Tarahumara, Central: Bible for 1 Corinthians, 1 John, 1 Peter, 1 Thessalonians, 1 Timothy, 2 Corinthians, 2 John, 2 Peter, 2 Thessalonians, 2 Timothy, 3 John, Acts, Colossians, Ephesians, Esther, Galatians, Hebrews, James, John, Joshua, Jude, Judges, Luke, Mark, Matthew, Philemon, Philippians, Revelation, Romans, Ruth, Titus

Formatted for Translators

©2022 Wycliffe Associates
Released under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Bible Text: The English Unlocked Literal Bible (ULB)
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English Unlocked Literal Bible is based on the unfoldingWord® Literal Text, CC BY-SA 4.0. The original work of the unfoldingWord® Literal Text is available at https://unfoldingword.bible/ult/.
The ULB is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Notes: English ULB Translation Notes
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English ULB Translation Notes is based on the unfoldingWord translationNotes, under CC BY-SA 4.0. The original unfoldingWord work is available at https://unfoldingword.bible/utn.
The ULB Notes is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
To view a copy of the CC BY-SA 4.0 license visit http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/
Below is a human-readable summary of (and not a substitute for) the license.
You are free to:
The licensor cannot revoke these freedoms as long as you follow the license terms.
Under the following conditions:
Notices:
You do not have to comply with the license for elements of the material in the public domain or where your use is permitted by an applicable exception or limitation.
No warranties are given. The license may not give you all of the permissions necessary for your intended use. For example, other rights such as publicity, privacy, or moral rights may limit how you use the material.

Joshua

Chapter 1

1Echirika Ikili mapa li ma mukuli Moises, echi nochami RIOSI jiti, RIOSI raichali echi Josue , Nun ranala, echi nochami moises jiti jeaneka:. 2Moises nije jiti nochame ma mukuli. mapurika lisika, simirisa echona jordanachi , muje ali karika jena pueblo , echi kawi mapu nije yamare echona piremi Israelachi. 3Nije iyakine ibili nira'a mapu echi ronola riquemare . Echirika mi iyaki muje chikorika aneki moises.4Echona satibo ali libano, wabe mika mapu rika walu bawi eufrates, karika kawi echi hititas ali echona jona walu bawi mediterraneo mapo na rayenali mokowi, echona jona nima re muje nila kawi. 5ke wesi omerima bachamanoka mujeti nira chulubi rawe muje bitelachi. Nije asime muje yuwa mapu rika asaline Moises yuwa. ke sinemi riwemare6ni jiwerika ali ni ke majaka. muje olamare mapu rika jena pueblo pirelima nahi kawichi mapurika aneki chabe piremi yamarua.. 7Ni jiwerika ni ke majaka. ni chulubi alaa nijeka mapu iri nulali echi Moises. ke siwina sipo achinaka ali otona, mapurika nibo niurkuame mapomi simi.8raichi chulubi mulipi jena nularami. Anatama echirika nira, rawe ali roko,mapurika omerima nijewa karika mapurika osoruta chuku. echirika nima ala kanilame ali niurame. 9¿ke echiriga mi nuleki? ¡ali echiga ni jiwerika ali ni ke majaka! ke nibo majakuame. ke siwepo. echi ONORUAMI RIOSI ati muje yuwa mapu mi simi muje."10Ali nulali, Josue echi bacha uchuwame pueblochi:. 11simibika emi kalila usia ali gala aneka echi pueblo. gala katiwasi kowami mapu rika bakia rawe simarima re jena jordan, mo'umere ali nima re jena kawi echi ONORUAMI RIOSI nija emi nila nima''12Echi Ruben kuchuali, Gad kuchuali ali masipasi najiremami manases, Josue echaneli: 13''Anatasi mapu raichali echi Moises, echi nochami ONORUAMI jiti, nulali mapu ali jeanili: ECHI ONORUAMI RIOSI iya jena kuluwami iwikuame ali RIOSI niji jena kawi.'14Emi upila, emi kuchuala ali emi pukuila tibimare echona kawichi moises nijali minami jordan nira. Ali muje jiti nakowami simama re muje rijimala yuwa ali kuwirama re, 15ayenasi ONORUAMI iyasa emi rijimala isabikuami, mapurika RIOSI iyali emi. Ali aboni ayenacho nimare kawi, mapurika ECHI WALUBEALA ONORUAMI echi RIOSI iya. Ali yemi ku sime re aboni kawilachi ali pirelimare. Echi kawi mapu echi Moises, nochami ECHI WALUWALA RIOSI jiti, iyali minami Jordan, mapona rayenali machina''16Ali jeaneka nokali echi Josue: ''karika mapu iri nula animi, olabore ali mapomi jula animi , simaboreti. 17Nijeboreti mapurika nijelite echi Moises. pi echirigabi ECHI WALUWALA ONORUAMI RIOSI asisa muje yuka, mapurika asali Moises yuka, . 18chuke bile rasiá sisa mapu iri muje nula ani ali ke nijesa muje raichala nimare mukuwame. Ali pi echiriga bi ni jiwerika ali ni ke majaka."

Chapter 2

1mapa ali josue ranala echi nun jula kie machina echi okua ralamuli sitim echiriga niema. echi jeaneli: "simibaka niesi echi kawi , ni kala niraa echona jerico." aboni buwali ali isili echona kali bileni we chati olami riwewami rahab, ali echona tibili. 2-echaneli echi bacha chukuami jerico: "inesa ralamuli echona israelachi nawali inesi echi kawi." 3echi bacha chukuami jerico nulali anenla echi echi Rahab:"buwani echi ralamuli mapo isili moje yua, ali simarali pacha kalirali ali ineli echi kawi."4echi muki echiriga toli echi okua ralamuli ali nasoli. ali echi muki anili: "Ayena echi ralamuli isili tami yua chopi ke machili komi jonsa nawali. 5aboni simibali ali rocogo chokilipa ju echali mapo echi yeri echona wika pireachi yertami niima. kie machi, komi simibali . muje omerma sieba ,ali we sapusa ali simisa jubami."6chopi binowi toli echona ripa moba ali nasoka karunti oko sawala mapo binowi ipeli ripa moba. 7echiriga echi ralamuli najatali echona buwe mapo ona simi echona bawirali jordan.Ali echi yeri niili yertami we ikirka echi najatami buwali.8echi ralamuli kie kuchuga nokali , ali echi mooli iniesa. 9Binoi je aneli " nije machi echi onoruami mi yali jenali kawi ali echi majakuami yemi nawali tamoje niraa.karka echi mapo bite jenai, kawi niima yemi jiti nulerami niima yemi."10Chopi namli, choriga ECHI ONORUAMI naquiche echi bawechi riwewachi maporiga simirma ali machinsa echona Egipto. Ali namli mapo yemi olali echi okuanka jawami amorreos echona boonali jordan, echi jawami riwewami mapo yemi milali. 11We kirka tamoje namli jenali jiti , bochili majakuami nije sulala ali echi omerli suwibala, echiWALUBEALA ONORUAMI echi RIOSI, Echi ju Riosi ripa echona riwigachi ali rilie jenai kawirali.12Jipi niraa, piriko, ni bichiwa niraka tami ane bachami onoruami niraka, maporiga niili yemi yuka, yemi ayenacho niibo ne gala echi bitichi echi onola. Nijasa bile riwirali ni bichiwa. 13Mapo riga yemi tibuma echi bitelkuami : nije onola, iyela ,bachila, kuchula ali karka najireami , ali yemi tami kuwirama echi mukuami.14Echi ralamuli ne aneli: "¡Ni bichiwa echiriga olabo iensi bitee tamuje! Mapo muje, kee raichasa jenali jiti anirutami, echali; mapo ali WALUBEALA ONORUAMI tami yasa jenaa kawi, tamuje niibo kili niraa ni gala niraa yemi yuwa."15Echi moje rilie pala echona ventanachi inesa bile wii. echi kali echona binowi biteali asali niwara echona tikoli wikabe pireachi. 16Echi aneli: ''simika echona rabo ali ichipsa echi najatami nimi riwasa. ichipasa echona bakia rawe, ali yensi echi najatami ku nawasa. juba omerma simiya echona buwe. 17Echi ralamuli je aneli: ''echi muki tamoje kie olabo jenali mapo tamoje anili mapo muje kie olasa echi auche bile .18Ali tamuje nawasa jenai kawi, muje olama bulue bile namuti chini sitakami echona ventanchi mapo ona muje nakili rikinama, ali napabusa echona bitichi muje onola ali iyela, muje bachila ali karka bitichi muje onola. 19Chukue bile mapo machinsa echona yechi muje kalilachi machinsa, mukume binoi niraka ali tamuje kie si chokila niima.Ali bile sikala acharami niisa echona bileni kalirali, tamuje nibo mukuami chopi kie olasa mapo tamuje anili.20Ali yemi raichasa maporiga aboni natare ,tamuje ke ichiriga nibo mapo riga anili mapo tasa olabo re. 21''Rahab anili: ''mapo iri anili echiriga niisa anime.'' Echi binoi bulesa bile ta'a chini sitakami echona ventanachi.22Echi ku simibali echona rabo ali tibili echona bakia rawe yensi echi najatami ku isili. Echi najatami ali karka buchuwina asa echona buwe ali kie biyiri riwali.23Echi okua ralamuli rikina echona rabo ali ku nawali echi Josue ranala echi Nun, ali ruweli karka mapo ikili. 24Ali aneli echi Josue. ''Ni bichihua WALUBEALA ONORUAMI tami yali jenali kawi. Karka echi pireami jena'a kawi ati majaka tamuje jiti.

Chapter 3

1-josue asisala biya a' ali buwali echona sitim. simibali echona rio jordanachi, binoy ali karka pueblo israeli, ali niwali kali echona ma a' mulipi isiya mapo na a' simirma bawechi .2Jubami bakia rawe, echi owela'a simarali echona kali niwarichi; 3echirija tanali ralamuli: "Ali riwisa echi kajone oro ucherami echi WALUBEALA ONORUAMI echi riosi echi nochami riosi jiti levitas mututala, najatasa re'e. 4Nirusare bile mapo ona yemi niraa ali echi kajone oro ucherami kim makosi makoo' wee mika nira'a. Ke mulisare echi kajoni oro ucherami, mapo rija omerma ine'e komi simi, mapo ali ke machi echi buwe."5Josue aneli echi ralamuli: "Ba'ali nii gala riwesa re'e pachani sulachi aboni nira'a. Ali echi ONORUAMI ni gala olamare yemi nira'a." 6Ali josue aneli echi riosi jiti nochami levitas:"Chapisa echi kajone oro ucherami, simirasa bachami echona jawi ralamuli." Echiriga chapili echi kajone oro ucherami ali simibali bachami mapo na jawi ralamuli7Echi WALUBEALA ONORUAMI je aneli Josue:"Jipi rawe mi niwama ni walu rijowi echi israeli busila nira'a.Echiriga machimee mapo riga asali moisesi yua, ali ayenacho asime'e muje yua. 8Muje nulema echi nochami Riosi jiti mapo toami echi kajoni oro ucherami:' Ali nawasa suwe bawechi jordani, echi riga ni jiwerka jasi echona Rio jordanachi"9Ali josue je aneli echi ralamuli israeli :"Akina simi ,ali namsi ECHI WALUBELA ONORUAMI ECHI RIOSI. 10Jubami jena'a machimee ali echi RIOSI biteami ati'i yemi yua ali pasaa bachami yemi echi kananeos, echi hititas, echi hebeos, echi fereseos,echi gergeseos,echi amorreos, ali echi jebuseos. 11¡Inesii! Echi kajone oro ucherami echi onoruami karka jenaa iyerli, simirama ali chu bileani chakena bachami yemi yua echona jordanachi.12Jipi jusa mako okua ralamuli echi tribu israeli, bile ibili niraa . 13Ali rileri ronolachi echi riosi jiti nochami echi mututami kajoni WALUBEALA ONORUAMI nili'i karka iyerli, chapisa echi bawi echona jordanachi, echi bawi echona jordanachi niima chapirutami, echi ma'ami ripa jonsa chukubama ali ilibama akicheka echi bawi rile echona walu bawi simi ayenacho chukubama echi bawi simimi14Ali echiriga ralamuli simili simarsia jordanachi, ali echi nochami Riosi jiti mapo mututami kajoni oro ucherami simibali bachami ralamuli yua. 15Jubami ali aboni echi mututami kajoni nawali echona jordanachi, ali echi ronoli asali samika echona suwe bawirali (jipi echona jordanachi nii ocherali walu bawi mapo riga ma'a nawali ali ichiwawachi), 16Echi bawi mapo simi echona walu ripa ku ilisali echona bilempi niraa bawi. Echi bawi riweli simiya wee mika jonsa,echona adani, ali wika pireachi mapo ona atii yuka saretanachi, rikinaka ali echona walu bawi manichi neguev, echi bawi walu we akami. ali echi ralamuli simirali echona ali auche bileni mulipi jeriko.17Echi riosi jiti nochami mapo mututami kajoni oro ucherami echi WALUBEALA ONORUAMI, ali jabali echona iyerali akicheachi echona nasipi jordanachi ali karka ralamuli echi israeli simirali auche bileni.

Chapter 4

1Mapari karra RaIamuli simarli echi Jordán, Echi WALUBELA RIOSI je aneli Josue. 2" Valle makoy okua Raramuli je'na iva pireram, bile rijoi najiremam. 3Jerika nurwe: "Jusa makoy okua rite msip jonsa echi Jordán, mapona robachi nocham ich jau ke samich, ari to mujeyuk, ari chabo nia muchuas echona simarmare echiari roko.''4Echali jonsa, Josue bayeli echi makoy okua Raramuli nop nureram niri ich najiremam karka aboni Israel kuchuala najiremam, bile ibilta najiremam, 5Josué je aneli: "Simarsi ne bachami kajon oro ucherami wuarubera nurum echi Riosi ni masipari jordán. Ibili yemi bile rite motora echona mtoch map ki niru najiremam niru echi Israel.6Je na jiti macherutma, mapari echi kuchari rikuesa echari rawe nawamare:' ¿pir nira ju na rite muje ji'ti?' 7Jonsa muje ko anemam echi:' Bawi jordán niruch rojunaram niri bacham nira bile kajon oro ucherami mapawika katiwarami bile raichali Walubuela Nurum. mapari chkiri narch jordán. echi bawi jordán niruch rojonaram niri. anati rite echi raramuri israelitas ku natama ji na jiti chulubi".8Echi Israel pireami mina olali nop Josué aneli, aboni mapabuli makoy okua rite nasip jonsa jordán. nop rika ECHI WALUBELA ONORUAMI aneli Josué. Aboni muchuli rite nop kiu pireli echona Israel. Torli echi rite echona yuk nop echo na kaliriasa muchurli nia echona muchuri. 9Echona jonsa Josué muchuli makoy okua rite narch ni masip narch Jordán, nop echona rarek jarli ralamuli re obachi nocham nop mutuli echi kajon oro ucherami mapawika katiwarami bile raichali jabli. Mina echi jip a riko jala rikiorwa echi rite ala tikioram jip a rikiora jip a rawe.10Echi re obachi nocham nop muturi echi walu kajon oro ucherami ni masip jabli Jordán mapari yensi karra sunusa ora nop ECHI WALUBELA ONORUAMI nuleli Josué je anenla echi raram Israel pireami ma snuri nop rika karra echo Moisés nuleli echi Josué. Echi raramuli we sapuno simarli. 11Nopali karra raramuli sunuli simara echi kajon oro ucherami echi WALUBELA ONORUAMI ro bachi nocham simarli bacham echi pireami.12Echi Rubén bi najiremam, Gad bi najiremam, echi nasipsi Manasés ka najiremam simarli bacham echi Israel pireami nasulk sirli bwerla sontal nop rika Moisés aneli. 13Sukui naosa makoy mil raramuli karra nop binertam niri oberla sontali, simarli echona bacham simarlarwa mapona ECHI WALUBELA ONORUAMI sari niarli sayersa Jeriko pirem echona rinatach 14echari rawe ECHI WALUBELA ONORUAMI niwari echi Josué buerla nuluam echirika a nijerarwa echi Israel pireami. Aboni kiri nilarua Josué yuk nop rika kiri nirarwa Moisés - churupi rawe15Jonsa ECHI WALUBELA ONORUAMI raichli je aneli echi Josué: 16''Nure echi ro bachi nocham nurueri mutunra echi kajon oro ucherami machi simanra echi Jordán."17Echirika niri echi, Josué nuleli echi ro bachi nocham '' Machi echi Jordán". 18Nopari echi ro bachi nocham muturi echi kaj oro ucherami ECHI WALUBELA ONORUAMI buwali ni nasip echi jordán. ari echi ronola kala akichech ku raleli, jonsa echi bawi jordán nirum ku simili bawi nop rika nili nao rawe chabep.19Echi raramuri buwali Jordán echari rawe mako ali bile micha. Kaririása muchubri Gilgal, nalim echona Jericó. 20Echi makoy okua rite mapu machiburi echona Jordán, Josué uchari echona Gilgal. 21Je aneli echi Israel pireami: ''Nop ri echi rijimar rukuesa muje onola choquime jipi nira minami rawe: "¿pir ju nari rite?22Je ane muje kuchawala: "Naiba ko ju nop Israel pireami simarli echi Jordán ripo akichech'' 23ECHI WALUBELA ONORUAMI kichiebli echi bawi jordán niruch muje anil, yensi muje simirlach, mapurika nop rika WALUBELA ONORUAMI echolali echi wa'lu bakoch sitana manich nop rika ich kichiebri tamojitri yensi simarsa tamo jue, 24yensi, karra suwaba karra raramuli naiba kawi echi sikar WALUBELA ONORUAMI nil ich ka jigweram, Mina yemi nijemare echi WALUBELA ONORUAMI yemi nira churupi."

Chapter 5

1Echali kariga echi wikabe nulami echi amorreos auche bilena onaka echona Bakochi Jordan ali kariga echi wikabe nulami echona piremi cananeos echiriga nili echona bakochi Suwe Mediterraneo namali echi Walubela Riosi nili akicheka ilili echi bawi echona Bakochi Jordan ali echona jonsa Israelchi pireami ali jala simarali auche bilena,ali ni sulachi nira buchirami nili echi majakami ali ke niwali mapurika nikoma, mapurika echi Israelchi pireami jiti.2Echi WALUBEALA RIOSI je aneli Josue:''niwasa echi piya rite jiti ali sikireli kariga echi ralamuli israel pireami.'' 3. Mapuli Josue niwali piya rite jiti ali sikireli kariga echi ralamuli echona Israel pireami ali bileni nili pe Rabotachi echona echi Aralot.4Echiriga nulerami nili Josue echi sikerili: kariga echi ralamuli mapu buwali echona Egipto, jonsa niruli siwimi echona wipo ali juba buwali echona Egipto jonsa. 5Ali echirika kariga echi ralamuli buwali echona Egipto jonsa nili sikerili, ke wesi nili echi kuri mapu ali ocherali echona wipio nili echiriga sikeretami ju.6echi israelchi pireami similali echomi wipio ali nao sa makoi bami ali kariga echi ralamuli, echanili, kariga echi oberarili sontali mapu ali buwama echona Egipto jonsa suwiami nili, mapurika ke namali mapu raichali echi ONORUAMI. ECHI WALUBEALA ONORUAMI echi Riosi ni bichiwali raichami ju, ali ke nakiwali inema echi kawi ni bichiwali iyali ayenacho chabe nira, echi kawi we niruli echi lechi ali echi akami. 7Echi kuchili emiko, nili ayenacho echi WALUBEALA ONORUAMI echi Riosi uchali echomi, ali echi Josue sikereli, mapurika ke echiriga nima sikeritami nira echomi buchi.8Mapuli echiriga kariga sikeretami nili, ali ripili echona karisia muchuli ali ku sawerami nili. 9Echi WALUBEALA ONORUAMI echi Riosi je aneli Josue:"echali rawe Nije ku eyerami nima echi riwelikami echona Egipto jonsa ali niruli mapurika emiko jiti." Mapuriga echi raula jiti echomi echiriga riweami nili Gilgal echali rawe ali jipiko.10Echi Israel pireami echona muchuli karirasa echomi Gilgal. Omowakuachi echali rawe makoi nao ni bacha echi micha, aliwachi, mapuli echona karirasa muchuli ayenacho gala rina nili echona jeriko. 11Echali rawe juba echali omowakuachi, kowali mapu ki niruli echona kawichi, echi pani ke niwami echi lebarura ali echi tiru kuwantami.12Binoi echi situlami rosakami ko wawami mapu Riosi ripani riwigachi jonsa nijili ma suwibali echali rawe, mapuli juba mapu komereli mapuriga ayenacho kawirali niruwami. Ali make niruli binabi echi situlami rosakami ko wawami mapu Riosi riwigachi jonsa nijili mapuriga echi ralamuli pireami israel, mapuli echali bami jonsa kowali mapuli echi kawirali echona Canaan jonsa niruli.13Mapuli Josue asali mamulube echona Jeriko, binoi isisali busuli nira ali riwali bile rijoi asali bachami ronochi nirá; ali chapika asali bile piya sikala jiti. Josue nili binoi ali je aneli:"¿ati tamuje yuga o mapu echi sayerami yuga?"14Binoi je anili: "ke wesi. nije ko ju binoi nulami wikabe echi oberla sontali yuga echi onoruami.jiti echiriga nawali. Echali Josue echiriga Binoi bunaka chukubali echona wipo ali pe kili nili mina je aneli :" ¿niwa karunti mapuriga julama?"nije ko ju nochami muje yuga 15Binoi bacha chukuwami echi wikabe oberla sontali yuga echi Onoruami je aneli Josue: "Wiyesa echi karachi echona ronochi, mapu binoi echomi rikesia inarali, ali we ga'ala nili." Ali ayenacho echiriga niwali Josue.

Chapter 6

1Jipi ko, yerta jali kara echi yeer echona Jerico mapujiti we majali echi wikabe oberla sontoal Israelitas, kie wesi buwali machi ali kie wesi pacha mo'wili. 2WALUBEALA ONORUAMI jeaneli echi Josué:"nati, nije mi yakin je'na Jerico pireami, ali echi wa'lula bachá chukúmi ali echi oberla sontali''.3Nolersi echona wikabe rijoachi, karra echi oberla sontali yencho nolerma sinibi rawe echona wikabe rijoachi. jerika olama usani rawe. 4Echi Kichá ralamuli pacha re'obachi nochami, ibíl ka sirma echi upuchka simekuami trompeta aniliwami, bachámi sirma mapona inar echi kajon niwarami oro ucherami. Echali kichá rawe sebachi, nolerma echona wikabe rijoachi kichás chokeami, ali echi Kichá ralamuli pacha re'obachi nocham simema echi upuchka simekuami trompeta aniliwami.5Wi'li jama aboni upuch anera echi wa'lu bo'wa awal Trompeta aniliwami, mapali namsa echi upuch anerkuami trompeta aniliwami auche jare ralamuli ni jiwerka owáli sinakma, ali echirika karra kojuima echi suwe kalirarami echona wika rijoachi. Echi ralamuli Israelitas sayerma, ibíl bachami nokisma simiba."6Jonsa Josué echi Nun ranal, bayeli echi reobachi nochami ali jeaneli: "Motorsi echi kajon oro ucheka niwarami mapu echijiti katewarami ju ra'ichala, ali echi auche jare Kichá ralamuli pacha re'obachi nochami, ibíl ka sirma echi upuchka simekuami trompeta aniliwami, bachámi sirma mapona inar echi kajon niwarami oro ucherami echi WALUBEALA ONORUAMI iníl." 7Ali Kara Ralamuli jeaneli:"Simibk ali nolersi echona wika rijoachi, alí echi oberla sontoal isirma bachámi mapona inar echi kajon niwarami oro ucherami echi WALUBEALA ONORUAMI iníl."8Mapurika nulali echi Josue, echirika echi kichá ralamuli mapu reobachi nochami nili, simibali ibíl aka echi upuchk simekuami trompeta aniliwami, mapona inarli echi kajon niwarami oro ucherami echi WALUBEALA ONORUAMI iníl. mapali simiba sirli, simesia sirli echi upuchk simekuami trompeta aniliwam. jubámi inarli echi kajon niwarami oro ucherami echi WALUBEALA ONORUAMI iníl. 9Echi Oberla sontoal bachami isirli echi kichá ralamuli mapu reobachi nochami nili, ali aboni simeli echi echi upuchk simekuami trompeta aniliwam, ali jubámi mapona echi kajon niwarami oro ucherami echi WALUBEALA ONORUAMI iníl inarli ayenacho isirli auche jare kichá ralamuli mapu reobachi nochami nili ali aboni simeli echi upuchk simekuami trompeta aniliwam10Chopi Josue ayencho nuleli echi ralamuli, jeaneka:"Simasi kie biyir anika, yensi nije nulasa sinakbo ruwa. Echalibi sinakbo." 11Echirika Josué nulali mapu echi kajon niwarami oro ucherami echi WALUBEALA ONORUAMI iníl simirma nolerka echona wikabe rijoachi, sinepi echali rawe. Jonsa ku isili mapona kalirasa muchuli ali echali roko echona a kochili.12Jonsa Josue bi'ya biji asisli ali echi ralamuli reobach nochami motorli echi walu kajon oro jiti niwarami echi WALUBEALA ONORUAMI iníl. 13Ali echi Kichá ralamuli re'obach nochami mapu ibíl aka sirli bo'wa awalol jiti niwarami mapu upuchka simekuami trompeta aniliwami nili, bachámi isirli echona mapona walu kajon oro ucherami nili echi WALUBEALA ONORUAMI iníl yuwa, ali ne achinka simibli, simesia echi upuchka simekuami trompeta aniliwami. Echi Oberla Sontoal bachami isirli, auche jare ko jubuam isirli echi mapona walu kajon oro ucherami echi WALUBEALA ONORUAMI iníl yuwa, ali echi Trompeta aniliwami simesia isirli. 14Ma auche sine ba'alinla rawe auchecho nolerli sinepi chokeami ali ku isili echona mapona kalirasa muchuli aboni. Usani rawe aboni Jerika nokali .15Ali ma kichá rawe sebachi biyá pe bukuli rayenachi muchusli ali simibali nolersia echona wika rijoachi Jerico mapurika olali usani rawe, chopi echali ko kichasi chokeami nolerli. Echali rawe ju mapali kichas chokeami nolerli echona wika rijoachi. 16Echali ma kichá rawe sebachi nili, mapalí echi ralamuli reobachi nochami simeli echo bo'wa awal mapu upuchk simekuami nili echi trompeta aniliwami nili. mapu Josue nuleli echi ralamuli jeaneka: "!Sinasi!, Mapujiti WALUBEALA ONORUAMI mi 'yali jena kawi mapona wika rijoachi níli."17Echi WALUBEALA ONORUAMI nulali, mapu echona wika rijoachi ali mapu karra su'waba namuti ikosrami nima ruweli. Chopi echi Rahab riweami echi muki mapu we biruchi nili echi bi bitelma -- echi mukui a li karra mapu ikí echi yuwa piréli-- mapujiti echi mukui ku'wirli ichipa echi ralamuli mapu tamuje júli inesia echona. 18Chopi yem, kala anaka, mapu karra sinepra suwabrame nimare echi karunti namuti, yem kie biyir jubo. Echirika nokosá yem, kie kanila pirelma sineami ali we risú riká ikimiea kara mapu iki Israleitas pirea muchuwi kalirasa mina kojunarami nima. 19Karra echi plata, oro, namuti mapu bronce ali hierro jiti niwarami ju, yarami nima echi WALUBEALA ONORUAMI. Jenakó, katewarami nima WALUBEALA ONORUAMI yakuami nira."20Mapali sineami ralamuli namali echi trompeta aniliwami simekuachi, sineami wáli sinakali ali ma kojuili echi mapu yerta ilili ali sinemka mo'wili pacha. Ali ne jiwerka sayerli echona wika rijoachi. 21Karra kojuinli mapu iki namuti nirúli echona wi'li piya jiti -- Rijoi ali mukui, kurri ra'mali ali rijoi ma ochármi, was, bo'wa ali wikia bulit.22Ali Josue ko jeaneli echi okuank ralamuli mapu bacha yénali inie echi kawi: "Simibka echi mukui we biruchi bitelchi. Machibusi echi mukui ali mapu iki echona yuwa pireli, mapuriká yemi echirika aneli."23Jonsa echi ralamuli mapu bachá yenli iné simibali echona ali machibuli echi Rahab. Aboni machi buyanli echi wenli, ali rijimala ali kara mapu iki muchili echona bitichi echi mukui. yurli we mika mulupi mapona aboni kalirasa muchuli. 24Ali wikosli echona wika rijoachi ali kara suwaba namuti mapu iki nirúli echona. Chopi echi Plata, oro, su'waba namuti mapu Bronce ali echi Hierro jiti niwarami ju, katewarami nili mapujiti yarami níma ruli echi WALUBEALA ONORUAMI .25Ali echiriká Josué ko nakiwili mapu echi mukui we biruchi, echi wenli a li karra suwaba mapu iki muchuli echona bitichi. Jipi a piré echi kuchuala najiremka, mapujiti binoi ku'wirli echi ralamuli mapu Josué júli ka'la inenla echo'na Jericó aniliwachi.26Jonsa Josué nuleli kara suwaba ralamuli je'na bichiwa nirá ra'ichka ali jeanili: "Kie kalerami níma RIOSI jiti echi mapu auche sine ku kalirako jena'í Jericó. Echi kuchuala suwimea, bacha ocherami kó otorami nima echi i'ye mapona jonsa kalirarami ju bile kali, ali echi jubála ko miliruami nima echona yeech. " 27Binoi echi WALUBEALA RIOSI sinibí yuwa asali echi Josue, ali ne chuwen kawirli jonsa machirúmi nili binoi.

Chapter 7

1Echi Israelitas kie nijeuli mapu rika nuleso rojonanla kara mapu kiosram nima reli. Acan, ranala Carmi, ranala ali Zabdi, ranala ali Zera, echi najiremami suwaba echona pirem Judá, juli namuti mapu rojonarami nili mapu ikosram nili, echi WALUBEALA RIOSI we yoli echona Israel pirem yua.2Josué júli mina Jericó echi ralamuli echona Hai, echona mulupi Bet Aven mapu Betel nalik nili. Echi aneli: "Simibka inesi echi kawi''. Ali ma simibili echi ralamuli ma ineli Hai. 3Mapali aboni ku isili echona Josué, atichi, Ali Aneli:''Kie jula kara ralamuli mina Hai. Julama okua mil o bakia mil ralamuli mapu sayerma echona pireami Hai. Kie kara julabo nakosia, mapujiti echona aboni kuá ju.''4Ali ma simibli echi bakia mil ralamuli mapu nakosma, aboni kujumsla echona Hai pireami majaka. 5Echi ralamuli echomi pireami Hai ko'ali baisa makoy usani ralamuli echi wikabe we oberla sontali mapali najatk echona jonsa wikabe pirechi jonsa, mikabe echomi bileni rite niruki pan tichina iyenli. Aboni echona pireami pachana sulachi we majali ali ma pi cha riweli jiwerli.6Ali echi Josué ma chiwanli echi napachi. Echi binoi ali bacha chuwami ocherami echi Israel pireami ucheli napiso abo mo ochi, munaka chupli echona bacham echi bile kajon oro ucherami WALUBEALA ONORUAMI, echona a muchuli machi yensi aliwachi. 7Mapali Josué anili:'' ''¡Ah, WALUBELA RIOSI!¿Churikare nakikim simarma na iba pireami echona Jordán?¿ mapurika echi Amorreos tamuje suwabsa? ¡minani kala nili echona bo' ontami Jordán a muchuso!8!WALUBEALA RIOSI! ¿Piri anime nije, echi Israel pireami ma umparam nili aboni ko kujumli echi sayela jiti majaka? 9Jipi echona Cananeos suwaba echona pireami namli. Aboni ko tamuje nolerma ali tamuje ko'wimé, echi ralamuli ma kie natama tamuje jiti. Echika, ¿Chosima muje echi walubela rawala jiti?''10WALUBELA RIOSI aneli echi Josué, ''"¡Iliska! ¿Chukiare muje chuku echona bunak echina rile raweka? 11Israel chati olali. Aboni ko kie olali mapurika aboni anili onoruami yuwa. Aboni chikoli echi namuti rojonarami. Aboni ayena chikoli ali we nasoli echi chati olakuami, ku mukuli mapu abo chikoli aboni nili. 12Echirika, Israelitas kie omerli echi sayel sayera. Aboni ku jumli echi sayeroli majaka, Aboni nira nakili echirika suwabram nima. Kie asime emi yua mapu yensi nosubusa namuti mapu nokalit nosubu mina echi nasotam.13¡Iliska! Kariwe emi nai pireami nije nili nima ali jeane: 'Kariwesi, biwasi mapu va ali oche bile rawe ju. ECHI WALUBEALA, RIOSI echomi Israel anili: ''Niruli namuti mapu nili rojonarami mapu nosuburam nima riwueli mina oche biji emi ka muchili, Israel, kie omerma muje sayera mapu yensi yesa karka namuti nima nili rojonarami mapu nima riyueli nosuburam.14"Biya, Kariwesi suwaba Najiremam. Najirema mapu WALUBEALA RIOSI baye nawamare karka najiremami. Najiremam mapu WALUBEALA RIOSI baye simarma suwaba ralamuli ibili nira. 15Simirma mapu anerami ju echi akasali namuti niwa mapu chikoli; Echi nima kiosram, binoi, ali kara suwaba binoi kalila ali ayena cho iniwala ,mapu binoi kie nijeuli mapurika nuleli WALUBEALA mapu aboni chati olali echona Israel.16Ali ma, Josué Iliska echona biya pali echi Israel mulube, najiremami ibil najiremam , echi Juda , chapirun nili. 17Josué pali najiremam Judá echona mulupi, Zera yua najiremam chapirum nili, ali pali echi zera rijimala ibili nira ali ma Zabdi chapirum nili. 18Binoi ko ipali najiremam Zabdi, ibili nira, Acán ranala echi Carmi, echi Zabdi ranala, echi Zera ranala, echi najiremam echona Juda, chapirum nili.19Echali aneli Josué echi Acán: ''Nije ranala, kala ni bichiwa ani WALUBELA ONORUAMI, Echi RIOSI Israel, karka ruwela echi RIOSI. Piriko, ane, ¿Chu sikim? Kie bi iri naso. 20Acan ku je anili: ''Ni bichika nira, chati olali nije echi WALUBEALA RIOSI yua echona Israel. Echi ju mapu ani: 21Mapali nije riwali echi karka namuti we nateami ali we vayoami chiní echona Babilonia, okua ciento wanomi biwarame plata, ali bile pita kapilami we viteami oro jiti niwarami soku bile kilo biteami, mapu binoi we nakili ali juli. Nasota ati echona ripo, nasipi echona tamuje kalirasa muchui, echi wanomi biwarame niwarami plata jiti muchuli echona rile.22Josué juli raichali otomi, we jumka echona kalirasa muchuli echona muchuli namuti. Ma'riwisa, ali riwali nasotami mapu aboni muchili echona rile, ali echona rile muchuli echi wanomi biwarami plata jiti niwarami. 23Aboni juli echi namuti mapo echona a boni muchili kalirasa ali ma ipali echi Josué ali suwaba echona Israel. Ku muchuli bachami echi WALUBELA ONORUAMI.24Echali echi Josué, suwaba echona pireami Israel, chapili echi Acán Zera Ranala, echi plata, echi chiní, ali echi kapilami niwarami echi oro jiti, kara kuchili ali towi ali tiwe, binoi iniwala was, buliti, bowa, mapu echona kalirasa asali ali kara suwaba mapu echi binoi nili, ali ma tolti echona rile ripo rinatachi Acor.25Echali Josué anili: ''¿Chu kiare muje ipalim isu'iniluami? Echi WALUBEALA RIOSI yama echi kie kanilkuami jipi muje yua. ''Suwaba echona pireami Israel ali basibuli ali ma Ikosli. 26Aboni ilali echi walu rabotam rite jiti niwarami jipi echirika a ili. Echali WALUBELA ONORUAMI ma kie yoli. Echi jiti, echiriwe echona, jipi ayenasi, 'rile ripio rinatachi Acor.'

Chapter 8

1ECHI ONORUWAMI Je aneli Josué; ''kie maja; kie siwe. chapi karka raramuri nakowami. Omo echona Hai. Ine, Nije mi nijakini sikala echi walubela Hai, muje rijoachi, wikabe rijoachi mina kawichi. 2Olamámi Hai mina walubela asi, maporika olalimo echo na Jerico yuwa mina walubela, jipi ko chapirutami nima echi mapo ikiu niruli mina karka akam mapo yemi iniwala nima. kie machina nira sayeri echona pireami.''3Echirika binoi Josué ilisli mina karka yurali ralamuli nakoloawachi echona Hai.Ali binoi Josué chapili baisa makoy mil ralamuli,ralamuli jiwerami mina kie majalami,mina ujulali machi rokoko. 4Binoi nuleli: ''Inesi,tamojo nokobo ichipika echona jubanira maporika sayerbo echo na wikabe rijoachi,echi yuwa. Kie simasi we mika wikabe rijoachi, chopi kariweka muchibo.5Nije mina karka ralamuli tami yuwa iyenli,mulubenbo echona wikabe rijoachi. Mina echali echi buwasa tamojo sayerboa, jumbo anapa echi maporika chabe nira. 6Buwama tamojo najatasa mapo iyenasi wika riwesa echona wikabe rijoachi. Mina je animea: 'Aboni ku simibi tamojo jiti mapo chabe nira nokali'.Echirika jumbo mina. 7Mina jonsa yemi buwabo mapo echona ichipili mina chapiboa echi. Echi WALUBELA ONORUAMI echi RIOSI nijama echomi wikabe rijoachi echi moje sikala.8Echali chapisa wikabe rijoachi, rajema na i. Olama karka jena mapo echali njewama nulerami raichali WALUBELA. Inesi, Nije nimi nuluke.'' 9Josue ujulili mina aboni simibali echona ichipoalachi, mina ichipili echi Betel mina Hai, echona nalini Hai. Echali Josue kochili echali rokoko mulube echona rijoachi.10 Josué ilisili we bia mina binoi mayeli binoi sontarsoala kariweka muchima, Josue mina ocherami si echona Israel biteami, mina sayerali echona Hai pireami. 11Karka ralamuli nakowami mapo binoi yuwa muchili ajasili mina mulubenali echona wikabe rijoachi. Aboni mulubenali echona wikabe rijoachi mina muchuli echona ripani echona Hai. Jipi, nirule echona rile ripo ali Hai. 12Binoi chapili mali mil ralamuli mina julili echomi nalini wikabe rijoachi echo na Betel mina Hai.13 Riwati karka sontarsi, echi nakoawami bile ni bacha chukuwami jiti echona pani jonsa, echona wikabe rijoachi, mapo oroli auche jare nakoawami echona nalini wikabe rijoachi. echali echi josue simirali ehona rile ripo rinatachi. 14Echali walula Hai riwali, echi mina binoi sontarsoali asi ajasali we bia mina mulube nakosali mapo sayersa ehi Israel pireami, echona rileti komichi ripo rinatachi jordan riwewachi. Bino, kie mayeli mapo jubaka nira nolinma sayersa.15Josué mina karka Israel pireami nili muparami echali bachami nira jiti mina jumali echomi riye bakicheachi. 16Karka mapo echona wikabe rijoachi pireami nili bayerami mapo najatama, simibali najatsa echi josue simibili we wikabe. 17Kie ripili ralamuli echona Hai mina echona Betel pireami kie simibalí najatasa echo na Israel pireami. Riweli echona wikabe rijoachi mina riweli iraptika najata echo na Israel ali najata.18 Echi WALUBELA ONORUAMI echi RIOSI aneli Josué: ''Joé echi síla echomi Hai mapo moje chapika chukú, echirika iyama echi Hai moje sikala.'' Josué johóli echi sila echomi wikabe rijoachi mapo binoi chapika chukuli. 19Echi sontarsi mapo ichipili echomi, minabi nokusalí mina buwali inesia mapo jo'oka echomi. Aboni ujumílí, mowíli echomi wikabe rijoachi mina chapili mina owínli we sapuka nira raje naí echona wikabe rijoachi.20Echi ralamuli echomi Hai pireami ku juba ku rowili mina ineli jubakú. Riwali echi omoli echomi wikabe rijoachi jonsa machinami ripa iyena'si mina kie omerli ichipa kie kasena. Echali sontarsi israel pireami mapo ujumli echomi riye bakicheachi ku rowili mina ku sayerli. 21Echali Josué mina karka israel pireami riwalí mapo ichipika uchuawami ma chapirutami inilí echona wikabe rijoachi ali omoli ripari inarli, aboni ku rowili mina kuwali ralamuli echona Hai pireami.22Auche jare sontarsi echona Israel pireami, mapo echi moholi echona wikabe rijoachi, buwali ali sayersa. Echirika, ralamuli echona Hai pireami iwerami nilí echi wikabe sontarsi jiti echona Israel pireami, auche jare che jarena mina jare a che jarenacho. echi Israel pireami sayerli ralamuli echona Hai pireami; kie wesi pireli o ku naúsalí. 23 Kie tasi milali echi walula nulám echona Hai viteami, mapo nokali chapia mina apali echona Josué atichi.24Mapo echali Israel pireami ma suwabli kúwa karka echona Hai pireami, mapo najatrami nilí echomi iyenasi riye bakicheachi, mapu echo na jonsa najatrami nili mina echali karka, mapo iyenasi karka suwili, alí mukulí piyati icherika, karka echona Israel pireami ku rowili echona Hai. Aboni nakowilí piyatí we olámí. 25Karka mapo suwilí echali rawe, ralamuli mina mukí, nilí makoy okua mil, karka echona Hai pireami. 26Josue kie kona ku apalí binoi sikala, mapo binoi chapika chukulí, ma iyenasi suwabasa echona Hai pireamí.27Israel pireami chopi chapilí wasí mina mapo iku niruli echona wikabe rijoachi, mapo echirika nulalí ECHI WALUBELA ONORUWAMI echi RIOSI echí Josué yuwa. 28Josué ikosili echona Hai pireami echali jonsa kie wesi rijowilí kie sine. Ju bileni riwerami jipi rawe yenasi.29Wijaka uchati walula nulami echóna Hai biteami echóna bileni rojarali uchati ali yenasi. Ma echali rayenali ma nokowisa, Josue nulali mina rile richi echi walula rojoa apanla mina echómi simarluachi echóna wikabe rijoachi. Echona, niwali bile kawi riteti echóna mobí binoi nira. Echi rabo riteti niwarami cho biji a napabura inili jipi rawe iyeasi.30Echirika Josué niwali bile tanaluachi echi WALUBELA ONORUAMI echi RIOSI, ECHI RIOSI echóna Israel, echona Rabó Ebal riweachi, 31ni kala maporika Moisés inarli WALUBELA ONORUAMI echi RIOSI yuwa nuleli echóna Israel pireami, maporika chukuli echona osolichi moisés nulalila: ''Bileni tanáluachi echóna chopí ritetí niwarami karka, kie wesi niwali jiyerti jiti.'' Mina iyali jena chobetami WALUBELA ONORUAMI echi RIOSI karunti mi'liasa owaska i'ya RIOSI pi kili nira, mina iyali pi kilí nirá. 32Echo na jonsa, echó na bachami Israel pireami, binoi osálí echó na riterali, bile juba machinami jerika Moisés nulá.33Karka Israel, mina ocherami sí, welpala mina raichala kalarami jare jiti ajabili okona banawika echóna kajoni ori ucherami mina walubela mina levita mapo iyenli owá apeka kala nira iyarami nili WALUBELA jiti, Ali kie echo na pireami, chopi iku nira rojuaka ajabali echomí Rabó Gerizim mina ache jare chiko ajabali echóna Rabó Ebal. echirika ju kala kanilka bitelama ayenacho mapali kie kala nijewika olasa kie kanila bitelama, echóna Israel pireami, ni chirika mapo Moisés nulali sukuchi nira mapo echi WALUBELA yuwa nularami ni bacha nira jonsa.34Echali juba, Josué ineli karka raichála nulali, kala nira mina kie kala nira, ni echirika nili osorutami echóna usulíchi mapo nulerami. 35Kie uchuli raichali, mapo karka Moisés osali, Josué liyerli kara mapo Moisés osali bachami ilika echóna Israel pireami, mina muki, kuchí mina kie echóna pireami si mapo echóna si muchuli

Chapter 9

1Karka mapu owelpa mapu pireami echo na Jordan, echo na ripa rabo mina ali echo na ripo, mulubemi bawirli suwe echona Mar Mediterráneo, echona Libano, ayenacho echi Hititas, Hamorreos, Cananeos, Fereseos, Heveos mina ali Jebuseos, 2 mina napawili mapu nakolwachi ali echi Josue sayera ali Israel.3Mapali echo na Gabaón pireami namali mapu Josue olali mapu echo na Jerico pireami mina ayenacho Hai riweami, 4aboni ko nokali we natika nokali ala aniya. Olali simara mapu rika raichala Tomi a che bile yuwa. aboni toli napachala ocherami mina bile kostali ma inerami mina ucheli echi kostali echona ripopa bulitochi. Ayenacho ineli bile bols wichili we biwarami ocherami uva bawila manarami, nosoburami, ocherami, kalartami. 5Ali ucheli echi karachi ocherami ali mina ku ucheli bino ronolachi ku kalarsa, mina ucheli napachali má we ocherami mina we ruwiami. karka mapu echi pani mapu bino nijili akicheami nili mina bikiami.6Aboni ko simibali mapu echo na Josue kalilachi asali echo na Gilgal aniliwachi mina je aneli mina ayenacho ralamuli echo na Israel pireami: "Tamu jeko iyenali wikabe nira, ali jipi ko ala anika ripisa tamuje yuwa.''7 Ali echi ralamuli Israel pireami jerika aneli echi Hititas: ''Ali iyemi pire mulubemi nira tamuje yuwa. ¿Chori ka olabo mapu rika ala aniya Iyemi yuwa?''8Aboni ko jeaneli echi Josue: '' tamuje ju mapu muje yuwa nochami. ''ali Josue rukeli: ''¿Chika ju ? ¿Komi jonsa isira?''9Aboni ko jeanili: '' muje yuwa nochami isili mapu echo na kawirali we wikabe nira ali nai iyena si, najatat ka raola WALUBELA muje niwali RIOSI. Ali anamki mapu animi echi nira mina karka mapu olali echo na10Ejipto mina karka mapu olali mapu okuanka owelpa echo na amorreos ali kuwana echo na Jordan, ali Sehon walubela echona Hesbon, mina ayenacho Og walubela echo na Basan, mapu asali echo na Astarot.11Jare ocherami mina karka pireami yemi pireami jeri ka anili: 'Otosi mapu aboni ni newale mapu simiba. Napawisi mi yuwa mina je anesi:''Tamuje ju muje yuwa nochami olasi kala anisa tamu je yuwa.'' 12Jena ju tamuje niwali echi pani,ali a biji ratami nili mapu ali bitichi jonsa otoli ali rawe mapu simibali je mi oka. Chopi jipi, winesi, mapu akiche ili mina bikali. 13Jena bols wichí we biwarami uva bawila manarami nili ni kuliwami mapali bochiwali, mina inesi, jipi ko ju ma abotami. Ali tamuje napachala mina karachi ma suwibami mapu we simibka noka.''14Echi Israelitas toli mapu ni newaleli,chopi ketasi rukeli mapu echi WALUBELA ONORUAMI . 15 Josue olali kili nira mi yuwa ali ala anika nokali, mapu riwe ma riweli mapu pirelma. Ali bacha uchuami echo na rijoachi ayenacho olali ni kala anika mii yuwa.16Bikia rawe jubami ali echi Israelitas nokali kala anika mi yuwa, ali aboni namali mapu mi nili pireami mulubemi yuwa mina pireli mulube. 17 Ali echo na Israel pireami simibali aboni pireachi ali baisa la rawe. Aboni pireachi nili echo na Gabaón, Cafira , Beerot mina Quiriat Jearim.18Echi Israelitas ko kie tasi kie sayerali chopi aboni bacha jawami ani ka nokali ni bichiwali nira raichali mi yuwa ni bachami WALUBELA, echi RIOSI Israel pireami niwali. Karka mapu echi israelitas pireami chubi anika raichka nokali ni sayerka mapu bacha uchuwami yuwa. 19Chopi karka mapu iki bacha uchuami jerika aneli karka mapu iki ralamuli: ''Tamuje ko raichki WALUBELA, echi RIOSI ni bichiwali nira echi Israel pireami niwali, mina jipi ko ke tasi omera chubi olowa.20Jena ju mapu olabore mi yuwa: Mapu kie nakibo na aosa tamuje yuwa mapu rika olaki raicha ni bichiwali nira, ali riwebo mapu pirelma. 21Ali bacha jawami je aneli mapu aboni niwali ralamuli: '' Riwebo mapu pirelma.'' Ali jare Gabaonitas isili mapu niwasia echi uku niwami mina mapu iki bawi tomi karka echona israelitas, mapu rika iki bacha uchuami jerika aneli mii ralamuli.22Josué ku balleka je aneli:''¿ Chu rika rua akaleli mapu ali anili: ''Tamuje ju mapu we mika pireami jenai jonsa, mapali iyemi pirelsa ni we mulube pirelsa tamuje yuwa? 23Jipi, jena jiti, kie kala ju mina wikabe iyemi nima risu rika nochartami, mi ko mapu uku ripunami mina bawi Tomi mapu echo na RIOSI nije niwali kalilachi.24Aboni ku jerika ku anili kuwana ane echi Josue: '' Chopi mapu rika aneli mapu mi yuwa nochami mapu ECHI WALUBELA muje niwali RIOSI, mapu rika anili nula echi Moises mapu iyarami nima kawi, ali mina nosubu karka echo na pireami ali ko tamuje ko maja ki aboni tamuje pirelwami tibuka ali muje jiti. Chopi jena jiti olaki jena.25Jipi, nima ni mapu nulerami nira. Mapu rika chuwe irp chiko riwelsa chiko iri kala ni kala muje nira mapu olama, ola kiri.''26Ali Josue olali jena mi' ii jiti nira: mina iyeka pali echi ralamuli echo na Israel pireami, mapu kalarli mina ali israelitas ke tasi kuwali.27Echali rawe echi Josue echi gabaonitas niwali ku'u ripunami mina bawi napabum mapu echo na rijoachi, mina echi rite tikorami bino WALUBELA niwa la, ali jipi rawe iyenasi, mapu echona bilena bino RIOSI WALUBELA juli.
Chapter 10

1Jipi ko Adonisedec, echi walubela echona Jerusalén, anamli mapu Josué chapili echi wika rijowachi Hai riweachi mapu karka nasobuli, mapurika isili echona Jericó ali ayenacho walubela echona biteami. Ali binoi ko anamli mapu echi ralamuli echona Gabaón pireami nakupa kili nira inili mapu echi Israel pireami ali mapu sineami napawika pire. 2Ali ko echi Jerusalén pireami we majaka muchuli mapurika machili echi Gabaón mapurika we wika rijowachi, mapurika ne bichili nira wikabe rijowachi mapu iniwali walubela. wikabe rijowachi niwili bile walubela Minapi walu nili Hai yuwa ali ayenacho ralamuli we jiwerami sontali nili.3Ali ko Adonisedec, walubela echona Jerusalen, nuleli je anenla Hoham walubela echona Hebron, ali Piream echi walubela Jarmut echi Jafia walubela echona Laquis ali Debir echi walubela Eglón: 4"Akina simasi tami kuwirse. Sayerbo echona Gabaón pireami mapuriga nakupa nagurli Josué yuwa ali ayena cho echi Israel pireami.''5Ali echi mali owelpa echona amorreos; echi walubela Jerusalén, echi walubela Hebrón, echi walubela Jarmut, echi walubela Laquis, ali ayena cho echi walubela Eglón isili, aboni ali ayena cho karika echi sontarsi. Ali ko muchubli echona bilena napawiki sayeka echi Gabaón ali ko sayerli.6Echi Gabaón pireami ko júli bile nawesari echi Josué ayena cho sontarsi echona Gilgal. Je aneli: ''¡Sapuka! kie tasi riwesi echi nochami. akina simasi tamuje yuwa soponu ali tamuje kuwirse. Tamuje kuwirse, mapu jiti chopi echi owelpa echi amorreos mapu echona rabó pireami napawili mapu tamuje ko sayerbo. 7 ''Josué simili echona ripa Gilgal, binoi ali ayena cho suwabika ralamuli nakowami binoi yuwa, ali ayena cho karika sontarsi.8ALI KO WALUBELA ONORUAMI je aneli Josué:'' kie tasi majá echi mi. Nije ni mi uchakini ni mi sikala. Kie tasi bile mi, omerma ku nimi ilaba9Ali ko Josué nawali echona ke saniati, ali iensa bile rukuali echona Gilgal jonsa. 10ECHI WALUBELA ONORUAMI kie nowala ululi ne bachami Israel yuwa mapurika wikabe suwili echona Gabaón, ali najatatli echona buchí echona simimí Bet Horón, ali kuwali echona buchi simimí Azeca ali Maceda.11Echali mapu aboni jumsa isirli Israel jonsa, ku tikina echona rabo jonsa Bet Horón, ECHI WALUBELA ONORUAMI ululi walube ritie echona ripabe riwigachi jonsa mapu echona buchí Azeca simiwami, ali suwili. Wika inili, mapu echi suwilie echi rijeke,mapurika echi ku'urutami piyátí echi ralamuli echona Israel pireami.12Je ali ko Josué raichali WALUBELA ONORUAMI echali rawe ONORUAMI iyali echi ralamulis Israel pireami niyurluami mapu echona amorreos. Je na ju mapu anili Josue ne bachami ilika echona Israel: ''! rayenali, chukubi echona Gabaón ali micha, echona rilie ripio ri'natachi Ajalón¡.''13Echi rayenali ko chukubli, ali ko echi micha kie nokali mapali ayenasi nawirsa echi mapu sayera uchuli. ¿A osoruta chuku echona osuli Jaser iniwala ? echi rayenali ko chukubli echona ni nasipa echona pa riwigachi; ali ko kie minabi isisli, onuku bile rawe echirika ililí. 14Kie tasi niruli che bile rawe mapu je na ikili ali jipi kie chigío, mapali echi WALUBELA ONORUAMI inamli bile raichali rijoi. Chopi WALUBELA ONORUAMI ko kuwira chukuli echi Israel pireami.15Josué ali karika Israel pireami, ku rowilí mapu echona muchili Gilgal.16 Jipi ko echi mali wélpa maku jumsli ali ichipka muchili echona rosochi Maceda.17 Je anerami inili Josué: ''¡ aboni ko riwiti! echi mali wélpa mapu ichipka muchuli echona rosochi Maceda!"18Josué je anili, '' Rikibuki ílu echi welí ritie echona simirloachi rosochi ali ko jawasi sontarsi echona, mapurika anaka jamá. 19Kie tasi ripisi iyemi nira. Najatsi iyemi sayela ali ko sayersi ne jubaka nira. Kie tasi nakisi mapu mu'ume echona aboni iniwala rijowachi, mapuriga binoi WALUBELA RIOSI ni sikachi nijala.''20Josué ali echi chukuwala Israel suwenli kú'uwa wikabe ralamulis' mapu ayenasi karika suwablí; pe ibili pi ripili mapu nawúli, iseb'li mapu echona wikabe rijoachi mapu echona we jiwerka iyetachi.21 Je ali ko echi wikabe sontarsi, kili nira ku isili echona Maceda mapu muchulí. Ali kie tasi anili mapu ni sayera aniya echona Israel pireami.22Echali ko Josué je anili:'' ipusi echona rosochi ali ko ikina bayesi echi mali wélpa.''23 Aboni ko nijeka nokali mapuriga anili. bayeli echi mali wélpa mapu echona pacha rosochi muchuami; je na wélpa echi walubela Jerusalén, echi walubela Hebrón, echi walubela Jarmut, echi walubela Laquis ali ayena cho echi walubela Eglón.24Echali ko mapali aboni ko ipali echi wélpa echona Josué atichi, binoí ko bayeli suwabika ralamuli echona Israel pireami, ali je aneli echi bacha ichuami sontarsi mapu iyenli echona nakówa: '' Uchesi echi yémi ronola echona kutala.'' Ali ko aboni ko simib'li ali ucheli echi ronola chona kutalachi. 25Ali ko je anili: ''kie tasi majasi. we jiwersi ali oberla. Ke na ko ju mapu isima echi WALUBELA ONORUAMI echi isima mapu iyémi yuwa nakomare.''26Auche sine Josué sayerli ali kuwali echi wélpa. ripá wijaka uchuchli echona mali rojarli. Wijaka uchuch'li echona rojarli aliwachi ayen'si.27 Mapali ma aliwachi nawali, Josué ko nulal, ali ko ichi u'luli echona rojarli jonsa ali ko pacha rosochi u'luli mapu echona muchuli ichipka. Uchuch'li wali ritie mapu echona simarloachi rosochi. Echi ritie ko jipi rawe echona a muchú.28Je rika, Josué chapili Maceda echali rawe ali karika kuwali wi'li piyá' ayena'cho echi walubela, karika suwabli ali ayena'cho akami, kie tasi riweli pi bile akami. echiriga olali echi walubela Maceda, mapurika olali echi walubela Jericó29Josué ali kar'ka Israel pireami simarli echona Maceda ali Libna. Binoi ko nikioli Libna yuwa.30 ECHI WALUBELA ONORUAMI ayena'cho nakili nawirma ECHI Israel pireami; napawika walubela yuwa. Josué sayerli karika akami echi walu piyate. Kie tasi riweli akami. olali mapuriga olali echi walubela Jericó biteami.31Jonsa Josué ali karika Israel echi yuwa simarli echona Libna jonsa ali Laquis. binoí ko echona asib'li ali ko echona nakoli nakupa.32BINOI WALUBELA ONORUAMI nijali echi Laquis ni sikachi echi Israel. Josué ko chapili echali osala rawe. binoi ko nikioli walu piyá jiti karika milali mapu echona muchilí, mapurika isilí echona Libna.33Mi'na Horam, walubela echona Gezer, nawali kuwirsia echona Laquis. Josué sayerli echi ni bacha ali ayena'cho karika sontarsi mapu kie wesi ripima akami.34Mi'nami jonsa Josué ali ayena'cho echi Israel pireami simarli echona jonsa Laquis Ali Eglón. Aboni ko echona muchuli ali ko nakupi nakola, 35ali ko chapili echali rawé. Aboni ko risua olali echi wilí piyatí ali ko karika suwabli, mapurika Josué isili echona Laquis.36Mi'na Josué ali ko karika Israel simarli echona Eglón ali Hebrón. O'winli nakokuami echi yuka. 37Ali Chapili wé risiu olali echi warú piyatí, ali ayena cho walubela ali karika echomi pireami nolerka. Karika kuwali echona pireami, kie tasi riweli pi akami, mapurika Josué isili echona Eglón. Binoí ko ne karika kuwali akami echona pireami.38Mi'na Josué ku rowile, ali echi karika sontarsi Israel yuwa, ali simarli echona Debir ali nakoli echi yuwa. 39Binoi ko chapili echi ali ayena cho walubela, ali ayena cho karika echomi mulube pireami. Wili piya jiti we jilibnili alí karka mapu akam nili karika suwabli. Josué kie tasi riweli akami, mapurika isili echona Hebrón ali walubela, ali mapurika olali echona Libna ali walubela.40Josué ma niyursa chapili echi kawi, echi rabó, echi Néguev, echi kolatachi echi wélpa iniwala, kie tasi riweli akami. Suwabli suwabika akami, jerika mapu ECHI WALUBELA ONORUAMI, ECHI RIOSI Israel, nulalí. 41Josué risú olali echi walu piya echona jonsa Cades Barnea echona Gaza ali ko karika ne uchewen kawi Gosén echona Gabaón.42Josué chapili karika wélpa ali ayena'cho kawi ne sinepi nira mapu jiti ECHI WALUBELA, ECHI RIOSI je na Israel.43 Mi jonsa Josué, ali karika Israel echi yuwa, ku rowile echona karisa muchuli Gilgal.

Chapter 11

1Nop ari Jabín, icha walúla rey Hazor, anamli nali, raichali inali echi Jobab, echi walúla rey Madón, nari icha walúla rey Simróm nari icha'si walúla rey Acsaf. 2Ayena'cho inali raichali echi o'wéla reyes rile ripio ri natachi echi (valle), echona comuchi Jordan rileye echi Cineret, chona rinia, nali rapa rabo Dor riwewachi analin. 3Ayencho raichali inali Cananeos auche bilen analin ali analin, echi amorreos, echi hititas, ali ferezeos, ali jebuseos echi ripa rabotachi nali ayencho echi heveos napa'buka rapa rabotachi Hermón kawichi anili Mizpa4Echi wikabe sontarsi simibala echi yuwa, wika sontari, wika nop rika echi saté wa'lu bakoch nira. Inili echi wika torok tabl jiti niwarami. 5Karra echi o'wéla reyes mapa'bura echi nop ari anily, karilasa muchula echi wikabe nulami bawi atich Merom riweachi, nakoma ruwa echi Israel uka.6WALUBELA RIOSI anela echi Josué, ''Kie majabo echi nop ari riosi ati, ba`ari nop anili karra echi nijitami nima echi Israel echi ralami suwikumi. ronoli cawe anili ripunbo nali ayencho kiosma echi kawe ali ayena cho echi torok tabl jiti niwarami.'' 7Josué ná echi aberla sontal isila. Tá sinati echi sira echona bawi Merom, nakola echi sayerali.8WALUBEALA RIOSI nijira echi Israel sikara nayerali, lí piya tí osú luala ayencho najatal nalí Sidón, Misrefet Maim, ayencho rilé ripio ri' natachi narli Mizpa auche bilen analin. karra miriala nop rikia kiewesi tibima. 9Echi Josué anamla nop rikia WALUBEALA RIOSI aneli. Ronoli cawe anili ripunli nali ayencho kiosla echi karra torroki.10Echi Josué ku nawali ali Hazor chapili. lí piya tí osú olali echi bacha chukuami. ( Hazor walubela inili echona wika pireachi ). 11Piya tí osú luala karra echi nop echona pireami akam nisa, nali ayencho, rujunalam nilaba nop' rikia karrú kimea, nop rikia kie nirula akam. Nari kiotami nilaba echi Hazor.1312Echi Josué chapila karra echi o'wéla reyes kia pirreachi. Ayencho chapila karra echi o'wéla reyes nali echi lí piya tí osú luala. Karra echi osula'tam nila'ba echi lí piya tí, nop rikia echi Moises WALUBEALA RIOSI najatam anila echi mapu rika nulali. 13 Israel kie okiola echi kia pirreachi niwarami paye rabotachi Hazor ki' ayena. Icha vi' okolaba Josué ki.14Wikabe oberla sontal Israel pirreami karra echi o' nateami tolaba nali ayencho echi cam (ganado) aboni aniborruwa. Ji' mi aboni milala karra echi ralamilí piya tí akarra mu kula. Kie bili akami chalaba. 15Nop rikia echi WALUBEALA RIOSI nuleli Moises, nop rikia ayencho Moises ayencho noluela echi Josué, ali Josué oluala. Echi Josué karra oluala nop rikia WALUBEALA RIOSI nulanla anela Moises.16Echi Josué karra echi kawichi ojúla, ayencho rapa rabo, karra echi Néguev, ayencho karra echi kawichi echi Gosen, echi kawichi riliem , rilé ripio ri' natachi echona comuchi Jordán, echona israel wé rabotachi nari riniatachi. 17Echona onsa rabo Halac mapawike Edom, simira ripaye, alí simika Baal Gad, ji'mi rilé ripio ri' natachi mapawike Libano rile echi Monte Hermón, echi binoy chapila karra echi o'wéla reyes nali milala.18Josué niwali nakokami pe ili nira nili echi kariga echi o'wéla reyes. 19kie tasi bile ipireami kili nira inili echi sontarsi israel pireami yuwa chopi echi pi heveos echona pireami Gabaón. Israel pireami ko chapili karika echi wikabe rijowachi echi nikioka. 20Mapuli nili Echi WALUBEALA ONORUAMI echi Riosi echiriga jiwerli sulala mapurika nakoma Israel pireami yuwa, nari echi mako'mamba nari Israel uka, nari Icha karra kawinare, kie natimaki nop rikia Moisés binerli.21Jonsa echi Josué naguara echali na' karra kawinare echi Anaceos. Icha luala echona rapa rabotachi echi Hebron, Debir, Anab echona karra rapa rabotachi Judá, ayencho karra rapa rabotachi Israel. Echi Josué kawinare echona pirreami kia pirreachi. 22Kie tasi nop echi anaceos pireami tibila iba kawichare echona Israel nari bi' Gaza, Gat, ali Asdod.23Irikia Josué chapili karra echona kawichi, ichikia nop rikia WALUBEALA RIOSI aneli Moisés. Echi Josué nop rikia iyala echi Israel mapu narreli echi kawichi, i'atami echi rijimala. Nari karra echi kawichari siab'la echi nakokami.

Chapter 12

1 jipi,jena ju echi walubela echona kawichi,echi ralamuli echona Israel pireami na 'urali.echi israelitas bacha chapili kawichi echona nili Jordán,nopi echona machinali echi rayenali, echona jonsa Rile ripio ri'natachi echona walu bawi simichi Arnón echona jonsa Rabo Hermón, karika Arabá olali auche analin . 2Sehón, walula amorreos,viteli echona Hesbón.echi walubela inili echona jonsa Aroer, chu'ira ati choku molupi echona rile ripio ri'natachi Arnón, nopi nasipa jonsa echona rile ripio ri'natachi, ali nacipa echona Galaad echona jonsa walu bawi simichi echona Jaboc echona mulubemi amonitas.3Sehón walula nili ayenacho echona Arabá hechona jonsa walu bawi Manichi Cineret,minam jonsa auche bilen analin, echomi jonsa walu bawi manichi Arabá (walu Bawi manichi Kakami) minam auche bilen analin Bet Jesimot minam echona rileye ,echona jonsa vina colachi chakena Rabo echona Pisga . 4Og,walula inili echona Basán,bile aboni echi ripili echona refaítas,biteli echona Astarot bina Edrei. 5echi walula nili echona rabo Hermón,salca bina karka Basán,echona jonsa simarkuachi kawi suwibachi echona jonsa pikua rijowachi geruseo bina maacateos,inasipa echona Galaad,echona jonsa simarkuachi kawi suwibachi onamla echona Sehón, walubela nili echona Hesbón.6Moisés Riosi najatami inarami,echona pikua rijowachi Israel aboni na'urali,echi Moises Riosi najatami inarami,iyali kawi mapu rica iyali echi rubenitas ayenacho gaditas,ayenacho pi nasipa jonsa Kia rijimala Manasés.7jena ju walubela bacha ochuwami kawichi nopi echi Josué bina pi okua rijowachi Israel omupaliti analin echona Jordán, echali Baal Gad echonas rile ripio ri'natachi mina Líbano echona jonsa rabo Halac mulipa Seir.Josué nijali kawi echi wika najireami echona Israel mapu rika inima najireami echi Israel mapu rika bino inimare olarami. 8echi bino iyali rabo,rile ripio ri'natachi,echi Arabá,echi rile rabo colachi,kawi akicheachi,echi Neguev,echi kawichi hititas, amorreos, omerami, cananeos, ferezeos, inili bukabe ralamuli echona kawichi, heveos ali jebuseos inili kisao napawika nokasa pireli echona Canaán.9echi wuelpa nopi aboni nokuali yuga chokumi echona Jericó, walubela Hai nopi analin Betel 10echi walubela echona Jerusalén, echi walubela hechona Hebrón, 11echi walubela echona Jarmut,echi walubela echona Laquis, 12echi walubela Eglón,echi walubela Gezer,13echi walubela echona Debir,echi walubela echona Geder, 14echi walubela echona Horma,echi walubela echona Arad, 15echi walubela echona Libna,echi walubela echona Adulam, 16echi walubela echona Maceda,mina echi walubela echona Betel,17echi walubela echona Tapúa,echi walubela hechona Hefer, 18echi walubela echona Afec,echi walubela echona Sarón, 19echi walubela echona Madón,echi walubela echona Hazor, 20echi walubela echona Simron Merón,echi walubela echona Acsaf,21echi walubela echona Taanac,echi walubela echona Meguido, 22echi walubela echona Cedes,echi walubela echona Jocneam Carmelo, 23echi walubela echona Dor bina ripa echona Dor,echi walubela echona Goyim echona Gilgal 24echi walubela echona Tirsa. Echi numri bina nila wuelpa inili basia makoy bile tararami inili karka.
Chapter 13

1jipi ko ma Josué inili we ocherami ali ko ECHI WALUBELA ONORUAMI je aneli: " moje ma we ocherami ju, chopi ji niru wika kawi riga niyurabo mapú nije niwala nima.2Jé ná jú kawí mapú ji a ripi: ali echi pireli filisteos ali karka Ali echí pireli gerusitas, 3(Echoná Sihor, mapu echo na ati analin Egipto, ali repabé ali ayenacho mapu echómí kàwí rojoá Ecrón, nopí binoi nira nilí echó na Cananeos; alí malí bachá jawuamí echo na Filistea: Echi Gaza, Asdod, Ascalón, Get y Ecrón, echi kawiwali aveos).4Echomi ríleyé, ji a muchuwi karka inilkua echi kawi mapu ju cananeos, ali Mehara iniwi echo sidonios, ali minam Afec, minan suweni echi kawi mapu jú amorreos; 5Echí kawi mapú jú giblitas, karká Líbano ali minám nalik, echona Baal Gad reliyé rabo Hermón minám Lebo Hamat.6Ayenacho, Karka echo'na pireami echó na rabó Libano minan Misrefot Maim, ali ayenachó mapú karka ralamuli mapú jú Sidón. Nije kú otomé bachami nira mapú jú echi sontarsí Israel. Yemi muchisa re ni gala nira mapú rojónabó echi kawi Israel echi yaramí, mapu rika mi anekin. 7Rojonasi jena kawi yarami kimakoy retemtami ali nasipa retentami Manases."8Che bile nasipa retemtami Manasés, echi rubenitas ali echi gaditas nareli mapú yali echi Moisés ali iyali je nalin jordán,9Mapu echo na jonsa Aroer, mapu na ju rile sikochi rinatachi ali walu bawi simichi Arnón ( ayenacho we kabe rijoachi mapu cho na ati nasipa rile ripo rinatachi), minám Medeba ali wabe mika napurika Dibón;10 karka echo na pireami Sehón, bachachukum na amorreos, mapu walula nilí echo na Hesbón, minam jonsa onamóla ali amonitas; 11Galaad, mapu cho mi epereame echo na gerusitas ali maacateos, karka echi Monte Hermón,karka Basán, minam Salca;12Karka echo na Og ali Basán,mapú walula nini echo na Astarot ali Edrei (jena na nili mapu ripili pi ukuán ralamuli refaitas) Moises risú olali ali machi ulili.13Chopi echo na pi ukua pirechi napu cho na nili Israel ke tasi machi uluramini nili mapu ju gerusitas ali maacateos. cho si una rika, Gesur ali Maaca pire mapu cho si israel jipi si rawe.14Echi retemtami Leví bilepi binoy Moisés ke tasi iyali echi kawi. Mapu iyakuami ECHI WALUBELA ONORUAMI, JÚ RIOSI Israel, mapu niwuarami nai, echi jú binoy iyali, mapu rika aneli RIOSI echi Moisés.15Moises iyali bile kawi mapu ju ritemtami echi Rubén, rijimara ali rijimara. 16Aboni kawiwala nili echo mi jonsa Aroer, cho mi sikochi releye rinatachi walu bawi simichi Arnón, ali wika rijoachi echo na nili nasipa ripo rinatachi, ali karka echi ripó Medeba17Rubén ayenacho nareli Hesbón, ali karka mapu chona wika rijoachi karka rinatachi, Dibón, Bamot Baal ali Bet Baal Meón, 18Ali Jahaza, ali Cademot, ali Mefaat, 19Ali Quiriataim, ali Sibma, ali Zaret Sahar echo na paye rabotachi rile ripó rinatachi20Rubén ayenacho nareli Bet Peor, mapu cho na kowát Pisga, Bet Jesimot,21Karka echi wika pereachi ripa rabó rinatachi, Ali karka echo kawi Sehón, bacha chukúm echo na Amorreos, mapú walula nilí echo na Hesbón, chikia mapu Moisés niyurili echi yua ali bacha chuami echo na Madián, Evi, Requem, Zur,Hur ali Reba, mapu echi ukuchuala walubela Shón, mapu echo na Pireli kawirili.22Echo na pi ukua pereachi Israel ayenacho milali walu piyatí Balaam ranala Beor, mapu bineli echi machiwuami, echi yua mapu milali.23 Onamoala retemtami Rubén echo na walu bawi simichi Jordán; je na ju mapu cho mi jonsa nawá. Je na nili kawiwali rijimala Rubén,iyarami ibilipi nira retetami, echo na wika pereachi, pi okuoa pereachi.24Je na ju mapu Moises iyali retentami Gad, rijimala ali rijimala:25Binoy iniwala kawi nili Jazer, karka wika pereachi Galaad ali nasipa si kawi amonitas,minam Aroer,mapu chomi ati auche bilen analin Rabá,26Echona Hesbón minam Ramat Mizpa ali Betonim, Echona Mahanaim minam kawiwali Debir.27 Echo na rile ripo rinatachi, Moisés iyali Bet Aram, Bet Nimra, Sucot ali Zafón, che jare kawi Sehón, bacha chu kum Hesbón, echi yua Jordán ma pu rika moonamola, minan releye walu bawi banichi Cineret, auche bilen analin minabi echo mi Jordán.28Je na jú mapu iyarami rijimala Gad, rijimara ali rijimara echo na wika perechi ali okua pireachi.29Moisés iyali bile kawi ali nasipa si retemtami Manasés. Mapú iyali retemtami mapu ju ralamúli Manasés, gala aniruami echi pi ukua rijimala. 30 Mapu binoy inili echi kawi mapu cho mi si Mahanaim, karka Basán,karká echí kawi Og bacha chukumi echo'na Basán, ali karka echo na wika pereachi Jair, mapú muchuyi echoná Basán, usansa makoy wika pereáchi; 31 Nasipa sí Galaad, ali Astarot ali Edrei ( wika pireachi echi kawi Og echo mi Basán). Je na nili mapu iyali rijimala echi Maquir, ranala echi Manasés (nasipa si ralamuli echo na Maquir pireami,iyarami nili ibilpi nira rijimala).32 Je na ju yarami mapu ali Moisés iyali echi rinatachi Moab, mi nabi chomi Jordán ali auche bilen analin Jericó. 33Moisés ke iyali yarami retemtami mapu jú Levi. ECHI WALUBELA, RIOSI echo na Israel, echi yaramini, echi riga nira anerami.

Chapter 14

1jena jú kanami kawichi mapu echona israel pireami chapili mapu rika yarami nili echi kawi echona Canaán,miná iyali aboni echi Eleazar echi nawesami,chopi Josué ali ranala echi Nun,chopi echi bacha uchuami echi najiremami mapu chabe pireami echona pacha pireami Israel.2Echi yarami oboni nili inili rojonarami kala nachiwi chopi kimakoy ritemtami ,Ali mapu nasipasi rijoachi,mapu riga BINOI ONORUAME anili nuleli chopi echi sikala jiti Moisés.3Chorikare Moisés ali chopi yarami echi okona ritemtami ali nasipasi minabi bachami echona Jordán,chopi echi levitas kie yarami nili. 4Ali José ritemtami nili ni bichili okona najiremtami,Manasés Ali Efrain. Ali kié biri kasena yarami nili echi levitas echona kawirli, chopi julálti echomi wika rijowachi mapurika kalirasa pirelma,aboni nili kawi mapu wakasi katiwalwami mina mapu aboni karunti inelwami. 5Ali echona israel pireami aboni nokali mapu ECHI ONORUAME mapurika nuleli echi Moisés, mapurika yarami nili kawi.6Echali,echi najiremami Judá isili mapu echona asali Josué ali Gilgal.Caleb,ranala echi Jefone,echi cenezeo, ali je aneli echi: ''muje a machi mapurika ECHI ONORUAMI je aneli echi Moisés, echi rijoi Riosi najata inarami, mulubemi muje nira ali nijesi echona Cades Barnea. 7Nije bamili naosa makoy bami mapali Moisés,echi nochame ONORUAMI nira, tami julali echona jonsa Cades Barnea mapuriga inenla echi kawi.Nije ali apaki bile raichali,choriga asali nije sulala mapu olamarene.8Chopi nije rijimala mapurika simibali tami yuka nokali mapurika sulala echi ralamli we ni bochili echi majakuami.Chopi nije minabi najata gala nira echi ONORUAMI Nike niwali RIOSI . 9Moisés ni bichiwa nira echali rawe, je anika: " ni bichili nira echona kawirali mapu muje ronola simili nimare yarami mina muje ali muje kuchali si chulupi nira, mapu rika muje ni kala nira isisli echi WALUBEALA ONORUAMI nije niwa la RIOSI yuka."10¡Jipi,ineni! ECHI ONORUAMI tami tibuli jena bitelkuami naosa makoy mali bami,mapu riga BINOI anili, echali jonsa mapuali ECHI ONORUAMI aneli jena raichali echi Moisés, mapu echona Israel pireami simibali echomi kawirali kie biri niruachi.¡jipi,inebo! jipi bamini osanaos makoy mali bami. 11jipi rawe chobiji juni pi chiyira'a we wakami mapuriga chabe inilini echali rawe echi Moisés tami julali bilena. Nije jiwerali jipi ati pi chirika a nira,mapu rika bilen nakolwachi simia ali ku nawa.12Jipi,echali, tami iya jena kawi rabotami,mapuriga ECHI ONORUAMI binoi anili ni bichiwa nira echali rawe.Mapuriga muje anamli echali rawe,mapu echi anaceos muchuli echona ni simira wika rijoachi we aná rika yetachi. nije buwemani chopi ECHI ONORUAMI asisa tami yuwa ali mina nije machi ulumani, mapu riga anili ECHI ONORUAMI."13Echali, Josué kuirli ali mina iyali Hebrón mapurika bile yarami nira echi Caleb ranala echi Jefone. 14echirika,Hebrón ni najitali ali yarami nili echi Caleb, ranala echi Jefone ali enezeo jipi sibi rawe, chopi echi cara nira najatali echi ONORUAMI ,ECHI RIOSI nili Israel. 15Jipi,binoi rawala nili Hebrón chabe nili Quiriat Arba.(Arba ni nili we minapi gala rijoi echona anaceos.) Mapuali echi kawi isapli makie nakoka.
Chapter 15

1Mapu binoí chapili echi ta kawi chopi retemtami echona pi ukua pereachi echona Judá nirumi nira,mapurika yarami echirika rejimalas nira,mapu otosa isili echona ilibe mapu echona ma suwibachi kawichi echomi Edom,mapu echomi saterli ki bi yiri nuruchi echomi Zin niruami,echirika nira ju we mikia mapu echomi reyeye nira. 2Echomi kawi siwibachi mapu releye nira echona mulupi simarcuachi mapu Walu Bawi Akakmi Manechi,echona pita kawichi niruchi mapu echona jonsa echomi ilibe nira.3Mapu mulípi echomi rilíye mapu echomi rabo echomi Acrabim ali simiba mulupi echi Zin yua, alí omolí echoná lilíye echoná Cades Barnea,echi Hezrón yua, ali ripabe echona Adar jonsa, mapu nawali echomi Carca riweachi jonsa. 4Simirka echi Asmón mulubi yua, inarline echomi komichi echona Egipto niruami ali nawa mani sibiwachi echomi walu bawi maneachi. jená anili onámlá riléye.5Echomi colachi rilíbe echomi anili echi Walu Bawi We kami, mapú echona napawi echi walú bawi kami alí pí tá bawa símichi isí mapú echona Jordán, echona onámlá ripáye, rimáá echona píta kawichi niruchi mapu Echi walú bawi jonsá mapú echana napawi echi walú bawi mami alí pitá bawi símichi isí Mapu echona Jordán. 6Omoli echona Bet Hogla simarka mapu echomi repabe echomi Bet Arabá nira.Echirica,omoli echona riterli Bohán echi Rubén ranalá.7Mapu onamlá omoli echomi jonsa echona Debir echomi rile ripo rinatachi echona Acor nira,mapu ali echona achiko repabe,ali rilú echona chenbile cuana echomi Gilgal, ali anili paye rabotachi chesinuna mapu echomi Adumín, mapu jú echona repabe echomi rile ripio rinatachi. Echali, echona onamla simirachi anili echona bawi we simati simíchi mapu echomi Semes echona Rogel jonsa. 8Mapurika,omóle echona rilé ripio rinatachi mapu echona Ben Himon niruami mapu echomi rileye nira mapu echomi wikabe rijowachi mapu echomi Jebús niruami (mapu ju echomi Jerusalén). Mapali omoli echona ripa paye rabotachi Mapu echona jonsá nawali rile ripio rinatachi mulupi echikó mapu echomi Hinom niruami,mapu echomi analíné, mapu ju echomi répabe mapu siwenali echomi rile ripio rinatachi mapu ju Refaim niruami.9Mapurika,echi onámlá ali anili echomi kolú kuaní yua nira mapu echi bawi we simati simichi mapu echomi jonsa mapu echomi Neftoa niruamiu, ali echomi jonsa machini mapu echomi wikabé rijowachi mapu echomi Rábo mapu echomi Efrón. Mapurica , mapali anili echomi oná Baala echico (mapu allenacho echi Queriat Jearim). 10Mapurika, echona onamala kuwana nira echomi nalini echi Baala ko echomi Rabo Seir riweachi,ali ko simira chukuli mulube echona Rabó Jearim echona ripabé kali (ayena cho riweachi Quesalón), ali ritinika Bet semes, ali ripunika simira echona Timma.11Echona onámla nachinli echona onapla rabo echomi Ecrón, echirika simarca echona Sicrón ali simarca we mika echomi Rábo Baala, echomi jonsa mapu há Jabneel ojonsa ku. Ali echi onamla suwena echomi walú bawi maniachi. 12Mapali echi onámlá analine mapu echomi wary bawi maneachi jonsa suwena ali echona suwe bawichi. Jena anili echi onamla nolerka rabó mapú echi wikabé ritemtami pireachi mapu echomi Judá, rijimala ali rijimala.13Mapurika kala nijeka olabó mapurika WALUBELA ONORUAMI echi Josué, echi Josué iyáli echi Caleb, echi Jefone ranalá, bile mapu iniwili kawi echona nasipa mapu pire ritentami echi Judá, Quiriat Arba, mapu ju Hebrón (Arba anili echi Anac onola). 14Echi caleb machi páli echi bakía Anac ukuchuáli: Sesai,Ahimán ali echi si Tamail,echi Anac ukuchuali. 15Mapu echona jonsa omoli echi ralamuli Mapu echi nikiosa yua Mapu echona Debir piremi yua (Debir mapu ayenacho riwewami Quieriat Séfer)16 Echi caleb anilí: "echi rijówi mapu sayérsa echi Quiriat Séfer ali echico chápisa echi,alí iyama nije ranalá Acsa Mapurika upilá." 17Echali Otoniel echi Quenaz ranala, echi Caleb rejimálá, echi chápile,Caleb nijilí binoí ranálá Asca ni riga upili.18Chopi bítelpí, Acsa nawali echomi Otoniel ali jena we uwerli aneyá echukulí mapu echi atammaré binoí onólá pí bita kawi. Mapali echi muki rikínli echona bulítí jonsá,Caleb aneli binoí ranálá:" ¿pirí nakími?"19Echi Acsa binoí aneli:'' tá namutí ní olamamí wé náteamí, mapú mujé bínoí tami iyalí echi kawi echomi Néguev nirúmi, nijá pí jaré echisí bawi wé simáti ''. Alí Caleb iyalí échi bawí wé simáti mapu ripabé alí rilíbé isí.20Jena inili iyarami echi ritentami mapu echomi Judá nirá, mapu iyalí abó ritenli.21Mapu echona wika rijowa alí ritemolá echi Judá echomi suwé rilé nirá, minám echomí onámlá mapu echomi Edom, anili echi Caseel, Edar,Jagur, 22Cina, Dimona,Adda, 23Cedes,Hazor, Itnán, 24Zif, Telem, Bealot.25Hazor Hadata, Queriot Hezrón, ( jerkaní Hazor),26Aman, Sema,Molada, 27Hazar Gada, Hesmón, Bet,Pelet, 28Hazar Sual,Beerseba, Bizotia.29 Baala, Iim, Esem, 30Eltolad, Quesil, Horma, 31Siclag, Madmana, Sansana, 32Lebaot, Silhim, Aín, ali echi Rimón sí; Karka osamakoy kinmakoy wiká pireáchi echóná okua pireachi yua sí.33Echomí rileyé rabó chomisí analín, muchulí Estaol, Zora, Asena,34 Zanoa, En-Ganim, Tapúa, Enam, 35Jarmut, Adulam, Soco, Azeca, 36Saaraim, Aditaim, ali Gedera (mapú jú echi Gederotaim). Inilí makoí naó mapu echona wika pireachi,mapú echi pi ukuá repirechí sí.37Zenán,Hadasa, Migdal, 38Dileán, Mizpa, Jocteel, 39Laquis, Boscat, Eglón.40Cabón, Lahmam, Quitlis, 41Gederoth, Bet Dagón, Naam ali Maceda. Jena anilí makoí usaní mapu echomi wikaBé pireachi, echi sí ukuá repirechí.42Libna, Eter, Asán, 43Jifta, Asena, Nezib, 44Keila, Aczib alí Maresa. Jená anilí kinmakóy mapú echomi wika pireachi, ali echi si ukuá pireachí.45Ecrón, echóna pi okua rijoachi nolérka echoná jare rijóachi; 46Echomi Ecrón jonsá mapu echoná Walúbe Bawí maneachi kú jonsá, kárka echoná ukua pireachi mapú pirélí mulúbe Asdod, mapu echí sí okúa pireachí . 47Asdod, alí pi akua rijowachi echoná nolérka ali echi sí pi okuá pireachi; Gaza, ali pi okuá rijowachi echoná nolérka ali pi okua rijowachi echoná; echomi comichí mapu echomí Egipto nirúami, ali echomi Walu Bawi Maneachí mapú echí suwé bawechí.48Mapu echona pá kawí rabótami, Samir,Jatir, Soco, 49Dana, Quiriat Sana (jena jú Debir), 50Anab, Estemoa, Anim,51 Gosén,Holón ali Gilo. Nirúli macoí bile echona wiká pireachi, mapali echi okuá pireachi.52Arab, Duma, Esán,,53Janum, Bet Tapúa, Afeca, 54Humta, Quiriat Arba, (jená jú, Hebrón), alí Zior. Jena inilí kulúwami echi wika pireachí, echi okúa pireachí yua si.55Maón, Carmel, Zif, Juta, 56Jezreel, Jocdeam, Zanoa, ,57 Caín, Guibeá, ali Timna isí. Jena inilí makoy mapú echí wiká pireachí, alí echi okuá ripireachí isí.58Halhul, Bet sur, Gedor, 59Maarat, bet Anot alí Eltecón isí. Jéna inilí usani mapu echoná wiká pireachí, alí echi okuá pireachi isí.60Quiriat Baal, (jeriká aniwá mí Quiriat Jearim), alí Rabá. Jená inilí okúa mapu echí wiká pireachí, ali echí okuá rijówachí isí. 61Echomí iyé kachechí, muchulí échi Bet Arabá, Midín, Secaca, 62Nibsán, echí Wiká Pireachí echomi Sal alí Engadi. Jena inilí usáni mapú echí wiká pireáchi, alí echona isí okúa ripireachí.63Chopí echi jebuseos, echona Jerusalén pireami, echi ritentámi mapu echona Judá pireami, ké omerili máchi pá, mapúrika echi jebuseos echomí pire echoná riténtami yua echi Judá pireami yua echi riténtami echalí jípi rawé jonsá.

Chapter 16

1Echi chapimere kawi Jose kuchuwali ali jo'oli echona jonsa Jordán ali Jerikó, echona bajichi Jerikó, mowuili echona satibo, omosa Jerikó jona wika pireachi we rabowachi echona Betel. 2Ali echona jona Betel jona Luz simarisa minami nira Atarot echona pirelachi wikabe ralamuli3Tikinika echomi jona ka wiwachi echi wikaka pireami, yenasi echona kawiwachi rile Bet Horon ali echona jona Gezer; suwenisa echi walu bawi. 4Echiriga olali jena José kuchuali, Manasés ali Efraín nareli mapo mi pirelima.5Echona jona nili kawiwachi echi Efraín cuchúala echiga iyarami nili echi rijimala mapu riga inari: bo'onamla mapi echona pirelimare naliki echona jona Atarot Adar yenasi Bet Horón ripabe jona 6.. ali echomi jona simibali walu bawechi. Echomi jona mikmetat, norte , echiriga olali echomi jona Tanat siló ali simarali minami nira Janoa. 7echomi jonsa Janoa rilibe yenasi echo na Atarot ali Narat yenasi echona asabasa Jerikó, suwubisa echona Jordán8Echona jonsa Tapúa bo'onaka nili echomi oeste bawechi kaná ali suwenali walu bawi manichi. Jena kawili echi Efraín kuchuwala, mapurika najireami, 9mulipasi wika kali jawachi echiriga utami nili mapurika echi Efraín cuchuwala echomi pirelima Manasés cuchuwala yuka, karika buchuwina wika kali jawachi mapu rika ukua kali jawachi10Aboniko ke ululi machi echi cananeos mapuiri pireli echona gezer, aliko echi kananeos pire pacha echi Efraín yuka jipi rawe ayenasi, ali jena ralamuli nili we nulerami nochali owersa aneka.

Chapter 17

1Jena inili kawi iyarami chopi echi ritemtam Manasés (mapu echi nili ni bacha echi kuchala José), jena ju, mapurika Maquir, mapu echi nili ni bacha echi ranala Manasés ali mapurika nili echi a onola Galaad. Mapu echi isirami echona jonsa Maquir inili iyarami echi kawi echona Galaad ali Basán,chopi echi Maquir nili chopi rijoy nakowachi yenami.2 Echi kawi nili iyarami echi najiremami Manasés yarami nili echona pi okua rijoachi, Abiezer , Helec , Asriel , Siquem , Hefer ali Semida. Jena inili echi Manasés kuchali, ranala echi José, ali bachami simertami nilin echi bino rijimala jiti.3Jipi, Zelofehad, ranala echi Hefer, ranala echi Galaad, ranala echi Maquir , raanala echi Manasés, kie kuchili kuruwi ali chopi iwe chibi. Chopi rawala echi kuchala iwe inili Malaa, Noa, Hogla , Milka ali Tirsa . 4 Aboni mulubenli echi Eleazar mapu nili nawesami, echi Josué ranala echi Nun, Ali ayenacho echi bacha uchuami ali ji aneli: "ECHI ONORUAME ji aneli echi Moisés nijimare jena yarami karka tamuje rijimala. " Echirika, najatika nokali mapurika nulali echi ONORUAME,mapurika iyalti echi Muki bile yarami ali napawika echi rijimala onola.5Makoy pi okua kawi ichiwachi inili rojonarami ali Manasés ali Galaad ali Basán mapu ju echona chi bilena Jordán, 6 chopi echi iwe kuchala Manasés chapili echi yarami napawika echi aboni kuchala si. echi kawi Echona Galaad inili iyarami mapu echi karka ritibili echi rijimala Manasés.7Chi kawi bino inila echi Manasés ni walu najitali mapu echomi yenasi Aser ali Micmetat, mapu echona ju auche bilena analin echona Siquem. Mapuali , echi onamla ju echomi rileye mapurika pireli ni mulube echona Tapúa. 8 (echi kawi echona Tapúa inili nili echi Manasés ,chopi echona pi akua rijoachi echona Tapúaechomi nili onamla echona Manasés, echi inili mapu rika inima riweli echi rijimala Efraín.)9Echi ojalá ju echomi komichi echona Caná . Jena wika rijoachi echona rileye komichi mapu napawika echona pireami si Manasés ali inili nili echi Efraín. Echi onamla echona Manasés inili echona bilena ripayé komichi,10 ali ni suwenli echona walu bawi manichi. Echi kawi echomi rileyé inili nili echi Efraín, Ali echi kawi echomi ripayé echi Manasés ; Echi walu bawi manichi inili ni onamla. echomi bilena ripayé, Aser anaprami nima riweli ali echona analin, Isacar.11Ayena'cho echona Isacar ali echona Aser, Manasés inili nili echona Bet Seán ali echi si pi okua rijoachi , Ibleam ali echi pi okua rijoachi si mapawika, echona Dor piremi ralamli ali echi si pe okua rijoachi, echona pireami Endor pi kua rijoachi echona Tanaac pireami ralamli ali echi si pe okua rijoachi, ali echona Meguido pireami ralamli ali echi pi okua rijoachi ( ali bakana chokeami wika pireachi inili echona Náfet). 12chopi echi rijimala Manasés kie omerli omira echona wikabe rijoachi, echijiti echi cananeos pi echonaa pireka muchuli.13Mapu'ali echi ralamli echona Israel pireami najitali we jiwerami,aboni ni werli aneli echi cananeos iyalti bile nochali we ritekami, chopi kie machibute ni karka nira.14Mapuali, echi karka José rijimala inili je aneli echi Josué, je anika: "¿chorikare nijalime chopi pi ta kie ilie kawi ali tamuje ni nakit ni ilie kawi yarami, ali tamuje jute ikia ralamli, ali mina karka napawika ECHI WALUBELA ONORUAME kala nira kuirli tamuje?" 15 Josué je aneli: '' ali iyemi inisatmi wika ralamli, simibika iyemi aboni echomi chakena ali echomi muchusi chopi iyemi aboni niraka echona kawirali echona ferezeos ali ayenacho echona refaías. Jena olasi,mapu jiti echi kawi Efrain inila ju pitan iyemi nili nira.''16Ali echi karka José kuchali je anili: '' Echi kawi we kanami rabotami kie walu ju mapu tamuje nira.chopi karka echi cananeos mapu pire echona iporachi iniwi toroka nakolwam ju hierro, napawika mapu echona pireami Bet Seán ali pe okua rijoachi, mapurika aboni mapu muchuli echona rile ripo rinatachi echona Jezreel.'' 17chopi ali, Josué je aneli echi José najiremami, echi Efraín ali Manasés: '' Muje jumi bile wika rijoachi ali ni walu ali iniwami we walu jiwerali. Muje kie omerma iniwa chopi jena kawi iyarami muje nira.18 Echona bileni rabo ayenacho muje nila inimare. chopi ju chakena mina chopi karka chapimeare karka echona ni jurada Ali BINOI inili niba yensi iyetachi mika. machi ulusa echi cananeos, mapu aboni iniwami nisa toroka nakolwam ju hierro, ali mapu aboni we jiwerami nisa.''
Chapter 18

1echali karka suwa napawikachi echona pikua rijowachi echona Israel napawili echona Silo.Echi aboni niwali echona muchikachi napawika echona ali na'urali echi kawichi ni bachami.2Chob'ji a niru kichao najeremami echi bacha ochuwami nopi echi ralamuli echona Israel ke tasi iyali bino nila iyarami.3 Josué aneli ralamuli echona Israel:''¿chokilipa bina buwebo chopi bakime echona kawichi nopi echi WALUBELA,ECHI RIOSI bino chabe nira,nopi iyarami nili?''4chapisu bakia ralamli ibili nira najireami,nije julamani.echi buwamare inemare kawichi echona ripa bina rile. echi osume'are bile mapu rite nili, ayenacho ku simamare nije yuka.5Echi rojonamare kichao chokemi. Judá chokume'are bino inila echomi kawichi ríleyé, ali echi mapu echi José karirli chokume'are bino inili echona kawichi riparé. 6yemi rojonabo kawichi echona ripo kichao chokeami nira ali nií apabo niwarami.nije kala nachiwirta apamani chopi yemi jenaí bachami ONORUAMI atichi tamuje nila echi RIOSI.7Echi levitas kie inima kawi abono nira, maporica, echi bacha nawesami WALUBELA ONORUAMI bino iyarami. Gad, Rubén nacipa najireami Manasés aboni nareli bino iyarami minami Jordán.jena ju iniwali mapu Moisés, echi najatami inara walubela yuga, nijali8 echirika echi ralamali ajapali ali simibili. Josué nuleli nopi echi simibili ali osórutami mapu inili rurutami echona kawi. anika: ,”simibika echona ripani jonsa rileni kawichi ali osusu mapu churika ju Echi kawichi ali mi isibo je kina. nije uchema kala machiwikami ti emi nira me bachami WALUBELA ONORUAMI echona silo 9echi ralamali simibili ali isirali echona ripa bina rile echona kawichi bina osali usuluchi echona chorika inima echi inila echona kala wika pireachi kisao chokemi,tararami echona wika pireachi karka chokemi. aboni echi rowili josué yuga, echona kari riasa muchuli echona Silo.10echirika Josué pasalí echi abono echona Silo bachami atichi WALUBELA.ali echona Josué rojánali kawi echi ralamli echona Israel,karka ibili nira iyali nopi echi iyarami nima kawi.11echi tibuna nuleti echi jiti kawi echi rijimala Benjamin iyarami nili tabe ibilí bino nareli echi pi itemali.Echi kawi yarami asali mulube echona echi juda kuchala yuga Ali ayenacho José kuchali yuwa. 12 Echona ripayé,suwenami napona awinami únali echona Jordán.Echi suwenami Omóli ripa ni ripa echona ripaye Jericó,Ali ayenacho omóli echona paye rabo mina analini .Echona nawali saterli ke ' ira niruchi echi Bet-avén.13 echona onamla chimirali ilímalí echona rileyé echona rilíe simia echona rajachi (echirika chiko echi Betel).echirika onamlá simi echona jonsa Atarot-Adar,echona rabo nopi ati rileyé echona Bet-Horón.14echona onamlá simirli echona auche bilena :echona analin echona minam rileye,similí echona rabo bachami Bet-Horón.jena onamlá sinuli echona Quiriat-Baal (je aniwami ju,Quiriat-jearim),bile wika pireachi nopi inili najireami echi Judá.echi niwali onamlá echona analin.15echona rileye unali ni echali machimila echona Quiriat-Jearim.echi onamlá inarali echona jonsa Efrón,bawi manarami bilen walu nira echona Neftoa.16echona onamla rikinali echona suwe rabo echo auche bileni nira chokuli echona rile ripio ri'natachi echona Ben-Hinom, nopi echi choku ma ni mina juba ripaye echona rile ri'natachi echona Hinom,ali rileyé echona kolachi Jebuseos,ali isisalí rikina echona En-Rogel.17Omóli minami echona ripayé,simili echona minami En-semes, Ali echona machinali minami Geliot mapona asali auche bilena omokuami echona Adumin.echirika rikinali echona jonsa ritechi echona Bohán,echi ranali Rubén 18Simirali echona jonsa ripayé echona rite atichi walu Bet-arabá ali rile echona jonsa arabá.19Echona onamlá simirli riterali walu atichi Bet-hogla.echi onamla suwenali echona pi ta kawichi niruchi ripaye echona walu bawi manichi akakmi,ni suwe rileyé20 echona Jordán niwali echona auche bilena suwe analini.jena ju iyarami echi najireami inila Benjamin,ali iyarami nili karka ibili nira pi uka rijimara echona jonsa kawi suni bina echona kawi,karka chuwini noleraka21jipi echona wika pireachi najireami echi Benjamin, bino jiti rijimala inili: Jerico, Bet Hogla,Emec Casis,22Bet Arabá,Zemaraim,Betel,23Avim,Chopi Pará, Ofra,24Quefar Haamoni, Ofni bina Geba.inili makoy okua wika rijowachi,ayenacho echi pi okua rijowachi.25ayenacho mochuli echona wika rijowachi echona Gabaón,Ramá,Beerot,26Mizpa,Cafira,Mozah,27Requem, Irpeel,Tarala,28Zela,Elef,Jebús (echi a ju Jerusalén) Guibeo ali Quiriat.niruli makoy nao wika pireachi,ayenacho pi okua rijowachi.jena ju iyarami echi Benjamin mapuriga pi ita rijimala
Chapter 19

1Ali okona ni gala chapili kawi echi simeon, ibili niraa echi najiremami. Echi iyie yarami asali nacipa echi yarami mapo niwala najiremami echi Judá.2Niili echi kawi yarami, Berseba, Seba, Molada, 3Hazar Sual, Bala, Ezem, 4Eltolad, Betul ali Horma.5Ayenacho Simeon niili Silcag, Betmarcabot, 6Bet-lebaot, ali Saruhen. Jenaa niili echi mako bakia wika pireachi echi pi kua pireachi. 7Simeon niili Ain, Remon, Eter, ali Asan. Jena niili nao wikabe pireachi ali ukua pireachi.8Jena echi ukua pireachi nawali echona Baalat-beer (Ju echona Ramat ali echona Neguev). Jena niili kawi yarami echi najireami Simeon yarami echi najireami. 9Echi kawi yarami echona najireami simeoni niwala bilenpi niraa echona najireami Judá. Niisa echi walu kawi yarami echi najireami Judá, simeón chapili echi yarami echona nasipa najireami echi Judá.10Echi bakana ni gala chapili echi najireami Zabulón ali yaram niili echi najireami. echona boonla yarami nawali echona Sarid. 11Echona bounanla nawa echona jonsa naliki minán Marala, chapili Debeset ali jonsa echona bawechi bachami Jocneam.12Echona Sarid boonla noluerka minam mapo echona nalik. Echona boonla Quislot Tobar. Echona jonsa minam Deberat ali jonsa Jafia. 13Echona jonsa simili nalik echona Garat Jefer, ali jonsa echona Ita-Cazi; Ali echona jonsa Rimon kulika echona Nea.14Echona boonla olali bile echona yensi ripabe jonsa Hanaton ali suwenli bileni rile wiporachi echona Jefte. 15Jena pireami napabula wika rijowachi echona Katat, Naalal, Simrón, Idala, ali Belén.Niruli mako okua wika rijowachi, ayenacho aboni pireachi. 16Jenali niili yarami echi najiremami Zabulón mapo yarami niili echi najiremami echona wika rijowachi ayenacho aboni pireachi.17Ali nao niraa ni gala chapili echi Isacar ali yarami niili echi najireami. 18Binowi kawiralachi napabuli Jezreel, Queslot, Sunem, 19Hafaraim, Sihon, ali Anaharat.20Ayenacho napabuli Rabit, Quisión, Abez, 21Remet, echona Ganim, echona Hada ali Bet Pases. 22Ayenacho echona boonla niima rieli Tabor, Sahazima, ali Bet Semes, ali suwensa echona Jordán. Niruli makoy usani wika rijowachi napabutami ukua rijoachi.23Jenali niili yarami echi najiremami Isacar, ali yarami niili echi najireami, echona wika rijowachi , napabuka echi ukua rijoachi24Ali malí ni gala niraa chapili echi najireami Aser, Ali yali echi najireami. 25Moje niwala kawi napabula Helcat, Halí, Beten, Acsaf, 26Alamelec, Amad, ali Miseal.Bo onak echona boonla ilee niraa echona Rabo Carmelo ali Sihor Libnat.27Ali kuwana nieli echona nalik Bet Dagon ali we mika simili, echona jonsa Zabulón, ali echona rile ripo rinatachi echona Jefte. Ripabe echona jonsa Bet Emec ali Neiel. 28Ali jonsa simibali echona Cabul, minám ripabe. Echali minabi simibala Hebrón, Rehob, Hamón, ali Caná, yeni jonsa Sidón.29Ali bo'onla romimla minám Ramá, ali minám echona wika rijoachi ni simira wika rijoachi we ana rika yetachi echona Tiro. Jonsa echona bo'onla romunarami minám Hosa ali suwenali echona walu bawi manich, echona pirechi echi Aczib, 30Uma, Afec, ali Rehob. Niruli osa makoy okua wika rijoachi ayenacho pikua rijoachi.31Jenali niili echi yarami najiremami echi Aser, ali yarami niili aboni najiremami, wika rijowachi ayenacho pikua pireachi.32Ali usani ni gara chapili echi najiremami Neftali, ali yati echi najiremami. 33Echona bo'onla mali echomi Helef,echi echona walu oko Saananim, minám Adami Neceb ali Jabneel, we mika echona Jordán. 34Echona bo'onla kulinla bo'onak echona Aznot Tobar ali niili echi Hucoc; chapili echi Zabulón echomi jonsa rileye ali isiebali Aser echona bo'onak Judá echona nalik bawechi Jordán.35Ni simira wika rijoachi we ana rika yetachi niili Sidim, Zer, Hamat, Racat, Cineret, 36Adama,Ramá, Hazor, 37Cedes, Edrei, ali echona Hazor.38Ayenacho muchuli Irón, Migdal El, Horem, Bet Anat, ali Bet Semes. Niruli makoy kimakoy wika rijoachi, ayenacho pikua pireachi. 39Jenali niili yarami echi najiremami echi Neftali, ali niisa echi najiremami wika rijoachi, ayenacho pikua rijoachi.40Ali kicha pa'olasa ni gala niraa ichili echona najiremami echi Dan, ali yati echi najiremam. 41Echi kawirli mapo yarami ayenacho Zora, Estaol, Irsemes, 42Saalabín, Ajalón ali Jetla.43Ayenacho asali echi Elón, Timnat, Ecrón, 44Elteque, Gibetón, Baalat, 45Jehúd, Bene Berac, Gat Rimón, 46Mejarcrón ali Racón, napawika echi kawirli ali simira echona Jope.47Echali roli kawirli echona najiremami echi Dan; Dan sayerli Lesem, najisali echi yuga ali chapili. Aboni milali karka echi walu piya jiti, ma Aboni chapisa echi ali echona pireali . Aboni jawali echi Lesem, riwali Dan, echiriga nira echi mapo bacha asali. 48Jenaa niili yarami echi najiremami echi Dan, ali yali echi najiremami, wika rijoachi ayenacho pikua rijoachi.49Mapo ali Aboni suwenli ku rojuana echi kawi yarami, echi Israel pireami yali bile Aboni nira yarami echona echi Josué, ranala echi Nun. 50Binoi nulali echi WALUBEALA ONORUAMI, echi aboni yali echi wika rijoachi mapo binoi tali, Timnat niima echona we rabotachi echona Efraín. Binoi niwali auchesine wika rijoachi ali biteli echona.51Jena ju yarami echi Eleazar echi reobachi nochami, Josué ranala echi Nun, ali echi jawami najiremami echi kuchuala chabe pireami echona Israel. achali ni gala niraa ali chapili echi Silo, bachami niraa echi WALUBEALA ONORUAMI, echona yechi biteachi echona. Ali echi suwenla niji echi kawi.

Chapter 20

1Ali echi walubela onoruami je aneli josué: 2"Ruweé echi pueblo israeli je aneka: "Jusa echi wika pireachi mapo ichi nije anili echona osali echi moisesi. 3Olasi je na maporiga echi bile milisaá auche bile ke milinalsa omera ichipa echona. je naá wikabe pireachi niimare bileni echona ichipkoachi mapa ali niisá akoami ali ku milinalsa echi laá simeli echi bile niili mapo nili milirutami.4Binoi masaá bileni echona wikabe pireachi ali ilimeé echona iyeéchi mapo onaá pire wikabe ralamuli, echiriga ruwema mapo ikili echi ocherami echona wikabe pireachi, echiriga aboni tomea pacha wikabe pireachi ali yama bileni mapo riga bitelma echi yua.5Ali echiriga bile nawasa mapo riga ku chikio olamo ruwa mapo echi milirutami, nili'i echiriga echi ralamuli echona wika pireachi kie yama'a echi bacha uchuwami mapo echi rijoi miyali . Aboni ke ichiriga olasa jena'a, ali binoi miyali echi rijimala ke ni milinalka ni ke kaleka ke tasi natali choloami mina'm 6.Binoi tibisa echona wikabe pireachi ali jonsa echiriga saertami niima echona wika ralamuli muchuwachi mapo riga inijirami ni'ima, echona jonsa mukusa mapo ichi olowa' chuku echiriga walubela bacha chukuami echali rawe. Echiriga mapo ichi ke milinalka miyali echi rijowi omerma ku simiya binoy nili pueblochi, mapo pueblochi jonsa masali'i.'''7Ali echiriga echi Israelita julii' cedes echi Galileachi echona ali chakena rabo Neftali,Siquem echona rabo echi Efrain ali Quiriat-arba(ali chijoriga echi Hebron) echona rabo juda'. 8Minami niraa jordanachi ali nalik echona Jerico'. julii' Beser echona satiboo ripa rinatachi echi familia Ruben; Ramot echona Galaad ali echi familia Gad; echi Golan echona basan echi familia Manases.9Jenaa nilii echi wikabe pireachi jurami mapo karka echi israelita ayenacho echi chuu' bileni pireami, echona bite aboni niraa', mapo riga chuke bile milisaa' bile rijowi ke tasi ni chinilika omera maasa echona jonsa binoy tibuma. jenaa rijoi kie mukume echona sikalachi mapo echi milinali echi ilenla mapo ikili, echona jonsa echi rijowi chiwarami simirama bachami echona wika ralamuli jawi.

Chapter 21Ju

1Echali owelpa echi levitas ritemoala isili owelpa echona pacha reobachi nochami yuwa echi Eleazar, ali echi Josué Nun ranala ali mina jare bacha uchua mi bilena bitichi mapu bacha ocherami echo Israel rijoami.2 Jeri ka aneli mi echi echo na Silo echo na masitai ba echo na Canaán: '' ECHI WALUBELA ONORUAMI jeri ka nu lali, ali echo na Moises jonsa, ali tamu je iyasa echo na wikabe rijoachi mapu echo na pirelvo, ripo we sakaleachi karunt tamuje pukul uchuma .''3Ali mapurika nulali WALUBELA ONORUAMI, echi israelitas iyali echi levitas ritemoala kuchuala mapu iyarami nima echi levi kuchuwala ritemoala echo na che jarena wikabe rijoachi, Ayenacho ripo sakaleachi.4Mina jena ko nili mapu kala machiwi ali machiwili echi Coatitas ritemoala: Ali jare echo na reobachi nochami ali echo na Aarón jonsa isirami mapu iri nili echi levitas, chapili makoi bikia kayami rijoachi mapu iyarami nili Judá ritemoala, ali ayena cho Simeón najiremoala mina ayena cho echi benjamín ritemoala.5Mapu iki ripikami echi Coatitas kuchuala ko kala machiwi nili makoi kayami rijoa riweli echi Efrain ritemoala, Dan mina nasipa si Manases ritemoala.6Mina ayena cho Gersón jonsa isirami iyarami kala machiwi makoi bikia machiwi mapu iyaarami mapu Isacar ritemoala, Aser, Neftali mina nasipa si echi Manases ritemoala echo na Basán. 7Ayena cho Merari jonsa buwami chapili makoi okua mapu echo na wikabe rijoachi echi Rubén ritemoala, echi Gad mina Zabulón.8Echi israelitas aboni ko iyali kala machiwika echi levitas jenaiba wikabe rijjoachi, ayena cho echo na ripo we sakaleachi , mapu rika ECHI WALUBELA ONORUAMI mapu rika nulali ali Moises jiti. 9Ali echi Juda ritemoala mina Simeón, ali iyarami nili echi kawi echo na rijoachi, ali ni chopi ni raola ruka. 10 Jena iba mapu iki rijoa re na' a iyarami nili mapu echi Aarón kuchuala, mapu muchuli echi Coatitas ritemoala, ali ayena cho aboni leví ritemoala nili. mapu jiti aboni simibali ni bacha la mapu kala machiwime.11Echi israelitas ali iyali Quiriat Arba (Arba nili echi Anac onola), echo na.' a mapu Hebrón nima riweli si, echo na rabo Judá, echo na noler ka echo na ripo we sakaleachi. 12Chopi echo na ripo echo na wikabe rijoachi mapu echo na kare ma' a iyarami nili echi Caleb, echi Jefone ranala, mapu rika aboni nil nili.13Ali echo na reobachi nochami Aarón kuchuala, ali iyaaram nili echo na Hebrón, mapu echo na ripo we sakaleachi , mapu nili echo na wika rijoachi mapu echo na niuwachi milisa bile kie nikonka nira, mina Libna ali ayenacho echo na ripo we sakaleachi, 14Jatir ali echo na ripo we sakaleachi mina Estemoa ali echo na ripo we sakaleachi. 15Yenacho iyaram nili Holon ali echo na ripo we sakaleachi mina Devir echo na ripo we sakaleachi,16Aín ali echo na ripo we sakaleachi, Juta ayena cho ripo we sakaleachi Bet Semes ali echo na ripo we sakaleachi, nili kima koy mapu rijoachi mapu iyaram nili jena okuank najiremam.17Ali Benjamín najiremoala iyali echi Gabaón mapu abo niwa echo na ripo we sakaleachi, echo na Geba echo na ripo we sakaleachi.18Anatot ali we sakaleachi mina echo na Almón mi machi nira echo na wikabe rijoachi, nao mapu echo na wikabe rijoa re. 19Mapu echo na wikabe rijoachi ma' a iyaaram nili mapu jare nochami bilen pacha reobachi, mapu Aarón kuchuala, nili makoi bikia karka mapu echona wikabe rijoachi, ayena cho echo na we sakaleachi.20Ali ayena cho mapu ripiami echi Coat ritemoala, ali levitas ayena cho mapu echo na jonsa isirami nili echi Coat ritemoala, ali iyaram nili mapu echo na wikabe rijoachi mapu kala imeami nili, echi Efraín najiremoala.21Ali aboni ko iyarami nili echo na Siquem echi sakala echo na rabo echi Efraín, mapu echo na wikabe rijoachi naukuachi mapu milisa kie nikonka nira, Gezer mapu echo na bilen we sakaleachi, 22 Kisbaim nop we wile ripo we sakalechi mina Bet Horón aki echo na wile ripo we sakaleachi, nao wikabe rijoachi nili ni karka.23Ali echi Dan najiremoala, ali Coat kuchuala pireami iyarami nili echo na Elteque mapu we sakaleachi, 24Ajalón echo na ripo we sakaleachi mina Gat Rimón mapu we sakaleachi, nao nili echo na wikabe rijoachi ni karka nira.25Ali nasipa si nira Manasés najiremoala, echo na Coat kuchuala na' a iyarami nili ali Taanac ali wile ripo we sakaleachi. mina Gat Rimón ali wile ripo we sakaleachi, oko na we rijoachi.26 Niruli makoi mapu nili we rijoachi ali karka mapu ripim si echi Coalitas kuchuala, ayena cho nili ripo sakaleachi.27Ali nasipa si Manasés najirenoala, echo na Gersón kuchuala, jena nili che Jare levitas kuchuala mina abo ni iyali Golán echo na Balsán we ripo we sakaleachi si, bilen wikabe rijoachi mapu echo na nauma riweli milisa bile kie nikonka nira, ali Beestera si yuwa echo na wile ripo we sakaleachi, oko na mapu wikabe rijoachi ni karka nira.28Echi Gersón ritemoala ayena cho iyali Cisón echi Isacar najiremoala, ali ayena cho we sakaleachi, Daverat mina ayena cho na ripo we sakalechi,29 Jarmuth echo na ripo we sakaleachi mina echo na En-ganim ali ayena cho ripo we sakaleachi , nao wikabe rijoachi. 30Echi Aser najiremoala, ali iyali echi Miseal mina ayena cho echo na wile ripo we sakaleachi mina Abdón echo na wile ripo we sakaleachi , 31Helcat ali wile ripo we sakaleachi mina Rehob ali wile ripo we sakaleachi, nao nili ni karka nira echo na wikabe rijoachi.32Echi Neftalí najiremoala, ali ayena cho iyali echi Gersón, Cedes echo na Galilea echo na wile ripo we sakaleachi echi mina Cartan ayena cho wile ripo we sakaleachi, mapu echona wikabe rijoachi niuwachi Ali milisa kie Nikon nira; Hamot-dor ali echo na wile ripo we sakaleachi mina Cartán ali echo na wile ripo we sakaleachi, bakana mapu echo na wikabe rijoachi ni karka nili. 33Niruli makoi bikia ni karka mapu nili wikabe rijoachi, echi Gersón ritemola, ali ayena cho ripo we sakaleachi.34Ali che jare mapu ripiami echi levitas, ali Merari ritemoala, ali yarami nili echi Zabulon najiremoala: Jocneam ali echo na wile ripo we sakalaechi, Carta ali ayena cho wile ripo we sakaleachi,35Dimna echo wile ripo we sakaleachi mina Naalal ali echo na wile ripo we sakaleachi, nao wikabe rijoachi karka nira.36Echi Merari ritemoala ali yarami nili echi Rubén najiremoala: Beser ali echo na ripo we sakaleachi , Jahaza mapu echo na wile ripo we sakaleachi, nao wikabe rijoachi. 37Cademot ali echo na wile ripo we sakaleachi mina Mefaat ali echo na ripo we sakaleachi,38Echi Gad najiremoala ali yarami Ramot nili echo na Galaad ali echo na ripo we sakaleachi, bile wikabe rijoachi mapu na'ulwachi bile milisa bile kie nikonka nira, mina Mahanaim ali ayena cho ripo wile we sakaleachi.39Echi Merari ritemoala karka jena nili ali ayenacho yaram nili echo na Hesbón, ali echona ripo we sakaleachi, mina Jazer nili ripo we sakaleachi. Jena ko nili nao nop wika rijoachi karka nira. 40Jena ko nili echo na wikabe rijoachi ali kanam kayam echi Merari ritemoala, mapu echi nili Leví ritemola, makoi okua wikabe rijoachi ni karka nira ali yaram nili ali echi kala imeram nira.41Echo na wikabe rijoachi echi levitas ali jurami echo na nasipa si kawi abo nil echo Israel pireami, nili naos makoi mina osa nao wikabe rijoachi, ali ayena cho echo na wile ripo we sakaleachi .42 Ali ibilpi nira jena wikabe rijoachi, nili nolerka we sakaleachi. Echi rika nili jena karka jena wikabe rijoachi.43Ali echi WALUBELA ONORUAMI iyali Israel pireami echi kawi karka ali BINO ni bichiwali anili nira mapu iyama ruli mapu bacha simaram. echi israelitas iyalti mi mina muchuli echo na. 44Mina jubam ECHI WALUBELA ONORUAMI ali iyali mapu isabloami Karka buchuwini, rika mapu rika bino anili ni bichiwa nira raicha ali bachaoka jonsa. Kie tasi che bile echi sayela omerli omira. ALI BINO WALUBELA ONORUAMI kuwirli mapu sayera mapu naurma. 45 Ta bile namuti, ali karka ali mapu ni kalala mapu bino Riosi nijama riweli ECHI WALUBELA ONORUAMI ali bino aneli echo na Israel pireami, ala isebali olali, mapu ni bichiwa nira. Karka ikili.
Chapter 22

1Mapa li rawe Josué bayeli echi rubenitas echi gaditas pi nasipa si najiremami echi manases. 2Echi ruyeli yemi nijewili gala yua echi Moisés nochami RIOSI Yua 3Echi RIOSI ruyeli yemi tamuje nijewili echi raichali suwaba nijewili karika mapu nuleli RIOSI . Yemi kie riweli najiremami suwaba echi rawe jipi si a la nijewika olali mapu anili RIOSI .4Jipi RIOSI nijili wisabama echi najiremami we kanilika nijewili bichiwali ju.echali niruli bile tienda echona cawi niwa echi cawi Moisés nijewika olali echi ONORUAMI yuka nijili uche bile cawi Jordán. 5Muje ala tibuka olasi echi raichali Moisés nijewika olali echi ONORUAMI yuka mini ruyema, mi we kale muje ONORUAMI muje RIOSI yua inaro sinibi rawe tibuka olasi sinibi najatabo ONORUAMI ni bichiwali nira pachana jonsa nira. 6Echi Josué echirica nijili ali anili yemi uche sine sili echona tiendas. Ayenacho auche sine nasipi isili echi manases, ali Moisés nijili uche bile namuti nateami echona basan, auche sine nasipi Josué yali cawi nasipasi sineami najiremami echona uche bilena cawirali riwewachi echona jordan. Josué nijili bile tienda echirika nulali anili ONORUAMI nijewika olali .7Ayenacho auche sine nasipi isili echi manases, ali Moisés nijili uche bile namuti nateami echona basan , auche sine nasipi Josué yali cawi nasipasi sineami najiremami echona uche bilena cawirali riwewachi echona Jordán. Josué nijili bile tienda echirika nulali anili ONORUAMI nijewika olali. 8Ku tanali echi tienda ali ayenacho ku tali wanomi, ali ku tali echi wacasi, plata, oro, bronce, hierro, niwika sipuchisi. Itetama echi botin ali iyama auche jare najiremami sineami najiremami''.9Echi rika ani rijimala Rubén, echi Gad nasipasi echi tribu ayenacho manases nawali bitichi ,riweli echi pueblo echi Israel nawali echona Silo, riweachi nawali echona riwewa cawi Canaán. Echi simibali echona Galaad, muje simibaka echon cawirali , nijewika olabo echi ONORUAMI yuka, echirika nijewika olabo Moisés yuka ayenacho .10Echali nawali echona Jordán Riwewachi echona cawirali riwewachi Canaán ,echi rubenitas ali gaditas yuka nasipasi Manasés Niwali bile altar uche bilena Jordán ,bile altar walu ripa iliami. 11Echona pueblo Israel namali jena ruyema: ''Inebo echona pueblo Rubén, Gad nasipasi Manasés Niwali bile altar uche bile cawirali echona Canaán , Echi Galaad, echona mulipi Jordán, echona we ni wale pueblo Israel''.12Mapu ali echi pueblo namali jena jiti, suwaba echi napawika echi pueblo Israeli napawili sineami echona silochi mapuriga ripa simibaka ali nakoali echi yuga.13Ali echi pueblo Israeli juli ruyenala echi Rubenitas, echi Gaditas ali echi pi nasipa echi Manases, echona kawirali echona Galaarichi. Echi ayenacho julika echi Finees ranala echi Eleazari, echi bacha chukuwami Riosi yuga nochami, 14Ali echi yuga makoy bacha uchuwami, ibili nira echona bitichi biteami ni ocherami echona Israelichi, ali pi ibili echi nili ni moola ni jiwerami echona pueblochi Israelichi.15Echi isili echona pueblochi Rubeni,Gar ali echi pi uka nasipa echi niwali manases, echona kawirali Galaar ali je aneliti: 16Karika echi napawika RIOSI ani jena: ¿Piri ju jena chati ola yemi saeraka RIOSI Israelichi niwala , chakenaka jipi rawe ke najataka echi RIOSI, nawaga bile altari mapuriga yemi jipi rawe we chati ola echi RIOSI yuwa?17¿ Ke nili tamuje chati ni walu tamuje yuwa? Chobiji kecho echiriga pabakarami ju ONORUAMI RIOSI jiti.Jena jiti chati nawali bile nauli echona napawikuwachi RIOSI yuwa. 18¿Chigoriga yemi chakenasa mapu najata echi ONORUAMI RIOSI jipi rawe ?ayena cho ke ala ola echi ONORUAMI RIOSI yuwa jipi, baali ONORUAMI RIOSI asime ke kanilika echi karika napawiyami echona Israelichi yuga.19Ayenacho echi kawi yemi niwali ati chati nachumi ju, echiriga yemi echiriga simarisa echona kawirali echona ati echi kali RIOSI niwala ilasaka ali ujuli yemi bile ali winiboria yemi aboni.Bilepi ke echiriga chati olali echi ONORUAMI RIOSI yuga, ke echiriga chati olasi tamuje yuga nawaga bile altari yemi ayenacho echi altari echi walubela tamuje niwala RIOSI. 20¿ echiriga Akan ranali ayenacho Sera ke kaleka raichali mapuriga echi jiti anili mapuriga tibutami nili ONORUAMI RIOSI jiti ? Ali ¿ ke ichili echi iyokuami echona pueblochi Israelichi ? Jena rijoi ke mukuli echi jiti binoi chati olalati21Echiriga echona pireami echi Rubeni niwala, Gar, ali echi pi nasipa pireami echi manases niwala raichali nijewaga echi ni bacha uchuwami rijimala echona Israelichi : 22ECHI WALUBELA, ONORUWAMI, WE OMERAMI! ECHI machi ali ola machira echi Israeli binoi ¡ Ayena echiriga chati olali o ayenacho ke olali binoi raichala echi ONORUWAMI RIOSI yuwa, ke solonarami juti jipi rawe 23Ali echiriga niwasa echi altari mapuriga chakenama echi RIOSI yuwa.Ayena tamuje niwasati echi altari mapuriga aniboria echi Binoi, nijirami chobetami, echi rakali o echiriga kilinira, echiriga echi ONORUAMI RIOSI echiriga olasa natetaga echi jiti24¡ Ke ! echiriga olaliti pi majakabi simirasa mapu iri nolinama tamuje ranala jiti omerama je aniwa tamuje niwala kuchi: ¿ Piri niwa yemi echi ONORUAMI RIOSI echi Israeli niwala yuwa ?25Uchasa echi ONORUAMI RIOSI echiriga olali echona joranachi bile ke omerama simara echi yuwa ali tamuje. Yemi pueblo rubeni niwala ali pueblo echi Gar, ke niwi biiri echi WALUBELA ONORUWAMI YUWA; Echiriga echi kuchi omerama olowa echi tamuje niwala kuchiwala riwema oliwa echi ONORUWAMI.26Echiriga tamuje anikiti, ´niwabo jipi bile altari, ke echiriga wikosarami echi nijirami ali kecho echiriga milirutami, 27ali echiriga olabo urumi tamuje yuwa ali tamuje, ali yemi tamuje yuwa ocherami jubami tamuje yuwa, ni ala olasati echi oliwa ONORUWAMI ni bachami echi ONORUAMI yuwa, echi tamuje niwala chobetami ali tamuje oliwali ni kili nira, echiriga tamuje kuchala ke sine je anime tamuje kuchali echali juba mapu nawama:'' Ke niwi echi yuwa ONORUWAMI".28Echiriga anikiti: ' Ayena jena je anirutami ju tamuje o ali tamuje rijimala jiti echali nawasa, tamuje anibo: '' ¡ Inesi! Jena ju bile chikorika machi patami echi altari jiti echi WALUBELA ONORUWAMI ,echi tamuje niwala chabe pireami olali, ke echiriga chobeli echi nijirami ofrenda, ali echo miliboria, ali chopi nawesarami ni´ima echi aboni yuwa tamuje ali yemi. 29Echi ni we mika ati tamuje inerima echi ONORUWAMI YUWA,ali jipi chakenabo echi najata ECHI niwa bile altari mapuriga nijirami chobetami,nijirami ofrenda echi rakala echi milirutami, ayenacho echi altari WALUBELA niwali ONORUWAMI echi ati bachami echona kalirali tabernakulichi."'30Ali finees echi bacha chukuwami nawesami ali echi bacha uchuwami echona pueblochi, echi ju, mo'oli ni bacha uchuwami rijimala echona Israelichi echi muchuwali echi yuga, namali echi raichali echi pueblo Rubeni niwala, Gar ali Manases aneli, ni ala ineli bachami binoi busirachi ni'ira . 31Finees, ranala'a Eleasari echi bacha chukumi, je anili echi pueblo rubeni niwala, Gar ali Manases: '' jipi machiti echi ONORUAMI ati tamuje yuwa, ali yemi ke echiriga ola'li echi yuwa ONORUAMI. Jipi, yemi echiriga kuwirali echi pueblo Israeli echi sikalachi RIOSI.''32Ali echi finees, ranala echi bacha chukuwami Eleasari, ali echi bacha uchuwami ku isili echi Rubenitas ali ayenacho Garitas, machi echona kawirali echi Galaar, ali ku rowisa echona kawirali echona kana´an , echi pueblo Israeli, ali pa'ali auche sine echi raichali echi yuwa. 33echi anili we ala ni'ili ni ba'achami echi busilachi echi pueblo Israeli. Echi pueblo Israeli kuwirali yali ONORUAMI ali ke raichali minabi echiriga olamoria nakokuwami echi yuwa rubenitas ali ayenacho echi garitas,mapuriga risu olamoria echi kawi mapona aboni tibili.34Echi rubenitas ali echi garitas bayeli echona altarachi'' rumi'' ali echi je anili: ju bile rumi tamuje yuwa, echi WALUBELA ONORUAMI ECHI ju RIOSI.''

Chapter 23

1Ali jubami ma wika rawe , mapali ECHI ONORUAMI iyali isabikuame echi israel echi karika sayeala uweanokali, josué ko nili ma we ocherame. 2Josué bayeli karika Israel, echi we ocherame, ali echi bacha uchuwami ali jueces ali oficiales ali echaneli: ''nije ma we ocherami ju. 3yemi ma ineli karika mapuirika ECHI WALUWALA ONORUAMI echi RIOSI olali karika mapi echona pireami mapu gala nira mapurika ECHI ONORUAMI RIOSI nili mapu iri nikoli yemi jiti4¡Inesi! nije muchuli yemi ali piremi echona mapi tibili nima rua omuparami mapuriga yarami nima echi najireami , napawika karika sinemika piremi mapuiri nije ma omepali, echomi jona Jordan ali jonsa echomi Bawi Walu echomi bo'onak. 5ECHI WALUAWALA ONORUAMI RIOSI ulumare machiye. Binoi rakibumare machiyeku emi jiti. BINOI chapire kawuí, ali ripima yemi nilika echi kawi, mapurika ECHI ONORUAMI RIOSI echiriga a anili.6Ali echirika nili we jiwerami mapurika ni gala muchibo ali olabo karika mapuriga osoruta chuku echi nularame Moisés , ke inenika echi sikala otona ali echi sikala surta, 7mapurika ke napawima mapi ju piremi echomi mapu tibili yemi yuka aniya anibo echi raola riosali, ala ane echi yuwa, kale o chokobika chukuba echi yuwa. 8Ni gala nira yemiko echiriga olasi chokobika raicha echi WALUBEALA ONORORUAMI YEMI RIOSALI mapurika ola nokali jipi rawe ayenasi.9Mapu rika ECHI ONORUAMI nili mapi ululi we bachame yemi owali, ali we jiwera pireami. Mapa li yemi, ke wesi omerali sayera yemi yensi jipi rawe. 10Chuke bile rijoy yenami yemi yuka olama mapu wika ju,uma, masia mapurika ECHI WALUWALA ONORUAMI yemi RIOSALI ju ECHI mapi nikowa emi jiti, mapirika BINOI, ECHIRIGA ANILI 11Tanewisa we ala namikuami, mapuriga omerima kale WALUWALA ONORUAMI binoi RIOSI.12Ali pi chakena rawelisa ali chokoba chukubasa echi yuka mapu ke si suwili mapi ju pireami mapu tibi yemi yuwa , ali yemi napawisa echi yuwa ali ko echi yemi yuka, 13ali ko machisa ni gala mapurika ECHI ONORUAMI yemi RIOSALI make machi uluma echomi piremi ali yemi jiti. Ali echiriga aboni nima bile wi'i ali chapime yemi, ali nima pisokuame echona ripopi ali su'uwekame echona busilachi , mapa yenasi mukusa muje jena we gala kawichi mapi ECHI ONORUAMI RIOSI mi iyali yemi.14Ali jipiko nije ma sime jena buwechi karika jena kawi ali yemi gala machi ni karika pachana sulachi mapurika ke oroli bile raichali mapurika ku ala ni bichiwali najitama karika jena namuti ni gala mapurika echi ONORUAMI RIOSI echiriga anili yemi jiti. Karika jena namuti nawali yemi nira. Ke wesi ro'oli. 15Mapurika karika raichali mapu ECHI ONORUAMI yemi RIOSILI echiriga anili, ma echiriga ECHI ONORUAMI pamare echomi mapu yemi muchuwi karika jena namuti ke ala echona jonsa Binoy ku suwabisa jena gala kawichi mapi ECHI ONORUAMI RIOSI echiriga iyali.16Binoy olama jena ali yemi keala olasa echi ala anirutame ONORUAMI RIOSI jiti, mapu rika Binoi mi nuleli tibunila. Ali yemi simasa ali kale nokosa chojare riosi ali chokoba chukubasa echi yuga, ali echi yokuame ONORUAMI owinama yemi yuka ali yemi suwuime pi ayo'o echona kawi we gala mapu Binoy nijali''.

Chapter 24

1Jonsa Josue bayek napabuli karka aboni Israel kuchuala najiremami echona Siquem ali bayeli echi ba'cha ochéram echona Israeli, echi o'wéla bacha isírami, echi o'wéla ka'la achinka ra'ichka na'kúrami, ali aboni bachámi jabli mapo'ona asali echi RIOSI. 2Josue jeaneli karka su'waba ralamuli: ''Je'na jeriká aní echi WALUBEALA ONORUAMI, ECHI RIOSI mapu Israel najati, jeani: 'chabe ki'ya, echi bacha ocherami ko bo'onta echi wa'lu komich Eufrates pireali, echi Taré, echi Abraham ali Nacor onola, aboni amachika pireli auche jare riosi''.3Chopi nije yurkin muje onola echona Eufrates jonsa yurkin mina Canaan aniliwachi kawirl, ali nije yaki Isaac mapurika wika kuchma. 4Ali Isaac yakin okua kuchi echi Jacob ali Esau. Echi Esau pe uchi kawi yakin echona rabotachi Seir aniliwachi mapurika binoi iníma, chopi Jacob ali binoi Kuchuali simibli minám Egipto.5Nije julki echi Moises ali Aron, we omonli yakin echi wiká namuti mapu we risú nilkuami jiti echona Egipto Pireami, Jonsa, nije mi ku machi pakin echona jonsa. 6Nije mina yurkin echi chabe baçha ocherami echona Egipto jonsa, ali echona wa'lu bakoch muchuli. Echi Egipto pireami, echi okua ralekm torok tabl jiti niwarami kasek ali kawe kasek simibli najatsia, echona wa'lu bakoch mapu ba'wi sitana manili jonsa najatli.7mapali echi chabe ocherami ku'wirli tanli echi WALUBEALA ONORUAMI, BINOI ali kie machich niwali echona nasip mapona yemi muchuli ali echi egito pireami. BINOI nakiwili mapu echi aboni si'lika suwimea echona wa'lu bakoch rujuisa. Yemi echirika a riwali mapu NIJE olakin echona Egipto. Jonsa yem wi'li pireali echona Kawirli i'ye akicheachi.8NIJE ko yem yurkin echona amorreos kawiwalachi, mapu bo'onla Jordan pireami nili. Aboni nakoli yemi sayerka ali nije mi ku'wirkin. Yemi ma chapisli echi kawíli ali, ali NIJE karra suwabkin yem riwirk.9Jonsa echi Balac mapu Zipor ranal ju, echi Wa'lula rey echona Moab, wilisli ali sayerli echi Israelchi pireami. Binoi júli ali ku'wirl tali echi Balaam jiti, Beor ranal, mapurika yem kie kanila pirelma. 10Chopi NIJE kie namkin echi Balaam. Chopi, binoi kala kanila pirelma nakili yem. Echijiti ayena ku'wirkin.11Yem simarli nasipi wa'lu bo'wech echona Jordan ali Jericó isili. Echi o'wéla bachá nulami wika oberla sontoal echona Jericónirum yuka nakosli yemi sayerk, , echi amorreos yuk napawik, echi ferezeos, echi cananeos, echi hititas, echi gergeseos, echi heveos, ali echi jebuseos. NIJE yem ku'wirkin mapurika yemi omerma na'ura. 12Nije julkin echi napal yemi yuwa bachami, wabe mika ulunli najatka wikisk ali echi okuank o' wela rey echona amorreos niruami. Yem kie newaleli echi wili piya o echi awa.13NIJE mi yakin kawi mapona yem kiesi kalirali mapona wika rijoachi nili kiesi yem kalirali ali jipi ko yemi echona pirie. Yemi kowa echi uba rakala ali mapu iki ichiruta jawi echi olivas aniliwami mapu kiesi yem ichali.14Jipi kala majasi echi WALUBEALA ONORUAMI ali ne bichiwali nira nijewisi ali ne kie sine riwebo nijewika olá; Chaken ulusi echi auche jare riosi mapu kie bichiwali ju echi mapu amachika piréli minian Eufrates ali echona Egipto, chopi ku nijewika olasi echi WALUBEALA ONORUAMI. 15Yemi ke kanilsa echirika WALUBEALA ONORUAMI nijewika pirelkua, jipi rawe chapisu yemi aboni jiti, chikia nije wika pirelbo, jare wika riosi echi mapu amachika piréli chabe pireami echona bo'onta echi komichi Eufrates, wecho jare wika riosi echi amorreos iníl, echi kawi mapona yemi piré jipi ''Chopi nije ali nije kuchuali najiremka, bilepi WALUBEALA ONORUAMI yuka nijewika pirelbo tamuje.16Echi ralamuli echona Israel pireami ku nijewili ali jeanili: '' Tamuje kie sine riwebo echi WALUBEALA ONORUAMI, kie sine jare wika riosi najatbo, 17echi ju BINOI WALUBEALA ONORUAMI tamuje iníl RIOSI echi mapu yurli tamuje jena'i ali echi chabe ki'ya pireami echona Egipto jonsa, mapo'ona tamuje risú rika nochartam nili ali echi mapu tamuje ayena riwaki mapu ne bichiwa nira jiwerami ju echi ali kara sineami tamuje tibuli mapali buchi isirachi tamuje, ali mapali auche jaren kawirli pireami tamuje sayerachi mapona simarki. 18Ali echi BINOI WALUBEALA ONORUAMI chaken mina u'luli mapali auche jare ralamuli echoka sirach, echi amorreos mapu jena'iba piréli. Echijiti tamuje ayenacho nijewika ka'la nawajimbo echi WALUBEALA ONORUAMI, mapujiti BINOI ju tamuje iníl RIOSI.19Chopi Josué Jeaneli echi ralamuli echona Israel pireami: " Yem kie omerbo ka'la nijewika ola mina echi WALUBEALA ONORUAMI, mapujiti BINOI ko ju bile RIOSI ka'la bi'wím; BINOI ko ju bile RIOSI mapu kie naki auche jare nawajimbo; Binoi kie ku wikawama mapali nasobuso echi ra'ichala ali mapali chati olaso. 20Yemi kuwana ku ro'wika ku riwesa echi WALUBEALA ONORUAMI ali jare wika riosi su'wina niruami ku najatsatm, ali kó BINOI saye nirá najitama ali we risú mi olama. BINOI mi suwabma, tak jipi we ku'wirsa yem.''21Chopi echi ralamuli Israel pireami ku jeaneli mina Josué: "Kie; tamuje ka'la nijewika nawajinka pirelbo echi WALUBEALA ONORUAMI" 22Ali jonsa, Josué ku jeaneli mina echi ralamuli echona Israel pireami:"Yemi aboni ku ju mapu machi chorika anika ra' icha jipi rawe, mapu echirika naki yem aboni, echi WALLUBEALA ONORUAMI, mapurika ka'la nijewika nawajinKa pirelbo.'' Aboni jeanili: ''Tamuje a machi''. 23Josué ku jeaneli: ''Jipko, Chaken banaka ulusi echi jare riosi su'win niruami mapu yem aka muchuwi, ali ku mulubensi ne pachana sulala jonsa echi WALUBEALA ONORUAMI, echi RIOSI mapu Israel iníl ju.24Echi ralamuli echona Israel pireami ku jeaneli: " Tamuje sinibi rawe a nijewika nawajinka olabo echi WALUBEALA ONORUAMI tamuje iníl RIOSI. tamuje nambo echi ra'ichala.'' 25Josué echirika ka'lara karewali ra'ichali echali rawe. Binoi niwali mapu iki namuti nulama ali chorika oloka pirelbo rika echona Siquem. 26Josué osali je'na ra'ichali echona mapo'ona osoruta chuku echi RIOSI iníl nulalila. Binoi bile rite jusa ali sikochi achali, bilen okorli pachá mapu mulupi ilíli echi WALUBEALA ONORUAMI kalila.27Josué jeaneli kara su'waba echi ralamuli: ''Ninasi, je'na rite jiti ku natabo mapu chorika anila tamuje. Mapu namli kara echi BINOI WALUBEALA ONORUAMI ra'ichali mapu tamuje yali. Echijiti jena'i muchuwi mapu machika yemi sayerma, sine rawe kie nijewisa yemi echi RIOSI.'' 28Jonsa Josué kara suwaba ralamuli mina júli wabe mika, ibil ku simibli mapo'ona nareli aboni kawi.29Jonsa ma karra sunusa jena jiti, Josué echi Nun ranala, echi mapu WALUBEALA ONORUAMI nijewika olámi nili, mukuli, bile siento mina makoy bamika. 30Aboni sinemka ri'le yerli otoli echomi suwe binoi kawiwalachi mapu nareli, echona Timnat Sera, echona mapu Efraín rabotachi ju, Gaas rabo mina ripar.31Israel pireami sinibi ijewika nawajinka pireali echi WALUBEALA ONORUAMI sinibi mapali echi Josué a biteachi, ali mapali echi auche jare ma ochérami a biji pireachi mapu juba suwili Josué yuwa; echi mapu ayena riwali churika echi BINOI WALUBEALA ONORUAMI ku'wirli echi Israel.32Echi José uchula, mapu Egipto jonsa aka sirli echi ralamuli Israel pireami, ri'le otoli echomi Siquem, echomi uchui kawirli mapu Jacob raleli echi Hamor kuchuali, echi Siquem onola. Binoi ko ralali bile ciento echi wanomi biwarami Plata aniliwami, ali echi kawi ma nochotarami nili echi José kuchuala yarami nima rueli. 33Eleazar echi Aarón ranal ayencho ma mukuli. Aboni ko ri'lé yerli otolo echona Guibeá, mapona wika rijoachi níli echi binoi ranal Finees bitelchi, mapu binoi yarami nili. Efraín ripaye rabo nili.

Judges

Chapter 1

1Ma che siné ko ma mukusá echí Josue, suwuaba raramúri Israeli pireame rukelí echi WARUALA ONORUAMI, jeriká aneri: "Chikiá ni bachá sayerma echi cananeos nopiriká nacobo echi yua?'' 2WARUALA ONORUAMI jeaneri: ''Judà sayermare. Jipi ko, nije mi iyama na kawi''. 3Echi raramuri Judà niwari jerikà aneri ramaruri Simeon, binoy rijimara: ''Akina simasi jenai kawi jiti napawika omerbo nakowa echi cananeos sayera. Tamuje ayencho simabo yem yua yem nir kawi.'' Ari echi Simeon kuchuar ma simibiri aboy yua.4Raramuri Judà niwar ma sayerli, ari echi WARUALA ONORUAME kuwirli nopriká niyurma sayera cananeos ari ferezeos . 5Makoy mil raramuri miriari echoná Bezec aneriwachi, mitirti echi cananeos ari ferezeos.6Nop echi Adonay Bezec masri, ari najatri ri chapirti, nia sikirerti bire makusari sikarch ri ronorch makusr a si. 7Adonai Bezec jeaniri: ''Kichaosa makoy werar, nop makusar sikiretam niri napabua nokuari koam rire mesachi nije niwar. Nopirika nije orari, Echirika cho Onoruami orari tami yua.'' Ari torti echomi Jerusalénchi ari ma chomi mukuri.8Echi raramuri Judá niwara sayrli echi Jerusalen pereami nia ma chapiri. Wer piyá jiti sayerli nia ikosri echona ciudadchi. 9Ma chesinekó, echi raramuri Judá niwara rikinri nakosia echi cananeos yua nopi mi ripá rabó pirerli, mii Neguev, mii bo'onak kawirli pireame. 10Judá simiri cananeos sayersia nop Hebrón aneriwachi pireri (echoná Hebron chabé ko Quiriart Arba aneriwachi), ari mitirli Sesai, Ahimán ari Talmai riweami.11Echoná jonsa, echi rararumiri Judá niwari simibri Debir pireame sayersia (Debir ko Quiriat Séfer aneriwachi niri chabé). 12Caleb ko jeaneri: ''Nopiir sayersa Quiriat Séfer aneriwachi ri niyursa echoná, Nijé marar yamaban Acsa riwemi jiti echi upira nima''. 13Otoniel, Quenaz ranara, (Caleb bonirá) chapiri echi Debir riweami ari Caleb ko ma nijiri echi Acsa bonoy marary, jiti Otoniel upira nima.14 Pi nawasa bi Acsa ya aneri echi Otoniel, ri iwerl aneri biré kawi tanra binoy onoraá. Ma rikinri echoná burritoch jonsa, ari Caleb rukueri: ''¿Churiká mi kuirma?'' 15binoy muki jeaneri: ''Tami biré kuwirari iya. Jiti ma tami iyakim biré kawi mii Neguev, tami echoná we ara bawechi si ya.'' Ari Caleb iyari mii ripa japona we ara bawetachi niri, ari echomi pe tun nirá ayencho .16Echi cuchuara ceneo niwari Moisés sahará, Mori echoná Palmas aneriwachi wika rijowach Judá yua, echona saterli ki bi lli nuruchi echoná Judá,echoná Neguev,pirersia Judá pireami yua muripi niri Arad. 17Ari raramuri Judá niwara simibri raramuri Simeón yua, abony rijimara, ari sayerli cananeos nop Safat pirerli ari ke biri riweri echoná. Horma aneriwachi niri echoná.18Echona Judá pireami ayencho chapiri Gaza aneriwahi ari karra echi kawi ayenchó Ascalón ari karra echi kawi, ari Ecrón ari karra echi kawi. 19Waruala onoruami asari Judá pireami yua ari kuwirli chapiya echoná rabó, nop kie omerli machipa echomi ypó pireame jitiko echi ni weri namuti niiri jierr chop niwaram.20 Hebrón aneriwachi Caleb iyarti( nopiriká Moisés aneri pe we chabe jonsa), ari binoy ko mina meari echi bakiana Anac kuchuar. 21Nop echi Benjamín que tasi machi pari echi jebuseos nop Jerusalénchi pireri. Jiti echi jebuseos anewam cobji Benjamín yua piré mi Jerusalénchi jipi a rawe jonsa.22Nop José yua pireri ayencho kariweri japirika nacoma Betel yua, nia WARUALA ONORUAMI asari aboy yua. 23Abony ko jare jurari jare raramuri Betel inenra (nop ona chabe Luz aneriwachi niri). 24echi raramuri ko biré rijoy riwari ari jeaneri: ''To tami ruye periko churiká omerman bakia jenai ari ko tamuje ko we ara niibo muje yua''.25Ari binoy ayena ruyeli bire buwe japona muhumea abony. Ari abony ko sayerly echona pireami wer piya jitri, nop ayena riweri echi rijoy ari suwaba echi binoy kuchuara japi ujumsma. 26Ari echi rijoy simiri birean cho kawi Hititas yua ari niwari bire pirerkum ari Luz aneriwachi niri echona, jipi a jonsa echirika riwe echona.27Manasés pireami ko ke mina jurli japi Bet-Seán pirem niri, Taanac premi kie cho, ke tasi cho nop Dor piream niri raramuri , nop Ibleam aneriwachi pireri, nop Meguido aneriwachi muchuwi ke cho, jiti echi cananeos ni niyurka pirenraba echona echi kawi. 28Nopari Israel ma jieram najitri abony ko ni iwer aneri nochanra echi cananeos ari ni we btiem nochr nureri nochanra.nop ke ni sinepra mina merly.29 Efraín ke tasi jurli echi cananeos nop Gezer pirerli, echi cananeos echona a Gezeer pirerli.30Zabúlon riweami ke tasi jurli raramuri nop Quitrón pirerli, nop Naalal pirerli kie cho, echirika cananeos ko echona a pirerli, nop Zabulón ko nureri we biteam nochri echi cananeos.31Aser riweamko ke tasi mina jurli Aco pireami, ke tasi cho nop Sidón pirerli, ke tasi cho Ahlab, Aczib, Helba, Afec, ari Rehob. 32Echirika ko Aser cuchuara cananeos yua pirerli (kawichi pireame), jiti abony ke chken jurli.33Echi Neftalí kuchuar kie mina jurli nop Bet Semes pirea muchuw, Ke tasi cho nop Bet Anat. Echi neftalí kuchuar cananeos yua pirerli (echi raramuri nop echona kawurchi pireri). Nop Bet Semes nia Bet Anat pireami ni iwer nocharna nurerti we biteam nochari Neftalí jitra.34Echi amorreos ko ni iwerl nureri Dan cuchuari echomi we okorlchi pirenra, Ari ke tasi rikinra echo ypó. 35Echiriká echi amorreos ko pirerli mii rabó Heres, Ajalón aneriwachi Ari Saalbim, nop echi José sontarsi nawiri Ari echi José Ari abony iwerl nureri nochanra we biteami nochri. 36Mi bo'onantam pireri amorreos Acrabim aneriwachi jonsa Sela jonsa mi japoná we okorli ju.
Chapter 2

1WALUBELA ONORUAMI pionoala jubami simili echona ripa Gilgal ali Boquim, ali anili: '' Nije ni'mi machipaki Egipto, ali ko ipakine echona kawi mapu ne bichiwili nira anekine yemi onola. Ali je anekine: 'Nije ko kie ikawama echi napawika katewarami raichali yemi yuwa,2 Yemi ko kie tasi olabo echirika kala anika ripi nai kawi pireami yuwa. Yemi ko kajonabo echi ritiete tikotami.'chopi ti yemi kie tasi inami nije raichala. ¿Pir ju mapu olá nokali yemi ?3Chopi je na jiti je ani: 'Nije ko kie machi uluma echi Cananeos ne bachami yemi yuwa, ali aboni ko inima bile suwá nira echona achikali, ali echi wika riosi inima mapu ikie nolarma uluma.'' 4Mapali WALUBELA ONORUAMI pionoala je na raichali echona Israel pireami, echi pi kua rijowachi sinali ali ayenacho nalalí,5 Aboni ko riwali echona Boquim. Echona aboni ko nijali akami WALUBELA ONORUAMI.6 Mapali echali jonsa Josué ku ijuli echona pireami; ali echi Israel pireami simibli mapu echona aneti, chapisia echi kawi. 7Echi Israel pireami najuinika nokali echi WALBELA ONORUAMI mapu Josué bitechi ali ayena cho ocherami, mapue echi riwali karika mapu isili echi Israel jiti.8 Josué Nun ranala, WALUBELA ONORUAMI yuwa no'chami, mu'kuli bile ciento makoi bamika.9Oni ko itoki rikali echona onamla kawi mapu iyarami inili echona Timnat Sera, echona kawirli rabotachi Efraín chona ripayé chakena Gaas.10 Karika echi mapu echali pireami bayerami inii uwenoli. Mapu echi che jare jubala ijasli pi inaka, mapu kie machili echi WALUBELA ONORUAMI mapu kie chikio cho isila echi Israel pireami.11Echi Israel pireami ko chati olali ni bachami ni WALUBELA ONORUAMI riwirka ali ko Baalees najatika nokali. 12Aboni ko inapli echi WALUBELA RIOSI, echi Riosi mapu yemi wenli bichiwi, mapu echi isilí machipa echona Egipto. Aboni ko simibli che jare wiká riosi mapu kie bichiwali ju, mapu echomi pireami ralamuli bichika pireli, ali bunali mo'ola echona bachami. Mapu nokali WALUBELA ONORUAMI ko iyoli 13mapali inapsa jonsa ali najuinika Baal ali Astarot.14WALUBELA ONORUAMI iyoli echi Israel pireami yuwa, ali ko binoi nijali echi sayela mapu mo'ili echona kawirli mapu chikoli iniwala. Binoi ko ralineli mapurika risúrika nochartami mapu chapiti echi sayelti mapu nolerka muchuli, ali ko aboni ko kie omerli ni'mí mapu echi sayela yuwa. 15Mapumi Israel pireami iyenli nakowa, echi WALUBELA ONORUAMI sikala echona si chukuli kuwira mapurika omi'rma, mapurika Binoi anili olamaria. Ali ko aboni muchuli we narkia risu inilka.16Echali jonsa WALUBELA ONORUAMI jawali echi welpa kala achinka rai'icha nikúrami, mapu iki naubnli mapu iki chikioli aboni nil echi karunt. 17Arika jonsa kie inamli echi wálula ka'la achinka ra'ichka naku'rami. Ali obini ko kie tasi kala inili echi WALUBELA ONORUAMI yuwa ali iyarami nili mapu'rika bile muki biruchi ali aye'na cho chejare riosi niwarami mina nawajinali. We soponu nira inapli mapu'rika uwénla pireli; mapu aboni nijeli WALUBELA ONORUAMI nulali, chopi ni aboni ko kie tasi olali18Pali echi WALUBELA ONORUAMI ijali welpa ka'la achinka raichka nakurami aboni nira, Binoi WALUBELA ONORUAMI kuwirle echi welpa ka'la achinka ra'ichka nakurami ali ko kuwirle ali risu olowachi mapu echali pireachi. Echi WALUBELA ONORUAMI natimak isili ali kuwirle tak we chati olali aboni mapali kuwirl tali echi jare jiti echi mapu ni simirra risú olali alí we jilibnili. 19Chopi mapali echi wálula ka'la achinka raichka nigurami mukuwa buwirlach, aboni ko ku rowile ali ko ku olali we chati mapu uwenla nokali che minapi. Aboni ko najuinka ali Anijeka nokali che jare riosi. Aboni ko kie riweli echi chat olowami mapu echi rika pireli20Ali ko echi WALUBELA ONORUAMI iyoli ni karika nira echi Israel pireami yuwa, je anili: ''Chu'rikare jena wikabe rijowachi kie ola'li echi nulerami mapurika je anikin mapu nije anekine uwenla; chu'rikare mi aboni ko kie inamli nije raichal; 21Je na bacham jonsa, kie tasi machipama echi wikabe rijowachi mapu Josué riiweli mapali mukuli. 22Nije ko olama jena mapu ine echi Israel nokisia o kie nije nil buwe mina simasa ech'noa yuwa, mapurika uwenla nokali,'' 23Je na jiti echi WALUBELA ONRUAMI riweli echi wikanami rijowachi ali kie machipali soponu nira ali iyali ni sikachi echi Josué
Chapter 3

1Jipiko echi WALUBELA ONORUAMI riweli echona pireami mapo riga inerima israeli, echiriga anii, kari ka echi mapo Israeli ke iyenali echona nakokoachi ma nakorachi echona Canaán. 2(Bino' olali jena maporiga binerima churiga nakoma kuchuali echi israelitas kecho machili.) 3Jena' juu echona pireami: echi mali'i bacha uchuami echi filisteos, karika cananeos, ali sidonios, ayenacho heveos mapo ona' biteli echona rabo Líbano, echona jonsa Monte Baal Hermón echona jonsa Lebo Hamat.4Jena pueblo tibili echona maporiga inerami ni'ima mapo echi WALUBELA ONORUAMI inema acha alaa' juu' echi Israeli, mapo riga machime aboni nijema echi osorutami binoy yali chabe Moisés jiti niraa. 5Echiriga echi pueblo israeli biteli echona cananeos , ali hititas ali amorreos, ali ferezeos, ali heveos ali echi jebuseos. 6Ali muje mala'la, aboni chapili mapo riga niima muje upila, ali aboni ranala tiwe, aboni nijili ranala towi, ali aboni najata uchuli riosi kee kala.7Echi pueblo Israel olali mapo ke ala juu nii bachami busilachi ECHI WALUBELA ONORUAMI ali wikawali ECHI WALUBELA ONORUAMI ECHI RIOSI. Aboni oliwa uchuli echi Baales ali echi Aseras. 8Ali echiriga , wee yolii ECHI WALUBELA ONORUAMI ni rajinali echi Israel yua, ali ralineali echi sikalachi Cusán Risataim, walubela echi Aram Naharaim. Echi pueblo Israel aboni oliwa uchuli echi Cusán Risataim osanao' bami.9Ali echi Pueblo Israeli nii raichali ECHI WALUBELA ONORUAMI, ECHI WALUBELA ONORUAMI ilasali bile mapo riga kuwirama echi pueblo Israel, mapo echi ku kuwirama: Otoniel, ranala echi Quenaz (echi rijimala bunula echi Caleb). 10(Echi iwigala WALUBELA ONORUAMI kuwirali ali yali niyuruami ni walubela niraa, ali binoi raichali echi Israel ali machina'li echona nako'koachi. ECHI WALUBELA ONORUAMI nii yali niyuruami echi Cusán Risataim. walubela echi Aram. Echi sikalachi Otoniel nii niyurili Cusán Risataim yua. 11Ali echi kawi nii kanilika asali naos makoo bami. Echiriga Otoniel, ranala echi Quenaz mukuli.12Jubami jenaa, echi israelitas nokali auche sine kee gala ni bachami ECHI WALUBELA ONORUAMI busilachi, ali ECHI WALUBELA ONORUAMI yali jiweroami echi Eglón, walula rey echona Moab, maporiga umupama echi israelitas. 13Eglón napawili yuwa echi amonitas ali ayenacho amalesitas, ali aboni simibali echiriga omipali echi Israeli, ali aboni chapila Wika Pireachi echona Palmeras (Jericó). 14Echi pueblo Israeli nocha uchuli echi Eglón yua, echi walu rey echona Moab mako osanao' bami.15Ali echi pueblo Israeli ni tanali echi WALUBELA ONORUAMI, echi WALUBELA ONORUAMI ilasali bile mapo riga kuwirama, Aod, ranala echi Gera, bile bengamita , bile rijoi zurdo . Echi pueblo Israeli juula' , echi yuwa natetali echi bacha uchuami Eglón, walubela echona Moab.16Aod niwali bile piyaa' walu niwami okonaa' ni asii olaami, nii' naosi makoo' usani sentimetro ni ilii', ali buleli binoi kasilachi otonaa' batalonachi. 17Binoi nijili natetali echi bachaa' chukumi Eglón echona moab. (Jipiko Eglón niili bile rijoi wee' sapeami.). 18Jubami ali echi Aod, yaali bachami natetali, binoi simili echi yua mapo ichi yuwa iyenali .19Ali echi Aod , mapo ali nawali bileni mapo onaa' niwaliti echi niwarami mulipi echona Gilgal , ali ku kuwana nenili, jubami ku simili, je anili: "Niwi bile raichali ni kee' machinaa' muje jiti , muje walubela." Eglon je anili': "¡Kee anikaa!'' Ali echi karika aboni nii' ologa buwali echona pachaa'. 20Aod nawali echi yuwa. Echi walubela kili asali', bineli ni rulaa'chi pacha echona ripa. Aod je anili: "Niwii bile raichali riosi jiti muje niili." echi walubela ilisili mapo onaa' asali.21Aod sebali´ echi sikala surto jiti echi piyaa´ echo´ona ´ kasilachi otonaa´, ali icheli echonaa´ ropogalachi echi walubela. 22Echi piyaa´ sikala ayenacho bakili echona gubami piyaa yuka´ , echi piyaa´ chupala machinali ripopi, echi wi'ila ku iyerali echona piyarali , ali Aod ke machipali piyaa echonaa´ ropalachi. 23Echiriga Aod machinali echona ripa ali iyerali echi iyeri pacha ripa jubami ni kaala iyerili.24Jubami ali echi Aod kuu' simili, echi nochami walubela yua isili; aboni riwali echi iyeri echona pacha ripantami ilii' wee' ala iyerita, echiriga aboni natali': "Nii bichilii' atii' echi sawiya ni ala' rulachi echona pacha ripanitami." 25Aboni muchuli waminabi acha inilika, ali echi walubela ke choo' irapali echi iyeri echonaa' pacha ripanitami. Echiriga juuli echi yabee' ali irapali, echona' asali echi walubela, buwili echonaa' pisichee, mukuami.26Choo bijii' aboni nochami muchuwali buweka, aboni aniga raichaga mapo churiga olasare, Aod masali ' ali simirali minaami echoona' mapo ona muchuli echi niwarami ritee' pintaritami niwarami, ali echiriga masali echona Seirat. 27Maa pali' nawali, anerili bile trompeta echona pirechi raboo' echi Efrain. Echiriga echona jonsa koli kuwana, echi pueblo Israeli simibali echi yua ali binoy yurali ruweka.28Binoi je aneli aboni: "Najatasa, echiriga echi WALUBELA ONORUAMI atii ni mulipi niyurama, echi sayeali, echi moabitas. "Aboni najatali ali aboni simibali echona suwe echona Jordán auche' bileni echona moabita, ali aboni ke' nakili' ke wesi' simarama' echona simichi bawi. 29Echali nii' aboni miyali ni mulipi makoo' mili' ralamuli echi Moab, karika niili' jiwerami ali ralamuli ni omerami. Ne bile masali . 30Echiriga ali echi rawe, Moab niili' niyurami echi jiti jiwerami echi Israeli. Ali echi kawichi' isabali osa naosi makoi bami.31Jubaami' echi Aod , auche bilee' bacha chukuami niili Samjar, ranala echi Anat, mapo miyali' usani ciento ralamuli echi filisteos bile kusi' jiti' inerami echiriga ichekoami waasi'. Binoi eyenacho kuwirali echi Israeli ali karuu' kime rikaachi.

Chapter 4

1Ali a echi Aod mukuli, echi Israel pireami a sinepi binabi nakili mapu jira nili ke gala mapu kecho echi busili nira WALUBEALA ONORUAMI. 2Echi WALUBEALA ONORUAMI Echi Riosi echi iyali sikala nira jiti echi Jabín bacha uchuwami echi Canaán echirika walula nili echona Hazor. Echi ko nili raula echomi wikabe pireachi ali echomi. Binoi ko wikabe o berla sontali yuga mapu riweawami Sísara, ali binoi biteali echona Haroset Goyim. 3Echi Israel pireami kuwirali atali echi WALUBEALA ONORUWAMI yuga echirika kuwirali, mapuirka Sísara niwa kimakoi siento toroki yiyerti niwarami nili ali niruli niwerika niwarami nili echona Israel pireami nili ali osa makoi bami.4Jipiko Débora, abile nili nawesami (echi upila nili Lapidot), nili nochami echi bacha uchuwami Israel pireami yuga mapuli echali. 5Aboniko echirika asali chulibi echona rile bile rowa ilichi echi Débora ali Ramá ali Betel echona kawirali rabotachi ali echona wikabe pireachi ju Efraín, ali echi ralamuli Israel pireami ko isirali mapu echomi aboniko mapurika na awali.6Aboniko juli echi Barac ralala echi Abinoam echi Cedes echona Neftalí. Aboniko je aneli, echi "WALUBEALA ONORUAMI, binoi Riosi nili Israel, ''pe kili nira, 'ineyo ripa rabo Tabor, ali otoli muje yuka makoi mili ralamuli echona Neftalí ali Zabulón. 7Nije ko tomeru echi Sísara, binoi ko nili walubeala echi wikabe oberla sontali yuka nochami Jabín, mapurika mikurumea echomi bakochi Kishon, isirali toroki yuka ali echi wikabe oberla sontali yuka, ali nije ko mi iyami jiwerali mapu binoi naki,''8Barac je aneli ali aboniko, "ayenacho muje simisa tamuje yuga, nije inari, mapuli ayenacho muje ke simisa tamuje yuga, nije ko ke simeru.'' 9Aboniko je ani, ni bichiwali inarima tamuje yuga. Binabi muje ke narema echi raichaali echiriga, mapuriga binoi onoruami echi iyali echi Sísara echona sikalachi a bile muki." Echali ko Débora ku isisali ali simili echi Barac ali Cades.10Barac ko bayeli a echi ralamuli echi Zabulón ali Neftalí simibali napawika echona Cades. Makoi mili ralamuli najali isirali, ali Débora nili napawika binoi yuga.11Jipiko Heber (binoi Quenita) ali rowanali echi Quenitas- echi nili karika aboni Hobab kuchuali najereami ( sa ala nili Moises yuga ) ali binoi uchali echona bitichi napawika chopirika echona Zaanain, mulube nira Cades.12Mapuli aboni ko je aneti echi Sísara ali Barac ranala nili Abinoam mapuriga simili echomi rabo Tabor, 13Sísara bayeli kariga echi toroki, kimakoi siento toroki echi iyerti niwarami, ali kariga echi wikabe oberla sontali mapu echomi muchuli echi yuga, echona Haroset Goyim echona jonsa Bakochi Cisón.14Débora je aneli Barac: "¡Ne! Mapurika jipi ko ju rawe mapurika Echi WALUBEALA ONORUAMI echiriga iyali echi jiwerali kecho Sísara."¿ke asali Echi WALUBEALA ONORUAMI echiriga minulema?" ayenacho echi Barac rikinali ripana rabo jonsa Tabor echi makoi mili ralamuli isirali najata.15Echi WALUBEALA ONORUAMI ikala echi wikabe oberla sontali yuka echi Sísara, ali kariga echi toroki echi iyerti niwarami ali a kariga echi wikabe oberla sontali. Echi ralamuli ali Barac echi wikabe nakowali ali Sísara rikinali echona toroki jonsa iyerti niwarami ali simili ichili ilika. 16Ali Barac najata isirali echi toroki echi iyerti niwarami ali echi wikabe oberla sontali echona jonsa Haroset Goyim, ali kariga echi wikabe oberla sontali echi Sísara nili milirutami a bile piya jiti, ali tapi bile rijoi ripili akami.17Ali Sísara simili ichi ilika echona jonsa bitichi echi Jael, echi upila Heber binoi Quenita, ali niruli we kanila pirelkuami echona nira Jabin, walula nili echona Hazor, ali mapu ona bitichi Heber biteachi binoi Quenita. 18Jael machinli mapu rimeru echi Sisara ali je aneli, "Echoka simila, nije binerami; echoka simila a nije yuga ali ke majasa. "Ayenacho binoi minami aboniko ali bakili echomi tienrachi, ali aboniko poli bile chini niwarami karunti wichil jiti.19Binoi je aneli aboni, "Pe riko tami iya peta bawi mapu bajima, mapurika ati wekechika." Aboniko irapali echi wichi jiti niwarami machibuli echi lechi ali iyali mapu bajima, ali mina aboni poli auche sine nira. 20Binoi je aneli aboniko, "Ilibali kecho wiyechi echona bitichi. Ayenacho abile nolinsa ali mi rukesa, ¿A nirusa abile jena iba?' , je ane 'KE' ."21Ali Jael (echi upila nili Heber) chapili abile kusi chupeeami echona bitichi jonsa ali bile martiyo akali echona sikalachi jiti ali nili ke wesi riwerami mapo echomi Sísara, mapu binoi buwili we kochika, ali aboniko mi chonali echona sikochi abilena echona mo ola, ali rikeli, ali ayenacho echirika mukuli. 22Mapurika Barac inarali jubami Sísara yuga, Jael machinli mapu echirika rimea ali je aneli, "Echoka simi, echiriga mi inerama binoi rijoi mapurika mi asia iyenali. "Ayenacho echi binoi simili aboni yuga, ali riwali Sísara mukumi, pisoti a bile kusi chupeami jiti echona mo oli.23Ayenacho echali rawe Riosi suwabali echi Jabín, walula echona Canaán, bachami nira echona Israel pireami. 24Ali binoi omerali echi Israel pireami echika najitali pe binabi owakami kecho echi Jabín binoi walula echona Canaán, echona jonsa nosuburami nili.

Chapter 5

1Echali rawe Débora mina Barac echi Abinoam kuchuala, nawajílí jena nawají: 2''Mapo echali bacha jawami nulali echóna Israel pireami, mapo echali ralamuli nokali pi abo nira mapo nakokuami-- tamojoko nawajini echi WALUBELA!3
4ECHI WALUBELA, mapo echali machinlimo echóna Seir jonsa, echali similimo echóna Edom, kawi nokali, mina riwigachi achiko nokali; nolurli jonsa kusli ukui.5Ali rabó nokali WALUBELA jiwerali jiti; ayenasi echóna Monte Sinai asi nokali WALUBELA jiwerali, echi RIOSI Israel.6 Echali rawe Samger (Echi Anat kuchali), echali rawe Jael, ni bacha uchuwami nili riwerami echóna buwechi, mapo chejare simibali chopi pi okua ajawachi.7Niruli pi ókua nakowami echona Israel pireami, mapo yenasi nije, Débora ilisíli,-- bile iyela tibuli echóna Israel. 8Echalí aboni álí kulami riosi niwarami, niruli nakokuami echóna simarluachi wikabe rijoachi ali kie niruli iwekami kiecho sila naosamakoi mil echóna Israel.9Nije sulachi ni kanili bacha jawami jiti echóna Israel, napawika nira mapo aboni nakili-- tamojo nawajini WALUBELA RIOSI echi nira! 10Anati jena-- muje ayena kase bulito rosakami we runami ipiertami mapo kasekuami, muje ayena simi buye yuwa.11Anamisi echi nawajimi echóna irapualachi. Echóna ine kulami nira kala olowami WALUBELA RIOSI nira, mina ku nokusa kala mujeli nakowami echóna Israel pireami. Echali echóna pireami WALUBELA RIOSI iniwala simama echóna simarluachi wikabe rijoachi.1312Busureka, Busureka, Débora! Busureka, busureka, nawaji bile nawajikuami! Ilisika, Barac, mina chapi pacha muchuwami, muje ranála Abinoam. 13Echirika mapo kie suwili simibili echómi kala atichi, echóna pireami WALUBELA RIOSI iniwali nawali nije jiti nakoawami si.14Isili Efraín iniwali echóna pi kuli buwami echóna Amalec; echóna Benjamín yuwa pireli najatali. Echóna Maquir pireami simibali aboni iniwala bacha chukuawami nulám yuwa mina Zabulón pireami echi mapo bile tisoli aka iyenli echi nulami.15Echi bacha chukuawami kuchala echi Isacar asali echi Débora yuwa; mina Isacar asali echi Barac yuwa, simibali juba echómi ripo maporika nulerami nili. Echirika echi yuwa Rubén najeremami we alicheli anía.16Chorika muchibi echóna naí na'arachi, anama maporika echi bowa aneliwu? Echirika echóna napawika Rubén najeremami we norli olali anilla.17¿Galaad ripili echóna chebileni echómi Jordán; mina Dan, echirika ripili anatika echóna mulube barkochi? Aser ripili echóna suwe bawechi mina pireli echóna mulube mapo barko chuchuakuachi. 18Zabulón nili bile najeremami we sayerka binoi we kalieli mi lleni si suwisa. mina Neftali, ayenacho, echóna bileni ripo nakoluachi.19Echi welpala isili, nakowili; echi welpa echóna Canaan pireami nakowili echómi Taanac echóna mulube bawechi echómi Meguido. Chopi kie iri otolí plata mapoa iku niru, 20Riwigachi jonsa sopoli nakowili, binoi buwichi jonsa riwigachi nakowili Sisara yuwa.2122Echali anamili kawe we sapuka nira, we wuanami kie majalami.23¡Kie kanilti echi Meroz! ichaneli echi WALUBELA pillonoala. 'Ni bichiwa nira kie kanilti echóna pireami! -- echirika aboni kie isili WALUBELA kuwirli -- WALUBELA kuwirli jiti echóna nakoawachi echi sayerka nakowami we jiwerami.24Jael ju kala kuwirtami minani karka che jare muki yuwa. Jael (Echi Hebe opila echi Quenita), echi ju we kuwirtami mapo karka muki yuwa mapo pireli echóna ralinewalachi. 25Echi rijoi tali bawi mina muki iyali leche; echi muki apali mantequilla echóna platochi mapo walula ranala iyama.26Echi muki chapili echóna kusurali echóna ralineawalachi, binoi bileni sikala echóna otona chapika martillo onochika; martillo ti michoti echi Sísara, mina chiwanli mo'ola. Binoi chiwali ni kala ni echóna chiwanika mapo echali simerli nali kuwana ku machi pali echóna mo'ochi. 27Echi muki chiwarami kie saina mu'ubli, binoi imeli muwibika echóna. Binoi ronolachi a muwibili. Mapo echóna nawili nili wecharika mukuli.28Machi bileni ineluachi binoi riwali -- echi Sísara iyela riwali echómi mulube mina aneli we omonika, '¿Chorika muje bukila torok we aliche nawa? ¿Chorika mapo chiwarami echi kawe mo'ochi ucherami mapo rayichi muje bukila rorok cho si we alicheli?'29We machimi walula kuchuwala, ku aneli mina echi a chikorika anili, 30'¿Aboni kie riwali kiecho rojonarami echi saqueo? -- ¿Bile muki, okua muki mapo ibili ralamuli jiti; karka mapo iku niruli chini mapo Sísara, karka mapo iku niruli chini okona chokeami nira, okona chokiami chini mina bulekuami kotochi mapo ichikoli?'31Echirika karka muje sayela suwimea, ¡WALUBELA! chopi muje amigo nima mapo rika rayenali mapo ehali minabi isisa jiwerali.'' mina echóna kawichi nili pi kili nira naosamakoi bami.
Chapter 6

1Israel pireami ko we cha nokuari echi WARUARA ONORUAMI yua, binoy onoruami ko inijiri echi madianitas kichao bamiari. 2Madián we jiwerami niri ari risua orari Israel, echi Madián iyir niri, echi israelitas ko ichipri mii raboaye, mii rosochirli, ari che jarean a si ichipri.3 Echonà jonsa mapari echi israelitas ichaya nokari namuti, echi madianitas, ari amalecitas nia bo'onaki pireami israelitas sayerli. 4Abony yurli echi sontarsi ari karra cha orari echi namuti jawam, omana buwerli mii Gaza jonsa. Ta biré riweri koami echomi israeli, tabire bowa,ta bire wasi, ni bire burruto cho riweri.5Sinibi japari abony ri abony pukur ,ari abony karirachi asi muweeri echi jaré ko pe ayó che nawiwi japirikà wer siori niraka tasi bire omertam niri tarakwa echi raramuri jitiko wika niri. 6Madián ko we risua orari echi israelitas, ari echi israelitas ko we iweam tanri echi WARUARA ONORUAMI.7Japari echi Israel pireami tanri echi WARUARA ONORUAME, 8Onoruame ko nawri biré rijoy Riosi jiti nurerami nawisasia echona Israel. Pireame echiko jerika aneri: "Jerikà ani WARUARA ONORUAME: 'Mi machi pakin echona Egipto jona, mi pachi pakin japona jonsa we risua oraram niri muje.9 Mi machi pakin echonà egipcios jonsa, ari echona jonsa napona we risua oraram niri mujé. Ari che sine mi ku yaki echi kawi. 10Nije mi jeaneki: ''Nije ju echi WARUARA ONORUAME mujé niwari, nije ko mi nure ke bichinra echi nop amorreos bichiwa nokua , japomi muje bitea'ati.'' Nop muje ko kie nijeuri nije raichar''".11Jipi ko echi ONORUAME sontarsi nawari ari riremi waru okorli asibri mii Ofra aniriwachi, Jóas niwar niri (Abiezer niwar), japari Gedeón, Joás ranara, rojuacha chukuri echi turrwi asapa rire pio, mii japona uva rikeri abony echi bajikuami niwariwam, echona ichipri madianitas. 12Echi ONORUAME sontarsi nawiwri echona jeaneri: ''¡ONORUAME mi yua ati muje we jiwerm ju!"13 Gedeón jerika aneri: ''ONORUAMI tamuje yua asà; ¿churkiar echirika ikiba tamuje?¿Kumi ati echi kuwirtam, nop tamuje wenuar binerly binerli chabe rawe, mapari abony jerika aniri: '¿Wech kie Onoruame tamuje machi pari Egipto jonsa?' Jipiko Onoruame tamuje pe awenri riweri ari Madián sikarachi tamuje riweri''.14Onoruame ko ineri ari jeaneri: "Muje simi,muje ma ora echi jiwerari. Ku sutanà echi Israel Madián sikara jonsa. ¿We cha kie nije mi nureri?'' 15Gedeón ko jeaneri: ''Periko, Onoruame, ¿churika omerma nijeku sutacha echi Israel? Nije temar we risuati ju jenai Manasés, ari nijeko tasi nateame ju jenai nije onora biterachi."16Onoruame ko jeaneri: ''Nije mi yua asimeare, ari muje mitimea echi sontarsi madianita japirika pe bire rijoy nira.'' 17Gedeón ko jerika aneri: ''Achm kanira tami yua, to bire namuti tami riwiwri ari nijko newanirma japirika muje ju japi raicha chuku. 18Periko, kie kusimi je nai ku nawasa muje pasa bile namuti nimi yama muje''. Echi ONORUAMI anili: ''Nijeko buyema mapali muje ku nawasa.''19Gedeón simili kariwesa bile chivia niwali bile tambochi bochiwali osa makoi okua litro echi harina, niwali pan kie yuka levadura. Echiko ucheli bile sapa achali bilena wali echona manali sokoli ku pali echona rile rojarali ni walu ,ni ruyeli. 20Echi NOCHAMI ECHI ONORUAMI yuka jerika ani onoruami muje yuka: ''Chapisa muje sapala ali pan kie levadura echi sapa achali echona bilena riterali ali kulila bawila echona.'' Echi Gedeón niwali echirika.21Echirika nawali echi ONORUAMI yuka nochami echirika kayawali sikala ala sabama echona witisola chupali. Echi yuka echiko chapili sapala ali pan yuka kie levadura; echona naerali ripa moli bilena riterali ayenacho chobetali suwaba sapala ali pan kie levadura yuka. Echona nawali bile nochami ONORUAMI yuka simila echona Gedeón kie omerali inea we.22Gedeón namali echirika nawali bile ONORUAMI yuka nochami. Gedeón chanili: 23''¡ONORUAMI! ¡Riwali bile nochami mapurika nochama yuka banala uche bile banala!'' Echi ONORUAMI jerika anili: ''¡Kanila asa muje! Kie majabo, mujeko kie mukumea muje''. 24Echirika ani Gedeón niwali bile altar echona ONORUAMI aneli. Echona ruyeli: "Echi ONORUAMI we kanilika.'' Jipi rawe jonsa ati echi ronola echona Ofra riweachi pireami karka najiremami nili Abiezer yuka.25Echali roko anili ONORUAMI: "Chapili bile wacasi onola niwali, pitelpi isili chapiaya wacasi pi kicha bamibami, echoná ripa altar Baal onola niwali suwaba, ali ripunama bile cusi tanama diosa Asera yuka echona jonsa ati uche bilena. 26Niwali bile altar onoruami yuka mujeko ONORUAMI echona jonsa tiburami, niwali bile niwachina ala. Nijewali pitelpi wacasi echirika nijili nateteraba muje diosa Asera chobetali mapu inebo re echi tabla ali ripunasa.''27Echirika ani Gedeón nijili makoi kuwirama echirika ani ONORUAMI echirika ani. Chusia we majali echi rijimala yuka echon kalirali onola bitelachi echi ralamuli pireami echona pueblo riweachi niwali echali rawe ichi niwali echali rawe.28Biya raweachi isili ralamuli echona pueblochi niwali bile altarchi Baal kasinarami , echi kusi Asera asala uche bilena echona ripuli, uche bile wakasi nijili mapurika natetara yabo echirika altarchi echirika niwarami. 29Echi ralamuli echona ciudachi echanili uche jare: ''¿Chika niwali echi? Echali raichali jare ralamuli asa simibali uche jare buyeli, echi chani: ''Gedeón echi rijoi kuchali Joás niwali bile namuti .''30Echali jonsa ralamuli echona pueblochi chanili Jóas: ''Machipasa muje kuchali mapurika mukumea, echiko kasinali bile altarchi Baal, chusia pita ju echi Asera uche bilena.''31Joás chanili suwaba yuka japurika nata jare: "¿Nimima muje echi Baal? ¿Mujeko ku kuwirali? Echali riweli japurika asimea mukuka mapurika uche bile rawe baali. Ali echi Baal nisa riosi, chariwe echi nimili mapurika jare siwina rujili.'' 32Echali jonsa rawe ruyeli jare Gedeón ''JEROBAAL'', echanili ichi: ''Ariwe echi Baal echi nimima binoi jare yuka'', mapurika Gedeón kajuinali echi altar Baal nili.33Jipi karika echi madianitas, echi amalecitas, ali echi ralamuli echona bo'ona'nachi namawili. Simarali echona Jordán ali echiriga echona kochili echona rinatachi Jezreel.34Echi Iwigala ONORUAMI nawali echi Gedeón juwa. Gedeón kuseli bile trompeta, riweami echinamawiami echi rijimala echi Abiezer, ali mapuriga omerama nagata. 35Echi nuli'li echi jiti Manasés, ali aboni ayenacho bayerami nili mapuriga nakayama. Echi ayechacho ju'uli mawesami echi Aser yuwa, Zabúlon, ali Neftalí, ali aboni simibali riwasia echi yuwa.36Gedeón je anili echi Riosi: "Yena muje echiriká nakisami tami inema mapuriga kuwiramaria echi Israel, mapuriga muje anili. 37One, nije ati acha bile ichila echi bo'osali bowa echoná kichi. Nirulisa pi bawi samechami echi bo,'osali, ali karika echoná rile ichi we akicheami ju, ali echiriká nije machine muje tami inema mapuriga kuwiramaria echi Israel, mapuriga muje anili."38Jerika ikili jena--Gedeón echiriká ilisili ni hiya ba'alinitami, echi ni rachinali echi bo'osali, ali ni machinali bawila echi bo'osali, ni walu mapu bochiwali echi bawi bilena rowali basichi.39Ali echi Gedeón me aneli echi ONORUAMI: "Ke wiyosa tami yuwa, nije raichama auche sine. Periko nakiwi inerama auchesine inema jena bo'oala. Jipi ko jena, bo'osali niwasa akicheami, ali nakina saminama rile ichi echona a echi atichi.'' 40Onoruami olali mapuriga echi atali echali rokojo. Echi bo'oala ni akicheami nili, ali ni samika ili'li echona rile ichi karika buchuina echona nolerika.
Chapter 7

1Echi Jerobal (mapi jú, Gedeón) we billá asisili, ali karka ralamli mapu múchili echi yúa, alí muchuli echo na bajichi Harod. Mapú muchuli Madián chukúli repayé rile ripo rinátachi echoná mulubé rabo mapú jú More.2WALUBELA ONORUAMI aneli echi Gedeón:" nirú wika sontarsi mapu rika nije mi iyama mapu rika naurma Madián, mapú echirika Israel kie onochma tami yua, anikia ' mapú binoy iniwala mi kuwirili'. 3Jipi mapú rika, mapú anema mapú anamá echi ralamli ali ané, 'mapu ma jawá, mapu achákala, nakisi mikiná simamá echo na jánsa Monte Galaad. Mapú rika echi osamakoy okúa mili ralamuli ku rowili ali makoy mili ripili.4ECHI WALUBELA ONORUAMI anili echi Gedeón" a biji jú wiká. Otomé bawi bajirsia, ali mapu rika pi ukúan nimá mojóeli. Nije mi anesa mojé, ' je na simeare; mojé yuá je na kie simea moje yuá," mi ke simearé."5Mapú ali Gedeón otoli echona bawéchí,ali ECHI WALUBELA ONORUAMI aneli echí," rojani karka mapu chamí bawi, mapú rika kochí chami, mapú echi chokoba baji." 6Bakia ciento ralamli chamili. Ali che jare ralamli chokobica bajili bawi....7ECHI WALUBELA ONORUAMI aneli echi Gedeón," mapú jú echi bakia ciento mapú chamili, nije mi kuiima ali mi iyama mapu niyurili mapú jú Madianitas. Nakiwi echi che jare ralamli mapu rika ku isimeá echo na aboni perelicha."8 Mapú rika echi aboni mapú nili chapirutami, ujúli echi koami ali echi olirlúami. Gedeón ujulili echi karka ralammili Israel, ibili'pi rijoi inili echi ta kali, ali ripili bakia ciento ralamli yua. Jipi kó mapú aboni muchuli Madián inili minabi rilie mapu cho na, rile ripo rinatachi.9 Echali a rokó ECHI WALUBELA ONORUAMI aneli echi binoí: "Iliska! sayeri mapu echo na muchuwi, nije mi kuwirama mapú rika moje niyurama echi yua. 10Ali moje majasa ka rikina, simika rilie mapú muchuwi ali echi yua Fura mapu moje kuwiri, 11Ali anami mapú aboni aniya muchiwi, ali moje ke majabo ali minabi jiwerama moje mapú sayerma mapú echo na muchuwi." mapú rika Gedeón simili echi yua Fura mapú binoy kuwiri, ali ni gala karika echi kuwirami mapu echo na muchuwi.12 Echi Madianitas, echi Amalecitas, ali karka ralamli pireli auche bilen analin echona muchibili mapú ju echo na rile ripo rinatachi, ni wika nili mapu rika bile noli echi kuchúli. Echi camellos ni wikabe nili ali kie tasi omerluami atará; echi nili wikabe ali minabi cho wikia ke sate yua mapu echo na suwe walú bawi banichi13 Mapuali echi Gedeón nawali echo'na, bile rijoy asirli ruwe mapú binoi rimuli ali ruyeli mapu binoy yua asali. Echi rijoy je anili:"Anami bó! nije rimukin, ali riwaki bile pan turruí nolerli mapu echo na muchuli Madián. Nawali echo mapú kali niwali ali pisoli we jiwerika ali riwéli kara kie kalá. 14Ali che bile rijoi anili:"Je na kie jú che bile karúnt mapú rika piyati Gedeón ( ranala echi Joás), echi Israelita. Riosi iyali echi mapú rika niyurama echi Madián ali karká sontarsi."15Ali Gedeón anamili mapú binoy rimuli ali chiko anili, ali binoi chokobika chukubili mapú rika natetara yama ruya echi RIOSI Binoy simili mapu muchuli echi Israel ali aneli:"ajasga! ECHI WALUBELA ONORUAME binoy iyali echi niyurkuami mapú rika sontali mapu ju Madianitas." 16Binoi rojanili bakia ciento ralamli bakana chokeami rojakami, ali iyali karka echi olirluami ali bitoli kie biiri iniwami , ali nai rajami echo na pachani bitoli.17 Echi je aneli aboni; tami inebo ali olasi mapurika Nije ola. Inesi!mapu ali nije nawasa echo na suwesi chakena, iyemi olamasare mapu rika nije ola. 18Echali nije, ali karka mapú muchulli nije yua, kusirbo echi olurluami ayenacho karka chakena si ali sinasi, ' Echi ONORUAMI ali echi Gedeón!"1919 Mapú ali Gedeón ali bile ciento ralamli mapú muchuli echi yua isili suwesi mapú echona muchuli, gala nira ali bacha nasipa si roko. Ali ni gala nira echali mapu jú Madianitas muchuli nakiluwa echi tibumi, aboni kusurli echi olirluami ali kasili bitoli mapu aboni chapika jali.20 Echi bakia chokeami rojonarami ralamli kusurili olirluami ali kasinili bitoli. Aboni chapika jali echi nai echo sikalachi otona mapu rika puchubaria. Aboni sinali. " Ali piya onoruami nili ali echi gedeón." 21Ibilpi rijoi muchuli mapú echo na pireli suwesi ali si chakena ali karka sontarsi Madianita amali. Aboni sinali ali ujumsili.22 Echali aboni kusurli bakia ciento olirluami, ECHI WALUBELA ONORUAMI uchuchili ibilpi piya mapu ju Madianitas sayeli mapú aboni yua iyenili ali sayeli karka sontarsi. Echi sontarsi amasili echona Bet Sita echomi Zerera, echomi onamolua Abel Mehola, echo na mulúbe Tabat. 23Echi ralamli mapú jú Israel echo jonsa ,Neftali, Aser, ali karka Manasés nili bayerami echo na machi, ali simibili jubami Madián.24 Gedeón ujuli mapú anema echona karka echo na ripaye rabotachi echona kawirali jú Efrain,anika: "simasi sayersia echo na Madián ali aboni aka ripisi echo na balú bawí simichí echo na Jordán, echona Bet Bara, mapú acababa."Jerika karka ralamli Efrain pereami napawili ali aboni aka ripili karka bawisi echona jonsa Bet Bara ali walu bawi simichi Jordán. Echi chapili okua mapu bacha chukum ranali mapu ju echona Madián, Oreb ali Zeeb. 25 Echi milali Oreb echona riterli Oreb, ali Zeed mapú echona rikie uba niwaba riwa echi bajikuami mapú jú Zeed .Echi aboni simibili jubami najata echi Madianitas, ali echi apali echi mooli echi Oreb, ali Zeeb echo na Gedeón ,mapú asali auche bilen mapu ju echo na Jordán.
Chapter 8

1Echi ralamuli nila Efraín echaneli echi Gedeón: "¿Cho piri ju jena namuti mapu'iri olali tamuje yuwa ? kee aniili mapali nikowali echi Madián yuwa?'' Ali raichali echi yuwa ni werika.2Binoy echaneli echi: "¿Nije olaki pi keme nira'a mapurika muje echi olali? ¿Ke ju jena ripime jena uvas nila Efraín minapi ala u'wuirami karika echi uvas nila Abiezer? 3¡Riosi iyali yemi echi niurali echi bacha chukumi ranala echona Madián--Oreb ali Zeeb! ¿Piri niurli nije mapu riga iyemi olali yemi jiti? Echi yokuame aboniko riweli mapali echiriga aneli.4Gedeón nawali echona Jordan ali simirili, echi ali bakia sientos ralamuli mapu muchuli echi yuwa. Aboniko muchuli we anerami, ali chobiji simibali najatasia aboni sayeala. 5Binoy echaneli echi ralamuli de Sukot: "Piriko, iyasi pan echi ralamuli mapu tami yua inari, mapuriga aboni we anerami ju ali nije najata echi Zeba ali Zalmuna echi bacha uchuwami echi Madián."6Ali echi bacha uchuwami echaneli: "¿Jipiko echi sikala de Zeba ali Zalmuna ati muje sikalachi? ¿Churikare iyabo pan echi muje nila wika ralamuli?" 7Gedeón anili: "Mapali echi onoruami nijisa niurkuame echi Zeba ali Zalmuna , nije pisoma ichilachi yemi echii jiti rojoa we su´uwemí ali rojua satebo nirume."8Binoy omoli echona jonsa Peniel ali raichili echi pueblo mapu echona asali chiko rika, ali echi ralamuli de Peniel chiko anili mapuriga echi ralamuli de Sukot echiriga nijewali. 9Binoy ayenacho raichali echi ralamuli Peniel ali jeaneli: "Mapali nawasan chosine kili'i, nije kajuinama echi kali walu."10Jipiko, Zeba ali Zalmuna muchuli echomi Karkor echi wika ralamuli yuka, pi mako mili ralamuli , karika mapuiri tibili karika wika ralamuli jena pueblo analiki, mapurika suwili bile siento osamakoy mili ralamuli mapurika nili we bineami nikowa macheti jiti.11Gedeón omoli echomi buwechi mapu echona piremi niwarami uli jiti kali ali chapili, simarili Noba ali Jogbeha. Binoy niurali wika ralamuli sayeala mapurika ke buwe muchuli nakokuame. 12Zeba ali Zalmuna jumali ali mapali Gedeón najatali, binoy chapili okua bacha uchuwami de Madián-Zeba ali Zalmuna- ali we majali karika wika ralamuli echi niwali.13Gedeón, Joás ranala, ku nawali echomi nakokuachi jonsa simirika echomi Heres. 14Binoy riwali bile towi echomi pueblochi de Sucot ali tanali anatali. Echi towi ala ruweli cho iri nili echi bacha uchuwami echona Sucot ali echi ocherame, kichasi makoy kicha ralamuli.15Gedeón nawali mapomi echi ralamuli de sukot ali echanili: "Inesi echi Zeba ali Zalmuna, mapurika yemi chu aneli tami ali jea'anili: '¿Ma niurikim echi Zeba ali Zalmuna yuka? Ke machi a iyabo pan muje nila wika ralamuli."" 16Gedeón chapili echi ocherami echona wika kali niruwachi ali satikarili echi ralamuli de Sucot echi sawa we su'uwemi ali rojoa echomi satibo niruwami jiti. 17Ali kajuinali echi walu kali de Peniel ali milali echi ralamuli echomi wika kali jawachi.18Aliko, Gedeón je aneli Zeba ali Zalmuna: "Chuiri ralamuli yemi milali echona Tabor?" Aboni ko je aneli: " Mapu iri ju muje, chiko riga nili echi. Ibili nira echi riteriti bile ranala waluwala. 19Gedeón jeanili: "Echiko nili nije rijimala ,tanali nije iyela. Bite echi onorumi, ali iyemi ala muchusa iyemi bitela, nije ke miliama yemi."20Binoy ko je aneli echi Jeter (bacha ranarume): "¡Wilisika ali mila!" Ali echi towi ke machi pali echi macheti mapurika nilampa majakuame, mapurika nilampa pi ta towi. 21Ali ko Zeba ali Zalmuna jeaneli: "¡Wilisika muje binoy ali milasami!" Mapurika nisa bile rijoy, echiriga ni jiwerami." Gedeón wilisili ali miyali echi Zeba ali Zalmuna. Ali ayenacho chapili echi adornos mapurika masipa micha mapi chukuli kutalaachi echi camellos"22Aliko echi ralamuli de israel jeaneli echi Gedeón: "Bacha chukumi nili tamuje jiti- muje, muje ranala ali muje palochila- mapuriga muje kuwirali ehi sikala de Madián. 23Gedeón jeaneli: "Nije ke bacha chukumi nima yemi jiti, tapi nije ranala bacha chukumi nima yemi jiti. EHI ONORUAMI bacha chukumi nima yemi jiti.24Gedeón jeaneli: "Nakisi anime bile raichali: ibili nira yemi tami iyasa ilia echona muchuwami chikorachi." (Echi madianitas nili ilía ni oro mapurika aboniko nili ismaelitas.) 25Aboni jeaneli: "Muchuwiti we kanila'a iyaborua." Aboni ralanali bile kima ali ibili ralamuli pasali echona echi ilía echona botín.26Echi bitemí aretes ni oro mapu binoy tali nili 18. 7 kilogramo echi oro. Jena jurame ni wika najitali echi uchuchakuame echona riterali ayenacho wíla ali echi sipuchi sitakami mapu sipu echi bacha uchuwami echona Madián, ali wika najitali echi karena mapu echona chukuli nolerika echona kutalachi echi camellochi27Gedeón niwali wili sipuchi jiti echi wíla uchali echona wika kali niruchi, echona Ofra, ali karika Israel chati olali oloka echi. Jena najitali bile ke ala olakuami echi Gedeón ali echona bitemi. 28Aliko echi echiriga Madián tibili omuparami echi pueblo Israel yuga ali ke cho sine nakoli echi Israel yuwa choo' sine. Ali echi kawi pireli kili naosi makoy bami echi rawe nilachi Gedeón.29Jerobaal (Gedeón), ranala Joás, simili ali biteli echona binoy kalilachi. 30Gedeón nili kichasi makoy kuchuwali mapu nili echona jona siími, mapurika binoy ko nili wika upila. 31Echi bile muki ke binoi upila chopi mapu yuwa biteli, mapu asali echona Sikem, iyali bile ranala ali Gedeón iyali raola Abimelec.32Gedeón, ranala Joás, mukuli ni ala wika bamibika ali nili torami echona Ofra, echona otoorachi binoy onola Joás, wikaka rijimala echi abiezeritas. 33Ali ikili, pi yati mapali mukuli Gedeón, echi pueblo Israeli chosine owili ali echi chati ola ECHI ONORUAMI yuga olliwaka echi baales. Aboni niwali echi Baal Berit aboni riosali.34Echi pueblo Israeli ke anatali oliwa echi ONORUAMI, echi RIOSI, mapu kuwirali echi sikala sayeala echomi buchuwina. 35Aboni ke katewili nijirami kalila echi Jerobaal (echiriga aniwami, Gedeón), nakuliwala karika alá mapu echiriga olali Israeli.

