnǝ vɔm.
Chapter 28

1Wujugo diyɛ pɔrɛ pɔnde yakabɛnɛ diyɛ doru jɔnjɔn fɔra, Magadala Mariyame, do Mariyama vame vɔme sime. 2Tiganbiye siyime lesetiyan, ɲuti re Mɛlɛkɛ duku tisime gi li dɔnde gi bili luko gi koru vome nɛ niban gi gindi gi ban.3Mɛlɛkɛ rɛ yuko mukume n'to duwa mukari, gi yutu gi rɛ pomusari n'to kɔndɛyi yima. 4Vome siniwa rɛ bɛnɛ kɔkume ba siyi,ba katami ba da n'o tipa.5Mɛlɛkɛ gɔlume kanbɛ rɛ beya:" baame wudugu, mi sulume somuru Yesu we pɛki tijanɛ ban, wu yari pume. 6U tome n'ge u wɔme, n'to u gɔlu yalɛ yali bɛɛ. Kuwame ɲuti re pudɛ giyan sime. 7Do ya se panga ya wori, ya va gɔlu u karimebiyobe re be Yesu wuwa u li dipa bɛnɛ rɛ, be u wome yalɛ yikere Galile, yari pa ya na dine, ke wo mi kan a pa gɔlu yala ki bɛɛ.8Kanbɛ varime lomeban ba li vuyi re, ba bɛnɛse dɛnime tɔgɔ ni wɔ wudugɛ do bɛneyidiri, ba sesime ba va gɔlu karimebiyobe re. 9Yesu tusume bɛ u fosu, be ya jimoru, kɔn dɔngume Yesu kan u mume nɛ u kɔgome wu. 10Yesu gɔlume bɛra beya:" yari baame wudugu varame gɔlu mi baabiyobe re, be ba varame Galile be pa nawu dini.11Kɔn sigan wo keme ban, sɔdasiri be da kɔrisidame wɔme nɛ dali vame jaagi rɛ ba va ki tɔgɔ gi rɛ fan gɔlu saragakoluwa rɛ ɲutire. 12Saragakoluwa rɛ ɲuti do kɛmebuguwa dɛnime ja, ba mali ja wɔ ba pame kɛsɛri kɔw sɔdasiri rɛ. 13Ba se varame gɔlu be yesu re karimebiyobe kume ɲiyiwo ba ku tiwugi vɔnru i duyi ke ban.14Goverdima lugagi, i pa i koru gi yuko u kan i bɛsiwu, do u bu yila tɔgɔ da. 15Vɔme siniwa somemi kɛsɛri gi mali ba gɔla wɔ, ki gɔla sɛyime yahutu fo ziɛgɛ.16Karimebiyo fiyo tiyan vame Galile, Yesu da gɔlu bɛra tunturugi ke gɔla bɛɛ ba dɔngume dini. 17Ba na Yesu ke ban ba kɔgɔmemu do gi dame durɛ mamaga.18Yesu dɔngume ba kan u gɔlu bɛra beya:" panga fan pamemi mi rɛ dɔnde do tiganbiye ban. 19Kirɛ yimeban varame budugi fan rɛ ya va bɛ da mi karimebiyore, ya se bɛ numu, baa, u biyibɔ do wujugo kiɛdɛ yire wɔ.20Mi gɔlu kerigan gɔla ke karibidiname bɛ be ba dulame ki, nangi mi pa a time yari kan sufan fo diniyogi re jɔkɛ.

Luke

Chapter 1

1Tɔgɔ gi kere da i bɛnɛrɛ laa bogo sigidami ba weri ki kiwari gi.2 Ki tɔgɔ gi da laa bere sere fo gi nimugi ban,ngarɛ keregan pami bra ba gɔlu Yamba gɔla, bɛɛ wanri ki tɔgɔgi gi mali ba kaseti wɔ. 3Tɔgɔ gi kere da fo gi nimugi ban,miyan dame bojugan ki tɔgɔ girɛ parigajina kirɛ yebanu, gi pomesari be mi wanri ki tɔgɔgi gi dulu janɔmin n'na Teofile 4 .Budayali nu karibidan tɔgɔ kere bɛ nu sulu be ki dame gɔnɛ paɲirɛ.5 Herɔde da wo pɛri ban Judeé yine keban,saraka soguru dali da wo dini,u yire Zakari.Abiya jama saraka soguru daliwu,u konwu da dame saraka soguruwan rɛ ɲuti Aron budu re,u yire Elisabet. 6Ba nii fan rɛ terinari yamba yikere,ba sogumari yandi ɲuti re sariya wɔ u kerigan gɔla fan kan. 7Do bi kaka da to ba kan,nunuditia Elisabet dame kon were luruyan bire,ba nii fan da banjami.8Dɛ dali lɛ diwuyan, Zakari wo saraka soge tome ne Yamba yikere jama bogo gire wankati ban. 9U karigon takime,gi mali saraka soguruwen rɛ luru mi gi wɔ,be u ju yamba kɔginin dore re u wusudo wusuna lume yine. 10 Jama gi da wo Yamba jiraban salɛ wusune re wankati ban.11Ɲuti re malɛki dali bulugu gi sugo Zakari rɛ,gi jirigari da wo saraka kore kagi rɛ julu kan.12 Zakari nagi keban,u tɛlimin ɲansime,u wudugume.13 Do malɛki gɔlu wura beya:Zakari bu wudugu nunuditia n' Yamba jira somi.N'kon Elisabet bawu luru bi bɔ n'na n' pan se u yire be Yuhana.14N'bɛnɛ pagi da yiban fo gi pɔrugini.laa bogo paba da bɛnɛ yidiri u lurɛ yeban. 15Pawu da nin kɔrɛ ɲuti re yikere u da sima wala ɲuwin ka jɔbɔ ɲuu pawu suu wuzugo kɛdɛ rɛ u lurɛ wankati ban.16Pawu wusugu laa bogo ba ɲuti yamba kan.17 Pawu vari Yamba yikere kelu Eli re wujugo do u guruma rɛ,budayali u se maligan buwa wɔ ba biyobe bɛnɛrɛ,u wusugu bere sogiyan gɔla ba da n'to laa terinariwa dipa,budayali u peti budu u tudu Yamba rɛ.18Do Zakari gɔlume malɛki rɛ beya:mi pa sulu ci a pomesu yali? nunuditia mi banjami,mi kon ya name bena bogo.19 Malɛki tobu beya:mi dame Gabriel lɛ mi jirigime Yamba yikere mi kerime a ku gɔlu n'na n'garɛ kiwari yidi rɛ tɔgɔ kan. 20 Nagi n'pa da mukure,n'da guru n' gɔlu fo n'garɛ tɔgɔ ni suru keban,nunuditia mi gɔla cere nire pagi suru wankati mandinari rɛ,nu wo mugi ban.21Laabɛ fan da turume Zakari,ba dame kawunin be u bomi Yamba kɔginin dore re jɛrɛ.22 U li keban,u wo guru u gɔlu ba kan,ba sulume be u name bulugari duku u wo Yamba kɔginin dore re u bulugu bulugari u nu wo do u wo mukuyandi rɛ. 23Zakari tome dɛrɛ ni suro u vame u min nu.24Ci dɛrɛ pɔrɛ pɔnde,Elisabet taki vɛ u feki karugu non,u se beya:25 Yuti dame ci mi rɛ bɛru,u se u se mi ban keban u korume mi cii a yine laabɛ bɛnɛrɛ.26Ci karugu nipi gere,malɛki Gabriel kerime Yamba kan gi va Galileé ja duku rɛ,gi yire Nazaret. 27 Gi dɔgu kanbi dali kan,u da dame bɔ dali lɛ sana rɛ were yire Yusufu,Dawuda budu gi,wu konwu rɛ yire Mariyama. 28 Malɛki gume u kan gi gɔlu wura beya:julu ti n'kan nu were na juluri Yamba kan Yuti wo n'kan. 29 Mariyama tɛlimin ɲansime ci gɔla rɛ yeban,u da lɔgusume be ci fore biye bika wɔ?30Malɛki gɔlu wura beya:bu wudugu,Mariyama,nunuditia n'name juluri yamba kan. 31 Sime n'pan taki vɛ n'luru bibɔ,n'pan se uyire be Yesu.32 U pawu da nin kɔrɛ,u pawu kome Yamba dode wara rɛ bibɔ rɛ.yuti pawu pan Dawuda pɛ gidɛ gogi wura. 33Pawu da pɛrɛ Yakuba budugi yine cere kɔmiyan jɔkɛ.u pɛri da jɔku.34Mariyama gɔlume Malɛki rɛ beya: ci pagi da yali,nunuditia mi wo bɔ kaka sulu dome.35 Malɛki tobu beya: wujugo kɛdɛ pagi ku n'ban Yamba were wo dode wara rɛ guruman pagi pu yine.cirɛ yebanu n'pan luru biwe bɛ,u pawu kome Yamba bibɔ.36Sime n'babi kon Elisabet were banja bɛ,wuya taki vɛ,u bawu luru bibɔ.wu were da niyobi,n'garɛ karugu dame u vɛ takɛ karugu nipi re yan na rɛ. 37Nunuditia yamba geyan kaka rɛ. 38 Mariyama seya: mi dame yuti re bɔka kon rɛ yamba deya ci mirɛ n'to n'gɔlu mirɛ yali bɛ.cirɛ pɔnde malɛki pɔrume gi duwu dini.39Ci wankati ban Mariyama jimi u da loba u va tuturu gire yine Judeé ja dali lɛ. 40 U jume Zakari min nu u fosu Elisabet. 41 Elisabet lugu Mariyama fo kore keban,bi dɔmi u jɛrɛ.Elisabet sume wujugo kɛdɛ rɛ .42U narime kore kɔwɔ beya: n'dame dɔ bire gi da gi kan bɛ fan !n'pan luru bi we bɛ,wuya dame dɔ bire! 43 Mi dame wulɛ fo a yuti re ni kuyi sime mirɛ! 44 Sime mi lugu n'kore keban,bire re bɛnɛrɛ yidiri dɔmi mi jɛrɛ. 45Kon were tɛri gi ban be kere gɔlu u kan yuti kan gi ni pagi suru wu dame dɔ bire.46Mariyama se beya: mi kɔgɔmi yuti a bɛnɛ sere. 47 Mi deme bɛnɛ yidiri mi soguru Yamba kan48Nunuditia u seme u yuko u bɔka kon sogo tisoru ban.sime gi taki bɛ budu kere piri fan paba gɔlu be mi dame dɔ bire. 49 Nunuditia gurumati Yamba dame tɔgɔ kɔ mirɛ u yire wo kɛdɛ.50U wudugu u se wuduguru warɛ yamasɔgɔ do ba budu fan. 51 U dame kawunin tɔgɔ u nu wo,u sɛyime lɔgusɛ jɔbɔ tena.52U tisime pɛwa u koru ba gidɛ gogi ban.u taki laa bere tisi ba sugo.53 U su yasima tena jimo wo,u du bere kɔme ba va koboro.54U kusume u kusume bi u tome bi Israël,u tɛlimin timi u sugo yamasɔgɔ wudugɛ rɛ. 55 Ibrahima u budugure tɔgɔ fo gi kɔmiyan jɔkɛ n'to u gɔlu u dipa rɛ yali bɛ.56Mariyama dame karugu tɔ Elisabet kan.cirɛ pɔnde u nunume u va ja.57 Elisabet tise dɔga u lurume bibɔ. 58 U gidiriwa wɔ u babiwobe name be yuti kɔgɔmi u yamasɔgɔ wudugɛ u kan u baa rɛ bɛnɛ dame yiban u kan.59Bire lurɛ da nutɔlu rɛ dɛwuyan ba semu kinkinrin ba da pime ba se u yire be Zakari. 60 Do bire nii gɔlu be u yire pagi se be Yuhana. 61Ba gɔlu wura beya:do n'nin kaka yire to beru.62Ba bojume bawu kaseti duku wɔ be bika yire u pawu se u bire. 63 Zakari girime bɛ be ba paga wura pore u wanrigi gi ban be u yire pagi da Yuhana rɛ ba fan dame kawami.64Ci giyan be tiyan rɛ Zakari ni kɔrume,u dulumi wini volume,u gɔlume u kɔgɔ Yamba. 65 U gidiriwa fan wudugume .laabɛ da gɔlu ci tɔgɔ betiyan Judeé tuturugi re jamana rɛ giyan fan. 66 Gi luguruwa fan da lɔgusume ci tɔgɔ gi ba jɛrɛ ba se beya:n'garɛ bi pawu da bika rɛ?nunuditia Yamba guruma da wo u ban.67Ci wankati ban bire ba sume wujugo kɛdɛ rɛ u da keluyan be ya: 68 Yuti Israɛl lɛ yamba na kɔginin,nunuditia u seme u yuko u laabɛ ban u wolu bɛ.69U pan soguru we kɔme paga yila gi da tome bire Dawuda bugugire. 70U da gɔlu ci wankati tosari rɛ u kelu Samari rɛ nire. 71 Be u pawu so yiri i jɔguwa kan,u koru yiri i jɔma muguru wa rɛ nure.72U bulugu u yamasɔgɔ wudugɛ i fan rɛ niyan bɛrɛ,u du u tɛlimin u niseyari kɛdɛgi rɛ. 73 U da takime ni seyari i fan rɛ ba Ibrahima rɛ. 74 Be u pawu so yiri i jɔguwa rɛ nure,budayali i na bɛ kulu wura. 75 Budayali yiri da terinariwa rɛ u yikere i wujugo fan rɛ.76Nuya, mi bibɔ panda Yamba kelu re,nunuditia n'pan vari yuti re yikere n'wɔsugu u keme.77 N'pan se ba yiri ban be u pawu daki ba junufu u pan bɛra soguru.78Yilɛ Yamba yamasɔgɔ wudugɛ wɔ u tɔgɔ kɛdɛ girɛ yeban.cirɛ yebanu u pe yila tɛwujuwan yila gi li dode wara rɛ.79 Bere gidari rɛ wo kariwuti do timan wuriye re,u korume kan porugan bɛrɛ,u tudu yilɛ nin julu re keban.80Do wu bi da sogomi sogumari yanɛ yuti re yikere.u timi pɔrɔ wagala rɛ jɛrɛ fo u bulugu bulugɛ wankati dɔgɛ Israël lɛ.
Chapter 21

1Yesu takǝm‘ʋ ɲu donde wʋ naforogǝ tena. Ba da seem ba tantʋlʋma tisiri tantʋlʋma see tisiri kee re da tundu Yamba dore re bɛɛ rɛ. 2Wʋ nam kɔn kɔmɩɲanti wee re bara tonde tɩɲa, wʋ sem wakɩya nii gǝ zɛrɛ. 3Yesu se ya: "Nni kɔn kɔmɩɲangǝti wee re bara tonde se kɛsɛrɩɩ kee bɛɛ, gǝ dǝkǝma bɔ laabɛ fan rɛn yangǝ, 4nʋndɩtɩya bɛ fan panmǝ fɩɲɛw gǝ lɩ ba naforo kan, do nni kɔnw wɔn wʋ kanɛɛ fan, wʋ panmǝ wʋ nuu ren tisiri fan."5Laa dalɩ da gɔlʋm Yamba dore re tɔgɔ kan, be gǝ wɔsɔgʋm lusǝ kɛndɩya wɔ, do tisi yetǝ kakatadǝ kee ba da pan Yamba rɛ bɛ wɔ. Kɩban Yesu se ya: 6"Ya se wo nni tisiri kee ban bɛ, luko kaaka da tɛŋ za ban nge, gǝ fan pagǝ zarǝ."7Ba bonzum‘ʋ be ya: "Karǝnsamba, kɩ tɔgɔdǝ pa da tʋrʋga? Kɩ tɔgɔdǝ rɛ wankatɩ dɔnga bǝka kaseti re pagǝ da dɔm?" 8Yesu tonbum be ya: "Sena ya sugo, bʋwan dʋ ba larǝ yarɩ, nʋndɩtɩya laa bongo pirim mɩ yire kan be bɛ sugo dam krisita rɛ, be wankatɩ dɔnga. Yarɩ bʋwan ba nɔmɛ dʋlʋ. 9Yarɩ lʋgaa komadǝ wɔ kaɲɩnɛ kɩwarɩ, bʋwan wʋndʋgʋ. Tǝlɛyɩgǝ kɩ tɔgɔdǝ da dɔm, do gǝ zɛnzǝrɛ da dɔngʋ kɩ gɩɲa beetɩɲa rɛn."10Kɩrɛ ponde wʋ gɔlʋm bra be: "Buudu dalǝ pagǝ zǝŋ buudu dʋkʋ rɛ yemban. Pɛɛrɩ dalǝ pagǝ zǝŋ pɛɛrɩ dʋkʋ rɛ yemban. 11Tǝŋabe sɩɲorɩn kɔgya pagǝ da gɩɲa dallɛ, watǝma kɔgya wɔ yashma pagǝ da gɩɲa bongo re. Wʋndʋgɛ tɔgɔ kɔgya wɔ kaseti kɔgya pagǝ na donde waraa rɛ.12"Do ngewoo kɩ tɩgɩdǝ se gǝ dɔngʋ zige, pa ba mʋn yarɩ ba zim kɔkɔɔ. Pa ba se yarɩ Yamba dore re yikere tena nuu ren ba se yarɩ kasʋ. Pa ba va ya wɔ pɛwaa wɔ gʋvɛrnɛrʋnwan rɛn yikere mɩ yire yemban. 13Pa ba pan yala mandǝŋa ya da kaseti.14Yarɩ takan mandǝŋa be ya da ya sugo zoye gɔla peti ngewoo kɩ se dɔgʋ zii, 15nʋndɩtɩya mɩ pa pan yala nii won sogumarɩntiyan, fo yallɛ zɔgʋ kaaka da gʋr‘ʋ se yarɩ sɔsɔ wala wʋ gunu ya gɔlaa rɛ ɲu.16Baa ya lʋllʋwa wɔ ya baabiyobe wo ya gǝndǝrǝwa wɔ ya dɔɔwa pa ba se yarɩ nuu, ba pa ba gʋ ya dalǝ. 17Laabɛ fan pa ba mʋn yarɩ zɔma mɩ yire yemban, 18do baa ya ɲukʋtǝ beetɩɲa dǝngan da larɩ. 19Yallɛ bɛntɔsǝrɩɩ rɛ pagǝ pan ya na ya sugo wunzuŋon.20Ya naga be koma tena gindǝno Zeruzalɛm keeban, sʋlam be gǝ lʋwɛ dɔnga. 21Kɩban Zude zamnaa rɛn laabɛ sesan ba va tunturun gɩɲadǝ rɛ. Bee wo Zerusalɛm nɛ zagǝ rɛ zɛrɛ, bɛ lɩan dini. Bee wo pɔrɔ, bɛ bʋwan zʋn zagǝ rɛ zɛrɛ,22 be kɩ dɛɛ pagǝ da hakɛ kore dɛɛ rɛ, bʋdayalɩ kee wanrɩn bɛ fan rɛn nii suru.23Kan bee re ton komburo wo bee re ɲɔkʋn biyo pa ba zim kɩrɛ dɛwʋɲan kokɔɔ, nʋndɩtɩya zimorin kɔɔ pagǝ tǝŋabee ban, Yamba bɛnfuruse pagǝ tisi buudugǝ re laabɛ ban. 24Pa ba tɩwʋ kɛmɛ nii kan, pa ba mʋn bɛ bɔtǝrǝ ba sɛyɩ buudu dǝpaa rɛ bɛnɛ rɛn. Buufu dǝpa pa ba nɔm Zerusalɛm ba nɛɛ lere, fo kɩ buududǝ wankatɩ rɛ nii suru.25Kaesti pagǝ na wee wo karǝgǝgǝ wɔ karbiyo ban. Se lomarɩn pa na buududǝ tǝŋabee ban, pa ba yirgdon sɩrɛnumuu ren nɔma rɛn yemban. 26Laabɛ pa ba katan wʋndʋgɛ kɔgya wɔ tǝŋabee ban nɛ tisiri kee re piri bɛ rɛ lɔŋsɛ kan, nʋndɩtɩya donde wara rɛ gʋrʋmadǝ pagǝ siin.27Kɩ wankatɩ ban pa na donde Nɛn nɛ Biibɔ piri warɛ ban panga kɔɔ wɔ nɔmɛ kɛndɛ wɔ. 28Kɩ tɔgɔdǝ rɛ nii mʋnga keeban, zǝŋan ya zǝrǝgǝ ya takǝ ya ɲu, nʋndɩtɩya ya ɲuwolǝŋa kɔgʋsa."29Yesu sem makǝ d tɩɲa be ƴa: "Sǝŋan wakǝni won tǝnzana kee tǝn bɛ fan. 30Ya naga gǝ suyi vatǝ keeban, ya sugo ɲɩ be wee kɔgʋsa. 31Ya naga kɩ tɔgɩdǝ dee keeban, yarɩ sulan be Yamba pɛɛrɩɩ kɔgʋsa.32Gɔnɛ , mɩ pa a gɔlʋn ya be ya laa be woyan wɔnɛ bɛ, bɛɛ fan da tɩwʋ, do ngǝ tɔgɔ fanrɛn nii wo suru. 33 Donde wara wɔ tǝgan be fan pagǝ pɔrʋ, do mɩ gɔla da pɔrʋ layilaye.34«Shǝgan ya sugo, bʋdayalaɩ ya bɛnɛ bam yarɩ zim gǝ va ya wɔ zimo zɔnbɔ do shǝma yunwɛ, do ngǝ diniɲore lɔgʋsɛ tɔgɔ wɔ , fo kɩ dɛ bʋ yarɩ zanbʋdam, nto kuguso mʋn nɛmɛ yalɩ bɛ. 35 Nʋnʋdɩtɩya, kɩ dɛrɛ wɔnyam tǝgan bee ban nɛ laa fan pa ba na.36Do tǝgan ya see bam , ya zǝrɩ Yamba wankatǝ fan ban, bʋdayalɩ yarɩ na panga ya na soge kɩ tɔgɔdǝ kere piri fan ban, do ya gʋrʋ ya zǝrɩgǝ Nɛnɛn Biibɔ yikere.»37Yesu da keribʋdeem laabɛ Yamba dorere kɔgǝrɛ zɛrɛn dɛɛ fan wʋya wɔ. ʋ da vem dʋɲǝn Olibiyere tunturum gǝ ban.38 Do zɔnzɔn wɔn , laabɛ fan vemi ʋ kan Yamba dore kɔgǝrɛ ba see ba zʋnɛ ʋ kan.
Chapter 3

1Romɛ pɛ Tibɛrɛ rɛ pɛri rɛ bena fiwu nɔgɛ ban,ki mimi Pɔnse Pilate da dame guvɛnɛri rɛ Jude jamana rɛ,Herɔde da wo Galileé,u babi Filipe da wo Itirɛ wɔ Trakonite jamana rɛ yine. 2 Anɛ wɔ Kayifɛ da dame saraka soguru wa rɛ,ki banuwu yamba gɔlu Zakari bibɔ Yuhana ban pɔrɔ wagila rɛ.3Yuhana vame Jurdɛn bagi niyi ban jamana fan rɛ.u da gɔlume labɛ rɛ be ba lɔgusame ba junufu gire ba juwu numu,budayali ba junufu na yafi nɛ.4 N'towo gi wanri kelu Esaïe rɛ kitabu rɛ yali bɛ beya:"nanriga kore lime pɔrɔ wagila rɛ beya:petame yamba ya tere u keme biyo kɔyiri.5Tuturudi fan rɛ bɛnɛ pagi siki,turudi wɔ jimɔndi fan pagi tisi gi mali.keme gɔdinari fan pagi tere,giyan kere nire wo mali fan pagi mali. 6 Hadama biyo be fan paba nayan yamba soge."7 Jama bere da kuyi juwu numu rɛ Yuhana kan,u da gɔlu bɛra beya:"dome jɔbɔ budu wulɛ see ya yiri ban be sesame yamba bɛnɛ furuse kere piri bɛ rɛ yikere?8Tɔgɔ dari kere bulugu be yari lɔgusume ya junufu gire,bulugame kiyi,buwa gɔlu be Ibrahima dame yalɛ baa rɛ,nunuditia mi gɔlume yala be,yamba gurume gi wusugu n'garɛ luko gi dɔwɔ Ibrahima budu re.9Bawa bɛɛ,jedewe vame tijanɛ rɛ kɛwɛ yeban gi jɔku.tijanɛ wo tijanɛ kere sumiyan biye kɛdɛ,kɛwumi gi kɔ lewu re."1110Jamagi bere da kuwi juwu numu u kan bɛ da bojume muwu beya:kirɛ yebanu i dame bika? 11 U tomebumi beya:"lankanan nii woga nin we kan,wu pan tiyan were kɔmiyan rɛ.jimo woga wewe kan wuya dagi bɛru.Panga tena wakiya soguru wa ya kume 12budayali bu da yali ba juwu numu,bɛ gɔlume wura beya:"karisamba, yiri jieme be i da bika?"13 U tomebume bɛra beya:"ba gɔlu yala keye bɛ buwame soge ya pɔru kirɛ niyi.14Panga tena dali ya bojumu be :"do yiri dowo, yiri jieme be i da bika?"u gɔlume bɛra beya:"yari buwame nin kaka kɛsɛri soge panga ban.yalɛ wuwin dɔgu yari.15Labɛ fan da deme sesɛrɛ,ba fan da lɔgusume Yuhana tɔgɔ rɛ,yala wu dagi soguruwu re. 16 Yuhana tomebume ba fan be ya:"mi miyi seme yari numu do duwu pirime,wurɛ panga bɔwɔ mi yan gi parigajina.mi dame wurɛ lala wuyini voluru re.wu pawu juwu yari numu wujugo kɛdɛ wɔ lewu re.17U ɲan perise wogugi wo u nure u perisi u ɲan mɛtari u koru nɔwɔ di rɛ.u pawu se ɲan biyo u tanga rɛ do u furu ɲan nɔwɔ di lewu wo.18Yahana da gɔlume gɔla bogo laa bɛrɛ u de bɛ wajuwu do u gɔlu kiwari yine bɛra. 19 Do Yahana korume Herɔde rɛ kɔtɔ u babi Herodiyas rɛ konwon furudinori re yeban,u koru u kɔtɔ u tɔgɔ jɔbɔ dari fan rɛ yeban.20 Ci wankati ban Herɔde dame tɔgɔ jɔbɔ duku u see Yuhana kasu.21Labɛ fan numu juwin pode,Yesu ya jume numu.u wo yamba jira ban dode wara rɛ niyi kɔrume,. 22 Tuna nɛmiyin wujugo kɛdɛ tisime n'towo kurububumegi gɔla kore lime dode wara rɛ be n'dame mi bibɔ pima tire,n'tɔgɔ wo mirɛ yime ban hali.23Yesu sigidan u tome keban,u bena da dɔgume bena fisitɔwɔ.labɛ da medemi be Yusufu re biyi. Yusufu dame Eli re bire. 24 Eli lime Matat rɛ. Matat lime Levi re. Levi lime Mɛlki re. Mɛlki lime Janayi re. Janayi lime Yusufu re.25Yusufu lime Matitiya re. Matitiya lime Amɔs re. Amɔs lime Nahum re. Nahum lime Elisi re. Elisi lime Nagayi re. 26Nagayi lime Makati re. Makati lime Matitiya re. Matitiya lime Simɛyi re. Simɛyi lime Josɛk re. Josɛk lime Joda re.27Joda lime Jokanan re. Jokanan lime Rɛsa re. Rɛsa lime Zorobabɛl re. Zorobabɛl lime Sealtiɛl re. Sealtiɛl lime Nɛr re.28 Nɛr lime Mɛlki re. Mɛlki lime Adi re. Adi lime Kɔsam re. Kɔsam lime Elmadam re. Elmadam lime Er re.29 Er lime Josue re. Josue lime Eliezɛr re. Eliezɛr lime Jorime re. Jorime lime Matati re. Matati lime Levi re.30Levi lime Simeɔn re. Simeɔn lime Juda re. Juda lime Yusufu re. Yusufu lime Jɔman re. Jɔman lime Eliyakim re.31 Eliyakim lime Mɛlɛa re. Mɛlɛa lime Mɛna re. Mɛna lime Matata re. Matata lime Natan re. Natan lime Dawuda re.32 Dawuda lime Isayi re. Isayi lime Obɛd re. Obɛd lime Boaz re. Boaz lime Salmɔm re. Salmɔm lime Nakisɔn re.33Nakisɔn lime Adanadab re. Adanadab lime Adamim re. Adamim lime Ram re. Ram lime Hezrɔn re. Hezrɔn lime Perɛz re. Perɛz lime Juda re. 34 Juda lime Yakuba re. Yakuba lime Isaka re. Isaka lime Ibrahima re. Ibrahila lime Tɛrak re. Tɛrak lime Nakɔr re. Nakɔr lime Serug re. 35 Serug lime Rehu re. Rehu lime Pelɛg re. Pelɛg lime Hebɛr re. Hebɛr lime Selak re.36Selak lime Kainam re. Kainam lime Arpakisad re. Arpakisad lime Sɛm re. Sɛm lime Nuhum re. Nuhum lime Lemɛk re. 37 Lemɛk lime Mɛtusela re. Mɛtusela lime Henɔk re. Henɔk lime Jerɛd re. Jerɛd lime Mahalaleɛl re. Mahalaleɛl lime Kenan re. 38 Kenan lime Enɔs re. Enɔs lime Sɛti re. Sɛti lime Hadama re. Hadama lime Yamba re.
Chapter 4

1Yesu suwo wujugo kɛdɛ rɛ,u nunume u va. bagi rɛ nikan.wujugo kɛdɛ numi u niyi u va pɔrɔ wagila rɛ. 2 U da dame dawa finasi,uda korume kɔtɔ Sutana kan.u wo jimo jiyi,u wo numu yuwu ki dɛwɛ rɛ pɔra pode sasima mumuwu.3Ci bɛgi ban,Sutana kɔgusume u kule gi gɔlu wura be ya:"taa yamba biye n'wɔ gɔlu n'gara luko re be gi wusugu n'gara luko re be gi wusugu gi daa buri re. 4 Yesu tomebume gira beya:gi wanrime yamba sɛwɛ rɛ be jimo kaa sɛyi daa rɛ komebu nin.5Cirɛ pode Sutana vame u wɔ tuturugi re yine gi bulugu wura diniyo gire pɛri fan wura giyan betiyan rɛ. 6 Sutana gɔlume wura be ya:mi pa pan n'garɛ yuti yan wɔ gi nɔmɛ kɛdɛ gi n'nan nunuditia gi seme mi nure,mi pii a pangi were mi peme mi gi wu ti re. 7 N'kukuno mi yikere n'kɔgɔ mi gi fan pagi da n'yane nɛ.8Yesu tomebume beya:" gi wanranri be da tome n'ɲuti biyé tiyan rɛ do n'kɔgɔme wu."9Sutana mumi u nii duruwame gi va u wɔ Jerusalɛm gi va u tundu Yamba kɔginɛ doré re bɛnbɛnɛ rɛ gi gɔlu wura beya:" taa Yamba biibɔ n'wɔ du n'sugo u ku tiganri." 10 Nunuditiya gi wanranri be. 11Yamba pa gi gɔlu n'tɔgɔ mɛlɛkɛdi rɛ gi ku n mume n'nuu ban budayali n'nɛɛ bu pisi luko ka-ka ban.12Yesu tomebume beya:" gi wanranri beya:" bu n'ɲuti Yamba kɔrɔ koru." 13Sutana koraa u kɔrɔ gi zɔku kee ban gi pɔrume gi du wu dini.14Yesu nunume u va Galilé wujugo kiɛdɛ panga rɛ. U yiré lime ki jamana rɛ giyan fanw. 15 U da keribidemi laabɛ baa Yamba kɔginɛ dore ré, laabɛ fanw kɔgɔme wu.16Yesu fɔgaa Nazarɛti giyan kee rewu ba sé u yiri ban be u zume Yamba kɔginɛ doré zɛrɛ wujugo diyɛ diyɔyan. N'to gi meri gi dee yali bɛɛ, u zimi u zirigi u karibidame. 17 Kelu Esayi rɛ sɛwɛ pami wura. U pulume sɛwɛ, gi wanranri dini beya:18<<Ɲuti re wujugo wo mi ban, nunuditiya u gɔrume mii mi gɔlu kiwari yine kanɛ tena rɛ.u kerime mi be mi gɔlu bogusiri re be ba paba nu julu,a gɔlu bugusiri be ba see pagi kɔru,be a koru jimori tena ba jɔgu wa rɛ nure, 19 Yuti wɔyi i tɔgɔ kɛdɛ keban,be a gɔlu kii bɛra.>>20Cirɛ pode Yesu pume sɛwɛ rɛ niyi u pan tome bire do u gidi yamba kɔginɛ dore re laabɛ fan rɛ see timi u ban. 21 Ci wankati ban Yesu mumi gi niyi u gɔlu be ya:"jɛgɛmi yari lugu sɛwɛ rɛ gɔla kee kirɛ niyi surume. 22Ba fan da gɔlume u yire kɛdɛ,Yesu re gɔla yidi dame bɛ kawunɛ,ba gɔlu beya:"Yusufu re bibɔ dagi bɛ la?23Yesu gɔlume bɛra beya:"mamaga toge gi ban yari paya daa n'garɛ tere beya:"bɔsiri tiyi bɔru n'sugo,yari paya gɔlu beya:"n'da tɔgɔ kee kapɛrnaum,da ki tɔgɔ girɛ du n'sugo jaa rɛ ya. 24 U se beya gongon nɛ mi gɔlume yala beya:"kelu kaka kɔbuya kɛdɛ u sugo jaa rɛ.25Do mi gɔlume yala beya pandi kan bogo da wo Israël lɛ jamana rɛ kelu Eli wankati ban,duwa daa bena tɔɔ do karugu nudugu go ku keban. yasima da wo ki jamana rɛ giyan fan rɛ. 26Gi fan rɛ jɛrɛ,Eli wo keri u va bɛ kaka dɛrɛ,fo pandi kon dali,u da wo Sidɔn jamana rɛ jaa dali rɛ,u yire Sarɛpita. 27 Girima bogo da wo Israël lɛ jamana rɛ kelu Elise wankati ban,ci fan rɛ ba kaka wo nan julu,fo Siri re nin duku u yire Naaman.28Yamba dore re laabɛ fan lugu ki gɔla keban ba bɛnɛ furume parigajina.29 Ba jimi ba vɛji Yesu ba liyɔ jaa gi rɛ.ba jaagi rɛ gidari da wo tuturu keban bɛ,be paba lasiwu ba joo vɔme nɛ. 30 Do wu lime ba bɛnɛrɛ u pɔru.31Yesu vame Galileé jaa dali rɛ,gi yire Kapɛrnaum. u da keribidemi laabɛ wujugo dɛrɛ dɛwuyan dini. 32 Bɛ dame kawunɛ u laa karibidinɛ rɛ mandigan kan,nunuditia u da gɔlume panga wɔ.33Bɔɔ jina tiyi dali da wo yamba kɔginɛ dore dini,u narime kore kɔɔ wɔ beya: 34 "Nu pumi bika yiri kan,Yesu Nazarɛti? u kume yiri nɛmi la?nu da kere, mi yi ki,yamba kɛdɛ."35Yesu korume jina rɛ kɔrɔ beya:"tuwun'ni n'li ni bɔwu rɛ."jina jomu jama gi rɛ gi lyi u ban,go kaka da wura. 36Laabɛ fan dame kawunɛ,ba da gɔlume ja rɛ beya:"bika gɔla n'giwɔ?u gɔlume jinisiri kan panga do guruma wɔ,gi liyi laabɛ rɛ!" 37 Ci rɛ yebanu,Yesu re yire liyi ki jamana rɛ giyan fan.38Yesu re liyɛ pode yamba kɔginɛ dore re,u vame Simɔn mɛnu. u mimi Simɔn kon nii re jimori tuna lone ne.ba jirime yesu be u pan wura julu. 39 Yesu vame jubo u yine u gɔlu tuna lodi re kɔrɔ.tuna lodi dumu.ci giyan betiyan rɛ,u jimi u sigidan tome u wɔsugu ba tɔgɔ.40Wee j arɛ ban,laabɛ vame ba vema tena wɔ u kan,u pɛlime unuwu ba fan tiyi tiyan ban u pan bɛra julu. 41 Jisiri ya lime laa bogo re,ba da nerime beya:"n'dame yamba biyi bɔ rɛ!"do yesu korume ba kɔrɔ,u wo tɛri gi gɔlu,nunuditia gi sulume be wu dame soguru re.42Tɛwu sɔra,yesu lime u va pɔrɔ giyan dali rɛ.jamagi da pumu.ba dɔgume u giyan rɛ.ba jirimu be u bu pɔru. 43 Do u gɔlume bɛra beya:"tilɛyigi mi gɔlu yamba kiwari yine jaa dipa rɛ,nunuditia kirɛ yebanu mi kuni." 44 U da deme waju yamba kɔginɛ dore re Judeé jamana rɛ giyan fan rɛ.
Chapter 5

1Dɛ duku rɛ dɛwuyan Yesu yesu da wo Jɛnɛsarɛtirɛ bagi niyi ban jamagi da dame baamu budayali see ba junin yamba gɔla wɔ. 2 U name kokura nii bagi rɛ nii ban kora muguru wa da lime gi jɛrɛ,ba da sememi ba jɔwɔdi. 3 U jume ki kokura tiyan rɛ,ki da dame Simeɔn yan nɛ u jirime Simeɔn be u lasi kokura gi liyi niyi ban fiyonwu,ci daa u gidime gira u karibidan jamagi.4Yesu gɔla u jɔku keban,u see Simeɔn rɛ be ya:"lasi kokura n'see numu re,ya kɔɔ jɔdi numu re ya muge.5 Simeɔn tobume beya:"karisamba,yiri wurume tomeban i wo ka ka mu do n'gɔla rɛ yeban mi kɔɔ jɔgi numu re. 6 Kirɛ dari rɛ pode ba kan,ba mumi kora bogo fogi dɔgu jɔɔ gi rɛ niban. 7 Ba kɔme ba nuwu ba dipa rɛ kokura duku rɛ jɛrɛ be ba kuwame bɛ kusu,bɛ kume,ba. sume kokura niyi fan,fo kokura da piyi gi wuru numu re.8Smeɔn Piɛrɛ naki keban,u dume u sugo u jari u yikere u se beya:"Yuti kɔgulu mi ban,nunuditia mi dame junufu dɛru rɛ. 9 Wu wɔɔ u dipa fan dame kawunɛ ba mugan kora ba naa kɔkɔ rɛ yemeban. 10 Zebede bibɔ Yakuba wɔ Yuhana bere da Smeɔm gadi wa rɛ biya dame kawunɛ. Yesu gɔlume Simeɔm rɛ beya:"bu wudugu.gi sigidan bɛɛ,n'pan da laa pumuruwa rɛ." 11 Ki wankati ban ba sɛsɛmi ba kokura ba dɔgu wɔ numu re niban ba duwu ka fan dini ba dulu yesu re powo.12Yesu wo jaa dali rɛ bɔɔ dali da wo dini,girima da wo u tuna fan ban.u na yesu keban,u jarime u yuko tigan rɛ,u jiriwu beya:"Yuti n'buga tɛri n'pan guru n'same mi. 13 Yesu korume u nu u pɛli u ban,mi tɛrime n'same.14Yesu dame kii wura kuruban be u bu ki tɔgɔ gi gɔlu nin ka ka rɛ,do va n'sugo bulugu saraka koluwa rɛ u koru saraka n'samari rɛ yeban n'to Musa gɔlu yali bɛ pagi da kaseti re n'julu nanri kan.15ki fan,Yesu re yire lime gi va yikere,fo jala bogo da dɛni u kan budayali ba see ba junin do ba vema nan bɔrɛ. 16 Do yesu da vemi pɔrɔ u tiyan u ve yamba jiri.17Dɛ duku rɛ dɛwuyan yesu da keribidemi labɛ,Farisienwa wɔ saraka koluwa da wo dini ba gidi.ba lime Gallilé,Judeé do Jerusalɛm nɛ jesile. yuti re guruman da wo yesu ban,u bɔru vema tena vema.18Laa dali rɛ kuwu nin were togusi nii fan rɛ tiwari wɔ u pudari wo kaban.ba pume mandigan ba juu u wɔ dore re jɛrɛba bɛsuwu yesu re nɛwɛ lere. 19 Ba wo guru ba juwu u wɔ dini jamagi rɛ yeban,ba dini dore re yine ba futu furɛ ba tisi furɛ wɔ wu wɔ u pudɛ kagi wɔ Yesu re yikere jamagi rɛ bɛnɛrɛ.20Yesu nan ba muganri keban u see bɛra beya:"bɔ,n'junufugi yafina n'nan. 21 Farisienwa wɔ sariya karisamba bɛ luga ba gɔlume beya:"wuru n'garɛ bɔ wɔ ?fo u nɛni yamba yire?wulɛ guru u yafide junufu yamba pode?22Yesu sulume ba lɔgusɛ,u gɔlume bɛra beya:"bika yebanu yari lɔgusu n'garɛ tɔgɔ jɛrɛ? 23N'garɛ gɔla niyi re bɛnɛrɛ kere gɔla wo nannan?n'gɔlu be n'junufugi yafina n'na,wala n'gɔlu be,jigi n'vari? 24Do budayali yari sulu be panga wo nini nɛ bibɔ kan u wo diniyo gire u yafidan junufu,"_u gɔlume wu bɔɔ togisi nige fan rɛ tiwari rɛ beya,jige n'taki n'kɛrɛwugi n' va jaa".25Ki giyan rɛ,u jimi u ba fan rɛ sere u taki u pudɛ kagi u va jaa,uda kɔgɔmi yamba. 26 Ba fan dame kawunɛ ba kɔgɔ yamba ba wudugu parigijina ba gɔlu beya:"i nawan kawunɛ jɛgɛ."27Ki tɔgɔ girɛ pode,yesu lime dini,u nawan panga tiyi wakiya soguru,u yire Levi u gidari da wo wakiya soge giyan rɛ.yesu gɔlume wura beya:"dulumi". 28 Levi dume ka ka fan u dulu yesu re poge.29Levi tɛkime jimo yesu re u mɛnu.panga tena do laa bogo da wo jimo re giyan rɛ. 30 Farisiewa wɔ sariya karisemba bɛ da gɔlume nipiyɛ gɔla,ba gɔlume yesu re karibiyo bere beya:"bika yebanu yari jiyi do ya yuwi panga tena kɛsɛri soguruwa wɔ bere wo junufu daa bɛ tena kan? 31 Yesu tobume bɛra beya:"laa bere kɔme julu wuti re yama toge bɔsiri dɛru rɛ,vema tena yama wo bɛra. 32 Mi wo ku laa terinariwa rɛ kome be ba lɔgusame ba junufu girɛ,fo junufu dɛru wa.33Laa dali gɔlume yesu re beya:"Yuhana karibiyo be wɔ Farisiewa rɛ karibiyobe dime ba niyi ba jiri yamba,do n'nɛ karibiyobe jiyime do ba yuwi. 34 Yesu tobume bɛra beya:"tilɛgi yari pan furu bɔ duwu u diwi u niyi,do wu wɔ furu bɔɔ wo jaa kan laa? 35 Do wankati duku pagi kuwu do furu bɔwu pawu joyiba kan,pawu diyi u niyi ki dɛrɛ dɛwuyan.36Yesu gɔlume n'garɛ tere beya:"nin ka ka keriyan yutu duru rɛ u fagiti wɔ yutu kɔyɔ.ci daga yutu durugi rɛ kanrari pagitige.yutu mɔruson ya da mali yutu kɔyɔ gi wɔ.37Nin ka ka seyan sima duru sidege kɔyɔ jɛrɛ.ki daga sima durugi pagi kanri sidege kɔyɔgi gi kuru.sidegi pagi nɛni.38 Do sima duru jɛme gi see side duru rɛ jɛrɛ. 39 Do,nɛwe yuga sima kɔyɔ,wu piyan sima duru,nunuditia,u gɔlume beya:"kɔyɔgi rɛ wo kɛdɛ.
Chapter 6

1Wunzuŋon dɛ dallɛ wɔnɲan Yesu da pɔrʋm ɲaa wan dallɛ. Wʋ karǝmbiyobe korum ɲaa kasa dalǝ ba mʋgan ba koru gǝ biyo. 2Farisiɲɛ dalǝ se bra be ya: "Tɔgɔ kee re wo zɛm wunzuŋon dɛɛ rɛ wɔnɲan bǝka yembanǝw yarɩ dee kɩ?"3Yesu tombum bra: "Yasma mʋn Dawʋda wɔɔ wʋ pontena keeban, kee wʋ da bɛɛ, yarǝ wo gǝ karǝbdan laa? 4Wʋ zʋnm Yamba doree re wʋ takǝ bʋgʋlarɩ buuri dalǝ wʋ zi do wʋ pan dalǝ wʋ pontena rɛn. Nɛn kaaka da wo zɛm be wʋ zigǝ fo sarga soŋurunwan mumo." 5Yedu se bra be ya: "Wunzuŋon dɛɛ rɛ ɲutiw nɛn nɛ biibɔ wɔ."6Yesu zʋnm Yamba dore wunzuŋon dɛ dallɛ wɔnɲan wʋ karbdan laabɛ. Bɔ dallɛ da wo nni wʋ zulu nuu rɛn kʋrarɩ. 7Sarɩya karǝnsambaabɛ wɔɔ Farisiɲɛwan da sǝnǝm Yesu be wala wʋ bʋ nɛn bɔrʋ wunzuŋon dɛɛ rɛ wɔnɲan, bʋdayalɩ ba na nɛɛ kǝtɛ gɩɲa. 8Do Yesu da sʋlʋm ba lɔŋsɛɛ. Kɩ ban wʋ se bɔw rɛ be ya: "Zǝŋ nzǝrǝgǝ laabɛ bɛnɛ rɛn." Wʋ zǝnmǝ wʋ zǝrǝgǝ.9Yesu se bra be ya: "Mɩ bonzum yarɩ, gǝ zɛmarɩɩn wunzuŋon dɛɛ rɛ wɔnɲan nda tɔgɔ kɛndɛ laa, nda tɔgɔ zɔmbɔ? Nson nɛn laa ngʋ nɛn? 10Wʋ sǝnmǝ laabɛ fan do wʋ se wʋ bɔw rɛ be ya: "Kɔnzʋ nnuu, wʋ nam zulu. 11Ba bɛnɛ zǝnmǝ kɔkɔɔ. Ba gɔlʋ za rɛ be bǝkɛyɩ pa ba gʋrʋ ba da Yesu re.12Kɩrɛ ponde Yesu vam tunturungǝ ban dɛ dalǝ wʋ va Yamba zǝrǝ, wʋ dʋɲɩmǝ Yamba zǝra ban. 13Tɛw sɔra, wʋ konmǝ wʋ karǝmbiyobe wʋ gɔrʋ fiɲonii ba kan wʋ kom bɛ be kelibiyobe.14Nan bɛbɛ bɛ, Simɔn (wʋ sem wʋ rɛ yire be Pɩɛrɩ), do wʋ babii Andre, Yakuba wɔɔ Yohana, Filipe woo Bartelemi, 15Matiyo woo Toma, Alifɛ biibɔ Yakuba wɔɔ Simɔn Zelote, 16Yakuba biibɔ Zude woo Zuda Isikariɔti wʋrɛ se Yesu laabɛ nuu ren.17Yesu woo wʋ karǝmbiyobe tisim tunturungǝ ba dɔngʋ fuun kɔ dallɛ wʋ karǝmbiyo bongo woo zamakɔɔ rɛ da wo dini. Bɛ da lɩ Zude zamana wɔɔn Zeruzalɛm wɔɔn sɩrɛ numuu ren niiban nɛ Zesi kɔgɩya Tir wɔ Sidɔn. 18Ba da kʋnm ba zʋnɛ se wʋ gɔlaa wɔ do wʋ pan bra zulu. Zinạ da zim bee faan nam zulu. 19Zamagǝ fan da seem panga ba na wʋ ba dʋsʋ nʋndɩtɩya gʋrʋma da lɩm wʋra pan bra zulu.20Kɩban Yesu takǝm wʋ ɲu donde wʋ sǝm wʋ karǝmbiyobe do wʋ se ya: "Yarɩ kɔmɩɲangǝ tena dɔɔ biyobe ya wɔ, nʋndɩtɩya Yamba pɛɛrɩɩ yallɛ yangǝ. 21Yasma wo yarɩ bee ban bɛɛ dɔɔ biyobe ya wɔ, nʋndɩtɩya ya pa ya vɔ! Yarɩ bee zee bɛ dɔɔ biyobe ya wɔ, nʋndɩtɩya ya pa ya mam bɛnyɩn nɛ zɛrɛ.22Laabɛ mʋnga yarɩ zɔma ba kɔglʋ ba sugo ya ban, ba tʋkʋ yarɩ, ba gɔlʋ ya yire zɔmbɔ nɛn nɛ biibɔ yemban, kɩban dɔɔ biyobe ya wɔ. 23Kɩ dɛɛ rɛ wɔnɲan ya bɛnɛ pagǝ da yɩmban kɔkɔɔ, nʋndɩtɩya yallɛ baragi dǝkǝm donde waraa rɛ. Ba tʋrʋwaabɛ ya zinmǝ kelluwaa bɛɛrʋ.24Do yarɩ naforo kɔgɩyaa tena bɔnɔ wo yala, nʋndɩtɩya yarɩ nam se zurori ya zɔkʋ! 25Yarɩ bee zii ya vɔyɩ bɛɛ bɔnɔ wo yala, nʋndɩtɩya yasma pagǝ mʋn yarɩ! Yarɩ bee mem bɛ bɔnɔ wo yala, nʋndɩtɩya yarɩ pa ya za!26Laabɛ gɔlʋga yallɛ yire kɛndɛ keeban bɔnɔ wo yala, nʋndɩtɩya wʋ tʋrʋwaabɛ ya kɔgɔmǝ kelluwa kɩma tʋllʋwaa bɛɛrʋ!27Do yarɩ bee se ya zʋnɛ mɩ kan, mɩ gɔlʋm yala be yala be ya: "daam ya zɔgʋ pɩɩnma ya da tɔgɔ kɛndɛ ya zɔma tena rɛn. 28Sean dɔɔ ya mɛrǝnǝrǝnwan rɛn. Bee zeri ya ban zǝran bra Yamba.29Nɛn yegna npakǝ tɩɲa pan wʋra pakǝ tɩɲa ya. Ndʋ takaa nyɩtʋ kɔɔ bʋ gɔlʋ be wʋ bʋ yɩtʋ fɩɲɔw ya takɩ. 30Nɛn wee zǝrǝga ka nkan, pan wʋra. Nɛn dʋʋ takaa nka bʋ gɔlʋ be wʋ nʋnʋ gɔɔ.31Kee ya pɩɩn be laabɛ dam yala bɛ, dam gǝ dʋ bra. 32Yarɩ pɩɩnga ya piinma tena mumo bǝka kɔgnɛ ya pa ya na gǝ zɛrɛ? Baa zunuufu dɛɛrʋwaa ya pɩɩnm ba pɩɩnma tena. 33Bee dee tɔgɔ kɛndɛ yala yarɩ deega tɔgɔ kɛndɛ bɛ mumo ren bǝka kɔgnɛ yarɩ pa ya na gǝ zɛrɛ? Baa zunuufu dɛɛrʋwaa ya deem kɩ. 34Yarɩ mʋn gǝ ban be yarɩ pa ya na ka dʋkʋ bee kan bɛɛ, ya penga gɩmɛ bɛ mumo ren bǝka kɔgnɛɛ pa ya na gǝ zɛrɛ? Zunuufu dɛɛrʋwaa ya seem gɩmɛ ba dǝpaa ban, bʋdayalɩ ba na ba yangǝ rɛ dʋ dɩtɩya.35Do daam ya zɔgʋwaa pɩɩnma, ya pan bra gɩmɛ. Bʋwan tɛlmɛ mun ka naarǝn ban pa ya na baragi kɔ. Pa ya da takǝdonde Yamba biyo re nʋndɩtɩya wo kɛndɛ yandɛmɛgǝ tena wɔɔn laa zɔmsǝsǝr lɛ. 36Yarɩ daam yamasɔgɔ wʋndʋgʋrʋwa rɛ ntoo ya baa wʋndʋgʋnya yamasɔgɔ yalɩ bɛɛ.37Bʋwan bʋʋdʋ gunu laabɛ ban bʋʋdʋ da gunu yayaa ban. Bʋwan zarǝgǝ se laabɛ ban zarǝgǝ da se yayaa ban. Yaafǝnan laabɛ yayaa pa ya na yaafa.38Paŋan laabɛ rɛ laabɛ pa ba pan yayaa rɛ. Pa ba mandan yallɛ yangǝ ba zɛzɛgɛngǝ, ba yikigǝ fo gǝ kuru ba tongon gǝ ya yɩtʋ zʋwa kɔgɩyaa rɛ. Nʋndɩtɩya yarɩ menden laabɛ yangǝ kee wo bɛɛ yayaa yangǝ pagǝ mandan kɩ wongugǝ wo."39Yesu sem bra makɩ wʋ se ya: "Bʋkʋ gʋrʋ wʋ mʋn bʋkʋ rɛ bʋrɛ? Kɩ daga ba nii fan da zarɩ vom nɛ? 40Karǝmbii bɔyan karǝnsamba, do karǝmbii wee karǝbdan wʋ dɔngʋ ya pɔw da ntoo wʋ karǝnsamba.41Gam kee wo nbaabii re se re bɛɛ bǝka yembanǝw nsǝm kɩ? Do dam nsugo se re, nwo kɩ na. 42Nʋ wee nion dam nsere bɛɛ ngʋrʋ ngɔlʋ nbaabii re be 'Mɩ baabii gam nsere dʋ mɩ korugǝ.' Gɔla niniiti koru dam nsugo se re do. Kɩ daga nse pagǝ na yoyogo nkoru gam nbaabii re se re.43Tǝnzanɛ kɛndɛ sʋmɲan bee zɔmbɔ, tǝnzanɛ zɔmbɔ sʋmɲan bee kɛndɛ. 44Tǝnzanɛ fan sʋlʋm gǝ bee kan. Kɩrɛ kɔrɔ: nɛn koruyan wakɩbee sewuni ban, nɛn koruyan rɛzɛn bɩɲarɩn45Nɛn kɛndɛ korum ka kɛndɛ wʋ ka kɛndɛ tunde gɩɲa rɛn, kee da bɛnɛse re. Nɛn zɔmbɔ korum ka zɔmbɔ wʋ ka zɔmbɔ tunde gɩɲa rɛn. Kee wo nɛn nɛ bɛnɛse re kɩg wʋ nii gɔlʋ.46Bǝka pan yarɩ kom mɩ be "Ɲuti, Ɲuti," do kee mɩ gɔlʋ bɛɛ ya deyangǝ? 47Nɛn wee kʋnga mɩ ban, wʋ se wʋ zʋnɛ mɩ gɔlaa wɔ wʋ dagǝ, paa bʋgʋlʋ wʋra kee wʋ mɔnrʋn. 48Wʋ mɔnrʋnm dore mɛɛrʋn wee kʋʋ tǝnŋaa gǝ tosu do wʋ se doree re dime taan ban, wʋ ma doree kɩ ban. Numuu dǝkǝ keeban baagǝ gunum numuu sesǝm gǝ maw doree do gǝ wo gʋrʋ gǝ da gra kaaka, nʋndɩtɩya gǝ maarɩn dam kɛndɛ.49Do wee lʋgʋ mɩ gɔlaa do wʋ wɔgǝ da, wʋ mɔnrʋnm bɔ wee ma wʋ doree tǝnŋabee komburogǝ ban. Baa numuu dɔngaa kɩ doree ban, gǝ zarǝm kɩ gɩɲa beetɩɲaa rɛn, gǝ nɛnǝma dam zɔmbɔnlɛ."

Chapter 7

1Yesu zɔku ki gɔla fan ban laabɛ kan keban, u zunm kapɛrnaum.2Jala tɔɔti tiɲa da wo din, u tombi we tɔgɔ da wo wura yimban kɔkɔ bɛ da ton kɛndɛ u da pin u tiwu. 3U luga Yesu re tɔgɔ u kerime Yahutu kɛmbuguwa be ba varan Yesu ziri be u kunɛ u tombi bɔru.4 Bɛ dɔngume ba ziri Yesu kɔkɔ ba se ya: «Nda ki jala tɔɔgɛti re u zɛnmi gɔ, 5nunditiya i budugi re tɔgɔ wo wura yimban wurɛ ma i Yamba dore kɔgi.»6Do Yesu vame ba kan. Wu kɔgsu Jalatɔɔgɛ tire mɛgi ban, u semi u dɔwa ba va gɔlu wura be ya: «Ɲuti bu nsugo zime nunditiya nu zun mi mɛnu a wo zɛme gɔ.7 kirɛ yenbanun mi va gɔlu nkan a sime kia be a wo fiɲɔw gira. Do gɔlu gɔla be tiɲa be ki page bɔru a tombi.8 Mi kɔnmi ɲutena, sɔdaga dali ya wo mian kan. Mi gɔlume ba dalɛ be ya 'Vari,' wu venmi. Mi gɔlume dali ya rɛ ya: 'kunɛ,' u kunmi. A gɔluga a tombi re be 'da ngi,' u deme gi.»9Yesu lugu ki gɔla keban u kawami bɔw rɛ tɔgɔ kan. U wusugume u gɔlu u ponde zamagi kan u gɔlu bɛra be ya: «Mi gɔlum yala be mi wo ngara muganri rɛn du na ba Israɛl.10 Keliwa nunum ba mi tombi na zulu.11Kirɛ ponde Yesu vame za dalɛ gi yire Nayin. U karimbiyobe wɔ zamagi vame u kan. 12Ba kɔgsa zagi rɛ zuɛn ni ban ba tusum laa dali bɔ tiwu wɔ. U ni ya bara tiwum. Zagi rɛ zɛrɛ laabongo da wom u konw kan.13 Ɲuti na u konw keban, u yamasɔgɔ munm'u. U se wura be ya: «Bu za.» 14U danbami bɛ u pɛli u nu tiwu takɛ kagi ban, tiwu takrwa zirigime. Yesu se ya: «babi mi gɔlum nna be zin!» 15U zinm'u gindi u singdan gɔla. Yesu panm'u u ni rɛn.16Laabɛ fan wundugume ba kawan, laabɛ kɔgɔmi Yamba ba seya:«kelukɔ rɛ bugulu u sugo i bɛnɛ rɛ Yamba kume u laabɛ kusu». 17Ke Yesu da bɛ sɛyim Jude jamana wɔ gi kule zesiri fan rɛ.18Yohana karimbiyobe gɔlume ki bɛ gi fan wura. Yohana komi u karimbiyobe nii.19 U keri bɛ ba va ɲuti bonzu be ya:«Gi gɔlu be we piri bɛ nu la, wala i sigam dukurɛ keme?»20 Ba dɔngu Yesu kan keban ba se wura be ya:«Yohana batise dɛru rɛ keri iri be i kuwan nu bonzu be ya:'Gi gɔlu be we piri bɛ nu la?'»21Ki wankati ban sugo Yesu bɔrum laabongo vema wɔ ba zimori tɔgɔ. U diw jina u koru ba ban. U kɔru butuwa bongo se.22 Kirɛ ponde u tombum Yohana karimbiyobe re be ya:«Ya na ke ke ya lugu ke varan gi gɔlu Yohana rɛ be ya:«Butusa rɛ se nim, lugsiri veri, girmadi ni zulu, tipa wɔyi, kiwari yindi gɔlu kanɛ tena rɛ.23 Nɛn we ɲu rɛ wo nɛni mi yenban dɔbi u ti wo.»24Yohana karimbiyobe pɔrɛ ponde Yesu singdami u gɔlu Yohana tɔgɔ kan:«Bikɛy ya va sim pɔrɔ komburogi re? Watima dɔm sɛka ke la? 25Do bikɛy ya va sim? Yitu kɛndiya tiwu la? Do be se yitu kɛndiya, ba zi pɛ zimo bɛ wo pɛwa mɛnu. 26Bikɛy ya va sim? Kelu la? Nyew mi gɔlu yala be u bɔ kelu?27Gi wanranri wo Yamba sɛwɛ rɛ we re tɔgɔ kan be ya:'Nangi, mi kerim a kelu nyikere u wɔsugu nkem nyikere uw Yohana wɔ.'28 Mi gɔlum yala be nɛn kaka wo luru Adama biyobe bɛnɛ rɛ we bɔ Yohana. Ki wɔ gi diri wɔ, Yamba pɛri rɛ laabɛ fan rɛ fiɲɔw bɔ Yohana.»29Laabɛ be se ba zunɛ u kan bɛ wɔ fadugu kɛsɛri songurunwan, bɛ bugulum gi pomsu be Yamba ternari, ba da zunm numu Yohana kan.30 Do farisɛnwan wɔ sariya karinsambabɛ kaɲami Yamba tɔgɔ mandnari ban ba dulu ba sugo yangi, ba wo tɛri ba zun numu Yohana kan.31Yesu se ditiya:«Mi pa guru a mandan zɛngɛ laabɛ bɔtuwa wɔ? Ba mɔrunm bɔtuwa?32 Ba mɔrunm biyo kwɛnriwan be gindi fungire ba gɔlu za kan be ya: 'iri bɔm dundugi ya wo saw. I korum le nuna do ya wo za.'33Nunditiya Yohana batisedɛru kimi, u ziyon zimo, u ɲuyan divɛn, yari se jina u ban.34 Nɛn nɛ bibɔ kunɛ, ya zime zimo ya ɲuyi, yari se ya:'zimori ka do ɲuyirun ngara bɔ wɔ, fadugu kɛsɛri songurunwan wɔ zunufu dɛruwa rɛ dɔ wu.' 35Do gɔnɛ penmi Yamba sogmariti yandi rɛ u keme veluwa fan kan.»36Farisɛn tiɲa zirime Yesu be u va zimo zi u kan. Yesu vam u kan u va gindi u zi zimo.37 Sanɛ ziru kon tiɲa da wo ki zagi rɛ. U lugu keban be Yesu wo u farisɛnw mɛnu, u kunme vecobe wo, gi sume nuwan lum yi wɔ.38 U zirigim Yesu re ponkan u na kan u ze. U sunum Yesure nɛ u se numu won, u tansi gi u ɲukuti wɔ. U mugusu u nɛ u kuru nuwan lum yindi u nɛ ban.39Farisɛnw we kom Yesu bɛ na ki u gɔlum u zɛrɛ be ya:«Ta kelu ngara bɔ wɔ konw we dusu u bɛ u da pɔw sulu be sanɛ ziru.»40 Ki ban Yesu takime gɔla u se wura be ya:«Simɔn ka dukugi mi kan a pa gɔlu nna.» Simɔn tombum be ya:«Karinsamba gɔlu gi.»41Yesu se ya:«Gimɛ seru tiɲa gimɛ da wo laa nii ban. U wakiya nɔn nɛ da wo tiɲa ban, fisinɔn nɛ da wo tiɲa ban. 42Ba kaka da kɔmiɲan mandigan ke pa gi wɔn gi. Ki banun u yafdan ba nii fan rɛ gimɛ. we rew u bɔw rɛ tɔgɔ pagi da yenban gi da gi bɔ we? 43Simɔn tombum be ya:«Mi mendemi be gimɛ kɔgi tiwu.» Yesu se wura be ya:«Ngɔla gɔnɛ.»44Kirɛ ponde Yesu wusugum konw kan u gɔlu Simɔn rɛ be ya:«Nnim nni konw la? Mi zunm nmɛnu nwo mi rɛn nɛ samɛ njmu pan, do u mi sunum mi na u se numu won, u tansi gi u ɲukuti wɔ. 45Nwo mi bɔlu ni mugusɛ wɔ. Do mu zun mɛgi rɛ zɛrɛ yali u wo mi ni mugusɛ du.46Nwo nuwan tiri a ɲu ban, do u tirime nuwan lum yin mi na ban.47 Kirɛ yenban mi pa gɔlu nna be nni konw rɛ pinma kɔgi bugulum be u zunufu wo gi dikima fan yafuna u ban. Do fiɲɔw gi yafudan we ban bɛ rɛ pinma wo fiɲɔw.»48Kiban Yesu gɔlum kon rɛ be ya:«Nzunufu yafuna nban.» 49Be da zi zimo bɛ singdami ba gɔlu ba zɛrɛ be ya:«Wuruw nnu wɔn, do u yafuden zunufu ya?»50 Yesu se u konw rɛ be ya:«Nmuganri somi nu. Vari zulu re.»
Chapter 8

1Kirɛ ponde, Yesu da gindemi zesi kunwɛri wɔ zesi kɔgiya, u kerbiden laabɛ. u gɔlu Yamba pɛri rɛ kiwari yindi. U karimbiyo fiɲonige vami u kan,2 kan dali wɔ, u da bɔrume bɛ kanbɛ vema u diwu zina u koru ba ban. Kon tiɲa rɛn yire Mariyama ba da kom u be Magadala Mariyama zina ninpi re li u ban. 3Tiɲa rɛn yire Janɛ, Herode rɛ mɛgi rɛ ɲuti Kuza konw wɔ, Susanɛ wɔ kan dipa bongo da wo nni. Bɛ fan da kusumi Yesu wo u karimbiyobe ba nurɛn tisi wo.4Laabɛ da lime zesiri fan rɛn ba va Yesu kan. Zama kɔgi dɛni u kan keban, Yesu semi ngara maki bɛra be ya: 5«Bɔ dalɛ li u va u ka do misi. u misigi keban dali kurume keme nɛ ni kan laabɛ varim gi ban, zimbiyo tɔkumgi.6 Biyo dali kurume sinige ban, gi tawa gi kurume nunditiya zuluri da ton nni.7Biyo dali kurume sewu re bɛnɛ rɛn. ki wɔ sewu zinmi za wɔ sewu zinmige.8 Biyo dali kurume tinganbe kɛndɛgi rɛ gi tawumi gi sogon gi sume gi dipa keson.» Ki gɔla rɛ ponde Yesu narime bebya: «We zunɛ lugu se u zunɛ.»9Yesu re karimbiyobe bonzumi u be ya: «Ki makigi rɛ kɔrɔ yali?» 10U tonbum bɛra be ya: «Yamba pɛri rɛ tɔgɔ fekari rɛ sulumɛ pami yalɛ, do gi gɔlum laa dipa rɛ maki wɔ, budayali ba simge keban ba bugi na, ba bugi famdan gi lugɛ ban.11Ki makigi rɛ kɔrɔ ngiwɔ: ka do ke misi bɛ Yamba gɔla kiwɔ.12 Keme ni kan nɛ yangi dali wɔ. Bɛ laabɛ luga ki gɔla. Suntana kunm ki gɔla koru ba zɛrɛ, budayali ba bu muganri da ba na sogɛn. 13Sinige ban nɛ yangi tena, bɛ lugume ki gɔla ba mungi bɛnyin wɔ. Do ba kɔɲan luro, ba demi wankati fiɲɔw muganri rɛn kɔrɔ kore kunga ba duyime muganri.14Sewu bɛnɛrɛn yangi tena, bɛ lugume ki gɔla do nni diniɲogi re lɔngsɛ tɔgɔ do gi naforo tɔgɔ wɔ gi dɛniga tɔgɔgi zinmi bɛ ba biyo deyan kɔgiya. 15Tinganbe kɛndɛgi tena, bɛ lugume ki gɔla ba mungi suwɛ wɔ bɛnɛse kɛndɛ wɔ ba ti ki gɔla ban fo ba sume16Nɛn kaka mukuyan lampa do npugi wongu duku wɔ wala nsegi gadiga lere. Do ntundungi ka duku ban budayali gi da porugan dore zuɲiruwan fanrɛ.17 Ka fekari tonde ke da li salɛ, tɔgɔ fekari tonde do gi da sulu. 18Sulan ya zunɛ se mandigan nunditiya ka wo we nure duku pagi pan wura gi kusu u yangi ban. Do ka ton we nure, u lɔngsɛ wo u nure yangi keban bɛ kiya pagi zoyi u kan.19Yesu re ni wɔ u babiyobuwabɛ vami u kan, do ba wo guru ba kɔgusu u kan zamagirɛ yeban. 20Nɛn dali gɔlumi Yesu re be ya: «Nni wɔ nbabiyobuwabɛ wo salɛ ba pin nu ba na.»21 Do Yesu se ya: «Be se ba zunɛ Yamba gɔla wɔ ba dagi bɛbɛ mi babiyobuwabɛ wɔ.»22Dɛ dalɛ wɔnyan Yesu gɔlumi u karimbiyobe re be ya: «Yi varame bagirɛ ponde.» Ba zunmi kokura rɛ ba pɔru. 23Ba wori keban Yesu duɲimi, watima kɔrɛ zin numu ban kokura da pinmi gi su numu won fo ba da pin ba lari.24Kiban karimbiyobe kɔgusu Yesu re kule ba dinzi u do ba se ya: « Karinsamba, karinsamba i pɛyi tin numure. Yesu zinmi u koru numure kɔrɔ. Watima zirigimi numu tisimi.25 Yesu se bɛra be ya: «Yalɛ muganri wu zi?» Dintiwuri wɔ kawunɛ dan bɛ fo ba bonzu za be ya: «Bika bɔw bɛ fo u gɔlu watima wɔ numu lugu u kore.»26Ba dɔngume Gadara tena zamana rɛ gi wo bagi rɛ ponde Galile kule.27 Yesu re liɛ kokura rɛ, zagi rɛ bɔ dalɛ tusu u zina da wo u ban. Fo wankati bomarlɛ zɛrɛ u da teriyan u se yitu, u da teriyan tin za. Da u gindɛ giɲa vuɲi won.28U na Yesu u seme sɔma pargazina u zari Yesu re lere u se wura: «Bikɛy npume mi kan, Yesu, Yamba taki donde bibɔ? A zirimi nu be bu mi zime!» 29U gɔlume ki nunditiya Yesu da gɔlume zina rɛ be gi li u ban. Ki zina da zoyimi u lese bongo. laabɛ da dinmi u kɛki zɔgurɔ wɔ ba se u nɛ kɛki rɛ budayali ba sini u, do uda kiridime ki kɛkindi fan. Zina da diwumi u gi va wɔ pɔrɔ komburogi rɛ.30Yesu bonzumi u be ya: «Nnɛ yire yali?» U se ya: «zamakɔ.» U gɔlume ki nunditiya zina bongo da wo u ban. 31Ki zina zirime Yesu be u bugi se nɛnima giɲa rɛn.32Toya bongo da wo tunturungi re kule gi zi. Ki zina zirime Yesu be U du gi va zun ki toya rɛ. U terime. 33Ki wankati ban zina lime bɔw ban gi va zun toya rɛ. Toya fan sesime gi tisi numu re gi fan tiwu.34Toya nɔnluwa na ki ba sesime ba va gi kiwari gɔlu zagi wɔ gi kule zesiri fan rɛn. 35Laabɛ lime ba va kibɛgi sime. Ba dɔnga Yesu kan, ba name u bɔw, zina da lime u ban, u da gindime Yesu re kule, da yitundi u bonde u tɛlimɛ tisori, ba wundugume.36Zinati na zulu be sere bɛ gɔlumgi bɛra.37 Gadara tena zamna rɛn laabɛ fan zirime Yesu be u vari u li ba zamna rɛn, nunditiya ba da wundugume kɔkɔ. Yesu zinmi kokura rɛ be u pɔrume.38U zinati kɔɲɔw zirime Yesu be u pinmi u tin u kan. Do Yesu se u nunu, u se ya: 39«Nunu nva za. Yamba da nna tɔgɔ kɔgi ke bɛ nva gi fan gɔlu.» Yesu da tɔgɔ kɔgi ke u bɔw rɛ bɛ, u van gi gɔlu zagi rɛ giɲa fan.40Yesu nunumi u li bagi rɛ ponde keban, u kunɛ dame yimban laabɛ fan rɛn nunditiya ba fan da torumi u.41 Kiban bɔ tiɲa kun u yire Jayirus, Yamba dore kɔgirɛ yikere tiwu. U zarime Yesu re lere u ziri u be u va u mɛnu.42 Nunditiya bikon be tiɲa da wo u kan da u bena fiɲoniibe, u da pinmi u tiw. Yesu wori keban, zamagi gindenmi u ba sikiw.43Kon tiɲa da wo nni, gɛrima kure vema da wo u ban fo bena fiɲonii, u da panmi u nure tisiri fan bɔruwarɛ, do ki fan wo wura zulu pan. 44U konw danbami Yesu u dusu u yitugi rɛ ni ponkan. Ki giɲa rɛn u gɛrima zirigime.45Do Yesu se ya: «Wulɛ dusu mi?» Ba fan kaɲan keban, Piɛri se ya: «Karinsamba, zamagi gindemi nu gi siki nu do nse wulɛ dusu nu!»46 Do Yesu se ya: «Nɛnɛ dusu mi nunditiya mi lime gi sɛrɛ ban be guruma li a ban.47U konw na be u da guru feki, u sinmi u ku. zari Yesu re lere. Tɔgɔ ke pan do u dusu Yesu do u na zulu lese tiɲa bɛ u gɔlu wura laabɛ fan rɛn sere.48 Yesu se wura be ya: «Mi bikon, nmuganri panmi nna zulu. Vari zule.»49Yesu wo ki gɔla ban do kelibi tiɲa li Yamba dore re yikereti Jayirus mɛnu u se wura be ya: «nbikonw tiwumi bu karinsambaw zime dutu.50 Do Yesu lugagi u se Jayirus re be ya: «Bu wundugu. da muganri sɛyi be nbikonw pa u na zulu.»51Yesu dɔngu u mɛnu keban, u tɛri nɛn kaka zun kan dini. Fo Piɛri wɔ Yohana wɔ Yakuba wɔ bire ba wɔ u ni won. 52Laabɛ fan da zemi ba se sɔma. Yesu se ya: «Buwan za be bi wo tiwu, u duɲimi.» 53Ba manmi u nunditiya ba sulume be u tiwumi u zɔku.54Do Yesu takimi u nu ban do u gɔlu kore kɔ wɔ be ya: «Bifiɲɔw zin!»55 Ki giɲa rɛn u wunzugon nunumi gi kun. U zinmi. Yesu se ba pagan wura zimo.56 Bi re luluwa dan kawnɛ hali. Yesu gɔlumi bɛra be ba buwan gi gɔlu nɛn kaka rɛ.
Chapter 9

1Yesu komi u karmbiyobe fiɲoniige u pan bɛra guruma do panga zinadi ban do ba bɔru vemadi. 2Kirɛ ponde u semi bɛ ba va Yamba pɛri rɛ wazu da laabɛ rɛ do ba bɔru vemadi.3U se bɛra be ya: «Buwan kaka taki, burɛ we, korugu we, zimo we, kɛsɛri we, ya kaka bu yitun nii taki. 4Ya na bɔlugan giɲa zina fan tingan dini fo ya pɔrɛ.5Laabɛ woga tɛri ba bɔlu yari zi, ya liga ki zagi rɛ ziwon ya nɛrɛn pusira dini, ki pagi da kaseti re gi se ba yirile.»6 Karmbiyobe vami. Ba pɔru zesiri fan rɛn ba gɔlu kiwari yindi do ba bɔru vemadi giɲa fan.7Gɔvɛrnɛri Hɛrode lugugi keban u tɛlimɛ ɲasimi, nunditiya laa dali se: «Yohana batise dɛru rɛ wɔ u li tipa rɛ bɛnɛ rɛn.› 8Dali se be Eli kunwan.» Dali ya se be: «Fɔra keliwa rɛ tiɲa wɔ u li tipa rɛ bɛnɛ rɛn.»9 Do Hɛrode se ya: «Mi butumi Yohana ɲukomba. Do mi lugu ke bɛ wuruw wɔ?» U da pinmi be u na Yesu.10Be u keri bɛ nunumi ba kun Yesu kan ba gɔlu ba tɔgɔ dari fan wura Yesu vami ba wɔ ba mumo zagi rɛ ni ban gi yire Betisayida.11 Zamagi sulu keban, ba dulumi u nɔmɛ. Yesu munmi bɛ kɛndɛ u gɔlu bɛra Yamba pɛri rɛ tɔgɔ. Be pin zulu bɛ u panmi bɛra zulu.12We pin gi zari keban, karmbiyobe fiɲoniige danbami Yesu ba se wura be ya: «Du zamagi budayali ba va pundɛ giɲa w zimo pume, nunditiya pɔrɔ komburogi re i wo nge.»13 Do Yesu se bɛra be ya: «Yari sugo pagan bɛra zimo.» Ba tombume be ya: «Kaka tonde i nure buri biyo nɔn wɔn kora nii re ponde, fo npinga be i varam zimo yɛw ngi laa fan rɛn. 14Ba da dɔngume bɔwa musurunɔn. Yesu se u karmbiyobe re be ya: «Tarami laabɛ fisinɔn-nɔn.»15Karmbiyobe panmi laabɛ gindi bɛru.16 Yesu takime ki buri nɔngɛ wɔ kora niige u taki u ɲu donde u se barika Yamba rɛ gi yeban. Do u gunugi u pan karmbiyobe re be ba pagan Zamagi rɛ.17 Ba fan zime ba vɔ. ba sumi daw fiɲonii buri tinganri wɔn.18Dɛ tiɲa wɔɲan, Yesu da wo zira ban u tiɲa, u karmbiyobe u kule Yesu bonzum bɛ be ya: «Laabɛ gɔlume be wuruw miwon?» 19Ba tonbumi be ya: «Dali se Eliw, dali ya se fɔra keliwa rɛ tiɲa wɔ u li tipa rɛ bɛnɛ rɛn.»20Yesu bonzum bɛ be ya: «Do yari do, yari sugo se wuruw miwon?» Piɛri tombum be ya: «Sogurun we li Yamba kan.» 21Yesu dan gi kuruwan ba ban be ba buwan gi gɔlu nɛn kaka rɛ.22 U se gi dami tulɛy nɛnɛ bi zime kɔkɔ, cɛmbuguwa wɔ sarga koluwa rɛ yikere tena won sariya karsambabɛ kaɲan u ban pa ba guw gi da tɔɔ rɛ wɔɲan u pa u wɔ.»23Kirɛ ponde u se ba fan rɛn be ya: «Nɛn we pin mi u dulu, u kaɲan u sugo ban, u taki u pɛkɛ dan u dulu mi.24 Nɛn we pin u sugo wunzugon u son u pa u da bɔnɔ gira do we da bɔnɔ u wunzugon re mi yeban, wurɛ pa u son u wunzugon. 25Bika ɲɔdugi gi kɔm nɛnɛ nna diniɲogi fan do u da bɔnɔ u sugo wunzugon re u nɛni?26Nɛn we da ki miwon a gɔla ban nɛnɛ bibɔ ya pa u da ki u ban u kunga u sugo nɔmɛ kɛndɛ wɔ keban u ba rɛ nɔmɛ kɛndɛ wɔ malɛki kɛndiya rɛ kɛndɛ wɔ.27 Gɔngɔnɛ mi gɔlumi yala be, be wo nge bɛ rɛ dali da tiwu fewu do ba na Yamba pɛri.»28U gɔlu ki gɔla da nuntɔlu rɛ ponde, Yesu vami Piɛri wɔ Yohana wɔ Yakuba wɔ Tunturungi ɲine u va Yamba ziri.29 U wo zira ban keban u yiko wusugumi, u yiyundi da poruwan gi muku.30Ki giɲa rɛn bɔwa nii rɛ ba gɔlu Yesu kan da Musa wɔ Eliw.31 Ba bulugum ba sugo nɔmɛ kɛndɛ wɔ. Yesu pa u suru u tomne ni do u tiwu Jerusalɛm, ba da gɔlumi u kan kirɛ tɔgɔ kan.32Dɔma da wo piɛri wɔ u dipa ban, do ba zondumi ba na Yesu nɔmɛ kɛndɛ wɔ, ba name bɛ bɔwa niige zirigi u kule. 33Bɛ bɔwabɛ pɔrɛ ban, Piɛri se Yesu re be ya: «Karinsamba, i woga nnge gi wo kɛndɛ. I sean gurusi tɔɔ, nu tiɲa, Musa tiɲa Eli tiɲa.» U yan u gɔlu bika.34U wo ki gɔla ban do wara kunɛ bɛ pu karmbiyobe zunwan wara rɛ lere ba wundugumi. 35Gɔla kore li wara rɛ be ya: «Mi bibɔ gɔrari bɛ sean ya zunɛ u kan.» 36Ki gɔla rɛ ponde ba wo nɛn kaka na Yesu re ponde. Karmbiyobe tunm ba ni ba wo ke na bɛ gɔlu nɛn kaka rɛ kiban.37Kirɛ tɛwzuwan, ba tisimi tunturungi, zamakɔ kunmi Yesu tusu. 38Bɔ tiɲa da wo zamagi rɛ, u narimi be ya: «Karinsamba, Mi zirimi nu, sime a bibɔw a bibɔ betiɲa, 39zina dalɛ mun u se sɔma gi sin u fo u ni li kanga. Ki zina rɛn liɛ wo kuruwan u ban. Gi liga gi pongdanmi u kɔkɔ.40 A zirimi nkarmbiyobe be ba diwangi do ba wo guru.»41Yesu tombum be ya: «Yari mi, budu ke deyan muganri, kima tuluwa, mi p'a tin yari kan nge a de yari bɛntɔsiri fon turuga? Kunɛ nbibɔw wɔ nge.»42 Bi dɔngu u kule keban, zina zomi u tingan rɛn gi piwu u kɔkɔ. Do Yesu gɔlume zina rɛn kɔrɔ u bɔru bibɔw u pan u ba rɛ.43Yamba rɛ guruma dami laabɛ fan kawunɛ ba kawnari rɛ zɛrɛ Yesu re tɔgɔ dari fan rɛn u se u karmbiyobe re be ya: 44«Sean ya zunɛ ngi gɔla wɔ: nɛnɛ bibɔ pa u zun laabɛ nure. 45Do ba wo gɔla rɛ kɔrɔ sulu. Da gi fekari budayli ba bugi famdan. Ba wundugumi ba wo guru ba bonzu u.46Karmbiyobe da bonzum za be wulɛ bɔ ba fan. 47Yesu sulumi ba lɔngsɛ. U takime bifiɲɔw u dɔngu wɔ u kule. 48U se ya: «We mun ngara bifiɲɔw kɛndɛ mi yeban, u munmi mi kɛndɛ. We mun mi kɛndɛ, u munmi mi keli kɛndɛ. We wo fiɲɔw ya fan kan uw ya nɛn kɔ.»49Yohana takimi gɔla u se ya: «Karinsamba, yiri name bɔ tiɲa, u da diwumi zina nyire wo, yiri se bugi da nunditiya yirlɛ tiɲa dagi u wɔ.»50 Yesu se wura be ya: «Buwan gɔlu be u bugi da, nunditiya ya zɔgu dagi we wo ya wo ya kan.»51Yesu zɛm be u va donde wara rɛ keban ki wankati kɔgsa, u semi u yiko Jerusalɛm ban.52 U semi keluwa u yikere. Bɛ wori ba zun Samari za tiɲa rɛn ba pume bɔluganti wura.53 Do ba wo tɛri ba bɔluw ki zagi rɛ nunditiya da u yiko ternari Jerusalɛm ban.54Yakuba wɔ Yohana na ki keban, ba se ya: «Ɲuti, npinm be i gɔlu be lewu tisi donde wara rɛ gi nɛni bɛ la?» 55Do Yesu wusugumi ba kan u se zargi ba ban kɛndɛ. 56Kirɛ ponde ba vami za duku rɛ.57Ba wo keme ban ba wori keban, bɔ tiɲa se Yesu re be ya: «ziwu nvari fan mi p'a dulu nu.58 Yesu tombum be ya: «Bosiri pɔrɔ visiri kan, gurusiri zimbiyo kan, do nɛnɛ bibɔ kɔɲan u sugɔ giɲa.59U se nɛn dalɛ be ya: «Dulu mi» Do u bɔw se ya: «Ɲuti yindi a va a ba rɛ tiwugi koyi dɔm.» 60Yesu tombum be ya: «Du tiwuruwa koyi ba laabɛ tiw, nu va Yamba pɛri rɛ kiwari gɔlu.»61Bɔ tiɲa ya se ya: «Ɲuti mu p'a dulu nu do tɛri a va gɔlu a laabɛ rɛ do.» 62Yesu tombum be ya: «Nɛn we mun nɔ kew do u sime u ponde u wo zɛme Yamba pɛri wɔ.»
Chapter 10

1Kirɛ ponde, Ɲuti gɔrumi laa fiɲotongon dipa. U sugo da zɛm be u dɔngu zesi kɔgiya wɔ zi fan, u semi ba laa ni-nii ba va u yikere dini.2 U se bɛra be ya: «Gɛrigi dikime do tomdɛruwa wo fiɲɔw. Kirɛ yeban zirami gɛrigi ti be u se tomdɛruwa ba va gɛrigi da.3Varan! Mi kerime yari nto petibiyo re wori yarsirlɛ bɛnɛ rɛn. 4Buwan kɛsɛri se ka taki wala bawɛ korugu wala lalɛ. Buwan zirigi ya fosu nɛn kaka keme ban.5Ya zunga mɛ kere gɔlan be zulu gindi ngara mɛ zɛrɛ. 6Zulu bi naga din, yalɛ zulugi pagi tin u ban. Ki dagi yalɛ zulugi pagi nunu ya ban.7 Yari tigan ki mɛgi rɛ. Ba panga yala ke zion ki ya ɲu ki, nunditiya tomdɛru zɛm wolgan wɔn. Buwan mɛ tongon.8Ya zunga za duku rɛ, ba munga yari kɛndɛ, ba tundu zimo ke ya lere zion ki. 9Bɔram zagi rɛ vema tena, ya gɔlu ki zagi rɛ laabɛ rɛ be Yamba dɔngume ba kule.10Do ya zunga za duku rɛ ba woga yari mun kɛndɛ, lian ba ni ban ya gɔlu be11 ba zagi rɛ pusira ke da ya na ban bɛ, ya pa ya pa-pasigi ba yeban. ki wɔ gi diri wɔ ba sulami ngi be Yamba pɛri dɔngume ba kule.12 Mi gɔlume yala be: Sodɔmɛ zimori re nana pagi da gi bɔ ki agi budugi rɛ dɛwɔɲan.13«Bɔnɔ wo nna Korazɛn! Bɔnɔ wo nna Bɛtisayida! Nunditiya kawunɛ ke da ya zɛrɛ bɛ dagam Tir wo Sidon rɛ zɛrɛ bɛ da pagi mi ba lɔngsa ba du ba zunufu gi boma ba se bɔtɔ yitu ba da tɛntirima ba ɲine.14 Kirɛ yeban Tir wo Sidon zimori pagi yɔgɔn gi da gi bɔ yari budugi rɛ dɛwɔɲan.15 Nu do, Kapɛrnaum nu mendemi be npan taki fo donde wara rɛ la? Ayi, npan tisi fo Jahanama zɛrɛ.»16U se karmbiyobe ya rɛ be ya: «We sega u zunɛ ya kan, mi kanun u se u zunɛ. We kaɲina ya ban, mi banun u kaɲan. We kaɲina mi ban, we keri mi bɛ banun u kaɲan.»17Bɛ fiɲotongonge nunume ba kun bɛnyin wɔn ba se: «Ɲuti, ba zinadi fan tɛrimi yila nyire panga rɛ! 18Yesu se bɛra be ya: «Mi name suntana li donde gi zeri nto duwa mukari. 19Sime mi pan yala guruma ya vari domi won nɔni ban, do ya sunsan zɔgukɔ rɛ guruma ya nɛ lere. Kaka da guru gi da yala tɔgɔ zɔmbɔ.20 Ki wɔ gi diri wɔ, ya bɛnɛ buda yimban be zinadi tɛrimi yala, do ya bɛnɛ dan yimban be ya yire wanranri donde wara rɛ.»21Ki wankati ban, Yesu re bɛnɛ dan yimban kɔkɔ wunzugon kɛndɛ panga rɛ, U se ya: «Mi ba donde do tinga Ɲuti, mi semi nna barika, nuuditiya nfekimi ngi sulumɛ tena wɔn kargun kɔgiya tena rɛ. Do nbugulugi biyobe re. Nyew, mi ba nunditiya kirɛ mali nwɔn.»22«Tisiri fan zunme mi nure mi ba kan. Nɛn kaka yan kegi Yamba bibɔw wɔ. Fo mi ba be tiɲa. Nɛn kaka yan kegi mi ba wɔ fo u bibɔ be tiɲa do u bibɔw pin u ba u bugulu nɛn we re.»23Kirɛ ponde Yesu, wusugumi u karmbiyobe kan u gɔlu bɛ mumo re be ya: «Dɔ biyobe ya wɔ tisiri ke ya ni bɛ rɛ yeban.24 Nunditiya keluwa bongo wo pɛwa bongo da pinme be ba na ke ya ni bɛ do ba wo gi na, ba lugu ke ya lugu bɛ do ba wo gi lugu.»25Ki ban sariya karinsamba tiɲa zin pa u sime Yesu re ni be ya: «Karinsamba mi zɛm be a da bika budayali a na woyan ke kɔɲan zɔkɛ?26 Yesu se wura be ya: «Bika wanri sariya rɛ kikɛy nkeribiden gira?27 U bɔw tonbum be ya: «Pin nɲuti Yamba nbɛnɛse fan wɔn, npanga fan wɔn, ntɛlimɛ fan wɔn do npin ndu nto nsugow.» 28Yesu se wura be ya: «Ntombe da kɛndɛ da ki be npan na woyan.»29Do u sariya karinsambaw da pinmi gɔnɛ u pan u sugo re. U bonzumi Yesu be ya: «Wuruw mi du?» 30Yesu se wura be ya: «Bɔ tiɲa li Jerusalɛm u wo Jeriko. Zambu dɛruwa zari u ban ba mut'u ba mawun u katan ba pɔru ba du.31Sarga koluwa tiɲa pɔru ki keme ban u na u bɔw keban u pɔrume kemne tɔngurɔ kan.32 Levite tiɲa ya dɔngu dini u na u wuya pɔrume kemne tɔngurɔ kan.33Do Samariti tiɲa bewu, u dɔnga u ban u nawun, u yamasɔgɔ munm'u. 34U dɔngumi u tiri nuwan wɔn divin u muruɲo ban do u din gi. Kirɛ ponde u takim'u u pɛli u bɛgɛngi ban u v'ɔ verima tise giɲa rɛn. U du u tɛlimɛ wura. 35Gi tɛwzunwan samaritiw korume wakiya nii u pan bɔluganti re do u se wura be ya: «Du ntɛlimɛ bɔw rɛ ndaga wura ke bɔ ki, a nunuga a p'a wɔngi.»36Nu kan zambu dɛruwa zari bɔw we ban bɛ, laa tɔɔgɛ rɛ bɛnɛ rɛn u duw yere wewu wo?»37 Sariya karinsambaw tombume be ya: «We wundugu u yamasɔgɔ bɛ wu.» Yesu se wura be ya: «Niɲa va kirɛ du da.»38Yesu wo u karmbiyobe wo keme ban keban, ba zunmi za tiɲa rɛn, kon tiɲa bɔluw u mɛnu, u yire Marte. 39Babikon tiɲa da wo u kan u yire Mariyama. U gindimi Yesu re kule u se u zunɛ u gɔla wɔ.40Marte rɛ tɛlimɛ ɲasanri u mɛgi u mɛgi rɛ tom bongogi re yeban. U vam gɔlu Yesu re ya: «Ɲuti, mi babikon dume mi tiɲa tomne kaka dagi ki wɔ nnɛ la?» 41Ɲuti tombume be ya: «Marte, Marte, nzinmi nsugo nlɔngsu tɔgɔ bongo.42 Ka betiɲa nɛn pin. Mariyama gɔrumi ke zinne bɔ bɛ, gi da zoyi u kan.»
Chapter 11

1Dɛɛ dallɛ wɔɲan Yesu da zǝrǝm Yamba gɩɲa dallɛ. Wʋ zɔkaa wʋ karǝmbii tɩɲa se wʋra be ya: "Ɲuti kɔrusu yɩrɩ Yamba zǝra ntoo Yohana ya korusu wʋ karǝmbiyobe yalǝ bɛɛ."2Yesu se wʋra be ya: "Yarɩ zǝrǝga Yamba keeban, yarɩ gɔlam be ya: 'Yɩllɛ Baa, nƴire na samɛ, npɛɛrɩɩ kʋnɛ.3Pan yɩla yɩ dɛɛ fan rɛn zimo. 4Yafǝdan yɩ zunuufuu yɩla, be yɩyaa dʋyɩm‘ɩ hakɛ takǝrʋwaa taalǝ. Bʋ yɩrɩ se kɔrɔ kore re.'"5Yesu gɔlʋm bra dɩtɩya be ya: "Yallɛ bɛnɛ rɛn wʋrʋw, dɔɔ dʋʋ woga wʋ kan, do wʋ va wʋ kan tɛwʋbɛnɛ wɔn wʋ se wʋra be: "A dɔɔ se nbuuri tɔɔ rɛ gɩmɛ mɩ ban, 6nʋndɩtɩya mɩ dɔɔ tɩɲa lɩ bawɛ gɩɲa rɛn wʋ kʋn batɩbɛɛ, kaaka ton mɩ kan a paa pan wʋra. 7Wʋ tǝnga dore wʋ tombu be: 'Bʋ mɩ zim, nii sɔgɔnmǝ mɩwɔn a biyobe pʋndarɩɩ, mɩ da gʋrʋ a zǝŋ a pan na buuri.' 8Mɩ paa gɔlʋ yala be, wʋ woga zǝŋ wʋ pangǝ wʋra dɔɔrɩ rɛ yemban, wʋ pɔw zǝŋ wʋ pan wʋra wʋ pɩɩn kee fan be wʋ zinm‘u.9Mɩmɩɩ paa gɔlʋ yala be yaa: "Daam zǝra be ba pa ba pan yala , pʋman be ya pa ya na naarɩn, bangan nii be pa ba kɔrʋ yala nii. 10Nɛn woo nɛn wee zǝrǝ niim paŋarɩn. Wee pʋm ya niim naarɩn, wee bengǝ nii pagǝ kɔrʋ wʋra.11Yallɛ bɛnɛ rɛn wʋllɛ pɔw tɛrɩ wʋ pan luko wʋ biibɔ rɛ wʋ zǝrǝga buuri wʋ kan, laa wʋ bʋ tɛrɩ wʋ pan wʋra dom kora ɲɔgɔn rɛn laa? 12Wala ya bɛnɛ rɛn dʋʋ rɛ bii zǝrǝga kʋrʋkɛrɩya wʋ kan, wʋ bʋ tɛrɩ wʋ pan wʋra nɔn kʋrʋkɛrɩya ɲɔŋɔ rɛn laa?" 13Yarɩ bee re zɔmbɔ, yarɩ ɲɩga ka kɛndɛ paŋɛ ya biyobe re, yallɛ donde waraa rɛ Baa da wunzuŋon kɛndɛ pan gǝ zǝnlʋwaa rɛ gǝ da gǝ bɔ yaalɛ paŋɛɛ laa?"14Yesu da diwʋm zina muku wʋ korʋ bɔ dallǝ ban. Zinaa rɛn lɩyɛ ponde, wʋ bɔw gʋrʋm‘ʋ gɔlʋ. Zamagǝ fan kawanmǝ. 15Do ba dallǝ se ya: "Wʋ dɩwʋmǝ zinadǝ ya koru laabɛ ban zinadǝ re ɲuti Belzebul re panga rɛ."16Dallǝ ya da pɩɩnm‘ʋ kɔrɔ ba koru, bɛ da zǝrǝm kawʋnɛ mandǝŋa tɩɲa wʋ kan gǝ lɩ donde waraa rɛ. 17Do Yesu sʋlʋm ba lɔŋsɛɛ, wʋ gɔlʋm bra be ya: "Pɛɛrɩ woo pɛɛrɩ, gǝ pakǝ tɩɲa zǝnga gǝ pakǝ tɩɲa rɛn yemban, gǝ nɛnǝmǝ. Mɛ woo mɛ, gǝ laabɛ zǝnga za yemban, kɩ mɛgǝ nɛnǝmǝ.18Suntana sugo ya zǝnga gǝ sugo yemban, gǝ pɛɛrɩɩ pa gǝ gǝndǝ yalɩ? Nʋndɩtɩya yarɩ se be mɩ dɩwʋm zinadǝ Bɛlzebul re panga. 19Mɩ dɩwʋga zinadǝ laabɛ ban Bɛlzebul re panga rɛ, yallɛ laabɛ da dɩwʋm gǝ wʋllɛ panga rɛ? Bɛ pa ba gunu bʋʋdʋ ya ban. 20Do mɩ dɩwʋga zinadǝ Yamba nuu won, kɩ bʋgʋlʋm be Yamba pɛɛrɩɩ dɔnga ya kan.21Bɔ wee kɔm panga sǝnǝga wʋ mɛ, kɔma wondǝ wʋ nuu ren, wʋ tisiri fan rɛn kɔmbarɩɩ kɛndɛ. 22Do, bɔ wee panga bɔ wʋ kʋnga gʋrʋma na wʋ ban, wʋ da mʋn wʋ tɛlmɛ wondǝrǝ keeban bɛɛ, wʋ pɔw zoyigǝ do pɛrɩ wʋ nuu ren tisiri fan. 23Nɛn wee seyan a kan, mɩ zɔgʋw wʋti wo, nɛn wee kusuyon mɩ wʋ wɔsʋgʋ, seem nɛnǝma.24Zina lɩ nɛn ban keeban, gǝ venmǝ ziiwu numu tonde gǝ pʋm wʋnzuŋo gɩɲa. Gǝ woga gɩɲa na, gǝ gɔlʋm gǝ sugo re be: 'Mɩ lɩ mɛgǝ kee re bɛ, mɩ paa nʋnʋ a va dini.' 25Gǝ nʋnʋm gǝ kʋn mɩɩ kɩ mɛgǝ rɛ zɛsarɩɩ gǝ wɔsʋgʋ. 26Kɩban gǝ nʋnʋm gǝ va gǝ dǝpa nimpi pɛtǝ gǝ kʋnwɔn kee re zɔmbɔllɛ bɔ gǝ sugo, gǝ zʋɲɩm kɩ mɛgǝ rɛ gǝ gǝndǝ. Wʋti re zɛnzǝrɛ zɔmbɔrɩ deem gǝ bɔ fɔra.27Yesu wo kɩ gɔlaa ban keeban, kɔn tɩɲa tǝn zamagǝ rɛ bɛnɛ rɛn takǝ wʋ kore be ya: "Kɔn wee takǝ nvɛŋ wʋ pan na yɩrɛ, dɔɔbii nwɔn!" 28Yesu tombum be, do bee see ba zʋnɛ Yamba gɔlaa wɔ do ba dee gǝ, bɛbɛ dɔɔbiyobe wo!29Zamagǝ ginden Yesu fo ba sǝkǝw keeban, wʋ sɩŋdanmǝ gɔlaa wʋ se ya: "Zɛngɛ laabɛ zombɔ. Kawʋnɛ kasetǝrǝ ba pʋm, do kasetǝ kaaka da bʋgʋlʋ bra pɔrga Zonasi rɛ yangǝ rɛ dʋ dagǝ. 30Zonasi da kasetǝ re gǝ bʋgʋlʋ Ninivena rɛn yalɩ bɛɛ, bɛɛrʋw nɛn nɛ biibɔ ya pɔw da kasetǝ re gǝ bʋgʋlʋ zɛngɛ laabɛ.31Bʋʋdʋ gune dɛwɔɲan dipotɛn pɛɛ kɔnw pɔw se zarǝgǝ zɛngɛ laabɛ ban, nʋndɩtɩya wʋ kʋnm wʋ lɩ tǝŋabee re dan ban bʋdayalɩ wʋ se wʋ zʋnɛ Solomani rɛn sʋlʋmɛ gɔladǝ wɔ. Tɩɲa wo nge wee re bɔw.32Bʋʋdʋ gune dɛwʋɲan Ninivena pa ba zǝŋ ba se zarǝgǝ zɛngɛ ban, nʋndɩtiya Ninivena dʋm ba zunuufu Zonasi rɛ waazugǝ re yemban. Tɩɲa wo nge wee bɔ Zonasi.33Nɛn kaaka mʋkʋyan lanpan wʋ fekǝ wala wʋ pugǝ wogu wo, do wʋ tundum gǝ doree re zɛrɛ, bʋdayalɩ doree re zʋɲɩrʋnwan na gǝ poruŋa. 34Nɛn nɛ se dam tʋna nɛmɛɛ rɛn lanpan rɛn. Nse biyo woga kɛndɛ, ntʋna nɛmɛɛ fan wo poruŋa rɛn, do nse zɔmbʋga, ntʋna nɛmɛɛ fan wo karǝwutǝ re. 35Sǝnǝ nsugo do nzɛrɛ poruŋa bʋ da karǝwutǝ re. 36Ntʋna nɛmɛɛ fan woga poruŋa rɛn, karǝwutǝ tonga gǝ gɩɲa kaaka rɛ, gǝ gɩɲa fan pagǝ da poruŋa, ntoo lanpan rɛn poruŋa pomusu nna gɩɲa yalɩ bɛɛ."37Yesu wo kɩ gɔlaa ban keeban, Farsiɲɛ tɩɲa zǝrǝw be wʋ kʋnɛ wʋya kuro zi wʋ mɛɛnʋ. Yesu zʋnm‘ʋ mɛɛnʋ gǝndǝ zimoo ban. 38Wʋ Farisiɲɛw naa be Yesu wo wʋ nuu sam do wʋ zii, wʋ kawanmǝ.39Do Yesu se wʋra be ya: "Yarɩ Farisiɲɛwan mɩɩ senmǝ numulukusǝrǝ woo tasandǝ re pon ga lɩ, do gǝ mɩɩ be yallɛ zɛrɛ soorii zambʋ wɔɔ tɔgɔ zɔmbɔ buudu fan wɔn. 40Kɔmɩɲansogumarɩn tena! Yamba wee re wɔsʋgʋ tisille pon, wʋ daa wɔsʋgʋ gǝ zɛrɛ ya laa? 41Do paŋam gǝ zɛrɛ tisiri kɔmɩŋangǝ tena rɛn, kɩwɔ kaaka fan pagǝ sam yala.42Bɔnɔ wo yarɩ Farisiɲɛwan rɛn, nʋndɩtɩya yarɩ korum nanaye wɔn dǝmagɔrɛɛ rɛ tisi dǝpaa fan rɛn zaka, do ya dʋyɩm tɔgɔ ternarɩɩn wɔn Yamba pɩɩnma. Ya da zɛm be ya daam kɩ tɔgɔ kɔgʋyaa, do ya kusu kɩ tɔgɔ kʋwɛnrɩn gǝ ban.43Bɔnɔ wo yarɩ Farisiɲɛwan rɛn, nʋndɩtɩya Yamba dore re yikere gosiyaa do ba fosu yarɩ gɩɲa kɔgʋyadǝ rɛ, kɩ rɛ wo yala yɩmban. 44Bɔnɔ wo yala nʋndɩtɩya ya mɔrʋnm vom fekarɩ, laabɛ verim gǝ ban do ba wo sʋlʋ.45Sariya karǝnsamba tɩɲa gɔlʋ wʋra be ya: "Karǝnsamba, ngɔlʋga bɛɛ ntʋkʋm yɩyaa." 46Yesu tombum wʋra be ya: "Bɔnɔ wo yarɩ sariya karǝnsambabɛ ya rɛ, nʋndɩtɩya zǝlɛ kee re takɛ wo kʋrʋwan, kɩgǝ ya see laabɛ ɲine, ya kusuyon bɛ baa ya nubiye tɩɲa wɔn dǝngan.47Bɔnɔ wo yala, nʋndɩtɩya yarɩ wɔsʋgʋm kelluwaa rɛ vuɲii kɛndɛ, do gǝ mɩɩ be yallɛ tʋrʋwaabɛ gʋ bɛ. 48Kɩ bʋgʋlʋm be yarɩ tɛrɩm ya tʋrʋwaabɛ tɔgɔdaarɩɩ ban, nʋndɩtɩya bɛ gʋ kelluwaa, do yarɩ wɔsʋgʋ ba vuɲii.49Kɩrɛ yembanǝw Yamba sogumarɩnyandǝ se ya: "Mɩ paa keri kelluwaa wɔɔ kelluwaa yan kan. Pa ba gʋ dalɩ, ba dʋlʋ dallɛ nɔmɛ ba zim bɛ." 50Kɩ fan pagǝ da bʋdaylɩ kelluwaa bee ba gʋ fo diniɲogǝ re wɔsʋgɛ ban, bɛ gɛrma bonzuŋa dɔngʋ zɛngɛ laabɛ rɛ, 51gǝ mʋn gǝ nii Abɛl rɛ gɛrma ban fo gǝ va dɔngʋ Zakari re gɛrma ban, ʋ wee ba gʋ sarga kore gɩɲa wɔn Yamba kɔgʋnɛdore kɔɔgǝ rɛ bɛnɛ rɛn. Nyewu, mɩ paa gɔlʋ yala be, kɩ gɛrmadǝ fan rɛn bonzuŋa pagǝ dɔngʋ zɛngɛ laabɛ ban.52Bɔnɔ wo yarɩ sariya karǝnsambaabɛ rɛ, nʋndɩtɩya ya takǝm sʋlʋmɛ kombiye. Ya sugo wo zʋn. Ya lalamǝ bee da pɩɩn ba zʋn ya.53Yesu lɩya kɩ gɩɲa rɛn, sariya karǝnsambaabɛ wɔɔ Farisiɲɛwan da sɩngdanmǝ ba parɩ wʋ ban ba pɩɩn wʋ nii be wʋ gɔlʋ tɔgɔ bongo ban. 54Ba da sǝnǝm‘ʋ, bʋdayalɩ ba na nɛɛkǝtɛ gɩɲa gǝ lɩ wʋ sugo niigɔladǝ kan.
Chapter 12

1Ki wankati ban , jama kɔrɛ dɛni ban dikimi kɔkɔ fo ba dime za nan ban, Jesu sigidame gɔla u karime biyobe kan doru, u see ya: " siganiya sugo Farisiɛn na ke bemi buri, gi bee, ba gɔla ninige.2Kaka fekari tomede ke dali poriganrɛ. Fekari kaka tomede ke da sulu.3 Kirɛ yebanu, yari gɔlu ke fan kariwutile ɲiwɔn, pagi lugu poriganrɛ wuyawɔ. yari gɔluga ke wo ke nɛnɛn zunɛrɛ dore, kirɛ komari pagi lii dorere ɲine4"Mi dɔwa, mi gɔlume yala be, be guwi nɛnɛn tuna nɛmɛn, do u guruyame u da kaka kirɛ pomede, yari bame bɛ see wudugu. 5 Yari zɛme be ya wudugu we see, mi pa a bugulun yala. Panga wo Yamba we kan u guru u gun nɛme, kirɛ pomede u see wugugɔn lewure, wudugame wurɛ see. ɔwɔ, mi gɔlume yala, wudugame wurɛ see."6kɔdɛyi yima da yeki kɔɛnri nii wo la? ki fanrɛ zɛrɛ, Yamba geriyame ba tiɲanrɛ. 7 Yari min, ba ya yunkuti fanrɛ sulari. Yari bame wudugu,yalɛ zime bɔ kɔdɛyi yima!8Mi gɔlume yala be ya, nɛn we wo nɛn we ziriga be mi yange u wɔ, laa bɛɛ sere,nɛnɛn biibɔ pawu u zirige u wɔ Yamba mɛlɛka yikere be mi yange u wɔ. 9Do we kaniga mi ban laa bɛ yikere, nɛnɛn biibɔ pawu kayame u tii ban Yamba mɛlɛka yikere,10 We gɔluga zɔnbɔ nɛnɛn biibɔ ban, u pawu na yafunɛ, do we nɛniga wujugɔn kɛndɛ yire, u tii da yafunɛ na.11"Nɛn we vaga ya wɔ Yamaba dorere, budun dɛriwa do panga tena yikere, yalɛ tɛlimɛ bame ɲansi ya tomebe do ya gɔlarɛ zɛrɛ,12 Yari zɛme be ya gɔlun gɔla ke , wujugɔn kɛdɛn pagi karibudame yari ki wankatirɛ zɛrɛ,"13Do bɔɔ durɛ zirigi jamagirɛ u see Yesure be ya:" karisamba, gɔlun mi baa bire be u tari i barɛ ciɲɛn i bɛnɛrɛ"14 Yesu tombura be ya: " mi dɔɔ , wulɛ tudun mi be a da yalɛ budun dayilɛ, dagi yalɛ ciɲɛn tarilɛ"? 15 U gɔlume ba fanrɛ be ya:" duwane ya tɛlimɛ ya sine ya sugo ke dɔguga yari fan ba, ditiya, nɛnɛn nafolo dikari fan , weɲande liyame kirɛ"16Ki wankati ban u gɔlume n'ge tereme bɛra, be ya:« bɔɔ nafolo tire kɔtirɛ wɔsugu kɛdɛn. 17 U lɔgusume be ya: bukaɲe mi pa a da , ditiya mi ka duworire see giɲan tome dee? 18U see ya: sime n'gege mi pa a da? minpa lɔɔ a tan a maa dinpa ki dagi bɔ doriya. Mi pa a see a kɔtitisin do a nune tisi fan gi zɛrɛ. 19 Kirɛ pomede mi pa gɔlu a sugore be tisi bɔngo kombari wo mi kame. Bena bɔngo ke piri, mi pa a wujun a sugo a zii, a ɲun, a da bɔtugun.20Do Yamba sewura be ya:«yalema! zɛngɛ ɲiwɔn n'wujugɔn pagi some n'kan. ki wankati ban, n'dɛni tisiri ke fan bɛ, ki page da wulɛ yanɛ?21 Do,nɛme wo nɛme we dɛni nafolo u sugo dingɔ ye ban, do u wo da nafolo tire Yamba kanun, u wo bɛru».22Ki wankati ban Yesu see u karimbiyo bere be ya« kirɛ yebanun ,mi gɔlume yala be ya: yari bame lɔgusu yalɛ zimo tɔgɔrɛ, be bukaɲe yiri pa ye i zii? yari bame lɔgusun ya pɛtɛ korere, be ya pa ya see yutun ke?23 Ditiya nɛnɛn wujugɔn zime bɔ zimo, tuna nɛmɛrɛn zime bɔ yutun.24Lɔgusame kankan dirɛ tɔgɔ kan, gi duyome , gi deyame gɛri, ka tunde giɲan , dagi tiɲɛn tome gi kan, gi fanrɛ zɛrɛ, Yamba pemi gira zimo. Yalɛ zime bɔyame zime biyo kɔkɔ la? 25Yalɛ bɛnɛrɛ wulɛ pawu guru u kusu ka fiɲiɛn wu u weyandi ban lɔgusɛ wɔ? 26 Kirɛ ye banun, do yari guruyame ga ya da ki ka fiɲiɛn gi, bukaye yari lɔgusu tisiri ke time bɛrɛ?27Lɔgusame ya sime pɔrɔ gɔn dirɛ purume ne kɛdɛri. Gi deyame tome , gi wɛnyame, do gi fanrɛ zɛrɛ, mi gɔlume yala be pɛɛ Solomane wɔ u panga wɔ, u yuntu girɛ kɛdɛrinwo ki gɔn gi dɔngu. 28gɔndin ke wo pɔrɔ zɛngɛ, do lewu pagi furugi zɔmɛ, do Yamba koruga kirɛ pɛtɛn bɛru, u da yalɛ pɛtɛn koru gi pɔru ki kan la? Yalɛ muganri wo fiɲiɛn wu.29Yari pa ya zii ke do ya yun ke, yari bame lɔgusu kirɛ punnɛ, bame mamaga da gi nɛrɛ. 30 Budungi ke yame Yamba, bɛɛ fan pumi ki tisiri fan , do yalɛ baa ɲin be gin tɔgɔ wo yala.31Yarimin pungame domede wararɛ pɛri. Ki daga Yamba pame gi pame tisiri fan yala gi kusu gi bame. 32Yari bame wudugu,«peti dɛnari, ditiya gi dame ɲin bame ya baarɛ u pame u pɛri yala.33Yekame ke wo ya nunee ya palme dɔdarɛ. Ya wusugun lɔngurɔn ke beziniyame ya sugoree, ya dɛnin nafolo ke zɔkuyame domidee wara rɛ, buno dɔgiyame dinin zinyo dagi nɛni zin. 34N'nafolo wo zingee, n'bɛnɛ see lɔgusɛ wo dini.35« Yari diyame ya tiɲan do ya lampan mukari time.36 Yari dami n'to tome biin we toru u ɲunti, do pawu lii furugire giɲanrɛ ke ban, buda yali u kunga niin bagi, u kɔrura nii lome bame.»37Do ɲunti kunga u min tome biyo be bo dunɲɛn, duwɔ biyo be bɛɛ wɔ. Gɔnɛ mi gɔlume yala be pawu u din u tingan u pume zimo u tari bɛra. 38Do u kunga kiyɔn bɛnɛwɔ dagi seesa u min bo duɲin , duwɔ biyo be bɛ wɔ.39Sʋlam be mɛgǝti ɲɩgam bunow ren kʋnɛ wankatɩ, wʋ da pɔw dʋɲɩ wʋ se re do wʋ da dʋ wʋ nii gunu. 40Yayaa petam, be nɛn nɛ biibɔ pirim wankatɩ kee ya da mandan."41Piɛri se wʋra be ya: "Ɲuti, yɩllɛw ngɔlʋ ngǝ makǝ laa laabɛ fan rɛnw?" 42Do Ɲuti se ya: "Kɛsɛrɩ kɔmbʋrʋ terna do tɛlmɛ tisoriti weew yikere tiwu pɔw tundu bɛ laabɛ ɲine bʋdayalɩ wʋ pan bra zimo gǝ wankatɩ ban? 43Bɔka wee re ɲuti re pɔw mɩɩ wʋ dee kɩ, dɔɔbii wʋ wɔ! 44Gɔngɔnɛ mɩ paa gɔlʋ yala be, wʋ pɔw tunduw wʋ nuu ren tisiri fan rɛn ɲine.45Do wʋ bɔkaa gɔlʋga wʋ sugo re be: A ɲuti bonmǝ wʋ kʋnɲan, wʋ zǝnga wʋ mewun tomdɛɛrʋwaa bʋwabɛ wɔɔ kaanbɛ, wʋ zii do wʋ yʋnɲɩ fo wʋ se viin, 46wʋ yikere tiwu pirim dɛɛ kee wʋ mendǝnǝyan do wankatɩ kee wʋ yan, wʋ pɔw nɛn‘ʋ do wʋ pan wʋra wʋ tere woterengǝ tena kan.47Do tome bii we ɲin u yuntire dingɔ, do we peti u da tome gi mali u dingɔ wɔ,pawu na mawɛ kɔkɔ,48 Do tome bii we yame u yuntire dingɔ u daga ke wo zɛme pawu na mawiɛn fiɲiɛnwu,nɛn were wu pame kɔkɔ, pa ba pume kɔkɔ u kame. Nɛn were wu ba see tisi bɔngo kariwa , tisi bɔngo pagi bomeju u kan.49«Mi kume lewu wo tigan ban, bɛ fan gi da mukugame, pagi da mirɛ ɲin bame. 50Numun zuwɛn dukurɛ wori, tilɛgi mi pɔru gi kan. mi bɛnɛ wo lome bame n'gege wo pagi suru.51Yari medemi be mi kume zuluwo tingan bame la? ayi, mi gɔlume yala ,tarɛn, 52Do wɔnɛ,laa nii dore tiɲan pagi tari, laa tɔɔ laa niire ye ban, laa nii laa tɔɔrɛ ye ban, 53 Baa pawu zinme biire ye ban, biin baarɛ ye ban, kɔn pawu,u zinme u bii kɔn ye ban, bii kɔn u niire ye ban. Dagi kɔn u bii kɔn ye ban, kɔn dunru u baranire ye ban».54Yesu see jamagirɛ be ya:« ya naga wara bumɛn ya gɔlume be duwa pirime, gi demi. 55Do watima liga sirɛn numunre nɔmɛn, yari gɔlume be lome pagi da, gi demi. 56Kore niin niige tena! kasetiri ke wo warawɔ tigan ban, bukaye yari guruyame ya kɔgulun wɔnɛ wankati ya koru zarɛ?57Bukaye yari kɔluɲame ke tereme ya sugore? 58 Do dun woga n'wɔn budun giɲanrɛ, mali wɔ keme ban, do ya bun dɔngu budungirɛ giɲanrɛ, budungi tin bunun see sinunrɛ nune, sinun bunun see kasugirɛ.59 Mi gɔlume n'na be n'dali kasugirɛ do n'wo kɛsɛri fan wɔn.»
Chapter 13

1Kɩ wankatɩ ban, Pɩlate da gʋ Galilena bee, saraga bɛgɛndǝ rɛ gʋwɛ ban, wʋ ɲasǝn ba gɛrma wɔɔ sarga bɛgɛndǝ rɛ gɛrma za kan. Nɛn dalǝ vam kɩ kɩwarǝgǝ gɔlʋ Yesu re. 2Yesu gɔlʋm bra be ya: "Yarɩ da mendenmǝ be bɛ Galilena da dam zunuufu dɛrʋwa rɛ gǝ bɔ ba dǝpa, be kɩrɛ yembanǝw ba zim bɛ laa? 3Aayi, Mɩ gɔlʋm yala be yala woga lɔŋsʋ ya zunuufuu re ya fan pa ya nɛnɩ bɛɛrʋ.4Siloe donde dore duungǝ zara laa fiɲonʋntɔɔlʋgɛ ban gǝ gʋ bɛ, yarɩ da mendenmǝ be zunuufu dɛrʋwaa bɛ wɔ, gǝ da gǝ bɔ zeruzalɛmna fan laa? 5A paa gɔlʋ yala be aayi. Do yarɩ woga lɔŋsʋ ya zunuufuu re, yayaa pa ya nɛnɩ bɛɛrʋ."6Yesu semǝ nni makǝgǝ: "Wakǝ wiyori tɩɲa da wo bɔ tɩɲa rɛzɛn dǝma gɔrɛ rɛ, wʋ vam biyo pʋm gǝ ban, do wʋ wo biyo na. 7Kɩban wʋ gɔlʋm gǝ kɔsʋrʋʋ rɛ be, 'Mɩ bena tɔɔbɛɛ bɛ a pʋm biyo gǝ ban z niɲon, kɛwʋgǝ, bǝka yembanw gǝ wo tǝŋabee ban komburo?'8Do kɔsʋrʋʋ tombum be, 'Mɩ ɲuti dʋgǝ nge bene tɩɲa dɔm. Mɩ paa kʋʋ vɔm a gindengǝ do a se gra birigi. 9Gǝ sʋmga, kɩ pagǝ da kɛndɛ, kɩdaagǝ npan kɛwʋgǝ!'"10Wunzuŋon dɛɛ dallɛ wɔɲan, Yesu da kerbdenmǝ laabɛ Yamba kɔgʋnɛ dore dallɛ. 11Kɔn tɩɲa da wo dini zina vema da wo wʋ ban fo bena fiɲo nimpi. Da wʋ pikorii wʋ gʋrʋyan wʋ teren.12Yesu naa wʋn wʋ konm‘u wʋ gɔlʋ wʋra be, "Kɔnw nnaa soŋe nlɩ vema nuu ren zɛngɛ. 13Yesu pɛlǝ wʋ nuu wʋ ban, kɩ gɩɲa betɩɲa rɛn wʋ terenmǝ. Wʋ kɔgɔnmǝ Yamba. 14Kɩrɛ wo malǝ Yamba doree re ɲuti wo, be Yesu bɔrʋm vemati wunzuŋon dɛɛ rɛ wɔɲan. Wʋ gɔlʋm zamagǝ rɛ be ya, "Tom zɛm be gǝ da daa nʋndʋgʋ rɛ zɛrɛ, do yarɩ kʋnɛ kɩrɛ dɛwɔɲan bʋdayaɩ do ya na zulu. Yarɩ bʋwan kʋn wunzuŋon dɛɛ."15Ɲuti tombum be ya: "Gɔla niniitena! Yarɩ fan nɛkɩyan ya durumo wala ya nɔ wunzuŋon dɛɛ rɛ wɔɲan? 16Nni kɔnw wee da Ibrayima si re, do wʋ dɩɲarɩn da wo suntana kan fo bena fiɲo nʋntɔɔlʋ, xʋ wo zɛm be wʋ na soŋe wunzuŋon dɛɛ rɛ wɔɲan laa?"17Yesu gɔlʋgǝ keeban, wʋ zɔgʋwaa fan dam kii, do zamagǝ fan dam bɛnyɩn. Wʋ tɔgɔ kɔgʋya daarɩɩ rɛ yemban.18Yesu gɔlʋm bra be, "Yamba pɛɛrɩɩ wɔɔ bǝka mɔnrʋn za? 19Gǝ ntoo pongoyibiyo nɛn dalǝ mǝsǝ wʋ dǝma gɔrɛɛ rɛ, gǝ zǝŋ gǝ da tǝnzanɛ kɔɔ rɛ zimbiyo se gǝ gurusǝrǝ gǝ lunkusǝrǝ ban."20Yesu gɔlʋm dɩtɩya be, " Bǝka wɔw mɩ menden Yamba pɛɛrɩɩ? 21Gǝ wo ntoo buribamɛ kagǝ kɔn dalǝ takǝ wʋ se faranɩ ɲɩma kilo fisinii do nɔn kan, wʋ ɲasǝngǝ za wɔ gǝ fan zǝŋ."22Yesu da gindenmǝ zesi kɔɲɩrɩɩn wɔn zesi kɔgʋyaa fan, do wʋ kʋnmʼʋ yiko se zeruzalɛm wʋ kerbden laabɛ do wʋ wori. 23Nɛn dʋʋ rɛ bonzuw be ƴɩ ɲuti, laa bee pa ba na soŋe, bɛ fɩɲɛwʋn laa? Yesu tombum be ya: 24"Sean panga ya zʋn nii fɩɲɛwʋngǝ wɔ, nʋndɩtɩya mɩ gɔlʋm yala be laa bongo pa ba pʋm zʋwɛn mandǝŋa do ba da zʋn.25Mɛgǝti zǝnga wʋ son nii keeban, do ya wo salɛ, yarɩ pa ya zǝrǝgǝ nii ban ya bangǝ nii, ya gɔlʋ be, 'ɲuti, kɔrʋ nii yɩla,' wʋ pɔw tombu yala be ya, 'Mɩ yan yallɛ lɩyɛ gɩɲa.' 26Kɩban yarɩ pa ya gɔlʋ wʋra be, 'Yɩrɩ zim zimo do yɩ ɲʋ numuu nsere, nkarbdanmǝ yɩrɩ zesǝlle nii ban.' 27Wʋ pa wʋ tombu yala be wʋ yan yallɛ lɩyɛ gɩɲa, lɩyan mɩɩ yikere tɔgɔ zɔmbɔ dɛɛrʋwaa fan!28Kɩ gɩɲa rɛn yarɩ pa ya za ya dom ya nii, yarɩ naga Ibrayima, Isaka, Yakuba, do kelluwaa fan, Yamba pɛɛrɩɩ rɛ keeban, do yallɛ kʋwarɩ wo salɛ. 29Laa dǝpa pa ba lɩ diniɲogǝ re nɔmɛ naasǝngɛ fan, ba gǝndǝ zimo ban Yamba pɛɛrɩɩ rɛ zɛrɛ. 30Kɩban ponde nɛn pa wʋ da yikereti, yikereti dʋʋ pa wʋ da pondeti re."31Kɩban, Farisiɛn dǝpa dɔgʋm Yesu kan ba gɔlʋ wʋra be, "Pɔrʋ nlɩ nge be Erɔde pɩɩnmǝ nʋ wʋ gʋ." 32Yesu tombum be, "Varan gɔlʋ kɩ gogǝ re be, 'Zɛngɛ do zɔmɛ mɩ paa dɩwʋ zina a koru laabɛ ban do a bɔrʋ vema tena a zɔkʋ daa tɔɔ rɛ wɔɲan. 33Gǝ fan rɛn zɛrɛ gǝ dam tʋlɛyɩ mɩ lɩ a varɩ kem ban, zɛngɛ wɔɔ, zɔmɛ wɔn, zɔmpurugo woo, do gǝ malarɩ dagǝ ba gʋ kellʋw gɩɲa dʋkʋ rɛ fo Zeruzalɛm.34Zeruzalɛm, Zeruzalɛm, nʋ wee gʋyɩ kelluwaa, do ya veglǝ Yamba kellubiyobe lusǝ wo ya gʋyɩ. A da pɩɩnmǝ nlaabɛ a dɛnɩ lese bongo ntoo kuruye dɛnɩ gǝ biyo gǝ gɛŋɛ lere yalɩ bɛɛ, do ya wo tɛrɩ. 35Nangǝ yallɛ mɛgǝ pa gǝ tǝŋ yallɛ komburo, mɩ gɔlʋm yala be ya da mɩ na dʋtʋ, nge woo yarɩ pa ya gɔlʋ be wee piri yɩ ɲuti re yire wo bɛɛ dɔɔbii.'"

Chapter 14

1Wunzuŋon dɛ dali rɛ wɔɲan, Yesu vam farisiɲɛ nɛn kɔɔ dali mɛnʋ ba zi zimo dini. Farisiɲɛwan da sǝnǝmʋʋ. 2Bɔ dali rɛ da wo dini tʋna fʋsɛ vema da wo ban. 3Yesu bonzum sariya karǝnsabaabɛ wɔ Farisiɲɛwan be ya: "Nbɔrʋ nɛn wunzuŋon dɛ rɛ wɔnɲan gǝ zɛmǝ laa gǝ wo zɛm?"4Do ba wo wʋ nii tombu. Yesu dʋsʋmʋʋ wʋ bɔrʋw do wʋ dʋ wʋra wʋ vari. 5Wʋ se bra be ya: "Yallɛ bɛnɛ rɛn wullɛ biibɔ wala wʋ nɔ zarǝga bure re wunzuŋon dɛ rɛ wɔnɲan wʋ dada lomban wʋ koruw?" 6Ba wo gʋrʋ ba tombu kaaka kɩ tɔgɔgǝ rɛ.7Yesu na be laa komarɩn pʋmmǝ yikere gǝndɛ gɩɲaa wʋ sem teren bra be ya: 8"Ba komga yari furle bʋwan gǝndǝ yikere gǝndɛ gɩɲaa rɛn, nʋndɩtɩya gǝ gʋrʋm gǝ da nɛn wee bɔ nʋ ya kom dini. 9Nɛnʋʋ wee re kom ya fan bɛɛ kʋnga dɔngʋ, wʋ pɔw gɔlʋ be ya: "Pan ngǝndɛ gɩɲaa ngǝ nɛn nɛ," kɩ wankatɩɩ ban nwon gǝndǝ ponde kii wo.10Do ba komga nʋ, va gǝndǝ ponde, kɩwɔ wee kom nʋ bɛɛ kʋnga wʋ pɔw gɔlʋ nna be ya: "A dɔɔ, va gǝndǝ yikere." 11Kɩwɔ npan na kɔgʋnɛ nʋwɔɔn bee gǝndǝ bɛɛ kan. Nʋndɩtɩya nɛn woo nɛn wee tekǝ wʋ sugo donde pɔw tisi, do nɛn woo nɛn wee tisi wʋ sugo pɔw takǝ donde.12Yesu se bɔw wee komʋw bɛɛya rɛ be ya: "Npetǝga zimoo nɲiwoon wuyaa wɔɔ faan, bʋ ndɔɔwaa wala nbabiyo wala nlʋlʋwaa, wala ngǝndǝrǝwaa naforotena kom, nʋndɩtɩya bɩya gʋrʋm ba kom nʋ ba wɔn nzimoo rɛn dʋ nna.13Do npetǝga zimo kɔɔ, kom kɔmiɲan tena, laa bee ton kɛndɛ, lʋgʋsǝ do bʋtʋwa. 14Kɩwɔɔ npan na dɔɔ, nʋndɩtɩya ba da gʋrʋ ba wɔn gǝ dʋ nna. Nʋndɩtɩya npan na tantʋlʋma laa ternʋrʋnwan rɛn wɛɛ dɛwɔnɲan."15Bɛ zimo ziruwaa rɛ tiɲa lʋgaa kɩ gɔlaa wʋ se ya: "Nɛn wee pɔw zi zimoo Yamba pɛrɩɩ rɛ dɔɔbii wɔɔ!" 16Do Yesu se wʋra be ya: "Bɔ tɩɲa da zimo kɔɔ do wʋ kom laa bongo. 17Zimoo petǝ gǝ zɔkʋ keeban wʋ sem wʋ tomdɛrʋwaa ba va gɔlʋ laa komarɩɩn be, "Kʋnwam be gǝ faan peta gǝ zɔkʋ wɔnɛ."18Ba fan zʋnm yaafa zǝra mandǝŋan beetɩɲa wɔn dorugǝti se wʋra be ya: "Mɩ yɛwʋm wan do a zɛm be a va gǝ sǝm. Tɔsʋ nbɛnɛ yaafǝdan mɩ." 19Tɩɲa se ya: "Mɩ yɛwʋm nuɲii fiɲo, do a wom gǝ korusu. Tɔsʋ nbɛnɛ yaafǝdan mɩ." 20Do bɔ tɩɲa se ya: "Mɩ furudonmǝ kɔn dʋrʋ kɩrɛ yembanǝw a da gʋrʋ a kʋn."21Tomdɛrʋw kʋm kɩ bɛɛgǝ gɔlʋ wʋ ɲuti re. Kɩ wankatɩɩ ban ɲugǝti re bɛnɛ zǝnmǝ wʋ se tomdɛrʋw rɛ be ya: "Vari lomban nva kemdǝ ban do zaagǝ rɛ zɛrɛ do nkʋn kɔmɩɲan tena wɔn, tonkɛndɛ tena wɔn bʋtʋwa wɔɔ lʋgʋsǝrǝ wɔ nge." 22Tomdɛrʋw se ya: "Ɲuti kee ngɔlʋ bɛɛ fan damǝ gɩɲa boro wore. "23Ɲugǝti se tomdɛrʋw rɛ be ya: "Va kem kɔgɩyaa wɔɔ dǝma gɔraa rɛ nion ban nva laabɛ tɩɩn nkʋnwɔn, budayali mɩ mɛgǝ su. 24Nʋndɩtɩya bee a kom bɛɛ rɛ kaaka da mɩɩ zimoo zi."25Zamakɔɔ rɛ da dʋlʋw, wʋ nʋnʋmw wʋ se bra be ya: 26"Nɛn kʋnga mɩ ban do wʋ sugo baa, wʋ ni, wʋ kɔn, wʋ bii, wʋ baabiibɔ wɔɔ wʋ baabiikɔn do wʋ sugo pʋmɛ mʋn zʋma, wʋti da gʋrʋ da mɩ karǝmbii re. 27Nɛn woo nɛn wee tekiyan wʋ pɛkɛdan wʋ dʋlʋ mɩ wʋ da gʋrʋ wʋ da mɩ karǝmbii re.28Do yallɛ bɛnɛ rɛn wʋllɛ pɔw mandan be wʋ pɔw ma donde dore do wʋ wo gǝndǝ dɔm wʋ takǝ mandǝŋa wʋ sǝm gǝ kɛsɛrɩ zɛm gǝ dɔngʋ gɛrɩ do gǝ nii suru? 29Kɩdaagǝ wʋ sega dime do wʋ wo gʋrʋ wʋ zɔkʋgǝ, bee nawʋn fan pa ba ɲeɲenwun 30do ba gɔlʋ be ya: "Nni bɔw sɩngdanmǝ dore mɛɛ do wʋ wo gʋrʋ wʋ zɔkʋgǝ."31Pɛɛ pɩɩnga wʋ va pɛɛ dʋʋ kɛnrɩn, wʋ gǝndǝm dɔm wʋ mandan wʋ sǝm wʋ bʋga gʋrʋ wʋ va laa mʋsʋrʋ fissinii kɛnrɩn laa mʋsʋrʋ fiɲo won. 32Wʋ daa gʋrʋ wʋ tǝnmǝ gɩɲa tonton wʋ se tombiyobe ba va pɛɛ tiɲa zǝrǝ bʋdaylǝ zulu gǝndǝ. 33Nɛn kaaka ton ya bɛnɛ rɛn wee pɔw da mɩɩ karǝmbii re do wʋ wo nuu ren tisi fan dʋ.34Sɩrɛ wo kɛndɛ, do gǝ lemlemgǝ lɩga, bǝka pagǝ dagǝ yɩmban dʋtʋ? 35Kɩwɔɔ gǝ deem gǝ kɔmɩɲan ɲɔɔdʋ tǝnŋabee re wee birigigǝ kɩwɔ. Kɩ kɔyɩmǝ salɛ. Wee kɔm zʋnɛ kee lʋgʋ se wʋ zʋnɛ."
Chapter 15

1Fadʋgʋ kɛsɛrɩ soŋurunwan wɔn zunuufuu tena kɔgʋsʋm Yesu re kule ba see ba zʋnɛ wʋ gɔlaa wɔ. 2Farisiɲɛwan wɔn sariya karǝnsambaabɛ da gɔlʋmǝw wʋ ponde ba se ya: "Nni bɔw mʋnmǝ zunuufu dɛɛrʋwaa kɛndɛ, do ba zii zimoo za kan."3Yesu gʋm bra ngǝ teren be ya: 4"Yallɛ bɛnɛ rɛn wullɛ kɔmga petǝ keson do gǝ tɩɲa larɩ wʋ dʋyan pisiwayɩ do nɛɛbʋgɛ pɔrɔ waglaa rɛ do wʋ va kee larɩ bɛɛ pʋm fo wʋ nagǝ laa? 5Wʋ naagǝ wʋ bɛnɛ deem yɩmban fo wʋ takǝgǝ wʋ se gogla.6Wʋ dɔngaa zaa, wʋ konmǝ wʋ dɔwaa wɔɔ wʋ gǝndǝrǝwaa do wʋ gɔlʋ bra be ya: "Yɩ daam bɛnyɩn za be a nam a pekaa kee larɩ bɛɛ." ɩrɛ 7yemban mɩ gɔlʋm yala be zunuufu dɛɛrʋ tɩɲa lɔnŋsǝga wʋ zunuufu re wʋ dʋgǝ, bɛnyɩn deem donde waraa rɛ gǝ da gǝ bɔ laa psisiwayɩ do nɛɛbʋ bee lɔngsǝyan ba zunuufu re.8Kɔn wee re kɔmga wakɩya fiɲo, do wakɩrɩ larɩ, wʋ mʋkʋyan lampan wʋ zɛsǝ doree do wʋ pʋmgǝ fo wʋ nagǝ? 9Do wʋ naagǝ, wʋ konmǝ wʋ dɔwaa wɔɔ wʋ gǝndǝrǝwaa wʋ gɔlʋ bra c be ya: "Yɩ daam bɛnyɩn za kan be a nam a wakɩrɩ gǝ kee re larɩ bɛɛ." 10Kɩrɛ yemban mɩ gɔlum yala be zunuufu dɛɛrʋ tiɲa lɔngsǝga wʋ zunuufu re wʋ dʋgǝ, bɛnyɩn deem donde waraa rɛ malɛɛkǝdǝ rɛ bɛnɛ rɛn wʋti re yemban.11Yesu se ya: "Bɔ tɩɲaa da kɔm biyobʋwaa nii, 12kewu wu se wʋ baa rɛ be mɩɩ baa, pan mɩrɛn a yan gǝ lɩ nnaforogǝ kan."kɩban baaw tarǝm naforoo bra.13Daa gɛla ponde, kew wu dɛnǝm wʋ kɛsɛrɩ fan wʋ vɔɔ zamna to dʋkʋ rɛ, wʋ va kɛsɛrɩ fan nɛnɩ dini sǝnɩɛ zimo ren. 14Wʋ kɛsɛrɩ fan rɛn zɔkɛ ponde, Yasma kɔɔ rɛ zʋn kɩ zamna rɛn, wʋ zimoo fan zɔkʋ.15Wʋ vam zʋn tom kɩ zamna rɛn nɛn dalǝ kan, wʋ semǝw wʋ va toya sǝm wʋ wan rɛn. 16Tǝnzanɛ biyo kee toyaa zii bɛgǝ wʋ da pɩn wʋ zi, nʋndɩtɩya nɛn kaaka da pengyan wʋra zimo.17Wʋ naa sogumarǝn wʋ se ya: "Tom biyo bongo wo mɩɩ baa mɛɛnʋ, ba zii ba dʋyɩ dini, yasma pagǝ gʋ mɩ nge. 18Mɩ paa zǝŋ a va a baa mɛɛnʋ a va gɔlʋ wʋra be ya: "Mɩ baa, mɩ zʋnm Yamba taalǝ do a zʋn nɩyan taalǝ. 19Mɩ wo zɛm be a kom be nbiibɔ dʋtʋ. Mʋn mɩ ntoo ntombii dʋkʋw.20Wʋ zǝnmǝ wʋ va wʋ baa mɛɛnʋ. Wʋ wo tonton do wʋ baa na wʋ piri, wʋ yamasɔgɔ damǝw wʋ sesǝ wʋ va wʋ tusu wʋ karan wʋ. 21Biibɔw gɔlʋmǝw wʋ baa rɛ be yaa: "Mɩ baa, mɩ zʋnm Yamba taalǝ do a zʋn nɩyan taalǝ, mɩ wo zɛm be a kom be nbiibɔ dʋtʋ."22Do wʋ baa gɔlʋmǝ wʋ tombiyobe re be ya: "Daam lomban ya kʋn yɩtʋgǝ kee re kɛndɛɛrlɛ bɔ gǝ dǝpaa fan bɛɛ se wʋ bonde, ya se sʋla wʋ nuuren, ya se lalɛ wʋ nɛɛ rɛn. 23Kʋnwan nɔbee kɛndɛ wɔ yɩ gʋ do ɩ zi zimo ɩ da bɛnyɩn. 24Nʋndɩtɩya mɩɩ biibɔw wee ya sǝm bɛɛ da tɩwʋm do wʋ wɔa. Ba mʋnmǝ bɔrʋgʋgǝ rɛ nii.25Wʋ soma da wo pɔrɔ. Wʋ kɔgsaa zaa bɔwɛ kore woo saw koree wʋ lʋgʋ. 26Wʋ konmǝ tombii tɩɲa wʋ bonzu kɩ bɔrʋgʋgǝ rɛ tɔgɔ. 27Wʋ tombum be ya: "Nkewu re kʋn zaa, kɩgǝ nbaa gʋ nɔbee kɛndɛ be wʋ namǝ wʋ zulu wo. "28Biibɔ somaw rɛn bɛnɛ furum wʋ wo tɛrɩ wʋ zʋn zaa, kɩgǝ wʋ baa lɩ wʋ va wʋ zǝrǝ. 29Do wʋ gɔlʋmǝ wʋ baa rɛ be yaa: "Mɩɩ bena bongogǝ bɛɛ a dee nna tom. Mɩ wo nkore dʋ wankatɩ kaaka rɛ. Kɩwɔɔ gǝdǝrǝ wɔɔ baa bunko beetɩɲa dǝngangǝ nwo pan mɩrɛn budayalǝ mɩ wɔɔn a dɔɔwaa da bɛnyɩndǝrǝ za wɔ. 30Do nbiibɔw wee nsǝm bɛɛ nɛnǝmǝ nnaforo fan sanɩɛ zimo ren. Wʋrɛ kʋnɛɛ ngʋ wʋra nɔbee kɛndɛ."31Wʋ baa tombum wʋra be ya: "Mɩ biibɔ, nʋ wo mɩ kan nge suufan, mɩɩ tisǝrǝ fan nnɛ yangǝ. 32Do ɩ zɛm be ɩ da bɛnyɩdǝrǝ ɩ da bɔrʋgʋ, nʋndɩtɩya nkewu wee nsǝm bɛɛ da tɩwʋm do wʋ wɔa, wʋ da larǝm do wʋ naa.

Chapter 16

1Yesu gɔlʋm‘ʋ karǝmbiyobe ya rɛ be, "Bɔ nafroroti dʋʋ rɛ da wo dini, tɔgɔyikokollu dʋʋ rɛ da wo wʋ kan, laabɛ kǝtǝm‘ʋ nɛɛ be wʋ nɛnɩmǝ wʋ ɲuti re naforo. 2Wʋ ɲuti konm‘ʋ wʋ gɔlʋ wʋra be, 'kee mɩ lugʋ ntɔgɔ kan bɛɛ bǝkɛyɩ kɩɔ? Kʋnɛ yɩ kɔru gǝ yiko be nʋ da gʋrʋ ntǝŋ mɩ naforo re ɲine dʋtʋ.'3Kɩ ban tɔgɔyikokolluw gɔlʋm‘ʋ sugo zɛrɛ be ya, "Ɲuti koruga mɩ wʋ naforogǝ re ɲine mɩ paa da yalǝ, mɩ gʋrʋyan a kɔsʋ, do zǝra kii mɩ ban. 4Mɩɩ ɲɩ keeg‘a pa da bʋdayalɩ mɩ lɩga wʋ naforogǝ re ɲine, laa dǝpa se mɩ ba mɛɛnʋ."5Kɩ ban bee takǝ gɩmɛ wʋ ɲuti kan bɛɛ, wʋ konmǝ ba fan, wʋ gɔlʋm doruw re be, 'Mɩ ɲuti re gɛllɛ wo nban?' 6Wʋ tombum be, 'Nʋwan bidon keson,' wʋ gɔlʋm wʋra be wʋ takǝ sɛwɛ lomban wʋ wǝnrɩn fǝsǝnɔn.' 7Kɩrɛ ponde wʋ gɔlʋm tɩɲa ya rɛ be, 'Gɛrɩbɛ nnɛ?' Wʋ tombum be, 'Ɲaa boton keson,' wʋ gɔlʋm wʋra be, 'Takǝ sɛwɛ nwanrɩn boton sambɔgɔkeson.'8Yikeretiw kɔgɔnmǝ yikokolluw wee wo teren bɛɛ, wʋ sogumarɩɩn rɛn yemban, nʋndɩtɩya diniɲogǝ re laabɛ deemǝ gǝ sogumarɩn wɔn za bɛnɛ rɛn gǝ da gǝ bɔ kamporuŋa biyobe. 9Mɩ paa gɔlʋ yala be, pʋman dɔɔwa ya sugo re nambara naforo wo, bʋdayalɩ kɩ zɔkʋga, ba se yarɩ gǝndɛ gɩɲa kee re kɔmɩɲan zɔkɛ rɛ.10Wee daga mʋŋarɩn tɔgɔ fɩɲɛwʋn rɛn, mʋŋarɩntiwu nwɔn tɔgɔ kɔɔ ya rɛ, ndaga wo terenti re tɔgɔ fɩɲɛwʋn rɛn, wo terentiwu nwɔn tɔgɔ kɔɔ rɛ ya. 11Kɩrɛ yembanǝw mʋŋarɩn ten dagǝ yarɩ wɔ tatara naforo tɔgɔ kan, wʋllɛ pa wʋ se naforo kɛndɛ karʋwa yarɩ ban? 12Yarɩ woga da mʋŋarɩn tena rɛn, nɛn dʋkʋ rɛ naforo tɔgɔ kan, wʋllɛ pa wʋ se wʋ yan nɛ karʋwa ya ban?13Nɛn kaaka gʋrʋyan nda tom ɲutena nii ren, npan mʋn tɩɲa zɛrɛ, do nda tɩɲa pɩɩnma, ya gʋrʋyan ya da tom Yamba rɛ do ya da tom naforo ya rɛ."14Farisiɛnwan ya lʋgʋ kɩ gɔlaa keeban, ba sem Yesu bɔnzɛyɩ, nʋndɩtɩya naforo tɔgɔ da wo bra yɩmban. 15Yesu gɔlʋm bra be ya: "Ya deemǝ ya sugo wo laa ternǝrǝwan laabɛ se re, do Yamba ɲɩ ya bɛnɛse, nʋndɩtɩya tɔgɔ kee nii kɔgʋnɛ laabɛ kan, zunuufuu gɔɔ Yamba kan.16Sarɩya tena do kelluwaa rɛ sɛwɛ da wore, fo gǝ kʋn dɔngʋ Yohana wee re see laabɛ numuu ren bɛɛ rɛ wankatɩ ban, fo kɩ ban Yamba pɛɛrɩɩ rɛ kɩwarɩ yɩn da gɔlʋmǝ. Laabɛ fan da seem panga ba zʋnɲɩ gra. 17Donde waraa wɔɔ tǝŋabiye pagǝ pɔrʋ, do srɩya sɛwɛ biye tɩɲa dǝngan da lɩ gǝ ban.18Nɛn wo nɛn gʋyɩ wʋ kɔn furu, do wʋ tkǝ dʋkʋ, sanɩɛ ziiruw ʋwɔ. Wee takǝ kɔn wee furle nɛnɩ ya sanɩɛ ziiruw ʋwɔ.19Bɔ kɔmti tɩɲa da wore, wʋ da seemǝ yitun kɛndɩya, wʋ zii pɛɛ zimo do wɲ dee wʋ dɩngɔ suufan. 20Bɔ zimorinti dʋʋ rɛ da wo wʋ nii ban wʋ pʋndʋ, wʋ yire Lazarɩ, murʋɲo da wo wʋ tʋna fan ban. 21Wʋ da pɩɩnmǝ zimo bʋbʋsagǝ kee kuru kɔmgǝti re tabalɩɩ rɛ lere bɛɛ wʋ zi, visiri da kʋnmǝ wɲ muruɲo lemǝsǝ.22Wʋ zimoriinti tɩwʋmǝ, malɛɛkɩɩ takǝw gǝ tundu Ibayima kule. Kɔmgǝti ya tɩwʋmǝ, ba koyi wu. 23Wʋ zimorin wo tǝma gɩɲa rɛn keeban, wʋ takǝm‘ʋ ɲu na Lazarɩ Ibrayima kule.24Kɩ ban, wʋ semǝ sɔma be, 'Mɩ baa Ibrayima, kusu mɩ, se Lazarɩ wʋ va wɩ nuubiye se numuu ren wʋ kʋn mɩ dʋlʋmɛ zuru, be mɩ zimorin lewu re zɔmbɔllɛ.'25Ibrayima tombum be, 'Mɩɩ bii, tisi ntɛlmɛ be nnam ka kɛndɛ fan nwo diniɲogǝ re keeban, kɩ wankatɩ ban Lazarɩ da wo zimoriin ren, wɔnɛ wʋ wo zulle, do nʋ selomanlɛ. 26Kɩ kusu gǝ ban, vɔm kɔɔ rɛ wo yɩ bɛnɛ rɛn, yɩrɩ gʋrʋyan yɩ va ya kan, ya gʋrʋyan ya kʋn yɩrɩ kan.'27Kɩ banʋw kɔmgǝti se be, 'Mɩɩ baa, mɩ zǝrǝm nʋ, se Lazarɩ wʋ va mɩɩ baa mɛɛnʋ. 28Mɩɩ baabiyo nɔn nɛ wo dini, wʋ va bɛ temǝsǝ, be bɛ bʋ kʋn ngǝ zimolle gɩɲa rɛn.'29Ibrayima tombum be, 'Musa wɔʼ kelluwaa rɛ gɔlaa wo ba nuj ren, ba seam ba zʋnɛ kɩ wɔ.' 30Do wʋ se be, 'Aayi mɩɩ baa Ibrayima, nɛn tɩɲa tɩwʋ wɔga gǝ va ba kan, ba pa ba lɔŋsʋ ba zunuufuu re.' 31Ibrayima se wʋra be, 'Ba daga Musa wɔɔ kelluwaa rɛ gɔlaa lʋgʋ, baa tɩwʋ wɔga gǝ va ba kan, ba da mʋŋarɩn da.'"

Chapter 17

1Yesu gɔlʋm wʋ karǝmbiyobe re be ya: "Ɲu nɛnɩma tɔgɔ gʋrʋyan do gǝ bʋ da, do nɛn wee deegǝ tɔgɔ kɔm wʋti. 2Nɛn wee pɔw nɛnɩ ngǝ biyo rɛ dʋ rɛ ɲu, luko kɔɔ dɩɩnga nbonde nkɔ nsugo sɩrɛnumuu ren zim bɔ ndaa kɩ.3sǝnam ya sugo, nbaabii daga zunuufu koru wʋ kɔrɔ. Wʋ lɔŋsǝga gra, da wʋ yaafa. 4Wʋ daa nna tɔgɔ zɔmbɔ lese nimpi zenten, do wʋ nʋnʋ nkan lese nimpi gɔlʋ wʋra be 'mɩ yafǝdamǝ nʋ,' nzɛm be garǝ kɩ"5Kellubiyobe gɔlʋm Yesu re be ya: "Kusu ka yɩ mʋŋarɩn ban." 6Ɲuti gɔlʋm bra be ya: "Ya mʋŋarɩn rɛn kɔgɔɔrɩ dɔgʋgam pongoyibee, yarɩ da gɔlʋga nni wkǝnigǝ re be gǝ buku gǝ va siwu sɩrɛ numuu ren gǝ daa son ya gɔlaa.7Tombii woga yallɛ dʋ kan, do wʋ kɔsʋ wala wʋ sǝm bɛgɛn, wʋ lɩga pɔrɔ keeban, wʋ pɔw gɔlʋ wʋ tombii re be wʋ kʋnɛ zimo zi laa? 8Do wʋ da gɔlʋ wʋ tombii re be wʋ da wʋ pan wʋrɛ dɔm, fo wʋ zigo wʋ zɔkʋ do wʋ ɲʋ wʋ zɔkʋ keeban laa? Kɩrɛ ponde wʋ bʋ zi do wʋ ɲʋ.9Wʋ da barka se wʋ tombii re, nʋndɩtɩya wʋ dam wʋ se kee fan laa? 10Kɩrɛ yemban yayaa, keriŋa gɔlaa kee gɔlʋ yallɛ bɛɛ, yarɩ daga gǝ fan gǝ suru, yarɩ gɔlam be ya: "Tombiyo komburogǝ yarɩ wɔ, be yarɩ dam ya zɛm be ya da kee.'"11Yesu sǝŋa wo zeruzalɛm, wʋ lɩm Samari wo Galile zamnaa rɛn bɛnɛ rɛn. 12Wʋ sǝŋa zʋɲɩ zaa dallɛ, gǝrǝma giɲo ren tusuw. ba zǝrǝgǝm tonton. 13Ba borum be ya: "Karǝnsamba Yesu, sǝm ɩ yamasɔgɔ."14Wʋ na bɛ keeban, wʋ se bra be ya: "Varam ya sugo bʋgʋlʋ sargakolluwa rɛ," ba wori keeban ba nam zulu. 15Ba nɛn tɩɲa na be wʋ nam zulu keeban, wʋ nʋnʋm wʋ kɔgɔn Yamba kore kɔɔ wɔ. 16Wʋ zarǝm Yesu re yikere wʋ se wʋra barka, Samaritiwu.17Yesu se ya: "Laa fiɲo daa na zulu laa? Laa nɛɛbʋgɛɛ wozige? 18Ba kaaka wo nʋnʋ ba kɔgɔn Yamba nni veruu re ponde laa?" 19Kɩban Yesu se wʋra be ya: "Zǝŋ nvarɩ nmʋŋarɩɩn soŋa nʋ."20Farisiɲɛwan bonzum Yesu be ya: "Tʋrʋgaw Yamba pɛɛrɩɩ piri?' Wʋ tombum ba nii be ya: 'Yamba pɛɛrɩɩ wo da ka kee nɛn nii.' 21Ba da gɔlʋ be 'nangǝ nge wala ngekan,' nʋntɩtɩya Yamba pɛɛrɩɩ wo ya bɛnɛ rɛn."22Kɩrɛ ponde wʋ gɔlʋm wʋ karǝmbiyobe re be ya: "Dɛɛ dʋkʋ rɛ piri pagǝ da yɩmban yala ya na nɛn nɛ biibɔ dʋ, do yarɩ da wʋ na. 23Laabɛ pa ba gɔlʋ yala be ya: 'Naw ngekan, wala naw nge, do yarɩ bʋwan va dini, yarɩ bʋwan ba nɔmɛ dʋlʋ. 24Ntoo dʋwaa mʋkʋ donde waraa rɛ nɔmɛ tɩɲa fo gǝ va dɔngʋ nɔmɛ tɩɲa yalɩ bɛɛ, nɛn nɛ biibɔ ya pɔw da bɛɛrʋ wʋ kʋnɛ dɛwɔɲan.25Do ngewoo gǝ dɛɛ pagǝ dɔngʋ tǝlɛyɩgǝ pɔw zim kɛndɛ, zɛngɛ laabɛ kaɲan wʋ ban. 26Tɔgɔ kee da dee Nuhun re wankatɩ ban, pagǝ da nɛn nɛ biibɔ ya dɛɛ rɛ wɔɲan. 27Laabɛ da ziim, ba ɲʋɩ, ba furudon kan, ba pen ba biyo furu, fo Nuhun zʋn kokuraa keeban. Kɩban numu kɔɔ kʋnm ba fan nɛnɩ.28Lɔtɩ rɛ wankatɩ da yalɩ bɛɛ, pagǝ da bɛɛrʋ ya, laabɛ da ziim, ba ɲʋɩ, ba yɛw tisi, ba yeki tisi, ba kɔsʋ, ba mee dora. 29Do Lɔtɩ Sodɔmɛ zaagǝ rɛ keeban, kɩrɛ dɛwɔɲan lewu woo kɛkɩnumuu lɩm donde waraa rɛ gǝ kuru ba ban ntoo dʋwanumuu gǝ nɛnɩ ba fan.30Nɛn nɛ biibɔ pɔw bʋgʋlʋ wʋ sugo dɛɛ kee wɔɲan, pagǝ da bɛɛrʋ. 31Kɩrɛ dɛwɔɲan nɛn wee wo wʋ dore ɲine, do wʋ wondǝrǝ zɛrɛ kan, wʋti bʋ tisi wʋ takǝ kɩ wondǝrǝ, do nɛn wee wo wan rɛn bɛɛ nʋnʋ wʋ ponde.32Lɔŋsan Lɔtɩ rɛ kɔn tɔgɔ rɛ. 33Wee pɩɩn wʋ pʋmɛ da na soŋe, do nɛn wee pen wʋ pʋmɛ paw na soŋe.34Mɩ gɔlʋm yala be ya: "Kɩrɛ dɛwɔɲan nɲi won laa nii pa ba pʋndʋ kɛrɔ tɩɲa ban, tɩɲa pɔw mʋn do tɩɲa tǝŋ. 35Kaan nii pa ba nem za wɔ, tɩɲa pɔw mʋn do tɩɲa tǝŋ. 36Bʋwaa nii pa ba gǝndǝ za kan wan rɛn, tɩɲa pɔw na takɛ do tɩɲa tǝŋ. Kǝrǝmbiyobe bonzum Yesu be ya: "Ɲuti, zigewu gǝ pagǝ da? Tǝpaa pagǝ gǝndǝ zige, dʋbsǝrǝ pagǝ dɛnɩ dini."37karəmbiyobe se wʋra be ya: Ɲʋnti kɩ pagə da giyan kere?, do ʋ se bra be ya: giwʋ tʋnamɛrɛ tɩwʋ wo, diniwʋ dʋbʋsɩrɩ dɛnnə.