Chapter 9

1Abimelec, Jerobaal ranala simili bino ritemoala pireachi bino iyela echo na Siquem ali mina je aneli ji' mi aboni ali mina karka mapu echi napawikami echi kuchuala bino iyela: 2'' Per kio je anisi jena, mapu rika karka na bacha jawami echo na Siquem pireami omerma na'ma: '¿ piri ni kala ju mapu iyemi ko: li niwa ali karka kichas makoi echi Jerbobaal nule iyemi yuwa jiti, o chopi bile pi nisa walula nilia iyemi yuwa?' a natasi mapu nije ju ni echo na a si ritemtam.3Echi ritemtam binoi iyela raichali aneli echi jawami echona siquem, ali asali ne gala niraka niisa Abimelec, echiriga anili : '' Echi ju tamoje rigimara. 4Echi yarami ni sokui bile kilo echi plata echona bitelachi Baal Berit, ali Abimelec wineli mapo owili jare ralamuli we nakimem ali we waparuami mapo echi najatali.5Abimelec simili bino onola kitechi echo na Ofra, ali mina bilen riterali bino kuwali makoi kicha rejimatami, echi Jerobaal kuchuala. Chopi echi Jotam bi ripili biteka, ali echi pi ta' la ranaruami echi Jerobaal ranala, chopi bino ichipli. 6Karka bacha uchuami echo na Siquem ali mina Bet Milo napawili ali mina aboni simibli ali niwalti walula echi Abimelec, echo na rojoa ilichi mulubemi mapu ili echo na Siquem.7Mapali echi Jotam ruwelti jena mulubemi nira jena, simili ali mina ilibali echo' na rabo Gerizim moba. Bino sinaka mina je anili: ''Anamsi, iyemi bacha uchuami echo na Siquem, mapu rika Riosi mi namsa mi iyemi. 8Echi rojoa nili sinepi nira ro' weli echi bile walula mi'i nira. mina aboni ko aneli echi rojoa olivo, 'walul nili tamuje yuka.'9Chopi echi rojua echi olivo je anii: '¿Nije ko niru ma re echi wi'i, ali wineram ju mapu rika nijewa che jare rios ali mina ralamuli, mapu rika nije ku ro' ima, pi buna ka chukuba che jare rojoa yuwa?10Ali wika rojoa ko je aneli echi roja echi chuna: 'simi mina walula inli tamuje yuwa.' 11Chopi echi rojoa chuna je anili: '¿Riwema nije mi'i akami ali mina we kala raka, chopi mapu rika mina nije umbama ku similla kuwana ali buna mo'ola li echo' na che jare rojoa jawachi.?14Echi wika rojoa je aneli tibume:' Simi mina walula nibo tamuje yuwa.' Echi tibum je anili: 13'¿Nije riwema mi iya mi kuluwami bajilwami uva bawila, ali kanil iya wika riosi ali mina ralumuli, ali mina ku kuwana ku ro' i ku mo'ola buna che jare rojoa yuwa? 12Echali jonsa je aneli karka wika rojoa echi zarsa: ' Simi ali nibo walula nibo tamuje yuwa.'15Echi zarza je aneli echi wika rojoa: 'Ali iyemi ni bichiwali ni ro' ensaka mapu rika walula nima iyemi yuwa, ali simasi mapu kala muchibo echo na rileri acabchi nira. Ali kie, ali ko riwesi mapu machinma echi na'i machina machi nira echi zarza ali mina riwesi mapu ikosma echi rojoa wili echo na Líbano iliami.' 16Echi rika jipi, ali iyemi noko sa ni bichiwali nira ali mina ni kala nira, mapali iyemi ilali echi walula Abimelec, ali mina iyemi a olali ni kala nira ali echi Jerobaal ali mina bino kalich, mina iyemi ko kie tasi bole castigo uche mapu rika echi nilat kare.17--ali mina natasa nije onola nikola iyemi jiti, iyemi jiti osoki mukuli, ali mina kuwirli echi Madián najisach. 18chopi jipi iyemi jasli sayerka nije onola kalila ali mina kuusa bino kuchuala, kichas makoi ralamuli, echo na bilen riterli. Ali ayena cho iyemi ilali echi Abimelec, echi bile nochami ranala bile muki. owelpa echo na jawami echo na Siquem, mapu rika bino ju bino rejimala.19Ali iyemi a la nira nokali kala nila ali achink inarami echo na Jerobaal, ali ko kanilsi Abimelec yuwa, mina riwesi ayena cho kanilma iyemi yuwa. 20Chopi kie tasi nisa ka, riwesi mapu iyokoami machinma echi Abimelec mina ikosma echi ralamuli echo na siquem pireami mina Bet Mili. Riwesi mapu naama echi ralamuli echo na Siquem pireami ali mina Bet Milo, mapu rika ikosma echi Abimelec.'' 21 Jotam amasli ali mina we mali we mika nira, mina simili echo na Beer. Viteli echo na, chopi we wika nili echi Abimelec jonsa, bino rejimala.22Abimelec walula nili echo na Israel bikia bami. 23Riosi juli bile wika kie kala ali Abimelec ali mina echi bacha jawami echo na Siquem. Jare bacha uchuami echo na Siquem nosobuli a la napawik mi aboni echi Abimelec yuwa. 24Riosi ko lolali jena mapu echi kie kala olarami makoi kicha ritemtami echo na Jerobaal omera ku sayera ali mina Abimelec bino rejimala sima riweli karka nise mapu rika mi ku'uwach, ali mina echi ralamuli Siquem ali echi ralamuli sikem pireami ko nichewili mapu rika kuwirlo ruwa ku'uwa bino rejimala.25Echali echi bacha uchuami echo na Siquem jali jare ralamuli mapu buwema echo na paye rabo mina iwe, ali mina chikonli karka mapu ikis simarli echo mi buchi. Jena ko ku ruwerami nili echi Abimelec ku.26Gaal echi Ebed ranala, nawali bino rejimala yuwa ali mina simibali echo na Siquem. Bacha jawami echo na ni kaka napawik kanilam nili echi.27Aboni ko simibali echo na wile ripo ali mina napabuli mina riquijeli uva ichiruami. Aboni ko nili bile omowakoami echo na kalirali bino nil riosi, ali mapu mapu aboni kowali mina bajili, mina aboni kie kala nira aneli echi Abimelec.28Gaal Ebed ranala, ja anili: ''¿Chika ju echi Abimelec, mina chika ju echi Siquem, mapu nije bo re? ¿Kie ju echi Jerobaal ranala? ¿Mina kie ju echi Zebul bino kuwirola? ¡Sijewise echi ralamuli echo na Hamor pireami, echi Siquem onola! ¿Chu rika ru' a nije bi re echi Abimelec? ¡Nije ko nakiya nili je ralamuli neje nulem nisa! ali ko echi rika iemi echi Abimelec. 29Nije ko anemi re echi Abimelec. ' bona karka muje nil nakowami. '30Ali echi Zebul, bacha nulami echi wika sontoal yuwa echo na wika rijoachi, namali echi Gaal raichala echi Ebed ranala bino iyokoami nili we ni walu. 31Bino juli raichali echo na Abimelec atichi ali juba su una rika raichali, jea nika: ''Inesi, Gaal echi Ebed ranala ali mina bino rejimala sir echo na Siquem, ali mina aboni ko owinli naku iyena echo na wika rijoachi ni sayerka mi yuwa.32Jiti, iliska rokoko nira, muje mina sontoal si muje yuwa, mina kariwe bilen misulwachi echo na ripo.33Ali pe bi' a, pe ke ayo machina chi echi rayenali, iliska ni bi'ía ali mina baki echo na wika rijoachi.Ali mina bino mina ralamuli muchu mi'i simibka yuwa sayerka, ola karka mapu iyensi omera.''34A liko echi Abimelec ilisli pe bi'a rokoko nira, bino mina karka bino nil ralamuli, kari ka muchuli ichipka sayerbo ru'a Siquem yuwa--rojana nao chokem nira. 35Gaal echi Ebed ranala simili mina ilibali echo na iyeachi echo na wikabe rijoachi. Abimelec mina echi ralamuli mapu muchuli echi yuwa ni buwali machi nira mapu ichipka muchuli.36Mapali Gaal riwali echi ralamuli, echi ko aneli echi Zebul: ''¡Inesi, echi wika ralamuli sirami tikinsa ripan rabo! Zebul je aneli: '' Iyemi ko retiwa echi a'kabali echo na ripa rabo mapu rika ralamuli nira.''37Gaal che sine balleka mina je aneli:''Inesi, echi ralamuli itikina isir echo na nasipa kawirl, ali mina a che jare isir echo na buchi rojoa jawachi owel echi kala machime.''38Ali echi Zebul je anili:''¿Jipi ru cho anika nochma rum?, muje chika anim, ¿Chika ju echi Abimelec mapu tamuje nijebo re?'' ¿Jena kie ju echi ralamuli mapu muje kie nirali? Machini jipi mina nikowi mi yuwa.'' 39Gaal inalrli walula nira echi ralamuli Siquem pireami yuwa, mina nikoli echi Abimelec sayerka. 40Abimelec ko najatali, ali mina Gaal bachami nira a'mali. Wikabe chiwikami suwili echo na bacham echo bakiwachi echo na wikabe rijoachi.41Echi barinta rawe echi ralamuli Siquem buali echona pio chanetam nili echi Abimelec 42Echi uri echi nir ralaamuli, bakana nira rojuanli. nia echi niuali bile kie machina nira biwá echona pio. 43Echi inioli nia riwali echi ralamuli buami echona kia rijoachi. sayerli nia kuali.44Abimelec nia ehi nop karra yuk muchuli sayerli ierli echona kia jijoachi. Echi okona mapawika muchuwam sayerli echi karra echona pio muchuami nia kuiti. 45Abimelec nikioli nali yuka echi kia rijoachi bile rawel. Echi chapiri echi kia rijoachi, nia kwari echi ralamuli echona muchuli. echi kajuinri karra kali echona kia rijoachi nia kona ucheli echona.46Mapari karra bacha chikumi echi wili kali Siquem anamli anali, Echi nurorua echona bitech Berit. 47Abimelec je anetam nili karra echi walubela nuruam mapawiri karra suaba narch wili kali narch Siquem.48Abimelec ripa rabo similarua Salmón, aniriuachi Ich nia karra ralamuli echona muchuli ech yuka. Abimelec juri bile pula nia taúal ripunli ucheri echona motoch nia nurueri echi ralamuli echi yuka muchuami "we sapus nia orás nop rika nije niwa sir." 49echirka aboni ripunri taúa nia najatli echi Abimelec. echo wikiaka muchupri aboni mapabuli echona mapona walu kalil. nia naeri, echirika karra ralamuli echona walu kalil Siquem yencho kaowiti, mapurika bile mil ralamuli nia muki.50Mina Abimelec simili echona Tebes, nia echi kali rias muchuli Tebes yuka nia chapili. 51Echona niruri bile kali we wili echona kia rijoachi, nia karra ralamuli nia muki nia echi karra bacha chikumi echi kia rijoachi simibli echona wili kali nia yeta muchuli pacha. Echi omoli ripa mob echi wili kali.52Abimelec nawali echona walú kali nikoli echi yuka, murubenri echona iechi echona wili kalil nop kiomorua 53Echirika bile muki riueri chimea bile rite piwam echi narch mól Abimelec ali kasili echi mol. 54Echi bayeli we sapoka echi ralamuli niap kurri nop echi niri mitutam echi kara mapu irti nimipo, je aneli:'' machibu muje nil echi walu piya nia tami milá, kie wesi animiempa tamti: 'bile muki milali.'' echi towi simerli, nia Abimelec mukuli.55Echi ralamuli echi Israel pireami riwali echi Abimelc mukuli ku simibli echona pireach nia 56echirika Rios ku nimirorua echi chati olali Abimelec echirika olali echi onurua map jiti binoy ku milas echi kicha makoy rijimal 57Riosi niwali echi karra chati olal echi ralamuli nil echi Siquem pireami ku rawima binoy ti nil echi mol nia nawali echi risuti kiuam echi Jotam ranali nil echi Jerobaal

Chapter 10

1Jonsa Abimelec, ilisli Tola ranali echi Púa, ranali Dodo, echi rijoy Isacar nopali echona biteli Samir echona rabo Efrain, mapali ku kuirsa echi Israel pireami. 2Echi kala achinka raichka nikúrami echi Israel pireami osa makoy bikia bami. mukuli nia tórami rile iyerli oto'ti echona Samir.3Je ikili Jair echona Galaadita. Binoi kala achinka raichka nikúrami echi Israel echali osa makoy okua bami. 4Echi Binoi iniwili basia makoy ranali mapu kasé echi basia makoy bulito ali iniwi echi nili basia makoy wika rijioachi Galaad, je riweachi Havot Jair nopali jipi rawe jonsa 5Jair mukuli ali tórami rile yerli Camón.6Echi Israel pireami niabi uchali echi chati olali ni bacham niraka echi busula WALUBELA ONORUAME, ali nawajinli echi Baales, Astarot, echi riosi nil Aram, riosi nili Moab, echi riosi nil echona pi kua rijowachi Amón ali echi riosi nil Filisteo. Echira riweli echi WALUBELA ONORUAME nia ma kie nijewika nawajinri 7Echi WALUBELA ONORUAME we jiwerka iyoli echi Israel pireami yuka nia nijili echi Filisteo risu olama nia ayenacho echi Amonitas.8Aboni ko omonli we risu olali ni iwekumi echi Israel pierami echari rawe ali ayenacho makoy osanao bami echi we risú olati echi karra Israel piream nop nia mikia muchuli echi Jordán nari kawich echi Amorreos, nop ju Galaad. 9Echi amonitas simarli echi Jordán nari nikiosa nali yuwa Judá, nali yuk Benjamín nari yuka bitech Efraín, echirka Israel pierami we risu ikili.10Echali Israel pierami tanli we jiwerk WALUBELA ONORWAME anikia, ''Chati olali muje yuwa, churkiare tamuje ko riweky echi Rios, nia nawajinkit echi Baales''. 11ECHI WALUBELA ONORWAME je aneli echi Israel pireami,'' ¿kie nije mi kuirki echi Ejipcios, echi Amorreos, echi Amonitas, echi Filisteos 12nia ayenach Sidonios?'' Echi Amalecitas nia ayenacho Maonitas we risú olali mina yemi tami itanli we jiwerk nia nije ko ni'mi kuirky.13Nia echirka yemi tami ku riweli nia nawajinlit chobile rios. Echirika, ma kie mi kuirman 14Simibka nia tansa we jiwer kuwirl echi rios echi yemi nawajinli, riwesi echi mi kuirmare, nop karunt simirachi.15Echi Israel pierami aneli WALUBELA ONORUWAME, ''Tamuje chati olali. Ola tamuje yuka nop rika echirika nima we ala, Je nali, mi tambot, tamu ku kuirsa jipi rawe 16Echi ku riweri ech riosi nawajinli nia nawajinli echi WALUBELA ONORWAME. Ali BINOI ma kie nakili mapurika echi Israel we risú nila pirelma.17Jonsa, echi Amonitas pireami napawili nia kalirasa riasa muchuli echona Galaad. Echi Israelitas napawili nia kaliriasa muchuli echona Mizpa. 18Echi walula nuruam pireami Galaad je ani aboni ko ibil pi nira, ''¿Chikia ju echi rijoi mapu owimare nikiowa nali yuk echi Amonitas? Echi najitama echi ni bacha chukumi echona pireami Galaad.

Chapter 11

1Jipí, echi Jefté galaadita inili bile oberla sontoal we jiwerami, mapu anili bile muki biruchi ranalá. Mapu binoi onolá anilí echi Galaad. 2Echi Galaad upilá binoi ucuchli chejare echico,Mapalí echi upilá cuchalá ma ocherlí, aboni echi we uwerli anelí mapu echi Jefté julá mapu echi ku simeba echona kalirle jonsa ali je aneli,'' Moje kiebir chapime arem mapu tamuje najiremoala. Moje jum chebile muki ranala.'' 3echirika echi Jefté kie mulubenli mapu binoy rejimalas alí simile echona kawi Tob bitelsa. Jena napawuli echi ralamlí chikorami yua ali echi yua simible.4Pi okua rawe minab aliwachi, echi okuá rijoachi amonita ajasle mapu nakoborua echi Israel yua. 5Mapali echi amonitas isaile mapu nakoborua echi Israel yua, echi ochoarame Galaad piremi simible ása echi Jefté mapali kú bayesa echona kawi Tob jonsa. 6echirika je aneti echi Jefté:'' Akinasimi alí ini tamoje bacha chikume inil mapu tamuje omerbo nako echi ralamlí yua mapu Amón pireami.7Echi Jefté jeaneli echi bacha uchuami echona Galaad piremi, '' yemi tami kie kalieli ali uwerli aneli mapu nije riwema ban echi kali nije onola inil. ¿ Chorkare tami mulubetmi jipi, echali risu iniluachi ? 8Echi ocherame echomi Galaad piremi je aneti echi Jefté,'' echi jiti tamoje yua isiyet jipi, akinasimi tamoje yua ali nikowi echi amonitas yua, ali inimam echi bacha echikumi mapu karka echona Galaad piremi.9Echi Jefté je aneli echi ocheramis echona Galaad piremi,'' ayenacho yiemi tami otosa echona kalirle mapu nikiosa echi amonitas yua, ali echi WALUBELA ONORUAMI nijasa echi niyurkuami mapu echi nira, nije inima echi bacha echikumi iyemi inila.'' 10Echi ocheramis jeaneli echi Jefté,'' ¡echi WALUBELA ONORUAMI inima mapu tamuje inil mapu karka gala machime echirika tamuje nira ali tamoje kie olasa mapu tamuje aneli!'' 11Echirika Jefté nawalé echona Galaad echi ocheramis yua, ali echi okua pireachi niwalí echi bacha echikumi ali unulemi isí echona abo nira. Echali simibili echona bachami WALUBELA ONORUAMI yua echona Mizpa, Jefté oláli mapu karka echi gala aneti.12Echirika Jefté ujule echi ujula echi walúla echi amonitas nilá, je anekia:'' ¿ pira kie gala ju mapu tamoje yua? ¿churikare isili we ijiwerika mapu jusa echi kawi?''
14Chesine Jefté ujule echi raichali otomi mapu echi walula amonitas inili 15ali echi aneli: Israel kie juli kawi mapo Moab ali echi kawi mapu ju amonitas, 16mapu isili echona Ejipto jonsa, echi Israel simiarle echona kawi akicheachi echona walú Bawí sitakami manechi ali echona Cades.17Mapali Israel ujuli echí raichali otomí echona walúla yua mapu Edom bitemi, je anika: 'pirkio nakiwe mapu tamuje simarbo echomi yiemi kawi inili,' echí walúla Edom bitemi kie niralarua. Ayenacho ujule echí raichali otomí echona walúla yua echomi Moab bitemi, Chopí kie nakili. Echirika echí Israel ripili echona Cades. 18Echirika simible echona jonsa kawi akicheachi alí simible echona kawi Edom nirúmi alí echí kawi Moab nirúmi isi, alí simible echona auche bilen analine mapu echona kawi Moab alí muchubbli echona chebilen echona kawi Arnón nirumi. Chopí echí kie mouli echona kawi Moab nirumi, Chopí echi Arnón inile echí onámlá echona Moab.19Israel ujuli echí raichali otomí echona Sehón, echi walula amonitas inili, mapali echona walula inili echona Hesbón; Israel je aneli: 'pir riko, nakewe mapu tamuje simarma mapu yemi kawi inili mapu echona tamojele jonsa ku.' 20Mapu echi Sehón kie nakile echi Israel mapu echona echi kawi inili simarma. Ehirika Sehón napabularua echi karka sontoal ali echona Jahaza ku uchali, ali echona, echi nakoli Israel yua.21Ali echi WALULA ONORUAMI, echi Israel Riosi inili, echi uchali echi Sehón ali echi karka ralamulí echi inili isi echona sikala Israel inili ali echi karka suwabika nuyurli. Echirika Israel muhuli echi kawi mapu amoritas biteli echona. 2324¿moje kie ujulime echi kawi mapu Quemos, moje riosi inil, mapu muje iyali? echirika chuwe iri kawi mapu echi WALUBELA ONORUAMI tamuje Riosi inili ayali, tamuje chapiboa. 25Jipi, ¿moje jum ni bichil minabi kala Balac echi Zipor ranala yua, echi walula Moab bitemi? ¿Acaso binoi echi omerli ane echi Israel? ¿asine omerli olá bile nakokuami echi yua?26Echali Israel biteli bakiasiento bami echomi Hesbón ali ayenacho echona okua pireachi, ali echona karka echi wika pireachi mapu mulubi echona sate rabolami mapu echona Arnón-- ¿churkare tamuje kie chapile chopi echali? 27nije ko kie chibi olali mapu muje, mapu muje tami chibi ola echikume mapu nikioke. Echi WALUBELA ONORUAMI, echi kala anime, je animera jipi echi okua rijowachi echi Israel inili ali echi okua rijowachi echi Amón inili. 28Chopi echi walula echi okua rijowachi inili mapu echona Amón inili. 28chopi echi walula echi okua rijowachi inili mapu echi Amón inili kie anamli echi aneso mapu Jefté ujuli.29Echirika echi Riosi Iwikala nawali echona Jefté yua, ali echi simirle echona Galaad ali Manasés isi, ali simirli echomi Mizpa echona Galaad, ali echomi Mizpa echona Galaad jonsa minam echomi okua rijowachi echona Amón. 30Jefté olali bile ni bichili nira anewami echi WALUBELA ONORUAMI yua ali anili: '' ayenacho moje nijasa echi niyurkuami echona echi okua rijowachi echimi Amón, 31echirika chuwe irpe mapu machine echomi iyechi mapu echomi nije kalirle mapu nije riwisa mapu nije nawasa gala nira echomi okua rijowachi Amón jonsa inili animare echi WALUBELA ONORUAMI, ali nije nijamane mapu bile nijakuame we kala mapu rikosrami.''32Echirika Jefté simirli echona okua rijowachi echomi Amón mapu nikosa echi yua, ali echi WALUBELA ONORUAMI iyali echi niyurcuami. 33Echi ko nikole ali ilasli walu miliwawami echona Aroer jonsa echona ku we wika Minit-- osamokoy okua rijowachi-- ali echona Abel Keramim jonsa. Echirika echi okua pireachi echomi Amón nirumi uchati echomi nira okua rijowachi echomi Israel.34Jefté nawali echi karle echomi Mizpa, ali echomi binoy ranala machinle echi yua echi panderos ka ali nakua isi. Echi inili pi binelpi mapu echi Jefte ranala, ali echi binelpi inili kie wika ukuchami inili ke tasi towi o tiwe.35Mapu ni bacha riwali echi binoi, binoi pachali chuwanli ali anili: ''¡oh! ¡nije ranala! ¡moje tami bichibi olali mapu jena omonli nijaka, ali moje najetlime mapu bile we okokuami! mapu tamuje niwaline bile gala we nateami aneriumi mapu echi WALUBELA ONORUAMI yua, ali nije kie omerine juabuak ku rou mapu ni bichili nira aneline.''36Echi tiwe aneli: ''Nije onola, moje olali bile gala anirumi we nateami echi WALUBELA ONORUAMI yua, ola mapu tamuje yua mapu echirika ni bichili nira anelime, mapali echi WALUBELA ONORUAMI uli ku nimikuame mojeti echi moje kie kalemi isimi yua echi amonitas.'' 37echi aneli: nakewi mapu jena kala aneriumi we nateami ripima tami yua. riwe tami bineli mapu okua micha, mapu nije omerma simiya ali riquina echona koli kuana ali nalá mapu nije kie chibi isiline mapu bile towi yua, nije ali echi isi apanero.''38Echi aneli:'' Simika.'' Ujuli echomi echikuani mapu okua micha. Binoi riwelí echi, binoi ali echi apanero yua si, ali echi tiwe binoi nalali mapu echi kie chibi isilurua mapu bile towi yua mapu nalali echomi paye rabotachi. 39Ali echona jubua ma okua micha, nawali echona binoi onola yua ku, mapu olali echi mapu echirika we nateami aneli echirika olali. Jipi echi kie sine kochilene echi bile rijowi yua, ali najitle bile echirika owami nira echomi Israel 40echi iwe mapu echomi Israel piremi sinibi bami, nao rawe echiko, echi anatakuami mapú Echirika ikile echí Jefté galaadita ranálá.
Chapter 12

1Bile raichali machinali echi ralamuli Efraini iniwali jiti; aboni simarali echona safon ali je aneli echi jefte''¿ chu rikare muje simirali echona nikomoria echi yuwa pueblo Amon ali ke mi anili mapuriga tamuje simabo muje yuga? Wikosobo muje calila muje ti.'' 2Jefte je anili echi: ''Nije ali jena pueblo muchuwiti ni we na'awaka echi pueblo yuwa Amon. Echali mi baye, muje ke tami kuwili echi jiti.3Echali riwalini ke tami kuwirami, uchakini nije biteliwami binoi nije jiwerali ayenacho echona echi pueblo amon yuga, ali echi WALUBELA ONORUWAMI tami yali niuriwami. ¿Churikare nawa nikosia tami yuga jipi?''' 4Jefte napabuli karika suwaba ralamuli Galaad pireami ali nakoali echi yuwa Efraini. Echi ralamuli Galaad niwala nakoali echi ralamuli Efraini niwala yuga echi aboni chanili, '' Yemi Galaaditas ju ichipami echona Efraíni, Efraíni yuga ali Manasés.''5Echi galaaditas chapili ni suwe echona Jordánichi mapona simiwami echi Efraíni yuwa. Mapu ali jare echi a pireli echi Efraíni niwala je anili: ''Ariwesami simarama echona bakochi,'' echi Galaad echiriga rukeli: '' ¿Muje ju bile Efrateo?'' ayena echi anili: ''Ke,'' 6echiriga echi je aneli echi: "Jeani: Shibolet.'' Ali ayena echi anili ''Shibolet'' (ali echi ke omerali aniya echi raicha ala´) echi galaaditas ni chapili ali echiriga milali echona suwe Jordánachi. Naosi makoy ali okua mili efrateos echiriga ko'orutami ni'ili echali rawe.7Jefté olali mapuriga bile juesi echona Israelichi pi usani bami. Echiriga Jefté echi galaadita mukuli ali echiriga otorami nili echona bileana echomi siurachi Galaad.8Ali echiriga echi, Ibzán echona Belénechi oliwali mapuriga bile juesi echona Israelichi. 9Echi niwali baisa makoy kuruwi kuchawala .Echi nijili baisa makoy tiwe malali kunerali, ali echi pa'ali echona machi, baisa makoy iwe auche jare ralamuli kuchuwala . Binoi nulami ni'ili echona Israelichi pi kicha bami.10Ibzán mukuli ali echiriga otorami nili echona Belénechi. 11Echona jonsa echi, Elón ali zabulonita olali mapuriga juesi echona Israelichi. Echi nulali echona Israelichi pi makoy bami. 12Elón echi zabulonita mukuli ali ma toliti echona Ajalón echona kawirali echi Zabulón niwalachi.13Ma juba echi yuga, Abdón ranala echi Hilel ju piratonita oliwali mapuriga juesi echona Israelichi. 14Echi niwali naosi makoy kuchala ali baisa makoy palochali. Aboni kaseli echona usansa makoy buliti, ali echi oliwali Israeli pi osanao bami. 15Abdón ranala jena Hilel jena piratonita mukuli ali echiriga otorami ni'ili echona Piratón echomi kawirali Efraíni niwala echona kawirali we wika niruchi kawi echi amalecitas.

Chapter 13

1Echi Israel kuchuali auchecho sine we chati oloka kie nijewika pireali echi WALUBEALA ONORUAMI, ali BINOI nakiwili mapurika echi Filisteos jiti risú olarami nima naosa makoy bamibali. 2Echona Zora biteali bile rijoi, mapu Danitas ritemuala níli, echi rijoi Manoa riweami nili. Binoi upila kie omerami nili ropora ali echijiti kie sine kuchli.3Echi WALUBEALA ONORÚAMI pionoala echomi libli mapona echi mukui asali ali jeaneli mina echi mukui: "Jipi ninia, muje kie omeri roporra, ali muje kie sine kuchli, chopi ropoek tibimare muje ali bile ta towi ranelmaré muje. 4Jipko ka'la anaka kie bajibo echi uba ba'wila mapu we rikutami ju ali kara mapu iki niru bajiluami rikutami, ali kie ko'wa echi karunti namuti chuluwem mapu kie ko'wawami ju. 5To niebo, ropoek tibimare muje ali bile ta towi ranelmaré muje. Kie biyir bile piya jiti sikirerami nima binoi kupala, mapujiti echi towi nimare bile Nazareo RIOSI yarami nima echona pachani ropochi jonsa, ali echi o'winma ku ku'wira echi Israel pireami echona Filisteos jonsa.6Ali echi mukui ku nawali ali jeaneli binoi kunual: "Bile rijoi mapu Riosi jiti jularami choka nawali tami yuwa, mapuyira bile Riosi Pionoala ke, pie we majarami nira. Kie rukuekin komi onsa nawala ruwa, ali Binoi kie tami ruweli mapu churika riweami karia binoi. 7Binoi tami jeaneli: ''¡To niebo, ropoek tibimare muje ali bile ta towi ranelmaré muje. Kie biyir bile piya jiti sikirerami nima binoi kupala, mapujiti echi towi nimare bile Nazareo RIOSI yarami nima echona pachani ropochi jonsa, ali echi o'winma ku ku'wira echi Israel pireami echona Filisteos jonsa."8Jonsa Maroa WALUBEALA ONORUAMI YUWA ra'ichka tanli ali jeanili:"Oh, Muje Riosi, Pirkio auche sine ku jula choka echi rijoi Riosi níl mapurika tamuje ruyema chorika olabo rika echi ta towi jiti mapu ranaruami nimare." 9Riosi ayena ku namli echi mapu ra'ichka tanli Manoa, ali echi WALUBEALA ONORUAMI pionoala auchecho sine nawali echona ripio mapona asali echi mukui. Chopi binoi kunala Manoa kie echona si asali yuwa.10Ali jonsa echi mukui we sapuni mali ali jeaneli binoi kunala ku:"Bi, echi rijoi auche sine choka ilibli- echi mapu bukuli choka nawali''. 11Manoa ilisli ali simili echi upila yuwa jubámi. mapali ma nawasa echi rijoi yuwa, jeaneli: ¿Muje ju mapu nije upuil ra'ichli?. Echi rijoiko jeanili:''Nije ju.''12Ali jonsa Manoa jeanili: mapu muje ra'ichka ani echirika ikisá jipi, ¿Pir olabo tamuje echi ta towi jiti ali pir onochama echi ta towi?, 13Echi WALUBEALA ONORUAMI pionoala jeaneli mina Manoa ku: ''Binoi mi mukui we ka'la natka olamare mapu nije aneli. 14Binoi mi mukui kie bajima echi uba ba'wila mapu we rikutami ju ali kara mapu iki niru bajiluami rikutami, ali kie nakiwi ko'mea echi karunti namuti chuluwem mapu echi nulalila kie naki kopoa. Binoi mi mukui nijewika olamaré kara mapu iki nije nula."15Manoa ku jeaneli mina echi WALUBEALA ONORUAMI pionoala ku: '' Pirkio, pi tiel buwe, mapu tamuje wasbo petá bo'wa milisa kisarbo tamo mapurika muje ko'mé.'' 16Echi WALUBEALA ONORUAMI pionoala ku jeaneli echi Manoa:" Tak nije tibisa nije kie ko'mé echi kowámi.' Chopi muje mi'lasa ali owasa, yabo echi WALUBEALA ONORUAMI.'' (Manoa kie machili mapu echi WALUBEALA ONORUAMI pionoala níla.)17Manoa ku jeaneli echi WALUBEAKA ONORUAMI: ''¿Churiká riwé muje, mapurika tamuje 'we mi onok ku natetali yabo mi mapali ka'la echirika ikilachi mapurika muje ra'ichka ani.? '' 18Echi WALUBEALA ONORUAMI ku jeaneli: ''¿Chorikare tami rawala jiti ruké yem? ¡We simati ju!''.19Jonsa Manoa juli bile péta bo'wa echi turio rakal yuwa ali ma mi'lasa ali owaska yali bilen riterl muchuka echi WALUBEALA ONORUAMI. Binoi olali karunti namuti kie mayerami mapali echi Manoa ali binoi upuil anaka muchuli. 20Mapali ma ripar riwigachi nira wa'lu rajinli mapona na'ata ililiechona riteti tikorami, echi WALUBEALA ONORUAMI pionoala o'moli ripa na'irli echona riteti tikorami. Manoa ali binoi upuila riwali jena jiti ali chokoba munaka chupli ni ri'le yerl''.21Echi WALUBEALA ONORUAMI pionoala ma kie sine ku ilibli echomi echi Manoa ali echi upuil ma. Jonsa echali Manoa ma machili mapu echi WALUBEALA ONORUAMI pionoala nila. 22Manoa jeaneli echi binoi upuil: ''¡Ni bichiwa nirá tamuje suwiboare, mapujiti Riosi riwakampa tamuje!.''23Chopi echi binoi upuila ku jeaneli: ''Echi WALUBEALA ONORUAMI tamuje ko'onalnsa, Binoi kie narema ruéli echi péta bo'wa mi'laka owaska yarami ali echi turio rakal yuwa mapu tamuje yali. Binoi kie riwirma ruéli kara namuti mapu iki tamo riwirli, kiecho jip nakima ruéli mapurika tamuje nambo jena namuti jiti.''24Ma jubami rawe echi mukui ma ranéli bile ta towi, ali Sansón riwali. Echi ta towi ma ocherli ali echi WALUBEALA ONORUAMI sinibi ku'wirli. 25Echona Majané Dan, echomi nasip Zora ali Estaol echi WALUBEALA ONORUAMI iwikala ma owinali jiwerl riwira.

Chapter 14

1Sansón ku rikinla Timnat, ali riwali echona bile muki, echi ranala echi filisteos. 2Mapali ku nawasa, Jeaneli binoi Onola ali echi Iyela: '' Riwali bile muki echona Timnat, bile ranala echi Filisteos. Asa mapurika nije upila nima .''3Echi onola ali iyela jeaneli:''¿ Kie niru bile muki echirika muje yuwa najiremam ranala, ali suwaba ralamuli?¿Echirika Chapime muje upili echi filisteos incircuncisos?'' Sansón jeaneli echi onola:''Simika tamsa tami yelmam, mapali inesa ,binoi we bayorli.'' 4Echi Olona ali iyela aboni kie machili mapu echirika yaram nili WALUBEALA ONORUAMI jiti, echi Binoi we natali echirika ikime riweli aboni filisteos(echi filisteos nulam nili ali ma nuleli echi israel).5Echi Sansón ma ku rikinla echona Timnat echi onola si ali iyela, ma sili echona ichirutak Timnat. Echona, nawali bile mawua ranala mulup echi yua weli rolok. 6Echi WALUBEALA ONORUAMI iwikali nawali kesaina echi yua , binoi nasipi nira chiwanli echi mawua kie nochi sili mapurika chiwanaram echi ta boa. Binoi kie ruweli echi onola ali iyela mapu isili binoi.7Binoi Simili ali raichali echi muki, mapali riwali echi muki, binoi bayorli echi Sanson. 8Echali ma jubam rawe ku nawali upema rua echi yuka, binoi ku machinli echona buchi jonsa ama rua echi mawua ma mukum nili. Mapali, echali ,niruli wika nira echi kulumen ali we kam ali ma ripili echona sapal echi walula mawua. 9Echi binoi napabuli echi kulumen kam binoi sikala jiti alima minabi sisli simia, koasia inarli binoi mapali simia inarli. Echona nawali onola atichi ali iyela, binoi yali tianira, aboni koali. Kie ruweli mapo na jonsa maki pali we kam mapu ripili echi mawua ropokali.10Echi Sansón onola simili mapu echona biteli echi muki, echi Sansón niwali walu, koam mapurika binertami nili aboni rijoi kuli okerami. 11Chiyen yati mapu riwali echi rijimala muje niwa aboni pali baisa makoi ralamuli mapu binoi yua kanila sirma yua.12Sansón jeaneli aboni: ''Karunti mi amema a machila muje. Yem ibili makisa ku tami ku ruwesam echali kicharawe echomi mowalkuachi, Jine nijima echi chini rosakam we nateami ali napachi. 13Aboni kie tami ruwesatm, echirika tami yamam echi kini rosakam we nateami ali napachi.''Aboni aneli:'' Tami ruye echi karunti, mapu nije namma.''14Binoi jeanel: '' Mapu koam machinli bile koam; we iwekmem machinli bile kam. Mapu bayeram ju echali bakia rawe simirachi kie machili churika ruyebo .15Echali Naorawe jeaneti echi Sansón upila:'' Pi akalensa echi muje kunala mapurika tami ruwema echi namuti, kiosram nima muje echona muje onola bitech.¿Echirika tami baye muje mapurika tamuje nibo we risuti?''16Echi Sansón upila nalali bacham echi binoi atich; binoi jeanili: ''¡ Muje tami kichi! Muje tami kie kale. Muje jeaneli tami yuwe echi karunti ibili nira ruwelim naiba pireami, tami kie ruye chorika aniwam ju.''Sanson jeaneli echi:''Inesa, kie ruyem tapi nije onola ali nije iyela, ¿nije mi ruwema muje?'' 17Binoi nalali kicharawe mapali niruli echi mowalkuachi. Kicharawe jeaneli tami ku ruwesi mapu binoi we sapunla aneli. Binoi ku rukeli echi rijimala mapu echona piream.18Echi ralamuli echona wika pirechi jeaneli jipi kicharare kiecho machinak echi rayenli: ''¿Bile simirka we akam? ¿Echi mawua we wakam ju ?''Sanson jeaneli aboni:'' Kie biiri anesam we sapunla echi nije upili, emi kie machime riweli echi karunti.''19Echirika nawali echi WALUBEALA ONORUWAMI iwikala kie saina nawali Sansón yua mapali we jiwerka. Sansón ku kinli echona Ascalón ali kuali baisa makoy ralamuli echona pireami. Jula binoi echi karka we nateami, ali iyali echi napachi mapu ruli echi karunti. Binoi we yoka, ma ku simila echona onola bitechi. 20Echi upili yati echi bonoi we yuka kanilam nili.

Chapter 15

1Ali pe wili rawe nili, mapuli masebali echi wikuachi echi turu, Sansón chapili bile bo'wa peta ali simili kolsia echi upila yuga. Binoi je anili, "Simea echona pacha nije upila yuga." Chopi echi onola ke nakili bakimea. 2Binoi onola je anili, "Nije ni bichiwa nira mae muje ke kaleli, iyakin mapu muje yuwa we kanili. Echi binila minian webayowami auche bile yuga, ¿ke echi ju? Chapisa echi mapu muje upila nimare."3Sansón je aneli, "Nije ko rusa olasa echi filisteos ali nije ke chibi isima nira nima." 4Sansón nili ali chapili bakia siento kiyochi ali echiriga buleli okua nira, asili jiti ali asili jiti. Juba napabuli bile kusi jiti rajerkuami ali echiriga buleli nasipa nira a kariga chopirika asili jiti.5Mapuli niwa ja larija echi kusi jiti niwarami rajerikami echi nai, riweli echirika kiyochi simama mapona muchuli echi rakala filisteos nili, ali wikosli nai jiti echi rakala napaburami yencho mapurika echi asali echona wipo, ayenacho echona vino chirutachi ali olibo chirutachi. 6Echi filisteos rikueli, "¿Chika chisili?" Ali aboniko echanerami nili, "Sansón , echi timnateo moneli, echi chisila mapurika binoi timnateo chapili echi Sansón upili ali iyali echi mapu yuwa we kanili." Mina echi filisteos simibali ali wikosli aboniko ali echi onola.7Sansón je aneli aboniko, "Ayem chonkuisa, nije chapisa chiko mi olama yemi ku, ali juba echiriga ola sunusa, ma echiriga riwema." 8Mina echirika echi sikereli karika kuchi nira, echi ropojala, ali pe we rusu oloká. Mina rikinali ali biteli a bilena rosochi echona chobilena kuwana echi Etam.9Mina echi filisteos ripari simibali ali echirika kalarsia mapurika nakobo ruwa echona Judá ali kalarka echi wikabe oberla sontali echona Lehi. 10Echi ralamuli echona Juda je anili, "¿Chorikare kala chokoa isiltm mapuriga tamuje sayerma ruwa?." Aboniko jeaneli, "Tamuje echiriga muchiwi mapurika omeri ruya chapiya echi Sansón, ali olabo ruya mapurika binoi echirika olali tamuje."11Mina, bakia mili ralamuli echona Juda jonsa tikinli echomi rosochi jonsa koli kuwana echi Etam, ali je aneti echi Sansón, "¿Muje ke machi mapurika filisteos walula nili echona tamuje jiti? ¿Piri ju echi mapurika ola tamuje jiti?" Sansón jeaneli, "Aboniko echirika tami olali, ali jiti nije echiriga olaki aboniko ku."12Aboniko je aneli Sansón, "Tamuje echirika tikinkit mi bulebo ruwa ali echiriga mi nijibo ruwa echi filisteos iyasia." Sansón je aneli, "Ni bichiwa ke tami mileme emiko chikorika." 13Aboniko je aneli, "Ke, tamuje chopi nira mi bulebo echi wii jiti ali echiriga mina nijibo. Tamuje ko bichiwali ke mi milibo ru. "Mina ko buleli echi okua nira wii kuluwami ali echirika toli we mika echona rosochi jonsa.14Mapoli binoi nawali echona Lehi, echi filisteos isili sinaka mapuli kecho ritewa. Mina binoi Iwigala echi WALUEALA ONORUAMI nawali echi yuga mapuriga omerima. Echi wi jiti buleti echona sikala echirika oliti mapu chini ikosarami nili, ali ichili echona sikalachi.15Sansón riwali echi buliti uchula echona ramichi nili, ali echi chapili ali milali bile mili ralamuli echi jiti. 16Sansón ani, "Abile echi buliti uchula echona ramichi nili, wika nira napaburami ali wika nira napaburami, echi buliti chula echona ramichi nili nije ko milali bile mili ralamuli."17Mapoli Sansón sunili raicha, apali echi buliti chula echona ramichi echi nili ali Ramat Lehi riwali echona. 18Sansón we bajinali bawi ali bayeli echi WALUBEALA ONORUAMI ali ani, "Muje echiriga iyali echi niyurikami mapu nochami ju muje yuka. ¿Chopi jipiko nije ko mukume bawi balamika ali ichime echona sikachi echi incircuncisos?"19Riosi irapali binoi echona rile pachani echona wijerali echona Lehi, ali echi bawi bachinali echona jonsa. Mapoli binoi bajili, ali jiwerali auche sine ali ni jiwerika. Echali raula ucheli echona kawichi echona Hacore, ali echona Lehi ju echali rawe jonsa jipi a yensi. 20Sansón kala achinika ra ichika nukurali osa makoi bami echona Israelchi mapali echi filisteos nulé uchuli.

Chapter 16

1Sansón simili echona Gaza ali riwali bile mukui we biruchi echona, ali binoi ko yuwa kochili.2 Echona pireami Gaza je aneti:''Sansón je na'i nawali''. Aboni ko nolerli echona bileni ali, kie anika, buweli bile rukuala echona iyechi echo'na wikabe rijoachi. Muchuli kie anika bile rukuala. Ma anika ripili:''Buwebo iyensi raenali machinachi, ali ko mi'libo''.3Sansón ko buwili echona kujubechi ali ayensi nasip rokogo. Ali nasip rokogo binoi ko alisli ali chapili echi iyeri echo na wikabe rijoachi ali ayena'cho okua'na tón. Binoi ko napoli echona iyerla jonsa, mapu ichek chukuli, uchuali echona motochi, ali mo'torli echona ripa paye rabotachi, echona ne bacham Hebrón4Mi'nami je na, Sansón nawali bilepi kalesia bile mukui echona bitemi echona ripío rinatachi Sorec. Binoi rawala nili Dalila.5 Mapu echi owelpa filisteos simibli mapu echona asali, ali je aneli: "Akalewli Sansón mapu machibo kumi jonsa iniwa echi jiwerla, ali chorika omerbo tamuje chapiya binoi, mapurika omerbo ichewa mapu kie ichib sima. Je na óla, tamuje ibil pi nira nijabot bile Mili mina bile ciento kayami echi plata."6Ali Dalila je aneli Sansón: ''Pi'riko ani,¿chu'rikare muje chiyen jiwerami ju, ali churika ni mi omerma ni mi bule mapurika kie biri olama?'' 7Sansón je aneli ni mi muki: ''Mapu echi tami ichesa kichao kuluk'li we nachami kie cho akechekumi, echali ko kie jiwermaren, ali ko inima mapu chuwe ralamuli.''8Echali jonsa, echi bacha uchuami filisteos ipali echi Dalila kichao kuluk'li mapu kulupi sikiretami kie chi akichekumi, ali binoi ko icheuli Sansón. 9Jipi ko, binoi inili ralamulis echip'ka kie machina, echona kuchuwachi. Echi muki je aneli binoi: '' ¡Echi filisteos muje sayera uchuwi, Sansón!'' Chopi binoi ko ripuchli echi kuluk'li awá mapurika bile hil usukuami mapu echali naí chachesa. Aboni ko kie machili kumi jonsa nawa echi jiwerli.10Jonsa, Dalila je aneli Sansón: ''Echirika ju mapu akaleka anelim ta'mi. Pi'riko, Ani bo churika omerbo muje omira''. 11Binoí ko je aneli: ''Aboni ko tami ichesa kuluami kuluk'li mapu kie sine ineti nochá, echali ko nije kie jiremami najitama maprika bile iyirp rijoi.'' 12Ali ko Dalila juli ukuluami kuluk'li ali ichewuili, ali je aneli: ''¡Echi flisteos muje sayera uchuwi, Sansón!'' Echi ralamulis ko bitili buweka, muchuli echona kuchuwachi. Chopi sansón ripuchli echi kuluk'li mapu ichera uchuli sikala mapurika pi kuchi hil.13Dalila je aneli Sansón: ''Jip yensi muje akaleli. Anibo chu'rika muje chapibo.''Sansón je aneli echi muki: '' muje ichobsa kichao nije kupala, Ali michonsam kiliab, nije inima mapurika bile rijoi.'' 14Ali kochi'chi, Dalila ichobli kichao kupala ali michonli, ali echi muki je aneli: '' Echi filisteos muje sayera uchuwi, Sansón!'' Binoi ko asisli mapu rimu buwile ali napoli echi chini ali kiliab.15Echi muki je aneli: ''¿Chorikare chanimo, Tami kalé, mapali muje kie anichi kmi jonsa nawaria jiwerla? Muje pi kaleli je na bakia chokekumi ali ko kie tasi aniyemo piri chisi we jiwerami.'' 16Kisia rawe minabi ruke pi chukuli, ruke pi chuli mapu binoi mukunali.17Ali ko Sansón karika aneli echi muki: ''Nije ko kie sine sikirekine kupa, echirika nije nili nazareno, nijarami RIOSI echona nije iyela ropochi jonsa. Nije kupa sikiresan, echali jonsa ko nije jiwerla simea, ali ko kie jiwerma iniman mapurika chukue bile rijoi,''18Echali mapu Dalila riwali mapu ni bichiwa aniya chuli ni karika nira, echi muki ko ijuli ali bayeli echi bacha uchuami filisteos, je anika, ''Imosi che sine, chopi binoi ma karika aniye,'' Echali jonsa, echi bacha uchuami filisteos imoli mau asali echi muki, otoka sikachi plata. 19Echi muki rikali kuchuka echona sipuch. Echi muki ujuli bayenla bile rijoi mapu sikirema echi kichao ochob'rami kupala, ali echi muki niyura chukuli, mapu jiti jiwerla ma ku simili.20Echi muki je aneli: ''¡Echi filisteos muje sayera uchuwi, Sansón!'' binoi ko busureli ali je aneli: ''Nije machinma mapurika che sine ali niyuman isapka.'' Chopi binoi ko kie machili mapurika WALUBELA ONORUAMI riweli.21 Echi filisteos chapili ali machibuli busila. ito'li echona Gaza ali icheli caren'ti bronce jiti niwarami. Binoi ko kulina chukuli echi rite molino echona pacha.22 Chopi echi kupá mo'ola che sine ku ocherli mapu sikireso23Echi bacha uchuami filisteos napawili mapu karunt milisa wask natetali iyabo ruli echi riosi Dagón, ali kanil'burua. Aboni ko je anili: ''Tamuje inila riosi niyurli Sansón yuwa, tamuje sayela, ali tamuje iyali.'' 24Mapali echi ralamuli riwali, aboni najuinli echi riosi, mapu jiti anili: ''Tamuje iniwala riosi niyurli tamuje sayela yuwa ali nijali -- echi mapu karra nosobu tamuje kawiwala, mapu wikabe kuwali tamuje ko.''25Mapali aboni muchuli omawa, aboni ko je aneli: ''Bayesi Sansón, mapu tamuje kachirma.'' Aboni ko bayeli sansón machi paká ali pi chub aneli. aboni ko ilali echona nasipa mapu kali chapili ilili. 26Sansón je aneli towi mapu sikala chipa inarli: ''Nakiwi mapu nije chapime echi kali chapili mapu ichek chuku je na kali, mapu echona bu'ume nije."27Jipi ko, echi kali buchika ilili mapu ralamuli ali mukui muchuli. Karika mapu echi owelpa filisteos echona muchuli. Muchuli echona pacha mulubemi bakia mil ralamulis ali mukui, mapu we kachiya muchuli Sansón inéka.28Sansón WALUBELA ONORUAMI yuwa raichali ali je aneli: ''¡WALUBELA ONORUAMI RIOSI, tami nira natí! pi'riko,tami jiwerla iya je na bi, mapurika nije ku sayrma kuwana pi sinepi nira mapu echi filisteos tami okuana busula machipali.'' 29Sansón ko chapili echi okua kali chapili nasip jawami mapu ichek chukuli echi kali, binoi ko bunali echona, chapili bile kali chapili echi otona jiti, ali che bile onua jiti.30Sansón je anili: ''¡Nakiwi nije mukume filisteos yuwa!'' Binoi ko ilisli ali binoi jiwerka echi walubela kali ichili mapu echona owelpa muchuachi ali ayena cho karika ralamuli echona pacha muchuami. Ali ko mapu ralamuli binoi kuwali echali mukuwa minapi wikabe inili mapali a biteli. 31Jonsa, binoi rijimala ali karika echi onola bitechi pireami tikinli, chapiti, mi na totí ku kuwana ali itoti echona Zora ali Estaol, mapuna bilena echona rikati otoka Manoa, binoi onola. Sansón nili nulami echona Israel osa'makoi bami.
Chapter 17

1Niruli bile rijoi echona wika jawachi kawi Efraínichi, ali echi rawala ju Micaía. 2Echi je aneli binoi iyela: ''Pi bile siento mili uka nira jiyeri ratabami echiriga echi chigorami ni'ili, echona echiriga ala anirumi bile ke ala inerami, ali echiriga nije namali-- ¡Bi jenai! Nije niwi echi jiyeri ratabami. Nije a chikoki.'' Echi iyela je aneli: ''¡Echi walubela onoruami mi kuwirasa, nije ranala!''3Echi ku nijili echi bile mili biwarami echi ratabami jiyeri echi iyela ali echi iyela je anili: "Nije rojanili jena jiyeri ratabami echi WALUBELA ONORUAMI, mapuriga nije ranala niwama salami basi jiyeri. Echiriga jipi, mi ku wiyamani muje.'' 4Mapu echi ku nijili echi wanomi echi binoi iyela, echi iyela juli okua siento biwarami echi ratabami jiyeri ali ku iyali pi bile nochami echi ratabami echi niwali ni ala salami ali basi jiyeri, ali echi achaliti echona Micaíachi bitelachi.5Jena rijoi Micaía niwali bile kali echi olikuami ali echi niwali bile efod ali riosi kasala onikuami, ali echi bayeli pi bile echi binoi ranala mapuriga najitama bile sacerdote bacha chukuwami. 6Echali rawe ke niruli bacha chukuwami echona Israelichi ali karika olali mapuriga ala nili mapuriga ineli binoi busila jiti.7Jipi, niruli bile rijoi pi towi echona Belénachi echona Judáchi, echi Judá temali, echi nili bile levita. Ali echona itibili mapuriga ni ala olamoria nochaga. 8Echi rijoi ku simili echona Belénachi echona Judáchi mapuriga simeria ali riwimea bilena mapona bitelama. Mapu ali inaro, echi nawali echona Micaía bitelachi echona ripa rabo Efraín niwalachi. 9Micaía je aneli echi: ''¿Pi komi jonsa nawa muje? ''Nije ju bile levita Belénchi nawami echona Judáchi, ali echirigani inaro mapuriga riwimeria bileni mapona ni omerama bitela.''10Micaía je aneli echi: ''Tibisa tami yuga, ali nili mapuriga bile ono ali bile saserote nawesami. Nije mi yama makoy uchuwami echi jiyeri ratabami chulubi bami, pi ibili napachi, ali kowami.'' Ali echiriga echi levita bakili echi bitelachi. 11Echi levita asali we kanilika mapuriga bitelaka echi yuga rijoi, ali echi rijoi pi towi nili echiriga echi Micaía nili mapuriga bile echi ranala nira.12Micaía chakenala echi levita mapuriga olama echi we nateami, ali echi rijoi pi towi ku nochali mapuriga bile sacerdote bacha chukuwami ni'ira , ali echi asali echona Micaía bitelachi. 13Echiriga, Micaía je aneli: ''Jipi machi echi WALUBELA ONORUAMI ni ala olama tami, ali jena levita echiriga najitali bile sacerdote bacha chukuwami.''

Chapter 18

1Echali rawe kie niruli welpa bacha jawami echona Israel. inili chopi pi aboni bi rijimala karka echi kuchala si Dan iyenli ni aka bile kawi mapu rika pirelkuami , chopi echali jonsa rawe kiecho biri chapili echi yarami echona wika rijoachi Israel. 2Ali echona Dan pireami julali mali ralamli ali ni sinemi'ka echi rijimala ,ralamli mapu nili sontali ni kala machimi Zora ali mina Estaol,mapurika ineka ni kala nira choira karkia echi kawi. Aboni je aneli, ''Simika ali inesi echi kawi ''.Aboni isili we rabotachi echona Efraín ,echona Micaías kalichi, ali simarli ni chonachi echona.3Mapuali aboni muchuli ni mulubemi echona Micaías calichi, aboni machili raichami bile rimali levita. Mapurika aboni ajapli ali rukueli: ''¿Chikia mi pali jenai? ¿Piri ola atim jenai? ¿Chorikare atim jenai? 4Binoi je aneli echi ralamli: ''Jena ju mapurika Micaías olali tami nira: Echi bino tami iyali bile nochali mapurika inimarene nawesame."5Echi aboni je aneli: ''Pi'riko asi mapu rika ani echi Riosi raichali nira, mapu rika tamuje gala machibote mapurika simaborete mapu bilena ni kala nira.'' 6Echi nawesame ali ji aneli echi aboni, simibika ni kala nira. ECHI WALUBEALA ONORUAME animeare echi buye mapu echomi simaboretmi.''7 Chopi echi mali ralamli simibali ali isili echona Lais, ali riwali echi ralamli mapu echona muchuli pireka ni kanilika ali chiko rika echona Sidonios pireli ni kanilika ali ni kala nira. Kie wesi niruli mapu rika omeba je na kawi,ali ni kie wesi mulubenli . Echi aboni pireli we mika echona Sidonios, ali ni kie biri nili raichali che jare yuka. 8Echi aboni ku isili aboni rijimala pirechi ku echona Zora ali Estaol. Echi najiremoala rukueli, ¿chura ju mapu muje animearemi?9Echi aboni je anili: ''¡Kina simasi! ¡Maba sayersa simabo!'' Ali tamuje riwakit echi kawi ali ju we kala kawi. ¿Kie biri ola muchuwi? Kie inisi pi kilinira makowami ali ayenacho iyesi echi kawi mapu rika tamuje nili niba kawi.10 ¡Mapuali simasatmi ,iyemi iniboretmi ralamli mapu rika nata muchuami ni kala nira muchuami , ali jena kawi ju ni walu! Riosi chopi iyemi iyali bilena mina kie biri roli echona iyerli.''11Usaniciento ralamli najiremami nili echi Dan,ali otoli echi karabini nakokuami, ali simibali echona jonsa Zora ali Estaol. 12Echi aboni simibali ali muchubili echona Quiriat Yearín, echona Judá. Mapú nokali ali ikili echona riwali Manajé Dan jipi rawe jonsa; jena ju echomi analin Quiriat Yearín.13Ali simibali echona jonsa bileni mapu wika rabotachi echona Efraín ali isili Micaías bitelchi. 14Chopi echi mali ralamli mapu simibali inesia echi kawi echona Lais ali je aneli echi rijimala: ''¿Iyemi a machiyetmi jena karilali niru bile efod, karunti kie akami niruli echona kalirali, ta namuti sikati niwarami, ali bile niwarami echi metal ti? Jipi anisu mapu rika olaboretmi.''15Ali chopi mulubenli echona ali isili echona rimali levita bitechi, ali echona Micaías bitechi, ali ni sukuirli. 16Jipi echi usaniciento Danitas, ali otoli echi karabini nakokami, ali japali echona walu iyechi .17Echi malí ralamli mapu simibli echomi bilena kawi inesa echona ali pacha mouli ali juli ta namuti sikati niwarami,echi efod, karunti kie akami ali bile niwarami echi Metal ti, mapurika echi nawesami ilili echona bilena iyechi buyeka ali usaniciento ralamli yuka ali ni karikami nili. 18Echi karabini nakokami aka. chopi jena mowili echona pacha Micaías bitechi ali juli echi karunti sikati niwarami, echi efod, karunti kie akami, ali bile niwarami echi metal ti, echi mawesami je aneli: ''¿Piri ola muchutmi iyemi?''19Chopi echi aboni je aneli ''¡Kie anika! Uche muje sikala echona chumula ali tamuje yuka simi, ali inili tamuje onola ali bile nawesami tamuje nira. ¿Ni kala ju mapu rika muje inisami nawesami echona bilen karilali rijoy bitechi, ali inisami nawesami echi rijimala ali pi okua rijoachi si echona Israel?'' 20Echi nawesami sulala ni kanilika ripili. Echi juli efod, ali karunti kie akami, echi karunti sikati niwarami ali simili echi yuga.21Ali chopi ni kuana ku nienika ali simibali. Echi aboni muchuuli echi kuchi kurowi echo ni bachami mapu aboni jali, ali aboni pukula si ali karka mapu aboni nili. 22Mapuali echi aboni muchuli we mika echona Micaías bitechi, mapu echi ralamli muchuli echona kalirali mulubemi echona Micaías bitechi ali inili anerami napawisi ,ali anapli echi danitas. 23Echi aboni sinachili echi danitas ,aboni ku inenli ali je aneli echi Micaías: ''¿chorikare mapu anetimo iyemi mapurika napawinla?''24Ali je aneli, ''Muje chikioli echi wika riosi mapu nije niwakin, ayena chiko jilimi echi nawesame , ali ku simiba sirli. ¿ali pirisiro'o ? Chorikare tami rukuemi, '¿piri kie kaliemi?''25 Echona Dan pireami ralamli je aneli, ''Muje kie raichamaremi echirika tamuje yuka,ali bile rijoi we paruami mi sayermare,ali muje ali muje najiremoala iniboretmi ku'urutami.26 ''Chopi echi Dan nili ralamli simibali aboni bulachi. Mapuali Micaías riwali mapu echi inili we jiwerami echi nira,ali ku rowili ali ku simili bino bitechi.27Echi ralamli echona Dan pireami chapili mapu Micaías olali ,ali ayenacho echi nawesame , ali simibali echona Lais, echi ralamli ni kili muchuli ali ni kala nira ali kuwiti echi walu piyate ali ikioste echona aboni pireachi nili wika rijoachi. 28Chopi kie wesi ineli mapu rika kuirma chopi we mika muchuli echona Sidón,ali mina aboni kie iniwili kala anika chejaresi yuwa.Jena nili echona rilie ripo echona mulube Bet Rejob. Echi Danitas ku kala niwali echona wika rijoachi ali echona pireli.29 Echi aboni echona wika rijoachi riwali Dan , mapurika chabe biteami,mapurika inili bile Israel ranala.Chopi echi rawala echona wikabe rijoachi inimariweli Lais.30Echi ralamli Echona Dan pireami kayanali echi bile namuti sikati niwarami aboni nira. Ali Jonatán, ranala echi Gersón,ranala echi Moisés, echi ali bino kuchala si inili nawesami chopi echi nira najiremami echi danitas mapu echali rawe iyenasi echona kawichi. 31Ali aboni nawajinli echi bile ta namuti sikati niwarami mapu niwali echi Micaías chopi echi Riosi kalila inili echona Siló.

Chapter 19

1Echali raweuli, mapalí kiecho niruli echi wa'lula rey, biteli bile rijoi, bile Levitas, pitiel bitieli echomi rpio we rabotachi echomi Efraín kawiwalachi. Ma auche bile ku upueli, bile mukui mapu Belén biteami níli echona Judá. 2Chopi echi mukui mapu juba asibami nili, pi auche bile rijoi inenia yenli; echi mukui ku ruweli ali ku simili binoi onola ku bitelchi mapu Belén biteami níli echona Judá. Nao micha asali echona.3Jonsa echi binoi kunual ilisli ali jubuam simili mapurika werli anema ruwa ku ro'winla. Echi yuwa nochami echona a si sali yuka, ali wika buluit ayenacho. Binoi echi mukui pacha bachali echona onola bitelachi. Mapali echi mukui onola ma riwali, binoiko we kanili. 4Echi binoi sa'ala, echi mukui onola, werl aneli echi rijoi mapurika bakia rawe echona a asinla. Aboni ko'wali ali bajili, ali echona a simarli echali rokó.5Ma nao rawe simirsa aboni biya biji muchusli ali binoi ma kariweli ma ku simearuwa, chopi echi mukui onola jeaneli echi binoi mo'noel, '' ko'wa je'na pan mapurika ku jiwerma muje, jonsa ma ku simika.'' 6Jonsa ma okuaka muchubli kosuisia ali bajisia napawika. Ali echi mukui onola ku jeaneli; ''Pirkio chue bile roko na'iba a kochi ali we kanila simirri jena'i.''7Mapali echi Levita ilisli ma ku simearuwa, echi mukui onola werli aneli chi biji ripinla, ali binoi natli echona a ripima ruwa ali echo'na a kochili auche sine roko. 8Ma mali rawe simirsa bi'ya biji asisli ma ku simearuwa, chopi echi mukui onola jeanili, ''Wersa ku inari, pe aliwach ku simibó.'' Ali okuaka ko'wali.9Mapali echi Levita, echi mukui mapo juba asibam nili ali echi yuwa nochami ma ku jiyali, echi binoi sa'ala, echi mukui onola jeanili: ''Bi, jipi ma we aliwa. Pirkio auche sinepi roko tibisa jam, ali we kanila simirri. Ba'ali biya asisa omerri muje ali ku simiya muje bitelchi.''10Chopi echi Levita ma kie ripinlami nili echali roko. Binoi iliska ku simili. Binoi ku simili mina Jebús ( jenako ju Jerusalén). Binoi bukueli buluit parejlami-- ali echi mukui mapo juba asibam nili ayenacho inarli yuwa. 11Mapalí ma mulupi Jebús isirli, ma we aliwachi níli, echi Wa'lula ku'wira chukuami jeaneli binoi wa'lula ku, '' Mibo, simabo Jebuseos echona wika rijoachi mapurika echona kuchubo sine roko.''12Echi binoi wa'lula ku jeaneli:"Tamuje kie simabo su'win echona wika rijoachi mapu kiesi Israel kawiwalachi ju, sirbo yensi Guibeá sisia.'' 13Echi Binoi Levita jeaneli echi Towi ra'mali, ''Mibo, auche jaren simabo, kuchubo mi Guibeá o echona Ramá.''14Ali aboni waminabi simibli, ma bokowichi echi rayenali ma mulupi isiya sirli echona Guibeá, echi Benjamín kawiwalachi. 15Echona rilen tikinli mapurika echona kuchubo ruwa echali roko. Simibli ali muchubli echomi bilen ilierachi isabloachi, chopi kie wesi bayerli kochisia bilen bitichi echali roko.16Chopi ke saina bile rijoi ma ochérami echali aliwachi ma ku nawa inarli nocha inasa echomi rpio. Binoi ripaye rabo biteami nili echi Efraín kawiwalachi, ali binoi pe itiel biteli echoa Guibeá aniliwachi. Chopi echona piremai ralamuli Benjamitas nili. 17Binoi inenli ali riwali echi rijoi mapu we mika jonsa inarami níli echomi bilen ilierachi isabloachi atíme. Echi rijoi ma ochérami jeaneli:¿Komi simibitm? ¿komi jonsa isir?18Echi Levita jeaneli: " Belén echona Judá kawiwalachi jonsa sirri mina wabe chaken ripaye rabotachi echona Efraín kawiwalachi simabo ruwa, echona ju mapo'ona bite nije. Simikin Belén echona Judá kawiwalachi, ali ku simin echi WALUBEALA ONORUAMI bitelchi, chopi kie wesi tami bayeri aboni pirelchi. 19Sono ali sakala buluit koloal ayena kam jut ayenacho niru echi pan ali ub ba'wila nije níl ali mi wa'lula kuwira chukuami, ali jena towi ra'mali mapu ayenacho binoi kuwira uchuwam yakuami. Kie biyir newale tamo.''20Echi rijoi ochérami, ''We kanilka muchusi yem! mapu nije a tibuma kara su'waba namuti. Chopi kie chi'libasi jena'i ilierachi isabloachi jena'i wika rijoiachi.'' 21Ali echi rijoi yurli echi Levita binoi bitelchi ali kóli echi buluit. Aboni ronobakli, ko'wali ali bajili.22Mapali we kanila muchurli ne sulachi jonsa, jare ralamuli echona wika rijoachi pireami, chét ralamuli, nolerli echi kali, ali we iwem riteli echona yeachi. Aboni bayeli echi rijoi ochérami, echi kali níwami, jeaneka:'' Machi juli echi rijoi mapu nawali muje bitelachi, mapurika tamuje omerbo yuwa kuchuwa chati oloka.'' 23Echi Rijoi, echona biteami, machinli ali simili mapona jali echi auche jare ali jeaneli: ''kie,yem nije rijimali, pirkio, ¡Kie biyir chati namuti olasi!, jena rijoi pi okola yenk na'iba nije bitelchi kuchumére, ¡kie olasi je'na namuti chijuntami!.24Bi, nije malala tiwe kie biyir sine bile rijoi yuwa kochim ju na'iba ali echi Mukui mapu juba asibami ju mi upuila jena'i muchuwi. Echi machi julamani. Tabs ali mapu yir oloanla nilsa yem echirika olasi, ¡chopi Kie biyir chati namuti olasi je'na rijoi yuwa!. 25Chopi echi ralamuli kie biyir namli, echijiti echi rijoi ni wekm chapili echi Mukui mapu juba asibami ju binoi upuila ali machi pali aboni yuwa. Aboni ralamuli ni wekm chapili ali tabli ali we risu oloka simerli echali roko, ma chi'limeachi aboni ku riweli. 26Ma rawewachi echi mukui echomi ku nawali ali echomi yeachi bu'ubli echi rijoi ochérami bitelchi mapona asali echi binoi kunala, echona a bu'uli yensi rawewachi.27Echi binoi kunual biýa biji asisli ali irapli yechi ali ma ku simili mapu omi simím níli. Binoi riwali echi Mukui mapu juba asibami ju binoi upuila echomi yeachi bu'um ali echomi bacham sikiek. 28Echi Levita jeaneli: "Ku iliska, ma ku simabo''. Chopi kie biyir ku anili. Binoi ripa buluitch rikali, ali echi rijoi ma kariweli ku simearuwa binoi bitelachi.29Echi Levita ma ku nawasa binoi bitelachi, bile piya juli, ali chapisa, ali sikireli, ni karra ropokal, echi makoy okua nira rapanli, ali echi rojonarami ne chuwen echomi Israel pireachi. 30Sineami ralamuli mapu iki riwali je'na jiti jeanili: "Mapali echi ralamuli Israel pireami ku buwasa echona Egipto jonsa kie sine echiriká olowachi ju tapi biyir ritieram jip jonsa.'' ¡Ka'la natabo! ¡Tamuje ruwe mapu pir olabo riká!.

Chapter 20

1Mina echona karka echona Israel pereami ali buyali karka sinemika, echona Dan echomi Beerseba, ali che jaré kawiwali mapú jú Galaad ayenacho, ali aboni napawili echo na bacham WALUBELA ONORUAMI yua echona Mizpa. 2Echi bachá uchuami echoná rijoachi, karka echi retemtami echona Israel pireami, ibilpi nira chapili aboni nochali echona rijoachi RIOSI niwali-- naociento mili ralamuli ajala, mapu muchuli ni karika mapu nakobo ruya echi piyati.3Jipiko mapú niwalí echi ralamili Benjamín anamili echo na okua rijochi Israel nakooli echo na Mizpa. Echona okua rijoachi Israel anili:" Anibó cho rika ikili je ná kie galá." 4Echi Levita, echi múki kúnala mapú milirituami nili, je'nili: "Nijeko nawaki echona Guibeá mapú kawiwali ju echi Benjamín, nije ali nije upila juba asibami, mapú rika simarabo ruya jena rokó."5Echali rokokó, mapu bacha uchuyami echo na Guibéa tami mi sayerli, nolerli nijke kalichi ali tami mi milinali. Aboni chapili ni uwerili olokùa ali chú olali mapu nije upuila júba asibami ali mukuli. 6Nije kú ujúki ali echi muki ropokala ripunkin ibilipi nira, ali binoi ujjulili echi sontarsi mapú simama echo mi mapú iyali echi kawi Israel. Ali aboni nokali kie kala ola echo na Israel ali we chati olali echoná Israel. 7Jipikó iyemi Israealitas, ali kalarbó mapú aboni anatama ali anatili iyama jenai."8Karka echo na pireami buyali sinemaká, ali aboni anili: "¡Kie buwesi simamare mapú echóna múchili, ali kie buwesi kú simare echona kalirli! 9Chopi jipi ko jú mapú olabó're echona Guibeá: tamujó simabo sayersia mapú rika aboni nakowi ali tamojoko kú sayerbó.10Tamuje ko ujubó nirú bile ciento ralamli ali ujubó pi makoy ralamli ali sinemka ritemtami echona Israel pireami, ali bile mili ralamli ali ujubo bil;e ciento ralamli, ali makoy mili ralamli ali ujúbo bile mili ralamli,mapú rika apabo echi kowami echo na pi okua rijoachi, mapu echi rika aboni isisa echona Guibeá mapú jú Benjamín, karunti nulesi je na ralamli kie gala ola echona Israel." 11Echali karka sontali echi Israel napawili mapú rika nakobo ruwa echo na wika pereachi, ni wikabeká.12Echi retemtami mapú jú echi Israel ujúlilí ralamli echomi karka rijimala echona Benjamín, anika: "¿Piri jú echi chati o piri olali yemi aboní? 13Mapú rika, tami iyabo echi ralamli chati olami echo na Guibéa, mapú rika a omerbo echi milia,ali echirika ni karka nira biyuarami nima echi chati echona Israel." Chopi echi Benjamitas kie anamili mapú aboni rijimali anili, mapú echona okua rijoachi Israel. 14Mina jonsa echona okua rijoachi nili Benjamín buwali karka napawika simibili echo na Guibéa mapú nakobo ruwa echi yua Israel.15Echona okua rijoachi Benjamín napabuli echali rawe osamakoy usani mili sontali wika rijoachi mapú ni binertami nili mapú nakoma echi piyati. Ayenacho, inili kichasamoy ciento ralamli chapirutami mapú echona muchuli Guibéa. 16Ali jena karka sontali inili kichaciento ralamli chapirutami mapú oná binem nikoa. Ibilpi aboni omori napaba bile rite ni we ojim nili ali tapi bile rite ke chiwaka.17Echona okua rijoachi Israel, ali kie ataraka echi retemali Benjamín , atara nao ciento mili ralamli, mapú echi binertami nili mapú nakoma echi piyati. Jená karka ralamli nili mapú nakomaré. 18Echona Isarel pireami ni karika ali simibili echona Betel, ali atanka nokali RIOSI. Abóni ko rúkeli: "¿Chikia ni bacha sayerma echonà Benjamín pireami ralamli?" ECHI WALUBELA ONORUAMI anili: "Judá bachá bacha nakomare."19Echi Isarel pireami umuchusili we biya ali ma katewali karka mapú aboni niwali mapú rika muchibo ruya auche bilen mapú echona mulubé Guibeá. 20Echi Israel pireami simibili nakosia Benjamin yua. Aboni ni karika muchuli mapu echona nakokuachi mapú nakomareli aboni echi Guibéa . 21Echona Benjamin pireami simibali echona Guibéa, ali kuwali osamako okuan echona Israel pireami kowiti echali rawé.22Chopi Israel pireami ali iyurili iyali che bilesi , ali aboni usulika ajabali mapú nakobo ruya mapu echona muchuli echali rawe. 23 Ali Israel pireami we jiwerami najitili ali nalakili WALUBELA ONORUAMI atanka ali aliwachi jonsa. Aboní ali mapú rika WALUBELA ONORUAMI animea: "¿Chechó sine simabo're ali simabo nakosia echi rijimala yua, mapú pireami echona Benjamín?" Ali echi WALUBELA ONORUAMI anili: "¡Sayersi!"24Mapú ali Israel pireami simibili echi sontali echona Benjamín che bile rawé. 25Ali che bile rawe, Benjamin simibili nakosia echona jonsa Guibeá ali kuwali mako osanao mili ralamli kuwali echona Israel pireami. karka ralamli nili mapú binertami mapú rika nakobo ruwa piyati.26Echali karka mapú nakowami Israel ali karka ralamli omoli echona Betel ali nalakili, ali echona muchubili atana echi WALUBELA ONORUAME ali aboni riweli koa ali rawe aliwachi yensi ali iyali echi namuti akami echi RIOSI ali Iyali echi namuti mapurika ni kala niraka ku inimá echi jiti WALUBELA ONORUAMI.27 Echona Israel pireami rukeli echi WALUBEKA ONORUAMI-- bilen kajachi katiwarami mapú echi RIOSI niji mapú aka muchuli, 28ali Finees, Eleazar ranala ali Aarón ranala, mapú ali asali tubuya echi kaja echa li rawe--"¿ Simabore nakosia che sine echi Benjamín pireami yua, tamojo rijimala, ma kie nakobó? ECHI WALUBELA ONORUAMI anili: "Nakosi, baali nije mi kuirama mapu rika yemi nayurama."29 Echali Israel muchuli echona kie michiná ali karka echona Guibéa. 30Echi Israel pireami nakoli echi Benjamín pireami yua ali bakia rawe kachi, ali aboni isuluki ajabali mapu nakobó ruya Guiebeá pireami yua mapú rika nokali chabe bachá.31Echona benjamin pireami simibili nakosa Israel pireami sayersia , ali aboni similibi we mika mapú nechona muchuli. Aboni owili nakosia ali kowisia ibilpi ralamli. Nirúli chopi baisamakoy ralamli Israel mapú suwili echomi chakeni ali echomi buchi. Jare isirili echomi buchi simabo ruya Betel, ali che jare isirili echona Guibea simabo ruya.32 Echoná Benjamin pireami anili:" Echi ma nubarami jú ali we mika ujunsa isiri, mapú rika ni bacha." Chopi sontali Israel pireami anili: " nakiwi mapu rika tamojó najatabó." ali manappó echona wika pereachi ali echomi buchi'si." 33Karka Israel pireami simibili mapú echona muchuli ali isuliki simibili nakobo ruya echona Baal Tamar. Echali sontarsi Israel jona isirami mapú echi ma ichipili echona bilen buyali mapú echona muchuli Maareh Geba.34 Isili Guibea sayeli makoy mili ralamli chapirutami karka ralamli Israel, ali we wekimi nakoli, chopi Benjamitas kie tasi machili mapú nakoli echo na mulube. 35ECHI WALUBELA ONORUAMI nubali echi benjamin ali ni riwirka echona Israel pireami. Echali rawé, echi sontali echona Israel piraemi kuwali osamoko mali, ciento ralamli benjamin nili. Ali karka mapú echi suwili echi nili mapú binertami nili ali nakoma reli echi piyati.36Ali echi sontali Benjamín pireami machili ma nubarami nili. Echi ralamli Israel pireami iyali kawi echi benjamin pireami. Mapú rika aboni mapú machili echi ralamli mapú muchuli echona ichipaka echona machi Guibéa. 37Echali ralamli mapú muchuli ichipiki ali kú buwali, ali similibi we sapuka ali isili echona Guibéa. Ali aboni nili piyati mapú kuyali akarka mapu pireli echona wikabe rijoachi. 38Echi sontarsi Israel pireami ali ralamili mapú muchúli echona ichipka aboni ni gala anika nokali mapú rika echi walú noli ilisama echo na wika rijoachi, echi jú mapú rika riwirtami nimare.39Mapu ali echi ineritami jularami nili echi nakowami yuwa jena Israel ku rowili echona nakokuwachi. Jipi Benjamín owinali nikowa ali echi kowali ni baisa makoy ralamuli echi Israeli, ali echi je anili: ''Ni bichiwali echi nima muparami bachami tamuje yuga, mapuriga auche sine nakoali.''40Mapu ali echi ilirali mo'olowa owinali echona jonsa ciudachi, echi benjamitas ineli jubami ali riwali echi moli mapuriga omomi echona ripa echona siurachi jonsa. 41Ali echiriga echi pueblo Israeli jubami ku asali echi. Echi ralamuli Benjamín niwali ni we niwali majakuami, echi aboni riwali mapu riga ikiwami mapuriga nawali echi yuga.42Echiriga echi aboni jumali ichipisia echi pueblo Israel yuga, masika echomi buchi echomi ke iri itechi. Ali echi nakoluami chapili. Echi nakoami echi Israeli isili echona machi wika ciurachi ali pi kowali mapo na aboni muchuwali.43Aboni nolerali echi benjamitas ali simibali jubami echi. Ali echi ni iyerali echona Noha ali echi koali echomi buwichi echona onamala Guibea. 44Echi Benjamín yuga uchuwami, makoy osanoa mili ralamuli suwili, karika echi ralamuli mapu nili we omerami nakoa.45Echi ko isili ali jumisili echona ke iri niruchi echomi riterali echona Rimón. Echi israelitas milali pi mali mili mina wika echi aboni echona ni we limali nili buwichi. Iyenali jubami echi yuga, najata ni mulube nira echona buchi echona Gidón, ali echona suwili okua mili ali wikabe. 46Karika echi ni machimi nili nakowa echi Benjamín niwala echi ni suwili echali rawe nili osa makoy mali ralamuli echi nili ni bineritami mapuriga nakoma echi piyati; karika echi we jala omerami nili nakowa.47Ali usani siento ralamuli ku isili ali jumisili echona ke bi'iri niruchi, mulube echona rite atichi Rimón. Ali ni tibili echona riterali Rimón pi nao micha. 48Echi nakoami echona Israel pi jubami ku sayerali echi pueblo Benjamín ali ni nakowaka ali kowali karika echona ciurachi, echi pukeli ali karika mapu iri riwali. Ayenacho chobeli karika echi pueblo mapu iri riwali echana buwichi.

Chapter 21

1Jipi echí ralamuli mapú echóná Israel piremi abo anili caronti we nateami echomi Mizpa: ''Kie wesi nijamare mapu tamuje abo ranala echi iwe mapu upema echi bile Benjamita yua.'' 2Echirika echi ralamuli simibli echona Betel ali muchubli echona achami Riosi yua echali aliwachi jonsa, ali nalakli we omonka mapu we owali. 3Echi sinaklarua: ''¿Chirikare WALUBELA ONORUAMI, Riosi Israel inili; Jerika ikile Israel, mapu echi bile ritentamis iwikali jipi?''4Ali analiyanta rawe echi okua rijowachi iya asisle ali niwali bile rite tikorami echi orti echona ali nijali bile ialwami rikosrami ali ayenacho niji bile iyalwami mapu we kala. 5Epchi ralamli Israel piremije anili: ''¿Chura echi okua rijowachi mapu echona Israel nirumi kie isili echona asamblea mapu echi WALUBELA ONORUAMI inili?'' Echirika echi olali mapu bile we nateami aniwawami mapu we nateami mapu echi karka ralamuli mapu kie nawasa echona bachami WALUBELA ONORUAMI yua echali Mizpa. Echi anili: ''Echi iyarami inimare mapu echi nakuwami.''6Echi okua rijowachi echona Israel nirumi natimala nirua mapu echi rijimala Benjamin. Echi aneli: ''Jipi bile echi ritentami ripunati echona Israel nirumi. 7¿Chikia nijama echi upila mapu echi ripinkua, mapu tamuje olalite bile we nateami anekia echi WALUBELA ONORUAME yua mapu kie nakiborua mapu tamuje ranala iwe echi yua kunema?''8Echi anila ola: ''¿Chura echi ritentami mapu echona Israel inili, kie isili echomi bachami Riosi yua mapu echomi Mizpa?'' Ali echi riwali mapu kie wesi isila echomi asamblea mapu echomi Jabes Galaad inili. 9Mapali echi okua rijowachi isulki ajabili, kie wesi mapu echomi Jabes Galaad piremi kie ineli echomi. 10Echi asamblea ijuli makoyokoa mil echi binoi inili ralamli we oboerla mapu kala anerami mapu echomi Jabes Galaad simanla ali echi sayersa, ali kuusua isi, echi umukis ali kuruis isi.11''Jerika olasi: kuuborkate echi karka rijowi ali muki isi mapu kochile bile rijowi yua.'' 12 Echi ralamuli riwali echomi abo nira mapu echomi Jabes Galaad pireli, naociento umukis kiecho ocheramis mapu kie sine kochile bile rijowi yua, ali ototi echona muchuli echona Silo, echomi Cannán.13Karka echi asamblea ujuli mapu bile raichali ali aneti echi okua rijowachi echona Benjamin inili mapu aneti echona muchuwarua echona riteli Rimon nirumi mapu echi nija kili nira nokuskuami. 14Echi Benjamitas isili echali ali ayati echi mukis echona Jabes Galaad piremi, chopi kie wika umukis inile mapu kerka echi chapime. 15Echi ralamulis omoli mapurika ikili echi Benjamin, echi WALUBELA ONORUAMI isili niwa echi rojana echi ritentami mapu Israel inili.16Echali echi bacha jawami echi asamblea anili: ''¿Chorika ubire upila mapu echi Benjamitas upemaba mapu echi ripisa, mapu ali echi Benjamín umuki inili karka echi kuate?'' 17Echi anilanirua: ''Ni nirulma ki ni bile kawi mapu iyabo echi ripinkuali mapu Benjamín bitemi ju echi, mapu echi okua rijowachi kie buarami inima echona Israel nira.18Kie omerite tamuje Ranala iwe nija mapu upila nira, chopirika echi okua rijowachi echi Israel inili olali mapu bile we neteami aneli echi: 'Westi mapu echi upila nira iyasa echi Benjamín.'" 19Echirika echi anili: ''Iemi machiyeti mapuy bile omowakuami mapu echi WALUBELA ONORUAMI inili nira sinibi bami echona Silo (mapu echona ripaye Betel nira echona ju, echona auchebilen analine echona buwe mapu echona Betel jonsa simi echona Siquem ku ali echona rileye echona Lebona).''20Echi ralamuli Benjamín inili nuleti, jeanika: ''Simibka ali echibse isi kie machina ali buwesi echona uvi chiwachi. 21Mapu echi kariga gala ruwesa muchuli mapu echi umuki Silo piremi buwama riweli mapu awisa echona, echona jonsa buwasi we sapuka nira ali jusi bile upula mapu echi umukis Silo piremi, echona jonsa ku simaboti echona kawi Benjamín inili.22Echali echi uweni o nali rijimala isisa mapu tamuje yua na asa, je anebo echi: '¡Tamoje ni bichise! Nakise mapu echi ripima mapu tamuje kie omerlite iniwa echi bile upila mapu ibili ralamli nira echali nakokuachi. Moje jum kie ira echisime, mapurika kie nijalite tamuje ranala mapu echi kie iyalite.'"23Echi okua rijowachi Benjamín inili jerika olali. Ujuli echi upila ivili taraki nira mapu nio ale inili mapu echi umuki nawa ajarli, ali ototi echi umukis mapu echi upila najitamaba. Echi simibli ali ku isili echona abo kawi inili; gala ku niwasa echi wika pireachi, ali echona pireli. 24Echirika echi okua rijowachi echi Israel inili simibli echona jonsa ali ku isili abo kalichi ku, ibili nira mapu abo ritentami yua ku ali rijimala isi, ali karka ibili nira abo kawi inili ku.25Echali rawe kie niruli mapu ni bile walula echona Israel. Karka echi ola ichuli mapu abo gala nira anila inili.

Ruth

Chapter 1

1Echiriga ikili echali rawe mapu ali echi nula uchuli jueces niruli olowali echona kawichi, ali bile rijoi echona bitemi Belén nima Judá simili echona kawichi riweachi Moab echi jubila yuga ali echi okua kuchala. 2Echi rawala jena rijoi ju Elimelec, ali echi rawala upila ju Noemí. Echi rawala binoi okua tanala nili Mahlón ali Quelión, nili Efrateos echona Belén nima JudÁ. Isili echona kawirali Moab ali pireli echona.3Echiriga Elimelec, echi kunala Noemí, mukuli, ali echi tibili okuami kuchi yuga. 4Jena kuchali chapili jubila echi muki echona Moab pireami; jena rawala echi bile ju Orfa, ali auche bile rawala Rut. Pireli echona echi ku bami makoy. 5Echiriga, okana, Mahlón ali Quelión suwili, tibili Noemí ke kuneka ali kecho nilaka echi okua ranala.6Echiriga Noemí natali riwekuami simiwami echona Moab echi mo'olila yuwa ali ku simiwami echona Judá ali echiriga namali echona jiti Moab echi WALUBELA ONORUAMI echiriga kuwirali echi pueblo mapu ali noaleli ali yali echi kowami. 7Echiriga riweli echi kawi mapona asali echi okua mo'olila yuga ali owinali echona buwe simiya ku echona kawirali Judá.8Noemi je aneli echi okua no'olila: ''Simibaka, sisaku, ibili nira echi, echona muje iyela bitelachi. Echi ni WALUBELA ONORUAMI inerisa echi kalekuami yemi yuga, mapuriga yemi inerali echi kalekuami echi suwili ali ayenacho tami. 9Echi WALIBELA ONORUAMI echiriga olasa yemi yuga riwisa echi wisabawami, yemi ibili echona auche bile bitelachi kunali. Echiriga binoi chumili ali nalakali. 10Aboni je aneli: ''¡Ke! Tamuje simaboti muje yuga mapu na bite.''11Ali echi noemi jeanili: ¡ku simibika, nije ranala! ¿Hu rikare simabotime tami yuwa? ¿We chobiji niwin kuruí nije ropalachi yemi nila, mapi omerima nila iyemi kunala? 12Ku simibika nije ranala, simibika aboni ku buwerili, mapurika ju nije ma we wilami mapurika nima bile kunala. Echanisa nije: 'nima bile kunali jipi roko,' ali omerima niwa okua kuruín, 13¿achi buwebo yemi mapu ocherima? ¿Achi buwema ali ke kunema cho jare ralamuli yuga jipi? ¡Ke, nije ranala iweé! We omoni; minapi iyemi yuwa, mapurika echi sikala ONORUAMI iyali we chati tami jiti."14Aliko echi mo'olila owali raichali ali nalali cho sine. Orfa ala anili ku sime ruá binoy asirumi yuwa bile chumuka, ali Rut chukubali echi yuwa. 15Noemi jeanili: "Anami, muje chiyela ku simili binoy ralamuli yuwa ali binoy ríosali. Ku simika muje chiyela yuga."16Ali rut jeanili: "Ke echiriga naki chakinima muje yuwa, mapumi simi muje, nije sime; mapu mi tibi, nije tibima, muje nili pueblo, nimare nije nili pueblo ali muje nili Riosi nimare nije nili Riosi. 17Mapumi mukimi, mukemere, ali echomi torrámi nima. Tami satigarsa echi ONORUAMI, ali minabi, cho karoniti echi mukuwami rojonasa ke sine." 18Mapali Noemi riwali mapu echi Rut asali ni ala si sime ruá, riweli wemi raícha echi yuwa.19Aliko okuanta simibali echona jonsa isili echona pueblo Belén. Ikili mapali sili echona Belén, karika echi pueblo muchuli we kaniliga echi jiti. Echi umúki jeanili: "¿Jena ju Noemi?" 20Ali binoy jeaneli: "Ke echiriga anisi Noemí. Anisi Mara, mapuriga echi Onoruami ke ala olali tami yuwa. 21Machiniki ni we bochimi, ali ECHI ONORUAMI ku palí kuluwami kalichi ke biri niruchi. Ali ko, ¿churikare tami ane Noemí, ineka papurika echi ONORUAMI satigarli; mapu echi Onoruami yali omonakuami?"22Aliko Noemí ali Rut, echi Moabita, binoy mo'ólila, ku sili kawichi echi Moab nila. Sili echona Belén ni chukuchi uwikuachi echi turuí.

Chapter 2

1Jipi echi kunali Noemi, Elimelec, niili bile rijimala, Booz mapo nii'li bile rijoi we niwami ni we' machirutami. 2Rut, echi moabita, je aneli Noemí: "Jipi nakiwi sime ali napabusia turi rakala jubami nochami yuwa echona kawirali. Nije inarama jubami echali ni bachami muje busilachi riwisa nije kuwirali. "Ali echiriga Noemí je aneli: "Simika, tewe nije ranala."3Rut simili ali napabuli echi turi rakala mapo tibili echona kawirala jubami echi nohami yuwa. Echiriga ali binoi nawali echona echi kawirachi mapo niwali niili Booz, mapo niili rijimala Elimelec. 4Je nai ati, Booz nawali Belén jonsa ali je aneli echi nochami: "¡Echiriga ONORUAMI asisa yemi yuwa!" Aboni je aneli: "¡Echiriga ONORUAMI mi kuwirasa!"5Echiriga Booz je aneli echi nulaami mapo ili'li inee echi napabumi turi rakala: ¿Chiga rijowi nili ju je na muki?" 6Echi nochami ineemi echi napabumi nijewaka je aneli: "Echi ju tiwe moabita mapo nawali echi Noemí echo na kawirali Moab. 7Echi tami chaneli: Piri koo' nakiwi napabuma turi rakala jubami echi napabuami.' Ali echi riga nawali je nai nochali pi biyaa' jonsa jipi arija, echiriga isabali pi itelpi echona bitichi."8Echiriga Booz je aneli echi Rut: "¿A nama atime, nije ranala? Ke simisa ali napabusia turi rakala auche bileni kawirali; ke riwe je na kawi. Echiriga echona, a tibisa je nai ali echi iwe nochami yuwa. 9Echiriga ni kala naka ni bilempi echona kawirali mapo echona echi ralamuli uchuwi achaya' ali najati jubami echi jare muki'. ¿Ke biiri aneli nije echi ralamuli maporiga ke biiri mi nocháma? Ali bajinasá bawi, omeri simiya mapo ona ati sokoli bawi yua ali baji bawi mapo echi ralamuli machi buli."10Echiriga binowi chokobaka chukubali bachami echi Booz, nocháli echi moóli echona rile sarali. Binowi je anili: "¿Churikare riwaline nije niwali busila , mapo riga muje ati we acha anilika tami jiti, bile auche bileni bitemi? 11¿Booz nijewika je aneli: "Echirija ruwerini karka mapo muje olali mapo ali mukuli muje kunala. Muje riweli muje onola', iyela ali kawi echona ocherali maporiga sime muje asiruwami ali nawali mapo omi ralamuli ke machime'. 12Echi ONORUAMI yasa mapo riga olali. Echiriga chapisa natera karka echi ONORUAMI, ECHI RIOSI Israeli, mapo riga echi anala' riwali niyukuami."13Echirika echi anili: '' nakewi tami riwa gala nira mapu moje yua, nije walula, chopi muje tami kuirli echali tami kie kanilachi, ali moje tami raichaliwe kala nira, chopi nije kie moje inili onochami juni nije.''14Echali kowawachi Booz je aneli echi Rut: ''Akina simi, ali kowa pita pan, ali pako echi pan echona bajikuami mapu vino riweami.'' echi muki echona asiblanirua echi onochami yua mapu echi chirutami umi, ali iyati pita mapu echona ichati mapu kuakmi. Binoi echi muki kowali mapu iyensi busasa ali riweli mapu echi ripiwa isili.15Mapali echi muki ilisli mapu jusa echi rakali, Kooz nuleli binoi ralamli inili, je anika, ''riwesi echi muki mapu napabuma echi rakali ayenacho echona rokorami muwachi, ali ketasi anebo mapu echi kie kala mapu echi muki. 16Ali iemi ayenacho nachi owabo echi rakala mapu napabura echi sikala u isimi, ali nakise echi muki mapu binoi napabuma echi. kie iyompo.''17Echirika echi muki napabuli aliwachi jonsa. Echirika echi muki rojanli echi kali mapu binoi napabuli, ali echi kali inili makoi bakia kili mapu echi turu. 18Echi muki napabuli echi ali simili echona wika rijowachi. Ali echi binoi asili riwali mapu echi muki napabu isili. Ayenacho Rut nachi pali mapu echi kali kuakmi mapu echona kowali ali ku roko isili ali echi iyali.19Echi binoi asili je aneli: '' ¿Komi napabukimi echi kali jipi? ¿Komi simikemo mapu onochasa? Echirika mapu echi rijowi mapu moje kuirli we kuirtami inima.'' Echirika echi Rut ruweli ku mapu binoi asili mapu echi rijowi nira mapu inili anili echi kawi mapu echona onochasa simili echi muki Rut. Echi anili: '' Echi raola mapu echi rijowi inili mapu inili ju echi kawi mapu echona onochaline nije jipi echi riwe Booz.'' 20Echi noemi je aneli echi moolula: '' Echi gala nira inisa anima mapu echi WALUBELA ONORUAMI jiti nira, mapu kie chakena riweli ni gala nira olali mapu echi owinami yua ali siwikmi isi. ''Noemi jeaneli: '' Echi rijowi ju mapu tamuje rijimala, mapu bile kuirami mapuy tamuje nira.''21Echi Rut moabita jeanili:'' Ni bichili nira, echi jiti nije anerine: 'Moje mulubi echikume iremi mapu nije ralamli inila mapu iyeni sunusa onocha mapu echona nije kawi inili. ''' 22Echi Noemí je aneli echi Rut, binoi moolula: '' We kala ju, nije ranala, mapu muje nachinma echi kie ocherami iwe onochami yua , mapurika kie ichibi kimeabami mapu karka chuweni kawi chiwawachi.''23Echirika echi muki mulube iyenli mapu echi iwe onochami yua mapu Booz inili mapali echi napabu inama riweli mapu echali suwisa echi chirutami mapu echi turu ali echi isi. ali echi biteli binoi asili yua.

Chapter 3

1Noemi, muje asila, je anili: ''nije ranala, ¿ke nili ajama nije echomi mapurika muje wisabali, mapurika echi namuti jala omerima inara muje jiti? 2Jipiko Booz, echi rijoi echi nochami mapurika binoi echiriga nochami nili, ¿ke ju echi tamuje rijimala? Inebo, binoi ilirali owa echi cebada rakala echona wipo echali chonachi.3Echi jiti, apakali, siweti jiti jukami, uchesa jala nisa echi napachala ali rinali echona wipo. Ali ke iyasa echi machiwami echi rijoi echona jonsa binoi sunusa kowali ali bajili. 4Ali jala anaka, mapoli binoi buwibare, natasa binoi mapu echomi buwili mapurika juba omerima simiya echi binoi, opola echona ronochi, ali buwili echona. Echali jonsa binoi mi anema mapo olama." 5Rut je aneli Noemi: "nije olama kariga mapu muje iniyare."6Ayenacho binoi tikinli echona wipo, ali echiriga nuleli echi asila mapurika binoi echiriga iyali. 7Mapoli Booz ma kowali ali bajili ali sulachi we kali asali, binoi simili ma buwimeru ruya juba echona wika namuti muchuwachi. Echali jonsa binoi nawali ke jiri anika, opoli echona ronochi ali buwibali.8Ikili nasipa roko echi rijoi ke mayeli. Binoi iyali auche sine, ¡Ali echona echi bile muki buwili echona ronochi! Binoi je anili: ¿Chika jumi?" 9Aboniko je anili: "nije ju Rut, muje yuga nochami. chijanali muje echi opolala mapurika muje yuga nochami, muje ju ke tamuje rijimala mulipa."10Booz je anili: nije malala WALUBEALA ONORUAMI mi kuwirsa .Minan jala nijewa jipoko chabe yuga , ke sine nata iyeni muje echi auche jare ralamuli yuga pe wali kuiri,nili rusuti ali weniwa. 11Ali jipiko, nije malala, ¡ke maja! nije kuwirma mapori tami anesa, mapu jiti kariga echi ralamuli jami pireami machiya bile muki siebare kuwirso.12Jipiko ju nichiwali mapurika tamuje najirema pe weam; chopi, chobile niru mapu binab am nije yuka. 13Tibisa naiba jipi roko, ali biya, echi binoi olasa mapurika nulerami ju bile am rijimala, jala, echirika nakiwi mapurika nulerami ju echi am rijimala.Chopi echi binoi ke olasa mapurika nulerami ju bile am rijimala muje yuga,echali jonsa nije olama,echi WALUBELA ONORUAMI jiti.ali biya jonsa."14Echi jiti buwibali echona ralachi alinta jonsa. Asisali tapi cho machichi. Mapo jiti Booz je aneli: "Mapo ke wesi machisa jala kirie mapo echi muki nawala echona wipo." 15Echali jonsa Booz je aneli: "Jusa muje nil chini mina chapikali.'' Mapoli binoi echiriga olali, binoi itetali usani nira wili nili cebada ali ucheli ripopa. Echali jonsa simili wika rijowachi.16Mapoli Rut nawali binoi asila yuga, binoi je anili:"¿Piri olapa, nije ranala? Echali jonsa Rut karra riweli mapu piri olala echi rijoi. 17Binoi je anili: "je na cebada usani nira itetarami echi tami iyali, mapu binoi je anili: Ke piyiri nawabo muje aasila bitechi."' 18Echali jonsa Noemi je anili: " 'tibisa ,nije ranala, yensi muje machisa churika nima, mapu jiti binoi ke pi achirika buwema jena jiti."

Chapter 4

1Jipi Booz omoli echona iyechi ali echona asibali. Sapuka, echi rijimala nili mulipa echi Booz yuga bino raichali ni mulipa yuga. Booz je anili: "Nije apanero, ni muliwi, ali asa jenai.'' Jena rijoi muliwali ali echiriga asibali. 2Echiriga Booz juli echi makoy ralamuli echi ocherami echona siurachi ali anili: "Asaga jenai." Echiriga echi aboni ni muchubali.3Booz je anili echi rijimala ni mulipi: "Noemí, mapu echi ku nawali echona pais Moab, jena ralinewa echi kawi mapu echi niwali nili tamuje rijimala Elimelec. 4Nije natini mi ruyemoria ali mi anemoria: 'Rala ni bachami echi yuga mapu echi muchuware jenai, ali ni bachami echi ocherami yuga echona pueblochi.' Yena muje echiriga nakisami ralime, ralisa. Ali echiriga ani, mapuriga nije machimeni, mapuriga ke niru auche bile ralime mapuriga muje, ali nije ju muje nisa.'' Echiriga echi auche bile rijoi je anil: ''Nije a ralime.''5Echiriga Booz je anili: "Echali rawe muje ralisami echi kawi echi sikalachi Noemí, ayenacho jusami echi Rut echi moabita,echi upila rijoi mukuwami, mapuriga ke wikami echi rawala mukuwami ayenacho echi niwala.'' 6Ali echiriga echi rijimala je anili: "Nije ke amera ralaya nije binoi jiti mapuriga ke ikama nije iniwala. Muje jusa echi nije niwali raliwami mapuriga muje binoi jiti, ali nije ke omerani ralaya.''7Jipi jena ju echiriga olowami mapuriga chabe echona Israel karatami echi raliwami jena raliwami jena nakulikuami echi niwali karika . Mapuriga anirutami nima karika echi karuniti, bile rijoi iyeli bile karachi ali iyali auche bile mulipa bitemi; jena ju olarami mapuriga olarami ni kalaratami echona bachami Israel. 8Echiriga echi rijimala je aneli echi Booz: ''Rala muje binoi jiti.'' Ali echi iyeli echi karachi.9Ali echiriga Booz je aneli echi ocherami ali karika echi ralamuli: ''Yemi ju inemi jipi mapuriga nije ralali karika mapu iniwali nili echi Elimelec ali karika echi niwali Quelión ali Mahlón echi sikachi Noemí. 10Echi jiti Rut Moabita, echi upila Mahlón: Nije ayenacho nakiye nije upila ni'ima mapuriga nije omerama echi rawala jiti mukumi mapuriga echi niware rawala ke chakena parami nima echi rijimala yuga ali echona iyechi chukuchi. Yemi ju ni machi jipi.''11Suwa ralamuli muchili echona iyerachi ichi ocherami anili: ''Tamuje ju rum. Echi onoruami niwali bile muki bakila echona kalirali ichi Raquel usuli inea chukuli ockua niwali kali ichinili Israel. Nijeko buyema echona Efrata echirika ku wikawarami echona Belén. 12Echi kaliko nimare japi iri ju kali Fares niwali churika nijali Tamar echi nae Juda, nasipasi echirika ocherali kuchi ONORUAMI nijili mapurika ocherali kuchi kuriwi.''13Echirika Booz nijili Rut, echiko najitali bile apaneruali. Echi rijoi kochili muki yuka,echi rijoi ko nakili muki ropeami nima, echali yarami nili bile taa muchi.14Echi muki jea anili Noemí: ''Echirika ONORUAMI nijili we kanilika kuwirali, kemi riwema kie ite muje rijimala mulipi, echi muchi. Riwali bile we bayoami echona Israel .15Echiko muje niwali ju kalartami mapurika ocherami ju, muje moolila ju, mi we kale, chika ju mapu muje nama gala echi kicha kuchi ,nijali bile nae.''16echirika Noemí ujuli echi ta towi, ali utuli ali rikali binoi sikachi, ali tibuli echi ta towi. 17ali echona mulube pireami, ali ucheli bile rawala, je anika:'' Bile ta towi nawarli echi Noemí. ''Echi aboni riwali Obed. Echi inili onola Isaí, mapu inili echi David onola.18Jipiko jena inili echi rijimala mapu echi Fares: Echi Fares inili echi Hezrón onola, 19Hezrón inili echi Ram onola, Ram inili echi Aminadab onola, 20Aminadab inili echi Naasón onola, Naasón inili echi Salmón onola, 21Salmón inili echi Booz onola, Booz inili echi Obed onola, 22Obed inili echi Isaí onola, ali echi Isaí inili echi David onola.

Esther

Chapter 1

123Echali baika bami echi chukuli nula, echi nijili bile kowami karika echi ni bacha uchuwami ofisiales ali rowami. Echi wika ralamuli echi Persia ali Media, echi we gara ali echi bacha uchuwami echona provincia. 4Echi inerali echi iniwali ni we payoami echi binoi niwala echona reinochi ali echi binoi mapuriga iwaramiju echi niwali ni wili rawe , echi bile siento osanao makoy rawe.5Echali ma sebarali jena rawe, echi nulami rey nijili bile kowami mapuriga ni'ili kicha rawe. Ali simili karika echi ralamuli echona kalirali Susa echona jonsa echi ni walu mina echi pi wita'a ke nateami. Echiriga omawali echona machi echona rey bitelachi. 6Echona machiye we suwerika kalaratami ni'ili ni chini jiti ni ala rasami ali sitakami, ali ni bulerami ni we nateami ali chini si sitakami napaburami sitakami yuga, wijawaka chucharami ayenacho echi sakachi uchekuami ni jiyeri echona ni mutuka ilimi echi kali rite. Niruli sofas ni lanami (rite we nateami) ali jiyeri ratabami bilena echona riterali mosaico amina porfirio, mármol, iyela rite rosakami (nácar) ali echi adoquines.7Echi bajikuami nili roarami echona basichi ni lanachi. Ibili echi basi ni'ili echibi ali niruli wikabe bajikuami ni bichiwali echi jiti ni we gala rey. 8Echiriga bajika echi chipumi echiriga olali ni ala aniga ola echi kalarami: ''Ke echiriga olabo ni werili.'' Echi rey echiriga iyali nuleka echi karaka nochami echona bitichi mupuriga olama bayeka mapu riga naki aboni.9Ayenacho echi Reina Vasti echiriga niwali kowami mapuriga komoria echi muki echona rey kalilachi Asuero. 10Echali kicha rawe, mapu ali echi sula'la rey mapuriga we kanilali echi bajikuami jiti, echi je aneli echi Mehuman, Bitza, Harbona, Bigta, Abagta, Zetar ali Carcas (echi kicha nochami echi oliwami echona bachami rey), 11mapuriga otonala echi bachami yuga echi Reina Vasti corona ucheka. Echi nakili inerima echi ralamuli ali echi bacha uchuwami echi binoi yuga ni we bayoami'ka, echi ni we bayoami ni'ili.12Ali echi Reina Vasti ke nijeli echi raichali mapuriga anili echi rey mapuriga pali echi oficiales. Ali echiriga echi rey we iyoli, echi iyokuami ni pachana nawali echi yuga.13Echiriga echi rey rukeli echi ralamuli mapu machiruami nili mapuriga we natami, mapu ichi ni ala anamali echali rawe (ali jena nili mapuriga alamareli echi rey echiriga olali karika echi we jala omerami nili echona nula ali juicio). 14Jipi, echi nili mina'na mulipa echi rey yuga Carsena, Setar, Admata, Tarsis, Meres, Marsena ali Memucán, echi kicha bacha uchuwami echona Persia ali Media. Aboni niwali raichakuami echi rey yuga ali omerali ni we nateami nocha ala echona pacha reinochi. 15"Ali ma echiriga ikili echi nularami, ¿piri olabo echi Reina Vasti mapuriga ke nijewali echi Rey Asuero raichali, ali mapuriga otorutami nili echi oficiales ti?''16Memucán je anili echi bachami yuga echi rey ali ayenacho echi yuga nochami (bacha uchuwami) oficiales: ''Ke sayeraka echi rey echi Reina Vasti echiriga olali ke ala, ali echiriga ayenacho sayeraka karaka echi nochami oficiales ali echi ralamuli pireami buchuina kawirali echi rey niwala Rey Asuero. 17Churikare echi mapu ikili echi Reina machirutami nima karika echi muki jiti. Ali echiriga ikime echi aboni ke ala olama echi kunali pi chisunama. Je anime: 'Echi Rey Asuero echiriga nulali echi reina otorutami nisa ni bachami echi yuga, ali binoi ke nijeli.' 18Ni bacha simirisa echali , rawe echi muki ni we jala Persia ali Media mapu echi namaliko jena raichali echi reina jiti, je anime karika echi oficiales rey. Nirulima wika we chisuniwa ali na'akuami.19Echiriga nakisa echi rey, nakiwi bile otome bile osorutami echi rey jiti, ali echiriga osorutami ju echona leyechi echi Persa jiti ali Medas, echi ma ku machi patami nima, echi Vasti ma ke omera nawa bachami muje yuwa. Ali echi rey nakulima auche bile muki reina yuwa mina'na ala echi juwa. 20Mapu echi osoritami echi rey jiti echiriga machirutami nisare buchuina echona reinochi, karika echi jubila olama ni ala echi kunali yuwa, echi ni bacha uchuwami ali ayenacho pi keme nateami."21Echi rey ali príncipes muchuwali ni kanilika jena jiti raichali, ali echi rey olali mapuriga anili Memucán. 22Echi juli'li bile osorutami karika buchuina echomi pireami reales, karika ibili echomi pireami mapuriga raichami nili aboni osawala. Echi nulali echi ibili ralamuli ni'ma nulami echona aboni pirelachi. Jena osorutami yarami nili mapuriga raichami nili echi karika bili pueblochi echona imperiochi.

Chapter 2

1Echali jonsa jena namuti jiti, mapo echali iyoli Walúla nulami Asuero ku kiyelali, binoi mayeli echi Vasti ali mapo echi muki olali. Binoi ayenacho anatli mapo binoi nakili mapo binoi olali echi muki yuwa. 2Echali ralamuli ramali mapo walula nulami kuwirami nili je anili: ''Olasi bile aya we bayomi ramali kiecho wesi ralamuli iyuwa iyenami mapo walula nulam iyabo.3Nakiwi mapo walula nulam aama tibuwami karka chuwina simarluachi mapo binoi nula, mapo napabuma karka ra'mali bayowami mapo echóna muchuwalachi echóna walu kaliralachi we bayowachi echóna Susa. Riwesi mapo kala tibutami nima echi tibuwami jiti echi Hegai, echi tibuwami mapo walula nulam niwali, mapo nulerami nili muki tibunla mina iyama banachi uchekuami.4Riwesi echi ramali mapo kaliema echi walula nulami najitama mapo walu nulami echóna Vasti.'' Jena ruwerami we kanili echi walula nulam, echirika a olali.5Niruli ni bichiwa judío echómi wikabe rijoachi echóna Susa mapo riweami nili Mardoqueo Jair ranála nili, Simei ranala Cis ranála, mapo nili Benjamita. 6Binoi mina simili echóna Jerusalen jonsa echi bacha chukuami jiti, napawika mapo echi kala kariwe echi Jeconías, walula nulam echóna Judá, mapo Nabucodonosor, walula nulam echóna Babilonia, mapo nili otorutami echóna pacha.7Binoi asali tibu echi Hadas, echi ju, Ester, binoi ratemoali ranala, binoi echi muki kie iniwili onóla kiecho iyela. Echi ra'mali muki nili bino we bayowami mina we simati nili.8Mapo echali nulasa walubela nulam mina maporika binoi nulali nili weli aniruwami, wikabe muki ra'mali nili otorutami echóna walu kalirali echóna Susa. Nili tibutami Hegai jiti. Ester ayenacho nili otorutami echona walu kalirali echi walula nulam bitechi mina Hegai owinli tibu, mapo nulerami nili muki tibua. 9Ra'mali we kanili echi yuwa, mina echi muki niyurli. we saponu binoi iyali banachi uchekuami mina rojanli kowami. Binoi chapili kichao nagurami echóna walu kalirali walula nulam bitelachi mina nuleli echi muki mina echi nagurami echóna bileni kalirali mapo echóna muki muchuli.10Ester kie wesi aneli mapo chura nili echóna rijoachi o binoi retemoali, echirika Mardoqueo anili kala inami kie anenla. 11Chulupi rawe Mardoqueo sinibi ilirli echómi sikochi mapo echóna siwachili ichirutachi, echóna machi kuwana kalirli mapo echóna muki muchuli, mapo kala nira asimea echi Ester, mina chokimea echi muki.12Mapo echali ma isebli mapo simama riweli ibili pi nira echi ra'mali mapo echóna walula nulam Asuero, nijewika mapo ucherami nili echi muki, ibilpi nira nima riweli ni sabarma makoi okua micha mapo suwerika iyenma, usani micha echi aceite we suweti jukami mina owami nasorami, mina usani we suweti jukami mina banachi uchekuami- 13Mapo echali bile ra'mali inarli echóna walula nulam atichi, chuke namuti mapo echi muki naki iyali kali muki kalila, maporika binoi muki otomea riweli echóna walu kalirali.14Ma aliwachi echi muki bakili, mina echali bi'ya rawewachi simili echóna chebileni kalirali mapo echóna muki muchuli, mina ineli Saazgaz, tibuwami walula nulam iniwali, mapo nulerami nili echi che jare yuwa iyenami mapo kie binoi kunala. Echi muki kie ku simea echóna walula nulam atichi achesine ku anerami nisa o ripisa walu nira nakirumi echi yuwa mina achesine anerami nisa.15Jipi, mapo echali ma isebli mapo Ester (Abihail ranala, Mardoqueo bachila, mapo binoi chapili maporika binoi ranála nira) nima walula nulam, echi muki chopi atali niyukualami mapo Hagai walula nulam iniwala, mapo asali nulerami muki tibunla, anatli nijali. Jipi, Ester niyurli kalieka karka mapo ineli, 16 Ester nili otorutami echóna walula nulam atichi Asuero echóna pacha we suwerikachi kala ni bichiwa Echali makoi micha, echali micha Tebet, kicha bami binoi walula.17Echi walula nulam kalieli echi Ester minancho karka muki yuwa mina binoi echi muki Ester niyurli kuwirli mina ni kala nira echi yuwa, karka mapo achejare muki kie wesi yuwa kuneami, echirika ucheli imietami kala ni bichiwa echóna mo'ochi mina echi muki najitli walula nulam echóna Vasti. 18Echi walula nulam niwali walu ko'owami mapo karka binoi tibuwami mina kuwirami, ''Ester niwalila ko'owami'', mina ku kóna ku pali natetualami echóna rijoachi. Achiko iyali okoluawami ni bichiwa.19Jipi, mapo echali a chesine napaburami nili echi muki kie'cho kuneami, Mardoqueo asali echóna iyechi simarluachi echóna walula nulam asali. 20Ester cho biji a kie'cho wesi aneli binoi najeremami nira o binoi rijoachi, maporika Mardoqueo binerli. Binoi echi muki minabi isisli maporika Mardoqueo anili, mapo binoi echi muki inili niwarami echi jiti, 21Echali rawe, mapo echali asali Mardoqueo echóna iyechi simarluachi mapo echóna walula nulam atichi, okua tibuwami walula nulam iniwali, Bigtán mina Teres, mapo ineli echóna simarluachi, na'awuli mina simibli asia walula nulam Asuero.22Mapo echali Mardoqueo machili, echi binoi je aneli echi muki walula nulam Ester, mina Ester ruweli walula nulam echi Mardoqueo jiti. 23Mina raichali nili kala inerami mina ma kala natiwarami nili mina okua ralamuli nili ijaka uchucharami echóna kotojiluwachi. Mapo ikili nili osorutami echóna osuluchi echóna Crónicas echóna bachami walula nulam atichi.
Chapter 3

1Jubami jena namuti simirisa, echi bacha chukumi Asuero ucha'ala echi Amán ranala echi Hamedata echi Agagueo, ali achona asiwawachi echi nulami karika nochami mapu muchuli echi yuwa. 2Karika nochami bacha chuwami yuwa mapu muchuwali yechi ni bacha chukumi yuwa chulubi chokobika ali uchupali bachami Amán, mapu echi rey echiriga nulali olanila. Ali Mardoqueo ke chokobali tapi bachami chukubali.3Ali echi nochami echi rey yuwa mapu muchuwali echona yechi rey ali jeaneli echi Mardoqueo: "¿Chorikare ke nijewi nularami echi rey jiti?" 4Aboni raichali echi yuwa ba'alipi nira ali echi ke nijewali echi raichala. Ali echiko raichili Amán mapurika ikili Mardoqueo inemaria echiriga tibí, mapuriga Mardoqueo echiriga aneli echi kuria judío.5Mapali Amán riwali echi Mardoqueo ke chokobami tapi chukubami bachami echi yuwa, Amán we iyoli. 6Echi nátalí miyakuami bilepi Mardoqueo, mapurika echi nochami rey yuka echiriga aneli mapu nili pueblo Mardoqueo. Amán nakili suwabima karika echi judíos, echi pueblo Mardoqueo, mapu muchuwali echona reino Asuero.7Ni bacha chukubachi micha (mapu nili micha Nisán marzo) echali bami makoy okua echi rey Asuero, aboni pali echi pur, echiriga anika pasali bachami Amán, paáli mapuriga chulubi rawe ali micha, echona jona echi pakuami ichili echona makoy okua micha (echi micha febrero Adar).8Aliko Amán echaneli echi rey Asuero: "Niru bile pueblo rojonarami ali wikanami karika pueblo muje nili reino. Echi nularami ju wika nasokami cho jare pueblo yuga, ali ke nijewi nularami rey jiti, mapu ju ke ala riwekua tibinala. 9Ali ala kanilisa echi rey, nijisa ala anika milime rua, ali nije natetima makoy mili biteémi jiyeri echi sikala aboni mapu nulerami ju echi nochali rey jiti mapurika achaboria echi we natemi rey nila."10Aliko binoy chapili anillo uchekuami binoy sikala ali iyali Amán ranala Hamedata echi agagueo, sayeli echi judíos. 11Echi rey jeaneli Amán: "Inema mapu echi wenomi ku kuwani ku iyarami nima mi ali muje pueblo. Muje olama echi yuwa mapurika muje naki."12Echi osorutami echi rey jiti nili bayerami echali rawe makoy bakia nibacha chukubachi micha, ali nili osorutami bile ala anirutami mapu niwi karika echi Amán echiriga nulali karika bacha uchuwami wikanami pirechi echi rey, echi mapu muchuwali echomi pirechi, echi bacha úchuwami karika pueblos, kara buchuwini pireami raichali ali ibili pueblo aboni raichali. Nili osorutami echi rawala jiti Asuero ali ucheli echi anillo. 13Echi ala anirutami nili nijirami bile raichali nira karika buchuwina pirelachi rey mapurika milama, ali suwabima echi judíos, echi kuúchi yenacho, ocherami, kuruwi ali muki, sine rawe -mako bakia rawe mako okua micha (mapi ju micha Adar marzo) ali chapime aboni pirelachi.14Bile chiko riga niwarami echi ala anirutami niwaga bile nularami buchuwina piremi. Buchuwina piremi machili karika pueblo aboni echiriga kalarika muchuma echali rawe. 15Ehi jumami machinali ni sapuka nijama echi nularami echi rey jiti. Echi nularami ayenacho nili iyarami echona walu kali susa. Echi rey ali Amán muchubali bajibo rua ali echi ciudad susa muchuwali ni walu ikaka

Chapter 4

1Ali Mardoqueo machili karka mapo iri olali, karka iyeli napachali, ali ucheli napiso' wee omonaga. Binoi machinili echona nasipi wika pireachi, ali sinali, echiriga sinali, ni jiweraka ni omonaka. 2Binowi bineli simili echona jonsa iyerchi echi rey, echiriga ke nakilaa' ke wesi simarasa sipuka echi napachali ucheka napisoomi. 3Ali karika echona wika pireachi mapo ona nularami niili, ali mapo riga anili echi rey nawali , niruli bile we omonarami echona Judios , ni ayunaraka, omonaka we okoli'. Mikabe aboni echiriga bitili omona napisoka.4Ali echi muki pi iwee ali echi nochami Ester yua nawali echona yuwa echiriga aneli, echi reina we acha inilika tibili. Echi julaka ola echi napachi echi Mardoqueo (maporiga ku iyema echi napiso). 5Echiriga, Ester bayeli Hatac, bile echi nochami echi rey yuwa maporiga ucharami nili nochama. Bino' nuleli simika echi Mardoqueo mapo riga machibo chu' ikili chu ira niili echi je aniwami.6Echiriga Hatac simili Mardoqueo echona plaza echona bachami walu iyerchi echi rey. 7Mardoqueo ni ruweli mapo chu' ikili, ali echikuu ratabami jieri echi Amán je anili ali jusa achamoria echi niwala' echi rey maporiga omerimoria malaya echi judíos. 8Ayenacho yaali bile chigo riga osorutami mapo riga anili echi niili yarami echi Susa echiriga risu olama ruwa echi Judios. Echiriga olali mapo riga Hatac omerama inera echi Ester, ali olama ni chirija olama echi rey yuwa binoi jiti ali ni werili anija echi binoi niwali pueblo jiti.9Echiruga Hatac simili ali je aneli echi Ester mapo Mardoqueo mapo riga anili . 10Ali Ester raichali echi Hatac yuwa ali echi je aneli ku nawanala echi Mardoqueo yuwa . 11Ayenacho je aneli: "Karka echi nochami rey yuwa, ali echi pueblo echomi auche jareni pireami reyes, machi chuke bile rijowi o muki echi baki echona machiye kuwana ke bayerami niisa, bilepi nira niru osorutami anirutami: echiriga mukusare o echiriga olasa echi rey ucheli echi tisoli echi oro mapo riga bitelama. Nije ke bayerami niili mapo riga sime nije echi rey yuwa echali juba basia makowi rawe." 12Echiriga Hatac echiriga ruweli echi raichali Ester jiti echi Mardoqueo.13Mardoqueo ju'uli je na raichali: "Muje ke echiriga natasa echiriga biteloami echona palaacio echi rey niwalachi, muje masa' echi karka auche jare judíos. 14Ali muje a tibisa ke anija jipi rawe, ni wisabtami ali kuwirtami omoma' ali echi judíos auche bileni, ali muje ali echi kali muje onola niwali ke pirelama. ¿Chiga machi mapo riga muje nawali jenai echiriga real mapo riga ju jipi?"15Echiriga Ester juuli jena raichali ali Mardoqueo, 16"simika ali napabu karka echi judíos mapo pire echona Susa, ali ayunari nije jiti. Ke kowa ke baji ali bakia rawe, rokogo ali rawe. Nije iwee pi tiwee ali nije, ayunarabote echi koriga niraa. Echiriga nije simee ali rey, mapo riga chukusa kalartami. Ali nije mukusa, echiriga mukusare." 17Mardoqueo simili, ali echiriga olali karka maporiga Ester aneli echiriga olanala'.

Chapter 5

1Basia rawe simirsa, Ester ucheli echi walula reina mapachali nia rirli siuachli chiruchi chona owela pirelchi ni bacham walula birechi. Echi waluala rey sari echona bile si i wulula asala, echi walula bitechi Ni bacham echi kali 2Mapari echi walula rey riwali echi walula Reina Ester ilika echona ni bacham yuk echi walula, ala kalietarwa. Echi binoy kayanli bile wili tisoli echi oro jiti bayortami niri echona sikalchi ehona ati. Ester simili nia nochali.3Jonsa echi walula rey je aneli echi:¿pir nakim, Reina Ester? ¿Ester tami tani pir nakim?Jonsa ni msip yarami nimare nije nil kawi.'' 4Ester je anili: "ayena echiriká nakisaka muje walula rey, nakesa echi walula rey nia Amán simea jipi bile kuami niwpian ma niwarami nali nir echi walula rey."5Jonsa echi walula rey je anili, chokua pasi echi Aman we sapuk, niwabompa nopr rika Ester anili echirika echi walula rey nia Aman simibli kusua echi Ester niwali. 6Mapari uva bawil rowa chukurli echona kuamchi Echi walula rey je aneli echi ¿ tami tani pir nakim? anari mi yatam mi nimare ¿chuira ju muje nir ¿pir tamarum? karra ni masip nije nil kawi mi iarram nimare.''7Ester je aneli: nije naki anali ju: 8Echi walula rey echirika nakisia a tami kalesaka muje walila rey ayena echiriká nakisaka walula rey.ni olasam nop rika nije norue nawasa echi walula rey nia Aman bali niwamaren bile kowam nia nakin nawas echi walula rey nia Amán, jonsa anemani ku echi tami ku rukeli echi walula rey."9Aman machinli we kanlilka suruchi jons we kanilka Mapari echi Aman riwali Mardoqueo narch walula iechi echi walula rey bitech nia anali kie ilisli nia ketasi majali echi rich, echi Aman we yolí narti yuka Mardoqueo 10Chopi echi Aman ku kiliala nia ku simili bitech. juri anra echi we kaleram nia mapawiri echi yuka upil, Zeres. 11Aman rukeli kia niwarua kawi, echi wikia ranala, karka echi walula rey kala nijimarua maparika ala nira olali; nia nop rika echi simierli echi karra owéla bacha nulámi wuka oberla sontoal yuka walula kuira.12Aman je anili:"echi reina ester ke bayeli cho bile, tami biy, simabompa echi walula rey yuk echi kowam echi niwali. bali yencho, chosineku ku bayetin echi jiti nali yuk asimenpan echi walula rey yuka 13Anali karra ke bir nate tami nir mapari iniosan echi Mardoqueo echi judio narch sisia echi walula iech walula rey bitech."14Nia je aneti echi Zeres echi pula nia echi we kaleram: ''niwanla bileni ijakuachi maismakoy sitolchi ripa. biya raichli echi walula rey nari jiabompa echi Mardoqueo echona. jonsa ku we kanilka ku simi echi walula yer yuka nia koswa." anali kanili echi Aman nia niwatam nili echi ijiakuami.

Chapter 6

1Echa li rokoko echi walula rey kie tasi omerli kochuwa ali mina nuleli binoi yuwa nochami mapu pama echi osuli we nateami mapu iki namut olati echo na kawirl, ali mina ma'a inerami nili ni oweli anika echi walula rey atiachi.2Osoruta chukuli echo'na mapu rika echi Mardoqueo isili mubemi nira echo'na Bigtán ali mina Teres okua ni oberla ni bacha nulami wika oberla sontoal yuka nochami echi rey mapu echo'na iyech tibume, mapu abo nokali sayernk echi walula rey echi Asuero.3Echi walula rey rukeli: ''¿Pir nili mapu iyarami nili bile machirloami echi Mardoqueo je rika olasa jena?'' Echa'li echi ralamuli ra'mali echi walula rey nili, bino yuwa nochami: ''Ke tasi chopi olarami mi'i jiti.''4Echi walula rey je'anili: ''¿Chika ati eho'na rilie ripo?''Echa'li echi Amán ma'a biaquili echo'na ripoecho'na walula rey bitechi mapu rika raichabo ru'a mulubem nira kotojiram echi Mardoqueo mapu bino kariweli kotojilwami. 5 Echi walula rey yuwa nochami je anili:''Amán ili echo'na ripo.'' Echi walula rey je'anili: ''nakisi mapu bakime.''6Mapali Amán bakili, echi walula rey je'aneli: ''¿Olarami nima echi rijo yuwa mapu rika walula rey ani?'' Ali echi Amán anili bino solochi nira: ''¿Ali chika nakime re echi walula rey nijema minab nira nije yuwa?''7Amán je'aneli echi walula rey: ''Mapu echi rijoi bino naki nima echi walula rey, 8pama echi napachi echi walula rey, echi walula rey napachala, mina bile kawe mapu echi walula rey kaseli mina echo'na mo'ochi echi diadema walula rey nil.9 Ali echi napacha ali mina kawe tobo echo'na owelpa rey muchuachi. Riwesi echi rijoi mapu napachama mapu echi walula bino naki ali mina mapu sime echo'na kawerali echo nasipale wikabe rijoachi. Mapu oweli nira anime bachami: '¡Jena ju echali mapu echi walula rey kala nira nilia!10Echali echi aneli echi walula rey echi Amán: ''we simi, ju echi napacha ali mina echi kawe, mapi rika muje ani, ali mina ola jena echi Mardoqueo, echi judío mapu ilikare echo'na iyelch iliami echi walula rey atiachi. Ketasi ir animem karka mapu muje anilim.'' 11Echali echi Amán ma jusa echi napacha mina echi kawe. Mina napachali echi Mardoqueo mina si si'mili kawechi echo na nasipalle echo'na wikabe rijoachi. oweli sinak anili: ''¡echi ruka olama echi rijoi mapu rika walula naki!''12Mardoqueo ku simili echo'na iyech walula rey atich. Chopi echi Amán we sapu ku simili bino kalich, we natk inarli, bino mo'ola polsa. 13Amán je'aneli echi Zeres, bino upila, ali mina bino we kanili yuwa raicha karka mapu ikili. Ali echi ralamuli mapu machirutami nili mapu rika we machime, ali mina bino upila echi Zeres, je aneli: ''li Mardoqueo, ali mapu owilim mi chi'a, kie tasi umbamam, ali a rika bacham chukuba akibamam bacham echi yuwa. 14Mapali raicha nokachi echi yuwa, isili owelpa rey tibum, ali mina we kirka nira nokali towa echi Amán echo'na bilen kowami wika kariwera manich mapu echi Ester kariweli.
Chapter 7

1Echi walula rey Amán simibili echona walu koam niruki walula Reina Ester. 2Echali osa rawe, ma aboniko rowachuli echi uvá bawili we rikutam, echi walula Ester:''¿piri newalem, Reina Ester? mapurika yaram nima.¿piri tama rum? nasipi si nira yaram nima echi kawi.''3Echi walula Reina Ester jeaneli:'' muje yena tami kuirsam, walula rey, ayena echirika nakisam, mapurika nije bite kala yaram nima -piri neyalem, ali nije tama echi nai pireami jiti. 4Tamuje nili ralineram, nije ali nai pireami, kajuinaram, milaram, suwabram. chapika risu olaram,kapirutam risu rika nuleram, nili echi rijoi,mukui, nije kie anika asime riyueli, kia namuti simira jenai kawirli,yena risen kuyua raichabo echi walula Rey. 5Echi walula Rey Asuero jeaneli Walula Ester:¿chika ju?¿ kom ati echi we charika natam echona pachana sulachi jonsa bile we chati namuti nira?''6Ester jeaneli:''¡Echi rijoi parucham, sayerol, jena wesiti Amán!''Echi Amán we majali echona walula rey ali echi walula reina. 7Echi walula rey, we yoli, ilisli echona muchuli aboni baji echi uvá bawil we rikutam mapo na walu koam niruli, simili echona siwachili niruli echona walula rey bitechi binoy Amán ripili echona werli anemarua echi Ester parurika kuirmaba. Binoi natli kubrika ikime riweli mapu binoy jiti.8Echirika walula rey ku nawali echona jonsa siwachili niru mapo na walula rey bitech mapo na obony muchirli baji echi uvá bawil rikutam rowaram.Amán kulipi ichili echona Ester asali. Echi walula rey jeanili:''¿ Binoy nije riwirka icholama, echona nije bitech?'' we yati ma sunusa raicha echi walula rey echi abonoi kuiram ko poli echi Amán choula.9Echi Harbona, ibili nira echi walula rey tibum, jeaneli:'' bilen ijalkuachi maismakoi sitolchi we ripa lili echi niwaram echi mubi Amán kalich.Binoi ilali echi Mardoqueo jiti, echi raichali tibuma rua echi walula rey.'' Echi rey jeaneli: echona jiasa.'' 10Echirika abony echona jialkuachi uchati echi Amán mapo na kotujukuachi mapu binoi niwali echi Madorqueo jiti.kili nira ku nili.

Chapter 8

1Echali rawe echi wa' lula rey Asuero kara namuti mapu Amán iníl nili yali mina Wa'lula renia Ester, echi mapu Judios sayel nili. Ali Mardoqueo ma o'winli echi Wa'lula rey ku'wira, mapujiti echi walula reina ruweli churika najiremami nili echi Mardoqueo yuwa. 2Echi wa'lula rey juli echi anillo mapu echi jiti barruakuami nili, echi mapu Amán yesa, ali Mardoqueo ku yali. Ester nuleli tibunla kara su'waba namuti mapu Amán iníl nili chabe.3Jonsa echi Ester auchecho sine ra'ichali echi walula rey. Binoi chokobaka chukubli rile yerli ali ni nalak tanli mapurika ilabrami níma echi mapurika osoka nulali Amán echi Agageo najiremli, echi mapu Judios sayerma ruwa natli. 4Jonsa echi wa'lula rey kayank jóli echi echi Ester wili tisol echi oro yuwa bayortami jiti, ali binoi ku ilisli ali bachámi ilibli echi wa'lula rey atíachi.5Binoi jeanili: '' A echirika nakisaka echi wa'lula rey, ali a tami kalesaka, ali echi wa'lula rey ka'la nirasaka jena jiti, ali nije ka'la bayoami nisa, nularami ali osurutami nisa kala kirie mapurika ku ilabmampa echi Amán ra'ichala mapu osurutami ju, echi Hamedata ranala Agagueo najiremami. Echi ra'ichala osurutami mapurika risú oloka suwabma echi Judios jena'iba kawirali pireami mapo omi yensi nula echi walula rey. 6Mapujiti ¿Chorika omerma nije kanila bite o ritewa mapalí churika risú ikisia nije ritemuala? ¿Churika omerma nije ritewa risú olowawami nije ritemuala?"7Echi wa'lula Asuero jeaneli echi wa'lula riena Ester ali Mardoqueo, echi Judio: ''Bira, Ester yakin karra su'waba namuti Amán iníl, ali ijiak kotojuik mi'lali, mapujiti binoi sayermaruli echi kara Judios. 8Osoa auche bile mapu nilarami nímare mapurika yabo kara echi Judios echi wa'lula rey jiti ali barruasa echi anillo situlami barruakuami echi wa'lula iníl. Mapujiti ma osoruta chukusá mapu nulali echi wa'lula rey rawala ali ma barruatami nisa echi anillo situlami barruakuami echi wa'lula iníl jiti ma kie omertami ju ku nakiluwa.''9Ali bayermi nili echi osoami echi wa'lula rey ku'wirami, ma bakia micha simirsa, mapu Siván aniliwami nili, osa makoy bakia rawe simirsa. Bile nularami osoruami nili karra mapu iki Mardoqueo nuleli echi kara Judíos. Osorutami nili ayenacho yakuami nira echi o'wela ne buchuwen wika rijoachi, echi siliame ali echi o'wela bacha nulami echi oberla sontali yuwa mapu muchuli ne mi india ali Etiopía jonsa, bile sient kichá wikanami we rijoachi, ibil mapona wika rijoachi mapurika aboni osámi nili, ibil mapona kua rijoachi mapurika aboni ra'ichami nili, ali echi Judios mapurika aboni osámi nili ali mapurika ra'ichami nili.10Mardoqueo osoali echi wa'lula rey Asuero riwala nirá ali ma barruali echi anillo echi wa'lula rey iníl jiti. Binoi ma náli echi osoli nateami echi jare ra'ichlami nijami júli kawe we owanami kaseka simama mapu echirika a inekuami nili mapali echi wa'lula rey ku'wira, mapu ochebrami nili echona korroalchi namuti uchuchualch echi wa'lula rey iníl. 11Echi wa'lula rey nakíli echi kara Judios mapu akanámi wika rijoachi pirea muchuli, nakiwili napawima ali jasma nimisia aboni jiti: mapurika suwabma, mapu ko'wimea, ali risu olama karra mapu karrunti nikokuami aká inasa nikonla mapo omi kua rijoachi o wika rijoachi. Kurri ali mukui ayencho, yencho karra yesia mapu iki namuti iniwa pire. 12Jerika nularami nima ne buchuwen wika rijoachi mapo omi yensi nula echi wa'lula rey, makoy bakia rawe simirsa echali makoy okua mecha siebachi, echi Adar riweami nili echi mecha.13Echi osoka nularami auche bile chikoyira ayencho ruwerami nima rueli kara su'waba ralamuli. Echi Judios ma kariwesa muchumarueli mapurika ku sayerma rueali echi aboni sayeli. 14Echali jonsa ko echi ra'ichali nijím we sapuni simibli echi kawe kasika echi wa'lula pukuil mapu inekuami nili mapali ku'wira echi wa'lubela rey. aboni simibli we yat. Echi osoka nularami wa'lula rey jiti ayenacho ruwerami níli echona echi wa'lula bitelchi echona Susa jonsa.15Jonsa Mardoqueo muchúli echi wa'lula rey napachali siyokami ali tosakami, nia bile wa'lu situlami corona aniliwami oro jiti niwarami ali bile chini sitakami chimútami we ru'nami ali we simati. Ali echona wika rijoachi Susa aniliwachi sinakli ali we kanili. 16Echi Judíos ma ku ka'la machila pireali ali we kanila, nakupi kanilka ali nakupi ku nijewika. 17Akanam wika rijoachi, mapo omi nawali echi osoka nularami, we kanilkuami nirúli ali nakupi echi Judíos ka'la ku nijewika. Wika mapu kie Judíos níli ayencho najitli judios, mapujiti wikabe we majali echi Judíos.

Chapter 9

1Jipi, echa'li makoi okua michá, mapu ju michá echi Adar, makoi bikia rawe simirsa, mapali echi walula rey nulalila mina echi mapu osoka nulali, echa'li rawe mapu echi judíos sayela naurbo ruli mi yuwa, pe se unarika ikili. Echi judíos naurli ni jierka mi yuwa mapu ali we ni kichili mi'i.2 Jare judíos napawili abo pirech mapu echo'na wikabe rijoali ali mina karka mapu karka echi walula rey Azuero nili echi kawi. Mapu rika sayerma ru'a mapu mi'i iki kie kala nira nokonali mi'i yuwa, ma'a liko mapu we majali echo'na karka buchuwina wikabe rijoachi.3Karka mapu echi owelpa bacha uchuame nulame mapu iki rijoa re echo na mulube, echi owelpa nulame echo'na wika rijoachi mulube, echi owelpa nulame ali mina walula sontoal nulemi echi walula rey tibume, kuwirli echi judíos mapu echi majakoami echi Mardoqueo ma'a aboni'ko we majali echi mi'i yuwa.4 Chopi echi Mardoqueo walula nili echo'na kalirali walula rey bitelchi, ali mina machiruami chijali mapu rika echo'na karka mapu echo rijoa riweli, chopi echi rijoi Mardoqueo minabi walu minab ripa inarsili minab nira. 5Echi judíos sayerli abo sayela echi wili pi'a jiti, ku'uasia mina nosobusia olali mapu abo nakili mapu mi'i iki yuwa iyoli.6Ho na bile walu tikoli echo'na Susa, echi judíos ku'ali mina risu riweli mali ciento ralamuli. 7 Aboni'ko ku'ali Parsandata, Dalfon, Aspata, 8Porata, Adalía Aridata, 9Parmasta, Arisai, Aridai, Vaizata 10Mina makoi Amán kuchuala echi Hamedata ra'nala, echi judíos sayela. Chopiabo'ni ko toli karka mapu iri niru jare ibil.11Echali rawe wika nili mapu ku'uruwami echo'na Susa, echo'na wikabe rijoachi ni tikorami, ali ku ruwerami nili echi walula rey. 12Echi walula rey ko aneli echi walula Ester: ''Echi judíos ma'a ku'uali mali ciento ralamuli echo'na wikabe rijoachi echo'na Susa, ali ayena'cho echi makoi juchi echi Amán kuchuala. ¿Pir olali re ché jare mapu echo'na pe'okoa rijoachi echi walula rey? Jipi, ¿chuir ju mapu muje newale? Nimi iyarami muje. ¿Chuir ju mapu muje ta'amarem? aliko mi iyarami nima.''13Ester je'anili: ''Ali a nakisa ka echi walubela rey, nakisa mapu echi judíos mapu muchu echo'na Susa mapu nakiram nisa mapo tomea jena mapu bino ma'ala anili ba'ali ayena'cho, mina nikisa echi ropokala Amán kuchuala mapu kotojiram nima echo'na kotojilwachi.''14Echi walula rey nulali mapu rika jena olaram nima. Echi osuli torum nili echo'na Susa, mina iyawali makoi echi Amán kuchuala.15Echi judíos mapu muchili echo'na Susa napawili makoi nao rawe echi michá echi Adar, mina ku'ali bakia ciento ralamuli echo'na Susa, chopi ke tasi juli mapu iki niruli.16 Mapu iki ripikami echi judíos mapu muchuami pe okoa rijoachi walula rey nil ali napawili mapu kuwirbo ru'a aboni vitelwami jiti, ali echo'na jonsa isabli makie sayertam nili mina ku'ali kichas makoi mili mapu ki we kichili, chopi ke tasi juli mapu echi aboni nil.17Jena ko ikili echali makoi bikia rawe echali michá ali Adar. Echali makoi nao rawe aboni isabali abo nokali echa'li sine rawe walu ko'ami niwali mina we kanilk nokali abo. 18Chopi echi Judíos mapu muchuli echo'na Susa ali napawili echali makoi bikiala mina makoi nao rawe. Ali makoi mali rawel aboni isabali ali aboni'ko niwali walu ko'ami ali mina we kanilka nokali.19 Je nati ju mapu echi judíos echo'na bilen okoa rijoachi, mapu niwami kali echo'na pe ibil jawachi, ineli makoi nao rawel michá ali Adar mapu rika sine rawe we kanila mina niwa walu ko'ami, ali mina mapu rika bile rawe mapali aboni a'ka juli echi ko'ami anakupi nira nijaka nokali.20Mardoqueo oselichi ro'ali jena namuti ali mina ka'a juli echi oseli karka mapu echi judío mapu nili karka pe okua rijoachi echi walula rey Asuero asali, mulube mapu rika ayena'cho we mika, 21Ni'i uwerli aneka mapu omowama echali makoi nao rawe ali mina makoi mali echi Adar sinibi bami.22Je'nako nili rawel mapalo echi judíos abo we kili nira pireli makie sayeka mina echa'li michá mapali omonli mina ku kanili mina kie kanilk piriela sine rawe omowalwachi. Mapu niwama riweli walu ko'ami echali rawe mina we kanilk nokome ali mina ka'a jula kolwami mina ko'ami nakupi nira che jare si mina koa echi jare risuti echi kolwami.23Ali echi judios echiriga owinali omawa mapuriga owinali aboni, ologa mapuriga Mardoqueo osiwali echi aboni. 24Echali rawe, Amán echi ranala Hamedata, echi sayela karika echi judios, mapuriga ola'anala inili echi karika judíos mapuriga risu alamoria, echi bino Pur (jena aniwami pasali), mapuriga risu olamoria. 25Mapu ali nawali echi raichali echona bachami echi Rey yuga, echiriga nulali mapuriga anili echi osorutami mapuriga kalarili echi siti Amán mapuriga kalarili echi mapuriga olamoria echi judios binoy echiriga olarami nisa echi mo'oli, ali ayenacho echi kuchali ayenacho echiriga wijarami nisa echona wijakuachi.26Ali echiriga riwali echali rawe Purim, echi rawalati Pur. Echi jiti karika mapuriga osoruta asali echona osuluchi, ali karika echi aboni mapuriga riwali ali mapuriga ikili aboni, 27echi judíos nijewali echi kuliwami oliwami ali auche jare nochali. Jena oliwami nima echi aboni nira, mapuriga olali echi chukuchi ocherami, ali karika mapu iri yuga uchuli echi aboni. Echiriga echi aboni omawali jena okua rawe chulubi bami. Ali omawali mapuriga nakili ali nichali bi bami chulubi. 28Jena rawe nili mapuriga omowarami ali ni tibutami echi ocherami jiti, kara ibili itemuli jiti, ibili echomi bireami jiti ali auche jarena ciurachi. Jena judios ali echi kuliwami ocherami ke riwema olawa ni ala ineka ni ala ologa jipi rawe echi Purim, ali mapuriga ke sine wikawarami ni'ima.29Echi reyna Ester, ranala echi Abijail, ali Mardoqueo echi judío osali aboni niraa', ali echiriga jenaa osaa' osorutami mulipi niraa' echi Purim.30Osorutami niili' jularami buchuwini echona judíos ali bile siento osa makoi kichaa' buchuwina pireami echona reino Asuero, echiriga nilika maporiga echi Judios tibuma ni bichiili. 31Je'na osorutami echiriga niili echi rawe echi Purim maa' jipi nii ucharami ju', mapo riga Mardoqueo echi judio ali echi Reina Ester ni werili aneli echi Judios. Echi judíos nijeali jena werili anerami echiriga aboni niraa' ali echi ranala, echiriga ayenacho nijeali echi raweali ayuno ali nalakoami. 32Ali nulali Ester echiriga niili je na chulubi nira' echiriga echi Purim, ali echiriga osali echona usulichi.
Chapter 10

1Aliko echi rey Asuero nulali bile natetikuami echi kawi jiti ali echona mikabe echona walu bawi manichi. 2Karika mapu omerali binoi jiwerika ola ali we jiweritami, napawika karika tararami ni walu niwala echi Mardoqueo mapu echi rey echi ilasali, chuku osoruta echona Usulichi Crónicas echi reyes Media ali Persia.3Mardoqueo ali judío. Nili osá nulami nila rey Asuero. Echi nili ni walu yuga judíos ali we ala inerami nili wika rijimala judíos jiti, binoy a'áli bile ala olakuami binoy nili ralamuli yuga ali raichali kanilika pirelima sinemika ralamuli.

Matthew

Chapter 1

1Ne bachá kua isirame juba echi Cristo, echi David (Rabi) ranala, echi Abraham ranala. 2Abraham nila rua echi Isaac onala, Isaac onola echi Jacob, Jacob onola echi Judá mina binoi rejimala. 3Judá echi Feres onola miná Zara alí yela Tamar, Fares onola echi Esrom, Esrom onola echi Aram4Aram nila rua Aminadab onola, Aminadab onola echi Naasón (Naazoni), Naasón (Naazoni) onola echi Salmón (Salmoni), 5Salmón (Salmoni) nila echi Booz onola alí echi Rahab, Booz onola echi Obed echi Rut iyela, jiti Obed onola echi Isaí. 6Isaí nili echi walula David (Rabiri) onola, David (Rabiri) nili echi Salomón (Salomoni), echi muki Urías jiti.7Salomón (Salomoni) nili echi Roboam onola, Roboam echi Abías onola, Abías echi Asa onola. 8Asa onola echi Josafat, Josafat nili echi Jorám onola, Jorám echi Uzías onola.9Uzías echi Jotam onola, Jotam echi Acaz onola, Acaz echi Ezequiaz onola. 10Ezequías nili echi Manasés onola, Manasés echi Amón onola, Amón echi Josías iniola, 11Josías echi Jeconías onola, mina Binoi rejimala julaiti we jiwerkei echona Babilonia.12Mapali julaiti we jiwerka echona Babilonia, Jeconías nili echi Salatiel onola, Salatiel echi biteli chave joansa ali Zorobabel. 13Zorobabel echi Abiud onola, Abiud echi Eliaquim onola, Eliaquin echi Azor onola. 14Azor nili echi Sadoc onola, Sadoc echi Aquim onola, Aquim echi Elud onola.1715Eliud echi Eleazar onola, Eleazar echi Matan onola, Matan echi Jacob onola. 16Jacob echi José onola, echi María kunala wapali echi Jesús (Jesusi) nawa, ma pu riweami ju echi Cristo.

18Ranala tachi echi Jesucristo jerika ikili. Echi María Binoi eyela ma kunema riweli echi José yuwa, alí ma muluve cunemaruwelachi mapali ma napawika muchimatueli, binoi ma ropeami inili Riosi Iwigala jiti nira 19Alí José nili bile rijoi we gala Riosi yuwa, y kie ir nakili riwenla jaré yuwa. Echiriga binoi nakili ku riwenla echi María kie ie anika.20Alí nata chukusua echi, bile Riosi capitanuala iluali rimuki jiti jenaika . "José David (Rabiri) ranala, kie maja chapina echi María muje opila nira mapurika echi ropeami asibali Riosi Iguwala nira. 21Echi ranelma bile ta towi alí muje ku riwemare Jesús (Jesusi), mapu echi ku niyumare echi rarámuri chati olala jiti.22Karka na ikili, mapu crime riweli na aneratame echi Jesús (Jesusi) mapu jare nawesami jenaika. 23Inesi echi muki mapu kie machiminili rijoi, ranelmare bile ta towi, riwelmare Emmanuel, mapu je aniwuami ju, Riosi tamuje yuwa.24José alí busurresa olali mapu echi Riosi capitanuala nuleli, alí chapili echi María binoi opila nira. 25Echi jiti José kiecho yuwa kochili echi María yuwa yensi ta towi nawuasa, alí ucheli raula nira Jesús.
Chapter 2

1Mapali Jesús (Jesusi) ranalti echona Belenchi Judea echali rawe baca chukum Herodes, raramuri we machim isilaruwa echona Jerusalén jenaika. 2"¿koma ati echi walula na judios mapu ju ranarum? riwakit echi sopoli ni mika jonsa na isikit nawuajinsa." 3Mapali echi walula Herodes anamsa jena, na iyuli karka Jerusalén yuwa.4Herodes mapabuli karka rarámuri bacha chuwuami, bacha chuwuami echona pireami je na rukeli: "¿kami nawamare echi Cristo (Kristo). 5Aboni jeaneli: echona Belén na Judea mapu rika na chukili osoruta echona Riosi raichala: 6MUJE BELEN, ECHONA CAWUIRLINA JUDÁ, KIE JUM NA PITA NALI YUWA BACHA CHUAMI NA JUDÁ MUJE JITI NAWAMA BILE CILIM MAPU BINIERAMI INIMARE ECHONA NA RARÁMURI ISRAEL"7Echi rika Herodes kie anika bayeli echi rarámuri we machim na rukuema ruwa kala nira chokilipa machinili no sopoli. 8Binoi julali echona Belén jenaika: "Mi na simibika na avo kilinira echi ta towi. Mapali rusa chariwe na machimea mapu rika nije simea na ayenacho nawajinia."9Mapali aboni echirika anamsa echi walula onli echona buwe na sopoli riwali mika jonsa simili bacha no aboni, asibili echona mapu buwili ta Towi. 10Mapali aboni riwali echi sopali we kanilika nokali.11Aboni simibili echona calirla no rawali ta Towi yuwa María naiyela. Aboni chokobli na nawainli; iriapli echi wanomi ayenachi cole echi or, mulua nai kala raim jukami . 12Rios Jeaneli bile rimutika na kie asimea ruweli na Herodes yuwua; echirika aboni simibili aboni kawirli chibilena buwe .13Mapali aboni simasa, bile pionoli Riosi na ilibili echi Jose bile rimutika jeaneli: "iliska, tusa echi ta Towi ayenachoi iyela na simibika echona Egipto. Ripima echona yensi nije anisa, mapu rika echi walula Herodes amare ta Towi na milimea. 14echali rocogo José ilisili na jonsa mutuli ta towi na jonsa binoi opila na jonsa simibili echo Egiptochi. 15Echi muchili echona mapoyensi (Herodes) Herodesi mului. Je na ikili mapo raichala rojaname jeriga a neneli: "Echi Egipto noje ne baye nije ranala."16Mapali Herodes (Herodesi binoi machili chu amerima nili mapo echi rarámuri machiame jiti wina jonsa we iyoli. Echi nuleli ku unula karka kuriwi mapo bami ami ini okua jonsa konoa bamiami, muchili echona Belén mina karka echomi suwe, kala anataka mapali niruli echi rarámuri machiame17Mina Jonsa ikili karka mapo je aneli echi raichala rojame Jeremías: 18"ANIMALI BILE SINAMI ECHO NA RAMA, WIKA NAKILI NIRULI WE OMONILI, RAQUE NALAKA BINOI KUCHOLA JITI MINA JONSA KIE NAKILI MAPO JITI ABONI MAKIE MUCHILI.19Mapoali Herodes (Herodesi) mukuli, bile Riosi capitanoli ilibili bile rimú echi José echo na Egipto mina je oneli: 20"Ilisika mina chapi ta Towi na jonsa binoi iyela mina simika echona kawirare Israel mapo echi towi alí ma suili" 21José isili chapili ta Towi na jonsa binoi iyela mina simili yerli Israelch.22Mapoali José namili Arqueleo ranala echi Herodes (Herodesi) echi nili walubela echona Judea maja simia echona Judea Herodes (Herodesi) jiti we majali similla echona na jonsa. Echi Riosi ne kala aneli bilen rimuki, si mili echona Galileachi 23alí simili mina biteli echona walulchi riweachi Nazaret. Je na ikili mapo aneti echi bacha chokiami jiti echi nima riweami Nazareno.

Chapter 3

1Chabe rawe echi Juan el Bautista (Juani pakowame), nawalí na wi'sasia echo we akicheachi echona Judea jerika aníka: 2"Ku rowísi, echi ripana riwíkachi, inarame ma mulube jú. 3Echi sisili mapu ra'íchali, echi bile rijoi nawesame echi Isaías (Isaíasi), mapali oni'li "ECHALI SI NAKA ANE'KA ECHI IYE WÉ AKICHE ACHI 'KARI'WEKA ECHI BUWE RIOSI NIWAIA, ACHINAS, MUJE BUWEAIA."64Jipi echi Juan (Juani) napachami ni echi kamello bowalu, bile ipoli we owarame echona umilachi. Mina kowám nili echi naka'roch, alí kulemen chakena niruwami. 5Echalí echona Jerusalén (Jresuleni) karka Judea (Judeachi) echo kuwaname Rio Jordán (Jordani komichi) bawili echo'na Echi nili pakótami echo'na Río Jordán (Jordani komichi) mapali echi tana ochuachi chati olilá jiti.7Mapali riwali wika Fariseos mina Saduceos isika pakobo rua, je aneli echi: "Llemi simare ju echi sinoi we chati, ¿chika ruweli ma pu simiba illoka jiti alí juba nolin ma re? 8Rakesi echi raka ku rowikoami. 9Kie tasi natasi illemi, tamuje ko niwa: 'Echi Abraham echi jú tamoje ono'la.' Chopi nije ko ani Rios jú alí jawesame echi kuchi echi Riosi jú omerame maporika alí echona riterli jonsa.10Nisa Echi polá ucherami nisa echona rojarali nawalachi. Alí karka rojóa kie rakem jú kala raka ripunarame nimare pa'tamé echona nairali. 11Nije ko pako bawi mapo rowiame. Chopi jú ba inarame jú, echi wé jiwerame nije yuwa nije ketasi ir jú mapu tome echi muje niwala karachi. Echi pakomare wikala jiti mina naí jiti, echi pakomare Riosi wikala jiti mina naí jiti. 12Echi ka chuku echi jierro Riosi sikalachi ma pabumare suwabaka echona ripo echi turillo rakala. Mapu echi ikosmare echi kose na ema kie tasi ku chumeare."13Alí Jesús (Jesusi) nawalachi echo na Galilea (Galileachi) jonsa echona (Río Jordán) Jordanchi komichi, pakótami nima echi Juan (Juani) jiti. 14Chopi Juan (Juani) isika uchabaka je'anila: "Nije ko rowale pakotame nisa muje jiti, ¿muje inari alí tami? 15Jesús (Jesusi) je analii, je aneli echi: Nakisa jipi, echi jú wé kala mapo tamuje olabo kala nira." Alí Juan (Juani) nakiwali.16Miname echi pakótami nili, alí Jesús (Jesusi) machinili we yati, jeani riwikachi iraptami nili echi nira. Binoi riwli Riosi wikala nowami bile makawi ilibami echo na. 17Je nai, bile nioki onili pa riwikachi jonsa je anika: "Je jú nije ranala mapu wé kale ati we kanila nije yuwa."

Chapter 4

1Alí Jesús (Jesusi) otoruami nili echi Riosi iguala jiti echona akichea ilichi mapu ochorami nimarueli echi diablo (diablo) jiti. 2Mapali ke tasi ir kosá naosmakoy rawe na naosmakoy rokogo ma olowali. 3Y niwali echi (diablo) riablo y jeanili: "Ni bichiwala Riosi ranala nisa, jeane nali rite mapu bile pani najitama." 4Chapi Jesús (Jesusi) jeanika jeaneli: "Osoruta chuki kie binelpi pani jiti bitelma echi rijoi karka raichala mapu machini echona Riosi chumula jonsa.5Chasine echi diablo (riablo) otoli echona wika pireachi kie ir chati olam y omotili echo mi ripa templochi, 6y jeaneli: "Echi ni bichiwala nisakem Riosi Ranala puchuka echona rilie mapu osuruta chuku: 'ECHI NALEMA NA RIOSI CAPITANUALA MI TIBUMA, NA ECHI KU ILASAMA ECHI SIKALA JITI, MAPU KIE CHUMEA MUJE RALALA ECHI RITIE JITI.'7Jesusi je aneli: "Osuruta chuki: 'KIE OMERAMARE ECHI SIMERKAMI UCHE NA WALULA MUJE RIOSI." 8Chusine echi (diablo) riablo otali ripa y na inerki karka walula cawi wika namuti niwami nili. 9Echi anili, karka nali namuti iyama muje tami chukubaca tansa.10Alí jesús (Jesusi) jeaneli: "¡Simirka jenai jonsa Satnás (Satanasi)! Mapu osuruta chuki "NAWAJINMAREMI ECHI WALULA MUJE RIOSI Y NA ECHI PI YUWA NOCHAMA. 11Alí echi diablo (riablo) riweli, y alí isili echi Riosi capitanuala y na nawajinli.12Mapali Jesús (Jesusi) namsa nalí Juan (Juani) chapirutamin nili, ku rowili echona Galilea (Galileachi). 13Binoi ku machinali echona Nazaret jonsa y na simili echona Capernaúm bitelsa, mapu muluve nili echi walu bawirili echona Galilea, echi Zabulón y Neftalí cawi.1614Je naikili mapu karka ikimea ruweli li anetutaminili echi nawesame Isías jiti: 15¡"ZABULÓN KAWACHI NA NEFTALI SI, NA BUWE MULUVE BAWIRLI MINANA ECHONA JORDÁN (JORDANCHI), ECHONA GALILEA PIREAMI!

17Yensi echali jonsa Jesús (Jesusi) wuinali nawesa, na jeania: "Ku rowika mapu pana, riwikachi inarami ma muluve jú."1918Mapali binoy inarli echona bawirli na Galilea, riwali okua rigimala, Simón echi riweami Pedro, na rigimala Andrés, pam inili bile morual echona bawirli echi nili rochi siruwami, 20We ikirka aboni riweli echi marali na najatili.21Mapali Jesús (Jesusi) machina chukuli echo jonsa na riwali che okua rejimala, echi Jacobo ranala Zebedeo, na Juan rejimala. Aboni muchula echona bark napawika onola yuwa; Zebedeo aboni jarli kalara morali, binoi na bayeli. 22Na aboni we ikirka riweli na bark ayenacho onolua na najitili.2325Jesús (Jesusi) simili echona Galilea, binerika echona sinagogas, nawesika na Riosi raichali, na walula saweka karka echi nawili na karka okokimi echona rarámuri. 24Karka siwabka mapuki olali karka siwaba mapuki olali karka siwaba machili echona Siria, na rarámuri ko apali karka echi aboni na muchili nayukami, canan chukeami echi okokin, hechi diablo (riablo) akisa echona ropokala kie kala iruala na bile rijoi nayunami na kie omorami ilisa Jesús (Jesusi) na ku sawa ruwa. Wika rarámuri na natilili echona jonsa Galilea, Decapolis, Jerusalén, Judea, na minarami echona jordán.
Chapter 5

1Mapali Jesús (Jesusi) riwali ralámuli, echi simili echona rabo; mapoali binoi asibili, na bineme lubenili echi. 2Binoi iripali chumula mina inerali; Binoi aneli, 3"Kuirtame pi pe iwerka, echirika aboni iniwali ju mapo echona Riosi bite. 4Kuirtame ju mapo ikiu nalakale echirika aboni nimare kiyeltamr.5Kuirtame jú mapu kiriju, echirika aboni chapimare kawi. 6Kuirtame ju echi lowam mina ba lacheame kie ichibi isikimi, echirika aboni nimare bochirmi. 7Kuirtame ju mapo wikawa alí kalé echirika aboni chopimea wikawarame nima mina kalerame 8Kuirtame ju biwikame sulachi, echirika aboni riwime alí Riosi.9Kuirtame ju mapu nijami echi kanili, echirika aboni riwarami Riosi ranala nira. 10Kuirtame ju aboni mapoali chibiolarami nisa jiti kala olaka, echirika aboni iniwale jú mapona echona Riosi ati.11Kuirtame ju yemi mapoali ralámuli chivi anisa mina ichirika najotam, anesa karka mapo kie kala nira anesa charika yemi chopi nije chokilati bí. 12Nawajenea mina kanilika we, echirika walube jú koram echona riwigachi. Echirika ralámuli najatali echi raichale rojuanane mapo echilibacha pireami yem.13Yemi jú kona nira nai kawirare; chopikona kie kabasa. ¿Chorika omerabo oluwa kakami nira ni sukuchi? Makie nateame jú, chopi parami machi mina jonsa rikieromi rale ronolachi ralámuli. 14Yemi ju rajami nira kawiralachi. Bile waluchi bichiwa bile robo kie omera ichipa.15ki chiko ralámuli raje bile rajami mina uche ralepache bile canastachi. Chopi bile bel mina tabá karka karili. 16Riwesi moje tubama bachimi ralamlichi obni romea kala oloka mina nwajinama Onoruami mapo echona ati riwigachi.17Kie natasi alí nije nawa kajunasia echi raichali o jare raichali towame kie tasi nawa nosabusia, alí kala olasia. 18Chopi nije bichiwika ane yensi riwikachi y mina kawirali simirsa yensi karka kala olúsa.19Alí chuke bie ripunasa alí we petaá nira jena nulé liwami mina binersa chee jare ali oloma, ocherami mima raala kie ime nira nateame echona walula riwikachi nira mapu echi katewa echi nuleliwami mina binersa riwimare nima walu walula riwikachi inerame. 20Nije ko maye mapo yemi kie namamepisa alí echi Fariseo na bineriame echi raichali kie sina mubama mu uwa walula pa riwikachi Riosi ati.21Illemi namli alí ané tí chave rawe "KIE MILIME" ir milá ko we majawi nima bachame alí kala olowachi. 22Chopi nije ko one echi karka illoa ati binoi rejimala yuwa we majawi nima echali we kala ola echi aneko binoi rejimali: Muje rijoi kie nateame ju asime we majaka bachame wika muchiwachi. Olowachi: ir aneko rejimala: ¡muje kie natame! nyna we majawi echona walu rajachi.23Alí jiti illa chukusa muje niwala echi koluami riwe echo na bacham echona natasa echi muje rejimala bacha kalarsa muje rejimala yuwa alí simi illu echi kuluame. 24Achama echi kobame bachame, isimika echona buchio ni bacha kala ripisa muje rejimala yuwa, na echali simi nija echi, koluami echona bachame.25Kala onika echi muje nosobum yuwa we yati echali buchi inarka o mina echi chuvirika anim iyama mapu echo na nijiwachi, echi nijiwachi atiame illasa ne bachame nira walula bacha chukuami, muje sine mi kachi patami nimi rema echona pacha. 26Ni bichiwali ani, kie sine machinma echona jonsa llensi natetsa echi wanomi mapu akaka illen.27Illemi ramili echi aniti: "KI TASI INEMA CHE BILE." 28Chopi nije ani karka echi chee bile muki inema --- maa illenali che bile ineka echi yuwa sulachi.29Echi busila otona mina mi imewaka a pasá machi paka wi nika nira, chopi we kala ju chopi bile pi buse inasa mapu kie karka patami nisa ropokala echona ralachi. 30Alí bile sikala otona mina mi turupsa ripunika mina we mika pába muje jiti chopi kala ju, bilepi sike inasa, alí paka sisa muje karka echi ropoka echona rajaluchi. Alí ayenacho je anirutami nili: Alí we mi ka asaka nalsa binoi upila, riwe echi binoi bire usuli mapu raichmi mina paka nira.31---- 32Chopi nije yemi ane karka echi rijoi binoi opila binelbi omerama chisi chopi binoi, cochisa chuvile rijoi yuwa kie binoi cunala jú nakiwamirami (adultera) wika rijoi yuwa inenami; na chukueir yuwa napawisa echi muki yuwa, mapali ku ruwesa jú (adultera) wika rijoi yuwa inenami.33Chosine namali yemi mapu oanerutami nili chave rawe: "KIE NIWAMA NI BICHIWALA ECHI KI GALA, CHOPI OLA ECHI BHICHIWUALA WALULA YUWA." 34Chopi nije mi anema kie tasi bichiwi ir jiti; ali riwigachi, mapurika jú Riosi niwala jú, 35alí cawi kie ir chu mapurika jú echi tilie ronola, alí JErusalén kie cho, mapurika jú echona WIKA RIJOACHI WALULACHI.36Kie ir cho bichiwala muje mohala jiti, mapurika kie omerima echi cupa rosakami y chokami niwa. 37Chopi nakiwi mapu echi raichala nisa, "ayena, ayena" o "kie, kie", karka mapu jú wika jú nali nawa echi kie kara alam jiti.38Manamli jeania: "BILE BUSILA JITI CHOBILE BUSILA JOTO, Y BILE RAMÉ JITI ALÍ CUBILE RAMÉ JITI." 39Chopi jeaeni, kie anachami mapu kie gala jú; echona biléna, chukue ir mapu chiwa echona banalachi rotonachi, echona chubile nachi.40bile rijoi nakisa simia muje yuwa echona karka ineai yuwa y na iyesa echi napachala, nakiwi mapu echi rijoi otomea echi chibile napachala. 41Y ani omerka nuléson siminla bile yensi, mujeko simi echi okua yensi. 42Iya karka mapu echi ta chuki y kie pi rawe mapu echi tanesa naki.43Ma a namali mapu anerutami nili, kalematemi echi muluve pireami na kichimare muje sayéla. 44Chopi je ane kalesí echi muje sayeli na tansi mapu chujarre jiti natrami jú. 45Mapu omerami nima Riosi ranala echi onola mapu ati echona riwigachi. Mapurika echi nakiwi machinma echi rayenali na kala olam y na kie kala olam, y na juli echi okoi nali kala olam y kie kala olam sí.46Muje kalesaku mapu echi kaleti, ¿pir iyarami níma? ¿Kie echiriga olá echi waonami nipam? 47Alí bilepi sukuirsami echi rijimara, ¿echorika naki lumami jaré yuwa? ¿Mapu echi kie bichiwa Riosi ola echi? 48Alí nisi ni kala nira mapurika echi Onola riwigachi atim ni kalaju.

Chapter 6

1kala naka, kie olama muje nikala nira bachom na raramuri mapurika na rirutami echi aboni okie niman iyarami muje onolati mapu echona ati riwikachi. 2Chopi mapali nijasa kuirla, kie anesa echi tub bachom na iemi, mapali kie kala olami echona roova echi judío na echona li, chopi chapiboa ruwa nawajiniami bachami na raramuli. Na ni bichiwa nira jeanen atoni ma na chapili echi iarami.3Chopi mapali alí kuirsa, kie nakibo echi muje sikala surt machimea pir ola ati muje sikala otona. 4Echirika na muje kuirsa inima nijarami kie ir anika. Echirika muje onola mapu rite na kie anika na okoma.5Mapali olara kie inimam echi kie kala olam chopi aboni kalie na ilika i olara echona roovachi echo Judío. Ayenacho na sicochi echona ili, mapurika na rirutami che na jareti raramuli na bichiwa nira jeanin, aboni ma na chapili na iati. 6Na muje mapali olorsa simika atimea echona muje kochuchi. Iermam echi yechi na olare muje onold. Mapu ati kie ir anika. Echirika muje onola mapu rite na kie anika iama muje. 7Mapali olora kie olomam raichala mapu kie ju noalekuami chopi ira mapurika ola echi nawajiniami che jaré Riosi mapu aboniko natili mapurika inima anamran nima mupu we raichosa.8Mapu jiti, kie inimam echi aboni, chopi muje onola machi na namuti mapu nowalem bacho na muje rukuema ruwelsam. 9Mapu jiti olari jerikanira: "Onola tamojo na atim pari riwikachi kala inarami inisa muje raula nawase muje walula 10Muje nakisa echirika olavo echona cawirli mapurika riwikachi.11Nijo jipi tamojo pani chulupi rawe. 12Wikawi tamojo wikarutami. Ichirika mapu tamojo ayenacho na wikawiti echi na kaka iyenami. 13kie tasi luri na ochemorem, echirika kuiri na siti kie kala inarachi.14Yena na mo muje wikawa na raramuri echi jiti wikarutami, muje naconola pariwikaaii ayenacho na wikawi. 15Mapi ma muje kie wikausa na wikarutami, kie chiki muje onola na wikaumare echi wikarutami.16Ayenacho, mapoli kie kusa, kie inimare bile nala we lowami, mapu ola echi kie kala olam, mapu aboniko ketasi kala nire iniera mapali na rumea bachami raramuri mapali yeni kie ku oka. Ni bichili na jeanin, na aboni ma na chapili echi kurami. 17Mapu muje, mapali kie ku oka inasa, iyoli muje moola na pako muje banala. 18Echirika kie inermam na chejare raramuri mupu inasa kie ko oka. Chopi muje onola mapu atina kie anika. Na muje onola mapu rite na kie anika mi koma ayenacho iyama.19Kie katiwa wanomi muje iniwala chimobachi, mapo namuti sobuma mina icha ikimea, mapo chikorami mu usa mina chikosa. 20Mapoali, napawika sumara wanomi echona riwigachi, mapo namuti kie sobuma, mapo echi chikorame kie omerama bakia chiko. 21Echirika mapo ati muje wanomi, ayenacho echona asímea muje sulachi.22Echi busíla ju nai echi ropokala nili. Echirika, muje busila niga wabe kala ju, echi ropokala ju bochikimi echi na. 23Alí mu busila kie kala inisa, muje ropokala ju bochikimi ju ochonami. Echirika, mapo echi jipi ati muje ju ochonamic ¿Walu ju echi ochonami? 24Kie wesi omeri okua raramuli najata, echirika kichima mina bilepi chebile kalerame nime, yenacho nima wekala bilepi mina ichebile kie kalierami nima muje kie omera najata Riosi ayenacho wika namuti.25Echirika nije chaneni. Kie iche ila muje bite kuami nira. Pir kamea rika o pir basima muje ropokala jiti, piri pachama ríka. ¿Echirika echi bitel kuami minan nateami ju echi kowámi yua, mina echi ropokala minancho pachala yua? 26winesa chuluki echona ikíarli, aboni kie ichia aboni kie napabú mina kie katewa echona rokóchi chopi ma onola echona riwigachi, atiame 'ya kowam. ¿Kie ju yemi we nateami minan mapurika chuluki?27¿Chikia yem echi nisa we siwemi omerma sumara bami a mapu víterem? 28¿Churika yemi siwe ati echi napachali jiti? naanatasa siwachili nira mapo niru rípo. Mapurika aboni ochera . Aboni kie onochas echi kie niwa aboni nili pachala. 29jerika anes kie chiko Salomón (Salomoni) kala kie na pachali mapo binoi wika iniwale, mapurika echinira chuluki.30Echirika Riosi niwa wabe bayoami echi siwachali mapo niru rípo. Mapo jipi kala ilisa mina baali bia a parami nisa nairli, ¿chuyen minan binoi napacharama 'yemi, yemi mapo kie machó najata Riosi? 31Echirika kie siwesi ali je anesi: ¿piri kopoare? o ¿pirti pachabo re?32Echírika karka na namuti a echi ralamuli; Chopi echi Onoruami echona ripa atiami machi piri noale. 33ni bacha ko asi Riosi mapurika binelí kala mina olama mapo echi nule. Karka namuti iyarami nima muje. 34Echirika, kie siwesi baali biya jiti, echirika baali nima siwekanira binoi jiti. Chulípi rawe iniwí risu iniluami binoi jiti.

Chapter 7

1Ketasi wi'nijisi ali 'yemi ketasi wi'nijirami nimare 2mapujiti nop yir wi'nijikuami jiti wi'nij 'yemi, echi jiti wi'nijirame nima ali mapu yir jiti itetsa 'yemi , echijiti itetrami nima.3¿ali churikaré we ine yemi echi ta kusu akichekami mapu echi muje rijimala busilachi ati, chopi ketasi kala 'ine echi ne walu kusu mapu yemi aboni busilchi iniwi? 4¿churika a omeri jeane 'yemi aboni rijimala; 'tami nakiwi mapurika ni mi machi machibulma echi kusu akichemi muje busilachi atíme,' mapali 'yemi achobijí nísa echi ne walu kusu echona aboni busilachi? 5¡ýemi ne simirra kabosi! bacha machibusi echi ne walu kusu 'yemi busilachi atiame ali echirika ma omerima 'yemi kala i'ne echi ta kusu akichemi 'yemi rijimala busilchi atiame.6kie iyási mapu anaprami kie kalajiti echi kochí kie ulusi echi rite bayowami echona bachami koch ochuachi mapurika sinemikachi rijitami nimare echi ronola jiti najonsa kuchi niwama.7Tansi na iyarami nima, bási ina yena rubáti imichoni nairai tami nima, 8mapui kurka tása iyarami ju mapu echi akó, riwua, mapu echi michoni irap rami nimare. 9¿Chikia rijoi wemi nira alí binoi ranala tása bile pita ran pani ina iyama bile rite? 10o alí tása bile rochi na muje iyama bile sinoi.11Echiriga yemi nisa nijielami machi iyú nikala kunli iya echi kuchi ¿choki minaui echi onola mapu ripa riwigachi atim mi iyama echi kala namuti mapu tása? 12Echirigo chukue namuti nakisati mapu chujarre naki mapu olama yémjiti. Mapurika náli ju ina nawesami jiti.13Muúsi echi ilechi mapu wualuju, mapurika wualujuechi iechi na líe jú echi bowe mapu otomi ju echona tilie ina wika simibali echona. 14mapurika pitá ju echo iechi na´pi chúju echi mapui chulipi rawe biteljuami napi chu´ju echi mapui chulipi rawe bitelkuami, na pi okuami ju mapu simibi echona.15Tibusi echi kie kala nawesami jiti mapu munuleni napachika bile bawá nira chopi ni bichiwala ju bile maliochí we parruami nira. 16chopi raka jiti machirowi nima. ¿Mapali napusa echi uva echona, siwurali, alí chuna siwarali? 17Echirika nira, bile we kala rojua kie, rakema siti raka. Alí kie kala rakema kala raka.18Biie we kala rojua kie rakea kala, alí rojua kie kala rakema we kala raka. 19karka rojua kie kula rakesa ripunarame nima patame echona rajalachi. 20mapu echi jiti, chopi raka jiti machirutami nima.21kie tasi mapu karka ani: "Riosi, Riosi" bakime, echona pa riwikachi. Bineli echi mi mapu ola mi onolu pa'naki riwikachi atiame. 22Achali rawe jaré anime: "Riosi, Riosi, ¿kie mi ruweki muje raola, mina muje raola jiti buwanka kie kala aliweami, muje raola nira niwali we kala? 23Echali mi aneki: ¡Kie sine mi machili! ¡anapka tami jiti ¡ilemi kie kala olami!24Binoi nira, karka mapo ni namka nue raichala, mina olaka, nima rijoi machiami mapu niwali binó kalila echo'na riterali. 25Ali ukuli, nawali bawi, wika puchali mina rekiboli echi kali; chopi echi kali ketasi ichili, chopi ilili kaliratami echona riterali.26Karka mapu namka nije raichala mina kie olasa, nima echi rioji kie natame echi niwali echi kali echo'na saterali. 27Alí ulrui rujuli, nawali bawi, alí wika puchali mina kajunali echi kali; alí echi kali ichili walu nili karka ichili.28Ikili mapali Jesús (Jesusi) suwenali raichu jena raichali, alí ruika muchili: kanilka alí bioni binerlachi. 29Chopi echi binerali mapu niwami nuleri wami nira jiti. Kietasi mapu rika echi osami.

Chapter 8

1Mapali Jesusi ku ikinli echona rabo jonsa ikia raramuri najatili. 2Bile rijoy na mulubenli Jesusi, niwaminili echi lepra, na chokobli, na jeanike onoruami na muje nakisa muje omermoren okuleami niwa. 3Kayanika Jesusi sikala na ochali jeanika "niye naki na okuleami" we ikirka cu sawarami nili echi lepra.4Jesusi jeaneli: Mineni kie iwesi anemam chuke ira rijoy, na simikamuje bulacha inermam echi saserdote otome wanomi napoburami echi nulali Moises echirika rusa chorika bite binoy echi aboni.5Mapali Jesusi bakili echona Capernaúm bile walola sontali nawali na Jesusi, tak 6jeanika: onoruami nije niwali nocholi na ku isapmam echona kalirla kie omorami lisa na we okomi. 7Jesusi jeaneli: "nije sime na ku sawaman"8Echi walula jeaneli: onoruami kie kala juni namuje baksa na rile echona pa kalina chukumi; chopi ani na raichala na muje yuka nochami ku sawarami nimare. 9Ayenacho nije jun bile rijoy mapu wika nulan, iniwin sontali mapu nije nulen niye anesan echi,; na simi, echiko na simi; bichile ko bay, na echiko nawa; na nije yuwa nochomiko, nada echifo da. 10Mapali Jesusi anamli na binoy asali we kanili na Jeanili, mi mapu najata sirli: ni bichiwanira na Jeanin yemi, kie riwan echikala bichiwami echona Israel.11Jeanen ikia simea echona omi jonsa ayenachona nalin na mochuma echona mieschi nali yuwa Abram, Isaac na Jacob echi walula pari riwikachi. 12Mapo echi euch na walula nimare lutami mo echona ilichi mapo niru risu nilkuami na rame chaname. 13Jesus jeaneli echi walula, ¡simika! Echirika bichisa echirika olarami nima muje jiti. Echi nochami ku sawarami nili echali chiyena ora inarachi.14Mapali Jesusi nawali echona calirla Pedro itechi, binoy riwali mooh Pedro buwili we ratakami. 15Jesusi ochali sikala na echi ratakami riweli najonza binoy ilisli na owinli nocha echi Jesusi.16Mapali nowali aliwachi, raramuri toli exhi Jesusi ikia echa riwerami echi kie kaloikua Binoy machi pali kie kala ikua bile raichali na sawali karka mapu nayuka ienli. 17Echirika na ikili mapuikime ruweli mapu mi anili echona profeta Isaias mapali anili ECHI CHAPILI TAMOJO NAWILI TOLI TAMOJO OKOLI.18Jipi, mapoali Jesusi riwali wika relamuli nolerka Jesusi, Jesusikala aneli mapo simamare echona chebilenachi marchi Galilea. 19Mina jonsa bile walula nulem mulubenali echi Jesusi je aneli: "binerami, nije najatama mapo echona yenasi inaro muje." 20Jesusi je aneli echi: "kiyochi iniwi rosochi, chuluki echona riwigachi iniwi rosola, chopi nijeko Riosi ranala nijeko kie imuwini mapo isabamare."21Chevile binoy iyuka iyenili je aneli echi Jesusi: "Jesusi, nakiwi bacha nije simia tosa ni onola." 22Chopi Jesusi je aneli echi: "tami najate, cha riwe suwikimi chopi toma abo ku suwikimi".23Mapoali Jesusi bakili echona barkochi, simili binoi bineami yuwa. 24E na iba, echona ikisili bile walu wikaki echona walu bawechi, chopi echi barko otowi inorli mapsali Jesusi Chuka buwili. 25Aboni bineame achasili echi Jesusi, je anika: "kuiri Jesusi ¡mani suboa rete!"26Jesusi je aneli echi bineami. "¿Chonoka maja, yemi kie me bichiwame?" Mina jonsa binoi Jesusi ilisile mina ilabili echi wika echona bawechi mino kili ilibili. 27Ralamuli wabe kanili mina areli: "¿Piri rijoi ju, ika mina echi mar kala nije?"28Mapoali Jesusi ma nawasa echona chebineli echona nili bileni pueblochi echiriweachi Gadarenos, okua ralamuli mapo nili kala iraprami kie kala suleami nili rirutami Jesusiti. Aboni buwa ochuli echona chuwechi nili we cha nokuami, echirika kie wesi okama simira echona buwe. 29Aboni sinali mina aneli: "¿Piri iniwi muje jiti, Riosi ranala? ¿Nawali nai satikarsa chabepe jonja?"30Jipi wika kochi muchili echona kowa kie ni mika. 31Echi kie kala suleami tanika na Jesusi je anika: "muje machi poja jula echi wika kochis". 32Jesusi aneli aboni "¡Simibika!" echi chati machinili, mina bakili echona cochi mina jonsa echi, kochi jumili ki isabaka, echali chiyena si rujisa echona bawi na suwili.33Mapo ralamuli na ucchili kuchi tibu jumili pueblochi echona ruli mapo cho ikila echi kochi jiti na mina okua ralamuli nili chapinami ke kala iwakatigiti. 34E nahiba, karka kia rijawachi buwali asía echi Jesusi. Mapoali aboni riwali aboni tonili riwenla echonoma pueblochi.

Chapter 9

1Jesusi ko bakilia echo barko, echona chabilena simirka, nawali binoi bitelachi. 2Nia lleuli bile rijoi ke omerami lisa echona camchi niesa bichiwali aboni "kini nira we jiweri muje chati olili ko ma ku wikarami ju."3Jaré osamia jeanika kokali yema; "Jena rijoi ko kale." 4Jesús (Jesusi) ko machili echi natali aneli: "Choricare chati nati echona sulalachi nirá? 5¿O mina ka nori jú aniwa; muje chati oliwali ma ku wikaurami ju'o ane: ilisaga mina ayeni?" 6Mapuriga gala machime echi Riosi ranala niwa walula nira jenai kawirli mapuriga ku wikama echi chati oliwami, Binoi ko aneli echi ke omerami ilisa: "Lisaga mina uju muje nila kolchoni, mina ku simika muje bitelachi.7Jonsa echi rijoi ko ilisili mina ku simili binoi bitelachi. 8Mapu ali wika pakótami riwali jena rika, keni bichili mina we noli echi Riosi, mapu echi walula nira iyali echi pakótami. 9Echi Jesús (Jesusi) echomi simirika, riwali bile rijoi Mateo riweami, mapu echi echomi asali echona wanomi niparuachi; binoi ku anili: " Najati tami." Binoi ko ilisili mina najatili.10Jesús (Jesusi) mapiali asibili komerua echona bitechi, jena'i ka muchi wika nomi nipami mina chati olami isili mina ko'alí echi Jesús (Jesusi) yua mina bineami. 11Mapuali echi bariseco riwali, jeaneli echi bineami: "¿Churikare yemi nili bineami ko'wa echi nipami nami mina chati olami yua?"12Mapuali Jesús (Jesusi) namsa jeaneli: "Echi pakótami la sawikami nisa aboni repokala ke ne wale bile owami, chopi echi jare nayukami ko a newale bile. 13Yemi ko binebore japi pir ju jeanela: "Nije ko mina naki yemi kanilisa ko wikawasi nakopi alí ketasi karunt nijobo. Nijeko nawaki, ke balleza nawaki japo echi kala olmi mapuriga kala ko natama, chopi echi chati olami."14Echi juan yuka bineami sili echi Binoi yua mina anili: ¿Chorikare tami mina barise ke ko'wa chulubi itetaka, chopi muje yua bineami ketasi echiriká ke kowá? 15Mina Jesús (Jesusi) ko jeaneli: "¿A nupa echi bayerami echona niwicuachi siweka muchima, japal, echi niwíme biji a echi yuka asisa? Chopi nawami rawe mapali echi niwíme ketasi echona riwerami nima, mina ke komea echaliko ayena.16Ta si bile rijoi echuema echi chini kuluami echona ocharmi napachali chopi echi pachikrami chini kuluami mina chi'wanama echi sipuchi alí waminani wile chiwakami nima.17Tapicho echi pakótami uche echi kuluwami uba bawilla echona bulchi echijiti niwarami ocharmi; echi nakosa ko, echi wichili chiwama, mina echi uba bawila mina kolumamina echi buli ko nosobirami nima, chopi, a uchesa ko echi uba bawika kuluwami bolchi, okana ke chibi kime.18

19Echona jonsa echi Jesús (Jesusi) ilisili mina najatili mina echi bineami20Bile muki mapu nauli níwmi ala simémi sinibí nirá makoy okoa bamibali jonsa nawali Jesús (Jesusi) yuwa jubami alí nochali echi chini. 21Mapujiti binoi jeanika sili: "Pe napachali bi nochasar, nije ku sa'wimea." 22Jesús (Jesusi) kuwana ku inenka ineli, alí jeaneli echi binoi: "Keni rana', we iwerri, mapu bichiwili ni mi ku sawali alí echi mukui ni echali ku sa'wikami nili.23Mapali Jesús (Jesusi) bakili sontarsi kalilch riwali jare rolirli atami alí wika nakatra anim. 24Binoi ko aneli: "Ku simasi, echi tiwe ketasi mukúmi jú chopi pe kuchuka bu'i chopi aboni we kachili ni'yochka.25Mapuali echi wikabe pakótami machi 'lurami nisa, Binoi bakili alí echi tiwe sikala chapili alí echi tiwe ku ilisali. 26Echi ra'ichali jena jiti ne chuwena nawali.27Mapuali Jesús (Jesusi) simirra inarachi, okua rijoi busukuachi nátalí, 'aboni sinakali alí jeaneli: "¡David ranalá, tamuje natimá!" 28Mapuali Jesús (Jesusi) bakili echona kalírali, echi okua rijoi busukachi isili echomi yuwa, Jesús (Jesusi) jeaneli: "¿Yemi bichiwi mapu nije omerma jena olá?" Aboni ku nijewali: "Ayena muje waluala."29Jonsa Jesús (Jesusi) ko nochali busulchi alí jeaneli: "Mapuriga bichiwi 'yemi echirika olarami nísa." 30Alí echi busila ma ku irraptami nili. Alí jonsa Jesús (Jesusi) ne alarka nuleli: "Kala inaka yenasi mapu ke wesi machimé jena jiti." 31Chopi echi okuana rijoi simibali alí chijanali ra'ichali ne chuwena kawirali.3432Mapuali echi okuana rijoi buwali echona jonsa, bile rijoi ketasi omerami ra'icha, riablo iwagala jiti chapiruami, palti Jesús (Jesusi) yuwa. 33Mapuali echi riablo iwiga machi parami nili, echi rijoi ke omerami ra'icha ma ku ra'ichali. Echi wikabe pakótami ketasi bichíli mapurika ikili alí jeaneli: "¡Jena ke sine riterami ju echona Israelchi!" Chopi echi Bariseos jeanili: "Echi walúla echi siti iwiga nil jiti machi ulu echi chati iwiga."35Jesusi simili ne chuweni wiká rijoi wachi alí echomi suwe pe okuá rijoi wachi. Binoi waminabi isili binersa echona ro'obchi, nawesa echi kalabe ra'ichali, alí sa'wa kara nop yir okoli' alí nop yir nauli. 36Mapuali Binoi riwisa echi wikabé pakótami, ne we cha nilk natimali echi aboni jiti, mapujiti we majámi muchuli alí we siwekami aboniko nili mapurika bo'wa ketasi niserami.37Binoi jeaneli echi bineami: "Ne bichiwa wika ju ichirutami, chopi pe uká ju echi nóchami. 38Echijiti tansi echi ichirutami nil Riosi, mapu júlma ichirutachi nóchami.
Chapter 10

1Jesusi vayeli aly napuvuka echi makoy aminá okua napu vinoy discipulos nile yali nulakuami echi chati aliwemi napu machi pamá, napuriká sawerami nima karka namuti okokúami aly karka echi nayukuami.2Jipi kó, echi ralamuli makoy ami ná okúa apostoles echi ju: Aly vacha nirá ju, Simón ( napuriká ayena riweami nile Pedro), aly Andrés echi vinoy rijimála, Santiago, echi Zebedeo, kuchula, aly Juan echi vinoy rijimála, 3aly echi Felipe, Bartolomé, tomás, Mateo, napu winomí napavúami níle ayena chó echi Santiago echi Alfredo aly Tadeo wiweami kuchuala nile, 4echi Simón el Zelote aly Judas Isacariote,napuriká iniaká silé.5Echi mako okua Jesusi júli nawesanla eyema echó jeriká aneli: "Ké simasi, echoná jaré ralamuli pirelachi, katasi simavo vilena pueblochi echi Samaritanos pirelachi. 6Echomi simasi napo vowá ikami piré. 7Ali simasa nawasasi ali je anesi: 'Ma mulipi ku nolinima echi waluveala riwigachi jonsá.'8Sawesi nayukami, ali jawasi suwikami. Ali sawesi vuyanami, ali machivusi demonios.Ali né kanila kú naré, ali né kanila ku yasa ré. 9Ketasi nare oro, ali winomi, napo iki nateti. 10Ketasi paveka simavo, ali ke napanacha murutvo, ali ke warachika, ali ké tisoka, ali walú kowami narema.11Ali vémi sisa auche bilena wika rijowachi muusaka, ali abo mapu ala nilsa re, ali ripisi echona mapali si simibi.12Mapali muuwua siri echo bitichi sukirbo. 13Achigorika ala nilsako echona bitichi, nákisi echi kanilwuami echona echi yuwua; achigorika ke kala nilsaka echona bitichi, aliko echi kanilwuami kú nakisi emi yuwua ku.14Echigorika echi, mapu kie naki yemi raichali; nama, mapaliku yemi ku simibi echona bitichi jonsa, kala japsa echi sate echona ronolachi chukuami. 15Nebichiwuali nira mi ane nije echali juba wawueko pe risurika nima echona Sodomachi ali Gomorrachi.16Kala wine mapu riga bile bowúa echona nasipi basachi, nakalá nateme mapurigá bilé sinoi kalá bineroli mapurigá bilé makawi chuluki. 17¡Nekalá majaka echi ralamuli!, Mapurigá nigima bileaná, echona reobachi ali wiposóma. 18Mapu tomea nebachá silimi wualulachi jamijiti mapúriga nijé ikili, mapuriga nijima aboni nirá ali echi ralamuli yuwua.19Japali nijisa, ké risut nira nibo churiga raichabo, machuriga animea ali iraptami nima necháli nira. 20Achigorika ke yemi nima mapu raichama chopi iwigala kini ocho mapu raichama ne bacha yemi yuwúa.21Vilé vachiruami winijima raa vonilá napi ria milirutami nima, ali onolá kó kuchuala. Ali kuchrami kó onola yuká nakoma ali milimea kere. 22Ali yemi kó wé kichirami nima nijé riwala kitra. Napo iki anachi napi yensi mukú, echi rijoy muki ke ré kú katiwaeami nima. 23Napo ali najatisa echomi wiká pirelachi ná ché vilena simasi; nijekó né vichi wali nimi ané napi yemi ke simarima echomi Israelchi vacha nira kecho ku nawachi Riosi kuchuala.24Vilé discípulo ké me nateami jú vilé kalá vineriami kó ayená, napi ria vilé nochami ké siné walula jú. 25Chopi ne kalá sevali jú, mapuriga echi vineriami, mapu vinertami jú echigoriga nima, ¡Napo rika jare jé ané Belsebú, kaila, ali moje kaila rasirika kalave jú.26Ké tasi majasi yemi napuriká ke nurú namuti nasotami napuriká ke machirúami nimá aly viche echi nasotami napurika machivo. 27Napuriká nijé nimi aneli echona rokojó nira, echirika ne kala rayenachi nira anivo, napuriká sineami echi jaré napu kala nira machimea echi nakalachi, anisare echona ripá kalí poláchi.28Ketasi majasi echi napu koaya noka echi ripokalachi, napurika ke omeri miaya echi aliwá. Majavo echi mapu omeri miayá echi aliwa napurika echi ripokala patami nima echona walu rajáchi. 29¿Ké okúa chulukí nile napu ralinearami nile napurika pé okua winómi kitra? Aliviche napuriká kiwesi wichili echoná rilé napu aly ké machili onolá. 30Napuriká suaviká kupalá muje mó olachi karka taratami jú. 31Ke majabo. Yemi we nateami jú echi bile chuluki nira.32Echirigacho, mapi bichiwi ko bachami ralamuli nirá, nijé ayenacho bichiima bachami nirá kini onó nira mapu ripa riwigachi atiami; 33achigorika mapu tami kie bichi nijé kecho bichiima echi mapu ripa riwigachi atiami.34Kie natabo mapuriga nijé nawirali pasia kanilwuami jenay kawirali.Nije kie nawuali pasia echi kanilwuami, chopi bile espada. 35Nijeko nawuaki olasia echi ralamuli sayeraka binoi iyela, ali echi moolilako sayeraka binoi wuasila. 36Napu kichirami jú ech ralamuli avoni kitra nimáre echoná avóni kalilachi pireami.37Echi napu wé kale vinoy onola rasirka napuriká ke kalé echi vinoy kuchuala we rasirka kévla tami wichiwimá.38Napu ke matori echi kúrsi aly tami najáta, kévla wichiwámi jú. 39Napu aly riwisa echi vinoy vitelwami nijé kitra, kú riwimea.40Napu tami nareli yemi tami kú nareli, napu tami kú nareli, ayenacho napu tami júli. 41Ayenachó echi kala nira nareli echi nawesami napuriká nawesami jú, narema echi kalavé nira echi nawesami kitra.Napurika naresa vile rijoy kalavé olami naremaremi kalavé nira echi rijoy kakavé olami kitra.42Chuwé vile napu yá echi vile tá, towi vile vaso vawi manimi rulami npuriká vajima echi nije nila discípulos, ayenacho nimi jé anema kevia wesi ripima ké nareka echi kalavela nirá.

Chapter 11

1Mapali Jesusi ma sunili napabúa echi ralámuli nawuesami ali ma simili echóna Jónsa binérsia ali nawisasia mapona pire wika valamulí.2Ma Jipiechi Juan namalí echoná pacha asaka namali Mapu niwuarami nili bile.Raichali mapú Jesusi yu wua yenami nili.3Ali Jeneli "¿ muje ju mapú nawúama reli o che bile rijoi nawúama"?4Ali Jesusi je aneli auche sine simibká anesi Juan Mapú ritiwua alí kipú.5Mapurica ke machalami ku machilika yená ali ke tasi simibika yená mi ku simibi.6Nikala kuiratami japi ke riali osinek achí turupasa nijegiti.7Japali jenala rejoi japali jenarijoi simili mapana buelachi susi, maoínili raicha ikanamuti echi Juani ruiga.¿ mapuriga simili echi echomi kaurari vilematosa asapama echi icajiti?8Aienacho ¿ mapurija bilerijoi inesia simili sipuchila napachala bayoami? nibiali.Mijiti mapo napacha sasimati napachala vekanilaca pire echona reies.9¿Simi bali inesia bile wualula nulami? aenacho ruenibile wualula.10Jenala juechi echijaju echiga osali calainesi nide nimiruema calaine nijemi machirama jaresi marame chabenara maporija chocobaca chucuca chija kalarama echibue mojejiti.11Héche la ani nejega nebichili nerá, heché jarégo renaruhuami Bilómugui jite, qué tasite nehuarubeari mapuriga heché Juani Bautista.Nibele mapurig nime Bilé Rijo nebichihuago jú héche huarubérachi Riosi nihuari ichomá.Riparihuigachi mapúná nehuarubearachi jugó. 12Jipé Rahué llenasi niré héché Juani Bautistisia mapuriga nehuaruberiga nilimaré hechomá. Riparihuigachi nesimiramé huaruberachi hechaná níma mapú castigo llárami nima, suhuaba Rijóiy mapu jite chati orari aboni.13Mapujiti galá nahuasarami nili héche nolaliami jitere buchirami estado aniliache llenácho nahusarami nire mapu llenasi nahuesari héche Juani.14Amoglámi narésaga narémareme, ariche éche Eliase, jarego simea rihuerle.15Mapó hanaqueco nácarahéchego, námaré.16¿Piri jitrá ku nakulibó jéna wiká ralamuli? Mapú iri ju bile ta tówi riye yená mapúrika chuwé bilena asibika ali Jeáne auche.17Ali Jeani: Tamújeko simé echi musk ali yemi kétasi awili ali monaka ali yémi ké nalali.18Chúre Juan ke nawuali kowuasia pan, ali ke tasi bajisia vino, ali echí je ani.19Ali echí Rijoi ranala nawuali cowúasia ali bajisia ali ani Járe: ¡Ni bii miiju biléRijoi ke tasi Ripiwuami ali rukuli ali amiguála, we namuti tami ali we echati olami! Olami natái kó ma ke kalaju ali make kala raiche.20Ali Jesusi ma oili machi wuasia echona ralámuli pireachi wika, ali chabe pireami niwúa ali wé omerami simarli chopi ke tasi ku rowili. ¡ 21Risu riká ju mujé, corazin! ¡ Risu riká ju mujé, Betsaida! Mapu niwuarami nili omerami chimi olaki yemi olasa reli niwuarami, ali Tiro ali Sidon ali echi ko ma rowisa reli ali chabe nira ropá ali Saco ayenacho cenizas. 22Ali nirulma wuabe simirika mapurika narema Tiro ali Sidon echali ju ba rawe ali minana simirika yemi yuwua.23Muje, Capernaum, ¿ muje maye pe rika alarami nima ripa riwígachi? Ke tasi muje ko toruwuami nima echona rile ierli ayenacho echona Sodomachi ayenacho olosa reli omerami mapú iri nokali muje yuwua echi olasa ali Jipi asi nilsa echirika .24Ali ayenacho Jeáneli maye pe rika Simirbo echali Juba rawe echo na Sodomachi mapurica muje tuwua.25Echali rawe Jesusi Jeanili: "Nije mi nawua Jina onoruami, mapu ripa riwigachi ali Je nai wichimobachi.Ali muje mapu ikili natami ali a la namami ali aneli echi Jare mapu ke tasi bineitami, nili mapurika ta tówi.26Nejé, onoruhuami, Chusica hecherica kaleli neniya.27Suaba namúti hecherica iquile kalánirá quéne onó jite. Quehuéce machi héche Ranarumi.Chopi quépo onó.Quehuéce machi heché onóruami chopí heche Ranala.Mapoirpe galésaca galá tibumaré quépo raná28Aguina simasi suhuába mápo nochiri mápo buenrisico nijeni llama heche huihisabohuami. 29Tosa nije niala wuasi vinema tamiua vine jiti nijeco mapujíti kiliju nije nísiecami sieca solachi íemi mapuriga chapimea isabuami, moje aliali. 30Mapujiti nijeniola wuasi nije niala carga kebiteami ju.

Chapter 12

1Chave Jesusi simirli ichisia sawalachi rawé.Ali nawesami muchili lowca ali winli vonayá ehi vile hamuti rakeami.2Napo ali riwali fariseos, ali jeaneli Jesusi: " Achi ritiwa mo nili discipulo qué ala alayaichuwi sawalachi rawe3Ali jeanelí Jesusi: "¿Ke lerki napo piri olaly echi David, napa ali asali ralami yuka ne locheka?4Ali vakili Dios kalilachi ali kowali pan que nakiwami nili napi ria kopowa ali valé yena nakilwami nili.5¿Wechi ki lerki. Ali salwalachi echi valé echomi templo qué a la ola sawalachi ke si chokili ká?6Aly nige nimi geanema niru bile walubela napurija.7Napurika machimea echi namuti piri aniwami ju nije natali echi napu natemapó ali keetasi nirulima echi miliwami; napurika kee nirulma echi rilena ulukuami echi keeetasi namuti olami. 8Napu rija echi rijoi ranala napurija echi ju walubela echi rawe sawalachi."9Napurija Jesusi simili echona jonsa aly bakili echona sinagogachi echi niwalachi. 10Atili echona bile rijoi napu niwami ju sikala wakicheami napurika echi fariseosi rukeli echi Jesusi, je aneli: " ¿Achi alaju sawekuami echi rawe sawalachi?" napurika omerma inialuami echi chati oluami.11Ali Jesusi jeáneli: "¿Pir rijói nirulma yemi yuwua, mapurika nirúlsa bilépi bowsa, ali echi bówua pachána chisa ká a mi rile echali sabadochi, ali ké wisa ali kémachibusa echóna jonsa? 12¡Ali chukipi wuabe nateami jú mapurika bile rijoi ali ayenacho bile bówua! Achigorika nateami ju gala olo wuam, echali sabadochi ráwe."13Echaliko Jesusi jeáneli echi rijoi: " Wuatóni múje sikala." Ali echi wuatonali ali ma kú sawuarami nili ali chiko rika auche bilena sikala. 14Ali echi Ralámuli bichiwuami buwuaka sayerali échi.Ali échi kó aa yena churika milibó.15Echi Jesusi ma simili echona jonsa ali wiká ralamuli najatali ali sawuali kárka.Suwuaba.16Echi maoinali mapuriga keiama mapuriga machimea auche dare. 17Mapuriga womerama olailla nicanilaca mapuriga anilie echi wualula isadiasi, Jeriga ane:18" KALAINE NÍJENIALA PIONI MAPURIGA NÍGECHAPILI NEKALEKA CHIGA NIJE ALIALA ATI NISIWEKA NIGEKO UCHEMA RIOSI IGARA MOJEJITI MACHIRRAMA CHALI JUBA REWUE MAPU SIMARA.19KESAIERAMA KEBILI RAAMAMA KEBILI KIPUMA BINOI RAICHALA ECHOMI MACHI. 20kERI PUNAMA KEWESI MOTOSA JAOIENA INARO KESIEMA KEUSI KEUSI MINABI NÍRA MUCHIMA NEJUBA RAUE NAWA KANÍLUAME. 21ECHE KE BICHIAMI KALÁ NIRÁKÁ TIBILI EECHE RAWÉ .22Aribiche jare ke raichami jú ké machililiami sayéra bile dimónisi, paramí nile eche Jesusi. Eche kú sawéle Aribiché jeniri chúika machi nari anile éche Rijoin mapu ke raichami rúká anile. 23Suába Raramuli muchili wenaca jenilis: " ¿Achi nimare éche rijoi Raviri Ranára?"24Chukipi Barise namuriré echaná saweguachi, jeanili: "Jená rijoi ke machi palieche dimonisi machiri eche Bilsibú nire eche newarubéra Rimónasi. 25Mapúri Jesusi machire eche nátaga ali anili: "Sunimi orwerachi Rojaga piré peabani naqui ruwebo ibinali pueblé okariri rojami rijoami abonirá mapú ku napukuiwga.26Aly echi Satanási machibú pali Satanási kú, echi binoy ka nasipa rojakami ju binoy kitra: ¿Churika nimale walubelachi? 27Aly nije machibusa echi belcebú riwala kitra: ¿Chiká kitra machipali echi najatami? Echí kitra aboni nirá nima echi ruyami.28Kiti ko nije machipasa echi demonio echi Diosi iwikala kitra, napa rika omerami ju echi Diosi niwala nawali tamuje yuca.29¿Churika jare omeri bakia bile rijoy bitelachi wé jiwerami aly chijosa eche namuti keé tasi bulesa echi rijoy we jiwerka? Napurika binoy chijosa echi namuti echi binoy kalilachi.30Napu keé ati tami yua ati tamuje kitra ju, napu keé napabu tami yua echi ko rojachi.31Echirika, ane chati namuti oliwami siti aniwami kere ali ikawarami nima roa suwavka ralami, napi iki we naochka yeni echi vile iwika kitra ketasi wikawarami nima roa. Napi iki raich ko onorumi ranalá kitra, aliko wikakawarami mi mara. 32Napi iki naochka yenkó echi iwiká kitra ketasi wikawarami nima roa jenai wiyerli ali ké sineti.33Nima vile oko alavela ali kalave rakemi, oke kalave oko mima ke kalave rakeami ali vile oko machirutami nimaroa rakala kitra. 34Yemi sinowi kuchla, we siti ju,¿Chu rika anime kalave namuti? Napi pachini atimijo raicha rinilachi. 35Rijo kalave, sulachi jonsa machivu kalave namuti; ali vile rijo siti ke kalave machivu sulachi, jonsa.36Ali nijekó mi Ané echali ju ba rawe ko echi ralámuli ku máchimea ibili nira raicháli mapú iri raicháli.37Churikare raicháli ninmá mapúrika ke kala raicháli echá liko pe echi raicháli nimma mápu echó na chapi ruámi nimá.38Echalikó jaré mápu Máchiami ju ali bichiwúami echá nili álí Jesusi ánili: " Múje binerámi, tamó náki mapu churiká riwiráma." 39Ayenacho Jesusi aneli Jé aniká:"Ibili ke tasi kála ninma ali arami bilé riwirmá ayenácho ke Iri riwirma ali yarámi nima pe rikó ni úma, mapurika echi Jonási mapu binerami nili. 40Ayenacho mapuriká Jonási asali bákia ráwe ali bákia rokóo echóna pacha ropálachi wualu.Rochirli ayenácho echi rijói ranala echirika chó bakia rawe ali bakia rokóo echó na sulalachi ali wichimo.41Echi ralamuli Ninive pireami jasli echi oyerwami jú echi generacion ralamuli niwala aly rilenaulupora.Napu avoni natama echi raichala napu Jonási, nevo echi bile rasirka walubela Jonasi yua jenai ati.42Echi nulaami rilena viteami wilisma echi oyerwami echi relamulí niwala genéracion ali rilena ulupora.Nopu vinoy nawali kipusia echi Salomoni raichala inevo vile rasirka walubela Salomoni yua jenai ati.43Napu echi iwikala keetasi alavela machinsa vile rijoy simirli vilena akichemi yasia comi isavama aliko kee riwali. 44Aliko jeani ku rowima nije vitelachi napu aná yonsa machinali: Aliko ku nawali echoná riwali echi kali wave kala pichitami. 45Uche sine nira machinsa wika simipili kichoa iwikala rasirka chati olami suabika sili echona pirelsia.Napu chati oloami echi rijoy aminavi chatiolali napu rika sinewi nira nile.Echirika binoy nirá nile generacion we chati.46Jesusi raichli wika ralamuli, je Nay, moje yela ali rijimalá machi muchili, yaa yenli nap rika raychamó rúly. 47Vile je anely: "Neni, moje yela ali vachilá machi muchuwi yaa yeni moje yua raychamoru.48Ali Jesusi je rika anely, chika nimi ruely: "¿Chika ju nije yelá? ¿Aly chika ju nijé rijymalá?" 49Aly siká jowka napo choná jaly echi nawesami jeanily: "¡ Nesi jenay jawi nije yelá ali rijimalá! 50Napi rika vinowi kalá olavo naki nijé onolá ripa atiami echi vile rijo muki ke ré nije rijimala jú."