Chapter 18

1Yesu sem bra makǝ dʋkʋ wʋ bʋgʋlʋ bra be laabɛ zɛm be ba tǝŋ Yamba zǝra ban suufan, ba bʋwan zim. 2Wʋ se ya: "Bʋʋdʋ gunurun dallɛ da wo zaa dallɛ, wʋ da wʋndʋgʋyan Yamba se, wʋ da nedǝnǝyan nɛn kaaka.3Kɔn dalɩ wee re bara tɩwʋ rɛ da wo kɩ zaagǝ rɛ, wʋ da venmǝ wʋ kan be wʋ kusuw wʋ koru wʋ hakɛ wʋ zɔgʋ ban. 4Gǝ bonmǝ bʋʋdʋ gunurun da wo tɛrɩ, kɩrɛ ponde wʋ gɔlʋm wʋ zɛrɛ be ya: 'Baa mɩ wʋndʋgʋyan Yamba se, baa mɩ needǝnɩyan nɛn kaaka se, 5kɩ fan rɛn zɛrɛ, kɩrɛ yembanw mɩ pa kusuw a koru wʋ hakɛ wʋ zɔgʋwa ban, bʋdayalɩ wʋ bʋ kʋn mɩ zim suufan.'"6Ɲuti se ya: "Sean ya zʋnɛ kee bʋʋdʋ gunurun terna gɔlʋ. 7Yamba gɔrarɩɩ bee zee wʋ nɔmɛ rɛn nɲi kusu wuya ban bɛ, wʋ da da bɛ wɔ laa terna ba zɔgʋwa yikere, baa wʋ deem bɛntɔsǝrǝ ba tɔgɔ kan laa? 8Mɩ gɔlʋm yala be wʋ pa wʋ koru ba hakɛ lomban. Do nɛn nɛ biibɔ kʋnga keeban, wʋ pɔw kʋn mʋŋarɩn mɩɩ tǝŋabee ban laa?"9Laa bee mʋŋalɛ da wo ba sugo ban be laa ternʋrʋnwan bɛ wɔ, do nedǝnǝyan ba dʋ, Yesu sem nni mǝkǝgǝ bɛ yemban, wʋ se ya: 10"Bɔwa nii ren va Yamba doree re ba va Yamba zǝrǝ, Farisiɲɛ tɩɲa wɔn, tɩɲa dam fadʋgʋ kɛsɛrɩ soŋurun.11Farisiɲɛ zǝrǝgǝm wʋ tɩɲa wʋ zǝrǝ Yamba be ya: 'Yamba mɩ seemǝ nna barka, nʋndɩtɩya mɩ wɔn laabɛ fan tɩɲa dagǝ, sanɩɛ ziiruwaa, tɔgɔ zɔmbɔ dɛɛrʋwa, mɩ ton ntoo nni fadʋgju kɛsɛrɩ soŋurun yere. 12A dɩɩnmǝ a nii lese nii yakabɛnɛ tɩɲa zɛrɛ, mɩ nii ɲɔɔndʋ kee fan a korum gǝ zaka.'13Fadʋgʋ soŋurunw zǝrǝgǝm gɩɲa ton, wʋ wo tɛrɩ wʋ takǝ wʋ se donde, do wʋ nɛnɩm wʋ yiko do wʋ mewun wʋ bɛnɛse do wʋ se ya: 'Yamba wʋndʋgʋ mɩ yamasɔgɔ, mɩ dam zʋnuufu dɛɛllɛ. 14Mɩ gɔlʋm yala be nni bɔw rɛ samallɛ va zaa, nʋndɩtɩya nɛn wee tetǝ wʋ sugo, pɔw tisi, wee tisi wʋ sugo pɔw na takɛ."15Laabɛ kʋnm biyokɔɲɩrɩwan wɔn Yesu kan bʋdayalɩ wʋ dʋsʋ bɛ. Wʋ karǝmbiyobe naa bɛ ba gɔlʋm ban. 16Do Yesu kɔgʋsʋm bɛ biyobe wo wʋ kule do wʋ se ya: "Dʋwan biyobe kʋnɛ mɩ ban, bʋwan bɛ kǝrǝ, nʋndɩtɩya Yamba pɛɛrɩɩ wo ntoo bɛbɛ. 17Gɔngɔnɛ mɩ gɔlʋm yala be nɛn wee woga Yamba pɛɛrɩɩ mʋn ntoo biifɩɲɛwʋ wʋti da zʋn dini fewu."18Yahatuwaa rɛ ɲuti tɩɲa bonzu Yesu be ya: "Karǝnsamba kɛndɛ, mɩ zɛm be a da bǝka do a na woyan kee re kɔmɩɲan zɔkɛ? " 19Yesu tombum wʋra be ya: "Bǝka yembanw nkom mɩ be kɛndɛ, kɛndɛ kaaka tonde go Yamba beetɩɲa." 20Nɲɩ kerǝŋa gɔladǝ, bʋ sanɩɛ zi, bʋ nɛn gʋ, bʋ bunorin da, bʋ kɩma se ndʋ ban, kɔgɔn nbaa do nni." 21Wʋ bɔw se wʋ kɔmbʋm kɩ kerǝŋa gɔlaa fo wʋ fɩɲɛwʋrɩn ban.22Yesu lʋgaagǝ wʋ se wʋra be ya: "Yeki nnuu ren tisiri fan ntarɩ kɔmɩɲan tena rɛn. Kɩwɔ npan na naforo kɔɔ donde waraa rɛ, kɩrɛ ponde kʋnɛ mɩ nɔmɛ dulʋ." 23Wʋ bɔw lʋgaagǝ wʋ yiko kɛnmǝ, nʋndɩtɩya naforo kɔɔ rɛ da wo wʋ kan.24Yesu naa be wʋ yiko nɛnɩm wʋ se ya: "Naforo kɔɔti re zʋn Yamba pɛɛrɩɩ rɛ wo kʋrʋwan! 25Yʋngʋndǝ rɛ zʋn kala fʋrɛ kan nɛ nạana bɔ naforo kɔɔti re zʋn Yamba pɛɛrɩɩ rɛ."26Do laa bee lʋgʋ kɩ gɔlaa se: "Wʋllɛ pa wʋ na soŋe?" 27Yesu tombum be: "Kee wo kʋrʋwan nɛn nɛ ton kʋrʋwan Yamba rɛ."28Kɩban Pɩɛrɩ se: "Nangǝ yɩrɩ dʋm kaaka fan do yɩ dʋlʋ nʋ." 29Yesu gɔlʋm bra: "Gɔngɔnɛ mɩ gɔlʋm yala be nɛn wee kaɲɩnǝga nmɛ ban, wala nkɔn, nbaabii, nlʋllʋ, nbii Yamba pɛɛrɩɩ rɛ yemban, 30wʋti pa wʋ na gǝ dǝpa bongo nni diniɲogǝ re, pa wʋ na woyan kee re kɔmɩɲan zɔkɛ zɔmɛ."31Yesu konmǝ wʋ karǝmbiyo fiɲo niigee wʋ gɔlʋ bra: "Nan yɩ wo Zeruzalɛm, Kee wanrɩn krlluwaa kan nɛn nɛ biibɔ tɔgɔ kan, kɩ fan rɛn nii pagǝ suru. 32Wʋ pɔw zʋn laa bee yan Yamba nuu ren, pa ba se wʋ bɔnzɛyɩ, ba tʋkʋw, ba tʋsʋ yatǝma wʋ ban, 33pa ba vǝnǝw vʋsɛɛ wɔ, ba gʋw, wʋ tǝma daa tɔɔ rɛ wɔɲan wʋ pa wʋ wɔ."34Do kellubiyobe wo kaaka fanmǝdan, kɩ gɔlaa rɛ kɔrɔ fekarɩki ba ban, kee re gɔlʋ bra bɛɛ ba wo gǝ kaaka kɔrɔ sʋlʋ.35Yesu kɔgʋsaa Zeriko, wʋ da mɩɩm bʋkʋ kem nii kan wʋ zǝrǝ sarga. 36Wʋ lʋgaa zamagǝ rɛ nɔma wʋ bonzum be bǝkɛyɩ bɛ. 37Ba gɔlʋm wʋra be Yesu Nazarɛtɩti re pɔrʋ.38Kɩban wʋ borum: "Dawʋda baabii Yesu sǝm mɩ yamasɔgɔ." 39Laabɛ bee re da wo yikere bɛɛ se wʋra be wʋ tuun wʋ nii, do wʋ nʋnʋm wʋ boru dɩtɩya: "Dawʋda buudugǝ sǝm mɩ yamasɔgɔ."40Yesu zǝrǝgǝm wʋ se ba kʋnwanǝ wʋ wɔ nge. Bʋkʋw kɔgʋsaa wʋ kule Yesu bonzum‘ʋ be: 41"Bǝkɛyɩ npɩɩn be mɩ dz nna?" Wʋ tombum: "Ɲuti a pɩɩm be a se kɔrʋ."42Yesu gɔlʋm wʋra be: "Nse kɔrʋ, nmʋŋarɩɩn paŋa nna zulu." 43Kɩ gɩɲa beetɩɲa rɛn wʋ se kɔrʋm, wʋ dʋlʋm Yesu re nɔmɛ, wʋ kɔgkonmǝ Yamba, laa bee nagǝ fan kɔgɔnmǝ Yamba.

Chapter 19

1Yesu zʋnm Zeriko wʋ pɔrʋ zaagǝ rɛ zɛrɛ. 2Bɔ tɩɲa da wo nni wʋ yire Zankɛ. Wʋ dam fadʋgʋ soŋunle ɲuti naforo kɔɔ ti re.3Wʋ da pɩɩnm‘ʋ na Yesu, do zamagǝ rɛ yemban wʋ wo Yesu na, nʋndɩtɩya wʋ da wo kutii. 4Wʋ sesǝm wʋ va yikere wʋ va dǝŋ wakǝni re ɲine, bʋdayalɩ do wʋ na Yesu, nʋndʋtɩya diniw Yesu zɛm be wʋ pɔrʋ.5Yesu dɔngaa kɩ gɩɲa rɛn, wʋ sǝnmǝ donde wʋ gɔlʋ wʋra be ya: "Zankɛ tisi lomban, mɩ zɛm be a zʋn nmɛɛnʋ zɛngɛ. 6Zankɛ tisim lomban, wʋ bɛnɛ dam yɩmban wʋ va ʋwɔ wʋ mɛɛnʋ. 7Laabɛ fan naa gǝ, gǝ wo malɩ ba wɔ, be wʋ vara zunuufu dɛɛrʋ mɛɛnʋ.8Do Zankɛ zǝnmǝ wʋ zǝrǝgǝ Yesu re yikere wʋ se wʋra be ya: "Mɩ paa tarɩ a naforo rɛ bɛnɛ a tarɩ kɔmɩɲangǝ tena rɛn, mɩ daga nɛn wee nambara mɩ paa pan gǝ dǝpa naasɩn wuti re. 9Yesu gɔlʋm wʋra be soŋe dɔnga ngǝ mɛ ban zɛngɛ, nʋndɩtɩya wʋ Ibrahima buudu re. 10Nɛn nɛ biibɔ kʋnm laa lararɩɩ soŋ."11Laabɛ see ba zʋnɛ kɩ gɔlaa wɔ keeban, Yesu sem nni makǝgǝ bra nʋndɩtɩya wʋ kɔgʋsaa Zeruzalɛm ban ba mendenmǝ be Yamba pɛɛrɩɩ pagǝ na lese tɩɲa, 12wʋ se, "Bɔ dallɛ va zamna to be wʋ wom pɛɛrɩ pʋm wʋ sugo re do wʋ nʋnʋ.13Wʋ sǝŋa pɔrʋ wʋ konmǝ wʋ tombiyo fiɲogee wʋ pan ba fan tɩntɩɲa rɛn kɛsɛrɩ be ba daam yaka ngewo wʋ se nʋnʋ zii. 14Do wʋ buudugǝ mʋnm‘ʋ zɔma, ba korum laa ba va gɔlʋ wʋra be, "Yɩrɩ pɩɲan be ngǝ bɔ nʋnʋ wʋ kʋn da yɩllɛ pɛɛ rɛ dʋtʋ." 15Wʋ naa pɛɛrɩɩ wʋ nʋnʋm, wʋ da pan kɛsɛrɩɩ kee wʋ tombiyo fiɲogee re bɛɛ, wʋ konmǝ bɛ bʋfayalɩ nɛn fan bʋgʋlʋ ɲɔɔdʋ keegǝ wʋ na.16Doruw kʋnm gɔlʋ wʋra be: "Mɩ ɲuti, kɛsɛrɩɩ kee npan mɩ rɛn bɛɛ gǝ dǝpa fiɲo ren ɲɔɔdʋgǝ a na. 17Pɛɛw gɔlʋm wʋra: 'Tombii kɛndɛ, ndam mʋɲarɩn tɔgɔ fiɲɛw rɛn, kɩrɛ yembanw a paa tundu nʋ zesi fiɲo ren yikere.'18Tombii niɲanaa kʋnm gɔlʋ: Mɩ ɲuti ɲɔɔdʋ nɔmbɛ a na. 19Pɛɛw se wʋra be: 'Mɩ paa tundu nʋ zesi nɔn nɛ ɲine.'20Kɩrɛ ponde tombii dʋʋ ya kʋn gɔlʋ: 'Mɩ ɲuti nan kɛsɛrɩ, mɩ tǝnǝm yɩtʋ gǝ ban a tundu. 21Mɩ wʋndʋgʋmǝ nse, nɲndʋtɩya ndam nɛn kakata rɛ, nwo ka kee tundugǝ ntekǝ, nwo ka kee duu kɩrɛ gɛrɩgǝ ndee.'22Pɛɛw se wʋra be: 'Tombii zɔmbɔ, mɩ paa bʋʋdan nʋ gǝ malǝ ngɔlaa wɔ, nʋ da ɲɩ be nɛn kakataw mɩ wɔn, be mɩ wo kee tundugǝ a tekǝ, be mɩ wo kee duu re gɛrɩgǝ a dee. 23Bǝkaa yembanw nwo mɩ kɛsɛrɩɩ se bankɩ rɛ, bʋdayalɩ a mɩɩ kɛsɛrɩɩ wɔɔ gǝ ɲɔɔdʋ?'24Laabɛ bee re da wo nni ba zǝrǝgǝ bɛ, wʋ gɔlʋm bra be: 'Soŋam tɩɲaa kee wo wʋ kan bɛɛ ya pan fiɲogeeti re.' 25Ba gɔlʋm wʋra be, 'Yɩllɛ ɲuti, wʋ kɔnmǝ wakɩya fiɲo wʋ nuu ren.'26Wʋ tombum bra be ya: 'Mɩ gɔlʋm yallɛ be ka wo nɛn wee re nuu ren, dʋkʋ pagǝ kʋsʋ wʋra, do ton nɛn wee re nuu ren, ba fɩɲɛwgǝ kee wʋ nuu ren pagǝ zoyi. 27Mɩɩ zɔgʋwaa bee pɩɲan be mɩ da ba ɲuti re, kʋnwan bɛ gʋ mɩɩ yikere.'"28Yesu zɔkaa kɩ gɔlaa ban, wʋ mʋnmǝ ba nii ba va zeruzalɛm.29Wʋ kɔgʋsaa Bɛtǝfagɛ wɔɔ Bɛtani keeban, wʋ dɔngʋm tunturun dalǝ ban kee re yire Oliviye tunturungǝ, wʋ kerim‘ʋ karǝmbiyo nii wʋ yikere. 30Wʋ se ya: "Varam ya yikere zaagǝ rɛ, ya zʋnga zaagǝ rɛ keeban pa ya na durumobiye dɩɩn, nɛn kaaka wo kee bu dɔm, volam gǝ ya k‘ɔɔn nge. 31Nɛn wee bonzuga be bǝkɛyɩ ya volugǝ, gɔlam be ɲuti re pɩɩn be yɩ kʋnwan g‘wɔ.'"32Karǝmbiyobe varaa, Yesu gɔlʋ bra yalǝ bɛɛ ba mɩɩ gǝ bɛɛrʋ. 33Ba sǝŋa volu durumobiye, durumooti se bra be ya: "Bǝka yembanw ya volu durumobiye." 34Ba se ya: "Ɲuti re pɩɩngǝ." 35Kɩrɛ ponde ba vam durumobiye wo Yesu kan, ba bɛsǝm yitun gǝ ban, do ba pɛlǝ Yesu gǝ ban. 36Wʋ sǝŋa veri laabɛ bɛsǝm ba yitundǝ kem ban.37Yesu kɔgusaa Zeruzalɛm, Oliviye tunturungǝ re tise ban, wʋ karǝmbiyobe fan rɛ bɛnɛ dam yɩmban ba kɔgɔn Yamba kore kɔɔ wɔ, ba tɔgɔ kawʋnarɩɩn rɛn yemban. 38Kɩrɛ ponde pɛɛwʋ wee re piri ɲuti re wo, dam dɔɔbii re, zulu gǝndǝ donde waraa rɛ, Yamba yire na kɔgʋnɛ donde waraa rɛ."39Farisiɲɛwan dalǝ da wo zamagǝ rɛ, ba gɔlʋm Yesu re be ya: "Karǝnsamba gɔlʋ nkarǝmbiyobe ban. 40Wʋ tombum be ya: "Mɩ gɔlʋm yala be baa ba tʋʋngo ba nii, lusǝrǝ fan pagǝ boru gǝ kɔgɔn Yamba."41Yesu kɔgʋsaa zeruzalɛm ban, wʋ sǝm zaagǝ wʋ za gǝ tɔgɔ kan. 42Wʋ se ya: "Nʋ da ɲɩga zulle nɛɛ gɩɲa zɛngɛ! Do gǝ fekǝm nnɛ, nse gʋrʋyan gǝ nagǝ.43Nʋndɩtɩya dɛɛ dʋkʋ rɛ piri, nzɔgʋwaa pa kʋʋ wɔm ba ginden nʋ, ba zim nʋ nnɔmɛ fan ban. 44Pa ba kɛnrɩn nʋ, ba nɛnǝ nzɛrɛ laabɛ fan, baa lusǝ kaaka da tǝŋ za ban, nʋnditɩya Yamba kʋn nkuse keeban, nwo gǝ sʋlʋ."45Yesu zʋnm Yamba doree re wʋ dɩwʋ yekǝrǝwaa wʋ koru dini. 46Wʋ gɔlʋm bra be ya: "Gǝ wanrǝnm be, 'Mɩ doree pagǝ da Yamba zǝra dore re,' do yarɩ dam gǝ wɔ tatarǝ dema dore."47Yesu da kerǝbdenmǝ laabɛ suufan Yamba doree re. Sargakolluwaa rɛ ɲuti, do sarɩya karǝnsambaabɛ wɔɔ zaagǝ rɛ laa kɔgʋyaa da pʋnmǝ mandǝŋa bʋdayalɩ do ba naw ba gʋ. 48Do ba wo gʋrʋ ba da wʋra kaaka, nʋndɩtɩya wʋ gɔlaa mʋnmǝ laabɛ rɛn ɲu.

Chapter 20

1Dɛɛ dallɛ wɔɲan Yesu da kerǝbdenmǝ laabɛ Yamba doree re, wʋ dee kɩwarɩ yɩndǝ waazu, kɩban sarakolluwaa rɛ ɲuti, do sarɩya karǝnsambaabɛ wɔɔ yahutu re kɛmbɔgɔwaa vam Yesu bonzu. 2Ba bonzum‘ʋ be ya: "Gʋrʋma keegǝ re pen ndee gǝ tɔgɔ, gɔlʋ kɩ yɩllɛ, wʋllɛ pan kɩ gʋrʋmaa nna?"3Yesu tombum ba nii be ya: "Mɩɲa paa bonzu yarɩ tɔgɔ tɩɲa. 4Wʋllɛ keri Yohana be wʋ kʋnɛ laabɛ se numuu re, Yambaw laa laabɛ?"56Kɩban ba gɔlʋm za kan be ya: " Yɩ gɔlʋga be Yamba kɛriw, wʋ pɔw gɔlʋ be bǝka yembanw do yɩ wo mʋn Yamba ban? Do yɩ gɔlʋga be laabɛ keriw, laabɛ pa ba vaglǝ yɩrɩ lusǝrǝ wo ba gʋ, nʋnɩtɩya ba mʋnmǝ gǝ ban be kelluw Yohana wɔ."<<<<<<< HEAD7Kirɛ yimebanu ba se ba yan. 8 Yesu gɔlume bɛra beya:"guruma ke peme mi dee n'gi tɔgɔ miyan dagi gɔlu yala."=======7Kɩrɛ yembanw ba se ba yan. 8Yesu gɔlʋm bra be ya: "Gʋrʋma kee pen mɩ dee ngǝ tɔgɔ mɩɲa da gǝ gɔlʋ yala.">>>>>>> 6694ef3146673309b4b10f798531299fd65eda599Kɩban Yesu semǝ ngǝ makǝ laabɛ rɛ be ya: "Bɔ dallɛ se rɛzɛn karʋwa gǝ kɔsʋrʋwa ten-ten ban, do wʋ va zamna dʋkʋ rɛ. 10Rɛzɛn bɩɲaa, wʋ kerim‘ʋ tombii tɩɲa be wʋ va rɛzɛn bɩɲarɩn son gǝ kɔsʋrʋwa kan wʋ kʋɔn. Do rɛzɛn rɛn kɔsʋrʋwaa mawʋnmǝ wʋ tombii wʋ nʋnʋ wʋ nuu komburo.11Wʋ kerim tombii dʋkʋ dɩtɩya, do ba mawʋnm wʋyaa, wʋ nʋnʋ wʋ nuu komburo. 12Wʋ kerim tombii tɔɔ rɛ ɲana, ba mǝwʋn wʋyaa ba dɩwʋ wʋ nʋnʋ wʋ nuu komburo.13Rɛzɛnti se ya: Bǝkɛyɩ mɩ paa da, mɩ paa keri a biibɔ pɩɩnmati dʋkʋrɛ ba bʋʋ pɩɩn. 14Do rɛzɛn kɔsʋrʋwaa na wʋ keeban, ba gɔlʋm za rɛ be, ' Nan yɩllɛ kɩɛn takrʋʋ, kʋwan‘ɩ gʋw bʋdayalɩ do yɩ kɩɛngǝ.'15Ba kɔmǝ wʋ biibɔw rɛzɛn gɔrɛɛ rɛ ponde ba gʋw. Bǝkɛyɩ rɛzɛnti pɔw da bra? 16Wʋ kʋnm rɛzɛn rɛ kɔsʋrʋwaa gʋ, wʋ se gǝ karʋwa laa dǝpa ban." Laabɛ lʋgaagǝ ba gɔlʋm be, "Yamba son yɩrɩ ngǝ ban!"17Do Yesu sǝnmǝ bɛ wʋ gɔlʋ bra be, "Kee wanrɩn be: 'Dore mɛɛrʋnwan kaɲan luko kee ban bɛ dam dore dimetunde luko kɛndɛ, kɩ gɔlaa rɛ biye yalɩ? 18Nɛn wee zarga kɩ lukoo ban, wʋti pɔw gunu, kɩ lukoo zarga nɛn wee ban pagǝ ɲɔɲɔnw."19Sarɩya karǝnsambaabɛ, sargakolluwaa rɛ ɲuti da pʋnmǝ Yesu re mʋɲɛ kɩban, nʋndɩtɩya ba sʋlʋm be bɛ banǝw Yesu se kɩ makǝgǝ, ba wʋndʋgʋm zamagǝ. 20Kɩban ba sǝngdanmǝ ba sǝnǝ Yesu, ba kerim mʋnanfɩgsǝ be ba daam ba sugo laa kɛndɩya, bʋdayalɩ mʋn wʋ wʋ niigɔla kan, bʋdayalɩ do ba sewu bʋʋdʋdɛɛrʋwaa rɛ nuu ren.21Laabɛ bonzum‘ʋ be ya: "Karǝnsamba, yɩrɩ ɲɩ be nkerbdenmǝ laabɛ gɔlaa kee wo, gǝ ternarɩɩn, ngɔrʋyan nɛn. Do nkerbden laabɛ Yamba gɔla wɔ npomusu. 22Gǝ zɛmarɩɩn be yɩ wɔn ɲuwoluɲan kɛsɛrɩ Rɔmɛ pɛɛwʋ rɛ laa?"23Do Yesu sʋlʋm ba lɔɲsɛɛ, wʋ gɔlʋm bra be ya: 24"Bʋgʋlam mɩ rɛn tama tɩɲa, wʋllɛ foto woo wanranlɛ wo gǝ ban?" Ba se, "Sezaar."25Kɩban wʋ gɔlʋm bra be ya: "Paŋan pɛɛwʋ rɛ yangǝ pɛɛwʋ rɛ, ya pan Yamba yangǝ Yamba rɛ." 26Ba wo gʋrʋ ba mʋn wʋ wʋ niigɔla ban laabɛ yikere, do wʋ tombarɩɩ dam bɛ kawʋnɛ, ba gʋrʋyan ba gɔlʋ kaaka.27Sadusɛna da gɔlʋm be tǝpa da wɔ, ba dalǝ vam Yesu bonzu be ya: 28"Karǝnsamba, Musa wanrɩnm ngǝ keriŋa gɔla wʋ pan yɩla be kɔn tɩwʋga wʋ dʋ wʋ kɔn do wʋ wo bii na, wʋ baabii furudon wʋ kɔnw budayalɩ wʋ na buudu wee tɩwʋ bɛɛ rɛ.29Do baabiyo nimpi ren wore, somaw furudonmǝ kɔnw wʋ wo bii na. 30Niigeeɲana furudonmǝ wʋ kɔnw. 31Kɩrɛ ponde tɔɔgɛɛ rɛ ɲana furudonmǝ wʋ kɔnw, ba nimpi fan furudonlǝ wʋ kɔnw, ba fan tɩwʋmǝ ba wo bii na. 32Kɩrɛ ponde wʋ kɔnw ya tɩwʋmǝ. 33Tǝpaa rɛ wɔɛ dɛwɔɲan, pa wʋ da wʋllɛ kɔn rɛn, nʋndɩtɩya ba nimpigee fan furudonm‘ʋ."34Yesu tombum ba nii be ya: "Nni diniɲogǝ re bɔwabɛ deem furu, ba see kan bararɩ. 35Do bɔwa wɔɔ kan bee pa ba na tere donde waraa rɛ, do tǝpaa rɛ wɔɛ dɛwɔɲan, ba da kɔn furudon, kɔn ya da furudon bɔ ban. 36Ba da tɩwʋ dʋtʋ, do pa ba da ntoo malɛɛkɩdǝ. Yamba biyobe bɛ wɔ, nʋndɩtɩya ba dam tǝpa kee wɔ biyo re.37Musa sugo bʋgʋlʋm be tǝpa pagǝ wɔ, nʋndɩtɩya tǝnzana niɲa rɛn tɔgɔ zii, wʋ konmǝ ɲuti be Ibrahima Yamba, Isaka do Yakuba Yamba. 38Yamba wo da tǝpa Yamba rɛ, laa kɛndɩya Yamba, nʋndɩtɩya Yamba kan yɩ fan rɛn woyandǝ."39Sarɩya karǝnsambaabɛ tɩɲa tomb‘u nii be ya: "Karǝnsamba ngɔlaa dam kɛndɛ. 40Kɩrɛ ponde ba wo gʋrʋ ba bonzuw dʋtʋ.41Yesu gɔlʋm bra be ya: "Bǝka yembanw laabɛ gɔlʋ be Dawʋda buudugǝ Krisita wɔ? 42Do Dawʋda sugo gɔlʋm Zaburule sɛwɛɛ rɛ be ɲuti gɔlʋm mɩɩ ɲuti re be, 'Gǝndǝ mɩ zulu kan. 43Fo mɩ da nzɔgʋwaa wɔ nnɛ lere kɛrɔ. 44Kɩban Dawʋda konmǝ Krisita, ɲuti, do wʋ dam‘ʋ buudu re yalɩ?"45Yesu gɔlʋm‘ʋ karǝmbiyobe fan rɛn yikere be ya: 46"Sǝŋan ya sugo sarɩya karǝnsambaabɛ wɔ, ba seem forugɩya ba ginden wo. Gǝ wo bra yɩmban laabɛ gɔlʋ ba yire kɛndɛ zama rɛn. Yamba doree re zɛrɛ yikere gǝndɛ, do zimo gɩɲaa rɛn yikere gǝndɛ ya wo bra yɩmban. 47Ba sonmǝ kan bee bara tɩwʋ rɛ nuu ren tisi fan, kɩrɛ ponde ba va zǝra duuɲa da, bʋdayalɩ do ba bʋgʋlʋ ba nɛn tǝrǝgaayan. Ba zarǝgǝ rɛ zimori pagǝ da kakata."

Chapter 22

1Buri kee re wo bam bɛɛ rɛ fɛtɩ kee re yire ɲuwolǝŋa bɛ kɔgʋsa, 2sarga kolluwa rɛ ɲuti wo sarɩya karǝnsambabɛ da pʋnmǝ Yesu re gʋwɛ mandǝŋa do ba wʋndʋgʋ zamagǝ rɛ se.3Kɩban Zuda wee ba da kom be Isikariɔti, Suntana zʋnm‘ʋ zɛrɛ, karǝmbiyo fiɲoniigee re tɩɲa. 4Zuda vam sarga kolluwa rɛ ɲutena wɔn gardǝwa rɛ ɲutena kan. Wʋ pɔw gʋrʋ wʋ se Yesu ba nuuren yalɩ, ba gɔlʋm kɩrɛ tɔgɔ kan.5Kɩ dam bra yɩmban kɔkɔ, ba malǝm gǝ ban be ba pa ba pan bra kɛsɛrɩ. 6Zuda panmǝ bra wʋ kore, kɩrɛ ponde, wʋ pʋnmǝ mandǝŋa kɛndɛ bʋdayalɩ wʋ se Yesu ba nuuren do zamagǝ bʋ sʋlʋ.7Buri kee re wo bam bɛ rɛ dɛɛ dɔnga. Ɲuwolǝŋa sarga pekabiye zɛm be gǝ gʋ kɩrɛ dɛwʋɲan. 8Yesu kerim Pɩɛrɩ wɔ Yohana wʋ se bra be: "Varan ɲuwolǝŋa zimo petǝ yɩla, yɩ na yɩ zi." 9Ba bonzum‘ʋ be ya: "Ziiwu npɩɩn be yɩ petamgǝ?"10Wʋ gɔlʋm bra be: "Nangǝ, ya zʋɲɩga zagǝ rɛ, yarɩ bɔ tɩɲa pa ya tusu za, numu sɔmbɔgǝ wʋ ɲine. Yarɩ dʋlam‘ʋ nɔmɛ. Wʋ zʋnga mɛ kee re, zʋnwan dini. 11Gɔlam wʋ mɛgǝti re be ya: "Karǝnsamba se be, wɔɔ wʋ karǝmbiyobe zɛm be ba zi ɲuwolǝŋa zimo doree kee re bɛ, be gǝ wo zige?"12Wʋ bɔw pɔw bʋgʋlʋ yala donde dore kɔ dalɩ, wondǝrǝ gǝ zɛrɛ. Daam petǝŋa dini." 13Ba vam ba va gǝ mɩɩ ntoo wʋ gɔlʋ bra yalɩ bɛ. Ba petǝm ɲuwolǝŋa zimo dini.14Zimo wankatɩ dɔngʋ keeban, Yesu wo wʋ karǝmbiyo fiɲoniige gǝndǝm tabalɩ ban. 15Wʋ gɔlʋm bra be ya: "Mɩ pɩɩm a bɛnɛse fan wɔn be a zi nni Pakɩ zimo ya kan do a zʋn zimori ren, 16nʋndɩtɩya mɩ gɔlʋm yala be mɩ da nni zimo zi ya kan dʋtʋ fo kɩ tɔgɔgǝ rɛ nii suru donde waraa rɛ pɛɛrɩɩ rɛ."17Kɩban wʋ takǝm numulukoo wʋ se barka Yamba rɛ do wʋ se ya: "Saŋanǝ ngǝ ya tarǝ za rɛ. 18Mɩ gɔlʋm yala be mɩ rɛzɛn nʋmu ɲʋ dʋtʋ, fo Yamba pɛɛrɩɩ kʋnɛ."19Kɩrɛ ponde wʋ takǝm buri wʋ se barka Yamba rɛ, wʋ gunugǝ wʋ pan bra, wʋ be: "Mɩ tʋnanɛmɛ bɛ, gǝ panmǝ yallɛ yemban. Daamǝ ngǝ bʋdayalɩ ya tɛlǝmɛ tǝŋ mɩ rɛn." 20Zimoo ren ponde, wʋ takǝm numulukoo ya wʋ pan bra do wʋ se be: "Ngǝ numuluko dam Yamba niisearɩ dʋrʋgǝ rɛ, kɩ nii searɩ lɩ mɩ gɛrma rɛn, gǝ kurum yallɛ yemban.21Do nɛn wee pɔw se mɩ nuu ren, nan wʋ nuu mɩ kan zimoo ban! 22Gɔnɛ, nɛn nɛ biibɔ womǝ ntoo gǝ gɔlʋ yalǝ bɛ, do nɛn wee re pɔw sewu nuu ren, bɔnɔ wo wuti re!" 23Ba sɩgdanmǝ ba bonzu za be wʋllɛ pɔw da kɩ ba bɛnɛ rɛn.24Sɔsɔ zʋnm ba bɛnɛ rɛ be ba bɛnɛ rɛn wʋrʋw ba fan rɛn nɛn kɔɔw wɔ. 25Yesu se be: "Buududǝ re pɛɛwa kɔmbʋm bɛ ɲutiyan wɔn. Ba ɲutena penmǝ laabɛ kom bɛ be 'tɔgɔkɛndɛdɛɛrʋwa‘26Gǝ bʋ da bɛɛrʋ yarɩ kan, do yallɛ nɛnkɔɔ da ntoo laabɛ fan rɛn nɛn fiɲɛwʋn. Wee re wo ɲutiyan nɛ, wʋ da ntoo tombii. 27Wʋllɛ bɔ, wee re wo zimo ban laa, wee re wo tom ban? Wee re gǝndǝ wʋ zii bɛ dagǝ laa? Kɩ wɔ gǝ dǝrǝ wɔ, mɩ wo ya bɛnɛ rɛn ntoo tombii.28Bee re tǝŋ mɩ kan a kɔrɔ kore re, yarɩbɛ. 29Mɩ baa tundu mɩ pɛɛrɩ rɛ ɲine yalɩ bɛ, mɩɲa pa tundu yarɩ pɛɛrɩ rɛ ɲine bɛɛrʋ, 30bʋdayalɩ yarɩ zi zimo do ya ɲʋ mɩ tabalɩ ban mɩ pɛɛrɩ rɛ, ya gǝndǝ pɛɛgosia ban ya gunu bʋʋdʋ Israɛllɛ buudu fiɲoniige ban."31Ɲuti se ya: " Simɔn, Simɔn, nangǝ, Suntana da pʋnmǝ kɔkɔ be gǝ pa gǝ balǝ yarɩ ntoo ɲaa. 32Do mɩ zǝrǝm nna Yamba bʋdayalɩ nmʋŋarɩɩn bʋ zɔkʋ. Do nwusugoo keeban, pan bɛnkʋlʋ nbaabiyobe re."33Pɩɛrɩ gɔlʋm wʋra be ya: "Ɲuti, mɩ petarɩ a paa va kasʋ wɔ tǝma nii fan rɛn nkan!" 34Do Yesu se ya: "Pɩɛrɩ , mɩ gɔlʋm nna be: Kuruye da za zɛngɛ, do nkaɲan mɩ ban lese tɔɔ be nɲan mɩ."35Kɩrɛ ponde Yesu gɔlʋm bra be ya: "Mɩ keri yarɩ ya varɩ do kɛsɛrɩ see ka wɔ kemverma wondǝ wo lalɛ keeban, ya pʋnmǝ ka dʋkʋ ya wo na la?" Ba se be: "Yɩ wo kaaka pʋm‘ɩ ga." 36Wʋ se bra be: "Do wɔnɛ, kɛsɛrɩ tundeka woga wee kan, wuti takǝgǝ, kemverma wondǝ ya. Shian ton wee kan, wuti yek‘ʋ yɩtʋ wʋ yɛwʋ tɩɲa.37Mɩ gɔlʋm yala be gɔla kee re wanranrɩɩn be: 'Ba dam‘ʋ wɔ tɔgɔ zɔmbɔ dɛɛrʋ,' tǝlɛyɩgǝ gǝ nii suru mɩ tɔgɔ kan, nʋndɩtɩya tɔgɔdǝ kee re gɔlʋ mɩ tɔgɔ kan, gǝ nii sure wankatɩ kɔgʋsʋm." 38Karǝmbiyobe se be: "Ɲuti, nan shian niige."Wʋ tombum be: "Gǝ pagǝ dɔngʋ."39Yesu lɩm‘ʋ va Oliviye tunturungǝ ban, ntoo gǝ wʋ ɲɩ wʋ dagǝ yalɩ bɛ. Wʋ karǝmbiyobe dʋlʋm‘ʋ nɔmɛ. 40Wʋ dɔngaa kɩ gɩɲa rɛn, wʋ gɔlʋm bra be: "Zǝran Yamba be ya bʋwan zʋn kɔrɔ kore re."41Kɩrɛ ponde wʋ kɔgʋlʋm ba ban fɩɲɛwʋn, do wʋ kunkon wʋ zǝrǝ Yamba. 42Wʋ se be: "Mɩ baa, nbʋga tɛrɩ, tosu ngǝ zimorin numuluko mɩ ban, do mɩ dɩngɔ bʋ da fo nnɛ dɩngɔ."43Kɩban dondewara rɛ malɛɛkǝ tɩɲa bʋgʋlʋ gǝ sugo wʋra, gǝ pan wʋra panga. 44Yesu re bɛnɛse zimorin kɔkɔɔ, wʋ kusum ka Yamba zǝra ban. Wʋ kinsonrin damǝ ntoo gɛrma dʋkʋ tǝŋa rɛn.45Wʋ zǝnmǝ Yamba zǝra ban wʋ va karǝmbiyobe kan wʋ va mɩɩ ba dʋɲɩ zimorin ren yemban, bɛn-nɛnǝma rɛn nuu ren. 46Wʋ gɔlʋm bra be ya: "Bǝka yemban‘ʋ yarɩ dʋɲɩ? Zǝŋan ya zǝrǝ Yamba, bʋdayalɩ ya zʋn kɔrɔ kore re."47Yesu wo kɩ gɔlaa ban keeban, zamagǝ dɔngʋm‘ʋ kan, Zudaw ba niimʋŋʋrʋn, wʋ karǝmbiyo fiɲoniige re tɩɲa. Wʋ kɔgʋsum Yesu kan be wʋ pɔw mʋgʋs‘ʋ nii. 48Do Yesu se wʋra be ya: "Zuda, npan se nɛn nɛ biibɔ nuu ren nii mʋgʋsɛ wɔ laa?"49Yesu re pontena na kee pagǝ da, ba se ya: "Ɲuti, yɩ takam shɩansǝ ba yemban la? 50Ba bɛnɛ rɛn tɩɲa mawʋnm sarga kolluwa rɛ ɲuti re bɔka, wʋ fansǝn wʋ zulu zʋnɛ wʋ kɔru. 51Do Yesu se ya: "Dʋwan‘ʋ." Wʋ dʋsʋm wʋ bɔw rɛ zʋnɛ wʋ bɔrʋgǝ.52Kɩrɛ ponde, sarga kolluwa rɛ ɲutena wɔn sǝnǝrʋnwan rɛn ɲutena wɔn kɛmbɔgɔwa bee re da kjun wʋ mʋŋɛn yemban bɛ, wʋ gɔlʋm bra be: "Yarɩ kʋnm mɩ nɔmɛ rɛn shɩansǝn wɔn burusǝ wo ntoo zambʋ dɛɛrʋw mɩ wɔn la? 53Mɩ da wo ya kan Yamba doree re suufan, do ya wo ya nuu pɛlǝ mɩ ban be ya pa ya mʋn mɩ, do yallɛ wankatɩ bɛɛ, do karǝwutǝ wankatɩ."54Kɩrɛ ponde, ba mʋnmǝ Yesu ba vɔɔ sarga kolluwa rɛ ɲuti mɛɛnʋ. Pɩɛrɩ tǝnmǝ gɩɲa ton wʋ dʋlʋ ba nɔmɛ. 55Laabɛ da mʋkʋm lewu mɛgǝ rɛ bɛnbɛnɛ rɛn ba gǝndǝ gǝ kule. Pɩɛrɩ gǝndǝm ba kan.56Tombii kɔn tɩɲa naw lewu re kule. Wʋ sǝnm‘ʋ wʋ yiko bɛnɛ rɛn do wʋ se ya: "Nni bɔw ya da wo wʋ kan. 57Do Pɩɛrɩ kaɲanmǝ wʋ se ya: "Kɔnw mɩ ɲan wʋ bɔw." 58Kɩ bomaa fiɲɛwʋn, tɩɲa ya boro naw wʋ se ya: "Nɩan dam ba tɩɲa rɛn." Do Pɩɛrɩ se ya: "Bɔw, kɩ dagǝ mɩwɔn."59Lɛrɛ tɩɲa pɔrɛ ponde, bɔ dʋʋ ya gɔlʋgǝ wʋ kʋrʋwan be: "Sɔsɔ ton gǝ ban nni bɔw ya da wo wʋ kan, nʋndɩtɩya Galiletiwu." 60Do Pɩɛrɩ se ya: "Bɔw, kee ngɔlʋ bɛ, mɩ ɲan kɩ." Wʋ wo kɩ gɔlaa ban keeban, kɩ gɩɲa betɩɲa rɛn kuruye zam.61Ɲuti wusugum‘ʋ yiko wʋ teren Pɩɛrɩ ban. Pɩɛrɩ lɛ tɛlǝmǝ tisim Ɲuti re gɔla wɔ wʋra be ya: "Ngewo kuruye zewu wo zɛngɛ ɲi won, npan kǝɲan mɩ ban lese tɔɔ be nɲan mɩ. 62Pɩɛrɩ lɩm salɛ wʋ za zɔmbɔnlɛ.63Yesu da wo bʋwabɛ bɛe re nuu ren bɛ, bɛ sem‘ʋ bonzɛyɩ ba mawʋn wʋn. 64Ba dɩɩnm‘ʋ se do ba se ya: "Da kelluyan. Gɔlʋ wʋllɛ mǝwʋn nʋ?" 65Ba gɔlʋm gɔla zɔmǝsǝ bongo wʋ ban ba tʋk‘ʋ.66Tɛwʋ sɔra, kɛmbɔgɔwa wɔ sarga kolluwa rɛ ɲutena wɔn sariya karǝnsambabɛ dɛnǝm ba va Yesu wo bʋʋdʋ gune zamagǝ rɛ yikere 67ba gɔlʋ wʋra be ya: "Taa be Krisitaw nwɔn." Mɩ gɔlʋga gǝ yala, yarɩ da mʋn gǝ ban. 68Mɩ bonzuga yarɩ ya da tombu.69Do wɔnɛ, nɛn nɛ biibɔ pɔw gǝndǝ Yamba gʋrʋma fanti re zulu kan." 70Ba fan se ya: "Kɩrɛ Yamba biibɔw nwɔn la?" Wʋ tombum be, "Kee ya gɔlʋ bɛ, kɩgǝ mɩwɔn. 71Ba se ya: "Bǝka kasetǝrǝ yɩ pʋm dɩtɩya? Yɩ sugo lʋgagǝ wʋ nii ban."
Chapter 23

1Jamagi fan zimemi ba va Yesu wɔ gofɛnɛri Pilati rɛ yikere. 2Ba sigidami u kani see beya:" i miime n'ni bɔw see i budugi kyinɛ ban, be ba baam wujugo kɛsmri wɔn Rɔmɛ pɛwu rɛ, be u sugo dame somuru rɛ, be pɛw u wɔ.3Pilati bɔnjumu beya:" yahutu rɛ pɛw nu wɔ la? u tombume u nii beya kigi mi wɔ." 4 Pilati gɔlume saragakoluwa rɛ yikere tenan do jamagi rɛ beya:" mi wo zarigi ka-ka na n'gi bɔ ban." 5Do ba timi gi ban ba gɔlu beya u siwusume laabɛ u kariwɔn wɔ Jude jamana rɛ giyan fan, gi sigidame Galile fo n'ge.6Pilati lugaa Galile yire, u bɔnjume be Galiletiwu u wɔ la? 7U lugaa be u wo Hɛrɔde rɛ mara rɛ, u seme laabɛ be ba varame u wɔ Hɛrɔde kan. Gi miime be Hɛrɔdi ya wo Jerusalɛm kirɛ diyɔnyan.8Hɛrɔde naa Yesu gi dame wura yimeban kiɛdɛ. U da lugume u tɔgɔ, u da piime be u nawu fo wankati tosa zɛrɛ, nunuditiya u muganri da wo u ban, be pa u na tɔgɔ kawunari u kan. 9U dame wu sɛgɛsɛgɛ gɔka bɔngo wɔ, do Yesu wo gi ka-ka tombu. 10 Saragakoluwa rɛ yuti do sariya karsamba bɛ da wo dini, ba tikime u niyɛ gɔla bɔngo wɔ.11Hɛrɔde wɔ komakiɛluwa dame u wɔ nɛn fiyɔn ba mame u ban, ba se yutu kiɛdɛ u bonde, ba nunu u wɔ ba va Pilati kan.12 Ki diyɛ rɛ diyɔnyan Hɛrɔde wɔ Pilati dame dɔwa rɛ, nunuditiya da ba zɔguwa ja wɔ fɔra.13Pilati komi saragakoluwa rɛ yikere tenan, pangatena do laabɛ.14 U gɔlume bɛra beya:" ya kume n'ni bɔw wɔ mi kan, be u seeme laabɛ kayinɛ ban. Ki fan rɛ zɛrɛ, mi damu sɛgɛsɛgɛ ya yikere.Kani kee ya se u ban, mi niyome gi ka-ka u ban.15Hɛrɔde ya wo ka-ka na u ban, kirɛ yimebanu u nunu u wɔ i kan, be kee zɛme guwɛ wɔ u wo gi ka-ka da. 16Kirɛ yimebanu mi pa a viniwu a du. 17Bené fan Pilati da duyime kasubiyi tiyan fɛti rɛ diyɔnyan.18Do ba fan borume ja kan ba gɔlu beya gu n'ni bɔw. Do n'du Barabasi. 19 Barabasi jume kasugi rɛ kayinɛ duku rɛ yimeban jagi rɛ, do nɛn guwɛ rɛ yimeban.20Pilati da piime Yesu u du, u gɔlume jamagi kan duruwame. 21Do ba borume beya, pɛkiwu danw ban, pɛkiwu danw ban. 22 Pilati bɔnjume bɛ lese tɔw beya:" buka tɔgɔ zɔmbɔgi u da?" mi niyome buka yimebanu u zɛme guwɛ wɔ. Kirɛ yimeban mi pa a viniwu a du.23Do ba timi gi ban ba gɔlu kore kɔw wɔ be u pɛkiwu danw ban. Ba narigan malime Pilate rɛ dingɔ wɔ. 24Kirɛ pɔnde Pilate pumi be ba pii kee da. 25 Wee da se kasubiyobe kayinɛ ban, do laa guwɛ rɛ yimeban, ba pume kee, ba dume wu do ba da Yesu ban.26Ba sigan wo Yesu wɔ, Sirɛnɛti durɛ dalɛ wo u wanrɛ, u yire Simɔn. Ba mumemu ba se Yesu re pɛkɛ danw u yine, be u va gɔw Yesu re nɔmɛ rɛ.27Jama kɔw rɛ da wo u pɔnde, do kanw bee yuko kiɛme ba ziyé u yimeban. 28 Yesu wusugume ba kan u gɔlu bɛra beya:" Jerusalɛm na kanw, baame za mi yimeban, zaame ya sugo do ya biyo rɛ yimeban."29Nunuditiya diyɛ rɛ piri, laabɛ pa ba gɔlu be kanw bee guruyame ba luru, bee wo luru dɔme, do bee wo yirima pame biyo re, dame dɔwɔ biyo re. 30Ki ban laabɛ pa ba sigidame ba gɔlu tuntunrugi rɛ beya, jarame yiri ban, ba gɔlu tuntunrugi rɛ beya powume i nii. 31Ba deega n'ni tijanɛ wo rɛ, buka pa gi da tijanɛ tiwa rɛ?32Ba vame bɔwa tɔgɔ zɔmbɔ dɛruwa ya wɔ, be bɛ wɔ gu jakan.33Ba dɔngume giyan dallɛ kee yire yukomba giyan, ba pɛkime u wɔ tɔgɔ zɔmbɔ dɛruwa nige dini, tiyan da wo u julu kan, tiyan u guwa kan.34 Ki ban Yesu seya:" mii baa da bɛ yafa, ba dee kee bo gi sulu, ba tarime u yutugi gi mali bɔɔ."35Laabɛ fan da wo n'ni ba jirigi ba sime, bɛ wɔ yikere tenan da mememi u ban, ba gɔlu wura beya:" u somemi laa dipa wujugo, u some u sugo wujugo taa joyiru u wɔ, do taa Yamba gɔrari n'wɔ."36Komakiɛluwa ya mamemi u ban, ba kɔgusume u kule ba pame wura diwɛn tometome. 37Ba gɔlu beya taa Rɔmɛ pɛwu n'wɔ, some n'sugo. 38Ba da wanrime u yiné beya:" Yahutuna pɛwu n'nu wɔ."39Tɔgɔ zɔmbɔ dɛruwa bee pɛki danw ban nɛ tiyan mawume u sugo beya:" joyiru dagi nu wɔ la? some n'sugo do n'some iya." 40 Do tɔgɔ zɔmbɔdɛru tiyan gɔlumu beya, nu wee ki jimori rɛ dipa rɛ, n'da Yamba se wudugu la? 41 Yiri mii zɛme n'gi jimori wɔ, nunuditiya i wo i tɔgɔ zɔmbɔdɛ rɛ jimolle. Do n'gi bɔ wo tɔgɔ zɔmbɔ ka-ka da.42Kirɛ pɔnde u gɔlume Yesu re beya:" Yesu du n'tɛlimɛ mirɛ, n'kugan n'pɛri rɛ kee ban." 43 Yesu tombume u nii beya:" gɔnɛ mi gɔlume n'na jiɛngɛ be n'pa n'na n'gindi mi kan arigɛnɛ."44Wuyé dɔnga yubɛnɛ, kariwuti jume jamana rɛ giyan fan gi dɔngu lɛrɛ tɔw. 45 wuya wo li, Yamba dore re yutugi kanrime gi bɛmbɛnɛ rɛ.46Yesu nanrime kore kɔw wɔ beya:" mi baa mi pa a du a wujugo n'nure,kirɛ pɔnde u tiwume." 47Giyalatɔwgɛti nagi ke ban, u kɔgɔmi Yamba u gɔlu beya, gɔnɛ da nɛn terinawu n'ni bɔw wɔ.48Jamagi kee da sime gi naa ki tɔgɔ dari, ba yukokɛmari nunume ba mewu ba sugo. 49Bee yi Yesu wɔ kanwbɛ bee dulu u nɔmɛ ba li Galile jamana rɛ timi giyan toré ba sime ki tɔgɔ gi.50Bɔdudɛruwa rɛ nɛn tiyan da wo dini, u yire Yusufu, da nɛn kiɛdɛ terinawu. 51U da wo tɛri laa dipa gɔlu ba tɔgɔ dari ban. U lime jaa duku rɛ kee yire Arimate. U da torume Yamba pɛri.52Yusufu vame Yesu re tiwugi ziri Pilate kan.53 Kirɛ pɔnde, u tisime Yesu re tiwugi pɛkɛ danw ban, ba pume yutu u ban ba se vɔmenɛ, kee da kuwu sɛni ban, nɛn ka-ka tiwu da wo se dini dɔme.54Wujugodiyɛ yuko kore diyɔnyan. Wujugodiyɛ rɛ nii da piime gi mume. 55 Kanwbɛ bee dulu Yesu re nɔmɛ ba li Galile jamana rɛ vame vɔme sime Yusufu kan, wala yaluw Yesu re tiwugi koyi. 56Kirɛ pɔnde ba nunume ba va ba mɛnu ba pume lume kɛdiya do ba peti nuwa lume yiniya.ba wujume wujugo dɛrɛ dɛwuyan gi mali yamba kerigan gɔla wɔ.
Chapter 24

1Yakabɛnɛ diyɛ doru lɛ diyɔnyan jɔnjɔn fɔra, bɛ kanwbɛ vame ba nɔwa lume yindi wɔ vɔme nɛ. 2Ba miime lukokɔwgi bilo gi li vɔle niban. 3 Ba jume vɔme nɛ, do bo ɲuti Yesu re tiwugi na.4Ba tɛlimɛ yansanri ban ki tɔgɔ kan, nagi bɔwa nii bee yutu rɛ muku zirigime ba niban.5 Kanwbɛ wudugume ba juru ba yu tiganri. Bɔwabɛ gɔlume bɛra beya:" buka yimebanu yari pume nɛnwo tipa bɛnɛ rɛ."6U tone n'ge. U wɔme, u gɔlu kee yalɛ Galile, ya tɛlimɛ tisome kirɛ.7 U seya:" wajibi nɛn nɛ biyibɔ ju jɔguwa nure, u pɛki dabw ban, u wɔ u daa tɔw rɛ diyɔnyan."8Ba tɛlimɛ tisime u gɔladi rɛ. 9Ba nunume ba li vɔme nɛ, ba va ki kiwari gɔlu karimebiyo fiyɔn nigɛ wɔ laa dipa rɛ. 10 Magadala Mariyama , Janɛ, Yakuba ni Mariyama, do kanw dipa dipa da gɔlu gi.11Do karimebiyobe dame ba gɔla wɔ n'to dɔnsugan, bo tɛri gi ban.12 Piɛri mii zimi u sesi u va vɔme nɛ, u bunume u mii be yutugi sɛyi rɛ wori, kirɛ pɔnde u nunume jaa, ki tɔgɔgi dame wu kawunɛ.13Kirɛ diyɔnyan, ba laa niire da wori jaa dallɛ kee yire Emayus. Ki jaagi wɔ Jerusalɛm dɔngume kilo fiyɔn nii. 14 ki tɔgɔ gi rɛ sɔnsuga banu ba da wo keme ban.15Bo gɔla ban keban, Yesu sugo kɔgusume ba kule u vari ba kan. 16 Do gi dame n'to kaa léléme bɛ do ba bu Yesu sulu.17U bɔnjume bɛ beya bukayi yari veri ya gɔlu jakan? ba yukokiɛmi ba zirigi. 18 Ba nɛn tiyan wee yire Klopasi tomebume u nii beya:"veru nu wɔ Jerusalɛm, fo tɔgɔ kee da n'ge n'ni daa rɛ do nu wo gi sulu la?"19U bɔnjume bɛ beya buka tɔgɔ? ba tomebume u nii beya:" Yesu Nazarɛti ti re tɔgɔ, u da dame kelu gurumati re, u tɔgɔ dari, do u nigɔla wɔ, Yamba wɔ laabɛ yikere." 20 Saragakoluwa rɛ yikere tenan, do i panga tenan, semu nure, ba da u jarigi wɔ tima, ba pɛki wu danw ban.21Do i muganri da wo u ban be wurɛ pa u some Israɛl, kusu gi ban n'ni tɔgɔ dari rɛ daa tɔwbɛ ziɛgɛ.22Do gi fan rɛ zɛrɛ i kanw dali dame yiri kawunɛ, ba da vame vɔme nɛ jɔnjɔn fɔragi wɔ. 23 Ba sigan wo u tiwugi na, ba kume be mɛlɛkɛ dipaa bugulu gi sudo bɛra, gi gɔlu bɛra be u woyandi. 24I dali vame vɔme nɛ, ba miime n'to kanwbɛ da gɔlu yali bɛɛ, do bo u sugo mii dini.25Ki ban Yesu gɔlule bɛra beya:" laa bee kɔmiyan sogumanri, yari tɛriyame keluwa rɛ gɔla ban lomeban." 26Go da wajibi sumuru zime bɛru, u ju u giyan kiɛdɛ rɛ la? 27Kirɛ pɔnde ka kee wanranri u tɔgɔ kan Yamba sɛwɛ fan rɛ, u gɔlume gi biye bɛra, u mumi gi nii Musa sɛwɛ ban, fo keluwa fan ban.28Ba kɔgusa ba verima giyan rɛ, Yesu dame n'to pa u pɔru yikere. 29 Do ba zirimu beya:" time yiri kan nunuditiya wuyé zarime, ɲii piime gi dime, u jume jaa kan u time ba kan."30Ba gindaa jimo ban keban, ba takime buuri ba se. barika Hamba rɛ, do u pame bɛra.31 Ki ban ba se kɔrume ba sulu wu, do u larime ba yikere. 32Ba gɔlume jarɛ beya:" u wo yiri kan keme ban u gɔlu Yamba sɛwɛ rɛ biye yila keban, i bɛnɛse da tone yimeban la?"33Ki giyan biye tiyan rɛ, ba jimi ba nunu Jerusalɛm, ba mii karimebiyobe fiyɔn nige wɔ kanwbɛ bee wo ba kan dɛna. 34 Ba pɔnde, gɔnɛ ɲuti gɔlume! u bugulu u sugo Simɔn rɛ. 35 Kee da bɛra keme ban, do ba sulu Yesu buuri rɛ tarɛ kan keban, bɛ laa nige seme ba nii ba wɔ.36Ba sigan wo gɔla ban, Yesu sugo zirigime ba bɛnɛ rɛ u gɔlu bɛra beya:" julu gindi ya kan. 37Do ba tɛlimɛ yansime, ba fan wudugume ba medeme be jilimé dukugi.38Yesu gɔlume bɛra beya:" bukaa yimebabu ya tɛlimɛ yansi? bukaa yimebanu lɔngusɛ nini wo ya bɛnɛse re?" 39Sigame mii nusu wɔ a naa wɔ, ya sulu be miwu. Dusame mi ya sime, nunuditiya nɛmɛ wɔ kugé tone wujugo re n'to ya nigi mirɛ yali bɛɛ. 40 U gɔlaa kirɛ pɔnde u bugulume u nusu wɔ u naa bɛra.41Bɛnyidiri do kawunɛ pami bo muganri da fɔra, kirɛ pame u gɔlu bɛra beya:" jimo wo ya kan n'ge la?" 42Ba pami wura kora kawari." 43 U ji ba yikeré.44Kirɛ pɔnde u gɔlume bɛra beya:" mi gɔlu gɔla kee yalɛ a wo ya kan keban, nan kigi n'gi wɔ be kee wanri Yamba sɛwɛ wɔ Zaburu lɛ, wajibi gi fan rɛ nisuru."45Ki ban ba name sogumanri kiɛdɛ budayalido ba famudame Yamba sɛwɛ. 46 U gɔlume bɛra beya:" gi wanranri be somuru pa zime fo ba guw, u pa u wɔ u li tipa bɛnɛ rɛ u tima daa tɔw rɛ diyɔnyan." 47Be waju pa gi da u yire kan sigidame Jerusalɛm, be laabɛ lɔngusame ba junufu re budayali do ba na yafa.48Yari dame ki gɔladi rɛ kaseti tenan rɛ. 49 Nangi mi baawu se nii wee tɔgɔ kan, mi pa a keri wu u ku ya kan, do tigame n'ni jaagi rɛ, fo ya naga guruma ked li dɔnde wanɔra rɛ keban.50Kirɛ pɔnde Yesu vame ba wɔ jaagi rɛ pɔnde, fo ba dɔngu bɛtani rɛ niban, u takime u nuu u se bra dɔwɔ. 51 U see dɔwɔgi bɛra keban, u gɔlume ba ban,u taki u sugo u wo donde wara rɛ.52Ba kɔgɔmu, ba bɛnɛ dame yimeban ba nunu Jerusalɛm. 53 Ba da wo Yamba dore re sufan ba kɔgɔ Yamba.

John

Chapter 1

1Fɔra fɔra sanɩ diniɲo pagǝ nandam, gɔla da wori, kɩ gɔla da wo Yamba nii ban, kɩ gɔla dam Yamba rɛ. 2Gǝ da wo Yamba nii ban fɔra fɔra. 3Kɩrɛ nandam kaka fan, kaka wo kaka ke nandam , go nandam fɔrɩga kɩ Yamba dagǝ.4Woyann da wo kɩrɛ, kɩ woyanndǝ dam laa bɛ kamporɩgan rɛ. 5Kɩ kamporɩgan korum porɩgan karǝwutule, do karɛwuturǝ wo tɛrɩ gǝ ban6Yamba kerim bɔ tiɲan, ʋ yire Yuhana. 7Wʋrɛ kʋn da kasetǝre, ʋ da kɩ kamporɩganrɛ kasetǝ bʋdayalɩ do laa bɛ fan da mʋnganrɩ ɲ kasetǝre pangarɛ . 8ʋ sugo wo da kɩ kamporɩganrɛ, do ʋ kʋnɛ ɲungi ʋ da kɩ kamporɩganrɛ kasetǝ.9Kɩ kamporɩgan dam porigan gɔgɔnɛrɛ, gǝ kʋn parɩgan koru diniɲore laa bɛ fanrɛ10Kɩ gɔla da wo diniɲore, kɩrɛ nandan diniɲo, do diniɲo wo kɩ sʋlʋ. 11Gǝ kʋmɩ ʋ sugo budu ban, do ʋ sugo budu gǝ wo tɛrɩ ban.12Do gǝ fanrɛ zɛrɛ, be tɛrɩ ban mʋn ʋ ban, ʋ pam bɛra panga ba da Yamba biiyore. 13ʋ wo lʋrʋn nto nɛn lʋrʋn yalɩ bɛ, dagǝ Hadamabiire dingɔ pangarɛ, dagǝ bɔ dingɔ pangarɛ, Yamba dingɔrɛ ʋ lʋrʋn.14Kɩ gɔla dam nɛnɛn , gǝ gǝdǝ ɩ bɛnɛrɛn . Yɩrɩ sɩm gǝ nɔmɛ , kɩ nɔmɛ go nto Bii bɔ be tiɲan yam gǝ ke lii ʋ Ba Yamba kan , gǝ sori zuluri do gɔnɛ wɔ . 15Yuhana dam kɩrɛ kasetǝ ʋ naram be ya:« Mɩ gɔlʋ bɔ we tɔgɔ be we piri mɩ pomde, kɩ da mɩ yikere, nʋnʋndɩtɩya mɩ lʋrʋm a mɩ wʋ dini, wʋ bɛ.»16ʋ sori ke wo , ɩ fan nam tere gǝra, do dosi kusu dosi ban. 17Yamba pam yɩla sarɩya Musa pangarɛ do zuluri do gɔnɛ kʋnmɩ Yesu Krisita pangarɛ . 18Nɛnɛn kaka see wo Yamba naa digirem, Yamba Bii bɔ be tiɲan we wo ʋ ba Yamba rɛ do Yamba sugo, wʋrɛ bʋgʋlʋn ʋ Ba rɛ tɔgɔ.19Name Yamba kasetiri, Yahutuna bee wo Jerusalɛm kerime saragakoluwa rɛ ɲuti, do Levitiki du Yohana kan, ba bɔnju wu beya:"wuru nu wɔ?" 20 U gɔlume bɛra gɔnɛ u pomusu be wu dagi somuru wɔ. 21 Ba bɔnjumu beya:" yali gi Eli wu nu wɔ la? Yohana sé ayi Eli dagi mi wɔ, do wu kelu yeré nu wɔ la? Yohana tombume be ayi."22Ba tombume u nii beya:" wuru nu wɔ ? gɔlu i nunu i va gɔlu i keluwa rɛ, bukayi nu gɔlu n'sugo tɔgɔ kan?" 23 Yohana tombume ba nii beya:" bɔwu wee neri pɔrɔ kɔmboro gi re zɛrɛ beya:" teriname ɲuti re keme, wurɛ biyi mi wɔ, n'to kelu Esayi da gɔlu yali bɛɛ."24Farisɛnw na bɛ ba keri Yohana kan. 25Ba bɔnjumu beya:" somuru dagi n'wɔ, Eli dagi n'wɔ, kelu ya dagi n'wɔ do bukaa yimebanu n'see laabɛ numu."26Yohana tombume ba nii beya:" mi mii seme yari numu, do du rɛ piri ya bɛnɛ rɛ, ya yan wu. 27Du pirime mii pɔndé, mi wo zɛme u lala wuni volé wɔ. 28 N'gi tɔgɔ fanw da bɛtani Jurdɛn bagi pɔndé, Yohana da see laabɛ numu zii bɛɛ.29Gi tɛwujuanw, Yohana name Yesu piri u kan u seya:" nan Yamba peka biyé kee pa gi taki diniyogi rɛ junufu bɛɛ." 30 Bɔwu wee tɔgɔ mi gɔlu be u pirime mii pɔndé, u wo mii yikeré nunuditiya a lurume miyi wu.31 Mi mii da yan wu, do mi kume laabɛ se nunmu a bugulu Israɛlna biyo ré32Yohana dame kaseti beya:" mi name wujugo kiɛdɛ liya dɔndé n'to kurubumbumgi gi tisi u ban." 33 Mi da yame wu, do Yamba kee keri mi be a sé laabɛ numu, gɔlume mirɛ be mi naga wujugo kiɛdɛ tiso nɛn wee ban, wurɛ pa u sé laabɛ numu, wujuugo kiɛdɛ wɔ. 34 Mi namu a da u kaseti be Yamba biyibɔw.35Gi tɛwujuanw Yohana wɔ karimbiyo niré da wo dini ba zirigi. 36 U na Yesu pɔru kee ban, u seya:" name Yamba pekabiyé.37Yohana karimebiyo nigé lugaa gi, ba dulume Yesu re nɔmɛ. 38Yesu fusugo u na ba dulu wu, u bɔjume bɛ beya:" bukayi ya pume? ba gɔlume wura beya: Rabi(kee kɔrɔ be karsamba) n'bɔlugan giyan wo zigé?" 39U tombume ba nii beya:" kuwanme sime, ba vame u bɔlugan giyan sime, ba wuru u kan, gi malime be wuyé zarime."40Bɛ jarimebiyo nigé bee lugu Yohana gɔla, ba dulu Yesu re nɔmɛ dame André do Simɔn piɛri rɛ baabiyi du rɛ. 41André va gɔlu Simɔn rɛ doru beya:" yiri name Masiya (kee kɔrɔ be somuru). 42U zume Simɔn yikeré ba va Yesu kan, Yesu simi Simɔn u gɔlu beya:" Yohana biyibɔ Simɔn nu wɔ, n'yiré pa gi sé be Sefas (kee kɔrɔ piɛri wala luko).43Gi tɛwujuanw Yesu lime u wo Galilé jamana rɛ, u wɔɔ Filipe tusume ja, u gɔlume wura beya:" dulu mii nɔmɛ." 44 Bɛtisayida tiwu Filipe wɔ, André wɔ, Piɛri ya li ki jaagi rɛ. 45 Kirɛ pɔndé Filipe name Natanaɛl, u gɔlu wura beya:" Musa wanri wee tɔgɔ sariya rɛ, n'ni keluwa ya wanrimeu tɔgɔ kan, yiri namu, Yusufu re biyibɔ Yesu wee li Nazarɛti.46Natanaɛl gɔlume wura beya:" ka kiɛdɛ guru gi lii Nazarɛti la? Filipe tombume u nii be ba kuwanme sime. 47 Yesu na Natanaɛl piri u kan kee ban u seya:" name Israɛl lɛ nɛn yoyogo du, nambara ka-ka tone wura." 48 Natanaɛl bɔnjumu beya:" n'sulu mi zigé? Yesu tombume u nii beya:" n'gé wo Filipe pa u kome nu, mi da niyime nu wakinigi leré."49Natanaɛl gɔlume wura beya:" karsamba, Yamba biyibɔ n'wɔ". 50Yesu tombume wura beya:" mi gɔlaa be mi name nu wakinigi leré yeré n'da muganri la? n'pa n'na tɔgɔ kɔguya kee bɔ n'gi." 51U se ditita beya:" gɔngɔnɛ mi gɔlume yala be yari pa ya na dɔndé wara rɛ nii kɔra, ya na Yamba mɛlɛkɛdi rɛ dingɛ do gi tisé nɛn nɛ biyibɔ ban."

Chapter 2

1Ki tɔgɔ dari rɛ daa tɔɔ rɛ diyɔnyan, furu dame cana, Galilé jaa dukugi, Yesu re ni da wo dini. 2Ba da komi Yesu wɔ u karimebiyobé ki furugi re.3"Duvɛn" jɔku kee ban Yesu re ni gɔlume wura be "duvɛn" jɔka. 4 Do Yesu gɔlume wura beya Kɔnw bukaa n'pume mi kan? mi wankati wo dɔngu dɔme.5 Yesu re ni gɔlume tombiyobé re beya:" u gɔluga yala kee fanw daangi."6Luko vekusi nundugu rɛ da wo dini, Yahutuna sɔyɛ rɛ yimeban, gi mali ba sugo samari luru n'miyi wɔ. Lukusi kɔguya se nɔme wala nundugu rɛ da juyime gi tiyan fanw rɛ zɛrɛ. 7Yesu gɔlume tombiyobé ré beya:" sowume n'ni vekusiri numu wo, ba sume gi fo gi ni ban. 8Yesu gɔlume bɛra beya:" korame numu ya pame jimo taluwa rɛ ɲuti ré."9Jimo taluwa rɛ ɲuti langime numu kee wusugu gi da "duvɛn" u wo "duvɛn" rɛ liyɛ giyan sulu, do jimo taluwa bee vɛnji numu yi gi li zii, jimo taluwa rɛ yikeréti komi kɔnduru barawu. 10Ba gɔlume wura beya:" laabɛ fznw manrime "duvɛn" kiɛdɛ pame laabɛ rɛ doru, babyuga kɔkɔ, do n'pame bɛra "duvɛn kee wo kiɛdɛ fiyɔnw. Do nu tundu "duvɛn" kiɛndɛgi fo wani.Kɩ dam Yesure kasetɩ darɩ doru, ʋ dam gǝ Galile Kana rɛ ʋ bʋgʋlun ʋ nɔmɛ kɛndɛ. ʋ karɩmbiyobe munmɩ gǝ ban.12Gi dame Yesu re kaseti doru ré, gi da Galilé Cana u bugulu u nɔmɛ kiɛdɛ, u karimebiyobé dame muganri u ban.13Yahutuna pɔru n'yiné foo kɔgusa, Yesu vame Jerusalɛm. 14Laa bee da yeki nuyi, peti, do kurubumbume da wo Yambakɔginɛ doré kɔgi rɛ zɛrɛ, do kɛsɛri lesuruwa bee wo ba tabali rɛ yikeré ba gindi.15U dame wuni wɔ vusiyɛ, u diwu ba fanw u koru Yambakɔginɛ doré kɔgi rɛ zɛrɛ, bɛ wɔ ba nuyi, do ba peti, kɛsɛri lesuruwa rɛ tabali pume gi nii kan. 16U gɔlume kurubumbume yekiruwa rɛ beya:" korame n'gi tisi n'gé, mii baa rɛ doré bu da yakadoré."17U karimebiyobé tɛlimɛ tisime Yamba sɛwɛ rɛ gɔlaa rɛ, kee gɔlu be n'doré tɔgɔ wo yimeban mirɛ yoyogo. 18 Yahutuna ɲbɔnjumu beya:" buka kasetiri n'guru n'da n'bugulu yilɛ? be gɔnɛ wo nu kan n'da n'gi tɔgɔ fanw." 19Yesu tombume ba nii beya:" luwame n'gi doré, mi pa a magi daa tɔɔ rɛ zɛrɛ duruwame."20Yhutuna tombume wura beya:" bena finansi do nunudugu bɛ i da, do n'gi doré jɔku. Do nu sé n'pame n'magi daa tɔɔ rɛ zɛrɛ n'jɔku yali wp? 21 Do yesu gɔlu Yambadoré kee tɔgɔ u sugo tunanɛmɛɛ.22 Yesu wɔa u li tipa bɛnɛ rɛ, u karimebiyobé tɛlimɛ tisime u gɔla ban, be u gɔlume n'gi tɔgɔ. Ba mumi Yamba sɛwɛ wɔ Yesu re gɔla ban.23Yesu da wo Jerusalɛm kee ban, pɔru n'yiné foo re wankati ban, laa bee na u tɔgɔ dari mumi u ban. 24Do Yesu wo u sugo du ba nuré nunuditiya, u sulume ba fanw. 25U yama tondé nɛn nɛ bɔnjugan rɛ nunuditiya u yi nɛn nɛ zɛrɛ fanw.
Chapter 3

1Farisɛnwna nɛn fu rɛ da wo dini, u yiré Nikodɛmɛ, Yahutuna pɛɛ dukuw. 2 U vame Yesu re nɔmɛ rɛ diyɛ tiyan diyɔnyan ɲii wo, u gɔlume wura beya:" karsamba yiri yi be Karsamba n'wɔ wee li Yamba kan, nunuditiya n'dee kee bɛɛ Yamba tonga nɛn wee kan u guruyame u dagi.3Yesu tombume u nii beya:" gɔngɔnɛ mi pa a gɔlu yala be nɛn woga luru duruwame u guruyame u na Yamba pɛɛri." 4Nikodɛmɛ bɔjumu beya:" nɛn wee sogome u jɔku guru u luru duruwame yali? nɛn guruyame u nunu n'ni re zɛrɛ do u luru duruwame."5Yesu tombume u nii beya:" gɔngɔnɛ mi pa gɔlu n'na be nɛn woga luru numu do wujugo kiɛdɛ rɛ, n'guruyame n'ju Yamba pɛɛri rɛ." 6 Wee luru tunanɛmɛ rɛ tunanɛmɛ u wɔ, wee luru wujugo kiɛdɛ rɛ wo bɛru.7Gi bu nu da kawunɛ be mi gɔlume n'na be wajibi yari luru duruwame. 8 Watima gunume gi wo gi pii zii, n'lugu gi denbu, do n'yan gi li zii, do goo zii. Nɛn wee luru wujugo kiɛdɛ rɛ xo bɛru.9Nikodɛmɛ bɔjumu beya:" ki guru gi dee yali?" 10 Yesu tombume u nii beya:" nu wee da Israɛl na karsamba rɛ, nu wo ki sulu la? 11 Gɔngɔnɛ mi gɔlume yala be yiri yi kee ki gi i gɔlu i na kee kirɛ kasetiri i dee, do yari tɛriyame yilɛ kasetiri ban.12Mi gɔluga tiganbiyé re tɔgɔ yala do ya tɛriyame, mi gɔluga dɔndé wara rɛ tɔgɔ yala yari pa ya tɛri yali? 13Nɛn ka-ka wo dime u va dɔndé, fo nɛn nɛ biyibɔ wee tisi u li dɔndé wara rɛ.14Musa taki dome nɛ mɔrumɛ danw wɔ dɔndé pɔrɔ kɔmborogi rɛ yali bɛɛ, wajibi nɛn nɛ biyibɔ taki dɔndé bɛru. 15 Nɛn wo nɛn wee muga u ban u naa woyan kee kɔmiyan zɔkɛ.16Nunuditiya Yamba dame diniyogi piima hali, fo gi pame gi biyibɔ biyé tiyan , budayali do nɛn wo nɛn wee muga u ban, u bu nɛni, do u na woyan kee kɔmiyan zɔkɛ. 17 Yamba wo u biyibɔ keri be u kunɛ diniyogi budame, do u kerimu, budayali do diniyogi na somé u panga rɛ. 18 Nɛn wee mume Yamba biyibɔ ban, pa ba na bɔdu nunuditiya ba mume Yamba biyibɔ biyé tiyan yiré ban.19Ki bɔdugi rɛ kɔrɔ n'gi wɔ be kamporugan kume diniyogi re, do kariwiti dame yimeban laabɛ rɛ gi da gi bɔ kamporugan. Nunuditiya ba deeme tɔgɔ zɔmbɔ. 20 Nɛn wee dee tɔgɔ zɔmbɔ kamporugan zɔmbɔ u ti ré fewu. U ti tɛriyame u li kamporugan rɛ ya, budayali do u tɔgɔ zɔmbɔ dari bu li kamporugan rɛ. 21Do nɛn wee dee gɔnɛ tɔgɔ, u lime kamporugan rɛ, budayali do u tɔgɔ dari bugulu be gi malime Yamba dingɔ.22Kirɛ pɔndé Yesu wɔ u karimebiyobé vame Judé jamana rɛ, u takime wankati dini u se laabɛ numu. 23Yohana da seeme laabɛ numu, Enɔn, Salim nɛ kulé, nunuditiya dinu numu kɔɔ wo, laabɛ da vemi u nɔmɛ rɛ u see bɛ numu. 24 Ki ban ba da wo sé kasu.25Yohana karimebiyobé wɔ Yahutuna nɛn tiyan seme sɔsɔ, ba dugo samɛ lurumii rɛ tɔgɔ kan.26 Ba vame gɔlu Yohana rɛ beya:" kasamba, bɔw wee da wo nkan Jurdɛ baagi niban bɛɛ, n'da wee kaseti bɛɛ na wu. u seeme laabɛ numu wani, laabɛ fanw vemi u kan."27Yohana tombume beya:" nɛn guruyame n'na ka, fo Yamba pame n'na kee." 28Yari sugo deeme mii kaseti:" be mi se somuru dagi a wɔ, do mii kerari u yikeré."29Wee yangi kɔnduru wɔ, u barawu. Do barawu rɛ dɔw wee wo u kulu u see u junɛ u kan ya kɔmi bɛnɛyine, barawu rɛ gɔla koré yimeban. Kirɛ bɔnguyɔngi mii bɛneyidi wɔ gi nii suru wani. 30Duku zɛme be gi kusu Yesu re kɔginɛ ban. Do duku li mii kɔginɛ ban.31Wee li dɔndé wo i fanw rɛ yiné, wee li tiganri, tigan rɛ tɔgɔgi u gɔlu, do wee li dɔndé u ku i fanw rɛ yiné. 32U gɔlu kee kirɛ kasetiri u dee. Do laabɛ wo tɛri u kasetiri ban.33 Bee tɛri u kasetiri ban, ki bgulume gi kɔku be Yamba gɔnɛti.34Nunuditiya Yamba keri nɛn wee, Yamba gɔla u gɔlu nunuditiya Yamba sume wu wujugo kiɛdɛ wɔ. 35Baa Yamba piime u biyibɔ, u seme ka fanw nuuré. 36 Nɛn wee mugan u biyibɔ ban, woyan kee kɔmiyan jɔkɛ wo u ti kan, do wee wo tɛri u somi u biyibɔ rɛ gɔla, woyan tone u kan, Yamba bɛnefurusé wo u ban.
Chapter 4

1Farisɛnwna name be Yesu niyime karibiyo u see numu gi Yohana.2 Ki ban Yesu sugo seyame laabɛ numu. 3Yesu sulu ki kee ban, u lime Judé jamana rɛ u va Galilé Jamana rɛ.4U pɔrɛ ban, gi dame tulayi u kɔku Samari rɛ jamana rɛ. 5U dɔngume Samari rɛ jaa tiyan rɛ, kee yiré Sikar Yakuva pame wanw kee u biyibɔ Yusufu re bɛɛ rɛ kulé.6Dinu Yakuba buré wo. Yesu varime u zime, u gindi buré niban, gi dame wuya bɛnɛ rɛ. 7Samarina kɔn tiyan kumd numu koru, Yesu gɔlume wura beya:" pame mi numu a yun." 8Gi miyime be karimebiyobé vame numu yɔwu jaagi rɛ.9Samaribq kɔbw gɔlume Yesu re beya:" nu Yahutu ziri li yuyɛ numu wɔ yali? mi wee da samarinz kɔn rɛ, nunuditiyqa Yahutuna tɛriyame bɛ wɔ Salarina dɛni ka-ka ban." 10Yesu tombume wura beya:" n'piiga Yamba tantuluma do wee ziri nu yuyɛ numu bɛɛ, n'sugo da pa u ziri wu u pame n'na numu kiɛdɛ."11Kɔnw gɔlume Tesu re beya:'' ɲuti wuni tondé n'kan, do buré ya tosume, nu pa n'pame mi rɛ numu kiɛdɛ yali?" 12 Yilɛ turuwa Yakuva pami yika n'gi buré, yiri wɔ i biyobé do i bɛgɛndi yuyi, nj bɔme Yakuba la?13Yesu tombume u nii beya:" nɛn wee yuyi n'gi buré numu, numukurume pa gi mume nu ditiya. 14 Do mi pa a pame yalɛ numu kee a yun, numukurume da yari mume dingireme, do mi pa a pame yalɛ numu kee kɔmiyan jɔkɛ, fo gi va yari s woyan kee kɔmiyan zɔkɛ zɛrɛ.15Kɔbw gɔlume Yesu re beya:" ɲuti pame mi rɛ ki numu, do numukurime bu mi mume, budayali do mi bu ku numu taki n'gé dutu. 16 Yesu gɔlume wura beya:" va n'bara kome u ku."17Kɔnw gɔlume wura beya:" mi kɔmiyan bara." Yesu tombume u nii brya:" n'gɔkume gɔnɛ be n'kɔmiyan bara" 18Do n'gindime bɔwa nɔme kan, n'wo wee kan wani bɛɛ n'bara dagi u wɔ, gɔnɛ n'gɔlu.19Kɔnw gɔlume wura beya:" ɲuti mi simenu kelu n'wɔ" 20Yiri Samarina yilɛ turuwa bɛ da kɔgɔmi Yamba tunturugi re yiné. Do yari Yahutuna be Jerusalɛmuw nɛn zɛme be n'kɔgɔme Yamba.21Yesu gɔlume wura. eya:" mume mi ban kɔnw, wankati rɛ piri yari pa ya kɔgɔme Yamba, tunturu ban dagi Jerusalɛm ya dagi." 22Yari Samarina yari yan kukayi ya kɔgɔme, do yiri Yahutuna yi bukayi i kɔhɔme, do somuru li Yahutuna rɛ."23Wankati pirime, ki wankati dɔnga gi jɔku. Bee kɔgɔme Yamba gɔngɔnɛ, pa ba kɔgɔme Yamba wujugo kiɛdɛ do gɔnɛ wɔ. Nunuditiya bɛ kɔginuwa yeré baa Yamba pii. 24Yamba dame wujugo re, bee kɔgɔme wu wajibi ba kɔgɔme wu wujugo do gɔnɛ wɔ.25Kɔnw gɔlume wura beya:" mi yi be masiya pirime (kirɛ kɔrɔ be somuru), u kugaa u pa u gɔlu yila ka-ka danw." 26Yesu tombume wura beya:" miw wee gɔlu n'kan bɛɛ."27Ki ban Yesu re karimebiyobé nunume ba ku u kan. Ba miyan u gɔlu kɔnw kan, gi dame bɛ kawunɛ, do ba ka-ka wo guru ba bɔnju be bukayi kɔnw kan, wala bukayi n'gɔlu kɔnw kan?28Kɔnw dume u dangawugi dini, do u nunu u va jaagi rɛ, u va gɔlu laabɛ rɛ beya: 29 Kuwame n'gi bɔ sime, u gɔlume mi rɛ a tɔgɔ dari fanw somuru dagi n'nu wɔ la? 30Laabɛ lime jaagi rɛ ba va u nɔmɛ rɛ.31Ki wankati ban karimebiyobé zirime Yesu beya:" karsamba ji jimo." 32 Do Yesu gɔlume bɛra beya:" jimo duku rɛ wo mi kan a jii yari yan gi." 33Ki wankati banu karimebiyobé bɔnju za, be nɛn duku rɛ ku wura jimo oame la?34Yesu gɔlume bɛra beya:" nɛn wee keri mi rɛ dingɔ do a suru u tome nɛ nii ki gi mii jimo ka wɔ." 35 Yari gɔliyame be n'gé wo karigi nansi be yari pa ya da gɛri la? do mi pa a gɔlu yala be takame ya ɲu fɔndé ya sime simoo biyan gi gɛri fɔnga. 36 Wee gɛri, u niime u wolugan. U dɛnime simo re biyo wanw kee kɔmiyan zɔkɛ yimban, wee duwu do wee dee gɛri dame bɛneyine ja kan.37N'gi gɔla dame gɔnɛ, kee gɔlu be nɛn du pa duwu do u da gi gɛri." 38Yari wo wanw kee duwu, mi pa a keri yari ya va gi gɛri da. Du rɛ kɔsugi do yari pa ya na yɔndu gi tome né39Ki jaagi rɛ Salarina bɔngo mumemi Yesu ban, kɔnw rɛ kasetiri lɛ yimban, u sé Yesu gɔlume wura u tɔgɔ dari fanw. 40Samariba va yesu kan kee ban, ba zirimu be u time ba kan, u dame daa nii ba kan.41Laa bɔngo mumemi Yesu ban u gɔla rɛ yimeban.42 Ba gɔlume kɔnw rɛ beya:" yiri wo mume u ban n'gɔlaa rɛ yimeban, do yiri dugo lugume u gɔla, yiri sulume diniyogi re sumuru."43Ki daa niigé re pɔndé Yesu lime Galilé. 44Do Yesu gɔlume be kelu niyome kɔginɛ u sugo jaa rɛ. 45U ɔnga Galilé, ki jamana rɛ laabɛ mumemi kiɛdɛ. Nunuditiya biya da vame wu fosu Jerusalɛm ba fanw name gi.46Yesu nunume u va Galilé Cana, u wusugu numu u da duvɛn zii bɛɛ. Governema yikeréti tiyan da wo Kapɛrnaum u biyibɔ dame vema.47 Wu bɔw lugaa be Yesu liya Judé jamana rɛ u va Galilé, u vame u nɔmɛ rɛ u va u ziri beya:" kunɛ Kapɛrnaum n'ku a biyi bɔru be u piime u tiwu.48Yesu gɔlume wura beya:" Yari woga kaseti do tɔgɔ kawunari na ya deyame muganri fewu"49 bɔw gɔlume wura beya:" kunɛ mii mɛnu do a biyi bu tiwu." 50Yesu gɔlume wura beya:" vari, n'biyi re woyandi bɔw mumemi Yesu re gɔla ban u pɔrume.51U kɔgusaa u bɔtuwa sesime ba tusu wu ba gɔlu wura beya:" n'biyi re woyandi." 52 U bɔnjume bɛ be wankati kee banu gi da gi bɔ? ba tombume wura be dɛmɛ dandee ban.53U baa sulume be ki wankati banu Yesu gɔlu be u biyi re woyandi. U sugo do u mɛ fanw mumemi Yesu ban. 54Ki dame Yesu re kaseti nii re yana u li Judé u va Galilé jamana rɛ kee ban.
Chapter 5

1Kirɛ pɔndé Yahutuna dame foo dali Yesu vame Jerusalɛm.2 Vɔme nɛ da wo Jerusalɛm peti doré kulé numu kɔgi gira. Heburuma wɔ gi yiré Bɛtɛseda tiyopo nɔme nɛ wo dini. 3Vematan bɔngo wo ki tiyopogi leré ba pɔndu, butuwa, niyɛ tiyan tenan do lukusi, bɛ fanw torume numu re dɔmɛ vɔme nɛ. 4 Nunuditiya ɲuti re mɛlɛkɛ tiyan tisime gi dɔme numu vɔme nɛ, numu re dɔmɛ ban vemati wee tisigo doru, u niyime julu, gi da vema budu kee fanw.5Bɔ titan da wo dini u dame vema bena fisitɔɔ do nuntɔlu. 6Yesu miyan u pɔdu, u sulume be u bomi vema rɛ. Yesu gɔlume wura beya n'piile be n'na julu la?7Vemati tombume wura beya:" ɲuti mi kɔmiyan nɛn wee pa u tisi mi numu re gi dɔmega, do mi gɔluga be a pa tisi du pɔrume mii yikeré." 8Yesu gɔlume wura beya:" zime n'taki n'kɛrɔgi n'va jaa."9Ki giyan tiyan rɛ u name julu, u taki u kɛrɔgi u va jaa. Wujugo diyɛ diyɔyan gi da.10Do Yahutuna gɔlume bɔw wee na julu bɛɛ rɛ be ziɛngɛ dame wujugo diyɛ, gi malari dagi n'taki n'kɛrɔgi. 11 U tombume bɛra beya:" wee pame mi rɛ julu, wurɛ sé a taki a kɛrɔgi a va jaa.12Ba bɔnjumu beya:" wulɛ se taki n'kɛrɔgi n'va jaa?" 13Do bɔw wee na julu bɛɛ wo sulu wulɛ bɔru wu, jamagi dikaa rɛ yimeban Yesu lime u pɔru.14Kirɛ pɔndé Yesu name wu bɔw Yamba doré kɔgi zɛrɛ, u gɔlume wura beya:" nangi n'naa julu bu tɔgɔzɔmbɔ da dutu, budayali kee zɔmbɔllɛ bɔ vema bu nu na dutu.15 Wu bɔw vame gɔlu Yahutuna rɛ be Yesu re pame mi rɛ julu.16Ki banu Yahutuna sigidame Yesu re zimé, be wujugo diyɛ diyɔyan u da ki tɔgɔ gi. 17 Yesu tombume beya:" mii baa deeme tome sufanw, kirɛ yimebanu miya dee tome sufanw." 18Ki gɔla rɛ yimeban Yahutuna pumi u guwɛ. Do wujugo diyɛ nɛnima yimeban dagi u sé Yamba wurɛ baa, ba u medemi u sugo Yamba wɔ.19Yesu gɔlume bɛra beya:" gɔngɔnɛ mi gɔlume yala be Yamba biyibɔ deyan ka-ka u sugo panga rɛ, fo u naga tome daari kee u baa Yamba kan. Baa Yamba dee ka kee fanw ki gi u biyibɔ ya dee. 20Baa Yamba deeme u biyibɔ piima, Yamba sugo dee kee faw u bugulume gi u biyibɔ rɛ, pa u bugulu wura tɔgɔ kawunɛ do tɔgɔ daari kɔgiya.21Baa Yamba wɔyi tipa, gi pame woyan yali bɛɛ, Yamba biyibɔ ya bu woyan pame laa beré u pemi bɛra bɛru. 22Baa Yamba da nɛn ka-ka bɔdame, do u seme bɔdu fanw u biyibɔ nuré. 23Budayali do laabɛ fanw kɔgɔme Yamba biyibɔ n'to pa kɔgɔme Yamba sugo yali bɛɛ. Wee kɔginiyan Yamba biyi kɔginiyan u kelu Yamba ya.24Gɔngɔnɛ mi pa a gɔlu be, wee lugaa mi gɔla do n'mume mii kelu ban, woyan kee kɔmiyan zɔkɛ wo u kan, do u ti re niyɛ tondé bɔdu rɛ, u liya tima rɛ, u ju woyan kee kɔmiyan zɔkɛ rɛ.25Gɔngɔnɛ mi gɔlume yala be wankati rɛ piri, ki wankati dɔnga gi zɔku, tipa fanw pa gi lugu Yamba biyibɔ koré, gi luguruwa pa ba na woyan kee kɔmiyan zɔkɛ.26Baa Yamba woyandi yai bɛɛ, pa gi pame ki woyandi gi biyibɔ rɛ u sugo ré. 27U pami panga u biyibɔ rɛ u da bɔdu, nunuditiya u dame Yamba biyibɔ rɛ.28Ki bu yari da kawunɛ, wanjati re piri tipa kee wo vɔme nɛ pa gi lugu u gɔla koré. 29Bee da tɔgɔ kiɛfɛ pa ba li woyan kee kɔmiyan zɔkɛ yimeban, do bee da tɔgɔ zɔmbɔ pa ba li bɔdu rɛ yimeban.30Mi guruyame a da ka-ka a sugo guruma rɛ, mi deeme bɔdu gi mali a lugu kee a baa kan, mii bɔdu rɛ terinari nunuditiya, mi pumiyan a sugo dingɔ, fo a baa Yamba dingɔ. 31 Mi koruga a sugo kaseti mi kasetiri gɔnɛ dagi. 32 Do du rɛ pa u koru mii kaseti, ki kasetiri yeré gɔnɛ xɔ.33Ya seme kelubiyi Yohana kan, u va gɔnɛ kaseti lugu. 34Mi piyan be nɛn da mii kaseti, do a gɔlume yala budayali do ya na somé. 35 Yohana dame lampan kee muku, kee kamporugan da yalɛ yimeban, ya taki wankati ja kan bɛneyine nɛ ki porugan rɛ zɛrɛ.36Do kaseti duku wo mi kan, kee bɔ Yohana yan gi. Mii baa pami tɔgɔ daari be a suru gi nii, mi dee tɔgɔ kee, ki daari rɛ bugulu be mii baa rɛ keri mi. 37Mii baa wee keri mi bɛɛ, wurɛ da mii kaseti. Yari wo u gɔla koré lugu, ya wo u mandigan ya na. 38U gɔla ya tɔndé ya zɛrɛ, do u keri wee ya mume u ban.39Ya teremi ya yuko Yamba sɛwɛ rɛ gɔla ban. Nunuditiya ya medemi be woyan kee kɔmiyan niyime dini. Do kirɛ dee mii kaseti. 40Gi fanw rɛ zɛrɛ yari tɛriyame ya ku mi ban wee ya niyi woyan.41Mi piime nɛn nɛ kɔginɛ. 42 Do mi yi be Yamba piima ton ya zɛrɛ.43Mi kume a baa rɛ yiré wo, do yari wo tɛri mi ban. nɛn duku kuga u sugo yiré wo, yari pa ya tɛri u ban. 44Yari bee pume kɔginɛ ja kan, yari pa ya guru ya da muganri yali? do kɔginɛ kee li Yamba biyé tiyan kan yari pumiyan ki.45Baame mandame be mi kume ya niyɛ kiti Yamba kan, yalɛ tɛlimɛ wo Musa wee ban, wurɛ pa u da ya niyɛ kitillɛ. 46 Yari da mugame Musa ban, ya da ya mume miyan ban, nunuditiya u wanrime mii tɔgɔ kan. 47Do yari woga mume wurɛ wanranri ban, yari pa ya mume mii gɔla ban yali?
Chapter 6

1Kirɛ pɔndé Yesu vame Galilé bagi pɔndé, Tibmriyade rɛ bagi yeré ki wɔ. 2Jama kɔw dulume u nɔmɛ, nunuditiya u da bɔru vematenan yali bɛɛ, gi dame bɛ kawunɛ. 3 Yesu wɔ u karimebiyobe dimi bz vq gindi tunturugi ban.4Yahutuna pɔru n'yiné foo kɔgusume. 5 Yesu takime u ɲu, u na jamagi piri u kan. U gɔlume Filipi re beya:" jigow yiri wo buri yɔwu fo n'gi jama ji?" 6Do Yesu gɔlume n'gi u sime Filipi re nii, do u dugo pa u da kee u yi.7Filipi tombume beya:" baa wonii re buri i yɔwu, gi tari bɛra fifiyɔn gi da ba fanw dɔngu." 8Simɔn piɛri rɛ baabiyi André wee da u karimebiyi re gɔlume Yesu re beya: 9 "biyi tiyan kanu buri desi nɔme do kora nii wori, do ki pa gi guru gi da buka n'gi jama rɛ?"10Yesu gɔlume bɛra beya:" pamame jamagi gindi." gɔn bɔngo da wo dini, ba gindime ba dɔngu bɔwa musuru nɔme. 11Yesu takime ki buri u se barika Yamba rɛ u tari laabɛ rɛ, u tarime kora ya bɛra nɛn fanw name n'pii kee.12 Jamagi fanw vuwaa, Yesu gɔlume u karimebiyobé re beya:" dɛname n'ni buri kee time bɛɛ, do gi ka-ka bu nɛni."13Ba pɛrime ki buri kee time bɛɛ, ba su tegisi fiyonii. 14Laabɛ na Yesu re kaseti dari kee ban, ba gɔlume beya:" kelu wee zɛme be u kunɛ diniyogi bɛɛ wu bɛɛ." 15Yesu sulaa be ba da piime ba da u wɔ pɛɛ panga ban, u kɔgulume ba ban u va tunturugi yiné u tiyan.16Dandee nii wɔ, u karimebiyobé tisime ba va bagi niban. 17Ba jume kokura rɛ ba kɔku numu ba va Kapɛrnaum, giyan binime do Yesu xo dɔngu ba kan dɔme.18 Watima kɔw rɛ zime gi dɔme numu yoyogo.19N'gé wo pa va dɔngu kilo mɛtiri nɔme, wala nundugu, ba name Yesu veri numu yiné u piri ba kan, do ba wudugume. 20Do Yesu gulume bɛra beya:" baame wudugu be miwu.21 Ki ban gi dame bɛra yimeban, u ju ba kan kokura rɛ. Ki giyan biyé tiyan rɛ, kokura dɔngume tiganri ba wo zii bɛɛ rɛ niban.22Gi tɛwujuwan jamagi kee time baagi pɔndé, name be kokura rɛ tiyan time dini, ba sulume Yesu wo ju kokura rɛ u karimebiyobé kan, do u karimebiyobé mumo li dini. 23 Gi miime be ɲuti sé barika Yamba rɛ, u pame bɛra buri zii bɛɛ, kokura duku dɔngume ki giyan rɛ kee li Tibɛriyade rɛ jaa gi rɛ.24Jamagi sulaa be Yesu wɔ u karimebiyobé tɔndé ba zume kokura ba va Yesu pume Kapɛrnaum. 25Ba name wu bagi pɔndé, ba gɔlume wura beya:" karsamba turugawu n'ku n'gé"26Yesu tombume bɛra beya:" gɔngɔnɛ mi pa a gɔlu yala be kasetiri kee ya na yimeban dagi ya pume mi. Do Ya jime ya vɔ ki gi ya pume mi. 27Jimo kee zɔku yari baame tome da kirɛ yimeban, fo jimo kee kɔmiyan zɔkɛ, do gi peme woyn kee kɔmiyan zɔkɛ, Yamba biyobɔ pa u pme yalɛ kirɛ jimo. Nunuditiya baa Yamba kaseti wo u ban.28Ba bɔnjumu beya:"bukayi yiri pa i da do i guru i da Yamba dingɔ?" 29 Yesu tombume beya:" yari piiga Yamba dingɔ ya da, Yamba keri wee mugame u ban."30Ki ban ba bɔnjumu beya:" kaseti kee gi pa n'da do yiri mume n'ban? tɔgɔ dari kee gi n'pa n'da? 31Gi wanranri wori be Yamba pami jimo i turuwabɛ rɛ pɔrɔ kɔmborogi rɛ, gi tisi jimo kee li dɔndé.32Yesu tɔmbume beya:" gɔngɔnɛ mi gɔlume be Musa wo jimo pame yala gi li dɔndé, do mii baa Yamba pami yala jimo gɔngɔnɛ kee li dɔndé wara rɛ." 33Do Yamba jimo kee li dɔndé, pemi woyan diniyogi ré, Yamba tantuluma. 34Ba gɔlume wura beya:" ɲuyi pami yila ki jimo sufanw."35Yesu gɔlume bɛra beya:" miwu wɔyan nɛ jimo, wee kuga mi ban yasima do numukurume da u ti mume digireme. 36Yesu gɔlume bɛra beya:" yari name mi do ya wo mume a ban." 37Yamba pami rɛ laa bee, ba muga mi ban, mi da diwu a koru salɛ digireme.38Mi wo li dɔndé a ku a sugo dingɔ da, do mi kume a baa wee keri mi rɛ dingɔ da. 39 Name mii kelu rɛ dingɔ n'gi wɔ:" u pame mi rɛ laa bee, budayali do mi wɔ bɛ ziɛjirɛ diyɔnyan."40 Name mii baa rɛ dingɔ n'gi wɔ laa bee na u biyibɔ, do ba mume u ban u pa u wɔ bɛ ziɛjirɛ diyɔnyan.41Yahutuna da gɔlume Yesu, nunuditiya u sé jimo u wɔ kee tisi gi li dɔndé. 42Ba seya:" Yusufu re biyibɔ Yesu u bɛɛ, i yi u baa do u ni. Do bukayi u sé be u li dɔndé u tisi?"43Yesu tɔmbume bɛra brya:" zirigame ya gungunɛ biyo" 44Nɛn ka-ka guruyame u ku mi ban do mii baa wee keri mi bɛɛ wo u ti viɛnzi. Mi pa a wɔ bɛ ziɛjirɛ diyɔnyan. 45Keluwa wanrime n'gi gɔla beya:" nɛn wee luga Yamba gɔla, u ti pa u mume mi ban.46Nɛn ka-ka wo Yamba na, fo wee li Yamba kan, wu sɛyi rɛ na Yamnɔba. 47Gɔngɔnɛ mi gɔlume yala be wee daga muganri mi ban, u ti pa u na woyan kee kɔmiyan zɔkɛ.48Mi dame woyan nɛ jimo ré.49 Ya turuwa bɛ jime jimo pɔrɔ do go ba tima sani.50Do jimo kee tisi gi li dɔndé, dame woyan nɛ do wee jigo gi u ti da tiwu. 51Mi dame jimo kiɛdɛ rɛ kee tisi gi li dɔndé, do wee jigo ki jimo pa u na woyan kee kɔmiyan zɔkɛ. Mi pa a pame a tunanɛmɛ budayali do diniyogi na woyan.52Sɔsɔ kɔw zimmi Yahutuna bɛnɛ rɛ beya:" n'gi bɔ pa u guru u pame u tunanɛmɛ yilɛ i ji yali? 53Ki ban Yesu gɔlume bɛra beta:" yari woga nɛn nɛ biyibɔ tunanɛmɛ ji, do ya yu u gɛrima ya da woyan kee kɔmiyan zɔkɛ na."54Wee jigo mii tunanɛmɛ do u yu mii gɛrima pa u na woyan kee kɔmiyan zɔkɛ. 55 Nunuditiya mii tunanɛmɛ dame jimo kiɛdɛ rɛ, a gɛrima ya dame yuyɛ ka kiɛdɛ rɛ. 56Wee jigo mii tunanɛmɛ do u yu a gɛrima u wo mii zɛrɛ, miyan wo u ti ré zɛrɛ.57Mii baa wee keri mi wo woyan nɛ yali bɛɛ, miyan wo woyan nɛ u kan bɛru, wee jigo mii wu ya pa u na woyan bɛru. 58Jimo kee li dɔndé gi tisi i turuwa bɛ ji do go ba tima sani. Ki wɔ n'gi jimo tiyan dagi, do wee pa u ji n'gi jimo woyandi da zɔku. 59Yesu gɔlume n'gi Yamba doré re u wo Kapɛrnaum kee ban.60Yesu re karimebiyo bɔngo lugaa ki gɔla, ba gɔlume ja rɛ beya:"n'gi kariwɔn wo kuruwame dɛ, wulɛ pa u guru gi ban?" 61Yesu sulaa be u karimebiyobe da gungami, u bɔnjume bɛ beya:" n'gi nɛnime yalɛ yu la?"62Do ya naga nɛn nɛ biyibɔ dime u wo jigow u da wo bɛɛ? 63wujugo pemi woyan nɛn nɛ, tunanɛmɛ wɔsugyan ka-ka. Mi gɔlu yalɛ hɔka kee, woyan nɛ gɔla gɔɔ.64Do dipa wo ya kan, bo muganri da, Yesu sulume be bɛɛ pa ba sé wu nuré. 65U gɔlume beya:" kirɛ yimebanu mi gɔlu yala be nɛn ka-ka guruyan n'ku mi ban, do mii baa wo n'na keme pame.66Ki rɛ pɔndé u karimebiyobé bɔngo fanw nunume bo va u kan. 67Yesu bɔjume u karimebiyo fiyoniigé beya:" ya-ya pa ya nunu la?" 68Simɔn piɛri tɔmbume beya:" wuru kanu yiri wori? woyan kee kɔmiyan zɔkɛ gɔla nu kan. 69Wani yiri sulume nu i mume n'ban be Yalba kiɛdɛ gi n'wɔ.70Yesu bɔjume bɛ beya:" ya laa fiyonii dagi mi gɔru? do sutana tiyan wɔ." 71 Simɔn Isikariyoti rɛ biyibɔ Juda tɔgɔ gi u da gɔlu, karimebiyo giyoniigé rɛ tiyan u wɔ.
Chapter 7

1Kirɛ pɔndé Yesu da viyimeGalilé. Do u da piyame be u va Judé nunuditiya Yahutuna pumi mandigan budayali do ba gu wu. 2 Yahutuna jimo duruya liyɛ foo da kɔgusume.3Ki ban Yesu re baabiyobé sé wura beya:" li n'g n'va Judé budayali fo n'karimebiyobé ya na n'tɔgɔ dari." 4Nɛn fekiyame n'da tɔgɔ, n'piyiga tɔgɔ n'da, dagi salɛ diniyogi sulu.5Do u baabiyobé sugo wo mume u ban.6 Yesu gɔlume bɛra beya:"mii verima wo dɔngu dɔme, do yari kzn wankati fanw wo kiɛdɛ. 7 diniyogi guruyame gi mume yari zɔma , do gi mume mi zɔma , be mi gɔlume ba tɔgɔ zɔmbɔgi..8Ya sugo varame ki foo re be mii wankati xo dɔngu dɔme. 9U gɔlu ki bɛra kee ban u timi Galilé.10Yesu re baabiyobé verima pɔndé ki foo re, u dugo ya vame, do u wo u dugo bugulu, u vame laabɛ nii mume. 11 Yahutuna da pumi yesu foo re,ba bɔnju ja beya:" u wo jigé?"12Gɔla biyo fikime jamagi rɛ, dali sé nɛn kiɛdɛ wu,dali ayi jamagi yeré u leri. Gi fanw rɛ zɛrɛ bo tɛri ba gɔla li salɛ.13 Nunuditiya ba wudugume Yahutuna sé.14Foo dɔngu gi bɛnbɛnɛ rɛ kee ban,Yesu vame sigidame u keribideme laabɛ Yamba dore ré. 15Gi Yahutuna kawunɛ ba bɔnju ja beya:" n'gi bɔ yi Yamba sɛwɛ yali? do u wo kariwɔn da. 16 Yesu tɔmbume u gɔlu bɛra beya:" mi peme kariwɔn kee laabɛ rɛ bɛɛ, mi sugo yan dagi, gi li mii baa Yamba kan."17Wee pii Yamba dingɔ u da, pa u sulu taa Yamba kanu n'gi li, wala taa mi sugo kanu n'gi gɔla lii. 18 Nɛn wee gɔlu u sugo tɔgɔ, u sugo kɔginɛ u pume, do wee pume u kelu re dingɔ gɔnɛtiw u wɔ, do gɛgilari ka-ka ton u wɔ.19Musa pami yala sariya do yari duluyangi. Do bukayi yari pii mi ya gu? 20Jamagi tɔmbume beya:" jina n'ban, do wulɛ pii nu u gu?"21Yesu tɔmbume u gɔlu bɛra beya:" tɔgɔ tiyan mi pa a da gi ya fanw kawunɛ. 22 Musa pami yala kiɛnkiɛnrɛ see sariya, do go sigidame u sé ré, i turuwa bɛ sigidan gi.Ki sariya rɛ yimebanu ya tɛri ya see nɛn kiɛnkiɛnrɛ hali wujugo diyɛ diyɔnyan.23Yari sega nɛn kiɛnkiɛnrɛ wujugo diyɛ diyɔnyan Musa sariya bu nɛni, bukayi ya mume mi zɛrɛ be mi pami julu bɔw rɛ wujugo diyɛ diyɔnyan?24 Yari baa bɔdu da tuloru, do daame bɔdu gi yuko wo.25Jerusalɛm na dali seya:" n'ni bɔw dagi laabɛ pii ba gu bɛɛ." 26Nan u gɔlu jamagi rɛ yikeré, do ba gɔluyan wura ka-ka, i pɛwa medemi be somuru la? 27 Somuru kugan kee ban nɛn ka-ka da sulu u li zii do yiri yi n'gi bɔ liyɛ giyan.28Yesu keribideme laabɛ Yamba dore r kee ban, u nanrime beya:" yari sé ya yi mi, ya sulu mii liyɛ giyan, do gi fanw rɛ zɛrɛ, mi wo ku a sugo guruma rɛ, do mii kelu dame gɔnɛti ré, yari wo u sulu. 29Mi mii yi wu, mi li u kan, nunuditiya wurɛ keri mi.30Kirɛ yimebanu ba pume mandiga budayali do ba mume wu, do nɛn ka-ka wo guru n'pɛli n'nuu u ban. Nunuditiya u wankati wo dɔngu. 31Gi fanw rɛ zɛrɛ, laa bɔngo mumi u ban ba gɔlu beya:" somuru kuga kee ban u pa u guru u da kaseti gi da gi bɔ n'gi bɔ la? 32Farisiɛnwna lugaa be gɔla biyo dika Yesu re tɔgɔ kan, saragakoluwa rɛ ɲuti do Farisiɛnwna seme garde namba ba va Yesu mume.33Yesu gɔlume bɛra beya:" wankati fiyɔngi mi pa a da ya kan, kirɛ pɔndé mi pa a nunu a va keluwa kan." 34Yari pa ya pume mi do ya da mi na, nunuditiya mi wo zii bɛɛ yari da guru ya va dini.35Yahutuna bɔjume ja beya:" ziiwu pa u guru vari do yiri da guru i va dini, Yahutuna bee sɛyi Grɛkina bɛnɛ rɛ bɛɛ bɛ u wo karibidale la?" 36 N'gi gɔla biyé yali:" yari pa ya pume mi do yari da mi na, mi wo zigee yari da guru ya va dini."37Foo re ziɛjirɛ diyɔnyan, Yesu zirigime u nanri beya:" numukurume wo nɛn wee ban, u ti kunɛ mi ban u ku yu." 38Nɛn wee muga mi ban, baanumu kiɛdɛ pa gi sesi n'bɛnɛseré, n'to Yamba sɛwɛ gɔlu yali bɛɛ.39Yesu da gɔlume wujugo tɔgɔ, bee mume u ban pa ba na kee, ki ban wujugo kiɛdɛ wo pame dɔme, nunuditiya kɔginɛ da wo dɔngu u ban dɔme.40Jamagi rɛ laa dipa lugume Yesu re gɔla, ba gɔlume beya:" kelu gɔngɔnɛ n'gi bɔ wɔ." 41Do dali seya:" somuru guru u lii Galilé." 42 Yamba sɛwɛ wo gɔlu be somuru zɛme be u li Dawuda budugi re, Bɛtilɛhɛm,Dawuda da wo zii bɛɛ la?43Kirɛ yimebanu jamagi rɛ gɔla fume Yesu re tɔgɔ kan. 44Ba dali da piime wu ba mume, do bo guru ba se ba nuu u ban.45Garde namba nunume ba va Saragakoluwa rɛ ɲutena do Farisiɛnwna kan, ba bɔnjume bɛ beya:" bukaa yimebanu ya wo ku u wɔ n'gé?" 46Ba tɔmbume beya:" Nɛn ka-ka wo guru u gɔlu n'to n'gi bɔw fewu.47Farisinwna tombume beya:" u larime ya-ya la?" 48Yala pɛɛ tiyan wala Darisiɛnwna du mumi u ban la? 49Do taa jamagi yan sariya bɛɛ mɛrinari.50Farisiɛnwna nɛn duku Nikodɛmɛ wee wo Yesu re nɔmɛ rɛ gɔlume bɛra beya: 51"Gi mali i sariya wɔ yari gurume ya da nɛn bɔdu do ya wo u gɔla lugu ya na u tɔgɔ dari la? 52Ba tɔmbume ba bɔnju beya:"niyan li Galilé la? sime Yamba sɛwɛ, n'pa n'na be kelu ka-ka wo li Galilé."53Kirɛ pɔndé va fanw nunume ba va ba mɛnu.
Chapter 8

1Do Yesu vam Oliviyere tumturum gǝ ban. 2 Gǝ kɛwʋgʋwan zɔnzɔn fɔra, ʋ nʋnʋm Yamba dorere, zama fan kɔgʋsʋm ʋ kule. ʋ gǝdim ʋ karibʋdam bɛ. 3 Sariya karɩsamba bɛ wɔ Farisiɛnwa kʋmɩ kɔn dalɩ wɔ ʋ kan, ba mʋnmʋn sanɩyɛn ziimore. Ban z arɩgɩm wʋ kɔnwʋ zama fanrɛn yikere.4Ba se Yesu be ya:«Karɩmsamba ngǝ kɔn mʋnmɩ saniyɛ zimo susugore. 5 Musa se sarɩyarɛ be wʋ kɔnrɛn dɩpa zɛm ya vagǝlʋn luko wo ya gʋn. Do bʋkayɩ nʋn gɔlʋn gǝ tɔgɔ kan? » 6 Ba gɔlʋm kɩ bʋn da yalɩ ba pɩɩ ʋ nii, bʋdayalɩ ba naa nɛn kɩtɛ giɲan. Do Yesu zumbomɩ ʋ wanrɩ tɩgan ban ʋ nun wo.»7Ba tɩmǝ ba bozu sɛyi, Yesu zǝmɩ ʋ zǝrɩgǝ ʋ gɔlʋn bra be ya:« yalɛ bɛnɛrɛn nɛn wee wo zunufu da , ʋ tii vagǝlǝ kɔn we bɛ doru luko wo.»8 ʋ bʋnʋm dʋrʋwam ʋ wanrɩ tɩgan ban.9Ba lʋga kɩ gɔlarɛn ponde, ba bɛnɛ sem zarɩgǝ ba sugo ban, ba fan pɔrum tegan-tegan, gǝ sigǝdam kɛbʋgʋwa ban foo gǝ va dɔngʋ ba karɩmsamba bɛ ban. Yesu tɩɲanrɛ tɩm dinn wʋ wɔ wʋ kɔn wɔ, we zǝrɩgalɛ da wo ban yikere. 10 Yesu zǝm ʋ zǝrɩgǝ ʋ gɔlʋnra be ya:« Kɔn, n‘nɛn kɩtǝrɩwa wo zige? Nɛn kaka da wo zarɩgǝ se n‘ban la?» 11 Kɔn tombum be ya« ɲunti, nɛn kaka» Yesu se ya:« mɩyan da zarɩgǝ se nban.Varɩ, bʋn zunufu da dʋntʋ.»12Yesu gɔlʋm zama kan dɩtɩya be ya:« Mɩ dam diniɲore kamporɩganrɛ. Nɛn we dʋlʋga mɩ nɔmɛ, ʋ tii varɩ karɩwuture, do ʋ tii pa wʋ na woyannɛ kamporɩgan.»13 Farisiɛnwae wʋra be ya:« ndeem nsugo kasetǝ, nkasetɩrɩ gɔnɛ dagǝ .»14Yesu tombum bɛ be ya:« Ba mɩ deemɩ a sugo kasetǝ, mɩ kasetǝrɩ gɔnɛ gɔ, nʋnʋdɩtɩya mɩ ɲinn a liiyɛ giɲan, mɩ ɲinn a verima giɲan. Do yari mɩ yam mɩ liiyɛ giɲan, ya yam mɩ verima giɲan. 15 Yarɩ demɩ bʋʋdʋ gǝ malɩ Hadamabii yannǝ wɔn, do mɩ da nɛn kaka da bʋʋdʋ. 16 Gǝ fanrɛn ponde, ba mɩ deemɩ bʋʋdʋ , mɩ bʋʋdʋgǝrɛ terinarɩ, nʋnʋdɩtɩya mɩ be tiɲan dagǝ bʋʋdʋ dɛɛrʋ wɔ, do we keeri mɩ, ʋ wo mɩ kan.17Gǝ wanranrɩ wo ya sarɩyarɛ be ya:«n‘nii laa nii ge bɛ dɛnǝm kasetǝ tiɲan ban , kɩ kasetǝri gɔnɛ gɔ. 18 A deemi a sugo kasetǝ, mɩ Ba we keeri mɩ , wʋya deemi mɩ kasetɩ19Ba bozumʋ be:« Nbaa wo zige?» Yesu tombum bra be ya:«Yarɩ wo mɩ sʋlʋn, ya wo mɩ Ba ya sʋlʋn. Yarɩ da sʋlʋgam mɩ , da pa ya sʋlʋn mɩ Ba ya.» 20Yesu gɔlʋn kɩ gɔla ke ban ʋ wo laabɛ karɩbʋdǝnɛ wɔn Yamba dore kɔgǝrɛ zɛrɛ, tantʋlʋma da see wɔngu ke zɛrɛ bɛ, ʋ da wo kɩrɛ kule. Nɛn kaka wo mʋn, nʋnʋdɩtɩya ʋ mʋngɛn wankatǝ wo dɔngʋ dɔm.21Yesu se bra dɩtɩya be ya:« Mɩ pɔrʋm. Yarɩ pa ya pʋm mɩ, do yarɩ pa ya tɩwʋ ya tɩm ya zunufure. Giɲan ke bɛrɛwʋ mɩ wori bɛ, yarɩ da gʋrʋn ya va diini.»22 Yahutuwa see zarɛn be ya:« ʋ paw‘ ʋ gʋn ʋ sugo la? Nʋnʋdɩtɩya, ʋ see ʋ wo zii bɛ, ɩ da gʋrʋn ɩ va diini.»23Yesu tombum bra be ya:«yarɩ dam tǝgan kannɛ yannɛ, mɩ dam domde kannɛ yannɛ,. Yarɩ dam diniɲɔn ke bɛrɛ yannɛ, do mɩ wo da n diniɲɔn ke bɛrɛ yannɛ. 24 Kɩrɛ yembanʋn mɩ gɔlʋn be , yarɩ pa ya tɩwʋ ya tɩm ya zunufure. Nyewu, yarɩ woga mʋngǝ bam be :«Mɩ wʋ ʋ wɔ, yarɩ pa ya tɩwʋ ya zunufure.»25Ba bozumʋ be ya:«wʋrʋ nʋn wɔn?» Yesu tombum bɛ be ya:«Mɩ gɔlʋn kd yala foo fɔra bɛ.26 Tisi bɔngo wl mɩ kan a pa gɔlʋn yala do a bʋʋdʋda yalɛ tɔgɔ yemban. Do wd keeri mɩ, ʋ gɔlʋn gɔnɛ. Mɩ lʋgʋ ke ʋ kan bɛ, mɩ gɔlʋn kɩ diniɲore.» 27 Bo ʋlʋ be ʋ barɛ tɔgɔ ʋ da gɔlʋn bɛ.28Yesu se bra be ya:« Ke banʋn pa ya takɩ nɛnɛn biibɔ domde ke ban bɛ, pa ya sʋlʋ be «Mɩ wʋ ʋ wɔ». Pa ya sʋlʋ be mɩ deeyam kaka a sugo panga wɔ. Mɩ ba karɩbʋdam yalɩ bɛ , mɩ gɔlʋn kɩ fan gǝ malɩ kɩ wɔ. 29 We keeri mɩ, ʋ wo mɩ kan . ʋ wo mɩ dʋn a be tɩɲan , nʋnʋdɩtɩya mɩ deemi ʋ dingɔ wankatǝ fan.» 30 Yesu gɔla kɩ tɔgɔdǝ wankatǝ ban, laa bongo mʋnmɩ ʋ ban.31Yahutuwa bere mʋn Yesu ban, ʋ bɔlʋm bra be ya:«yarɩ mʋngan mɩ gɔla kore, ya tɩm gǝra, yarɩ pa ya da mɩ karɩmbiyo gɔngɔnɛrɛn , 32Yarɩ pa ya sʋlʋ gɔnɛ, gɔnɛ pagǝ wolu yarɩ.» 33 Ba tombum be ya:«Yɩrɩ dam Ibrahima budugǝre, ɩ wo da nɛn kaka bɔkarɛ layi layi. Nʋn gɔlʋn yalɩ be ɩ pa ɩ na ɲun wolʋgan?»34Yesu tombun bra be ya:«gɔngɔnɛ mɩ gɔlʋn yala be ya:« nɛn we wo nɛn were dee zunufu, bɛ dam zunufure bɔtǝwarɛ.35 Do bɔka gǝdǝyam zaa wankakǝ fan, do biibɔ mɩɩ, wo za wankatǝ fan.36 Do Yamba Biibɔ wolʋga yarɩ, yarɩ pa ya na ɲun wolʋgan gɔngɔnɛ37Mɩ ɲinn be yarɩ dam Ibrahima buudure, do gǝ fanrɛ zɛrɛ yarɩ pum mandǝgan ya pɩɩ mɩ ya gʋn, nʋnʋdɩtɩya yarɩ tɛrɩ mɩ gɔla na gǝndɛ giɲan ya zɛrɛ.38 Mɩ na tisi kebɛ mɩ ba kan, mɩ gɔlʋn kɩrɛ tɔgɔ kan. Yarɩ ya lʋgʋ tisi kebɛ ya ba , kɩ yaya dee.»39Ba tombumʋ be ya:« Yɩlɛ ba wʋ Ibrahima wɔ.» Yesu se bra be ya :«Yarɩ da dagam Ibrahima budugǝre , yarɩ dam Ibrahima tom darɩ. 40 Do wɔnɛ, mɩ we lʋgʋn gɔnɛ Yamba kan, a gɔlʋn gǝ yala, yarɩ pʋmǝ mandǝgan ya pɩɩ mɩ ya gʋn. Ibrahima wo kɩ da dɛ! 41 Dam ya barɛ tomne dǝpa.» Ba tombʋm be ya:«Yɩrɩ mɩ wo lʋrʋn saniyɛ ziimore. Ba be tiɲan wo ɩ kan, wʋ Yamba wɔ.»42Yesu se bra be ya:« Yamba da dagam ya Barɛ, yarɩ da pa ya da mɩ mɩɩma, nʋnʋdɩtɩha mɩ lii Yambarɛ a kʋn. Mɩ wo kʋn a sugo panga wɔ, do wʋrɛ keeri mɩ. 43 Bʋka yembanʋn harɩ gʋrʋyam ya sʋlʋn mɩ gɔla? nunʋdɩtɩya yarɩ gʋrʋyam ya se ya zʋnɛ mɩ gɔla wɔ. 44 Ya Ba wʋ we wo bɛ, Sutanaw. Yarɩ pɩɩm ya Barɛ dɩngɔ tisi ya da. Wʋ dam nɛn gʋnrʋrɛ foo fɔra fɔra. ʋ wo tɩm gɔnɛ ban, nʋnʋdɩtɩya gɔnɛ kaka tom ʋ zɛrɛ.Do wankatǝ ke banʋn ʋ tʋrʋn kɩma, gǝ gɔlʋn gǝ malɩ ʋ sugo tɔgɔ darɩ wɔ, nʋnʋdɩtɩya kɩma tʋlʋn, kɩma bawʋ ya.45Mɩ mɩ gɔlʋn gɔnɛ, kɩrɛ yembanʋn ya wo mʋn mɩ bam. 46Yalɛ bɛnɛrɛn nɛn we nii zjnufu mɩ ban? Do mɩ gɔla da gɔnɛ, bʋka yembanʋn yarɩ mʋngǝyam gǝ ban? 47 We lii Yambarɛ , ʋ semɩ ʋ zʋnɛ Yamba gɔla wɔ. Yarɩ seyam ya zʋnɛ, nʋnʋdɩtɩya yarɩ wo lii Yambarɛ.48Yahutuwa tombumu be:« gɔnɛ tom ɩ kan ɩ gɔlʋn be nʋn dam Samaritire, be zina nban la?» 49Yesu tombun bɛ be ya:« zina tom mɩ ban dɛ, do mɩ kɔgɔmɩ a Ba , do yarɩ pewu demɩ mɩ50Mɩ pumɩyam kɔgʋnɛ mɩ sugore . Dʋn worɩ we pʋm gǝ mɩrɛn, wʋrɛn de bʋdʋ ya. 51 Gɔngɔnɛ mɩ gɔlʋm yala be ya:« Wee kɔmbʋn mɩ gɔla, ʋ da tɩwʋ fewu.»52Yahutuwa se wʋra be ya:«wɔnɛ ɩ sʋla gǝ pomusu be zina nban! Ibrahima tɩwʋmɩ, kelʋwa ya tɩwʋmɩ, do nʋn gɔlʋn be , we kɔmbʋn n‘nɛn gɔla , ʋ tii da tɩwʋ fewu. 53Ɩ Ba Ibrahima tɩwʋmɩ, nɲn bɔ wʋ la? Kelʋwa ya tɩwʋmɩ. Ndeem nsugo wʋrʋ? »54Yesu tombʋn bɛ be ya:« Mɩ kɔgʋnǝga a sugo , kɩ kɔgǝnɛ koboron. Wee kɔgɔm mɩ , wʋ mɩ Ba wɔ, yarɩ gɔlʋn wee ban be ya Yamba wʋ bɛ, 55 do yarɩ wo sʋlʋ, mɩ mɩ sʋlʋm,. do mɩ gɔlʋnga be a wo sʋlʋ, mɩ pa da kɩmatʋrʋlɛ nto yarɩ bɛ, ɩ da tɩɲan, do mɩ sʋlʋmʋ, do mɩ kɔmbun ʋ gɔla.56 Ya ba Ibrahima dam bɛnɛyinn, be ʋ pa wʋ ʋ na mɩ wankatǝ, ʋ nam gǝ, ʋ bɛnɛn dam yimban.»57Yahutuwa se wʋfa be ya:« nwo bena fʋsʋnnʋm na dɔm, nse nnɛn se nam Ibrahima?» 58 Yesu tombun bɛ be ya:« Mɩ pa a gɔlʋn ya gɔngɔnɛ be ya:« nge wo Ibrahima pa wɲ lʋrʋn , gǝ da mɩm be mɩ da wori.»59 Kɩ gɔlarɛ yemban ba tɔsɔm lʋsi be pa ba vagǝlʋn , do Yesu fekim ʋ lɩɩ Yamba dorere.
Chapter 9

1Yesu da pɔrʋm giyan dalɛ, wʋ nam bɔ tɩɲan , we re lʋrʋ bʋtʋrʋ wɔ. 2 Yesu re karǝmbiyobe bɔzumʋ be ya:« Karɩnsamba wulɛ da zunufu n‘ni bɔ la, la ʋ lʋlʋwa yere do wʋ lʋrʋ bʋtʋrʋ wɔ?3Yesu tombum bɛra be ya:n‘ni bɔwrɛ zunufu dagǝ, wʋ lʋlʋwa ya zunufu dagǝ. Do gǝ dam bʋdayalɩ Yamba gʋrʋma bʋgʋlʋn gǝ tɔgɔ kan. 4 Wazibi ɩ da mɩ kelʋre tɔgɔ darɩ wʋya wɔ, ɲiin pagǝ dɩɩm, ɲiin dɩɩm ga nɛn kaka da gʋrʋn ʋ da tom kɩ wankatǝ wɔ. 5 Mɩ woga diniɲore, diniɲore kamporigan mɩ wɔn.6Kɩ gɔla rɛ pomde Yesu tʋsʋm yatima tɩnganrɛn do ʋ pɛrɩ gǝ tɛndǝ ʋ tiri bʋkʋrɛ see ban, 7 ʋ gɔlʋra be ya:«va n‘see sam Siloɛ re vɔmnɛ numu kɔgrɛ», (Siloɛ re kɔrɔ be kelubi) bʋkʋn vam ʋ see san diini, ʋ see kɔrʋn ʋ nʋnʋn8Wʋ gɩndǝrɩwa wɔ do bere ɲin ba naw sarga zɩrarɛ kɔnɲɔn, bɛ singdam ba gɔlʋ be ya :« Bɔw we da gindǝ sarga zɩra giɲanrɛ bɛ, wʋ dagǝ bɛ bra»? 9dalɩ see wʋ dalɩ ya see wʋ dagǝ, do wʋ mɔnrʋm wʋ. Do ʋ sugo «se ya: mɩw»10Ba bozumu be ya:« Yalʋ n‘da do n‘see kɔrʋ?» 11 Wʋ tombum bra be ya:« bɔw were yire Yesu bɛrɛ da tɛndǝ ʋ tiri mɩ see ban do ʋ se mɩrɛn be a va a see sam Siloɛ, mɩ va a see sam , kɩ a see kɔrʋ.» 12 Ba bozum wʋ be ya:«wʋ bɔw wo zii ?» Wʋ tombum bra be ya :« Mɩ wo sʋlʋ».13Ba vame wʋ bʋkʋ kɔnɲɔn wɔ Farizinwa kan. 14 Wuzugɔn dɛɛ wɔnyanw Yesu da tɛndǝ wʋ kɔrʋ wʋ see. 15 Kɩrɛ hembanu Farisiɛnwan bɔnzu wʋ see kɔrarɩrɛ tɔgɔ, wʋ gɔlʋn bra be ya:« tɛndǝ ʋ tiri a see ban do a sam a see. A see niim wɔnɛ»16Farisiɛnwa dalɩ se ya:« Wʋ bɔw wo lɩn Yamba kan, nʋnʋdɩtɩya wʋ tunduyom wuzugɔn dɛɛ.» do dalɩ ya se ya: « taam be zunufu dɛrʋ wʋ bɔw wɔ, wʋ pawʋ dayalɩ wʋ da n‘gǝ kawʋnɛ dʋn. Ba gɔla dum zaa. 17 Farisiɛnwa booro bozum bʋkʋ kɔɲɔn be ya :« We kɔrʋn n‘see bɛ bǝkayi ba gɔlʋ ʋ tɔgɔ kan?» Wʋ se ya: « Kelun». 18 Do Yahutuwa da wo mungǝ ban be da bʋkʋn wʋ bɔw wɔ do ʋ see kɔrʋ, fo ba va ʋ lʋlʋwa kom19!Ba bozum bɛ be ya:«Ya bibɔw we ya se ʋ lʋrʋn bʋtʋrɩ wɔ bɛ wʋ bɛ la? Wɔnɛ gǝ dam yalɩ do ʋ see nii ?20 Wʋ lʋlʋwa tombum bra be ya :« Yɩrɩ ɲiin be yɩlɛ bibɔw yere, be ʋ lʋrʋ bʋtʋrɩ wɔ.21 Do ʋ dayalɩ ʋ see nii wɔnɛ, yɩrɩ wo kɩ sʋlʋ. Yɩrɩ yam wʋlɛ kɔrʋ ʋ see ya. Bifiɲɔnw dagǝ dʋtʋ , bozam ʋ sugo , be wʋrɛ paw ʋ gʋrʋ ʋ pomsu kɩ tɔgɔdǝ yala.»22ʋ lʋlʋwa gɔlum bɛrʋ, nʋnʋdɩtɩya ba wʋndʋgʋm Yahutuwarɛ see, Yahutuwa da malɩ gǝ ban ba zɔkʋ be, nɛn we gɔlʋga be Krisita Yesu wo, be ba diwu ba koru Yamba dore kɔgǝrɛ. 23Kɩrɛ yembanu ʋ lʋlʋwa gɔlʋn be ya:«biifiɲɔn dagǝ dʋtʋ, bozam ʋ sugo.»24Farisiɛnwa kome wu bʋkʋ kɔɲɔn lese niire ɲana ba gɔlu wura be ya :«kɔgɔm Yamba , yɩrɩ sʋlʋm be zunufu dɛrʋ wʋ bɔw wɔ.»25 ʋ tombum bɛ be ya :«ngǝ zunufu dɛ la , zunufu dɛrʋ dagǝ , mɩ wo kɩ sʋlʋ . Tɔgɔ tiɲan mɩ ɲin. Da bʋkʋw mɩ wɔn, wɔnɛ mɩ see niim».26Ba bozumʋ be ya:« bʋkayi ʋ da n‘na? ʋ kɔrʋm n‘see yalɩ»? 27Wʋ tombum bra be ya :«Mɩ gɔlum kɩ yala a zɔkʋ, do ya wo ya zʋnɛ se mɩ kan , bɩka yembanʋ ya pɩn kɩ ya lʋgʋ dɩtɩya? Ya ya pɩm ya da ʋ karɩmbiyore la? » 28 Ba tʋkʋmʋ do ba se ha:« Nʋn wʋ bɔw rɛ karɩmbiyo gɛyi. Musa karɩmbiyobe yɩrɩ mɩ wɔn. 29 I ɲin be Yamba gɔlum Musa kan , do yɩrɩ ɲan wʋ bɔw mɩrɛn liyɛ giɲan.»28Ba tʋkʋmʋ do ba se ya: nʋn wʋ bɔwrɛ karəmbiyo gɛyi. Musa karɛmbiyobe yɩrɩ mɩ wɔn . 29I ŋin be Yamba gɔlʋm Musa kan, do yɩrɩ ŋan wʋn bɔw mɩrɛn liyɛ giŋan.30Bʋkʋ kɔɲɔnw tombum bra be ya : « kawʋnɛ ngiwɔ dɛ. Yarɩ ɲan ʋ liyɛ giɲan , do wʋ kɔrum mɩ see ! 31Yɩrɩ sʋlʋm be Yamba seyam ʋ zʋnɛ zunufu tena kan , do nɛn we wʋndʋgʋ ʋ see , do wʋ da wʋ dingɔ , wʋ kanʋ wʋ se wʋ zunɛ.32Yɩrɩ yam ɩ lʋgʋ be nɛnɛn kɔrʋ nɛnɛn see we lʋrʋ bʋtɩrɩ wɔ. 33n‘ni bɔw woga lii Yamba rɛ, wʋ dada gʋrʋ ʋ da kaka. 34Ba tombum wʋ bɔwrɛ be ya:« nlʋrʋm nzunufu wo , yɩrɩ bɛ npɩɩ nkarbudam laa? »Kɩ gɔlarɛ ponde , ba dinwmʋ ba koru Yamba dorere.35Yesu lʋgum be ba diwʋmɩ wʋ bʋkʋ kɔnɲɔnw . Yesu tusumu wʋ gɔlʋra be ya:«n‘munmɩ nɛnɛn biibɔ ban laa? 36 Wʋ tombum be ya :«ɲunti , wʋrʋn ʋ wɔ , do mɩ zɛm be a mʋn wʋ ban?» 37 Yesu se wura be ya:«We n‘nii wʋ gɔlʋn nkan bɛ wʋ wɔ.» 38 Bɔw se ya:«ɲunti,mɩ munmɩ wʋ ban.Wʋ kunkomɩ wʋ yikere ʋ kɔgɔm wʋ.39Ki ban Yesu se ya:«Mɩ kunm n‘ni diniɲɔn yire bʋdʋrɛ yemban , bʋdayalɩ bʋtʋwaeɛ see kɔrʋ do bee see nii bɛrɛ see karɩ.» 40 Farisiɛnwa be wo din bɛ lʋga kɩ gɔla , ba bozum be ya:« bʋtʋwa yɩrɩya wɔ la?» 41 Yesu tombum be ya:« Yarɩ dagan bʋtʋwarɛ , zunufu da dana yala , do yarɩ se yarɩ lɛ see niim, kɩrɛ yembanun ya zunufu wo ya ɲine.
Chapter 10

1Gɔngɔnɛ mɩ gɔlum ya la be ya:« Nɛn we zʋnyam peka dorere nii kan , do we din giɲan dʋkʋrɛ wʋ zʋn, bunow wɔ, zarɩnnɛn ban tiwu.2 Do we zʋnyin peka dorere nii kan , wʋ peti nɔnlʋn wɔ.3Nii selʋ kɔrʋ nii wʋra. Petiri lʋgum ʋ kore. Wʋ kom wʋ ʋ sugo petiri gǝ yire wo wʋ vɔɔ salɛ.4 Wʋ kɔrʋgagǝ keban, ʋ verim gǝ yikere, petiri dʋlʋm ʋ pom, nʋnʋdɩtɩya gǝ ɲin ʋ kore5Gǝ dʋlʋyam verile pom, gǝ sesim wʋ yikere dingan, nʋnʋdɩtɩya gǝ ɲan verile kore» 6 Yesu gʋm ngǝ terem bra, do ke ʋ gɔlʋ bɛ bo gǝ sʋlʋ.7Yesu gɔlum dɩtɩya be ya:«Gɔngɔnɛ mɩ gɔlum be ya; peka dorere nii mɩ wɔn. 8 Be kʋn mɩ yikere fan , bɛ dam bunawan , do zarɩ nɛn ban tenarɛn, do petiri wo gǝ zʋnɛ se ba kan.9Nii yere mɩ wɔn. We zʋnga mɩ kan, wʋ pawu na sɔnge pawu zun wu lii wu na zimo giɲan. 10 Buno kʋnyam kaka yemban, pɔram bunorin , do gʋwɛ , do nɛnǝma dagǝ. Mɩ kʋm bʋdayalɩ petiri na woyann gǝ dɩkɩ gǝ va yikere .11Peti nɔnlʋ kɛndɛ wʋ mɩ wɔn. Peti nɔnlʋ kɛndɛ peem ʋ pʋmɛ ʋ petile yemban. 12 Do nɛn we pʋm wolǝgan , wʋ woga da peti nɔnlʋ kɛndɛrɛ, do ʋ yam dagǝ petiri wo, wʋ naga yara piri, wʋ duyim petiri do ʋ sesi yaragǝ mʋm peti dalɩ, gǝ sɛyim.13 Wʋ we pum wolǝgan bɛ sesim nʋnʋdɩtɩya wolǝgan wʋ pum, petirile yambasɔgɔ tom ʋ ban.14 Peti nɔnlʋ kɛndɛwʋ mɩ wɔn, mɩ ba ɲin mɩ, 15do mɩ ɲin a ba yalɩ bɛ. Mɩ ɲin a petiri bɛrʋ, do a petiri ya ɲin mɩ. Mɩ peem a pʋmɛ a petirile yemban. 16 Peti dɩpa wo mɩ kan ke tom ngǝ peti dorere. Tʋlɛyigǝ be a kʋnɛ kɩya wɔ. Gǝ pagǝ lʋgʋn mɩ kore, gǝ pagǝ peti dɛnarɩ tiɲan , do peti nɔnlʋ tiɲan.17«Mɩ ba pɩɩm mɩ, nʋnʋdɩtɩya mɩ peem a pʋmɛ do a nʋnʋ a takɩgǝ dɩtɩya.18 Nɛn kaka sɔngyam mɩ pʋmɛ , do mɩ sugo pengǝ. Gʋrʋma wo mɩ wɔn a pam a pɲmɛ, gʋrʋma wo mɩ wɔn a nʋnʋ a takɩgǝ dɩtɩya. Kɩ keriganrɛn gɔlʋn mɩrɛn a ba kan»19Yahutuna gɔla dʋm za dɩtɩya wʋ gɔlarɛ yemban.20 Ba bɔngo se ya:«Zina wʋ ban, kengeri wʋ ban ya, Bʋkayi yembanun yarɩ se ya zʋnɛ wʋ kan»? 21 Dalɩ ya se ya:« zina gɔlʋyam bɛ dɛ. Zina gʋrʋn gǝ kɔrʋ bʋkʋrɛn se»?22Yahutuwarɛ foo dalɩ dam Jerusalɛm fo warɩ ban, gɛ yire Dedikase. 23Yesu da gidem Solomanirɛ tepo gǝ lere, Yamba kɔgʋnɛ dorere nii ban. 24 Yahutuwa sem ba zʋnɛ wʋ kan do ba se wʋra be ya:«Npam dun yɩrɩ tɛlmɛ sɔsinɛ ban foo wankatɩ ke ? Taa Sogurum n‘wɔ gɔlun yɩla gǝ pomsu.»25su tombum be ya: :« Mɩ gɔlum yala a zɔkʋ, dk ya wo mun gǝ ban, tɔgɔ darɩɩ ke mɩ dee a barɛ yire wo bɛ, kɩrɛ dee mɩ kaseti. 26Do yarɩ wo munganrɩ da nʋnʋdɩtɩya yarɩ wo da mɩ petire.27Mɩ petiri lʋgum mɩ kore, mɩ ɲigǝ, gǝ dʋlum mɩ pom. 28 Mɩ peem woyann ke kɔmɩyam zɔkɛ gǝra , gǝ da nɛnin lɛlɛy. Nɛn kaka da kɩ zoyi wʋ koru mɩ nuren.29Mɩ baa we pam gǝ bɛ , wʋ bɔ kaka fan, nɛɛn kaka da gʋrʋ wʋ zoyi gǝ mɩ nuren . 30 Mɩ wɔn a Baa fan tiɲan.» 31Kɩ wankatɩ ban, Yahutuwa tɔsum lusi dɩtɩya be ba pam ba vagǝlʋ ba gʋn.32Yesu tombum be ya:« Mɩ dam tɔgɔ darɩ kɛndɛ bɔngo yalɛ sere gǝ lii mɩ Baa kan. Kɩ tɔgɔdarɩrɛ kegire pagǝ pam ya vagǝlǝ mɩ lusi wo ya gun?» 33Yahutuwa tombum be ya: «Tɔgɔdarɩ kɛndɛ yemban dagǝ ɩ payi ɩ vagǝlʋn nʋn ɩ gʋn foo Yamba yire nɛnǝma , do nʋn Hadǝma bii dee n‘sugo wo Yamba!»34Yesu tombum bra be ya:« gǝ wanranrɩ tom ya sarɩyarɛ la?» be Yamba se ya:« Yambadǝ yarɩ wɔ?35 Yɩrɩ sʋlum be ke gɔlʋ Yamba sɛwɛrɛ bɛ gʋrʋyam gǝ wusugu. Yamba gɔla dɔngʋ bee ban bɛ gǝ komɩ bɛ be yambadǝ. 36 Kɩrɛ yemban, Yamba samɩ we wʋ keri wʋ kun diniɲore, taa wʋ mɩ wɔn, bʋka yembanʋ yarɩ gɔlu be mɩ nɛnim Yamba yire, do mɩ gɔlum be Yamba biibɔw mɩ wɔn?37Mɩ deyanga a Barɛ tɔgɔdarɩɩ , bʋwam mun mɩ ban.38 Do mɩ deega gǝ , ba ya mun mɩ ban yarɩ mungan kɩ tɔgɔ darɩ ban, bʋdayalɩ ya sʋlʋgǝ ya pomʋsu be mɩ Baa wo mɩrɛn, do mɩ wo a Barɛ» 39 Ba da pɩɩmʋn ba mʋn dɩtɩya , do bo gʋrʋ, wʋ zoyim ba nuren.40Yesu vam zurudɛn bagǝrɛ pomde dɩtɩya, Yohana da see laabɛ numuren zii fɔra bɛ, wʋ gǝdǝm dinn . 41 Laa bɔngo vam ʋ kan, ba se ya:«Yohana wo kasetɩ kaka da, do wʋ gɔlʋ ke n‘ni bɔwrɛ tɔgɔ kan fan gɔnɛ gɔ.»42 Laa bɔngo munmɩ Yesu ban kɩ giɲanrɛn .
Chapter 11

1Bɔ tiɲan da wo Bɛtani , ʋ yire Lazare, wʋ da ton kɛndɛ. Bɛtani da dam Mariyama wɔn Marta zaarɛ.2 Wʋ Mariyama da kurum nʋwan lum kɛndɛ Yesure nɛn ban do wʋ tansǝgǝ wʋ ɲun kʋtǝ wɔ. Lazare we tom kɛndɛ bɛ , wʋ da dam Mariyama babiire.3Wʋ babiyo kanbɛ sem kerigan kore Yesure ba gɔlʋ wʋra be ya :«ɲunti n‘dɔwʋ tom kɛndɛ.»4 Yesu lʋgʋ kɩ kɩwarɩgǝ ke ban wʋ se ha:« Lazare lɛ gʋwɛ vema dagǝ wʋ vema wɔn, do gǝ dam Yamba kɔgʋnɛ yemban bʋdayalɩ Yamba biibɔ na kɔgʋnɛ kɩ vemarɛ yemban.5Yesu da dam Lazare wɔ wʋ babiyobe kanbɛ pɩɩma .6 Wʋ lʋga be Lazare ton kɛndɛ , wʋ da wo zii bɛ wʋ da tǝm n‘ni wʋ da daa nii.7 Kɩrɛ pomde ʋ gɔlum wʋ karɩmbiyobere be ya:«Ɩ nʋnam zude zamanarɛ».8Karɩmbiyobe se wʋra be ya:« Karɩnsamba go bom Yahutuwa da pɩɩm nʋn ba vagǝlǝ lusiri wo ba gʋn, n‘boro pam nʋnʋn nva din?» 9 Yesu tombum be ya:« Lɛrɛ fiɲo nii dagǝ wʋya wɔ la? Nɛn we veri wʋya wɔ , wʋ pisiyom wʋ nɛɛ , nʋnʋdɩtɩya wʋ nim n‘ni diniɲore porugan10Do nɛn wee veri ɲiwɔn, pisim wʋ nɛɛ, nʋnʋdɩtɩya, porugan to: wʋ zɛrɛ.11 Kɩ gɔlarɛ pomde, wʋ se bra be ya:«ɩ dɔɔ Lazare dʋɲim, do mɩ womʋ dinzǝ»12Karimbiyobe se wʋra be ya:«ɲunti wʋ duyiga , wʋ pawʋ na zulu» 13 Wʋ tɩma tɔgɔgǝ Yesu da gɔlʋ do karɩmbiyobe medem be wʋ se dɔma gɔngɔnɛ.14 Kɩ ban Yesu gɔlum bra ʋ pomʋsu be ya:«Lazare tɩwʋm.15Mɩ da tom n‘ni, gǝ dagǝ da yimban mɩrɛn yalɛ yemban, bʋdayalɩ ya da munganrɩ, do kʋwanǝ ɩ va wʋ kan. 16 Kɩ ban Thoma we ba kom be Zengan bɛb wʋ se wʋ dɩpa karɩmbiyobere be ya:« kʋwanǝ ɩ varɩ ɩ va tɩwʋ za wɔ Yesu wo»17Yesu dɔngʋ dim keeban, gǝ mɩm be Lazare dam daa naasɩ vɔmnɛ. 18 Bɛtani wɔ Zerusalɛm wo tosu zabam, fiɲowrɛn tɩm dogǝ dɔngʋ kilomɛtrɩ tɔɔ, 19 kɩrɛ yembanʋn Yahutuwa bɔngo vam Mariyama wɔ Marta mɛnʋn ba va ba babiire lee fosu . 20 Marta lʋgʋ keeban be Yesu pirim, wʋ lim wʋ va wʋ tosu do Mariyama gǝdǝm zaa.21Marta se Yesure be ya:«ɲunti , nda wogam nge, mɩ babii da da tɩwʋ. 22 Do mɩ sʋlʋm be ba bɛ, npunga ka Yamba kan wʋ pawʋ pangǝ n‘na.» 23 Yesu se wʋra be ya::«Nbabii paw ‘ ʋ wɔ .»24Marta se wʋra be ya:« Nyew, mɩ yin be wʋ pɔw wɔ tɩparɛ wʋwɛ wɔnyam, zɛnzɩrɛ wɔnyam.»25 Yesu gɔlum wʋra be ya:« Mɩɩ wɔyi tɩpa, mɩ pem woyandǝ. Nɛn we mun mɩ ban, ba wʋ tɩwʋga, pɔw na woyan. 26 Nɛn we woyandǝ , wʋ mʋnga mɩ ban, wʋ da tɩwʋ lɛlɛyi. N‘munm kɩ ban la?»27Wʋ tombum be ya:« Nyew, ɲunti, mɩ munm gǝ ban be sogurun n‘wɔ, Yamba biibɔ, we piri diniɲore.28 Kɩ gɔlarɛ pomde , Marta fekim wʋ va ʋ babii kɔn Mariyama kom wʋ gɔlun be ya:« Karɩsamba wo nge wʋ kom nʋn .» 29 Mariyama lʋgʋ kɩ gɔla keeban , wʋ zǝnm lomban wʋ va Yesu kan30Yesu da wo zʋn zaagǝrɛ zɛrɛ dɔm, do Marta tusu zii bɛ, wʋ da wo kɩ giɲanrɛ. 31 Yahutuwa be da wo Mariyama kan mɛgǝrɛ lee foore bɛ , bɛ nam be wʋ zinm lomban wʋ lii, ba dʋlʋmʋ nɔmɛ, ba da meedem be vɔmnɛ giɲanrɛ wʋ wori wʋ va za.32 Mariyama dɔngʋ wʋ na Yesu keeban, wʋ zarɩm Yesure yikere wʋ se wʋra be ya:«ɲunti nda woyam ngege mɩ babii da da tɩwʋ.»33Yesu nam Mariyama zee, Yahutuwa be wo wʋ kan, wʋ na biya zee keeban, wʋ bɛnɛ nɛnim kɔkɔ.34 Yesu se ya:« ziwʋ tɩwʋgǝ koyi?» Ba tombum be ya:« ɲunti, kʋnɛ wʋ sɩm.» 35 Yesu zamɩ36Yahutuwa se ya:« sɩngan dɛ, wʋ da pɩɩ dɛ»37 Do ba dalɩ se ya:« wʋ we kɔrʋw rɛ se bɛ, wʋ da gʋrʋyam pan Lazare ya bʋ tɩwʋ la»?38Yesu re bɛnɛ nɛnim dɩtɩya, wʋ va vɔm bam. Da luko bo gǝ wɔ bǝ nii da karɩn luko wo.39 Yesu se ya:« takam luko ha koru n‘ni.» tɩwʋgǝrɛ babiikɔn Marta se wʋra be ya:«ɲunti , wʋ daa nasɩbɛ bɛ vɔmnɛ zɛrɛ, bɛ wʋ lum lɩmǝ.» 40 Yesu se wʋra be ya:« Mɩ wo gɔlʋn n‘na be , ndega munganrɩ, be npan na Yamba gʋrʋma la?»41Ba kora luko dinnǝ, Yesu takɩm ʋ ɲʋn domde do wʋ se ya:«Mɩ Baa, mɩ sem n‘na barǝka be nsemɩ nzʋnɛ mɩ kan .42 Mɩ ɲin be nsemɩ nzʋnɛ mɩ kan suu fan, do mɩ gɔlʋm kɩ zamagǝ kd gindem mɩ bɛrɛ yemban, bʋdayalɩ ba mʋn gǝ ban be n‘nɛ kerimɩ.»43Kɩ gɔlarɛ pomde, wʋ narǝm kore kɔ wɔ be ha:«Lazare, lii salɛ.» 44 Tɩwʋgǝ liim, gǝ naa wɔn gǝ nusi da tɩnǝm ɲɔtʋ wɔ, da wʋ yiko tɩnarɩ ɲutun wɔ, Yesu se bra be ya:« volamʋ ya dʋn wʋ varɩ.45Yahutuwa be va Mariyama mɛnʋ ba na Yesure tɔgɔ darɩ, ba bɔngo mʋnmɩ ʋ ban. 46 Do ba dalɩ vam Farisɛnwan kan, ba va Yesu tɔgɔ darɩ gɔlʋ bra.47Kɩ ban, Farisɛnwan wɔn sarga sogʋrʋwarɛ ɲuntena dɛnɩm ba bʋdʋ gʋnɛ zamagǝ fan ba gɔlun bra be ya:« bʋkayi ɩ payɩ da nʋnʋdɩtɩya nni bɔw deem kawʋnɛ bongo. 48 Ɩ dʋgawʋ bɛ, laabɛ fan pa ba mun wʋ ban, Romɛ panga tena pa ba nɛnǝ ɩ Yamba kɔgʋnɛ dore kɔgǝ, ba nɛnǝ ɩ buudugǝ.»49Ba nɛn tiɲan were yire Kayifɛ, wʋrɛ da sarga sogʋrʋnwan ɲuntire kɩ beneren , wʋ gɔlum bra be ya:«Yarɩ yam kaaka.50 Yarɩ yam be gǝ zim bɔ yala, bɔ tiɲan tɩwʋ laabɛ fanrɛn ɲɔngɔnrɛn, bʋdayalɩ buudugǝ fan bʋ nɛnǝ la?»51ʋ wo kɩ gɔla gɔlʋn ʋ sugo pangarɛ, do sarga sogʋrʋnwanrɛn ɲuntiw kɩ beneren, kɩrɛ yembanʋn wʋ gɔlʋ kerigan gɔla be Yesu pawʋ tɩwʋ. Yahutu buudugǝre yemban.52 Kɩ buudugǝ mumo dagǝ, do bʋdayalɩ wʋ dɛnǝ Yamba biyobe bee sɛyɩ bɛ ba da tiɲan.53 Fo kɩ dɛrɛ wɔnyam, Yahuture ɲuntena malɩ gǝ ban be pa ba gʋn Yesu.54Kɩrɛ yembanʋn, Yesu wo tɛrɩ wʋ gindem Yahutuwarɛ zamagǝrɛ bɛnɛrɛn dʋtʋn. Wʋ vam zaa dalɛ ke wo pɔrɔn kule gǝ yire Efrayim, wʋ wɔ karɩmbiyobe gǝmdem dinnǝ. 55 Yahuture, pɔrʋn nyine foo kogsa , zamna laa bongo vam zerusalɛm, ngǝyo pɔrʋn nyine foo pagǝ dɔngʋ , bʋdayalɩ ba sam ba sugo gǝ malɩ ba lʋrʋ mɩɩgǝ wɔ.56Ba da pʋmɩ Yesu . Ba dɛnǝ Yamba kɔgʋnɛ dore kɔgʋrɛ keban ba da bɔnzun zaa be ya:«Bʋkayi wo yalɛ zɛrɛ? Wʋ pirim foore la wʋ piriyom?» 57Sarga sogʋrʋwanrɛn ɲunti, wo Farisɛnwan gɔlum laabɛ fanrɛn be « nɛn we ɲin Yesure giɲan, wʋ gɔlʋ bra bʋdayalɩ ba munwʋn.»
Chapter 12