Chapter 13

1Echali ráwe Jesusi ma machinali echona kalirali ali asibali echóna suwé báwirali. 2Ali ko wiká ralámuli napáwili noleraka ali ma barcochi omóli ali echi wika ralámuli ali ma chona súwe bawirali muchibali.3Echáliko Jesusi aneli wiká namuti binéra bichiwuáli nira ali ko anili:"Nibii nai, bile rijoi ichá mi machinali.4Napáli echi ichali ali jare rakála rugili a bilena buchi ali echi chulúki koali echi rakála.5Ali aúche járe rujili echóna saterli mápona wiká rité muchuáchi.Aly ayenácho rújili echona kelasi niruchi sáte.Ali wesapu ochérali ali wuakicheli. 6Napu ali rayenali riparisimile echi ikotali napurika kee niwami nile echi nawala, ali akicheli.7Auchejare rakala rujile echona isiwajachi aly echi isiwa ocherli ali ná silinali. 8Auchejare rakala rujili kalave wierli aly rakeli echi rakala, auchejare vileciento wika nirá, auchejare usansmakoy, auchejare kó visiamakoy. 9Napu niwe nakala, kipubo nakibo anapurija kipuma.10Echi discipulos ko nawale aly jeanely echi Jesusi: ¿ Chúaola raichali echiriká ruyeli echi raichaluami?" 11Jesusi raichka ku je anely: "Nijeko nimi yakí vilé machiwami ali vilé nochaly ripa niruami, aly jareko ke yaki. 12Napi iki niwiko, aminavi yarami nima roa, yerami nima roa napi niwi.13Nijeko nimi ruye chavewami iretiká napi echi ritiwa ali vichiwka nira ko ké ritiwa, ké ritiwa, napi iki namikó, vichiwka nira ko ké nami, ali ke echio vichiwi. 14Ali ovonikó je nili ma vichili ju napi Isaias anili, napi aly mo kipu nami, ali ke iri machimere:NAPALY RITIWAKO YENA RITEMA, ALY KE ECHE RIKA MACHIMEA.15CHU SIKA ECHOMI PIREMI KE NAMAMI NAJITLOLA, ALI KE NAMAMI, ALY YENACHO VUSILA YERLI, KEVLA RITEMA VUSILA KITRA, ALI KE ECHO NAKALA KITRA, ALI KE VICHIWA SULACHI JONSA, ALI KINA KU SIMASARE KULIWAMINIRA, ALI NIJE KU SAWEMARE.16Ala kuirtami ju muje busila, ali kó jare ritiwúa; ali nakála kó ali kó náma. 17Ni bichihuaka nije kó mi ané wika nawuesami ali ralamuli riwi méa mápu iri yemi ritiwúa ali ketási ritiwúa. Ali echi ko nákiti namsa namuti mapu iri támo nami ali pe ke namali.18Namsi achi achigoriká ne bichiwuári nira ichirutami.19Mapáli chúwe namsá échi raicháli ami ripá nira.Ali ké tasi máchimeá, ali ma nawuáma echi chati olámi, ali ma kárka miná wuama mapu iri namáli. Echi rakala mapú ichiruwuámi nili.20Mapú ichiruwuámi nili echoná rité muchuwúachi échiko ju kála namámi ali we kánilika ali wesápu nareámi echi nawuesali. 21Jarekó ke nihua nawála aboni á echirika áchiribásili chopi piteli.Mápali ika namuti nirúma yenácho niruá najátama jaré mapu jitite bichiyate ráichali, ariche wesápu.Anawili.22Eche mikó ichirúwami chuwé sakaréyachi jenákó jú mapú náme raichale, mapú tibule jená kawi pebuwéli namuti nimariweli ayiche miná silile achikorika eche raichale, echeko inaró niwamiá ké kerákeami nira. 23Echo mikó kálá ichiruwami jú weláérali eche mikó kalá nami éche raichale kalá chapili jenakó jú nébichiwa wikáráká wichiruwami jarekó bilesin mina rakéle jakéle jare wsánisi makoy jare basámakóyi.24Jesusi kó ruli wché bile namuti ruyami jeanili. Echóna waruberachi iripariwika chi echeko jú mapú rika bile rijoi wichali we kala raká echoná kawírale. 25Kúchuká buili eche rijoi, ariche nawali bile rijo wichale bilésakára siti echoná turiwijayachi.arimina simile . 26Auche sine echi rakala echerli wika rakeli aly ko echi ké alavé kasala ayenacho ocherli.27Aly echi nochami niwami echi wasá nawali aly jé echi rejoy: ´¿Ké ichakemi muje kalavela rakala muje niwala wasrli? ¿Chureko jipko niwe echi ke alavela kasala?´28Aly ko jeaneli echi ralamuli.´Vile ke alavela echisile aly ko echi nochami je aneli echi vinoy: Jerika nimale, ¿Simavo aly na ripuna awapo?29Echi niwami wasá jeaneli: Ketasi napu aly machipali echi ke alavela kasala, ke omero ripucha echi trigo yua ripunamale. 30Riwevo napú ocherma napawika rakema.Echali rawe rakesa mije anema echi nocha mi:Vacha ko machipasa echi ke alave kasala aly vulevo wika nira napu wikosivo aly napavusa echi trigo.Katewaluachi.31Aly Jesusi ruyeka sili chavewami kitra, Aly jeanely chona oluvelachi ko ju napi rika vile mostaza rakilá, Aly vile rijo ichaly echomi wasachi.32Echi rakala ne vichiwka wé taa ju su wauka yuka, napaly ocherko ne simirami olú jú napi chomi jardinchi jami jú.Najiti vile okó, napi rika simé chuluki ripona jonsa aly niwama rasolá."33Aly Jesusi uchechi sine raichka sili chavewami kitra."Aly jeanily echomi riwigachi jú napi rika vilé levadura napi chu ola vile muki napali harina aly levadura eché, ripari moa"34Suwavka ralamuli, chavewami ruwiká sili Jesusi Aly ke ruwisaka chavewami ké lá namuti anila revá.35Ne echirika rumea napi rika simé nawesami ali kalá olasi, napa aly echanily: "NIJEKO RUMEA CHAVEWAMI KITRA.NAPO RIKA NASOTA MI NILI NAPI SI YENAKÓ NIWALI KAWI."36Chijonsa Jesusi riweli ika bichiami bakili echona echi pionala bitelachi awina chosili jeanili awina ruesia ika namuti chatijiti sakala jiti echona kawira rari. 37Jesusi maku nijeali aenacho jeaneli aneli mijijti mapu wichali wuesimati rakala echiko ranala bilerijoi ranala. 38Iekoju kawui simajiju rakala nikala rakala kaju ranala ripari gachi jonsa nawa echati sakala ranala namuti ranala. 39Bile najisami nawali allena nawali wichiruami maniju barawe jenawika wirari japina pabuame ju juriosi pionala.40Achigorika echi jare chati olami mapúrika sala nima namaburami ali kosrami nimmá echona wualu rajaachi echali ju bá rawe. 41Echi rijoi ranalá máchi juláma echi pionalá, Aly echiko ayenácho rojonama mapú chati oláli echona ripa wualulachi mapúriká ke kála nira nili. 42Aly ayenácho luráami nimá echona rile wuálu rajaachi náiráli, napóona we ratachi ali we majuráchi. 43Achigórika echi ralamuli riwibo rajámi mapu iri rayénali echona ripa wualubelachi mápu niwúa nakála a nakibó nánma.44Echóna ripá wualubelachi ko mapu iri ratabami ju. Ali bile rijoi riwuali aly nasóli. Ali we kanilika simili aly ma simi ralinéisia mapu iri. 45Aly ché siné echóna wualubelachi ko ju mapu iri Rijoi we gala ami echi tana namuti ratábami ali wuabe nateami echi perla.46Napu aly riwali echi vile perla wé nateami, vinoy nile aly kó kú ralali.47Kuliwami nirá nile echi waluvela riwigachi napurika nile vile red alyko pali echoná marchi aly napavu wika rochi.48Anapualy má vochimi nisa echi siruamii ko vanisuka pali echoná suwe rikachi.Napualy avoni asaga napavu echi kalavela namuti walichi muchele napo ke alavé machi ululi.49Echirika nima echali juva rawé. Echi angeles sime aly rojanamá echi kétasi alavela napu aly kalavela olali.50Echiko uluma echona rajachi, napu nirulma nalakuami aly kiláchuami ecchi rame.51¿Achi nami karka napi ne aní? ali discipulos kó je anili:"Ayena." 52Aly Jesusi jé aneli: " Napi ria suavka escriba najitali vilé discipulo ne waluvelachi nirá jú riwigachi jonsa napi rika vile rijoy niwa vile kali, napo ali ulú ocherami namuti ali kuliwami kú ichuchá echi winomi kitra." 53Alivche mapali Jesusi ma sumili suwava je na jerika raicha, alivche vinoy ku simili echo na jonsa.54Alivche Jesusi vakili echona sinagogachi. Vinersia ali machinli kalavé nira ali ne aliwika ripili, ali je anili: ¿Komi jonsa machivu vilé nataluami ali sawékuami?55¿Wechiko echi ju namuti niwami ranalá? ¿Wechiko ké maria ranala jú? ¿Wechiko ke Santiago, José. Simón ali Judas rijimala ju? 56¿Aly echi rijimala ke suwuaba muchiwi, tamo yuwua? Ayenácho ¿Kúmi yonsa buwuána jéna námuti?57Echiko muchili wiiká echi jitra. Aliko Jesusi aneli járe: "Nawuesami ke wesi niru ke nateámi nimá echo vinoy kawirali echona vinoy." 58Aly echi ko ke niwúali ku saiwuawuami vinoi nira.

Chapter 14

1Mapu chabe ruwe echi Herodesi namli echi echi Jesusi nira. 2Je' aneli binoi yuwa nachame: "je'na ju echi Juani Pakoami; echi ku asisali echoina suwiachi jonsa ali je nu jiwerka nocha echi.3Chopi echi Herodesi chapili echi Juani buleli mina pacha pali, chopi echi Herodiasi jiti echi mukili echi binoi rijimala echi Felipe. 4Bino Juani anili echona pácha kie tasi kala nilu tare muje upilu nira. 5Echi Herodisi milime riweli, chopi majali echi ralamuli, aboniko nirali echi bile rowea mi.6Mupali nili echi Herodesi baniwachi, echi Herodiasi ranala awika echona nasipa kaniltali echi Herodesi. 7Ali anika ali anili illama rua mupo chuke ir tasu echi mupo binoi echi tali.8Mupali jo rarami nili echi binoi illela jiti echi anili: "kina to echi mo olu bilena plutochi echi Juani pakoami moola". 9Echuli echi wululu kie kaleli mupo echi tiwe tuli jiti talachi, chopi bino echirika ripisa bachu. Chopi jure mi chokira mira jiti kowua echi yuwa bino aneli echi cherika olumu.10Julali ripunanla echi Juan moola echo na pacha. 11Mupali hino moolu parami nili bucao platochi illorami nili echi tiwe, bino ko toka minu minu illoli bino iyelu. 12Mapuli aboni bineami isili, kukkuwaki echi yopokula wina toko rikali ali Jena, simibali aneli echi Jesusi.13Ali Jesusi anumli jena, simili echo´nu Jonsa biiena kawi nasipa iliwame. 14Ali pakotami nomli Jenu, ali nujatali simibka echona wiku njoachi jonsa. Ai Jesusi nawali echi yuwa, riwali wika pakotami ali bino omonika echi jiti minu soawali echi naoli.15Mupali mu rokoko nawali echi binewanai isili echo´na mina jeaneli: "Jena bilena ylle akicheachi ali ruwe ma suwiboli juia jena pakotami, mapu simama echo´no aboni pireachi, mina rolime echi kowam aboni niwalu.16Chopi Jesusi anili: "echi ko kie nowali simusa yllemi iasi echi kowam" 17Aboni jeanili: "tamuje ko chopi niwa muli pani mina okuu rochi". 18Jesusi jeanili: "kinu to".19Echali Jesusi nuleli echi pakutami muchanla echona sakalechi nachopili echi mali pani y na okua rochi na menika ripa riwigachi, tanli y na rojunli na iyali echi pani echi bineami, echi bineami iyali echi pakutami. 20Kurka cowali y na we bosali y na napabuli makoy okua otove ni buchikame. 21Echi Mapu cowali nili malis makoy mili pakotami na kie ir taruka echi muki y kie ir cho echi kurui.22Ni sapuka nira olali mapu echi bineami mapu omonia echono barebeche (barco) y na simonla bachami echona chivilena , mapu echi binoi julá chukili echi pakatami mikave. 23Mapali ma julasa echi pakotami mikve echi binoi omoli echona ripa rabo tansá. Mapali nawualli echi rokugo suwa bakanira binoi asali bineli. 24Chopi echi barco asali echona nasipa bawirli ali ma nulupi otowili echi eaalu bawi jiti mapurika echi iká siwinarika.25Ali Nili nakia ali usani hor inarachi biya Jesusi muluvenli echi bineami muchuachi inarka echona wuulu bawirli. 26Mapali echi bineami riwuali inarami echona bawirli, echi muchili we majaka y jeanili, "bile chuwi ju", echali echi bineami we majaka sinali. 27Chopi Jesusi raichali echi bineami na jeaneli, nisi kie majam nije juni, jie majasi.28Echali echi Pedro anika je aneli wualula ayena muje nísami ane mapu nije simea muje yuwa echona bawirli. 29Jesusi je aneli. A kinosi simi echali echi machinli echo barcochi jonsa y na simili echo bawili mapu nawuama echi Jesusi yuwa. 30Chopi ali Pedro riwuali echi wika, we majali echali ma towisli inarli binoi tanika na jeanili wualula kuiri.31Jesusi we sapuka wuachinali echi sikala echali chapili echi Pedro najeanili muje kie mi bichiwami. ¿Chorikari majakimi. 32Mapoli Jesusi na Pedro omosa echona barkochi echi ika ku iliváli. 33Echoli echi bineami echona barkachi nawuajinli echi Jesusi y je aniku nokuli, ni bichiwuali muje ju riosi ranala.34Echali echi simarsa echona bawirlii isili echona chuvilena cawi Genesaret riweachi. 35Echali echi rijois echona pireami machili echi Jesusi, ali julali raichala karka chuwini y ali apali karka mapu mayuwami nili. 36Echiko tanli echi Jesusi mapu nakima ochanla echi binelpi echona rilie sipuchi y karka mapu ochali nili ku sawurami nili.

Chapter 15

1Alí jaré osami alí fariseos (fariseosi) sili echomí Jerusalén (Jerusalenchi) Jesús (Jesusi) yua; alí jeaneri, 2"¿chusika mojé niwala disípulos ké olá tradiciones napi kiyawami olali? Alí echi kó ke paniksa kowa napo alí kowami komeare. 3Alí Jesús (Jesusi) jé aneli: "Alí yemi, ¿chusika ké kalá olá Riosi nulalila pe echi tradiciones kitra?4Riosi kó jeanili: moje ko kala bichiwi moje iyela alí onola: alí jaré wé siti raicha yeni moje iyela alí onola kitra, peula suwime. 5Alí yemi ko jeani: chuwe bilé je anesa kemi iye alí kemí ono, "chuwe bile namuti kuirli naresa alí kó we kaniluami yama Riosi" alí ko pe keula kalé reba aboni onola" 6Jenala jití wueni nateame nirali Riosi raichali achigo chu.97Yemi chapirua me nachame kala anili Isaías chokilipi echiriga olama yemi. 8JENA RALAMULI WE KANILI ANÍ RAICHALI. MAPU BIONI SULALA ATI MIKÁ ATÍ TAMIJITI.

10Chijonsa aneli wika jiti: "Ala namsi alí kipusi, 11ké wése muwinea echona chumurachi mapirika nosóbumi echoná bile rijoi chummura ariché olamini, mapo machini echona chumuláchi echelá jú mapo mosobú bile rijoi.12Aribeche eche nawesami nawali echi Jesús (Jesusi) yuwa alí jeanile: ¿ Ami machi eche Fariseo (Bariseo) wé na alé mapari namili jena raichali? 13Jesús (Jesusi) kó kúmijeka jemili: suwaba sakalá kemi onó selestiachi ké ichali, alí bumuruwami nima? 14Aná nibó yemi: echokó jú baérani eche ké machiliami. Eche bile ké machilia yeira auche bile ké machiliami, okuáka rujima riweli echomé jóchi.15Pedro kó kú nijewaka je anili echi Jesús (Jesusi): tamo alá ruwe echi chabewami raichali á tamoje jiti. 16Alí Jesús (Jesusi) ko anili: "¿Abijí ke cho kala machika owili? 17¿ We ke ritewua mapu iri kowua alí ma pachona ropalachi simiri alí machi banóchi ti simi alí matí paa echi?18Mapu iri machini rinilachi alí echiko sulala machini. Jena ju mapu iri nachu echi ralamuli. 19echona sulalachi jonsa buwua karka ke kala natali, mapu milami jú, alí chati olami, ayenacho wika jubemi, alí wichikoami, mapu ke kala raichami alí chiguntami. 20Jena ju mapu nachu ralamuli, achigorika ke paniksa cosa pekié anachu echí ralamuli.21Napuriká Jesús (Jesusi) waná simile echi jonsa aly simili echona Tiro aly Sidon aniliwachi. 22napuriká biie mukí kananeachi bitemi simile echona jonsa, echi mukí aly we sinaka anile tami kuwire muje David kuchuala; nije kuchuala we risú olarami jú echi demonio kitra." 23Alí Jesús (Jesusi) ko ké raichali, aly echi dicipulos kó sile napu oná Jesús (Jesusi) asale aly ko jerika aneli: "na ku julabo napuriká we sinasi inaro tamoje yua."24Echi Jesús (Jesusi) nijeka aneli: "Nijé ko kéula jularami jú kiwesí péula ichopí echi bowá wikami nirá echi Israel (Israeli) kalilachi." 25echi mukí nawali aly rile chokobaka chukubika echi Jesús (Jesusi) ronolacho aly jerika anija: "muje Jesús (Jesusi) tami kuiro. 26Alí jeanili: ké kalá jú chuwé juso bilé pani alí ná kochi aso."27Alí echa nili mukí: "alí, kochi kó kowá echona iamesa jonsa rujiami." 28Alí Jesús (Jesusi) jeanili: "Muki, ne garami bichiwi. Nijeko nimi wika namuti yama." Alí echali rawé ku sawerami nile.29Alí Jesús (Jesusi) ku simili alí mulipi marchi yenli Galilea (Galileachi). Alí ripa rabó simili echomi asali. 30Alí wika ralamuli sili; alí yuka seuli ké omerami yená, alí ké machiliami, ké raichami, ké sikeami, alí ké roneami ali wiká nayukami. Alí echo ná seuka nokali Jesús (Jesusi) yua, alí kú sawerami nili. 31Achigorika ikili echalí jaré riwualí ku raicha echi mur, achiko ku sawuarami ke kala roneami, alí ke simibami ku yena alí ke machilamí ku machili. Alí echiko we kanilika Riosi jitra echona Israel nirumi.32Alí Jesús (Jesusi) ko bayelí echí nawuesami alí anel: "Neko yena kuirnli echí ralamuli mapuriga bakia rawe siri tamo yuwua alí ke niwí mapu komea. Nijekó ke julama ke kowsa, achigorika susaru echomi buchi siraká. 33Alí echí nawuesami anili: "¿kumi aabo wika pan, mapuriga koobo jena wika ralamuli jenai ju rijowuachi? 34Alí Jesús (Jesusi) anili: "¿chikipi pan niwi yemi? Alí echiko anili: "Kicha alí wiká rochi kuchi." 35Aliko ma aneli Jesús (Jesusi) echí wika ralamuli muchisi rile.36Binoko kicha pan rochi ayena natetaraba, mapu roganá li nijili echi nawuesami. Echi rojanili wiká nira. 37suaboka raramuli koáli simibili kanilika. Ayenachó napabuli mapú ripili bochili kicha. 38Japi kowali makoi mili ralamuli, kebili jaraka muki toi. 39chijonsa Jesús (Jesusi) má juli echi ralamuli wiká alí ma simili auche bilena echomí magdala.
Chapter 16

1Echi baise mina Saduceas. Isli echi Binoi yua mina ineli aneka maporiga ineiama mapaiga riwiitami nima echana riwigachi jonsa nirúmi. 2Chopi echi Binoi nijeka ku anili :"Mapu ali aliwachi jú yemi ani: Kaia i'yeiami nima,Mapujiti echona iiwigacchisitana wil."3Mina bi'ya biji yerni ka jeani: ke kala nirulma jipi iaweli,Mapujiti iipariwigachi we stana ili mina majarami": yerni machi cho´iia ka echi iiwigachi, chopi ketasi nupa ne kalarga iné echi ke ala raweli. 4Bile bamibali we sitinga yenami mina kia iijoi yuka kochiami a´a echi jonasi jiti." Echali ko jesusi ií´welimina simili.5Echi bineami isili chobileni, chopi ketasi natili echi pani otoya. 6Jesusi ko jeaneli:" ala namsi mina ala naka echi basia echi baiiseo mina sadureos nili." 7Echi bineami aboni natili mina anili: "Echijiti Tomuje ketasi otoli pani echi jiti ju."" 8Jesusi ko a la mama asali alika jeanili: "yemi ke ni ala bichiwami, ¿chaiikare nati aboni nakupi ali mina aní echijitiju mapu tamuje ke tali pani?9¿Kechobiji ke ne´wala mina kenati echi malí pani mapu yarami nili echi mali mili, mina chokipi wali napabuli? 10¿Nia tapi kicha pani mapu echi na´o mili yarami níli mina cho´iki wali napabuli?11¿Charicare ke ne´wala yemi o nije ke ia´ichili echi pani jiti? A´la nams: mina ala inesi; echi basia baiise mina saduceos nili. " 12Mina echiko ma ne´walali napo Binoi ke aneli nopaiiga a la tibupo echi basio echo parichi, chopi a la nana echi mapu yir bineri echi baiiseo mina saduceos.13Jipi ka mapu ali Jesusi nawali echomi mulipi wiporachi echona cesareachi mapo filipo Binoi ka rukeli echi bineami, jeaneka: ¿ Chika kura ani Jare echi Riloi Ranala? 14Abani ka Jeanili Jareko jeani, echi juani panami; jaíe, Elías; mina chojaíre. jeremías, Bile rumi: Riosi jiti jularami Birako Jeaneli: 15Chopi ¿Chiká tami nira yemi? 16Ku nijewika, Simon echi Pedro Jeaneli: " Muje ju echi kristo, Riosi akami ranali"17Jesusi ku nijewali ali jeaneli: ¡Ku´wirtami jumi! Simoni Jonasi ranali, mapujiti echi Sapa ali alá ketasi mi machirli jena jiti, chopi nije onolá mapu repá riwigachi atíame. 18Ayenacho ni mi ane mapu muje Pedro jú alí jena´li wa´lú riterali kalirama nije roóba, na´i nirúchi ni yerr ketasi omerma ilíya sayerka echi.19Nijé mi yama echi ´irapkuam waluala riwigachi nirúmi, Mapu yir namuti muje bule jenoi kawírali bulerami níma echona riwigachi, alí mapu yirp namuti mapu muje ni´yubi jenai kawírali ni´yubrami níma echona riwigachi. 20Echalí jonsa Jesusi nuleli echi bineami mapu ketasi wesi rúwema mapu echi Binoi Kristo kurva.21Echalí jonsa Jesusi a´winali ruyé echi bineamí mapu Binoi simé riwéli mina Jerusalenchi, wika namuti risú nilka simirma echi ocharmi viti sikal olarami ali echi ne bachála nawesami ali echi osáimi, mi´liruami nima, alieli . ku wilasrami auche sine ku bitelkuachi basia rawé cilika. 22Jonsa pedro ana bayerlr alí ra´amali, jeaneka: We mika asisa níma jena ikiwami, Walula Ke sine echiriká ikisa mayeli muje. 23Chopi Jesusi ku rawéli alí Jeaneli mina Pedro: ´Mikabeni, muje satanasil, bile rite tirupkuami nirá ju muje tami jiti, mapujiti ketasi anatka ra´ichami Riosi nila, chopi echi karunti namuti pakotami nil.24Echalí jonsa Jesusi aneli echi bineami: A bile nakisáko tami najatima, bacha kara riwema mapu, Chapiba binoi jú echi kursi, alí tamí najatama. 25Mapujiti echi nakikó imesa waminábi bitelkuami pe yerami nima, chopi mapu ´yerami juko tami jiti riwimé bitel kuami. 26Mapujiti ¿churiká omerí konilika iné echi wikabe namuti mapu ikí niýurka ime jena kara kawi? ¿pir ameri nijí bile pakotami binoi bitelkuam yuwa nakilua?27Mapujiti echi Rijoi Ranala nawamaré echona walulachi onolá nil echi Riosi kapituanala yuk. ALÍ JONSA NATETAMA ´IBÍLTA´NIRÁ ECHI PAKOTAMI. KALA MACHIKA NATKA MAPU YIR OLOKA PIRELI ABONI.28Ne bichiwali ni yemi ane, ´nirú jare ibil ´yemi Mapu na´i jawi, mapu ketassi machime echi mukuwámi yenasi riwisá echi Rijoi Ranala nawámi echona Walualachi.

Chapter 17

1Usani rawe Jesusi chapili echi yua, Pedro, aly Jacobo(Santiago), aly Juan echi rijimala avoni simipli ripa vilena ravó we ripabe wiliami. 2Aly vinoy kuliwami najitali echi yua.Vinoy vanála rapakami nirle napurika echi rayenali aly vinoy sipuchali najitali rapakami napurika3Jenay ati echi yuá machinali Moisés aly Elías raichali ehi yúa. 4Pedro jeanili echi Jesusi:"Muje rijoy kalajuko muchisa jenay nakisa muje niwavo vakia kali vile muje niwala, auchevile Moisés niwala,auchevile Elías".5Napualy echi raichali jenay vile noli we rapakami echi navoli aly kó raichali machinali echona nolirali jeanili: "Echi ju wekalerami ranala napu we kanili echi yuá. echi kipuvo." 6Napo ali discipulo namali, rilé rujili we majaká.7Ali Jesusi nawali ochonika ku je aneli: "Jaska keé maja." 8Alivche nenli ripari que namuti riwali, vineli vi Jesusi.9Napo aly rikinali ripá ravo jonsa, Jesusi je aneli:"Muje ke wesi ruye echi napi rika mukuka vuwisa ku asisima rijoy ranalá". 10Ali echi discipulo rukeli,jerika anili: "Chu siká echi osami kó ani vacha Elías nawama rú?"11Ali jeanili Jesusi: "Elias ne bichiwuali simeáre mapu olasia karka namuti. 12Ayenacho aneli, Elías ma nawuáli mápu nakili echi yuwúa.Achigorika echi rijoi Ranála, ayenachó siweka inarma binoi sikala." 13Echaliko echi nawuésami kála kipuká nokáli mapali echi raicha sali Juan Bautista jitra.14Echáli ma sisa wika ralamuli, ali bile rijoi bachami chobka chukubali ali échi, anili. 15"Tami kuiri Rijoi nije ranala náyu natake sinibi ali nairali. 16Nije pali muje niwali discipulo, yua avoni ké omerali sawé."17Jesusi jeaneli: "Echi jare mupu vinoy vinerali yemi ké tasi kala vichiyami, ¿Churiko jonsa ripima yemi yua? ¿Churiko jonsa nijé anachama yemi yua? Aniná to jenay". 18Jesusi jeaneli echi demonio machinali echona jonsa, aly echi towi má sawerami ju echali rawé.19Napualy echi discipulos sili echona Jesusi atili jeanely: "¿Chuala tamuje ké umerli machipá?" 20Jesusi jeaneli:Napurika niwami nile petá wichiliwami.Napurika nije ani, muje nili echi wichiliami napurika petá niráka napurika vile rakala echi mostaza, muje anema echi ravo:Chakena simika aly ko nokome echi ravó. Kiwesi amerami ju tamuje kitra. 21Echi vile demonio ke machina ke tanika ali que ayunarika."22Napa ali muchili echomi Galileachi, Jesusi je aneli:"Echi rijoy kuchla iniarami nima ray. 23Ali echi ko milimea ré, ali vikia rawe ku asisima."Ali napi yuka yenli kó we omonika tivili.24Napo ali sili echomi capernaúm, jare ralamuli winomi natetia jarali echomi templochi ali simipali Pedro yuka ali jé anili: "¿Moje vineriami ke nateta echomi templochi? 25Echi chanili: "ayena" Napo ali vakili Pedro kalilachi, Jesusi raichika anili vacha echi yua ali jeanili:"Chu rikami maye mose, Simón? Echi nulami, ¿Echi jare vujeala jenai wichimovachi nurarami, chika nipama avoni? ¿Ke cha nipama echi ache jare isena mika pireami?"26Mapali Pedro anili:" Echi Mapu iri pi simarámi"Ali Jesusi anili:Achigorika echi járena pireami a ma simarma mapuriga natetali. 27Ayenacho echi mapu nipá muchúwi mapu simarbo natetaka mapuriga ke miná chati oláma, ali simiká echona bawirali ali echona páa echi gancho mapu róchi uma ali bacháju mapali muje irapsa echi rinilá ali riwimé winómi ali bakia rawe si atiam.Ali jusa yabo mapu nomi tana muchuwuami echona ayenacho muje si ali nije."

Chapter 18

1Echali ráwe echi nawuesami isili echona Jesusi atiáchi ali anili: "¿Chiká, ju wualula echona ripa riwigachi?"2Ali Jesusi bayeli ta towi echona Jesusi yuwua ali ma rueli echi yuwua. 3Ali ánili: "Nebichiwuali ni áne ami ku rawisa mapurika ta towi nilsa ali ketasicho nawuama ripa riwigáchi ku.4Achigorika mina wuána inasakam mapurika ta tówi achigorika, jena rijoi wualula nira jú echona ripa riwigachi. 5Achigórika nare ta tówi mapurika inaro nije riwuala ali nije a aniali ju. 6Echi rika jaré vile tá towi napu tami wichili ké kalave olasa, kalanisa vinoy walú rité molinochi vuleka echi vinoy kutalachi, aly patami nima echona rileni marchi.7¡Jena wichimovachi piremi echali juvá rawé napurika nima echali juvá rawe! nolinma; ¡Chuikime echi ralamuli napurika echaly rawé nolinmare! 8Muje sikala ó muje ronola niwe imekuami, ripuna pama mikave nira.Napurika muje niwala vakisa echona viteluachi, rono retami napu ke patami nira nivo echoná rajáchi napu sinivi nira rajá napurika niwika okuana sikala ó okuana ronola.9Echi vusila niwe imekuami machi pasa mikavé nirá ké kalavé jú napurika vakime echoná viteluachi pé vilepi vuceá, nopu ké patami nima echona rajachi niwika okuani vusila.10Nevo ke wesi ité vile tá. Napu nije aneli ripa riwijachi, echi angeles sinivi ineli echi vanala rchi nije onolá naou atili ripa riwigachi. 11Echi rijoy ranala kó nawali kala ruwesia napi iki wikami nili.12¿Moje churika maenili? Napi rika vilé rijoy nilsá vilé cientó vowá, ali vilévowa wikása, ¿Mojé keula moama kimakoy na makoy arika simea ree yasia echi vilé volé vowa napi rika vile ciento ku nilma? 13Ali ku riwisa ká, ne kanilika ripima ré, ketasi napi iki ripili, echomi kalilachi.14Echiri ká vla jú, ké vla si chokili jú onoruami ko, napo ali kuyana kú iki.15Ali moje rijimala siti ola inasa kú, ali moje ko kala mostrarima.Ali kipusa ká, aliko kala katiwarami nima.16Mogé ké nami. Toméa bile mogé bile ocuá Rijimáli oché jare, mapurigá binoy chúmura raicharami jú ocuá baquia riwirika. Ibili raichali oméro nébichihuari.17Á binoy neósaká ké kipúnalasaka áli ruwe mea echoná iglesiachi.Bilé ké naguisaká quipunala echoná iglesiachi, chariwé maporika moje niwalé nima maporika jare ralámuli nira bile nipámi nira ilarámi nira.18Né bichiwá nika áni, mapó suwaba nati mapó mojé botani jenai wichimoba, ayéroacho buleramima echona ripariwikachi, ayéroacho buleramima echona ripariwikachi, suwaba namuti cú botona jenai wichimoba niruwami. Ali mina cú botanarami nima echoná ripariwikachi. 19Ané bile namuti anémani. Yemi ocuá ká raichobo kalá ánibowa jenai kawichi mapoirpe tásaga ripariwikachi ati. 20Mapo mi ocúa baguia napawika muchuwi echamá siásimea nejé rawalá, echoná ati nejé nasipa yemi yúwa.21Machijonsa Pedro nawali echi aenacho aneli echi Jesusi moje gueni ono:"¿Choikisapi nije awiena kuikuama kichasa?" ¿Aienacho kicha chokeami? 22Jesusi aenacho nijeka gueanimea: "Kichasa chogueami awienacho minabi kichasa echogueami kicha nira."23Awiena ripari jachi nikuami nulami piri nokili kariema binoi niala binoiniala pionala. 24Mawuche cho owinali pionala simili jusia mapali chija wikeli mako mili rakorame. 25Chijonsa churija mapurija binowi make niali piri natetama nije onóla mawoinali napuriga ralinema nekanilaka mapuriga binoupila binoranala nisuaba kuchi mapubinoi, mapurija keniama eche nateame.26Achigoriká échi rijoi chokobaka chukubali áli ánili: 'Muje binerámi tami kuiri álini mi natetama.' 27Ali echi rijoi wikawuali ali ma sotanali.28Ayenácho echi rijoi ma simili ali riwuali echi mapu yuwua wikali wika siento winomi, ali echi rijoi: 'Ma chapili ali anéli ma tami wipisosa mapu iri wikali.' 29Ali echiko ma echokobaka anili chiko: 'Tami kuiri anili nije ayena mi ku natetama.'30Ali mapu bacha rijoi nili echiko ma pacha pali echi rijoi mapu iri wikali. 31Aly echi jare wika ralamuri riwali napu ikile, we omonika ripile; aly kó simipli ku ruyesia echi waluvela napurika ikili.32Napurika echi waluvela nulami vayerli echi rijoy ali jeaneli muje we chati olami: ' Nije nimi ku wikawali karka namuti napu iki tami wikeli napu tami risú anega tanli. 33¿Ke niwé vile natemakuami echi ralamuri napurika nije niwe echi natemakuami muje yua?'34Echi waluvela siliami we yoka nijali echi rijoy.Echali má karka natetsa napu iki vinoy wikali. 35Echirika nije onola ripa riwigachi atimi olama tamuje yuá, napu ke wikawasa né sulachi nirá muje rijimala.

Chapter 19

1Echi rika nili napo ali súnili raicha, ali ku simili Galileachi jonsa, ali nawali echona fronterachi Judea, ami mikavé Jordanachi. 2Wikave najatika noká li, ali kú sawerami nili.3Ali Fariseosi sili echómi machivoa ruli ali je anili: "¿Achi kalá ju vile muki rijoy que ré ku rojasa?" 4Jesusi ku raichika anili: "¿Yemi ke leerki sinewi chokichi DIOSI NIWALI RIJOY ALI VILE MUKI?5¿Ali echirika anika sili: 'JITI VELIVA KENI KUCHUA RIWEMA RE VÁ KENI IYELA ALI ANOLA, ALI UPIWALA YUA VITELIMA SINIVI RAWE KETASI ROJAKA NAPO RIKA VILEPI SAPALA JÚ? 6Alijko makíe okúa nira ju, chopi bilepi sapali nira nalina. Achigórika Riosi napabuli ali kié nakibo rojonáma.7Ali gareko anili: ¿ Churikare echi Moisés CHANILI MAPALI ROJABO RE BILE USILI NIWUABO MAPURIKA JULABO MI KABÉ NIRA? 8"Ali achigorika anili: Moisés ko niili ochérami ali ala nákiili ku rojama echi rijoi ali muki yuwua, achigorika echali bacha rawue ke chiriga nili.9A nijeko mi ané mapu bile kú riwesa muki, ali auche bile upéesa chati ola; ka achigorika bile rijoi upéesa ká bile mukui ku riwerami nilsa chati olaka okuanka".10Echi nawuesami aneli Jesusi: "Achigorika bile rijoi upeami nilsa ka ke kalá jú upéma". 11Ali chiko aneli Jesusi: " Ke karka chapimeare jena raichali chopi mápu naki chapiméa". 12Ayenacho niru ralamuri kie jubemi.Echona mukirli ranaruami. Ali ayenacho niru jubemi mapu niwuarami nili mapurika jubema.Ali ayenácho niru mapu aboni.Nakili echona wualubelachi jonsa.Mapu nakikó jena raichali a yena nakiibó namma.13Aliko maa paká no kali echi ta tówi mapurika echi binoi; sikala uchéma echi ta towi, ali orarma achigorika echi nawvesami mina julii echi. 14Ali Jesusi kó aneli: "Anakisi echi kuchi tami yuwua mulubénama, ali ke nasulimbó echona wualula chi kó echinalina nateami ju. 15Ali chiko ma ucheli sikála echi yuwua ali ma simili echoná jonsa.16Ari biche, nawali vile rijoy Jesusi yua ali jeanili: "Moje vineriami, ¿Piri olama nije napo rika sinivi vitelima?"17Jesusi jeaneli: "¿Chu sika tami ruké kalave namuti? Pe vilepi kala jú, moje nakisa ká kala vitelima, ne gara nijewi Diosi nurarira."18Ali rijoi je aneli: "¿Chu yiri nulaliwámi? Jesusi je aneli:"KE MILIVOA; KE RASEWA INAWO; KE CHIKOVO; KEE SIWINA RIKA RUVO TESTIMONIO; 19WE KALÉVO MOJE ONOLA ALI IYELA; ALI NE SUWAVAK KALÉVO NAPI RIKA VINOWI."20Ali vilé rijoy je anili: "Karka napi ani nijeko olaki; ¿Piri namuti roo aviji olama?" 21Jesusi jé aneli: "Muje naresá kalave nima simika ralinemsa napu muje niwe yama echi risúti aly kó we niwami nima ripa riwigachi, ali kó kina simi tami najata." 22Napu aly echi towi kipule napu Jesusi anile, wé omonika simile, napu wika namuti niwami nile vinoy."23Jesusi aneli echi discipuls: "Wichiwali nira jú, ké omeri vile rijoy niwami wika namuti napurika ké omerma vakia echona ripá riwijachi napu Riosi ati." 24Á uche sine aneli rasirka kala jú napurika vile camello vakime echoná vile wichá iwarali, napurika wika mamuti niwami ke omero vakio echoná ripa riwijachi, napu Riosi ati."25Napu ali echi discipulos kipule eche raichali, ripile we nata ali je anili: "¿Chika wikarami nima? " 26Jesusi ineka aneli: "Echi ralamuri kitra ké omerwamiju, echi Riosi kitra karka omerami jú" 27Napurika Pedro nile:" nevo tamuje riweli karka namuti napurika najatili muje; ¿Piri nilvo tamuje?28Jesusi jerika aneli: "Wichiwika aneli tamuje napu tami najata, echi kuliwami nirá echerali, napurika echi rijoy ranala kaniliko asivasa ali yemi kó ayena muchivo echoná makoy amina okuá, ripave muchiwalachi napurika oyertami nira nima echi jaré makoy mina rojami echi jaré Israeli aniliwami ralamuri.29Sineami tamuje napu riweli echi kali, rijimala iwenali ayena echo vinoy kuchuala auche jare kó riweli echi wié napurika echi riwala kitra, narema vile ciento aminá yarami nima napurika vinoy sinivi nira vitelama. 30Wika nira napu vachanira nile jipi kó nima juvá nira, wikave nira nile juva aliko nima vachave niranima.

Chapter 20

1Chure echoná waruberachi ripari wikachi mapó binoy niwali jú eche kawi mapó machinea baya biji kalá anime eche jare nochame yuwa kúmi kalá ruweli. 2Aribiche kalá natali eche nochami jiti natetama riweli eche onomi bile rawé, ali riwali binoy ichiruwami.3Aribiche auchesine machinile echona mulúbé orá bakia sebache riwali wche bilenochami maké nocha asari echona iká namuti raliné wachi. 4Echibela anili: 'Simibiga yemi yenache tami niwali namiti yenacho nekó natetaname naporigá nijé naqui.' Ayibiche aboni simibile nóchasia.5Né bukúliame machinaleechoná mulubé eche hora usani, né bukulimenili hora quimakowi á echikoriga olali. 6Ari viche pe ariwari ke ayo ku buyáchi echi jaré nóchami. Ali jeaneli: '¿Chu siká pe kili muchú ne sine rawe?'7Ali echi kó jé anili: 'Chu sika ke wesi tamo riwali.' Ali chaneli: 'We simipika nochasi echomi wasachi.'8Napo ali ma chonachi, echi wasá niwami ali nulami yu ká nawili: 'Vayee echi nochami ali natetivo winomi, ne juvana jonsa ali vacha ná.'9Napa ali sili nochami napi rika nulerami nili makoy, ali ivilá natetrami nili. 10Napa ali vacha siká nokali nochami, mayeli wika natetivo, ivilpi nira.11Mapali nareli echi nocháli we nasinali mapu yuwua nuchukeli aboni. 12Anili:' Jena nochami nochali bile hara, achigorika muje olali chopi iri nili tamo yuwua, ayenacho ratali ali wikóta.'13Achigoriká mapu niali nili ánili, ali aneli ibili nira: ' Kini apanéro, nije ké biiri olani mi yuwua. ¿We ké nata echi wiká winómiwuami? 14Muje ko anarema mapu iri kare ali winabi inaro echomi nochami mapu iri mi yaki achigorikacho.15¿Nijeko ké naki mapu iri yemi niwuama mapu nije naki? ¿We muje bósila ju chati alicho nije kalá ju. 16Echiriga manijuba rawe echiriga nima echabó nejuba rawe nima nebacha echaliko nejuba."17Mpali Jesusi moli bileana alulachi chapili ayenacho echi mako oka awienacho buchi awienacho: 18"Kalawinesi mapuriga simabo echona wualulachi binoy anili rijoi echikonima nijirame nima bile wualula nulame nibacha chukuame echiko olama mukuawama. 19Ayenacho nijima auche jare simarama mapuriga cala olali rusu olami mapuriga kursichi chijonsa bakia chilesa chaliko ku owinama."20Chijonsa echi iyela ayenacho ranala zebedeo nawuali Jesusi yuwua waenocho nawali bino ranala bino natali echabeala bikoitanali mapuriga nikurama ali tana namuti. 21Jesusi aneli:" ¿Piri naki?" Echi aneli: "Tami ya napurika jená okua nije kuchuala nimi yua mulipi a najupi muchima echoná."22Echaly Jesusi ku nijeká aneli: " Yemitamo ke machili mapu piritamo tami tani echi tamo anachaka omervo napurika nije onachama napualy wave simirami nima risu alami nima. ¿Achi tama anachama napoli mi niruami nima?" Aly boni jeanili ayena omervo" 23Echi je aneli: "Wichiwika vajima echi capachi napurika asimea tami yua nije sikalachi vile watoná aly auche vile sikala owiná kesi nije niwala ju napurika yama, echi avoni jiti echona alarima mapuechona muchivo." 24Napualy auchejare echimakoy discipulos kipuli echi raichali, ke kanilka ripili echi okuanika rijimala yua.25Napualy Jesusi vayeli napu vinoy atili jerika anely: "Yemi kó machi echi nulami echi Gentiles risú olali echi ralamuri nateami napurika echi walula nira nima yemi yua. 26Ke lá echi riká nisa re vá yemi kitra kó.Napi riká, vilekó ne walula nira nilnikó pevla nikurami nisaré, 27napi ria vacha nira najitanali kó pebla nikuriami nilá ti re vá. 28Napi ria nawali echi rijoy kuchuala que la nawaliva napo rika kuirtami nirá nima, echi ko nawali kuirmia suwaviká."29Napo ali Jericó jonsa sirali, ne wiká ralamuri najatika nokáli. 30Ali riwali vowichi muchuami Jesusi simirachi, ne sinaka.Je anili: "¡ Rijoy David kuchua, tami kuiri. 31Ayenacho wika jirali ali aneli ke anika, aliko echi minabi wueli sinali anika: "¡Muje David ranala tamo kuiri!"32Echaliko Jesusi ma wilibáli ali anili: "¿Piri naki yemi jitra?" 33Alikó anili": "Tamo ko naki tamo busili ku iraptami nilsa." 34Ali ko Jesusi, ma kuirali ali chapili busila ali wesapuko ku machiláli ali ma najatali.

Chapter 21

1Aliko Jesusi ali echi ralamuri nawuesami, ma isili mulube Jerusalenachi Betfagé, echona rabó olivos, aliko Jesusi ma juli echi ralamuri nawuesami. 2Ali aneli: " Simibaka echona yemi ali we yati riwiméa echi bulito bulerami chukúami.Sotanaka tovó aquina. 3Ali jare anisaka jena jitra, ali yemi anébo, "Echi rijoi newuale jená", ali echiko we jiya juláma yemi yuwua.4Ma jipiko sebali mapurika anili echi nawuesami alí ayena chiriga ju alí anili echi. 5"ALÍ ANE RANALA ECHI SIÓN: NIBI INARO WUALULA ECHOMI MI YUWUA, ASEKA ECHONA BULITOCHI, AYUNACHO ECHI BULITO."6Chijonsa echi pionala simili bileana kauchi mapuriga Jesús (Jesusi) nulali. 7ayenacho pali echi bile bulito nikala nareli, ayenacho bile tana muti wucheli echi aparejo echona Jesús (Jesusi) o moli. 8ayenacho níwika ra la´nali kimala echona buchi ayenacho bakili ripunali echi atawala echi ruame alí peli echo buchi.9niwikaa simibali nejuba Jesús (Jesusi) mapu minajata siro ayenacho wue sinasia siro jeaniga: "¡AYENACHO TAMI SAWUE ECHI DAVID!¡DANALA NEKALA KUIRTAMI NILI MAPUINARO ECHI RIWUALA ECHONA RIPA JONSA!" 10mapali Jesús (Jesusi) bakili echona Jerusalen (Jerusalenachi) suaba bileana olulachi onachi anili ¿Chika ju echi? 11alí wika ralamuli anika nokali: " ebi ju Jesús (Jesusi) Nazaret (Nazaretachi) alí Galilea (Galileachi) nawesami"12Alí Jesús (Jesusi) bakili echo ná Riosi kalilachi. Alí karka machi buyanali napó templochi ralinewá ichuli. Alí karká lamesa rinabua ululi mapo choná nakuliwa uchúli winomi alí napo choná makawi jali ayenachó buyanika meali. 13Alí jeaneri: "Osiruami jú, nijé bitelacho kó oracioni niwali wami jú: ali yemi kó niwali chigorami kalila." 14Alí echi ke machiliami alí ké omerami iyena echomi templochi napawika nokali, alí ku sawerami nili.15Napo alí echi balé alí osami riwáli kalabe namuti olá chi, alí namali napo alí ruwami ne sinaká jarali echomi templochi alí jé aniká nokali, "tami ku sawe David kuchua". Alí ne pochika jarili kanilia. 16Alí jeaneli, "¿achí nami piri anika nokua echi ralamili?" Alí Jesús (Jesusi) jé anili: ayena ¿pe keula sineti lerká nokali: "Alí echi kuchi kurowi ne sulacho cheká nawasilí?" 17Alí Jesús (Jesusi) ma ku simili cochisia echomi Betania aneliwachi.18Alí ne viya ku nawali echomi wiká piracho, alí ne locheka. 19Alí bileno bowichimi riwali wiliami chuná; alí simili inesia, alí pe ké namuti riwali ichuami kó pé chopi sawala nili. Alí jé anili, "ma ke rakema lé." Alí pe kulipe wakicheli.20Napo alí disipulos riwali, ne majaka nokali alí anili, "¿chusika echi chuná na wakicheli?" 21Jesús (Jesusi) ku nijeka anili "wichiwika nirá nije nimi jeanili, yemi niwe echi wichiliami napurika kemi wichiwa nilma, echi olama napu nije niwali echi chuna yua chopi tamo ayena anesaka echi ripa rabó echomi walu bawechi simika; echali bichiwika echirika olamí nima. 22saubika tamo raichaka tanisaka alí mujé bichika narema."23Napualy Jesús (Jesusi) simile echona templochi, echi iwela sacerdotes alí echi ocherami echoná pueblochi pireami simipali napu oná asali vinerami aly jerika aneli: "¿chika nimi nuleli echirika olama? Aly chika nimi yali echirika nulakuami?" 24Jesús (Jesusi) ku nijeka aneli: "nije ayenacho yemi rukema kala rusa, nije ayena ruyema napurika yemi ani chika tami nulelo echirika olama echi namuti.25Echi pajokuami Juan (Juani) nila, ¿comi jonsa nawali ripa riwigachi o echi ralamuli niwala jú?" Echi aboni raichaka anili, aly tamo anisa ripa riwigachi niruami ju, echi tamo anema; ¿chuola ké bichiwili echi rejoy?" 26Maporiga jemebe, eche rijoi' péte mojábo eche ralamuli, eche jaré retiwa alí eche juami mapo riká bilé mawesami mirá." 27aribeche aboni kú neika eche Jesús (Jesusi) kó jemika, tamoje ké machi." Aboni chikorika amili kécho ruméa chika kiti mololila niwa mije.28Churika, ¿mati moje? bile rijoi miwa owaká curuwi. Binoi simili bacha jenili towi simika mochama jibe echoma bineirachi. 29ramala kó kú niaka jemili mejé kesimeami; Churé ali juba makulile bile natali simili. 30Eche rijoi simili juba eche towi alí jemili achikórika. Jená towi nijewika jenili: yema mojé rijoi, néko simea: "Chusike ké simili moje."31¿Chika nalina we gala nijewuala kini óno? Alí echiko, bacha anili, "ayenacho jijé mi ane echi winomi tami ko alí chati olami bacha muwume are echona wualubelachi mapu na Riosi atíachi tamo yuwua. 32Achigorika Juan (Juani) nawauli echomí buchi alabealachi alí yemi ke bisiwualí echi mapali yemi ke bisiwualí echi mapali yemi riwuali mapu ikilí, achigorika ketasi ku roilí alí kecho bichíwuali.33Ala namsi jena raíchali. Nirulí bile rijoi wile nira kawiwuami, alí chopi iri nirucho uba alí rikéka yenali amaruami, alí niwuali bile kalí we ripa nira mapu inebo, alí ma muchiwuali tibuami roko echi ubas aliko ma símili auche bilenacho. 34Mapali ma mulube nilí mapu ichibo uva, alí echiko ma Júli anla echi uva mapu echi kuirami nili má simili.35Maputibumi nili uvas mapu kuirami nili wipisolí ibili, alí mi alí ibili, alí jarecho nikoó wua. 36Siné rawé napu echí niwami júle echona uche bile nochami, napurika sinewi, nira echi ichami uvas risú olaya napurika sinewi nira. 37Alí uche napu niwami nile juré binoi kuchuala alí ko jerika anika: "echiko ke chibola male napu nijé kuchuala jú."38Napualy echi nochami uva riwali echi kuchuala jerika anika nokali aboni nira: "Echi jú napu niwami nimare; kina simasi ná milibo napurika tamo niwala nima echi wasa. 39Echaly ná toli amina machi pali napu oná níruli echi uva aly na miyali.40Jipiko napualy echi uva niwami nawasa, ¿chuolama echí nochami?" 41ralamuli je aneka nokali: "echi kó nakuliwama ruba echi we suruami, alí ché jaré nochami tanewma ru echi wasa, alí napo rika ralamuli natetarami nima napo alí rakesa echi uva."42Alí Jesús (Jesusi) jé aneli: "WECHI KE SINETI LERKI CHU ANIA: ECHI BILÉ RITÉ BANAKA PATAMI, NÉ KALÁ ASIBALÍ. RIOSI LÁ SILIVA. ALÍ NE KANILIVA TAMOJE CHE NI OMERAMI KÓ RIOSI."43Echi ri ká ula nimi ané, keula kú nawarami nima rá echomi riwigachi napo iki ké rakelikó alí napo iki rakeliko ku nawarami nima. 44Napo ria nima vile riyerali wili kó alí ko kar ká rasonayami nima.45Napo alí echi fariseos (fariseaosi) alí valé namali echi chaewami raichali, alí maeli echi kitra raichalua. 46Napo alí kisapi ucheliwa sikala, alí ne majaká nokalí ralamuli kitra, ralamuli né nawesami leká nokali.

Chapter 22

1Jesús (Jesusi) raichali binerika namuti jiti je 'ani ka: 2"Walula riwikachi inarami mapurika echi bacha chukuami omawa niwiwa binoi ranala. 3Ayenacho julali echi nochame ballesia jaré koliame chopi jaré ketasi isili.4Walula che sine nira jerika ane jaré nochame mapu bayerami ju: "Niwakim bilé walu kowam mi lakin bile wás kuliame bilena niwiliwachi simasi omowabo.5Niruli rarámuli ketasi kilir nira mapo napawili jaré ku rowika echona echiruwami juwachi ayenacho jarecho ku simibali mapu aboni nochasia. 6Na chojarre cahapali echi nochami bucha chukami kuirami echi nochami nili chariga olarami y na mukili. 7Alí echi bacha chukumi we iyoli, na jeaneli echi nochami milánla echi nokami y na ikosna echi cali.8Ayenacho echi bacha chukumi je anili, echi niwiliwachi ma gala kariga ati chopi echi barerami kemi gala nili. 9Na echirika simiwika echona mi kanami bawe na bayesi je anesi simiuika echona niwiliachi. 10Echi nochami simibili echona bawe y bayeli wika raramuli kie gala olam y gala olamsi echona bochili salonchi echi ballerami.11Na bacha chukuamisimila ruwa inesia rarámuri mapu echona bayerami inili niwiliachi bacha chukuami riwalaruwa bile rijoi kie pachala ruwa mapu pachama ruweli echi niwilachi. 12Bacha chukuami jeaneli "Apanero ¿chorika la baki nayi pacha alí kie ochensa echi pachala?" Na rijoi kie ir anila ruwua.13Echi bacha chukuami jeanilaruwa rarámuri na chapisu na machi pasa mapu echona rokogó ayenacho niru nalakuami rame chaname. 14Ikia rarámuri ju bayerami na pi okua ju chapiruami.15Rarámuri Fariseos ala nika nokali mapu aboni chapiboruli echi Jesús (Jesusi) echirika anika nokuali. 16Mapali aboni julalí binerami echo Herodianos lluwa aboni je aneli echí Jesús (Jesusi) "Binerami, tamojo ayena mchi mapo muje ju kala be nira ni bichiwala ayenacho ni bichiwanira binera echi Riosi buwerachi kie ichere mapo rarámuri nata. 17Je ane ¿piri nata? ¿akala ju mapo nateta mariweli echi César (Cesari) ki o ayena?18Jesusi binoi machili mapo echi fariseos kie kala inili ayenacho je aneli; "¿Chorika tamí yemi ineria muchili kie kala?" 19Nire mapo muje aka ati echi wanomi ayenacho pali bile wanomi.20Jesús (Jesusi) je aneli: "¿Chika iniwale ju echi rijoi ayencho roala? 21jJea nili "César." Jesusi rukeli mapu echi namuti César niwala, ju echi César niwali, namuti Riosi niwala, ju Riosi niwala. 22Mapali namsa, we kanilika simibali we mika.23Isili jaré Saduceos echo na Jesús (Jesusi) asali echi kie bichiwame nili ku biteluwame mi rukeli, 24je anika: "Bineriame, Moisés anili, 'bile rijoi mukusa ketasi kuchsa, mina rejimala yuwa asibasa echi upila bile kuchsa rejimara nira.25Niruli kicha rejimatame, bile. Bachala upeli mina mukili, ketasi riwali kuchi riweli. Binoi opila binoi rejimala. 26Echi okuala ayenacho bikiala, llensi nawa kicha chikorika olali. 27Na jonsa ma karka echi muki ma mukuli. 28Jipi ku howinalachi: "¿Chikiale nimale opila echi muki, kichao rijimala? Mapujiti karka aboni yuwa pireli.29Chopi Jesús (Jesusi) anili: "Yemi wikawami nira muchuwi, mapurika ke machi echi osurutami, kiecho echi Riosi omerami. 30Na jonsa ku owinalachi kie amerama napawika muchuwa. Alí nakuliwa, echiko jú Riosi capitanuali nira echona riwigachi.31Mapali maku olinalachi echi mukuami ¿kie leerbali echi Riosi ra'ichala mapali jeaneli Riosi: 32NIJE RIOSI ECHI ABRAHAM, RIOSI E ISAAC Y RIOSI E JACOB? Riosi kie ju Riosi mukuami nira, Riosi ju viteami nira. 33Echali echi wika rarámuli namsa mapu echi oneli we kanili mapu echi bineru chukili.34Echi Fariseos anamla ruwa mapu Jesús (Jesusi) olali kie anika muchuapli echi Saduceos, na napawil. 35Bile alí aboni, binerami mapu rika nula, na rukeli inierami: 36Binierami "¿Chiwir jú mapu echi walu mapu rika nule.37Jesús (Jesusi) jeaneli: "MI KALEMA ONORUAMI, KARKA SORACHI NIRA, KARKA IKUA NIRA, E KARKA MOOCHI NATKA." 38Echi ju walu ni bacha mapu rika nule.4039Okune chukuemi mapu rika nule chiko ir jú: "MI KALEMARÉ APANERO MUJE BINOY NIRA."

4142binoi oneli: "¿Cura jú mapo yemi a nata echi Jesús (Jesusi) nira? ¿Chikia ranala jú?" Aboni je aneli: "David ranala."43Jesús (Jesusi) binoi je aneli: "¿Chorika echi David Riosi iguala kala baye, Señor? 44ECHI RIOSI ALI ANELI ECHI RIJOI: 'ASAKA NA SIKALA OTONA YENSI UCHEJA MUJE SAYELA MUJE RONOLACHI'?45Echi David baye Jesús (Jesusi), Riosi, ¿chorika jú echi David ranala? 46Kie wesi omerali bile raichala anilla, ichali jonsa kie wesi rukueli bile raichale.
Chapter 23

1Avenacho Jesusi raichali wikajiti bino pionala jiti.2Bino anili: "Bile osami jiti bile nulami jiti awiena ati echona kusubechi Moisés nichali. 3Ayenacho wuena teami bile namuti echi nula wiemi mapu riga olama mapuriga niama namuti ayenacho.4Ayenacho echi muraká biteami nochi muruka, chijonsa aboni echa echona bile rijoi motochi chijonsa echiko aboni nokerama makusala mapuriga. 5Nisuaba nularame, japirira pi riwúali rijoi. Echijonsa echiko wechikola wile ralanarame aboni echiriga nakili echi sipuchi.6Ayenachó avoni echijiti ne vacha nira muchinali echomi pacha Sinagogachi, 7ayenacho avoni kó wé naki napu narepavo kalave nirá echomi ralineluachi, aly naki napurika anerami nima kaláve vinerami echi ralamuri kitra.8Yemi ko ketasi anerami nima, kalave vinerami napurika niwami jú echi kalave vinerami suavika tamomuje rijimala jú. 9Ké anevo vile rijoy jenay wichimovachi vitea mi nije onola, echi ati ripa riwijachi. 10Kevla omeri echirika riwalarami nima',napurika yemi niwe vilepi kalave vinerami, echi Jesucristo jú.11Echi napu ne vacha ju sineami echi auchejare yemi yoa echi napurika sineami nima echi kuirami tamuje nira. 12Mapujiti echi mapu vinoy nira we knilika vinoy nitra ke natematami nima.Echi vile napu we omonika natasa echi riosi kitra yarami nima echi kaniluami.13¡Risurika nima yema yemi osami aly muje Fariseosi, we! chati olami, yemi nokali yera echi waluvelachi riwijachi napurika kipuma riosi raichala echi ralamuri.Napi yemi ké vaki yemi vinoy.Kevla umeri yemiko napurika ké nakilampa echiko má ke ayó omerma vakia napu aly olama. 14¡Risuti ju muje osami y Fariseosi napu ké ala olami jú! Muje nopu yeli karka namuti echi vile muki ke kuneami. 15¡Ne wave risú olarami nima yemi osami aly Fariseosi, ke alave olami! Yemikó napurika marchi sirle ali wiechi napurika vile wichima.Napu aly echi ku wichisa.Yemiko niwa ju okua nira echi rilena viteami kuchuala. napurika yemi.16Natimatami nira ju yemi, ke machilika siro, napi yemi je anisa ne vichiwali jú echomi templochi ali ke vichiwali kalá olasá ké vla namuti jú.Ali vilé jé anisa né vichiwali muchuama winomi echomi templochi ali ke olasá, ali kó ké kala suleami jú. 17Muje ke natami ke machiliami, ¿Piri rasirika nateami jú, jare kó, muchuwi re winomi echomi templochi?18Napo ali vilé rijoy anisa ne vichiwali kala olama ali ké kala olasa,wevla kaleami jú papo ali winomi muchuamo ru sá ali kee muchuasa, wevla kaleami júva. 19Yemi valamuli ké machiliami, ¿Moje vilé winomi rasiriká nateami maye, ali nijé kó rasiriká kalá mayé echi winomi nijiso Riosi yua?20Napo ali, je ania yeni kó ne vichiwali kala jú nije pe lá vinowi nati ká echania yenivá. 21Mapi ne bichiika nira niko pe echi templochi nira echi ko atimi ju. 22Mapu ripa riwigachi nira bichiika nika ju napona Riosi atiachi chona ju.Echi ati echona nira.23¡Pe resúti nira jú yemi, osámi ali machiámi, Fariseos, kaaleka! echigoreka yemi ko nijili menta, eneldo ali comino,achigorika yemi wiewli echi ola ochusa echi namut minanacho biteami ali nateami- niwuabo, siweka, ali bichiika, jenako olasa reli ke tasi wiweka auche jare olaya. 24¡Yemi yuwua inarsa ke machilami.Yemiko kasuwisa bilé sóoli ali ko pe kóa bile camello!25¡Ali pe risut nira jú yemi, osami ali machiami, wé kaleámi! Achigorika yemi ko paso echi vaso ali plato.Ali pachanalaka we chuluwe wili. 26Yemi Fariseosi ke machilami, viwakiri vachanira echona pachani vasochi aly echi plato napuriká machimli kalá viwarami nima.27¡Risu ikime yemi, osami aly Fariseosi napu ké alave olami ju! Napu yemi jú napuriká vilena chuirowachi rosanami, napurika machimli kalave nirá jú wé vayoami, napuriká pachani kó vochi wili chi ochula ralamuri suikami nili suavika namuti ké alavé. 28Echirkavi nima, yemi ko machimli kalave nirá napawika echi ralamuri yua. Napurika vochimi jú echi chatiolowami.29¡Risú kime yemi osami aly Fariseosi napu ké alave olami jú! Yemi kó niwali echi chuirokuami echi nawesami nila kalavé vayomi newale echi chirokuami echi kalavé olami. 30Yemi je anili: 'Nije viteisaka chave kiyá napu pireli, echi tamujé wenala.Tamujé katasi ku iwirivo napu avoni koali echi jaré Riosi jiti nawesami. 31'Napi jiti, yemi ruwi avoni napi ochu ikila chave sinewi ali ayena chó rumearé napo iki nawesami kowiruami ni li.32Ali yemi ke kalavé suleami ocherali napi sitira nokami nili mojé wenualá. 33Yemi sinowi, kuchuala, ¿Churiká niumá vile rajachi?34Napi rika machimea, nije nawesami jula echomi, raramuri we vineami.Ali jarekó kowirutami nima. Ali jare ko wi pisatami kowirutami nima.Ali jare ko wipisatami nimare echomi Sinagogachi ali najatrami nimare. 35Ali né vochay lewka ilimearé, napi riká miliri Abel ali zakarias,Berequías kuchuala, napi suavá kowirutami nili chave. 36Neka wé alá ani yeme yuwa, nesuwaba namuti ikimea jena ralamuli.37¡Yemi ralamuli Jerusalenchi, pireami Jerusalenchi, yeme ké milá bilé mawesami ali riyejiti basibuka eche jare jularami yemi! ¡Chukisape chokeami anile napawika ruwebo mapóriga bile toli napawi echetoli kalilachi rilémi analáchi, aribiche moje ké bichiwa! 38Kala né, muje kalila eche riweli a muje riwelimi. 39Maporika nije aniko, yemikó ké ribowaré jipe yanai jonasá bachami mapoyenasi yemi anil: Echiyena kála jú mapu inaro echi riwala eche Rijoi."

Chapter 24

1Jesusi machinali echoná templochi jonsa simile echona vuwéchi.Aly echi discípulos ko mulipi siká riwirli echi edificios templochi niruami. 2Aly viché vinoy nijéka aneli echi avoni: "¿Tamuje ké suávika ritiwa echi namuti? Wichiwika nirá nijé jérika enema yemi, ké vile rité ripima echona mopali napo ké kájunarami jú."3Aly viché asivli echoná ripa ravó Olivos, aneleachi aly echi discípulos mulipi siká aneli kiwesi kipurka aneli:"Anivo, ¿Churikó ikimea echi namúti? ¿Chuyeri nima chi senali napu mujé kú nolinma echili juvá rawé?" 4Jesusi nijéka aneli echi avoni: "Kala tivupo napuriká kiwési tamujé kalewima. 5Napurika wika nira nolinma nije riwlá kitra.Echi avoni jérika animea: 'Nije jú echi Cristo; ali yurma wika nirá kalemiká.6Yemi kó namaré né vochowi nakoluami.Ali yemi kó ké majasi, pe echiriká a nimare; pé kechó suubaluachi jú.7Ali né chuwé vilé yuká naawmaré avona pirelachi.Nirumaré lochekuami ali kawi nokomearé wikanami niraa. 8Ali echi kó pevla okoli karwa sinewi.9Ali yemi kó winijirami nima ali ne risuu olaká milirutami nima pe echká a kichirami nima nijé riwalá. 10Ali jarekó kú rowima ali winijika kú nokimea, 11avoni rijimalá.Wiká12Mápu wika echirika ikiliko, ku rulami najitama echona kanilwavachi. 13Napu kala iwerika, olali echali juba rawe ku.Echi ko kala niumi nima. 14Jena nawuesali nima buchúwi rojonarami jenai wichimobachi mapurika ikili.Echliko ma nawuama juba raue.15Achigorika, mapi yemi ritiwua KE KALA IKICHI JEANI,MAPO WILIME WUE KALAVE, ( mapuleeri kala machimea), 16Nákisi echi mapona judeachi simama echona kawichi, 17Echariwue mapu nipawili mujebite lachi ke nakiwi rikinma asia muje bite lachi, 18Nakisi mapu kawihi atiami mapurika ama binoi napachali.19Ayenacho, ¡risuati echi mapu kuchiyuwua atiami ali kari wuea nikála natika echali rawe! 20Tani mapuriga kuwira ma rutachi echali rawue wisabuwuchi rawue. 21Mapujiti nirruma, risu kiwamy,nap rika ketasi nirruma risu kiwam, nap rika lensi jipi, jonac, ketasi nirwri skuchu favich , nia ketasi sinie nikuma. 22Nop ri rios niwasa.Tierpi rawewan. Kiewes pakotan, bitevma, copi echi mapujiti ku bichili.Echi rawe.Nimare tierpi.23Nopona Jare mi anesa lem: nies kristo ati mijan ati kristo ketas bichis. 24Mapusit kebichil kristo ebich, rum simie riwirma machirkuam ali nebisimiwan a la culmam mapo reka. Karenma, aienacho a omersa ko echi mapo kura bichili. 25Inisio nije ma anel bacha nira.26Echijiti, nop rika mi anesa niesi mijan ati kristo ati kiebir niruch fetasi machins nop kiebir niruch; kristo ichipa ati naibai ketasi bichis. 27Mapojiti echi rijoi ku ranar ku nawas map rikia ralamu ratabas narin. Jonsa lensi narin. 28Nap omi riwisa bile. Karun atam mukum echona. Kia ksua mapowima.29Chopi spinio smirsa chali rsu kiwam echali rawe echi ra ien chuume echi micha ke rajinma echi sruri chimie riwa riguach jonachi karra. Swaba napo iki: niro rika riguigachi we. Iweka sapram nima.30Echri ku riwirlam anirna echi rijoi nara machinma echona liwijerch ari kia pakotama echu na kauchs chaklma maju. Aboni riwimea echi rijoi kumara nawami : noriral; riwiguch Jonsa he we. Jiwerka ali ne walula nira. 31Biaoi ich. Juruama riosi kapitanure bile aleu anem tub; nia ich. Napu napavibo echi na chapirum kanam Jonsa.32Bine ich binerkuam echi chuna jiti we sapino echi tawali ke biwarami ni jiti al bulla sawal ali yemi machima muripi Inari echi raminu. 33Nop ari jue Iniosam nop kaira namuti lem machimere. Ich am tikia, mapu lika murube ati lech.34Vichiwanirra Ji na bamebr ketasi sirivra lensi nara naput ki. 35Ich rigwgachi nia kawi simirma chopi nike raichali chikia chukume.36Ketasi wes machiv Ich rawe. Ich ov ia tapi rios kapita riwigach nirum kiecho Ich ranar, chopi echi nurum bi.37No rika anili lehar rawe noe biteli, echika animare risoi ranae ku nawasa. 38Mapujiti echari rawe kecho kuirach aboni muchubri kuwa mina bajir, mapawika nji Jonsa echo na noe bakiv barkch kj nawach. 39Nia ketasi wes machili, Jonsa nawai Ich kui mi nia karra tol; we mikia echi rikia animale nopali echi rijoi ranari40Echari echi okua rijoi muchumar bilench chaken kavichv Jare chapirolam mimare nia chojare riguekuari nimare. 41Okua mukui muchumar blw bile murin bile capirutan nimale nia biliera riwekam nimave. 42Chari michus la nakan mapu Jue ketasi machi nop ari ku rawama riosi.43Chopi machisu nala, eho kali niwam machisa. choyenco hor nawama echi ychikiovami echi asime ala naka ari ke nakima bakime echo na binoi kalilachi. 44Chopi lem allenacho kala kariwasa muchibu mapu jit echi Rijoi Ranala kj navama bile or mps lem: ketasi bue.45Echi jiti, ¿chika ne we kará orami Ju kala nataka nochami Ju Chika lemi aboni ni la walula tibunla nure binoi kalila, mapu lika kuirma kowami aya ni echa ari? 46Ne ka ra kuwirtami Ju echi nochami, mapu echali echi walula ku nawa riwisa Jena olami. 47Nebichiwali, nije lemi ane mapu echi walula nurema karra tibunla mapu Iki niwi.48Chopi bile nochami ketasi ara Je anisa binoi sulalchi nije wakua la ma we alicheli. 49Ali owin pisio echi yua nochami ali kowa ali baji echi tékali yua. 50Echi walula nochami nil mawamari sine rawe mapu echi nochami ketasi buwe, ali bile or mapu binoi kemachi. 51Echi walula ripunama okona ali Julama mapona Juir echi a kaleka pircami, mapu na nirurma we nalakuami ari rainamea echi rame.

Chapter 25

1Echali echi wualula riwigachi ni chikio ir ju echi makoi mukui mapo kie muchimi nili bile rijoi mapuli chapili echi rajekuami y na simivili risua emi niwichajuami. 2Mali echi nili kie natami na mali echi we kala natami. 3Chopi mapali echi muki kie machimi nili echi rijoi kie natami chapili echi rajekuami echi kie otoli echi ywa. 4Chopi echi mukui kie machini echi rijoi, we natami otoli echi i bilen tu buli tatabami napawiku echi rajekuami, yuwa.5Mapali echi niwilkami kie ikirli karka, echi ma kuchinoli y na cochili. 6Chopi a nuciparokago namli bile waali raikake nu jeani: !inesi echi niwuanee! buwasi mapu rubatiechi.7echali echi karka muki mapu ketasi machimi nili bile rijoi, m'uchisali kalarli echi rajekuami 8echi kie natami jeaneli echi kala natami: yasi tami peta i'i mapurika tamuje niwala ma suwiba inari 9chopi echi la natami ko jeaneli jeanika kie nirulma ni siebali tamuje niwali, yemi simibaka mapona ralinewi ina ralisu i'i yemi niwala.10mapuali echi simasa echona ralisia, echi niwimi ma nawali , echi mapu ka rika muchili simibili echi yuwa echi yuwa echona omowuakachi echona nawiliachi echali echi iyertili. 11na mina nira echi chujarre muki kie machime rijoi isili na jeanili: binerami, binerami, irrapsi 12chopi eci ko jeanili: ni bichiwali nira yemi mi ane ma nije kie machi 13kie kochosi mapurika yemi kie machi echi rawe mapu echi hor.14ju mpurika bile rijoi mapo ma mulupi simea rueli echina chovilena kawichi, echi bayeli binoi yuwa nochami na iyali binoi niwala, 15na bile echi chapili mali namuti we nateami na cho bile okua namuti we nateami, na chubile chapili bilepi namuti nateami, nia ibilbi nira chapili echi yarami ina echi rijoi simili mapu mi simea riweli. 16yati nira chapili echi mali namuti nateami simili nochali mina napabuli makoy namuti nateami.17chikorika mapu echi chapili echi okua nineliwami, niwali auche okua niri namuti we nateami. 18mapu echi chapili bilepi namuti nateami simili achali echona jotachi bilena e'yerali, mina nasoka isili echi wanumi binoi waluala nila.19ali minani ali we mika nira echi waluala echi nochami nil ku rowili ineli echi yua. 20mapu echi mali chapili echi machiwame nawali paka sik che mali, machiwami, binoi anili: Walula muje nijili mali, inebo nijeko niwaki auche mali. 21binoi waluala jeaneli: ¡ we kala olaka isilm, we kala nochame ! muje ko we kala nili, pi kua jiti , nije mi yama wika namuti, baki we kanilka muje waluala yuwa.22nochami chapili okua namuti we nateami mi nawali, mina jeanili, riosi, muje mi yali okua namuti nateami ine, nije niwali okua bineliwami che sine. 23muje waluala aneli: kala ju, !we kala nochame¡ muje ju wachina inarami pe kua jiti , nije ko yama kia namuti, baki we kanilka muje waluala yuwa.24echi nochame echi bilepi yarami nili , jeanili waluala, nije ko muje maye we ana anime muje napabu echona kie ichali, napona echona kie tasi awali raka. 25nije ko majaki, echi jiti mina nasoki mu niwala echona i'yerali ¡inebo, jena i ati muje niwali ju !26bina waluala jeanili jerika anika: muje kie kala, nochame rasikame, muje machi nije ko napabu kie ichali, napabu echona kie ichali. 27ali yat riweli echi wanomi ali bilena bankochi, nije ko chapimea riwela we nateami nira.28jiti yesi echi niwali, yesi echi makoy niwami. 29chopi ali karka , niwiko wika yarami nima minani wikachiko nira. echi jare kie niwiko kie yiri, echi niwi yerami nia. 30echi nochame kie binewami pasi echona chonachi echona nima nalaka mina ra'name echi rame.31maouali echi Riosi ranala nawasa binoi walu karka echi riosi pionolo na binoi, echirika binoi asimeare sich walu. 32bacham binoy muchuma karka chunchi pireami binoi na rojonama pakotami bilena bichile chiko rika bile nawesmi rojuanam na bowa echi muluchi yua. 33Binoy chuwama echi bowa na binoi sikala otona naliko muluchi kona surt34Echirika echi walula jeanime mapu echi muchui na binoi sikala otona , kina simasi yemi mapu jutm kala kuirtame na nije onolati ma omormaretm ochuwa echona waluula kariwerami mapu yemi yens chabe jonsa mapu niwati kawi. 35mapurika nije niken ololi , na yemi tami okolitm , nikin we lamtami, ne yemi tami ialitm bajikuami, nije nili sinu nayemi na chapili, 36nije nachi sapekami inili , na yemi tame tibulitm, nije pacha patamnilin na yemi isilitm tami.37echirika kala olam jeanimere na anime: Onoruami, ¿cho kilip na ritet welowami na okokit?¿o welamami na, yakit bajikuami? 38¿na mapali muje riwakit kie machika , na chapilitm?¿o chisapekami na, ku pachatkit? 39¿mapali muje niwakitm nayubuich, o echona pacha na isikit muje.? 40echi Walula jeanimere jeanika: ni bichiwa nira nije anen mapu niwali na pita jonsa na nije rigimala nayi na nije na niwali41Echika binoi anime mapu muchum na binoy sikala suit: anaps tami yuwa , yemi rasiami echona na irli kie sine cho'wimi mapu ju kariwerami echi na riabli ayenacho binoi piyonali. 42echirika nije nikin ololi chopi yemi kie na okolitm nuje we lamkim, chopi yemi kie nijalitm bajkuami. 43ni kie machirutami nilin, chopi yemi kie chapiltim: sapeke chopi echi yemi kie napachatilitm; nayuka na pacha chopi kie tibulitm na nije.44Echirika aboni ayenacho jeanimere na anime: Onoruame ¿cho kilip na riwakitm weluami o we lamami, o na kie machirutami, na chisapekami, nayumi na pacha na kie najatiki, 45Echirika binoi jeanimere na anema nibichiwanira je anem, mapurika kie olatm na ibil nira na pita, kie olalitm nije jiti 46na nsimama satikarkuachi chulupi nira, echi kala olaliko chisine kupirelma.

Chapter 26

1Mapu ikile echali Jesús (Jesusi) sunile raichaka karika namuti, jerika aneli echi dicipulos: 2"Yemi ko machi napurika echali kpua rawé nawama echi pascua, alí echi rijoi kuchuala inijirami nima ré napurika kursichi wichaka mitiruami nima ré."3Napurika echi sacerdotes bacha uchuami aly echi ocherami ralámuli napawika muchili echoná palaciochi echi sumo sacerdote napu riweami nile Ciafás. 4Aboni napawika raichaka anili churika chapiboa echi Jesús (Jesusi) napurika miliboá. 5Napurika yemi anili: "echali omawaluachi napurika ke nakata jarma echi ralámuli.6Napo alí asali Jesús (Jesusi) echomi Betania Simón (Simoni) bitelachi alí lamesachi chukili nayua echi buya kami, 7alí bilé muki nawali echomi frasko aká we nateami alí moochi ucheli. 8Napo alí disipulos riwali, na áwali alí jeanili: "¿chusika pé riyecha?" 9Pe ralinesa relavá alí pe risuati kuirsa relako.10Alí Jesús (Jesusi) kó, machika, echaneli: "¿Chu eiká molestari echi muki? Napi ria echi muki kala olá. 11Sinibi niibo echi rituti yemi yuwa, achigorika keni sinibi nima nije yuwako.12Mapali echi ma buchuwi ucheli repokala we simati jukami, echiko alati tami jitra. 13Nebichi wuali mi ane ayenacho ma buchuwi nira nawisarami jena raichali jenaí wichimobachi, ma nataka nima jena muki jitra mapu irí olali."14Aliko bile rijoi mapi yuwa nili makoi okua, echi Judas Iscariote ma simili echona walula bale bachawuami yuwua. 15Alí anili: "¿Piri nijibot nije mi yasa?" echiko ma nawálí echi plata winomi basia makoi nira echi jitra. 16Echaliko, ma alí churika nima mapurika nijibo.17Ma ne bacha rawe nira ke levadura niwuami pan alí echi nawuesami aneli Jesús (Jesusi): "¿Kumi naki mapuriga niwibo mapuriga komea mi echaneli omowa echi?" 18Binoi anili: "Simasi echona olulachi alí anesi: 'Echi binerami jeani: 'Nue hora ma mulube jú, nijeko niama amawuali bitichi nije pionala bitelachi." 19Echi pioni olali mapuriga Jesús (Jesusi) anilí , kariwueli echi koawuami echali omowuawuachi.20Machona chi, echi asali kowua makoi okua yuwua. 21napu aly koyá muchirili jerika aneli: "Wichiwika napurika aneli bile yemi tami inijimare." 22Aboni kó we amonika ripili alý rukéka nokali: "Achi nije nimare ti ¿muje walubela?"23Aly binoi ku nijeka anili: "Mapu bacha echi sikala echona platochi tami yua echi jú ma tami inijima ré. 24Echi Rijoi Kuchuala echirika simeare mapuriká osurutami jú echi kitra, ¡inapurika echi ralámuli napu nokali iniji! Napo ke kalabe nima echi ralámuli kitra napurika ké ochersareli." 25Judas, napu inijima ré jeaneli: "Nije nima re muje binerami?" Alí jerika aneli: "Muje binoi echirika anili."26Nopo alí kowá muchili, ali vilé pani Juli Jesusi, arli matetai yasa rojanali. Alí yali echi disipulos ali je anili: "Jusa kowá, nijé sapala jú."27Alí vajisa echi kopachi ali matetari yali, alí che vile yaka anili: "vajisi, yemi sineami. 28ana kó nijé lalá jú napi ria nijé kuluki yemi chati olalila kitra napi ria vimerami nima. 29napo ria ne ane, ne ma ke vajima echi fruto vawila ochesine yemi yua vajima echomi riwigachi napo nijé onola ati.30Napo ali nawajisia, simivli echomi kawichi Olivos aneliachi. 31Mina Jesusi aneli: " Karka yemi anapana jipi rokojo nije jiti, echirika Riosi raichala ani: 'NILIMEA ECHI NAWESAMI ECHIRIKA NIJE INIWILA BOWA ECHONA PUEBLOCHI SIMAMA KARKA RIWESA.' 32Chopi, mapuali maku ilasarami nisa.Simeani bachami juba yemi echona Galilea.'33Chopi Pedro je aneli echi Jesusi: "Sinem kach karka riwesa muje siti, nije kie sine riwema." 34Jesusi je aneli: " ni bichiwua mi anemani, jipi ali rokogo abepi echi toli kusuga, basia chokeami na kolenmare." 35Pedro je anili: "Echirika mukumea muje yuwa, kienikalemare."Mina karka bineami echikorika anili.36Mina jonsa Jesusi simili echona aboni yuka bilene riwewachi Getsemani mino je aneli echi bineami: "Muchusi nayiba nije simea echona mina atanamani." 37Iwurili Pedro echi okua Zebedeo kuchala si mapo Jesusi yuwa yenama riweli mina jonsa owinli omona siweka majali. 38Mina jonsa anili: "Nije aliwala we omana atini nilini ma mukumea reni. Nalliba ripisi mina anuka muchusi tami yuga."39Mina simili owinili tania je anili: "Onola nije niwali, ni muje nakisa ka mupo simerami re jena copa nijeli, echiriko, kie nije binoi nakisa, chopi muje nakisabi." 40Nawali echona ku bineami mina riwali kochiga tiami, mina aneli echi Pedro: 41"¿Kie, omerali manaka ochuwa tamijiti bile hor? Kie kuchisi tanasi maporika kie omerama echi bi uchemi.Nije iwala naki kala olasias, chopi echi sapala ko ju kie jiwerami."42Binoi aunchesine anapili tansia; echi aneli: "Nije onola, je nali kie simirsa mapo nije kiebajika chopi ola muje naki." 43Binoi aunchesine ku nawali ali riwali alí riwali kuchuka bitiame, echirika obini susila ma kuchumuali. 44Mina simili ochesine riweli, taniti ochesine basia chokeami anile chiko rika raichali.45Mina Jesusi nawali mapo echu na muchuwili bineami mina je aneli: "¿Abajiab chukachuu mina asabili? Wenesi, echi ora ma nawamare echi Riosi ranala nima re nijirami echona nati olami sitalachi. 46Jasika mina simabo. mapo tami niji ma walubeni.47napualy raicha asali, nawali echi Judas, napu nile echi mako okuá. Wikavéka ralamuli echi sacerdote vacha uchumi yuá aly echi ocherami echona pueblochi pireami simiple echi yuá. Sile muruka wika ripika aly kusí. 48Jipiko echi rijoy napu inijile echi Jesusi yarami nile vilé ruyami. Je anera mi ju: "Napu nije narepama, echi jú ne kala chapisa."49Aly viché nawali Jesusi anili: "¡narepali echi vinerami!" kaniliko narepali. 50Jesusi anili: "Amigo, ¿piriolasia nawali? ali viché siká avoni má chapili echi sikala.51Nevo echi vile napu yua muchile echi Jesús (Jesusi) machivuli echi sikala juli echi ripika aly ripuna pali eco nochami nakala Sumo Sacerdote niwalá . 52Alí Jesús (Jesusi) je anili: "Katiwa echi espada, napi iki chapi echi espada mukumea. 53¿Majé ke mae nijé kó tanma nijé onola, alí echi ko julama makó okua anjeles? 54alí, ¿ko kalá olava echi osiruami, napi ria ikimea ré?"55Alí echaneli Jesús (Jesusi) wiká ralamuli: "¿Chusika espadas ali kusi aka vuasli napi ria nijé chigoramí nira? Nijé sinivi rawé asaki echomi templochi vineria, alí nijé ke chapirú. 56makarka simirali jena mapu osalí echi nawuesami ma sebali ikili." Makarka riweli echi nawuesami alí simibali.57Mapu ma machili alí ma yurali auché bilena Caifas echona wualulachi, mapuna osami alí ocherami napawili. 58Achigorika Pedro ko najatali mika jonsa ami mapona muchili valé. Alí bakili ali asibali echi tibuami yuwua ali machimea ruwua juba rawe nira.59Ma jipi echi bacha bale karka suwuaba aá muchiwi kaleka raicha sayeraka Jesús (Jesusi), mapuriga omparma milaya. 60Alí echiko ke birí riwauli, echigorika wiká ralamulí testigo kaléami muchili. Alí isili auche okua. 61Alí anili: "Jena Rijoi anilí: nije yena omparma kajuna jena Riosi kalila alí niwuama auche sine bakia rawe."62Bile nulami wilisali alí jeanili: ¿kemi niwua jubawuala? ¿piri ruwua ni mapurika mi sayera uchiwi?" 63Ayenacho Jesús (Jesusi) ke anika. Alí echi wualula jeanili: "Nije Riosi sinibi biteami, rubo Cristo nilisa ka, echi Riosi ralana." 64Jesús (Jesusi) ku nijeako anili: "Muje ju mapu anili nije mi ane nai bachami riwime Rijoi ranala atiami onola yuwua, ripariwigachi yonsa nawuami."65Chijonsa olula nikami wikali binoi napachali alí anili: "rawichali kekala ¿riwichali abijiti newuare kala aniami? Inesi, jipi nami chijuntami raichami. 66¿Cho kipeten?" Aboni nuewana jeanili: "Echi binoi chokila ju maponga miliruami nima."67Alika aboni kachipli cha´ola mi na pisali,mina ochali aboni sikala jiti, 68Mina anili: "tama ruye, muje Kristo. ¿Chika mi pisoli?"69Jipika echi Pedro asali echona machí hipotachi, alí bile nochami muki nawali echomi. mina anili: "Muje ayenacho ju mapu yenli echi Jesusi Galilea biteami yuca? 70Chapi bina ka kaleli kara yuá,jeaniko: "Ketasi machi pirti ra´icha muje".71mapu alí echi ko machinli yechi má iwachi, chabile nachami muki riwali alí ka jeaneli echi chojare mapu chumi machili: "Jena rijoi ayenacho yenli echi Jesusi Nazaret biteami yuka." 72Auchecho sine kaleline bichiwali nira: "Nije ketasi machi echi rijoi."7375Alika chopi iteli mapu jali mulipi echami isili mina aneli echi Pedro : " Ne bichiwali mujé ayenacho ju echi; mapuriga muje ra´ichali machiró." 74Aliko echi ka winalí chati ísi mina chati ra´icha : "Nije kelasi machi echi rijoi." Mina ke sa´inati kusuli bile talí. Aliko echi Pedro natili echi ra´ichali napa Jesusi chaneli: "kecho kusuchi echi tolitami kalenma basia chakeami." Ali machi ku machinli mina nalali we chanilika.

Chapter 27

1Jipkla mapal ma rawewali, si´neami wéla nawesami alí echi ocharmi echona pueblochikaleka ra´ichali karrewali Jesusi sayerka. Mapueika nijima ma mi´liwami nirá. 2Aboni mina buleli, alí mina tóli ali ´yali echi pilato echi siliame.3Jonsi mapuali echi Judas, mapu kalek wi´nijili, riwali mapu Jesusi miliwami níli. Ku ´natali alí ku nijili echi baisa makoy wenomi biwarami plata jiti niwarami. mina echi o'wela nawela alí echí ocherami, 4Ali jeanili: "Nije chati siti olali mapuali kalek wi´niji echi ketasi namuti isim alala" chopi aboni jeanili: "¿Pir´nira tamuje jena jiti? muje ra´ichali jú. 5Echali ko binoi ni´le ´luli echi wenomi plata jiti niwarami echoná ro´obachi machí ´mali alí kotojíli.6Echi we´a nawesami murruli echi wenomi plata jiti niwarami ali jeanili. "Ketasi risensi jú katiwakuami jena echona namuti we nateami nirúchi." 7Aboni ne najisaka ra´ ichali jena ra´ichála jiti alí echi wenomi jiti ralali bile sakoli niwámi kawíwalachi mapu riká otoma echi mikabé jonsa isíme suwikame echona. 8Jena jiti echi wipo ala nirúchi" jipí a jonsa.9Echalí map anili echi nawesami Riosi jiti jularami Jeremías echirika ikili, jeanika: ABONI CHAPIL ECHI BAISA MAKOY WENOMI BIWARAMI PLATA JITI, MAPU IKI NATEAMI NIRALI ECHI ISRAELITAS. 10ALI YALI MINA ECHI SOKOLÍ NIWAMI KAWILCHI MAPURIKA TAMINULELI ECHI WALULA."11Jipko Jesusi ma wilibili bachami echi silíame yua, alí echi silíame ko rukeli: ¿Ju muje echi Jurios Wa´luala? Jesusi nijewali: ¡Muje a echirika aboni! 12Chopi mapualí Binoi rukerami niti nili echi wela nawesami jiti alí echi ochármi jiti, Binoi ketasi biiri anili. 13Echaliko Pilato jeaneli: ¿Ke nami muje mapu pir yir ra´icha muje suyerka? 14Chopi Binoi ketasi biiri ku nijewali Tarape bile ra´ichali, echijiti echi siliame ketasi biiri echirika mayeli ikimea.15Jipko bilen omawalachi Echirika bineka olámi nili echi siliame. Ku ni´yuba bile ´yerta atime mapu echi pakotemi naki. 16Echalí riko aboni níwali bile ´yerta atíme Ne we machirutami Barrabas riweami.1917Echijiti mapuali aboni nopawili, Pilato jeanili: ¿chika ni´yubso naki ´yemi? ¿Echi Barrabas: wecho echi Jesusi, Kristo riwarami? 18Mapujiti binoi machili mapu aboni pe kichik nijili. Mapuali binoi asali echona wi´nijiluachi kusubeli. Binoi upila náli bile ra´ichali jeanika: "Ketasi biri si ola jena rijoi ketasi chib isime; mapujiti jipi ne risú nilki bilen rimuki echi jiti".20Jipko echi ´wela nawesami ali echi ochámi ni ´werli aneli echi wika pakotami mapu anla Barrabas ali mi´linla echi Jesusi. 21Echi siliame rukueli: ¿chika echi okuana nakí ´yemi mapu ni´yubo?" aboni anili: ¡echi Barrabas! 22Pilato ko anili: ¿Piri ni olamare jena Jesus, Kristo riwarami? Kara su´waba ku nijewali: "Kurschi michoni."23Ali binoi ¿churikare, Pir chati namuti isili? Chopi echi aboni waminabi ´wémi sináli: kurschi michonsi. 24Echijiti mapuali Pilato riwisá mapu ketasi omerama namuti olá, chopi ma o´wisili mulup bile nako. Binoi chapili bawi, paníkali biná sikala echi wikabe pakotami riwirrka ali jeanili: "Nije ketasi si chokila ju jena Rijoi lala jiti,' i´nesi ´yemi aboni jiti."25Kara su´waba echi pakotami jeanili: "Echi lala tamuje jiti nisa alí tamuje kúchali." 26Echalíko binoi ni´yubnali ochi Barrabas aboni yasia, chopi wipisoli echi Jesusi ali nijali mapurika kurshi michontomi nima.27Echaliko echi sontarsi echi siliame nil otoli Jesusi echomí wi´lerachi pacha echi silime iníl. Alí bayeli echi wikabe napawika nóchami sontarsi. 28Aboni kara sapépnili alí kimeli bile chini sitákami chomitami. 29Ali aboni niwali bile mo´ochi uchekuami si´wekami, mo´ochi ucheli, alí ´yali bile witisoli echona sikal atona, chokobali bachami alí ni´yochali jeaniká: "¡bitelsa, echi Jurios nil Walula!30Aboniko kachipali, ma ku juli echi witisoli alí wipisoli mo´olchi. 31Mapuli aboni ni´yochsa, ´yeli echi chini kimerami ali ucheli binoi napachali alí toli ma michonsia.32Mapu alí aboni buwali, riwali bile rijoi sirene biteami echi Simoni, mapu echi ´wersi aneli mapurika si simea echirika mapu omerma motorra echi kursi. 33Aboni isili bilen wiporachi Goolgota aniliwachi, mapu aniwámi ju: "Echona chula nuruchi." 34Echolí iyali bajikuami (uva) nalí yuwa echi sakale we chipukami chopi ali neli na kie bajili.35Mapalí ma michonsa echona cursichi, ali riponi echi sipuchi, aboni buelí. 36Echi muchivali tibumarua. 37Na mina bo´ochi ucheli chuvanika echi jiti nira mapu anemi nili. NALI JU jESUSI WUALULA ECHI JUDIOS NIWUALA.38Okua michontami nili echi yuwa, bile echona otonachi na chovile ko echona usurchi. 39Echomi simaramko siotili mokueka echi mo´olachi jiti. Jeaneka muje mapu kajúnamarueli na kú calitamaruelimi echi (ro´ova) bakia rawe jiti, binoi ku niyú nisá komi riosi raneka, rikinka echona korsichi. 40Jeanka muje mapu kajúnamarueli na kú calitamaruelimi echi (ro´ova) bakia rawe jiti, binoi ku niyú nisá komí randra. rikinka echona korsichi.41Jonsa nu echirika cho echi bacha uchuami (sacerdote) siotili echi jiti, napuwika echi binerami na ocharame si yuwa. Jeaniku nokali. 42Echiko niyuli chojarre chopi kie omerí binoi ku niyú. Echi ju wualula echona Israel nakiwi mapu tikinma echona kursichi jonsa ali ni bichibúti echi.43Echiko bichiwi riosi echi ko korrma tiusi jipi nakisako. Mapu echi aneli nije joni Riosi ranala. 44Echi chikorami mapu michontaminili echi yuwa ayenacho kie gala aneli echirigo cho.45Ali osani bor inorachi ochorali chueni cawichi. Muluve kimakou inarachi. 46Muluve kimakoy inarachi. Muluve kimakoy inarachi Jesusi tanli walu sinaka nu jeanili: "ELI, ELI ? LAMA SABACTANI?" mapu oniwuamiju KENI RIOSI, KENI RIOSI ¿CHORIKARI TAMI KU RIWEKIM? 47Mapuli jare mapu muchuli jali echona namli echiko anili. Echiko Elias balle chuki.48Ni sapuko nira echi bile mali nu juli bile rasami samechi echona (UVA) chipuami rucheka echa cusirli, iyalí echí bajikuami. 49Echí jare anili, bineli riwesi, ma inevo ani nawua echí Elias kuniwisa. 50Echalí Jesusi a chosine sinalí wuali, na iyali echí ikuala.51Aliko, echi bitani llerkuami ku nasipasi ripani mina rileri chiwali. Kawi ko nokali mina rie ko rapali. 52Echi chu' ech ko maptli, mina wika repocala japo repokala japo buhwami nili ke ku Jawasram nili. 53Aboni ka ku buyali echona chu' echi jonsa ali maku Jawáso mina mo'ili japo bichiwami wika njowachi mina kia ku ruwali.54Jipi ko mapu ali echi Santarsi mina Jare mapu tibucimi nili echi Jesusi, riwalt echi kawi mojami mina karrunt mapu inili, Aboni ko we majali mina anili: "Ni bichiwali jena Riosi a ranali nili". 55Wika muki mapu bichili echi Jesusi Galilea jonsa tibusia echna muchula mikabe nira iné. 56Echona ko asali, Maria Magdalena, Maria echi jJacoba yela mina José mina echi Zebedeo kuchli yela si"i.57Ma chonachi nawali bile njui we nomiwami animate biteami, José riwewami, mapu echi bineami nili Jesusi yua. 58Echi ku mulubenli echi Pilato mina rokeli echi Jesusi rapokala jiti. Aliko echi Pilato ko nuleli maporiga ku iyama echi rapokala echi Rijoi.59Echi José chapili ropoka, ali ocheli echi chii we kuchum kala biwiami. 60Mina rikali bino nili chuwechi, ni kuliwami mina echi sikireli echi rite. ali ocheli echi rite eni yilechi echona chuwechi mina simibali. 61Maria Magdalena mina chee bite Maria echona muchuli bachami ali chuwechi.62Ali chee sine rawe ali nili jubumi rawe karincluachi ali owela hacha chuwar mi mina echi Fariseos napawili Pilato yuwa. 63Echi orili: "Rijoy tumuje natu mapu ali echi nosobuwama bile ji, echi anili ali buisa rawe ku ilisma. 64Ali jeoneki echona chuwechi we kala nisa yllensi buisa rawe; chee sine nira echi bineamir isimerima chikomereme mina one raramuli ku nisli na mukosa jubu nesabuga wabe kie kala nisa bucha yuwa.65Pilato je ancli: "toka echi tibuwami simibika inebsi llensi omenkar olo ku. 66Ali echi simibuli inebs kala echona chuwechi uchebsi echi rite vcheka bike tibvwame.

Chapter 28

1Ali ma liwuachi, echali rawe bacha bakiachi bile tarali,mapali ma rawuewua inarli tarali, María Magdalena ali auche bile María wisili inebo ruwua chona chuirochi rosochi. 2Nibi nai, niruli wualu wiiká, echi bile pionali echiko nawuali; ripa riwihachi jonsa; nawuali ali nokerali rite, ali asibali echona.3Echigorika nili mapuriga uki nió nira, ali binoi sipuchali rosakami japi iri kipá. 4Ali echi tibuamiko we majaka ripili ali mapurika rijoi mukuami nira.5Ali echi pionali ko anelí echi mukui: "Ke majasi, nijeko a machi yemi aa Jesusi, mapu michontami nili. 6Echi ko ké jenay ati, má kú asisalí, napuriká vinoy anile, akiná simasi nevo napu echi waluvela vuile. 7Wé simpika anesi echi discípulos: 'Echi ko má kú asisali napu echi mukuami kitra. Nevo echi vachami inaro yemi yuá echoná Galilea.Echona yemi kú nevo retmi.' Nijé kó echane yemi."8Wé sapuka echi umuki riwesa echi chuiro luachi wé majaka ali wé kanilika, wé ju mká aneli echi discípulos.9Pé ké ayó Jesusi riwali anili: " narepali". Echi umuki wé jumka sile kolusuka echi ronolá wé kanilika. 10Napuriká Jesusi aneli: "Ke majovo simipiká anevó nije niwala rijimala simarila echoná Galilea; napu echoná tami riwimea."11Aly viché echi umuki simipachi, aly jare sontarsi simpli echoná pueblochi aneli echi waluvela sacerdote karka namuti napu ikile. 12Napo ali napawika nokali echi valé ali ocherami alí naawali napo ikili, avowi ko ne wika yaka nokali winomi echi sontarsi. 13Ali je anili: "Echane jaré, 'discipulos Jesusi yuká yenami siló ria rokogo ali mututlo ria echi mukuami tamó kochia vitiachi.'14Napo ali machisa echi walula, ke chivinilsi tamoje a raichvo raichuvo." 15Eli echi sontarsi echpili winomi napi ria anika nokali.Ali echi raichi ne wikana ralali echi Judios yua ali aviji jipi.16Mako vilé simivli echomi Galileachi,vaalinta napo ali Jesusi nuleli. 17Mapali echi riwuali, ali orarli, ali jareko ma kie chiriga nilanili.18Jesusi nawuali yemi yuwua ali anili: "Karka suwuaba mapu iri olali nili nijirami tami yuwua ali ami ripa riwigachi ali nai kawirali. 19Ma sibika ne, niwuasi auche jare nawuesami.Pakoka kini ono riwuala nira. Kepu rana, ali iwiga.20Binersi kala nijewua mapurika nije olali. Ali nési, nije ati sinibi yemi yuwua, achigorika echali juba rawe."

Mark

Chapter 1

1Jena ju ne chokuchi Jesukristo jiti ruká nawisárami, echi Riosi ranala. 2Mapuriká osiruami ju echo na Isaías jiti, echi nawesami nesi. Nije júli bacha echi mapu ka'la ruyeka sima, mapu mi ká riwélima echi buwe. 3Echi ra'ichali mapu nipáuma chakena akichechi: a kariwesi echi walúla bulá'a, kala achíame niwa.4Juani nawali, pakosia echona akichea alíichi alí nawesika bile pakokuami kala ku nátaka mapuriká ku wikawarami níma echi chati olalila. 5Chuwena kawirali Jureachi aniliwachi ali kara suwaba pakótami echona Jerusalemachi jonsa simíbali maponá asali binoí. Abonikó pakórami niili echi jiti, echoná bawirali Jordan aniliwachi, mapualí aboni ku 'natasa echi chati olalíla. 6Juani napachami nili echi mula'a wichila, bile wipuli wichi jiti niwárami pukami níli alí binoi kolomeni chakena nirúami ko'wamin nííli.7Binoi nawesali alí jenaika: "A bile inari, pe jubámi nije yuwa, mapu waminána jiwerámi ju tami yuwua, alí nije ketasi jú echirika 'olama ketási cho mapu botonama echi karrachi wíla. 8Nijé 'yemi mi pakóki bawí jiti, chopi Binoi 'yemi mi pakórami níli juani jiti echona bawirali Jordanchi.9Echirika ikili echalí rawé mapu Jesusi nawali Nazaretachi jonsa echomi Galileachi, ali Binoi pakórami níli juani jiti echona bawirali Jordanchi. 10Yensi machinsa Jesusi ba'wirali jonsa, Binoi ko n' tiwáli riwigachi iráptami ali echi Riosi Iwigala rikínali repani mooba mapuriká bile makawí. 11Alí bile ra'ichami machínali riwigachi jonsa: "Muje ju nije Ranala natimárami, Nije a ti we kanilika muje yuka"12Echalíko echi Iwigála we sapú nirika 'yúrali mapuriká simínala echomi kawirali akicheachi. 13Binoi ko asali achomi kawirali akicheachi naosa makoy rawe, chati 'natali 'nertami nili echi Riablo jiti. Binoi asali yuka echi namuti jobátima kawichi niruami alí echi Riosi piónali 'a ku'wirali.14Echalí ma Juani chapirúmi nili, Jesusi nawali Galileachi alí nawéska echi Riosi ra'chali, 15alí jenaiká: "Ma sebali ju alí echi Riosi nila nolalia ma mulubé ati. Ku kala 'natasi alí bichísi echi echi ra'ichali."16Ali ma simirsa echomi mulubewalú bawechi Galileuchi, Binoi ko riwali echí Simoni alí Andresi, Echi Simoni a rijimali, bawechi apá echi chiní' rochí sirúli mapujitii aboni ro'chi siruami níli. 17Jesusi ko jeaneli: a kiná simasi alí tami najatasi alí nije niwama 'yemi pakótami siruami." 18We sapú niraka aboni chakena riweli, echi ro'chi sirúli alí simibali jubámi echi yuka.19Alí mapu Jesusi simíachi waminábi mika niraka, Binoi riwali echi Jakobo (Santiago), Zebedeo ranala, alí echi Juani, a rijimali; aboni wisú muchuli echi rochi siruakuami, echona barkochi. 20Binoi we sapú nirika bayéli; aboni ko riweli echi onolá echona barkochi echi nóchami a yuka alí aboni najátali.21Alí aboni mo'wili echoná Capernaumachi, alí, siné sawalachi, Jesusi bakili echona ri'obachi alí binerili. 22Aboniko ketasi biiri mayeli mapurika binérami nili, mapu jiti Binoi binerali mapurika bile mapu walula niraka alí ketasi mapurika echi Riosi nulalila osámi.23Ne 'echali salí echona ri'obachi bilé rijoi mapu níwami níli echi siti chati iwiga, alí welí sináli: 24¿Cho piri alaboré tamuje, muje yuka, Jesusi Nazreatchi biteami? ¿A mo nawaki tamuje suwabmia? Nijé a machi chika ká muje, ¡Muje ju echi ne 'we kala Riosi níli! 25Jesusi we iweami ra'ichali echi chati Riablo pionali alí jeaneli: "¡Ke 'anika alí machini echona jonsa!" 26Alí echi iwiga chati rile apáli, alí machínali echi rijoi echi jonsa wéli sináka.27Kara suwuaba pakótami 'we simirika néka ripili, echijiti aboni na'kupi rukeka nokali: ¿pir ju jena? ¡Bile bineruami ne bukuliame ne 'we iwerka! Binoi nulé ayenacho echi siti iwiga alí a nijewika onlá." 28Ne sapunirika echi ra'ichali Binoi jiti, ne buchuwena ikirali, ne chuweni Galileachi aniliwachi kawirali .29Echalí jonsa mapu aboni buwuali echona ri'obochi jonsa, simíbali Simoni bitelachi alí Andrés, Jacobi alí Juani yuka. 30Jipi ko echi Simón wasila, nayú bu'wili ratáli jiti alí we sapu aboni 'aneli echi Jesusi echi mukí jiti. 31Echirika Binoi nawali, sikala chapiká alí ku wilásali; echi ratali ma ku simili alí echi muki o'wili nigurka nocha.32Echalí rokó, ma bokowisa echi rayenali, aboniko 'yebali ne su'waba nayukami wecho echi chapirutami chati iwiga jiti. 33Echona wipó pireami su'wuaba napawili echomi yéchi. 34Binoi sawali ne wikabe mapu nayukami nili, wikabé na'uli jiti alí machí lusali echi chati iwigá, chopi Binoi ketasi nakili echi chati iwiga ra'ichama mapujiti aboni kalá machimi níli.35Binoi ko asísali ne bi'ya, mapuali cho biji ke machíachi; machínali alí simili binel niraka alí echoná Onoruami yuka ra'chali. 36Simoni alí echi mapu yuwa muchuli, 'a 'yenali. 37Aboniko riwali alí jenaeli: "Kara suwaba mi 'a 'yena."38Binoi jeanili: "Ma simabo auche bileni, jemi mulube wipo, mapurika nijé omerima nawesa echomi yenacho. Echijiti nije nawaki jena'i" 39Binoi simili ne buchuwena galileachi, nawesali binoi ri'obaulchi alí machi luska echi siti iwiga.40Bile buwáli nayuami nawali echi yuka; alí we tánali echi Binoi, ne chokobaka ilíbíka, alí binoi jeaneli: "A muje echiriká nakisáka, muje omeri tami ku biwá." 41Natimaka, Jesusi wémi sikelka alí chapili jeanika: "Nije a nakí. Ku biwíkami níli." 42We sapu echi buwánali nauli we yati riwéli alí binoi ku bi'warami níli.43Jesusi ne ka'larka 'aneli ra'ama alí nuleli we ku siminala sapuka, 44alí jeaneli: Ka'lá natiki kir ke wesi ruwé, chopi simiká riwírami echi wa´lula echo'na ri'obachi nawesami, alí 'ya mapujiti muje ku bi'wárami jú, mapuyiri namuti riká nulali echi Moisés, mapurika machirkuami nirá auché jaré.45Chopi binoi machínali machi alí chótali jeane auche karka suwuaba, ne suniami machí´rali echi ra'ichali ne simirka mapujiti Jesusi ke omerali ne buchu´wena yena ke machiná niraka. Echijiti Binoi similí péwena ali echi pakótami isili echi Binoi yuwa ne suníami pireami.

Chapter 2

2Mapalí Binoi auche sine ku nawali echona Kapernaumchi aniliwachi pe kua rawe simirsa, echi pakótami echona pireami, ikíli mapu Jesusi biléni kalirali asali. 1Echijiti wikabe napawili, wikabe niraka mapu ke kasen níli pe'uchi, ne tarape echomi yélchi jonsa, alí Jesusi binoi ra'ichali ruyeka isili.3Alí ko jaré rijoi isíli echomi Binoi yuka a'lí 'yebali bile rijoi ketasi omerami ilisia; nao rijoi ka opérali. 4Mapualí ke omersa isiya mulube echi Binoi yuwa mapujiti wikabe bochika ilili, aboniko móba kalirali map'ona ilíli Binoi. Alí mapuali aboni pe 'uchi nereka arrasa repani, aboni rikibuli echi kubeli mapu echona bu'ili echi rijoi ketasi omerami ilisia.5Riwisá mapurika bichíwala, Jesusi jeaneli echi rijoi ke o merami ilisia: "keni raná, muje chati olalia ku wikawiramu jú." 6Chopi 'a niruli jaré mapu eskribas níli mapu echomi mochili 'natali aboni sulalachi jonsa: 7¿Churiká omeri jená rijoi jena jeriká ra'icha? ¡Binoi we chijunika ra'ichi! ¿Chika omeri ku wikawa echi chati olalia chopi 'a bilepi Riosi?"8Alí we sapuni nirá Jesusi, 'a machili binoi Iwigala jiti mapu yiri echi jaré 'nata mochili pachoni jonsa. Binoi jeaneli: "¿Churikaré jena jeriká nata yemi pachana sulálachi? 9¿Piri waminan ke nóchali jú, jeanekua echi rijoi ke ilisami, muje chati olalia ku wikawirami jú, wecho jeaniwá: Ilísika, chapisá muje kubeli, alí simi?10Chopi mapuriká 'yemi machimea mapu echi Rijoi Ranala a niwi jiwerli ne suniami chimoba mapurika wikawima echi chati olalía. , Binoi jeaneli echi ke ilisami: 11"Nije ni mí ané: Wilísika, chapiká muje níli kubeli, alí ku simika mujé bitélachi." 12Binoi ku ilísali alí we sapuni nirá ku chapili echi kubeli, alí machínali echona kalírali jonsa kara su'waba riwirka, echirika kó mapu echomi muchili ketasi biri mayeli alí ko we walubela nirá noli echi Riosi, alí jeanili: Tamuje ke sine ritiwaki mapuriká jena ikíame."13Binoi machinali auchecho sine echomi ba'wi wa'lu, maniachi, alí wikabé pakotami echomi isili echi Binoi yuka, alí Binoi ko bineráli. 14Mapali Binoi simira 'inarachi, Binoi ko riwáli echi Leví, Alfeo ranala, a tíami echoná bileni mapona nipákuachi níli wenomi, alí jeaneli: "Tami najati." Binoi ilisali alí najátali.15Alí mapualí Jesusi ko'wa asirali echoná Leví bitelachi, wikabé wenomi nipámi alí pakótami chatí alami ko'wa muchirili Jesusi yuka alí mapu bineami nili, mapujiti wikabé niruli alí aboni najatali. 16Mapualí echi eskribas, mapu níli Bariseos, riwali mapu Jesusi kowá asírami echi pakótami siti chati olámi alí echi wenomi nepámi yuka, aboniko jeaneli mapu yuwa bineami níli: "¿Churikaré Binoi ko'wa echi wenomi nepámi alí pakótami chatí olámi yuka?"17Mapualí Jesusí námali jena jiti, jeriká aneli echi aboni: "Jaré mapu 'a jiwerami jú kó aboni ripokala ketasi newalé bile 'ówami, chopi jaré mapu 'we nayukami jú newali bile'. Nijé ke nawá bayesia echi wé ka'lá 'olami, chopi echi siti chati olami."18Echi Jua yuwa bineami alí echi owéla nawésami ko ke ko'wali echalí rawé Riosi jiti natka. Aboni isili alí jeaneli: ¿Curikaré echi Juani yuwa bineami alí echi Bariseos ketasi ko'wa Riosi Jiti natka, chopi Muje yuwa bineami ko katisi echiriká olá? 19Jesusi jeaneli: "¿A omerima mapu ikí 'yen bileana omawalachi niwikachi ke tasi kowa mapualí achi niwimaré echoná 'a asisá aboni 'a yuwa?" Yenasi yuka muchisa echi nihuiami aboni yuka, ketasi o'meri ke biiri ko'wa.20Chopi echi raweali nowama mapualí echi niwim 'yerami níma ne mikabe aboni yuka, alí echalí rawéwali, aboni a ketasi biiri komea. 21Ke bilé rijoi wisú echi petá chini kuliwami bileni napachalachi ocharme, 'a sí ba rika echi pachokórami pe mina wichimea echoná jonsa, echi chini bukulíami echoná 'ocharmichi jonsa, alí waminabi chi'wama.22Ke bile rijoi ro'wá sukui' bukulíame pachana bileani, bulí wichi'i jiti niwarami ocharmi. Echirika olasa, echi sukui' ratánana echi wichi'i alí echi sukui echiriká ma wikama alí ayenacho echi búli wichi jiti niwarami. Echo'na nirá, ro wasi echi sukui' bukuliami bileni búli kuliam chi.23Echali sawalachi rawé, Jesusi simírali bilen wipo'o ra'ka wichirútachi, alí echi yuwa bineami, o'winali napabú echi turio rakala mulala. 24Alí echi Fariseos jeaneli echi Binoi: "I'nebó, ¿churikaré 'olá jari karunti mapu ketasi riséns jú 'olakuami sine rawe sawalachi?"25Binoi ko jeaneli: "¿Yemi ke sine' machiki mapuriká olala echi Rabiri mapu'alí newalé asalí alí we 'locheka, binoi alí auche jaré rijoi' mapu yuka muchili? 26¿Churiká bakila Riosi kalílachi mapu'alí Abiatar níli echi wa'lula echa ri'abochi alí kowali echi pane, mapu echi, ke risensia níli chuwe rijoi ko'mea chopi echoná nóchamí, alí binoi 'yali pe tá nirá auche mapu binoi yuwa, yenali'"27Jesusi aneli: Echi saewlachi niwarami jú mapu pakótami pirelma, alí ke tasi echi pakótami mapuriká nirulma echi sawalachi rawé. 28Echi jiti, echi Rijoi Ranala, wa'lúla jú ayenacho sawalachi rawé.

Chapter 3

2Alí auché sine' ku bakili echoná ri'obachi. Alí bile rijoi sikala akicheami echoná asali. 1Jaré ne'weé ka'la inea muchili, machibó ruya ach sawá nayukami sawalachi rawé, mapujiti aboni omerima wi 'niji.3Jesusi ko jeaneli echi rijoi sikala akicheami: "wilísika alí wilibi, jena'i nasipi''. 4Jonsa jeaneli auche jaré pakotami: ¿'A risens nirú, ka'lá olabo sawalachi rawé, wecho we risua olabo; ku'wirua bile, wecho miliwa? Chopi abaniko pe ketási bi'iri aniká muchili.5Binai ko nakú inénili mapona aboni, ne ' we yoka, we cha'nílika 'we biwárami níli oboni sulála ali jeaneli echi rijoi: 'Rripári weti sikeli." Binoi ko weti sikéali, alí Jesusi ku alárili echi sikala. 6Echi bariseos buwáli alí we sapuní o'wínali karéwa Herorianos yuka, mapuriká sayerima rúli aboni, milibó ruwá.7Ali Jesusi wamina simili binoi yuka bineami yuwa, waminá bakochi. Alí ne wabé wikabé pakotamí naatali echomi Galileachi ali Jureachi, 8Jerusalemachi, Irumeachi alí waminana Jordanachi, ayenachó ne noloká echomi Tiro ali Sironchi aniliwachi piréami. Echi wikabé pakótami ikííli kara su'waba mapu binoi 'olá yenili, alí echomí ywaa isiili.9Alí binoi tánali mapu binerali, mapurika karriwema bile tá bark Binoi nema ruwa, echi wikabé pakótami jiti, mapurika ketasi omerima noma'o 'asé 10Mapujiti Binoi sa'wali wikabe nayukami, karka su'waba mapu 'wé risúa nílami nili, ne namo' serili; mapurika nochasia.11Kisá mapuali echi sití iwiká riwisá, wémi bachámi rujuika, sináka, a lí jeanili: ''Muje ju Riosi ranala''. 12Binoi ko nuleli wachinika ketasi machirnala.13Binoi ripa rabo' muwénali, alí bayeli echi jaré mapu Binoi nakili, alí aboni echomi isili echi Binoi yuwa. 14Binoi echirika makoy okua chapli (mapu apostoles riwáli), mapukira omerima yuka iyena binoi, alí Binoi omerima julá nawisánala. 15alí níma jiwerali mapujiti machi julá echi chati iwiká. 16Binoi riwáli echi makoy okua Simoni mapu Pekro riwali.17Jakobo, Sebedeo ranali, alí Juan (Juani) echi (Juacobo) Jakobo rijimali, mapu Boanerges (Boanerkes) riwárami nili, Jena jú, "Ralamuli' Tanala." 18alí Andrés (Anresi), Felipe (Jelipe), Bartolome, echi Mateo, Tomás , Santigo, echi Alfeo ranala, Tadeo (Tareo),Simón (Simoni) echi Selote, 19alí Judas (Juras) Iskariote, mapu yiri káleka i'nijima riwéli.20Echalí ko Binoi ku bitélachi, alí wikabé pakótami, napawili auche siné ne wikabé ni ketasi omerali pane kowá 21Mapualí binoi ritemoala námali jéná jiti, abani buwali tibusia echi Binoi, mapurika 'anili: ''Pi lowíme ju''. 22Echi eskribas mapu Jerusalemchi jonsa isili jeaneli: "Binoi Belsebú jiti nulerami jú," alí "echi chati iwiká níla walula, echi jiti machi júli echi chati iwika."24Jesús (Jesusi) bayeli echomi alí jeanika binerali namuti ruka: ¿churika omeri Riablo machi jula echi Riablo? 23Mapu alí bilen kawirali rojaki 'ilisá nakupi najisaka, echi kawirali ketasi omerima jiwerka wiliya. 25A bilen piréami, nakupi najisasa, echona pireami ketasi omerima jiwerka pirea.26Echi riabo wilibása binoi ku sayermia, alí rojaka asisá, binoi ketasi omerami jú sinibí bitela, we miná ma suwabtami jú. 27Chopi ke wesi omerma bokiyá echo kalirali bile rijoi 'wé jiwerami bitélachi, alí chikó mapu binoi niili jú ketasi cho buleka ilósa echi rijoi we jiwerami bacha alí echalí jonsa kó omerima karka namuti 'yé echona kalirali.28Ne bichíwali ¿yemi mi ané: karka su'waba chati olalia pakótami niila a omertamijú ku wikawa. Ayenachó mapu yiri 'yemi ra'ichi wabé simira chijunika Onoruami. 29Alí mapu echi chijunika ra'ichasa echi Onoruami iwikala jiti, echi ko ke siné ku wikaurami níma mapujiti binoi chokil ju echi chati olalia ne sinibí nirá. 30Jesús (Jesusi) echirika anili mapujiti aboni jeaniyá muchili: "Binoi chati siti iwikémi jú."31Echi eyela alí echi rijimála isili alí muchíbali machíye. Aboni júwali echi Binoi jiti. 32Alí pe 'ukuá nirá napawíkami echomi noleka muchíbali, alí jeaneli: "Muje yela alí mujé rijimala machíye muchuwi, alí aboni mi 'atni.33Binoi ko ku nijéwali: "¿chiká ju nije 'eyela alí nijé rijimala?" 34Binoi buchuwena no loká inenali mapu echomi muchili ne nolerka binoi yuka alí Jeanili: "Iensi, na'i muchuwi nije eyela alí nije rijimala! 35Mapuyiri echi ka'la nijewika olá mapu Onorúami ani, echi ko ju nijé rijimali alí, nijé eyela ju.

Chapter 4

1Auche sine' Binoi o'winali bineria echomi suwe ba'wirali. Wiká pakótami napawíli echomi noloká mapona asali Binoi, alí 'moli bilen barkochi, alí asibali. Kara pakotami muchili suwe bawichi. 2Binoi ko binerka isili wikabe natumi ruká, Binoi jeanelí auche jaré bineria,3"Námsi, echi ichám machínali ichisia. 4Mapuali wichisiachi, jaré raká rujuli buchiwi alí isíli jaré chulukui alí mina tóli. 5Auche jaré raká rujuili echona 'yerli we ritéwachi, mapona aboni ketasi níwili i'ye. Sapuni ochérali, mapujiti echi kawi ketasi me rokómi níli.6Chopi mapu alí machínali echi rayénali, miná wikótali mapujiti ketasi nawéami níli, alí mina wakichéli. 7Auche jaré raká rujuili nasipi mapona ajali echi sakalá su'weami. Echi su'weami weli ocherali alí miná si´líbnili. Echi raká ketasi namuti rakeli.8Auche jaré raka rujuili ne kala su'weti yerli alí rakeli mapualí ratása alí ochersa echi raká, jaré rakeli baisa makoy, jaré usansi makoy alí jaré bile sient chokeami mináni mapu ikí ichálti." 9Binoi jeanili: "Mapu yir a niwi namkuami mapuriká kipuma, kipusa kala jú."10Mapu ali Jesusi bineli asali, mina jaré mapu echomi 'ámi muchili Binoi yuka alí echi yuka echi makoy okua, rukéli mapu yirti binerali namuti ruká. 11Bioni jeaneli: "Yémi ni mi yali echi ketasi machiruami mapuriká oloúla echona mapona Riosi niwa kawirali. Chopi mina machi 'yenami kó kará anilíwa namuti ruká bineria, 12"Echirika mapu alí aboni wi'nesa, aboni a wi'nesa, chopi ketasi ritiwá, alí mapu alí aboni kipusa, aboni a kipusa, chopi ketasi machimea, Auche bilen nirá, aboni ku nakilúma alí Riosi ku wikauma."13Binoi jeanili: ¿'Yemi ketasi 'natí jena namuti ruká jiti binertami jiti? ¿Choriká kala natabotamo auche jaré namutí ruka binerkuami? 14Echi ichámi mapu icha echi raká, jú mapu echi icha echi ra'íchali. 15Jaré ko jú echi mapu rujuili 'ami buwichi, mapona echi ra'ichali kala wichirutachi níli, alí mapualí aboni kipuli, sapu echi Satanas nawa alí mina 'ye echi ra'ichali mapu wichálti echoná abonich.16Jaré ko jú wichirútami jú echona e'ye we ritéwachi mapu echi, mapualí kipúli ra'ichali, sapu nareli we kanílika. 17Aboni ketasi nawéami ju aboni jiti, chopi we jiweri pe itel; mina jonsa, mapuali risu olaramí nisa o najatkuami nisa echi ra'ichali jiti, aboni we sapu mina chakena rujui.18Alí auche jaré ju echi wichirútami nasipi echi saka su'weachi nirúchi, jenako kipu ra' ichali, 19chopi echi wikabe namuti jena kawirali niruami, echi kaleka wika namuti inikuami, alí ne we nakiwami karunti namuti, mo'wili alí ke nakiwili mina binema echi ra'ichali, alí ma ketasi omeralí. 20Echalí jonsa jú mapu wichirutami níli echona ne we semati 'yérili, aboniko ju mapu echi kala kipuli ra'ichali alí nareli, alí mina rakeka nokali, jaré baisa makosa, alí jaré usansi makosa, alí jaré bile siento chokeami mapu iki wichálti.21Jesusi janeli: "¿Wecho 'yemi apá bile rajekuami pacha kalírali mapuriká achaborúa rilenala pólka bile 'alí jiti wecho pachá kubechi? 'yemi apá alí acha echona we ripá niraka. 22Mapujiti ketasi yiri nasótami jú, mapurika ketasi omerta riwirua, alí ketasi biri nasorami jú, mapurika ketasi omerma machína. 23A bile niwisa ko namkuami mapurika kipuma, kipusa kalá jú."24Binoi jeaneli: "Kalá kipusi mapu yiri nami, mapujiti echirika mapu jiti itetamo, echirigá a itetarami níbo yemi; alí waminabi iníbo 'yemi. 25Mapujiti mapu 'a níwi ko, echi a waminabi 'yarami nimare alí echi mapu ketasi yiri níwi ko, a mapu yiri níware 'yerami nímare."26Alí Binoi anili: "Echi kawi walulachi Riosi níwila mapuriká bile rioji mapu wichali echi raka bilen 'yerali. 27Bioni kochi rokokó alí asisi rawekó, alí echi raka ochéri, asibarika binoi ke machi chorika ikiyá. 28Echi 'ye 'owíri echi raka binoi, bacha echi sawalá, jonsa echi raka má kala wakami. 29Alí mapu alí echi raká ma owasa, sapu nirá binoi machibú echi nosi mapu jiti ma sébali 'wikuami.30Binoi anali: ¿cho pir achikoriká nirabo echi Riosi níwala walula yuk alí pir jiti ruká binerbo mapuriká kala ruyebo? 31Jú mapuriká bilé raká ne petá, mapu yir alí wichisúa ne petá jú karka yuwa mapu ikí raká wichiwá bilen 'yerali. 32A siba riká, mapu alí ma wichisú, ocheri alí ne walu najiti minani jaré ichirúami echona 'yertachi, alí niwá ne wéli sawa, yenasi echi jaré chulukui repa riwigachi 'yénami a niwáma echi rosolá echoná pachá kabchi."33Wikabe namuti ruka binerali mapiriká jená, Bioni ra'ichaka isíli echi Ra'ichali auche jaré yuka, wikabe mapuriká omema aboni kalá machimea. 34Chopi Bioni ketasi ra'ichali mapu alí ketasi namuti ruka binerka. Chopi ketasi machimá Bioni kalá rukeya isili bioni yuka bineami.35Echalí rawé, mapuli alíwachi, Bioni jeaneli: "Maba auche bilen." 36Echi jiti aboni cha riweli echi pakotami, alí toli Jesusi aboni yuka, Echirika Bioni ma barkochi asali. Auche jaré barkochi uchuli echomi yuka. 37Echomi owínali walú ukui wiká yukami alí echi ba'wi walú iliska pachana barkochi ichibali, echijiti echi barkochi walu bawi bochili.38Jesusi asáli echoná bachami barkochi, kuchuká bilen walú mosobeti. Aboni busurebali jeaneka: "¿Bineriami, wecho ketasi nirá mapu ma ke ayo suiboaré tamuje?" 39Bioni busureli ra'amali echi wika alí jeaneli echi walu bawí: "kilí wilibaka." Alí ne kala ku kilali.40Bioni jeaneli: "¿Churikare wetmo majawá? ¿Acho biji 'yemi ketasi bichiwi?" 41Aboni ne we majaka muchuli alí nakupí jeanika: "¿Chika che ju Jená, mapujiti ayenacho echi wiká alí echi ba'wi a nijewika olá?"

Chapter 5

1Aboni isili auche biléna suwechi echi bawí, echi gadarenos kawíwalachi. 2Alí we sapú niraka mapu 'ali Jesusi rikínili echona bark jonsa, bile rioji chati iwigémi nawali echomi biléna chu'wechi jonsa.3Echi rioji chu'wechi bitéli. Ma ke wesi 'omérali chapiyá, ta pe bile karen jiti. 4Asali bulera ne wisabe chokémi, bioni ripunali echi kareni, echi kareni ronólchi bulerami pe ripunárami níli. Ke wesi níwili jiwérli mapuriká omerma.5Sinibí rokó alí rawe echomi chu'wechi alí echomi rabo', binoi sináli alí sikiré binoi ku bile rite 'olaami jiti. 6Mapualí binoi riwisá Jesusi 'we mikabé, we máli echomi yuka alí chokóbaka chukíbali.7Bioni ne 'weeli Sináli: "¿Nije pir olama muje yuka, Jesusi, ne walula Riosi ranala? Mi támina Riosi jiti, ketasi tami sayeri. 8Mapujiti Jesusi jeané ilili: "Machíni echona rijórli jonsa, siti iwiká."9Binoi ko rukéli. "¿Chúwira ju muje ráwala? Binoi jeanili: "Nije rewala ko ju Legion, mapujiti ne wikabé ta jú." 10Binoi tánika aneli auche alí wisabe nirá mapu ketasi julánala machi mapona piréa muchili.11Jipi ne wikabe kóchi ko´wa uchútali repáye rabo. 12Alí aboni ne wémi tánali, jeanéka: "Tamuje júli, pachana kochle; nakiwi tamuje mo'ime echoná." 13Binoi a nakíwali, echi wikabe siti iwiká buwalí alí mo'wili echona kochle, alí aboni júmali repa rabo jonsa miná rilen walú bakochi, alí ne soki okua mil kóchi si'lili echoná bakochi.14Alí echi jaré mapu kówili kóchi júmsili alí ruká nokáli mapu riká ikili echona wikabe rijówachi alí echona wipo ayenacho. Echalí wikabe pakótami buyali inesia mapu rika ikila. 15Isili Jesusi yuwa, alí mapu alí riwisá echi rijoi mapu chapirútami nili echi siti iwiká jiti -mapu echi wikabe níwami nili- atíame, napachaka alí kala sa'wika mapuriká anerami níli, alí majáli.16Aboi mapu iki riwáli mapu churika ikila echi rijoi mapu chapirúmi nili siti iwika jiti, auche jaré ruyeka nokali mapurika ikili echi binoi, alí ayenacho anili echi wikabe kóchi jiti. 17Aboni owinali wéni tana Jesusi mapuriká ku simínala echomí kawirali jonsa.18Alí mapalí Binoi o'mó inárali echona barkochi, echi rioji mapu chapirúmi nili echi siti iwika jiti nawali Jesusi yuwa. 19Jesusi ketasi nakíwili, chopi jeaneli: ku simiká muje bitélachi, alí muje níli pakotami alí ané mapu yir echi walula olali mujé jiti, alí mapurika mí natimaka olali." 20Echi jiti echi rioji ku simíli alí ruyéli echi ne wabé kalabé namuti mapurika Jesusi 'olali binoi jiti echona Decápolis aniliwachi. Alí ne kara suwaba ne simirka onoli.21Mapualí Jesusi bojónili auche sine che bilen suwé, ne wikabe pakómati noleli, alí Bioni wilili echona suwe walú bawírali. 22Pe bile mapu ne bacha chú wami mili echoná re'obachi, Jairo riwéami, nawali alí mapalí riwisá Jesusi, chokóbaka chukíbali. 23Ne wémi tánali ne wisá chokémi, jeanéka: "Nije ranala tá ma mulipi mukumearé. Ni mi tani, kina simí alí uche muje sikala moba mapuriká ku sa'wimea alí bitélma." 24Echirika Bioni simili echi yuwa, alí ne wikabé pakótami najátali, alí ne we cha'ibnili achomi noleka.25Niruli echona bile mu´ki mapu 'we na níli ala simea makoy okua bamí jonsa. 26Binoi muki ne risúa nila yénali mapualí tibútami nilí echi ówami jiti, alí suwábali kara echi wenomí' mapu níli, chopi ku sa'wisat rikáchi Binoi muki chopi waminabi ikili nosowí. 27Binoi muki 'a námali echi ra'ichali Jesusi jiti. Echijiti echi binoi simili jubámi Binoi yuwa mapualí simiyá inárichi echona nasipi wika pakótami yuka, alí nocháli echi napachala.28Mapujiti bioni jeaniká sili: "A peebi echi napachali nochasa, nijé a ku sa'winea." 29Mapualí binoi má nochasa, echi, alá ma ku ilíbali, alí binoi machinanéwa níli mapu binoi ropokala ku sa'wika ripili mapu yirti risúa nili.30We sapú Jesusi machili binoi jiti mapo jiwérali machínali binoi jonsa, alí Binoi ku kuwan ro'wili echi wikabé pakotami yuwa, alí rukéli: ¿Chiká nochali tami napachali? 31Mapu bineriali binoi jeaneli: "A muje ritiwá jená wikabé Pakótami ne cha'iká ni mi noléka alí jeani muje': ¿Chika tami nocháli?" 32Chopi Jesusi inéli nolerka mapurika inema chika echirika isila.33Echi muki binoi machiká mapurika ikili, we majali alí sailúmali. Binoi nawalí alí chokobaka chukibalo bachámi Jesusi yuwa. Alí ku aneli kara ne bichíwali. 34Binoi jeaneli: "Keni rana', muje bichiwalí mi ku sa'wali. Ku simiká kanílika alí ku sa'wíkami echi naulí jiti."35Chobijí ra'icha ilích Binoi, isíli jaré pakótami echi walula echona ri'obachi bielchi jonsa, jeaniká: mujé ranala ma muka bu'wi. ¿Churikare waminábi mukumébo echi bineriami?36Chopi mapalí Jesusi námali mapurika aniká nokali, Jesusi jeaneli echi walúla echona ri'obachi: "Ketasi majá, chopi bichiwi." 37Binoi ketasi nakíwali wesi mapurika si simama yuka, chopi echi Pekro, Jakobo, alí Juani, echi Jakobo rijimala. 38Aboni isili echona kalírali walula echona ri'obachi. Jesusi riwáli ne wiká pakotami o'monami, pakótami nalákami alí kili ke aniká nalákami.39Mapalí Bioni bakili kalírali, jeriká anéli: ¿churikare o'mona muchuwi alí chorikare nalaka? Echi tiwé ketasi mukúkami jú, chopi kochiyá. 40Aboni ne'we kachili echi Bioni jiti. Chopi Bioni buyánali kara suwaba alí echi onolá alí echi eyela echi tá tiwé. Alí echi jaré mapu yuka muchili, alí simíbali pachanta kalírali mapona bu'uli echi ta tiwé.41Bioni chapili echi tiwé sikalachi alí jeaneli: "Talita kumi" mapu aniwámi jú: "Ta tiwe, nijé ni mi ané, ku wilíska." 42We sapú echi tá tiwé ku ilísali alí simíli (mapujiti makoy okua bamíbami níli). Aboni ko ketasi bi irí mayeli. 43Binoi ko nuleli ne kalarka achina ketasi wesi machimala jena jiti, alí jeanéli mapuriká yanla echi tiwé karunti mapurika yanla echi tiwé karunti mapurika ko'wami.

Chapter 6

1Mapali machínali echona jonsa, alí nawali bioni kawíwalachi, alí bioni bineruala najátali. 2Mapali nawali sawalachi rawe, Bioni ko binérali echoná re'obachi. Wikabe kipuli alí ketasi mayeli echirka. Aboni jeanika nokali: "¿komi jonsa Binoi chapí jena binekuami? ¿Piri jú jena 'nátali mapu yarami jú?¿Piri jú jená mapú ne jiwérka olá Binoi sikala jiti: 3"¿We che ke je'na jú mapu karunti niwámi talol jiti, echi María ranala, alí Jakobo (Santiák), alí José, alí Jurasi alí echi simoni, rijimála? ¿We che ke muchuwi echi rijimala iwe jena'i tamuje yuka?" Alí aboni kichiwa mayeli Jesusi jiti.4Jesusi jeaneli: "Bile rioji ra'ichalli rúmi ketasi nórami chopi echomi binoi kawíwalachi, alí binoi yuwa piréami alí echona binoi bitélachi." 5Echi binoi ketasi omérali ola tarapé bile namuti ne jiwerka echoná, chopi binoi sikala jiti chapiká pe ibíli nayúkami alí ku sa'wali. 6Mapuriká bioni ke bichíwili, ketasi bíiri mayeli echirika. Binoi chuwén simírali echomi wipo' binerka.7Binoi bayeli echi makoy okua alí o'wínali júla okuaka nirá; alí Binoi 'yali jiwérli mapurika omerma echi siti iwika. 8Alí kala ruyeka ísili mapurika ketasi tomea mapalí simíba chopi echi tisola: ketasi tomea riwéli echi pane, ketasi namuti muchuwáli ali tarape bile wenomí. 9Chopi ayena akésa aka, alí okua nira napachánala.10Ali Bioni jeaneli: "Mapalí mo'owa bilen kalírali, echona a tibisi mapu yenasi ku simiba echona wipo' jonsa." 11A bilen kawiralí ke ta yemi mi naresa wecho ketasi kipusa, buyasi echona wipo jonsa, asápsi echi napiso e riléri ralachi, mapurika machiruami nira aboni."12Aboni bu'yali alí nawésali mapu kara pakotami ku ro'wisa ku natasa echi chati oliluami jonsa. 13Machi buyánali ne wikabé chati iwiká, alí ucheli echi seite, alí sa'wali wikabé na'yukami.14Echi walula Herorsi ikíli jena jiti, mapujiti echi Jesusi rawala ma ne wé machirútami níli. Jaré ko jeanika nokáli: "Juani echi pakómi ku ilísali mukusá alí echijiti, jena jiwérli ne kala omerami echirká ola." 15Jaré cho jeanili: "Bioni ko ju Elías". Alí acho bijí jaré jeanili: "Mi ko jú echi ra'icha ruka sími, nop rika echi chabe ki'yá."16Chopi mapalí Herorsi námali jena jiti alí jeanili: "Juani, mapu nije kotoreki, ku ilísali." 17Mapujiti Herorsi binó júawali chapínla echi juani alí kareni jiti buleli echona pacha yertachi, echi Herorias chokil níli, (echi Felipe rijimala upila), mapujiti Herorsi echi yuwa napeli chabenala jonsa.18Mapujiti juani jeaneli echi Herodes(Herorsi): "Ketasi risensi jú muje jiti mapurika upebo echi muje rijimala upila." 19Echi muki Herodías (Herorías) ( juani sayerali alí mi'lináli, chopi bioni ketasi omerami nili. 20Mapujiti Herorsi majáli echi juani, alí bioni machali mapu bile rijoi ka´la olami nila bioni alí ala bi'wím. Alí ku ni'yubnali kala nirá. Mapualí binoi nama juani nawésami, alí mapu yir nawesali ketasi biir kaníli, asi ba riká cho biji kanili nama.21Chopi a nirúli bile rawe mapu kala omerka olali echi muki Herodías (Herorias): Herodes (Herorsi) bamíachi, binoi niwali ko'wami mapurika yama echi tibumí, echi nulami, alí echi 'wéla echona kalileachi. 22Echi Herodías (Herorias) kilia' nawali alí 'owili echi aboni jiti alí binoi kaníltali echi Herodes (Herorsi)alí mapu iki bayerami nili echomi kowisia. Echi walula ko jeaneli echi tiwe: "Tami tani mapuyiri muje nakí alí nije ko mi 'yama."23Binoi ne bichíka aneli jeaneka: "Mapu yirp tami tásam, nije ni mí yama, a yencho nasipa yensi nije nulalíla." 24Echi binoi ko machínali alí jeaneli eyela: "¿Pir nije tanma ré? Binoi jeaneli: "Echi juani mo'ola echi Bautista. 25We sapú binoi ku bakili ne jiyák echi walula yuk alí tánali: "Nije ko naki mapurika tami yamame ne yat, bilen pilitchi, echi Juan el Bautista mo'ola."26Echi walula we mónka ripíli, chopi mapurika anili bioni, alí echi mapu iki bayeli jiti, binoi ketasi omerali ketasi kipu mapu táli. 27Echirika juwali bile sontarsi mapu tibutami nili, alí nuleli pánla echi Juan mo'ola. Echi tibútami ko simili alí kotoreli bilen echona yertachi. 28Binoi 'yebali echi mo'oli bilen piliatch alí 'yali echi tiwe, alí echi tiwe ko eyela'yali. 29Jena jiti námsa, mapu juani binérali echomi isili alí juli echi ropokali alí bilen chu'wechi rikáli.30Echi binertami ko napawili echomi Jesús (Jesusi) yuwa, alí aneli kara namuti mapu yiri aboni olali alí binerali. 31Binoi jeaneli: "Ana simasi 'yemi aboni bileana irúchi iwánli nirá." Mapujiti simibli alí asili, alí aboni ketasi Peitiel isábali, tarape cho pe itiel. Mapurika komea. 32Aboni ko simíbali mikabé echona barkchi mina bilen irútachi aboni nirá.33Chopi wikabé pakótami riwali simibach alí kala machilí. Echi pakótami we júmali sineami napawika ichi jak, chuwen wipo, alí isili echomi bachacho. 34Mapuali isili echona suwé, Jesús (Jesusi) riwali ne wikabe pakótami, Binoi natimáli echi jaré, mapujiti nili bo'wa niroí ketasi nísertami. Echi jiti Binoi o'winali bineria ne wikabe namuti jiti.35Mapalí ma aliwachi níli, echi binertami ko isili echomi yuwa, alí jeaneka nokali. "Jena'iba ju bilen 'we chakena alí ma we aliwa chi ju." 36Ma ku ripori mapurika aboni omerma simiba echomi wipórachi pe mulipi alí mapona rijówachi alí ralaya karunti kowámi aboni jiti."37Chopi Binoi ku nijewalí alí jeaníli: "Yasi 'yemi karunti mapurika kowámi."Aboni jeaneli: ¿Omeri tamuje simiba alí ralaya okuasiento wenomi' echi pane alí aya echi jaré mapurika ko'mea? 38Binoi kó jeaneli: "¿Cho ikip pane niu 'yemi? Simibaka alí inesi." Mapalí kala machisá, aboni jeanili: "Malí pane alí okua rochi'."39Binoi ko júwali kara su'waba pakotami muchíbnala pe ukúa nirá napawika echomí sakálach siyonachi. 40Aboniko muchubali okuá nira napawika, jarén bile siento nira, alí malísamakoi. 41Alí mapualí Binoi chapisá echi malí pane alí echi okua rochi, inénika ripa' riwigachi, natetara 'yali alí ma chi'wanali echi pane alí 'yali binoi bineruala mapurika 'yama echi wikabé pakótami waminá mi. Echi okua rochi Binoi rojánali echona aboni si'nemka.42Kara su'waba ko'wali yenasi ma posasa. 43Echi binéami napabúli echi kuchi chi'wami pane, makoy okua wali bochíkami alí kara kuchi chi'wami rochi. 44Echona nirúli malí mil pakótami mapu kowali echi pane.45We sapú Bioni olali mapurika bioni bineruala mo'imea echoná barkochi alí simama auche bilen bachacho Binoi yuka, mina Betsaida (Betsairacho), alí cho biji Binoi ripórali echi wikabé pakotami. 46Mapalí aboni ma simibali, Binoi muwenali repa rapo Riosi yuka ra'ichasia. 47Nawali echi chonami, alí echi barko ma nasipi ba'wírali inarali, alí Bioni bineli wi'erili.48Bioni ko riwali mapu aboni ne we iwerika olá uchuli echi barko chujera, mapujiti echi wiká akina bachami nirá ikánali. Ma mulipi be'a ma chiláchi Jesús (Jesusi) nawali echomi yuka. 49Chopi mapalí aboni riwisá simiyá inarachi moba walu ba'wírali. Aboni ko mayeli bile najítami alí sinákali, 50mapujiti ne sinemka aboni riwali alí ne we maja muchuli. Chopi ke saina Binoi ra'ichali alí jeaneli: "¡We jiwérami nísi! ¡Nije jú! Ketasi majasi."51Binoi o'moli echona barkochi echi aboni yuwa alí echi wika ma; riweli ikánia. Alí aboni ne we kara simira ke biiri mayeli echirika. 52Mapujiti aboni ketasi ne walali pane jiti, mapujiti aboni 'natál ketasí sapúmi nili kala nata.53 Mapali aboy ma simarli nusipa boiwirlima, sili echona kawirali Genesolretsuchi ali bule uchli barco. 54 mapo ali ma tiquinli barcochi Ralamuli we yu machili: mapo Jesusi: nili. 55 Echi ralamuli wejumka simibali cuuchi ali ma Bayerli echi nuyukami. Quimachi rucaga mapo mi iyenali echi suguami namli iyenachi sawami echi nawachi.56Chuhue biteani bakiuchi chakína ayena "cho wika pireachi, Ayena chó auche jarean, ayena cho echi nawu kumi rile sicochi rowali. Echona kurumti niruachi. Ali wersi aneli pí napachala vichapinla,mapali chapísa, ku sawimi nili.

Chapter 7

1Echi bariseo alí Jare echi escribas mapu sili jerusalenchi Jonsa napawilí naluka binóy yuka.2Aboy riwali auche Jare mapu binertame cowali echi pani aboni sikala we choloweka , jeina Jú, 3(Mapujiti echi Bariseo Ali suwabika echi juriosi Ke cowa mapu yenesi a la panecsa sikala ne karka, aboniko oloka pires mapurika ola echi bacha ocherami. 4Mapu Ali Jare bariseo ku sisaa bilena wika namuti ralinelichi onsa Ke cowe mapu yenasi aboy a la paneksa ayenacho niru auche jares nulaliwame mapuala nijeuka ola . ne calarka mapu jú pabacuame vaso sikoli , jiyerti niwarami namuti5Echi Bariseo a li escribas rukeka nocali jesusi ¿ chiricaré mapu muje binera Ke tasi chiyorika natika pire, mapu rika ola echi bacha ocherami, aboni cowa pani Ke panecsa sikala?6Binoy anili : "Isaias yuí iyemi jiti mapi Ke tasialaa niraka pireame Bonóy osalí : Jená pakotami : 7Tami Cale pi chumichii Jonsa , Chopi aboy sulala we we Mika muchuwi tamiyuka. Tami yaa bite amachikome Ke bochime, Binerka namuti nololila rijoy nilia mapurika niraka biniliwami8Yemi chakem Diosi nololila Ke sine niubali echi mapu ologa pire pagotami, 9binoy Jeaneli iyemi mapu Ali naki Ke tasi nijewaka ola mupu Diosi nulaa . mapusiti amerma Echirika a oloya pirea . 10Jiti moisesi anili : nijewika ola muje onola Ali muje iyela. alii mapu yiri siti ra'ichi binoy ochola o binoy iyela Jiti bichiwaniraka binoy mukumea11Echopi yemi jeani : a bile rijöy anesa binoy onola o binoy iyela mapu irpi cuwiri nareame nije nillo corbàn (mapu aniwami oliwamediosi) . 12Echi jitiiuma Ke nakimi namutiolama binoy onola jiti o binoy iyela . 13Eyemi chakena pala echi nololiwame Rios caliwalume mupu rika oloka ocherani viri mi binertami ju.alii mani micabe namuti ologa pire mapu yiri Jena.14Binoy bayeli auche sine niraka echi wikabe pakotami Ali echaneli: "Tami kipu suwabika Ali namsi. 15Ke biri niru machimla bile reijoi mapurika Amerime chuluwewa Mapuali Pachana bakisa mapu yiri machini bilen rijorli Jonsa echiko ju mapu a omeri chuluewewa. 16"A Bile rijoi iniwisa nakala Mapujiti naama, Echirika kipusa a la kire.17Mapuali Jesusi Cha riweli echir wikabe pakotami Ali Bakili kalirali, binoi nila bineami rukeka hokali mapu yiri binerali namuti ruka. 18Jesusi Jeaneli : ¿A cho bili ketali néwala yemi? ¿wecho ke tamo machi mapu ketasi biri niru machimla bilen rijoi mapurika omerima bakiya Pachana omerima chuluwewa . 19Mapujiti ketasi echona ropalchi Ali ko sulalachi , Chopi baki echona ropalchi Ali ko echomi italchi? jena Jiti machirka jesui kalá biwim niraka niwali kara kowami.20Binoi jeanili: "mapu yirpi machini rijoirli Jonsa , echi ju mapu omeri Kara chuluwewa . 21Pachana rijarli Jonsa , sulalachi Jonsa machini echi siti chati natali, binoi ripokala siti chati oloka , chikowame, nikowami. 22sinu yuka biteluami mapu katasi meju upila o kunala , karunt we Simika nakiwami karunti olowami bile kichika , bile ketas bichiwali anekua, siti chati oloka si una rika lowibukuame Jare , siti chati ilekua natakuam Jare Jiti we simirka noochikuam, rowisa nira inakua Kara suwada Jena chati buwa Pachani Jonsa. 23Echi ko ju mapu nosobu bile riojoi".24Binoi ko ilisali echona Jonsa a li simili wamina tiro aniliwachi Kawirali Ali sironchi backili bilena kalírali a li ketasi nakili mapu jaré machimea echomi asapi, Chopi ketasi omerali ichipia. 25Chopi we sapuni niraka bile muki mapu bino ranala ta siti iwikemi níli binoi námali jesusi Jiti , nawalí echomi a lí bachami wemi chokobaka wilibali . 26Jipko echi muki griega níli , binoi ko sirofeniaa nili. bonoi ko tānali mapurika ku Machi pasima echi siti chati iwiga Echona ta tiwer jonsa.28Ali binoi Jeaneli : " nakiwi Jena kuchi komea bachan Mapujiti ketas kala ju chapiaja bile pane echi kuchi nil a li mina Kochi uluskuami". 27Nop binoiko ku nijeuka Jeaneli : " ayuena , walula nop a bili echi Kochi rile pacha mesachi kowa mapu echi kuchi rilecha kowa".29Binoi ko Jeaneli : " Mapujiti Echirika mo anili, ma kala ku ni ' u brami ju, ma ku Simika echi siti iwika ma ku machinali echona tiwerti Jonsa. 30Binoi ku nawali bitelachi alí riwali echi tá tiwe buliame kubechi, a li echi chati siti iwiga mā ku simili31Echalíko binoi machinali echomi Kawirali tiro aniliwachi jonse a lí sironchi simirka nawali echomi bakochi galiteachi , mapu decápolis aniliwachi Kawirali nili. 32Aboniko achomi ' yebali a bile mapu hakamuchi nili , a li ayenacho níwami bile namuti mapu ketas nakiwal kala ra ' ichama, a li werli aneli mapurika uchema sikala echona moba.33Binoi yurali wamina mikabe echi Pakotami, Yuma alí Ke machiná hirana , a li bino, a li bino , uchali makusali pachana nakalachi Ali ma akachisa binoi ko cha' nochali. 34Binoi ' nenali riwigachi , weli iwili, Ali Jeaneli: "¡Effatal! mapu jeaniwami ju " irapti". 35We sapuni niraka echi binoi nakala ku iraptami nili Ali mapu isili bule echi chameli , ma ku ripunarami niili , a li binoi omerali ra ' icha ne kalara machine.36Binoi Echirika nuleli mapu ketasi anēnila biiri auche jera Chopi Mapuali waminabi binoi nuleka isili mapunka ketasi aninala , waminabi aboniko ra'ichaka no Kali Jena Jiti . 37Aboniko ne simiraka ketasi biiri chokeami mayeli , ne we kanilika , jeanika : " mi binoi ne karka suwaba kala olali ' mi binoi kala omera mapoyeri ketasi anamami ju ku arāāma a li mapu ketas omera ju ra ' icha ku ra ' ichama.

Chapter 8

1Echalí rawewali, niruli auchechi sine wikabe pakotami, Ali aboniko ketasi biiri níwili karunti kowámi. Jesusi bayeli mapu binoi bineriale, Ali jeaneli: 2"Nije wé batima jena pakotami, Mapujiti Echirika a nokisa waminabi tami yuka muchuwa ma bakia rawewali ali ketasi biiri bela niwi kowami.3 A nije ku julasa ká aboni ku pirelachi ketasi kousa, echirika natakema aboni, buwerali isira simiba. A li Jaré we miká jonsa simíbali. 4Binoi nila bineami ko rukeli: ¿komi omerabo á ne wikabe pane bilen wipo we akicheachi mapuyiri Jemi mapurika kalá posama Jena pakotami?5Binoi ko rukeli: ¿chokipi pane iniwi 'yemi? aboniko jeneali: kichao. 6Binoi ko nuleli echi wikabe pakotami kilí muchínala ri'le 'yerali. Chapili echi kichá pane, ali natetari 'yali, alí rojanali. Binoi 'yali mapu yuka bineami nili, mapurika nchotuama, alí echirika nachutali.7Aboni ayenacho níwili pe uká kúuchi rochi, Echalí ma Binoi natetala 'yasa echi jiti, nuleli mapu binoi binerali, nachutanala echi rochi ayenacho. 8Aboniko ma kowali alí ne kalá posáli, ali napuli mapuyiri tibili kuchi rojakami, kichao wali ne kala bochiwali.9 Níili, he nao mili mo pakotami nili. Jesusi ko ku júli aboni pirelachi. 10We sapu naraka Binoi 'moli echona barkochi binoi níla bineami 'a yuka, ali simíbali echomi Dalmanuta aniliwachi kawirali.11Aliko echi Fariseos buli ali o'winali nakupi najisaka ra'icha echi Binoi yuka. Aboniko tánali bile namuti riwirkuami repani riwikachi jonsa, mapurika aboniko machiba ruya ne kalarka. 12Binoi ko weli iwili need pachana jonsa binoi iwigala jiti alí jeanéli: ¿chorikare jena jipi pireami we naki riwiraso bile namuti? ne bichiwali niraka 'yemi mi ane, ketasi bile echiriga riwiratami nima jena jipi piréami. 13Chaliko Binoi ku simili bakili auchecho sine barkochi, ali simili auchecho bilen bo'onta bo'wirili bajonili.14Echaliko echi yuwa bineami ko ketasi ne'walali echi pane aka simibali. Aboniko ma ketasi níwili chopi pi bilepi pane echona barkochi.15 Binoi kala ra'amali alí Jeanéli: "kala'haká 'yenasi Ali aboni kala tibusi, echi Fariseos níla basiahuare alí echi Herodes basiaware jiti".16Aboni echi bineami nakupi ra'ichaka we iwemi anika nokali, "Jena ko ju mapujiti ketasi Chet iniwi pane". 17Jesusi ala newalá wilili jena jiti alí jeanéli: "¿chorikare 'yemi need nakupi we iwemi anika raicha mapu ketasi iniwa pane? ¿Wecho ketashi choo lachili? ¿Yemi ketasi newalá? ¿Wecho ma cho'wika wilibali 'yemi sulala?18'Yemi niwi busila, ¿Nop ketasi mo machili? 'Yemi niwi nakala ¿Nop ketasi mo anami? ¿'Yemi ketasi no nata?19 Mapualí nije nachútali echi malí pane echomí malí mili pakotami muchuwachi, ¿cho iki wali bochikame kúchi kichali pane ku napabuki 'Yemi?" Aboniko jeanili: "Makoy okua".20"Ali mapualí Nijé nachutali kicha pane echomí Nao mili Pakotami muchuwachi, ¿cho iki wali bochikame napabuki 'yemi? Aboniko: "kicha".21 Binoi anili: "¿'Yemi ketasi newalá acho bijí?22Aboniko isili Betsaira aniliwachi, echi pakutami echona pireami 'yebili rijoi busukachi alí Werli tánali nochánala.23 Jesusi chapili echi rijoi busukachi sikala, alí 'Yurali machímala echona wipo. Mapualí binoi akachípali moba busilachi alí ucheli Binoi sikala moba, echiriká rukeli: "¿A mo biiri ritiwa?".24Binoi ripari i'nali, alí Jeanili: "Nije ko ritewi wika rijoi Mapu yira jare oko simíbali". 25Echalí Jesusi ucheli binoi sikaa auchecho siné moba busilachi, ali echi rijoi irápalip binoí busilachi, Echirika binoi busila ku a'lartami nili, ali ritiwáli karka namuti need kala machime.26 Jesusi ku juúli kuwana ku bitelachi alí jeaneli: "Ke tasi baki echona wipo".27Jesusi machinili mapu binoy yuka binerli echumi ipoo Cesaria ali Filipo aniliwachi Echona buchi Binoy rukeli mapu binoy Yuka iyenili "¿chika Maybe tami echi Jare ralamuli?"28 Aboy ku nijenewaka alí aneli: "Juani li Bautista. Jareko and 'Elias' auche Jareko: bilé nawesami mapu chu rika ikimerko upami".29Binoy echika rukeli: "ali 'Yemi ¿chika Tami maye emi? cu nijewaka, Pedro Jeaneli: muje ju echi Cristo".30 Jesusi kala raamili mapuke wesi ruyenala binoy siti.31Binoy owinili binera mapu echi rijoy ranala need risurika simirna rukeli wika namuti ali kaweltame niima echi ocherami jitu ali uwelpala bacha ichuwami echi sacerdotes Yuka ali echi email, echirika mulirutame niima, auche sine ku wilasaram email niima iwikala baisa rawe simirsa.32 Binoy anili machiame niraka. Ali Pedro wana yurli ali owinili yona.33Chopi Jesusi ku kuwana xnali ali inéli mapu iki binoy Yuca iyenili alibiche yonali echi Pedro ali aneli: "¡akina Jubami wili tami Yuka, muje diablo! muje tibu namuti Diosi niwala, Chopi echi ralamuli niwala". 34Aliko binoy bayeli echi ralamulí ayenacho mapu yuka iyenali napabuka, ali Jeaneli: "Jare mapu binoy ola, chapisaa echi kursi ali tami najatima.35Mapu irpi kala tibunli binoy aliwala, mina erami niima, ali mapu irpi just binoy aliwala tami Jiti ali tami raichal Jiti echi ko a la ku narema.36 ¿Piri ola nema bill rijoy mapuli imesa kara ne buchiwi camirali ali binoy bina mukasaa?37 ¿Piri nijima bile rijowi nakuliwa binoy aliwala?Mapu irpi we riweli Tami Jiti ali tami raichuala Jeina Jipi Pireami chubsi nakaka eyenami ali we chati ola ami Yuka echi rijoy ranala riwelama binoy mapali ku nawasa ne walula niraka mapurika binoy onola echi Diosi Pionala Yuka.
Chapter 9

1Binoi jeabeli: "We bichiwa Yemi ni mi ané, a niru yemi ibili mapu ketasi chi biji machimea mukuwami yenasi riwisa echi Riosi Walula nicaka nawasa ne we jiwerka. 2Usani rawé simirasa, Jesusi ko bayerali echi Pedro, Santiago li Juani Yurali, ali need Simira walu. Alí si'nu najitali echi a riwirataka rabo muwéntali. 3Binoi napachala najitali ne simiraka ratabami, ne simiraka rosakami, ne'we waminana rosakami mapu yirpi rosakami niwa echi jena'i kawirali niruami.4Alí Echi Elías yuka echi Moises echaní Jabalí, ali ko ra'icha ojali Jesusi yuka.5 Pedro ko rukeli ali jeaneli Jesusi: Bineriami, a bela kala ku tamuje na'iba machisa ali lamuje nakiwi mapurika niwabo ba'ika kalí, Nakiwi mapu niwama bile Muje niila , acho bile Moises, ayenacho echi Elías.6 (Pedro ketasi biiri anisa niili, mapujiti aboni bineami we majali.)7A bile noli nawali, a lí pooli bile kabloli jiti. Alí ko machinali bil ra'ichali echoná nolirali: "¡Jena ju nije ranala natimatami kala námasil!".8 Ke saina,mapuli alí aboni inenali nderiká, ali ma ke wesi riwali, aboni yuka shopi bilepi Jesusi.9Ali mapualí ma ku tikína isirali Repani rabó Jonsa, Binoi a la nuleli ketasi biiri ruyenala auche Jare mapu yiri aboni ritiwali. Yenasi echi Rijoi ranala ku ilasurami nísa echona suwikami bitiachi jonsa. 10Echinika aboni a ka ripili jena ra'ichali, chopi aboni nakupi we wémi ra'ichaka nakali mapu cho a ni wami jú "ku wilaisarame echona suwikami bitiichi jonsa".11Aboni kú rukeli: ¿chorikare jare Eskribas ko ani mapu Elías bacha nawamare?. 12Binoi Jeaneli: Elías a bichiwa Niraka bacha ku irani, mapu jiti ku wilasama kara suwaba namuti. Echaliko ¿chirokare osiruta atí mapu echi Rijoi Ranala a risua rika simirima wikabe namuti alí we kichirame niima? 13Chopini mi ane Elías ma bela nawali, alí aboniko olali kara mapurika aboni nakili, mapurika aní osiruwame echi jiti.14Mapuali aboni kú isíli echona auche jare bineami yuka, a bela riwali wikabe pakotami echomí norelika, alí echi fariseos Nakupi we wemi ra'icha ojalí echomi. 15Alí mapuali aboni riwisá echo Binoi, Echi wikabe pakotami ne we kanili, alí jumali Binoi yuka ali we kanilika narepali yali.16 Binoi ko rukeli echi bineami: ¿cho pir jiti yemi we' iwekami ra'ichaka noka 'yemi echi yuwa?.17Alí bile echi nasipasi 'yenami jeaneli: Bineriami, Ni mi yebki nije ranala, binoi niwi bile siti iwiga mapu ketasi nakiwi ra'ichama. 18We iwekami mukusiama niwa, rile apá, Ne simirka saliweni chumuchi, kila ramila, kara wacheme niwa. A taniki echi muje yuwa bineami chopi ketasi amerali ku machi pasia.19 Binoiki jeaneli: Jipi pireami, ke tasi biiri bichiwami ¿cho yen wilimali mi yuka asimeare nije yemi? ¿chome wili yenasi need anachamo yemi yuka? A kind tosi.20Aboniko echomi toli echi towi, ali mapualí echi siti chati iwiga riwisá Jesusi, we sapu, iwekami kumukusali. Echi towi rilé ichili, ali owili saliwena ne simiria. 21Jesusi rukeli echi anolá: ¿cho me ili junsa Echirika ati? Echi onula ka jeanili: Pe táka jonsa.22 Isími echomí na'irali apá, wecho bawirali, alí a binoi werli ola nasobuma ruya. A omerisakamo Namuti ola, natimáka tamuje alí tamuje kuwirsa.23Jesusi ko aneli, ¿Ach omerima nije? kara suwaba namuti a bela omertami jú mapu yiri a lá bichiwiko.24 We sapuni nirata echi tawi onola ko sinali Jeanili: "¡Nije a bichiwili! ¡Tami kuwiri mapurika waminabi bichima!" 25Mapualí Jesusi riwáli mapu wikabe pakotami we juma isirli Binoi Yunali echi siti chati iwiga Jeanili: Muje iwigá Ke omerami raicha alike namami, ni mi nule, ku machini, a lí ke sine ku baki echona pachiní.26Echi siti chati iwiga we iwemi sinali, ali kumusiatali we iwekam, ali ko machili echona Jonsa. Ehi towiko mapurika makukame niraka buiwili, Echijiti echirika bela anili pe wikabe pakotame. "Mi ma Makukame jú."27 Chopi Jesusi kú mutuki ali ilasali ali echi towi ku ilibali.28Mapuali Jesusi bakili kalirali, binoi bineriali jeani ka rukeli, ketasi machiná niraka: ¿Churikare tamuje ketasi omerali machi julia? 29Binoi ko Jeaneli: Jena yin chati iwiga ko ketasi of just machi pasiwa chupi tánaka onoruami.30Aboniko buwali echomi jonsa, alí Simarli echomi Galileachi. Alí Binoi ketasi wesi nachimea komi muchula aboni. 31Mapujiti binoi bineria asali echi bineami, ali Binoi jeaneli: Echi Rijoi Ranala waminá nijirame nima aboni echi wikabe Rijoi sikalchi, aboni ko milirnea me, mapualí milisua bakia rawe simirka ku ilisma binoi.32 Chopi aboni ketasi Newalá muchili jena jiti machirlua, alí we majali ruké.33Aboniko isili Capernaumachi. Mapualí kalirali asali Rukeli: ¿Piri Jiti we 'iwemi Wilimali buwe? 34Chopi aboniko kotasi biiri Anika machuli. Mapujiti nakupi wilimali buchi aboniko we iwemi ra'ichasia isiiali jeanisika mapu chika níli pe minana walú. 35Binoi mina a'sibali ali bayeli echi makoi okua napabuka, alí Jeaneli: "Mapu yiri bile nakisako ne bachia nila, binoi ko nima need juba karka yuwa, ali nikurami nima."36Binoi Juli bile towi pe tá alí nasipa witali aboni yuwa. Binoi mutuli echi towi a lí Jeaneli: 37Mapu yirpi a name ko bile towi tami rawala Jiti, ayenacho tami naré, a li mapu yirpi tami nareko, ketasi chopi tami nare, ayenacho naré mapu tami júuli.38Juane aneli: "Bineriami, Tamye ritiwaki bile mapu chakena júla echi siti chati iwiga muje ra wala jitri, a lí ko kete nakiwiki, mapujiti binoi ketasi, tamuje yuwa inaro". 39Chopi Jesusi Jeaneli: Ketasi nakumesi, ke wesi niru mapu omeri jiwerka ola tami rawala jiti, alí pe wilimali siti chati ra'ichasa tami jiti.40Mapu yirpi ketasi kina najisaku, kina tamuje yuka a machuwi.41 Mapu yirpi nimi ya ko bile bawi bajiwame chopi jiti Kristo niwali nísa yemi, A ni bichiwali niraka ni mi ané, echi ko ketasi wikáma mapu imemare.42Mapu yirpi lobu ko Jena kuuchi a mapu tami bichiwi, A la nísa kala binoi níusa bile rite walu bile molin nila, buleta kotochi alí Parrami nisa walu ba'wirali.43 Mapu muje sikala mi si uni apasa, sikire Waminana kalaju bakiwa kala biteluachi ketasa sikeka Walú na'irali, echi na'i mapu ke siné cho'wí. 44Mapona echi kuchuwali muku ali echi na'i ketasi ku cho'wí.45Mapu muje ralala mi si'uni apasa, Ripuni Mapujiti waminabi kalaju bakiwa biteluachi ketasi raleka, mapu kala niwa ralala, alí párami nisa echona na'irali.46 (Mapona echi kuchuwali ketasi muki ali echi na'i ketasi ku cho'wi).47Mapu muje busila mi si'uni apasa, chakena bu'wani. Waminana mi ka ju bakiwa echona Riosi waluwalachi bilepi buseka,48 mapo okana buselikua alí apárami níso walu na'irali, mapo na echi kuchuwali ketasi muku ali echi na'i ketasi Cho'i.49Mapujiti kara suwaba akárami nima na'i jiti.50 Echi kona ko we a'la ju. Chopi echi koná nosowisa ¿chorika omerima muje auchecho sine ku akámi niwa? Niwisi kóna 'yemi, alí muchisi we kanili ka nakupi.
Chapter 10

1Jesusi Riweli echona, Alí simili bileana Cuuchi Judearchi we mikabe bakochi Jordanachi simirani mikabe ralamuli sili echi yuwa auchesine. Echi asali bineria auchesine auche sine bukuliamira, sinibi echirika a alali.2 Echi Fariseos sili echi yuwá machibo ria Alí rukeka Aneli "¿A ricensia just bile rijo opemi kú riwema muki?". 3Binoy geanili "¿churika nulaliwame Moisés?". 4Aboy geanili: "Moisés nakili echi rijoy osulicho osoka ku rojuakuumi ali ku julama".5Niili echi choquila aboy So we rasiame mapu binoy osalí Jeina nololiwame", Jeaneli Jesusi.6 "No biyne chokichi niwayi, 'Diosi niwali rijowi ali muki'.7'Echijiti riwema bile rijowi binoy anola ali binoy iyela a li napawima binoy upila Yuka, a lii echi okaka niimo bilepi sapaa.' 8ali maa ketasi owa niraka niima, chopi niima bilepi sapaa. 9Mapu Diosi napubili ketasi rojona rijowi".10Mapali aboy muchili echona calirli, mupu binoy binerxa olali rukelti auche sine Jeina Jiti. 11Ali jeaneli, mapu irpi ku riwela binoy upila ali auchi sine upesa aucha bile ,uki echika maa que ala Ju Diosi Yuka.12 A li binoy bile muki ku riwesabinesa cunala ali cunesa auche bile rijoy Yuka echi ko maa ke a la alamiju".13Ali Palati echi Jare cuchi curui mapurica binoy chapimea noli echi Jare papu Jesusi Yua bineami ma mina Yonali. 14Noli mapali Jesusi rihuisá, jenala ali mina Yali echi Jare Yua ali Jeaneli: "Pe naquisi papurica echi cuuchi curuhui aquina Tami Yuhua Simama, quetasi chibi anesi, Mapujiti echi cuuchi Ripa Rihuigachi Jare mapurica Ju mapu iri echi cuuchi.15Ani bichihuali nira mi ané, Mapuiripi que cu naresa mapurica echi Cuuchi nirá qui chiricaré omerabo cu baquia echona mapona binoy ati". 16Ali hue Yati chapili binoy echi Cuuchi curui ali mutuli sicala chi nira natetara Yali ali quili muchibali echi na binoy sicalachi.17Mapali Echi ma owinali bile asimier, Bile rijöy we make nawaili echi yuwa Ali rukeli: "weiala Bineriami, "¿Pirini olasani ku sabama sinibi bitelachi waimi?18 Jesusi geaneli: "¿chomi'ola tami we la anemi? Que wesi ala jú, Bilepi ju we'ala Diosi.19 Muge machi echi nateami raichali Que milibo, Que ku riwebo muge upila, Que chikubo we kaleku muge onola Ali muge iyela.20Echi rijoy anili "Bineriami, kara gena namuti ani nigeoka olalini echali junsa Mapali ni tawinili.21 Jesusi neli Ali wé kaleli, binoy geanili: "abile namuti ró Ralinesa cara nomuti muge niwala Ali mi yasa cara namuti echa we risuti, Ali muge nimami Ripa riwigachi ku, Ali akina simi, Tami najatí. 22Chopi binoy we' siweká ku simili namsa Jeina ra'ichali ku simili we omonika ma Jiti wika namuti niwami Niili.23Jesusi ineli ne noluka a li Jeaneli mapu iki yuka bineami niili "¡chuyena nachili ju aboy mapu we niwami jú ku muuya binoy Diosi Yuka!".24 Mapu iki Yuka bineami niili muchili wabe natika namsa aboy echi raichali. Chopi Jesusi Jeaneli auche sine niraka curuwi. ¡Chu yena nachili Ju bakiwawa ku Diosi Yuka. 25Chu rape ke nochili Ju mapurika bile bulito simirasa nasipa bile wicha busilchi, mapu yena we niwami bakimea Walula Diosi niwala".26Aboy muchili need wabe chorika natika need simirka ali janili aboy: echaliru ¿chika omerma ku niuya? 27Jesusi ineli ali: "echi rijowi yua ke tasi amertame Ju chopi Diosi Yuka ke tasi chopi suwaba namuri a amertame Ju Diosi Jiti".28 Pedro chotalia Ruye "nibira, Tamuje echirica rihueli Suaba ali echiricati mi Najatali.29Ali Jesusi Jeanili, "bichihuali ni mi ané, quetasi bile the mapurica rihuema binoy calila, of amije bachila, omuje huayela, a huiyela o onolá, of muje cuchuala, of muje cahuihuarachi, tami Just, ali muje raichala nirá, 30chicá que naréma bire ciento choquea mi minabi Jipi Jenai huichimoba: Cali, ali muje bachilá, ali muje huayela ali muje iyela, mina muje cúchala, mina muje cahuihuarachi, echirica niruachi quichica Najataca Yenachi Jenai huichimochibo echirica inara sinibi biteluami. 31Noli huicabé mupu ne bacha júco huami Jubanali cu nima, ali ne Júna juca ne bacha nali cu niima".32Echiko simibali bileana buichi ripari Buruami Jeruralenachi, Ali Jesusi simili bachami nira echi yuwa. Echi bineamijesu yuwa chaerikakanili Ali Jairecho we najatali mikabe nira Majuikanira. Ali Jesusi ma bayeli minami ana nira Auchesine anesia maporika ikimea rimeli binoy.33 Nesi, tamoyeko simabo echona ripari Jeruralenachi. Echi onoruwami Ranala Ali winijirami Nima echi owelpali yuwá nawesami Riobachi ali echi Igusami echi risu ologa milimea chapiga Yama echi gentiles aniliwa mi.34 Echico we kichimu, we kachipawa. Ayenacho wipizoma ayenacho milimea Alibechi baika rawe ku owinama.35Aribiche echi Jacobo Mina Juani, echi Sebedeo Ranála sili binoy yua Ali Jeanili: "Bineriami, Tamuje naqui mapuricami oláma Tamuje Yua huica namuti te mi tánabo".36 Binoy Jeaneli: "¿Piritamo Nehualé mapuricami olama Yemi jitra Yua?"37 Aboni Jeaneli tamuje tami Naquihui mapurigata muchibabo muje Yua huarebalachi, bile echona muje sicalachi huatoná auche bile echona mujé sicalachi ohuiná."38Nali Jesusi cu nijeaca Jeaneli: "Yemi wuesi Machi maputamo taá muchui. ¿Yemi Ju atamo si bajibo echi bahui Mapurica nije ma ni bajimare a anacháma mapurica pagocuami echi Jitri Nije ma pagotami nimaré?. 39Aboni Jeaneri: "tamuje ariga olábo." Jesusi Jeaneri Jena baso mapuni bajimare Yemi ayena chó bajibore, ali echi Pagocuami echi Yua Pagotamini Jú, Yemi ayenacho pagotami niibo. 40Noli chi chiga asimeare nije Yua huatoná onije Yua ohuiná quetasi Nihuala Ju Mapuricami Yama Noli Nali Ju mapu Yemi Nihuara mina' chigá ma calá carihuesa ati."41Mapali echi chu Jare makoy mapu binertami Ku namili Jeina Jiti, owinili naawa we sayerka nakali Jacobo Ali Juani.42 Jesusi bayeli mapuna binoy asali aneli tiemi a machi map Jare ne Walula niile simile niraka echi Jentiles mapurika tamuje naqui echi Yua, binoy ralamuala we Jiwerka owelpala Jawame nulame echu kuka.43Ke echirika niima mapurika yemi naqui. Mapu naquiko ne walula niila iyemi Yuka nisare time cawirame, 44echi mapu bacha niili ko tiemi aboy niraka Pii nulerami niimare yemi sowaba. 45Echi onoruami ranala ke nawali mapu rika cuwirtame niima, mapurika cuwirami Jena wichimoba.46Aboni isili echomi jeriko. Ali mapualí Binoi machiná inarli echoná jeriko Jonsa, Yuka echi bineami ali echi wika pakotame, Timeo ranala, Bartimeo, bile echomi 'yenami ketasi machiliami, echomi buuchi asali. 47Mapuali binoi námasa mapu Jesusi Nazareno nili, binoi owinali siná alí jeaniya: "¡Jesusi, Rabi ranala Tami natimá!". 48Wikabé ko we 'yonali echi ke machiliami, chaneka ketasi anímala, chopi binoi ko we minana iwerka sinali auchecho: ¡Rabi Ranala! ¡Tami natima!.49Jesusi ilíbali alí nulali bayenala, aboniko bayeli echi rijoy ke machiliame Jeaniká: ¡We iwerami nili! ¡Wilisika! ¡Binoi mi bayetani! 50Binoi ko chakena páli echi kimala, wilisali, ali nawali Jesusi yuwa.51Jesusi ku nijewili Ali Jeaneli: "¿Chopiri mi olisua naki?" Echi rijoi ke machilamiko Janili: "Bineriami, nije ku narenali machilkuame."52 Alí Jesusi jeanéli: "simika, muje bichiwili ku mi sawali." Ke sainati binoi nareli ku machilkoami, alí najatali need wi'limali buwerali.
Chapter 11

1Mapualí aboni simiba isirali echoná Jerusale nachi, ma mulubé sírali echomi Betfajé alí Betania aniliwachi, echomi rabolachi olivo aniliwachi. Alí Jesús (Jesusi) ko júli okua mapu binoi bineriali. 2Alí jeaneli: "Simibika míjem wipo'o. We sapuni yemi mo'usi, bile buliti riboare tamo mapu ke sine kaserami nili. Botonapka alí akina tosi. 3Alí jaré mi jeanesa: "¿churikare jena ola 'yemi?, 'yemí ko jeanibó: Echi walula newale pe ke ayo akiná ku nijima.4Aboniko simíbali alí riwáli bile buliti buletami bilena machíye yérali irapta wiliachi, alí aboniko botonapali. 5Wikabe pakótami mapu echomi muchuli jeanili: ¿piri olá 'yemi jena buliti botonapa? 6Aboniko anili mapurika Jesús (Jesusi) nuléli alí echi pakotami nakiwili mapurika kú simama echomí buweralí.7Echi okua rioji mapu Jesús (Jesusi) yuwa bineami nili, aboniko 'yebali echi buliti echi Jesús (Jesusi) alí chini jiti pérali moba mapurika Jesús (Jesusi) omérima kasé. 8Wikabé pañotami ipeli aboni niila chini' echomi rile, alí auche jaré ipeli karunti sawala mapu aboni ripunali echomi wipo jonsa. 9Echi jaré mapu bachámi isirili Bioni yuka alí jaré mapu jubámi najata isirali jeaniká sinákali: "¡Hossana! Ne kalá ju mapu yiri inariko echi walula ráwala jiti. 10Ne kala jú echi walúlachi mapu inaro keni onó Rabiri; "¡Hossana me ripa!"11Alí jonsa, Jesús (Jesusi) bakili echoná Jerusalén (Jerusalemachi) alí simili ri'obachi alí néli ne nolerika. Ma we alíwachi nili, Binoi simili echomi Betania aniliwachi wipo echi makoy okua a yuka. 12Ba'alinala Rawé, mapualí aboni ku isili Betania jonsa, Binoi ma locheli.13Binoi ritiwali bile okó mapu chuna' rakeami nili, echomi ámi mapu we sawémi nili echijiti Binoi simíli inema a nirúla pe bilé raka. Mapuali nawasa echona, Binoi ko ketasi biiri riwali chopi wika sawala, mapujiti kecho nirúachi nili echi chuna. 14Binoi ko ra'ichali echi oko: "Ke wesi sine komeare muje rakala." Echi bineami ko námali mapu Bioni 'anili.15Aboniko isili Jerusalén (Jerusalemachi), alí Bioni ko bakili rilobachi alí o'winali machí buwana echi ralinéwami alí echi ralámi echona rilobachi jonsa. Bioni rakibuli echi miesi echi nomí nakiluami nili mina kusuneali, echi makawis ralineami nili. 16Echi ketasi wes nakel: nop rika karunt namuti mutuk ka. Yenma echona pacha re'obachi, mapu ralinetami nima.17Binoi binerli nia jeaneli: "¿Ketasi osirutami ju nije biterachi riwarami kalirali Riosi yua raicaakuam mapu chiwen kawirali niruma? Chopi yem niwara bilench rosochi chikorami pirerachi. 18Wéla naweami mina echi osami namli nop ich Binoi, anili, mina natali churiga omerma miliyá. Echi ko majali mapujiti echi nisineami pakotami ne simirami ke mayeli nop binerli. 19Churupi chonach Jesús nia ich bineami riwe ich kia rijowachi.20Nopori echi simiba sirli bi'ira riwari echi o'kó chuna rakeami ma kicheamí, ra'wala jonsa. 21Pedro ko natilí miná anili: "Rabí niebo, echi chuna mapu ketasi nakilim rakema, ma kicheli."22Jesús (Jesusi) ku' jeaneli: "ka'la bichisi Riosi." 23Ne bichiwa nira yemi ni ane, mapu'ir anesa jena rabó: "Lisiga alí pochí echona walu ba'wirali, alí echi ketasi majasako sulachí chopi bichisako japu anelti la simirama. Echiko ju mapu Riosi olama.24Echi jiti ne anema; karka mapu Riosi yuka ra'ichi koo tanikó, bichisi mapu nareli, mina bioni nila níma. 25Mapualí jabsa alí Riosi yuwa ra'ichasa, bacha wikawaboré mapuyiri namuti yemi niwsa sayerika auche bile yuwa, mapujiti echi onurúami echi riwigachi atiame a wikáwima echi chati oliwámi. 26Chopi yemi ketasi ku wikawisa, ketasi cho echi ono mapu riwigachi atí wikawima echi chati oliwámi.27Aboni isili auche siné echomi Jerusalén (Jerusalenachi), mapu alí Jesús (Jesusi), yenachi pacha re'obachi, echi welá nawésami, echi osámi, alí echi má ocherami, echomi isili Binoi yuma. 28Aboni jeaneli: "¿Pir nirá wa'lula jú mapu echirika ola muje? ¿Chiká nulalila jiti echirika ola muje?"29Jesús (Jesusi) jeaneli: "Nije 'yemi rukema. Tamí anesi alí nije yemi ruyema chika nulalila jiti ola nije? 30Echi Juan (Juani) pakól, ¿Riwigachi jonsa nulárami níli wecho ralamuli nulalila níli? Tamí ruyesi."31Aboni nakupi najisaka ra'ichalí alí kala machiká alí jeanili: Tamuje jeanisa "riwigachi jonsa", Binoi jeanimeré: "¿alí chorikare ketasi bichíli 32echi?"¿Chopi tamuje jeanisa "echi ralamuli nulalíla"..? Aboni we majali echi pakótima, mapujiti sineami aboni ku'wirka anili mapu Juan (Juani) bile nawésami nili Riosi jiti julárami. 33Echaliko aboni ku nijewili mina Jesús (Jesusi) alí jeanili: "Tamujé ketasi machi." Echaliko Jesús (Jesusi) jeaneli: "Nije Ketasi cho ni mi yemi ruyema cho piri walula nira jú mapu riká olama nije."

Chapter 12

1Echirika Jesusi o'winali binería bile namut ruká. Binoi anili: Bile rioji ichala bile 'okoo uba rakeami, ali 'yerali nolerka, ojoli bilen pachani. Binoi niwali walú kali mapuriká tibuma, alí tibúnala nuleli echi jaré mapu uba ichami níli. Ali binoi simili bileni. 2Nii echali juuli bile yuka nocham echona ichirutach mapuriká chapime bile raqueamí. 3Chopi aboni chapili alí pisoli alí ku jula kie biyir ka.4Chie sine Binoi Juli chie bile yuka nocham wijilíbnali mo'olachi, we riwéli yali. 5Binoi chie bile juula, alí miilita. Abo'o achikó riká cholali auché jaré. Wipiso jaré malaya chie jaré.6Binoi chie bile nila maporiga julama nila binoi ranala natimárami. Anila echi kie namo'o olama nije ranala jú.7Echiriga echi ralamuli anila aboo napawika jenali: "jú mapu karka chapimé kina simas. Simabo milibo echi nila tamaje nila nima."8Aboo chapili, milali, machí páli echoná wichirútachi jonsa. 9Echiriga ¿Pir olama binoi niwam? Binoi ku nawama alí ko'wimea echi uba ichám echi ichirutam yama chie jaré.10¿Kie sine bineli echi Osoruami: "Jena rite mapi echi kalirám ketasi biyir niráli, 'a niwarami jú bile rite ne bacha 'atíme. 11Jena kó nawali Wa'lúlachi jonsa, alí ne simá riká nira jú ritera tamujé busil jiti?" 12Aboko nakila chapimen Jesús (Jesusi): Chopi majala we cube pagotami mapo jite aboni machíla mapi binoi raicha sila namut binerka aboni sayerka echiriga cha riwela alí ku simibali.13Alí jaré fariseos (bariseos) alí herodianos julárami níli Jesús (Jesús) yuwa, mapu jiti ketasi ne walarma raíchika. 14Charí sirak, jinera: "Bineirami mcheyeat muje ketasi natemi nirá, mapuriká auche jaré nata, na kie wes ku'wira jaré. Jueki bchirnirria bnierra ich buchuim yuk rios. ¿Jú rsíens natetbo echi napiam César nil o kie? N 15nop Jesús mcheyra kaleka olam na jeaneli: ¿Chorkiarre tam sayeri yemi yasto tami bile wenomi jití nije muerma nie.16Aboni ye erli bile wenomi Jesús (Jesusi) ich jinera "¿Chikiata rtierra jená cho'olá?" Jarre jinela "Echi César" 17Jesús jeanili "Yasa ichi César nopi ichi César nil jú alí Ríos kla nop ich Ríos nil ji." Aboni ko ketasi mayeli echiriká jeanimé echi Bioni.18Echi Saduceos, mapu ketasi bichiwan nira mapu ku winkuam isiri yuki echi aboni rukeli jeaneka: 19"Bikerram, Moisés osali tamujé jiti: "Echi rijimari bile rijui mukusua nari riwesa bile puila jubua, ketasi raneka ich rijoi ach chopimierkia icha puila icha rijimar anil, nia rane icha rijimalijiti."20Nimuri kicha rijimari echi bachála chapili bile upili nia mukuri, ketasi riwély ranal. 21Echi chobile pie jubuála chapila nia muturi, ketasi riwéli ranal ni jubuála echirikácho. 22Ari echi kicha ketasi kuchualí. Ma Jubuam echi mukui chifio mukuri. 23Mapualí aboni ku 'owínsa alí ku jabsa chosine, ¿chuirra upili nimaré? Chopi jiti kaira kicha rijimalka nili oboni upuli nirá.24Jesús (Jesusi) jeaneli: ¿ketasi machíllabat icha Riosi raich petasicho echi Riosi iwérali? 25Alí ichet ku winsam mukusá ketaso ku puema, ketasi kunuerbo: mapujiti mapuyir echi Riosi pionali jú echi yiri niborre echoná riwigachi.26Ichet mukoim, jú ku riaskwam, ¿kie rierritim echo na swari Moisés nop narichi tiá siwachiri noprreka norrom raichali nia jeaneli: "NIJE NORUM ABRAHAM, NOROM ANIRCHO ISAAC, NALI SI NORUM NARI JACOB?" 27ich kie jú norum mufwim nari arin kam iem ikiak muchutm28Bilie suám nawára nía namra no'awam jarram; ich rwara nop Jesús (Jesusi) ji nera rajú, ichikuera: chuirra nurarira niap ntem jú karra yua? 29Jesús ku anira: ich niap natem ko jú: "KALA NAMI, ISRAEL, ICH RÚRA, TAMWE RIOSI, ICH RÚRA, TAMWE RIOSI, ICH RÚRA BILE JÚ 30IEMKI KALIE BORKIA RÚRA ICH RIOS NI KARKA JURACHÍ NI KARRA ALIWÁ JITI, NI KARRA NATKI NÍA, NI KARK JIWERK. 31Chie birie nurarirá najú: "IEMKI CHUEJARE KARIE BORKIA MAPURIKA IEM ABONÍ NIRÁ." Kie niriú chuebrie nurarira niap rú nop natúa.32Ich suamki nera: "¡Rajú, ibnieram!" bichir aniria neram jú RIOSI BRIEP JÚ, NÍA KIENRUÚ CHO BRIE NOP IRRA ICH 33KARIEBO NI SURACHÍ JONA, NÍA NIRA NAT JONA NI JIWERK NA KARIEBO CHUJARE, NOPI KIA IEM ABONI NIRIA, niap ntemju karta yukich amachikuam karunt ma'aka. 34Chatí Jesús riwara napra ruwera jinera: "Kie mie mkia yenam rios yua" na jú braki ma kie wes chue rkuera.35Alí Jesús (Jesusi) anila; echiriga binera chukuka echona , alí jeanali: ¿Churigá echi osami ani echi Cristo (Kristo) ranala jú rabiri? 36Binoi rabiri, Riosi 'wigala jonsa, anila: "Bioni walula aneli: Nije waluala asaka nije sikacha etona yenasi achama maje sayeli rileka moje ronola. 37Binoi rabiri riwa Cristo (Kristo) "Onaruami" echiriga, ¿Churiga jú echi rabirí ranala? Wika pagotami namli we kanilka.38Mapo yir binerali Jesús jeanili: "A la naká yenasi escribas (eskribas) jiti, mapu siminari wel chinika, nia narre sukuirle. Machi namut ralinekuach. 39Nia we' ka'la kusubel echo ri'obachi nia bilench si biom rikach nari yuka we'la echo na miesch. 40Aboni ayenacho mina eye map ketasi niwa bite rijoi i'li nirra. Wiká namuti aní mapurika echi pakotami ninama nari rarámuri. Iniomaba ich raramúri nimarreba jena pakotami narrema ne wé Risu olowámi.41jonsa Jesusi asibali bachami mapona muchuwakuachi echi wenomi echona ro'obachi; Binoi ka'laine asali echi pakotami mapuali muchuwachi echi aboni nil wenomi echona pachani. wikabe pakotami we níwami ne wikabe muchuwali wenomi. 42echali jonsa echi muki binel tibikami ne we risuati nawali ali muchúli okua wenomibuwarami, bile sentabo nateami.43Jesusi bayeli echi bineami ali jeaneli: ¨ne bichiwali nirá yemi mi ané, jena muki binela tibikami risuati a muchuwali waminan wika echi auche jare mapu sinibi muchuami yuka. 44mapujiti karka nijili chopi mapu ripili. chopi jena muki, nijali risua nilka, muchuli kara wenomi mapu iki nili mapurika bitelama.

Chapter 13

1Mapualí Jesusi mikabewa inárali echi ri'oba, a bile mapu yuwa biémi nili jeaneliá ; ¡Bineriami, iné jena rité ne we simati alí echi simati wéli kali!" 2Binoi jeaneli, "¿A mo ritiwi welí kalí? Ta rapé bile rite ripima ke kojuinarami níma."3Ali echona asali ripa rabo olivos echona templochi pedro santiago juani ali andresi rukeli echona bineli, 4Ani, ¿chokilipi chiqueme jehali namutí?¿Chur ju ruwawam carka jenali namuti ikimeé?5Jesusi owíla ania,"Tibusa que wesi kalema" 6Wika nawama nije rawala ruga anume nije Ju echi; Ali chaquena simama wika.7Ali nama echi nakokuam ali raichali nakokuam kie chip nilbo; echi namuti echiriga ikime, alikiecho suwibma. 8Ali ilisma nírulma wiko wikanami alí lowali. Jenalí niímo wikami okokuami kuchi ríte.9Gala naka, echí tome yemi echona raichagochi. Ali pizotami echona. 10Chopi ich evanguelio bacha nimarre naurom raichi chuweni kawirali.11mapuali ma chapisú alí ma nijirami nisa, ketasi siwesi mapu yir anibore. mapujiti echali hor inarachi, mapu yir anisatare; ketasi yemi nimare mapu ra ichama, chopi echi Riosi Iwigala. 12Rijimala nijima echi rijimala miliwami nira, ali echi onola binoi ranala. echi kuchi ne we rasima wenali yuwa y ali ko wiwame nira nima. 13Yemi ne we simirra kichirrami nimare tami rawala jiti, chopi mapu yir a nachili ne jubami jonsa jena ko kala ni yukami nima.14mapu alí ritiwá echi ne wabe simira siti riká kojuinami wilíbachi mapona ketas wilisaré.(mapu i'néko osolí kala machisaré), alinakiwisi mapu yir Jureachi muchuwikó jumsima miná repa rabo, 15olasi mapu ripa moba kalírali atíko ketasi ku rikínama pacha kalírali, o mina buwánama karunti kalírali nirúami, 16alí olasi mapu echona wiperachi ilíraliko ketasi ku nawama ku asia echi chini mapu chu' lubu.17¡Chopi ne rirú rika ju jare mukui mapu niusa echi towi o chíiria uchuwami echalí rawé! 18Tansi Riosi mapurika ke jená ikimea echair romo. 19Mapujiti nirúlmaréne, simirra risva nilkuame mapu ketasi sine rawe ikilti ne sukuchi jonsa, mapualí Riosi niwali jena Kawí, ketasi, ketasi sine ku echiriká ikimeré. 20Alí ayenacho echi Walula ketasi ukua niwasa rawewali, ketasi ni'yuma ke wesi akami, chopi mapurika kuwirma echi mapu kala bicili, Echi, Binoi okua rawewali niwali.21Echi jitiko, a bile yemi mi anesa; "Wi'nesi" "Jena'i ati echi kristo o" Wi' nesi, "Echona atí" ketasi bichísi. 22Mapuliti buwamaré jare bichíl ketasi nirá kristo alí jaré ne karunti riwirma alí ne sima rika. Aboni ke newalarma, ayenacho a omerisako echi mapu kalá ku bichiwili. 23Ikala naka muchusiínije yemi ruyeka silí bacha nirá.24Mapali ma simisa echi risua kiwami rawe, ECHI RAYENALI KO BOKOWIMA, ALI ECHI MICHA KE MACHILIMA O CHO'IMÉ, 25ECHI SIPOLI RUJINA RIWIGACHI JONSA, Mina echi Jiwerli mapu riwigachi muchuwi mina nokertami níma newe ¡ Wekamí! 26Alíko aboní riwimea ECHI RIJOIRANALA NAWÁMI ECHONA NOLIRILI NI WE JIWERKA ALÍ NE WALUBEALA NIRÁ. 27Aliko Binoi Julama echi Riosi Kapitanuala alí napubuma mapuala bicníli, Naon kayam nolerka Jonsa mani suwe kawirali Jonsa Alí ma ni juba echona riwigachi.28Ala binesi maporigá binertam nili echi chuna jiti. Ke s+a inabowa Echi towal ke buwaiami najti ali bowa echi sawala yemi gaia machi ma mulupi riminu nímare. 29Echiriga ayenacho, Mapu alí emi riwisa jena karunt ikiyame, yemi ma' la machibóa mapu echi Binoi ma mulipi ku inaro. Ma yeachi atí.30Ne bichiwa nirá emi ane, jena bani Pireami Ketasi simarma mapu rehasi jená namuti ikisá. 31Echi riwigáchi ali echi kawí simarma chopi Nije Raichalo ko kelsi simirma. 32Nop mulipi echali Juba rawe ketasi wesi machí, tapi angeles, nici tapi binoi ranala, chopi echi anaruami binoi Bineibi machi.33Ala naka mochibo we a la inebo, mapujiti yemi Ketesi machi chuyenko Jú. 34Nako Jo nopriga bile rijo we mika simim: Chariwesa echi kali mina nule binoi tanala mapuiiga tibuma echi kalí. Aboni nira Nochali, Mina Binoi nure echi tibumi Kata busureka asimea.35Mapuriga a lo Inesí, mapi echi kaleame nawamarga, mapuriga ke machino Chuyenako Ku nowarika, liki roko o nasipi róko, o talí kusúchi, o bí s bijí. 36Ketasi sá ina ku nawasako ketasi nakibo mapuriga muje kuchuisa bú im riwibo. 37Mapuriga yemi ruye karka sú aba ruya: ¡ala inesi!

Chapter 14

1Alí jipi okuabi rawé asirli japi Pascua omawali mina pani ke basía niwami. Aboni nawesamiko alí osame ra'ichika nokali aboni, choriga chapimerika echi Jesús, mina milaya. 2Mapoalí aboni jeanili, "¿ke omakuachi?, mapuriga ke nukumema echi jaré pakotami."3Mapualí Jesús (Jesusi) asali echona betania echi Simón acha nami bitelachi, chukuli echona mesachi. Alí ko nawali bile muki bile buli karunt bawila okami we nateami, echi siwachali. Echi mukí ko kasinili echi buli mina mo'ochi Ro'eli. 4Nop jaré muchili na'awa. Aboni raichaka jeanili: "¿Charike pe ri'yorks kulu'wi? 5Jena sweet jukam ko ralinetam nisa riweli bakisiento nateame wenomi risuati yakuami." Aboni yonali echi muki.6Bioni Jesús (Jesusi) ko jeanili, "Choriwe si kilí. ¿Chorikare nukumena? Binoi ko we simarika olali tami jiti. 7Yemi chulupi yuka muchuma echi risuti, Mapualí emi nakisa yemi ayena omerama ku'ira. Chopi nije ko ke chulubi yemi yuka asimearé. 8Bioni ko isili naporiga nupali: Bioni ko kariweli tami ropokala mapuriga mukumé. 9Nebichiwa nira emi ane, mapomi yenasi Riosi ra'ichali nawesarani níma chueani kawirali ayenacho ra' ichamaré, mapu'iricholali, maporiganatabo echi jiti.10Aliko echi Judas Iscariote, a bile mapu, echi makoi 'okua nili simili echi o'wela nawesami yuka karésiar churiga nijima echi Jesús (Jesusi). 11Mapuali echi o'wela nawesami ko namli aliko we kaníli, mina ne bichiwa nirá aneli naporiga natetama nomí. Alí ko binoi alí choriga yama echi.12Mani chokichi rawe omawarachi echi pani ke basía acherami, mapu alí milali bile bo'wa echona Pascua (Pascuachi), mina bineami ko jeanili: ¿Komi nakimi simabo mapu kariwebo echi ko'wami Pascua (Pacuachi) niruami? 13Mina Jesús (Jesusi) ko je'aneli echi okua bineami, simibaka echona wika rijoachi, yemi riwiboa bile rijo, sokoli akami bawi ro'aram jubami si najatisi. 14Mapona echi binoi baki, pacha si mo'isí mina anebo echi kaleami., "echi binerami jeani, ¿komi jú echona pacha kalirali mapona nije komeare Pascua (Pascuachi) echi bineami yuka?"15Echi bioni inerama echona wabe ripa mapu kariwera ili: Echona kariwesi tamuje jiti. 16Alí ko echi bineami machi buwali alí simibili echona wika rijowachi; mina aboni ko riwali karka nopirika bioni chaneli, mina aboni kariweri echi Pascua (Pascuach) kowawami.17Mapu ma aliwachi nili, binoi nawali mako'okua yuka. 18Mapu'ali mesachi uchuli ko'wa alí ko Jesús (Jesusi) jeanika isili, ne bichiwa nira nije ruyema yemi, a bile mapotami yuka ko'wa tamí sayerka winijima. 19kara sinemka we omonami muchuli, mina aneka nakali aboni "¿ni bichiwali anije kire?"20Jesús (Jesusi) ko nije wili mina anili, "Bile jú mapu echi makoi'okua nili, echi samechi pani tami yua echona piliatch. 21Mapujiti echi Rioji Ranala simirmare buwichí mapurika 'aní echona osirutachi chopi ¡Ne risúti echi rioji mapu kaleka wi'nijili echi Rijoi Ranala. Waminana kala níli mapu ketasi ranarútami nisa echi."22Mapualí ko'wa muchirali, Jesús (Jesusi) chapili echi pane alí natetara 'yali ali rojoanali. Mina 'yali echi aboni, alí jeanili: "chapisú jena, jena ko jú nije ropokali." 23chapili bile kopa, natetara 'yalí, alí echi aboni yali alí sineami bajili echi. 24Bioni jeanili: "Jena nijé lala jú mapurika karretami nili, echi ala ku'luwaramí jú wikabe jiti. 25Ne bichiwali yemi mi ané, ketasi auche sine ku bajima nijé jena uba bawila yenasi echalí rawéwali ku bajima auchesine echona mapo'na Riosi ju walula.26Mapualí má nawajisa aboni echi bile nawikuami, aboni machi bu'yalí wamina chakena rabo echona olibos aniliwachi. 27Jesús (Jesusi) aneli echi aboni: "karka su'waba 'yemi chakena rojama, mapujiti echirika osirútami jú, JILIBMAN ECHI NISEAMI, ALÍ ECHI BO'WA KARKA MINA ROJOAMA."28Chopi mapuali nije ma ku wilasrami nisa, simé nije bachámi 'yemi yuwa echomi Galileachi simiya. 29Pedro jeaneli echi bioni: "Tak kara su'waba mina rojoasa nije ketasi echirika isima."30Jesús (Jesusi) jeaneli echi bioni: "Ne bichiwali nije mi ané mapu jipi rokó, ketasi cho kusúchi echi toli osua chokeami, muje tami kalenmaré basia chokeami." 31Chopi Pedro jeaneli: "Muje yuwa mukume riwélsa nije, ketasi ni mi kalenma." Karka suwaba aboni echirika aneli olama ruwá."32Isíli bilen Getsemaní aniliwachi, alí Jesús (Jesusi) jeaneli echi bineami, "Jena'i muchusi mapuali nije Riosi yuwa raíchachi" 33Simili Bioni yurka echi Pedro, Santiago alí Juan (Juani) alí o'winali o'mona alí ne natka siweli ne wabe. 34Binoi jeaneli: "Nije aliwala ne we o'moni, ayenacho ma mukunali. Jena'i tibis alí kala 'naka muchusi."35Jesús (Jesusi) pebi minana simili, chokoba chukuka alí Riosi tanali, a omersa ko, jena hor mina simirna. 36Bioni jeanili: "Abba, kini 'Ono, karka su'waba namuti a omertami muje yuwa, chakena simerri jena kopa, chopi ketasi olabo mapu rika nije naki chopi mapurika muje Binoi naki.37Binoi ku nawali alí riwali kuchuka bitíme, alí riwali kuchuka bitíme, alí jeaneli mina Pedro: Simón, ¿o kuchía bu'umi? ¿ketasi omerali muje pe bile hor, naka atika? 38Kala 'naka muchusi alí tansi Riosi mapurika ketasi kalek bayertami nibo. 39Binoi auche sine simili alí tánali Riosi achikórika ra'ichka.40Alí Bioni auche siné ku nawali, kuchiká bitím riwali, mapujiti ma we kuchunalami nili, alí aboni ketasi biir machili pir anebo rika. 41Ma baisa chokeami ku nawali auche siné, alí jeaneli: ¿cho biji kuchuka biti 'yemi alí wisaba? ¡Ma pe chiyena! Ma sebali jú echi hor. ¡inesi! Echi Rioji Ranala má kalek nijirami jú echona sikalchi echi siti chati olámi. 42Jabsi, ma simabo. Winesi, mapu echi tami winiji ma mulipi atí.43Ke sa'inali mapali bioni biji a ra'icho ilirili, Judas, echi bile makoi okua, nawali mina wika pakatami jali chomi echi yua, wéli pilla mina kusu aka echi wéli nawesami nili, mina osami mina ocherami. 44Echi nijíliko machirali, jeaneka, "Mapu echi nije chumu, echi jú: chapisu mina otoso a'la tibuka. 45Mapu ali Judas nawali, we sapino mulubeli Jesús (Jesusi), mina aneli, ¡Rabí!" mína chumuli. 46Aliko aboni chapili aliko buleli.47Nop bile chomi ilili machibu i'li pilla, chiwali bile weli nawesami yuka nachami alí nakala miteli. 48Jesús (Jesusi) ko jeaneli echi, "¿buyali yemi, sayersia tami mapuriga bile chigorami echi wéli pilla alí kusu yua mapuriga tami chapimea. 49Mapu alí nije chulubi rawe a´sali yemiyuka binera echona templochi, mina ke tami chapili. Chopi na ko ikili mapu echiriga a ikimea mapuriga osiruami jú. 50karka su´waba mapu echi Jesús (Jesusi) yua i'yenami nili mina ru'weli alí jumsli.51Bile towi ramali najataka sillibinoi. Mapu echi pi bilepi napachami nili chueni repakala; chapiti nop. 52ich echona a riweli echi chini, Masli machi sapeka.53Aboni ko toli echi Jesús (Jesusi) echi mina walula nawesami yuka. Echona napawili karka suwaba weli nawesami bika, alí ocherami, mina osami echi yua. 54Mina Pedro najatili mikabe jansa, mapa na patiach nili echi walubela nawesami asali. Binoi ko asibli japona echi tibuami, mapu echi 'mi na'irali sakala muchuli.55Ali jipiko echi weli nawesami mina karka napawika alí karunt ra'chali Jesús (Jesusi) sayerka mapuriga omerama mitiya. Chopi ke riwali churiga. 56Mapujiti wikabé apali kalek ra´chali echi Binoi sayerika, chopi mapu ra'chali ketasi chop yiri níli.57Jaré jabka ne we kalek ra'ichka nokali echi sayerika, aboni jeanili. 58"Tamuje namki jeaníme: "Nije kojuinama jena ro'oba sikala jiti niwarami, alí baikia rawe sik nije kaliramarú auche bile, ketasi sika jiti niwarami." 59Alí mapu yir ra'ichili ketasi kala bichiwali nira nili.60Echi o´walula nawesami wiliska alí rukueli Jesús (Jesusi): ¿Muje ketasi biiri ku nijewi? ¿Piri ra'ichka ani aboni mi sayerka? 61Bioni ketasi anika ripili alí kebiir ku nijewika anili. Alí auche sine echi walula nawesami auche sine rukeli: ¿Muje ju echi Cristo (Kristo) echi Riosi ranala?" 62Jesusi ku nijewali: Nije jú alí yemi riwiboa echi Rioji Ranala mapalí bioni echona walualachi otona sikalch atím alí nawam echo noli yuwa echona riwigachi jonsa.63Echi manana walula nawésami, binoi napachali chiwanali alí jeanili. ¿A cho biji newale bile mapu kala riwali? 64'Yemi kala namali kaleka ra'ichami ¿Pir olabo jena jiti? Alí kara su'waba echi ichéwali, mapurika bile miliwámi nirá. 65Jaré ko o'winali kachipia, alí chu'lubutali cho'ola we iweka wipisó, alí jeaneli: ¡Ra'ichi jipi! Alí echi sontarsi aka simibali alí wipisoli.66Mapalí Pedro asali echona rile uchírachi, nawali echomi bile nochami echi owela nawesami yuwa. 67Echi bioni ko riwali echi Pedro mapualí sokala ilíchi echomi mulipi napuchi, alí mulubénali inema ruya. Jonsa binoi jeaneli: ¿Muje ayenacho asali echi Jesús el Nazareno (Jesusi Nasareno) yuwa? 68Chopi binoi kalenli, jeanika: "ketasi machi, ketasi newala piri jiti ra'icha muje." Jonsa Pedro mina simili echona jonsa.69Chopi mapalí echi muki nochami riwisa o'winali jeane jaré mapu echomi ajalí: "¡Jena bile jú mapu Jesús (Jesusi) yuwa biné! 70Chopi bioni auche sine kalenali, pe alinla mapu echomi ajali jeaneka nokali echi Pedro, ¡Ne biwicha muje echi níl kiré mapujiti muje ayenacho Galilea (Galileachi) biteami jú!71Chopi binoi o'winali siti namuti aneka aniya Jesús (Jesusi) jiti alí ne bichil nirali jeanika: "¡Nije ke machi jena rijoi mapu yemi ra'icha ani!" 72Alí jonsa echi toli ma kusuli osua chokeami. Echalí jonsa Pedro, ku'natali mapu Jesús (Jesusi) anili: "Kecho kusuchi echi toli osua chokeami muje tami kalenma basia chokeami." Alí bioni ne simirka o'monali alí nalali.

Chapter 15

1Ne wabé be'ya biji napawali echi wéla nawesami, echi ochérami alí echi osámi yuka alí sineami su'waba jú rio echona nochami. Jonsa aboni buleli echi Jesús (Jesusi) alí ma otoli. Aboni ko 'yali mina Pilato. 2Pilato ko rukeli echi binoi: "Muje jú echi Jurios nil wa'luala?" Binoi ku nijewika jeaneli: "Muje echirika ani." 3Echi wéla nawesami wika ra'ichali akam nili Jesús (Jesusi) sayerika.4Pilato auche rukeli echi binoi: ¿Muje ketasi tami ku nijewi? ¿Ayena ritiwa piri jiti ra'ichi je'mi nimi sayerika? 5Chopi Jesús (Jesusi) ketasi ku nijewili mina Pilato, alí Pilato ketasi echirika ikimea mayeli.6Mapuali walú kowami niruchi riko Pilato ni'ubniami nili bile bachara atim, echi 'yeta atim mapu echi pakotami aboni nakí. 7Echona echi siti rasiame yuk pacha mo'wara, echi nikowami yuka chapirutami mapu wa siti olali, niruli bile rijoi Barrabás (Barrabasi) riweami. 8Echi wikabé pakotami isili echona Pilato yuk alí o'winali tana aboni jiti olanala mapurika chabewanala olali.9Pilato ku nijewili alí jeaneli ¿Yemi naki mapu ku ni'yúbo echi Juris nili waluala? 10Mapujiti binoi machili mapu echi wéla nawesami pe we kichika otoli Jesús (Jesusi) echomi. 11Chopi echi pe walula nawesame ne 'werali aneli echi pakotami mapurika sinánala mapu Barrabás nima ku ni'yubnarami.12Pilato auche sine rukeli alí jeanili: ¿Pir dama nije echi Jurios wa'luala yuka? 13Aboni sinakali auche sine, ¡"Kurs chi michonsi"!14Pilato jeaneli: "¿Piri chati olali Bioni? Chopi aboni sinaka nokali waminabi alí waminabi, "kurschi michonsi". 15Pilato nakili olama mapurika echi auche ja´re echi wikabe pakotami naki, echijiti bioni ni'yubnali echi Barrabás (Barrabasi). Bioni pisoli Jesús (Jesusi) alí jonsa wémi buleli mapurika otomea michonsia echona kurshi.16Echi sontarsi ko toli echomi pachani pe uchirachi (jena ko jú echona kolachi), alí bayeli kara su'waba mapu iki sontarsi nili. 17Aboni ucheli bile sitakami chomítami chini mina Jesús (Jesusi), alí aboni 'usuli bile namuti si'weami mo'ochi uchéli alí echi Jesús (Jesusi) 18Aboni ko o'winali narepia alí jeanili: "¡ku ni 'yu muje jurios wa'luala!"19Aboni wipisoli mo'olchi bile walu kusú jiti alí kachípali. Aboni chokobali mapurika omawanirá. Bile we nateami nira. 20Mapuali aboni churika anesa echi jiti, aboni ma michonsia echona kurschi. 21Aboni werli aneli bile Rioji mapu pe echomi yenami nili, bile mapu kawichi jonsa inorami, simoni echi sirene biteami (Alejandro alí Rufo onola); alí aboni werli aneli kursi Jesús (Jesusi) níl motor nala.22Echi sontarsi pali echi Jesús (Jesusi) echona wiporachi Gólgota (Goolgotachi) aniliwachi (Mapu u'chula niruchi). 23Aboniko 'yali echi uba ba'wila karunti chupúmi nosótami chopi Binoi ketasi bajili. 24Aboni michonali alí rojanalo echi sipuchali mapurika machimé chika aka ripi echi rana rojakami.25Kimakoy or inaracho belá nili mapú alí aboni michonali. 26Bilen osirutachi aboni osali namut ra'ichali echi sayerka. "ECHI JURIOS NIL WA'LUALA". 27Echi yuka michonali okua chikorami, bile otona alí auche bile akana. 28Alí echirika ikili mapurika aní echona osirútami mapu, ECHI BIONI TARARAMI NILI MAPURIKA BILE CHATIL OLÁMI NIRÁ.29kara mapu echomi simirli ne we simirra chu aneli, mo'ola nokerka alí jeanika: "¡Ajá!" muje mapu anili kojuinama ruli echi ro'oba alí ku kalirama baikia rawe isika. 30¡Binoi ku ni'yu alí riniki echona kurschi jonsa!31Echiriga echi wéla nawesami we chubi aneli Binoi, aboni nirá, mina anili, "Echika ku ni'uli chojare chopi ketasi ku ameri binoi ku ni'u. 32Nakíli napo binoi echi Cristo (Kristo) echi walula Israel, rajinama echona Kurschli jonsa, mapuriga inebo mina bichíbo." Mina echi kurschi michonta uchuli echi yua ayenacho chu'anili echi jiti.33Mina ma ra'uli ko, mina ochanli chuwena kawichi bakia inarachi alí jonsa. 34Mina bakia inarachi alí Jesús (Jesusi) ko sinali o'wali, "Eloi, Eloi ¿lama sabactoni?" Mapu aniwami jú, keni Riosi, Keni Riosi, ¿churé tami chariweli? 35Jaré mapu mulipi muchuli, namli aliko jeanili: "inesi, echi ku Elías balle."36Bile mali, mina ucheli echi chipumi echona rasachi, uchali echona bile ilí kusurli, mina i'yali mapuriga bajima. Echi rijo ko anili, "inebo achi nawasí echi Elías, mapuriga ku nawasi chi ku apasia. 37Alika Jesús (Jesusi) sinali wáli mina mukuli. 38Aliko echi chini re'obachi niruami ku chu'ali nasipasi ripani mina rileri si.39Mina aliko echi tibuami japu echona bachami lili Jesús (Jesusi) yua, riwali mapu echi Jesús (Jesusi) ma mukula echiriga nirá, bino ko anili, "Ne bichiwa nira na rijoi Riosi a ra'nala nili." 40Echomí ko jaré muki muchuli iné wabe makabe nirá. Echomi ko sali echi María Magdalena, María (echi tabela Santiago yela mina José) mina Salomé. 41Mapu alí echi ko Sali Galilea aboni ko najalili mina ku'irali. Wika chajare muki ayenacho isili echi yua echona Jerusalén.42Mapu alí nawali aliwachi, chopi echali rawe ko kariaje kuachi nili, Mapu, ma sawalachi sebama. 43Echi José Arimatea biteami nowali, echi ko nili napu echona si chukumi echona napawicuachi. Mapu echi buweli ne walubealachi riwigachi. Binoi we jiweraga ne ke siweka simili mapu na piloto asali mina tanli echi Jesús (Jesusi) repokala. 44Alí Pilato ke buyeli mapu Jesús (Jesusi) ma mukurrea; bioni ko bayeli echi tibuami alí rukeli acho mukula echi Jesús (Jesusi)45Mapu alí ma machili ruyeso echi tibuani jiti mapujiti echi ma mukuli yali echi Jesús (Jesusi) repokala, echi José. 46José ko ralali bile chini nili. Rile ichi ku pali echona kuischli michunta chukula echona jonsa, buleli echi chini jiti, mina kateli bilena rosacho. Echalí ko bile walu rite kabotaka jiti yerili echona rosochi. 47María Magdalena mina María, José yela ineli echona mapo Jesús (Jesusi) katiwarami nili.

Chapter 16

1Mapuali echi rawe Sawalachi sonoli, Maria Magdaleane mina Maria echi Santiago yela, mina Salomé, Pali Karont Jukami ra´imi. Aboni nili mapa ro´ema echi Jesusi mapunga otoma. 2Mina wabe billa bacha iawe tarali, Abani ka simibili echona chu´echi mani rayenali machinachi.3Aboni ko anili nakopika, "¿Chika rakibumire echi rite echina chu´echi tamuje jiti?" 4Mapuali aboni ineli, Aboni riwali mapu jare kakibula echi rite, mapu walu nili.5Aboni ko mo´ili echona chu´ech mina ru´wali bile ramali atiami rosakami sipuchami, echona otonachi atiami, mina abonika we maja jali. 6Binoi ko aneli aboni: "Ke majasi. yemi ka Jesusi a, echi Nazareno, Napu Kurschli michontaminili. ¡Echi ko maku owinli! Echiko ke na´i ati. Inesi Japona aboni rikali. 7Nop simibika, Mina anesi echi bineami, mina Pedro mapu Binai bacha imarama aboni yua echona Galilea. Echona yemi ribo, Ni echiriga mapunga yemi mi aneli.8Aboni ko buyali mina jumli echona chu´ech jonsa chakala jali mina ketasi bichiwali mapo riwali. Aboni ko ketasi bi´iri wesi ruyeli Aboni ko we majali.9Mina bi´a biji bacha rawe tarali, ali ma ko ilísa. Binoi ko machinli echi Maria MAgdalena yua bacha, japu echi kicha nabli wigala machipasli. 10Binoi ko simili mina chaneli japo i´ki echi yuka yenami nili, mapuli echiko nalaka uchuli. 11Aboni namali mapu Binoi ku bitéli alí mapu Binoi ku riwirúmi níli echi mukui jiti, chopi aboni ketasi bichili.12Echali Jonsa Binoi machírali si´una rika auchecho okua, mapuali aboni simiba i sirali machi mina wiporachi. 13Aboniko simiboli a li ruyeli mina Auche jare bineami, chopi aboni ketasibichili.14Jesusi machiratali pe alí auche echi makoy bile mapu ali mieschi uchuli iyola, alí yonali mapujiti ketasi bichili alí we biwarami sulala. Mapujiti aboni ketasi bichiwali echi jare mapu ritiwali mapualí Binoi ku ilasarami nisa echona sowikami bitichi jonsa. 15Binoi jeaneli echi aboo: " Simibaka ne chuwena kawirali ali Nawisasi echi Riosi ra´ichali kara su´waba. 16Mapu kala bichiwikó ali pakorami ju ku ni´yukami minaré, alí echi mapu ketasi bichiwi ko risú olarami nima."17Jena jeriká machirtami níma mapu kala bichiwiko. Nije rawala jiti ruka machi ´luma echi chati riablo iwigala. 18Aboni ra´ichama bukuliami nira ra´ichála. Aboni chapimé echi sinoli aboni sikala jiti, ali mapualí chapisa karunt mapu mi omeri miliya ketasiyemi jilibma.19Jonsa ma echi walula ra´ichka aneli echi aboni, Binoi ma ku narerami nilí echona riwigachi alí asibali otona sikalchi echi Riosi yuwa. 20Echi bineami simibali alí nawesali mapo omi yena, echi walula yuk nóchali alí (bichirili) echi ra´ichali namuti simá rika ologa mapu iki najatali.

Luke

Chapter 1

1Wikabe nokoali kala achink uchuanala echi chabe nirumi ra'ichali, echi namuti jiti mapu jipi tamuje yuwa ma ikisia iniare, 2Mapurika aboni akina nijili, echi jare mapu ni chukuchi a la riwali nia mapu nili kala rumi echi ra'ichali. 3Echijiti, nije ayenacho kala mayekin mapu ne kala ibil namuti machisá mapurika ikili ne chukuchi jonsa, nije osomé kala achink mapurika mi 'yarami nima muje, ne kala Teofilo. 4jena ko jù mapurika muje machimea bichiwal nirà echi karunti namuti mapu rika muje binertami ju.5Echali rawe echi walubela Erodesi bile walubela Sakaria riweami echi rijimala niwali binoy riwala ko Elisabeti. 6Echiko níli anajupi ala olama Riosi yu a ala bichiwaka echi nulaami mapu nuleli echi Onoruwamí. 7Ali echico ketasi rane éli ali Elisabeti nilí ketasi sine raneami li anajupi nili we ocherami echali jonsa.8Jipiko nawali ariga olasia ali Sakarias ne wabe Nagatalí Riosí napu kala tibuka inaralí binoy kita napu riga nuleramí nima ne ala inema. 9Ali aboni nakare walí mapurigao olalí aboni mapu riga chapili bile walubela ala nima, binoy ko chairuami nima wikabe jiti ali echona bakimea rioso kalilachi wi kosma muruwa. 10Karaka wikabe ralamuli we wíkawali tanalí echona machi kalirali napu ali jonsa echi muluwa wikosali.11Jipiko bile riosí kapitanuli wilibali 'echi wilibalí echona otona ripa altarchi mole kuachí. 12Ali Sakariasi riwalí wabe sawilumali li mojali echomi wichibali. 13Aliche echi riosí kuwirali je aneli echi: "Ke majama Sakariasí mapu muje raichalí Onoruami yua ma namali muje upila eli sabetiko maranelama bile towi ali moje ruwarama Juani.14Muje we kalaka ne wabe kanilaka ali wikabe kanilama napu ali ranarutami nili. 15Echiko walube nima ne alabe machiliami Onoruami yuka eche ko ke sine bajima echi ub ba'wil chipukami tabile echi we chipuamí ali binoy ko ne wabe buchiámi echí Riosi Aliwala ne illelo rapalachi jonsa.16Wikabe kuchi Israelchi kusimea binoy niwali Riosí. 17Binoy Simea enercia Onoruami echi áliwala omerama echi Eliasi binoy ka olama jena mapu nawama ku surarachi mapu onola ali kuchilí mapu ichi ke namamiju ayena omerama simibia ala machiga inarama kanilaka ala kariga riwema echona pueblochi mapu onoruami niraka."18Sakariasi jeaneli echi angelí:"¿mapuriga neje machimea jená? nijeko bile rijoy nilí acheramí líneje upila wabe ocheramí chigo." 19Ali eche angel ko jeaneli ali chaneli echi" neje juko Gabrielí, chika wilibalí echi Onoruami yuá nijeko nulerami nílí napu riga pamá echi raichalí ne galabe raichali. 20Jenaí muje ketasi omerama raicha tasi bile aniga ripima mapa ali rawe karu riwelsa jenay nako ju napu alí muje ketasi bichilí neje raichalí ali chuirí ko'onimare napu olama rueli echali."21Jipiko ralamuli buye muchili echi Sakariasi echiko chanilka mo chuli mapu echi wilibw rawe Simirala echo na Riosi kalilachi. 22Napó ali echi machinali echiko ke omerali bayé aboy. Ma machilí mapu binoy riwali bile riwi balí echalí wililí echona Riosi kalilachi binoy echiriga dali bayea echi auche jare mapu ke aniga jabli. 23Nawali alasia mapi ulu wa achi simirali binoy ko bitichiku similí.24Pe jubami ku rawe binoy upila Elisabeti echiriga ikili binoy ko chakenala pe mali micha binoy jeanilí. 25Jenako ju binoy Onoruami jeriga olalí tami niraka mapu tami ineli pé rico ma nakiliyeramí nima echí riwelami mapi ralamuli kita."26Ali kichaa micha ali echí angelí Gabrielí juralami nilí Riosi kiti bile siurachi Galilea riweachi Nasareti, 27mapu bile Omaruami chika nilí mapuriga bile rijoy binoy riwaláko Jose nilí napí tibulí echí dabiri bitelachi echi riwalako na birgene níle María. 28Binoy ko nawasa jeaneli su kuir ka muje chigaju ne wabe niraka nimi yua chuku echi Onoruamí. 29Ali binoy ko wabe ijaka yenala echi raichali ali rukeli chuirá nalí su kuirali alanima jena.30Echi angele jeaneli eche Maria ko ke majama mare napo Riosi yu,wa riwali. 31Li inesa machimea binoy ropalachi ali yasa machiluami bile binoy ranala binoy riwama 'Jesusi. 32Binoy ko walubela nima alí binoy riwuramí nima ne ripabe iliami ranala eche onaruami Riosi yama walu cosubeli mapu riga chabe Rabidi simirali. 33Echi nima alabela echona jacobí kalilachi ne sinibí tasi bile sine Subama mapi walubela nira'a."34Maria ko jeanelí echi ángele: "¿napu riga ikimea jena napu riga nije quetasi bile rijoy yua builí? 35Echi ángele niochali alijeaneli echí' "echi Riosi aliwala ku nolinama nimi yua alí amerama wami nabí ripabe nimi yua nolinama alí we alabe ocherama mapú riweami Riosi" ranara.36Nibi muje rijimara Elisabeti ayena cho riwali bile ranala ma we ocheraga jena ko ju kicha micha echi nira'a echi riweami nili esterili. 37Alibeche ne alabe Riosi yuá.'' 38Maria jeanilí: "nibí nije ju Riosi yua nochami apu ali tami yua nima alaju mapu riga muje ani." ali echi ángele mi kabe wilibali.39echali jonsa Maria iliali echali rawewali ali we sapuni simili echona rabotachi, echomi wika rijowachi Jedea aniliwachi. 40binoi bakili echona Zacarias bitelachi ali sukirli E;lizabeth. 41ali ko binoi elizabeth namali echi Maria sukuirl ali echi ta muchi pachani ropochi we iwemi pochili ali echi Elizabeth Jiwerli 'yarami nili Rioi iwiga jiti42Binoi oko ilisali ali weli ra' ichaka aloi jeanili:" ne we kala simarika ju muje jena wikabe mu'kui yua ali we sima rika nima mapona pachani muje ropalachi jona inari. 43¿ali churikare echi Walula eyela akina tami koolsia nawali? 44kala ine, mapuali namsa muje sukuirachi, jena muchi pachana ropochi jonsa we iwemi nokali we kanilika. 45ali we sima rika ju mi muki mapujiti binoi bichili mapurika ikemea rutelti echi Walula jiti"46Maria jeanili: nije aliwala mi nawajini echi Walula 47ali nije iwigala we kanili echi Riosi tami Ku'wirami jiti.48mapujiti Binoi ineli we risua nilami echi binoi yuwa nochami,chopi ine, jipi jonsa minami kara suwaba mapu iki pirelma re tami riwama we kala ku'wirtami. 49mapujiti echi we jiwerami ju wika wali namuti olali tami jiti ali Binoi rawala ko ju ne we kala.50Bonoi kuwirl ko mapu iki pirelka simari mapu iki a majako echi. Binoi Omerka echi binoi sikala jiwerami jiti. 51Binoi rojanali echi jare mapu we simirka nochami nili nataka echona pachana sulalachi jonsa.52Binoi jawabali echi wikabe 'wela nulami mapona muchili nula ali jawili jare mapu iki we risuti nili. 53Binoi kala posawali echi we 'lowami karunti ne we kala namuti aka, chopi echi we niwami ketasi biiri niika achali.54Binoi ko iyali kuirl echona Israelchi kawirali pireami, mapujiti echirika ku ´natarma churika olali ku´ira. 55(mapurika aneli echi aboni ´wenali) echi Abraham ali mapu iki kuchali sinibi nira.56Maria ko ripili Elizabet yuwa osoki bakia micha ali jubami ko ku nawali binoibitelachi. 57Jipi ko ma sebali nili mapu echi Elizabet ranamea rieli echi ta ´muchi, ali echi ma nawarali echi binoi ranal. 58echomi mulipi pireami ali echi binoi ritemali namali mapu echi Walula ne we kala natimami nili echi yuwa a li we kanili binoi yuwa59jipi ikili mapu osanao rawe inarachi aboni isili rawala uchesia echi ta towi, aboniko riwama riweli "Zacarias", mapurika binoi onola. 60chopi binoi eyela ku nijewika ali jeanili: " kie. binoi ko Juan riwarami nima". 61aboni jeaneli echi: " Kie wesi niru ýemi ritemuala mapu jena jerika riweami"62aboni olali inerika echi onola rukueka mapurika binoi nakili riwabo. 63Binoi onola tali bile tabli osowami mina osali:"binoi raula Juani ju". karka echi winenika ripili echi jiti.64we saponu binoi chumula ma iraprami nili a li echi chameli ma ku botonaprami nili. binoi ra´ichali ali nawajinali Riosi. 65kara suwaba mapu iki mulipi `piréli echomi ´ami pireli echi yuwa. karka jena ra´ichali ikirtami nili echomi rabo judeachi. 66ali karka su´waba mapu iki namali ne kala katewali ni sulachi mina anili: "¿ cho pir olámi nima jena towi? mapujiti echi Walula sikala echi yuwa ati.67Echi Zacarias binoi onola inili bochirami echi Riosi iwalati jitimina ra´ichali, Jeanika: 68"nawajintami nima echi Riosi, echi Riosi Israeli níle, mapujiti Binoi nawali ku´wirsia ali Binoi sunili kara biwa echi binoi nila bilen wipo pireami.69Binoi wilasli bile jiwerami tamuje yuwa ali echona David kalilachi Riosi yuwa inarami, 70Mapurika Binoi ra´ichali echona chumula jonsa mapurika nili ni bacha nira. 71Binoi pama echi kuu ni´ukuami echi ayeli ali echi sikala ni mapu kara iki akina ikichi.72Binoi echirika olama inerma ruwa mapurika natima tamuje´wenali aliku natarma mapurika binoi ra´ichaka anili, 73Binoi ne wachinka anili echi Abrahamtamuje onola yuwa, 74Binoi ne achinika ra´ichali tamuje jiti, mapuku niýubrami nibo echi tamiuje sayelajiti. ketasi majaka yuwa nochabo tamuje" 75mapurika pirelbo tamuje ke chati oloka ali we kala oloka pirelia echi Binoi yuwa76yena,ali muje, nawesami riwarami nima echi ne wabe ri`pa biteami nila, muje bacha nawama echi 77echirika echona pakotami machime churika niyukuami echi chati olalila jiti ku wikawitami niso.78jena ikimearemapujiti binoi Riosi we natima, echijiti, echi rajeami echona ripa atiami jonsa nawama tamuje ku´irsa, 79mapujiti rajema echi jare mapu echona cho´wirali muchuwi ali echona echi mukuwami akabchi.Binoi jena jerika olama mapurika tamuje omerbo simiba echona we kanilkuachi buwe"80Echaliko echi towi ma ocherali ali we jiwerami najitali binoi iwigala ali Binoi asali mina akicheachi yensi echali rawewali mapuali Binoi riwirali ne sineami echona Israel pireami

Chapter 2

1Echalì raweuli, echi Augusto nawili bile usuli osirutami mapu bile nulalil bilen osolichili rowarami nima kara su`waba mapu iki pireli chuweni kawirali, 2jena nili ne bachawala rawala ro`wakuachi mapuali echi Cirenio nili Walùla echona Siriachi 3Echijiti su`waba simibali aboni kawilachi mapurika ro`warami nila echona osolichili.4Jose ayenacho simili Galileachi jonsa, echona wika rijowachi Nazaretachi jonsa, mmina Judeachi, echona wikabe rijowachi David nìuli mapu Belenchi riwewachi ju, mapujiti binoi ko nili David kuchuali. 5Binoi simili echomi mapurika osolichili ro`warami nima rawala echi Maria yuka, mapu echi yuwa napawima riwèli ali ma mulipi ranelma riwèli.6Ma echali ko ikili mapuali aboni echona muchuli, ma sebili nili mapu ma ranamè riweali echi ta `muchi. 7Binoi muki ma nawarali echi binoi ranala, ne bachala binoi ranala ali binoi kimeli echi tabatili `weli chini jiti ali rikali bilen wàsi okowalachi, mapujiti echomi ketasi niruli me uchirachi mapurika muchima echi aboni.8echomi muchuli jare bo`wa nisemi echomi wiporachi mapu chakena wipo muchurali, kala nise echi bowa echali roko. 9bile Riosi pionali echomi ilibali a li echi jiwerali Waluala Nila ratàbali echomi aboni nolerika ali aboni kone simirka majàkami muchuli.10jonsa echi Riosi pionari ko jeaneli echi aboni:' ketasi majasi mapujiti nije yemi mi ruyema ru namuti kaniltami mapu we kanilata kara su'waba pakotami. 11jipi, bile nikurami ma nawali yemi jiti echona wika rijoachi David winil ! jena ko 12"jena ju mapu mi machirma, yemi riwibo bile ta m'uchi chini jiti kimerami ali echona wasi koloachi"13ke saina echona Riosi pionali jabali ne wikabe riwigachi niruami echi Riosi pionali nawajina echi Riosi ali jeanika: 14"ne Walula echi Riosi ne ripa jona a li we kanilsa echona kawirali nakupi echi pakotami mapu echi Binoi uoa kanila ati".15mapuali echi Riosi pionali ma ku simibali echona ripa riwigachi, echi bo'wa niseami ko jeanika nokali nakupi:"simabo jipi mina Belenchi a li niebo jena namuti mapurika ikili, echi mapu echi Walula tamuje tami machirtali" 16aboni ne we sapu ikirli ali riwali echi Maria ali echi Jose ali ineli echi m'uchi echona wasi okolchi bu'ime.17jonsa mapu ali aboni ma inesa, aboni ko kala ruyeli mapu anilti jena ta towi jiti. 18Kara su'waba mapu iki namali ne ketasi mayeli jena jerika nima mapu anili echi bo'wa niseami. 19chopi Maria a chobiji nata asali mapu yir namali jiti, ne we kala kateka pachana sulalachi. 20echi bo'wa niseamo ko ma ku simibali, ni walula nira aneka ali nawajinaka echi Riosi kara suwaba namuti mapu namali ali ritiwali jiti, ni mapurika anerami nili echi aboni.21mapalí ma osua nao rawe simirsa ma aliwasia niarlia Echi. Jesusi riwarami nili, echi rawala mapu yarami nili echi Riosi Pionuala jiti tapi cho ropualch asibach echi ta much.22mapuali echiku rawewali ne walerami nili mapurika aboni ka´la ku bi´wimea ma simirali, mapurika anili echi nulalila Moises nila, Jose a li Maria apali echona re´obachi mina Jerusalemachi mapurika machirtama echi Walula. 23mapurika osoruta chuki echona echi Walula nulalilachi: ¨ibilta rijoi mapu irapi echi ropala nima mina katiwarami echi Walula jiti¨ 24echijiti aboni ko kala ´yali amachikuami mapurika anili echona nulalilachi echi Walula nil:¨pe okua makawi wecho okua makawi ´wekami¨.25jenaí, bile rijoi echona Jerusalemachi binoi riwala ko nili Simeon alo jena rijoi ko ne ´we kala nili a li kala nijeka olami. binoi ko buwe asali echona Israel ku kanilkuami ali echi Riosi Iwikala echona asali. 26riwirtami nili binoi echi Riosi Iwikala jiti mapu binoi ko ketasi riwimea mukuwami mapuali katasi cho riwisa echi Cristo Echi Walula.27kala ruwertami echi Riosi iwikala jiti, echi Simeon bakili echona re´obachi. mapuali echi ´wenali pali echi ta towi Jesusi, olabia Echi yuwa mapurika a bineka pireli echi nulalilachi jonsa. 28Binoi mutuli echi towi ali nawajinali echi Riosi ali jeanili: 29¨jipi ko nakiwi mapurika echi muje yua nocha,i simea we kanilika, keni walula, mapurika muje ra´ichali ani.30mapujiti nije busila kala riwali echi niýuwami, 31echi mapu muje ka riweli ne machirka kara su´waba pakotami. 32BIle rajertami mapurika machirma echi auche jare pakotami a li ne simarika echi muje nila echona Isarel pireami.33Ta towi onola ali eyela ketasi echirika maye muchuli kara suwaba namuti mapuirika anika nokali echi towi jiti. 34Simeon ne sima rika aneli ali jeaneli Maria echi eyela:¨jena´i, jena towi ma kariwerami ju mapu iki ruji a li ku wilibali ne wikabe pakotami echona Israelchi pireami a li bile riwirami mapu ketasi nirarami nirare, 35a li bile wili piyá simirmare binoi aliwála mapurika echi wikabe sulala ´natáli machina riwiruami nima¨.36bile muki ra´ichali yarami echomi asali. binoi ko Fanuel malala nili echi Aser kuchuala. binoi ko ma we ochérami nili. binoi bitéli echi yúli yuka kicha bamika, mapuali ketasi auche bile rijoi machisá. 37ali ma kunemami nili osa naosa makoy nao bami. binoi ko ketasi sine riweli echi ro´oba chopi olali onoruami jiti nataka ketasi kowa ali onoruami Yua Ra´icha. rokokó ali rawé. 38echali yena inarachi ora, binoi ko nawali echomi aboni yua ali owinali natetara ýa echi Onoruami ali echi binoi ra´ichaka anili eci ta towi jiti kara su´waba mapu iki buwe muchuli ne bukuliame niwaliame echona Jerusalemachi .39Mapuali aboni ma sunisa kara mapu iki aboni newaleli olama mapurika ani echi Walula nulalila, aboni ma ku simibali echomi Galileachi, aboni kawiwalachi echi Nasaretachi. 40echi Towi ma ´ocherali ali ma iwerali, waminabi bineska ali echi Riosi ´wirali echona asali.41binoi ´wenali simibali bile bamika echomi Jerusalemachi omásia echi Paskua aniliwachi. 42Mapuali Binoi ma Makoi okua bamiachi, aboni auche sine simibali echali sebachi mapuali simiba ´nokali echali omákuachi 43Echali jonsa mapuali aboni ripili, ma sebali sunisa echiki rawewali omákuachi, aboniko ma ku o´winali simiba aboi pirelachi. chopi echi towi Jesusi juba ripili echona Jerusalemachi ali echi ´wenali ketasi machili 44aboni ko mayeli mapu echi Binoi echomi a si inara echi wikabe yuka mapu iki isirali simiba, echijiti aboni simibali bile rawewali. ali aboni o´winali á echi aboni ritemali yua ali mapu iki yuwa kanilami nili.45mapuali aboni ketasi Riwisá, aboni ko ku ro´wili mina Jerusalemachi ali owinali á echi Binoi echomi. 46ma bakia rawe chilesa, aboni ma riwali echi Binoi echona ro´obachi, atiame echona nasipa echi bineriami yuwa, kipú a li ruké. 47sukaba mapu ikí kipuli ketasi bííri echirika mayeli mapurika ´natali a li mapuriká nijewika anili.48mapuali ma riwisá, aboni ne we kanilika ripili. echi eyela jeaneli echi Binoi: : keni raná, ¿churikare muje echirika tamuje yuka echirika isili? kala kipu, muje onola ali nije ni mi ´á yeni ne we sailumka. 49Binoi Jeaneli echi aboni: ¨¿churikare ´yemi tami a´a yeni?¿wecho ketasi machi ´yemi mapurika Nije newale nije Onola bitelachi asime? 50chopi aboni ketasi newalali mapurika Bonoi anila echirika anika.51echali jonsa Binoi ku simili ku pirelachi echi aboni yuwa echona Nasaretachi ali kala nijewika olámi nili ´wenali yua. Binoi eyela katewali jena suwaba namuti binoi sulalachi. 52chopi Jesusi waminabi ocherali we Natami ali ma wi´li nili ali waminabi kalerami nili echi Riosi jiti ali echipakotami jiti.
Chapter 3

1Mapuali ma makoy mali bamibachi echi Tiberio Cesar walula nira, mapuali Poncio pilato nili siliami echona judeachi, echi Herodes ko nili nulami echona Galileachi, Felipe echi binoi rijimala ko nulami nili echomi Iturea kawirali ali Traconite ali Lianias'omi ko Abilinia nili nulami, 2Mapuali echi walula nulami echona ro'obachi nili echi Anas ali echi Caifas, echi Riosi ra'ichali nawali echona Juani echi Zacarias ranali echona kawirali akicheachi.3Binoi simili echomi Jordanchi aniliwachi kawirali buchuwe noleraka, nawesaka bile pakokuami ku kala nataka ro'wikuami mapurika ku wikawarami nima echi chati olalila.4mapurika chuki osiruta echona usulichali echi nawesami Isaias ra'ichala kitra: "BILE RA'ICHALI MAPU ANI ECHONA AKICHEACHI: KALA RIWESI ECHI WALULA BUWILA, NIWASI ECHI BUWE KALA ACHINAKA"5KARA BUWE MAPU WE RI'LEN NIRA BU´WI KARA BOCHIMA ALI KARA RIPA RABO ALI RIPÁYE RABOTAMI KU KALA RI´NATMA ALI ECHI BUWE MAPU NAKOLA BITI KU KALA ACHINARAMI NIMA ALI MAPU KE KALA KALIRATAMI JU KALA KU NIWARAMI NIMA BUWE 6A LI KARA SINEAMI MACHIME CHURIKA KU NIGURMA."7echali Juani echirika aneli wika pakotami mapu iki isirali pakosia echi binoi jiti: "¡yemi, sinoi kùchali!,¿chika mi nuleli mina simanala mapurika echi Onoruami iyoma mapu ma mulupi inari nawamare?8chopi jipi, rakesi raka ni kalàla mapurika risens nira ku kala natakuami ali ketasi o`wisi nakup jeaniya:"tamujeko niwi echi Abraami o`no nirà", mapujiti nije ´yemi mi ane echi Riosi ko ala omerami ju jawasia jena rite mapurika Abraam kuchali najitama"9ayencho echi upùlua ma echona okò nawàlchi ucharami ju. ali ko mapu iki echi okò ketai kalàla rakemi ju mina ripunarami ju ali parami ju echona na`irali."10echali jonsa echi wikabe pakotami minabi rukeli, jeanika:¿a`li ru piri olasa nìmare tamuje?" 11binoi ku nijewali ali jeaneli: "a Bile nia okua napachali, kala konk niema mapu bile ketas bile yir niwami yuka ali mapu yir kala nìsa kowami a chiko rika olama"12Echi wanomi nipàm ayenachi isili pakosia, aboni jeaneli echi: " Binerami ¿piri olatre tamuje? 13Binoi ko jeaneli echi aboni: "ke simira nipasi echi wanomi mapu ki nipanla nulerarami ju yemi"14jare ibìl sontarsi ayenacho rukeli echi,jeanika:¿ali tamuje jiti ru?¿piri olabore?" Binoi jeaneli echi aboni:" ketasi naresi wanomi àliwa ni `wers a li ke wesi wi`nijibo ke bichiwali nira. kanilika muchisi mapu iki wanomi iyarami kitra".15jipi ali ko mapujiti echi pakotami ne `we niiila muchili buwè mapu echi Kristo nawama, ne sineami rukeka nokali pachana sulalachi echi Juani jiti, a echi nimarika Kristo. 16Juani ku nijewali jeaneka echi kara suwaba aboni: "tami jitra ko, nije yemi mi pakò ba`wi jiti, chopi a bile rikamt inari mapu echi waminan JIwerami ju tami yuwa ali nije ketasi risensi ju ne tarape sotonama echi aka bulula. Binoi yemi Pakoma Riosi iwijhala jiti ali na`i jiti.17echi paskuami aka ati Binoi sikalachi mapu biwama ni karka nira chabewami a li mapurika ku napabuma echi turui echona rikoochi. chopi Binoi echi sawal mina wikosama echi na`i mapu ke sine ku omertami ku chowaya"18waminan wikabe ra`ichali iwerk anek. Juani nawesali ne kalala ra`ichali echi pakotami. 19Mapuali echi Herores walula nulami we siti namuti anerami nili mapujiti binoi napeli echi binoi rijimali upuil, Herorias na karka namuti mapu binoi herores oloka isili siti nira. 20binoi waminabi ketas kala olali: binoi yerk achali echi Juani.21jipi ko jerika ikisli, mapali ma karka pakotami ma kala pakorami niili, Jesusi ayenacho pakorami niili. ali mapuali binoi tania chukuli riosi yuwa ra`icha, echi mi ripa riwikachi irraptali 22ali Echi Riosi iwijhala rikilani echona jiti mapurika bile makawi nira na bile ra`ichali namtali ripan riwijhachi jona: " Muje ju nije ranala, mapu nije we natima, nije we kanilika ati muje yuwa"23Mapuali Jesusi owinali nocha mapurika nulerami nili, binoi ma basia makoy bamibami nili. Binoi ( mapurika maelti) Jose ranal niili, echi Eli ranal, 24echi Matat ranal, echi Levi ranal, Echi Malki ranal, echi Jana ranal, echi Jose ranal.25Jose ko Matatias Ranal niili, echi Amos ranal, echi Nahum ranal, echi Esli ranal, echi nakai ranal 26echi Maat ranal, echi Matatias ranal, echi semei ranal, echi Jose ranal, echi Jurà ranal.,27echi Jurà ko joana ranal nili, echi resa ranal, echi Sorobabel ranal, echi salatiel ranal, echi Neri ranal, 28echi Melki ranal, echi Ari ranal, echo Kosam ranal. echi Elmoram ranal, echi Er ranal, 29echi Josue ranal, echi Elieser ranal, echi Jorim ranal, echi Mata ranal, echi lebi ranal30Lebi Simeon ranal niili, echi Jura ranali, echi Jose ranali, echi Jonan ranal, echi Eliakim ranal, 31echi Melea ranal, echi Mainan ranal, echi Matata ranal, echi Natan ranal, echi Rabir ranal, 32echi Isai Ranal. echi Ober ranal. echi Boos ranal, echi Salmon ranal, echi Nasoon ranali.33Naason aminarab ranal niili, echi Armin ranal, echi Aram ranal, echi Esrom ranal, echi Jares ranal, echi Jura ranal, 34echi Jakob ranal, echi Isaak ranal, echi Abraam ranal, echi Tare ranal, echi Nakor ranal, 35echi eruk ranal, echi Rakau ranal, echi Pelek ranal, echi heber ranal, echi Sala ranal.36Sala Kainan ranal niili, echi Arjasar ranal, echi em ranal,echi Noe ranal, echi Lamec ranal, 37echi Matusalen, echi Enok ranal, echi jarer ranal, echi majalalee ranal, echi Kainan ranal, 38echi Enos ranal, echi Set ranal, echi Aran ranal, Echi Riosi ranal.
Chapter 4

1Echirika Jesusi, ma bochìra echi Riosi Iwikala jiti, ku nawali echona komich Jortan jonsa ali yurtami niili echi iwika jiti mina kawi we akicheachi. 2mapona naosmakoy rawe Binoi roburrami niili echi riablo jiti.Binoi kie biyir ko`wali echali rawe ali ma jubua kla ma locheli.3Echi riablo jeaneli mina echi Binoi: "a muje Riosi ranala nìsaka, nulepa jenali rite mapurika pani najitama." 4Jesusi mina ku nijewali : " osiruta chuku: KIE PI PANI BI KO`OKA BITELMA BILE RIJOI"5Echirika echi riablo bayerali mina Jesusi bilen wabe ripatachi a li binoi riwirali echi ne walula kawirali we sapuni nira . 6echi riablo jeaneli echi: nije mi `yaman nulakuami ali karka ne chuwen, mapujiti echi tami yarami ju ali nije omeri ya nop chikia yanla 7echijiti, a muje chokobka ali tami amachiksam muje niil nima"8chopi Jesusi ku nijewali ali mina jeaneli: " echirika osoruta chuku: MUJE NAWAJINMA ECHI WALULA RIOSI A LI MUJE ICHBI NIJIEK OLAMA"9Ali, echi riablo tola echi Jesusi echona Jersualenchi a li achali echona ne we ripa kalirali ali mina jeaneli: a muje echi Riosi Ranala nísakam, jena´i jonsa pochusa ri´lien. 10mapujiti, echirika osoruta chuku: ´BINOI RIOSI JULAMA ECHI BINOI PIONNELE (ANGELES) MAPURIKA MI TIBUMA, 11ALI ABONI MI KU ILASMA ABONI SUKALCH, MAPURIKA MUJE KETASI CHIMIE WEKM BILEN RITERALI"12nia ku nijewika echi mina, Jesusi jeaneli: jerika anirumi ju; KETASI SAYERKA OLÀ ECHI MUJE RIOSUALA. 13mapali echi riablo ma sunili echi Jesusi sayeria, binoi ku simili a li ma chariweli pi tiel.14Echali ko JEsusi ma ku simili echona Kalileachi we jiwerami ali wikabe ra´ichali echi jiti ne chuwen nawali echomi suwe. 15Binoi owinali bineria echomi re´obachi ali Binoi waali nawajintami niili kara suwaba jiti.16Binoi nawali echomi Nasaretachi, echona wika rijowachi mapona Binoi tiburami nili echona, ali mapu sinibi echirika olaami nili, Binoi bakili pacha re´obachi echali rawe isabkuachi, mapurika echirika a olaami nili, ali ilisli liyersia waal. 17echi usuli rumunarami echi Nawesami Isaias niil echi yarami nili, Binoi irapali echi usuli rumunarami ali riwali mapona osurutami chukuli:18"ECHI WALULA NIL IWIGA TAMI YUWA ATI, MAPUJITI BINOI TAMI NULELI MAPURIKA RUWEMA ECHI NE WABE KALALA RA´ICHALI ECHI WE RISÚTI. BINOI TAMI JUULI RUWESIA KALA NI´YUKA KU PIRELMA MAPU IKI CHAPIRUMI JU ALI KU MACHILMA ECHI KE MACHILAKMI, KU´WIRSIA MAPU IKI WE RISÚ OLARAMI JU, 19KALA RUWESIA ECHI BAMIBALI WE KALA ECHI WALULA JITI"20Jonsa Binoi ku kabili echi osurutami, ku `iyali mapu echona nochami nili ali ku asibali. echi jare busila echona re´obachi muchuwami we ineli echi Binoi. 21Binoi owinali ra´ichia echi jare: "mapurika ani jenai osurutami jipi rawe echirika ikili ". 22kara suwaba aboni kala machika namali mapurika BInoi anili ali karka su´waba ke biir mayeli echirika ra´ichama . Aboni nakupi aniya muchuli: "Jena ju echi Jose ranali,¿ wech kie?"23echiko aneli cho´ajarecho; ni bichiwa nira bichiwa yemi jeanime jena natk ra´ichali: "ówami, muje binoi ku hoosa. mapi iri namlit nop isilaroam chona Kapernaumch, echi rikacho a olabo chona muje bitelachi." 24Chopi Binoi jeanili: "ne bichiwa niraa nijeko anema yemi, tasi bile Nawesami ala kalerami ju chona binoi bitelachi.25Chopi nijeko bichiwa ane yemi, mapu wika niruli kunuamam echona Israelchi chabe Elias biteéchi, mpoali ripa riwigachi iyetili bakia mina nasipi bami, mapoali kie biir niruli ko´wami naiba ne chuwena wichimobachi. 26Chopi Elias ketasi jularami inili chomi siminala, chopi chomi sarepta nia chona sidoni, mapona bile muki kunuamam bite chona. 27chona wika chánami nayukami niruli chona Israelchi chabe mapu Elias Riosi jiti jularami nawesami bitéechi, chopi kie wesi ku sa´warami nili chopi echi namaani riweami Siriachi biteami.28kara suwaba echi pakotami echona re´obachi muchiwami, we na´awali mapuali namsa jeta jiti. 29jasli ali werl aneli mina ku siminala echona rijowachi jonsa ali mu machiye jonsa yurali mapona kalirarami nili, mapurika aboni omerma rakibuk apa. 30chopiBinoi simirali nasip ali simirli auche bilen.31Aliko Binoi rikinili echona Kapernaumch, wika rijowachi echona Kalileachii ali owinili binera echali isabkuachi rawe. 32aboni ketasi mayeli echirika binerama, mapujiti Binoi ra´ichili we iwerka.33jipi , echona re´obachi, niruli bile rijoi mapu chati riablo aliweami nili a li binoi waal sinali: 34!ahh¡ ¿piir olabo tamuje muje yuwa, Jesus Nasarteachi biteami? ¿a nawakim tamuje suwabmia? "!nije yena machi mapu muje Riosi ne kalála kam¡"35Jesusi yonali echi siti chati iwiga, jeaneka: "¡kie ra´ichi mina machini echona jonsa!" mapuali echi chati iwiga mina rile ´yerl pali echi rijoi echomi nasipi, binoi machinali echona jonsa, ali kie biir jilibnili. 36Kara echi pakotami ketasi mayeli ali nakup minabi nokali Jena jiti ra´icha. Aboni jeanili:"¡pir niria ra´ichl ju jena? mapujiti Binoi nulue echi chati iwiga we iwerka ali jiwerka ali aboni buwa echona jonsa". 37Echijiti, ra´ichili echi Binoi jiti ma chuwen echomi kawirali ikirli.38ali Jonsa Jesusi machinli echona r´obach jonsa ali bakili echi Simon bitelachi. jipko, echi Simon asil nayum niili ratali jiti ali echi aboni werl aneli echirawala jiti tania. 39echi jiti, Binoi lisli echona yuwa ali ra´amali echi ratali nauli ali echi ratali ma riweli. we sapu, echi binoi ilisli ali winli ko´wami wasia.40mapuali echi rayenali ma bokowili, echi pakotami pali kara suwaba mapu iki nayukami wikabe namuti nauli niwami. Binoi echomi sikelk, echi ibil nira a li ku sawali. 41chati iwiga ayenacho ku machi luli, wal sinak ali jeanika: "¡muje echi Riosi Ranala ju!" Jesusi ko ra´amk echi chati iwiga ali ke nakiwali ra´ichama mapujiti aboni machili mapu BInoi ju echi Kristo.42Mapuali ma ku raweuli, Binoi simili binel niria. wikabe pakotami a iyenli ali isili mapona asali binel. aboni ke nakiwili mina sime binel 43chopi jeaneli: " nije ayenacho nawisamare echi simati bukuluami ra´ichali echi Riosi nulalila jiti, auche jaren kawirali, mapujiti jena jiti jularami ju nije jenai" 44. ali ko Binoi minabi sili nawesia echomi r´obach mina Jureachi.
Chapter 5

1jipko jerika ikili, mapuali echi jare pakotami sinemka muchili echomi Jesusi Yuwa ali kipú echi Onoruami ra´ichali, mapu 2Binoi ecomi suwe bawech echona jenesaretachi aniliwachi. Binoi Riwali okua bark echomi suwe bawirali. echi mapu rochi siruami nili ma tikinli a li echi chini rochi sirul pabaka uchutali. 3Jesusi ripa moli echona bilen barkch, mapu simon nil nili ali nuleli mapu pebi bawirali uchanla. echali jonsa Binoi asibali ali binerli echi pakotami mapu echomi ichi jali.4mapuali Binoi sunuli ra´icha, Binoi jeaneli echi Simoni: " uchua echi bark echona bawirl ali rilen ulu echi rochi sirul mapurika sirubi rochi" 5Simoni ko ku nijewika ali jeanili: "Bineriami, tamuje bile roko simarki onocha ali kie biir sirukit, chopi muje ra´ichal jiti, nije rilen pama echi rochi usurul". 6mapuali aboni jerika olali, aboni napabuli wikabe rochi ali echi rochi surul mina chiwasia inarali. 7echali jonsa aboni we nokali auche jare baye mapurika choka simama ali nikurma. aboni isili ali bochili okonachna barkochi, ali ma owinali botowisia.8chopi echi Simoni Pekro, mapuali binoi riwali, bachami chokobka ilibli echi Jesusi yuwa, jeanika; " chakena simika, nije ko ju bile rijoi we chati olami, muje walula,." 9echijiti binoi ketasi echirika mayeli ali kara suwaba mapu iki binoi yuwa muchili, echomi rochi suru ne wika mapu iki aboni chapili. 10ayenacho nili echi Jakobo (Santiako) ali juani,echi sebereo kuchali, mapu echi simoni a yuwa yenami nili. ali Jesusi Jeaneli mina simoni:" kie maja, jipi jonsa muje niima pakotami surum". 11mapuali aboni ma mojonili echomi suwe, aboni mina ruwueli kara suwaba namuti ali Najatali echi Binoi.12jerika ikili mapuli Binoi asali echomi wipo wika rijoachi,bile rijoi we buwanli nayumi asali echomu. mapuali binoi riwisa Jesusi, binoi echomi mulube chukubaka ali werl aneli, jeanika: " Walula, muje echirka nakisaka, muje ayena omeri tami ku biwa" 13jonsa Jesusi echomi sikelk ali nochoali, jenika:" Nijeko echirika naki, ku biwikm nili" ali pe ke ayo echi buwanl nauli ma ku simili.14Binoi lo ala aneli mapu kie wesi ruyenla, chopi jeaneli: "simika echomi buwichi ali ineri kara echi reoobach noochami ali karunt jiti machiki muje ma ku biwikm ju, mapujiti echirija anili echi Moises, mapurika jare ayenacho machimea"15chopi echi Binoi jiti raichl we mikabe jonsa ikílti ali echi wikabe pakotami napawika isili kipusia echi Binoi bineriami ali ku sawarami nimia echi nauli jiti. 16chopi Binoi sinibi wamina simili echomi we akichea ilichi ali tanka onoruami.17ali jerika ikili sine rawe echali mapu Binoi binera asirali ali ayenacho muchuli echi Bariseos ali echi Riosi nulalil bineriami echomi mapu akanam Galileachi ali Juredachi ali ayenacho echomi jerusalemachi jonsa isikm nili. echi Walula jiwerali echomi Binoi yuwa asali mapurika sawama echi nayukami.18jipko, echomi cili jare rijoi, mutuka bilen kubelchi bile rijoi mapu kie omerami nili asisia ali aboni werl nokali mapurika echomi kuwan jonsa yena mapurika rikaborua echi rijoi Jesusi yuwa ne machina echomi bachami. 19aboni kie omerali bilen simarkuami echomi paboria, mapujiti wikabe pakotami jiti, echijiti ripa moba kalirali mututali ali rikibuli echi rijoi pachani, echona kubelch, echomi nasipa mapona muchuli echi wikabe pakotami. ne echona bachami jesusi yuwa.20echirika bichiwami riwisa, Jesusi ko jeanili:" muje rijoi, muje chati olalila ku wikawarami ju". 21echi osoami ali echi bariseos owinli rukue jena jiti, jeanika:" ¿chorika omeri jena rijoi sayerk ra´icha onoruami?¿chikia omeri ku wikawa echi chati olalila, chopi bilepi echi onoruami?"22chopi Jesusi, kala newa nilk mapu yir aboni nata muchuli, nijewali ali jeaneli echi aboni:"¿ churikare echiyir jiti nata muhuwi yemi echona pahana sulalachi? 23¿pcho aniwa minian norali ju: muje chati olalila ku wikawarami ju, wecho jeaniwa; Ku wilisi ali ku simi? 24chopi mapurika yemi ala machibo mapu echi Rijoi Ranala niwi jiwerk nulakuami jeani kawirli mapurika ku wikawama echi chati olalil, nije ni mi ane: ilisk, chapiku echi muje nil kubuel, ali ku simika muje bitielch."25ke ayo binoi ku ilisli echomi kara riwirk ali ma ku chapili echi kubuel mapona binoi bu´uli; jonsa binoi ku simili bitielch, walula nira anek echi Riosi. 26ketasi echirika ikime mayeli kara suwabaali walula aneli echi Riosi. aboni we maja muchuli, jranika: " tamuje kie sine ritewi jena namuti jirkia ikim jiti"27jonsa ma jerika ikisia jena namuti, Jesusi mina ku simili echona jonsa ali riwali bile wenomi nipami mapu Lebí riwarami nili echomi atiame kalirali mapona wenomi nipakuachi nili. Binoi jeaneli: "tami najati" 28echijiti echi Lebi ilisli ali najatali echi Binoi, kara wamina ruyesa.29echali jonsa echi Lebí walu kowami wasali mapurika Jesusi kome. echona muchuli wikabe mapu wenomi nipami ali auche jare mapu iki echomi akama chuli miesch ali kowa echi yuwa. 30Chopi ecchi bariseos ali echi osami we niyoka muchurali echi bineami yuwa, jeanika:"¿churikare yemi kowa ali baji echi wenomi nipami yuwa ali auche jare mapu we chati olami ju? 31Jesusi ku nijewali: " echi jare mapu kie nayukami ju kie newale bile owami, chopi mapu iki nayuka muchuwi ayena newale bile owami. 32nije kie nawakin natali yasia mapu iki ala olami ju, chopi bayesia echi chati olami mapurika ku natama"33Aboni jeaneli echi BInoi: " echi mapu juani yuwa bineami nili sinibi kie kowa onoruami jiti natk ali we ra´ichi Riosi yuwa ali echi Bariseos yuwa bineami ayenacho echirika ola. chopi mapu muje yuwa bineami ju we kowa ali we baji." 34Jesusi jeaneli aboni:¿ a bile omeri kie konila nula bilen niwikuami omowaluchi, mapuali echi mapu niwimare ayenacho echona asisa? 35chopi nirulmare rawewl mapuali kie asimere echi niwiame ali we mikabe otoruami nimare, ali jonsa echali rawewl echi jare ayena omerma kie ko´wa."36ali Jesusi ayenacho jeaneli bile namuti jiti ruka binerka echi aboni: " kie bile rijoi chiwani bile bukuluami napachali mapurika pachokma ruwa bile napachali ma we ruwikm. echirika olasakom echi bukueluami napachali chiwanamare binoi ali echi pachokrami kie biir kala nimare echona napachal ma we ruwikm jiti.37ayenacho, kie wesi rijoi rowa echi uba bawila bilen bul namut ichil jiti niwarami ma we ruwikm nisa. echirika olasako binoi, echi uba bawila wamina chuwanama echi wichi ali echi uba bawila mina kuluma ali echi bul mina ratama. 38kie bile rijoi, ma chabewam uba bawila bajisa, bukuluam uba bawila bajinli, mapujiti binoi jeani: "echi chabewam waminan kala ju."" 39kie wesi bile rijoi, ma wi´li banim ub ba´wil bajisa, ukuluam bajinli, mapujiti binoi jeani: echi ma wi´li banim waminan a´la ju.
Chapter 6

1jipi ko, sine rawe isabkuachi rawe Jesusi yenali echomi ichirutachi echi raka a li echi bineami ko napabu uchutali echi turui rakala, asapka aboni sikalachi ali ko`oka echi rakala. 2chopi jare ibil echi Bariseos jeanika nokali: ¿chorikare namuti olà, we risens yarami ju mapu namuti olama echi rawewali isabkuachi?3Jesusi, ku nijewaka, jeanili: "¿yemi kecho machili mapu Rabiri isili mapuali binoi we `locheli, binoi a li echi jare rijoi mapu binoi yuwa asali? 4Binoi bakili echona Riosi bitelachi ali juli echi pani echona machina acharami ali kowali jare ibil ali yenacho `yali chejare echi Rijoi mapu iki yuwa asali mapurika komea, tak chopi risens nili komè echi echona noochami 5aliko Binoi jeaneli:"Echi Rijoi Ranala walula ju isabkuachi rawe"6jerika kili auche sine sawalachi mapu Binoi bakili echona re`obachi a li binerali echi pakotami echona muchuwami. niruli bile rijoi echomi mapu sikala otona akichem nili. 7echi osàmi ko a li echi Bariseos ne we `àmi inek nokali echi Binoi a sawà isi bile nayuami echali sawalachi rawe, mapurika aboni omerima ruwa mapu yir jiti wi`nijima. 8chopi Binoi a machili mapu echi aboni pir jiti `nata muchuli ali Binoi jeaneli echi Risoi sikala akicheami:"wiliska, a li wilibi je`nai nasipi suwaba jiti." echirika echi Rijoi wilibali a li echona wilili.9Jesusi ko jeaneli:" nije yemi ruke, ¿a risens ju sawalach kala olabo o pe risu olabo, mapurika bile ku`wirbo wecho mina milibo?" 10ali ko Binoi inenali echomi nolerka kara suwaba aboni ali jeaneli echi Rijoi: 11chopi aboni ko we na'awa muchuli, ali ra'ichka nokali nakup mapu pir olama Jesusi jiti.12jerika wikili echali rawewali mapu Binoi simili wamina ripa rabo Riosi yuwa raìchasia. Binoi waminabi tanali echi Riosi ne bile rukual. 13mapali ma rawewachi, Binoi bayeli echi bineami ali pe ibil chapili makoy okua, mapu echi binoi riwali Apostoles.14echi rawala echi apostole niili Simon (mapu echi ayenacho Pekro riwali binoi) a li echi rijimali, Antresi, jakobo (santiak), Juani, Jelipe, Bartolome, 15Mateo, Tomas, Jakobo (santiak) echi Aljeo Ranal, Simon, mapu Selote riwarami niili, 16Juras, echi Jakobo ranal (santiak) a li Juras Iskariote, mapu sayel najitali.17jonsa echi Jesusi ma ku rikinali echona rabo jonsa aboni yuwa a li wilibali echona we kala rinatachi, echi wika bineami yuwa a li echi ne wika pakotami echona Jureachi pireami ali Jerusalemchi a li echomi suwe ba`wechi Tiro ali Siron aniliwachi. 18aboni ko isili echomi kipusia a li ku sawarami nisia echi nauli jiti. pakotami mapu we iwek 1920jonsa Binoi 'nieli echi bineami, a li jeanili: we kanilàmi ju yemi mapu iki we risuti ju, mapujiti yemi Riosi ju walula. 21we kanilika ju yemi mapu iki we lowi jipi, mapujiti yemi ku posaarami nima.we kanilami ju yemi mapu iki nalàki jipi, mapujiti yemi we kachime.22we kanilami ju yemi mapali echi pakotami we mi kichi alu mapali echi jare ketasi yemi biiri nira a li we ni`yochsa, echi Rijoi Ranala jiti. 23we kanilisi echali rawe ali we kanilika pochisi, mapujiti yemi ne bichiwali nira karrrunt namuti yarami nima echona Ripa riwigachi, echijiti echirikacho olali echi Nawesami chabe pireami.24chopi, we risu rika nima mapu we niwami ju namuti! mapujiti ma kanil yarami ju. 25¡ we risuti yemi mapu jipi we niwami ju namuti!, ma jubuam locheboretm. ¡ we risuti yemi mapu we kanilka pire jipi!. mapujiti we monama jubami.26¡we risuti yemi!, mapuali kara suwaba jiti kalerami niso, echirika chabe pireemi ayenacho ala kalerami niili echi kalek nawesami.27chopi nije yemi mi ane mapu iki ala nami, ala kalesi mapu iki mi kichi ali kala oliisi mapu iki yemi mi kichi. 28Ku´wirs mapu iki we chati ra´ichi yemi jiti ali tansi Riosi mapu iki risú yemi mi oloa.29mapu iki bile mi cho´nosa cho´ola banalachi, ayencho nakiwi mi cho´nome cho bilen. a jare mi ´yesa muje napachal, kie suluni, tapi echi muje kimial. 30iyasi kara mapu iki mi tani. jare mi yesa karunt mapu muje niil ju, kie ku tanbo mapurika ku nijima.31mapurika yemi naki echirika olama echi auche jare, echirika cho niis auche jare yuwa. 32jiti yemi chopi natimasa echi mapu we mi kale, ¿piir miema yem jena jiti? ayencho echi chati olaami chopi natima echi mapu ala kalerami ju. 33yemi chopi ala olasa auche jare yuwa mapu ala olaami ju,¿pir miebotm yem? yencho echi chati olaami chikio rika ola. 34yemi chopi ala tanésa mapu iki ala ku nijima kuwan, ¿pir miebotm yem jena jiti? yencho echi chati olamiko tanewi chopi echi chati olaami ali buwe mapu ku chikio iki ku nijima kuwan.35chopi natimasi echi mapu mi sayeri ali ala su´we rika olasi. tanewasi, ketasi buweka biir ku kuwan ali walu nirak miebotm, ali yemi echi Walula kuchuala nima, mapujiti Binoi we ala natimámi ju mapu iki ketasi natetami ju ali mapu iki ke ala olámi ju. 36ala natimaami nisi, achikorika mapurika echi Ono we natimaami ju.37ketasi chib anisi ali yemi ketasi biir anerami nima. kie jiliibs ali ketasi jiliibtami nima. wikaus auche jare ali ku wikawarami nima.38nijis, ali yemi iyarami nima. walu nira kanilika, ni bochika, ma ni kuluka echi sipuchali. mapu iki yemi niji, echirika naurami niima.39echali jonsa Binoi ayenacho binerali namuti jiti rukua:"¿ a Omerma bile busukuach auche bile busukuach ala yura? echirika olasako, okuank bilen jootach rujuima. ¿ ke echirika ju? 40bile Binerami ketasi walula ju echi binerami yuka, chopi kara suwaba mapali ala binertami ju, mapurika binerami nira nima.41¿ chorikare yemi we nie echi tia kusu mchiil ehcona muje rijimal busilch, chopi kie ritiwatm echi walu tukua yem aboni busuilch? 42¿ chorika omerbotm jerika ane muje rijimal: "rijimal, tam nakiwi ku machibuman echi tia kusu mchiil echona muje busuil jona", mapali muje binoi kiecho riwisam echi walu kusu buwiim muje binoi busuilch? ¡Yemi kabosi! Bacha machi pasi echi walu kusui yemi aboni busuilch jonsa, ali jonsa ma omerbotm ala machilk inena machi pasia echi tia kusu mchiil muje rijimal busuil jonsa.43mapujiti, kie niru bile ala oko mapu siti kiakme rakema, kiecho bile siti oko mapu kala suwet rakema. 44Mapujiti ibil oko machirum ju echi rakal jiti. mapujiti, echi pakotami ketasi uwi echi chuna rakal bilen sa'iwarl, ali kiecho echi ub bilen oko we si'wemchi jonsa.45echi ala Rijoi, mapu ala suluemi ju pachani jonsa kala niria olua, ali echi siti rijoi, mapu kie biir ala natali katewi pachan sulalachi pi siti namuti oloka bite. mapujiti, mapu yir nata bite bile echiyir a ra'ichka bitelma.46¿churikare yemi tami jeane, "Walula, Walula", ali ko, kie nijewi karunti namuti mapu nije yemi nule? 47kara suwaba mapu iki tami yuwa simi ali naami nije raichali ali ala nijewi, nije yemi ruyema churika ju jena. 48Binoi ko ju mapurika bile rijoi kalira bile kali, mapu we rile ojoli echona i´yerl ali tikioli ne bachala echona bilen ritierl mob. mapuali walu ba´wi nawali, echi walu bawi simirachi bo´onak niria mapona ilili echi kali, chopi kie omerali sapia, mapujiti we ala kalirarami niili.49chopi echi Rijoi mapu ala nami nije ra´ichali ali kie nijewika olá, mapurika bile Rijoi nira ju mapu kalirali bilen satebo kie biir mie rile jonsa . mapuali echi walu bawi echomi kalirali simirali we iwem, jena ko pe we yati kajuili, ali echi kali sinepra karra suwibali.
Chapter 7

1Jubami aliko echi Jesusi suhuenli karka ane chukili echi pakotami bakili echona Capernaum.2Jipi bile sontarsi winilil bile anochartami, mapu binoi nili bile we kalierami echi jiti asali we nayuka mina ma mulupo mukumé riweli. 3echali echi sontarsi anamali echi Jesusi nira, julali echi pakotami we ocherami echi Juriosi, tanika ki nawanla bina ku sawanla echi anochartami. 4echali echi isili Jesusi yuwa tanali we risua anika, jeanika:¨binoi ayena risens ju mapurika muje ku´wirma jena jerika oloka 5mapujiti binoi kalie tamuje mapu iki juriosi ju ali ayenacho niwali e echi kali mapona nawajibo tamuje¨.6echirika Jesusi simili echi yuwa. chopi ma mulube iniark echi bitelchi, echi sontarsi juli jare mapu iki yuk kanilami nili mapurika anesia: ¨Wa´lula Jesusi , kie mukumuenlin, mapujiti nije kie kalil kie kala ju mapirika muje nawama akina. 7jena jiti kie omerkin nawa ni kala nira mapona muje ati, chopi bilepi ra´ichali ani ali nije yuka onochami ku sawerami nima. 8mapujiti nije ayenacho jare jiti nulekuami ju, auche jare sontarsi tami nijewika ola. jerika ane nije jena: ¨simikia¨, echi binoi simi, ali auche bile, ¨akina simi¨, ali binoi akina simi , ali tami yuwa nochami, ¨jena ola¨, ali echirika ola binoi¨.9Mapali Jesusi namsa jena jiti, we kanili echi jiti ali mina jeaneli eci wika pakotami mapu najatsia isirli jeaneli: ¨nije jeane yem, kie sine riwuakin echona Israelchi bile rijoi jerika bichiwami¨. 10Ali echi mapu juluarami nili ku ro´wili, aboni riwali echi nochami ma ku sawarami.11Jonsa sine rawe Jesusi simili echomi Nainchi aniliwachi, a li echi bineami ali echi wikabe pakotami simibli echi Binoi yuk. 12Binoi echi nira inarli mulubemi iyechi mapu echona jare rijoachi, jena´i, bile rijoi mukukami apertami nili, echi binel nili mapu echi muki raneli (mapu inili bile muki kie kunuem), ali echona muchuli echi wikabe pakotami echona pireami. 13Mapali echi Wa´lula Jesusi riwisa,wabe simirra natimaka o´monali echi muki jiti, mina jeaneli: ¨Ketasi nala.¨ 14Ali binoi muwenali mina chapili echi kajoni mapona iniarli echi mukuami ropokala, ali echi mapu mutuka isirli kili jabli. Binoi anili: ¨Ra´mali, muje mi ane, iliska¨ 15echi rijoi mukuami ku asisali ali mina owinali raicha ali Jesusi ma ku iyali binoi eyela.16echali jonsa sineami we majali, waminabi owinali nawajina Riosi, jeanika: ¨Bile walubela Nawesami nawali akina tamuje yuwa¨, mina ¨Riosi ayena tibuli mapu iki najati¨ 17wikabe pakotami waminabi auche jare ruweli Jesusi jiti mina chijali karka buchuwina echomi Jureachi mina echomi mulube ipireami.18Echi mapu iki Juani yuwa bineami nili kara ruweli echi binoi kara su´waba jena namuti jiti. 19ali Juani bayeli okua binoi yuwa bineami mina julali bbino jeanika: "¿muje ju mapu nawamare, o buwebore auche bile?" 20mapali aboni mulubesa Jesusi, echi pakotami jeanili: " Juani echi pakoami, tamuje jularamiju mi anesia: ¿muje ju mapu nawamare o buwebore auche bile?"21echali hor inarachi Binoi saweli wika ralamuli nayukami mina mapu iki we risúa inilka pirieli ali mina kie kala aliweami, ali mina wika ralamuli kie machilami iyali ku machilta. 22Jesusi ku nijewali ali jeaneli: " ali inarsa waminabi echona binoi buwelchi, ruwebsi echi Juani mapu riwali mina namli. ralamuli kie machilami ku machilami ju, ralamuli kie omerami jasia ku owini simiba, echi buwa aname ku bi´wiami ju, ralamuli kie namami ku anamami ju, ralamuli mapu iki suwika biti auche sine ku iwinli, ali ralamuli mapu iki we risuati ju, we simati raichali yarami ju. 23kala ku´wirtami ju mapu iki kala tami bichiwi mapu iki oloa nije.24minami nira mapu ra´ichali towami ali Juani ku simili: Jesusi owinali ane ali ke wikabe ralamuli mulubemi juani nira: ¿pir inesia simibkitm echona akicheachi?¿bile waka we iwek asaprami echi ikia jiti? 25chopi ¿pir inesia buwakitm? ¿bile rejoi napachali we suwet? inesi, echi mapu we nateami ali we nateachi piriem, echona wal kali niruachi echi walubeala pirelchi niru 26chopi ¿pir asia simibkitm?¿bile Nawesami? ayena, nije mi anema, bile nawesami waminan simirka.27Jena ju mapu jiti osorutami: ¨"NIE, ATI NIJE BILE RA´ICHALI NAWESAMI BACHA JULA, ECHI MAPU KALARMA BACHAM ECHI BUWE." 28Mi ane, jare ibil mapu iki pirieli, kie wesi ju minian walula echi Juani yuk. kiecho ech mapu pe kuchipla ju echona mapona Riosi Walula ju, kie minian walu ju."29echali echi karka echi ralamuli anamsa jena jiti, ayenacho echi wanomi nipiami, anili mapu Riosi we kala Ju, aboni ma pakotami nisa echi Juani jiti. 30chopi echi Bariseosi ali echi wabe machim echi mapurika nulelti echi Juriosi, kie biyir nijewili mapurika Riosi olanalami nili aboni yuwa, Mapujiti aboni kie pakotami nili echi Juani jiti.31¿jonsa ru, a omer nijie achikio rikia nila mapu yir ju jipi pireami? ¿chu yira ju aboni? 32echiko ju mapu yira jare kuuchi riyekami nira echona ralinekuachi, mapu muchibi mina bayeka noka nakupi ali jeani: " tamuje sime bile rolikali yem jiti, mina yem kie awili. tamuje nawajiki we omonartami ali yemi kie nalakali."33Mapujiti echi Juani kie nawali pani ko´oka tapi bajisk echi uba ba´wil chupuam, ali yem jeani: "binoi siti chat aliweami ju". 34echi Rijoi Ranala kosiska nawali ali bajisk nawali ali yemi jeani: "Ine, Binoi ju bile rijoi we ko´wesi mina rikuli, mina we kanili echi wanomi nipiam ali chati olami yuwa" 35chopi mapu iki kala machi ko ayena bichiwi."36Jipi, bile Bariseosi bayeli echi Jesusi mapurika simea ko´wasia echi bitelchi. Jonsa Jesusi ma bakisa echi Bariseosi bitelchi, asibali echona mesachi ma ko´mea ruwa. 37Jena´i, Bitieli echona wikia rijowachi bile mukui mapu we chati olami nili, mapali binoi echi mukui machisá mapu Jesusi asali ma mesachi ma ko´mea ruwa echona Bariseosi bitelchi, binoi pali bile sokolirl ro´warami echi wi´i wabe suweti jukami. 38Mapali echi mukui ilibali jubami mulupi Jesusi ralalchi, nalaka, samechli echi ronola binoi ukúala jiti, binoi kupala jiti ku akichebli echi yuwa mina chu´muli echona ralali, mina ro´weli echi we kala simati jukami.39Mapali echi Bariseo mapu Jesusi bayeli riwali, binoi anata tibili, jeanika: "a Je´na rijoi bile wa´lula nawesami nísa, echali jonsa Binoi machimearé mapu chikia ju ali cho yira mukui echomi muluben, a machimeré mapu echi mukui we chati olami ju. " 40Jesusi ku nijewili a li jeaneli: "Simoni, namuti mi anema ro nije." Binoi jeanili:"tami ruye, Bineriami"41Jesusi jeanili: "Bile rijoi mapu we tanewami nili ayena okua rijoi akaka iyenli. bile kó malisiento wenomi ali auche bile kó maliskamoy. 42Mapuali aboni kie omerli nateta, binoi okuank ku wikawili . Echijiti ¿chikia echi okuank waminian kaliema?" 43Simoni ku nijewika ali jeanili: "nijeko mae echi mapu waminian ikia akaka yenli." Jesusi jeanili: "ni kala nataka ani muje"44Jesusi ku inienli mapona echi mukui ilili ali jeaneli mina Simoni: "a ritiwam jena mukui. nijieko bakili muje bitielch, mujeko tami yali ba´wi mapurika nije ronobakma, chopi je´mi mukui binoi ukuala jiti tami ralal sa´mechli ali ku bi´wali binoi kupakal jiti. 45Muje kie tasi tami chu´muli, chopi jena mukui ketasi tami riwetami ronola chu´muya jonsa nije nawaki jena´i."46"Muje kie tami ro´weli echi wi´i simati jukami nije mo´olchi, chopi je´mi muki tami ralalchi ro´weli echi wi´i simati jukami. 47echijiti mi ane, echi chati olalil, mapu kia nili, ma ku wikawarami ju, mapu jiti binoi we ka´la kaleli. chopi mapu iki pe ukua namuti jiti ku wikaurami ju kó, pie kanilami ju."48Echali Binoi jenaeli echi mukui: "Muje chati olalil ma ku wikaurami ju" 49Echi jare nakup raicha jeanika nokoali: "¿Chikia ju ji´mi, yencho ku wikawa echi chat olalil?" 50Echali Jesusi jeaneli echi mukui: "muje kala bichili ali ma ku´wirtami ju mi. kanilka ku simika."
Chapter 8

1kila pie bacham mapuali Jesusi ma owinli simiya kanam kawirali ali echomi kua rijowachi, nawesia ali ruwesia echi ala raichali mapu Riosi walula ju echona niruami. echi makoy okua yuwa simibali, 2mapurika ayenacho jare mukisi mapu ma ku niyubtam nili echi siti chati iwika jiti ali ku sawarami echi nauli jiti: Maria mapu Makralena nili, mapu kicha siti chati iwikemi nili ali ku machi lusrami nili, 3Juana, echi Chusa upil nili, echi norl alarami echi Herores yuwa, Susana ali auche jare mukui si, mapu kala uwirli echi mina Jesusi mapuali namuti newalesa.4ali wikabe pakotami napawili, ali echi pakotami isili echomi Yuwa echomi kanam pirem kawirali, Binoi rruyeli bile namuti jiti ruweka: 5Bile icham machinliichasia rakal. mapuali ichaya chukurli, jare rujuili echomi buwichi suwe ali rikietali ali echi wika chulukui riwigachi yenami mina kara ko'wali. 6jare ibil rujuili we romojach ali we sapuni ocherli chopi yat akicheli, mapujiti kie samich nili.7ali jare rujuili mapona siwem sakala ajawach, ali napawik ocherli ali silitli. 8chopi jare rujuili echona we ala yerl nia we ala rakeli bile sient mina ku muweli. Echali jonsa mapuali Jesusi jena jerika anisa, Binoi weli ra'ichali: mapu ala nakeko mapurika nama, echirika namsa ala ju.9echi mapu Yuwa bineami nili rukueli mapu cho aniwami kurua jena namuti jiti ruyek binekuami: 10Binoi ko jeanili:yem ala yarami ju mapurika machimea echi Risosi nulalila jiti, chopi nijeko ecirika bineri namuti jiti ruka, mapurika echi aboni TAK ALA RIWISA, ABONI KIE ALA MACHILMA, ALI ALA NAMK, ABONI KIE ALA NE WALAMA.11Jipko jerika aniwami ju ecchi mapu namuti jiti mi ruyeli: echi raka ko, echi riosi ra'ichali nira ju. 12mapu buchui suwe rujuili, echi ko ju jare mapu a la kipuli, chopi nawali echi riabli ali chakena yeli echi ra'ichali echona pachani sulalachi jonsa, mapujiti aboni kie bichima ali kie ku kuwirtami nima. 13ali mapu we romojoach rujuili, mapuali kupisa echi ra'ichali, we kanilka nare. chopi ketasi nawemi ju; aboni ala bichiwi pe itiel ali ma we risu nila pirelsa echali ku mina ku kuwana simibi.14echi raka mapu we sawemi sakala jawachi rujuili ju echi mapu pakotami ala kupi ra;ichali, chopi aboni najati aboni natali nira, aboni ko kie omeri minabi bachami nokisia mapujiti we suwe namuti jiti, 15wika namiti nilkuam nati ali we kanilka biteluami jenai kawichi, ali mapuyir aboni oloka pire kie sine ala ju.16jipi, kie wesi mapu raje echi rajeluami, bile sokoli jiti polika acha wecho pachá kubuechi mana. chopi, binoi bilen we ripa mana , mapujiti chuweni kala machilma mapu iki baki echona pacha. 17mapujiti kie biir nasora ati mapu kie machirutma, kie biir namuti ichipk anirum ju, mapu kie machirutam nira ali machina machinma. 18echijiti kala natka kipusi, mapujiti mapu yir wika namuti niwami ju, waminan yarami nima, ali mapu kie biir namuti niwami ju, ayenacho mapi niwa maye aboni, ayenacho yerami nimare"19echali jonsa echi eyela a li echi rijimali echomi isili, chopi kie omerali mulubena mapujiti wika pakotami muchuli echomi. 20ali ko jeanelti: muje eyela ali 21chopi Jesusi ku nijewali ali jeaneli: "nije eyela ali nije rijimali ko ju echi mapu echi Riosi raichala ala kipu ali ala nijewi."22jipi ko, sine rawe Binoi omoli bilen barkoch echi binoi yuwa bineami yuka ali Binoi jeaneli: " ma simabo auche bilen suwe bawechi". Jonsa owinali simiba. 23chopi mapuali ma bawechi sirli, Binoi mina kochili. bile walu wika nawali echona bawechi, ali echi barko botowisia inarli, ali echi mina suwimea riweli.24jonsa echi bineami Jesusi niil isili echomi Binoi yuwa ali busurebnili, jeaneka; " ¡Bineriami, Bineriami! ¡ Ma mulipi suwiboare!" Binoi ko ku busureli ali ra´amali echi wika ali echi ku ikili ilibli, ali ma ku kiliali. 25Jonsa Binoi jeaneli: ¿churikare kie tami bichiwili? ali aboni ko majali ali echirika majaka ayenacho ketasi echirika mayeli ikime, ali nakupi rukueka nokuali: ¿Aliru chikia ju jena, mapu nulue echi wika ali echi bawi, ali echi ko ala nijewi?"26echi aboni isili echomi Kararenos aniliwami pirelchi, mapu echi Kalilea nirumi bakochi mojonisa ju. 27Mapuali Jesusi rikinli rile yerli echona barkochi jonsa, binoi natipuli bile rijoi echona wika rijowachi biteami yuwa mapu chati siti iwikeami nili. ma ilii kie napachaka yenami nili, ali kie bilena kalirali bitea asali, chopi echomi bilen chuwechi.28mapuali echi binoi riwisa echi Jesusi, nalali ali ichili bachami echi Binoi yuwa ali jeaneli waal raichaka: ¿ pir niwim muje tami yuwa Jesusi, Echi Walula Riosi Ranala? nije mi tanma, kie tami majakochi". 29mapujiti Jesusi nuleli echi siti iwika mina ku machinla echona Rijoi ripokalchi jonsa. mapujiti Wisa chokeami risu oloka bakili echona ripokalchi ali tak mapuali jiyerti bulera asali ali we ala tiburami nili, binoi mina ripunali echi jiyer mapu yirti bulerami nili ali yurtami nili echi siti chati iwika jiti echomi kawirli mapu akiche iliich.30echali jonsa echi Jesusi rukieli: "¿chur ju muje rawala? ali echi jeaneli;"Lehion (Legion)" mapujiti wika chati aliweami niili. 31echi aboni werli aneli mapu kie jularami nima echona we rile.32Aliko echomi repati rabo wika kochi uchutali kowa.echi chati iwika tali risens mapu rika nakirami nima echona mo´ume, ali Echi Binoi nakiwali. 33echijiti echi siti iwika buwali echona ripokalchi jonsa ali kochi ripokalchi mo´wili, ali echi wikabe kochi mina rilen tikinli ni achinka echomi walu bawirli ali echirika mina silili.34ali echi mapu iki muchuli echi kochi niseria riwali mapurika ikili, mina jumsli ali ruyeli kara suwaba echomi pireami ali mina kawirla pireami. 35echali ko echi wika pakotami buwali inesia mapurika ikilachi. ali mapuali aboni isili echi Jesusi yuwa ali riwali echi rijoi mapu siti chati iwika wika buwanli, echomi atiame Jesusi yuwa am, ku napachaka ali we kalerami nira, aboi ko we majakali.36ali kara mapu iki riwali, ruyeli mapu churika echi rijoi mapu chapirumi nili echi chati iwika jiti ma ku sawarami nili. 37echali jonsa kara suwaba echi pakotami echona kararenochi pireami werli tanli echi Jesusi ma ku siminla echona jonsa, mapujiti aboni we majakali. echijiti Binoi mina barkochi ku mooli mapurika maku simea.38echi Rijoi mapu chati iwikeami nili werli tanli echi Jesusi mapurika nakima yuwa simie, chopi Jesusi mina ku juuli, jeaneka: 39" ku simika muje bitelchi ali ku ruye mapu iki Riosi olali muje jiti"echi Rijoi ma ku simisli, ruwe kara suwaba mapu iki Jesusi olali echi jiti.40Jipiko mapuali echi Jesusi ma ku nawali, echi wikabe pakotami kanilka rareli, mapujiti sinemka ma we buwee muchuli. 41jenai asali, Bile rijoi mapu Jairo riweami nili, mapu nili bile echona reobachi nulaami. naeali ali chokobka chukubli echomi bachami Jesusi yuwa ali tanli mapu echi bitelch simea, 42Mapujiti echi bilepi tiwe mapu maleeli, echi tiwe osoki makoy okua bamiim niili, ma mukumea ruweli. mapuali Jesusi simiya inarachi echomi buwichi wikabe pakotami cha´ira nokuali echomi.43Jonsa, echona asali bile mukui mapu makoy okua bamibali yenli ala kuluwa ali ma wika suwabali wenomi echo onami nateta, chopi kie sawarami nili kie wesi jiti. 44binoi echi mukui nawali jubuam Jesusi yuwa ali nochali echi Jesusi napachali, ali we sapuni echi ala ma ku ilibli.45Jesusi aneli: "¿chikia ju mapu tami nochali?" mapuali kara suwaba kie kuruli, pekro jeaneli: " Bineriami, jena wikabe pakotami mi noleri ali we cha ´irta noka". 46chopi Jesusi jeanili: "a bile tami ayena nochali. mapu jiti nije machi mapu jiwerl machini tami jonsa."47mapuali echi mukui ma newalali mapu kie omerma ruweli ichipia mapurika kie machirutami nima, binoi we achakla ali ehomi bachami chokobaka echo Binoi yuwa echomi nawali. Echi binoi mukui ala machirli echona kara suwaba pakotami yuwa bachami churikare mapu echi napachali nochali ali churika ku sawarami nina we sapu nira. 48Jonsa Binoi jeaneli: " Muje Nije ranala, mapurika muje bichiwili echirika mi ku sawarami ju muje. we kanilika simika."49mapuali Binoi ahobiji ra´ichal ilili,bile nawali echi walula bitelchi jonsa, jeanika: " muje ranal tiwe ma mukuli. ma kie mukume echi Bineami yuwa" 50chopi Jesusi namli jena jiti, Binoi echirika jeaneli mina Jairo: " Kie maja; chopi ala bichiwi, ali echi ku sawarami nima."51mapuali Binoi nawasa echona bitichi, kie nakiwili mapu jaresi moime echi Binoi yuwa, chopi echi pekro, juani ali echi jakobo (santiako), ali echi ta tiwe onola ali echi eyela. 52jipiko, kara suwaba nalaka muchuli ali omona echi ta tiwe jiti, chopi echi Binoi jeanili: "kie omonasi. echi ta tiwe kie nukuka buwi, chopi kuchuka." 53chopi aboni we kachili echi Binoi jiti, machika aboni mapu mukuka buwimi niili.54chopi Binoi, chapisa echi ta tiwe sikala, raichili, jeaneka: "Tiwe, ilisi." 55echi ta tiwe aliwal ku nawali, ali echi ta tiwe yati ku ilisli. Binoi ko nulali mapurika echi ta tiwe koorami nima. 56echi Wenali kie mayeli echirika ikimea, chopi Binoi kie wesi ruyenla nulali mapurika ikili echali.
Chapter 9

1Binoi bayeli echi mina makoy okua, jiwerli yali mina risiens mapurika nulema echi siti iwika ali mina sawama jare nayukami. 2Binoi jurali echi walula Riosi pa riwigachi niruami jiti nawisanala ali sawema nayukame.3Binoi jeaneli: "kie yiri aka simias mapuali mikabe simiba, tapi bilie tisiol, tapi bilie bols, tapi bilie pani, tapi jare wanomi, tapi auchel bile napachakuami. 4Mapo´omi kalirla mo´wisa, echona a muchusi yensi ma ku simiba echomi jonsa. "5Map´omi kie tasi mi narepsa, mapali ku buwasa yem echona rijoachi jonsa, asapsi echi napiso mapu yem ralalach chukubli mapurika aboni machimie kie biyir nakiya echona niruami. 6Echali jonsa aboni buwali ali simibali bileni kua pireachi, ruwesia jare echi wabe simati ra´ichala ali sawasia ne chuwen kawirli.7Jipi Herorsi, echi mapu walula nili echona, anamli karka mapurika ikisia inarli ali kie newalali, mapujiti jare jeanika iyenli mapu echi Juani pakoami ma ku owinli mukukua bu´wisá, 8ali jeanilti mapu Elias auche sine ku machinli, ali auche jare anili mapu bile walula nawesami chabe pireami ma ku owinli acuhe sine bitelkuachi. 9Herorsi jeanili: " Nije mo´ol kotorekin echi Juani, ¿Chopi jena chika jiti ju mapu nije anamani karunti namuti?." ali binoi we iwerl olali inenia.10Mapali echi bineami ku isili, ku ruweli echi Jesusi kara suwaba namuti mapu yir olali aboni. Jonsa binoi bayerli ali simibili bilen pe we wana nira, Bilen wiporachi Betsaira aneliwachi. 11chopi echali wikabe ralamuli anamsa jena jiti, ali anátli. Ali Binoi ala kanilka narepali, ali binerli echi Riosi raichali niraka, ali Binoi ku sawali mapu iki nayukami nili.12Jipi , ma aliwama ruweli, ali echi makoy okua echomi isili Binoi yuwa ali jeanili: ma ku julasa echi ralaml mapurika aboni ku simama echona rijoachi ali wiporachi mulube mapurika riwime mapona isiabma ali ko´wámi, mapujiti we mikia wana muchuwi tamuje." 13Chopi Binoi jeanili: " yemi iyasi namuti kowami." echi aboni jeanili: " Tamuje kie biyir niwi chopi mali pani, ali pi okua rochi, mapurika omerbo kara okoa simasaret ali ralisiaret ko´wami mapurika yabo kara suwaba ralamuli." 14( ma osoki mali mili nili ralamuli.) Binoi jeaneli mina echi bineami: "muchuinla nuluesi pi malisa makoy niria rojoaka ."15Echijiti aboni echirika olali, ali ma kala muchúli ralamuli. 16Binoi jusa mali pani ali echi okua rochi; Binoi inienli ripar riwikachi, natetali iyali ali rojoanli kuch niria, iyali echi bineami mapurika muchuwama ne bacham riwirtk echi wika ralamul. 17kara sineami ko´wali ali ala oposali, ali mapu iki ripili ku napaburami nili, makoy okua wali.18Ikili mapali Jesusi biniel chukuli oroara, echi bineami ayena muchuli echi Binoi yuwa. Binoi rukueli, jeanika: "¿Chorika ani jare ralamuli mapu chikia kurua nije?" 19Aboni nijewili: "Juani echi pakóami. chopi auche jare kó jeani Eliasi, ali auche jare jeani mapu muje kurua bile walula nawesami chabe biteami mapu ku o´winli"20Echali Binoi jeaneli: ¿chopi yem ru chikia tami mae´e?, Pekro ku nijewali: "Echi ni´kúrami Riosi jiti jularami." 21Chopi Binoi ka´la ra´amli we iwekm, mapu kie wesi ruwenla jena jiti, 22Jeanika: "Echi Rijoi Ranala, newale mapu we risua rika olarami nima ali kie wes jiti kalerami nima echi mapu wabe nataka ra´ichami ju ali kiecho echi awela Saceroti ali echi echi osuami, ali miliruami nima ali bakia rawe simirsa ku bitelmare."23Binoi jeaneli kara su´waba: "a Bile tami najatsa kó, cha riwema karka namuti mapu yir ola, ierli ola tak risua inili sinibi rawe ali tami najatsi." 24mapu yirp ka´la natima binoi ku pi wikia iniama, chopi mapu risu ikí tami jiti ka´la ku´wirtami nima. 25¿cho pir olama echi rijoi mapu kara suwaba jenai kawirl piraemi jiti wabe onorami nisa, chopi kie biyir ka´la tibusa binoi ku?26Chukue yir mapali riwela isisa tami jiti ali ni nije raichala, binoi Rijoy Ranala mina riwelmaré mapali nawasa ne Wa´lula nira, ali echi Onoruami Wa´lulchi jonsa ali kara echi mapu iki ju Riosi pionali. 27Chopi ni bichiwa yemi mi ane, mapu ibili yemi je´nai muchuwaretm, mapu kie suwiboaretm yensi riwisa echi mapona Riosi ju Walula."28Jipima mulube osanao rawe kách, Jesusi anili echi ra´ichala, bayerli echi Pekro, Juani ali echi Santíak, ali omoli echona ripaye rabo. 29Mapalí binoi Riosi yuwa ra´ichali, binoi cho´ola nakiluli, ali binoi napachali wabe rosakami ratabami najitili.30Jena´i, okua Rijoi Ra´icha ajali echi Binoi yuwa, Moisesi ali echi Eliasi, 31mapu ajabli wabe su´wet ritubk. Aboni ra´ichka nokali mapu kilip ku simierkia Binoi, mapu ma mulup nili echirika ikimie echona Jerusalenchi.32Jipi echi Pekro ali auche jare mapu muchuli Binoi yuwa, we kuchunala muchuli, chopi mapali aboni ma alarka busureli, riwali Echi Winil Jiwer ali yencho echi okua rijoi mapu Binoi yuwa ajali. 33mapu aboni anapli Jesusi jiti, Pekro jeaneli: "Bineriami, a´la ju mapu tamuje jena´i muchibo, ma niwabo bakia kali, Bile muje nila, bile na Moisesi, ali bile Eliasi"(Binoi kie newalaka echanili. )34Mapali Binoi ra´icha wilili, bile noli nawali ali echona mob chukubali, ali aboniko we majali mapali echi noli echomi bochili. 35Ra´ichali bile echomi nolirl jonsa, jeanika: "Je´na jú nije Ranala, mapu nije anabuki mapurika namuti olama, Kala anamsi " 36Mapali jena Ra´ichami ma echirika anili, Jesusi binel ku ripili. A boni kie yir anika ripili, ali echali raweul kie wes minia ruweli mapu pir ritiwali aboni.37Jipi auche bile rawe, mapali aboni tikinsa echona rabo jonsa, wika pakotami napawili echi yuwa. 38Jena´i bile rijoi wal sinaka, sinali jeanika: "Bineriami, nije mi tanamn mapu simi isnesia nije ranala, mapujiti bilepi jen´na rane nije. 39Wine, bile chati siti aliwa ati chapika a li ke saina; ayencho we iwekm rakibúk apa rile ali sa´liwen walu runuwa. kie sine cha riwe ali we iwekm wipisio" 40Nije tankin muje nil bineami mapu ku machi panla, chopi aboni kie omoerli."41Jesusi ku nijeuka ali jeanili: " Yemi jipi pireami kie biyir bichiwami ali ikiakme, ¿Cho kilip jonsa asimeare nije yemi yuwa ali anachama?" akina oto muje ranala." 42mapali echi towi mulube inarli, echi siti chati aliwa rile apali rakibuk mina saweka saliwentili. Chopi Jesusi we iwekm yonli echi siti chati aliwa ali ku sawali echi towi, ali onola ku yali.43Echali jonsa echi aboni kie echirika mayeli mapu rika ichiyen jiwerami ju Riosi. Mapali aboni chobji we onó jali mapurika olali Binoi, jerika aneli echi bineami: " 44Ni simirra kala namsi mapu yem anemaré nije jipi: Echi Rijoi Ranal wi´nijiram nimaré echi jare pakotami jiti." 45Chopi aboni kie biyir machili mapu yir Jesusi anili. Aboni kiecho riwirtami nili, mapurika kie machimie cho aniwami ju jena. ali cho bijí we majali rukue jena ra´ichali jiti.46Echali owinli chibanía oboni nira napu chika pe wualu nira. 47Chopi Jesús, machika echi zulachi ulí bile ta towi minu iluli echona binoi yuwa. 48mina je aneli: "chukue lar napu chapi jena towi nijje raula nira tami chapi mina chukuebile napu chupi tami, chapi napu tami julali mapu pitalajú karka yemi jiti jú echi ni wualú."4950Juan je anli: "Binerami, riwuakini bile napu machi pámi echi ke kala aliwua muje raula jiti mina kie nakiwikin napurikaechi kie najati. Kie tiucesi anili Jesusi, "Mapo ir kie sayeka chukú yemi, muchi yemi jiti yuwa.51Mapo echali raweli mu lubensa mapo echi binoi ilaserami nima binoi nakili kala nira simiie echona Jerusalenachi. 52Binoi julali raichali rwemi bachami echi jiti mina aboni simibili mina mohili biteni jare rijoachi echona samariachi mapo kariwema echi iniwili jili'. 53Echirika chopi echi ralamuli echona ke nakili mapo echirika binoi nakili kalanira simie echono Jerusale.54Echali echi bineami, Santiago mina Juani riwali jena jiti aboni anili: "Walula, ¿Nakimi mapo yujusa nai riwikachi jonssa mina kajunama? 55Echirika binoi ku aneli mina anatali iyali, alí, 56aboni nokísale chebileni jare rijoachi.57Mapalí echoa isimea riweli, bile je aneli echi: "nije najatama mapo yenasi muje inari simi" 58Jesusi jeaneli echí: "KIYOCHI NIWI ROSOCHI, MINA CHULUKI NIWI OSOLA ECHONO PA RIWIGACHI, ECHIRIKA RIJOI RANALA KIE NIWI BILENI MAPO ISABAMA BINOI MOOLACHI."5960Echirika binoi aneli cre bile mi najato chopi onili: "Walula nakiwi mapo sime mapo bacha ojobo nije onola. Chopi binoni je anili: :riwesi mapo siwikami otema aboni. Rowekarka chuwina Riosi iniwala.61Alí che bile rijoi achikri ka anili nije mi najatama; Walula chopi bacha nakiwi ane ariosiba mapo echona pire nije bitelachi. 62Jesusi anili: "kie wesi, mapo chapili b ile orali mipaa ine jubami, ni kala ju echona walubelachi."
Chapter 10

1Jipko ma echirika ikisia, echi Walula auche kichas makoy bayeli, ali juwili bacha okuara nira, echomi ukua rijowachi ali echomi mapona Binoi ayenacho jiyali. 2Binoi jeanili: " echi Ichirutami ko wile ju, chopi echi nochami pi ukuá ju. echijiti yemi tansi echi Walula echona ichirutachi mapurika juluama wika nochami echona ichirutachi"3simibk echomi buwichi. kala natasi, nije yemi juwili mapurika echi jare bowa echomi mapona wika niru Basachi. 4kie otosi bile bolsi wanomi muchuwami, ali tapi echi bolsi maprika we mikabe simim nira, tapi echi karachi, ali kie wesi nareps echomi buwichi.5chue Bilen kalirl mapona yemi mo'wi, bacha jeanisi: ¡we kanilika pirelsa jenai pireami.! 6bile mapu we kaniliami echona asisa, muje ala kanilima echi yuwa, chopi kie echirika niisa, echi binoi kie kanilima mapurika muje kanili. 7echona kalirali a ripis, kowa ali baji mapu echi aboni koni, mapujiti echi nochami risens ju mapu kala kuwirtami nima. kie kanaam bitichi yens.8map omi rijoware echimo yensatm, ali echi aboni kala kanilka mi narepsa, mapu iki kowam niji kara kopo, ali sawasi echi nayukami mapu echona muchuwi, 9ali jeanesi: " Echi Riosi niila kawiwala ma yemi mulubenli."10Mapali yemi isisia echona jare rijoachi, ali echi jare ketasi mi kaliesa, we yati ku simasi echona jonsa ali Jeanisi: 11¡Ayenacho echi napiso jena'i jare rijoachi nirum, mapu tami ralal napisowi, tamuje ku asapi yemi riwirk! chopi jena machisu: ma mulipi ju mapuali echi Riosi niima Walula. 12Nije mi ane mapuali wi´nijiram niimare kara suwaba pe kíli ra´amarami nima echona Soroma pireami, ketasi mapurika echona pireami anerami nimare.13¡Ahhh yemi, Korasin pireami! ¡ahh yemi, Betsaira pireami!, a mapurika yemi we simarkia ku´wirtami ju, achikoriká olarami nisa echona Tiro nia Sironchi pireami juwa, aboniko we yat ku natamli chabe rawe jonsa, wal chini napachak muchurk ali echona sawilch. 14Chopi kie me iwem ra´amaram nimare echi Tiro nia Sironchi pireami echali wi´nijiluachi rawe, mapurika yem aneram nimare. 15yem, Kapernaumch pireami, ¿ maye yemi we kala nooram niboret echona ripa riwikachi? kie, yemi echona naírl jularami nimare.16mapu iki ala yemi bichiwi ala Tami bichiwi, nia mapu iki mi ikichi tami ayenacho ikichi, nia mapu iki tami kie kalie, ayenacho kie kalie mapu tami juuli."17Echi kichas makoy ma ku isili we kanilika, jeanika: " Walula, ayencho echi chet siti riablo pionali kala nijewi Muje rawala jiti" 18Jesusi ku jeaneli: " nije ala ritiewi echi riabli rikinami ripan riwikachi jonsa mapurika bile ralamu nirá. 19kala naka, nije yemi yakin jiwerl mapurika echi sinio ali echi wal akón rikiek simiarbotm, ayenacho mapurika nayurbotm echi riablo sayerk, ali kie biyir, kie biyir namuti mi risú mi olama . 20chopi kiecho biyir nochsi jena jiti, mapuali echi siti aliwa mi ala nijewi, chopi ala kanilsi waminan, mapu echona ripa riwikachi yemi rawala ma ala machirutami ju."21ayenacho ni echali Binoi we simirra kanili binoi aliwalchi jonsa, ali Jeanili: " nije mi nawanijini, oohh muje Keni Onoruami, Walula echona ripa riwikachi ali jenaí kawirl, mapujiti Muje anasoli mapurika kie riwime echi we ala ´natam ali mapu ala machim ju, ali ala riwirlim mapu iki kie machim ju, mapurika echi kuuch kurui. Jo owe, Onoruami, mapujiti ala nirialim echirika nima."22kara suwaba namuti ala tibunla nulerami ju Nije, Onoruami jiti, nia kie wesi machi mapu chikia ju echi Ranala chopi bilepi echi Onoruami, ali kie wesi machi mapu chikia ju Onoruami chopi echi Ranala, ali chuwe bilie mapu Binoi echi Ranala naki echirika machimie."23echali echi ma ku raichk echi Bineami yuwa, Binoi jeanili kie machinia nira: " we kanilka ju mapu iki riwa jena mapu yir yem ritiwa jip. 24nije ko yemi ane, wika ra´ichal nawesami nia wela nulami riwinali jena namuti mapu yem ritiwá jip, nia kie sinie riwali, nia kipú mapu yir yem kipú, ali aboni kie sine kipuli."25jenai, a bile echi osulu nulalila echona Jureachi nirum jiti bineriami ilisli machimea ruwa, Jeanika: "Bineriami, ¿pir olasa ala nawamare nije echona sinibi bitelkuachi?" 26Jesusi jeaneli: ¿churika osuruta chuku echona osulichi nulakuam osirutach? ¿churika ine muje? 27ku nijewa binoi jeanili: 2 Muje ala natimak kalé echi Walula muje nil Riosi ne sulachi jonsa, kara muje aliwal, muje jiwer jiti, ali muje natal jiti, nia auche bile (Projimo) mapu rika muje binoi." 28Jesusi aneli: " muje ala natka ku ra´ichli. jena jerika ola, nia muje ku bitelma."29Chopi echi osuli bineriami, binoi kuwirk jeaneli mina Jesusi: "¿nia chikia ju chu bile (Projimo)?" 30ku nijewika Jesusi jeaneli: "Sine rawe bile rijoi rikinsia inarli jerausalenchi jonsa mina Jeriko simiya. Binoi chapirutam nili echi chikorami jiti, mapu kara yeli nop iki níwam niili, nia wipisoli, nia osokí miliasa rikiali.31kie mayertam, bile ro´obachi nigurami echomi rikinsia inarali, nia binoi riwali, binoi pe suwin simirli. 32achikorika bile osulu osami, mapuali echomi simirli nia riwali , suwin simirli.33chopi bile Samaria biteami, mapuali we mikia simiya inarli, echomi nawali. mapuali riwisa, we natimali. 34Binoi echomi mulubenli nia kimieli mapona jilili, echi aseite rowek ali echi ub bawila rowek. Binoi ripa namuti akam echona rikiali, ali torli bilen kalirl owisia, ali we ala tibuli echi. 35ba´alinta rawe okua onomi biwarami machi luli, ali iyali mapu echi kali niwami nili, ali jeaneli. " ala tibu jena nia mapu yir newalesa muje niil suwabsam, mapuali nije ku nawasa, nije mi ku natetman."36¿ chuira jena bakiank, muje maye, mapu ala ni Bichiwa ala kuwirla mapurika auche bile kanilami?" 37Echi osuli bineriami ko jeanili: "echi mapu kala natimak ku'wirli." Jesusi jeaneli: " simika nia echirikacho kuwiri auche jare"38jipko mapuali aboni we mikia simiba isirli, Binoi (Jesusi) simirli bilen jare rijoachi, nia a bile mukui mapu Marta riwarami nili we ala kanilk narepli echona binoi bitelchi. 39Jena mukui rijimieli chue bilie Maria riweami, mapu echi asibali echomi am Walula (Jesusi) Yuwa ni we ala kupili Binoi(Jesusi) ra'ichali.40Chopi Marta kie ikirra lirli akarriwé mapurika ko'wami niwá. Binoi echi mukui mulubenli mina Jesusi ali Jeaneli: "Walula (Jesusi) ¿kie chib nilme mapu nijie rijimial tami bilien uchua nochoarria?" 41echijiti, tami ku'wirla nule" chopi echi Walula (Jesusi) ku nijewali ali jeaneli mina echi mukui: Marta, Marta,muje we siwe wika namuti jiti, 42chopi bilepi namuti we newalerami ju. Maria we ala 'natka bacha nirali mapu ala nateami ju, mapu kie biyir ku yerami nimare echi jonsa."
Chapter 11

1Mapali Jesusi bilien asali Onoruami yuwa ra´icha, bile mapu Bineami nili jeanili: "Walubeala Jesusi, tamjue tami bineri Oruami yuwa ra´icha mapurika echi Juani binierli echi binoi nil bineami "2Jesusi na aneli: "Mapali yem Onourami yuwa raichi jerika anisu: "Onoruami, muje riwala wabe A´labela nima. Muje Bilepi nisa jena´i Wa´lubeala.3Muje Nijí ko´wami sinibi rawe, 4ku wikawi kara su´waba tamuje chati olalila, mapurika tamuje ayenacho ku wikawati auche jare mapu iki chati ola tamuje yuwa. kie nakiwi mapurika tamuje chati olabo."5Jesusi na aneli: ¿Yem nisa bile mapu yuk kanil ali simisia muje nasip rokó, ali jeanesam: " Kalerami Apanero, tami taniwi bakia pani, 6Mapujiti bile apanero mapu nije we kalie kulupi nawali, ali kie biyir niwin ko´wami mapu yama echi" 7echali mapu echi apacha ati mi jeanesa: "kie akinia mukumue. ma yeta wili yeachi, ali nije kuchuala, tami yuwa, ma biti kubuech. kie omermaré mapurika asisa ali mi ya echi pani" 8Nije yem ane, ayencho echi kie biyir asisa ali mi yasa echi pani, mapujiti muje ju echi apanero we kalerami, mapujiti ayencho ni werl aniya ilirsa, arika asiska ali mi yama mapu iki pani newale muje.?9Nije ayencho mi ane, tasi, ali mi yarami nima; asi, ali ala riwiboatm; michonsi, ali iraptami nima. 10kara su´waba mapu ata echirka yarami nima, ali echi mapu asa ayena riwimea; ali echi mapu michona inasa, ayena ioraptami níma.11¿A wes yem mapu onola nira, mapali muje ranal towi mi tansa bile rochi, ach bile sinoi yamam rochi nirá? 12¿wecho bile ko´wal mi tansa, bile Akón yamam? 13echijiti, yem tak kie kala oloka pirie ayena machi kala kówa yem kuchuali, ¿Waminan, Echi Onoruami riwikachi atiame, yama echi ne Wabe Kalabe Riosi Iwikala kara mapu iki tani?14Ma aliwachi, Jesusi ilirli machi pasia bile chati aliweami, Nia kie omerami nili ra´icha. Ali ma machinsa echi siti chati aliwá, echi rijoi ma ku ra´ichli. Echi wikabe pakotami we kanila jarli mapujiti kie sine ritiwali jerika ikim 15Chopi auche jare ralamuli jeanili: " Binoi machi pasli echi siti chati iwiká echi Belsebú aniliwami jiti, echi mapu walula ju chati siti iwika nil."16Auche jare ko ka´la niriali ali tanli mapurika namuti ritierami olama echi Binoi echona riwikachi niruami. 17Chopi Jesusi machili mapu yir nata jarli ali jeanili: " bilien kawirl pirieami nakupi nakok pirielsa siniepra suwibami ju, ali bilen bitichi pireami nakup na´awika pirielsa siniepra suwibami ju."18Echi riablo binoi ku sayera chukusua, ¿ churika omerma sinibi walula nirá iyena? mapujiti yem tami jeane mapu nije chakena ulu echi chati iwika echi Belsebú jiwerl jiti. 19Belsebú jiti machi ulusa nije echi chati iwika, ¿mapu iki yem nil bineriami chika jiti machi ulu? jena jiti, aboni ku ala animeare. 20chopi nije echirika olasa machibu echi siti chati iwika Riosi iwerl jiti, echaliko echi Jiwerl Riosi winil ma jena´i ati.21Mapali bile rijoi wabe jiwerami, karikiam ka´la tibusa binoi bitel kali, kara suwaba namuti mapu iki niwi ka´la tiburami nima, 22chopi mapali bile rijoi waminian jiweram mupuasa, echi rijoi wamina jiweram kara yesa mapu iki karikia akam nili echi rijoi, kara suwaba mapu iki nili chikionma . 23Nop kie tami yuwa ati, tami sayel nira jú, mapu kie tami yuwa iniari, chakena su´win simiya.24Mapali bile siti chati iwika machin bile rijorli jonsa, jena ko simiri mapomi wabe akicheachi ali asia simir mapurika isabma ruwa. kie yir riwisá jeani: 25"Nije ma ku simie bitichi mapona jonsa minia simikin." Ma ku nawasa, jena binoi ka´la pichitach ku nawa ali ka´la suwerkia wilich. 26Echali simikia ali baye auche jare kichia siti chati iwika ali kark siniemka echona pirielma. jonsa, Jena rijoi waminan siti najiti tapi nop yira nili sukuchi."27Ikili jerika, Binoi echirika aniya ilirli, kie saina bile mukui wal siniali echomi wikabe apoktami muchuwachi jeanika: "ne wabe ku´wirta bitelsa mapu mi ranali ali mapu mi chi´irli". 28Chopi Binoi jeanili: "Waniman kala, Ne wabe ka´la ku´wirtami ju mapi iki ala anam echi Riosi ra´ichali ali ala katewi".29Cho biji napawisia isirli wika ralamuli, Binoi Owinli jeaniya: "Jipi pireami wabe chati oloka pireami ju. karunti namuti riwinali, chopi kie biyir riwirtami nima, chopi echi mapurika ikili echi Jonasi. 30Jiti mapurika echi Jonasi ikili, nátali yakuam nili echona ninibe aneliachi pireami, echirika ayencho echi Rijoi Ranal yem jipi pireami Inierkuami nirá nima"31Echi mukui mapu Walula ju rileye, wilisma sayersia jip pireami ali we risua olama, mapujiti binoi echi mukui nawali wabe rilíer jonsa namsia echi wabe natk raicharami echi Salomoni nil, ali niniasi, waminan oberla Salomoni yuwa jena´i ati.32Echi ralamuli Ninibechi pireami ajasma najisasia jipi pireami yuwa raluli ali we risua olama, mapujiti aboni ayena ku natli mapuali namsa nawesami echi Jonasi, inesi, waminan oberla Jonasi yuwa jenai ati.33ki wes, ma kala rajesa echi rajili, bilien namuti katiwalchi anaso o bilen wali opolta ilia, chopi ilia echona we ripatachi mapurika kara su'waba mapu iki mo'wi kala machilma. 34yem busila bile rajili nirá ju. mapalí echi busila ka'la nisa, kara ropokala ayena machilka wili. chopi mapalí yem busila kie ka'la nisa, kara ropokala kie machika wili. 35Echijiti, ka'la anaka mapu chorika wili muje inil rajetami, kie cho'wirl ilimie. 36Nop ali kara muje ropokala chuwen rajeta ilisia, kie kasen nisa rokoko, echali karka muje ropoka nimare bile rajekuami nirá mapu we simati rajema muje yuwa"37Mapali Binoi ma sunusa ra'icha, bile bariseo bayerli echi Binoi mapu simea ko'wasia echi bitelachi, echirika Jesusi bakili ali asibli. 38Ali echi bariseo we charika asibli mapu Binoi kie paniksa ko'wali echali alí.39Chopi echi Wa'lubeala Jesusi jeaneli: "Chopi yem bariseosi, kala pabak echi bas pi moba bi ali echi piliat, chopi yem aboni pachan we ijiutli ju ali we chati namuti olami ju. 40¡Yem kie anatami! ¿Echi mapu niwali mapu iki machina uchuwi ayencho niwali mapu pachanta kie machina uchuwi?" 41Yasi echi risuati ne pachan jonsa, mina karka namuti biwiami nima iyemi nira.42Chopi, ¡we risua rika nima yem bariseosi!,mapujiti ayena natetali iya kara su'waba makoy kayam rojanasa echi namuti ichirutami aboni yem kawilch ali chuwe bile siwalchi ichiruami, chopi kie ka'la ku'wira auche jare ali kie natima mapurika naki Riosi, kietasi riweka auche jare namuti mapu iki olowami ju.43¡We risu rika nima yem bariseosi!, Mapujiti yem ne bachami bi muchisa naki echona ro'obachi ali ne we ka;la narepso echomi mapona ju wikabe yenachi. 44¡Wabe risu rika nima yemi bariseosi!, mapurika bilen mukukami otokuachi kie osera wilich, mapu wikia simari ralamuli echomi kie biyir machika."45A bile mapu bineriami nili echi nulalila Juriosi winil jerika ku aneli echi Binoi ali jeanili:"Bineriami, mapu ani muje ayena tamisi chiwibi." 46Jesusi ku aneli: ¡ayencho we risua rika nima yem, nulalila bineriami! mapujiti nule karunti namuti wabe norli otowami, chopi yem ni kie biyir chapi yem nokujali jiti.47¡we risu riwa nima yem bariseosi!, Mapujiti niwa bile chuwechi eci chabe pireami nawesami jiti nataka, chopi yem aboni rijimali chabe pireami echi jiti ko'wiruami nili. 48Echijiti yem aboni a Machili ali a winie nil mapu nokoka pirieli chabe pireami yem aboni rijimali, mapujiti echi nokali kara su'waba ko'oya echi wikabe nawesami, echi winíl chuwechi yem aboni a ku niwali mapurika ku natama yemi.49mapu jena jiti ayenacho, Riosi nataka jeanili: "Julamani aboni yuwa jare nawesami ali jare tami jiti nijeuka olámi, ali jer ibil najatrami nima ali ko'wiruami jare jiti.' 50Jena jipi pireami, echirika chiwarami nimaré kara suwaba mapu echi nawesami wa'lu ilienli ne sukuchi jonsa jena'i kawirl; 51yensi echi Abeli alala jonsa Sakariasi alala, mapu milílti echona amachikuachi ali echona pacha ro'obachi. Owe, echirika yemi mi ane, jipi pireami wabe chiwarami nimare.52¡Wabe risu rika nima yem mapu iki bineriami ju echi Juriosi winil nulali!, Mapujiti yem kie ka'la biniera auche jare; tapi yem aboni kala binie ali kie nakiwi auche jare mapurika ka'la binema.53Jonsa Jesusi ma ku simili echona jonsa, echo osami ali echi bariseos kie nakiwili ali we na'awika ra'ichali wikia namuti jiti ruka, 54mapurika ikirma ruwa Jesusi raichachi.
Chapter 12

1Nia jip, Mapali kia ralaml napawik muchuli, kia nili nia rikibutk yenli aboni ku, Binoi owinli je anesia ich Bineami bachacho kara suwaba yuk: " ala naka ich Bariseo jiti, mapu kie ala ni bichil kala oloka piriem ju"2chopi kie yir niru nasoram kie ku rirum nima, mapu iki nasoram ju, mapu kie m+machirum nima 3nia jiti chukue bilie namut mapu iki raicharami ju echona kie machina ala machina ku namrm nima, nia mapi yir ra´ichlim ni nkal chukukua wamina mu pachanta kalirl, ayena ku namtam nirame mina ripa kaliral mob jonsa.4jie mi nema yem nijie nil apanero, kie majas echi mapu miliam ju chopi tamuje ropokal, ali aboni kie yir oloka pirie. 5chopi nijie ko ala yem ra´aman mapu chikia alin majabo. majas echi mapu ni mi miliasa, ayena omeri wamina rilien na´irle ulu. echirika ju, nijie yemi ane, ala majasi.6¿Echi mali chulukui a ralinetam ju chopi okua onomi biwarami nakiluk? cho jip Riosi jiti kie yir kawaram ju. 7chopi wamina echi kupua aboni moñ olch ala tararam ju. kie majas, yem niap natem ju kara wikia chulukui yuk.8nijie yem ane,ich mapu ala ruwe auche jare tami jiti, Echi Rijoi Ranal ayenaco kala ruweam mina echi Riosi pionuala muje jiti, 9chopi ich mapu yir akalek ruwesa tami jiti auche jare ayenacho kie niriaram nimare Riosi pionuala jiti. 10Ich mapu yir Echi Rijoi Ranala sayerka ra´ichasa ala ku wikawarami nimare, chopi mapu sayerk raichli mina echi Riosi Iwikala, echi kie sinie ku wikawarami nimare.11mapuali turum nisa echona R´obach, ich nuluam ali ich wéla, kietasi chib inils nalti churkia ku nimibo, o cho anetrikia, 12mapu jiti echi Riosi Iwigala yem binierma cho nibiorkia.13Echalí mapona kia ralaml muchuli bilie Jeanili: "Binierami, chane nije rijimal nasip rojonanla tam yuk mapu iki yalti nije onola jiti." 14JesuSi jeaneli: "Rijoi, ¿chikiatam niwali bile walula bacha mapurika mi ku´wirma?" 15Echi jeaneli: "a la naka muchus yami anoni tibusi mapu ketasi auche wika namuti níkuam waminan natabo, mapujiti mapu bile rijoi niw itelkuami ketasi jonsa nawa mapu iki niwi namuti"16Jonsa Jesusi Namuti ruwek binierli jeanika: " Bile rijoi wabe niwam karunt namuti kawiwala, we simirra rakeli, 17alí binoi jeanika sili: ¿pir olama nije, mapujiti kie niwan katiwakuam echi raka? 18Binoi jeanila: nije jerika olama, nije kajunama mapona katewin chirriutam nia chujare minap o´wal niwaman, nia echona katiwaman kara rakali na chujare namuti mapu iki niwin. 19Nije binoi ku anema: " kien aliwá, muje niwa kia namuti katiwaram wikabe bami nacham. Isiabpo, kopo, bajibo, nia kanili."20Chopi Riosi jeanela: "Muje Rijoi kie ´natam, jip rokó muje ma mukumere, nia nop muje kalarli namuti ¿chikia nil nima? 21echirikia ju bile mapu ala katewam ju namuti binoi nil nia we risuati ju Riosi jiti niria."22Jesusi anela binió nil bineami: "echirika nije ane yem, kie siwebo yem aboni jiti, mapu pir kopó, wecho aboni ropokal jiti, pir sipuma. 23mapujiti yem aboni aliwala waminan nateami ju echi ko´wam yuwa, nia mapu yem aboni napachi.24Natasi echi chulukui jiti, mapu aboni kie yir ichia nia kie yir katewi. aboni ki niwa bilien mapona katiwama karunt namuti, chopi Riosi ala kowi. ¡ Minap nateami ju yem echi chulukui yuwa! 25¿nia chikia yem we siwek pirielk ayena omoeri waminabi iwerl chue bilie bami i´ya echi aliwa? 26jiti yem kie bi yir omerami ju pi tiá namuti oloa, ¿Chorkiare we suwebo chujare namut jiti?27Natabo lirios na ich ocheirampa, ich la kinegua naqui osua. Nabiji anela Salomon karra gloria kie tolonla na chorikia nachet. 28Nariosi vestirra sakala chakem nirruam, npo jip nirru, na alí parramka horno, chukip niop vestirma rem ¡oh iem pie niguam fe!29Kie abo nop koporreton, o nop bagoborre, na kiee buguebo. 30Nop kark nacionenes kawuirl nirrum ine karront na o´nola ine iem nle carront.31Mapujiti kara su'waba jena´í kawirlo ritiwá jena namut, ali echi O'no ayena machí mapu 'yemi jena namuti newale. 32Kiré biré majasi yem kuchi nije ekucuar, iem onorá ko we kaniri yem tua.33kara ralineusi echi namuti nia yasi echi japi we risuati ju. niwasi namut katiwal mapu kie sinie riwi, namuti nateami katewas echina riwikachi mapona kie sinie suwama, mapona kie bilie chikoram bakimea, ali ta bile namuti kuchuil cha olama. 34jiti mapona muchisa namuti we nateami echona asimeare muje sulala.35Ne ala so´webo echi wel sipuchi, nia ne ala rajesi echi rajili yem winil, 36nia nis noprika jare buwe muchiwi nop ku nawama echi bineriami bilen napawikuachi omaukachi iniasa, mapuali ku nolinsa ali michonsa, sapu ikirka iriapa echona yéchi mapurika ku bakimea pacha echi binoi.37we ala simati nima echi nocham, nop echirija tibua muchisa mapuali binoi echi walula ku nawasa. ni bichiwari inira mi ane mapu ni ala so´wek sipusa, yemi kilí muchúk ko´wam yama, ni binoi nolinma nia mi kóuma. 38echi Walula nawasa pe bukuli ochonach, wecho bi´ya rawewachi, we ala anaka muchisa, we kanilika nirá nima echo nochami.39Ayenacho machisu jena jiti, bile rijoi echi kali tibuam nisa ke bire riwema echi kali jiti kie nawama bile chikoram wichikosia namuti echona bitichi niruame. 40ayenacho we ala buwea muchisi, jiti yem kie bile newa nili choriko ku norinama echi Onoruami ranala."41pekro ko jeaneli: "Walula,¿tamuje bi ruyem jena ra´´ ichali wela suwaba kipumare? 42Echi Walula (Jesusi) ko jeaneli:" mapujiti, ¿chikia ju mapu we ala olám ali echi we ara machiam mapu echi walula we ala nomare ali walula niwama auche jare yuwa ali we ara kowtam nimare ni echali siebl? 43we ara nima echi nocham, mapu echi wa´luala jiti risú we ala olasa atíme mapari binoi wa´luala ku nawasa. 44ne bichiwali nije ane echi walula nulemaré tibunla karra namuti mapu iki binoi niwali ju.45chopi echi nochame jerika natasa: kie bile ku neale waluala ri ma owi wipisioa echi jare nocham li chibidisa ka bajia li rikuwa, 46ta saienty rawe ku nawasa mapuali kie buwesa nia cha orama wipisoa ali echomi pamare mapona echi kie bichiwam muchuwi.47Echi nochame ala machika mapu pir olao nia kie echirika nochasaka ni wabe rika wipisotami nimare. 48chopi echi mapu kie machili, kie ala machika niwali49Nije nawa pasia nai echona wichimobachi ali nije binoi kani ma´aku rakerami niímia. 50Ali nije niwa bile pagotami mapo pagotami ali nije we nata ali yensi bochirami niima.51¿Nata nije niima kanilkuam pam naiba wichimobachi? Kie nije mi anem, echinga ju rojonarami. 52Ali jipi nai bacham niima mali echona bilen kali rojanarami bakia rolamuli okua sayera okua abkia niraa. 53Echi muchiima rojanara: ono ku ranala, ranala ku ono iyela ku ranala, ranala ku iyela, suegra ku nuerali, nuerali ku suegrali.54Jesusi echiriga aneli wika jare: "Ali muje riwisa bile mali ilisa echona, yemi anime yaki: "Inara ukui echi ikia. 55Ali ikia pucha chukukuayemi jeaniba niiruima we ratam ali echika. 56Hipócritas, yemi machia choriga anibo echiriga naiba wichimobachi ali ripa ali, ¿ali yem´i churiga machi ruwa echali?57Choriga kie ane nopi echi gala ju yemi nira´a? 58Choriga ali yemi simiya echi adversario echona magistrado echona buchi weri olukua mapo ku alarma echi nira´a maporiga kie nojatama echona juez ali echi juez kie yama echi oficial ali oficial kie pama pachona prigionchi. 59Nije anema machinima echona ali echiriga nije naketama.
Chapter 13

1Echali rawe. jare pokotami raichaka nokali mulube nira echi galileusi jiti mapu echi pilatto alala, nosowuaka olati echi cowiritami jiti. 2Jesusi anika je aneli: ¿yemi nata echi galileos we chati olami ju winavi karka echi achajarre galileos yuwa napurika risua ikili jerika nira. 3Kie nijeko ané, chopi yemi ke tasi ku rowisa, karka yemi achiko rika olarami nima.4Mapu echi makoi osanao pakutami echona siloe, napurika ichili bile wualu cali mina suwili iyemi natá mapu echi aboni we binavi chati olami nili echi achijarre pakotami echona Jerusalenchi. 5Kie nijeko ane chopi yemi ke tasi rowisa achiko rika ikimea.6Jesusi raichali jena machiwuami "bile niwili bile chuna ichirutumi echona ichiwuachi. Binoi nawuali mina ali echi raká echona chopi kie tasi riwuali. 7Echi rijoi aneli echi íchami, ine jena bakia bami nije nawuani mina alí jena rhuna raola a kie biri riwuakin Ripunabo ¿napurika pi riopsi ili?8Echi ichami aneli nakiwi mapu ilimea jena bilepi bami yensi nije suwensa ache echi mulichi witala. 9Ali ayena kala raqueza achorile bom yena, chopi bina kie raqueza ko, ripunabo.10Jipi Jesusi asali bineria echona bilena sinagugachi echali sawualachi. 11jipi nai bile muki makoi osanao bami niwuami nili echi siti wikala kie jiwerami, mina kie omerami nili nikalu iliva.12Mapali Jesusi riwisa balleli mina je aneli "Muki, maku sawuatami jú." 13Binoy uchali binoy sikala echona binoy, na we soponi maku ilisla na nawajinli Riosi. Echi walula bachi ilim echona sinagogachi we iyomi, mapurika Jesusi ku sawali echali sawalachi. 14Echirika walula bacha ilim je anili na aneli ikia ralamuli: "niru usani rawe niwat nochala mapurika onochabore. Kina simasi na ku sawaraminibut mina jonsa, kie echali rawe sawalachi15"Binoy onoruami anili: "¡Kie kala olami! ¿Echirika ibil na yemi kie niyupitm echi buluti nawasi echona jonsa bileni corachi ali oto echona bajiria echali sawalachi. 16¿Ali ayenacho ati echi Abran ranala, mapurika chiko echi riabli chapili na makoy osanao limi bami, kie olaret ye echi wii echalirawe sawalachi?17Mapali echi Jesusi anili jena namuti, karka echi mapurika aboni kie kala anika nokosa Binoy ali ripili we riwelika , na echi ikia ralamuli na muchuli we kanilika echi jiti namuti we kala siweti mapurika Binoy na olali.18Mina jonsa Jesusi anili: "¿Cho iraju echona walula Riosi, mina pir na omora chiko iira niwa? 19Echirika chikorikaju bile rakala mostaza mapu bile rijoy to, mina pali echona chiwachi, na ocherli echona bileni wali rojarli, mina chuluki niwali echona echi osola."20A chesine je aneli: ¿Na piromorma Nije omorma chiko rika ola echona walula na Riosi? 21Echijo chikorika echi levadura mapurika bile muki na akam inili na masoli echi bakia chokemi na arina iyensi na ochersa."22Jesusi simili inesa ibili pueblochi na simili echona buwe na Jerusalenchi na binerli. 23Bile jeaneli: Önoruami ju pi okua echi raramuli mapurika ku kuwirtami nimare? "Echirika Binoy je aneli: 24"Wel olamare na muuwa echona iyechi, echirika ikia simanmare, chopi kie omormare muuwa."25Sinepinira echi rijoy tichia viteami na ilisma mina yerma echi yechi ali anime, Rijoy, Rijoy, nakiwi pacha muuwa. Na Binoy anemare ali anema, nije kie machi chika ko na kie machin com jonsa silatm. 26Alike iyemi anime tamu je ko kowaki mina bajiki Bachami muje riwirtika nira. Mina muje binerli ali echi Calles. 27Chopi bino je anime ni jeko ani nije ko kie machi komi jonsa isirame ju ¡Anapsi tami jiti stie kala!28Niruima nala lowami, mina raaname rame alike riwisa ali Abraham, Isaac, Jacob mina karka echi raichali towami echo'na pa riwikachi. Chopi iyemi, iyemi ulurami nima machi nira. 29Echi isime ana lik nira, boonak, rapanin jona, raleri nira, mina muchima echo'na mesa echo kowabochi echo'na ripa mapu Riosi a ti. 30Mina machibo jena, luba irame ju, ne bacha nebacha sirame, nima juba nira. "31A minami nira, Jare fariseos mina Je' aneli echi: "Simika jenai jonsa chopi echi Herodesi mi milinali" 32Jesusi jeanili: "Simibika mi Jeanesi echi killochi: "inesi nije mina buwani kie tasi ka waliweami, Jipir rawe sawemani mina ba ali si, mina baisala rawe iyensi nawama. 33ta namuti nisa, a nowale nije jipi owinasa nije, ba ali mina chee bile la rawe, Chopi ketasi omera mi liya bile raychali towami mika nira echo'na (Jerusalenchi)34Jerusalenchi, Jerusalenchi, chiko kuwame ju echi raichale towame, mina basibu viteti jularami muje jiti, chutiipi jeaneli, mapu mapabusa echi muje kuchuala. Ali rika bile toli nira napabu echi kuchi chulip pacha nira banalachi, chopi iyemi ketasi nakili. 35Inesi, muje kalila mina riwerami ju. Nije mi ane, iyemi ketasi riwibo ali iyenasi anisa Kuwiretami Ju echi nawami echi Riosi raolo."

Chapter 14

1jerika ikili sinie rawe sawalach, echona bkisia kowasia echi pani echona fariseos ali echi siliame bitelch nili, aboni we nienli. 2je naiba, sali bacham bile rijoi mapu we risu nili wali buwakm nili. 3echona jonsa Jesusi ra´ichl echi kala machika iniem echi usuli echi jurios nil ali echi mina bariseos: "¿a risiens ju mapurika sawalach sawabo echi nayukami, wecho kie?"4chopi echi kie anika muchuli. Echijiti Jesusi chapili echi rijoi, ku sawali ali ku siminla nuleli. 5Binoi jeaneli echi aboni: "¿Chikia yem a kuchi i bukue bilie was mapu bilien rilien jotach chisia isiabkuach rawe, ali kie ku machibu we sapuk?" 6kie omerli ku nijiewaka ané jena jiti .7mapuali riwisa chorika echi jare mapu bayerami nili ne bacha muchubli, Binoi namuti rukua binierli, Jeaneka. 8"Mapuali yem bayeram nísa niwikuam omowaluach kowasia, kie muchubsi ni we bacham mapona we natem muchumare, mapujiti jarecho mapu waminap natem yem yuk, bayertam ikirie. 9Mapuali echi mapu nipiarli, Binoi jeanime: ´risiens iya mapu rika auche bile echona asimie´ ali jonsa we riwelk yem auche bilien simiama mapona kie me niriaram muchumare.10Chopi mapuali yem bayeram isa, simibk ali muchubs echona mapona kie niriaram muchumare, mapurika ech nop bayek nawama, ich mi omerma jeane: ""Apanero, simibka muchubsi minian kala su´we rikiach, yem ala nateami niriaram nima kara suwaba jiti mapu iki muchubali yemi yuka echona miesch. 11mapujiti kara suwaba mapu iki we niriam ju aboni ku kie nateami niriaram nimare, ali mapu kie mie niria binoi we simira onorami nimare".12Jesusi ayencho mina jeaneli echi rijoi mapubayerli Echi: "Mapuali muje nijia kowám,, kie bayeri muje apaneruala wecho mujue rijimial wecho muje yuwa najiremam wecho mulup ipiriem muje yuwa echi we onumuam, mapujiti echi miniam ku nipira ayena omerma re, ali muje bayertam nima mapurika nateta niria"13Pero na chaly muje nigua coguam, nal ballebo pobres nal cojos na ilisiados na ciegos 14no muje bendedcida nima, porwue ich que umparma mi ku nateta pero muje recompensada nima nai resureccion nai justo15Na nap chaly bile wibly Jesus yua nama asaly nala carron y anely Bendito nima no comee Dios nill reyno 16Pers Jesusanely "Bile rijo nigually bile cena na kia ballery 17na nop chaly coguam argianam na ich july sirvent aninla na nop invitados nily simuho porque ma carr caltam ju jip18Curra escosas nigua asaly nop bacha anely ech bile campo ralakain muchi simen nesia piriko ocusame chi bile rijol ko jeaneli : bile kawl rarakin ri simeonra inesia echi kawi pe liko tami wikawi 19Auche bileka jeanili: " Nije ralakin mali Kayam echi easi , ali niesia simie oloan. Pir kio tami ku wikawi." 20Che bire rijoy ko jeaniri pe kuri niwili jiti kie omeran simia chomi21Echi nocham ko ma simiri warvar ruyesia Japrika anili echi raramuri. ari echona biteami wabe iyori yi jerika aneri: we kira simi buwerly rabo ri akina baye kair echi jap we riwalti ju, ri jape kie akanamai ju,ri echi jap kie machiriami ju, ayenacho echi ke omeram yena 22echi nocham ko jeaneri: ma oraki japi rika muje aniri ri chobji a nirv japona muchima jare23Binoy ko Jeaneli; Cecho simi ri ni iwerka oroka akinara jiti bochima nay pacha nije biterchi 24Nije ko jerika mi one, ta bire wesi rarmuri nop nije bayeri komeare je na loami japi karoamre25Wika raramuri simili najatsi ri binoy ko jeika oneii 26chukue bire akina siminarsa nop kie riwesa binoy onora, binoy iyera upira ranara, rijimara kie bue sine omerma tami najata i bichiwari nira. 27Echi kie chopi bino kursi kie omermo nije dicipulo niila28ali ? Chikia yeni, nopi naki niwama bile toree, kia asime bacha ali tarama nateami: ali larma napu niwa ali noale echiriga bachima? 29Chie bile niraa ali echi achalachi bile fundamento kie olama Suwena, karka echi riwisa owima chati ania echi jiti 30anime jenali rijowi awila niwa ali kie omerla suwena31ali ? echi rey ali natepa chie bile rey echona nakokoachi kie asime chie bile rey echona nakokoachi , kie asime bacha ali juma natalie echiriga machime ali a omeramo ni koa'a echi makoo mi rijowi chie rey inara echi sayerali mil ralamuli ? 32Ali kie echiriga chie bite ejercito asya we mika, julsa bile embajado ali ruke choriga kanilka 33Ali echiriga bile yemi kie riwema mapu niwa ki omerma niwa nije dicipulo.34Echi kona ala ju ali echi kona ikiesa raiwala ? choriga ala acami niima chies sine. 35Kie bilen nierran echi terreno a kie bilen pila de estierro chakena pabo echi la nomkoam niisa la nampo
Chapter 15

1Mina karka napabuami mina chejare chati olami isiya uchuli mapo anampo yuwa echí Jesusi. 2Echi welpami bariseosi mina chivi aneli che jare yukas je anika: "Jena rijou iya kalaisika chatiolami mina kawa echi yuwa."3Jesusi raichali jena ucheka echi, Jeanika: 4"¿Chika emi, ayena niwi bile ciento bowa mina jonsa ikiasa bile bowa, kie riwema kisamakoy makoy kimakay echona sativo, mina simosa jubumi ku najata echi eikami alike y yenasi riwisa. 5Mina echa niwisa, echi chapi mina oto matochi rakaga mina kanilka.6Echali simisa ku kalirali, Napabu binoi apanero mina chevile rijoi, Anika: kanilasi tami yuwa, maku riwali mijeli bowa ikakami. 7Nije aneni ache sine chiko, Nirulamare kanilkuami ripa riwigachi echali bile chati olami ku rowisa, minancho kimakoy makoy kimakoy ramuli kala mapo kie no ale ku rowikami.8O, ¿Muki mapo inisa makoy pies biwarami plata, echali echi bikawasabile wanomi rajema bile lusi, Pichima kalirali, mina asa ni wrali olaka mapo echali yeanusi riwisa? 9Echali muki maku riwisa, echi baye karka binoi apaneroali mina achejare ralamuli, jeanika: ´kanisali nije yuwa, maku riwali wanimi mapo nije wikawili. 10Echiriga nije chaneni ywmi niru kanil kuami echona bachami riosi piyonoalachi. bile chati olami tu rowisa.´11Jesusi jeanili: " Ni bichiwa ralamuli iniwi okua kuchala. 12Minapa ramali jeaneli binoi onala: " kemoono, nija jipi karka kala mapo nije chapimea re: echirika rojanali binoi iniwala echi inimali.13Echali Sine rawe ma ariwachi bile ramari owinri rako binoy iniwari y simiri chibileni we makabe binoy owinri suwaba onomi ayenacho ralali karunti kie inekami y suwabri karca onomi y kie kala tibuli. 14Echali binoy karca suwaori onomi y owinri oroche echona makabe asaka y binoy makie inira onomi.15Y simiri owinri aka bile nochakoami echona wikabe pireachi yuka y chiya jurli echona bilen ipo iasa koami echi cochi. 16Y binoy konara echi chochi kowari y kiewesi okora echi ramari koami.17Echali binoy amari nawali y binoy onili chokipi nochame nije onora ninal chopia aniwu sebari koami mino nije nai ati we olowa. 18Nije sime jenai jonsa onola atiachi mina anmani echi onola nije kie kala olalini y anemani echona PariwiYachi yuca ayenacho muje yuka mina muje a riwali. 19Nije makie muje runalu nirak nima june muje iyuca y niwama tami maluriya chejare nochami niraka.20Oyenacho echali binoy ramari maku nawali echona onolu otichi ai bino onolu riwali mikanira y echi onula riwali makabe inarami we kanirka y omali y mina kurusuri y chumuri. 21Y ranara anili ono chati oralin mapu riwigachi atiami yuca kie tasi nima mapu muje ranali nira.22Echi onora aneli echona nochame kina otosi we sapunu bile nikala pachali y muchuabu echona amari atiachi y uchema bile anillo echona sikachi. 23Mina pabo echi wakasi we supeami mina milibo omowabo bile omawali. 24Ahike nije ranala mukuwami nili echi wikami nira nili jipi riwiruami nili mina aboni owinali omawa.25Jipi muje ranala bachalo asuli chomi chebilena wipo alike nawachi mina mulubeachi echona kalirali bino mamali simeliwami mina awiami. 26Bino balleli jare nochame mina rukeli piri namuti ju ge nali. 27Bino rochami jeanili minami: muje rejimala ku nawali ku kalirali mina muje onola milali bile supa we sapeami, me hu mawalu maye.28Bachala ranaruwami we iyowa asa li mina kie bakili, bino onola machinali, bakinla noleli. 29Chopi echi bachala ranala ku jeanili jeane ku bio onola: wine, wika bami nira nijeko nochali muje jiti, mina nije ke sire ripunali bike riosi noliliwali, chopi muje kie sine nijilibile chiva muje towi mapu nije omana omawa mihe amikoala yuwa. 30Chopi mapali muje rana, chika suwabali vite´ka wika yuwa muje milal echi, hira, echi sopa we sapeami.31Bino onola aneli bino ranala: rana muje chulipi tami yuwa eiti, karka nije niwala muje niwali ju. 32Chopi bino niwali tamuje nira omonabo mina mochivo karilika, oli ke muje rejimala mukuami nili, jipi ku bitei bino kiwami nili mina jipi ku riwalti."

Chapter 16

1jesusi chiko je aneli echi bineami:"niruli bile rijoi we niwami chika niwa bile we gala katewika ,ali echika simibali galarsa a echi tibuka asali suwabali echi ke tibuli. 2Echiriga a echi rijoi we niwami echi bayeli ali je aneli echi binoi:'¿piri ju echi mapurika namali muje jiti?iyasa bile olasa mapurika niware echi,churikare muje make omerasaka ola tibuka.'3Binoy tibuka echi aneli ali chopirika:"¿piri olama,ma nije ku kalesa echiriga iyerami nisaka nije niwala nocholi echirika katiwasa nije ke niwa jiwerika mapurika suwabamaka,ali echi riweli echiriga ola. 4Nije ko machiya mapurika olamareli,mapuli ku iyesa nije niwala nochala echi gala tibusa,echi ralamuli mi naresa echona bitichi jonsa.5Echali binoi balubela ko bayeli ali ibil niriga echi kecho natetami mapu echi niwali,ali binoi rukeli echi ni bacha:"¿chokipi natetama a nije niwala?" 6Binoy ko je aneli:'bile siento jonsa tetarami ju echi aseite ju oliba'.ali binoi je aneli a echi:'iyasa muje tarasa,asisa we sapuka,ali ososa tarasa.'. 7Echali binoi balubela ko je aneli auche bile:'¿ali chokipi muje natetama?'Binoy je aneli:'bile siento jonsa tetarami echi arini.' Binoy je aneli:'iyasa muje Tarasa,ali ososa osanajosa makoy.'8Binoy we niwami nili echi balubela ke gala nira nili echiriga nirusaka pe ya chapiyami echi raichali.mapoli echi kuchali jenai kawichi ju pewika pe we natami mapurika ju echi ralamuli echi kuchali yuga echona machilachi. 9Chanesa, niwasa amigoli nasipa nira wenomi jiti ke gala niraga nili, echiriga mapoli ma sunisa, echi omerasaka iyasa ali naresa echona sinibi bitelikami.10Chiko ju nikala peuka ju bichiwami ayecho wikabe nije a machi kanilami ukuaju ichiko kanilami wikabe. 11yemi kenisake nichibichiwami nesa wanomi nikanilika ¿chika mi bicnisa ni bichiwali nira? 12echiriga yemi kenisa nikai? achebile rijowi ¿chika mi yama bino?13kie bire wesi nocham omerma okua nuluam yua nocha, jiti bire bichimare ri bireko we karema, we bilepi yuwa kala nochuamare ali chue bile yuwa kichimare. iyem ko kie omerma Riosi bichiwa ali nia winomi si we natimasa".14jipiko echi Bariseo, nop we natimam nili winomi, ara kipuri jena raichali, ali aboni we kaweeli Jesusi. 15ali Binoi ko jeaneli echi aboni: yemko we ala nira yiena auche jare riwirk, chopi Riosi ko machi yem surara. echi namuti mapu we nateem nira echi pakotami Riosi yuwa ko ketasi nateami ju.16Echi makoy nira jiti raichali ali echi nawesami chobiji muchili mapurika nulerami nili chabe mapoli juani nawasa jonsa.mapoli echali bachami,binoi raichali jiti ripa riwigachi jonsa echi Diosi echiriga raichala,ali kariga echiriga nakisa nibo echona buchi echi binoi yuga. 17Ali pe wekanika mapurika simirama echi ripa riwigachi ali echi kawichi,mapurika iyerami nisa bile echi raichali echi bacha chukuwami kunakulusa ke nateami nima.18Kariga echiko echi ku pali echi upila ali ko kuneli auche jare yuga,ali ko chati olali,ali binoi echi kuneli a bile echi patami nisa echi kunala jiti,ali ko chati olami.19Jipikoi niruli abile rijowi wabe niwami chika asali niwili napachala wabe suweti echirika wabe kanili chulubi rawe. 20Sine rawe asali Lazaro asali echona yewachi. 21Echiko kanili konala napiiri rujili echona mesachi echi rijo ochejare ichi rijowi achejare echi kochi chamika22Echirika echiko mukuli ayecho chapika toli echi ongeles echirika echi abraham. Echi rijowi wabe niwami ayenacho mukuli ayuenacho totami nili. 23Echi chabe asali risua a nili bino busila jiti riwali echi Lazaro echirika24Echirika echiko sinaka chaneli onala echi Abraham. Echiriga kuirasa akina Julasa echi Lázaro echirika omerama samecha kuwala echi makusala echi bau ni rulakami nije chamelchi napirika nije weni balache.25Napirika Abraham echaneli: "towi nati moje aliwala nareli muje karuti ala: echi Lázaro echi chikoiri karuti chati napirika jipiko ati. 26aminapi karka jenalia nnnbile walu nili niala olarami napirika echi naki simirma echona jiti kemi omerama oloya kewesi ju napirika omerma echona josa ayenacho tamoje.27Echi rijowi wabeniwami chanili echirika michane moje onola Abraham echirika julasa bitichi nije onola bitelachi. 28Echirika nije niwi mali rijiwala echirika echiko omerma echirijiti echi Jarejiti achiko akina simasa jenaibajiti.29Echirika Abraham chaneli: echiko niwi moises ayenacho ichi binerami ariwesa napirika mnamisa echijiti. 30Echi rijowi wabeniwami echiko aneli: "ke onola Abraham napirika jare nisa echijiti jenalia echi sukami. 31Echirika Abraham echirika aneli echiko ke namsa echi Mosesi echi Prefetas kecho nisá.

Chapter 17

1Jesusi je aneli mapo binoi iyuka iyenili: "Ni bichiwa ju ampo nirulama mapo chati olali, chopi ¡Niri echi echo na jonsa mapo chika jiti nawama! 2Nima we kala mi niru uchesa molino kutalachi bile rite mina pas echona bakochi mapo echi ikisa bile jena pita ichisa.3Tansi emi. Echirika muje rijimala chati olasa, natali iyasi, mina ku rowisa, ku wikawasi. 4Echika chati olasa muje yuka kichaosi chokoami sine rawe, mina kichasi chokeami muje, anika: 'Mi ku rowisa', ¡Ni wikawami!"5Echi najatami je aneli Jesusi: "Ochera imara tamoje bichiwala." 6Jesusi anili: "Ni ninisa bichiluwami mapo rika bile mosteza bakala muje onema jena rojua echi sikomoi: "Ni kie kalanira, mina bawisa echona bacochi', a namire.7Chopi, ¿chika emi, mapo bile asarami o tanika echi bowa, anema echi mspo echali maku nawasa echana ripo: 'Akina simi we sapuka mina kowa asaka'? 8¿Kie anema jena echi: 'Kariwe ta namuti mapo nije komea, mina uche bile mandili mina rowa mapo nije yena si sunusa kowa mina baji, mina jonsa muje comea mina bakika'?9¿Kie natetali yasi nachaini mapo jena olali namuti mapo nuletanili? 10Auche muje ayenacho, echali olasa karka mapu nileti, mi anemi: 'Juti, yenami. Chopi olali mapo rika anerami nili."'11Ikili mapi echi simea riweli Jerusalenchi, echi inarali simi echona Samariachi mina Galaliachi. 12Bakisa ni bichiwas echona riwali makoy ralamuli mapo iniwili leproso. Wikabe jabali echi yuga. 13Mina aboni sinaka, jeanija: "Jesusi, Binerami, nikuri maputomojo tana ochuite.14Mapali Binoy na riwali, Binoy ko aneli: "Simibika mina inersi echi Riosi raichali otomi na ikili mapali simibasirsa, nili culeamiku. 15Mapali bile abone riwali mapu nili sawarimi, mina ku rowili, wali sinaka nawajinka Riosi. 16Ali chokobaka echona ronochi Jesusi ilichi, iyali natetali. Binoy inili samaritano.17Jesusi jeanekanili, jeaneli: "Kie inili kuleami echi makoy? 18¿Kom muchuwi echi kimakoy? ¿Kie niruli chejare na ku rowi nokumea naiya natetara na Riosi, chopi nali extranjero nawali natetata iyasa Riosi? 19Binoy aneli: "Ilisika ali simi. Muje ku bichilimina ku sawaramiju.20Echirika Jesusi rukuerami inili echi Riosi raichali otomi chokilipa echi Riosi walula nawama, Jesusi anili ali aneli: "Binoy walula na Riosi kie nawa echi namuti ikikia mapurika nima nim biterami. 21Tapichiko aboni anime: ¡Inesbo nayi! Ayenacho ¡Inesbo mi omi!, tu inesbo, echirika echi walula na Riosi ati yemi yuwa,"22Binoy aneli na bineami: "Echali rawel nawama ruwelsa mapali iyemi nakimeretm isesa bile raweli echi, Ranala no Rijoy, chopi kie riboaretm. 23Mina jonsa aniboaretm yemi: "¡Inesbo mi! ¡Inesco nayi!" Chopi kie buwabo najumka jubak aboni, 24inimare chiko rika echi rajaminira ilibasa mapoli raje bilena echona pani riwikachi na chibilena riwikachi, echirika binoy Ranala na Rijoy inimare echali rawe.25Chopi binoy wenateamiju mapuriga risua ikimea wica namuti jiti. Ali ke nirarami nima mapu juba isirame. 26Nima mapuriga Noé iniri, echika ikimea alike rawe ali rijoy ranala. 27Aboni coari, y bajili y aboni napawiri y iaraminiri niwiwari mapari Noé bakiri echona barcochi echali owinri waru okui y cajunli karka.28Mapu ikili mapali raweali Loti aboni cawari, basili, ralali rarinewari, ichala, y aboni carilali. 29Echali rawe mapali Loti macuinri echona sodomachi jonsa y owinri okusa nai ni suweti ukusli pa riwigachi jonsa y canjunli karca.30Minami echiriga nima echali rawe binoy ranala ku nawasa. 31Echari rawe nakima echi porami rikinma bonasa binoy niwari echona Carirali y kie nakima mapu echona uchutami bilen ipo ku isimea.32Nati echi Loti opila. 33Mapu aku imekuame binoy biteruami binoy biterua ikama ire, mapu echi ikaco biterami ku niukame nira nima.34Nije anema, echari rokogo niruma aokua raramuri echona bilen Juvechi. Bile nima cuapirutami, y chibie nima ripirami niraka. 35Niruma okua mojuana napawika, bile chapirutami nima y chibile ripitami nima. 36Niruma okua echona bilen ipo, bile cuapirutami nima y chibile ripibitami nima.37Aboni rukeli: "¿Comi Riosi?" Y binoy aneli: "Comi niru echi ropogali, echona napawimare echi kusua.

Chapter 18

1Echali jonsa Binoi binierka namuti rukua echi auche jare aneli mapu chorika Ra´ichama Riosi Yuwa sinibi rawe, ali kie sine siweka, 2jeanika: "bitieli a Bilen wika rijoachi, bile bacha chukumi raichali akarewam mapu j¡kie majam nili Riosi ali kie Ala kuwirami echi auche jare pakotami"3Jipko echona wika rijoachi biteli bile mapu ma kie kuneami nili ali binoi iyenli echomi echi rijoi bacha chukuami raichali alara jeanika: Tami ku´wiri kala ola mapu tami sayeri. 4ili rawe echi kie sinie ku´wirali, chopi ma wilimle simirsa binoi jeanili: mapu kie maja nije Riosi, ali kie ala ola jare yuwa, 5mapujiti jena muki kie kunuem tami mukumewami ju, ku´wirma ali ala achinaman raíchala, mapurika kie auche sina tami mukumenma sinibi rawe akina yenka6Aliko echi rijoi anili: "Namsi kala echi tibuami mapu ke kala ju anili. 7¿Riosi ke pama kastigo mapu binoy machi, mapu tania uchiuwi onoruami rawue aly roko´o? ¿Aly alichema echi? 8A nejeko mi ane mapurika olama kastigo we sapuka. Achigorika mapali nawua Riosi ranala. ¿Ne bichiwuali riwimea bichikwuami jenoi wichimoba?"9Ayenacho echiko binerali we nateami auche jare ayenacho muchili we bachami sirami we a la olami aly ariwemi echi auche jare ralamuli. 10Ayenacho okúa ralamuli simibali echona ripabe templochi tansia onoruami, aly bile fariseo nili aly bile nili nipami winomi.11Aly echi fariseo ko tanka olami mapurika binoy nira aly jeanika: 'Kini Riosi, nijeko mi naterara mi yaa mapurikani ketasi juni mapu Iri ju raje ralamuli mapu ju chikorami. Mpau Iri ralamuli we jala olami ali achigorika olami wika riweami muki ayenacho nipami winomi. 12Nijeko koa biyaa biji bile tarali pe sinepi nira. Alini nijeko niji suwuaba winomi mapu iri menni nochika.'13nop echi wanomi nipaami, we mika wirika tasi inenli ripar riwigachi, chopi binoi ocho jeanika: Riosi pe riko tami natima, chati olaami ju nije. 14nije yemi ane, jena rijoi ko ma ku wikawarami ku similli bitichi bachacho auche bile yuwa, mapujiti echi we nochami ju binoi pe kaweltami nima, chopi mapu we kili nata yeni ko we norami nima".15Ayenacho echi ralamuli lorika olali chi nayuami mapurika echi chapika sawuama, ali ayenacho mapali riwuali echi ralamuli rawuesami riwuali, ali. 16Aliko kuruiwi mapu tami yuwua nuchukema, ke tasi nosolibo. Achigorika echona ripa riwigachi we nateami ju Riosi yuwua. 17Ma bichiika nira aneli, chika a naki mapurika ke narema echona ripa riwigachi kona Riosi atiachi mapurika bile towi, ke noresa ketasi nawuama echona Riosi atiachi."18Abilecho narika olali: "¿Muje binerami, piri ni olama mapurigani nimani sinivi vitelwuami." 19Aly Jesusi jeaneli: "¿Churekola tami anemi we ala olami? Ke wuesi a la ju, chopi kini Riosi. 20Muje kalami machi echi nularamique tasi sinu ku upebo, keti milibo, keeti chikobo, ke tasi kaleka raichabo chipi ala olabo kini ono yuwua aly kini iye." 21Aly echi ko anili: "Nijeko ala nijewka olali mapalini ocherli jonsa mapalini ta towi nilini."22Mapali Jesusi namali aly Jeali echi: "Bile namuti a ke tasi olali. Mapurikami rralinewi karka namuti napumi niwua muje yabo echi risuti aly mi nima ripa riwigachi we gala ratabami aly kina simitami yuwua. 23Mapali echi rijoi we niwuami namali echi namuti, echiko we monli chopi jitra we nili namuti.24Achigorika Jesusi,nenika, wecho monali aly anili: "¡We nochili ju mapu we niwuami ju ku nawua ripa riwigachi kona Riosi atiachi!" 25We nochili ju mapali bile camello bakiya echona busilachi bile ichá, mapu bile we niwuami bakiya echona ripa riwigachi kona Riosi atiachi."26Aly echiko namali aly anili: "¿Ayenacho chika nimare mapu ku nioma?" 27Jesusi je anili: "Mapu Iri niwua alabela echi ralamuli ju pe kanilika ola Riosi ko.28Aly Pedro jeanili: "Tamujeko riweli mapu Iri olali tamo aliti mi najatali." 29Alyko Jesusi jeaneli: "Ne bichi wuali. Mini jeane kie wesi niru mapu riweli kali, we kini mukiwuala, we rigimala, we kini ono, we kini kuchi, achigorika mi ripa riwigachi kona Riosi atiachi. 30Mapu ke nare jeanai Kawirli, echona ripa riwigachi kona sinibi bitelibo kini aliwua."31Echona jonsa ma napabuli makoi okua. Ali jeaneli, echi: "Ma jipi simabo mi Jerusalenchi mapurika karka olarami nima mapu osali profeta na jitra mapu nawuali rijoi ranala karka sibarami nima. 32Aliko echi nimare nijirami auche jare ralamuli, ali silosi rika niorami nima, ali riwerami nimare ali kachiprami nima. 33Ma juba ma yasa echi latigazos. Echi ko miliruami nima ali bakia rawe ku owinma."34Aly echi ke biiri machili churikare chanili jena jitra, aly jena racihali nasoka yenali aly echi ke kipulo mapu Iri anili.35Ma nawua Inarali mapali Jesusi ma suwena inarali Jericó, bile rijoi asali bilena suwe buchi miye. 36Ali namali wika simarami aly echi ruekli ola simara. 37Aly echi aneli Jesusi simira Inara.38Aly echi rijoi ke machilami jeanika sinali: "Muje David ranala Jesusi, tami kuiri ali natima tami." 39Mapu rsira jali bachami echi jeanili, jeanekaa ke anika asa. Achrigorika echiko weli sinali minanacho: "Muje David ranala rami kuiri ali natima."40Aly Jesusi ko ma wilibali aly aneli kina pasi echi rijoi ke machilami. Aliko echi rijoi ma mulube Ilili. Jesusi ko jeaneli: 41"¿Piri nakimi muje jitra?"Aly echijo anili: "Kuni machilami ninli."42Aly Jesusi jeaneli: "Ku nare machilwuami. Mo bisili ko maku saweli." 43We jiyati ku ma´chiili, aly najatali, nawuajinka kini Riosi. Ma machisa, ritewua rala muli ma we kanilika nawuajinali kini Riosi.
Chapter 19

1Jesusiko bakili wamina chona simira inarali echona jeriko aniliwachi. 2Jenai niruli bile rijoi echiriga riweami sakeo echiko nili bile walula ralinewami bileni ralinekuachi we niwame nili.3Echiko asali ineka a sili alili bachimekua binoiko chika nili echi jesusi wamina ke omerali ineka isi echomi bachami ineki isiri echona wikabe rijowachi nili echi binoiko petaia rijoi nili 4wamina echiko wemaka isili wamina bachami echi ralamuli jawachi wamina ripa o moka isile bile rajarali echona sika morachi aniliwachi inemorúa echi wamina jesusiko asali mulipasimira echomi.5Mapali Jesusiko nawali bileami echiko binoi ineka isili ripa echaneli echi sakeo ku rikinika we sapuka wamina jipi ripimareli mujebitelichi. 6Echiriga echi binoiko we sapuka rikinali wamina we kanilika nareli. 7Mapali karka suwab ika riwali Jena abani ko kawelka nokali Jeanika: Echiko simili kolsia bile rijoi mapue echijo chati olami.8Sakeo ko wilibali echanili Jesusi. nesa Jesusi nasipasili nije niwali alaia iyasareni echi maporisuti ju wamina namuti chikosani is isakan jare yua nijeko ku yama na osa niraka ku mapu ripa ju. 9Jesusiko echaneli echi jipi nawali jenai kuwirali wamina echi ayenacho echi ju ranala abraami. 10Wamina echi ranola echi rijoi nawalia asia wamina ku chapimea binoi mapu echi ralamuli mapu echi ikaka iyenami.11Wamina aboniko namika nokali jena namuti echi sunika asili raichika mina ruweka asili bile waminana echi asali mulipi Jerusalenichi mina,a aboniko natali we sapuka echi walula Riosi ripa atia,ame ke saina ku nawama. 12Echiko jeanili waminabi bile bichiwale rijoi simili bileni wika pirechi pe,e mikabe chapicia pechi riga binoi walula wamina ku rowika ku auche sine.13Echiko bayeka aneli makoi echi niwali bichiwami wamina iyali makoy mini wamina jeanili nochaga echi nochola mapali nijeko nawasani. 14Echi Ralamuli echona pireami ke kaleli ali julaka olali echi jobami bile rijoi nulama tamje yoga. 15Ikili ku rowisa wamina chapisa echi walula echi ko juliko onali mapu yua yenili nochami chika nijili onomi,i ali,i bayerami nili mapo riga echi machimea piri meka Aboniko nokali olaliko echi nochalijiti.16Echi bachako nawali bacha echi yua jenaika: Rijoí muje minala niwala makoi mina auche jare. 17Echi Rijoi alabeala jeanili ala,a olali ala,a nochami wamina we gala olami pi okua ti nisaremi walula echiriga makoi pireacha wikabe.18Echi junika nawali jeanika, muje minala Rijoi alaka asili mali mina. 19Echi Rijoi alabeala jeanili: mujeko chapisa walula echiriga mali pireachi walube.20Chubileko nawali jeanika: Rejoi jena,í ati muje minala mapu echi katewikini ne gala bileni chulubilení. 21Wamina majakini muje jiti mapuriga muje echiriga ju bile rijoi we paruame mje chapime mapu ke nijili me wiame mapumi ke icha uwime.22Wamina echaneli echi Rijoi nochami ke a la muje binoi raichali jiti mini castigo yamananí muje mochili nije bile rijoi we aparuami nijeka chapi mapomi ke nijikine wamina icha mapomi kieichakin. 23Wamina ¿Chu rikare ke ichakim nije nijala wenomi echona Bunikochi mapali nijeko rowisa,a nije ku chapime ni weni wikaki?24Echi rejoi alabeala echaneli aboniko mapa echi mulipi muchika nokali ku yesare echi mina wamina iyasare mapu echi niware makoimina. 25Aboniko echaleli rejoi mi echiko niware mako mina26Nijeko animea mapuriga cho bile mapu echi niware iyarare mi nabe kabe wamina echi ke niware. Wamina je aneli nije saweli, 27echi aboniko ke nakili echi walu bacha chukuwami echomi akina ku julasa jenai wamina bacha mi tami yua."28Mapali echi anili jena namuti echi waminabi isisali bahcami ripabe moka echona Jerusalenchi.29Ikili mapali echi mulube isili echona Betfage wamina Betaniachi aniliwachi bileni chakena alibochi echi ju'lika. 30Jeanika: "Simika echona chubileni alreachi mapali mu'usa riwiboa bile buliti ke sine kaserami nili. chapisi akina tosi. 31Wamina jare rukesako: ¿Chu rikare ku solana, noka? anisi echi rijoi no'ale"33Echi mapuriga nili jularami simibali wamina riwali echi bile buliti mapuriga Jesusi aneka isili. 32Wamina ku solana uchuli echi buliti, echi bukemi ki je anili: "¿Churikare noka ku solanika echi buliti?" 34Aboniko echaneli: "Echi Jesusi no'ale" 35Aboniko ayena palí Jesusi yuwa, alí perali echi chiní echona bulitichi wamina kaseli Jesusi echi jiti. 36Wamina echi inarali, aboniko ralanika nokali echi chiní echomi buchi.37Mapali echi mulubesili bileni wipo echomi chakena alibochi aniliwachi karika suwabago mapu echi najata isiralí owinali sinaka asili kanilika Riosi yua karika buchuweni bile raichali jiti ni oweli anili buchuweni nocholi jiti omeritami echi mapo. 38Je anika: "rui así kanilika echi ju waluwalu mapu echi riwalati jiti echi onoruwami! ¡Kaniliwami echona riwigachi walabela waminabi ripabe nira!"39Jareko echi bariseo mapu echona muchili echomi ralamuli yua bineami? 40Jesusi ku ruweli jeaneli: "nijeko anime jena muchiko ke aniko echi rite sina kama?41Mapali Jesusi mulubeli echomi bileni wikabe pirechi echiko nalaka isili echi jiti. 42Jeanika: "ayena bilelibi muje nisare machisa jena rawe wamina muje echi namuti mapu echi mi yamuu ni kaniluami! Wamina jipiko echi muchuwi ichipaka muje busiwalati.43Wamina echi rawe nolinamare muje jiti mapali muje saeli niwamare bile riteti niwarami muje nelerika, wamina nimi nolemare, ni ilisimare karika buchuwi. 44Aboniko nimi rimisoku nokome mapali rile wamina muje kuchuwalu ayenacho muje yua. echi abaniko ke nakime bile rite chubileni wamina ke machili mapali Riosi nimi kuwira asalí"45Jesusi bakili echona templochi owinali machi awaechi jare mapu muchili ralinewa. 46Jeanika aboni: "ososuta ati nije karali nimare bile kalirali oraruachi wamina jareko niwali bileni risochi chikorami pirelichi.47Echiriga Jesusi asali binera sinibi echona Riosi kalilachi echi bacha uchuwami oweala. 48Wamina aboniko kie omerili riwiya bile olowami mapuriga olasare, wamina karika suwabika ralamuli asali namika echijiti nili alabe, nira,a.

Chapter 20

1Ikili sine rawe, wamina jesusi binerili echi ralamuli echona Riosi kalirali binerali Riosi raichalijiti, isili echi owela bacha uchuwami ayenacho echi osami isika nokali echi ocherami yuka. 2Wamina bayerami nili, Jeanika echi: "anisa'a ¿Chuwira jiti? " Olami jena wika kariniti.3Echiko binoiko ku raichaga jeaneli aboniko: "nijeko ayenacho rukeka animen bile namuti. anisare echiriga mulipi. 4Echiriga bautisará echi juani ¿echona ripo jonsa echiriga nularami ni'ili o ralamuli nulali?5Aboniko ayena mayeli ayena, jeanika:"ayena anibo, echi riwgachi, echi animere: wamina, ¿Churikare ke bichiwali? 6Wamina ayena anibo: echijiti ralamuli napabaka nokame, mapuriga juan nili bile walula nawesami"7Echiriga echi aboni jeaneli ke machiti komi jonsa echiriga nawali. 8Jesusi jeaneli echi aboni: "Kecho anemani nijeko chiwira jiti jena ola nije karuniti?9Jeaneli echi ralamuli jenai "bile rejoi achali'i bile biñedo, aniliwami ali'i tanawali echi nochami. aniliwami, echiriga auche bileni ku simili mikabe nira'a echona. 10Echali raweli sunili julika isili bile bichiwami echi nochami, echi ikiali iyasa echi rakeami echi biñedo, wamina echi nochama rimisoka nokali, wamina machipali echijiti ke bi'iri.11Wamina echi julika isili auchebile nochami aboniko ayenacho rimisoka nokali, echiriga olali'i we risu olali pisoka echiriga machipali ke bi'iri aka ku ju'uli. 12Echi ayenacho julika isili auche bile baikia ayenacho risu olali echi, wamina echigoriga olali echi yua.13Ali echi rijoi binero iniwami jeaneli: "¿nije piri olama? nije julama echi nije na ranala ni weni galeni, echiko aboni jala'a nijeama echi. 14Wamina Echali nochiachi echiriga riwali echi bindi, na'awili echiriga jeaniya: 'Je' na'ju'niwami'i miliboa mapuriga binoi niwala namuti tamuje niwabo.15Echiriga machili'i echona binerachi aniliwachi, echiriga miliruami nili, wamina. ¿ Chu olamire echi rijoi biñero niwami echi aboni nochami. 16Echiko nawama ke risu'u olasia echi nochami ali yama auche jare". Ali echi riga namisa jena jeaneli: ¡Riosi tami kuirasa!"17Echiriga Jesusi inenaka echi aboni ali je aneli: ¿chu aniwami ju jena oosoruami? ¿Echi rite niwani echa kena Pali echiriga niwararti ni'ili ni bacha chukuwarti rite. 18Karika suwaba mupu echi rujili echona riterali nimare olarami kuchi chiwanarami. Wamina chigoriga ichisa echiriga rachinama."19ali ku osu echi vale mapu bacha ju mapu ali sika ocheli ne chali ore inaruchi ali lo ma machili echi osiruami pe echi abonika inili aliko mujuli echi ralamulu 20ali ineka ali ne kili nira ali julalti jare ineami mapu inili inijiami, aliku riwuali nolekuame echi ruwuekoami ku iyabu echi wualula a li yanacho echi kuwirami echi wualula21Ali rukeli anika binerami machiti muje binera ali raicha ala nira ali que ali ke nakulira ati ali ke biti rijol yua ali ke wuesi yua ali binera ne ala nira ne mulipi nira echi buwe riosi wuala 22? Ali ju Riosi yua tamuje Jitraka lai ochoplo ne ala nira echi sesar o ke?23Ali Jesusi ko anili jare kaleami ju ali anili 24Bineri bile onumiti ? chiku inili ju echi ribujutami ali osiruami mapu echona ati anili ku akichea25Ali anili oche Jare ali iyasi ku echi sesal mapu echi sesar iniala ju ali riosi mapu riosi niala ju 26Ali echi kie onerali oloya chati one mapu iri anili bachami rulamuti jiti ke Kaniliku ripil ali keviir anili27Mapuli jare Saduceos simibli inesia jare mapu anili kie nira ku owinkoami 28ali jare ko rukeli echi anika Moises osali mapoli bile rijimala bile rijol makuja bile muki yu osisa ali ke inispa kuchi ali rijol ku ku juma vinoy upila binoy rijimal ali nisa bile tuwi binoi rijimala29Ali niruli kicha rijimala ali ne bucha ku bile muki chupili ali mukuli kie niwka towi 30echi oku ayecnacho 31echi bakia ayenacho chupili ali echirika kicha ketasi riweli tuwi ali 32ali ayenacho mukuli echi muki 33ali ku owinsa ? chika nimu mi upila ? ali echi kisha yua upeli.34Jesusi aneli jemi mupu jenai kuchiwuako pe napawi bile muki yua ali yaramiju napawikoami. 35Ellenacho oche jareko mupi juko ke ala namami mapuriku ne jala nijeami te chabeko mapu chapi echi ku owinkoami mapu ma mukuli ali kie napuwi ali kie yrami ju nupawikoami. 36Ali ke omera suwua ali chupi iira ju echi angeles yua ali riosi kuchualu ju mapu ju echi ku owinkoami.37Ali echi suwikamiko ku owintamiju ali Moises ayenacho riwirli echona curunti niruchi kurunti ichiruachi mapona baye echi Señor mapu riosuala echi Abraham ali echi riosuala echi Isaac ali echi riosuala echi Jacob. 38Jipiko echi kie riosi ju mapu suwili nalina mupu biji a bite ali karku pire pe binoy miru.39Jurre osiruami anili binerami alumiku ruyeli. 40Ali ke wuesi rukeli oche Jare rukekoami.41Ali Jesusi anili ¿churija ani echi Cristo echi David runulu ju? 42Ali echi chiko iira David echona usilichi ki ani echona Salmos echi Señor ko aneli echi Señor kili asa echona otonu sikalachi. 43Mupali jonsa nijitsu muje sayela mupu bukili muje ronulchi. 44Ali pe juba David ko aneli echi Cristo Señor ¿chu iira nima echi David ranala?45Ma namku suwaba rulamuli ali aneli mupu yua iyenliko. 46Jala anaka mapo osa chika siminali echi jala bayoam napachica wili ali kale ala anuku mupo onu rulinea echona sillachi ne bacha mapo ana mawajikoachi mupo ona pirela ne bachu echona omoacoachi. 47Jemiko ayenacho ola echi napubu echi jure kie rijoi yua pireami ali jureko ne wili ola echi oracion jenako murema ne ealu risu ikiwami.

Chapter 21

1Jesusi ko riwuali vinoy echi Jare ralamuli we niwuami echona Luka nokali winomi. 2Ali riwuali bile muki ke kuneami muchuwua okua winomi echona. 3Aly Jeanili Jesusi: "Ne vichiwuali Jena muki ke kuneami muchuwuali minama wika jena Jare yuwua." 4Karka jena ko muchiwuali mapu niwua. Jena ke kuneami ko muchiwuali karka mapu ku niwua binoy vitelma ruwua."5Mapali Jare raicha muchili templo jitra, ne kala bayo rika nili ali winomi muchuwuala, aly Jerika anili Jesusi. 6Mapurika Jena vitiwuati Jipi nawuama sine rawe mapu rika bile rite ke rite nira ripima karka naguma"7Ali narka nokali, Jeanika "binerami, ¿chiriko Jerika Ikimea? ¿ Chuirinima mapu bacha nima riwirami mapali Jera Ikimea are?" 8Ali Jesusi ko Jeanili: "Kala libuka nokobo rawuali nawuama. Wika sime nije riwuala Jitra raichami, Jeanisia: "Nije ju echi; ali ma mulube najiti; ke simabo jubami echi yuwua 9Mapali nama nakowuami ali tamo ibili nira, ke majabo, mapu rika jena ikimea bacha, ma juba rawe nirako ke jiya nima."10Ali Jeanili si Jesusi: "Sirma Jare nawuaka sayerko olama karka suwuaba ali riwigachi sayerka. 11Nirulma ni wualu terremoto, ne buchuwi we lochema ali namuti kami yenma Jep Iri sooli ne buchuwi. Ali nirulma ni wika nira ali wualu riwirtami nima Jenai Ripa nolirali.12Ne bacha Jena Jerika nima rikachi, echi Jare nakurka nokomea sayera yemi ali najatama yemi, ali nijirami nima welchi ja wualchi ali bacharami nima, aly welu siliami atiachi ali nulami atiachi toruami nima pe nije riwuala jitra bi raichami cholarami nimare. 13Jena nijirami nima testimonio pe sinepi nira.14Kala olabo kini sulalchi aly ke natabo mapu riga chu rika raichama nije, 15nije nuima mapomi raichama aly natali mapu ke ompama mi jitra raicha chati rika.16Aly yemi yarami nima mapu ono ju, aly rijimala aly pariente aly amigos, aly kouroami nima tamuje ibili. 17Aly we chijuntami nima tami jitra. 18Ke biiri tomo kupala mukue pe chirkanima. 19Pe kili a nokiska ku naubo kini aliwua.20Mapali ritiwuati Jerusalen ni noleka jawua ejercito, machino chonajonsa na nawuali mapu riga tkime ke kala. 21Chona jonsa mapu muchuwuare echona Judea simasi ripa rabo; aly mapu nasipa juko simasi; aly mapu muchuwi chakena, ke simabo echona. 22Jena rawe nawuama retribucion, mapuriga osorua choku echiriga tkimea.23¡Ay enacho iniru jare ropemi ali amamantando echali rawe! Nirulma anjustia jena kawirli aly jena pireami simama. 24Aly rojima aly toruami nima karka ocherami, aly Jerusalen pireami ko riterami nima pijorami nima echi ralamuli jitra, karka jerika dkisa echi ralamuli jitra.25Aly riwirtami (señal) echi rayenali, aly michasi aly soopoli aly jenai kawirli nirulma anjustia mapu nai pire ralamuli karka aly wikaka echi wualu bawi aly nikaya echiolas. 26Jare ralamuli natakema majaka echi mapu tnari jenai wichimobachi mapurika ripa riwigachi nokertami nima.27Aly riwimea rijoi ranala dnarami ripana nolirali we omerika ola aly wualu gloria nira. 28Mapali ma jena ikichi ma wilisbo aly kayabo kini mooli, churikare ma nawuali mapu tami kuirma.29Jesusi ma binerali: "nibi Inesi echi oko aly karka oko. 30Mapali ma mulube jo ratachi mati machi chu dki echi namutu oko. 31Achigorika mapali ritiwua jena dkichi yemi machibo ma mulube ju nima riwigachi mapona riosi atiachi.32Ne bichiwuali nira ani nije, jena karka dkichi ke pi ji mama yenasi karka namuti simirsa. 33Jena ripa noli aly jenea kawipe simirma aly nije raichali ke sine simirma.34Aly kala nira namsi yemi aboni mapuriga ke chib rika nima yemi julala maponka riwema reni o wikaka wilirbo aly namuti nata kere kini julala mapuriga nawuanja ke sainati rawe, mapurika bile tibakwuami. 35Mapurika na wuama karka jitra mapu pire muchowi jenai kawirli nakupa nira.36Ni kala nika muchibo sinibi nira tanka riosi mapurika kala omerbo oloya, mapu dri dkime jenai aly ka omerbo asaya bachami rijoi ranala yuwva."37Achigorika sinibi binera asali templo chi ali ma ochonachi simili aly roko asali ripa rabo riwewuachi olivos. 38Karka ralamuli similoka nokali biya bui nambo ruwua echona templochi.

Chapter 22

1Jipiko echi omowariami pan kie levadura achetam jap pascua anewam ju. 2Echi bacha uchuwam bare ri capitan si we ará aka reuwi churiká omerma mi ´raya echi Jesus, jiti abony to we majari echi raramuri.3Satanás bakiri surachi echi Judas Iscariote niwar. 4Judas ko simiri raichaia echi bacha uchuwam bere yua.5Abony ko we kanirá nijiri wiká winomi. 6Binoy ko yena chapiri echi winomi ari ma simiri asi mapu churiná orama we miká mapona kie wesi risowi.7Ma nawari echi rawé pan kie acheram levadura omowarchi jopná echi Jesusi riguwa nirka simuima. 8Jesusi fo jurari echi pedio ari Juan jeaneka: Simasi ri kariwesi echi kowami japi kopoare pascua niraar, 9abony ko rukweri: ¿kumi nakim japi kariwebo echi ko´ami?10Binoy ko jeaneri: ara namsi mapari yem pu´usa echona ciudadchi, bire rijoy emi natipumare bawi tuami nimaré echi rijoy, najatsi echomi japonea bakiamearé binoy. 11Ari jerika anesi anona biteame: echi bineriam jerika mi ané: ¿kumi ju echi kari japona nije lomeare nije disipulo yua?12Binoy nijimaré bire kari karia namuti niwan echona kariwesi echi koami. 13Abony ko simibiri ari echirika ariwari japirika binoy aneri. Abony ko ma wassi echi koami Pascuachi ko´ar.14Mapari ma sebri nuri hora binoy aibri echi apostol yua. 15Ari binoy ro jeaneri: nije wen aniri konara emi yua jipi Pascua sebach ará nijé ke cho riswa níra simiri. 16Jiti nije ami jeane: nije ke buré kome che si ne nopa jonsa ma kara nisa ripa riwigachi.17Echi Jesusi chapiri birpe kopa ari mate nijisá je aniri: "chapisi ri nachutasi emi abony". 18Jiti nije emi jeane: tasi sine ku bajima nara namuti mapuyensi Jesusi choku nawasa.19Ari binoy chapiri echi pan ri abony ri abony iyari jeaneka: nara ju nije ripokara japi nijimaré emi jitra we orasi echirika nije natka". 20Ayenachó chapiri echi kopa ma bosasa ri jeaniri nari kopa ko ju nije niwari la´a japi kururi iemi jitra.21We ará namsi, mapi tami nijimaré na; ati si tami yua. 22Echi rijoy ranarako binoy simeare mapona nimaré we riswa ikimeare echi rijoy japi tami nijimaré. 23Abony ko we rukueri anajup nirata chuyiri nari nima japi echirika oramare.24Ri abony nawka jeaniri japi chikia mari pe we waruai ju. 25Aly echi jeaneli ju: " mapo wueli ju ralamuli yuwua niwua bile rijoi mapu kuirma, aly echi mapu niwua mapo rika olama echi yuwua, riwewuami nulami karka suwuaba.26Ke chirika nilsa re yemi ahigorika ariwesi mapu wualu jo nima yemi bile ta chikito nira ku. Aly nakisi echi mima minana mateami mapurika olama. 27Chorikare, ¿chuiri ju wualula omapu asibi mesahi o mapo olami ju? ¿We ke ju mapu mesachi, o mapu mesachi atiami? Ayenacho, nije ati yemi yuwua mapu nula.28Aly yomi ju mapu tami chirika olama. 29Nije niji bile riwigachi, achigorika nije onola tami yali bile riwigachi ku nawauawauami, aly yemi kala tami yuwua komea mi ripa riwigachiku. 30Aly yemi nochi echona sillachi ne echi makoi okua echona Israel chi.31Simón, Simón, pe kala nili, echi Satanas rablo mi tani nima, mapo rika Ikime bile trigo nira sawita. 32Aly nije ni kili orari, mapu muje bichiwua ke karu kimea aly jubaku nawuachi, Iwerali ya auche jare."33Aly Pedro jeaneli echi: "Jesusi, nije ma kala ati muje yuwua simea echona Pacha aly muje ni yuwva mulumeani." 34Aly Jesusi aneli ku: "nije mi ane Pedro echitoli ke wikarama jipi rawe, bucha muje ke olasa mapu rigami ani basia sakeami nira aly toli wikuarama.35Aly Jesusi jeaneli echi: "Mapali nije julasa ke bile bolso ka bile saco echi provision ocha zapatos, ¿aly newauleli auche bile namuti yemi? Aly jeanili: ke namuti wikali tamo." 36Aly echona jonsa jeaneli echi "majipiko mapu niwua echi bile bolso a kala tosi aly ayenacho bile saco provisiones. Mapu ke niwua bile espada echiko ralineasa echi bile kima kere ali rala bile echi espada kere.37Aly nijeko ala mi ane mapuriga osorua chuko echona osilichi tami kifra kala se bali bimare. Aly echiko ma kala olarami nili mapuriga bile delicuente! Kere mapuriga aniki tami kitra ma kala sebali ju. 38Echona jonsa echi jare jeanili: ¡Jesusi, nibi nay okua ripilla ju!" Aly ku anely: echiko ju minancho."39Aly ma juba bacha cosa, Jesusi ko simili nasipa rokóo mina, pani rabo olivos chi anelwuachi aly echi pionala dicipulos najatali. 40Mapali ma sisa echi pionala dicipulos aly Jesusi; jeaneli "ararsi mapuriga ke chati olaba."41Aly Jesusi ko simili minanacho mika echana beleana viterali chokobaka chukubali aly orarli, 42jeanika: " kinii ono achiriga nisa ka muje yuwua kala ola jena bile baso nira tami kitra ke sine olama tami kiti chopi muje kiti nalina."43Echona jonsa bile Diosi aonala nawuali ripana noli rali jonsa aly machirali. 44Aly Jesusi orara chukuli aly ni chilenka aly echi chilenala pe laa najitali wueli nira pachula echona riterali.45Mapali echi ma wilisika simili aly riwuali echi dicipulos kochika bitima aly o monika aly siweka. 46Aly naraly ¿chorikare kochika biti? jasika aly orarsi mapura keti rujibo."47Mapali Jesusi raicha wilili ma sika nokali wika ralamuli aly bile dicipulo si inarali echi Judas aly ma mulubenli Jesusi yowua aly beso yali, 48aly Jesusi jeaneli Judas ¿chi ola echilika simi muje echi rijoi ranala alimi beso nijika simi?"49Echona jonsa echi wika ralamuli mapu nolerika jali Jesusi yuwua riwuali mapu ikili aly jeanili: "Jesusi, ¿ta muje nalina mi sayerare espada kitra? 50Echona jonsa bile sayerali aly otona sikirely echinakali. 51Aly Jesusi jeanili: " Jenako ju minancho." Aly echiko ku saweli echi rijoi nakala.52Aly Jesusi ko jeaneli echi bucha uchuwuami aly sacerdotes aly ancianos mapu sayerika nokali Jesusi: "¿yemi sirali mapurika chikorami nira sayera echi bile espada ripiya ka aly kosisi? 53Mapali nije sinibi asali yemi yuwua echona templochi aly yemi ke ucheli sikala tami kiti. Ma jipiko ma sebali ju rawewuali mapu rika olama ochonachi nira.54Ma chapika nokali echi aly chapili bileana chakena aly Sacerdote muchuwuahi toli. Aly Pedro ko najatali napona jonsa toli. 55Mali jobako ma naali nasipa aly muschibali echi yuwua aly Pedro ko asibali nasipa echi yuwva.56Aly bile muki ko riwuali Pedro asibachi echoona nairali aly ni wuachinika dneli aly jeanili: "Jena rijoi ayenachi echi yuwuv renali." 57Pedro ko ku jeanili: "Muki nueko ke machi echi rijoi." 58Aly auche bile rijoi ayenucho riwuali aly jeanili "muje ayenacho echi yuwva ju." Aly Pedro janili ku " rijoi nijeko ke echi ju."59Auchecho sine auche bile rijioi ayenachi riwuali aly jeanili "ne bichiwuali jena rijoi yenacho echi yuwua yenamiju, galileochi biteami ju. 60Aly Pedro ku jeanili: " rijoi nijeko ke machi piri jiti raicha muje." Aly ke sainati bile toli kusuli wikarali.61Aly kuli Jesusi ko Ineli Pedro. Aly Pedro ko natali mapu Jesusi anili mapali jeaneli: "ne bacha bili toli wikachi jipi aly muje ko ma ke kalo olali basia kayami." 62Aly Pedro manika wli nalali.63Echona jonsa ralamuli wipisoka chisirika aneka noka Jesusi. 64Aly chijonsako ma buleli namuti buchila aly jeaneli: "¡majipi ko ani! ¿Chika mi wipisoli? 65Aly echiko wika namuti anika noka Jesusi kiti.66Ma keayoti nili rawe, aly echi ocherami echona pueblochi na pawuli, auche jaresi sacerdotes aly escribas, echiko toli winijisia. 67Aly jealeli: "muje nisaka Cristo, ani." Aly kunije wuaka jeanili. "nije anisaka, yemi ke bichima tami, 68aly nije mi rukesa, yemiko ke ku amimea.69Ma jipi ko bachami asimea rijoi bileana tona chikalachi Riosi yuwua." 70Aly karka suwuaoba jeanili echi: "yemi anili nue koruya." 71Aly echi jeanili: "¿taniuje a biji newuali testigo? Tamuje a kala namali muje raichali."

Chapter 23

1 karka echi yuga uchuami ali aboni mina ilasli,ali otoli echi jesusi bachami ali pilato.2 aboni owinli ali aneli,anika: "riwakit jena rijoi anika iyenli, kie iyabo ali César, ali anika mapu binoy ju cristo, ni walula."3pilato ali rukueli, anika:"¿muje ju ni walula ali juriosi?" mina jesusi raichika ali aneli: "muje chani. " 4 pilato aneli echi bacha uchuami walula ali wika:"nije kie ritiwa ni wale jena rijoi." 5 chopi aboni muchuali pacha anika:"binoi nukumea echi ralamli ,binerika mapu echona karka judea,owinli echona Galilea ayenacho je nai"6mapu ali echi pilato anamli jena, binoi rucueli echi rijoi inili galileo. 7 mina machili echi binoi asali ni walula yuga echi Herorsi, julali jesusi echona Herorsi,chika ayenacho asali jerusalenchi echali rawe.8mapu ali Herorsi riwali jesusi,we kanilka ,chopi binoi nakili riwisa ni wili rawe.bino anamli echi nira ali buyeli risua ta namuti olami.9 Herorsi mina rukueli echi jesusi wika namuti ,chopi jesusi kie raichali bira.10 echi ni bacha uchuami ali osusa nina jasli, kie kala nira.11Herorsi ali yuga sontali aneti kie kala nira,mina chati aneti echi nira, mina napachatali we bayoami ,ali julali ku roinka pilato. 12Herorsi ali pilato mina najitli we kanilame echali sine rawe (bacha aboni inili jobatame).13lato ali aneli echi bacha uchuami ali walula mina wika ralamli, 14 chopi aneli echi:"iyemi apali jena rijoi mapu bile riga anema echi ralamli kie kala nira ,ali inensi,nije,aniya chukulin bachami emi nira ,kie ritiwan ni wale jena rijoi ali namuti mapu riga emi ane.15kie,kiechiko Herorsi ,mapu riga julali ku kuwana ali tamuje ,ali inensi kie chiriga inili nukumea mapu echi nira. 16 nije chopi ,kastikarman ali niupman." 17 jipiko pilato asali anerami ali niyupama echi judiosi bilepi pacha acharami machinli echona mowakuachi.18chopi aboni sinali sinemika ,anika:"¡ machi jena yuga rijoi ,ali niupsi echi Barrabás!" 19 Barrabás inili bile rijoi mapu pacha acharami inili we rasiame kie nijewaka olami.22pilato ali raichali echi yuga chisine,anika niupo echi jesusi. 21 chopi aboni sinali,anika " cursichi uchabo, cursichi uchabo." binoi aneli echi karka chesine bakia20 chokeame:"¿ chorikiare? ¿pir siti olali jena rijoi?kie ritiwan namuti echi nira chopi inisa ali miliritame.jenarika,ali castikarsa,ali niupma ."23chopi aboni anili ni wekami raichika,atanika echi inisa cursichi ucharami.ali raichika omerli ane echi pilato. mapu ali pilato.24 echirika pilato anatali mapu riga nijimariweli .25 binoi anamli mapu echi aboni atali ,ali echi nili acharami Pachá ali iwerali iyali ali mukucame echi jiti nira.26chopi ali isirli machi, chapili echi Simón ali Cirene ,inarli echona ipo jonsa,mina uchelti cursi echi mupu riga tome riweli,najatika echi jesusi.27i wikabe ralamli ali wika muki mapu nalakli ali omonli echi nira mina najatali. 28 mapu echi yuga raichika,jesusi aneli: " iwe jerusalenchi pireami,kie nalaksi nije nira ,chopi nalaksi emi nira ali abo cuchali nira si.29jiti inesi,jena rawe inari ali aboni animeare: ' we kanilka kie omerame kucha ali kie omerame muchi asiba mina bino kie chiirka.' 30 mapu aboni owinli ji aniya echona pari rabo: rujusi mapu tamuje muchuiti ,'ali bilena rabo:'iwesi.'31 jiti olasa jena namuti mapuali na rojua inisa siyokame ,¿chu ikimeare mapuali jena akichesa?"32chejare ralamli, okua nokowame,otorutame inili echi Yuga ali otoboa ni mukuami nira.33mapuali isisa bilena ipo riweachi "echona calaverachi" ,echona aboni uchuchali cursichi aliechi nokowame isi ,bile ali otonua echi nira ali mina chobile echona usuti.34 jususi aneli: " Onoruame,wikawi,chopi aboni kie machi nopi rika nokuwa uchuwi." ali aboni chapili kala,rojanka abo weli napachala.35ali ralamli echona a muchuali inena nopali echi welpa ayenacho mina chuba aneli echi Nira,anika: "Echi kuirli che jare.chopi niusa bino nira, ali Echi nisa Onoruame ali Riosi,gala naburame."36echi sontali ayenacho ali ni mulubenka echi nira,iyali ta namuti we chipukame, 37 ali anika: " ali muje inisa ni walubela ni mapu judiosi, niyuka bino nira, "38 ayenacho uchelti bile osorutame echona ripani : "jena ju ni walula nira ali judiosi."39bile echi nokowame mapu chukuli cursichi ali mapu, aneli: " ¿kie ju muje Onoruame? niyuka bino nira ali mapu tamujesi."40 chopi echi bile mina raamli:"¿mina kie majawami echi Onoruame,mina muje ayenacho castikiartame jumi? 41tamuje ni bichiwa nira muchuiti, chopi uchuiti chapiya nop rikia karet ali karunt kie kala olakit. hopi jena rijoi kie chati ira olali."42chopi bino ucheli: "jesusi,anati nije nira mapuali nawasa ni walubela nira." 43 jesusi ali aneli: ni bichiwa nira nije mi anemani, jipi asimeremi tami yuga ripa riwikachi."44inili jipi rika ni usani hor inarachi ali ochonachi nawali jenai karka chuwina wichimobachi ali kimakoy hor inarachi45 mapuali echi rajami ali rayenali ochonka ilibali.jiti echi chini ucherami echona templochi ni chuwali ni nasipa nira.46naka ali ni wekami niyoka, jesusi aneli:" onola,muje sikalchi mi iyamani nije wikala."chopi anika jena,binoy mukuli. 47mapuali echi sontali riwali kala nira, bino we kanilka ali Riosi, aneli: "ni bichiwali jena rijoi inili wabe kala."48puali karka echi wikawe ralamli mapu echonasi napawikasi muchuali jena nira,riwali echi namuti chopi riga olali,aboni ku roili nakoka abo pisiok. 49chopi karka echi machirutami ali mukisi mapu najatali echona jonsa Galilea,chopi muchuali pe mika nira, inenika jena namuti.50je nai, asali bile rijoi riweami José, mapu asali echona welpa muchuachi, bile rijoi ni kala ali ni kala olami 51(echi kie asali ni kala anatika echi nira ali nopi rikia ola), bino inili biteami echona judea ali Arimatea,bino chopi buyeka asali echi karka mapu iniliju Riosi.52jena rijoi, mulubenka echi pilato,atanli echi jesusi ropokala.53 binoi mina ikibuli mina jonsa akabili bile chini we kala ali mina rikalti echona chuwechi nopi inili ni kala sikirietami echi ritie, echona kiecho wesi rikarami inili.54inili echali rawe ali machutmariweli ali chesine rawe isapukachi muchuali owina.55 ali muki, chika buyali echi yuga ali Galilea, ali najatali jubami ali riwali echona chuwechi mapu bino ropokala echona rikalti. 56aboni ku roika chopi ka riweli we suweti ali bile owami.mina echali rawe isapukachi abo isapli mapu rika abo nulelti.
Chapter 24

1mapu echali biya ji echi taraly rawe ,aboni simibali hechona chiwechi,apali echi aboni iwali siweti jukami.2 aboni riwali echi rite sinuna atiami nacuetami inili chiwechi.3 aboni mouli echona mukikami buhuchi,aboni ke tasi riwali echi Riosi ropokali.4 chokili,mapu ali aboni muchuli ke tasi anamali ke machili echi jiti,okua ramuli,napachami ratavami ,asali echona ronochi.5mapali echi mukira aboni we majajali aboni ki chokobki ochupali echona ipo,aboni anili mukira :"¿chorikare atami nopi ke mukillami echali mukilachi?6¡echi ke tasi ati naiva,echi inili ilasarami! nataboti mapu yemiti raichate mapu ali yemi muchili echona Galileachi, 7 aneki echi rijoy ranala nimayatami inima ralamali ke tasi kala oluami yuka ayenacho kastikartami echona cursichi bakia rawe ,ku busurema are.8aboni mukira anatali echi raichala9 ayenacho isili echona chiwechi raichali nopi echi namuti inili makoy bile ayenacho inabi kianamuti.10 jipi María magdalena,juana, Maria ayenacho echi iyela santiago ayenacho jare mukiras echi yuka ,riweti echi namuti apóstoles.11ayenacho jena raichala inila raichala echi chati ira nopi echi apóstoles,aboni ke tasi bichila mukiti.12 ayenacho Pedro ilisali y bina mali echona chiwechi,kili siska neska pacha,echi riwali namachami echi chini lino bineli.pedro ayenacho simila echona bino kalirachi,natika cho ikila.13jena jiti, okua aboni isirali echali rawe chiko bina aldeachi riwe emaús,nopi asali makoy bile kilómetros echona jerusalenchi.14 echi raichali aboni nira nopi jiti bikabe namuti nira echi niruami chabe15ayenacho ikili chorikare,echali aboni nahawa ochuli anika nokuali aboni nira,echi jesusi mulipenli simila echi yuka. 16bino busuli ke tasi ritiwetami inili ke tasi machiretami inili17jesusi aneli:"¿pira jiti raicha ochuli mapo ali yemi okua mapali echona isirali yemi?"aboni ripivila monki.18 bile jiti riweami cleofás,jiti aneli:"¿moje jumi echi bilepa ralamli echona jerusalenchi nopi ke tasi machi namuti nopi chorika ikila jena rawe?"19jesusi aneli echi:"¿piri namuti?"aboni ku nijewa chokuli:"nopi namuti jena riosi nira echona nazareno,echi inili nawesami,omerami oloami echi jiti nira raichala echi Riosiira ayenacho karka suwaba ralamli.20 bina bacha chokuwami sacerdoti ayenacho walubela nijali mapu aneti mukumere ayenacho cursi ucharami inima21ayenacho tamoje ni buyeka mapu simisa echi ku sotonanla echi israel.ayenacho,jipi ju bakia rawe mapali bina ikili namuti22ayenacho,jare muki nopi tamoje yuka ochuwa kala oluali,simibali echona chiwechi ni billa.23 aboni ke riwali ropokali,aboni isili, anika ayenacho inili riwirtami echi angelti nopi jiti jare anili ke tasi mukuli. 24jare ralamli nopi tamoje yuka mochili simibali echona chiwechi riwali nopi muki mapu echona raichali.ayenacho ke tasi riwali."25jesusi aneli:"¡ralamli ke anamami rasillami bili isili bichiwa mapu riweti echi jiti profetas!26 ¿ke tasi inili mapu rRiosi risuta olarami inima nopi namuti ayenacho mouli walubelachi?"27 jena rawe ouli echi moisés yuka jena profetas,Jesusi riweli mapu echirika osorutami chukuli.28mapu Ali mulubenli echona aldea,aboni isirali,Jesusi isili bachami isirama. 29aboni anika nokuali:"tamoje yuka ripi,chorikare ati mulipa rokoko echali rawe maku soni chokuli."bino Jesusi bakili echi yuka ripili.30chorikare ikili, mapu binoy asibali echi yuka,bino kowali pan,ayenacho binoy nachutali,echi iyali. 31bina rawe vinoy irapali busuli aboniku machili binoy ku karu ikili ehona ilile. 32aboni anika nokuali:"¿ke tasi asali nije soluchi oko nije sulalachi,binoy mapu ali raichasa inarali echona isira,mapu echirika osorutami chukuli.33aboni jasali echali hora ayenacho ku simibali echona jerusalenchi.aboni riwali makoy bile napawika mochuwami mapu echi yuka muchuli, 34anika:"echi onoruami ku owinla riwali echi simón." 35aboni ku oruli namuti jiti cho ikila echona buye mapu ali jesusi nerali echi mapali nachutali pan.36mapu ali aboni raichali echi namuti,binoy jesusi ilipali echona nasipa nopi jare muchuli bina aneli:"kila nira inima yemi jiti yuka." 37aboni echi muchila we majali ayenacho natika nokuali mapu ali rusa wikala.38jesusi aneli echi:"¿chorikare nati? chorikare niwa soluchi ke machimi nira? 39nesi nije sikala ayanacho nije ronoli , nije ju.nochasa inema.ayenacho wikala ke iniwami ju sapali ayenacho ke wichula,chorikare rite moje ke iniwami." 40mapali anili echi,binoy inerali sikali ayanacho ronochi.41mapu ali aboni muchili kanilika ,ayenacho kala nira, Jesusi aneli:"¿iniwa piri koame?" 42echi iyali nasipa rapantami echi rochi asikami. 43Jesusi nareli mina kowali echona echi yuka.44echi aneli:mapali yemi yuka muchili,nije ane nopi karka osorutami ochuy walula moisés nira,nawesami,ayenacho salmos,inimare ni bichili nira."45jena rika binoy irapali bino anamali ,mapa ali kala nama osoruma ochuy. 46binoy aneli:"nopi jira osorutami ochuy,binoy Cristo nima risu olarami bina cursi ocharami inima mukikami bakia rawe. 47ku rousi bina ikala nopi ke kala olualami ayanacho inima nasuatami echona chimobachi,ni vacha inimare echona jerusalechi.48jemi ju nopi kala riwali echi jiti karunti. 49nesi,nije ju jularami mapu onoruami anili.jipi nije asime echona bikabe pireachi mapali yeni inisa Riosi wikala ."50binoy Jesusi rikue chokuli nopi echona atikare mulipa Betania.bino ilisali bina ilasali sikala kala aneli. 51ayenacho ikili,mapu binoy kala olua chokuli,echi achali torutami inili echona riwachi.52mapu aboni tanki ochuli ayenacho ku simibali echona jerusalenchi ni kanilaka. 53 aboni muchuli nokusali echona templochi,nawajina Riosi.

John

Chapter 1

1Ni bachako inili raichála, mina echi raichála nili Riosi iyuka, mina echi raichála inili Riosi. 2Jena inili nibacha nira Riosi Yuwa. 3Karka namuti niwarami nima riwéli.4Echi yuwa nili bitelkuami mina bitel kuami nili rajami karka ralamuli. 5Echi rajami rajá rokoko mina rokoko kie ¿swwili?6Niruli bile rijóy jularami Riosí jiti, riweami nili juani. 7Binni nawalí (machiwami) nira mapo ruwema echi rajmi nira, maporika karka omerma bchi'ma echi jiti. 8Jua ke nili bile rajami Chopi binoi mawali ruwema rajami nira.9Jena inili rajamí ni bchiwa, mapo rajeri quiche jare ralamuli je rajami kawichi.10Binoi asuli kawichi, jena kawi niwarrami nili echi jiti, mina kawi kie machili. 11Binoi nawali bino iniwali jitis minabinoi iniwali kie chapili.12Mapo karka mapo chapilis mapo bichi echi rahowala, binoi nijalí Riosi kuchualanira. 13Jena kie ocherli alala. kie chiko binoi binoi supalia jiti kie chiko binoi nakika nirais. Chopi Riosi jiti.14Mina ráchala niwarami nili sapa nira mina bíloli tamojo yuma. riwali tamojo we simati. 15Juani nawesali mulube nira echijiti mina atanali: "Jena ju mapo nije raíchali. Mapo inara jubu nije yata mina mínanacho nije narra. echi nili bacha nije yuwai.16Echirika echi Fala nira karka nili chapiruami natetara jiti. 17Chopi raichala nili moises jiti ni kala kuwirtami mina ni bichiwa nawali echona joasa Jesusi. 18Kiwesi cho ritiwua echi Riosi ke sine. echi bilepi Riosi. napu ati echona Riosi bitelachi, echi iyalí machiwuami.19Jena, jú Juaní raichala, mapali echi judiosi julali echí zacerdotes mina levitas sí echona (Jerusalenchí) Jonsa napu rukema: "¿ chika ju muje?" 20we ya nira. ni kala nira anilí. kie tasi wikaleka, chopi Je anilí. "nije kie jú echi kristo". 21Echirika echi aboní rukelí: "¿Aliko chika júmi?" ¿Elíasi jumí? Bino,í jeanilí. "nije kie jú". Aboní" anili "¿júmi muje echi nawesamí'?" bino,í je anilí. "kie"22Echalí echí aboní je anilí: "¿chika jú muje? napu omerma ane echi mapu tamuje julalí. ¿choaní muje bino.í nira? 23binoí je anilí nije jú Bile raichami, echi mapu tanika ola echona akicheachí: Achinasi echí Riosi buláchí Napurika anilí echí (Isaiasi raichali otom,24Mina echi napu jularami nili, echi Fariceos yuwa onochami nilí. 25Mina rukeli mina je anilí echi: "¿alí churikare pakomi kie kristo nisa, tapi Eliasi, tapi nawesami cho?"26Mina Juani je anili, je anika: "Nijeko pakoni pi bawi jiti chopi, echona yemi muchuachí atí bile mapu yemi kie machi. 27Jena jú napu inaro juva nira, nije mapu kie kala ju mapu iyema echi correa echi carachi niwuala". 28Jena namuti olaramí nilí echona Betania achovilena echona jordán. napu Juani pakoka isilí.29Echali muluve rawé, Juaní riwualí echi Jesusi muluvensami binoi ilichi mina je anili: "jenai echi bowá Riosi napu iyemí jú echi chati olalilu, 30Jenaí wichimovachi niruwuami. Jena jú mapu nije aniki. 31Juva nije yuwa inaro bile rijoí mapu ni bacha ju nije yuwa naporika ni bacha nira nili nije yuwa:32Nije ko kie machimi nili. Echirika nije nawuaní pakoka echí bawi jiti: mapu omerma ritiwua echona Israel pireami 33(Juani) raichalí je anika: "nije riwuaki echi Riosi Iwikala bile makawí nira echona ripa riwikachi Jonsa mina echona ililí. Mina nijeko kie machiní chopi echi mapu tami nuleli pakonia Je ani: mapu ritiwua ilibami echi Riosí Lwikala echona, echi ju mapu pakó echi Riosi Lwikala jití. 34Nije a riwuaki mina raichani mapu je na jú Riosi Ranala."35Kuleami rawe nira, achovile rawe mapali Juani asali echi okua Riosi najatami yuwa. 36Riwali Jesusi Simirami Echona Jena ami, Jena inesi. jenai inari echi Riosi bawa nira.37Mina okua binewami anami animi Jena nira, owinri Simiba nasatka Jesusi. 38Arike jesusi ku rowili. Mina riwali mapu nasatami Jeuneli echi Jesusi, arike aboni aneri ¿Piri nimi ami? "arike aboni aniri" binerami (Jenaka ariwami Ju binerami). ¿Comi bitemi? 39Binoi anili "kina simasi mi ritebo ari aboni isili mina riwali comi biteli mina ripili echi yuwa echali rawe arike ma nili makoy lori inarachi ma40Ari jare otua maju namali echi Juani raichala mina nasatali echi Jesusi nili echi Andresi ari echi Simoni Pedro riJimala 41binoy bacha riwali binoy risimala echi Simoni , mina Jeaneli. ma riwali echi mesiasi (mapu aniwamiju echi Cristo) 42Echali Pali echona Jesusi asuli, Jesusi riwali mina Jeaneli. mude ju echi Simoni echi Juani ranala mude riwami nima echi cefas Jnako animami Ju Pedro.43Achesine rawe mapali Jesusi natil : macinmarua echona Yalileachi arike mina riwali echi 44Felipe mina Jeaneli "naduto" Felipe biteli echona betzaida echona wikabe ridowacha echi andresi, Pedro 45alike Felipe riwali echi natanael mina Jeaneli "mina riwatit echi mapu mapu chika asali moisesi echi nurarili, mina echi raichali toami echi Jose nazarth biteami ranala"46Echali Natanaeli Jeaneli, Felipe Jeaneli Simi mina ritiwa namut: kala machina wekala echona nazaret kina Simi arike riwime anili Felipe. 47Jesusi riwalí echi natanael mina Jeaneli murubenli echi nira ïnesi, bile ni bichiwali israelita mapu kie niru mapu nosubuma. 48Natanaeli aneli ¿Comi Jansa mi machimi? Jesusi mi aneli mina de aneli "ne bacha nira ballerami nima echi Felipe, mapa ali ili echona Pacha Chunarali nida mi riwaki49arika Natanael anili binerami. ¡mude ju Riosi ranala echi walula israechi Jonsa! 50Binoy Jesusi anili mina Jeanili ¿Chopi mi anoli mi riwaki pacha Chunarali jipi bichiwi? Karunti ripabe nira mapu retiwa arike binoy anili "anibichili nibichili aneli nide ieni 51arike riwime pariwiyachi iraptami arike Riosi kappitanuali omo mina ronu echi arike rale ku tina muchuma echi diti iama rodoi ranala.