1Daa nʋndʋgʋ rɛ ponde do pɔrʋ nyine foo dɔngʋ, Yesu vam Bɛtani.Lazare we Yesu wɔ bɛ da wo dini. 2Ba petǝm yii kuro Yesu re.Marta da terǝm bra zimo.Lazare da wo zimo zirʋwa rɛ bɛnɛrɛn.3 Mariyama takǝm nʋwa lʋm ɲine litiri bɛntarǝŋan, ke wɔsʋgʋ nar won, gǝ yetǝ da wo kakata, wʋ kurumgǝ Yesu re nɛ ban do ʋ tansǝgǝ ʋ yukʋtǝ wɔ.m;egǝ rɛ zɛrɛ fan sume kɩ nʋwan lʋme ɲindǝ rɛ lʋme won.4Yesu re karimbiyobe tian, Juda Isikariyɔti, we pɔw da Yesu zambʋ bɛ, wʋ se ya: 5" Bǝka yembanʋ ngra nʋwan lʋme ɲindǝ wo yekǝ wakiya wontɔɔ, gǝ pan kɔmɩyangǝ tena rɛn?" 6Juda da wo gǝ gɔlʋ kɔmɩyangǝ tena lɔngǝsɛ yemban, do ʋ gɔlʋm kɩ nʋnʋdɩtɩa bunow ʋ wɔ.Da kɛsɛri tunde kagǝ da wo ʋ kan, kɛsɛri ke da se gǝ zɛrɛ bɛ wʋ da tekǝm kɩ.7Do Yesu se ya:"dʋw.wʋ dam kɩ gǝ dangdan mɩ tǝma dɛɛ. 8Kɔmɩyangǝ tena wo ya bɛnɛrɛn sufan, do mɩ da tǝn ya bɛnɛrɛn sufan"9Yahutuwa lʋgʋ be Yesu wo Betani keban, kɩ zama kɔgǝ vam dini.Yesu mumo yemban dagǝ do bʋdayalǝ ba nan Lazare we Yesu wɔ ʋ lɩɩ tǝpa rɛ bɛnɛrɛn bɛ. 10Kɩrɛ yemban sarga kolʋwa rɛ ɲutina korum mandǝŋan be paba gʋ Lazare ya, 11Nʋnʋdɩdɩtiya kɩrɛ yembanw yahutuwa rɛ bogo vari ba va mʋn Yesu ban.12Kɩrɛ tɛwzʋnwan, zama kɔgǝ kere kʋ pɔrʋ nyine foore bɛ, ba lʋgʋm be Yesu pirim Jeruzalɛm. 13Ba takǝm tamark lunkusuri ba tusuw, ba da nerǝm be ya:Yamba nan kɔgǝnɛ! we piiri Yamba yire wo, Israɛlɛ pɛ, dɔɔ bi ʋ wɔ."14Yesu nam durumo biye dalǝ ʋ bu, nʼto gǝ wanrk Yamba sɛwɛ yalǝ bɛ, be ya: 15 "Sion bii kon, bʋ wʋndʋgʋ!nan npɛwʋ piiri durumo banʋ ʋ wo."16Ʋ karimbiyobe wo kɩ tɔgɔgǝ sʋlʋ gǝ wankatǝ ban, do Yesu zʋ ʋ nɔmɛ kɛdɛgǝ rɛ keban, ba tɛlɩmɛ tisim gra be kɩ tɔgɔgǝ da wanrim Yamba sɛwɛ rɛ gǝ tɔgɔ kan, be laabɛ dam kɩ tɔgɔgǝ wʋra ba kɔgɔn wʋ bɛrʋ.17Yesu wɔ Lazare ʋ koru tǝpa rɛ bɛnɛrɛn zamagǝ kere sere bɛ, bɛ da gɔlʋm Lazare lɛ wɔyɛ tɔgɔ.18 Kɩrɛ pan zama kɔ lɩɩ gǝ va Yesu tusu, nʋnʋdɩtɩya, ba lʋbʋm be Yesu dam kɩ kawʋnɛ. 19Farisɛwan gɔlʋm zaa rɛ be ya:"yarɛ gʋrʋyan kaaka, nangǝ diniyogǝ fan dʋlʋm wʋ bɔw rɛ nɔmɛ!20Labɛ bere va Jeruzalɛm ba va kɔgnɛ da foo ban, gǝrɛkǝ dalǝ da wo ba bɛnɛrɛn. 21Filipe were lɩɩ Gallile Bɛtǝsayida, wʋ kɔgɔsʋm ʋ kan ʋ se wʋra be ya:"nʋ bɔw bɛ, yiri piim be ɩ nan Yesu. 22Filipe vam æi gɔlʋ Andre re, kɩrɛ ponde ba laa nii fan vagǝ gɔlʋ Yesu re.23Yesu tombum be ya:"wankatǝ dɔngʋm, bʋdayalǝ nɔmɛ kɛdɛ gǝndǝ nɛn nɛ biibɔ ban.24 Gɔngɔnɛ mɩ gɔlʋm yala be ya:"ɲanbiye woga duu tǝŋan biye ban, gǝ tɩwʋ gǝ, gǝ timǝ gǝ tiyan, do gǝ tɩwʋga gǝ de: ɲanbiyo bongo.25Nɛn we pii ʋ pʋmɛ pawʋ da bɔnʼ gra, do nɛn we mʋn ɲ pʋmɛ zɔma nʼnɩ diniyogǝ re, wʋ paw kɔmbʋgǝ woyan kere kɔmiyan zɔkɛ yemban. Nɛn we pii tom ʋ da mɩrɛn✓ʋ dʋlʋ mɩ nɔmɛ.26 kɩrɛ yembanɲ mɩ wo giyan kere bɛ, mɩ tombii ya pawʋ gǝdǝ dini.nɛn wee dee tom mɩrɛn,mɩ ba pɔw kɔgɔwʋ27Gǝ zimme mɩ bɛnɛ gǝ wankatǝ wɔ.mɩ pa gɔlʋ bǝka? mɩ pa gɔlɲ be mɩ ba, sommi nʼni wankati rɛ zimori re la?.do mɩ kʋm nni wankati sugo yemban. 28Mɩ ba kɔgɔn nyire", kɩban gɔlǝ kore dalǝ rɛ lii donde wara rɛ gǝ gɔlʋ be ya:"mɩ kɔgɔme gǝ do mɩ pa kɔgɔn gǝ dɩtɩya." 29Zamagǝ kere wo dini do ba lʋgʋ kɩ gɔla, bɛ se ya:"dʋwa narǝm". dalǝ ya se ya:" malɛki dʋkʋ rɛ gɔlʋ ʋ kan".30Do Yesu gɔlʋm bra be ya:"kɩ gɔla kore wo lii mɩ yemban do gǝ lɩ yalǝ yemban. 31Bʋʋdʋ bʋdamǝ ngra diniyo ban. bɛ paba diwʋ ngra diniyo gǝ rɛ ɲuti ʋ lɩɩ bɛ.32Mɩ do, mɩ takǝga a lii tǝŋan biye ban keban, mɩ pa vɛnzǝ laabɛ fan a kon a ban. 33Wʋ gɔlʋm kɩ bʋdayalɩ ʋ bʋlʋgʋ ʋ sugo ʋ pawʋ tɩwʋ yalǝ.34Zamagǝ tombʋm be ya:" yiri karibǝdanmǝgǝ ɩ wanraridǝ rɛ be sogurj re woyan pagǝ tǝn kʋdayi.Do bǝka yembanʋ nse be tǝlɛgǝ nɛn biibɔ takǝ donde? wʋ nɛnʋw rɛ biibɔw yere wʋrʋ wɔ? 35Yesu se bra beya:"kanporǝŋan wo ya bɛnɛrɛn dɔm, do gǝ da bom.kanporǝŋan wo ya kan keban, yari varam kɩ wankati ban bʋdayalǝ karwuti bʋ zʋʋ ya ban, nʋnʋdɩtɩya nɛn were veri karwuti re wʋ yan ʋ verima gɩyan. 36Kanporǝŋan wo ya kan keban, yari mʋnŋam gǝ banɓʋdayalǝ ya da kanporǝŋan biyo re".kɩ gɔla rɛ ponde, Yesu vam fekǝ bra.37Baa wʋ dam kaseti bogo ba sere ba wo mʋn ʋ ban. 38Kɩ dam bʋdayali kelu Esayi rɛ gɔlǝ rɛ nii suru be ya:"ƴuti, wʋlɛ mʋn ɩ kiwari gǝ ban? wʋlɛwʋ ƴuti bʋlʋgʋ ʋ gʋrʋma?39Kɩrɛ yembanʋ ba da gʋrʋyan ba da mʋnganri, nʋnʋdɩtɩya Esayi boro gɔlʋm be ya:40 "Yamba karem ba se, gǝ da bɛnɛ kʋrʋwan, bʋdayalɩ ba se bʋ nan, ba tɛlmɛ bʋ sʋlʋ, ba bʋ kʋ wusugu ʋ kan, do wʋ bʋ kʋʋ bɛ bɔrʋ."41Esayi gɔlʋm kɩ gɔla nʋnʋdɩtɩya ʋ nam Yesu re nɔmɛ kɛdɛ gǝ ʋ gɔlʋ gǝ tɔgɔ kan.42 Kɩ wɔ gǝ driwɔ, yahutuwa rɛ ɲutena bogo mʋnme Yesu ban do ba zǝrigǝyan gǝ ban farisinwa rɛ se wʋdʋgɛ yemban, bʋdayalɩ dɩwʋ ba koru Yamba kɔgǝnɛ dore kɔgǝ rɛ. 43Ba da piime laabɛ kɔgǝnɛ gǝ da gǝ bɔ Yamba yangǝ.44Yesu nanrǝm ʋ gɔlʋ be ya;" nɛ"n were mʋn mɩ ban, ʋ wo mʋnganri da mɩ mumo ban do ʋ mʋnmɩ were keri mɩ bɛ ya ban. 45Nɛn were nan mɩ, wʋ nam were keri mɩ bɛ ya.46Mɩ mɩ kʋm diniyogǝ re nto kanporǝŋan, bʋdayalɩ we mʋn mɩ ban bʋ tǝn karwuti re.47 Do nɛn lʋgǝga mɩ gɔla do ʋ kɔmbǝyan gǝ,mɩ da bʋʋdʋ bʋʋdan wʋ ban, nʋnʋdɩtɩya mɩ wo kʋn bʋʋdʋ bʋʋdan diniyogǝ ban, mɩ kʋm bʋdayalɩ diniyogǝ nan sogǝn.48Nɛn we keŋen mɩ ban, do ʋ tɛrɩyan mɩ gɔla ban, wurɛ bʋʋdʋnʋrʋ wore.Mɩ gɔlʋ gɔla ke bɛ, kɩrɛ pangǝ bʋʋdan wʋti zɛnzǝrɛ dɛwʋyan. 49 Nʋnʋdɩtɩya mɩ wo gɔl u mɩ sugo panga rɛ, mɩ namgǝ gǝ li mɩ ba were kerimɩ bɛ kan. 50Mɩ sʋlʋm be keriŋan kere li mɩ ba kan, woyan kere kɔmɩyan zɔkɛgǝ kɩ wɔ.kɩrɛ yembanʋ kee mɩ gɔlʋ bɛ, mɩ gɔlʋm kɩ gǝ malɩ mɩ ba rɛ keriŋan gɔla wɔ mɩrɛn.
Chapter 13

1Pakɩrɛ fɛtɩ kɔgʋsa, Yesu sʋlʋm be ʋ wankatǝ dɔnga ʋ pa wʋ lii diniɲore ʋ va ʋ Ba Yamba kan. ʋ sugo laabɛ be wo diniɲore, ʋ da da be pɩɩma bɛ, ʋ dam bɛ pɩɩma foo gǝ zɛzǝrɛ. 2 Yesu wo ʋ karɩmbiyobe da won ɲii kuro ziimo ban. Sutana sem lʋgʋsɛ zʋnmɩ Simɔn biibɔ Isikarioti rɛ zuda bɛnɛsere be ʋ se Yesu nure ba mʋn.3Yesu sʋlʋn be Yamba pam wʋra gʋrʋma kaka ban, be lii Yamba kan ʋ kʋn , be pa ʋ nʋnʋ ʋ va Yamba kan. 4 ʋ zǝm ʋ lii tabalɩ ban , ʋ koru ʋ yuntʋgǝ, ʋ takǝ yuntʋ dʋkʋn ʋ diin ʋ tǝgan.5 Kɩrɛ pomde, ʋ sem numu wongu dalɛ zɛrɛ ʋ sɩgǝdam ʋ sem ʋ karɩmbiyobe naa, do ʋ tesɩgǝ yuntʋgǝ ke wo ʋ dinn ʋ tǝgan bɛ6ʋ dɔngʋ Simɔn Pierɛ ban ke ban, ʋ se wʋra be ya:«ɲunti n‘nɛn pam sam mɩ naa la?» 7 Yesu tombum wʋra be ya:« Mɩ dee ke bɛ, ndagǝ sʋlʋn dɔnm , npam n̄ sʋlʋgǝ kɔsa.» 8 Pierɛ se wʋra be ya:«ayi, nda mɩ naa sam fewu!» Yesu tombun wʋra be ya:« do mɩ wogagǝ sam, nda tere kaka naa mɩ kan dʋtʋn.» 9 SimɔnPierɛ se wʋra be ya:« ɲunti mɩ naa mumo dagǝsamɛ wɔn , do mɩ nusi do mɩ ɲunkoba ya!»10Yesu se wʋra be ya:«Nɛn we sɔyiga ʋ zɔkʋ, ʋ mako tom sʋwɛ dʋkʋrɛ dʋtʋn foo naa sam, nʋnʋdɩtɩya ʋ tire samarɩ. Yarɩ mɩrɛn samarɩ, nʋnʋdɩtɩya ya wo bɛrʋ.»11 (Wee pa ʋ se Yesu nure bɛ, ʋ sʋlʋmʋ, kɩrɛ yembanʋn ʋ se ya :« Ya fanrɛ samarɩ dagǝ.»)12Yesu sam ba naa ʋ zɔkʋ wankatǝ ban, ʋ semɩ ɲ yuntʋgǝ ʋ gǝndǝ tabalɩ kan ʋ gɔlʋn ba kan be ya:«Mɩ da ke yala bɛ , yarɩ famʋdamɩ gǝ la? 13 Yarɩ komǝ mɩ bekarɩmsamba, do ɲunti, ya gɔlum gɔnɛ, nʋnʋdɩtɩya mɩ dam kɩrɛ.14 Mɩ we da ɲunti do karɩmsamba, do mɩ sem ya naa, yaya zɛm be ya sam zaa naa.15 Mɩ bʋgʋlum yala yalʋ gǝ zɛm be gǝda, mɩ da ke yala bɛ, yaya da kɩrɛ dʋn .16Gɔngɔnɛ mɩ pa a gɔlʋn yala be ya:« Tombii kaka bɔyam ʋ ɲunti, keelubi kaka bɔyam ʋ keelu . 17 Wɔnɛ yarɩ yinn kɩ fan. Yarɩ daga kɩ fan, pa ya da dɔɔbiyore. 18 « Mɩ gɔlʋyam yarɩ fanrɛ tɔgɔ kan. Mɩ gʋrʋn be, mɩ yiinn bɛ, gǝ dam tʋlayi kɩwarɩ yimdǝrɛ gɔla niisuru be ya:«nɛnʋn we da zii zimo mɩ kan wʋrɛ lalǝ mɩ ʋ nɛn kʋka wɔ.»19Do wɔnɛ bɛ mɩ pa a gɔlʋn kɩ yala ngɛge wo gǝ kʋnɛ, bʋdayalɩ, gǝ dɔnga ke ban, yarɩ mʋn gǝ ban be mɩ da kɩrɛ.20 Gɔngɔnɛ mɩ pa a gɔlʋn yala be: nɛn we mʋn mɩ keelubii kɛndɛ, ʋ tii mʋn mɩ kɛndɛ, we mʋn mɩ kɛndɛ, wʋrɛ mʋn mɩ keelu ya kɛndɛ.»21Kɩ gɔladǝrɛ gɔla pomde, Yesure bɛnɛn nɛnim kɔkɔ, ʋ da kasetǝ be ya:« Gɔngɔnɛ mɩ pa a gɔlʋn yala be ya: Yalɛ bɛnɛrɛn nɛn teɲan pa ʋ see mɩ nure ba mʋn.» 22Karɩmbiyobe simǝ zaa. ʋ da karɩmbii we gɔla bɛ, ʋ zɛrɛ fan ɲansan gǝ tɔgɔ kan, nʋnʋdɩtɩya ba yam ʋ tii.23Karɩmbiyobe tiɲan, Yesu da pɩɩ we bɛ, ʋ da wo Yesure kule ʋ gǝndǝ. 24 Simɔn Pierɛ wiwigem ʋ yun wʋra be ʋ bonzu Yesu wʋlɛ tɔgɔgǝ ʋ gɔlun bɛ. 25Wʋ karɩmbii gɔndom Yesu kanʋn ʋ bonzu be ya:« ɲunti, wʋrʋ?»26Yesu tombum be ya:« Mɩ pa sʋn ziimo a pam were bɛ , wʋ.» Yesu takim ziimo ʋ sʋn ʋ pam Simɔn biibɔ Zuda Isikariotirɛ. 27Ke banʋn Zuda mʋn ziimo , Sutana zʋwan wʋra. Yesu se Zuda be ya:« npɩɩ ke nda bɛ, dagǝ lomban!»3028esu gɔlʋn gǝ sababʋ ke yemban, laa be da wo ziimo ban, ba kaka wo gǝ sʋlʋn. 29 Kɛsɛrɩ see wogugǝ da wo Zuda nune, kɩrɛ yembanʋn, gǝ da wo ba bongo zɛrɛ be yesu se ya, be ʋ yɔwʋ keegǝ ʋ pɩɩ fetǝrɛ yemban, bʋdayalɩ ʋ pam ka dʋnkʋ kanɛtisire.) 30 Zuda mɩɩ mʋn ziimo, kɩ giɲan be tiyanrɛ ba liiya. Kɩ mɩbe ɲiin dǝma.31Zuda liiyarɛ pomde, Yesu se be ya:« Wɔnɛ, kɔgʋnɛ da nɛnɛn Biibɔ ban, kɔgʋnɛ da Yamba ya rɛn ʋ tɔgɔ kan. 32Do kɔgʋnɛ pangan Yambarɛn bǝ tɔgɔ kan. Yamba pagǝ tundʋ nɔmɛ kɛndɛ ʋ Biibɔ ban ʋ sugo tɔgɔ kan, ʋ pa ɲ dagǝ ngege wo fiiyɔnw. 33 Mɩ biiyo kɔnriwan, mɩ pa a da fiiyɔnw ya kan dɔm. Yarɩ pa ya pʋm mɩ , do mɩ gɔlʋn ke Yahutuwarɛ, mɩ pa a gɔlʋn gǝ yala wɔnɛ be, mɩ wo giɲan ke bɛrɛ, yarɩ da gʋrʋn ya va diini.34Mɩ pa a gɔlʋn yala kerigan dʋrʋn be ya, yarɩ pɩɩyanm zaa. Dam zaa pɩɩma nto mɩ pɩɩ yarɩ yalɩ bɛ. 35 Do yarɩ pɩɩga zaa, laabɛ fan pa ba sʋlʋn kɩ kan be yarɩ dam mɩ karɩmbiyore.»36Simɔn Pierɛ bonzum ʋ be ya:« ɲunti, ziwʋ nwori?» Yesu tombum be ya:« Mɩ wo giɲan ke bɛrɛ, nda gʋrʋn ndʋlum mɩ nva kɩ giɲanrɛ bɛ, do mɩ pomde, npa dʋlʋn mɩ pom.» 37 Pierɛ se wʋra be ya:« ɲunti, bʋka yembanʋn, mɩ da gʋrʋn a dʋlʋn n‘nɛn nɔmɛ bɛ? Mɩ petarɩ a pam a woyannǝ n‘nɛn yemban!» 38 Yesu tombum be ya:«gɔnɛ, npetarɩ npam nwoyannǝ mɩ yemban la? Gɔngɔnɛ mɩ pa a gɔlun na be ya: ngege wo kurkye pagǝ zaa, npam nkayan mɩ lese tɔɔ be nwo mɩ sʋlʋn.»
Chapter 14

1Yesu see:«yalɛ tɛlǝmɛ bam ɲansǝ, mʋngan Yamba ban, ya mʋn mɩyan ban. 2 Gǝndɛ giɲan bongo wo mɩ Ba mɛnʋn. Gǝ da wogam da gɔnɛrɛn mɩ da dagǝ gɔlʋn yala. Mɩ wom giɲan wɔsʋgʋ yalɛ diini. 3 Do mɩ vaga giɲan wʋsʋgʋ yalɛ, mɩ pa a nʋnʋn a kʋn dʋrʋwam a kʋn yarɩ takɩ, bʋdayalɩ mɩ wo giɲan ke bɛ, yaya gǝndǝ diini.4Mɩ wo giɲan ke bɛrɛ, yarɩ ɲiin kɩrɛ keem. 5Tɔma se wʋra be ya:« ɲunti, yɩrɩ yam nverima giɲan. Ɩ pa ɩ da yalɩ ɩ gʋrʋn ɩ sʋlʋ keem? »6 Yesu tombun wʋra be ya:« Mɩ daa keem, do gɔnɛ, do woyannǝ . Nɛn kaka vemǝyam mɩ Ba kan , do ʋ wo pɔrʋ mɩ kan. Do yarɩ sʋlʋga mɩ, 7yarɩ da pa ya sʋlʋ mɩ Ba ya. Do goo wɔnɛ, yarɩ sʋlʋmʋ, yarɩ namʋn ya.»8Filipe se wʋra be ya:« ɲunti , bʋgʋlʋn nba yila kɩ pam gǝ dɔngʋ yɩrɩ.» 9 Yesu tombun be ya:« Filipe, zɛgɛn dagǝ mɩ wɔn yarɩ wo zaa kan, ba zɛngɛ nwo mɩ sʋlʋ la? We se naa mɩ , ʋ see naa Ba Yamba ya. Do nʋn gɔlʋm yalɩ be mɩ bʋgʋlʋn a Ba yala?10Nwo mʋngǝ bam be mɩ wo a Ba rɛ, be mɩ Ba wo mɩrɛn la? Mɩ gɔlʋn gɔla ke bɛ yala, mɩ gɔlʋyam gǝ mɩ sugore, do mɩ Ba we wo mɩrɛn, wʋrɛ dee ʋ tom darɩ. 11 Mʋngan mɩ ban, be mɩ wo a Ba rɛ , mɩ Ba wo mɩrɛ, dagǝ ya da mʋnganrɩ kɩ tɔgɔ darɩrɛn yemban.12Gɔngɔnɛ mɩ gɔlʋm yala be ya: We mʋn mɩ ban , mɩ dee tɔgɔ ke bɛ, ʋ tii pa ʋ da gǝ dǝpa, ʋ da tɔgɔ dǝpa bongo ke bɔ mɩ da ke bɛ, nʋnʋdɩtɩya mɩ wom ǝ Ba kan. 13Kɩ daga, yarɩ pa ya zǝrɩ kake wo kake mɩ yire wo, mɩ pa a dagǝ, bʋdayalɩ nɔmɛ kɛndɛ da mɩ Ba rɛ ʋ Biibɔrɛn tɔgɔ kan. 14 Yarɩ zǝrɩga ka dʋnkʋ mɩ yire wo, mɩ pa a pagǝ yala.15«Do yarɩ pɩɩga mɩ, yarɩ pa ya kɔnbʋ mɩ kerigan gɔla. 16 Mɩ pa a zǝrɩ a Ba, ʋ pam yala kusuru dʋnkʋ, bʋdayalɩ ʋ tǝm ya kan wankatǝ fan. 17 Kɩ dam gɔnɛ wuzugɔnre, diniɲɔn gʋrʋyam gǝ na gǝ, nʋnʋdɩtɩya, ʋ niiyɔm gǝ , ʋ yam gǝ ya. Yarɩ mɩ yiinn gǝ, nʋnʋdɩtɩya gǝ gɩndarɩ wo yarɩ kan, do pa gǝ da ya zɛrɛ.18Mɩ da yarɩ kambiyo, mɩ pa a kʋn yarɩ kan. 19 Ngege wo fiɲɔnw diniɲɔn da mɩ na dʋtʋn, do yarɩ mɩ pa ya na mɩ. Mɩ woyanndǝ, kɩrɛ yembʋn yaya pa ya na woyannǝ. 20 Do gǝ dɛɛ dʋgʋga ke ban, yarɩ pa ya sʋlʋ be mɩ wo mɩ Barɛ, be ya wo mɩrɛn, be mɩ wo yala.21«Mɩ kerɩgan gɔla woga were zɛrɛ, do ʋ deegǝ, wʋrɛ pɩɩ mɩ, wee pɩɩ mɩ, mɩ Ba pa ʋ pɩɩ ʋ tii, mɩyan pa a pɩɩ ʋ tii, a bʋgʋlʋn a sugo wʋra.» 22 Zude, (we wo da zuda Isikariotirɛ,)wʋ see wʋra be ya:« ɲunti, bʋka yembanʋn npam nbʋgʋlʋn nsugo yɩla, nʋnʋdɩtɩya nda nsugo bʋbʋlʋn diniɲɔnre?»23su tombum wʋra be ya:« we pɩɩ mɩ, ʋ pa ʋ kɔmbʋ mɩ gɔla. Mɩ Ba pa ʋ da ʋ tii pɩɩma, mɩ wɔn a Ba wɔ pirim ʋ kan , ɩ kʋn gɩndǝ ʋ tii kan. 24 We deeyam mɩ pɩɩma, ʋ kɔmbʋyam mɩ gɔla. Yarɩ lʋgʋn gɔla ke mɩ nii ban bɛ, go lii mɩrɛn, Mɩ Ba we keeri mɩ, gǝ lii wʋrɛn.»25«Mɩ gɔlʋm ngǝ tɔgɔ yalɛ ke banʋn mɩ wo ya bɛnɛrɛn.26 Do mɩ Ba pa ʋ keeri kusuru we bɛ mɩ yire wo, Wuzugɔn Kɛndɛ mɩn, ʋ pa ʋ karɩbʋdam yarɩ kaka fanrɛn. Mɩ gɔlʋn tɔgɔ ke fan yalɛ bɛ, ʋ pa ʋ tisi ya tɛlǝmɛ kɩ fan ban.27 « Mɩ peem yala zulu,. Mɩ peem mɩ sugo bɛnɛ se zulu yala. Diniɲɔn peem gǝ yalɩ bɛ,mɩ peem yam gǝ yala bɛrʋ dɛ. Yalɛ tɛlǝmɛ bam ɲansǝ, bam wʋdʋgʋ.»28Yarɩ lʋgʋm be mɩ gɔlʋm yala be, mɩ worʋm, do mɩ pa a nʋnʋn a kʋn ya kan. Do yarɩ deega mɩ pɩɩma, ya da pa ya da bɛnyinn be mɩ wom a Ba kan, nʋnuɗɩtɩya mɩ Ba bɔ mɩ.29 Mɩ gɔlʋm kɩ yala wɔnɛ, ngege wo kɩ tɔgɔdǝ pa gǝ dɔngʋ, bʋdayalɩ gǝ dɔngʋga ke ban, yarɩ da mʋnganrɩ. 30 Mɩ da gɔla bongo gɔlʋn yala dʋtʋn, nʋnʋdɩtɩya, diniɲore ɲunti kʋnga, gʋrʋma kaka tom ʋ kan mɩ ban. 31Do diniɲɔn zɛm be gǝ sʋlʋ be mɩ pɩɩmɩ a Ba, co mɩ Ba pam kerigan ke bɛ, kɩ mɩ dee. Zǝganm, ɩ pɔrʋ ɩ lii ngege.3031Mɩ da gɔla bongo gɔlʋn yala dʋtʋn, nʋnʋdɩtɩya, diniŋore ŋunti kʋnga, gʋrʋma kaka tom ʋ kan mɩ ban. Do diniŋɔn zɛm be gə sʋlʋ be mɩ pɩɩ mɩ a Ba, do mɩ Ba pam kerigan ke bɛ, kɩ mɩ dee. Zəgann, ɩ pɔrʋ ɩ lii ngege.
Chapter 15

1«Mɩ dam rezɛn tɩzanɛ gɔngɔnɛrɛn, mɩ Ba w gǝ kɔsʋrʋn wɔ. 2 Lumko wo lumko ke wo mɩ ban , do gǝ deyam biyo, ʋ kɩrɩsǝm kɩ lumko, . Lumko wo lumko ke dee biyo, ʋ korum kɩrɛ tɔngʋrɔ kannɛ lumkusɩrɩ bʋdayalɩ gǝ da biyo gǝ pɔrʋn gǝ biyo dorugǝ ban.3Mɩ gɔlʋn gɔla ke yala bɛ, yalɛ samarɩ gǝ zɔkʋ kɩrɛ panga wɔ. 4 Tǝgann mɩrɛn, mɩ tǝm yala. Tǝzanɛ lunko gʋrʋyam gǝ da biyo gǝ sugore do gǝ tom tǝzanɛ ban, bɛrʋ ya da gʋrʋ ya da biyo, do ya wo tǝm mɩrɛn.5«Mɩ dam rezɛn tǝzanɛ kɛndɛrɛ, yarɩ dam gǝ lunkusɩre. We tǝgan mɩ ban, do mɩ tǝm ʋ tii, ʋ da biyo bɔngo, nʋnʋdɩtɩya yarɩ da gʋrʋn ya da kaka mɩ ponde. 6 We woga tǝm mɩ mɩrɛn, ʋ pa ʋ kɔɔ salɛ nto tǝzanɛ lunko, gǝ kʋrʋn. Kɩ lunkusɩ kʋrarɩ pɛrɩm gǝ se lewure, gǝ furu. 7 Do yarɩ tǝmga mɩrɛn, do mɩ gɔla tǝm ya zɛrɛ, yarɩ pɩɩ kake wo kake wo fan, zǝram kɩ, yarɩ pa ya na kɩ.8Do yarɩ deega biyo bɔngo, mɩ Ba nim kɔgʋnɛ kɩ kan. Bɛrʋ pa ya bʋgʋlʋn be yarɩ dam mɩ karɩmbiyore. 9 Mɩ Ba pɩɩ mɩ yalɩ bɛ, mɩ dam yarɩ pɩɩma bɛrʋ dɛ. Tǝmgan mɩ pɩɩmarɛn10Do yarɩ deega mɩ kerigan wɔ tom, yarɩ pa ya tɩm mɩ pɩɩmarɛn, nto mɩ da mɩ Barɛn keerigan gɔla yalɩ bɛ, kɩ tɩm yalɛ pɩɩmarɛ. 11 « Mɩ gɔlʋn kɩ tisiri fan yala bʋdayalɩ mɩ bɛnɛn ɲindǝ da yalɛ zɛrɛ, do ya bɛnɲinnɛ niisuru.»12Mɩ keerigan gɔla yere bɛ be ya: Yarɩ dam zaa pɩɩma nto mɩ da yarɩ pɩɩma yalɩ bɛ. 13Pɩɩma kaka tomde gǝ pɔrʋn ngǝ kan be, nɛn pam ʋ pʋmɛ ʋ dɔɔrɛ yemban14Do yarɩ deega mɩ kerigan gɔla, yarɩ dam mɩ dɔwarɛ. 15 Mɩ da yarɩ kom be bɔka dʋtʋn, nʋnʋdɩtɩya bɔka yam kegǝ ʋ ɲunti dee. Mɩ pa a kom yarɩ mɩ dɔɔwa, nʋnʋdɩtɩya mɩ lʋngʋ kaka wo kake mɩ Ba kan, mɩ bʋgʋlʋm kɩ fan yala.16Yarɩ da gɔrʋn mɩ, do mɩ gɔrʋn yarɩ, do a gɔlʋn be ya vam ya da biiyo, do ya biiyo tǝm. Kɩrɛ yembanʋn yarɩ zǝrɩga kake wo kake mɩ Ba kan mɩ yire wo, ʋ pa ʋ pam gǝ yala. 17Mɩ gɔlʋn keerigan ke yala bɛ, kɩgǝ bɛ be, dam zaa pɩɩma.18«Do diniɲɔn ke bɛ mʋnga yarɩ zɔma, yarɩ sʋlam be ya gǝ mʋnmǝ mɩ zɔma yalɛ yikere dɛ. 19 Do yarɩ da dagam diniɲore yanɛ, dinkɲɔn da pagǝ da yarɩ pɩɩma, nto gǝ sugo yangǝ, do mɩ gɔrʋm yarɩ a koru diniɲore, yarɩ wo da diniɲore yanɛ, kɩrɛ yembanʋn diniɲɔn mʋn yarɩ zɔma. »20Mɩ gɔlʋn gɔla ke yala bɛ, yalɛ tɛlǝmɛ tɩm ban be ya: Bɔka kɔgɔrɩ wo ʋ ɲunti dɔngʋ. Ba ziimgo mɩ , pa ba ziim yari ya. Ba kɔmbʋga mɩ gɔla, pa ba ba kɔmbʋ yaya yamgǝ. 21 Do pa ba da kɩ ziimori tɔgɔdǝ yala mɩ yemban, nʋnʋdɩtɩya bo mɩ kelu sʋlʋ. 22Do mɩ da wogam kʋn gɔlʋn ba kan , zunufu da dana bra. Do wɔnɛ, deem kaka tom ba kan ba zunufure tɔgɔ kan.23Nɛn we mʋn mɩ zɔma, wʋ tii ya mʋn mɩ Ba zɔma. 24 Nɛn dʋnkʋ we tom ke da, mɩ da wogam kɩ da ba bɛnɛrɛn , zunufu da dana bra. Do wɔnɛ, ba nam mɩ tom darɩdǝ, ba mʋn mɩ zɔma, ba mʋn mɩ Ba ya zɔma.25 Do gǝ damɩ bʋdʋlʋyalɩ gɔla kere wanrɩ ba sarɩya bɛrɛ , gǝ nii suru, be ya:'ba mʋn mɩ zɔma tɔgɔ kaka yemban '26«Kusuru pirim, kɩ dam gɔnɛ wuzʋngɔnre, ke lii mɩ Ba rɛn. Mɩ pa a keri kɩ ya bam gǝ lii mɩ Ba kan. Wʋ kusuru kʋnga, ʋ pa ʋ mɩ kasetǝ. 27 Yaya pa ya da mɩ kasetǝ, nʋnʋdɩtɩya yarɩ gǝndǝm mɩ kan foo fɔra.
Chapter 16

1Mɩ gɔlʋm yala nʼgɩ fan bʋdayalɩ ya bʋ zarǝ.2 Paba koru yari Yamba dore re, do wankatǝ rɛ pirimi laabɛ gʋwɩ yari, do ba menden be ba dem tom Yamba rɛ.3Paba da ki nʋnʋdɩtɩya ba yan mɩ ba, ba yan mɩyan. 4 Do mɩ gɔlʋgǝ yala bʋdayalɩ gǝ wankatǝ dɔngǝga, ya sʋlʋ be mɩ gɔlʋm gǝ yala foo fɔra, mɩ gɔlʋ nʼgɩ kee bɛ yala kebanʋ mɩ wo ya kan bɛ.5Mɩ womɩ wee kerimi bɛ kan, do nɛn kaka wo mɩ bonzu ziwu a wori?. 6Do yalɛ bɛnɛ nɛnanrk kɔkɔ, be mɩ gɔlʋm gǝ yala. 7 Kɩwɔgǝdǝrǝwɔ, mɩ gɔlʋm yala gɔnɛ be, gǝ zim bɔ yala mɩ pɔrʋ, nʋnʋdɩtɩya mɩ woga pɔrʋ kusuru da kʋn ya kan.do mɩ pɔrʋga mɩ pa segǝ yala.8Kɩ kʋnga kee ban, pagǝ bʋlʋgʋ diniɲogɛ rɛn laabɛ zunufu bra, do terinanari tɔgɔ do Yalba rɛ bʋʋdʋ tɔgɔ. 9Pagǝ bʋgʋlʋ ba zunufu bra, nʋnʋdɩtɩya ba wo mʋn mɩ ban. 10Pagǝ bʋlʋgʋ terinanri tɔgɔ bra nʋnʋdɩtɩya mɩ womɩ a ba kan, do yari da mɩ nan dʋtʋ. 11 Pagǝ bʋlʋgʋ Yamba rɛ bʋʋdʋ tɔgɔ bra, nʋnʋdɩtɩya bʋʋdʋ bʋʋdamǝ ngra diniɲogǝ re ɲuti ban gǝ zɔkʋ.12Tɔgɔ bɔngo wo mɩ kan a pa gɔlʋ yala, do yari da gʋrʋ ya famdan kɩ dɔm.13 Gɔnnɛ wunzugon kʋnga keeban, gǝ pagǝ mʋn ya nii gɔnnɛ kem fan ban.Gǝ gɔlʋ gǝ sugo panga rɛ, do kere pagǝ lʋgʋ fan, pagǝ gɔlʋgǝ, do kee pagǝ gɔlʋ tɔgɔ kere piiri yala. 14Pagǝ dɔngʋ kɔgnɛ wɔ mɩ ban, nʋnʋdɩtɩya gǝ pagǝ takǝ mɩ tɔgɔdǝ gǝ gɔlʋ yala.15Kee mɩ ba kɔm fan, mɩya yangǝ.Kirɛ yembanʋ a gɔlʋ be wunzugon kɛndɛ pagǝ takǝ mɩ tɔgɔdǝ fan gǝ gɔlʋ yala. 16Ngewo fiyonwʋ yari da mɩ nan, kɩrɛ ponde ngewo fiyonwʋ ya payq nan mɩ dɩtɩya.17Ʋ karǝnbiyobe dalǝ gɔlʋm zarɛ be ya:"kɩrɛ kɔrɔ bǝka wɔ? ʋ gɔlʋ be fiyonwʋ daga ɩ dawʋ nan, kɩrɛ ponde ngewo fiyonwʋ ɩ payi nanwʋ dɩtɩya, do ʋ se nʋnʋdɩtɩya ʋ wom ʋ ba kan." 18 Ba se ya:" ngewo fiyonwʋgǝ kee ʋ gɔlʋ bɛ gǝ kɔrɔ bǝka? gɔla kee ʋ gɔlʋ bɛ yiri yan gǝ kɔrɔ.19Yesu sʋlʋm be pa piim wʋ ba bonzu ʋ se be ya:"mɩ gɔlʋm yala be ngewo fiyonwʋ ya da mɩ nan, kɩrɛ ponde ngewo fɩyonwʋ ya paya nan mɩ dɩtɩya.kɩrɛw ya bonzu zaa la? 20 Gɔngɔnnɛ mɩ gɔlʋm yala be ya:"yari paya za ya se sɔma, do diniyogǝ pagǝ da bɛnɲiine. ya bɛnɛ pagǝ nɛnǝ do yalɛ bɛnɛ nɛnǝma pagǝ wusugu gǝ da bɛnɲiine. 21Kon woga lokure keeban, ʋ bɛnɛ nnenǝmǝ, nʋnʋdʋtɩya gǝ wankati dɔngʋm, do bii lʋrʋga keeban, ʋ tɛlmɛ gǝdiyan kɩ zimori re dʋtʋ, nʋnʋdɩtɩya ʋ dem bɛnɛɲiine be nɛn nɛ lʋrʋ diniɲogǝ re.22Kɩrɛ yembanʋ yaya bɛnɛ nɛnari bɛ, do mɩ pa nan yari dɩtɩya, do yalɛ bɛnɛ pagǝ da yimban.Nɛn kaaka23 da gʋrʋ ʋ koru yalɛ bɛnɲiidiri ya zɛrɛ. Kɩ dɛ dɔngǝga keeban, yari da mɩ bonzu kaaka rɛ dʋtʋ, gɔngɔnnɛ mɩ pa gɔlʋ yala be:yari zǝrǝga kaa ke mɩ ba kan mɩ yire wo ʋ pawʋ pan kɩ yala.24 Foo gǝ kʋ dɔngʋ bɛɛ ban, yari wo kaaka zǝrǝ mɩ yire wo. zǝram be ya paya nan nanri, kɩ wɔ yalǝ bɛnɛɲiidǝrǝ rɛ nii pagǝ suru.25Mɩ gɔlʋm kɩ tɔgɔgǝ yala teren wo, do wankati rɛ piiri mɩ da gɔlʋ yakan teren wo dʋtʋ, do lɩ pa gɔlʋ mɩ ba rɛ tɔgɔ yala gǝ pomsu.26Kɩ dɛ dɔngǝga, yark paya zǝrǝ mɩ ba mɩ yire wo.mɩ da gɔlum be mɩ zǝrǝm wʋ yala,27 Nʋnʋdɩtɩya mɩ ba sugo piim yari.wʋ piim yari , nʋnʋdɩtɩya ya piim mɩ do yari mʋmǝ gǝ ban be mɩ kʋm a li Yamba rɛ. 28Mɩ lɩm a ba kan a kʋn diniɲogǝ re.Wanni, mɩ pa li dɩniɲogǝ re a va a ba kan.29Ʋ karǝnbiibo gɔlʋm wʋra be ya:"wanni mɩ, ngʋyan teren kaaka, do ngɔlʋm npomsu. 30 Yiri sʋlʋm wanni be nyiin kaaka fan, do nyama ton be nɛn bonzu nʋ.Kɩrɛ yembanʋ yiri mʋngǝ ban be nlii Yamba kan. 31 Yesu tombum be ya:" yari dam mʋnganri wanni la?"32Nangǝ, wankati piirim, kɩ wankati dɔngʋm dǝnŋan, be yari fan paya sɛyi ya va ya gǝdɛgiyandǝ rɛ, yari paya dʋmɩ a tɩyan.Do mɩ ton a tɩyan nʋnʋdɩtɩya mɩ ba wo mɩ kan. 33Mɩ gɔlʋm kɩ tɔgɔgǝ yala bʋdayalɩ yari nan zulu mɩ kan.Yark paya nan zimori diniɲogǝ re do dam ya bɛnɛ kʋrʋwan, mɩ nam gʋrʋma diniɲogǝ ban!".
Chapter 17

1Kɩ gɔla rɛ ponde, Yesu takǝm ʋ ɲuu donde ʋ gɔlu be ya:"mɩ baa wankatɩ dɔnga, dɔngʋ kɔgǝnɛ won nʼbiibɔw ban bʋdayalɩ nbiibɔw ya dɔngɲ kɔgǝnɛ won nban, 2Do npan wʋra panga Hadama biyo fan ban, bʋdayalɩ bee npan wʋra bɛ, wʋ pan woyan kee kɔmɩyan zɔkɛ bɛ fan rɛn.3Woyan ke kɔmiyan zɔkɛgǝ ngɩ wɔ be ya:"ba ɲin be gɔnɛ Yamba betiyan nʋ won, ba sʋlʋ soguru Yesu we nkeri bɛ. 4Mɩ dɔgʋme gɔnɛ wɔ nʋ ban a wo tǝŋan biye ban, tom ke npan mɩrɛn be a da bɛ mɩ damgǝ gǝ nii suru. 5 Mɩ ba, wannɛ kɔgǝnɛ ke da wo nban nkan, kɔgǝnɛ kee da mɩ ban nkan do diniyogǝ wo wɔsʋgʋ bɛ, dɔgʋ kɩ kɔgǝnɛ won mɩ ban nsugo kan.6Laabɛ be npan mɩrɛn ba lii nni diniyogǝ re bɛ, mɩ bʋlʋgʋm nyire bɛrɛ, bʋdayali ba sʋlʋ nʋ.Ba da dam nnɛ yan nɛ, npame bɛ mɩrɛn ba kɔmbʋm ngɔla. 7 Wannɛ, ba sʋlʋm be tisiri kee npan mɩrɛn bɛ, kɩ fan li nʋ kan,8 Nʋnʋdɩtɩya gɔla kee ngɔlʋ mɩrɛn bɛ, mɩ gɔlʋm kɩ fan bra, ba sʋlʋm gǝ pomusu bd nnɛ nu wo mɩ kan, ba mʋmme gǝ ban be nnɛ keri mɩ.9Mɩ zǝrǝm nʋ bɛrɛ, mɩ zǝrǝm nʋ diniyogǝ re, do bee npan mɩrɛn bɛ, mɩ zǝrǝm nʋ bɛrɛ, nʋnʋdɩtɩya bɛ dam nnɛ yanɛ.10 Mɩ yan fan, nnɛ yangǝ nnɛ yan fan, mɩ yangǝ, kɔgǝnɛ dɔngʋ nban kɩrɛ yemban. 11 Mɩ da tɛn diniyogǝ re dʋtʋ, do bɛ wo diniyogǝ re, mɩ wom nkan.mɩ ba Yamba kɛndɛ, yire kee npan mɩrɛn bɛ, mɩ kɔmbʋmgǝ kɩrɛ panga rɛ, bʋdayalɩ ba da tiyan, nto mɩ won nʋ da tiyan yalǝ bɛ.12Mɩ wo ba kan keban, yire kee npan mɩrɛn bɛ, mɩ kɔmbʋm bɛ kɩrɛ panga rɛ.Mɩ kɔmbʋm bɛ, ba kaka wo nɛnǝ, fo nɛnǝma bii, gǝ dam bʋdayalɩ Yamba sɛwɛ rɛ gɔla nii suru.13 Do wanni, mɩ wom nkan, mɩ gɔlʋm nnǝ tɔgɔdǝ do a da wo diniyogǝ re dɔme, bʋdayalɩ mɩ bɛnɲindǝrǝ rɛ nii surugon gǝ gǝdǝ ba zɛrɛ. 14Mɩ gɔlʋm bra, do diniyogǝ mʋmme bɛ zɔma, nʋnʋdɩtɩya ba wo da diniyogǝ re yannɛ, nto mɩ wo da diniyogǝ re yannɛ yalǝ bɛ.15Mɩ zǝrɩyan nʋ be koru bɛ diniyogǝ re, do kombʋ bɛ Sutana rɛn. 16Ba wo da diniyogǝ re yannɛ, nto mɩ wo da diniyogǝ re yannɛ yalǝ bɛ. 17Same bɛ gɔnɛ kemban.Gɔnɛ ngɔla wɔ.18Mɩ kerim bɛ diniyogǝ re nto nkeri mɩ diniyogǝ re yalǝ bɛ. 19Mɩ pamme a sugo bɛ yemban bʋdayalɩ biyan pan ba sugo, do ba sam ba sugo gɔnɛ zɛrɛ.20Mɩ zǝrɩyan nʋ bɛ mumoren da bere paba mʋn nban ba gɔla rɛ yemban, mɩ zǝrǝm nʋ biya rɛ. 21 Bʋdayalɩ ba fan da tiyan, mɩ ba, ntoo mɩ wo nnɛ do niyan wo mirɛn yalǝ bɛɓɩya tǝn yiri ban, bʋdayalɩ diniyogǝ mʋngǝ ban be nnɛ kerimi.22Nɔmɛn kɛndɛ ɛ npan mɩrɛn bɛ, mɩ pammǝ kɩ bra, bʋdayalɩ ba da tiyan, nto mɩ won nʋ won da tiyan yalǝ bɛ. 23Mɩ wo ba wɔ, niyan wo mɩ won, bʋdayalɩ ba da tiyan ba nii suru, bʋdayalɩ diniyogǝ sʋlʋ be nkerim mɩ, do npiime bɛ nto npii mɩ yalǝ bɛ.24"Mɩ ba, bee npan mɩrɛn bɛ, mɩ wo giyan kere bɛ, mɩ piime be biya gǝndǝ mɩ kan dini bʋdayalɩ nɔmɛ kɛndɛgǝ kee npan mɩrɛ bɛ, biya nan kɩ, nʋnʋdɩtɩya npɩmme mɩ do diniyogǝ wo wɔsʋgʋ.25Mɩ ba terinan, diniyogǝ wo nʋ sʋlʋ do mɩ sʋlʋm nʋ, biya sʋlʋm be nkerim mɩ. 26Mɩ bʋlʋgʋme nuire bra, bʋdayalɩ npiimi piima ke wo bɛ, kɩ gǝndǝ ba wɔ, do mɩyan gǝndǝ ba wɔ.
Chapter 18

1Yesu zɔkʋ kɩ gɔla ban keban wʋ wɔ ʋ karǝnbiyobe vam ba va Sedron ba numu kɔkʋ.Dǝma gɔrɛ tiyan da wo dini, Yesu wɔ ʋ karǝnbiyobe zʋm gǝ zɛrɛ. 2Juda we da pɔw se Yesu nuren bɛ, wʋ da ɲii kɩ dǝma gɔrɛ rɛ giyan, nʋnʋditiya Yesu wo nu karǝnbiyobe ɲii ba va dini. 3Kɩrɛ yembanʋ Juda va kɩ dǝma gɔrɛ rɛ, wʋ wɔ sɔdasǝrǝ rɛ dɛnǝga wɔ sinǝrʋwan bee sarga kolʋwa rɛ ɲutena wɔ farɩsɛnwa keri bee bɛ.da ba petari koma wondǝ wo lampa wɔ game zuru namba wɔ.4Tɔgɔ kee pagǝ da Yesj re ʋ ɲii kɩ fan, ʋ vam bɛ tusu ʋ bozu bɛ be ya:"wʋrʋw yarǝ pʋme? 5 "Ba tombum be ya: "Yesu Nazarɛteti.Yesu se bra be ya:"mɩwʋ"Juda we da pɔw sewʋ nuure bɛ da wo ba bɛnɛrɛn ʋ zǝrǝgǝ.6Yesu gɔla bra keban be"mɩwʋ", ba nʋnʋm ponde ba zarǝ tǝŋan rɛn. 7Yesu bomzum bɛ tintiyan be ya:"wʋrʋw yarǝ pʋme?" ba tombum be ya:"Yesu Nazarɛte ti".8Yesu tombum be ya:"mɩ gɔlʋm be mɩwʋ, yarǝ pʋmga mɩ, dʋwam nnǝ bɛ pɔrʋ. 9Gǝ dam bɛrʋ bʋdayalɩ kɩ gɔla rɛ nii suru, ʋ da gɔlʋ ke be ya:"mɩ ba, bee npan mɩrɛn bɛ bɛ kaka wo larɩ mɩ nuuren10Sian duwu tiyan da wo Simon Piɛre kan, wʋ korum gǝ ʋ fansǝ sarga kolʋwa rɛ ɲutena rɛ bɔka rɛ zulu zʋnɛ (wʋ bɔka bɔwʋ rɛ yire Malkus). 11Do Yesu se Pɩɛre lɛ be ya:"se nsian gǝ pɔngǝ rɛ.mɩ ba petǝ zimori ke mɩrɛn bɛ, mɩ pa kayan gǝ ban la?12Kɩ ban, sɔdasǝ dɛnǝga wɔ ba ɲutena won yahutuwa rɛ sǝmǝrʋwa mʋmmǝ Yesu ba dii. Ba cam ʋ wɔ Anɛ kan dɔru. 13Kayifɛ we da da sarga kolʋwa rɛ ɲuti re kɩ bene rɛ, Anɛ da dame Kayifɛ tɛsǝbɔ rɛ. 14Kayifɛ we da temsǝ yahutuwa se ya:"gǝ zǝm bɔ bɔ tɩyan tɩwʋ laabɛ f an ren yɔngɔn rɛn", wʋ kayifɛ yere.15Simon Piere wɔ Yesu re karǝnbiyobe dalǝ da dʋlʋm ba nɔmɛn.wʋ karǝnbi da dam sarga kolʋwa rɛ sʋlʋrʋ dalǝ rɛ.Yesu zʋʋ sarga kolʋwa rɛ ɲuti mɛnʋ keban, wʋya zʋm.16 Do Piɛre tǝnmǝ salɛ ʋ zǝrǝgǝ zʋwen niire kule.Karǝnbi we da sarga kolʋwa rɛ ɲuti re sʋlʋrʋ rɛ bɛ, wʋ lim.Konw were da sǝm nii bɛ, ʋ gɔlʋm wʋ kan ʋ se Piɛre zaa kan.17Kon tom dɛrʋw we da sǝm nii bɛ, wʋ gɔlʋm Pɩɛre lɛ be ya:"nnǝ bɔwʋ rɛ karǝnbi tiyan niyan wɔ la?" Pɩɛre tombum be ya:"ayi kɩ dagǝ mɩ won." 18Tome dɛrʋwa wɔ sǝmɩrʋwa da zɛrǝgǝm lewu mʋkari rɛ kule ba lʋkʋ nʋnʋdɩtɩya wari da wo ba ban.Pɩɛre ya da wo ba kule ʋ lʋkʋ lewu.19Sarga kolʋwa rɛ ɲutena bomzum Yesu ʋ karǝnbiyobe wɔ ʋ karǝngon gǝ rɛ tɔgɔ ʋ kan. 20Yesu tombum be ya:"mɩ gɔlʋme dɩniyogǝ fan rɛ sere fungǝ ren.suufan mɩ kerǝnbǝdamǝ laabɛ Yamba kɔgǝnɛ dora do Yamba kɔgǝnɛ dore kɔgǝ rɛ, yahutuwa fan dɛnɩ gɩyan kere fan.Mɩ wo kaka gɔlʋ fekarlɛ. 21Bǝka yembanʋ ya bonzu mɩ? bee se ba zʋnɛ mɩ kan bɛ, bonzu bɛ mɩ gɔla rɛ.Mɩ gɔlʋ kee bɛ bɛ ɲii kɩ".22Yesu gɔlʋ kɩ gɔla keban, sǝnǝrʋ tɩyan were da zǝrǝgǝ ʋ kule bɛ, wʋ yegemǝ muwu do ʋ se ya:"sarga koluwa rɛ ɲutirew ntombu bɛ la?" 23Yesu tombum be ya:"taa mɩ gɔlʋm gɔla zɔmbɔ gɔlʋ mɩrɛn, do taa gɔla kɛdɛgǝ lɩ gɔlʋ bǝka yembanʋ nmewu mɩ?24 Kɩ ban Anɛ dʋme Yesj re diyanri ʋ va sarga kolʋwa rɛ ɲuti Kayifɛ kan.25Kɩ wankatǝ ban, Pɩɛre da wk dini ʋ zǝrǝgǝ ʋ lʋkɲ lewu.ba bomzum wʋ be ya:"ngra bɔrɛ karǝnbi tiyan dagǝ niyan won?" 26Do Piɛre kayanmǝ gǝ ban do ʋ se ya:"ayi kɩ dagǝ mɩ won." Bɔw wee zʋnɛ Piɛre da fansǝ bɛ, wʋrɛ babi da dam sarga kolʋwa rɛ ɲuti re tom bii re, wʋ gɔlʋm Piɛre lɛ be ya:"mɩ wo nʋnan ʋ kan dǝma gɔrɛ rɛ la?"27 Do Piɛre nʋnʋm ʋ kayan dǝtɩya, kɩ gɩyan sugo kuriye zam.28Kɩrɛ ponde ba lim Yesu wo Kayifɛ mɛnʋ ba va ɲ wɔ guvɛrnɛrʋnw mɛnʋ zonzon fɔragǝ wɔ.do yahutuwa wo guvɛrnɛrʋnw mɛnʋ bʋdayalɩ ba gʋrʋ ba zii pɔrʋ nyine foo re zimo Samari wo. 29Kɩrɛ yembanʋw guvɛrnɛrʋn Pilate lii ʋ va ba kan. wʋ bomzum bɛ be ya:"bǝka yembanʋ ya kǝtǝn ngra bɔ nɛɲɛn? 30Ba tombʋm be ya:"ngra bɔ da wogam da tɔgɔ zɔmbɔ dɛrʋ rɛ , yiri da da wu se nnure."31Pilate se bra be ya:"ya sugo varam wʋ bʋʋdan gǝ malǝ ya sugo sariya wɔ.yahutuwa tombum be ya:"yilɛ sariya wo gɔlʋ be ɩ gʋwam nɛn kaaka." 32Kɩ dam bʋdayalɩ Yewu gɔlʋ gɔla kee ʋ bʋgʋlʋ ʋ tǝmarɛn tɔgʼ bɛ kɩrɛ nii suru.33Kɩban, Pilate komǝ Yesu ʋ zʋwon dore ʋ bomzuwu be ya:"nʋw yahutuwa rɛ pɛwʋ wɔ bɛ la?" 34 Yesu tombum be ya:"nʼgɔlʋm kɩ nʼsugo re la?, laarɛ gɔlʋ kɩ nʼnan mɩ tɔgɔ kan?" 35 Pilate tombum be ya:"yahutuw mɩwon la? nʼsugo budugǝ re laabɛ wɔ sarga kolʋwa rɛ ɲutena se nʋ mɩ nurɛn, bǝkɛyi nʼda?36Yesu tombum be ya:"mɩ pɛrɩ wo da nni diniɲogǝ re yannɛ.mɩ pɛri da dagam nni diniɲogǝ re yannɛ, mɩ tom biyobe da paba kɩnrǝ koma bʋdayalǝ mɩ bʋ zʋn yahutuwa rɛ nurɛn, do wannɛ, mɩ pɛri wo da nni diniɲogǝ re yannɛ." 37Pilate se wʋra be ya:"pɛwʋ nwon la?"Yesu tombum be ya:"pɛwʋ mɩ won.mɩ lʋrɛ ɲuu do mɩ kʋnɛ ɲuu diniɲogǝ re gǝ dam gɔnnɛ kasetire.nɛn wee da gɔnnɛ yannɛ, wʋ semǝ mɩ gɔla wɔ."38Pilate se wʋra be ya:"bǝkɛyi gɔnnɛ won?" kɩ gɔla rɛ ponde Pilate boro lim ʋ va yahutuwa kan ʋ gɔlʋ bra be ya:"mɩ wo zargǝ gɩyan kaaka nan nni bɔwʋ ban. 39Do gǝ malǝ yalɛ lʋrʋmɩgǝ wɔ, mɩ dʋyim kasubii tiyan pɔɔrʋ nyine foo re wankatǝ ban bene fan.yari pim be mɩ dʋʋ yahutuwa rɛ pɛwʋ la? 40 Kɩ ban ba narǝm dɩtɩya be ya:"Ayii nnibɔw dagǝ! dʋʋ Barabasi.Do Barabasi da dam zarǝ nɛn ban tire.
Chapter 19

1Kɩ ban, Pilate se ba mʋŋam Yesu ba vǝnǝ tɔn vʋsɩyɛ wɔ. 2Sɔdasǝrǝ dam sewu wo banfǝlan ba puu Yesu re yine ba se ɲʋtʋ sǝn kɔɔ ʋ bonde. 3Ba kɔgǝsǝm ʋ kan ba se wʋra be ya;"nʼverima yahutuwa rne pɛw!"ba yegemǝ wʋ.4Pilate boro lim ʋ gɔlʋ zamagǝ rɛ be ya:"nanwʋ, mɩ paa koruw yala fuugǝ re, bʋdayalǝ ya sʋlʋ be mɩ wo zargǝ gɩyan kaaka nan nni bɔɔ ban. 5Yesu lim salɛ sewu da tǝnǝm ʋ yine, ɲʋtʋ sǝn kɔɔgǝ da wo ʋ bonde.Pilate se bra be ya:"nan wʋ bɔɔwʋ!" 6 Sarga kolʋwa rɛ ɲutena wɔ sinǝrʋwa nanwʋ keban, ba nanrǝm be ya:"pɛkʋw dan ban!pɛkʋw dan ban!.Pilate gɔlʋm bra be ya:"yari sugo varam wʋ pɛkǝ dan ban be mɩ wo zargǝ gɩyan kaaka nan nni bɔɔw ban.7Yahutuwa tombum be ya:"sariya tɩyan wo yɩrɩ kan, gǝ malǝ kɩ sariya wɔ, ʋ zɛm be ʋ gʋʋ, nʋnʋdɩtɩya ʋ se be Yamba biibɔw ʋ wɔ." 8Pilate lʋgʋ kɩ keban, ʋ wʋndʋgʋm gǝ da gǝ bɔ fɔra. 9Ʋ boro zʋm dore ʋ bomzu Yesu be ya:"nlɩɩ zige?do Yesu wl tombu.10Kɩban Pilate se wʋra be ya:"nʼda gɔlʋ a kan bra?nʋ wo sʋlʋ be gʋrʋma wo mɩwon a dʋnʋ, do gʋrʋma wo mɩwon a pɛkǝ nʋ dan ban la? 11Yesu tombum wʋra be ya:"gʋrʋma kaaka ton nʼwon mɩ ban, fo Yamba pan nnan kee gǝ lii donde, kɩrɛ yembanʋ nɛn were sǝn mɩ nuure bɛ, wʋrɛ zunufu bɔ nnɛ yangǝ.12Foo kɩ wankati ban, Pilate da pʋmǝ mandǝŋan bʋdayalɩ ʋ nan Yesu ʋ dʋʋ do yahutuwa nanrǝm be ya:"ndʋga nni bɔɔw, Rɔmɛ pɛwʋ rɛ dɔ dagǝ nwon.Nɛn were da ʋ sugo wo pɛw, Rɔmɛ pɛwʋ rɛ zɔgʋw wʋti wo! 13 Wʋ gǝdǝm bʋʋdʋ bʋʋdǝnɛ gɩyan rɛ kere yire Pave, kɩ yire re kɔrɔ be gɩyan wɔsǝgari,(heburu man won gǝ yire Gabata.)14Gǝ dam pɔrun nyine foo tǝnŋan zɔmɛn ban wʋya bɛnɛ lere.Pilare gɔlʋm yahutuwa re be ya:"naan ya pɛwʋ!" 15 Ba nanrǝm be ya:"koruw nge! koruw nge! pɛkʋw dan ban!"Pilate gɔlʋm bra be ya:"mɩ pɛkǝ ya pɛwʋ dan ban la?" Sarga kolʋwa rɛ ɲutena tombum be ya:"pɛ dʋkʋ ton yɩrɩ kan Rɔmɛ pɛwʋ rɛ ponde." 16Kɩban Pilate dʋm Yesu ba nurɛn, paba pɛkǝ.ba mʋmmǝ Yesu ba pɔrʋ wɔ.17Yesu takǝm ʋ pɛkɛ dan ʋ lɩyɔ zagǝ rɛ ʋ vɔɔ gɩyan dallɛ, gǝ yire be ɲukomba gɩyan,(heburu man won gǝ yire be Golgota). 18Sɔrdasǝrǝ pɛkǝm Yesu dan ban kɩ gɩyan rɛn, laa nii dǝpa wɔ.tiyan da wo ʋ tɔgɔrɔ tɩyan kan tiyan ya da wo ʋ tɔgɔrɔ tiyan ya kan,Yesu da wo ba bɛnbɛnɛ rɛn.19Pilate wanrǝm wanrark dalǝ ʋ makǝ Yesu re pɛkɛ dan ban.Kee da wanrǝ gǝban, kɩ ngɩwɔ"Yesu Nazarɛtiti yahutuwa rɛ pɛwʋ. 20 Yahutuwa bongo karbǝdanmǝ kɩ wanrari, nʋnʋdɩtɩya ba pɛkǝ Yesu gɩyan kere bɛ kɩ gɩyan da wo zagǝ rɛ kule, gǝ wanrǝm heburu man won, Rɔmɛ man do Grɛkɩman won.21Yahutuwa rɛ sarga kolʋwa rɛ ɲutena gɔlʋm Pilate rɛ be ya:"bʋ wanrǝ be yahutuwa rɛ pɛwʋ, do wanrǝ be u se be yahutuwa rɛ pɛwʋ ʋ wɔ". 22Pilate tombum be ya:"kee wanrǝ bɛ, gǝ wanrǝm gǝ zɔkʋ".23Sɔdasǝrǝ pɛkǝ Yesu kee ban, ba takǝm ʋ ɲutʋgǝ ba taarǝ nansǝ rɛn, sɔdaga tɩyan takǝ tiyan.Ba takǝm ʋ forigiya yanrari da ton gǝ ban gǝ sum gǝ da zɛrɛ tiyan donde fo tǝŋan rɛn. 24Sɔdasǝrǝ gɔlʋm zaa rɛ be ya:"ɩ bʋwam kɩ forigiya fansǝ, do dam "vote"gǝ ban ɩ sǝm wʋlɛ pawʋ nangǝ."gǝ dam bʋdayalǝ Yamba sɛwɛ rɛ gɔla nii suru.Kee gɔlʋ be ya:"ba tarǝm mɩ ɲutugǝ zaarɛ, ba da "vote"mɩ ɲutʋgǝ ban."sordasǝlɛ da kɩ bɛ gǝ.25Yesu re nii won ʋ baabi kon won Klopasi rɛ kon Mariyama won Magdala Mariyama, ba da zǝrǝgǝm Yesu re pɛkɛ dan rɛ kule. 26Yesu nam ʋ nii wo karǝnbi we ʋ da pii bɛ.ʋ nam wʋya zǝrǝgǝ ʋ nii re kule. Wʋ gɔlʋm ʋ nii re be ya:"konw nan nbiibɔw." 27Kɩrɛ ponde ʋ gɔlʋm wʋ karǝnbii re be ya:"nan nnii".fo ki wankati ban, wʋ karɛnbii vam Yesu nii wo ʋ sugo mɛnʋ.28Kɩrɛ ponde, Yesu sʋla be kaaka fan dam gǝ nii suru keban, ʋ se ya:"numukurun mɩ ban".ʋ gɔlʋm bʋdayalɩ Yamba sɛwɛ rɛ gɔla rɛ nii suru. 29Wongʋ tiyan da wo dini, gǝ da suori "divin"tonton wo.sɔdasǝrǝ sem fuu kɩ divin tontondǝ kan, ba dǝn hisopɛ tǝzanɛ lunko ɲine ba se Yesu re nii ban. 30 Yesu nan divin tontongǝ keban, ʋ se ya:"gǝ suro"kɩrɛ ponde ʋ tisǝm ʋ ɲuu ʋ dʋʋ ʋ wunzugon.31Pɔrʋn nyine foo tǝŋan zɔmɛn, yahutuwa da piyan be laabɛ tǝpa tǝn pɛkɛ desǝrǝ ban gǝ da wunzugon dɛɛ, nʋnʋdɩtɩya kɩ wunzugon da dam dɛɛ kɔɔ rɛ.kɩrɛ yembanʋ ba zǝrǝ Pilate be laa pɛkari rɛ karsǝ gunu, ba tǝpa li desǝrǝ ban. 32Sɔdasǝrǝ dɔgʋm Yesu wo bee ba pɛkǝ bɛ tiyan ban ba gunu wʋrɛ karisi, kɩrɛ ponde ba dɔgnu tɩyan ya ban, ba gunu wʋya yangǝ. 33Ba dɔngʋ Yesu ban keban, ba nam be ʋ tɩwa ʋ zɔkʋ, kɩrɛ yembanʋ bawo wʋrɛ karisi gunu.34Do sɔdasǝlɛ tɩyan zɔm ʋ tɔgɔrɔ porusǝgǝ wo, kɩrɛn sugo gɛrǝma wɔ numu rɛn li. 35Wee nangǝ bɛ, wʋ sugo dam kaseti, ʋ kasetǝrǝ dam gɔnɛ rɛn.Ba sʋlʋm be gɔnnɛ ʋ gɔlʋ , bʋdayalɩ yaya da mʋnŋanri.36Kɩ tɔgɔgǝ dam bɛrʋ bʋdayalɩ Yamba rɛ gɔla rɛ nii suru be ya:"ʋ kuge kaka da gunu." 37 Yamba sɛwɛ rɛ gɔla dʋkʋ gɔlʋm be ya:" wee ba zɔwʋ bɛ, ba see pagǝ nawʋ."38Kɩrɛ ponde Arimante Yusufu zǝrǝm Pilate be ʋ pawʋ dakǝ Yesu re tɩwʋgǝ.(Yusufu da dam Yesu re karǝnbii dʋʋrɛ do ʋ da fekǝm kɩ yahutuwa rrɛ see wʋndʋgɛ yemban).Pilate tɛrǝm Yusufu vam Yesu re tɩwugǝ takǝ. 39 Nicodɛme wee da va Yesu kan dɛɛ dallɛ wonɲan ŋiiwon, wʋya kʋm mɩrɛn wɔ aloɛs nʋwan lʋm ɲiin yansarǝ kilo fisǝtɔɔ rɛ dʋʋ wɔ.40Bɛɛ laa niigǝ takǝm Yesu re tɩwʋgǝ ba se fɔnrʋgʋ gǝ ban, gǝ malǝ yahutuwa rɛ tɩwʋ koye tɔgɔ wɔ.41 Yesu pɛkǝ dan ban gɩyan kere bɛ, dǝma gɔrɛ tɩyan da wo dini vɔm dʋrʋ tɩyan da wo kɩ dǝma gɔrɛ rɛ zɛrɛ, nɛn kaka tɩwʋ da wo koye gǝ zɛrɛ dɔm. 42Ba koyim Yesu re tɩwʋgǝ dini, nʋnʋdɩtɩya yahutuwa rɛ wunzugon dɛɛ da tǝŋan zɔmɛ gǝ, kɩ vɔm da wo dine kule.
Chapter 20

1Yakabɛnɛ diyɛ doru rɛ diyɔnyan jɔnjɔn fɔra, wuya ya wo li kee ban, Magadala Mariyama vame vɔme nɛ, u miime be luko lime vɔme nɛ niban. 2U sesime u va gɔlu piɛri do Yesu pii jarimebiyi wee bɛɛ rɛ brya:" ba korume ɲuti vɔme nɛ, yiri yan zigow ba se wu."3Piɛri wɔ wu karimbiyi mumi keme ba va vɔme nɛ. 4Ba niigé fanw da sesime ja kan, do u sesime u pɔru Piɛri rɛ. 5U bunume u sime vɔme nɛ, u name fɔnrugugi do u wo ju vɔme nɛ.6Simɔn Piɛri wee da dulu bɛɛ dɔngume u ju vɔme nɛ, u na fɔnrugugi tiganri. 7 U miyime tiwugi rɛ diyɛ wuni wɔ fɔnrugugi vɔme nɛ. Tiwugi rɛ fiyɛ wuni pilemi gi tundu gi mumo.8Ki ban karimebiyi wee dɔngu vɔme nɛ doru ya jume u na wodiri u da muganri.9 Ki ban karimebiyobé da xo wo Yamba gɔla famudame, kee gɔlu be Yesu pa u wɔ u li tipa bɛnɛ rɛ. 10 Kirɛ pɔndé karimebiyobé nunume ba va ba mɛnu.11Mariyama da wo vɔme nɛ niban salɛ u ziyé, u ziyé kee ban u bunume u sime vɔme nɛ zɛrɛ. 12U name mɛlɛkɛ nii yutu porome ne tiyan u yu kan, tiyan u niyɛ kan. 13Mɛlɛkɛdi bɔnjume Mariyama beya:" kɔnw bukayi n'ziyé? " kɔnw gɔlume beya, ba korume a ɲuti do a yame jigow ba sewu.14Kirɛ pɔndé u wusugume u sime u pɔndé u na Yesu zirigi do u wo Yesu sulu. 15Yesu bɔnjumu beya:"kɔnw bukayi n'ziyé? wuru n'pume?"16Yesu gɔlume wura beya:" Mariyama, Mariyama wusugume u kan u gɔlu wura Heburuma wɔ beya:"Raboni" (kirɛ kɔrɔ be karamɔgɔ).17 Yesu gɔlume wura brya:" fu mi dɔme nunuditiya mi wo va a baa kan dɔndé dɔme, do va gɔlu mii baabiyobé re be mi pa a dime a va i fanw rɛ baa Yamba kan. A wome mii Yamba do yalɛ Yamba kan. 18Magadala Mariyama vame gɔlu karimebiyobé be u name ɲuti. U gɔlume bɛra Yesu gɔlu wura kee.19Kirɛ diyɔnyan, yakabɛnɛ diyɛ diru rɛ diyɔnyan dandé nii wo, karimebiyobé vame dɛni doré duku rɛ zɛrɛ ba sɔgɔme nii ba ban Yahutina séwudugɛ yimeban. Yesu kume zirigi ba bɛnɛ rɛ u gɔlu bɛra beya:" julu gindi ya kan." 20Kirɛ pɔndé u bugulume bɛra u nusi do u tɔngurɔ. Karimebiyobé naa Yesu ba bɛnɛ dame yimeban yoyogo.21Yesu gɔlume bɛra duruwame beya:" julu gindi yari kan, mii baa keri mi yali bɛɛ, miyan pa a keri yari bɛru." 22ki gɔla rɛ pɔndé u fosume bɛ u gɔlu bɛra beya:" sogame wujugo kiɛdɛ." 23Yari yafidiniga nɛn wee junufu u pa u na yafidinɛ, do yari woga nɛn wee da yafa, u da yafidinɛ na.24Gi miime be Thoma wee yiré filani, u dame Yesu karimebiyo fiyonigé rɛ tiyan u wɔ, u da ton ba kan Yesu pa u va ba kan kee ban. 25 Karimebiyobé dali gɔlume Thoma rɛ beya:" yiri name i ɲuti." Thoma gɔlume bɛra beya:" mi woga pɛkari rɛ nɔmɛ na, do a pɛli a nu n'tɔngurɔ ban, mi da !muganri da fewu."26Daa nuntɔlu rɛ pɔndé karimebiyobé vame dɛni doré Thoma da gindime ba kan, nii re sɔginari, do Yesu kume zirigi ba bɛnɛ rɛ u gɔlu bɛra beya:" julu gindi ya kan. 27 Kirɛ pɔndé pɔndé u gɔlume Thoma rɛ beya:" sé n'nubiyé n'gé n'sime mii nusi, koru n'nu n'dusu mii tɔngurɔ, do n'li kɔmiyan muganri rɛ n'da muganri."28Thoma tɔmbume u gɔlu beya:" mii ɲuti, do mii Yamba." 29 Yesu gɔlume wura beya:" n'naa mii kirɛ yimebanu n'da muganri. Bee da muganri do bo mi na dame dɔɔ biyo ré."30Yesu dame kaseti bɔngo u karimebiyobé sé re kee wo wanri Yamba sɛwɛ rɛ.31 Do n'gi tɔgɔ wanrime budayali do ya na muganri be somuru Yesu,Yamba biyi. Do ya muga u ban pa ya na woyan u yiré wo.
Chapter 21

1Kirɛ pɔndé Yesu bugulume u sugo karimebiyobé ditiya Tiɛriyade rɛ baagi niban, do nan yalu u bugulu u sugo bɛra. 2 Simɔn piɛri do Thoma wee yiré filani, Nathanaɛl wee li-Cana Galilé, Zébedé biyobuwa, do Yesu re karimebiyo nii da wo u kan. 3Simɔn Piɛri gɔlume bɛra beya:" a wome kora mume." ba gɔlume wura beya:" i pirime n'kan." ki ban ba zimemi ba va ju kokura rɛ, bo ka-ka mume yii wo.4Jɔnjɔn nii wo Yesu vame zirigi baagi nii ban, do karimebiyobé wo Yesu sulu. 5 Yesu gɔlume bɛra beya:" biyokɔnriyan ya name kora la? ba tɔmbume be ayi.6 U gɔlume bɛra beya:" kɔwame jɔwgi numu ré, jɔwgi sume kora wɔ fo bo guru ba vɛjigi ba koru numu ré."7Ki ban Yesu piyi karimebiyi wee bɛɛ gɔlume Piɛri rɛ beya:" ɲuti wu Simɔn Piɛri lugaa be ɲutiw u takime u yutugi u sé, nunuditiya u da korume u yutugi do u kɔ u sugo baagi rɛ. 8 Karimebiyobé dipa kume kokura wɔ. Jɔwgi kee su kora wɔ, ba da vɛjime gi. Ki giyan wo tosu liyɛ nii ban. Mɛtirɛ kosome yandɔgɔ.9 Ba dɔngu baagi niban kee ban, ba miyime lewulusi dini kora do buri gi ra.10Yesu gɔlume bɛra beya:" kuwame kora kee ya mume bɛɛ wɔ." 11Simɔn Piɛri jume kokura rɛ u vɛji jɔwgi u koru fuwgi ré, jɔwgi sume kora kɔguya wɔ, kora rɛ fanw dame kora kesome fisnɔme do tɔɔ. Kora wɔ gi dikari wɔ jɔwgi wo kanri.12Yesu gɔlume bɛra beya:" kuwame jimo ji, karimebiyi ka-ka wo guru ba bɔnju be wuru nu wɔ, ba sulume be ba ɲutiw. 13Yesu dɔngume ba kan, u taki buri wɔ kora u tari bɛra. 14N'gi dame Yesu re bugulu n'sugo u karimebiyobére lesé tɔɔ rɛ yana, u wuwa u li tipa bɛnɛ rɛ.15Ba jio jimo re pɔndé, Yesu gɔlume Simɔn Piɛri do Yohana biyibɔ rɛ mi piima wo n'bɛnɛsé re gi bɔ n'dipa la ? U sé n'yewu, n'yi be mi piime nu. Yesu gɔlume wura beya:" pame jimo mii petiri rɛ. 16U gɔlume wura lesé tɔɔ rɛ yana ditiya beya:" n'yewu ɲuti n'yi be mi piime nu." Yesu gɔlume wura beya:" sime mii petiri."17Yesu gɔlume wura lesé tɔɔ rɛ yana ditiya beya:" Yohana biyibɔ Simɔn, n'piime mi la?" Piɛri gɔlume wura beya:" ɲuti n'yi tɔgɔ fanw, n'yi be mi piile nu. Yesu gɔlume wura be pame jimo mii petiri re. 18Gɔngɔnɛ mi gɔlume n'na be n'wo bikori re kee ban n'gurume n'diyi n'tigan n'veme n'dingɔ giyan rɛ, do n'banjiniga nɛn duku rɛ pa u mume n'nu ban u va n'wɔ n'piyan zii.19Piɛri pa u tiwu yali u dɔngu kɔginɛ wɔ Yamba ban ki gi Yesu gɔlu wura. Kirɛ pɔndé Yesu gɔlume wura be dulu mii nɔmɛ.20Piɛri wusugume u na Yesu pii karimebiyi wee bɛɛ piri ba pɔndé. Wu karimebiyi wusugume u va Yesu kan yiikuro jimo wankati ban. U va u bɔnju be ɲuti wulɛ pa u sé nu nuré? 21Piɛri name wu bɔw u gɔlu Yesu re beya:" wu bɛɛ n'pa n'da wu yali?22Yesu gɔlume beya:" mi piiga. be woyan time fo mii kunɛ n'nɛ bukaa wo gi ra? dulu mi." 23Kirɛ yimebanu ki gɔla sɛyi baabiyobé bɛnɛ rɛ be wu karimebiyi da tiwu dɛ, do a gɔlume wura be a piiga be woyan time fo mii kunɛ n'nɛ bukaa wo gi ra?24Karimebiyobé fanw korume kirɛ kaseti, do ba da wanrime gi be gɔnɛ gɔɔ. 25Yesu dame tɔgɔ dari bɔngo, do gi fanw wanriga sɛwɛ rɛ gi da giyan diniyogi re.

Acts

Chapter 1

1Teofilɛ Yesu da tɔgɔ kee, do kariwɔn kee gi u da u tome né sigidinɛ. 2 Fo gi va dɔngu u taki u va dɔndé kee ban. Mi semi n'na kirɛ sɛwɛ sani u pa u va dɔndé. U gɔlu kee wujugo kiɛdɛ panga wɔ u karimebiyobé re. 3 Yesu re jimori rɛ pɔndé u bugulume u sugo u karimebiyobé ré kaseti bɔngo ré,u da bugulume u sugo bɛra daa finansi u gɔlu Yamba pɛri rɛ tɔgɔ.4Yesu wɔ u karimebiyobé dɛnime ja kan, u gɔlu bɛra beya:" baame tosu Jerusalɛm ban." Mi se nii kee a baa rɛ yalɛ yimeban toramegi dini. 5Yohana seme laabɛ numu, do ziɛngɛ pɔndé daa giyala mi pa a se yari wujugo kiɛdɛ rɛ.6Ba siga wo ja kan ba bɔnjumu beya:" ɲuti turugaw n'pame nunu pɛri wɔ Israɛl? 7 U gɔlume bɛra beya:" mii baa koruga mandigan kee u sugo panga rɛ, yari wo zɛme be sulu ki." 8Do yari pa ya na guruma wujugo kiɛdɛ tisigo ya ban kee ban. Yari pa ya da mii kaseti Jerusalɛm, Judé, Samari fo tigan biyé re dame ban.9Yesu jɔkaa ki gɔla ban, u takime dɔndé u ju wara rɛ, do bo wu na dutu. 10Kelu biyobé sime u wo dɔndé kee ban, buwa yutume porome tenan nii ré ku zirigi ba kulé.11 Bɛ buwa bɛ bɔnjume bɛ beya:" Galiléna, bukayi yari wo n'gé ya zirigi ya sime dɔndé? Yesu wee li ya bɛnɛ rɛ u va dɔndé bɛɛ, yari pa ya na u kunɛ bɛru.12Kirɛ pɔndé kelubiyobé nunume ba va Jerusalɛm, ba li Oliviyé tunturugi ban, ki wɔ Jerusalɛm wo gawu kilomɛtiri tiyan. 13 Ba dɔngaa jaagi rɛ ba dimemi dɔndé doré ré ba da juyi zii bɛ kɔnyɔn, bɛ laabɛ dame Piɛri, Yohana, Yakuba, André, Filipi, Thoma, Bartɛlemi, Matiyo, Alifɛ biyibɔ Yakuba, Simɔn, Zelɔte, do Yakuba biyibɔ Judé. 14 Ba fanw timi Yamba zira rɛ, lɔngusɛ biyé tiyan wɔ. Kanw dali wɔ Yesu re ni do u baabiyo ya da wo dini.15Kirɛ diyɔnyan laa kosome do fisinii re da wo dini, Piɛri zimi u zirigi u baabiyobé bɛnɛ rɛ beya:16 Baabiyobé wujugo kiɛdɛ gɔlu kee sɛwɛ rɛ Dawuda nii ban Yesu re muguruwa rɛ yikeréti Juda tɔgɔ kan. Gi dame tuyali gi gɔla rɛ nisuru.17I da mandami be i duw name teré. 18 Wu bɔw yɔwume wanw u tɔgɔ zɔmbɔ kɛsɛri wɔ, kirɛ pɔndé u tugusume u vɛme, u viviɔn sɛyi.19 Jerusalɛmna fanw yi gi, ba semi ki wanw yiré Hakeldama, kee kɔrɔ be gɛrima wanw.20Gi wanranri wo Zaburu re sɛwɛ rɛ be u mɛgi pa gi time kɔmboro, do nɛn duku pa u taki u tome.21Kirɛ yimeban, yiri wɔ bɔw wee da veri ɲuti Yesu da wo i kan kee ban.22 Yohana wee see laa numu bɛɛ rɛ wankati ban, fo gi dɔngu Yesu re va dɔndé ban, gi dame wajibi u tiyan kusu i ban i koru Yesu re wuyɛ kaseti ja wɔ.23 Ba gɔlume wura beya:" Yusufu wee yiré Baranabasi, u da komi be Jusitus, do Matiyasi.24Kirɛ pɔndé ba zirime Yamba beya:" i ɲuti, n'yi nɛn fanw rɛ bɛnɛsé, n'gɔru laa bee n'gi laa nii re bɛnɛ rɛ bugulugi yila.25 Budayali do u ju kelubiyi yane nɛ tome Juda yɔngɔn rɛ, wee li i kanu va u sugo giyan rɛ. 26 Ba dame "voté" ba taki Matiyasi ba kusu karimebiyo fiyon tiyan ban.
Chapter 2

1Pantikɔte rɛ diyɔnyan karimebiyobé fanw dɛnime giyan tiyan rɛ. 2Ki ban nɔma kɔw lime dɔndé n'to watima kɔwgi ba da wo doré kee re zɛrɛ fanw sume.3 Ba dulumɛ mukume n'to lewu mukari, gi tarime ba fanw rɛ yiné.4 Ba fanw sume wujugo kiɛdɛ wɔ ba sigidame man duku rɛ gɔla, n'to wujugo kiɛdɛ sé gi ba nii ban yali bɛɛ.5Yahutuna bee da wudugu Yamba sé bɛɛ da wo Jerusalɛm. Ba lime dɔndé wara rɛ leré budugi fanw rɛ zɛrɛ.6 Ba lugaa ki nɔma kɔgi, ba fanw rɛ tɛlimɛ yansime, nɛn fanw lugume u man fosuruwa rɛ nii ban. 7Gi dame bɛ kawunɛ gi diyi ba zɛrɛ ba gɔlu ja rɛ beya:" n'ni laabɛ bee gɔlu bɛɛ Galiléna dagi la?8Do bukaa yimebanu yiri lugu i sugo gɔla ba nii ban? 9Partina, Mɛdina, Elamkana, do bee li Mɛsopotani, Judé, Kapadose, do Pɔn, do Asi re jamana rɛ. 10Do Friji, Panfili, do Miwira jamana, Libi re jamana ke wo Sirɛnɛ nii ban, do Rɔmɛna.11 Yahutuna, do bee ju Yahutuna kan, Krɛtɛna, do Arabunamba, i fanw lugume Yamba tɔgɔ kɔguya, u sugo man wɔ.12Gi dame bɛ kawunɛ ba tɛlimɛ yansi ba bɔnju ja beya:" n'gi rɛ kɔrɔ yali?" 13Do laa dali mamemi fosuruwa be ba vuwari duvɛn wɔ.14Ki ban Piɛri wɔ laa fiyon tiyan zimemi ba zirigi, Piɛri takime u koré u gɔlu beya:" yari Yahutuna, bee wo Jerusalɛm seyame ya junɛ mii gɔla wɔ ya sulu beya: 15 " n'ni buwa bɛ wo vɔ duvɛn wɔ n'to yari medeme yali bɛɛ wuya wo li dɔme."16Do name kelu Joɛl da gɔlu tɔgɔ kee bɛɛ. 17 Yamba gɔlume be ziɛnjirɛ, mi pa a tisi a wujugo kiɛdɛ laabɛ fanw ban. Ya biyobuwa, do ya biyokanw pa ba da keluyane. Ya biyobé pa ba na bugulari, ya kɛnbuguwa pa ba sulu dɔnsugan kɔrɔ.18Kirɛ diyɔnyan, mi pa a tisi a wujugo kiɛdɛ mii bɔtuwa buwa, do kanw ban, ba da keluyan.19 Mi pa a da tɔgɔ kawunɛ gi li dɔndé, do a da kaseti tiganbiyé ban, gɛrima, lewu do wusi.20wuyé pa gi wusugu gi da kariwuti, karigi gi pa gi wusugu gi da gɛrima n'gé wo ɲuti re diyɛ kɔgi pa gi dɔngu, ki diyɛ kiɛdɛ gi. 21Ki ban nɛn wee komiga ɲuti re yiré pa u na somé.22Israɛl lɛ laabɛ, seyame ya junɛ mii gɔla wɔ.Yamba bugulume Yesu Nazarɛtiti yalɛ, tɔgɔ kɔgiya do kaseti wo, Yamba tɛrime gi da gi i kan, i sugo sulugi yali bɛɛ.23 U jume nuu gi mali Yamba tɔgɔ mandinari wɔ, do gi ɲi tɔgɔ kee piri, yari pɛkimu tijanɛ ban laa bee wuduguyan Yamba sé kan ba gu wu.24 Yamba wɔme wu gi koru tima zimori ré, nunuditiya guruma da tɔn tima wɔ gi kɔmbu wu.25Nunuditiya Dawuda da gɔlume u tɔgɔ beya:" mi name a ɲuti sufanw a yikeré, nunuditiya u wo mii julu kan budayali do ka-ka bu mi dusu. 26Kirɛ yimebanu mii bɛnɛ wo yimeban, do a koru kɔginɛ nuna. Baa tunanɛmɛ mii wo mii tɛlimɛ tisori pa gi gindi.27Nunuditiya nu Yamba da tɛrimi wujugo time tipa bɛnɛ rɛ. N'da tɛri n'ka kiɛdɛ yɔnru. 28 N'bugulume mi rɛ woyan nɛ keme, pa n'su mi bɛnɛyine wɔ n'yikeré.29Mii baabiyobé mi pa a gɔlu yala i turuwa Dawuda tɔgɔ:" u twume ba koyi wu, u wɔme u wo i kan hali ziɛngɛ. 30Dawuda dame kelu re, Yamba seme nii u wɔ be u budu re pa u gindi pɛɛgo gi re. 31 Kirɛ yimebanu Dawuda gɔlu somuru lɛ wɔyɛ tɔgɔ. Nunutditiya u name gi be u wujugo da timi vɔme nɛ, u tunanɛmɛ ya da yɔnrume.32Yamba wɔme Yesu, i fanw dame gi kaseti. 33 Kirɛ yimebanu u takaa u va dɔndé, Yamba julu kan. Yiri name wujugo kiɛdɛ, gi mali baa Yamba nii seyari wɔ, i na kee do i lugu kee. U tisime gi i ban gi diki.34Dawuda sugo wo dime u va dɔndé do u seya:" Yamba gɔlume i ɲuti re be u gindi wurɛ julu kan." 35 Fo mi da n'jɔguwa wɔ niyɛ leré ka kee ban. 36 Kirɛ yimebanu Israɛlna fanw sulame be ya pɛki Yesu wee tijanɛ ban bɛɛ, Yamba dame u wɔ i ɲuti do i somuru.37Ba lugaa ki gɔla gi dusume ba bɛnɛ, ba gɔlu Piɛri wɔ kelubiyobé re beya:" i zɛme be i da bukaa?" 38 Piɛri gɔlume bɛra be lɔngusame ya junufu ré, ya fanw ju numu somuru Yesu re yiré wo budayali do ya junufu na yafidinɛ, do ya na wujugo kiɛdɛ. 39Nunuditiya Yamba seme nii ya budugi fanw rɛ, bee wo giyanto re ɲuti Yamba pa u kome laa bee.40Piɛri korume bɛra waju bɔngo u gɔlu bɛra yoyogo beya:" sigame ya sugo ziɛngɛ laabɛ tɔgɔ zɔmbɔ dari ban." 41Bee tɛri u gɔla ban jume numu, ki diyɛ rɛ diyɔnyan, laa musuru tɔɔ kusume ba ban.42 Ba timemi kelubiyobé gɔla wɔ, ba baabiri ban do ba dɛni ba gunu buri ba tari ja rɛ, do ba dɛni ba ziri Yamba.43Laabɛ fanw da wudugume. Kaseti bɔngo do tɔgɔ kawunɛ da deeme kelubiyobé nuré. 44 Bee da muganri, dɛnime ba da ba tisi fanw tiyan. 45Ba yekime ba tiganbiyé, do ba nuré tisi fanw ba tari gi mali ba fanw rɛ dingɔ wɔ.46Ba da vemi Yamba doré ré sufanw lɔngusɛ tiyan wɔ, ba teri buri ja wɔ, ba jiime jimo ja kan zɛrɛ porome wɔ. 47Ba Yamba kɔginɛ da yimeban laa bee ré, ɲuti kusume bɛ ba bame sufanw.
Chapter 3<<<<<<< HEAD

1Piɛri wɔ Yohana vam za wɔ Yamba dore kɔgirɛ dande ni won, Yamba zira wankati ban. 2Bɔ tinya da wo nni. Da lukaa u wɔ, wu lurum bɛru. Laabɛ da tekim’u dɛɛ fan ba tundu Yamba kɔgnɛ dore kɔgrɛ nii duku ban, budayali wu ziri sarga dore zunyirunwan kan. Ki nii rɛn yire be nii kɛndɛ. 3Wu name Piɛri wɔ Yohana zunyi Yamba kɔgnɛ dore kɔgrɛ, wu zirim sarga ba kan.=======1Pɩɛrɩ wɔ Yohana vám zá wɔ Yamba dore kɔgə rɛ dandee nii won, Yamba zəra wankatə ban. 2Bɔ tɩɲa da wo dini. Da lʋkaa ʋ wɔ, ʋ lʋrʋm bɛɛrʋ. Laabɛ da tekim ʋ dɛɛ fan ba tundu Yamba doré kɔɔge rɛ nii dʋkʋ ban, bʋdayalɩ ʋ zre sarga dore re zʋnɲɩrʋnwan kan. Kɩ nii ren yiree niikɛndɛ.3 Ʋ nam Pɩɛrɩ wɔɔ Yohana zʋɲɩɩ Yamba kɔgnɛ dore kɔɔg rɛ, ʋ zrem sarga ba kan.>>>>>>> 1cf33de652f9031d41c9020f65ff753996c7165f<<<<<<< HEAD4Piɛri wɔ Yohana teremi ba yiko wu ban, Piɛri se ya: "Sime yiri." 5Wu sime bɛ wu menden be pa ba pan wura ka duku.6 Do Piɛri se wura be ya: "Kɛsɛri wɔ saanim ton mi kan, do ke wo mi kan, kii pa pan nna. Sogunrun Yesu nazarɛti re yire wo, zin nvari!"=======4Pɩɛrɩ wɔɔ Yohana teremǝ ba yiko ʋ ban, Pɩɛrɩ se yaa: "Sǝm yɩrɩ." 5Ʋ sǝnmǝ bɛ be pa ba pan wʋra ka dʋkʋ.6 Do Pɩɛrɩ se be yaa: "Kɛsɛrɩ wɔɔ sanǝm ton mɩ kan, do wo mɩ kan kɩgǝ mɩ paa pan nna. Soŋunrun Yesu Nazarɛtǝti yire wo, zǝn nzǝrǝgǝ.">>>>>>> 1cf33de652f9031d41c9020f65ff753996c7165f<<<<<<< HEAD7Piɛri munme wu bɔw wu zulu ban wu pan wu zin. Ki ginya be tinya rɛn wu naa nam panga. 8Wu nyisinm’u zirigi, do wu vari wu zun ba kan Yamba dore kɔgrɛ. Wu da verim do nyisi wu kɔgɔn Yamba.=======7ɩɛrɩ mʋnmǝ wʋ bɔw ʋ nuuzulu ban, ʋ pan ʋ zǝn. Kɩ gɩɲaa bee tɩɲa rɛn ʋ naa nam panga.8 Ʋ ɲɩsǝm ʋ zǝrǝgǝ, do ʋ varǝ ʋ zʋn ba kan Yamba kɔgnɛ doree re. Ʋ da verǝm do ʋ ɲɩsǝn, ʋ kɔgɔn Yamba.>>>>>>> 1cf33de652f9031d41c9020f65ff753996c7165f<<<<<<< HEAD9Laabɛ fan nam be wu verim’u kɔgɔn Yamba. 10Wu bɔw we da ziri sarga Yamba dore kɔgrɛ nii kɛndɛgi ban bɛɛ, ba sulum be wuw. tɔgɔgi kee re da wura bɛ, gi dam bra kawnɛ gi diin ba zɛrɛ.=======9Laabɛ fan nam be ʋ verǝm ʋ kɔgɔn Yamba.10 Ʋ bɔw wee da zǝrǝ sarga Yamba kɔgnɛ dore kɔgǝ re nii kɛndɛgǝ ban, ba sʋlʋm be ʋ. Tɔgɔgǝ kee re da ʋ ra bɛɛ, gǝ dam bra kawʋnɛ gǝ dɩɩn ba zɛrɛ.>>>>>>> 1cf33de652f9031d41c9020f65ff753996c7165f<<<<<<< HEAD11Wu bɔw da wo Piɛri wɔ Yohana kan keeban, laabɛ fan rɛn kawnarilɛ sesi ba va ba kan solomani rɛn tepogre lere. 12Piɛri na ki keeban wu gɔlum zamagrɛ be ya: "Israɛllɛ laabɛ, bika yembanun yari kawan nni bɔw rɛ tɔgɔ kan? Bika yembanun ya yiko terinari yiri ban, nto yiri sugo guruma, wala yilɛ Yamba se wundugɛ pan nni bɔw vari?=======11Ʋ bɔw da wo Pɩɛrɩ wɔɔ Yohana kan keeban, laabɛ fan rɛn kawʋnarǝ lɛ sesǝ ba va ba kan Solomanɩ rɛn tepogǝ lere. 12Pɩɛrɩ na kɩ keban, ʋ gɔlʋm zamagǝ rɛ be yaa: "Israɛllɛ laabɛ, bǝka yembanʋn yarǝ kawan nni bɔw rɛ tɔgɔ kan? Bǝka yembanʋn yallɛ yiko ternarǝn yɩrɩ ban, ntoo yɩrɩ sugo gʋrʋma wala yɩllɛ Yamba se wʋndʋgɛ pan nni bɔw varǝ?>>>>>>> 1cf33de652f9031d41c9020f65ff753996c7165f<<<<<<< HEAD13Ibrahima wɔn Isaka wɔ Yakuba Yamba, yi turuwabɛ Yamba mii, Wurɛ kɔgɔn wu tonbii Yesu re yire. Yari mii sem’u nuu ren ya kanyan wu ban Pilati rɛ yikere, Pilati da takim mandŋan be pa wu duw wu pɔru.14 Yari kanyan nɛn kɛndɛ terina ban ya ziri Pilati be wu pan nɛn guwiru yala.=======13Ibrahima wɔn Isaka wɔɔ Yamba, ɩ tʋrʋwaabɛ Yamba mɩɩ, wʋrɛ kɔgɔn ʋ tombii Yesu re yire. Yarǝ mɩɩ semǝ ʋ nuu rǝn ya kaɲan ʋ ban Pɩlatɩ rɛ yikere, do Pɩlatɩ da takǝm mandǝŋan be ʋ pɔw dʋ ʋ bɔw ʋ pɔrʋ.14 Yarǝ kaɲanmǝ nɛn kɛndɛ terna ban ya zǝrǝ Pɩlatɩ be ʋ pan nɛn gʋyɩrʋʋ yala.>>>>>>> 1cf33de652f9031d41c9020f65ff753996c7165f<<<<<<< HEAD15Yari gume woyandǝrɛ nyuti, do Yamba wɔmʋw wu li tǝpa rɛ bɛnɛrɛn, yɩri dam gǝ kaseti tena rɛn. 16Yallɛ se wo bɔw we ban do ya nyɩʋ bɛ wu wonyandǝ rɛ nyuti Yesu re yire pan panga nni bɔw rɛ wu mʋŋarɩ rɛn yemban Yesu re yire wo. Wu bɔw rɛ mʋŋarɩ Yesu re yire wo, kɩrɛ pan wura zulu re nii suruŋon ya fan rɛn sere.=======15Yarǝ gʋm woyandǝ rɛ ɲuti, do Yamba wɔmǝ wʋ ʋ lɩ tǝpaa rɛ bɛnɛ rɛn, yɩrɩ dam gǝ kaseti tena rɛn. 16Yallɛ se wo bɔw wee ban do ba ɲɩn wʋ bɛɛ, ʋ woyandǝ rɛ ɲuti Yesu re yire pan panga nni bɔw rɛ ʋ mʋŋanrɩɩ rɛn yemban Yesu re yire wo. Ʋ bɔw rɛ mʋŋanrɩɩ rɛn yemban Yesu re kɩrɛ pan wʋra zulu re nii suruŋon ya fan rɛn se re.>>>>>>> 1cf33de652f9031d41c9020f65ff753996c7165f<<<<<<< HEAD17Bɛbɛɛ wɔnɛ, mi babiyobe, mi sulum be yari wɔ ya nyutena dam kɩ tɔgɔgǝ wo sʋlʋ rɛ yemban,18 do Yamba gɔlu kee kɔnyɔn gǝ kenluwa fan rɛn nii ban be wu Kirista pɔw zim , wʋ surum kɩ bɛɛru.=======17Bɛɛ wɔnɛɛ, mɩɩ babiyobe, mɩ sʋlʋm be yarǝ wɔ ya ɲutena dam kɩ tɔgɔgǝ wo sʋlʋ rɛ yemban, 18do yamba gɔlʋ tɔgɔ kee kɔɲɔn gǝ kelluwaa fan rɛn nii ban be wʋ Kirsta pɔw zim, ʋ surum kɩ fan rɛn nii bɛɛrʋ.>>>>>>> 1cf33de652f9031d41c9020f65ff753996c7165f<<<<<<< HEAD19Kɩrɛ yembanʋ lɔnŋsam ya zunufu re nunu Yamba ban, budayali ya zunufu tansɩn gǝ li nni, 20budayali nyuti pan yala bɛnɛ zurori, do wu keri soŋurun yala, kee mandǝŋa koru yala.=======19Kɩrɛ yemban lɔnŋsan ya zunuufuu re ya nʋnʋ Yamba ban, bʋdayalǝ ya zunuufuu tansǝn gǝ lɩ nni; 20bʋdayalǝ ɲuti pan yala bɛnɛ zurorǝ, do ʋ keri Kirsta yala, kee mandǝŋan koru yala.>>>>>>> 1cf33de652f9031d41c9020f65ff753996c7165f<<<<<<< HEAD2321Gǝ dam tǝlɛyɩ Soŋurun Yesu tǝn donde wara rɛ, fo kaaka fan wusugu ditiya, Yamba da gɔlum kɩ tɔgɔgǝ kɔnyɔn wu keluwa kɛndɩya rɛ nii ban. 22Musa se ya: "Nyuti Yamba pɔw taki mi du kenlu ya babiyobe bɛnɛ rɛn. Gɔla kee wu pa wu gɔlu sɩyan ya zunɛ kɩ wɔ. 23Da nɛn wo nɛn we tɛrɩyan wu se wu zunɛ wu kenluw kan wuti pa wu nɛnɩ wu lɩ wu laabɛ.=======21Gǝ dam tǝlɛyɩ Yesu kirsta tǝn donde waraa rɛ. Fo kaaka fan wɔsʋgʋ dɩtɩa Yamba da gɔlʋm kɩ tɔgɔgǝ kɔɲɔn ʋ kelluwa kɛndɩyaa rɛ nii ban.22 Musa se yaa: "Ɲuti yallɛ Yamba pɔw takǝ mɩɩ dʋ kellu yallɛ babiyobee bɛnɛ rɛn. Gɔla kee ʋ pɔw gɔlʋ yarǝ sean ya zʋnɛ kɩ wɔ. 23Do nɛn woo nɛn wee tɛrɩyan wʋ se wʋ zʋnɛ wʋ kelluu kan wʋti pɔw nɛnɩ wʋ lɩ ʋ laabɛ bɛnɛ rɛn.>>>>>>> 1cf33de652f9031d41c9020f65ff753996c7165f<<<<<<< HEAD24Kenluwa bee gɔlu fo Samuɛl rɛ wankati ban do bee kun wu ponde, bɛ fan ya gɔlum nni dɛɛ rɛ tɔgɔ.25 Kenluwa rɛ buudugi yari wɔ, do Yamba nii sɩarɩ biyobe. Wu dam kɩ nii sɩarɩ yalɛ tʋrʋwabɛ rɛ wu gɔlʋ Ibrahima rɛn be ya: "Tǝnŋabee ban nɛ gonzondi fan pagɩ na dɔɔ nbuudugi re. 26Yamba taki wu tombii keeban, wu kerim’u yallɛ doru gǝ se dɔɔ yala. Kɩ dɔɔgɩ da kee re, gǝ pa gǝ wusugu ya fan tɩn-tɩnya gǝ koru yallɛ tɔgɔ zɔmbɔgǝrɛ."=======24Kelluwaa bee gɔlʋ Samʋɛl lɛ wankatɩɩ ban do bee kʋn wʋ ponde, bɛ fan ya gɔlʋm nni dɛɛ rɛ tɔgɔ. 25Kelluwaa rɛ buudugǝ yarǝ wɔ, do Yamba nii searǝ biyobe. Wʋ dam kɩ nii searɩɩ yallɛ dʋrʋwan bɛ rɛ, wʋ gɔlʋm Ibrahima rɛn be yaa: "Tǝŋanbee ban nɛ gonzondǝ fan pagǝ na dɔɔ nbuudugǝ re. 26Yamba takǝ wʋ tombii keeban, ʋ kerim yallɛ gǝ se dɔɔ yala. Kɩ dɔɔgǝ da kee re, gǝ pagǝ wusugu ya fan tɩntɩɲa gǝ koru ya tɔgɔ zɔmbɔgǝ rɛ.">>>>>>> 1cf33de652f9031d41c9020f65ff753996c7165f
Chapter 4

1Pɩɛrɩ wɔɔ Yohana wo gɔa ban laabɛ kan keeban sarga kolluwaa dalǝ wɔɔ Yamba kɔgǝnɛ dore kɔɔgǝ rɛ ɲuti wɔɔ sadusɩɛn dalǝ vam ba kan. 2Bɛɛ bɛnɛ furum be kellu biyobe da gɔlʋm Yesu re wʋɛ tɔgɔ ba kerbǝden laabɛ be tǝpa pa gǝ wɔ. 3Ba mʋnmǝ keellubiyobe ba se kasʋ foo gǝ tɛwʋzʋwan, nɲi dǝmaa rɛn yemban.4 Kɩ wɔɔ gǝ dǝrǝ wɔo bee lʋgʋ kellubiyobee waazu gɔlaa, ba bongo dam mʋŋanrɩn. Mʋŋanrɩɩn tenaa fan rɛn dɛnǝga mumo dɔngʋm bʋwa mʋsʋrʋnɔn.5Kɩrɛ tɛwʋzʋwan, yahutuwa rɛ ɲutena wɔn ba kɛmbɔgɔwaa wɔɔ sarɩya karǝnsambaabɛ denǝm za Zeruzalɛm.6 Sarga kolluwaa rɛ ɲuti Anɛ ya da wo dini, Kayɩfɛ wɔɔ Alɛkɩsandrǝ wɔɔ sarga kolluwaa rɛ ɲutena babiyobe fan. 7Ba zǝrǝgǝm Pɩɛrɩ wɔɔ Yohana ba bɛnɛ rɛn ba bonzu bɛ be ya: "Gʋrʋma keegǝ wala wʋllɛ yire pan yarɩ dee nni tɔgɔgǝ?"8Kɩ banʋw wunzuŋon kɛndɛ suwoo Pɩɛrɩ wʋ se yaa: "Ɩsrzɛllɛ ɲutena wɔn kɛmbɔgɔwaa, 9yarɩ bonzuga yɩrɩ zɛngɛ lʋkaa rɛ tɔgɔ do ʋ bɔrɛ tɔgɔ, 10yarɩ fan sʋlam, Ɩsraɛllɛ laabɛ fan ya sʋlʋ be gǝ dam Yesu Kirsta nazarɛtɩti re panga rɛw, wee ya pɛkǝ dan ban, do Yamba wɔ wʋ wʋ lɩ tɛpaa rɛ bɛnɛ rɛn. Wʋrɛ panga rɛ nni bɔw rɛ zulu naarlɛ zǝrǝgǝ ya yikere nge.11Yarɩ dore mɛɛrʋnwan kaɲan luko keeban do gǝ da doree re dime tunde luko gɔngɔnɛ rɛn, gǝ dam Yesu re.12 Soŋe niɲon gɩɲa duku rɛ Yesu re ponde, nundɩtɩa yɩrǝ zɛm be ɩ soŋe yire kee kan gǝ dʋkʋ wo pan nɛn nɛ donde waraa rɛ lere wʋrɛ ponde."13Pɩɛrɩ wɔɔ Yohana bɛnkʋlʋgǝ bʋʋdʋ gune zamagǝ kawʋnɛ, nʋndɩtɩa ba da sʋlʋm be bɛ dam laa komburo bee wo karǝbǝdan nɛ. Kɩ wɔɔ gǝ dǝrǝ wɔɔ ba da faamǝdanmǝ gǝ be Pɩɛrɩ wɔɔ Yohana wɔn Yesu da za kan. 14Ba na wʋ bɔw rɛ zulu naarɩ zǝrǝgǝ ba yikere keeban, ba wo kaaka na ba tombu bǝra.15Ba korum Pɩɛrɩ wɔɔ Yohana bʋʋdʋ gune gɩɲan rɛn. Kɩrɛ ponde, ba mʋnmǝ gǝ nii ba bonzu za. 16Ba se yaa: "Bǝkɛyɩ ɩ pɛyɩ da nni bɔw rɛ? Gǝ pomusarɩɩ zeruzalɛmna fan rɛn se re be kawʋnɛ kɔɔ dam nni laabɛ kan, yɩrǝ gʋrʋyan ɩ se kɩrɛ sɔsɔ. 17Do bʋdayalǝ ngǝ kɩwarɩ bʋ sɛyɩ laabɛ bɛnɛ rɛn gǝ va yikere, ɩ lomanǝ ɩ gɔlʋ bra kaakata be ba bʋwan gɔlʋ nɛn kaaka kan nni yiree wo dʋtʋ. 18Kɩbanʋn ba kɔm Pɩɛrɩ wɔɔ Yohana ba se bʋʋdʋ gune gɩɲan rɛn dɩtɩa ba gɔlʋ bra kʋrʋwan be ba gɔlʋ wala ba karǝbǝdan laabɛ Yesu re yire wo dʋtʋ.19Do Pɩɛrɩ wɔɔ Yohana tombum be yaa: "Keegǝ terinarɩɩ Yamba yikere, ɩ son yallɛ kore laa ɩ son Yamba kore? Yarǝ sugo gɔlan gǝ. 20Yɩrǝ mɩɩ, yɩrǝ na tɔgɔ kee ɩ lʋgʋgǝ, yɩrǝ da gʋrʋ ɩ tǝn do ɩ wo gǝ gɔlʋ.21Bʋʋdʋ gune zamagǝ gɔlʋm Pɩɛrɩ wɔɔ Yohana rɛn dɩtɩa do ba dʋ bɛ ba pɔrʋ. Ba wo na mandǝŋan kaaka ba zim Pɩɛrɩ wɔɔ Yohana zamagǝ rɛ yemban, nʋndɩtɩa laabɛ da kɔgɔnmǝ Yamba kɩ yɔgɔ daarɩɩ rɛ yemban. 22Nni kawʋnɛ bɔrarɩɩ da bɔw wee re bɛ, wʋ bena da bɔ fǝnaasǝn.23Ba dʋ Pɩɛrɩ wɔɔ Yohana keeban, ba vam mʋŋanrɩn tena dalǝ kan. Sarga kolluwaa rɛ ɲutena wɔn kɛmbɔgɔwaa gɔlʋ gɔla kee bra bɛɛ, ba gɔlʋm gǝ fan. 24Bɛ mʋŋanrɩn tena lʋgʋ Pɩɛrɩ wɔɔ Yohana gɔla keeban, ba zǝrǝm Yamba bɛnɛse tɩɲa wɔn be yaa: "Ɲuti, nʋ wee nandan donde waraa wɔɔ tǝŋanbee woo sɩrɛ nʋmuu wɔn gǝ zɛrɛ tisiri fan, 25nnɛ gɔlʋ ntombii, ɩ tʋrʋwa Dawʋda nii ban wunzuŋon kɛndɛ panga rɛ be yaa: 'Bǝkaa yembanʋn buududǝ kaɲan? Bǝkaa yembanʋn ba menden mandǝŋan kee re kɔmɩɲan ɲɔɔdʋ?'26Tǝŋanbee ban nɛ pɛwaa petǝm koma yemban, ba ɲutena dɛnǝm za ɲuti woo wʋ Kirsta yemban.27Gɔngɔnɛ Herode wɔɔ Pɔnsɩ Pɩlatǝ wɔɔ Israɛllɛ laabɛ wɔɔ buudu dǝpaa dɛnǝm za nni zaagǝ rɛ ntombii kɛndɛ Yesu re yemban, 28 bʋdayalǝ mandǝŋan kee ntakǝ kɔɲɔn ngʋrʋmaa wɔn ndɩngɔɔ rɛ npangaa rɛ, wʋ da kɩ.29Do, wɔnɛ, ɲuti nlʋga ba koma kore, pan panga ntombiyobe re ba gɔlʋ ngɔlaa.30 Koru nnuu bʋdayalǝ zulu naarǝn wɔn kaseti woo kawʋnɛ da ntombii kɛndɛ Yesu re yire wo." 31Ba zɔkʋ Yamba zǝraa ban keeban, ba da dɛnǝ gɩɲaa kee re bɛɛ gǝ siinmǝ, ba sum wunzuŋon kɛndɛ wɔ ba gɔlʋ Yamba gɔlaa bɛnkʋlʋ wɔ.32Mʋŋanrɩɩn tenaa zamagǝ fan dam tɩɲa pɩɩma wɔn lɔŋǝsɛ wɔ. Nɛn kaaka da gɔlʋyan be ʋ nuu ren tisi damǝ wʋ tɩɲaa yan nɛ, do ba tisiri fan dɛnǝga yan nɛ. 33Kellubiyobe da deem kaseti ɲuti Yesu re tɔgɔ rɛ gʋrʋma kɔɔ wɔ. Zulu kɔɔ rɛ da wo ba fan ban.34Kɔmɩɲanti kaaka da ton ba bɛnɛ rɛn, nʋndɩtɩa wunsǝrǝ woo mɛdǝ da wo bee kan bɛɛ, ba yekǝm gǝ ba kʋn kɛsɛrɩɩ wɔ. 35Ba se gǝ kellubiyobee nuu ren, bʋdayalǝ gǝ tarǝ laabɛ fan rɛn gǝ malǝ nɛn fan pɩɩn kee wo.36Levite tɩɲaa wee lɩ Siprɛ do wʋ Yusufu. Kellubiyobe ya da konmǝ wʋ be Barnabas, kɩrɛ bee be temǝsǝŋat bii. 37Wan tɩŋa da wo wʋ kan wʋ yekǝm gǝ wʋ kʋn kɛsɛrɩɩ wɔ wʋ kʋn tundu kellubiyobe re
Chapter 5

1Dó bɔ́ dállɛ́ dá wó díní, wʋ́ yíréé Ananɩyasɩ. Ʋ́ wɔ́ɔ́ ʋ́ kɔ̃́ Safɩra dá yékmǝ́ tǝ̃́ŋábíyé dállǝ́. 2Ʋ́ kórúm ká gǝ́ yétǝ́ bán, dó gǝ́ mɩ́ɩ́ bé ʋ́ kɔ̃́ sʋ́lʋ́m gǝ́, kɩ́rɛ́ póndé ʋ́ vá gǝ́ tǝ̃́ŋárɩ̃́ɩ̃́ túndú kéllúbíyóbé yíkéré.3Pɩ́ɛrɩ́ gɔ́lʋ́m wʋ́rá bé yàá: "Ananɩyasɩ, bǝ́ká yémbánʋ̃́ sṹtã́ã́ná síwúsǝ́ nʋ́ ńtʋ́rʋ́ kɩ́má wũ̀zùŋṍ kɛ́ndɛ́ rɛ́, ńkórú dálǝ́ kɩ́ tǝ̃́ŋábíyé ré yétǝ́ bán ńkɔ́mbʋ́? 4Ńdá wógán gǝ́ yékǝ́ gǝ́ dá dā tǝ̃́ ńná láá? Gǝ́ yékéé póndé, gǝ́ yétǝ́ dá wó dá ńdɩ́ngɔ́ rɛ́ láá? Ńgǝ́ lɔ̃́ŋsɛ́ zɔ́mbɔ́ zʋ̃́m ńzɛ́rɛ́ yálǝ́? Láábɛ́ rɛ́ dágǝ́ ńtʋ́rʋ́ kɩ́máá bɛ̌ dɛ́, Yamba rɛ́w ntʋ́rʋ́ gǝ́." 5Ananɩyasɩ lʋ́gʋ́ kɩ́ gɔ́láá kéébán, ʋ́ zàrmǝ́, ʋ́ tɩ́wʋ́mǝ́. Kɩ́ tɔ́gɔ́gǝ́ rɛ́ lʋ́gʋ́rʋ́wáá fã́ã́ wʋ̃́dʋ́gʋ́m kɔ́kɔ́ɔ́. 6Bábíyóbé zǝ́nmǝ́ bá sé fɔ̃́rʋ̃́gʋ́ ʋ́ bán bá vá kóyí.7Lɛ́ɛ́rɛ́ tɔ́ɔ́ rɛ́ dʋ́ rɛ́ póndé, Ananɩyasɩ rɛ́ kɔ̃́ kʋ̃́m. Wʋ́ dá wó sʋ́lʋ́ tɔ́gɔ́ kéé ré dá. 8Pɩɛrɩ bónzúm wʋ́ bé yàá: "Gɔ́lʋ́gǝ́, ńgǝ́ yétǝ́ wów yá yékǝ́ tǝ̃ŋábíyé láá?. Kɔ̃́w tómbúm bé yàá: "ńyéw, bɛ́ɛ́rʋ́w."9Kɩ́bánʋ̃́w Pɩɛrɩ gɔ́lʋ́ wʋ́rá bé yàá: "Yálǝ́w yárǝ́ málǝ́ gǝ́ bán yá kórú Ɲuti ré wṹzùŋṍṍ rẽ́ kɔ́rɔ́ bɛ̌? Nángǝ́ béé ré kóyí nbáráá tɩ́wʋ́gǝ́ bɛ̌, nán bá pírí záá níí bán, pá bá vá nɩ́ɲã́ã́ wɔ̃́." 10Kɩ́ɲã́ béé tɩ́ɲã́ rɛ̃́, wʋ́ kɔ̃́w zàrm Pɩ́ɛrlɛ́ léré, ʋ́ tɩ́wʋ́mǝ́, bábíyóbé zʋ̃́wɛ̃́ mɩ́ɩ́m ʋ́ tɩ́wá. Bā vám ʋ́ tɩ́wʋ́gǝ́ kóyí ʋ́ báráá kúlé. 11Yamba dóréé ré láábɛ́ wɔ́ɔ́ béé lʋ́gʋ́ kɩ́ tɔ́gɔ́gǝ́ fã́ã́ wʋ̃́dʋ́gúm kɔ́kɔ́ɔ́.12Kéllúbíyóbé dám mã́dǝ́ŋá wɔ̃́ɔ̃́ káwʋ́nɛ́ bóngó láábɛ́ bɛ́nɛ́ rɛ̃́. Bā fã́ã́ dá dɛ́nǝ́m Solamanɩ rɛ̃́ tépógǝ́ léré tɛ́lmɛ́ tɩ́ɲá. 13Láábɛ́ bé tǝ̃́ bɛ̌ mɩ́ɩ́ wó bǎ bɛ́nɛ́ dá kʋ́rʋ́wán bá vá dɛ́nǝ́ bá kán, kɩ́wɔ́ɔ́ gǝ́dǝ́rǝ́ wɔ́ɔ́ láábɛ́ fã́ã́ kɔ́gɔ́mǝ́ bɛ̌ kɔ́kɔ́ɔ́.14Dó bá kɩ́wɔ́ɔ́ gǝ́dǝ́rǝ́ wɔ́ɔ́, zámágǝ́ dá mʋ̃́mǝ́ Ɲuti bán, bʋ́wábɛ̌ wɔ́ɔ́ kã́ã́bɛ́ gǝ́ kúsú mʋ̃́ŋʋ́rʋ̃́wã́ã́ bán. 15Láábɛ̌ dá vénmǝ́ bā vémáá téná wɔ̃́ gádgadǝ́ wɔ́ɔ́ kɛ́rɔ́dǝ́ bán bá túndú bɛ́ kémdǝ́ ré níṍṍ kán, bʋ́dáyálǝ́ Pɩɛrlɛ́ pɔ́rʋ́gá, ʋ́ zílǝ́mé pʋ̃́ndʋ́ bá dállǝ́. 16Zámá yá dá lɩ́ɩ́mǝ́ Zeruzalɛm né kúléé zésǝ́rlé bá kʋ̃́m bá vémáá téná wɔ̃́ɔ̃́ zíná téná wɔ̃́, bā fã́ã́ dá níím zùlú.17Dó, sárgákóllúwáá rɛ́ Ɲuti wóó ʋ́ láábɛ́ zǝ́nmǝ́, dá Sedusɛ̃wã́ã́ bɛ́ wɔ́. Kéllúbíyóbéé sɩ̃́kĩ́ĩ́rĩ́ zʋ́wã́ã́ bǝ́rá, 18bá mʋ̃́mǝ́ kéllúbíyóbé bá sé kásʋ́ dóré kɔ́ɔ́ rɛ́.19Do ńɲíí wṍ Ɲuti ré Málɛ́ɛ́kǝ́ dállɛ̀ kɔ́rʋ́ kásʋ́ dóréé ré níṍṍ gǝ́ kórú kéllúbíyóbé gǝ́ sé brá bé yàá: 20"Várán yá vá zǝ́rǝ́gǝ́ Yamba kɔ́gnɛ́ dóré kɔ́ɔ́gǝ́ rɛ́, yá gɔ́lʋ́ ńní wóyán dʋ́rʋ́gǝ́ rɛ́ gɔ́láá fã́ã́ láábɛ́ rɛ́." 21Kɩ́ gɔ́láá rɛ́ lʋ́gɛ́ɛ́ póndé bā kan, bā vám zʋ̃̀ Yamba kɔ́gnɛ́ dóré kɔ́ɔ́gǝ́ rɛ́ zɔ̃̀zɔ̃̀ɔ̃̀ nìì fɔ́rá bá sǝ̃́gdán láábɛ́ kárgʋ̃́. sárgá kóllúwáá rɛ́ Ɲuti wóó ʋ́ láábɛ̌ dɛ́nǝ́m bʋ́ʋ́dʋ́ gúné zámágǝ́ wɔ́ɔ́ Israɛllɛ́ búúdúgǝ́ ré kɛ̀mbɔ́gɔ́wáá fã́ã́ gɩ́ɲá rɛ̃́. Bá sé sǝ́nǝ́rʋ̃́wã́ dálǝ́ bá và kásʋ́ dóré ré bé bá kʋ̃́wã́nǝ́ kéllúbíyóbé wó.22Sǝ́nǝ́rʋ̃́wã́ã́ rɛ̃́ dɔ́ngɛ́ kásʋ́ dóréé ré, bá wó kéllúbíyóbé mɩ́ɩ́ díní. Bá nʋ́nʋ́m bá vá kɩ́ kɩ́wárɩ́ɩ́ gɔ́lʋ́. 23Bá sé yàá: "Ɩ mɩ̀ɩ̀m kásʋ́ dóréé ré níí rẽ́ kàràrɩ́ɩ́ gǝ́ gɩ́ɲã́ã́ rɛ̃́, níí sǝ́nǝ́rʋ̃́wã́ã́ dá wó níí bán bá zǝ́rǝ́gǝ́, dó ɩ́ kɔ́rʋ́ níí kéébán, ɩ́ wó nɛ̀ŋ kááká mɩ̀ɩ́ gǝ́ zɛ́rɛ́."24Yamba kɔ́gnɛ́ dóré kɔ́ɔ́gǝ́ rɛ́ ɲuti wóó sárgákóllúwáá rɛ́ ɲúténá lʋ́gʋ́ kɩ́ gɔ́láá kéébán, bā tɛ́lmɛ́ ɲásǝ̃́m gǝ́ tɔ́gɔ́ kán, bá bónzúm zá bé ńgǝ́ rɛ́ zɛ́nzrɛ́ pà gǝ́ dá yálǝ́? 25Nɛ́ŋ dállɛ́ kʋ̃́ gɔ́lʋ́ brá bé yàá: "Nángǝ́, bɔ́wábɛ́ béè yá sé kásʋ́ bɛ̌, bá wó Yamba kɔ́gnɛ́ dóré kɔ́ɔ́gǝ́ rɛ́ bā kérbdén láábɛ́."26Kɩ́bán Yamba kɔ̀gnɛ́ dóré kɔ́ɔ́gǝ́ rɛ́ ɲuti wóó sǝ́nǝ́rʋ̃́wã́ã́ vám bá kʋ̃́ kéllúbíyóbé wó kɛ́ndɛ́, nʋ̃́dɩ́tɩ́á bā wʋ̃́dʋ́gʋ́m bé láábɛ́ bʋ́ kʋ̃́ bɛ́ súgó váglǝ́ lúsǝ́rǝ́ wó. 27Bā kʋ̃́m kéllúbíyóbé wó bá kʋ̃́ zǝ́rǝ́gǝ́ bʋ́ʋ́dʋ́ gúné zámágǝ́ rɛ́ yíkéré. Sárgákóllúwáá rɛ́ ɲuti sé brá bé yàá: 28"Ɩ wó gɔ́lʋ́ yálá ɩ́ dá gǝ́ kʋ́rʋ́wán bé yárǝ́ bʋ́wán láábɛ́ kárbdán wʋ́ bɔ́w rɛ́ yíré wó dʋ́tʋ́ làà."29Pɩɛrɩ wɔ́ɔ́ kéllúbíyóbé béé ré tǝ̃́n bɛ̌ tómbúm bé yàá: "Gǝ́ dám tʋ́lɛ́yɩ́ ɩ́ són Yamba kóré gǝ́ dá gǝ́ bɔ́ láábɛ́ yángǝ́. 30Ɩ tʋ́rʋ́wáábɛ́ Yamba wɔ́m Yesu, ʋ́ wèé yá dá gʋ́ pɛ̀kɛ̀ dã́ã́ bàn. 31Yamba tákǝ́m ʋ́ gǝ́ túndú ʋ́ nùù zùlú kán ʋ́ dá ʋ́wɔ́ pɛ́ɛ́ dó sóŋúrṹ, bʋ́dáyálǝ́ Israɛl lɔ́ŋsʋ́ bá ná zùnúúfú yààfǝ́nɛ́. 32Yɩ́rǝ́ mɩ́ɩ́ dám kɩ́ tɔ́gɔ́dǝ́ rɛ́ kàsétǝ́ téná rɛ̃́, yɩ́rǝ́ wɔ́ɔ́ wũ̀zùŋõ̀ kɛ́ndɛ́ yá, Yamba pán kèé gǝ́ kóré sóŋúrṹwã́ã́ rɛ̃́."33Bā lʋ́gʋ́ kɩ́ gɔ́láá kéébán, bá bɛ́nɛ́ fúrúm kɔ́kɔ́ɔ́ fó bá dá pɩ̃́ɩ̃́ kéllúbíyóbé bá gʋ́. 34Dó Farisiɛ̃́ tɩ́ɲã́ dá wó nní, ʋ́ yíré Gamaliɛl. Sárɩ́yá karǝ̃́sámbá dálǝ́w, láábɛ́ fã́ã́ dá kɔ́gɔ́m ʋ́. Ʋ̀ zǝ̃́mǝ́ ʋ́ zǝ́rǝ́gǝ́ zámágǝ́ rɛ́ bɛ́nɛ́ rɛ̃́ ʋ́ sé bé bā kórám bɛ́ bɔ́wábɛ́ díní dɔ́m.35Kɩ́rɛ́ póndé ʋ́ sé bǝ́rá bé yàá: "Israɛllɛ́ láábɛ́, sǝ́nám yá súgó yá tɔ́gɔ́ dáárɩ́ɩ́ rɛ́ ńní bɔ́wáábɛ́ rɛ́. 36Yá wó lʋ́gʋ́ fɔ́rá bé Tudas zǝ̃́mǝ́ ʋ́ dá ʋ́ súgó wó nɛ̀ŋ kɔ́ɔ́. Bɔ́wáá wónnáásǝ̃́ rɛ̃́ dʋ́ rɛ́ dʋ́lʋ́w. Dó bá gʋ́m ʋ́, láábɛ́ béé ré dá dʋ́lʋ́w bɛ́ɛ́ fã́ã́ sɛ́yɩ́mǝ́, kɩ́ kã́ɲɩ́nɛ́ɛ́ zɔ́kʋ́mǝ́. 37Kɩ́rɛ́ póndé, Galile Zuda zǝ̃́mǝ́ yíré wã́rɛ̃́ɛ̃́ bán. Ʋ́ kónmǝ́ láá bòngó ʋ́ sé ʋ́ póndé bá nɛ́nǝ́m wʋ́yáá, ʋ́ póndéé láábɛ́ fã́ã́ sɛ́yɩ́mǝ́.38Wɔ̃́nɛ́, mɩ́ gɔ́lʋ́m yálá bé nní bɔ́wáábɛ́ɛ́ tɔ́gɔ́dǝ́ bʋ́ yárǝ́ vɛ́nzǝ́ dʋ́tʋ́, dʋ́wán bɛ́ bá várǝ́, Táábé nní tɔ́gɔ́gǝ́ wálá nní tòm lɩ́ nɛ́ŋ nɛ́, págǝ́ nɛ́nǝ́. 39Dó gǝ́ lɩ́gá Yamba rɛ́, yárǝ́ gʋ́rʋ́yán yá nɛ́nǝ́ gǝ́. Sǝ́nám yá súgó, dó bʋ́ kʋ̃́ dá bé Yamba yá kɛ̃́rɩ̃́!"40Bʋ́ʋ́dʋ́ gúné zámágǝ́ tɛ́rǝ́m Gámáliɛllɛ́ gɔ́láá bán. Bá kónmǝ́ kéllúbíyóbé bá gɔ́lʋ́ bé bā pá bá máwʋ̃́ bɛ́ búrsǝ́ wó. Bá dán gǝ́ kʋ́rʋ́wán bā bán bɔ́wán Yesu ré yíré gɔ́lʋ́ dʋ́tʋ́. Kɩ́rɛ́ póndé bā dʋ́m bɛ́ bā pɔ́rʋ́. 41Kéllúbíyóbé lɩ́m bʋ́ʋ́dʋ́ gúné gɩ́ɲã̀ rɛ̃́ bá pɔ́rʋ́. Bá bɛ́nɛ́ dám yɩ́mbán, nʋ̃́dɩ̀tɩ̀á bá dá kíí Yesu ré yíré yémbán, bá sǝ́nmǝ́ kɩ́ bé kɔ́gnɛ́ɛ́. 42Dɛ́ɛ́ fã́ã́, bá wógá Yamba kɔ́gnɛ́ dóré kɔ́ɔ́gǝ́ rɛ́, dó láábɛ́ mɛ́dǝ́ rɛ́, bá wò láábɛ́ kárgʋ̃́ wɔ̃́ɔ̃́ Krista Yesu ré kɩ́wárɩ́ yɩ́ndǝ́ rɛ́ gɔ́lá dʋ́.
Chapter 6

1Kɩrɛ dɛwʋɲan mʋŋanrɩɩn tena da dǝkǝm. helenisitɛwaa da gɔlʋm gɔla biyo hɛburuwaa rɛ yemban, nʋndɩtɩa ba kaanbɛ bee baraa tiwʋ bɛɛ da seeyan zimo tarɛɛ rɛ dɛɛ fan.2Kellubiyobe fiɲoniigee dɛnǝm mʋŋanrɩɩn tena fan ba gɔlʋ bra be ya: "ɩ wo zɛm ɩ dʋ Yamba gɔlaa rɛ gɔla ɩ da zimo tɔgɔɔ yiko kolluwa rɛ. 3Kɩrɛ yemban babiyobe yarɩ gɔram bʋwaa laa nimpin ya bɛnɛ rɛn, bee yire kɛndɛɛ gɔlʋ laabɛ fan kan, do ba suworii wunzuŋon kɛndɛ do sogumarɩnti yqn wɔn yɩrǝ pɛyɩ se bɛ nni tom ne.4 Yɩrǝ mɩɩ pɛyɩ̣ tǝn Yamba zǝra Yamba gɔlaa rɛ gɔla ban."5Kɩ gɔlaa dam yɩmban zamagǝ fan rɛn. Laabɛ bee ba gɔrʋ bɛɛ: Etɩɛnɩ, da wʋ rɛ suworii mʋŋanrɩn wɔn wunzuŋon kɛndɛ wɔ, filipe, Prokɔrɛ, Nikanɔrɩ, Tɩmɔn, Parmɛnasɩ do Antɩɔsɩti Nikolazi, wʋ da zʋnm Yahutu yan nɛ.6 Ba bʋgʋlʋm bɛ kellubiyobe. Kellubiyobe zǝrǝm Yamba, kɩrɛ ponde ba pɛlǝ ba nuusǝ ba ban.7Yamba gɔlaa da vemmǝ yikere sɛyɩ, mʋŋanrɩɩn tena da dǝkǝm kɔkɔɔ zeruzalɛm. Sarga kolluwaa rɛ bongo ya tɛrǝm ba da mʋŋanrɩn.8Etɩɛnɩ rɛn suworii zulu woo gʋrʋma wɔn. Wʋ da deem kawʋnɛ kɔgyaa wɔɔ kasetǝrǝ laabɛ bɛnɛ rɛn. 9Laa dalǝ zǝnmǝ ba tɔnrʋn Etɩɛnɩ. Ba dallǝ lɩ Yamba kɔgnɛ doree re dɛnǝga dallɛ, ba da kmmǝ bɛ be laa bee wo ba sugo re, ba dallǝ da dam sɩrɛnɛ tena do Alɛkɩsandrǝna rɛn, dallǝ lɩ Silisi do Azi re zamnadǝ rɛ.10Do ba wo gʋrʋ ba gune Etɩɛnɩ rɛn gɔlaa, nʋndɩtɩa wʋ da gɔlɩm sogumarɩnti yan wɔn wunzuŋon kɛndɛ panga rɛ.11 Ba siwusǝm laa dallǝ ba gɔlʋ be yaa: "Wʋ gɔlʋm wʋ nɛnɩ Mʋsa wɔɔ Yamba yirǝ sugo lʋgʋm kǝɩ wʋ nii ban."12Ba siwusǝm wɔɔ kɛmbɔgɔwaa wɔɔ sariya karǝnsambaabɛ Etɩɛnɩ rɛn yemban. Bɛ vam zarǝ Etɩɛnɩ ban ba vɛnzǝ wʋ ba vɔɔ bʋʋdʋ gʋne zamagǝ rɛ yikere. 13Ba kʋnm kasetǝtena kɩma tʋlluwa dallǝ wɔ, bɛ se yaa: "Nni bɔw duyan gɔla zɔmbɔ nii nni gɩɲaan kɛndɛgǝ wɔɔ sariyaa rɛ yemban. 14Nʋnditɩa ɩ lʋgʋm wʋ nii be Yesu nazarɛrɛtɩti pɔw lɔ nni gɩɲaan, be Mʋsa pan lʋrʋ nmɩɩgǝ kee yɩla bɛɛ, wʋ pɔw wusugugǝ." 15Bʋʋdʋ gune zamagǝ kee da wo nni ba gɩndǝ bɛ, bɛ fan sem ba se Etɩɛnɩ ban, wʋ yikobɛnɛ damǝ ba sere ntoo malɛkǝ rɛ yikobɛnɛ.
Chapter 7

1Saragakoluwa rɛ ɲuti seya:" ki tɔgɔgi dame gɔnɛ la? 2Etiɛni tɔmbume beya:" mii baabiyo do a baa ya bɛ seyame ya junɛ, nɔmɛ kiɛdɛti Yamba bugulume i baa Ibrahima rɛ , be u da wo Mesopotami sani u pa u va gindi Karan. Yamba gɔlume wura beya: 3"Li n'baa doré do n'jamana rɛ, mi pa a bugulu n'na jamana kee va dini."4Ki ban Ibrahima lime Kalde jamana rɛ u va gindi Karan. Ki ban, u baa rɛ tima pɔndé, Yamba mumi u nii gi va u wɔ n'ni jamana rɛ, ya wo zii wani bɛɛ.5 Yamba wo tiganbiyé pame wura ki jamana rɛ, hali niyɛ pɛlɛ giyan dingame. Do Yamba seme nii wura be u pa u pame u budugi re n'ni jamana, do biyi da tɔn u kan.6Yamba gɔlume Ibrahima rɛ be u budugi pa gi gindi jamana duku rɛ, bɛ laabɛ pa ba da bɔw bɔtuwa ba zime bɛ bena finansi rɛ zɛrɛ. 7 Do budu kee pa gi da bɔw bɔtuwa bɛɛ, Yamba sé pa g budame bɛ. Kirɛ pɔndé pa ba li dini ba ku mi kɔgɔme n'gé. 8Kirɛ pɔndé Yamba seme nii Ibrahima rɛ kiɛnkiɛnrɛn nɛ tɔgɔ kan, kirɛ yimebanu Ibrahima lura Isaka, u semu kiɛnkiɛnrɛn u daa nutɔlu rɛ diyɔnyan; Isaka lurume Yakuba, do Yakuba luru i turuwa bɛ budu fiyonii.9I turuwa bɛ mumemi Yusufu zɔma, ba yekiwu Misira veluwa rɛ. 10 Do Yamba timi u kan gi koru wu zimori fanw rɛ. Yamba pamu sogumari gi da u tɔgɔ yimeban gi da u wɔ Misira pɛɛ Faraɔn rɛ, Faraɔn tundume Yusufu Misira jamana do u mɛgi rɛ yiné.11Do yasima kɔɔ jume Midira do Kanan jamana rɛ, gi dame zimori kɔɔ, i turuwa bɛ wo jimo na. 12Yakuba sulaa be jimo wori Misira, u kerime i turuwa bɛ dini doru. 13Ba verima nii re yana Yusufu bugulume u sugo u baabiyo ré, ki banu Faraɔn sulu Yusufu ré budu.14Yusufu kerime u baabiyobé be ba varame gɔlu u baa rɛ be u wɔ u mɛgi fanw kuwame Misira, ba laa fiyo togome do nɔme bɛ. 15 Yakuba vame Misira. u wɔ i turuwa bɛ tiwume dini. 16Ba vame u tiwugi wɔ sisɛm, Ibrahima da yɔwu vɔme kee Amɔr rɛ biyibɔw kan bɛɛ, ba koyi wu dini.17Yamba da sé nii kee Ibrahima rɛ kɔgusa. Israɛl lɛ biyobé dikime Misira zɛrɛ. 18Fo pɛɛ doru doru tundu Misira yiné wee wo Yusufu sulu.19 Wu pɛɛ doru dame i turuwa bɛ zambu, u zime bɛ, u kuru ba biyokɔnriyan salɛ budayali do ba tiwu.20Ki ban Musa lurume. U da wo kiɛdɛ Yamba sé ban. U yɔnkume yirɛ u baa mɛɛnu karigi tɔɔ.21 Ba kɔme wu numu nii ban, Faraɔn biyikɔn takime wu u gɛrisi u da u wɔ u sugo biyi.22Musa karibidame Misira na sogumari wɔ. Panga wo u gɔla do u tɔgɔ dari rɛ. 23Musa naa bena finansi u lɔngusume be u wome u baabiyobé kan Israɛl. 24 Musa name be ba mewume u baabiyi du, u kusume u baabiyi ban, u gume Misira tiwu.25 Musa medemi be u baabiyi pa u sulu be wu rɛ yimebanu Yamba kusu bɛ do u wo sulu.26Gi tɛwujuanw u miime u baabiyo kiɛri ja, u korume bɛ saa, u gɔlu beya:" yari dame baabiyo ré, bukayi ya kiɛri?" 27Do wee jari u du ban bɛɛ lasime Musa, u bɔnju xu beya:" wulɛ da n'wɔ i ɲuti do i bɔdu dɛɛru? 28N'piime miya n'gu n'to n'gu Masirati dɛmɛ yali bɛɛ la?29Ki gɔla rɛ yimeban Musa sesime u va Madiyan nɛ jamana rɛ, u name biyobuwa nii dini. 30Bena finansi rɛ pɔndé Mɛlɛkɛ bugulume gi sugo Musa rɛ Sinayi rɛ tunturugi rɛ kulé, tijana wo lewu re bɛnɛ rɛ.31Musa name ki lewu, gi damu kawunɛ, do u kɔgusaa u sime gi,u lugume ɲuyi re gɔla beya: 32 "Mi dami n'turuwa bɛ Yamba rɛ, Ibrahima, Isaka do Yakuaba Yamba rɛ. Musa siɲime u wo guru u sime gi.33Ɲuti gɔlume wura beya:" koru n'lala n'niyɛ rɛ, nunuditiya n'zirigi tiganbiyé kee ban, giyan kiɛdɛ gi. 34 A name a laabɛ bee wo Misira bɛɛ rɛ jimori, u lugu ba gungunɛ, mi kume ba somé, kunɛ a keri nu n'va Misira.35Ba kayame Musa wee ban ba gɔlume wura beya:" wulɛ tundu nu u dɔɔ i ɲuti wala i bɔdudɛɛru rɛ?'' Yamba keri wu u da ba ɲuti do ba somuru Mɛlɛkɛ nuré kee bugulu gi sugo wura tijanɛ rɛ. 36 Musa korume bɛ dini, tɔgɔ kawunɛ do kaseti wɔ, Misira jamana rɛ zɛrɛ, do sirɛ numu re, do pɔrɔ kɔmborogi rɛ bena finansi rɛ zɛrɛ. 37Musa gɔlume Israɛlna budugi re beya:" Yamba pa gi koru kelu ya baabiyobé bɛnɛ rɛ, n'to mi wu.38Musa da wo jamagi rɛ bɛnɛ rɛ, pɔrɔ kɔmborogi rɛ zɛrɛ, u wɔ mɛlɛkɛ kee gɔlu u kan Sinayi rɛ tunturungi rɛ yiné. U niime gɔla kiɛdɛ u peme i turuwa bɛ rɛ. 39Do i turuwa bɛ wo tɛri, ba bɛnɛsé gɔndɔmi gi va Misira. 40Ki ban ba gɔlume Aron rɛ be u wɔsugu kɔginɛ ka kee pa gi mume ba nii, be Musa wee koru yiri Msira bɛɛ i yan bukaa da wu.41Kirɛ diyɔnyan ba wɔsugume nɔnbiyé mɔrumɛ, ba koru gi sarafa, ba da bɛnɛyine ba nu tome nɛ yimeban. 42Ki ban Yamba pami gi pome bɛra gi du bɛ dɔndé karibiyo kɔginɛ ban n'to gi wanri keluwa kan yali bɛɛ: Israɛlna ta gume bɛgɛne ya koru mi rɛ saraga bena finansi rɛ zɛrɛ pɔrɔ kɔmborogi rɛ la?43Do vɔwagi kee yiré Milikɔmu, do kee yiré Erefan, yari da takime gi ya va fo Babilɔni rɛ pɔbdé. Kirɛ yimebanu mi pa a du ba mume yari ba va ya wɔ fo Babilɔni rɛ pɔndé.44Do Yamba sɛwɛ rɛ wanranri da wo walaga kee ban, ba seeme gi kesi rɛ zɛrɛ ba tundu yutudoré zɛrɛ i turuwa bɛ kan pɔrɔ kɔmborogi rɛ. Kee bugulu be Yamba wo ba kan . Musa zirigime ki yutudoré ré n'to Yamba sugo gɔlu wura yali bɛɛ.45 Yilɛ turuwa bɛ takime gi ba kuwɔn jamana rɛ ba diwu budugi Yamba pa ga wɔ. Josué da ba nii muguru, yutudoré timi n'ni fo gi ku dɔngu Dawuda wee ban. 46 Yamba juluri timi Dawuda kan, u pumi Yamba kan be u na Yamba rɛ doré, wee da Yakuba Yamba rɛ.47Do u biyi Solomani mame doré.48 Do gi fanw rɛ zɛrɛ Yamba kee wo dɔndé gindiyan nɛn nɛ doré manri rɛ. N'to keluwa gɔlu yali bɛɛ. 49 Dɔndé wara dame mii pɛɛgo re, do tiganbiyé dame mii niyɛ pɛlɛ giyan. 50 Yala mii nu da wɔsugu gi fanw la? ɲuti sé bɛru.51Jukuliyana bee yan Yamba, yari kɔriyan ya junɛ ya lugu Yambankan dɛ. Hali ziɛgɛ yari keyemi wujugo kiɛdɛ ban, yalɛ turuwabɛ wo yali bɛɛ ya-yanwo bɛru. 52Kelu wee re pɔru do ya baa ya bɛ wo u zime? bee gɔku nɛn tiriga rɛ gɔla ba gume bɛ. Ya-ya gume nɛn tiriga go bome. 53Yamba kerime mɛlɛkɛ gi gɔlunyala sariya tɔgɔ do yari wo gi kɔgɔme.54Etiɛni rɛ gɔla kiɛrime bɔdudɛɛruwa fo ba sé sɔnru. 55Do Etiɛni su wujugo kiɛdɛ wɔ kee ban, u takime u yu dɔndé u sime Yamba nɔmɛ kiɛdɛ, u name Yesu zirigi Yamba julu kan. 56 Etiɛni seya:" sigame a name dɔndénwaranrɛ nii kɔra, a name nɛn nɛ biyibɔ zirigi Yamba julu kan."57Ki ban ba fanw seme sɔma, ba gunu banzari u ban. 58 Ba viɛzimu ba li u wɔ durumpɔndé ba vagili lusuri wo. Kasetiri tenan seme ba yutume baabiyi du rɛ leré, unyiré Saul.59Ba vagilime Etiɛni lusi wɔ. U zirime Yamba beya:" ɲuti some mii wujugo." 60Kirɛ pɔndé u bunume u nanri beya:" ɲuti bu ba junufu taki ba yiné." ki gɔla rɛ pɔndé u tiwume.
Chapter 8

1Sɔlɩ mɩɩ tɛrǝm Etɩɛnɩ rɛn gʋwɛ ban. Kɩ dɛɛ sugo wɔɲan zimorin kɔɔ rɛ zǝn zeruzalɛm nɛ fosuruwaa rɛ yemban. Mʋŋanrɩɩn tena fan sɛyɩm ba va Zude woo Samari re zamnadǝ rɛ gɩɲaan fan rɛn fo kellubiyobe mumo. 2Yamba se wʋndʋgʋrʋwaa dallǝ koyim Etɩɛnɩ rɛn tɩwʋgǝ, ba za wʋ tɩwʋgǝ kɔkɔɔ. 3Sɔlɩ mɩɩ da deemǝ wʋ gʋrʋma fan bʋdayalǝ wʋ zim fosuruwaa. Wʋ zʋnm ba mɛdǝ rɛ fan wʋ vɛnzǝ fosuruwaa bʋwaabɛ wɔɔ kaanbɛ wʋ see kasʋ.4Laabɛ bee re sɛyɩ bɛɛ vam gɩɲaan faan ba va waazu da. 5Filipe dɔngʋm Samari zaa dallɛ wʋ da Kirsta wazu.6Zamagǝ na Filipe re kawʋnɛ daarɩɩ ba lʋgʋ gǝ keeban, ba fan sem ba zʋnɛ wʋ kan bɛnɛse tɩɲaan wɔn. 7Zinadǝ da nerǝnm gǝ lɩɩ zina tena bongo ban. Laabɛ bee re tɔngʋrɔ nii ren tɩwarɩɩ bɛɛ wɔɔ nɛɛ tɩntɩɲagǝ tena bongo ya nam zulu. 8Bɛnyɩn kɔɔ rɛ da kɩ zaagǝ rɛ.9Bɔ tɩɲan da wo kɩ zagrɛ fo bomarɩ lɛ zɛrɛ ʋ yɩre Simɔn.ʋ da dem kɔnkanrɩ sʋlʋmɛn gǝ dee Samarɩ na kawʋnɛ, ʋ dee ʋ sugo wo nɛn kɔ. 10Laabɛ fan, laa kɔnɲɩrʋwa wɔ laa kɔgǝya fan da sǝmǝ ba zʋnɛ ʋ kan kɔkɔ ba gɔlʋ be ya:"ngra bɔ dam Yamba gʋrʋma kɔɔ rɛ dɛ." 11 Ba da sǝmǝ ba zʋnɛ ʋ kan, nʋndɩtɩa ʋ dam bɛ kawʋnɛ fo bomarǝ lɛ zɛrɛ ʋ kɔnkarǝ sʋlʋmɛ wɔn.12 Filipe gɔlʋmǝ Yamba pɛrɩ wɔ sogʋrʋ Yesu re kɩwarɩ ɲɩndǝ. Bɛ laabɛ mʋn gǝ ban keeban ba zʋm numu, bʋwabɛ wɔɔ kaanbɛ. 13 Simɔn sugo damǝ mʋganrɩ wʋ tǝnmǝ Filipe re ponde. wʋ na kɩ kaseti kɔgɩya wɔ kawʋnɛ dee keeban gǝ dam wʋ kawʋnɛ.14Zeruzalɛm nɛ kellubiyobe lʋgʋ keeban be Samarina tɛrǝm Yamba gɔlaa ban, ba kerim Pɩɛrɩ wɔɔ Yohana ba kan.15 Pɩɛrɩ wɔɔ Yohana dɔngʋ Samari keeban, ba zǝrǝm Yamba fosuruwaa rɛ, bʋdayalǝ ba na wunzuŋon kɛndɛ. 16Wunzuŋon kɛndɛ da wo tisi ba kaaka ban dɔm, ba da zʋnm numu ɲuti Yesu re sɛyɩ. 17Kɩban Pɩɛrɩ wɔɔ Yohana pɛlǝm ba nuusǝ b ban ba nam wunzuŋon kɛndɛ.18Simɔn na be fosuruwaa namǝ wunzuŋon kɛndɛ kellubiyobee nuu pɛlarɩɩ kan ba ban keeban, wʋ kʋnm kɛsɛrɩ wɔ do wʋ se Pɩɛrɩ wɔɔ Yohana rɛn 19 be yaa: "Paŋan mɩɲaa rɛn nni gʋrʋmaa, bʋdayalǝ mɩ pɛlǝga a nuu nɛn wee ban, wʋ ti na wunzuŋon kɛndɛ."20Pɩɛrɩ se wʋra be yaa: "Nʋ wɔɔn nkɛsɛrɩɩ nii fan nɛnǝ, nʋndɩtɩa nmendenmǝ be Yamba tantʋlʋmaa gʋrʋm gǝ yɛwʋ kɛsɛrɩ wɔ?21 Tere woo zǝrǝgɛ gɩɲa ton nkan ngǝ tɔgɔ rɛ nʋndɩtɩa nbɛnɛse wo teren Yamba yikere.22 Lɔŋsʋ nzɔmbɔrɩɩ rɛ nzǝrǝ nɲuti be wʋ yafǝdan nʋ nmandǝŋan zɔmbɔgǝ rɛ, gǝ gʋrʋ dee.23 Nʋndɩtɩa mɩ nam be nbɛnɛse suwoorii se bɔnɔ wɔn. Zunuufuure bɔtǝrɩɩ rɛ wunii ren dɩɲarɩɩn nbonde."24Simɔn se Pɩɛrɩ wɔɔ Yohana rɛn be yaa: "Yarɩ sugo zǝran mǝran bʋdayalǝ kee ya gɔlʋ bɛɛ, gǝ kaaka bʋ mɩ na."25Kellubiyo niigee da kasetǝrǝ do ba gɔlʋ ɲuti re gɔlaa keeban, ba nʋnʋm ba va zeruzalɛm. Ba worǝ keeban ba gɔlʋm kɩwarǝ yɩndǝ zesǝ bongo re.26Ɲuti re malɛkǝ tɩɲa gɔlʋ Filipe re be yaa: "Zǝn nva mandɛ tɛn. Kem kee re lɩ zeruzalɛm gǝ va Gaza bɛɛ, va kɩ kem won." Pɔrɔ komburoo kem gǝ wɔ.27 Filipe zǝnmǝ wʋ varǝ. Wʋ wo kem ban keeban, wʋ nam bɔ dallǝ. Etiopi re pɛɛ kɔnw Kandasǝ rɛ ɲuti kɔɔ dalǝw, wee da wo wʋ naarɩɩn fan rɛn ɲu ban. Wʋ Etiopitiw da vam zeruzalɛm wʋ va Yamba kɔgɔn. 28Wʋ nʋnʋ keeban wʋ wo wʋ mɛɛnʋ, wʋ da wo wʋ wogutoroo re wʋ gǝndǝ. Kellu Ezayɩ rɛ sɛwɛɛ yere wʋ da kerǝbǝden.29Wuzuŋon kɛndɛ gɔlʋm Filipe re yaa: "Danban nni wogutoroo ndʋlʋ gǝ. 30Filipe sesǝmǝ wʋ danban wogutoroo, wʋ lʋgʋm Etiopitiwu re kore wʋ da kerbǝden kellu Ezayɩ rɛ sɛwɛɛ. Filipe bonzumǝ wʋ be yaa: "Kee nkerǝbǝden bɛɛ nɲɩ gǝ bee laa?" 31Wʋ bɔw tonbum be yaa"Mɩ paa sʋlʋ gǝ bee do nɛn wo gǝ bee gɔlʋ mǝran? Wu zǝrǝm Filipe be wʋ zʋn wogutoroo re wʋ gǝndǝ wʋ kule.32Sɛwɛɛ rɛ gɩɲan kee wʋ da kerbǝden bɛɛ kɩgǝ ngɩwɔ be yaa "Ba mʋnmǝ wʋ ba pɔrʋ wɔ ntoo peka bɛwʋ kee wo gʋwɛ gɩɲan rɛn. Ntoo pekabiye kee zeeyan gǝ kʋtǝ kɛsǝrʋwaa rɛ nuu ren, ʋ wo wʋ nii kɔrʋ. 33Wʋ sugoo tisorii, laabɛ wo tɛrǝ ba pan wʋra den. Wʋllɛ pɔw gɔlʋ ʋ buudugǝ re tɔgɔ? Nʋndɩtɩa ʋ wo pʋmɛ duun na tǝŋabiye ban."34Wʋ bɔw se Filipe re be yaa: "Mɩ zǝrǝn nʋ, gɔlʋ gǝ yiko mɩ rɛn do wullɛ tɔgɔ kanǝw gǝ gɔlʋ, wʋ sugo laa, laa nɛn dʋkʋ? 35Kɩbanunw Filipe takǝ gɔlaa wʋ gɔlʋ kɩwarǝ yɩndǝ Yesu re tɔgɔ kan gǝ lɩ kɩ sɛwɛɛ rɛ gɩɲaan sugo re.36Ba wo kemban ba worǝ keeban, ba dɔngʋm numu gɩɲan dallɛ. Bɔw se yaa: "Nan numuu, bǝkaa pagǝ lalan mɩ a zʋn numu?"37 Filipe tombum be yaa: "Ndaga mʋŋanrin nbɛnɛ se fan wɔn, npan gʋrʋ nzʋn numu." Wʋ bɔw se yaa: "Mɩ mʋnmǝ gǝ ban be Yesu Kirsta dam Yamba biibɔ rɛ." 38Kɩrɛ ponde, wʋ bɔw se wogutoroo zǝrǝgǝ. Ba niigee tisǝm ba zʋn numuu ren. Filipe semǝw numu.39 lɩaa numuu ren, ɲuti re wunzuŋon takǝm Filipe gǝ pɔrʋ wɔ. Bɔw wo wʋ na dʋtʋ, do wʋ dam bɛn yɩn ʋ pɔrʋ wɔ. 40Filipe kʋnmǝ u sugo n Azɔtɩ. Kɩrɛ ponde wʋ da verim zesǝlle wʋ gɔlʋ kɩarǝ yɩndǝ kɩ gɩɲaadǝ fan rɛn fo wʋ va dɔngʋ Sezarǝ.
Chapter 9

1Sɔlɩ wo koma gɔla ban ɲuti re karǝnbiyobe re wʋ gɔlʋ ba gʋwɛ tɔgɔ keeban, ʋ vam sarga kolluwaa rɛ ɲuti kan, 2wʋ zǝrǝw be ʋ pan wʋra sɛwa ʋ vɔɔ Damasɩ wʋ va pan Yamba kɔgʋnɛ doree re laabɛ rɛ bʋdayalǝ wʋ mɩɩga ɲuti re kem velluwaa dallǝ dini, bɔ kusu kɔn ban, ʋ mʋnmǝ bɛ wʋ dɩɩn varǝ wɔ zeruzalɛm.3Sɔlɩ wo kem ban ʋ wo Damasɩ keeban, ʋ kɔgʋsaa kɩ zaagǝ ban, kɩ gɩɲaa rɛn kamporuŋaa mʋkʋ wʋ toŋsǝ fan gǝ lɩ donde waraa rɛ. 4Wʋ zarǝm tǝŋarɛn, wʋ lʋgʋm gɔla kore dallǝ, gǝ gɔlʋm wʋra be yaa: "Sɔlɩ, Sɔlɩ, bǝkaa yembanʋw nezimǝ mɩɩ?"5Sɔlɩ bonzum wʋ be yaa: "Wurʋw nwɔn ɲuti?" Ɲuti tombum be yaa: "Yesuw mɩwɔn, beebe nzim bɛɛ mɩwʋn. (Gǝ wo kʋrʋwan nban nlalǝ porusu nii korarǝ nnɛɛ wɔn) 6Do zǝŋ nzʋn zaagǝ rɛ. Nzɛm be nda kee pa ba gɔlʋgǝ nna dini." 7Laabɛ bee re dʋlʋ sɔlɩ bɛɛ rɛ bɛnɛ kɔkʋmǝ ba wo gʋrʋ ba gɔlʋ kaaka. Ba lʋgʋm kɩ kore do ba wo nɛn kaaka na dini.8Sɔlɩ zǝnmǝ tǝŋarɛn. Wʋ kɔrʋmǝ u se do ʋ kaaka na. Ba mʋnmǝ wʋ ba nuu ban ba va ʋ wɔ Damasɩ. 9Daa tɔɔ rɛ zɛrɛ ʋ wo kaaka na, ʋ wo zimo zi ʋ wo numu ɲʋ.10Fosuru dallɛ da Damasɩ wʋ yiree Ananɩyasɩ. ɲuti bʋgʋlumǝ wʋ sugo wʋra wʋ gɔlʋ wʋra be yaa: "Ananɩyasɩ" Ananɩyasɩ tombum wʋra be yaa: "Naamu, juti." 11ɲuti se wʋra be yaa: "Zǝŋ lomban nva kem bee ba kom be ternarǝn bɛɛ, va kɩ wɔ, nva dɔngʋ Zuda mɛɛnʋ npʋm Tarsǝti dʋʋ , wʋ yiree Sɔlɩ, zǝran Yamba. 12Wʋ zǝrǝ Yamba keeban, wʋ nam bɔ dallǝ bʋgʋlarǝ ka rɛ, ʋ yiree Ananɩyasɩ. Wʋ zʋnm Sɔlɩ kan wʋ pɛlɩ wʋ nuusǝ wʋ se ban, bʋdayalǝ wʋ se na dɩtɩa."13Ananɩyasɩ tombum be yaa: "Ɲuti, nni bɔw da tɔgɔ zɔmbɔ kee nlaabɛ rɛ zeruzalɛm, laa bongo gnolʋm gǝ mǝran. 14"Nge ya gʋrʋma wo wʋ kan, wʋ namǝ gǝ sarga kolluwaa rɛ ɲutena kan wʋ mʋn nyire komurunwan fan." 15Do ɲuti gɔlʋm Ananɩyasɩ rɛ be yaa: "Varǝ be mɩ gɔrʋm wʋ a da uwɔ a tomdɛɛ wongu, wʋ gɔlʋ mɩɩ yire buudu dǝpaa wɔɔ ba pɛɛwaa wɔɔ Israllɛ laabɛ rɛ. 16Wʋ zɛm be wʋ da wʋ zimǝrunwan bee bɛntɔsǝrǝ mɩɩ yire yemban bɛ, mɩ sugo paa bʋgʋlʋgǝ wʋra."17Ananɩyasɩ vam dɔngʋ kɩ mɛgǝ rɛ. Wʋ pɛlǝmǝ wʋ nuusǝ Sɔlɩ ban do wʋ se wʋra be yaa: "Mɩɩ babii Sɔlɩ, ɲuti Yesu wee bʋgʋlʋ wʋ sugo nna nwo kem ban npiri nge keeban bɛɛ, wʋ kerǝm mɩ nkan, nse na dʋrʋwan do nsu wunzuŋon kɛndɛ wɔ." 18Kɩ gɩɲaa bee tɩɲa rɛn tisi dallɛ lɩ Sɔlɩ rɛ se ban gǝ kuru gǝ mɔnrʋnm gasa, wʋ se nam dʋrʋwan. Wʋ zǝnmǝ u zʋn numu. 19Kɩrɛ ponde ʋ zim zimo wʋ na panga. Sɔlɩ tǝnmǝ damasɩ wʋ daa gɛla.20Kɩ gɩɲaa rɛn, wʋ mʋnmǝ gǝ nii waazu Yamba dorrarɛ, wʋ gɔlʋ be Yamba biibɔw Yesu wo. 21Bee see ba zʋnɛ wʋ kan fan damǝ kawʋnarǝn ba gɔlʋ be yaa: "Nɛnʋʋ wee da zim Yesu re yire komurunwan bɛɛ, wʋ dagǝ bɛɛ laa? 22Kɩ wɔɔ gǝ dǝrǝ wɔɔ Sɔlɩ da niimǝ panga wʋ vem yikere waazugǝ re, be soŋunrunw Yesu wo, fo yahutuwaa bee re Damasɩ bɛɛ, bɛ mandǝŋa kaaka na ba tombʋ.23Daa bongo ponde, yahutuwaa da malǝm za wɔ ba pʋm sɔlɩ rɛ gʋwɛ mandǝŋa.24 Do Sɔlɩ sɩlʋmǝ kɩ bɛɛgǝ. Ba sǝnǝm zaagǝ rɛ zʋwɛn nion ya nɲi kusu wuya ban, bʋdayalǝ ba gʋ Sɔlɩ. 25Do Sɔlɩ rɛ karǝmbiyobe takǝmǝ wʋ nɲi won ba tisi tanga rɛ zaagǝ rɛ lalǝgaa rɛ ponde.26Sɔlɩ dɔngʋ zeruzalɛm keeban, wʋ da pɩɩmǝ wʋ dɛnǝ mʋŋʋrʋnwan kan, Do ba fan wʋndʋgʋmǝ wʋ se, nʋndɩtɩa ba wo mʋn gǝ ban wʋ damǝ mʋŋarǝnti re gɔngɔnɛ. 27Kɩ ban Barnabasɩ vamǝ ʋwɔ kellubiyobe kan wʋ gɔlʋ bra be Sɔlɩ nam ɲuti kem ban do ɲuti gɔlʋmǝ wʋ kan. Sɔlɩ da da waazu Damasɩ Yesu re wo bɛnkʋlʋ wɔ yalǝ bɛɛ, Barnabasɩ gɔlɩ kɩa bǝra.28Kɩrɛ ponde Sɔlɩ tɛnmǝ ba kan zeruzalɛm wʋ dee waazu bɛnkʋlʋ wɔ Yesu re yire wo. 29Wʋ da gɩlɩmǝ Elɛnɩtɩsewaa kan, ʋwɔɔ bɛ da tɔnrʋnmǝ za, do bɛ da pʋnmǝ wʋ gʋwɛ mandǝŋa. 30Babiyobe sʋlʋ kɩ keeban, Bavam sɔlɩ wɔ fo sezare, ba dʋw wʋ va Tarse.31Kɩban Egilisi da wo zulu re Zude wo Galile woo Samarle zamnaa fan rɛn. Wʋ da niim panga wʋ venmǝ yikere ɲuti re se wʋndʋgɛ rɛ.32 Pɩɛrɩ wo zamnaa rɛn gindǝne ban keeban, wʋ dɔngʋmǝ Lide mʋŋʋrʋnwan ya kan.33Wʋ mɩɩmǝ bɔ dalǝ dini, wʋ yire Ene. Wʋ da pʋndʋmǝ kɛrɔ ban bena nimpi, wʋ tɔngʋrɔ niigee fan da tɩwʋmǝ. 34Pɩɛrɩ se wura be yaa: "Ene, soŋunrun Yesu pɔw bɔrʋ nʋ. Zǝŋ npeti kɛrɔgǝ." Kɩ gɩɲaa rɛn Ene zǝnmǝ. 35Lidena wɔn Sarɔn rɛ zamnaa rɛn, laabɛ fan na kɩ keeban, ba panm, ba sugo ɲuti re.36Kɔn dallɛ da wo Zope, mʋŋʋrʋnw ʋwɔ. Wʋ Tabita (Grɛkǝmaa wɔn wʋ yiree Dɔrkasɩ.) Wʋ da deem tɔgɔ kɛndɛ suu fan wʋ kusu kanɛɛ tena. 37Kɩ ban wʋ damǝ tonkɛndɛ, wʋ tɩwʋmǝ. Ba sɔyɩmǝ wʋ tɩwʋgǝ ba bɛsǝ donde dore dallɛ.38Lide woo Zope da wo tosu za ban, Zope mʋŋʋrʋnwan lʋgʋmǝ be Pɩɛrɩ wo Lide. Ba sem bʋwa nii ba va gɔlʋ wʋra be yaa: "Ɩ zǝrǝn nʋ be kʋnɛ ɩ kan bɛɛ, bʋ bom." 39Kɩ gɩɲaa rɛn Pɩɛrɩ zǝnmǝ wʋ va ba kan. Wʋ dɔngaa ba vamǝ ʋwɔ kɩ donde doree re. Kaanbɛ bee re bara tɩwʋ bɛɛ da kɔgʋsʋmǝ wʋ kan ba zee. Dɔrkasɩ da ɲarɩn yɩtʋ kɔɲɩrɩn wɔn yɩtʋ kɔgɩyaa kee wʋ wo ba kan keeban bɛɛ, ba bʋgʋlʋmǝ kɩ Pɩɛrlɛ.Pɩɛrɩ korum bɛ laabɛ fan salɛ, do wʋ kunkon wʋ zǝrǝ Yamba. Kɩrɛ ponde wʋ wusugumǝ tɩwʋmǝ kan wʋ se yaa: "Tabita, zǝŋ." Kɔnw kɔrʋmǝ wʋ se, wʋ na Pɩɛrɩ keeban, wʋ zǝnmǝ wʋ gǝndǝ. 41Pɩɛrɩ mʋnmǝ wʋ ʋ nuusǝ ban wʋ takǝ. Kɩrɛ ponde Pɩɛrɩ konmǝ mʋŋʋrʋnwan wɔn kaanbɛ bee re bara tɩwʋ bɛɛ wʋ bʋgʋlʋ Dɔrkasɩ bǝra.42 Zopena fan sʋlʋm kɩ, ba bongo mʋnmǝ ɲuti ban. 43Pɩɛrɩ dam wankatɩ bongo Zope, Sɩmɔn tɔn nɔmʋrʋn mɛɛnʋ.
Chapter 10

1Bɔ dallɛ da wo sezare, wʋ yiree kɔrnɛyǝ. Sɔdaasǝ dɛnǝga kee re yire Italidɛnǝga bɛ, kɩrɛ gɩyalatiw. 2Yamba se wʋndʋgʋrʋw wʋ bɔw wɔ, ʋwɔɔ wʋ mɛgǝ fan da kɔgɔnmǝ Yamba za wɔ. Wʋ da kʋsʋmǝ yahutu re kanɛ tena bongo. Wʋ da zimiɲon Yamba zǝra rɛ.3Dɛ dallɛ dandee wo, wʋ namǝ Yamba malɛkǝ dalǝ bʋgʋlarǝ ka rɛ, gǝ zʋnmǝ wʋ kan gǝ gɔlʋ wʋra be yaa: "Kɔrnɛyǝ!" 4Kɔrnɛyǝ teremmǝ malɛkɩɩ ban dɩntɩwʋrɩ wɔ do wʋ se yaa: "Bǝkɛyɩ, ɲuti." Gǝ se wʋra be yaa: "Zǝraa kee nda bɛɛ, do nkusu kanɛ tena yalǝ bɛɛ, Yamba tɛrǝmǝ gǝ ban gǝ dʋ gǝ tɛlǝmɛ nna.5 Wɔnɛ mɩɩ, keri laa dalǝ ba va Zope ba va sɩmɔn komǝ wʋ kʋn nkan, ba kommǝ wʋ be Pɩɛrɩ ya. 6Ʋ wo tɔn nɔmʋrʋn sɩmɔn mɛɛnʋ, ʋ wo sɩrɛ numuu rɛn nii ban.7Malɛkɩɩ kee gɔlʋ wʋ kan bɛɛ rɛ pɔrɛ ponde, Kɔrnɛyǝ konmǝ ʋ mɛgǝ rɛ bosǝ nii, do sɔdaaga tɩɲa wee wʋndʋgʋ Yamba se. 8Wʋ gɔlʋmǝ kɩ tɔgɔgǝ fan bǝra, kɩrɛ ponde ʋ sem bɛ ba va Zope.9Kɩrɛ tɛwʋzʋwan, ba wo kem ban keeban, ba kɔgʋsaa zagǝ ban, Pɩɛrɩ dǝnmǝ dʋwarɛ wʋya bɛnɛ lere ʋ zǝrǝ Yamba. 10Yashma mʋnmǝ wʋ ʋ da pɩɩm zimo ʋ zi. B a wo ʋ zimoo ren petǝŋa ban keeban, ʋ nam bʋgʋlarǝ.11 Wʋ nam donde waraa rɛ nii kɔra, ʋ nam ka dalǝ lɩɩ dini gǝ tisi, ntoo yɩtʋ kɔɔgǝ, gǝ toŋsǝ naasǝgɛɛ rɛ dɩɲarɩɩn, gǝ dɔngʋ tǝŋa rɛn. 12Tisi naa naasǝn wɔn tisi kee vɛnrǝn wɔn donde zimbiyo, kɩ tisille si bongo da gǝ zɛrɛ.13Gɔla kore dallɛ gɔlʋ wʋra be yaa: "Zǝŋ, Pɩɛrɩ, ngʋ ka dʋkʋ nzi zimo."14 Do Pɩɛrɩ tombum be yaa: "Ayɩ ɲuti, nʋndɩtɩa mɩ wo ka kee wo zɛm wala digǝn ka kaaka zi lɛlɛyɩ."15 Kɩ gɔlaa gɔlaa gɔlʋmǝ wʋra be yaa: "Yamba sam kee bʋ kɩ sǝm digǝn ka sɛrɛ."16 Kɩ tɔgɔgǝ da lese tɔɔ keeban, kɩ gɩɲa be tɩɲa rɛn, kɩ tisiri nʋnʋmǝ gǝ va donde waraa rɛ.17ɛrlɛ tɛlǝmɛ ɲasǝn bʋgʋlarɩɩ rɛ biyé yemban keeban, Kɔrnɛyǝ rɛn kellubiyobe da bonzum Sɩmɔn mɛgǝ rɛ ba va dɔngʋ mɛgǝ rɛ nii ban.18 Ba fosum bɛ ba bonzu bɛ be yaa: "Sɩmɔn wee ba kom be Pɩɛrɩ bɛɛ wo nge laa?"19Pɩɛrɩ da wo lɔŋsɛ ban bʋgʋlarɩɩ rɛ tɔgɔ kan keeban, wunzuŋon kɛndɛ se wʋra be yaa: "Laa tɔɔ rɛ pʋm nʋ. 20Zǝŋ ntisi nva ba kan, ntɛlǝmɛ bʋ sɔɔsan, nʋndɩtɩa mɩɩ kerǝ bɛ́ nkán."21 Pɩɛrɩ tisim ʋ va ba kan ʋ gɔlʋ brá bé yaa: "Wee yā pʋ́m bɛ́ɛ́ mɩwʋ̃. Yā kʋ́nɛ́ɛ́ ɲúgǝ́ bǝ́ka wɔ́?"22Bá tómbúm bé yáà: "Gɩ́yálá tɔɔgɛ́ɛ́ti re kerǝ yɩrɩ. Nɛ̌n térǝ́ná, Yamba se wʋndʋgʋrʋw. Yáwúdúwáá fãã gɔ́lʋ́mǝ́ wʋ yíré kɛ́ndɛ́. Yamba bʋ́gʋ́lʋ́ gǝ́ súgó wʋ́rá màlɛ́ɛ́kǝ́ kán bé wʋ́ kóm nʋ́ nvá ʋ́ mɛ́ɛ́nʋ́ bʋ́dáyálǝ́ ʋ́ lʋ́gʋ́ gɔ́lá dʋ́kʋ́ ńkán."23 Pɩɛrɩ bɔ́lʋ́m bɛ́ bá dʋ́ɲɩ́ díní. Gǝ́ tɛ́wʋzʋ̃wã, ʋ́ zǝnmǝ́ ʋ́ vá bā kan. Zope bǎbíyó dállǝ́ kùsùmǝ́ bā bán bā várǝ́.24Kɩ́rɛ́ tɛ́wʋ́zʋ́wã, bā dɔ́ngʋ́m Sezare, kɔrnɛyǝ da tórúm bɛ́, Ʋ́ dá kónmǝ́ wʋ́ mɛ́gǝ́ rɛ́ láábɛ́ wɔ́ɔ́ ʋ dɔ́ɔ́wáá.25Pɩɛrɩ zʋ̃ɲɩ̃ mɛ́gǝ́ rɛ́ keééban, kɔrnɛyǝ zarǝ́ ʋ́ léré wʋ́ kɔ́gɔ́n wʋ́. 26Pɩɛrɩ tákǝ́mǝ́ wʋ́, ʋ́ sé wʋ́rà bé yáà: "Zǝŋ, nɛnʋ́ʋ́ mɩ́ɲã wɔ̃."27Bá wó gɔ́láá ban kééban, bā zʋ̃́m mɛ́gǝ́ rɛ́ bā mɩɩ láá bongóó dɛ́nàrɩ̃ɩ̃ díní. 28Pɩɛrɩ sé bǝ́rá bé yáà: "Yā ɲɩ́ bé gǝ́ wó zɛ́m Yàwútú wóó búúdú dʋ́kʋ́ rɛ́ nɛ́n dɛ́nǝ, wálá ʋ́ zʋ̃ wʋ́ mɛ́ɛ́nʋ́, Yamba dá bʋ́gʋ́lʋ́mgǝ́ mɩ́ rɛ̃́ bé ā bʋ́ nɛ́n kááká sǝ́m bé ʋ́ sámàrǝ̃ dàgǝ́ wálá bé ʋ́ binorĩĩ . 29Kɩ́rɛ́ yémbánʋ̃ yárǝ́ kom mɩ́ kéébán bɛɛ, mɩ́ kʋ̃́mǝ́, mɩ́ wo gǝ́ tɔ̃́rʋ̃́. Yárǝ́ kom mɩ́ kéé ré yémbán bɛɛ, mɩ́ pɩ̃ɩ̃mǝ́ gǝ́ ā sʋ́lʋ́."30Kɔrnɛyǝ tómbúm bé yáà: "Gǝ́ dáà nààsǝ̃bɛ́ɛ́ zɛngɛ́, mɩ́ dá wó zǝ́rá bán ā mɛ́ɛ́nʋ́, dàndéé zǝra wã́kátǝ́ bán. Kɩ́ gɩ́ɲãã rɛ̃, bɔ́ tɩ́ɲã kʋ̃ zǝ́rǝ́gǝ́ mɩ́ɩ́ yíkéré, ʋ́ yɩ́tʋ́gǝ́ dá mʋ́kʋ́mǝ́. 31Ʋ́ gɔ́lʋ́m mɩ́ rɛ̃ bé yáà: 'Kɔrnɛyǝ, Yamba tómbúmǝ́ nzǝ́ráà. Nkùsù kànɛ́ɛ́ téná yàlǝ́ bɛ̌, gǝ́ tǝ̃̀mǝ́ ʋ́ tɛ́lǝ́mɛ́ rɛ̃. 32Kèrǝ́ làá dálǝ́ bá vá Zópé bá vá sɩmɔn kòm ʋ́ kʋ̃́, bà kónmǝ́ wʋ́ bé Pɩɛrɩ yā. ʋ́ tísǝ́m tɔ́n nɔ̀mǝ́rʋ̃́ mɛ́ɛ́nʋ́ sɩ̀rɛ́ númúú rẽ́ níí bán. 33Kɩ́ gɩ́ɲãã bíyé tɩ́ɲã́ã́ rɛ̃́ mɩ́ kérǝ́m láà dàlǝ́ bá vá nʋ́ kòm. Ǹkʋ̃́nɛ́ɛ́ dáá kɛ́ndɛ́ Wɔ̃̀nɛ́ Yamba pán ńnà tísǝ́rǝ́ kéè fã̀ã́ bé gɔ̀lʋ́ yɩ́lá bɛ̀ɛ́, nàn ɩ̀ fã̀ã́ rɛ̃́ dɛ́nárɩ̃́ɩ̃́ ńgé ɲʋ́tí ré yíkéré ɩ́ sèé ɩ́ zʋ́nɛ́ kɩ́ɔ́ɔ́."34Pɩɛrɩ tákǝ́m gɔ́laáá bé yàá: "Gɔ́ngɔ́nɛ́ mɩ́ fããmǝ́dãmǝ́ bé Yamba gɔ̀rʋ́yàn nɛ́n gǝ́ kórú nɛ́n nɛ́, 35dó búúdú fã̀ã́ rɛ̃ zɛ́rɛ́, nɛ́n wéé wʋ́ndʋ̀gʋ́ Yamba sé, ʋ́ déé tɔ̀gɔ̀ térǝ́nárǝ̃́, wʋ́rɛ́ tɔ́gɔ́ wó wʋ́rá kɛ́ndɛ́.36Yamba kèrǝ́ gɔ́láá kèé Ɩsraɛllɛ nàn kɩ́gǝ́ ǹgɩ́ɔ́ ʋ́ gɔ́lʋ́m zùlù tɔ́gɔ́ɔ́ kɩ̀wárǝ́ yɩ́n bǝ́rá Yesu Kirsta kan. Wéè dá láàbɛ fã́ã̀ rɛ̃ ɲútí ré. 37Tɔ̀gɔ́ kéé ré dá zude zámnáá fã̀ã́ rɛ̃ gǝ́ mʋ́n gǝ́ níí Galile, Yohana nùmú séè wáàzúgǝ́ ré póndé, yárǝ́ sʋ̀lʋ́mǝ́ kɩ́. 38Yamba tisi wũ̀zùŋṍ kɛ́ndɛ́ wɔ́ɔ́ gʋ̀rʋ́mā Yesu bán yàlǝ́ bɛ̌ yárǝ́ sʋ̀lʋ́mǝ́ kɩ́. Yárǝ́ sʋ̀lʋ́mǝ́ yá bé Yesu da gíndénmǝ́ zàmnádǝ́ fã̀ã́ ʋ́ déé tɔ̀gɔ̀ kɛ́ndɛ́, ʋ̀ bɔ̀rʋ̀ lààbɛ́ béè sʋ̃t́ã́ã́nā dā zìmǝ̀ bɛ̌ fã̌, nʋ̃̀ndɩ̀tɩ́á Yamba dā wò ʋ́ kán.39Yesu dá tɔ̀gɔ́dǝ́ kě yàwúdúwáá rɛ́ zámǝ́náá wɔ̃́ɔ̃́ Zeruzalɛm bɛ̌, ɩ́ dámǝ́ kɩ́ tɔ̀gɔ́dǝ́ fã̌ rɛ̃́ kàsétǝ́rǝ́ téná rɛ̃́ . Bā pɛ̀kǝ̀mǝ́ wʋ́ dã̀ã́ bàn bá gʋ́.40 Yamba wɔ́mǝ́ wʋ́ ʋ́ dàá tɔ̀ɔ̀ rɛ́ wɔ̃́ɲán gǝ́ dʋ́ ʋ́ bʋ̀gʋ̀lʋ́ ʋ́ súgó làá dállɛ́. 41Ʋ̀ wó súgó bʋ̀gʋ̀lʋ́ lààbɛ́ fã̀ã́ rɛ̃́, fó kàsétǝ́ téná bèé ré gɔ́rárlɛ́ wò Yamba kán kɔ́ɲɔ́, yɩ́rǝ́ bèé ré zī zímó ɩ́ ɲʋ́ ʋ́ kán ʋ̀ wʋ́ɛ́ rɛ́ póndé ʋ́ lɩ́ tǝ́páá rɛ́ bɛ́nɛ́ rɛ̃́.42Yesu gɔ́lʋ́mǝ́ yɩ́lá bé ɩ́ dàámǝ́ lààbɛ́ wààzú ɩ́ bʋ́gʋ́lʋ́ bǝ́rà gǝ́ pòmúsú bé Yamba tùndú wě ʋ́ dá lààbɛ́ bě ré wòyándǝ́ bɛ̌ wɔ́ɔ́ tǝ́páá rɛ́ bʋ́ʋ́dʋ́ gṹnṹ rẽ́, kɩ́gǝ́ ʋ̀wɔ́. 43Kéllúwáá fã̀ã́ gǝ́ kàsétǝ́ Yesu ré tɔ́gɔ́ kán, bé nɛ̀n wóó nɛ́n wèé ré mʋ́n ʋ́ bán, ʋ́ pá ʋ́ ná zùnúúfú yààfǝ́nɛ́ ʋ́ yíré pángá rɛ́."44Pɩɛrɩ wō kɩ́ gɔ́láá bán kèébán, wũ̀zùŋṍ kɛ́ndɛ́ tísǝímǝ́ kɩ́ gɔ́láá rɛ́ zʋ́nɛ́ sèérúwáá fã̌ bán. 45Yàwúdú r'é mʋ́ŋnṹrʋ̃́wã́ã́ bèé ré kʋ̃́ Pɩɛrɩ kán bɛ̌ fã̌ dámǝ́ kàwʋ̀nɛ́ nʋ́ndɩ́tɩ́à Yamba pánmǝ́ wũ̀zùŋṍ kɛ́ndɛ́ tàntʋ́lʋ́má búúdú dǝ́páá rɛ́ láábɛ́ rɛ́ gǝ́ dǝ́kǝ́.46Nʋ̀ndɩ̀tɩ́á bá lʋ̀gʋ́mǝ́ bé bɛ́ gɔ́lʋ́mǝ́ má dǝ́pá bá kɔ̀gɔ́n wɔ́ Yamba. Pɩɛrɩ se yàá: 47"Bèé ré ná wũzùŋṍ kɛ́ndɛ́ ǹtóó yɩ́rǝ́bɛ́ bɛ̀ɛ́, nɛ́n dʋ́kʋ́ gʋ́rʋ́ ʋ́ kèɲén bé bɛ dáná ná bá zʋ̃́ nùmú?" 48Kɩ́bánʋ́w Pɩɛrɩ gɔ̀lʋ́ bé bā zʋ̃̀wã́n nùmú Yesu Kirsta yíré wó. Kɩ́rɛ́ póndé bā zǝ̀rǝ́mǝ́ Pɩɛrɩ bé ʋ́ tǝ̃n bā kán ʋ́ dá dáá gɛ́lá.
Chapter 11

1Kéllúbíyòbé wóó bǎbíyòbé bèé ré dá wó Zùdé zàmǝ́nàá rɛ̃̀ bɛ̌, bā lʋ̀gʋ́mǝ́ bé búúdú dǝ́pàá rɛ́ láá dàlǝ́ yá tɛ̀rǝ̀mǝ̀ Yamba gɔ́láá bàn.2 Pɩɛrɩ nʋ̀nʋ̀ ʋ́ vá Zèrúzàlɛ́m kèébán, yàwúdúwáá rɛ́ mʋ́ŋʋ́rʋ̃́wã́ kòrùmǝ́ ʋ́ kɔ́rɔ́ 3bé yáà: "Nzʋ̃̀mǝ́ lààbɛ́ bèé ré zʋ̃́ɲán kɛ̃́kɛ̃́rɛ̃́n bɛ̌ mɛ̀ɛ́nʋ́ nzí zímó bā kán dɛ́?"4Dó Pɩɛrɩ dá gɔ́lʋ́mǝ́ kɩ́ tɔ̀gɔ́gǝ́ fã̌ bǝ́rá ʋ́ tʋ́mʋ́sʋ́ zá bán, ʋ́ sé yàá: 5"Mɩ́ wò zǝ̀rá bán Zópé záágǝ́ rɛ́ kèébán, mɩ́ nám bʋ̀gʋ̀lárǝ́ ká dálǝ́. Gǝ́ mɔ̃́rʋ́mǝ́ yɩ́tʋ́ kɔ́ɔ́. Gǝ́ tóŋǝ́sǝ́ naasǝ̃gɛ́ɛ́ rɛ́ dɩ̀ɲarɩ̃ɩ̃. Kɩ́ tísím gǝ́ lɩ́ dòndé wàráá rɛ́ gǝ́ dɔ́ngʋ́ mɩ́ kán. 6Mɩ́ térémmǝ́ ā yíkó gǝ́ bán tèntán, mɩ́ nám tísí náá nààsǝ́gɛ́ɛ́ wɔ́ɔ́ pɔ̀rɔ́ɔ́ yàrǝ́sǝ́rǝ́ wɔ́ɔ́ tísí kéè vɛ̃́rǝ̃ wɔ̃́ɔ̃́ dóndé zímbíyò gǝ́ zɛ̀rɛ́.7Mɩ́ lʋ̀gʋ́mǝ́ gɔ́lá kóré dàllǝ́ gǝ́ sé mɩ́rɛ̃́ bé yáà: 'Zǝ́ŋ Pɩɛrɩ ńgʋ́ ká dʋ́kʋ́ ńzí zímó.'8 Do mɩ́ tómbúm bé yáà: 'Àyɩ́, ɲútí, nʋ̀ndɩ́tɩ́á ká kéè ré wò zɛ̀m wálá dígǝ́n ká kááká wò zʋ̃́ mɩ́ níí rǝ̃́ dɔ́m.' 9Mɩ́ lʋ́gʋ́m kɩ́ kòréé gǝ́ lɩ́ dóndé wàráá rɛ́ dɩ́tɩ́á bé yáà: 'Yamba sàm ká kèé bʋ́ kɩ́ sǝ́m dígǝ́n ká sɛ́rɛ́. Kɩ́ dámǝ́ lésé tɔ̀ɔ̀. 10Kɩ́rɛ́ póndé, kɩ́ tísǝ́rǝ́ fã́ nʋ̀nʋ́mǝ́ dóndé wàráá rɛ́.11Kɩ́ wánkátɩ́ɩ́ sʋ́gó ré, mɩ́ dá wò mɛ́gǝ́ kéé ré bɛ̌, bɔ́wáá tɔ̀ɔ̀ rɛ́ dɔ́ngʋ́ díní, bā dá kérǝ́m bɛ́ mɩ́ kán bá lɩ́ Sézááré. 12Wũ̀zúŋõ sé mɩ́ vá bā kán, Bé mɩ̀ɩ́ tɛ́lǝ́mɛ́ bʋ́ sɔ́ɔ́sán. Ǹní bǎbíyó bɔ́wá nʋ̀ndʋ́gʋ́gɛ́ɛ́ yá vámǝ́ mɩ́ kán Sézááré, ɩ́ fã̌ zʋ̃́mǝ́ Kɔ́rnɛ́yǝ́ mɛ́ɛ́nʋ́. 13Ʋ̀ sé yɩ́lá bé ʋ́ námǝ́ màlɛ́ɛ́kǝ́ tɩ́ɲá ʋ́ mɛ́ɛ́nʋ́ gǝ́ sé wʋ̀rá bé ʋ́ sé láá bá vá Zópé bā vá sɩ́mɔ́n kòm, ʋ́ yíré Pɩɛrɩ yā.14 Bé ʋ́ pɔ́w gɔ́lʋ́ wʋ́rá gɔ́lá dàlǝ́ ʋ́wɔ́ɔ́ ʋ́ lààbɛ́ fã̌ pā bá ná sòŋé."15Mɩ́ gɔ́lʋ́ bá kán kèébán wũ̀zùŋṍn kɛ́ndɛ́ tìsǝ́m bā bán, ńtóó gǝ́ tìsí ɩ́ bán fɔ́rá yálǝ́ bɛ̌.16 Mɩ́ɩ́ tɛ́lǝ́mɛ́ tìsǝ́m ɲútí ré gɔ́láá: "Yohana dám bátísé nùmú wṍ dó yárǝ́ pà yá dá bátísé wũ̀zùŋṍ kɛ́ndɛ́ wɔ́.17Yɩ́rǝ́ béè ré mʋ́n sóŋṹrṹ Yesu bán, Yamba pán yɩ́lá tàntʋ́lʋ́má kèé, gǝ́ pángà kɩ́rɛ́ dʋ́ bɩ́yá rɛ́, wʋ́rʋ́w mɩ́ wɔ̃́ ā séé Yamba sɔ̀sɔ́?" 18Bā lʋ̀gʋ̀ kɩ́ gɔ́láá kèébán bā bɛ́nɛ́ tìsímǝ́, bā kɔ̀gɔ́nmǝ́ Yamba, bé yáà: "Gɔ̃́gɔ́nɛ́, Yamba pánmǝ́ lɔ́ŋsɛ́ bɛ́nɛ́sé búúdú dǝ́páá yá rɛ́, bʋ́dáyàlǝ́ bā nā wóyán.19Zìmórĩĩ kèé ré zǝ́ŋ Etɩɛnɩ rɛ̃́ gʋ́wɛ́ ban bɛ̌, bèé sɛ́yɩ́ gǝ́ yémbán bɛ̌, bɛ̄ vám Fénísí wóó Siprɛ́ wɔ́ɔ́ Antɩɔsǝ. Bā wò Yamba gɔ́láá gɔ́lʋ́ nɛ́n kááká rɛ́ yàwùtúwáá rɛ́ póndé. 20Kɩ́ wɔ́ɔ́ gǝ wɔ́ɔ́, Siprɛ́ wɔ́ɔ́ Sɩ́rɛ́nɛ́ mʋ́ŋʋ̃́rʋ̃́wã́ dálǝ́ vám Antɩɔsǝ bā vā Ɲuti Yesu ré kɩ́wárǝ́ yɩ́ndǝ́ grɛ́kǝ́wáá rɛ́. 21Ɲuti ré gʋ́rʋ́máá dā wó bā bán. Fó láá bòngó dà mʋ̀ŋãrɩ̃ bā túúbdó ɲuti bán.22Zeruzalɛm nɛ́ Yambadóréé ré láábɛ́ kɩ́ kɩ́wárǝ́gǝ́, bā kèrǝ́m Barnabasɩ ʋ́ vá Antɩɔsɩ.23 Barnabassɩ dɔ̀ngáá Antɩɔsɩ ʋ́ ná Yamba nɔ́mɛ̀ kɛ́ndɛ́gǝ́ ʋ́ dám bɛ̀nyɩ́n. Wʋ́ témǝ́sǝ́m bā fã́ bé bá tǝ̃̀ŋàm ɲuti bán tɛ̀lǝ́mɛ́ tísórǝ́ wó.24 Barnabasɩ dá dám nɛ́n tǝ́rǝ́gáá rɛ́, dā ʋ́ sùwòòríí wũ̀zùŋṍ kɛ́ndɛ́ wɔ́ɔ́ mʋ̀ŋàrɩ̃ wɔ̃́. Làà bòngó pánmǝ́ bā súgó ɲútí ré.25Kɩ́rɛ́ póndé Barnabasɩ vám Tarse ʋ́ vá Sɔ́lɩ̀ pʋ̀m. 26Wʋ́ ná wʋ́ kèébán ʋ́ vámǝ́ ʋ́ wɔ́ Antɩɔsɩ. Bā nìì fã́ béné tɩ́ɲã́ níí súrúŋṍ Yambadóré dàllɛ́ lààbɛ́ bɛ́nɛ́ rɛ̃́. Bā kòm fósúrúwáá bé krétɩ́ɲɛwã, gǝ́ níí mʋ́n Antɩɔsɩ.27Kɩ́ wánkátɩ́ɩ́ bán kéllúwá dálǝ́ lɩ́m Zeruzalɛm bā vā Antɩɔsɩ. 28Bā tɩ́ɲá rɛ̃́ yíré Agabus, ʋ́ zǝnmǝ́ ú gɔ́lʋ́ wũ̀zũ̀ænṍ kɛ́ndɛ́ pángá rɛ́ bé ngé wóó fɩ́ɲɛ̃wʋ wɔ̃́ɔ̃́ yashma kɔ́ɔ́ rɛ́ págǝ́ zʋ̃́ tǝ̃́ŋábíyé ré gɩ́ɲãã fã́ rɛ̃́, Kɩ́ dámǝ́ pɛ́ɛ́ Klode pɛ́ɛ́rɩ́ɩ́ bán.29Fósúrúwáá dá gɔ́lʋ́m bé pá bá sé kúsé dàlǝ́ Zude zàmnáá rɛ̃́ bābíyóbé ré gǝ́ bā fã́ tɩ́ntɩ́ɲã́ gʋ́rʋ́má wɔ̃́. 30Bā pétǝ́m tàntʋ́lʋ́mā tísǝ́rǝ́ bā Zude kɛ́mbɔ́gɔ́waá rɛ́ Barnabsɩ wɔ́ɔ́ Sɔlɩ rɛ nùù rẽ́.
Chapter 12

1Kɩ́ wánkágɩ́ɩ́ bàn Hɛrode mʋ́nmǝ́ Yambadóré ré láá dálǝ́ ʋ́ zím. 2Ʋ́ gʋ́mǝ́ Yohana bǎbíí Yakʋba wɔ̃.3Ʋ́ nàá bé kɩ́ yémbàn yàwútúwáá rɛ́ kèébán, ʋ́ mʋ́nmǝ́ Pɩɛrɩ yá. Kɩ́ búúríí kèé ré bémǝ́ɲã́ bɛ̃̌ rɛ́ fóó ré wánkátǝ́ bán. 4Pɩɛrlɛ́ mʋ́ŋɛ̃́ póndé, Erɔde sèmǝ́ wʋ́ kásʋ́ ʋ́ sé ʋ́ sɔdààsǝ́rǝ́ gǝ̃́ndɛ́ gɩ́ɲã́ã́ nààsǝ̃́ rɛ̃́ núú rẽ́ bé bā sǝ́námɛ́ wʋ́. Erɔde dá pɩ̃́ɩ̃́mǝ́ ʋ́ vā ʋ́ wɔ́ lààbɛ́ yíkéré. Pɔ́rʋ́ ńɲɩ́né fóó ré póndé.5Bā dá kɔ́mbʋ́m Pɩ́ɛrɩ́ kásʋ́gǝ́ rɛ́, dó Yambadóré ré láábɛ́ tǝ̃̀nmǝ́ bā sé pàngá Yamba zǝ́rá bán wʋ́rá. 6Erɔdǝ dá pɩ̃́ɩ̃́ ʋ́ vā Pɩɛrɩ wɔ́ɔ́ lààbɛ́ yíkéré kèé ré dɛ́wɔ̃́ɲã́ bɛ̌, kɩ́ dɛ́ɛ́ rɛ́ ɲíí wṍ Pɩɛrɩ dá dʋ́ɲɩ́mǝ́ sɔ́dáásǝ́ nìì rɛ̃́ bɛ́nɛ́ rɛ̃́. Dá dɩ̀ɲàrɩ̃́ɩ̃́ kɛ̀kǝ́ zɔ́grɔ́ níí wṍ. Nìí sɛ̀llʋ́wáá dá wó nìí bàn bá zǝ̀rǝ́gǝ́.7Nã̀gǝ́ ɲútí ré màlɛ́ɛ́kǝ́ tɩ́ɲá kʋ̃́, kàmpòrùŋá kɔ́ɔ́ rɛ́ kásʋ́ dóréé ré. Màlɛ́ɛ́kɩ́ɩ́ māwʋ̃̀mǝ́ Pɩɛrɩ ʋ́ tɔ́ngrɔ́ bán gǝ́ dǝ̃́zǝ́w, gǝ́ sé yáà: "Zǝ́ŋ lómbán. Kɩ́ gɩ́ɲã̀ã́ rɛ̃́ zɔ̀grɔ́ɔ́ zàrǝ́mǝ́ gǝ́ lɩ́ Pɩɛrlɛ núúsǝ́ ré. 8Kɩ́rɛ́ póndé màlɛ́ɛ́kɩ́ɩ́ gɔ́lʋ́mǝ́ wʋ́rá bé yáà: "Sé nyítúndǝ́ wɔ́ɔ́ nlàlɛ́ɛ́ ńdɩ̃́ɩ̃́ ntǝ̃́ŋá." Pɩɛrɩ dámǝ́ kɩ́. Kɩ́rɛ́ póndé sé wʋ́rá bé yáà: "Sé nyɩ́tʋ́ kɔ́ɔ́gǝ́ ńdʋ́lʋ̀ mɩ́ɩ́ nɔ́mɛ́."9ɛrɩ lɩ́mǝ́ ʋ́ dʋ́lʋ́ màlɛ́ɛ́kɩ́ɩ́ rɛ́ nɔ́mɛ́. Màlɛ́ɛ́kɩ́ɩ́ dá kèé bɛ̌, Pɩɛrɩ dá wò sʋ̀lʋ́ bé sʋ̀wɛ́ gǝ́ wɔ́, dó ʋ̀ dá méndénmǝ́ bé bʋ̀gʋ̀lárǝ́ kàgǝ́. 10Bā pɔ́rʋ́mǝ́ nìí sɛ́llʋ́ dòrúw wóó nììɲánáá bàn bá dɔ́ngʋ́ kɛ́kǝ́ nìí kèé ré kórú nɛ́ŋ sàlɛ́ nvá zààgǝ́ rɛ́ bɛ̌ bán. Kɩ́ kɔ́rʋ́mǝ́ bā yíkèré gǝ́ súgó ré. Bā lɩ́m bā vá yíkèré fɩ́ɲɛ̃w, kɩ́ gɩ́ɲã̀ã́ bíyé tɩ́ɲã́ rɛ̃́ Màlɛ́ɛ́kɩ́ɩ́ pɔ́rʋ́mǝ́ gǝ́ dʋ́ Pɩɛrɩ díní.11Pɩɛrɩ ná ʋ́ súgóó tɛ́lǝ́mɛ́ kèébán, ʋ̀ sé yáà: "Mɩ́ sʋ̀lʋ́mǝ́ ā pómùsú wɔ́nɛ́ bé ɲútí sèmǝ́ ʋ̀ màlɛ́ɛ́kɩ́ɩ́ gǝ́ kʋ̃́ mɩ́ són Erɔde rɛ́ pàngáá wɔ́ɔ́ ʋ̀ zìmórĩ́ĩ́ kèé yàwúdúwáá dā tórú bɛ̌ rɛ́." 12Ʋ̀ lɔ́ŋsáá, ʋ̀ vámǝ́ Marɩyam mɛ́ɛ́nʋ́. Yohana wèé bā dá kòm bé Marka bɛ̌, wʋ́ rɛ́ níw. Láá bòngó dɛ́nárɩ̃́ dá wó díní bā zǝ́rǝ́ Yamba.13Pɩɛrɩ bángǝ́mǝ́ níí, tóm dɛ́ɛ́rʋ́ kɔ̃́w tɩ́ɲã̀ kʋ̃́ níí bàn bʋ́dáyàlǝ́ ʋ́ kɔ́rʋ́ níí, ʋ̀ yíré Rode. 14Ʋ̀ sʋ̀lʋ̀ Pɩɛrlɛ́ kóré kèébán, ʋ̀ wò gʋ̀rʋ̀ ʋ́ kɔ́rʋ́ níí bɛ̀nyɩ́dǝ́rɩ́ɩ́ rɛ́ yémbán, dó ʋ̀ sésǝ́mǝ́ ʋ́ vá gólʋ́ mɛ́gǝ́ rɛ́ bé Pɩɛrɩ wò Sàlɛ́ ʋ̀ zǝ̀rǝ́gǝ́ níí bàn. 15Bā gɔ́lʋ́mǝ́ wʋ́rá bé yáà: "Kéngéríí ńbán." Dó ʋ́ gɔ́lʋ́mǝ́ ʋ́ pómúsú bé gɔ̀nɛ́ɛ́. Bā sé yáà: "Ʋ̀ mɛ̀lǝ́gɛ́."16Kɩ́ wɔ́ɔ́ gǝ́ dǝ́rǝ́ wɔ́ɔ́, Pɩɛrɩ tǝ̃́nmǝ́ ʋ́ béngǝ́ níí. Bā kɔ́rʋ́ níí bā náwʋ̃́ kèébán, gǝ́ dám bɛ́ kàwʋ́nɛ́ kɔ́kɔ́ɔ́. 17Ʋ̀ tákǝ́mǝ́ ʋ́ núú bé bā dáámǝ́ kéwúú. Ɲuti kòrù ʋ́ kásʋ́gǝ́ rɛ́ yàlǝ́ bɛ̌, ʋ́ gɔ́lʋ́m gǝ́ bǝ́rá, ʋ̀ sé dɩ̀tɩ́á bé yáà: "Gɔ́lámǝ́ ngǝ́ kɩ́wárǝ́ Yakʋba wɔ́ɔ́ bǎbíyóbé ré, ʋ̀ lɩ́mǝ́ ʋ́ vá gɩ̀ɲã́ dʋ́kʋ́ rɛ́.18Tɛ́wʋ́ sɔ̀ráá sɔ̀dáásǝ́llɛ́ tɛ́lǝ́mɛ́ ɲàsǝ̃́mǝ́ nʋ̀ndɩ̀tɩ́ bā yán yàlǝ́w Pɩɛrɩ dá.19 Erɔde pʋ̀m Pɩɛrɩ ʋ̀ wò ná kèébán, ʋ̀ bònzúmǝ́ sɔ́dáásǝ́rǝ́, ʋ̀ sé bé bā pá bā gʋ́ bɛ́. Kɩ́rɛ́ póndé, Erɔde lɩ́mǝ́ Zude zámnáá rɛ̃́ ʋ́ vá Sézááré ʋ́ dá wánkátǝ́ díní.20Erɔɔdǝ rɛ́ bɛ́nɛ́ dá fùrùmǝ́ Tíírna wɔ̃́ɔ̃́ Sídɔ̃̀ná kán kɔ́kɔ́ɔ́. Bɛ́ málǝ́mǝ́ gǝ́ bán bé bā várámǝ́ Erɔɔdǝ rɛ́ yíkéré. Bā dámǝ́ pɛ̀ɛ̀wʋ́ rɛ́ dɔ́má dóréé ré ɲuti Blasitus bā dɔ́ɔ́. Kɩ́rɛ́ póndé, bá vá bā vá zùlú pʋ̀m Erɔɔdǝ kán, nʋ̀dɩ̀tɩ́á bā zímóó dá lɩ́ɩ́ pɛ̀ɛ̀wʋ́ rɛ́ zámnáá rɛ̃́.21 Dɛ̂ kórárɩ́ɩ́ dɔ́ngáá, Erɔɔdǝ sémǝ́ ʋ̀ pɛ́ɛ́yɩ́tʋ́ kɔ́ɔ́gǝ́ ʋ̀ gǝ̃́dǝ́ ʋ̀ pɛ́ɛ́gógǝ́ bàn gɔ́lʋ́ gɔ́lá kɔ́gɩ́yá bǝ́rá.22Lààbɛ́ fã́ naárǝ̃́mǝ́ bé yáà: "Yamba kóréé, nɛ́ŋ nɛ́ kóré dágǝ́!" 23Kɩ́ gɩ́ɲã́ rɛ̃́ ɲuti ré màlɛ́ɛ́kǝ́ tɩ́ɲá màwʋ̃́ Erɔɔde, nʋ̀ndɩ̀tɩ́á ʋ̀ wó Yamba kɔ́gɔn. Zíɲṍṍ zṹmǝ́ wʋ́rá, ʋ̀ tɩ́wʋ́mǝ́.24́ɔ́ɔ́ gǝ́ dǝ́rǝ́ wɔ́ɔ́ Yamba gɔ́láá dá sɛ́yɩ́ gǝ́ wórǝ́ sɛ́yɩ́. 25Barnabasɩ wò Sɔlɩ kʋ̃́ Zeruzalɛm kérǝ́ŋã́ã́ kéé ré yémbán bɛ̌, kɩ́rɛ́ níí súré póndé, bā nʋ̀nʋ́mǝ́. Bā vámǝ́ Yohana wɔ̃́ɔ̃́ bā kán, bā kómmǝ́ ʋ́ bé Marka yá.
Chapter 13

1Kéllúwáá wɔ́ɔ́ kàrǝ̃́sàmbáà dá wó Antɩɔsǝ rɛ́ Yambadóréé ré. Bɛ̄ dámǝ́ Barnabasɩ wɔ́ɔ́ Sɩmɔn wéé bā kòm bé Nizɛrǝ dó Lusius wéé lɩ́ Sɩrɛnɛ dó Manayɛ̃ wɔ̃́ɔ̃́ Sɔlɩ. Manayɛ̃ wɔ̃́ɔ̃́ zàmnáá rɛ̃́ ɲuti Erɔɔde gɛ́rsǝ́ mɛ́ tɩ́ɲã́ rɛ̃́. 2Dɛ́ dàlǝ́, bā wó Yamba kɔ́gnɛ́ bán bā dɩ̃́ɩ̃́ bā níí, wṹzùŋṍ kɛ́ndɛ́ gɔ́lʋ́ bǝ́rá bé yáà: "Mɩ́ kòm Barnabasɩ wɔ́ɔ́ Sɔlɩ tóm kéè ré yémbán bɛ̌, dʋ́wán bɛ́ mɩ́ rɛ̃́, bʋ́dáyàlǝ́ bá dá gǝ́." 3Bā dɩ̃́ɩ̃́ bā níí bā zǝ́rǝ́ Yamba kéèbán, bá pɛ́lǝ́m bá núúsǝ́ Barnabasɩ wɔ́ɔ́ Sɔlɩ bán bā dú bɛ́ bá várǝ́.4Barnabasɩ wɔ́ɔ́ Sɔlɩ tɛ́rǝ́m wũ̀zùŋṍ kɛ́ndɛ́ bán bā vám Selusi Bā zʋ̃́mǝ́ kókǝráá rɛ́ bá vá Sɩprɛ sɩ́rɛ́ númúú rẽ́ bɛ́nbɛ́nɛ́ rɛ̃́. 5Bā dɔ̀ngáá Salamɩnɛ, bā gɔ́lʋ́mǝ́ Yamba gɔ́láá yawuduwaa rɛ́ Yamba kɔ́gnɛ́ dóráá rɛ́. Yohana dá wó bā kán ʋ̀ kúsú bɛ́.6Bā kɔ́kʋ́mǝ́ kɩ́ sírɛ́ númúú rɛ̃́ bɛ́nbɛ́nɛ́ fó Pafɔsi. Bā nám bɔ́ sʋ́lʋ́mɛ́ti tɩ́ɲã́, yawudu kéllú kɩ́má tʋ́llʋ́ dàlǝ́, ʋ́ yíréé Barjesu. 7Ʋ̀ dá wò gʋ́vɛ́rnɛ́rɩ́ Sɛrzius Polus kán díní. Ʋ́ gʋvɛrnɛrʋ̃́ʋ̃́ dá dámǝ́ nɛ́ŋ sògúmarɩ̃́ti ré. Ʋ̀ sémǝ́ kérǝ́ŋã́ kóré bá vá Barnabasɩ wɔ́ɔ́ Sɔlɩ kòm nʋ̀ndɩ̀tɩ́á ʋ́ dá pɩ̃́ɩ̃́mǝ́ Yamba gɔ́láá ʋ́ lʋ́gʋ́. 8Dó sʋ́lʋ́mɛ́tí Elmas, Barjesu ré yíréé kɩ́ wɔ́ gǝ́rɛ̀kǝ̀máá wɔ̃́, ʋ̀ tɔ̃́rʋ̃́mǝ́ Barnabasɩ wɔ́ɔ́ Sɔlɩ rɛ́ kóré. Ʋ̀ pɩ̃́ɩ̃́mǝ́ màndǝ́ŋá kéè ré pá gǝ́ pán gʋ́vɛ́rnɛ́ɛ́rʋ̃́ bʋ́ mʋ̀ŋàrɩ̃́ dá.9Kɩ́bán Sɔlɩ, wéè bā kóm bé Poli, ʋ̀ sùwòó wũ̀zùŋṍ kɛ́ndɛ́ wɔ́, ʋ̀ sèmǝ́ ʋ́ yíkó ʋ́ sʋ́lʋ́mɛ́ɛ́tí bán dó ʋ̀ sé yáà: 10"Nɛ̀ŋ sòòrí sógúmárɩ̃́ wɔ̃́ɔ̃́ námbárá búúdú fã́ wɔ̃́, Sṹtã́ã́ná bǐ, térǝ́nàrǝ̃́ fã̀ã́ rɛ̃́ zɔ́gʋ́, ǹdá ŋuti ré kém térǝ́nárɩ̃́ rɛ̃́ wúsúgɛ́ dʋ̀?11Nán ŋuti ré núú ńbán wɔ́nɛ́, ńpán ńdá bʋ́kʋ́ rɛ́, ǹdà wʋ́yáá rɛ́ pórúŋáá ná dáá gɛ́lá zɛ́rɛ́. Kɩ́ gɩ́ɲã́ bíyé tɩ́ɲá rɛ̃́, Elimas rɛ́ sé kárǝ́mǝ́, kɩ́rɛ́ póndé, ʋ̀ dámǝ́ bʋ̀kʋ́ rɛ́. Ʋ̀ dá gíndénmǝ́ gɩ́ɲáá fã́ã́, bʋ́dáyàlǝ́ ʋ́ mʋ́n ʋ̀ núú ʋ́ vɔ́ɔ́. 12Gʋvɛrnɛrʋ̃́ʋ̃́ ná kɩ́ tɔ́gɔ́ dáárɩ́ɩ́ kéèbán, ʋ̀ dám mʋ́ŋárɩ̃́. Kàrǝ̃́ŋʋ̃́gǝ́ kéè ré dá Ɲuti ré tɔ́gɔ́ kán bɛ̌, gǝ́ dámǝ́ ʋ́ kàwʋ́nɛ́ kɔ́kɔ́ɔ́.13Poli wóó ʋ́ dʋ́llʋ́wáá zʋ̃́mǝ́ kókǝ́ráá rɛ́ Pafɔsi bā vá Pɛrzé kɩ́ wɔ́ɔ́ Pánfílí ré zámnáá rɛ̃́. Yohana kɔ́glʋ́mǝ́ bá bán díní ʋ́ nʋ́nʋ́ ʋ́ vá Zeruzalɛm.14 Bá mʋ́nmǝ́ bá kém bá lɩ́ Pɛrzé bā vá dɔ́ngʋ́ Antɩɔsǝ kɩ́ wɔ́ɔ́ Pisidi ré zàmnáá rɛ̃́. Bā zʋ̃́mǝ́ Yamba dóré kɔ́ɔ́gǝ́ rɛ́ wɔ̃́ŋã́n bā gǝ́ndǝ́. 15Sàrɩ́yáá wɔ́ɔ́ kéllúwáá rɛ́ sɛ́wáá rɛ́ póndé, Yamba kɔ̀gnɛ́ dóréé ré ɲuti sèmǝ́ kérǝ̃́ŋá kóré bǝ́rá bé yáà: "Bǎbíyóbé, wáázú gɔ́lá dʋ́kʋ́ yá kán yá bʋ́gʋ́lʋ́ zàmágǝ́ rɛ́. Yā gʋ́rʋ́mǝ́ yá gɔ́lʋ́ wɔ́nɛ́."16Poli zǝ̃̀nmǝ́ ʋ́ tákǝ́ ʋ́ núú ʋ̀ sé yáà: "Israɛllɛ́ láábɛ́, dó yárǝ́ béé wʋ́ndʋ́gʋ́ sé, séán yá zʋ́nɛ́. 17Israɛllɛ láábɛ́ Yamba gɔ́rʋmǝ́ ɩ́ tʋ́rʋ́wáábɛ́. Ʋ̀ dǝ́kǝ́m bá búúdúgǝ́ bà wò Misira kéèbán, ʋ́ gɔ́rʋ́mǝ́ bɛ́ díní ʋ̀ gʋ́rúmá kɔ́ɔ́ wɔ́. 18Ʋ̀ dám bā tɔ́gɔ́ bɛ́ntɔ̀sǝ́rǝ́ pɔ̀rɔ̀ kómbúrógǝ́ ré béná fɛ̃́náásǝ̃́ rɛ̃́ zɛ́rɛ́.19Wʋ̀ nɛ́nǝ́m búúdú nímpɩ́ kanan zàmnáá rɛ̃́, kɩ́rɛ́ póndé, ʋ́ kɩ́ zàmnáá bǝ́rá gǝ́ dá bā yán nɛ́20 béná wónáásǝ̃́ fǝ́sǝ́nɔ́n nɛ dʋ́. Kɩ́rɛ́ póndé, ʋ́ pánmǝ́ bʋ́ʋ́dʋ́ gʋ̃́nʋ̃́rʋ̃́wã́ ɩ́ tʋ́rʋ́wáábɛ́ rɛ́ fó gǝ́ dɔ́ngʋ́ kéllú Samʋɛllɛ wánkátɩ́ɩ́ bán.21Kɩ́bán bā pʋ̀nmǝ́ pɛ́ɛ́ Yamba kán. Ʋ́ pánmǝ́ Kis ré bìɩ́bɔ́ Sɔlɩ bǝ́rá, wʋ́ lɩ́mǝ́ Benzamɛ búúdú gǝ́ ré. Ʋ̀ gǝ̃ndǝ́mǝ́ bā ɲíné béná fǝ̃́náásǝ̃́ rɛ̃́ zɛ́rɛ́. 22Yamba kàɲán Sɔlɩ bán kéèbán, ʋ̀ pánmǝ́ bǝ́rá Dawʋda ʋ́ dá pɛ̀ɛ̀ rɛ́. Ʋ̀ gɔ́lʋ́mǝ́ ʋ̀ tɔ́gɔ́ kán bé yáà: "Mɩ́ námǝ́ Izayɩ rɛ́ bìɩbɔ́ Dawʋda. Wʋ́ tɔ́gɔ́ dám mɩ́ rɛ̃́ yémbán, ʋ̀ pɔw dá mɩ́ɩ́ dɩ́ngɔ́ gǝ́ níí súrù.'23Yamba dámǝ́ Dawʋda búúdú dʋ́kʋ́ wɔ́ Israɛllɛ sóŋṹrṹ gǝ́ málǝ́ ʋ́ nìì séárɩ́ɩ́ wɔ́. Kɩ́ dámǝ́ Yesu ré. 24Ńgé wóó ʋ́ pɔ́w kʋ̃́, Yohana dá déémǝ́ Israɛllɛ́ láábɛ́ wáázú bé bá lɔ́ŋsám ba- zúnúúfúú ré bā zʋ̃́ númú. 25Yohana tóm né nììsúrúŋṍ kɔ́gsáá, ʋ̀ dá gɔ́lʋ̀mǝ̀ bé yáà: "Yárǝ́ méndenmǝ́ bé wʋ́rʋ́w mɩ́wɔ̃́. Wwéwè yá tórú bɛ̌ wʋ́ dàgǝ́ mɩ́wɔ̃́. Nàngǝ́, ʋ́ pírím mɩ́ɩ́ póndé, mɩ́ wó zɛ́m wʋ́ làlɛ́ɛ́ rɛ́ wṹní rẽ́ vólé wó dǝ̃́ngán.'26"Bǎbíyóbé Ibrahima búúdúgǝ́, dó yárǝ́ béè ré wʋ̃́dʋ́gʋ́ Yamba sé, ńgǝ́ sòŋé gɔ́lá kérǝ́m yɩ́lá. 27Zeruzalɛm wɔ̃́ɔ̃́ bā ŋúténá wò Yesu ré tɔ́gɔ́ fã̀ã̀mdán. Kéllúwáá rɛ́ gɔ́láá kéè ré kérbǝ́dén wũ̀zùŋṍ dɛ́ɛ́ rɛ́ wɔ̃́ɲán, bā wò kɩ́áá fã̀ã̀mdán. Bā súrúmǝ́ kɩ́ gɔ́láá rɛ́ níí bá zàrǝ́gǝ́ Yesu bán kéèbán bɛ̌.28Bàá bā wò tǝ́má tɔ́gɔ́ kááká ná wʋ́ bán, bā zǝ́rǝ́mǝ́ Pɩlatɩ bé w ʋ̀ gʋ́w. 29Tɔ́gɔ́ kéè ré wã́rã́llɛ́ dá wò Yamba sɛ́wɛ́ɛ́ Yesu ré tɔ́gɔ́ kán, kɩ́ fã́ã́ rɛ̃́ níí súróllé póndé bā kán, bā tìsǝ́mǝ́ wʋ́ bā kórú gʋ́wɛ́ dã́ã́ bán bā sé vɔ́m nɛ́.30Dó Yamba wɔ́mǝ́ ʋ́ wʋ́ lɩ́ tǝ́páá rɛ́ bɛ́nɛ́ rɛ̃́. 31Yesu wóó béè ré lɩ́ Galile zá wɔ́ bā vā Zeruzalɛm bɛ̌, wʋ́ bʋ́gʋ́lʋ́mǝ́ ʋ́ súgó bɛ́ rɛ́ dáá bòngó zɛ́rɛ́. Wɔ̃́nɛ́ bɛ́ dámǝ́ kàsétǝ́ t́éná rɛ̃́ bā gɔ́lʋ́ bā gɔ́lʋ́ Israɛllɛ́ láábɛ́ kàn wʋ́ tɔ́gɔ́ kán.32Yɩ́rɩ́ gɔ́lʋmǝ́ mɩ́ nní kɩ́wárǝ́ yɩ́ndǝ́ yálá bé Yamba dá dá níí séarɩ́ɩ́ kéè ɩ́ tʋ́rʋ́wáábɛ̄ rɛ́ bɛ̌, 33Wʋ́ súrúmǝ́gǝ́ yɩ́lá zɛ́ngɛ́, yɩ́rɩ́ béè ré dá bā búúdúgǝ́ ré. Ʋ́ wɔ́mǝ́ Yesu ntóó gǝ́ wã́rã́rǝ̃́ wó Zaburu nííɲánáá rɛ̃́ yàlǝ́ bɛ̌: 'Mɩ́ɩ́ bǐbɔ́w ńwɔ̃́, Mɩ́ lʋ́rʋ́mǝ́ nʋ́ zɛ́ngɛ́.' 34Yamba dá gɔ́lʋ́mǝ́ bé wʋ́ pɔ́w ʋ́ wɔ́ wʋ́ ʋ́ kórú tǝ́páá rɛ́ bɛ́nɛ́ rɛ̃́ bʋ́dáyàlǝ́ ʋ̀ bʋ́ ɲɔ̃́rʋ̃́. Wʋ́ gɔ́lʋ́mǝ́ bɛ́ rɛ́ bé yáà: 'Mɩ́ tákǝ́ níí séárɩ́ɩ́ kéè Dawʋda rɛ́, mɩ́ páá pɛ́lǝ́ kɩ́ dɔ́ɔ́ kɛ́ndɩ́yáá yárǝ́ bán, gǝ́ gʋ́rʋ́yán gǝ́ zǝ́ŋ.'35Kɩ́rɛ́ pán ʋ́ gɔ́lʋ́ Zaburu gɩ́ɲá dʋ́kʋ́ rɛ́ bé yáà: Ńdá tɛ́rǝ́ ńdá sàmállɛ́ ńɲɔ̃́rʋ̃́.' 36Dawʋda mɩ́ɩ́ sʋ́lʋ́mǝ́ Yamba tɔ́gɔ́ kórárɩ́ɩ́ rɛ́ níí ʋ̀ wánkátɩ́ɩ́ bàn, kɩ́rɛ́ póndé, wʋ́ tɩ́wʋ́mǝ́. Wʋ́ tɩ́wʋ́gǝ́ kòyímǝ́ ʋ́ tʋ́rʋwáábɛ́ kúlé, ʋ̀ ɲɔ̃́rʋ̃́mǝ́.37 Dó Yamba wɔ́ wéè ʋ́ kórú tǝ́páá rɛ́ bɛ́nɛ́ rɛ̃́, wʋ́ wò ɲɔ̃́rʋ̃́.38Bǎbíyóbé yárǝ́ sʋ̀lámǝ́ bé zùnúúfú yààfǝ́nɛ́ tɔ́gɔ́ gɔ́lʋ́mǝ́ yálá Yesu ré. 39Bé yárǝ́ dā gʋ́rʋ́ yā nā gɔ́nɛ́ kéè ré Mʋsa sàr'ɩyáá rɛ́ pángá rɛ́, lààbɛ́ bèé ré déé mʋ̀ŋàrǝ̃́ bɛ̌, bɛ̄ fã́ã́ gʋ́rʋ́mǝ́ bā nā gɔ́nɛ́ kɩ́ tɔ́gɔ́dǝ́ fã́ã́ bán ńgǝ́ Yesu ré pángá rɛ́.40Sǝ́námǝ́ yá súgó bʋ́dáyálǝ́ kéllúwáá gɔ́lʋ́ bɛ̌, kɩ́ bʋ́ yárǝ́ nā. Bā sé yàá: 41'Nángǝ́, yárǝ́ bɔ́nzɛ́yɩ́ sèérúwáá, yárǝ́ dámǝ́ kàwʋ̀nɛ́ yá nɛ́nɩ́, nʋ̃̀dɩ̀tɩ́á mɩ́ páá dā tɔ́gɔ́ dálǝ́ yállɛ́ wánkátɩ́ɩ́ bàn, nɛ́n dʋ́kʋ́ gɔ́lʋ́gágǝ́ yálá, yárǝ́ dá mʋ̃́ŋ gǝ́ bán.'"42Poli wóó Barnabasɩ rɛ́ lɩ́ɛ́ɛ́ Yamba kɔ́gnɛ́ dóréé ré, lààbɛ́ zǝ́rǝ́m bɛ̄ bé wũ̀zùŋṍ dɛ́ɛ́ kèé ré pírí bɛ̌, bā nʋ́námǝ́ bā gɔ́lʋ́ kɩ́ tɔ́gɔ́dǝ́ bǝ́rá dɩ̀tɩ́á. 43Dɛ́nǝ́gáá rɛ́ zɔ́kɛ́ɛ́ póndé, yàwúdúwáá wɔ́ɔ́ láá túúbnórĩ́ Yamba kɔ́gʋ́nʋ́rʋ̃́wã́ bóngó dʋ̀lʋ́mǝ́ Poli wóó Barnabasɩ́. Bɛ́ dá gɔ́lʋ̀mǝ́ bā kán bā témǝ́sǝ́ bɛ̄ bé bā tǝ̃́ŋán Yamba nɔ́mɛ́ kɛ́ndɛ́gǝ́ rɛ́ zɛ́rɛ́.44Kɩ́rɛ́ wũ̀zùŋṍ dɛ́ɛ́ dɔ́ngáá, zààgǝ́ rɛ́ láábɛ́ fã́ã́ bé pá bá sé bā zʋ́nɛ́ Yamba gɔ́láá wɔ́. 45Yàwúdúwáá ná zámá kɔ́ɔ́gǝ́ kèébán, bā bɛ́nɛ́ súmǝ́ sĩ́kĩ́ĩ́rĩ́ wṍ, bā dā tɔ̃́rṹmǝ́ poli ré gɔ́láá bā tʋ́kʋ́ wʋ́.46Poli wóó Barnabasɩ gɔ́lʋ́m bá kán bɛ́nkʋ́lʋ́ wɔ́ bé yàá: "Gǝ́ dámǝ́ tʋ́lɛ́yɩ́ Yamba gɔ́láá gɔ́lʋ́ yállɛ́ dórú. Dó yárǝ́ kàɲã́mǝ́ gǝ́ bán, yà sǝ́m yā súgó bé yà wó zɛ́m wòyan kèé kɔ́mɩ́ɲã́n zɔ́kɛ́ wɔ́. Yɩ́rɩ́ pɛ́yɩ́ vā búúdú dǝ́páá kán. 47Nʋ̃̀dɩ̀tɩ́á Ɲuti gɔ́lʋ́ kèé yɩ́llɛ́, nàngǝ́: 'mɩ́ túndúmǝ́ nʋ́ ńdá búúdú dǝ́páá rɛ́ pórúŋã́ rɛ̃́, bʋ́dáyálǝ́ ńvá sòŋé gɔ́láá wɔ́ fó tǝ̃́ŋábíyé ré gɩ́ɲáá fã́ã́ rɛ̃́.'"48Búúdúdǝ́ lʋ́gʋ́ kɩ́ gɔ́láá kèébán bā bɛ́nɛ́ dám yɩ́mbán bā kɔ́gɔ́n Yamba gɔ́láá. Wòyándǝ́ kèé ré kɔ́mɩ́ɲán zɔ́kɛ́ bɛ̌ rɛ́ níí kórú bèé ré bɛ̌, bɛ̌ fã́ã́ dám mʋ̀ŋàrɩ̃́. 49Ɲuti ré gɔ́láá sɛ́yɩ́mǝ́ kɩ́ zámnáá rɛ̃́ gɩ́ɲã́ã́ fã́ã́ rɛ̃́.50Dó yàwúdúwáá síwúsǝ́mǝ́ kã́ã́ yíré kɔ́gyá téná sé wʋ́ndʋ́gʋ́rʋ́wáá dálǝ́ wɔ́ɔ́ zààgǝ́ rɛ́ zɛ́rɛ́ɛ́ làà kɔ́gyá dálǝ́ Poli wóó Barnabasɩ bán bā zím bɛ́, bā dɩ́wʋ́ bɛ́ bā kórú bá zàmnáá rɛ̃́. 51Bɛ́ zíwúmǝ́ bā nɛ́ɛ́ tɛ́ndǝ́ bá yémbán, kɩ́rɛ́ póndé, bá vá Ikɔnɛ. 52Mʋ́ŋʋ́rʋ̃́wã́ã́ mɩ́ɩ́ súmǝ́ bɛ̀nyɩ́ndǝ́rɩ́ wɔ́ɔ́ wũ̀zùŋṍ kɛ́ndɛ́ wɔ́.
Chapter 14

1Poli wóó Barnabasɩ dɔ́ngáá Ikɔnɛ, bā zʋ̃́mǝ́ yàwúdúwáá rɛ́ Yambá kɔ́gnɛ́ dóré ré. Bá gɔ́lá màndǝ́ŋáá rɛ̃́ pán yàwútúwáá bòngó wóó grɛ́kǝ́ bóngó dà mʋ̀ŋàrɩ̃́.2 Dó yàwúdúwáá d bèé ré wó mʋ̀ŋàrɩ̃́ dá bɛ̌ síwúsǝ́mǝ́ búúdú dǝ́páá rɛ́ láábɛ́ bá sé bǎbíyóbé bán.3Kɩ́ɔ́ɔ́ gǝ́ dǝ́rǝ́ wɔ́ɔ́ Poli wóó Barnabasɩ bòmmǝ́ Ikɔnɛ bā gɔ́lʋ́ bɛ̀nkʋ́lʋ́ wɔ́, bá tɛ́lǝ́mɛ́ɛ́ mʋ́ŋárɩ̃́ wɔ̃́ Ɲuti bán. Wʋ́rɛ́ dá dèé ʋ̀ nɔ́mɛ́ kɛ́ndɛ́gǝ́ rɛ́ kásétǝ́, mándǝ́ŋá wɔ̃́ɔ̃́ kàwʋ̀nɛ́ tɔ́gɔ́ wɔ́ bā núú rẽ́. 4Zààgǝ́ rɛ́ láábɛ́ kóré dʋ́m zá, bā dàlǝ́ dá wó yàwúdúwáá kán, dálǝ́ yá wó kéllúbíyóbé kàn.5Yàwúdúwáá wɔ́ɔ́ búúdú dǝ́páá wɔ́ɔ́ bā ɲúténá dá pɩ̃́ɩ̃́mǝ́ tɔ́gɔ́ zɔ̀mbɔ́ bá dá Poli wóó Barnabasɩ rɛ́ bá váglǝ́ bɛ́ lúsǝ́ wó bá gʋ́. 6Bā lʋ́gʋ́ kɩ́ kèébán bā sésǝ́m bá vá Likaoni rẽ́ zámnáá rɛ̃́, bá vá zésǝ́ dállɛ́, Lisitre wóó Dɛrbɛ wɔ́ɔ́ gǝ́ kúlèé zésǝ́llǝ́. 7Bā gɔ́lʋ́mǝ́ kɩ́wárǝ́ yɩ́ndǝ́ kɩ́ gɩ́ɲáádǝ́ rɛ́.8Bɔ́ dállɛ́ dá wó Lisitre. Dá ʋ́ gǝ̃́dárɩ́ɩ́ súúfã́ã́, nʋ̀dɩ̀tɩ́á ʋ́ lʋ́rʋ́mǝ́ lʋ̀kàyándǝ́ wɔ́, ʋ̀ wó gʋ̀rù ʋ́ várǝ́ lɛ́lɛ́yɩ́. 9Wʋ̀ dá sèémǝ́ ʋ́ zʋ́nɛ́ Poli ré gɔ́láá wɔ́. Poli zésǝ́mǝ́ ʋ́ yíkó ʋ́ bán ʋ́ ná bé mʋ́ŋã́rɩ̃́ wó ʋ́ kán ʋ́ ná zùlú. 10Wʋ́ gɔ́lʋ́m bɔ́w rɛ́ kòré kɔ́ɔ́ wɔ́ bé yàá: "Zǝ́ŋ ńzǝ́rǝ́gǝ́ ńnàá bán." Bɔ́w ɲɩ́sǝ̃́mǝ́ ʋ́ zǝ́rǝ́gǝ́ ʋ́ várǝ́.11Zàmágǝ́ ná Poli ré tɔ́gɔ́ dáárɩ́ɩ́ kèébán, bā nárǝ̃́mǝ́ kòré kɔ́ɔ́ wɔ́ bá gɔ́lʋ́ Likaonimáá wɔ̃́ bé yàá: "Kɔ́gnɛ́ tísǝ́rǝ́ dámǝ́ nɛ́n nɛ́ gǝ́ tísí ɩ́ bɛ́nɛ́ rɛ̃́." 12Bā sém Barnabasɩ rɛ́ yíré bé Zus, bā sé Poli ré yíré bé Ernɛs, nʋ̃́dɩ̀tɩ́á wʋ́rɛ́ dá gɔ́lʋ́. 13Zus ré kɔ́gnɛ́ tɩ́ɲáá dá zààgǝ́ rɛ́ zʋ̃́wɛ̃́ɛ̃́ níí bán. Gǝ́ sárǝ́gá kólluw kʋ̃́mǝ́ núɲíí dálǝ́ wɔ́ kɩ́ gɩ́ɲáá rɛ̃́. Bā dá nàgǝ́dánmǝ́ gǝ́ tǝ̃́zánɛ́ púrúm wṍ. Dó zàmágǝ́ dá pɩ̃́ɩ̃́ sárǝ́gá bá kòrú Poli wóó Barnabasɩ rɛ́.14Dó kéllúbíyóbé sʋ́lʋ́ kɩ́ kèébán, bā kã́rǝ̃́mǝ́ bá yítúndǝ́ bá sésǝ́ bá zʋ̃́ zámágǝ́ rɛ́ bɛ́nɛ́ rɛ̃́ bá nárǝ̃́ kòré kɔ́ɔ́ wɔ́ bé yàá: 15"Bǝ́káá yémbánʋ́ʋ́ yárǝ́ dèé ngǝ́ tɔ́gɔ́? Ɩyáá dám yá dǝ́pá láá rɛ́. Ɩ kʋ̃́m kɩ́wárǝ́ yɩ́n wɔ́n, bʋ́dáyálǝ́ yárǝ́ kɔ́glʋ́ ńní tɔ́gɔ́ kómbúró gǝ́ bán yá wúsúgú Yamba kɛ́ndɛ́gǝ́ bán, ʋ́ wèé wɔ́sʋ́gʋ́ dóndé wáráá wɔ́ɔ́ tǝ̃́ŋábíyé wóó sɩ́rɛ́ númúú wṍṍ gǝ́ zɛ́rɛ́ɛ́ tísǝ́rǝ́ fã́ã́. 16Wánkátɩ́ pɔ́rárɩ́ɩ́ rɛ́ zɛ́rɛ́ Yamba dʋ́m búúdúdǝ́ bá súgó dɩ́ngɔ́ɔ́ kém bán.17Kɩ́ɔ́ɔ́ gǝ́dǝ́rǝ́ wɔ́ɔ́ ʋ́ bʋ́gʋ́lʋ́mǝ́ ʋ́ súgó ʋ̀ tɔ́gɔ́ kɛ́ndɩ́yáá kán. Wʋ́ pénmǝ́ yálá dʋ̀wáánúmú gǝ́ lɩ́ dóndé wàráá rɛ́, ʋ́ pén símó gǝ́ wánkátɩ́ wɔ́, ʋ́ pén zímó tísí bóngó yálá gǝ́ sú yá bɛ́nɛ́ bɛ̀nyɩ́n wɔ̃́." 18Kéllúbíyóbé wóó bā gɔ́láá rɛ́ zɛ́rɛ́, bā dā pɩ̃́ɩ̃́m bá gá zàmágǝ́ rɛ́ kòréé bǝ́rá.19Yàwúdúwáá dálǝ́ kʋ̃́mǝ́ bā lɩ́ Pisidi, Antɩɔsɩ wɔ́ɔ́ Ikɔnɛ. Bā wúsugúm zámágǝ́ rɛ́ tɛ́lǝ́mɛ́, fó bá váglǝ́ Poli lúsǝ́rǝ́ wó bé bá pá bá gʋ́. Kɩ́rɛ́ póndé bā vɛ̃́rǝ̃̀mǝ́ wʋ́ bá lɩ́ɔ́ɔ́ zààgǝ́ rɛ́. Bá zɛ́rɛ́ bé wʋ́ tɩ́wʋ́mǝ́. 20Dó mʋ́ŋʋ́rʋ̃́wã́ã́ gíndén wʋ́ kèébán, ʋ́ zǝ̃nmǝ́ ʋ́ zʋ̃́ zààgǝ́ rɛ́ zɛ́rɛ́. Kɩ́rɛ́ tɛ́wʋ́zʋ̃́wã́ wʋ́ɔ́ɔ́ Barnabasɩ lɩ́mǝ́ díní bá vá Dɛrbɛ.21Poli wóó Barnabasɩ gɔ́lʋ́mǝ́ kɩ́wárǝ́ yɩ́ndǝ́ Dɛrbɛ záágǝ́ rɛ́ zɛ́rɛ́. Bā námǝ́ mʋ́ŋʋ́rʋ̃́wã́ bòngó. Kɩ́rɛ́ póndé bā nʋ́nʋ́mǝ́ Lisitre wóó Ikɔnɛ dó Antɩɔsɩ. 22Bā dá pénmǝ́ mʋ́ŋʋ́rʋ̃́wã́ã́ rɛ̃́ bɛ́nkʋ́lʋ́ bā témǝ́sǝ́ bɛ́ bé bá tǝ̃́ŋán bɛ́ntɔ́sǝ́rǝ́ wɔ́ɔ́ mʋ́ŋã́llɛ́, bā sé yàá: "Tʋ́lɛ́yɩ́gǝ́ bé zímórĩ́ bòngó ná yɩ́rǝ́ ńgéwóó ɩ́ pɛ́yɩ́ zʋ̃́ Yamba pɛ́ɛ́rɩ́ɩ́ rɛ́."23Bā túndúmǝ́ níí mʋ́ŋʋ́rʋ̃́wã́ Yamba dóráá fã́ã́ tɩ̃́tɩ́ɲá rɛ̃́. Bā zɔ́kʋ́ níí dɩ́ɲɛ́ɛ́ wɔ̃́ɔ̃́ zǝ́ráá bán kèébán, bā sémǝ́ bá kàrǝ́wá Ɲuti bán, ʋ́ wéé bánʋ́ʋ́ bā dá mʋ́n bɛ̌. 24Kɩ́rɛ́ póndé, bā kɔ́kʋ́m Pisidi ré zàmnáá rɛ̃́ bɛ́nɛ́ bá vá Panfili. 25Bā gɔ́lʋ́m Yamba gɔ́láá pɛrzé, kɩ́rɛ́ bá vá Atali. 26Bā zʋ̃́m kókrá tɩ́ɲá zɛ́rɛ́ díní bá vá Antɩɔsɩ. Bā kárwá sé Yamba nɔ́mɛ́ kɛ́ndɛ́gǝ́ bán zìí bɛ̌. Kɩ́ dá tóm kèé ré yémbán bɛ̌ rɛ́ níí súró.27Bā dɔ́ngʋ́ Antɩɔsɩ kèébán, Yamba dá tɔ́gɔ́ kèé bá nùù rẽ́, dó gǝ́ kɔ́rʋ́ níí búúdú dǝ́páá rɛ́ yálɩ́, bʋ́dáyálǝ́ bɩ́yáá dá mʋ́ŋàrĩ́, bā dɛ́nǝ́m mʋ́ŋʋ́rʋ̃́wã́ã́ bá gɔ́lʋ́ kɩ́ tɔ́gɔ́dǝ́ fã́ã́ bǝ́rá. 28Bā tǝ̃́mmǝ́ mʋ́ŋʋ́rʋ̃́wã́ã́ kàn bá dá wánkátɩ́ dṹṹ díní.
Chapter 15

1Láá dállɛ́ lɩ́ Zude zámnáá rɛ̃́ bá kʋ̃́ bǎbíyóbé kàrbdán bé yàá: "Yā wógá zʋ̃́ kɛ̃́kɛ̃́rɛ̃́ gǝ́ málǝ́ Mʋsa sárɩ́yáá wɔ́, yā dá gʋ́rʋ́ yá ná sóŋé." 2Nɔ́má wɔ̃́ɔ̃́ sɔ́sɔ́ zʋ̃́ bɛ́ wɔ́ɔ́ Poli wóó Barnabasɩ rɛ́ bɛ́nɛ́ rɛ̃́ kèébán, gǝ́ níí kórúm bé Poli wóó Barnabasɩ wɔ́ɔ́ bá dálǝ́ várám zeruzalɛm bá vá gɔ́lʋ́ kéllúbíyóbé wóó kɛ́mbɔ́gɔ́wáá kán kɩ́ tɔ́gɔ́gǝ́ rɛ́.3Yamba dóréé kérǝ́m bɛ́ bā várǝ́. Bā vérǝ́máá bàn, bā lɩ́m Fenisi wóó Samari, bā dá gɔ́lʋ́m búúdú dǝ́páá rɛ́ túúbné tɔ́gɔ́ bābíyóbé ré. Kɩ́ dám bɛ́nyɩ́n kɔ́ɔ́ bá fã́ã́ kán. 4Poli wóó Barnabasɩ rɛ́ dɔ́ngɛ́ Zeruzalɛm, Yamba dóréé ré láábɛ́ wɔ́ɔ́ kéllubíyóbé wóó kɛ́mbɔ́gɔ́wáá mʋ́nmǝ́ bɛ́ kɛ́ndɛ́. Yamba dá tɔ́gɔ́dǝ́ kéé Poli wóó Barnabasɩ rɛ́ núú rẽ́ bɛ̌, bā gɔ́lʋ́m gǝ́ fã́ã́ bǝ́rá.5Fàrɩ́sɛ̃́wã́ã́ bèé ré dá mʋ́ŋàrɩ̃́ bɛ̌, bɛ́ dállǝ́ sé yàá: "Gǝ́ dám tʋ́lɛ́yɩ́ búúdúdǝ́ ré mʋ́ŋʋ́rʋ̃́wã́ã́ zʋ̃́ kɛ̃́kɛ̃́rɛ̃́ bá súrú Mʋsa sárɩ́yáá fã́ã́ rɛ̃́ níí. 6Kéllúbíyóbé wóó kɛmbɔgɔwáá dɛ́nǝ́m zá bá sǝ́m kɩ́ tɔ́gɔ́gǝ́.7Kɩ́rɛ́ bíyé gɔ́lá póndé, Pɩɛrɩ zǝ́nmǝ́ ʋ́ gɔ́lʋ́, ʋ́ sé yàá: "Yà sʋ́lʋ́m bé Yamba gɔ́rʋ́m mɩ́ gǝ́ kórú yá bɛ́nɛ́ rɛ̃́ fó bòmállɛ́ zɛ́rɛ́, bʋ́dáyálǝ́ mɩ́ gɔ́lʋ́ kɩ́wárǝ́ yɩ́ndǝ́ búúdú dǝ́páá rɛ́, bʋ́dáyálǝ́ bá lʋ́gʋ́ kɩ́warǝ́ yɩ́ndǝ́ bā dá mʋ́ŋárɩ̃́. 8Láábɛ́ fã́ã́ bɛ́nɛ́ sé sʋ́lʋ́rʋ́ Yamba bʋ́gʋ́lʋ́m gǝ́ bé ʋ̀ tɛ́rǝ́m búúdú dǝ́páá bàn, nʋ̃́dɩ̀tɩ́á ʋ́ pánmǝ́ bǝ́rá wṹzúŋṍ kɛ́ndɛ́, ńtóó gǝ́ pán gǝ́ ɩ́yáá rɛ́ yálǝ́ bɛ̌. 9Ʋ̀ wó bɛ̀nkɔ̀glɛ́ kááká dá yɩ́rǝ́ wɔ́ɔ́ bá bɛ́nɛ́ rɛ̃́. Ʋ̀ sánmǝ́ bá bɛ́nɛ́sé mʋ́ŋárɩ̃́ rɛ̃́ pángá rɛ́.10Wɔ̃́nɛ́ mɩ́ɩ́, bǝ́káá pán yárǝ́ kórú Yamba kɔ́rɔ́ yá séé zǝ́lɛ́ dʋ́kʋ́ mʋ́ŋʋ́rʋ̃́wã́ã́ bán, yɩ́rǝ́ wɔ́ɔ́ ɩ́ tʋ́rʋ́wáábɛ́ pɛ́yɩ́ dá gʋ́rʋ́yán kéé? 11Kɩ́ɔ́ɔ́ gǝ́dǝ́rǝ́ wɔ́ɔ́, ɩ́ mʋ́nmǝ́ gǝ́ bán bé ɩ́ níímǝ́ sóŋé Ɲuti Yesu ré nɔ́mɛ́ kɛ́ndɛ́gǝ́ rɛ́ pángá rɛ́, ńtóó bɛ́bɛ̄.12Kɩ́ bán Zàmágǝ́ fã́ã́ dám kéwúú bā séé bá zʋ́nɛ́ Barnabasɩ wɔ́ɔ́ Poli kán. Yamba dá mándǝ́ŋáá wɔ́ kàwʋ́nɛ́ kèé bá nùù rẽ́ bɛ̌ fã́ã́, bá gɔ́lʋ́m kɩ́ fã́ã́.13Bā zɔ́káá kɩ́ gɔ́láá bán, Yakʋba tákǝ́m gɔ́láá, ʋ́ sé yáá: "Bǎbíyóbé séan yá zʋ́nɛ́ mɩ́ kán. 14Yamba dʋ́m gǝ́ tɛ́lǝ́mɛ́ búúdú dǝ́páá rɛ́ fó fɔ́rá fɔ́rá gǝ́ gɔ́rʋ́ láá dálǝ́ gǝ́ kórú bā kán gǝ́ dɔ́ɔ́ gǝ́ súgó yán yálǝ́ bɛ̌, Sɩmɔn dá gɔ́lʋ́m gǝ́.15Kɩ́ɔ́ɔ́ gǝ́dǝ́rǝ́ wɔ́ɔ́ kéllúwáá rɛ́ gɔ́láá málǝ́m zá wɔ. Ntóó gǝ́ wã́rǝ̃́ Yamba sɛ́wɛ́ɛ́ rɛ́;16 Ɲuti sé yáá: 'Kɩ́rɛ́ póndé, mɩ́ páá nʋ́nʋ́. Dawʋda kéé ré zàrǝ́ bɛ̌, mɩ́ páá māgǝ́ dɩ̀tɩ́á. Mɩ́ páá wɔ́sʋ́gʋ́ gǝ́ nɛ́nárɩ̃́ɩ̃́ fã́ã́ ā térén gǝ́, 17bʋ́dáyálǝ́ lààbɛ́ béé ré tǝ̃́ bɛ̃́ ná Ɲuti, dó mɩ́ kòm búúdú fã́ã́ dá mɩ́ɩ́ yán nɛ́, 18Ɲuti wéé pán kɩ́ tɔ́gɔ́ sʋ́lʋ́ fó fɔ́rá-fɔ́rá, ʋ́ sé bɛ́ɛ́rʋ́.'19"Kɩ́rɛ́ pán mɩ́ lɔ́ŋsʋ́ bé yáá, búúdú dǝ́páá rɛ́ láábɛ́ bé ré tɛ́rǝ́ Yamba, ɩ́ bʋ́wán tɔ́gɔ́ kʋ́lʋ́ sé bá bán. 20Dó ɩ́ séán sɛ́wɛ́ bǝ́rá bé bā bʋ́wán dɛ́wʋ́yá nɛ́mɛ́ɛ́ kṹ bá bíní bá súgó. Bā sǝ́nám bā súgó kàkáláyán nɛ́. Bā bʋ́wán bɛ́gɛ́n kéé ré bón né sɔ́gɔ́n wálá gɛ́rǝ́má zí. 21Fo wánkátǝ́ dṹṹ rẽ́ zɛ́rɛ́ wáázú déém Mʋsa Sàrɩ́yáá rɛ́ tɔ́gɔ́ kán Zésǝ́rǝ́ fã́ã́ rɛ̃́, gǝ́ kérbdenmǝ́ Yamba kɔ́gnɛ́ dóráá rɛ́ wṹzúŋṍ dɛ́ɛ́ rɛ́ wɔ̃́ɲán."22Kɩ́ wánkátɩ́ɩ́ bàn gǝ́ dám yémbán kéllúbíyóbé wɔ́ɔ́ kɛ́mbɔ́gɔ́wáá wɔ́ɔ́ Yamba dóréé ré láábɛ́ fã́ã́ rɛ̃́ bá gɔ́rʋ́ láá dálǝ́ bá bɛ́nɛ́ rɛ̃́, bá kérǝ́ bɛ́ bá vá Antɩɔsɩ Poli wóó Barnabasɩ kán. Bā gɔ́rʋ́m Zude wóó Sɩlasɩ. Bā kónmǝ́ Zude be Barsabasɩ. Bǎbíyóbé nɛ́ŋ kɔ́ɔ́ dʋ́ʋ́ wʋ́. 23Bā pánmǝ́ bǝ́rá sɛ́wɛ́, kéé bá wã́rǝ̃́ nángǝ́: "Yárǝ́ búúdú dǝ́páá rɛ́ bǎbíyóbé, yárǝ́ béé rɛ́ gǝ̃́dɛ́ɛ́ wó Antɩɔsǝ́ wɔ́ɔ́ Siri wóó Silisi ré zámnáá rɛ̃́, kéllúbíyóbé wóó kɛ̀mbɔ́gɔ́wáá fòsúm yárǝ́.24Ɩ lʋ́gʋ́m bé dálǝ́ lɩ́mǝ́ ɩ́ bɛ́nɛ́ rɛ̃́ bá vá yá kán bá zìm yárǝ́ bá gɔ́láá wɔ́ bá ɲasǝ̃́ yá tɛ́lmɛ́, dó ɩ́ wó bɛ́ kérǝ́. 25Kɩ́rɛ́ pán ɩ́ málǝ́ gǝ́ bán bé ɩ́ pɛ́ ɩ́ gɔ́rʋ́ láá dálǝ́ ɩ́ kérǝ́ yá kán. Bɛ́ wɔ́ɔ́ ɩ́ bǎbɩ́yó pɩ̃́ɩ̃́má téná Barnabasɩ wɔ́ɔ́ Poli pà bá vá zá kán. 26Bɛ́ láábɛ́ káɲã́mǝ́ bá súgó wṹzúŋṍṍ bàn Ɲuti Yesu Krista yémbán.27Ɩ pɛ́ ɩ́ kérǝ́ Zude wóó Sɩlasɩ yálá. Kégǝ́ ɩ́ wã́rǝ̃́ bɛ̌, bɛ́ súgó pá bá gɔ́lʋ́gǝ́ yálá. 28Gǝ́ dám yɩ́mbán wṹzúŋṍ kɛ́ndɛ́ dó ɩ́ súgó ré, bé ɩ́ bʋ́wán zǝ́lɛ́ dʋ́kʋ́ pɛ́lǝ́ yá bán, fó tɔ́gɔ́ kéé ré dá tʋ́lɛ́yɩ́: 29"Yárǝ́ bʋ́wán dɛ́wʋ́yá nɛ́mɛ́ kṹ, wálá gɛ́rǝ́má wálá bɛ́gɛ́n bón sɔ́gʋ́narǝ̃́. Sǝ́nán yá súgó kàkáláyan nɛ́. Yárǝ́ sǝ́mgá yá súgó kɩ́ tɔ́gɔ́dǝ́ bàn, kɩ́rɛ́ wó kɛ́ndɛ́. Pán yɩ́rǝ́ wánkátǝ́ dʋ́kʋ́."30Kéllúbíyóbé dʋ́wɛ́ póndé, bá vám Antɩɔsɩ bá dɛ́nǝ́ zámágǝ́ bá pán bǝ́rá kɩ́ sɛ́wɛ́. 31Bā kàrǝ́bdán gǝ́ kèébán, bá bɛ́nɛ́ dám yɩ́mbán kɩ́ témǝ́sǝ̃́ŋá gɔ́láá rɛ́ yémbán. 32Zude wóó Sɩlasɩ yá dám kéllúwá rɛ́, bɛ̌ pánmǝ́ bǝ́rá gɔ́lá bóngó wó bá séán pángá.33Bā dám wánkátɩ́ dálǝ́. Bǎbíyóbé pán bǝ́rá fòò bé Yamba dɔ̀ngʋ́ yá wɔ́ zùlú wó, kɩ́rɛ́ póndé , bá dʋ́ bɛ́ bá vá béé ré kérǝ́ bɛ́ bá vá béé kérǝ́ bɛ̌ kán. 34Kɩ́ɔ́ɔ́ gǝ́dǝ́rǝ́ wɔ́ɔ́, gǝ́ dám yɩ́mbán Sɩlasɩ rɛ́ ʋ́ tǝ̃́ bá kán díní. 35Poli wóó barnabasɩ tǝ̃́mǝ́ Antɩɔsɩ. Bɛ́ wɔ́ɔ́ láá dǝ́pá bóngó dá kérǝ́bdénmǝ́ láábɛ́ bá gɔ́lʋ́ Ɲuti ré kɩ́wárǝ́ yɩ́ndǝ́ bǝ́rá.36Dáá gɛ́lá póndé, Poli sé Barnabasɩ rɛ́ bé yàá: "Zésǝ́rǝ́ kéé réw ɩ́ dá vá Ɲuti ré kɩ́wárǝ́ yɩ́ndǝ́ gɔ́lʋ́ bɛ́, ɩ́ nʋ́nám kɩ́ zésǝ́rǝ́ fã́ã́ rɛ̃́, ɩ́ vá sǝ́m bǎbíyóbé wó yálǝ́." 37Barnabasɩ dá pɩ̃́ɩ̃́m bé Yohana vá bá kán, bá dá konmǝ́ wʋ́ bé Marka yá. 38Dó Poli sé ʋ́ wò zɛ́m ʋ́ vá bā kán, nʋndɩ̀tɩ́á ʋ́ dá kɔ́gʋ́lʋ́m bá bán Panfili, ʋ́ wó tɛ́rǝ́ ʋ́ vá bá kán tóm né.39Sɔ̀sɔ́ kɔ́ɔ́ rɛ́ zʋ̃́ Poli wóó Barnabasɩ rɛ́ bɛ́nɛ́ rɛ̃́, fó bá kɔ́gʋ́lʋ́ zá bán. Barnabasɩ vám Marka wɔ́ ʋ́ kán, bā zʋ̃́m kókrá dállɛ́ bá vá Siprɛ. 40Dó Poli gɔ́rʋ́m Silasɩ ʋ́ vɔ́ɔ́ ʋ́ kán, bǎbíyóbé sé bā kàrwá Ɲuti ré nɔ́mɛ́ kɛ́ndɛ́gǝ́ bàn nɛ́ póndé. 41Wʋ́ gĩ́dénmǝ́ Siri wóó Silisi ré zàmnáá fã́ã́ rɛ̃́ ʋ́ gɔ́lʋ́ Yamba dóráá rɛ́ bé bā séán pàngá.
Chapter 16

1Kirɛ pɔndé Paul vame dɛrbɛ do Lisitre. Fosuru du da wo dini, u yiré Timɔte. Yahutu re fosuru duw u ni wo, Grɛki tiw u baa wɔ. 2Lisitre wɔ Ikonɛ baabiyo da gɔlume u yiré kiɛdɛ.3 Paul da piime be Timɔte va ba kan. U seme Timɔte kiɛnkiɛnrɛn ki Yahutuna jamana rɛ yimeban, nunuditiya ba fanw yi be Grɛkiwu u laabɛ wo.4Ba pɔru jaa kee fanw rɛ, kelubiyobé wɔ kiɛnbuguwa taki mandigan kee Jerusalɛm, ba da gɔlume gi fosuruwa be ba kɔmbame ki kerigan gɔla. 5Yamba doré rɛ laabɛ da vemi yikeré muganri rɛ. ka da kusume ba ban sufanw.6Ba kɔkume Friji do Galasi re jaagi rɛ bɛnɛ. Nunuditiya wujugo kiɛdɛ da wo tɛri ba gɔlu Yamba gɔla Asi re jamana rɛ. 7Ba dɔngu Misi rɛ nii ban kee ban, ba da piime ba va Bitini rɛ jamana rɛ, do Yesu re wujugo wo tɛri ba va dini. 8Ba pɔrume Misi re nii ban ba dɔngu Troas.9Gi yiiwo Pau name bugulari duku. U name Masedwanɛ bɔ du, u zirigi u ziri Yamba beya:" kunɛ yiri kusu Masedwanɛ jamana rɛ." 10Paul na ki bugulari rɛ pɔndé, i petime ki giyan tiyan rɛ u va Masedwanɛ . Yiri sulume be Yamba komi yiri be i varame kiwariyine gɔlu ki jamana rɛ laabɛ rɛ.11I jume kokura Troas i tereme Samotrase gi jɔnjɔnw i dɔngu Nɛapolis. 12 I lime dini i va Filipe, kee da Masedwanɛ jamana rɛ jaakɔ duku rɛ, i dame daa gɛla ki jaagi rɛ. Rɔmɛna jaagi. 13 Wujugo diyɛ diyɔnyan, i lime jaagi rɛ i va baagi nii ban, i da medemi be i pa i na Yamba zira giyan duku dini. Kanw dali da dɛnime dini, i gindime i gɔlu bɛ kanw bɛ kan.14Kɔn du rɛ da wo dini, wee li Tiyatirɛ, u yiré Lidi, u yekime yutume kiɛdiya. Uda kɔgɔmi Yamba. wurɛ see u junɛ i gɔla wɔ. Ɲuti kɔrume u bɛnɛsé fo i sé u junɛ Paul re gɔla wɔ. 15 U wɔ u baabiyobé numujuɛ rɛ pɔndé, u zirime yiri beya:" yari mandina be mi mumi ɲuti ban, yari kuwame bɔlu mi mɛɛnu.16I sigan wo Yamba zira giyan rɛ, yiri wɔ bɔkakɔn du rɛ mali jawɔ. Jina kee nii bugulari wo u ban. U turuwa da name kɛsɛri kɔw u nimepɛkigi rɛ yimeban. 17U dulume yiri wɔ Paul re nɔmɛ u nanri beya:" Yamba kee wo dɔndé bɛɛ rɛ tomedɛɛruwa n'ni buwa wɔ. Ba gɔlume somé gɔla yalɛ. 18 U dame daa bɔngo. Paul simi wu yoyogo, u wusugume u gɔlu jina kan beya:" mi gɔlume n'na somuru Yesu re yiré wo be li n'ni bɔw rɛ, jina lime bɔw rɛ ki giyan tiyan rɛ."19Wu bɔka kɔnw rɛ turuwa naa be ba niyome kɛsɛri u nimepɛkigi kan. Ba mumi Paul wɔ Silasi ba va bɔdudɛɛruwa rɛ yikeré. 20Ba zirigime bɛ bɔdudɛɛruwa rɛ yikeré, ba gɔlume beya:" n'ni buwa bɛ yesime i jaagi." 21Yahutuna bɛ, ba gɔlume luru n'mii dali, yiri Rɔmɛna wo zɛmɛ i tɛri gi ban.22Jamagi ya zimemi ba kan. Bɔdudɛɛruwa mumi Paul wɔ Silasi ba gɔlu bɛra be ba zɛme be ba mawu burusi wɔ. 23Ba mawɛ rɛ pɔndé ba seme bɛ kasu ba gɔlu kasugi rɛ ɲuti re be u sime bɛ yoyogo. 24 Kasugi rɛ ɲuti lugaa gi u seme bɛ kasugi rɛ lolugan rɛ, u sé ba naa desikugisi re.25kɛwubɛnɛwɔ Paul wɔ Silasi da zirime Yamba, ba nunu Yamba kɔginɛ nuna. Kasubiyobé da seeme ba junɛ ba kan. 26Ki giyan tiyan rɛ tiganbiyé siyime kiɛdɛ, kasudoré re dimé siyime, kasudoré rɛ niyo fanw kɔrume, kasubiyobé fanwn rɛ sɛni volume.27Kasugi rɛ ɲuti zimi. U naa be kasudoré fanw rɛ niyo fanw kɔrume, u posume siyan be u pa u gu u sugo. U da medemi be kasubiyobé fanw sesime.28 Do Paul nanrime u gɔlu beya:" bu ka-kanda n'sugo re be i wo n'gé."29Ki ban kasugi rɛ ɲuti gɔlume be ba kuwame porugan wɔ. U sesime u ju kasudoré re zɛrɛ, u wudugume u siɲi u zari Paul wɔ Sliasi rɛ yikeré. 30Kirɛ pɔndé u korume bɛ u bɔnju beya:" buwabɛ mi zɛme be a da buka do a na somé?" 31 Ba tɔmbume u nii beya:" mume ɲuti Yesu ban, n'sugo do n'biyo pa ba na somé.32Ba gɔlume ɲutinre tɔgɔ u wɔ u mɛtena fanw rɛ. Kasugi rɛ ɲuti vame bɔw mɛɛnu, u same ba mawari rɛ nɔmɛ. Kirɛ pɔndé, u wɔ u mɛtena fanw jume numu. 33U vame Paul wɔ Silasi wɔ u mɛɛnu,nu va jimo pame bɛra.34 Kasugi rɛ ɲuti do u baabiyo fanw rɛ bɛnɛ dame yimeban, nunuditiya ba mumi Yamba ban.35Kɛwu sɔraa, bɔdudɛɛruwa kerime gardinamba kasugi rɛ ɲuti kan be u du bɛ buwabɛ. 36Kasugi rɛ ɲuti kume gɔlu Paul re beya:" bɔdudɛɛruwa sé be a du yari. kirɛ yimeban liyame ya va julu ré."37Do Paul gɔlume bɛra beya:" ba mawume yiri Rɔmɛna yikeré do bɔdu wo da. Kirɛ pɔndé ba seme yiri kasu, wani ba pii ba feki ba du yiri la? Ayi dɛ! ba sugo kuwame yiri koru. 38 Gardinamba vame ki gɔla gɔlu bɔdudɛɛruwa rɛ. Ba lugaa be Rɔmɛna bɛ ba wudugume.39 Ba kume yafa ziri Paul wɔ Silasi kan. Kirɛ pɔndé, bakorume bɛ ba ziri bɛ be ba liyame jaagi rɛ.40Ba liya kasugi rɛ, ba vame Lidi mɛɛnu, ba name baabiyo ba temisi do ba pɔru.
Chapter 17

1Paul wɔ Silasi pɔra Anfipolis do Apoloni ba dɔngu Tesalonike. Yahutuna Yamba kɔginɛ doré da wo dini. 2 Paul jume gi zɛrɛ n'to u yi u deegi yali bɛɛ. U mii laa bee dini, u dame wujugodiyɛ daa tɔɔ ba kan u gɔlu bɛra Yamba sɛwɛ rɛ gɔla.3U bugulume bɛra gi pomusu be wajibi somuru zime. Kirɛ pɔndé u pa u wɔ u li tipa bmnɛ rɛ. U sé mi gɔlu yalɛ Yesu re tɔgɔ, be wu somuru. 4 Yahutuna dali do Grɛki rɛ Yamba kɔginɛ doré kɔgi rɛ jamagi do kɔn yiré kɔɔ tena bɔngo !umi u ban. Ba dambami Paul wɔ Silasi.5Do sebɔnɔ yane jume Yahutuna rɛ. Ba dɛnime laa zɔmbusi ja kan ba zile komakɔw jaagi rɛ. Ba gunume ba va Jasɔn mɛɛnu, be pa ba mume Paul wɔ Silasi ba va ba wɔ jamagi dɛni zii bɛɛ. 6 Ba sigan wo bɛ miyi dini, ba mumi Jasɔn wɔ baabiyi du ba va ba wɔ jaagi rɛ bɔdudɛɛruwa yikeré ba nanri beya:" n'ni bɔw wee yansi diniyogi bɛɛ kume n'gé ya." 7Jasɔn sommi bɛ u mɛɛnu. Ba fanw wo Rɔmɛ pɛɛwu rɛ sariya yimeban. Ba gɔlume be pɛɛ duku wo dini, be u dame Yesu re.8Ki gɔla yansime bɔdudɛɛruwa rɛ tɛlimɛ.9 Ba pumi kaseti Jasɔn wɔ laa dali kan. Kirɛ pɔndé ba dume bɛ ba pɔru.10Ki giyan tiyan rɛ baabiyo dume Paul wɔ Silasi yiiwo ba va Bere. Ba dɔngu dini kee ban, ba jume Yahutuna Yamba kɔginɛ doré ré. 11Bɛ jimebɔ Yahutuna, Tesalonikina, ba tɛrime Yamba gɔla ban bɛnɛyidiri wɔ. Ba da keribidemi Yamba sɛwɛ sufanw ula taa gɔnɛ gi gɔladi wɔ. 12 Ba bɔngo dame muganri. Grɛkina Panga kanw bɔngo do buwa bɔngo dame muganri.13Do Yahutuna Tesaloniki lugaa be Paul gɔlume Yamba gɔla Bere. Ba vame jamagi siwusu.14 Ki ban baabiyo kerime Paul, sirɛ numu kan ban, do Silasi wɔ Timɔte timi Bere.15 Bee va Paul se keme ban vame u wɔ fo Atɛnɛ. Ba sigan nunu Paul kerime bɛ be ba gɔlame Silasi wɔ Timɔte kan be bq lomame ba ban ba ku u kan.16Paul sigan toru Silasi wɔ Timɔte kee ban Atɛnɛ u bɛnɛ nɛnime, nunuditiya u name be ki jaagi sume vosi wɔ. 17U da gɔlume Yahutuna do budu duku rɛ Yamba kɔginɛ doré rɛ tɔgɔ Yamba doré zɛrɛ. U da tusu bee jeriya rɛ, u gɔlume ba kan sufanw.18Laa bee kɔme sogumanri do Sitoicina, bɛ dali sigidame gɔla Paul kan. Ba dali seya:" bukaa kɔmborogi n'nuu gɔlu? dali lugume be u gɔlume Yesu do tima wuɛ tɔgɔ. Ba seya:" n'to budu duku rɛ kɔginɛ tisi ré tɔgɔgi u gɔlu.19Ba vame Paul wɔ ba bɔdugiyan rɛ. Ba seya:" kariwɔ durugi kee n'gɔlu bɛɛ yiri pa i sulu gi la? 20Nunuditiya tɔgɔ duruya kee gi n'gɔlu bɛɛ, yiri piime gi biyé i sulu. 21Atɛnɛna wɔ ba gindɛtisi da tekime wankati ba kariwɔn durugi do gi junɛsé rɛ.22Paul zimmi u zirigi bɔdudɛɛ giyan rɛ, jamagi rɛ yikeré u gɔlu beya:" Atɛnɛna mi name be yalɛ bɛnɛ wo yimeban kɔginɛ tɔgɔ kan kɔkɔ.23 Mi gindino ya jaagi rɛ zɛrɛ bɛɛmi name ya kɔginɛ ka saragakoé giyan. Ya kɔgɔme ki do ya wo gi wulu kigi mi gɔlu yala.24Yamba kee nandame diniyogi wɔ gi zɛrɛ tisiri fanw, dɔndé wara wɔ tiganbiyé rɛ ɲuti gi gindiyame laabɛ mɛrinanri rɛ zɛrɛ.25 Nɛn nɛ nu guruyame n'da tome gira n'to ka tɔgɔ wo mi rɛ. Nunuditiya gi sugo peme woyan do wujugo yiri wɔ i tisi fanw rɛ.26Gi nandami budu fanw gɛrima tiyan wɔ. Gi tundu bɛ tiganbiyé tiyan ban, gi kɔgulu ba gɔla do ba gindɛ giyan. 27 U piime be ba pugame Yamba. Do duku rɛ pa ba na wu. Nunuditiya Yamba giyan wo tosu i ban.28Nunuditiya i wo woyan nɛ u kan. Yari sugo nuna nunulu du seya:" yiri dame u biyo re." 29Do yari dame Yamba biyo re be i lɔngusu be Yamba yangi wo n'to sanume wala kɛsɛri, wala lusi kee re wɔsugu laabɛ nuré gi mali nɛn nɛ sogumanri do u guruma wɔ.30Yamba wo gi yangi rɛ wankati dɔw tɔgɔ. Do wani u komi laa fanw giyan fanw be ba lɔngusame ba junufu re. 31Nunuditiya u tundume diyɛ duku, pa u gunu bɔdu diniyogi fanw ban, u gɔru bɔ wee re nuré. Yamba pami kaseti tiyan wu bɔw rɛ tɔgɔ kan, nunuditiya u wɔme wu u li tipa bɛnɛ rɛ.32Ba lugu tipa rɛ wɔɛ tɔgɔ kee ban, ba dali mami wu. Dali seya:" pa i sé i junɛ n'kan diyɛ duku rɛ diyɔnyan ditiya" 33Paul lime ba bɛnɛ rɛ u pɔru. 34Gi fanw rɛ zɛrɛ dali kusume u ban ba da muganri. ba nɛn tiyan yiré be Denisi, ba jaagi rɛ bɔdudɛɛru jamagi rɛ nɛn du, do kɔn wee yiré Damaris, do laa dipa ya.
Chapter 18

1Kirɛ pɔndé Paul lime Atɛnɛ u va kɔrɛnti. 2U name Yahutuna dali dini, u yiré Akillas da Pɔntiw, u wɔ u kɔn Priscille li Itali duruwame, nunuditiya pɛɛn klode da piime be Yahutuna fanw liyame Rɔmɛ. Paul vame bɛ pume. 3 U gindi ba kan u da tome ba kan, nunuditiya ba fanw dame tome budu tiyan. Da doré yutugi rɛ wɔsuguruwa.4Paul da deeme waju Yamba doré re wujugo diyɛ diyɔnyan fanw. U da piime sulari u pame Yahutuna do Grɛkina rɛ u wusugu bɛ. 5 Silace do Timɔti dɔngume dini ba li Macidɔni rɛ jamana rɛ kee ban, Paul takime u wankati fanw u da waju u da, u da kaseti Yahutuna rɛ be Yesu dame somuru re. 6Do Yahutuna seme Paul sɔsɔ ba gɔlu gɔla zɔmbɔ u ban, kirɛ yimebanu Paul jiwu u yutugi u gɔlu beya:" zarigi ka-ka tome mi ban dutu. Wani mi pa a va budu dipa kan.7Paul lime dini u va Yamba kɔgununu du mɛɛnu, uyiré Justus, u mɛgi da yikime Yamba kɔginɛ doré ban. 8Yamba kɔginɛ doré re yuti Krispus do u mɛ fanw mumi yuti ban. Kɔrɛntina bee lugu Paul lɛ gɔla fanw dame muganri ba ju numu.9Ɲuti bugulume Paul lɛ yiiwɔo beya:" bu wudugu gɔlu do bu n'nii tuwu. 10 Nunuditiya mi wo n'kan nɛn ka-ka da guru u jari n'ban, u da n'na tɔgɔ zɔmbɔ, nunuditiya mii laa bɔngo wo jaagi rɛ. 11Paul timi Kɔrɛnti u karibidame laabɛ bené tiyan do karigi nundugu.12Gallion dame Rɔmɛ ɲuti re, u wo kiɛdɛ jamana yiné wankati kee ban, Yahutuna dɛnime ja Paul lɛ yimeban ba va u wɔ bɔdudɛɛruwa yikeré. 13Ba seya:" n'gi bɔ wusugume laabɛ yu, ba kɔgɔme Yamba yali bɛɛ ba nɛnime yilɛ sariya."14Paul da pii u gɔlu kee ban, Gallion gɔlume Yahutuna rɛ beya:" yari Yahutuna taa tataratɔgɔ wala tɔgɔ zɔmbɔ mi da pa a sé a junɛ ya kan.15 Do gi daga gɔla, wala yiré, wala yalɛ sariya tɔgɔ gi yuko koré wo yari sugo ban. Mi da tɛri a koru kirɛ yuko.16U diwume bɛ u koru bɔdu giyan rɛ. 17Kirɛ yimban ba fanw mumi Yamba doré re yikeréti Sositɛne. Ba mawumu bɔdu doré re nii ban, do Gallion wo gi sé tɔgɔ rɛ.18Paul tim Kɔrɛnti u taki wankati bɔngo, kirɛ pɔndé u vame baabiyobé kan, u wɔ wɔ Priscille, do Akilas jume kokura rɛ be boome Syrie lɛ jamana rɛ. U da kisime u yu Cenchrée nunuditiya u da seme u nii Yamba wɔ. 19 Ba dɔngaa Efɛse Paul dume Priscille wɔ Akilas do u ju Yamba kɔginɛ doré ré u gɔlu Yahutuna kan.20Ba zirimu be u taki wankati ba kan, do u wo tɛri. 21U bugulume bɛra be Yamba tɛriga u pa u nunu ba kan n'gé. Kirɛ pɔndé u zume Efɛsina kokura rɛ.22U dɔngu Cesaré kee ban, u vame Jerusalɛm u va Yamba doré re laabɛ fosu, kirɛ pɔndé u vame Antiɔche. 23 U dame wankati fiyɔnw dini, kirɛ pɔndé u vame Galasi do Friji rɛ jamana rɛ, u pame bɛra panga seyari.24Yahutuna dali dɔngaa Efesé Alɛkisandritiw, u yiré Apolosi. u da gurume u gɔlu yoyogo. u yi Yamba sɛwɛ. 25wu bɔw keribidemi ɲuti re keme ne tɔgɔ. U kɔmi bɛnɛ kee pa u karibidame laabɛ Yesu re keme wɔ u pomusu. Do u sulumɛ timi Yahutuna numu juɛ ban.26 U mumi gɔla rɛ nii bɛnɛkulu wɔ Yamba doré ré zɛrɛ. Priscille wɔ Akilas lugu kee ban ba vame u wɔ ba mɛɛnu ba bugulu wura Yamba keme ba pomusu.27Kirɛ pɔndé. Apolosi da piime u va Akayi rɛ jamana rɛ. Baabiyobe pami wura muganri kiɛdɛ. U dɔngaa dini bee da fosuruwa rɛ Yamba juluri re panga rɛ, u kusume bɛ kiɛdɛ. 28 Nunuditiya u gɔla name guruma Yahutuna ban. Laabɛ fanw rɛ séré u bugulume be somuru Yesu wɔ.
Chapter 19

1Apolosi wó kɔrɛ̃te kéébán, Poli kɔ́kʋ́m Asi ré túntúrún zámnádǝ́ ʋ́ vá dɔ́ngʋ́ Efese. Mʋ́ŋʋ́rʋ̃́wã́ dállǝ́ díní, 2ʋ́ gɔ́lʋ́m bɛ́ rɛ́ bé yàá: "Yárǝ́ dá mʋ́ŋárɩ̃́ɩ̃́ kéébán, yá nám wũ̀zùŋṍ kɛ́ndɛ́ láá? " Bá tómbúm bé yàá: "Yɩ́rǝ́ wó lʋ́gʋ́ bé wũ̀zùŋṍ kɛ́ndɛ́ wóré dǝ̃́gán?"3Poli sé yàá: "Yárǝ́ zʋ̃́m númú nùmù zʋ̃́wɛ̃́ kéé kán?" Bá tómbúm wʋ́rá bé yàá: "Yohana númúséérúú rɛ́ yángǝ́." 4Poli sé yàá: "Yohana dá déé númúzʋ́wɛ̃́ kéé bɛ̌, gǝ́ dá bʋ́gʋ́lʋ́m lɔ́ŋsʋ́m bá zúnúúfúú ré. Ʋ́ dá gɔ́lʋ́m bé wéé ré pírí wʋ́rɛ́ póndé, wʋ́ pá wʋ́ dá Yesu ré."5Bā lʋ̀gʋ̀ kɩ́ gɔ́láá kéébán, bá zʋ̃́m númú Ɲuti Yesu ré yíré wó. 6Poli pɛ́lǝ́m ʋ́ núúsǝ́ bá bán, kɩ́ dá kéèbán, wũ̀zùŋṍ kɛ́ndɛ́ tísím bá bán, bā gɔ́lʋ́m má dǝ́pá bá dá kéllúyán. 7Bɔ́wá fíɲó nìì rẽ́ bɔ́ŋɲɔ̃́.8Poli zʋ̃̀m Yamba kɔ́gnɛ́ dórée ré ʋ̀ gɔ́lʋ́ bɛ́nkʋ́lʋ́ wɔ́ kàrǝ́gǝ́ tɔ́ɔ́ rɛ́ zɛ́rɛ́. Ʋ̀ dá déém bɛ́ wààzú ʋ́ kérbdén bɛ́ Yamba pɛ́ɛ́rɩ́ɩ́ rɛ́ tɔ́gɔ́ rɛ́. Ʋ̀ dá pɩ̃́ɩ̃́m bà ɲú ʋ́ wúsúgú. 9Dó ɲú kákátá téná dàlǝ́ wó tɛ́rǝ́ bá dá mʋ́ŋárɩ̃́, bá dá ɲéɲẽ́mǝ́ Ɲuti ré kém láábɛ́ séré. Kɩ́ wánkátɩ́ɩ́ bán, Poli dʋ́m bɛ́ díní ʋ́ vá mʋ́ŋʋ́rʋ̃́wã́ã́ wɔ̃́ bá múmó ʋ́ kérbdén bɛ́ dɛ́ɛ́ fã́ Tiranus ré kárŋʋ́ gɩ́ɲã́ã́ rɛ̃́. 10Ʋ́ dám kɩ́ béná nìì rẽ́ zɛ́rɛ́ fó Asiná fã́ã́, Yàwúdúwáá wɔ́ɔ́ Grɛ́kwáá lʋ́gʋ́ Ɲuti ré gɔ́láá.11Yamba dá déém kàwʋ́nɛ́dǝ́ Poli ré nùùrẽ́, 12fó yɩ́tʋ́ wálá bʋ́lá kéé ré dá dʋ́sʋ́ Poli ré tʋ́ná nɛ́mɛ́ɛ́, láábɛ́ dá vénmǝ́ kɩ́ɔ́ɔ́ bá vém vémá téná dʋ́sʋ́ gǝ́wɔ́ɔ́, bɛ́ dá níím zùlú. Zínádǝ́ dá lɩ́ɩ́m zínádǝ́ téná bán.13wúdúwáá béé ré dá gíndén bá dɩ́wʋ́ zínádǝ́ láábɛ́ bán bɛ̌, bɛ́ dállǝ́ kórúm gǝ́ kɔ́rɔ́ bá sǝ́m bá bʋ́ gʋ̀rʋ̀ bá dɩ́wʋ́ zínádǝ́ Ɲuti Yesu ré yíré wó láá. Bá zínádǝ́ rɛ́ bé yáá: "Poli déé wààzúgǝ́ Yesu wéé ré tɔ́gɔ́ kán bɛ̌, ɩ́ gɔ́lʋ́m kɩ́ yíréé ré yɩ́mbán: bé lɩ́áám." 14Béé dá déé bɛ̌, bɛ́ dá dám Yàwúdúwáá rɛ́ ɲuti Seva bíyóbʋ́wá nímpĩ́ rẽ́.15Dó zínáá tómbúm bé yáà: "Mɩ́ ɲɩ́ Yesu, mɩ́ ɲɩ́ Poli yá, dó brá bɛ́ yárǝ́ wɔ́?" 16Ʋ́ zínááti zárǝ́m bá bán ʋ́ gʋ́rʋ́ bɛ́ fó bá tʋ́ná dá múrṹɲó bá sésǝ́ bá lɩ́ dóréé ré. 17Efɛsǝna fã́ã́ sʋ́lʋ́m kɩ́ tɔ́gɔ́gǝ́, Yàwúdúwáá wɔ́ɔ́ Grɛkwáá, bá fã́ã́ wʋ̃́dʋ́gʋ́m, bá kɔ́gɔ̀nmǝ́ Ɲuti Yesu ré yíré.18Béé dá mʋ́ŋúrʋ̃́wã́ã́ rɛ̃́ bɛ̌, bá bòngó dá kʋ̃́mǝ́ lɔ́ŋsʋ́ bá tɔ́gɔ́ dáárɩ́ɩ́ rɛ́ bá gɔ̀lʋ́gǝ́. 19Sʋ́lʋ́mɛ́ téná bòngó kʋ̃́m bá sɛ́wáá fúrú láábɛ́ fã́ã́ rɛ̃́ séré. Kɩ́ sɛ́wáá rɛ́ yétǝ́ dá dɔ́ngʋ́m mʋ́sʋ́rʋ́ fǝ́sǝ́nɔ́n. 20Bɛ́ɛ́rʋ́ʋ́ Ɲuti ré gɔ́láá sɛ́yɩ́m pã̀gá wɔ́ gǝ́ bʋ́gʋ̀lʋ́ ʋ̀ gʋ́rʋmáá.21Kɩ́ tɔ́gɔ́dáárɩ́ɩ́ rɛ́ póndé, Poli kórúm gǝ́ níí bé ʋ́ pɔ́w kɔ́kʋ́ Masedwanǝ wɔ̃́ɔ̃́ Akayi rɛ́ bɛ́nɛ́ ʋ́ vá Zeruzalɛm. Ʋ̀ sé yàá: "Mɩ́ dɔ́ngàà díní, tʋ́lɛ́yɩ́gǝ́ bé ā ná Romɛ yá." 22Ʋ̀ kérǝ́m ʋ́ kúsúrúwá nììgé, Timotǝ wɔ́ɔ́ Erasitǝ bá vá Masedwan nɛ́ zámnáá rɛ̃́, dó ʋ̀ súgó tǝ̃́mǝ́ Asi ré zámnáá rɛ̃́ dɔ̀m ʋ́ dá wánkátɩ́ fɩ́ɲɛ́w.23Kɩ́ wánkátɩ́ɩ́ bán tɛ́lmɛ ɲásã́rɩ̃́ kɔ́ɔ́ rɛ́ dá Ɲuti ré kém né yémban. 24Sã́nǝ́m tóm dɛ́ɛ́ zɛ́mbɔ́ wéé ré yíré Dɛmɛtrius, ʋ̀ dá wɔ́sʋ́gʋm bá kɔ́gnɛ́ tísí kɔ̃́ yán Artemis ré kɔ́gnɛ́ dóréé ré màndǝ́ŋá kɛ́sɛ́rǝ́ wɔ́ ʋ́ níí tɔ̃́nɔ́ bòngó gǝ́ tóm dɛ́ɛ́rʋ́wáá rɛ́. 25Ʋ̀ dɛ́nǝ́m bɛ́ wɔ́ɔ́ bá dǝ́pá tóm dɛ́ɛ́rʋ́wáá ʋ́ gɔ́lʋ́ brá bé yáá: "Ya ɲɩ́ bé ńní tóm néw ɩ́ níí ɲɔ́ɔ́dʋ́ kɔ́ɔ́.26Wʋ́ Poli dá kéé bɛ̌, yá námgǝ́ yá lʋ́gʋ́gǝ́. Ʋ́ sé bé kɔ́gnɛ́ tísǝ́rǝ́ kéé láábɛ́ wɔ́sʋ́gʋ́ bá núúsǝ́ wó bɛ̌, bé kɔ́gnɛ́ tísí gɔ̃́gɔ́nɛ́ dágǝ́ gɔ̀ɔ́. Ʋ́ gʋ́rʋ́m ʋ́ wúsùgú láá bòngó ɲú, ńgé Efɛsǝ múmó dágǝ́, dó ʋ̀ pɩ̃́ɩ̃́m gǝ́ dá ʋ́ Asi ré zámnáá rɛ̃́ gɩ́ɲáá fã́ã́ rɛ̃́. 27Ɩ wʋ̃́dʋ́gʋ́m bé ɩ́ tóm bʋ́ kʋ̃́ nɛ́nǝ́. Kɩ́ múmó dágǝ́, ɩ́ kɔ́gnɛ́ká kɔ̃́gǝ́ Artemis ré kɔ́gnɛ́ dóréé págǝ́ dá kòmbùrò. Asíná fã́ã́ wɔ̃́ɔ̃́ díníɲógǝ́ ré láábɛ́ fã́ã́ kɔ́gɔ́n kɩ́ kɔ́gnɛ́ká kɔ̃́gǝ́ kéé bɛ̌, págǝ́ kʋ̃́ dá kòmbùrò.28Bɛ́ láábɛ́ lʋ̀gʋ̀ kɩ́ gɔ́láá kéébán, bá bɛ́nɛ́ fúrúm bá nárǝ̃́ kóré kɔ́ɔ́ wɔ́ bé yàá: "Efɛsǝná Artemis ré kɔ́gɔ́n!" 29Zààgǝ́ rɛ́ tʋ́ná fã́ã́ ɲásǝ̃́m. Láábɛ́ fã́ã́ gúnúm bá vá bá dɛ́nǝ́gá gɩ́ɲã́ã́ rɛ̃́. Bɛ̀ vɛ́nzǝ́m Poli ré dǝ́pá nììgéé Masedwanná Gayus wóó Arisitarkǝ bá vɔ́ɔ́ díní.30Poli dá pɩ̃́ɩ̃́m ʋ́ vá kɩ́ gɩ́ɲáá rɛ̃́, dó fósúrúwáá sé ʋ̀ dáná ʋ́ várǝ́. 31Asi ré zamná rɛ̃́ ɲú téná béé ré dá dá Poli ré dɔ́ɔ́wá rɛ́ bɛ̌, bɛ́ sém kérǝ́ŋá kóré wʋ́rá bé ʋ̀ bʋ́ vá kɩ́ dɛ́nǝ́gáá rɛ́ gɩ́ɲáá rɛ̃́. 32Nɛ́ŋ fã́ã́ dá gɔ́lʋ́m ʋ́ yán, nʋ̃́dɩ̀tɩ́á bá tɛ́lmɛ́ɛ́ tísòrí dágǝ́, bá bòngó wó bá dɛ́nǝ́gáá ɲú dǝ̃́gan sʋ́lʋ́.33Kɩ́bán Yawuduwáá lásǝ́m Alɛkisãdrǝ ʋ́ vá zámágǝ́ rɛ́ yíkéré. Wʋ́ tákm ʋ́ núú bé ʋ́ pɔ́w gɔ́lʋ́ gɔ́láá zámágǝ́ rɛ́. 34Dó bá sʋ́lʋ́ bé Yawúduw ʋ́wɔ́ kéèbán, bá fã́ã́ nárẽ́m kóré bèè tɩ́ɲá wɔ̃́ lɛ́ɛ́rɛ́ nìì rẽ́ zɛ́rɛ́ bé yáà: "Efɛsǝnáà Artemis ré kɔ́gɔ́n!"35Zààgǝ́ rɛ́ sɛ́wɛ́ wã́lǝ́w pánmǝ́ zámágǝ́ dá kéwúú dó ʋ́ gɔ́lʋ́ brá bé yàá: "Efɛsǝná, láábɛ́ fãã́ ɲɩ́ bé Efɛsǝ rɛ́ záágǝ́ dám Artemiskɔ́ɔ́gǝ́ rɛ́ kɔ́gnɛ́ dóréé ré kɔ́mbʋ́rʋ́, dó gǝ́ mã́dǝ̃́ŋá kéé ré lɩ́ dóndé wáráá rɛ́ gǝ́ zárǝ́. 36Nɛ̀ŋ kááká gʋ̀rʋ̀yán ʋ́ tɔ̃́rʋ̃́ kɩ́. Kɩrɛ́ yémbánʋ́ʋ́ yárǝ́ tísón yá súgó, dó bʋ́wán kááká dá bɛ́nlón wṍ. 37Yárrǝ́ kʋ̃́mǝ́ ńní bʋ́wáábɛ́ wɔ́, dó bá wó kááká nɛ́nǝ́ kɔ́gnɛ́ dóráá rɛ́, bá wó ɩ́ kɔ́gnɛ́ká kɔ̃́gǝ́ rɛ́ yirè zɔ́mbɔ́ gɔ́lʋ́.38Dɛmɛtrius wóó ʋ́ kán nɛ́ tóm dɛ́ɛ́rʋ́wáá pɩ̃́ɩ̃́gá láá dǝ́páá nɛ́ɛ́ bá kǝ́tǝ́ tɔ́gɔ́ dʋ́kʋ́ rɛ́, bʋ́ʋ́dʋ gúné dɛ́ɛ́ túndúmǝ́, bʋ́ʋ́dʋ́ gúnúrṹwã́ã́ wó díní, bá kǝ́tám bá nɛ́ɛ́ bɛ́ yíkéré. 39Dó tɔ́gɔ́ yíkó kóré dǝ́pá wógá díní, kɩ́rɛ́ yíkó kórú bʋ́ʋ́dʋ́ gúné zámágǝ́ kàn. 40Ɩ nɛ́ɛ́ gʋ́rʋ́m gǝ́ kǝ́tǝ́ bé ɩ́ dám kã́ɲɩ́nɛ́ nní tɛ́lmɛ́ ɲásã́rɩ̃́ɩ̃́ rɛ̃́ yémbán, nʋ̃́dɩ̀tɩ́á ńní zámágǝ́ rɛ́ dɛ́nǝ́gá kɔ́mɩ́ɲán bìyé kááká." 41Ʋ̀ zɔ̀kʋ̀ kɩ́ gɔ́láá bán kéébán, ʋ̀ dʋ́m zámágǝ́.
Chapter 20

1Tɛ́lmɛ́ ɲásã́rɩ̃́ɩ̃́ rɛ̃́ zɔ́kɛ́ póndé, Poli dɛ́nǝ́m mʋ́ŋʋ́rʋ̃́wã́ã́ ʋ́ témsǝ́ bɛ ʋ́ pán brá fóó. Kɩ́rɛ́ póndé ʋ́ lɩ́m díní ʋ́ vá Masedwanǝ. 2Ʋ́ gíndénmǝ́ kɩ zámnáá rɛ̃́ ʋ́ pán bɛ́nkʋ́lʋ́ wààzú gɔ́lá bòngó wó. 3Ʋ̀ dám kárgǝ́ tɔ́ɔ́ díní. Ʋ̀ dá pɩ̃́ɩ̃́m ʋ́ zʋ̃́ kókrá ʋ́ vá Siri. Dó ʋ̀ sʋ́lʋ́ bé Yàwúdúwáá dɛ́nǝ́m ʋ́ yémbán kéébán, ʋ̀ sé ʋ̀ pɔ́w nʋ́nʋ́ Masedwanǝ.4Nán láábɛ́ béé ré dʋ́lʋ́ bɛ́: Bereka Pirus ré bǐbɔ́w Sopatɛr, dó Tesalonikǝná dállǝ́ Artisitarkǝ dó Segɔn dó Dɛrbɛtiw Gayus wóó Timote dó Tisikɛ wɔ́ɔ́ Trofimɛ, béé ré lɩ́ Asi. 5Bɛ́ vám ɩ́ yíkéré bá vá yɩ́rǝ́ tórú Troas. 6Búúríí kéé ré bémɲán bɛ̌ rɛ́ fóó ré póndé, yɩ́rǝ́ mɩ́ɩ́ zʋ̃́m kókrá dállɛ́ zɛ́rɛ́ Filipe ɩ́ pɔ́rʋ́. Ɩ́ dám dáá tɔ́ɔ́ rɛ́ vérmá sɩ́rɛ́númúú rẽ́ ɲíné ɩ́ vá bɛ́ mɩ̀ɩ̀ Troas ɩ́ dá dáá nímpĩ́ díní.7Yàkàbɛ́nɛ́ɛ́ rɛ̃́ dɛ́ɛ́ dórúgíì, ɩ́ dá dɛ́nǝ́ ɩ́ gúnú dɛ́nǝ́gá búúríí kéébán, Poli dám mʋ́ŋʋ́rʋ̃́wã́ã́ wààzú. Ʋ̀ dá pɩ̃́ɩ̃́m ʋ́ pɔ́rʋ́ gǝ́ tɛ́wʋ́zʋ̃́wã́, kɩ́rɛ́ pán ʋ́ bòm wààzúgǝ́ bán fó tɛ́wʋ́bɛ́nɛ́ pɔ́rʋ́. 8Ɩ́ dá dɛ́nǝ́ dóndé dóréé kéé ré bɛ̌, lámpã́ bòngó dá wó díní.9Bábí tɩ́ɲá dá wó fʋ́nɛ́trɩ́ɩ́ bán ʋ́ dá gǝ̃́dǝ́, ʋ́ yíré Utikus. Ʋ̀ dá dʋ́ɲɩ́m nʋ̃́dɩ̀tɩ́á Poli dá bòmmǝ́ wààzúgǝ́ bán. Ʋ́ bábíwú dá tón kááká sɛ́rɛ́ bán, ʋ̀ lɩ́m kɩ́ dondédóré tɔ́ɔ́ɲánáá rɛ̃́ ʋ́ zárǝ́, bá tákǝ́w kéébán, bá mɩ́ɩ́m ʋ́ tɩ́wá. 10Poli tísím ʋ́ zùmbón ʋ́ ban ʋ́ tákǝ́w, dó ʋ́ sé yàá: "Yá tɛ́lmɛ́ bʋ́ ɲásǝ̃́, bé ʋ̀ wó tɩ́wʋ́."11Ʋ́ bóró dǝ̃́mǝ́ dɩ̀tɩ́á ʋ́ gúnú búúríí ʋ́ zí, dó ʋ́ gɔ́lʋ́ dɩ̀tɩ́á fó tɛ́w. Kɩ́rɛ́ póndé ʋ̀ pɔ́rʋm. 12Bā pɔ́rʋ́m ʋ́ bábíwú wó ʋ́ wóyán. Gǝ́ dám bɛ́nɛ́ zúrórí kɔ́ɔ́.13Ɩ́ zʋ̃́m kókrá dállɛ́ zɛ́rɛ́ ɩ́ vá Poli ré yíkéré fó Asos, bé ɩ́ tákánʋ́ʋ́ díní, ʋ̀ súgó sé ʋ̀ pɔ́w várǝ́ ʋ̀ nɛ́ɛ́ wɔ̃́. 14Ʋ̀ túsú yɩ́rǝ́ díní kéébán, ʋ̀ zʋ̃́m ɩ́ kán kókráá rɛ́ ɩ́ vá Mitilɛnɛ.15Ɩ́ lɩ́m díní, gǝ́ tɛ́wʋ́zʋ̃́wã́ ɩ̀ dɔ́ngʋ́mǝ́ ɩ́ yíkó térén Kios bán. Gǝ́ tɛ́wʋ́zʋ̃́wã́ nììɲã́náá rɛ̃́ wɔ̃́ɲán, ɩ́ dɔ́ngʋ́m Samos, gǝ́ dáá tɔ́ɔ́ rɛ́ wɔ̃́ɲán ɩ́ dɔ́ngʋ́m Mile. 16Poli dá gɔ́lʋ́m bé ɩ́ pɔ̀rán Efɛsǝ rɛ́ kúlé, bʋ́dáyàlǝ́ wánkátɩ́ɩ́ bʋ́ pɔ́rʋ́ gǝ́ dʋ́w Asi. Ʋ̀ bɛ́nɛ́ dá wó lómbán, nʋ̃́dɩ̀tɩ́á ʋ̀ dá pɩ̃́ɩ̃́m bé Pantekɔtɩ́ɩ́ rɛ́ dɛ́ɛ́ mɩ́ɩ́ wʋ́ Zeruzalɛm, gǝ́ bʋ́gá gʋ̀rʋ̀.17Kɩ́ɔ́ɔ́ gǝ́dǝ́rǝ́ wɔ́ɔ́, ʋ̀ wò Mile kéébán, Poli sém kérǝ̃́ŋá kóré bé Efɛsǝ rɛ́ kɛ́mbɔ́gɔ́wáá kʋ̃́wã́m díní. 18Bā dɔ́ngʋ́ díní kéébán, ʋ̀ gɔ́lʋ́m brá bé yàá: "Mɩ́ kʋ̃́ Asi kéèbán, fó dɛ́ɛ́ dórúgǝ́ ré wɔ̃́ɲán, mɩ́ dá yàlǝ́ yá kán kán kɩ́ wánkátɩ́ɩ́ fã́ã́ rɛ̃́ yárǝ́ ɲɩ́gǝ́. 19Mɩ́ dám tóm súgótísórí wóó sénùmú rẽ́. Zímórĩ́ nám mɩ́ Yàwúdúwáá rɛ́ dɛ́nǝ́gádǝ́ wɔ́ mɩ́ɩ́ yémbán. 20Ká kéè zɛ́m gǝ́ sé yálá ɲɔ̃́ɔ̃̀dʋ́, mɩ́ wò kɩ́rɛ́ kááká fékǝ́ yálá. Mɩ́ wò wʋ̃̀dʋ́gʋ́ ā dá yárǝ́ wààzú ā kàrbdán yárǝ́ láábɛ́ sé ré dó mɛ́dǝ́ fã́ã́ tɩ̃́tɩ́ɲá rɛ̃́, 21dó ā gɔ́lʋ́ Yàwuduwáá wɔ́ɔ́ Grɛkwáá nìì fã́ã́ rɛ̃́ bé bá lɔ́ŋsám bá zùnúúfúdǝ́ ré bá mʋ́n Ɲuti Yesu bán.22Wɔ̃̀nɛ́ mɩ́ wóm Zeruzalɛm, nʋ̃̀dɩ̀tɩ́á wũ̀zùŋṍ kɛ́ndɛ́ɛ́ lésǝ́ mɩ́ gǝ́ séè, dó mɩ́ yán tɔ́gɔ́ kéé ré págǝ́ dá mɩ́rɛ̃́ díní, mɩ́ wò kɩ́ sʋ́lʋ́. 23Ńgǝ́ sɛ́yɩ́gǝ́ mɩ́ ɲɩ́, mɩ́ páá dɔ́ngʋ́ zàá wóó zàá kéè ré fã́ã́, wũ̀zùŋṍ kɛ́ndɛ́ gɔ́lʋ̀m mɩ́rɛ̃́ bé kásʋ wɔ́ɔ́ zìmorĩ́ wò mɩ́ɩ́ yíkéré. 24Kɩ́ɔ́ɔ́ gǝ́dǝ́rǝ́ wɔ́ɔ́, mɩ́ sǝ́mɲã́ ā wũ̀zùŋṍṍ káà sɛ́rɛ́, gǝ́ wò ńtóó kááká dágǝ́,mɩ́ bʋ́gá gʋ̀rʋ̀ ā dá ā dã́gdã́ zá sáá gǝ́ nìì súrú. Ɲuti sé tóm kéé ré kàrwá mɩ́ bán bé mɩ́ gɔ̀lʋ̀ Yamba nɔ́mɛ́ kɛ́ndɛ́gǝ́ rɛ́ kɩ́wárǝ́ yɩ́ndǝ́ bɛ́, kɩ́rɛ́ tɔ́gɔ́gǝ́.25Mɩ́ pɔ̀rʋ́ yárǝ́ béè ré bɛ́nɛ́ rɛ̃́ ā gɔ́lʋ́ Yamba pɛ́ɛ́rɩ́ɩ́ rɛ́ kɩ́wárǝ́ yɩ́ndǝ́ bɛ̌, mɩ́ sʋ̀lʋ̀m wɔ̃̀nɛ́ bé yállɛ́ kááká dá mɩ́ɩ́ yíkó bɛ́nɛ́ ná dʋ̀tʋ́. 26Kɩ́rɛ́ yémbánʋ́ʋ́ mɩ́ gɔ́lʋ́ yálá zɛ́ngɛ́ gǝ́ pómúsú, bé nɛ̀ŋ kááká gɛ́rǝ́má hákɛ́ tón mɩ́ bán, 27nʋ̃̀dɩ̀tɩ́á mɩ́ gɔ́lʋ́m yálá Yamba dɩ́ngɔ́ fã́ã́, mɩ́ wò kááká fékǝ́ yàlá.28Sǝ́nám yá súgó yá sǝ́m Pét́ǝ́rǝ́ yá, Wũ̀zùŋṍ dám yárǝ́ wɔ́ bá sǝ́nǝ́rʋ̃́wã́ rɛ̃́. Yárǝ́ kɔ̀mbán Yamba dóréé, ʋ̀ yɛ́wʋ́ kéè ʋ̀ súgó gɛ́rmá wɔ̃́. 29Mɩ́ ɲɩ́ bé mɩ́ɩ́ pɔ́rɛ́ɛ́ póndé, yárá zɔ́msǝ́ págǝ́ zʋ̃́ yá bɛ́nɛ́ rɛ̃́, págǝ́ zárǝ́ pétǝ́rǝ́ bán. 30Láá dálǝ́ yá pá bá zǝ́n yà bɛ́nɛ́ rɛ̃́ bá déè nɛ́nǝ́mǝ́ kàrŋʋ́, bʋ́dáyàlǝ́ bá wúsùgú láábɛ́ bá dɔ́ɔ́ bá súgó kàrmbíyóó.31Kɩ́rɛ́ yémbánʋ́ʋ́ sǝ́nám yá súgó yá dʋ́ yá tɛ́lmɛ́ grá bé béná tɔ̀ɔ̀ rɛ́ zɛ́rɛ́, ńɲí kúsú wʋ́yá bán, mɩ́ɔ̃́ɔ̃́ ā sénùmúú rẽ́ zɛ́rɛ́, mɩ́ wò yá fã́ã́ tɩ̃̀tɩ́ɲã́ rɛ̃́ témǝ́sǝ̃́ŋá dʋ́. 32Wɔ̃̀nɛ́ mɩ́ séèm yá kàrwá Yamba wɔ́ɔ́ gǝ́ nɔ́mɛ́ kɛ́ndɛ́gǝ́ rɛ́ gɔ́láá bán. Kɩ́rɛ́ gʋ́rʋ́ gǝ́ pán yálá yìkéré vèrmá gǝ́ pán yálá kɩ́ɛ̃̄ Yamba láá kɛ́ndǝ́yáá fã́ã́ rɛ̃́ bɛ́nɛ́ rɛ̃́.33Mɩ́ɩ́ sé wó lɩ́ nɛ̀ŋ kááká kɛ́sɛ́rɩ́ wɔ́ɔ́ sã́ã́nǝ́m wɔ̃́ɔ̃́ yítún kán. 34Yárǝ́ súgó ɲɩ́ bé mɩ́ dám tóm ā súgó núúsǝ́ wó ā mɩ́ɔ̃́ɔ̃́ ā dǝ́páá rɛ́ tɔ́gɔ́. 35Mɩ́ bʋ̀gʋ̀lʋ́m yálá tɔ́gɔ́ frã́ã́ rɛ̃́ mã́dǝ́ŋá, bé ɩ́ zɛ̀m bé ɩ́ dá tóm, bʋ́dáyálǝ́ ɩ́ kúsú kɔ́mɩ́ɲã́ pã́gáá téná, ɩ́ dʋ́ ɩ́ tɛ́lmɛ́ Ɲuti Yesu súgó gɔ́láá rɛ́ bé yàá: "Dɔ̀ɔ́ wò tántʋ́lʋ́má rɛ̃́ gǝ́ bɔ́ nààrɩ̃́."36Kɩ́ gɔ́láá rɛ́ póndé, Poli wóó bɛ́ wɔ́ɔ́ fã́ã́ kũ̀kómmǝ́ bá zǝ́rǝ́ Yamba. 37Bá fã́ã́ rɛ̃́ sénùmú lɩ́m bá kàrán Poli. 38Bā bɛ̀nnɛ́nǝ́máá rɛ̃́ ɲúgǝ́ ńgǝ́ wɔ́, bé Poli sé bá wʋ́rɛ́ yìkóbɛ́nɛ́ ná dʋ́tʋ́. Kɩ́rɛ́ póndé bá vám Poli sé kòkráá rɛ́ níí bán.
Chapter 21

1Yɩ́rǝ́ wɔ́ɔ́ bɛ́ kɔ́glʋ́ zá bán kéébán, ɩ́ zʋ̃́m kókrá dállɛ́ zɛ́rɛ́ ɩ́ térén ɩ́ vá kɔs. Gǝ́ tɛ́wʋ́zʋ̃́wã́ ɩ́ dɔ́ngʋ́m Rɔde. Ɩ́ lɩ́m díní ɩ́ vá Patara. 2Ɩ́ nám kókrá díní kéè vém Fenisi, ɩ́ zʋ̃́m kɩ́rɛ́ zɛ́rɛ́ ɩ́ várǝ́.3Ɩ́ dɔ́ngʋ́m Siprɛ níí bán ɩ́ pɔ́rʋ́ ɩ́ dʋ́gǝ́ ɩ́ gʋ́wá kán dó ɩ́ térén Siri. ɩ́ zǝ́rǝ́gǝ́m Tir nìì bán, nʋ̃̀dɩ̀tɩ́á kókráá rɛ́ zɛ́rɛ́ zǝ́lɛ́ɛ́ zɛ̀m bé gǝ̀ tìsì díní. 4ɩ́ mɩ́ɩ́m mʋ́ŋʋ́rʋ̃́wã́ díní ɩ́ dáá nímpɩ̃́ bá kán. Bā dá gɔ́lʋ́m wũ̀zùŋṍ kɛ́ndɛ́ pángá rɛ́ bé Poli bʋ́ vá Zeruzalɛm.5Ɩ́ súrú kɩ́ dáá nĩ́mpɩ̃́géè bā kán kéèbán, ɩ́ mʋ̃́mǝ́ ɩ́ kém ɩ́ várǝ́. Bɛ́ wɔ́ɔ́ bā kã́ã́bɛ́ wɔ́ɔ́ bā bíyóbé fã́ã́ lɩ́m bā vā yɩ́rǝ́ sé fó zààgǝ́ rɛ́ póndé. Ɩ́ kṹkónmǝ́ sɩ́rɛ́númúú rẽ́ níí bán ɩ́ zǝ́rǝ́ Yamba. 6Ɩ́ pán fóò zá rɛ́ kèébán, ɩ́ zʋ̃́m kókráá rɛ́ dó bɛ́ nʋ́nʋ́ bā mɛ́ɛ́nʋ́.7Ɩ́ lɩ́m Tir ɩ́ vá Potolomais, ɩ́ sɩ́rɛ́ númúú bàn nɛ́ vérǝ́máá dá dán díní. Ɩ́ pámǝ́ fóó bǎbíyóbé ré ɩ́ dá dɛ́ɛ̀ tɩ́ɲá bá kán. 8Gǝ́ tɛ́wʋ̀zʋ̃́wã́ ɩ́ lɩ́m díní ɩ́ vá Sezare. Ɩ́ zʋ̃́m kɩ́wárǝ́ yɩ́n gɔ́nlʋ́ Filipe mɛ́ɛ́nʋ́ ɩ́ bɔ́lʋ́ díní. Ʋ́ dá dám láá gɔ́rárǝ́ nímpĩ̃́géé ré tɩ́ɲá rɛ̃́. 9Bíyókã́ã́ kámbíyóó náásǝ̃́ rɛ̃́ dá wó díní bá dá déé kéllúyán.10Ɩ́ dám dáá gɛ́lá bà kán. Kéllú dállɛ́ lɩ́ Zude zámnáá rɛ̃́ ʋ́ kʋ̃́ yɩ́rǝ́ mɩ́ɩ́ díní, wèè yíréé Agabus. 11Ʋ mɩ́ɩ́m yɩ́rǝ́ díní. Ʋ́ tákǝ́m Poli ré tǝ̃́ŋá dɩ́ɲɛ́ kágǝ́ ʋ́ dĩ́ɩ̃́ ʋ́ súgó núúsǝ́ wóó ʋ́ náá wɔ̃́ɔ̃́. Dó ʋ̀ sé yáà: "Wũ̀zùŋṍ kɛ́ndɛ́ sé yáà: Bɔ́w wéé ré yángǝ́ ngǝ́ tǝ̃́ŋá dɩ̃́ɲɛ́ká wɔ́ bɛ̌, Yawuduwáá pá bá dɩ̃́ɩ̃́ wʋ́ bɛ̀ɛ́ Zeruzalɛm, dó bá pán búúdú dǝ́páá rɛ́ láábɛ́ rɛ́."12Ɩ lʋ́gʋ́ kɩ́ gɔ́láá kéébán, yɩ́rǝ́ wɔ́ɔ́ dín né láábɛ́ zǝ́rǝ́m Poli bé ʋ̀ bʋ́ vá Zeruzalɛm. 13Poli tómbúm yɩ́lá bé yáà: "Bǝ́ká yémbánʋ́ʋ́ yárǝ́ zèé yá nɛ́nǝ́ mɩ́ɩ́ bɛ́nɛ́? Mɩ́kí pétárɩ́ɩ́ tǝ̃́máá yémbán Zeruzalɛm Ɲuti Yesu ré yíré yémbán wéé dɩ̃́ɲɛ́. 14 Ɩ́ sǝ̃́ŋá wó gʋ́rʋ́ ɩ́ lálán wʋ́, ɩ́ dʋ́m wʋ́rá dó ɩ́ sé bé "Ɲuti ré dɩ́ngɔ́ dá."15Kɩ́ dáá rɛ́ póndé, ɩ́ pétǝ́mǝ́ ɩ́ tákǝ́ kém ɩ́ vá Zeruzalɛm. 16Sezarlɛ́ mʋ́ŋʋ́rʋ̃́wã́ dàlǝ́ yá vám yɩ́rǝ́ sé bá vá ɩ́ wɔ́ Siprɛti Mnason mɛ́ɛ́nʋ́, bé ɩ́ pɛ́yɩ́ bɔ́lʋ̀ ʋ́ kán, dá mʋ̃́ŋʋ́rʋ̃́ kɔ́ɲɔ̃́w.17Ɩ́ dɔ́ngáá Zeruzalɛm, bá bɔ̀lʋ́m yɩ́rǝ́ kɛ́ndɛ́. 18Gǝ́ tɛ́wʋ̀zʋ́wã́ Poli vám ɩ́ wɔ́ Yakuba mɛ́ɛ́nʋ́. Yamba dóréé ré kɛ́mbɔ́gɔ́wáá fã́ã́ yá vám díní. 19Poli pán bǝ́rá fóó kéèbán, Yambá dá tɔ́gɔ́ kèé ʋ́ nùù rẽ́ búúdú dǝ́páá rɛ́ bɛ́nɛ́ rɛ̃́ ʋ́ tóm né wánkátɩ́ bán bɛ̌ ʋ́ gɔ́lʋ́m gǝ́ frã́ã́ tɩ̃́tɩ̃̀ɲà brá.20 lʋ̀gʋ̀ kɩ́ kèébán, bá kɔ́gɔ́mǝ́ Yamba. Kɩ́rɛ́ póndé bá gɔ́lʋ́m Poli ré bé yàá: "Ɩ́ bǎbǐbɔ́w, ńnáá bé Yawuduwa bòngó dám mʋ́ŋʋ́rʋ̃́wã́ rɛ̃́, bā fã́ã́ bɛ́nɛ́sé wó sárɩ́yá tɔ́gɔ́gǝ́ rɛ́. 21Gǝ́ gɔ́lʋ́m bɛ́ rɛ́ bèé ré gǝ́ndǝ́ búúdú dǝ́páá rɛ́ bɛ́nɛ́ rɛ̃́ bɛ̌, bé ńkérbdémǝ́ bɛ́ bé bā kɔ́glám Mʋsa sárɩ́yáá bán, bé ngɔ̀lʋ̀m brá bé bā bʋ́wan bā bíyóbé sé kɛ̃́kɛ̃̄rɛ̃́, bé bā bʋ́wán Yawuduwáá rɛ́ lʋ́rʋ́ńmɩ́ɩ́gǝ́ dʋ́lʋ́.22Pɛ́yɩ́ dá yàlǝ́ wɔ̃́nɛ́? Mámágá tón gǝ́ bán, bā fã́ã́ pá bá sʋ́lʋ́ bé ńdɔ́ngʋ́mǝ́ ńgé. 23Kɩ́rɛ́ yémbán dá kèé ɩ́ pɛ́yɩ́. Bʋ́wáá náásǝ̃́ rɛ̃́ wó ngé bèé ré dʋ́ bá níí Yamba wɔ́. 24Vá bɛ́wɔ́ yá vá sàm zá wɔ́. Ńkórú bá ɲú kǝ́sɛ́ kɛ́sɛ́rɩ́. Kɩ́ɔ́ láábɛ́ fã́ã́ pá bá sʋ́lʋ́ bé kéè bá lʋ́gʋ́ ntɔ̀gɔ́ kán bɛ̌, bé gɔ̀nɛ́ dágǝ́, bé nsúgó vérmǝ́ nmélǝ́ sárɩ́yáá wɔ́.25Búúdú dǝ́páá rɛ́ mʋ́ŋʋ́rʋ̃́wã́ã́ mɩ́ɩ́, ɩ́ málmǝ́ gǝ́ bán ɩ́ sé brá sɛ́wɛ́ bé bɛ́ bʋ́wán dɛ̀wʋ̀yà nɛ́mɛ́ kṹṹ wálá gɛ́rmá wálá ká bón sɔ́gnárǝ̃́, bé bā sǝ̃́nám bá sùgó kàkàlàyán nɛ́." 26Poli vám bɛ́ bʋ́wáá náásǝ̃́gɛ́ɛ́ wɔ́. Kɩ́rɛ́ tɛ́wʋ́zʋ̃́wã́ bà sámàrlɛ́ póndé, bā zʋ̃́m Yamba kɔ́gnɛ́ dóré kɔ́ɔ́gǝ́ rɛ́ bá gɔ́lʋ́ sàmàrǝ̃́ dáá rɛ́ níí súrúŋṍ gɔ́lá, dó bá fã́ã́ tɩ̃́tɩ̃́ɲá rɛ̃́ sárgá zɛ̀m bé gǝ̀ kòrù dɛ́ɛ́ kéè ré wɔ̃́ɲán.27Kɩ́ dá pɩ̃́ɩ̃́ gǝ́ súrú dáá nĩ́mpĩ́ kéèbán, Asi ré Yawuduwáá nám Poli Yamba kɔ̀gnɛ̀ dóré kɔ́ɔ́gǝ́ rɛ́, bā síwúsǝ́m lààbɛ́ bé bá mʋ̀ŋán ʋ́. 28Bà nárǝ̃́m bé yáà: " Israɛllɛ́ láábɛ́, kʋ̃́wã́m yɩ́rǝ́ kùsù. Bɔ́w wéè ré gɔ́lʋ́ gɩ́ɲáá fã́ã́ lààbɛ́ fã́ã́ kán Israɛllɛ́ láábɛ́ wɔ́ɔ́ sàrɩ́yáá wɔ́ɔ́ Yamba kɔ̀gnɛ́ dóréé ré yémbán bɛ̌, nán wʋ́. Gǝ́ kùsù kɩ́ bán, ʋ́ sém Grɛkwá dàlǝ́ Yamba kɔ̀gnɛ́ dóré kɔ́ɔ́gǝ́ rɛ́ ʋ́ bíní ńní gɩ́ɲá kɛ́ndɛ́gǝ́. 29Trofimɛ wéé lɩ́ Efɛsǝ bɛ̌, bā dá nám ʋ́wɔ́ɔ́ Poli zá kán zààgǝ́ rɛ. Bā dá méndénmǝ́ bé Poli dá sém ʋ́ Yamba kɔ̀gnɛ́ dóré kɔ́ɔ́gǝ́ rɛ́.30Nɔ̀mà kɔ́ɔ́ dám zààgǝ́ rɛ́, lààbɛ́ gúnúm bá lɩ́ gɩ́ɲáá fã́ã́ bá vá díní. Bā mʋ́mmǝ́ Poli bá lɩ́ɔ́ɔ́ Yamba kɔ̀gnɛ́ dóré kɔ́ɔ́gǝ́ rɛ́ dó bá kárǝ́ níṍṍ.31 Bā dá pɩ̃́ɩ̃́ Poli bá gʋ́ kéèbán, kɩ́rɛ́ kɩ́wàrǝ́ dɔ́ngʋ́m sɔ́dáásǝ́ dɛ́nǝ́gáátí gɩ́àlá nɔ́ngɛ́ɛ́tí bán bé Zeruzalɛm nɛ́ gɩ́ɲáá fã́ã́ gúnúm.32Kɩ́ gɩ́ɲàá bíyé tɩ́ɲáá rɛ̃́ ʋ̀ mʋ́mmǝ́ sɔ́dáásǝ́ dállǝ́ wɔ́ɔ́ gɩ̀àlá tɔ̀ɔ̀ téná dállɛ́ níí ʋ́ sésǝ́ ʋ́ vá lààbɛ́ wò zìí bɛ̌. Bā ná gɩ́álar nɔ́ngɛ́ɛ́tí wóó sɔ́dáásǝ́rǝ́ kéèbán, bā dʋ́m Poli ré máwɛ̃́. 33Gɩ́àlá nɔ́ngɛ́ɛ́tí dɔ́ngʋ́m ʋ́ mʋ́n Poli dó ʋ́ sé bā dɩ́ɲánǝ́ wʋ́ kɛ̀kǝ́ zɔ́grɔ́ níí wṍ. Ʋ̀ bònzùm bɛ́ bé yàá: "Wʋ́rʋ́w? Bǝ́kɛ́yɩ́ ʋ́ dá?"34Zàmágǝ́ rɛ́ láá dálǝ́ dá nérǝ̃́m bá gɔ́lʋ́ tɔ́gɔ́ dálǝ́, dálǝ́ yá gɔ̀lʋ́m tɔ́gɔ́ dǝ́pá. Gɩ́àlá nɔ́ngɛ́ɛ́tí wò gʋ́rʋ́ ʋ́ ná tɔ̀gɔ́ pómúsárɩ́ ná kɩ́ gɔ́lá ɲásã́rɩ̃́ɩ̃́ rɛ̃́ kèébán, ʋ́ sé bá várám Poli wó sɔ́dáásǝ́rlɛ́ kã́ngǝ́ rɛ́. 35Bā dɔ́ngʋ́ dǝ̃́ŋɛ̃́gɩ̃́ɲá bán kɛ́èbán, sɔ́dáásǝ́rǝ́ tákǝ́m Poli bá núùrẽ́, zàmágǝ́ rɛ́ kɛ̀ɛ̀rɩ́ɩ́ rɛ́ yémbán, 36nʋ̀dɩ̀tɩ́á bá fã́ã́ dá dʋ́lʋ́m ʋ́ nɔ̀mɛ́ bá nérǝ̃́ bé bá gʋ́wánʋ́ʋ́.37Sɔ́dáásǝ́rǝ́ zʋ̃́ Poli wó bá kã́ngǝ́ rɛ́ kèébán, ʋ́ gɔ́lʋ́m gɩ̀àlǝ́ nɔ́ngɛ́ɛ́tí ré bé yàá: "Ā gʋ́rʋ́m ā gɔ́lʋ́ ńná gɔ́lá dálǝ́ láà?" Gɩ́àlá nɔngɛ́ɛ́tí bònzùm ʋ́ bé yàá: "Ńɲɩ́ grɛ́kmá láá?" 38Misiratiw wéé kàɲán kɔ́ságǝ́ wɔ́ ʋ́ vá làá gʋ́yɩ́rʋ́wá mʋ̀sʋ̀rʋ̀ nààsǝ̃́gɛ́ɛ́ wɔ́ pɔ́rɔ́kòmbʋ̀rógǝ́ ré bɛ̌, ʋ́ dágǝ́ ńwɔ̃́?"39Poli tómbum bé yàá: "Yàwúdúw mɩ́ɔ̃́. Tarse wéé wó Silisi bɛ̌, kɩ́ zààkɔ́ɔ́gǝ́ rɛ́ bǐ mɩ́ɔ̃́. Mɩ́ zǝ́rǝ́m nʋ́ bé dʋ̀ ā gɔ́lʋ́ zàmágǝ́ kán." 40Gɩ́àlà nɔ́ngɛ́ɛ́tí tɛ́rǝ́m. Poli wò dǝ̃́ŋɛ́kàgǝ́ bán ʋ́ zǝ́rǝ́gǝ́ kéèbán, ʋ̀ tákǝ́m ʋ́ núú lààbɛ́ rɛ́. Bā fã́ã́ tũ̀ṹm bā níí. Poli gɔ́lʋ́m bá kán hɛburumáá wɔ̃́, ʋ́ sé yàá:
Chapter 22