Chapter 2

1Basia rawe jubak, niruli bile niwiluachi echona cana alí Galileachi, ali Jesusi iyela asali echonasi. 2Jesusi mina bineramisi inili bayerami echona niwiluachi.3Mapali ma susa echi bajikuami, echi Jesusi iyela aneli: "Aboni kie iniwi bajikuami". 4Jesusi aneli: Muki, ¿Chorika kina nawa ? mapurika nije isimare kiecho isiebalí. 5Binoy iyela aneli echi nochami: "chuke iira namuti mapu echi binoy yemi anesa, olabotm."6Echona niruli usani socolí rite jiti, nierami inili echali (pakokuachi) echi Judíos inie nokalire, echona ibilpi socoli bochim inili na kichos makoy mina komali litr bochiami. 7Jesusi Jeaneli: "Mi bochisi echona socolichi bawi." Ichinika bochili iyensi karka bochisa. 8Echirika jeaneli nochami: "machipasi pi tam bawi jipi ali otobowatm echi yuwa nulami jenayi omowakuachi, "ali echirika otoli.9Echi bajikuami, chopi kie machili comi jonsa nawala (echi nochami mapu machi pali bawi machili ). Mina jonsa binoy bayeli binoy inili. 10Ali aneli: "karka rijoy rowa bacha kala echi bajikuami ali mapuli ma bajisa walu nira, mina rowa echi bacha kala echi bajikuami kala yensi jipi Jonsa."11Jena bacha riwirli mapu Jesusi niwali echona Cana ali Galilea, ali riwirti we simati, ali echi binerami bichili echi Jesusi.12Mina jubak jena jiti, Jesusi, binoy iyela, binoy rijimala, ali ayenacho binerami, tikinli echona Capernaum ali echona mi ripili bitel rawe.13Echali omowakuachi inili mapu kowa nokali echi judios muchuli mulube, ali Jesusi omoli echona jerusalenchi. 14Mina riwali echona templochi ali'ke wasi ralinewami, bowa mina mokawi, mina jare ralamuli wanomiami echo´na muchili.15Alike kariweli bile casi uwia uchuwami mina karka buwanali echo´na templochi mochiami, ali´ke oyenacho bowa mina wasi ayenacho bino chijanali echi wano miami ralamuli natuliami niwali mina rikibuka ulúli mesas. 16Ali´ke jeaneli echi makawi ralinewami: "bonasi jena namuti jenai jonsa. riwesi niwa kali nije onola iniwala ralinelowami niwa."17Ali binewami natali mapu osuruta chukuami: "Echi iyokuami echo´na mina tami nachutali." 18Ali´ke bacha ochuwami judiosi jeaneli kuwanaku´: "¿piri jiti mi inerma, Jena ir namuti olowa isimi?" 19Jesusi jeaneli: "kajunasi jena templo, mina bikia rawe ku ilasma."20Alike bacha chukuami judiosi jeanili: chapi ndosa mokoy, mina mujeko bikia rawe ku ilasma?" 21Chopi bino raichala bino ropokala templochi nira." 22alike, mina bujami mupu simili iliska suwiami junsa, aboni bineami natoli mupu bino anili jena, mina biwali echi osuruwami mina Jesusi raichali.23Jipi mapoli bino iyela echona (jerusalenchi echa´li kowawachi echali omowakuachi, wika bichiwali bino raola jiti mapali riwali mapu binoy olali inera oloka. 24Chopi Jesusi ketasi ketasi ni bichiwali chopi bino machili karka. 25Chopi kie tasi newaleli kie iwesi ni ruwesa mulube rijoi nira, chopi bino machili piri niru echo´na rijoi nira.

Chapter 3

1Jipi niruli bile rijoi Nicodemo riweami, bile judio bacha chukuami. 2Jena rijo,i nawuali (Jesusi) atiachi rokoko nira mina Jeaneli: "Rabi, machiti mapu bile binerami jumi, jularami echi Riosi jiti. Napurika kie wesi ité bile rijo,i mapu omerma ola echi inerkuami napurika muje ola chopi ayena alí Riosi yuwa asisa.3(Jesusi) je aneli "ni bichiwuali nira, ali bile kie ku kuleami nira ranaruami nisa kie amerina ritiwua echi Riosi kalila." 4Nicodemo ko je anili: "¿Churika omerma bile rijo,i ku ranaya ma ocherami nisa? ¿O ha omerma echi rijo,i bakia echona ropochi eyela niwuachi mina ku ranaya auchesine? ¿a omeri?"5(Jesusi) je anili: nibichiwual nira, ali jare kie ku pakasa echi bawi mina Riosi Lwikala jiti, kie omerma bakia echona Riosi bitelachí. 6Napu rika echi sapa nira ranarutami, sappajú, mina echi mapu Lwikala nira ranarutami, Lwikala jú.7kie ni kanili napuriku nije ani: Chopi kuleami nira ku nima muje. 8Echi wika opuchi echona napu bino,i naki, mujeko anami wikánami chopi kie machimi komi jonsa nawua mina kie achiko komi simi Echirika chiko jú karka echi napu kuleami nira ku bite echi Riosi lwikala jiti.9Nicodemo je anika je anili echi bino,i: ¿chorika omeri najita, jena namuti? 10(Jesusi) je anili, je anika echi bino,o "¿muje jú binerami echona (Israelchi) mina kie machi jena namuti?" 11ni bichiwuali nira muje mi ane raicha mapu tamuje muchi mina raicha noka mapu ritiwua, chopi yemi kie nareku noka nop tamuje raicha.12Ayenacho mi ruwelti jana muchimova niruwuami chopi kie tasi bichiwili, ¿chorika bichiwima echi namuti ripa niruwami? 13ke wesi cho omoli echona riwikachi, chopi echi mapu ripa riwikachi jonsa nawuali echi Rijo,i Ranala.14Echirika mapu Moyses ilasili echi sino,i echona akicheachi achiko rika ilusarami nisa naki echi Rijo,i Ranala. 15napu karka echi nop bichiwiko echí, niwima bitelkuami sinilo nira.16Napurika RIosi we kaleli jena wichimobachi mapu nijali bino,i bilepi Ranala, mapu chukuebirri nop bichiwiku echi kie mukumea, chopi ku bitelma sinibi nira, 17Napurika Riosi ke tasi julali bino,i Ranala jenai wichimobachi mapu risua olama, chopi ku niyuma echi bino,i jiti, 18Echi napu bichiwiko echi nira kie risua olorami nima chopi echi kie bichiwiko, risu nira ju, napurika kie bichiwi echi bilepi Riosi Ranala.19Jena ju ni bichiwa mapo rajami isili wichimobachi mina ralamui kalieli me chonachi echi rajachi yuwa. Chopi aboni aluwa uchuli kie kala inilii. 20Mapu suwaba ikiu chali ola kie kalie rajeami mina kie isi rajachi mapo aboni oluwa kie nima machirutami. 21Chopi, mapo echi ola ni bichiwa isirajachi mapo oboni olowa mapu ola Riosi yuwa nima rajerami22Jena jube nonja, Jesusi mina bineami Si simibali echona judeachi. Echona muchuli pitela rawe mina poto asi. 23Jipi Jum acito pato chutuli echona Emonachi. mulube samalimachi. echirika nirali walube bawi echona. ralamuli isili echona mina ma pakorami mili. 24Echirika echi juami kecho asal pachaiyeta.25Echalí owinili chuba anilla jare juaní najatami mina bile judiosi echi pakokami nira. 26Aboni simibalí juami atichi mina je aneli, "Rabi"Chebole apu muje yuwa ilili echona bawichi echoma Jordanachi Chika nira raíchala pakoa uchili mina echona simibali karka.27Juani anili: bile rijo kie omerma chapia chopi pani riwitachi jonsa. 28Yami abonira omerma ruwe mapo rijo ami ´Nije kie ju Kristo mapo je anili Nije jularumi nili bacha nira echi jiti.29Bile opila newale bile kunala mino apararali kunala, mapo Yuwa ati. Kamili we nira anamia kumula raichala. Echirika ali jonsa jona kaniliwala ju bochokami. 30We natami ju mapo echi ochensa, mina nije kie ochensa.31Echi pani jonsa inaro, a ti karka yuwa mapo ju yerata pireami, juverola mina yerali raichala mapo echi inaro, riwigachi ijonsa a ti karka yuwa. 32Echi nawesi mapo binoi riwalu mina mapo bino unamili Chopi kie wesi chapili binoi raichala. 33Mapo ikiu chapili nije raichala ni mochili mapo Riosi nili ni bichiwa.34Echirika mapo Riosi julali raicha Riosi raichala. binoi kie nija iiwala itetetika nira. 35Onola Kalie ranala mina iyalikarka namuty y binoi iniwali. 36Mapo ikiu bichiwi echi ranala nima chulipi bikelkuami, mapo ikiu kie anami echi ranala kie mema bitelkuami mapo siminali Riosi yuwa echi jiti orama.

Chapter 4

1Jipi mapali Jesusi machili mapu echi Fariseosi namali mapu echi olowa chukuli mina pakoka che minabi binewami ali'ke Juani. 2(ali´ke Jesusi bina nira kie pakoli, ali bino najatami Jitra). 3ali bino riweli echo´na Judea mina ku rowili che sire nira echo´na (Galileachi).4Chopi newaleli mapu bino simirma echo´na (Samariachi). 5Ali´ke bino nawali biiena wikabe rijowachi echo´na (Samariachi), bile rijoi sicar riweami, mulubemi kawi rojonarami nira ali´ke Jawbo ali hali bino ranala echi Jose.6Echi Jodami Jacob niwala echo´na nili. Jesusi we anerami nili echo´na buchi inarsa mina asibali mulubemi echo´na Jotachi. nili echi usani hora inarachi. 7bile muki Sumaritana nawali machipuma ruwa bawi, mina Jesusi je aneli: "tumi ita petaa bawi mapu bajima." 8Abuni bineami ko simibali ralisia kowani echo´na wikabe rijoachi.9Ali'ke echi muki samaritana Jeanili minami ku: "¿Churikare muje, kare judio, mi tanu tami, nije Ju bile muki samaritana, tar naruti bajilowami?" Chupi ali Judiosi kie tasi niwi kanilowami samaritanos yuwa. 10Jesusi Jeaneli echi muki: "nop machisa ka mapo Riosi niwala ju, mina chika ju mapu mi ane: tami illa bajilwami´. muje a mi atan mi echi binoy, binoy mi iama, bawi bitelwami"11echi mukiko Je anili: "Jesusi kie niwa mapu machipaiwami, mina we rokome Ju echo´na jutame. ¿Kome, ali´ke, niwa bawi bitelwami? 12¿muje kie Ju minab walu mapu nije onola Jacob, nop nijili Jena Jofami ali bino aYena´cho bajili, mapu bino huchuala aye'nacho niwalu mina bino niwala wasi o mude Jum?13Jesusi jea nili: "karka mapu baji jena bawi ku balachema che sine. 14Chopi chuwe ira mapu baji bawi mapu nije nije kie niuna balacheiwami kie sine. ali´ke echi bawi mapu nije niji ma ree mi owinama re bokochi nira echo´na ali bawi, Chipoma sinibi biteiwami.15Ali muki je anili, Jesusi kina'to Jena bawi mapu makie nima nije echi balacheiwami mina kie ku nawama Jenai bawi machipasia." 16Jesusi antri echi "Simika, bullem muje kunala, mina ku nawama Jenai."18Ali mukie ku Jeanili, Jeanika. "nije´ko kie niwe rijoi."Jesusi ku Jeanili "ni bichiwali nira anim" 'Kie niwa ruwa kunala, 17Chopi niwili mali rijoi, mina Jipi niware, kie muje kunala ju. mapu ani ni bichiwa ju.19"Na muki Jeaneli: "Jesusi, Mi rite mapu jum binerami. 20Tamojo wenali nawajinli je na iabo, chopi Muje ani echona Jerusalenchi mi kurua mupu ralamuli nawajinmare."21Jesusi aneli: "Muki, ni bichiwi, mapali oi nawama echali yemi kie nawajinsatm echi Onoruwami kiechiko Jena rabo, kiechiko Jerusalenchi. 22Yemi nawajinbotm mapu kie machitm Tamojo nawajinit mapu rika ju machirutami, chopi echi niyuluami nawamare echi Judiosi.23Mina Jonsa, echi or mo inar, ali jipi ju, mapali ni bichiwa nira nawajinli nawajinmare echi onoruami wika nira ali ni bichiwi, Chopi binoy Onoruami ati a ralamuli mapu nawajina sirko mapu inima chiko onoruami nawajinami. 24Riosi ju ikua nira, ali ralamuli mapu nawajinko mina nawajinmare echi Riosi wikala ali bichiwili nira."25Na muki aneli: "Amachim mapu nawamare binoy binerami, binoy mapu inisa riwewami kristo, Mapali Binoy ku nawasa, Binoy ku kala anime karka namuti jiti." 26Jesusi jeaneli: " Nije jun, mapu muje yuwa raicha chukun."27Mina echali echona Binoy binerami ku rowisa, jipi, aboni rukeli chorika Binoy asali raicha echi bile muki yuwa, chopi kie iwesi rukeli: "¿Pir nakitm? " o " ¿Chorikam raichim echi mi yuwa?"28Mina muki riweli binoy inila socoli anim bawi, ali ku simili echona ikia rijowachi, ali aneli ralawuli: 29kina simasi, inesi bile rijoy mapu tami aneli karka namuti mupu olakin nije ¿Jena kie inilatire echi kristo, ¿Nilatire jena kristo"? 30Aboniko buwali echona jonsa ikia rijowachi mina isili ali Binoy atich.31Mina jonsa, echi binerami ni werla anika: "Rabi, cowa" 32Chopi Binoy Jeaneli: "Niwini bile cowarm mapo cowawami echirika yemi kie machitm". 33Echirika, echi binerami anika nokalire bile achibile yuwa:"¿kie iwesi mi pali namuti kuwawami ali yena yena?"34Jesusi Je aneli: " Nije niwala kuamiju olowawami kala nira echi inila maputami julali ali bochia karka echi nochala. 35¿kie anikitm yemi: 'ro nao michia minami ali mina jonsa nawa ichiwawami? ´ Nije anemani: '¡ilasvotm la inika ali inebotm echona ripo, mapu ma ati ma kala nira ma chiwawami! 36Echi mapu icham juko chapi natetraminira ali napbusa echi raka mapu ku bitelmare sinibi mina jonsa binoy icham ali echi ichako omorma nuchuwa napawika.37"Echirika jena, mapu aniti. "Bile ichisa ali chibile kuirami, ju ni bichiwa. 38Nije mi julki na ichinla mapu kie nochili Chejare anocholi, ali yemiko na boilitm echona nochakuachi.39Wikabe samaritanos echona ikia risoachi bichiri echi jiti arike echi muki raichali echi jiti: "mi Jemi aneli karka mapu nije olali 40arike echi samaritanos isili echi jiti ni jiwerika aneli mapu chona ripima binoy ripili osa rawe.41arike wikabe bichili Jena raichali jiti 42arike raramuri aneli echi muki: kie bichima nop rika muje anili chopi tomosa anamkit ari machibo jenako ju ni bichili nira kuwirami Jena Kawichi."43Jubak chali oka rawe, arike machinli echona galileachi jonsa 44Jipi Jesusi binoy aniri ma kala nira bile raichali otomi kie natemi Ju mupu binoy nili kawi 45arike binoy nawali echona galileachi, echi galileos aneli we kala nawami aboni riwali karka namuti mapuriga binoy isili mapu binoy olali omowarachi, echona Jerusalenchi, chopi aboni aYenacho sibibali echona omowacachi46Jipi, binoy nawali echona caná ali Galilea niwali bile vawi bajikuami, niruli bile walula ni bichiwali niruli bile ranala mapu asali nayu echona Capernaúm. 47Mapu Namli Jesusi nira nawala echona Judeachi a Galileachi, Simili Jesusi tanli mapu rikinma arike Sawema echi ranala asali mapu murube mukume.48Binoy Jesusi anili: " arike kie riwisa mapuriva arami iemi kie bichima. 49Echi walula aneli "Jesusi kinasimi arike kiecho mukich nije ranali. 50Binoy Jesusi anili: kusimikai mude ranali kibite! binoy echi echi rijoy bichili raichali mapu Jesusi anili arike ku simili51Arike binoy rikina inarli, aboni yuka anochami buwali riboarva, aboni anika nokali mude ranali ku bitelma. 52Echirika binoy rukeli echali rawe owimu ku kalana abonika anili: "paka mapu usani hori inarachi echi ratali maku simili53Mina onola ma machili echali echi orachi mapu Jesusi aneli: "muje ranali bite" mina abonoi si ku bichiwali echona bitichi pireami. 54Jenako du okona chokeami mapuriya Jesusi isili mapali machinli echona Judeachi ayenacho Galileachi

Chapter 5

1Jena juba enili omawali judiosi mina Jesusi omoli echo Jerusalenachi. 2Jipi echona jerusalenachi echona iyechi bowarali niruli bile bawechi riweachi Betesda echi hebreosi mali yeri niwatni. 3Bile ralamuli limpo nayuka muchali kie machiliwami kie omerama simia mapo echona asali buwe ma owinama nikachi. 4Echali bile Riosi pillonali rikinali nokoali bawi nira bichiwa nira echali mina ikiu bacha muwi bawi kili nira basusili chuke iri nawikami mapo risu mili.5Asali bile rijo ni bichiwa nayuwami basia makoy osonaho bami. 6Mapo echali Jesusi riwali biwimi echona binoi riwiga mapo echona asali wikabe rawe. Binoi je anili" A noki sawerami nima?7Mina rijoi nayuwami je anili Señor kie iwesi iniwini ni mapo echali bawi kie wesi omeri mapo nawesi Che jane mowi bachatami yawa. 8Jesusi a anili ilisika, mina chapi jubeli mina simika.9We sapunu nili sawerami Chapili jubeli mina simili jipi echali rawe ju bile rawe isabakuario.10Arike echi Judios anili arike sawerami: "Jena Jipi rawe Ju isapkuami kie nakirami du mapu tome Jubeli." 11Bino anili: "Echi mapu tami ku Saweli, Jena anili: Chopi echi Jubeli arike simiku12aboni aneli: "¿Chiga ju muje rijoy mapuriya muje aneli: Ku chapi Jena Jubeli ku simiku. 13Chopi mapu ku sawimi nili kie machili chiya nili mapali Jesusi maku simili kiebiri anika simiri, wikabe niruli echona.14ma ariwachi, binoy Jesusi riwali rijoy echona templochi arike aneli ¡mude kie nisa mapu wiminabi ikisa." 15Arike binoy ridoy ku simili, arike aneli echi Judiosi echi nili Jesusi mapuriya ku saweri echi ridoy.16Jipi Jena namuti Jiti, echi Judiosi nadatali echi Jesusi, mapuriya echi isili januli rawe, mapu isapkuachi. 17Arike echi Jesusi aneli echi: "Nide anola, Jipi llenasi onocha arike nide ayenachiko." 18Jena Jiti, Aboniko minili miriniari minabi, chopi kie wisabka isili echali rawe isabruachi, arike binoy raichaca isili binoy onola, nima ni chigochiriyanira Riosi Jiti.19Jesus je anili: "ni bichiwuali nira mi ane: ke tasi omeri echi Ranala ola bino,i nira chopi bino.i ritiwua napu bino.i onola ola, napurika karka napu echi onola ola achiko rika ola bino.i Ranala. 20Napurika echi onola kale echi Ranal mina ineri karka echi namuti napu bino.i ola, mina inerma minamo wuali namuti jena yuwa, napurika we kanilma.21Echirika napu echi Onola ilasi echi mukumi mina ku iiya bitelkuami, achiko rika echi Ranala iya bitelkuami napu binai naki 22Napurika echi Onola ke wesi chuva ane: Chopi iyuli karka ni kala echi Ranala. 23Napu omerama anama echi Ranala napurika anamka ola echi onola. Echi napu kie anamka isi echi Ranala. Kie anami echi onola napu julali.24ni bichiwuali nira echi napu anamka ola nije raichala mina bichiwika ola nop tami Julali niwi bitelkuami sinivi nira mina ke tasi risu olarami nima chopi simirma mukuami a bitelkuami ku.25ni bichiwuali nira mianema mapu inaro echi or mina jipi ju mapali echi suwikami anamma echi Riosi Ranala Raichali mina echi mapu anamka , ku pirelma.26Napurika echi Onola niwi bitelkuami echi Ranala echi Onola risencia iyali 27echi ranal napu kala dama napurika echi binoi Roji ranala Ju28Kie mi kanilsi jena jiti napurika inaro echi or mapali echona chuwechi bitiami anamma echi raichami. 29Ali buwabotm; mapu olaliko kala, ku ilistuami bitelkuami chisine, echi mapu kie kala olaliko, kie ku ilisma mina risuinilka mukumea30Nije kie omorni ola kiir nije binoy nira mapu anmin, satikara, ali Nije nira mapali isebachi ju kalaniraku chopi kie ani nije binoy nira ola, chopi olani kala nira echi mapu tami julali. 31Ali nije yasan chorika itelin binoy nira, Nije mapuchorika iteli kie nimare bichiwli 32Chibilenko Ju echi rum mulube Nije nira ali Nije machi choriko biteli mapu Binoy anisa Nije jiti ju bichiwli.33Yemi julali rum echi Juan, ali binoy ruli bichiwa nira. 34Chopi binoy churika isaka biteli chave Nije chapisa kie ju pi Rijoy iniwala. nije anisa jena namuti mapurika yemi inimatm ku kuirtamiju. 35Juani inili bile rajam we siwet rajam ali ni ratapami, ali yemi naquilitm machisa echi binoy rajam pi ilim.36Mina jonsa, echi mapurika nije iteli isika mapu Nije acam jun minancho walu echi juani inila yuwo, chopi olakin mapu Onola mi yali mapo olamarueli, echi nira ola mapurika nije ola, ruwebotm jena Nije nira, mapo binoy Onola mi julli. 37Binoy Onola mapu mi Julali, Binoy pi ichab mi ruweli mulube Nije nira. Yemi kie anamlitm Binoy raichala kie ichiko ritetm Binoy cho iirako ni kiesine. 38Ali Binoy raichala kie iniwi iteka yemi yuwa, chopi kie muchiwitm bichiwa echi Binoy mapu julli.39Hemi ine echi osuruwami chopi echo´na Jiti a llemi nátu mapu bitelbo sinibi rawe. mina echo´na osoruami nawesa mulubem: lami nira. 40Mina hemi kie tasi isinai tami yuwa mapu omerma niwa sinibi biteiwami.41nije ko kie chopi mapi ralamuli nawajina, 42chopi nijeko machi mapu hemi kie niwa echi kanirwami Riosi Jiti Yllemi aboni nira.43Neko nawa nije onola raola Jiti mina Yllemi ko kie mi chapi uli we bile polinsa chopi binoy nira raola Jiti, llemi mi chapibotm. 44¿Churika omerbo bichiwa, llemi mapu chapi nawaji chabile nira, chopi kie ako isi nawajiwami mapu nawa chopi bilepi Riosi?45Kie nata mapu nije ku ruwema re bachami kemi ono. mapu echi ruyemare ju echi Moises, ju echi llemi mapu uche buweka nira. 46Ali bichisaka echi moises, ami bichiwima tami chopi bino echi osali mulubemi tami nira. 47Ali, llemi kie bichisa abono osali, ¿ Churika mi bichima mapu nije ani ?"

Chapter 6

1Echali echi namuti, Jesusi simila echona boanla Mar Galileachi, ayenacho riwewami echi mar de Tiberias. 2Bile wika pagotami uchula najata echi, echiriga riwali echi señales mapo binowi olali echi mapo nayukami. 3Jesusi simili echona boananla rabo ali asali echona echi dicipulos.4(Jipi Jenali pascua echi Fiesta de los judios asali mulube) 5echali Jesusi ilisuli niela ali riwali wika isirami echona echi atichi, ali jeaneli Felipe: "¿ Comi ralibo pani mapa echi omerma cowa? 6(Echiriga Jesusi anili jenali maporiga machime echi Felipe, echiriga binowi machili maporiga binoi niraá olama ruweli.)7Felipe ku jeaneli: Okua siento denarios echi pan kie wika ju mapuriga ibili niraá niima niima chie wika. 8Bile echi dicipulos, Andres ali rijimala echisimo Pedro aneli echi Jesusi. 9Naiba a ti bile towi mapo niwa mali pan ali okua rochi ali ¿ piri ju jenali echi wika?10Jesusi anili: olasa echi pagotami asisa"(jipi nurula wika sakale echona.) ali echi pagotami asibali niili mali mil niraá. 11Ali Jesusi chapili pan ali juba yalli nateraba mapo yali echi echi muchwan asaka ali chikio rika echi rochi Jiti mapo riga echi nakili. 12Echijiti ma bosasa, binoi aneli dicipulos napabuka echi pedazos mapo ripili, mapo kie riema.13Ali napabuli ali bochili mako okua cestas echhi pedazos mapo ripili echi mali pan echi pedazos mapo ripili echi mapo cohali. 14Ali echali echi pagotami riwali echi señal mapo echi anili: "Jenali ni bichiwa ju echi profeta mapo nawama naiba wichimobachi. 15Ali Jesus machili mapo echi asali mawasa ali chapibo ruweli werli lokua niwaba rey binoi simili bineli echona rabo chie sine.16Ali nawali ali echi dicipulos rikinali echomar. 17bakisa echi bileni barka simibali echona mar echona capernaúm, niili chonachi echi hora ali Jesusi kie cho nawali echona echi. 18Ali puchali we omerta wika ali echi mar asali agitando.19Echali asali remado mulube mali o usany kilometros, echi riwali Jesús simika echona mar mulubena echona barca ali majali. 20echi binoi aneli: ¡Nije ju! kie majabo. 21echi aboo asali niraaca chapiboruaá echona barcachi ali we sapuka echona barca nawali echona cawi simabo ruli.22Ba alinla rawe echi wika mapo ona asali echona bo´onana bakochi riwali kie chie bile barca asali, echi bile, ali Jesusi kie bakili echona echi dicipulos, echiriga echi aboni discipulos simibali aboni, 23echiriga niraá, niruli chie jare barcas mapo jonsa nawali echona Tiberias, mulube echona mapo ona echi niili koáli pan, ali echi Señor nijali walu naterara.24Ali echi multitud machili quie Jesusi ni dicipulos asali echona, echi aboáni bakili echona barcas ali simili Capernaum asa Jesus asali echona, echi aboni bakili barca ali simili Capernaum asia echi Jesusi. 25Ali echali riwisa echona boóna bakochi echi aboni je aneli "Rabi ¿choquílipa rawali naiba?26Jesusi je aneli anikia "ni bichiwo ni bichiwa yemi tami alim, kie pi riwalin señales, chopi echiriga koalim echi pan ni bosalim. 27kie nocham echi koam jiti cho re, ali echi koam asaya echi vitelkuam, echi ranala echi rijowi llamare; echiriiga Dios echi ono achali sello echona,28Ali echi jeaneli: ¿ pir olabo mapo olabo nochali Dios? 29Jesusi anili: Jenali Ju Dios olali: yemi bichisa echi mapo riga echi juli.30Ali echi jeaneli: ¿ pir señal olama moje ali mapo riga moje niema ali bichima moje? ¿pir olama? 31Nije onala Koali echi maná echona desierto, echiriga osorota choku "Riosi yali koami pan ripa riwigachi jonsa.32Echali Jesusi aneli: ni bichiwa ni bichiwa quie sili Moises echi yali pan riwigachi sino echi nije onola echi ya ni bichiwa pan riwigachi jonsa. 33echi pan ali Riosi, echi ju mapo rikina ruwigachi ali ya'a bitelkuami nai bichimochi 34Ali echi je aneli: Señor tami ya'a chulupi jenali pan35Jesus jeaneli "nije ju oan bitelkuami: echi kina simi kie sine balaama 36echiriga nije anema ni bichiwa nimi riwali ali kie bichiwam. 37Karka echi kine ono tami yasa, nawama kina nije ni bichiwa niraá kie machi pama.38Echiriga rikinali ripa jonsa, kie olama nije binowi nata chopi binowi nulali. 39Jenali ju mapurriga nolarami, nije kie wikama echi bile mapu echi tami yali chopi echi owinli echali rawe. 40Echiriga ju nularami echi ono echi karka echi riwali ranala ali bichisa nima viteikuam ali nije ku owintama echali rawe.41Ali echi judio anili echi nira'a churiga echi anili "nije ju pan rikinli ripa jonsa." 42Echi anili ¿kie jenali ju Jesusi echi ranala Josesi echi onola ali ¡yela machi? ¿ Churiga ali ju mapo ani jipi: "nije rikina ripa jonsa"?43Jesus anili: "ariwesi aniya yemi. 44kie wesi nawama kina ali pi nira'a ono chikia juli paso kina ali nije ku owinlama echali rawe. 45ali osorota echona profetas: karka binertam niima Riosi jiti. Karka mapu kiu namli ali binesa ono nawa kina.47Kie bile riwisa echi ono echi niraá Riosi echi riwali onola. 46Ni bichiwa ni bichiwa ani nije echi ni bichiwa niima bitellkuam.48Nije ju pan vitelkuam. 49Echi yemi onola Kowali echi mana echona desiertochi ali mukuli.50echi ju echi pan rikina echo ripa ali echi kowa echi nira'a kie mukume. 51Nije ju pan vitelkuam ali rikinali ripa jonsa echi bile kowa echi pan bitelma chulupi. Echi pan nije yama ju echi carne echi vitelkuami echona kawi.52Echi judio we yola ali na'awali aboni nirá anikia "¿Chorica jenali rijowi omerma kowa echi karne ? 53echi ranala bile rijowi ali bajima láa yemi kie nima bitelkuami yemi niraá54Echi kawa carne ali bajisa jenali laá nima vitelkuami; alu nije ku owintanima echali rawe 55echiriga echi carne ni bichiwa kowami ju ali echi laá ni bichiwa ju. 56echi kowa carne ali bajo jenali la'a asaya echona ali nije.57Echiriga echi onola nijasa vitelkuami tami jula ali echiriga vite echiriga niraa: ali echiriga niraá echi cowa tami niraá vitelma tami niráa. 58Echi ju pan rikinali ripa jonsa kie chiriga echi onola kowali ali mukuli echi jena pan kowali vitelma chulupi. 59Jenali anili Jesusi echona sinagoga echali binera echona Capernaúm.60Echali wika echi dicipulos namali ali anili: jenali ju binertam we nochali: ¿chiquia omerma chapiya? 61echi Jesusi niráa machili echi dicipulos asali we raicha jenali nira'a aneli echi: ¿jenali chaniltam?62Echali ¿ moje riwisa ranala echi rijowi mosa mapo ona asali bacha? 63Echi iwigala mapo nija viitelkuam; echi carne kie beneficia echi raichalí aneli ju iwigala ali vitelkuami ju.64Ali echiriga ati ivis yemi kie bichiwam echi binowi Jesusi machili echali jonsa. echi ni'ila mopo kie bichila, ali echi ni'ila mapo traicionarla. 65Echi niraá echi jeaneli kie wesi nawama echona, ho ichiriga yaram nisa bino ono jiti."66Echi niraá wika dicipulos ku simila ma kie similla inarli echi yuga. 67Jesusi ali anili echi doce: ¿naki simama yemi chikio? 68Simoni Pedro aneli: Señor ¿chikia simabo? maje niwa raichala bitelkuami. 69Ali bichiwa ali machia moje ju echi santo de Riosi.70Jesusi aneli: ¿nije kie ali nije yemi los doce ali yemi ju siervo de Satanás?" 71Jipi raicha de judas, echi narola echi simon iscariote echali echi niili bile echi doce mapo traicionarla Jesusi.

Chapter 7

1Juba jenali namut Jesusi simili echona Galileachi, echiriga kie nakili bakia judea echiriga echi judiosi echi ali milime rua. 2Jipi echi Fiesta echi judiosi echona Tabernáculos, asali mulube.3echi jiti nira'a echi hermanos aneli: "ari we jenaiba ali simi judea, echi dicipulos ayenacho omerma rite echi obras mapo moje ola. 4kie wesi ola kie machina echi nira'a nakisa yasa machibo irapanira'a, ali olasam jenali namut machina asisa moje nira'a echona wichimobachi.5Chorika echi hermanos bichisa echi. 6Echijiti Jesusi aneli: echi hora kie cho nawali echiriga chowe echali we gara ju yemi jiti. 7echi wichimobachi kie omerma kichi echi yemi echiriga tami kichi echi nijeko testifico echi echi obras kie gara Ju.8Yemi mosa echona Fiesta; nije ki sime echona Fiesta, echiriga echi hora kie cho aniratum niili. 9Juba olasa anilla jenali namut echi asali echona Galileachi.10Pero echali echi hermanos olali mosa echona Fiesta echali echi Yenacho moli, kie publicamente chopi kie machina. 11Echi judiosi ali ali echona Fiesta ali anili. "¿comi ati echi?"12Niruli wika discusión echona multitud echi jiti echi jare anili: "echi ju we gara rijowi." Jare anili kie echi towa echona multitud kie gara buwe." 13Sin embargo, kie wesi raichama abiertamiente echi nira'a majaka echi judiosi.14Echali echi Fiesta asali nacipa, Jesusi moli echona templo ali owili binera. 15Echali echi judiosi we kanilo anika: "¿churiga jenali rijowi machi namuti? Echi kie sine niili binertam." 16Jesusi les aneli ali anili " Jenali binerkuam kie nije niwali ju, sino echi ju echi tami jula.17Echi jare nakisa ola echi voluntad, echi machime Jenali vinertam ayena nawasa echi Riosi o Nije raichasa Nije nira'a. 18Echi raichasa binoi nira'a asa binoi gloria, echiriga chuwe echi asa la gloria echi jula, echi persona ni bichiwa ju kie niru echi injusticia.19¿Acaso kie mi yali Moises echi ley? Sin embargo, kie weso yami ola. ¿ Echiriga llemi tami milinala? 20Wika anili: ¡niwam echi demonio! ¿chikia a tami milime?21Jesusi jeanilí ali aneli: "bilepi echi obra, ali yemi ati maravillados jenali jiti. 22Moises yali echi circuncisión (kie pi machi echi Moises chopi echi onola); echali rawe isiabkuam yemi circuncidan echi rijowi.23Echi bile rijowi chapisa echi circuncisión echali rawe isiabkuam echiriga echiley Moises kie niima quebrantada, ¿choriga yemi aty yo'o tamiyuga choriga Nije sawala bile rijowi echali isiabkuachi. 24kie juzgue echi apariencia chopi juzgaibo ni gara nira'a.25Jare Jerusalen aniya: "¿kie ju echi mapo tami a' tami milimerua. 26Ali niesa echi raicha abiertamente echi kiebiyirane. ¿olali re machiya echi gobernantes jenali ju echi Cristo? 27Chopi tamoje machia comi jonsa nawa nali. Chopi echali echi Cristo nawasa kie wesi machime comi jonsa nawa.28Jesusi tanli echona templo, binera ali anilla: "Yemi tami machi ali echiriga yemi machi comi bilem ju. Nije kie nawala nije binoi nira'a, chopi echi tami jula ni bichiwa ali yemi kie machi. 29Nije mi machi Nije iniara echi tami jula.30Echi olali ali arrestarlo chopi kie wesi acha sikala echona chopi echi hora kie echo nawali. 31Chopi wika echi multitud bichili echi ali anili: "ali echi Kristo nawasa, ¿olama echi señales echi nira'a echi ali olali? 32Echi Fariseos namali echi multitud anikia jenali namuti mulube echi Jesusi, ali echi principales sacerdotes ali Fariseos jalali ofiaciales maporiga arrestarma.33Echali Jesusi anili: Nije ati yemi yiga Jipi chie pi ta wili rawe ali nije sime mapo echi tami jula." 34Yemi tami ama chopi kie tami rimue; echona simi nije yemi kie omerma simia.35Echi judiosi ali anikia nokua echi aboni "¿comi sime jenali rijowi mapo kie omerbo ritewa? ¿maenico sime echona dispersión echona echi griegos ali vinierma echi griegos? 36pir ju jenali raichala echi anili: 'Yemi tami amam chopi kie rimuem; mapo echona simi yemi kie omerma simiya?37Jipi jenaliby rawe echi walu rawe echi Fiesta, Jesusi iliska ali we jiwerka: Chopi bile balamsa simiye kina ali bajima. 38Echi mapo bichiwa tami, mapo riga ani escritura, bakochi echi bawi bitelkuam brotarma echona vientre."39Chopi echi anili jenali espiritu, echi churi mapo asali bichiwa echi olama chapiya; echi espiritu kie cho olalami ya'a chopi Jesusi kiecho olarami niili glorificado.40Jare echi multitud, ali namsa jenali raichala anili: ni bichiwa jenali ju echi profeta. 41Chie jare anili: "jenali ju echi Cristo ."Chopi chie jare anili: "¿Echi Kristo nawama Galileachi? ¿ 42kie ani echi escrituras echi Kristo nawama echi descendientes David ali belen, echona aldea mapo niili David?43Echiriga chikili bile rojonakuam echona multitud echiriga echi. 44Echijare nakili arrestarlo chopi kie weso asali sikala echona.45Echali echi oficiales nawama echi principales sacerdotes ali Fariseos mapo echi anili: 46Echi oficiales jeanili: "kie wesi raichali echiriga."47Ali echiriga echi Fariseos jeaneli "¿yemi ayenacho enganados? 48¿ echiriga jare echi gobernantes ali bichili echi Fariseos? 49Chopi jenali multitud kie machili nali ley ati marditos.50Nicodemo (bile echi Fariseos chikia nawali echi anteriormente) jeaneli: 51¿Choriga jenali ley juzgarme bile rijowi bacha ali namsa ali machisa mapo olali? 52Aboni anili ali aneli: ¿ju moje ayenacho echi Galileachi? asa ali niesa que wesi profeta nawa Galileachi.53Ali chie jare simili echona binowi kalila.

Chapter 8

1Jesus simili echona rabo olivos. 2Biya´a echali biya´a echi nawali echona templo chie sine echi karka ralamuli nawali echi; ali asaka echi echi echi binerli. 3Echi escribas ali Fariseos pali echi bile muki sorprendida echona asalí adulterio. Echi achali echona nacipa.4Echali echi aneli echi Jesus: "Binerami genali muki ni´ili sorprendida echona oloya echi adulterio. 5Jipi echi ley Moises tami nule basibo echi personas; ¿cho ani moje echi nira´a? 6Echi ania genali chopi tentarlo ali ni'ima namut mapu acusarma, chopi Jesus inclinarla ali osali echona ipo echi dedo.7Ali owisa rukue, echi iliska ali aneli: "Echi ati kie pecado yemi, nakima genali níisa bacha mapu pama echi rite echi. 8Chiesina rikinga osali echona ripo echi dedo Jiti.9Echali echi namsa Jenali, ku simibali bilepi chopi bilepi owika echi we ocharami. Finalmente achali Jesus bineli ali echi muki mapu achali echona echi aboni. 10Jesus iliska ali aneli "Muki ¿kumi ati mapu akusarli? ¿Kie wesi mi condenara? 11Echi anili "kie wesi Señor" "Nije kie chikio mi condenarma. Simika makie chati olama."12Chie sine Jesus jeaneli raichaga aneli: "Nije ju echi luz naiba wichimobachi; echi tami najato kie simie echona chowirali chopi ni'ima luz echi vitelkuami." 13Echi Fariseos jeaneli: moje nijama testimonio moje binowi nira´a; moje testimonio kie bichiwa.14Jesus anesa ali aneli "Echiriga ayena nijasa testimonio nije binoi nira´a, nali testimonio ni bichiwaju. Machi com jonsa inaro ali comi simiya, chopi yemi kie machi comi simiya. 15Yemi juzgara chopi echi sapala; nijeko kie juzgara kie wesi. 16Echiriga ayena juzgara, jenali juicio ni bichiwa choriga kie ati binela, chopi aty nije onola yuga mapu tami jula.17Ali echi jenali ley aty osoruta jenali testimonio okua ralamuli, ni bichiwa. 18Nije ju echi mapu testimonio mulobe echi binoi nira´a ali echi padre mapu tami jula nija testimonio tami."19Echi je aneli: "¿Comi aty moje ono? Jesus anili: Yemi kie machi tami nije onola; ali yemi tami machisam ayenacho tami onolo machime´e. 20Echi anili jenali ralchala echona jenali ofrendas echali binera echona templo alo kie wesi chapili chopi echi hora kie cho nawali.21Echi aneli chie sine: "Nije cu sime ali tami amam, echona pecado mukeme. Mapu ona nije simi yemi kie amerma simiya. 22Echi judios anili: "¿Echi milime binoi nira´a? ¿Echijiti echiriga anili: Mapu ona simi yemi kie omerma simiya?"23Jesus jeaneli "Yemi ju rile jonsa; Nije ripa jonsa.Yemi ju naiba wichimobachi: Nije kie ju niba wichimobachi. 24Echijiti Nije jeanema yemi mukume echi pecados. Chopi echiriga echi yemi bichisa mapu nije ju, yemi mukume echona pecados.25Echi jiti echi jeaneli: "¿Chikia ju moje?" Echiriga ane ni desde principio. 26Nije niwa wika namut raichama ali anime yemi jiti nira´a. Echiriga nira´a, echi mapu juli´i ni bichiwajo; ali echi namuti echi namsa echi, jenali namuti nije raichama naiba wichimoba. 27Echi kie machili mapa echi asali raicha echi nara´a onoruami.28Jesusi anili: "Ali yemi ilaska echi ranala echi rijowi, echali machime mapu nije ju ali nije kie biyir ola binowí jiti. Echiriga nira´a ono binerali nije raichama jenali namut. 29Echi tami jula ati tami yuga, echi binowi tami kie sinebinela achali, chopi nije chulupi ola mapu la canila. 30Echali Jesus anili jenali namuti wika bichíli echi.31Jesus jeaneli echi judios mapu echi bichili echi ali yemi asime echi raichala, alo yemi ju nibichiwa nije discipulos. 32Ali yemi machime ni bichiwa alí echi bichiwa yama libres. 33Echi aneli: tamoje ju descendientes echi Abraham kie sine niili esclavos kie wesi ¿Chorika anime: Yemi niima libres?34Jesus jeaneli "Ni bichiwa ni bichiwa ali cualqueira echi olasa pecado ju esclavo echi pecado. 35Ali echi esclavo kie asime echona kalirli chulupi echi ranala permanece chulupi. 36Jeriga nira´a echi ranala olasa libres, niima nibichiwa nira´a/37Nije machi yemi ju descendientes echi Abraham chopi asa mukume chopi nije raichala kie asa echona yemi nira´a. 38Nije mi raichama mapu nije riwali echi onoruami yuga, ali yemi olasa mopo echi namli echi padre".39Echi jeaneli ali anili: Kine ono ju Abraham." Jesus jeaneli: "Ni´isa yemi Ranala echi Abraham, yemi olaman echi obras echi Abraham. 40Chopi, jipi tami asam milime, bile rijowi mapu raichala echi ni bichiwa mapu echi namla echi Riosi. Abraham olali. 41Yemi olamam echi obras je onola." Echi anili: "Tamoje kie nawalam echi inmoralidad sexual; bile ono niwa: Riosi.42Jesus jeaneli: "Echi Rios niisa nijeonola, yemi amam chopi nije machinla echi Rios ali naiba ati; chopi kie inara nije binowi nira´a chopi binowi jula. 43¿Chopi kie machiyan nije raichala? Ju mapu kie namam nije raichala. 44Yemi ju nije ono, echi riablo, ali nakiya olama echi deseos echi ono. Echi ju asesino echali jonsa, ali kie asime´e echona ni bichiwa, chopi kie niru bichiwa echi. Ali echi raichasa kaleka echi raicha ali jonsa naturaleza; chopi echi we kalem echi ono akalem.45Echiriga nira´a choriga raicha echi bichiwa, yemi kie bichiwam tami. 46¿Chikia yemi me acuso achi chati oluami? Nije raichasa ni bichiwa, ¿choriga kie mi bichiwam? 47Echi ju nira´a Dios, echi raichala Dios nami; jenoli kie nama yemi, chople kie ju Dios.48Echi judios anili ali aneli: "¿Kie niwa razón je aniya maje ju samaritano ali niwa bile demonio? 49Jesus je anili: "Nije kie niwa bile demonio; chopi echi honro nije ono yemi tami deshonran tami.50Nije kie a echi jiwerali; Niru bile mapa asa ali jusgara. 51Ni bichiwa ni bichiwa nimi anema, echi bile tibusa nije raichala jenali kie sine rimue mukuwami."52Echi judios jeaneli: Jipi machia moje niwa bile demonio. Abraham ali profetas mukuli; chopi moje ani: echi bile tibusa nije raichala jenali kie sine saborearma echi mukuwami. 53Moje kie ju mayor echi padre Abraham mapu mukuli ¿O yena ju? Echi profetas ayenacho mukuli ¿chikia miniwa moje binowi?54Jesus anili: "Nije gloricara binowi nira´a echi jiwerali kie biyir ju; nije onola ju echi glorixara mapu moje ani echi Dios ju. 55Yemi kie machili chopi nije ayerna machili echi. Nije anesa: Nije kie machili echi, Nije niisa chopi yemi, bile kalem. Sin embargo Nije kie machi echi ali tibusa echi raichola. 56Echi ono yemi Abraham, we kanila rimue jipi rawe; ali riwali ali we kanila.57Echi judios aneli: "Moje kie hiwa chopi cincuenta años, ¿ali riwali Abraham? 58Jesus jeaneli: "Ni bichiwa ni bichiwa anema: echali echi Abraham niisa nije ju. 59Echali echi jula rite ampo pasali chopi jesus ichipali ali machinli templo.

Chapter 9

1Jipi mapali Jesusi simirli, riwali bile rijoi kie mochi lami iensi tanka jonsa chir a nawali. 2Chopi echi bineami mi rukeli: "Rabi, ¿chika chati olali na rijoi o uwenala mapurika bino ocherli kie machilami?"3Jesusi anili: "Kie binoi, tapi binouwenali chati olali chopi chir ocherli mapurika echi Riosi jiti inrtaminima bi noi. 4Tamoje chiko o olaboret mapurika echi binoi mapu tamo julali mapu rawe. Na rokogo nawa mapali kie iwesi omerma nocha. 5Yensi asisa jenai wichimobachi, Nije jun rajami jena wichimobachi.6Echali juba Jesúsi anili jena namuti, Kachili ripo. Niwali sokua saliwati mina uli sokua ucheli busuchi. 7Binoi je aneli: "Simika, basikomsa echona bajichi echona siloe: "Echali rijoi simili, mina basikoli echali jonsa ku in enali.8Echali mulube pireami rijoi yuwa mapu ritiwali mapu chulupi ala asali. Anili: "¿Kie ju jena rijoi maoi asali echona asali ku irli ata?". 9Jare anili: "Echi ju," Che jare anili: "Kie, Chiko rikare echi." Echi anili. "Nije ju."10Aboni je anili: "Echali, ¿ Chorika nili irupa muje biusila?" 11Binoi je anili: echi rijoi riweami Jesús: niwali sokua mina ucheli busila mina je anerini: ¡Simika mina Pakomi! Binoy simikin mina pakakin mina ku machilkin. 12Aboni jea anili: "¿Komi ati Echi? Binoi Jeaneli: "Nije kie machin".13Aboni otoli echi rijoi mapu kie mahilami nili echi Fariseos. 14Jipi ju echi rawe isapkuachi echali: Jesúsi niwali sokua mina ku irapli busuli. 15Echali kuleaminira, mina Fariseos jena ruketi chorika chapili echi busuli echi jeaneli: "Echi ucheli sokua echona busuchi mina Pakokin ali ku omerkin inena16Jarre echi Bariseo aneli: "Echi rijoi ke tasi iyuka iyenali riosi Mapurika echi ke Sinivirawue isabala." Jare aneli: "¿ Chorika homera bile rijoi jiti chati ola echi inerkuami?"Jarre niruli rojuakami. 17Echi auchesine rukeli echi kie machilami: "¿Pira ani echi binoi niraka mapu binoi irapala echi busila?" Echi rijoi ke machilami ju bile nawuesami. 18Jipo niraka echi Judios aboni ke tasi chila echi rijoi ke tasi machilama binoi ku iraptami inili echi busila.19Mapu ani anet echi uwenali Jena ju yemi ranala ke machilami nawuali? ¿Chorika echi omeri ine? 20Echali echi owuenali ku je anili." Tamoje machili mapu jena ju tamuje ranala ke machilami nawuali. 21Echi rika rite jipi, tamuje kie machi, mina chika irapli echi busila, kie machiti. Rukesi echi binoi omeri raicha binoi nira."22Echi uwenala anili jena namuti mapu aboni majali echi judios., Mapú echi judios kala anika nokali mapu bile anisa Jesús jú echi Cristo. Jena nima machi aparami echona sinagogachi. 23Echirika binoi uwenala je anili: "Echi ju bile ocherami. Rukesi echi binoi."24Echirika osanira balleli echi rijoi mapu kie machilami nili mina je anili: "Nawuajini echi Riosi. Tamuje machi mapu je na rijoi chati olumi jú." 25Echirika je na rijoi ku anili." Nije kie machi a chati olami jú. Bilepi namuti ayena muchi: mapu nije kie machilami nili mina jipi ku rité."26Echali echi aneli: "¿Echomi olarim? ¿Chorika hiriapli echi busila? 27Binoi ju ke anili: "¡Má aneki mina kie anamli! ¿Chorikare auchesine anamtit? ¿O naki yemi ninta bineami achiko?28Echi aboni chabanili mina aneli: "Muje jumi echi bineami, chopi tamuje ju nujutami Moisesi. 29Tamuje machi echi Riosi raichali echi Moises, chopi kie machi kumi jonsa nawuala jena."30Echi rijoi ku anika je anili: "Je na ju we simati, mapu yemi kie machi kumi jonsa nawuaka, chopi ayerna irapli nije busila. 31Tamoje machiti mapu Riosi kie anami echi chati olami, chopi bile majasa Riosis mina olasa binoi Riosi nochala, Bino iyena anami.32Yensi na owinza jena wichimobachi, kie mi anamti na bile ni irapasima echi busila na bile kie machilami chira nawasa tanka jonsa. 33Jena rijoi kie nisa Riosi inila, binoi kie omorma oloa kiviira." 34Aboni jeoneli jeonika: "Moje ocherli we nira chati oloka, ¿ Ali mina atin bineira tomojo?" Mina jonsa aboni na machi apali.35Jesusi anamli mapu machi pati echona sinagogachi, ali ma riwisa jeaneli: "¿ A bichiwim wchi Rijoi Ranala?" 36Binoi ku anika mina anili: "¿Chika ju Walula, mapu nije omerma bichiwa Echi?" 37Jesúsi je aneli: "Muje a riwali, ju mapu muje iyuwa raicha." 38Rijoi anili: "Walula, nije bichiwa." Mina nawajini.39Jesúsi anili: "Kala anisa nawami jenai wichimoba, mapu ikiu kie machiliami omerma inena mina mapu ikiu machiliami nima kie machiliami?" 40Jare fariseosi mapu uchuli Échi yuwa. Amamili je na namuti mina rukueli: "¿Tamojo chiko ju kie machiliami Chiko?" 41Jesúsi jeaneli: "Nisa kie machiliami, kie iniwima chati olalili, chopi jipi ani: Tamojo machilia: Echiriku muje chati alali kie sine sumea.

Chapter 10

1Ni bichiwa nira ni bichiwa nira jeani: mapu kie baki echona illechi mapu na Corralachi bowa bowachi chopi achobilena simirsa echi rijo ju bile chikorami mina chubinokami. 2Mapu mowi echona iechi, echi ju tibumi echi bowa.3Jena irap: echona illechi, mina echi nowa anami raichali, mina echi ballesa binoi rawula jiti mina machi buwani. 4Mapu echali machi bonuasa karka binoli binoi simi bachami nira, mina echi bowa najati, mapu echiriya machi binoi raichala.5Mapu echi kie machirutami kie najatma mina, minasimamu mapu kie machiruami ju echi raichali." 6Jesusi ruwue chukuli echi raichala, aboni kie machili piri namuti nili jena mapu echi anili.7Chopi Jesusi aneli echirica: "Ni bichiwa nira, ni bichiwa nira jeani nije ju illechi bowua niwuala. 8Chopi karka nawua nije niraka , nili chikorami chati oluami, chopi echi bowua ke anamili.9Aneli nije ju echi yechi; nopi jipi baki nije niraka, echi ku niyuma. Bakime ku machinka bina machinma bina yiwime sakale. 10Echi chikorami kie nawua chopi nowua chikosa milisa mina nasobusa. Chopi nije nawuaki mapu suwuaba inima viteikuami sinivi nira.11Nije jú echi kala tibuami. Echi kala tibuami mapu nija binoi bitelkuami echi boowa kie chibi ikimea. 12Echi nipawuami kie ju kala tibumi mina kie binoi niwuali jú echi bowa, echi ritiwa echoka inarami echi basachi mina riwesa masi echi bowa, binoi masi mina echi basachi nasobo mina rojani; 13Binoi minasimi mapurika echi ju bile nipawuami mina kie nirá echi bowa.14Nije jú echi kala tibuami, mina ayena machini nijeli, mina nijeli ayenacho machi tami. 15Echi Onoruami tami muchi mina nije ayenacho machi echi mina nijani bitelkuami echi bowajiti. 16Iniwini che jare bowa mapu ju kie jena corralachi niruami; pamare achiko; aboni anama nije raichala mapu riwimea wikabe bowa mina bile bowo niseami.17Jena jiti ju nije onola mi kalie mapu nije uche vitelkuami mapu ku chapimea. 18Ke wesi mi ema. Chopi nije binoi ku ucherma iniwini bacha chukuami mapu ku uchema. Achiko iniwini mapu ku chapimea. Je na nulerami chapi, nije onolajiti."19A che sine rojaka ikili echi judio yuwa mapu raichala jiti. 20Wiki aboni anili: "Echi iniwi chati iwika mina kie anatami ji. ¿Mapu anami? 21Jare jeaneli: Jena kie ju na raichali bile rijoi inisa bile kie kala ikua. ¿A amorma bile kie kala ikua irapa echi busila echi kie machiliami?"22Echali inili echali na niruli omowakuachi echona Jerusalenchi. 23Nili echali we rulachi, ali Jesusi yenli echomi iyechi echona rohobachi na Salamón. 24Mina jonsa echi judios iwerli ali je aneli: "¿Chokilipa yensi jonsa inamarem ki machika? Ayena muje jum Cristo, ani kala nira."25Jesusi ku jeaneli: "Nije ma anekin, chopi iemi kie bichiwitm. Na mapu nije ola isi echi Nije onalajiti, jena aniwawami ju chika ju nije. 26Chopi echiriga, iemi kie bichiwi mapurika kie ju nije niwala bowa.27Nije niwala bowa anami nije raichala; Nije mi machini mina echi tami najati. 28Nije mi iamani sinibi rawe bitelkuami; aboni kie sine mukume, mina kiewesi niyubma nije sikala jiti.29Nije onoruami, mapu echi mi iali, ne walubela ju karka ikuta, mina kie iwesi mi omeri riwe echi onola sikala. 30Nije mina nije onola ju bilepi. 31Echali judios kuchapili echi rite mapu nasibuma.32Jesusi kuaneli: "Chopi nije inierkin kala niraka mapu jiti onoruami. ¿Chorikare jiti nasibuti?" 33Chopi judios ku anili: "Tamaje ke tasi nasibuki mapu kala niraka, chopi mapu ke tasi kala olasa, mapurika muje, bile rijoy najita Riosi."34jesusi ku aneli: "¿Ke tasi osorutami chokulo echi raichali: 'NIJE ANIKI: IYEMI JU ECHI DIOSES'? 35¿Mapu echi bayeli dioses. Chika ruwue echi raichala Riosi nawuala (chopi osorutami ke tasi inima chubi oluarami). 36Iyemi aneti chika onoloa rojuanli bina julali wichimobachi: Muje ati chubi anilla; Chopi nije ani: Nije ju yanala echi Riosi.37Chopi nije kie olowa chukusa echi nochali onoruami nili, kie mi bichisi. 38Chopi echiriku nira ayena olowua chokusan chopi tami kie bichisat , bichibo echo nocholi mapu machibabath mina natabo mapu echi onoruami ati nije yuwa." 39Echi masli echi sikala jiti.40Jesúsi simili chesine echona chovilena Jordanchi. Echomi napu Juan ni bacha pokoka isili mina echona ripili. 41Mikave raramuli isili echi yuwa mina aneli: "Juan no bichiwuali kie olali inerkuami, chopi karka namuti mapu Juan anili jena Rijoi nira jú bichiwa. 42Mikabe raramuli bichiwuali echali.

Chapter 11

1Bile rijoi mapu Lázaro riweami nili echiko we nayumi niili aly biteli Betaniachi, mapu ona María pireli aly rijimala Martha si. 2Aly echi María, nili mapu Jesusi ronola ucheli we simati Jukami echi perfume aly akichebali kupala kiti , mapali Lázaro nayu buili.3Aly echonajonsa echi mapu Lázaro rijimala nili echiko juli anenla Jesusi: "Mapu muje we kale echiko nayu buy." 4Mapali Jesusi ma namsa, jeaneli Jena nauli ke taisi mukuwuami chopi kala marchirtami nima mapu ala Jiwerika ola echi Riosi ranala echi rika riwirma aly kala bichiima.5Mapali Jesusi we kala kaleli Martha aly auchebile rijima aly Lázaro si. 6Echonajonsa Jesusi ma namsa mapu Lázaro nayu buyli aly Jesusi ko ochesine okua rawe asali mapu ona asali. 7Echonajonsa Jesusi ko aneli pionala: "Ma simabo Judeachi auche sine."8Aly echonajonsa echi pionala jeaneli: "Binerami piri ola ku simabo echona mapu Judiosi we nioka ani, ¿aly auchesine simi muje echona? 9Aly Jesusi jeaneli: "¿Ke niru kala machiami makoi hora rawe? Abile simisa rawe ke namuti ikimea aly echi ka machili jenai kawirali.10Achigorika, bile simisa roko ke machiachi a we jilika okimea mapurika kemachiachiju. 11Jena rika anisa, aly jeaneli Jesusi: "Lázaro ma mukili, aly nijeko simea mapurika ku achamani."12Aly echi pionala jeaneli: "Jesusi, a ma mukusaka echi a ku wilisima." 13Mapali Jesusi raicha asali mukuwuami jiti, aly echi mayeli ma Isabkuami nira ma rimuki kiti. 14Echonajonsa Jesusi jeaneli ni kala machirka: "Lázaro ma mukuli.15Nije we kanili mapurika nili tamuje, mapurika nije ke asali echona achigoriko yemi kala bichiima ma simabo echona." 16Tomás mapu riweami nili Dídimo, Jeaneli auche jare: "Ayenacho simabo tamuje mapuriga mukubo Jesusi ruwua."17Mapali jesusi nawuali. Aly riwuali ma katiwuara buychi echona rosochi ma nao rawe jonsa. 18Ma jipi echona petaniachi ma mulube nili echo Jerusalenchi anewuachi aly bile ciento mali metro nira. 19Wika judiosi sili echona Martha nali María pireachi, Iwerali yabo ruya echi rijimala kiti. 20Aly Martha, ma namsa mapu Jesusi Inaro, simili riwimea ruya aly María ko pe bitichi asali.21Aly martha ko jeaneli Jesusi, amuje jenai asisaka ke mukumea echi Lázaro. 22Dipisia a muje namuti tansa Riosi echika mi yaama. 23Aly Jesusi ko jeaneli: "Muje rijimala ku owinma."24Aly Martha ko jeanili a nijeko amaye ku owinma nije rijimala aly Juba rawe. 25Aly Jesusi ku, nije ju mapu ku owintami aly aliwua mapu tami bichiika mukusaka ke mukuami nima re a sinibi bitelma. 26Mapu tami a bichiwiko echiko kesine mukumea. ¿Muje a bichiwi jena?"27Aly echiko jeanili: "Nueko ayena mi bichiwi muje ju echi Cristo, Riosi nanala, aly nawual, jenai kawirali." 28Mapali jena anisa, ma simili Martha ku bayesina María mapu jeanesia: "Echi binerami jenai ati aly mi baye ati." 29Mapali echi ma namsa jena, we sapu lisali aly simili echona Jesusi atiachi.30Ma jipi, Jesusi ke cho nawuasa asali chopi mapona Martha asali abui echona Inarali. 31Mapali echi Judiosi muchi´i María yuwua aly riwuali María we sapu wilisachi aly nasatali aly Judiosi mayeli sime re echi María echona rosochi nalasia. 32Aly María mapali riwisa Jesusi atiachi, Aly María ko Jesusi ronolachi asibali: "Muje asisaka jenai nije rijimala je mukumea."33Mapali Jesusi riwuali nalaia atiachi, aly Judiosi mapu achi yo nawuali ayenacho nalakali, Aly Jesusi ko we natali Iwiga Kiti. 34Aly Jesusiko jeaneli: ¿Kumi riweki?"Aly echiko jeanili: "Jesusi jeka simi aly simika. 35Aly Jesusiko nalali.36Aly judiosi jeanili: "¡Jesusiko we kaleli Lázaro!" 37Aly jareko jeanili: "¿We ke omerli jena rijoi mapu bile ke machilami ku machirli achigorika olasare jena mapu mukuli ke mukumea?"38Echona jonsa Jesusi auchesine, Asali we nataka binoi nira, aly simili echona tumba chi, chopi echali nili rosochi, aly wualu rite usali iyechi. 39Aly Jesusi jeanili: "Yesi echi rite." Echi Martha mapu Lázaro rijimala nili mapu mukuka buili Jesusi mapu: "Jena rijoi mukuli nao raweju." 40Aly Jesusi jeaneli echi: "¿We ke mi chaneli nije mapu a bichiwiko, echiko riwimea la Jiwerali binoi Riosi?"41Aly ma reli echi rite. Aly Jesusi ku kayanali binoi busila aly jeanili: "Kini ono, nijejo wualu hatetali mi ya mapu muje ka nami. 42Nijeko kala machi mapu muje kala nami mapuriga jena ralamuli wikabe kala machime mapu muje juli pani riwigacho jonsa.43Ma joba jena anisa, weli raichali binoy: "¡Lázaro jeka simi!" 44Aly echi mapu mukili machinali, Aly ronola aly sikala bulerami nili chini jiti, Aly choala Ayenacho ucherami chini, Aly Jesusi jeaneli echi: "Iyesialy nakiwsi mapu sime."45Echonajonsa, wika Judiosi mapu María yuwua sili echi riwali mapu Jesusi olali aly bichiwuali echi. 46Aly jare simibali fariseos anesia mapu Jesusi olali.47Echonajonsa, echi sacerdotes bacha jawuami aly fariseos echi napa wili conciliochi aly jeanili: "¿Piri olabo?" Jena rijoi mapu wika namuti ola. 48Tamuje jerika riwesa kaia, karka echi bichiima aly Romanos sime jenai aly karka tamo yema. Tamo niwuala aly wikabe ralamuli."49Aly bile rijoi echi yuwua nili, echi sacerdotes mapu riweami nili Caifás echali bami, jeanili: "Yemi ke machi." 50Keti natabo ke akal nima mapu bile mukumea Jeha pueblo kiti. Mapuriga ke wikama jena wikabe ralamuli.51Echonajonsa echiko ke binoi nira anli; chopi nile sumo sacerdotes echali, aly jeanika sili echi mapu Jesusi mukumea reli pagotami kiti. 52Ke chopi pagotami kiti ayenacho bilena napawisa echi Riosi kuchala mapu nasokaJari. 53Echali rawe jonsa natali mapu miliboa ruya Jesusi.54Chopi Jesusi makie yenali machina Judiosi yuwua, chopi mikabenali aly simili iporachi, bileana wikabe pireachi Efraín; chi aly ripili echona discípulos yuwua. 55Ma mulube nili pascuachi; wikabe sili echona Jerusalenchi bacha sili ma mulubenachi pascuachi.56Aly aka nokali Jesusi, Aly echi muchili templochi: "¿Yemi nata noka? ¿ Echi ke nawuama omowuakuachi?" 57Echojonsa echi sacerdotes bachawuala aly fariseos ne kala kareli mapuriga olabo ruya mapu ritiwuako anirale aly chapi bóo.

Chapter 12

1Pe bachanara usani rahue Nira. Echari rahue Jesusi Nawuari echona Betaniachi mapona echi Lázaro asari echi mapu Jesusi ku owintari mapali echi Lázaro ma mukuami nili. 2Aly echiriga echona pireami Niwuari garabe koami echi Jesusi Coóbia ali echi auche Jaré bonoy amiguara ayenacho echari echi Martha Niwuari. Echi koami aribiche echi Lázaro niiri mapu Jesusi yua Coyá asari. 3Aribiche echi María chapiri mapu yena Nasipa Litro pari wue simati jukami aceite mapu wuabé Nateami Nili echari echi María echona Jesusi ronola ucheri aly binoy kupala jiti ku akichebali aribiche echona pacha karira ne buchuwi Jubari echi hue simati Jukami.4Echi jurasi Iscarioti Niiri mapu Jesusi yua bineami Nili Chopi bonoy wuamina winijima riwueli aribiche echi Jesusi mapu jare borga tomea echali rawé echi jurasi binoy jeanili. 5Churekura kie wuamina rarinearati jena wuabé simati jukami echi aceite mapu yena bikia siento peso nateami nira mapurigata kara kuirabo echi jare wwuabe risuati. 6Echari jurasi jeanili ketasi natimaami nili echi jaré risuati binoy echiriga aniri mapujiti ne wuabe chigorami niiri. Aribiche mapujiti bonoy Nurerami Nili mapu ka inarali echi chiwuachi winomi muchuwuara mapu aboni Sineami ka niwuara mili binoy china Nira Jinibi pee o´oyo Nira chikori echona muchuwuarami.7Echali Jesusi jeaneli echi jurasi: Ariwueechi muki ketasi wuaminabi yoni, mapujiti binoy bacha niraa tami ucheri echi wuabe simati jukami jiti mapuriga echi pagotami tami uchema echari rawe mapali nije chuwirotami niima. 8Yemi ne sinibi nira yeemi yuwua muchima Jare pagotami we risuti chopi nijeko ketasi yeemi yuwua asimea ne sinibi nira.9Echari wikabe echi Jaré Judiosi pagotami machili mapu Jesusi echona Betaniachia cisari Aribiche aboni echona simibari aboni kala nema echi Jesusi ayenacho mapuriga aboni kala nema echi Lázaro echi mapu Jesusi ku owintali mapali binoy má mukuami Nili. 10Echari echi Jare owera Riobachi Nochami anagupa kala anili ayenacho mirinaria echi Lázaro. 11Mapujiti wikabe Judiosi pagotami ma riwisa echi Lázaro echari wuamina ariwesari echi Jare owera Riobachi Nochami mapurika aboni chopi bichiima echi Jesusi nira.12Echari bahanari nira rahue wikabe pagotami mabacha Nira simibari echona Jerusalemachi mapujiti omowuakchi sebachi niri echi pasotami kala machiri mapu Jesusi echona wuarurachi Nawuama riweri baarinara rawue. 13Echari echi wikabé pagotami rakú sawuara ripunaga, toli simibali echi Jesusi Natipabia echari aboni owuera raichaga jeanili: "¡WUAMINA WUABE KALABE JU JENA WUALUBELA JESUSI MAPU RIOSI JITI INARO WUABÉ KALABE JU JENA JESUSI MAPU TAMUJE ISAERI PAGOTAMI SIRINAWUARA JU!"14Echari bire burito riwisa binoy ripa aseli mapujiti echirika osiruami ju echona Riosi Raichari osiriwuachi. 15Ketasi maja yemi pago tami echona Jerusalemachi pireami Né kala nesi mapuriga yemi wualubela bilena buritochi aseka Inari.16Echari rawe echi Jare mapu Jesusi binerari ketasi machiri chu anihuami Niiro mapurika Jesusi orari chopi pe wukinama mapali binoy Ne wuabe wuaruberatumi niri echari aboni ku ntaga machiri mapu suwuaba jena jeerika osiruami nili.17Echari echi jaré wikabe pagotami mapu chabenara yenali echi wualubela Jesusi yuwua mapali binoy echona chukuchi jonsa bayeka ku owintari echi Lázaro mapu ma mukuami nili aboniki bachanarako ma suwuaba kala ku ruyeli echi auche jare mapuriga aboni riwuari echari rawe. 18Echiriga echi wikabe pagotami echi Jesusi natipabia Simibari echari rawue mapujiti aboni ma kalá machiri mapurika Jesusi echirika wuabé omeriga orari, mapuriga ke wesi auche jare omero oloya. 19Echari echi jaré Bariseo aniwuami bineriami echijiti a nagupa jeanili natabo kala machi maputamo jipi kala nesi ne sineami pagotami binoy yua najat."20Echari omo wuawuachi rawé jaré Griego aniriwuami raramuli ayenacho simibali echona Jerusalemachi mapuriga amachima echi jare wikabé Judiosi raramuri yua. 21Echari jena pe okua rijoy echona sili mapuna echi jiripi asari echi mapu echoná Bechairachi biteami niiri echona Galileachi aniriwuachi kawirari aribeche aboni jeriga taniga aniri Jesúsi nebo ruyá. 22Echari echi jiripi ku simiga echiriga aneli echi Andresi Aribiche echi Andresi echi jiripi yua okuanika napawika simibali ruvebia Jesusi binoy.23Echari ku nijeéka jeanili ma kala sebali jú tetali mapali nijeni wuabe wualubela niima nijeni wirarami nimi mapuriga kawiriami nia. 24Ne bichiwuari nijeni yemi mi ané mapu bire turio rakala ke ichiruami nisa rile iwerali mapuriga echiriga wuamina mukumea echari echari echi bilepi turio rakala kala kariwerami a muku saka wikabe rakema.25Mapu pe binoy nira kaleka aliwua pe mukumea; mapu pe ke kaleko aliwua echiko ne sinibi nira nima jenai kawirali. 26A jare tami kuirnaraga kala niima aboni sinibi tami yua najatama aribiche mapuna nije asimea echona ayenacho muchima echi jare tami kuirami aribiche a jare tami kuirsaka aboniko owertami niima keni ono jiti.27Jipini ne wikabe karunati jiti ne wuabe siwueka natali aribiche churigani animea? Achani jeanimea: "Kini ono tami kuiri mapurigani ke tasi risua rika olama nima chopi ani jena jiti tami jurasaga jenai wichimobachi. 28Echari keni ono chopi orá mapuriga muje binoy wuaminabi wuabé wualubela anerami nima echali aboni namali mapali raichaka jeanili mani wuabe wualubela nije binoy nira chopini auchecho sine wuaminabi wuabe wualubeala. 29Echari echi jare pagotami mapu echona namia jare we yati jeanili wuepi riioami nili auche jaré jeanili bile Riosi kapitanala yuwua raicha echi.30Echari Jesusi jeanili: Riosi ketasi echiriga raichali mapuriga nije bineli namama chopi binoy echiriga raichali mapuriga yemi kala namabo. 31Jipi jena: wichimobachi pireami ma winijirami nima ayenacho echi mapo wualula nulami ju jenai wichimobachi ma wuuminá machi patami niima.32Mapali nije ku simi jenay wichimobachi jonsa nijeri ku nawuama yemi tomeni nije binoy. 33Echari Jesusi jena jerika anika bacha niraia machirari mapu churiga binoy miriruami nima riweali.34Chopi echi pagotami ku nijéka jeanili tamuje sinibi namali né wuachi mapurika osiruami ju Riosi nulala mapu echi Cristo aniriwuami né sinibi nirá bitelama chopi muje ani mapu Riosi mi wilali mapurriga kuirami niima chikami ju mujé. 35Aribiche Jesusi ku nijeka jeaneli: "Abiji pé teeri nira yemi ni yua asiméa. Mapurigani yemi mikala machiraga oráma. Echijiti kanilka yeensi mapu yénasi. Nije abiji yemi mi echiriga machiraka olá mapurigatamo ketasi rokowuara niráa yénabo mapujiti sinéami ma Iki rokóo nira yenako ketasi machi kumi Narina Simiya Inaya. 36Kalá tami bichisi mapuyenasi Nijeni abiji yemi mi echirigá machiraga orá; mapuriga nije pagotami niibo ne kalá machirabo echari ma jená jerika anisaa china niráa kumi simili mapuriga aboni ketasi wuaminabi riwimea.37Echari echi pagótami wisabé riwuare Jesusi echirika wuabe omerika oláachi mapurika ke wuesi jare omeri olaya chopi aboni ketasi bichili Binoy niráa. 38Mapujiti echirika ariga ikimea riweri mapurika osari echi wuarura Riosi nawuesami Isaisi riweami mapurika jeriká osiruami ju echona Riosi raichala osiruachi chika kala bichili mapurika nawuesali ¿Chika nari kala riwirtami nili echi wualubela Riosi jiti mapu Binoy Riosi ne suwuaba omerami jú.39Achirig´a nira´a mapu aboni ketasi amerali bichiya mapujiti echi Isaisi ayenacho jeriga aniri. 40Riosi ke machiratami aboni busiva ayenacho wuaminaná biwuachema aboni solalachi mapuriga aboni ma ketasi ninama aboni busila ayenacho mapurika aboni ketasi machimea sulachi niráa ayenacho mapurika aboni ma ketasi ku roima echi wualubela Riosi yua mapurika Binoy Kalá ku wikaama aboni aliku sawuerami niima.41Echi wualula Isaías jena jerika anili mapujiti binoy bacha niráa Riwuari mapurika Jesucristo wuabé wualula nima wuaminana echi jiti Isaíasi echirika raichali echi wualubela Jesucristo jiti ruyá. 42Pe´e nalina echi wikabe Juriosi pago tami arika kala bichili Jesusi niráa aly acuhe jare si oewlala ayenacho bichili chopi aboni ketasi machiná niráa anili mapu aboni echiriga echi jaré Fariseos aniriwuami bineriami echirika machisaa ketusi risensia nijima riweari mapurika aboni machimea echona echi jaré Judiosi pagotami riobachi nochami. 43Echi jaré owuera echirika olali mapujiti aboni ne wuabé nakili mapurika echirika echi auche jaré pagotami anema aboni wuaminabi wuabé owuela nira´a chopi aboni ketasi me nakili mapurika Riosi Binoy anema aboni ne wuabé owuela niráa.44Echali Jesusi owuela raichaka jeanili sineami mapujiti bichiko aboniko ketasi tasi bineripi nira bichii chopi aboni ayenacho kala bichii Riosi onorúami mapu tami júuli jenai wichimobachi. 45Sineami mapu Iki tami ritiwuko ayenacho kala rituwua onoruami mapu tami júli jenai wichimobachi.46Nije mapu kalá machiraka olá echi jaré pagokami mani nawuali jeani wichimobachi mapurika echi jaré mapu Iki tami bichiiko maketasi tibima mapurika ke machiami nira. 47Alibiche a jaré kala namsako mapurika nije raichali chopi a ketasi kala najisaka nije ketasi ju mapu winijima aboni mapujiti. Nijeni ketasi winijima nawuali jenai wichimobachi pireami pagotami chopi nawuali mapurika kala ku wikawuama aboni.48Sineami mapu Iki tami kichika ketasi nijewuaka olako mapurika nije raichali aboniko arika ma winijirami jú alibiche aboni kastigo yarami niima echali juba rawé mapujiti aboni ketasi niijewuka aláli mapuriko Nije raichaka olali mapurika nije raichali. 49Mapujiti Nije ketasi raicha mapuriká nije Binoy chopi nake chopi nije onolá mapu tami ju´uli jenai wichimobachi Binoy tami binerali. Mapu chirika animea ayenacho mapu churika binerama echi pagotami. 50Alibiche kala machi mapu nije onolá tami nuleli echirika binerama echi pagotami mapurika aboni ne sinibi nira pirerama alibiche mapurika nije raicha echirika chopi raicha mapurika onoruami tami nuleli aly achirika raichi nije.

Chapter 13

1Aly ma mulube nili pascuachi. Aly Jesusi ma machili mapu Ikimea rely Aly ma simea riwueli jeani kawirli jonsa Aly we kaleli Jenai kawirli niruami yenasi suwiba jena kawi. 2Chopi echi Satanás bakili Judas Iscariote sulalachi echi simoni ranala, owerma ruya Jesusi.3Aly binoy Jesusi yena machili mapu Riosi kiti yarami nili karka suwuaba ma olali. Mapu echi nawuali Riosi jonsa Aly ki simea reli Riosi Atiachi ku. 4Aly Jesusi wilisali Aly yeli bionoy niala napachali. Aly chapili bile ta kima Aly kabili naku nolerka binoy. 5Aly echonajonsa ma roali bawi Aly pasoli echi pionalo ronola aly kala ku akichebali mapu binoy chapili ta kima kiti.6Aly Jesusi nawuali Pedro atiachi Aly Pedro ko jeanili: " "¿Muje binerami tami ronola pakoma rumi?" 7Aly Jesusi jeaneli ku: "Mapu nije ola jipi yemi kie cho machi. Aly juba machimea yemi. 8Aly Pedro jeaneli ku: "Muje ke sihe pakoma nije ronola." Aly Jesusi jeaneli: "A nije ke pakosa muje ronola, muje ke tami yuwua nima." 9Aly Simon Pedro jeanili: "Binerami ke ronolabi pako chopi nije sikala si Ali nije moola eyenacho.10Aly Jesusi jeanili: "Ku mapu karka ubasa atiko echiko ke newuale kuirali, mapú ronola bi pakoli chopi ma karka kala biwika wili, aly vemiko kala biwika wili. Aly keni karka suwuaba." 11(Chopi Jesusi kala machili mappu clama riweli bile; echijiti chanili: "Ke karka kala biwika wili.)12Mapali ma sunili pako ronola aly kuchapili napachali Aly asibali auche sine Aly jeaneli auchejare: "¿Atmi machi mapu olali nije? 13Mapu rika yemi tami jeane rijoi binerami Aly kala ju mapuriga ani yemi Aly nueko ayena chiriga ju nije ju echi. 14A nije, rijo Aly binerami, nije pakoli yemi ronola, Aly yemi pakosare nakupa auche bile Aly muje ayenacho. 15Chopi nijeko echiriga ola mapuriga yemi ayena echiriga olabo, mapuriga nije olali yemi yuwua.16Ne bichiwuali Aly ne bichiwuali nira nije mi ane bile nakurami ke minanacho wualu ju Jesusi kiti, kecho mapuriga aniami nima Aly julaso bile kili ketasi wualu nira ju. 17A kala machisaka jena, ne kala machiami nima olasaka. 18Nijeko ke raicha yemi kili, nije ayena machi mapu chapili ni; nijeko echiriga ani mapuriga karka sebali nima mapu ani jena raichali: 'MAPU KOWUA NIJE NIALA PANI, ECHI TAMI SAYERA.'19Nije echiriga ani bacha, mapali ma Ikisa, Aly bichibo nije nili. 20Ne bichiwuali nira ani nije, mapu a nareko mapu nije juli, ayena tami nare, mapu tami nareko. Echiko nare mapu tami juli.21Mapali Jesusi jena anisa, ma chanilika ripili kini aliwua jonsa, Aly echi makala ruyeli: "Ne bichiwuali nira ani nije bile tami winijimare." 22Aly echi pionalako nakupa nira nena jali narka nokali chika jiti riacha.23Bile pionala, mapu Jesusi we kaleli, kili buili echona mesachi chicheka Jesusi yuwua. 24Aly Simón Pedro, echiko sikala jooka rukeli: "Chika jiti raichi." 25Aly echiko chokoobka chukubali Jesusi mulubenka: "Binerami ¿chika ju?"26Aly jonsa Jesusi ku nijewika jeanili: "Mapu nije samechma pani nasipa si alini yamare nije." Echi Judasi Simón ranala Iscarite. 27Aly jonsa, echiriga olasa elchi pani Satanasi bakili echi yuwua Aly Jesusi janeli: "Mapu muje olamare we sapo olasa."28Echonajonsa, ma kie wesi kili buili chopi Jesusi echanili. 29Aly jareko mayeli, mapali Judas makaa sali echi winomi muchuwuami, mapali Jesusi jeaneli: "To rali me mapu newualebore jena omowuakwuachi", we nali a sareli echi risuti. 30Mapali echi Judas ma cosa echi pani, echiko we sapo machinali, Aly roóko nili.31Majipi echi Judasi ma machinali, aly Jesusi jeanili: "Majipi echi rijoi ranala ma kaniltali Aly Riosi echi yuwua. 32A Riosi ayena kanili yasa kai Aly Riosi binoy nira ayenacho kanilma. 33Kini kuchi nije a biji yemi yuwua atia pe teli nia. Aly yemi ko tami ama. Mapu riga aneli nije echi Judiosi, ayenacho yemi mi ane: 'Mapu ona nije simi yemi kie omera bisi.'34Nijeko mi kala ya echi mapu beenebo. Mpauriga kanilbo nakupa nira; mapuriga nije we gale yemi, achigorika kalesare Auche bile. 35jena kiti la machime jare ati ne bichiwuali nira ti ju echi pionala, ati kalesaka auche bile rijimala nakupanira."36Simón pedro jeaneli Jesusi: "¿Kumi simi muje?" Aly ku nijeka jeanili: "Mapu ona nije simi jipi muje kie omera simiya, Aly muje juba simea." 37Aly Pedro jeanili, binerami: "¿Piri ola nije ke omeri mi najata? Nije nijima nije aliwuala muje jiti." 38Aly Jesusi jeanili ku: "¿Muje nijisa muje aliwuala tami kiti? Ne bichiwuali nira mi Ane nije echi toli basia kusumea mapali muje ke sebali olasa."

Chapter 14

1Ke nakisi kini sulala chaneka natma. Chopi bichisi Riosi Aly tami si. 2Mapu ona nije kaliala wili wika muchima. A kie echiriga niisaka, Nije amimea reli nijeko simi kariwesio mapu ona kemi muchima. 3Nije simisa Aly kariwema mapu ona yemi muchimaialini ku nolima nije auche sine alini mi ku tomea mapu, ona nije kariweli.4Yemi kala machi jena buye mapu ona nije inaro." 5Aly Tomasi jeaneli Jesusi: "Tamuje ke machi kumi simiya muje; ¿churika machiboa tamuje? 6Aly Jesusi ku nijeaka jeanili: "Nije ju echi ne bichiwuali buwe aly ke wesi nawua ke tami machisa echona sinibi bilewuachi. 7Almi tami machisako, kala machi nije onola jipi. Jonsa machi akala riwuali."8Aly Felipe jeanile to riwirito echi muje onola aly ne kala kaka suwuaba nira nima. 9Aly Jesusi jeaneli: "Sinibi yemi yuwua asali nije, ¿a biji kecho machi muje Felipe tami? Pe chuwe rika tami riwisaka, ayenacho machi echi nije onola. ¿CHorika ani muje riwinala nije onola?10¿Muje ke bichiwi nije ati nije onola yuwua aly echiko tami yuwua? Jena mapu nije raicha, nije ke boniy nira rchi, chopi nije onola bile tami yuwua, mapu ola nochali. 11Kala bichisi tami mapu nije onola yuwua ju nije Aly echiko tami yuwuaku, o kie bichiibo mapu Iri ola tamo aboni.12Ne bichiwuali nira nije chani, mapu tami bichiiko, echi kala olama mapu ola, aly echi we kala olama mapu nije ku simi mapu ona nije onola ati. 13Mapali muje tansa nijeko ayena olama tami riwuala nira nisaka, aly nije olama aly kanilma nije onola tami kiti. 14A namuti tasa muje nijeko ayena olama.15Yemi kala tami kalesaka kala tibusi echi binekuami. 16Aly nije tamna nije onola, Aly echi mi yama auche bile kuirami mapu sinibi yemi yuwua asimea: 17echi aliwua ne bichiwuali nira ju, mapu jare ke narema, Aly ke ritiwua, Aly kie machi Aly yemi kala machi, Aly yemi yuwua ati sinibia Aly sinibi yemi yuwua Inaroma.18Nije kie riwema bineti; nije ku nawuama yemi yuwua. 19Pe teli nira, jena kawi kie riwimea, aly yemi ayena riwimea mapuriga nije bite Aly yemi ayenacho bitelma. 20Echali rawe kala Machimea yemi mapuriga nije onoruami yuwua nili. Aly yemiko tami nira chuwi Aly nijeko yemi ku yuwua.21Mapu nikala tibuko nije raichala, echiko ju mapu tami kaleami; mapu tami kaleko echiko nije onola ayenacho kalema. Aly nije ayenacho kalema Aly kaniltama echi yuwua. 22Aly Judas jeaneli Jesusi (kie echi Iscariote) auchebile nlina: "Muje rijoi, ¿piri ola tamo kili chure ke jena kawirali?"23Aly Jesusi ku nijeaka jeaneli ecchiku: "A bile tami kalesa. Nije raichala tibuma. Aly nije onola kalema. Aly simabo mapu ona Aty Aly kanilbo echi yuwua. 24Mapu tami kie kaleko, echiko ke tibu nije raichala; jena nije raichalako kie nije binoy nira raicha, chopi nije onda mapu tami Juli.25Nije kala Ani jena kiti, mapuriga ani bite biji yemi yuwua. 26Mapuriga, jena Consolador, echi onoruami owigala, mapu nije onola julama nije riwuala jonsa. Alyko echi julama bile aly mi natali yama muje mapu nije mi ruyeli. 27Nijeko mii riwe kanilwuami, Aly nije mi ya kanilwuami; nijeko kie ya mapuriga kawi niji. Kie nakiisi yemi sulala suwina natama, kie majasi.28Yemi ala namali mapu nije aniki: nijeko simi, alini ku nawuama yemi yuwua. Atmi tami kalesaka, kanilbo chopi nijeko Simi kini onoruami yuwua aly onoruamiko wualu ju tami yuwua. 29A nijeko ani bachanala jonsa mapu rika Ikimeare, ne kala bichiisi.30Makie raichama nije yemi yuwua , mapuriga inaro wualula jena kawirali nulami. Echiki kie niwua omerwuami tumi kiti, 31mapuriga machimea pagotami mapu nijeko kale onoruami, a nijeko ola mapo tami nuleli onoruam. Ma simabo jenai jonsa."

Chapter 15

1Echali Jesusi jeanili nije ju echi ne bichiwuali uva aniriwuami rakeami namuti aribiche echi neje onorá mapuriga bire rijoy ju echi uva Ichami. 2Aribiche echi ke onó wuamina ripuna ne suwuaba echi jare nije niwuara uva otowuara mapu iki ketasi rakeko. Echi kini onó wuamina kuchi otowuara mapuriga Ibiri kala rakema, echi jare otowuara echiriga jare Ibiri yeka kalabelala bi nima mapuriga suhuaba echi jare kalabé otowuala wuaminabi wikabe rakema.3Yemitamo ma kala biwuama ju echi nije raichala jiti mapuriga echi jare otowua mapu nije onorá Ibiri nirá yeka kalabelala mapujiti echiriga kalabelala niri nije raichala jiti mapali Nije yemi mi binersa. 4Ne sinibi tami yua nafawika nisi mapuriga nije yemi yuwua napawika ju bile otowua ketasi omerama rake bineri otowua nira´a a ketasi napawika nisaka echi ionora yuwua echirigá achihorika yemi ketasi omerabo kalabé oloya atamo ketasi sinibi tami yuwua napawika nisaka.5Nije jú echi mapuriga bilé uva aniriwuami ronora aribiche yemi tamo echi jare otowura niráa jú sineami yémei mapu sinibi tami yuwua napawika tibiko mapuriga echi jare otowuara napawika uchuwi echi ura ronora yuwua yemi ne wuabé kalabé orami niibo aribiche yemi ketasi chiriga omerabo kalabe oloya a ketasi tami yuwua niisaka. 6Aribiche echi jare mapu ketasi napawika uchuko tami yuwua aboniro wuamina machi awuatami nima echali echiriga wuamina suwuama mapuriga napa buka naerami nima. 7Atamo ne sinibi tami yua napawika nisaga ayenacho atamo sinibi kalá natasaka mapuriga nijeni yemi mi binerali echali tansi mapu yiri yemi naki alibiche kala yaromi nima.8Echi nije onora ne wuaminabi ne wuabe wualubela anerami nima mapali yemi kalabe ora´a ayenacho echiriga oroga kala machimea echi auche jaré mapu yemi ne bichiwuali tami yu binerami jú. 9nijeni yeemi mine wuabe kale achigorika mapuriga onoruami tami wuabe kale sinibi tami yua nisi mapujite nijeni achiriga yemi wuabé kalé.10Atamo kala kalesaka mapuriga nije nulá echali nijeni wuaminabi yemi mi kalema mapuriga sinibi yemi mi kale achigoriga mapuriga nijeni sinibi nijewuaka orá mapuriga keni onó tami nu;é aribiche keni ono jinibi wuaminabi tami kale. 11Nijeni yemi mi jerika ane mapuriga wuabé kanilabo tami yuwua ayenacho mapujiti achigorika wuaminabi ne sebali karilabo.12Nijeni yemi jeane jeriká nulé mapurika a nakupi ne wuabe kalebo ahigorika mapurika bemi mi kalé. 13Ke wuesi wuaminabi simirami kalema ketasi mapuriga bile rijoi mapu kuirika mukuli mapujiti binoy wuabe kaleli binoy amiwuala.14Yemi Nije miwuara ju atmi ksla nejewuaka olasaka mapuriga Nijeri yemi mi nulé. 15Mani ketasi yemi mi anema piontami nira mapujiti echi jaré piontami ketasi kala machi mapuriga aboni wualubela orá chopi Nijeni yemi mi anemi nije amiwuala nira mapijiti nijeni má yeemi mi machiral ne suwuaba mapu iki nije onora tami aneli.16Yemi ketasi tami chapiri chopi Nijeni yeemi mi bacha chapiri ayenacho Nijeni yemi mi jawuari mapujiti simibika wuabé kalabe olábo achigorika mapuriga echi jare otowuala ne kalabe nira´a rake aribiche Nijeni naki mapu yemi chopi olábo mapuga Riosi yemi mi nule mapujiti echiri olowuawuami ketasi wuamina suwuarami nima aribiche atamo echiriga orasaka echi keni on´o yemi mi yama ne suwuaba mapu Ikitamo tani mapujiti tami kala bichii. 17Jena jú mapurigo Nijeni yeemi mi nulé mapurika a nagupi ne wuabé kalebo.18Alibiche a yemi mi kichisaka jenai wichimobachi pireami kala machisi mapu bacha nira´a aboni tami wuabe kichi. 19Chopi yemi achigorika orásaká mapurigá echi auche jaré jenai wichimobachi pireami olá. Echali aboniko yemi mi wuabe kale mi mapujiti aboni ne wuabé kalé sineami mapu Iki achigorika orá mapuriga aboni orá nijeni ma yeemi mi chapiri ibiri niráa mapujiti pireari echi auche jare jenai wichimobachi pireami yemi mi ne wuabé kichi mapujiti ketasi achigorika ora mapuriga aboni orá.20Kalá ne olasi mapuriga nije yeemi mi jeaneli ke wuesi piontami ne wuabe chopi echi nuráami mapu kala nuré echi jare piontami echiko wuaminabi wuabé wualubela ju ketasi mapuriga echi jare piontami aribiche mapujiti aboni ma tami wuabé kichili a najatali Aribiche aboni ketasi tami nije wuame mapuriga nijeni binerali echijiti aboni ketasicho yemi jieema mapuriga yemi bineraba. 21Alibiche aboni yemi suwuaba jena jeriga risúu oláma mapujiti tami kala bichi mapujiti aboni ketasi machii echi onoruami mapu tami júuli jenai wichimobahci. 22Aribiche a nije ketasi nawuasaká jenai wichimobachi raichasia echali aboni ketasi aboni chokila nima mapuriga aboni chati olali chopi jipi oboni arika chokira jú mapurika aboni chati olali.23Alibiche seneami mapu tami kichiko aboniko wue kichi echi kini onó. 24Ayénacho a nije ketasi wisabe wuabe omerika olasa echona bacháami aboni yuwua marika ke wuesi auche jaré omero olayá echali aboni chati olali chopi aboni riwuari mapurigá Nije olali alibiche aboni oriká tami wuabé kichi ayenacho aboni wuabé kichi echi Nije onolá. 25Chopi jipi echirika iki mapujiti orika wuerali niiri ma´apu echiriga ikimea achigorika bacha nira´a jena jerika osiruami niili echona aboni nulali osiruachi jeaniká tarapé chibi yiri jiti aboni wuabé tami kichi.26Chopi mapari nolinsa echi ne bichiwuari galabé Riosi Iwigála natimama echiko yemi raichama tami jiti ruka alibiche nijeni yemi mi yua jurama echi galabé Riosi Iwigála mapujiti onoruami tami nuleli. 27Echari yemi ayenacho tami jiti rugá nawisabo mapujiti yemi chabé chokichi jonsa tyami yuwua michili.

Chapter 16

1Jena jerika mi ruwe yemi, mapurika kie ikiabompatm. Aboni mi machibuma echona pacha ro'obachi jonsa. 2chopi ma mulupi isiebi mapali ko'wiruami nima yem ali echi mapu mi mi'ya maema ne wabe kala ju echirika olowa Riosi jiti.343 Jareko Jena namuti olama re mapu rika ke machili echi onola ali tami ketasi Cho ``4 Alini mi raichali Jena namuti iyemi ,mapu ali nawa echi tetli ,ali emi natabo mapu nije nimi raichali jare jitra . nije ke tasi mi raichali oche karunti jitra ne sinewi mapu nije yemi yua asali .5Jipiko simini mapu Tami juali, ali raichali yemi ke wesi Tami ruke : ¿ Kumi Simi ?'6 Churikar nije nimi ruyeli iyemi jena carunti ,omonali nawali pachana sulala . Ne vichiuali nimi ruye : ne Jala ju nije ku simisa7 . mapu nije ke simisa ka echi kuirami ketasi nawama yemi yua ali nije ku simisa ko , ayena julama yemi yua.8Mapali echi nawasa ka , echi ko inema jena kawi pe ikamko , 9echi chati olalila jitra, ne inijima mapu chu ikimea ne juva rawe, echi chati olalila, mapu ketasi bichiwa tami , 10Ne inijika, mapu nije onola ali iyemi ma ketasi oche tami riwimea oche minabi ;, 11Mapu ali ne juva rawe , mapu echi nulami ma inijirami mina ju.12Ne wika namuti nimi ruye ma , iyemiko ke tasi jala natabo re iyemiko. 13Mapali echi ,echi onoruami iwikala ne bichiwali, echi ko ke tasi raichama pe chuwe . echi ko animea mapu echi nam'ma inara , echi ko ni mi ruyema nopi nolinmare. 14Echi ko tami ruyema , ali ko chapimea mapu nije inialaju echi ko mi ruye iyemi.15Pi nije onola iniwa ju karka nije iniala ju . mapu, nije aniki mapu Onoruami Iwikala karka chapimea mapu nije iniala ju ali yemi cha'ne. 16Ma pe jubam ko ma ketasi Tami riwibo retmi pe oche ba'alimko, ma pe jubam ko ma, iyemi oche sine riwibo re."17i, Jare bineami ko anili pe nakupi nira:"¿piri ju mapu echi tamuje ane :' ma pe jubam ko ma iyemi ma ketasi tami oche riwibotmi, ali pe oche minamko,ma oche tamitmi ku riwiboa re,'ali' oche minamko ali tamitmi ku riwiboat re ' mapu nije Simi nije onola yua'? 18Ali , jare anili "¿piri ju mapu echi ani : ' ali pe jubamko '? ma ketasit machi mapu echi raicha ili"19Ali Jesusi ko riwali mapu rukenla re, ali echi ko aneli :" ¿ Jena ju mapu Tami rukea re iyem jitra mapu nimi ruyeki:' ali pe jubam ko, ali iyemiko ma ketasi Cho tami riwibot re ali pe oche minam ko, ma Tami ku riwibot re'? 20Ne bichiwali, ne bichiwali nije nimi ane, iyemi nalak bo re ali omonabo re, ali echi ko mi kuirma re; iyemiko ne bochia ilimea re echi omonali, ali echi riweali ma ku kanilt ma re. 21mapu ali bile muki ma ranamea re, echi ko omona mapu echi tetli ma nawali, mapu ali ma ranasa ko bile towi, ali echi muki ko ma ketasi innea nili mapu okoli ma jipiko ma ku kanila mapu Rika ma nawarla bile towi jena kawirli.22Ali yemi jipiko omona, ali nije ko oche sine kumi riwimea re, ali echi sulala ko ma ku kanilima re, ali ma ke wesi omerma ku uhue echi kaniltami. 23Ali echi rawe iyemi ma ke tamit mi tana uchupo . ne bichiwali, ne bichiwali nije nimi ane, iyemi tamit tansa ko nije riwala jitra, echi ko mi iyama re. 24Jipi jonsa ke wesi tami tanli nije riwala jitra. tansi, ali ko iyarami nima re, mapu kaniltami jala olami nima re25Nije ko nimi raichali ne su una rika, ali echi tetli ma muluve inara mapu make ni raichama ne su una rika, ne su una rika ko nimi anema echi Ono jitra.26hHali ko yemi ko nije riwala jitra tana uchupo re ali nijeko ke mi ruyema mapu Onoruami mi chukumea yemi jitra, 27Ali echi Ono ko yemi a kale mapu yemi tami a kaliempa ali yemi bichilampa mapu nawali echi Ono yua. 28Nije a nawali nije onola jonsa, ali yenacho nawali echona kawirli. ne sukuchi, nije ma kun simea re echi Ono yua"29echi bineami jeanili: "Jibi, jipka ma ka'la machirutam ra'ichi muje, kie pi kie newalarami. 30Jipi tamuje ma machi mapu Muje kara su'waba namuti machi, ali kie sine newale mapurika jare mi rukuema. echirikarmi, tamuje ayena bichiwi mapu muje Riosi jiti jularami ju. 31Jesusi ku nijewika jeaneli: "¿Jpiko ma bichiwitm?"32Ka'la anaka, ma mulupi ju, owe, ni bichiwa nira, ma jipi ju, mapali yemi kara mina amaburami nima, yem ibil aboni ku pirelachi, ali tami binel riwema. chopi kie binel ati nije, mapujiti Onoruami tami yuwa ati. 33Jena jerika mi ruyeli yem mapurika tami jiti kanilma. jena'i kawirl yemi wabe risua nilk pirielboretm, chopi kie majasi: Nije ma niyurki echi kawi yuwa."

Chapter 17

1Ma Jesusi echirika anilachi, Binoi ripa riwikachi inenali ali jeanili: "Keni Ono, Jipi ma sebali jú; Jiwerl iya Muje Ranali mapu rika muje Ranali ayena wabe mi Iwerl mi yama- 2Mapurika Muje tami risensi yali mapurika nulama jena'i wichimobachi mapurika Binoi omerma ku bitelkuami iya sinibi rawe nira kaa su'waba mapu iki muje Binoi iyali.3Jena ju sinibi bitelkuami; mapu je'mi aboni mi machimea, echi mapu bilepi ne bichiwali Riosi, ali ayencho echi mapu Muje juali, Echi Jesukristo. Nije mi walubeala niraki jenai kawirli. 4Nije ma sunuki jena'i kawirli kara mapu iki muje tami nuleli. 5Jipi, Onoruami, Tami Jiwerli iya mapurika Nije echirika Iwer winili echali chabe mapali tarapechó niwarami nili.6Nije ma ka'la ruweki muje Riwala jiti kara su'waba mapu iki Muje tami yali jena'i kawichi. Aboni nili kara suwaba muje winil; ali Muje tami yali, ali aboni ka'la katewili muje ra'ichali. 7Aboni ayena machi mapu kara suwaba mapu iki muje tami yali muje winil ju, 8mapujiti Nije kara suwaba yakin ra'ichali mapu iki muje tami yali, aboni ayena nareli ali ne bichiwa nira ka'la machili mapu Muje tami juali, ali aboni ayena bichiwili mapu muje tami juali.9Nije Ni tani echi aboni jiti. Nije kie mi tani kara je'na mapu iki kie mi bichiwi jiti, chopi echi jare mapu iki Muje tami yali, mapujiti Muje winil ju. 10kara su'waba namuti mapu iki Nine winil ju ayenacho Muje winil ju, ali Muje winil ayenacho Nije winil ju, ali kara je'na jiti Walubeala Jiwerami nira ju Nije. 11Nije ma kie ni wi'li asiemaré jena'i kawirli, mapujiti ma ku simi echona Muje ati. Ka'lala Ono, Tibu muje Riwala jiti mapurika aboni sinibi napawika kanilk pirelma mapurika Tamuje bilepi nirak ju.12Mapali chobiji aboni yuwa atike Nije, Nije ka'la tibukin Muje Riwala mapu Muje tami yali. Noje ka'la niserkin, ali kie bile risu olarami ju, chopi echi mapu wikak a nawali jena'i kawirl, mapurika echi Osirutami ayena echirika ikimea. 13Jipi ma ku simimapona muje ati; chopi Nije jeani jena'i kawirli mapurika echi aboni ne bichiwa ne wabe kanilka pirelma mapu rika nije. 14Nije ma ka'la ruweki Muje ra'ichali; jena'i kawirl pireami ne wabe ikichili mapujiti aboni ketasi jena'i kawirli pireami ju; ayenacho mapurika Nije kie jena'i kawirli biteami ju.15Nije kie mi tani mapurika muje chakena tomea jena'i kawirli jonsa, chopi tibu mapurika kie risu olama echi riablo. 16Aboni ma kie jena'i kawirli pireami ju, mapurika Nije kie jena'i biteami ju. 17Waminabi bineri muje ra'ichali jiti mapurika nakilusma. Muje ra'ichala ne Bichiwali ju.18Mapurika Muje tami juali jena'i kawirli, echirikacho aboni jularami ju jena'i kawirli Nije jiti. 19Nije echi aboni natimaka waminabi werli olakin mapurika aboni ayenacho werli olama ne bichiwa mi najata.20Kie chopi je'mi aboni mi tani, chopi ayenacho mapu iki tami bichima mapuali aboni nawesasa jena raichali, 21mapurika aboni ayena omerma napawika kanilk pirelia, mapurika Muje, Onoruame, Tami yuwa ati, ali Nije Muje yuwa ati. Ali Nije mi tani mapurika aboni ayenacho tamuje yuwa muchuma mapurika kara si'neami jena'i kawirli pireami ayena bichima mapu Muje tami juli.22Echi Jiwerl mapu muje tami yali, ayenacho nije yaki echi jiwerl, mapurika aboni omerma sineami napawika kanilia bilepi nira, mapurika tamuje bilepi nirá ju, 23Nije echi aboni yuwa, ali Muje Tami yuwa. mapurika aboni ayena omerma sineami napawika kanilma bilepi nira, ali jena'i kawirli pireami ayena machimea mapu Muje tami juli, ali Muje ayena natima, mapurika Muje tami natima.24Onoruami, Nije naki kara su'waba mapu iki muje tami yali ayenacho simama mapona nije asimeare mapurika aboni riwimea nije Jiwerl Wabe Simati, mapu Muje tami yali. Mapujiti Muje tami natimali chabe jonsa mapali je'na waki kie cho niwarami nili.25Onorumae ne wabe ka'lala, jena kawi kie mi machili, chopi Nije ayena mi machi; ali je'mi aboni machi mapu Muje tami juli. 26Nije ma machirkin Muje rawala jiti, ali Nije echirika binerman mapurika aboni omerma nakupi natimá mapurika Muje tami kale, ali Nije echi aboni yuwa asimea.

Chapter 18

1Mapu ali binoy Jesusi anili icha raichali,bino machinali echi binemi yuka echona sinuna nachinali echona valle cedrón,nopi echona niruchi inili chirutachi nopi vineami moily.2Jipi jurasi,nopi isima riweli ke kala olua, ayenacho machikini echona bilena pe uka rijoachi,mapali bino jesusi isili bachami inarali echi vineami yuka.3mina jurasi,ali chapisa bile napawika sontarsi echi ikia walubela bacha chokumi echi bariseosi,ayenacho buluci,isili echona rajeki,rajami bina basitoli.4Mina jesusi, machimi nopi karka suwaba piri ola chokusami mina pira ikila,bachami simila ali rikueli:"¿chika a chokumi?" 5Echi ku uruli:"Jesusi echona bitema Nazaret."jesusi aneli:"nije ju."jurasi,chika isili ke kala olua,muchili ayenacho jali sontarsi yuka.6Ayenacho mapu ali aneli:"nije ju,"echi ku rowili ali ichili echona iyerchi. 7Mina binoy ku rikueli:"¿chika ami chokumi?"echi aboni ku anili,"Jesusi echona bitemi Nazaret."8Jesusi anili:"nije aniki nije juni.nopi chika a choku nije,riwebo inara echi." 9Jena ju mapu ni bichiwa nira anamsa raisala nopi echi anili:"NOPI TAMUJE IYALI,KE TASI IKAKI IYIRA NIRA.10Mina Simón pedro,nopi inili bile macheti,machibuli mina pisoli nopi echi yuka ichirami walula sikireli echona rakalachi otunua.nopi echi rola ola chokumi nili Malco.11jesusi aneli pedro:"ocha macheti echona katiwakachi.¿ochi ke ite nopi bajikuami copa nopi nije onola tami iyali.12Echirika napawika sontarsi ayenacho bacha chokuwami nulami,ali ayenacho bacha ochuwami echi juriosi yuka,chapiti boni riosi bulerami. 13Echi aboni ni bacha otoli Anás,nopi inili sa ala Caifás,nopi echi machili walula ichali rawe bami. 14Jipi Caifás bino riwe chokuli kala nira echi juriosi nima kala mukusa bile rijo echona pueblochi.Simón pedro najatali Jesusi ,chiko rika bineami.jipi echi bineami inili nachirutami walubela nira echi bakili riosi yuka muchuwarami inili bina machirutami inili walubela nira; 16 Echi pedro ilyli echona iyechi bachi.chile bineami,nopi inili machirutami echi bineami,machinli bina bayeli nakili bakinala Pedro.
19hi inili walula bino rukueli Jesusi nopi jiti bineami bino binertami. 20 Jesusi ku uruli:"nije raichi karka chimobachi.nije sinibi rawe binerani echi sinagogas ayenacho echona templochi nopi karka echi juriosi napawi.ke tasi ani nasotami.21¿chopi nije ruke?rikue echi nopi kala namli nopi nije aniki.ineki,echi ralamli nachi nopi aniki."22Mapali Jesusi anili echiti, jare bile bulusu ajali echona y pisoli riosi y anely:"¿echirika ju mapu muje aniya chokumi walubela?"23Jesusi ku anili:" nije raichasa ke kala nira,anisa ke kala raichasa,nije raichasa kala nira,¿choricare ipisiomi nije?" 24 Anás mina juli jesusi atado bina Caifás bina walubela.25jipi simón Pedro jali bina ratava.ralamli aboni anili:"¿kie jumi moje echi bile vineami?"Echi bino kaleli anili:nije ke juni."26jare nopi ola choku walubela yuka,nopi inili rijimala echi rijoy echi pedro nopi bino sikireli echonaalachi ,anili:"¿nije ke riwakani echona chiruchi echi yuka?"27pedro chisine ke nijeli iyati toli kusuli.28Mina echi otoli Jesusi echona jonsa mapu bulusi nochami walula yuwa bino.inili baya ji,echi aboni ke mouli echona palacio walula atichi mapu echi ke tasi inima nochima ali omersa kala kowa. 29 Mina pilato machinali nopi aboni echi anili siminala:"¿chura ke kala nira pali echi rijoy yuka?" 30 Echi aboni ku anili ayenacho aneti:"rijoy ke tasi31Pilato ali anely:"yemi tovosa,anesi kala anika walula bacha chokuwami."echi juriosi aneti:"ke nakirutami ju bile rijoy milibo."32 echi boni anili jena chorikare raichala jesusi inima ni vichiwa nira,nopi raichala nopi echi anili raicha mukuwami nira bino mukime iruli.36jesusi ku anili:"nije riwigachi inila ke tasi ju kawichi niru.nije riwigachi inisa kawichi niruwami,echaliko nije yuka isirami nakoma mapu nije ke tasi nijasa echi juriosi yuka.jipi riwigachi ke tasi inara nai." 37pilato bina aneli echi:"¿ali 'ru, moje jumi walula bacha chokumi?jesusi ku anili:"muje anili nije juni bacha chokumi.jena niwe mapu bile iyarami echirika nawali nije,bina jena iniware iyarami inili nawali bai kawichi nopi anisa bino cho isila kala anisa.karka nopi anami ni bichiwa nira anami nije raicholi."38pilato aneli echi:"¿ ni bichiwa ju?" nopi anili echi,bino machinli achisine juriosi aneli:" kie rubio chati oluami rijoy. 39yemi iniwa echira olakuami niupma rijoy echi pascuachi.jena rika,¿nakitami niyubma yemi walula bacha chokumi echi juriosi yuka?" 40echi aboni sinali y anili:"kie jena rijoy,bino Barrabás jipi Barrabás inili chikorami.
Chapter 19

1Echo na jonsa ko Pilato chapili Jesusi Ali ipisoli. 2Echi sontarsi ko niwale bile mokoweli su'wa jti niwarami. echi aboni ko ucheli echona Jesusi mo'olachi Ali ko ucheti napacha chominami. 3Ali ko echi sontarsi je aneli: ¡ ku ni'u, walula, echi judiosi niwala! echi aboni ko chuwali echona banala.4Echali Pilato machinle che sine je aneli echi ralamuli: inebo, ebilia chuku jemi machi ti emi li ti emi ompasa machiya ma kie tasi rite echi kie tasi niraka echi." 5cho pi echali Jesusi ko machinle ne machi, echi Jesusi ko ucheli echi su'wa mokoweli Ali echi napacha chominami. echali jonsa ko Pilato je aneli: !inebo, je rijoi! " 6chopi echali, echi bacha uchuami nulami riwali Jesusi, aboni ko sinali ali aneli: "! michonsi, michonsi!" Pilato Je aneli: aboni chapisa aboni ali aboni michonsi, cho pi jiti nije ko kie tasi niraka."7Echi judiosi je aneli: tamuje ko iniwa bile olowami, mapuriga sinemika jawachi echi ko Riosi ranala." 8echali ko Pilato anamli echi anewami, binoi ko minapi majali,9 ali ko pacha bakili echona walubela onocha ali ko rukeli echi Jesusi: ¿ komi jonsa nawam ? cho pi ko, Jesusi kie bi iri aneli.10Pilato echali ko Je aneli: ¿ muje tami kie raicha ? ¿ muje ko kie machi, mapuriga nije ko nulami ju ma pu ku nihubma, mapu ayenacho michonma ?" Jesusi ko aneli: 11muje ko kie iniwa omeroami tami jiti pi echi bi Riosi mi ali. ali ko echi tami nijali ko walubela iniwi echi chati olowami."12bachami mapu aniwa, Pilato ko noku nihubnile, cho pi echi judiosi ko weli nira raichali je anika: muje inihubsa ko je na rijoi, muje ko kie apaneroli inima echi Cesar: 13Mapali echi Pilato anamli je na raichali, echi pali Jesusi machi ali ko achali echona kusubeli echona walu kalirali wika ralamuli muchuachi jerika riweami "echi Empedrado," Hebreo niraka "Gabata ".14echi sinali:"¡machi niraka:"¡! ¡kursichi uchasi pilato ane echi:"¿li ne nije milime bane echi tiemi walula? 15"li echi bacha wilime ani:"li tamuje ketasi chubile niwi echi walula pibile pi echi Cesar.". 16li echi pilato nija echi Jesusu jopi rika ne kursichi uchasua.17Li echi chapi echi Jesusi,li echi machi machina"ne binoi toka echi kursi,riwewachi"echi chuwirali",echi ebreo riwe "Golgata". Echi kursichi ucha echi Jesusi, li chu okua 18ralamuli echona nakupe niraka, ne nasipa echi Jesusi.19Li echi pilato osa bile osorutami echona kursichi.echona osoruta chuku:RIOSI JEMI NASARET ,ECHI JURIOSI WALULA. 20 wika jurios. echi ne nenika nokua jopi rika echi Jesusi uchalte ne mulube nili wika pirechi.Echi osorutamu chukulire ebreo niraka li echi latin griego.21Li echi pilota niwali walula je ane echi piloto;"ke osa'echi Jurios walula;je anisa kere:nije ju echi jurios""". 22 pilato nijewi:"jopi nije osali,nije ma osali.23Li echi sontali ma uchasa ripa cursichi,li echi u sipuchali li ne noyo niraka chiwanika nokua;li ne ibili niraka echi sontali ,li echi niwili ne china niraka.Li jipi echi ne bineli niraka ma chiwami nika niraka ,li ne bilepi niraka. 24Li ani aboni niraka ;''li nikie chaolabire,li jipi ne aboni niraka kanilika nokobo chika chapiya.''li jena ikili jopi rika echi osorutami ne chirika najipama jopi rika ani :''LI NE NACHUTI ECHI SIPUCHA,LI NIJE NIRAKA NE KANILIKA NOKUA .''25Li echi sontali jena nokua.Echi Jesusi iyele,echi iyela rijimala,Maria echi kunala echi Cleofas,li Maria Magdalena.Li echi echona jawa bachami kursichi echi Jesusi niwala. 26Li jopali echi Jesusi ine echi binoi iyela li echi jopi binoi yuka iyenali li ne kale ka simi,echi ane echi binoi iyela;''muki,ine,muje ranala ;'' 27li echi ane jopi binoi yuka iyenali;ine, muje iyela!'' li jipi jonsa echi jopi binoi yuka iyenali ku pirelchi toli echi.28Li echona jonsa echi jesusi,echi machiri ne karka namuti ne kala karia,li ne jopali echi kuanisa echi osorutami ,ani:''nije balache .'' 29Li bilena jopona we chipumi mani ne nautamiju echona ,li echi bile sakuami ucheka echi chipumi li chumuchi uche. 30Li ma bajisa echi chipume Jesusi,echi ani:''ma suwibami niraka ju''.echi ne ralena mo eka chukubi li iwikala niji.31Ali echi juriosi, echali rawe kariwekuachi , mapurika echi ropogala ke tasi ichuma echona kursichi sawalachi rawe (mapurika sawalachi rawe ni'ili we nateami nira), tanli echi pilato kalinla echi ro'onola ali iekuame. 32 Ali echi sontarsi sili ali kalinli echi ro'onola bacha rijowi ali auche bile rijowi mapu Jesusi yuwa uchalti. 33 Mapali simibli mapona Jesusi, echi riwali mapu ma mukuga buili, ali kie kalinli echi ro'onola.34Ali, bile sontarsi simerli echona wachikualachi bile sikirekuame, ali we yati machinili echi là ali bawi. 35 Mapu riwali ruli, ali echi mapu anili ne bichiwa nira nili. Echi machi mapu anili ne bichiwa nira mapurika tamuje yenacho bichi' ipa.36Jena namuti ko simirli mapurika ne bichiwa nira simirma: "KE BILE UCHULA KASIMARE. 37 " Chusine niraka: echi usuli jerika ani: " jare inema echi, mapu simerli."38Ali jena namuti, echi Jose Arimatea, mapu nili echi bineluami echi jesusi jiti, (we nalina kie chi'ina nira majali echi Juriosi), echi rukueli pilato a omeraria echi jesusi ripogala ku toya. pilato ka nakiwili ku tome. Ali echi Jose ko simili echi ripokala ku tomeria.39 Nikodemo yenacho nawali, mapu ne bacha nawali echi jesusi yuwa rokogo. Echi pali napabukuami molowa ali mè, ne nolerka bile ciento biteme.40Ali echi ko ku toli echi jesusi ripokala ali nolerli echi chiniti we kala ali echi namuti biwiame, echi ko nili chisikuame mapurika echi juriosi tokuame echi muku'ume. 41 Mapona michontami nili we siwerika kachi ali nili bile otokuachi ukuliwame mapu nili ke cho wesi muku'ume biti'ichi. 42 mapurika nila kariwekuame echi juriosi mapurika si'inili echi tokuame ma mu'ulube nira nili, echi aboni ko rikali Jesusi echona pacha.
Chapter 20

1Li jipi ne biya rawe jena tarali,li abiji chona wilichi,Maria Magdalena nawa echona jopona suwime biti li riwali rite biwarami onoutami. 2 Li ne maka si echona simon yuka li Pedro li chubile rijoi jopi Jesusi kale,li je ane:“Li echi Jesusi toka nokua echona suwimechi mina niraka,li ke tasi machi komi rikalta."3Li pedro li chubilela simibi,li simibali echona suwime bitichi. 4 Li okuaka jumili,li chubilela waba sapuka simi ke pedro li ne bacha nawa. 5 Li chokobika,li riwa echi chini kesapeami echona atimi,li ke tasi bakili.6Simon li Pedro si echi ne juba li bakili echona pacha. Li riwali echi chini echona. 7 Li echi chini mapu moolachi atime. Ali ketasi asali echo na moolachi. Ke mulube asali echi chini li ne kala niraka romintami na wana niraka acharami.8chubilela bakili chio, jopi bacha nawali; Ineli li bichiwali. 9 Echali ketasi machi osorutami, echi ne ku owina ria. 10 Li echi ku simibika nokua pirelachi chusinechio.11 echi Maria machi wilili nalaya. Li nala, echi chokobika wilika echona pacha . 12Li riwa echi okua Riosi sontaruali muchuwami,bile mo'olachi,li bile mo'olachi jopona Jesusi roneka buili. 13 Echi je ane :"muki, ¿Chorikaria nala muje?"echi ane li ane echi:"chorikari ne tami niraka to Walubela,li neje ketasi machi kumi tolta."14Mapali echi jeanili, echi nekasimi riwa echi Jesusi wilime echona,li echi ketasi machi Jesisi karia. 15 Jesusi ane echi: "muki,¿chorikaria nala muje? ¿chika mi a'a ?"echi mayeli mujeka bile siwaili ichami,li nijewika simi:"walubela,muje tosa,ru muje komi tolamo,li nije tome."16Jesusi ane echi:"Maria."echi ne neka simi,li raichika ane arameo:"binerami,"(Chorika niraka ju," binerami."). Jesusi ane echi :"ke tami nocha,li ketasi cho china rikakite echi Òno;li ni simi echi yuka 17rijimara nije neku mosa nije Òno yuka li Òno yuka,li Riosi yuka li Riosi."18 Maria madgalena yuka simi echi chujarela yuka:"nije ritiwa echi boni walubela,li echi ruyeka ane jena raichari.19Li ma ali nisa , echi rawe ,nema jubarawe nisa,li echona jasa echi jopi jesusi yuka ename ,etawili echi majaria echi jurios:kili niraka nisa echi.". 20 Jena anisa,echi riwiri echona ripopa li sikala.Li riwisa echi binoi Riosi, echi ne kanili.21Jesusi ane echi ne ukuliwami niraka:"nekili niraka nisa echi tiemi.Li echi Òno tami nule,li tiemi achiyo tiemi nulene.". 22 Li jesusi anisa jena,echi ne puchika simi echi li ani:"Riosi iwikala naresi. 23 Li tiemi ku abani ku wikausa ,li ne wikautami nimire ;li tiemi ne wilibasa echi chati olowala,echi uchabitika nimire.24Ú ,echi bile Jesusi yuka iyenami,riwewami Didimo,ketasi ati echi jopali Jesusi nawali. 25 Li chujarela Riosi yuka iyenali je ane echi:"tamuje arite echi walubela."echi ane:"li nije ritesa echi kilab echona sikalachi,li nije sikala uchasa echo na nije makusulachi,echona wachikula,ni je bichiuma."26 ma jemi osanao rawe echi jopi Riosi yuka enali li ne pacha niraka muchuli,li Tomasi echi yuka asali.Li Jesusi nawa jopali echi èrra irapikita wili,li ne wiliba ,je ani:"li ne kili niraka nisa tiemi yuka,je ani; 27 Echi ane Tomasi:"chokua ucha echi muje makusula,li ne nije sikala,ne sebi jena i muje sikala,li ucha echona pachana nije wachikuala chi,ke tasi ke bichiwa nili,nali bichiwi."28Tomasi nijewi li ane:"nije walubela li echi Riosi". 29 Jesusi ane echi:"chorikaria tami rite muje,muje ne bichiwi.Ala kuirtami nisa kere echi jopi riteli,li bichiwali."30Li jesusi ne wika namuti niraka riwiri echi bachami niraka jopi binoi yuka iyenali,riwirtami jena ke tasi osorutami jena usuli,. 31 Li jena osorutami ju jopirika tiemi bichiuba echi Jesusi e hi ju Cristo,echi ranala Riosi,li bichiuka jerika,niusi echi bitelkuami riwara niraka.
Chapter 21

1Juba jenali namuti Jesusi mawasa chie sine echi discípulos echona Mar de Tiberias. Echiriga echi nawali echona chirig: 2Simoni Pedro asali napawika echi Tomas riwewami echhi Dídimo Natanael de Cana en Galilea echi ranala Zebedo ali okua chiebile discípulos de Jesusi. 3Simon alí Pedro jeaneli: "Nije sime pescarsia"ecchi jeaneli "Tomaje ayenacho simabo moje yuga." Echi simibala ali bakila echona barca, echi aboni ki pescaron kie biyi, echona rocogo.4Jipi echali niili biya rawe, Jesusi ilisa echona la playa, echi discípulos kie machili mapu Jesusi niili. 5Jesusi ali aneli: "Rijowi timali, ¿niwa mamuti cowani? Echi anili achi: "Kie". 6Echi aneli aboni: "Pasa echi red echona derecho echona barca, ali yemi riwisa ibili. Ali echi pasa red, echo aboni kie omerla machipa wika rochi ni´ila.7Echali discípulo achi Jesusi we kaleca aneli Pedro: "Echi ju Señor" ehcali Simón Pedro namli echi Señor, echi bulesa vestidura exterior (binowi asali kie sipuka), ali pochuli pachan mar. 8Chie jare discípulos nawali echona bote (echi kie asali wika eno iyerla, echiriga noventa kilometros de distacnia), ali echi banisu la red bochicami rochi. 9Echali echi machinali a la tierra echi nwali nai echi carbon echi rochi echona echi pan.10Jesus aneli echi aboni: "Jumsa chie jare rochi mapu ave juli." 11Simoni Pedro ali mosa ali nokesa echi red a la tierra, bochisa walu rochi 153 echi echiriga nira´a wika niisa kie ripuli.12Jesusi aneli echi: kina simi ali cowa. Kie bile achi discípulos binowi rukeli echi: ¿Chikia ju moje? Echi machili ju echi Señor. 13Jesusi nawali chapili echi pan, ali yali echi echi rochi ayena chikio. 14Jenali ju bakana nira´a echi Jesusi asali echiriga nira´a echi discípulos juba echi chiquili owinali echo mukusa.15Juba echi ma kowa Jesusi aneli Simoni Pedro: "¿Simoni ranala echi Juan majetami gale?" Pedro jeaneli echi: "Aye Señor; moje machi majo machi Nije nimi gale."Jesusi jeaneli echi: "Ko´osa echi corderos." 16Echi aneli chie sine osa nira´a: "Simoni ranala Juan ¿moje tamigale?" Pedro jeaneli echi: "Ayena Señor maje machi nije nimi we gale." Jesusi jeaneli echi: "Tibusa nije nil ovejas."17Echi aneli bakana choquemi: "Simoni ranala echi Juan ¿moje tamigale tami?" Pedro we omona echiriga Jesusi aneli echi bakana choquemi: "¿Moje tami gale?"Echi jeanili echi: "Señor, moje karka machi moje machi nije nimi ayena gale." Jesusi aneli echi: "Ko´osa echi ovejas." 18Ni bichiwa ni bichiwa Nije nimi ane ali moje towi nilim moje olalim vestirte ali simiya mapu moje nakiya, mapu ali moje ochersa moje extenderman moje sikala ali chie jare uchema mapo moje naki ropa ali nimi yurma mapo moje kie naki.19Jipi Jesusi anili echi ali nema pir nira mukuwam Pedro glorificara echi Dios. Juba mapo echi anili, echi aneli Pedro: "Najatama."20Pedro juba ku rowinla riwali echi discípulo echi Jesusi kaleli najata echi; echi nira´a inclinado echona pecho echi Jesusi en la cena ali anili: "Señor ¿chiki ju echi nimi traicionarma moje?" 21Pedro riwali ali jeaneli Jesusi: "Señor ¿pir olama echi rijowi?"22Jesusi aneli echi: "Ayena nije naki nai ripima mapali nije ku nawasa ¿pir ju echi moje nira´a?" Najato. 23Echiriga nira´a jenali declaración mika simisa echona hermanos, echi discípulo kie mukume. Sin embargo, Jesusi kie aneli echo Pedro echi chie bile discípulo kie mukeme ali: "Nije nakisa echi ripima ali nije ku nawasa ¿pir ju echo moje nira´a?"24Jenali echi discípulo mapo ju testigo namuti jenali nira´a ali chikio osali jenali namuti ali tamoje machi jenali anirotami ni bichiwa ju. 25Ayenacho niru wika namuti echi Jesusi olalí. Chie bile olasa osoya, Nije mae echi nira´a cawi kie olama contener libros mapo osati.

Acts

Chapter 1

1Ali echi osuli mapu bacha nira osali, Teofilo, ruyeli karga mapu Jesusi owinali olowa mina bineria, 2mapali ali rawe chapili ripana. Jena ikili ali bino nulali Alike wikala Jiti, Jare nawesami mapo bino Chapili. 3Ali kinana oka mapu bino resunili, bino ilibali wakami nira echona mapu mochili chopi wika nira inerali mapu aboni trie tosi kale bichili. Ali naosamakoi rawe bino ilibali echona, mina raichali mutubemi ripa niruwami nira.4Aboni nili bochira ali wika jiti mina owinali raicha a che jare raichali, mapu echi Rios wikala mapu iyali mapu raichama. 5Ali Juani pakoli bawi jiti, chopi iyemi ko nima pakotami Riosi wikala jiti pe kenana me rawe.6mapali aboni muchili napawita rukeli ¿Walubela, jipi ju mapu muje kalarma echona Isreali?. 7Bino anili: i kie ju mapu iyemi nira rawe, mapu ke mi onu ucheli bino nira. 8Chupi yemi chapibo jiwerali, mapali echi Riosi wikala jiti nawasa iyemi nira mina nima iyemi riwali echona Jerusalenachi mina karka echona Judeachi mina Samariachi mina iyenasi kawi ati.9Mapali walubela Jesusi aneli jena kayami, ali mochili aboni rip inea, bino kainarami nili mina bile noli ku nasoli bino busila. 10Ali aboni inechi we nira ripa riwigachi mapali bino simili kie saina, okua ralamuli simarali echona mulubemi tosakami napachami. 11Aboni anili: Yemi ralamui Galilea piremi, ¿chorika nayi jawitm inenika echoma pa riwigachi? Jena Jesusi ku simili pa riwigachi achikorika nawama echi binoi mapu riwaltm simim pa riwigachi.12Echirika aboni ku rowili echona Jerusalenchi echona jonsa Rabo echo olivos, mapu ju mulube Jerusalenchi, sine isapkuachi. 13Mapali aboni isisa, omoli cuartochi we ripa, mapu echona a muchuli. Aboni inili Pedro, Juani, Jakoi, Andres, Felipe, Tomas, Bartolome, Mateo, Jakobi echi ranala Alfeo, Simon echi Zelote ali Judas echi ranala Jakobi. 14Karka aboni muchuli napawika mapurika bilepi nira, mina aboni anachika owinli echi olara. Ayenacho muchili muki, Maria iyela echi Jesusi ali echi rijimalasi.15Echali kubaka rawe Pedro mi ilibali echona nasipa echi rijimala yuwa, mlube mi bileciento osa makoy pakotami ali anili: 16Rijimala, inili ikemea mapu echirika ikimea riweli mapu ani Riosi raichala, mapu echi Riosi wigala anaptami siti jiti raichali bachami sikala mina chumula echi David jiti echona mulube Judachi, mapu iyuka echi chapili Jesusi.17Chopi binoy simili bile tamojo yuwa llenami ali chapili binoy onochali Echi jiti. 18(Jipi jena rijoi ralali bile kawi echi imerami mapu binoi chapili binoi kie kala jiti, ali echonajonsa ichili mohola iyolika ali binoy sapala mina ratali ali karka chair najitali. 19Karka mapu echi pireami echona Jerusalenchi anamli mulebe jenajiti, echirika aboni bayeli mina ripo echi aboni raichala Aceldama, echi ju, walu riporachi echi la).20Chopi ati osoruta echona librochi salmos: Chopi binoi kawiwali inisa binel nira, ali kie nakisa kie chiko bile rijoi bitelma echona. Mina chibile chukusa binoi nira ni bacha chukumi.21Wue nehuale, mapu ali, mapu echi pakotami mapu sinibi tamoje yuka ochuli mapo ali wualube Jesusi bakiya chokuli ayenacho bachinali tamoje juka, jiti. 22Owinanali ali pako Juani ali ayenasi nawali yawe mapu ototi echona yipa, mapo riwuali echali ilisali. 23Aboni ochieli bachami okua pakotami, Jose riweami Barsabas ayenacho inili kala nira ayenacho Matias.24Aboni mina anili: moje, wualubela, amachi karka pakotami sulala ali riwiri mapu moje echi okua mapu muje ali chuwiriju mapu muje chapiri 25mapu nochama echi Judas inili nawesame echi Judasi simili binoy niyaka. 26aboni vineka nokali; Matias chapiruwuami inili a tararami inili makoy bile nawuesami yuwa.
Chapter 2

1Mapali echi nawali omowakuachi echi muchuli karka sineamka bilempi chokemy. 2Kesania nawali pariwachi jonsa aneami mapu bile ukiranami mina we jiwerami wika, mina karka mochuli echi kali mapu echona mochuli. 3Ri wirte echi kia rahichala mapurika rajami nai mapu habil niraka. mapurika hanili bochiltame echite. 4Riosi wikali mina owili echi rahichasa kia rahichale mapu kanami nirumi mapurika aye nali hechi Riosi wikali mapurika rahichamaba.5Jipi nirula Judios echona Jerusalenachi ralami natimami, karka bochuemi prieami rile riwigachi jonsa. 6Mapali halsoni jina nahoki hanawami wikabe napauli mina kie nio lalere chopi hibil nira nmalire rahichame habo nira. 7Echi bichulere we ni kie mahalere mina we canilare; mina anelire: ¿Kie nale ju echi Galileos karka nali rahicha kuan?.8¿Chorika, hanamketh tamuje rahicham hibil nira, mapu rika tamuje rahichali mapurika tamuje jonsa hisili?. 9Partosi, Medosi ali melamitachi ali echi pireli echona Mesopotamiachi, Judeachi ali capadociachi, walu bawi anichi ali mina Aiachi. 10Echi frigiachi, echi Panfiliachi, echi Egiptoachi ali echona mulube libiachi noyerka echi Cirenechi ali ocolia echona Romachi, Judios ali proselitosi, 11cretensesi ali Arabechi, tamuje anamki echi tamuje raichala ni mulube echi jiwerka olami echi Riosi raichali.12Aboni muchuli we canilka ali minani kanilika jeanika nokali echi jares: ¿Cho aniwami ju jena? 13Chopi jare chibianili: echi ju ni borchikmi nira bajikloami ni kuleaminire.14Minajonsa Pedro iliska echi makoi bile, yuga mina sinaka, ali ji aneli: ralamli Judeachi pireami ali karka iyemi mapu pike echona Jerusalenchi, machisa emi jena; gala anamsi nile raichala. 15Chopi na ralamli kiemuchili bajikami, mapuriga emi anili, mapu rika ju chopi bikia horechi rawewachi.16Chopi inili mapurika anili echi nawesame Joeli: 17nima riweli mani juba rawe; anili onoruame, ni iyamani nije wigala karka echi raramuli. Vinoy cuchala nawisamare, ramali riwimea ri wirtami nima ali aboni ocheramiko rimuna mapu aboni rimu.18Ayenacho tami najatami ali echali rawe nije iyamani nije wikala ali aboni nawisamare. 19Nije mi inerma we simati ripani riwigachi jonsa ali inerman nai wichimoba ala, nai rajami moli chocame.20Echi rayenali najitama chonami ali echi micha mina iliena, bacha niwalu ali kala machim rawe echi nawali onoruami. 21Ali echikime echi karka binoina raichasa echi raola na onoruami mina kuirtami:22Ralamuli echi israel piremi, anamsi jena raichala Jesusi nasaret, bile rijoi machirtami echi Riosi jiti chopi iemijiti echi walu olami ali kala simati ali inerli echirika Riosi isili echi jiti Bioi jiti, achiko rika remi aboni machitm. 23Mapurika olali ma siwensa ali bachacho machirutami echi Riosi jiti, Binoi inili iarami ali iemi sikala ralamuli jiti kiesi ir ani echirika olowawami, mi michonlitm ali milalitm. 24Mapu chi Riosi ilasli, isika echakena ipaska echi rokol mi mukuwawami, chopi kie inili omerma mapu Binoi inisa chapirutami echi abonijiti.25Echi David anili mulube echi Binoi jiti: Nije riwaki onoruam sinibi bacham nije banala, chopi binoi sinibi ati nije sikala onoa chopi rika nije inisa nokeram. 26Echirika, nije sulala ati kanilika ali nije chameloli najuinali. Aneyacho, nije sapala itelmare ni bichika.27Mapu muje kie sine riwema nije wikala echona Hades, kie chiko nakimani mapu muje wikala inesa chikorami. 28Muje mi inerlami nije echi buwe cheku bitelkuami; muje mi bochima echikanikuami muje banala jiti.29Rijimala, nije mi omerma raicha bichil nira mapu echi David osali: binoi mukuli ali machisa, ali bino chuwechi ati tomojo yuwa iensi jipi rawe jonsa. 30Chopi, binoi inili nawesami ali machili echi Riosi mi anili bile mapu ni olamare na binoi, binoi niwamaruwa bile rakem echona ropokala a echona binoi ati. 31Bino riwali jena bacha sikalachi nira mina raichali mapali ku ilisali echi Cristo: ino kie tasi simili mina riweli echi Hades, ali kie chiko bino sapala riwali mapu kie kalai.32Jena Jesusi, Riosi ilasali, ali tamuje ju mapu riwali. 33Alike, ku ilasrami nisa otona sikala Riosi jiti mina chapisa map Rioi niji echi echi Riosi wikala onula jiti, bino ralachali jena, mapu yemi retiwa mina namami.34Chopi David kie simili ripa riwigachi chopi binoi ani, echi rijo je anili echi walubela yuwa, asaka nije sikalachi una, 35ali nije niwasa yenasi muje sayela ali bankochi bankochi asimea. 36Mapa ali, riwesi mapu karka kalirali echona Israeli mapu ni bichili machimea, mapu Riosi a niwali walubela echi Cristo, a Jena Jesusi Mapu iyemi michonali.37Mapali aboni namali jena, ali omunali aboni sulala mina je aneli echi Pedro mina ayenacho che jare nawesame: rejimara, ¿piri olabare?. 38Mina Pedro je anili ali echi: Ku rowisi mina ku pakosa ibili bi iyemi, ali Jesucristo roala ruga jiti mapa akawama aboni chati olalila jiti, mina iyemi char pibo riosi nije echi we alabela wikala. 39Mapu iyemi ju mapu bino anili bino kuchuala mina karka mapu muchiwa we mika nira. Wikabe ralamuli mapurika walubela mapu Riosi baye.40A che jare raichali bino roweli mina jerika anili: Ku naosi mapu we choti olami ju. 41Aboni echi nareli rahichali inili pakotami, chapili echari rahichali bikabe inili bakia mili raramuli. 42Aboni isirali binerika echi nawuesami, nopi echi yuka isirali nachutali echi pani ali olurami mochuli.43Najabuakami nawuali echona soluchi, wikabe kala niraka riwirtami inili niwuarami inili echi pakotami nira. 44Karka suwaba bichili nopi napawika muchili y inili karka namuti chopi ira, 45aboni ralinewali karka aboni niwali y mina rojuanli karka, mapu ali newalemi kianamuti inila.46Mapurika aboni sinibi yawe yenali echna templochi ayenacho nachutali echi pani echona bitichi, napawika wue kanilaka kowali; 47aboni nawajinali echi Onoruami niwali karka kuwirali ralamuli. walubela nawesa chukuli cholupa rawe mapu ikia ku mayumi inili.
Chapter 3

1Jipi Pedro ali Juani simibili econa templochi i chali hora olarkachi, echali ke makoy hora inarachi. 2Bichiyli rejoi kie omerame simiya choquichi nawasa jonsa, inili otorutame nili rawe ali ricali yechi echona templochi, riweami gala simati, chopi binoi omera iyarami nisa kuwirl ata echi ralamli mapu simibami nili echona templochi. 3Ali binoi riwali echi Pedro ali Juan mani muhuwa templochi, echi atali kuwirl ata.4Pedro, napawika mina Juan, inenka busila echi nira, aneli: ¨inenibo¨. 5Echi kie omerami simiya inenli, buyeka chapisa namuti echi nijala. 6Chopi Pedro jianeli: ¨plata ali oro kie iniwini, mapu riga nije kam jun, nije iyaman,7Pedro chopi hucheli sikala unua, ali ilasli; we iya sopunu binoy ronola ali cuchula chapili jiweuli. 8Pochika, echi kie omerame simiya ilisli mina owuinli simiya; chopi echi bakili Pedro yuga ali Juan echona templochi, simikia, ponchika, ali najunika Riosi.9Karka echi ralamli riwali iyenami ali najunika Riosi. 10Aboni ma mayeli echi rijoi mapu asali echona chapiya limosnas echona iyechi templochi, na we simati aboni simibli we canilika ali mapu rika riwisa mapurika rika ikili binoy.11Mapali binoi asili anacha echi Pedro mina Juan, Karka sineamka ralamli jumli echomu ichona biteli echi riweani Salomon, we kanilike. 12Mapali echi Pedro riwali echi, anelire echi ralamli ¨hiemi, ralamuli Israel pireami, ¿churkiare we kanilte? ¿churkiare muje bosuli tamuje inie, mapurika tamuje holasa mapu echi simea mapu tamuje jiwerami o echi natima?¨.13Echi Riosi Abrahami hinil mina echi Isaac, mina echi Jacobo, echi Riosi tamuje holola hinile chico, echi nawajinali mapiki nawesami Jesusi, echi ju mapurika hiemi piwali mina kie nirialti echona balanachi echi Pilato ku niyubma ruli, mapali binoy ku hiyumba ruli. 14Hiemi kie nirialate echi kie chati olami mina hatalde echi nira bile pi nicoami, mapurika ku niwamaba.15Hiemi nilali echi towi mapurikabiteami mapurika echi Riosi ku ilisali ku mapu suwiami bitilachi mapu tamuje juti echi riwaka nokoli echiko. 16Jipi rejimala bichi wika binoy raola nirak nale rijoy mapurika hiemi ritie mi machilti rawala echico niwali we owakmi. Mapurika bichiwaki Jesusi niji na binoy nahale karka kie nayukuomi echona ma echona mochule.17Jipi, rijimala, nije machi mapu emi nokala pi kie ni kanilka mapurika ayenacho olali bacha chuami. 18Mapu echi namuti riga Riosi anili chopi binoy sikala mina chumula karka mapu nawesame, binoy Cristo risua ikimea riweli, echi jipiko ni bichiwale ma olali.19Ku Riosi, chopi ali naculisa, chopi echi siti kie kala biwarame nima mapuriga omerma isiya alimali echi kowami ikinasi mapu Onoruame ati; 20ali echi binoy omerma jula echi Cristo, ali binoi inili bacha ilarame emi nira, Jesusi.21Binoy ju echi binoi pariwi wigachi mapu chapimea ali pi teli rawe ali kalara chopi echi karka namupi jiti, mapuriga Riosi raichali olali pi teli rawe echi chumula aboni anaprami siti ololula echi nawesame. 22Moises ni wichiwale aneli: BINOI ONORUAME ILASMA BILE NAWESAME MAPURIGA NIJE AYENACHO RIJMALA. EMI ANAMSI KARKA MAPU ECHI RAICHAMARE. 23IKIMEARE ECHI KARKA RALAMLI MAPU KIE ANAMLI ECHI NAWESAME NI INIMARE KARKA BOSUBURAME AYENACHO PE KUA RIJIOACHI.24Mapu karka echi nawesame iyenasi Samuel ali ayenacho isilii juba echi yuga, karka raichali ali riweli echali rawe. 25Iyemi ju kuchala echi nawesame ali aboni nokali napawika mapuriga Riosi olali echi bacha huwentami kuirtami nima ritemtami jenai wichimoba, mapu binoi aneli echi Abraham: ¨Karka ritemola kuirtami nima echona wichimoba¨. 26Jubaka mapali Riosi cu hawinli echi mapu binoy najata inarli; echi binoi ni julali bacha emi yuga, ali mani suwena kuirsa ali mina anapsa ibilpi nira emi nira echi chati ololula¨.

Chapter 4

1Ali Pedro mina Juani raicha ralamuli yowa, jare oweiba mina echi bacha chukuwami echo´na templochi mina Saduseosi isili echona. 2Aboni ko muchili we natka chopi Pedro mina Juani iyenali bineria ali ralamuli mina, ruye Riosi raichala, mapu ilisli sowiami bitiachi. 3Aboni chapirutami nili mina muchuwalti kompenchi boali che sine rowe, ma ni li rokogo. 4Chopi wikabe rolamuli mapu nomali echi raichali ali bichiwali; mina atararami ni ralamuli mapu bichili mali mili.5Ikili che sine rawe, jare owelba, ocherami mina osami napawili echo´na Jerusalenachi. 6Anasi, echi walubela we bichiwami, asali echona, mina Caifas, mina Juani mina Alejandro, mina karka ma ritemawala ni echi ni bacha walubeali we bichiwami. 7Mapali echi ilarami nili echi Pedro mina Juani nasipa echo´na, jona rukeli: ¨¿Pir jiti jiwerli, a li chuwiri raola, iyemi olali jona?¨.8Ali Pedro, bochirami witia joto, jeaneli: ¨Iyemi, siliame jenaiba mapu rijoa mina oherami. 9Ali tamuje jipi rawe nochiwi mulubemi pe we kalabela nochali a li bile rijoi nayuwami ¿Chu siya nasipa si sawerami nili jena rijoi?. 10Jona machiruami nima karka iyemi mina karka echo´na Israel, nima Jesucristo Nazareth raola ruka, mapu iyemi michonali, mina Riosi ku ilisali suwiami jonsa, echi jiti, mapo jona rijoi mapu iliti kala sawiami echo´na bachami.11Jesucristo echi ju ritie mapu iemi jiti mapu iemi olami nili chopi kie niralitm echirika nili niwarami ritie we ritemi. Kie ite kuirla na kiewesa chibile rijoi, echirika 12kie niru chibile raola pa riwigachi rile, mapu iaramijo ralamuli, mapurika tamojo nimare na kuirtami¨.13Jipi mapali riwali iyomi echi Pedro ali Juan, ali ma maeli mapu echi aboni nili ralamuli nulami ali kie binertami, aboniko we natika ripilire, machika echi Pedro ali Juan muchulire echi Jesusi yuwa. 14Echali riwisa aboni echi rijoi mapu inili ku sawarami na ilika mi napawika na aboni, aboni kie ir animeriweli echina jitra.15Chopi mina na aboni nulali echi nawesami na buwamariweli echona mapu napawika muchuli wikabeka, aboni raichali ayena anika. 16Aboni anili: ¨O pir olabo jena ralamuli? mapurika echi olali mi inerli we bayowami nira inili olarami echi aboni jiti ju machirutami ju karka mpu echona piremi Jerusalenchi ali kie omerbo kie nijea. 17Chopi ma siwena jena kie mi chibirika anema ralamuli, ma anevo bacha nakie raichonla minabi kie iwesi bile jena rijoi¨. 18Aboni bayeli echi Pedro ali na Juan mina echi mousa ali mi nuleti kie raichanla kiir kie chiko binersa echi Jesusi raola jiti.19Chopi Pedro ali Juan anika nokali ali jeaneli: ¨Inisa kala nira echi Riosi jiti anamsatmiemi mapu echi binoi nirako, aboni ni nira saersi. 20Chopi kie omerbot ye echi raichali mulube echi namuti mapo tomojo mi riwakit ali anamikit ali anamikit.21Mina rawue wikabe aneti ke nakiti Pedro y Juani, aboni nakita ku simanala. Aboni ke riwali bile namuti mapo ichi isili, karka suwaba ralamli nawaji ochuli echi Riosi mapurika echi niwali. 22Echi rijoi oiuali ku saweli echi bamin inili nosmimakoy.23Mina rawue aboni ku buwanati, Pedro y Juani isili aboni ralamli aneti karka nopi bacha chukumi y ayenacho ocharami echi aneti. 24Mapo ali echi anamali, we oweli sinali Riosi nira y aneli: ¨Onoruami, moje piri owa echona chimobachi, y karkasuwaba muchila echi yuka, 25mapu muje Riosi wikala, mapu nije onolua chumulachi echi David muje yuga inarami anili: ¿Chopi ke machili echi noruami yaichali, ayenacho echi pueblachi ke kala nota namuti?.26Echi reyesi chimobachi pireami napahuili, y ayenacho bacha ochuwami napawili najasaki ochuli echi Riosi yuka, ayenacho najisaki Jesucristo yuka;27We chanilami, abone echi Herodes y Poncio Pilato napawika echi ralamli yuka ayenacho pueblochi bina Israel, napawila echona wikabe rijowachi sayeka echi yuka we jimerami inarami, Jesusi. Mapu mejo ochueli. 28Aboni napawili karka olasa mapu muje sikala mina muje binoy nakili mapu bachami chikalachi mapu simirami.29Jipi, Onoruami, anamika mapu ali chaneti nakiwi nopi Riosi najatami isirami raichanla karka bila niraka. 30Mapo ali moje sika kaniasa mapo ali ku sawe riwirtami kala niraka nima ikime binoy ralua moje najatami isirami Riosi yuga. 31Mapali echi sonoli atanika, echomi aboni napawika mocholire inili sawetami, mina karka echi anilarua bochultami echi Riosi wikala jiti, mina echi rahichle echi Riosi rahichali echiko kie najake.32Wikabe wabe tararami mapu aboni bichili hilili nalira sorachike mina sulala, mina ni kie ira echi bile alboni ahili echi tanamuti echiko echi tananuti holuasi echi anila, echi choanilami, echi anilere kia namuti hanilorua chopirika, 33we jiwerika anili echi nawesami mapu Jesusi ku ilisali walubela Jesusi, mina echi walu we kalanira echona chikula.34Kie wesi niruli mapurika bile rijohi echona mapurika karonti nio alemy mapurika karka binoy aniwali bochachokuami niwali ayenacho kawi ayenacho kali ayenacho mina ralineweli mina pali echi waromi mapu karunti raniwali asili mina 35ocheli echona ronochi mapu najatami asili echi Riosi. Mina hiali echi mapurika hechi hibili nira Riosi najotami, mapurika echi aboni piri nio alenili.36Josesi, bile levita, bile rijoi chipre, echi hiatarua echi rolua Bernabe echite apostoles (echi ju. Jerika anewame, ranala echi kalanileuami). 37Haniwale bile kawi, echi binoi ralenieli mina napali echi banomi mina ochuli echona ronoli echi apostoles.

Chapter 5

1Jipi bile bichiwala rijoi riwewami Ananiasi, echi Safira binoi opila, ralinewali bile mapu aboni inili, 2ali binoi chapika ripili piokua wanomi mapui inili ralineutami (binoi opla ayenacho machili), ali chibilena choquemi ali ucheli ronochi echi nawesamijiti.3Chopi Pedro aneli:¨Ananias, ¿Chorika riabli bochili muje sulala mapu kalema echi Riosi wikala ali ripi okua wanomi mupu ralinewali echi kawi?. 4Mapali mina makie ralineka isili, ¿We kie inili muje a inili? ali jubaka inisa ralinewami ¿Kie muchuli mapu muje kili olamare? ¿Choripa mapurika anatikim jena namuti muje sulal? Muje kie mi kaleli ralamuli yuwa chopi Onoruami yuwa¨. 5Anamika jena raichala, Ananias echili ali iwija binoi sinepi nira. ali bile we najartami nawali echi karka mapu anamli. 6Echi mali isili ni bachami nira, buleli, na mutuli machi ali otori.7Mali bakia ora inarachi jubaka, binoi opiila bakili, kie machika mapu choikila. 8Pedro je aneli echi: ¨Ani emi rarinewki echi kawi jena natemi nira. ¨binoi anili: ¨yena, inili echiku nateami¨.9Mina Pedro jeaneli echi: ¨¿Chorika mi anatikitm yemi uche inera echi Riosi wikala? inesi jena, ronochi mapurika otoli muje cunala muchiwi echona iyechi, ali aboni machipamare ayenacho muje¨. 10Echi pi yati ichili binoi ronochi, ali iwili pi sinepi nira, ali echi mali mouli ali riwali mukikami; aboni otoli bachi ali otoli echi mulube cunala. 11Wabe majaluami nawali karka echona mochi ami, mina karka mapu namali jena namuti.12Ko wika mapu bino inerli mira we suweti ikiya inorli echona ralamuli jawachi ali echi nawesami jiti. Aboni mochili napawika bilenpi echona bilenpi mapu niwili echi salomoni. 13Chopi hie wesi niwali ni we nateami nira napawili echi yuwa, abeni we nateami mapu echona pireami jiti.14Ali ache jare bichiwami muweli, wikabe ralamuli ali mina muki, 15ali ayenacho aperali mapu iki nayukami manu cho ripo mina bitibali echo´na bilena kujubechi, mapali simirachi Pedro, ku sawiami nili, bino okabali mapu omasa akaba echo´na jane. 16Ayenacho napawili wikabe ralamuli ali echo´na wikabe rijoachi karka suwaba echo´na Jerusalenachi pali echi nayokami mina jare we siweami kie kala wika jiti, mina ku sawiami nili.17Chopi echi walubela bacha chukuami mina ilisali, mina karka mochili echiyuwa (piri ju echi Saduceos); 18mina bochili echi irokloami mina chapili echi jare nawesame, ali moarami nili bilena pacha kompenchi.19Cho ali rakoyo bile Riosi Kapiitanualu namali echo´na iyeachi ali mina iyurali mina machi nira je aneli. 20Simibka, jabasi echo´na reobach¨ mina ruyebsi karka jena raichali jena bitelwam¨. 21mapali aboni anamli jena, aboni mouli echo´na templochi ma ni mulube rawema rikachi ali binerli. Chopi kie ni bichika olami ali echo´na muchuli echi yuga isili, ali napawili echo´na bilena napawikachi ali karka echi ocherami echona pueblochi Israel, ali julali apanla nawesame echo´na pacha mowakuachi.2223Ali echi onochami mina simibli kie riwali echo´na pacha mowakachi, ali aboni isili mina anili: ¨Tamuje riwakit echo´na pacha mowakuachi iyertami ni kala nira ali echi nochame ajali echona iyechi, mapa li tamojo irapkit, kie riwarit kie wesi echo pacha¨.24Jipi ali echi bacha chukumi echo´na templochi ali chejare bacha chuami kie ni bichika olami anamli jena raichali, echi muchuli we natika ripili mina aboni, mina pir machinma jena jiti. 25Mapali wile nawali mina ji aneli: ¨raramuli mapu yemi muchuli echo´na pacha mowakuachi ali jawi echo´na templochi vinera pi okua rijoachi¨.26Echi rika bacha ilimi simili yuga echi nochami, ali ku apali ku kuwana, chopi kie nakoka, mina abonika majali mapu rika raramuli saburame nisa. 27Mapa ali aboni apali, mina muchuwati ni bachami echo´na napawikachi. Ali echi kie ni bichika olami ji aneli, 28ji aneka: ¨tamuje ni iyoka nulekit kie vineyla echi rawala ruga, ali chobiji, chopi yemi ni bochila echo´na Jerusalen ni binerika, ali nakitim apasa echi ala jena rijoi jiti tamuje yuga¨.29Mina Pedro ali echi nawesame je aneli : ¨Chopi anamsi Riosi mina kie anambo raramuli. 30Binoi Riosi tamuje onola ilasli echi Jesusi, mapu emi milalitm, ijaka echona rojari. 31Onoruami olali sikala echo´na onua mapurika inima Jesusi walubela nigurami, mapurika rouma echo´na Israel, echi wikawerami mina chati olami. 32Tamoje ju mapu riwali yena namuti, ayenacho Riosi wikala, mina echi Riosi iyali mapu anama ochulo¨.33Mapu ali ralami napawili inamali bina, aboni muchuli ali ojobatami oboni ku milinali echi nasuami. 34Bino Fariseosi riweami Gamaliel bile binerami walula, echi inili kalerama echo´na pueblochi, mina ilisala mina oulali mapu otonala echi nawesama bino.35Aboni echi aneli: ¨echi ralamli Israelchi pireami, kala nama muchisi mapu iyemi oruabore echi ralamli yuka. 36Bino rawe, Jeudas bina ilisala mapurika bile we natemi nira, bina wikabe ralamli, inili naociento, aboni napawili, bino milati, karka mapu ala nama muchili inili ke kaletami ripili ketasi iyira nira. 37Jena echi rijoy, Judas Galiachi bitemi, bina lisala echaliali niwali bile osuli otoli jare ralamli. Ayenacho mayeli nopi karka nopi anamali inili yojonatami.38Jipi nije anema, anamsi jena ralamli bino ineli riwe, chopi yena nochali nisa ralamli niwara bino nima ke kalanira. 39Ayenacho Riosi nira, yemi ketasi inima chati oluami; ayenacho sineami kachi rusa muje iyoami chikumi Riosi yuka, aboni inili chipi oiuarami.40Aboni echi bayeli echi bacha ochuami bino pisioti ayenacho aneti ke raichanla Jesusi nira, bino nakite. 41Aboni simibali echona napawiwachi we kanilka mapu kurua tararami mapu nima riweli resu olarami echi rolola jiti. 42Mina rawe, echona templochi bino calirala, aboni nokusali binera y nawesa echo Riosi bitecha.

Chapter 6

1Jipi echi chabe rawe, mapali echi numri disipulos niapi ka najeri iniarli, najetlibe bile chibirika anewami mapurika echi Greko-Judios echi nali hayuki Hebreos, mapurika echi muki kie kuneami mapurika kie we iyati mapurika echomi kawami anili ku chanili.2Echi makoi oka bayelire echi wiki ralamuli echi Riosi najatami anili mina aneli: ¨Kie kalaju echirika tamuje riwema echi Riosi rahichali mapu simea echomi kuwirsa echona mesi. 3Mapurika, iyemi mi jumei re, rijimala, echi kicha ralamuli echona iyenami, ralamuli kala iyenami, bochirami wika jiti ayenacho gala nachika anemi mapu echi ochubo echi mapu nochuma jenai nochali. 4Mapu tamuje, sinibi rawe minabi ochubo tonika noka mapurika ayenacho Riosi rahichali riwe.5Echi rahichali karka suwaba iska we kala niralarue. haki chapili echi Esteban, bile rejoi bochirami bichi luami ayenacho wika jiti, mina echi Felipe, Procoro, Nicanor, Timon, Parmenas, Nicolas, bile chakena chokumi echi Antrioquia biteami. 6Echi bichiwami hapali nale rejois echona nawasema ayuki, mapurika echi atanli mina ochuchili aboni sikala echona.7Ali echi Riosi raichali mina ocherali, minabi wikabe najitali najatami walu ocherli simirka echona Jerusalen, mina wikabe owelpa we namami najitali echi bichilesami.8Jipi ko, Estebam ni buchikame Riosi wikala ni omerka, niwali wabe semati inerika jiti ralamuli. 9Chopi jasli ibil pi ralamuli nili echona singogachi riweachi echi nauwami, jena Cireneos ali Alejandrinos, ali ibilpi jena Cilicia ali Asia. Jena ralamuli chubi a nika riokali echi Esteban yuwa.10Chopi aboni ko kie homerami nili jawasami sayeka jena bile natali a li binoi wikala mapu echi Esteban rahichare. 11Ali abone kie anika nokali jare ralamuli mapu anema, tamuje anomki echi Esteban raichami siunorika sayeka echi Moises ali suyeka Onoruame yuka.12A boni aneli echi pe oka rijowachi, echi ocherani ali echi jare osami, mi na aboni sayerli echi Esteban, mi na chapili ali ko mi no oturuami nili echona napawikami. 13Echi aboni apali kie machim, mapu aneli, jena rijoi kie riwe sayerka jena bilena we kala rikachi alí raichali. 14Chopi echi anamkit je ani jena Jesúsi Nazaret nosobuma jena bilena alí nakiluma echi pi echirika ipename niapu Moisés riweli. 15Karika mapu muchili echona napawika ineli busula echi binoi alí riwali binoi banala inili bilé ni kala olami nira.

Chapter 7

1Echi bacha inarami, je anili "Ju jena namuti bichiwuali?" 2Esteban je anili: "Rijimara mina wentami namsi: Echi Riosi we simati olam, ilibali echi tamuje onola echi Abraham mapu ali binoi asali echona Mesopotamia mapu ali binoi bitelma rieli echona Haran; 3Echije aneli: RIWE ECHI KAWI MINAMUJE RIJIMARA MINA SIMIKA ECHONA KAWICHI MAPU NIJE MI INERMA;4Echali binoi riweli echi kawi Caldeos niwali mina biteli echona Haran; echali echona jonsa mapu ali ma mukusa binoi onola, Riosi pali jena kawuichi echona napu yemi bite jipi. 5Ketasi ira iyali namuti mapu riweli binoi onola echi binoi, kie, kie tasi iyati mapu echona asinea chopi Binoi anili, echali Abraham kecho kuchami nili, mapu POINOI MI IYAMA EHCHI KAWI NAPU OMERMA PIRE SINIBI NIRA ECHI BINOI MINA ECHI BUAMI JUBAMI ECHI YUWA.6Riosi raicha echi binoi jerika: ' MAPU ECHI BUAMI PIRELMA PI TEI NIRA ECHONA BILENA KAWI KIE MACHIRUTAMI MIWA ECHONA PIREAMI OTOMEA ECHONA ONOCHARMA RUA MINA AYENACHO RISUA OIAMA NAOCIENTO BAMI'. 7'MINA NIJE KALA ANEMA ECHI RAIAMULI MAPO NIMA NOCHARTAMI; je anili Riosi, 'MINA JEWA JONSA ECHI ABONI BUAMA MINA MI NAWAJINMA JENAI'. 8Mina Binoi mi iyali echi Abraham bile raichali, echirika Abraham najitali echi Issac onola echirika aniti echali osanao rawe Issac najitali echi Jacobi onola mina Jacobi echi makoi nao rijimara onola.9Echi rijimaras naka nokali echi Jose yuwa jiti ralinewuali echona Egiptochi, mina Riosi asali echi yuwa. 10Ali chapisa karka mapu risu iniltami ali iyali walu natali bachomi Faraon nira echi walula Egiptochi jena ucheli walula nira echona Egiptochi ayenacho ibilpi kalirali nira.11Jipi, nawali bile we lola echona karka chuna Egiptochi ali Canan ali risuniltami ali tamuje onolua kie riwali kowami. 12Chopi mapali Jacobi anamsa echi Egiptochi niruli turu, binoi julali chave sine. 13Echali osa chokem Jose inerli binoi nira binoi rijimala; ali bileni kalira pireami echi Jose inili machirutatami echi Faraon.14Jose julali binoi rijimala ku rowika mapu anemare echi Jacobi bunoi onola nawanla echona Egipto, napawika karka binoi rijimala, kichas makoy mali ralamuli ni karka. 15Echirika Jacobi ikinli echona Egiptochi; mina jonsa mukuli, binoi nira ali tamuje chabe nira. 16Aboni inili otorutami echona siquem ali simibali mapu muchima riweli echona chuwechi mapu Abraham ralali natem pilata echi kuchala homor na siquem.17Mapali minami rawe mapu Riosi anili ma mulubenli, mapu anili echi Riosi echirikaa olama ruli Abraham yuwa, echona okua rijowachi ochera inarli ali ika rijosli echona Egiptochi, 18echali jonsa ilisali chobile wualula echona Egiptochi, bile wualula mapu ke machilli echi Jose nira. 19Echi bilepi wualubela wikaleli tamuje pireachi mina chibi olali echi chave pireami we risua nira, mapu aboni ka tibuma riali echi kuchi siti ralamuli jiti mapu omerma ochera.20Ni echali rawe nawuali Moises: Binoi nili we bayoami echi Riosi yuwa echirika tiburami nili bakia micha echona onala bitechi. 21Echali mapu binoi achali echona machi bawirali echi Faraon ranala riwuali mina, bukuruli mina ochebnali mapu binoi ranala nira.22Moises ni kala binertami nili karka echi binerkuami echi Egipcios nira, mia binoi nili we jiwerami ali raicha mina mapu olci . 23Chopi mapali ma mulube haosmakoy bami, nawuali binoi sulachi kolkuami binoi rijimala, echi Israel kuchuala. 24Ali ritesa bila Isrealita risua olusua oluachi, Moises kuirli, mina ku sayerali echi mapu risua olali echi Egipcio. 25Binoi anatali echi rijimara machimea echi Riosi binoi sicala kuwira chi koli, cho pi aboni kie anamli.26Che sine rawe binoi nawali echi Isrealitas mapali aboni mucholi chib aneya muchuli; bi noi isili muchua kili nira aboni nira; binoi aaneli ralamuli hiemi ju rijimala: ¿Churika hiemi nakowa che bile yuka?. 27Chopi binoi echi chib olala bile, mina rikibuli a li aneli, ¿Muje chika niwali siliame ali walula tamuje? 28¿A kanilma muje tami mila, churika milake echi Egipcio paca?.29Moises simili jubako ali anamsa jena, binoi najitali kie machirutami echona kawirli Madian, echo´na jonsa nawali ono ali okua kuchali. 30Naosi makoi bami simirlachi, bile kalabe rijoi lible echo´na iye akicheachi echo´na ripa rabo Sinai, bile nai rajaichi echo´na bite raja.31Ma pali Moises riwali echi nai, binoi we kanile ma pali riwali, ali mapali mulubenle mino inesia, nawali Riosi raichala je aneka: 32´NIJE JI RIOSI ECHI MUJE ONOLA, AYENACHO RIOSI ECHI ABRAHAM ALI ECHI ISAAC ALI ECHI JACOBI: Moises salumale y mina kie inenli.33Echi Onoruame je aneli echi: IYE ECHI CARACHI, CHOPI ECHO´NA BILENA MAPU MUJE ILI ECHO´NA KAWI WE KALA. 34NI BICHIWALE NIRA NIJE RITIWA ECHI RISUA INILAME NIJE BITECHI PE OKUA RIJACHI MAPU ATI ECHO´NA EGIPTO; NIJE ANAMKI NAKATRAMI, ALI NIJE RIKINKI ALI CUIRSE; JIPI KINASIMI NIJE MI JULAMA ECHO´NA EGIPTO.35Jnea Moises, mapuriga emi kie kaleli ali je anili: ´¿CHIKA MI ILALI BACHA CHUKUAME ALI KALARAMI?´ Echi inili mapuriga Riosi Julali mapu walula nira ali kuirami nira. Riosi julali echi sikala ali Riosi piyonala mapu binoi riwali echo´na rojarli. 36Moises yuga inarli aboni machi echo´na Egiptochi jonsa juba mapa ali ikisa ali ma riwirasa echo´na Egiptochi ali echo´na walu bawi sitakame, ali echi´na we bachiwealichi echali naosmakoi bami. 37Inili echi Moises mapuriga aneli echo´na pe okua rijoachi jea Israel: ¨RIOSI ILASMA BILE NAWESAME EMI NIRA, MAPU EMII RIJIMARA BILE NAWESAME RIGA NIJE¨.38Jena rijoi mapu asali yuga ralamli echo´na we bachiwealiachi echi Riosi piyonali mapuriga raichali echo´na bileni rabo Sinai. Yena ju rijoi mapu asali tamejo chabe nira; jena ju rijoi mapu chapili raichali bitelkuami mapuriga iyarami tamuje. 39Echi ju rijoi mapu chabe ke amali; aboni chijanti, echi sulali ku simili echona Egiptochi. 40Mina rawe anili echi Aaron: ¨NIWASI RIOSI MAPU TAMOJE YUWA. MAPO ALI ATISA MOISES, MAPU TAMOJE YURLI ECHONA CAWICHI EGIPTOCHI, KETASI MACHI CHOKIA¨.41Yenarika, mina rawe aboni niwali bile biserre pali niwarami iniwachi, kanila aboni niwarami sikarati niwarami. 42Bino Riosi nochutali y yali mapu kanma echi sopoli echona riwachi; mapu echira asarutami choku bibliachi echona nawesami; ¿AMI IYALI TAMOJE ECHI KARUNIA KU URITAMI OIARAMI ECHI NAUSIMAKOY ECHONA YE KACHES ECHONA ISRAELICHI BITECHI?.43YEMI NALILI ECHONA TABERNAKULICHI BINA MOLOC AYENACHO SOPOLI NILA RIOSI RENFAN ECHI NAMUTI IYEMI NIWALI NAWAJUNKUAMI MINA NIJE OTOMEA MIKABE ECHONA BABILINIA.44Mina rawe inili echona tabernaculochi anili binoy nira echona iye akicheasi, mapu ichirika Riosi nulali mapi ali aneti Moises, mapu binoi inima echi niluami nira. 45Binoi ju ralinekuachi wikave yawe, echali, pali echi kawicha echi Josue. Jena ikili mapali aboni chapisa iyarami jareni piremi mapu Riosi machi pali bachami. 46Echi mapu riwali sala Riosi nirra; echi atali nali rimueare bile kali mapurika echi Riosi Jacobi hanili.47Echi Salomon niwali bile kali echi Riosi anili. Mapurika, echi walula kie bite echona kali niwarami pi sikate; 48mapurika nali ju mapurika echi, aneli echi nawesami: 49¨RIPA RIWIGACHI JU NIJE BITELACHI, MINA NALI KAWI PI RIPIORACHI JU MAPU TAMUJE JE RONOLI. ¿CHUYIRA KALI HOMERITE HOLA IEMI? ani echi walula: ¿O KOMI ATI ECHI MAPU ECHONA NIJE HISAPMA? 50¿KIE NIWALI NIJE SIKALA KARKA NALI?51Hiemi mapu we rasiwami kie anamami surachi jonsa mina echiko rikala, hiemi chilupi kie anamite echi Riosi wikala; hiemi aboni nokuati aboni Onoruami okuankua. 52¿Churapi echi nawesami kie nokuali aboni huentami okanikali? echi niliali echi nawesami mapali bacha buali echi kala; mina jipi hiemi najitali chubi nokoami mina miliami echi ayenacho. 53Iyemi mapu chapili echi raichoili mapu ju kapi tantewala johali , chopi iyemi kie katewali.54Jipi mapu echi ralamuli muchili napawikuachi namali jena iri, aboni na awali echona pacha´na nira, mina ronali echi rame sayerka echi Estebani. 55Chupi bino, nisa bochirami kala wikala jiti, bino ineli ripa riwikachi mina riwali rina riwikachi niruami; mina bino riwali Jesusi iliami echona otena sikalachi Riosi yowa. 56Estebani jeani: ¨inesi, nije retiwa ripa riwikachi iraptami, mina rijo ranal, iliami echona otoma sikalachi echona Riosi atiachi¨.57Chupi echi ralamuli mochiami echona napawikachi sinakali pe oweli nira mina iyerli na abo nakala mina paiti napawika echi yuwa. 58Aboni palti chebilena kie rijoachi mina basibuiti riteti; mina mapu riwali ucheili aboni echona Saulu riweami ronola.59Ali aboni basibuchi echi Estebani, bino minabi tanuli walubela mina jeanika: ¨Walubela Jesusi, chopi nije wikala¨. 60Bino chukobaka chukubali mina sinali oweli nira: ¨Walubela, kie chapi kie kala olali sayerka echi yuwa.¨ mapali bino je anili, mina kochili.

Chapter 8

1Saulo asali ma kala natika mapo ma mukume ruli. Echirika echali rawe owinli we najatika echi sayerika echona iglesiachi ienami yuka mapu muchuli echona Jerusalenchi; ali echi bichiwami muchuli karka chijaka, pireami jiti echona judea ali samaria, ayenacho nawesami. 2Ralamuli mapu we kaliemi otoli echi Esteban mmina olali we nalaka echi jiti. 3Chopi Saulo isili we chib olali echona iglesia ienami; binoi baquili calirali, ivil calirlinira ali banaka machi buwanali echi ralamuli ali muku ayenachi, ali muchuli echona pacha oakuachi.5Mina jonsa, echi bichiwami mapu inili chajanarami, isirla nawesa Riosi raichala. 4Felipe ikinali echona wika rijowachi echona samaria ali raichala echi Kristo nira.6Mapali wikia Ralamuli echi ralamuli anamali ali Riwali mapo riwirtami inili echi Felipe jiti, aboni napawika iteli ikili anamika mapu binoi anili. 7Chopi ikia ralamuli mapu inili, wika kie kala machi buwali mapali sinaka walu raichala; ali ikia ralamuli rowisami ali kie omerami ajasa inili sawarami. 8Ali niruli we canilkuami echona wika rijowachi.9Chopi niruli bichiuli ralamuli echona ikia rijowachi riwewami Simón, chikachave asali olowa sukuru; binoi echirika ipenali we kaniltia echona samaria, mapali anika bile rijoi we natem nira. 10karka echi samaritanos, yensi kuch jonsa ayenacho yensi wali, teli anamali kilinira binoi. Aboni anika: "Jena rijoi ju amerami Riosi jiti mapu ju "Riwewami walu." Aboni anamali. 11Aboni we kanila no kuali chave nira echi sukurami nira.12mapu ali aboni bichili mapu ali Felipe nawesali RIosi raichali mapu bacha chukumi echi Riosi mina Jesucristo, aboni inili Pakotami, bino rijo rika muku ayenacho. 13bino Simón ayenacho bichili. mali echi bautizartami inili, bino bachami chokuli echi Felipe yuka; mapo ali echi riwali inerkuami omerkuami isili, echi binoy chokumli anoka nira.14Jipi mapali echi nawesame echona Jerusalenchi namali echi samaria mapu Riosi raichala, aboni jurati echi Pedro y Juani. 15mapali aboni simibali, bina tanli echi nira, mapu aboni nira chapili Riosi wikala. 16Chopi jipi jenasi, chopi ke tasi nawali echi Riosi wikala aboni jiti; echi inili ma pakotami inili Riosi nira. 17ayenacho pedro y Juani wichali sikali echona nira, aboni nareli Riosi wikala.18Jipi mapali Simón riwala Riosi wikala iyarami inili nawesami sikala jiti, echi iyantili mina wanumi. 19Binoy anili: Yamami tamuje nikuami jiwerli, chuirpi jena ochasa kani nije nira, inima chapuritami Riosi wikala."20Chopi Pedro aneli, moje niwala echi wanumi ripisa moje yuka, moje natali mapu muje ati nikuami echi Riosi niwali binoy walumi nira. 21Mujé kie iniwi jena kie chira olamam jena ta namuti raichacuachi, mapu muje sulala kie ni achinika ju Riosi yuga. 22Chopi muje roisa jena siti duami muje inila, ali orarka echi onoruame, chopi echi ko omerma ikawa chopi ni moje sulala. 23Ali nije ritiwa mapu muje ati chanila mina omermi echi riwe echi chati olalula.24Simón iliska ali aneli: "olarsi echi onoruame nije nira, ali kie ira echi ta namuti mapu riga emi raicha kie iki nije yuwa.25Mina pedro ali Pablo nawesachi echi aboni raichaga echi onoruame raichala, aboni roili ali ku simibli Jerusalenchi echomi buchi, aboni nawesali echi Riosi raichala wika samaritanos.26Jipi echi Riosi piyonala ali onoruame raichali echi Felipe ali vi aneli: "iliska mina simika echona rileni echona mapu simiyamiju Jerusalenchi ali gaza." (jena buye ju echona iye akichewachi) 27binoi iliska simili. Jenai, niruli bile rijoi ali Etiopía, bile rijoi we nateami, walula echona Etíopes. 28Binoi asali tibuka echi karka wanomi. Binoi nawali echona torrocachi ali asali liyera echi Isaías nawesame.29Echi Riosi wikala ji aneli echi Felipe: "Simika echona ali muluveni echona torocachi. 30Mina jonsa Felipe amali echi yuwa binoi ali anamali liyerami echi nawesame Isaías ali aneli "¿a machi mapu liyera chum?" 31Echi Etíope anilí: '¿ Churika omermaní, chopi ayeria ali bile tami anesa?" Binói wersi aneli echi Felipe mapu amóma echona toroch mina asimea echi yuwa.32Jipi echi asali liera, echi raichali jena jú: "BINÓI OTURUTAMI NILI BILE BOWÁ NIRA ECHONA MILÍWUACI; BILE BOWÁ NIRA, NI BACHAMI KE TASI IIRA ANICA BINÓI KE TASI IIRA ANÍLI 33ECHALI CUVA ANILIACHI KE TASI NIRATI ECHI RAICHALA: ¿CHIKA ANEMA ECHI BUAMI? MAPURICA BINÓI BITELKUAMI IYERAMI NILI JENAI WICHIMUBACHI:34Echali echi eunuco aneli echi Felipe mina je anilí: "Nije mi rukema ¿Chika nira raicha echi nawesami? ¿echi nira o auchevile nira? 35Felipe owinali raicha, Binói owinli je na raichalí echona Isaías mapu nawesma echi Jesús nira.36Mapu ali echi aboni iyenli echona buye, echi aboni isilí echona bawirilí; echi rijoi je anilí: ineto niru bawi jenaí, ¿pira kie nakiwi mapu omerma 37Felipe je anilí: "ali muje ayena bichissa ni solochi nira, ali ayena omermi pako," Echi Rijoí ku je anili "nije bichiwi mapu echi Kristo jú Riosi Ranala," 38Echali echi Etíope aneli uchubnala echi torokí. Echi aboni simibalí echona bawiralí okuaka Felipe mine Etíope sí, mina Felipe pakulí.39Mapu ali echi aboni ma buwasa bawirali jonsa echi Riosi Iwikala otolí echi Felipe, echi rijoí kie ku riwuali mina ku similí echona buwe we kanilka 40Chopi Felipe ku machinli echona Azoto Echi simirli echona bilena mina nawesali echi raichali echona karka wika pireachi, yensi nawasa echona Cesarea.

Chapter 9

1Chopi Saulo, mi na raichka ayenacho mukuami nira sayerka echi bineami onoruami Yuwa, simili walubela wabe bichiame. 2Mi na tanli osorutami mapu na echi sinagoga pireami echi Damasco. a li binoi riwisa chukue inisa Jena buwe, Inisu, rijoi ali muki binoi ko homuma otowa chapirutame nira Jerusalenchi,3Mi na binoi asali, ikili ali ma mulube nawa Damasco mi na kiesaña Chopi rulerka bile rajami we rosorami ripu riwigachi jonsa; 4ali ichili echona ripo ali anamli bile raichami aneka: Saulo, Saulo ¿cho rika tami najata?5Saulo aneli: ¿Chika Ju muje ko rijoi? Echi rijoi aneli nije ko ju Jesusi mapu muje najata isimi: 6Chopi iliska, simika echona wika rijoachi, mina anerami nima pira olamo riko, 7echi ralamuli mapu Saulo a yuka iyenli simiarli kie raichka, ali anamsa raichami, chopi kie iwesi ineka.8Saulo ilisli echona ripó jonsa, mina mapa li jonsa lriapali binoi busula, bi noi kie irá rite echirika abone otolí echi sikala chupika echona Damasco. 9A li baki rawe jonsa bi noi asali kie muchilika mi na quie kowá na kie baji.10Jipi niruli bile bineami onoruami nira echona Damasco riwachi Ananías, mina onoruame raichali bile nire inertami, Ananías. Aneli inetvo, nije nai ati, onoruami. 11Echi walubela aneli: hilisca, mina simikia echona simircuachi riweachi toma, mina echomi nali bitechi Judas rikuema bile rijoi echona Tarso biteami Riweami Saulo, mapurika echi olara chiku; 12mina echi riwali echona riwirtire bile rijoi riweami Ananías nawa inarti mina icha binoi sikala echona mapurika echi ku chapimea ku echi ku bachikuami."13Chopi Ananías anelí: "walula, nijeko kia namuti anamken nale rijoi nira, kipi ralamuli chibi olali galasirami echona Jerusalenchi. 14Echi aniwe risensi mapa bahca jawa mi mapu chapimeaba jenai karka echi mapu Ani muje rolua." 15Mapu echi walula aneli : "Simikia, mapurika echi ju mapu nije inema mapu nije hukin, mapo echona jonsa Tomea nije Rulua echona chami echona ala mina echi baha jawami, mina echi kuchali nali israeli; 16mapurika nije hinermoluani echi chokiu ni risiu inilkuami mapu nije Roluati."17Mapurika, echi Ananías simili mina akili echona kalirchi, huchuali binoi sikala echona , aneli: "rejimala Saulo, echi walula Jesusi, mapu echi riwalim echona buechi mapu tamuje hiniarlime, mapu tamuje juli mapurika tamuje ku chapimeabun echi bachikuami mina bachiltami echi Riosi wikala." 18We yati karonti chiko iyiri rochi ichila rujuli echona Saulo busila jonsa, mina echi chapili echi bachi cuami; echi ilisli mina Pakota rua; 19mina Kowali mina ku owami najitla rua. Echi ripilarua echi discípulos iyuka echona Damasco mapu kia rawe.20Echona jonsa aneli Jesusi echona sinagogas, anika binoi echi Riosi ranala Kurua. 21Karku mapu riwali we inenika ripili, mina je anili: "¿ kie ju jena rijo mapu nosubuli ali echo'na Jerusalenchi mapu ane Jena raola? mina bino jena iba nawali, mapu otome buluka echo'na ni bachami welpa we bichiami muchrachi. 22Chopi Saulo najita minabi we Jiwerami mina we siwetario echi Judiosi mapu echo'na Damasco pireami ali inesia Jena ju echi Jesusi Kristo.23Ali minami wikabe rawe, ali Judiosi kala anika nukali napawika milibo rowa. 24Chopi aboni niwali natali machiruami echi Saulo Jiti mina aboni we ala echo'na iteachi rawe mi rokogo ayenacho mapu milibo rowa. 25Chopi aboni nujutami ko nop rokoko mina simerali echo'na pana bilena ritikochi, kona kisuna bilena otobechi,26mapali bino nawali echo'na Jerusalenchi Saulo napwika isili ali jare Riosi najatami, Chopi aboni karka, we majuka muchili, kie bichika mapu echi nili bile najatami. 27Chopi echi Bernabe chapili echi mina pali echo'na nawesame, mina bino ruweli echi churika riwala echi walubela echo'na buchi mina bino walubela raichali echi yuwa, mina echo'na Damasco echi Saulo nuwesali kie majuka Jesusi raula ruka.28Bino riwali echi yuwa ali aboni moiwachi mina buwali echo'na jerusalenchi bino raichali kie majuka ali Jesusi raola ruka. 29Mina rachuka no kali echi Gracos Judiosi Chopi minabi Jena minabi milinali. 30mapali rejimala machili Jena, mina otolio echo'na Cesareachi, mina Julali echo'na Tarso.31Ali, echo'na lyenami karka echo'na judu, Galileachi mina Samariachi kili nira hili mina ilarami mili mina simili bino majuka walubela mina kiweltami echi alubela wikala ali ralamuli minabi wika najitali: 32Jipi nili mapu bino Pedro inarli karka buchuwina echo'na rijoachi, bino ayenacho echo'na bachi wami mochili, echo'na wikube rijoachi echo'na lidachi.33Echo'na bino riwali ali bile rijoi riweami mapu inili bbuwiami bilena kujubechi osanao bami, chopi bino nili kie omerami ilisa. 34Pedro jea anili: "eneasi, Jesucristo mi kú suwema muje, iliska, mina ku josa echi kutubeli." mina bino Jubami ku ilisali, 35ali karka mapu mochili echo'na lida mina echo'na saronachi riwali echi rijoi mina ku chapili ku walubela,36Jipi niruli echo'na Jupe bile riweami Tabita, mapu aniwami echi "Dorcas" Jena muki bochirami we kala mina mina kuwirli nili mapu bino nochali mapu olali risoti jiti. 37Mina ikili ali sine rawe mapu bino nariunali mina mukuli; mapali abuni na pakilo, ali rikalti bachami ripa nira.38Ali lider mina mububemi nili echo'na Jope, mina jare bineami mapu echi Pedro usali echo'na, aboni Julali okua ralamuli, tunika; kina si mi kili ilisima, 39Pedro mina ylla iliska mina Simili echi yuwa mapali bino nawali, ali toiti echo'na bachami, mina karka mapu kie kuneami, aboni Jali chomi yuwa, naluka y inerka mapu napachali mina echi Dorkas niwali mapali bino asali echi yuwa.40Pedro buwanali ali karka mina echo'na pacha jonsa, ali chokobka chukbli, mina tanali. mapali, mina kio ilasa echi ropoka, bino jea anili: echi Tabita, iliska; bino irapli bino basila, mina mapali bino riwali echi pedro ali asibali. 41Pedro bino lyali sikala mina ilasalii mina mapali bino bayeli jare bichiami mina kie kuneami bino riwirali maku biteami nira. 42Jerika ikili Jena mapi machirali karka buchuwina echo'na jope, mina wikabe ralamuli bichiwali walubela. 43Mapuli echi Pedro ali ripili che sine wikiabe rawe echo'na jope ubi bilerijoi simoni riweami bile rijoi ichili sikireka nochami.

Chapter 10

1Jipi, niruli bile rijoi echona wika rijowachi na Cesarea, echi raola Cornelio, bile Santali mapu inili riwewami echi italiano. 2Binoi inili bile rijoi natimami, bile mapu inili nawajinami Riosi karka binoi kalirla; binoi nija ikia wanomi echona pi okua rijowachi echi judio ali sulupi asali olara echi Riosi.3Mapali kimakoi hor inarachi echali rawe, binoi kala nira riwali bile riwirtaminira, bile Riosi pionali nawali binoi jiti. Echi Riosi pionali je aneli: "¡Cornelio!" 4Cornelio inenika echi Riosi pionali ali asali we majak ali anili: " ¿Pir ju, onoruwami?" Binoi Riosi pionoli aneli: "Muje olarali ali muje iyalim echi kie iniwami mina ripa omoli iyakami natika inilika bacham Riosi jiti. 5Jipi, Jula echi ralamuli echona wika rijowachi echi Jope mapurika pama bile rijoi riwewami Simon, chika ju riwewami Pedro. 6Binoi si ati echi bichil sikireka nochami echi riwewami nili Simón, mapu echi cali ilili mulube walu bawirli.7Mapali Riosi pionoli mapu rachali binoi ku simili, Cornelio bayeli okua nochami, ali bile sontali mapu nawajinami nili Riosi ayenacho chejare sontali ayenacho nochami inili. 8Cornelio je aneli karka mapu niruli mina ikisa ali julali echona Jope.9Jipi minami rawe, mulube usani hor inarachi, mapali aboni muchuli echona buwe ali mulubenli echona wika rijowachi, Pedro omoli pa Sikochi kalirla na 10olarsa.Mina jonsa binoi locheli ali nakin ta namut cowawami, chopi mina ralamuli uchuli wasa ta namuti cowawami, binoi inili inertami; 11ali binoi riwali echona ripa riwikachi iraptami ilimi ali walu chini, ta namuti chiko ira bile walu chini rosakami ikina inarli Jenai kawirli, isili ikinka na'o sikochi. 12Echona niruli ikia nasokami akami mina na'o raleami ali namuti mapu ile ipo iyenami, ali karka inimi echona ripa riwikachi.13Mina nawali sinami ali raichali: "Iliska Pedro, milisa ali cowa." 14Chopi Pedro ji aneli: "Kie echi rikainima, onoruame; chopi nije kie sine kowakin ira kie kala nira Jenai wichimobachi niruami." 15Chopi na ki nawali echi nira ni osua chokeami: "mapu Riosi ku biwali, kie riwabo kie kala nira." 16Jena ikili basia chokeamii mina jonsa walu chini simili we soponi nira torutami nili ripa riwikachi.17Jipi, mapu Pedro asali we ni kie anatika mapu inisa aniwa riwitami nira mapu binoi inili, inenli echi ralamli mapu inili Jularami echi Cornelio jiti ajali ni bachami echona iyechi, jubako mapu aboni echi bacha chuami echona buye ali kalirli. 18Ali aboni bayeli ali ji aneli yena simón, ayenacho nili riweami Pedro, binoi asali echona.19Chopi Pedro bino asali anata ni mulube echi riwirtaminira, echi wika ji aneli: "ine, bakia ralamli mi aka nokua. 20Iliska minarikinka ali simika echi yuka. Kie ni bili chukubo ali simiya echi yuka, chopi nije julali. 21Mapali, Pedro rikinali mapu ralamli anili. "Nije ju mapu yemi nahakuatami. ¿ Piri ola isili?22Aboni anili: "bile Centurión riweami Cornelio, echi rijoy kala nira inarami Riosi yuka ayenacho kala anerami inili kala nira mapu karka Chuwini pireami ayena Judiosi onoli. anerami inili echi aigeltichi Riosi yuka inirama jularami inimare mojenira, mapu siminla echona bitichi binoy biteachi, mapu ali moje nami echirika anerami. 23Mapali Pedro bayeli mapu echona bakime are ayenacho ripimale echi yuka. Vahali bichi nira. bino inisali simili echi yuka, jare echi rijimala Jope yuka simibala.24Mina rawe, aboni isila echi cesarea. Corneli bina buwe asali bino napabuli ritentami ayenachi amigoli mulipa.25Ayenacho ikili mapu ali Pedro bakili, Cornelio riwali echi ayenacho chokubli mina ranochi binoy kanila kala nira. 26Ayenacho Pedro kuwirali ilasa aneki: "Iliska ayenacho nije ju rijoy".27Mapuali Pedro raicha chokuli echi yuka, binoy vakili y riwali bikabe ralamli napawika, 28echi anili. "Yemi aboni machitami ke tasi ju ke kala nira echi judios nira mapu echi napawika, o mina kolsa bile sinuna biteami. Echi Riosi riwirali tami nije ke tasi anema bile rijoy ke kala echona chimobachi, 29Mina nije nawaki raichasa, mapali julati nije nira mina, nije riwema yemi chorikare nije juratare mapu anla."30Echi Cornelio anili: "nao rawe mina echali rawe, nije chokuni Riosi atana echali kimakoy rawe echona kalirachi; bina riwakani, echi rijoy ilikami bachami nira mina pachakami inili we rosorami. 31Ali anili Cornelio, muje atana nili anamtam nili Riosi, ali muje kuwirle echi risuti ku inatli riosi moje nira, 32Echali jula bile echona Jope, mi na abo bile rijoi riweami Simón, ali ayenacho riweami ju Pedro. Binoi ko ripi echona kalirli echona bile rijoi biteachi ichili sikireka nochami ali riweami Simón, napawika walube bawi maneachi. 33Echali we yati nije mi juli muje jiti we kala jum mapurika nawalim. Jipi mina, muchua karka nai bahcami riosi riwirka, mapu namá karka mapu ali nili ala binertami nili walubela jiti,34Mina jonsa, Pedro irapali binoi chumula ali aneli: bichili nira chapisa ma pu Riosi kie nijili nira kie iwesi. 35Echo na, ibil pi nira pireachi chuke irira mapu nawajini ali ola kala nira ju chaperutami binoi jiti.36Emi machi bino raichala mapu binoi julali pi okua rijowachi echona Israel, mapali anesa kala kuleami nira kanilkuami echi Jesukristo nira, chika Ju walu karka nira. 37emi binoi nira machi echi mapu olali ali ikili, mapu ikili echona karka judea owinsa echona Galilea, Jubami pagotami mapu Juan aneli. 38Echi mapu olalo echi Jesusi nasaretachi biteami mapu Riosi ji aneli echi Riosi wikala ali we jiwerka, echi binoi iyenli niwa kala nira ali sawe karka mapu kie kanilika pireli echi riabli jiti chopi Riosi asali binoi iyowa.39Tamuje ju mapu riwake karka namuti mapi ali echi niwali echi Judiosi pireachi ali Jerusalenchi ayenacho, Jena Jesusi mapu echi nokali mila, ripa uchali bilen rojuarli. 40Jena rijoi echi Riosi jiti ali ilasi ali bakia rawe ali kala machirutame Inima. 41Kie karka echi rijowachi, mina echiko echi riwali mapu anile echi chapirutami Riosi sikalachi jiti, tamuje aboni, mapu cowali mina bajeliti echi yuki mapu echi ku hisili echona siwikmi jonsa.42Echi binoi nilueli echi riosi rahichali riwe echona rijowachi mina echiko chibile niraka rahicha je na nili echi chapiruutami echi Riosi nira mapu bacha chikumi echi biteami ali si wikami. 43Echi anili nili echi karka nawesami ruweli, mapurika karka echi bichiwami mapu echi nira chapimeaba wicala mapu echi chato alowami mapu binoi Rawlua."44Mapurika echi Pedro jipi anilla chukuli karka anali, echi Riosi wikala hichili echona karka mochili anarma echi Rahichali. 45Echi ralamuli mapu echona chikuami echi bichiwami ayuki echi judios wichiwali, karka echi hisia okali echi Pedro hayuki, mocholi we kanilika ripili, mapu ichi iarami echi Riosi wikala anima ralnaram echona chiko echi nartimeami.46Mapu echi anamli echi gala rahicha echi che jare rahichali mina najuina echi Riosi. Mapurika echi Pedro aneli: 47"¿Omeri bile ane kie echi bagui nira echi rejoi mapurika pakotami animaba jena ralamuli mapurika aboni chapili echi Riosi wikala mapu tamuje nira? 48Mapurika echi nirueli anima pakotami echi rolua echi Jesukristo. Mapurika echi anili ripinta echi ayuka kia rawe.

Chapter 11

1echona jonsa echi auche jare rijimala muchili jemi Judeachi aneliachi,aly namli mapali ne kala ipumi nili jena Riosi raichali. 2mapali pedro ma omoli jerusalenachi,aly echiko nali yuwa nili mapu chakena pami echi Rijoy niali echi ko we chaanerami nili;. 3! chure muje bakili echi yuwa come ruya echi chati olami yuwa mapu ralamuli niala chakena wami ju¡4li Jonsa pedro ma oinli ruya echi raichalimapu iri kariweli;aly jeanili:.5 nije tania chukuli Ono'ruami aly riwali nije bile rikinachi ta namu ti ripana jonsa,mapurika bile chini walu rikinali ripana riwikachi jonsa nao nira sitochi;jenako tami yuwa nawa. 6 aly nije natali jena kiti;nije riwali jenay bile akam nao ronemi jenay kawirali,echi akam aparum,aly akam ichi enami,aly ripa anika yenami chuluki.7ali jonsa nije namali bile raichali jeanimi:"¡wilisika pedro;mila ali koa!". 8 ali nijeko aniki:Ketasi niraka,walubela:li ne ketasi chatiri baki nije chumulachi." 9 .Li echi ne anika ani ripana jonsa riwikachi:"Li jopi echi Riosi mani kalaniraka kala biwimi ke riwasi ke kala." 10jena ikili basia chokeami,aly karka ku torami nili pani riwikachi ku.11ali ne kine ,echali riwakini bakia ralamuli jali echona bachami kalirali mapu ona tamuje muchili;aly echi julami nili mi cesareachi aneliachi. 12 ali Riosi iwikala tami juli echi yuwa, mapurika we nateami niraka echi yuwa.jena usani rijimala tami yuwa simibali,ali simibkiti bile rijoy bitelchi. 13 ali echiko tamuje aneli churika riwali Riosi pionala echona jawami jeaniya:"jula simanla mi Jope aneliachi ku bayenla Simóni,japi riwewami nili pedro. 14 ali echiko sinibi raicha chukuli we kala nateami raichali mapu nauwami muje ali muje kalila sicho."15Echali ma ni owuikuachi raicha, echi Riosi iwikala ko nolinli aboni ripa, mapuriga tamuje ikili echona ne chukuchi.16 nije ko natgi echi Riosi raichali, mapuriga binoi aneli, "Juani binoi pakoli bawi jiti; chopi yemi wipagotami nimare Riosi wikala jiti."17Ali ko, Riosi nijale echi li Riosi mili iyali kolwami mapu tamo iyali tamuje mapali bichiwali walubela Jesukristo, ¿ chika ju nije, mapurika kumema Riosi ?" 18Mapali aboni inamli Jena raichali, aboni ko je aneli kie tasi bi i'ri, aboni ko najuinle Riosi ali aneli: echali ko Riosi nijale echi ku rowikuame cho pi echi ayenacho kie judiosi."19Jipi ko, echi chijakami mapuriga najat'rami owile mapu jonsa mukusa Estebani simi'ble chijanarami we mika mapuna Fenicia, Chipre, ali Antioquia, chopi echi aboni ko raich'le echi nawesari Jesusi niraka aboni nira echi judiosi,20 chopi jare ko, echi ralamuli Chipre ali Cirene, echona Antioquia Ali raichle echi Griegos, riweka mi yemi alala kuliwame kalala mapu echi walubela Jesusi, 21ali echi walubela Riosi sikala ko echi yuwa chikuli; ne wikabe ku bichili ali ku najatali walubela Jesusi.22i ko nawesli isili echona ralamulis rohobachi Jerusalenachi enami kipule: ali aboni ko ijuli echi Bernabe we mikabe ma pu na Antioquia. 23 mapali binoi nawali ko Ali riwali echi korami Riosi nira, binoi ko we kanili; binoi ko aneli kariga Jesusi yuwa ichunla, kariga sulachi jonsa.24 mapu binoio rijoi ni kala ju mapu Riosi wikala ali kala bichiga, mapu wika ralamulis ku baeti ku bichinla walubela Riosi.25Echali ko Bernabe simile echona Tarso asi'a echi Saulo. 26mapali binoi ko riwali, ipali echona Antioquia. Ma ni mulube inile bile bami napawile kariga sineami ka echona rohobachi ali ko binerli wika ralamulis. Riosi anajatami ko riwati bichiwame echonaa Antioquia.27Mapali mi na rawe ko jare Riosi jiti raichami tikinle echona Jerusalenachi ali Antioquia. 28Jare ko, mapu riweami Agabo, ali ilisli Ali aneli Riosi iwigala simirma we ololi simirma je na wichimobachi. Je na ko ikili mapali Claudio ate'hichi.29Echali ko, echi Riosi najatami, ibil pi nira ayena omerami, li ma natli julabo ruya bile kuirame auche jare mi judeachi. 30 Aboni ko je na olali; aboni ko ijuli wanomi echi Bernabe ali Saulo echi ocherami iyama echi wanomi.

Chapter 12

1Jipi,Echali rikio echi Walula Herorsi chapime ruli mapu iki Bichiwami mapurika risua olama. 2Binoi milali piya jiti echi Santiako echi Juani rijimal.3Echali ma machisa mapu echi Juriosi we ka'la kanili je'na jiti, binoi waminabi o'winli chapimea ruwa echi Pekro ayenachi. echali omawaluachi nili pani kie acherrami barrur kowawachi. 4Ma ka'la chapisa, pacha íyek achali ali nuleli naó kayam sontarsi mapurika tibuma; binoi ko riwirma riweli auche sineam ralamuli mapuali ma sunusa omawa echi Paskua aneliame.5Echali Pekro ma yerta acharami nili, chopi ne wabe iwerk tanli Riosi echi auche jare mapu iki bichiwami nili. 6Pakonta rawe mapuali echi Herorsi wika riwirma riweli, echali rokó pekro kuchuka bu'wili okua sontali yua nasipi, bulera okua jiyer kareni jiti; echi tibum echona bachami iyechi jali.7Kala ninias, bile Riosi Pionuala ke sainati echomi ilíbali ali bile wabe ritubami rajali echona pacha. Binoi nochali echi Pekro ali busurebnili jeaneka: "sapunu asisi" echaliko echi Yijer kareni sotali echona sikalch bulerami. 8Echi Riosi pionuala jeaneli: "napachasa ali ku karachsa."Pekro echirika olali. Echi Riosi Pionuala jeaneli: "Ma ku uche echi moba napachal ali tami najati"9Echali Pekro najatili echi Riosi Pionuala ali machinli. Binoi kie machili mapu echi Riosi Pionuala echirija olali ne bichiwá nila. Binoi ko mayeli pi echirika ritewa inari. 10Mapuali aboni ma bilen iyech simark buwali ali ma okona tibutach, aboni ma isili echona walu jiyer i'yetachi mapu ma machi wika rijoachi machinami nili; je'na pi binoi iraptalili. Aboni buwali ali simibli rilen ko'natachi, ali echi Riosi pionuala ke saina binel ruweli.11Mapuali echi Pekro anarsa, binoi jeanili:"Jipi ko ne bichiwa nira ma ka'la machi nije mapu echi walula Riosi júli Binoi Pionuala ali tami ni'yubnili echona Herorsi jiti chapisu, ali ayencho kara su'waba mapu anime riweli echi wika pakotami Juriosi." 12Mapuali ma machisa jena jiti, binoi simili echona Maria echi Juani ayenacho Markos riweami iyel bitelchi.13Mapali binoi michonli echona iyechi, Bile Tiwe echona nochami Rore riweami machinli irapsia. 14Mapuali echi binoi machinili mapu Pekro ra'ichaal níla, binoi we kanilk kie newalali iyel irapa, binoi tiwe we amak ku nawali pacha; Binoi tiwe jeanili mapu Pekro choka iyechi ku wilili. 15Echali jonsa aboni jeaneli: "Muje kie newalit ju." chopi binoi waminabi iwerl anili mapu ne bichiwa nira ju. Aboni jeanili: "echi Pekro pionuali ju"16Chopi Pekro waminabi michona ilirli, ali mapuali aboni irapli echi iyeachi, riwali ali kie echirika mayek we kanili. 17Pekro sikial jiti nokerk ra'ichaka jeaneli kie anika muchunla, ali kara ruweli churika echi Walubeala Jesukristo ku machibuli echona pacha bachara atiche. Binoi jeanili: "Ruwesi mina Santiako ali echi rijimali je'na jiti." Echali binoi auche bilen simili.18Mapali ma ku rawewachi nili, echi wikabe sontali nakupi wabe iwerk anika raichali, mapurika ikili echi Pekro jiti. 19Mapali Herorsi wa'ali ali kie riwali, binoi rukueli echi jare ampu iki nili tibum ali milinla nuleli. Echali jonsa binoi simili Jureachi jonsa wamina Sesareachi ali echona asibali.20Herorsi we iyo asali echi ralamuli wamina Tiro ali Sironchi aniliwachi pireami yuwa. Aboni echomi isili. ali werl aneli echo Blasto aneliami, mapu ku'wirami nili echi walula, mapurika ki'wirma. Ali aboni kanilk pireluami nira ra'ichli, mapujiti echona kawirli pireami Herorsi jiti ku'wirtami nili. 21Echali rawe, Herorsi we nateami napachali Walula winil ali asibli echona walula asalchi; ali ma o'winli namuti ra'icha.22Echi jare ralamuli sinak ra'ichali: "¡Jena ju bile riosi ra'ichali, kie bile rijoi! 23kie sainati nira bile Riosi Pionuala jilibnili mapujiti kie Wa'lula nirali echi Riosi; binoi nowi jiti ko'walti ali echirika mukuli.24Chopi echi Riosi ra'ichali waminabi chuwen nawesálti ali wikanami nawali. 25Mapali ma Bernabe ali echi Saulo sunili nocha mapurika nulerami nili echona Jerusalenachi, aboni ku simibali; aboni bayerli echi Juani, ayenacho Markos riweami.