1"Mɩ́ɩ́ bàábɛ́ wɔ́ɔ́ ā bǎbíyóbé, séán yá zʋ́nɛ́ wɔ̃́nɛ́, mɩ́ páà gɔ́lʋ́ ā súgó yàlá." 2Bā lʋ̀gʋ̀ bé ʋ́ gɔ́lʋ́m bà kán hɛburumáá wɔ̃́ kéèbán, bà bòrò dám kéwúú bà kùsù. Poli sé yàá:3"Yàwúdúw mɩ́ɔ̃́. Tarse wéè wò Silisi bɛ̌, mɩ́ lʋ́rʋ́ díní. Mɩ́ bɩ̃́ɩ̃́ ńgé Zeruzalɛm. Mɩ́ kàrbdàn Gamaliɛl kán ɩ́ tʋ́rʋ́wáábɛ́ɛ́ sàrɩ́yá tɔ́gɔ́dǝ́ fã́ã́ rɛ̃́. Mɩ́ɩ́ bɛ́nɛ́sé fã́ã́ dá wò Yamba tɔ́gɔ́ rɛ́ ńtóó yá súgó wò yálǝ́ zɛ́ngɛ́ bɛ̌. 4Mɩ́ dʋ́lʋ́mǝ́ ńní kém né dʋ́llʋ́wáá ā zìm bɛ́ fó gǝ́ dɔ́ngʋ́ tǝ̃́má bán. Mɩ́ dɩ̃́ɩ̃́m bʋ́wábɛ́ wɔ́ɔ́ kã́ã́bɛ́ ā sèè kásʋ́. 5Sárgákóllúwáá rɛ́ ɲútí wóó kɛ́mbɔ́gɔ́wáá zámágǝ́ fã́ã́ dám mɩ́ɩ́ kàsétǝ́ téná kɩ́ tɔ́gɔ́dǝ́ rɛ́. Mɩ́ nám sɛ́wá bɛ́ kán ā pán Damasi rɛ́ bàábíyó Yawuduwáá rɛ́. Mɩ́ dá vémmǝ́ dín né mʋ́ŋʋ́rʋ̃́wã́ã́ rɛ̃́ mʋ̃̀ ā dɩ̃́ɩ̃́ ā kʋ̃́m wɔ̃́ ńgé Zeruzalɛm ā kʋ̃́m bɛ́ zìm.6"Mɩ́ wò kém bán ā kɔ́gsʋ́ Damasi, kɩ́ gɩ̃́ɲà bíyé tɩ̃́ɲá rɛ̃́ wʋ́yábɛ́nɛ̀é wɔ̃́ kàmpóruŋá kɔ́ɔ́ rɛ́ mʋ̀kʋ̀ gǝ́ gindén mɩ́. 7Mɩ́ zàrǝ̀m tǝ̃́ŋá, mɩ́ lʋ́gʋ́m kòré dálǝ́. Gǝ́ gɔ́lʋ́m mɩ́rɛ̃́ bé yáà: 'Sɔlɩ, Sɔlɩ, bǝ́káà yémbánʋ́ ńzím mɩ́ɩ́?' 8Mɩ́ sé yáà: 'Wʋ́rʋ́w nɔ̀ɔ̀, Ɲuti?' Ʋ́ gɔ́lʋ́m mɩ́rɛ̃́ bé yáà: 'Yesu nazarɛtiw mɩ́ɔ̃́ɔ̃́ bèé nzìm bɛ̌ mɩ́wʋ̃́.'9Mɩ́ɩ́ dǝ́páá nám kɩ́ pòrùŋáá, dó wéè gɔ́lʋ́ mɩ́ kán bɛ̌ bɛ́ wó kɩ́ lʋ́gʋ́. Kɩ́bánʋ́w mɩ́ bónzúm ʋ́ bé yàá: 'Ɲuti, mɩ́ dá bǝ́kàá?' 10Ɲuti gɔ́lʋ́m mɩ́rɛ̃́ bé yáà: 'Zǝ̀ŋ ńvá Damasi. Kèé Yamba pɩ̃́ɩ̃́ bé dá bɛ́ págǝ́ gɔ́lʋ́ ńná díní.' 11Kɩ́ pórúɲá kɔ́ɔ́gǝ́ kárm mɩ́ɩ́ sé. Ā dǝ́páá rɛ́ mʋ̃́ mɩ́ ā núú bán bā vɔ́ɔ́ Damasi.12Bɔ́ tɩ́ɲà dá wó díní, ʋ́ yíré Ananɩyasi, ʋ́ dá wũ̀dʋ̀gʋ́m Yamba sé ʋ́ dʋ́lʋ́ sàrɩ́yá kém. Damasi rɛ́ Yawuduwáá fã́ã́ dá gɔ́lʋ́m ʋ́ yíré kɛ́ndɛ́. 13Ʋ́ kʋ̃́m mɩ́ɩ́ gɩ̃́ɲá pʋ́m ʋ́ kʋ̃́ zǝ́rǝ́gǝ́ ā kúlé ʋ́ sé mǝ́rã́ yàá: 'Mɩ́ɩ́ bǎbǐ Sɔlɩ, ńsé kɔ́rʋ́.' Kɩ́ gɩ̃́ɲá bíyé tɩ́ɲá rɛ̃̀ mɩ́ɩ́ sé kɔ́rʋ́m, ā nám Ananɩyasi.14Ʋ̀ sé yàá: 'Ɩ́ tʋ́rʋ́wáábɛ́ɛ́ Yamba gɔ́rʋ́m nʋ́, bʋ́dáyàlǝ́ ńsʋ̀lʋ̀ ʋ̀ dɩ̀ngɔ̀, ńná Yamba térnàrǝ̃́, ńlʋ́gʋ́ gɔ́lá dálǝ́ ʋ́ níí rẽ́. 15Nʋ̃̀dɩ̀tɩ́á tɔ́gɔ́dǝ́ kèé ńná dó ńlʋ́gʋ́gǝ́ bɛ́, ńpán dá gǝ̀ kàsétǝ́tí ré lààbɛ́ fã́ã́ rɛ̃́ sé ré. 16Bǝ̀kɛ́yɩ́ ńtórú wɔ́nɛ́? Zǝ̀ŋ nkòm Ɲuti ré yíré ńzʋ̃́ númú ńsàm ńzùnúúfúú ńkórú ńbán.'17"Ā nʋ́náá Zeruzalɛm, mɩ́ wò Yamba zǝ́rá bán Yamba doré kɔ́ɔ́gǝ́ rɛ́ kɛ̀ébán, mɩ́ nám bʋ̀gʋ̀lárǝ̀ká dálǝ́. 18Mɩ́ nám Ɲuti, ʋ́ sé yàá: 'Dā lòmbán ńlɩ́ Zeruzalɛm, nʋ̃̀dɩ̀tíá kàsétǝ́rǝ́ kèé ńkórú mɩ́ tɔ́gɔ́ rɛ́ bɛ̌, bā dá tɛ́rǝ̀ kɩ́ bán.'19Mɩ́ tómbúm yàá: 'Bā súgó ɲɩ̃́ bé mɩ́ zʋ̃́m Yamba dóráá rɛ́ ā mʋ̃́ mʋ́ŋʋ́rʋ̃́wã́ã́ bʋ́dáyálǝ́ b' máwʋ̀ bɛ́ bá sé kásʋ́. 20Bā gʋ́ ńkàsétǝ́tí Etɩɛnɩ kèébán, mɩ́ súgó dá wò díní. Mɩ́ tɛ́rǝ́m bà dàárɩ́ɩ́ bán, mɩ́ sǝ́nǝ́m ʋ́ gʋ́yɩ́rʋ́wáá rɛ́ yítundǝ́. 21Kɩ́bán Ɲuti sé mɩ́rɛ̃̀ bé yàá: 'Vàrǝ̀, nʋ̃̀dɩ̀tɩ́á mɩ́ páá kérǝ́ nʋ́ ńvá gɩ̃̀ɲàà tón né búúdú dǝ́páá bàn.22Zámágǝ́ sém gǝ̀ zʋ́nɛ́ Poli ré gɔ́láá wɔ́ fó gǝ̀ vá kɩ́ gɔ́láá bàn dó bá nárǝ̃́ bé yàá: "Kòrámǝ́ ńní bɔ́w díní, gʋ́wánǝ́ ʋ́, ʋ̀ wò zɛ̀m bé ʋ̀ tǝ̃́n wòyán nɛ́." 23Bā sém sɔ́má bá kòrú bà yíntúndǝ́ bá kúrú, bā pɛ́rɩ́ tɛ́ntǝ́rǝ́máá bā kùrù dóndé. 24Gɩ́àlá nɔ́ngɛ́ɛ́tí sé bá séàn Poli sɔ́dáásǝ́rǝ́lɛ́ kã́ngǝ́ rɛ́, bá vǝ̃́nǝ́wʋ̃́ bʋ́dáyàlǝ̀ ʋ́ sʋ́lʋ́ kéé ré yémbánʋ́ʋ́ zámágǝ̀ sèé sɔ́máá ʋ́ póndé.25Bā dɩ̃́ɩ̃́ Poli bà pá bá dɩ̃́ɩ̃́ kèébán bā pɩ̃́ɩ̃́ bā vǝ̃́nǝ́, gɩ́àlá tɔ̀ɔ̀tí tɩ̃́ɲã́ wò díní, Poli sé wʋ́rá bé yàá: "Gǝ́ málárɩ́ɩ́ bá vǝ̃́nǝ́ Romɛtí wéé wò ʋ̀ súgó ré dó ʋ̀ wò bʋ̀ʋ̀dán láá?" 26Gɩ́àlá tɔ̀ɔ̀gɛ́ɛ́tí lʋ́gʋ́ kɩ́ gɔ́láá kèébán, ʋ̀ vám gǝ́ gɔ̀lʋ́ gɩ́àlá nɔ́ngɛ́ɛ́tí ré bé: "Bǝ̀kɛ́yɩ́ npɩ̃́ɩ̃́ ndá bɛ̀? Romɛtí wèé wò ʋ̀ súgó réw ńní bɔ́w wɔ́."Gɩ́27álá nɔ́ngɛ́ɛ́ vám Poli bónzú bé: "Gɔ́lʋ́ mǝ́rã́, Romɛtí wèé wò ʋ̀ súgó réw ńwɔ̃́ láá?" Poli tómbúm bé: "ńyéw." 28Gɩ̀àlá nɔ́ngɛ́ɛ́tí sé yàá: "Mɩ́ nám kɩ́ sùgònáárɩ̃́ɩ̃́ kɛ̀sɛ́rɩ́ bòngò wò." Poli sé yàá: "Mɩ́mɩ́ɩ́ lʋ́rʋ́m gɔ̀ɔ́." 29Kɩ́ gɩ́ɲáá rɛ̃́, bèé dá pɩ̃́ɩ̃́ Poli bà máwʋ̃́ bɛ̌ kɔ́glʋ́m ʋ́ bán. Gɩ́àlá nɔ́ngɛ́ɛ́ sʋ̀lʋ̀ bé Romɛtí wèé wò ʋ̀ súgó réw Poli wó kèébán, ʋ̀ wʋ̃́dʋ̀gʋ́m bé ʋ́ dɩ̃́ɩ̃́m ʋ́.30Kéé ré yémbánʋ́ʋ́ Yàwúduwáá dá kǝ́tǝ́ Poli ré níí bɛ̌, gɩ́àlá nɔ́ngɛ́ɛ́tí dá pɩ̃́ɩ̃́m kɩ́ ʋ́ sʋ́lʋ́ ʋ́ pómùsú. Kɩ́rɛ́ yémbánʋ́ʋ́ gǝ́ tɛ́wʋ́zʋ̃́wã, ʋ̀ vòlúm Poli dó ʋ́ sém kérŋá kóré bé sárgákòllúwáá rɛ́ ɲúténá wɔ̃́ɔ̃́ bʋ́ʋ́dʋ́ gùnè zámágǝ́ dɛ́nám zá. Kɩ́rɛ́ póndé ʋ̀ vám Poli wó bà yíkéré.
Chapter 23

1Poli sém ʋ̀ yíkó bʋ̀ʋ̀dʋ́ gúné zámágǝ́ bán dó ʋ́ sé yàá: "Bǎbíyóbé, mɩ́ɩ́ bɛ́nɛ́sé wò zàrgǝ́ sé mɩ́ɩ́ tɔ́gɔ́ dáárǝ́ kááká rɛ́ Yamba yíkéré fó gǝ́ kʋ̃́ dɔ́ngʋ́ zɛ̀ngɛ́ bán." 2Sárgákòllúwáá rɛ́ ɲútí Ananɩyasi sé ʋ́ kúléé láábɛ́ rɛ́ bé bà máwã́ Poli ʋ́ níí bán. 3Dó Poli sé wʋ́rá bé yàá: "Yamba pàgǝ́ máwʋ̃́ nʋ́, nʋ́ wèé mɔ́rʋ̃́ lálgá kéè ré póngǝ́ bá dá pòrúwán. Ńwò ńgé ńgǝ́ndǝ́ ńbʋ̀ʋ̀dán mɩ́ gǝ́ málǝ́ sàrɩ́yá wɔ́, dó ńsé bá màwán mɩ́, sàrɩ́yá nɛ́nǝ́má kɩ́ɔ́ɔ́."4Ʋ̀ kúléé láábɛ́ sé yáà: "Yamba sárgákòllúwáá rɛ́ ɲutiw ńtʋ́kʋ́ bɛ̌ dɛ́!" 5Poli tómbúm bé yàá: "Bǎbíyóbé, mɩ́ dá wò sʋ̀lʋ̀ bé sárgákòllúwáá rɛ́ ɲutiw. Gɔ́nɛ́ɛ̀, gǝ́ wã́rǝ̃́m sɛ́wɛ́ɛ́ rɛ́ bé yáà: 'Bʋ̀ gɔ́lá zɔ́mbɔ́ gɔ́lʋ́ ńlààbɛ́ ɲuti bán.'6Poli dá ɲɩ́ bé bʋ́ʋ́dʋ́ gùnè zámágǝ́ rɛ́ bɛ̀ntárŋá dá dám Sadusɛ̃wã rɛ̃́, dó bèé tǝ̃́n bɛ̌ dám Farisiɛ̃wã rɛ̃́. Ʋ̀ nárǝ̃́m bā bɛ́nɛ́ rɛ̃́ bé yàá: "Bǎbíyóbé, mɩ́ɩ́ lʋ́llʋ́wáádá dám Farisiɛ̃wã rɛ̃́, Farisiɛ̃wʋ̃́ mɩ́ɲáá wɔ̃́. Ɩ̀ tɛ̀lmɛ̀ɛ́ mʋ́ŋárǝ̃́ wò gǝ̀ bán bé tǝ́páá págǝ́ wɔ́, kɩ́ tɛ̀lmɛ̀ mʋ́ŋárɩ̃́ɩ̃́ rɛ̃́ sé mɩ́ bʋ́ʋ́dʋ́ rɛ́ zɛ̀ngɛ́." 7Ʋ̀ gɔ́lʋ́ kɩ́ kéébán, sɔ̀sɔ́ zʋ̃́m Sadusiɛ̃wã́ã́ wɔ̃́ɔ̃́ Farisiɛ̃wã́ã́ rɛ̃́ bɛ́nɛ́ rɛ̃́ fó zàmágǝ́ rɛ́ níí dʋ́ zá. 8(Sadusɛ̃wãã sé tǝ́páá dá wɔ́, bé málɛ́ɛ́kǝ́ kááká tón ńní, bé wũ̀zùŋṍ kááká tón ńní, dó Farisiɛ̃wãã mʋ̃̀mǝ́ kɩ́ tɔ̀gɔ́dǝ́ fã́ã́ bán.9Gǝ̀ dám nɔ̀má kɔ́ɔ́ rɛ́. Farisɛ̃wãã rɛ̃́ sárɩyá karǝ̃́sàmbá dállɛ́ zǝ̀ŋ ʋ́ tákǝ́ gɔ́láá kɛ̀ɛ̀rɩ́ wɔ́ bé yàá: "Ɩ́ wò tɔ̀gɔ̀ zɔ̀mbɔ̀ kááká ná ńní bɔ́w rɛ́. Págǝ́ dá bé wũ̀zúŋṍ wálá màlɛ́ɛ́kǝ́ rɛ́ gɔ́lʋ́ ʋ̀ kán." 10Sɔ̀sɔ́gǝ́ dám pàngà, fó gɩ̀álá nɔ́ngɛ́ɛ́tí wʋ̃̀dʋ̀gʋ̀ bé bā bʋ̀ Poli lɛ́tǝ́ zá rɛ́. Ʋ̀ sém sɔ̀dáásǝ́rǝ́ bá tísí bā Poli zóyí bá vɔ́ɔ́ bā pàngà gɩ̃́ɲáá rɛ̃́.11Gǝ̀ ɲíí wṍ Ɲuti bʋ́gʋ́lʋ́m ʋ̀ súgó Poli ré ʋ́ sé wʋ́rá bé yàá: "Dá ńbɛ́nɛ́ kʋ́rʋ́wán, ńdá mɩ́ɩ́ kàsétǝ́ Zeruzalɛm yàlǝ́ bɛ̌, tʋ́lɛ́yɩ́gǝ́ bé ńdá gǝ̀ dʋ́ Romɛ yá."12Kɩ́rɛ́ tɛ̀wʋ́zʋ̃́wã́ zɔ̃́zɔ̃́ɔ̃́ wɔ̃́, Yawuduwa dálǝ́ málǝ́m zá wɔ́ bá sé bá níí bá mɛ̃rɛ̃́n bā súgó bé bɛ́ dá zí, bá dá ɲʋ́, fó bá gʋ́m Poli. 13Bɛ́ bèé dá málǝ́ zá wɔ́ bɛ̌ dá bɔ́ láá fǝ̃́náásǝ̃́.14Bá vám sárgá kòllúwáá rɛ́ Ɲuténá wɔ̃́ɔ̃́ kɛ́mbɔ́gɔ́wáá kán bá vá gɔ́lʋ́ brá bé yàá: "Ɩ̀ sém ɩ́ níí ɩ́ mɛ́rɛ̃́ ɩ́ súgó bé ɩ́ dá zímó zí fó í gʋ́m Poli. 15Yárǝ́ mɩ́ɩ́, yárǝ́ wɔ́ɔ́ bʋ́ʋ́dʋ́ gùné zámágǝ́ fã́ã́ gɔ́lám gɩ́álá nɔ́ngɛ́ɛ́tí ré bé ʋ̀ kʋ́nɛ́ Poli wó yá kán, ntóó yárǝ́ pɩ̃́ɩ̃́m ʋ́ tɔ́gɔ́ yá sʋ́lʋ́ yá pómúsú. Yɩ́rǝ́ mɩ́ɩ́ rɛ̃́ pétárɩ́ɩ́ ʋ̀ gʋ́wɛ́ wɔ́ ńgé wóó ʋ̀ sé ʋ̀ dɔ́ngʋ́ yá kán zìí."16Dó Poli ré bǎbǐkɔ̃́w rɛ̃́ bǐbɔ́w lʋ́gʋ́m kɩ́ bɛ́ɛ́gǝ́. Wʋ́ vám sɔ́dáásǝ́rlɛ́ pàngà gɩ̃́ɲáá rɛ̃́ ʋ́ vá kɩ́ tɔ́gɔ́gǝ́ gɔ́lʋ́ Poli ré. 17Poli kòmmǝ́ gɩ́àlá tɔ̀ɔ̀tí dálǝ́ ʋ̀ sé wʋ́rá bé yàá: "Vā ńní bàbíw wò gɩ́álá nɔ́ngɛ́ɛ́tí kán bé ʋ̀ pɩ̃́ɩ̃́m gɔ́lá dálǝ́ ʋ́ gɔ́lʋ́ wʋ́rá."18Gɩ́àlá tɔ̀ɔ̀gɛ́ɛ́tí vám ʋ́ bǎbíw wò gɩ́álá nɔ́ngɛ́ɛ́tí kán, ʋ́ sé yàá: "Kàsʋ́bìí Poli kòmmǝ́ mɩ́ ʋ́ zǝ̀rǝ́ bé ā kʋ́nɛ́ ngǝ́ bǎbí wó ńkán, bé ʋ́ pɩ̃́ɩ̃́m ʋ́ gɔ́lʋ́ ʋ́ kán." 19Gɩ́álá nɔ́ngɛ́ɛ́tí mʋ̃́mmǝ́ ʋ́ bǎbíw ʋ̀ núú bán ʋ́ vɔ́ɔ́ bā mùmò, ʋ̀ bònzúw bé yàá: "Bǝ́kɛ́yɩ́ ńpɩ̃́ɩ̃́ ngɔ́lʋ́ mɩ́ rɛ̃́?"20Ʋ̀ tómbúm bé yàá: "Yawuduwáá málǝ́m gǝ́ bán bé bā pírím Poli zǝ́rǝ́ ńkán bá vɔ́ɔ́ bʋ́ʋ́dʋ́ gùnɛ́ zámágǝ́ rɛ́ yíkéré zɔ́mɛ́, bá dá ńtóó bā pɩ̃́ɩ̃́m ʋ̀ tɔ́gɔ́ bá sʋ́lʋ́ bā pómúsú. 21Dó bʋ́ tɛ́rǝ́, nʋ̃̀dɩ̀tɩ́á bèé pɩ̃́ɩ̃́ bá fékǝ́ gʋ́w bɛ́ɛ́ rɛ́ dǝ́kǝ́má bɔ́ làà fǝ̃́nààsǝ̃́. Bā sém bā níí bā mɛ́rɛ̃́ bā súgó, bé bā dá zímó zí wálá bá ɲʋ́ nùmú fó bá gʋ́m Poli. Bā pétárɩ́ɩ́ wɔ̃́nɛ́ bā tórú kéè ńpán gɔ́lʋ́."22Gɩ́álá nɔ́ngɛ́ɛ́tí gɔ́lʋ́m ʋ́ bǎbíw ré bé yàá: "Bʋ́ gɔ́lʋ́ nɛ̀ŋ kááká rɛ́ bé ńgɔ́lʋ́m gǝ́ mɩ́ rɛ̃́." Dó ʋ́ dʋ́w ʋ́ pɔ́rʋ́. 23Gɩ́álá nɔ́ngɛ́ɛ́tí kòmmǝ́ gɩ́álá tɔ̀ɔ̀téná nìì ʋ̀ sé brá bé yáà: "Dɛ́nàm sɔ̀dáásǝ́ wónnìì wṍ sʋ̃́wã́ã́bɛ́wʋ́ búyírúwá fíɲótòngòn dó dúndú téná wónnìì yá pétǝ́ bɛ́ yá vá Sezare. Ɲìkùrò zímóó póndé. 24Pétám sònzǝ́bɩ́yárɩ́ɩ́, bʋ́dáyàlǝ́ Poli yá bù tɩ̃́ɲá bàn ʋ́ vá dɔ́ngʋ́ gɔvɛrnɛrǝ Feliksi kàn zúlú wó.25Ʋ̀ wã́rǝ̃́m ńní gɔ́láá ʋ́ sé: 26"Klode Lisiyas sèém ńgǝ́ sɛ́wɛ́ gɔ́vɛrnɛrǝ́ Feliksi ré. Yamba dʋ́ zùlú! 27Yawuduwáá dá mʋ̃̀mǝ́ ńnʋ́ʋ́ bā dā pɩ̃́ɩ̃́ bā gʋ́. Mɩ́ɔ̃́ɔ̃́ sɔ́dáásǝ́rǝ́ vám ʋ́ són bā kán, nʋ̃̀dɩ̀tɩ́á mɩ́ lʋ́gʋ́m bé Romɛtí wéé wò ʋ́ súgó réw.28Yáwuduwáá dá kǝ́tǝ́ ńní bɔ́w rɛ́ nɛ́ tɔ́gɔ́ kéé ré yémbán bɛ̌, mɩ́ dá pɩ̃́ɩ̃́m gǝ́ ā sʋ́lʋ́. Mɩ́ vám ʋ́ wɔ́ bā bʋ́ʋ́dʋ́ gùné zámágǝ́ rɛ́ yíkéré. 29Mɩ́ mɩ́ɩ̀m bé bā kǝ́tǝ̀m ʋ́ nɛ́ bā súgóó sárɩ́yá tɔ́gɔ́ɔ́ yémbán, dó ʋ̀ wò kááká dá kéè dɔ́ngʋ́ tǝ̃́má wálá kásʋ́. 30Gǝ́ gɔ́lʋ́ mɩ́rɛ̃́ kèébán bé dàlǝ́ dɛ́nǝ́m zá ʋ́ yémbán kèébán bɛ̌wʋ́ mɩ́ sé wʋ́ nkán dó ā gɔ́lʋ́ ʋ̀ nɛ́ɛ́ kǝ́tǝ́rǝ́wáá rɛ́ bé bā kʋ̃́wã́n ʋ́ nɛ́ɛ́ kǝ́tǝ́ nsúgó yíkéré. Ɩ́ wó wánkàtɩ́ dʋ́kʋ́!"31Sɔ̀dáásǝ́rǝ́ vám Poli wò Antipatris ńɲí wṍ, ńtóó gǝ́ gɔ́lʋ́ ḿrã́ yálǝ́ bɛ̌. 32Kɩ́rɛ́ tɛ́wʋ́zʋ̃̀wã́, bā sém sónzǝ́bɩ́yárɩ́ɩ́ t́éná, bá vá Poli wó, bɛ̌ súgó nʋ̀nʋ̀ bā pàngà gɩ̃́ɲáá rɛ̃́. 33Sózǝ́rǝ́ téná dɔ́ngʋ́ Sezare kèébán, bā pánmǝ́ kɩ́ sɛ́wɛ́ɛ́ gɔvɛrnɛrʋ̃́ rɛ̃́ bā búgʋ́lʋ́ Poli wʋ́rá.34Gɔvɛrnɛrʋ̃́ʋ̃́ kàrbdán kɩ́ sɛ́wɛ́ɛ́ kéèbán, ʋ̀ bònzùm Poli bé ʋ́ lɩ́ zàmná kéé ré? Ʋ̀ lʋ̀gʋ̀ kéébán bé ʋ́ lɩ́ Silisi, 35ʋ̀ gɔ́lʋ́m wʋ́rá bé yáà: "Ńnɛ́ɛ́ kǝ́tǝ́rǝ́wáá dɔ́ngáá ńgé kéébán, mɩ́ páà kòrù ńtɔ́gɔ́ɔ́ yíkó." Ʋ̀ sé bá kɔ́mbàn Poli Hɛrɔde rɛ́ pàngà gɩ̃́ɲáá rɛ̃́.
Chapter 24

1Daa nɔn nɛn pɔrɛ ponde, sarga koluwarɛ ɲunti Ananiyasi dʋgʋn Sesare, do ʋ wɔ kɛbʋgʋwa dalɩ were yire Tɛritule. ʋ see Paulire nɛn gɔfɛrɛnɛrɛ yikere. 2 Paul komi ʋ kʋn, Tɛritule sigamǝ gɔla ʋ sigǝdan Paul le nɛn kɩtɛ ʋ se ya:«gɔvernɛrɩ Feliksiɩ wo zulu kɔɔ kere bɛ, gǝ lɩɩ nnɛɛ. Nkorʋm tɔgɔ kɛndɛ bɔngo yiko ngra budu re. 3Gǝ dam ɲiiban ɩ fan , ɩ seem barka nna ka fan rɛ , wankatǝ fan do gɩɲan fan.4Do, mɩ bʋ nʋ zime, mɩ zirimǝ nʋ ntɔgɔ kɛndɛ yǝmban, see nsʋnɛ ɩ wɔ fɩɲɔnw. 5 Ɩ sʋlʋm be wʋ bɔɔ wʋ zimi yiri nto watǝma vema wo ɩ bɛnɛ rɛ. ʋ pemi yahutuwa keɲe diniyo nɔmɛ fan. Nazarɛti re ɲuti . 6Ʋ piim Yamba dore re ya ʋ bɩnɩ. kɩ wankatǝ ban ɩ mʋmʋʋ. ɩ da piim wʋ ɩ bʋdan gǝ malɩ ɩ sugo sariya wɔ.7Giala nɔɔgɛ tii Lisiyas kʋm wʋ soge ɩ nʋʋ re panga ban. 8Kɩrɛ ponde, Lisiyas gɔlʋm bee re kɩtǝ ʋ nɛɛ bɛ be ba kʋwam ʋ yikere. nsǝmga nnɩ bɔɔ yoyogo ɩ kɩtǝ ʋ nɛɛ tisi kere, npan sʋlʋ be gɔnɛ. 9Yahutuwa tɛrǝm ʋ nɛɛ tɔgɔ ban be kɩ tisiri fan dam bɛrʋ.10Guvɛrnɛrʋw pami gɔla Paul le, Paul takǝm gɔla be ya:«mɩ ɲii ngra budu re bʋdʋnʋrʋ rɛ bena bɔngo zɛrɛ. kɩrɛ yǝmbanʋ mɩ mʋganrɩ wo gǝ ban mɩ sugo re nyikere. 11Nsugo pan gʋrʋ nsime be mɩ dɔgʋm ngǝ gǝ wo pɔu daa fɩɲɔn nii a kʋʋ Jerʋsalɛm nɛ Yamba kɔgɔ. 12Nsomɩ mɩ a see sɔsɔ nɛ kaaka kan, dagǝ laabɛ siwusu ba kaɲan Yamba ban, dagǝ zaagǝ ban. 13Ba kǝtǝ mɩ nɛɛ tɔgɔgǝ kere bɛ ba gʋrʋyan ba gɔlʋ gǝ ba pomsʋ.14Gǝ fan rɛ pɔnde, mɩ zɩrɩgǝm gǝ ban nyikere, ba gɔlʋ keem kee wo da gɔnɛ rɛ, mɩ dǝm tom ɩ tʋrʋwa bɛ Yamba gǝ malɩ kɩ kem wo. Tɔgɔ kee wanrɩ sariya wɔ kelʋwa rɛ sɛw‘ rɛ mɩ mʋmi gǝ fan ban. 15 Mɩ mʋganrɩ wo Yamba ban, nto bɩya mʋganrɩ wo gǝ ban yalɩ bɛ. be laabɛ tǝpa fan pagǝ wɔɔ, laa ternariwa do bee wo terebɛ ya. 16Kɩrɛ yǝmbanu mɩ see panga wankatǝ fan mɩ bɛnɛse nan zarǝgǝ Yamba wɔ laabɛ yikere.17Bena gɛla pɔra.wanɛ mɩ kʋm kɛsɛri rɛ kʋse wo a pan a budugǝ re, do a kɔgɔ Yamba. 18Ba mɩɩmɩ samari Yamba dore re kɩrɛ pɔnde, zama too dini, laabɛ da wo dǝkǝ. 19Do Asie re yahutuwa rɛ dali fɔ da wo dini, bɛ da zɛm be ba gǝdǝ mɩ yikere do ba kǝtǝ nnɛɛ, taa ba dam tɔgɔ zɔbɔ mɩrɛn.20Daagǝ bee wo dini, bawo mɩ zarǝgǝ see kere bɛ, ba gɔlam gǝ, do gǝ waga da tɔgɔ tɩɲan, mɩ waga bʋdʋgǝ rɛ zamagǝ yikere,21 mɩ sem sɔma ba bɛnɛrɛ be ya:«mɩ mʋmɩ tǝpa wɛ tɔgɔ ban, kɩrɛ yǝmbanʋ mɩ wo bʋdʋ rɛ yalɛ yikere zɛgɛ.22Feliksi sʋlʋm kɩ keem ne tɔgɔ kɛndɛ, ʋ dʋm gǝ nii wankatǝ dʋkʋ ʋ se ya:«gɩala nɔgɛtii Lisiyas kʋʋga, mɩ paa koru ya tɔgɔ yiko. 23Ʋ gɔlʋm gɩala tɔɔgɛtii re be ʋ see Paul kasʋ rɛ do ʋ sǝmʋ, do ʋ bʋ wʋ zimǝ, ʋ dʋʋ Paul le dɔwa kʋnǝ sǝm wʋra.24Daa gɛla ponde, Filiksi wɔ ʋ kon Drusiye kʋmǝ, ʋ kon wʋ dam yahutu re. Feliksi seem kore be ba waram Paul kom be ʋ kʋnɛ. Paul gɔlʋ kee Yesu krisita mʋganri rɛ tɔgɔ kan, ʋ seem ʋ zʋnɛ gɔ. 25Paul da gɔlʋm ternari yan do sugo mʋgɛ do bʋdʋ kee piiri bɛ rɛ tɔgɔ kan. Feliksi wʋdʋgʋ kɔkɔ ʋ se ya:«ngʋrʋm nvari wannɛ. mɩ nan wankatǝ dʋkʋ, a paa kom nʋ dɩtɩya.26Ʋ mʋganri da wo gǝ ban be Paul ba wʋ pan wura kɛsɛri, kɩrɛ yǝmbanʋ ʋ komu lese bongo ʋ kʋwɩ sɔnsǝdan ʋ kan. 27Bena niire ponde, Pɔrsuis Fɛritius gǝ dǝm Feliksi re gɩɲan rɛ. Feliksi da piim yahutuwa rɛ dɩgɔ ʋ da, ʋ dʋm Paul kasʋgǝ rɛ.
Chapter 25

1Fɛsituis dɔga kɩ zamana rɛ daa tɔɔ rɛ ponde, ʋ lɩmǝ Sesare ʋ va Jerusalɛm. 2Sarga koluwa rɛ ɲuti wɔ yahutuna panga tena kɩtɩmǝ Paul nɛɛ ʋ sere. 3 Ba zǝrim Fɛsituis be ʋ kʋnɛ Paul wɔ Jerʋsalɛm ba dɛnǝm ba da pii wʋ ba gʋ keem ban.4Fɛsitus tɔmbun bɛra be Pauli wo kasʋrɛ Sesare, be ʋ wɔn n'ni nge finɲɔn wʋ. 5 U se ya:«Yalɛ yinkere tii dʋn dʋlʋn mɩ ɩ va dini. Do ta wʋ bɔwʋ dam tɔgɔ zɔnbɔ, ʋ sewʋ ʋ nɛɛ.»6Fɛsitus wo pɔrʋ da nʋntɔlʋ dagǝ da finɲo dini, kirɛ ponde, ʋ nʋnʋnmɩ Sesare. Gǝ kɛʋzan ʋ va bʋʋdʋgǝ giɲanrɛ do ʋ se Paule kʋnɛ. 7Paul dɔga rɛ ponde, yahutuwa liim ba kʋ Jerusalɛm bɛ gidǝmi Paul ba kǝtǝ ʋ nɛɛ gɔla zɔbǝsi bɔngo wo, do kɩ fan wo pomsʋ. 8 Paul gɔlum ʋ sugo tɔgɔ kan, ʋ se ya:«mɩ wo tɔgɔ zɔbɔ kaaka da yahutuna sariya yǝmban, dagǝ Yamba dore re tɔgɔ kan, dagǝ Romɛ pɛrɛ tɔgɔ kan.9Do Fɛsitus da piim yahutuwa rɛ dɩɩgɔ ʋ da, ʋ se Paul le be ya:«npan tɛri nva Jerusalɛm la, dagǝ nbʋʋdʋ da mɩ sere ngege gǝ tɔgɔ kan?» 10Paul tobum be ya:«mɩ wom Romɛ bʋʋdʋ gɩɲan rɛ, mɩ bʋʋdʋ rɛ yiko pagǝ koru gɩɲan kere. Mɩ wo tɔgɔ zɔnbɔ da yahutuwa rɛ, nsugo ɲii gǝ npomsu.11Do zargǝ seya mɩ ban, do mɩ tɔgɔ zɔnbɔ kere zɛm tǝma wɔ, mɩ da kayan gʋwɛ ban. Do ba nɛɛ kǝtɛ tɔgɔgǝ waga da gɔnɛ rɛ, nɛn kaka da gʋrʋ ʋ see mɩ ba nuure. Mɩ paa dʋʋ a tɔgɔ Romɛ pɛwʋ rɛ nuure.» 12Fɛsitus gɔlʋm bee gǝdǝ ʋ kulere bɛ rɛ, kɩrɛ ponde ʋ se ya:«ndʋm ntɔgɔ Romɛ pɛwʋ rɛ nuure, npan nva ʋ yikere.»13Daa gɛla ponde, pɛɛ Agripa do Berenise dɔgʋm Sesare ba fosu Fɛsitus. 14 Ba da daa gɛla bɛ, Fɛsitus gɔlum Paul le tɔgɔ pɛwʋ rɛ . ʋ se ya:«Feliksi seem bɔɔ dʋʋ kasu rɛ nge. 15Mi va Jerus‹lɛm kemban sarga koluwa rɛ ɲuti wo yahutuwa rɛ kɛmbɔgʋwa kǝtǝm bɔɔ dʋʋ rɛ nɛɛ ba se zargǝ ʋ ban. 16 Mɩ tombum bɛ be ya:« Romɛna ɲan ba kǝtǝ nɛn nɛ nɛɛ do bɛ wɔ ʋ ti wo gǝdǝ gɩɲan tɩɲan rɛn, ʋ kusu ʋ sugo ʋ nɛɛ kǝtɛ rɛ.17Kɩ wankatǝ ban ba kʋm dini. Mɩ wo bɛ mʋʋ gǝ bom, gǝ tɛwʋzʋwan mɩ vam bʋʋdʋgǝ rɛ gɩɲan rɛn do akom wʋ bɔɔ ʋ kʋ. 18Ʋ nɛɛ kǝtǝrʋwa dɔga, mɩ da mǝdemɩ be ba kǝtǝ ʋ nɛɛ kere, mɩ wo gǝ kaaka nan wʋra. 19 Ba da kɔmǝ sɔsɔ gǝ malǝ fore tɔgɔ kan, do bɔɔ dʋʋ rɛ tɔgɔ kan, wee yire be Yesu. Ʋ tɩwumi do Paul se ʋ woyandǝ. 20Mɩ da ɲan gǝ yiko kore nɔmɛ, kɩrɛ yǝmbanʋ mɩ bonzu Pauli ʋ pawʋ tɛrǝ ʋ va Jerusalɛm ʋ bʋʋdʋ da dini la.21Do Paul dʋm ʋ tɔgɔgǝ Romɛ pɛwʋ rɛ nuure. Kɩ wankatǝ ban mɩ se ʋ va zu kasugǝ rɛ ngewo ʋ pawʋ va pɛwʋ rɛ gɩɲan rɛn. 22Agripa se Fɛsitus re be ya:«mɩ piim wʋ bɔɔwʋ rɛ gɔla a lʋgʋ» Fɛsitus tombum wura be ya:«zɔmɛ npan lʋgʋ ʋ gɔla»23Gǝ tɛwʋzʋwan, Agripa wɔ Berenise do laa bɔngo kʋm dɛnǝga gɩɲan rɛ, do gɩala nɔɔgɛti do zagǝ rɛ laa kɔgǝya. Fɛsitus se ba gɔlam Paul le be ʋ kʋnɛ. 24Kɩ wankatǝ ban Fesitus se:pɛɛ Agripa, do wʋwɔ be wo ɩ kan nge, ya nii bɔɔwʋ wee bɛ, yahutuwa rɛ zamagǝ fan kǝtǝm ʋ nɛɛ mɩ kan Jerusalɛm, do nge ya ba nerim be ʋ woyan bʋ gǝdǝ.25Mɩ mɩ ɲii be ʋ tɔgɔ zɔnbɔ kaaka da kee zɛm ʋ gʋwɛ wɔ. Ʋ sugo dʋm ʋ tɔgɔ Romɛ pɛwʋ rɛ nuure, kɩrɛ yǝmbanʋ mɩ se ʋ va dini. 26 Mɩ wo tɔgɔ pomsari nan a wanri a se pɛwʋ rɛ ʋ tɔgɔ kan. kɩrɛ yǝmbanʋ mɩ kʋnɩ ʋ wɔ ya yikere, bʋdayalɩ nʋ sugo sere, pɛ Agripa, ʋ bozugasʋ rɛ ponde, mɩ nan ka a wanri. 27Mɩ sere, kasu biire see, do tɔgɔ pomsari wo nan gǝ wanri ʋ tɔgɔ kan, kɩ wo zɛm.»
Chapter 26

1Agripa see Paul le be ya:«ngʋrʋm ʋ gɔlʋ nsugo tɔgɔ.»Paul takǝm ʋ nuu dɔnde do ʋ se ya: 2 « Pɛ Agripa, yahutuwa kǝtǝ mɩ nɛɛ kere bɛ, gǝ dam mɩrɛ yǝmban a nan a sugo nyikere. 3 Nʋndɩtɩya nɲii yahutuwa rɛ lʋrʋ nmɩɩ tɔgɔ do ba sɔsɔ see kɔ kɛndɛ. kɩrɛ yǝmbanʋ mɩ zirimǝ nʋ be da bɛtɔsiri nsee nzʋnɛ mɩ kan.4«Mɩ da wo Jerusalɛm mɩ buudu gǝ re bɛnɛ rɛ fo fɩɲɔnri ban, yahutuwa fan ɲiin kɩ. 5Ba ɲiin mɩ gǝ bomari, ba bʋga tɛri ba da mɩ kasetɩ, be mɩ da piiyan ɩ foo re keme a wusugu, farisiɛnwa mɩɩ.6Yamba see nii kee ya tʋrʋwa bɛ wɔ, mɩ mʋganri wo gǝ ban, kɩrɛ yǝmbanʋ mɩ wo bʋdʋ gɩɲan rɛ wanɛ. 7Ɩ buudu fɩwu niire tɛlmɛ wo gǝ ban be kɩ nii seyari pagǝ suru.ba sem panga ba kɔgɔ Yamba ba dee tom Yamba rɛ ɲii kusu wʋwa ban. Pɛwʋ, kɩ tɛlmɛ mʋgǝ gɩɲan rɛ yǝmbanʋ yahutuwa kǝtǝ a nɛɛ. 8 Bǝka yǝmbanʋ be Yamba gʋrʋm gǝ wɔ nɛn gǝ koru tǝpa bɛnɛ rɛ?.9«Mɩ lɔgʋsʋm be mɩ paada a gʋrʋma fan a kǝri Yesu nazarɛti rɛ tɔgɔ. 10Mɩ dam kɩ Jerusalɛm.sarga koluwa rɛ ɲuti pamǝ mɩ rɛ panga, mɩ sem fosuruwa bɔngo kasu rɛ. Do bɛ zargǝ daa tǝma rɛn mɩ tɛrǝme gǝ ban. 11Lese bɔngo, mɩ da zimǝ bɛ Yamba kɔgǝnɛ dore re, mɩ da tɩɩbɛ ba Yesu re yire.mɩ bɛnɛ furumǝ tɔgɔ zɔnbɔ yikere, mɩ da dɔlʋm bɛ a ziim bɛ, fo zamana dʋkʋ rɛ laa.12Kɩrɛ yǝmbanʋ sarga kolʋwa rɛ ɲuti pan mɩ panga do ba dʋʋ mɩrɛ keme keeban , mɩ vam Damasi. 13 Kɩ wankatǝ ban, pɛwʋ, mɩ wo keeban wee lere kamporɔngan kɔɔnrɛ lii donde wara rɛ gǝ da gǝ bɔɔ wee re porugan, gǝ mʋkʋm gǝ gidǝ mɩ wɔ y pon tena. 14 Ɩ fan fewu zarǝm tǝgan rɛ, kɩrɛ ponde, mɩ lʋgʋm gɔla kore, ba gɔlʋm mɩ rɛn hɛbʋrʋma wɔ be ya:Saul, Saul, bǝka yǝmbanʋ ʋ ziimɩ? gǝ wo gʋrʋban nnan lalǝ kɛkǝ nii korari!.15Mɩ bʋzumʋ be ya:«ɲuti wuru nuu wɔn? ɲuti gɔlum be ʋ dam Yesu re be mɩ ziim bee bɛ be wʋʋ. 16Be mɩ zin a zirigǝ, nʋndɩtɩya ʋ bʋgʋlʋm ʋ sugo mɩrɛ ngrɛ yǝmban. Be lʋgʋ ka kee, do ʋ bʋgʋlʋ ʋ sugo mɩrɛ tɩsɩ kee yǝmban, be mɩ da kɩ tisi le tom tii re do a da gǝ kaseti. 17Be ʋ pawʋ somɩ yahutuwa rɛ nuu re do ʋ keri mɩ buudu dʋkʋ rɛ bɛnɛ rɛ, 18 Be ʋ pawʋ kere mɩ bɛ bɛnɛ rɛ bʋdayalɩ ba see kɔru ba lii karwuti le, ban nan kamporugan. ba liiyam sutana nuu re ba kʋ Yamba ban, bʋdayalɩ ba nan zunufu yafenɛ ba gǝdǝ fosuruwa rɛ bɛnɛ rɛ, bɛ bee sam ba mʋganri rɛ wurɛ panga rɛ.19«Do pɛɛ Agripa, tisi kee bʋgʋlʋ nnɛ gǝ lii donde wara rɛ, mɩ wo kaɲan gǝ ban. 20 Mɩ da deem wazu Damasi doru, kɩrɛ ponde Jerusalɛm do Jude zamana rɛ nɔmɛ fan do buudu tǝpa bɛnɛ rɛ, be ba lɔgǝsam ba zunufu gǝ re ba tɛri Yamba ban. tɔgɔ darɩ kee bʋlʋgʋ be ba lɔgʋsʋm ba zunufu gǝ re ba dam kɩɩ. 21Kɩrɛ yǝmbanʋ yahutuwa rɛ dalɩfɔ mʋmǝ mɩ Yamba kɔgǝnɛ dore re zɛrɛ, ba da piimi ba gʋʋ.22Do Yamba kʋse yǝmbanʋ mɩ wo nge baa zɛngɛ, mɩ koru a kaseti laabɛ fan rɛ, laa kɔgɩya do laa kɔnɲiiri. mɩ wo kaaka gɔlu gǝ da gǝ bɔɔ keluwa wɔMusa gɔlʋ tɔgɔ kee piiri bɛ kan. 23Be krisita zɛm be ʋ ziim, be wʋrɛ pawʋ wɔɔ ʋ lii tǝpa rɛ bɛnɛ rɛ doru ʋ gɔlʋ ponrugan tɔgɔ yilɛ buudu wo buudu dǝpa rɛ».24Paul wo gɔnɛ pan gǝ rɛ ʋ sugo re, Fɛsitus nanrǝm be do ʋ se ya:«Paul keegeri nban, nkarǝgɔn kɔgǝ seem keegeri nban!» 25 Paul tombum wura be ya «keegeri ton mɩ ban, Fɛsitus mɩ gɔlʋm gɔnɛ sogʋmari. 26 Pɛwʋ sugo ɲii kɩ tɔgɔ gǝ fan. mɩ paa gʋrʋ a gɔlʋ bɛkʋlʋ wɔ pɛwʋ rɛ yikere. mɩ mumi go ban be wʋ ɲiin ngra tɔgɔ fan, go da fekari rɛ.27Pɛɛ Agripa, nmʋmi kelʋwa rɛ gɔla ban laa? mɩ ɲiin be nmumi gǝ ban.» 28 Agripa se Paul le be ya:«ngewo fɩɲɔnwu nʋ pan wusugu mɩ ʋ dɔɔ chretien rɛn!» 29Paul se ya:«Yamba dagǝ, nʋ betɩɲan dagǝ, do laa be lʋgʋ mɩ gɔla zɛngɛ, pagǝ da yalɩ wo yalɩ, yari fan fewu paya da mɩ dʋʋ rɛ, do kee dɛnɩ yiri rɛ tɔgɔ ton gra.»30Kɩ wankatǝ ban pɛwʋ ziimi, do guvɛrnɛri do Berenise, do laa be da wo ʋ kan dini. 31 Ʋ lɩɩya rɛ ponde, ba gɔlʋm zaa kan be ya:«nnii bɔwʋ wo tɔgɔ zɔnbɔ da kee zɛm gʋʋ dage kasu wɔ.» 32 Agripa see Fɛsitus re be ya:«nnii bɔɔwʋ wee bɛ gʋrʋm ʋ dʋʋ ʋ vari, ʋ da woga ʋ tɔgɔ see Romɛ pɛwʋ rɛ nuure.»
Chapter 27

1Gǝ mandamǝ be ɩ da zʋwan kokura dʋkʋ rɛ ɩ va Itali. ba seem Paul wo kasʋ biiyo dalǝ gɩala tɔɔti Juluis re nuu re, ʋ dam Romɛ pɛwʋ rɛ sɔdasǝ rɛ yikere ti re. 2 Kokura dʋkʋ ya zɛm be gǝ lii Adramite gǝ va Asi re baagǝ rɛ niiban. yɩrɩ zʋm gǝ zɛrɛ ɩ varɩ.Masedʋwanɛ ti vam ɩ kan, ʋ yire be Arisitarke, tesalonike zaa dʋkʋ rɛ nɛn nʋ.3Gǝ tɛwuzuwan ɩ dɔgʋm Sidɔn. Juluis dam tɔgɔ kɛndɛ Paul le, ʋ tɛrǝm Paul va ʋ dɔɔwa kan ba wɔsʋgʋ ʋ tɔgɔ. 4Ɩ lɩɩya dini, ɩ vam Siprɛ numu gǝdǝ zaa kee bɛ kule, nʋndɩtɩya watǝma da tusum yiri. 5 Ɩ kɔkɔm sirɛ numu ɩ pɔrʋ Silisi do Panfili re kule ɩ dɔɔgu Mira, Lisi re zamana rɛ. 6Gɩala tɔɔgɛti nam kokura dʋkʋ dini ʋ da liim Alɛkisandri , do ʋ wo Itali. ʋ seem yiri ʋ kan.7Ɩ varǝm numu ban daa bɔngo zɛrɛ, ɩ dɔgɛ dam kʋrʋban Kinide zaagǝ rɛ niiban.Vatǝma lalamǝ yiri ɩ va yikere kɩ nɔmɛ keeban, ɩ vam Salmone ɩ pɔrʋ Krete numu gidǝn zaagǝ kee ɩ lɔɔ watǝma rɛ bɛnɛ. 8Krete zaagǝ kee numu gidǝn bɛ rɛ kule ɩ pɔrɛ dam kʋrʋban. ɩ dɔgʋm gɩɲan dʋkʋ rɛ kee da baa nii kɛndɛ kɩ wɔ Lase re zaagǝ rɛ bɛnɛ wo gawʋ.9Wankatǝ bɔngo da pɔrʋm, numu ban nɛ verima da dam kʋrʋban, nundɩtɩya nii dɩɲɛ fɛtɩ da pɔrum gǝ zɔkʋ.kɩrɛ yǝmbanʋ Paul see ba yiri ban, 10Ʋ se be ya:«bʋwa bɛ, mɩ mendemǝ be ngra verima pagǝ da kʋrʋban, kokʋra wɔ ɩ zǝlɛ dagǝ, do ɩ wʋzʋgɔn ya gʋrʋm gǝ laari.» 11Do gɩala tɔɔgɛtɩ mʋmɩ we koru tɔgɔ yiko do kokura rɛ yikereti re gɔla ban gǝ bɔ Paul le yangǝ.12Do dini re kokurati gʋrʋyan vari , ba bɔngo se ba liiyam dini ba va dɔgʋ Fenikis, ba va wari da dini. Kɩ dam Krete baagǝ rɛ niiban nɛ gɩɲan dʋkʋ, gǝ zesem mandɛtin, do kokure, dikotin do kokure. 13Do watǝma fɩɲɔn da gǝ lii mandɛtin wankatǝ keeban, ɩ da medeme be kee zɛm be gǝ dagǝ. ba sʋnari pɔrumi Krete kule.14Do fɩɲɔn watǝma kɔɔ rɛ da gǝ lii zaagǝ kee numu gidǝn bɛ rɛ kule kɩ watǝma rɛ yire be Urakilon. 15Ge vɛzem kokura. ɩ wo gʋrʋ ɩ lɩɩ gǝ nuu re. gǝ lalamǝ ɩ verima, fo ɩ dʋʋ ɩ sugo watǝma rɛ nuu re. 16Ɩ pɔrʋm numu gidǝn zaa dʋkʋ ban, kere yire Kloda. ɩ seem kokura fɩɲɔn gǝ kokura kɔɔgǝ rɛ zɛrɛ, gǝ see dam kʋrʋban.17Ba seem kokura kɔɔ rɛ , kɩrɛ pɔnde, ba diim kokura rɛ bɛnɛ wuuni wo bu,ʋdayalɩ gǝ bʋ lɔɔ. Ba da wʋdʋgʋm be kokura pagǝ dem Sirtɛ legan ban keeban, ba tisim kokura rɛ yutudǝ ba dʋʋ ba sugo watǝma rɛ nuu re. 18Nʋndɩtɩya watǝma kɔɔ rɛ da zim yiri kɔkɔ, gǝ tɛwʋzʋwan ba sem kokura rɛ zǝlɛ dalǝ fɔɔ sirɛ numu re.19Daa tɔɔgɛ rɛ dɛwʋyan, ba sugo takǝm kokura rɛ zɛrɛ tisi ba kɔ ba sugo nuu won. 20Daa gɛla dam, wee wo lii kafbiiyo ya wo lii, watǝma kɔɔ rɛ da, fo yilɛ bɛnɛ da kɔkʋme be ɩ dana soge.21Ba mumǝ yiri ɩ wo zimo zi.kɩ wankatɩ ban Paul ziim ʋ ziirigǝ ba bɛnɛ rɛ do ʋ se be ya:«bʋwa bɛ mɩ da gɔlʋ a se ya yiriban keebanu ɩ wo Krete bɛ yari da zɛm be ya lʋgʋ ki.ɩ da da lii ngege, ngǝ zimori do ngǝ mɛnǝma da da yiri nan. 22 Do wanɛ mɩ temsǝm yari. Yari dam ya bɛnɛ kʋrʋban ɩ kaaka laarɩ fo kokura.23Mɩ da weeyan nɛ, mɩ dee tom weere, Yamba mɩ, ʋ malɛkɩ dʋkʋ rɛ bʋgʋlʋ gǝ sugo mɩ rɛ ɲini. 24Ʋ see mǝran be ya:Paul, bʋ wʋdʋgʋ be tǝlɛyigǝ mɩ zirigǝ Romɛ pɛwʋ rɛ yikere.be Yamba pan mɩ verǝma tena fan mǝran. 25Kɩrɛ yǝmbanʋ bʋwa bɛ, dam bɛnkʋlʋ, nʋndɩtɩya mɩ mʋmǝ Yamba gɔla ban , be ʋ gɔlʋ kee ʋ pawʋ dagǝ. 26Do tǝlɛyigǝ ɩ ga zaa kee numu gǝden dʋkʋ.27Ɩ ɲiin fɩwu naasen, ɩ wo watǝma nuu re verǝma do nunɛ Adriyatike sirɛ numu ban, tɛwʋbɛnɛ pɔra kokura rɛ tom dɛrʋwa da medemǝ be ɩ kɔgʋsʋm tǝgan kʋrari gɩɲan dʋkʋ ban. 28Ba mandamǝ numu, do ba name be kɩ gɩɲan rɛ tosari fo gǝ dɔgʋ mɛtirɛ fǝsǝtɔɔ do niimpǝ.ba vam yikere ba mandan dɩtɩya ba name be dini gǝ re tori dʋgʋm mɛtirɛ fisinii do nʋtɔɔlʋ. 29 Ba wʋdʋgʋm be ba kokura bʋ manwʋ dan ban, ba sem kokura rɛ bɛtarigan fan numu re do ba bɛnɛ wo lomban be tɛwʋ sɔrʋ lomban.30Kokura rɛ tom dɛrʋwa da piim ba sesi, ba tisim kokura fɩɲon dʋkʋ nto ba wome kokura rɛ yikere kee sʋnʋ bɛ sem. 31 Do Paul see gɩala tɔɔgɛti wɔ sɔldasiwa rɛ be ya:«nni bʋwa bɛ wa tǝn kokura rɛ zɛrɛ ɩ da lii.» 32Kɩ wankatɩ ban sɔldasiri kɩrɩsim kokura fɩɲongǝ rɛ wuuni ba dʋ bɛ33Laabɛ wo tɛwʋzʋwan tore re, Paul zirimǝ ba fan ba ba ziyomi. ʋ se ya:«zɛngɛ dam gǝ daa fiwʋ nansen ya wo sɛrɛ rɛ ya wo zimo zi. 34 Kɩrɛ yǝmban mɩ zǝrǝm yari be ɩ zɩyom, nʋndɩtɩya soge wo ya tɛlmɛ rɛ.baa ya ɲuukʋtǝ betiɲan da larǝ.» 35 Kɩ gɔla rɛ ponde, Paul takǝm buuri do ʋ see barka Yamba rɛ ba fan rɛ sere, kɩrɛ ponde, ʋ gunume gǝ ʋ sigǝdan zimo.36Kɩrɛ ponde , ba fan name bɛkʋlʋ biiya zii. 37Ɩ laa woonii fiwutongon do nʋʋdʋgʋ da wo kokura rɛ. 38 Ɩ ziim ɩ vɔn .i kɔm farani ɲiima numu re, bʋdayalɩ kokura da yagǝsa.39Tɛwʋ sɔra, kokura rɛ laabɛ wo ban gɩɲan nan, do ba name numu re kɔgǝlɛ gɩɲan, leegan gǝ niiban.ba see paba girigǝ kokura nge ba bʋga gʋrʋ. 40Gɩɲan kee ba sʋnʋ ba volum ki ba dʋ numu re.yutudǝ kee da dʋlʋ bɛ ba dʋm kɩyan dalǝfɔ, bʋdayalɩ vatǝma va gɔɔ. 41Do gǝ vam kokura dʋkʋ tusu gǝ tǝnǝ gǝ ban leegan wɔn. kokura rɛ yikere wʋrʋm fo gǝ gʋrʋyan gǝ dɔm, nʋndɩtɩya ponde gǝ gunum dan mawan lɛ panga rɛ.42Sɔldasiri da piim kasu biiyo be fan ba gʋ, bʋdayalɩ ba bʋ vekǝ ba sesi. 43Do gɩala tɔɔgɛti da piim Paul ʋ son, ʋ lalamǝ bɛ gǝ dema wɔn.ʋ se wee pawʋ gʋrʋ ʋ zʋʋ numu re, ba fan zʋwam ba kɔkʋ ba va dɔgʋ gɩɲan kʋrari ban. 44 Do dalɩfɔ, dǝmǝ kokura rɛ porisi kee gʋnʋ bɛ ban ba vari. Ba fan fewu dɔɔgʋm tǝgan kʋrafi ban zulu wo.
Chapter 28

1Ɩ sogǝ ponde, ɩ sʋlʋm be numu gǝde zaagǝ kee gǝ yire Malte. 2Dini re laabɛ da yila tɔgɔ kɛndɛ kee, gǝ dʋ rɛ nɛɛ wo kʋrʋban. Ba sem lewʋ kɔɔ ba kom yiri ɩ kʋʋ gǝ kule, nʋndɩtiya dʋwa kʋmǝ gǝ da warɩ kɔɔ.3Paul vam desɩ dalǝ pɛri be ʋ pirim se lewu re, kʋra liim gra lodǝ re sababʋ gǝ dom Paul fo gǝ makǝ u nuu ban.4 Do bɛ laabɛ nan dome maka Paul nuu ban kee bɛ, ba gɔlʋm za rɛ be ya:« ngra bɔɔ nɛn gʋwiru mamaga ton gra, baa ʋ nan sogǝ ʋ lii baanumu re. Gɔnɛ wo pʋm be ʋ tǝgǝ.»5Do Paul vɩvomǝ ʋ nuu dome zarǝm lewu re, kaaka wo Paul da. 6Bɛ laabɛ da semǝ be Paul pawʋ mɔrʋ dagǝ ʋ zarǝ ʋ tiwʋ gɩɲan tɩɲan .Ba nam bd gǝ bom mi, kaaka wo da wura, ba lɔgʋsɛ wʋsʋgɔn, be se ya, be foo ka dʋkʋ gǝ.7Kɩ zagǝ rɛ nmen kɔ da wo dini ʋ yire Publius, ba da wo ʋ wan rme kule. ʋ mʋmǝ bɛ ntoo ʋ dɔɔwa. ʋ vam bɔɔ ʋ mɛnuʋ ba da daa tɔɔ. 8Ba mime be Publius re baa, tʋlon do vɛn kɛrǝgan ʋ ba . Paul zum ʋ kan ʋ pɛlǝ ʋ nuu ʋ ban ʋ zǝrm wura Yamba, ʋ namǝ zulu. 9 Kɩrɛ ponde, kɩ zaagǝ rɛ vema tena fan kʋm do ba namǝ zulu.10 Biya kɔgɔmǝ yiri kɔkɔ. ɩ pɔrɛ dɔga, ɩ pii kake fan, ba pamǝ ki yila.11Karǝgǝ tɔrɛ ponde, ɩ zʋmǝ Alɛkisandri kokura dʋkʋrɛ ɩ pɔrʋ , kɩ kawunɛ dam niire yanarɛ, ki dam warɩ wankatǝ ban. 12 I dɔgɛ Sirakuse, ɩ dam daa tɔɔ dini.13I liiya dini, ɩ vimi, ɩ dɔgʋn Rejio. kɩ kɛʋzan, watɩma dam gǝ lii numu nɔmɛ, ɩ dɔngʋm Puzole daa niire zɛrɛ.14 Ɩ na baabii dʋ dini, ʋ zǝrǝm yirǝ be i dam yaka bɛnɛ tiiɲan dini.Bɛru ɩ vam Romɛ. 15 Romɛ baabiyo lʋgʋmǝ ɩ kiwarɩ ba kʋn yirǝ tusu Apius Fɔrɔm nɛ do veruwa tisee dorere . Paul na bɛ ke ban, ʋ seem barka Yamba rɛ ʋ kʋrʋn ba bɛnɛ.16Ba dɔga Romɛ, ba tɛrimǝ Paul tǝme ʋ tiɲan, do sɔdasi tinɲan sǝmʋn.17 Da tɔrɛ ponde, Paul komi Romɛ yahutuwa rɛ kɛbʋgʋwa ba kʋn ʋ kan, ʋ dɛni bɛ ke ban, ʋ se bɛra be ya:«Baabiiyo, mɩ wo tɔgɔ zɔnbɔ kaaka da ɩ budugre, mɩ wo ɩ turuwa bɛ ya lʋrʋn min ya nɛnǝ, ba mɩ mʋme Jerusalɛm a se Romɛna nuure. 18 Bɛ bozʋn mɩ ke bɛ, ba da pɩɩm mɩ ba dʋn, nʋndɩtɩya ba wo kaaka na mɩrɛ ke zɛm gǝ gʋn mɩ.19Do Yahutuwa wo tɛrǝ kɩ ban, kirɛ yǝmbanun gǝ dam tulayi mɩ dʋn a tɔgɔ fan Romɛ pɛɛ wʋrɛ nuure, do go da be mɩ pɩɩm a budugǝ nɛɛ kǝtɛ a sɔn.20 Kirɛ yǝmbanun mɩ kom yarɩ ya kʋn mɩ kan mɩ pɩɩn yarɩ a na a gɔlʋn ya kan, nʋndɩtɩya Israel tɛlmɛ mʋngɛn giɲan, mɩ dinmǝ zɔwɔ kirɛ yǝmban.»21Ʋ wura be ya:«ɩ wo sɛwɛ seyari nan gǝ lii Jude zamana rɛ ntɔgɔ kan. baabi kaka wo lii dini ʋ kʋ nkiwari zɔnbɔ ya gɔlʋ nge. 22Do piim nlɔgǝsɛ ɩ sʋlʋ ndɛnǝga tɔgɔ kan, nʋndɩtɩya ɩ ɲii be sɔsɔ seem gɩɲan fan ntɔgɔ kan.»23Bɛ wɔ Paul sem dɛ.kɩ dɛɛ rɛ dɛwuyan laa bɔngo kʋm dini. Paul pamǝ bra kɩwarɩ zɔnzɔn wɔn fo gǝ dɔgʋ dandee ban. ʋ gɔlʋm Yamba pɛrɩ rɛ gɔla bra. ʋ gɔlʋm Yesu re tɔgɔ bra gǝ pomsu gǝ lii Musa sariya do keluwa rɛ sɛwa rɛ.24 Dalǝ fɔ tɛrǝm Paul lɛ gɔla ban, dalǝ fɔ ya wo mʋn gǝ ban.25Ba wo tɛrɩ zaa yan ban, ba da piim ba nunu ba varɩ.ngewo paba pɔrʋ Paul see bra be ya:«wʋzʋgɔn kɛndɛ gɔlʋ kee ya tʋrʋwa bɛrɛ kelu Esayi rɛ niiban, gɔnɛ be: 26Varɩ nva gɔlʋ ngra budu re be ya: ya zʋnɛ pagǝ lʋgʋ do ya da famǝdan, yarǝ paya sǝm do ya see dana.27Nʋndɩtɩya, nɛn nɛ tɛlmɛ nɛnǝga. ʋ tʋm ʋ zʋna, ʋ puu ʋ see, bʋdayalɩ ʋ see bu kaaka nan, ʋ zʋnɛ bu kaaka lʋgʋ, tɛlmɛ bu kaaka famǝdan, ba bu wusugu mɩ kan nʋʋ bʋdayalɩ a bɔrʋ bɛ.28Yarɩ sulam be Yamba sɔnge kerim budu dʋkʋ ban, bɛ pa ba lʋgʋ gǝ. 29Paul gɔlun bɛra ke ban, Yahutuwa pɔrɛ ba sem za sɔsɔ kɛndɛ.30Paul surum bena nii ʋ sugo mɛnʋ. nɛn wɔ nɛn wee vaga dini, ʋ bɔlʋmʋn. 31Ʋ da deem wazu ʋ gɔlʋ Yamba pɛrɩ rɛ gɔla, ʋ kerebeden laabɛ ɲuti Yesu krisita tɔgɔ wɔ bɛnkʋlʋ wɔ , nɛn kaaka wo wʋ kǝrǝ.

Romans

Chapter 1

1Mɩ Paul, we da soguru Yesu bɔka rɛ Yamba gɔrʋm mɩ gǝ kom mɩ gǝ da a wɔ kelu bii, a va ʋ kɩwari ,ɲin gɔlʋ. 2Yamba gɔlʋm kɩ kɩwari ɲindǝ rɛ gɔla fo fɔra sɛwɛ kɛndɛ gǝ rɛ zɛrɛ ʋ keluwa rɛ niiban. 3Kɩwari ɲindǝ gɔlʋm ʋ bii bɔwʋ rɛ tɔgɔ we da Dawuda buudugǝ re tʋna nɛmɛn kan.4ʋ wɔmǝ ʋ lii tǝpa bɛnɛ rɛ gǝ bʋgʋlʋ be Yamba bii bɔwʋ gǝ mali wʋzʋgɔn kɛndɛ wɔ, gʋrʋma kɔɔ wo ʋ kan soguru Yesu ɩ ɲuti re. 5Mɩ namǝ zulurǝ kɩ kelu yandǝ rɛ nɛɛ tɔgɔ kan, bʋdayalɩ laabɛ da mʋganrǝ gǝ lii buudu gǝ fan rɛ ʋ yire yǝmban. 6 Yarǝ beere komarǝ soguru Yesu kan ʋ da ya wɔ ʋ ɲan, yaya ya dam ba dalɩ fɔ rɛ.7Yamba pɩɩma tena wo Romɛ, Yamba kom yarǝ be gǝ da ya wɔ gǝ laa kɛndɩya, mɩ sem ngra sɛwɛ yala. ɩ baa Yamba do soguru Yesu krisita zulurii do ʋ bɛnɛ zurori pan yala.8Doru mɩ seem barka mɩ baa Yamba Yesu krisita barka rɛ ya fan rɛ yǝmban, nundɩtɩya yalɛ mʋganrǝ rɛ kɩwari dɔgʋm diniyo fan ban.9 Mɩ deem tom Yamba rɛ a bɛnɛ fan wɔn ʋ biibɔ kɩwari ɲindǝ rɛ tɔgɔ kan.Yamba dam mɩ kasetǝ re be mɩ komǝmi yalɛ yire mɩ Yamba zira fan rɛ wankatǝ fan mɩ dʋɲan gǝ nii. 10Mɩ paa tǝgǝ a dee zira taa ʋ dɩɩgɔ, wanni mɩ wom wankatǝ fiɲon da ya kan.11Mɩ pɩɩm yarǝ a nan kɛndɛ, bʋdayalɩ mɩ pan wʋzʋgɔn kɛndɛ tantʋlʋma dalifɔɔ yala, do ya gʋrʋ ya va yikere, 12Kɩrɛ biye, ɩ seɲam panga zaa ban mʋganrǝ lɛ, yarǝ daam mʋganrǝ nto mɩ da mʋganrǝ yalɩ bɛɛ.13Mɩ pɩɩm be yarǝ sʋlam, baabiyo, mɩ da pɩɩm be tisi bogo va yarǝ kan, bʋdayalɩ mɩ nan a tom darǝ rɛ nɔmɛ yalɛ bɛnɛ, nto mɩ nagǝ buudu dǝpa bɛnɛ rɛ, do baa mɩ wo gʋrʋ a varǝ. 14Laabɛ fan rɛ gɩmɛ wo mɩ ban, grɛc kǝ na do buudu bee tǝgǝ bɛɛ, laabe da karʋgɔn do bee wo karʋgɔn da. 15 Kɩrɛ yǝmbanʋ mɩ pɩɩm kɔkɔ a gɔlʋ ɲine yaya rɛ, yarǝ be gǝdarǝ rɛ wo Romɛ.16Kɩwari ɲine nɛ gɔla kɩɩ togǝ mɩ ban fewu, nʋndɩtɩya gǝ dam Yamba gʋrʋma bʋdayalɩ nan sogǝ Yahʋtʋw nan dorʋ, do buududǝ kee tǝgǝ. 17Kɩwari ɲine bʋgʋlʋm Yamba terǝnanrǝ, gǝ nɩɩm mʋganri rɛ fo sigǝdǝ nɛ fo gǝ dɔgǝ zɛzǝ rɛ ban, nto Yamba sɛwɛ da gɔlu gǝ yalǝ bɛ:«nɛn terenanrǝ pawʋ nan woɲan mʋganri rɛ panga rɛ.»18Yamba bɛfuruse bʋgʋlʋm gǝ lii dode wara rɛ, laabɛ wo terǝ do ba wʋdʋgʋyan Yamba se ɲǝmban bee puwi gɔnɛ bo terǝ nɛ yǝmban. 19Bʋdayalɩ bee paba gʋrʋ ba famǝdan Yamba tɔgɔ, gǝ pomsari ba bɛnɛ rɛ, Yamba bʋgʋlʋm gǝ sugo bra.20Fo diniyo wɔsegɛ wankatǝ ban, Yamba tɔgɔ pagǝ gʋrʋ gǝ sʋlʋ yalǝ, gǝ biiye gʋrʋma kee zɔkʋɲan do ʋ Yamba ɲandǝ. Kɩ sʋlʋmǝ ʋ tisi wɔsǝgari kan. kɩrɛ yǝmbanʋw gɔnɛ nan sababʋ to nɛn kaaka kan. 21Baa ba sʋlʋmǝ Yamba ba wo wʋ kɔgɔ ba wo barka se wura ya. Do ba lɔgǝsɛ daa koboro, karǝwutǝ zʋm ba bɛnɛse re ba kɔmiɲan sogʋmari rɛ yǝmban.22Baa medemǝ be ba dam sogʋmari tena rɛ, do yaa dam yalǝma rɛn. 23Yamba keere tɩwʋɲan, ʋ bʋgʋlʋm ʋ nɔmɛ kɛndɛ rɛ do zimɛbiiyo do ka kee kɔme naan nansǝ, do tisi kee vɛrǝ zilime re.24Kɩrɛ yǝmbanʋw Yamba duu bɛ tɔgɔ binowʋ dɛɛ rɛ gǝ malǝ ba bɛnɛse pɩɩma tisi wo, be ba lɩyamǝ ba tʋna nɛmɛn tɔgɔ rɛ. 25Ba wʋsʋgʋm Yamba gɔnɛ ba dɔɔ kima, ba kɔgɔ ʋ tisi wɔsegari do ba duu nandǝnʋrʋ Yamba, kɔgǝnɛ zɛm we wo badaa-badaa.Amiina.26Kɩrɛ yǝmbanʋw Yamba duu bɛ ba tʋna nɛmɛn vɔn kee ɲɔnru rɛ. Yamba wɔsʋgʋ kee kɔn wɔ bɔ tɔgɔ kan, ba kambɛ wusugum kii ba dɔɔ kee wo zɛm. 27Kɩrɛ yǝmban buwa bɛ ya dʋm kambɛ ya bɛrʋ, ba dǝpa buwa rɛ vɔn zʋ bra. Buwa bɛ dam tatara nen yan dema ba dǝpa buwa wɔ ba nan ba tɔgɔ zɔbɔ wuwɛn gǝ li ba tʋna nɛmɛn rɛn.28Ba wo tɛrǝ ba dʋ Yamba sʋlʋmɛ ba zɛrɛ, kɩrɛ yǝmbanʋw Yamba dʋ bɛ ba sugo tɛlmɛ lararǝ wɔ, bʋdayalɩ ba da tɔgɔ kee melɩɲan.29Ba bɛnese suwori tɔgɔ wo terǝ buudu fan wɔn, do zɛrɛ zɔɔbɔ, do suɲogǝ see do se bɔn nɔn fan wɔ. Ba bɛnɛ suwori sinkinrin, do laa gʋwɛ do koma do nanbara, do zigǝ zɔbɔ, do se zarɛ nɛn. 30 Tɔgɔ nɛnʋwa, Yamba zɔgʋwa. Ba deɲan kii, sugo bʋgʋlɛ, do sugo kɔgǝnɛ laa bɛ. Tɔgɔ zɔbɔ dʋrʋ rɛ nii koluwa, ba lʋgʋɲan ba lʋlʋwa kore, 31Ba kɔmiɲan sogumari, kore bɔngo tena bɛ, laa kakata tena do bee wudʋgǝ ɲan yamasɔgɔ tena bɛ.32Do ba ɲiiga Yamba bʋʋdʋgǝ rɛ kɩma ba pomsu, be bee dee ki tisiri fan zɛm tǝma wɔn, ba mʋgǝɲan ki tɔgɔdǝ ban, do beerewu ba deegǝ bɛɛ ba tɔgɔ wo bra ɲiinban
Chapter 2

1Kɩrɛ yǝmbanʋ nɛn wɔ nɛn wee re se zarǝgǝ ʋ dʋ ban, gɔnɛ giyan sababu togǝ ʋ ti kan, zarǝgǝ se laa bɛ ban, do nsee zarǝgǝ nsugo ban, nʋndɩtɩya nʋ wee re see zarǝgǝ laa bɛ ban nɩɲan wo ba kan. 2 Ɩ sʋlʋm be laa be dee zarǝgǝ dema Yamba pagǝ bʋʋdan bɛ gǝ malǝ ʋ gɔnɛ wɔn.3Nʋ wee se zarǝgǝ kɩ tɔgɔ dɛrʋwa ban, do nsugo dee ki tɔgɔ darǝdǝ, nmǝdǝm mǝ be npanna sogǝ nli Yamba bʋʋdʋgǝ rɛ laa?. 4Nʋ dǝme Yamba tɔgɔ kɛndɛ, do ʋ sawʋri do ʋ bɛtɔsiri kee nii re kɔmiɲan dan bɛ bɔzɛɲii la?5Zʋnkʋliya nban do nbɛnɛse tɛrǝ zunufu yafǝnɛ ban, ndɛmǝ bɛfuruse nsugo re bʋʋdʋ rɛ dɛwʋɲan, Yamba piirǝ go ge bɛfuruse do gǝ bʋʋdʋ terinari bʋgʋlʋ nnan keeban. 6 Yamba pagǝ wɔn nɛn tetɩɲan gǝ malǝ ntɔgɔ darǝ wɔ. 7Bee tigǝ Yamba nɔmɛ kɛndɛ do ʋ kɔgǝnɛ do keere ɲɔnriɲan do ba pʋm tɔgɔ kɛndɛ dɛɛ, paba nan woɲan kee re kɔmɩɲan zɔkɛ.8Do bee se sɔsɔ do ba kaɲan gɔnɛ ban do ba tɛri tɔgɔ ke wo tere ban bɛfuruse do bɛnɛ gǝganrǝ pagǝ na bɛ. 9 Nɛn we de tɔgɔ zɔbɔ bɛnɛ nǝma do zimori kɔ pagǝ nan bɛ tiitiɲan, doru yahutuna, do buudu ke tigǝ10Do nɔmɛ kɛndɛ do kɔgǝnɛ do zulu pagǝ pan tɔgɔ kɛndɛ dɛrʋwa fan tiitiɲan yahutuna doru kɩrɛ ponde buudu kere tingǝ. 11Yamba koriɲan nɛn nɛn nɛ. 12 Do yɩlɛ zunufu do sariya to dini bɛ wo tɩwʋ sariya wɔ.Do bee da zunufu sariyan rɛ zɛrɛ, bʋʋdʋ pagǝ bʋʋdan gǝ malǝ sariya wɔ.13Bee se ba zʋnɛ sariya gɔla wɔ ba wo terǝ Yamba yikere, do bee veri ba mǝli sariya gɔla wɔ bɛ pa ba nan gɔnɛ. 14 Buudu tǝpa mii, sariya togǝ be kan, do ba veri ba meli sariya wɔ ba sugo re, bɛ dam sariya rɛ ba sugo re, do baa sariya to ba kan15Ba bʋgʋlʋm bɛrʋ kee sariya gɔlʋ, be gǝ wanrari ba tɛlmɛ rɛn.ba bɛnɛse deem gǝ kaseti.Ba lɔgʋsʋm ba tǝma wankatǝ rɛ, daagǝ ba pe gɔnɛ ba sugo re wankatǝ duku. 16 Gǝ pagǝ nan dɛɛ kee Yamba pagǝ korʋ tisi fekari fan do bʋʋdʋ zʋ krisita Yesu re gǝ malǝ kiwarǝ ɲine gɔla wɔ.17Nʋ mɩɩ, nkomǝ nsugo be yahutudo nmʋn sariya gɔla ban nkɔgɔ nsugo Yamba tɔgɔ rɛ, 18Nɲii Yamba dɩɩgɔ, nɲii tɔgɔ kɛndɛ nkoru za rɛ, nʋndɩtɩya nkarǝbǝdamǝ sariya rɛ. 19Ndem nsugo wo bʋkʋ nveri bʋrɛ wɔɗo karǝwuti re laa kan nse niimi. 20 Nse nʋ dame tɔgɔ ke yan karǝsaba rɛ do keribidǝ biiyo kɔnriwa, nʋndɩtɩya nʋ name sʋlʋmɛ do gɔnɛ gǝ li sariya rɛ.21Nʋ do, nʋ we kerǝbǝde laa be tǝ, nda nsugo karǝbǝdan laa?nʋ we dee wazu be bunuri bu da, ndeem bunori la? 22 Nu we gɔlʋ be saniyin bu zi nzim saniyin la? nʋ we tɛrɩyan vosiri ban nʋ dekem ba kɔgǝnɛ giyan rɛ tisiri la?23Nʋ we kɔgɔ nsugo sariya tɔgɔ kan do pewugǝde Yamba sariya nɛnǝ ma wɔ! 24 Yamba yire nɛmǝm buudu kee tǝ bɛ bɛnɛ rɛn yarǝ yahutuna yǝmban, nto gǝ wanri yalǝ bɛ.25Ɲɔndʋ wo kinkinrin nɛ nveriga sariya kem ban la, do nʋ nɛniga sariya, nkinkinrin see da koboro. 26 Laabe wo zʋ kinkinrin, do ba veri sariya kemban, do ba wo zʋ kinkinringǝ pagmn giatedan nto ba zʋm kinkinrin la? 27 Bee wo zʋ kinkinrin tʋna nɛmɛn rɛ do ba veri sariya rɛ, do nʋ we nɛni sariya, do sariya rɛ wanrari, do kinkinrin see wo nkan, ndan nsugo gʋʋ la?28Yahutuna wo da bee lɩɩ ponde ,ʋ wo da yahutu tere ne.kinkinrin see kee da tʋna nɛmɛn,ki wo da kinkinrkuɩ. 29Do ʋ dam yahutu re ʋ zɛrɛ, wʋʋ yahutu tere wʋ wɔ. Bɛnɛ se re kinkinrin kee dee wʋzʋgɔn re, pamǝ gǝ da tʋna nɛmɛn rɛ,kɩrɛ da kinkinrin tere ne.Ki kɔgǝnɛ li yan nɛn ka , do gǝ lii Yamba kan.
Chapter 3

1Yahutuna dam bɔ sababʋ wo zige? ɲɔndʋ wo kinkinrin rɛ la? 2Kɩrɛ bɔ kaaka fan. Yamba sem ʋ gɔla rɛ karǝwa yahutuna ban doru.3Go yali doo?nɛn dʋkʋ woga mʋganrǝ, bɛ wo mʋganrǝ nɛnim Yamba kore tiɲan ɲandǝ la? 4Ayi dɛ! ʋ sʋlʋ be Yamba gɔnɛ gɔlu do adama bii da kima ti re. nto gǝ wanri yali bɛ:«nnan gɔnɛ ngɔla zɛ rɛ. Ngʋrʋ nnan gʋrʋma nbʋʋdʋ rɛ dɛwʋyan5Do yilɛ wo tere bʋgʋlʋga Yamba ternarǝ, bɩkɛyi payɩ gɔlu? wankatǝ keebanu Yamba ba gǝ kʋ gǝ bɛfuruse wo laa bɛ ban, ʋ ternarǝ dagǝ la? mɩ gɔlʋm adama bii re tɔgɔ wɔ. 6Ayi dɛ! do ta Yamba ternarǝ dagǝ, ʋ pawʋ bʋʋdan diniyo yalǝ?7Do Yamba gɔnɛ veega yikere mɩ kima tʋrɛ kan, fo gǝ pen nɔmɛ kɛndɛ Yamba rɛ, bʋʋdʋ pagǝ zari mɩ ban yalǝ be mɩ dam zunufu dɛrʋ rɛ? 8Do bǝka yǝmbanʋ yiri gɔlʋ be ya:«ɩ dam tɔgɔ zɔbɔ do tɔgɔ kɛndɛ lii gra?»Laa dǝpa nɛnimǝ mɩ yire be mɩ gɔlʋm bɛ.Bɛ zarǝgǝ se ternari.9Do go yalǝ? yiri yahutuwa zim bɔ laa dǝpa laa? Ayi dɛ! mɩ bʋgʋlʋm gǝ a zɔkʋ be yahutuwa wɔ buudu dǝpa wo zunufu re lere. 10 Nto gǝ wanrari yalǝ bɛ be ya:«nɛn terna kaaka toode baa nɛn tɩjan».11Sogǝmari to nɛn kaaka kan, nɛn kaaka pʋmiɲan Yamba. 12Ba fan gɛgǝlari. ba kaaka kɔmiɲan ɲɔndʋ zaa rɛ, tɔgɔ kɛndɛ dɛrʋ tiɲan dǝgan tode.13Bɛ wo ntoo vɔm kee re nii re kɔrʋ.ba lerim laa ba dʋlʋmɛ wɔn.ba gɔla wo ntoo k.ura domari. 14Ba niiyo suwori mɛrǝnɛ do gɔla kɛɛri wɔ.15Ba wo lomban ba gʋʋ nɛn. 16 Nɛnǝma do bɔn nɔn wo bɛ kemban. 17 Ba wo zulu re kemǝ sulu fewu. 18Ba veriɲan ba malǝ Yamba se wʋdǝgɛ wɔ fewu.19Do ɩ ɲii be ka kee sariya gɔlʋŋǝ gɔlʋgǝ be wo sariya rɛ, bʋdayalɩ laabɛ fan rɛ nii tuu, diniyogǝ re laa fan tɩwu Yamba yikere.20 Kɩrɛ yǝmbanʋ adama bii niyo gɔnɛ Yamba yikere sariya tɔgɔ darǝ rɛ panga rɛ, nʋndɩtɩya laabɛ ɲii be zunufu sʋlɛ wo sariya rɛ.21Do wanni, Yamba terǝnari bʋgʋlʋm do sariya ton gra. Sariya wɔ keluwa deem kɩrɛ kaseti. 22Yamba ternari sʋlʋm mʋganri kee da Yesu krisita panga wɔ fosuruwa fan rɛ yǝmban.23Laabɛ fan dam zunufu do ba da Yamba nɔmɛ kɛndɛ gǝ nan. 24Gɔnɛ peemi yila koboro Yamba zuluri rɛn panga rɛ Yesu krisita ɲuu wolari wɔn25Yamba koru wee ʋ gɛrǝma kuru laabɛ zunufu yafǝnɛ sarga rɛ Yesu krisita, wee mʋga ʋ ban.Gǝ dam bʋdayalɩ ʋ ternari bʋgʋlʋ, nʋndɩtɩya zunufu kee da fɔra ʋ dam ki bɛtɔsiri do ba wo tɩwu. 26Kɩrɛ yǝmbanʋ ʋ bʋgʋlʋ ʋ ternari ngrǝ wankati rɛ, bʋdayalɩ ʋ terinari tin, ba ʋ pemi gɔnɛ Yesu re fosuruwa rɛ.27Sugo kɔgǝnɛ sababʋ wo ziige? gǝ tɔn nni. Sariya kee nɔmɛ? tɔgɔ dari sariya la? ayi dɛ!mʋganri sariya nɔmɛ. 28 Yiri medem mi be nɛn niime deen mʋganri panga rɛ do sariya tɔgɔ dari dagǝ.29Yamba damǝ yahutuwa sɛɲi rɛ Yamba rɛ laa? gǝ wo da buudu dǝpa ya Yamba rɛ laa?nyewu buudu dǝpa ya Yamba wʋ, 30 Nʋndɩtɩya we pen deen bee zu kinkinrin tena rɛ mʋganri kan, ba pan deen bee wo zu kinkinrin mʋganri ya panga rɛ, kɩ dam Yamba betɩɲan rɛ.31Ɩ deem sariya koboro mʋganri kan la?Ayi dɛ! ɩ kɔgɔmi sariya.
Chapter 4

1Ibrahima we da nbaa rɛ tʋna nɛmɛn tɔgɔ kan,ɩ pɛyi gɔlʋ be bǝkɛyi wʋ na? 2 Do Ibrahima nan gɔnɛ tɔgɔ dari rɛn, yiri payi gʋrʋ ɩ kɔgɔwʋ do gǝ deeɲan Yamba yikere dɛ. 3Yamba sɛwɛ gɔlʋmǝ bǝka?gǝ se ya:«Ibrahima mumi Yamba gɔla ban,kɩ mʋganrɩ rɛ terǝnari Yamba kan»4Tantʋlʋma wɔnɲan tome dɛrʋ, go nto giimɛ wɔnwɛn.5 Do gɔnɛ peemi Yamba se wuduguruwa rɛ, ba tɔgɔ zɔbɔ dɛ kɩma sem nban, ʋ mʋganri rɛ ternari.6Kɩ bɛgǝ , Yamban da bee wo terinarɩ tɔgɔ darǝ lɛ, Dawuda gɔlʋn bɛ dɔɔ bii ɲane tɔgɔ.7 ʋ see ya:«be tɔgɔ wo terǝme yafʋdame, ba zunufu dǝ nii tuu, bɛ dam dɔɔ biyo re. 8ɲuti sǝɲan be ba zunufu wl ba ban bɛ , bɛ dam dɔɔ biyo re.9Kɩ dɔ bii ɲandǝ dam bee zʋn kinkinrin sɛyi ŋanɛ la, la be wo zʋn kinkinrin ya nɛn wo gra la? Ɩ gɔlʋ be ya:«Ibrahima mʋnɲanri dam terinarǝ ɲanɛ.» 10 Tʋrʋga wʋ gǝ da? ʋ kinkinrin zʋwɛn ponde laa, laa ʋ wo zʋn kinkinrin ke ban? Go da ʋ kinkinrin zʋwɛn ponde, do gǝ dam ʋ zʋn kinkinrin ke ban.11Kɩ kinkinrin gǝ dam kasetǝ re Ibrahima rɛn , gǝ buugʋlʋ be Yamba da Ibrahima wɔn nɛn terina wɔn ʋ mʋnɲanri yǝmban ngege wo ʋ pawʋ zʋn kinkinrin. Ki bɛ gǝ Ibrahima dam mʋngǝ wan be wo zʋn kknkinrin bɛ fan rɛn baa rɛ, bʋdayalɩ biya da laa terina lɛ. 12 ʋ dam be zʋn kinkinrin bɛ ya baarɛ, be wo tǝme kinkinrin see sɛyi ban , do ba varǝme mʋnɲanri lɛ keme ban nto ɩ ba Ibrahima, ʋ we da mʋnɲanri do ʋ zʋn kinkinrin ke ban.13Yamba takǝ nii seyarɩ Ibrahima wɔ ʋ buudugǝ re be pa na diniŋo gǝ ba yanɛ, ki wo na sariya keme verima panga rɛ , fo tenarirɛ panga rɛ ki ke nii mʋnɲanri kan . 14 Sariya kemǝ velu wa da niigo ki teere, zɔndʋ da da gǝdǝ, mʋnɲanri rɛ, nii seyari da gǝ da koboro.15 Sariya tekim bɛnfuruse. Sariya tom giŋan kere, sariya nɛnima tɔn dini.16Kirɛ yǝmbanu kɩ kɩyɛn tekǝm mʋganrǝ kan, bʋdayalɩ gǝ da tantʋlʋma ka rɛ kee da Ibrahlma buudu gǝ fan rɛ ɲan nɛ.bee re veri sariya keme banɓɛ sɛɲii dagǝ, fo be dee mʋganri nto Ibrahima wu.wʋ dam ɩ fan rɛ baa rɛ. 17Ntoo gǝ wanrǝ yalǝ bɛ be ya:«mɩ dam ʋ wɔ buudu bogo baa»ʋ dam yɩlɛ baa rɛ Yamba yikere, ʋ mʋn kɩ kee ban, be Yamba wɔɲim tǝpa, be tɔgɔ kee wo da dɔme, gǝ gɔlum kɩrɛ tɔgɔ ntoo gǝ dam gǝ zɔkʋ.18Tɛlmɛ mʋnge giɲan ya to tɔgɔ kere da mʋganri wɔ ntɛlmɛ mʋnge giɲan.kɩwɔ, npan da buudu bongo baa rɛ, ntoo gǝ gɔlʋ yalǝ bɛ be:«nbuudu pagǝ dǝkǝ» 19Do Ibrahima da lɔgʋsʋm ʋ tʋna nɛmɛn rɛ nto Sara wʋ, ʋ bena kesɔn nɛɛ yǝmban.WYʋ da lɔgʋsʋm Sara lʋrɛ tɔgɔ rɛ, do ʋ tɛlmɛ wo buutu.20Ʋ wo da mamaga Yamba nii seɲari yǝmban, do ʋ mʋganri nam panga do ʋ kɔgɔn Yamba. 21Do Ibrahima sʋlʋm ʋ pomsu be Yamba se nii seɲari kee ʋ tɔgɔ kan be Yamba pagǝ gʋrʋ gǝ surugǝ.22 Kɩrɛ yǝmbanu ʋ mʋganri rɛ ternari Yamba yikere.23Kɩrɛ yǝmbanu ʋ mʋganri da ʋ wɔ nɛn ternawʋ. Kɩ gɔla wo wanri wʋ betiɲan yǝmban be ʋ takari Yamba yikere, 24 Do gǝ wanrǝm yiya tɔgɔ kan, Yamba takǝ yiya ternariŋʋndɩtɩya wʋ wee wɔɔ ɩ ɲuti Yesu ʋ lii tǝpa bɛnɛ rɛ, ɩ mʋʋmi ʋ ban. 25Ʋ zuum nuu re ba gʋwʋ ɩ tɔgɔ zɔbɔ yǝmban, ʋ wɔmǝ do ɩ nan gɔnɛ.
Chapter 5

1Gɔnɛ pan mɩ yɩla mʋganrɩ lɛ panga rɛ, kɩrɛ yǝmbanu zulu zuu Yiri wɔ Yamba bɛnɛ rɛ ɩ ɲuti Yesu krisita panga rɛ. 2Ɩ wo zulurɩ kee re bɛ wannǝ, ɩ zuum mʋganrǝ rɛn wʋ rɛ panga rɛ. Ɩ deem bɛnɛ ɲiinǝ Yamba nɔmɛ kɛndɛ nin tɔgɔ kan.3Kɩ sɛɲii dagǝ, do ɩ namǝ bɛnɛ ɲiine zimorǝ kɔɔgǝ ya ban.Ɩ sʋlʋm be zimori penmǝ bɛtɔsiri nɛn nɛ. 4Nɛn nime gʋrʋma kɔrɔ kore ban bɛtɔsiri ban.Kɩ gʋrʋma nɛɛ tisimǝ nɛn nɛ tɛlmɛ. 5 Tɛlmɛ mʋgǝ gɩɲan deya nɛn kii fewu, nʋdɩtɩya Yamba tisim ʋ piima yilɛ bɛnɛsere gǝ dǝkǝ wʋzugo kɛndɛ panga rɛ, keegǝ ʋ pan yila.6Ɩ kɔmɩɲan panga keeban, krisita tiwʋmi Yamba se wʋdʋgʋrʋwa yǝmban wankatǝ kee malǝ. 7Nɛn wee tɛri ʋ tiwʋ nɛn terna yǝmban, gǝ nɛɛ wo kʋrʋban.Kɩ sɛɲii dagǝ, nɛn terǝm ʋ da bɛkʋlʋ ʋ tiwʋ nɛn terna yǝmban.8Do Yamba pii yiri yalɩ bɛ ʋ bʋgʋlʋm gǝ ngi kan,ɩwo zunufu re krisita tiwʋ ɩ yǝmban. 9Bʋdayalɩ, gɔnɛ pamǝ yila Yesu re gɛrǝma panga rɛ, ɩ nam sogǝ Yamba bɛfuruse re wʋ rɛ panga rɛ.10Ɩ da Yamba zɔgʋ rɛ keeban,ɩ wɔɔ wʋʋ rɛn bɛnɛ rɛ malǝgan zumǝ ʋ biibɔ tǝma wɔ, doyɩrɩ wɔ wʋrɛ bɛnɛ wɔsǝgɛ ponde ɩ payii nan soge gǝ lii ʋ biibɔ woɲan nɛ panga rɛ. 11 Ki sɛɲii dagǝ, do ɩ dem bɛnɛ ɲiine kɔkɔ Yamba rɛ ɩ ɲuti Yesu krisita panga rɛ wʋ wee wɔsugʋ yiri wɔ Yamba bɛnɛ wannǝ12Zunufu zʋm diniyo gǝ re nɛn tiɲan tɔgɔ darǝ kan, tǝma ya zʋm diniyogǝ re nɛn tiɲan kan. Tǝma dɔɔgʋm adama bii ban bɛrʋ, nʋndɩtɩya ba fan dam zunufu. 13 Zunufu da wo diniyogǝ re ngewo sariya pagǝ tuudu, do zunufu da deɲan dɔ sariya too dini.14Gǝ fan rɛn ponde, sɩgǝdan Adama ban fo Mʋsa ban, tǝma name gʋrʋma laa bɛ fan ban, baa bee da wo zunufu da Adama nɛɛna sariya.bee da zɛme be ba kʋnɛ Adama dame bɛ kugǝsi re. 15 Do zunufu do Yamba tantʋlʋma deɲan tɔgɔ tiɲan. Do taa nɛn tiɲan zunufu re pan laabɛ bongo tiwʋ, gǝ pomsarǝ be Yamba zuluri do ʋ tantʋluma kee lii nɛn tiɲan zuluri re, Yesu krisita mɩɩ, ki tisime laa bongo ban gǝ da gǝ bɔ be da zunufu.16Yamba tantʋlʋma wɔn nɛn wee da zunufu bɛ too dini.Tǝma wo zunufu re, do zunufu bongo dɛ ponde, gɔnɛ niime tantʋlʋman panga rɛ. 17Nɛn betiɲan zunufu re panga tǝma nan gʋrʋma, bʋdayalɩ bee nan zulu kɔɔgǝ do ternari tantʋlʋman, bɛ paba nan woɲan nɛ gʋrʋma, nɛn tiɲan Yesu krisita panga rɛ.18Zargǝ dɔɔgʋme laabɛ fan ban nɛn tiɲan yǝmban, wojan nɛ gʋrʋma gɔnɛ panga pamǝ laa fan rɛ nɛn tiɲan panga rɛ.19 Nɛn btiɲan kore dʋwari rɛ yǝmbanu laa bongo da zunufu, bɛru ya nɛn tɩɲan kore mʋgǝ yǝmban laa bongo teremǝ.20Sariya tuudum bʋdayalɩ zunufu dǝkǝ, do zunufu dǝkǝ ziige Yamba zuluri bɔ ki kɔkɔ, 21Do zunufu nan gʋrʋma bɛ tǝma panga rɛ bɛ, bɛrʋ ya Yamba zuluri re gʋrʋma pagǝ tigǝ laa ternariwa panga rɛ woɲan kee kɔmɩɲan zɔkɛ yǝmbanƳesu krisita ɩ ɲuti re gʋrʋma rɛ.
Chapter 6

1Ɩ payi gɔlʋ bǝka? do ɩ tǝgan zunufu re do ɩ nan zulu gǝ dǝgǝ la? 2Ayii dɛ, yiri be tɩwʋ zunufu re tɔgɔ kan, ɩ payii tǝgǝ ɩ dee zunufu yalǝ? 3Yarǝ wo sʋlʋ be yarǝ be zuu numu Yesu krisita wɔ, be ɩ fan zuum numu ʋ tǝma wɔ laa?4Ɩ fan fewu rɛn tǝpa zuumǝ ɩ numu zuwɛn tǝma wɔn, bʋdayalɩ krisita wɔga ʋ li tǝpa bɛnɛ rŋ ʋ baa rɛ nɔmɛ kɛndɛ panga wɔ keeban, kɩ wɔɔ yiya payii vari woɲan dʋrʋ lɛ. 5Do wʋ wɔɔ yiri daga tkɲan tǝma rɛn, gǝ pomsarǝ be ɩ payii da tɩŋan laa tǝpa wɛɛ dɛwʋɲan.6Ɩ sʋlʋm be laa kɔnɲan wɔn krisita pɛkǝm za kan, bʋdayalɩ ɩ laa kɔnɲan rɛ zunufu re panga zɔkʋ, ɩ bʋwam da zunufu re bɔka dʋtʋ. 7Nʋndɩtɩya wee tɩwʋ, samǝ yiri zunufu re.8Do yiri wɔ krisita tɩwʋga za kan, ɩ mʋmǝ gǝ ban be wʋ wɔ yiri wo woɲan tiɲan rɛn.9 Ɩ yii be krisita waa ʋ li tǝpa bɛnɛ rɛn, ʋ da tɩwʋ dutu fewu. Tǝma da gʋrʋma nan ʋ ban dʋʋtu.10Ʋ tiwʋ tǝma kee bɛ, ʋ tiwʋmɩ zunufu re yǝmban lese tiɲan, ʋ wo woɲan kee bɛ, ʋ wo woɲan nɛ Yamba rɛ. 11Bɛruw, yiri sugo da dam zunufutena, do ɩ nan woɲan Yamba kan Yesu krisita panga rɛ.12Zunufu bʋ gǝdǝ ɩ tʋna nɛmɛn kee tɩwʋ rɛ yine dʋtʋ, ɩ bʋwam gǝ dɩɩgɔ tisi da. 13 Ɩ bʋwam tǝgǝ, ɩ pee gɩɲan zunufu re gǝ dee tɔgɔ wo teren tʋna nɛmɛn rɛ. do yiri pagan mɩ ɩ sugo Yamba rɛ ntoo laa be ʋrʋ ba lii tǝpa bɛnɛ rɛn, do ɩ pan ntʋna nɛmɛn ya wʋra ʋ dagɔ tome wogʋ kere teren. 14 Zunufu da gǝdǝ yalɛ yine dʋʋtʋ , nʋndɩtɩya yarǝ liya sariya fɛ ya zuu zulugǝ re.15Go yalɩ? ɩ togǝ sariya lere do foo zulurǝ re lere, kɩrɛ yǝmbanʋ ɩ payii da zunufu laa?ayi dɛ! 16Ɩ seyam ɩ sugo ʋ nuure ʋ da ɩ wɔ bɔgǝsi do lʋgʋ ʋ kore, wee kord ɩ lʋgʋ bɛ, ɩyan be ɩ dam wʋ rɛ bɔka rɛ la? do ɩ payii da zunufu re bɔka rɛ kee zɛnzǝrɛ tǝma wɔn, do taa kore mʋgin, ternarɩ kɩrɛ zɛnzǝ rɛ.17Do barka Yamba rɛ da ɩ da dame zunufu re bɔgǝsi re, karǝgɔn kee ɩ nan bɛ, ɩ tɛrǝme gǝ ban ɩ bɛnɛse fan wɔ. 18 Ɩ samarǝ rɛn ponde zunufu ban, yiri dame ternari rɛ bɔgǝsi rɛ19Mɩ gɔlʋmge malǝ nɛn yan nɛ tɔgɔ wɔ tʋna nɛmɛn rɛ kɔmiɲan panga tɔgɔ kan. yilɛ tʋna nɛmɛn gɩɲan dali fɔ da binimi, tɔgɔ zɔbɔ wɔ do bɔkan yan nɛ yalǝ bɛ, do wanni yalɛ tʋna nɛmɛn rɛ gɩɲan dalɩ fɔɔ dame ternari rɛ bɔka rɛ samari rɛ tɔgɔ kan. 20Yarɩ da wo zunufu re bɔdǝsi rɛ keeban, ya dame laa sama lɛ ternari rɛ tɔgɔ kan. 21 Ya da dee kii tɔgɔ kere wanni bǝka ɲondʋgǝ ya sa nii gǝ deema rɛn? kɩ tɔgɔ gǝ rɛ da tǝma.22Do wanni yiri samǝ ɩ lii zunufu re ɩ da Yamba bɔdǝsi rɛ, ɩ nii ɲoɗʋ kee, ki samari wɔn.Kɩrɛ zɛnzǝrɛ dame woɲan kee kɔmɩɲan zɔkɛ. 23Nʋndɩtɩya zunufu re wolʋgan tǝma wɔn do Yamba tantʋlʋma dame woɲan kee kɔmɩɲan zɔkɛ kee da Yesu krisita ɩ ɲuti re.
Chapter 7

1Baabiyo mɩ gɔlʋme yarǝ kan ntoo mɩ ɲi sariya. yarǝ yan be nɛn woga tɩwʋ;ariya wo ʋ yine la?2Do kɔn we furu le dii, ʋ diimǝ ʋ bara ban sariya wɔ, ʋ bara woga woɲan nɛ keeban, do ʋ bara tɩwʋga ʋ liiya ʋ bara nuure. 3Kɩrɛ yǝmbanʋ ʋ daga bɔdʋkʋ rɛ koŋrɛ do ʋ bara wo tɩwʋ, kɔn saniɲin ziiru wu. Do ʋ bara tɩwʋga, ʋ liiya ʋ bara sariya rɛ.kɩwɔ ʋ gʋrʋme ʋ da bɔ dʋkʋ rɛ kɔn rɛn, saniɲin ziru rɛ dʋtʋ.4Yaya wo bɛrʋ baabiyo.ɩ tɩwʋm sariya tɔgɔ kan krisita tʋna nɛmɛn kan. Bʋdayalɩ ɩ takǝ tʋna nɛmɛn dʋkʋ, wʋ wee wɔ ʋ lii tǝpa bɛnɛ rɛ, bʋdʋyali ɩ da biiyo Yamba rɛ. 5Ɩ woga bɛrʋ, sariya koru vɔn tisi zɔbesi kee yɩla, kɩ da deem tome ɩ tʋna nɛmɛn giɲan dalǝ fɔ wɔ do gǝ biiyo tɩwʋ mɩ.6Do wanni, ɩ sama ɩ lii sariya rɛ, nʋndɩtɩya ɩ da damǝ kɩrɛ bɔka rɛ, ɩ tɩwʋm kɩrɛ tɔgɔ kan. kɩrɛ yǝmbanʋ ɩ dee tome Yamba rɛ sogumari ɲan dʋrʋ wɔ wʋzʋgo kɛndɛ yire wɔ, ɩ deɲangǝ ɩ tɔgɔ kɔnɲan wɔn keere wanri sariya rɛ.7Ɩ payii gɔlʋ bǝka? sariya dam zunufu re la?ayi dɛ!mɩ daa da zunufu sʋlʋ, do sariya to dini.mɩ se da dalɩ gǝ sʋlʋ ka do sariya da wan gɔlʋ be:«nse bʋlɩ ka kan». 8Zunufu name kerǝgan gǝ lii seere vɔn tisi bogo kee da wo mɩ zɛrɛ, nʋndɩtɩya sariya todǝga zunufu re tɩwarɩ.9Da mɩ woɲandǝ fɔra sariya tɔnde keeban, do wanni kɩya kʋwan zunufu wʋwa, mɩ tɩwa. 10Kerǝgan kee pan woɲan nɛ yǝmban, gǝ dame mɩ tǝma sababu rɛ.11Zunufu name nɔmɛ kerǝgan panga rɛ gǝ lari mɩ, do gǝ gʋʋ mɩ. 12 Bɛru, sariya samari. kerǝgan ya samari gǝ tǝrǝnari go kɛndɛ.13Ka kɛndɛ dame mɩ gʋwɛn sababu rɛ la? ayi dɛ! zunufu re dagǝ.gǝ bʋgʋlʋme gǝ sugo zɔnbɔyandǝ bɛrʋ, ʋ dame tɔgɔ kɛndɛ ʋ dɔgʋ tǝma wɔ mɩ ban, bʋdayalɩ zunufu zɔnbɔ kɔgɔn kerǝgan panga rɛ fo gǝ pɔrʋ gǝ nii. 14 Ɩ sʋlʋme ba sariya dame wʋzʋgɔn ka rɛ, do mɩ tʋna nɛmɛn kee kɔmiɲan ɲɔndʋ, ɲansari zunufu re.15Kee mɩ dee, mɩ sʋlʋɲan gǝ.mɩ pii ke a da, mɩ deeɲan gǝ.kee zɔnbɔ mɩrɛ fewu kɩ mɩ dee. 16 Mɩ piiyan jee a da, kɩ ga dee, mɩ tɛrǝme sariya ban be go kɛndɛ.17Mɩ mɩ wo da gǝ dɛrʋ rɛ. zunufu kee wo mɩ zɛrɛ, kɩrɛ da gǝ dɛrʋ rɛ. 18 Mɩ sʋlʋme be tɔgɔ kɛnd,r wo mɩ zɛrɛ, gǝbiiye, a sugo re.mɩ piime tɔgɔ kɛndɛ a da, do gʋrʋma tɔn a wɔ a dagǝ.19Mɩ pii tɔgɔ kɛndɛ kee a da, mɩ deɲan gǝ, do mɩ piiɲan be a da tɔgɔ zɔnbɔ kee, kɩ gǝ a dee. 20Mɩ dee kee, mɩ piiɲan be a dagǝ, mɩ wo da gǝ dɛrʋ rɛ dʋʋtʋ.zunufu kee wo mɩ zɛrɛ, kɩrɛ gǝ dɛrʋ rɛ. 21 Mɩ niime ngra tɔgɔ mɩ sugo re, mɩ piiga tɔgɔ kɛndɛ a da wankatǝ keeban, tɔgɔ zɔnbɔ deema vɔn wo mɩ ban.22Yamba sariya rɛn tɔgɔ wo mɩ rɛn ɲiiban kɔkɔ, mɩ sugo zɛrɛ. 23 Do mɩ dam ka dʋkʋ rɛ mɩ sugo tʋna nɛmɛ rɛ, koma wo mɩ tɛlǝmɛ rɛ, zunufu dɛɛ wo mɩ rɛn a da gǝ bɔka rɛ, kɩ zunufu, wo mɩ zɛrɛ.24E , na mɩ zimori ɲandǝ! wulɛ pa ʋ sɔnmɩ tǝma nɛmɛ rɛn? Barika Yamba rɛ, Yesu Krisita ɩ ɲunti re! 25Bɛrʋ, mɩ deem tɔme Yamba sariya wɔn mɩ tɛlimɛ rɛn , do mɩ tuna nɛmɛn dee tɔm zunufure sariya rɛn.
Chapter 8

1Wannɛ mɩɩ, bee re wo Yesu krisita rɛ zarǝgǝ gɩɲan tɔn bɛrɛ. 2Woɲandǝ kere wo Yesu krisita rɛ, kɩ woɲandǝ deeme tome gǝ seeme yiri zunufu re tome darǝ fan ban.3Do sariy‹ wo gʋrʋgǝ da kee tʋna nɛmɛn kɔmiɲan panga yǝmban, Yamba dam ki.Yamba seem ʋ sugo biibɔ Adama bii re zunufu re yǝmban ʋ gʋrʋ ʋ daa ʋ zunufu yafǝnɛ sarga rɛ, ʋ nɛnɛn zunufu re panga tʋna nɛmɛn rɛ, 4do sariya terenari nii suru ɩ tɔgɔ kan, yiri bee veri ɲan diniyo tɔgɔ wɔ, do wʋzʋgo kɛndɛ wɔ. 5Nʋndɩtɩya bee veri tʋna nɛmɛn keme ban, bɛ lɔgʋsʋm tʋna nɛmɛn tɔgɔ kan, do bee veri wʋzʋgɔn kɛndɛ keme ban, bɛ lɔngʋsʋme ntɔn wʋzʋgɔn kɛndɛwʋ6Tʋna nɛmɛn dɩɩgɔ ka ki dame tǝma rɛn, do wʋzʋgɔn kɛndɛ dɩɩgɔ ka kɩ dame woɲan do zulu re. 7Tʋna nɛmɛn piima tisi dame Yamba zɔgʋ rɛ, nʋndɩtɩya go tɛri Yamba sariya ban, ba gʋrʋɲan ba dagǝ ya. 8Kɩrɛ yǝmbanʋ bee re veri tʋna nɛmɛn dɩɩgɔ keme ban, bɛ tɔgɔ gʋrʋɲan gǝ da ɲiimban Yamba rɛ.9Yarǝ mɩɩ veriɲan tʋna nɛmɛn dɩɩgɔ keme ban, do ya verǝme wʋzʋgɔn kɛndɛ panga rɛ, gǝ mɩɩga be Yamba wʋzʋgɔn wo ya zɛrɛ.krisita wʋzʋgɔn tɔn wee zɛrɛ, ʋ tii wo da krisita yan fewu. 10Do krisita woga yalɛ, baa yalɛ tʋna nɛmɛn tɩwarɩ zunufu re tɔgɔ kan, yalɛ woɲandǝ ternari rɛ.11Yamba wee wɔɔ Yesu ʋ koru tǝpa bɛnɛ rɛ, do ʋ wʋzʋgɔn wo yilɛ zɛrɛ, wʋ wee wɔɔ Yesu ʋ koru tǝpa bɛnɛ rɛn, ʋ pawʋ wɔɔ ya tʋna nɛmɛn ʋ wʋzʋgɔn panga rɛ kee wo ɩ zɛrɛ.12Kɩrɛ yǝmbanʋw baabiiyo, zunufu re gɩmɛn tɔn ɩ ban dʋtʋ, fo ɩ veriga tʋna nɛmɛn tɔgɔ kan. 13 Do yari veriga tʋna nɛmɛn tɔgɔ wɔn, ɩ payii tɩwʋ.do yiri gʋwiga tʋna nɛmɛn tome wʋzʋgɔn kɛnɛ panga wɔ, ɩ payii tǝn kʋdayii.14Yamba wʋzʋgɔn kɛndɛ mʋga bee nii, bɛ fan dame Yamba biiyo re. 15 Ya nan wʋzʋgɔn kee bɛɛ, go da bɔka wʋzʋgɔn re, do yari wudugame dɩɩtɩya, ɩ name biiɲandǝ rɛ wʋzʋgɔn .kɩrɛ panga rɛ, ɩ gʋrʋ ɩ neri be ya:«Aba, ɩ baa ».16Yamba wʋzʋgɔn kaseti do ɩ wʋzʋgɔn kaseti pami yila ʋ bii re tɔgɔ kan. 17 Do ɩ daga Yamba biiyo re, ɩ payii nan tere.Yamba teere do Yesu re teere, gǝ mɩɩga be yiri wɔ krisita zimi zaa wɔ.bʋdʋlʋyalɩ nɔmɛ kɛndɛ krisita wɔ yiilɛ.18Do zimori keere wu ɩ wo da gʋrʋgǝ mandan kaaka wɔ zɔmɛ nɔmɛ kɛndɛgǝ, kɩ nɔmɛ kɛndɛgǝ bʋgʋlʋm yilɛ tɔgɔ kan.19 Do tisi wɔsegari fan fewu bɛnɛ wo lomban gǝ toru Yamba bii we re bʋlʋgʋ bɛ.20Tisiri fan dʋme kɔmɩɲan panga zɛrɛ nuu re.ba sugo dɩɩgɔ dagǝ wee see bɛ gra.ba mʋganri wo ʋ ban. 21 Be tisiri fan pagǝ nan samɛn gǝ lii nanbara nuu re do ba nan Yamba nɔmɛ kɛndɛgǝ rɛ samɛn. 22 Ɩ ɲii be tisiri fanœo zɛngɛ ziimi nto kɔn wee pii ʋ lʋrʋ.23Kɩ sɛɲi dagǝ do yiri be nan wʋzʋgɔn kɛndɛ tantʋlʋma doru, ɩ kɔmi gʋrʋma ɩ sugo zɛrɛ ɩ toru Yamba bii re dɛɛ, ɩ tʋna nɛmɛn ɲuu wolʋgan. 24Ɩ soguru re panga rɛ, ɩ mʋganri keeban, ɩ da wee yan nɛ, kɩ wo da mʋganri rɛ dʋʋtʋ, nʋndɩtɩya mʋgǝ giɲan keegǝ nii, do bǝkɛyi yiri wo mʋgǝ nɛɛ ban? 25 Do ɩ wo kee nan, do ɩ mʋganri wo gǝ ban, kɩgǝ ɩ toru bɛtɔsiri wɔ.26Bɛrʋ ya wʋzʋgɔn kɛndɛ kusume yiri ɩ kɔmiɲan panga tɔgɔ ya rɛ, nʋndɩtɩya ɩ zɛm be ziri Yamba tisi kere, ɩ yan gǝ.wʋzʋgɔn kɛndɛ sugo dem zira yilɛ, gǝ gʋrʋɲan g, gɔlu gǝ zɔku. 27Wee sime ɩ bɛnɛse, ʋ ɲii lɔgʋsɛ ya, nʋndɩtɩya ʋ dem zira Yamba laa kɛndiya rɛ gǝ malɩ Yamba sugo dɩɩgɔ wɔ.28Ɩ be kaka fan dem tome zaakan gǝ da tɔgɔ kɛndɛ Yamba piima tena rɛn, be nan kome gǝ malɩ ʋ sugo mandǝgan wɔ. 29 Nʋndɩtɩya Yamba sʋlʋm kɩ fɔra, ʋ lomemii ʋ mandan kɩ tisiri fan ya, be ba malame ʋ sugo biibɔ wo yalǝ bɛ, bʋdayalɩ ʋ da biibɔ doru laabɛ bɛnɛ rɛ. 30Yamba lome gǝ mandan kee, ʋ komedǝ. ʋ kome bee, ʋ pamǝ bra gɔnɛ.ʋ pan beere gɔnɛ, ʋ seem ʋ nɔmɛ kɛndɛ ba ɲiine.31Ɩ payii gɔlʋ bǝka gǝ tɔgɔ kan? Yamba woga yiri ka, wʋlɛ pawʋ ziim ɩ yǝmban? 32 Wee wo ʋ biibɔwʋ rɛ yamasɔgɔ wʋdʋgʋ, do ʋ sem mʋ tǝma rɛn ɩ fan rɛ yǝmban, do ʋ da kaka fan pan yila ʋ biibɔ yire wo la?33Do wʋlɛ kǝtǝ Yamba see wʋdʋgʋrʋwa rɛ nɛɛ? Yamba peemi gɔnɛ. 34Wʋlɛ pawʋ see zarǝgǝ ɩ ban?Krisita Yesu tɩwʋmi.Kɩ sɛɲi dagǝ ʋ wɔme ʋ lii tǝpa bɛnɛ rɛ.Ʋ gǝdarǝ wo baa Yamba nuu zulu kan.Ʋ zirǝm Yamba yila.35Wʋlɛ pawʋ kɔgʋlʋ yiri ʋ koru Krisita piima rɛn?zimori laa, laa laabɛ zimori, yasǝma kɔɔ la, pɛtɛ kore la, wʋdǝgɛ tɔgɔ la, tɔntɔnli tɔgɔ la, tǝma la, siɲan la, bɛnɛ nɛnǝma la? 36Nto Yamba sɛwɛ gɔlʋm yalǝ bɛ:«nnɛ yǝmban ba gʋwimǝ yiri dɛɛ fan.ba simmǝ yiri peti kee zɛm gʋwɛ wɔ.»37Do kii tɔgɔdǝ fan rɛ,ɩ dam ɩ bɔ gʋrʋma nanrǝ tena fan rɛ, ɩ piima tena panga rɛ. 38Mɩ sʋlʋm a pomesu be tǝma wo‘oɲan wo, malɛkɛdǝ wo, ɲutiyan wo, wanni rɛ tisiri wo, tisi kere piiri wo, 39Gʋrʋmadǝ wo, dode wara rɛ tisiri wo, tǝgan biiye re tisiri wo, tisi nandǝnarǝ buudu fan, kɩrɛ kaka da gʋrʋ gǝ kori yiri Yamba piima kee wo krisita Yesu ɩ ɲuti re.
Chapter 9

1Mɩ gɔlʋm gɔnɛ krisita rɛ, do kɩɩma tɔn gra fewu, mɩ bɛnɛse dam gǝ kaseti wʋzʋgɔn kɛndɛ rɛ. 2Ɲiko nɛnǝma do bɛnǝma wankatǝ keeban.3Do mɩ da piim a sugo a mɛrin a lii krisita rɛ baabiyo re yǝmban, mɩ gǝdǝrʋwa yǝmban. 4 Bɛ laabɛ dam Israɛl lɛ.ʋ bʋgʋlʋm ʋ nɔmɛ kɛndɛ bra ʋ nii seyari sariya wɔ Yamba kɔgǝnɛ do ʋ tɔgɔ darǝ da ba yan nɛ. 5 Gǝ lii ɩ lʋlʋwa kan fɔra, krisita ya lii bɛ tʋna nɛmɛn rɛn. wʋrɛ wo kaka fan rɛ yine, Yamb‹ kɔgǝnɛ badaa-badaa.amiina.6Go gɔlʋ be Yamba gɔla tin gǝ bʋ nɔmɛ nan, nʋndɩtɩa Israɛl lɛ buudugǝ wo da Israɛ sɛyii rɛ. 7Ibrahima buudugǝ fan wo da ʋ biiyo re. Gǝ gɔlʋm be ya:«Issaka buudugǝ pagǝ see nbuudugǝ kan.8Gǝ biiye, biiyo be nan tʋna nɛmɛn panga rɛ, bɛ wo da Yamba yan nɛ.do bee da nii seyari biiyo re, bɛ dam Ibrahima buudu kɛndɛ rɛ. 9Ʋ nii seyari gɔla yere bɛ:«ngǝwo bene dʋʋkʋ mɩ piirim, Sara pawʋ nan biibɔ.10Kɩ sɛyii dagǝ,Rebeka yan takǝm vɛn ʋ bara kan, yilɛ baa Issaka mɩɩ. 11 Biiyo wo lʋrʋ dɔm, bʋdayalɩ ba sʋlʋ tɔgɔ kɛndɛ wɔ tɔgɔ zɔbɔ ba goru zaa rɛ, 12do ʋ gɔlʋm Rebeka rɛ be ya:«somawʋ pawʋ da keewu re bɔka rɛ.»gǝ dam bʋdayalɩ Yamba mandangǝ yalɩ bɛ gǝ bɛrʋ, gǝ malɩ Yamba gɔrɛ wɔ, go da tom dɛɛ yǝmban, do wee kom bɛ dɩɩgɔ yǝmban. 13Nto gǝ wanri yalɩ bɛɛ:«mɩ piimi Yakʋba do a mʋ Esaʋ zɔma.»14Bekɛyi payii gɔlʋ? wo terem wo Yamba rɛ laa?ayi dɛ! 15 Nʋndɩtɩya gǝ gɔlʋm Musa rɛ be ya:«bee yamasɔgɔ wo mɩ rɛn mɩ pa wʋdʋgʋ ba yamasɔgɔ.» 16Kɩrɛ yǝmbanu, gǝ deyan gǝ malɩ nɛn dagǝ vuwa dɩɩgɔ wɔ. gǝ demi gǝ malɩ yamasɔgɔ wʋdʋgʋrʋ rɛ dɩɩgɔ wɔ.17Yamba gɔlʋm faraɔn sɛwɛ rɛ yalɩ bɛ:«mɩ takǝm nuu ngrɛ yǝmban, bʋdayalɩ a gʋrʋma ntɔgɔ kan, do mɩ yire lii diniyo nɔmɛ fan.» 18Kɩrɛ yǝmbanʋ, Yamba pii bee yamasɔgɔ ʋ wʋdʋgʋ , ʋ wʋdʋgʋm ba yamasɔgɔ.ʋ pii wee bɛnɛ ʋ da kʋrʋwan ya ʋ dem gǝ.19Nɛn dʋwʋ pawʋ gɔlʋ mɩrɛ be ya:«bǝka yǝmbanʋ nkorʋ kɔrɔ?wʋlɛ kayan ndɩɩgɔ ban ? 20 Adama bii nʋʋ damǝ wʋlɛ nsee Yamba sɔsɔ. veko gɔlʋm gǝ wɔsʋgʋ rɛ laa be ya:«bǝkɛyi nwɔsʋgʋmi bɛ?» 21Do veko wɔsʋgʋrʋ deya ʋ dɩɩgɔ tɛndǝ wɔ laa? ʋ korʋm tome kɛndɛ do tɔgɔ zɔbɔ woogʋ tɛnnǝ betɩɲan rɛ.22Bɛnɛfuruse woodǝ kere wɔsʋgʋ nɛnǝma yǝmban, bǝka paa gǝ gɔlʋ Yamba tɔgɔ kan do ʋ damǝ bɛtɔsiri kɔɔ kɩ tɔgɔ gǝ rɛ tɔgɔ kan, do baa ʋ da piimǝ ʋ bʋlʋgʋ ʋ bɛfuruse wɔ ʋ gʋrʋma? 23Yamba da wɔsʋgʋ yamasɔgɔ wʋdʋgɛ woodǝ kee nɔmɛ kɛndɛ yǝmban kɔnɲɔn, gǝ daa wʋra ʋ bʋlʋgʋ ʋ nɔmɛ kee dan nɛ yan bra dɩtɩya do? 24 Yarɩ mɩɩ,ʋ komǝ yarɩ bee, yari wo lii yahutuwa rɛ bɛnɛrɛ sɛɲii, do buudu dalǝ ya bɛnɛ rɛn.25Ntoo Yamba da gɔlʋ Ose re yalǝ bɛ:« bee da wo da mɩ laa rɛ mɩɩ pa kome bɛ a laa.mɩ da wo buudu kee da piima, mɩ paa kome bɛ a piima tena. 26Gǝ gɔlʋ bra yalɩ bɛ be ya:yarɩ wo da mɩɩ, kɩ gɩɲan betiɲan paba kome beYamba biiyo.»27Esayi mɩɩ da nanrǝmǝ Israɛl lɛ tɔgɔ kan be ya:«baa Israɛl lɛ buudugǝ dam nto ba‹ numu re niiban nɛ leegan, ba bee paba tǝgǝ paba nan sogǝ, 28 Nʋndɩtɩya, ɲuti re gɔla rɛ nii zɛm be gǝ suru lomban do gǝ zɔkʋ tǝgan biiye ban». 29Ntoo Esayi da gɔlʋgǝ yalǝ bɛɛ:«do komatii ɲuti da woga ɩ dalǝ fɔɔ dʋʋ nto buudugǝ, ɩ payii da ntoo Sodɔmɛ, ɩ daayi mʋrʋ Gomɔre30Ɩ payii gɔlʋ bǝka? be buudu dǝpa bee wo ternarɩ yan pʋʋm, bɛ nam ternarǝ yan, ternarǝ yan kere nii mʋganrɩi kan. 31 Do Israɛl da pʋʋmi ternarǝ yan nɛ sariya, do ba wo gǝ nan.32Bǝka yǝmban?nʋndɩtɩya ya wo gǝ pʋʋm mʋganrǝ lɛ kǝme wɔn, foo tɔgɔ darǝ.ba piisǝme ba nɛ lʋko ban. 33Ntoo gǝ wanri yalɩ bɛɛ:sǝmǝǝɩ paa tuudu nɛɛ piise lukoo sion, do lukoo kee zoyii nɛn, wee mʋga gǝ ban ʋ tii da kii da fewu.
Chapter 10

1Baa biiyo mɩ pii kee mɩ bɛnɛsere yoyogo, mɩ zirǝ kee Yamba zǝrɛ tɔgɔ kan,2 kɩɩ ba sogǝ wo.mɩ dam gǝ kasetǝ a bɛnɛse fan wo Yamba kan, do ba wo gǝ mandǝgan sʋlʋ. 3Ba wo Yamba ternari sʋlʋ, ba piim ba sugo ba dɔɔ laa ternan, va wo tɛri Yamba ternari ban.4Krisita surum sariya nii, bʋdayalɩ ʋ fosuruwa da laa ternarǝwa rɛ. 5Ternarɩ kee ɩ nii sariya rɛ, Musa wanrǝm gǝ beya:«wee veri sariya ternari rɛ, ʋ pawʋ nan woɲan kɩ kan6Ternarɩ kee lɩɩ mʋganrǝ rɛ, gǝ fan gɔlʋ bɛrʋ, be ya:«bʋʋ gɔlʋ nsugo zɛrɛ be ya:wʋlɛ pawʋ va donde wara rɛ?gǝ kɔrɔ, nvaa krisita tisi. 7Dagǝ wʋlɛ pawʋ tisi ki vɔm tosa gǝ rɛ?gǝ kɔrɔ nkoru krisita ʋ lii tǝpa bɛnɛ rɛn.8Ɩ payii gɔlu bǝka?kɩ gɔla wo nkʋle, gǝ wo nnii ban do nbɛnɛsere.gǝ kɔrɔ, mʋganri gɔla, ɩ dee kee wazu. 9Nʋʋ zerega do nse Yesu dam ɲuti re, nmʋgǝ ban nbɛnɛsere be Yamba wɔɔmʋ gǝ koru tǝpa bɛnɛ rɛn, npan nan sogǝ. 10 Nʋndɩtɩya‘ee dee mʋganri ʋ bɛnɛsere ʋ niim ternari, do nziriga nzunufu re npan nan sogǝ.11Yamba sɛwɛ se ya:«nɛn wɔ nɛn wee mʋga ʋ ban, nda kii nan fewu. 12 Kɔgǝlɛ toode yahutu wo buudu kee tin nɛ bɛnɛ rɛn.ɲuti betiɲan wo ba fan rɛ yine.kaa tiwu ʋ wɔ ʋ wɔsʋgʋ bee komʋ fan rɛ mako. 13 Nʋndɩtɩya, nɛn wɔn nɛn wee pawʋ kom ɲuti re yire, paba nan sogǝ.14Paba kom ʋ yire yalǝ, do ba wo mʋn ʋ ban? do paba mʋn ʋ yalǝ , do ba wo ʋ tɔgɔ lʋʋgʋ? paba lʋʋgʋ ʋ tɔgɔ yalǝ, do nɛn toode wee pawʋ daa wazu. 15 Paba daa wazu yalǝ, do nɛn wo keri? ntoo gǝ wanrɩ yalǝ bɛ be:«bee kʋ kiwari ɲiin wɔn, bɛ nɛɛ wo kɛndɛ.16Do gǝ fan rɛ ponde, laa bɛ fan wo mʋn kiwari ɲiin ban.Esayi gɔlʋm be ya:«ɲuti wʋlɛ mʋn ɩ kiwari ɲiin gɔla ban?» 17 Mʋganri niim zʋnɛ see kan, zʋnɛ see niim krisita gɔla kan18Do mɩ se ya:ba wo lʋgʋ la?ba lʋgʋm dɛ. «Gɔla kore liim gǝ va tǝgan biiye fan rɛ dan ban.kɩ gɔla dɔgʋm diniyo re nɔmɛ fan ban.»19Do mɩ gɔlʋm be ya:Israɛl wo sʋlʋ gǝ laa? Musa da gɔlʋm gǝ fɔra be ya:«bee wo da buudu re mɩ paa see ba sebɔn nɔn ya ban.Buudu kee kɔmɩɲan sogǝmari lɛ zɔma pagǝ mʋnyarǝ»20Isayi kʋrʋm ʋ bɛne ʋ gɔlʋ be ya:«Bee da pʋmɩɲan mɩ, bɛ nam mɩ.bee da bozǝɲan mɩ tɔgɔ, mɩ bʋgʋlʋm a sugo bra.» 21Israɛl lɛ tɔgɔ kan, ʋ se ya:«mɩ sem a nuu dɛɛ fan buudu kee see sɔsɔ do gǝ mʋgǝyan kore kan.»
Chapter 11

1Mɩ se ya:Yamba kɔm ʋ laabɛ la?Ayi dɛ!nʋndɩtɩya mɩɲan dam Israɛl dʋʋgʋ rɛ.Ibrahima buudugǝ, Benzamɛ buudu. 2 Yamba yii ʋ laa be fo fɔra fɔra, ʋ wo bɛ kɔɔ.Eli ziri Yamba Israɛl lɛ tɔgɔ kan yalǝ bɛ. sɛwɛ gɔla kee tɔgɔ kan yalɩ bɛɛ yari wo gǝ karbǝdan la? 3Ʋ se ya:«ɲuti, ngʋm nkelʋwa nlɔɔ nsarǝga kore gɩɲan.mɩ tiɲan tin, npiim mɩɲan ngʋ la?»4Do Yamba tomǝbum yali? ʋ se ya:«mɩ kɔmbʋm buwa mʋsʋrʋ niipi, a sugo re. 5 Bɛ kaka wo va kunkoo Baal lɛ yikere.»bɛrʋ ya wannɛ ba tǝganri wo dini, Yamba gɔrʋ bee gǝ mali ʋ sugo zuluri wo.6Do gɔrɛ daa gǝ mali Yamba zuluri wɔ, go da tɔgɔ darɩ rɛ tɔgɔ kan.Kɩdagǝ, zuluri wo da zuluri re dʋʋtʋ. 7Go yalɩ?Israɛl pʋm kee, gǝ wo kii nan, do gɔlʋwa rɛ nan gǝ.laabɛ bee tǝgǝ bɛ bɛnɛ dam kʋrʋban. 8 Ntoo gǝ wanri yalɩ bɛ:«Yamba pan mɩ yila dɔma, do see kee niɲɔn, do zʋnɛ kee lʋgʋyan fo gǝ dɔgʋ zɛngɛ ban.»9Dawuda ya se ya:«ba zimo tabalɩ da tanwʋgan do wuuni kee mʋn bɛ, do ba ɲuunɛnima ka kee gʋwɩ bɛ. 10Karwuti zʋʋ ban sere do ba see bʋ nan.do ba ponsɛka longǝnarɩ tin wankatǝ fan.11Mɩ see be ya :ʋ totalame fo ʋ varɩ la? Ayii dɛ! Do buudu dalɩ nam sɔngǝ ba lararǝ kan, bʋdayalɩ, ba sinkinri da Isreal na biyo. 12 Israel lɛ lararǝ panga diniyo na ɲɔndʋ kɔ, ba pawu gǝ nɛ pan buudu dalɩ na ɲɔndʋ kɔ, ba surori da tɔgɔ kɔgǝ ya da gǝ bɔ bɛ ɲan gǝ la?13Yarɩ kan nʋn mɩ gɔlʋn buudu dinpa. Mɩ dam kelu biire a va buududǝ kan , mɩ kɔgɔme a tɔm, 14 bʋdayalɩ, gǝ gʋrʋga gǝ de, mɩ sulu bɛ sinkinri buudu dinpan kan fo dalɩ zaa.15Baa lararǝ daga diniyo wo Yamba bɛnɛrɛn sababu rɛ, ba tɛriga ba ban, ba pa ba da bʋkarɛ? Ba pa ba da tinpa wɔnyanɛ sababu rɛ. 16 Simo ɲun doru panga Yamba rɛ, gǝ kere tinme rɛ samarɩ. Tinzanɛ luro panga Yamba rɛ, gǝ lumkusǝ ya samarɩ.17Tinzanɛ lumko gunu go gǝ lii gǝ niigǝ ban, nʋn we da da pɔrɔ olive niire, do gǝ lumkusi, tanri gǝ diipa bɛnɛrɛ, do ki dɛne lumkusi do gǝ da nɔwan. 18 Bʋ nsugo kɔgɔme ki lumkusiri rɛ. Do nkɔgʋna nsugo , sʋlʋ be n wo lurususi takɩ, do lurusi re takǝ nʋn.19Nto kɩ lurusuri kɔme panga dim bɛ, nun tanri gǝ giɲan rɛ.20 Gɔnɛ. Ba gune sababu dam bo mʋnɲanri da yǝmban, nʋn pan ntinme n mʋnɲanri rɛ yǝmban. Bʋ nsugo kɔgɔme, bʋn wʋdʋgʋ.21 Yamba wo ga ki olive nigǝre lumkusɩ yambasɔgɔ wʋndʋgʋ, ʋ da nɩɲa yambasɔgɔ wʋndʋgʋ.22Yamba kɛndɛ ɲane do gʋrʋma . Bee zarɩ ʋ kakjatarɩ dɔgʋme bɛ ban.Nʋn mɩ, Yamba tɔgɔ kɛndɛ wo nkan, do ntinga ʋ tɔgɔ kɛndɛ gǝ rɛ. Ki dagǝ , niɲa pa nkirisi nkoru.23Do biya wo tinme ba wo mʋngǝ ban, ba pa tinme ba sugo nii ban, nʋndɩtɩya Yamba gʋrʋmi ʋ makɩgǝ gǝ giɲanrɛ dʋruwan. 24 Nʋ mɩ kirisimǝ nliip pɔrɔ olive nii ban nda olive nii kɛndɛrɛ, nʋdɩtɩya, nʋn wɔn wʋ wɔ wo da tǝgan. Bɛ be da olive lʋnko kɛndɛ rɛ, bɛ sugo da dʋrʋ gǝ pɔrçu nkan la?25Babiyo , mɩ piɲan be dam ngǝ ka fekalɛ, bʋdayalɩ yarɩ da ya sugo sogʋmari tena, be Israel laa bɛ bɛnɛ dam kʋrʋwan fo buudu dʋkʋ tǝɲanri sogǝ suru.26Bɛrʋ, Israel fan pa gǝ na sogǝ, nto gǝ wanri yalɩ bɛ be ya:« Sɔnguru piirime ʋ lii sion. U pawu ʋ koru Yamba see wudʋgǝ ɲangǝ Yakuba rɛ. 27 Ki dam mɩ nii seyarɩ bra , mɩp pa kʋn ba zunufu takǝ wankatǝ ke ban28Kiwari ɲiinɛ tɔgɔ kan, ba da Yamba zɔgʋrɛ . Do gɔrarɩ tɔgɔ kan̂, Yamba pɩɩme ba turuwa ba yǝmban.29 Nʋndɩtɩya Yamba lɔgʋsu ɲan ʋ tantʋlʋma do kɔne fewu.30Ya da mʋgʋyan Yamba kore fɔra, do ɩ name yamasɔgɔ wʋʋdʋgɛ bɛ kore dʋwarǝ rɛ tɔgɔ kan 31Bɛrʋ yabɛ dame Yamba kore tɔnlʋwa rɛ waani, bʋdayalɩ yarǝ nan yamasɔgɔ wʋʋdʋgɛ yalɩ bɛ, biya nan yamasɔgɔ wʋʋdʋgɛ bɛrʋ wanni. 32 Yamba dam laa fan wɔn kore dʋwarǝ tena, bʋdayalɩ ba fan rɛ yamasɔgɔ daa wʋʋ.33Yamba nanrɩɗo ʋ sogʋmarɩ yandǝ, do ʋ sʋlʋmɛ yandǝ, kɩ tosum kɔkɔ. ʋ bʋʋdʋ tɔgɔ kɔgɔmǝ gǝ bɔɔ sogʋmarɩ tena fan rɛ yan nɛ dɛnarɩ. ʋ kemǝ gʋrʋyan gǝ sʋlʋ gǝ zɔkʋ. 34 Ntoo gǝ wanrarɩ wore yalɩ bɛ be ya:«wʋlɛ yiin ɲuti re lɔgǝsɛ?, wʋlɛ da ʋ temǝsirʋ rɛ?»35Wʋlɛ pan wura dooru, dagǝ, ʋ wɔn ʋ zunufu? 36 Kaka fan lii Yamba kan, kaka fan wori wʋrɛ panga rɛ, kaka fan damǝ wʋrɛ yannɛ. nɔmɛ kɛndɛ da ʋ yannɛ badaa-badaa. amiina.
Chapter 12

1Kɩrɛ yǝmbanʋ baabiyo, mɩ zirim yarɩ YAmba yamasɔgɔ wʋʋdʋgɛ rɛ yǝmban ne pangan ya tʋna nɛmɛn fan Yamba rɛ ŋǝ daa sarga keere wo kɛndɛ, gǝ sam, kɩrɛ wo yɩmban Yaba rɛ.kɩgǝ yalɛ sogʋmarɩ foo wo. 2Bʋ wamǝ ya tɔgɔda gǝ malǝ diniyo tɔgɔ wɔ dʋʋtʋ do yalɛ tɔgɔ wusugu gǝ malǝ ya sogǝmarɩ duuru wɔ, bʋdayalɩ Yamba dɩɩgɔ kɛndɛ, gǝ yiin, gǝ surori kee wo yarǝ kɔgɔlʋ kii ya koru zaa rɛ.3Gǝ mali Yamba zuluri kee pan mɩɩ rɛ, mɩ gɔlʋm ya fan tɩtɩɲan rɛ be bʋwam ya sugo kɔgɔ gǝ pɔrʋ gǝ nɩɩ, doYamba mʋganri kee wo laabɛ fan kan, yarǝ dam kik ya sugo re gǝ malǝ yamba yuu kerd wo ya kan bɛɛ4Tʋna nɛmɛn gɩɲan dǝkari, do gǝ fan tom tiɲan daagǝ . 5Bɛru ɩ dǝkari do ɩ tʋna nɛmɛn dam tɩɲan Krisita rɛ, ɩ tʋna nɛmɛn gɩyan fan surum zaa krisita rɛ.6Tantʋlʋ ke pan yila gǝ mali Yamba zuluri wo, kirɛ buudure dikari, ɩ dam tɔm ki wɔ. Ta kelu ɲandǝ, ɩ dam kelu ɲan gǝ mali ,k mʋnganri sɛyi wɔ. 7 Ta tɔme, ɩ dam tɔme.We keribʋdeme nɛn, ʋ ya tinme nɛn karibʋdǝnɛ. 8 We da wazu,ʋ ya da wazu. We dee tantʋluma, ʋ ya kɔrʋ ʋ nun.We mʋn nii, ʋ see panga kirɛ. We wudʋgʋ yambasɔgɔ, ʋ dagǝ bɛnɛ ɲine wɔn.9Pɩɩma bʋn da gɔla nini ban.Yarɩ nɛnan tɔgɔ zɔnbɔƴa da tɔgɔ kɛndɛ. 10 Yarɩ dam zaa pɩɩma nto babiyobe ,ƴarɩ dagǝ dame za kɔgʋnɛ rɛn.11Seyame panga za ban, ban da dɛbuwa rɛ. Dame ya bɛnɛ kʋruwan, ya da tɔm ɲuntire. 12 Yarɩ da bɛne ɲiidǝ tɛlmɛ mʋngɛn giɲan kan , ya da bɛne tɔsǝri zimori fan rɛn, ya ziirɩ Yamba bɛne ɲiine wɔn. 13 Wɔsugane babiyo samarɩ wa tɔgɔ, ya bɔlʋ veruwa.14Be dʋlʋn yarɩ ba ziim, seyane dɔɔ bɛrɛ. seyane dɔɔ bʋwan mɛrɛm.15 Da bɛne ɲiinde bɛne ɲiindǝ tena kan, ya zaa zewu tena kan. 16 Yalɛ lɔgʋsɛ da tinɲan. Ban ya sugo kɔgɔm, do kusom laa be tisi ba sugo ban. Ba ya sugo da sogʋmarɩ tena.17Ban nɛn kaaka tɔgɔ zɔnbɔ wɔn tɔgɔ zɔnbɔ wɔ.Dam tɔgɔ terinarɩ laa bɛ fan rɛn sere. 18 Yarɩ sugo kan, zulu tinme yarɩ wɔ laa bɛ fan rɛ bɛnɛrɛ, gǝ gurʋga gǝ dee.19Mɩ pɩɩma tena, ban ya sugo ɲɔngɔn koru, do dʋwan giɲan Yamba bɛnɛ furusere, nʋndɩtɩya gǝ wnrarɩ be:«ɲɔngɔn kore dam mɩ ɲanɛ, mɩ pa a wɔngǝ, Ɲuti se bɛrʋ.» 20 Yasɩma wo ga nzɔgʋ ba , pa zimo wura. Numu kʋrume wo ga ʋ ban, pa wura numu.Nʋn daga kɩ , nʋn pa nkuru lewu lusi ba ɲine. 21 Bʋdʋ zɔnbɔrɩ na gʋrʋma nban, do na gʋrʋma zɔnbɔrɩ ban ntɔgɔ darɩ kɛndɛ kan.
Chapter 13

1Laabɛ malam ɩ yine panga tena wɔ, nʋndɩtɩya panga kaaka tonde do Yamba nɔmɛ dagǝ.panga kee wo nge, kɩ dʋʋdʋm Yamba kan. 2Kɩrɛ yǝmban wee melɩɲan ga panga wɔ, ʋ melɩɲan Yamba tɔgɔ mandǝnari wɔ.beere melɩɲan ʋ wɔ, bɛ paba zoo zarigǝ ba sugo ban.3Ɲuti wo da tɔgɔ kɛndɛ dɛrʋ rɛ wɔnsʋrʋ, foo tɔgɔ zɔbɔ dɛrʋwa.npiiyan panga see nwʋdʋgʋ la?da tɔgɔ kɛndɛ npan nan kɔgǝnɛ gǝ kan. 4Ɲuti dam Yamba tom dɛrʋ rɛ nɲɔndʋ rɛ yǝmban, do nʋ deega tɔgɔ zɔbɔ, wʋdʋgʋ dɛ, nʋndɩtɩya gǝ tekiɲan purɔn koboro.gǝ dam Yamba tom dɛrʋ rɛ, ɲɔngɔn koluwu, gǝ dɔgʋ Yamba bɛfuruse wo laabɛ ban. 5Kɩrɛ yǝmbanʋ tǝlɛyigǝ nmali gǝwɔ, bɛfuruse sɛɲii rɛ see wʋdʋgɛ tɔgɔ dagǝ, do bɛnɛse kɛndɛ yǝmban yaa.6Kɩrɛ yǝmbanʋ ya wɔnɲii dɔma ya, nʋndɩtɩya, ɲutena dam Yamba tom dɛrʋwa rɛ, ba peemi ba sugo kɩ tom ne. 7 Laabɛ fan zɛm kee wo, yarɩ pagǝn kɩ bra.yari zɛmǝ ya wɔn fadʋgʋ wee re gǝ zɛm be gǝ pan, ya wɔn panga wolǝgan gǝ sogʋrʋwa rɛ. nzɛm nwʋdʋgʋ wee see, wʋdʋgʋ wʋrɛ see. nzɛm nkɔgɔ wee, kɔgɔ wʋʋ.8Nɛn kaka gɩmɛ bʋ tin ya ban zaa piima ponde.wee da ʋ dʋ piima, wʋ surum sariya rɛ nii. 9Nʋndɩtɩya kerǝgan gɔla kere gɔlʋ be:«bʋ sanɩɲin zii, bʋ nɛn gʋʋ, bʋ bunori da, nɛn nɛ kaa see bɔnnɔn bʋ nʋ da,»do kerigan gɔla kee tin bɛ fan rɛ lorari wo ngra gɔla ban be ya:«daa ndʋ piima ntoo nsugowu» 10Piima deyan tɔgɔ zɔbɔ gǝ dʋʋ nɛn nɛ, kɩrɛ pan piima da sariya nii sulure.11Yari dam kɩ do ya sʋlʋ be ya zoodu ya lii dɔma rɛ ya zɔɔkʋ, nʋndɩtɩya ɩ daa mʋganri rɛ wankatɩ keeban, ɩ sogǝ kɔgʋsʋm wanni gǝ da gǝ bɔɔ kɩ wankatɩ ban. 12 Ɲii piim gǝ pɔrʋ, tɛwʋ kɔgǝsa. kɩrɛ yǝmbanʋ ɩ koram kariwuti re tɔgɔ dari ɩ ban ɩ see kanporugan koma woodǝ ɩ ban.13Ɩ varam tǝrǝga yan wɔn ntoo wuya wɔ mandǝgan. ɩ sǝgan ɩ sugo zɔbɔri do sǝma ɲuwɩn do saniɲin ziimo do kakalayan do zoma do sǝkiri re. 14Yari siyam ɲuti Yesu krisita ya bonde ntoo ɲʋtʋ gǝ.yari bʋwam gɩɲan pan ya tʋna nɛmɛn vɔn tɔgɔ rɛ.
Chapter 14

1Nɛn wee mʋganri wo fɩɲonwuƴari mʋgan wʋ terga, bʋwa sɔsɔ see tɛlmɛ sɔsǝnɩ tɔgɔ rɛ. 2Nɛn dʋʋkʋ mʋga gǝ ban be ʋ gʋrʋm ʋ zii tisi fan, do dʋʋ wee panga wo fɩɲonwʋ, tisikɔsawʋdǝ sɛɲii gǝ ʋ zii.3Wee zii bʋ wee ziiyo yanyan.wee ziiyo ya bʋ zarǝgǝ see ziiru ban, nʋndɩtɩya Yamba mʋmʋm yoyogo. 4Nʋʋ dam wʋlɛ nsee zarǝgǝ ʋ dʋ rɛ tom bii ban?ʋ ziirigɩm wo, ʋ zarǝm wo, ʋ ɲuti re ɲʋʋgǝ gǝ dɩɲii.do ʋ pawʋ ziirigɩ, nʋndɩtɩya gʋrʋma wo ɲuti wɔ ʋ ziirigǝwʋ.5Nɛn dʋʋkʋ kɔgɔmǝ dɛɛ dʋʋkʋ gǝ da gǝ bɔɔ dɛɛ dʋʋkʋ, do dʋʋ lɔgʋsʋ be daadǝ fan kaka bɔyiiyan gǝ dʋʋ. nɛn fan titɩɲan tɛri ʋ bɛnɛse lɔgʋsɛ ban. 6Wee kɔgɔ dɛɛ dʋʋkʋ, ʋ kɔgɔmǝ gǝ ɲuti re.wee zii zimo,ʋ ziim ɲuti reŋʋndɩtɩya ʋ seem barka Yamba rɛ.wee ziiyo zimo, ʋ ziiyo zimo deem ɲuti re, wʋ ya seem barka ɲuti re.7Yɩlɛ nɛn kaka too woyan nɛ ɩ sugo re, ɩ kaka tɩwʋyan ɩ sugo re. 8Yiri woga woyan nɛ, ɩ wo woyan nɛ ɲuti re.yiri tɩwʋga, yiri tɩwʋm ɲuti re.kɩrɛ yǝmbanʋ ɩ woyandǝ wo, ɩ tɩwʋm wo, ɩ dam ɲuti re yan nɛ. 9 Ngɩrɛ pan krisita tɩwʋ dʋrʋban, bʋdayalɩ ʋ da laa woowa wɔ laa tǝpa ɲuti re.10Nʋmɩɩ, bǝka yǝmbanʋ nsee zarǝgǝ nbaabiyo ban?nɩyan bǝka yǝmbanʋ nsee ʋ dʋ kii?ɩ fan payii ziirigi Yamba bʋʋdʋ bʋʋdǝnɛ gɩyan rɛ. 11Gǝ wanrarɩ be ya:«mɩ woyandǝ, ɲuti see bɛrʋ.laabɛ fan paba kʋʋko mɩ yikere.laabɛ fan paba kɔgɔ Yamba ba dʋlʋma wɔ.»12Kɩbɛgǝ ɩ fan titɩɲan payi see ɩ tɔgɔdǝ tom ne Yamba see lere. 13Kɩrɛ yǝmban ɩ kaka bʋwam zarǝgǝ see zaa ban dʋʋtʋ, do ɩ takam mandǝgan ɩ zɛrɛ be ɩ kaka da ke pagǝ pan ɩ baabii pisi ʋ nɛɛ wala ʋ zarɩ.14Mɩ sʋlʋm a pomsu ɲuti Yesu re, be kaka binori dagǝ gǝ sugo re, do nɛn dʋʋkʋ mandǝnan be kaa dʋʋkʋ rɛ binori,ʋ tiirewʋ gǝ bini. 15Nbaabii re yiiko yansǝga nzimo kaa yǝmban, ntoo piima keeban dʋʋtʋ.krisita tɩwʋ laa bere yǝmbanŋʋ bʋ da bɛ nɛnǝma sababʋ rɛ nziimo kaa rɛ.16Yarɩ bʋwam dʋ ya tɔgɔ kɛndiya ziiziigǝ, 17Nʋndɩtɩya Yamba pɛri wo da ziimo wala ɲuuwɛ tɔgɔ,fo ternariyan do bɛnɛzuluri do bɛɲinǝ wʋzʋgɔn kɛndɛ panga rɛ.18Wee dee tom krisita rɛ bɛrʋ, wʋrɛ tɔgɔ wo ɲiiban Yamba rɛ.ʋ niim yire kɛndɛ laabɛ ya kan. 19Kɩrɛ yǝmbanʋ ɩ dʋlam tɔgɔ kɛndɛ pongǝ, do bere kusu dʋʋkʋ yiri wɔ ɩ dǝpa panga ban.20Bʋ Yamba tom nɛnɩ ziimo kaa yǝmban.gɔnɛ,ka fan rɛ samari, do wee ziimo nɛnǝga ʋ dǝpa rɛ ɲuu, gǝ zɔbɔ ʋ tii kan. 21Nɛmɩyin kuwǝn do dɩwɛn ɲuuwin do ka kee wo ka kee pagǝ nɛnɩ nbaabii re ɲuu, ʋ dʋwiga gǝ dini, kɩrɛ wo kɛndɛ.22Mʋganri kee wo nkan,kobʋgǝ nsugo re Yamba see lere, nɛn wee siim ka dʋʋkʋ be ka kɛndɛ gǝ, do ʋ bɛnɛse seyan zarǝgǝ ʋ ban kɩrɛ, wʋ tii dam dɔɔ bii re. 23 Do wee zii zimo manmaga wɔ, zarǝgǝ wo wʋ ban, bǝka yǝmban ʋ wo gǝ da mʋganri wɔ.ka kee wo ka kee fan rɛn wo da mʋganri wɔ, kɩ dam zunufu re.
Chapter 15

1Yɩrɩ bee kɔme panga mʋganrǝ lɛ, bee re panga wo fɩɲon, ɩ takam bɛ kɔmɩɲan panga tɔgɔ zǝlɛ.ɩ bʋwam ɩ sʋgo dɩɩgɔ tɔgɔ daa. 2Ɩ fan tɩtɩɲan dam ɩ dǝpa dɩɩgɔ tɔgɔ, ʋ ɲondʋ rɛ yǝmban.3Baa sogʋrʋ wo ʋ sugo dɩɩgɔ daŋtoo gǝ wanri yalǝ bɛɛ be ya:«nyanʋwa rɛ yanyiinɛ zarǝm mɩ ban.» 4Tɔgɔdǝ kee wanrɩ kɔnɲɔn, kɩ fan wanrǝm yɩlɛ karǝgɔn yǝmban, bʋdayalɩ ɩ tɛlmɛ gǝdarɩ tin bɛtɔsiri do kɩtabʋ rɛ temsǝgan rɛ yǝmban.5Bɛtɔsiri do bɛnɛsolʋ Yamba pan lɔgǝsɛ tɩɲan yalɛ zakan gǝ malǝ Yesu krisita mandǝgan wɔ, 6 Bʋdayalɩ yare fan kɔgɔ ɲuti Yesu krisita baa Yamba ba bɛnɛse do kore tɩɲan wɔ. 7Krisita mʋn yarɩ yoyogo yalɩ bɛ, yarɩ mʋngan zaa bɛrʋ yoyogo ya kɔgɔ Yamba.8Mɩ see be krisita dam yahutuwa rɛ tom dɛrʋ rɛ, ʋ bʋlʋgʋ Yamba kore tɩɲan yandǝ, bʋdayalɩ Yamba takǝ nii seyari ɩ tʋrʋwa bɛ rɛ, ʋ tere kii, 9Do buudu dǝpa ya kɔgɔ Yamba gǝ yamasɔgɔ wudugɛ rɛ yǝmban, ntoo gǝ wanrɩ yalɩ bɛ be ya:«kɩrɛ yǝmbanʋ mɩ paa kɔgɔ nʋ buududǝ rɛ bɛnɛ rɛ.mɩ paa nʋnʋ gǝ kɔgǝnɛ nʋna.»10Gǝ see be ya:«yarɩ buudugǝ, yarǝ wɔ laabɛ dam bɛnɛyine zakan» 11Gǝ se beya:« yiri buududǝ fan kɔgǝnan ɲuti. laabɛ fan kɔgǝnam mʋʋ.»12Esayi ya da gɔlʋm be ya:«Isayi rɛ luro pangǝ tin dini.ge pagǝ suu gǝ zigǝ gǝ gɩdɩ buududǝ fan rɛ yine.buududǝ pagǝ mʋ gǝ tɛlmɛ gǝ ban.»13Ɩ tɛlmɛ pʋwiru Yamba suu yarǝ bɛyine do bɛnɛzuluri fan wɔ mʋganrɩ rɛ panga rɛ, bʋdayalɩ ya tɛlmɛ mʋgɛ gɩɲan kɔɔgɔ parǝgaziina wʋzʋgɔn kɛndɛ panga rɛ.14Mɩ baabiyo, mɩ sʋlʋm a pomǝsu yalɛ tɔgɔ kan be yalɛ suwori bɛkʋlʋ do sʋlʋmɛ fan rɛ, be yarɩ gʋrʋm ya temsi zaa.15Do mɩ dam bɛkʋlʋ a wanrɩ sɛwɛ dalǝ yala, a tisi ya tɛlmɛ ki tɔgɔdǝ rɛ.mɩ dam kɩ, nʋndɩtɩya Yamba panmɩ mɩ rɛ zuluri, 16 Bʋdayalɩ, mɩ da krisita Yesu re tom bii re buududǝ rɛ bɛnɛ rɛ, a da sarga pangǝ tom Yamba rɛ kɩwari yine nɛ tɔgɔ kan, bʋdayalɩ, buududǝ re sargadǝ da yɩɩ ban Yamba rɛ, ba tudum Yamba rɛ samari rɛ wʋzʋgɔn kɛndɛ kan17Kɩrɛ yǝmbanʋ sugo kɔgǝnɛ sababu wo mɩ kan krisita Yesu re Yamba tom ne. Mɩ deyan bɛkʋlʋ a gɔlʋ tɔgɔ kaka tɔgɔ rɛ18 dʋʋtʋ, do krisita wo ki da mɩ nuu re, bʋdayalɩ, buududǝ soo Yamba kore. ʋ dam gǝ gɔla do tɔgɔ daaridǝ kan, 19 Do kaseti do tɔgɔ kawʋnɛdǝ kan wʋzʋgɔn kɛndɛ gʋrʋma panga rɛ. kɩbɛgǝ, mɩ dam krisita kɩwari yinedǝ rɛ wazu gǝ nii suru, gǝ siigǝdan Jerʋsalɛm wɔ gǝ kule zamanadǝ rɛ, fo gǝ va dɔɔgʋ Iliri zamana rɛ.20Krisita yire wo gɔlʋ gɩɲan kere dɔmǝǝɩ seem panga a gɔlʋ kiwari yiine dini, bʋdayalɩ mɩ bu dore man nɛn dʋkʋ rɛ time dʋʋdori ban, 21Do ntoo gǝ wanrɩ yalɩ bɛ be ya:«ʋ kɩwari wo gɔlʋ beere, bɛ paba nan wʋʋ.bee wo ʋ tɔgɔ lʋgʋɓɛ paba famdan gǝ.»22Kɩrɛ lalamɛ tɔgɔ boogo a kʋʋ lii ya kan, 23 Do wanniǝɩ surum a tom ne nii kɩ zamana rɛ. bena gɛla bɛnɛ rɛ mɩ da piim yoyogo a kʋ lii ya kan.24Mɩ woriga Espaɲe keebanǝɩ pɔrɛ, mɩ tɛlmɛ mʋganri wo gǝ ban a nan yarɩ.yiri nan zaa keeban, yarɩ paya see mɩ kemban a va dini. 25Do wanni mɩ wome Jerʋsalɛm mʋgʋrʋwa rɛ mako yǝmban,26Nʋndɩtɩya gǝ dam yimban Masadwanɛ wɔ Akayi zamana rɛ mʋgʋrʋwa fan rɛ ba dɛnɩ wakɩya ba pan mʋgʋrʋwa kanɛ tena rɛ Jerʋsalɛm. 27Gǝ dam bra yɩmban, ba gɩmɛ gǝdǝ biya ban nʋndɩtɩya buudu da zadɛniga rɛ ba Yamba kemǝ tɔgɔ rɛ, buududǝ zɛm gǝ kusu bɛ ya ba nuure tisi wo.28Mɩ korʋga kɩ tɔgɔdǝ rɛ yiko a pan kɩ kɛsɛri bra keeban, mɩ paa pɔrʋ ya kan Espaɲe. 29Mɩ yii be mɩ dɔgʋga ya kan keeban, mɩ paa dɔɔgʋ dine krisita dɔɔ nii surori wo.30Mɩ zirim yariɓaabiiyo, ɲuti Yesu krisita wɔ wʋzʋgɔn kɛndɛ piima rɛ yǝmban yari seɲam panga a kʋsumi Yamba zira wɔ mɩ rɛ, 31Bʋdayalɩ, mɩ soge Jude fosiyangǝ tena nuure, do mɩ wori tantʋlʋma kee wo Jerusalɛm, kii da yimban dine ne fosuruwa rɛ. 32 Kɩbɛgǝ, mɩ bɛnɛyine pagǝ dɔɔgu yarɩ kan dɩni gǝ malɩ Yamba dɩɩgɔ wɔ, do mɩ paa nan zuluri ya bɛnɛ rɛ.33Zuluti Yamba tin ya fan kan.amiina.
Chapter 16

1Mɩ gɔlʋ baa bii kɔn, Fɛbɛ tɔgɔ kɛndɛ yala.Sandrɛ Yamba dore tɔm bii dʋwʋ. 2 Yarɩ mʋngan yoyogo Ɲʋti re nto fosuruwa dee yalɩ bɛ, ʋ tɔgɔ wo yala kii kan, yarɩ kusomʋ ka fan rɛn , nʋndɩtɩya ʋ kusum laa bɔngo, ʋ kusum mɩ sugo ya.3Fosam, Prisiye do Akilas. Bee dan mɩ dʋrɛ Yesu Krisita rɛn.4 Ba pame ba sugo bʋdayalɩ mɩ na sɔngen.Mɩ tinɲan da see barika bɛra, buudu bɔngo Yamba dora ya seeme barika bɛra.5 Yamba dore ke wo ʋ mɛɛnʋn , ʋ fosʋn biya. Fosame mɩ pɩɩma tii Epayinɛtɛ, wʋrɛ da mʋnɲan doru Krisita rɛn Asi re zamana rɛ.6Mariyama we da tɔm , fosam mʋn. 7 Fosame Andronikus do Juniyas, be da mɩ baa biiyo re , ɩ zʋme kasʋrɛ ya za kan. Ba yire lii kelu rɛ bɛnɛrɛn. Ba da Krisita ɲanɛ mɩ yikere. 8 Fosam Anpliyasǝɩ pɩɩmʋ kɔkɔ ɲuntire.9Fsam Urbɛn,ʋ dam ɩ tɔm dɛrʋ dʋ Krisita rɛn .Fosam mɩ pɩɩma tii Sitasis ya. 10 Fosam Apɛlɛs ya, ʋ yire kɛndɛ liim Krisita rɛ. Fosame Arisitobule ya mɛnʋn tena. 11 Fosame mɩ baa bii Hɛrɔdion. Narsise mɛnʋn na be wo ŋuti re, fosam biya.12Trɛfɛnɛ do Trifosɛ be wo ɲuntire tɔmǝne, fosame biya, do pɩɩma tii Pɛrside, we da tɔme ɲuntire. 13 Fosame ɲuntire gɔlʋn Rufus, do ʋ nii, mɩ demi ʋ wɔn a nii. 14 Asɛnkrite do Flegɔn do Hɛrmɛs do Patrobas do Hɛrmas do ɩ ba bii be wo ba kan, fosam bɛ.15Filoloje, do Juli, do Nɛrɛ do ʋ baa bii kɔn, do Olɛnpe do fosuruwa be wo nnii , yarɩ fosame bɛ.16 Fosame za nii mʋgǝsɛ kɛndɛ wɔ. Krisita Yamba dora fan fosu yarɩ.17Laa be se kɔgulɛ fosuruwa bɛnɛrɛn, yarɩ na karǝgɔn ke bɛ be see gǝ sɔsɔ , mɩ ziirǝm yarɩ, baa biyo, be yarɩ sɩɲane ya sugo, kɔgǝlam bɛ ban, 18 nʋndɩtɩya ba da laa buudu ke bɛrɛ ba de ɲane tɔm ɲunti Krisita rɛ, fo ba sugo zɛrɛ tɔme. Ba wusugʋn be sʋlʋ bɛ rɛ bɛnɛ ba gɔla ɲiidǝ do ba gɔla ke leri laa.19Yarɩ mʋn ɲunti re kore yalɩ bɛ, gǝ kiwari ɲiidǝ dɔɔga laa bɛ fan ban.Kirɛ yǝmbanʋ, mɩ de bɛne ɲiine yalɛ tɔgɔ kan, do mɩ pɩɩme be yarɩ da sogʋmarǝ tenarɛn tɔgo kɛndɛ dɛ kan, ya da laa samalɛn tɔgɔ zɔbɔ kan. 20 Zulu tii Yamba pawʋ susame sutana ʋ koru ya lere ngǝ wo fiiŋɔn wu. Ɩ ɲuti Yesu fe zuluri da yarɩ kan.21Timote mɩ dʋlʋn fosʋ yarɩ, don mɩ ba bii Lusius do Jasɔn do Sosipatɛr ya. 22 Mɩ Tɛrsius rɛ wanrɩ ngǝ lɛtɛrɛ, mɩ ya fosum yarɩ ɲuti re.23Mɩ bɔlʋ Gayus , fosu yarɩ, Yamba dore ke da bɔlʋ ya wu. Zaa gǝ rɛ kɛsɛri kɔbʋrʋ , Erasite do ʋ baa biibɔ Kartus ya fosu yarɩ. 24 Ɩ Ɲʋnti Yesu Krisita zuluri da fan kan. Amiina.25ɩ kɔgʋnan Yamba!gʋrʋma wo we kan ʋ see yɩrǝ panga ʋ kiwari ɲiidǝ rɛ gɔla, do Yesu Krisita wazu gǝ kan.Gǝ fan dam malɩ tɔgɔ fekari lɛ bʋgʋlarɩ wɔ.Kee fekarɩ da wori nge wɔ diniɲo pagǝ wɔsʋgʋ. 26 Do gǝ bʋgʋlʋ wɔnɛ keluwa rɛ sɛwa kan , gǝ malɩ Yamba we kɔmiɲan zɔkɛ gɔla wɔ, buudu fan liigǝ sɛɛrɛrɛ, do ba mʋngǝ ʋ kore.Yamba, we tinɲa kore tinɲan tin, nɔmɛ kɛndɛ gɩdǝ kan Yesu Krisita panga wɔn , badaa-badaaa .Amiina

2 Corinthians

Chapter 1

1Mɩ Paul, soguru Yesu re bɔka Ɲamba dɩgɔ rɛ do ɩ babi Timote corinthe rɛ Ɲamba dora re mʋgʋrʋwan fan bere wo Achaie zamana rɛ gɩyan fan rɛ, 2Ɲamba zuluri do zulu gǝdǝ ya kan gǝ li ɩ baa do soguru Yesu kan.3Be Ɲamba, ɩ soguru Yesu re baa nan kɔgǝnɛ.ʋ dam Ɲamba yamasɔgɔ wʋdʋgʋrʋ do bɛnɛ zurori Ɲamba rɛ. 4Wʋrɛ soru ɩ bɛnɛ ɩ zimori fan rɛ.bʋdayalǝ yɩya gʋrʋ ɩ soru ɩ dǝpa bɛnɛ ba bɛnɛ nɛnǝma zɛrɛ.yɩya zurum ɩ dǝpa bɛnɛ Ɲamba zuru ɩ bɛnɛ kake wo bɛ wɔ.5Ɩ nɩɩ soguru re zimori re dǝpa yalǝ bɛ bɛrʋ ɩ payɩ nan bɛnɛ solu soguru kan. Yɩrɩ zimǝgo, gǝ dem yalɛ bɛnɛ sore do yalɛ sogǝ yemban. 6Yɩlɛ bɛnɛ sorǝga gǝ dem yalɛ bɛnɛ sore yemban, bʋdayalǝ yɩrɩ nɩɩ zimori kebɛ yarǝ gʋrʋ ya nan panga ya da kɩ zimori tɔgɔdǝ bɛntɔsirǝ. 7Yɩlɛ tɛlǝmɛ tisori ya tɔgɔ kan, nʋnʋdɩtɩa yɩrɩ ɲii be yarǝ nɩɩ tere ke zimori re yalǝ bɛ, yalɛ tere pagǝ da bɛrʋ ya bɛnɛ sore ya kan.8Babɩyo, ɩ nan zimori kee ɩ wo Asi re zamana rɛ, ɩ pɩyan be yarmm tǝgan kɩrɛ wo sʋlʋ rɛ.kɩ zimori dam dugubo ɩ ban fo gǝ pɔrʋ ɩ panga ni fo ɩ bɛnɛ kɔkʋ be ɩ da tǝ woyan nɛ dʋtʋ. 9Ɩ mandamǝ be timan ni re koru bɛ, bʋdayalǝ ɩ bʋ ɩ tɛlǝmɛ mʋ ɩ sugo ban, do ɩ mʋ ɩ tɛlǝmɛ Ɲamba ban were wɔyɩ tǝpa. 10 Ɲamba som yɩrɩ kɩ tǝma kɔgǝ rɛ, gǝ pagǝ so yɩrɩ, n'yewu ɩ t.elǝmɛ mʋganrɩ wo gǝ ban be ʋ pawʋ so yɩrɩ dʋrʋban.11Yaya kusum yɩrɩ Ɲamba zǝra wɔ, bʋdayalǝ Ɲamba tantʋlʋma kee laa bogo zǝra yemban, gǝ pan laa bogo se barka Ɲamba rɛ kɩrɛ ydmban.12Ɩ gʋrʋ ɩ kɔgɔ ɩ sugo kere bɛ nagǝ:ɩ bɛnɛ dem ɩ sugo kasetǝ be ɩ varɩ yalɩ n'garɛ diniyogǝ re, we ɩ sere, ɩ dam pomsarǝ do tetayan gǝ li Ɲamba kan.go da laabɛ sogǝmarǝ kan do Ɲamba zuluri panga rɛ. 13Yɩya weriyan kee ya gʋrʋyan ya karǝbǝdan do ya femǝdǝyan se yala.mɩ tɛlǝmɛ mʋganrɩ gǝ ban be yaya paya famǝdangǝ gǝ ni suru, 14N'to yarǝ femǝdegǝ fɩyɩfɩyɔn yalǝ bɛ ŋuti Yesu re kʋnɛ dɛwʋyan, yarǝ paya da ya sugo kɔgǝnɛ sababʋ rɛ, n'to yarǝ paya da ya sugo kɔgǝnɛ sababʋ rɛ yalǝ bɛ.15Mɩ tɛlǝmɛ mʋganrǝ wogǝ ban yoyogo, kɩrɛ yembanʋ mɩ piri ya kan dɔm bʋdayalǝ yarǝ nan dɔ nii. 16Kɩrɛ bɩye, mɩ da medemǝ be a woruga Masedʋwne nɛ zamana rɛ, mɩ pa pɔrʋ ya kan.kɩrɛ pɔnde a nʋnʋga ya a pa dɔgʋ ya kan dini, bʋdayalǝ, mɩ woruga Jude zamana rɛ ke ban, yarǝ vamɩ se kǝm ban.17Mɩ mandan n‘garɛ tɔgɔ ke ban, da mɩ tɛlǝmɛ tisori dagǝ la?mɩ mede kɩ tɔgɔgǝ ke ban, mɩ dem kɩ n‘to n‘garɛ diniyogǝ de yalǝ bɛ la?fo mɩ de be n‘yewu, n‘yewu, do ayɩ, ayɩ gɩyan tɩyan rɛ la? 18 Do Ɲamba da kore tɩyan tire yalǝ bɛ, ɩ gɔlʋ yala gɔla ke bɛ, go da n‘yewu do ayɩ rɛ gɩyan tɩyan rɛ.19Nʋnʋdɩtɩa Ɲamba bɩbɔ Yesu re gɔla gɔlʋ yala mɩ wɔn Silwɛn wɔn Timothe kan bɛ, go da n‘yewu do ayɩ gɩyan tɩyan rɛ, do wʋrɛyangǝ dam n‘yewu wankatǝ fan.20 Ɲamba niiseyarǝdǝ fan dam n‘yewu re kɩrɛ yembanʋ yɩrɩ dee amiina kɩrɛ panga rɛ ɩ kɔgɔ Ɲamba.21Yere se ve yɩrɩ wɔ yarɩ yikere zakan, ʋ koru yɩrɩ ɩ mumo, kɩ dam Ɲamba rɛ. 22Gǝ sugo se gǝ kasetǝ ɩ ban ya,gǝ pan yɩla wuzugo kɛdɛ gǝ kʋ gǝdǝ ɩ bɛnɛsere gǝ da ka doru re zulu kere piri tɔgɔ kan.23Mɩ pa gɔlʋ kee, Ɲamba da mɩ kasetǝ re mɩ wuzugo yemban mɩ woga gɔnɛ gɔlʋ.kɩ n‘gɩwɔ be yalɛ yamasɔgɔ wudugɛ yembanʋ mɩ dʋ korinthe rɛ verima rɛ. 24Go da n‘to yarǝ dam ya sugo ŋutena rɛ mʋganri tɔgɔ kan, nʋnʋdɩtɩa yalɛ mʋganri vemǝ yikere, do yɩrɩ dem tome yarǝ ya bɛnɛyǝdǝrǝ yemban.
Chapter 2

1Kirɛ yebanʋ mɩ mandan a sugo zɛrɛ be mɩ bɛnɛnanrɩ da nʋnʋ a kʋ yakan. 2Nʋnʋdɩtɩa, mɩ nɛnǝga yalɛ bɛnɛ, wʋlɛ pawʋ da mɩ bɛnɛ yɩdɩrɩ tire, fo mɩ nɛnɩ bere bɛnɛ?3Mɩ kerime kɩ sɛwɛ, nʋnʋdɩtɩa mɩ da wʋdʋgʋm be mɩ da kʋga yakan dini, mɩ zɛm a da bɛnɛ ɲɩdɩrɩ kee yemban, mɩ bʋ a bɛnɛ nɛnɩ kɩrɛ yemban.mɩ tɛlmɛ mʋganrɩ ya fan ban be mɩ bɛnɛ yɩdɩrɩ dam yaya yannɛ. 4Mɩ bɛnɛ nɛnǝma do a yiko kɛrɩ, do a senumu kure weri nʼgarɛ sɛwɛ.mɩ wogǝda a nɛni ya bɛnɛ, do mɩ dam gǝ bʋdayalǝ mɩ pɩɩ yarɩ yalǝ bɛ, yarǝ sʋlʋ kɩ.5Nɛn dʋ daga bɛnɛ nɛnǝma tɔgɔ, ke mɩ bɛnɛ nɛnɩ, yafan nɛnam ya bɛnɛ fɩyonwʋ.mɩ gɔlʋm kɩ bʋdayalɩ mɩ bʋ da kʋrʋban gǝ pɔrʋ gǝ nii.6 Yafan se zarǝgǝ ke wʋ bɔwʋ ban bɛ gǝ dɔgʋmʋ. 7Wannɩ yarɩ zɛm ya dʋ wʋ talɩ ya soru ʋ bɛnɛ, bʋdayalɩ ʋ bɛnɛ bʋ kɔkʋ, ʋ tɛlmɛ bʋ yansɩ yalɛ tɔgɔ pɔrarɩ kan.8Kɩrɛ yembanʋ mɩ zɩrɩ yarɩ be bʋlʋugam wʋra be ya pɩmʋ. 9Mɩ sɛwɛ keregan ɲuu dʋkʋgǝ gɛgɩya wɔ, a koru yalɛ kɔrɔ a sime yarǝ tɛrem mɩ kore tɔgɔ fan rɛ.10Yarɩ dʋga nɛn dʋkʋ rɛ tɔgɔ darɩ dʋkʋ talɩ, mɩyan dʋm ʋ tii talɩ, mɩ dʋga dɔga tɔgɔ darɩ dʋkʋ talɩ wʋra, mɩ dʋm kɩ talɩ yalɛ yemban soguru re sere. 11Bʋdayalɩ sutana bʋ gʋrʋma nan yɩrɩ ban, nʋnʋdɩtɩa yɩrɩ wo gǝ tɔgɔ darɩdǝ rɛ sɛrɛ ban.12Mɩ dɔgʋ Traos oguru re kɩwarɩ yɩdɩrɛ gɔla wankatɩ keban, mɩ mɩm be ɲuti kɔrʋm nii mɩ yikere. 13Kɩfanrɛ, kɩ fan rɛ, mɩ bɛnɛ wo zulu kaka nan, nʋnʋdɩtɩa mɩ wo Tite mɩɩ dini.kɩrɛ yembanʋ mɩ lɩɩ dini a va Masedwanɛ zamana rɛ.14Barka Ɲamba rɛ, kɩ dem yɩrɩ nɛɛ tena soguru re, ɩ da siguru re bʋgʋlʋwq gɩyan fan nʼto nʋwan lʋm yɩne nii gʋrʋma gɩyan fan yalɩ bɛ. 15Nʋnʋdɩtɩa, yɩrɩ dam soguru re nʋwan lʋm yɩnɩyan rɛ Ɲamba rɛ soguruwan do bere paba halkǝdan nɛ tɔgɔ kan.16Laa dalǝ rɛ tɔgɔ kan, ɩ dam tǝma lʋm nɛ tǝma yemban, dalǝ ya tɔgɔ kan ɩ dam woyan lʋm nɛ woyandǝ rɛ yemban.wʋlɛ gʋrʋ ʋ de kɩ tɔgɔgǝ gɩ nii suru? 17Laa bogo dem Ɲamba gɔlʋ yeti ka rɛ, do yɩrɩ kerim Ɲamba kan, kɩrɛ yembanʋ ɩ gɔlʋ bɛkʋlʋ wɔ soguru re Ɲamba yikere.
Chapter 3

1Ɩ sig;adami ɩ gɔlʋ ɩ yire kɛdɛ dʋrʋwwan la?laa ɩ pɩm ɩ pan yala wɛwɛ kere gɔlʋ ɩ yird kɛdɛ nʼto dalɩ degǝ yalɩ bɛ la?laa ɩ nan gǝ dʋ gǝ lɩɩ yakan dini? 2Ya sugo dam ɩ yire kɛdɛ rɛ kere wanri yɩlɛ bɛnɛsere.laa fan yɩɩ ba zɛrɛ ban keribǝde. 3Nʼyewu, gǝ pomsari be yarɩ nam soguru re sɛwɛ wanrarɩ gǝ lɩ yɩlɛ nuu re.go wanri lakǝrɛ wɔ, fo Ɲamba woyan wuzuŋo, go wanrɩ loku wala ka ban fo laabɛ bɛnɛsere.4Ɩ tɛlmɛ gǝdari kɩ tɔgɔgǝ ban soguru re panga rɛ Ɲamba yikere. 5Go taa be yɩrɩ lɔgǝsʋm be ɩ payɩ gʋrʋ ɩ ca kɩ tom ɩ subo panga wɔ, do ɩ gʋrʋma lɩɩ Ɲamba kan. 6Wʋlɛ pan yɩla panga ɩ da kɩ nɩseyarɩ dʋrʋgǝ rɛ tombɩyo re.nɩseyarɩ wanrarɩ dagǝ, fo wuzugo kɛdɛ yangǝ.nʋnʋdɩtɩa tima nɩseyarɩ, do wuzugo kɛdɛ pemi woyan.7Nɩseyarɩ kere wanri lusuri ban, tǝma lim kɩrɛ, gǝ fan rɛ, Ɲamba nɔmɛ kɛdɛgǝ bʋlʋgʋm kɩ wankati ban.Musa ɲuko mʋkʋm fo Israɛl lɛ bɩyobe wo gʋrʋ ba sǝm wʋ, do kɩrɛ nɔmɛ kɛdɛgǝ dam kere zɔkʋ rɛ, nɩseyarɩ bʋlʋga Ɲamba nɔmɛ kɛdɛ wɔ, ba tǝma lɩya gǝra,8 Wuzugo kɛdɛ tom da nʋ bʋlʋgʋ kɩrɛ gǝ da gǝ bɔ kɩ la?9Tom kere see zarigǝ, nɔmɛ kɛdɛ woga gǝra, tom kere pe tenariwan rɛ gǝ nomɛ kɛdɛ dada gǝ bɔ kɩ la?10 Gɩ malɩ kɩ wɔ, kɩ nɔmɛ kɛdɛgǝ rɛ pɔrarɩ kaka dagǝ kɩ wɔ, nʋnʋdɩtɩa nɔmɛ kɛdɛ dʋkʋ rɛ kʋ gǝ panga bɔ kɩ parɩgazǝna.11 Nɔmɛ kɛdɛ da woga tisi kere zɔkʋ rɛ, ka kere da zɔkʋ rɛ nɔmɛ kɛdɛ da bɔ kɩ parɩgazǝna.12Gǝ tɛlmɛ mugǝ gɩyan kɛdɛ wo ɩ kan, kɩrɛ yembanɲ yɩrɩ gɔlʋ bɛkʋlʋ wɔ ɩ pomsu. 13Ɩ deyangagǝ nʼto Musawʋ.Ɲamba pum ʋ ɲiko ɲʋtʋ wɔ, bʋdayalɩ Israɛl lɛ laabɛ bʋ ʋ nɔmɛ kɛdɛgǝ kere zɔkʋ bɛ zɔkɛ nan,14Do ba tɛlmɛ kɔgǝsʋm.fo zɛgɛ, ba keribǝna nɩseyarɩ konyongǝ rɛ sɛwɛ keban, 15kɩ ɲʋtʋgǝ rɛ pori ba tɛlmɛ ban, go lɩ, nʋnʋdɩtɩa soguru re panga rɛwʋ. 16Fo zɛgɛ, ba keribǝna Musa sɛwɛ, ʋ ɲutʋgǝ rɛ pori ba tɛlmɛ ban. Do nɛn dʋkʋ wusugo Ɲuti kan, kɩ ɲutʋgǝ rɛ pori lɩm.17Mɩ gɔlʋ Ɲuti we tɔgɔ nʼge bɛ, kɩ dam wuzugo kɛdɛ rɛ.Ɲuti re wuzugo woga zɩɩ, zulu ya wo dini. 18Ɲʋtʋ pori to ɩ yiko ban, kɩrɛ yembanʋ ɩ fan dɛni ɲʋtʋgǝ rɛ nɔmɛ kɛdɛgǝ ɩ bʋlʋgʋgǝ nʼto nɛn dɛni tisi gɛtǝga rɛ yalǝ bɛ.ɩ fan wusugum gǝa kan ɩ da Ɲuti re dʋ rɛ.ɩ lim nɔmɛ kɛdɛ dʋkʋ rɛ ɩ zʋ nɔmɛ kɛdɛ dʋkʋ rɛ, gǝ dem Ɲuti re panga rɛ.
Chapter 4

1Ɲamba wʋdʋgʋm ɩ yamasɔgɔ ʋ se yɩrɩ nʼgar‘ tom ne kɩrɛ yembanʋ ɩ zimiyo. 2Kɩɩ tɔgɔ kere fekǝ gǝ dee, yɩrɩ kayanmǝ kɩ fan ban.yɩrɩ verɩyan sogumarɩ yan wɔ dʋtʋ , ɩ wusuguyo Ɲamba gɔla, do yɩrɩ gɔlʋm Ɲamba gɔla gǝ pomsu, bʋdayalɩ laabɛ fan tɩyɩtɩyan bɛnɛse kom yɩlɛ yire kɛdɛ ɲuti re yikere.3Gǝ fan rɛ zɛrɛ, yɩlɛ kɩwari yine fekǝga, ɩ fekarɩ nɛnǝma serʋwa rɛ.4 Bɛ deyan mʋganrɩ nʋnʋdɩtɩa nʼgarɛ diniyogǝ re kɔgǝnɛ tisiri binim ba se, bʋdayalɩ soguru were da Ɲamba zilime re, wʋrɛ kɩwarɩ yidǝ bʋ porugan koru bɛ yikere.5Mɩ deyan ɩ sugo wazu tɔgɔ.ɩ de: soguru Yesu re wazu be wʋ dam Ɲuti re, be yɩrɩ dam ʋ tom biyo re Yesu re yemban.6 Ɲamba were gɔlʋ be porugan lɩ karǝwuti re, wʋrɛ koru porugan ɩ bɛnɛsere, bʋdayalɩ Ɲamba nɔmɛ kɛdɛ kere wo nʼge soguru re ɲiko re, kɩ sʋlʋmɛ pan yiya rɛ gǝ koru porugan yɩla.7Yɩrɩ bere dʋ tɛwʋdǝre, kɩ nafolo kɔgǝ wo ɩ zɛrɛ, bʋdayalɩ laabɛ nan be kɩ gʋrʋma sɛyɩ rɛ sʋlʋmɛ lɩ Ɲamba kan, gǝ lɩyan yɩlɛ. 8Ba zǝmǝ mandǝgan fan rɛ,do ba wo ga.ɩ tɛlmɛ ɲansarɩ do ɩ bɛnɛ wo kɔkʋ. 9Zesǝ zimǝ yɩrɩ do ɲuti wo yɩrɩ dʋ.ba mawʋmɩ yɩrɩ ba zo tǝgan rɛ do ɩ wo tɩwʋ.10 Ɩ bʋlʋgʋm Yesu re tǝma ɩ tʋna nɛmɩyɛn rɛ wankatǝ fan, bʋdayalǝ ɩ woyan ya bʋlʋgʋ ɩ tʋna nɛmɩyɛn rɛ.11Ɩ dɩnɩyogǝ re mandǝgan rɛ, ɩ wo tǝma nɩɩ ban wankatǝ fan Yesu re yemban, bʋdayalɩ Yesu re woyan ya bʋlʋgʋ tʋna n,mɩyɛn tɩwʋ rɛ. 12Kɩ bɛgǝ, tǝma dem tom ɩ zɛrɛ.13Ɲamba sɛwɛ gɔlʋm beya:"mɩ dam mʋganrɩ kɩrɛ yembanʋ mɩ gɔlʋ".yiya dam mʋganrɩ kɩ mʋganrɩ bɛnɛse betɩyan wɔ, kɩrɛ yembanʋ ɩ gɔlʋ.14 Ɩ yɩɩ be kere wɔɔ ɲuti Yesu tǝpa bɛnɛrɛ, pagǝ wɔɔ yiya Yesu kan gǝ bɔlʋ yɩrɩ w o yarɩ zakan gǝ sugo yikere. 15Kɩ tɔgɔgǝ fan dam yalɛ yemban, bʋdayalɩ Ɲamba zuluri kɔgɔ laa bogo kan yalǝ bɛ, gǝ pan laa bogo see barka Ɲamba rɛ do ba dɔgʋ nɔmɛ kɛdɛ wɔ gǝ yire ban.16Kɩrɛ yembanʋ yɩrɩ zimiyo.ba ɩ tʋna nɛmɩyɛn, ɩ wuzugo dem dʋrʋwan dɛɛ fan. 17Ɩ wankatɩ ban nɛ zimori watǝma bere nɔmɛ kɔsɛyɩ rɛ sʋlʋmɛ petarɩ yɩla, gǝ sem panga. 18Nʋnʋdɩtɩa ɩ sɩmɩyan tisi kere re nii, ɩ sǝmɩ tisi kere re nɩyoge.tisiri kere nii dem wankatǝ fɩyonwʋ, do tisiri kere nɩyoge dam ke kɔmɩyan zɔkɛ yan nɛ.
Chapter 5

1Yɩlɛ gǝdarɩ wo zaa kere tǝgan biye ban, tʋna nɛmɩyɛn zariga, Ɲamba pamɩ yɩla zaa dode wara rɛ, nɛn kaka wo ke man.gǝdɛ gɩyan kere kɔmɩyan zɔkɛ. 2 Ɩ wo nʼgarɛ zaa rɛ, ɩ srme panga nʋnʋdɩtɩa ɩ pɩme ɩ zʋ kɩ dode wara rɛ dora rɛ zɛrɛ parǝgazǝna, nʼto laabɛ see ɲʋtʋ yalǝ bɛ. 3Ɩ seyan kɩ ɩ ban, yɩrɩ da tɩm ɩ boo koboro.4Nʼyewu ɩ wo nʼgarɛ zaa rɛ, ɩ sem panga, zɩlɛ wo ɩ ban.go ta be ɩ pɩm dɩnɩyogǝ re tʋna nɛmɩyɛn ɩ ban, do ɩ pɩm ɩ see dode wara rɛ yan, bʋdayalɩ woyan zɔkʋ tǝma tisiri. 5Were wɔsʋgʋ yɩrɩ kɩ tɔgɔgǝ rɛ yemban, wʋ dam Ɲamba rɛ.kɩ pamɩ wuzugo kɛdɛ yɩlɛ gǝ da zulu kere piri re ka doru re.6Kɩrɛ yembanʋ yɩlɛ bɛnɛ wo yimban wankatǝ fan.ɩ yɩɩ be ɩ wo nʼgarɛ tʋna nɛmɩyɛn rɛ ɩ gɩyan tosarɩ ɲuti ban. 7Ɩ verim mʋganrɩ panga rɛ, nanrɩ panga rɛ dagǝ.8 Ɩ bɛnɛ wo kʋrʋban, ɩ pɩm ɩ lɩ nʼgarɛ tʋna nɛmɩyɛn rɛ ɩ va gǝdǝ ɲuti kan kɩrɛ bɔ.9Do gǝ fan rɛ, ɩ tǝga nʼgarɛ tʋna nɛmɩyɛn rɛ wo, ɩ lɩga gra wo ɩ pɩm be ɩ tɔgɔ da yimban ɲuti . 10Nʋnʋdɩtɩa tǝlɛgǝ ɩ fan zɩrɩgɩ soguru re yikere bʋdʋgǝ rɛ gɩyan rɛ, bʋdayalɩ laabɛ fan tɩyɩtɩyan da kee bo tʋna nɛmɩyɛn rɛ, tɔgɔ kɛdɛgǝ wo, tɔgɔ zɔbɔgǝ wo ba nan ba wolʋgan.11Ɲuti re see wʋdʋgɛ kee ɩ de ʋ yikere, yɩrɩ yɩgǝ ɩ sem laabɛ yiri ban, ɩ ziri bɛ.Ɲamba yii ɩ mandǝgan yoyogo.mɩ yii be yaya yi ɩ mandǝgan ya bɛnɛsere. 12 Yɩrɩ gɔlʋyan ɩ sugo yire kɛdɛ yala dʋrʋban do yɩrɩ pemi mandǝgan yala ya kɔgɔn ya sugo kɩ tɔgɔgǝ rɛ, fo ponde tɔgɔ rɛ, yarɩ gʋrʋ ya tombu kɩ.13Gǝ mɩɩga be yɩlɛ tɛlmɛ gǝdarɩ, gǝ dam Ɲamba yemban.do taa yɩlɛ tɛlmɛ gǝdarɩ, yalɛ yembanʋ. 14Nʋnʋdɩtɩa soguru re pɩma pemɩ ɩ see panga.ɩ ɲii be nɛn tɩyan tɩwʋga laabɛ fan rɛ yɔngɔn rɛ, laabɛ fan ya tɩwarɩ. 15Wʋ tɩwʋm ɩ fan rɛ yɔngɔn rɛ, bʋdayalɩ bee woyandǝ, bɛ bʋ woyan da ba sugo re dʋtʋ, do were tɩwʋ ba yɔngɔn rɛ ʋ wɔɔ ʋ lɩ tǝpa ba da woyan wʋ tɩɩ wo.16Kɩrɛ yemvanʋ, ɩ sɩmɩyan nɛn kaka gǝ malǝ woyan wɔ dʋtʋ, baa ɩ da sɩmɩyan soguru gǝ malǝ nɛn ya wɔ, ɩ sɩmɩyan wʋ bɛrʋ dʋtʋ. 17Kɩrɛ yembanʋ nɛn wɔga soguru re, ʋ dam nandǝnarɩ ka dʋrʋ rɛ.tisi kɔnyan pɔra nangǝ tisiri fan da dʋrʋya rɛ.18Gǝ fan lɩ Ɲamba rɛ, kɩrɛ see malǝgan yɩrɩ wɔ kɩrɛ bɛnɛrɛ doguru re panga rɛ.gǝ pamɩ yɩla kɩ bɛnɛ malǝgan tom yɩla, kɩ do laabɛ bɛnɛrɛ. 19Nʋnʋdɩtɩa, Ɲamba da dem tom soguru re gǝ see malǝgan kɩ wɔ laabɛ bɛnɛrɛ.go ɩ sotarɩ sɩm kaa rɛ.gǝ kɩ ɩ bɛnɛrɛ malǝgan karǝgɔn kɩwarɩ ɩ ban.20Kɩrɛ yembanʋ, ɩ da soguru re tudori bɩyore ɩ gɔlʋ ʋ yɔngɔn rɛ.go to Ɲamba dem karǝgɔn ɩ nii ban.ɩ zɩrɩm yarɩ soguru re yire yemban be tɛram malǝgan gǝdǝ yarɩ wɔ Ɲamba bɛnɛrɛ. 21Soguru were wo zunufu da, ʋ dam gǝ zunufu re yɩlɛ yemban, bʋdyalɩ, ɩ da Ɲamba terɩnarɩ bɩyo re wʋrɛ.
Chapter 6

1Kɩrɛ yembanʋ yɩrɩ be da Ɲamba tom biyo zakan yɩrɩ zɩrɩm yarɩ be ya nan Ɲamba zuluri kebɛ, bʋwam tɛrɩ gǝ da koboro. 2Nʋnʋdɩtɩa, Ɲamba seya:"mɩ sem a zʋnɛ nʼzǝra wɔ mɩ bɛnɛ yɩdǝrǝ wankatǝ ban, mɩ kusum nʋ soge dɛwʋyan.sime Ɲamba bɛnɛ yɩdǝrǝ rɛ wankatǝ dam bɛrɛ.sime zɛgɛ dam soge dɛrɛ. 3Yɩrɩ pɩyan ɲuu nɛnǝma sababu nʋ nɛn kaka rɛ tɔgɔ kaka rɛ.bʋdaylɩ zarǝgǝ bʋ gǝdǝ ɩ tom ne.4Do bʋlʋgum ɩ sugo beɩ dam Ɲamba tom biyo kɛdɩya rɛ kaka fan rɛ.ɩ bʋlʋgǝ bɛtɔsiri wɔ zimori tɔgɔ kɔgǝyadǝ zimori tɔgɔ rɛ. 5Ba mewʋ yɩrɩ ba see yɩrɩ kasʋ rɛ nɔma ǝmǝ ɩ yemban ɩ dem tom kʋlʋya, ɩ zimi dʋwan ʋ yasǝma kan.6 Ɩ bʋlʋgʋ ɩ sugo Ɲamba tom dɛrʋwa rɛ zimoi re, do sʋlʋmɛ, do sawʋrɩ do kɛdɛri wuzugo kɛdɛ pang̣a rɛ pɩma yoyogo wo. 7Ɩ bʋlʋgʋm gǝ ɩ gɔnɛ gɔla wɔ, do Ɲamba gʋrʋma wɔ. ɩ dem tenarɩ ɩ koma odǝrǝ wo ɩ nuu zulu do ɩ nuu guwa rɛ8Ba kɔgɔmǝ yɩrɩ, ba pewʋgǝde yɩrɩ ya, ɩ yire zɩbɩ gɔlʋm ɩ yire kɛdɛ ya gɔlʋm. Ba sɩmɩ yɩrɩ be ɩ lararɩ do ɩ dam gɔnɛ tena rɛ. 9Nʼto laa bere ɲangǝ, do yɩrɩ ɲii pargazǝna, nʼto laa dǝpa, do ɩ woyandǝ, nʼto bee ba mewu do ba wo tɩwʋgǝ. 10Nʼto bɛnɛnǝma tena, do ɩ bɛnɛ wo yimban wankatǝ fan, nʼto kanɛ tena bɛ, do ɩ dem laa bogo wɔ nanrǝ tena. nʼto ɩ kɔmɩyan kaka do ka fan dam ɩ ɲan nɛ.11Ɩ babɩyo korinthena, yɩrɩ gɔlʋm gɔnɛ yala, ɩ bɛnɛ pulori ya tɔgɔ kan.12 Yɩrɩ wo yarǝ sɩkɩ fo yarǝ sugo pɩma rɛ wo fɩɲonwu. 13Do wanǝ mɩ gɔlʋm yarǝ kan nʼto a babɩyobe, sogan ya naamu, ya kɔgɔ ya pɩma yɩlɛ tɔgɔ kan.14Bʋwam zʋ fosǝyangǝ meliyan zaa wɔ tǝzanɛni re lere.malǝgan kere wo terenari do zɔbɔrǝ rɛ bɛnɛ rɛ.kanporǝgan wɔ kariwuti ya gʋrʋm gǝ dɛni yalɩ? 15 Bǝka malǝgan wo soguru wɔ sutana bɛnɛ rɛ?bǝka malǝgan wo mʋgʋrʋwan wɔ mʋgʋyangǝ tena bɛnɛ rɛ? 16Malǝgan yali rɛ wo Ɲamba kɔgǝnɛ dora wɔ vosǝrǝ re bɛnɛ rɛ?yarǝ dam Ɲamba woyanti re kɔgǝnɛ biyo re, nʼto Ɲamba gɔlʋ yalǝ bɛ beya:"mɩ pa gǝdǝ ba bɛnɛ rɛ a varǝ ba kan.mɩ paada ba Ɲamba rɛ paba da mɩ laa rɛ.17Kɩrɛ yembanʋ ɲuti seya:"lɩyam ba bɛnɛ rɛ ya kɔgʋlʋ ba ban.bʋwam digǝn ka kaka dʋsʋ.yarǝ daga kɩɩ, mɩ da tɛrɩ ya ban.18 Mɩ dada ya baa rɛ, yaya dada mɩ biyo bʋwa do a biyo kan rɛ.Ɲuti gʋrʋmati gɔlʋm kɩ.
Chapter 7

1Ʋ takǝm kɩ niiseyari yila babiyo pɩma tena.kɩrɛ yembanʋ ɩ samarɩ tʋna nɛmɩyɛn digǝn do bɛnɛse digǝn fan rɛ,ɩ suru samarǝ rɛ nii Ɲamba see wʋdʋgɛ rɛ.2Tɛram ɩ ban, ɩ wo nɛn kaka yanyan,ɩ wo nɛn kaka nɛnǝ. ɩ wo ɩ sugo da nanrǝ tena nɛn kaka ka wɔ. 3Mɩ gʋlʋm kɩ a see zarǝgǝ yaban, nʋnʋdɩtɩa mɩ gɔlʋm be ya pɩma wo yɩlɛ, do ɩ dee woyan zakan ɩ tɩwʋ zakan.4 Mɩ mamǝ ya kan yoyogo.mɩ gɔlʋm ya yire kɛdɛ yoyogo.mɩ bɛnɛ sorum gǝ dɔgʋ mɩ yoyogo.ɩ wo ɩ zimori fan rɛ, mɩ bɛnɛyidǝrǝ kɔgɔmǝ halǝ kɔkɔ.5Gɔnɛ, ɩ dɔgǝga Masedwane nɛ zamana rɛ, yɩrɩ wo wuzugo gɩyan kaka nan do yɩrɩ zɩmi gɩyan fan.salɛ koma da wo dinǝ ɩ sugo bɛnɛsere ɩ wʋdʋgʋm. 6Do Ɲamba were soru laa bere sǝkari rɛ bɛnɛ, gǝ sorum ɩ bɛnɛ Tite kunɛ kan. 7Ʋ kʋnɛ sɛyi dagǝ do yarǝ soru Tite bɛnɛ yalǝ bɛ, kɩya sorum yɩlɛ bɛnɛ.ʋ gɔlʋm be yarǝ pɩm be mɩ kʋnǝ siim yala be yalɛ bɛnɛ do ya ɲiko nɛnarǝ kɩ tɔgɔgǝ kan.8Ba mɩ sɛwɛ nɛnǝga ya bɛnɛ, mɩ lɔgǝsiyan kɩrɛ, ba mɩ da lɔgesum kɩ fɔra, nʋnʋdɩtɩa mɩ nam be kɩ sɛwɛ yansǝm ya bɛnɛ wankatǝ fɩyonwʋ rɛ zɛrɛ. 9Do wanǝ, mɩ dem bɛnɛyidirǝ.mɩ deyan bɛnɛyidirǝ ya bɛnɛnǝma yemban, do mɩ dem bɛnɛyidirǝ nʋnʋdɩtɩa kɩ bɛnɛnǝma pamǝ ya nʋnʋ pode ya wusugu ya tɔgɔ daridǝ.yarɩ mɩ bɛnɛnǝma malǝm Ɲamba dɩgɔ wɔ, fo go dɔgʋ zɔbɔ kaka wɔ ya ban.10 Nʋnʋdɩtɩa bɛnɛ nɛnǝma kere Ɲamba dɩgɔ wɔ, kɩrɛ pee laa nʋnʋ pode ba wusugu ba tɔgɔ daridǝ bana sogǝ, ʋ lɔgǝsiyan kɩrɛ do diniyogǝ re bɛnɛnǝma kuyim tǝma wɔ.11Ya bɛnɛ nɛnarǝ kere melǝ Ɲamba dɩgɔ wɔ, kɩ ku kee wo nangǝ:yarǝ sem ya suwɛ kɩrɛ tɔgɔ rɛ.ya pumǝ gɔnɛ yoyogo.ya bɛnɛ furum yoyogo.yarǝ wudugum yoyogo.yarǝ da pim mɩ ya nan, yalɛ bɛnɛ da wo kɩ tɔgɔgǝ rɛ.yarǝ sem nɛnǝma kɩ tɔgɔgǝ rɛ pargazǝna.yarǝ bʋlʋgʋm mandǝgan fan rɛ be yalɛ pomsari kɩ tɔgɔgǝ rɛ. 12Kɩrɛ yembanʋ mɩ keri kɩ sɛwɛ yala, go keri kɩ tɔgɔ zɔbɔ dɛrʋwa rɛ yemban, do gǝ kerim bʋdayalɩ yɩlɛ lɔgǝsɛ kere wo yalɛ zɛrɛ, gǝ bʋlʋgʋ yala Ɲamba yikere.13Kɩrɛ yembanʋ ɩ bɛnɛ sorari.gǝ kusu ɩ bɛnɛyidirǝ ban, ɩ dam bɛnɛyidirǝ yoyogo Tite bɛnɛyidirǝ rɛ yemban, nʋnʋdɩtɩa ya dam ɩ bɛnɛ yimban.14 Mɩ da gɔlʋm wʋra ya yire kɛdɛ ka dʋkʋ rɛ, mɩ wo da kɩ kɩrɛ dʋtʋ.ɩ gɔlʋ yala ka fan gɔnɛ won yalǝ bɛ, kɩbɛgǝ yɩrɩ gɔlʋ yire kɛdɛ kee Tite re bɛ, ki ya dam gɔnɛ rɛ.15Ʋ pɩma kɔgɔmǝ ya tɔgɔ kanŋʋnʋdɩtɩ ʋ tɛlmɛ wo ya fan rɛ kore tɛrari ban, do ya bɔlʋ wʋdʋgɛ do tʋna siyori wo yalǝ bɛ. 16Mɩ dem bɛnɛyidirǝ, nʋnʋdɩtɩa mɩ gʋrʋm a mʋgǝ a tɛlmɛ kaka fan rɛ.
Chapter 8

1Babɩyo, Ɲamba zuluri kee laabɛ nan Masedwanɛ zamana rɛ Ɲamba dora rɛ bɛ, ɩ gɔlum kɩrɛ tɔgɔ yala. 2Mʋgʋrʋwan bere wo be see ban bɛ, ba kɔtɔ kore zimori re, ba bɛnɛyɩdǝre pam ba da tantʋlʋma pargazǝna, do ba kanɛ do wo zɔbɔlɛ.3Mɩ nam gǝ kasetǝ be ba dam tantʋlʋma gǝ malɩ ba gʋrʋma wɔ, lɔgǝsɛ kɛdɛ wɔ.fo gǝ da gǝ bɔ ba gʋrʋma ni. 4Kuse kere keri Ɲamba laa samarǝwa rɛ, ba zirim yɩrɩ pargazǝna ba takǝ gɩyan kɩrɛ. 5Ɩ mʋganrɩ da wo gǝ ban be paba da kee, gǝ dam gǝ bɔ kɩ.doru ba pamǝ ba sugo ɲuti re.kɩrɛ pode ba pamǝ ka yɩla gǝ malǝ Ɲamba dɩgɔ wɔ.6Kɩrɛ yembanʋ yɩya zirǝ Tite be ʋ sigǝdan tom kɛdɛ kee ya kan tantʋlʋma rɛ tɔgɔ kan, ʋ kʋ ya kan ʋ kʋ gǝ nii suru. 7Ya dam nanri tena rɛ tisi kaka fan rɛ, kɩrɛ bɩye, mʋganri rɛ, sʋlʋmɛ rɛ do bɛnɛyɩdǝrɩ fan rɛ do ɩ pamǝ kere wo yala.ɩ pɩm be dam tisi tena rɛ tantʋlʋma kɛbɛ ya rɛ.8Mɩ gɔlʋ kee yala, mɩ kinriyan yarɩ do mɩ g olʋm laa dalǝ rɛ panga see yala bʋdayalɩ yarɩ koru pɩma rɛ kɔtɔ ya sim yala pɩma gongonnɛ gǝ gɔ. 9Nʋnʋdɩtɩa yarɩ dʋlʋm soguru Yesu re zuluri be wʋ da dam ka tire do ʋ dam ʋ sugo kanɛ ka yalɛ yemban, bʋdayalɩ yalɛ kɔm gǝ va yikere ʋ kʋnɛ yakan.10Mɩ bʋlʋgʋm a lɔgǝsɛ nʼgirɛ be yarɩ sigǝdan kee fo dini bɛ, yalɛ dɛnarɩ, yarɩ tǝgan gǝ ban ya suru gǝ nii.yalɛ sigǝdan gǝ doru.nʼgra sɛwǝ dagǝ.yalɛ bʋlʋgʋ gǝ zimori ya doru.11 Kɩrɛ yembanʋ varam yikere ya suru gǝ nii, bʋdayalɩ yarɩ mandan kɩ tɔgɔ gǝ zimori kee wɔ bɛ, yarɩ gʋrʋ ya suru gǝ nii kɩ zimori wɔ gǝ malǝ ya gʋrʋma wɔ.12 Nʋnʋdɩtɩa tantʋlʋma kore zimori woga nɛn ban, Ɲamba tɛrǝm gǝ ba gǝ malǝ nʼnure yan wɔ, go ka kere to ʋ nure ki to gra.13Gǝ kɔrɔ wo da be laa dǝpa kusu nɛn ya tɔgɔgǝ do bʋdayalɩ gǝ fan malǝ. 14Wanni mɩɩ, yarɩ dam ka tena rɛ, kɩrɛ yembanʋ yarɩ gʋrʋ ya kusu dɔɔga.gǝ mɩga be kanɛ mumǝ yarɩ, do bere da ka tena rɛ paba gʋrʋ ba kusu yarɩ.kɩ bɛgǝ gǝ fan pagǝ malǝ. 15Nʼto gǝ wanri Ɲamba sɛwɛ yalǝ bɛ beya:"wore da kɔkɔ wʋ tii re yan wo tǝgǝ.wore da fɩyɔnwʋ wʋti ya wo ga.16Barka Ɲamba rɛ nʋnʋdɩtɩa ʋ sem gǝ Tite bɛnɛsere ʋ da bɛnɛyidǝrǝ ya tɔgɔ kan, nʼto gǝ degǝ yalǝ bɛ. 17Yarɩ pʋm ke ʋ kan, ʋ tɛrǝm gǝ ban ʋ va ya yikere bɛnɛyɩdǝrǝ wɔ, fo ʋ sugo se ʋ wom ya kan.18mba kɔgǝnɛ dora fan kɔgɔ babi we ʋ kɩwarɩ yine nɛ wazu re yalǝ bɛ, ɩ zǝrim wʋ ʋ va Tite kan.19 Kɩ sɛwɛ dagǝ, ɩ veri verima ke ʋ tantʋlʋma rɛ tɔgɔ Ɲamba dore gɔrʋm wʋ ʋ va kɩrɛ ɩ kan. ɩ verim kɩ verima bʋdayalɩ nɔmɛ kɛdɛ gǝdǝ Ɲuti re yire wo, do ɩ bʋlʋgʋ bʋlʋgarɩ kɛdɛ laa dǝpa kuse yemban.20korum kɩ tantʋlʋma kɔgǝ rɛ yuko bɛrʋ, ɩ tere kaka fan bʋdayalɩ nɛn bʋ zargǝ gɩyan nan ɩ ban kɩ tɔgɔ gǝ rɛ. 21Ɩ pɩm ɩ da tɔgɔ kɛdɛ ɲuti re yikere kɩ sɛyɩ dagǝ, ɩ pɩm ɩ dagǝ laa bɛ ya sere.22ɩ kerim ɩ babi ʋ va ba kan. ɩ korum ʋ kɔrɔ do ɩ nam be ʋ sem panga wankatǝ fan.do ʋ sem panga bɛ ʋ bɔ fɔra ʋ mʋganri rɛ yemban. 23Tite mɩ tɔgɔ kan, ʋ dam mɩ verimati do mɩ tom dɛrʋti re yalɛ yemban. babiyobe bere tegǝ bɛ dam Ɲamba kɔgǝnɛ dore re kerigan biyo re, gǝ dam soguru re nɔmɛ kɛdɛ rɛ. 24Kɩrɛ yembanʋ bʋlʋgam bra be ya pɩm bɛ ya suwɛ wɔ.bʋdayalɩ Ɲamba dora nan kɩ be gɔnnɛ wo ɩ kan ɩ gɔlʋ yalɛ yire kɛdɛ.
Chapter 9

1Gɔngɔnnɛ tɩlɛyɩ dagǝ mɩ keri yala sɛwɛ ɲamba laa kɛdɩya rɛ kuse tɔgɔ kan, 2nunʋdɩtɩa mɩ yii ya digɔ a zɔkʋ, mɩ gɔlʋm ya yire kɛdɛ Masɛdwanɛ zamana rɛ laa bɛ beya:"babiyo bere wo Akayi zamana rɛ se paba pan yala kuse fo dini".yalɛ bɛnɛyidǝrǝ pamɩ babiyo bogo see panga.3Gǝ fan rɛ, mɩ kerim babiyobe ya kan, bʋdayalɩ yɩrɩ gɔlʋ ya yire kɛdɛ kee kɩ tɔgɔ gǝ kan bɛ, gǝ bʋda koboro.mɩ pɩm be ya petari gǝdǝ nʼto mɩ da gɔlʋ gǝ yalǝ bɛ. 4Kɩdagǝ, Masedwanti dʋ vaga mɩ kan yakan do gǝ mɩ be yarɩ wo peti, yɩrɩ payɩ da kii nʋnʋdɩtɩa yɩlɛ mʋganri da wo ya ban.Kiya pagǝ da yaya kii tɔgɔ rɛ.5 Kɩrɛ yembanʋ mɩ lɔgusu be mɩ zɛmɛ a ziri ba babi be ʋ mɩ yikere yakan, bʋdayalɩ yarɩ gɔlʋ tantʋlʋma kee gɔla bɛ, ʋ koru gǝ yiko nʼgewo mɩ dɔgʋ dini.pagǝ bʋlʋgʋ be gǝ dam yidiri wɔ go da da bɛnɛ nɛnǝma wɔ.6Yarɩ yii be we dugo fiyonwʋ, pawʋ da gɛri fiyɔnwʋ.we dugo kɔkɔ, wʋ pawʋ da gɛri kɔkɔ ya. 7Labɛ fan mandan kee ba zɛrɛ, ba dam tantʋlʋma gǝ malǝ ki wɔ.gǝ bʋda kʋrʋban bra gǝbʋda panga ban, nʋnʋdɩtɩa were dee tantʋlʋma panga ban wʋrɛ tɔgɔ wo ɲimban Ɲamba rɛ.8Gʋrʋma wo Ɲamba wɔ gǝ see dɔɔ rɛ budu fan yala gǝ dǝkǝ, bʋdayalɩ yarɩ gʋrʋ ya va yikere tɔgɔ kɛdɛ fan rɛ. 9Nʼto gǝ wanri Ɲamba sɛwɛ rɛ yali bɛ beya:"seyam panga ya da kanɛtena tantʋlʋma. kɩrɛ tɔgɔ kɛdɛ da zɔkʋ lɛlɛyi.10Ɲamba, kere pe duwo budu duru re, gǝ pe zimo ka ya wʋra,ʋ pawʋ pan duwo budu bogo pan yala gǝ dǝkǝ bʋdayalɩ yarɩ sʋm bɩyo bogo ya tɔgɔ gǝ wɔ. 11Yaaya nan panga, bʋdayalɩ yarɩ da tantʋl;uma wankatǝ fan fo laa bogo see barka Ɲamba rɛ ya tom nɛ tɔgɔ kan.12Nʋnʋdɩtɩa yarɩ pe kuse ke bɛ, gǝ da tǝgǝ Ɲamba laa kɛdɩya tɔgɔ wɔsegɛ ban, do gǝ pagǝ pan laa bogo se barka Ɲamba rɛ. 13Ba nan kɩ kuse, paba kɔgɔ Ɲamba nʋnʋdɩtɩa ya tɔgɔ dari malǝm ya muganri wɔ soguru re kiwari yɩdǝ rɛ gɔla rɛ do yarɩ dam tantʋlʋma ba sugo do laa dǝpa fan rɛ. 14Ɲamba da zuluri kɔ ke yala bɛ, pagǝ pan ba zǝrǝ Ɲamba yala ba da yarɩ pɩma pargazǝna. 15Barka Ɲamba rɛ tantʋlʋma kɔgǝ rɛ yemban kere du rɛ tode.
Chapter 10

1Mɩ Paul zɩrɩm yarɩ, mɩ tɛlmɛ tisori da wo ya kan, do mɩ kɔmi bɛkʋlʋ ya tɔgɔ kan mɩ toga ya kan keban. mɩ zirɩm yarɩ soguru re bɛnɛ zurori do ʋ sawʋgǝ rɛ yemban beya: 2"bʋwam mɩ da panga a da nɛn kɛwʋ rɛ mɩ dɔgǝga yarɩ keban, nʋnʋdɩtɩa bere mede be yɩrɩ werim hadama bii re mandǝgan, mɩ yin be mɩ bɛnɛ kʋlʋri kɛrɩ bɛ ban.3Gonnɛ yɩlɛ tʋna nɛmɩyɛn veri, do ɩ kɛriyan koma tʋna nɛmɩyɛn tɔgɔ.4 Ɩ koma kinrin wodǝrǝ ya wo da nʼgra diniyogǝ re yannɛ, do wodǝ kere kɔm panga Ɲamba kan gǝ, gǝ lɔyɩ koma kinrin lalga.5Kake wo kake zǝga Ɲamba sʋlʋwa rɛ yemban gǝ kinri bɛ, ɩ puyim kɩ.ɩ melǝm lɔgǝsɛ fan, ba soga soguru re kore kore tɛrari kan. 6Yalɛ kore sogǝ nii suru keban yɩlɛ petari, gǝ koru be sogǝyan kore tena fan rɛ hakɛ.7Yarɩ sǝmǝ ka poo, nɛn dʋkʋ sʋlʋga be yarɩ dam soguru re yannɛ, ʋ lɔgʋsʋ ʋ sʋlʋ be yarɩ dam soguru re yannɛ yalǝ bɛ, yɩya dam soguru re laa rɛ bɛrʋ.8 Nʋnʋdɩtɩa ɲuti panga kee yala, go pan yala nɛnǝma yemban, gǝ pami yalɛ nanfǝdǝnɛ yemban.ba mɩ kɔgɔmǝ ya sugo kɩ panga rɛ yemban gǝ pɔrʋ gǝ nii fɩyonwʋ.kɩ damɩ da.9Mɩ pɩyan a bʋlʋgʋ a wanrarɩ ka be mɩ sem dɩtɩwʋrɩ yaban. 10Dalɩ mɩ dem be mɩ sɛwɛ wanrarɩ wo kʋrʋban, be gǝ kɔmǝ panga kɔkɔ, do mɩ sugo dam kɔmɩyan panga tire be mɩ gɔla wɔsǝgǝyan kaka.11Bɛ tena sʋlam be ɩ gɔla wo ɩ sɛwa rɛ yalǝ bɛ do ɩ sugo togǝ dini, yɩya payɩ da bɛrʋ tɔgɔ daridǝ rɛ ɩ dɔgǝga yakan dini keban. 12Bere gɔlʋ ba sugo yire kɛdɛ, ɩ deyan ɩ bɛnɛ kʋrʋban ɩ mandan yarɩ bɛ dǝpa wɔ, wala ɩ mandan ɩ sugo bɛ wɔ.ba dem mandan zawɔ, do ba melɩ ba sugo zawɔ.kɩrɛ yembanʋ ba da kɔmɩwyan sogǝmarɩ tena rɛ.13Yɩrɩ da ɩ sugo kɔgɔ gǝ pɔrʋ gǝ nii, ɲamba da da kee yɩla, yaya woga kɩrɛ zɛrɛ ɩ payɩ kɔgɔ ɩ sugo gǝ malǝ kɩ wɔ. 14Yɩrɩ da woga va yakan, ɩ dayɩ pɔrʋ gǝ nii, do yɩrɩ da pɔrʋ kɩban, nʋnʋdɩtɩa yɩrɩ kʋm yarɩ kan soguru re kɩwari yinnɛ.15Kɩ bɛgǝ, dam kere pan yala, ɩ pɔrʋ kɩban.laa dalǝ da tom kee, ɩ kɔgǝnɩyan ɩ sugo kɩrɛ, do ɩ tɛlmɛ mʋganri gǝban, dʋkʋ ya mʋganrɩ ban, ɩ tom dɛ gɩyan pagǝ kɔgɔ ya bɛnɛ rɛ pargazǝna.16 Bʋdayalɩ ɩ gʋrʋ ɩ gɔlʋ kɩwarɩ yɩnǝ ya pode zamana fan rɛ.tom kere da laa dǝpa tom giyan rɛ gǝ zɔkʋ;ɩ da ɩ sugo kɔgɔ kɩrɛ yemban.17Kɩ fan rɛ were kɔgɔ ʋ sugo, ba kɔgɔmǝ ba sugo ɲuti re tɔgɔ kan. 18Nʋnʋdɩtɩa were gɔlʋ ʋ yire kɛdɛ, wʋti niyo yire kɛdɛ, fo ɲuti gɔlʋ bere yire kɛdɛ.
Chapter 11

1Do yarǝ tɛrǝga mɩ kɔmɩyan sogǝmarɩ ban ya dagǝ bɛnɛ tɔsǝrǝ fɩyonwʋ, gǝ da pagǝ da mɩrɛ ɲimban.do da bɛnɛ tɔsǝrǝ mɩ tɔgɔ kan.2 Mɩ zimǝ barankanrǝ yalɛ yemban nʼto gǝ wo Ɲamba rɛ yalǝ bɛ, nʋnʋdɩtɩa mɩ dam yalɛ sana rɛ, yalɛ sana tɩyan ya dam soguru Yesu re, bʋdayalǝ ya pan wʋra nʼto kanbɩyo kɛdɩya.3Do mɩ wʋdʋgʋm be yalɛ tɛlmɛ bʋkʋ wusugu, ya gɩyan kʋn tosu Yesu re zɛrɛ porodǝ ban, nʼto domǝ bɛsǝ Awa gǝ sogǝmarǝ wɔ yalǝ bɛ. 4Nʋnʋdɩtɩa nɛn dʋkʋ kʋga Yesu dʋkʋ rɛ tɔgɔ gɔlʋ yala, do kegǝ ɩ gɔlʋ yala konyon bɛ dagǝ, yarǝ paya tɛrɩ kɩban.yarǝ naga wuzugo dʋkʋ kee wɔ yɩlɛ yangǝ tɩyan dagǝ, wala ya nan kɩwarɩ yine dʋkʋ, yarɩ da wo kee nan yarɩ paya tɛri kɩya ban.5Mɩ medemǝ be mɩ too fɩyonwʋ keluwa kɔgǝya rɛ kaka wɔ. 6Ba mɩ naga tɔgɔ kere wo malǝ gɔla rɛ, mɩ wo da nɛn were yan kaka sʋlʋmɛ zɛrɛ rɛ. yɩrɩ bʋlʋgʋm kɩ yalɛ tɔgɔ fan do mandǝgan fan rɛ.7Mɩ gɔlʋ yala Ɲamba kɩwarɩ yindǝ koboro keban, mɩ tisim a sugo bʋdayalǝ mɩ takǝ yarǝ doode.do kɩ dam zunufu re mɩ kan la? 8Mɩ somǝ wolǝgan Ɲamba dore dʋkʋ rɛ, nʼto mɩ sogǝ ba bɛgɛn a kusu yarɩ. 9Mɩ da wo yakan mɩ da pɩɩm ka dʋkʋ, do mɩ wo a zǝlɛ pɛlǝ nɛn kaka ban.babiyo bere lɩɩ Masedwanǝ nɛ zamana rɛ, bɛ pamǝ mɩ tɔgɔ wɔsǝgɛ tisi mɩ rɛ.mɩ sǝmǝ a sugo, bʋdayalǝ mɩ bʋkʋ da nɛn kaka zǝlɛ rɛ kaka wɔ.mɩ pa sǝm a sugo kɩrɛ baa zɛgɛ boro.10Soguru re gɔnɛ kere wo mɩ kan, kɩrɛ yembanʋ mɩ gɔlʋ be ya nɛn kaka gʋrʋyan ʋ lalamǝ kɩ sugo kɔgǝnɛ rɛ Akayi zamana rɛ gɩya kaka rɛ. 11Bǝka yembanʋ mɩ gɔlʋ kɩ? mɩ gɔlʋm kɩ do mɩ deyan yarɩ pɩɩma la?Ɲamba yɩɩ be mɩ pɩɩm yarɩ dɛ.12Do mɩ dee ke, mɩ“a tǝn kɩban, bʋdayalǝ bere pʋm tɔgɔ ba kɔgɔ ba sugo n‹o Ɲamba tom dɛrʋwa, ɩ lala bɛ ba bʋwam kɩna.13 Bɛ dam kelʋwa kɩma tʋlʋwa rɛ, do tom dɛrʋwa lanǝrʋwa.ba wusugum ba mandǝganba dee ba sugo soguru re kelu biyo re.14kawʋnɛ dagǝ kɩ wɔ, nʋnʋdɩtɩa sutana wusugum gǝ sugo mandǝgan gǝ da porǝgan malɛkɩ rɛ. 15Kɩrɛ yembanʋ sutana tom dɛrʋwa wusugo ba sugo ba dee terinari tom dɛrʋwa rɛ kawʋnɛ dagǝ kɩya wɔ.gǝ zɛzǝrɛ pagǝ malǝ ba tɔgɔ darǝ wɔ.16Mɩ pa nʋnʋ gǝ ban dɩtiya be nɛn kaka bʋ mɩ mandan kɔmɩyan sogǝmarɩ tɩ wo.do yarɩ medǝna mɩ bɛrʋ, ya mʋmǝmɩ nʼto kɔmɩyan sogǝmarɩ tɩwu, 17Bʋdayalǝ mɩyan kɔgɔ a sugo fɩyonwʋ.mɩ pa gɔlʋ kee wannɩ, mɩ gɔlɩyan kɩ ƴuti mandǝgan rɛ, do gɔnɛ mɩ kan a kɔgɔ a sugo.kɩrɛ yembanʋ mɩ pa gɔlʋ nʼto kɔmɩyan sogǝmarɩ tiwu.18 Laa bogo kɔgɔmǝ ba sugo nʼgra diniyo tɔgɔ rɛ, mɩyan pa kɔgɔ a sugo.19Yarɩ tɛrim ya dee kɔmɩyan sogǝmarɩ tɔgɔ bɛtɔsiri, nʋnʋdɩtɩa yarǝ sugo dam sogǝmarɩ tena rɛ! 20Laabɛ dega yarɩ wo bɔgǝsɩ, wala ba zoyi ya nure tisi yakan, wala ba dee yarǝ zanbʋ, wala ba dee sugo bʋgʋlɛ yaban, wala yegen yarɩ, yarɩ dam kɩ bɛtɔsǝri. 21Wʋ gɔlʋ kee, gǝ mɩ dem kɩ kɩrɛ be:yiri bʋlʋgʋm kɔmɩyan panga! kɩ fan rɛ zɛrɛ, nɛn dʋkʋ dega bɛkʋlʋ ʋ kɔgɔ ʋ sugo tɔgɔ dʋkʋ rɛ, mɩyan kɔmǝ bɛkʋlʋ a dee kɩ. zɛngɛ boro mɩ gɔlʋm nʼto kɔmɩyan sogǝmarɩ tɩwu.22Bɛ dam Heburu re la? mɩyan dam kɩrɛ.bɛ dam Israɛl rɛ budu dʋkʋ rɛ la?mɩyan dam kɩrɛ dʋkʋ rɛ.bɛ dam Ibrahima budu dʋkʋ rɛ la?mɩyan dam kɩrɛ. 23Bɛ dam soguru re tom dɛrʋwa rɛ la?mɩyan dam kɩrɛ gǝ da gǝ bɔ bɛ. mɩ gɔlʋm nʼto nɛn were kɔmɩyan sogǝmarɩ.mɩ zʋm kasʋ rɛ lese bogo gǝ da gǝ bɔ bɛ.ba mawʋmǝ gǝ da gǝ bɔ bɛ.mɩ da wo tǝma niiban lese bogo.24Yahutuwa vǝnim mɩ karsa wo lese fiyiwutɔ do nɛbʋ lese non. 25Romɛna mawʋ mɩ burɛ wɔ lese tɔɔ. ba vagǝlǝm mɩ lusi wo lese tiyan, bʋdayalɩ mɩ tiwu.Kokǝra nɛnǝm mɩ wɔ lese tɔɔ.mɩ dam yii tiyan do wʋyan tiyan sɩrɛ nʋmu ban. 26Mɩ gidemǝ zesi re lese bogo, mɩ da wo kʋlʋ rɛ baa numu ban. mɩ da wo kʋlʋ rɛ bere zeri laabɛ ban bɛ bɛnɛ rɛ. mɩ da wo kʋlʋ rɛ a sugo budugǝ wo budu dǝpa bɛnɛ rɛ.mɩ da wo kʋlʋ rɛ zagǝ rɛ do pɔrɔgǝ rɛ.mɩ da wo kʋlʋ rɛ sirɛ numu ban.mɩ da wo kʋlʋ rɛ babiyo kɩma tʋlʋwa bɛnɛ rɛ.27Mɩ da wo tom kʋlʋ do zimori re. mɩ gʋwɛ sem nɛɛ ban lese bogo. yasǝma wɔ numu kuru mumǝmɩ.mɩ tǝmǝ yasǝma rɛ lese bogo.warɩ wɔ pɛtɛ kore zimi mi. 28Gǝ kusu kɩ kʋlʋga banæJamba dore re lɔgǝsɛ wo mɩ ban wakatǝ fan. 29Nɛn dʋkʋ kɔmɩyanga panga, mɩyan panga dem fiyonwʋ wʋtɩ kan.dʋrɛ yuu nɛnǝga gǝ furum mɩ bɛnɛ ya.30Mɩ zɛmga a kɔgɔ a sugo mɩ pa kɔgɔ a sugo mɩ kɔmiyan panga tɔgɔ rɛ. 31Ɲuti Yesu re ba Ɲamba nan kɔgǝnɛ bada-bada!wu sʋlʋm be kɩma dagǝ mɩ tʋrʋ32Mɩ da wo Damas keban, pɛ Arɛtasi rɛ guvɛrinɛrʋ sinim zagǝ rɛ zuwin nii, bʋdayalǝ ba mʋ mɩ, 33Do ba tisim mɩ fenɛtre kan dawʋgǝ wɔ zagǝ rɛ gidǝne lalɛga rɛ pode.mɩ nam soge a lɩ ʋ nʋre bɛrʋ.
Chapter 12

1Sugo kɔgǝnɛ tǝlɛgǝ do ɲondʋ to gǝra mɩ naa n bʋgʋlari tisi ke, a nan sʋlʋmɛ kee gǝ lii ɲuti kan, mɩ nii pagǝ dɔgʋ gǝban batɩ bɛ. 2Mɩ sʋlʋm soguru re mʋgʋran dalǝ be yisi ba va dode wara rɛ kɩrɛ bena fiwu nasǝbɛ bɛ, u sugo vaga dini, wala ʋ nan bʋgʋlarɩ dʋkʋ, mɩyan kɩ.ɲamba ɲii kɩ.Nʼyewu mɩ sʋlʋm be bɛ labɛ ɲisim ba va arzɛnɛ .ba zɛgɛ boro mɩyan ʋ sugo vam dini, wala ʋ name bʋgʋlari ka dʋkʋ, ɲamba ɲii kɩ.4 Ʋ lʋgʋm gɔla, nɛn gʋrʋyan ʋ nʋnʋ kɩ ban.go zieme nɛn gɔlʋ kɩya. 5Mɩ pa kɔgɔ a sugo bɛ labɛ yemban, do mɩ da a sugo kɔgɔ a sugo tɔgɔ rɛ fo a gɔlʋ a sugo kɔmɩyan panga.6Baa mɩ pɩɩga a sugo a kɔgɔ, mɩ da da kɔmɩyan sogǝmari tire, nʋnʋdɩtɩa mɩ gɔlʋ gɔnɛ.do mɩ pa dʋ a sugo kɔgǝnɛ, bʋdayalǝ labɛ niimi yalǝ bɛ, ba lʋgʋ kee mɩ tɔgɔ kan, gǝ bʋ sǝm gǝ da gǝ bɔ kɩ.7 Kɩ fan rɛ zɛrɛ, bʋdayalǝ mɩ bʋkʋ sugo bʋgʋlɛ da, sewu rɛ zɔwu mɩ, gǝ dam sutana kelu bii re gǝ kʋ mɩ zim bʋdayalǝ mɩ bʋkʋ sugo bʋgʋlɛ da.8Mɩ zǝrim ɲuti gǝ tɔgɔ kan lese tɔɔ be gǝ tosugǝ mɩ ban. 9Do ʋ tombʋ mɩ beya be ʋ zuluri pagǝ koru mɩ, nʋnʋdɩtɩa ʋ gʋrʋma bʋlʋgʋm gǝ pomesu kɔmɩyan panga rɛ.Ayɩwa mɩ tɛrǝm tetan a kɔgɔ a sugo mɩ kɔmɩyan panga rɛ yemban gǝ da gǝ bɔ kaka fan, bʋdayalǝ soguru re tǝ mɩ ban.10 Kɩrɛ yembanʋ mɩ kɔmɩyan panga tɔgɔ do tʋka do zɔma, do kanɛ do zimori soguru re yemban, kɩ fan wo mɩrɛ yimban, nʋnʋdɩtɩa mɩ da kɔmɩyan panga tire wankatǝ keban bɛ, kɩ mime bɛ mɩ dame kome panga tire.11Mɩ da gɔlʋm n‹o kɔmɩyan sogǝmari tiwu, do yarɩ dam mɩ panga kɩrɛ, do mɩ yire kɛdɛ gɔlʋwa da zɛm gǝ da yalɛ.baa kaka dagǝ mɩ wɔ, mɩ to fɩɲuwʋ bɛ kelʋwa kɔgǝya wɔ kaka wɔ. 12Gɔgɔnɛ tɔgɔ darrɩ kere bʋlʋgʋ be kelu bik mɩ wɔ, kɩ bʋlʋgʋm yalɛ bɛtɔsǝrǝ fan rɛ.kɩ dam kasetǝ do kawunɛ do tɔgɔ darǝ kere kɔme panga wɔ. 13Ɲamba dora dalǝ rɛ zim da gǝ bɔ yarɩ bǝka tɔgɔ rɛ, fo tɔgɔ betɩyan, be mɩ wo tɛri yarɩ takǝ mɩ zǝlɛ la? yarǝ dʋwam mɩ talǝ kɩ tɔgɔ gǝ rɛ.14Sǝm, mɩ petǝm a piri yakan a kʋnɛ tɔɔ rɛ yanan, mɩ dada zǝlɛ rɛ yalɛ nʼgra kʋnɛ ya rɛ, nʋnʋdɩtɩa mɩ pʋmɩyan yalɛ nure ka, fo yarɩ sugo.bɩyobe wo zɛm ba dɛnɩ nafolo ba lʋlʋwa rɛ, lʋlʋwa rɛ zɛm ba dɛnɩ nafolo ba bɩyobe re. 15Go mɩrɛ yimban a pan a nure tisi yalɛ yemban do mɩ sugo ya yemban.mɩ dega yarɩ pɩma, mɩ pɩma dem fɩɲonwʋ yalɛ la?16Yarɩ paya gɔlʋ be mɩ wo da yalɛ kaka zǝlɛ rɛ sɔsɔ to kɩrɛ, do yalǝ dalǝ paba gɔlʋ be mɩ wo kɩyam, be mɩ kɔbʋm yarɩ kɛrɩ wɔ. 17Mɩ keri bee yarɩ kan dini, mɩ nam yɔndʋ yalɛ bɛ dʋkʋ kan la? 18Mɩ zǝrǝm Tite be ʋ va yarɩ kan.mɩ kerim babi yakan dini.Tite nam yɔndʋ yalɛ la?mɩ da kee do wʋ da kee gǝ fan wo da lɔgǝsɛ tiyan wɔ la?ɩ verima wo da tiyan la?19Wankatǝ pɔrari zɛrɛ yarɩ lɔgǝsʋm be mɩ pemǝ gɔnɛ ɩ sugo re yalɛ yikere, do kɩ dagǝ.yɩrɩ gɔlʋm ɲamba yikere soguru re.babiyo pɩma tena, yɩrɩ gɔlʋm kɩ yala yalɛ yɔndʋ rɛ yemban.20Mɩ wʋdʋgʋm be mɩ dɔgǝga yakan dini, mɩ pɩɩ be a mɩ yarɩ yalǝ bɛ mɩ mɩɩ yarɩ bɛrʋ, do yaya piyan ya mɩɩ mɩ yalǝ bɛ, zɔma mʋgǝ do bɛfuruse do se zarɛ tɔgɔ do yire nɛnǝma do gʋgǝnɛ do sugo bʋgʋlɛ do gɔlǝ kɛri.21 Ɲamba bʋ mɩ tisi yalɛ yikere, laa bogo bere da zunufu ba zɔkʋ, ba woga lɔgʋsʋ ba digǝdǝ rɛ do ba kakalayandǝ rɛ do ba tɔgɔ zɔbɔ nɩɩ pɔrari rɛ, mɩ bʋ kʋ za bɛ yemban.
Chapter 13

1Gǝ pagǝ da mɩ kʋnɛ tɔɔrɛ yanan yarɩ kan dini.ka fan rɛ yiko pagǝ lɩɩ gǝ malǝ kasetǝ niige wala kasetǝ tɔɔgɛ rɛ gɔla wɔ. 2Bere da zunufu gǝ zɔkʋ do laa dǝpa bere tǝge bɛ fan, mɩ seme bɛ yiriban baa mɩ to dini, nʼto mɩ gɔlʋ bɛrɛ yalǝ bɛ mɩ verima niigǝ re yanan ban, be:mɩ nʋnʋ keban, mɩ da nɛn kaka zim.3Kɩ bɛgǝ yarɩ pʋme kasetǝ ke be soguru gɔlʋm mɩ niire, yarɩ paya nan.soguru re panga to fiyonwu yalɛ tɔgɔ kan.do ʋ bʋlʋgʋm ʋ gʋrʋma yalɛ bɛnɛrɛ. 4Gɔnɛ, ʋ pɛkǝm dan pɛka ban ʋ Yamba yandǝ rɛ panga rɛ, do ʋ woyandǝ wanǝ Yamba gʋrʋma rɛ panga rɛ.yɩya dame kɔmɩyan panga tena rɛ wʋrɛ, do ɩ payɩ nan woyan wʋrɛ tɔgɔ kan, Yamba gʋrʋma rɛ panga rɛ.5Bozam ya sugo ya koru ya kɔtɔ ya sǝm yala yarɩ wo mʋganrɩ rɛ keban.yarɩ wo sʋlʋ ba sugo tɔgɔ kan be soguru Yesu wo ya zɛrɛ la?fo gǝ mɩɩga be ba kayamǝ yarǝ ban.6 Do yɩlɛ tɛlmɛ mʋganrɩ wo gǝ ban be yarɩ sʋlʋm be ba wo kayan yɩrɩ ban.7Kɩ fan rɛ zɛrɛ, yɩrɩ zǝrǝm Yamba be yarɩ bʋwam tɔgɔ zɔbɔ da kɩrɛ ɲuu dagǝ yɩlɛ yire kɛndɛ gɔlʋ, do bʋdayalǝ yarɩ da tɔgɔ kɛndɛ ba yɩrɩ dam nto ba kayanmǝ ɩ ban. 8Nʋnʋdɩtɩa gʋrʋma to ɩ kan ɩ kɩnrɩ gɔnɛ kan, fo ɩ kusu gɔnɛ.9Yɩrɩ daga kɔmɩyan panga tena rɛ do yarɩ kɔm panga wankatǝ keban, yɩrɩ dem bɛnɛyɩdǝrǝ kɩrɛ.yɩrɩ zɩrɩ keya Yamba kan ya, kɩgǝ bɛ be yarɩ surom. 10Kɩrɛ yembanʋ mɩ kerɩ nʼgra sɛwɛ do mɩ to ya kan dini, bʋdayalǝ mɩ dɔgǝga dini keban mɩ bʋ kʋ tɔgɔ yiko kore kʋlʋ rɛ, gǝ malǝ yutɩ re panga panganrɩ wɔ mɩrɛ.kɩ panga panganrɩ rɛ ɲuu dam yalɛ yɔndʋ nɛ rɛ yemban go pan nɛnǝma yemban.11Wannǝ, babɩyo zulutǝ yakan.yarɩ surom ya se panga zaban, ya da lɔgǝsɛ tɩyan, ya tǝ zulu re zakan.kɩ daga pɩɩmati wɔ zuluti Yamba pagǝ tǝ yakan. 12Fosam zaa nii mʋgǝsɛ kɛdɛ w.13Ƴamba laa kɛdɩya fan fosum yarɩ. 14Ɲuti Yesu re zuluri do Yamba pɩɩma do wuzugo kɛdɛ dɛnǝga da ya fan kan

Galatians

Chapter 1

1Mi Poli semi nge sɛwɛ, mi we da kelubi re, do laabɛ wo mi keri, ki keluyande ya wo li nɛnɛ, fo sogurun Yesu sugo wo ba Yamba, u we wɔw u koru tipa rɛ bɛnɛ rɛn. 2Babiyobe wo mi kan nge, miwɔn bɛ se nge sɛwɛ Galasina rɛ zamna rɛn Yamba dora rɛ.3I ba Yamba wɔ sogurun Yesu pan yala zulu do nɔmɛ kɛndɛ, 4Sogurun panmi u sugo i zunufude rɛ yemban budayali u tiwu u son yiri ndiniɲo zɔmbɔge rɛ ge mali i ba Yamba dingɔ wɔ. 5Wurɛ yire na kɔgnɛ kuday! Amina.6We kome yari ɲuti re panga rɛ, yari dume ki do ya wusugu kiwariyin duku kan. Kirɛ da mi kawunɛ pargazina. 7Ge wo nto kiwari duku rɛ wore, laa dipa da ɲesin ya tɛlimɛ. Bɛ pinme ba wusugu ɲutire kiwari yindi.8Do yiri sugo wala donde wara malɛki duku gɔluga kiwari duku ke wo fɔrage tiɲa dage, u ti re mɛrnari.9 I gɔlu i zɔku yali bɛ, nɛn we gɔluga yala kiwari duku ke mɔnruɲan ya na ke bɛ u ti re mɛrnari.10 Mi pinm'a da a tɔgɔ yimban laabɛ rɛ la Yamba rɛ? La ke wo yimban laabɛ rɛ ge a pin a da? Mi da pingan ke wo yimban laabɛ a da, zɛngɛ boro, mi da dada ɲuti re tombi re.11Babiyobe, mi gɔlume yala a pomusu be mi gɔlu kiwari yinde ke yala bɛ, ge wo li nɛnɛ. 12Mi wo ge na nɛn kan. Nɛn kaka wo mi karbudan g'wɔ ya. Do ge bugulume mirɛ sogurun Yesu kan.13Mi da veri yahutuwa rɛ dina keme ban yali bɛ, ya lugumge. Ya lugumi be mi da dulum Yamba dore a zime ge pɔru ge ni, budayali a nɛnige.14 Mi da pɔrumi a dipa Yahutu bongo re Yahutuwa re dina tɔgɔ rɛ. Mi bɛnɛse fan da wo i turuwabɛ lurumige rɛ.15Do Yamba gɔrume mi do a wo luru, u kome mi u tom ne u nɔmɛ kɛndɛ panga rɛ. 16Ge dan wura yimban u bugulu u bibɔ mirɛn budayali mi gɔlu ki kiwari yinde gɔlu budu dipa rɛ laabɛ rɛ keban ki giɲa rɛn mi wo nɛn kaka bonzu. 17Be da keluwa rɛ mi yikere, mi wo va ba kan Jerusalɛm, do mi terem'a va arabu zamna rɛn. Kirɛ ponde mi nunum'a va Damasi.18Bena tɔɔ rɛ ponde, mi vami Jerusalɛm budayali miwɔn Piɛri sulu za. Mi dam da fiɲo nɔn dini. 19Do mi wo kelubiyobe dalɛ kaka na, fo ɲuti re babi Yakuba. 20Mi gɔlume Yamba yikere be, ke mi wenri bɛ kima ton gra.21Kirɛ ponde mi vami Siri wo Silisi re zamna rɛn.22 Ki wankati fan rɛn, Ɲuti re Yamba dora ke wo Jude zamnade rɛ bɛ da wo mi na ba sulu.23 Ba da lugumi sɛye be we da zime bɛ u pin muganri u nɛni bɛ, be muganri rɛn wazuge u de wɔnɛ.24 Kiban ba da kɔgɔmi Yamba mi tɔgɔ kan.
Chapter 2

1Bena fiɲonii re ponde, miwɔn Barnabasi nunumi Jerusalɛm. Mi vam Tite ya wɔ. 2Mi vami ge mali Yamba bugulari wɔ mirɛn. Mi da kiwari yin wajuge ke budu dipa rɛ bɛ, mi bugulume ge bɛra, budayali mi da tome ke ge pɔru bɛ wɔ ke a de bɛ bu da komburo.3Mi dunlu Tite we da Grɛki rɛ bɛ, Ge dam tulɛy ba zun kɛnkɛrɛn.4 Ba babiyo kima tuluwa dali da pinm'u ba mɔrgdan, bɛ da fekime ba zun i bɛnɛ rɛn, budayali i na zuluge ke sogurun Yesu kan bɛ ba nɛnige do ba se yiri bɔtri rɛ. 5I wo ba kore son, i tɛri bɛra ba wankati fiɲɔw rɛn zɛrɛ, budayali kiwari yinde rɛ gɔnɛ tin ya kan.6Do be da yikere tena rɛn bɛ (gongɔnɛ da kege ba wɔ bɛ, kaka dage gɔ mi sere, nunditiya Yamba simɲan nɛn tuloru) be da yikere tena rɛn bɛ mi wo kaka kusu mi kiwari gɔlari.7 Do bɛ sugo name be Yamba panmi tome mirɛn be a gɔlu kiwari yin budu dipa rɛ nto u pange Piɛrilɛ yali u gɔlu Yahutuwa rɛ yali bɛ. 8Nunditiya Yamba peti Piɛri u da Yahutuwa rɛ kelubi re yali bɛ u peti mi a da budu dipa rɛ kelubi re bɛru.9Ba da sinmi Yakuba wɔ Piɛri wɔ Yohana nto banbige, bɛ na be ki tome panmi mirɛn Yamba panga rɛ keban ba sem ba nu miwɔn Barnabasi rɛ nu rɛn ge bugulu be i dɛnime za wɔ. Ba tɛrime i va tome da budu dipa rɛ bɛnɛ rɛn, be bɛ pa ba va Yahutuwa rɛ bɛnɛ rɛn. 10Ba zirim yiri sɛyi be i duwane i tɛlimɛ kanɛ tena rɛn. Miɲa sem panga a da ge.11Piɛrilɛ kunɛ ponde Antiose, mi sem'u sɔsɔ laabɛ fan rɛn sere, nunditiya u zargige gɔ.12 Ngewo laa dali pa ba li Yakuba kan ba dɔngu dini, ba mim'u zi babiyo budu dipa. Do bɛ dɔngu dini keban, u kɔgulu ba ban, u wo tɛri u zi ba kan dutu, nunditiya u wundugume be zun kɛnkɛrɛn bɛ rɛ se.13Babiyo Yahutuwa dali ya dame ki gɔla ni-niige re du, fo Barnabasi dingan lari gɔla n-niige re yemban. 14Mi na be ba da veriyan ge teren ge mali kiwari yinde rɛ gɔnɛ wɔn keban, mi gɔlume Piɛri wɔ ba fan rɛn sere be ya: «Nu we da Yahutu re do nteki budu dipa rɛ tɔgɔ do nduyi Yahutuwa rɛ tɔgɔ, npan guru npan budu dipa taki Yahutuwa rɛ tɔgɔ yali ban?»15Yiri mi na Yahutu lurari, i nion budu dipa Zunufu dɛruwa.16 Ki wɔ ge diri wɔ, i sulume be nɛn kaka dana den Yamba yikere sariya tɔgɔdari rɛ panga rɛ, fo sogurun Yesu re munganri rɛn panga rɛ, ge buda sairya tɔgɔdari nunditiya nɛn kaka da na den Yamba yikere sariya tɔgɔdari rɛ panga rɛ.17I wo pun ban Ɲuti re panga rɛ keban yiri sugo gaga zunufu dɛruwa rɛ, ki bugulume be Ɲuti deme tome zunufu re la? Ayi dɛ! 18Do tisiri ke mi da nɛni bɛ, mi wɔsuga ge duruwan, mi bugulume a sugo sariya nɛnu rɛn. 19Mimirɛn tiwari sariya kan, sariya sugo kan, budayali mi na woyan Yamba kan.20Miwɔn Ɲuti pɛkime dan ban za kan. Mi woyande, mi sugo dage do Ɲuti wo mi zɛrɛ. Mi woyan wo kere wɔnɛ bɛ, mi verime ki Yamba bibɔ muganri rɛn panga rɛ. Wurɛ pin mi u pan u sugo mi yemban. 21Mi da zɔku Yamba nɔmɛ kɛndɛge rɛ, nunditiya terinari nigo sariya panga rɛ, Ɲuti tiwumi komburo.
Chapter 3

1Yari galasina kɔmiɲan sogumari tena! Sogurun Yesu re pɛkɛ dan ban, ge bugulumi yala ge pomusu, wulɛ bɛsi yari? 2Nge sɛyige mi pin a sulu ya kan: Ya name wunzugon kɛndɛ sariya tɔgɔdari rɛ panga rɛ, la kiwari yinde zunɛ se wo muganri rɛn panga rɛ? 3Bika yembanun yari da kɔmiɲan sogumari tena bɛ? Ya munmi ge ni wunzugon kɛndɛ panga wɔ, wɔnɛ ya pin ge ni ya suru ya sugo panga wɔ la?4Tɔgɔ kɔgiya ke ya na bɛ ya na ge komburo la? Do ge guruyan ge da komburo.5 Yamba pan yala wunzugon kɛndɛ ge da kawunɛ ya bɛnɛ rɛn keban, ya dan ge sariya tɔgɔdari rɛ dɛ yemban la, kiwari yinde rɛ zunɛ se wo muganri rɛn yembanun?6Bɛru Yamba sɛwɛ gɔlu Ibrahima tɔgɔ be ya: «U munmi Yamba gɔla ban kirɛ da u wɔ nɛn terina.»7 Kirɛ yembanun yari sulam be bere wo muganri rɛn keme ban bɛ dami Ibrahima budu gongɔnɛ rɛn. 8Yamba sɛwɛ lomi ge na ge be Yamba pa u pan gɔnɛ budu dalɛ muganri rɛn panga rɛ, kirɛ yembanun ge lome ge gɔlu kiwari yinde Ibrahima rɛn be ya : «Budu fan pa ge na dɔ nu kan.»9 Kirɛ yembanun. be wo muganri rɛn keme ban bɛ, bɛ nime dɔ nto mugurun Ibrahima na dɔ yali bɛ.10Laabɛ bere sariya tɔgɔdari rɛ keme ban bɛ wo mɛrnɛ lere nunditiya ge wanrime be ya: «Nɛn wo nɛn we deyan sariya sɛwɛ rɛ tɔgɔ wanranri fan, u nɛnari.» 11Ge pomusari be nɛn kaka nion gɔnɛ Yamba yikere sariya panga rɛ, nunditiya ge wanranri be ya: «Nɛn terina pa u na woyan mugaɲri rɛn panga rɛ. 12Sariya mi wo da muganri tɔgɔ rɛ, nunditiya ge wanrime be ya: «We de sariya kerigan kore, u pa u da woyan ge panga rɛ.13Ɲuti sonmi yiri sariya rɛ mɛrnɛ rɛn. Ki sugo name mɛrnɛ yilɛ ɲɔgɔn rɛn, nunditiya ge wanrime be ya: «Nɛn wo nɛn we loru tinzanɛ ban, wurɛ mɛrnari.»14 Ki dame budayali Ibrahima na dɔge ke bɛ dɔngu budu fan ban Yesu kan budayali wunzugon kɛndɛ ni seari ke taki bɛ, i na ge muganri rɛn panga rɛ.15Babiyobe, mi p'a gɔlu ge mali Hadema biyobe tɔgɔdari wɔ. Nɛn sega ni be u pa u gindi kɛndɛ, nɛn kaka guruyan u nɛni ge wala u kusu ka ge ban.16 Yamba dame ni seari Ibrahima wɔ u buduge re. Yamba sɛwɛ wo gɔlu u budu bongo tɔgɔ be «bududi», do u budu tiɲa tɔgɔ be «u buduge» Ɲuti Yesuw ki wɔ.17Ke mi pin a gɔlu bɛ kige nge wɔ be ya: Yamba dame ni seari be u pa u gindi kɛndɛ. Sariya ke se bena wonasi do fisitɔɔ ki ni seari rɛ ponde, ki ni seari guruyan ge wusugu do ge nɛni ke gɔlu bɛ.18 Nunditiya Yamba pan kɛnge ke bɛ ki da ligami sariya rɛ, ki da dada ni seari rɛ dutu, do Yamba panmi ge Ibrahima rɛn ge mali u ni seari wɔ.19Kirɛ yemban sariya ɲuge bika wɔ? Ge tudume ni seari rɛ ponde sariya nɛnima tɔgɔge rɛ yemban. Ge da zɛme be ntin fo ni se Ibrahima buduge ke tɔgɔ kan bɛ kunɛ. Ki sarya tundume malɛkidi kan, ge pɔrume nɛnɛ nu kan. 20Ke pɔru nɛnɛ nu kan, nɛn tiɲa tɔgɔ dage gɔ. Do Yamba be tiɲa.21Sariya wo Yamba ni seari rɛ yemban la? Ayi dɛ?Sariya ke guru ge pen woyan laabɛ rɛ, ki da tundugo, laabɛ da pa ba na terinari sariya panga rɛ. 22Do Yamba sɛwɛ se be hadama biyobe fan wo zunufu re panga lere, budayali ni seari tantuluma ke ni sogurun Yesu re muganri rɛn panga rɛ, ki pan u mugurunwan rɛn.23Ngewo muganri rɛn wankati pa ge dɔngu i da wo sariya rɛ, i tinmi dini i toru muganri rɛn bugulari.24 Kirɛ pan sariya da i keme serle i fiɲɔri ban ge dɔngu i wɔ Ɲuti ban budayali i na gɔnɛ Yaɛba yikere muganri rɛn panga rɛ. 25Muganri kuwan bɛ, i ton i fiɲɔri ban nɛ keme serle nu re dutu. 26Ya fan dami Yamba biyo re muganri rɛn panga rɛ sogurun Yesu kan.27Yari be zun numu Ɲuti re, yari seme Ɲuti ya bonde nto yituge. 28Kirɛ yembanun bɛnkɔglɛ tonde Yahutuwa wɔ budu dipa rɛ bɛnɛ rɛn dutu, wala bɔtwa wɔ ba ɲu tena, wala bɔwabɛ wɔ kanbɛ, nunditiya ya fan dame tiɲa Ɲuti Yesu re. 29Ya dame Ɲuti re yan nɛ, ya dami Ibrahima bududi ya rɛ, do kɛn takruwa, ge mali Yamba ni seari wɔ.
Chapter 4

1Mi seya n'du cɛtaculɛ fiɲɔnri ,kɔculɛ u wɔ bɔkarɛ bɛnɛrɛ.Ba fanw rɛ Yunti.2 U fiɲɔnri u wo tɔgɔ sinuwa do tɔgɔkɔguluwa nure fo u va dongu u ba rɛ wancati ban.3I ya wo bɛru. I fiɲɔnri i da wo diniɲogi rɛ bɔtilɛ. 4Do wancati nisurori dɔnga, Yamba kerime u biibɔ u cu u lurume kɔn kan, u lurume sariya zɛrɛ. 5Bdayali do u some laa be wo sariya zɛrɛ. Bdayali do i na juwɛ giɲan Yamban biiyanɛ.6Yamba biiyobɔwa bɛ yari wɔ. Kirɛ yimebanu Yamba keri u biibɔw rɛ wujugon gi ju i bɛnɛsere,ki wujugon nerime beya:" Aba i lɛ baa".7 Kirɛ yimebanu bɔka da gi n'wɔ dɔtu fo biibɔ do taa biibɔw n'wɔ, kɛtakuru n'wɔ Yamba guruma rɛ.8Wankati ke pɔru, yari ɲan Yamba, yari da wo bɔtiri ke re bɛ, kɔginɛ tisi kɛdiya da gi gɔ.9 Do wani yari sula Yamba, ya ju Yamba kan, yari pa ya nunu tisi kɔmboro ke kɔmiyan panga ban yali? yari piime ya ju ba bɔtiri yali?10Yari duyime daa, karigi, wankati do bena . 11 Mi wudugume ya tɔgɔ be u bi mii be mi daa tome yalɛ kɔmboro.12Baabiyo mi zirime yari be yari daame n'to miwu,nunuditiya miya wo n'to yari bɛ, yari wo mi da tɔnɲɔn ka-ka rɛ. 13Yari ɲi be mii verima doru gɔlume kiwari ɲine, gi miyime mi da tome kɛndɛ. 14Yari name kɔrɔ kore mii kɛrigan rɛ yimeban. Gi fan rɛ zɛrɛ yari wo mi yanyame ya wo mi mume zɔma, do yari mume mi n'to Yamba mɛlɛkɛ wala n'to somuru yesu sugow.15Yalɛ bɛnɛ da wo yimeban mi tɔgɔ kan kɛndɛ. Do jigow bɛnɛyidi da wo? nunuditiya mi dame yalɛ kaseti tire be gi guruga gi dee yari da pa ya koru ya sugo se ya pame mi rɛ.16 Gɔnɛɛ mi gɔlu yalɛ, kirɛ yimebanu mi da ya zɔgu rɛ wani la?Bɛ17 laa bɛ seme panga ya tɔgɔ wɔ, do ba lɔngusɛ zɔmbɔ ba piime yiri ba kɔgulu , bdayali do ya se panga ba tɔgɔ wɔ. 18 se panga mi tɔgɔ kɛndɛ gi wɔ sufanw. Gi bi da mi time ya bɛnɛ rɛ sɛyi.19Mi biyobe mi wo loku rɛ yalɛ yimeban duruwame. Fo somuru ju ya zɛrɛ gɔngɔnɛ. 20Mi da piime be mi na a sugo ya bɛnɛ rɛ wani, bdayali do a wusugu a gɔla mangigan. Nunuditiya mi dame mamaga ya tɔgɔ wɔ.21Gɔla mi rɛ, yari be pii ya jirigi sariya lere.La yari seyame ya junɛ sariya gɔla wɔ la? 22 Gi wanrari be biyobɔwa nii re da wo Ibrahima kan.Tiyan da dame u bɔkakɔn biire,tiyan da u sugo kɔn biire. 23Bɔkakɔn rɛ bii lurume tunanɛmɛ rɛ guruma wɔ,u sugo kɔn rɛ bii lurume Yamba niiseyalɛ guuma wɔ.24Tɔgɔ duku wo u tɔgɔ wɔ:"bɛ kanw niige dame niseyari nii tenan rɛ,Agar wu tiyan wɔ,u dame sinayi rɛ tunturugi rɛ,u luru biyo bɔtillɛ".25 Agar dame sinayi rɛ tunturugi rɛ Arabi rɛ jamana rɛ. U melime Jerusalɛm nɛ zɛgɛ wɔ.Nunuditiya u wɔ u biyobe wo bɔtillɛ.26Do dɔnde Jerusalɛm gi dame u sugo kɔn rɛ.Wu rɛ da i fan rɛ kɔn rɛ. 27Gi wanrime beya:"kɔn we luruyame n'bɛnɛ da yimeban.Loku wo we mume n'bɛnɛ da yimeban n'se sɔma kɔw .Nunuditiya kɔn we time u mumo u biyo pa gi da gi diki gi da gi bɔ kɔn we kɔme baara".28Yari baabiyobe, yari dame niiseyalɛ biyo re n'to Issaka wu. 29Wankati ke pɔru, bii we lɔru tunanɛmɛ mandigan wɔ u dulume Yamba wujugɔn bii rɛ nɔmɛ u jime go bɛru hali zɛngɛ30Do bkayi Yamba sɛwɛ gɔlu? gi seya: "diwu bɔkakɔn wɔ u bii fanw. Nunuditiya bɔkakɔn rɛ bii wo u sugo kɔn rɛ bii da kɛn taki jakan. 31Kirɛ yimeban baabiyobe,yari wo da bɔka kɔn biyo re fo kɔn we wo u sugo re biyo.
Chapter 5

1Somuru tarime yiri hɔrɔn yanɛ yimeban. Kirɛ yimeban yalɛ tɛlimɛ mugɛ giyan time ki hɔrɔn yandi ban.Yari baame ju bɔnde bɔtillɛ dutɔ. 2 Name mi Paul gɔlume yalɛ beya:"yari jugan kiɛkiɛrɛn somuru da ka-ka wusugu yalɛ dutɔ.3Mi nunume gi ban ditiya:"nɛn we ju kiɛkiɛrɛn, mi gɔlume kirɛ tire gi pomusu sariya tɔgɔ dari fan rɛ gimɛ wo u ban. 4Yari bee pume deme Yamba kan sariya guruma rɛ. Yari kɔgula somuru ban, yari zarime ya li Yamba nɛɛma rɛ.5Yalɛ muganri wo u ban wujugɔn kiɛdɛ guruma rɛ be i pa i na tetanyan Yamba kan. Ki gi i toru muganri wɔ. 6 Do somuru yesu kan, wee ju kiɛkiɛrɛn, wee wo ju kiɛkiɛrɛn gi ka-ka kɔmiyan yɔndu.Muganri ke dee tome piima guruma wɔ, ki rɛ kɔme yɔndu. 7Yari da sesime yoyogo. Do wulɛ lalame ya saa gɔnɛ keme ban? 8 Gi lɔngusɛ wo li ya komuru Yamba kan fiyow.9Leve fiɲon bememi yima sunari fan.10 Gi fan rɛ zɛrɛ,mi muganri wo ya ban ɲuti kan, be yari da tɛri ya longusu tɔgɔ duku rɛ,do nɛn wee ɲesi yalɛ tɛlimɛ u ti pa u zime dɛ.11Baabiyobe mimi kan,gi miga be mi deme kiɛkiɛrn nɛ waju ditiya,bka yimebanu ya dulu mi ya zime mi zɛgɛ boro? mi da dagame kii,somuru lɛ danpika rɛ tɔgɔ da,dada ɲunɛnima tɔgɔ rɛ dɔtu. 12 Bee zimori ya bɛnɛ rɛ, mi da piime be ba kɔkame ba sugo fiyow.13Baabiyobe yari mi komi hɔrɔn yanɛ yimeban. Do yari baame gi da tunanɛmɛ tɔgɔ dallɛ sababu rɛ,do yari wusugame ya tɔgɔ piima wɔ.14 Nunuditiya sariya fan rɛ nisurume n'gi gɔla biyetiyan wɔ beya:"da nɛn duku piima n'to n'gow. 15 Do yari domega ja, ya kunw ja, sigame ya sugo do ya baame ja nɛni.16Kee wo mi kan a pa a gɔlu yala, ki gi n'gi wɔ:"varame wujugo kiɛdɛ guruma wɔ. Ki daga yari da tunanɛmɛ rɛ digɔn da fiyow". 17 Nunuditiya kee zɔmbɔ wujugo kiɛdɛ rɛ ki gi tunanɛmɛ sime,wujugo kiɛdɛ piyan ki fiyow. Gi kiɛrime ja .Bdayali yari piyi tɔtɔ kee yari bi gi da.18 Do wujugo kiɛdɛ daga yalɛ nimugullɛ ki ban yari tome sariya lere.19Tunanɛmɛ rɛ tɔgɔ dari bugulume.ki gi ngi wɔ:"saniyɛjimo digineyan.20 Vɔwa dɛwɛ, kɔnkari,tɔgɔzɔmbɔ sɔsɔse, koma, sebɔnɔyan, bɛmefuruse, se ja rɛ yan, kɔginɛ. 21Zoma, sima ɲuɛ do tatara dema, do ki rɛ dipa. mi tisime ya tɛlimɛ,n'to a gɔlu yala gi jɔku yali bɛɛ, be bee dee ki tɔgɔdi, bɛ da ju Yamba piɛri rɛ fiyow.22Do wujugo kiɛdɛ bii piima do bɛneyidiri wɔ, julu, yambasɔgɔ wundugɛ, bɛntɔsiri,tɔgɔ kiɛdɛ diyɛ, muganriyane,ki rɛ dipa.23 Sawuri, sugo muganri.Sariya ka-ka kiɛriyame ki rɛ dipa.24 Bee da somuru yesu yane nɛ, pɛkime tunanɛmɛ wɔ gi vɔntisi,do gi digɔndallɛ tɔgɔ danpika ban ba gu gi.25Ilɛ woyandi wujugo kiɛdɛ guruma rɛ, ki rɛ yimeban i varame wujugo kiɛdɛ guruma rɛ. 26I baame i sugo kɔgɔme,i furu ja bɛnɛ,i dee ja sebɔnɔ.
Chapter 6

1Baabiyobe nɛn du muga dema kee zɔmbɔ ban, yari bee wo wujugo kiɛdɛ keme ban, yari terinamu tɛlimɛtisori wɔ. n'sime n'sugo bdayali do niyan bi kɔrɔ kore na. 2kusome ja ya taki ja jilɛ. Pa ya suru somuru lɛ sariya bɛru.3Nɛn du lɔngusuga be ka gi u wɔ, do ka-ka dagi u wɔ,u sugo u leri. 4 Nɛn fan tetiyan sime n'verima mandigan. Bɛru taa sugo kɔginɛ wo ya kan, pa ya nagi ya sugore.Nɛn duku rɛ niɛ da gidi ki rɛ. 5Nunuditiya nɛn fan tetiyan pa u taki u jilɛ.6Nɛn we keribideme yamba gɔla nɛn duku kan, u ti koru u karsamba zɛme be u na ke u nure tisi fan rɛ.7 Baame ya sugo lari, nɛn memiyan Yamba ban, nɛn pa u duwu ka doru ke kirɛ gɛri gi n'dee. 8Nɛn we duwu tunanɛmɛ rɛ u pa u na gi li tunanɛmɛ rɛ. We duwu wujugo kiɛdɛ rɛ, pa u da woyan ke kɔmiyan zɔkɛ gɛri wujugo kiɛdɛ kan.9Yiri baame zime tɔgɔ kiɛdɛ dɛ rɛ.Nunuditiya i woga zime i du gi,i pa i da gi gɛri wankati kiɛdɛ wɔ. 10Kirɛ yimebanu mandigan woga i kan, i daame i daame tɔgɔ kiɛdɛ laabɛ fan rɛ.11Sigame n'ni sɛwabiyo Yukɔguya. Mi sugo nuure wanri gi a keri ya kan. 12Bee piyi ba tɔgɔ ba yimebame laabɛ rɛ tunanɛmɛ kan. Bɛ piyime yari ba da wajibi ya ju kiɛkiɛrɛn. Ba deeme ki bdayali do laabɛ bi bɛ zime somuru lɛ danpika rɛ yimeban.13 Bee ju kiɛkiɛrɛn, ba sugo veriyame sariya keme ban. Ba piyime be juwame kiɛkiɛrɛn, bdayali do ba kɔgɔme ba sugo, be ba kaseti wo ya tuna ban.14Mimi da a sugo kɔgɔme ka-ka rɛ fɔra i ɲuti Yesu krisita danpika dagi.U danpika rɛ guruma rɛ, diniɲo gi rɛ tiwari mi kan, mi tiwari diniɲo gi kan. 15 We ju kiɛkiɛrɛn do we wo ju kiɛkiɛrɛn, ka-ka dagi gi fan wɔ. N'da ka duwori duru ki rɛ gɛrisi.16 Bee dulu n'gi keme, mi gɔlume bɛra beya:"Yamba julu gi, do gi ɲambasɔgɔ wudugɛ da bɛ do yamba israɛl fan ban.17Dutu nɛn ka-ka bi zime.Nunuditiya Yamba kasetiri wo mi tunanɛmɛ rɛ. 18Baabiyobe, i ɲuti yesu krisita julu time i ban.Amiina.

Ephesians

Chapter 1

1Mɩ Paul, sogʋru Yesu re kelu bii Yamba dingɔ panga rɛ, mɩ seem ngǝ sɛwɛ Yamba laa duruwa rɛ Ephese, bɛ bere da sɔnguru Yesu re mʋnguruwan rɛ.2 Ɩ ba Yamba do ɩ ɲuti Yesu re zuluri pan bɛnɛ zurori yarɩ fan rɛ.3Ɩ ɲuti Yesu re baa Yamba na kɔgʋnɛ. U semi wʋnzugɔn kɛndɛ dɔɔgǝ fan yɩla donde wara rɛ sɔnguru re. 4 Yamba gɔrʋme sɔngʋrʋ re nge wo diniɲo pagǝ nandan, bʋdayalɩ i pa da kɛduwa do bere kɔmiɲan zunufu Yamba yikere.5Yamba pɩɩma rɛ yǝmban u mandumi be ɩ dam u biiyore sɔnguru Yesu re pangarɛ gǝ malɩ ʋ dingɔ wɔ, 6 Bʋdayalɩ ʋ da ʋ zuluri kee yɩla ʋ pɩɩma tire panga rɛ, kirɛ nɔmɛ kɛndɛ na kɔgʋnɛ.7Ɩ na ɲun wolʋgan we kan ʋ gɛrima kurole panga rɛ, zunufu yafinɛ mɩ, gǝ malɩ Yamba zuluri kere kɔmiɲan zɔkɛ. 8 U dam ki zuluri yɩla gǝ dǝkǝ yɩla kɔkɔ, do sogʋmarɩ, do sʋlʋmɛ buudu fan.9U bɲgʋlʋme tɔgɔ fekarɩ yɩla gǝ malɩ ʋ dingɔ, ʋ mandumi gǝ sɔnguru kan. 10 Be wankatǝ surugo keban , ʋ pawu dɛni donde wara wɔ tingan biiye re tisiri fan ɲ dagǝ tiyan sogʋru kan.11Yɩri dam kiyɛn takiriwa rɛ, sogʋru kan ya, nʋndɩtɩya were dee ka fan gǝ meli u sugo dingɔ wɔ , ʋ mandame ɩ tɔgɔ gǝ malɩ ʋ sugo dingɔ wɔ, 12 Bʋdayalɩ yirɩ bere dangǝdan ɩ mʋngǝ ɩ tɛlmɛ soguru ban , bɲdayalɩ ɩ gʋrʋ ɩ kɔgɔn wʋ,13Yarɩ ya lʋgʋn gɔnɛ gɔla, yalɛ sɔnge kiwarɩ yire mɩ, yarɩ mʋnmǝ ya tɛlmɛ ki ban yarɩ mʋnge wʋ ban keban, kaseti name i ban. Gǝ dam wʋnzugɔn kɛndɛ rɛ. 14 Wʋnzugɔn kɛndɛ dam ɩ kiyɛn ka dʋrurɛ, gǝ bugulu be ɩ pa ɩ nan ɩ tere kɩ kiyɛn rɛ, do Yamba wolugan ʋ yangǝ rɛ ɲu keban bʋdayalɩ Yamba na kɔgʋnɛ kirɛ.15Kirɛ pan, munganrɩ kere wo yarɩ, ɲuti Yesu re, do yarɩ da Yamba laa kɛdʋwa pɩɩma yalɩ bɛ, do mɩ lʋga ba kiwari ke ban, 16 Mɩ wuzugɔn seem barika Yamba rɛ yalɛ yǝmban mɩ kome ya yire a Yamba zǝra rɛ ya.17Be ɩ ɲuti soguru Yesu re Yamba, nɔmɛ kɛndɛ pan ʋ pan yala wuzugɔn kɛndɛ, gǝ da yarɩ wɔ sogʋmarɩ tena u bugulʋ sulʋmɛ yala, bʋdayalɩ sʋlʋ wʋ .18 Mɩ zǝrǝme Yamba be yalɛ bɛnɛse kɔrʋ, bʋdayalɩ Yamba kome yarɩ tɛlmɛ munganrɩ kere, yarɩ sʋlʋ kɩ , do ʋ pawu pan yala kiyɛn kee ʋ laa kɛduwa rɛ bɛnɛrɛ yarɩ sulʋ gǝ ɲɔndʋ,19U sulu ʋ gʋruma kere kɔmiɲan zɔkɛ ya yiri munguruwa kaanu. . Ki guruma melɩme ʋ panga kɔwɔ gǝrɛ tɔm dɛɛ mandǝgan wɔ. 20 U bʋgʋlʋn ki panga soguru re wɛɛrɛ ʋ lii tinpa bɛnɛrɛn ʋ tudu wʋ ʋ sugo zulu kan donde wararɛ.21 U tudumu ɲun yan, do gʋruma do panga do pɛrɩ fanrɛ ɲine parɩguzira do yaro fanrɛ ɲine, ngurɛ diniɲo yiro mumo dagǝ, ba diniɲo gǝ kere piri bɛ ya.22Yamba malime ka fan soguru wo u pan u da Yamba dore re ɲuti kaaka fanrɛ. 23 Yamba dore dame ʋ tuna nɛmɛrɛ. Soguru were surori, Yamba wo wu soguru kan.
Chapter 2

1Do yari mɩ, tinwari ya hakɛ do ya zunufu gǝ rɛ. 2 Yari da verime fɔra gǝ mali ngarɛ diniɲore watǝma panga yutena wɔ, ki kere da tɔm bere soguyan gɔla pɛrɛ wanni. 3 Yarɩ wɔ bɛɛ da dam dɛniga laarɛ ya veri tuna nɛmɛ dingɔ tɔgɔ rɛ, ya dee tuna nɛmɛ rɛ wuzugɔn lɔgusɛ dingɔ. Yirɩ da dam bɛnfuruse biiyore nto dalǝfa, ɩ lurume bɛrʋ.4Do Yamba yambasɔgɔ wʋndʋgɛ wo kɔɔ paragazǝna! ʋ da yirɩ pɩɩma ke bɛ. 5 Kirɛ yǝmban, ʋ takǝ ɩ hakɛ, do tiwari, ʋ pan wɔɔ yirɩ wɔ soguru za kan. Yirɩ nam soge zuluri re panga 6rɛ. U wɔome yirɩ zakan, ɲ tudu yirɩ zakan donde wara rɛ soguru Yesu kan.7 U dam kɩ bʋdʋyalɩ ʋ bʋgʋlʋ ʋ zuluri kere kɔmiɲan dan bɛ ʋ kɛndɛri kan yilɛ tɔgɔ soguru Yesu re wankatǝ kere piri bɛ fan rɛ.8Yarɩ nam sɔnge zuluri panga rɛ munganri kan, go lii ya sugo kan dɛ , Yamba tantuluma. 9 Tɔgɔ dari rɛ nɔmɛ dagǝ, bʋdayalɩ nɛn kaaka bʋn u sugo kɔgɔn. 10 Yamba tom ne nɔmɛ yirɩ wɔ. U nandamɩ yirɩ soguru Yesu re tɔgɔ darɩ kɛndiya yǝmban, ʋ petim kɩɩ doru, bʋdayalɩ yirɩ varɩ kɩrɛ.11Yarɩ bere da budure tʋna nɛmɛrɛ tɔgɔ kan, do yarɩ kome be bere wo zʋn kinkinrɛm bere zʋn kinkinrɛn tena kan, kɩ kinkinrɛm gǝ kere tuna nɛmɛ rɛ nɛn nɛ nun kan, duwame ya tɛlmɛ ya sugo fɔra mandigan rɛ. 12 Be kɩ wankatǝ ban soguru da tagǝ ya kan, yarɩ da wo da Israel buudu dʋkʋrɛ yarɩ da dame veruwa rɛ Yamba nii seyarɩ gɔla rɛ tɔgɔ kan , tɛlmɛ mungɛn giɲan kaaka da tome ya kan. Yamba da takǝ ya kan diniɲo gǝrɛ.13Do wɔnɛ , yarɩ wo soguru Yesu re , yarɩ bere giŋan da tosu, yarɩ kɔgʋsume soguru re gɛrima panga rɛ. 14 U sugo da yalɛ zulu re. Kɔgǝlɛ laliga kere da wo Yahutuwa rɛ wɔ buudu dɩnpa rɛ bɛnɛrɛ, kirɛ biye zɔnbɔri kere da wo ba bɛnɛrɛ, ʋ kerimu ʋ da ba nii fan betinɲan. 15 ʋ takǝm sariya wɔ kerigan gɔla wɔ gǝ tɔgɔgǝ ʋ sugo tǝma wɔ, bʋdayalɩ ʋ da ba nii fan laa duruya betinɲan ʋ sugo re ʋ see zulu ba bɛnɛ rɛ, 16 ʋ da ba nii fan wɔ tuna nɛmɛ betinɲan ʋ see malǝgan bɛɛ wɔ Yamba bɛnɛrɛ ʋ tǝma kan danpika ban.17U kʋme kone ka be ya: « yarɩ bere giɲan da tosu do yarɩ bere da wɔnwɔnyi, zɔnbɔrɩ zɔka.»18 Nʋndɩtɩya, yalɛ nii fan gʋrʋn ya zʋn ɩ ba kan betiɲan yannɛ Yesu re sugo panga rɛ.19Do kirɛ yǝmbanun yarɩ wo da veriwa do zamana dʋkʋrɛ laarɛ, dʋtʋ yarɩ wo Yamba laa kɛnduwa dam zamana betiɲan biyore, yarɩ dam Yamba mɛnʋ nurɛ. 20 Yarɩ zɩrigǝ dini ke ban bɛ, ki dam keluwa biyore. Sogʋrʋ Yesu sugo da ba dini donde de lukare,21 Dora fan zɩrɩgǝm mumi zʋn wurɛ gǝ da Yamba kɔgunɛ dore kɛndɛ rɛ ŋutire. 22 ɩ ya zɩrɩgǝm zakan wʋrɛ gǝ da Yamba gindɛ giɲanrɛ wunzugɔn kɛndɛ panga rɛ.
Chapter 3

1Kirɛ yǝmbanun, mɩ Paul, soguru Yesu kasʋn bii yarɩ buudu dinparɛ yǝmban. 2 Tɔme kere karuwa see mɩ ban Yamba zulure tɔgɔ kan yalɛ yǝmban, yarɩ wo kɩ lugu la?3Yamba bʋgʋlʋme gǝ sogumarɩ fekari mɩrɛn, nto mɩ wanrɩgǝ wannɛ gɔla gɛlu wɔ.4 Yarɩ karǝbǝdemi kii, yarɩ paya na kirɛ be mɩ famǝdamǝ gǝ soguru re tɔgɔ fekari.5 Fɔra laabɛ da wo kɩ tɔgɔ fekari sʋlʋ, do Yamba bʋgɲlʋme gǝ wɔnɛ ʋ keluwa biyo kɛnduwa wɔ ʋ keluwa rɛ wunzugɔn kɛndɛ kan.6Kɩɩ tɔgɔ fekarɩ nan kɩɩ ngǝ wɔ , kiwarɩ ɲine nɛ panga re, buudu dinpa wɔ yahutuwa dam kiyɛn takɩra wa do tuna nɛmɛn betiɲan wɔn, do ʋ dɛnɩ ʋ zun wɔ laa Yamba nii seyarɩ rɛ, ʋ takɩ kɩ kee soguru Yesu re. 7 Mɩ dam kɩ kɩwarɩ ɲinedi rɛ tɔm dɛrʋrɛ gǝ malɩ Yamba zuluri tantʋlʋma wɔ kere pan mɩrɛ ʋ guruma tɔme dɛɛ mandǝgan kan.8Mɩ were wo finɲɔn wʋ Yamba laa kɛdʋwa rɛ, ngarɛ zuluri pam mɩrɛ a gɔlʋ soguru re nafoloti ɲadǝ rɛ kɩwarɩ ɲine buudu dǝparɛ .9 Kɩ tɔgɔ fekarɩ, kere fekarɩ lɛ da wo nadan, Yamba kan fo fɔra fɔra, be mɩ koru gǝ tom dɛ mandǝgan porǝgan rɛ.10Bʋdʋyalɩ, Yamba sogumarɩ tɔgɔ madǝgan bʋlʋgʋ wannɛ ɲuti ɲandǝ do guruma ŋan donde wara rɛ giɲan dirɛ Yamba kɔgunɛ dora kan ,11 ʋ dam kɩ gǝ malɩ ʋ tɔgɔ madinarɩ kere kɔmiɲan zɔkɛ wɔ, ʋ da ke soguru Yesu ɩ ɲuti re.12Yesu re ɩ tɛlmɛ gidarɩ gurume gǝ kɔgusu Yamba kan Yesu re munganrɩ rɛ panga rɛ. 13 Kɩrɛ yǝmbanun, mɩ zǝrǝm yarɩ be zimori kere dɔngu mɩ ban yalɛ yǝmban, kɩ bɛ ya bɛnɛ kɔkʋn, nʋndɩtɩya kɩ dam nɔmɛ.14Kirɛ yembanun , mɩ kunkom baa Yamba yikere , 15 kɩ kere yire see biiyo be fan ban, domde wararɛ ɲandǝ do tǝgan bee ban.16 Mɩ zɩrǝmʋn be yalɛ zɛrɛ nɛnne na panga do gʋrʋma wunzʋgɔn kɛncɛ kan gǝ malɩ ʋ nɔmɛ kɛndɛ kɔmiŋa daam wɔ.17Be Kirisita tǝme yalɛ bɛnɛ sere munganrɩ wɔn ; bʋdayalǝ yalɛ lurusi do ya gɩdɛ tɩme ʋ pɩmarɛ18 , ya gʋrʋ ya sʋlʋ ya wɔ Yamba laa samarɩ wa fan sʋlʋ gǝ kuti, gǝ gewuri , gǝ tori do gǝ dunri, 19 ya sʋlʋ Kirisita pɩma, ke bɔɔ sʋlʋmɛ fan , bʋdayalɩ ya gʋrʋ ya sʋlʋ baa Yamba nii surori fan.20Do wʋ were gʋrʋ ʋ dee kaka fan gǝ pɔrʋ ɩ zǝra dɛɛ , do ɩ lʋgʋsɛ fanrɛ kɔkɔ, gǝ malɩ ʋ gʋrʋma tome dɛn mandǝgan wɔ ɩ zɛrɛ , 21 nɔmɛ kɛndɛ gɩdǝ kɩban Yamba dorarɛ do Kirisita Yesu re wankatǝ fan , kʋndayi! Aniina!!
Chapter 4

1Kɩrɛ yembanun , mɩ we da kasʋn biire ɲuntire , mɩ zɩrǝme yarɩ be yarɩ kome kone kere bɛ , yalɛ verima malɩ kɩ wɔ. 2 sugo tisori do sawurɩ do bɛntɔsǝrɩ fan wɔn . dame zaa tɔgɔ bɛntɔsǝrɩ pɩma wɔn . 3 Sheyame panga ya kɔbʋn wunzugɔn kɛndɛ tiɲa yadǝ zulure zɛrɛ.4Tuna nɛmɛ tiɲa wo dini , do wunzugɔn kɛndɛ tiɲa , nto Yamba kome yɩrɩ tɛlimɛ mungɛn giɲa be tiɲa yemban yalɩ bɛ.5 ɲunti be tiɲa wori, do munganrɩ be tiɲa , do numu zuwɛn be tiɲa.6 Yamba bee tiɲa , ɩ fan rɛ baa wu.ʋ wo kaka fanrɛ ɲine , kyka fanrɛ bɛnɛrɛ , kaka fanrɛ zɛrɛ.7Zuluri pame ɩ fan be tegan tegan rɛ gǝ malɩ Kirisita tantulʋma mandǝnarɩ wɔ. 8 Kɩrɛ pan gǝ gɔlʋ be ya« ʋ dɩme domde ke ban, ʋ va kasʋn biyo bom go wo, do ʋ pam antʋluma laa bɛ fanrɛ.9Gɔlʋn be ʋ dɩme domde , kɩrɛ be bɛ , be ʋ tisimi ʋ zʋn tɩgan bere lere giɲan fanrɛ la? 10 Were tisi , wʋ be tɩɲan nʋnʋn ʋ dɩme domde wara fanrɛ ɲine , bʋdayalɩ ʋ su ka fan , ʋ dam betɩɲan rɛ.11Yamba pame laa dalɩ, dalɩ da keluwa biiyore, dalɩ da keluwarɛ, dalɩ da kɩwarɩ ɲinn gɔlʋwarɛ, dalɩ da peti nɔlʋwa do karǝsambawa rɛ, 12 Bʋdayalɩ Yamba laa kɛndǝwa peti Yamba gɔla tome ne yemban, ba kusu dʋkʋ sogʋrunre tuna nɛmɛn ban. 13 Fo ɩ fan da betɩɲan munganrɩrɛ do Yamba bibɔ sʋlʋmɛrɛ , ɩ da laa biɲanrɛ , fo gǝ dɔngʋ Kirisita surorire zǝrɩgɛ gewuri.14Bʋdayalɩ,ɩ bʋtime biyi fiɲirɩ ɲanɛ dʋtʋn ,ɩ buwame viɲi i dʋlʋ giɲan fan ,watǝn laa lalʋwa do sogʋmarɩ tena karɩgɔn do ba tɛlimɛ ɲasɛn , 15 do ɩ gɔla gɔnɛ pɩma wɔn , ɩ sogome kaka fanrɛ Kirisitarɛ , we da tuna nɛmɛrɛ ɲunti. 16 Tuna nɛmɛ fanrɛ petarɩ wurɛ, gǝ giɲan fan mʋme zaa tɩwanrɩrɛ panga rɛ gǝ malɩ ba fan tɩn tegan tome dɛrɛ mandǝgan wɔ.Bɛrʋ ʋ dǝkɩme do ʋ kusu dʋkʋ ʋ sugo panga ban pɩma wɔ.17Mɩ gɔlʋ ke yala ɲuti re gǝ pomesu, nangǝ be bʋwame dʋtʋ n'to bere ɲan Ɲamba veri ba lɔgʋsɛ koboro dǝrɛ rɛ yalɩ bɛ. 18Ba tɛlǝmɛ wo karǝwutǝ re.ba damǝ verǝwa rɛ Ɲamba woɲandǝ rɛ tɔgɔ kan ba ɲan tɔgɔdǝ rɛ yemban, kere da ba bɛnɛse kʋrʋwan. 19Ba bɛnɛse gʋrʋyan gǝ lɩ kaka kasetǝ ban. ba pamǝ ba sugo kakala yannɛ ba dee digǝnǝ tɔgɔ budu fan ba siwuru gǝ ban.20Do yarǝ wo mɩɩ soguru rɛ gɔla karǝbǝdan bɛrʋ dɛ,21 Gǝ mɩga be yari lʋgʋme kɩ ya karǝbǝdan gǝra gǝ malǝ gɔnɛ kere wo Yesu re. 22Be yarǝ dʋwame ya zǝgǝ kɔnyan, kɩ kere leri gǝ sugo gǝ meli gǝ laarɛ diigɔ wɔ.23Yarɩ dam dʋrʋwam wuzʋgɔn do ya tɛlɩmɛrɛ.24 Ya she zǝgǝ dʋrʋ yala, kɩ kere nandam Yamba sugo zilime wɔn , gɔnɛn terinarɩ do gǝ samarɩrɛ.25Kɩrɛ yembanun , dʋwam kɩma tʋrɛ nii, , ya fan ten tɩɲan gɔlʋ gɔnɛ zaarɛ, nʋnʋnditiya, ɩ dam zaa tuna nɛmɛ giɲan dʋkʋrɛ,26 Do yalɛ bɛnɛ furugo, bam zunufu daa, wee bun zarɩ gǝ mɩn bɛnɛ furugɔn 27 Do bam giɲan kaka pame sutanarɛ28Were da wɔnrʋ wʋti bʋ wɔnrʋ dʋtʋ, do ʋ se panga ʋ da tome kere meli ʋ sugo nuwo, bʋdayalǝ were tɔgɔ wo ka dʋkʋ rɛ, ʋ gʋrʋ ʋ pan ka wʋti re. 29Bʋ gɔla zɔmbɔ gɔlʋ, fo kere meli gǝ kusu ka nɛɛ dʋkʋ rɛ panga ban, gǝ pan zulu gǝ zʋnɛ seru ya rɛ. 30Bʋwame Ɲamba wuzugo kɛdɛ bɛnɛ nɛnǝ, kɩ kere da Ɲamba kaseti wɔsǝgari ya ŋuu wolugan dɛrɛ dɛwʋyan.31Dʋwame zɔma mugǝ do bɛfuruse do koma do tʋka zɛrɛ zɔbɔri budu fan rɛ nii.32 Do dame tɔgɔ kɛdɛ zaa rɛ ya wʋdʋgʋ za yamasɔgɔ ya dʋ zaa talǝ, n'to Ɲamba dʋ yarǝ talǝ soguru re yalǝ bɛ.
Chapter 5

1Kirɛ yembanʋ dame Ɲamba korusuruwa rɛ n'to pɩma biyobe, 2Ya weri pɩma rɛ, n'to soguru da yɩrɩ pɩma yalǝ bɛ, ʋ tɛri Ɲamba rɛ ʋ da saraka rɛ Ɲamba rɛ, nʋwan lʋme yine kɛdɛ.3Saniyɛn zimo do digiyan budu fan do suwuyo see, kɩrɛ yire dǝpa bʋ gɔlʋ yalɛ bɛnɛ rɛ, gǝ meliyan Ɲamba laa kɛdiya wɔ.4 Wʋdʋgʋyan kii gɔla do dandalǝma gɔla do bɔrʋgʋ gɔla ya malari dagǝ dɛ, fo barǝka see.5Yarǝ sʋlʋme ngǝ ya pomesu be saniyɛ ziru do digine nɛɛ do ka suyone were see, kɩre biye, vʋwa dɛwʋrʋwa bɛ kaka kɔmiyan giyan Ɲamba wɔ soguru re p.eri rɛ fewu. 6Bʋwame dʋ laabɛ larǝ yarǝ gɔla koboro wo, nʋnʋdɩtɩa kɩ tɔgɔdǝ rɛ pee Ɲamba bɛfuruse dɔgʋ bere sogǝyan kore tena ban. 7Kɩrɛ yembanʋ yarǝ bʋwame dɛnǝ ba kan.8Yarǝ da dame karǝwuti re kɔnyɔn, do wannǝ yarǝ dame porugan rɛ ŋuti re.varame n'to porugan biyobe.9 Porugan nɔmɛ kɛdɛ do terinari do gɔnɛ fan wɔ. 10Sʋlame ŋuti re pɩma tɔgɔ ya kɔgʋlʋ.11 Yarǝ wɔ karǝwuti re tɔgɔ darǝ kere kɔmiyan ŋɔndʋ bʋ dɛnǝ, do gɔlame gǝ kɔrɔ dǝgan.12 Bɛ laabɛ dee tɔgɔ feka ke, kɩ dǝgan nɛ gɔlame dame kii re.13Tɔgɔ kere kɔrɔ gɔlʋ, kɩ bʋlʋgʋme porugan kan, nʋnʋdɩtɩa kere bʋlʋgʋ porugan rɛ, kɩ fan dame porugan rɛ.14 Kɩrɛ yembanʋ gǝ gɔlʋ beya:«zodu dɔma duwurʋ, n'zigǝ n'li tǝpa rɛ bɛnɛ rɛ, soguru pawʋ koru porugan n'nan».15Sǝmame ya sugo ya sʋlʋ ya verima mandǝgan.bʋwame vari n'to kɔmǝyan sogumarǝ tena bɛ, don'to sogumarǝ tena bɛ, 16Ya malǝ wankatǝ wɔ, nʋnʋdɩtɩa ngarɛ wankatǝ wo zɔmbɔlɛ. 17Kɩrɛ yembanʋ bʋwame da kɔmiyan sogumarǝ tena rɛ,do sʋlame ŋuti re dɩgɔ.18Bʋwame ya se viŋi sǝma wɔn, kakalayan wo kɩrɛ dɛ, do suwom wuzugo kɛdɛ wɔ. 19Gɔlam zakan zaburu do kɔgǝnɛ nʋna do Ɲamba se wʋdʋgɛ nuna.nʋnam ya kɔgɔ ŋuti ya bɛnɛse fan wɔn. 20Seyam barka baa Ɲamba rɛ wankatǝ fan kaka fan rɛ yemban, ɩ ŋuti soguru Yesu re yire wo. 21Malam zaa wɔ soguru re se wʋdʋgɛ rɛ.22Kaabɛ, malam ya sugo bara bɛ wɔ n'to ya meli ŋuti wo yalǝ bɛ,23 Nʋnʋdɩtɩa bɔ dam kɔn ŋuti re, n'to soguru da Ɲamba kɔgǝnɛ dore re ŋuti re yalǝ bɛ.wʋ sugo da tʋna nɛmiyɛn soguru re. 24Ɲamba kɔgǝnɛ dora melǝ soguru wo yalǝ bɛ, kɩ bɛgǝ kanbɛ ya malam ba sugo bara bɛ wɔ kaka fan rɛ.25Bʋwabɛ, dam ya kanbɛ pɩma, n'to soguru da Ɲamba dora pɩma yalǝ bɛ ʋ pan ʋ sugo gǝ yemban,26 Bʋdayalǝ ʋ da kɛdɛ numu sʋwɛ kan Ɲamba gɔla wɔ, gǝ da ʋ sugo yan nɛ. 27Bʋdayalǝ ʋ man Ɲamba kɔgǝnɛ dore ʋ sugo sere, gǝ nɔmɛ kɛdɛ, digine giyan wala bɛrari giyan wala kɩrɛ dǝpa, do gǝ da kɛdɛ rɛ zarǝgǝ to kee ban.28Kɩbɛgǝ, bʋwabɛ zɛm be ba dam ba kanbɛ pɩma n'to ba sugo tʋna nɛmɩyɛn.were dee ʋ kɔn pɩma ʋ dem ʋ sugo ŋuu pɩma. 29Nɛn kaka mʋgʋyan ʋ sugo tʋna nɛmɩyɛn zɔma, do ʋ kɔmbʋgǝ kɛdɛ ʋ dʋ ʋ tɛlǝmɛ gǝra, n'to soguru ya de Ɲamba kɔgǝnɛ dora rɛ yalǝ bɛ, 30Nʋnʋdɩtɩa ɩ dam ʋ tʋna nɛmɩyɛn gɩyan dʋkʋ rɛ.31«Kɩrɛ yembanʋ bɔ pawʋ dʋ ʋ baa do ʋ ni ʋ tanrǝ ʋ kɔn ban, ba nii fan paba da tʋna nɛmɩyɛn betɩyan rɛ». 32Kɩ tɔgɔ fekari wo kɔn dɛ, do mɩ gɔlʋm soguru wɔ Ɲamba kɔgǝnɛ dora rɛ tɔgɔ. 33Gǝ fan rɛ zɛrɛ, ya fan tɩyɩtɩyan dam ya kanbɛ pɩma, n'to ya sugo ŋuu komsǝri.kɔn ya kɔgɔ ʋ bara.
Chapter 6

1Biiyobe, tɛramǝ ya lʋlʋwa see ke ban ŋuntire , nʋnʋditiya gǝ malarǝ.2 « Kɔgɔm nbaa do n'nii» nii seyarǝ takǝ kerigan gɔla ke kan bɛ , ki damǝ gǝ dorunre.3 « Bʋdayalǝ ntǝme zulurire do n'na pumɛ dunn tǝgan ban.»4baabɛ ya, bam ya biyobe bɛnɛ nɛnǝ, do kɔbame bɛ, ŋuntire maligan do gǝ tǝmsigan wɔ.5Tomebiyobe, yalɛ ŋuntena bere wo tǝgan biye ban, sogan bɛ kore, wundugɛ wɔ, siŋe wo do bɛnɛ see tiɲan wɔ nto ya lʋgʋ Kirisita kore yalǝ bɛ. 6 Bame tome daa ba sere sɛɲi, nto yarǝ pɩme be yalɛ tɔgɔ da ɲiban laabɛrɛ, do yarǝ dame tome nto Kirisita bɔgǝsǝrǝ, ya da Yamba dingɔ ya bɛnɛ see fan wɔ. 7 Dame tome bɛnɛ ɲidirǝ wɔ, nto ɲuntire ya dee tome , yarǝ deyagǝ nɛnɛn. 8 Yarǝ sulam be laabɛ fan , bɔgǝsǝrǝ , zulu tena wɔ, bɛ fan paba na ba tɔgɔ darǝ rɛ wolugan ɲunti kan.ɲuntitena , yaya dame kɩrɛ dǝpa ya tome biyo bere yarɛ , yarǝ bam bɛ wɔnsʋn . Yarǝ sula be ba ɲunti do yalɛ ɲunti wo domde wararɛ, do wurɛ ɲikere ʋ gɔriya nɛn kaka.10Kɩ fanrɛ pomde , seyame panga ɲunti do ʋ gʋrʋma kere kɔme panga wɔ , 11 Seyame Yamba koma wodirǝ fan ya ban, bʋgayalǝ yarǝ gʋrʋ ya zǝrǝgǝ ya tusu sutana nambara.12Nʋnʋnditiya, yarǝ wɔ bere kɛnrɩ koma bɛ, Hadama biyo dagǝ, do bɛ dame ɲunti tena do panga tena pɛɛ biyo be wo diniɲore karǝwutǝle, do wuzugɔn zɔbɔndǝ ke wo domde wararɛ. 13 kɩrɛ yembanun, takame Yamba koma kɛnrɛn wodǝrǝ fan , bʋdayalǝ yarǝ gʋrʋ ya kɛnrǝ koma dɛɛ zɔbɔ dɛwʋɲan , do yarǝ gʋrʋga kɩ fanrɛ pomde , yalɛ zǝgarǝ tǝme14Zǝrǝgane ya dɩn ya tǝgan gɔnɛ wɔ , ya see terinarǝrɛ kɛnkǝ yʋtʋ ya bomde . 15 Zulurire kɩwarǝ ɲindǝ peme petigan ke bɛ , da ya lalarɛ.16 Gǝ kusu gǝ fan ban , takame ya mungarɩ kɛnkǝ tuse yʋtʋ , kee wo pa ya gʋrʋ ya gʋn sutana lewu kima, fan ki wɔ.17Takame soŋe kɛnkǝ bafulan do wuzugɔn kɛndɛrɛ shiɲa, kɩ dam Yamba gɔla rɛ. 18 Zǝrame Yamba wankatǝ fan wuzugɔn kɛndɛ panga wɔ, zǝra do zǝra kɔgǝya budu fan wɔ, tǝgam ya see ban ya see panga kɩrɛ. Zǝrame Yamba ʋ laa kɛndɛ waa fan rɛ .19Ya zǝrʋn mɩŋarɛ , bʋdayalǝ mɩ gɔlʋga keban Yamba pam mɩrɛ madǝgan a gɔlʋn kɩwarɩ kɛndɛ tɔgɔ fekarǝ gǝ pomusu bɛnkulʋ wɔ. 20 Kɩ kɩwarɩ kɛndɛgǝrɛ yemban mɩ dame gǝdǝrʋ biire kasʋrɛ. Zǝrame Yamba be mɩ gɔlʋ bɛnkʋlʋ wɔ , nto mɩ zɛme be a gɔlʋ yalǝ bɛ.21Do babiyo pɩma tena ŋuntire tome bii munganri ti Tisike pawu gɔlun mɩ kɩwari fan yala do mɩ tɔgɔdǝ.22 Mɩ kerimun ya kan kirɛ yemban, budayalǝ yarǝ sulu yɩlɛ tɔgɔdǝ, do ʋ zuru ya bɛnɛ .23Ɩ baa Yamba do 24ɩ ŋunti Sogurun Yesu pam bɛnɛ zuluri do pɩma do munganri ɩ babiyobe fan rɛn. Bere dee ɩ ŋunti Yesu pɩma, pɩma kɔmiyam zɔkɛ wɔ, zuluri tǝme fan kan.

Philippians

Chapter 1

1Mi Paul wɔ Timothe,soguru re bogusiri yiri kerime n'garɛ sɛwɛ yamba laa kɛdɛwa Philipena rɛ bere wo soguru Yesu kan,do yamba dore re yikere re nan wɔ yamba dore re tome dɛruwa. 2 I baa yamba wɔ ɲuti Yesu re nɛma wɔ u bɛzuluri pan yala.3Mi lɔgusa ya tɔgɔ keban,mi seme barika yamba rɛ. 4 Mi bɛnɛ yidiri deme yala jira mi jira fan rɛ. 5 Nunuditia yari dame mi dɛniga laa rɛ kiwari yine gɔla rɛ,fo dɛɛ dorugi gi kuu dɔgu jɛgɛ. 6Mi sulume a pomesu be yamba were sigidan tome yalɛ jɛrɛ pagi tige giban gi nii suru fo Yesu re kunɛ dɛrɛ dɛwuyan.7Gi malari be mi lɔgusu ya fan rɛ tɔgɔ rɛ bɛru,nunuditiayalɛ tɔgɔ wo mirɛ yimeban yali yoyogo.mi da wo kasugi rɛ,wala mi wo kiwari yine gɔla do gi yikere verima rɛ,yari dale mi dɛniga laa rɛ yamba nɛma rɛ. 8 Yamba name mi kasetiri be ya von wo mi ban yali yoyogo gi mali soguru Yesu re pima wɔ.9Mi jirime yamba be yalɛ pima kɔgɔ gi vari sulumɛ kɛdɛ do sogumari yan fan wɔ. 10 Budayali yari guru ya sulu tɔgɔ kɛdɛ ya kɔgulu.ki daga yari paya da laa bere kɔmiyan zarigi fo soguru re kunɛ dɛwuyan. 11Yari sume terinari wɔ soguruYesu re panga rɛ.kii fan da yamba kɔginɛ tɔgɔ rɛ nɔmɛ kɛdɛ gidi u yire wo.12Mi pime be yari sulame n'gii,babiyo,tɔgɔ wo tɔgɔ kere da mirɛ,ki dame kiwari yinedi rɛ yikere verima yemeban,gi wo gi lalage. 13 Tusu jaa labɛ wɔ laa dipa fan yii be mi wo kasugi rɛ soguru re yemeban. 14 Babiyo bogo mumi ba tɛlimɛ ɲuti ban mi kasugi rɛ liyɛ yemeban,ba bɛnɛ dame kuruban parigajina,ba gɔku yamba gɔla do ditiwuri deyan bɛɛ.15Gongonɛ dali deme wazu soguru re tɔgɔ kan kakatari wɔ sɔsɔ wɔ,do dali ya demegi yidiri wɔ. 16 Bɛ demegi pima yemeban,ba sulume be yamba seme kiwari yidi rɛ yikere verima kariwa mi ban. 17 Do dali gɔlume soguru re tɔgɔ sɔs wɔ,bɛɛ deyangi ba suwɛ wɔ. ba medemi be ba kusume ka mi zimori ban a wo kasugi rɛ.18Tɔgɔ dagi! yali wɔ yali fan,gi dega suwɛ wɔ wala gi deyanga suwɛ wɔ,soguru re tɔgɔ pagi gɔlu.mi dame bɛnɛ yidiri kirɛ yemeban,mi deme bɛnɛ yidiri. 19Nunuditia mi yii be kii dame mi soge yemeban yalɛ zira do soguru Yesu do wuzugo kɛdɛ panga rɛ.20Mi tekime dode bɛnɛ yidiri wɔ,mi tɛlimɛ muganri gi ban be mi da daa kii fewu,do mi pa nan bɛkulu bɛɛ do wankati fan,woyan nɛ do tima rɛ,a bulugu soguru re kɔginɛ kɔgi. 21 Nunuditia mi kan,mi wo woyan nɛ,gi dame soguru re,mi tiwu,gi dame yondu rɛ.22Do mi wo woyan nɛ,ki wɔsuga mi tome,mi jɛme a gɔru kee,mi da guru a gɔlu kii. 23Mi tɛlimɛ yansari tɔgɔ nii kan.mi pima va tige soguru kan dini,kirɛ bɔbɔ yali yoyogo.24 Do tilɛyigi tuna nɛmiyɛ rɛ yalɛ yemeban.25Mi sulume a pomesu be mi pa tige n'gege,a gidi ya fan kan,budayali yari va yikere do ya nan bɛnɛ yidiri muganri rɛ. 26 Yari paya nan sugo kɔginɛ tɔgɔ duru mi tɔgɔ rɛ soguruYesu re mi zimori re yemeban yalɛ bɛnɛ rɛ. 27Yalɛ verima mandigan mali soguru re kiwari yidi wɔ gi da gi bɔ ka-ka fan,budayali mi vaga sime yala wo,mi waga vari wo,mi lugu yalɛ kiwari be yalɛ makari lɔgusɛ betiyan ban,do yari kusume jaa kiwari yidi rɛ koma rɛ bɛnɛse betiyan wɔ muganri rɛ.28Buwame duu ya zɔgu se ditiwuri ya ban ka-ka wɔ.kii pagi da bɛɛ halikinɛ kaseti re,do gi pagi da yalɛ soge kaseti re,kirɛ lii yamba rɛ. 29Yamba dame n'gara nɛma yala be mugan ya tɛlimɛ soguru ban,ki sɛyi dagi be zimomi u yemeban yaa. 30 Yari na be mi da wo koma kere bɛ,yari yiga be mi wogira baa jɛgɛ boro,yaya wo ki koma rɛ duu rɛ.
Chapter 2

1Mi bɛnɛ sorari soguru re,mi bɛnɛ zurori wo pima rɛ,do maligan wuzugo kɛdɛ rɛ,do yamasɔgɔ wudugɛ,do yamasɔgɔ wudugɛ wo dini, 2Dame ya lɔgusɛ tiyan ya suru mi bɛnɛ yidiri rɛ nii.pima betiyan gidi ya fan kan,ya jɛrɛ da tiyan do ya lɔgusɛ ya da tiyan.3Buwame ka-ka da kɔgulɛ bɛnɛse wo wala sugo bugulɛ wɔ,do ya fan tisome ya sugo,ya mandan be ya du rɛ jime bɔ yari. 4 Yalɛ ka-ka bu lɔgusu u sugo tɔgɔ sɛyi rɛ,do ya fan lɔgusame jaa tɔgɔ rɛ.5Lɔgusɛ kere da wo soguru re ki lɔgusɛ gidi yaya rɛ. 6 Wu da wo yamba mandigan rɛ,wu sugo wɔ yamba jɛme,u wo ki sime zoye ka rɛ.7 Do u korume ki u ban u taki bɔka mandigan,u da hadama bii re du rɛ.u name nɛnɛ mandigan rɛ, 8 U tisi u sugo u da kore soguru re,fo gi va dɔgu tima ban,danwan ban nɛ tima.9Kirɛ yemebanu yamba takiwu dode parigajina.yire kere bɔɔ gi dipa fan wɔ,yamba pami ki wura.10 Budayali dode wara rɛ tisiri wɔ tigan biye ban nɛ tisiri wɔ tigan biye re lere tisiri fan kuko Yesu re yire re yikere.11 Do duluman fan zirigi gi ban be Yesu dame ɲuti re.pagi dɔgu nɔmɛ kɛdɛ wɔ baa yamba ban.12Kibɛgi mi pima tena,yari tɛrime ya soge kore wankati fan mi wo ya bɛnɛ rɛ keban,do wanni yari dame kore soguruwa rɛ gi dagi bɔ kii,ba mi toga n'gege,dame ya soge tɔgɔ tome ditiwuri wɔ tuna siyori wo. 13Nunuditia kere dee tome yalɛ jɛrɛ,gi pee yala guruma ya dee gi digɔ,ki dame yamba rɛ.14U dame ka-ka fan u niyi gɔla wɔ,do sɔsɔ dagi. 15 Budayali yari da kɔmiyan zarigi tena pomesari rɛ,yamba biyo zarigi toge be ban,zukuliya tena bɛnɛ rɛ,do ya koru kanporugan ba bɛnɛ rɛ n'too lampa koru kanporugan diniyo gire yalɛ bɛ. 16 Varame ba kan woyan gɔla wɔ.pagi da mi sugo kɔginɛ tɔgɔ rɛ soguru re dɛɛ dɛwuyan,gi bulugu be mi wo sesi koboro,mi wo tome da koboro.17Baa mi gɛrima kurugo,gi biye be ba mi pumɛ liga,gi kusu yalɛ muganri rɛ saraka wɔ gi tome ban yamba yikere,mi deme bɛnɛ yidiri kirɛ yemeban,a da bɛnɛ yidiri ya fan kan. 18 Kibɛgi yaya dame bɛnɛ yidiri kirɛ,ya da bɛnɛ yidiri mi kan.19Mi tɛlimɛ muganri wo gi ban ɲuti Yesu re be fiyonwu daga mi paa keri Timote yakan,budayali mi suluga ya kiwari keban,mi nan bɛkulu. 20 Wu bitiyan da mi dɛniga nɛnɛ mi lɔgusɛ do mi tɛlimɛ yansari tiriga rɛ. 21 Baa bere tige bɛ fan rɛ tɛlimɛ yansari ba sugo tɔgɔ rɛ, ba tɛlimɛ yesiyan soguru re tɔgɔ rɛ.22Do yari yii be Timote bulugume u muganri be u dame tome mi kan kiwari yine nɛ tɔgɔ tome kan,n'too bii dee tome u baa kan yali bɛ. 23 Kirɛ yemebanu mi suluga daradi,mi tɛlimɛ muganri wo u ban,a keru ki giyan fan rɛ.24 Mi mumi gi ban ɲuti re be fiyonwu daga mi sugo pirime sime yala.25Mi da lɔgusume be mi da jɛme a nunu Epafrodite wɔ yakan,wu dame mi babi do mi wɔ were dɛni i dee tome do mi wɔ were dɛni i kɛri koma.yari da kerimu u ku mi tɔgɔ wɔsigɛ tisi wo. 26 Ya fan rɛ von da wo u ban parigajina.gi kɛrime u ban parigijina nunuditia yari lugume be u dame vema.27 Gonnɛ,u tuna da toge u ban,u da pimi u tiwu digan,do yamba wudugume u yamasɔgɔ,go tige ki ban,gi wudugume miyan yamasɔgɔ budayali bɛnɛ nɛnima duku bu kusu mi bɛnɛ nɛnima ban dutu.28Kirɛ yemebanu mi kiru ya kan lomeban,budayali yari naga wu yalɛ bɛnɛ yidiri kɔgɔ mi bɛnɛ nɛnima pagi tara.29 Yari kɔbamu kɛdɛ ɲuti re bɛnɛ yidiri rɛ budu fan wɔ,ya kɔgɔ bɛ labɛ dipa. 30 Nunuditia u da pimi u tiwu soguru re tome ne yemeban.yari da guruyan ya da tome ke mirɛ,wu seme u wuzugo kulu rɛ u ku ki da mirɛ.
Chapter 3

1Do bɛɛ,mi babiyo,dame bɛnɛ yidiri ɲuti re.a wanri ki tɔgɔdi a keri yala,gi toge kuruban mirɛ,gi pagi pan yala see panga. 2 Simame ya sugo visiri re,ya sime ya sugo tɔgɔ zɔbɔ dɛruwa rɛ,ya sime ya sugo kinkinrin koboro dire. 3 Nunuditia yari dame kinkinrin tirisi tena rɛ,yiri bere kɔgɔ yamba u wuzugo kɛdɛ panga rɛ,i kɔgɔ i sugo soguru Yesu re,do yilɛ tɛlimɛ muganri toge tuna nɛmiyɛ ban.4Gi fan rɛ jɛrɛ mi kɔmi tɛlimɛ mugɛ giyan tuna nɛmiyɛ tɔgɔ kan.nɛɛ duku lɔgusuga be tɛlimɛ mugɛ giyan wo u kan tuna nɛmiyɛ tɔgɔ kan,go mi kan gi da gi bɔɔ wuti. 5Mi zume kinikinrin mi lurɛ daa nutɔlu rɛ dɛwuyan,mi dame Israɛl budu duku rɛ,Bezamin budugi.mi dame Heburu susugo re.6Sariya tɔgɔ kan,mi dame tɔge sɛnɛ.bɛkulu tɔgɔ kan,mi da jimi yamba labɛ.terinari yandi kere da wo sariya tɔgɔ kan zarigi da toge mi ban kirɛ tɔgɔ kan. 7 Do mi da niyi tɔnɔ tɔgɔ kere,mi simi ki bɔnɔ soguru re yemeban.8Gongonɛ,mi sime n'garɛ tisi fan bɔnɔ rɛ n'gara ɲɔndu kɔgi rɛ yemeban,soguru Yesu mi ɲuti sulumɛ rɛ yemeban.kirɛ yemebanu mi da bɔnɔ ka-ka fan rɛ a simegi be tatara tisiri,budayali mi nan soge, 9 Do mi nan wurɛ.mi terinari yandi kere wo sariya rɛ bɛ,kirɛ nɔmɛ dagi,fo terinari yandi kere niyi soguru kan.ki terinari yandi lime yamba rɛ,gi muganri rɛ panga yemeban.10 Mi pume kee,nagi,a sulu soguru wɔ u wɛɛ rɛ guruma,gi taki mi tere u zimori tɔgɔ rɛ gi da u duu rɛ u tima rɛ, 11 Budayali yali wɔ yali fan miyan guru a wɔɔ a lii tipa bɛnɛ rɛ.12Go da be mi namegi a zɔku,wala be mi niyi surori.do mi sesime gi pode,budayali mi see panga a nan kii,do soguru Yesu mumi mi kirɛ yemeban u zɔku. 13 Babiyo,mi simiyqn be mi sugo naagi a zɔku,do mi demi n'gara tɔgɔ tiyan.mi korume a tɛlimɛ mi pode tisiri re,a kuru a yongɔ mi yikere tisiri kan. 14 Mi sesime a dɔgu ki saa rɛ dan ban,budayali mi nan ki guruma nanri rɛ jala,ki dame yamba dode wara rɛ komari soguru Yesu re.15Yiri bere suru wuzugo re,yiri fan lɔgusame bɛru.lɔgusɛ duku woga yalɛ bɛnɛ rɛ du rɛ,yamba pagi bulugu kiya yala. 16 Yali wɔ yali fan,i dɔgu dan kere niyi,i varame gi mali ki wɔ.17Babiyo,ya fan korusame mi.yiri bulugume gi mandigan yala.bere veri gi meli ki mandigan wɔ,simame bɛɛ. 18 Mi gɔlume yala tɔgɔ bogo,mi paa nunu gi ban mi senumu wɔ wanni,be laa bogo mandigan bulugume be ba dame soguru re dan pɛka zɔbɔ rɛ.19 Ba jɛzirɛ dame halakinɛ rɛ.ba vɛge komeba dame ba kɔginɛ kaa rɛ.ba kɔgɔmi ba sugo ki kii tɔgɔ girɛ.ba lɔgusume n'gara diniyo gire tɔgɔ sɛyi rɛ.20Yiri mii,yilɛ baa tinyin wo dode wara rɛ.yiri torume i soguru ɲuti soguru Yesu re liyɛ dini u kuu. 21 U pawu susugu yilɛ sugo tisori re tuna nɛmiyɛ u dɔɔ u sugo tuna nɛmiyɛ nɔmɛ kɛdɛ girɛ duu rɛ,gi mali u guruma tome dɛɛ mandigan wɔ,u guru u meli ka-ka fan u sugo wo ki guruma kee kan.
Chapter 4

1Kirɛ yemebanu babiyo pima tena,dame ɲuti wo ya kariburɛ.yalɛ nɛɛ von wo miban yali yoyogo.pima tena,yari dame mi bɛnɛ yidiri sababu do mi ɲuu dakɛ jala rɛ. 2 Mi zirime Evodi wɔ Sɛntisɛ be ba dame ba zɛrɛ tiyan ɲuti rɛ. 3Nuya,mi dɛniga tii tome dɛru kore tiyan tii,mi zirime nu be kusu bɛ kanbɛ.bɛ da dame mi kusuruwa rɛ kiwari yine gɔla rɛ,do Kieman do be wo mi da tome jakan fan.bɛ fan rɛ yire wanrari wo woyan nɛ kitabu rɛ.4Dame bɛnɛyidiri ɲuti re wankati fan.mi nunume gi ban ditiya,dame bɛnɛ yidiri.5 Yalɛ bɛnɛ zurori sulu labɛ fan kan.ɲuti wo i tɔgɔrɔ kan. 6Yalɛ tɛlimɛ buu yansi ka-ka rɛ,do ka kee wo ka kee re tɔgɔ wo yala,pumame gi yamba kan zira do zira kɔgiya wɔ barika see wo. 7Ki daga,yamba zulugi kere re bɔɔ labɛ fan rɛ lɔgusɛdi,ki pagi kɔmebu yalɛ bɛnɛse wɔ ya lɔgusɛdi soguru Yesu re.8Ki fan rɛ pode,babiyo,tɔgɔdi kere da gonnɛ rɛ,tɔgɔdi kere meli kɔginɛ wɔ,tɔgɔdi kere terinari,tɔgɔdi kere pomesari,tɔgɔdi kere wo yimeban,tɔgɔdi kere yire kɛdɛ lii,tɔgɔdi kere wo kɛdɛ,tɔgɔdi kere jɛme kɔginɛ wɔ,lɔgusame ki tɔgɔdi fan rɛ. 9Yari karibidan tɔgɔdi kee ya nan,ya lugugi,ya nan kii mi kan,dame kii.ki daga,zulu tii yamba pagi tige ya kan.10Mi dame bɛnɛ yidiri ɲuti re yali yoyogo a nan wanni be yari dume ya tɛlimɛ mii rɛ duruban,gi fan rɛ jɛrɛ yari da duwime ya tɛlimɛ mii rɛ,do yari wo mandigan nan kii rɛ. 11 Mi wo ki gɔlu mi kanɛ yandi rɛ yemeban,nunuditia mi daga yali wo yali fan,mi korusume kii rɛ gi fo dɔgu mii. 12Kanɛ yan woga mi ban,mi yii gi mandigan.mi daga kaa tire,mi yii kiya mandigan.tɔgɔ wo tɔgɔ kere,yaliwo yali fan,n'vɔɔ wo,n'tige yasima rɛ wo,n'da ka tire wo,n'da kanɛ karɛ wo,mi manrime gi fan wɔ fo gi dɔgu mi. 13Mi guruma dee ka-ka fan soguru re panga rɛ,wurɛ pee mii rɛ panga.14Gi fan rɛ jɛrɛ,yari dame tɔgɔ kɛdɛ ya kusumi mii zimoridi re. 15 Yari Filipena digan yii be mi lii Masedwanɛ rɛ jamana rɛ keban,kiwari yine gɔla sigidinɛ ban,yamba dora kere da mi dɛniga tena rɛ mi tantuluma do mi nanri rɛ,ki dame yari sɛyi rɛ. 16Baa mi da wo Tesalonike keban,yari kerime mii tɔgɔ wɔsigɛ tisi mii rɛ lese nii. 17Go da n'too tantuluma dukugi mii pume,gi diki gi mandan yala.18Mi name a tɔgɔ wɔsigɛ tisi fan,gi dikime gi da gi bɔɔ mii tɔgɔdi,mi vɔme,nunuditia yari kere tisi kee Epafrodite re u kuu pan mii rɛ,mi name gi fan.gi dame saraka kɛdɛ soge yamba kan,go yimeban wura. 19 Mi yamba pagi wɔsugu ya fan rɛ tɔgɔ gi mali gi sugo kaa tiyandi wɔ nɔmɛ kɛdɛ rɛ soguru Yesu re. 20 I baa yamba nan kɔginɛ badaa-badaa. Amiina.21Fosame yamba laa kɛdɛwa fan tiyi tiyan soguru Yesu re.babiyo be bere wo mii kan n'gege,bɛ fan fosume yari. 22Yamba laa kɛdɛwa fan fosume yari,vatabe bere wo Romɛ pɛwu mɛnu. 23 Ɲuti soguruYesu re nɛma tige ya fan kan.