Chapter 13

1jipi echo'na reobachi Antioquiachi, niruli jare Riosi jiti nulerami ju raichanla'' mina jare bineriami. echi ko nili echi Bernabe, li Simoni (Riweami echi chokami ), Lusio echo'na cirene biteami, li Manaen ( rejimala bukurutami echi Herodesi li echi walubela), mina echi saulo, 2ali mapu aboni mochili nawajina walubela li mina kie ko oka tana, li Riosi wikala anili: ''anapi echi Bernabe a li mina echi Saulo, mapo niwama echi nochali mapu nije mi aneki.'' 3li jubami li aboni tansa kie ko oka, li raichasa, kala nira olowa li sikala jiti nali je na ralamuli, li julali.4Echa li Bernabe mina echi Saulo mina simibali echo'na Seleusiachi;li echo' na jonsa tikili echo na nasipa iliami kawi echo'na Chipre. 5mapali aboni mochili echo'na wikabe rijoachi echo'na Salaminachi, raichka pe oweli nira raichali Riosi echo'na reobachi echi judiosi niwali. mi ayena'cho nili echi Juani Markosi mapu rika echo'na ati ami nira.6mapali abo li simibali simarsa kaka buchuwina echo'na ta'a atiachi kawi echo'na Pafosi yena si, riwali bile kie machilami busila, li bile kie bichiwili nira raichami Riosi jiti nira li echi judio, mapu riweami nili echi Baarjesusi. 7jena kie machilami nili kuwirami echi bacha inarami siliami yuwa, Serjio Paulo riweami, mapu nili bile rijoi we bineami. jena rijoi nawali echo'na Bernabe asali mina echi Saulo, chopi bino nakili namsa Riosi raichala. 8chopi echi Elimas '' kie machilami'' (echirika mapu bino raola osuruami) ali aboni ki nakiwali; li bino mina siminali echi walubela bacha chukuami yuwa li ala bichika.9chopi echi Saulo, mapu ayena'cho riweami nili echi Pablo, bochirami alabela Riosi wikala jiti'; rite ka ni machi na nira 10mina je anili:''muje riablo ranala, muje ko bochirami ju karka namuti iki kaleka raicharami mina kie kala. muje ju bile sayela karka mapu kie kala ju ali buchuwi iyena isi nosobu. muje ko kie sine riwema rowicha mapu isirami a la buchi achinika isirami li walubela nili, ¿aa olama muje ?11jipi inesbo, echi walubela sikala aati echo'na muje yuwa, mina ripima kie machilami. muje kie ritema echi rayenali pe itela nira.''we sapu nira wichili echo 'na ' Elimas atiachi li bile omoli mina rikogo nira;bino owinali kuli tanka li ralamuli mapu iyurtami nili sikala jiti. 12ali jubami wualula riwali mapurika ikili, bino bichiwali, chopi bino asali we majaka mapu binerli mulubemi walubela nira.13jipi Pablo mina bino apanero we kalierami li simibali barkochi echo'na Pafos mina isili echo'na Perje ali Panfiliachi ayena'cho. chopi Juani riweli mina ku simili echo'na jerusalenachi. 14Pablo mina bino apanerwala we kalierami simibali echo'na perje jonsa mina simibali echo'na Antiquiachi li Pisidiachi. ali echo'na jonsa simibali echo'na reobachi ali saolachi rawe mina muchibali echo'na. 15mapali ma'a inesa echi nulalila mina Riosi jiti nulerami ju raichanla, ali bacha jawami echo'na reobachi julali bile raichali jerika anika: ''Rejimala, li iyemi nisa bile raichali ane mapu echi ralamuli jena iba, anesi.''17echali echi Pablo echirika ilika mina nokoka sikala; anili:'' ralamuli Israeli pireami mina iyemi kala oloka Riosi, anamsi. 16li Riosi jenaiba Israelchi juli mapu bachala simarami li najitali pe wika rijoachi mapali abo muchili echo'na wichimobachi echo'na Ejiptochi, mina li bino sikala kayanka bino iyurali echo' na jonsa. 18chopi mulubemi naos makoi bami bino otowa echo'na iye akicheachi.19ali jubami bino niwasa kichao mapu rijoa re echo'na kawichi echo'na Canaan, li bino nijili mapu tamuje rijoa re 20mapu rika korami nira karka mapu jena mapu olali jenaiba mulubemi nao ciento mina malis makoi bami. mapu karka jena namuti, Riosi iyali bacha uchuami li echi Samueli mapu Riosi jiti jularami nawisanla.21echali, jare ralamuli tanali bile walubela, mina Riosi iyali echi Saulo echi Cis ranala, bile rijoi pi bilen bi biteami echi Benjamin, mapu ni walula naos makoi bami. 22mapali Riosi nokeli mapu ilarami walula nira, bino ilasali echi Rabi mapu nima walula , nili mulubemi Rabi nira mapu Riosi aneli: 'nijeko riwaki mapu echi Rabi echi Jese ranala ju bile rijoi mapu rika ala suleami rika nije nira; mapu olama re karka mapu nije naki mapu olasa.'23mapu simarami je na rijorali Riosi pali cho'na Israelchi bile nikurami, Jesusi, mapurika bino anili olama ru'a. 24jena ko owili ikiya mapali, ali Jesusi nawama rikachi, Juani bacha anili ruye echi pakolwami ku rowikoami nira karka buchuwina mapu pire re echo na Isarelchi. 25ali Juani suni chukuachi bino nochali, bino anili: '¿chika maye iyemiko nije ? nije ko kie ju ni Jurami. chopi namsi, inar bile jubami tami yuwa, mapu echi nije ko kie ju sotachami bile wikarachi bino muje ronola.'26Rejimala, Abrahami kuchala jonsa, mina jare iyemi mapu nawaji ni Riosi, tamuje niwali ju echi osuruami mapu jena niulwami na'a jularami ju. 27chopi mi aboni nira, mapu pireami echo'na Jerusalenachi, mina jara siliami mapu kie machiruami, aboniko olali jena raichali echi jare nulerami ju raichanla Riosi jiti mapu ineka noka chulibi saolachi ali rojonakuachi mapu iki ralamuli.28mapali abo kie cho riwali bile kalala nosobuka mapu miliami, tanali echi pilato mapu milime. 29mapali aboni karka nawali jena ir namuti li osuruami nili mulubemi nira MI'I, mina ku rilena ku pali echo'na kusirali jonsa mina rikali bilena otolwachi.30Chopi Riosi ku ilasli echona suwikimi itichi.31 Binoy inili rirutami ilimili rawe echi jiti mapu isili Binoy yuwa echona Galileachi echona jonsa Jerusalenchi. Jipi jena ralamuli ju mapu riwali inimariweli machirluami echona okua rijowachi.32Echirika tamoje mi ochuwit apaya yemi jiti echi kala kuleami mulube anika mapu binoy ni kuir'mare oloka tomoje jiti chave nira. 33 Riosi asali tibuka jena anika mapu binoy kuir'mare tomoje jiti nira, binoy kuchala, mapu Binoy ku ilasli echi Jesusi mapu achisine ku bitelma. Jena ayenacho ati osoruta echona okona chokemi Salmo: " MUJE JU NIJE RANALA, JIPI NIJE NAWAKIN INIMARUA MUJE ONOLA."34 Ayenacho mulube mina oloka Binoy ku ilasli echona suwikimi itichi mapurika binoy ropokala kie inima kie kala nira, Binoy raichali jena nira: "NIJE MI YAMA YEMI ECHI ANAPKUAMI SITI KIE KALA NIRA ALI KALA KUIRALA MAPU ECHI DAVID MI YALI."35Jena jiti Binoy ayenacho ani chebilena echi salmo: 'MUJE KIE NAKIWI MAPU MUJE WIKALA INEMA CHIKORAMI'. 36Mapali echali juba echi David onochali bino nira echi sirami jiti mapu Riosi naki, binoy cochili, ali inili nasorami binoy wenala yuwa , ali riwali kie kala, 37chopi Binoy mapu Riosi ilasli ,kie riwali echi kie kala.38Inisa machirutami yemi jiti, rijimala, mapu echi jena rijo mi anisa yemi jiti ku ikawili atasa echi sitii olarami. 39 Echi binoy jiti karka mapu bichiwiko ju kala nira karka mapu rika ju nulaliwala echi Moisesi jiti kie omerma kala nira ane.40Echirika kala anaka mapurika echi Riosi jiti jularami raichali kie ikisa yemi:41 'INESIBO ,YEMI MAPU KIE NIRA, ALI INIBO NAKA RIPIMI NIRA ALI MINA JONSA SIWISATM; CHOPI NIJE ATIN OLOKA BiLE MAPU OLAMAREN YEMI RAWELI, BILE OLAMA MAPURIKA YEMI KIE SINE BICHIWMA, ARIKA MAPU BILE ANISA."'42Mina Pablo ali Bernabe ma ku simasa, ralamuli we werika aneli chopi jena raichala echi chesine Sawalachi. 43Mapali ma siwensa napawi echona sinagogachi, ikia echi Riosi jiti nulerami ali we bichiwami chapika najatali echi Pablo ali Bernabe, mapurika raichili ali roweli kala nira Riosi .44Echali chesine Sawalachi ,soku karka wikave rijowachi pireami muchuwali napawika mapu akevo ruwa raichali Walula nira. 45Mapali echi Judiosi riwali wikabe ralamuli, mina bochuli we mayekuami ali raichali sayeka echi namuti mapu inili anirutami echi Pablo jiti ali we charika aneti.46Chopi Pablo ali Bernave raichali kid majaka ali aneli: " Ju mapurika nechi Riosi raicharami bacha nira bacha nira yemi jiti. Inenika mapu yemi kie nirali ali anatika yemi aboni nira isebare pirelma chulupi rawe,inesbo ,tamoje ku inibot echi Kala nira chejare yuwa. 47 Chopi echi Walula tamoje kala aneli, jeanika: 'Nije mi ucheki bile rajami nira echi kala nira juko che bile yuwa, mapu yemi olabo apaya kuwirluwami echi we mika jonsa kawirali."'49Mapali echi kala nira juko anamali jena, aboni mchuwali we kanilika ali nawajini echi Walula raichala. Karka mapu muchuli mina machisa echi bitelkuami chulupi rawe nira bichiwili. 48Raichala echi Walula inili rojonarami karka buchuwini kawirli.50Chopi echi Juriosi riweli echi muku chapiruwa se t atemi nira, Achikorika echi ralamuli we nolerika echona wikabe rijowachi.Jena niyupli bile najatami echi sayeka Pablo ali Bernabe ali machibuti mapu ju simarkuami kie natetika echona wikabe rijowachi jonsa.51 Chopi Pablo ali Bernave ikili echi sate nira aboni ronochi sayeka echi aboni yuwa. Mina jonsa aboni simibali echona wikabe rijowachi echi Ikono aniliwachi.52 Ali bineami simibali se bochikami kaniluami ali echi Kala Ikua.

Chapter 14

1ali nili echo'a Ikoniochi echi Pablo mina Bernabe moili napawika echo'ma reobachi echi juriosi niwali mina richali jerika nira jare wikabe ralamuli okua nira, Juriosi mina Griekosi, bichiwali. 2chopi jera Juriosi mapu simibali kie namka ali uwerli aneli ralamuli mapu chati olanla echi ralamuli kie juriosi mina we jobatami najitali rejimala we sayerka.3ali aboni ripili pe ili nira, raichka kie majaka ali ni jiwerka Walubela jiti, ali bino iyachi inerli mapu osuriuami mapu kolwami. bino olali jena aka inerlowami mina we suweti mapu olarami nii echi Pablo jiti mina eci Bernabe. 4chopi wikanami mapu ona rijoare ma'a rojonarami nili;jare ralamuli ali kuwana nisa jare juriosi, mina a che jare mapu auche jarena nulerami nawisanla.5mapali okua nira, ralamuli mina juriosi, nokali ane mapu iki bacha uchuami mapu kie kala nira olabo ruli mina basibu echi Pablo mina Berbabe, 6aboni ko ma'a machili, mina simibali cho'na jare rijoachi echo'na likaoniachi, Listra mina echo na Dervechi mina echo'na karka buchuwina, 7mina echo'na nawesali li onoruami raichala.8Echo´na Listrachi aniliwachi bile rijoi asali kie jiwrami bino roho´la, bile kie ime kala reneami pi taka jonsa echi iri nawali bino iyelachi mapu kie sine iyenami nili. 9Jena rijoi namali echi Pablo raichachi, bino Pablo riwali bino busulti echi ali riwali ala bichiwami nili mapu ku sawi me riweli. 10Ali aneli oweli ni ochaka: "Ku iliska." Mina mi´i rijoi ni chipoli ali mima ku simiami najitali.11Mapali ali wikabe ralamuli riwali nop Pablo alali jena, we iweami sinali, je anika mapu aboni raicha echo´na Likanoachi: "Wikabe Riosi ku rilena simibali ali tamuje yuwa nop rika ralamuli nira." 12Aboni baneli mi nali Bernabé "Zeus", mina mi Pablo, "Hermes", mapu mi´i nili mu ka inani raichali. 13Echi bacha cho kuami Zeus, ali Reoba ilili pe a machi o suwe nira echo´na wika rijoachi, apali wasi mina mokoweli suwachali niwarami echo´na iyeachi; mi´i mina wikabe olanili aka nira.14Chopi mapali jare auchi bileni juirarami nawisasia, Bernabé mina Pablo, namali jena, chiwanali napachala mina we sapu nira simibalo nop echo´na muchili wikabe ralamuli, sinaka nokowa. 15Mina jeanika: "Ralamuli, ¿chokira re iyemi olowa ocho jena iri nanamuti? Tamuje ayenacho ju mapu rika ralamuli ali achiko iyena ine nilami nop iyemi nira. Tamuje mi iyabo re iyemi we kala raichali, nop iyemi ku rowibo re ali ku riwe jena iri namuti kie kala ali najatibo echi Riosi biteami nalima, mapu niwali riwika ali ayenachi kawi, mina ali bawi, mina karka nop kare. 16Ali bachanla rawe, bino mi'´i nakiwali karka buchowina nop simama ni aboni kala buchi.17Chopi abiji, mi ko ketasi cho ripili riwrika, ali mi nop niwali kala nira mina mi iyali echi okoi ripana riwikachi jonsa mina ali rakelwachi ayenacho, bochiwa aboni sulala ali iya aliwa mina kanilwami." 18Ali jena raichali, Pablo mina Bernabé pe kuli kie nakiwali echi ralamuli mapu ki itakuami.19Chopi jare juriosi echo´na Antioquiachi pireami ali ikono isili mina jeaneli jare wikabe ralamuli. Miko busibuli mi´i Pablo li´mina mina bile apali chakena makie mulubemi ka rijoachi ko kie. Abo ko mateka ma mukuami ju. 20Cho biji mapu jare bineami muchuli mi´i yuwa ali bino ku ilisali mina bakili echo´na wikabe nijoachi. Ali che sine rawe, bino simili echo´na Derbechi Bernabé yuwa.21Ali jubami ma nawisasa echi raichala echo´na wikabe rijoachi walo ali binerali wikabe, aboni ku rowili echo´na Listrachi, ali echo´na Ikono mina Antiokachi. 22Aboni mochili we jiwerka abo aliwala echi bineami mina iwerli iyali mapu bichika nokisma, jeanika: "Tamuje ko mu´ubo ne echon´na Riosi bitelachi ripa chopi ali we risu nilka."23Mapali aboni ucheli raola nop nii ocherami echo´na reobachi, mina raichasa Riosi yuwa ali ketasi ko oka, abo aneli ali walubela , nop aboni ma´a bichili. 24Ali aboni simarali echo´mi pisidiachi mina isili echon´na panfilachi. 25Ti ma raichasa echi raichali echo´na perkechi, simibali echo´na Atalia. 26Ali echo´na jonsa simiba barkochi echo´na Antioquiachi, nop echo´na abo nili iyarami kuwirli Riosi Jiti nop echi nochali nop aboni ma ala karka nali.27Mapali isili echo´na Antioquiachi, mina napawili echo´na Reobachi, aboni aneli karka jena namuti nop Riosi isili mi´i yuwa, mina rika mi´i irapli bike iyeachi nop bichilwami mapu echi ralamuli kie juriosi. 28Aboni ki ripili pe a ili nira ali bineami yuwa.

Chapter 15

1jare ralamuli itikinali echo'na Jureachi jonsa ali Antiokiachi iyena si mina binerali ali aboni rejimala, jeanika: ''ali iyemi nisa chaken bichink apasi echi rijoi winil mapu abo echirika a bieneli echali Moises nili, iyemi ko kie nauami nima.'' 2jena echali iwerali echi Pablo mina echi Bernabe we cha rika anika nokali mina raicha mi' i yuwa. echali echi Pablo mina echi Bernabe napawika ayena cho che jare mapu echo'na muchiami ali iyarami nili mapu simama echo'na Jerusalenachi mapu napawisia mapu jare nulerami nawisanla mina jare ocherami mulubemi nira jena nochali.3chopi mapu aboni, ali jularami nisa echo na reobachi, simarli echo'na okuaka, Feniciachi mina Samariachi, mina aneli ruwe ralamuli kie juriosi. aboni ko apali we kanilkuami ali karka ralamuli. 4mapali aboni isili echo'na Jerusalenachi, we kala isili echo'na reobachi mina auche jare nulerami nawisanla mina jare ocherami, ali aneli karka namuti mapu Riosi olali mi'i yuwa.5chopi jare ralamuli mapu bichili, mapu ona si napawika nili li Bariseosi yuwa, ali jabali mina jea nili: '' we newale bichik apasa echi rijoi niwil mina kala nira tibuka nokosa echi nulalila echi moisese iyarami nili'', 6echali jare auche bilen nulerami nawisasia mina jare ocherami napawili echali mapu nima na'ma jena raichali.7mapali wika raichasa, echi Pekro ilisali mina je anili: '' rejimala, iyemi a machi ali chabe bacha rawe we kala Riosi niwali bile mapu ilalwami iyemi chopi, mapu nije raichala echi ralamuli kie juriosi namali Riosi raichala, mina bichiwali. 8Riosi mapu machi echi sulala, ali ruweli echi ralamuli kie juriosi, aka Riosi wikala we kala, mapu rika bino niwali tamu je yuwa; 9echi bino niwali machiwami ali tamuje jiti mina mi'ko, ola aboni sulala biwiami chopi ala bichika.10ali jipi, ¿churika mi ine echi Riosi, ucheka bile nosobeli echo na kotochi echi bineami, tapi tamuje onola kie chiko tamuje ju mapu oloka anacha? 11chopi tamuje ko maye mapu nobo ret ku nauami chopi nikursa echi Walubela echi Jesusi, mapu rika aboni nili.''12karka wikabe katewali kili nira ali aboni namachi echi Bernabe ali mina Pablo ruye mulubemi nira inerloami mina we suweti mapu Riosi isili echi ralamuli kie juriosi ali abo ni jiti.13mapali ma suwenali raicha, echi Jakobo (Santiak) ku je anili, anika: ''Rejimala, anamsi. 14Simoni a nili mapu rika Riosi bacha kuwirali ralamuli kie juriosi mapo chapime aboni bile mapo ona rijoare mapu Bino Raola.15echi raichali mapu echi Riosi jiti nulerami ju raichanla ala anika mochiwa jena, mapu rika osurua ati: ALI 16JUBAMI JENA IRI KARUNTI NIJE KU NAWAMA RE, MINA NIWAMA CHE SINE RALINELWAMI ECHI RABI NILI, MAPU ICHILI; KU ILASMA MINA KU KALARMA ECHI WALU KALI ICHIKME KU KULIWAMI NIRA, 17MAPU BILEPI NIRA NIMA ECHI RIJOI MAPU OMERMA AKA SI ECHI WALUBELA, ALI KARKA RALAMULI ISI ANERAMI CHOPI NIJE RAOLA JITI.' 18jena ju mapu Walubela ani, mapu olali jena iri namuti mapu machiruami ju ali chabe bacha rawe jonsa.''19Ariga nije ani tamuje ke nibate imeutame jareralamilititi riosi ku yuga nima. 20aporiga osobote echiga nima echi karaga chuluwela niwarame echi kie ala karua wika inekuame mapu echi sapasikiretame, echi alalal. 21Echi moisesi aniliwame ruye, karaga wika rijowachi pe chave rawe nirume lieria echi nulaliwalajudias echona riobachi chulupi rawerisablachi22Maporiga jena ala nirà riteli echi Riosi raichala nawesame ali echi ocherame,caraga rehovachi,juparia echi Judas aniliwame Barsarbàs ali Silas,nopi nili welpala echonà rehovachi ali juli echonà Antioquia echi Pablo yuga Alí Bernabé. 23Echiga osali jena Riosi anajatame ali ocherame,ali rijimara ali echi ralamili rijimaracho echonà Antioquia,Siria,Cilicia:¡kuirava!.24Ma namikite ni bichiwili ralamili buyali tamuje nira chika tamujeli ke alite quebiri nolaliwala,ali majaka bineritmo nopi anilaria nokumewili echi aliwala.25 Nili jena karaga tamuje natite juparia Rijoi ali julaparia tamuje yuka inarpalite tamuje we kalerame Bernabé ali Pablo, 26 Ralamili mapu suwili chu jare kuirka echi mapu tamuje walubela Jesucristo riwara nirà.27Maporiga tamuje muchuwite jularame Judas ali Silas jope ju aboni raichama chigoriga nopiria à osalite tamuje raichali nirà, 28 Ni alà niraga riteli echi Riosi iwigara ali tamujeli ke ucheite we biteme chopi newalerame, 29 Chopi tiemi wanausatmo namuti miyarame ali niwarame,alalà,namuti sikiretame ali kie alà karua wika inekua.tiemi kateusa jena namuti chopi we gala nima tamuje nirà.ke sainache."30Mapali echi machiburame tiginili echonà Antioquia jubami echi napawili wikabe nijili osorutami.31 Mapali ma liercia echiga wekanili je namuti iyarame.32 Judas ali Silas achio nawesame jiwerili iyali echi rijimara wika raichali aga ali binabi jiwerame niwali33Jubami echiga simarili pitelvi echi rijimara ali julalti kili nirà ku simibili jope jularame nili. 34Chopi ni ala nirali echi Silas echona tibikuame.35 We nalina Pablo ali Bernabé tibili echona Antioquia napawika chujare,binerali ali nawesali echi Riosi raichala.36Jubami mà pi kua rawe Pablo aneli Bernabé ku simaba jipe colpare echi rijimara ibilpi rijowachi nopana raichite walubela nira ali inepo choriga muchuwa. 37 Bernabé achio tanili echi Juani aniliwame nili Marcosi,38We nalina Pablo natili kie ala nila towa Marcosi,jope riwerame nili Filipinas ali a binabi sili echi yuga nochia.39Echali simirili wikabe ke chopi rika muli ali wanapili chujarena ali chubilena, Bernabé juli Marcosi echi yuga simibili echonà chipre. 40 nalina Pablo juli echi Silas ali simibili juba jularame nili echi rijimarati natetalaba walubela.41 Jubami simibili Siria ali Cilicia,jiwerili rehova.

Chapter 16

1Echi Pablo nawalí echona Derbe raniliacho, ayenacho listra riweachi, echona asali bile bineami Timoteo riweami, iyela ko nili bile muki juria onoruame bichiyame, onolako nili Criego. 2(echi wikabe ralamuli Listra ayenacho iconiochi pireami, we alá raíchali echi rijimala jiti. 3Binoi Pablo yua siminarale, jiti echiriga nologá sikireli, mapu jiti binoyka Jurio nili, ayenacho ma subab machili echi onola, mapu Crieyo nili.4Aboniko, echiriga simarga nijasili echi bile nulaliwáme, mapu osiruame nili, echi nawsame jiti, achigoriga, mapuriga echi bacha ichuwuame echona Jerusalemachi. 5Echiriga aboni echona napawiame, wé jiweraga bichiíga, minabi muwesili.6Echi Pablo, alí echi suwawa mapu yua iyenali, simibali echomi Frijia, alí alicia aniliachi, mapú jiti aboni sulibtame, nili echi Riosi iwigala jiti mapú nawisáma echona Asiachi. 7Mapalí aboni ma, mulube sebalí echona Misia aniliachi, aboni simarma riweeli echona Bitinia aniliachi, chopi echi Jesusi iwigala kee nakili mapu echomi simarma. 8Echiriga simarle echona Misia aneliachi ayenacho Troas aneliachi.9Echali rokogo pablo riwirtame nili bile rijoy Macedonia biteami, we ballee wililii. "Simirka jenaí Macedoniachi tamuje Kumiri." 10Mapali Pablo echiriga riwirtame nili, wé, sapunú niraa a lárle mapuriga ti simabo echona Macedoniachi, mapujiti, Onoruame riakili mapu ti ruyebo Riosi raichalá.11Echiriga maa Simarsa echona Troasi, neeti wachiniga simibalí echona Samotraaachi aneliachi, echona jonsa maa ti, ba'alinala sili echona Neapolis aneliachi. 12Echona Jonsa ti simi bali Filipos aneliachi, echonako, jú Maceroniachi, mapu ju bilcaria walulachi, ayenacho, mapona pí'kuaa pireele Romana aneliame echoná ti, tibilí pi 'teli rawé. 13Echalí isablachi rawe, tí buyali echona yeachi mapona wálu bawí simi, maponá ti, mayeli a nirú bileana onoruame yua ra'íchalbuáme. Echiriga, kilii tí, muchubga raíchalí, echi jare umugüí yua, mapu napawika silí.14Bilé mukuí Lidia riwéame, ralinéwame echi chini purpura anelíame, mapona wikabe rijowachi, Tiatira aneliachi. Echikó we ó'luberga aneami nili Onoruame, alí, echiriga kilii kipúa, asále. Binoy echi Onoruame, iraplí echi sulála mapurigá kipuma echi Pablo nawesaála. 15Mapalí echi mukuí, maa pagotame nilí ayenacho suwaba mapu yua biteelí, Binoy tamuje tanlí, jeaniga: "Tiremi alá mayesaga mapu nije ne wachinaga olá, Onoruame yua, nije bitelchi tibisí. "Echirigá binoy ko, tamujé we weralí aneli.16Mapalita maa simiba irenáli, mapona Onoruame yua raíchaba riweelí. Bile mukuí tí, rarepali, echiko we sitii aliweame nili. Echiko wika onomí mee chukule, ayenacho echiriga kuwiria chukule binoy walubeala. 17Jeiná mukuíko Pablo yua jubaáme inargo, achigoriga tamuje yua, o'wéli sinaka je 'anili "jeiná ralámuliko echi walubeala Riosi pionla jú. Abonikó we raíchaka aní echi buwé ne wachiame nira. 18Binoy wilí rawe, chanigabi iyenáli. Chopi echi Pablo ko, maa we yoami iyenali, echi mukui yua, binoy kujauwana inérika jeanelí echi sitii iwiga: "Nijeko nimí nulé echi Jesusi riwala Jiti mapo'mi miná machiinama echoná Jonsa." Arlí kee saína machinali echona jonsa.19Mapalí echí mukuí walulabala, ma riwalí mapu ma kee tasi biri méma riweele, aboniko, chapili echi Pablo, ayenacho echi Silasi, alí ma banirli echona, bachaamí jawaame yua. 20Mapalí ma echona toruame nili, aboniko Jeanili: "Jeína ralamuli, we sitiriga aniga yena tamuje pirelachi. 21Aboniko pi Juriosi ju. Aboniko isena bineri, ayenacho siwinárika nawesa, mapu echi roonachi pireami kee binesare.22Echona jonsa wikawe ralamuli maa sayerali echi Pablo a'alí echi Silas, echi jawaame we chiwachali napachi, echiriga nuleli mapuriga wipisotame nima kusii jiti. 23Mapali maa wicabe wipisole, pacha yerka muchuble, alí nuleli echi tibuame mapú ne alá tibuma. 24Mapalí ma, nareli jeína nulolíbáame, binoy aminá pachami ilúle alí, ayenacho chebka muchuwali ronolachi.25Maa nasipa rokogoó echi pablo ayenacho echi Silas wé, tania muchuli Riosi ayenacho we nawajinia Onoruami, ayenacho echi wikabe pacha'muchubaame kili kipua muchuli. 26Ke saína, kawi we onóle, alí ma iraptali echi subaba, yeachi. Ayenacho ma sulánarame nili echi karena.27Echi tibuame achasrame nili, ali riwaly echi yeachi irapta jawame binoy, chapili echi walú ripiya, binoy siquirema ria, binoy ma ne mukumea, riweali. Mapujiti binoy ko mayeli maa karga buyasili. 28Chopi Pablo, owéli raichaka, jeaneli: Ketasi maja, jenay ti subaba a muchuwa."29Echi tibuame, we ya'ti pacha simirka, jeanili, rajesi echi na'i; Echiriga we sawilumka echona bachaami. Pablochi alí echi Silasi chokobka chukubali. 30Echiriga machimi buyáchaka jeaneli: "Ti'e'mi ralamuli, ¿ Piri ní olásaré mapurigani kú kuwirtame niima, 31Aboniko jeanili; "Wichibi echi Rijoy Jesusi echirigami kuwirtame niima, achigoriga muje itémla?"32Aboniko rayeli echi Onoruame raichala, subaba echona bitichi pireame. 33Echali rokogo echi tibuame ma'a bayerga pabakli mapona chiwa'ale. Achigorigamaa suwabiga echona bitichi pireami pagotarme nili. 34Echali, bayeli echi Pablo, alí echi Silasi echona ripa maponá biteeli; echiriga kowali, kowa'ame; Bino we, kaníli suwaba bitichi pireami yua, mapujiti maa bichiili Onoruame.35Echalí maa rawibása, echi oweala, nuleli echi tibuáme jeaniga: "ku ni'ubsi echi ralámuli." 36Echí tibuáme jeriga ruyeli echi Pablo. Echi oweála tami nuleli, nimmi ku machi awanála, jiti jipi ku simibga ne kaniliga.37Chopi Pablo jeanelí; "Aboniko tamuje we wipisule, ne wikabe riwirka, tarape cho machisaa mapú, tamuje ayenacho romachi pireami ju, arigá tami pacha awalí. ¿Jipiko ne china, niraa tami ku botonanale? ¡kie! Aboniko, siga tami kú, machi' awasa ala niima. 38Echi tibuame ku, kuwana ruyeli echi oweála, echi oweála we majajali mapali namli mapu echi Pablo alí echi Silasi ehcona Romachi pireami nili. 39Echi oweala echiriga sigá, ku wikawali tanli, alí ku machi awali echona pacha jonsa, achigoriga tanli mapuriga simama mii wamina siwína poblachi.40Echiriga echi pablo alí echi Silasi, buyasili echona pacha jonsa, echona jonsa simibali echi muki liria bitelchi. Mapali echi Pablo alí echi Silasi riwale echi ritemtame, we jiwerali yali, echiriga ma simibali che bileana maporia, mikawe pirechi.

Chapter 17

1Jipi mapali ma simarsa echona aniliwachi Anfipolis ali Apolonia ,aboni isili echona wikave rijowachi aniliwachi Tesalónica ,mapu niruli bile sinagogachi mapu echi judíosi napawika nokali. 2Pablo, mapu binoy echirika a bineaminili ,mina simili echi yuwa, ali mina vakia rawe echali inili isapkuachi raichali echi aboni yuwa mina Riosi raichala jiti.3Binoy asali irapa osorutami Riosi raichala ali nawesika mapu inimariweli ikimea echi Cristo risu inilma ali ku ilisma echona siwikimi itichi.Binoy anili :"Jena jesusi mapurika nije nawesasimi mina emi ju echi Cristo nira". 4Ibili echi judiosi inili werla anerami ali napawili echi pablo ali Silasi yuwa, ayenacho bile wikave nili ,ni bichiwili karka ajasika nijali ali kie pi okua echi muku bacha chuami.5Chopi echi judíosi kie bichiwami,inisa ucherami we mayemi, chapisa jare ralamuli kie kala olami echona ralinekuachi ,napawili bile wikave ralamuli, ali we charika nokali echona wika rijowachi. Pacha pochika kalirla echi Jason biteachi,aboniko naquilire iyaboruwa echi Pablo ali silas echona pi okua rijowachi. 6Mapali ma kie ruwisa, aboni banaka echi Jason ali ibili rijimala bacham nochami yuwa echi wika rijowachi, sinaka: " Jena ralamuli mapu rowiliku wichimova chumula rile isili ayenacho jenai. 7Jena ralamuli mapu echi Jason jeaneli kala nawami nokami sayeka echi anili Cesar; aboni anil mapu niru chibile walula,Jesusi."8Wikave ralamuli ali echi nochami echona wika rijowachi kie kanili mapali anamsa jena namuti. 9Chopi juba echi nochami olali mapu Jason ali chejare natetsa wanomi inisa wikarutami nira, ali pi charika ku julali.10Echali rokogo echi rijimala julali Pablo ali Silas echona Berea. Mapali aboni isisa echona,simibali mina sinagogachi mapu Judíos napawi nokali. 11Jipi echi ralamuli inili we kala echi yuka Tesalónica, mapurika aboni chapili raichala echi natika karika muchuli,bineka echi osorutami Riosi raichala chulupinira mapurika Machivoaruwa jena namuti mapu echirika nimare. 12Mina chopi wika aboni ku bichiwli,ayenacho jare muku echi jiwerami ali wikave ralamuli.13Chopi mapali echi judíos Tesalonika pireami machuli echi Pablo ayenacho iyenili nawesa echi Riosi raichala echona Berea ,aboni simibali echomi ali kie kanilali ali kie kala anika nokali echona wikave ralamuli yuwa. 14Minajonsa we soponi,echi rijimala julali Pablo echona walu bawirali,chopi Silas ali Timoteo echi ripili echona. 15Chejare mapurika yuka isirli echi Pablo otoli we mika mapu ir echi wika rijowachi Atenas aniliwami. We soponi achakitm echona,aboni chapili inekuami mapu inimare echi Silas nira ali Timoteo mapurika isimea we soponi iensi omer.16Jipi mina Pablo buweli echi aboni echona Atenas binoi wikala we iyoli mina pachani binoi nira mapali riwisa mina wikave rijowachi bochikami niwarami.17 Echirika Binoi raicha we charika echona sinagogachi echi Judíosi yuwa ali chejare mapu nawajini echi Riosi ali ayenacho echona ralinekuachi echi chejare yuwa mapu echona muchuware.18Mina ayenacho jare echi bineami anatika Epicureos ali Estoicos riwali echi yuwa. Jare anili:"Piri nira ani jena we raichami? "Chejare anika nokali:"Echi inilatire bile mapu bayemi ralamuli najatama echi wika riosis kie machirutami,"mapu binoi asali nawesa mulube echi Jesusi ali ku owinali nira.19Aboni chapili Pablo ali mina otoli echona Aeropango, jeanika," a omert machia jena kuleami binerami mapurika asalim raicha? 20Chopi muje apam namuti kie machirutami tamojo nakachi. chopi,machinalit choaniwawamika jena namuti ." 21(jipi karka echi Atenienses pireami ali echi ayenacho pi yenami pireli echona mina suwabali raweli kie vir oloka, chopi raichika ali anamika mulube namuti kulemi nira).23Mina jonsa Pablo ilibali nasipa echo na Aeropango ali anili,"Emi ralamuli echi Atenas pireami,riten mapu we nira bichiwami karka nira.22 Mapali ma simira inara ali kala ineli echi niwarami mapu aboni nawajini, Nije riwakin bileni bacham olarkuachi mina jena osorutami:"NIRU BILE RIOSI KIE MACHIRUTAMI". Chopi mina mapu emi nawajina noka kie niraka jena nije animea25Echi Riosi mapu niwali wichimova ali karka mapu nirure jena,mapu binoi ju onoruwami echi pariwikachi ali nai wichimovachi,kie ite echona ro ovachi niwarami echi sika jiti .24 Kie Binoi ju nochami sikala echi ralamuli jiti, mapurika ayena Binoi newalesa namuti,mapu binoi nira nisa vitelkuami ali ikua niwami echi ralamuli ali karka chejare.26Echi bile rijoi jiti binoy niwali ivilpi nira wikave napawika ralamuli mapurika pirelima echona rile wichimova,mapali ma siwensa itel rawe inerka ali echi akanami jareni mapu pirelvo,27 mapu echi jare aboni riwimea Riosi,ayena echirika inisa acherisa ali ruwisa. Chopi Binoy kie ati wemika kie iwesi tamojo yuwa.29Chopi Binoi nira pireti ali mokowati ali iniwit tamojo nira, chikorika mapu bile aboni nira osami anisa 28,chopi tamojo ayenacho ju isirami echi Riosi jiti ,kie nokobo anatika echi kala anika binoi walu simarika nira ju ir echi oro,mina echi plata,mina rite baruarami- oseka niwarami echi jiti biyorkuami anatika rijoi nira.30Mina chopi, Riosi simirali mi ripa echali rawe kie nirarami ,chopi jipi Binoi nule karka echi ralamuli karka buchini jareni kurowinala. 31 Jena ju mapu Binoi ineli sine rawe mapali Binoi anemare nai wichimova kala nira echi jiti Rijoi mapu Binoy echi nira chapili. Rios mi nijali raichala jena Rijoi mina karka , ajasika echi suwikami.32Jipi mapali ralamuli echi Atenas pireami anamali echi awinami echona siwikimi itichi, chejare charika anika nokali echi Pablo jiti ;chopi jare anili:"Tamojo mina akevorut chesine mulube jena raichala 33".jubami minajonsa,Pablo mina riweli. 34chopi jare napawili echi yuwa ali bichiwili, ayenacho Dionicio binoi Aeropagita, bile muki ruwewami Damaris ,ali chejare echi yuwa.

Chapter 181

1 mapali nale Jonsa Pablo riweli echi Atenas mina echona corinto simili.2 2echona echi machilariua bile Judios riweami Aquila,bile rejoi mapu anili echona pongo biteami;echi pi bitelpi anilariua mapu nawasa hasali echona Italia Jonsa echi binoi muquila priscila ayuki, mapurika echi Claudio anelaria echi karka Judios ku simanta echona Roma jonsa. Pablo similaria echona, 33mina echi anilariua echi anochasimi echiko ,echi binoi ripilarua echi ayuki mina nochalirua ,mapurika echi ani44 mapurika echi Pablo rahichali echona sinagogas chulupi sawalachi.echi chukuli binoi riwe kala echi okuana,echi Judios mina Griegos sii. 55mapurika echi Silas mina Timoteo simible echona Macedonia jonsa, echi Pablo echicko anili jularami echi Riosi Wikala jiti mapurika echi riwema echi Judios mapu echi Jesusi ju echi Cristo.6mapu echi Judios kie gala niralarua mina 6chubika anelarua, echi Pablo sawelarua binoi pachali echi nira mina binoi anelaria echi; "anima binoi halala echona hiemi mohola chico; Nije jun kie chubi hisimi.jipi chami jonsa simen echi gala olami ayuki."77mapurika echi simili echona jonsa mina simili echona gala Ticio kalile,bile rejoi echi Riosi najuinami.echi kalilachi alilaria mulupi echona 8Sinagogachi.8Crispo,bacha chikumi echi echona sinagogachi mina karka echi kalilachi biteami bichilirua echi walubela.wikabe echi Corintos mapu anamli echi pablo echi bichili mina echona jonsa pakotarua.99echi Walubela aneli echi Pablo echona bilenchi riwirtami anili rokogo; 10"kie majabo,mapu rahicha mina Jena kie anika hasebio.10mapurika Nije moje aYuki atine,mina kie wesi chubi olama, 11mapurika hiniweni wikabe ralami jenai wikabe rejowachi. "mapurika Riosi Rahichali riwesa echi karka.1212mapu echi Galio najitli bacha chikumi echona Acaya, echi Judios aboni owli sayerka echi Pablo mina hotoli echona gala anika okowachi 13echi anili," nale rejoi ane echiku echi rejois echi Riosi najuina echi ane echiku mapurikakie echika Ani echi nuwallaliwala.1414jipi ayenasi mapurika echi Pablo ma ni raichama riwelarua, Galio anelaria echi Judios:" iemi Judios,mapu ni bichili inisa kala karonti kie kala o bile chibi isimi anisa kala,anima echiko kala olowa iemi ayuki. 15mapurika echiko nale ju hiemi rukue rahichali nira mina raola si mina binoi nuwallaliwala, aboni kala ku niwaboti iemi echiko. Nije kie ininteni mapu anime echo a gala olala o kie gala olala mapu jenai rahicha okuami."1616Galio isilaria mapu riwe echi kusuweli kala rwachi. 17mapu Karka echi chapilarua echi karonti, echi bacha chikumi echona sinagogachi,mina echi chiwati echona chami rwachi.ma pu echi Galion kie niralarua mapu echi oka nokali.1818 Pablo, minami echona ripisa wikabe rawe minabi,riweli echi rejimala mina simili echona siria nali Priscila ayuki mina Aquila Yuka. mapali riwema riweli echi barco echona sincreachi,binoi cala mohola sikala rua mapurika binoi chapilarua echi binoi nira. 19mapu aboni isimi echona Éfeso,Pablo riwelarua echona echi Priscila mina echi Aquila, mapu binoi simili echona Sinagogachi mina rahichali echi Judios iyuwa.2020mapali aboni ripinta nuleli echi Pablo mapicho ,binoi kie anilarua. 21mapu binoi ma ku simeriweli echinira,eneli." Nije ku nawamaniheimi atiche chopika Riosi nakisa."mapu echona Éfeso jonsa.2222mapali echi Pablo nawali echona Cesaréa,echona pa omolaria sikuirlarua echi rooba echona Jerusalenchi biteami mina echona jonsa binoi similaria echona Antioquía. 23mapali binoi bitelpi simirli echona, echi Pablo muruli mina simili echona rejowachie echona Galacia mina echi fragia mina iwerli iyali echi karka bineami.24jipi echi bile judio riweami Apolos, ranaruami echona Alejandria, nawali echona Éfeso.binoi anilariua gala machimi mapurika raicha isimi mina we jiwerami mapurika echiku echona sorutami. 25echi Apolos inilaru torutami echona binekoamiche mapu Walubela niraka.inilarua binoi we kanilka nijalarua mapu echi kalabela Wikala niraka, binoi raichle mina binerli gala nira echi Jesusi anili nira, mapu binoi pi nali pi machimi anilariua echi Juan pakotami nira. 26Apolos owawilarua raicha kie najaki echona Sinagogachi. mapu echi Priscila mina Aquila isi echi anamli, aboni bayeli chibileni mina gala riweli echi Riosi buwe nira mapu gala nira.27mapali echi binoi ni makili simirna echona Acayas,echi rejimala iwerkuami iyali mina echi osali echi Bineami echona Acaya mapu aboni chapimeaba. mapu echi nawali, binoi kuwirli walu nira mapu echi ni bichili mapu kie nateami. 28Apolos omerami nira sayerka raicha echi Judios ayua mapu echona wika muchili, mapu binoi Ani echona osoruami mapu echi Jesusi ju echi kristo.
Chapter 19

1mina ikili mapali echi Apolo illenali echo' na Korintochi, Echi Pablo simirali jare rejoachi bachami nira wikabe rijoachi mina nawali echo na Efesochi ali mina riwali jare binewami echo' na. 2echi Pablo jerika aneli: ¿illemi chapili echi kalabela wikala mapali bichili? aboni' ko je anili: ''kie, tamuje ko ketasi iri namki echi kalabela wikala3Pablo je anili: ''¿ali piri jiti mi pakotami nili ?'' aboni jeanili: ''mapu echi juani pakoli. 4ali echi Pablo je anili: ''juani pakoli mapu pakoli ku rowikoami nira. bino je aneli echi ralamuli mapu aboni bichima mapu echi ku nolinma jubami nira, jena ju,echi Jesusi.''5Mapali echi ralamuli namali jena, aboni pakotami nili walubela Jesusi raola ruka jiti. 6mapali echi Pablo uwerli aneli aboni sikala echo' na nira, echi kalabela wikala nawali mapu echo' na muchili mina owinali raicha che jare raichali mi nawesali. 7ali karka nira ko nili makoi okua ralamuli.8echi Pablo bakili echo' na sinagogachi mina raichali kie majaka ali bile micha nira, binerka mina aneka echi ralamuli mulubemi ripa riwikachi niruami nira. 9chopi ali jare judiosi simibali biwarka mina kie namka, aboni owinali raicha kie kala nira echona buchi isirka echi Kristo nira bachami nira ali wikabe isirachi. ali Pablo mina riweli, mina toli jare bichiwami pe wikabe nira. bino owinali bineria sinibi rawe echo' na bilena bineliachi echo' na Tiranochi . 10jena owinali okua bami, mapu echo' na Asiachi pireami nama walubela raichala, ali judiosi mina Griegosi.11Riosi we jiwerka olali mapu bino nochali echi Pablo sikala jiti. 12alike jeirika nira, mapu echi chulubili mina bachami mapu chapili ku sawiami nili mapu nayukami mina echi nauli ku sawili mina echi kie kala wika mina ku simili.13chopi echo' na niruli kie kala judiosi simiba isirali echo' na mi mulubemi. aboni juli echi Jesusi raola ali aboni nira winebo mapurika nilbo ruwa jiwerloami echi chati wikala jiti mapali anili: ''mapu echi Pablo raichali Jesusi ruweli. nije mi nakima mapu machinma ku.' 14mapu jena ola uchuli nili echi mapu kicha kuchi bile walubela rijoi niwala echi judio, riweami echi Esceva.15bile kie kala wika je anili: a machine echi jesusi, mina echi Pablo allena' cho machine; chopi ¿chika ju illemi ?' 16echi ikie kala wika echo' na rijorli'' ni chipoli kie kala mina nuleli mina ipisoli. ali aboni mina jumli echo'' na kalirali jonsa machi sapeami ali mina we risu olarami. 17jena machiruami najitali karka buchuwina, ali echi Judiosi mina Griegosi, mapu pereami echo' na Efesochi. aboni we majali, mina echi jesusi raola nili kie raicharami siti nira18ayena' cho, wikabe bichiwami isili mina je anili mina machilla jare namuti kie kala mapu aboni olali. 19wikabe mapu olami karunti apali echi osuli mina wikosali machina riwirtika karka. mapu aboni ineli mapu natelwala echi, nili malisi makoi mili nili echi plata. 20ali walubela raichala chijali walu nira we jiwerka nira.21jipi jubami mapu echi Pablo suwenali karka bino nochali echo' na Efesochi, bino nakili ali wikala jiti mapu simirma echo' na Macedoniachi mina Acaya ayenacho echo' na buchi jerusalenachi; bino je anili: a'ali mapu echo' na asisa, ayenacho inema echo' na Romachi.'' 22echi Pablo julali echo' na Macedoniachi okua mapu bino binerali, Timoteo mina Erasmo ayenacho mapu nili bino kuwiriami. chopi binoi ko ripili echo' na Asia pe a ili nira.23ali jubami rawe niruli bile pitia nira majalwami echo' na Efesochi mapurika sima re echo' na buchi. 24bile plata nochami riweami echi Demetrio, mapu niwami namuti kie nokami echi Diana niwala plata jiti, walu kuwirli nili mapu nochala echi niwalwami. 25ali bino napabuli echi nochami ali bino we niwika nochali mina je anili: ''ralamuli, illemi machi jena nochali tamuje niwa wikabe wanomi.26illemi retiwa mina nami mapu, ke tasi chopi echo' na Efesochi, chopi nosoki karka buchuwina echo' na Asia, echi Pablo a aneka mina wanaprami wikabe ralamuli jiti. bino ania chuku kie niru riosi mapu niwarami sikalti. 27mina kie bilepi niru allena' cho niru majawi mapu tamuje niwala osuli kie newalema minabi, ali allena' cho echo' na Reobachi ali walube riosi echi Diana nisa mapu kie nateami. ayena' cho wikawama walu kuruwa bino, bino mapu buchuwina karka echo' na Asia mina echo' na machi illena mi nawajina.28mapali aboni namali jena, we bochiwali iwolwami mina sinakali, anika:'' ¡walube ju echi Diana echo' na Efesochi niruami!'' 29echona wikabe rijoachi karka nira bochirami kie newalami, mina echi ralamuli we llati ikirka echo' na mapu karunti olowachi. aboni chapili echo' na napawika illenami echi Pablo yuwa, Gayo mina Aristarco, mapu isili echo' na Macedoniachi jonsa.30echi Pablo bakinali echo' na mapu wikabe ralamuli mochiwachi, chopi binewami ko kie nakiwali. 31allena' cho, jare bacha ochuwami Provincia ali Asia allena' cho mapu nili echi Pablo apanerowala ali Pablo aka juli echi osoruami tanika iwerka nira kie bakinala echo' na karunti olowachi. 32jare ralamuli sinali bile namuti, mina allena' cho che jare, echi ralamuli kie kala machika mochili. wikabe echi aboni ke tasi machili piri jiti napawika nokala.33jare echo' na wikabe mochiwachi je aneli echi Alejandro, chika echi judiosi minabi rekibu mochili bachami nira, ali, Alejandro nokali sikala mapu illanli ruwe mapu echo' na mochiwa napawika. 34chopi echali ali machili mapu echi nili echi Judio, aboni sinaka nokali okua horachi nira: ''¡walu ju echi Diana echo' na Efesochi.''35mapali echi osuli niwami echo' na rijoachi nili pe kili nira echi wikabe, bino je anili: ''illemi ralamuli Efeso pireami, ¿ piri rejoi jenai kie machi echo' na wikabe rijoachi echo' na Efesiosi ju tibume echi reoba echi walubela Diana mina ma rikili riwikachi jonsa? 36riteka jena namuti nili mapu kie anime kie, illemi muchima re kie anika mina kie niwama we sapinu nira. 37chopi illemi apali jena ralamuli mapu kie chikorami echo' na reobachi kie tasi raicha charika echi tamuje niwala echi riosi.38ali, nisa echi Demetrio mina echi karunti niwami mapu mochiwa niwa bile ichewa a chebile nira. mapu echo na irapta ili mapu echo' na kala aniwachi mina echo' na niru walubela. riwesi mapu aboni ni chewika nokome aboni ibilpi nira. 39chopi illemi ko aka noka namuti aa che jare akallami, jena' ko aniruami nima kala nira echo' na bile na napawilwachi ineka nokowa. 40chopi ni bichiwa nira muchiwa we majaka mapu ni nichewika anerami nili ali binoi rojanali jipi rawe. kie tasi niru mapu nosobu jena kie kala kare, mina tamuje' ko kie nibo re mapu mi anebi'' 41mapali bino anili jena, bino ma kala aneli mapu echo' na napawikoachi.

Chapter 20

1aly ma sunisa olaya,echi pablo ma bayely auchejare aly iweraly iyali,aly ma simili echona jonsa mi macedoniachi aneliachi. 2mapali ma simiya echona jonsa ne kala anely iweraly olanla, aly simili mi kresiachi aneliachi . 3ma juba bakia micha asisa echona, aly bile pe ku sayerali judiosi mapali ma ne simama rekachi echona jonsa barkochi simama rekachi siriachi aneliachi, aly bino ko ku siminala nili mi macedoniachi.4aly auche jare si simibali we mika yenasi asia nira aly sopater ranala pirro ne berea; aristarco mapu ne bacha machili, bichiwumi mi tesalonika biteami ;Gayo aly Derbe; Timoteo;aly Tiquico aly Trofimo mi asiachi pireami. 5 peko nali jena ralamuli ko pe bacha rojanali aly ko buye muchili tamuje echona Troas . 6 aly tamuje ma simibki Filipos jonsa ma juba sebali rawewala echi pani kiti ketasi nasoami levadura, aly mati sebki mali rawe ti sebi Troas. aneliachi aly ti ripiki kichao rawe.7ne chukichi bile tarala rawe nawuachi, mati napawika nokali mapu rojanabo ruya echi pani, aly pablo ma raichali auche jare ritentami. aly binoy ko natali ma simiwumi baalinala rawe, aly binoy ko ma raichali na sipa roko jonsa. 8 aly ne buchuwi jali ripa raje mapurika kala machilma napawika9aly echona bilena bentanachi asali bile towi Eutiko riweami, mapu ne wabe kochinala asali .mapali pablo raicha wilili minabi, aly jena towi, ma ne kala kochili, aly wichili mi ripa jonsa aly mukuli. 10aly pablo rikinali, aly kolosuli echi towi. aly eaneli :"ketasi chibsi nilsi minabi, jenako kala a vite."11aly auche sine ku moka nokali aly ma koali echi pani. mapali binoy raichali wili yena si rawewachi, ma simili. 12 aly echi ma kala owinami ku toli echi towi alywe kala kuirtami nili.13aly tamuje aboni we sapu olali mapu pablo yuwa simabo mi Asón, mapu ona jonsa tobo pablo barkochi. jena ju mapu echi olanli, mapu simabo buchuwi wimobachi. 14 mapali ma riwaki echona Asón, mati tokite barkochi aly simibki mi Mitilene.15aly ma simibki mi bawirali barkochi aly sebki mi auche bile rawe mi Kio riweawuchi .aly auche bile rawe sebki mi samos riwewuachi, aly ma auche bile rawe ko sebki mi mileto riwewachi. 16 aly binoy pablo ko natali asiwami wili nira mi Éfeso riwewachi ’’ mapu kie wilibe simirbo nalchi Asiachi; we sapukuame niwali echona simabaria jemi jerusaleni echi rawe nira , aly malismakowi simirsa rawe (pentecostes), sine ka chi ne kala nisa karka jopirika echi olama17aly binoy juli mileto jonsa echi ritentami mi Éfeso riwewachi aly bayeli ocherami echona riobachi nochami. 18 mapali echi ma sili echona,aly jeaneli:" ye mikala machi mapali nije ronola uchali mi Asiachi riwewachi nira, mapu rika sinibi ola nije yemi yuwa. 19 nije sinibi yemi yuwa ola mapu binoy nula ne kala nataka ola neje aly ne kuwenka, ne risurika ni nili mapu jena judiosi ani. 20 yemi kala machi mapu nije ke sine riwe kala aniya mapu we nerrami, mapu rika nije binerali karra suwaba mapu mi bitichi yenka,. 21bineria echi jare mapu ku kala ku natama ku roika nokumea ku bichima onoruami nira.22Jipe ,inesi ,simine je mi jerusalenichi,ne napawika nira echi nije iwikala yuka ,ke tasi machika cho ikimerikane,. 23ayena a tami ruye echi riosi iwigala mapu a tami chapimea karren kiti ne risurika tami olama. 24 aly nijeko a yena nateami nira, a nije kala omersa suwena jena mapu tami yali binoy Jesucristo, mapu riga rume na Riosi raichala.25ma jipi,nesi, nijeko a mayeki mapu yemi, chopi jiti nije ko ma ane chikuli nawesa, makie riwimea nije banala minabi. 26 chopi a nije mi a ruye jipi rawe, mapu a nije kala biwiami ju binoy lala kiti auche bile rijoy yuwa. 27 nije ke sine riwe kala aniya mapu Riosi nulalila.28peka kala nika nilsa re aboni nira,mapu karka tibuami nira niibo echi iwigala kalabela kiti mapu tami nuleli. ne kala nika nilsare mapu binerbo echona riobachi mapu binoy lala kiti ralali.29 ma juba neje ko maye a mapu bile a nawuama,bile basachi mapu mi we nema aly mi yuwa bakimea,aly kie ku wikawama. 30 a nijeko yena a maye mapu bile a nawama siuna rika raichami aly jare echi a najatama siwina nira.31chopi a kala tibusi.kala natasi mapu nije sinibi yemi kiti kuwena chukuli rawe aly roko yena si. 32 ma jipi ko nije nule onoruami,mapu binoy raicha natetali ya,mapi a wersi ju mapu ola minabi ocherama aly yabo echi kalabe olami.33nije kie korule echi wanomi,ratabame,ke tasi bile rijoi. 34 yemi ne kala machi aboni chu si jena sikala ne wale tamuje mapu auche jare tami yuwa muchiwami. 35 mani karka kala mi ruye mapurika kuirbo auche jare nochaka ola kala natabo echi Riosi raichali,mapu raichaka anili binoy:"minanacho kala kuirtami ju bile nareami yua."36ma ni juba ma kala raichasa jena kiti, echi chokobika wilibali na tanili ne sinemika. 37 karka we nala ani li aly kulusuli pablo aly chumili. 38 ne suwaba ke kanila muchili mapali echanili, aly ma ne kala tibulti echona barkochi.

Chapter 21

1Jopaly tamuje rojualy echi yuwa tamuje simibiky echi bauchi iyename kariwesia,ly ne wachinika simibikite echó na bilena wika kaly jawachi kos riwewachi,ly echóna jonsa rodes anelia chi simibali, echó na jonsa patara anelia chi. 2ly jopali riwakite bile bauchi iyename machina chukume echona fenecia anelia chi,ly ma jumkite ripana ly ma kariwesia ma simabaria.3Li ma riwakite cipre anelia chi,li simirka ne wilimna òtona echi bauchi iyename,simibikite siria anelia chi li echona y chupkite echona tiro riwewachi,jopona echi bauchi iyename pi kua namuti buanama.na ma riwisa echi bineriami,baisa rawe ripikite echo na. 4mariwisa echi makowi akua ripikite kichaorawe.Echi nira Riso iwigala je a ane pablo kie siminila echo na jerusaleni.5Li ma jopali echi rawewali sibarsa,tamuje ku simibika nokuali, echi karga,upila yua li kuchuala ,tamuje yuga simibika nokuali echo na wika rijowachi.li chokobika jawite mulube bawechi,li taniga no kuakite,. 6li ma ne sukuirkite karga tamuje aboni nira.li ma ku mu ikite echona bauchi iyenamechi li ma ku simibika nokuali aboni pirelachi.7Jopali tamuje ma sunisa je na simakuame je mi tiro aneliachi,sikite echo na tolemaida riwewachi.li echo na sukuirkite echi jare rijimara na pi sine rawe ripikite.8 li ma chusine rawe ma je mi simibika nokuakite echona cesareachi.mu uka nokualite Jelipe pirelachi,li echi nawesame,chi ka nira ju echi kichao, li echi yuga ripikite.9 na echi rijowi nayo kuchuwa mene ke tasi chati alami jopi nawesame ju.10Li ma ripisa echona wisa rawe, simili echo na judea na echi ala machime riweme echi Agabo. 11li echi cho kua simibika nokuali uka nokuali echi muyalachi uchekuame pablo nila.ne echiti bulega nokuali echona binoi ronola li sikala na je ani:"je riga ani echi Riosi iwigala:' chiriga echi juriosi emi jerusaleni bulega nokobaire echi echi muyalachi chu kume niwala,chiriga echi nijika nokuali echi sikalachi echi ke tasi juriosi.12Jopali tamuje je na akekite,tamu je okuaka,tamu je na ralamuli jopona echi pire je ne ke mosa echo na jerusaleni 13 Li pablo mijewi:"¿cho no kua tiemi,nalaitimo na tami sulala kasinitimo?nije we bineani ju,ke tasi pi buletame niraa, chirika ne mukuwame nira echo na jerusaleni chirika echi riwara echi binoi Rijoi Jesusi . 14 Li echi pablo ke tasi naki ne werli ,tamuje ma riwepa ne werli aneya na je anite:"nisa mei binoi rijoi niraa."15Li ma je na rawe,ne uka nokulite echi muruka na ma jumili echona jerusaleni.16 Na jare tamuje yuka simibali echi binerame ne cesarea.echi bile rijoi pali echona li je riwewame,Mnason,bile rijoi Chipre pireame,echi bile bineriame ,chika yuka ripibaba.17Jopali emi jerusaleni sikite,echi rika echi rijimala tamuje ne kala kanika nareli . 18Li ma jubarawe pablo tamuje yuka simili li santiago ,li karga echi ocherami si muchuli.19 Jopali ma echi sukuirsa,chirika je aneka nokualiechi bile namuti riosi niwala nira niwaya echi ke jurios yuka nira nochili.20Jopali ma kipusa ,bichiwika nokuali echi riosi, na je ane :"mujue ama chilimo ,rijimala ,cho iki bile mili bichiwa echi aboni jurios . chirika karka echi suwabika no kuali echi nularame . 21Echi je anerame nili echi niraa ,mujue binerika si echi karka juriosi jopi pire echi nochame yuka riwesi echi Moisesi,na muje meke nakiwiapo echi rijoi na bichinama echi mapu echo na rijoi nilchi chuku.li echi kuchi kie ,na ke namsi echi chabe ki a nirume.22ho noko boba ? echi kipuka nokuali muje nawalaria. 23Li ola jopi tamuje nimi ane.Li niwite noyo ralamuli jopi Riosi jitiri arame. 24 je na ralamuli biwaka ne pachana nira echi ralamuli yika ,na nateti echi karka jopi suwabe ,jopi echi ala sikime binoi mo olchi.Li ne karka machisa jopi muje nira anilte achi ke bichiwalika .Echi machi meire mujue atiburi echi olarame25 ma bichiusa jena ralamuli ke jurios ,tamuje osaki na akite bile nawesali echi aboni tibumire echi namuti miliusa echi namuti ke tasi nokuame,echi lalà,jopi riga nile echi ne ke tasi kala jiwime ,li na bile muki ke tasi kala olame chubile yuka iyename ." 26Li pablo uli echi ralamuli,echali ba alinali rawe ku biwasa echi binoi niraa,echona simi ro 'obachi,nawesa echi rawewali nira na ne biwarami, Jopali echi arame nira karka ibili echi aboni.27Jopali ma suni echikichao rawe,jare jurios mi Asia aneliachi sili echi pablo yua jemi ro òbachi ,werli ane echi wika,na sikala à. 28 Echi wabe sinaka nokua:"ralamuli jemi pireme Israeli aneliachi , tamuje kuwiri.Je na ju rijoi jopi binera echi karka ralamuli jopona wichimobachi ju tamuje niwala nira,echi nularame,na jena wichimovachi.Ariga ,echi si pa ralamuli mi chusiwina pireame echona ro òbachi na ke tasi kala raichika echona ne kalabelachi." 29 Chirika riteli echi Trofimo riwewame jemi efeso echona wika pirea chi ,echi natali echi mayeli pablo palaria echona pacha ro òbachi.30karka jopona wika pireachi wabe,li ralamuli ne makanokua li pablo chapi.Echi ne rale rikaka je mi ro'obachi,li ne we sapuka echi yerra erka nokua . 31 Li echi ne milabaria nokualipa,li bile nawesare walula echi tibume karka je na jerusaleni wabe nakatari ani.32Li ne sontali uka nokuali echi ne wabe oberalili jumili echi wikabe.Jopali echi walula li echi sontali,riweli echi pablo ipisoa. 33 Li echi walula mulubeli na chapi echi pablo,ne je ane cheutame nimaria okua karrenti.Li ma rukueka ane chika ju na chu sili.34Li jare wika ne sinaka ani chubile na chubile.Ehi walula kie birri ani wabe nakataria aniaria ,echi ane pablo torume nimari echona jopona jiwerali atame nima. 35 Jopoli nawa echona eskalerachi,echi torume nili echi sontalti pi we nokatari echi wikabe ralamuli. 36 Echi karka ne najatabi enili ne wabe sinaka anili:"¡milisi!"37Li echi pablo ma mulube torume nimare echona jiwerlachi ,echi ane ne walula:"¿A namuti anemare je mi?Echi walula je ane:"¿Mu je raicha echi Griego? 38 ,muje ju echi ejiptochi jopi juba rawe ne bile mili ralamuli miliye echona iporachi?39Pablo je ani:"Nije ju echi jurios ,emi wichimobachiemi tarso li cilicia.ni je ju echi pi ta nira je na kawi. Nije rukue ,tami riwe pablo yua ra ichaya.". 40 Li ma asa risensi echi walubela, echi pablo wili echona eskalerachi li sikati baye echona wichimobachi.Jopali ma ke tasi nakataria ani,echi ra ichika ane Ebreo.Echi je ane

Chapter 22

1Rijimala na wentame, akesi nopi nije simare jipe ti"emi yuwa. 2 nopali echi wika ralamuli akeli echi Pablo raichichachi sinu nira, ali kie anika muchibali.echi jeanili3Nije ju bile juriosi, ocherami echona tarsochi aneliachi ali ciliciachi, peko nali nije pe nai a ocherami ju Gamalielchi aneliachi.nopi tami binerili pe kili niraga mapurika nula chabewala.nijeko ju namayeme echi Riosi jiti, nopirika ti emi ju jipe. 4 nijeko najatali yena si muku; nijeko nijimi ke ba muki aly kuchi aly moa echona pacha karselchi, 5 nopirika echi walula bacha chukume na ocherame ayenacho omera ruya ne bichiwali ruya. nijeko nareli echi bile osili echona damasco pireme akuame, simi kin chapimeria jerusalenachi pireme nopi rika kastigartame nima6 Simirili nopali nije inarili echona mulube Damasco, ma mulube rawiliwachi ke sainati rajaya kibi ripa riwigachi we ratabame nije nolerka. 7 Nijeko wichi bu ibiki ali nijeko akeli je anime: 'saulo,saulo, chumi rikarria tami anajato' 8 Nijeko ku je aneli: ' chika mi rijoi ju ' tami ku nijewaka: 'aneli nijeko ju echi jesusi nazareti ,nopi mi anajato .'9 Echi chujare nopi tami yua muchili riwali chio echi rajame , we nalina ke namali echi raichame. 10 ¿piri ni olamare, rijoi ?'echi rijoi tami aneli: 'wiliska na simiga echona Damasco ;echona ruyebaremo nopi mi olamare .' 11 Nijeko ke tasi omerali ineya echi ratabame riwisa , ali nijeko simili echona Damasco, oturutame echi jare sikala jiti nopi tami yuwa muchili.12Echona ni riwaki bile rijoi Ananias riweami, bichiwame ali we a la namame ali we ala raichawi echi juriosi jiti echona pireme. 13 echi nawali, ali wilibali tami cheka, ali jeanili: 'rijimala Saulo ku machiltame nili.'echali nije riwa kin.14Ali jeanili: 'echi Riosi chabe kiya biteme nimi chapili nopiria muje machime a la natika sisma, nopirika inemamo ne alabe, ali nopiria akemamo echi raichame binoi chumulachi jonsa. 15 Muje machiga chukumere echi kariga ralamuli nopi mi ritiwa ali nopi mi ake. 16Ali jipe ¿chomi rikaria buye ? wiliska ,ali pagotami , ali biwa echi chati, aneka binoi riwala jiti.'17Jubak mapu nije maku nawasa echo na Jerusalenchi, ali mapali Riosi yuwa raichili echona reo'bachi, ikili mapu inilin bile riwirtami.18 Riwakin jeanimi,' Inari ali riwe Jerusalenchi we soponi nira,chopi aboni kie chapime muje raichala Nije nira.'19Nije anikin,'Walula,aboni nira machi mapu nije chapikin ali pisokin echi mapu bichiwami Muje karka buchuni echona reobachii.20 Mapali echi alala Estaban niwala, Muje ayena riwali, inili kuluimi nira, nije ayenacho asalin ilika,ali olowa kie kala nira, ali nije asali kateoka echi napachali echi mapu milali.'21 Chopi Binoy mi aneli tami, 'Simika, chopi nije julamaren we mika echi isirami. ' "22Mina ralamuli nakili echi raicha jena yensi jonsa. Chopi mapali aboni sinaka ali anili, "Wiye echi mapu yuwa inara echo na rilipo: chopi kie kala ju mapu echi vitelsa"23 Mapali aboni sinaka ,yeka napachala mapu ju napachakuami,ali waka pisorla echi wika yuwa,24 bino bacha chukumi tibumi aneli mapu apanla echi Pablo mapu anachama. Binoy anili mapu binoy rukerami inima echi pisokuami nira, mapurika binoy omerma machia chopi echi esteban sinaka aboni sayeka echi binoy echirika nira.25Mapali aboni olali icheka echi kaje bichili, Pablo mi aneli echi sontali mapu asali ilika echona kuana, "Ju kala yemi nira ichewuka bile rijoy mapu ju romano ali kie machika kala nira mina anerami inili we charika?"26 mapali echi sontali anamali jena, binoy simili echi bacha chukumi yuwa ali aneli, "¿ Atim mulube na olama? Chopi nena rijoy ju bile inarami echona jonsa romano aneliachi."27Binoy bacha chukumi tibumi nawali Ali aneli echi binoy, "¿Ani ,muje ju bile inarami echo romano jonsa?"28 Binoy bacha chukumi anili: "Simili chopi usa wikabe wanomi mapu nije imekin echona nochika wika rijowachi. Chopi pablo anili, Nije nawakin echona wika rijowachi Romano aneliachi.29 Mina jonsa ralamuli mapu rukebo ruli mina chariweli se soponi. Binoy bacha chukumi echi tibumi ayenacho inili majakuami, mapali machisa echi Pablo inili bile inarami echona jonsa romano,chopi binoy na olali icheka achaya.30Minami rawe,bino bacha chukumi tibumi nakili machisa bichil nira echi mapu ichewa uchuli echi judiosi sayeka echi Pablo. Echirika binoy ku sulanli echi wi ichekuami ali aneli echi welpa bacha chuwami ali karka mapu mulube pireami na napawinla. Mapali binoy riikinli echi Pablo atichi ali ilali echo na nasipa.
Chapter 23

1Pablo ineli mi na we machinga je na wika ralamuli muchuach je aneli, rijimala, nije ko viteli Riosi yuwa ne karka kala aneli tami ali jipi rawe ko ayena cho,"2 je na walubela bacha chikumi Ananias nulele echi ko ma napawika muchuam iyuwa chumula ochonla. 3 je ali ko Pablo je aneli, Riosi ko muje ochomare, muje ayena cho ochoram nimarem.¿muje ati jiti pi tami chub ane echona we simirka anily echi nularami yuwa, ali ko muje nule ma pu tami ochoma, simirka anily echi nularami yuwa?"4echi chu jare ko jali echi Pablo yua aneli, " ¿mapuriga muje chub ane echi walubela bacha chikumi Riosi yuwa chikumi? "5 Pablo je aneli, "nije ko kie machie, rijimala, chi mi inili walubela bacha chikumi. je na osorutami chiku, MUJE KO KIE TASI RAICHAMA SITI JE NA WALUBELA BACHA ICHUAMI JE NA WIKA RIJOACHI."6Ali Pablo riwali echona ralamuli muchuach nili Saduceos ali jare ko Fariseos, binoi ko raichli we ohuakumi echona ralamuli muchuachi, rijimala je anili, nije ko ju Fariseos, ranala je na Fariseos. jiti ko ni kala bichiwa nira buwen echi ko ku owinloami je na suwikumi nije ko bineli chub ane." 7ali echi riga anisa, ohuli walube nakup nahale echi Fariseos ali ko echi Saduceos yuwa, ali echi ikia ralamuli ko rojali. 8ali echi ko Saduceos Ani kie tasi niru ku owinloami, Tara pe echi bile Riosi pionala ,tarape bile iwiga, ali echi Fariseos machi karika namuti9ali ko sinemika nahawali,ali ibil echi osoami ko je na ichek ichuli Fariseos yuwa ijasli ali nahawali, aneka: tamuje ko kie tasi riwaket ta namuti siti je na rijoi ." ¿ je na ali raichasa bile iwiga ali Riosi pionala echi yuwa raichale echi yuwa? 10 ali ko echi walube nahawali, echi walula bacha chikumi echona tibumi ko majali inata ripili je na Pablo Chub olama maele re jiti, ali nulele re echi sontarsi a richi otononala chapinala sineami ka ma pu echona muchuli, ali otomea echona jiwerachi11ba alinla rokogo echi rijoi wilibli je na aneli," kie tasi majawa, aboni nira raicha tami nira echona Jerusalen, echi riga ayena cho otomea echi aboni raichara tami nira echona Roma."13ali ko mapali ma raweli, jare judios niwale ta namuti kie kala na aneli bile kie kala raicharali aboni nira ali aneli kie kopo ayena cho kie bajibo ali ayensi milisa Pablo. 12 aboni ko nili naosi makoy raramuri nili ali olali kie kalaaboni ko simible echi walubela bacha uchuami ocherame yuwa ali aneli, tamuje ko aboni chukubli kie kala, ali kie kowa ali ayensi Pablo milisa. 14 jipi ko ali, nakibo echi ralamuli muchuachi anema bacha chikumi richi otonala echona emi muchuachi, ali emi sinemka kala anebio, tamuje ko, muchubo kalarka nira mapali maliboa chabep na i nawasa16ali echi ranala ko echi Pablo rijimala inamli jiti aboni kala tibu muchuli, ali binoi ko simile ali bakili echona jiwerachi ali aneli Pablo, 17 Pablo balleli je na bile bacha chikumi je aneli, otoka je na rimali echona walubela bacha chikumi atiachi, bile ta namuti anemieare18ali echi bacha chikumi chapili echi rimali na aneli: Pablo echi chaperutami tami baele tami itanli je Jami ipama je na rimali. je na ta namuti anemieare." 19 echi bacha chikumi ko chapili sikala ali simile napawika ali rukuele : ¿ pir ta mi anema muje ko ?20echi rihimali ko aneli, echi judios ko anekia nokaliba ba ali ko pablo otoboa mapu echona wika ralamuli muchuachi, ma pali aboni nira ane uchuma jiti. 21jiti ali ko kie tasi nijabo mi na jare ko, chopi jiti na hi ko wika muchu naosi makoi ralamulis ma pu jiti ne buwe, echi aboni ko kie kala uchupli, ne kie tasi kowa ayena cho kie tasi baji ali yensi aboni milisa echi Pablo, jipi ko ma ni kala, buwe muchuali ani kala anekia aneli22echi walubela ko ma pu ijuli echi rihimali, ali ko ne anesa; kie iwesi anebo tamuje ne aneli, 23ali ko echi ko baeli okua bacha ochuami ali aneli; abo okuasiento sontarsi we karikami ma pa li mika simabo ali yensi Cesarea, ali ko ayena cho kichasimakoi cawe kasemi, ali okuasiento sila ilumi. ali ko ti emi ko buwama ali bakia horachi, 24ali rokogo, ali ayenacho nuleli nijanla bile akami echi Pablo ma pa asekia inarma, alin otorutami nima echona walubela siliami Felix ati.25echali ko osali bile osurutami, 26Claudio Lisias piri we kala nili walubela siliame Felix, riporli, 27jena rijoi ko inili chaperutami echi judios nokali ali ko ma mulube milali echi judios ko, ali nije nawaki echona muchuachi sontarsi yuwa na kuwirken machi pakin, mapali ko ne machiken echi nili bile echona pireami Romano yuwa.28nije ko machinalgin cho jiti chub aneli, Ali ko ne otokin echo na wika ralamuli muchuachi. 29nije machikin jiti echi ko chub anerami inili jiti nira ma pu rika binoi isisli, Ali ko kie tasi niruli piri jiti saertami Nima mapali kie tasi niruli miliruami nima Ali ko kie chiko pacha patami nima, 30Ali ko nakirin machimea ma niruli kie kala olowami cho jiti echi salleka echi rijoi, Ali nije ko we sapuka ne ijulkin e chomi, Ali allenacho binerkin echi kie tasi kala ju echi ichubi aneli ipabo ikali echona muje ati, Ali ko ku simiken,"31Ali echi rika ko echi sontarsi ko inamli ma pa ali32 echi riga aneli. echi aboni ko chapili Pablo ali ototi rokogo echo na Antipatris. che sine rawe ko, echi karka sontarsi riweli echi ralamuli kawe kaseami simama echi yuwa ma pu echi ko ku isili echo na we jiwerachi, 33mapali echi ralamuli kawe kaseami ko isili echona Cesarea mapali illali bile osurutami echi walubela siriame bacha chukuwami, mapali echi ralamuli ko allenacho simerli blo.34mapali ko echi siliame ineli echi osurutami, binoi ko rukeli komi jonsa nawale Pablo. mapali binoi ko machili echo na Cilicia jonsa nawakumi nili,35 aneli: nije ko ni mi namare ma pali ko echi isichi muje chub anem na i asisa." mapali ko echi ko nulali ma ichanla echo na pacha kalirali ma kie machi panla echonako walubela inili walula me na Herodesi
Chapter 24

1Hechos jubami Mali rawe, ananias echi bacha chukuami ,jare ocherami,ali bile we raichami riweami tertulo, nawali echona. echi ralamuli Ipali echi siliami inijica nokali pablo. 2mapali Pablo ilisili bachami siliami, tertulo owinala inijisia je aneli echi siliami:"muje jiti niwi kaniliwami;muje niwi karika Jala pali tamuje pirelachi; 3jiti ko karika kanilika nijibo kanilika nare karika mapo olame ,Jalabe Felix.4ke mi ili iliramaa,nije tanama a kanilika muje na'masa bitelibi. 5tamuje riwali Jena rijoi niwa wikabe raichali a bile we' e acha ane karika judios buchuwini kawitli machirika ola. echi ju'u bacha chukuami usani echi nasareno. 6echi binoi olali ke LA olali echona templochi; echali chapili ma Po rija oweratami ni'imaa mapo rija ani'i echi siliami.7ali'i lisias, echi ofisiali nawali walube yua nakokoami iyeli tamuje sikalachi. 8Julka muje yua' ma pa'ali muje raichasa Ali Pablo karika je'na'a raichali, muje ayenacho'o, omeri bine'e piri ji'ti nijili'i 9echi judios niji'li Pablo, ayenacho, anili'i je na'a karunti ayena bichiwali ni'ili.10ali'i echi siliami je a neli'i riwaraka Pablo maporija raichali, Pablo nijeli': "nije machi'i wikabe bami muje'e nili'i bile siliami je'na'a pueblochi, echiriga wabe kanilika mi ruyema muje. 11muje omeri ine'e que tasi simirili minabi mako'o oka rawe mapo ali moli'i oloka echona Jerusaleni; 12echali aboni Tami riwali echona templochi,nije ke'e raichali jare yua', nije ke'e bayeli wikabe, kecho' echona sinagogachi, kecho' wikabe pireachi. 13aboni ke'e omeri machirika niji'li aboni jipico niwa nije jitri .14nije mi ane ,chiriga nataga echi buwe aboni'i riwa ke a la'a ola', echi buwe nije najata riosi chabe pireami. nije ju kara'ka olami mapo ona ati mapurija asali echi nawesami. 15nije niwi ayenacho'o bichicoami riosi,maporiga echi ralamuli ayenacho buwe, auchechi ku biteli mapo mukuli, okanaka, kala olami , ke kala olami. 16je na'a jiti, nije sinibi werili ola mapo rija nibo'o bile Natali'i wabe Jala bachami riosi ayenacho pireami ralamuli.17jipi, chabe wikabe bami'i nije nawali pali'i kuwirali nije nilachi pueblochi ayenacho wanomi yali'i 18mapaali'i nije olali, jare judios echona'a Asia Tami riwali echona napawikuachi oraroachi echona templochi, ke yua bile wikabe o echona nakatara ani'i. 19echi ralamuli20echiriga je na ralamuli anisare piri riwali nije jiti mapali ilili bachami napawikuachi echona juriosi; 21Alibi echirigani anisani karuniti mapurigani anili'i nioka hi owali echali mapali ili sili echona nasipi yemi yua:'echona ju sine ku biteluami mapo mukusa jipi nije ni'ili inijirami yemi jiti."22Ali Felix, ni'i Jala machili echi buwe, riweli. raichali. binoy anili'i . " Echi nulami lisias rikinili Jerusaleni, nije anime muje ji'ti." 23Ali nuleli senturioni tibu Pablo, ni'isa isini solanaka ke sine echi rijimala ni'ima bineli, olaka mapo ali karunti.24jubami sine rawe, Felix nawali yua' Drusilla echi upila, bile muki juria, echi ju'uli Pablo namali echi bichicoami kristo jesusi . 25Ali Pablo nimili echi inijili . Binoy omeri, echi jubamiku, Felix kajaka je anili:" simika jipibi. echiriga auche sine aliwachi auche sine ni'isa simirsa kuluami, nije bayema."26Echalibi, buweka asali Pablo nijima wanomi, isini ju'uli bayeka raichali yuwa. 27Ali simirili okua bami, porsio festo nawali niisia siliami jubami Felix, echiriga riweli Pablo minabi tibuka.

Chapter 25

1Jipi,Festo bakili echona bileana probinisiachi pi u ka pireachi ali baikia rawe simirasa simili echona jonsa sesareachi echomi jonsa Jerusalenichi. 2Echi nulami ni bacha chukuwami ali echi juriosi ni bacha uchuwami otoga nokali inijiboria echi pablo yuga,ali raichali ni owali, 3Ali aboni echiriga tanali bile kuwirali yama pablo we risu rika,echi festo anime panala echi pablo echona Jerusalenichi ali echiriga aboni omerama malaya echona buwichi.4Ali Festo nijewaga echi pablo ni'iloria bile ba acharami echona sesarea chi, ali echi binoy ma ni mulipa ku simereli echona ku. 5"echiriga echi omeriko," Ji aneli echi:"echona simasa tamuje yuga.ayena niru bile ke ala echi rijoi juga, yemi echiriga nijisatimi echi."6Festo echiriga tibili wamina osanao ali makoy rawe ali echiga simili echona sesareachi, ali auche bile rawe ba'alinitami, echiriga asibali echona siyachi kalaruachi ali echiriga nulali panala echi pablo. 7Ali echi nawali ,echi juriosi Jerusalenichi pireami echiriga jabali mulipa, ali aboni wikabe ruga nokali echiriga aboni ke omerali inera. 8pablo nimili echiriga binoi ali anili:" Nije ke bi'iri alali chati echiriga nularami echona Juriosi yuga ayenacho querema echona templochi, echi sesari yuga."9Ali echi Festo nakili niurama kuwirali echi Juriosi yuga, ali echiriga binoy nijewali echi pablo ali je aneli:"¿Echiriga nakimi moma echona Jerusalenichi ali echona kalaratami nima nije jiti echona?" 10pablo je aneli:" Nije echiriga ni kalaraga ati echona bachami asimeria echona sillachi nijikuachi. Nije ke chati alali ke bile echi Juriosi yuga, mapuriga muje a machi.11Echirigani olasani chati ali echiriga ni mukuwami naresani are, nije nakimeni mukuwami. Ali echiriga kaleka nijisa ke bi'iri ju. Ke wuesi omerama aya echi. Nije ala olani echi sesari yuga." 12Chabe nira echi Festo raichali echona napawikuachi,echi nijewali:" Muje ala nijewi echi sesari; muje simisami echi sesari yuga13Jipi, echiriga simirasa ili rawe, echi nulami Rey Agripa ali Berenise isili echona sesareachi echiriga natetaboria bile waluwala nakiwali echi Festo. 14wamina simirasa echi binoy echiriga asali echona ili rawe, Festo inerali echi mapuriga ikili echi pablo echi nulami Rey; ali je anili:" Bile rijoi simili riweli jenai echi Felix mapuriga bile bacharami. 15Echali nije asali echona Jerusalenichi, echi bacha uchuwami ali ayenacho echi ocherami echona pireami Juriosi echiriga inerali tami yuga nijika jena rijoi, ali tanaga nokali miliboria. 16Nije echiga nijewaga je aneki ke echiriga ke ala echi Romanosi echi aya ke bile bachami echi inijimi yuga ali echiriga inisa echi ni nimima karika nijirami echi yuga.17Ali echiriga, aboni isili jenai, nije ke buwekini, echirigani ba'alinata rawe nije ni asakini echona siyachi nijikuachi ali echiriga nulakini akina otonala echi rijoi. 18Echi inijimi echiriga agasili ali echiriga kaleka inijili, nije echirigani natijini ke bile mapuriga aniya ani echi inijimi echona echi yuga binoi nili ni bichili. 19Ali echona, aboni niwali raichali echi yuga mapuriga ala binoi ali ayenacho bile karuniti Jesusi jiti echiriga mapali mukuli, ali echi pablo ani echi a bite. 20Ke ni gala bichiwini echi jiti chu riga inerabo je na, ali echiriga ni rukeni ni jena ni echiga nakiya sime echona Jerusalenichi ali echiriga nijirami nima echona jena jiti.21Echali echi Pablo tanali echiriga tuburami nima mapuriga anisa echi waluwala Emperadori, nije echiriga nulakini chapinala ali echiriga ujulamani nije echi sesari yuga." 22Agripa je aneli echi Festo."Ba'ali," aneli Festo:" Muje echiriga namima."23Echiriga echali rawe ba'alinatami Agripa ali Berenise isili ni walu omaka ; aboni mowili echona salonichi echi tibutami yuga ali echi ralamuli oweala bacha uchuwami echo wika pireachi siurachi. Ali echi Festo echiriga nulali, Pablo echiriga parami nima echi yuga. 24Festo anili:"Rey Agripa, ali karika echi ralamuli mapu jenai muchuwi tamuje yuga, yemi ne jena rijoi; karika jena wikabe juriosi tami ruweli echona Jerusalenichi ali ayenacho jenai, ali aboni tami sinakili echi binoi ke echiriga bitalatire minabi.25Echiriga nije machikini echi binoi ke bi'iri olali mapuriga mukume; mapuriga binoy nakili echiriga julabo Rey yuga, nije anikini iyanala. 26Nije ke niwini bi'iri karuniti pi echirigani osilikini echi Rey. Jena jiti, nije ni pakini yemi yuga,ni kala nira mujeti, rey Agripa, mapuriga nije niwini kariniti wika osowa'wami echi jiti. 27Echiriga maera ju ala ju'ulakua bile bacharami ali ke olakua echi wika nijirami echi yuga

Chapter 26

1Ali echi bile Rey anili Pablo:"muje Omeri raicha muje jiti." Echirika Pablo Machipali echi binoy Sicala Ali Anili. 2''Nije binoy nira Wekanili,echi rey echirika emi Kuira echi Juriosi 3Bile Nateami nira muje Ala Omero echi Karka namuti Binera. Ali mi Anema Kipusi Pe Kili nira.4Echirika aboni bichima , Sineami Juriosi machi Kurika biteli nije Chaverawe nije echona biteli Jerusarenki. 5Aboni Tami machi chabejonsa echirika nije biteli echirika Fariseo echirika gala Niwarami nira Nima.6Jipi nije ili nai nijirami nira nije najata riosi raichala echirika nulali tamuje onola. 7Echirika we nateami ju echi makoy ocua nira buweli aboni we iwerka olili echi riosi roko Ali rawe echirika buweka echi bile Rey echi juriosi Tami iniji. 8¿Echirika Ike emi ibili nije ni jala nira echi riosi ku jawasma echi suwiwami?9Sine ilirawe we nata nije binol jiti piri olama nije wika namuti echi riosi riwala jiti ruka. 10Nije olali echona jerusalenchi. nije iyerli wikabe pagotami echona nijeuka nira echi bachachucuami,Ali aboni milaraminili, nije mijima muje jiti. 11Nije kastigari Isa nira Suwaba echona templochi Ali werili aneli kie kaleka.echirika weyocami emi yua Ali najatili echona wikabe pirechi honsa.12Mapali nije olali ,nije simili Ramascochi werli nira nulerami nira bachachucuami jiti 13Ali echona buchi,nasipirawe inarli echi Rey nije riwali echi rajinami echona ripana honsa ratabami minapi rayenli yua Ali rajinili echona tamuje ritemuali siraki Tami yua. 14Mapali Suwaba rujili echona rile, Ali namali bile raicha weli nira siunarika raichali:''sauli,sauli, kurikare Tami najata? ke nochili ju muje ritesa bile namuti.15Nije anili: ' ¿kija ju muje, walubela cristol?'ali walubela jeanili:'bynije ju echi onoruami mapu muje najata. 16Jipi muje ilisma echirika ilime, Ali mi Anema muje yua Ati,echirika muje Tamiyua Obama echiricha bile machimi nije jiti mapu mi riwirma alimi. 17Ali mi tibuma nije okejare jiti mapu nije mi nule dominos. 18Ali muje inensa echi busili machime piri ju echi Konami Ali echi machimi echi riabli Ali anoruami,Ali narema muje echi wikawarami nira mapu niji nije mapu Tami bichiko buwe.19Echirika echi bacha chukuami,nije ke rasiami nili echirika onoruami nakili. 20Echirika aboni echona Ramasco bacha,Ali echona jerusalenchi,Suwaba echona pireami jureachi,Ali echi ralamuli nije aneli nawesli ku natamare echirika onoruami nira,echirika Jala nira ku natama nije. 21Echirika echi juri Tami kapiliechona templochi Ali Tami milk Ali.22Echirika onoruami Tami kuira jipi honsa, echirika iliska aneli jare Ralamuli echi bacha chukuami Ali echi moisesi aneli kuchimere;. 23Echirika muje risua olarami Nima,binol Nima bacha ku ilisma echirika ku asisli ma mukuami Ali ku machime echi pueblochi jurio pireami jare Ralamuli.24Echirika Pablo ma su nili echi nimikuami,bile rijol jean ili we sinaka nira:''pablo,muje rowisaminira ;muje Natalie ju we rowisaminira. 25Echirika Pablo jeanili:''nije kuie rowisaminira, muje Jala ju rijol; echirika jiwera raicha nije jalabe nira. 26Echi bacha chucuami Jala machi; echirika holama,nije anema ke tasi ichipkanira echi yua ;echirika kie ichipka niwarami ju echi raichali.27¿Muje bichima echi nawesami,echi rey?nije machi muje bikiyua. 28Echi rey Ali Pablo:''pitelinira nira buweka mapurika Nima nije bile bikiwami?. 29Pablo anili:''nije raiki onoruami yua,piteli nira Ali wilinira, kie muje bi nira,echirika mapu Suwaba emi Tami bichima,echirika nibo yiri nije,echirika kie bulerami nira.''30Echirika bacha chucuami ilisli,Ali echi siliami Ali renice,Ali jareko echona asala echi yua;. 31Echali ma riweli echi salonchi, echi aboni ko raichali:''echi rijol kie nili mapurika mukumea bulerami nira. 32Bile Rey aneli festo:Jena rijol ku sulunarami Nima echi binol kie bayesa echi sesari.''

Chapter 27

1Mapari echirika aniri tamuje oramariweri simama echona italiachi, echi achari echi Pablo chujare bacharami rikinari tibu echibire sontarsi riueami Julio ,sontarsi Augusta. 2Tamuje mori echona barcochi echona Adramitena ,asari mamuripi asari simama riweri rii bisitarra yenari echona Asia niwari echiwaru bawi. Aristarco Tesalonica Macedonia simiri tamoje yua3Echari ráwe riquinri echoná ciudad Sidon, riwewachi japona Julio raicha Pablo canirica naquiuri echi amigora mapona vino recibirma vino tivuma. 4Echonajona ,simiviri chojare acimiviri echonajumiri siwequi Isla aniriwachi echona Chipre, Muripi chona Isla, echi Ica echona asari. 5mapari oiali simivi echona vawi muripi Cilicia Panfilia, masiri echona aniriwachi Mira, vire Ciudad echi Licia. 6echona echi sontarsi riwari bile barco echi Aléjandria niwala nili echi barco simea masime ruli echona Italia. echitami hachali.nai7Mápari mapári simibi quiri wicabe raye majuba ma siri wicabe namuti sirli muripi bireanichi riwewachi Gnido, echi ica que nakiwi najata echi buye, echica simiari wirim echona bawirari tibuca echi Creta, bachami Salmón. 8Tamoje simiriwirim riwewami ara mapona Puertochi mamuripi tibua echona Lasea.9Tamoje jipi ani sineamika wikaka wikabe rawe, ayenacho kuweri echi ayuno echi Judio simirri niruri kunawari majawi simiri. Echirica echi Pablo namuti riweri, 10Aneri:"rijoi, ne machiri echi simibi muwuri chapimea nima wabe risuati ikabewikauri ,quevineri namuti akami namuti echi barco, wojare namuti tamoniara vidas. 11"Ari echi Centurión namisi echi Capitini echi echi jefe barco niwara, chujare namuti niririweri echi Poblo.12echirica echona nawa chicuri puerto queniri que noririe echona simarcuami echona rurachi ,chojare echinurami raamiri chicubiri echona joa ,echi chojare pechirica nisa que omerami naya echona tibuca echi Fenice, echona sira echona rurachi echona.Fenice bire ju bire yeachi echona, pebi ripariniri echona jona pebi cae chomi tuna. 13mapari ica echona tuna chusine oiri puwa pequiri nira, echi nurami natiri echico niwiri ewareri. echirica echico simibiri anacupi simibiri wirim echona Creta, muripi echona costa.14Echirika peteri rawe bire ika waru ika. riwewami ika echomi tuna, oiri ichea nari tamoje kusirili echona Isla. 15Mapari echi barkoniri wapiruami ari yena ameriri chukua echi echi ikaquebire nakiwiri toa simibiri echona wika muwiri. 16Tamije simibiri toriti echona wirimiri echona kaena tibuta echi bire Isla peta riwewami Cauda; echi wenochiri simibiri ne muripi que inea echi bote aniriwami echi Salvavidas.17Mapari echi mori ,neri wia bureriechi bureri weami echi rupurami. echi majari ikimea chayma echi kusuberi sate echona Sirte, echirika maku sotanri echi ancla ari simibiri toruaminiri echona wirimiri. 18Simibiri werisiamie echi ika waru, ewirika rawe simirka echi nurami oiri awa echi namuti echona iretachi. Echona simibiri.19baika raye echi rawe nurami awari echona wachina awari echona jona fuidjfdifj barko binoi sikara. 20Mapariechi rayenari ewi sopori que ratabimi tamoje kiti tamoje kiti wikabe raye, ari waru iac chofia chokara umiri echona tamoje, pechuwe bire niwiri echi bichiwuami tamoje niyuwami nimariwesa siwesa simaraminiri.21Mapari echiko ripiri quebire koami, Pablo echonajona chikubiri echi nurami ari jeaniri:''Echi rijoi, emi emiko simasa riweri namika, que niruri que simati riweri echona Creta, ariniwua nari jiriwami ari wikaua. 22Jipika nejeko nemi iwerarimiama ne niwi anri kemaja, kenirurli kebire wikari echi mukuuami tamoje, pe barko bi wikari.23Mapari chonachi bire ángel echi riyosi bire ne niwara,chika ayenacho nawajima, echi ángel wiribiri ne kaenachi . 24Jeaniri kemaja, Pablo. Mojeniyi simirima upa César, ine, Dios weara ora, miari sineami chujare japi rika ati simiba moje yua. 25Jipico, rijoi, nigui kemaja, neko bichiwui echi Dios, echika echirika ikimeare japirika simiriru. 26Tamoje niwi ke anika ripibo ayena cho echina Isla.27Mapari nawuari chonachi makoinao, mapari niritamo nisertami ari jerika echona marchi Adriátiko, muripi nasipa roko bire bawechiyenami natiri ikia mane muripi chojare sate. 28Echi itetiri chome rokoachiniri riwari osa makoi sikara; peta peari echi kusiri itetisia chume rokoachi niri riwari makoi mari Osa makoy kicha. 29Echi asari maja impabo chocara nari yua rite, ariechi rikiniri nao chewami echona jubami ari orarili echari bia nawama ma muripi.30Echi nurami asari ari natika riwesa simama echona barko miruri weara barko echi salvavidas echona mar, mayeri yena omerima mape pari cheurami achona bachami. 31Echi Pablo jeaneri echi warubeara sontarsi ari ayenacho echi sontarsi; apecho yenacho nari rijoi ripiri echona barco, emi ayenacho keomerima uira 32Ayenacho echi sontarsi sikireta echi yia echi bote reyeri chakena simiri.33Mapari echi machirikuami rawe muriuru, Pablo werili aneri chapinira echi koami.Binoy jeaniri; '' asari echari rawe mako nao emi buweri kekoari; emi kebire koarike nimuti. 34Ari neko tana bajisi bawi ari koami, ari nariko nariko amerima pirea. Aru kewesa tamoje wicama kebire echi kupa echona moora.'' 35Mapari nirurili anirinari, echichapiri echi pan ari natetara echi onoruami echi machiriwuami. Mapari rapaniri echi pan ari airi koa.36Mapari, karika echi simibiri werilia ari ayena cho chapiri echi koami. 37Tamoje niri Okua sient kichaamakoy usaniraramiri echona barco. 38Mapari echi nari koari waru, echi keme biteami niguari echi barco hawari echona mar echi turiyo.39Mapariniri echari rawe, echi kumachiri echona saterriari echi riweri biri bireana iporachi ara aniri, naauri ari yena amera omerima chujera echi rupurani echi. 40Ari echi ripuniri echi bachami riweri echona mar.Echari rawe echi bureri echi wuya chufuerkuami echi barco kayauri echi lona barco niwara ika ; ari simibiri echona playa. 41Ari echi siri birenachi okona komichi riwari, echi barko riwari. Barko niwara upami echi barko chairi echona chonaa ripiri machibua. Echi upami oiri oiri kasia echi weami chokarili echi bawi yua.42Echi nakiuri echi sontarsi miama echi echi bacharami atiami ari kewesi echi omerima kanae masima. 43Ari echi warura nurami niyua echi Pablo,asari echi nakareukami; ari echi nurerami chujare echi omeri kanae pochia echona siye bacha nauaechona saterri. 44Echari echi chujare echi rijoi orasa riweri najata, ayenacho echi tablon ari chujare echi chujare namuti echona barko. Echonajona jerika ikiri sineami siri najata echona saterli.

Chapter 28

1mapa ri simibiri torrami tamoje nivichiri nira, machiri nacipi boechi rouweri malta. 2 rarami choo'na pirem niri we calerami niri, naasa muchuri we okuisa iriri cho'ona3mapari Pablo napaburi kusi pacharri ikotachi roaari, vire sino machinri ratara, chukubla sikachi. 4mapari echi ralamli ruwali echi namuti ijaca chukumi ruwali, aniri nakupi "ana rijoy nivichiri nikioam amasri boechi jona, ke nakiwi kanila bitelma5ikotachi pali ke tasi vírri mokili, echi6 muchuri buwe ikotsa o ke sinati mukusa. Chari nikia muchuli ma iri muchuli ke tasi mokili echi , nakiruri inatli anery pi vire riosi aca echi7Jipi la viren pi hami ju cawi echi walula niri echona boechi nacipi , vire rijoy ruwewam Publio. Echi rijoy kanirika nare tamo we kanirika tanili echi kali bakia rawe.8 Chowikila echi rijoy Publio onola nayunili ratali mapa ri Pablo simili chomi, oro', ucheli sika, ku sawili,9 chave nopi ikili, echi ralamli, echona boechi nacipi muchuam yenacho nayu muchuli yenacho soarram ku nili.10 echi ralamli we ara holali mapi Ari ma ku simovo ruli iyala mopi nore.11bakia micha bachami, ujumki echi barcochi Alejandría riwewami ma simirriri rurachi echona boechi nacipi, rolaa uchelti echi kurri chopi ahirri,12 mapari ma ku tikina echi barcochi nalichi ku sila Siracusa, echona tibiquit vakia rawe.13echona jona ku isiquit kia pirech Regio. echari baalinta sur nirumi ikia puchili, oka rawe simirsa nalichi isiquit puteoli14 . echona ruwali jarre ritentam echona tibinla nulali kicha rawe. ichirika nalichi isiquit Roma.15 Echona jona retentam, mapa ri ara anamri tamo, echoka isiri we mika jona tiyenchi Apio echi vakia rosochi. mapari Pablo riwali ritentam, echi Pablo waru natetra hiali riosi ara jiwerca sapili.16mapari bakiki Roma, Pablo nakilta vinerli bitelma vineli tibuma vile sontarsi nira.17 iquili ari vakia rawe bachami napaburi raramli chika nili echi nulali echona juriosi. chokilipi Mapawili, echi anila "retentam, kie virri chati oraki ina puebr nopi chave vineri ora chave ochorami, jurarrami niri prisioner nira Jerusalén jona torami romanos ti.18 bachami nari ni werri nuleli, echo rarami sotonanlam nili, kie niruli naali chirri mila horabo.19mapa ri jurios raichili nopi echi naquiri , werri jurarrami niri Cesar yuca sime, mapurica kie torrami niri nije bile icheri nira echi pueblochi.20 echi niri rarami, jonala, nije tari niema raichama hiemti. echi jiti nariti Israel vichili nije asarra chuku echi carren ti."21mapa ri echi raramli anili:"tamo kie chapi carta nali nirumi Judea am muje yuca, kie wesi echi ritentam norinli uruli kie virri chati tami ti. 22Tamo naqui anambo muje ti nopi muje nati na ralamli ti, chorricarre machirrutami ju tamo ti nopi raicha echi ti canami.23mapa ri echi ojorrami bire rawe ma, Wikia ralamli norinri echona pirelchi. echi riweli nochili, ruli hami nali riwigachi riosi nili. echi ni werili riweli jesusi ti, kuaka, echika nurari Moisés nawesami yena choo, vía jona Ari jona. 24jarre arika uparam niri chanerrami niri jarre kie vichili.25mapa ri echi kie ara nirali chirika nakupi nira chica natri, ku simibri mapari Pablo aniri echi birepi rahichali :" wigiari raichala ara echi Isaías ti nowesami chabe nira.26 echi aniri: ine nara ralamli ani"anamki hiemiti anambo, rubio, mis ritema.27nari sulali ana ralamli ku nawari kie birri chibinilka, echi nakali anamli akia carrunti, echi hierili busili, mapa ti echi narema, naama nakari ti, ara machime sulala norinma chichoo nije ku sawama28mapu riga machista, machisat are nara kuirli Riosi jurarrami chugare yuga echi nanma.29 mapu ri echi aneli, echi jurrillos ku simibli , echi niwa muchuli bile naaali echi.30Pablo ku nawali oka vami echona kalirare rentarki asali, ara nare asali nopi chomi nawali.31 echi ko binera asali binera Riosi raichali. kie wesi ilabla

Romans

Chapter 1

1Pablo, jesukristo yua mi nochami, nawesami nima, naburami echi Onoruami raichali jiti. 2Jena ko ju echi mapu binoy anili ne chabe jonsa nawesami nili echi Riosi raichali. 3Jena ko ju yemi kuchli jiti, rrabi kuchali ne ropokala jiti.4Nopi owinali echona chuwechi jonsa, echi nopi ruwertami ne jala omerami nima Onoruami ranala echi Iwikala saweami-jesukristo tamuje niala walula.5 echi jiti iyarami ali echi nawisalkoami ne jala oloka ali ne gala bichika ne karka jiti, ne echi riwala jiti. 6Jena kawirli, yemi a bayerami ju mapu echi iniala nima yemi.7Jena sorutami nopi muchua echona Roma, nopi kalerami ju echi Riosi jiti, chika ju nulerami ne jala olanla. jala kuirtami nisa yemi, ne kili nira nisa Riosi tamuje onola ali binoy Jesukristo.8bacha, nije ni natetari iya echi Riosi echi jesukristo ali yemi karka, Mapuriga anerami echona kawirli. 9Riosi ko tami a ritewa, nije mi a najata ne pachana sulala jiti nawesa echi Riosi raichala, churika sinibi rawe raicha yemi jiti. 10nije ko orara Mapuriga Chulupi, gala ni omerma gala ola, Riosi jiti, nawa yemi yua.11A nije yemi a inenla, ani iyama Onoruami Iwikala, iwerli iya. 12Echi ju, nije a ni'umi nakupa nira yemi yua, ali bichiwali nisa ibilpi nira, yemi niala ali nije.13Nije ni naki mapu ne jala muchibo yemi, rijimala, ne Chulupi nira yemi yua simi (chopi kie sinie omerkin jipi jonsa), ne juba inisa echi ichiwami yemi bi jiti, Mapuriga ayena ani iniwali mapu Riosi iniwali.14 nije ju nopi echi akaya iyenami Chulupi, griegos ali bilenchi jona iyenami, nakupi nira, echi machiami ali ke namami.15 Ali ko, nije jiti, kala ni kariweka atini mapuriga no ruyema echi Onoruami nawesa mapu muchua echona Rama.16Nije ketasi mi riwela echi Onoruami raichala jiti, chopi Onoruami omerali ju ali niukuami mapu nopi bichiwami ju, bacha ko judio Ali ko griego.17 Chopiali kuirla a tana echi Riosi riwira nopali tamuje bichiwa Ali Mapuriga minabi bichibo, nalina osoruami chuku, "ECHI JALA BICHIWAmi ECHIRIGA A BITELMA RE."18Chopi Riosi iyoka ine echona riwigachi jonsa karka mapo kie kuirtami mapo kie kala echi rijoi, chika kie kala olami ju ali ku uchaba echi bichiwali,19 Jena ko ju mapu yemi gala machi Riosi jiti ke tasi ritemtami. Riosi ko ami kuira mapu minabi a minabi olama.20Namuti ketasi machiltami, nopi echi omerli ketasi sine suwiba, a riwirtami nili ne kala mapali jona niwalti jena kawi, ali nopi niwalti cho. 21Ali ko ju chibi'iri aniwami. jena ju chopi, mapu echi a machili echi Riosi jiti, ali ketasi natetari iyali. nakulika, echi ketasi namami nijitali aboy natali, ali ketasi chati nilami echona pachana sulala'chi ali ochonami nili.22 Echi ko aneli ne gala machiami nima, ali isili nopi ketasi namami ju. 23Echi ko nakuliwali echi we simati jiwerli echi Riosi ketasi mukuwami chopi bi'iri bile niwarami bile rijoy ketasi mukua'mi, ne iniami, ne karunti magartami ne nao roneami, ali nopi sitarra simiba.24Echi jiti Riosi ko iyali chati olama aboni rapokala chati oloami, mapu echi ropokala ketasi gala nima pe aboni nira.25 Echi ju mapu nakuliwali ne bichiwali Riosi pe kaleka, ali nawajinali ali nachali mapu niwali nopi nochali, chika ju mapu nawajinali Chulupi. echirika nima.26Ali jena jiti, echi Riosi ko iyali iyali echi ketasi gala, ali echi muki ko nakuliwali mapu echi niru ali echi jiti mapu niru. 27ali echi jiti, ali echi ralamuli ayena cho riweli mapu echi niru echi muki yua chati nata ka wabe nakim bile muki o rijoy pe aboni nira. Jena ko ju mapu echi ralamuli mapu riweali riwelami pe aboni ralamuli jiti nakili echi nachali mapu echi chati olalila jiti.28mapu echi ketesi nakili mapu nima echi Riosi ne jala natali, ali echi ko iyali echi natali ne gala, mapu echi olama echi karunti mapu ke binoy iniala ju.29echi bochirami nili echi chati olalila jiti, ke gala, nakia mapu naki mina kid kala natami. echi ko bochira muchua echi na alkoami, milarami, chati aniwami, kalenkoami mina kie kala nochasa.30 echi ju ya ruami, chati raichami jare jiti, saeli echi Riosi jiti. we jiwerami, kie majalami, bichikoami. echi ko ju pe aboni nira raichami mapu chati ju, Ali ketasi namami ju aboy onola jiti. 31echi ke niwa echi natalkoami; kie bichiwali echi bichikoami jiti, kie chokobsa echi niruami jiti mina kie ichib inilami.Echi ko a newala echi Riosi niali nochali, mapu echi ko a bine ne wika namuti jiti ali ko ne gala ju echi muku'ami. ali ke gena bi niwa, ali echi ko ine mapu bine.

Chapter 2

1Ali echiriga , muje ati mapuriga ke chati olami ni' ira , muje rijoi, muje echi chibisi iri animi, mapuriga muje olami auche jare, muje binoi ni risu olami. Ali muje chibisi animi, achikorika mi olami ju echi ke ala. 2Alitamuje machi echi kastigartami ni' ima echi Riosi jiti olarami ni' ima ni bichili echali rujisa echi aboni yuwa echi ke ala olami echi k ariniti3Ali nesa jena, muje rijoi, muje echi cha anemi echi jare echiriga olami wika karunti, achigorika olami muje wika karuniti.¿ niumiremi muje napali kastigarkuachi echi Riosi jiti? ¿ 4echiriga natimi pita' a nira echi nikuami natimakuami echi kalekuami, pi juba paka echi kastigarwami, ali ni buweka ke machika echi ni natimakuami echiriga olanilimi yemi ku ala olasa?5Ali jena echiriga ju pi we biwarami ju yemi sula'la ke ku ala olami echi muje echiriga muchuwa atimi binoi muje echi kastigartami echali juba echi kastigarwami, piri ju, ali rawe inerabo echali kastigarkuami juba Riosi jiti. 6Binoi natetana karika echi ralamuli achigorika mapuriga alali aboni: 7Echi aboni mapuriga ni ineka ola ni jiweraka ni ala oloka ni nawajika, ni aka ala olowami,Binoi iyama echi chulubi bitelwami.8Mapu echi aboni ju chati olami, mapu ju echi ke namami echi ni bichiwali, ali echi ni olami echi ke ala, iyoma ali ni iwerika nawama. 9Onoruami pama echi we omonarami ni ke kaniliwami echi karka ibili echona pachani aliwalachi echi ralamuli yuwa echi chati olami, echi Juriosi ni nacha ali eyenacho echi Griego.10Ali ni nawajinbo ,ni bacha ucharami n'ima ali ni kanilika nawama echi karka echi ala olami, ni bacha echi Juriosi ali echi Griego 11Ali echi Riosi jiti ke niru echi ibili kalekuami . 12Echiriga wikabe echi chati olali ke olali mapuriga nularami nili ali ala machika chiriga olali ni ala machiga ali echiriga a kastigartami ni' ima mapuriga a anirutami nili.13Ma ke ju echi namami echi nularami aboni ju we jala bachami Riosi yuwa, ali ju echi olami echi nularami echi leyesi echi nima ni jala olami nijewaga echi nularami ni ala inerami ni' ima. 14Ali echi mapu ke echona pireami nili Gentilesi aniliwachi, echi ke niwi echi leyesi nularami, aboni ju bile echi aboni ni' ra, mapuriga aboni ke iniwi echi leyesi nularami.15Jena jiti aboni ineri mapuriga oloka echi nularami leyesi mapuriga ati echi osorutami echona pachana solachike. Echi natali ayenacho inerama echi aboni ali aboni natali, ayenacho iniji ali echiriga kuwira echi aboni nira 16Ali ayenacho echi Riosi. Echi echiriga ikimea echali rawe mapali echi Onoruami kastigarma echi ke riwitami echi karka ralamuli,mapuriga aniware echi binoi raichali, echi Jesukristo jiti.17Ali muje echiriga riweami muje binoi Juriosi, ali echiriga mi inerimi echi leyesi nularami ali ni we nochali jumi Riosi yuwa 18Ali machimi echi binoi nulami churiga aniwa, ali echiriga inemi echi aboni ni ala. 19Ali ayena ni echiriga inemi muje binoi jumi bile ke machila mi yuwa inarami, bile rajerami echi muchuwami ke machilami, 20Bile mami echi ke natami ju, bile bineriami echi kuchi, ali muje niwimi jena osorutami leyesi mapuriga machimi echi ni bichili, ali ru ¿ churigare jena ritiwa mapuriga bite mi muje?21Muje chiga binerami echi auche jare, ¿Muje ke binerasami muje binoi? Muje echi nawesami echi chikokuami jiti,¿ Muje echirigami chigo? 22Muje echiriga animi ke wika yuka kochi,¿ achigorika kochimi ju wikabe muki yuwa ? Muje we chisunami echi niwarami rite,¿ Muje chigomi echona templochi?23Muje chiga kanilimi we nochika echi osorutami jiti leyesi,¿ Muje ke nijewimi echi Riosi echiriga muje ali ke nijewaga echi osorutami leyesi? 24Ali"ECHI RAWALA RIOSI KALEKA OLARAMI JU ECHI KE NAI PIREAMI GENTILESI YUWA MUJE JITI," Mapuriga osoruta ati.25Ali echi biwarami ayena ni ala nijewasami muje ayenacho nijewimi echi leyesi nularami osorutami, muje biwarami echi inemi muje. 26Ayena, echiriga, echi rijoi ke biwarami tibu echi mapuriga naki echi osorutami leyesi, ¿ke echiriga ju echi ke biwarami echiriga inerami ke biwarami? 27¿ Ali ke echiriga nima echi ni ke biwarami sirkunsiso aniliwami chiga echiriga anema echi karka ola echi nularami leyesi osorutami? ¡ Jena ju mapuriga muje niwi echi osoritami echi nularami leyesi ali echi biwarami sirkunsision; ali chobiji echiriga ola echi nularami leyesi osorutami!28Echiriga ke Juriosi ju echi ni echiriga alami pi machibi ; kecho ju echi biwarami sirkunsision aniliwami aboni echi ni pachana ropogalachii 29Echi ju bilepi juriosi echi ni pachana ali echi biwarami sirkunsision aniliwami echi ju ni pachana solachi, echi aliwalati, ke echi osorutami. Echi nawajinama echi bile rijoi ke nawa echi ralamuli yuwa echi bonoi Riosi jiti bi.

Chapter 3

1-Echirika,¿ piri niwa echi Juriosi?¿ echi ju mapurika Ripunarami nira Ali mapurika Riosi nulali echirika olali aboni. 2Echi ju bile walubela.ni bacha nira,echirika nulerami nira echi Riosi jiti.3¿Echirika echi juriosi kie niwali echi bile bichi kuami?muje kie bi chisa echi Riosi niwali kie natema? 4Kie sine Nima muje echi yiri.ni bacha jara Nima,riweka echi Riosi mi riwime Ali machime, Suwaba ralamuli ju pi kale mi nira.mapurika osiruami ju:''EMI MAPI MI RIWIRMA ECHI MAPU GARA OlA ECHI RAICHALI, WE JIWERKA,MAPURIKA NAWAMA ECHI JUBA RAWE.''5Mapurika echi karunti jara ola'li echi Riosi,¿churika anibo tamuje?echirika anibo mapurika echi Riosi ju ta satijarami mapu Ali tamuje kie jara olasa,¿muje ju?(echi bile rijoi Ani). 6¡Ke sine Nima mapu iri! echirika,¿ churika anema echi Riosi mapu nai wichimova.7chopi ni jara bichika echi Riosi Mapali nije kie jara olasa ali ni jima echi we ka nilkuami najuicuami echi nili,¿echi ju nije mapurika anerami mapu nije we chati ola mi?. 8¿churika kie ani bo, echirika tamuje ju mapi kaleka nira iyena mi bile nulerami nira ani bo, choriga jare ane tamuje Ani bo:" nakisa mapu Chati Olama,¿mapurika nawàma echi we gara nira?"mapurika nawàma echi juba rawe aboni nira Natali ko gara nira ju.9¿Echirika?¿tamuje aboni ani chopi tamuje abonika?¿kie bili riju?. tamuje we cha aneli echi Juriosi Ali oke jare ralamuli, Suwaba emi, echirika we Chati olami nira ju,. 10Mapurika osiruami ju:"KIE NIRU BILE JARA OLAMI,TAPI BILE."11

12SUWABA EMI KU WANA KU SIMIBI.EMI ABONI KIE NATAMI JU. KIE WESI NIRU MAPURIKA GARA OLAMI, KIE,TAPI BILE.13MUJE KUTALCHI JONSA JU PI MUKUAMINIRA. ECHI TA CHAMELI JU MAPU WE KALEAMI JU.ECHI CHATI RAICHALI WE NI BACHA CHUKU ECHONA CHUMULA JONSA. 14ECHI CHUMULA WE CHATI RAICHA ALI WECHATI NATALI ALI WE YOKUAMI.15ECHI RONOLI JU MA PU INARA WERLI NIRA MAPURIKA WE BOCHI NIRA KULUWA ECHI ALA. 16ECHI KAJUINARA MI NIRA JU MUJE RISUA OLASA OKE JARE ECHONA BUWE INARAMI. 17JENA RALAMULI KESI NE MACHILI ECHI BILE BUWE WE KILI NIRA. 18KE NIWA BILE MAJAKUAMI ECHI RIOSI JITI ECHI ABONI JITI.19Jipi tamuje jara machi mapu nulerami mapurika olama, baye echi mapu nulerami nira ati.echirika ju mapurika Suwaba iyer tami Nima echi chumula,Suwaba machime mapurika Riosi nula bacha. 20mapurika nije wika namuti olasa nije rijol anarerami Nimare echi wika namuti jiti olasa echona bachaminira echi onorumi jiti.echona nasipi jonsa nawa echi Chati Natalie.21Jipiko rojaka echi nulali,echi rika nateami ju Riosi jara maki ruami ju.jena ju echi Riosi jiti nulerami ràichanla, 22Jena ju mapu nulali echi Riosi echi jara bichicuami echi walubela kristo Suwaba mapu jara bichiko.onoruami jiti kie ju bile we nateami Suwaba chopi rika ine echi Riosi Ali bile chabo chi o ralamuli.23Suwaba ju Chati olami kie sibama echi we simati echi Riosi jiti. 24Aboni ju nikili nira mapurika nulerami ju echi gara kuirtami nira echi kristo Jesusi jiti.25Ali echi Riosi nijima tamuje echi jiti achali echi Tami Kuirami Ali ni bichika nira ku biwarami ju echi onorumi jiti Ala.binoi ni jili Kristo mapurika olarami nira,mina Ripa ju echi Chati Olakuami echi chabe jonsa. 26We kili nira. mapurika jena simili echirika riwirtami nima mapu kariweka echi ne bacha nira.je na nili pi riwirkuami nira echi binoi nira, Ali mi riwirma echi ju pita namuti mi anemare mapu wika namuti simirsa echi bichika inarkua echi Jesusi.27¿co mi ati echi wekanil kuami?echirika Ani¿churika ocherili?¿ chabe jonsa? kie, churika ocherili echi bichicuami. 28tamuje ko mapurika ola,bile rijimala mapurika anerami ju nijara bichika, muje kie olasa mapurika nulerami nira echi noruami raichali jiti.29¿ Echi ju Riosi Ali bile pi Riosi echi juriosi niwa li?¿kie ju echi binoi Riosi ni wali echi ralamuli? echi ralamuli nai pireami. 30Echirika nisa bilepi riosi,echi mi Anema mapurika olama muje Riosi jiti nulerami ju echirika ni jara bichika, mapurika nulerami nira echi Riosi jiti echirika olali aboni ni pachana Sulachi jonsa nira bichika.31Echirika¿chabe ko jirika nili echi bile rijol nulerami jili mapurika olama Echirika bichika nira?¡makie sine Nina mapurika nili chabe rawe! jipi ko jara nira ku natasi Ali ku bichika echi noruami raichali.
Chapter 4

1Aliko, ¿chorika omerile, channe echi Abrahami, nopirika chabe nira,a binoi sapala, riwali? 2Napirika Abrahami ko nilampa ala wikawarame nopiri olali, binoi ko nimare bile ala machiwame ma ala kanilkuame ali pi ke Riosi nira,a. 3¿Ali cho ani echi osorutami? "ABRAHAMI BICHILI RIOSI ALI ECHIRIKA ANIRUTAMI NILI ALA KALARRAMI"4Jipiko no piri nochiko ni ala nira,a ke tararamí ju nopirika bile iyarame ali nopirika kaya iensa. 5Ali nopi iri ke olasa ke biri nochika ali echona, a niraka bichiwi echi nopiri wikawi chati olami ali echi bichiwami aniruami ju ala kalaratame.6David ayenacho aniya kuwuirtami nira,a no piri echi rijoi echirika Riosi anne we ala ke biri oloka anochakuame, 7Binoi ko chanili, "KUWIRTAMI JU ABONIKO NOPIRI KU WIKAWIKO JU CHATI OLA KUAMI ALI ABONI CHATI OLAKUAMI JU POLTAMI. 8KUWIRTAMI JU ECHI RIJOI NOPIRIKA BINOY WALUWLA JESUKRISTO KE RUYESA ECHI CHATI OLOWAMI."9Ali ko, ¿jena ju kuwirtami anirutami pi echirikabi biwaramí, ali ayenacho echirika nira,a olarami? Ali tamojuko chanibo: "ECHI BICHIKUAMI NILI ANIRUTAMI NILI ABRAHAM NI ALA NIRA,A". 10¿Ali ke chorika anirutami nili? ¿Nop echi Abraham asali echirika olarame o ke echirika olarame ju? Ke echika olarame nili ali ke echirika olarame.11Abraham nareli bile riwirtami nopirika oyala noka. Je na ko nili bile ala nira,a echi bichiwami nopirika ma olaya nokiyi nopi ali asali echirika olarame. Ali ku anirutami ju jena riwirtami nili echirika binoi ko nawali nisia bile onola karka nopiri bichiware ayenacho nopi ali aboni muchusa echirika olarame. Jena ko aniwami ju echirika ala nira,a ruyema re. 12Jena ayenacho animi ju nopirika Abrahami nawali ono, o nisia echirika olakuami echi nopiri isiyare ke pi echirkabi olarame ali ayenacho nopi iri chika najati echi simiwami bichika nira,a binoi ono, o Abraham bacha nira,a nisa echika olarame.13Ali wi alti karonti Abrhami ko ali ayenacho binoi kuchali binoi chapime reli karka nopiri niru jena kawichi, ke nawali ni walula nira,a nopirika ni kalartami nira ku bichisa. 14Ali echi aboniko nopir pirere echi nularame nimare ala nirarame, echi bichiwali najiti pi rioksi ali echi naretami ma karka suwibi. 15Ali echi nulami pi iyo, o ali nop ami ke niru nuluame kecho niruu ke nijiyakuame.16Jena machirutami nira,a jena ko ju ala bichiwami nira,a nakisu simirsa echirika natetika ali niso nayeami a karka Abraham kuchuli ke pi echirikabi nopiri ckika muchusa rile,e niriame nulamejiti, ali ayenacho nopiri echirika ruya re echi bichikuame Abraham jiti. Binoi ko ju onola nira,a karka tamojo jiti, 17chorika chuku osurutami: "NIJE ECHIRIKA OLALI ONO NIRA NI KARKA BUCHUWUNI." Abrahami ko asali ni bachami nira,a binoi, no piri nije bichiwi, jena ko ju Riosi, nopiri niji bitelkuame no pirima suwili ali baye nopiri ma ke itelsa no piri asiwami.18Echali jonsa karka nopiri olali Abraham ni bichiwali nira,a bichili echi Riosi ali jubamirawe nira,a. Ali binoi ko nawali ono,o nira nima wikanami pirelkuachi ni anatika nijra,a echirika raicharamiju: "JERIKA NIMA KARA SUWABA MUJE KUCHUALA". 19Binoi ko ke nili pi nayumi nira,a echi bichikuami, Abrahami ko machili binoi sapala ko nili pike omeram nima nisa kuchi (binoi ko nilampa ma bile siento bamibami). Binoi ko ayenacho machili nopirika echi Sarah nili ke omerma niwá kuchi.20Ali nopirika pi echirika a nijilampa Riosi ko. Abrahami ko ke nilampa nopirika ke bichiwami. Bachoko ni ala, binoi ko kuwirtami nilampa bichikuamiti, ali ko iyalampa nawajin kuame binoi Riosila. 21Binoi ko asali ni ala nira bichiwika nopirika Riosi nijili binoi ku ayenacho ala omerli bamiba. 22Ali ayenacho nili anirutami binoi nopirika kalartame nima.23Jipiko jena ko ke nili osorutami pi echirika bi kanili iyarami, nopirika anirutami nili binoi nira,a. 24Ayenacho nili osorutami nopirika tamojo jiti, nopiri ke nili ruyerami, tamojo nopiri bichiwi binoi nopiri wilasli Jesúsi binoi waluwala Jesukristo ma mukulachi. 25Jena ko ju nopiri nili nijirami echirika nira,a tamuje chati ololali ali nili wilastami nopirika ku wikarami nili chati olakuami.

Chapter 5

1Mapu ali muje anerami nisa gara bichika, ni gara nira echi walubela jiti Jesukristo. 2Echi binoi tamuje chiko niwi bakiwami echirika nibichika jena jiti natera chuiru muchuwi nikanilka buyeka echi Riosi ya naporika jubami rawe, buwekuami tamoje rojanaka echona ripa niruwami Riosi niwali.3Képi bilepi jenali echiko kanisa echirika risua. Nilkuami tamoje gara machi echi karunti namuti ikisa niji echi wabe iwerkuami. 4Mapali muje nachasa gara pi inertami ju, echi inerkuami nawama echi bile buwekuami mapu ali juba rawe. 5Jenali buwekuami keriwelisa nopirika binoi kalekuami Riosi echirika ucheli tamoje sulalachi echi iwikala ni kala olami chika tami yali.6Echali chobiji nili ti kejiwerami echali weboi yawami Kristo mukuli echi kala biwarami. 7Ali bile wenochali mukusa echirika bile weala je echanesa nakiwisa bile achisine mukusa bile nikala rijoi.8Naparika Riosi nerili kalekuami echirika tamoje jiti, echirika jiti bile nisa chati olami , Jesukristo mukuli tamoje jiti. 9Wika minapi jipi wikaju wikawarami echi ala jiti tamoje nisa kunaukami echi jiti echirika ali mala kuirtami nili mapurika mu kie si chiweme echi Riosi jiti.10Ali echrika nili na awami, ali nili kuirtami Riosi jiti echi mukuwami binoi ranala wika mina jubami nili kuirtami nisa kunaukami echi bitelkuami. 11Ke pinabile pi jenalibi, ayecho tamoje wekanili Riosi echi jiti Onoruwami Jesukristo, chika jiti tomose jipi nili tamose naresa jenali Kuirkuami.12Echiriga ali echi bile rijo binoy chati olami bakili echona kawichili jenali jiti echi mukuami bakili achesine chati olami ali mukuami kenebilki li karka echi ralamuli echirika karka chati olali. 13Ayenacho chabe niruli bacha chukuami binoy chati uluwami asali echona kawichili nopirika kerusa chati uluwami napali keniru ichibacha chuwami.14Ke chinilika mukusa echi siriami nenali aráni, yena si Moisés, bile echi ke chati uluwami echirika nijewika echi aráni chika bile je´nali mapi ichi simereli. 15Bilé echirika binoy yarami keju nopirika ro´isá echirika ro´isá bile wika suwili. Wika minapi olali natetara yali Riosi ali bioy yali echirika natera yali bilepi rijoy, Jesukristo, napirika wikabe.16Ayenacho binoy yali keju napurika jenalia chika chati. Bile achebilena binoy juba rawe niruma kastigarkuami nawali echirika bile rijoy. Maporika achebilena binoy yali. 17Ayenacho, echirika roli bile mukuami kuira chukuli achesine chobile, wika minápi naporika jare chika naresa wika natetara ali echi nareli achesine yasa bitekuami belepi Jesukristo.18Echirika nisa bile ruwerami karka echi ralamuli sili naresi echi kastigo achesine bile kalartami nawali kuwikawarami bitelkuami maporika karka ralamuli. 19Ayenacho chosine nijewami bile rijoy wika simibali echi chati olami bilé echirika chosine nijewili jare wika sisa ku ikawurami.20Maporika bacha chukuami nawali jubá naporika ro´isá wika naporika komi binoy chati olami natetara yasa wika minapi. 21Jenali ikili naporika echi chati olali echi siriami mukuli, bil´e echirika natetara nochasa echirika nikanirika napirika bitelkumi chulubi echirika Jesukristo echirika Onoruwami.

Chapter 6

1¿ cho anibo re aliko ?¿li minabi nokobo re li chati oloka mapu bino nijili minabi wika najitama? 2mapu kie sine nisa echi rika abe. tamuje mapu suwiami nili chati oloka nira inarli, ¿churika pirelvo jipi ayenasi echo na abe ? 3¿kie machi iyemi wika mapu jare mapu wika nili pakotami echi Kristo nira jiti Jesusi pakorami nili mapu mukuami nira?4tamu jeko otorami nili mi'i yuwa, ali pakotachi li mukuami. je na ikii jerika nira nili mapu rika echi Kristo ku ilasrami nili mapali suwiami nili kalabela jiwerka olami nije mi onola, aye na'cho tamuje omerbo simiba li kuliami bitelwami nira. 5li tamuje li a napawiki mi'i yuwa ali chiko iri nira mapu mukuami, tamuje ayena'cho nibo napawika nokami mapo bino ku ilisali .6a machi jena, mapu ocherami rijoi michontami nili bino yuwa, ali echi ropoka chati olowachi inarami nisa nosoburami. jena ikili mapu tamuje kie nibo kie la nira we risu olarami nira chati kie olowami jjiti. 7MI'I mapu mukuli ju echi iraptami ni kala nop echi kie kala chati olowami.8chopi tamuje suwisa echi Kristo yuwa, tamujeko bichi'i mapu aye'na'cho pirelvo echi yuwa napawika. 9a machi echi Kristo nili ku iliskami mapu echo'na' suwiami bitiachi, mina ali BINO makie mukuami ju. mapu echi mukuami kie walula ju mi'i YUWA.10Mapu chiko iri mapu mukuami mapu BINO mukuli ali chati oliwami nira jiti, li bino mukuli pi sinepi nira karka. ali viteloami mapu, bino bite Riosi jiti nira. 11chiko rika nira ayena'cho iyemi nibo re aboni nira suwiami chati oliwachi jiti, chopi biteami Riosi yuwa echi Kristo Jesusi jiti.12ali kie nakiwisi chi kie kala mapu walula nima yemi ropoka mukuami mapu rika iyemi nampo echi we kalie bile muki o bile rijio we charika natika. 13kie inersi bile na iyemi repokala mapu kie kala oliwami, mapu rika iyemi ine kie kala nira. chopi inersi iyemi abo nira echi Riosi, mapu suwiami mapu jipi pire. mina inersi bilena echo'na Riosi ati mapu rika karunti inelwami chopi ni kalala nira. 14kie nakisi mapu echi kie kala walula nira nisa iyemi yuwa. yemi ke tasi rile nira echi nulalila, li chopi kuwirtami nira.15¿Ali churika?¿li a'a chati olabi re mapu kie rilena nira isira rua echi nulalila ali kuwirtami nira? li sinibi echi rika nisa re. 16¿ kie machi iyemi mapu mi'i mapu iyemi inera li abo nira mapu rika nochami ju echi a'a mapu iyemi ju a la nama'mi? ja na ju ni bichiwali ali iyemi nisa nochami chati olowachi nira mapu simi echo'na mukuachi, li nochami ala namka mapu simi echo ripa ni kalalachi.17¡chopi natetara iyarami nisa ali Riosi! ali iyemi nili nochami chati oloka, chopi iyemi a namali ni solochi jonsa mapu rika binertami nili. 18iyemi ko nili kuwirtami ali chati oliwachi kie kala, mina jipi ko ju nochami ni kalala.19raichali mapu rika bile rijoi chopi kie jiewerloami chokila jiti bino sapala. ali echi rika nisa mapurika iyemi iner wikanami echo na jarena repokalchi mapu rika we risu rika nochartami chopi kie kala jiti, jipi echi rika a nira inersa mapu rika kayami repokalchi nochasa risu rika nira ni kalala nira ali anaprami chati oliwachi. mapali 20iyemi nili mapali nochali we jiwerka risu nira nilka, chati kie kala oloka nira, iyemi nili sirami pi iri nira ni kala oloka. 21echali rawe,¿chu iri raka nili iyemi je na iri namuti mapu jipi riwela noka? chopi mapu echi iri jiti namuti mukuami ju.22chopi jipi, mapu iyemi ali nili ma pi iri nira isirami chati oliwachi mina ju niwarami nochami Riosi jiti nira, iyemi ko rake nira ni kala nira anaprami chati olowami nira. mapu nawama re ju sinibi bitelwami. 23mapu chati olowami nateta ju echi ju mukuami, mapu bino Riosi kowa ko ju sinibi bitelwami echi Kristo jiti Jesusi tamuje niwali Walubela

Chapter 7

1¿Joperia tiemi ke machi, rijimarà (chopi nije raicha echi ralamili nope machi echi nulaliwala),echi nulaliwala ala olasa echi ralamili napojona pire?.2opiriga echi mukui kuneme ati cheutiga echi nulaliwalati ali echi Rijoi mapali bite,we nalina napali echi Rijoi mukusa,echiga ku niubtame ju echi nulaliwalati okuaka pireame.3 Maporiga abitelsa binoi kunala,ali echiga bitelsa chubile Rijoi lluga,echiga anerame bile wika ralamili nename,chopi echi kunala mukusa echiga ju niubtame echi nulaliwalati,ali echiga ma kie ju wika ralamili nename, ali uchesine kunesa chubile yuga Rijoi.4Chopirika,nije rijimarà,tiemi jutmo niwarame suwime nulaliwalati li ripoka echi Kristo. Jenako ju maporiga tiemi ompama napawika chubile yuga,jenako ju nopi nili wilastame echi mukuwame, nopiriga tamuje ompama raqueya binoi Riosi nira.5 Mapali tamuje muchuli echona sapalchi echi ucherame chati olalila binertame, echi nulaliwala,nokali tamoje sapala echi nulaliwala maporika ocherma we akeme nira echili mukuwami jiti.6Chopi jipega nilite niubtame echi nulaliwati.tamuje nilite suwime jare jope tamuje ka muchuli nochara.jenako nili nopiriga ompaba nochika siweti wikala ali ke tasi simira echi osorutami.7¿choanibo tamuje jipeka? ¿Echi nulaliwala echi bilepi ju chati olalila? ke tasi sine nimano .chopi ariga. nije ketasi machime rueline echi chati olalila chopi ketasi nisaga echi nasipa nulaliwalati. nopirika nije ketasi machimerueline nopi chubile Rijoi naki chopi kie anisaga echi nulaliwala."KETASI OLAMA MAPU CHE BILE RIJOI OLA.". 8Chopi echi chati olalila, chapili echali minami echi nulaliwala ali simirili karaga nakiwame tami yuga. chopi echi nulaliwala chati olalila ati mukuga.9Ali echali rawe asali makie biteami nira ali nulaliwala nawali, echi chati olalila uche juli bitelwame ali nije mukuki. 10Echi nulaliwala, nopiriga nili pakuame bitelwame, chopi nili mukuame tami niraga.11Echi chati olalila chapili echali minami echi nulaliwala ali tami akalewili. minami echi nulaliwala, niline mukume. 12 Chopi echi nulaliwala ju we gala,ali echi nulaliwala ju wanaptame chati olalila,ni ala nira .13Echirika mapu ju kala nawali echi mukuwami nije nira? kie chiko inasa!chopi echi siti kie gala,minami inersa mapu siti kie kala nira echali inasa namuti kala nira,ikili mukuwami nije jiti. 14Maporiga tamuje machi echi nulaliwala ju we gala iwigala,chopi nije ju sapala nira,nije niline ralineutame rilenala nochame echi chati olalila.15Nope nije ola,ni bichiwali nije kie inamine,nope nije siline,nije ketasi ola,nope nije ke kale,echi olane. 16 Chopi olane nopi kie olaniline nije ati noperiga ani echi nulaliwala,echi nulaliwala we ala ju.17Chopi jipe kie nije ju nope ola,chopi echi chati olalila nope tamu yuga bite.18 Chopi nije machi tami,nije jena nije ju sapala ju,ke tasi biri ala bite,chopi echi niwame tabi a tami yuga ati,chopi nije kie omera oloya19Chopi ala nira nije naki nije ke tasi ola,chopi echi chati nije ketasi olaniline,echi nije ola.20 Chopi,nije olasa nope kie olaniline,nije ketasi ju nope olaya chiku,chopi echi chati olalila nope tami yuga vite. 21 Nije rite chali,jena chukuchi tami nope nije olanila ala ju,chopi echi chati ati chulubi jipe nira tami yuga.23Chopi nije kanila echi nulaliwala echi Riosi echi Rijoi pachala. 22Mi natasa,nije ritei chukuchi siunarka wikami nije sapalachi. Echiga nikoa sayerka echi ukuliwami chukuchi tami natali.Echi tami chapi nocharmaria chukuchi echi chati olalila jope ati wikanami nije ripokala.24Nije ju bile Rijoi risuti!chika tami ku niubma jena ripokala echi mukume? 25 chopi natetaraba echi Riosi jiti ayenacho Jesukristo tamuje Walubela. Ali echali.nije binoi nocha echi nulaliwala echi Riosi nira nije natala.chopi ariga ,echi sapalachi nije nocha ni chukuchi echi chati olalila.
Chapter 8

1Mapali,chopi mapurika, kie niru jipi risu olowawami mapu echi muchuwiko Kristo Jesusi nira. 2Chopi sukuchi jonsa echi we kala ikuala bitelkuami echi Kristo Jesusi nira, olali tami niyumi nira echi sukuchi jonsa nirumi siti kie kala ali mukuwawami.3chopi echi nulalila inili kie omerami olowa, chopi nije inillin kie jiwerami echi sapala nira, Riosi isili. Binoy julali bino nira Ranala inili chikoira echi sapala nira kie kala mapu olamaruwa bile ninakauami kala nira chopi siti kie kala ololiwala jiti,ali Binoy kie kala olarami inili echi siti sapala nira.4 Binoy olali jena mapu echi newaleka echi nulaliwala inima bichiwali nira tamoje jiti, mapu isiraret, kie nira echi sapala, chopi nira echi Kala Wikala.5 Echi mapu pire sapala nira itel anamsibo echi namuti sapala nira, chopi echi mapu pireko Kala Wikala nira anamsbo echi namuti We Kala Wikala.8Chopi echi anatali inisa sapala nira ju mukuwawami, chopi echi anatali inisa echi we Kala Ikua nira ju bitelkuami ali kili nira. 7Jena ju anatala sapala nira ju sayeka echi Riosi yuwa, chopi kie ati chapiruta echi nulaliwala Riosi jiti, kie ju ni olama.6 Echi mapu muchuwi sapala nira kie omerma nawajina echi Riosi.9Mapurika,yemi kie uchusatm sapala nira chopi echi we Kala Ikua nira, ju bichiwali mapu echi we Kala Ikuala Riosi jiti vite yemi yuwa. Chopi bile kie iniusa echi we Kala Ikuala Riosi jiti, bino niwala ju Binoy. 10 Ayena asisa echi Kristo yemi yuwa,mina chebileniko echi sapala asisa mukukmi nira echi siti kie kala jiti,chopi Wikala ati owinika echi kala nira inisa.11Ayena echi we Kala Wikala Binoy niwala, mapu echi ilasli echi Jesusi suwikimi bitichi ati yemi yuwa,mapu echi ilasli Kristo echona suwikimi itichi yama ku bitelkuami ayenacho yemi sapala mukumi echi jiti aboni Wikala, mapu bite yemi yuwa.12Echirika, rijimala, jut ikiami nira, chopi kie sapala nira mapu pirelbo kala nira sapala. 13 Chopi yemi pirelsa kala nira echi sapala jiti , yemi ochuwitm mukumea, chopi echi Wikala, yemi mukusatm echi sapala nira , yemi ku pirelvotm.14Chopi karka ju kuwirtami echi Riosi Wikala jiti, echi ju kuchala Riosi.15 Chopi yemi kie chapisa echi wikala nochartami nira mapu cheku mapurika majakuami. Yemi yuwa, yemi chapili echi wikala ucherami, echirika anit:" Abba, Onola!"16Echi we Kala Ikuala binoy ani raichika tamoje wikuala mapu jut Riosi kuchala.17 Ayena tamoje inisat kuchala , mapali ayenacho jut karka iniwami , yarami karka echi Riosi jiti. Ali jut yarami che jare ralamuli echi Kristo jiti , echirika, mapu Binoy risu inilsa ayenacho risu inilit tamoje, mapurika ayenacho inibot nawajintami echi yuwa.18Chopi inisa echi risu inilkuami jena minami raweli bachami kie ju inisa chiko'ira echi machisa mapu inima riwirtami tamoje jiti. 19Chopi binoy nakili we nira echi niwarami buwe riwirtami nisa echi Riosi kuchala.22Chopi niwarami inili chapirutami pi okua, kie chopi bino nira olasa, 21chopi Binoy nira, echi nop chapili bichiwika mapu ikimere echi mapu niwarami binoy nira inima niyukami echi nochala chukoka nira mina nima niyuwami echi kala nira kuchala Riosi jiti. 20 Chopi machit karka echi niwarami akami ali we risu rika inili ma simarsa jipi.23Kie chopi echi, chopi mina tamoje nira,mapu iniwit ni bacha rakemi echi we Kala Wikala:mina tamoje nira isia aniaya uchusati pachani tamoje nira, buweka echi tamoje chapirumi , niyumi inisa echi tamoje sapala nira. 24 Chopi jena jiti mapu ikime rueli inilit kuwirtami. Chopi, echi mapu muchuwit bichiwika mapu ikimere chobiji kie inili rirutami, mapurika echi bichiwika buwe mapu binoy ma riwisa? 25 Chopi tamoje bichiwit mulube echi tamoje mapurika kiecho ritiwati, mapali tamoje buweti ni kili nira jiti.26Achikorika nira, echi kala Wikala ayenacho mi kuiri tamoje kie jiwera isirachi. Chopi tamoje kie machi chorika nokobo Riosi yuwa raicha, chopi binoy kala Wikala nira olasa tamoje echi inisa kie amerami inera. 27Binoy, machi pasa echi sitii kie kala echona solochi jonsa, machisa natali echi kala Wikala jiti,mapujiti Binoy olowa kuwira echi bichiwami kala anika niyukuami echi Riosi jiti.Tamoje machiti mapurika aboni mapu kalie28 echi Riosi,Binoy onochi karka namuti napawika mapu kala nira, echi aboni mapu ju anerami inisa kala nira anika mapu olamare.29 Chopi aboni mapu Binoy machili echi sikala nira,Binoy ayenacho mina chapisa echi Riosi mapurika inima kala nira echi machina nira echi Ranala, mapurika Binoy inima bacha nawami echi wika yuwa rijimala.30 Echi mapu Binoy kala anili, mina echi ayenacho Binoy bayeli. Echi mapu binoy isa nira anili jena ayenacho Binoy kala nira. Echi mapu Binoy kala anili, mina echi Binoy ayenacho nawajinli.31Chopi mapali tamoje omerbot ania jena namuti nira? ayena Riosi ju tamoje jiti,mapu bile sayeka atiko tamoje yuwa?32 Binoy, echi kie natika olasa echi bino Ranala , chopi mapu nijali echi nira karka tamuje, echirka binoy kie mi nijama kie nirarami ayenacho echi Binoy karka. namuti?33Mapu apamare bile icheka sayeka echi Riosi chapila? Riosi ju mapu kala animi. 34Chika ju mapu isimare mi'lia? Kristo ju mapurika mukuli tamoje jiti,ali mina we natemi, binoy ayenacho inili owinali. Binoy ati bacha chukumi nira echi Riosi, echona kala rikachi, ali echi ayenacho ola tamoje jiti.35Chika mapu anapi echi kanilkuami Kristo nira? We omonali pachani nira, mina ikisa risu inilkuami, mina najatika, mina olola , mina kie napachaka, mina we charika , mina pia?36 Mapurika chuku osoruta ," MAPU MUJE OLASA JUT MUKUMI NIRA CHULUPI RAWE. TAMOJE JUT ECHI NIRA BOWA NIRA ECHONA KU'UWAWACHI."37Echona karka jena namuti nira jut minancho naurami echi jiti mapu tamoje we kalieli.38 Chopi nije inikin anerami echi mukuwawami ,kie chiko bitelkuami, kie chiko Riosi pionola , kie chiko bacha chuwami,kie chiko namuti mapu nirulma bachami,kie chiko namuti mapu isimere,39 kie chiko jiwerami ,kie chiko we ripa, kie chiko we rile, kie kasena chebile namuti niwarami, omera mina anapa echi we kalieli Riosi jiti, mapu ju echi Kristo Jesusi tamoje Walula.
Chapter 9

1Nije a ni ne ala wichiwa echi Kristo. Nije ke aka le, ali nije natili aniwame minowi niraga tami yuga echi Riosi iwigala, 2Nopiria nije nigara ne walu omonli niru ke sine wiliwa oko echi nije sulachi.3Chopi nije omera nakisa nopiria nije binowi nije niraga we siti nije niraga wanajitame echi ti Kristo ne a la niraga nije rijimala, jare echi aboni ne tamuje yuka sapala. 4Echiriga ju Isrealtas. Echiga niwa bukurutane ne kanili, na pawika no kuisame, echi koutame nullaliwala, ne no jinika nosi ¨alí ne wichiwa niraga¨. 5Echii ju pacha simirkuame aboni jiti nawali Kristo sapala a li ayenacho echi jiti Riosi kariga nopawika nije jiti nowintame nima chilupi, echiria ju.6Chopi kie ju chorikaria ne wichiwili niraga olakuame Riosi ke sine riwele. Ke tasi jiti ni le Isrealchi aboni ne wichiwa niraga muchuba Isrealchi. 7Kie karaga nili nopi no kuisa Abrahani ne wichiba niraga aboni kuchila. Ariga, ¨ISAAC JITI NIMA ABONI KUCHILA KU BAYERAME¨.8Jenaju, chopi sapala nira kuchala kie tasi Riosi kuchali ju. Chopi mapu bino anire mapu ni kuirmare kuchila ju li na´arami ju mapu buwami nira. 9Jiti jena ju echi raichala ani´ya mapu bino ni kuirma´re: ¨ECHALI NIJE KU NAWAMANE, ALI NIJE RANALA NALI ARAMINIMA SARA¨.10Kie jena chopi, alí ariga Rebeka achió raname rueli bile rijoiti, tamujue onola Isaac- 11Echijiti kuruwi kecho awili, nile cho tasi biri olali na muti a´la ó siti, no pi Riosi niji echi nochili kayensate, nopi ke simine, kie ta nachuta mapu olasi binoi niru, chopi li binoi jiti nila, chika nayeli- 12Echi jiti aneli, ¨Echi jiti bachaula ne kuirma tabela¨. 13Nopana usulichi echiria chiku: Nije ko we kaleli Jacobo, chopi ke kalegini Esaú¨.14¿Tamuje jiti cho anibo? aniruma kala olowami Riosi? Ke sine ola. 15Choriga je ani Moises, ¨Nije ko nima natimakuame chika nila ju nije ko nima natimakuame, nije ko natimama echiko mapu natimama¨. 16Arika kieju ketasi echi chokuila ju, chika a naki, nije ke chio, chopi chokili jiti mapu ma´a inara, chopi Riosi jiti, maputami bineri kuwirlowa mi.17Echona usulichi ani echi Faraón: ¨CHOPI JENA JITI NIJE NIME WILASKI MAPONA NIJE OMERA INERA NIJE JIWERLI NIJE NIRAGA MINA NOPIRIA NIMA NIJE RAULA OMERGA RALANARME KARIGA BUCHUWI KAWIRAILI¨. 18Li Riosi niwi mapu kuwira mapu ki naki, mina jare mapu iki a naki, bino ju ala nachami.19Kemi we nati anibotmo, ¨¿Chopi bino we ro cho biji? ¿Li chuiri a bile sine a ala anachali olowa mapu binoi naki?¨. 20Chopi pe su una nira, Rijoi, ¿Chika jum muje napu raicha kalega Riosi yuwa? mapu ala kalartami ju anema mapu miko kulartami ju ¨¿Chui isita echirika niwali?¨. 21¿Kie niru bile sokoli niwami emi iye echali jiti mapu niwa echi el jiti emi masoka bilena basuchi mapu ni ocholowami abe mina chebile jasochi chulipi rawe ineiwami?.22Li nali kachi Riosi, chika a karika ati mapo inema bino yoiwami mina ali machia bino juwerluami, mapu anacha ikili mira li echi buso ali yoiwami kariwesa chopi pi nosubuma? 23¿Na jiti echi olali jena ju nopiria echi ompama olaya we ni wame kanili japiria natimakuame, bino inarli karika bacha nira, galabela jiwerka olama. 24¿Na jiti echi olasa che tamujue niraga, chika echi achio tami bayeli, kie jiti achio aneli Judios, chopi achio echi Ralamili?25Chorikarla jiti achio ani oseas: ¨NIJE KO BAYEMA PI KUA RIJOWARE CHIKA KIE NILI NIJELI KUA RIJOWARE, ECHI NOPI KALELI´LI KE KU KALELAMI NILI. 26ECHI NIMA COME RIYETA MINIMA ABONI, TIEMIKA KIE JU TAMILIA KUA RIJOWARE. ALI ABONI NIMA KU BAYETAMI KUCHILA RIOSI BITEME¨.27Isaías aneli mapuria Israel, ¨Echi tararame kuchila Isreli nisa nopiria echi wiye walu wawirli, nima ne wichiwa irga ku kuirtame; 28jiti echi walubela ka yenima minowi raichala jenaí kawichi, we sapuka ali ne suwanka¨. 29Echi nopirika Isaías anilí chabe: ¨Li walubela mapu simi riwikachi niruami kie nnakisa mapu iki isirami, tamujueli nima ruelite nasoutame nopiria Sodoma, echi mina maku rowiami maporika Gomorra¨.30¿Cho anibo tamujuega? kie ju Riosi, chika kie muchuwa nakia kala olamí, chapilí kala olamí, ne kala olamí wichikuame. 31Chopi Israeli, echi chika nulalí kala olawamí kie nawali echi yuga.32¿Chorika kie? chorikaria aboni kie werlí ola echi wichikuame, 33nopiria echi nochili. Echona rijula nopona rite asale, nopiria achiku usulichi: ¨INEBO, NIJE RIWEKI MI ZION BILE RITE NOPI RUJIBO NE KU NAWISAGA NOPI NE WICHIWA JENA KIE RIWEITMINAMA¨.

Chapter 10

1Rijimara nop rika naka sulala, ali tani echi Riosi echi jare, ku wuirta nima. 2Nijeko anika sili minabi echiko hue charika nati echi Riosi, ketasi echirika. 3Echi jare ko ketasi machili inijirami nima Riosi ti echiko aka nokali oboy nira inijirami nima; echiko ketasi na mua olarami nili.4Nap rika Cristo ko echirika olami echirika ani nap rika galabe nira bichisa. 5Moises osali nap rika echirika nima bile ley: "ECHI BILE RIJOI KUABE NULAMI NIRA BILE LEY ECHIRIKA BITELMA".6Nop rika nahua je ani: "KETASI ANI MUJE SOLACHI: '¿ECHIRIKA KU SIME RIPA RIWIGACHI?' (Echiko ju, nap rika rile ripima Cristo) 7ke ani: ¿CHIKA RIKINMA ECHONA HUABE RILE?" (Echiriko nap rika ju, ripa moba Cristo echi suhuimi.)8Nop, ¿churika ani? "RIOSI RAHICHALA AM ATI, ECHONA RINILA A LI ECHONA SOLACHI." Echiko ju rahichli ni bichiri nira nap tamoje tanka noka. 9Muje je anisa muje rinila Jesús muje uhurimi, ali bichisa sulachi nira, Riosi ko mi hurtasli echona sohuich, muje ku kanarami nima, muje ko chapurimi nima. 10Nop echi ralamli sulala namka nokali ala bichika, ali aboi rinila gala nijeka nokali ku huirta nima.11Riosi raichala ani: "KARA NOP BICHI ECHI ONORUAMI KETASI RIHUETAMI NIMARE." 12Kestasi si nu nira nima, echi Judio a li griego. Echi rijoi ju eci ju kara nihami kara nira nap tanka simi. 13Nop "KARA NOP CHANESA BINOI ECHIRIKA BINOI ALA KU KANIARA MI NIMA."14¿Churika ruhuesare echi chika ke bisisa? ¿Echiko churika bichi, echiko ke nama? ¿Churika namka noka ketasi nahueska nokosa? 15¿Churika a la omeri nahusa hue echirika jutarami nisa? Echirika osoruami nira: "¡HUABE SIMATI NIRA JU NOP JARE GALABE NIRA KANILKA BICHISA!"16Ketasi karka mamka nokali echi Riosi raichala. Ali Isaías je ani: "MUJE ONORUAMI, ¿CHIKA BICHIMA NAP NA RAICHALA?" 17Ali echi nijelmi nahua nama, ali namsa echi Riosi raichala.18Ali ko jeani: "¿Ke namli echi jale?" "ECHIKO HUABE HUELI NAMTA BUCHINI NAMLI ECHO KAHUIRLI ECHI RAHICHALI HUABE MIKA KAHUIRLI"19Nijeko je ani: "¿Ketasi machi echona Israel?" Bachako Moises jeani: "NIJE ANIMEA CHURIKA NIMA ECHI HUIKABE RALAMULÍ KETASI ECHO NISARE, NAP RIKA ECHONA KAHUIRLI KE NAMTAM"20Ali Isaías nili nampali je anili: " NIJE RIHURUMI NILI JAPO NA KE TAMI ALI, NIJE BINOI HUILI NA TAMI KETASI HUESI TAMI RIJIKA NOKALI. 21Nop Israel, je ane: CHOLOPI RAHUE NIJE SIKA RIASKA NAP JARE KE BICHI HUE RISIM"

Chapter 11

1Nijeko ani, ¿Riosi riweli echi ralamuli? ke tasi echirika nisare. Nijeko yenacho ju bile israelita, echi bile Abraham rijimala, echi Benjamin bitelchi. 2Riosi ke tasi chakena riweli binoi iniwala ralamuli, mapu echi machili.¿ti emi ke tasi machi mapu echi raichali ani Elias niraka, mapali tanli Riosi echi israel jiti.? 3"WALUBELA RIOSI ABONIKO MILALI ECHI MAPU MUJE NULELI RAICHANLA, ABONIKO KAJUNLI ECHI BACHAMI JARUAME, MAPI NIJE CHIBI RIPI, ALI ABONIKO TAMI IWIKALA AI"A.4Chopi, ¿chuyiri nili mapu Riosi ku nijewli? "NIJEKO KATEWLI NIJELIA KICHAO MILI RALAMULI MAPU KE TASI RALE WICHI CHOKOBKA NOKUALI ECHI BAAL JITI. " 5 Ali echirika jipe rawe ali yenacho niru mapu Riosi chapili we kanilame karia.6we kanilame nira, ma ke tasi pi niwarame ju. mapurika chusi"unarka niraka echi kaniluame nira ke kaniluame nima rueli. 7¿chorika? mapu Israel a'a chukuli, echi ko ketasi chapili, mapu chapiruame nili ko chapili, auchejare biwarka nira niwalti. 8Mapurika osuruame ju: RIOSI A'ALI BILE IWIKALA KE MACHLUAME, BUSILA MAPU KE OMERA INEYA, ALI ECHI NAKALA MAPU KE OMERA AKEYA, JIPE RAWE YENASI.9Ali echi David yenacho ani: NAKIWI MAPURIKA ECHI MESA NAJITAMA MAPURIKA BILE MORALI, BILE MORALI, BILE RITE CHAKENA WICHIWAME ALI KU NIMIKUAME ABONY. 10NAKIWI MAPURIKA ECHI BUSILA ROKOWARLI NIRA NIMA ABONY ALI KE TASI MACHILAME. CHULUBI ROMINIKA NIRA NIWA ECHI RIPOPA"11Nije ti emi ane: "¿echi aboniko chakena rijuli yenasi rijusa? ke tasi echi rika nisare. Echi wakakuami, echi ku ni'ukuame nawali echi ke juriosi, mapurika we namayema. 12 Jipe ka, echi korika jenai wichimobachi nirume namuti, ali echi wika namúti wikawasa echi Juriosi, mapali nisa minabi walu nisa mapu binoi iyarame?13nije ko jipe ti emi raicha ke juriosi, mapali nije nawesami nisa echi juriosi, nije ko iniwe ne kala isikuami mapu echona nije onocha. 14Ni'sa nije isimire je na tami rijimala ki'na na'mayega. Ni'sa nije a sapala. sine rikachi a bile ni'umirema15Mapurika echi ke nijewli ko ju mapurika ku kaniluame jenai wichimobachi, ¿ke nimare ku narekuame, Mapurika ku biteluami echona mu'kume jona. 16 Echi mapu ne bacha nira nijakuame acharame, echirika choju echi batusi. echi nawala katiwarame nisa, echirika cho ju echi nawala.17e nalina jare nawala nalinarame nisa, ti emi, bile nawala ke kala, jipi ka ju ne bilenpi nira, ali nijisatmo echi nawala yua ne raiame echi rojua olivo aniliwami. 18ke tasi anisi we kala kariatmo,e nalina echirika nisatmo, ke tasi ti emi ju mapu chapika uchuwa echi nawala, echi nawala ko ju mapu tamuje chapika uchuwa.19Echirika ti emi anibo: "echi nawala ko oporame nili mapurika ni bichiwame nira." 20echi ko ne bichiwa nira ju. mapurika ke bichiwame echi ko kalinarame nili, we nalina ti emi ko jawi ne bichiwaria. ke simirka natasi ti emi nira, we nalina majasi. 21Mapurika Riosi tamuje ku wikawli echi mapu ke tasi bichili Riosi, ali ti emi ke tasi ku wikawarami nibo.22Inesi, ali, mapurika Riosi we kanilika nira olali . chusiwina nira echi biteluami nawali echi juriosi yua mapu ruijili. chusi wina nira, we kala Riosi nawa ti emi yua, ti emi asisaka we kala. chubilena nira ti emi yenacho kalinarame nira ju.23aboniko, ke tasi u'unasatmko bichiwiya, ne ukuliwame nira nibaretmo. Echi Riosi ko ala ompamare ni ukuliwame nira ku niwaya. 24mapurika ti emi kalinarame mapurika echona siyonachi bile rojua olivo aniluame ke kala, ali echona siyonachi ku ukuliwame nira wilarame ju echona rojua olivo aniliwame, ¿chukipi jena Juriosi, chika ju echi nawala ne kala, ne ukuliwami nira ku wilarami mi ju echona rojua olivo aniliwachi?25Nije ke tasi naki minapapo, rijimala, jena nochli, ke tasi ne kala nira natasi aboni mo'olchi . Jena nochili ko we biwarka nira ju echona israel pireme, mapali ma karaka Juriosi sisa.26ali echi karaka kuwirtame inima Israel, mapurika echona osurume: " ECHONA ZION JONSA NAWAMA ECHI KUWIRAME . ECHI KO IEMA KALA JACOB NILA . 27ALI KO NIJE ANI MI YUWA, MAPALI NIJE IESA ECHI CHATI OLOWAME."28Mapali echi ala nawesli, echi ko ju sayela ti emi jiti. chuwina nira ti emi, chapiruame ju echi Riosi jiti, aboniko kalerami ju chabe pireme jiti. 29 Riosi ali omeruami mapurika aboni bi'ima.30Mapurika ti emi nili chabe ke tasi nijewami echi Riosi, jipiko ti emi nareli ke kala ke nijuelia riatmo. Echikorika jipe jena juriosi ke nijewame ju. 31 Li karka machinli nili mapu kuwirali ineli inerli iyemi nira jiti, aboniko yenacho narema echi kuwirli. 32 Riosi ko erka muwili karaka ke nijewalaria, mapurika ku tamuje wikawama.33Ne walu nira ju echi walubela Riosi ali ne kala natame ali ne kala namtame Riosi! yenacho ke wesi machi mapu simare ali mapu simirmare minana mi rawe! 34 ¿chika machi echi mapu Riosi na'atli? ¿chika ala na'atli ia?35o chika bacha a namuti echi Riosi, mapurika ku kuwana arame nima?" 36 Echona jonsa echi jiti, echi jiti, mina echi jiti i'inira, mina chopi echi nira, echi kara namuti ju. echi nisare jiwerali ne sinibi nira. echirika ju.

Chapter 12

1Li nije jeane,rijimala,we kanilika mapu Riosi yuwa,riwirbo rikala bile nijikuami binoy repokala,ne kalabe,mapu narema kini Riosi.jena ju mapu tamoje olabo. 2 Li echi ke tasi kawi,line sinuniraka najipami li ne ukuliwami niraka echi muje natili.Li jena niwasi jopi rika ne kala niraka,alanarerami niraka,neala niraka echi binoi Riosi.3Nije jeane,li ne nije natetari arami nili,li karka echona muchuwi ma ne ke natasi we ripa natasi oboni niraka.echona niraka,echi ne natamire we kela natika,jopi rika Riosi a echi binoi ,echi ne walu niraka echi bichikuami4Li tamuje we wika ju ne napawika ename echona bilena sapalachi,li kie karka niwi echi kala nochami. 5 Ne echi rika niraka,tamuje jopi wika jute ne bilepi niraka echona bilenpi binoi Cristo sapalachi, li ne ibili niraka ju te chu jare yuka.6tamuje ni we su unarika ne binoi echi natetari arami kariate.Li bile nisa echi Riosi jiti nulerami ra‘ichami,li niwarami nisa ne chulu niraka echi bichikuami. 7 Li bile nisa echi omerwami olaya,kala nakisi mapu olama.a bile nisaka omerwami olaya mapu binerwami,kala nakisi mapu binerma . 8 Li bile nisa ne werli aneka,naki ne werli.Li bile niusa echi nijakuami,li ne we kanilika nijamd.Li bile ne kala nisa echi bacha wilime,niwarami nisa ne kili niraka.Li bile nisa echi niraka nisa be kanilikuami,niwarami nisare we kanilika.9Li tiemi ne kalesi echi ralamuli kalabela.Kie kaleka echi chati olowala;li kalesi echi ne kala sibi. 10 Li ne kale echi rijimala,li ne kala nisi echi chujare yuka,echi bioni niraka,ne kala riwika echi chu jare yuka11Li ne kala niraka; kie nasinakuli nisi;nisi echi iwikala yuka,li nisi ne we nochami.Li ne ruyeka niraka walubela ,manisi. 12 Kanilsi jopi rika tamuje ne bilena pirelpare.Li ne kili niraka nisi echi jopali kie kala raichali.Li ne tanika ichusi. 13 kuirsi echi jopali noyale kumi echi bichiwami.Wika niraka rite echi we kanilika.14Kuirtame jopi najatarame,kuirtame li kie cha ani si. 15 kanilsi jopi kanili ;nala yuka jopi nala. 16 Li ne chopi rika natasi mi chubile yuka.Li kie natasi tiemi we wabe nateme niraka,li achiyo najisi echi kie ralamuli kie nateme. Kie natasi jopi rika ne wabe machime niraka kie chujare niraka.17Li kie tasi chatiti nateti bile.Li ne kala niraka olasi ne bachami karka ralamuli niraka. 18Li alanimarika ,li tiemi niraka ju,ne kili niraka echi ralamuli yuka.19Kie sisi tiemi niraka,kalerami,li asi echi Riosi niwala.Osoruta chuku:"NIJE NE KUNIMIKUAMI,NIJE NATETIMIRE,"jeani echi walubela. 20 LI MUJE SAYELA LO CHESA,KOWI.LI WE BALAMAMI NISA,A BAJIKUAMI.LI JE NA OLASAMO,LI JOPI RIJOWI JOPI NIMI CHA OLALI,CHIYO NILSA KIRE ECHI JOPI NIMI CHOLALE RUYE ECHI BILE MUJE RIOSI JOPI RIKA NE KALA NIRAKA NIMA MOOCHI UCHETAMI ECHI BILE NE RAJINAME NIRAKA. 21 Kie tasi ompirtami nili echi,li muje ne kala niraka yuka minapa echi chatiri.
Chapter 13

1Ariwesa a kariga echi aliwala nisa gala anamali ali echi bacha agawami,ali ke niruli kewesi kariga bacha uchuwami ju Riosi jiti.ali echi bacha uchuwami mapu muchuwi echona mapurika Riosi achali echomi. 2 Mapurika,echiko echiriga bacha uchuwami echika uchasa echiriga nulasa echi Riosi,ali echiko chika uchasa a echi ku narema gala nira binoi jiti mapurika yena chopirika.3Ayenacho echi bacha uchuwami mapu ke gala olali a echi ralamuli gala nisa ke majali mapurika gala olami,ke mapuriga me gala olami.¿A nakisa ke majasa a echiko echi bacha uchuwami?niwasa mapu gala ju,ali muje nakisa echi mapu gala nima.4 Ayenacho binoi ko nili bile gala olami nili echi Riosi yuga a muje gala nili.ali ayenacho muje mapu olare ke gala ju,ke majasa.'echi binoi ke aka inarali echi machete ali yena inemareli.echi binoi ko nili bile gala olami nili echi Riosi yuga,bile ku nimili mapuriga kastigartami nima echi aboniko ke gala olami nili. 5Echika yemiko niwa gala anamami,ke bilepi ju echi bacha uchuwami echiriga kastigartami nima,ali ayenacho mapurika niware Riosi yuga.6Mapurika echika jiti natetama mapujiri niware echi ayenacho.echi bacha uchuwami ju oliwami echi Riosi yuga,chika echi nochami pe binabi olali. 7 Natetama a kariga mapuli echi wikami nili echi aboniko:walula nateteiwachi a chika mi wikali walula nateteiwachi,natetoachi bile walula jiti a chika wikali natetoachi bile walula jiti,majali a chika wikali ali majali,gala nateami a echiriga gala nateami nili.8ke iyasa ke wesi kebijiri,ali ke kalesa a bile a auche jare.ayenacho echiko chika mi kalesa ali auche jare yena nibichiwali olasa mapurika nulerami nili. 9Ayenacho,''KE WIKA YUKA WIYENAMI MUKI,KE MILIBO,KE CHIKOBO,KE WIKA KALEBO'',ali ayena niruli auche jare mapurika osali Riosi echiriga,ati ayenacho pekua nira raicha ati.''KALESA A MUJE AUCHE JARE MAPURIKA BINOI NIRA.'' 10Binoi kalesa ke biji anesa auche jare.chopi mapurika,binoi kalesa echi binoi mapu gala olali mapurika nulerami nili.11Jena jiti,yemiko machili jipi rawe,ma ju echi orachi mapurika yemiko ma ku busuresa echi rimukami.echiriga orachi mapurika ku niyuma ati ma mulube mapoli ku bichisa ni bacha nira. 12Echi chonachi nili we bachami inarali,ali echali rawe ma mulibe nili.ariwesa,chopirika,a bilena echi namuti olasa a echona kemachili,ali echiriga nisaka gala aka iyenami echi machilikami.13Isirali mapurika,echali rawe,ke nili echi omowakachi we acharika nokuali ali echi rikuli.ke isirabo echiriga bile rijoi iyuka kuchisa echi muki ali echika nakisa ke gala nima,ali kecho ali ralamuli ali chu anesa auche jare ralamuli. 14Ali echiriga napachali echi onoruawami jesukristo,ali ke olasa ke olabo mapurika nakisa echi sapala,ali mapuriga nakisa ke gala nima.
Chapter 14

1narebo chuke namuti nopi ati ke jiwerka inarami najata bichiwami, 2bile rijio inisa bichiwami karka ko' ami,bile ke tasi jiwerami,kowa chopi kala nira.3bino kome karka kowami ke riyieska nopi ke tasi cowa karka ke tasi ane chibi nopi karka cowami.riosi ku nareli. 4¿chika yemi jutami,nopi chati ane sinunachi iyenami? bino iniwali nije kalie nopi ku ilisa choku o ayenacho machisa.echi ke olasa ke ilisa,bino riosi isima ilasa.5bile rijo nati bile rawe we ju nateami karka suwaba jiti.jare ayenacho we nateami nira chikorika.olasi karka ralamli ni vichima bino nira ro' hochi. 6nopi echali rawe ine,echi ine riosi yuka.nopi kowa,kowa riosi nira,chopi bino natetara' iya.nopi ke tasi cowa,ke tasi cowa riosi nira.ayenacho natetara iya riosi.7kiwesi tamoje vite vino nira,ke tasi muki bino nira.8 nopi tamuje pire'are,vitelvo riosi yuwa.tamuje mukusa,tamuje mukusa riosi nira.mapu rika,ayenacho bitelsami o bina mukusami,tamuje mukusami,inivo riosi nila.9 tamoje inisa bile iyarami riosi mukili ayenacho ku viteli chisine rawe,nopi ayena ju riosi yuka inarami aboni,ma suwikami nopi pireami10chopi moje,¿chorikare chibi anemi muje rijimala,¿chorikare ke kalie muje rijimala karka tamuje iliba bachami li walubela muchuwachi echi riosi.11 chorikare osoruta choku:" NIJE RIKA VITELSA,ANI RIOSI,CHOKOBKI CHUKUME NIJE ATICHI KARKA CHOKOBKI,KARKA SUWABA CHAMELI NIRA NAWAJINMA RIOSI."12echirika ali,tabe ibili tamoje bino machime bino riosi bino nira. 13mapu rika,ke tasi ichiva anibo aboni nira,jena anali natavo echi,ke tasi iwesi uchema bile rite imetami o bile karunta ochesami muje rijimala.14nije machi y atini ke kala anerami nisa echi riosi,ke tasi ju kala nira bino nira.bino echi bile nakisami chuwe ira biwiami nira,bino echi ju ke kala nira. 15ayenacho bino cowamite moje rijimala ju chuwarami,nopi muje ke tasi simisa nakiwami.ke nosobi moje cowami jiti jare nopi echi riosi mukuli.16echi jiti,ke nakibo mapu moje jiti inisa raichasa kala nira o bina ke kala nira. 17li bina riwigachi riosi inila ke tasi raicha echi kowamati o bajikuami,echi raicha kala natika kuwirala tanma,kili nira nawajinka bino riosi wikala.18nopi echi ola choku onocha riosi nira jena rika narerami riosi nira ayenacho bile simirsa bino rijo nira. 19ali ru,abo namuti ni karunti pe ikili nira,namuti nulasami aboni jiti nira.20ke tasi nosobibo onochali riosi nira bino cowami jiti.karka suwaba nivichili nira ju kuluwami,ayenacho ju ke kala mapu ralamli nopi cowa bino iki namuti. 21we kala ju ke kowami echi sapala,ke tasi bajiwami vino,chuwe ira nopi moje rijimala ke tasi nakisa.22 moje bichiwami iniwami nivo moje riosi yuwa.kala iyarami echi aboni ke muchuwi bino chokuli aboni echi olansa. 23echi nopi ke kala anamsa ju nopi ma aneti bino kosa,echi jiti jena kie mapu rika isimi bichiwa.chuke namuti ke tasi ju vichibkuami echi ju chati oluami.
Chapter 15

1Tamuje mapi iki ma ka'la jiwerami ju Ku'wirbore mapu iki kie omeri jiwerk olá., ali kie pi aboni we onorli nira yenbo. 2Nakiusi mapu sinemka tamuje nakupi kanilbo auche bile yuwa karunti namuti ka'la oloka, mapurika ka'la binebo.3Mapujiti kie Kristo binoi we onorli nira yenli. chopi binoi, Echirika níli mapurika osiruta chukú: " MAPALI MUJE KIE KALELTI ECHI JARE JITI MAPU IKI WE MMI KICHILI NIJE AYENACHO WE OMONKI MUJE JITI". 4Mapujiti kara su'waba namuti mapurika ocilti ne chabe jonsa, oslati mapurika tamuje binebo, mapurika ikíli nokisk ali echi Ra'ichali osirutami tami iwerl iyama mapurika sinibi rawe echirika bu'weka pirelbo.5Jipi, Echi Riosi mapu ka'la buwemi ju ali mi jiwerl iyami ju. yemi ku'wirsa mapurika sineami bilepi namuti a'nata pirelma, echi Kristo Jesusi Jiti. 6Echirika olasa ka'la nima Binoi mapurika yemi omerbo nawajina sineami napawika, echi Riosi ali echi Walubela Jesukristo Onola. 7Echijiti kanilsi nakupi, mapurika Kristo ayenacho wabe yemi mi kaleli, Mapurika wabe kanilma keni Riosi.8Mapujiti nije ani mapu Kristo jularami nili Ku'wirami nira, Pabakami, ne bichiwa rawala Riosi winil jiti, mapurika ku'wirtami nima riweali echi iwenli, 9ali mapurika sineami ralamuli mapu iki kie Juriosi ju nawajinma Walubeala nira echi Riosi mapu we natimaka nikúrami ju. Mapurika osiruta chuku: "ECHIJITI NIJE MI WABE ONOMA MAPONA MUCHUWI ECHI RALAMULI KIE JURIOSI ALI MI NAWAJINMA MUJE RAWALA JITI"10Jerika ani acuhe sine: "NE WABE KANÍLSI, YEMI MAPU IKI KIE JURIOSI JU, YEMI ABONI MAPU IKI YUWA PIRIE." 11Ali auche sine: "NAWAJINSI ECHI WALUBEALA JESUKRISTO, YEMI SINEAMI RALAMULI MAPU IKI KIE JURIOSI JU; NAKIUSI MAPU AUCHE JARE SINEAMI AYENACHO NAWAJINMA."12Auche sine, echi Isaias jeanili: "NAWAMARÉ ISAÍ KUCHALI JONSA, ALI WILISMA MAPURIKA WA'LULA NIRA ECHI RALAMULI MAPU IKI KIE JURIOSI KU'WIRSIA. ECHI RALAMULI MAPU IKI KIE JURIOSI JU ECHIRIKA MA KA'LA KU KU'WIRTAMI NIMA ECHI BINOI JITI."13Jipi echi Riosi mapu ku'wirami ju, we kanilkuami mi yasa a li kili kie biyir majak pirelkuami mapali waminabi bine, mapurika omerbo yem sinibi waminabi machika pirela mapurika ku'wirtami nimaré yemi, echi Riosi Iwikala jiti jiwerl mi yasa.14Nije ayenacho ka'la machi yemi jiti, keni rijimala. nije ayena machi mapu yem ayenacho wabe kanilka ku'wiri auche jare, ne wabe machika a'natami ju. nije ayenacho machi mapu yemi ayena omeri nakupi ka'la ra'amka pire.15chopi nije osoya chuku ne machirutami nira karunt namuti yemi jiti mapurika yemi auche sine ku newalama, mapurika Riosi tami wabe simati i'yali. 16Jena mapu Riosi tami i'yali jiwerka olama nije mapu nije nima riweali bile mapu Kristo jiti nijewika olamaré echomi mapona jularami ju echi ralamuli kie Juriosi yuwa, mapurika bile saceroti nira nijima echi ka'lala Riosi Ra'ichali. Nije ko simé jena jerika olasia mapurika echi Ralamuli kie Juriosi ka'la narerami nima Riosi jiti, mapali echi Riosi Iwikala ku Bi'wasa.17Mapu nije jiti kanili ju Kristo Jesusi ali echi kara su'waba namuti mapu iki Riosi ola, 18mapujiti nije kie sine omerma karunti namuti ra'icha chopi mapu iki Binoi Kristo olali tami ku'wira mapurika nije ayena nijewika olama simiya mapona muchuwi echi ralamuli mapu iki kie Juriosi ju, 19echi karunti olarami jiwerka, ali echi Riosi Iwikala jiwerl jiti. mapujiti Jerusalenchi jonsa ali yensi chuwena wabe mikia jonsa mapurika Iliko aniliwachi, nije omerma sinepra nawesa echi Riosi Ra'ichala.20Jena jerika, nije naki waminabi nawisanala echi Riosi Ra'ichala, chopi kie mapona ma nawesalti echi Kristo rawala jiti, mapurika nije auche jare winil waminabi iwerl olama. 21Jena jerika Osiruta chuku: "ECHI AUCHE JARE MAPU IKI KIE SINE NAWALI RIOSI RA'ICHALI JITI ABONI AYENA RIWIMEA, ALI ECHI AUCHE JARE MAPU IKI KIE SINE NAMLI, KA'LA MACHIMEA. "22Echiko rika nije isim rawe wabe norli olaki jena'i nawa yemi yuwa. 23Chopi jiti, nije ma kie kasen simeraré jena'i wiporachi, ali nije ma wika bami naki siminala yemi yuwa.24Echijiti mapali nije simisa mina España, nije mi riwimea naki mapali echomi simirsa, ali jularami nima yemi jiti, mapali ma we kanilka iniasa yemi yuwa pi itiel. 25Chopi jipi ma simi mina Jerusalenchi ku'wirsia mapu iki bichiwami ju.26Mapujiti we ka'la kanilkin echi jare Maseronia ali echona Akaya pireami jiti, mapuali aboni ku'wirli echi jare ne wabe risuati, bichiwami mapu iki muchuwi echona Jerusalenchi . 27Owe, jena jerika olasa aboni we kanili ali jonsa echijiti, aboni ko ju mapu pichi ku ku'wirtma nima. Mapujiti echi jare ralamuli kie Juriosi ku'wirli Jiwerl aya, ayenacho ku'wirtami nima karunti namuti aya.28Echijiti, mapuali nije ma sunusa jena jerika ola ali ma ka'la suwensa iya jena mapu yarami nimaré, nije simirma yemi yuwa echona España. 29Nije ayena machi mapuali nije ma echona nawasa yemi yuwa, nawaman ne wabe sima rika ku'wirtami nira echi Kristo jiti.30Jipko nije yemi werli mi ane, Rijimala, Keni Walubeala Jesukristo jiti, ali echi mapu we Kanilkuami nija echi Riosi Iwikala, mapu yemi ayencho werli olasi tami yuwa tana Riosi tami jiti. 31Tansi Riosi mapurika nije sinibi tiburami nima echi mapu iki kie biyir nijeuka pire echona Jureachi, ali mapu yir olamare echona Jerusalenchi ka'la kanila simarma echi Bichiwami echona pireami. 32Tansi Riosi mapurika nije omerma nawa yemi yuwa we kanilk mapurika echi Riosi naki, ali mapurika nije omerma, yemi yuwa, ka'la kanil isaba.33Riosi We mi kanilkuami yemi Yasa ka'la nima. echirika nisa ka'la ju.

Chapter 16

1Nije ka'la mi anek julama echi Jebe riweami rijimala, echi mapu sinibi onocha chuku echona bichiwami yuwa mina Senkrea pireami, 2mapurika yemi Walubeala Jeskristo jiti ne ka'la kanilka narepma. ka'la jerika olasi mapurika bichiwami nira, ali ku'wirsi mapuyirp namuti ku'wirl newalesa echi binoi. mapujiti echi binoi wikabe ku'wirami ju, ayenacho tami ku'wirami ju.3Narepsi echi Prisila ali Akila, mapu nije yuwa onochi echi Kristo Jesusi jiti, 4echi mapu ne osoki suwili tami jiti. Nije walu natetari iya echi aboni, ali kie nije bi', ayenacho kara su'waba mapu iki bichiwami ju echi auche jare ralamuli mapu iki kie Juriosi ju. 5Narepsi echi bichiwami mapona bitichi a muchuwi. Narepsi echi Epeneto mapu nije we kale, echi mapu ne bacha bichiwili Kristo echona Asia aniliwachi.6Narepsi echi Maria, mapu sinibi nochali we iwerl oloka yemi jiti. 7Narepsi echi Antroniko ali echi Junias, nije ritemali ali mapu tami yuwa muchuli pacha mo'wara. aboni we machirutami ju echi wikabe mapu iki nawesanala jularami ju auche bilen, echi mapu iki ayenacho bichiwami nili nije yuwa bachacho. 8Narepsi echi Amplias, echi we kalerami Walubela Jesusi jiti.9Narepsi echi Urbano, mapu tamuje yuwa iyenli nawesa echi Kristo , ali echi Estakis, mapu nije we kale. 10Narepsi echi Apeles, mapu Kristo jiti ka'la rijoi nirarami nili. Narepsi echi jare mapu Iki Aristobulo yuwa pire. 11Narepsi echi Herorioni, nije ritemali. Narepsi echi mapu iki Narsiso yuwa pire, mapu iki bichiwami ju12Narepsi echi Trijena ali Trijosa, mapu werli ola nocha echi Walubeala Jesusi yuwa. Narepsi echi Persira mapu nije we kale, mapu echi we ka'la onochi echi Walubeala Jesusi jiti. 13Narepsi echi Rujo, echi mapu Walubeala Jesusi jiti bayertami nili ali echi eyela ali nije eyela ayenacho. 14Narepsi echi Ansinkristo, flejonte, hermes, patrobas, Hermas ali echi rijimali ampu ayenacho aboni yuwa muchuwi.15Narepsi echi Jiloloko ali julia, echi Nereo ali echi rijimala, ali echi Olimpas, ali kara su'waba mapu iki muchuwi bichiwami. 16Narepsi nakupi we kanilka, sineami mapu iki Kristo bichiwami ju mi walu natepaliami nawili.17Jipi ko ni werli mi ane, Rijimala, ka'la natasi echi mapu rojanla noka ali mi siuna rika raichka mina mi kie newalarma. aboni waminan simarra noka mapurika yemi binertami ju. kie me napawisi echi yuwa. 18mapujiti jena yira ralamuli kie ka'la olamaré echi Kristo keni Walula Jesusi, chopi mapurika aboni naki olanla. mapurika ra'icharé ne su'we anika ali we norami nira, aboni we kalenk iyeni auche jare mapu iki kiecho me ka'la natami ju.19Mapurika aboni we ka'la nijewika pireami ju aboni auche jare ka'la bine. Nije we kanili, yemi jiti nirá ko, chopi nije naki mapu we ka'la natami nibo mapu pir we ka'la ka ali mapu pir kie ka'la ka. 20Echi Riosi mapu we kaniluami niji ma mulup chakena rikiemare echi satan. Keni Walubeala Jesukristo sinibi mi ku'wirsa kala nima.21Timoteo, Mapu tami ku'wiri nocha, mi natepaliami nawili ali Lusio, Jason, ali sosipater, mapu nije ritemali ju. 22Nije Tersio mapu osa jena Osuli yem iyakuami. mi natepaliami nawili Walubeala Jesukristo nira.23Kayo, Mapu tami nakiwili echi bitelchi isabma ali kara mapu iki bichiwami ju mi atepaliami nawili. Erasto, echi mapu wanomi katewasiami ju jena'i wika rijoachi, mi natepaliami mi nawili, ali echi Rijimala Kuarto.25Walubeala ju echi Binoi mapu omeri mapurika yemi sinibi echirika werli olasma mapurika ani echi Riosi raichali ali mapurika ani echi Jesukristo nawisála, mapurika a machirtami nili chabe jonsa, 26Chopi jipiko ma riwirtami ju ali ma machirurami ju mapurika osali echi Riosi jiti nulerami ra'ichanala, mapurika nula echi Riosi ne sinibi biteami, mapurika nijewika bichibo.27Echi bilepi Riosi mapu we ka'la machime ju, Echi Jesukristo jiti, Walubeala ju echi Sinibi rawe nira. Echirika nisa ka'la ju.

1 Corinthians

Chapter 1

1Pablo, ballerami echi Kristo jitij echi Jesús mapuriká nima nawesame che jarena chopi mapu Riosi nakili, ari minuechi Sóstenes tamuje rejimala. 2echi Riosi nila reoba echo´na Corinto, ali mi´i ala achi´na isirami echi Cristo Jesús yuwa, mapu riwari nima bile pe ulíu rijoachi ni kala nira. Tamuje ayenacho uchu osowa ali mapu karka maou balle ali walubela Jesucristo raola ruka karka buchuwima, muje nili walubela mina ali tamuje nili si. 3Mapu Riosi niji mina kili nira niwami echi Riosi tamuje onola mina walubela echi Jesucristo nisa yemi yuwa.4Nije chulubi natetara iya echi binoi OnoruamI mapurika emi nira´a, mapurika binoy Onoruami echi Jesusi nijilampa tamoje i´ya´a. 5Binoi ka´la mi yali wika namuti wabe simá rika, wabe ka´la machika ra´ichami alí wabe ka´la machím karunt namuti jiti, 6ayenacho mapurika echi wabe ka´la ra´ichalí echi Kristo jiti ne we ka´la bichiwali nirá ruwerami ju yemi.7Mapurika i´yemi ke biri a la aliwemi ju, mapu ali buyesatm kanilka nira´a echi OnoruamI. 8Echi ayenacho echiriKa olamaré juba rawé, mapurika ke wesi chokila inimampa echi rawe binoy Onoruami ku nawalachi. 9Binoy echi Riosi ko ni wabe kara jú. Mapu echi bayeri ko echi ranala yua Jesusi nira´a.10Ali Jipiko chanema iyemi, rijimala Binoy Jesukristo nira´a echirika Bilempi nira´a anataga isispo. Ali ke wika nira´a ali nule karka napawika bilempi nira´a anataka iyempo. 11Ali echirika ma ala tibisa ichibi anika mina nakupinulawika nije rijimala karka echomi pire´ame napawika iyemi nira´a.12Ali echirika animea: Karka suwaba iyemi ibili nira echani: "Nije echi Pablo yuha jú", o la "Nije echi Apolos yuwa jú", mina nije echi kefasi o la "Nije echi Cristo yuwá jú." 13¿Ali Kristo ko walubeala ju? ¿Echi Pablo michontame nili emti nira´a? ¿Pagotame nilire echi Pablo raola nira´a?14Walu natetara iya nije mapurika nike pakolini emi jit, Bilepi Crispo ali Gayo. 15Ali nili ko nili mapirika ke wesi Chanimea echirika pakotami nili nije raola jiti. 16(Ali nije ayenacho pakoki Estefano bitelchi. Mi napi cho nira´a echirika, ne kemachi ache jaré pakolam jarika.)17Jesukristo tami ke ju´uli echirika nakoma ali pi ra´ichali bi ruyenla karka kala raichala. Echi ko ke ju´uli tami echirika ruyenla raichali ne machirutame nira´a ralamuli, mapiri echi sukurusti kie suwilotam nisa jiwerli.18Ali echi raichaliko mulipi nira´a echi kuirsichi ke ala oloka pi suwibi mukuwa. Mapu tamuje bichiwami jú echi jiwera Riosi niwali jiti. 19Ali echirika osuratami chuku: "NIJE SUWABMARE ECHI WA MACHIME; NIJE IYIEMARE ECHI NATALI ECHI WABE BINEAME."20¿Komi ati echi we machimi? ¿Komi ati echi we binemi? ¿Kami ati echi kie ala raicha anim a iyena ala raichamisi jena kawichi? ¿Ke su nakiliwa Riosi echi we machiyame na´i kawi natami? 21Ali ma nili kawi echi we machiyame kie machili echi Riosi, we kara nirali echi Riosi rika ku kuwima rua echi ke ala olami echirika ruye napi ayena bichiwa.22Mapu ni bichiwa echi judíos aya echi riwirloami ali echi griegos a´a echi we machiwame nira´a. 23Chopi tamuje nowesa Jesukristo raichali nira. Bile ritie nachopli echo judío ke ala natka alami echirika griegos si´i.24Nop Riosi ku bayeli ko, nop rika echi Judios noprika echi griegos, tamojoko echirika ruye echi Riosi jiweraliti aliechi Riosi machiliti. 25Map ich ke natam jukla. Riosiko wa minapi machiame ju ralamuli yua, ali Riosi ko waminapi jiweri nop ir Ralamuli we jiwera.26Ali ineka nokisi napo ir bayerami ju rijimara. Kie ni wikabe iyemi machiimi echirika niwarami nira´a. Keni wikabe iyemi we jiwerame ju keni wikabe ni ara nira´a Ranaruame ju. 27Ali Riosi chapika Isili nap ir keni natami ju jena kawichi napirika Riwel yama Rúa echi wabe machiáami. Rioso ko chapika wisili napi ira ke me jiwerame ju jena kawichi. Napi echirika riweltami iyama rua ira wabe jiwerame ju.28Riosi ko chapika wisili echi petabe ali nopirira ke. Natem niranka echi walubeala Onoriami jena kawichi, ali ni nali si chapika sili karonti ke biri natiga iyenami ju, echirika biwama rua karonti nopi ira olayankua ni wabe jiwerami nira´a. 29Ali binoi ko echirika wisili mapurika ke wesi ni kara a la machimea ni wabe nira´a nilami jú ali echi binoi ni wualubeala Onoruami yuka.30Echirika Riosiko binoi niwalampa kar´ka suwaba ali jipi ke iyemi pire mapurika Kristo Jesusi kitra napi ir nawali tamuje yua a la natali nisijia echi Onoruamiti. Binoy ko nawali nima ruá ni karanira ali sinibi bitemi, rojaka echi Riosi jú ni kebiri chati olami. 31Napirika aniruami nira´a chukuka re´e Binoi osoluala: "ECHI NI WUABE NIRA´A NIRA NILAMI JUKO. WUABE NIRA´A BINOI ONORUAME YU´A."

Chapter 2

1Mapuli, nawali yemi rijimala ke nawali niwika niwili raichali kanilkuami chorikare nije nimi ruweki nibichiwali nimi Yama, ayenacho nibichiwali Onoruami nira. 2Echirika nakili ke biri machimea mapali asali echirika yemi. Nakiwili echi Jesucristo ali binoy kuirisi.3Ali asaki yemi yuka echirika keji werka ali masaka, mina ali we nokali. 4Ali nije nimiluwe ali nije machi li ke nili echi raichili ruweli ni ala machika. Ayenacho ke simili echirika nersia echi iwikala ali omerili. 5Echerika echi bichikuami yemi ke nisa echirika kanilkuami echi ralamuli ayenacho binoy omerma Riyosi bino.6Jipi tamuje raichaka, kanilika echirika nijiweriká. Napirika kiecho kaniliká jenaiba kawichili. Ayenacho ke siriami jenajiti echirika. Chiká simili echirika. Ikimea. 7Ke raichasa nimachika echi Riosi raichali nibichiwali nimi yasa. Ali nimachika nimi yasa echi Riosi manatili nibacha echiko ikili napirika jiti ripa.8Kebile ichi siriyami jenali machili jenali namachika. Chorikare nisa namisa echali rawe echiko ke nisa kurisichi uchati Jesúsi echirika Riosi niwali. 9Mapali chorika orosuta chukú: "KARUNTI KE, BILÉ BUSILA JI RIWALI, KEBILE NAKALA JITI NAMILI, KEBILE NATILI BINOY ICHINILA NILI. ECHI KARUTI NAPACHI RIOSI KARIWELI MAPIRIKA JARE NAPACHI KALELI,"10Jenali jú echi karunti mapu Onoruami simirili tamoje echirika iwikala ayenacho iwikala karika nerili napiyena si karunti ni bachami Onoruami yuka. 11Churikare, ¿chiká machi echi natili echirika bile rijoy nareli mapu echi Onoruami, iwikala.12Echirika Tamuje ko nareli , ketasi echi wika wichibo niruami. Ayenacho iwi´kala mapu echi nawa Riosi mapurika omeribo machiya echi namuti yarami tamuje kebi´iri natetaka echi Riosi Jiti. 13Tamuje raichaka jenali jiti karunti raichali chuiri nikanilika echi rijoy ke omera bineria, maou echi ketasi ralamuli nira jiti ali ayena chú raichali Riosi wikaea nira.14Echi Rijoy kekala ruweli ke narema echi karunti echi niwali echi iwikala Riosi kenatami churikare nopirikare binoy niwale. Binoy ke omeri machiya churikare echi machisa aliwala kekala. 15Binoy chuiri jú aliwala kie kala karika echi namuti mapurika lie kala ti kastigartami nima achebile. 16Ayenacho: "¿CHÍKA OMERI MACHIYA BINOY NATIKA ECHI RIJOY MAPURIKA ECHI RISUA OLAMA?" alicho tamoje niwi echi natili Jesukristo.

Chapter 3

1Nije rijimala, ketasi ni omerli raicha iyemi napirika mapurika echi kuchi Kristo niwali. 2Nije ko nimi ko`ali echi liechi jitra ketasi sapa jitra, mapurika ke kariweka muchila echi sapa kopoa ruya. Jipi a jonsa ketasi jala kariweka muchuli.3Iyemi cho biji a ke bichiwali jú. Kumi niru echi mayel wa mi ali echi na'alkoami nakupa yemi,¿churikare ke echirika bite ke kala anika pire pe aboy sapala jitra ali ke tasi jala iyenake mapurika ralamuli jitra? 4Mapali bile anisa :" nije najata echi Pablo," ali oche bile anisa:" nije najata echi Apolos," ¿ketasi pirea mapu rika echi ralamuli ? 5Ali ¿chika ju echi Apolos? ¿ali chika ju echi Pablo? emi nochami nasipa chika jitra bichiwali, ne bile nira chika echi Riosi nuleli karunti olanla.6Nije ichaki, ali Apolos bawi roeli, echi Riosi iyali echi ocherkoami. 7ali ko, nopi icha ko siwachali, tapicho nopi ke roeko bawi ma pe a karunti ju. chopi Riosi ju mapu iya echi ocherkoami.8Jipi, nopi ichako nopi bawi Rowe pe bilepi ju, ali chopi rika iyarami nima re mapu rika nochali aboy. 9Chopi ritemtami ju echi Riosi nochala jitra, yemi ju echi Onoruami ichalii, Onoruami niwala.10Mapu tami Onoruami iyali mapu rika bile niwa binerami, nije chukuli ne rile ali oche jare ko echona ripana niwa uchuli. pe nakiwisi mapu bile rijoi tibuma nopi rika niwa. 11Ke tasi omera ni rile ucha mapu uchalti ko, echi ko ju, Jesukristo.12Pi ne jala, a bile mii rile niwasa ka echi rite lanami jitra, rite ratabami, rite bayoami, tabli, sakala 13Echi nochala mi ruwirtami nima re, echi rawewali mi ruwirtami nima. ayena cho echona nairli ayenacho mi ruirma re. echi naii ko inema re karka bile nopi iiri olali.14Echi bile nochali echona a ripisaka, echi ko narema re mapu natetrami nima re; 15Ali bile nochala ikotsa ka, echi ko pe risu nila ripima re; ali echi ko ku niuma re, churika jala niuma echona nairli jona.16¿Ke tasi machi yemi piri ju echi Riosi rohobawala ali echi Onoruami Iwikala bite yemi yua? 17A bile najunasa ka echi Riosi rohobawala, Riosi ko ku najunama echi rijoi. echi Riosi rohobawala ko ne jalabe ju ali yemi ayena cho.18Ke wesi kalenma pe binoi ku. a bile yemi inesa ka ne wabe machiami jipi, pe nakiwisi mapu ke namami najitama, mapu sine wave machiami ku najitama. mapu wabe natli niru jena kawirli ne walerami ju echi Riosi jitra. mapu rika osoruami 19ju:" ECHI KO CHAPI ECHI MACHIWALWAMI NE BINOY NATLI NIRA " 20ne sukuchi: ECHI ONORUAMI A MACHI MACHI MAPU ECHI WABE MACHIAMI JU KE OMERAMI JU."21Ali ko, ke wesi nakawela echi ralamuli jitra, karka suwaba yemi iniala ju, 22nili: Pablo, o Apolos o cefas, o echi kawi, o echi bitelwami o mukuwami, o karunti ne bacha ikili o nopi karunti ikimea re jubami. karka suwaba yemi niala ju, 23yemi ko kristo niala ju, ali kristo ko Riosi iniala ju.

Chapter 4

1Echirika nima echi bile rijoi echirika neka olasati mapurika nochami echi Kristo yuwa ali yarami karika echi bichiwali echi Riosi yuwa. 2Jena napawika uchiwi, bile arami ju echi karika yarami echi nochami echi aboni echiriga ni'isa ni ala inerami.3Ali echirika nije jiti ju pita karuniti ali nije echiriga alarami nima inijirami yemi jiti o chuke bile kerema echi ralamuli. Mapurika nije ke ni echirika ineni nijeni binoi. 4Nije ke echirika ati ni nataka karunti bile oloka nije jiti, echi ke echirika aniwami ju nije ju kie echirika olami. Echi bilepi Riosi jú tami echiriga anema.5Echirika nije kie bi'iri ani karuniti echirika ni bacha, mapurika echi Jesusi ku nawasa. Binoi pama echi machirkuami echi kariniti kie michina atimi chonachi ali echirika inerama mapu iri niru echona sulachi. Echirika bi'ili yarami ni'ima natetarami echi Riosi jiti.6Jipi, rijimala, nije echirika uchakini jena ni bacha nije binoi jiti ali echi Apolosi pi ala ni'ima yemi yuwa, mapurika osoruutami ati:" Jena jú kie bire yemi nisawe nochili echi jare yuga." 7Echi ¿chika ine bile sú una ni'ira yemi yuwa ali auche jaré? ¿piri niwi yemi mapurika ke narema kie natekuami? ayena yemi echirika nareli kie natetaga, ¿churikare yemi echiriga nochi mapurika binoi narela?8¡ Ma yemi niwi karka mapu iri naki!¡Ma yemi jú we niwami! yemi owinali echona nula- ali echi ni walu ju tamuje yuwa echi yuwa nije echirika naki nulasani, ali echiriga tamuje nulaboti yemi yuga. 9Nijekala natini echi Riosi echirika ni muchuwali mapurika nawesami echiga binerima echali jubami echirika inarami ali mapurika echi ralamuli kowiruami. Tamuje echirika isiliti bile ni'ira inerami jenai kawichi ayenacho echi ángeles jiti ali ayenacho echi jenai kawichi pireami.10Tamuje ju ke namami echi Kristo yuwa. Tamuje muchowi we olawa ali wabe balama, tamuje ju pi ke kalerami . 11Ali jipi rawe tamuje muchuwi we risu olala pisota ali tamuje muchuwi ke winika echi kali.12Tamuje nochali we jiweraka, nochaliti echi tamuje aboni niwala sikalati jiti. Echali tamuje ju kie kalerami, tamuje we kuwirali yaliti. 13Echali tamuje ju chibisi anerami jú, tamujé karka ala machiliti. Ali tamuje ju we risu anerami ni'ibo, tamuje reichali we kanilika . Tamuje echirika isiliti mapurika olaboria ali chobiji inerami niboti echirika, mapurika bile kie karunti inerami jenai kawichi mapurika we chuluwemi karika ni'ira.14Nije kie echirika osa jena kariniti mapurika riweltama yemi chopi jerika ruyeka alamani mapurika ni we kalerami nije ranala ni'ira. 15Mapurika yemi nisami makoy mili tibumi echi walubela Kristo, yemi kie niwi ni wika onola. Ali nije anawali mapurika muje onola ni'ira echi Kristo Jesusi jiti raichali. 16Echiriga nije mi chane yemi mapurika ni'ibo yemi tami namika ni'ira.17Echirikani ju'ukini Timoteo,ni we kalerami ali we ala nije ranala echi Riosi . Binoi echirika nateli klama echi buwe chi Riosi niwala, echirika binerini buchuwina ibili ni'ira ro'oba. 18Jipi jare yemi nochili yemi anika mapurika nije ke simisa echomi yemi yuwa.19Ali nije sime kie sina yemi yuwa, echirika nakisa Riosi. Echirika nije machime kie echirika raicha jena jiti echi ko ju we nochili, ali echirika inemani chorika omeramika echi. 20Echi ripa atiami Onoruami kie echirika ine we natami chopi echi we omerami bi. 21¿Piri naki yemi? ¿echirika nije simisani yemi yuwa bile kusi ka o chorika ni kaleka ali bile iwigalati we kaleka?

Chapter 5

1Ne bachala anami mapu itemi niru mapu echirika a bineami jú. Mina ayenacho mapu echirika binemi jú niru tasi mapu nili kie jú Riosi ali bile muki asi ali bino onula yuwa. 2¡ yemi jú we nochili' ! ¿ Echo na'a, ni'mare yemi omonasa ? echi Chati olami nimare ku jularame echona'a.3Nije kie ati yemi yuwa karka sapala nije ati iwijala nira, nije ma inijili ichi chati olali , maporika nije asali chona. 4mapali muchisa yemi sinemika napawika Jesukristo rawala jjti, nije yua asime iwikala nira, nije ma´a inijili echi rijowi. 5Yasi echi riablo mapu nusubu sapala mapu echi iwilala ni´ima kuwirtami echali Jesusi kú nawasa.6Nochili kie kala jú. ¿ kie machi yemi pe tabi echi lebaduri sabama echi batusi'i ? 7Biwasa yemi aboni echi ocherami lebaduri mapurika yemi nima kuliami batusi, echirika yemi nima Pani kie niwami lebaduri. Echi Kristo, echi bowa paskuachi omowaloachi, echirika mukuli. 8Ali nakisa tamuje omuwasa omowakoachi , kie yuwa echi ocherami lebaduri , echi lebaduri kie ala jú we chati olami jú. Echona, omowabo temuje echi Pani kie niwami lebaduri ni ala bichiwami.9Nije oseki yemi je na osorutami kie yuwa inasa re echi ralamuli chati olami . 10ketasi ani nije echi ralamuli chati olami je na'i kawirali, kie nijika bitemi karunti jaré yuwa, o chikorami, o ayenacho bichiwami niwarami , yemi ku riwensa naki simisa Jena kawirili.11Jipi nije ati osowa yemi kie yuwa ilirasa echi riweani rijimala binoi Chati ola bite, kie nijika bitemi karunti jare yuwa, o bichiwami niwarami, o chu'u anemi jaré , o bile rukuli , o bile chikorami. Kie kosaretme kowami echi ralamuli yuwa. 12ali, ¿churika ati nije , nije nimara inijime yemi machi yenami ro'o bachi? echona'a, ¿kie nimare yemi inijima mapu pacha atime ro'obachi? 13echi Riosi inijima karka machi muchuami. "WAMINA JULASA ECHI RIJOI CHATI OLAMI."

Chapter 6

1Mapuali bile iyemi nisa kie kala nira a che bile yuwa, ¿a sime re echo'na mapu echo'na walula atia chi kie bichiwami ali bilena sime echi; bichiwami mi muchuwa? 2¿kie machi iyemi mapu bichiwami kalarma re je naiba wichi' mo bachi? mina iyemi pi simiba pi sayersa echo'na wichimoba,¿iyemi kie ju mapu omerma kalara je naa namuti we nateami? 3¿iyemi kie machi mapu tamuje chibi anema ali echi Riosi pio no' ala? ¿cho ikipi, echa' ali, omerbo kalara jare namuti jenaiba mapu naiba pire?4ali echali iyemi nisa mapu kalarma mapu isirma mapu naiba pire sinibi, ¿chopi iyemi riwe jare namuti mapu rika je na mapu mi kie niwa re bile na reobachi? 5nije ko ani chopi riwelka iyemi jiti. ¿kie niru iyemi bile pe we bineami mapu kalariami mapu kie kala nira inarami rejimala nira? 6chopi mapurika narami ju, ¡bile bichiwami simi sa bilena kalarwachi sayerka ali che bile bichiwami, mina echi rika nisa toruami bachami mapu ati bile kalarame raichali mapu kare kie bichiwami!7ali nirulsa kie kala nira nisa ali chopi bichiwami nira je na ju ma umubarami iyemi nira. ¿chu rika kie risu nilma pe a ala nima ? ¿chu rika kie nakibo mapu tamuje aboni nira nisa pe kie bichiwili nira raicharami? 8chopi iyemi we chari ka anili mina kie bichiwili nira raichali che jare yuwa, ¡mina jena ju chopi aboni rejimala9¿iyemi kie machi mapu kie kala ralamuli kie mu'ume re echo'na Riosi ati? kie bichibo echi kabosi. Ralamuli kie olame wika ineme, niwarami, wika yuwa kochiani, ralamuli ropá ralinewami, jare mapu kare echi mapu iyen wami chopi iri nira, 10chikorami, bile rijoi mapu naakime che jare niwala, ritekali, bile rijoi raichame kie kala nira mina chikorami-- kie wesi echi mu´ume re echo' na Riosi ati. 11mina echi ko nili ilemi. chopi biwarami ju, mina kala katiwarami ju, iyemi niwarami ju, iyemi ko ju niwarami kala nira Riosi jiti walubela raola ruka echi Jesukristo mina chopi Riosi wikala jiti12karka kala ju nije nira'', chopi kie karka i walu kuwirali ju,'' chopi ni je ko kie kala nira narami ju echi jiti nira. 13''echi kowami ju mapu simimi echo 'na pa cha' na repochi,'' chopi Riosi suwabma okuanka. Echi repoka kie niwarami ju mapu wika yuwa inalwami. Ali echi chiko rika, echi repoka ju Riosi niwali, mina echi walubela iyama echi repoka.14Riosi niwali okuanka, ilisali echali walubela, mina aye na' cho tamuje ilasi ali tamuje chopi ali bino wejiwerka. 15¿kie machi iyemi mapu repoka ju Kristo yuwa napawika mina mi napabuma bile rijoi pi ralineami repoka? ¡kie echi rika nisa!16¿kie machitmo iyemi mapu napabu mapu bile ralinewami echi repoka isi inara bile sapa echi yuwa: '' OKUANA NIMA BILEPI SAPA NIRA .'' 17Chopi mapu echi mapu napawika mi ju echi walubela jiti ju bilepi wikala nira echi yuwa18¡mina anapsi mapu echi kie kala nira isirlwami! chuwiri che bile chati olowa mi ali bile rijoi isisa machi nira repokala, chopi rijoi kie kala nira nisa che bile yuwa kie kala ola chuku bino repokala nira.19¿kie machi iyemi mapu bino repokala ju bile reoba nira kalabela wikala. mapu bite echo'na pacha, chika iyemi niwi echi Riosi?¿iyemi kie machi iyemi kie niwali ju pi iyemi nira ? 20ali iyemi raliruami nili bile natelwala. echa li, nawajini Riosi bino repokala jiti.