Colossians

Chapter 1

1Mɩ Paul Yesu re kelu bii Yamba panga rɛ, do mɩ baabɩ Timote. 2Yɩrɩ kerǝmǝ ngra sɛwɛ Yamba laa ternarǝwarɛ kolose, yarǝ bere da baabiyo re mʋgʋrʋwan rɛ soguru re, yɩlɛ baa Yamba zuluri do ʋ bɛnɛ zurori tǝ ya fan kan. 3Yiri sǝm barka ɲuti soguru Yesu, baa Yamba rɛ wankatǝ fan yɩlɛ zǝra fan rɛ.4Nʋndɩtɩya yalɛ mʋganri soguru Yesu ban, do yarǝ dee Yamba laa ternarǝwa piima yalǝ bɛ, yɩrɩ lʋgʋm kɩ kiwari gǝ. 5Tɛlmɛ mʋgɛ gɩɲan kere tundu yala donde wara rɛ. kɩwarǝ yɩndǝ rɛ gɔnɛ gɔla dɔgʋm gǝ banzan gǝ nʋnʋ gǝ se yalɛ yiri ban kɩrɛ.Ya mʋganri rɛ dɩme tundori wo kɩ tɛlmɛ mʋgɛ gɩɲan ban, 6Kɩ kɩwarɩ ɲindǝ dɔgu Yamba, nto gǝ dɔgʋ dɩnɩyogǝ ban yalǝ bɛ gǝ sʋm gǝ dǝkǝ.Ɩ degǝ ya bɛnɛ rɛ ya yala, kee banʋwʋ yarǝ lʋgʋ Yamba zuluri gɔnɛ wɔ.7Ɩ dʋ tom dɛrʋ Epafras karǝbǝdanmǝ yarǝ kɩ tɔgɔ gǝ wɔ. wʋ dam sogʋrʋ re tom bii re mʋganrǝ tire yalɛ yǝmban. 8Wʋnzʋgɔn kɛndɛ pan piima kee yala bɛ, ʋ gɔlʋm kɩ yɩla.9Kɩrɛ yǝmbanʋ, ɩ lʋga ya kɩwarɩ, yɩri wo Yamba zǝra nii dʋ, yɩrɩ zǝrǝm Yamba be gǝ suu yarǝ gǝ dɩɩgɔ dɛɛ rɛ, gǝ pan yala wʋzʋgɔn kɛndɛ sogʋmarɩ do gǝ sʋlʋmɛ yala. 10 Bʋdayalɩ, yalɛ verǝma malǝ Yamba ɲangǝ wɔ, do ya da ʋ dɩɩgɔ tɔgɔ wankatǝ fan, ya va yikerre Yamba sʋlʋmɛ rɛ.11Ʋ nɔmɛ kɛndɛ pan yala panga, bʋdayalɩ yarǝ va yikere bɛtɔsiri rɛ. 12Seyam barka Yamba rɛ bɛɲidǝrǝ wɔ wʋ wee pan yala gʋrʋma ya na gɩɲa ya laa ternarwãã rɛ̃ gɔnɛ́ do kamporŋa rɛ̃.13Ʋ sonmǝ yɩrǝ karwutǝ re panga rɛ, ʋ se yɩrǝ ʋ bìíbɔ pɩ̃ɩ̃mati re pɛɛrɩɩ rɛ. 14Yɩrǝ ɲuwolŋa gǝ lɩ ʋ kan kéé dá zunuufu yaafǝnɛ rɛ̃.15Soŋurũ dam Yamba wee nion ne zilǝmé rẽ nandǝnarǝ̃ka fãã rɛ̃ lʋllʋ dooruw. 16Do wʋrɛ nandan tisǝrǝ fãã, donde waraa rɛ tisǝrǝ do tǝ̃ŋabiye ban nɛ́ tisǝrǝ, tisǝ kéé see nii wõõ kee see nion, pɛɛrɩ ɲutiyan, ɲutena do panga. Kɩ fãã nandanmǝ ʋ kan do ʋwɔ. 17Ʋ wɔsʋgʋm kaaka fãã, tisǝrǝ mʋnmǝ za ʋ ban.18Ʋ dam tʋnanɛmɛɛ ɲu rẽ, Yamba doree re ɲuti, ʋ dam sɩ̃gǝdǝnɛ. Lʋrarǝ doru do wee lɩ tǝpa bɛnɛ rɛ̃. Bʋdayalɩ ʋ na yikereyan tɔgɔ fãã rɛ̃. 19Nʋndɩtɩya, gǝ dam yɩmban Yamba rɛ be ʋ surorǝ fãã gǝ̃ndǝ ʋ zɛrɛ. 20Ʋ sem zulu ʋ sugo woo tisǝ fãã rɛ̃ bɛnɛ rɛ̃, ʋ bìíbɔ gɛrma panga rɛ dãã pɛkarɩɩ ban, ʋ se malǝŋa kaaka fãã wɔ̃ɔ̃ wʋrɛ bɛnɛ rɛ̃ wʋrɛ, tǝ̃ŋabiye ban nɛ tisǝrǝ do donde waraa rɛ tisǝrǝ fãã.21Yayaa da dam verwa do zɔgʋwa rɛ fɔra, ya lɔ̃ŋsɛ zɔmsǝrǝ do ya tɔgɔdaarǝ zɔmsǝrǝlɛ yemban. 22Do wɔ̃nɛ, ʋ sem malǝŋa ʋwɔɔ laabɛ fãã bɛnɛ rɛ̃, ʋ bìíbɔ nɛnɲan tʋnanɛmɛɛ tǝ̃ma kan, bʋdayalɩ ʋ zǝrǝgǝ yarǝ bee ternarɩ̃ɩ̃, zargǝ ton bee ban, do yarǝ koruyan nɛn nɛ kɔtɔ ʋ yikere. 23Kɩ fãã rɛ̃ zɛrɛ, yarǝ seam panga ya va yikere mʋŋarɩ̃ɩ̃ rɛ̃, bʋwan dʋ ya gɛgǝlǝ ya tosu kɩ kɩwarǝ yɩn tɛlmɛ mʋŋɛ gɩɲaa ban, yarǝ lʋgʋ kee. Kɩ kɩwarǝ yɩndǝ gɔlʋm donde waraa rɛ lere tisǝrǝ fãã rɛ̃, mɩ Poli dam gǝ tom dɛɛrʋ rɛ.24Mɩ deem bɛnyɩndǝrǝ mɩɩ zimorĩ tɔgɔ rɛ yallɛ yemban. Kee re da soŋũnle zimorĩĩ rẽ, mɩ suru gǝ nii ā sugo tunanɛmɛɛ rɛ̃, wʋrɛ tʋnanɛmɛɛ yemban gǝ dam Yambadore re. 25Mɩ dam Yamba doree re tom dɛɛrʋ rɛ, gǝ malǝ Yamba doree re tom wõ, Yamba se kee karwa mɩ ban yallɛ yemban, bʋdayalɩ mɩ gɔlʋ Yamba gɔlaa gǝ pomusu. 26Kɩrɛ biye, kɩ tɔgɔ fekarɩɩ kee re da fekǝ laabɛ fãã rɛ̃ fo fɔra, do gǝ bʋgʋlʋm gǝ laa ternarwãã rɛ̃ wɔ̃nɛ. 27Gǝ tɔgɔ fekarɩɩ rɛ nɔmɛ kɛndɛ kɔɔgǝ da kee re buudu gǝ bɛnɛ rɛ̃, gǝ bugʋlʋ Yamba rɛ, Yaamba bʋgʋlʋm kɩ gǝ laa ternarwãã rɛ̃. Bee soŋurũ wo ya zɛrɛ, nɔmɛ kɛndɛ tɛlmɛ mʋŋɛ gɩɲa.28yɩrǝ gɔlʋm wʋrɛ tɔgɔ ɩ pen temsǝ̃ŋa, ɩ karbdan ba fãã sogumarǝ̃ fãã wɔ̃ bʋdayalɩ ɩ bʋgʋlʋ laabɛ fãã tɩ̃tɩ̃ɲa Yamba rɛ, gǝ surorii Krista rɛ. 29Kɩrɛ yembanʋ mɩ dee tom ā kɛ̃rǝ̃ koma, gǝ malǝ soŋunle tom mandǝŋa wɔ̃ kee re dee tom mɩ zɛrɛ gʋrʋma kɔɔ wɔ.
Chapter 2

1Mɩ kɛrǝ koma kɔgǝ kee yalɛ yǝmban, do be fan rɛ wo mɩ yiko nan dɔm, mɩ piim be yarɩ sʋlam kɩ. 2Bʋdayalɩ ba bɛnɛ soru ba fan da tiɲan piima rɛn fo ba nan fandǝnarɩ pomsarɩ surorɩ bɔngo. Bʋdayalɩ ba sʋlʋ Yamba tɔgɔ fekarɩ.3 Sogʋmarɩ ɲan, do sʋlʋmɛ ɲandǝ rɛ ŋɔndʋ fan rɛ fekari wo wʋrɛ zɛrɛ.4Mɩ gɔlʋm kɩ, bʋdayalɩ nɛn kaaka bʋ gʋrʋ ʋ larɩ yarɩ dandalǝma gɔla wɔ. 5Ba mɩ ton ya kan tʋna nɛmɩyɛn rɛn, mɩ wʋzʋgɔn ton ya kan, mɩ dǝm bɛnɛyɩdɩrɩ a nan be yarɩ dem tɔgɔ fan gǝ malarǝ rɛ, do yalɛ mʋganrɩ tǝganrɩ wo soguru ban,6Yarǝ tɛrɩ ɲuti soguru Yesu ban yalǝ bɛ, yarɩ varam gra bɛrʋ. 7Yarǝ tǝ̃nga Yesu ban, ntoo tǝ̃nzanɛ luro zʋɲɩɩ tǝ̃ŋa rɛ̃ gǝ see ɲɔɔdʋ gra yalǝ bɛ̌, ā va yikere mʋŋarlɛ gǝ malǝ yallɛ karŋʋ̃ naarǝ̃ wɔ̃. Yallɛ barka see dǝkǝ.8Sǝman ya sugo bʋdayalɩ nɛn kaaka bʋ yarǝ mʋn laabɛ sogumarǝ̃ karŋʋ̃ do ba temsǝ̃ŋa gɔla komburo wo, gǝ malǝ laabɛɛ lʋrʋnmɩɩ do diniɲogǝ re tɔgɔ wɔ, kɩ melǝyan soŋũnle yangǝ wɔ. 9Yambayan nɛ suroriyan tʋnanɛmɛɛyan nɛ gǝ̃darɩɩ wʋrɛ.10Wʋ wo ɲutiyan do pangayan fãã rɛ̃ ɲine, yallɛ surori tǝ̃n wʋrɛ. 11Yarǝ zʋ̃m kɛ̃nkɛ̃rɛ̃n wʋrɛ ya, kɩ kɛ̃nkɛ̃rɛ̃n see wo da nɛn nɛ nuu wõ, do gǝ dam tʋnanɛmɛɛ tɔgɔ tundori Krista kɛ̃nkɛ̃rɛ̃n zʋ̃wɛ̃ kan. 12Ya tɩwʋ wɔɔ Krista tɩwʋ koyim za kan numu zʋ̃wɛ̃ kan, yarǝ wɔɔ wʋ wɔm za kan numu zʋ̃wɛ̃ kan ya, nʋnditiya yarǝ mʋnmǝ Yamba gʋrumaa ban kee wɔw ʋ lɩ tǝpaa bɛnɛ rɛ̃.13Ya tɩwarǝ da wo tɔgɔ zɔmbɔ wɔɔ ya tʋnanɛmɛɛ rɛ̃ wo zʋ̃ kɛ̃nkɛ̃rɛ̃nyan nɛ keeban, Yamba sem yarǝ wɔɔ Krista woyan nɛ za kan, do ʋ yaafǝdanmǝ ɩ tɔgɔ zɔmbɔgǝ yɩla. 14Sɛwɛ kee re da wo yarǝ kan sarɩya nɛnǝma yemban, do gǝ da kɛ̃rǝ̃ yɩrǝ, Yamba korumǝ kɩ dini gǝ pɛkǝ dãã pɛkaa ban. 15Yamba zoyim kaaka fãã ɲitena do panga tena nuurẽ gǝ dá kɩ t kaaka fãã rɛ̃ yikere, nʋndɩtɩya ʋ nam gʋrʋma ba ban Krista dããpɛkaa rɛ panga rɛ.16Kɩbɛɛgǝ, nɛn kaaka bʋ zargǝ se ya ban zimoo yemban, wala fɛtɩ rɛ dɛwʋɲan wala kargǝ dʋrʋ walw wũnzuŋõ dɛɛ tɔgɔ kan. 17Kɩ tɩgɔgǝ fãã dam tɩsǝrǝ kee re piri fãã rɛ̃ zilime rẽ, fo kɩ tisǝrǝ fãã niim Krista rɛ.18Bʋwan dʋ nɛn kaaka lalan yarǝ ya da ya gʋrʋma naarɩ̃ɩ̃ rɛ̃ gʋrʋma na wala ʋ sugo tisori gɔla niniigee wo wala ʋ malɛkǝ kɔgnɛɛ. Kɩ laabɛ dǝpaa mʋnmǝ ba tɛlmɛ ba naarǝ̃ tisǝrǝ ʋ kɔgɔn ʋ sugo komburo ʋ Adama biiyan lɔ̃ŋsɛɛ wɔ. 19Ʋ mʋŋyan tʋnanɛmɛɛ rɛ ɲuti Krista ban. Tunanɛmɛɛ fãã mʋnmǝ za kugsǝ tɩ̃wãrɩ̃ɩ̃ wɔ̃ɔ̃ yesǝlle wʋrɛ. Ʋ niim kɔgnɛ Yamba kɔgnɛ wɔ̃.20Yarǝ wɔɔ Krista tɩwʋga za diniɲogǝ re tɔgɔ kan, bǝkaa yembanʋʋ ya tɛrǝ gǝ kerŋa gɔlaa ban ntoo yarǝ dam gǝ yan nɛ? 21Be bʋ gǝ son. Bʋ gǝ langǝ. Bʋ gǝ dʋsʋ. 22Kɩ tɔgɔgǝ fãã pagǝ zɔkʋ ntɔgɔɔ wɔsʋgɛ rɛ. Kɩ dam Adama biyo re kerŋa gɔla rɛ do ba karŋʋgǝ kan. 23Kɩ kerŋa gɔlaa dam sogmarǝ̃tiyan nɛ laabɛ se re, ba kɔgnɛ mandǝŋaa yemban kee re lɩ laabɛ rɛ. Do ba sugo tʋnanɛmɛɛ zimorĩ tɔgɔ kan, do ɲɔɔdʋ wo gǝ̃ndǝ gǝ kaaka rɛ, gǝ wo yemban ba tʋna nɛmɛɛ rɛ̃ sɛyɩ.
Chapter 3

1Do, yarǝ wɔɔ Krista tɩwʋga za kan, yarǝ pʋŋan donde tisǝrǝ, Krista wo dini ʋ gǝ̃ndǝ Yamba zulu kan. 2Lɔ̃ŋsam donde tisǝlle, bʋwan lɔ̃ŋsʋ tǝ̃ŋarɛ̃ tisǝlle. 3Yarǝ tɩwʋmǝ, yallɛ woyadǝ wɔɔ Krista fekarɩ wo za kan Yamba kan. 4Krista dam yallɛ woyan nɛ. Ʋ bʋgʋlʋga ʋ sugo keeban, yarǝ wɔɔ ʋwɔɔ pa ya bʋgʋlʋ za nɔmɛ kɛndɛ rɛ.5Gʋwan ya tǝ̃ŋabiye ban nɛ zǝgǝgǝ, kɩrɛ biye, sanɩɛ̃ zimo, digin tɔgɔ, do tɔgɔ zɔmbɔ vɔ̃ do vɔ̃ buudu fãã do ka suyon nse, kee da vʋwa dɛwʋya rɛ. 6Kɩ tɔgɔdǝ rɛ pen Yamba bɛnfurusee kʋ̃ɲɩ kore dʋwarɩbiyobe ban. 7Yayaa da deem kɩ tɔgɔdǝ fɔrafɔra, doƴa da verǝ gra keeban. 8Do wɔ̃nɛ yarǝ dʋwam kɩ tɔgɔgǝ, bɛnfuruse woo bɛnɛ zǝŋɛ wɔ̃ɔ̃ zɛrɛ birin. Tʋka wala wʋndʋgʋyan kii gɔla bʋ lɩ ya nii rẽ.9Yarǝ bʋwan kɩ̃ma tʋrʋ za rɛ, nʋndɩtɩya yarǝ korum ya zǝgǝ kɔ̃ɲɔ̃gǝ wɔɔ gǝ tɔgɔdaarɩɩ ya sugo re, 10ya se zǝgǝ dʋrʋ ya sugo re, nɛn dʋrʋw ʋwɔ wee tǝ̃n ʋ wee dʋrʋwan sʋlʋmɛ gɔ̃ngɔnɛ wɔ̃ gǝ malǝ ʋ wɔsʋgʋllɛ zilime wõ. 11Grɛk wɔɔ Yawutu ton dini, wee zʋ̃ kɛ̃nkɛ̃rɛ̃n wɔ̃ɔ̃ wee wo zʋ̃ kɛ̃nkɛ̃rɛ̃n ton dini ya, nɛn wee wo karbdan wɔ̃ɔ̃ pɔrɔ nɛŋ ton dini, bɔka wɔɔ wee wo ʋ sugo re ton dini, do Krista dam kaaka fãã rɛ̃ dini, ʋ wo kaaka fãã rɛ̃ zɛrɛ.12Yamba gɔrarɩɩ yarǝ wɔ, kɛndʋwa, pɩ̃ɩ̃matena. Kɩrɛ yembanʋʋ yarǝ seam yamasɔgɔ wʋndʋgɛ wɔɔ kɛndɛɛrɩ wɔɔ tɔgɔ kɛndɛ wɔɔ sugo tisori woo bɛntɔsǝrǝ ya sugo re. 13Daam za tɔgɔ bɛntɔsǝrǝ. Gǝ woga dʋʋ rɛ zɛrɛ be dʋʋ zʋ̃m ʋ taalǝ, dʋwan za taalǝ. Ɲuti dʋ yarǝ taalǝ yalǝ bɛ̌, yayaa dʋan za taalǝ bɛɛrʋ dɛ.14 Gǝ kusu kɩ fãã ban, ʋ sem pɩ̃ɩma yala, niisurorl dɩɲɛ kagǝ kɩwɔ.15Krista bɛnɛ zurorii da ɲuti re yallɛ bɛnɛsere. Kɩrɛ yembanʋʋ Yamba kom yarǝ tʋnanɛmɛɛ tɩɲa rɛ̃. Yarǝ daam kɛndɛ sʋlʋrʋwa rɛ. 16Krista gɔlaa gǝ̃ndǝ yallɛ zɛrɛ gǝ dǝkǝ. Karbǝnan za ya temǝsǝ za sogumarǝ̃tiyan fãã wɔ̃ɔ̃ Zaburu woo kɔgnɛ nʋna wɔ̃ɔ̃ Yamba kem ne nʋna wɔ̃. Yarǝ nʋnam nʋna Yamba rɛ ya bɛnɛse fãã wɔ̃ barka see wo. 17Ka keegǝ ya dee fãã, gɔla wo, tɔgɔdaarɩ wo, daam gǝ fãã Ɲuti Yesu re yire wo. Ya se barka Bǎ Yamba rɛ wʋrɛ yemban.18Kããbɛ tɛran ya baraabɛ rɛ, ntoo gǝ malǝ Ɲuti re yalǝ bɛ. 19Bʋwabɛ pɩ̃ɲan ya kããbɛ, yarǝ bʋwan da zɔmbɔnlɛ ba ban. 20Biyobe soŋan ya lʋllʋwaa rɛ kore kaaka fã̃ rɛ̃, be kɩrɛ wo yemban Ɲuti re. 21Bàábɛ, bʋwan ya biyobe tɩ̃ɩ̃, bʋdayalǝ ba bɛnɛ bʋ nɛnǝ22Tombiyobe soŋan ya ɲutena bɛ bee re wo tǝ̃ŋabiye bɛ̌ rɛ kore kaaka fãã rɛ̃. Bʋwan tom da ba sere mumo, ntoo yarǝ pɩ̃ɩ̃m ya tɔgɔ ya da yɩmban laabɛ rɛ, do yarǝ daam tom bɛnɛse pomusarǝ wɔ Ɲuti re se wʋndʋgɛ rɛ. 23Yarǝ dee ka kee fãã, daan gǝ ya bɛnɛse fãã wɔ̃, ntoo Juti rew yarǝ dee gǝ gɛyɩ nɛn nɛ dagǝ, 24ya sʋlʋ be ya sʋlʋ be yarǝ pa ya takǝ kɩɛ̃ Ɲuti kan gǝ da ya wolŋa rɛ̃. Yarǝ daam tom Ɲuti Krista rɛ. 25Do nɛŋ wee deyan tɔgɔ terna, kɩrɛ wolŋaa ʋ pɔw na, nʋndɩtɩya Yamba gɔrʋyan nɛŋ.
Chapter 4

1Ɲutena, mʋŋan ya tombiyobe kɛndɛ ternarǝ̃ wɔ̃, ya sʋlʋ be yayaa kɔmǝ Ɲuti donde waraa rɛ.2Tǝ̃ŋan Yamba zǝra rɛ ya tǝ̃n ya se ban kɩɔ barka see wo. 3Zǝran Yamba ɩyaa rɛ, bʋdayalǝ gǝ pan yɩla mandǝ̃ŋa ɩ gɔlʋ gǝ gɔlaa, ɩ gɔlʋ Krista tɔgɔ fekarɩɩ. Kɩ tɔgɔ fekarɩɩ rɛ yembanʋʋ mɩ wo kasʋ rɛ bɛ̌. 4Zǝran Yamba be mɩ gɔlʋ kɩ gɔlaa gǝ pomusu, ntoo mɩ zɛm be ā da gǝ yalǝ bɛ̌.5Bee re wo da mʋŋʋrʋ̃wã rɛ̃, yarǝ varan sogumarǝ̃ wɔ̃ bɛ tɔgɔ kan. Bʋwan dʋ wankatɩɩ mʋn yarɩ. 6Yallɛ gɔlaa da nɔmɛ kɛndɛ wɔ suu fãã, sɩrɛ gǝ̃dǝ gra, bʋdayalɩ ya gʋrʋ ya sʋlʋ laabɛ fãã rɛ̃ tombe mandǝŋa kɛndɛ.7Ɩ bǎbii pɩ̃ɩ̃mati Tisike, Ɲuti re tombii mʋŋarɩ̃nɛŋ, mɩɩ dʋ tom dɛɛrʋ Ɲuti re, wʋ pɔw gɔlʋ mɩɩ kɩwarǝ fãã yala. 8Mɩ kermǝ gǝ yala ngǝ rɛ yemban, budayalɩ yarǝ sʋlʋ yɩllɛ tɔgɔ fãã, do gǝ zuru ya bɛnɛ. 9Mɩ kerm bǎbii pɩ̃ɩ̃mati terna Onɛsimɛ gǝ kan. Yallɛ nɛnʋʋ. Ʋ pɔw gɔlʋ ngee tɔgɔ fãã yala.10Mɩɩ dʋ kasʋbii Arisitarkǝ fosum yarǝ. Banabasi rɛ bǎbii re biibɔ Marka ya fosum yarǝ. Ya nam kerŋa wʋrɛ tɔgɔ kan gǝ zɔkʋ. Ʋ dɔngaa ya kan dini, yarǝ mʋŋanʋʋ kɛndɛ. 11Zesu wee ba kom be zusitus bě, wʋyaa fosum yarǝ. Yawutwaa bee re da mʋŋʋrʋ̃wã rɛ̃ bɛ̌, ba laa tɔɔ sɛyɩ rɛ da mɩɩ dǝpa tom dɛɛrʋwa rɛ gǝ bɛ bɛnɛ rɛ̃ Yamba pɛɛrɩɩ rɛ tom ne. Bɛ zurum mɩɩ bɛnɛ kɔkɔɔ.12Krista Yesu bɔka Epafras, wee ya nɛŋ nɛ, ʋ fosum yarǝ. Ʋ seem panga Yamba zǝra rɛ yala. Ʋ dʋyan kɩrɛ nii, bʋdayalɩ yallɛ niisurori woo ya tɛlmɛ tisori tǝ̃n Yamba dɩngɔ fãã rɛ̃. 13Mɩ dam ʋ kasetǝti re be lɔ̃ŋsɛ wo wʋra tentan, yarǝ wɔɔ Laodise mʋŋʋrʋ̃wãã wɔ̃ɔ̃ Hierapolis re mʋɲʋrʋ̃wã ya. 14Lɔgʋtɔrɔ pɩ̃ɩ̃mati Luk wɔɔ Demas fosum yarǝ.15Fosam Laodise fosuruwaa wɔɔ Nɛnfas wɔɔ Yamba doree kee wo ʋ mɛɛnʋ bɛ̌. 16Ya karbǝdǝnaa nni sɛwɛɛ, dʋwan Laodise Yamba doree karbdan gǝ, sɛwɛ kee pagǝ lɩ Laodise, yayaa karbdnan gǝ. 17Yarǝ gɔlam Arsipe re be Ɲuti re tom kee pan wʋra bɛ̌, ʋ dʋ ʋ tɛlmɛ gra ʋ dagǝ gǝ nii suru.18Mɩ Poli wẽrǝ̃mǝ nni foo gɔlaa mɩ sugo nuu wõ. Yarǝ bʋwan garǝ be mɩ wo kasʋ rɛ. Yamba nɔmɛ kɛndɛ tǝ̃n ya kan.

1 Thessalonians

Chapter 1Mɩ Paul, do Silvɛn do Timote sem ngǝ sɛwɛ Tesalonike Yamba dore ban, do be wo ba Yamba do ɲunti Yesu Kirisita rɛ. Yamba pam zuluri do bɛnzuluri yalɛ.

2Ɩ sem barka Yamba rɛ ya fan yemban wankatǝ fan , ɩ gɔlʋ ya tɔgɔ ɩ zǝradǝrɛ. 3 Ɩ munganrɩ bʋgʋlʋm tom darɩ wɔ, yalɛ pɩma bʋgʋlʋ tom darɩ kɔɔ wɔ , do yalɛ tɛlɩmɛ munganrɩ wo ɩ ɲunti Yesu Kirisita rɛ yalɩ bɛ, ɩ lɔgʋsum kɩ fan rɛ baa Yamba yikere wankatǝ fan.4Ɩ sʋlʋm , babiyo pɩma tena Yamba kan, be Yamba, gɔrʋm yɩrɩ gǝ da ʋ sugo yanɛ, 5 nʋnʋnditia ɩ kɩwarɩ ɲindǝ wo dɔngʋ ya bam gɔla sɛyi wɔ, do gǝ dɔngʋ ya bam panga wɔ ya Wuzugɔn kɛndɛ panga wɔ, ɩ sʋlʋ kɩ gǝ pomusu. Ɩ da verim yalɛ bɛnɛrɛn yalɛ ɲɔndʋ rɛ yemban yalɩ bɛ, yarɩ sugo sʋlʋm kɩ.6Yarɩ dam yilɛ na takʋrʋwarɛ do ɲunti rɛ na takʋrʋwa ya rɛ, nʋnʋnditia yarɩ tɛrɩ Yamba gɔla ban ke ban bɛ, yarɩ zimi kɩrɛ yemban kɔkɔ, baa, yalɛ bɛnɛ daga yimbam kɔkɔ wuzugɔn kɛndɛ panga rɛ. 7 Yarɩ dam kasetǝ kɛndiya tenarɛ Masedwanɛ do Aayi re zamana fan rɛ.8ɲunti rɛ gɔla gɔlʋm yalɛ gǝ pomusu, , Masedwanɛ do Akayi sɛyi dagǝ, do yalɛ munganrɩ Yamba ban, kɩ kɩwarɩ golʋm giɲan fan. Kɩrɛ yembanun yarɩ wo zɛm be ɩ gɔlʋn kɩrɛ tɔgɔ kan. 9Yarɩ mʋn yirɩ yalɩ bɛ, ba sugo sem ba nii be yarɩ tɛrɩm Yamba ban do ya kɔgʋlʋ wosɩrɩ ban ya da tom Yamba kɛndɛ weyan tire. 10 ʋ toru ʋ biibɔ Yesu ʋ lɩɩ domde wararɛ, Yamba wɔmʋn ʋ lɩɩ tǝpa bɛnɛrɛn , ʋ somi yɩrɩ ʋ koru Yamba bɛnfurugɔn ke piri bɛrɛ.
Chapter 2

1Yarɩ sugo sʋlʋn, babiyo, yɩlɛ kʋnɛ yarɩ kan dini, wo da komboro. 2 Ya sʋlʋm be yɩrɩ zimi , ba bawʋ yɩrɩ Filipe, do kɩrɛ pomde, Yamba pam yɩla bɛnkʋlʋ ɩ gʋrʋ ɩ gɔlʋn kɩwarɩ yin yala, ba laa dalɩ da pɩm yɩrɩ ba lalam.3Lararɩ wo na yɩlɛ wazu gɔlarɛ, binim yam do nanbara ya tom gǝra, 4 do Yamba mandam be gǝ zɛm be kɩwarɩ yin karʋwa ɩ bam, kɩrɛ yembanun ɩ gɔla. Ɩ gɔlʋn yam be ɩ tɔgɔ dam yimbam laabɛ rɛ, do fo Yamba, wʋ we sʋlʋn yɩlɛ bɛnɛ see.5Ya sʋlʋm be yɩrɩ wo lararɩ gɔla gɔlʋm layilayi. Wo suru kaka wo feki yɩrɩ yarɛ, Yamba sugo gǝ kasetɩ. 6 Ɩ wo kɔgʋnɛ pum nɛn kaka kam . Yarɩ kan dagǝ nɛn dʋkʋ kan. Kɩ fan rɛ pomde, yɩrɩ bere da ɲuntirɛ kelʋn biyore, yɩrɩ da gʋrʋm ɩ pʋm kɩ kɔgʋnɛ yarɩ kan.7Do yɩrɩlɛ sawʋrɩrɛ da wo yalɛ bɛnɛrɛn, nto bii nii kɔmbʋ ʋ sugo bii yalɩ bɛ. 8 kɩ sɛyi dagǝ , yɩrɩ da pɩm yarɩ kɔkɔ, kɩ yembanun ɩ petarɩ ɩ pa ɩ pem kɩwarɩ yinn yala, ba ɩ wuzugɔn wɔ, nʋnʋndɩtɩya, ya gɔgɔ dam yɩlɛ yimbam kɔkɔ. 9 Babiyo, yalɛ tɛlɩmɛ wo yɩlɛ tom darɩ do ɩ zimori tɔgɔdǝrɛ, be yɩrɩ dam tom ɲin kusu wʋya ban, bʋdayalɩ ɩ bʋn da yalɛ kaka zǝlɛrɛ kegi ɩ wo Yamba kɩwarɩrɛ gɔla yalɛ.10Yarɩ wɔ Yamba dam yɩlɛ kasetǝre be yɩlɛ verima tɔgɔ wo kɛndɛ , zarǝgǝ see do terinarɩ da na fosuruwa ban . 11 Ya sʋlʋm be ya ɩ tɩmɩ ya fan tegan tegan kan nto Ba tɩmɩ ʋ biyo kam yalɩ bɛ. Ɩ dam yarɩ wazu ɩ tisi ya yinsim . 12 Ɩ sem panga ya bam be ya verima tɔgɔ malarɩ Yamba yikere, ʋ wee kom yarɩ ʋ pɛɛrɩrɛ do ʋ nɔmɛ kɛndɛ gǝrɛ.13Kɩrɛ yembanun ɩ see barka Yamba rɛ wankatǝ fan , kɩrɛ yembanun, be yɩrɩ gɔlʋ Yamba yala wankatǝ ke ban bɛ, yarɩ lʋgʋm gǝ, ya mum gǝ nto Yamba gɔla. Yarɩ wo gǝ nandan be nɛnɛn gɔla. Gɔnɛ Yamba gɔla susugo gǝ. Gǝ dem tom fosuruwarɛ zɛrɛ.14Babiyo, Yamba dora ke wo Krisita Yesu re Zude zamanarɛ, yarɩ kɩrɛ korusuwarɛ, nʋnʋndɩtɩya Yahutuwa ziim diine fosuruwa yalɩ bɛ, yarɩ sugo budugǝ ya ziim yarɩ bɛrʋ. 15Bɛ Yahutuwa rɛ gʋn Yesu Krisita, ba gʋn keluwa, ba dʋlʋn yɩrɩ ya nɔmɛ ba ziim yɩrɩ. Kɩ tɔgɔdǝ wo da yimbam Yamba rɛ, ʋ dam laabɛ fanrɛ zɔgʋrɛ. 16 ʋ lelem yɩrɩ ɩ gɔlʋn Yamba soge gɔla budu dʋkʋrɛ, ba tɩm ba kusu ka ba zunufu ba sɛyi wankatǝ fan , do Yamba bɛnfurugɔn re niisure piri ba bam.17Babiyo, yɩrɩ mɩ dɛnǝmɩ yarɩ ban wankatǝ fiɲɔn zaa kan, do ɩ dɛnǝn yarɩ wɔ bɛnɛ see wo. Yalɛ nɛɛ vɔn da wo yɩrɩ ban , fo yɩrɩ damɩ ɩ gʋrʋma fan be ɩ wom yarɩ kan. 18 Yɩrɩ da pɩɩmɩ ɩ nʋnʋn yarɩ kan diini, mɩ Paul sugo mandam ge do lese tiɲan sɛyi dagǝ, do Sutana lalam yɩrɩ kɩrɛ. 19 Wulɛ da yɩlɛ tɛlɩmɛ mungɛn giɲan do ɩ bɛnyindǝlɛ sababʋ do ɩ nɔmɛ kɛndɛ bafulan? go da yalɛ ɩ ɲunti Yesu re yikere ʋ kunɛ wankatǝ ban la? 20 Nweyu, yalɛ da yɩlɛ bavulan nɔmɛ kɛndɛ do ɩ bɛnyindǝrɩlɛ sababʋrɛ.
Chapter 3

1Ɩ wo gʋrʋ ɩ gɩndǝ ɩ toru dʋtʋn, kɩrɛ yembanun, ɩ mandam be ɩ tɩngam ɩ muno Atɛnɛ 2 ɩ keri Timote ʋ va ya kan diini. Ɩ baabii do Yamba tom bii do ɩ tom dɛrʋn dʋn Krisita rɛ kɩwarɩ ɲɩndǝ rɛ gɔla rɛ. Ɩ keri mʋn bʋdayalɩ, ʋ gʋrʋ kusu yarɩ do ʋ pam yala bɛnkʋlʋ ya munganrɩ rɛ 3 bʋdayalɩ ya bam siyin wɔnɛ zimori yemban. Yarɩ sugo sʋlʋ be gǝ mandam be pa ɩ kɩ zimori.4Ke banun ɩ wo ʋ kan diini, yɩrɩ da gɔlʋm yala be ɩ pa ɩ na zimori.kɩ ya da bɛrʋ . ya sʋlʋm kɩ . 5Kɩrɛ yembanun mɩ da lombam fo mɩ see kerigan gǝ va yarɩ bam bʋdayalɩ a sʋlʋ ya munganrɩ wo yaɩ. Mɩ da wudʋgʋm be Sutana bam yarɩ bɛsɩ, do be yalɛ tom bʋn da komboro.6Wɔnɛ mɩ, Timote nʋnʋmɩ ʋ lɩ yalɛ kan ʋ gɔlʋn kɩwarɩ yɩn yɩlɛ yalɛ mjnganrɩ do yalɛ pɩma rɛ tɔgɔ. ʋ gɔlʋm yɩlɛ be yalɛ lɔgʋsɛ bʋgʋlʋm be yɩlɛ tɔgɔ wo yalɛ yimbam do ya pɩɩm yɩrɩ ya na tetam, nto yɩrɩ ya pɩɩ ya ya na yalɩ bɛ. 7 Bɛrʋ ba biyobe , yɩrɩ da wo zimori, do zimori kɔdǝ fanrɛ , yɩrɩ bɛnɛ see bɛsɛ yalɛ yimbam ya munganrɩrɛ yemban.8Wɔnɛ, yɩrɩlɛ seya pangarɩ tingan ɩ ɲunti rɛ, sʋwɛ wɔ ɩ dee weyandǝ, 9 ɩ pa ɩ gʋrʋ ɩ se barka Yamba rɛ yalɛ gɔgɔ kan yalɩ yɩlɛ bɛnyɩndǝrɩ kɔ yalɛ yemban ɩ Yamba yikere ? 10 Yɩrɩ tɩm ɩ dee zǝra ɩ panga fan wɔ ɲin kusu wuya bam be yɩrɩ nam yarɩ ɩ shee wo, do ke wo yalɛ munganrɩrɛ nii suru , ɩ suru kɩ.11Ɩ ba Yamba sugo do ɩ ɲunti Yesu re wɔsʋgʋ yɩlɛ verima yiko gǝ va yarɩ kanʋn diini. 12 Ɩ ɲunti pam panga yalɛ pɩmarɛ gǝ varɩ ya wɔ zaa bɛnɛrɛn do ya wɔ laabɛ fanrɛ bɛnɛrɛn, nto yɩrɩ ya pɩɩ yarɩ yalɩ bɛ,13 bʋdayalɩ ya bɛnɛ se da kɛndɛ, zarɩgǝ bʋ see gǝ ban gǝ sam Ba Yamba yikere ɩ ɲunti Yesu kunɛ dɔngʋga ʋ wɔ ʋ laa samrɩ fan.
Chapter 4

1Gǝ fan babiyo, yarɩ zɛm be ya varǝ yalɩ bɛ ya tɔgɔ gʋrʋn gǝ da yimban Yamba rɛ , ɩ karǝbʋdam yarɩ kɩ wɔ. Gɔnɛ , yarɩ verɩm bɛrʋ. Do yɩrɩ zǝrɩm yarɩ do ɩ temisɩm yarɩ ɩ ɲunti Yesu re tɔgɔ rɛ ya gʋrʋ va yikere sɛyi. 2Yɩrɩ gɔlʋn kelǝgan ke yala bɛ ɩ ɲunti Yesu re pangarɛ , yarɩ sʋlʋm kɩ.3Yamba dingɔ yalɛ samarɩ wɔ, be yarɩ bam saniɲɛ zii. 4Yarɩ fan rɛ tegan tegan gʋrʋn ʋ mʋn ʋ sugo tuna nɛmɛ samalɛ, do kɔgʋnɛ wɔ. 5 Yarɩ bam ya sugo see vɔn tɔgɔrɛ nto budu fosuyam tena de yalɩ bɛ , bɛ mɩ yam Yamba. 6Nɛn kaka bʋn ʋ baabi ziim, ngǝ tɔgɔ yemban, nʋnʋndɩtɩya ɲunti wʋ kɩ tɔgɔdǝrɛ zunufu kolure , nto yɩrɩ lom ɩ gɔlʋ yalɛ gǝ pomusu yalɩ bɛ.7Yamba wo yɩrɩ kom binole yemban, fo samarɩ. 8 Kɩrɛ yembanun we kɛnǝga ngǝ karǝgɔn ban, ʋ keniyan laabɛ ban, do ʋ keyem Yamba ban , wʋ we pam ʋ wuzugɔn kɛndɛ yɩla.9Nɛn wo zɛm be ʋ see sɛwɛ yalɛ pɩma tɔgɔ kan, nʋnʋndɩtɩya yarɩ sugo karǝbʋdam Yamba kan be yarɩ dam zaa pɩma. 10 Gɔnɛ, yarɩ verim bɛrʋ babiyo fan kanʋn Masedwanɛ zamanarɛ giɲan fanrɛ . Do yɩrɩ zǝrɩm yarɩ babiyo , be yarɩ sheyam panga kɩrɛ ya va yikere. 11 Yarɩ sheyam panga ya tɩm zule zaa kan ya gʋrʋ ya koru zaa tɔgɔ yuko, ya da tom ya sugo nunsi wo , nto yɩrɩ da gɔlun kʋrʋwam yala yalɩ bɛ. 12 bɛrʋ yalɩ nɛɛ verima tɔgɔ pagǝ malɩ be fosuyam nɛ see , ya dada nɛn kaka gǝlɛrɛ.13Do, babiyo, be dʋyin, ɩ pɩyam be bam kaka sʋlʋ bɛ tɔgɔ kanʋn, bʋdayalɩ ya bʋn ya yuko nɛnǝ nto tɛlɩmɛ mʋngɛn giɲan tom be kan. 14 Do yɩrɩ mʋnga gǝ ban be Yesu tiwumɩ ʋ wɔɔ, bɛrʋ ya ɩ mun mɩ gǝ ban be bee tiwʋ do ba tɩganrɩ wo Yesu re , Yamba pa ʋ kʋn bɛ wɔ ʋ kan. 15 Do yɩrɩ gɔlʋn ke yala gǝ malɩ ɲunti re gɔla wɔ, be yɩrɩ weyannɛ tɩm fo ɲunti re kʋnɛ wankatǝ , ɩ da bɛ laa tɩpa dagǝ dam fewu16Nʋnʋndɩtɩya ɲunti sugo pa ʋ lii domde wararɛ do kore narɩgan kɔɔ wɔ do malɛkɩdǝrɛ yikere tii kore kɔ, do Yamba tetewulu kore wo. Bere tiwʋ Krisita rɛ , bɛ pa ba wɔɔ doru. 17Kɩrɛ pomde, yɩrɩ bere weyannɛ tɩm , yɩrɩ do bɛ payi takǝ ɩ va zaa wɔ domde wararɛ ɲunti rɛ tuse giɲan rɛ watǝma zɛrɛ. Bɛrʋ ɩ payɩ tɩm ɲunti kan fo kʋdayi! 18 Yarɩ tisom zaa yisim kɩ gɔla wɔ.
Chapter 5

1Babiyo, yɩrɩ pɩyam be nɛn see sɛwɛ yalɛ dɛɛ do wankatǝdǝrɛ tɔgɔ kan, 2 nʋnʋndɩtɩya, yarɩ sugo sʋlʋm gǝ pomʋsu be ɲunti re bɛɛ pirimi nto buno kuyɛn ɲi wɔn yalɩ bɛ. 3 Nɛn gɔla be ya:« Zulu, zimori dagǝ,» kɩ wankatǝ wɔ nɛnɩma pagǝ ligidom bɛ lombam, nto loku dee kɔn we tom komboro bɛ yalɩ bɛ, ba da na soge kɩ ban fewu.4Do babiyo, yarɩ tom karɩwutule fo gǝ dɛɛ kunɛ lɛlam yalɛ yine nto bunowʋ. 5 Yarɩ fan mɩ dam kamporigan biyore, were biyo. Ɩ wo da yin do karɩwuti yannɛ. 6 Kɩrɛ yembanun ɩ bam duyin nto dalɩ de ge yalɩ bɛ, do ɩ timam ɩ sere , ɩ tɛlɩmɛ bun viyin nto shǝma ɲʋnriwa. 7 Bere duyin , bɛ duyinmɩ ɲin wo. Bere tɛlɩmɛ viyin shǝma wɔn , bɛ kɩ ɲin wo.8Yarɩ mɩ bere da wuya laa, ɩ tɛlɩmɛ ba ɲansɩ, ɩ dam munganrɩ do pɩma ɩ kɛkǝ ɲʋtʋ , soge da ɩ tɛlɩmɛ mʋngɛn giɲan kɛkǝ banfulan nɛ. 9 Yamba wo mandam be ɩ nam bɛnfurugɔn, do fo soge, ɩ ɲunti Yesu Krisita panga rɛ. 10 ʋ we tʋn yɩlɛ yemban, ba, ɩ weyandǝ, dagǝ ɩ tʋwarɩ, yɩrɩ wɔ wʋ dem weyan zaa kan. 11 Kɩrɛ yembanun ɩ kusom zaa dɔnkʋ kusu ɩ panga ban, nto yarɩ degǝ yalɩ bɛ.12Babiyo, be dee tom yalɛ bɛnɛrɛn da ya yikere tenarɛn ɲunti rɛ do ba temisǝ yarɩ, yɩrɩ zǝrɩm yarɩ be nadǝnam bɛ. 13 Yarɩ kɔgʋnam bɛ kɔkɔ ya da bɛ pɩma ba tom ne yemban. Zulu gindǝ yalɛ bɛnɛrɛn.14 Be dee ɲasanrɩ dema, yɩrɩ zǝrɩm yarɩ babiyo, be yarɩ temisam bɛ. Bere tɛlɩmɛ ɲansɩ , pamam bɛ bɛn kʋlʋ, ya kusu be kɔmyam panga, ya da sawʋrɩ laa bɛ fan rɛ tɔgɔ kan.15Sɩgann ya sugo nɛn kaka bʋn tɔgɔ zɔnbɔ wɔn tɔgɔ zɔnbɔ wɔ, do dʋlam tɔgɔ kɛndɛ dɛɛ zaa bɛnɛrɛn , yarɩ do laa bɛ fan rɛ bɛnɛrɛn wankatǝ fan. 16 Dam bɛnɲinn wankatǝ fan. 17 Bam zǝra nii dʋn.18 Seyam barka Yamba rɛ kaka fan rɛ, nʋnʋnditia kɩ dam Yamba dingɔ yalɛ tɔgɔ Yedu Krisita rɛ.19Bam wunzugɔn kɛndɛ gʋn. 20 Bam kelu yan da bɔnzɛyi. 21 Koram kaka fan fɛ kɔtɔ, ke wo kɛndɛ , yarɩ mungan kɩ kɛndɛ. 22 Sɩgann ya sugo tɔgɔ zɔnbɔ budu fan rɛ dema ban.23Zulu tii Yamba sugo sam ya giɲan fan ʋ dɔ ʋ yanɛ. Yalɛ wunzugɔn, do ya bɛnɛ, do yalɛ tuna nɛmɛ, kɩ fan rɛ dɛnɩga ke nɛnǝyam kɔnbarɩ tɩm fo ɲunti Yesu Krisita kunɛ wankatǝ. 24 Yalɛ komurʋ da kore tiɲan tire, wʋrɛ pa ʋ dagǝ ya.25 Babiyo, zǝram Yamba yɩlɛ. 26 Fosam zaa nii mʋngsɛ kɛndɛ wɔ. 27 Mɩ zǝrɩm yarɩ tetam ŋunti yemban, be ngra sɛwɛ karɩbudam babiyo fan rɛ sere. 28 Ɩ ɲunti Yesu Krisita zulurɩ tɩm ya kan.

2 Thessalonians

Chapter 1

1Mɩ Paul do Silvɛn do Timote semi ngǝ sɛwɛ Tesalonikena Yamba dore ban, yarɩ be wo ɩ Ba Yamba do ɩ ɲunti Yesu Krisita rɛ. 2 Ɩ Ba Yamba do ɲunti Yesu Krisita pam yala zuluri do bɛnzurugɔn.3Babiyo, ɩ zɛm be ɩ see barka Yamba rɛ yalɛ yemban wankatǝ fan. Gǝ zɛmarɩ, nʋnʋndɩtɩya yalɛ mʋnganrɩ kɔgɔmɩ do yalɛ zaa pɩma ya vemi yikere ya dǝkɩ. 4Ɩ gɔlʋm yalɛ yire kɛndɛ Yamba dora bɔngo re , nʋnʋndɩtɩya ba dʋlʋga yalɛ pom ba ziim yarɩ yalɩ fan, yarɩ dam kɩ bɛntɔsǝrɩ, do ya da mʋnganrɩ. 5kɩ bʋgʋlʋm be Yamba bʋdʋgǝ rɛ tɔgɔ terinarɩ. Pa gǝ mandam be yarɩ zɛm Yamba pɛɛrɩ wɔ, yarɩ ziim ke yembam bɛ.6Gǝ zɛmarɩ be Yamba terinarɩ wɔ , ʋ ziim be zimi yarɩ 7ʋ pam zulu yalɛ yɩrɩ kan, yarɩ bere ziim bɛrɛ. Kɩ pagǝ da ɩ ɲunti Yesu bʋgʋlʋga ʋ sugl ʋ lii domde wararɛ ʋ wɔ ʋ panga malɛkɩ dǝ 8 do liyewu mukarɩ kɔ gǝrɛ wankatǝ ke ban , ʋ koru zunufu be yam Yamba do ɩ ɲunti Yesu re kɩwarɩ yindrɛ kore dʋwarɩ tena ban9Bɛ zimori pagǝ da nɛnǝma ke kɔmiyam zɔkɛrɛ. Pa ba diwu ba lii ɲunti rɛ yikere do ʋ gʋrʋma nɔmɛ kɛndɛ grɛ kɩ wankatǝ ban. 10 Kɩ dɛɛrɛ dɛwuyam, ɲunti pa ʋ na kɔgʋnɛ gǝ lii ʋ laa samarɩ kan gǝ da kawunɛ fosuruwa fanrɛ sere. Yarɩ dam bɛ dalɛ, nʋnʋndɩtɩya yarɩ munmɩ ʋ kasetǝrɩ ban.11Kɩ yembanun ɩ dem zǝra yalɩ wankatǝ fan be ɩ Yamba mandam be ya zɛm ʋ konn wo. Ɩ zǝrǝm mʋn be ʋ pa ʋ dingɔ kɛndɛ fan do ʋ mʋnganrɩrɛ tom fanrɛ niisurugɔn do ʋ gʋrʋma 12 bʋdayalɩ ɩ ɲunti Yesu re yire na kɔgʋnɛ yalɛ tɔgɔrɛ , yaya na kɔgʋnɛ ʋ tɔgɔɛ gǝ malɩ ɩ Yamba do ɲunti Yesu Krisita zuluri wɔ.
Chapter 2

1Babiyo, ɩ ɲunti Yesu Krisita kʋnɛ kanʋn do ɩ dɛnǝga ya ʋ kan , ɩ zǝrɩm yarɩ 2 be ya bam siin lombam ya zǝm ya tɛlɩmɛ kelu gɔla wɔ dagǝ wazu gɔla wɔ be ɲunti re dɛɛ dɔnga gǝ zɔkʋ, dagǝ sɛwɛ, ba gǝ gɔlʋm be mɩ see bɛ.3Yarɩ bam tɛrɩ nɛn kaka larɩ yarɩ ba gǝ daga yalɩ fan, nʋnɲndɩtɩya kɩ dɛɛ da dɔngʋ do kɛyinɛ wɔ da Yamba kemban doru, do bɛ laa zɔnbɔwa wo ba sugo bʋgʋlʋ dɔm, bɛ nɛnʋwa biyobe mɩ. 4 Ka wo ka ke kom be Yamba, ka wo ka ke ba fosu, ʋ pa ʋ kɛrɩgǝ do ʋ kɔgɔm ʋ gǝ yine, fo ngǝdǝ Yamba dorere zɛrɛ ka ʋ bʋgʋlʋ ʋ sugo be wʋrɛ da Yamba rɛ .5Yalɛ tɛlɩmɛ tom gra be, ke banʋn mɩ wo ya kam , mɩ gɔlʋm kɩ yalɛ la? 6Ke lelem yarɩ wɔnɛ, do ʋ bʋgʋyam ʋ sugo ngege wo gǝ wankatǝ pagǝ dɔngʋ, yarɩ yinn kɩ. 7 Ke wo terem tom darɩ wori ba zɛngɛ, do kr lelem gǝ, pa gǝ lalam gǝ fo va lii diini.8Kɩ wankatǝ wɔ, bɛ laa zɔmbɔwa pa ba bʋgʋlʋ ba sugo, do ɲunti Yesu pa ʋ furu bɛ ʋ sugo nii watǝma wɔ, ʋ nɛnǝ bɛ ʋ kʋnɛ porɩgan wɔ. 9 Bɛ laa zɔmbɔwa pa ba kʋn gǝ malɩ Sutana tom darɩ wɔ do kawʋnɛ budu bɔngo wo do kasetǝ do tɔgɔ kɔ kɩla wɔ. 10 do tɔgɔ ke wo terem do larǝgan fan ya, laa nɛnʋwan yemban, nʋnʋndɩtɩya bo tɛrɩ gɔnɛ ban, ba pɩɩ gǝ, ke da pagǝ kʋn bɛ so.11Kɩrɛ yembanʋn, Yamba kerɩm lalʋn kɔ panga tii ba bam fo ba tɛrɩ kɩma ban, 12 bʋdayalɩ, be wo tɛrɩ gɔnɛ ban, do wo terem yam da bɛra yimbam, bʋdʋ da bɛ fan ban.13Babiyo, ɲunti re pɩɩrʋwa, ɩ zɛm be ɩ see barka Yamba rɛ wankatǝ yalɛ yemban , nʋnʋndɩtɩya, Yamba gɔrɔm yarɩ soge yemban fo fɔrafɔra, Wuzugɔn Kɛndɛ samalɛ panga wɔ do yalɛ mʋnganrɩ gɔnɛ ban.14 Yamba komi yarɩ kɩ sogere yemban yɩlɛ kɩwarɩ yindǝrɛ kan, bɲdayalɩ yarɩ na ɩ ɲunti Yesu Krisita nɔmɛ kɛndɛ. 15 Do babiyo, yalɛ zǝrǝgarɩ tǝm. Yarɩ na temisɩgan ke ɩ gɔlarɛ dagǝ ɩ sɛwɛrɛ pangarɛ, mʋngan kɩ tentam.16Ɩ ɲunti Yesu Krisita sugo do ɩ Ba Yamba we pɩɩ yɩrɩ pam bɛntɔsǝrɩ ke kɔmiyan zɔkɛ , do tɛlɩmɛ mʋngɛn yɩla ʋ zuluri panga rɛ, 17 ba tisom ya ɲinsim ba pa yala panga tom kɛndɛ fan do gɔla kɛndɛ fan rɛ
Chapter 3

1Kɩ fanrɛ pomde babiyo, zǝram Yamba yɩla, bʋdayalɩ ɲunti re gɔla sɛyi gǝ va yikere gǝ dǝkɩ, nto gǝ dee yalɛ bɛnɛrɛn yalɩ bɛ, 2 do bʋdayalɩ yɩrɩ gʋrʋn ɩ na soge laa zɔmbǝsɩ be wo terem ban, nʋnʋndɩtɩya laa bɛ fan deyam mʋnganrɩ. 3Do ɲunti dam kore tiɲan tire, wʋrɛ pa ʋ kɔmbʋ yarɩ ʋ koru Sutana nune.4Yɩrɩ see yarɩ kere bɛ, yɩrɩ tɛrɩ gǝ ban be ɲunti rɛ yarɩ pa ya da kɩ, be pa ya tɩm ya dee kɩ ya. 5 ɲunti se yalɛ bɛnɛse yiko Yamba pɩma do Krisita bɛntɔsǝrɩ ban.6Babiyo, ɩ gɔlʋm yala ngǝ gǝda kaka ɲunti Yesu Krisita tɔgɔ kan be babii we veri tulorʋ yannɛ, do ba veri yam gǝ malɩ ɩ temisǝgan wɔ, yarɩ kɔgʋlam ya sugo bɛ ban.7 Yarɩ zɛm be ya takǝ yɩlɛ nɛɛ verima yalɩ bɛ, yarɩ sugo sʋlʋm kɩ, nʋnʋndɩtɩya yɩrɩ wo varɩ tuloru wo yalɛ bɛnɛrɛn 8 Yɩrɩ wo zimo zii nɛn kaka mɛnʋn komboro, do yɩrɩ dem tom ɩ ziim ɲin kusu wʋya ban, bʋdayalɩ ɩ bʋn da yalɩ zǝlɛ.9 Go da be ba kɔmiyam dem da gǝ dɛ, do yɩrɩ pɩm be ɩ bʋgʋlʋn tɔgɔ yalɛ bʋdayalɩ yarɩ takǝ yɩlɛ nɛɛ verima10Nʋnʋndɩtɩya, ke banʋn ɩ da wo ya kan, ɩ gɔlʋm ngǝ yala yoyogo:« Do we tɛrɩga ʋ da tom, wʋ ya bʋ zimo zii ya fewu» 11Ɩ lʋgʋm be laa dalɩ wo ya bɛnɛrɛn be veri tuloru wo. Ba deyam tom fewu, ba pumdʋm sɛyi ka fanrɛ .12 Be tɔgɔ wo bɛrʋ mɩ, ɩ gɔlum bɛra gǝ da kʋrʋwam ɲunti Yesu Krisita yire yemban, be ʋ da tom kɛndɛ ʋ na ʋ zimo.13Yarɩ mɩ babiyo, ba zim tɔgɔ kɛndɛ dema wɔ 14 Yɩrɩ pem yala karɩgɔn ke sɛwɛ wɔ, do nɛɛ dʋkʋ wo ga tɛrɩ kɩ ban, yarɩ sǝgan mʋn, harɩ wɔ ʋ tii bʋn dɛnɩ kaka fewu, bʋdayalɩ ʋ da kii. 15 Do kɩ fanrɛ pomde bamʋn mʋn nton ya zɔgʋ , do temisamʋn nto ya babi dʋn.16Zulu tii Yamba sugo pam yala zulu wankatǝ fan do mandǝgan fan wɔ. ɲunti tim ya fan kan. 17 Mɩ Paul sugo nʋn wanrɩ ya fosugan gɔlarɛ sɛwɛ. Bɛrʋ a werɩgǝ, kɩrɛ yembanʋn kasetǝ wo mɩ sɛwɛ fan ban. 18 ɲunti Yesu Krisita zuluri da ya fan kan.

2 Timothy

Chapter 1

1Mɩ Paul soguru Yesure kelu bii Yamba dingɔ pangarɛ, gǝ malǝ weyandǝ nii sheyarɩ wɔ, kɩ kere wo soguru Yesure, 2 mɩ semi ngǝ sɛwɛ nbam, mɩ biibɔ pɩma ti Timothe.Ɩ baa Yamba do ɩ soguru Yesu kirisita pam nna zulurɩ, do yambasɔgɔ do bɛnzulurɩ.3Mɩ seme barika Yambarɛ, mɩ dee tom kɩ kere zɛrɛ porom wo, nto mɩ tʋrʋwa bɛ da yalɩ bɛ. Mɩ dʋyam nyire ya kom mɩ Yamba zɩrarɛ ɲin kusu wuya ban.4 Mɩ tɛlǝmɛ wo nsenumu re , mɩ pime be a nanu dʋrʋwam yoyogo, bʋdayalɩ mɩ da bɛn yidǝrɩ kɛndɛ. 5 Mɩ tɛlɩmɛ wo nmuganrɩ tɩrɩga gǝrɛ . Kɩ munganrɩ da wo ntɩra Lois rɛ duru, do nniire Unise re, mɩ pomisarɩ gǝra be go niyanrɛ.6Kɩrɛ yembanun mɩ lɔgʋsʋn nun be ntɛlɩmɛ tisigǝ ban be nna Yamba tantʋlʋma ke lin mɩ nu tudori kan nban, see kɩ lewu re nii.7 Nʋnʋnditiya, Yambawo wudʋgɛ bɛnɛ pam yɩla, fo gʋrʋma do pɩma do sʋlʋmɛ bɛnɛ.8Bʋ da kii nkoruga kaseti ɲutire tɔgɔ kan . Bʋ da kii mɩyan tɔgɔ kan ya, mɩ wee da ʋ kasʋ biire .Do takɩ ngǝrɩgɛ giyan zimori kɩwarɩ ɲindǝrɩ rɛ yembanun gǝ malɩ Yamba gʋrʋma wɔ. 9 Wʋ we som yirɩ, ʋ kom yirɩ ɩ da samarɩ warɛ, Go da ɩ sugo tom darɩ yemban, fo ʋ sugo tɔgɔ mandǝnɛ yemban, do ʋ zuluri, kɩ kere pam yila soguru Yesu ngewo diniɲo pangǝ nandan.10 Ɩ Soguru Kirisita Yesu bʋgʋlum ʋ zuluri wɔnɛ, bʋka yemban wʋrɛ gʋn tǝma panga , ʋ bʋgʋlun weyandǝ do gɔnriyan nɛ poriganrɛ kɩwarɩ ɲindǝ wɔ. 11Kɩ kɩwarɩ ɲindǝ yembanun mɩ dam wajudɛru, kelu bii do karɩsamba rɛ.12Kɩrɛ yembanun mɩ niimi zimori kɩ tɔgɔdǝrɛ, do mɩ deyam kii kɩrɛ, nʋnʋnditiya, mɩ mum we ban bɛ, mɩ ɲin kɩ. Mɩ see kere karʋwa ʋ bam , mɩ munmɩ gǝ ban be gʋrʋma wo ʋ wɔ ʋ kɔbʋgǝ fo va dɔngʋ zɛnzirɛ dɛɛ wɔnyan . 13 Mɩ gɔlʋn gɔla pomisari ke nna bɛ, kɔbʋ kɩ gɔla rɛ dǝpa munganrɩ do pɩma kɩ kere Yesu Kirisita rɛ. 14Tisi kɛniya kere karɩwa see nban, kɔbʋ kɩ wunzugɔn kɛndɛ panga wɔ, kɩ kere gǝdarɩrɛ wo ɩ zɛrɛ.15Nɲin be Asi na fan dum mɩ, ba dalɩ dam Figɛlɛ do Hɛrmogɛnɛ laa bɛ. 16 ɲunti wudʋgʋ Onɛsifɔrɛ mɛnʋna yambasɔgɔ, nʋnɲndǝtiya ʋ zurum mɩ bɛnɛ tɔgɔ bogore Kii wo ʋ da mɩ kasu zuwiɛn tɔgɔ kan. 17 Do ʋ dɔngʋ Romɛ kee ban , ʋ pʋmɩ, mɩ giyan kɛndɛ fo ʋ namɩ. 18ɲunti pam nna yambasɔgɔ wudʋgɛ ɲunti kan zɛnzirɛ dɛɛ wɔnyam, ʋ wɔsugun mɩ tɔgɔ tisi bɔngo ke wo ke banun a wo Efese, nɲin kɩ gǝ bɔ laa bɛ fan.
Chapter 2

1Kɩrɛ yembanun , mɩ biibɔ da bɛnkʋlʋ zuluri ke wo Yesu re bɛ, 2 Nun lʋgʋ tɔbɔ bɔngo ke mɩ niiban , kasetɩ bɔngo sere, see kɩrɛ karʋwa laa dǝpa munganrɩ tena bam, bɛ bere pam ba gʋrʋn ba karɩbǝdam laa dǝpa.3Takɩ ntere zimori tɔgɔdǝrɛ , nto Sogurun Yesu re sɔdɔga kɛndɛ wʋ. 4Nɛn we wo sɔdasɩ yanɛ tom, ʋ lɔgʋsǝyam diniɲore tɔgɔrɛ, ʋ pɩnga be ʋ dingɔ da yinbam ʋ ɲuntire,5 We zunga dagǝdam za sarɛ, ʋ niyɔn wolugan fo ʋ dagǝ gǝ malɩ .6Kɔsʋrʋ we de tom kɔ, wʋrɛ zɛm be ʋ na ʋ tere gǝ lɩ ʋ simore, 7 Mɩ gɔlʋ ke bɛ, lɔgʋsʋ kɩrɛ, nʋnʋndǝtiya ɲunti pawʋ ɲ paana sogʋmarɩ ngʋrʋ sʋlʋ gǝ fan.8Dʋn ntɛlɩmɛ Sogurun Yesu re, Dawuda budugǝ. ʋ wɔmɩ ʋ lin tǝpa bɛnɛrɛn gǝ malɩ mɩ kɩwarɩ ɲindǝ gɔla wɔ. 9 Kɩ kɩwarɩ ɲindǝrɛ gɔla yembanun , mɩ wo zimori re fo ba din mɩ kɛkɩ zɔgʋrɔ wɔ nto tɔgɔ zɔnbɔ dɛrʋn, do Yamba gɔla rɛ dinyari dagǝ. 10 Kɩrɛ pam mɩ de bɛntɔsɩrɩ tɔgɔ fan rɛ Yamba gɔrarɩrɛ yemban, bʋdayalɩ soge kere wo Soguru Yewu Kirisita rɛ, biya na kɩ do nɔmɛ kɛndɛ kere kɔmiyan zɔkɛ wɔ11Ngira gɔla pomisari be ya:«Yirɩ wɔ soguru tiwumɩ za kan, be yirɩ wɔ wʋ payi tim weyanɛ za kan ya. 12 do ɩ dega bɛntɔsɩrɩ foo zɛnzɩrɛ dɛɛ, ɩ payi gindǝ pɛrirɛ ʋ kan, do yirɩ tɔnruga wʋ, wʋ pawʋ ʋ tɔnru yirɩ. 13 Do yirɩ woga da kore tiɲan tenarɛn , wʋ timɩ kore tiɲan tire , ʋ gʋrʋyam ʋ tɔnrʋ ʋ sugo kore.»14Tisi labɛ tɛlɩmɛ kɩ tɔgɔdǝ rɛ , ngɔlʋ bɛra kakata be Yamba yikere ba bam sɔsɔ da gɔladǝrɛ, kɩ wɔsʋgʋyam kaka fo gǝ lʋgʋrʋ wa larɛ. 15 Se panga ngʋrʋn nbʋgʋlʋ nsugo Yamba rɛ nto tom dɛrʋ we na yire kɛndɛ , do kii tɔgɔ ton gǝra , ʋ kɔgʋlʋm gɔnɛ gɔla mandǝgan kɛndɛ wɔ16Sɩmi nsugo diniɲore gɔla kɔnboro dire gɔlarɛ, nʋnʋnditiya, gǝ gɔlʋ wa vemi yikere ba wudʋgu yam Yamba see. 17 Kɩ gɔla dǝ kum nto nɛmɛ tiwarɩ. Bɛ laa bɛ dalɩ dam Himɛnɛ do Filɛtɛ rɛ. 18 Bɛ kɔgʋlʋ ba lin gɔnɛ rɛn do ba see tǝpa wʋwa gǝ zɔkʋ, ba nɛnɩm laa dalɩ rɛ munganrɩ.19Kɩ fan rɛ, Yamba tundu ke dime bɛ, gǝ zǝgarɩ tǝm , gǝ wanrɩm gǝ ban be:« ɲunti ɲin ʋ sugo yandǝ.» do be ya :«Nɛn wɔ nɛn we kom ɲunti re yire, ʋ tin lin tɔgɔ kere wo terene. 20 Dore kɔ zɛrɛ wɔndi fan dagǝ kɛsɛrɩ do sanʋm, do desi do tɛnn work ya, dalɩ demi kɔgʋnɛ yemban dalɩ ya demi tom zɔnbɔ yemban. 21 Do nɛn dunku semiga ʋ sugo kɩ tɔgɔdǝ rɛ, ʋ pawʋ da tom dɛ kɛndɛ wogʋre, ʋ tundum Yamba rɛ ʋ sam ʋ pawʋ da tɔgɔ wɔsʋgɛ wɔngure ɲunti re , gǝ petarɩ wori tom kɛndɛ fan rɛ yemban.22Sesi babiri yanɛ vɔn tisi re yikere, bere zǝrɩ ɲunti bɛnɛse pomisarɩ wɔ, nʋn wɔ bɛ pum terinarɩ, do munganrɩ, do pɩma, do zulu ,23 Do kanyam kɔmiyan sogʋmarɩ sɔsɔ konboro ban, nʋn ɲin be kɩ zim koma.24ɲunti re tome bii wo zɛm be ʋ da koma pumʋrʋ rɛ, ʋ da bɛnɛ zurori tire labɛ fan rɛ, nkarɩbudam labɛ gǝ malɩ, nda bɛntɔsɩrɩ. 25 nsawurɩ karɩbudam sɔsɔ seruwa, yala Yamba da lɔgʋsɛ bɛnɛse pam bɛra , bʋdayalɩ ba gʋrʋ ba sʋlʋ gɔnɛ. 26 ba na sogɲmarɩ ba lin Sutana tanwʋsɩrɩrɛ .Kɩ we da mʋn bɛ gǝ tudu ʋ dingɔ dɛrɛ.
Chapter 3

1Sʋlʋn be zɛnzɩrɛ dɛrɛ dɛwʋ yam, wankatɩ kʋlʋ pagǝ da. 2 Labɛ pa ba tɩm ba sugo dingɔ kan, nafolo vɔn tena, yire nɛnʋnwa, sugo bʋgʋlɛ tena, Yamba yire nɛnʋnwa, lʋlʋwa kore tɔnlʋwa rɛ, yam dɛmɛ tena, bere wʋdʋgʋ yam Yamba see. 3 Laa kakata wa, bere wʋdʋbʋ yam Yambasɔgɔ, yire nɛnʋnwa, bere gʋrʋyam ba mʋm ba sugo, ba pɩyam laa kɛndʋwa tɔgɔ, 4 Zambʋ dɛrʋwa, sugo dingɔ dɛrʋwa, do ba sori sugo bʋgʋlɛ wɔ , dɛniga tɔgɔ wo bɛra yimbam gǝ bɔ Yamba tɔgɔ.5Bere dʋlʋ Yamba kem tuloru wo, do ba kayam ʋ gʋrʋma ban. Kɔgʋlʋ nlii bɛ laabɛ pomde. 6 Ba dalɩ zʋnwimɩ dora dǝrɛ ba bɛsɩ kam bere kɔmiyam sogʋmarɩ. Bɛ kam bɛ mɩ , be bo zunufure, ba dʋlʋ vɔn tisi bɔngo pomde. 7 Ba keribǝdemi wankatǝ fan, do ba gʋrʋyam ba kɔlʋ gɔnɛ ba sʋlʋ.8Zanɛs do Zanbrɛs see Musa sɔsɔ yalɩ bɛ, bɛ laabɛ ya sem gɔnɛ sɔsɔ bɛrʋ dɛ. Ba tɛlɩmɛ lararɩ, ba kayam munganrɩ rɛ tɔgɔ kan, 9 Do ba da va yikere, nʋnʋnditiya , ba kɔmiyam sogʋmarɩ pagǝ bʋgʋlʋ poriganrɛ laabɛ fanrɛ yikere nto Zanɛs do Zanbrɛs yandǝ bʋgʋlʋ yalɩ bɛ.10Nʋn mɩ , nʋn dʋlʋn mɩ, mɩ karɩgɔn , do mɩ verima mandǝgan, do mɩ tɔgɔ mandǝnarɩ, do mɩ mʋnganrɩ, do mɩ bɛntɔsǝrɩ, do mɩ pɩma, do mɩ panga sheyarɩ ,11 do mɩ zimori tɔgɔdǝ fan rɛ. Zimori kere da mɩrɛ Antiose do Ikonɛ do Lisitre?, nʋn sʋlʋn kɩ? Mɩ dam kɩ zimori kɔgǝ bɛntɔsǝrɩ, do ɲunti somǝ mɩ ʋ koru kɩ fan rɛ. 12Do, bere pɩɩ ba va Yamba yikere wʋdʋgɛ wɔ Yesu Kirisita rɛ, pa ba dʋlʋ bɛ fan ba zim bɛ.13 Do laa zɔnbǝsɩrɩ wɔ bɔla niniige tena pa da zɔnbɔrɩ gǝ va yikere, pa ba larɩ dalɩ , ba sugo lararɩ.14Nʋn mɩ, nkarɩbǝdam tɔgɔ kere sʋlʋ be gɔnɛ gɔ, nmakarɩ tɩm kɩ ban, Nsʋlʋm be karɩbǝdam bɛ , kɩ tɔgɔdǝ rɛ. 15 Nsʋlʋ kitabu kɛndǝwa fo ke banʋn nwo fiɲɔnwʋ, kɩrɛ gʋrʋn gǝ pem sogʋmarɩ n nan, bʋdayalɩ n nan sɔnge mʋnganrɩ wɔ, kɩ ke wo Yesu Kirisita rɛ.16Nʋnʋnditiya, kitabʋ rɛ gɔla fan dam gǝ wanlʋwa rɛ zɛrɛ Yamba nii fʋsarɩ wɔ, do ɲɔndʋ wo gǝ karɩgɔn, do kɔrɔ gɔla terine wo, do gǝ temisǝgan yemban gɔnɛ zɛrɛ. 17Bʋdayalɩ Yamba nɛnɛn nii suru , ʋ gʋrʋn da tom kɛndɛ fan.
Chapter 4

1Mɩ gɔlʋm nna gǝ da kʋrʋwam Yamba do Yesu Kirisita yikere, wʋ we pawʋ ʋ bʋdʋdam laa wowa do laa tǝpa , do Kirisita kʋnɛ wɔ ʋ pɛrɩrɛ yemban 2 Be gɔlʋn Yamba gɔla nsee panga kɩwɔ wankatɩ kere malɩ do wankatɩ kere wo malɩ rɛ, bʋgʋlʋn ba tɔgɔ gǝ bra kɔtɔ kore wo, ʋ temisɩ bɛ do nkarɩbʋdam bɛ bɛntɔsǝrɩ fan wɔ.3Nʋnʋnditiya, wankatɩ dʋkʋ pirimi , laabɛ da tɛrɩ karɩgɔn tɩrɩga ban dʋgʋ, do malɩ ba sugo vɔn, pa ba pum karɩsamba bɔngo ba sugore be kanun pa ba see zʋnɛ ba dingɔ tɔgɔ wɔ, 4 Pa ba kɔgʋlʋ ba zʋnɛ ba koru gɔnɛ ban, do ba dʋlʋn makǝ gɔla. 5 Nʋn mɩ, da nɛn were terem tɔgɔ fan rɛ, nda zimorile bɛntɔsǝrɩ, nda kɩwarɩ ɲinnɛ wazu, nda ntom fan gǝ nii suru6Mɩmɩ , mɩ dam nto saraga korarɩ, mɩ verima dɔnga gǝ zɔkʋ.7 Mɩ kɛrɩm koma kɛndɛ, mɩ dam dagǝdam zaa saa zɔkʋ,mɩ kɔmbʋm mʋnganrɩ.8 Do wɔnɛ , terinarɩrɛ pɛɛ bafɩlan nɛ tundori mɩrɛn, ɲunti, bʋdʋti we terem, pawʋ ʋ pagǝ mɩrɛn kɩ dɛrɛ dɛwʋyam, mɩ tiɲan dagǝ, be fan dee ʋ bʋgʋlarɩ pɩma, bɛ fan pa ba na ba yam.9Se panga nkʋn mɩ kan lomban ngege. 10 Demas kɔgʋlʋn mɩ ban, nʋnʋndɩtiya ngra diniɲo tɔgɔ da mʋnra yimban. ʋ vam Tesalonike.Krɛsan vam Galasi rɛ zamanarɛn, Tite vam Dalmasi.11Luka bee tiɲan vo mɩ kan ngege.12 npirigo , kɔmbʋ Marka nkan kɔn, nʋnʋnditia pa ʋ gʋrʋ ʋ kusu mɩ a tom ne. Mɩ kerɩm Tisike ʋ va Efese. 13 Mɩ dʋn forigia ke Karpus re nune Troas, npiriga ke ban, kɔmbʋn bǝ nkɔn, do Yamba sɛwa. Mɩ pɩm Yamba sɛwɛ gɔlʋwa bǝ bɔ ke tɩm.14Zɛmbɔ Alɛkisandre dam tɔgɔ zɔmbɔ bɔngo mɩrɛn. ɲunti pa wʋ ʋ wɔn wʋ gǝ malɩ ʋ tɔgɔ darɩ wɔ.15 Niyan sɩm nsugo ʋ wɔ , nʋnʋnditia ʋ see mɩ gɔla sɔsɔ kɔkɔ.16 Mɩ, kusuna sugo ke ban , nɛn kaka wo tɛrɩ ʋ kusu mɩ kɩrɛ. Ban fan dʋm mɩ. Yamba bʋ kɩ da talɩ ba ɲine.17Do ɲunti kusum mɩ , ʋ pam mɩrɛn panga bʋdayalɩ mɩ da wazu gǝ nii suru , do bere yan Yamba fan lʋgʋ gǝ. Mɩ som a lɩn yara niire. 18 ɲunti pa wʋ ʋ somi tɔgɔdǝ fanrɛ, ʋ zoyi mɩ ʋ see ʋ domde wararɛ pɛrɩrɛ, .Nɔmɛ kɛndɛ da ʋ yire kan kʋdayɩ. Amiina!19Fosun Prisiye do Akilas, do Onɛsifɔrɛ mɛgǝrɛ laa. 20 Erasite tǝmɩ Kɔrɛnte. Mɩ dʋm Trofimɛ Mile, nʋnʋnditia ʋ da tom kɛndɛ. 21 Se manga nkʋn lomban ngege wo warɩ pagǝ dɔngʋ. Ubulus fosun nʋn, do Pudans, do Klodiya do ʋ babiyobe be tɩm fan. 22 ɲunti tɩm nkam. Yamba zulurɩ da ɩ kam.

Titus

Chapter 1

1Mi Poli Yamba bôka do Yesu Kirisita kelu bii,mi semi a dôngu Yamba laa gôrari wô muganri ban do gônèn sulumè ke meli Yamba se wundugè wô, 2do tentan Yan ke kômiyan zôkè muganri da ya zèrè.Yamba ke turuyan kima,u semi weyandi ke kômiyan zôkè yala ngewo diniyon pagi wôsugu. 3U bugulume u gôla wankati ke Mali,u se wajuré karuwa mi ban gi mali Yunti Yamba kerigan gôla wô.4Mi semi nge sèwè n'na Tite nun we da mi bii sugoré i dèname muganrirè keme ban:I ba Yamba do i sogurun Yesu payila zulu,do tèlimèn tisori. 5Mi dunun Cirité but da yali tôgô ke yiko ngème be nkoru,korugi yiko kèndè, tundu kèmbôgô za fanrè Yamba doreré nto mi gôlu n'na yali bè.6Kèmbôgô we kômiyan zarigi ,Kôn tiyan ti, u biyo da muganri tenarèn, ba yiré bu kome tôgô zônbô do kakala yanèn, ba koré duwalè ye ban.7 Yamba doreré nii mugunru wurè wo Yamba doreré yikeré. Tulèyigi u da nèn we kômiyan zarigi, u bu da dingô darilè, u bènè bu furu lomban, u bu sima yun, dagi nèn kèwun, dagi yôndu pugulè.8U da veru bônlurè tôgô kèndè pinru, u da sogumari tiré, terina, Yamba se wunduguru, do we guru u sugo.9 U tanrin karigôn kèndè ban nto gi bugulu yali be, bu da yali u temisi nèn gi mali gônèn gôla karigiw on. U zônku gôla sôsô seruré nii ban.10Laa kènuwa bongo wori be leri laabè ba tatara gôla wô, ba bongo dame yawutu na be tubudome. 11Ba nii zème be gi Kari.Ba lerimi mèn dukurè laa fan, ba keribidemi laa be ke wo zème gôla wô kèsèlèn ye ban.12Ciritena kelu tiyan gôlume be ciritena kima tuluwa bô wankati fan yara zônbô dènbô viveyan tiwu.13 Ki gôla gônèn, kirè ye ban koru ba kôrô tentame do ba va yikeré muganri wôn.14Ba, bame yawutuna tereme do laa be gôla dunlu, bè be dun gônèn keme.15Kaaka fanrè terinari laa pomisaruwa kame.Do Kaka tome kèndè fosuyame ti viveyan tiré seré,ba tèlimèn would ba bènè se binori.16 Ba se ba yin Yamba do ba keyeme Yamba ban,tôgô darilè,zunufu tena bè, ba guruyan ba da tôgô kèndè kaaka.
Chapter 2

1Numi, karibudan laa bè kèndè. 2 Gôlun be kènbuguwa dami sugo muguwan laa tenuwanrè, sogumari tena ba va yikeré, pinma, do muganri do bèntôsuri.3Gôlu be kan kènbuguwarè verima Mali, ba bu da yiré nènuwanrè, dagi sima yunriwanrè do ba pagame temisigan kèndè. 4 Ba pagami temisigan kanbèrè, be ba pinyan ba bara bè do ba biyobé. 5 I dami kan sogumari tena samalèn, ya mègèrè tone,ba wudugu yambas go,ba mali ba bara bè wô do ba bu Yamba yiré nèni.6Temisi biyobé ba da sogumari tenarè. 7 Nun sugo ya da tôgô kèndè kaseti. Karibudame laa bè pomisari, do suwè wô, 8 gôlu kèndè ke da da sôsô, n'sôsô seru da kii, u bu tôgô zônbô na u gôlu nban9Temisi tome details, ba mun ba Yuntiré gôla ban, ba da u dingô ka fanrè, ba bu da sôsô seruwarè,10 ba bu wônru, do ba da muganri kaaka fanrè. Do ba kôgôn i sogurun Yamba gôla kaaka fanrè.11Yamba zuluri bugulume, laa bè fanrè sogé ye ban.12 Ki zuluri bugulumi be i kayinami be wuduyame Yamba se do i kayame diniyoré von zônbô ban, i vari nge wankatirè sogumari do tèlimèn tisori wo, do terinari, do Yamba se wudugèn wô,13Do Yamba kô,Yesu Kirisita nônmèn kèndè, u bugulu ke kigi i tèlimèn mugèn giyan i toru dosu wô.14Yesu Kirisita pami u sugo i ye ban, bu da yali u some yiri tôgô zônbô fan ban u same dun u da u sugo yanè, u se panga tôgô kèndè dèrè15Bugulu bè , do n'temisi bè, n'koru ba kôrô yuntiyanè panga fan wôn, do nèn kaaka bunu pawugidan .

Chapter 3

1Tisi ba tèlimèn, be ba malami panga wô,do ba somi Yuntiré Kore,do ba peti tôgô kèndè dèn. 2Ba bu zônbô gôlu nèn ban, ba ban da koma kènluwarè, ba da sawuri ba tisi ba tèlimèn laa fan kan.3Fôra, i da kômiyan sogumari, i sogiyan gôla, laa larari, do diniyoré vôn, do gi dèniga bôkarè, i da verimi tôgô zônbô, do se bônô wô i da zèmi zôma wôn, i da mun za zôma ya.4Do sogurun Yamba tôgô kèndè pinma ke wô laabè kan bugulume gi sugo gi some yiri.5 I sugo tôgô kèndè ye ban dagi dè, u sugo yambasôgô wudugèn ye banu, luru duruwami same do wugugôn kèndè duruyan ye ban.6U tisimi Wugugôn kèndè yiri ban gi diki Soguru Yesu Kirisita pangarè.7 Do gônèn pami yila u zuluriré pangarè, do ina weyandi ke kômiyan zôkè do muganri wo ke ban8Ki gôlarè pomisari, mi pinmi be gôlugi Bera, yoyogo, bun da yali be ba mungi ban, ba se tôgô kèndè dèn tone. ki tôgôgi wo kèndè, laa bè nigira yôndu.9Simin n'sugo, tatara bojugan, do budun gôla, koma, do sôsô, tôgô ke kômiyan tônô ban.10 We se kôgulè doreré, temisun lesé nin, n'gagawu dura.11 N'yin be u ti larimi u dun keme.U wo zunufu dèrè. U se zarigi u sugo ban.12Mi seganu Artemasi dagi Tychique, lomi n'ban nkun mi min Nicopolis, a korimi pa taki wankati din.13 Se panga n'kusu karasaba Zenas do Apollos ba keme verimarè, do ba pin ke ba nagi.14I laa bè ya korusu tôgô kèndè dèn, do ba guru ba wôsugu nèn dukurè tôgô, ba bu da laa be kômiyan tônô.15Be wo mi kame n'gegé ya fosunu. Be den yirin pinma muganrirè kemiban.Yamba zuluri time ya fan kan.

Philemon

Chapter 1

1Mi Poli Kirisita Yesuré kasubi do babibô Timote, i semi nge sèwè dun tome dayiru Filemonrè,2 do i babikôn Afiya do i kusuru ti komarè Arsipe do Yamba doré ke dèni n'mènu. 3 I ba Yamba do i Yunti Yesu Kirisita pami zuluri do bènè zulori yala.4Mi semi barika a ba Yambarè wankati fan, do a zirina Yamba a zira fanrè,5 bu ka ye banun npin Yamba laa kènduwa yali bè ,do n'mun Yunti Yesu ba yali mi lugumi gi kiwari. 6 Mi zirimi Yamba be dèniga ke i wô n'nèn bènèrè, gi va yikeré gi da biyo, do ke wo ke wo kèndè da i yanè Kirisitarè, nsulugi n'suru.7 Mi babibô, mi nami bènyin kô do tèlimèn tiso kô n'pinma ye ban,ditiya ntisimi Yambarè laa kènduwa bènè.8Kirè ye banu , do a nami guruma Kirisitarè ke pa gi guru mi senu tôgô kèndè darè,9 ki wô gi duru wô mi pinmi ka dali a ziri nkan i bènèrè pinma ye ban. mi Poli ziri nôn, mi da kèbôgôrè,ki sèyi dagi, mi da Yesu Kirisita kasubi wônè.10Mi zirimi nôn a bibô Onèsinè tôgô kan, a lurun we a wo kasugirè ke ban. 11 U da kômiyan tônô n'na fôra, do wônè u wôsugimi ntôgô.12 A semu n'na wônè, u we da mi tuna nèmè dukun.13 Mi da pinmi be a kan ke banun a wo kasugirè kiwari yinè ye ban, u da mirè n'yôngônrè.14Do mi da pinyan be a da ka u tôgô kan, do nwo tèri ke ban , do ndé tôgô kèndè gi ke bè mirè gi bu da panga wô do gi da dingô wô. 15Gi bun ga gurun gi da kirè ye banun u kôlu nban u da wankati fiɲèn, bu da yali n'nawu nkan wankati fanrè.16 U dada bɔkarɛ do pawu uɲda u bɔ bɔka. Babibɔ piɲima tiwu Karisitarɛ. U tɔgɔ wo mirɛ ye ba ,do u tɔgɔ zɛmi be gi da yin ban gi da g bɔ mi ,tunanɛmɛrɛ do Yuntiré.17Ki ye ban n'nedenigami ndɛniga ti, bɔlu nto nbɔlu mi yali bɛ.18 U daga nun zanbu ka dukurɛ ,ngimɛ wo u ban, segi mi ɲiné. 19 Mi poli wenrimi ngi a sugo nun wɔn, be pa wɔnnun .Ki fanrɛ zɛrɛ, mi piɲan be a gɔlu n'na be mi gimɛ nban, ki g n'sugo wo. 20Nyewu,mi babibɔ, mi zirinun, kusu mi Yuntirɛ ye ban. Zuru mi bɛnɛ Kirisitarɛ.21Mi sulumi gi pomusu be mi piɲi ke nkan ,be pan ndagi. Kirɛ ye banun mi se nge sɛwɛ a sena. Mi sulumi be npa ndagi gipɔru mi gɔlu ke bɛ.22 Peti doré dukun miɲarɛ, do go mi tɛlɛmirɛ be mi pa nunun ya kan Yamba zira pangarɛ.23Epafras fosu nun,u we da mi dun kasubi Yesu Kirisitarɛ.24 Mi dipa tome dariwa Marka, do Arisitarke, do Demas,Luka ya fosu nun.25 I Yunti Yesu Kirisita zuluri da ya kan.

Hebrews

Chapter 1

1Yamda gɔlume i turuwabɛ kan kan kɔŋɔn wankati bɔngo ree do mandigan bɔngo wo keluwarɛ nin bam, 2 do u gɔlume i kan nni zɛnzirɛ dɛrɛ tɔgɔ u bibɔ rɛ ni ban.Yamba tundumu u da tisiri fanrɛ ciŋɛn takirurɛ. U wɔsugume diniŋo gi fan u nunrɛ panga rɛ.3 Yamba nɔmɛ kɛndɛ mungari wu wo, do u yamba yandirɛ zilme. U duyime tisiri fan mun za a guruma gɔla rɛ panga rɛ. U sami zunufudi fan u zɔku keeban, u gindime kognɛ ko ti yamba zulu kan donde wararɛgiŋa kɔgiya rɛ.4U na yire ke yamba kan, gi bɔ malɛkidi rɛ yire, u sugo ya bɔ malɛkidi bɛru dɛ.5 Yamba malɛkɛ kegirew gi gɔlu dom be : «Mi biibɔw nwɔn, mi lurume nun zɛngɛ? » Malɛki kere tɔgɔ kanun gi gɔlu ditiya be:«Mi pa da u baa rɛ, u pa u da mi biibɔ rɛ.6Do Yamba keri wu biibɔ doruw rɛ lurari diniŋo gi re keban, u see ya:« Yamba malɛkidi fan kɔgɔn wu»7 U gɔlu ke malɛkidi rɛ tɔgɔ kan, nangi be ya:« u demi u malɛkidi wɔ watima ui dee u tome dɛruwa wɔ lewu mukari.»8Do Yamba gɔluu biibɔw rɛu tɔgɔ kaln be ya:« Nun Yamba, npɛgogi pagi tinm kudayi. Terinari burɛ npɛri rɛ burɛ wɔ. 9 Terinari tɔgɔ wo nna ŋimban haali, zɔmbɔri tɔgɔ zɔmbɔ fewu. Kirɛ yemvbanun Yamba , nnɛ Yamb a mii u tongonmi bɛnyin kɔrɛ nuwan nban, u pan zirigɛ giŋa nna ke bɔ ndɛniga tena fan rɛ yan.»10U see ditiya be ya :« Nun rɛ ŋunti re se tingan bee re dime fɔra fɔra. Nsugo nusi re wɔsugu donde wara. 11 Ki pa gi nɛni gi zɔku, do nun pan ntin gi fan pan gi banzam nto yutundi. 12 Npan pilen gi nto yutun gi . Pa gi wusugu nto yutundi. Do nun pa tin nwɔ yali nwankati da zɔku.13Malɛki kerew Yamba gɔlu dom be ya:«Gingɗi mi zulu kan, fo mi da nzɔguwa wɔ nnɛ pɛlɛ ka?»14 Bukɛyi malɛkidi wɔn? Be pa ba taki sogɛn ren ciŋɛn bɛ, malɛkidi rɛ kerari gi wɔsugu bɛ tɔgɔ.
Chapter 2

1Kirɛ yebanun tɔgɔdi kegi i lugu bɛ, i zɛmebe i dun i tɛlimɛ gira kɔɔ, budayali i bun kun gari i dun gi2Gɔla ke da gɔlu malɛkidi kan bɛ, ki gɔla seme tome ne sariya nɛnima tɔgɔdi wɔ kore duwari tɔgɔdi fan wɔnmi zimori malari wɔ.3 I daga bɛrɛ, i woga tɛri ki sogen kʼgi ban , i pa i zoyin ki zimori rɛn yali? ŋunti sugo munmi gi ni u gɔlu ki sogen ren tɔgɔ. Kirɛ ponde , be se ba zunɛ gɔɔ , bɛ gɔlume gi yila ba pomusu. 4 Yamba ya tikidonmi ba kasetiri kaseti wo tɔgɔ kɔgiya do kawunɛ bundu bɔngo wo , do wuzugɔn kɛndɛ tantuluma, u panmi ki gi mali u sugo dingɔ wɔ.5Diniŋo gi kere piri bɛ rɛ gɔla ke i gɔlu bɛ, Yamba wo gi ŋuntiŋan pan malɛkidi rɛ. 6 Do nɛn tinŋan da gi kaseti Yamba sɛwɛ rɛ giŋa dalɛɛ be ya:« Bukayi nɛn wɔn , fo nun Yamba lɔngusu u tɔgɔ?Bukayi Hadamabii wo, fo nu duyin ntɛlɛmɛ wura?7Ndam’u wo malɛkidi dɔngu fiŋɔw sɛyi. Nsem nɔmɛ kɛndɛ wɔ kɔŋɛ banfilan u ŋine. 8 Npanmi tisiri fan wura . «Gi gɔluga be Yamba panmi tisiri fan tɛri wura , kirɛ bee be kaka tonmi ke wo tɛri wura. Kiwɔ gi duru wɔ, i wo tisiri fan rɛn tɛrari nna wura dɔm9Do we malɛkidi da gi bɔ wankati fiŋɔw rɛn zɛrɛ, budayali u tinwu laabɛ fan rɛn Yamba nɔmɛ kɛndɛ gi rɛ panga rɛ, Yesu, i pa i na gi wɔnɛ. I niime be nɔmɛ kɛndɛ wɔ kɔginɛ semi u ŋine nto banfilan gi u tinma rɛn bɛntɔsiri rɛ yeban. 10 Gɔngɔnɛ, we re wɔsugu tisiri fan , do kaka fan wɔsugu we re yeban , Yamba , bk malimi gɔɔ gi suru Yesure nin zimori tɔgɔ wɔ, budayali u se biyo bɔngo u nɔmɛ kɛndɛ gi rɛ , Nanditiya Yesuw ba sogen ŋunti wo.11Yesu were seme laabɛ zunufu, do be seme bɛ, u wɔ bɛ fan wo ba tiŋa ban. Kirɛ yebanun u wo da ku u kome bɛ be u babiyobe. 12 Use ya :« Nu Yamba, mi gɔlu ntɔgɔ a babiyobere, mi pa nunun nkɔgunɛ nuna jamagi rɛ bɛnɛ rɛn»13U see ditiya be ya:« Mi pa mun a tɛlɛmɛ Yamba ban, » «Yamba pan mirɛn biyobe be bɛ, nan miwɔn bɛwɔ» . 14 Biyobe da tiŋan tuna nɛmɛ wɔn gɛrima rɛn yali bɛ, Yesu sugo ya dam ba du rɛn u taki u yan Hadamabiyandi rɛ bɛru. u dame ki budayali tinma wo we nuren, sutana , u nɛnigi panga u sugo panga wɔ., 15 budayali bee da bɔtiri rɛ ba wuzugɔn fanrɛn tima sewundugɛ yeban, u somi bɛe fan.16Gɔngɔnɛ , u wo kun malɛkidi kusu, do u kume Ibrahima buududi kusu. 17 Kirɛ yebanun , gi dame tulɛyi u da babiyo be durɛ tɔgɔ fan rɛn , budayali u da ba saraga kolu ŋunti yamasɔgɔ wunduguru kore tiŋati re Yamba tome nee , budayali u wɔn laabɛ zunufu re gimɛ. 18 U gurumi u kusu kɔrɔ kore tena wɔnnɛ, nanditiya u sugo zinmi kɔrɔ kore kan.
Chapter 3

1Kirɛ yebanun , babiyo kɛdiya, yari be na tere Yamba kɔndi re bɛ, Yamba da yesu we wo kelu wo saraga koluwa rɛ ŋuntire yilɛ munganrirɛn tɔgɔ kan , lɔngusame gi tɔgɔrɛ. 2 U da dame munganri tire u tundurure tome nee , nto Ibrahima da munganritire u tome nee yamba doree fanrɛn yali bɛ. 3 Do Yesu zɛme kɔgunɛ wɔn gi da bɔ Ibrahima nununditiya dore mɛnrun niimi kɔgunɛ gi bɔ dore sugo. 4 Nɛnnɛ mee dara fan , do tisiri fanrɛn mɛnrun Yamba.5Musa mi da dame munganritire Yamba mɛɛgi fanrɛn nttome dɛru budayali, Yamba pame u gɔla ke , u da kirɛ kaseti. 6 Do sogurun dame munganritire Yamba bibɔw, u tundum Yamba mɛɛgirɛ ŋinee , u mɛɛgi yere yiri wɔ , i tikinori tingan i tɛlimɛ mungɛn giŋan pomusari zɛme be gi da bɛnyin u tɔgɔ kan bɛnkulu wɔ.7Kirɛ yebanun, buwan ya bɛnɛ da kuruwan , nto wujugɔn kɛndɛ gɔlu gi yali bɛ be ya:«Yari luguga Yamba kore zɛngɛ, 8 Yari buwan ya bɛnɛ da kuruwan, nto ke da kaŋinarirɛn wankati ban, kɔrɔ kore re wɔnŋame pɔrɔ komborogire zɛrɛ.9Yamba se ya:«ya turuwabɛ korume mi kɔrɔ ba zime min dini, ba na min tɔgɔdari bena finnaasi rɛn zɛrɛ, 10 kirɛ pan mi bɛnɛ furu ki wankati rɛ laabɛ kan, Min se ya:Ba bɛnɛ sere tɔgɔ dame larari tɔgɔ wankati fan. ba wo min keme biyo sulu. 11 Min bɛnfursere zɛrɛ min seme a nii be :ba da zun min wujugɔn rɛn fewu »12Babiyobe , yari singan ya sugo, bɛnɛ see zɔmbɔ ke deyame muganri bu na ya kaka zɛrɛ ya du Yamba nɔmɛ kɛndɛgi. 13 Do yari temisome zaa dɛɛ fan, zɛngɛ gurugi gɔlu dɛ ke fan, budayali ya kaka bun lari zunufu kan gi da ya bɛnɛ kuruwame.14Nunditiya i dame sogurunlen dɛnigatena rɛn gi miga be i tikinori tinga i tɛlimɛ mungɛn giŋa pomusari ban fo gi zɛnzirɛ. 15Yamba sɛwɛ se ya:«yari luguga Yamba gɔlaa zɛngɛ, yari buwan ya bɛnɛ da kuruwan , nto ke da kaŋinarirɛ wankati ban.»16Bee zinme Yamba bɛnɛ u gɔla rɛ ponde ba kan, bɛ da dame wuru wɔ wurulɛ? Musa mun be nii ba lii Misira jaminarɛn bɛ fan , bɛ dagi la? 17wuru wɔ wuru kanun Yamba bɛnɛ da furu beena finnasirɛn zɛrɛ? Bee da zunufu ba tinwuw pɔrɔ komborogire bɛ , bɛ dagi la?18 Yamba seme gi nii wuru wɔ wurulɛ tɔgɔ kan be ba da zun u wujugɔnrɛn? Do bɛ da kaŋame u kore ban bɛ la? 19I name be ba wo guru ba zun ki wujugɔnrɛn ba deyame munganmrirɛ yeban.1
Chapter 4

1Yamba nii shearɩ tinŋarɩ yɩlɛ be ɩ zʋwanǝ ʋ wuzuŋon re kɩrɛ yembanʋ ɩ sǝŋan ɩ sugo trǝga bʋdayalɩ yallɛ kaaka bʋ zʋ dini ya ga . 2Nʋndɩtɩya kɩwarɩ yɩndǝ gɔlʋmǝ yɩla nto gǝ gɔlʋ yɩla yalɩ bɛ , do gɔlaa rɛ lʋgɛ wo kaaka wɔsʋgʋ bra , nʋndɩtɩya ba wo dɛnɩ mʋŋanrɩ rɛ gǝ lʋgʋrʋwa rɛ zɛrɛ3nto Yamba gɔlʋ yalɩ be ya: "Mɩ bɛnfurusee semǝ a nii be ya: Ba da zʋn mɩ woyandǝ rɛ fewu." Yɩrɩ bee dee mʋŋanrɩ, yɩrɩ mɩɩ pɛ ɩ zʋn kɩ wunzuŋon rǝn. U gɔlʋmǝ kɩ halɩ gǝ mɩɩ ʋ tom ne ni surorii fo dininyo gǝ re wɔsʋgɛ ban.4 Nʋndɩtɩya gǝ gɔlʋmǝ Yamba sɛwɛ rɛ gɩnya dallɛ daa nimpinyanaa rɛn tɔgɔ kan be ya: "Yamba zɔkʋmǝ gǝ tom daarɩ fan ban gǝ wunzun gǝ sugo daa nimpige re wɔnyan." 5Gǝ gɔlʋmǝ gɩnya dʋkʋ rɛ be ya: Ba da wunzuŋon rǝn.6Bee lʋgʋ kɩwarɩ yɩndǝ doru, do bɛ wo zʋn ʋ wunzuŋon rǝn ba deyan mʋŋanrɩ rɛn yemban, gǝ mɩɩ be dǝpa zɛm be ba zʋn dini,7 kɩrɛ yembanʋn Yamba tundu dɛɛ dʋkʋ, kɩgǝ zɛngɛ. Wankatɩ bongo ponde, gǝ gɔlʋm Dawuda nii ban nto gǝ gɔlʋ gǝ zɔkʋ be ya: "Yarɩ lʋgʋga Yamba gɔla kore zɛngɛ, yarɩ bʋwan ya bɛnɛ da kʋrʋwan.8Josue da pangam wunzuŋon bɛ laabɛ rɛ, Yamba da da gɔlʋ dɛɛ dʋkʋ rɛ tɔgɔ kɩrɛ ponde.9 Kɩrɛ yembanʋn Yamba wunzun gǝ sugo daa nimpigee re wonyan yalɩ bɛ, kɩ wunzuŋon rɛn dʋ rɛ tǝnŋarɩ Yamba laabɛ rɛ. 10Nʋndɩtɩya wee zunyɩ kɩ wunzuŋon rǝn , ʋ wʋnzumǝ ʋ sugo ʋ tom daarɩɩ rɛ ntoo Yamba wunzun gǝ sugo gǝ yangǝ rɛ yalɩ bɛ. 11Kɩrɛ yembanʋn ɩ seam panga ɩ zʋn kɩ wunzuŋon rǝn, budayali nɛn kaaka bʋ kɩ kore dʋwarɩɩ rɛ du da ʋ zarǝ.12Yamba gɔlaa rɛ woyandǝ, ʋ wo lomban gǝ nii ren yɩndǝrɩ bɔ shɩan nion nii fan. Gǝ zunyɩm fo gǝ kɔgʋlʋ bɛnɛ se woo wunzuŋon gǝ koru za ban, fo gǝ dɔngʋ kugusǝ tɩwanrɩ gɩnadǝ wɔ sɛmbɛ dǝ rɛ bɛmbɛnɛ rɛn. Gǝ zʋnyɩm fo nɛn nɛ bɛnɛse lɔŋsɛ wɔ dɩngɔ tɔgɔdǝ rɛ gǝ sǝm gǝ gǝ sʋlʋ.13 Ka wɔsʋgarɩ kaaka fekiyan Yamba rɛ. Ɩ zɛm be ɩ gɔlʋ ɩ tɔgɔdǝ wee re, tisǝrǝ fan rɛn tontolugǝ, gǝ nii kɔrarɩɩ ʋ se lere.14Sarga konluwaa rɛ ɲuti kɔɔ wo ɩ kan wee lɔ donde wara rɛ bɛnɛ, kɩ dam Yesu Yamba biibɔ rɛ. Kɩrɛ yembanʋn ɩ tiknorǝn tǝn ɩ mʋnŋanrɩ ban.15 Sarga konluwaa rɛ ɲuti wee gʋrʋyan ʋ wʋndʋgʋ ɩ yamasɔgɔ ɩ kɔmɩɲan panga tɔgɔdǝ rɛ, kɩ ton ɩ kan. Da ɩ sarga konluwaa rɛ nyuti re kɔrɔ korum kaaka fan rɛn ntoo ɩ sugo be, zunuufu mɩɩ rɛn nɛɛ ton gra. 16Kɩrɛ pan ɩ kɔgsan Yamba nɔmɛ kɛndɛgǝ rɛ pɛɛgogǝ ban panga see wo, bʋdayalɩ ɩ na yamasɔgɔ wʋndʋgɛ, do nɔmɛ kɛndɛ kee re pagǝ kusu yɩrɩ wankatɩ malallɛ zɛrɛ.
Chapter 5

1Do sarga konluwaa ɲutena bee gɔrʋ gǝ koru gǝ koru laabɛ bɛnɛ rɛn bɛɛ, bɛ fan tɩntɩɲa tundum laabɛ yemban Yamba tom ne yemban, bʋdayali ba dɔngʋ tantʋlʋmadǝ wɔɔ zunuufu yafǝnɛ sarga wɔ Yamba ban. 2Ʋ gʋrʋm ʋ wʋndʋgʋ laabɛ bee yan tɔgɔ bɛɛ wɔɔ laa lararǝwaa rɛ yamasɔgɔ nʋndɩtɩya kɔmɩɲan panga wo ʋ sugo tuna fan ban.3 Kɩ kɔmɩɲan panga rɛ yembanʋn do ʋ zɛm ʋ koru sarga ʋ sugo zunuufuu re yemban, ntoo ʋ deegǝ laa dǝpaa rɛ zunuufuu re yemban yalɩ bɛɛ.4Do, nɛn kaaka zʋɲan sarga konluwaa rɛ ɲutiyan kɔgnɛ rɛn ʋ sugo re, fo Yamba komga wee gǝ se gra ntoo Aron kom yalǝ bɛɛ. 5Bɛɛrʋw soŋurun wo ʋ sugo kɔgɔn ʋ da sarga konluwaa rɛ ɲuti re, do wee gɔlʋ ʋ kan ʋ se wʋra be yaa: "Mɩɩ biibɔw nwɔn, mɩ lʋrʋm nʋ zɛngɛ," wʋ rɛ kɔgɔn wʋ bɛɛrʋ.6Ʋ gɔlʋm gɩɲan dʋkʋ rɛ ya be yaa:"sarga konlʋw nwɔn kʋdayɩɩ Mɛlɛkɩsedɛk rɛ mandǝŋan rɛn."7Yesu wo ʋ tʋna nɛmɛɛ rɛn wankatɩ keeban, wee re da pawʋ gʋrʋ ʋ son wʋ tǝma rɛn, ʋ zǝrǝmʋw zǝra kɔgya wɔ zewʋ kore wo se numu wo. Yamba somǝ ʋ zǝra ʋ Yamba se wʋndʋgɛ yeeban. 8halɩ baa Yamba bii ʋ wɔ, ʋ korusum kore soŋanrɩ ʋ zimorǝ tɔgɔdǝ kan.9Ʋ nii suru keeban, ʋ dame soŋen kee kɔmiɲan zɔkɛ ti re ʋ kore soɲanrɩ tena fan rɛ. 10 Ʋ komǝ Yamba kan ʋ da sarga konluwaa rɛ ɲuti re Mɛlɛkisedɛk kɩ rɛ mandǝŋan rɛn. 11Tisi bongo wo ɩ kan ɩ pɛyɩ gɔlʋ yala ʋ tɔgɔ kan do gǝ kɔrɔ bʋgʋlɛ wo kʋrʋwan yala, nʋndɩtɩa ya dam zʋntan rɛn.12Ngǝ wankatǝ da zɛm be gǝ mɩɩ ya daa karǝnsambaa rɛn, do hali zɛgǝ ya pɩɩm karǝnsambaa ba karǝbǝdan yari Yamba gɔlaa rɛ tɔgɔ doruyaa wɔ. Ya pɩɩm nɔnɔ, ya gʋrʋyan ya zi zimo kakata. 13Nɛn wee ɲʋɩn nɔnɔ mumo, biisɔmɩɩ wɔɔ, ʋ gʋrʋyan ʋ sulu ternarɩ tɔgɔ ʋ koru za rɛ. 14Do zimo kakata dam kɛbɔgʋwa rɛ yan nɛ, bɛ bee re sogumarɩ rɛn dɔngʋ tɔgɔ kɛndɛ wɔɔ tɔgɔ zɔmbɔɔ kɔgǝlɛ. nʋndɩtɩa ba marǝnm gɔɔ.
Chapter 6

1Kɩrɛ yembanʋn ɩ duwan soŋunle karǝŋʋngǝ rɛ nii mʋŋɛ tɔgɔ dini, do ɩ va yikere nii surori karǝŋʋn wɔn. Ɩ lɔgʋsʋ tɔgɔ darɩ tɩwarɩ rɛ tɔgɔ rɛ, ɩ buwan nʋnʋ kɩɩ karǝŋʋngǝ ban, wala mʋŋanrɩ tɔgɔ Yamba ban,2 Do numu zʋwɛn tɔgɔ, do nuu pɛlɛ tɔgɔ laabɛ ban, do tipa rɛ wɛɛ do buudu kee kɔmɩɲan zɔkɛ ɩ bʋwan kɩrɛ dime tundu dʋrʋwan. 3Yamba tɛriga ɩ payɩ va yikere bɛrʋ.4Bee re na poruŋan lese tɩɲan ba zɔkʋ, do ba langǝ dode wara rɛ tantʋlʋma, ba da dɛnǝga tena rɛn wʋnzʋŋon kɛndɛ kan.5 Ba sʋlʋ Yamba gɔla be ka kɛndɛgǝ, ba langǝ wankatǝ kɔgǝ kee piri bɛɛ rɛ gʋrʋma,6 Bɛ zeriga ba lɩɩ kemban ba gʋrʋyan ba wɔsʋgʋ ba tɔgɔ dʋtʋ, nʋndɩtɩa ba wo Yamba biibɔ pɛkɛ ban dʋrʋwan ba sugo re ba see wʋ kii laabɛ fan rɛn sere.7Dʋwa nʋɲɩ tǝŋanbe keeban gǝ dǝkǝ do gǝ tewu tǝnzanɛ kee kɔmmǝ ɲɔɔdʋ gǝ kɔsʋrʋwaa rɛ, gǝ niim Yamba dɔɔgǝ. 8Do gǝ tewuga sewu woo gɔn zɔmbɔ rɛ, gǝ wɔsʋgʋyan kaaka kɩ wɔɔ mɛrnɛ wo tosu za ban. Gǝ zɛnzǝrɛ lewu furum gǝ9Kɩ wɔɔ gǝ drǝ wɔɔ, babiyo pɩɩma tena, hali baa ɩ gɔlʋga bɛɛ yɩlɛ tɛlmɛ tisorii yallɛ tɔgɔ kan be yalɛ mandǝŋan zim bɔ gǝ, be kɩ damǝ sogǝ tɔgɔ rɛ. 10nʋndɩtɩa Yamba wo da nɛn wee wo teren ne, ʋ da gari ya tɔgɔ darɩ rɛ, do yari bʋgʋlʋ pɩɩma kee ʋ yire yemban. Nʋndɩtɩa yarɩ wɔsʋgʋm ya baabiyo pɩɩma tena tɔgɔ. Yarɩ wɔsʋgʋm ba tɔgɔ fo zɛngɛ.11Do yiri piim be yarǝ titiɲan fan seɲam panga bɛrʋ yoyogo, bʋdayalɩ tɛlmɛ mʋngǝ gɩɲan terga tin ya zɛrɛ gǝ va zɛzǝrɛ. 12Yiri piiyan be yarɩ dam dɛbʋwa rɛ, do Yamba see nii kee yalɛ tɔgɔ kan, kee nii mʋganri do bɛtɔsiri rɛ panga rɛ, yarǝ dam kɩr,r takǝrɩwa rɛ.13Yamba see nii sayari kee Ibrahima rɛ kee ban, ʋ zirgǝm gǝ ban ʋ sugo re, nʋndɩtɩya ʋ wo ka dʋʋkʋ nan kee bɔ nii seyarɩ do ʋ sugo. 14Ʋ se be ya:«mɩ paa see nnan dɔɔ do a dǝkǝ nbuudu kɔkɔ.» 15 Bɛrʋ Ibrahima dam bɛtɔsiri, kɩrɛ ponde ʋ nam nii seyari.16Nɛn see ʋ nii ka kee re, gǝ bɔ ʋ sugo.kɩ ʋ nii seyari zɔkʋm sɔsɔ gɔla do koma. 17Yamba da piim gǝ bʋgʋlʋ nii seyari takǝruwa rɛ be ka kee mandǝgan takǝ da gʋrʋ gǝ wusugu. kirɛ yǝmbanu ʋ see ʋ nii ba wɔɔ. 18Kɩrɛ yǝmban Yamba da kima tʋrʋ kakee da wusugu gǝ da nii, ɩ nim bɛkʋlʋ kɩrɛ yǝmban, nnam ɲuu feke gɩɲan.19Gǝ mʋganrɩ wo ɩ bɛnɛsere gǝ da nto wuzugɔn panga.kɩ mʋganri panga bɔɔ kɛkɩ ɲʋtʋ, kee wo ʋ yikere do ʋ mɛn yikere. 20 Yesu zʋm dini yilɛ yǝmban, wee varɩ ɩ yikere bɛ.wʋ dam sarga kolʋwa ɲuti re badaa-badaa gǝ malɩ Mɛlkisedɛk kerǝgan gɔla wɔɔ.
Chapter 7

1Mɛlkisedɛk dam Salɛm nɛ pɛe rɛ do Yamba wee takǝ donde sarga kolu re.Ibrahima nʋnan ʋ lii pɛɛwa gʋwɛ gɩɲan rɛ, Mɛlkisedɛk vamʋ tuusu ʋ see wʋra dɔɔ. 2 Ibrahima korʋm ka ka fan rɛ zaka ʋ pan wʋra.Mɛlkisedɛk dam «pɛɛ ternan rɛn doru.ʋ yire kɔrɔ ki wɔ. ʋ dam Salɛm pɛɛ rɛ, keere kɔrɔ « zulu le pɛɛ.» 3Ʋ kɔmiɲan nii wɔ baa, liɲɛ gɩɲan too ʋ kan, woɲan nɛ sigǝdǝ nɛ gǝ zɛzǝrɛ too ʋ kan, do ʋ dam nto Yamba biibɔwʋ,ʋ da sarga kolu kɔɔ badaa-badaa.4Ibrahima wee da yahutuna tʋrʋwa rɛ korʋm zaka ʋ pan wʋra, sǝgan ʋ kɔgɔ wʋ yalǝ. 5Levi re buudu kere dadee sarga kore tom, kerǝgan pamɩ bra ba songǝ zaka israɛl lɛ buudu kan gǝ malɩ sariya wɔ.gǝ kɔrɔ ba sɔn ba sugo buudugǝ kan ɓaa ba dam Ibrahima buudu re. 6Mɛlkisedɛk dam Levi re buudu re, ʋ somǝ zaaka Ibrahima kan.Yamba da see nii nɛn wee kan, ʋ semǝ dɔɔ wʋra.7Dɔɔ seerʋ bɔ weere wʋ ba see dɔ,sɔsɔ tɔn gra. 8 Sarga kolʋwa rɛ tɔgɔ kan, bee da sɔn zaka, bɛ dam laa be tɩwʋ, do Mɛlkisedɛk rɛ tɔgɔ kan kiwari yine dee wee kaseti ʋ woɲandǝ, wʋrɛ sɔn zaka. 9 Ɩ gʋrʋm ɩ gɔlʋ be Ibrahima koru zaka wankatǝ kee ban, Levi re buudu gǝ kere da sɔn zaka bɩya korum zaka kii wankatǝ ban. 10 Nʋndɩtɩya, Mɛlkisedɛk va Ibrahima tuusu kee ban, kii mii be Levi wo lʋʋrʋ domǝ.11Sariya kee pan laabɛ rɛ, Levi re sarga pangɛ rɛ gǝdarɩ gǝ ban. do taa surori nim sarga kore panga rɛ, do ɲɔndu tonde sarga kolu dʋʋkʋ tuude re, do gǝ da ntoo Mɛlkisedɛk da dee gǝ yalɩ bɛ, do gǝ buuda ntoo yalɩwʋ Araon da deegǝ yalǝ bɛ. 12 Do nʋnditiya sarga kolu wusugum, tǝlɛyigǝ sarga ya wʋsʋgʋ.13Ngǝ fan gɔlʋm ɩ ɲuti re tɔgɔ kan, wʋ wee lii buudu duku rɛ. ʋ buudu gǝ re kaka deyan tom sarga kore gɩɲan rɛ. 14Gǝ pomsari be ɩ ɲuti dam Juda buudu re. Musa gɔlʋm sarga kolʋwa bee gɔla wankatǝ kee ban, ba wo kaka gɔlʋ Juda buudu gǝ rɛ tɔgɔ kan.15Ge pomsari be, sarga kolu dʋʋ rɛ pawʋ gǝdǝ, wee mɔnru Mɛlkisedɛk. 16Gǝ kɔrɔ be sarga kolu pawʋ gǝdǝ gǝ mali laabɛ sariya gɔla wɔ, do ʋ gǝdǝm ʋ sugo woɲan kee kɔmɩɲan zɔkɛ panga wɔ. 17Nʋndɩtɩya kaseti dam be ya: ndam sarga kolu re kʋdayɩ nto Mɛlkisedɛk kʋʋ.18Kɩrɛ yǝmbanʋ sariya nɛluwa zǝmii, do bee kɔmiɲan panga do ba kɔmɩɲan ɲɔndʋ rɛ yǝmban, nʋndɩtɩya sariya wo gʋrʋ gǝ suru kaka nii. 19Do nɔmɛ dʋʋkʋ, tɛlǝmɛ mʋgǝn gɩɲan gǝdem ɩ kɔgʋsʋm Yamba kule kirɛ panga wɔ.20Gǝ fan rɛ nii surum gǝ mali Yamba nii seyari wɔ. laa dǝpa dam sarga koluwa rɛ do sarga kore nii seyari dagǝ. 21 Do Yesu gǝdem ʋ da sarga kolu nii seyari wɔ. do Yamba gɔlʋm wʋra be ya:«ɲuti sem ʋ nii, nda wusugu, be:ndam sarga kolu re kʋdayi.»22Kirɛ yǝmbanʋ Yesu dam nii seyari rɛ kere ziim nɛ bɔɔ dorǝgǝ. 23 Nɔmɛ dʋʋkʋ, sarga koluwa rɛ kɔrɔ dǝkǝm, nundɩtɩya tima yǝmban ba bomiɲan. 24Do Yesu re woɲan nɛ tɩn kʋdayɩ kɩrɛ yǝmbanʋ ʋ sarga koluwa da wusugu.25Kirɛ yǝmbanʋ ya, bee kɔgʋsʋ Yamba kule wʋrɛ panga wɔ, ʋ pawʋ sɔn bɛ fo zɛzǝrɛ ban, nʋnditɩya ʋ woɲandǝ kʋdayɩ ʋ dee bra zǝra. 26Sarga koluwa rɛ ɲuti wee wo ɩ kan, ʋ dam wurɛ.ʋ samarɩ, zɛrɛ zɔɔbɔ do zɛrɛ biirim tɔn wʋra.ʋ kɔgʋlʋm ʋ lii zunufu dɛruwa bɛnɛ rɛ.ʋ takǝm ʋ va donde.27Ʋ mako toode ʋ korʋ sarga dɛɛ fan ʋ zunufu yafenɛ yǝmbanʋ, ʋ sarga kolu ɲutena da deegǝ yalɩ bɛɛ, nundɩtɩya ʋ pan ʋ sugo ʋ da sarga wankatǝ kee ban, ʋ dam gǝ lese tɩɲan. 28 Laa bere kɔmɩɲan panga, sarɩya tuudu bɛɛ ba da sarga koluwa ɲutena rɛ.do nii seyari gɔla kee ku sariya ponde, kirɛ tuudu ʋ biibɔ ʋ da sarga koluwa ɲuti re, wʋ wee re nii re suru kʋdayɩ.
Chapter 8

1Gɔla ke gǝ ɩ gɔlun bɛ, na kɩ ngǝ wɔ be ya:kɩ sarga koluwarɛ ɲuntire dinpa wo ɩ kan, ʋ gǝdarɩ wo nɔmɛ kɛndɛ ti Yamba pɛ go gǝre ʋ zulu kan donde warawrɛ. 2 Ʋ de tɔm Yamba dore kɔgǝ kere, ʋ dam yʋntʋ dore gɔngɔnɛ ke ɲunti wɔsʋgʋ, nɛn daa wɔsʋgʋ gǝ.3Sarga koluwarɛ ɲuntena fan tintǝ tinɲan bʋdayalɩ ba dɔngʋ tantʋlʋma wɔn sarga dǝ wɔ Yamba ban. Kirɛ yǝmbanu gǝ da tulɛyi ɩ koru sarga koluwarɛ ya sarga dʋʋkʋ.4 ʋ da wogan tingan bee ban, ʋ da da sarga kolure, nʋndɩtɩya sarga koluwa dinpa dini be dɔngʋ tantʋlʋma wɔn sarga dǝ wɔ Yamba gǝ mali sariya wɔ. 5 Bɛ sarga kolu ɲandǝ tɔm dam donde wararɛ tɔgɔ madǝgan do gǝ zilime sɛyirɛ. Bɛrʋ Musa da pa wu wɔsʋgʋ ɲutire dore ke ban, Yamba temisǝ wʋ be ya«madǝgan ke bʋgʋlʋ nnan nwo tʋnurʋm gǝ ke ban, sinǝm, nsugo nwɔsʋgʋ gǝ fan gǝ mali kɩ wɔ.»6Do wɔnnɩ ɲutire tɔm bɔ bɛ ɲangǝ , nʋndɩtɩya ʋ da nii seyarɩ kɛndɛ sona serure, gǝ dime tundori wo tɔgɔ kɛndi ya rɛ gɔla ban.7 Gǝ da mɩga be ki nij seyarɩ dorʋ gǝ niire surori, niige yana pugɛn da kɔmiɲan ɲɔndʋ.8Do Yamba sem zarɩgǝ gǝ laa bɛ ban gǝ bra be ya:«nagǝ dara piri , ɲunti se bɛrʋ. Mɩ pa a takǝ nii seyari dʋrʋ Israel mɛ gǝ wɔɔ zuda mɛgǝrɛ. 9 Mɩ mʋnme ba turʋwa bɛ nun a koru bɗ Misira zamana rɛn dɛ ke wɔnɲan, mɩ takǝ nii seyarɩ ke bra ki ban gǝ da da ki nii seyari rɛ dʋʋ rɛ, nʋndɩtɩya ba nɛme mɩ nii seyari. Kir e yǝmbanu mɩɲan dʋʋ bɛ, ɲunti gɔlʋn ki.Mɩ takǝ nii seyarɩ ke Israel laabɛ rɛ ki dɛrɛ pɔrɛ ponde, na kɩ bɛ. Ɲunti se ya:« mɩ pa a se a sariya ba lɔgʋsɛ rɛ do a wanrigǝ ba bɛn e sere. Mɩ pa a da ba Yamba, ba pa ba da mɩ laarɛ.11Nɛn kaka da ʋ buudu wo ʋ babiyo karibʋdame dɩtɩya be ya:« sulame ɲunti . Nʋndɩtɩya ba fan pa ba sulʋm mɩ, gǝ sigǝdam ba laa kuwɛnri wa ban va dɔgʋ ba laa kɔgʋya ban. 12 Mɩ pa yafʋdam ba wo teremgǝ ya tɔgɔ ba ban. Mɩ da a tɛlmɛ dʋn ba zunufu dǝ rɛ dʋtʋn .»Yamba gɔlun nii seyarɩ dʋrʋ gǝ rɛ gɔla ke ban, kɩ dam nii seyari doru gǝ wo kɔɲɔn. Nii seyari dorʋgǝ ke banzam do wankatǝ pɔrʋ ya, gǝ pɩɩm laarɩ.
Chapter 9

1Kerǝgan gɔla kee lii nii seyari dorugǝ re Yamba kɔgǝnɛ tɔgɔ kan, kɔgǝnɛ biiye ban ya da wo gra. 2 Yʋtʋ dore ya da wɔsʋgʋm.ba da komi ki dore be gɩɲan kɛdɛ.lampan kɔɔ da wɔ tabalɩ do bʋgʋlari buuri da wo gǝ zɛrɛ.3Yʋtʋ dore re, dore dʋʋkʋ rɛ da wo dini ba da komi gǝ be samari. 4Wʋsʋna veko kee wɔsʋgʋ sanǝm wɔ kiya da wo dini, do nii seyari kasetǝ kesu, do sanǝm gǝ gǝ tʋna fan ban. zimo daa veko kere bɛ, manne da wo kɩrɛ zɛrɛ, do Araon bʋrɛ kere nɔru bɛ, do Yamba nii seyari gɔla wanrɩ lusuri kee ban. 5Serubɛn nɔmɛ kɛdiya da wo kɩrɛ yiine.kɩrɛ puwori zunufu zɔbesi rɛ gɩɲan rɛ yiine. do kɩ tɔgɔgɩ fan rɛ gɔla wankatǝ dagǝ bɛ.6Ɲutʋn dore wɔn gǝ zɛrɛ tisiri petagǝ zɔkʋrɛ ponde, sarga kolʋwa da zʋwɛnmi ki dore zɛrɛ ba de Yamba ziira dema. 7 Do sarga koluwa rɛ ɲuntena zʋwɩn dore niige ɲana rɛ lese tinɲan bene zɛrɛ.Ba zuɲan dini do bɛgɛm gɛrima tɔn ba nuure, ba dɔgʋgɔ Yamba sugo ban laabɛ zunufu re yǝmban.8Wuzugɔn kɛndɛ bʋgʋlʋn bɛrʋ be ɲuntʋ dore dorugǝ woga dini, giɲan kɛndɛ gǝ rɛ nii da kɔrʋ. 9 Ki ɲuntǝ dore dorʋgǝ dam zɛnzɛngɛ tɔgɔ dǝrɛ mandǝgan wɔn, ki bʋgʋlʋn be tantʋlʋma dǝ wɔ sarga dǝ ke dɔngu bɛ, ki gʋrʋɲan gǝ surun gǝ pangʋru rɛ bɛnɛ se kan. 10 Kɩ tantʋlʋma tisiri wo sarga dǝ wɔn , zimotisiri wo, ɲuɛn tisiri wo , numu rɛn soyɛ buudu bɔngo da dam salɛ tɔgɔ rɛ, ki dame sariya rɛ gǝ tundu ba ɲinne , fo gǝ va dɔngʋ tisiri fan rɛn terine wankatǝ ban11Do sogʋrʋ kʋmi, tisi kɛndɩya kee re piri bɛ sarga kolʋwa rɛ ɲutiw.u sarga kolʋyandǝ rɛ ɲuti rɛ dore kɔgɔmǝ, gǝ nii surum gǝ pɔrʋ dʋʋkʋ rɛ. nɛn nɛn nʋʋ da rɛ wɔsugu kii, ngra dɩnɩyogǝ re yan dagǝ kɩ wɔ. 12 Ʋ wo zum gɩɲan kɛndɛgǝ rɛ bʋntʋla wɔ nʋyibiiyo gɛrɩma panga rɛ, do ʋ zuum ʋ sugo gɛrɩma panga rɛ lese tiɲan, ʋ deɲangǝ dʋʋtʋ, nʋndɩtɩya ɩ nam ɲuu wolugan kere komɩyan zɔkɛ.13Nʋndɩtɩya bʋntʋla wɔ lɔlsi wɔ nʋɲibɩari furori rɛn tɛntɛrǝma mɩsɛ digin laabɛ ban, gǝ seemɩ ba tʋna. 14Do soguru re gɛrǝma seemi gǝ da gǝ bɔ kɩ tentan!ʋ pan mɩ ʋ sugo Yamba rɛ sarga kee digɩn kaka togǝ gǝban, kʋdayɩ wʋzʋgɔn panga wʋrɛ gɛrima rɛ pagǝ sam ɩ bɛnɛse tɔgɔ darɩ tɩwarɩ rɛ, bʋdayalɩ, ɩ da tome Yamba rɛ. 15 Kɩrɛ yǝmbanʋ nii seyari dorʋgǝ rɛ sona seruw soguru wɔn.laabɛ da zunufu kee nii seyari dorugǝ re wankatǝ ban, wʋ tɩwʋm bɛ ɲuu wolʋgan yǝmban, budayalɩ, Yamba kom bee, kɩyɛn kere kɔmɩɲan zɔkɛ kere nii seyarɩ rɛ takǝ bɛrɛ, ba gʋrʋ ba nan gǝ.16Do kɩyɛn tarɛ sɛwɛ woga dini, kɩ bʋgʋlʋm gǝ pomsu be wee tɩwarɩ bɛ tɩwʋmi, 17Nʋndɩtɩya ki sɛwɛ rɛ gɔla deyan fo were wanrigǝ bɛ tɩwuga, gǝ deyan gǝ mii ʋ wo woyan nɛ.18Kɩrɛ yǝmbanʋ nii seyarɩ dorugǝ ya wo tʋʋdʋ do gɛrɩma dagǝ. 19Musa gɔlu sariya kerigan korefan tɩtɩɲan laabɛ fan rɛ keeban,ʋ takǝm nʋɲibiiyo wo bʋntʋla gɛrǝma, ʋ takǝm numu ya, do peka kʋtɩ sɛɛn wɔn hisopɛ tǝjanɛ vatǝ, ʋ miisi Yamba sɛwɛ sugo wɔn laabɛ ban. 20Do ʋ se be ya:«Yamba takɩ nii seyarɩ kee takǝ yala bɛɛ, naan kɩ gɛrǝma.»21Bɛrʋ Musa miisi gɛrǝma Yamba yutʋdore wɔ Yamba tom dɛ wodiri fan ban. 22 Gǝ malɩ sariya wɔ, kaaka fan semi gɛrǝma wɔ, foo ka tiɲan. gɛrǝma woga kuru zunufu yafɩnɛ nɩɲɔn.23Kɩrɛ yǝmbanʋ gǝ da dam tulɛyi ki donde wara rɛ tisiri lɛ mandǝgandǝ sam kɩ tisiri wo, do tulɛyigǝ donde wara rɛ tisiri sam sarga kɛndɩya wɔ. 24 Nʋndɩtɩya, gɩɲan kɛndɛgǝ kee laabɛ man ba nuuwo gǝ da gɩɲan kɛndɛ gongonnɛ gǝ rɛ mandǝgan rɛn, soguru wo zuu gǝ zɛrɛ, bʋdayalɩ ʋ bʋlʋgʋ ʋ sugo Yamba yikere wanni yilɛ yǝmban.25Ʋ wo zuu dini bʋdayalɩ ʋ da ʋ sugo wo sarga lese bongo, sarga koluwa rɛ ɲuti zuɲim gɩɲan kɛndɛ gǝ rɛ bene fan gɛrǝma wɔn kee wo da ʋ sugo yannɛ. 26 Gǝ da woga bɛrʋ, soguru da zɛm bee ʋ zim lese bongo fo diniyogǝ re wʋsʋgǝ ban. do wanni, nni wankati zɛzǝrɛ , ʋ bʋlʋgʋm ʋ sugo lese tɩɲan, bʋdayalɩ ʋ zɔkʋ zunufu u sugo sarga wɔ.27Gǝ nii korum be laabɛ tiwam lese tiɲan kirɛ ponde bʋʋdʋ pagǝ da. 28 Soguru ya dam sarga lese tiɲan, bʋdayalɩ laa bongo nan zunufu re ziilɛ takɛ. ʋ pau bʋlʋgʋ ʋ sugo laa bere re toruw bɛɛ lese nii re yanna ba sogǝ yǝmban. zunufu tɔgɔ da gǝdǝ kɩrɛ.
Chapter 10

1Tisi kɛdiya kere piri bɛ ɛ rɛ zilmǝ dam sariya rɛ, do ki tisiri sugo da too gra.kɩrɛ yǝmbanʋ laabɛ bee da kɔgʋsʋ Yamba kule ba dɔɔgʋ sarga sii tiɲan wɔ bene fan, sariya wo gʋrʋ gǝ suru ba nii layɩlayɩ. 2Ba nii da surugomi, Yamba kɔgʋnʋrʋwan rɛn zunufu da samga lese tɩɲan gǝ zɔkʋ, ba bɛnɛse da daa zarǝgǝ see ba ban ba zunufu re tɔgɔ dʋtʋ, ba da paba wʋzʋ sarga kore. 3Do kɩ sarga dǝ tisim laabɛ bɛnɛ ba zunufudǝ rɛ bene fan. 4 Nʋndɩtɩya, nuɲi lɔlsiri wɔ bʋntʋla rɛ gɛrima gʋrʋga gǝ koru zunufudǝ dini lɛlɛyi.5Kɩrɛ yǝmban soguru re kʋnɛ dɩnɩyogǝ re, ʋ see be ya:«nda piɲan sarga wɔ tantulʋma, do nwʋsʋgʋm mɩrɛn tʋna nɛmɛn rɛ. 6Sarga kore giɲan wɔ zunufu yafǝnɛ sarga tɔgɔ kaka ton nnan nyǝmban. 7 Kɩ ban mi se be ya:«E Yamba a pirim a kʋʋ a dɩɩgɔ daa, ntoo gǝ wanri sɛwɛ rɛ mii tɔgɔ kan yalɩ bɛ.8Ʋ gɔlʋm doru be ya:«npiɲan sarga wɔ tantʋlʋma wɔ sarga kore gɩɲan wɔ zunufu yafinɛ, be kii fan ton nnan yɩban». kiwɔ gǝ drǝǝ wɔɔ ba korum sarga gǝ malɩ sariya wɔ. 9Kɩrɛ ponde ʋ see ya:«nan mii piri ndɩɩgɔ daa».ʋ zǝmi kɔgǝnɛ tɔgɔ kɔnŋɔngǝ budayalɩ ʋ tʋʋdʋ niigǝ re yan nan bɛrʋ. 10 Soguru Yesu dam Yamba dɩɩgɔ kɩrɛ yǝmbanʋ ʋ pan ʋ sugo tʋna nɛmɛn gǝ da sarga kee bɛ, ɩ seemɩ lese tiɲan kɩrɛ panga rɛ.11Do sarga koluwa zǝrǝgǝm dɛɛ fan ba dee ba tom.sarga sii biiye tiɲan ba dɔngʋ wɔ lese bɔngo, kɩ gʋrʋyan gǝ kore zunufu dini tǝlɛye. 12Do Yesu korʋ sarga kee kɔmɩɲan zɔkɛ lese tiɲan zunufudǝ rɛ yǝmban bɛɛ, ʋ gǝdǝm Yamba zulu kan. 13Ʋ toru fo ʋ zɔgʋwa da ʋ nɛɛ pɛlɛ kaa rɛ. 14 Bee wo sam ba zunufu ban, ʋ surum ba nii sarga kee kɔmɩɲan zɔkɛ panga rɛ.15Wʋzʋgɔn kɛndɛ ya deem kɩrɛ kasetǝ yɩla.ʋ see ya: 16 «Ɲutɩ se ya:mii paa takǝ a nii seyari kee bra kɩ daarɛ ponde, nagǝ mɩ da a sariya ba bɛnɛse re, a wanrɩgǝ ba tɛlmɛ rɛ.»17Kɩ gɔla rɛ ponde ʋ see be ya:«mi da a tɛlmɛ dʋʋ ba zunufudǝ wɔ ba wo teregǝ re tɔgɔ rɛ dʋʋtʋ.» 18 Ki zunufu yafǝna ba ban keeban, zunufu yafǝnɛ sarga dʋʋkʋ da koru.19Kɩrɛ yǝmban baabiyo bɛkʋlʋ wo ɩ kan ɩ zuu gǝ gɩɲan kɛndɛ-kɛndɛgǝ rɛ Yesu re gɛrǝma kurori re panga rɛ. 20 Yesu korum keem dʋrʋ kɛndɛ yɩla kee re pɔrʋ yʋtʋgǝ kere teri dore re bɛnɛ kan, kɩrɛ kɔrɔ be, ʋ sugo tʋna nɛmɛn. 21 Sarga kolʋwa rɛ ɲuti wo ɩ kan, ʋ gǝdarɩ wo Yamba dore re yine. 22 Kɩrɛ yǝmban, ɩ kɔgʋsam Yamba kan bɛnɛse kɛndɛ wɔ mʋganri rɛ nii surori pomsari wɔ ɩ bɛnɛse samari, foo ba seyan zargǝ ɩ ban dʋʋtʋ, ɩ tʋna nɛmɛn rɛ samari numu kɛndɛ wɔ.23Ɩ tingam ɩ tɛlmɛ gɩɲan kɛndɛgǝ ban, ɩ tanrɩ gǝ ban tentan, nʋndɩtɩya wee re takǝ nii seyari , kore tɩɲan tiwu ʋ suru gǝ nii. 24 Ɩ dʋwan ɩ tɛlmɛ zaa rɛ bʋdayalɩ see panga zaa ban piima wɔ tɔgɔ darɩ kɛndɛ wɔ. 25 Ɩ bʋwam zaa nii dɛnǝga dʋʋ, nto dalǝ degǝ yalɩ bɛ do ɩ temsan zaa be ɩ niim be ɲuti re dɛɛ zɔgʋsa.26Nʋndɩtɩya ɩ sikiga ɩ zʋnɛɩ dee zunufu do ɩ sula gɔnɛ ɩ zɔkʋ, zunufu yafǝnɛ sarga tonde dini dʋʋtʋ, 27 Foo bʋʋdʋ wɔ lewu re tore, wʋdʋgɛ tɔgɔ kɔgǝ gɔ, kɩ lewu pagǝ furu Yamba zɔgʋwpa gǝ zɔkʋ.28Nɛn wee nɛni Musa sariya, ba gʋwɩm wʋ kaseti tena laa nii wala kaseti tena laa tɔɔ rɛ gɔla yǝmbam, yamasɔgɔ da da gra. 29 Do wee nɔmǝ Yamba biibɔ ʋ nɛn wɔn, ʋ sime Yamba nii seyari gɛrǝma digin ka rɛ, ʋ da sam kee kan, ʋ mame tataramame Yamba nɔmɛ kɛndɛ wʋzʋgɔn ban, yarɩ lɔgʋsam be ʋ tii zɛɛm zimori kɛndɛ wɔ gǝ pɔru dʋʋ rɛ yan ban tentan laa?30Nʋndɩtɩya we re gɔlʋ be ya:«mi paa koru a ɲɔngɔn,»do ɲuti pawʋ gunu bʋʋdu ʋ laabɛ kan, .i ɲiigǝ gɔlʋrʋ. 31Nzuu tetan nɛ Yamba nuu re, wʋdʋgɛ kɔgǝ kɩ wɔ.32Do tisome ya tɛlmɛ yalɛ fɔra wankati rɛ .kɩ wankati ban, Yamba panga rɛ nɛɛ ponde, yarǝ dam koma kɔɔ ya da zimori re bɛtɔsiri. 33Nɔmɛ dʋʋkʋ ya , yarǝ dam sɛrɛ tisirǝ yalɛ yire zɔbɔ gɔla wɔ ya zimori re yǝmban, laa dǝpa bee ziin bɛrʋ ya yarɩ dam bɛ dɛnǝga rɛ. 34 Yarɩ wʋdfʋga laa be wo kasugǝ rɛ bɛ yamasɔgɔ, laabɛ sɔn ya nuure tisi keeban, yari dam kɩrɛ bɛtɔsiri bɛyinǝ wɔ, nʋndɩtɩya yarɩ sʋlam ki be nafolo kɛndɩya kee kɔmɩɲan zɔkɛ wo ya kan.35Kɩrɛ yǝmbanʋ yarɩ bʋwan ya tɛlmɛ mʋgɛgɩɲan pomsari kɔ, kɩrɛ woligan dǝkǝm tetan! 36Yarǝ piime bɛtɔsiri, bʋdayali ya da Yamba dɩɩgɔ, kɩrɛ ponde yari nam nii seyari ka. 37 Nʋnditɩya wankatǝ fiɲɔn rɛ pagǝ pɔnru dɔme, do gǝ wankatǝ wo tosu dʋʋtʋ, wee zɛm be ʋ kʋni pawʋ kʋʋ, ʋ da bom.38Mɩ nɛn terna pawʋ da woyan mʋganrɩ lɛ panga rɛ.do ʋ nʋnʋga ponde, ʋ tɔgɔ da da yimban mɩ bɛnɛsere dʋʋtʋ fewu. 39Bee nʋnʋ ponde paba nɛnɩ bɛɛ dalɩ daagɩ yiri mɩ wɔn, do bee dee mʋganri ba sɔn ba wʋzʋgɔn bɛ dalǝ gǝ yiri wɔ.
Chapter 11

1Ɩ tɛlmɛ mʋgɛn gɩɲan wo tisi kee ban, mʋganri dam kɩrɛ pomsari. mʋganri deem tisi kee ɩ nɩɲɔn ne kaseti.2 Kaseti kɛndɛ dam fɔra laabɛ tɔgɔ kan muganri rɛ yǝmban. 3 Mʋganrɩ peemi ɩ sʋlʋ bee diniɲogǝ wɔsʋgʋm Yamba gɔla rɛ yǝmban.kɩrɛ yǝmbanʋ ɩ see wo tisi keeban, kɩ wo wɔsugu tisi kee nii wo.4Abel mʋgan Yamba ban bɛɛ, kɩrɛ yǝmbanʋ ʋ koru sarga ke da yimban Yamba rɛ kere da gǝ bɔ ʋ soma Kaɲɛ yan gǝ.ʋ mʋgan Yamba ban bɛ, kɩrɛ yǝmbanʋ Yamba da ʋ wo nɛn terna rɛ ʋ tɛri ʋ sarga ban.Abel lɛ mʋganri rɛ yǝmban, ʋ gɔla boro wo gǝ see ban, do ʋ sugo toode.5Enɔk mʋgan Yamba ban bɛ, kɩrɛ yǝmbanu Yamba takʋwʋ gǝ koru diniyogre do ʋ wo tɩwʋ. ʋ wo nan dʋʋtʋ nundɩtɩya Yamba takǝmʋ ngewo pawʋ varɩ.ʋ kasetǝ da kɔrʋm ʋ tɔgɔ yiinɛ yǝmban Yamba rɛ. 6 Mʋganri dagǝ nɛn kaka tɔgɔ gʋrʋyan gǝ da yimban Yamba rɛ. nʋndɩtɩya, nɛn wee kɔgʋsʋ Yamba kule, tǝlɛgǝ ʋ mʋn Yamba ban be Yamba ban be worǝ be ʋ pʋmuruwan rɛ wolʋgan ʋ wɔ.7Mʋganri rɛ yǝmbanʋ, tisi kere wo nan dɔm, Yamba temsem Nufu kɩrɛ tɔgɔ kan.ʋ wʋdʋgʋm Yamba see ʋ wɔsʋgʋ kokura kɔ bʋdayalɩ wʋ wɔ ʋ mɛgrɛ nan na soge.ʋ mʋganri rɛ yǝmbanʋ ʋ see zargǝ diniɲɔn gǝ ban.ternari kee lii mʋganri kan gǝ dam ʋ kɩɲɛn takǝrʋ rɛ.8Mʋganri rɛ yǝmbanʋ Yamba kom Ibrahima keeban ʋ sɔn ʋ kore. Yamba da pangǝ pan wura zamana kee wura kiɲɛn rɛ bɛ, ʋ liime ʋ sugo zamana ʋ mʋn keme do ʋ yan ʋ verima gɩɲan. 9 Mʋganri rɛ yǝmbanʋ Yamba takǝ nii seyari kee wura zamana kee tɔgɔ kan, ʋ gǝdǝm dini ntoo veruwu. ʋ gǝdǝm yutu dore re wʋwɔ Isaka wɔ Yakʋba.Ibrahima wɔ bɛ bɛ kɩɲɛn betɩɲan takǝrʋwa. 10Ibrahima da torum zaa kɔɔ kee dime tundu kɛndɛ, kɩ zaa gǝ rɛ tɔgɔ yiko kolu do gǝ mɛrʋn Yama wɔn.11Mʋganri rɛ yǝmbanʋ Sara sugo nan gʋrʋma ʋ takǝ vɛn, da ʋ da banzamɩ tentan.nʋndɩtɩya, weere takǝ kɩ nii seyari ʋ dam ʋ wɔ kore tiɲan tii. 12 Kɩrɛ yǝmbanʋ ba tɩɲan wee da ntoo ʋ tʋna nɛmɩyin tɩwari.ʋ lʋrʋm buudu, ba dǝkǝm ntoo donde wara rɛ karǝbiiyo wɔ sirɛnumu re niiban nɛ leegan kere niire yan.13Ba fan tɩwʋmi do ba da wo mʋganri rɛ ba da wo kii nii seyari tisiri nan dɔme do ba name ba ton ne gɩɲan ba fosu bɛ. ba zirigimǝ gǝ ban be ba dam veruwa rɛ diniyogǝ re. 14Bee gɔlʋ bɛrʋ bɛ, bʋgʋlʋm ba pomsu be ba pʋmi ba dore dʋkʋ ba sugo re.15Gɔnɛ, ba lii baa dore kere do ba da lɔgʋsʋm gǝ tɔgɔ rɛ ba da gʋrʋm ba nan mandǝgan, ba nunu ba da va dini. 16Do baa dore kɛndɛgǝ ba da pume gǝ biiye donde wara rɛ yan. kɩrɛ yǝmbanʋ Yamba deyan kii gǝ tɔgɔ kan, gǝ komga be ba Yamba , nundɩtɩya ʋ wɔsʋgʋm zaa bra.17Mʋganrɩ rɛ yǝmbanʋ Ibrahima nan kɔrɔ kore keeban,ʋ dam Isaka wɔ sarga.nii seyari da takǝ weere bɛɛ, ʋ dam ʋ biibɔ betɩɲan wɔ sarga, 18 Gǝ gɔlʋ wee tɔgɔ be :«nʋdɩtɩya ʋ buudugǝ pagǝ lii Isaka rɛ» 19 Ibrahima siimi be Yamba gǝ gʋrʋ wɔɔ wʋ gǝ koru tǝpa rɛ bɛnɛrɛ. kɩrɛ yǝmbanʋ ʋ nan ʋ biibɔɔ dɩtɩya ntoo ʋ wɔmʋ ʋ lii tǝpa bɛnɛ rɛ.20Mʋganri rɛ yǝmbanʋ Isaka se dɔɔ Yakuba wɔ Esaw rɛ tɔgɔ kere piri re tɔgɔ kan. 21Mʋganrɩ rɛ yǝmbanʋ Yakʋba tǝma ban ʋ se dɔɔ Yusufu re biiyobe fan tɩɲi-tɩɲan rɛn ʋ tɩkɩdo ʋ bʋrɛ rɛ ɲuu ban ʋ kɔgɔ Yamba. 22Mʋganri rɛ yǝmbanʋ Yusufu re tǝma ban, Israɛl lɛ buudu gǝ re takǝ lii Misira tɔgɔ.23Mʋganri rɛ yǝmbnʋ Musa lʋrɛ ponde,ʋ lʋlʋwa fekuw kargǝ tɔɔ, nʋndɩtɩya ba nan be ʋ wo kɛndɛ, ba wo pɛwʋ rɛ kerigan kore wʋdʋgʋ. 24Mʋganrɩ rɛ yǝmbanʋ, Musa bɩɲɛn ponde, ʋ wo tɛrɩ ba komʋ faraon bii kɔn biibɔ. 25Ʋ gɔrʋm bɛ wʋ wɔ Yamba laabɛ zim zaa kan gǝ zim bɔ zunufu re dɛnǝga ɲindi kere bomɩɲan bɛ. 26 Ʋ yire nɛnǝm soguru re yǝmban ʋ siimɩ kɩ naforo kɔɔrɛ gǝ bɔ Misira tisi bɔngo bɔngo gǝ fan, nundɩtɩya kɩrɛ wolʋgan ʋ sime.27Muganrɩ rɛ yǝmbanʋ Musa lii Misira ʋ pɔrʋ, ʋ pɛwʋ rɛ bɛfuruse wʋdʋgʋ, nʋndɩtɩya ʋ dam bɛtɔsiri, nto ʋ niim Yakʋba wee niiɲɔn bɛ. 28 Mʋganri rɛ yǝmbanʋ ʋ tundʋ pɔru nyine foo ʋ mǝsi gɛrima , bʋdayalɩ, nɛnǝma seru bʋ Israel lɛ biiyo doriya kaka dʋsʋ.29Mʋganri rɛ yǝmbanʋ Israel lɛ biiyobe kɔkʋ sirɛ numu sɛngǝ nto tǝgan biiye kʋrarɩ. do Misirana da pii ba pɔrʋ keeban, numu pum ba fan ban gǝ gʋ ba fan. 30Mʋganrɩ rɛ yǝmbanʋ, Israel l.e labɛ varɩ ba gǝdǝ Jeriko daa niipi zɛrɛ keban, gǝ lalɩga zari. 31Mʋganri rɛ yǝmbanʋ sanɩɲɛn ziru kon Rahab sogǝyan kore tii kan, nundɩtɩya ʋ mumi ki tɔgɔ gǝ rɛ dɛrʋwa kɛndɛ.32Mɩ paa gɔlʋ beka dɩtɩya? wankatǝ tɔn a kan a gɔlʋ Gedeon wɔ Barak wɔ Samson wɔ Jetifɛ wɔ Dawuda wɔ Samʋɛl do kelʋwa tɔgɔ. 33Mʋganrɩ rɛ yǝmbanʋ bɛ nan gʋrʋmapɛri ban, ba da terinari tɔgɔ ba nan nii seyari tisiri, ba tun yara kɔgǝya rɛ nii. 34 Ba lewu re panga ba nan sogǝ siɲan rɛn. vema tenan nan zulu.ba dɩwʋ zamana dǝpa rɛ koma tena.35Kan dali rɛ tǝpa wɔm gǝ pan bra gǝ pan bra. laa dalɩ ziimi fo laa gʋ bɛ.bɛ wo tɛri ba zoyi ba sugo kɩrɛ, ba se pagǝ nan tǝpa wari kɛndɛ. 36Dalɩ rɛ kɔrɔ korimi tataraman wɔn, ba mawʋ dalɩ, ba dii dalɩ kɛkɩ zɔgʋrɔ wɔ, ba see dalɩ kasʋ rɛ. 37Ba vagǝlɩm dalɩ lʋsi wo ba gʋʋ, dalɩ rɛ kɔrɔ korumi, ba tari dalɩ rɛ bɛnɛ dan kǝrɛ siigǝ wo, ba gʋʋ dalɩ siyan wɔn. ba gɩdemɩ gɩɲan fan, petetoni wɔ bʋnitoni rɛn da wo ba boode, 38 Ba da sɛyim ba gide pɔrɔ koborogi wo tunturudǝ wɔ lʋsi vuɲi wɔn vuɲi re zɛrɛ. diniyogǝ da wo zɛm bɛ laabɛ wɔ!39Yamba dam bɛ fan rɛ kaseti kɛndɛ ba mʋanri rɛ yǝmban, do ba wo ki nii seyari rɛ tisiri nan dɔm. 40Nʋndɩtɩya Yamba da korum tisi kɛndiya rɛ nii yila, ʋ da piɲan be kɩrɛ nii suru ɩ ponde.
Chapter 12

1Ki kasetǝ zama kɔgǝ giiŋdemi yirǝ, kirɛ yǝmbanun, ka wo ka kere lenlen yirɩ do zunufu kere ɲesin yirɩ, ɩ duwan ki fan.Dangdan zaa ke wo ɩ yikere bɛ, ɩ sesan panga seyari wɔ. 2 I yinko zesari tin ɩ mʋnganri rɛn kɔgunurʋn wɔn gǝ ni sulʋ Yesu ban. Wurɛ da pɛkɛdan rɛn tinma bɛntɔsirɩ, ʋ wo ki sɩme , nʋndɩtɩya bɛntɔsirɩ ke wo yikere bɛ, ʋ tereme ʋ yinko ki ban. U gindǝm Yamba pɛgogǝ re zulu kan. 3 Wee da zunufu dɛruwa rɛ sɔsɔgǝ bɛrʋ, lɔngʋsʋn kɩrɛ tɔgɔ, bʋdayalɩ ya bɛnɛ panga bʋn zɔkʋ, ya bʋn zimǝ.4Yarɩ wo zunufu tusu ya kɛnrigǝ fo va dɔngʋ tinma ban. 5 Wee temǝsi yarɩ nto ʋ biyo bʋwabɛ, ʋ gɔla liim ya zɛrɛ la? ʋ se ya:« mɩ bibɔ, bʋn ɲutirɛn tɛrɛ rɛ mawɔn sime ka fiɲɔn.N bɛnɛ panga bʋ zɔkʋ ʋ gɔlʋga , nkɔrɔ ke ban. 6 Nʋndɩtɩya ɲunti pɩɩ we, ʋ mewʋ ʋ tɛrɩ. ʋ tɛrɩ biyo bɔwa be ban, ʋ vǝnibɛn fan tɔm vʋsɛ wɔ.»7Tɛram ya da mawɛn bɛntɔsirɩ, nʋndɩtɩya Yamba mʋnme yarɩ nto ʋ biyo be. Bibɔ were barɛ meɲan wʋ ʋ tɛrɩ, ʋ wo zige? 8 Ba mewʋm biyobe fan ba tɛrɩ. Ki woga da yala, wo da sugo luralɛ, ya wo da biya gɔngɔnɛ rɛn.9Ɩ tisom ɩ tɛlmɛ tingan biye ban ɩ babɛ tɔgɔrɛ. Ba mawɔn yirɩ ɩ terǝm, ɩ ya kɔngɔ bɛ. Ɩ tɛrɩ donde wararɛ barɛ gǝ da bɔ bɛ tǝtam bʋdayalɩ ɩ na wɔnɲan la?10 Ɩ tingan biye ban nɛ babɛ meɲɔn yirɩ ɩ terǝm wankatǝ finɲɔn rɛ ba sugo dingɔn rɛ, do Yamba pem ɩ tɛrɩ ɩ sugo ɲɔndʋ rɛ yǝmban, bʋdayalɩ ɩ na tere ʋ kɛndɛrirɛ. 11 Mawɛn kaka wo da bɛnɲine tɔgɔrɛ gǝ wankatǝ ban fo bɛnnɛnima. Do gǝ ponde , be na karǝgɔn gǝ kan ʋ deem terinarɩ tɔgɔ zulu yane bɛra.12Kɩrɛ yǝmbanun , da ya nun ke kɔmiɲan panga bɛ kakata, ya zinrɩgǝ ya dʋnɛ ke zǝme bɛ kɛndɛ. 13 Ya takǝ keme terina, bʋdayalɩ, nɛn tinɲan tena bʋn larɩ, do ba na zulu.14Pʋgan zulu yarɩ wɔ laabɛ fan rɛ bɛnɛrɛn, ya dʋlʋn kɛndɛ yadǝrɛ pom, nʋndɩtɩya nɛn kaaka da ɲunti na do samarɩ dagǝ.15 singane ya sugo, nɛn kaaka bʋn Yamba nɔmɛ kɛndɛ gǝ lawʋ, ya sime ya sugo, nɛn kaaka bʋn da nto luro kɩyɔ gǝ ke zɩn gǝ sogon gǝ zim laabɛ gǝ bini bɛ. 16 Singan ya sugo , nɛn kaaka sanɩɲɛ zirʋre ya bɛnɛrɛn, nyaɲan ka kɛndɛ nto Esaw. Wʋ we yekɩ ʋ soma ɲandǝrɛ ɲɔndʋ wuya biye tinɲan zimo yǝmba. 17Ya sulam be kɩrɛ ponde, ʋ da pɩɩ dɔngʋ ke ban , ba kaɲanmɩ ʋ ban nʋndɩtɩya ʋ mandǝgan kaaka na ʋ wusugʋ ki tɔgɔ gǝ, hali ba ʋ da pʋmigǝ ʋ see numu wo.18Nɛn gʋrʋn ʋ dʋsʋ tuntʋrʋ ke, do lewu gǝ nɔmɛ fan ban, ya wo ,kɔgʋsʋ kirɛ kule nto bɛ laabɛ. Ya wo kɔgʋsʋ duwa binɔri do kariwuti do watǝma nɔma kɔ,19 do wuriye do gɔla kore. Bɛ laabɛ lʋgʋn ki gɔla ke ban, ba zinrimʋ be gɔla dʋnkʋ bʋ kusu ki ban dʋntʋ, 20 nʋndɩtɩya kerigan ke da gɔlʋn bɛra be:«nɛn wo nɛn we dʋnsʋ ki tuntʋrʋ gǝ ba bɛgɛngɛ , gǝ kɔgɔri bɔ lusuri», go ki gʋrʋ.21 Gǝ da dam wʋdʋgɛ kɔkɔrɛ tǝtan, fo Musa sugo se be ya:«mɩ sinme a wʋnzugɔn tǝtan».22Do Sion tunturu gǝ banun ya kɔgʋsʋ, do Yamba we wɔnɲandǝ rɛn zaa kɔgǝ, ke da donde wararɛ Jerusalɛm nɛn, do malɛki zama kɔ ke niire ɲan. Yamba rɛn laa lʋrarǝ doriya be yire wanri 23donde wararɛ, ya kɔgʋsǝm ki zaama dɛnarɩ ban, ya kɔgʋsʋ Yamba ban, ya kɔgʋsʋ laa tenʋn wanrɛ wʋnzugɔn dǝ ban , bɛ be niire surori. 24 Ya kɔgʋsʋ Yesu re kule, wʋ were da nii seyarɩ dorʋge re sona serʋn re, ya kɔgʋsʋ ʋ gɛrima rɛn mǝsɛ ban , ki kere kɛndɛri rɛ bɔ Abɛli ɲangǝ.25Sinɲane ya sugo! we gɔlʋn ya kan ba kaɲan, seyane ya zunɛ wʋ tii kan. We gɔlun laabɛ kan donde wararɛ, be kanɲan ba wo lʋgʋn ʋ kan , bɛ wo lii zarɩgǝrɛ zimorile. We ɩ kan ʋ lii donde wararɛ , ʋ see ɩ yiri ban ,ɩ wogan tɛri ʋ ban , ɩ ɲangǝrɛ zimori pagǝ da gǝ bɛ ɲangǝ.26 ʋ gɔla kore sinme tingan biye gǝ ban, do wɔnɛ ʋ takǝm nii seyarɩ yila be ya:«Mɩ pa sinme tingan biye dǝtiya lese tinɲan, ki mʋmo dagǝ, mɩ pa sɩinme donde wara ya»,27Ki gɔla:«lese tinɲan» bʋngʋlʋn be ki tisi sori pa gǝ larɩ , nʋndɩtɩya tisi wɔsʋgari, bʋdayalɩ tisi ke sinwʋn bɛ ting. 28 Pɛrɩ ke gʋrʋɲan gǝ sinm, ɩ pa ɩ zun kɩrɛ. Kirɛ yǝmbanun ɩ seɲam barɩka Yamba rɛ, ɩ da tɔm wura, ɩ da tɔgɔ ke wo wura ɲinban Yamba kɔgʋnɛ wɔn ʋ see wʋndʋgɛ yǝmban. 29 Nʋndɩtɩya,ɩ lɛ Yamba da lewu ke furu.
Chapter 13

1Varam yikere baabiyo piima wɔn. 2 Bʋwam garɩ verʋ bɔlɛ rɛ, nʋndɩtɩya laa dalɩ bɔlʋm malɛkɩdǝ bɛrʋ do ba wo sʋlʋ.3Dʋwam ya tɛlmɛ kasʋ laabɛ rɛ, nto ya sugo dame kasʋ laa rɛ. ya dʋʋ ya tɛlmɛ zimori laabɛ rɛ, nʋndɩtɩya yaya wo tʋna nɛmɛn rɛn. 4Furu nan kɔgǝnɛ laabɛ fan kan, gǝ kɛrɔw bʋ bini, nʋndɩtɩya Yamba pagǝ gunu bʋʋdʋ digine laa wɔ sanɩyɛn ziruwa ban.5Bʋwam kɛsɛrɩ rɛ ponde dʋlʋ ya tɔgɔ kan, kee wo ya nuu re gǝ suu ya see, nʋndɩtɩya Yamba sugo see be ya:« mɩ da nuu du fewu, mɩ da nuu du lɛlɛyɩ». 6 Kɩrɛ yǝmbanʋ ɩ gʋrʋm ɩ gɔlʋ bɛnkʋlʋ wɔ be ya:«mɩɩ kʋsʋrʋw ɲuti wo; mɩ da wʋdʋgʋ. nɛn gʋrʋm ʋ da mɩran bǝka?»7Dʋwam ya tɛlmɛ ya nii mʋgʋrʋwa rɛ, bɛ be gɔlʋ yala Yamba gɔla doru. lɔgǝsam ba verɩma mandǝgan won ya korusu ba mʋganrɩ. 8 Soguru Yesu wo yalɩ dɛmɛ bɛ ʋ wo bɛrʋ zɛngɛ ya fo kʋdayɩ.9Buwam ya sugo larɩ kargɔn dʋrʋya bɔngo kan, nʋndɩtɩya gǝ malarɩ nɛn nɛ bɛnɛ va yɩkere Yamba nɔmɛ kɛndɛ gǝ kan, gǝ bʋn va yikere zimo tisiri kan, nʋndɩtɩya be dʋlɔn kirɛ pon ,bɛ wo ɲɔndʋ kaaka na gra. 10 Sarga kore kan wo ɩ kan, sarga koluwa be ɲutun dore bɛ, bɛ wo zɛme ba na zimo ki sarga rɛ.11 Ba sarga kolʋnwa rɛ ɲuti zʋnmi bɛgɛm gɛrima wo giɲan kɛndɛ-kɛndɛ gǝ rɛ, ba da ki wɔn sarga zunufu dǝre yǝmban, do kɩ bɛgɛn dǝrɛ tinpa furum, zaa gǝrɛ ponde.12Kirɛ yǝmbanun Yesu ya zime ʋ tinwun zaarɛ ponde, bʋdayalɩ ʋ same laabɛ ʋ sugo gɛrima. 13 Ɩ vam ʋ kan zaagǝ rɛ ponde bɛrʋ, ɩ ya sɔn ʋ kii. 14 Nʋndɩtɩya zaa ke tinme kʋdayi, ki tɔm ɩ kan nge , Do zaa kere piirigǝ ɩ pʋme.15Kirɛ yǝmbanun ɩ koram kɔgʋnɛ sarga Yamba rɛ Yesu re pangarɛ, ɩ bʋnwan kirɛ nii dʋn, kirɛ kɔrɔ, be ɩ kɔgʋna ʋ yire ɩ nii ban suu fan.16 Do dam tɔm kɛndɛ ya korʋn ka ya nuure tisiri kan ya pan , bunwan garǝ kirɛ, nʋndɩtɩya kɩ sarga dinpa wo ɲinban Yamba rɛn.17 Sɔngan ya nii mʋngʋwanrɛn kore, ya tɛrǝ bra, nʋndɩtɩya ba sinme ya wʋnzugɔn, Yamba pan gǝ bɔnzɲn bɛ ya wʋnzugɔn re tɔgɔ. Dʋnwan ban gɔla gǝ yiko bɛnɲine wɔn, ba bʋngǝ da yiko nɛnima wɔn, ki daga ya da ɲɔndʋn na gra.18Tingan ya zinrɩ yila Yamba. Sinme mɩ mʋnganri gǝ ban, bɛnɛ kɛndɛ wo ɩ kan, ɩ pɩɩme ɩ varǝ gǝ tɔgɔ fan rɛn zɛrɛ. 19 Mɩ deegǝ kʋnnuwan ban be zinra Yamba be nʋnʋn a kʋn ya kan nŋe wo fiŋɛwʋ20Zuluti Yamba, petinɔlʋkɔ do we re koru Yesu tǝpa bɛnɛ rɛ, nii seyarɩ keere kɔmɩɲan zɔkɛ panga rɛ. 21Ʋ suru ya nii tɔgɔ kɛndɛ fan wɔn, bʋndayalɩ ya da ʋ dɩɩgɔ.dame tɔgɔ kee wo wʋra yɩmban ya zɛrɛ soguru Yesu re panga rɛ,. nɔmɛ kɛndɛ gǝdǝ ʋ ban kʋdayɩ.Amiina.22Mɩ zɩrɩme yarɩ baabɩyobe, be dame nni temsegan bɛntɔsiri, nʋndɩtɩya mɩ semɩ ngra sɛwɛ yala ngǝwo gaa. 23 Sʋlam be ɩ baabiyo wɔ Timote liime kasugɛ rɛ ʋ dɔnga nge ngɩwoo fɩɲonwʋ, mɩ wɔn wʋ payɩ kʋʋ lɩɩ ya kan zaa kan.24Fosam zaa nii mʋgʋrʋwan fan, wɔn Yamba laa kɛndiya fan.baabiyo be wo Itali re zamana rɛn bɛ fan fosum yari. 25 Yamba nɔmɛ kɛndɛgǝ gǝdǝ yafan kan.

1 Peter

Chapter 1

1Mɩ pɩɛrɩ, Yesu krisita kelu bii, mɩ sem ngra sɛwɛ Yamba laa gɔrariwa rɛ, bere sɛyarɩ ba da verɩwa rɛ Pon do Galasi do Kapadose do Asie do Bitinie zamana rɛ. 2 Yarǝ gɔrʋmɩ yalɩ ba Yamba tɔgɔ mandǝnarɩ wɔ, ya sam wʋzʋgɔn kɛndɛ panga rɛ, bʋdayalɩ ya son krisita kore do ʋ gɛrǝma sɩrɩsɩ ya ban gǝ sam yarɩ.nɛma do bɛnɛ zurori pan yala gǝ dǝkǝ.3Ɩ ɲuti krisita Yesu re baa Yamba nan kɔgnɛ. Ʋ lʋrʋm yiri dʋrʋwan gǝ malǝ ʋ sugo yamasɔgɔ wʋdʋgɛ wɔ, Yesu krisita wɛɛ rɛ panga rɛ ʋ li tǝpa bɛnɛ rɛ, bʋdayalɩ ɩ nan tɛlmɛ mʋgǝ gɩɲan kɛndɛ,4 Ɩ da kɩɲɛn takǝrʋwa rɛ.kɩ kɩɲɛn kere yɔnriɲan, digine ton gǝ ban do gǝ bɛrɩɲan, gǝ tundori wo ya yikere dode wara rɛ, 5Yarɩ kɔmbarɩ Yamba nɛma kan mʋganrɩ panga rɛ songǝ yǝmban.6Yalɛ bɛnɛ wo yɩmban ki songǝ re yǝmban, do be tǝlɛyigǝ ya bɛnɛ nɛnǝ wankatǝ fɩɲɔnwʋ kɔtɔ kore buudu bɔngo kan. Gǝ koru yalɛ mʋganrɩ rɛ kɔtɔ. Sanime dam kaa kere zɔkʋ rɛ do gǝ fan rɛ gǝ kɔtɔ korum lewu kan. 7Kibɛgǝ, yalɛ mʋganrɩ rɛ zim bɔ sanime paregazǝna, kɩya kɔtɔ korum , bʋdayalɩ ya gʋrʋ ya nan semǝse do nɔmɛ kɛndɛ do semǝse do kɔgnɛ kɩrɛ yǝmban Yesu krisita kʋnɛ dɛwʋɲan.8Yarɩ wo wʋ nan dɔme, do kɩ fan rɛ yarɩ piim wʋ. Baa ya se ton ʋ ban bɛɛ, yalɛ mʋganrɩ wo gǝ ban.kɩrɛ yǝmbanʋw yarɩ dee bɛnɛyidǝrǝ kɔɔ nɔmɛ kɛndɛ wɔ, kɩrɛ dan gʋrʋɲan gǝ gɔlʋ gǝ zɔkʋ, 9 Nʋndɩtɩya yarɩ nime ya mʋganrɩ rɛ ɲɔndʋ, kɩ dam ya wʋzʋgɔn sogǝ. 10 Nɛma keere da pagǝ pan yala, keluwa bere da keluyan kɩrɛ tɔgɔ kan, bɛɛ bozum do mandǝgan kɩ sogǝ re tɔgɔ kan.11Sogʋrʋ re wʋzugɔn kere da wo ya zɛrɛ, kɩ da seem soguru re zimori re tɔgɔ ba yiri ban do nɔmɛ kɛndɛ kere pagǝ pɛlɩ ʋ ban kirɛ ponde.Kɩ wuzugɔn da bʋlʋgʋ kee keluwa re, bɛ da seem panga ba sʋlʋ kɩ tɔgɔgǝ rɛ dema wankatǝ do gǝ mandǝgan. 12Yamba bʋlʋgʋm bra be bɛ da gɔlʋ tɔgɔ kee do ba da dee tom kee, be kɩ tɔgɔgǝ da da bɛ sugo re, fo yalɛ. Kiwari ɲinedǝ gɔlʋwa da gɔlʋ tɔgɔ kee yalɛ wanni wuzugɔn kɛndɛ panga rɛ, kere keri gǝ li dode wara rɛ.Malɛki name ba da piim kɩ tɔgɔgǝ ba sʋlʋ.13Kɩrɛ yǝmbanʋw, tisome ya tɛlmɛ ya tin ya see ban. Nɛma kere pagǝ pan yala soguru Yesu re kʋnɛ wankatǝ ban, mʋganmǝ ya tɛlmɛ fan kɩrɛ nɛ ban. 14Yarǝ dam Yamba kore soguruwan rɛ. Vɔn kere da wo yala yalɛ yan tɔgɔ wankatǝ ban, yarǝ bʋwam ya tɔgɔ mandan kɩ wɔ.15Do dam laa kɛndɩya rɛ ya verima mandǝgan fan rɛ, ntoo yalɛ komʋrʋ Yamba wo kɛndɛ yalǝ bɛ. 16Nʋndɩtɩya gǝ wanrim Yamba sɛwɛ rɛ be ya:«yarǝ dam laa samarɩwa rɛ, nundɩtɩya mɩɩ samarɩ.» 17 Yamba kere bʋdan laabɛ fan rɛ bʋdʋ gǝ malǝ ba tɔgɔ darǝ wɔ do ʋ gɔrɩɲan laa zaa rɛ, do yarǝ kom ga wʋ ya baa, kɩbɛgǝ dam ya tɔgɔ darɩ fan Yamba se wʋdʋgɛ wɔ ya dɩnɩyoge rɛ gǝdɛ rɛ.18Nʋndɩtɩya yarǝ wo nan ɲuwolǝgan tisi kere ɲɔnrʋ wɔ, nto kɛsɛri do sanǝme, gǝ lɩ ya verǝmamandǝgan koboro re, ya baabɛ karbǝdan yarǝ kee wo. 19Do yarǝ nam ɲuwolʋgan soguru re gɛrǝma wɔ, kɩrɛ zim bɔ kaaka fan.Wu dam ntoo peka biiye, fɛlǝmɛ kaaka tɔn ʋ ban, digine ton ʋ ban.20Gǝ tɔgɔ petem Yamba kan ngǝwo dɩnɩyogǝ pagǝ nandan, gǝ bʋlʋgʋm ngra wankatǝ rɛ yalɛ yǝmban, 21Yarǝ bee mʋgǝ Yamba ban wʋrɛ panga rɛ.Yamba wɔm wʋ ʋ koru tǝpa bɛnɛ rɛ gǝ dɔgʋ nɔmɛ kɛndɛ wɔ ʋ ban, bʋdayalɩ ya mʋgǝ Yamba ban, ya mʋgǝ gǝ ban.22Yarǝ tɛrǝ Yamba gɔnɛ gɔla keeban, kirɛ sam yalɛ bɛnɛse bʋdayalɩ ya gʋrʋ ya da zaa piima parǝgazǝna ya bɛnɛse fan wɔn. 23 Nʋndɩtɩya yarǝ lʋrʋm dʋrʋwan, go gǝ wo da ka duwo kere ɲnorʋ rɛ, fo ka duwo kere ɲɔnrɩyan, Yamba gɔla kɛndɛ gǝ kere zɔkɩyan nɛ panga rɛ,24Ntoo Yamba sɛwɛ gɔlʋyalǝ ɛ be ya:«laabɛ fan dam ntoo gɔngǝ, ba kɛndɛrɩ wo ntoo purugǝ. 25Gon kʋrʋm gǝ purugǝ zerǝm, do ɲuti re gɔla tǝmǝ badaa-badaa.» kɩwarɩ ɲindǝ dɔgʋ gɔla kee wo ya ban kɩgǝ.
Chapter 2

1Kɩrɛ yǝmban dʋwam tɔgɔ zɔmbɔ, zaarǝ zaban do niinii, do barankanrɩ do yire zɔmbɔ gɔla fan. 2Yɩrɩma tɔgɔ wo biisɔmɩ rɛ yalǝ bɛ, Yamba gɔla kere wo ntoo nɔnɔ kere lʋrʋ gǝ sugore, kɩrɛ vɔndaa yiri, bʋdayalɩ yarǝ kɔgɔ gra ya nan sogǝ,3 nʋndɩtɩya yarǝ sʋlʋm be ɲuti wo kɛndɛ.4Kɔgǝsam ɲuti kan, luko kɛndɛgǝ. Laabɛ kayan mǝ gǝ ban, do gǝ gɔrari, gǝ yetǝ wo kɔɔ Yamba yikere. 5Yaya kɔgǝsam ʋ ban ntoo lusi kɛndɩya, bʋdayalɩ yarǝ zirigǝ ya da wuzugɔn kɛndɛ dore re, sarga kolu kɛndɛ, ʋ koru sarga kɛndɛ kere pagǝ da yɩmban baa Yamba rɛ soguru Yesu re panga rɛ.6Nʋndɩtɩya Yamba sɛwɛ gɔlʋm be ya: «sime, mɩ tundum dore dime see luko Sion, gǝ gɔrarɩ, gǝ yetǝ kɔɔ kɔkɔ.wee mugan gǝban ʋ da daa kɩɩ fewu.7Yarǝ bere mun gǝ ban, gǝ zim bɔ kaaka fan ya se lere, do bere tɛriɲan kere tɔgɔ kan, «dore manrʋwa kayan luko keeban bɛ, kɩrɛ da dore re dime tunde luko kɛndɛgǝ rɛ. 8Gǝ dam nɛɛ pise luko do nɛn zuwe sǝnǝ rɛ.» Ba paba pisi ba nan nʋndɩtɩya ba wo tɛrǝ ba son Yamba kore.Kiɩ tɔgɔgǝ mandamǝ bɛru ya.9Do yarǝ dam buudu gɔrari rɛ, sarga koluwa pɛwa, do buudu kɛndǝya, do Yamba wolu bere ɲu, bʋdayalɩ were kome yarǝ ya li karwutǝle gǝ se gǝ kawʋnɛ porugan rɛ, yarǝ gɔlʋ wurɛ tɔgɔ kɛndɛ tɔgɔ. 10 Da Yamba laa da dagǝ ya wɔ fɔra, do wannɛ yarǝ dam ʋ laa rɛ. yarǝ da wo yamasɔgɔ wʋdʋgɛ, do yarǝ namgǝ wannɛ.11Baa biiyo piima tena, yarǝ dam veruwa do gǝdǝrǝwa rɛ diniyogǝ re, kɩrɛ yǝmbanʋ mɩ ziri yari be dʋwam ya tʋna nɛmɛn dɩɩgɔ, kɩ kɛrǝm nɛn nɛ bɛnɛse wo dɛ. 12Yalɛ verǝma ternam bere yan Yamba tena bɛnɛ rɛ. Kibɛgǝ, baa ba gɔlʋga yalɛ yire zɔmbɔ be yarǝ dam tɔgɔ zɔmbɔ dɛrʋwa rɛ, ba paba nan ya tɔgɔ dari kɛndiya ba kɔgɔ Yamba kɩrɛ yǝmban, gǝ kʋga li ba kan dɛɛ kere dɛwʋyan.13Tisom ya sugo laabɛ fan rɛ ɲuti ɲandǝ rɛ lere ɲuti re yǝmban. Malam pɛwa wɔ bee re wo kaaka fan rɛ ɲine. 14 Malam yikere tena wɔn, nʋndɩtɩya ba kerim pɛwa kan ba lome tɔgɔ zɔmbɔ dɛrʋwa se, ba kɔgɔ tɔgɔ kɛndɛ dɛrʋwa. 15 Yamba dɩɩgɔ ngi wɔ be karam kɔmɩyan sogumari tena bere yan kaaka nii ya tɔgɔ daridǝ wɔ. 16 Yarǝ dam zulu tena rɛ, gǝ fan rɛ zɛrɛ, yalɛ zulu ɲandǝ bʋ da zɔmbɔri rɛ nii puko re, nʋndɩtɩya yarǝ dam Yamba bɔgǝse rɛ. 17Kɔgǝnam laa fan, ya da baabiyobe piima.Wʋdʋgam Yamba see, a kɔgɔn pɛwa.18Tome bɩyobe, malam ya ɲutena wɔn kɔgnɛ fan wɔn, ɲtuna kɛndɩya do zurori tena mumo dagǝ, do zɔmbɔri tena ya. 19 Nʋndɩtɩya nɛn wo zɛm zimori kee wo, ʋ da kii bɛtɔsǝri Yamba se wʋdʋgɛ yǝmban, kɩ dam ʋ kɔgnɛ sababʋ rɛ. 20Do ba mawʋga nʋ, ntɔgɔ zɔmbɔ yǝmban, bǝka kɔgnɛ wo kɩ bɛtɔsǝri rɛ? do nzimgo ʋ tɔgɔ darǝ kɛndɩya rɛ yǝmban, gǝ dam nkɔgnɛ sababʋ rɛ Yamba yikere.21Yarǝ komǝ kɩrɛ yǝmban, nʋndɩtɩya soguru zimi yalɛ yǝmbanŋǝ bʋgʋlʋm mandǝgan yala, bʋdayalɩ yarǝ dʋlʋ ʋ nɛ tɛma. 22Ʋ wo tɔgɔ zɔmbɔ kaaka da, zambʋ gɔla kaaka wo li ʋ nii re, 23 Ba tʋkʋw keeban, ʋ wo gǝ turusu bra, ba zimu keeban, ʋ wo gɔlʋ be gǝ da gǝ dan nɛ, do ʋ dʋm gǝ tɔgɔ fan Yamba nuu re weerebʋdan bʋdʋ ternarɩ yan wɔ.24Krisita sugo takǝ ɩ zunufu dan pɛka ban, bʋdayalɩ yiri da tǝpa rɛ zunufu re tɔgɔ kan, ɩ nan woɲan ternari yan nɛ yǝmban. Yarǝ nam zulu ʋ mawanrɩ rɛ ponde. 25Yarǝ da wo ntoo petǝ kere larǝgǝ do waanɛ ya nunum ya wuzugɔn dɛni gǝ simirʋ kan.
Chapter 3

1Kanbɛ malam ya bara bɛ wɔ, bʋdayalɩ ba dalǝ woga Yamba gɔla son, bɛ tɛri ba da muganri yalɛ verima mandǝgan yǝmban do gɔla dagǝ. 2Nʋndɩtɩya yalɛ verǝma kɛndɛ do ya kɔgnɛ, ba sǝmǝ kɩ.3Yalɛ nangǝdǝnɛ bʋ da tuloru ntoo ɲu tǝnɛ wala sanime nangǝdǝnɛ tisiri wala ɲutunǝ kɛndɩya see, 4do yalɛ nangǝdǝnɛ da zɛrɛ nangǝm fekari rɛ, kee re da bɛnɛ zurori sawuri rɛ, kɩ dam nangǝm ka kere nɛnɩyan nɛ, gǝ yetǝ wo kɔɔ yamba yikere.5Fɔra fɔra kan kɛndɩya bere mʋn ba tɛlmɛ ɲuti ban, bɛ da negǝdemǝ bɛrʋ. Ba da melim ba bara bɛ wɔ. 6Ntoo Saran tɛri Ibrahima kore yalǝ bɛ ʋ komʋ be «ɲuti». yarǝ dam ʋ biiyo kan rɛ, yarǝ dega tɔgɔ kɛndɛ do ya tɛlmɛ yesǝyan dǝtɩwʋri kaaka kan.7Kɩbɛgǝ ya, bʋwabɛ kɔmbam ya kanbɛ sogʋmari yaa wɔn. kon mandǝgan kaa wo ntoo wogʋ kere panga wo ya yangǝ dɔgʋgǝ. Kɔgna bɛ, nʋndɩtiya yarǝ dam kiɲɛn takǝruwa rɛ woyan nɛ gǝ li Yamba kan, bʋdayalɩ yalɛ Yamba zǝra bʋ kɔkʋ.8Gǝ fan rɛ ponde, ya fan rɛ lɔgǝsɛ da tɩɲan. Wʋdʋgam zaa yamasɔgɔ, ya da zaa piima ntoo baabiiyobe, ya wʋdʋgʋ zimori tena yamasɔgɔ, ya tisi ya sugo zaa kan. 9 Bʋwam tɔgɔ zɔmbɔ won tɔgɔzɔmbɔ wɔn wala tʋka won tʋka wɔ, do seyam dɔɔ zaa rɛ, nʋndɩtɩya yarǝ komɩ kɩrɛ yǝmban. Yarǝ nam dɔɔ kɩɲɛn wɔ.10Yamba sɛwɛ gɔlʋm be ya:«woyan nɛ tɔgɔ wo were ɲimban, ʋ piiga ʋ sʋlʋ kɛndɛrɩ wɔ, ʋ sim ʋ dʋlʋmɛ tɔgɔ zɔmbɔ gɔla rɛ, ʋ sim ʋ nii zaarǝ nɛn ban nɛ gɔla rɛ. 11Ʋ pan ʋ ponde zɔmbɔri rɛ, ʋ da tɔgɔ kɛndɛ, ʋ pʋme zulu ʋ dʋlʋ gǝ pon. 12Nʋndɩtɩya Yamba see wo laa ternariwa ban, ʋ sem ʋ zʋnɛ ba zǝra wɔ, do ɲuti wʋsʋgʋm ʋ yiko tɔgɔ zɔmbɔ dɛrʋwa rɛ yǝmban.»13Ya sega panga tɔgɔ kɛndɛ dɛrɛ, wʋlɛ pawʋ da tɔgɔ zɔmbɔ yala? 14ba ya zimgo tɔgɔ ternan yǝmban yarǝ dam dɔɔ biiyo re. yarǝ bʋwam ba dɩtɩwʋrɩ tisile see wʋdʋgʋ, ya t.elmɛ bʋ yansǝ.15Do kɔgǝnam soguru ya bɛnɛsere gǝ malǝ ʋ ɲuti yan wɔ. tɛlmɛ mʋgǝ gɩɲan kere wo ya zɛrɛ, laabe bozuga yarǝ gǝ tɔgɔ kan, yalɛ petarǝ tin wankatǝ fan ya tobu bɛ, do gǝ da sugo tisori do kɔgnɛ wɔ. 16Bɛnɛse kɛndɛ tin ya fan kan, bʋdayalɩ ba gɔlʋga yalɛ yire zɔmbɔ keeban, be yarǝ dam tɔgɔ zɔmbɔ dɛrʋwa rɛ, yalɛ verǝma kɛndɛ soguru re, kɩ pan ya yire nɛlʋwa da kii. 17Taa Yamba dɩɩgɔ arǝ zim tɔgɔ kɛndɛ dɛɛ rɛ yǝmban, gǝ zim bɔ tɔgɔ zɔmbɔ zimorɩ wo.18Soguru tɩwum lese betiɲan zunufu re yǝmban, terna tɩwʋn bere wo tere ne yǝmban, bʋdayalɩ ʋ dɔgʋ ɩ wɔ Yamba ban.19 Ʋ gʋm tʋna nɛmɛn tɔgɔ kan do ʋ woyandǝ woyan tɔgɔ kan. Ʋ vam kasu rɛ ngra wazu re gǝ wʋz mugɔn re. 20 Bɛ da dam Yamba kore tonlʋwa rɛ fɔra, Yamba da torʋm bɛtɔsɩri wɔ Nuhun re kokura rɛ wosigɛ ban. Laa fɩɲɔnwʋ, kire biiye, laa nʋtɔɔlʋ lɛ kɔkʋ numʋ ba nan sogǝ.21Kɩ numu dam numu zuwɛn bɔngǝyɔn nɛ, kere son yarǝ wannɛ. Tʋna nɛmɛn diginǝ samɛ dagǝ, do tombu Yamba nii gǝ li bɛnɛse kɛndɛge rɛ, soguru Yesu re liyɛ ponde ʋ li tǝpa rɛ bɛnɛrɛ. 22 Ʋ ɲinsim ʋ va dode wara rɛ. ʋ gǝdarǝ wo Yamba zulu kan.Malɛkɛdǝ wɔ ɲutena do gʋrʋma malam ʋ wɔ.
Chapter 4

1Soguru zimi tʋna nɛmɛn rɛn, kɩrɛ yǝmbanʋ ɩ da kɩ lɔgǝsɛ wɔ ʋ koma woode, nʋndɩtɩya wee re zim tʋna nɛmɛn rɛ ʋ kɔgʋlʋm zunufu ban. 2Kɩrɛ yǝmbanʋ fo bɛɛ, yarǝ bʋwam ya dɩnɩyogǝ re gǝdɛ da ya sugo dɩɩgɔ dɛɛ rɛ, do dam gǝ Yamba dɩɩgɔ rɛ.3Yarǝ da wankatǝ kee ya yan Yamba tɔgɔdǝ fo gǝ pɔrʋ gǝ nii kɔnyɔn, yarǝ varǝ kakalayan nɛ, do tɔgɔ zɔmbɔ vɔn, do sǝma ŋuwɩn, do zimo re, do ŋuwɩn kere pɔrʋ gǝ nii, do vʋwa dɛwʋya harmenari rɛ bɛ, kɩ dɔga. 4Bɛ dem kawʋnɛ be ya dɛnɩɲan ba kan kɩ kakalayan nii pɔrari rɛ dʋtʋ. ba nɛme ya yiro. 5Do weere petari ʋ pawʋ bʋʋdan bʋʋdʋ tǝpa do bere woɲandǝ ban, wʋ pawʋ kǝrǝ gǝ yiko kɩ wɔ. 6Kɩrɛ yǝmbanʋ kiwari ɲine gɔlʋ laa bere tɩwʋ bɛ ya rɛ, bʋʋdʋ da bʋʋdan bɛ bee ban ntoo Adama biiyobe, ba wo dɩnɩyo gre, bʋdayalɩ gǝ darǝ rɛ ponde, ba wuzugɔn tin woɲannɛ Yamba tɔgɔ kan.7Kaaka fan rɛ zɛnzǝrɛ wankatǝ kɔgǝsa, tisom ya tɛlmɛ ya tǝgǝ ya see ban ya zǝrǝ Yamba. 8Gǝ da gǝ bɔɔ kaaka fan, dam zaa piima parǝgazǝna, nʋndɩtɩya piima tʋm zunufu bɔngo nii. 9Gɔlame ya tisi zaa ban do gʋgʋnɛ wɔn dagǝ.10Ya fan titiɲan nan tantʋlʋma kaa kee, wɔsʋgam zaa tɔgɔ kɩwɔ, ya da Yamba tantʋlʋma kɛndɛ bɔngo kɔmbʋrʋwa rɛ. 11 Wee dega wazu ʋ dagǝ ntoo Yamba gɔla gɔlʋgǝ yalǝ bɛ, wee dega tom, ʋ dagǝ gǝ malǝ panga kee Yamba pan wura bɛ wɔ, bʋdayalɩ nɔmɛ kɛndɛ gǝdǝ Yamba yire wo tɔgɔ fan rɛ soguru Yesu panga rɛ.Nɔmɛ kɛndɛ do gʋrʋma dam wʋrɛ yannɛ badaa-badaa. Amiina.12Baabiiyo piima tena, kɔtɔ kore kʋlʋgǝ kere wo ya bɛnɛrɛ bɛ, ntoo lewu re bɛnɛ ya kɔkʋ, bʋwam kawan kɩrɛ, ntoo tɔgɔ kawʋnarɩ rɛ nan yarǝ.13 Do dam bɛnɛyɩdǝrǝ, nʋndɩtɩya yarǝ nam tere soguru re zimori re, bʋdayalɩ wʋrɛ nɔmɛ kɛndɛgǝ bʋgʋla keeban, yarǝ da bɛnɛyɩdǝrǝ parǝgazǝna. 14Yarǝ tʋkʋga soguru re yire yǝmban, yarǝ dam dɔɔ biiyo re, nʋndɩtɩya nɔmɛ kɛndɛ wuzugɔn kere da Yamba wuzugɔn re, kɩrɛ gǝdari wo ya kan.15Yalɛ kaaka bʋ zim, be yarǝ dam laa gʋrʋwa, wala bunan, wala tɔgɔ zɔmbɔ dɛrʋwa, wala wee se ʋ nii tandalǝma tɔgɔ rɛ. 16 Do dʋkʋ zimgo be ʋ dam mʋgʋrʋ rɛ, gǝ bʋ wʋ da kii, do ʋ kɔgɔ Yamba kɩ yire wo.17Bʋʋdʋ sigǝdǝnɛ wankatǝ dɔgʋm Yamba laabɛ ban.do yalɛ bʋʋdʋ bʋʋdʋnan doru, bere tɛriyan Yamba kiwarǝ ɲindǝ ban bɛ zɛnzǝ rɛ pagǝ da yalǝ? 18nto kɩtabʋ gɔlʋ yalǝ bɛ be ya:«nɛn ternan rɛ sogǝ woga kʋrʋban, wʋdʋgʋyan Yamba see do zunufu tena yan pagǝ da yalǝ? 19 kɩrɛ yǝmbanʋ, bere zim gǝ melǝ Yamba dɩɩgɔ wɔ, bɛ seyam ba wuzugɔn re tɔgɔ nadǝnuru Yamba kore tɩɲan ti ban, ba tɩn tɔgɔ kɛndɛ dɛɛ rɛ.
Chapter 5

1Yamba dore re kɛmbɔgʋwa bere wo ya bɛnɛ rɛ, mɩ dɔgʋm a kore wo bɛ ban wannɛ.mi dam ba dʋ kɛmbɔgɔrɛ, do soguru re zimori re kasetǝ.Nɔmɛ kɛndɛ kere pagǝ bʋgʋlʋ, mi nam tere kɩya rɛ. Mi seem bɛ panga be ya: 2«Yamba petǝ dɛnarɩ kere karǝwa wo ya ban bɛ, dʋwam ya tɛlmɛ gra. bʋwam bɛ mɔdǝgan, do dam gǝ bɛnɛyɩdǝrǝ wɔ gǝ malǝ Yamba dɩɩgɔ wɔ. bʋwam gǝ da yire zɔmbɔ yǝmban, do dam gǝ tɛlmɛ kɛndɛ wɔ. 3Bere kariwa see ya ban, bʋwam bɛ mɔdǝnǝgan, do dam bʋlʋgarɩ petǝdɛnarɩ rɛ bɛnɛ rɛ. 4Kɩbɛgǝ, petǝ nɔlʋwa rɛ ɲuti bʋgʋla ʋ sugo, yarǝ paya nan nɔmɛ kɛndɛ banfilan kere nɛnɩɲan.5Kɩbɛgǝ baabiiyobe, malam kɛmbɔgʋwa wɔ.ya fan wɔsʋgʋ zaa tɔgɔ sugo tisori wo, nʋndɩtɩya Yamba sɛwɛ se be ya: «Yamba kɩnrǝm sugo bʋgʋlɛ tena, do gǝ pemǝ nɛma sugo tisori tena rɛ.» 6Kɩrɛ yǝmbanʋ tisome ya sugo Yamba nuu kere kɔm panga bɛ rɛ lere, bʋdayalɩ ʋ takǝ yarǝ dode wankatǝ malarɩ rɛ. 7Dʋwam ya tɛlmɛ sɔsǝnɛ tɔgɔ fan wʋ ban, nʋndɩtɩya ʋ kɔmbʋm yarǝ.8Tisom ya tɛlmɛ ya tin ya see ban! nundɩtɩya ya zɔgʋ sutana vim nto yasǝma wo yara keeban gǝ, gǝ bʋ gʋrʋ gǝ nan kee gǝ zii, kɩgǝ ǝ pʋm. 9Do ya kɩnram gǝ do ya tǝgǝnori wo mʋganrɩ ban, ya sʋlʋ be ya baabiiyo bere wo diniyo gǝ re, kɩ zimori re dʋʋ nim bɩya.10Ya zɩmori re ponde wankatǝ fɩɲonwu, nɛma ti Yamba kere kom yarǝ ʋ nɔmɛ kɛndɛ gǝ kere kɔmɩɲan zɔkɛ soguru re,kɩ sugo pagǝ sʋrʋ ya nii, gǝ pan yala panga a va yikere, gǝ pan panga yala, gǝ pan yala tǝgǝne gɩɲan terga. 11Gʋrʋma wo Yamba wɔ badaa-badaa.Amiina.12Mɩ kerǝm ngra sɛwɛ fɩɲongǝ yala Silvɛn kan, mɩ medemʋ ɩ baabi we banʋ mɩ gʋrʋ a mʋn.Mi wanrǝm gǝ a keri yala be seyam panga, a bʋlʋgʋ yala be kɩ nɛma dam Yamba nɛma terga rɛ. yalɛ makarɩ tin gǝ ban. 13Yamba dore kere Babilonɛ, bɛ fosʋm yari, ʋ gɔrari ntoo yarǝ bɛ.Mi biibɔ Marka ya fosʋm yarǝ. 14Fosam zaa nii mʋgʋsɛ piima wɔ.Yar,ǝ fan bere da soguru re ɲannɛ, bɛnɛzuluri pan yala.

1 John

Chapter 1

1Ke da wori fôra fôra , i lugu ke , i se na ke, i dènin ke, do i nun dusu ke weyanè tôgô kan.2 Weyandi bugulume, do i na gi , i dagi kaseti. Yiri gôlun ki weyandi ke kômiyan zôkè, ke wo Yamba kan, do i gôlun gi tôgô yala.3I na ke do i lugu ke , i gôlun gi yala ,bu da yali ya dèni i kan , i dèniga wo Yamba wô u bibô, Yesu Kirisitarè.4 I wenrimi nge yala bu da yali i bènyin suru.5Karigôn ke gi i lugu u kan do i gôlun yala ki gi bè: Yamba dami kanporigan do kariwuti tôn wura .6 Yiri gôluga be i dènimi u wô, do i veri kariwutilé i turumi kima , do i se yame gônèn toné. 7Do, i veriga kanporiganrè nto u wo kanporiganrè, i dènimi i kusu za ban, do Yesu u biré gèrima semi yiri zunufu fan ban.8I gôluga be i kômiyan zunufu, i turumi kima i sugoré, do gônèn ton i kan.9 Do i gôluga i zunufu, kirè terinari do gi mali, do yafudami, do sami ke wo tereme. 10I gôluga be i kômiyan zunufu, i dèmi Yamba wô kima wôn, do u gôla ton i zèrè.
Chapter 2

1Biyobé, a wenrimi nge bu dulu yali ya bun zunufu da. Do we daga zunufu, komi kusuru Yamba kan, Yesu Kirisita tetan.2 U wônmi I zunufu, do yirin mumo yan gi dagi, do diniyoré fanrè yan gi.3 Ki kan, i sulumi i Yamba:i kôbuga u kerigan gôla.4We se: «u yin Yamba»do u kôbuyan u kerigan gôla, kima tulu do gônèn ton u kan.5 Do we kônbu Yamba gôla gônèn wô, u ti kan, Yamba pinmarè niresurori, i ki wô be i wo wô. 6We se u wo mi Yambarè zèmi u vari nto Yesu Kirisita vari yali bè.7Pinma tena, a wenriyan kerigan duru do kerigan kônyôn gi ke gi ya lugu fo sigidinè ban.kerigan kôngôn girè gôla ke gi ya lugu fôra fôra.8 Gi fanrè zèrè mi wenrimi kerigan duru a se yala ki gônèn wo Kirisitarè do yari,kariwutiri pôra do kanporigan liya.9We se u wo kanporiganrè do u mun u babi zôma, u wo kariwutilé.10 We pin u babi wurè wo kanporiganrè do u da nèn kaaka yun nèni. 11Do we mun u babi zôma wo kariwutilé, u verimi kariwutilé do u yame u verima giyan, kariwutiri binimi u se.12Mi wenrimi nge a se yala biyobé, yalè zunufu yafina ya ban u yiré kan.13 A wenrimi nge yala baabè, ditiya ke da wori fôra fôra ya yin gi. A wenrimi babiyo beré, yari nan guruma sutana ban.A wenrimi yalè biyobé ditiya ya yin ba Yamba.14 A wenrimi nge baabè, ditiya ke da wori fôra fôra ya sula gi. A wenrimi nge babiyo beré, ditiya ya komi panga, do Yamba gôla wô ya zèrè, do ya nami guruma sutana ban.15Ban diniyon pin do gi zèrè tisiri. We pinga diniyon, Yamba pinma ton nkan.16 Ke wo diniyoré fan ,tunanèmèrè vôn ,se vôn, diniyoré sugo bugulu, liyan Yamba kan, do li diniyoré. 17 Diniyon pôrumi ki wô gi vôn tisiri fan ,do we den Yamba dingô pawu time kudayi.18Biyobé, wankati zèngirè dônga. Nto ya lugugi yali bè, be Kirisita kènluwa pirimi, do wônè bôngo bugulume ba sugo, ki gi i sulu be zèngirè wankati dônga.19 Balimi i dènigarè, do bo da i dinparè. Ba dagami i dinparè, ba da paba timi i kan. Do ba limi gi bugulun be bo da i dinparè.20Do yari ,nami nuwan ya tiri kènduwa kan, do ya na sulumè.21 A wo wanri be ya yan gônèn, do sulami be kima tôn gônèrè.22Wurun kima tuluwô be Yesu wo da Kirisitarè? u ti dami Kirisita koma tiré ,u kanyami Yamba do u bii bô ban.23 We kanyami u bi bô ban, yame u ba. We tèri u bi ban, tèrimi u ba ban.24Yari, ya lugu ke fôra fôra ki time ya zèrè Ya lugu ke fôra ya wo ya zèrè , i wo bibô do bibô Yambarè.25 Do i nan niseyari ke gi bè: weyandi ke kômiyan zôkè.26 Be pin yari ba lari a wenrimi a se bè ye ban.27I na Wujugôn ke Kirisita Kan go i zèrè.I pinyami nènèn karigôn do Wujugôn kèndè keribidemi yiri kaaka fan ban. U karigôn gônèn gô, i Kôn ban Wujugôn kèndè karigôn Kirisitarè. 28Do wônè, biyobé, I tigan wura, bu da yali u kunga, i na bèn kunlu do bi bu da kii u yikeré. 29 Ya yinga be u teremi, nèn we sega terinari toné nagi u Kan.
Chapter 3

1Ba Yamba pin yiri tentan yali bè,kigi bè, be i koman be Yamba biyo, i dami Yamba biyoré .Kirè pan do diniyon yan yiri, bukayi ye banun, ba yan Yamba.2 Pinma tena, wônè Yamba biyobé i wô,i zèmi be i da kerigan wo bugulu dôme,do I yin be u kunga ke ban,i payi i da nto wun, ditiya i payi nawu nto u wo yali.3 Ki muganri wo we kan u ban u semi u sugo, nto wurè samari yali bè.4Nèn we timi u den zunufu,u nènimi sariya ya. Zunufu dami sariya nènimarè.5 Yari yin be Kirisita bugulumi u sugo,bu da yali u koru zunufu i ban.Zunufu kaaka tome wun ban.6 Nèn we tigan wura,u da timi u den zunufu duntu do nèn we den zunufu,u wo na, u wo sulun.7Biyobé, nèn kaaka bu yari lari. We den tôgô terinari, wurè terinari nto Kirisita sugo tereme yali bè.8 We timi u den zunufu, u li sutanarè,bu ka ye banun sutana demi zunufu fo fôra fôra. Kirè ye banun Yamba bibô bugulumi u sugo do u nèn sutana tome.9Nèn we lurun Yamba kan u time giyan u den zunufu,bu ka ye banun Yamba ka duwori wo u zèrè,u da timi u den zunufu, bu ka ye banun u lurun Yamba kan.10 Yamba biyo do sutana biyo sulumi gi koru zarè nge kan: we deyami tôgô terinari u li Yamba kan, do we deyami u babi pinma ya.11Yari lugun kerigan gôla ke fo fôra fôra, kigi bè be i pinyan za. 12I ba dan nto Kan, u li sutanarè,u gun u sugo kewun. Bu ka ye banun u gun?Ditiya u tome dari zônbô, do u kewurè ya girè terinari.13Ba biyo, diniyon ke bè munga yari, ki bun yari da kawunè.14 Yiri yin be i liya timarè i zun weyandirè,bu ka ye banun i pinmi babiyo. we pinyami u babi, u timi timarè.15 Nèn we mungi u babi zôma, nèn gunriwu u ti wo. Ya yin be weyandi ke kômiyan zôkè tome nèn gunrirè zèrè digireme16I yin pinma ngi kan,bu ka ye ban Kirisita pami u Punè i ye ban.17 Diniyoré naforo wo we kan,do u ni u babi zimoriré, do u yambasôgô wo wu mun, Yamba pinma pagi gidi u tiré zèrè yali? 18biyobé, yilè pinma bu da nigôla do dulumè ban sèyi, fo tomi dari do gônèn wô.19Ki kan i payi sulun be i wo gônèn ban. I na bènkuru u yikeré.20 Do i bènè se sega yiri zarigi, Yamba bô i bènè se, U yin kaaka fan. 21Pinma tena, i bènè se woga yiri se zarigi, i nimi bènkulu Yamba yikeré,22 i ziriga ka ke wo ka ke ya,i nigi u kan,bu ka ye ban i kônbume u kerigan gôla do i den u dingô.23U kerigan gôla kigi bè, be i mugan u bibô Yesu Kirisita yiré ban, i da za pinma gi mali u kerigan pagari yila. 24Nèn we kônbun u kerigan gôla, u ti wo Yambarè, Yamba ya wo u ti kan. I yin be Yamba timi i wô ngi kan, u pami u wujugôn kèndè gi yin la.
Chapter 4

1Pinma tena, ba mun wujugôm fan ban.Do korami gi kôrô ya simi gi li Yamba kan la, nunun ditiya keluwa kima tuluwa bôngo wo diniyoré.2 Yari pa ya sulun Yamba wujugôm nge kan : ki Wujugôn gôluga be Yesu Kirisita kunmi tunanèmèrè gi li Yamba kan.3 Do wujugôn ke gôlun yan yesuré tôgô wo li Yamba kan, Kirisita kènlun, ya lugumi be ki Wujugôn pirimi, gi kunwan zôku.4Yari, biyobé,yari li Yamba kan, do ya na guruma ba ban, bu ka ye banun ke wo yalè zèrè bô diniyoré zèrè gi.5 Bè, ba dami diniyoré yanè: kirè ye banun, ba gôlun ke gi diniyoré yan gi, do gi lugun bèra.6 Yiri, i li Yamba kan; we yin Yamba semi u zunè i kan; we seyan u zunè i kan wo li Yamba kan, i yin gônèn Wujugôn do kima Wujugôn ki kan.7Pinma tena, i pinma Yami za, nunun ditiya pinma li Yamba kan. Pinma suwè wo weré zèrè, u lurun Yamba kan, u yin Yamba.8 pinma suwè ton we zèrè, u ti yan Yamba,bu ka ye banun u ti yan Yamba.9Yamba pinma bugulumi gi sugo yiri kanun nge kan, u kerimi u bibô betiyan u kun diniyoré, bun dulu yali i na weyandi u paga wô.10 Pinma wo ngirè: Go da be yilè pin Yamba ,do Yamba dari pinma fo u se u bibô u kun i kan, u da I zunufu wènlè.11Pinma tena, Yamba pin yiri bèru, i ya pinma za dè!12 Nèn kaaka wo Yamba na fewu, I dega za pinma, Yamba wo i kan, u pinmarè surori i kan.13 I yin ngi kan be i wo wura, do wu ya wô la. Bu ka ye banun u pami i la u Wujugôn dali.14 Yiri mi nami do i dagi kaseti be ba Yamba semi u bibô i kan, u da diniyoré sugururé.15Nèn we gôluga be Yesu dami Yamba bibôrè, Yamba timi u ti kan, u ti ya timi Yamba wô.16 Yamba pin yiri pinma ke wo be, I yin ki , i mungi ban. Yamba dami pinma tiré. Nèn we timi pinma wô, timi Yamba wô, do Yamba timi u ti kan.17Pinma surumi i kan ngi kan,do I na bènkulu budunrè diyônyan,bu ka ye banun,u wo yali bè, i ya wo bèru diniyoré.18 Ditunri ton pinmarè, do pinma surori diwumi ditunri, bu ka ye banun zimori wo ditunrirè. Nèn we wudugu, pinma ni wo suru u kan19Yiri pinmi Yamba, do Yamba pin yiri doru.20 Do nèn we gôluga be u pinmi Yamba, Do u mun u babi zôma, u turumi kima. Do we pin yan u babi we u ni , Yamba we u niyomi u pawu u da yali u guru u pin wun?21 I nami nge gôla u kan, be we pin Yamba, zemi be u pin u babi ya.
Chapter 5

1Laa be mun gi ban be Yesu dami Kirisitarè u li Yamba kan, we pin baa pinmi bi ya. 2I daga Yamba pinma, do i kônbu u kerigan gôla:i pami sulu ki kan be i demi Yamba biyo pinma. 3 Nda Yamba pinma kigi ngi wô: nkônbu u kerigan gôla. U kerigan gôla ton kuruwan.4We lurun Yamba kan u nimi guruma diniyo ban. Guruma ke ni diniyon ban ki nge wô i dan muganri.5 Wulè ni guruma diniyo ban? fo we mungi ban be Yesu dami Yamba biré.6We kun numu do gèrima pangarè: Yesu Kirisita wun.U wo kun numu sèyiwô do numu do gèrima.7 Kaseti tôrè wori 8. Wugugôn kèndè, numu, do gèrima.Ki tôgèrè kaseti malimi za wô.9I sônga laa bè kaseti, Yamba kaseti bô ki. Yamba kasetiri ngi wô u dami bi kaseti.10 We mun Yamba bibô ban, kasetiri wo u tiré zèrè. We wo mun Yamba gôla ban u dami Yamba wô kima tulun. Do Yamba korumi u biré kaseti, do bo mungi ban.11Kasetiri yeré bè: Yamba pami weyandi ke kômiyan zôkè kigi u bibô Yesu wo.12 Yesu wo we kan, u ti kômi weyandi.Do we kanun Yesu tondé kômiyan weyandi.13Yari be mun Yamba bibô yiré ban, a wenrimi nge sèwè a se yala.Ya sulun be weyandi ke kômiyan zôkè wo ya kan.14 I ziriga ka ke Yamba kan gi maliga u dingô wô u pawu se u zunè.15 I yinga be u lugumi i kan, i ziriga ka ke u kan i sunlami be i nagi i zôku.16Zunufu ke seyami nèn timarè, n'naga nbabi dé ki,u zinri Yamba, Yamba pawura weyandi, do u bu va tima giyanrè. Zunufu duku semi nèn timarè;Do mi wo ta zinra da kirè.17 Ke wo tereme fan zunufu, zunufu duku seyami timarè.18I yin be we lurun Yamba kan u deyan zunufu.Do Yamba bibô sônmu,do sutana dusuyame wu. 19 I yin be Yamba yangi wô, do diniyon fan wo sutana nuné20I yin be Yamba bibô kunmi u payila sogumari i guru sulun gônèn ti. I wo ki gônèn sugoré, u bibô Yesu Kirisitarè. Wu we da gônèn Yamba do weyandi ke kômiyan zôkèrè.21 Biyobé, korami ya sugo vosi tôgôrè.

2 John

Chapter 1

1Nge Yamba doré kèbuguwa, sèwè semi kan do ban biyoré. Mi pinmi yari gônèn wô,mi tiyan dagi do gônèn suluwa fan.2 Gônèn ke wo yiri wô, yiri pinmi yari bèru.3 Zuluri do lotus, bènè zuro timi i kan ke ba Yamba do u bii Yesu Kirisita gônèntiré pinma time ya ka.4Mi name bènyin a na be biyobé verimi gônèn keme ban, nto i na kerigan gôla i ba kame yali be. 5Wônè kônwu mi zirinu be i pinyan za, mi wenri ke bè kerigan duru dagi do ya lugu ke fôra fôra. 6Pinma,kigi ngi wô be n'verima mali kerigan gôla wô. Ya lugu ke do ya verima maligô kingi.7Laluwa bongo limi bo diniyoré, ba tèriyan ba gôlu be Yesu kumi tunan me wô.We wo bèru laluwa do Kirisita kènluwa.8 Sigami ya sugo dè, ya da tome kèndè, ban da bônô do nagi dosi.9Nèn we wo yikeré do u tomi Kirisita gôla ban, Yamba tomi u ti kan. We tinga Yamba gôla ban, Yamba wô u bii wo u ti kan.10 Nèn duku kunga yari mènu do wo kun Yamba gôla wô, yari bamu bôlu, bamu fosu ya .11 We fosugawu u dame u dun tôgô zônbô darilè12Gôla bongo wo mi kan a pin a gôlu yala do a pinyami gi a da kerigan do a pinmi be i na za do a gôlu yala do ya bènyinè nisuru.13 Nbabi Kôn, Yamba koru we na fosunu.

3 John

Chapter 1

1Mi, Yamba doreré kèmbôgô,semi nge sèwè Gaïus, mi pinma ti gônèn wô.2 Pinma ti, mi pin be se paga ka fanrè do ntimi zunè, nto none se veme yikeré yali bè.3 Mi demi bènyinde kôkô, ditiya babiyo dalirè kun ba da kaseti be nwo gônèn keme ban, ditiya ya n'verimi gônènrè.4 Kaaka deyan mi bènè yinban gi da gi bô nge, a lungu be mi biyo verimi gônèn keme ban.5Pinma ti, nun dé ke wo ke babiyo beré, ba veriwa,dagi mali. 6Bè dami npinma kaseti Yamba doreré. Mi zirinun be kusubè ba verima tôgôrè ke meli Yamba dingô.7 Ditiya ban verimi Yuntiré yiré ye ban, bo tèri ban some ka be fosuyam kan. 8Yiri zème be i kônbu bè dinpa kèndè,bu da yali i dèni za wô gônèn toné9Mi semi sèwè Yamba doreré, do Diotrèfè we da i yikeré da mungi yari kèndè.10 Kirè ye banunn mi verima liga gira yari kan u dé tôgô dari ke do u gôlu kima gôla zônbô ke bè,yilè tôgô kan mi da garigira, kirè kaaka wo u se sun, do u tèriyami u kônbu u babi, do we pin bè u bônlun u lelemi biya,u dunwu u koru Yamba doreré.11Pinma ti, bu zônbô korusu, do korusu tôgô kèndè. We dé tôgô kèndè u yin Yamba,do we dé tôgô zônbô u da Yamba na. 12 Laa bè fan golumi Dèmètrius yiré kèndè. Gônèn sugo golumi u yiré kèndè. I ya golumi u yiré kèndè, nyin be u kasetiri be gônèngô.13Tôgô bôngo wo mi kan a golun n'na, do mi pinyangi a wanri lakirè wô.14 Mi pinmi be a nanun ngégé wo fiyôe, i se gôla za ni ban. Bènè zurori gidin nôn kan . 15 Ndôwa fosun on. Fosu i ya dôwa tetiyan ba yiré wo.

Jude

Chapter 1

1Mi Jude, Yesu Kirisita bôka,Yakuba babibô semi yala nge sèwè, yari be komi Yamba kan, do yari veriga ba Yamba pinmarè zèrè, yalè kônbari wo Sônguru Yesuré.2 Yambasôgô wudugèn, do bènè zurori, pinma, payala kôkô.3Pinma biyo,mi da pinmi a se panga a se yala nge sèwè, i fanrè sôngé ye ban. A da wo ki ban, a kum na be gi da wajibi a se yala nge sèwè, do a se wô panga, i kènri muganrirè koma, Yamba pami muganri ke gi laa kènduwa kan lésé tiyan.4 Nèn zônbô fekimi u zôn ya bènèrè. U budunrè tôgô gôlun sèwè gi bônmi. Ba wuduyame Yamba se. Ba wusugum Yamba zuluri gôla ba kakala yanèn ye ban. Ba korumi ba ni i lè Yunti betiyan singer Yesu wo.5Ba ya yinga ki tôgô fan ya zônku,mi pinmi a tisi ya tèlimèn gi ban be Yunti somi Israeli laa u koru Misira zamanarè, do kirè pomidé u nènni bè.6 Mèlèka ke wo time ban yunti yanè, do ba dun ba gidè giyan, Yamba din bè kèki zôgurô ke zôkuyan wô kariwutilé budunrè ye ban7Sodômè wô Gomôrè do gi zesi ke wo gi kulé ya dami kirè dun, ba semi ba sugo kakalayanè buwa mumo pomi za. Ki zimori lewu ke kômiyan zôkè dan tèlimèn tisé tôgô laa fanrè. 8Ki fanrè zèrè bè laa be dônsun binimi ba sugo do ba yenyemi yuntiyane, ba tukun domidé mèlèka kènduwa.9Ba Mèlèka kô gi Miss, u wô sutana dami komi do sôsô Musarè tunwu ban ke ban u wo u bènè kuru u gôlu budunrè gôla tuka wô. U gôlume sèyi be : «Yunti koru n'kôrô». 10Do bè laa bè yan ke, ba tukun gi. Ba yin tôgô ke ba sugo tèlimèn wôn, nto tisi mari,ki kanun ba nènni. 11bônô wo ya wô! Ba dulumi Kaèn keme. Ba lari ba sugo kèsèlèn ye ban nto Balam.Ba nènni ditiya ba nto Kore.12Ba demi nènnima yalè babiré zimo wankati ban. Ba deyan ki ki zimo ban, ba punmi ba sugo vuwè. Bo nto dunwa ke va watima kan. Kawule tijanè ke deyan biyo, do ke luro li, bo nto kigi.13 Bo nto kokura ke wo numu yiné gi komi panga, ba korumi ba ki tôgô digine. Karibiyo ke gidemi gi, giyan petari gira kariwutiré kudayi14Adama budun gi nipin Henôk ya dami kelun yan bè laa zômisilè tôgô u se ya: «Yuntiré piri bè u wô u mèlèka kèndè duwa be kômiyan ni, 15 pa ba da nèn fan budun, ba se zirigi be wuduyame Yamba se fan ban ba tome dari zônbô ye, do be wuduyame Yamba se zunufu tena gôlu gôla ya ye ban.» 16 Bè tena gôlun ba zèrè, ba zee ba sugo ye ban, ba veri ba sugo dingôrè wô. Ba gôlu sugo kôgunè gôla ba gôru laa bè tônô ye ban.17Yari mi pinma biyo,i Yunti Yesu Kirisita keluwa gôlu gôla ke fôra , tisomi ya tèlimè gira. 18Ba gôlume yala be ya:«Zègirè wankati ban bônjèyi tena pa ba gidin ,ba vari ba wuguyame Yamba se gi mali ba vôn tôgô wô.» 19 Kôgulè tena bè bô, Adama biyo, Wujugôn kèndè tome ba kan.20Yari mi, pinma tena, yari varame yikeré muganri wô wujugôn kèndè panga wô ya ziri Yamba. 21Tingami Yamba pinmarè, i toru i Yunti Yesu Kirisita yambasôgô fo weyandi ke komiyan zôkè.22Da yambasôgô be dé magamaga n'some bè nkoru lewuré.23 Dami dalè yambasôgô dinturiwô, ba yutu keré bini mugan gi zôma24We pawu u guru u kônbu yari do ya bun zari , u dôngu ya dén wo u yikeré bènyin wôn ,25 Yamba be tiyan, i sônguru Yesu Kirisita i Yuntiré panga wô, kôgunè, do kèndè, do panga do guruma tudun u ban fôra fôra do bèn, do kudayi. Amiina.

Revelation

Chapter 1

1N'gi dame Yesus Kirisita bugulari ke Yamba pame wura do u buguli gi u tome biyo bere ke gɛme be gi da n'gege woo fiŋɔn. U kerimi u mɛlɛkɛ gi bugulu gi u tome bii Yuhanarɛ.2 Yuhana semi kaseti Yamba gɔlarɛ tɔgɔ kan do kasetiri ke pame Yesus Kirisita tɔgɔ kan, tisiri ke fan gi u nan .3 dɔbii we keribideme do u see u zunɛ kerigan gɔla wɔ, do u tɛri ke wanriban ditiya wankati kɔgusa.4Yuhana, yamba doraa niim pin ge ke wo Asie:be zuluri pame yala do zulu ke lii we wori do u gidime, do pirimi wujugɔn niim pin gɛrɛ. Ke wo u pɛɛ gogire ŋikere, 5 do ke lii Yesus Kirisita kan , we da kaseti terene, we da lurun doru tinpa bɛnɛnɛn do tinganrɛ fanrɛ pɛɛ. We pin yirin do u koru yiri zunufure u gɛrima wɔn .6 U dame yiri wɔ pɛɛ giŋan, saraga kolu wa u baa Yambarɛ , luurɛ nɔmɛn kɛndɛ do panga pame wura kudaŋii! Amiina!7Naagi u pirimi domde wara bame! Laabɛn fan pame ba naawu! bee zɔnwu, bii ya pan ba naawu. Tingan bee bame na budugi fan pa ba zaa u ye ban. N'yewu!8 " Minwu Alifa do Omega.";ŋunti Yamba see bɛru, wu we wori , do u da wori, do u pirimi guruma fanrɛ tii.9Mi Yuhana we yalɛ babii do yalɛ dɛnɛga tii yesure zimori do u pɛri do u bɛnɛtɔsirirɛ, mi da wo Patmosirɛ Numun zɛrɛ tumturume gi ban Yamba gɔlarɛ gɔla do Yesu kirisita ye ban. 10 Mi zimi wujugɔn wo ŋunti dɛn wɔ ŋame, mi lugumi gɔla kore kɔ a pomeden n'to tetulu kore. 11 U see ya:«n'sse nii ke bɛn wanri ki Yamba sɛwɛrɛ n'keri ani yamba dora niime nimpingere; Efese wɔ, Smirne wɔ, Pɛrgamɛ wɔ, do Tiyatire wɔ, Sarde wɔ, do Filadɛlfi wɔ, do Laodise12Kore ke da gɔlun mi kan bɛn, mi wusugumi a sime we gɔlun bɛn ., Mi wusugu ke bɛn ; mi name sanun lampan niipin . 13 Mi name ka dali lampan niipinre bɛnbɛrɛn; ki mɔrime nɛme . Yuntun dungi u bomden; sanu tingan dirungi u bɛnɛn ban14U ŋun putumi n'to peka kuti poromegi, n'to porome lɛwu lɛwu gi, U see biyo wo n'to lewu mukari. 15 U naa wo n'to sula kɛki ke see lewure gi sɔnru. U gɔla kore wo n'to numun kɔrɛn surune dembun. 16 Karibiyo niinpinre wo u zulen. Siŋan nii ŋinde niiŋɔn niire lii u niire. U ŋinko bɛnɛ wo n'to wee; wuya bɛnɛ wankati wɔ.17Mi nawu kebɛ, mi zarimi u ŋinkere n'to tinwugi. U pɛlimi u zulu nun mi ban; u see ya:« bun wudugun.Miwu singidinɛ do zɛngirɛ wɔ. 18 Mi weyandi, mi dan tinwumi, do sime mi pan tinme weyanɛ , bada, bada! tinmawɔn , sɔmidɛn komeben wo mi nunen19N'nan tisin kebɛn, do tisiri ke we wo n'nii bɛn; do ke pan gi dan n'girɛ pomeden;nun wanri kii. 20 Nun naa karibiyo nimpin ge ke mi zulen bɛn do sanu lampan nimpin gere bee bɛn;ki karibiyo nimpin ge, yamba dora nimpinre malɛkidi gɔn;ki lampan nimpin ge yamba dora nimpin ge gɔn.
Chapter 2

1«Yamba dore ke wo Efese; see sɛwɛ ba malɛkirɛ be ya;» karibiyo nimpin ge wo we zulen , u verime sanu lampan nimpin gere bɛnɛrɛn bɛɛ, see ya:2 mi sula n'nɛn tɔgɔ dari do n'nɛn tome kɔguya do n'bɛntɔsiri. Mi sulun be n'daguru n'dan laa zɔmisirɛ tɔgɔ bɛntɔsiri. Bee see kelin biyo bee bɔn do ki dagi bɔ ; nun korun bɛn kɔrɔ, mi bee kima tuluwa.3Nun dame zimorilen bɛntɔsiri mi yemban; do nwo wunjun.4 Do mi semi zarigi n'ban n'dumi n'pinma kɔnŋɔn.5 Nu zari zii bɛ, du n'tɛlimɛ ki giŋa rɛn n'lɔgusu n'zunufu re n'tome dari kɔnŋan. Nu woga du mi pirimi nkan a kun n'lampan sɔlu giŋarɛ.6Ki fan rɛ zɛrɛ n'gire wo n'kan din; Nikolayitew budu gire re tɔgɔ dari zɔmbɔ n'nɛn fewu; ban zɔmbɔ miŋarɛ. 7''Wunzugɔn kɛndɛ gɔlu ke Yamba dora rɛ bɛ zunɛ wo we kan see u zunɛ!'' We naga guruma, woyandi tizanɛ ke wo Yamba Arijɛnɛ bɛ mi pa pan gi biyo dali wura u zii.8Yamba dore ke wo Smirne bɛn, see sɛwɛ ba malɛkɛrɛ be ya:«we wuu sigidinɛ do zɛnjirɛ, we tinwun, u wɔn bɛɛ, see ya : 9 Mi ŋin n'nɛn zimori do n'kanɛ ŋan, do ka tiwu nun wɔn! bee gɔlun bee yawutuwa bɔn do ya ki dagi bɔn , do sutana kɔgunɛn jama gi bɔn, Mi ŋin fanrɛ Yamba ŋire nɛnima.10Zimori ke pagi naa nun, nun bun see wudungu , sime, be sutana pagi see yalɛn dali kasurɛ gi koru yalɛn kɔrɔ, yari pa ya naa zimori daa finŋore zɛrɛ. Da muganri tire foo gi dɔngu tinma ban . Nun da ki mi pa a pana tetayanɛ bafulan. 11Wujugɔn kɛndɛ gɔlun ke Yamba dorarɛ bɛ , zunɛ wo wee kan see zunɛ ! wee nan guruma , tinma nii gere yana da dɔngu u ban12«Yamba dore ke wo Pɛrɛgame bɛ see sɛwɛ bɛ malɛkɛrɛ be ya: " siŋan nii ŋine niiŋɔn nii ge wo we kan bɛ see ya: 13 Mi ŋin n'nɛn gindɛn giŋan.Sutana pɛɛ gogi, Ba gunme mi kaseti kɛndɛ Antipas ya bɛnɛrɛn sutana gindɛn giŋarɛ ke ban , ki wankati ban n'dɛnimi mi kan n'wo n'nii pɛri mi wɔn.14Do mi semi zarigi nun ban n'tɔgɔ dali kan . Laa dalɛn wo n'kan dinin ;bɛn tɛrime Balak rɛ karigɔn ban , wurɛ karibudame Balak be u see nɛn piise giŋan Isrealɛ budungire ŋikere; budayali ban kun vuwa nɛmɛn do ban zii saniŋɛ. 15 Dali ya wo ya kan dinin; ban tɛrimi Nikolayite budungire karigɔn gi..16Kirɛ ye ban nun zɛme be n'lɔgusu n'zunufure, ki dagi mi pirime lomban nun kan a kun bɛn kɛnri mi pakirɛ siŋan wɔn. 17" Wujugɔn kɛndɛ gɔlun ke Yamba dorarɛ bɛn; zunɛ wo we kan ;u see zunɛ!" we naga guruma , mi pa a pawura manne fekari do u pawura luko porome ya. ŋinre durulɛn wanrari gi ban nɛn kaka ŋan ki fo nɛnrun.18"Yamba dore ke wo Tiyatire bɛn ;see sɛwɛ bɛn malɛkirɛ bee ya "Yamba biibɔ, we see wo n'to lewu mukari, u naa wo n'ton sula kɛki ke sɔnrun lewure u see ya:" 19 Mi ŋin nɛn tɔgɔ dari;do n'nɛn pinŋima wɔn n'muganri, do n'nɛn tome dari, do n'bɛntɔsiri do n'nɛn tɔgɔ darilɛ zɛnjirɛ;kirɛ dikari bɔ fɔra gi.20Do mi see zarigi nun ban; bu ka ye ban nun dunŋin u kɔn Jezabɛl n'kan dinin, we gɔlun be kelun u sugo wo ;u keribudeme mi tome biyo bee u leeri bɛ ; fo ban zii saniŋɛn ban kun vosin nɛmɛnn.21 Mi pame wura wankati, budayali do u lɔgusun do u wo tɛri u lɔgusun u dun saniŋɛn zimo.22Kirɛ ye banun a pa a pame vema munmun. Bee zii saniŋɛn u kan bɛ ya, a pa see bɛ zimori kɔrɛ; bo ga lɔgusun ban dun ba tɔgɔ zɔnbɔ. 23 Mi pa a gun u biyo bee ya . yamba dora fan pagi sulun be mii ŋin laa bɛn fanrɛ zɛrɛ lɔgusɛn . Mi pa a wɔn nɛn fan gi mali u tɔgɔ dariwɔ.24Do yari Tiyatirena be time bɛn min; yari be wo tɛri ki karigɔn bame ƴari be ŋamen sutana tɔgɔ fekari bɛn, laa bɛn dali komigi bɛn; Mi gɔlun yalɛn be mi daa zilɛn dukun see ya ŋinnee.25 Do ke yalɛn nun nee bɛ yari mugan ki kakata n'ge wo a kunɛn wɔn.26We pawu u nan guruma ;u kɔnbun mi tɔgɔ dari fo gi zɛnjirɛ, mi a pawura panga budun gi fanrɛ ŋinee. 27 U pawu u kɔnbun bɛn kɛki burɛn wɔn , u lɔɔ bɛn n'to tɛnne veko lɔɔyen yali bɛn ; n'to mi ŋan na panga a baa kan yali bɛn . 28 Mi pa a pawura kiiŋɔn zaa karibe ya . 29 Wujugɔn kɛndɛ gɔlun ke Yamba dorarɛ bɛn zunɛ wo we kan see zunɛ!.
Chapter 3

1Yamba dore ke wo Sarde bɛɛ see sɛwɛ ba malikɛrɛ be ya:"Yamba wujugɔn nimpin ge do karibiyo nimpin ge wo we nuree bɛɛ see ya: mi ŋin n'nɛn tɔgɔ dari. Laa bɛn gɔlun be nun wo n'see ban , do ya n'nɛn tinwari.2 Ke time bɛɛ simigi do gi bun tinwu, nunun ditiya mi wo n'nɛn tɔgɔ darirɛ niisu rugɔnmin, mi Yamba ŋin kere.3Nun nan karigɔn ke bɛ ;do n'lugun yali bɛɛ; nun lɔgusun kirɛ tɔgɔ n'kɔnbugi do dun n'zunufu. Nun wo ga sime mi, pa akun nun dɛrɛme n'to bunɔn. M piri ke ban bɛ, n'dagi sɛrɛ na. 4Ki wɔ gi duru wɔ laa dalɛn wo n'kan dinin Sarde bee wo yuntune be binin. Yuntune porome pa gi see ban bome deen bukaye ban zɛme ki wɔ.5Bee naga guruma ;yuntune porome pagi see bɛɛ bome dee. Mi da bɛɛ yire koru weyandi rɛ sɛwɛrɛ. Mi pa a gɔlun a baa wɔ, u malɛkɛ warɛ yikere bee mi ŋan gi u wɔn. 6 Wujugɔn kɛndɛ gɔlun ke Yamba dorarɛ bɛɛ; zunɛ wo we kan;u see u zunɛ!7"Yamba dore ke wo Filadɛlfi bɛɛ;see sɛwɛ ba malikirɛ be ya :"Dawuda kombee wo we nun nee bɛɛ; tetan gɔnɛ gɔnɛ u wɔ; we u kɔruga niin , nɛn kaka guruyame u karigi, u kariga gi ya; nɛɛn kaka guruyame u kɔrugi, u see ya:" 8 Mi ŋin n'nɛn tɔgɔ dari , sime ; mi kɔrume niin n'nɛn yikere;nɛɛn kaka da guru u karigi . N'nɛɛ panga wo dinkin ; ki wɔ gi duru wɔ nun kɔnbun min gɔla; nun wo n'niin pɛɛri mim yire wo.9Sutana kɔgunɛ dore jama be see yawutuwa bɔ bɛɛ; do ki dagi ba wɔ, kima ban turun;mi pa a pame bɛɛ kunɛ kun kome n'nɛɛ ŋikere;ba sulun be mi da nun pinŋima. 10 Nun kɔnbun min bɛntɔsiri gɔla. Kirɛ ye banun zimori wankati ke piri dɔngun diniŋɔre fan ban bɛɛ gi koru tingan bee laa fanrɛ kɔrɔ;mi ŋan pa a kɔnbun nun ki wankati ban .11 Mi pirime n'ge wo finŋɛn daga. Ke wo n'nunree bɛɛ mun ki kakata; do nɛɛ kaka bun n'nɛɛ pɛɛ bafulan gi some n'kan12Wee naga guruma, mi pa a pame wu da bɛnbɛnɛ weke min Yamba dorere. gi da bukun dinin abada, min pa a wanri a Yamba ŋinre gi ban, do mi Yamba rɛ zaa durugi Jerusalɛmi, pan gi tisi gi liin domedeen wararɛ min Yamba kan , min pa a wanri a ŋinre durun ya gi ban. 13Wujugɔn kɛndɛ gɔlun ke Yamba dorarɛ bɛɛ; zunɛ wo we kan, u see zunɛ!14Yamba dore ke wo L aodisi bɛɛ;see sɛwɛ ba malɛkirɛ be ya:"Amiina, kaseti terinari tin gɔngɔnɛ;Yamba kaa nadinari fan liin we kan; bɛme see ya: 15 Min ŋin n'nɛɛ tɔgɔ dari. Nun tome tɔntɔme n'tome lomebame ya.N'da wogame tɔntɔme, wala n'da wogame lomebame;ki da pan gi da minrɛn ŋinban. 16 Do nun wo n'to numun kɔkɔlu gi; n'tome tɔntɔme;n'tome lomebame, kirɛ ye banun min pa a wɔgusu nun n'liin min niiree.17Nun gɔlun bee kaa tinwun n'wɔ, nun daa kakɔ tiree; bee n'nɛɛ Yamba tome kakarɛ do nun yame bee zimoree tin, do see naari do kanɛ ka , do bukun, do bome kome boro tinree. 18 Kirɛ ye banun min temisun nun bee yɔwu sanu ke wo ŋansi min kan; budayali nun da katinree; n'yɔwu yutun porome budayali n'see yutun n'bomedee, budayali do n'nɛɛ kome buro buna n'naa kin. yɔwu see kɛrigan bɔsiri n'tiri n'see ban ;budayali n'see naa.19Min pinŋi bee bɛɛ, min see zarigi bɛɛ ban a temisi bɛɛ. See zunufu lɔgusɛn n'bɛnɛn seree. 20 Na min zirigi nii ban a kɔkɔn nii. Nɛɛ we luga min koree, u kɔrun nii minrɛn ǝin pa a a zun u kan a zii u kan , u pawu zii min kan21We naga guruma, u tii pawu u gindin min kan min pɛɛ gogiree;n' to min ŋan naa guruma a gindin a baa kan u pɛɛ gogiree yali bɛɛ.22 Wujugɔn kɛndɛ gɔlun ke , Yamba dorarɛ bɛɛ zunɛ wo we kan, see u zunɛ!"
Chapter 4

1Ki tɔgogi rɛ ponde, mi sinmi do nangi, ni ren kɔrari wo donde wara rɛ. Mi da lugu kore doru ke nto tɛntulu kore gi gɔlu mi kan, gi se ya: "Din ngege tɔgɔdi ke re zɛm gi da ngirɛ ponde, mi pa bugulu ki nna.2 Ki giŋa be tiŋa rɛn mi dam wunzugon ren. Sime pɛgo da wo donde wara rɛ, duu rɛ gindari da wo gi ban. 3We re gindari ban nsinmi gi nto jaspe wɔ sarduwanɛ lusi dali gi. Yamba sian gindenmi ki pɛgogi, nsingagi nto Emerode rɛ luko duku gi.4Pegosia fisinii do nasi rɛ ginden ki pɛgogi, kɛmbɔgɔwa fisinii do nasi rɛ gindari wo ki pɛgosia ban, yintun poron wo ba bonde. Sanime pɛ banflan wo ba ŋine.5 Duwa mukari wɔ gɔla kore do duwa narigandi lime ki pɛgogi re, lewu lusi mukari kwɛnri nimpi rɛn wo ki pɛgogi re yikere, ki dam Yamba wunzugon nimpige re.6Pɛgogi re yikere dami nto ba numu, nto npam ngɔlu be kristali. Tisi wowa nasi wo gi bɛnbɛnɛ rɛn gi gindi. Gi yiko wo gi pon fan rɛn suwori sebiyo wo.7Ki tisi wowa nasigɛ rɛ dorugi mɔnrun yara, niige re ŋana wo nto nɔnbe, tɔɔgɛ rɛ ŋana yiko mɔnrum nɛn nɛ yiko, gi nasigɛ rɛ ŋana wo nto mɛka kɔ ke re ŋisi.8 Gengisi nundugu wo ki tisi wowa nasigɛ fan tintiŋa rɛn, Gi zɛrɛ do gi tongsi fan rɛn suwori sebiyo wo. Gi gɔlum nŋi kusu wuya ban be ya: "Samari, Samari, Samari, ŋuti Yamba, guruma fanti, ke re da wore do gi wore, do gi pɛri.9Tisi wowa nasigɛ da nunume nuna gi kɔgɔn ki pɛgogi ban nɛ gindiru wankati fan, ke re tin woyan nɛ kudayi. 10Ki wankati ban, bɛ kɛmbɔgɔwa fisinii do nasigɛ kunkomi wu pɛgo gindiru re yikere ba kɔgɔn wu, we re tin woyan nɛ kudayi. Ba tundume ba pɛbanflandi pɛgogi re lere ba gɔlu be ya: 11"Yilɛ ŋuti do yilɛ Yamba, nzɛm nɔmɛ kɛndɛ kɔgunɛ do guruma won, nunditiya ndan kaaka fan rɛn nandinirun rɛ, gi wore, do gi nandami gi mali ndingɔ wɔ."
Chapter 5

1Mi name Yamba sɛwɛ rɛ tinari ki pɛgogi re giduriwu rɛ nuu zulu re.wanrari da wo gi zɛrɛ wɔ gi poge fan ban.kaseti nimpi dame gi puu gi nii. 2Mi name malɛki kere kɔme panga, gi gɔlu kore kɔɔ wɔ beya:"wulɛ zɛme ki kaseti nimpige re zigɛ wɔ u kɔru ki yamba sɛwɛ rɛ nii?3Nɛɛ wo nan dode wara, tigan biye do tigan biye re lere we pawu pulu ki Yamba sɛwɛ u sime gi zɛrɛ. 4Mi da zeme kɔkɔ, nunuditia nɛɛ kaka wo nan were zɛme u pulu ki Yamba sɛwɛ u sime gi zɛrɛ. 5Bɛ kɛbɔguwa rɛ tiyan gɔlume mirɛ beya:"bu zaa.sime Juda budugi re yaragi, Dawuda budugi wu name guruma ki kaseti nimpige ban u pulu ki sɛwɛ rɛ nii."6Mi name peka biye re zirigari wo ki pɛgogi do kaseti nimpige do kɛbɔguwa fisini do nasigɛ rɛ bɛbɛnɛ rɛ, nʼto gi tiwume.yeresi nimpi do seebiyo nimpi wo gra, ki dame amba wuzugo nimpige re, ki kerime gi va tigan biye re giyan fan.7 Peka biye kɔgusume gi soo ki Yamba sɛwɛ pɛgogi re gidiruwu rɛ nuu zulu re.8Gi sogan ki Yamba sɛwɛ, ki tisi wowa nasigɛ do kɛbɔguwa fisini do nasigɛ kukomi peka biye re yikere.kɔɔdu wo ba fan rɛ nure do sanime numu lukusi kirɛ suwori wusunan lume yiniŋan wɔ, ki dame Yamba laa samariwa rɛ Yamba zira rɛ.9Ba nunume nuna duru beya:"nʼnɛ zɛme ki Yamba sɛwɛ rɛ soge wo nʼzige ki kasetiri, nunuditia ba guume nu, nʼwolume laa dali rɛ ŋuu Yamba rɛ, nʼgɛrima wɔ, gi lii kore budu fan do labɛ fan do bududi fan rɛ. 10 Nu dame kii pɛri wɔ, do sarisi koluwa paba gidi pɛri r ɛ tigan biye ban."11Mi name, a lugu malɛki bogo kore, gi gide pɛgogi wɔ tisi wowa do kɛbɔguwa.ki dame malɛki musuru fiwu giyan musuru fiwu re do malɛki kɛsɛmusu giyan bogo bogo.12 Gi gɔlume kore kɔɔ wɔ beya:"peka biye kere guu, ki zɛme tenari guruma , sogumari panga, kɔginɛ nɩmɛ kɛdɛ do kɔginɛ wɔ."13Mi lugume dode wara rɛ tisiri fan do tigan biye ban nɛ tisiri fan do tigan biye re lere tisiri fan do sirɛ numu ban nɛ tisiri fan do gi lere tisiri fan rɛ kore, gi nunu nuna beya:"kɔginɛ do nɔmɛ kɛdɛ do guruma daa pɛgo gidiruwu wɔ peka biye re yan nɛ badaa-badaa.14 Tisi wowa nasigɛ see beya:"Amiina!"bɛ kɛbɔguwa kukomi tigsn rɛ bo kɔgɔ bɛ.
Chapter 6

1Pekabe bugulun ki kaseti ninpiŋa rɛ tiŋa keeban , min name gi min simigi, min lugume tisi nasigɛ rɛ tiŋa kore n'to duwa narigan gi see ya:"kunɛ"2 Min simi , suwan duku lime ;suwan porome gi , we bugi bɛ, purome gi u nureen. Pɛɛ banfulangi pame wura, gi guruma tiyan limi , u pa naa guruma3Gi bululun ki kaseti niŋan keeban , min lugume ka woniŋana re koree gi see ya :"konɛ"4 Suwan duku limi , suwan sɛngi, we bugi bɛ, guruma pami wura u zɔku zulu tingan bee ban, budayali laabɛ gun za, siŋan dunw re pame wura.5gi bugulun kaseti tɔɔŋana kee ban, min lugume ka woo tɔɔŋana rɛ koree ge see ya "kunɛ"mi nami gi , nangi, suwan birime liya , we bugi bɛɛ, mandinɛ ka duun wo u nuree. 6min lugume koree dali gi lin tisi wowa nasigɛ rɛ bɛnbɛnɛ rɛn n'to gɔla koree be ya: "bile kilo tiŋa dame wurugɔn tiŋa tome nee wolugan rɛ. ŋan kilo tiŋan tome demi zemeten tome wolugan.7Gi bugulun kaseti nasigɛ rɛ ŋana kee ban , min lugume ka wo nasiŋana rɛn koree, gi see ya:"kunɛ!" 8Min namegi suwan duku lime, suwan gɔn lɛri, we bugi ban, u ŋiree tinma , sɔmdɛn dolume u nɔmɛ. Guruma pame wura tingan bee re tɔngsi nasigɛ fan ban, budayali ba gun laabɛn siŋan do yasima kɔ do watima vema do tingan bee ban nɛ yarsi zemsiri.9Gi bulugun kaseti nɔngɛrɛ ŋana kee ban, ba gun laa be Yamba gɔla wɔ gi kaseti re yeme ban bɛɛ, min name ba wujugɔn saraga koree giŋan rɛn leere. 10 Ba narime koree kɔ be ya:"futi,kɛndɛ, suwɛŋan n'pawu gunu buudugi n'koru i gɛrima rɛn hakɛ tingan bee ban aa laabɛn ban wankati kee? 11 Forugiya porome duun pami ba fan tin tiŋan rɛn gi bra be ba wunjome wankati fiŋɛn wu dɔme fo ba dipaa tome dɛruwa wɔ ban babiyobee nin suru bɛ be zɛme ba gun n'to ba gun bɛɛ yali bɛ.12Gi bugulun kaseti nunduguŋana kee ban, min name gi , tingan bee siŋimi tentame, wee binime bitibiti. Karigigi dame sɛmban n'to gɛrima.13 Domdee wara rɛ karibiyo kunme n'to watima korɛ dɔme wakini gi koru gi biyo gasiri.14 Domdee wara lime gi giŋan rɛɛ n'to sɛwɛ pilen yali bɛ, tunturundi wo numun rɛɛ bɛnbɛnɛ rɛn tinganbedi fan larime gi li gi giŋan rɛn.15Tingan bee ban nɛn pɛwa wɔ , laa kɔgiya wɔ, koma ŋutena wɔn , hɔrɔnwa wɔ, bogisiri wɔ, ba fan fekime lusi basirile do tunturun lusi kɔgiya rɛ bɛnɛrɛn. 16Ba gɔlume tunturundi wɔ lusirle be ya:" zarami i ban, fekame yiri budayali we gindin pɛɛ gogiree bɛ , u bun yiri nan, do i na sogɛn peka beree bɛnfuruse ree!" 17 Nunnun ditiya ba bɛnfuruse ree dɛɛ kɔgi dɔnga, wulɛ guru u zirigi gi.
Chapter 7

1Kirɛ pomde, min name malɛki naasi gi zirigi tin tiŋan tingan be ree togisi nasigɛ ban . Gi munmi diniŋɔn giree togisi nasigɛ fanrɛn watima budayali watima kaka bun fusu tingan bee wo sirɛ numun wɔn tingan jama ban.2 Min name malɛki duku zingan bumɛ rɛn, weyanti Yamba kaseti wo gi nuren . Tinganbe wo sirɛ numun rɛn nɛnima pan malɛki nasigɛ kere bɛɛ, ki malɛki narime koree kɔ wɔ be ya: 3 " Yari buwan kaka da tingan bere wala sirɛnumum wala tinjana rɛn n'gewo i pa i da kaseti i Yamba basiri ree tile ban4Kasetiri da be , se ban bɛ , min lugume , bɛɛ nin bɛ laa 144,000, bɛ ba lin Israeli rɛ buudugi fan rɛn. 5 Juda buudugi ree kaseti dame laa musuru fiŋɔn nii ban, Rubɛn buudugi ree , laa musuru fiŋo nii, Gadi rɛn buudugi ree laa musuru fiŋo nii,6 Asɛr lɛ buudugi ree laa musuru fiŋo nii, Nɛfitali ree buudugi ree, laa musuru fiŋo nii, Manase buudugi ree ʼaa musuru fiŋo nii.7Simeɔn buudugi re, laa musuru fiŋo nii, Levire buudugi ree, laa musuru fiŋo nii, Isaka buudugi , laa musuru fiŋo nii, 8Zabulɔn rɛ buudugi ree, laa musuru fiŋo nii, Yusufu re buudugi ree, laa musuru fiŋo nii, Bɛnjamɛ buudugi ree, laa musuru fiŋo nii. Kaseti dami bɛ fan ban.9Kirɛ pomedee , min name nari, a nan jama kɔ, nɛɛ kaka guruyan n'na ba nii. Ba lime buududi fan wɔn laa bɛ buudu fan wɔn maa fan rɛn . Ba zirigari pɛɛ gogi wo pekabe ree ŋikere. Forugiya porondi ba fan rɛn bomdee, tamari lunkusiri ba fan kan.10 Ba neerime kore kɔ wɔ be ya:"I Yamba we wo pɛɛ gogi ban bɛ, i name sogɛn u wɔ pekabere panga rɛ.11Ki malɛkidi fan rɛn zirigari gi gindeme pɛɛ gogi wo kɛnbuguwa wɔ tisi wowa nasigɛ. Gi fan kunkomi gi kɔgɔme Yamba 12 Ba se ya :"Amiina! semise wɔ nɔmɛ kɛndɛ wɔ sogumaritiyan wɔ barika se wɔ , kɔgunɛ wɔn guruma wɔn panga dame ilɛ Yamban yan nɛɛ kudayi, Amiina!"13Bɛ kɛmbuguwa rɛ tiŋan bojume min be ya:"bira bɛ n'nin yutun porondi tena wɔn? Ba lii zige?" 14 Min tonbume be ya:"ŋunti n'nɛn ŋin ki."Ugɔlume mi rɛn be ya :"be lii ki zimori kɔgirɛ, do ba same ba yutundi gi lii pekabe re gɛrima rɛn, bɛɛ bɛ.15Kirɛ ye banun ba wo Yamba pɛɛgogi ree ŋikere ba den tome u kɔginɛ dore kɔgirɛ ŋin kusu wuya ban. Pɛgogi ban nɛ gindiru pa u pun u yitu dore u ŋinee. 16 Yasima wɔn, numu kurun da bɛ mun dutun fewu. wuya ya da kɛnri ba ban dutu wala lome, 17 Nun nuditiya pekabe ke wo pɛɛ gogi ree bɛnbɛnɛ rɛn kirɛ pa gi da ba diwuru rɛ gi va ba wɔ weyandi rɛn numu za keme nee giŋa rɛn Yamba pa gi tɔnsi se numu fan ba se ban.
Chapter 8

1Pekabe bugulun kaseti ninpin ŋana keenban, dembu kaka wo lii domdee wara rɛ lɛrɛ bɛntarigan durɛn zɛrɛ. 2 Malɛki ninpin ge ke zirigi Yamba yikere bɛ mi name bɛɛ, Tɛntulu ninpin pame bira3Malɛki duku kumi zirigi saraga koree giŋan rɛn yikere. Sanum wusune veko wo gi nuree, wusuna lume ŋinne bɔngo panmi wura, budayali, wu dɔngu wɔ Yamba laa kɛnduwa rɛ zira wɔ za kan sanum saraga kore giŋan ban, ke wo pɛɛgogire yikere.4 Ki wusuna lume ŋindi re wusiri wo Yamba laa kɛnduwa rɛ zira vame Yamba yikere za ban gi lii malɛkirɛ nuren. 5 Ki Malɛki takim ki wusuna veko gi sugi lewu lusi wo wu liwɔ saraga koree giŋan rɛn wu vagili tingan bee ban. Duwa narigan do gɔla kore do duwa mukɛ do tingan be sinmi6Tɛntulu nimpige wo malɛki nimpige ke nuren, bɛ petimi tɛntulu wure yemban.7 Malɛki nimpige wurum tɛntulugi. Malɛki dorugi wurum tɛntulugi. Sada lusi wo lewu wo, do gɛrima ŋasanri vagilime tinganbe ban. Tinganbe re tarari tɔɔŋana furumi, tinzana rɛn tarari tɔɔŋana ya furumi kiwɔ gi lɛri fan furum.8Malɛki niige re ŋana wurum tɛntulugi. Gi dami nto tan lewu pargazina pɔru sirɛ numu ren. Sirɛ numu ren tarari tɔɔgɛ dami gɛrima.9 Sirɛ numu ren zɛrɛ tisi wowa rɛ tarari tɔɔŋana tiwumi. Numu ban nɛ kokuradi rɛ tarari tɔɔŋana nɛnimi.10Malɛki tɔɔŋana wurum tɛntulugi. Karibiyo kɔgiya zarimi gi li donde wararɛ, gi wo nto lewu lusi kwɛnri lɛ muku. Gi zarimi banumu rɛn tarari tɔɔgɛ wɔ numu liyɛ giŋadi ban.11 Ki karibiyo re yire kɛɛri. Numu ren tarari tɔɔŋana dam kiyan. Laa bongo tiwumi ki numu kan, nunditiya gi kiyan.12Malɛki nasiŋana wurum tɛntulugi. Wee re tarari tɔɔŋana dam karwuti, karigigi wɔ karibiyo wo. Kirɛ yemban porugan yoyogo da tonde wuya wɔ, nŋi dam kariwuti kɔkɔ.13Mi sinmi, mi nami mɛka dali poru donde wara rɛ. Gi gɔlum kore kɔ wɔ be ya: "Malɛki tɔɔgɛ ke tin bɛ pagi wuru gi tɛntulu gi bɛ, bɔnɔ, bɔnɔ, bɔnɔ wo tinganbe re laabɛ ban kirɛ tɛntulu wure re yemban."
Chapter 9

1Kirɛ ponde malɛki nɔngɛ rɛ ŋana wurum tɛntulugi. Mi nam karibiye liya gi zari tingan rɛn. Vɔm ke kɔmiŋan dan nɛ kombiye panmi gira. 2Gi kɔrum ki vɔm ke kɔmiŋan dan bɛ rɛ nii. Wusi lim ki vɔm nɛ zɛrɛ nto kuro lewu kɔ rɛ wusiri. Wee dam karwuti ki vɔm nɛ wusirle yemban.3Sunŋi lime ki wusirle yemban. Panga panmi gra nto nɔn nɛ panga.4 Gi gɔlum be ba buwam kaakamda gongi wɔ tinzana rɛn, fo Yamba kaseti ton we tile ban.5Gi wo zɛm gi gu nɛn, do panganpanmi gra gi zim laabɛ kargi nɔn. Gi kɛnrigan wo nto nɔn nɛ kɛnrigan.6 Kirɛ dɛ wɔnŋan laabɛ pa ba pum tima ba ga. Pa ba pum tima do ba da tiwu.7Ki sunŋi mɔnrum suwan kuti ke pe koma yemban. Gwo nto sanimbanflan nɛ wo gi ŋine. 8Gi yiko wo nto nɛn nɛ yiko. Gi ŋu kuti wo nto kon ŋangi. Gi yiri wo nto yara yiri. 9Gi wo nto kɛki tusori gi bɛnɛse re. Gi gɛngɛn dembu wo nto suwan wogtoro bongo dembugi gwo koma rɛn.10Gi kɔnmi diko nɔn nɛ diko. Gi zim laabɛ kargi ke re zɛrɛ bɛ, ki panga wo gi digisi re. 11Gi kɔnmi pɛ, ki vɔm ke kɔmiŋan dan bɛ rɛ malɛki. Gi yire abandon eburuman wɔn. Girɛkiman wɔn, gi yire Apoliyɔn. Kirɛ kɔrɔ nɛnima seeru. 12Do, bɔnɔ dorugi pɔra, nii duku rɛ piri wɔnɛ.13Malɛki nundugugɛ wurum tɛntulugi. Sanim saraga kore giŋa ke wo Yamba yikere bɛ, mi lugumi gɔla kore gi li ki yersirle. 14Tɛntulugi wo malɛki nunduguŋana ke kan bɛ, gi gɔlum bra be ya: "Malɛki nasigɛ ke re diŋari lɛ wo Efarata rɛ baagi rɛ nii ban, volugi ndu." 15Ki malɛki nasigɛ ke da peti ki wankati rɛ yemban bɛ volugi budayali gi gu laabɛ tarari tɔɔgɛ.16Koma sonziri tena minion wonniibe, kirɛ ni ren gɔlu mirɛn.17 Mi na ke, nangi, sonzi wo gi tena. Kɛki tusori ke da wo gi ban bɛ, Gi se dami nto lewu, gi se wo kinga nto Safir luko. Sonzirle ŋu wo nto yara ŋugi, lewu wo, wusi wo kiribiri re li gi ni ren.18Lewu wo wusiri wo kiribiri ke re li gi ni ren bɛ laabɛ tarari tɔɔgɛ tiwumi ki zimori kan. 19Kirɛ panga wo gi ni do gi digisi re. Gi digisi wo nto domii. kigi gi zim won laabɛ.20Laabɛ be wo tiwu ki zimori kan bɛ, bɛ tɛri ba du ba tɔgɔ zɔmbɔ, ba tinmi ba kɔgɔn jindi, ba dɛwu vosi. Ki vosiri dami sanim, nɛ dali lusi, dali desi kugusi, nunditiya ki kɔgnɛ tisiri re se niion, gi gɔluyan, gi veriyan.21 Bɛ laabɛ wo tɛri ba du ba konkanri wɔn, ba kakalayandi wɔ ba bunori.
Chapter 10

1Mi nam malɛki pangati dali tisi gi li donde. Wara gindenmigi, lɔmbɔgi gi ŋine. Gi yiko wo nto wee, gi naa nto lewu. 2Yamba sɛwɛ fɛnwun dali rɛ pulori da wo gi nuren. Gi pɛlimi gi nɛ zulu sirɛ numu ban, gi pɛli gi nɛ gwagi tinganbe ban.3Gi narime kore kɔ wɔ n'to yaara missigɔn. Gi nari kee ban, duwa narimi leese ninpin.4 Duwa nari leese ninpin kee ban , min da pa wanri gi , do min lugum gɔla koree gi lii domdee:"Duwa narigan ninpin ge gɔlun ke, du ki fekarlɛ bu ki wanri."5Min nan malɛki ke zirigi sirɛ numun wɔn tinganbee ban, gi takim gi nun zulu domdee gi se gi nin . 6 Yamba ke tim kudayi, co wu nandan wara vi zɛrɛ tisiri do tingaan bee wo gi ban nɛɛ tisiri do sirɛ numun wɔn gi zɛrɛ tisiri, wu sem u nin gi yire wo be ya "gi da da toree dutu"!7 Do ki malɛki ninpiŋana pa u wura tɛntulu ke dɛ wɔnŋan, kirɛ dɛwɔnŋan Yamba tɔgɔ fekari pagi suru, n'to u gɔlu gi tɔgɔ keluwa rɛɛ yali bɛɛ."8Mi da lugu koree ke lii domdee wararɛ, gi gɔlun min kan ditiya be ya:" Varii, Yamba sɛwɛ fɛnwun sɔn malɛki rɛɛ nuree, ke zirigi tingan wo sirɛ numun ban."9 Min kɔgusum ki malɛki rɛɛ kulee a gɔlun gira be ya:" u pamk ki sɛwɛ fɛnw gi. Wu se min ran be ya:"sɔn kun, pagi da, ŋimban n'niin ban n'to tundi, do pagi kiyame n'zɛrɛ"10Min sɔnmi sɛwɛ fɛnw ki malɛki rɛɛ nurɛn a kun, Gi dam ŋimbam min niin ban n'to tundi, do min kungi kee ban, gi dam kiyame min zɛrɛ. 11 Gi gɔlun minran ditiya be ya:"wajibi n'da kenlu re ditiya laa buudu bɔngo ree, zamna bɔngo ree, do pɛɛ wa bɔngo ree"
Chapter 11

1Ba panmi mirɛn mandiɛ ka dali, gi mɔnnrun burɛ. Ba gɔlu min rɛn be ya:" ziin mandan Yamba dore wo saraga koree giyan, n'gɛrisi yamba kɔgunuru wan be wo n'niin bɛ.2 Do n'du Yamba dorere zeriya, bu ki mandan nununditiya ki pami buudu diparɛ. Be pa ba nɛni za kɛndɛgi karigi finnasi do nurɛn zɛrɛ.3Mi pa pan panga a kaseti tena niige re, ba da kenluyan da kɛsɛmusu wɔnnii mankɛmɛ zɛr, do bɛnnɛnima yutugi wl ba bomdee" 4 Kasetiri tena dam olivee tinzana nii , do lampan nii, ke wo tinganbe re pɛɛ warɛ yikeree. 5 Nɛɛ duku pinga tɔgɔ zɔnbɔ u da bira, lewu limi ba pakirɛ gi furu ba zɔguwa. Be pin tɔgɔ zɔnbɔ ba da bira, wajibi biya tinwu bɛru6Guruma wo ba wɔ, ba mun duwa, budayali duwa bun nuŋin ba wajugi ree wankati ban .Guruma wo ba wɔ ba wusugi numun ba dɔɔ gɛrima. Wankati ke mali bɔ, zimori ke mali bɔ , ba gurum ba dɔngu wɔ tinganbe ree laabɛɛ rɛ. 7 Ba surugo ba kasetiri wankati kee ban, yara duku pagi liin vɔn zɔmbɔgi rɛɛ gi kɛnri bɛɛ. Gi pagi gurun gi gun bɛɛ.8Ba tinpa pagi time kemne ni kan zagi rɛɛ zɛrɛ, ba pɛki ba ŋunti dan pika ban giŋan ke ree bɛ, B komi ki zaa gi lɔngusɛ duku wɔ be Sodɔmɛ wala Ezipiti.9 keme dana gi kagi ki tinpa. Laabɛ pa ba sime ki tinpa da tɔɔ do bɛntarigan. Buudu fan pagi bɛ sɛrluwa, do zamna fan.10Tinganbe ree laabɛ pa ba da bɛnŋin gi yembam, fo ba pen nuren ka zarɛ, nununditiya bɛ keluwa niige ziimi tinganbe ban nɛ laabɛ hali. 11 Da tɔɔ do bɛntarigan rɛn pomdee, Yamba seme wujugɔn bira, ki wankati wundugɛ kɔ zunmi sɛrluwarɛ. 12 Kaseti tena niige lubun gɔla kore kɔ gi lii domdee wararɛ be ya:"Digani n'ge ba dinmi wararɛ ba zɔguwa rɛ sere.13Ki giŋa be tiŋa rɛn tinganbe siŋimi. Zagi rɛ tarigan fiŋoŋana zarimi, laa musuru tiwumi ki tinganbe re siŋori kan. Laa be tin nɛ bɛnɛ kɔkumi kɔkɔ, ba kɔgɔmi domdee wararɛ Yamba. 14 Bɔnɔ nii ree pɔru, nangi bɔnɔ tɔɔŋana pirimi n'ge fiŋɛn wu wɔn.15Malɛki ninpinge wurumi tɛntulu, Gɔla kore kɔ lime domdee wararɛ be ya:" Wɔnɛ diniŋore pɛɛri dami ilɛɛ ŋunti do i songurunle yan nɛɛ. U pa gindi pɛrilɛ wankati."16Kɛmbuguwa fisinii do nasigɛ bee gindi ba pɛɛ gogiree Yamba yikere, bɛ kunkomi ba kɔgɔme Yamba. 17 U see ya:"ŋunti Yamba guruma fanrɛn tin . Nun we wore do n'da wori, yiri semi n'na barika, nununditiya n'takimi n'guruma kɔ n'see n'pɛɛrirɛ.18Buudugire bɛnɛ da furumi, do n'nɛɛ bɛnfuruse dɔngume wɔnɛ. Tinparɛ buudunɛ wankati dɔnga, n'bosii kenluwa ya wolugan dɔnga. Da n'laa kɛndiya wo be wundugu n'see biyo kɔruwan wɔn kɛmbuguwarɛ wolugan dɔnga. Tinganbe ree nɛnima seruwa ya nɛnima dɔnga."19Yamba foo doree ke wo domdee wararɛ nii kɔra. Min name Yamba maligan kaseti kokura ki doreree zɛrɛ. Duwa mukari, do gɔla kore, do duwa narigan dami. Tinganbe siŋimi, sadalusi kɔguya ya kurumi.
Chapter 12

1Kirɛ pomdee , kaseti kɔwɔ name domdee wararɛ. Nan kon duku, wee re tenari wo u ban, karigu wo u nɛɛ leree, karibiyo finŋo niiree pɛɛ banfulan wo u yine. 2 U puwo, u semi sɔma lokugi wɔ gi kɛnrigan zimoriree nuree3Kirɛ pomdee, kaseti duku name domde wararɛ, daragɔn ŋun komisi kɔguya sɛniyan. ŋun komisi ninpin do yerisi fiŋo da wo gi ban. Pɛɛ bafulan da wo gi ŋun komisiri fanrɛ . 4Gi boge vɛsime karibiyo tɔgɛ rɛ yana gi kɔɔ tigan ban.wu konwu were pii u luru, dragon zirigime u yikere, budayali Konwu luruga, gi kuu u bii.5Konwu lurume bibɔ.u pawu kɔbu budugi fan k.eki burɛ wɔ. wu bii yisime u va yamba wɔ u pɛri rɛ kule. 6Wu konwu sesime u va pɔrɔ. yamba daa peti giyan kee wura, u vame dini, budayali u da daa kɛsɛmusu do wonni do daa mankɛmɛ dini.7Kibɛgi ban koma zimi dode wara rɛ.Misɛl wɔ u malɛkidi kɛrime ki dragon wɔ, dragon wɔ u malɛkidi ya kɛrime koma, 8 Do bawo guruma nan, bawo giyan nan dode wara rɛ dutu. 9Ki dragon yokomisi kɔgiya, dome konyongi, kere yire nɛɛ kitiru do sutana ki kere leri tigan biye ban nɛ labɛ fan wu wɔ u malɛkɛdi tisime tigan biye ban jakan.10Kirɛ pode mi lugume gɔla kore gi lii dode wara rɛ beya:"yilɛ yamba soge do u guruma do u pɛri dɔgume wanni, do suguru re ŋuti ŋandi, nunuditia i babiyo re nɛkitiru rɛ panga nɛnime diniyogi ban, were da wo yamba yikere u kiti ba nɛɛ ŋii kusu wuya ban.11I babiyo nane guruma gi ban pekabiye re gɛrima kurori re panga rɛ do u kaseti gɔlari rɛ panga rɛ.ba kayami ba wuzugo ban fo gi va dɔgu tima ban. 12Kirɛ yebanu dode wara wɔ gi zɛrɛ tisiri dame bɛnɛyidiri. bɔnɔ wo diniyogi do sirɛ numu re nunuditia sutana tisime gi va kii giyan rɛ.gi bɛnɛ furori, nunuditia gi sulume be gi wankati kere tige wo diki dutu."13Dragon na be gi tisime tigan biye ban keban, konwu were luru bibɔwu bɛɛ, gi dulume u nɔmɛ gi zimuwu. 14Do yamba pami mɛka gegisi kɔgiya nii wu konwu rɛ, budayali u ŋisi u va dode wara rɛ u giyan rɛ.u gidi dini bena tɔɔ do karugu nudugu rɛ zɛrɛ u lii ki dome ne yikere.15Dome sirisime yatima konwu rɛ nɔmɛ rɛ nto baanumu budayli numu liri konwu. 16Do tigan biye kusume konwu.dragon koru numu kee gi pakirɛ tigan biye ŋume ki numu. 17Dragon rɛ bɛnɛfurume wu konwu kan parigazina.konwu rɛ budu kere kɔmebu kerigan gɔla do Yesu re kerigan gɔla, gi vame bɛɛ kɛri. 18Gi zirigime sirɛnumu re niiban legan ban.
Chapter 13

1Kirɛ pode, mi name yara zɔbu lii numu re.yerisi fiwu do yukomisi nimepi re wo gi ban.pɛbanfilan nɛ wo ki yerisi fiwuge ban.yamba yire nɛnima yiro wanrari wo gi yukomesiri ban. 2Yaragi kee mi na bɛ, gi mɔrume goo.gi naan wo nto yara kere guru yarisiri fan rɛ naan.gi nii wo nto yara nii.dragon pami gi pɛgogi wɔ gi guruma wɔ panga kɔ gira.3Mi name gi yukomesiri re tiyan dame bandi fo gi da pii gi tiwu.ki bandigi kere da piigi gi guu bɛɛ, ki zurume.tigan biye ban nɛ labɛ fan dame kawunɛ ba dulu ki yara gi rɛ poge. 4Ba kɔgɔ dragon, nunuditia gi pami panga ki yaragi rɛ.ba kɔgɔmi yaragi ya, ba see beya:"ki yaragi rɛ duu wo zige?wulɛ guru u kɛrigi?5Nii pami ki yaragi rɛ gi gɔlu sugo bugulɛ gɔla do yamba yire nɛnima tɔgɔ. panga pami gira gi daa tɔgɔdi karigi finansi do niire zɛrɛ. 6Gi kɔrume gi nii gi see yamba bɔzɛyi gi nɛni yamba wɔ gi kɔginɛ dore re yire, do bere gidari rɛ wo dode wara rɛ gi nɛni biya yire.7Panga pami gira gi kɛri yamba laa kɛdiya gi guruma ba ban panga budu fan pami gira laa budu fan do budu fan ban. 8 Tigan biye ban nɛ labɛ fan paba kɔgɔgi fo bere yire wanrari rɛ wo peka biye guwari woyan nɛ kitabu rɛ zɛrɛ fo diniyogi re nandinɛ wankati ban.9Zunɛ wo wee kan u see u zunɛ. 10Nɛɛ duku muga laa bɔtiri, wuti sugo wome bɔtiri rɛ.were guyi laabɛ siyan wɔ, tilɛgi wuti ya guu siyan wɔ.yamba laa kɛdiya rɛ bɛtɔsiri do ba muganri wo nʼgege dɛ.11Kirɛ pode mi name yara duku liya tigan biye re.yerisi nii wo gira, nʼto pekabiye.gi gɔlume nʼto dragon. 12Gi deme tome yara dorugi re panga wɔ gi sere.ki yara dorugi kere bandi rɛ da piigi gi guu do gi na zulu bɛ, gi dame diniyogi wɔ gi labɛ panga be ba kɔginame kii yaragi.13Yara niige re yana deme kaseti kɔgiya fo gi koru lewu dode wara rɛ gi kuyi tigan biye ban labɛ sere. 14Panga pami gira gi dee kawunɛ tɔgɔdi yara dorugi re sere, gi larime tigan biye re labɛ fan kiwɔ.ba da see yaragi kee bani siyan wɔ, do gi na zulu,ki gɔlume tigan biye ban nɛ labɛ fan rɛ be ba wɔsigame gi zilime.15Yara niige re yana name panga gi see nii yara dorugi re zilime re,budayali gi gɔlu, do labɛ bere wo tɛri ba kɔgɔ ki zilime gi guu bɛ. 16Gi dame labɛ fan panga be kaseti na ba nuu wala ba tile ban, laa kɔyiriwa wɔ laa kɔgiya, kɔmegi tena wɔ kanɛtisiri, bere samari do bere wo bɔtiri rɛ. 17 Be nɛɛ kaka da guru u ŋɔwu wala u yeki do ki kasetisiri toge u ban ki yaragi rɛ yire wala ki yaragi rɛ limoro.18Sogumariyan wo nʼgege dɛ.sogumari wo wee kan, u see ki yaragi rɛ limoro tome ne, nunuditia gi dame nɛnɛ limoro re.ki limoro dame 666 re.
Chapter 14

1Kirɛ pode mi simi a na pekabiye zirigi Sion rɛ tuturugi ban. laa musuru keso do finasi do musuru nansi wo gi kan.pekabiye re yire wɔ gi baa yire wanrari wo bɛɛ laabɛ tile ban. 2Mi lugume gɔla kore gi lii dode warw rɛ nʼto numu re sesi do duwa narigan kore.gi kore wo nto kɔdubɔyiru rɛ kɔdu kore.3Ba nunume nuna duruya pɛgogi re yikere do tisi wowa do kɛbɔguwa rɛ yikere, nɛɛ kaka wo guru u korusu ki nuna fo laa musuru keso do musuru nansigɛ dagi, bere ŋuu re wolu ba lii tigan biye ban. 4Bɛ da wo bini kanbɛ kan, nunuditia ba dame buwa bere re yan kon rɛ.pekabiye vee giyan wo giyan kere fan ba dulume gi poge.ba ŋuu wolume gi lii labɛ bɛnɛrɛ.ba dame yamba do pekabiye re tisi doriya rɛ.5 Ba wo kima turu digire,kɔmiyan zarigi tena bɛ.6Kirɛ pode, mi name malɛki duku ŋisi dode watima rɛ, kiwari yine kere kɔmiyan zɔkɛ wo gi kan, gi gɔlu tigan biye ban nɛ laabɛ rɛ,bududi fan do kore budu fan do bududi re bududi fan. 7 Gɔlume kore kɔɔ wɔ beya:"wudugame yamba see ya kɔgɔgi nunuditia pagi budan laabɛ wankati keban bɛ, kii dɔga.kɔginame dode wara wɔ tigan biye wɔ sirɛ numu wɔnumu saa keme ne nandiru.8Malɛki niige re yana dulume dorugi re nɔmɛ, gi see beya:"Babilonɛ zaa kɔgi luwa!gi luwa!ki dume bududi ŋuu gi kakalayan nɛ diwɛn dali."9Malɛki tɔɔgɛ rɛ yana dulume niige re nɔmɛ, gi gɔlu kore kɔwɔ beya:"were kɔgɔ yaragi wɔ gi zilime, do gi kaseti dee ba tile wala ba nuu ban, 10Biya paba ŋuu yamba bɛfuruse diwɛn, gi zusu bɛfuruse tinari kee gi sugo bɔlugi rɛ zɛrɛ.wuti pawu zime lewu do kiribi re zɛrɛ malɛki kɛdiya do pekabiye re yikere.11Ki zimori re lewu re wusiri pagi dige dode wara rɛ fo abada-abada.bada wuzu ŋii kusu wuya ban, bɛ bere kɔgɔ yaragi wɔ gi zilime, do yaragi rɛ kaseti wo bee ban." 12 Yamba laa kɛdiya rɛ bɛtɔsiri wo nʼgege dɛ, bɛɛ bere kɔmebu yamba kerigan gɔla do ba muganri wo yesu ban.13Mi lugume gɔla kore gi lii dode wara rɛ beya:"ngarɛ wanrari dini be laa bere tiwu ŋuti re wanni, bɛɛ dame dɔɔ biyo re."wuzugo kɛdɛ se beya:"nyewu, budayali ba wuzu ba tome kɔgiya rɛ, nunuditia ba tɔgɔdaridi dulume ba poge."14Mi simi duruban a nan wara bogo.kaa dali rɛ gidari wo gi ban gi mɔrume nɛɛ. sanime pɛɛ bafilan wo u yine kawusi nii ŋine wo u nure. 15Malɛki duku lime yamba kɔginɛ dore re gi kuu, gi gɔlume were gidi wara ban bɛ tiwu re beya:"taki nʼkawusigi nʼmɔru tigan biye ban nɛ simo, nunuditia simodi re mɔrɛ wankati dɔgume, tigan biye re simodi bime gi zɔku." 16Were da wo wara ban u gidi bɛ u v.erime kawusigi tugan biye ban, tigan biye re simo mɔran.17Malɛki dukuya lime yamba dore re dode wara rɛ kawusi nii ŋine wo kiya nure. 18Malɛki duku lime saraka kore kagi rɛ, guruma da wo gikan lewu ban.kawusi nii ŋidi da wo kere nure bɛ, gi gɔlume kirɛ kore kɔɔ wɔ beya:"taki nʼkawusigi nʼkirisi tigan biye ban nɛ rezindi rɛ lurusiri, nunuditia gi biyo bime gi zɔku."19Malɛki vɛrime gi kawusigi gi kirisi rezin biyanri gi kɔɔ yamba bɛfuruse rezin rɛ numu liyɛ giyan kɔɔgi rɛ. 20Ba lɔme rezin biyo re wan rezin numu re liyɛ giyan rɛ zaagi rɛ pode.gɛrima lime ki rezin numu re liyɛ giyan rɛ gi sesi kilo wootɔɔ yandɔgɔ.gi kɔgɔri dɔgume lii tigan rɛ gi dɔgu suwabiyo rɛ salibre kɛkigi ban.
Chapter 15

1Kirɛ pode mi name kaseti duku dode wara rɛ, gi kɔgɔmi kwaunɛ kagi.zɛzirɛ zimori tɔgɔ kɔgiya wo malɛki nimpi re nure, do gi wo malɛki nimpige kere nure, ki surume yamba bɛfuruse re nii.2Kirɛ pode mi name baanumu ki wɔ lewu re tini zaa rɛ.bere nan guruma yaragi wɔ gi zilime wɔ gi limoro ban, mi name biya zirigari wo numu ban.Yamba kɔdugi wo ba fan rɛ nure.3Ba nunume yamba tomebii Musa do pekabiye re nuna beya:"ŋuti yamba gurumafanti nʼtɔgɔ daridi wo kɔgiya kawunɛ!bududi fan rɛ pɛɛ nʼkeme ne terinari.gɔnɛgɔ.4 Wulɛ da nʼnɛɛ see wudugu u kɔgɔnu?nunuditia nʼbetiyan rɛ samari.bududi fan pagi kɔgɔnu, nunuditia nʼtɔgɔ daridi rɛ terinari bulugume.5Kirɛ pode mi simi a naa ŋuti yambadore kɛdɛgi rɛ niire kɔrari dode wara rɛ. 6 Zimori kɔgiya nimpige da wo malɛki nimpige kere nure bɛ, ki lime yamba kɔginɛ dore re zɛrɛ.ŋutune kɛdiya kere muku wo ba pode sanime sugusiga wo ba bɛnɛse re.7Tisi wowa nansigɛ rɛ tiyan pami sanime bɔlu nimpi malɛki nimpi gere, yamba kere woyandi badaa-badaa, kirɛ suwori gi bɛfuruse wo. 8Yamba dore sume yamba wɔ gi guruma wusiri wo, nɛɛ kaka wo guru u sulu nɛɛ dore re zɛrɛ, nʼgewo ki zimori kɔgiya nimpige pagi gi suru, ki kere wo malɛki nimpige re nure.
Chapter 16

1Kirɛ pode, mi lugume gɔla kore kɔɔ gi lii Yamba kɔginɛ dore re gi gɔlu kii malɛki nimpige re beya:"yamba bɛfuruse wo bɔlu nimpige kere varame ki kuru tigan biye ban".2Malɛki dorugi vame gi bɔlugi rɛ zɛrɛ kagi kuru tigan biye ban. yara zɔbɔgi rɛ kaseti wo laa be ban do gi zilime re kɔginuriwa gɛrima zɔbɔ kurume ba ban gi zime bɛ parigazina.3Malɛki niige re yana kurume gi bɔlugi rɛ zɛrɛ kagi sirɛ numu ban, sirɛ numu dame gɛrima rɛ, nʼto nɛɛ tiwu rɛ gɛrima. sirɛ numu re tisi wowa fan tiwumi.4Malɛki tɔɔgɛ rɛ yana kurume gi bɔlugi rɛ zɛrɛ kagi baa numu wo numu saa kemedi ban,ki dame gɛrima rɛ. 5 Mi lugume numu yine malɛki rɛ kore gi see beya:"nuwe terinari nuwe wore do nʼda wore, nʼterinari, nunuditia nuu dame budugi rɛ tɔgɔ bɛɛ. 6Laabɛ kume yamba laa kɛdiya wo keluwa ba kuru ba gɛrima.do nʼpami gɛrima bra ba ŋuu, ba zɛme ki wɔɔ". 7Mi lugume saraka kore kagi rɛ kore beya:"nʼyewu ŋuti yamba, guruma fan tiwu, u budu tɔgɔgi ya gɔnɛŋi terinari!8Malɛki naasigɛ rɛ yna kurume gi bɔlugi rɛ zɛrɛ kagi wee ban.panga pami weere gi furu laabɛ gi lewu wo. 9Lewu re walima furume laabɛ.ba nɛnime yamba yire.ki kere kɔme guruma ki lewu ban do bawo lɔgusu ba zunufugi re ba kɔgɔ ki yamba rɛ yire.10Malɛki nɔɔgɛ rɛ yana kurume gi bɔlugi rɛ zɛrɛ kagi yara zɔbɔgi rɛ pɛgogi ban.kariwuti zume gi pɛri rɛ giyan fanʼaabɛ kume ba duluma gi kɛrigan rɛ yeban. 11 Ba nɛnime dode wara tii yamba yire, ba kɛrigan do ba gɛrimadi rɛ yeban, do bawo lɔgusu ba tɔgɔ dari rɛ.12Malɛki nudugɛ rɛ yana kurme gi bɔlugi rɛ zɛrɛ kagi Ufrate rɛ baa numu kɔɔgi ban,ki baa numu kurume budayali gi peti keme pɛwa rɛ bere piri ba lii bumɛ rɛ. 13Mi name wuzugo zɔmesi tɔɔ, tiyan lime dragon rɛ nire tiyan lime yaragi rɛ nire , tiyan lii keluwa kima tuluwa rɛ nire, gi mɔrume yuwusi. 14 Ki dame zinisi wuzugo re, gi dee kawunɛ tɔgɔ.gi vemi tigan biye fan ban nɛ pɛwa kan budayali gi dɛni bɛ yamba guruma fan tii re dɛɛ kɔgi rɛ koma yeban.15"Sime mi pirime nʼto bunowu, bee tigan ba see ban ba kɔbu ba ŋutudi budayali ba buu vari ba boge koboro, laabɛ buu bɛɛ see kii, bɛɛ tena dame dɔɔ biiyo re." 16Ki zinisiri dɛni pɛwa giyan kere bɛ, ki giyan re yire Harmagedɔn heburu man wɔ.17Malɛki nimpige re yana kurume gi bɔlugi rɛ zɛrɛ kagi watima ban. gɔla kore lime pɛgogire yamba dore re zɛrɛ, gi see beya:"gi daa gi zɔku". 18Duwa mukari do gɔla kore do duwa biyo do tigan biye sime.ki tigan biye re siŋori duu wo daa fo labɛ da wo tigan biye ban keban. 19Ki zaa kɔgi nɛnime gi tari tɔɔ rɛ.bududi re zaagi zara.yamba tɛlimɛ timi Babilonɛ kɔɔgi rɛ gi pan gi bɛfuruse bɔlugi gira gi ŋuu.20Do numudi fan sesi, tuturudi wo nan dutu. 21Duwa biyo kɔgiya kurume laabɛ ban gi lii dode wara rɛ gi fan titiyan dɔgume kilo finansi.labɛ nɛnime yamba yire ki duwa biyo re zimori re yeban, nunuditia kɔgɔmi fo gi pɔru gi nii.
Chapter 17

1Lukusi nimpi wo malɛki nimpige kere nure bɛ, kirɛ tiyan kume gɔlu mirɛ beya,kunɛ mi pa bulugu nʼnan saniyɛ ziru kɔwu rɛ budugi wu were gidari rɛ wo numu ban. 2Tigan biye ban nɛ pɛwa zime saniyɛ u kan.tigan biye ban nɛ labɛ see viyori u kan, u saniyɛ zimo re divin kan,3Ki malɛki vame mi wɔ wuzugo re tigan biye ban nɛ giyan duku rɛ. mi name kon dali gidi yara sɛɛ ban, yire nɛnima gɔla warari wo ki yaragi rɛ giyan fan ban, yukomesi nimpi do yerisi fiwu wogi ban. 4 Bɔlɔtɔ ŋutu sɛɛ wo u bode u nagidinari sanime do luko yeti re wo kuruban do zimo kere yeti re wo kuruban wɔ.sanime numu luko wo u nure, gi suwori dagila do siniyɛ zimo digine wo. 5Tɔgɔ fekari yire wanrari wo wu konwu rɛ tile ban beya:"Babilonɛ rɛ saniyɛ ziriwa kan bɛɛ do tigan biye ban nɛ dagila rɛ luluwa,6Mi name wu konwu rɛ see vii yamba laa kɛdiya gɛrima do Yesu re kasetiri tena gɛrima wɔ.mi naki wankati keban mi kawami. 7Malɛki gɔlume mirɛ beya:"bika yebanu nʼkawa wu konwu rɛ gadari wo yara sɛɛgi ban do yukomisi nimpi do yerisi fiwuge wo gi ban nɛ yeban, mi paa gɔlu nʼna gi kɔrɔ."8Yaragi kee nʼna gi da wore do gi tode dutu bɛ, ki pagi lii vɔme kere zɛrɛ da nɛ yan bɛr ɛ zɛrɛ gi va nɛnima giyan.tigan biye re labɛ bere yire wo wanri woyandi rɛ sɛwɛ rɛ fo diniyogi re nandinɛ ban, bɛɛ paba nan yaragi ba da kawunɛŋunuditia gi da wore do gi tode dutu, gi pagi nan duruban.9Nʼgegewu sulumɛ kɔme sogumari.ƴukosi nimpige kee banu konwu gidi bɛ dame tuturu nimpi re. 10 Ki dame pɛwa nimpi ya rɛ, nɔngɛ zarime, tiyan wore do tiyan wo kuu dɔme.gi kuga gi dame tilɛyi gi da wankati fiŋonwu.11Ki yaragi kere da wore do gi tode dutu bɛ ki dame pɛwa rɛ nutɔlu rɛ yana rɛ.ki dame nimpige re tiyan ki vame nɛnima giyan rɛ.12Yerisi fiwuge kee nʼna bɛ ki dame pɛwa fiwu re.bɛwo pɛri nan dɔmebere nan pɛri bɛ wɔ yaragi wankati tiyan rɛ, 13 Ba lɔgusɛ dame tiyan, ba pemi ba guruma do ba kuluri yaragi rɛ. 14Ba paba kɛri peka biye do peka biye pagi nan guruma ba ban, nunuditia ŋutena ŋuti do pɛwa pɛwu, u gɔru bee u kome u kan biya daga muganri biya paba nan guruma.15Malɛki gɔlume mirɛ beya nʼnan saniyɛ kon were gidari wo numu ban ki dame zama bogo do budu bogo re.16Nʼnan yara yerisi fiwuge kee ki pagi muu saniyɛ ziru konwu zɔma gi zoyi u tisiri fan gi duwu koboro.lewu pagi zii u tuna nɛmiyɛ gi zɔku fewu. 17 Do yamba dame gi digɔ ba zɛrɛœo ba dɛni ba pan ba guruma yaragi rɛ nʼgewo yamba gɔla rɛ nii pagi suru.18Do konwu nʼnan bɛ wuya dame zaa kɔ rɛ.kere gidi tigan biye ban pɛri fan yine.
Chapter 18

1Ki tɔgɔgi rɛ pode, mi name malɛki duku gi lii dode wara rɛ gi tisi.guruma wo gi kan gi nɔmɛ kɛdɛ korume porugan tigan biye re giyan fan. 2Gi narime kore kɔɔ wɔ beya:"Babilonɛ kɔgi luwa, gi dame zinisiri re gidɛ giyan do digine zinisi fan rɛ feke giyan do digine zibiyo kɛwuwa rɛ feke giyan. 3 Nunuditia bududi fan ŋume gi kakalayan nii pɔrari rɛ diwin.tigan biye ban nɛ pɛwa zime saniyɛ gi kan, tigan biye ban tisi yekuriwa fan name yɔndu gi kɛdɛgi rɛ takari yeban,4Mi lugume gɔla kore gi lii dode wara rɛ beya:"mi laabɛ liyame babilonɛ, budayali yari buu da gi dɛniga laa rɛ, gi zunufu tɔgɔ rɛ, yana tere gi zimori tɔgɔ kɔɔgi rɛ. 5 Nunuditia gi zunufugi dikime fo gi dɔgu dode wara rɛ.yamba tɛlimɛ timi gi tɔgɔ zɔbɔgi rɛ. 6Gi wolume gi mali gi sugo mandigan wɔ, gi dame gi zimori nii gi mali gi tɔgɔ dari wɔ.gi ŋansi numu luko zɛrɛ ka kee, yari ŋansame kirɛ dipa nii wura.7Gi kɔgɔ gi sugo gi naa tisi kɛdiya bogo kee, yari dɔgame gi duu zimori do gi duu lewu wo gi ban.nunuditia gi gɔlume gi sugo zɛrɛ beya:"mi pɛɛ kon wo nʼgege a gidi.mi wo da pandi kon rɛ tiwu rɛ yeban nɛ zewu da mi nan dutu fewu, 8Kirɛ yebanu gi zimori tɔgɔ zari gi ban zeetege, tima do zaa tiwu rɛ yeban do yasima kɔɔ do lewu pagi zigi gi zɔku.nunuditia ŋuti yamba were budan budu gi ban wu dame guruma fan tiire,9Tigan biye ban pɛwa bee kanu u dɛni kakalayan dirɛ do u tɔgɔ kɛdiya dari rɛ yeban, bɛɛ naga u fure wusi keban, bɛɛ paba zaa ba see sɔma u yeban. 10Bɛ paba wudugu u zimori ba va zirigi too, ba gɔlu beya:"bɔnɔ, bɔnɔ, zaa kɔɔ babilonɛ, zaagi kere da kɔme panga, nʼbudu zarime nʼban lese tiyan,11Tigan biye ban yekiruwa ya zeeme ba see sɔma u see wudugɛ yeban, nunuditia nɛɛ kaka yɔwuyan ba yaka tisiri dutu,ki tisi yekaridi yere nʼdidi wɔ: 12Sanime, kɔwigan, luko kere yeti re wo kuruban, zomi kere yeti re wo kuruban, pinna ŋutune kɛdiya, yire ŋutune kɛdiya, gara ŋutudi, wusuna tizana budu fan, tisi kere wɔsugu turugu yiri wo, tisi kere wɔsugu tizana yeti kakata wɔ, sula sɛniyan, kekine biridi, lusi kere yire marburu, 13Dima vati kere lume nɛ wo yiban gi yire kanɛl, do tisi lume yiniyan dipa, nuwan lume yiniyan, wusuna lume yiniyan, diwin do nuwan, farani yima kɛdiya, nuwi do petiri, sosibiyari, wogutorodi do bogisi bere yeki.14Ba paba gɔlu be nʼda pume tisiri kee, ki lime nʼnure tisi kɛdiya kere wo kɛdɛ girɛ ki fan larime nʼban , nʼda ki na dutu.15Bɛɛ tisi yekiruwa bere nan yondu ki zaa kɔɔ girɛ, bɛ paba zirigi too gi zimori kɔɔ see wudugɛ yeban, ba zaa ba see sɔma bɛnɛnima kan.16 Ba paba gɔlu be bɔnɔ, bɔnɔ zaa kɔ nuwe da see ŋutune kɛdiya do yire ŋutune kɛdiya, nʼnagidan nʼsugo lusi kere yeti re wo kakata do zomi kere yeti re wo kuruban wɔ, ki nafolo nɛna lese tiyan, 17 Sirɛ numu ban nɛ kokura ŋuti do bere veri numuban do kokura rɛ zɛrɛ tome dɛruwa do bere nii ba koru sirɛ numu re, bɛ zirigime giyan too.18Ba naa ki zaagi rɛ fure wusi keban ba seme sɔma ba gɔlu beya:"zaa kere dɔgu nʼgarɛ zaa kɔ? 19Ba kuru tɛdi ba yine ba see sɔma bɛnɛ nɛnima kan ba gɔlu be bɔnɔ bɔnɔ wo nʼgara zaa kɔ wɔ sirɛ numu yine kokura labɛ fan name nanri zaagi rɛ nafolo re yeban gi dame giyan koboro lese tiyan, 20 Dode wara da bɛnɛyine gi yeban yamba laa samariwa wɔ kelu biyo be wɔ, yiya dame bɛnɛ yidiri, nunuditia yamba budunari korume i zunufu u ban.21Ki wankati ban malɛki kere kɔme panga takime luko kɔɔ kere dɔgu nɔɔge, gi vagili sirɛ numu re gi gɔlu beya ki zaa kɔgi babilonɛ pangi vagili panga wɔ, gi da na dutu. 22 Kɔdu rɛ buwɛ kore do wuriye kore do teturu kore da lugu gira dutu.tome dɛruwa da na gi zɛrɛ dutu.23Lampa pɔrugan da na gi zɛrɛ dutu, kon duru bara do kon kore da lugu gi zɛrɛ dutu nunuditia nʼyaka seruwa d dame tigan biye re pɛwa. nʼkonkari da larime bududi fan. 24 Keluwa wɔ yamba laa kɛdiya do ba guu laa bee tigan biye ban, bɛ fan rɛ gɛrima name ki zaagi rɛ zɛrɛ.
Chapter 19

1Kirɛ ponde mi lugum nɔma kɔɔ gi li donde wara rɛ ntoo zama bongo nɔma, beya:"allelua! sogoe do nɔmɛ kiɛdɛ do guruma dame Yamba yan nɛ. 2 Nunuditiya u bɔdu rɛ tɔgɔ dame gɔnɛ rɛ, gi terinari. Nunuditiya wu saniyɛ ziriu kɔn wee da yɔnru diniyɔngi u saniyɛ zimo tɔgɔgi wɔ, gi bɔdamuu gi koru u bogissiri bee re tiwu rɛ zimori u ban.3Ba gɔlume duruwame beya:" allelua u fure wusi zimi bada bada.4 Bɛ 44 wɔ ki tisi wowa 4 kunkomi ba kɔgɔme pɛgogi ban gidiri Yamba kɔgɔme be amina allelua.5Gɔla kore lime pɛgogi re be ya:"Yamba bɔgisiri fan, yari bere wudugu u see, laa konyiri do laa kɔgiya yari kɔginame yilɛ baa yamba!"6Mi lugume kore kɔ nʼto zama bogo do numu saa kore do duwa narigan beya:"Allelua!nunuditia yilɛ ŋuti guruma fan tii zume u pɛri rɛ.7I dame bɛnɛyidiri i kɔgɔ yamba, nunuditia peka biye duruban nɛ dɔgɛ dɔga, u kon nagidami. 8Mandigan pami wura u see pinna yutune kere muku u bode."ki pinna yutun kɛdiya dame yamba laa terinariwa rɛ tɔgɔ dari samaridi rɛ.9Malɛki gɔlume mirɛ beya:"wanri nʼgi:bere kɔme peka biye re walima zimo re, bɛ dame dɔ biyo re."gi see beya:"ki gɔladi dame yamba wanrari rɛ". 10 Mi zarime gi nɛɛ lere, mi da pima kɔgɔgi, do gi see mirɛ be mi bu ki da, mi wɔ mi babiyo bere kɔbu Yesure kaseti gɔla, be ki dame yɛli duu bɔka rɛ, be mi kɔgɔ Yamba.Yesu re kasetiri dame keluyan wuzugo re.11Mi name dode wara rɛ niire kɔrari.mi name nɛɛ dali gidi suwan biyo poro ban.were gidi suwan biyogi ban bɛ rɛ yire kore tiyan ti.u budami budu gi meli, u kɛri koma terinari wɔ. 12 U se wo nʼto lewu mukari.pɛbanfilan bogo wo u yine.yire duku rɛ wanrari wo gi ban, nɛɛ kaka yan kii gi betiyan pode. 13Yutu wo u bode, gi sɔyari gɛrima wɔ.ki tii re yire be yamba gɔla".14Dode wara rɛ koma kɛluwa dulume u poge bɛ da bume sosibiyari poro pinna yutu samari da wo ba bode. 15Siyan nii yine da lime u niire u paw mawu bududi ki wɔ, u kɔbu bɛ kɛki burɛ wɔ.u paw nɔme diwin tɛkɛ veko u lɔɔ ki kere da Yama bɛfuruse re. 16Yire dali rɛ warari da wo u yutugi rɛ bɛnɛsere beya:"pɛwa pɛ do ŋutena ŋuti".17Kirɛ pode mi name malɛki zirigi weere.gi narime kore kɔ wɔ gi gɔlu zibiyo kere yisi fan rɛ beya:"mi dɛnim yari Yamba zimo kɔgi rɛ yeban, 18Ya zii pɛwa nɛmiyɛ do gala tɔgɔ do koma pɛwa nɛmiyɛ do sosibiyari do sosibiyari buriwa nɛmiyɛ do labɛ fan rɛ nɛmiyan, bere wo ba sugo re do bogusiri, laa kɔgiya do laa konriwa."19Kirɛ pode mi name ki yaragi wɔ tigan biye ban pɛwa wɔ ba koma biyobe dɛnari, be paba kɛri suwan buwiru wɔ u koma kɛluwa. 20Ki yaragi wɔ keluwa kima tuluwa bere da kawunɛ gi yikere fan mumi.ki yaragi rɛ kaseti wo laa be ban, do ba kɔgɔ gi zilime, ki kawunɛ larime bɛ.yaragi wɔ bɛ keluwa kima tuluwa kurume vɔme kɔ rɛ zɛrɛ lewu re walima rɛ ba woyan wɔ.21Siyan kere lii suwan biyɔ buriwu re niirw, ki gume bere tige bɛ.zimebiyo fan zime ba nɛmiyan gi vɔɔ.
Chapter 20

1Kirɛ pode, mi nane malɛki dali tiso gi lii dode wara rɛ, vɔme kere zɛrɛ dan nɛ yan komebiye do zɔgurɔ wo gi nure. 2 Gi mumi dragon ki dome banzigan, kirɛ da nɛ kitiru rɛ, Sutana ki wɔ, gi diigi. 3Gi segi ki vɔme kɔgi rɛ gi sɔgɔ nii gi ban gi maki kaseti gi ban gi da bena kɛsɛmusu, budayali dragon bu laabɛ lari dutu nʼgewo ki bena kɛsɛmusugɛ ,re dɔgɛ.kirɛ pode tilɛgi gi volu gi da wankati fiyonwu.4Mi name pɛgo dali do gi ban nɛ gidiruwa, panga pami bra ba budan budu.bere yukomsi re krisi esu re kaseti do Yamba gɔla rɛ yeban, mi name biya wuzugo do bere wo yaragi wɔ gi zilime kɔgɔ do gi kaseti wo nan ba tile do ba nusi ban.bɛ tipa wɔme ba gidi soguru kan pɛri rɛ ba da bena kɛsɛmusu.5Tipa kere tige go wɔ ki dame kere wɔ doriya rɛ. 6 Bere wɔ doriya kan, bɛ dame dɔɔ biyo re, ba samari.tima niire yana da guruma nan ba ban do paba da Yamba do soguru re sarga koluwa rɛ.paba gidi u kan pɛri rɛ ba da bena kɛsɛmusu.7Bena kɛsɛmusugɛ rɛ sure pode, sutana pagi lii kawusigi rɛ. 8 Bududi kere wo diniyogi re togisi nansigɛ ban fan ban, gi pagi va Gog wɔ Magog lari gi peti bɛ koma rɛ yeban.paba diki nʼto numu niiban nɛ leegan.9Ba lime tigan biye re giyan fan ba kuu yamba samariwa rɛ koma giyan do ba zesiri giide do lewu lime dode wara rɛ gi furu bɛ. 10 Sutana kere da leri bɛ, ki tisime vɔme kɔgirɛ lewu re walima rɛ zɛrɛ.yaragi wɔ keluwa kima tuluwa wo giyan kere bɛ.ba paba zime dini ŋii kusu wuyan ban fo badaa-badaa11Kirɛ pode, mi name pɛgo kɔ poruban do were gidi giban.tigan biye wɔ dode wara sesime gi lii u yikere go nan dutu. 12Mi name tipa fan konyiri do kɔgiya, bɛ zirigari wo ki pɛgogi re yikere.Yamba sɛwɛ rɛ nii pulume, sɛwɛ duku ya nii pulume ki dame woyan nɛ sɛwɛ rɛ.budu budami tipa ban gi mali ba tɔgɔ dari wɔ.ki kere wanri ki sɛwɛ rɛ zɛrɛ.13Tipa kere wo sirɛ numu re zɛrɛ, ba korume ki.tima do sɔmedɛ ya korume gi tipa budu buduma tipa fan titiaan ban gi mali na tɔgɔ daridi wɔ. 14Tima do sɔmedɛ tisime ki lewu vɔme kɔvi rɛ zɛrɛ.ki vɔme nɛ lewu dame tima nii yana rɛ. 15Nɛɛ were yire wo wanri ki woyandi rɛ sɛwɛ rɛ, bɛ fan tisime lewu vɔme kɔgi rɛ zɛrɛ.
Chapter 21

1Kirɛ pode, mi name dode wara duru do tigan biye duru nunuditia dode wara dorugi do tigan biye dorugi pɔrume.sirɛ numu ya tode dutu. 2Mi name zaa samari Jerusalɛm tiso gi lii dode wara rɛ Yamba kan.gi petari nʼto kon duru wee ba nangidan u bara rɛ.3Mi lugume gɔla kore gi lii ki pɛgogi re beya:"Nan Yamba gidɛ dore laabɛ bɛnɛrɛ!ki pagi gidi ba kan, bɛ paba da gi laa rɛ, yamba sugo pagi gidi dini gi da ba yamba rɛ. 4Pagi tansi seenumu fan gi koru ba seere.tima da daa dutu, lee zewu ya da daa dutu, wala zewu kore wala bɛfuruse, nunuditia tisi doriya pɔrume."5Were gidi pɛgogi ban bɛ tisi see beya:"Sime!mi paada kaka fan duruban."kirɛ pode u gɔlume beya:"bu wanri, nunuditia nʼgarɛ gɔla dame gɔla dame pomsari rɛ , gɔla trisiri." 6Gi gɔlume miyan rɛ bea:"gi dɔgume gi zɔku."mi dame Alifa do Omega rɛ.sigidinɛ do zɛzirɛ.numu kuru wo wee ban mi pa pan keere numu wuya tii rs koboro.7Bee naga guruma bɛɛ paba da nʼgarɛ tɔgɔ kiyɛn takiruwa rɛ.mi paada ba Yamba rɛ paba da mi biyo re. 8 Do ditiwuri tena do bere kɔmiyan muganri do bere haribidan do laa guwiruwa dosaniyɛ ziruwa do konkuwa do vosi kɔgunuwa do kima tuluwa fan, bɛ giyan pagi da ki lewu vɔme kɔgi rɛ.ki dame tima nii ew yana rɛ.9Lukusi nimpige kere da suu zɛzirɛ zimori kɔgiya nimpige wo, ki da wo malɛki nimpige re nure.ki malɛkidi rɛ tian kume gɔlu mirɛ beya:"kuni nʼgege!mi pa bulugu kon duru nʼnan, peka biye nii." 10Gi vame mi wɔ wuzugo re tuturu kɔ dali ban.gi bulugume ki zaa samari Jerusalɛm mirɛ, gi tisi gi lii dode wararɛ Yamba kan.11Yamba nɔmɛ kɛdɛ wogi ban, gi mukume nʼto luko kere yeti re wo kuruban gi, nʼto Jaspe luko, gi nɔrume kristal. 12 Laliga duu gidemi ki zaagi.niiyo fiwu nii wo gi ban, malɛki fiwu nii zirigari wo ki niiyo fan ban.yiro wanrari wo ki niiyo ban.ki dame Isräɛl budu fiwu niire yiro re. 13 Niiyo tɔɔ wo bumɛ rɛ, niiyo tɔɔ wo dikotin, niiyo tɔɔ wo ŋubɛnɛ rɛ, niiyo tɔɔ wo koku re.14Laliga mame lusi dimo fiwu nii ban.peka biye re kelu biyo fiwu niige re yiro wanrari da wo ki lusi fiwu niige ban. 15Malɛki kere gɔlu mi kan bɛ sanime burɛ mandinɛ yan da wo gi nure, gi mede zaagi wɔ gi niiyo wɔ gi gidine lalisiri.16Zaagi rɛ togisi nansigɛ fan rɛ gewuri do gi kɔgɔri fan tiyan.malɛki mandami ki zaagi ki burɛ wɔ gi gewuri dame kilo musuru nii do wonansi.gi gewuri do gi zɛrɛ kɔgɔri do gi zirigɛ fan malime. 17Gi mandami laliga ya gi zirigɛ dame mɛtrɛ fiwu nii gi mali nɛɛ nɛ mandinɛ ka wɔ, kirɛ biye, malɛki rɛ yangi.18Ki laliga mame jaspe lusi wo.zaagi dame sanime kere muku parigazina rɛ nʼto ka porogi. 19 Zaagi rɛ dime tudume lusi kere yeti re kakata budu fan ban.gi fan rɛ lusiri dame lusi gonlɛri rɛ, niige re yana dame lusi kiga rɛ, tɔgɛ rɛ yana dame lusi sunari rɛ, nansigɛ rɛ yana dame lusi gonlɛri do kiga dɛniga rɛ. 20Nɔgɛ rɛ yana dame sɛɛ nɛ, nudugɛ rɛ yana dame sɛɛ doyodoyo re, nimpige re yana dame gonlɛri kere see wo zigimo, nutɔligɛ rɛ yana dame sɛɛ see zigimo re, nɛbugɛ dame sumayima rɛ, fiwuge re yana dame gonlɛri do sumayima dɛniga rɛ, fiwu tiyangɛ yana dame sɛɛ busori, fiwu niige re yana dame busori re.21Zaagi rɛ karɛ kolisi fiwu niige fan dame zomi fiwu niire.kolige titiyan fan dame zomi tiyan wɔ.zaagi rɛ zɛrɛ zeriya fan dame sanime rɛ gi muku nʼto kɔyigan. 22Mi wo Yamba dore nan ki zaagi rɛ zɛrɛ.nunuditia guruma fan tii do peka biye dame ki zaagi rɛ Yamba dore re.23ki zaagi rɛ yama too wee wala karugugi rɛ gi koru porugan, nunuditia Yamba nɔmɛ kɛdɛgi rɛ da gi porugan rɛ.peka biye dame gi lampan rɛ. 24 Bududi pagi vari u porugan rɛ.tigan biye ban nɛ pɛwa zuu gi zɛrɛ gi nɔl.mɛ kɛdɛ wɔ. 25 Ki zaagi rɛ niiyo da kari wuyan wɔ, ŋii da dime dini.26Ba paba zuu gi zɛrɛ bududi re nɔmɛ kɛdɛ do ba kɔginɛ wɔ. 27Digine ka kaka da zuu dini, wala tɔgɔ harminari wala kima tulu fo bere yire wanrari peka biye re woyan sɛwɛ rɛ.
Chapter 22

1Malɛki bulugume woyan nɛ baanumu mirɛ, gi da mukume nʼto kristal li.gi lii Yamba wɔ peka bu.iye re pɛgogi re. 2Gi sesi zaagi rɛ zeriya rɛ bɛbɛnɛ rɛ .woyan tizana wo ki nun mu re niiyo nii fan ban.gi biyo kulume lese fiwu nii bene zɛrɛ.karugu fan gi sumi.ki tizanɛ rɛ vatiri bɔriyan bududi.3Merinɛ da mɛrɛ dutu fewu, yamba wɔ peka biye re pɛgogi pagi gidi ki zaagi rɛ zɛrɛ.u bogisiri paba kɔgɔ wu. 4 Paba nan u yuko u yire pagi wanri ba tilo ban. 5ŋii da dime dutu, ba yaman da gidi lampan rɛ dutu, wala wee nunuditia Yamba sugo pagi koru porugan bra.paba da pɛwa rɛ badaa-badaa.6Kirɛ pode, gi gɔlume mirɛ beya:"nʼgra gɔla dame gɔla kere pomsi re suwɛ gɔla.tɔgɔ kere pagi daa fiyonwu, keluwa wɔ ba ŋuti Yamba semi u malɛki gi kuu ki tɔgɔgi bugulu gi bosile. 7 Sime mi pirime nʼgewo fiyonwu, were kɔmbu sɛwɛ kɛdɛgi rɛ gɔla wuti dame dɔɔ biire.8Mi Yuhana lugume ki tɔgɔgi a nagi, mi lugu a nagi yali, malɛki kere bulugu ki tɔgɔgi mirɛ mi zatime gi yikere, mi da pimgi a kɔgɔ. 9Gi gɔlum be mi bu ki da, be mi dɛniga tiiwu wu wɔ, do bɛ wɔ bere kɔmbu kitabu rɛ gɔla, be mi kɔgɔ Yamba.10Kirɛ pode, gi gɔlume mirɛ beya bu Yamba kerigan gɔla sɛwɛ nii pu, nunuditia gi wankati kɔgusume.11 Bere dee tataradema biya tige tataradema rɛ.bere binori biya tigan ba digine ne, were terinari wuya tii terinari rɛ.were samari tii samari rɛ.12Sime, mi pirime nʼgewo fiyonwu mi wolugan wo a nure, budayali mi wolu nɛɛ fan titiyan gi mali nʼtɔgɔ dari wɔ. 13 Mi doru do zɛzirɛ rɛ,14Bere seeme ba yutunedi budayali bana woyan tizanɛ biye do ba zuu ki zaagi rɛ nii wo bɛ dame dɔɔ biyo re. 15Do visiri wo salɛ, do konkuwan do saniyɛn ziruwa, laa guriwa do vosi dɛruwa do kima wo yimban bee fan rɛ do bere turu kima.16Mi Yesu seeme a malɛki gi va kirɛ kaseti da yala Yamba kɔginɛ dore re zɛrɛ.mi dame Dawuda luro do u budu re, do tɛwuzuwan karibiye mukɛ.17Wuzugo kɛdɛ do kon duru gɔlume beya:"kuni".wee lugu wuya gɔlu be kuni, numukuru wo wee ban wuyati kuni, we pii be u ŋuu woyan numu koboro.18Were lugu sɛwɛ kɛdɛgi rɛ kerigan gɔla, mi gɔlume nʼgra gɔla bɛ fan rɛ beya:"nɛɛ we kusugo gɔla ki gɔla ban.zimori gɔla kere wanri kii gɔla rɛ bɛ, Yamba pagi kusu duku wuti re yangi ban. 19Nɛɛ we korugan duku sɛwɛ kerigan gɔla ban, Yamba pagi koru wuti re tere woyan tizanɛ do zaa kɛdɛgi rɛ, ki kere tɔgɔ rɛ wanrari rɛ sɛwɛ keebɛ rɛ.20Bere dee nʼgra tɔgɔ kaseti, ba see beya:"nʼyewu mi pirime nʼgewo fiyonwu.Amiina kuni ŋuti Yesu. 21 ŋuti Yesu re zuluri gidi yari fan kan.Amiina.