Chapter 7

1jipi'ko echi nochali mapu illemi osali: ''kala ju mapu bile rijoi kie chapime bile muki'' 2chopi echi jiti echi mapu inerli wikabe nira kie kala nira, ibilpi rijoi nima bino niwa bino upila, mina ibilpi muki nima re bile bino kunala.3ali kunala allena 'cho bino upila mapu napawika nira, allena'cho bino upila alle na cho echi bino kunala. 4kie tasi echi ju bino upila mapu nima mapu bacha chukuami nira bino repokala nira, echi bino kunala. ali kunala kie niwa chiko bacha chukuami nima chopi bino repokala nira jiti, chopi ali echi muki alle' na nima.5kie nakiwi ibilpi nira, mapu napawika kuchumea mina rawe nira. olasi je' na mapu ali illemi omerbo olowa illemi omera oloa aboni nira illemi aboni tani' ka. echali illemi mi napawika nokomea che sine nira. mapu echi Riablo Kie omerma sayera illemi ali rolsa pe kie kala nira nisa illemi. 6chopi nije'ko ani jena iri ali illemi mapu bilena kala aniwachi mina kie nira mapu bile nulalila nira. 7nije naki mapu rika karka nisa mapuri'ka ju nije. chopi ibilipi nisa illarami bile nochali Riosi niwala. bile niwa je'na iri mapu illarami ju, mina che bile, a che bile namuti.8mapu aboni illenami mina echi kie kuneami, nije' ko mi ane mapu we kala ju mi nira ali aboni no kisa kie cho nira niwika, mapurika nije. 9chopi ali mi omerma olowa echi mapu ni kala nira, abo niko ali niwimare. chopi we kala ju mi nira ko mapu niwilwami ali ikosia ikili nira.10jipi'ko, mapu napawika pireami mi illama je na nulalila, nije' ko kie, ''ÉCHI BINO UPILA KE TASI KU ROJAMARE MAPU BINO KUNALA.''' 11chopi ali echi ali ku riwesa bino kunala, echi ko isisma re kie kuneka ali alle' na cho o pe se una nira ku kili nira nisa echi lluwa. mina ''ALI KUNALA KIE KU RIWEMARE BINO UPILA.''12chopi che jare nije mi ane, nije, kie echi walubela, ali bile rejimala nisa bile bino upila mapu kie biwami mina echi mina asi sa we kanilka echi lluwa, echi ko kie ku riwemare ali echi. 13ali bile muki nisa bile kunala kie bichiwami, mina echi asi sa we kanilka echi yuwa, ali echi ko kie riwemare echi. 14chu rika re echi kunala nisa kie bichiwami nisa rakusa ali bino upila jiti, mina upila kie bichiwami ju echi katiwarami rejimala chokila jiti. Ayenacho echi rika nira kuchi nima nosoburami iyenami, chopi nisa kala katiwarami.15chopi ali bile apanero nisa kie bichiwami si me' re, cha riwesi mapu si me. ali echi rika nisa, ali echi rejimala o bile tiwe rijimem nisa kie tasi bulerami nisa ali chapirutami nisa. Riosi mi riwali mapu pirelvo kanilka ikili njira. 16alike, ¿chu rika machi muje, muki, ami kuwirma muje kunala? o ¿chu rika machi muje, rijoi, muje mi a kuwirma muje upila?17bine li riwesi ibilpi nira ali pirelma mapu echi walubela mi illasa ta namuti, ibilpi mapu Riosi ha riwali. jena ju mapu nije nula karka buchuwina reobachi. 18¿simili bile rijoi sikireme mapali bayerami nili mapu ocherma? echi ko kie nakima mapu sikirema mapali bayerami ali bichiwika nira? echi ko kie nima re mapu sikiretami nima. 19ali kie nisa sikiretami o kie sikiretami nisa mapu we naki. mapu naki ju echi mapu nambo echi Riosi nulaliwala.20ibilpi ni mare ali anerami mapali Riosi mi aneli mapu mi ocherma. 21¿illemi nili echi risurika nochartami nili mapali Jesusi balleli ? kie chibi nilbo echi jiti. chopi ali nisa pi kie iri nika nira, chapisu kala ju jena. 22mapu echi ali ballerami nili echi walubela jiti mapu bile nokami nira, ju echi rijoi ma pi iri illenami. alle'nna cho chi korika mapu nili pe iri illenami mapali ballelti mapu bichisa pi we nochartami nira echi Kristo jiti. 23illemi ju raliruami bili we natelwala, ali kie nibo mapu we nochartami nira echi ralamuli jiti. 24rejimala, ali bile bitelwami ali ibili pi tamuje alle'na cho nili ali mapu mi balleli mapu mi bichima, echira ka a nibo.25ali jipi chu kipi echi mapu ali kie sine napawili, ni jeko kie niwi nulali echi walubela jiti. chopi ni je ko illa mi natali mapurika bile, chopi walubela kuwirli jiti, kala ni ra kare. 26echali, jiti nije ko nati mapu aboni we risurika simirachi we sapu nira, ju we kala rijoi nira inarsa mapuruka inara echi.27¿ ju muje bulerami bile muki? kie asi mapu ripima pe iri echi jiti. ¿a mi pi iri atiali bino upila jiti? kie aka nokosi bili muki. 28chopi ali mi upesa, muje ko ketasi cho chati olali. Mina ali bile muki kie kuneami mina kunesa, ali kie chati ola chuku. Ali ke, ali jare mapu napawinirulma kaname kie kala simirma ali ala pirelsa, mina ku kuweima mapu riwe pi iri nira echi jiti.29chopi je na ko nije ani, rejimala: mapu echi raweali we pi kie we ili nira ju. jipi jonsa minami nira, nakiwisi mapu echi mapu ki okaka pireami ju mupuri ka echi ko kie niwami nira. 30mapu iki nalakami nokosati kare mapurika kie nalala nira; mina jare ko mapu we kanilami mapuri ka echi ko kie kanilami nira; mina mapu iki ralali chuwe iri namuti, mapu aboni kie iri nila nira. 31mina jare ko mapu ineka noka mapu wichimoba niruami, kie nilati re mapurika ochuwa ine karka echi nira, ali jare kaname iki kayame mapu na iba wichimobachi niruami.32nije mi we kanilma mapu illensa pe ir nira mapu illemi we nata illena. mapu echi rijoi kie upeami nata chuko jre namuti echi walubela inili, churika mi natetali illami. 33chopi echi rijoi upeami we siwe ka asi sa mapu namuti naiba wichimoba niruami jiti, mina chorika nima bile muki. 34Ali echi ko rojonarami ju . echi muki kie kuneami mapu echi tiwe we siwe ka ati mapu karunti WALUBELA ONORUAMI niwali, churika nima katiwarami ali repoka nima echi wikala. Chopi echi muki kuneami asisa ayenacho we siwe ka mapu namuti wichi moba chi niruami jiti, churika nima echi rijoi.35nijje ko ani je na mapu rika bino nira kuwirli nira, mapu uchema bile kie omer lowami ni nira jiti. jena mapu we kala kare, mapu rika inima jurami walubela jiti ki niwika.36chopi ali bile olasa kala nira echi binoi ranala kala nira, echi pe minami nisa we bamiami nisa mapu napawika illena mina echirika a nisa, ali binoi ko kie chati ola chuku. echi a ko napawima re. 37chopi ali bino inarsa achinika bino sulala, ali bino pi bino niira isisa ali la omersa ola bino nira. mina ali bino a nakisa bino sulala jena, chapisa bino niwali echi tiwe kie kuneami, ali binoi ko we kala ola. 38mapa ali napawika isi mapu bino nima re we kala ola, mina mapu nakiko kie napawi ko olama pe we ala.39bile muki bulerami nisa ali bino kunala ali ala bitelsa. chopi ali bino kunala mukusa. echi ko ju mapu iri kunema mapu bino naki mapu kunema, chopi echi walubela jiti nira nakisa. 40mapu bino naki, ali bilena kalarwachi ali bino nima we kanilma ali ala bitelsa ka biji mapurika kare. Mina nije ko malle mapu nije ayenacho niwi WALUBELA ONOURAMI wikala.

Chapter 8

1Jipe, jena koame milirutame echi namuti niwarame: Tamuje machi echi "Tamuje nibarete machiruame. "Echi machiruami ali kapota mapu kalekuami niwasamo. 2Natasa echi machisa namuti, echi Ralamuli chobiji machisa no pika echi á machimere, 3We nalina jare kalesa Riosi echi Ralamuli machiruame ju binoiti.4Jipi mulubensa echi koame milirutame echi namuti niwarame: tamuje machi echi "bile namuti niwarame jenai kawirali ke biri Ka." ali "Ketasi niru Riosi, chopi, bilepi." 5Mapurika ripa riwigachi ali wi yerali mapurika wika niru "riosi" ali "ralamuli". 6Chopirika tamuje nira "Niru chopi bilepi Riosi kimi ono, Echi jú karka namuti mapurika tamuje pirelpa chopi bilepi Walubela Jesucristo, Maporika jena namuti nirulsa ali maporika tamuje pirelsa.7Tamuje jena machisa kie ati buchuwi, Nakuliwa jare bachanira simira nawajinili namuti niwarame, echika koali jena koame maúrika nisa milirutame bile namuti niwarame. Natali ju mapurika chikorami mapurika ju kie jiwerame.8chopi echi kaoame kie tamuje simerpo tamuje echi Riosi, tamuje jute chariga kie kosagate, chopi ayencho komea. 9Chopi kili niubkuame que tasi nima bile iwerali nopiria bile nisa kie jiwerame bichiwame ali imesa. 10Mina anisa bile inesa chika niwa machiwame, ká bile koame echonà re'obachi bilena namuti niwarame, ¿ke ju kie jiwerame natili jiweraga koame nopi arame nili echi namuti niwarame?11Mapurika namuti muje natali mulube ni bichiwa nirume nila echi pi niwarame kie jiwerame najireamala mapurika Kristo mukuli, ju nosobutame. 12Mapurika yemi chati olasa binoy rijimalà ali nosobusatmo echi ke jiwerame mina nataka nira, yemiko chati ola binoi Kristo yuwa. 13Mapurika echi koame chokuila nije jimare mesa nije ma kie sine komene echi sapala uché sine maporika nije mapurika nije echi chokuila nije Rijimara imema.

Chapter 9

1Kie jun nije niyumi? Kie jun nije bile nawesami? kie riten nije echi Jesusi tamoje Walubela? kie jutm iemi nije sikala na ola echi walula?2 Nije kie inisa bile nawesami che jare nira, chopi nije jun iemi nira. chopi iemi jutm echi ocherami nira nije nawesali nira echi Walula jiti.3Jena ju nije nikurami echi jare mapu machira noka: 4kie imiwit tamojo olowawami kowa ali baji? 5kie imiwit tamojo echi olowawami mapi vajikuami tamojo jiti na bile upila mapu ju echi bichiwami echi ju bichiwami, mapurika ola chulupi rawe echi nawesami ali echi rijimala Walula yuwa, ali Cefas? 6ali jut chopi Bernave ali nije mapu iniwi nochala?7Mapu onochi echi nira bile sontali mina binoy nira nochasa kie natetika? Chika ju sakala bile rakemi ali kie kowami binoy rakemi? Ali echi tibuwami bowa ali kie baji ilechi binoy iniwala? 8Jeanin jena namuti mapurika bacha chukimi ralamuli nira? kie ani ayenacho jena nulaliwala?9Chopi ati osoruta Riosi raichala/nulalila echi Moisesi jiti:"KIE UCHEVO ECHI OPOLKUAMI CHUMULA KASI OWILA MAPALI ASISA IKISE ECHI NAMUTI." Ju ni bichiwali nira echi kasi owila mapurika Riosi iniwi kala tibukuami? 10Kie ati binoy raicha tamuje jiti nira? Jena ju osorutami tamuje nira, mapurika binoy isima saraka rawa echi minami buweka , ali olowa isima olowa chirutami mina olarika na nijaka echi chirutami. 11Na tamojo ichisati namuti ikuala nira iemi jiti , ju wika tamuje nira mapu ichati namuti inekuami iemi olowa?12Na che jare olali jena mapu olakuami iemi jiti, kie imiwit tamoje minami wika? Kie tasi inisa, Tamuje kie anisa jena mapu olakuami. Echona nira, tamuje anachit karka chabe mapu ni kariwelbo nakumeami echi nawesali Kristo nira. 13kie machi iemi mapu echi nochami echona reo'bachi iniwi aboni koami echona reo´bachi? Kie machi iemi mapu echi nochami bachami olarkuachi nijaka mapurika bacham nija echi raichakuami ? 14Achiko rika ju,binoy Onoruwami anili mapu echi raichasa nawisala mina chapime napabuka echi nawisala.15Chopi nije mi raichikin kie bir jena olakuami. Ali nije kie osakin jena mapu inisa olarami pi namuti nije jiti. Nije nakin ikisia mapu chuke ira mina iesa tami jena nosubarami nira. 16Mapurika nije nawisasa Riosi raichala, nije kie inima natami nira nima echi nosoburami, mapu nije iniwin na olama jena. Ali echi kie kala inisa nije nira ayena nije kie nawisasa Riosi rachali!18Mapu nije olasa jena kala kanilika,nije niwin bile kuirla. chopi nije olasa Kie kanilika, nije chobiji niwi bile nochala mapurika tami nili chiwami. 17chir,mina jonsa ,ju iarami? mapali nije nawisasa,nije omerma nija nawesa Riosi raichala Kie vir napaka ali echirka kie olaka nochala iniesa mapu nije olamare echona Nawesala Riosi raichala.19Chopi mapurika nije jun niyumi nira karka nira, nije najitali bile nochami karka yuwa, minami mapu nije amersa minabi. 20Echi Judiosi najitali chikorika bile Judiosi, na minami niyursa echi Judíosi jiti. Na rile nulalila, inikin chiko rika echi nulaliwala, minami niyursa jare inisa nulaliwala. Achiko rika isikin jena chopi nije binoy nira kie asalin rile nulaliwala.21Mapu jare inisa nulaliwala, achiko rika isikin bile nulaliwala nira,chopi nije binoy nira asali inisa echi Rosi nulaliwala, chopi rile Riosi nulaliwala.Nije isiki jena mapu rika nije binoy omerma niyura na jare machisa nulaliwala.22 Echi kie jiwerami nije chiko kie jiwerka,mapurika nije omerma niyura echi kie jiwerami nira. Nije mi isikin karka namuti mapu karka ralamuli , mapurika23 nije omerma echi karka mapu ikiu niru na ibil. Nije ola karka namuti echi nira nawesali , mapu nije omerma asaya echali kuwirluachi.24Kie machi iemi echona bilena wejisak jumkuachi karka jumami jumi ,chopi bilepi chapi echi koluami? echirka jumsi mapurika chapiboatm echi koluami . 25Bile mam isisa isapika binky nira echona karka mapali maka bine iyenali. Aboni ola mapu chapiboarua bile imietami mapu ju ikiami,chipil tamoje jumali mapu omervo chapia bile imietami ikiame. 26Mina jonsa, nije kie ma ni binoi nira kie chiko nikowen chuwe pisoka echi ikia. 27chopi nije repokala kala tibuka ali olan bile, mapali jubak ma nawesa che jare, nije binoy nira kie inima simertami.
Chapter 10

1Nije naki mapu yemi nolirali machimeaba, rijimala, mapu tamuje wenoli mochili echona bile pacha echona rilena nolirali mina karka simarli echona walu ba´wirali. 2karka suwaka anili pakotami echi Moisesi nira echona rilena nolirali mina echona walu bawilali echiko, 3mina karka suwabaka cowali echi Riosi wikala. 4mapu karka suwaka bajili echi bajikuami echi Riosi wikala. Mapurika echi chapili mapu bilenchi rite mapu Riosi anila mapu najatli echi, mina echi rite anili echi Jesusi nira inili.5Chopi Riosi kie kala nirali wikabe echi ralamuli nira, mina echi ralamuli ropoka siwikami inili rejonarami echona we akicheachi. 6Jipi anali karka ikili bile inerkuami mapu karka napawika, mapu chopi kie nakimeaba Chati olowami, mapu echi okuali.7kie inibo echi karunti niwarami, mapu echika anili. Mapu jenale echi ju mapurika echona osorutami chuku: Mapu echi ralamuli muchubili echona kosa mina bajisa karunti, MAPU AJASILI ECHONA JONSA MAPU RIYESA." 8kie chibi nokubo mapu wikabe ralamuli inema, mapu wika echirika okali. Bile rawe osa makoi bakia mile wikabe ralamuli suwili mapu echinira.9ayenacho kie uchebo bile inerkuami echi Kristo, mapu wika echirika nokala mina echi jiti chubi olati echi sinowite. 10mapurika, kie chiko anisu chibirika mapurika ibili aboni chilo anili, ali inili nosoburami echi.11jiti nosoobuami, mapurika inerkuami inira ali inili osorotami mapurika binertuami ikili nira tamuje jiti, mapu echi isili a binertuami ikili nira tamuje jiti, mapu echi isili minami rawe nira. 12Mapurika, mapu karka echi jitika anatasa kala alika inara kala anaka mapu ketasi rijubo. 13kie iyira chato isikuami nawa mapurika jiti echi ralamuli echi wikabei isili, mapurika, Riosi ju echona inarami. Echi kie nakima mapu tamuje aniboti mapu bile rijoi kala anachami.14Mapurika, tamuje kalerame, niyusi echi nali karonti niwarami jiti. 15nijeko rahichine mapu bile rijoi kala anatami nira, mapurika yemi anisu chibirika mapurika nije ani. 16echi basi mapu tamuje iyarame, ¿kie ju mapu iya alala echi Kristo inila? echi Pani mapu rapankite, ¿kie ju bile karunti nijakuami mapu echi Kristo rokala 17mapurika echi niruli echi Pani sikiretami, tamuje, mapu juti wika, juti bilepi ropokala. mapurika karka suwabika uti echi Pani sikiretami sineamika. inesi echi ralamuli echona Israelchi piremi: ¿kie ju echi mapu kowa echi olarami mina bine echona bachami? ¿ piri aniya echikuni Nije mapurika? ¿piri echi anali bile karonti niwarami karonti ju? ¿ o iche kowami mapu echi olarami mapu bile karonti niwarami karonti ju echi? mapu Nije anine echi karonti mapu echi gala rejoi omowa kie bichili Riosi18bachami ¿piri aniya echikuninije mapurika? ¿piri echi anali bile karonti niwarami karonti ju? 19¿o iche kowami mapu echi olarami mapu bilekaronti niwarami karonti ju echi? mapu Nije anine echi karonti mapu echi gala rejoi omowa kie bichili Riosi iche kowami, mapurika echi iya echi kowami echi siti kie kala ikua mapu20mapu nije anine echi karonti mapu echi kala rejoi omowa kie bichili Riosi iche kowami, mapurika echi iya echi kowami echi siti kie gala okuami mina kie iya echi Riosi. ¡nije kie nakine mapu iemi echona iche kie gala wika ayuki ichusa nakine! 21iemi kie omerite mapu baji echi basi mapu Riosi anila mina kie echiko echona mesi echi kie kala wika anila echiko. 22¿o mina uchebo echi Riosi maekuami nira? ¿tamuje jut we jiwerami echi binoy yuwa?23karka ju nulalila, mapu kie karka ju kuwirika kala nira. karka ju nulalila, mapu kie karka ju niwa nira mapu echi ralamuli nira. 24kie wesi isima mapu binoi gala nira asa. mapu jenale nira, karka abo kala nira echi mulube iteami.25iemi omerite kowa chubi iyira mapu echona ralinewachi niru, kie anatika rikuesa. 26mapu" ECHI KAWI JU echi WALUBELA ANILA, MINA ECHI KARKA ECHI ANILA." 27mapu bile kie bichiwami bayesa kowami nira, mina iemi no simantite, kome echi karka mapu echi te iyaso mapu kie chibi anika.28mapu bile tamuje je anesa: "Jena kowami anili mapu bile milirutami mapu bile omowa kie bichili Riosi." kie kopo´o. Mapu Jena ju echirika mapu echirika aniti mina mapu anatasa chukusa binoi nira. 29Chopi echi Onourami jiti ju kawi nira ali mapu echona niru. Anatasa chukusa binoi nira echi chibile rijoi nira. Chopi nira ¿mapu nije ma niyukami inimare anirutami mapu echi inili echi anatami chiku binoi nira echi jiti nira? 30mapu nije kosani echi kowami we iyati nira, ¿churikami nije juni chibi anerame mapu echinira mapu nije ko pi natetara iya ?31mapurika, inisa kosaa mina bajisa isi, o chuwe iri namuti olasa iemi, olabo karka echinira mapu bachami kala Riosi Wikala. 32kie chibi anebo echi Judíosi mina echi Griegos isi, mina echi isi mapu echi reoba mapu Riosi nanila. 33nije ko chulupi isi chunuki mapu yemi kala niraka karka nira. nijeko kie ani mapu binoi gala nira, mapu echi wika jare nira. Nijeko kie ani mapu binoi kala nira, mapu echi wika jare nira. Nijeko olani echi mapu rika karka inima na´umi.

Chapter 11

1Binebo're mapu rika nije Bine' re nopi rika nije binerami jú Jesukristo nira'a. 2Ali nijeko nawiji mapuriga iyemi tamiti nira' a natam karka suwaba ty. Nije nawaji nopuriga iyemi chopika we gara echiriga bitelama nopuriga nije wiyali iyemi. 3Jipiko nijeko naki napuriga yemi a machisa mapuriga Kristo ko Bile rijoi mooli ju karka rijoi jiti napi riga Bile rijoi ju Bile muki mo' ola ali Riosi ko Kristo mo' ola ju. 4Pi chuke bile rijoi echi Onoruami yuwa raichasa ali Riosi Raichali Raichami inisa binoi mo' ola chulubi kie koowapa.5Ali pi chuke bile binoi molola muki raichasa Onoruami yuwa echi mo´ola echirika nisa sikirutame. 6Napii riga Bile muki ke chulubikame nisa binoy mo' ola binoyko sikimere kupa kuchi. Ali ke riwelami nisa bile muki sikiya echi kupaka o la karka ke biri ripisa kupa echi mo' olichi.7Ali Bile Rijoi ko kie tasi nima re echi mo'ola chulubika napú rika echirika a niwarame ju Binoi Riosi nili ju. Ali echi mukiko Bile Rijoi nili ju. 8Ali echi rijoi ke pi ke echi muki ineka niwarame ju.9Ali pi ke cho rijoi niwarami nili mokiti. Ali echi pi echiriga a mukiko niwaraminili echi rijoi jiti. 10Ali echi mukiko nisare bile inertame ichirika machimeampa a la ko binoi mo' ola echirika Riosi pi o nula.11Ali nopiriga Binoi walula ti ko, echi mukiko ke biri siniú rira ju rijoi yuwa, tapi rijoi a sinu´u nira muki yuwa. Karka namuti Riosi niwaraju. 12Ali echi muki ko inaro rijoi yuá. Ali ko Rijoi ko Ayenacho muki iyuwa inaro. Ali ko karka suwaba echi Riosi yua ju, Binoy niwari tamuje.13Ineka nokisi aboni nira'a: kara ara jú echi muki raichasa Onoruami yuwa kie churubika mo'oli? 14Ali echi bi karka nopi iri ajawi kawichi ke riwiri a emi bile rijoi nisa iweli kupa ke ala ju echiriga. 15Ali echi jawami je nai kawichi kie la echirika riwiri yemi ali echi bile muki iweli kupeami nisa wabe bayomi ju ali echi mukiko echirika abi win ati mapurika bayoami. 16Ali jare kie ola bichinisa kie na raichali. Jiti tamujeko kie bili cho niwi cho bile Raichali tapi chiko jena´í reobachi Riosi galila.17Nopi ir nije chania,a re, nije ke nawajimare. Ali napi ali emi napawisa que ni ala nira,a ju, pe we charika ju nalini. 18ali ayenacho niruimara rojuakame temi nira´a mapu ali echi ayena inirami ju ala machirutame nimare yemi. 19Ali ayenacho nirulmare rojuakuame yemi nira,a, mapu ali echi ayena inirami ju ala machirutame nimare emi ti.20Mapu ali emi napawisa, kie bile kowami nira, a ju waluwala Jesusi echi kowami. 21Mapa ali yemi kosa, ali pe ibili nira´a nisa kowami juba jare nisare echinili bile we lowame bile ko wabe rikuwami iyenami. 22¿Emi ke biri iniwa kowami pirelachi tapi bajiwame? ¿ke kalerami nira´a yemi echi Riosi Raichali. kie kaleka noka echi ke biri iniwame? ¿Nije ko chu anime re iyemi yuwa? ¿Nije piri animea re yemi yuwa? ¿Nije ko nawajinmere? ¡Nije kie nawajimare jena jiti!23Chorikare nije nareli binoy waluwala jiti nopi rika ayenacho simirlin yemi yuwa, waluwala Jesukristo, echali rokoko chapiruami nili lo binoi ko pani chapili komee kuwa cho jarewa. 24Ma jabako ma natetara iyasa, binoy ko karka nachuti ali je anili: "Je nako nije sapala ju. Mapuriga yemi nila jú. Echirika olasi mapurika tami jiti anayika.25Ali sinea´cho echirika binoi chapika Bajili ali makosako je anili: "Je na ko ni kuluwame nira´a nimare ma echirika a la katiwarame nira´a nimare nije ala´la jiti Ali ma chulubi niraka echirika alaka bajisa re mapurika tami jiti natika. 26"Ali na'ali chulubi kosati jena pani ali bajisa yemi nawesasa're mukuli mapu ali Binoi ku nawasa.27Ali bire nopi rika kosa pani ali bajisa bajikuame waluawala ti pichuke nira´a binoi chokila jú sapala ali echi ala'alati Jesusi. 28Nakisi Cho bile rijoi binesa binoi niraka bacha ali je nali ko nakisi kome pani ali bajisa echi bajikuame. 29Ali chika ka,a ali baji tapi rukeka binoy sapala koowa ali bajisa satikartame binoi nira,a. 30Ali wikabe iemi kie jiwerami ali nayuwame ali jaré iemi kuchuwa uchuwi.31Ali tamuje echirika nakisa aboni nira´a aboni kie risua olarami nimare. 32Mapu ali risua olarami nisati echi wuluala Jesusi niboreti ala ra,amarami ali echirika ke ni risua, olarami nibo karka jena kawichi piremi.33Ali echiriga nije rijimara mapu ali napawisasat kopo Rua buyesa re bile ali chubile. 34Ali bile olowami nisa kosare binoy bitelchi mapu ali napawisa kie katigartami nima. Ali mulipi nira´a karonti ali emi osali, mapali ma´a nue ku nawa ku kolorma´re.

Chapter 12

1Mapu echi Riosi iwikala nili kie naki rejimala kie nirami. 2hemi a machi mapu ali ketasi cho bichiwami nili, yemi ko ikami nili echi niwarami bichiwa uchuli ke tasi omerami raicha, a pe chuwe yemi pe ketasi norli ola echi jitra. 3echi jiti nije naki yemi machibompa ke wesi nopi raicha echi Onoruami Iwikala animea:" Jesusi chati olami ju." ke wesi omera je ania:" Jesusi ko ju echi onorua mi," chopi animea Onoruami Iwikala.4jipi ko niru ne sinu nira omerkoami, nalina ne bilepi Onoruami Iwikala. 5ne wika niru mapu ni nuleli nawisanla, nalina pe bilepi ju echi Riosi ko. 6ne wika namuti niru nochala, nalina Riosiko pe karka omera.7jipi ko a karka ruwirtami nima re echi Riosi Iwikala a karka riwimea re. 8a jareko iyarami ju echi Riosi Iwikala echi raichali jitra ali jare ko aka machi`wuami, ali jare ko echi machi`wuami echi bilepi Iwikala jitra.9jareko, iyarami ju echi bichiloami echi bilepi Iwikala jitra, oche jareko, ku sawekoami echi bilepi Iwikala jitra. 10ali jareko iyarami ju echi omerkoami, ali jare ko echi jala machi`huami. jare ko iyarami ju echi inelkoami mapu Jara me jala Riosi Iwikala aka yena, ali jareko iyarami ju echi omerkoami, ali jare ko echi kala machi´wami jare ko iyarami ju echi inelkoami mapu jare me kala Riosi iwikala aka yena, ali jareko iyarami ju echi raichalkoami, ali uche jare ko, a ku yumea mapu bile yaicha iliya. 11ali echi bilepi Iwikala ko nocha karka echi yuwa, iya ibil nira, nopi rika echi naki.12Mapu bile ropokala bilepi ju wika namuti niwa ali echi ko karka echi ropokala niwala ju, echi riko rika ju echi Kristo. 13Pe bilepi Iwikala jitra pakorami ju pe bilepi ropokala, nisa juriosi o griegos, nisa ka chapiruami Ali jare jala niubtami, Ali karka iyalti echi bajinla echi bilepi Iwikala.14Echi ropokala ko ketasi pi bilepi ju. 15ali ju wikabe anisa: "mapu nije keni sikala ju, nije ketasi bi`iri ju echi ropokala jitra," ketasi pe echi jitra ju echi ropokala. 16Echi nakala anisa: " churikar keni busila ju, ketasi ni bi`iri ju echi ropokala, " ketasi pe echi jitra ju pe echi ropokala iniala. 17ali karka ropokala busila nisa ka, ¿komi asimea echi namkoami? ali karka ropokala nisa ka bilepi nakala, ¿ komi asimea echi sakuami?18Ali Riosi ko binoy muchuli echi ropokala nopi rika echi naki. 19Ali karka pe bilepi ropokala nisa ka, ¿kumi asimea echi ropokala? 20Jipi ko niru wika yua uchua mi, nalina pe bilepi ropokala ju.21Echi busila kie je anema echi sikala: " nije ketasi mi newale muje jitra." ketasi echi mo`ola je ane omera echi ronola: "nije mi newa`le." 22Ali ko siwira nira ju mapu ropoka kare kie jiwerami minabi ju we newalerami. 23nopi jare uchua echi ropokalachi tamuje ko jela pe ke chukarami juti, tamuje ko iya ne bacha chukumea, nopi echi ke machirtami ju pe minapi a la ju. 24Jipiko echi tamuje yua uchua ketasi nawale jala nateami nima, echi ma jala nateami ju, Riosi a napabuli echi yua uchuami, ali echi ko iyali bacha uchuma nopi chobiji a rika re.25echi ko niwali echirika a napabuli pachana ropokalachi, echi ropokala ko jala tibuma re pe aboni nira. 26Mapali bile yua chukuami risu inilsa, karka nopi yua uchuami ju ayenacho risu inila. Mapali bile jala kaniltami yarami ju, ne sinemika jala kanila. 27Jipi yemi echi kristo ropokala ju ali echi yua uchua mi ju ne ibili nira.28Riosi ruyeli echi nochami Jesusi yua, okoa ko nawesami, baisa ko binerami, ali juva ko echi wabe owami, juba ko echi omerkoami ku sawea, Ali nopi iya echi kuirami, nopi ola echi nochami nopi jala ruye, ali nopi niwa ne wika raichali. 29¿karka echi ju machiami Jesusi yua? ¿karka ju nawesami? ¿karka ju binerami? ¿karka ju wabe omerami?30¿karka yemi niwa echi sawekoami? ¿karka echi raicha wika raichali? ¿karka echi ko ku ruami ju mapu bile raicha? 31ne iweri oloka asi echi echi Riosi mi omerli yama. ali nije mi ruirma bile buwe ne jala.

Chapter 13

1Ali nije raichala rijoy echi Riosi pillonali. Nali nopirika nije nisa banilikuami, nije nawaki niwasi a bile namuti biwarrami nakatia o bile jilleri nakatiami jiti. 2Ali nije niwi nopi Riosi nijili nuraminira kara bichili nasotami echi machiwami. Nije niwi ala bichiwi nopirika bire rabo nokera. Nali ketasi nisa kanikuami, nije kie biliri jú. 3Ali nije karri niji echi koami mapu nije nili jú risuti okokuami, nali si niji repoka mapurika kiosrami nima. Nali kie inisa ka kanikuami, kie birriniyurri.4echi kanikuami karka nachimi nira ju kalerami. Echi kanilkuami kie chaniram ju kie nochami ju. kie yati anamami kie yati yom ju. 5ketasi así mapu binoy aranli. Kie yati yomi jú, kie katewami nopi kie ara kisa. 6Echi kanilwani kie kanilachati olowa nira kanili. 7Echi kanilkuami karka nachami jú, ala bichiwami karka, ara bichiwa karka karrunti, irisu nili karka namuti8echi kanilkuami kie sine suwibi. Ma kie tasi nirulsa echi Riosi chapiri, echi pi suwama. Ayenacho nirulsa raichili sinu nira, echi pi riwema re. Nirulsa machirrutami, jene pi simirma. 9mapu tamuje kala machi echi bi ruya tamuje. 10mapu ri morinma ni karavera, mapu ne karka mina simirma.11Mapu li bile ta towi nili, raichali mapurika piyara, nayali pita´a nila chupi ali ma´a rijoi nisa ma´a riweki mapu echi kuchi niwali. 12Chopi jipi ine bilena ralabami inekuami, kie isoloka cho pi ali riwibo banala nira jiti, chopi ali machime re mapurika machi ruami nili, su ùnarika nira ritewa vire sipechi, pe bachami nakupa nira. 13Mina jipi nokisa bichika, ni buweka, echi kanila omi: Jena bikia: Mapu ni walu jú echi kanilkuami.

Chapter 14

1Nakupi kanilsi nakisu kie sine riyeka echi bile nochali Riosi mi ali, we nateami emi omeri mi riwewami. 2Mapali jena raichala charika raichili echi rijoy o echi Riosi. Ali kewesi nami echiko raichi namuti ichipili echi arami. 3Echi japi riweli, raichali echi raramili kiti ocherima ku anea iwerilia. 4Japi raichi raichili aminabi ocherima echirika, japi riwea kiti o cherima echoma nopiki bichiwami.5Jipiko, neko naki sineami ymi raichasi isenili raichama. Ali bile simirika echi yuwa, ne naki yemi omerisa riwema. Japi riwe echi waruala japi raichi echi wika (apebile ara ruami mapi echi ralamuli kiti aminabi ocherami). 6Jipiko, emi reyemtami, ali ne niwi tamuje wikanami raichali mapali chorika mi riwirma yemi nije kie omeri mujeko peechi raichama japi riwirtami, pe machirwame nalu jare riweami echi binerami.7Echi simekuame kie akam aneami, echi nolirali echi arpa, ali echi kie aneami iseni aneami, ¿churika machimea bire simekuami nari simea nolirali echi arpa? 8Mapari echi kusuami simekuami bile anamtami kie echi jú, ¿churika machi bile mapali masebili ma kariwe echi nakokuami mi nira? 9Ari yemi Raichasa karunti namuti raichasa kie machika,¿chorika omeri bire nama echi aniwami yemi? mochibo raicha chorika machime nop ani.10Ni bichiwa nira wica raichali wikanami nira´a raichami raichali , kebire niwi namuti animea. Ari ne kie machi cho aniwami raicha, nima echirika kie 11Ali nije kie machisa cho rika raichili, nima re pi iyenami no pir raichili nima japirica raicha ani tami iyuwa chiko rika nimare tami yuwa.12Ayenacho yemi yuwa yemi muchusa we nakiwami machina machini Riosi iwikala, naki kie sine riweka nikura minabi ocherami nopi wika bichiwami. 13Jerika japi sino raichali raichasa alansa olarika mapu omerma machia´a olaima. Bile sino raichali nije niwala wikala neko okirima.. 14Ari neko olarima sino raichali niwala wikala neko olaima. Ali nije natili ripima kie rakeka.15¿Piri orama? orarima echi iwicala, ari ayenacho orarima bino natika. Nawajinima echi wikala, nawajima iri bino nakika. 16Suina nira, ali wikarana echi Dios echi iwikala, ¿churika omerima machi ani echi ''Amén'' mapali emi matetari a mochiri temiko kie machi japi temi ani?17Emiko ine bichiwika nira niwa ara a natetari a,ali chejare ralamuli kie ocherili. 18Natetali a echi Riosi raichali uche sine raichali simerka yemi yua. 19Ari echona bichiwami neko naki raichanili mari raichali bino namika kiti omerima riwea chejare, echi makoy mili raichali iseni raichali.20Rijimara, kiti nisi kurowi yeni nira nati. Chopi, ali kie chati orabo mapurika, japi rika echi kuruwi. ali japi rika nati inisi jiwerami. 21Echona nulami echona osirua ati;''ECHI RIJOI CHOSINO RAICHALI KIE MACHIRUTAMI NIRA KIE MACHIRUTAMI NEKO RAICHAMA ECHONA PUEBLOCHI. ECHIRIKA ECHI KIMI NAMA,'' jena echi warubeala.22Echi jiti, chu sinu raichali echiju riwiritami, ke echi ichiwami, ayenacho echi ke bichiwami. Echi riweami riwiritami, ke echi ke bichiwami, ayenacho echi bichiwami. 23Ayena, ayenacho, sineami echi bichiwami napawima sineami raichama echi sinu raichali, ali moimea echi kie bichiwami, ¿kie animea yemi kie natami?24Ari sineami yemi mochiri riwea moimea echi kie bichiwami weko bilepi weko machi, nima werili anerami sineami yemi. Nimare ku binoi ku natama ka´ la nira kara suwaba namuti mapu iki namali. 25Jipi iki kie machirutami echona sulachi nima riwirtami. Echi jiti, echona bachami chokobika wikaranima echi Riosi. Machina machirutami echi Riosi. Machina machirutami echi Riosi bichiwika yemi nira.26¿Piri inari, rijimara? mapali yemi napawi, ibili niwima bile nawajiniwami, bire bineriwami, bire riwiritami, chu bile bineiwami bile riwirtami, chu bile raichali bile tami riweami. Niwasi sineami yemi icherili echi bichiwami.. 27Bile raichi su´una raichali, okua nisa wiko bakia , ari bile nira, bile ku ruwa sinemita kie anika enibo echona Riosi bichiwa. Iwani raichasi Riosi tuwa. 28ke nirurisa ku ara ruami, sinemika ke anika enibo echona riosi bichiwa. iwani raichasi riosi wua.29Echi okua mina aia Riosi jiti nulerami raichanila raicha, ali chejare namisi ne mooka mapu ani. 30Echi bile rewitami bile nira ati echona serbisiochi, japi raicha weririli raicha katewi kie anika.31Sineamika ibirika yemi amerisa Riosi jiti nulerami raichanla bile nira kesineti sineami bine ali sineami nisa ruwesa. 32Ari echi iwikala echi Riosi jiti nulerami raichanla muchuwi rile kie era echi Riosi jiti nulerami raichanla . 33Echi Riosi kie ju Riosi kie ala bichiwa, weko echi kipi nira. Ali echona jerika nularami jú wikanami japi bichiwami jú.34Echi muki olasa katewa kie amika echi bichiwami. Echi muki kie nakiwitami raicha. Chopi, kie anika mochima , japi rika ani echi Riosi raichala. 35Ali niru namuti naki binea, ku rukea echi kunala echona bitichi. Kie kala echi muki raicha echona ro´obachi. 36¿ Onoruami raichala nawali yemi?¿weko bineli yemi sebili?37Bile nati echirika cho nima echi Riosi jiti nuremi raichanla echi espiritu, ku natama echi namuti japi osali yemi bire nulali echi Riosi. 38Ali bile kieku natasa nali. Echi rijoi kie machiruami.39Jerika mapali, echi bichiwami, naki jiwerika nira Riosi jiti nulerami raichanla, kie chib anebo raichami iseni nira. 40Ali sineami namuti nisa niwarami nira we kala nira.

Chapter 15

1A jipi ko ami natli iya yemi, rijimala, echi Riosi raichali nopi nije mi aneli, nopi yemi nareli nopi yemi a yua uchua. 2Jena ju echi Onoruami raichali mapu yemi a niuami ju, yemi a ne gala chapisa ka mapu yemi a mi ruye, a yemi a bichiwali nopi yati simiwami ju.3Nije yemi a ni iyali echi wabe nateami nopi nije ayenacho a ni chapili: nopi kristo ko tami jiti mukula echi chati olalila jiti,4 Echi ko torami nili ali ku owintami bakia rawe echi osorutami jiti.5Nopi echi riwirli echi cefas, ali echi makoy oka.6 Ali ko riwirli minabi mali siento rijimala chulupi nira. ali noki karka a owina muchua, ali jare ko a kochim muchua. 7Ali ko riwirli echi Santiago, ali ko echi karka jularami nawisanla.8Ne jubako, echi ko tami a riwirli, nopi rika bile towi pe bukuli ranarutami minami rawe ikiakami. 9Nije ju echi ne tia nawesami. inisa echi riwewami bile Riosi jiti nulerami nopi nije ko najatami echi ralamuli Riosi nagatami.10Chopi echi kaniluami Riosi jiti nira nije ju nopi ju, echi kanilkoami ketasi nili mapu suwiba. nakulika, nije nachali wabe karka jare yua. Chopi mina kie nije isikin, echi kanilkoami ko tami yua ati. 11Chopi mapurika, inisa nije,mina aboni, ali tamuje ko nawesa iyemi nopi bichiwali.12Jipiko echi kristo ko a raichakoa mapurika ku owinali, ¿chika a omeri ania ketasi niru echi owinkoami mapu ali ma suwili? 13Ali ke nirulsa ka echi owinkoami , ali ketasi echi kristo ku owinma riwe'li. 14Ali kristo kie ku owintami nisa, ali mapu nawesati ali karka ku suwibami nima re ali echi bichikoami pe suwibami nima re.15ali tamuje ko ruwiruami ju pe kale'ka nopi riwali echi Riosi jiti, tamuje ko ania mulube Riosi nira, anika echi ku owinali echi kristo, mapu ali kie olali. 16nopi suwim kie owintami nisa. 17ali echi kristo kie owintami nima riwe'li, echi bichikoami yemi niala echi ko ju pe suwibami ali yemi a biji a echona chati olalila muchua.18Mapali echi aboni chopi ma suwili echi kristo nira ayenacho kie newalemi pirenla.19 ali tamuje jena bitelkoami pe bichiwa bi iyena echi kristo jiti, karka ralamuli, tamuje ju echi ne gala nirarami we risu nira.20Jipi ko kristo nili' ku acharami echona mukuli chi, ni'ima'a aboni echi mukuli 21Ali nawali echi mukuwami bile rijoi jiti, Ali bile rijoi jiti ayenacho nawali ku asisoami Ali mukusa'22Ali echiriga Adani karka mukuli, echiriga ayenacho kristo jiti karka ni'ima' niwarami akami. 23echiriga ibili nira aboni nularami : kristo , Ali ku nawasa ; Ali echiriga yemi ju nili' kristo ni'ima' niwarami akami Ali ku nawasa.24Ali ni'ima' juba, Ali kristo nijisa echi Riosi onoruami Ripa atimi . Je na ju Ali yesa karka nularami, karka nulami niwami. 25Echiriga binoi nimare nula'ami mapo Ali binoi ologa uchesa karka echi na'awami rile binoi ronolachi 26Ali juba sayerami ni'ima' Karka suwabatami echi ju mukuwami.27Ali: " BINOI UCHALI KARKA RILE BINOI RONOLACHI." mapa Ali ani'i : " BINOI UCHALI KARKA," ni bichili ju je na kie yua ju echi mapo uchali karka raichama binoi nira. 28Ali karka karunti ni'isa Muje yua, Ali echi ranala binoi nira ni'isa Muje yua echi nili' yua karka binoi. Echiriga nimare mapo Riga Riosi echi onoruami omerama ni'ima' karka echi karka29Ali, ¿piri olama aboni mapo ju pagotami echi mukumi jiti? Ali echi mukumi ke ju ilasrami ke ni karka nira, ¿ echiriga aboni pagoli echiri jiti? 30¿Ali churikare muchuwi Tamuje mapo rija simiri karka rawe?31nije muku sinibi. je na ju nije mi anema echi nochili yemi jiti, rijimala, Ali echiriga niwali kristo jesusi Tamuje nili walubela. 32¿ piri chapime nije, mapa Ali inesa rijoi nira , Ali nije nikosa echi ogobatami yua echona efeso, Ali echi mukumi ke ku ilasrami nili'? " kopo ali bajibo ,echiriga ba'ali tamuje suwiboa."33ke niisare kalertami :" echi Chati ola yua ke ala ju echi ala natali'i." 34¡ kala busuresi ! bitelsi bilempi nira! ke waminabi Chati olasi. Ali ibili yemi ke machi Riosi raichali. Nije mi anema je na Ali riwelma.35Ali jare anime: " ¿ chu iri ju echi mukumi ilasrami? ¿Ali chu iri ropogala aboni nolimma?" 36¡yemi ju ke natami ! mapo yemi achaya ke omerma ochera o ayenacho mukusa re'e37mapo echi yemi achaya ke ju ropogala piri ju, Ali pi bile ju rakala . Jena ni'ima' nawama niisia turii o bile su'una biiri. 38Ali Riosi yama' bile ropogala mapo Riga binoy naki, Ali ibili rakala aboni nilichi ropogala. 39ke karka sapala chopi ira ju. Ali niru bile sapala ralamuli niwali Ali bile sapala akami, ayenacho bile sapala chulugi, Ali bile rochi'.40niru ropokala echona riwigachi ali ropokala wichimobachi nirum. echi bayoami echona riwigachi ali Jena kawirli niruam oche Sinu ju. 41niru bile we simati echona rayenachi, mina che bile we simati echona sopoli nira. Chopi bile sopoli aliche echi sopoli we simati.42ali echiriga mapu ma suwili ku owina. nopi icha ko pe mukua mi ju, nopi ilastami ko kie mukua mi ju. 43Ju echi ichirutami kie kanilika; ali ku ilastami ju ne gala simati. ali ichiruami ju kie gala giwerami; ali ku ilastami ju ne jiwerika.44 ali ichiruami echi ropokala genai niruami;Ali echi ropokala ko ju ne gala ropokala. a nirulsa bile sapala, Ali ayenacho niru bile Iwikala kie ritertami.45Ali osiruta ati: "NE BACHA RIJOY ECHI ADAN NAWALI BILE IWIKALA BITEA." echi Adan ko nawali echi Iwikala iyami echi bitelkoami.46 nalina echi Iwikala kie nawali bacha chopi niruwami. ali ko echi Iwikala.47Echi bacha rijoy ju echona kawirli, pe iyeti niwarami. echi osala ko ju echona riwigachi. 48Ali nopi iyeti niwarami ju, echiko rika ju mapu oche gare mapu iyeti niwarami ju. ali nopirika echi rijoy riwigachi niruwami, echiko rika ju auche gare riwigachi muchuami.49 Mapurika auche gare ralamuli iyeti niwarami, achiko rika otoboaret niwarami bile rijoy nira echona riwigachi.50Jipi Nije ana ani, retentam, echi sapali ara yenachoo kie omeri naresa Riosi bitelchi. Mie choo siwibma narema nopi kie suwibma.51 ¡Inesi! nije ani ni bichiwa echi katerrami: tamoje kie karka sume, karka nakirutami nima re.52Tamoje nakirirami nima pi teri nira, mapari kupuchua bilen bisilchi, mani juba kusuchi. Ehi kusumi anema echi suwikimi ku jawasrrami kie sine ku sume tamoje narurami nibot.53 Ana repokara pi suwibma uchema mapu uchema re mapu kie mukume, ana repokara pi mukume re ña uchema echi kie mukuwawami.54Mapa ti ana repokara suwibami ari uchesa echi kie mukuwawami ana repocala uchesa echi kie mukuwawami uchesa kie mukume, mapu ri ma ara nima echi osoruwami chukumi:" ECHI MUKUWAWAMI MA SINEPI NIRA MUPARAMI JU." 55” ¿MUKUWAWAMI, COMI ATI ECHI NIIURKUAMI ¿MUKUWAWAMI, COMI ATI ECHI MAPU ECHITI MILA?"56Echi icha mirami nari ju chati orakuami, echi omerkuami chati orakuami chirika nula. 57 Natetara Riosi, echi niji tamo wia nihurkuami nasipa níraka echo binoi walubela Jesucristo!58Echiriga, karerami retentam, nisi pi kiri kie suini anatami. churubi wika nocha warubera yuka, hiemi machi nari echi nochiri warubera we natemi ju.
Chapter 16

1Jipi,napabubo echi wanomi echiriga yabo echi bichiwami, mapuriga nije wilali echi templo echona Galasiachi, echiriga yemi olasa. 2Echali ni ba'acha rawe echali tarala, ibili yemi echiriga chakena muchuwasa karuniti ali tibusa, mapuriga omeri aboni. olasa jena mapuriga ke napabuma echi wanomi mapali nije nawa.3Mapali nije nawasa, chuke bile yemi echiriga nesa, nije julama echi osorutami mapuriga yarami ni'ima echi wanomi echona Jerusalenichi. 4Ali echiriga nije simisa ayenacho, aboni sima'ma tami yuwa.5Ali nije nawamani yemi yuwa, echali simirasa echona Maseroniachi. ali nije simiramani echona Maseroniachi. 6Echiriga nije omerisa tibi yemi yuwa ali simira echali romo yemi yuwa, mapuriga yemi tami kuwirabo echali nije simiche mapo'omi nije simiyareni.7Ali nije ke echiriga inilini inenala yemi jipi wili ni' ira. nije' ko buweni simirasa sine wili yemi yuwa, ayena echi jesusi echiriga nakisa. 8nije ko ke tibima echona Efesochi ni echali omowaluachi pentekostesi aniliwachi ayena tibimani, 9Ali bile yeri walu echiriga irapta ili nije jiti, ali wikabe ke naki tami kichimi.10Echali echi Timoteo nawasa, inesi echi binoi jena asime yemi yuwa ke majaka, echi binoi ati ologa echi nochali Riosi niwalati, chigoriga nije. 11ke riwesi wesi chisunama echi. kuwirsi echona buwichi kili ni'ira, mapuriga binoi omerama nawa nije yuwa. Echiriga nije ni buweni nawasa echi rijimala yuwa. 12Jipi, echiriga nije rijimala Apolos, nije ni iweraka echiriga ni kanili yani mapuriga sime inesia yemi echi rijimala yuwa. Ali ke echiriga naki ni nawama jipi.Ali echiriga, binoi nawama echali simirasa mapuriga omerasa.13Muchisi we la naka,ni'ala achinika bichisi, olasi mapuriga echi ralamuli, ni we jiwerami ni' ira. 14Mapuriga karika yemi olasa ni kaleka.15Yemi machi echi kali echona Estefanachi, echi aboni simibili ni bacha bichiwali echona Akaya ali aboni echiriga nakili nochanala echi bichiwami yuwa. Jipi, nije mi chane yemi, rijimala, 16Echiriga nochasi echi ralamuli yuwa mapuriga muchuwi ali karika echi kuirami nocha ali echona nochami tamuje yuwa.17Ali nije kanilini echi nawachi Estefanas,echi Fortunato ali echi Akayko. Aboni echiriga sunili olawa mapu iri no aleli echi ke muchuwachi yemi yuwa. 18Echi aboni tami we kanili yali nije aliwala ali aboni yemi. Ali machisami echi ralamuli churiga muchuwa.19Echi Iglesiachi echona Asiachi yamani walu sukuirali yem Aquilas ali Prissila ayenacho sukuirali iya echi Jesusi jiti, echi Iglesiati ei.chona a ti bitichi. 20Karika echi rijimala ayenacho sukuiri niji yemi yuwa. Sukuirasa ibili ni'ira nakupa ni chumuka ni jala ni'ira.21Nije Pablo, osiwimani jena binoi sikala jiti. 22Ayenacho echi bile ke kalesa echi Riosi, echi risu olarami ni'isa . 23¡ Echi tamuje niwala Riosi nawasa! Ali echi kuirili echi walubela Jesusi asisa yemi yuwa. 24Nije kalekuami asisa karika yuwa yemi echi jesukristo jiti.

2 Corinthians

Chapter 1

1pablo,nili mapu kristo binoy chapili mapu Riosi olanli,aly nali si Timoteo tamuje rijimala,echona ro'obachi Riosi niwala echona corintochi ,li karka echi bichiwame echona jonsa karka bilenipi pireami jemi Acaya aneliachi. 2 Echi natetari aya tiemi nira li kilinira tamuje onola echi binoi Riosi li Rijoi Jesusi.3mapurika onoruami kini Riosi binoy Jesucristo nawajinrami.echiju mapu onoruami mapu tami kuiro. 4Riosi ju mapu tami kuirami ne buchuwi wimobachi a ke kala kachi ayenacho, mapu rika tamuje kala omerbo kuira auche jare mapu niwa uchuwi5mapu binoy kini Jesukristo we kalane risuarika ikili tamo kiti, achikorika echi mapu tami kuirami nira sinibi tami yuka ati binoy Cristo jiti. 6 arika tamuje ne we siwemi nira ju, ne kala yarami ju echi bele mapu ku niuwami, aly ne kala kuirtami nilsaka,jena ko ju yemi kuirrali. 7 Tiemi kuirsa oloya ne chulubi nira jopali tiemi ne kili nira nachuti echi echi risunila tamuje achiyo risunila.Tamuje bichiwame ne kala niraka ju,tamuje machi ne nasipa nira tiemi nira nachu ta echi risunila,tamuje achiyo nachuti echi iwerali aka.8a nije ko ke naki mapu yemi siweka nokomea,rijimala,mapu iri ikiki mapu Asiachi. Tamuje ne kala risiami nira nili aly we siwe nili, mapurika neke niwili bile mapu bitelwami. 9mapu rika olilti tamuje ne milisa olilti .jena ko chopi nili mapu tamoje ke aboni nira bichiibo,chopi nali kini Riosi,chika ju mapu ku owintami suwiame. 10 Echi tami kuwirali mapali nije inarali mukuwawachi, aly auche sine tami kuirrama. Tamuje ma kala bichi mapu echi ku tami sotanama auche sine.11Echi niwamare ne nasipa niraka tiemi achi yo tamuje kuiri tanika.awika walu natetali yama re mapu Onoruami iyali bile omerwami mapu rika kala kuirrami nibo wikabe tania onoruami.12kiti be we kanila jena kiti:jena mapu ruye jipi natabo. Ne aboni niraka ju li ne ne bichiwari niraka binoi Riosi jopi tamuje ju echi torume je mi kawirali. tamuje ne wabe wikabe niraka ola tiemi yuka,li ke tasi tamuje aboni machika,li binoi Riosi niraka. 13 Tamuje ke osaki mapu ke namtami ju .nije buwe ,. 14 achikorika yemi ne kala nama nokua jarena raichali, tamuje ne kala ne nilbo mapali ma kanila mapali rawe nawachi Jesukristo,achikorika ne kanilbo mapu olali yemi.15Li nije ma bichiwika jili,nije nawanili jopona tiemi bacha niraka ,li ne nareparia echi ne kala echi koliami. 16 Li nije natachuku koluami echona Macedonia.Li chusine nem ku simira achiyo ku kolsiya mani ku rowisane jemi Macedonia chi jonsa ,Li tiemi tami yuka simasa jemi Judea.17mapali jena natali jerika,¿keni omera chukuli raichali ?¿we a nije niwa auche bile nulalila bile kami nira,mapu rika ti aniya "Abe,abe"aly"Kie,kie"echali bi? 18 mapurika ono'ruami ju we kala,tamuje ko ke omera aniya "Abe"aly "Kie" echali bi rawe.19Kiti be Onoruami ranala ju,Jesusi,aly chika nali najatabo, nije aly Timoteo si raichiki auche jare yuwa,o kie "Abe"aly "Kie." a ne bichili ju sinibi"Abe.". 20 mapu karka Ono'ruami nijili "Abe" ju echi jiti. kiti be chani tamuje "achirika ju" jiwerami nira binoy Riosi.21ma jipi ju Ono' ruami nela kala rumi yemi yuwa,aly tami nasoali. 22 echi ucheli tami iwikala ne kala pachana sulachi li echi nijima .23echo na bilena , nijeko baye Ono'ruami mapu rumea mapu nije ke nawaki nay Corintochike nili mapu ne kala reweki. 24 jena ke ju mapu tamo ola u'chuwi chuiri kala nisare bichili.tamuje ko olaya u' chuwi ne kala kanilma , japu yenasi pere bichiwa.
Chapter 2

1Ali nije nowi nira make ti emi kolama mapuria make omonaba tmo. 2 Ali nije ti emi omonarsa, ¿chika tami ku kaniltma, echi bilepi abe mapu nije omontly nije niraga.3 Nije osaki mapuriga nije olaki, mapali nijeli nawa ti emi yuka, nije ke tasi omonartami nima auche jare mapu tami yua kanila. Nijeko bichiwa ti emi nira mapurika nije kanilula echi korika kanila ti emi. 4 Nije ti emi osiwki ne omonika, siweka ali ne nalaka. Nije ketasi omonasa nakiki ti emi . we nalina nijeko nakiki mapurika ti emi machimea minabe simirka kalerame nopi nije nila ti emi jiti.5bile tami ichibi anesa ko, echi ko kie tami pi ichibi ane, we nalina ne itetika, mapurika ke tasi ni simirka anime ne biwarka,ali kara ti emi.6 Jena nochali ne minanacho simirka walu nira ju yemi yuwa. 7 Ali jipe ka, echi nochili niraka, ti emi ku wikawasare ali ku iwerli asa retmo. Jerika olasa reti emi mapurika ke tasi omonama.8Ali nijeko ti emi ane mapurika ti emi ne we kaleki ichubo echi jiti. 9 Echirika nije osaki, mapurika nije omerama ne kala niwa ti emi ali ne gala machisa ka ti emi we gala nijewami ju.10Ti emi a ku wikawisa bile, nijeko ku yena cho wikawama echi rijowi. mapu nije wikawa, nijeko ku wikawali tanisa mapu yiri namuti, je na ko ku wikawarame ju ne kanilika niraga ti emi bachami echi Riosi jiti. 11 Echi ko ju mapurika echi Riablo ke tamuje yorma. mapurika tamuje ma machi cho siame ju.12Bile yelchi ipurame ju nije nila echi Riosi jiti mapali nije nawakin echo na wika rijowachi Troas aniliwachi echi Riosi raichala echo na nawesame kristo niraka. 13 Ali nije ke tasi niwli echi kili niraka natawame, mapurika nije ke tasi riwakin nije rijimala Tito echo na. Ali nijeko ku riwesa simikene ali ku rowikine echona Macedoniachi.14Echirika walu ni natetaraya Riosi, chika echi Riosi sinibi tamuje tibu ni bachame niraka. Echirika tamuje niraka ralaani echi we akame jukame echi machi wame ne buchuwi niraka. 15 Mapurika tamuje ju Riosi nila echi ne akame jukame Riosi, mapurika echi ko kuwirtame ju aboni niraka mapurika mukulame niraka.16Echi ralamuli mapu mukuame, bile ijukame mukuwame ali mukuame. mapu a kuwirtame, ju bile ijukame bitelwame ali biteluame . ¿chika ju mapu niwamare jena namuti? 17 Mapurika tamuje kie tasi ju mapurika jare ralinewa echi Riosi raichala ali imesa. Echo na binoila, ne pachana nira ola,tamuje raicha Jesucristo jiti, maporika tamuje jularame ju echi Riosi jiti, bachami nira Riosi.
Chapter 3

1¿Mauina chutami moje aboni nawajina chisine rawe?Tamoje ke tasi no aleti echi osurami chokuwami ayenacho yemi o bina yemi,jare ralamli,¿o newaleti? 2Yemi ju nopi osurutami echona soluchi,machirutami bina leertami karka ralamli . 3Yemi inera yemi ju osurutami echi walubela.yarami nije nira.Osurutami inili ke tasite echite piceri osorutami inili echite Riosi wikala jiti ke mukikami nira.ke tasi osurutami inili echona ritechi,ayena bina soluchi ralamli iniwali.4Y atimi ni bichili nira walubela bachami chokumi riosi yuka. 5tamuje ko kie iju moje najisami tamoje aboni nira mapu ali anerami inima nopi tamoje yuka inarami.chopi yencho inara riosi yuka isimi.6 ju Riosi isili mapu tamoje binerali mapu inivo nochami bile kuliwami kala nira.jena ju kuliwami osuruwami kala nira,ayenacho wikala jiti.chorikare osorutami mila,ayenacho Wikala nija bili vitelkuami.7jipi ju inarkuami kala nira mapu ali mukila,natika nopi echona osurutami chukile echona rite,onli nawajina echona pueblochi israel ke omerali ine nikala nira banala echi moisés.yena ju nawajinkuami ,bile maku suwibali. 8¿Cho kipi nimare nawajinamu kulami nira chapirutami wikala nira?9chopi chave inarami ke kala inarami nawajina chukili,¡chokipi ju nopi nawajina isirali! 10echi,nopi jare nawajina isirali riosi yuwa echi make ku nawajinali ku kulami nira. ayenacho echi chokili suwiba inarali echona 11najiwachi,¡chokipi nima nawajinami ochuma sinibi rawe!12Ma iniwa echi kanilkuami,tamoje ju we jiwerami. 13tamoje ke tasi ju echirika moisés inili,nopi inili ke inerami bino banalachi,mapu ke rume echona pueblochi Israel ke tasi inerami inima banalachi echona nawaji ochuli mina ochuli ku soni.14Bino moholi chokuli yertami.nopi jipi rawe mapu ali chulipa rawe mapu leersami chave niruwami kala napawika.ke irapta chokuli echi chini,bilepi riosi isima iye. 15chopi jipi,bino ali moisés leersa,bile chini iyerali bino soluchi. 16mapali rijoy simisa onoruami,bino yetami inili chini.17jipi walubela echi wikala.komi ati walubela wikala,echona niru nakirami. 18jipi tamoje karka,nije vanalachi ke ocherami nima chini,tamoje busurevo nivo nawajinavo walubela.karka tamoje ola ochuwi nopi niwarami echali echi ola chokuli nawajina bino riosi,nopi riosi wikala.
Chapter 4

1Hopi jiti,tamuje niusa je na nochili ,li tamuje ne narekite je na kuwirali ,ke tasi juba ripipa. 2 Li tamuje nijasa echi buye riweltame li echi chinasuame.ke bitete ne kala machime nira,na ke tasi charika ani echi Riosi raichara.Ne riwirsa bichiuli nira ,tamuje ani aboni nira,karka echi natali nira ne buchuwi je na kawi ne bachami nira Riosi.3Tamuje raichara ne kala tibutami ju,tibutamiju bineli echi mukuya chuku. 4Li echona ,echi Riosi je na kawi ne ke tasi machime niwali echi natala jopi ketasi machi.Jopi ne kala ku olarame,echi kie ala omera neya echi bile ala machilikuame simati binoi kristo, ju echi namtame niwarame echi Riosi5Tamuje kie ane aboni nira ,li echi binoi Kristo Jesusi nira na walubela,li tamuje nachutame ne kala kanilika echi Jesusi nira. 6Chirika echi Riosi ju jopi je ani:"echi kalabe ne ratabika nawamire jopona chonawili,"echi ne rataba tamuje sulalchi,jopi tamuje ne natari ama ne simati binoi Riosi nira ne bachami nira echi binoi Jesucristo.7Wenali je na niwite echona bilena taa sokoli ocholiti niwarame,jopi rika ne machibotimo jopi ne omera echi ju binoi niula Riosi tamuje ketasi. 8 Tamuje arika ne acharika olarame nira ju,we nali kie tasi wenatame.muchuwite ne ke tasi onoka,wenali kie tasi niwariate echi buyekuame. 9 tamuje najatarame ju,nali kie nosoburame. 10tamuje chulubi to tamuje sapalachi echi Jesusi nira mukulame tamu je nira,jopi rika tamuje bitelkuame echi Jesusi nira achiyo ritetame nimare tamuje sapalachi.11mu je jopi a biji bite ne chulubi echi muje sapala bochiumame Jesusi nira, jopi rika echi Jesusi iwikala tamuje sapalachi machilisa tamuje nira. 12 Wenali, tamuje arika niubiruelire echi mukuwame,we nali bile bitelkuame niba reltire.13Wenali chopi iyiriniwite echi bichiluame pi rika osoruta chuku:"NIJE BICHIUKY,LI NIJE RA'ICHA."tamuje achiyo bichiwa,li rika,achiyo ra'ichite. 14 tamuje machi echi jopi Rijoi Jesusi kuwi lasali,achiyo tamuje ku wilasa echi Jesusi yuka.tamuje machi ne echi yuka pabarikate echona bachami. 15 Karka pi tiemi nira ju,arikaka,jopi rika ne ralantame nira wika ralamuli,Ne kala natetari aka bochimire echi semati binoi Riosi.16muje ne tasi riwe nochiya.li machimina ne suwabasate, pachamina ka ne kala nira ju chulubi rawe bira. 17Chirikaria piteli nira wesapuka simirami echi chati natali ke tasi kariwe bile echi we bitemi sinini nira li jiwerari machiname nira li tetarame nira. 18tamuje ke tasi ine echi namuti jopi ritere,li echi ke riterame.Namuti jopi riteteke chulubi nira,wenali jopi kesine ritere ju ne chulu bi niraka ju.
Chapter 5

1Tamuje ko machia sinibi rawe biteloachi ma pu echona pireli tamuje ko nosoburami ju, tamuje ko iniwa bile walube kali Riosi inila. echi ko ju bile kali kie tasi ralamuli sikala niwale, echi ko ju bile kali kie sine suwime, echona ripa riwigachi 2cho jiti tamuje ko naki we naki, tamuje ko atanali mapurika napacha echona ripa riwigachi. 3 tamujeko we naki me na napachala mapali ma uchesa ko makie tasi inerami nima apuriga bile sapechi.4cho rika ni bichili, cho jiti tamuje ko muchua je na kalirali, kili nala, we nahaka. tamuje ko kie tasi muchunli kie napacha. mi nira. Ali ko tamuje ko muchunli napachka, ma puriga ju bile mukumi ma ali ko ikimeare, 5 binoi ko ka riweli tamuje ju echi Riosi, mapurika nijale Riosi wigala ma puriga bichil nira nima ma pu riga ikimea6Ali jipi ko, we chulupi muchubo kala bichika, muchubo kala machika cho jiti pirelsa ko me na i repokala, tamuje ko muchua we mika Riosi yuwa.7cho tamuje ko simiba isiri bichika, na kie tasi ineka,8Ali ko tamuje ko iniwa bichiluami. tamuje ko nakiboare kie tasi asewami je na sapala tamuje ko naki muchuami ne bachami Riosi yuwa.9Ali tamuje ko me niwa mapali echona isiboa, buchubo tamuje ko bachami Ali kie bachami asaka ayena cho, tamuje nira ma pu riga kanilma Riosi.10 chopi tamuje ko olamare muchuka bachami nira echona Kristo inila, ma pu jiti ko ibil pi nira chapime ma pu riga iyarami echona ropokala, ma puriga inima kala nira ayena cho kie kala nira,11opi echali, machisa kala ijaka inarsa walubela, tamuje ko kala ane echi ralamuli ko kala bichinla Riosi. tamuje ko kala riterami ju echi Riosi jiti, nije ko buwe ali ayena cho kala uchuami nima emi anatali.12 tamuje ko kie tasi ni mi ni ane che sine ko mapali Tamuje ko inebo bile nira ralamuli ne bichiwali raichami. ma pu rika nakupa nira, tamuje ko je ni ane ne kala mapuriga kala anatabo tamuje nira, mapali emi ko inima bile kala machirutami mapali echi jare we kala inili mapuriga kie echiriga ju,ma pu kie echiriga ju Solachi.13 jiti ko tamuje inisa lowiame, je nale iko Riosi inila ju. Ali ko tamuje kala ichu echi itali, je na ola mapuriga kala uchuma emi.14 chu rika mapuriga Kristo raichali tamuje nule, chopi tamuje ko kala muchua ne bichika: mapuriga bile rijoi mukuli tamuje nira, ali ko, chopi jiti,karika suwile.15 echi ko mukuli karika nira, mapuriga echi pireami ko ma kie ipirelma mapuriga aboni pireli mapuriga ipirelma mapu echi mukuli we kaleka jiti, ali mukuli mi na ku asisali.16Echirica nira, ali jipi ko bachami jonsa tamuje ko kie tasi iwesi ichibi anebo mapuriga ane echi kala asisloami ali, Ali ayena cho tamuje ko sine itatike ali aneki Kristo Je na nira. chopi jipi ko tamuje ko ma ikie tasi ichibi ane mapuriga nokali. 17cho pi echali, bile ko Kristo icheka chukusa, echi ko ju bile ukulami niwarame. echi ko namuti ocherami ali kie ine ikili. inebo, echi ko ukulami ku najitali.18kariga je nale ko Riosi inila ju. echi ko tamuje ku bapabula jti mapuriga Kristo nira,mapali ka nijale mapuriga tamuje ko onochama Riosi yuwa ma pu sinema napawika nokisbo.19 je na ju, echi Kristo, Riosi ko kalara napabu chiku je na wichimoba ma pu oboni nira, kie tasi ataraga ko echi chati olowami aboni ko, echi binoi ko nija kala bichikuami kariga sineami napawika.20Ali tamuje ko riwarame ju anemi mapuriga Kristo a bichiwuili ju, mapuriga Riosi oloya chiku itana tamuje nira, tamuje ko ne itani ni emi, chopi Kristo we kaleka: napawipo Riosi yuwa!"21 binoi ko olali Kristo mapuriga echi ko miliruami nima ma pu tamuje inili we ochati olowami ma pu biwali. binoi ko kie sine chati olali. binoi ko olali ma puriga inima tamuje ne we kala Riosi yuwa.,
Chapter 6

1no chi ka napawika echi yuwa, ayenachoiwerli iya mapu kie chapimea mapu Riosi niji ali simirami. 2chu rikare ani echi: ''ALI RAWEALI A LA KUWIRATMI NIJE A MI NAMKI , ECHA LI RAWE MAPU KUWIRLI NILI ALI NIJE MI KUWIRALI,''inesi, jipi ju raweali mapu kuwirtami nima. jipi ju raweali mapu niuami. 3kie achema mapu turupma bachami , chopi kie naakiwi mapu nochali kie ime nateami.4pe se una nira , inebo chika ju mapu tamuje karka mapu churika noka tamuje, mapu ju Riosi yuwa nochami. ju echi yuwa nochami we anachika , oko asiwachi, omona asiwachi, risu nilwachi. 5pisolwami, pacha iyerlowachi, wika namuti simirachi, ali nochala we riteami. ali rokoko kie kuchu achi, ali ayenacho olowaka, 6kala biwiami nira machiwami , kili nira, we kala rijoi, ali we kala Riosi wikala, bile kanilwami ni bichiwali. 7juti nochami mi yuwaali raichali ni bichiwali, niwi bili uchelwami ni kalala nira echo'na otona sikalachi mina ayen cho una na .8tamuje nocha ala kie ichibi anika mina ichibi rika, aye'na cho raichami che se una nira che jare jiti mina nawajinka. mi ane mapu rika karka raichami mina echi rika nisa , juti ni bichuwali. 9tamuje nocha mapu rika kie machiruami nira , mina jipi iye nasi tamuje jute ma we machiruami. tamu jeko nocha no soki suwika mina ¡inesi! nokisi pirelsia. tamuje ko nocha mapurika we risu nilka mapu rika ta muje olali, chopi kie mapu mi mi milime. 10tamuje ko nocha mapurika we omonika, chopi we kanila tamuje. tamu jeko nocha pe we risuri ka nira. chopi we niwami niwa wikabe. tamu je ko nocha kie iri niwika nira mina , ali echi rika, mapurika niwika karka namuti.11tamu jeko raichali karka ni bichiwili nira iyemi , korintochi, mina tamuje sulala irapta ili oka nira oka. 12iyemi sulala kie muchiwi echo na iyena si tamuje jiti, chopi iyemi ko echi iyena si ju chopi aboni nira nilka. 13jipi ni mi nakuliwika kala nira, mi raicha pe ta towi nira, irapsi sulala ukua nira okua.14kie bulerami nibo mapu kie bichiwami jiti. ¿chu rika noka iyemi echo na kalarwachi we rasi"? ¿mina piri apanero kalerani niwi ritubami echo'na rekogo? 15¿ churi ka anika omerma niwa echi Kristo ali Beliali yuwa ? o chu rika rojana bile bichiwami ali bile kie bihiwami yuwa.? 16¿mina churika niru echo'na bile na reobachi Riosi niwala mina pi niwarami? chopi tamuje Riosi niwala reoba ni biteami, mapu rika Riosi anili: '' BITELMA ECHO'NA ECHI YUWA MINA SIME ECHO'NAA ECHI YUWA. NIJE MUJE NIWALI RIOSI, MINA MI NIMA MAPU MUJE NIWALI.''17chopi echi rika : ''BUWASI ECHO'NA JONSA, MINA ANAPSI,'' ani echi walubela. '' KIE CHAPIBO NAMUTI WICHIMO BA NIRUAMI, MINA NI MI IYAMA KALA NAWAMI NIRA . 18NIJE NIMA BILE ONOLA MAPU IYEMI MINA IYEMI NIMA NIJE KUCHUA LA,'' jerika ani walubela we jiwerami.

Chapter 7

1Kalerame ma nibate jena aniruame,ku biwabate karaga nopi kie alà buwime tamuje sapalchi ali iwigara,nibate alarka majaka Riosi.2¡olasi bilena tamuje nila!.ke wesi chati olate ke tasi wesi nosobute ali que wesi julite niurka ke wesi. 3 Kie anine joperia chapiruta yemi nopira nije mà anine muchuwa tamuje sulalàchi nopiria tamuje suwiboria napawika ali napawika pirelpa. 4 Nije niwa walu machiruami tiemi ali we kanilaga atine tiemi yuga.nije we kanilaga kie'iyertami.Nije nimi iya kaniliga abiji tamuje siweka muchuwa.5Mapali silite Masedonia,tamuje sapala ke tasi risabali.echona bile.muchulite omoniga walu nira nakokuame pacha ali majalite pacha.6 Chopi Riosi tamuje kilaba nopi ma kie omera, tamuje kilabali mapali nawali Tito.7 Ke tasi chopi echi nawasa Riosi tamuje kilabili.ayenacho nili nopi kilabtame echi Tito nareli tamuje nila.Echi tamuje aneli walu kanili tamuje yuga ali omonili ali we simirika siweli tami nirà. aliko kanilisi chorape.8Mapali echi osoruami omonili mine ketasi ali nije ketasi omonili.We nalina a omonigine mapali inelitmo echi nijelia osoruami. we nalina tiemi muchulitmo omoniga pi telibi. 9 Jipeko nije kaniliga ati, nopiriga tiemi muchulitmo we omoniga chopiga echi omonili pali echi ku rowikuame.tiemi simaritmo bile omonili echiga que risuniltimo kebiri wikabe tamuje chokuila. 10Nopiriga echi omonali ke biri chati olame nisa echi rowikuame nopi omersa ku'ira ke chibiniliga.echi omonali nai'nirume pà echi mukuame.11Inesa walu chapiwame tiemi maporiga inerparia acha nila ke bichiwame.¡walu nili echi risu olarame,echi majakuame,echi we nakisua,echi nimayekuame,ali nakiwame echi gala olakuami nisa.!ni buchuwi tiemi inerami echiriga tiemi ke chokuila nira echi aniwame. 12 Noperiga nije osawili tiemi nije ke tasi osali nope chokuila jopi sili chati,nibile echi nope chubirika simirili echi chati.Nije osali ni bichiwari nirà tiemi noperiga tamuje machibo tamuje yuga, echonà bachami Riosi busila nirà.13Echiriga ju nopiriga tamuje ju iwerili achigoriga tamuje lilabsa tamuje achio we kanila chorape kaniliga echi Tito, joperiga echi Tito.iwigala okuliwame niwarame noperiga tamuje karaga. 14 Nopiriga nije nisa we niraga maporiga jare yuka bacha tiemi yuga,nije ketasi riweli niwasa chibile namuti, echiriga karaga nope anelite tiemi ni bichiwali ju,tamuje we niraga mapuriga jare yuka bilena bacha Tito olanili bichiwali.16Echi kanila tiemi chorape walu.ali natakuame echi nijewali karaga tiemi nareli majaka nokuami.15 Nije kanili nopiriga niwine karaga bichiwame tiemi
Chapter 8

1Nakit mapu yemi machisatm ,rijoy rigimala ali muki rijimala,mulube echi kuirala Riosi jiti mapu ju iarami echi reo'bachi echona Macedonia.2 Mapali bile walu ucherami siwetami nili,mina simirali we kanilkuami ali binoi we ripa nira risuti ocherli walube we inilkuamii echi kala kuirami.3Mapurika nija raichali mapu aboni nijali nop omera nila ali yensi minancho minami aboni inili omerami olami. Ali binoy nira niyusa mapu Riosi naki 4 ayenacho we anika ,aboni werla animea echi jiti pi bilepi ju mapu jena nochali mapu echi bichiwami.5 Jena kie ikili mapurika tamoje nira mapu bueka. Echona ,aboni bacha na nijali echi onoruwami. Mapali ,aboni nokosa aboni nira na tamojo mapu Riosi naki.6Echirika anevo echi Tito, mapu echi ma owinla jena nochala,mapurika bochima karka jena nisa kala kuirami yemi jonsa nira. chopi yemi 7olatm karka buchuina: ni vichiwka , echi raichili , ni kala machika ,Karka uchun onochali ali binoy we kalieka tamuje jiti.Echirika yemi kala anaka mapu yemi olatm jena ololil kala nikurami.8Nije ani jena kie chopi bile nulalila. chopi si'inarika ,nije ani jena binami ma inesa echi kili nira we kaliekuami inerika echi we kanilika che jare ralamuli yuwa. 9 Chopi yemi machi kuirala tamoje Onoruwami jiti Jesukristo.Mapali binoy inili we niwami, chopi kala nira yemi jiti Binoy inili kie'mi iniwami, mapurika ikia ralamuli Binoy kiemi inisa omersa isebsa we niwami nira.10Jena raichali nije mi iama bile binekuami raichali mapu kuirma? Chave bile bami kubak , yemi kie chopi owinali namuti ola ,mina nakili olasa.11 Jipi siwensa na olowa. Achikorika niruli echi kanilkuami ali nakili olasa mapali, echirka yemi ayenacho amersa , mapu yensi yemi omerma. 12 Chopi yemi we nakitm na olanla jena, echi bile namuti kala ali chapirutami. Jena nima mapu ir binoy echi bile rijoy yuwa mapu iniw, kie mapu kie imiwi.13Chopi jena olakuami kie ju mapurika che jare ku sawuikami kala nira ali yemi inisatm murutami. Jena nira , nisa nirusa kala nira. 14 Echi mapali inarsa newlekuami na yemi echali rawe bachami anisa mapu aboni newale.15 Jena ju ayenacho mapurika echali namuti simirachi aboni omerma atana mapurika newale yemi niwala, ali ma riwisa kala nira. Jena ju mapurika ati osoruta:" ECHI MAPU NIWAMI WIKA KIE VIR RIPILALI, MAPU ECHI NIWAMI PE OKUA'A KIE VIR NEWALELI."17Chopi natetara echi Riosi,mapu ucheli echona solochi Tito jiti binoy nira tibuli nochala mapu rika nije iniwim yemi jiti.16 Chopi binoy kie chopi nira chapili tamoje usuli, chopi binoy inili we nochami mulube jena jiti. Binoy Nawali yemi jiti chopi binoy Riosi naki.19Ali tamoje na julali echi binoy yuwa rijimala mapu ju nawajintami echi karka reo'bachi jiti abo nochala mina raichasa Riosi raichala.18 Kie chopi jena, chopi binoy inili jurami reo'bachi jiti mapurika yenama tomojo yuwa minami na otosa jena nira oloka kanilika kuirika. Jena ju kala nira echi Onoruwami nira ali na inerika tamojo nakisa na kuwirsa.20Tomoje uchuwit nenika rawela mapu chuke ir bile tomojo owinsa cha'ania tamojo jiti kalarka nira jena kuwirkuami mapu uchuwit olowa.21 Tomojo tibut na olowa ni kanilika nira kie chopi bachami echi Walula yuwa, ayenacho bachami echi ralamuli yuwa.22Tamojo ayenacho uchuwit jula echi aboni yuwa a'chivile rijimala ; minami 'nira chopi na inerika, ali mi ruwakit nochali na wika nochakuami. Jipi binoy ju we nochami ni walu bichika mapu binoy iniwi yemi jiti nira. 23 Mapali echi Tito , binoy ju nije yuka atim ali kuirami echi nochakuami mapu yemi yuwa. Echi mapali tamojo rijimala, aboni ju jularami echi reo'bachi nira. Aboni ju bile kala nira echi Kristo nira. 24 Echirika inersi echi aboni bino kanilkuami , ali inersi echona reo'bachi mina nata'la echi tomojo'o we kala nira yemi nira echi yuwa che jare reo'bachi yenami.
Chapter 9

1ali ne nochali kala napawi ka mapu echi bichiwami, kie newale mapu nije mi osima iyemi. 2nije machi mulubemi mapu iyemi ola, mapu chuwiri mapu ninli we nima nakime mapu bachami ralamuli echo na Macedoniachi. ni je ko ane echo'na Acayachi ali asali kariwe chabe bami jonsa. echi kanilwami mapu iyemi niwa iwera wikabe echi mapu noka.3jipi mi juiki echi rejimala mapu echi nakime we obe nira mapu iyemi nisa kie simirami, mina ali iyemi kari ka mochisa , mapuri ka nije aniki mapu iyemi mochima re. 4ache bile na nira, ali jare macedoniasi pireami tami yuwa mina ali riwisa kie kariweka, tamu jeko riwela mochibi re, iyemi ko we mina bi riwela mochibi re, aboni nokisa iyemi aboni bichiwika. 5ali mi natki mapu maye mi we newale we iwersa echi rejimala mapu iyemi isisa ali niwasa kalarwami ne bacha nira mapu rika kolwami mapu iyemi anili. jena ju echi rika mapu karika ilime mapurika bile kuwirli nira, mina kie bile namuti we jiwerami.6mapu jena ju: mapu icha ko pe oka nira ali aye cho raka pe okua, mina mapu icha ko mapu ni kala inarka mapu kuwirma rua ayena cho ichimea kuwirli. 7chopi ibilpi nira mapu rika echi bino anili bino sulala. kie iyasa chopi omonika aa chopi uwerli jiti nira. ali Riosi kale mapu kanilka iyami.8mina Riosi ju mapu olaama mapu ibilpi kuwirali mapu wikabe najitama mapu iyemi nira, mapu chulipi , ali karka namu ti, iyemi karka omerbo niwa mapu ili newale. je nako nima echiri ka abe mapu iyemi omerbo wikabe niwa we kala nochali. 9ju mapurika osurati ati: ''' ALI BINO AYENA ROJANALI BINO NIWALI ALI MINA IYALI WE RISUTI. MAPU KALALA INARA PE ECHI RIKA HABE.''10Mapu mi echi muwe echi raka chi wichami achaya simi, mina echi pani mapu kowami, ayenacho iyama mina wikabe najitama echi rakala iyemi niwala mapu echi rurami. echi ko muwema echi echiruami ni kara nira iyemi jiti. 11iyemi nima re we niwami karka echi rika nira mapu omerma ka nijimi nilia. je na ko pamare ala kanili ali Riosi ali tamuje nira.12chopi otobo ma suwili nochali kie tasi chopi iyama mapu newaleme mapu iki bichiwami. Aye na cho wika najitama wikabe nira mapurika ju natetaraba Riosi. 13ali iyemi aa inerami ju mina kala ju jena nochali jiti, iyemi yena cho nawajinma Riosi ali kala namka mapu ani mapu iyemi olali nawesa echi Kristo nira. iyemi aye nacho nawajinma Riosi mapu ni jika bile kolwami ali iyemi ali mi'ii mapu karka. echi ko naki 14iyemi mi naki mi iyemi mapu raicha Riosi yuwa iyemi jiti. ehi ko ola jena echi rika nira walube Riosi kuwirali jiti mapu chuko iyemi yuwa. 15¡natetaraba nisa RiosiMAPU BINO IYARAMI KIE SINE SUWIAMI!

Chapter 10

1nije, Pablo tania mi iyemi, chupi kie eme ni obe nira kie chi ko pe we rele nira mina ralamuli echi Kristo niwali. ni jeko ju pe kili nira mapu echa li ati echo'na bachami iyemi yuwa, chopi ni ju we nochiame iyemi yuwa mapali we mika nira atia chi. 2nije mi iweami mi tani, mapali nije asisa ni bachami iyemi yuwa, nije mi newale we nochiame bino nira bichiwika isisa. chopi nije ko nati mapu newale we nochiami minabi jiwerami nisa mapali olasa jare mapu natika mapu tamuje pire sapa nira3cho ali tamuje iyensa sapa nira jiti, kie tasi nakowa tamuje sapa jiti yuwa. 4mapu echi enelwami mapu tamuje nakowa kie ju echi sapa nira jiti, chopi es una nira, echi niwi jiwerlowami riosi yuwa nira mapu niwa jiwerali. niwa ki iri nira kuwirami kie bichiwili nira .5tamu je aye nacho noso bu ibilpi namuti a la bichirami ilisa se una rika nira maapu echi Riosi. chapi ru ami nili karka nati ka mina nami ka echi Kristo. 6mina mi kariweki mapu iyama ruwa bile nochali we riteami karka je na mapu kie namli, ali we yati nira ali ala namlowami ali iyemi nisa ni karka.7inesi mapu kare ni bichiwili nira bachami iyemi yuwa. ali a ile asisa ni ala bichiwami echi Kristo, mapu ali natasa bino nira mapurika ju echi Kristo, ali echi rika aye nacho ju tamuje. 8cho nije olowe pe wili pe nira inersa mapu tamuje ju owelpa, mapu echi walubela mapu niwali mapu niwabo ali iyemi mina chopi kie nosobuma, nije ko kie riwelma.9nije ko kie naki mapu chiko iri nisa mapu majaria chuku mapu echi osuli osurumi jiti. 10chopi jare ralamuli je ani: '' echi osuli ni kie riekali ju mina ni jiwerami, chopi ni machina nira pi ju kie jiwerami. we newale namsa echi raichala.''11mapu echi ralamuli ala nataka mochisa mapu mi kare ali raichala mapu echi osuli mapali kie tasi mochiwa, mapu echi nibo mapu tamuje noka mapali echo na mochiwachi 12tamuje ko kie simiba we mika mapu napawi ali hi korika inilia mapu mi nawajina abo nira. mapali aboni nira echi rika nisa echi rika nira mina echi kori ka nisa aboni mi nira, aboni kie niwi mapu natalwami.13tamu je , echi riko, kie inersa minami nira echo na iyena si. chopi se una nira, tamuje a olabo chopi pacha nira echo'na Riosi ati mapu iyarami,ali se una nira, tamu ko niwabo naiba Riosi ati achi mapu mi iyali . mapu echo'na iyena si esba simi we mika be jonsa mapurika iyemi. 14ali tamuje tamu je ko wikabe najitali mapali iyemi napali. tamuje ko nili ni bachala mapu isili we mika jonsa, mapu ruka napma mi iyemi chi nawesa echi Kristo nira.15tamuje mapu kie niwa ali inera mapu che jare mapu niwala mina pi echo na iyena si nira, chopi se una nira, tamu jeko buwe ali bichilwami ali ochersa iyemi jiti, mapu tamuje niwali nochali pe wali nisa ralakami, mina ji kie cho ni kala nisa. 16mi naki jena, ali a omersa nawesa echi raichali ali mapu echo na rijoa chi minami iyemi yuwa. tamuje komkie nochabo je na nochali mapu olasia isira ali a che bilena.17''CHOPI NAKIWISA MAPU ECHI KIE UWERLI OLA, MAPU KIE UWERLI OLA WALUBELA YUWA.'' 18chopi kie echi ju mapu ane mapu kare ichi ala ineramiju echi walubela mapu chi walubela mi anesa.

Chapter 11

1Nije nakisa nopi tiemi omersa anacha namuti kie newalame.¡Nopiriga bichiwili tiemi tami a anacha! 2Chopi nije ati nimayeya tiemi yuga. nije niwà bile nimayekuame echi Riosi chopi tiemi napali nije nimi mà kunerali echi kunala yuga.Nije mi aniki ne bachami niraka riwiri jopirika bile ke tasi chati olami echi binoy kristo.3Chopi nije maja mapiriga jare echirika nira nopiriga echi sinowi akalewili echi Eva kie Natali maporiga kala riwesa asala,we nalina echi natili tiemi nibatmo toruame kie gala buye,muka bilena bichiwali ali buwime iyarame echi Kristo. 4Maporiga anibo bile nawasa ali nawisasa chubile Jesusi nope tamuje nawesa,ali anibo naresa bile iwigara jope tamuje nareli,ali anibo tiemi naresatmo bile raichali jope tamuje nareli tiemiga à anachaba jena namuti ni alarka nirà.5Maporiga nije nata kie ka pi ta kie gala raichame jare anerame we sapu binerami. 6 Chopi nopiriga nije kie asisa binertame, nopiriga raichama,nije ke tasi nasinama, kala binera echi natali nira,kala machimene,chopi aniga echi karaga namuti,tamuje niraga machiwili tiemi jena namuti.78¿Chati olasa nije chibi anerame chopi tiemi omersatmo mà noguintame,? nopiriga nije nawesikine kie nipaga echi Riosi raichala. Nije eki chujare re'oba chapisa echi nopiriga ompama niraga raichama tiemi. 9Mapali nije asali tiemi yuga,ali niwiline newalerame,nije ke tasi biteme chopi kewesi nopiriga nije newalilila nili arame nopiriga echi rijimara nopi sili echona Macedonia. .Ne buchuwi catewine nisane biteme chopi tiemi yuga ali echiriga à inarame.10Achalti ni bichiwali nopi Kristo ali tami yuga,jena we nochili chorape nije ke tasi nima kilabtame echona wikanami Acaya.11 ¿Nopiriga nijeka kie kalene? Riosi machi.13Noperiga à simine, echiriga à sismane,Ma suwibachi nopiriga nije ompama ochoya ma suwibachi echi anerame nopi tami chubane ali echi anerame nopiriga echiga nokuanili we nochili chorape , noperiga echi riwirutane nili echilliri a nochame noperiga tamuje ola.12 Nopiriga echi ralamili ju ke bichiwame auche bilena jularame nawisasia ali nochame akalewa.Echiga najita noperiga auche bile jularame nawisasia echi Kristo ti.14Ali ketasi bile kie saina, nopiriga echi satanás najita echiriga bile nali nira echi Riosi capitanuala rataba. 15Kie bile saina echi binoi nochami achio najita echigorigachio noperiga nochami gala olame. binoi nawaka nocha echi ne ala niraka16Nije ani uchesine:ke wesi natasa nopiriga nije ju bile ke bichiwame noperiga nije ompama we nochili chorape. 17Nope nije aniga chiku jena namuti ne kala niraka bichikuami we.nochili chorape quetasi chapiruame ju walubelati chopiriga nije ati raicha maporiga bile rasiami. 18Nopiriga wika ralamili we nochili chorape joperiga echi sapala nije achio we nochima chorape.19Nopiriga tiemi kaniliga anacha echi rasiami,¿bichiwika nopiriga tiemi chopi we machiame kà? 20Nopiriga tiemi anacha jare echiga nimi chibi olasa,.Echi nimi cósa, ali chibi olasa tiemi,ali echi we nirame tiemi yuga,ali echi nimi ipisosa banala. 21 Nije anime riweliga tamuje nilite ke jiwerame jena namuti niwayaria.ali bile we nochili chorape nije raicha bile yuga we rasiami,nije achio we nochima chorape .22¿Echiga ju hebreos?Nije achio¿Echiga ju Israelita?Nije achio.¿Echiga ju sirame echi Abrami?Nije achio. 23Echiga ju nochame nila Kristo?(nije raicha noperiga asisane kie natame nira.) nije chorape ju. Nije asali nocha we biteame ali we iweriga, chorape ali pacha,echi ipisorame kie natimaga.wika namuti simeri mukuwachi.24Echi Judíosi nije nareli malisa echi"Noasamakoy ipisotame pe bile kuwana. 25 Baisa nili ipisorame echiti kusiti,nije niline wapatame,baisa,wikagine.nije simira sine rokogo ali sine rawe echona walu bawirali. 26 Nije asali wikanami chulupi we charika walu bawirali, simera we charika echi chigorame,ali we charika nijelia Ralamili yuga,ali we charika echi ralamili ke bichiwame,we charika echona wika kali jaona, ayencho we charika echona nopona kebiri te, ali we charika echonà walu bawi manina,ayenacho we charika echi ke bichiwali raichame rijimara.27Nije asali nocha we biteame ali we sapuca,wikabe rokogo ke kuchuga ali we lochega we balamika bawi ali wisabe ke koóga,achio wachega ali ke napachaga.28 Ali chujare si, muchuwa we sapu nulecua chulubi nije jiti kie buyesa karka buchuwi echona reo'bachi.29 Chika ju ke jiwerame,ali nije kie ju jiwerame?¿chika oloyetmo imeuwa,nije ketasi simirka yoine.?30Nije nisa we nochili,nije chigoriga we nochili mulube nope riwira nijelia jiwerala.31 Echi Riosi ali tamuje onola echi walubela Jesusi ,echi nope ju nojuintame chulubi,¡chopi machi nije kie akaleya!.32Echona Damasco echi wilime rilenala echi nulame Aretas, asali ineya nopona wika kali jawa, Damasco nopiria tiemi chapiboria. 33Chopi tami rikibuli echona bilena tobechi ali bilena ventanchi echona tigoramé ali nije masquine binoy sikalchi jona.
Chapter 12

1Nije isimaren we kala nira echi bile yuwa, chopi kie ju niyurkuami echi jiti. Chopi inarmane echi inenika ali mapu Walula tami ineri.2 Nije machia bile rijoy echi Kristo nira echi naos makoy bami juba rawe, inisa echi sapala ali machimla sapala, kie machin, Riosi machi, inili simertami echona bakana riwika.3Ali nije machin jena rijoy, inisa echi sapala mina machimla sapala,nije kie machin, Riosi machi,4 inili simertami echona pariwikachi bayowchi ali anamali namuti we ikia kala raichala mapurika ku bile anema.5 Mapu jena echi rijoy anili nije mi kie niwe nira miman che bile yuwa. Chopi nije nirako kie niman se nira che bile yuwa,ayenacho nije kie jiwerami nisa.6Na nije nakisa we ni kala nira che bile kie ni we niwami yuwa, kie inilatire kie nirami,chopi asisatire raicha ni bichiwali nira.Chopi nije inisan echi we kala nira che bile yuwa,mapu kie iwesi natama we nira nije jiti mapurika ritiwa tami nira, ali anamsa nije jiti. 7 Nije ayenacho asa echi nurumi kala nira echona mina sayeka uchuami mapu olamare. Chopi mapurika ,inili yarami bile suwaloli echona sapala,bile raichali tomi riabli niwala mapu najatama kie ir chukubka, mapu nije kie mi mi rowisa mina asisa we nira nochika.9Vacia chokemi we anekin echi Walula mulube Jena jiti, mapurika ni mi ie nokosa.8 Chopi Binoy mi aneri: "Nije kuwirali ju we walu nira muje jiti , mapurika echi amerami we kala niwa echi kie jiwerami." Echirka nije nakini inisa we kala nira che bile yuwa echi nije kie jiwerla nira, mapurika echi omerka olam echi Kristo omerma chapia tami nira.10 Mapurika, nije atin we kanilika ikisa mapurika echi Kristo isili,. mina kie jiwera inisa, mina echali cha'aneso,mina wika namuti simirachi, mina najatso ali mina niruchi we omonali. Chopi mapali inisan kie jiwerami , mapali jun we jiwerami.11Mi na najitkin bile rowisami! Yemi werla anilitm na olavo, chopi nije inisa nawajinrami yemi jiti nira. mapu nije kie kasen nikin bacha chukum mapurika riwewami minami nira nawesami,chopi nije jun kie vir. 12Echi ni bichiwali inerkuami bile nawesami inili niwarami yemi jiti ni buyeka nira, 13riwirtami ali we simarika ali we jiwerami ola.chopi mapurika yemi nili kime nateami echi yuwa reo'bachi,ayenacho nije inisa bile ritem yemi jiti nira ? my wikawi jena kie kala ololiwali jiti!.14Inesibo! Atin karika mapu ku nawamarua yemi ku yuwa pi sine baisia chokemi. Nije kie iniman bile ritem yemi jiti nira,chopi nije kie nakin mapurika yemi niwalaju. Nije mi nakin yemi nira nisa. Mina echi cuchi kie inilatire suwaba wenoli jiti,chopi wenoli inilatire suwaba echi kuchala jiti.15 Chopi nijeko we kanilika suwabmane ali inimani suwabrami echi aboni ikuala jiti. Nije mi kaliesa we nira yemi, iniman nije kie mi kalierami?17Chopi echirika inisa, nije kie mi iniki riten yemi jiti. Chopi, mapurika nije jun we binemi,nije jun mapu machikin echi kiekala. 16 o'mina kie mi kala olalibon yemi ibili yuwa mapurika nije julali? 18 Nije mi aneki echi Tito na siminala mapu yemi muchuli, ali nije julali che bile rijimala echi yuwa. o'mina Tito kie kala olalibo yemi yuka siminla,? Kie isirite tamoje chiko rika nira? kie ienite chiko rika mapu yemi ieni?19Yemi anati ilimli jena raweli tamoje muchuwalit kuwira yemi jiti nira? Echona jonsa Riosi jiti nira,tamoje muchuwalit echi Kristo nira jeanika karka mapu bino naki inisa kala nira yemi jiti.20Chopi nijeko maye mapali nije nawasa kie riwemea mapu rika nakin. Mayeni yemi kie riwimea nije mapu nakitm. Mayeni mapu nirulma chiv aniwami, maekuami,we ni nira iyokuami, risu kanilkuami, kie nirami,kie kala raichala, we nochkuami ali ikia namuti kie kala.21 Nije mayeni mapali nije nawasa, nije niwala Riosi mi anesa bachami yemi jiti. Mayemi inima we omonika pachani ikia nira echi mapu olali chati kie kala chave, ali mina kie ku ruwisa ali we natem nira inieso mapu aboni olowa yenali.
Chapter 13

1Jena ju echi basia chokemi mapu nije nauwani mapu echona iemi iyua." IBILPI MAPU SAYERA NIMA MAU OKUA ALI BIKIA MAPU RIWALI." 2nijeko ma anekine mapu echi karka mapu chati olami chabe mina echi Karka jare mapu nije asali echona osa chokeami, mina anichoni chisine: mapali nije nawasa, kie mi iri iyenami niwama.3nije ko anine iemi mapu iemi ati echi bile inercuami mapu echi Kristo raicha echiku mapu tamuje nira. echi kie ju kie jiwerami mapu tamuje jiti. siini rika, echi ju we owakimi mapu iemi nira. siwinirika, echi ju we owakmi mapu iemi nira. 4mapurika echi anili echona wichontamimapu kie jiwerami, mapu echi ati akami mapu echi Riosi omerami nira.mapu tamuje ayenacho juti kie jiwerami mapu echi nira,mapu echi ayua ayuki akami juti mapu echi Riosi omerami nira mapu tamuje nira.5aboni iemi inesi mapu a kala bichiwite.abini inesi. ¿ anali iemi kie cities iena mulubeni iyemi aboni nira,mapu echi Jesukristo iemi ayuki ati ? mapurika aboni iemi kie simarlireti echi ucherami nira. echi ati, o mapu iemi kie ucherami juti. 6mina nijeko atine ni bichiwali mapu iemi machisa mapu tamuje kie juti kie niyurami.7mapu jipi tamuje ichuwite raicha Riosi yuwa mapu iemi kie chibi okobobati. nije ko kie rahicha Riosi yuwa mapu ritermaba mapu simarkarua echi ucherami. siwini rika, nijeko raichani Riosi yuwa mapu iemi isibobati kala nira, mapurika jerika ritersa mapu tamuje kie simarlite echi ucherami echi nira. 8mapurika tamuje kie iyira omerite ola mapu echi bichiwli nira, mapu echi ayua ni buchili nira.9mapu tamuje we kanili mapu juti kie jiwerami mina iemi juti we jiwerami. ayenacho tamuje raicheti Riosi yuwa mapu iemi anibobati karka bochirami. 10nijeko osani karka anali mapu nije atine we wika ateni iemi jiti, mapu echali asisani iemi yuwa mapu kie niba mapu ali inelwachi mapu nije nisa ni bacha chikuwami, mapu echi Riosi the iyarine, mapu iemi niwa mina kie nasobu.11suwe nira, rejimala rejoi mina rejimala muki, ¡ we kanilsi ! onochasi mapu nakiluwa, anibo kala kuwira raichika, ichubo karka chopi rika anika, bitelpo kala nira. mina echi Riosi nira we kaleka asime iemi yua. 12sukursi ali ayenacho chumuka kala nira.13karka echi bichiwami sukuiri iya. 14mapu echi Wikabe Jesukristo kala nira, echi we kale Riosi nira, mina echi raicha echi we kala Riosi wikala anima karka iemi yua.

Galatians

Chapter 1

1Poblo chapirume nira echi Riosi jiti.(ke tasi rijoiti sikalati ne echi binoi Jesucristo niraka nali li echi Òno binoi Riosi,jopi ne ku wilasali jopali mukule,. 2 Ne karka rijimara tamuje yuka,echi ro'obachi echona Galacia anelichi:3Jena natetari tiemi yuka nisa je nali kili nira echi Riosi tamuje Ònola na echi walubele Jesucristo,. 4Jopi binoi nijile tamuje chati olalti,jopi rika ne ku kuwirtame nipate jipi rawe chatiri,tamuje aboni nira li echi Riosi na echi Òno,. 5 Echi nisa jiwerali chulubi nira na chulubi.Echirika ju.6ije we kanili tiemi ne rojaria jopi echi tiemi bayele ne natetari nira binoi Cristo. Nije we kanili tiemi ne nakuliwaria ne ma chusinu niraka. 7 Jena ketasi niraka ju chubile nawesari,li aniru chunbile ralamuli jopi ke kala raicha tiemi li nakuliunali echi ruwame echi Riosi raichari.8 tamuje ,li bile Riosi sontaruala jemi ripa riwikachi,chubile nawisamire chusinu niraka jopi tamuje aboni ani,muje nimare echi chati niraka. 9 Jopi anili echi chabe,jipi achiyo ani chusine niraka:"Li jare tiemi anesa echi nawesare ke tasi nisare echi jopi kipultimo,echi nisa chati niraka ." 10 Li ¿Nije achuku echi jopirike nechuku echi ralamuli niraka Riosi kuchola ? ¿Á chukune jopi rika nikura chuku chujare ralamuli ? nije abiji chukusa nrkura echi ralamuli ,ma ke tasi Riosi niraka chukume.11Ni je machisa nakia,rijimala,jopi nije raicha li nije ani ke tasi ju echi raichala ralamuli . 12 Make tasi narekine bile rijoi niwala,li ketasi riwirtine.Anakupe niraka ,nili echi binoi Riosi tami bachami to13Tiemi a kipuli tami nije chorika biteli jeki judaismo,ni je najatami nili echi ro'obachi Riosi niwara ne nasipa niraka nije chukuli mane karka cha olamaria. 14 Nije bachami simili judaismo 'chi echona minami jopi nije ju bamiluala,jopi nije binoi wichimobachi pireame ju.Li nije ne wabe nimayeme nili nije ònola yuka chabe kia we nokuilte15Li echika binoi Riosi ,tami rojuanika silire ropalchi atichi nije iyelachi ,li jopi tami bayeli binoi niraka kanilika,. 16 Li ne kala kanilika sili echi nije ranala yuka ,jopirika nije nawisama echi jopi ketasi jurios li ketasi ya simasa echi yuka sapali li lalà. 17 neje mokine jemi jerusalenichi jopi sile nilire echi jopi Riosi chapili nije nisa ne bacha, nije simiki jemi Arabia li ku nawakine jeni Damaskochi.18Li ma bakia bamisa simikine jemi Jerusalenchi machimeria echi Cefas reweami, aly ni ripikini echi yuwa makoy mali rawe. 19 we nali ke tasi riwakine chubile Riosi jiti chapirume ,li echi Santiago,echi walubela rijimala. 20 Li nije ososa,ne kala riweka bachami Riosi niraka nije ke tasi akaleka ani.21Li ma simikine jemi Siria aneliachi li Ciliciachi. 22 Nije ketasi machi rume nilirene echona ro'obachi echona judea aneliachi jopi ne Riosi yuka ju. 23Echi chopi kipu je animi:"Bile rijoi jopi tamuje najatali,jipi jeani echi bichikuame ku cha olasa ." 24 Li echi ne kanili echi Riosi yuka nije nije niraka
Chapter 2

1echa li ko,makoi nao bami simirlachi nije ko imokini echona Jerusalenachi ali Bernabe, ali ayena cho echi Tito Tami iyuwa. 2nije ko imokini jiti machirutami inima ni mi nachirkini nawesari nije mi ruwe kala raichali, nije ko raichki kie machina je mi ne anili nateami, ma pali kala machika muchubo ko nije ko kie tasi ima iyena, pi simirami nira.3cho pi kie Tito, ali asali Tami iyuwa cho pi inili bile Griego, we iwerli aneti echi sikirenila pi ta sapala echi ralamuli niwala .4 echi kie bichili rijimala ko isili kie anika nira mapu riga kie aneka machimea tamuje niwa ma pu Kristo Jesusi kuwirali. echi aboni ko tamuje we usurika niwanli, 5chopi tamuje ko kie nakiwa ma pu riga nuleti echali echi muchuachi, ma pu riga echi bichiwali nawesari isisma yemi yuwa.6chopi aboni ko ma pu iyira inili mateami nira, ma pu inili, kie tasi niran, Riosiko kie tasi bi ha bile we simati echi ko wi kariga ne ha, echi,nije ani, churika nima mapu we nateami kie napabu nije inila. mapuriga echi aboni inili ko kie tasi nateami inili Tami nira, Riosi ko kie tasi ibil pi nira kuwira echi ko kuwira kariga, 7nakupi nira, aboni ko riwali nije ko bichiwuili echi nawesari echi mi ko kie tasi iyerami echi ralamuli niwala taa sapala, Ali Pedro ko bichiwuili echi nawesari jopu riga echi ko chakena bichinki apasrami echi rijoi inila, 8Ali ko Riosi, Ali inochali pablo mapuriga inima Riosi iyuwa inochami ma mina jare ko mapuriga chakena bichinik apasrami echi rijoi inila, Ali ayenacho inochili ne kina mapu kie judiosi inili.99 mapali Santiago, Cefas, ali Juan, ma pu machirutami inili ma pu niwala echi rohobá, machili echi sukurli mapuriga Tami aya, tamuje ko iyati echi sikala otona we kalerami echi Bernabe ali nije ayena cho. aboni ko echiriga niwali mapuriga tamuje ko inima ralamuli kie judiosi, mi na mi nili mapu10 muchuwi richinara echi rijoi niwali. echi aboni ko tamuje itanli ma puriga natama echi we risuti, ma puriga nije ni isinli.11cho pi mapali ko Cefas nawale echona Antioquia, nije ko ne bachami chikubken ma pu echi ko aneti kie kala ju. 12chabe ko Ali e hi ralamulis isisa mapuriga Santiago nira, Cefas ko kowa aserli echi ralamuli iyuwa kie judiosi. cho pi ali ko echi ralamuli riwali, binoi ko riweli ali ko minapli echi ralamuli kie judiosi iyuwa. binoi ko majali echi jerika anemi echi ralamuli niwala chaken bichinki apasami,13ayena cho echi kariga judiosi napawili je anekia we kanili mapuriga kie tasi kanili. echi Bernabe ko ariga sinunachi simili mapali echi ralamuli kie judiosi nokali. 14Mapali ni je ko riwaki kie tasi bichiwali ichuli echi nawesari, nije ko ne anekin Cefas ali ne bachami kariga iyuwa: tamuje ko inisa judio Ali ko bite chukusa mapuriga bile kie tasi judiosi nira mapuriga kie judio, ¿ churika uwerli anema jare ralamuli kie judiosi, mapu pirelia echi judiosi ?15tamuje aboni ko judiosi ju echali jonsa ocherli mapali kie tasi ochati olami ju mapuriga echi kie judiosi; 16kie inisa, tamuje ko machi kie che bile rijoi ju ni kala nira chopi nochali echi nulali, mapuriga ni bichiwali Jesukristo. tamuje ko ayenacho bichikiti Kristo Jesusi mapuriga tamuje inima we kala mapuriga ne bichika echi Kristo ma ikie echi raichali ane. mapu nochali echi nolali kie chabe bile sapa Nima ni kala.17cho pi ali ko tamuje ko ju bichiwame Kristo, tamuje ko ayena cho riwirumi ju mapuriga echi chat olami nira, ¿ Kristo Je ola chati ni mi isisma ? kie tasi chisimi Kristo ko!18 chopi nije ko che sine ku niwasa ko chopi nije kojinli, nije mi machirka piri ju nije bile kie kala olami mapu ikinulali. 19chopi echi onolali jiti, mapuriga omerma bitelia Riosi jiti nira.20nije ko mukuki echona kursi Kristo yuwa. nije ko ju ma kie bitemi, Kristo bite tami yuwa. mapu nije ko biteko je na sapala, ne bite ni bichika Riosi ranala, echi tami we kalele mi na echiriga a nakili tami jiti. 21nije ko kie tasi mi na riwe echi Riosi kuwirla, chu rika nima kala bachami Riosi jiti omersa ralaga nulalila jiti, ¡echali ko Kristo mukuli ke iri nira!
Chapter 3

1¡ Gálatas bayasi ke natami!¿mapu yemi sukuruli?yemi busilchi jonsa,Kristo ko kala machirtami nili mapali milibo riweli. 2 jena bi ne kala machinali nije yemi yuwa:¿mapu nareli ono'ruami iwigala mapu nochali nulalila we bichiwami ne kala namka? 3 ¿yemi ko we bayasi ju? ma kala machika mapu owili ono'ruami iwikala,¿ma jipi ma sunima re pe sapali nira?4we ni risuarika nili wi namuti jiti mapurika pe ke niraka?5 mapu yemi mi yako ono'ruami iwikala echiko ne kala omeri olaya yemi yuwa,¿ola mapu nularami ,ne bichiwika?6mapurika Abrahami:"NE KALA BICHIILI ONO'RUAMI ALY ECHIRIKA BINERTAMI NILI,".7 mapurika olabo jena nira,nekala namsi,mapu echi niali wichiukwami,echiko ju Abrahami kuchuala. 8 jena osuruami,Riosi ne kala ruwema riweli auche jare ralamuli ke machiami,nawesali ne kala nira mapu olabo riweli binoy Abrahami jeanika:".NE KARKA SUWABA KALA KUIRTAMI NIMA.". 9mapurika echi ko ne kala bichiwami nili aly ne kala kuirtami niliAbrhami yuwa,echi riwala ne kala bichiwa.,10karka mapu ne kala bichiwami nulalila echi ko pe suina nira ju ke kalarka kachi; mapurika osuruami chuku:. 11 "PE ISI JU MAPU KENIJEWA JENA OSORUAMI NULARAMI NE KARKA SUNIBO." 12 ma jipi ne kala ruruami ju bachami ono'ruami yuwa,:"MAPU NE KALA OLAKO ECHIKO NE BICHIIKA BITELMA". pe jenali nulalila ko pe ketasi bichiili ju,"JENA RALAMULI MAPU ECHI NULALILA,ECHIKO PE ECHI JITI PIRELMA."13Kristo ko tami ku kariweli mapali nije echirika olachi ke kalarka olachi,echirika osuruachuku:"WE LOIMI JU MAPU PE OKORLI IJAMI.". 14 mapurika Abrahami ne kala umparma nawaya jopona jare kuirali mapu Kristo Jesusi, mapurika kala umparbo nare Riosi iwikala.15chopi ali nije bile cuirsa chulipi inili raicharami inili echi Abraham ali echi isirami. kie ani: "chopi echi isirami, 16"anika ali ikia, chopi pi bilepi ali bineli, "ali muje yuga inarami ru, chikia ju kristo.17jipi mapuriga nije aninanli jena ju: echi walula, nop nawali Naóciento baisamakoy bamí juba juba, kie apa ali siuna mapu rika anikin bacha rawe mapu riga Riosi nira. 18mapurika ali nijili inari echi ni bacha chukuami, mapuali makie nawa echi nijimariweli.chopi Riosi iyali echi Abraham mapu riga binoy aneli kuirmaruli.19¿chuira inili, ali, echi mapu inili ilarami? inili chibi olarami echi jiti kie nirakuami, ali jonsa echi isirami echi Abraham yuga nawanla ali aniya mapu bino nikurmare ni bichika ikili. ali nulaliwala inili ucharami ni omerika echi Riosi piyonala ali bile kalarami.20 jipi, ali bile rijoi raichasa ni achinika chibile yuga, kie nuru bile kuirame.Ali Riosi binoi niwali mapu riga binoy anili ni achinika Abraham yuga.21hirika ju, ¿echi nulerami si'una rika chukú mapu riga binoy anili echi Riosi? ¡echirika ke tasi! chopi inisa nirulsa ali inarami ali omersa iya echi vitelkuami, chopi ali kuir ni bichiwa inisa ali nawasa echi nulerami. 22 chopi echi osorutame iyerli karka echi chati ololula. Riosi niwali jena mapu rika echi nikurmare kuira ni bichika echi jesukristo nisa bichiwami nira .23Jipiko,kecho echi nawasa echi bichikami,muchusa ali chapika toli ali nulerami nili,iyerali ali bichisa echiriga riwirtami nili. 24 Echiriga ali echi nulerami nili ali ikili mapurika gala kuwirami mapu ku nawasa echi kristo, mapuriga omerama gala natika kuwirami ali bichika. 25 Ali orachi echi bichikami ku nawasa,ma ke muchusa echiriga gala kuwirama. 26Mapurika kariga yemiko ju kuchali echi Diosi nasipa nira echi bichikami echi kristo yuga.27Mapoli wika nili yemiko nili ku pakotami echi kristo yuga, yemiko ku nareli echi kristo jiti. 28ke niruli echi juriosi ali pireami echi griegochi,ali ke niruli rusu 29olarami,ali ke niruli rijoi ali muki, mapurika yemiko kariga ju
Chapter 4

1Nije je ane echi muje ripila,taa towi nisamo,ke sinura bile chapirume niraka,nisa echi karka namuti ne bochuwi niraka. 2li echi rale ati ne tibumire karka namuti niraka lu ma sunisa echi rawewali jopi uchali echi binoi Òno3Ali echio ,jopali tamuje nili echi kuuchi,tamuje nochartame niraka ju ne chukuchi niraka je na kawi. 4li ma sunisa jena rawewali,echi Riosi niji binoi ranala,ranarutame bina mukity, ocherame echi nularame niraka. 5Echi niwa jopi rika ne kala kuirtame nima jopona rale muchuwa,jopi rika chpibote echi bile towi niraka.6Li tiemi ju echi kuchi ,Riosi ju le echi binoi ranala iwikala tamuje sulalachi,jopi ani:"nakiwane,Òno.". 7 Li ma ke tasi jumo echi bile nochartame,li ma bile ranala,muju bile ranala nisa,achiyo juma bile ripime niraka ne nasipi yuka binoi. Riosi.8Chabe rawe,jopoli tiemi ketasima chi echi Riosi raichara,ti emi werli ane ne nochartame nima,jopi echi ti jiwerali pita niwisa ke tasi bichiwali niraka,ketasi ju echi ne bile Riosi. 9 Li jipi tiemi ma sili echi Riosi bichiusia,li jerika anika ,machirumi niraka echi Riosi,¿Chorika nima echi ku roisa ne chukuchi niraka echi ke tasi wame natemi niraka? ¿Muchunili tiemi nochami niraka chu sine?10Tiemi tibu echi rawe ne ala natemi echi rawe,micha kuliwame, na sinibi kuwe sanibi bamini sinibi bala sinibi romo li bami. 11Nije ne majanili tiemi niraka ne nije nochawala niwarueline ne ke ta kala.12Je ane,rijimala,najipasi jopirika nije,jopi rika nije chiyo yiri najipasiya.Tiemi ke tasi tami birri namuti chati olali. 13 Wenali tieni machi pi bile nawili nilaria jopi nije nawesari raicha echi ne chukuchi niraka . 14 Li nije ti uchekine bili jopi ikiya nokua,tiemi ke tasi tami paitimo li ne ke tasi tami ke nakitimo.li nakupe niraka,tiemi tami narelari jopi rika bile Riosi sontaruala,jopi rika nisa echi binoi Jesucristo niraka.15¿kome,li,come ati echi Riosi mimi ali jipi? nije je ane ,ne kala nisaka,tiemi ne machipaka nokua echi busila tami amaria . 16Li,¿nije ne sayela yuka ju tiemi ne bichiwali ani?17Echi we nimaye jopi rika ne niurma,wenali ke tasi kala.Echi tami tami yuka rojonanali,Li tiemi ne echi nali nakiboa. 18 Chulubi ne kalaju muje niraka natisa ,ke tasi bi nije chi bi asisa19Nije kuchuwala,chusine risunila okoya ne rapanare ki niraka tiemi li ma Jesucristo najipasa tiemi yuka. 20 nije canilsa nilira echo na asaya tiemi yuka jipe li nije nakuliwa echi tamuje ne kili niraka raicha ,jopi rika ati echi we kanilika tiemi yuka21Anisi,tiemi piri naki echo rale nularamiti,¿Ke kipu echi niwarami?. 22 Osoruta chuku Abrani okua cuchuwa ,bile echi mukiti we nochartame li bile muki ne niutame. 23 Li bile acherile bilena nochartame ne sapala niraka,a bile a ochersa binoy mukirali jonsa yena a sotami nira ju mapu iyari.24Je na kerika anirutamiju jopi rika okua kuchili li echi oserame jopi ani nije jipi,li je na okua muki riwiri echi Riosi ale.Echi bile niraka ju echona mante sinai li echi rana jopi nachartamiju.Jenaju echi Agar. 25 Jipi Agar Monte sinai emi Arabia;echi chulubi niraka emi Jerusalenchi,li echi chona ati nochartame niraka ranala yuka26We nali Jerusalenchi ripachuku ne sotonarame niraka,li echi tamuje iyera niraka ju. 27 Osoruta chuku:"kanilika,muje,ke tasi rana me,ke tasi omerame.Anisi li sinasi we kanilika,li tiemi ke tasi risunila rapanasua.Li echi kuchi muki ranala riwerami cherape wikaju jopi nile rijoi muki yuka ati."28Li tiemi,rijimala,Isaac niraka,ranala ju echi rRiosi ali. 29 Mi juba rawe ,jopinekala anika ocherasa echi sapala najatika ocherali niraka Riosi iwikala.chuorika ju jipi30li,¿Cho ani echi osorutami?"ma hi pa echi muki nochartami li ranala.Li echi muki ranala ke tasi nachuta echi binoi niraka echi muki yuka sotonarami. 31 Echirika,rijimara,nochartami,echi nira muki sotonarami.
Chapter 5

1echi ju niyuptami echi binoy jesusi niwali tamoje aboni iyenma.anachavo nopi iniware ke ku rowibo nopi chati o anerami nisa nopi chati aniya chokusa bile. 2inesi,nije,pablo,anema yemi jena nisa yemi riwesa ke kala,walubela ke nijama ke tasi iyira.3ayenacho chisine,nije nawasama karka ralamli ke tasi nokua ochuma tasi iyira nima nulerami mapu kala nama echi vacha ochuwami jiti; 4 yemi muchiy rojaka ochuwami walubela yuka,yemi makie nivo ropokali wikala kala nira.echali 5binoy wikala,chopi vichiwami tamoje buyebo inilika vichivo raichala. 6echi walula jesusi ke tasi iyira nate tamoje ke ira ola chokusami aniwami ju ke tasi iyira,kie inela nira vichibkuami nochavo kala kalieka. 7yemi ochutami yuma kala nira.¿chika aneti yemi anamna? 8¡mi ane choku ku nawami mapu mi bayeli.!9Pita hacheso varur niwa karka vatisu moma. 10nije bichiwa riosi nopi yemi ke tasi inima chujare .nopi echi choku ke kala binera inimare kastikartami,nopi naki iyirpa inisa.11rijimala,nije ke cho aneti chaken bichink apasia echi rijoy winil,¿chopi jipi nije najatarami juni?jena,nopi echi rite asali echona cursi nakuetami inili. 12chokipi nopi ochuwi risu ola yemi,ni je naki iyerami inima sinepa ripunarami ayenacho echi karka napawika ochuwami echirika nira.13chopi yemi simibala anetami inili nuyuparami nira.chopi que tasi inivo niyuparami nopi rika nikuami chati oluansa; echona chimovachi, 14echali nisa kala nakiwachi,nivo aluami namuti napawika nira. karka suwaba olua nopi echona ani osorutami:echi "MOJE KALEMA KARKA RIJIMALA MOJE NIRA " 15ayenacho yemi nikisa ili nokosa aboni nira,yemi kie nivo chati oluami aboni nira.16chopi nije ani,isirabo echi wikala ke tasi otovo nopi chati oluami. 17nopi echi chati oluami cho ku najisa echi yuka wikala,nopi echi wikala choku najisa chati oluami.echi choku ke najisa aboni nira,mapu yemi nokuatami ke omera ola nopi ali yemi oluansami.18 chopi yemi yutami yularami wikala nira,yemi ke tasi ochuwati echona nulerami nira.19jipi echi nochali niruwami naiva kawichi kie kala:chati oluami ikia yuka yenami ralamli,ke kala nira inarami,napi nakimi kia yuka inama, 20ikia bichiwami namuti,sukuruwami,we paruwami,nikowami,21 we chati inilami,najisami,ku rojachami, chati inilami,ritekala,nakoki mireami,yare namuti nopi echika ochuy,anemani,chorika aneki yemi chave,nopi olua choku bine inimare iyarami inimare ku niyuma echona riwikachi.22chopi echi rakala echi kalabela wikala,kanilkuami,kila nira ininkuami,kalieka,kala nikuami, vichibkuami,23 kala kuwirami,we kala inarami nawajina bino;ke niru sayertami echali echirika oluasami. 24aboni echi riosi yuka ochuwami maku apali chati oluami najata ochuy nakika kala nira.25tamoje pirelsa ka wikala yuka isirabo ayenacho wikala yuka. 26kie tasi inivo onochali,isisami chati oluami jare yuka,ya chati inilami yare yuka.
Chapter 6

1abile rijimala chapisaka bile chati olalila,mapu yemi aboni nira aliwe aly kayena auche bile rijoy aliwala.ne kala natasi aboni nira, mapurika yemi 2ke cho chati olarami nima. ne kala tosi mapurika ne kala olama kristo nulalila3a bile natasa mapu a namuti koruwa mapali ke namuti nilsa, a binoy ku kaleka chuku. 4 karka sineami omeri mapurika karewa binoy niali nochali,aly ko binoy nira we kaniliami make auchejare yuwa. 5 ne ibili nira ka sirbore mapu to'o.6mapu binoy nira yoka yeniko raichasare auche bile yuka ne karka ku ne kala benersare. 7Riosi ko ke chibsi anerami ju, mapali chuwe bile rijoy ichisa',echi ayenacho napabuma. 8 mapu binoy ichisa' mapu binoy niala ke kala,a ku napabuma ke kala.mapu bile a chisa' ne aliwa nira, ne ku bitelwami ku napa buma.9ke sine risibo oloya ne kala, mapali ne kala kachi ayena a napabubo ku,ati ke ompasaka olaya. 10 Li arika,li tamuje niusa echi jopi niumare ,ne kala ola echi ralamuli, li echi ne bacha jopi pire ne bichiuka.11nibi ne kala nesi mapu nije osa jena binoy sikala kiti. 12 mapu jare a ne jerika ritersa ne kami nira pe ke kami nira juchopi pe chakena nira pasia chuku. echiko pe jena noka mapu rewema mapu Kristo najata sirami. 13mapu pe suwina awa jariko echiko pe ke niwa bile nulalila,aly pe echiko naki mapu muje chakena wichimea aly aboni ku moubo'a ruya yemi yuwa.14nije chopi ke tasi ne' niili mapu tomea echi kursi mapu binoy Walubela Jesukristo,mapu rika miliruami nili echona bilena kursichi jena wichimoba kiti. 15 mapu rika bile tami chakena pami ko ketasi nateami ju, ke cho nali chati natawami,mapu iri raicha jena pe kuli niwarami ju. 16 ne karka jena kiti pireami ko,jena pe kili aly kuirali echi niala nisa kamei,mapu rika jena Israelchi pireami Riosi yuwa.17ma jipi make wesi tami nukumesa kamei,nije ko nekala ka inari mapu iri Jesusi baurali nije ripopali. 18 jena mapu natetali binoy Jesukristo yemi yuwa nilsa kamei, rijimala .Echirika ju.

Ephesians

Chapter 1

1Pablo, echi bile Riosi anajatame chopi Riosi nakisa ali chopi mina mapo anaprami chati olowame jiti echona efesochi ali mapu ala ola echi Jesukristo. 2 suikuirli ali ne kili nira nisare ti emi echi Riosi tamuje Onola ali walubela jesukristo3Echi Riosi ali onola walubela jesukristo nawajinika, Mapurika tamuje kuwirtame kala wikala nira jiti kuwirtame echona ripa riwigachi echi kristo jiti. 4 Riosi tamuje chapili ne bacha rawe jenai wichimobachi, Mapurika tamuje nima ne galabela ali kiesi chokila ineka.5Riosi ne chabé tamujé bukurulí mapurika aboni kuchwuala chopi Jesukristo, mapurika binoy nakili. 6Riosi tamujé echiriká chapili mapurika ku nawajimbo, mapurika echi tamujé ne bota'ame ali nijili mapú we kaleli.7Echi Jesukristo yua tamujé ko ma ku bi´warami jú echi binoy la´la jiti, ali echi wikawri chati orowam, jiti binoy we ará simati jú. 8Echi tamujé ´yari biré kwirtam, ali we machiame ju ali we ará namram.9Binoy tamujé machirtri bilé namuti mapú ichipa asari, nopiriká binoy nakiri, nop chabé jónsa echiriká natri nopirika orama riweri echi Jesukristo nirá. 10Echi nochili Riosi nila nili bilé ma kariwerame a´li ma súnirame raweuli niraka, mapurika pamaria karika namuti napabuka, kara namuti ripa Riwigachi ali je na´i wichimoba, napaburam biré pi nirá, ari echi nuram bineri Kristo nimaré.11Echi kristo jiti tamujé chapibo´are, kara namuti nopi binoy niwa.. 12Riosi tamuje chapili mapurika chapirutami nopirika tamuje ompabo ne bachami nira echi buyekuame ali bichiwa echi Cristo nira, mapurika tamuje nibo echi nawajiname ali jiwerali binoi Riosi13Echi kristo, ti emi achio, mapali namsatmo echi raichili ne bichiwa, echi nawesali mapurika ku ni'upa ali mapali bichiwsatmo echi ali bawirarame mapu Riosi nijili echi Riosi iwigala. 14Echi Riosi iwigala ju mapu tamujé naré bachá, a´li ma ariká ma kara swaba naresat echi mapu Riosi warubela jú.15Ali nije echirika, mapali nije namki echi bichiluame echi walubela jesukristo, ali echi kalekuame kara echi wika rijowachi pireme bichiwame. 16 Nije ketasi riweki echi natetara yakuame Riosi ti emi jiti mapurika nije chulubi tana ti emi jiti.17Jeko tani echi Riosi walubela Jesukristo, echi onola jimerami binoi Riosi, ti emi iama bile iwigala ne gala namkuame echi riwirtame ali echi machiwame binoy niraka. 18Nije tana emí ara machirtam nima mapurika machisboa chuyiri ju echi biré buwekam japirika bayertam niri, chuyen wika ju echi namuti mapu Riosi ´yamare echi nop bichiwam jú.19Mapali nije tana mapurika ti emi ala machibo echi Riosi walu omerami ju ne minapi chio mapu ayena bichi, mapu tamuje nira ola. 20 Jena ko ju echi bilepi omerami Riosi nochili echi Jesukristo echi ku wilasli echona mukuame jona ali achali echona otona we bayoachi. 21 Echi binoila ko achali Kristo karika nira walubela mina jiwertia mina binoy nira karaka riwala riwarame ju. kristo nulamare ke tasi pi jipe rawe bi, yenacho minanami rawe.22Riosi achali kara namuti echona binoy ronolachi, ali iali echi ro'oba mapurika walula nira. 23 Echi ro'oba ju ropogala mapu bochiwa echi biteluame ali kara namuti.
Chapter 2

1mapoli a yemiko, muchuli suwimi nira nili ali ke namali nili ali echi chati olakami jiti niwa.2 Nili echiko,a bilepi chokemi yemiko sibibali,echika natika echali jenai kawichi.yemiko echiriga isirali echika natika echi siliyami a echi bacha uchuwami echi wika jiti.echi ju binoi iwigala a echiko mapurika nochare echi kuchali yuga ali ke namami 3 Tamuje ko kariga echika piremi nili chabe,tamuje muchuli ke gala ola echika natika echiriga ke gala olali echi sapala jiti ali echi natali.tamuje echiriga pireli ali echi kuchala mapuriga auche jare.4Ali Diosi we niwa ali we kaleli mapuriga walu nira echi yuga chika mi kaleli a tamuje.5 mapuli muchili suwimi nira echi chati olakami jiti, Binoy ko pali ali kuluwami nira bitelikami echi kristo yuga.mapuriga walu nira kuwirali a yemiko echiriga ku nauma. 6 Diosi ku wilasi ali echiriga nakili muchuma napawika mapu ripa riwigachi echi jesukristo yuga. 7 Binoy niwali echi mapurika echali mapuriga chorika nima winami Binoy ko omerasaka ineria echi walu nira mapu jiri niware ali kuwirali.Binoy ku inerali echi nasipa nira echiriga gala winami echi jesukristo yuga.8Echiriga kuwirali mapuriga yemiko ku nauma pe ta nasipa nili bichikami,ali echi ke echiriga nawali yemiko,nili bile namuti mapo niji echi Diosi. 9 Ke echiriga ku nauma ali jenarika nisaka ali ke wesi nochili. 10 Mapurika tamuje ju echiriga bineami echi Diosi yuga,bichisa echi jesukristo echiriga niwama gala olami echi Diosi echiriga anili nichikuchi jonsa chabe juba, mapurika tamuje omerama isirama echi aboni.11Jenarika ke wakawasa ali pesinepe yemiko nili ralamuli ke juriosi echi sapala jiti.yemiko ko bayerami "chakeni bichili ka apasia echi rijoi winili"echiriga mi bayerami nili ali chakeni bichili ka apasia echi rijoi winili echiriga sapala jiti niwarami echi sikali echi ralamuli. 12 Mapurika echali yemiko muchili rowaka echi kristo yuga.yemiko nili ke jami pireami ke echona pueblochi isralachi.yemiko ke risensia nili ali napawika katiwarami echi raichali ali echi ni ala olasa.yemiko ke niwa ke ke bichili mapurika nima winami.yemiko muchili ke Diosi yuga jenai kawichi.13Ali jipiko echi jesukristo,yemiko a sine muchili pe we mika nira echi Diosi yuga, echiriga pali mulube jiti echi Diosi echi wilalati jiti echi kristo.14 mapurika Binoy chopirika kilinira.Binoy niwali okua,bile.ali echi sapala Binoy ke gala nili echona parechi ali rowanika echiriga rowani a tamuje yuga sayerali. 15 Echi ju, Binoy ma ke nateami nirali echi bacha uchuwami ali echi gala isirali mapuriga echi Binoy chopirika.Binoy niwali ikilinira. 16 Binoy niwali echi mapurika maku kanilika a echona pueblochi,pelipi ropogala niraga echi Diosi echona kurchi.echomi kurchi Binoy ko mukuli ali sayerali.17Jesusi niwali ali ku ra'amala pikilinira yemiko mapu muchili pe we mika nira ali pikilinira ali mapurika muchili mulube. 18Echi Jesukristo jiti at´omera tamujé ko muriwa birempi ariwa nirá.19Echiriga mapuli,jipiko yemiko ralamuli ke juriosi ke risensia nili ali ke jami pireami nili.echiriga nakuluka yemiko nili echi yuka inarami we kanilika echi aboniko yuga rowanika nira echi Diosi ali kariga echi Diosi kuchali.20 yemiko echiriga gala ruwerami nili auche bileni jularami nawisasia mapurika chukuchi jonsa Riosi jiti nulerami raichanla.jesukristo chikorika nili echi rite bacha ati'ami.21 Echi Binoy, kariga echi walu echi kali ali ocherili mapurika bile templochi echi onoruami niwali. 22 Echi Binoy,a yemiko ayenacho echiriga niwali napawika echiriga bilena mapurika pe wika rigiowachi ali mapu echomi bitere echi Diosi echi awigala.
Chapter 3

1echi jiti jena, nije, pablo ,chapiritame ali onoruami iyemi nira ralamli kie kiechiko juriosi.2 nijeko mayeni mapu anamli ni mulubemi je na tare mapu riga iyaramijuti jiti Riosi,ali Binoi tami iyali iyemi nira.3nije chukuni osoya ni natika ali riga nije riwirtaminilin mapu riga nije mi machikin. jena ni bichiwa ju nasotame nopmi iri nije osakin pe okua echona jonsa chibilena. 4mapu ali liyera mulubem jena nira,omerboretimi machiya iyemi yena ni bichiwa nira mulubemi nop inili ju Onoruame. 5chabé rawé ko ke machirtam nirí chabé pireame, jipiko ariwa nirá Onoruame najatam jú.6ani bichiwa nasotamiju chopi echi judiosi nili mapu riga inili ali yuka inarami echona ropokachi.aboni nili olami ta namuti mapu anesa Jesukristo ni nasuaki. 7 mapu riga nijili ta namuti bino Riosi tamuje jiti ni wekim ali olali onochika bino jiwerki jiti.8iosi tami iyali jena namuti nije,chopi nije ju ni pitaa ali echi rojonarami jiti Riosi.jena iyarami, chopi nije anesa iyemi kie jutimi juriosi echi riosi raichala mapu kie omertami machiya ni karka nira ali we iniwami kristo nira.9nije olamareni rajela echi karka ralamli chuwiri ni mulubemi nira ju echi nochali kie achinika nira echi Riosi niwala.jena ju nochali,mapu rika inilim ,chopi chabe inili nasotame jiti Riosi, chikia niwali karka jena namuti.10jena inili mapurika jipi,ni nasipa echona templochi, echi walula ali bacha uchuami ali echana pari riwikachi kinasimasi ali machisa wika nosokame echi kanilkame Riosi inili. 11 jerika ikimeare nopi rikia chulupi anatika mapurika olamareni echi nira ali bochili chopi jesukristo niju walubela.12chopi ali kristo yuga iniwiti namuti olami kie majaka ali omera muhuya ni kanilka chopi binoy ni bichika echi nira. 13 choir jiti, chopi atamani mapu rika anisa kie olalanla nije nira risuaniltami emi nira. jenali ju emi inili we simati jiwerli.14chopi jena jiti romonamani nije chokobali bachami nije onola atichi, 15 chopi karka echi rijimala echona pari riwikachi ali echona ile ipo chopi riwarami. 16 nije olarmani mapu rika Echi kanilma chibile yuga, ali ala anika echi iniwami bino we simati olami,ali inisa iyarami jiwerali ni jiwerka chopi echi wikala jiti,chikia ati iyemi nira.17Nije olarmani chopi Kristo bitelma echona iyemi sulachi chopi ala bichiwika. Nije olarmani mapu yemi inisa we napawika uchuami ali acharami echona iyerli we ni kanilka. 18 ali iyemi muchusa we kanilka mapu ali omerboretimi machiya, napawika karka sinemika echi bichiwami,chuira ju kaena,ali wili,ali weti ali mina ni bochukami echi kanilka echi kristo. 19Nije olarmani mapuali emi omerboretimi machiya ni walu nira kalieki echi kristo,chopi ali ikia karunti machiya. Ali iyemi niwaboretimi jena ali chapi inisatimi ni bochikame ni karka nira echi Riosi inili.20jipi ali Binoy. chikia ju ni omerika olami karka echi namuti, mina rawe echi karka mapurika atasati ali anatasati,echi jiwerali ali ola chukusami tamuje jiti,21 echi inima we simati jiwerli echona templochi ali mina jesukristo chopi karka mapu sinibi pireami ali chulipi ali chulipi. Amén.
Chapter 4

1Echi rika ,echi ne mulube niraka chuku Riosi yuka,nije niraka nule echi kiliniraka jopi ruyerami tiju. 2 Bitelsi ne ke wika niwaka,ne kili niraka.Aboni ibili niraka kanilika pirelisi. 3 Ne kala olasi tiburia echi napawika li iwikala ke tasi ripunasi li ne kiliniraka.4Li niru chi bile iwikala,li chira tiemi achiyo bayetami nilitimo nochami niraka nimamo. 5 Li niru echi bile wabe jiwerami,bile bichikuame ,li bile sinuniraka ocheriami,. 6 Bile Riosi li echi Òno karka niwala.Echi karka niraka ju,ne karka niraka niraka.7Tamiju ibili niraka ne kala niraka binoi echi Riosi niraka. 8 Jopi rika ani echi binoi usurutami:"JOPALI ECHI KU MOSA JEMI RIPA,. ECHI KE TASI MACHI ILUTAMI,LI NIJELIA WICHIMOBACHI."9chuyiri ju echi aniwame: “ku mosa ripa,"li echi achiyo ku rikila jenai kawirali ne wabe rale niraka. 10 Echi ku rikili,echi binoi ju jopi ne buchuwijemi ripa riwikachi iyenali.Echi niwaka sili jopiri bochima jemi ripa riwikachi bochima11Binoi Riosi niji echi narekuami jena niraka:Riosi binoi chapili,nawesame ,raicharame,ne bacha chukime li echi binerami. 12 Echi niwa jopirika nakime niwaparika echona pacha,jopi rika binoi Riosi ropokali. v. 13 Echi niwa jena jopi rika ne karka nachuwiba echi karka niraka nachuwikuami li machime binoi ranala echi Riosi.Li je na niwayachuku jopali tamuje wachisa jopi rika je mine nachuwile ne walu niraka binoi Riosi.14Je na niraka ju echi jopirika me ketasi kuchi niraka.Li jena ke tasi ne ralesitaka niraka je nai li je mi.Li je naju echi napu ke tasi torume nibate li ne ika niraka binekuami,echi ralamuli wabe binemi ne charika raichi. 15 Echona,raichabire ne kanilika anika li ocherpire ne moolachi wikaniraka ne mo ochi jonsa,Riosi. 16 Cristo li ne napabuka ani karka ropokala jopi bichiwa.Li ne napabuka anika echi jopi nachupa chuku,li echi karka ropokala oche echi niwaya echi kanilikuami.17Echika,nije ane nimi kuirsa echi Walubela:tiemi simasi jopi rika echi ke tasi jurios jopi ne ketasi nateme echi natili. 18 Na ke tasi nateme echi muje natali ne chonika niraka.Li echi ne rojaka nokua Riosi niraka nali niraka ke tasi machime echi aboni niraka wewarami niraka echi sulalà. Li echi ke tasi riweli. 19 Li echi ne chirika niji echi riweratmi,ne karka niraka.20Li jena ketasi jena binelitimo echi Riosi yuka . 21ará machí japí emiko ará naleli echí Onoruami raichari. 22ma ará binertami, jutimi mapirika riwebo echi chabé nirá biterkwam echi sapara nirá nochiriam jú.23Li ariwesi echi rijoi ocherami li ne ku ocherami niraka echi iwikala echi natali. 24 Jena niwasi echi jopi rika napachaka echi sinu niraka rijoi.Ocherami ju ne kala niraka li ne wabe kalabela niraka li ne bichiwali.25Li olasi,mina pasi echi ke tasi bichiwali."BICHIWALI RAICHASI,KARKA NIRAKA ECHI MULUBE PIREME YUKA,“Chirika jute echi bile itemtami ibili niraka. 26 YOSI,LI KE TASI CHANOKOSI."Li ke tasai nakiwi echi chukume echona rayenamichi echi yokuami. 27 ketasi asi echi riablo.28Jopi chiko,ke tasi chiko wamina.Echona,echi nochamire.Ne nochamire binoi sikalati,li ne nachutika simire binoi nochasa aya echi jopi nowale . 29 Ke tasi chati raichamire echi chumuchiki.Li nakuliwika,jopi raichamiremo ju ne we nowalekuame jopi rika wabe nowalekuami,jopiri ne kala ruyepa echi jopi kipumuchuwa. Li ke tasi siwe echi iwikala echi kala olami 30Riosi.Li tiemi niraka ju echi ucherami bile namuti jopali nisa rawewali ne kuirtami nisa.31Riwesi echi karka namuti siwekuami,na,yokuumi,sinaka li chubisikuami, ne karka niraka echi namuti chatiri. 32 Kanili ne karka yuka.ne kala niraka echi sulala. wikausi aboni niraka,jopi rika echi binoi Riosi tamuje wikawa.
Chapter 5

1ma jipiko ni sine a mika, Ono'ruami kuchuala nibo. 2 aly ne simasi ne kaleka nira,mapurika binoy tamuje kaleli kristo aly binoy ku kale. echiju mapu nijirami nili mapu mukumea,. mapurika we simati jukami niibo Ono'ruami yuka.3wika Rijoy aly muki yuwa kochiwami we mapu yiri siimi chati olowa'mi we waminabi wika Muki we Rijoy nakisa'ke biyiri echirika olasi yemi aboni nakupa, mapurika inisare mapuiki bichiwami ju. 4 anibo jena riweltami,o chibsi anika kachiwami ke nateami, mapu keti olasare.minanacho nirulsa natetara yawami.5Li tiemi ke tasi niraka machi echi bile rijoi wika yua iyenami,ne ke kala naki,echi ju, chibsi bile bichi wami,nevke tasi niraka ju echi ripa riwikachi binoi Kristo Riosi . 6 Li tasi nakisi jopi akaleka rume jare.Lu jena niraka ani yoa echi Riosi echona nawa binoi ranalachi ke tasi ala olami. 7 Li ke tasi yuka nibo echi.8a chabe rawe yemi pe chonami nira nili,ma jipi koma ku machiltami ju walubela kiti.kiti be simabo ne kala machiltami nira. 9 jena ne kalabela iwikala,ne kala olakwame ne bichiwali. 10 ne kala natasi mapu ne kalabe ju binoy walula. 11 ke olabo mapu tamuje bichiwami ju Ono'ruami echi chati olalila. pe echona ariwe.Echo na niraka ,machilika niraka. 12 Li ne chirika niraka oloka wika ju echi riweltami ke tasi osoka.13ne kara suwaba,ne kala tibutami kariwerami machina nira,ne kala kariwerami.14 ne kala kariwerami ju li ne kala machirtami.mapurika jeanili "ku busure,muje mapu kochili,ku asisi mapumi mukuli binoy Jesukristo ku rajema muje yuwa."15peko nali ne kala tibusi mapurika yena noka yemi,ke mapurika jare ke nijewami,. 16 chopi ne kala natami nira nalina. nekala kariwebo mapurika jena rawewala pe simira wili,aly ke kala ikiya wili jena. 17 ke japi iri loiami nilsi.kala natasi mapu iri binoy Ono'ruami nula.18ketasi rikusi echi uva chipumi jiti,echiko tami tomea mi charikachi ke kalara rekachi.we jena jerika chi nisa ka ,we nali Riosi iwikala kalabela bochiirami niibo. 19 raichasi ibili nira salmochi chukuami,nawajinsi Riosi niala.nawajinsi aly wikarasi ne sulachi niraka binoy Walubela. 20 sinibi natetali yasi binoy Jesukristo riwala ruka kini ono'ruami kini.ono 2021 Mapurika ne kala kanilma binoy Jesukristo mapali tamuje nakupa nira nisa.22yemi muki ne kala olasi nakupa Rijoy yuwa mapuri ka walubela yuwa. 23 aly echi Rijoy ko muki mo'ola nira ju,mapurika binoy Kristo abe mo'ola nira bile rehoba yuwa.echi mapu ku niuwami jena repokala ju. 24 Li chirika echi o'obachi chuku echi chapika echi binoi Cristo,echirika chio echi upila muchusa kere ne echi kunala niraka buchuwi25lomuje Rijoy ne kala kalesi Muki mapurika Kristo tamuje kaleli jena rihobachi echirika nijili binoy echi kiti . 26 echiko echirika olali mapurika ne kala nima.echiko pakoli bawi kiti aly binoy raichali kiti si. 27 echiko echirika olali mapurika binoy ne kala riwirma echona rehobachi ne kanilika ,ketasine chuluweka riwirbo,ketasi cho auche bile,chopi ne kala olami ketasi namuti rusa.28achikorika echi Rijoy ne kala binioy upila kalesa re aboni repoka nira.mapu ne kala kaleko binoy upila echiko,binoy neraka kale. ke wesi binoy ku repokala ke kaleli.29 chopi ne kala kaleli aly ne kala tibuli,achikorika mapu Kristo ne wabe kale rihoba tamuje nira ka. 30 tamuje ju mapu bile ono'ruami niala repokala.31mapurika bile Rijoy ko rewema re binoy iyela aly onola aly binoy upila yuwa asimea,Ly okuanka bilepi repokala nima. 32 jena ju mapu ne kala tibutami bichiwili,aly nijeko raicha jena rehoba kiti binoy Kristo nira. 33 chopi ne kala kalesa re ibili nira jubila binoy niraka,aly Muki ko ne kala nijesare kunala ku.
Chapter 6

1Kuchi,kala nijewika echi muje Ònola walubela,chirika ne kalaju." 2 kalanijewisi echi muje Ònola li iyela"(ne bacha niraka ju echi riyosi jopi Riosi anili), " 3 nekala niraka simiba echi tiemi,chirika ne kala wili pireltibamo jemi kawirali."4Li ,tiemi Òno,ke tasi yoti echi ta towi.Li tamuje,li ne kala niraka ane echi kuchi echi niraka.5Nochartame,nisa ne kala nijewami echi karika li muje ne majaka sili Ne kela niraka akale kuami echi sulala yuka chirka ne kala nisa echi binoi Cristo yuka. 6 Ne kala nisi echi ke tasi pi jopi echi ati ineya li nakiboa.Echona,nisa keretimo Cristo piyonuala.Nerika niraka olasi echi Riosi sulalati . 7 Ne sulala niraka olasi .jopi rika ne walubela li ketasi echi rijoi. 8 Tiemi ne kala machisatire jopi niwatimo ibili niraka rijoi,li ne arami nimire echi walubela,ne ku sotonarami nimire echi nochartami.9Tiemi nulerami,chiyo nokosi tiemi nochartami.ke rawewiti.Tiemi machi,chikaka echi walula niraka,jemi riwikachi chuku.Tiemi ke niruria echi nulakuamj10NE juba niraka,newaka niraka nisi echi walubela li echi newaka echi we omerami. 11 Ne karka uchesu echi jiwerali Riosi niwala jopi rika nejiwerami nima echi riablo niraka natamichi.12Li tamuje ketasi ju echi ti sapalati li echi lala.Li echi yuka ne bacha jawami li ne ke tasi machi me,Li echiti iwikala echi ne kalabela yuka. 13 Li ne karka uchesi echi jiwerami Riosi niwala,jopi rika nima ne chulubi niraka nima echi chati olowawami jena rawe que kala. Li ma karka niwalsa echi,tiemi ne kala nisa14Li chirika,ne wachika niraka .Jena niwasi echi muyalachi uche kuami li ne bichiwili niraka echi jiwerami . 15 Jena niwasi arika ma machi ralepisa ma ala niwasa li anisa ne kili niraka raichaka . 16 Li ne karka nira usa echi we warami bichiuka,li tiemi ne cho oka echi chupemi line rajami chati niraka.17Li usi echi moochi ne ku niukuami li echi piya na iwikala,li echi niraka ju Riosi raichara. 18 Li ne tanika olasa,tanika echi chulubi iwikalachi ne chulubi rawe niraka.Jena natarimiti,ne karika nenika niraka li tanika echi yuka karka bichiwaki.19Tami niraka tanika,li ne irapitika nisa echi tanika echi nije chumula.tansi jopi rika nije kala olama ne bichika niraka anime echi raichi niraka. 20 Li ne raicha niraka ane nije karia echi nawasa echona karren,li nije jena ala raichama ne natika,jopirika nije raichama.21Wenali tiemi machisa naki nije niraka li chorika anisa,Tiquiko,echi rijimala kaleriami na ne kala niraka echi walubela yuka ,ne niwamarune machime karka namuti. 22 nije achiyo jule echio,jopirika tiemi niraka machime li echi ne iwerali amire echi sulala.23Li kili niraka nisa echi rijimara,li kaniluami echi yuka nisa echi kala bichiwali ,echi Riosi Òno li Jesucristo. 24 Li nisa echi natetari echi binoi walubela Riosi echi kalekuami ta pi sine mukume.

Philippians

Chapter 1

1Pablo ali Timoteo, nóchami Kristo Jesus jiti, karka echi mapi iki bichiwami jú echi Kristo, echona jilipochi pirema echi tibúmi alí nulámi. 2kala natimaka ku´wirtami yarami nisa yemi Riosi jiti Onourami ali walubeala Jesukristo.3Nije natetari iya Riosi mapali nije yemi jiti nati. 4Chulupi Riosi tani karka yemi jiti, ne kanilka Riosi yuwa ra´ichi nije. 5nije natetari iya mapu yemi tami yua muchuli nawesa ne sukuchi rawe jonsa. 6nije ni bichiwa jena jiti, mapu owi'li echi nochala yemi yuwa alí echirika a inarma yensi echi Jesikristo ku nawasa.7ne kala ju nije nilisa yemi jiti karka su´waba mapujiti mi niwa ati nije sulalachi. Yemi mapu tami yuwa muchuli mapali nije ku´wirtami nili ayenacho mapali bachara asali nije. Mapalí nije ku nimili ali ne bichiwa nira ra´ichali echi nawesali Riosi ra´ichala jiti. 8Riosi ju mapu tami inea chuku, mapu nije ni mi we kale yemi ne natimaka echi Kristo Jesusi.9Nije Riosi tania atí jerika:¨mapu yemi minabi kanilami nima alí ne ala machiká alí ne kala newalaka natama. 10Nije ni Riosi tani maputika yemi a machibo mapu ne kalála ju alí ne ka´la bichíwali raichami nima ali kie wesi jiti chíwarami nima mapalí Kristo ku nawasa. 11Nije ni tani Riosi mapu yemi ne ayenacho chulibi kala olámi nima mapurika nakirúmi ju Jesukristo jiti, echi riká Riosi wa´lubeala alí ne wabe kala onórami níma.12Jipi ko nije ni naki mapu yemi machiboa, rijimala, mapu iki namuti risú nila bite nije mapalí nawesa, wikabe ralamuli ma ku bichíwali jena ra´ichali.¨ 13Echi jiti, karka sineami mapu iki tami tibua uchuli ali ne karka su´waba auche jare ka´la machíli mapu nije echirika bulera asala echi karren jiti chopi Kristo jiti. 14Ne soki karka echi rijimala waminabi bichísli echi walubeala Kristo mapalí machísa mapu pir jiti echirika karren jiti bulera asali nije, kie majak nawesa echi Riosi Ra´ichali.15Jarekó nawesi Kristo jiti chopi karrunti namuti nakika ali tami sayerka alí jare ko ne ka´la nirá. 16Nopi ne jubála ko olá ne kala natimaka, ka´la machika mapu nije na´i atí mapurika binerma echi Riosi Ra´ichala. 17Nopi auche jareko Kristo jiti nawesi karrunti namuti nakika ke ni bichiwa nirá. Aboni maye nije siwé ati mapalí karrena jiti bulera asaka.18¿ali piri? sib'arika, ke bichiwali nisa o yena bichiwali nisa, pe kristo jiti bi nawisakoa, ali nije wabe ni kanila. yena, nije mi kanilama, a minabi kanilama, 19Ali nije machi ayena kalánmare alí ku niumaré mapujiti yemi echiriká tania uchuli Riosi alí echi Onoruami iwikála tami ku ku´wirsa.20Pi rika nije nakini kiebir namuti jiti riweali yarami nima, alí kie biiri majaka, nopi riká chulupi, Kristo ayena bichírami nímare mapurika nije ka´la olasa, mukusáni o cho biji a bitelsan. 21Mapujiti cho bijí a bitelsan Kristo jiti nijewika bitelman, alí nije mukusán, ayenacho ka´la níma mapujiti bacha ku ni´yurka inarman.22A nije bitel sa ka pe ropokala jiti, oche biji ani omerma wika namuti ola. ali, ¿chowira ni chapimea? nije ketasi machi. 23 Nopi jiti ketasi newala jala nata churika gala ju. mapu nije naki ko ju ku simiwami ali kristo yua asiboa, nopi minapi ala ju. 24Chopi, ne ripibo echona ropokalachi minapi a newalerami ju ne jala yemi jiti.25Mani bichika jena jiti, a nije ko echona ripima ali yemi a yua inarama, ali minami oche kanilipo nopi bichikoami ju. 26Mapali nije yemi yua ku nawasa minapi kanilipo yemi. 27Pe nalina ne ka´la oloka pirelsi mapurika aní echi Kristo nawesali, mapurika nije ku simisa yemi inesia, nije ikíma yemi jiti, mapu sinibi werli oloká napawika bilepi iwika jiti, ne bilenpi nataka, werli ola waminabi bichiwa echi alabéla nawesali jiti.28Ketasi majasi jare mapu iki mi sayeri. Echiriká aboni machimea mapu aboni risú ikimea, chopi, yemiko ayena naubore, jena ko Onourami jiti inara. 29Mapujiti yemi yarami jú, Kristo natimaka, ketasi chopi bichíbo echi binoi, ayenacho risú ikikia natimabo. 30Achikoriká risua inilka mapurika nije inil, alí tami jiti nama.

Chapter 2

1Yemi ayena yarami nisa jiwer Jesukristo jiti echiriká ku´wirsa auche jaré, mapurika binoi natimaka ku mí ku´wirli ayenacho ku´wirsa jaré, alí sineami yemi pirélsa chopi bilebi iwikála jiti alí nakupi natimaka pirelsa, 2aliko echiriká chopi natika pirelsi mapurika nijé ne wabé kanílima, nakupi we natimasi, napawika ku´wirsi alí sineami napawika chopiriká oloká pirélsi.3Kie pi binoi ku ku´wira inabo o binoi ku we norli nirá birelbo. Chopi, waminan natimak ka´la kuwirsi auche jaré. 4Ayenacho kuwirsi auche jaré mapu ikí newalé ketasi chopi mapu yemi ibil newalé.5Echikorika natasi mapuriká nátami nili Kristo Jesús. 6Binoi ko níli chikioyirs mapurika echi Riosi, chopi binoi ketasi ´werl nirali chikoyira níma Riosi yuwa, mapurika bile namuti kie sine ni´yubkuam. 7Chopi, ketasi ni wa´lula nirali binoi kú. Binoi nakili mapurika ku´wírami níma. Binoi najitali mapuyira tamuje ralamuli. Binoi nawali achikorika mapu pi auche bile rijoi nirá. 8Ne wabe jubála nirali binoi kú, alí ka´la nijewami najitali yensi binoi mukuli, ¡mukuli echona kursichi!9Echi jiti, Riosi we noli ne bachá wa´lula nirá. Binoi i´yali riwalá mapu ne bachá chukuami ju auche riwala yuka. 10Binoi ko echirika olali mapurika sineami mapu iki kipusa echi Jesusi riwalá echirika chokobaká wabe nawajinmaré, kara su´waba mapu iki muchuwi mina ripa riwigachi alí jena´í kawir alí rile. 11Alí binoi echiriká olali mapuriká suwaba ra´ichka animé mapu Jesukristo wa´lula jú, mapuriká sineami nawajinma echi Riosi Onoruami.12Alí ko, yemi mapu nije wé kalé, nopiriká yem wabe ka´la nijewami jú, ketasi chopi mapualí nijé asisá yemi yuwa, chopi waminani jipi ketasi yemi yuwa atí, werli olasi nijewika olá echi mapu mi ku´wirli ka´la machika alí ka´la majaka. 13Mapujiti Riosi jú mapu mi nakiluwa chukú mapuriká yemi ka´la nijewika alí olabo mapurika binoi nakí.14karka namuti olasi kie siti chati ra´ichaka auche jaré jiti alí kie biyir jiti najisaka nakupi. 15Echiriká olasi mapujiti ketasi chati olámi nirá alí ma ka´la biwarami nirá nima yemi, Riosi kuchali kie biyir chuluwemi nirá. Echiriká olasi mapujiti omerbo yemi rajína mapurika bile rajerami nirá jena´i kawachi, jena´i nasipa mapu ikí muchuwi wikámi nirá alí we chati siti namuti olami pire. 16We ka´la chapisú je´na ra´chali mapu nija ku bitelkuami mapujiti nije ne bichiwa kanilma mapalí ku nawasa echi Kristo. Echalí nije machimé kie pi riyoksi werli oloka bitela nije.17Chopi, nije mi´liruami nisa mapurika bile namuti nijírami nirá echona omowaluachi alí mapurika yemi bichíka pire, nije ko we kanili, alí we kanili karka yemi yuwa. 18Achikorika, yemi ayenacho we kanilsi, alí kanilsi tami yuwa.19Chopi nije julama ma ke´ayo echi Timoteo mapualí binoi wa´lula Jesusi echiriká nakisa, mapurika nije jiwerl yarami nima mapalí ma machisa yemi jiti. 20Mapujiti kie wesi auche jaré yuwa echiriká olá nije, mapu ne bichiwá nira we newaleni yemi. 21Mapujiti auche jaré karka pi abonibi jiti nata pire, ketasi mapurika nakí Jesukristo.22Chopi yemi aboni ma machi mapurika olámi jú, mapurika bile ta towi ku´wiri onola ku, echiriká binoi tami ku´wirli nawesa echi Riosi ra´ichala. 23Echijiti, ma ke´ayo julamani mapalí machisa churiká ikimeare nije. 24Chopi nije ni bichiwa atí echi wa´lula Jesukristo mapu nije binoi ayenacho ku simeare ma ke´ayo.25Ali nije natani mapu kuwana ku julakuami echi Epafrodito. Echi ko nije rijimala alí tami yuwa iyenami yuwa nocha alí tami yuwa iyena sinibi werli olá, alí echi mapu tami ruye karunti namuti yemi jiti alí tamí ku´wiri mapalí nije namuti newalesa. 26Mapujiti binoi we omona asalí alí we ku siminala yemi yuwa, mapu yemi ayena machili mapu we nayunali binoi. 27Ni bichiwa nira binoi ne wabe nayunali alí soki mukuli. Chopi Riosi natimaka ku ku´wírali echi bi, tami ayenacho, mapurika kie minabi o´monama nije mapujiti ma we o´mona atí.28Echi we sapu nira julareni, mapalí ku riwisá yemi, we kanilbo alí nije ma kieme natama yemi jiti. 29Naresi echi Epafrodito we kanílika mapuriká nakí echi wa´lula Jesusi. We kala natimika nijewasi kara mapu iki echikoyira jú. 30Mapujiti binoi soki mukuli mapali we kala nijewika nóchali Kristo jiti. Binoi ma ke´ayo kie bitelma ruweali tami jiti alí mapalí nijewika olali kara namuti mapu yir yemi ketasi wikirli tamí ku´wira.

Chapter 3

1Ma ni jubá nira, keni rijimala, napawika we kanika pirelsi echi wa´lula Jesukristo jiti, nije kie nasini auche sine osowa je´ná jiti. Mapu je´ná jiti ka´la tibuka pirelma yemi. 2ka´la anaka echi kochui jiti. Ka´la anaka echi chati oloka piéami. Ka´la anaka echi mapu mi sikirek ripuni aboni ku. 3Mapujiti tamujé ma chakena bichina pasrami jú echi chati olowámi, tamujé ju mapu bichiwami ju Riosi echi iwikala jiti, tamujé ju mapu we kanili Jesukristo yuwa, alí tamujé kie bichiwi aboni ku sapala.4Asibarika, nije ayena omerami jú binoi ku sapala bichíwa, a bile echiriká bichíwami nisa binoi ku sapala, nije wabé minapi bichíma riweali. 5Nije komal ayena suwe sikireka bichinárami ju osanao rawe simirsa, echona pueblochi Israel, Benjamín yuwa najiremam, echi ni we hebreo jú hebreo yuwa; mapuriká nijewika olá echi Moisés nulalila, nije bile Bariseo najitki.6Nije we yoka risú olámi nili jare bichiwami; mapurika we ka´la nikurami nirá nijewami nili nije, mapuriká nularami nili. 7chopi, mapuyir namuti we nateami nirali nije chabé, jipikó ma kie nateami jú binoi Kristo jiti nirá ko.8Echiriká, nijé niria karunti namuti ikian jú, mapujiti waminan nateami ju Kristo ku, machiká ku bitelkua, echi wa´lubeala Jesús. Echi binoi jiti kara namuti banaka uluki nije. Karunt basuri nirá jú, mapujiti nije alá omerma Kristo jiti ku najata. 9Ali ku riwirutami nima nije. Nije ko niwewika bite echi osirutami ketasi mapuriká Riosi tami wé onoma, chopi, Riosi tami ku´wiri mapujiti nije kú bichilí echi Kristo. Riosi ku ka´lari mapalí ku bichíso. 10Echiriká jipi nije waminabi machinali echi binoi jiti, alí echi jiwerl mapu ku owíntami ju, ayenacho mapu chorika risú olarami nilí. Alí mukunali nije achikorika mapurika mukuli binoi. 11Mapurika nije ayena ku owínmampa mapalí mukusá.12Rijamala, nije kiecho yarami jú kara namuti, kiecho sebli natami jú. Chopi nije werli olane mapuriká sine rawé yarami níma kara namuti, echijiti Kristo tami ku ku´wirli. 13Rijamala, nije kiecho biji kiecho nawá mapona sababoré; chopi nije binoi ma kie kuwan ninamorú, chopi jipi ko bachamí nirá bi natamarú. 14Nije ko bachamí werli olama yensi sunusa alí narema echi mapu yarami nimarén binoi Riosi jiti, mapuriká Kristo ku nikúrli.15Suwaba tamuje mapu a´la natami jú, jena jiti natabo; yemi si´una riká natasatm karunt namuti jiti, Riosi ayenacho mi ruyema ka´la natli. 16Chopi, mapu tamujé yarami jú werli olabo nijewa alí kie sine ni´yubo.17Tamí namka pirelsi, rijimala, a´la inesi auché jaré mapu tami namka pirie. 18Wikabe, echi jaré mapú chubuli mi ruye nije, alí jipi auche sine mi anema ni nalaka jaré piré sayerka echi kursi mapona mukuli Kristo kie nateami nirá. 19Aboni suwimearé, aboni ropala riosi nirá, alí we onochi echi chati riwel tami oloká piré. Aboni we nakí karunti namuti na´í kawirli niruami.20Chopi tamujé kalil mi ripá riwigachi atí, echona jonsa nawamaré echi ku´wirami mapu tamujé ku buwe. 21Tamuje ropokala mapu kie jiwerami jú, wabe sima rika jiwerami ku niwamaré mapuyira binoi ju.

Chapter 4

1Echi rika, kalerami rijimala mapu nije we ni´yumi. Yemi jiti nije we kanila bité alí yemi jiti ka´la imiemaré nije. Echijiti kie sine ruwesi bichiwa echi walubela Jesusi, kaleramí apanero. 2Nije werli ané echi Evodia, yencho werli ane nulé echi sintike, chopirikia natami nínla okuank echi walubela Jesusi jiti. 3Ni bichiwa nirá, yencho mi werl ané, muje tami yuwa nóchami, ku´wirikir je´na okua mukui. Aboni tami ku´wirli akanám nawesa Riosi ra´ichl. Echi Klemente yuk alí chojare onóchami tami yuk, aboni rawala ma osirutami jú.4We kaníli echi walubéla jiti, chue sine mi ané, we kanílsi. 5Nakisú mapuriká chue jaré machimé mapu yem we kalié karra su´waba. Ma mulup ku nawama echi wa´lubela. 6Kie omonasi karunt namuti jiti. Chopi, orark alí tank, natetl aka, ruwebo kara Riosi mapurika machimé. 7Riosi mi ´yama we kanílkuami. Tamojoe kie machiya chorkia nijímarkia, chopi tibuma tamojoe sulala alí tamojoe natalí binoi Kristo Jesusi jiti.8Ma ni jubá nira, rijimali, kara mapu iki bichíl jú, kara mapu iki kalerami jú, kara mapu iki ka´lala, mapu we simati jú, mapu we kaníltami jú, kara namutimapu we kalerami jú, kalá olowámi nirá jú, kalá kalerami jú, Natasi jena jerika jiti. 9Kara namuti mapuriká binerli nije alí yem chapili alí namli alí riwali mapuriká oloa nije, achiko riká olasi, alí jonsa Riosi mapu we kaníl nija yem yua asimé.10Nije we simirk kanili wa´lula Jesukristo jiti, mapujiti yem auche sine tami jiti nati. Yem chabé we tami jiti nata pireali, chopi yem kie kirli tami ku´wira. 11Kie karunti namuti risú nila echani nije jipi. Mapujiti ma bineki nije we kanila bité mapalí namuti risúa nilsa. 12Nije yena machí choka risúti nikua, ayenacho machí choka wíka namuti níkua Asibarika alí wika namuti jiti machiki nijé chórika we niwa bitelbo ko´wami o kie biyir niwa ko´wámi. Chorika wika nibo o kie biyir nibo. 13Nije kara su´waba namuti olá omeri mapujiti Kristo tami jiwerli ´ya.14Chopi we ka´la níli mapu yem tami ku´wirli nop´alí nije risú nila asalí. 15Yemi, filipochi pireami, yem machi mapalí ne sukuchi owina nawesa, Macedonia jonsa simikin, kie wesi tamí ku´wirli karunti nijá, chopi yemi ayena tami ku´wirli. 16Mapali Tesalonicachi asalí nije, yem tami ku´wirli mapalí newale asali nije kie pi siniepi. 17Nije kie wenomi ku´wirl ata. Chopi, nije naki mapuriká yemi minabí ku´wirtami nima.18Nije nare kara namuti, alí kia niwi. Nije we ku´wirta ati. Echi Epafrodito tami ´ya mapu yem akina tami yanala nuleli. We ala simati nirá jú, kanilk nijirami alí narerami, Riosi we kanili echi jiti. 19Riosi yemi mi ku´wirma mapu ikí namuti yemi newalé mapu Kristo Jesús jiti omeri nijí mapu iki namuti niwi binoi. 20Jip jonsa echi Onourámi nísare mapu we onok nawajink walúla nirá anebo ne sinibi alí chulubi nirá. ¡Echirika jú!, Amén.21Nareps kara mapu iki Kristo Jesús bichiwami jú. Map iki tami yuwa muchuwi jena´i wa´lu sukuirl mi náli. 22Sineami Riosi bichiwami jena´i pireami sukuirl mi náli. Echi mapu iki piré echi César yuwa.. 23Echiwalubeala Jesukristo mi natimaka sinibi yemi mi ku´wirsa kala jú.

Colossians

Chapter 1

1Pablo, bile nawesami kristo jesusi mapo Riga binoi naki riosi ali' timoteo Tamuje rijimala, 2Echi bichiwami ni jala' kristo echi muchuami echona kolosas. yarami ni'isa yemi kanili nira Riosi Tamuje Onola jiti . 3Tamuje naterara ya'a Riosi, Tamuje niwala onoruami jesukristo chulubi orari nije yemi jiti.4Tamuje namali yemi ni gala bichiwami jesukristo ni'i kalemi karka jare ke riosi bichiwami. 5yemi niwi Jena kelekoami echi jiti buweka ni bichiga tibu yemi Ripa . yemi namili je na buwekoami ni bichiga chabe echi raichali ni bichili, nawesa, 6Nawali yemi yua . Je na raichali buchuwina kawirali waminabi ocherali echi raichali. Ayenacho olali je na yemi yua, mapali Jonsa namali' Ali bineli echi jiti kuwirtami riosi ni bichili.7Jena ju raichali mapo Riga yemi bineli jiti epafras,Tamuje rijimala nochami , echi ju bile ni kala bichiwami ni nochami kristo jiti Tamuje ali Tamuje jiti. 8Epafras ni machirika ola echi kalekoami iwijala nira'a.9Echi je na jiti kalekoami, echali Jonsa namali nije ke sine riwe orara yemi jiti. Tamuje sinibi muchuli tana yemi jiti maporiga bochirami ni'ima' machiwa'mi binoi naki karka bineka Ali nataga iwigala. 10Tamuje muchuli sinibi orara tana mapo Riga yemi inarasa ni ala nira'a walubela yua ni kala nira. Tamuje muchuli sinibi orara mapo Riga yemi we rakesa we ala ologa Ali yemi ocherasa minabi bineka riosi raichali.11Tamuje orarli maporiga yemi nima jiwerami maporiga omerami echiriga nira karka jiwerka Ali ni buweka. 12Tamuje orarli mapo Riga yemi kanilika natetara yama' onoruami, binoi niwali yemi kanilika nijika echi raichali bichikuami rajami.13Binoi Tamuje kuwirali Ali nije biteli chonachi, Ali Tami toli' Ripa binoi ranala. 14Muje jiti niwi ranala natimakuami, echi wikawakoami echi Chati olakoami.15Echi ranala ju inertami echi Riosi ke omertami ju inekoa . 16Binoi jiti karka mapo iri niru niwarami ju, echi nirure ripa Ali echi nirure kawirili, Ali karunti riterami Ali ke riterami. Ni'ibo Riosi ni'ili ripa aboni bacha muchuami karka nirumi karunti 17Echi ju chabe Jonsa ni bacha Ali karunti yua, Ali echi yua karka karunti napa wika ju uchuami.18Ali binoi echi ju mo'ola echi ropagala ,echi templochi.Binoi ju ni bacha ni ranala echona mukuli Ali ku asisala, echiriga binoi niwi ni bacha bineli mapo karka karunti 19Ali Riosi asali wabe kanilika echiriga ni karka bitelsa ni'ima' echi jiti, 20Ali kanilasa' echi ranala karka Ali karunti binoi nira. Riosi niwali kili nira maporiga simira isili echona kursichi. Riosi ku wikawali karka karunti binoi nira, echiriga karunti je nai'i kawirili o ayenacho karunti ripa nirumi.21Chabe nira'a, yemi ayenacho, ni'li ke machirutami Riosi jiti echiriga niili yemi ni ke kalemi ni nataga' ni Chati olami. 22jipico, binoi ku wikawali yemi binoi sapali nira'a mapali mukuli. Binoi echiriga olali je na maporiga bachami simerma kala olami, ke biiri niwa'mi Ali ke risu' olarami ni'ima' riosi jiti, 23Echiriga yemi waminabi olasa ni bichiga jiwerka, ke juba ku rowika ni bichiga echi nawesami mapo yemi namali'. Je na ju nawesali nili' ruyerami karka ralamuli niwarami na'i kawirali. Je na nawesali mapo Riga nije , Pablo, kuira nawesa.24Jipi nije kanili mapali omona yemi jiti , Ali ni bochili nije nili sapala mapo ke teli'i ke kaniliwami riosi jiti mapo Riga kala ni'ima' echi sapala, echi ju templochi. 25Echona templochi nije ju nawesami , mapo Riga olabo riosi jiti echiriga yali Tami yemi , maporiga sababo karka riosi raichali. 26Je na ju ni bichili mapo ichipaka olarami nili' chabe rawe chabe ireami . Jipi ko je na ma ku riwirtami ju aboni ni bichiwami echi yua. 27Echi yemi ju Riosi naki machisa yemi ni suweti kara'ka mapo niwi echo na Ripa riwigachi je na bichiwali ichiparami nili' jareni pireami. Echi kristo ati yemi yua, mapo ni bichika echi niwami kara'ka.28Je na ju echi Tamuje tani. Tamuje ruwe karka ralamuli ni machiga ,echona Tamuje inerbo karka ralamuli ni karka kristo nira. 29Je na jiti nije nochi' ni werili olaga echiriga ola tami ni nochami mapo Riga nije omeri.

Chapter 2

1Ali nije ni echiriga inili'ni machisa ni karuniti simirilini yemi jiti ali ayenacho echi Laorisea jiti ali wikabe echi ke ritiwa ni bachami cho'ola. 2Nije nochini mapuriga yemi sula' la ni' ima ni kuiratami mapuriga ni' ima yemi kanilami nakupa ni kaleka ali karika echi we niwi echi ni ala bichikuami karika echi natakuami, mapuriga natama ni bichili mapuriga Riosi ineri, echi ju Kristo. 3Echi Binoi karika echi wakuali ju ali echi machimi ju karika echi ti ju, karika ke bi' iri ichipita ju echi Onoruami .4Ali mi ni ane jena mapuriga ke wesi omerama chakena owa echi raichaka ni suwerika 5Echiriga nije ke atini yemi yuwa echi sapala, echiriga a asisani, ayena ati ni echi aliwa. Nije we kanilini echiriga ine echiriga ni ala olami ali ni jiweraka echi bichiwami echi kristo jiti.6Mapuriga yemi chapili echi Kristo walula, iyenisi echona echi Binoi yuwa. 7Muchisi achinika ni jiweraka echi Binoi yuwa, nisi uchucharami echi Binoi yuwa, muchisi ni bichiwaka echiriga yemi bineritami ni'ili ali nisi ni ala olami .8Ala anaka muchisi ali ke wesi kaleka olama yemi yuwa ruyama ali ni kaleka ni raichaka olama mapuriga aboni alanokua echi ralamuli, mapuriga ola noka echi jenai kawichi, ali ke ola mapuriga echi Kristo. 9Ali chi Binoi bite karika10Ali yemi muchuwi karika ala echi Binoi yuwa.Binoi echi ju mo'oli karika omerami ali niwami nulakuami . 11Echi Binoi yemi ayenacho alarami ni' ili biwarami mapuriga bile biwarami ke olarami echi ralamuli jiti mapuriga echi nakuliwa echi ropoka echi sapala, ali echi biwimi ni' ima echi Kristo jiti. 12yemi ni' ili otorami echi yuwa Binoi echiriga pakotami, ali echi Bino yuwa yemi ju ku jawasarami echi jiti bichiwalati echi omeruamiti Riosi jiti,echi ilisali Binoi echona mukusa ku ilisali.13Mapali yemi muchuwali suwiami ni'ira mapali chati alaliti ali echona ropagala ala biwaliti, Binoi echiriga alali yemi pireli echi Binoi yuga ali echi wikawali karika tamuje niwali chati. 14Binoi biwali chati olami natetali echi chati olami echi tamuje yuwa. 15Binoi ni kuliwami niwali karika ali michonalati echona kursichi. Binoi ku buleli echi omerami ali karika jenai nulami,, Binoi echiriga bile ni inerali ni bachami ni' ira aboni, echiriga ologa niurali echi yuwa echona kursichi.16Ali echiriga, ke nakisi ke wesi echiriga risu anema yemi mapuriga mapali kowa kerema baji, echiriga sine rawe omowakuachi echi micha kuliwami kachi , echali rawe sawalachi. 17Jena ju echi akabili echi kariniti mapu iri nawamare, ali echi ropogala ju echi kristo.18Ke riwesi bi'iri echiriga nakisi pi kili ni'ira ali echi olikuami echi nochami Riosi yuwa mapuriga echi nule anime yemi yuga mapuriga yarami ni' ima. Echi rijoi baki mapuriga ine are ali echi we nochi echi natali jiti binoi. 19Binoi ke echi yuwa chuku echi mo'ola.Echi ni mo' ochi jonsa chuku karika echi ropojalachi echona uchuwi ni ala nachuka ali okorami ju echi ninapawika; jena ocheri echi yuwa ala ocherili yarami ni' ili echi Riosi jiti20Ali yemi mukusa echi kristo yuwa mapu binoi kare jenai kawichi,¿ Churikare yemi pire mapuriga ni werili anerami jenai kawichi: 21" Ke kowa, ke echiriga machinali, ke nochasi"? 22Karika jena muchuwi mapuriga sima' ma echona chati olowachi echiriga ologa, mapuriga ju bineratami ju echi ralamuli jiti. 23Jena olakuami niwi we natali bilena echona pireachi mapuriga binoi ologa ali ni suwerika ni kili ni' ira echi ro' opogala jiti. Echi aboni ke niwi omeruami echii yuwa sapala.

Chapter 3

1Ali ko Riosi ko wilasi Jesukristo yua assi echi namuti ripa niruwami, napona Jesukristo ati echona sikala atona ati echi Riosi. 2Natasi echi namuti ripa niruwami, keju echi rile wiyechali niruwami. 3Ayenacho yemiko ma suwimi nira´a ju echi bitelkuami ayenacho ichipa ati echi Jesukristo yuka ali Riosi. 4Mapali Jesúsi kunawasa chika ju bitelkuami alicho yemi chiko kunawama binoy ami ripa riwigachi.5Suwisa, ali ko echi ropokala napi-ichi ati echona kawuchili wika yuka kochimi anatakuame ali naquiwame nima nopi ir cho bile niware, no piri ju chobile Riosi kalemi. 6Pi jena bi jiti nopirika iyoli echi Riosi inara nopirika kuchi ke nijewami nisa. 7Jena jiti namuti nopirika yemi ayenacho sinerawe simibali nopali yemi pireli echirika. 8Ali jipi ko yemi ko riwesa re echi yortami, iyokuame we charika ola kuame. Ku nimikuami raichli ke ala machinsa raíchali binoi chomulachí.9Ke wikalesa re anakoo ka ali yemi iyeltampa echi ocherami nira rijoi echirika olakuame. 10Ni kulumi rijoi nira´a najití ali ehirika kuliwami nira´a machirutami ju echika anatika nopirika ju echi nopir niwali binoi. 11Jenaliko ju mapomi keniru griego kecho jurio, biwarami ali ke biwarame bárbaro, escita, nochamí, niukami chopi Jesukristo karika ali ati karika.12Mapurika gara nira ku napacha nira jú mapu moje ku naresa echi Riosi, ni gara nira´a mapu rijimala, we natimarami kulipi nira´a we kanilami, kili nira´a. 13Kanilika anakupika nisi ni kaleami anakupika ali bile nisa chubsi aniwamí chu bile yúa, ku wikasi echirika a nira´a nopirika waluwala Jesukristo ko ku wikawili emi jiti. 14Echirika karka jenalia namuti, nisa kalekuami binoy chuiriju.15Nakisu echi kanilkumi echirika Kristo nochamapa echona pachana sulalachi. Nili jenali jiti kanikuami nopiyemi niwi nili bayerami echona ropokala. Ala nateti iyarame nisi. 16Nakiwisa echi raichali echi Kristo bitelisa yemiyuka niweniwika. Nikarka machika binerisa ali minábi wika auche bile echi Salmos nawajikuami ali takuami iwikala. Najiwisa ninatetika pachana sulachi nira´a echi Riosi. 17Ali chuke bile nopiri iyemi oloya re Raichali nopiri olali, olasi ni karka echi raula Jesukristo nira. Echirika natetara echi Riosi binoy onoruwami nasipa nira´a echijiti binoy.18Upila, nijéwasa muje kunala, echirika risua olarami nisa binoy Jesúsi. 19Kunala kalesa ayecho muje upila ali kenisa nichaira nisi oboni yuka. 20Towi nijewisa muje onola nikarka namuti nira´a echirika nikala nijewami binoy Jesusi yuka. 21Onola, ke yorisa echi towi, napurika ke juwinama.22Nochami nijewisa echi nulami echi sapala nikarika echi namuti nijewika karika napoiri riwali napirika ralamuli naporika nikala tibima echi yuwa kechinilika sulalachi. 23Achukebile nopiri alasa, nochasi ni binoy aliwala nopiriko binoy Jesúsi ali ke Ralamuli jiti. 24Yemi machi napu narema echi Jesúsi jiti yarami napuiri niwili echi Kristo binoy onoruawami chika yemi oliwi. 25Nopirika achuke bile olasa kekala naremare risuti echi ke ala olarametti nopiri olali ke ju nateamí.

Chapter 4

1Echi nalami, wiasa aboni kuwirami nopi we ala ju alí we kanilika, echirika machimee echika emi ayenacho iniwa bilé kelekuame ripa riwigachi.2Ni wisirsi ni echirika a orarka ni echona'a nira'a ni byyeka nopirika olarami natetika. 3Orarsi sinemika tamuje jiti ayenacho, nopirika Riosiko omerma irapa echona wiechi nopirika binoi raichali, alí echirika ni bichiwa kilinira'a echi Jesukrsitoti. Pi echirika bi nira'a nije ati bulueta karenti. 4Alí orarsi nopiriga nije omerma, olaya echirika ala'a nira'a nopiriga nije echiriga raichamare.5Simasi ni machika nira'a echomi nira nopirika kepi ri'echika pirelbo je na rawe 6Nakisi echirika echi raichali chulubi natetika. Nakisi echirika karami nisati kona jiti, nopirika omerabo machiya nopirika omerabo ku nimiya ibili nira'a ralámuli.7Nopali echi karonti machisa tami ti, Tikiko echirika machime aboni nira'a. Binoi ko ni kalerami ju rijimala, bilé kuwirami ala'a alí apanero, alí ertachi binoi waluwala Jesukristo. 8Nije juiuli emi pi jena jiti, nopirika emi omerama machiya karont nopirika wikiyare mulipa tamo jiti nopirika binoi omerama ni ala nima echi sulala. 9Nije ju'ululi ehi yua Onésimo, ni ala alí ni kalerami rijimala nipi iri bilé emi nir'a. Abonikla onime'e re'e karka nopirika simarli jenai.10Aristarko, nije apaneroli echona wi ertami, ati sukuira, nopirika Markosi, binoi Bernabe wenli rijimala ranala (nopiri iyemi nareli nulekua; binoi nawasa emi yua naresi). 11Alí ayenachi Jesúsi nopir riwarami ju ni ala. Pe jena jiiti bi biwarami (Judíos) ju nije apanerosi echona onochakuachi ripa Riosi nili. Abonikla iyam kanilwami tami jiti.12Epafra sukuira nali. Binoi ibili emi nira'a alí bilé olami nira Jesukristo. Binoi ko chulubi iwersi ola emi nira'a orarka mapurika emi nira'a muchisa karka alí ni ala nira'a ni karka aniyare Riosi. 13Echirika nije niji ruye binoi nira'a, binoi ko nochali owenira emi nira'a echona Laodecea, alí echi Hierapolis. 14Lukas ko we kalerami roktori nira'a alí echirika sukuirali nala.15Sukuirsi echi rijimali echona pireami Laodisea alí Ninfa alí iglesiachi muchuwa pireachi. 16Nopiriga jena sorutami leertami nisa emi jiti, leersi ayenacho echona iglesiachi Laodicea alí chilibasa mapurika emi ayenacho nopi leersa jena 17Echanesi echi Arkipo, "ala natiga nopi iri olanla inili waluwala Jesukristo nopiriga omerma bochiwa."18Je na sukuirali ju nije binoi sikala -Pablo. Ala natasi nije karenali. Echi natetali ko asisa emi yua.

1 Thessalonians

Chapter 1

1Pablo, Silbano mina Timoteo echo'na reobachi Tesalonisensensi pireami Riosi tamuje onola mina walubela Jesukristo. mapu kuwirli mina kili nira nisa iyemi yuwa.2tamuje ko sinibi iya natetara echi Riosi mapu karka iyemi jiti; aneka ali iyemi mapu rika nije raicha Riosi yuwa iyemi jiti. 3tamujeko iyabo natali kie sine isabka, bachami Riosi mina tamuje Onola, bino nochali ni bichiwali nira, nochali we kanilka nira mina kili nira bino icheli ali jubami nira mapu walubela Jesukristo.4Rejimala kalerami Riosi jiti, 5a machi moje pir jiti anerami, mapu rika echi nawesali nawali mapo na iyemi mochiwa ke tasi chopi raichali, ali ayena'cho ni jiwerka, ali alabela Riosi wikala jiti mina ali we bichika mapu ju ni bichiwali. echi ko rika nira mapu ju iyemi machi chu iri ju ralamuli mapu isirli iyemi yuwa chopi niwika we kalekoami.6iyemi ko olali mapu chiko rika nira tamuje jiti mina echi walubela, ali ma chapisa raichali ali we omonka ali we kanil ka alabela Riosi wikala jiti. 7mapu rika machinali, iyemi ko ku rowiliali inerka karka mapu iki bichiami echo'na Macedoniachi mina Akaya.8chopi iyemi buwasa echo'na iyenasi, Walubela raichala ma'a namali mina kie chopi echo'na Macedoniachi mina echo'na Akaya, ali ayena'cho karka buchuwi ali bichilwami echi Riosi ma karka chijali. mapu rika machinali,ma'a tamuje kie newale aniya kie iri. 9chopi aboni nira ani, mapu chapika nokali ali iyemi yuwa. aboni ko ani mapu rika iyemi nakuliwali echi niwarami ali Riosi yuwa, mapu ocha Riosi yuwa mina ni bichiwili nira. 10aboni aniimapu iyemi buwe bino Ranala ripa riwikachi jonsa, mapu ECHI ilisali mapu echi na suwiami bitiachi jonsa. jena ju Jesusi, mapu tamuje pi iri niwa iyolwami nira jiti mapu mulube ku nolinma.

Chapter 2

1Chopi yemi nira machitm, rijimala tamoje isilach yemi muchuwachi kie inili kie natemi,2 Yemi machitm mapu tamoje ikilit we risu nira ali inikit olarami we riweli nira echono Filipo. Chopi inikit olami tamoje Riosi raichala yemi nawesa Riosi nira echona wika we nochili simirachi.3Tamuje bacha kala aneti kie ju chopi tamuje ikiasa, kie ju chiko kie buwimi nira, kie chiko pi kaleka.4 Chopi, inikit inertami echi Riosi jiti mapurika bichiwsat Riosi raichala,jena jiti raichit. Raichit, kie kie nosbuburua echi ralamuli, chopi kala nira echi Riosi nira. Binoy ju mapu nakilunla tamuje sulala.5Mapurika tamuje kie sine binieti raichala chopi pi kalieka nira, mapurika yemi machi, kie chiko pi chanika chopi nakia nil mapu chebile iniware, Riosi ju mapu tamuje ritiwa.6 Kie werla olabot mapu olowa kala raicha yemi ralamuli kie nakisa, kie yemi kie chiko chejare. Tamoje omermirem ania chib rika achiko rika echi chebilena yenami nawesa echi Kristo nira.7Chopi si'inarika, tamoje iniki kili nira yemi yuwa achikorika bile iyela kieyeli binoy kuchala. 8Echirika tamoje we kanilika kuirika rojanit yemi yuwa, kie chopi Riosi raichala ayenacho tamoje biteluami. Chopi yemi isili inisa we kalierami tamoje jiti.9 Yemi anati,rijimala,tamoje onochit, we jiwerika. Tamoje onochit rokogo ali rawe mapu kie inibot we ritem nira yemi jiti, mapali mi nawesit Riosi raichala.10Yemi ayena riwalit, ali Riosi ayenacho, mapu anaprami nima echi sitii jiti,kala nira ali kie chiko ichewika tamoje kala olati yemi yuwa bichiwami.11 Echirika chiko, yemi machi mapu tamoje olowet ali we jiwerika anet yemi ibil nira, Achikorika bile onola isima binoy cuchala yuwa. Raichit Riosi nira12 mapu yemi nokobotm isira echi bile nira kalieka Riosi, mapu baye Binoy echona pariwigachi ali machivo mapu Riosi echona ati.13jena jiti kala natika tamoje nijat ayenacho natetika aya echi Riosi chulupi nira. Chopi mapali yemi chapisa echi Riosi raichala mapu anamalit tamoje jiti, yemi chapibot kie ralamuli raichala nira, chopi, chapilitm mapu bichiwali nira, Riosi raichala. Jena ju raichali ayenacho onochika yemi jiti mapu echi bichiwami.14Chopi yemi, rijimala, najitalit yenami echona reo'bachi Riosi mapu ati echona Judeachi echi Kristo Jesusi nira. Yemi ayenacho risu inilitm echi nira. namuti echi aboni mapu we ni echona pireami nira, mapu aboni ajabli echi judiosi.15 Nokali echi judiosi mapu milali echi Walula Jesusi echirika nawesami yenachi. Inili echi judiosi mapu machi owali, Aboni kie kalie echi Riosi. Chopi mapu ju sayeka nira echi ralamuli. 16Aboni kie nakiwi raicha echi ralamuli mapu inima kuwirtami. Echi mapu olarami ju chulupi owinsi echi sitii kie kala nira. Minami echi we iyoma Riosi nawali yemi jiti.17Tamoje, rijimala, inikit anaprami yemi jiti pi itel rawe, echi mapu Riosi atichi, kie solochi nira, Tamoje olakit we kala nira we kanilika na riteka bichina nira. 18Chopi nakikit isisa yemi yuwa ,nije, Pablo sine ali chesine, chopi echi Riabli kie mi kie nakili chopi yena nakili. 19Mapurika ¿ chur ju tamoje bichiwali minami rawe, mina kanilkuami,mina yarami echi kala nira,bachami echona Walula Jesusi mapu nawamare? ¿Kie jut yemi mapu ira chejare?20 Chopi yemi jut tamuje kala nira ali tamoje kaniluami.
Chapter 3

1Echali,mapali ma kie omperite jiwera natite chopi alaka tamuje riwesa juba,awenili echona atenas. 2Julikite echi Timoteo tamuje rijimara ali nochami Riosi jiti echi raichala nira echi Kristo.chopi jiwerali iya ali kieyela ayenacho echi bichilwami. holalite jena nopirika kewesi nima kie machime we omonili pachana nira. 3Chopi tiemi machi jena niraga jurame jute4Bichiwali,napali muchulite tiemi yuga,jeanegite pechabepe muchulite sapu risu niluame pacha nira,jena simirli,maporika ma machitmo. 5chopirika Jena niraka, mapali ma kie ompebi anacha.julikine echi Timoteo noperiga ompama machia binoi bichiluami. Chopi echi uchemi isisa uche ali tamuje nochala inilatire echi karka suwibami.6Chopi Timoteo nawali tamuje ali tiemi ali tamuje pali we kala raichali binoi bichiwala nira ali kalekuame. tamuje aneli tiemi chulubi we gala natali tamuje nira echi tiemi naki inesa we nira chopi tamuje achio inenlite tiemi. 7Chopi iti, ijimara,muchuwit kilabtame tiemi jitara echi jita emi bichiwala,karka tamuje omonali ali pacha we nira.8Chopi jipe tamuje pireite.tiemi wachi ensatmo echi walubela yuga. 9¿chopi natetali iya ompabo tamuje Riosi tiemi nira, carga canili nope niwite bachami nira tamuje Riosi emi jiti? 10Roko ali rawe tamuje tani we jiwerika ali omperite ineya muje banala ali nijaya nope newale binoi bichikuame.11Chopi echi binoi Riosi ali onola tamuje,ali tamuje Walubela Jesusi,tome tamuje buye chomi tiemiyuga.12 Chopi echi walubela ola noperiga echi kalekuame ocherma ali niruma mina bile ali chubile ali karaga ralamuli noperiga tamuje ali tiemi. 13Echi ola jena noperiga jiwerili nijiya binoi sulala niubmaria binoi chukuila ali ku ala nijiya bachami tamuje Riosi ali Onola echali ku nawasa tamuje walubela Jesusi carga binoi anaprame echi siti kie kala jiti.

Chapter 4

1Majuba rijimala, ne ji werli olanla balle echona wualuwela Jesukristo. Echirika japiria nareli nimi ruyesa tamujue aboni chopi choria simapa ne kaleba Riosi, japiria jiti enite. Ne walu niraga olasi. 2Chopi tiemi machitmo ni mi ruyesa nijiri echi niraga binoy waluwela Jesusi.3Jiti jeria nakisa Riosi: ne ala inara tiemi, kie ju mapu kie anakanaka bite rijoi ali muki. 4Kie aboni bile tiemi machibo ne aboni mukila a la inara. 5Kie niwite aboni nila mukila ne ineiwami chati nataka wabe naki bile muki o rijoi ( chorikaria ralamuli kie machitmo jiti Riosi). 6Jiti kie wesi rijoi mapu kie ala ola echi chati rijimala ne niraga. Mapurika wualuwela ku binami ku sayerami jiti jena kara namuti, chopi chiyoria anilaria nawesali.7Riosi kie ko tamujue aneli kie wichiame, chiria kala. 8Jipe, echi kie nakiwame jena kie nakisa na ralamuli. Jiti Riosi, chopi nopi niji echi Riosi iwijala tiemi.9Kanilkuame iyemila nima ne walekuame chopi ne ke wesi ososa tiemi, chopi tiemi aboni binertami jiti Riosi kalebo aboni nakupi niraga. 10Kie jiwerloami, tiempi niwatmo karaga rijimala ne buchuwi ati Macedonia chopi tamujueli baye tiempi, Rijimal, ali niwasi chorape. 11Tamujueli choria baye li nakia kanilkuame bitelkuame, natasi ne aboni nochali li mina nochasi ne aboni sikalchi, jiti japiria nulete. 12Niwasi jei na chopirika simasi ne aboni niraga a la niraga nima machi muchiwa wichikuame, nopiria tiemi kie niíma echi nowalekuame.13Tamujueli kie nakite japiria ke ala akesa, rijimala, mulube mapu kochil, nopiria tiemi kie omonaza japiria ripikame chopi kie niwa ne wichiwiti japiria juba inarame. . 14Mapurika ne wichichiwili Jesusi mukuli na ku owinili chesine, jerika Riosi pama Jesusi jare mapu kochili echi minoy nira. 15Tamujueli je aneti jeina wualuwela raichala, mapu tamuje muchuwete pireliga, echi aboni mapu ripi yenasi wualubela nawasa, ne wichiwa niraaga chabe aboni mapu kochil.16Echi wualuwela nolinima ripa riwigachi jonsa, bino nolinima sine sinaka, ali sinaka bile bachala Riosi pionola mina puchi ka anerwami Riosi nila, mapu kisuwikame echi Kristo jiti jasma ne bacha. 17Echali tamuje mapu iki pire, mapu iki ripili, nopawika muchilbo, onapma echiripa molirali, choribo echi walubela echona wikarli, mapu muchibo napawika machi walubela yuga. 18Chopi echali kiyelsi bile ali jaresi jeina raichali.

Chapter 5

1jipi mapo raweli mina echa li Kuwe, Baminu,Bala, Romo, rejimala, iyemi kie niwi newalelwami mapo kie iri osowami. 2chopi iyemi aboni nira machi ni kala nira mapali sine rawe inarachi ku echi walubela echi ko inar mapu rika bile chikorami sine rokoko. 3mapali aboni iyursa: ''kili nira mina ni kala nira'', echali nosoburami nili minabi isisali mi'nira aboni.mapali okosa bile muki nisa ropeami . ali mi'i kie wesi umbama nausa.4chopi iyemi, rejimala, kie muchuwi bile na rokoko mapu echali rawe isebma mapu rika bile chikorami. 5chopi karka iyemi ju kuchala mapu rajami nira echi kuchi echali rawe. tamuje kie ju rokoko nira kuchala o ali rokoatli. 6echali, kie tasi kochubo mapu rika che jare noka. we ayena'cho, ali ma inebo a la nira mina mina ke tasi retekali. 7mapu karka mapu kachu ola rokoko nira, mina mapu rokoko riteka olama ali rokoko.8chopi mapu rika kuchi echali rawe, a la anaka mochibo. uchebo rika bile napachi ali ni bichiwili nira mina kanil wami mina mo'ochi a uchebo, ali ni bichili nira ali sine rawe mapu niulwami. 9chopi Riosi ke tasi nakili mapu iyolwami, ali mapu iyama niulwami a li tamuje niwali Walula Jesukristo. 10echi ju mapu mukuli tamuje jiti mapu echi rika nima, to'o ali muchiwi ala busureami o kochimi, omerbo pire napawika echi a yuwa. 11chopi jenati kiyelsi che jare si mina ochersi che jare si, mapu rika a'a olowa noka.12ali mi tanma, rejimala, machisu mapu mi nochami mi iyemi yuwa mina mapu mochiwi iyemi yuwa echi Walubela, mapu iki tanka noka. 13ayena'cho mi tanma mapu nibo ni ripa nira kalerami mapu rika nochali. kili nira mochisi iyemi abo nira. 14mina bi mi iwerli iya, rejimala: anema mapu nasowaka mochiwa, iya aliwa kie aliweami, kuwirsi mapu iki kie jiwerami, kili nira nisi karka yuwa.15kie kuchusi ke che bile kuwana ku olas kie kala kie wesi. ali sewina nira, sini jiwersi mapu ni kalala chopi nira ali a che jare si mina ayena'cho karka. 16kanilsi sinibi. 17raichasi Riosi yuwa sini kie isabka. ali karka natetara iyasi. 18chopi mapu bino Riosi naki echi Kristo Jesusi mapu iyemi nira.19kie tasi pi ta'a nira a li jiti wikala jiti. 20kie nirasi echi mapu Riosi jiti nulerami raichanla. 21inesi karka namuti. nibo chopi ni kalala. 22kie nakise mapu karka kie kala ju.23echi bile pi Riosi kili nira nijime katewa karka ni kala karka nira. mapu karka bino Wikala, aliwa mina ropoka lala katewaka ki tasi chewika mapu nawama re tamuje niwali Walubela Jesukristo. 24kala achi na inarami ju mapu mi ane, chika ayena cho olama.25Rejimala, tansi ayenacho tamuje jiti. 26chapisi karka aboni Rejimala ali chumuka bile we kala nira anaprami kie kala olowachi. 27mi tanma chopi Walubela mapu jena osuruami inerami nisa karka rejimala. 28mapu echi kuwirali tamuje niwali Walubela Jesukristo asisa iyemi yuwa.

2 Thessalonians

Chapter 1

1Pablo, Silvano ali Timoteo echona iglesiachi Tesalonisensechi echi waluwala Jesukristo. 2Echi mi iyama emi yua ali kanilikuami Riosi ira waluwala Jesukristo.3Iyasare natetali echi Riosi chulubi emi aboni niraa, ruimala. Binoi nira,a nili nopririka echi bichikuami ko ocheri wenira ali echi kalekuami bili nira,a ayemi napawi cho bile si. 4Ali tamuje aboni niraá raichi nikanilika emi ti iglesiachi Riosi nili, tamuje raichi kili nira nibichika ali echi bichikuami. Tamuje ko raichi mapali risu nila simarli nopirika emi ala nachili. 5Je na ko ju bile riwirtami nopirika juba rawe chu ikiboare ni ala nira Riosi jiti. Karka jerika olasa iyemi niboretmi ala nateami nirarami nop ona ati Riosi nopiri emi risunilare.6Ni ala ju Riosi natetikua risunilika nopiri risunilami ju. 7Ali ku sawa nopiri risunilare tamojo yua. Binoi ko alamare jena nopali ma machinsa echi waluwala Jesukristo ripa riwigachi jonsa kunawama angeles jiwerali si. 8Echi naí we ratame nimare ku nimimi nopiri jare ke machi´ya re ko Riosi ali nopiri ke biri aniyare rukekua nawesamiti binoi waluwala Jesukristo ti.9Aboniko risunilmare kastigarso chulubi niraá suwabtami nimare, mikabe niraá ke omera bachami muluwa echi waluwala alí Riosi nilii karka jiwerali. 10Binoi ko olamare jena nopi ali binoi nawasa echali rawe oluiramí nimampa binoí bitelchi nopirika we suwerika olarami nima karka nopiri ala bichilí. Nopirika oboni ala rulampa karka nopiri olalí ala bichirami nilampa emi jití.11Jena jiti tamojo ayenacho orarí chulubi nira emi jiti. Orari nopirika tamojo nili Riosí ala kaleka niraá bayermampa. Orarbo mapurika ikime karka mapuriga inilini ni natimaka ali karika echi olali bichiwiga echi jiwerli. 12Orari jena namuti jiti nopirika binoí raolo waluwala Jesukristo omerma oluiwa emi jiti orari nopirika emi nima olirame binoi niraá nopiirika ikili natetika tamuje nila Riosi ali echi waluwala Jesukristo.

Chapter 2

1Jipiko jipiko raichama mapari jesusi ku nayamare auchesine, tamoje naki, emi rajimala, 2Emiko kiti nisi ya nukumeami ya chanilami, nisa echi iwikala, echi raichali, weko bile nijirami japi rika nawasa tamoje, mulipi echali raye Riosi maku nawasa.3Ke nakiwisi kewesi ke wesi kalensi ke biyir namuti. ke nawama auchesine mawama jare maku suina ku rujisa, echi rijoi ke ala yenami riwiritami nimare, echi kuchili ju nasibuami. 4Naliko kaju ania rua jiwerili niji binoiko sayeli sineami japi riweami Riosi weko japi nawajiniwami. Japi rika, asa echona tempiochi Riosi binoi jeani mapu Riosi ju.5¿Ke timinati mapali neko emi yua ati jenimi aneki nali namuti? 6Jipiko emi machi piri jiti ke omera mapi kiti nima riwiritami ni chali rawe. 7Ayenacho ke machirutami ke ala ma ikisi, pe bilepi niru japi omerima jipiko jona machiburami nisa echona buwerili.8Mapirika echi ke ala riwiritami nima, echi mapu iki binoi warubeala jesusi koumea puchika. Echi Riosi niwama ke namuti echi riwiritami binoi ku nolinima. 9Mapali ku nawama chati oliwami echiriká olama chopi echi riablo jiti nuleremi ju wabe jiwerka,tami machina riwirk bineri ali kie bichiwa namuti jiwerka ola. 10Ali sineami kaleri ala bile yua ali jarekoke. Nalika namuti nima echi jare japi iki wikasi isiri, mapu jiti aboni ke tasi bichiwari mapali kala natimasiwa mapurika kuiritami nima.11Echi jiti Riosi binoi juli bile namuti mapurika suwin yurme mapujiti aboni akaleka richimi bichili, 12Echiju ayenacho sineami echi nisa chaabiami, echi chika ke bichiwili ne bichiwika ayenacho sibarisa jare ala uwirami.13Tamojeko sinibi nibore matetara ia echi Ruisi emi kitira, bichiwami kaletami Riosi nira, Echi Riosi owili emi emine bacha bichiwami echi niwukuami ku buwarami echi iwikala ne bichiubo ne ala. 14Naliko ju japi rika nasipa tamoje kalala Riosi raichali arami jiwerili tamo walubeala jesukristo. 15Jerika ayenacho, rijimala, mochili ne ala. Tubusi nopi irika binertili ne ala nira, raichaka binertami wecho osilichi osoka.16Jipiko, echi binoi keni walubeala, Riosi temi noola japi tamo kaleli ali nijili ke sine mukukami maku kilautami ala bichiwami ne juba jona kuiritami. 17Pe kili nira chona ripima sulalachi sinibi ala mapi kala olami echi raichala.

Chapter 3

1Jipi, rijimala, orarsi tamuje jiti, mapurika Walula raichali inisa akanami torutami we sopuni nira ali nawajimtami nisa, nopi rika yemi nili. 2Orarsi mapu rika jala niub'tami nibo Jena ralamuli kie kala ali chet ralamuli, ali kie wesi bichiwa ne kala. 3Echi Walula we kala nira, chika sima olowa ali kateowa echi kie kala.4Tamuje bichiwa echi walula mapu yemi, mapu yemi olama Ali minabi atmi olabo nopi mi nuleti. 5Echi walubela nulama echona sulalachi echi kaniltami Riosi jiti minabi iwerli olama echi kristo jiti.6Jipi ko mi nuleti, rijimala, echi walula riwala Jesukristo, kie muchisi rijimala yua chati olami, kie nopirika yemi tamuje bineli mapu yemi kala nareli tamuje jiti.7 Yemi a aboni a machi mapu yemi chiko nokiboa. tamuje kie pirea yemi yua mapu bile kie nulelti karunti ne kala olanla. 8Ali kie koaliti koami kie natetika echi jiti. echo na ab, nachati chnachi ali rawe echona nochali we nor'li ali ne jiwerika, mapu kie tobo karunti kie bile yemi.9 Jena olakiti, kie nopirika mi nulama. ne nakupi nira, Jena olakiti mapu yemi mi ru'irpo, mapu a chiko rika olabotmi.10Mapu yemi yua ni asali: "a bile kie nochansa ka, echi ko kie komea". 11tamuje ko nama mapu yemi jare simiba kie bi'iri newaleka. echi ko kie nocha nali aboni pirelchi ko kala ku ilasa.12 Jipi tamuje nuleti echi ali aneti echi walubela Jesikristo, echi ko nochasa re kie anika ali koa binoy niala ko'ami.13Nalina yemi, rijimala, ketasi suwesi nopi ne kala ju.14 A bile kie namsa ka Jena osorutami, mina uchasi bilena osuluchi echi binoy nira kie nochasi echi yua, a riwelmampa.15 Kie jelasi bile sayeli, a inesi bile rijimala nira.16mapu echi Riosi kili mi iyama echi kili nira ne chulupi nira mapu ona simi muje. echi walula yemi yua inisa.17 Jena ju echi sukuirli, Pablo, echi binoy sikala jiti, mapu ju echi niyurka osorutami. echirika ju mapu ni oseni.18 echi iyarami echi walula echi walula Jesukristo yemi karka yua asimea.

1 Timothy

Chapter 1

1Pablo, auche bilena jularami nawisasia echi Riosi niraka li echi niraka jopi Jesusi niwali echi tamuje kuwiruala li echi Cristo Jesusi tamuje bichikuami, 2li timoteo ,echi ne bichiwali niraka ranala ;natetari,kanilkuami li ne kili niraka li tamuje Riosi li Onola li Cristo Jesusi tamujelia walubela.3Li nije ne nimi we jiwerli aya jopali jemi simili echona Macedonia, echona ripi jemi Efeso jopi rika ne kala muchuwa echi jare ralamuli lio kie binerka echi ne kala chusu narika binerka. 4Li kie tasi kipusi li ne walu niraka.Li ne jena niraka jopi Riosi niwala niraka,li niraka ju echi bichikuami.5Li jipi echi Riosi niwala ne kanilika ju echi bile sulala ,li ne kala niraka natali ,li bile bichikuami li ne bichiwali niraka. 6Jare ralamuli li wikauka nokua echi juba ripiya li ne wana simibika nokua jena namutiti li echi raichili ne china niraka. 7Li echi ne bineriami nili echi niraka bile nularami ,li echi kie tasi nama jopi ani,li jopi ne werli ani . 8Li tamuje machi jopi echi nularami ne kala niraka ju li ne echi ne pinamika niwarami.9Li jena machite,li echi nularami kie nularami ju echi ralamuli niraka ne kala olameti,li echi niraka ralamili ne kie kala li we chatiri ,li echi ralamuli ne chati li,li echi kie tasi Riosi yuka enami li kie kala.Li niwarame niraka ju echi jopi binoi ku milame echi abono iyela li Onola ,jopi milame ju, 10Li jopi ne bile muki we rijowi wika yuka iyenami,li echi ne ralamuli china muchuwami li nocharparia,li echi akaleme , ne kalemi niraka anime,li karka namuti echi binerka. 11Li jena ne kanilika niwakuami li ne raichika echi Riosi yuka, jopi tami nulele12Li nije natetaria echi binoi Cristo Jesusi tamujelia walubela. echi tami jiwerali a,jopi rika ne tami niraka machi ne kala niraka li ne tami niraka nule. 13Li chabe ne charika niraka raichali echi Riosi niraka,li bile najatami li ne we yome .li ma chapikine echi nikurali li ne sikine ne kie bichiwami niraka li kie tasi machiline chosiyane. 14Li echi natetari tamuje walubela ne ala tibu echi ala bichiuka we kanilika ju echi yuka Cristo Jesusi.15Li jena raichali ne karka niraka ju li ne karka kipuma ne naretami niraka, li nawalaria echi Jesusi tamuje kuirsi chati olowala jiti.Li nije ju ne jena niraka. 16Li jena niraka nije nareki echi kanilikuami ,jopi rika nijechi,ne chukuchi niraka,Cristo Jesusi ne riwika simi echi karka kili niraka. L jena niwa jopi rika machibo jopi ne bichiwa echi chulubi niraka bitelmarika. 17Li jipi echi walula ne chulubi niraka,jopi pi ma suwime niraka ju,kie machime,echi bineli Riosi,echi nisa ne kala li kanilkuami ne chulubi niraka li chulubi.echirika ju.18Li jena uchame ne nularami niraka muje niraka ,Timoteo, nije ranala .Li jena nira ju echi jopi nije niwa echi Riosi jiti nulerami raichaya li ne muje niraka niwarami ju,li ne kala nisa echi bile nakokuami. 19Li jena niwa echi jopi rika ne bichiuba li ne kala natili. Li jare ralamuli kie tasi kipunili jena li ne sinu niraka echi bichiluami. 20Li echi Himeneo li Alejandro,jopi nije a echi rioblo jopi rika nima binertami li charika ruyeka .

Chapter 2

1Chopi mapurika bacha a kariga,nije echi gala mi ruwema mapu olama mapurika mi kuwirili atali, orarali,ali echiriga raicha echi walu natetara nisaka niwarami. kariga nira echi ralamuli,2 Echi jiti bacha jawami ali kariga echiko a echi bacha uchuwami,mapurika biteli bile pireli pe kili nira ali kariga natimaka olasa.3 Echi gala ju ali gala kalerami nili Riosi jiti ku niyuli.4 Binoi nisaka a kariga echi ralamuli ku niyusa ali akina simasa mapurika gala machime echi raichala nibichiwali ju.<<<<<<< HEAD5Mapurika niru bilepi Riosi,ali bile mapurika atanali bile namuti echiriga Riosi ali echi rijoi, Kristo Jesusi binoi rijoi. 6Chika echili chikorika ku sotonarami nili kariga nira, mapoli rusa mapurika nili chabe echali rawe gala nili. 7Mapurika echi nakisa, nije chikorika,echi jiti niwa raicha ali auche bilena jularami nawisasia. nije ko jeania ati nibichiwali. ke ko ke kaleka raicha.nije ko ju bile binerami echi ralamuli ke juriosi echi bichiwami ali nibichiwali.=======5Mapurika niru bilepi Riosi,ali bile mapurika atanali bile namuti echiriga Riosi ali echi rijoi,Kristo Jesusi binoi rijoi. 6 Chika echili chikorika ku sotonarami nili kariga nira,mapoli rusa mapurika nili chabe echali rawe echiriga nili. 7 Mapurika echi nakisa,nije chikorika,echi jiti niwa raicha ali auche bilena jularami nawisasia.nije ko jeania ati nibichiwali.ke ku kaleka raicha.nije ko ju bile binerami echi ralamuli ke juriosi echi bichiwami ali nibichiwali.>>>>>>> 1aff2ac70f8cf69ff57058ecc7b1f8681f76cdef<<<<<<< HEAD8Chopi mapurika,nije naki a kariga rijoi echi kariga jena iba kawichi orarali ali ripari wilasa sikala mapurika ku niyurma echi siti jiti, ali iyoli auche bile Yuga. 9Ali chorika,nije nakisa a echi muki echi napachala echema mapu gala ju,echi ke mi nochili ali gala nili.Aboniko ke tichimi nili we bayorik , nili ke chipi ikimi ,nili we nateami,echi napachala nili we nateami. 10Nije naki echi Aboniko echiriga mi=======8Chopi mapurika,nije naki a kariga rijoi echi kariga jena iba kawichi orarali ali ripari wilasa sikala mapurika ku niyurma echi siti jiti,ali iyoli auche bile Yuga. 9 Ali chorika,nije nakisa a echi muki echi napachala echema mapu gala ju,echi ke mi nochili ali gala nili.Aboniko ke tichimi nili we bayorika,nili ke chipi ikimi,nili we nateami,echi napachala nili we nateami. 10 Nije naki echi Aboniko echiriga mi uchesa chuke bile nira ali gala webayowami nili mapurika echi muki echiriga bineli mapurika echi namuti olami.>>>>>>> 1aff2ac70f8cf69ff57058ecc7b1f8681f76cdef11Echi muki imare binesa pe ke anika ali echi kariga pe kili nira. 12Nije ke nisa a echi muki ruwema o olasa echi bacha uchuwami mapurika bile rijoi,ali ke biteli ke anika.13Chopi echi Aran nili bacha niwarami,ali juba Eva. 14 Ali Aran ke nili wikaremi ,ali echi muki nili nisepari wikaremi nili ke namali mapurika binoi wekaleli. 15 Mapurika,aboniko ku niyuma echiriga ma nisa kuchi,ayenacho Aboniko binabi bichili,kalesa ali echi ku biwikami nili binoi gala natika
Chapter 3

1Jena raichali ko june bichiwa: ali jare nakisa echi bile nochli ineme, naki bile nochli we kala. 2Echali, bile inename nimare ke sine omerwami ku siwina pabore. echi ko nimare bilepi upe'eme nimare. ke biri olamare, ali natamare ne kala, ali ne kala nira nimare, echiko ne kala narema ke machirume. Echi ko ala omermare bineria. 3 Echi ko ke tasi ru'kuli nimare, ali ke tasi nakowame, ali ayenacho bile juriosi, kili niraka. echi ko ketasi kalemare echi onomi.4Echi ko ne kala tibumare binoi kalila ali echi kuchuwala ne kala nijewmare ali ne ke chubo oloka.5 A bile rijowi ke machisa tibua binoi kalila, ¿chorika ala ompama echi ro'oba tibu'a?.6Echi ko ke tasi ukuliwame nimare, mapurika echi ketasi nochma ali wichiime chakena maporika echi riablo. 7 Echi yenacho niwmare bile ne kala anime echi chujare yua, mapurika ke tasi cha'anime chujare ali ketasi chakena ikime mapurika echi riablo ola.8Echi inename, echikorika, ne kala nira olamare, ke okona raichame. echi ko ketasi bajisare echi suwi ali ketasi namuti kurume nisare. 9Aboni nima mapu nokisma ali ni bichiwli riwirtami pachana niraka biwime. 10Aboniko inima ayena cho mapu bichiwame kala nokisma mapu kie iyoka11Echi muku echirika cho nisare ne kala. aboniko ke tasi raichamare chati jare niraka. aboniko nimare ne walu nira ali ne kala nira kara namuti.12 bile rijoi kuwirame echona ro'obachi mapu iki niru nochali nimare bilepi upeme. Aboniko ne kala binermare kuchuala ali binoi bitelchi. 13 chopi jare mapu a'ala nochali nare ne kala niraka aboni ali bile ne kala bichiluame echi kristo.14Nije nimi osiwa jena namuti nijeko buwe iyeni nawama muje atichi. 15 we nalina nije wili isisa nije nimi osiwa mapurika muje machime chorika nimare echona Riosi kalilchi, mapu nila ju echi Riosi mapu iwika niji, yuka chukuwame ali binerkuame ne bichiwa echi Riosi jiti.16ke tasi wesi anime kie echi ne bichiwa riwirtame mapu natemiakuami ne walu nira ju: "echi ko wilibli echona sapalchi, ne kala nira olame ju echi iwika, riterami echi Riosi pionalati, ruyerami nili echi Riosi raichali ne buchuwi, wika ralamuli jenai wichimobachi bichiwli echi ali chapiruami nili ne jiwerali binoi Riosi jiti"
Chapter 4

1Mani jipi ne kala anili echi Riosi iwigala mapu iri nawama riweli juba ali jare rijimala ko pe riwema re bichikuami ali ne kala nanmare auche jare ke kala iwigala mapu binerma ke kala,. 2 We kaleami li ke natami.mapu iri binoi ola ko echirika baurarami nima.3Ali echiko ke nakime mapurika kunebo ali kecho narema koami mapu Riosi anili nachutanla nakupa nira ali tamuje bichiamiko natetali aka mapu ne kala machiamiko ne bichiika. 4 Mapu Riosi nulali ne kalaju. kie biri bajisa kire echali natetari akuachi li ne kie kalerami niraka. 5 Mapurika ne kala ju jena Riosi raichala jiti ali tania chukuli6A muje riwirsa auche jare rijimala,muje ne kala nima mapu naja Jesucristo.jena mapu niwari raichali ne bichikuamiali binekuami mapu muje najatali.7 Ke bichiisi mapu mi binera echi ocherami mukike kala. ola kiri pe ku bichikuami. 8 Jena mapu tamo ola ko we kala nekua mi, jena ku roikuami ko ne kala omerwami ju ne karka suwaba.ali yena niwa aliwa mapu tami yama mapu yenasi nawa echali rawe.9Je na nawesali ko ne kala nateami ju li neka narerami ju. 10 Jiti be we iwenkimi iyena nocha tamuje.mapurika tamuje ko ne kala bichi Riosi mapu a bite,echi mapu ju mapu ti ku niuwami jena ralamuli,ne nali niala mapu ku bichiwami ju.11Anisi jena binekuami jena namuti. 12 Ke nakiisi mapu charika anema muje ta koruya .nili bile namuti mapurika echi bichiwa noka,jena raichali, achi kala ju,we kanilwami, nekala bichi ali ne kala biwika. 13 Yenasi nije ku nawa,mujeko chuku echona osoya,ne werli aneka mapu binerama.14Ke mina riwebo echi omerwami mapu muje yuwa ati,mapu muje yari echi machiwami mapu ikimeare juba,mapu mi tanali echi ocherani muje jiti. 15Ne kala tibu jenalia.echona a asa kiri ,mapu muje ne karka kanilma suwaba ralamuli. 16 Ne kala nika muje binoi beneala.owini jenalia.jena oloka,muje nekala ku niuma echirika olasa ka ali mapu muje nama achiko.
Chapter 5

1Ketasi iyonka ech ocherami. Hue na neka alaht re nop rika bile onola, echikorika anesare nap rika echi kurwui raimali a li ni boy rijimara nira. 2Hue na neka echiko hue wuilami nop rika bile iyela, na ali echi ywue ra, mali echiko arika ni rijimara ni alaberka nira.3Huabe ka leka olasare echi muki kunamam ni bichik anira ke kunem. 4Nop rika bile ke kunamam nisa kuch o a li usu, tam, echiko ni bacha binersare nop rika echona bitichi galabe nira nima, ni echrika ni nijeka nokosare jitiko echi Onoruami a la mi ku nateht ka olama.5Nop rika ni bichili nira echi kunamam jap rika ni bineli ripili ech ta muki, binoi ko kara Dios bacha nira. Echiko sinibi nira echona tanka ola aliko roko na ali rahue. 6Nap rika echi muki bitesa o chaht oloka pi telui pi mukum nira ju, nap rika binoi akam a nira nilsa.7nahueska olasare nap rika aboi ko ala umerma ni bacham a simiba ketasi bir mojaka ketasi bir sayerma. 8Nop rika jare ta namuht ke nijasa ech cochla, ni bacha echona binoi bitechi, echiko ketasi bichi echiko ju ni minan simiram rasiam.9Echirika o loka nop rika ketasi kunamam ketasi nisare pi ukua bamibani osan si makuy bamibami, ni ala kunem ni bilepi rijoi. 10Echiko nima re ala machirum nira nap jiti ni ala olala, echiko gala tibuli ech kuchi bil´n muchuli re echona onlu hachi echona jare simarami, a li rono ronobaka nap bichihumi ju, ku huikaka hue charika nilka echirika ju ni kara al oloka11Nop kunamam minap ramulí ko, ketasi nakiwua echona si osoruami nima, nap a li ku nawua echona ech tamuje sapal nira kanilwuami ke echirika ilasa Onoruami nira echiko nakemea re ni ala okua ka kunesa. 12Echirika nisa ka echi aboi chokil nimare echirika il aboi ke echirika nijeka olali nop rika chabe bacha uchua mi olali. 13Nap rika echirika aboi ko chib srika anika nokali bitichim yen ka buchuin simarka nokali, echiko anika hue siti raicha anika nokali bitichim yen ka buchuin simarka nokali, echiko anika hue siti rahicha.14Nije ko naki nop rika echi ihue ramali gala kunesa a li cucham nima a li ko gala olama echona bitichi nop echirika ke nijirami nima jiti echirika galabe nira ketasi tumuje inijirami nima ke ka la olasa. 15Nop jare ko ma chaken simibali echona Riahbl. 16Ali echi muki bichihuami echona bitichi nisa ke kunaman jap rika ritemtam echiko no ko sare uhura, jap rika echona napahuichi ke chirika omera re kuwira nop ni bichili Kunamam17A li ko em kuch ocherami echirika yasaren nap rika a la olama alabe nira ni oko na nira simirka ala nop ech nochka ech Riosi raichala ni kala binerka. 18Nop rika ni ech Onoruami raichala: "MUJE KE OMERMARE BOCHAM CHEULI UCHEHA NAP ALI ECHO NA INARSA", "ECH NAHUA NI ALA NIRA NATETRAM NIMA."19Ketasi naresare nap rika ech kuch ocherami o echriika nirulsa okua o bakia echi ritihua. 20Kala ku ruwue ech chat olami nap rika ritermam nap rika jare ayenacho imaka nokomea.21NIjeko min anema ni bacham Onoruami nira, a li Jesús, ech angeles nop sapiruam nop rika muje chapika echirika inularam ju ketasi bichiri nira, na li muje ke olama re nap rika ke kalerami. 22ke tas uchumam sika nop hue sapu nira. Ketasi si olama echi ralamli chati olami, muje ko ni echirika inarma re.23Muje ke bajimam bawui echi nam ha bajimare peta uva bawuila jiti kem balachema muje ropala na ali muje nahuila. 24Ech chati olami jare ni ala machirum ju echiko ni bacham ha sirka noka nop na echanerami nima nop jare chaht olami chomi simibi. 25Echirika nop galabe nira olali ni kala iraptam na ali ala machirum, nop jare ke omerma re ichiptam nima.

Chapter 6

1riwesi echi karka mapu rika muchuami echona ucherami ali mapu rika maye bino nira bachami mapurika ali machiya ni karka echi jiwerli. aboni nokomeare niwa jena mapurika bino Riosi rawala jiti ali echi binerkuami kie inisa echi siti nira. 2echi ralamli mapu kie ju sotonarami mapu riga inisa walula bichiwami kie nokobo siti oloka ala anamsi, chopi echi ju rijimala. ali kie inisa echi rika,aboni nokomeare ola ali aboni kili nira.mapu echi Walula bacha chukuami mapurika ju kuirtame echi nochali jiti ju bichiwami ali ju kalierami. bineri ali kala ane karunti.3ni mayeni mapu rika jare binersa su'unarika ali kie nakisa jena ni kala nira raichali,jena ju, ali raichali tamuje inili Señor Jesukristo. ni mayeni aboni kie chapisa echi binertami mapu rika oto echi wikawarami. 4jena muki ju we kanilame ali kie ira machi. mapu jiti kie iraju, binoi ju nayuami echi ikia jiti kie chopi ira ali chibi anika jena raichali jiti. jena raichali mayeli ali iyoki,nakoki, chibi anika,siti olame mayeki ,ali 5ikia chokeami nakoki che jare yuka ralamli chopi anatika jare ralamli mapurika chati olami ju.aboni mina ikanli ni bichili nira.aboni anati ali wikaka chopi ju ni inikuami.6Chopi echi ikawika ali we kala kanilka tamuje nira mapu tamuje kie iri apati jenai wichimobachi, 7ali kiechiko omerti machipa namuti echi inili nira.mapurika kie ju, 8muchubo mapu rika olali ni kala nira echi ko'ami nira ali napachala.9Jipiko aboni chikia naki najitasa we iniwami ali rujusa kie ni walaka nira,ali rujusa echona bilena ali misutsa.aboni rujusa echona pachana ali kia namuti kie kala nira tonti ali siti olowami kie kala nira,ali pachana pi chukueira chejare namuti mapu rika ola chopi ralamli ali otoisa echona pachana kie kala ali ni kajusa nikarka 10chopi echi kanilkuami onomi jiti chopi ju siti oluami echi karka namuti kie kala nira.jare ralamli mapu rika naki ali riweli ni mika nira echi buye ni kala bichika ali chopi simarali abo nira we risurika .11Chopi muje, rijoi Riosi najatami,amasi jena namuti nira. najati echi kuirli, ali ikaki, ali kala olami, ali kalieki, ali ni jiwerka, ali ni raikame. 12nikowi ni kala nira echi bichikame. chapi sikala echi sinibi bitelkuami mapu chu'ira inilim anerami. ju mapu rika anilim bino ali ni ikia muchuachi mapu ni mulubemi mapurika ni kala ju.13je mi aneman ni bachami Riosi atichi, chikia isi echi karka namuti pirelsa, ali ni bachami Kristo Jesusi,chikia raichali mapurika ju ni bichiwa nira ali echi poncio pilato. 14rakosa chi nulerami ni kala nira,kie kalierami, ali jonsa chi walula Jesukristo.15Riosi jiti machirtami mapu bino libali echali rawe ni kala; Riosi, ala kuirtame, ali bilepi jiwerli,echi Walula ati mina echi walubela mapu ju walula liami. 16chopi echiko ju niwali kie sine mukuami mina ati echona ala raichika ali kie riterami. kie chebile rijoi mapu ritiwa o ju mapu rite. echi inisa we suwerika olami mina we jiwerka sinibi nira. Amén.17Anesi echi we iniwami jena wichimobachi pireami ali kie ni inisi we nochame,ali kie inisi ni kanilka mapu rika iniwitimi echi ju kie ni bichiwa. Ali echi nira, aboni chopi inimare echi kanilkuami Riosi nira. Binoi nira niji karka ni bichili nira niji echi iniwikami ni kanilka. 18Anesi ali olasi ni kala,inisi we niwame ni kala nira, ali inisa kala nikurame ali ni karika mapu rika rojonamare. 19ali jerika, aboni inimare bino nira ni kala nira ati mapurika ali bino ku nawamare mapu ali aboni chapisa echi bitelkuami sinibi ni kala nira.20Timoteo,itibu mapu rika iyarami inili muje. kie anami echi kie anamami ali we raichame ali inersa ta namuti chopi kie ni bichiwa anerami inisa ni machika.21 Jare ralamli kalara jena namuti Ali aboni kie machili ni bichiwa nira bichikuami. ali kanilkuami asisa muje yuga.

2 Timothy

Chapter 1

1Pablo, bile binewami echi Kristo niwali ali mapu Riosi naki, ali nat ka oloka mapu bino anili olaka isi bino ali bitelwami mapu chuko echi kristo Jesusi, 2echi Timoteo, kalerami ranaruami,: kuwirtami, mina mapu Riosi nija kili nira inaruami echi Ke mi ono mina echi Kristo Jesusi tamuje niwala walubela.3mi natetaraba Riosi, mapu mi nocha echi nochala ali chabe jonsa ali kala natka biwiami nira, mapali nata sinibi nira mi raicha Riosi yuwa iyemi jiti ali rokoko mina aye nacho sinibi rawe. 4mi riwinali, mina mi omerma niwa we kanilwami bochirami. nije mi nati muje ukuwala. 5nimi nati muje bichiwali rijoi, ali echo' asali bacha bino muje suula yuwa Loida, mina muje iyela echi Eunice. mina ati ane mapu a bite ayena cho.6chopi je na jiti mi natali iya mapu ku bite echi Riosi nija muje jiti jeri ka nira ane nije sikala jiti. 7chopi Riosi ni nijili bile aliwa kie majalwami, ali aye'na cho bile we jiwerlowami, kanilwami mina mapu olowami mapu iki uchelwa bile raichali.8ali kie tasi riwelmame mapu ruwe mulube mi walubela raichala, kie nije nira , Pablo, a pacha ier ka acharami. nop ali rojoname mapu risu nilka iyena nawesa ali anika echi Jiwerli Riosi niwali. 9ju echi Riosi mapu tamuje ku buwanali, mina mi balleli ali bile anap rami chati olowami jiti ballerami. ali echi ko olali, kie tasi nati ka mapu nochala, ali bino natika nira echi nocha la mina kuwirtami nira. echi ko nija'li je na namuti echi Kristo Jesusi ali ma owima riweli raweali. 10chopi jipi echi niulwami echi Riosi a nili inertami mapu machi'na nira mapu tamuje kuwirami, Kristo Jesusi. ju echi Kristo mapu ucheli ali ma mukuwachi mina ku iyali bitelwami mapu kie sine suwiami mapu raje achi nawesali jiti. 11ju echi je na mapu ucherami raola mapu bile nawesami nira, bile bineami mina bile bineriami.12jena jiti nira nije ayena cho risu nili jena namuti jiti. chopi kie riwelka ati nije; chopi mi machi mi ECHI, mapu mi bichili. mina nije we kanila ati mapu echiko ju ma ti bume mapu mi echi iyarami echi nocha la, ali echi rawe jonsa. 13ala uche mapu mi inera mapu echi we kalala raichala, mapu mje ala namili , mina ala bichiwika mina kanilka mapu ju echi Kristo Jesusi. 14jare we suweti namuti, mapu Riosi anili ali echi ala wikala mapu bite mapu tamu je yuwa.15je na muje machi, mapu karka mapu pire echo'na Asia mina tami riweli. je na muchuwi echo'na Fijelochi mina che bile raola. 16mapu echi walubela kuwirami nijisa echo'na kalirali echi Onesiforo, Chopi ali we minabi isiska mi nabi iwerli iya mina kie mi riwela asali mapu bulera asali echi buleliwami ti. 17chopi se unarika nira, mapali asali echo'na Romachi, mi'i mi tami iyali mapu chukume kala a naka. 18echi walubela mi iyasa aaa bile kuwirali mií jiti ali jipi rawe. mina karka mapu rika ola mapu tami kuwirali echo'na Efesochi, muje a machi a kala nira.

Chapter 2

1chopi echa li, nije ranala, ali jiwerami kuwirami echi Kristo Jesusi jiti. 2mina jare namuti mapu nama li tami mapu wika riwali, ane' ka ali ralamuli a la isirami, chika ju mapu mapu omera binera che jare ayena cho.3risu nila tami yuwa, mapu rika bile sontarsi we kala la echi Kristo Jesusi. 4kie bile sontarsi nochasa ali bulerami nisa wika namuti jiti mapu bino bite inarsa, mapu echirika iya mpu iya isime bachala walula . 5aye na cho, ali bile najisasa bile makuami, nima kie iyarami bile rokoweli ali aa olasa a ka mapurika aniliwa.6we newale mapu echi nochami karunti akami yuwa mapu chapisa pi ta nira mapu ichiwamini bachala. 7a anata mulubemi nira mapu rika ane chuko, mapu ali Riosi mi iyama natalwami karka.8a nata echi Kristo Jesusi, mapue cho na jonsa isirami Rabiri jonsa , mapu nili ku iliskami mapu echo' suwiami atiachi. jena ju ala anika nije raichali nawesala, 9mapu nije risu nili ali bulerami nisa mapu rika miliwami nira. chopi Riosi raichala ke tasi bulera ati. 10echali, nije anachi jena kerka namuti mapu mi jurami nili, mapurika aye'na' cho omerma niwa niulwami mapu ju echi Kristo Jesusi jiti, walubela iwerka olami sinibi nira.11bichisa jena mapu ani: '' ali suwiami nisa echi yuwa, echi yuwa aayena cho perami nibo. 12ali tamuje ana chasa, ali tamuje aye nacho simabo echo na ripa echo yuwa. ali tamuje anisa kie machi'a rua, ali bino chiko anime kie amachiá ru'a chiko. 13ali tamuje nisa kie achi na isirami, ali mi inarsa ni achi nika, chopi ECHI kie omerma ania kie machi'a ru'a bino nira.''14ali ala natari mi echi jena iri namuti. bacha ane bachami Riosi yuwa al kie nakowa echi raichali jiti. churika niwa echi kie ju ala kuwirali. echi jiti ju jena mapu niru nosobulwachi ali jare mapu namka noka. 15niwa pe ala nira mapu inerma bino muje nira ala bachami Riosi jiti mapu rika bile nochami nira kie riwelka. iyura ala nira ali ala raichili ni bichiwali.16kie nakibo mapu echi kare kie kala ju, mapu to wikabe mina minabi echo'na risu nilwachi. 17bino raichala ralacha mapu echi nayukami ali alala jiti mapu echo'na bilena repokalachi. mapu echo'na uchuwa re echi Himineo mina echi Fileto 18jena ju ralamuli mapu ku simibali ni bichiwili nira. abo niko ani mapu ku iliswami ma ikili. ali aboni ieli ali bichilwami ali che jare.19ali nisa, mapu niwarami kala achi nika inarsa Riosi yuwa. ju niwarami bile osurawami: '' walubela a machimapu mi'i niwale kare,'' mina '' karka mapu mi'í mapu rusa raola echi walubela ali anap ma re karka mapu chati olowami ''. 20ali bilena kali we niwami kie tasi echi bi nira ali niru echi baso oro ti niwarami ali mina echi plata. chopi aye'na'cho niru baso niwarami kusi ti niwarami ali mina aye na cho echi iye ocholi jiti niwarami. jare inie lwami kala nira ni nateami mina jare inel wami kie nateami nira. 21ali bile ala biwasa ali bino nira inie kie nateami nira, inie mapu bile bineriami nira, mina kariweka mapu we kala nochali nira.22a masi mapu kie kala inerami acha li pi ra'amali nilwachi, najati mapu echi achi'na inarwami, bichiwami Riosi , kanilwami mina kili nira, napawi ka mi i'si mapu anesa mi walubela ali ala biwiami sulala nira. 23chopi kie nirasa ali rukelwami kie newaliti mapu kie nirarami. muje a machi jena najiti nakolwami.24mapu echi walubela yuwa nochami kie ichibi ani meaa re. pe se una nira nima re ni kalala karka nira mapu ju ni ruwemi mina kili nira nilwame nira . 25mi ko binerma re kili nira nilami ali mapu mi uche mi'i. Riosi a omeri re mi iya mi'i echi rowikoami nira mapu kala machi ka ni bichiwili nira. 26mapu mi omerma muchima ala anaka che sine nira, ali machinsa echo'na mapu riablo karunte uche, ali bino asisa mapu pacha iyetka mi'i jiti mina oloka bino naki.

Chapter 3

1Chopi machi jena: echali minami rawe isimeare raweli we norli. 2Echi jiti ralamuli kaliemi aboni nira, kaliemi echi wanomi,we chanimi,we kaleka raichami echi Riosi nira, we nochili,kie anamami echi wenola, kie natetala iyami,kie kala. 3Aboni inima kie niraka mapu niruwami,ni kala jun jeanimi,siti raichami che jare nira,kie kalarami,we simara animi,kie kaliemi echi bichiwali. 4Aboni inima olami kie kala mapurika bile apanero yuwa, we rasiami, we ni nira nochili tanamuti kie kala jiti, we kaliema echi chati olami chopi Riosi ni kaliesa rikare.Aboni iniwi tanamuti jerika kuwirli nira,5 chopi aboni kie niramare jena we omerami jiti. Anapi jena ir ralamuli yuwa.6 Chopi jare echi aboni ju ralamuli mapurika mu'ume echona kalirala ali biyorma echi muku kie natami. 7 Jena ju muku mapu muchuwi aperami echi chati ololiwala jiti ali mina pi charika nakiwi wikanami nira mapu naki. Jena muku chulipi ola mapu bineboruwa, chopi aboni kie sine inimare omerma isia echi na machi echi ni bichiwali nira.8Achikorika ju mapu echona Janes ali Jambre ajasli sayeka Moisesi yuwa. jena jerikanira echi kie ni bichiwali binerami ayenacho ajasma sayeka echi bichiwali raichala. 9 Aboni ju ralamuli anatami nosobuka nokami ali kie ju inertami echi kala bichiwluami. Chopi aboni kie ni we mika isimeare Achiko rika chuke chanika raichami echi jare okua ralamuli.10Chopi muje najatali nije binerali,mapu olowa, mapu Riosi naki ,bichiluwami, tanamuti simirachi, kaliekuami,kili bueka, 11 Najatrami,risu inilkuami,ali mapu ikilin echona Antioquia,mina Ikonio ali echona Listra. Mi werli olakin mapu najatso. Mina machinkin bachami karka echi jiti, binoy Walula tami kuirali.12 Karka mapu echi naki bitenla jerika nira ni kala nira echi Kristo Ranala nira inima najatrami. 13Ramuli kie kala ali inisam bile mapu muje kie echirika jum mina isime we nira. Aboni iyuri echon ikiakuami. Aboni nirako inima otorutami echona ikiakuachi.14Chopi anisa muje, owini echi namuti mapu binelim ali mina machinka bichiwami Muje machim chika nira binelam. 15 Muje machim yensi ocherlim machilim we kala raichala osorutami Riosi raichala. jena ju omerma niwa kala machim mapali niyukuami echonajonsa bichisam mapu echi Kristo Ranala nira.16Karka mapu osurutami ju ju we kala mapu Riosi nira. Ju isim mapu Riosi raichali ola, mapu ichiwim, echi kala nira,ali chopi binesam kala nira.17 Jena ju mapurika na rijoy echi Riosi najatami inisa asakuami, inikuami karka echi kala olakuami .

Chapter 4

1nije nija jena nularami mapu echi Riosi jiti mina echi Kristo Jesusi, mapu mulupi echi anemare echi akami mina echi ma siwikami, mina echi nawasa mina pa riwigachi nira. 2nawesi echi rahichali. mu karika ati mapali nima mapu kala Kare mapali kie nisa. kala anilla, kie nakiwami, baye, karka anachika mina binerbo isi.3Maporiga echali nawama napali echi ralamili,kie anachasa we aneme echi binerame. Ali ku nolerma binerame chika binera natika aboni chati nataka wabe nakime,jena niraga mina binoi akekuami chikoluma. 4Anapma echi akekuami bichiwali nira,ali ku nima ke bichiwali. 5Chopi tiemi,nije machi muje natali karka jena namuti.we risu nili,ola echi nochili bilenila wikanami yename nawesa kala ola muje nochili.6Maporiga nije atikene niline kolisa. Echali raweli nije simiwala ma nawa.7 Ma najisakine ni alarka nira najisakuame,ma kayenikine echi rowekuame,'chopi catewine echi bichiwame. 8 Echi imerame kala ologa ma ju katiwarame ju tami nila,echi imerame jope Walubela. echi nulame we gala.tami ama echali rawe ali kentasi tamichibi,ayencho caraga jare kaleli echi ilipsa.9Ola muje kala nira we jiwerika mapu nawa nije atichi we sapu nira. 10 Maporiga sapu tami riweli.Echi kale jena kawi bachami ali simili echona tesalonica .Crescente simili echona Galacia ali Tito simili Dalmacia.11Chopiriga Lucasi tami yuga ati.napabu echi Marcosi ali pà nimiyuga maporiga echi a newaleba chopi nije nochala. 12 Ali Tiquico julikine echona Éfesochi. 13 Echi pola riwekine echona Troas naliyuga Carpo,pamamo mapali nawamo,ali echi osuli,we nateame usuli osorutame.14Alejandro,echi bile karunti niwami ali jiero jiti, riwirili wika kie gala mapu binoi naki nije jiti. Echi walubela ku nijama ala anika nopirika nochilite. 15 Muje achio ompamamo tibuya echi, maporiga echi walu niraka chukuli sayerka tamuje raichala. 16 Nije ni bacha sayerka kewesi tami yuka inarili. chopi karaga wichimoba tami riweli. kie auche bile anerame inili mapu sayerka17Chopi echi walubela asali tami yuga ali tami jiwerali iyali maporika.tami nira anekuame ompama nima karga nira ali karga echi ralamuli ompama kipuya.niline kuirtame echi chumula lioni. 18 Echi walubela tami kuirali ni karaga nochali kie ala ali tami kuirma chopi echi pa riwigachi nirume. Echiga nisa kanili chulubi ali chopi chulubi.Echiriga ju.19kuiraba echi Prisca, Aquila,ali echona bitichi nila Onesiforo.20 Erasto asali echona Corinto chopi Trofimo riweline nayume echona Mileto. 21Ola muje alarka iwerka noperiga nawama bacha echi rulachi. Eubulo nimi sukuira, achio Pudente,Lino,Claudia,ali karaga rijimara.Echirika Walubela asisa muje iwigala.22 Chopi echi yarami asisa tiemi yuga.

Titus

Chapter 1

1Pablo, bile bichiwami echi Dios Auche bilen jularaminawisasia echi jesukristo, ne bichiaka echona pueblochiurami nili Dios kitiri japi machili ne bichiwika chirika cho ni natimaka, 2Ne bichik mapi riosi sinibi biterikuami nijimare, chika ke kalem, anilichukichi jona sinibi. 3Nechali sebachi, echi riwiritami echi raichala bacha anekuami echi bichiwi ne tomea. Ne olasa reko naliko nopirika riosi tami nuleri kuirima.4Tito, bile ni bichiwali nira ranala tamoje bichikuami. Matetarabaechi ni kili nira,a nali riosi echi waluwala ali kristo jesusi tamo kuwirami. 5Echirika mi achaki echona Cretachi, kiti achama nulerami namuti japi ke nili sunirami ali rolaemi ralamili ocherami buchuwini wika pirelachi nopi rika mi niwali.6Bile ocherami ke biri namuti olami nii, pe bilepi upea ala, echikuriwi ala, ke icheutami nili ke rasiami ke ala yenami. 7Newalerami echona pacha nochami echona nulami echona Riosi bitelichi, ke riwelikuami.ke nisare nakata aniamiwe ke simirika raichami.ke nakatra anim owal. ke yosare pe ya, nira,a ke we bajinilami, ke raicha simirika, ne karika niuurika.8Echona, outami nima,echo amigo japi ala ju, chopi rika niri ala, kala olami, ka la nikurami niwa binoi gala omeriwami olaya binoi. 9Niri ala iwerika nira chukuba mapurika echi raichala jiti ni bichika mapurika ruwerami nili, echirika kala omerima binera kala nira ali gara riwe mapi iki su una rika raichami10Cho ora wika niru ralamuli rasiami, bacha echi chakena bichiwami pastami echi rijoi niwala. Echi raichala ke niwi ke majami. Echi kaleami yuri ke ala buye. 11Iwerili ju wilaupo. aboni ko bineri nopiri ke o binermare namuti wika meka ke ala nira ali rojani aboni najiremami ka chulubi.12aboni nira,a ko, emi ralamili machili, anili.'' Creta chi biteami ke natami ali kaleami, namuti akami cha nokami ali majarami , koami rasiami.'' 13Na jeanirutami ne bichiwika ju, ala weami raamabo mapika ne chirika bichiuka nira.14Ke namisi ke ala olami echi judias nularame echi rijoi nopi rojaka nokami ju ne bichiwali niraka.15japi nopiri ju ni a la biwarame, sineami namuti ju ni ala biwimi. nopiri chuluwemi ju ko echi ke bichiwami, ke biri ju biwarame ju. echi natikuami nata mapu pir oloka bite chuluweka. 16Echi nopi ani machimea rua Riosi, ali ke bichiwi ala machiga echirika ola.Kichi ke namami. Ke kale bile namuti ola olakuame.

Chapter 2

1Alí muje, raichi mapojiti echiriga ani nigala binerti. 2Echi ocherami ni'imare ala anaka nira'a ni gala yenami, kili nira ni jiwerka iwigala yua, ni kaleka niwerli.3Alí wu, ekami ayenacho nisare ni suweriga aboni nira'a nopirika ke biri, ke pi chuke raichami. Ke nimare wabe bajime vino. Nimare binersa mapo echi ju gala. 4echiriga binera muki ke me ocherami ni kale ni kili nira echi binoi kunala alí kuchili. 5Echiriga binersi ni kili nira ni biwimi ni gala we ala nira'a bitivhi ala nijewami ichi kunala yua. Aboni echiriga olasa je ma karunti alí echi Riosi raichali ke biri anerami ni'ima.6Mapo echiriga nije mi anema echi ralámuli ke ocherami kuruwi ni kili nira. 7Ni karka namuti nira'a riwirsi ni ala niraa iyenika ala ologa, alíbinersa, ni bichili nira'a, alí echiriga niima ke biri anekoami bi anatika iyenka alí ni ala nira'a. 8Raichasi bilé osorutami ni ala nisa ke biri chati maporiga chuke bile maporiga aniya nisa riweltami, alí ke niwi kebiri chati anime tamuje jiti.9Echi nikurami nimaye nijesa echi nulami karka namutiti echiriga nijesa ni kanilika, ke biri anika. 10Aboniko ke chikosare echo nako ni riwirsa ni karka ala nira'a bichikuame, maporiga ni buchuwi nira'a omerma ala bayo riga uchuma echi binerkuame mulipi nira'a Riosi tamuje kuwirami.11Echiriga Riosi jiti yarami alí riwali karka ralámuli. 12Binoi ko bineri ke niika kalekoami jena kawichi nirumi. Bineri biteloami ni kanilika, ni ala, alí natimaka jipi riko 13naporiga inesa ni bachami maporiga narepo tamuje jala buyeka, ke sinati wilibli echi maporiga niware waluwala Riosi alí kuwirami Jesukristo.14Jesúsi ko nijili binoi nira'a tamuje jiti ku solunama karka chati olali alí ku biwama, binoi nira'a ralámuli ni gala mapo iri muchusa ni nakiya niwa ala olowami.15Raichi ala ruyeka jena jiti. Ala ruye ni karka nuremi. Ke nakiwi maporiga kewesi ke nateami nirasa.

Chapter 3

11- Na'tasi ni ala nije'waka echi ni bacha uchuwarami ali echi nulami, mapuriga nije'waka, echiriga muchibo ni jalarika karika echi ni jala.2-2 Nata'binisi ke echiriga aniga ke wesi na' asa, mapuriga ke nakibo auche jare ralamuli olama echi karuniti aboni nataka ali inerabo ni kili nira karika echi ralamuli.3Ali sine tamuje aboni ni' liti inerami ali ke namami. Ni'liti wika' kami ali ni bulerami echi chati jiti olami ni' iliti echi wika chati echi tamuje kaniliti olawa echi chati. Pireti echi chati ologa y ayenacho ke kaleki auchegare.Niliti ke kalerami auche jare jiti .44- Ali echi kalekuami echi Riosi tamuje niwala kuwirami ali echi kalemi echi jenai pireami nawali, 55 -Ke chiriga ju echi olami echi gala ni' ira mapuriga tamuje olali, ali echi natimali echi Binoi tamuje kuirali.Echi kuirali mapuriga pabakali ni kuliwami echi ocherali ni' ira ali nakuliwali echi Binoi iwigala jiti.66- Onoruami ni walu kululi echi Binoi iwigala ni jala jiti tamuje yuwa echi ni jiti tamuje niwala Jesukristo. 7 - 7Binoi echiriga olali mapuriga ologa ni gala echi binoi yuwa ni, amerabo olawa echi yuwa mapuriga echi bitekuami chulubi.88- Jena ju ni jala raichali.Nakini raichasami ni inerike jena jiti kariniti, mapuriga e chi aboni echiriga bichiwali Riosi omerama ni jala nira echi jala ola echi Binoi achali bacha echi oboni yuwa.Jena ju ni jala ali ni kuirama karika echi ralamuli.9Jena ju ke olabotimi echi ju ke ala ali echiriga a iyena; ali echi na' akuami ali ayenacho echi nokokuami echi osorutami jiti leyesi. Jena karuniti ju ke bi' iri.10-10 Chakena owasa echi chuke bile jena echiriga olami rogana yemi, jubako bile ayenacho okua ni'ira anemani.11-11 Ali machini echi bile mapuriga ke ala iyenami echona buwichi ali ati chati ologa ali binoi achiriga risu ola.1212- Mapali nije mi ni juliki echi Artemas ayenacho echi Tikiko, ni sapuka ali simi tami yuwa echona Nikopolis, echona ni simiramani echi romo. Ni sapuka ali julasa echi Sunas, 13echi we bineami echi leyesi jiti nularami ali Apolosi, echiriga ke bi' iri ke noalema.1414 - Tamuje niwala ralamuli echiriga binesa jala ola ali machisa echi wika kariniti no ale auche jare ali echiriga ku natetarami ni' ima mapuriga ke musiboti'mi ke rake'mi ni' ra.1515- Karika echi muchuwi tami yuwa mi sukuiri iya yemi. Sukuira echi tamuje we jale echi ni bichiwami. Ali echi iyarami nisa yemi yuwa karika.

Philemon

Chapter 1

1Echi Pablo bile najatami ju echi kristo Jesusi a li Timoteo tamuje rijimala, a li tamuje yua nochami ju. 2Ali echi rijimala Apia echi Arquipo tamuje yua iwenami echona milicia ali echona templochi ju mapurika muje bitechi. 3Walu natetaraba emi we kanilka echi kristo tamuje Onoruami ali echi walubela Jesukristo.4Nije chulipi natetari ya echi Kristo, nije mi ane mapu ali nije raichasa muje yua. 5Nije namali echi bichikuami echi bile kalekuami mapi niwa echi walubela tamuje yua Jesukristo ali karka echi bichiwami. 6Nije tanama echi nikuami echi gara bichikuami mapurika natacuami mapurika echi karka namati gara nira mapurika tamuje yua a ti echi Kristo. 7Mapurika niwa nije echi wekanila echii bile mapu muje tami yali, mapu echi jirimala sulala mapurika gara biwarami ju, muje ti tamuje rijimala.8Echi jiti mapurika nulali echi Kristo mapurika nulerami ju we kalenla jare rijimala. 9Mapurika nije jiti nira we risua olarami nima mapu tami jale, echi jiti mapu ane, nije bacharami nira ati Kristo Jesusi jiti.10Jipi mi tanama echi kuchi jiti Onesimo, jiti mapurika binoi nima mapurika nije ju echi Onoruami yua inarma echi bile careni nira. 11Chabe kie nili mapurika bile inerami nira, jipiko echi ju bile ali nije jiti ayenacho. 12Nije julami echi, echi ju echi sulala, echi yua. 13Nije ko we kanilsi nili echi yua ripisa, binoi omerma oliwa mmuje jiti, echirika nije ati bulerami nira, echi binoi iyenali wikanami nawesa.14Nije ke olanili mapurika nije binoi nataly jiti. Olali nije mapurika kie bile, olakuami nima mapurika we jara nira mapurika nije mi nule iwerli nira. Echirika muje ayena ola nili. 15Mapurika binoi mi riwelii pii teli nira, mapu narema echi bile namuti chulibi nira. 16Ma kie nima bile nulerami nira mapurika bile we nulekuami, echirika bile rijimala, we nateami ira bile muje jiti, mapurika echi binoi sapala nira echi walubela.17Mapurika bile tami yua iyenami, narema echi churika narema muje tami. 18Echi binoy mi karunti mi olasa, ali si anarika o bile mi ikesa bile namuti, nije nijima echi jiti. 19Nije, Pablo, osime nije sicala jiti: Nije mi yama. Kie mi anema mapurika muje ikie tami muje bitilcuami. 20Echi rijimala, tami riwe echi kanilkuami echi walubela jiti; we kanilika nabe echona nije sulalachi jonsa echi Kristo.21Bichiuka muje nijeuka, nije osime . Nije machi muje olamare wikabe nira mapi nije mi tani. 22Echali teka, nije ko kalarli echona bile kochirkuari echi niwali, niwa echi bile bichikuami mapu echi binoy tana chukuli echirika nira nije omerma mapurika nije mi ku narema.23Epafras, mapi tami yua iyenami chabe jonsa mapu nili bile bacharami nira echi Kristo Jesusi nijima ane; 24Ayenacho ola echi Marcos, Aristarco, Demas, Lucas mapu tami yua iyenami ali echirika nocha echi Onoruami jiti. 25Echirika we jara kuirtami ju echi walubela Jesikristo jiti nima mapurika ma suni raicha.

Hebrews

Chapter 1

1wikabe rawe Riosi raichali chave niraka bacha ocherami riosi jiti nulerami raichanla wikabe namuti nira. 2 pe jena ma ne juba rawe,ali echi raichali bile ranala,mapu rika echi nuleli mapu echi karka chapimea.mapurika Riosi yenacho niwali karka namuti. 3 echi ju maputami busure ya li jiwerali binoy Riosi nira, mapu binoy iri ju.mapurika ne karka chapi ne omerka.mapurika ma kala biwali chati olalila ,ali asibali otona sikalachi mi ripa.4ali echi achikorika ikili Riosi pionala,mapurika nekala nareli echi riwala riwewami echi yuwa. 5 chuiri ¿jeaneli bile binoy pionala Riosi:"MUJE JU NIJE RANALA,JIPI NIJE JU MUJE ONOLA .""NIJE NIMA ECHI ONOLA ,ALI ECHI NIMA NIJE RANALA?"6li auche sine,mapali Riosi ma pali mapu ne sinewi chukumi jenay kawirali,li jeanili:"NE KARKA SUWABA MAPU RIOSI PIONALA JUKO ECHIKO NE SINIBI NAWAJINMA .". 7 li raichali Riosi pionali jiti:MAPU PE ALIWA NIWAKO RIOSI PIONALA ,MAPU ECHI NIJEWAKO PETI RIWASA NAY."8li binoy ranala nira jeanili :"JOPONA KUNAWAKUACHI,RIOSI,NE CHULUBINIRAKA JU.LI MUJE NE WALULA NIMIRE. 9 MUJE NE KALE ECHI NE KALA NIRAKA LI KICHIKA ECHI KICHI KE KALA.LI KO UCHERAMI WII NE KANILIKA MUJE YUWA JU."10MUJE WALUBELA NIWALI JENA WICHIMOBA NE BACHA .JENA PANI RIWIGACHI MUJE NIWALI. 11 ECHIKO PE SUBAMA, ALI MUJEKO KU OWINMA.ALI ECHIKO KARKA OCHERMA MAPURIKA NAPACHI,.12 MAPURIKA ECHI NAPACHI ECHIRIKA OLAMA MUJE,LI ECHIRIKA KU NAKULIRAMI NIMA MAPURIKA PETA NAPACHI. LI MUJEKO SINIBI ECHI A JU KE SINE SUWIBA RAWEALI BAMIBALI."13¿li chuiri jeaneli sinekachi binoy pionala:"ASIBA OTONA SIKALACHI YENASI NIJE OLA MUJE SAYELA MAPU MUJE RONOLA KU ASAPMA"? 14 ¿keni karka suwaba ne kala olami ju,li jularami ju tibunla mapu jularami ju ku niuwami rumi?
Chapter 2

1A li ko, tamujeko we namika uchusare nopi iyiri kipu, jitiko ke mina simiboa.2Jiti ko echi nawesame nili raichala echi iwika jitira a la nateame ju nop iki ke a la olarami chapi echi castigo. 3Chuta rika omeripo imasa ayena tamuje ke nijewi banisurami nima ne walula? je nala ju banisurami ne ju bacha onorame nawesatami a li ma machili tamuje nopi iki namili. 4Chopi rika rios nawesili echi ta riwirita wika namuti nopi olali, wika olali we jiwerili ali uchali wikanami echi aliwala nopi jerika anili.5Jiti ke nili echi pionari ko riosi chapili kawirili ko inari, echi jiti muchuwi raicha. 6Aliko, bile bileana nawesili, Je anika: "Piri ju echi rejoi, jiti ko muje niwi echi natakuame? ¿ o bile ranala echi rejoi, Jiti ko muje ke me natama echi?7muje niwale echi rejoi pe keme ali echi pionari yua iyali we alariko nira. muje uchali kara rile niraka echi ronola? 8Nopi nili echi jepi riosi chapili karka suwaba namuti. echi ke namuti riweli sulanika tamuje yua. Nopi jipiko, biji tamuje ke ritiwa karka chapirutami nira echi.9Nopi tamuje ritiwa echi jepi niwarame pe we minabe yua pionari, pe keme wili niraka, Jesusi, echi ko we risuarika na mukuli na chapili we simarika. Ali Jipi ko, natetaraba riosi, echi ma mukuli kara rejoi nira. 10Jiti a la nili riosi nira ko, jiti karka nirú echi nira ali ne nasipa nira echi, jiti ko wika kuchuala nolinimare Jiti ko banisurame nima suwaba ne nasipa risua niliwame.11Jiti okona, echi ko niwa che jare ke chati oliwame, ali jare ju a la niwa ke chati oliwame. 12Echi je ani: "nije animea muje riwala nije rijimara; nije nawajima mulube nira muje nira ne pacha nawajikuachi pacha.13A li che sine: "nije bichiwi echi"na ali che sine: "inesi, nai ati ali echi ranala nopi iki riosi tami iyali" 14Ali ko, nopi ali Jonsa riosi ranala nijisapala ali echi la, Jesusi ayenacho nijili chopi rika che jare yuka, jiti ko echi mukuame ko echi omerima buwa nopi niwili echi jiwerili mukuwame, nala ju, ti riablo. 15Nala ko nili jiti echi omerima sulana karka ju, nopi iki majali echi mukuame, pireli suwaba biteliwame chapiruame,16Echirika, ke echi pionare nopi echi ati nata; a liko, echi ko we natame ju niwala rakala niwale Abrami. 17Aliko erika nima riweli jitiko echi nimampa nopi rika rijimara karka nira, jiti echi nima ne walula saserofi, we ala ali alarka olali namuti nira riosi, ali ko echi niwati re aboni echi wikawame ti choti olalila jare pagotami. 18Churika Jesusi binoi risua nili ali kie natami iyarame, echo omeri ku wira nopi iki niware kie natami iyarame.

Chapter 3

1mapu rika, rijimala anaprami echi siti jiti, iyemi rojantimi bile riweami pariwikachi niwarami.anatasi echi jesusi nira, Aunche bilen jularami nawisanla ali echi Walula bacha chukuami ali mapu tamuje raicha. 2 echi inili ni kala nira echi Riosi yuka chikia mi chapili,mapu rika Moisés ayenacho inili ni kala echona Riosi kalichi. 3 chopi jesusi nira inili kala niraka ni walu nira minapi riga riga Moisés, chopi echi mapu niwa bile kali iniwi minapi nateami mapu rika kali ali echirika nira. 4 echi karka kali jiti niwarami ju jare nira, chopi mapu rika niwali karka ju Riosi inili.5ali bilena, Moisés inili ni kala nira mapurika olami echi Riosi inili ali karka binoy bitelchi. binoy inili bile raichika mapurika karunti mapu rika inisa ali raichasa ni bachami nira.6 chopi kristo ju bino ranala ali nulerami echona Riosi kalichi.tamuje juti echi kalila,ni kala achinika inisat ali tamuje ni kala iwerika ali ni bichiwa kalanira.7apu rika, ju riga mapu echi Riosi wikala ani: "JIPI, ALI IYEMI ANAMSA BINOI RAICHAME, 8KIE JIWERSI ABONI SULALA MAPURIKA WE RASIKA PIREAMI, MAPUALI SIMIRSA KARUNTI SIMIRSA ECHONA IYEAKICHEACHI.9JENA INILI MAPUALI ECHI CHABE PIREAMI WE RASIKA RIOSI YUGA, ECHALI RAWE NAOSMAKOY BAMI,ABONI RIWALI MAPU RIKA OLAKIN.10 MAPUALI, NIJE ASAKIN KIE KANILA ECHI JITI ISIRAME.NIJE ANIKIN: 'ABONI CHULUPI UCHUWI NOKOYA IKIAKMI NIRA ABONI SULALA. ABONI KIE MACHILI NIJE INILI BUYE.' 11 NI BICHIWA JU MAPU RIKA NIJE ANEKIN ALI NIJE NIRA IYOKI: ABONI KIE SINE MU'UMEARE NIJE INILCHI ISAPUKACHI."'12la anaka inisi, rijimala, mapu emi nira kie wesi itelsa echi bile sulala siti kie bichiwami, bile sulala mapu mikani echi Riosi akami.13 ali nakiluka, mulubensi jare ali jare chulupi nira, mapu riga ju anerami "JIPI",mapu ke wesi ali iyemi inisa kie jiwerka echi siti olalil jiti.14ayenacho tamuje najitasa ali apaneroli echi kristo, ali tamuje ni kalarka inisa ali ni achinika jiti tamuje ni bichika raichasa echi nira Binoy ali ni bacha mina ni suwibachi.15 ni mulubemi jena nira je aniti: "JIPI,ALI IYEMI ANAMSA BINOI NAOKI, KIE JIWERSI ABONI SULALA MAPURIKA WE RASIKA PIREAMI INILI."16¿chikia inili mapurika anamli echi Riosi ali kie nakili anamsa echi Riosi? ¿kie ni karka simibili echi mapurika buyali echona Egiptochi mapu Moisési nira?17 ¿chikia yuka asali Binoy iyoki ali na'os makoy bami? ¿kie inili echi nira mapu rika chati olali, ali echi ropokala suwikami rujuli echona iye akicheachi? 18 ¿ali chikia Binoy ni bichili aneli chopi kie muchuboretmi echona isapukachi,ali kie inisa echirika mapu kie anamli?19 ritiwati mapu echi kie omermariweli ali mu'uya echona isapukachi mapu rika kie bichiwami inili.
Chapter 4

1Noprika, galabe tanka nima noprika em ke sine Rihueka najata echi bichika nijebo emko, echona Riosi ati. 2Echirika echanerami, echi huabe galabe raichala nap jarika nili nop echi raichala ko ke kala olali ke tasi echona si ke tasi napuhuika nokali galabe bichika olali.3Nop tamuje bichihuami ju echona pacha muchibo echona Riosi yua, jopi rika anili: ¨ECHIRIKA ANILI KU SIMIYA ECHIKO KE SINE KU ISABMA RIOSI YUA¨. Echirika ani, echi kara namuht galabe nira sunurami nili buchuhui kahurli. 4Binoi echanili, echon bilecho, mulube nima kicha rahue nima ¨RIOSI KO ASALI KICHA RAHUE NI BUNIAMI NOP RIKA OLALI¨. 5Ouchech ko echko je anili: ¨ECHKO KE SI NE OSIMEA ECHONA ONORUAMI YUA¨.6Noprika ni biji buye jale echona si simama, a li huicabe Isrealitas, nop namili echi Riosi raichala, ke si muhuili jiti ke namli, 7Riosi ko a la echirika ni ihuerka isili ni kuluami niraka simili rahueli nira, ni a galabe ni jularami nima: ¨JIPIKO¨ ali ko huicabe rahue echiko raichali naprika nasipi David, noprika anili chabe kiya: ¨JIPI EM NAMSA ECHI RIOSI KE JIHUERSARE MUJE SULALA¨.8Noprika, Josue ni kili asisa ke tasi abiri olaka, Riosi kka ketasi raichka olama Rihueli auche bile rahue. 9Noprika biji niru echi rahue isabakuami, jena y huchimoba Riosi raichala. 10Nop echona na muhuika isabama Riosi nira, a li ko echirika isabka galabe karka nochli, nira noprika Riosi echirika nihuali a li echi nili. 11Noprika ni kanilika echona isabuami noprika ke huesi rujuima echi ona ketasi bichilmi echi jare echo ku ubuana ku simibli.12Riosi raichala ko ju ni akam nira ni hueve galabe, a li ko olam nila neprika bile piya ni okona nira chotarami echirika ju ni mu pachana sebami nira solachi nira a li gala machi tamuje natli a li sulala. 13Ketasi omeri ichipa bachami Riosi nira a li nokuliriami nira kara namuht bachami Riosi busuli nira tamuje Riosi raicharami nima.14Nopprika, tamuje nihua bile hualula wualubela anilihuami nop simili echona ripa riwuigachi, Jesusi echi Riosi ranala, a li ko ni huerk nokoboa bichihua. 15Tamuje ko ketasi nihui bile hualula walubela anilihuami ketasi nehua nili nop tamuje nili sihuekat jarsa. A li ko nihua nop sayertaami nima kara suaba noprika tamuje ju, echko ke chati olami nili. 16A li ko simmabo ni ke biri ichibi nilka echona ripa ni caniltachi noprika narebo ni abo echi canilhuami naprika, kuhuirta na pali no alesa.

Chapter 5

1mapu jiti ibil pi nira echi nawesami judiosi nira, chaperutami echi ralamuli jiti, echi ko riwarame ju mapuriga isima echi ralamuli jiti ruyema Riosi niraka ,mapuriga binoi nijama wika nijarame, mapu miliruami echi jiti chat olami. 2binoi ko omeri nakiluwa Kili nira echi kie machime Ali ayenacho ikakumi mapuriga binoi ko we chati olami niwami ju.3 jiti nale, binoi ko anerami ju mapu milinala akami mapu binoi i'chati isisa echiriga isimi ma pu ralamuli we chati olomi ju4kie chirika binoi nira ju kie chebile chapi jena kalabela. echona jiti, binoi ko raichrame ju, mapuriga inili Aaron. 5echigo riga, kie chiko Kristo kala nira niralitm binoi nira inikuami we bichiwami. echona, mapu echi yuwa chikuli raicha je aneli: " MUJE KU JU NIJE RANALA; JIPI KO NIJE NAJITKEN MUJE ONOLA."6jeriga mapuriga ani che jaren cho: MUJE JU BILE WE BICHIWAMI SINIBI NIRA MAPURIGA NIRA MELQUISEDEC."7Ali binoi ko sapala nira, Kristo nijale atanluami, okuana, ali sinaka, ali okuwenka Riosi nira, echi binoi pi ko ma pu kuwima echona mukuwachi. echi ko inamtami inili mapu natemiati. 8Mapali binoi inili bile ranala, bineli echi anamluami mapu binoi we isu ikili,9binoi ko niwati ne kala Ali nawali jiti, mapuriga kariga inili, jipi ko echi binoi kuwira echi ma pu kala muchuami. 10binoi ko riwarame walubela bichiwami mapali aneli MELQUISEDEC.11 tamuje ko iniwa wika raichali Jesusi nira, we onorli ju anewuame mapuriga emi ko kie namami najit'lampa.12jipi rawe yemi nisa inibot binerami nira, yemi ko cho ji a newale bile binerami echi Riosi raichali. ¡ yemi ko nole chiwaka, kie echi kowami mapu we biwarami! 13chopi pi chuwe bile mapu bajime ju chiwaka kie machime ju echi bile raichali mapuriga kala ju, chopi ali pi ta muchi nisa.14 chopi echi kowami biwarami ko ocherami kowal ju. Jena ko ju mapu ocherli iniwa anamluami mapu binertami ju nateami niwama echi kala ali kie kala ayenacho
Chapter 6

1Li jipi, riwepa echi chukuchi niraka echi nawisala echi Cristo li ne bachami niraka nokosi.kie niraka chusine ru nije echi kie nochili,. 2 Li kie echi ne wenatemi niraka jopali muje pagotami nimaria,echona sikalchi niraka,li ne owinali niraka echali mukusa,li echi risu olarami. 3 Tomuje achiyo nokowo we Riosi a na kisa ka.5Li kie kala ju jopi sine rawe raje tami nimire,jopi ne machili echi ne omperiami karia , jopi nijili echi Riosi iwikala,. 4jopi ne kala niraka nareli echi kala raichali echi Riosi li jiwerali jopi ne rawewali ku nolinama, 6li jopi ne ku rowika nokua,ne kie ala niraka alaju jopi ne chukuchi niraka echi chubile wikauli.Je naju jopi rikaria kursichi uchaltaria echi Riosi ranala ne chukuchi niraka,li ne wika niraka riwelta.7Li jena kawi jopi ikui baji ne kili niraka wichi echona,li iwerli a echi sakala,jopi ne nochamire,je naju kawi jopi nare echi kuwirali echi binoi Riosi jiti. 8 Li ochersa echi bile wicha li we jiwerami,li ne kili mulube niraka chuku chati olowala chi.Li ne juba niraka ikoztami.9Li tamuje ne omperlie ne wabe niraka tiemi ,kanilika, li ne niuka arika chirika raichasate. 10 Li echi Riosi kie tasi ne tamuje sine wikawi echi nochili li echi kale kuami jopi tiemi riwirka echi riwalati,li tiemi echi bichiuli li achobiji bichiwi.11Li ne ibili niraka nisa nakitimo chirika ibili niraka ne chikoria riwirma li ne juba niraka,li chirika niraka echi bile namuti ne bichiluami. 12Li jena niraka ju echi kie nasina kuli nisaria,li nisa echi bile namika nisa echi yuka bile rijoi jopi ne bichiuka li ne kili niraka echi jopi Riosi binoi nijili.13 echi Riosi niwali echi jopi Riosi nijili echi Abrami yuka,echi ani binoi,li kie ani ne walu niraka. 14 Echi ani :"NIJE NIMI ECHI NE ALA KUIRTAMI,LI NE WALU NIRAKA WALU NIRAKA.". 15 li jena niraka,Abrami nili ne jopi nakili,li ma buyesa kili niraka.16Li echi ralamuli ani ne walu niraka kie echi yuka.Ne juba niraka echi ibili nakoka,li bile echi niraka ju echi bile Riosi nijila li ne ala aniwala. 18Li ma echi Riosi ne kala niraka machili ne kala niraka karka chapirumi li echi Riosi nijila echi niula bile arame, echi bile jiti ne bile Rosi ti arami. 17Li jena sili echi bile niraka. Kie kala,li echi yuka ne kie kala niraka ompakuami echi Riosi yuka akalekuami,tamujeli,li ne jumsa nakua echi bilena muchuwasia,li ne walu niusa echi we wame li tamuje ne bichiuka nokua echi jopi Riosi ani ne bichiuka niraka li ne tamuje niraka.19li tamuje niwi jena bichiuli jopi rika bile ne chukubama ne kala li ne bichiwali echona ne bachami ertamichi . 20LI Jesusi baki echona ne bacha niraka tamuje niraka ,li najipasa echi bile nawesami bilena ro'obachi ne chulubi niraka ,li ma usa echona bine kuachi echona melquisedec aneliachi.
Chapter 7

1jena ju Melquisedec,nulami mi salem,nawesami mi reobachi Riosi yuwa,ali riwali ku nawachi Abraham miku nawachi niko inasa weli yuwa. 2 li simili Abrahami li nijili nasipa rojanka riesmo.li riwala ko "Melquidesec"aniwami ju"ne kala olami walula".li auche bile riwala"walula mi salem nulami",je aniwami"walula kili nira.". 3 li echiko ke niili onola,li kecho iyela,li bacha ocherami,kiecho owinna rawewala li kiecho suwiba rawewala.liko echi ko mapuiri ju Riosi ranala,li ne sinibi echi yuwa ati nawesami mi reobachi.4ne kala inesi chuyena walubela nila jena rijoy. echi chabe biteami Abrahami nijili echi bile kayami nijili mapuiiri ola yenli sayera auche jare. 5 li auche bile,echi kuchi kuri mi Levi mapu nareli echi nawesali li niwa auche bile nulalila li napabukuami jena riesmo mapu ralamuli muuchuli,jena ju,echi muje rijimala,achikorika echi sebli Abrahami jonsa nawali. 6 li auche bile na,Melquisedecli ke rurutami echi yuwa,li ne kala nareli echi Abrahami ali natetali yali mapu iri olama ruli Riosi echi yuwa7ke biiri ite mapu muje ke omera mapu rika ralamuli pe nira nateami nima li kuirtami ju mapu ne kala nateami. 8 ali jena nira mapu ralamuli pe suiami ko ne kala omeri nare echi riesmo,ali jena jerika anili echiko pe bite ati. 9 ali jerika bi anika,Levi,mapu nareli jena riesmo,yenacho natetali riesmo Abrahami echali,. 10 ali echi Levi ko asali mi chabe niruami repokala mapali Melquidesecali riwali mi Abrahami11ma jipi ne kala omerli echi nawesami mi rehobachi echi Levitico (jena ne kala nareli echi nulalila)¿ chuiri nili mapu newale echi nawesami mi rehobachi mapurika wilisima,nopirika jena binewami Melquisedec,ali kene echirika nulerami binekuachi echali Aarón yuwa? 12 mapali nakuliwa echi nawesami,li yenacho nakulirami nima jena nularami.13mapurika jena chika niala ju echi auche bilena biteami,mapu kesine olali nijewa mapurika chokoba wiliwawachi. 14 jipi ne bichiwa,mi Judachi ocherami ju walubela, bile mapu Moisés kesine ruli mi echi jiti mi rehobachi nawesa.15nopi tamuje aniko ne kala ju abiji wilisa bile nawesami mi rehobachi jopi ira Melquisedec. 16jena ko ke nulalila ju muje kuchala rijimala li echiko najitali bile nawesami rehobachi,aliko echona ke sine subama aliwa ali kecho nosobuma. 17 jena raichala ko yena a ruya chuku echi jiti:"MUJE JU ECHI NAWESAMI MI REHOBACHI SINIBI ECHI JITI MELQUISEDEC."18aliko nakuliili mapu chabe niruami nili,mapu niili ke owami ali ke natami. 19 jena nulalilako ke kala niwalti.achikorika,ne kala namrami mapu ne bichiika ne juba mani mulube seba Riosi yuwa20Li jena kie ikili echi Riosi nulala ti.chubile na niraka,echi chujare najipa nokua echi echi ne bacha wilime nulaya. 21 Li chusiwina niraka,asisa ,Jesusi,najipili echi walula jopi je ane:"ECHI WALUBELA LI KIE TASI NAKULIWI ECHI NATILI:MUJE JU ECHI BILE NE BACHA WILIME NE BACHA NIRAKA.""22Li jena niraka echi Jesusi ne kala niraka. 23 Chubilena niraka,wika najipi echi walula,li echi jiti mukuwami kie tasi ompera bachami simira. 24 Chubilena niraka,jopi rika echi Jesusi ne chulubi niraka asali echi niwi bile namuti niraka chon ripi.25Arika,echi achiyo ju ne arika neku sawaya ne karka niraka jopi ne bachami niraka chi Riosi yuka,jopi rika echi ne chulubi biteria. 26 Jopi rika echi ne walula ne kala niraka ju tamuje niraka .echi ju ne kie chati olami,kie tasi chiwaka,kala,ne wana niraka echi chati li ne wabe ripa ju echi riwikachi niraka.27Echi kie naki,li su unarika echiwalula,li ne a echi Riosi akuami li bacha aboni nirak echi chati olila,li chati olalila jenay wika rijowachi.li jena olali Auche sine karka jiti mapali nijili binoy nira. 28 mapurika raichali nulalila mapu nawesami rehobachi echi ralamuli ke jiwerami.jena raichali mapu ne bichiika raicha,mapu nawali juba auche bile nulalila,riwali echi ranala,chika aniwali ne kala sinibi nira.
Chapter 8

1Jipi, mapu yir jiti ra'icha muchuwi tamuje jena ju, Tamuje niwi bile Wa'lula Saceroti mapu ma asibli otona sikalchi mapona ati echi Wa'ubeala echona Ripa riwikachi. 2Echi Binoi ko ju mapu ku'wirami echona Ne ka'labeala niruchi, echi Kali pacha nawajikuachi Binoi Walubeala Jesusi niwali, kie bile rijoi.3Mapujiti kara su'waba o'wela Saceroti nulerami jú mapurika okuanka nijama Karunt miliasa owaska nija kaliek ali echi karunti miliasa owaska nija natetali iya. Echijiti newale karunti winikuami mapurika Nijibo. 4Jipi asisa echi Kristo jena'i kawirli, Binoi kie biyir namuti mapurika bile saceroti nira nima. 5Aboni ko we nocha echona kalirali pacha mapona nawajikuachi, mapu chikio rika ju ali tami machirami ju mapu yir niru echona ripa riwikachi. Echirika ju echi Moises mapu ka'la ruweka ra'marami nili Riosi jiti mapuali ma mulupi niwama rueli echi ta kali mapona pachayé nawajikuachi: Jeanili Riosi, "KA'LA NATKA NIWA MAPURIKA MI RUWERAMI NILI ECHONA RIPAYE RABO'O. "6Chopi jipi Kristo yarami ju mapurika namuti olama wabe nateami. Ayenacho Binoi nasipa chukubli mapurika auche si'nu bukuluami ra'ichali katewabo waminan ka'la, echi mapu waminan ka'la aneka ku'wirtami nibo. 7Mapujiti echi bacha ra'ichka katiwarami níli kie nosowikami nisa, ma kie auche sine newalerami nima auche bile ra'ichala katewakuami.8Mapuali Riosi riwali mapu kie ka'la olala echi bilen rijoami, Binoi jeanili: "WI'NESI, MA MULUBE JU, JEANI ECHI WALUBEALA JESUSI, MAPUALI NIJE AUCHE BILE BUKULUAMI "RA'ICHAKA KATEWABO ECHONA ISRAEL KUCHUALI YUWA ALI ECHI JURÁ KUCHUALI YUWA. 9JENA MA KIE ACHIKORIKA KATEWARAMI NÍMA MAPU RIKA CHABE PIREAMI YUWA ANIRUAMI NILI ECHALI MAPU NIJE KU'WIRKIN, MAPURIKA YURMIA MINA ECHO'NA EJIPTOCHI JONSA. MAPUJITI ABONI KU WIKAWILI ECHI RA'ICHALI KATIWARAMI, ALI NIJE MA KIE NAMKIN, JEANI ECHI WALUBEALA JESUSI."10MAPUJITI JE'NA JU RA'ICHALI KATIWARAMI MAPU NIJE OLAMA ECHI ISRAEL KUCHUALI MA ECHALI RAWE JONSA, JERIKA ANI ECHI WALUBEALA JESUSI: "NIJE NATARMA MAPU YIR NULALI AYENCHO OSUIMA ECHONA ABONI SULALCHI. NIJE NÍMA ECHI WINIL RIOSI ALI ABONI NIJE WINIL RALAMULI "11ABONI KIE BINIERMA AUCHE MAPU AMI YUWA PIRIE KIE CHO ECHI ABONI RIJIMALI , JEANIKA: ''MACHISA ECHI WALUBEALA JESUSI', MAPUJITI KA'RA SINEAMI TAMI MACHIMEARE, ECHI NE WABE TÁLA JONSA YENSI NE WA'LU. 12MAPUJITI NIJE WABE KA'LA KU'WIRMA MAPU ALI ABONI KA'LA NIWURKA PIRIE, ALI MA KIE NATAMA MAPU IKI ABONI CHATI OLALI."13Mapuali jeani "BUKULIAMI", Binoi ma chabe bacha ra'ichali akaréli ali mapu ma chabewami ju ali ma ocharmi ju ma kie ayo kie inie kimieare.

Chapter 9

1jip,aiencho echi bacha nurarami niri nurwaram ara nawajikuam ali bile bilen echo nawuajikuam narch kawirch. 2chirika bile kari pacha nawajicuachi.echi bachara bilen komi nop nari riri nop nari chuakuach vela, nari mies kari pacha nawajikuam3jubua nari chobile chini iertach niruri chobile pachanta, riwatami mapo na ne wabe kalara 4yencho niuam niri echi bile kajon oro ucherami mapu machirami nili mapo Riosi echona ati echi sari karra portami oro. Pachantami sari bile sokoli oro ucherami nari niwuam niri echi kwami echi Riosi nuruari ripa rigwigachi jonsa, echi tisior Aron nili tisior mapu siwára,nia okua rite mapu ona osalti makoi Riosi nulualila. 5ripa mob echi bile kajon oro ucherami mapu ucherami mapu machirami nili mapo Riosi echona ati, wualula mapo Riosi pionala winili ju puruarch narchi kajon polali,kaba aboni anala jiti kie mortam ju raichakua jip mortarwa rigwe6Nop ri ma karra rigwetam niri. Echi echona karirali pachaye nawajuajikuachi binerami Riosi nurueram churupi muyampa narch nawagikuach narch kali pacha nagwagicuach binerami naria riwabompa aliwali 7echi bino okua owela wualula mapo Riosi pionalue wini wini ju bakili echona ripanta sinepi isini bami, echi ala nijili binoy nili echi kati alili jiti aboni echona pueblochi pierami.8echi nuruami aliwal iñiorli echi biwe echona biniap mapona pachane kalala ketasi chosine machirtam niri echirika echi bacha kali pacha nawagikuach chobiji echo na asari. 9Nari mapo echi karront mi riwirk binerarwa mapo jip. kuana, karront miliasa owaska nija natetali ya mapu echi mapu jip iabo rikare jip, ketasi mori niwa echi la nawagikuam ketasi bir nilk. 10echi aboni niwari echi kowam bajikuam, kiar nirwruan karonti ruakuam nari niri karra nurarami aboni sapala, nari niri iatam niri echari echi kurwam ara nirweram nari niwatam ni11kristo nawari nop rika bile olula nop rika karront ala nop mawari. echi nawari nawari ara jonsa ali nia we simirk ara niap bilench cari nawajikuamchi, ketasi niwatami niri nari sikara rijoi nili, bile ketasi jami kawi bitem ju niwatami. 12ketasi niri echi ara chivia nir ali bowa,echi binoy ara, echi bakili echona we ala, sinepi suaba ni arark kara kuirtami churupi nira1513echi lala nari nir chivia ali iencho was ali echi roweri sawir nari nil echi ranari nop rika jare nari najitli echari chati orwari ara nirweram, rojantami niri Riosi niara , nop ku biwatami echi sapar, 14¿chuku we niap moririe echi ala Kristo nili, echi Riosi wikara sinibi rawe bitema niji ruya echika binoi kie niwa chati olakuami binoi nijili echi Rios, buwa tamo nir orakwam mapu ma ne suwikami yabo Riosi mapu ne bite ati15 Niap chikiati, echi ju echi masip nawam ju echi kurwam machiram. jiti kristo mukuri tamutri echi wri nari chati orwir, echi muchuri narch ni bacha binertami, echi Riosi wiri nimampa echi ranala, nimampa echi naremampa sinibi bitekuami churupi.16Mapujiti mapali niru bile osili bile rijoi wimil mapona ani chikia riwema kara mapw iki niwi mapuali mukusa,bwebo mapu echi bile mukulachi rijoi. 17Mapujiti echi wsari bile rijoi nil nop niampa chikia riwemare kara mapu niware nop mukusua,echi usuli binel chopi nate mapari ma mukusua mapojiti nop rika chopi vijiabite echi rijoi kiecho nate choviji echi usuli18Echika kiecho echi bacha mapawika katiwarami bile rachali uchuatam nili ketasi ala yuka 19Mapari Moisés ma nijira kara Riosi nirwar kara pueblochi,echi ala nari nil tá mechli owila ali ecchi nari wuli chivia, nari bawi yuka, bosala sitakami,sakala ali roweri kunuatna; echi usurw kabitam ali kara echi pueblochi 20echirika anili: "NARI JU ECHI ALA MAPU NATARI ECHI RAICHARI MAPAWIKA KATIWARAMI RIOSI YUA ARI YEMI."21Echirika aienacho,echi rowerami echi lala nari jonsa echi pacha nawajikuach ali narchi kara nop nieri echona pacha 22Nop rika nirwarti, noki kara echi ju biwarami nalia lala jiti.ketasi rowek echi lala ketasi niru ku wikauari.23echi jiti,newalerami nili mapu namuti akam alala jiti bi warami nima echi karunt namuti mapu tami bineri mapu pir nirú echona riwigachi chopi kam suwaba namuti niru riwigachi nop natem. 24Echi kristo ketasi bakili echi mapona "pacha ne wabe kalala"riwarami. niwartami bile rijoiti, echi nari ju bile chobile tam machirame echi ni bichil.chopi binoi bakili rigwigachi niertami jip. echi narch nop Rios ati, tamo jitri.25echi ketasi simiri echona binoi ku nijamare sia chukuwem, nop rika olare echi wualubela bacha chkuami echona bilena reobachi echi vaki pacha ne wabe kalala kisia bame narti ala chobile nili. 26echirika anisa ari nirusa,echirika anilarwa echi we risut kime churupi ne sukuchi kawi niwaltach.nop rika jip ko, sinepi ju jubua rawe echi bamibr,nari nili riwibtami chakena pakuam echi chati olowami chirikamti mukuirarwa binoi nirak.27ali chirika acharami nira echi raramuri echirika mukusa sine ari jubua echirika ikimea jubua rawe 28Achikorika, kristo ayenacho echi mapo sinepi miliruami nili mapu rika wika chati olalila ku biwarami nima.auche sine ku nawama, kie kuirsa echi chati olawami, chopi ku kuirsa jare mapu iki buwé muchuwi binoi kili nira.

Chapter 10

1Li echi niwarami li ne kala niraka ju jopi rika nawesa ,li kie ne bichiwali niraka echi aboni, jemi jopi ne a mulubeli echi Riosi , kie ne sine kala niraka nimire echi aboni niraka echi nijila ,li echi walula bacha wilime li ne niraka bami bami. 2¿Li echi Riosi akuami nisa kire ?li echi niraka,echi jopi nojinami ju jie asime rueli kie nimarueli echi chati olakuami . 3Li echi nijikuami bile natakuami niru li jopi ne chabe niraka bami li bami. 4Li ne kal niraka ke kala ju li echi lala li echi owila jopi e echi chati olowala.5Jopali echi Riosi nawa echona kawirali ,echi je anili :"KIE NOKUALI ECHI RIOSI ARAMI JOPI MUJE NAKILI.LI,BILE ROPOKALA JOPI MUJE TAMI NIRAKA JU. 6 LI NE KARKA ECHI NIJIKUAMI RAJENTAMI LI KIE ECHI NIJAKUAMI ECHI CHATITI ,CHAPILI ECHI NE KALA. 7 Li nije je ani :'ine,JENAI ATINE MUJE NIRAKA."li echi ne chukuchi niraka ne kala niraka li chusine niraka.8Echi bacha ani :KIE JU ECHI NIJIKUAMI LI KIE ECHI NIJIKUAMI NE RAJINAMI NIRAKA ,LI KIE NIRAKA ECHI CHATI. LI KIE CHAPILIMO ECHI KANILIKUAMI."jena ju echi Riosi arami niraka jopi nijili echi nularami. 9 Li echi jeani:ine,JENAI ATI NIMI NIRAKA."li ne bile niraka kala niraka osa niraka. 10 Li echi niraka ju te kala niraka,echi niraka binoi ropokala Jesucristo, li ne karka niraka.11Chubilena niraka,echi bacha wilime ne wilisika simi rawe rawe niraka bichima ria echi Jesusi.Echi ne chulu niraka niji chuku echi bi niraka,li echi kie sine ompasa echi chati olakuami. 12 Li echirika niraka chubilena,echi Riosi niji echi chati olowala niraka ne chulubi niraka;echi asibika simi echo otana echi Riosi niwala. 13 Li echi buye jopi rika echi apanero ne ronobakitami. 14 Li echi nijirami niraka echi ne kala bela io echi ronola.15 echi Riosi iwikala achiyo tamije ne kalabe oloya.Li echi bacha ani:" 16 LI JENA JU ECHI NIJE NIWALI TIEMI YUKA LI ECHALI RAWE,JEANI ECHI WALUBELA.NIJE UCHA ECHI NIWARAMI ECHONA MUJE SULALA CHI,LI OSOMENE MUJE NATILICHI.LI17LI MAKIE SINE NATAMIRENI ECHI CHATI,. 18 Jipi ,komi niru echi wikauli jena niraka,makie niru echi nijakuami echi wikauli niraka.19Echirika niraka,rijimara,tamuje naki ne bichiuka niraka echi muje niraka echi Jesusi niraka. 20 Jena ju echi ne bile buye ukuliwami tamuje niraka echona poltami niraka,echi niraka ju binoi sapala. 21 Chirika bile niwaria echi ne bacha wilime echona pacha Riosi bitelchi,. 22 Li ne mulubepa ne sulalachi niraka li ne bichiwali li ne mulube ne bichiuka niuka echi tamuje sulala li ma mina ilustami niraka natili niuka echi tamuje ropokala ne pabactami niraka echi bawi ne kalati24Kie niusi,chirikachio ,ne kala niraka li ne tamuje aboni niraka,ne kie tapi machika,echi Riosi,jopi anili,ne kala niraka. 23 Li ne anika nokoboire jopi rika ne echi chu jare niraka ecbi kanilikuami li ne kala be niraka. 25 Lie kie tasi riwepo napawiya,jopi rika jare nokua.echirika,ne werli olasi ne ibili niraka ne wabe wabe niraka ,li achu wamina ,li tiemi inesi echi mulube bami.26Li tamuje nokosa ne kili niraka chati olaka,li naresa echi machiwami ne bichiuli niraka,bile olakuami echi chati niraka ma kie niru. 27 Echi niraka,ne bilepi niru echi majakuami li bile ne rajinikuami jopi echi chapimeire echi Riosi kie niwala.28Chirika ne jopi bile kie kale echi Moises niwala mukume ne kie arame niraka li ne niraka echi okua jopi machili. 29 ¿Li chikasi ne chaolarami li ne arame nimire echi ipisotami echi Riosi ranala, jopi echi ranala li niwali bile ne kala niraka niwa,echi lalati ne ku kala ju,ne kie kala niraka ju echi Riosi iwikala?30Li machite jipi jopi aniti:"LI ECHI NIMI NIRAKA ANI;NIJE NATETIMIRE ."li ne chukuchi niraka:"ECHI BINOI WIKA PIRECHI.Echi ne bile namuti niraka ati echona Riosi sikalachi jopi nawamire ! 31li natasi echi jubaka niraka,li jopali tiemi ne machiltami nili li ne kichi nokua echi chatiri.32Li ne juba rawe natasi,jopi rika tiemi ne rajefami nili,li ne kichilitimo echi chati. 33 Tiemi ne niraka nili ne chijuntarika,li ne echi yuka kanilitimo ,jopi rika echi nilipa ne wana ikime niraka. 34 Li tiemi ne niraka nokuali echi yuka kanilika nisa chati,li ne kanilika nokuali echi yuka ne kanilika nokuatimo.35Li kie pasi echi muje bichiwala ,jopi ne walu niwa. Li tiemi ne kili niraka naki jopi rika narebatumo36 ecbi jopi Riosi anili,ma niwasa echi Riosi anili. 37 ECHI RIKA NE NIRAKA,ECHI NAWAMIRE ,NE NAWAMIRE,LI KIE WILI SIMIRE.38LI NE KALA NIRAKA BITELMIRE, ECHI KU JUBA KU ROWIME, NIJE KIE KANILIKA RIPI ECHI YUKA. 39 Li tamuje kie bile echi ju jopi ku jubaka simiku jopona chare.ne we su unarika niraka,tamuje ju chi jopi bichiwa tibuparia tamuje aliwala.

Chapter 11

1Jipiko, ni bichili am nira buhuesa, galabe bichika. Echiko ju noprika namuht ketsasi ritihuat. 2Nop jare napka galabe raichala nira. 3Ni bichika nira tamuje ala moabo nop kara nai cahui nihuarami nili Dios ti a li, nap keht ritihua ketasi nihuarami nili.4Echrika bichili Abel echiko nijili Riosi yua mi nap ala alin Cain yua, nap rika ni galabe nira nili binoi. Riosi ko rahicha olali nop rika binoi bacham nira nijili Riosi yua, a li ni bichik nira Abel ko ni biji raichi pi ma mukuam atike.5Ali ni bichili echi Enok echirika wuilas ramnili nop rika, ke nema ech mukuami. Echiko ke rihuati, binoi Riosi chapika olali ni bacha chapiruami nili, binoi echirika anika simirli hue calika Riosi. 6Jip ko, ke bichisa ke kala nisare. Nop rika chuhue, nahuasa Riosi yua bichisa nop rika echiko ni bichili ju ni a labe nira ahuirta nop rika ni asa bacha.7A ali bichisa Noé nop rika echirika nili echi Riosi raichala nop rika ke riteram na jonsa a li ko ni ala machika ola ni alaberka nira niyu ali echi bili barko nap rika nahuk nima echona bilempi bitichi pireami, echrika olasaka, a li ko binoi o charika olali echona kahui ali binoi kara nihua nira nili, binoi echirika ilali ala bichili.8A la bichili, Abrahami, nop ali binoi bayerami nili, ali nijeka olali aliko machinli echona jonsa, a liko asali buhueka chapimea. Ruwu napi ki rihue. Ali simili ketasi machika kum yem simia. 9Ni bichika echiko biteli nop echo kahui ni galabe la nop rika pi bile simiram echiko biteli echona ralinelhuachi Isaac ali Jacob, echirika kara chapimea nira echirika binoi nikurma. 10Echiko naka simili bachomi nira, echona huika jawas kali ali ni rile nira joka ilali11A li ni bichika, echko bara que tabi rihuam nili koch, nap rika Abram nareli bile ta tohui. Echko nili nap ali hue cherami nili nop rika a la olali bichika a li ko echko echika uhuirta nili. 12Nop rika na bilepi rijoy, nop rika soki mukuami nili, ocherli chabe rahue. Nap rika sopoli ripa rihuigachi muchuami ni huika nira a li arika sate comich niruami que tabi omerta tarakua.13Echirika bichika sewuili que tasi naresa echi owirtam, echo na bilempi, ali sukuirka simirli hue mi ka nira, echko a yena nakiram pi enam nira nili kuira nira echo na wuichimoba. 14Ech jare ani nop rika ni galaberka olali echko ni asia noka bile ni nateami nira.15Echko echo na muchisaka nantka nokosa echo na kawuirli na po na echko simibli. 16Chirika nima rihueli a la omerma nahua. Nop rika nili echko naki bile kawui alabe. Echko ju ni bile hue simati. Nop rika Riosi ko que tasi rihuelka isimare echirika Riosi ti chapiruami nisa.Nap ali echko ku karihueli bile echo na huikabe cali sahuchi. Echi aboy nili.17Echirika bichili echi Abraham, Nop ali anerami, nijili echi Isaac. Echko nili bilepi nop echirika nakili nop echko nareli echi riosi uwirtam nima. 18Abraham ka nili nap echi ruyerami nili " ECHIKA ISAAC JE AMERAMI NILI ECHI MUJE YUA ENAMI CHAPIRUAMI NIRA NIMA". 19Abraham natka olali Riosi ti, ali ko Isaac ayencho nuilasram, ayenacho omerma rihueli echirika itasaka echona mukuka buhuim. A li rahichka newua nilka, echirika, ku echko auchechko a nareli.20Echirika a la bichili, nap namuht simeare, nap Isaac iyaram nili na ali Jacob na Esaú. 21Echirika a la bichiki, Jacob, nap ali mukuhua buwuili, kuirtam kara ibili kuchala nira ech José, Jacob orarka olali, bunaka nuilika echona echi tisola chapika. 22Ni bichika olali ech José nap ali ma mulip asirli, raichika olali nap rika buwuama rihueli ech Israel kuchala echona Egipto ali ko echirika ruyeska olali ibili nira uchula.23Echirika bichika echi Moisés, nop a li echi ranalti, echirika nasorami nili bakia micha nop ech wuenala a li rihuala huabe baomi nili echi ta tonui. 24Echirika bichili echi Moisés a li juba a li ocherli ketasi naquili echirika chapiruami echi ranala a li ko echi tihue ech Farahón ranala. 25Echona echiko chapili risua nilkuami echona wuichimoba Riosi nila echona kanilhuachi chibi ir chaht olakuach pi telui. 26Echiko kala nira simili Cristo najath hualu nira ni hue niwua nop namuth catihuarimi.27Arami ati echona Egipto. Ke majaka echi bile ulula nulami nop rika chirika anachli nap rika rihuali ketasi riterta nira echiko ni bichiki na pa li Moisés simili echona Egipto ke majaka echi walula binoi ko echirika asali naka nop ech ke ritermi. 28Echirika bichika echirika kateram nima echona Pascua buchuhuina ruhuerami nili echi laka echona kalirli ne a labe nira nihuaram nili nop ni bacha ocherli, je anili ketasi chipika no koboa echi bacha ocherami echona Isaraelitas.29Echirika ni ala bichili jiti a la omerli simara echona huala bahuirli sitakam na rika echi kawui wue wuakichami nop ali echi egipto echirika no kali echiko rileht toram nili bahuiht. 30Ali echiko echirika bichika echi hualu ticorami echona Jeriko wuichili, na pa li ko kicha rahue nokali kulika. 31Echirika bichika echi Rahab echi muki hue huicabe ralamulí yua iyenli ketasi mukili echi jare yuhua ech jare ketasi bichi huami, echiko muki ni kanila isabli echona, sihuech.32¿Chu pir si animean? Nop biji rolmare nap rika raichma echona Gedeón, Barak, Sansón, Jefté, David, Samuel a liko echi jare nahusami. 33Ne chirika bichika echiko chapili hualula nulami, a li noka inijika a li ko nareli echi uwuirt nili echiko nili. Echiko mahuhua rinira, 34Chowuili echi Riosi iwigala, nahusli echi piya hue olami, ali ko ala ku sahuarami nili echi nahuli, a li ko hue humerami echona nakowachi a li ni nahuram nili echi jare sortats yuwua.35Echi muki auche sine nareli echi jare suhuimi nap ku kanarami nima a li ko hue risua hularami nili, ketasi nakili huirtam ni juba nira, nap ali echiko ni a la nili echirika kanarami nima. 36Jare ko iquili chib anerami nira wuipisorami, nira ali ko pacha etka muchuli Karent buluka. 37Echiko riteti bosiruami nili, ali ko yehtka muchuli okua nira, a li kuruami nili echi piyati yenka nokali echi boa ichila napa chaka chiba. Echiko echirika olarami nili risua charika olarami. 38Na kawbi ketasi a la nili ech jare nila echiko enka nokali echona ke sakalech bile rabo, ali roschi a li saterli hue rile.39Ali kara nali ralamulí echirika riterami nili, Onoruami nop rika a la bichili, echiko ke nareli uhurtant nira. 40Onoruami echirika olali ni minan a la tamuje yua, nop rika tamuje, echiko nima rihueli ni galabe nira.

Chapter 12

1chopi mapu rika,ma muchiwati nolerika echi walu moliti echi riwali,chakeni pabo karka chati anatasami o ayenacho we kanilika olasami chati.kili nira inarbo chopi makuami choku tamoje yuka. 2anampo riosi,ni bacha chokumi kala olusami echi bichiwami.chopi nawajinka ocharami inili bachami nira echi nira,anachali echona cursichi,kani apali echi riwela,i bina asibili echona bachami riosi atichi. 3echirika moje natami echi jiti,nopi anachi kala nira nopi jiti chati oluami bino nira,mapu muje ke anersami echona soluchi ke ku siwesami.4yemi ke cho anachami ayenacho omerka nopi jiti chati olami echona jonsa lawali.5 yemi ke anatili nopi wikuami jiti mapu rikala tamuje ranala:"NIJE RANALA,KE TASI ANATAVO KILI NIRA KALA OLUKA ECHI JITI ONORUWAMI KE ANERVO MAPU ALI KALA ANERAMI INISA ECHI JITI. 6CHOPI ONORUWAMI KALA OLAMI KARKA NOPI ECHI KALIE,ECHI BINO SATIKARSA NOPI KARKA JU RIOSI RANALA NOPI ECHI ANAMI."7anachavo nopi risu inilkuami nopi nira kala olami.riosi ola moje jiti nopi ranala nira.¿nopi ranala ju echi onola kala ola? 8chopi yemi inisa ke kala olasami ku nachibura inisa,nopi karka suwaba ralamli bino orusa,ayenacho yemi bino nira ke muje ranala.9chopi inisa,tamuje inikiti onola echona kawichi nopi tamuje ku ala olasa,tamuje ke chibi aneti.¿ke olavo mapu aliko anama bino onola echi jiti wikala,bina vitelkuami? 10chopi bino sokala,tamuje onola echi nachibuti piteli nira,riosi ola tamuje nira kala nira mapu tamuje omerboti rijacha moje inila kala nira.11 kie iwesi kala olami machini kili kala inarami inisa jipi nira,chopi owe okokuami.ayenacho ,bina rawe uchupi rakala kala nira mapu echi isira kala nira echi jiti.12ali jiwersi li hemi sikala mapu wijaka cho ku mina bino chokobaka kie jiwerami ju. 13ola simirkuachi ni achemi nopi nalita bino ronola,nopi nali ju ke kanami ke inisa bilikami nisa ku sawerami.14najatavo kili nira karka nira,ayenacho kala nira nopi ke tasi rume are riosi. 15ala anakaba mapu ke wesi oroma we kala nira riosi yuwa,ke bile inivo tamuje bile nali rawali ke kalanira ochersami ke kala olami nira namuti animi inisami,nopi ali walu ochersa namu aniwami ke kala nira wikave ralamli nochima ke kala nira. 16kala anaka ke nirulsa i' ira ke kala olowa chokusa bile rijoy chibi rika isimi nopi rika isimi esaú,nopi pi cowamiti ralinewali echi vino ranala wi. 17chorikare yemi nachitami bina rawe,mapu ali nakisami iniwa karka iyarami,ichi inili ke nakirutami,echi ke ruwali iniwa ku rowisa,mina bino asani kuwa nachinka.18chorikare iyemi ke isila nopi echona kawichi nimare nocharami,bile kawi niwami nai we rajami,chokachi,pi pie risuta rajachi ayenacho we kusa. 19iyemi ke isila tama bile trompeta,ali bile sine rikachi mapu raicha mapu iki nami atali ke bile chibile inisa bayerami. 20echi aboni ke omerali nopi simibali kili kala nira:" SINEMI KACHI BILE ANIMAL CHAPISA ECHONA KAWICHI,INIMARE RITETI BASIBURAMI". 21wabe majalami inili echi moisesi anili:"ATINI WE MAJAMI Y BINA SALUMAMI".22echi chona atimi,yemi isila echona kawichi pikua rijowachi ayenacho ika rijowachi echi nila riosi bitechi,echona jerusalenchi we kala nira,ikia bile cento milloni inili pillonali aboni omali. 23yemi isili nawajikuachi echi ranala bitechi nopi inili ucharami echona riwigachi.yemi isili riosi nira karka animi,ayenacho wikala nopi kala isisi nopi inili iyarami.24 iyemi isila riosi yuka,nopi karka ku kalarami kuluwami napawika katiwarami bile ra' ichali,ayenacho ala sitakami nopi raicha kala nira echi ala inila abel.25iyemi ke tasi inibo ke kalemi nopi echi raicha choku.ali echi ke jumli mapa'li ke anamso nopi echi aneti ke nakiwa echona ritechi,ayenacho ke tasi jumli tamuje,tamuje ku anabsa echi jiti nopi tamoje ane choku kala nira echona riwigachi. echali bino raichali nokali echona kawichi. 26chopi jipi vino anili olasa anisa:" SINEPI NIRA,NIJE NOKEMANI KE PICHONAVI MAWICHI,AYENACHO ECHONA RIWIGACHI."27jena raichali:" chisine ku" ,aniwami ju nakuerami nopi namuti inisa noketami,ichi ju,nopi namuti niwati,mapu rika namuti ke inima noketami echona asime chulipa.28ayenacho,naresami bile walubela ke omersa inima nokerami,inivo we kanilami ayenacho nawajinbo riosi kili nira ni majaka.
Chapter 13

1Nakiwisi echi kanili bilena bitichi pireami nira minabi nokisa. 2kie ikabo echi kala iniluami Jare yuwa mapu kie machirutami ju. mapuriga ani nale, echi jare ko kala inili echi Riosi pionala yuwa ali kie machiya chiko.3Natasi echi pacha lu'tami, mapuriga yemi echona muchua iyuwa, natasibo echi jare chub olarami, mapuriga yemi nira nisa echona ropokala muchua. 4Mapu okuaka pire ko mina kie tasi ichibi anebo chopi karka. echi kujubeli okuaka muchuwami nisa ni kala nira, Riosi ko chunema mapu olami kie kala mapu ralamuli pi ka chochime ali ayenacho wika yuwa yenami.5Mapu binoi ko isi kie tasi kalebo wanomi Riosi nalina. kanilika muchubo ma pu aboni iniware, chopi Riosi ko echiriga anili: kie sine ni mi ruwemani.' 6kanilika muchubo mapuriga tamuje omerma aneya: echi walubela Riosi ju tami kuwirami; kie majama ¿ cho tami olama echi rijoi ?"7Inesi mapu bacha uchuami, mapu echi raichle Riosi raichali, ali inebo ma ni Kala niraga machiname. chigo nokobo echiriga bichiga. 8Jesukristo ko ju echi bile pi mapu paka inile mapali echi a ju jipi ko, ali chulupe ichi a nima.9ke inibo chati olami chati nijewuami mapu echi siti binerami. ni we kala mapuriga solachi we jiwerami kaniluami, kie tasi chijunabo echi kowami mapu kie kuwire mapu echi aboni nira pire. 10Tamuje iniwa bile bachami mapu aboni najuina echona kalirali pacha nawaji kuachi mapu kie iniwa risenci kowawami echona pacha. 11Mapurika echi akami ala'la, milirutami mapu jiti chati olasa ka, iparami ju echona ne kala, Echali ko echi ropokala ikiorami ju echona machi.12Echiriga nira, Jesusi ayenacho wisu ikili echona machi hierli mapu echona wika rijowachi, mapuriga binoi ko kala niwama echona wika rijowachi binoi jiti la'la, 13simabo, echona machi, mapu binoi chapili. 14Ali ko kie iniwa echi wika rijowachi mapu chulupe pirelma. echo na ko, tamuje ko ha' a bile wika rijowachi mapu malube nawamare.15Mapurika binoi, mapali yabo chulupi milirutami echi nawajinika Riosi, nawajinika mapu ju rakemi echona chumula jonsa mapu machi binoi rawala, 16Ali kie wikawabo kala olowame ali kuwira Jare cho, mapuriga miliwami ju mapu natetali iya walu nira echi Riosi. 17Inampo echi bacha uchuami olabo inali we kanilka mapu kie omonga, mapuriga evhiga nisa kie kaniltma tamuje.18Itanbo tamuje nira, tamuje ko ni bichiwali nira inati mapu ni kala muchua pa'chana nira, ali ko tamuje ko ni naki ni kala pirelma mapuriga kariga nira. 19Nije ni mi ane iwerli iya i'emi, mapuriga nije ku nawamare ma mulube kie sañati.20Jipi ko, echi Riosi mapu ne kili niraka mapuriga ku owinle mukusa echi walubela bo'wa tibume, tamujelia walubela Jesusi, jena ala'la jiti bile nijili sinibi nira bile ra'ichali katewali mapu sinibi rawe natemare, 21Ali ni kala nisa karka nira kala namuti mapu ola binoi mapu naki. chopi ma pu binoi niwama tamuje jiti nira we kala ju binoi nira, chopi echi Jesukristo jiti, mapu mi'i ju galabela jiwerka olami sinibi mina sinibi Echi rika nima.22jipi ko nije iwerli iya i'emi, rijimala, ali nisa echi raichali kala iwerka iya mapu osuruami pi okua'a nira, 23Machibo mapu tamuje rijimala Timoteo ali ma'a iliami pi i'ri nira, chikia yuwa nije nawama ali a'a binoi rawala echali24sukuirbo kariga pi'e bacha chikumi Ali ayenacho kariga ni bichiwami. echi Italia pirem ko sukuirle. 25ali echi kuwirali nisa karka iyemi

James

Chapter 1

1santiago,nopi najatami riosi ayenacho walula kristo echi makoy okua wikabe mapu muchuwi rojaka, sukuirika. 2iniwsi karka echi we kaniluami,nije rijimala mapu ali inisa kia namuti ke kala,3 machisami nopi karunti simirsami echite vichikuami,iniwi jiwerami.45
6chopi tanvo bino vichika,ke akanami natika, chopi nopi ke kala anami ju bile bawi silumi,ujularani echona ikianachi apasa. 7echi rijoi ke anata'mare echi naremare bile osuli we natemi riosi inila; 8echi; ju bile rijo oka chokemi jiwerami,bino inarami bachami.9echi rijimala risuti isima nawajina kala nira, 10nopi echi rijimala iniwami bino kala inisa ke nocha isisa, Echi bino mukume are mapu rika siwachali we siti muki echona kachu. 11echi rayenali ilisa ratalka chakarumi kachikemi chirutami,ayenacho siwachali ichi bino biyomi muki.ayenacho chiko rika ralamli we ni wami ke ku inisa bino olami kala nirami.12kala iyarami echi rijoy nopi kala anachi risu rika simirsa,chopi bino ikili risu rika simirla,echi naremare imierami chulipa bitelkuami nopi inili kala aniruwami nopi riosi kalie choku.13 ke wesi ichivi anime' are mapu ali riosi wikala chapisa:"echi sapiruwami riosi inila ju," chopi riosi ke uju chapiruwami wikala jiti nira,riosi bino nira ke iwesi iniwa.14karka ralamli ju chapirutami bino nira kie kala nira olasa mapu rika otusami binami mina machi. 15echirika bina rawe,nakisami nopi chati ke kala nira,echi chati ke kala oluami nawa,mapu chati olasami ke kala nira inisa binavi ocheri walu,bino muki. 16ke tasi bichivo anampo,kalierami rijimala nije niwali.17karka bino kala namuti iyarami karka iyarami ju kala isi ripa jonsa,rikinma ripa riwigachi jonsa onola echona rajachi.echi ke sine nakiluwe bino rika kabchi nakiluwami.18 riosi bino ali iyakuami tamuje nira bitelkuami raichili ni vichiwa nira,mapu tamuje omervoti nopi ni bacha inarami mapurika bile rakala mapu rika ranala.19mi machitami echi,we kalerami rijimala.karka ralamuli inimare anamami,kili raichami, 20ayenacho kili isisami, chopi bino inila rijoy ke onocha echi kala natika kuwirsami tanma riosi. 21chopi mapu rika,machi pasi karka echi siti kie kala nopi ke kala ati chuwini iyena,nopi kala nira anami raichali anerami inisa, ju nopi isimi ku niyunami bino aliwa kala nira.22anampo raichali,ke tasi vi anampo,kie pi chanika raichabo yemi nira. 23nopi kala nami raichala ke isisa,ju echi rijo olami inemi bino banalachi kala nira ju bile sipe. 24bino ola banalachi,isimi kili isiska ku ikawi chorika lucia. 25chopi rijo inesa kili nira nulami kala nira,nulami niyubtami,isisa binami anamika; ke tasi ju nopi echi pi anamami o ku ikawami,echi rijo iyarami inima nopi ola choku.26chopi nopi jare anatasa bino nira bichikuami, ke tibusami muje chameli, echi ke kala ola choku soluchi nira ayenacho echona chimovachi ke kala olami. 27echona chimovachi ju ke kala olami bachami riosi yuka inarami nopi onola ati: kuwirami nopi risuti ke iniwami onola ayenacho bineli atimi ke rijo yuka risu rika,bino tibusa nopi chati olowami nopi niruware chimovachi.
Chapter 2

1Keni rijimala, kie pi jare ibil nikia kalesi echi Walubeala Jesukristo jiti, echi Walubeala simarika Jiwerami. 2Bile oro wabe nateami ucherami echona sikalchi ali we nateami napachami pacha bakisa mapona 'yemi napawi, ali ayenacho bakisa bile rijoi we risuati we chuluweami napachami, 3ali waminan ka'la nirasa yemi echi mapu echi we nateami napachami ju, ali jeani 'yemi: "Pe rikio, jena'i asa, ka'la su'we rikáche" chopi jeanesa 'yemi echi risuati: "Muje, pi echo'mi ili" wecho "jena'i kasimoba asa", 4¿We kie yemi aboni a'nakupi chu anika ra'ichi ali Aboni ku kie biyir ka'la natali kalarami ju 'yemi ?5Kipusi, keni rijimali wabe kalerami, ¿we Riosi kie natimali echi wabe risuati jena'i kawirli pireami mapurika wabe bichiwami nima ali yarami nima echi kawi mapu Binoi yama ruli mapu iki ka'la bichiwi? 6¡Chopi yemi we riwel yali echi we risuati! ¿wekie echi wabe wika namuti niwami ju mapu risu ola a li mapu banirka oto mina wi'nijisia? 7¿we Kie kalek ra'ichi echi wabe ikia namuti niwami echi ne wabe Ka'la Riwala ma[u echi jiti bayertami ju?8Chopi, mapuali muje a ka'la nijiwasa mapurika nularami ne bichiwali, mapurika osiruta chuku: "WE NATIMA AUCHE BILE MAPURIKA MUJE BINOI KU NATIMA", we ka'la ola muje. 9Chopi jare ibil ku'wirsami wabe simirka, muje ke tasi ka'la ola, kie ka'la nijewika olámi mapurika nularami ju.10¡Echi mapu sinepra ka'la nijewika ola mapurika nularami ju, chopi muje chokila ju mapu nasobu echi mapurika nularami ju! 11Mapujiti Riosi ju mapu echirika anili: "KIE WIKA MUKUI O RIJOI YUWA IYENSI," ayenacho jerika anili: "KIE MI'LIBO" kie wika mukui o rijo yuwa inasam, chopi ayena milisam auche jare, asiba rika kie nijewika ola mapurika Riosi nulali.12Jiti, Ka'la Ra'ichi ali ka'la nijewi ka'la machika mapu jubami rawe anerami nibore mapu pir oloka pire yemi jipi ali ku'wirtami niboré. 13Mapujiti kie biyir natimaka ra'icharami nima mapu iki kie biyir natimaki oloká pireli. ¡Natimaka olakua waminan ka'la ju mapuali wichéka ra'ichakua!14¿Pir jiti ka'la nima jena jerika, keni rijimala, mapuali bile jeanisa wabe bichiwa ruwa, chopi kie biyir namuti ola? ¿Echirika bichísa ke omerma ku ni'yu? 15A bile rijimal rijoi o mukui newalesa napachali wecho sinibi rawe ko'wami, 16ali bile yemi jeanesa: " kanilka ku simika, ku sokualmisa ali ku ko'mesa," Chopi kie yasa mapu yir newale napachakuami, ¿Pir ka'la ju jena jerika? 17achiko rika mapali muje bichiwisa, ali kie biyir olasa, pi mukukami kie nateami ju.18asiba rika a bile jeanimé: "Muje ayena bichiwi Riosi ali nijeko namuti ola." tami i'neri mapurika muje bichiwi kie biyir oloka ali nije mi i'nerma mapurika nije bichiwi karunti namuti oloka. 19Yemi bichiwi mapu chopi bilepi Riosi niru; ka'la ju echirika. chopi echi riablo pionuala ayenacho bichiwi echirika ali we maja. 20¿we a machinali, muje rijoi kie natami, mapu churika kie nateami ju mapuali bichikua kie biyir namuti oloka ?21¿Echi Abrahami tamuje 'wenali we kie ku'wirtami nili mapuali namuti olali echali Isaak miliasa i'ya onoruami, binoi nola'a, echona ripa riter rikaka.? 22muje ayena machi mapu ali bichiwisa ayena namuti ikili mapu yir binoi jiti olali, ali namuti olasa ayena nateami nira ju mapuali bichiwa inasa. 23Mapurika osiruami ju ayena echirika ikili mapuali jeani: "ABRAHAMI AYENA BICHILI RIOSI, ALI ECHIRIKARMI WABE KA'LALA RIJOI NIRALTI." ali Abrahami nili bile Apanero wabe kalerami Riosi jiti. 24Ma ka'la newala yemi mapu bile rijoi wabe ka'la nirarami ju mapuali namuti nijewika olasa, ali ketasi chopi mapali bichiwisa.25Ayena chikorika, ¿echi Rahabi mapu we siti chati namuti oloka yenami nili wika rijoi yuwa, ku ka'lala mukui nirarami nili mapuali namuti olali, mapuali ka'la narepli echi mapu ra'ichali akam nili ali ku ku'wirli suwin buwichi yurka? 26mapujiti echi tamuje ropokala, kie biyir niwami nisa echi iwika pi mukukami ju, ayencho mapali muje bichisa ali kie biyir namuti nijewika olasa, kie biyir nateami pi mukukami ju,

Chapter 3

1Keni karka suwaba niima binerami,nije rijimala,ne kala machika mapu iri narema juba. 2 Ne karka suwaba tamuje ruji echona ke kalarkachi ibili nira nasoami.ani bile ke sine ichisaka echirika pe raichala jiti,li jenako ne kala ju,binoy ne chirika ke nakiwa chati olama binoy repokala.3Aliko a bile kawe uchesa mapu kala chukubama echiko ne kala nijeema tamujelia,. ali yenacho omerti ku roina. 4 Mapurika jena barko,mapurika ne walu kampani ali echiko roina walu ika jiti,jena ko pe sukerwami nopomi yena siminali echomi a rowi.5Achigorika jenalia,ta chamekuala peta ju ali jena repokala ko walu ju,ali we sapu chaani jena chamekuala namuti walu nira.¡to muje nata churika ka jena ripa ye rabo pe werbi ikoti mapali muje naesa! 6Ali chikorika ju jena chamekuala bile nai nira ju bile kawi ucherami chati olowami tamuje repokala,chuiriju mapu kie nijewa jena repokala ali yenacho rajina buchi mapu ona bitelwachi, chiko rika rajina wili echona nairli7Karka suwaba mapu jobatami ju akami,chuluki ayenacho,karka echi sinoi rile bitika enami achiko echi bawirli pireami ju binertami mina inili binertami echi ralamuli jiti,. 8 Ke wesi nekala ompari binera jena chamekuala;ke wesi ne kala raichi jena chamekuala, ju bile kie omerami kala nira kili nira inima, bochikami chawerami mukuwami.9Nalia chamekuala jiti nawajini tamuje Walubela onó,jiti be chati ani jena rijoy jiti,chika ju mapu Riosi nira niwarami chioira. 10 Echi jiti natetali ya binoi chumula jiti ali yenacho chati ani jena chamekuala.nije rijimala,jenako kie echirika nisa re11¿Mapurika jena bawi machina chili wili ali ane kala ka achi wikumi ju? 12 Kini ritentami,¿achi ompari ochera echi chuna rakeami nisa auche bile rakea,uva rakeami kunrake chuna?kie cho jena bawi nisa kala raiami kie ku raiami najita.13¿Chika yemi ne kala natami ju?Kala nakiisi mapu bile mi riwirma ne kala aliwa nira mapu nocha binoi kie norli mapu niwa natali. 14 a bile kie railsi chipumi ali omerwami binoi nira natali ne sulachi jonsa,kie sibsi nilsi ali kie kalebó echi nekala bichiili nira.15Jenako natakuami ko ripana jonsa nawa,mapurika ne sinibi nira ju,kie ni aliwa nira ju, 16 nopona jare maye yena bichiili ju ali omerwami sitii yenacho a niru, echona wikakuachi ne karka ola echi. 17 jena natali ne bacha ju ne kalabela,ali ne kili nira,ne kala kalerami,ne kala ju,ne bochiimi tami kuirami,ali we simati rakeami,kieni echirika tami jena ralamuli yuwa,ali ne bichiili nira. 18 Jenalia rakeami ichiruami ju nekala kili nira echi yuwa.
Chapter 4

1¿Komi jonsa nawa echi nakokami ali echi naali yemiko Yuga?¿ke ku wilisama echi ke gala nisaka,ali nakoli a echi ralamuli? 2Yemiko nakisa ali ke niwi.yemiko milali ali najata isirali ke echiriga ke omerali echi niwa.yemiko nakoli ali echi naali,chibiji yemiko ke niwa mapurika ke atanali echi Riosi. 3 Yemiko atanali ali ke nareli,mapurika atanali echi ke gala namuti,pe kili nira mapurika omerasaka suwabali echi ke gala nili.4¡Yemiko nili ke kuneami!¿ke machili yemiko echiriga kanili jena iba kawichi ke kaleli ali olasa Riosi?chokibo ma,chukebile echiriga nilisa echi amigoli jena iba kawichi echiriga olasa ayenacho chopirika sayeli nili Riosi yuga. 5 ¿Yemiko mayeli a echi osurutami ke niwa mapuli chani a echi awigala echi Binoi uchali tamuje yuga,ali mayeli ali echiriga nakisa olama we yomi nili.6Chopi Riosi niji a binabi wika gala nira,echiriga echi osurutami je ani:"RIOSI ANACHALI WE KALIKA,ALI ECHIRIGA NATETARA IYALI ECHI GALA NIRA." 7 Echiriga nisa,gala nijewika echi Riosi.ali sayerali echi riablo,ali binoi ke mabo a yemiko.8Mulubesa a Riosi,ali Binoi ko mulubeli a yemiko.biwasa echi sikala,yemiko chati olami nili,ali biwasa echi sulalachi,yemiko echi osa nira jiwerali. 9 ¡Rusu inilsa omonasa ali nalali!ali wekanilika pireli ali nakulisa echi nalaka piresa.10 Ku wikali atali echiriga kecho Riosi yuga asaka,ali Binoi echi wilasaba.Ke raichasa ke nakupa najisaka raichasa echi11 bile auche bile,rijimala.echi ralamuli raichala ke nakupa najisaka raichala bile rijimala ali acha aneli echi rijimala,raichasa echi nakupa najisaka echi nulerama ali acha aneli echi mapurika Riosi nulali.ayenacho muje ali acha aneli echi nulami,muje ke ati anamali echi nulami,ali ke bile raichali ka'larami jare jiti echi aboniko. 12Chopi bile niru olami bacha chokumi ali binoi raichali ka'larami jare jiti,Riosi Binoi ayena omera ku niwiara ali echiriga ikime.¿chika jumi muje chika raichali ka'larami jare jiti a muje mulube biteami?13Anamasa, yemiko chika chani:"jipi o alibiya tamuje simabore a echona wika pireachi,ali echona muchibore bile bami echona,ali napawika nochabo ali ibina imebo." 14¿Chika machi echiriga simarima biya,ali echiriga muje biteli ali juba kariga?ayenacho muje ju mapoli bile kipa pe telibi nira echali ali juba echi ke one ikili.15Echi nakuluka,yemiko chanisa:"ayenacho echi onoruawami a mi nakisa,tamuje piremare ali tamuje olare echiko." 16Ali jipiko yemiko we nochili mapurika nisa.kariga echi we nochili ke gala ju.17 Echiriga,binoi machi niwa gala ali ke olali;mapurika binoi ko chati olali.
Chapter 5

1ki'na simasi Jipi ko, yemi ko we niwame ju, nalakbo we wali nira mapu suriga isime yemi nira.2 yemi nila ko kariga wikali ti yemi napachala ko kowati, 3Echi oro mina Plata a makie nateami najitali, ali echi wikakumi ko chub olarami raichama tamuje nira ali nosobuma je na sapala mapuriga bile na'hi, i'emi ko kateli aboni inila je na juba rawe.4Inesibo, echi ichami mapu nateta mapu ku u'wi echo'na iyerali jonsa, mapu kie nate'tli, nalaki wali niraka. ali echi okuwenla mapu i'iwili mapu ichali ko chapili echi Riosi walu omerami. ti emi ko pireli we kala. 5 Ti emi ko ne kala nira pire echona wi'erli Ali ne kanilika nira ju aboni nira mapu naki. Ti emi oweli najitali echi sulala echi wika miliboria.6 Milali echi rijoi ne kala, mapu ke anachi.7Ti emi ko ne buyeme nira nisi, rijimala, mapu yenasi ku nawasa echi walubela Riosi, Mapurika echi bile ichame buye echi ichirume jenai wi'erli, ne Kili nira buyeka, yenasi ikusa biya. 8 Ti emi yenacho buyesi, ne kala alarsi echi sulala, Mapurika ma mulube ati echi walubela Riosi ku nawakuame.9ke tasi na'awisi, rijimala, aboni anakupi, Mapurika ke tasi ku chunetami nibo, Inesi, echi walula mapu echona yelchi wili. 10 Mapurika, rijimala, ala namsi echi risuniluame Ali buyekuame echi Riosi jiti nulerami raichanla anatasbo echi isu iniluami Ali inachluami mapu echi profetas winili Mapurika aboni raichali echi walubela Riosi. 11 Inesi, tamujeko ko bayeli mi'i mapu iki anachami, "kuwirami." ti emi ko na'ami Kili nira niluame echi Job nira, Ali a machitmo mapu simare Riosi echi Job yua, Mapurika echi walubela Riosi karka bochika iya mina kuwirali.12Ni Karaka niraka, nije rijimala, kie tasi anisi, echi riwigachi, echi wichimoba, Ali ketasi namuti. riwesi mapurika echi anime abe ali kie anime kie, mapurika ke tasi rijupotmo juba rawe kalarwachi.13¿A bile niru mapu risu inila? raichasa Riosi yua. ¿ a niru mapu we kanila? nawajima nawajikuame14 ¿ A niru bile mapu nayu? bayema echi ocherami echona ro'obachi, riwesi mapurika echi ocherami tanma echi jiti, ucheka echi wi'i walubela riwala ruka. 15 Ali echi raichakuame bichiwika kuwirma echi nayume, Ali echi walubela wilasma. Ali echi bile rijoi chati olasa Riosi ko wikawama.16Echona jonsa, ku tansi echi chati aboni anakupi, Ali tansi anakupi, Mapurika ku sawerami nima, echi raichakuame ne kala walu niraka. 17 Echi Elias ko nili bile rijoi mapurika tamujeli, echi ko raichli ne werli oloka mapurika ke tasi ukume, Ali ke tasi ikuli jenai wichimoba bakia bami Ali usani micha. 18 Ali chusine nira Elias ko raichli, echona ripa riwigachi koluwli echi bawi jenai wichimobachi Ali echi wi'ie yena rakeli .19Nije rijimala, a bile wikasa echi ne bichiwa, bileko ku kuwana rowina. 20Riwesi mapurika machime towa bile chati olame machi niraka ke kala echi buwe, nu'iuma echi Aliwa echona mukuwame Ali chewma echi wika chati olarami.

1 Peter

Chapter 1

1Pedro,Auche bilen jularami nawisasia echi jesukristo jiti, ochejare pireachi, mapurika chapiruami nira echi Riosi jiti, Ponto, Galacia Capadocia,Asia,Ali Bitania. 2Ni jara nira natka echi Riosi ju echi noruami, mapurika ni jara biwarami Nima nije echi Riosi jiti iwikala gara nira,mapurika jara nijeyami echi jesukristo mapurika binoy ma kuluwali echi ala jiti. Mapu Riosi miyama echi wekanilcuami echi ju walubela ni gara nira.3Echi Riosi Ali noruami ju walubela jesukristo mapurika gara kuirkami. gara natimarami, echi nijili ni kuleminira ku pireami mapurika jara machika ku narema echi mapurika ku Ilisli echi jesukristo mapurika ma mukuami nili. 4Echi narekuami kie sine suwibama ju olasa echirika kie nachuma kie tasi biwarami. ma gara ni raju Ati echona Ripa emi niwali. 5Echi ju wabe omerami Riosi mapu emi jara tiburami Nima mapu muje gara bichisa mapu echi ku gara ku niyukmi mapu gararki Ati buwe echi gara inertami Nima echali majuba nisa6Emi ko wekanilsi echi jiti.mapu jipiko ayena anewale echi risua nilkuami mapurika risurka simirkua ju wikanami nira asimira wikanamuti. 7Echi ju mapu muje pi inertami Nima muje Ala bichisa, echi gara bichikuami ju we simati nira Ali echi ta Oro,mapu Kara suwiba echona simerso echona nairli mapurika mi inema agara bichisa muje.Jena na simiri mapurika nije machime acho ni jara bichisa inara mapu riwirma mapu rika machiruami Nima Ali achala nawaginla,gara nira we simati nira Ali ni jara iyarami echona mapurika gara Bergamo echi jesukristo jiti.8Emi ko kie riwali echi,emi ko we kale. emi kie ritiwa jipi, emi echi si jara bichisa echi emi we kanili mapu echi kie omera ni gara ruwa jare yua mapu ne bochika nira mi ju we simati nira. 9Emi ku gara nare echi gara bichikuami, ni gara kun aretami, echi jiti gara Ku ni nijurami, 10echi jiti mi iyarami Nima mapu emi nili.11Aboni ko werli Ali echi piri nawama echi gara Ku narekuami ku nolinma.echi aboni ayenacho Ali mapurika machime kuyenko nawama echi Riosi iwikala echi kristo emi jeanili raicha emi yua.jena simirli mapurika echi mi anili jeanika ni bacha ju echi risua nilkuami risua nilka simirli echi kristo echi we kanilkuami simati nira mapu najata. 12Echirika inertami mapu Riosi jiti nulerami ra ichanla mapu aboni ko echi oliwa echi namuti,kie echi bi aboni niyali, Suwaba emi niwali,ruweka echi wika namuti echi mapu aboni nawama echi bile nawesami emi mapurika nulerami nira echi Riosi iwikala jiti echana ripana jonsa,echi Riosi yua nochami echirika naki chigo riwirtami Nima.13Gara Nira iwerka buleka nira kugu echi gara machimi. Gara natami echi binoi Natalie jiti. gara inerka echi muje gara natetarami ju mapu rika iyarami Nima emi echi jiti gara inertami echi jusukristo. 14Echi kuki Nira nibo gara nijeyami,kie nirabo muje pita naresa mapu rka echali muje kie ko makili echi noruami raikali jiti.15Echirika mapu emi bayeli ju bile ni gara Nira,emi,kigo, muje ni gara Nira kurika bite Muje. 16Mapurika osiruami ju:"NIBO NI GARA NIRA ,NIJE JU NIGARA BIWARAMI". 17Emi bayesa "Onorumi" echi ju anime wekili Nira echi nochili ibili tamuje niwali, simira ili echi simiyuami bilena nijeuka Ali Riosi18Muje gara machi kiebilliri ni tapi oro tapi Plata,mapu lliri suwibama,emi ju gara kuirkami mapurika Muje bite we rasiami mapu bileni echi onola jiti. 19Echi Ala jiti we simati echi kristo jiti, mapurika echi ta bowa gara biwarami ju.20Kristo ju chapiruami Chabe jonsa Ali chiecho teki echi kawi, mapurika jipi juba rawe,echi ko gara riwirtami emi. 21Emi garabiki echi Riosi echi jiti,echi Riosi ju mapuli ku Ilisli ma muchuami nisa mapu jiti ma nijima echi we simati mapurika Muje gara inerka Nira inema echi Riosi.22Emi niwali echi Aliwa ni gara biwarami mapurika Muje nijeuka gara Nira mapurika nulerami ni bichika Ni gara raichami nije wekale ni bichika Nira, echirika kaleka emi aboni Ali ochejare kigo mapurika nije wekale echo pachana Sulachi jonsa. 23Emi ju mapurika nawali okerli okesine,kie echi ta rakala mapu suwibama,gara Nira echi ta rakala mapu kie sine suwibama echi raichali jiti ne gara jiwerka Nira echi Riosi jiti.24"ECHI SUWABA SAPALA ECHIRIKA JU TA SAKALA NIRA ECHI WE SIMATI ECHIRIKA JU TA SIWAKILI NIRA ALI TA sAKALA NIRA.SAKALA JU SUWIBAMI ECHI SIWAKILI MA ICHIA RILE. 25ECHI RAICHALI ECHI NORUAMI NIWLI KUPI NIRU''.je na ju mapu emi yuwerami Nima echi raichali gara Nira nawesami emi yua.

Chapter 2

1Ali echiriga uchesi auche bileni karka Chati olakoami, kaleko'ami, ali je ani aboni we ala Ali ke ala ju ,Ali we simirka raichami ju. 2Niisi mapo Riga kuchi' kuli'i ranarume', we naki lechi ni kalabela iwigala, Ali echiriga yemi omerma ochera echona niukuachi, 3Echiriga Ma gala machi echi walubela ju we gala .4Akina simi echi yua aboni ju rite bitemi Ali niili ke naretami echi ralamuli jiti, Ali aboni nili' naretami Riosi jiti , Ali we nateami ju echi yuwa. 5yemi ayenacho ju rite bitemi Ali chiriga niwa mapo Riga Kali iwigala , Echiriga ni'ima' ni gala nira bachami riosi nira nijibo binoi iwigala naretami ni'ima' riosi jiti kristo jesusi.66.- Je ani osorutami, " NESI' NIJE UCHEMA ECHI SION BILE RITE NERAMI, NI BACHA NI JURAMI NI WE BAYOAMI. MAPO ICHI BICHIOKO KE NIMA RIWELTAMI."7Echiriga echi yarami ju yemi mapo bichiwi . Ali, " ECHI RITE NILI QUE NARETAMI ALI ECHI NIWAMI, MA'A CHIRIGA NAGITALI ECHI MO'OLACHI ECHONA SIKOCHI", 8Ali " BILE RITE KE ALA ALI RITE ECHI ICHIRUTAMI." aboni ichili, ke nijeka echi raichali, Ali aboni ayenacho ni'li riwirtami9Ali yemi ju bile pueblochi jurami, bile ni ala ni'ima' riosi raichali, bile pueblochi ni ala, bile ralamuli niwami' Riosi, Ali echiriga yemi nawisasa ni gala olarami ni bayoami echi jiti riwali chonachi Ali ragami bayoami. 10Yemi Ali sine ke nili' ralamuli, ma jipico yemi ju ralamuli Riosi yua. Yemi ke nareli natimakuami, jipico yemi nareli natimakuami.11Kalerami rijimala , nije mi ane auche jareni pireami ni we rasirami mapa Ali riwesare echi ni Chati olakoami, Ali nikosare iwigala yua . 12yemi nimare' niisa gala oloa'ami echi ralamuli jularami yua, Ali echiriga, Ali raichasa yemi echiriga olasa karunti ke ala, yemi omeri ine'e Ali kanilika nawajini Riosi Ali sine rawe ku nawama.13Nijeka karka echi bacha chukumi ralamuli echi jiti walubela , Ali ayenacho echi ni bacha chukumi nulami ni walubela, 14Mapo ni'isa echi nulami bacha chukumi echiriga jularami ju kastigara we rasirami Ali ni kale echi gala olami. 15Ali echiriga naki riosi, echiriga olasa ni ala muje mapo Riga ke biiri anime echi ke machimi ralamuli ke natami. 16Echiriga ralamuli solonarami, ke inebo echi solankuami mapo echiri jiti olasa Ali pola' Chati olakoami, echiriga Niisi Riosi ranala niraa. 17ni kala olasi echi ralamuli yua . Kaleka echi rijimala. Ni majaka Riosi .Ni kala olasi walubela yua.18Nochami, Niisi nira yua echi nulami ni karka ni kaleka, ke pi ichibi nulami yua ni gala ali echi ke chona pireami yua, Ali ayenacho echi rasiami . 19Churija ni suwerika Ali jare ni'isa okokoami mapo Ali ke kanilisa ke ala olasa natama' ni bachami riosi jiti. 20¿Chu iku natetarami niru Muje Chati olasa Ali ke kanilasa Ali kastigartami niisa? Ali Muje ala olasa Ali ku ke kanilisa ni'isa kastigartami, echi ju gala ni bachami riosi yua.21je na jiti muje niili bayerami, Ali Kristo ayenacho risu' ikili Muje jiti, riweli bile nerala mapo Riga omerma inara echo na taleli binoi. 22Binoi ko ke biiri olali Chati; Ke biiri riwali kaleko'ami echona chumula. 23Ali niili risu' anerami, binoi ko ke risu' aneli jubamiku. mapa Ali risui ikili, binoi ke karunti aneli jubamiku, Ali binoi nijili' binoi nira echi ju inijime kala nira.24Binoi nira nareli Tamuje nili echi Chati olakoami binoi ropogala Ali rojoa', mapo Riga Tamuje ke ni'ibo waminabi chati olakoami, Ali echiriga omerbo bitela ni gala bilempi nira. Echi ju ni risu' olarami yemi nili' ku sawarami. 25Karka yemi nili' muchuami wikami mapo bowa' wikami nira , ali jipico ku nawali nawesami echi tibumi yemi iwigala

Chapter 3

1Jena nira, yemi mapu jutm Kunala inima olasa aboni nira kunala, piri jiti, a jare kie namami nisa echi raichali, mapu noka aboni jubili bi ka, jemi aboni naurami nima kie bi'iri raichali jiti, 2Chopi aboni riwali muje kala nira buikimi mina inisa bino nira.33- Ke echiriga nasi echi uchu'cha echi wika .raniti echona muje yuwa, echona kupalachi niwarami, echi rite jiti oro aniliwami, ayenacho echi napacha ni boyomi.4- 4Echiriga echi rijoi ni bachana sulachi niru wika chati bile iwigala Gentilesi (ke jenai pireami) ali ni kili ni'ira , echi ju ni jala bayomi bachami Riosi busilachi jiti5Nopi muki kala nira sinepi nira ritiwa kalartami. echi ko niwa bichikoami echi Riosi jiti ali jala nigewali aboni kunala. 6Jena jiti Sarah ko a namali echi Abraham ali raichali echi walubeli. Jipi, yemi ju echi kuchali, a yemi ne gala olasa ka a yemi kie magasa ka echi na'alkoami.77- Echiriga' chiko, yemi kunala echiriga pirelasa echi upila yuwa mapuriga machi echi raichali mapuriga okua ni' ira bile muki ke jiwerami ju, ni machika echi apaneruali ni kuliami ju echi iyarami bitekuami. Olasi jena echiriga mapali orarimi (raicha) ke nima pi nukumemi.88- Ni juba, karika yemi, nibo echiriga natimami, kalemi mapuriga rijimala, echona pachana solachi ni suwerika, ali ni kili ni'ira. 9- Ke 9natetabo ke ala echi ke ala olami muje yuwa chu animi anajupa; ali echiriga isirisi kuwiraga, echiriga jena yemi echiriga jurami ju, mapuriga yemi omerama mapu iniwama kuirali.1010- ECHI NAKIKO KALEMA ECHI BITELUAMI ALI INEMA ECHI RAWE NI ALABE NI'IRA ECHIRIGA RIWEMA ECHI CHATI RAICHA ALI ECHI BINOI CHUMULA JONSA RAICHI KALEKA.11- 11ECHIRIGA CHAKENASA ECHI CHATI OLOWAMI JITI ALI OLASA MAPU IRI ALA JU.ECHIRIGA ASA ECHI KILI BITELUAMI ALI NI NAJATAMA12- 12ECHI BUSILACHI ECHI WALUBELA (RIOSI) RITIWA ECHI ALA OLAMI ALI ECHI NAKALA JITI NI JALA NAMI ECHI TAMI . ECHIRIGA ECHI CHO' OLA ECHI WALUBELA (RIOSI) JENA RIWIMEA ECHI ABONI CHATI OLAMI."1313 - ¿Chiga ju echi mi risu alama, muje ju echiriga ni ala olanalami? 14- 14Ali muje ju ni risu riga simirami echi ni bichili jiti, muje ju we kuwiratami.KE MAJASI MAPURIGA ABONI WE MAJA. KE echiriga majasi.15Echona bilena, pe suwini echi kristo walubela ne kalierami ne sulala gonsa. Ne chulupi a kariweka asa mapu ku riwema re mapu jare mi ruke mapu muje ko Riosi bichiwa.16Ne kala nira olasi ali kie chib anika. Inisi ne kala oloka nawajikoachi nopi jare ralamuli nopi chub'iri ane ne kala bitelkoami echi kristo jiti a riwel rumempa mapu raicha echi jiti chati olami. 17Ne kala, nopi Riosi naki, mapu muje risu nilma ola echi kalala nopi ola echi chati olalila.18Kristo ko ayenacho risu inila ne sinepi echi chati olalila jiti. Nopi ne kala juko tamuje jiti risu inila, mapu iniliti chati olami, mapu tamuje a Riosi iyama. Echi ko ucharami ju mapu mukumea echona ropokala, echi ko niwarami nili echi bitelkoami echi Iwikala jiti. 19Echi ko simili nawisasia echi Iwikala nopi jipi chapirua muchua. 20Echi ko kie namami nili mapu ali Riosi a biji natimali Riosi ko buwe asali echi Noe rawewali, mapu ali niwali echi walu Kali bawechi iyenami, Riosi ko a kuirli pe inili ralamuli -osanao aliwala- echona bawirli.21Jena ju echi animi pakokuami mapu ku kuirtami nima jipi, kie nopi rika ichorami echi ropokala, chopi mapu simertami inisa bilena kala nira chopi binoy Riosi nira, Jesusi jiti ku owinla mapu ali ma mukuli.22 Ali echi ko ati echona otona Riosi yua. echi ko simili ripa riwigachi. Riosi piyonali, olami kala anamika ali jiwerika olabotm we minabi echi Binoy.

Chapter 4

11- Ali echiriga, echi kristo we risu iki echi sapala, ni ala muchisi yemi ni chigoriga ologa. Chiga simirali we risu riga echi sapala ali ariweli chati olowami. 2- 2Jena rijoi ma ke bite mapuriga ologa echi ralamuli ni' ira, ali echiriga ola echi Riosi naki, echiriga bitelama chulubi.33-Ali simirali wikabe ni' ira echiriga olama mapuriga echi ke jenai pireami Gentilesi kalenoka olowa: chati ologa ,ni ologa chati,ke iteka bajika rikuka ali omaka chati ologa ali wika riosi niwaka . 4- 4Aboni bichiwi echi ke machirutami yemi yuwa ma ke olasi echi wika kariniti echi aboni yuwa, echiriga echi aboni raicha ke ala yemi yuwa.5 - 5Aboni echiriga ineratami ni' ima ni juba rawe ma ala kalaraka ati mapuriga kastigarama echi pireami ali ayenacho echi suwiami. 6- 6Ali echiriga achaliti echi raichali echiriga nawesali echi aboni echi ma suwiami ali mapuriga echi ma kastigartami ju echi ropogala jiti mapuriga ralamuli, amerama pire mapuriga naki Riosi echi iwigala.77- Echali juba karka echi karuniti nawama. Ali echiriga, nisi ni natami , ali ni ala anaka mapuriga ni ala nima echi orarili ( raichali) .8 - 8Ni bachami echi karika yuwa , nisi ni ala echi kalekuami ibili ni' ira, echi kalekuami ke ama echiriga ineruami echi chati olami uche jare.9 - 9inerasa echika kalekuami najupa ke chibi aniga.1010- Mapuriga ibili ni'ira yemi nareli bile omeruami olaya, inesatimi mapuriga ologa najupa ni' ira, mapuriga ni jala nochami ni' ima echi yarami ke natetaga echi Riosi jiti. 11- 11Ali bile raichasa, mapuriga Riosi raichasa; ayena bile iyasa bile oliwasa, nisa mapuriga jiwerami Riosi iyama, echiriga ni karika ni' ira,Riosi nima echiriga olirami echi ni Jesukristo jiti. Echi ripa nirumi karka echi Binoi iniwali ju chulubi ali chulubi ni' ira. Echiriga ni'isare.1214 Ni kalerami, ke echiriga inesi echi kastigarwami ni ratami nira echi nawama mapuriga bile ke machirutami, mapuriga bile karuniti mapuriga ikiya inara.13- 13Ali mapuriga wikabe yemi echiriga simarasa echi risu iniluami echi Kristo jiti, kanilisi ali muchisi ni kanilika ni bachami ineritami ni' ima echi ripa nirumi. 14 14Ayenacho ju chibisi anerami echi rawala jiti echi kristo, yemi ju ni kuwirtami echi binoi Iwigala jiti ripa nirumi ali echi Iwigala echi Riosi niwala ati yemi yuwa.1515- Ali mapuriga ke bile yemi risu inilama mapuriga ibili mila' ami, ayenacho mapuriga bile chigorami, niko' owami, kerema bile chuke bileana chati 16alami.16Ali echiriga, ayena bile risu riga simirama mapuriga bichiwami ni' ira, ali ke echiriga inilisi riwela, ali ayenacho ari'wesi echi binoi olama Riosi echi rawala jiti1719 Ali jena rawe ju ni kastigara ni owinama echona Riosi bitelichi. Ali ni owinama tamuje yuwa, ¿Echi ju bile ineratami jena jiti echi ke namami echi Riosi raichala?18- 18Ali echi rijoi we jala niuma echi jiti wika kariniti simiraka, ¿ Piri nawama echi rijoi ke ala olami ali chati olami?19- 19Ali echiriga, aboni ni risu inili mapuriga aloga echi Riosi ni bichiwaga echi aliwala echi ni jala niwami jena kawi, ali echiriga aboni ola ni ala.

Chapter 5

1Ra ruwe echi ocherami hiemi ti, nije, ju bile ocherami nari machimi echi risu nilkuamti Cristo ti, chikia ju nije yenacho si alami jiwerali nima katerrami. 2Echirika níraka, nije ruwe, ocherami, ara nisersi kara mapi Riosi bichiwami ju. Tibusi echi, kie werli nule nije, abo olansa ka chirika, echirika ara nira Riosi. Kara tibusi echi ti, kie nomi ti , echi olanli. 3Kie chati nisi ralamli yuka mapu echi ralamli nibu chuwi, we ara nisi nalina ara riweki. 4mapari echi ni bacha chukumi ruwirtami nili, narema bile moola ucheli jiwerari kie sine suwibami.5Chopirika jiti, hiemi ralamli yenacho rimari, ara anamsi echi ralamli ocherami. Karka hiemi napachasi nariti kie me onorli ara holasi Chubile yuka, echi Riosi anachi echi kanilkuami, echi Warubera natetara wia kie me onorli. 6Echirika níraka kie me onorli nibo Riosi sikalachi napirika we kanilma ni ara raweli.7 nijibo karra nopi jare nore echi Warubera ti echi Warubera kara tibu.8nisi ara ralamuli nisi tibumi. Echi sallerali riyabli, bile rilloni we parrumi, ati echi chulubi siwe Yeni, alla yeni asama ruya. 9ajaska echi asasi. We jiwerami nisi ara bichika. Machisu echi retentam muchuwi anacha echirikacho risu nila.10Jubami risua nilisa pe teli, echi Riosi karika natetaraba, japi mi baye mapona walubealajiwerami ju Kristo, ne kala riwema, bichiwa ali mamona.11Echo nisa binoi omarikuamisinibi nira ali sinibi. Echirika ju.12Neko machi Silvano napirikabile rijimala kanilika, Neko miosiuma emi pe uka nira echi binoi jiti. Neko raami ali riweaali echiko osiuki ne bichiuka matetaraba echi Riosi. isabisaemi. 13Japi ati Babilonia,ka owirami ju sinamika emi, mi sukirima. 14Narepisi anakupika raichika ne kanilikaNe kili nira emi yua sineamikajapi iki bichiwami.

2 Peter

Chapter 1

1Simoni Pegro, nopi chapiru niri auche bilena jularami nawisasia Jesukristo raichala, mií jare mapu a chapili ichi a nira suweti bichilwami mapurika tamuje chapili, wichikuame ne kala olamí tamujué Riosi kuirame Jesikristo. 2Jena na te tali alí kili niraka machiya ripabe niraga Riosi alí Jesusi tamo ni ala wualubela.3Karka niraka echi Riosi omera Riosi omera mapu biteami nima we bichiami arami nili tamuje machiwami Riosi jiti, chika mi aneli mapu bino nira we jiwerka o lami mina we kale. 4Mapu jena, echi weala suwerka ne walu wichiwili o la kuame, mapu iyemi omerma no kowa simarma mapu niruami Riosi niwala, mapali tiemi ku niu echona charikaichi kawirli ke kala nakisa5Echirika niraga, kala olabo mapu nosubo echiriga binoi bichiwa, nima mapurika bino we alaju, machiwame. 6Echirika machiwame, a la nilwami bino nira, mina ali kalarwami bino nira ala anaxhasa, mi ali ala anachasa, mi alí ala anachasa bino alí karika iya. 7Ali binoi iyasa, muwie mina wika ritemtami, muwie we kanilkuame.8Arika emi yuga asisa ali ochersa emi ayuga, kie ju kie kuchamio kie rakeami machiwami nira tamuje niwali walubela Jesikristo. 9Pi chue bile ke telsa pe niraka machilkuame kie ineme echi jití wikawili owini echi ocherami chati olawame.10Achikorika, rigimala, mapu ne ala olasi mapurika kala nima mapu bayerami, ali wika yemi yuwua. Arika tiemi a olasa jena namuti, kie imeimo. 11Jena jiti, bilena bakiwua me nawuama mi pana riwigachi echi walula atiachi mapu nimiku kuirma Jesukristo we niwame arame yemi yuwa.12Nije ne siniwi kariwesa asimea mapurika ne kala natarma nije yemi jena namuti, japirika ne kala bichiwa niraka jipi. 13Nije ko ne kala amaye mapurika iwerli olanla nulebo ali ne kala natika jena jíti, chopi nije asisa echona bilena. 14Chopirikaria nije we sapuka yati nokome echona bilena, chopi echi walubela Jesikristo nimi riwirlii. 15Nijeko olama ne ala japiria tiemi chilubi natma jiti jena namuti mina simili.16Chopi tamuje kie najata echi kie wichiwili niraka japali tamujue iwerli machinkuame walubela Jesukristo. Echona nili mapu iki riwali echi walubela Jesusi. 17Minoi ku chapili Riosi ono we kala mina we jiwera olami mapuli bile sinaka anisa echi jiti bino we suwerika olama ali we kala jerika anili: ¨Ali naju nije ranala, echi we kalelami, jiti nije a ti we kanila¨. 18Tamujueli jiti akeki siname na ripa yona, chopi muchuwite echi yuga bilena rabo we kala.19Niwite jena raichala Riosi jiti nulerami raichala ne wichiwa niraka olarame.Tiemi jiti ne kili niraka a nama ne niraka ju echi bile ratabami echona chonachi mapali nawasa echi ali biya, ali sopoli ali biya ji kariwesa emii sulala. 20Jiti na machisi bacha, kie chebile Riosi jiti nulerami raichala ju chopi bino nira mapu raicha che bilena ku raichali. 21Chorikaria chebile Riosi jiti nulerami raichala kie sine nawali echi ralamuli niwala. Echona, echi ralamuli onooutame iwikati Riosi nira raichali.

Chapter 2

1Echi kie Riosi jiti nuerami isili echona okua rijowachi, alí kie ni bichiwali binerami ayenacho isime yemi jiti. Aboni kie anika apoma echi yuwa we kalemi echi Riosi nira kie kalieka alí kie nirama echi Binerami maú ralali. Aboni uchuwi apaya we saponi mapali karka asisa nosobura chopi pi echirika nira. 2Ikia natama mapu echi ola, alí mapurika echi buwe bichiwali inima nosobuka nokami. 3Mina we inika aboni nokome we imeka yemi jiti raichali kie bichiwali raichali. Mapu kie kala nira kie mi we alichemare; binoi nosobuma kie kpchume.4Chopi Riosi kie wikawali echi kala nira mapu chati olali. Chopi mina, na julali rile Tartaro mapu ochuwamaruwa karen cheka we rile echina ilichi yensi kala kalarkuachi. 5Kiecho wikali echi wichimoba chave kia nira. Chopi binoko ineli echi Noé sine biya rawe mapu kala nira inili, napawika chejare kicha, mapali apasa bilé bawi mapu otoli jena wichimoba echi jiti we chati olami. 6Riosi ayenacho otoli echona wika rijowachi echonda Sodoma alí Gomorra mina napiso aló na olali we nira nosobuka, mapu inerika mapu ikimere echi kie kala buwimi.7Chipo echi Lot nirako echi we kala, mapu asali walu nira omonika echi olali ralámuli kie niwami nulalaliwali, mina echirika, Riosi ku chapili. 8Mina echi rijoi we kala, mapu iteli aboni rawe kubak rawe, asali we majaka binoi aliwala kala nira mapu ritiwa alí anami. 9Binoi Walula machi chorika chapia echi ralámuli kie kala echona satikartuami echali rawe ku kalarluachi.10Jena ju we natem nira bichiwala maú echi jare aboni noka awinika mapu aboni naki chikoka echi sapala nira alí kie nira echi kala olami. Aboni ju we natami alí chabe nira. Aboni kie muchuwi majaka ani chivirika echi mapu ola uchuwi Riosi najata. 11Echi kala olami iniwi we jiwerkuami alí omerami, chopi aboni kie apa kala aniwachi mina ani ta namuti chib ane mina cha inil sayeka echi Walula.12Chopi jena akami kie machimi ju nirumi olarami pacha kalíchi ochuwakuami alí chib rika oloka. Aboni kie machi chib olarami. 13Aboni chapime ku natetrami nira aboni chibi rika olali. Aboni anati echi we inikuami minami rawe inima kala nira. Aboni ju chuluwekami alí machinla. Aboni we kanili aboni nira oloka kaleka chopi omowasa yemi yuwa. 14Aboni iniwi echi busula bochikami muki kue natami; kie sine riwe echi siti olo liwala. Aboni kie kala bineri echi wika kie kala na oloka namuti siti nira, alí iniwi soluchi nosobuka echi ,apu ola chibile rijoi. ¡Ju chuchalo bilé kie kala nira!15Aboni ni riweli echi buwe kala nira. Mina chakena simibali alí najatali echi buwe Balaam, ranala Beór, mapu kalieli chapika natetika echi kie kala nira. 16Chopi binoi iniwali bilé iyonika binoi nira siti oloka. Bilé bulito simili raichaka bilé raichami mapu bile rijoi nira ilibali mapurika echi Riosi jiti nulera mi nira.17Jena ralámuli ju echi amaka isimi echi bawi. Ju nolu nira marika bilé wilka mapu inarsa. Inisa we chinami jena pi kateka yeni aboni nira. 18Aboni raicha karka mapu siwibami nira we nira, aboni baye ralámuli nalí jiti echi we kie kala sapala nira. Aboni baye echi ralámuli mapu echi niyuka nokami echi mapupire kie kala nira. 19Mina ni ani nuyupmarua, chopi aboni echi ju nochami echi kie kala nira.20Chuke ira mapu niyukami echi kie anamami jena wichimobachi echona jonsa kala maci¿hika echi Walula nira alí kuirami Jesukristo nira, alí mapali apasa echi kie anamami, che sine, aboni sinepi kie ilaba nokosa aboni niraka inima we risu nira echi bacha jiti. 21Inilatire we kala mapu aboni kie machisa echi buwe kala nira mapu machisa alí anapsa echi nulalila we natemi mapu inili yarami. 22Jena usuli proverbio ju we bichiwali echi aboni nira: "Echi kochi nawa binoi nira iyorka. Echo kuch pakotami nawa sakatil.

Chapter 3

1jipi, nije osa ali yemi, kalerami, je na okuala usuli mapu noke iyemi natali ni bichiwili nira. 2nop li iyemi mapu natabo jena raichali aniruami li ni bacha nop jare anaprami chati oliwachi ali Riosi jiti jularami ju raichanla mina bino walubela nulalila ali mina tamuje kuwirami iyami ali abo jare auche bilen nulerami nawisanla.3machibo je na ni bacha, mapu uchibi tinichka raicham nolinma jubami rawe. abo tinichja raichama mina nokome mapurika abo naki. 4abo niko anime: ''¿komi ati mapu bino anili mapu ku nolinma ru ? li tamuje onola iyemi jonsa kuchuwa noka, karka namuti pi echi rika a sirka noka, li ne bacha jonsa mapu li niwati.''5aboni abo iya ikawi mapu riwika li mina kawi najitali, li machi nira echi bawi mina nasipa nira bawi, ma''a we chabe nili, mapu bino Riosi nulali. 6mi nili jena iri namuti, li wichimoba pe achabe nili, li kajunarami: nili echa'li mutuburami nili walu bawiti 7chopi jipi li riwika mina kawi inari na'i jiti bino nulali la. abo niko katewaka iyena mapu li nawachi raweali li kalarwachi mina ma'a chariwelma rakachi mapu aboni kie ala olasa chati oloka.8jena ko kie niuma re mapu a la nami, kalierami, mapu sine rawe walubela yuwa ju rika nira mapu bino mili bami mina bile mili bami ju rika sine rawe nira. 9li walubela kie tasi noka pe ikii nira nop rika bino anili nikurma re. nop abo jare maye pe ikili nira ju, nop bino we kili nira mapu iyemi yuwa. bino ke tasi naki li iyemi suu'sa, chopi bino naki karka ku rowima.10ali ke, li raweali isebachi nop nolinma li walubela mapu rika bile chikorami nira. nali riwika ko simirma we chana katra'ka li mapu niru karka wikosrami nima na'i jiti nira. mina kawi mina bino niwala nocharami machirtami nima.11li mapu jena karka namuti nosoburami nima jerika nira , ¿chu iri ralamuli nibo re iyemi ? iyemi pirelvo re kala nira mina kala juka nokoka. 12li buwebo retm, mina we iweami nira li ma'a nawamare Riosi . echali rawe, riwika kajunarami nima na'i jiti mina , ro echona ati walubela 13chopi ali la natasa li bino anili kuwima ru'a tamu jeko buwe ka noka mapu kuliame riwika jiti, nop echo'na ati walubela.14ali mi'i, kalerami , iyemi li buwesa jena namuti, olasi alala mapu riwiruami nima ke tasi chuluweami ala kie ichibi aniami nira bachami mi'i yuwa , nisa kili nira. 15aye na cho, nibo kili nira mapu walubela tamuje niwali mapu niulwami, rika mapu kalerami rejimala echi Pablo osalili iyemi, li ala machika li bino li mi'i iyarami nili . 16Pablo raicha jena iri karka buchuwina mapu osuruami, mapu niru namuti mapu ju we norli mapu machiwa. ralamuli kie nirami kie kala nira je na namuti, mapu rika abo aye'na'cho ola a che jare osuruami, mapu aboni nira nosobu.17nop ali, kalierami, mapu ma'a machi je na iri namuti, ala tibusi iyemi aboni nira mapu rika kie wikabo chopi li anisa bile mapu ralamuli kie niwami nulami mina iyemi ikawi mapo iyemi aboni ala isirlowami. 18chopi ochersi a la kuwirika mina machika li walubela tamuje niwali mina kuwirami Jesukristo. mapu bino ine nilwami ni mií nira mina sinibi nira. ¡ echi rika nima!

1 John

Chapter 1

1Echi ni bacha Jonsa, echiriga Tamuje namali' , echiriga Tamuje riwali busila jjti, echiriga tamuje Neli'i ali nije sikala nochala' , echi ju raichali biteluami. 2Ayenacho, echi biteluami inertami nili', ali Tamuje riwali , Ali echiriga ruwebo raichali echi jiti. Ali echiriga muchuwa ruye yemi echi biteluami , Echi ju asali onoruami yua ,Ali echiriga nertami nili' tamuje.3Echi mapo riwali Ali namali' , je anema ayenacho yemi , mapo Riga yemi omerama niwa kaniliwami Tamuje yua. Tamuje kaniliwami ju echi Onoruami Ali ranala Jesukristo yua . 4eyenacho , echiriga osobo je na karunti yemi mapo Riga Tamuje kaniliwami ni'ima' karaka5Je na ju raichali mapo namali' echi jiti Ali echiriga ruwema yemi: Riosi ju rajami, echi jiti ke niru biiri chonachi . 6Ali je anisa niwi galekoami echi jiti Ali inarasa echona'a chonachi , kaleka ke ologa echi ni bichili. 7Echiriga ayena inasa ragachi , ali Binoi ati ragachi, niwi tamuje kaniliwami jare yua, echi laa' jesusi ranala binoi biwa karka Tamuje chati olakoami.8Ali anisa ke niwi Chati olakoami, aboni ke ala inerli tamuje aboni echi bichili ke ati tamuje yua . 9Ali ayenacho ruweka tamuje chati olakoami , echi ju ni bilepi ni gala ali wikawama tamuje nili' chati olami ali biwama echi karka Chati olakoami. 10Ali tamuje anisa ke biiri ola Chati , Tamuje niwa kale'emi' echi, ali echi raichali ke ati tamuje yua .

Chapter 2

1Kuchi, osilamani jena karuniti mapuriga ke chati olabotimi, niwiti bile kuirami echi onoruami yuwa, Jesukristo, echi ju we gala 2Binoi ju echi ku wikawami echi tamuje chati olali ali ke tamuje aboni, ayenacho echi jenai kawichi buchuwina. 3Jena jiti machiti echi machirutami: Ayena tibupo echi osorutami nularami Riosi jiti.4Echi chaniko:" machini echi Riosi," ali echiriga ke tibusa echi raichali, echi ju bile kalemi, ali ni bichiwali ke ati echi yuwa. 5Ali echi tibusa echi raichali, ni bichiwali, ali echi rijoi niwi kalekuami echi Riosi jiti ali machibo echona ala a inara.Jena jiti machibo echi yuwa muchuwa echi Binoi yuwa. 6Echi je aniko Riosi yuwa inarani ali binoi ayenacho inama Mapuriga Jesukrito iyenali.7Ni kalerami, ke ni mi osiwimani bile osorutami kuliwami yemi, ayenacho bile osorutami ocherami yemi niwali ni chukuchi jonsa. Echi osorutami ocherami echi ju raichala yemi namali. 8Ali echiriga, nije ni mi osiwi bile osorutami kuliwami, echi ju ni bichiwali echi Kristo ali yemi yuwa, ali echi chonachi ma simira, ali yemi, echi ju rajami ni bichiwali ma rajami ju.9Ali echi chaniko atigoria machilikuachi ali chisunisa echi rijimala jena ati ochonachi jipi jonsa. 10Echi kaleko binoi rijimala echi' ko iyena ala machi' chi ali echi binoi ke niwi apuriga ichiwami chakena. 11Ali echi chisuni' ko echi rijimala echi pi iyeni ochonachi; binoi ke machi komi simiwa, ali echi ati chonachi pi ke machilami ju echi busili.12Jena osilamani yemi, we kalerami kuchi, echi chati alowami ju wikarami ju echi rawala jiti. 13jena mi osimani yemi, onola, ali yemi machi echi ju ni chukuchi jonsa. Jena mi osilamani yemi, rijoi pi ke cho ocherami, echiriga yemi amebali echi chati.Ali echirigani mi osiwi yemi, kuchi ukuchi, ali yemi machitimi echi Onoruami. 14Jerika osilamani yemi, onola, mapuriga yemi machimi ni chukuchi jonsa. Echi ni osikini yemi, ralamuli ali echi ke ocherami kuruwi, ali yemi ju ni we jiwerami, ali echi raichala echi Riosi yuwa, echona uchuwi yemi ali echi omerali echi chati olowami.15Ke kalesi echi jenai kawichi niruwami kariniti. Ayena bile kalesa echi jenai kawichi niruami echi kalekuami echi Onoruami ke ati echi yuwa Binoi. 16echiriga karika mapuriga ati jenai kawichi, echi ju olanili echi sapala, echi ju alanili echi busili, ali echi nochili jenai pireami,ke echi Onoruami niwali ju, echi ju jenai kawichi niruami. 17Echi kawichi ali ayenacho echi olami suwiba ati. ni'ima' echi ola Mapuriga naki Riosi chulubi bitalama.18ukuchi, jena ju ni juba rawe. Mapuriga nami' mi echi nawama atikristo, jipi wikabe antikrito isili. jena jiti machiti echi juba rawe ma mulipa inara. 19Aboni machinali yemi yuwa, echi ke yemi yuwa ju.Ali echiriga ni' isa tamuje yuwa ali echi tamuje yewa inisa echi tamuje yuwa asime. Echali buyali, echi inerali aboni ke tamuje yuwa inila.20Ali yemi niwi bile ucherami echi binoi iwigala ali karika yemi machi echi ni bichiwali. 21Nije ke ni osiwi ali yemi ke machi echi ni bichiwali,ali echiriga yemi machimi ali ke bile wikaleka echi ke bile bichiwali ju.22Chika ju echi we kalemi echi ju we kaleni echi Jesusi echi Kristo yuwa? Echi rijoi ju echi anti Kristo, ma echiriga kaleni echi onoruami ali ayenacho echi ranala. 23Ke wesi kaleko echi ranala ke niwi echi Onoruami.Echi' ko bichiwi echi ranala niwi ayenacho echi Onola .24Ali yemi, nakisi Mapuriga namili ni chukuchi jonsa muchisi echiriga a yemi. Ayena yemi namali ni chukuchi jonsa ni chonabi yemi yuwa, ayenacho muchisi echi ranala yuwa ali ayenacho echi Onoruami. 25Jena ju bili nijirami echi Binoi nijili: ni biteluami chulubi. 26Jena osakini jena kariniti yemi jiti mapu ni ke chakena awatami nima yemi.27Ali mupuriga yemi, echi ucherami ni' ili echi narelimi echi Binoi jiti yemi yuwa ati, ali ke noalemi ke wesi mi binerasa yemi. Ali echi iyarami echi mi binerama karika, ali ni bichiwali ali ke ju pi kaleka, ali Mapuriga binerali, ni chona' a uchusi echi yuwa. 28jipi, we kalerami ranala muchisi echi yuwa Binoi, mapali echi Binoi asime omerabo tamuje inerabo echali rawe ali ke olanili echi bachami yuwa echi Binoi echali echi ku nawasa. 29mAyena yemi machi echi Binoi jiti echi we jala ju, yemi machi karika echi olami ni ala ocherami echi jiti Binoy.

Chapter 3

1Inesi churika nira kanilkuami echi waruvera nijili tamo siga, tamuje riwebo Riosi tanala nira, anara ju tamuje. anara ni vichuwa níraka, echi kawi machi tamuje, echirika echi kie tasi machilti.2 kalerami, jipi ko juti Riosi tanala, echi nili riwirtami nopi nivi re tamuje, machi tamuje mapari Riosi ku nawasa, echi nira nivoti, inevo nopi chirika ju. 3echi nisa karka anara bichikuami ma bachami murube nira echi ti pakoma muje echirika echi we ara.4Narka echi orakuami chati echi kie ara ju orakuami; echi kie ara orakuami nosubumi echona nurachi. 5Hiemi machi Cristo ruwirtami nili huema chati orowami, echi yuka kie niru chati orowami.6 Kie wesi echona muchu sunuma chati oraka. kie wesi sunuma chati oroka ritewi Kie tasi machili.7Kalerami tanali, Kie tasi nakisi kie wesi chakena chime. Echi nopi niwa ara ju, nopirika Cristo we ara ju. 8Echi nopi kie ara orami ju echi riyabli, echi riyabli chati orari chuwpkuchi jona. Ni alá natika raichala echi ranali echi Riosi ti riwirtami, mani juba sinusa kie ala ora riyabli nachili9Echi nopi ranali Riosi kie sunu chati oroka nopirika Riosi rakara echona ju. Echi kie sununli chati oloka Riosi ti ranali.10 Anati Riosi tanali riyabli tanali niji machime. Echi nopi kie binesa echi orowawami kie Riosi niwari ju; kie choo mapu echi kie kare ratentami11Chopirika anara raichala hiemi anamri ni chukuchi nira: nari kanirat re nakupi nira,12 kie nopirika Caín echi niri chati binoy rijimara mirari. ¿Echi milali? mapu muje olali kie kala nili we chati, nari echi rijimala ala orami nili.13Kie chibinilsi, retentam, echi kawi tomuje kichisa. 14Tamuje machi simarami ni murupi mukuka nira bitelkuami kare echi retentam. Chuke bile nopi kie kale chika a simirma murupi makuka. 15Chuke bile kichi bile retentam pi mirami ju. Hiemi machi kie bile milami niwi sinibi bitelma echi yuka16Nai machi echi kanilkuami, churikare Cristo nijili echi bitelkuami. Tamuje yenacho nijit are bitelkuami retentam ti. 17Chopi nisa ki ara arakuami nai kawirli, ineka echi retentam noreka echi wihiersa surachi jona kalera echi, ¿churika echona a buweri echi kanilkuami Riosi echi ti? 18Nije nili kalerami tanali, kie kalebo rahichali nira, horoga kara jiti.19Echirika ko machi tamuje ni ara ju, ni ara machi tamuje surachi echi ti. Ara machi tamuje sulali echi ti. 20Ehurikare tamuje sulali ane kie ala olali, Riosi we waru ju tamuje sulali, echi machi karka namuti. 21Kalerami, tamuje sulali kie tasi birri anilla, ara bichika Riosi.22 karka nopi omerki, narebo echi ti, churikare katiwama echi nopi Riosi nulali ora echi namuti ara kaniltami echi ti.23Anara ju nopi Riosi nulali: chuwiri ni kara bichibo jena riwara mapu echi ranara Jesucristo ri ara karebo nakupa nira, napirika echi nijili nurarira. 24Mapu ni kara tibu echi raichali echiko ne sinibi buyema Riosi, Riosi buyema echi ti. Echi ti machi echi tamuje yuka ati, echi ti wika echi nijili.
Chapter 4

1Kalerami, ke bichiwisi sineami echi iwikala. Chopi, kala inesi echi iwikala inebo a inara echi riosi kitira, wika ke alaju echi riosi jiti nulerami raichanila wikanami buwali. 2Nariko emi machiboa echi iwikala riosi: sineami echi iwikala machi echi jesukristo nawali echona sapalachi riosi niwala, 3Ali karika iwikala japi tamo machi echi Jesús ke riosi niwala ju riosi. Nariko ju iwikala pe kareka, emi namili nawama, jipiko ma ati nai kawichi.4Emi ju Riosi, kalerami kuriwi,ma omerali, nopirika echi emi yua waluala echi nopiri ati echona kawichi. 5Echi niruami echona kawichi; echi jiti, japi emi ani echona kawichi mi nami. 6Tamoje nari ju riosi. chuwe bile japi machi echi Riosi tamo nami. Japi keju Riosi tamo nami. Naliko machi echi iwikala echi bichiwa ali echi iwikala ke ala.7Kalerami, jipiko kanilipo anakupika ku, echi kanilikuami echi riosi niwala, sineami japi kale echi riosi ali machi echi riosi. 8Echi ralamuli japi ke ke machi echi Riosi, ali Riosi ko kanilitami ju.9Olasa ati, echi kanilitami Riosi nili riwiritami tamoje, echi Riosi juli echi ni binoy bilepi ranala nai kawirili ali tami omeribo bitea japi binoi nakili. 10Naliko ju kanilikuami, ke tamoje riwali kalerami echi Riosi, ali binoy ko ayenacho tamo kale tamuje, ali juli binoi ranala nopi rika uwirami tamoje chati ololali.11Kalerami, Riosi tamo kale ni wabe, tamoje ayenacho olasare kalea anakupika nira. 12Kesineti bile ritewi echi Riosi. Ali kalesa anakupika nira Riosi ati chulubi tamoje yua,a echi kalekuame kaniliwami makalaju tamoje. 13aliko machi echona ati echona ati chulubi tamuje yua, binoi ali binoi tamuje wi ali echi iwikala. 14ayenacho, tamoje echirika riwali ali iyali ruyekuame nopirika binoi ono, o jurili binoi ranala nopirika kuwirama jena kawichi pireami.15Chuwe bile japi ku machi japi Riosi japi ranala ju echi Riosi, Riosi sinibi echona ati , ali Riosi. 16Ayenacho, echirika machili ali bichili echi kaniliwami japi Riosi tamo niwi. Riosi ju kanilitami, japi echona ati chulubi echona kanilitami, nopiri chulubi ala kale echi Riosi, Riosi ati echona.17Olasa naliko, naliko kaniliwami ma kalartamii ayena cho tamoje, ayena cho omeribo niwa bichikuami echili rawe japali winijirami nibi,ali echirika echiju, echirika ju tamoje nai kawichi. 18Keniru majawi echona kaniliwachi. chu jare. echi kaniliwami bichiwamachi pa echi majakuami, echi majakuami inesare echi kastigo. Japi maja ke choali ju echi kaniliwami.19Tamoje kale echi Riosi tamoje kaleli binoy bacha 20Bile je anisa:''nije kale echi Riosi,'' ke kale binoi rijimala ko, we kaleami ju. Japi ke kale binoi rijimala. japi ayena ritewi, ke omeri kalea echi Riosi, japi ke sine ritewi. 21Ayenacho, jena nularami binoi niwi echona:japi kale echi Riosi niwi ayenacho japi kale echi rijimala.

Chapter 5

1231.- Chuke bile bichisaka nopi Jesusi ju echi Kristo, Riosi yua ocherami ju, ali chuke bi'iri nopi kale echi Ono ayenacho kale nopi ranltami nili echi jiti. 2.- Kala nira jena machiti mapu yemi a kale ali echi Riosi kuchali: mapali kaleti echi Riosi Ali kala nijesa Binoy nulaliwala.3.- Jena ju echi Riosi kalewala: ne kala katiwasa echi nulalila. ali echi nulalila kie biteami ju.454 .- Karka nopi Riosi jiti ranarutami ju mapu yena omera echi kawi. Ali jena ju mapu niurkoami ani omerli echi kawi. nije bichikoami. 5 ¿Chika mapu omera echi kawi? nopi bichiwali nopi Jesusi Riosi ranala ju?6Jena ju mapu nawali echi bawi ali ala: Jesukristo. echi ko kie nawali pe bawirli, nalina bawirli ali ala. 7Nopi jiti bakia niru mapu raicha: 8Echi Iwikala, echi bawi ali echi ala. Jena bakia uchuwi achikorika kala anika nokowami.9Ali chapiti echi raichali jare ralamuli jiti, echi Onoruami raichala ne walu ju. Riosi iniala raichali jena ju:mapu binoy mi anili raichika mapu isili Binoy Ranala jiti. 10Chuwe bile bichisa ka echi Riosi ranala jiti echi raichali ko echi bilepi ju. Chuwe bile kie bichisa ka pe kaleami ju, mapurika kie bichila echi Riosi raichali ali echi ranala jiti.11Echi raichali ju jena: Riosi ko tami iyali echi chulubi bitelkoami ali jena bitelkoami ati echi Binoy Ranala jiti. 12Nopi echi ranala niwako echi ko niwa chulubi bitelkoami.13Ani osali Jena karunti iyemi, mapu yemi a machiboa mapu yemi niwa echi Chulupi bitelkoami, yemi echi riwala ali echi Riosi ranala.14 Ayenacho, jena ju bichikoa mapu ne bacha mi echi yua, mapu ne jala bichika tansa ka, echi ko tamuje a nama. 15Aliche, ayena che machiti mapu echi tamuje a nama, chuwe bile karunti tansa kat, ati machi mapu niwati mapu echi tanliti.16A riwisa katm bile rijimala chati olami ketasi milasi, orarsa retm, Riosi mi iyama echi bitelkoami. Mi anin echi mina kie kala kie inisa mukuwami. a bile chati olalila niru mapu mukuwami ju; ketasi ni ani mapu orarpo echi jiti. 17Nopa li kie kala olasa, a niru echi chati olalila mapu mukuwami ju.18Machiti mapu echi Riosi jiti ranarutami ju kie chati ola. nopi echi Riosi jiti ocherliko karka katewa, echi chati olami kie omera karunti ola.19 Ati machiti mapu niala juti, ati machiti echi kawi rilemi ati echi chati olalila jiti.20Ati machiti mapu echi Riosi ranala ma a nawala Ali tamuje iyali jala natali, ali machiboti echi ne jala. oche jare, muchuti nopi ne bichiwali ju, echi ranala Jesikristo. echi ju ne bichiwali Riosi ali chulupi bitelkoami. 21Kuchi, katiwasi echi niwarami jiti.

2 John

Chapter 1

1Nije ocherami, je´na osili yarami nima echi natimari Riosi jiti alí binoi kuchala, echi mapu nije we kalie ni bichiwa nira alí kie pi nije bi, ayenacho karka echi mapu iki ma ku machika piré echi bichíwali; 2Mapalí jonsa ku machisá echi bichiwa nirá ra´ichala tamuje echirika piré alí sinibi echirika pirelbo nakupi kanilka. 3ku´wirtami nisa, natimarami nisa alí Riosi sinibí we kanilkuami mi yama, Riosi nijima, Onorúami alí echi Jesukristo, Onorúami Ranala, ne bichiwa nirá kanílkuami.4Nije we kanili riwisá mapu yem ibíl piré mapurika ani echi bichiwa ra´ichala; ni echirika mapu tamuje chapili ra´ichala mapu Onorúami nulali. 5Jipko mi tanman, kie kuluam, chopí noprika anili ne sukuchi jonsa, sineami nakupi ku natimasi. 6Alí jeriká ju nakupi natimakuami, mapu isirbo nijewika echi nulalila. Jerika jú echi nulárami; noprika namli muje ne sukuchi; mapu echirika inarmaré muje echi yuwa.7Mapujiti kia nirú jena´í kawirli mapu kie bichil ra´ichka nawesami jú, alí aboni kie bichiwami jú mapu Jesukristo nawali bile rijoi jena´í kawirli. Je ´nako kie bichiwa ra´ichami jú alí Kristo sayel jú. 8Kala anaka yemi aboni, yem kie biyir ikiábo mapu tamuje olalí, mapuriká yem natetarami nibo ne suwaba.9Chukue bile we bacha simika alí su´win simisa kie mapurika binerli Kristo, kie Onorúami yuwa ati. Chukue bile mapu inari najata mapu binerli Kristo, okuana niwami jú, echi Onorúami alí binoi Onorúami Ranala. 10Bile echomi nawasa alí kie jena jiti binersa, kie nakibo bakimea muje bitelchi alí kiecho narepi. 11Echi mapu ayena narepikó echokoriká si chati olami jú.12Wika namuti jiti ra´ichka osonali nije, chopi kie osonalin jena osolil. Kie sainat, buwen mapu echomi sime yem yuwa alí ra´ichama ne nakupi nenka, mapuika waminabi kanilbo tamuje. 13Walu sukuirl naresi jena´i pireami bichiwami Riosi kuchuala jiti.

3 John

Chapter 1

1Nije Juan ma we ochérami, osowa chukú mapu echi rijoi Gayo riweami yarami nima je´na, echi mapu nije ni bichiwa we kalé. 2Kalerami, nije naki mapuriká muje ku´wirtani nima kara namuti jiti, kie nayuka bitelma muje, mapuriká ku´wirtami ju muje aliwala. 3mapujiti nije we kanilinkin mapali isili echi rijimala alí tami ruyeli muje jiti, mapu churika kala bichíwali nira inara muje. 4Ne wabe simirra kanili nije je´na jiti, mapali namsa mapu nije kuchuali ka´la bichiwa nira natka piré.5Kalerami, we ka´la nijewika olá muje mapalí ku´wirim auche jaré rijimali, ayenacho mapu iki kie machirúme jú. 6kara aboni ruye echi bichiwami, mapu muje we ku´wirami jú auche jaré we natimaka; muje we ka´la olá mapalí ku´wiri mapurika minabi nakisma simiba echiriká nakí Riosi. 7Mapujiti aboni simibli echi binoi riwála natimaka, kie biyir nareli mapu auche jaré ralamuri nijíachi. 8Tamuje, echijiti, ku´wirbore echi pakotami, mapurika ayenacho ku´wirbo echi ni bichíwali ra´ichali bineria.9Nije osaki jena ra´ichali mapurika yarami nima mapuiki Riosi bichiwami jú; Chopi echi rijoi Diótrefes riweami, echi mapu we on´orl jú, kie kanilka narenli. 10Echijiti, nije echomi ku nawasa, kara ku natarman, mapu we akalek ra´ichali tamuje sayerk. Ali kie kanili ola mapuriká tamuje olaka pire, alí binoi ketasi bayei binoi bitelchi echi rijimalí mapu we miká pireami jú. Kie nawiki auche jaré mapu ayena echirika ku´wírachi alí werli oloka mina ku juli.11Kalerami, kie chikorika olabo mapu we chati ju chopi binebo ka´la olá. Echi mapu we ka´la olaka Riosi níl jú. Echi mapu we chati olaka kie sine bichiwami jú Riosi. 12Wikabe ra´ichi Demetrio jiti we ka´la nira, alí ayena bichíwali jú. Tamuje ayenacho ra´ichi echi jiti, alí yemi machi mapu ni bichiwali nirá jú.13Nije wika namuti aninalí, chopi kie osoka je´na pisero jiti. 14Chopi we yati siminalin echomi, alí ra´ichabo nakupi nirá. 15We kanilika pirelsi. Yemi apaneruala natepaliami ya. Ne rawala rijika narepsi kara mapu iki we nakili yemi yuwa.

Jude

Chapter 1

1Judas, ku´wirami Jesuscristo, ali rijimala echi Jacobo, echi vayerami jú, kalerami Riosi kitra onola, ali katewaarami echi Jesucristo yua: 2echi natimakuami aly kaleuami, kaleká napuriká wika nirá yarami nima tamujé.3Mujé wé kalerami napu aly niwá chukule wersi olale napurika osorutami nima echi niuluami kitra.Nijé ko osali napurika machime napualy wersi olama vichiwami. 4Echi ralamuli moili ichipika yemi yua.Echi ralamuli oserami nile napurika rilena ulutami nima.Echi ralamuli ke vichiwami napu nakili natetarava muje Riosi napu nije chati olami nile jarekó kevla vichivane echi nulami waluvela, Jesucristo.5Jipikó nije nimi natarma, yemi kó sinewi machile echi waluvela kuirli auche jaré ralamuli vuyanika echona wierali eEgiptochi jonsa. 6Napurika juvá rilena julutami nile napu ke wichiwali. Ali echi ángeles ke katewali avoni niwali we nateami, ali riweli kalave namuti, ne chona iliachi, napo ali oyeruachi olulchi nira.7Napiria jú Sodoma ali Gomorra vochoy nira, napi rikare avoni yakuam echi siti oliwami ali najatuami ke kalavé. Avowi la riwalva né risú nilwami echomi. 8Echirika cho, echi rimuami ayenchio conta mi nari avoni ripokala.Ali ké kalave raicha jaré niraka.9Napo ali echi arkánjel Miguel, discutirla nokali echi riablo yuka ali simirli Moisés nipokalachi, ali ke omerli Moisés nipokalachi, ali ke omerli. Ku machinka leanili: !"Riosi mi machivusa! 10Ali echi ko karka chijunka noka. Napi ria la namiko-- ali wika namuti akami ke raichi acla nami -- napi ria echi namuti ko pé wikavumi jú. 11¡Avoni machi! Chusika echomi simibile echi kain bulachi, alibeche miná botowii eche chata olámi eche Baam ké nareli echi namuti aboni aboni kó igá yenali perisuti echi coré.12Jenakó jú echi jaré kili china olá eche omali mapo avoni kanili avoniko periwela, ká niwa echi kówami ibili avoni, avoni kó jú mapori keniwa vawi echi noli tó iká. Avoni jú mapoiri bile roguo suwami ké raké osá mukú, abunurumi echi nawála. 13Bile varkó siti echona olubawechi.Runuweka vinoy riwiliká, jú echi sopoli. Chiká jú echi rokókó ké machichi nili nelokuá sinibi.14Enoc, Adán kichao rawé, nawesli echi kitra, je aneli "¡Nesi! ali waluvela rijoy nawali wika kuiriami yua. 15Echi nawali kutareka, milimeao ria napi sitira noka yenami, ali ke kalave raichami, napo ria echi we chiunokoka yenami ali we karunti anika yeni echi niraa." 16Jena ju mapu ani tami yuwua ali ke kanili karka jitra, mapu najati ke kala, echiko ju chanakatami ali auche jare nawimia.17Achigorika yemi, kalerami, natabo mapulri ruruami nili chabe echi nawuesami echi rijoi Jesusi jitra. 18Ali echiko aneli yemi: "Echali juba rawu nirulma chuaniami, mapu Isiti aboni nira naki." 19Jena ju ralamuli rojanami; ju ke kala, alí ke niwua aliwua.20Ali yemiko, kalerami, olasi aboni bichika we alá alí orarka ne iwikala jitra kanilika. 21Yenvo yemi echi riosi kanilika vu wesi échi natema kuami kitra echi waluvela Jesusi napurika palí echi viteluami echoná ripa riwigachi.22Nilvo yemi natemakuami napú né vichiwi echi waluvela Jesusi. 23Natemapo a uché jare machivusi echoná rajachi jonsa . Á uche jaré machivusi echoná rajachí jonsa. Á uche jaré ríwirpo echí natemakuami kitra ketasí majaka. Na kichivo echí napachaluami napuriná we chuluenami ju tamujesapala nitrá.24Echi mapu wuabe omerami nili tibuami alí ke rujiami, alí oloma simara achona kanilwuachi. Alí ke chulueka alí wuabe kanilika, 25echi bile pi Riosi mapu niubo, ke nasipi Jesusi tamo niwuali rijoi nilsa kanilwuami, nijiwuami olowuawuami niiká ali omerka, bacha sinibinira, jipi, alí sinibi, echiriga.

Revelation

Chapter 1

1Jena ju echi inerili Jesukristo echi Riosi iyali mapuriga ineramo' ria echi yuwa nochami mapuriga iya ikimea're.Binoi echiriga olali machirali julaka echi nochami ( angeli) echi yuwa nochami echi Juani. 2Juani iyarami nili echi raichali echi jiti karika mapuriga riwali echi raichali Riosi ali karika echi ruli yarami echi Jesukristo jiti 3Ni kanilika echi leeriko ni owali, ali echi nami jena raichali jena rumi ali echi nijewa mapuriga ati osorutami echona, mapuriga echali rawe ma mulipa ati.44- Juani, echi kicha Iglesiachi echona Asiachi: Ni walu kuwi'ratami ju yemi ali ni kili nira ju, ali echi ju, ali echi ju ku nawama, ali echi kicha iwigala echona bachami echona tronochi, Ali echi Jesukristo,echi ju ni kastigarma ni jala, echi ni bacha suwili, ali echi ni bacha nulami siliami 5echi (reyesi) echona kawichi. Echi ju ni kaleli ali ni tamuje solanali echi tamuje niwala chati echi binoi ala' la jiti Binoi echiriga niwili echi bile karuniti iyakuami echona ripa, mapuriga echi oliwabo 6Riosi ali Onoruami-echi Binoi echiriga nisa ali echi niwala omeruami ni chulubi. Echiriga nisa'are7Inesa,Binoi nawama echona ripa nolirali; karika echi busili inema, ayenacho echi aboni ni simerali ( milali ). Karika echi ibili echona kawichi pireami nalakama echi jiti Binoi.Ayena, Echiriga nisa're. 8" Nije ju echi bacha ali ayenacho echi ninjuba,"Je ani echi Binoi Riosi," Echi ju echi ali echi ni' ili, ali echi ju ku nawama, echi karka omerami."9Nije Juani- Echi rijimala ali echi ruwe yemi mapuriga simarili omonaka ali echi nulami ali echi buyeka ni nawami echi niwala echi Jesusi- asali echona nasipa walu bawirali riwewachi Patmochi echi jiti Riosi raichali ali echi ruga echi jiti Jesusi. 10Nije asali'ni echi Iwigala Riosi echali rawe. Nije nami'ni jubaka nije ywa bile raichali we iweraka mapuriga bile kuchekuami ( trompeta) aniliwami. 11Anili: Osa bileana osilichi mapuriga ritiwa, ali yasami echona kicha Iglesiachi- echona Efesochi, Esmirna,Kerema echona Pergamochi, ali Tiatirachi, Sardichi, ali Filadelfia, ali ayenacho Laodisea."12Ali ni juba ku inekini mapuriga ine' ria chaga inila echi raichami tami, ali juba ineka riwakini kicha rajekuami (kandelero) ni oro. 13Echona nasipa echi rajekuami ati bile mapuriga bile rijoi ranala, mapuriga uche bile sipuchi ni ili echi nawami echona jonsa ronolachi, ali bile upuli ni oro echona noleraka echona umilachi.14Echi mo' ola ali echi kupala ni' ili ni we rosakami mapuriga bile kipa, ali echi busili nili mapuriga bile nai. 15Echi ronola nili mapuriga bile bronse ni sitakami, mapuriga bile bronse biwarami echona bileana nairali simertami, ali echi raichali nili mapuriga bile namitami walu bawi echona inarami. 16Binoi niwali echona sikachi otona kicha sopoli, ali machinaka echona chumulachi bile piya we olami ni kona' atana. Echi cho' ola ni'ili ni ratabami mapuriga rayenali ni mina'na ratabami17Mapa' ali nije riwali' ni, nije ichikini echona echi ro' onolachi mapuriga bile rijoi mukumi. Binoi uchali echi binoi sikala otona nije yuwa ali je anili: " Ke maja. Nije ju echi ni bacha ali echi ni juba, 18Ali echi bite. Nije asalini mukuka, echiriga inesa, Nije bite chulubi! Ali Nije niwi echi yabi echi muchuwami jiti ali echona rile nairali.19Ali echiriga, osa mapuriga muje ritiwa, mapu iri ju jipi, ali mapuriga ikime juba jena jiti. 20Ali mapuriga aniliwami opolatami echi kicha sopoli mapu riwalimi nije sikalachi echona otona, ali echi kicha rajekuami (candeleros ) aniliwami ni oro ni' ili: echi kicha sopoli echi angelesi (pionala) echi kicha Iglesiachi, ali echi kicha rajekuami (candeleros ) aniliwami ju echi kicha Iglesiachi

Chapter 2

1

2"Nije jara machi mapu ili muje we ola iwerka nochami Muje Kili Nira buwe ali jima iwerkuami,nije kie nachama echi ralamuli we rasiami,Ali nije ju gara anerami mapu Ani echi jularami nawisasia,kie bili ju,nije riwali pi kaleka.3Nije gara machi Muje niyua pi Kili Nira buweka ali asimirma wika namuti Tami jiti rawala, kie anera Muje. 4Niwa nije bile yua Muje ariwe echi bacha nijurami Ali nije we mi gale. 5Sinibi natama Muje komi jonsa ikili.ni gara Ku natama Muje gara Ku Olama mapu olali bacha Nira. echirika ku Natasa Muje,nije nawama Muje yua Ali nokerma echi rajili jawarami.66-Muje niwa7 echi: Muje kichi echi rijoi riwewami Nicolas aniwali,mapu nije ayenacho kichi.7-Muje nisa echi nakala,Muje jara nami mà echi Riosi iwikala mapurika ane echona iglesiachi.mapu echi omerli nije ana nakima come echi Roja ilimi mapurika Muje kurika bite,echo riosi biteki' ''.8Osuya echi riosi yua nochami échona iglesiachi echona Esmirna:'Jena ju raichali echi niwali mapu be bacha Ali echi ju nira-mapu ma mukuami nili mapu ku owinali okesine: 9"Nije jara machi Muje risuanilsa Mapali Muje risuanilsa nisa Muje ju weniwami.Nije machi echi pi Kani ju echi juriosi kie ju echi aboni,emi ju echona templochi napawi mapuri emi olilma echi riabli.10-Kie najaka mapu ma mulipi ju risua nilkuami.¡Inema! Echi ti riabli ma mulipi ju mapurika jare Paka echona bachama mapurika inertami Nima, mapu risua nilma makol rawe.muje ko Kara Nima mapu wena si Miku muje, nije mi iyami echi koron echi jara ku bitelkuami. 11Muje nisa echi nakala, mama mà echi riosi iwikala mapu and iglesiachi.Echi mapu jiwerka ola kie Olama ruwa echi Chati kie Nima risua olarami echi ma Osa ju echi mukuwami.12''Osuwa echi riosi yua nochami echona pérgamo:'je na ju raichali mapu echi nisa echi bile we olakami hi Osa Nira: 13Nije gara machi comi bite Muje, komi ju echi riabli. niwali echona mi rile echona Echirika ni gara iwerka gara achinka ine rawala jiti.gara bichika Tami gara bichisa,echi Antipas nije nisa mapurika ruami,gara nira Olama,mapu mukuli echi tamuje jiti,echona riabli bitechi.14Nije niwa pi okuanira Muje yua:Muje niyua jare mapu we nijeuka noka Ali gara akinka mapu echi binera echi Balaam,kiga binerli echi Balac mapurika nuleli echi rite panla echona bachami echona ralamuli Israeli, echirika aboni kome echi koami Kati rika olarami echi namuti ribujartami mapu echi Chati olakuami. 15Echi gorika,emi kigo niwa aboni echi we jiwerka gara akinka chukunali echi yua Nicolas.16! Echirika ku natasi¡ kie olasa Muje,nije nawama Muje yua we yati,nije Olama echi nakokuami Muje yua echi raikali jiti echona nawa echi sumula jonsa. 17Muje nisa echi nakala, mam mà mapu Ali echi Riosi iwikala anema echona iglesiachi. echi bile we jiwerka chuku kie olama echi kati,nije mi iyama namuti echi pan echona ripana jonsa ikipka olarami nili,bile rawala kie maki rutami jiti,echi binoi chapi ' ''.18"Osuwa echi Riosi yua nochami échona templochi échona Tiatira:' Jena ju raichali echi riosi kukili echi busili ju we rajinami Ali we nai echi ronola ju bile jiyer we ratabami: 19''Nije jara machi ku irili ola li Muje:Muje we kale nije gara bichika oloka gara ola'li Muje wekili nira Ali Kili Nira buwe.nije jara machi Muje awena olali Kili Nira,wika ju mapu muje ola'li bacha Nira.20Nije kie manila Muje yua karunti jiti:Muje a bacha echi Jesabel,binoi anilii Riosi jiti jularami kurwua.binoi binera we kaleka echi Tami yua Nochami Ali Kati olakuami echi emi yua nochami echi chati olakuami Ali aboni koala echi namuti milarami echi karunti namuti ribujartami. 21Nije iyali mapu ku natama,binoi kie natanli echi kati olakuami jiti.22¡Ineka! nije Yama echi we najuikuami, nije Yama echi aboni Kati nokami echi yua, we Kati risua nilma,echi ku aboni ku Natasa gara Nima mapu ola echi. 23Nije Milama echi kuki, Suwaba machime echona iglesiachi machime nije ju echi mapu Muje ayena rya echi Natalie mapu binoi ninli.jije Yama emi ibili mapu Muje ola'li.24Mapu Suwaba emi echona Tiatira,Suwaba emi mapu kie tibu echi raichali, kie machi aboni pi ane echona we rile echi riabli - emi je ane nije:'Nije kie nule oke bile namuti olan 'la'. 25Suwaba namuti,emi we jara anaka buwe we gara achinka mapali nije ku nawasa.26Echi binoi we natali kie Olama yua echi Chati mapu ola nije ola'li echali juba rawe jonsa,nije iyama echi jara nulerami nira kuini Nira. 27Echi Siliami nule echi tisokuami jiti,inerka inerka echi binoi sayela mapurika rapana echi ta sokoli rapanili ku ú ki Nira. 28Gara nira mapurika nije nareli nije onola jiti,nije ayenacho mi Yama echi bile sopoli echali biya nira. 29Muje nisa echi nakala,gara nam 'ma Muje mapu mi ane echi riosi iwikala ane echona iglesiachi.
Chapter 3

1"Osali echi nochami Riosi yua iglesiachi: ´Je na ju raichali mapo echi ju chapimi echi kichia iwigara echi Riosi ali kichia sopali. "Nije machi muje churiga olala. Muje niwi bile rawala maporiga ku bite, ali ayenacho. 2Busuresa ali nijiwersa mapo pri tibe, mani mulipi ju ku mukumea, naporika nijeke riwali muje nochali bochi isa karka bachami busilachi Riosi yua.3Natasa, naporika, mopo irinareli ali namali. Nijenawaka echi ali natasa. Ali muje ke asisa, nije ku nawama bile chigorami nira, ali muje ke machime chu yenko nije nawama muje jiti. 4Ali nira pi ukua rawala echi ralamuli echana iglesiachi sardichi aboni ke ologa pireli chati olowami naporika napachai chuluwemi. Aboni sirili tamiyuka, napachali rosakami chiriga aboni ni kala ju .5Ali echi niomerko ni sipucharami nima rosakami, nije kesine biiwama muje rawala echona usulichi chulubi bitelkuami, nije raichama muje rawala ni bachami Onoruami yua, ali ni bachami Riosi yua nochami. 6Yali niwisa bile nakala, namasa napoichi iwigala jeani echona Riosi bitelachi .7Osali nochami Riosi yua iglesiachi echona Filadelfia: "Jena ju raichali mapoichiju nikala ali nibichiwali- binoi chapika, Echi yabi Rabiri niwali, binoi irapama Ali kwewsi yerama, binoi yerama ali kwewsi omerama irapa. 8Nije machi nopiiri olali, nesi nije uchali nibachami bile yechi irapta ke wesi pi ta jiwerli ali sinibi namali nije raichali, ke kine anilimuje ke machi, nije rawala.9Inesi echi echi nopiri niware echona sinagoga echi riablo echi ju animi nije yu jurios mapali keju asali wikaleka nije ni olama nawama chokobaka nibachami muje ronalachi ali aboni machime nije we kale. 10Ali echiriga katiwarami nije nula nijewerka ni kili nira´a nije ayenacho tibuma ali nawasa chibi rika simiroami jenai kawirali, poriga nema echi biteami je nai kawirali. 11Nije nawama wesapuni ni chapiga ni jiwerika napoiri niwi naporika kewesi omerama yele echi korona.12Nije olama jare echi hiyurasa bile wilama binoi templochi binoi Riosi ali binoi kesine machiinama echona jonsa nije osomé binoi rawala nije niwala Riosi echi rawala echona bitelichi binoi Riosi (ni kuliwamiJerusalemi, napo rijinili ripa riwigachi binoi Riosi) echi niwala kulawami. 13Echika niwi bile nakala nakiwisa namsa echi binoi iwigala jeani echona iglesiachi.14Osowa echi nochami Riosi yua iglesiachi echona laorisea: ´Jenasa ichi raichali echiriga nisa re echiri bichili nigala bichiwami echi nibacha chukumi echi Riosi niwali. 15Nije machi mapo iri olali alike ju rulami ali ke ju kerotami. ¡Nije nakinki muje nisa rulakami ali ratami!. 16Echirika, moja nili pe rulakami- ke ratami ali ke rulakami nije ati opesma machi chumulachi .17Ali muje ani: nijeju weniwami nije niwil wika karunti nije kebiri nije niwi kebiri alekuami. Muje ke machi mmuje ju bile ke nijime karunti, riwelami, kebiiri niwami, ke machilami, pi kusulekami. 18Ala namsi mapirika nije aniyare: Ralisa echi oro ni salakami ali ratabachorami mapuriga nima weniwami, ali napachala rosakami niratabami naporika omerama uche ali ke riwirama echi riwei kuami muje, ali echi aceite busulachi uchesa moporiga omerma ine.19Karka mapo ichi nije kale echi nikala ali binerki nimare biteluami ali echiriga, niisare nibichiwami ku akawasa. 20Nesi nije ati echona yewichi chonali ayenacho ibili namili nije raichali ali irapasa yewichi nije bakimea echona bitichi, ali niima bile koami echi yua binoi ali binoi tamiyuka.21Ali echi ni niyursa nije yama binoi echona asimea tamiyuka asimea echa ripa napona Riosi ati nije chiko niurili ali asibili echi yawa Riosi echona ati ni bachami binoi niwalachi. 22Muje niisa bile nakala, namisa echi iwigala jeani echi iglesiachi.

Chapter 4

1Ali jubami jena jiti riwalini, ali riwalini echona riwigachi bile iyechi iraptami iliami. echi bacha ra'ichali, puchika anerkoami, anili: "omo jenai, ali nije mi ruirma nopi ikimea re jubami jena jiti.2 Ali ne sapuka asalini echona Iwikala jiti, alini riwali bile walu Riosi asali acharami nili echona riwigachi, ali bile atimi echona isiyachi. 3Nopi echona asali ko we ratabami nili we lanami ali nim sitakami. ali bile kulumi echona asali echi walula. echi kulumi ko rite ratabami siyonami we ratabami.4Echomi suwe nira niruli osamakoy nao kusubela echi walula niala, ali muchuli osamakoy nao ocherami, wel supuchi we rosakami, ali mo'ola uchekoami echi Oro echona mo'ola. 5Echona kusubeli chi jonsa buwali ralamu, ali ni'o ali chokara echi ralamu. kicha raja jali echona kusubelchi, rajali nopi nili echi Riosi Iwikala jiti.6Ali, ne bacha mi niruli bile walu bawirli kala machiami, nopi echi ratabami. ali echona nasipa ko muchuli nao niwarami akami, ne bichirami busila ne bachami ali jubami.7Nopi ne bacha niwarami biteami ko nili nopi'ira bile lioni, echi osalako niwarami biteami ko nili mapu i'ira bile kasi ranala, echi ba'isalako nili mapu i'ira bile rijoy banala, ali echi na'osa ko inili mapu i'ira bile kusa iniami.8 Ali karka nopi niwarami ko iniali usani anala, ne bichirami busila echona ripana ali rilemi. rawe ali roko kie riwe ania: " KALA, KALA, KALA, JU ECHI WALUBELA RIOSI, NOPI NULA NE BICHIWI KAWIRLI, nopi nili, nopi ju nopi nolinma re."9Mapu ali echi niwarami pireami iyali echi gala jiwerkoami, we kala ali natetari iyama nopi echi asali echona kusubelchi, nopi chulupi bite ali chulupi,10 Echi osamakoy nao ocherami ko ropochali ne bachami nopi echona kusubelchi atiami. echi ko ropochali bachami je ichi jiti nopi ne chulupi bite ne chulupi ali echi ko ululi echi koeli ratabami mapu echona asali, anika :" 11Ne kala jumi, tamuje walula ali tamuje Riosi, mapu chapiboa echi jiwerkoami, ali echi kala nijelkoami ali omerkoami. mapu muje nuwali echi karunti, ali muje nakili aboni pire ali niwarami nili."
Chapter 5

1Echali nije riwaki echo'na otona sikala mapu mi'i asali echo'na bilena kujubechi, bile usuli romunarami osuruami bachami nira mina jubami ayenacho, mapu inili baurarami echi kicha baurarami. 2nije riwakin bile we jiwerami riosi pionola anika owal raichali;'' ¿chika ju we kala mapu irapma echi romunarami ali kasina echi baurarami? ''3kie juesi echo'na ripa riwikachi o echo'na rili ierali nili mapu irapma echi usuli mapu ine. 4nije ko nalaki we iweami chopi kie wesi riwali mapu irapmi ali inema. 5chopi bile ocherami je aniye: '' kie nalapo ni sinaka. ¡inebo! Echi walu mawua echo'na rijochi echo'na Judachi, Rabiri nawala jonsa, a ma najata, mina ju ali irapami echi usuli romunarami mina kicha baurarami.''6nije riwaki bile bowa chukuami, echona kusubeli atiachi mina nao kuchi akami mina nasipa jare ocherami. bino chi iri nili ripunarami. bio nili kicha awali mina kicha buseami; jena ju kicha wikala Riosi niwali jularami echo'na wichimo bachi. 7bino simili mina chapili echi usuli rumunarami machi nira sikala echo'na otona mapu asali echo'na bile na kujubechi.8Mapali Bino chapli echi usuli rumunarami, ali nao kuchi akami mina osamakoi nao ocherami chokobka uchupali echo'ripobachami echi bino atiachi. Ibilpi echi niwali wijia tiek niwami mina bile walu vaso oro niwarami bochimi echi muluwa, mapu echi ju tanka noka bichiwami jiti.9aboni nawajili che bile kuliwami nawaji: '' muje ju we kala mapu jume'e mapu chapime echi usuli romunarami mina irapa echi baurarami. 10chopi muje nili miliruami, mina muje alala muje ralali ralamuli mapu Riosi niwili nira karka mapu iki pire, raichali, rijoachi mina wikabe rijoachi.11mapali nije inekin ali mkin echi anemi wika riosi pionola buchuin echona riosi atichi ali echi niwarami akami ali echi ocherami. echi tarami karka echi aboni inili bile mil mina bile millon. 12aboni anili bile anika wali nira;''we kala ju echi jesusi bowa nira mapu inili michontami mapu chapime we jiwerkuami, we kanilkuami,we machiwawami we jiwerkuami, we suwerika olami, ali nawajinika.''13nije anamkin karka namuti niwarami mapu asali echona pariwigachi ali jena'i wichimovachi, rilemi kawirli ,ali echona walu bawi banich, karka aboni, jeanika;'' echi mapu asimere echona walu isi asiwawami ali echi jesusi bowa nira, inisa nawajintami, kala nira, we simati nira, ali echi jiwerkuami mapu nulama sinibi ali sinibi nira.'' 14echi nao niwarami akami anili, ''échi'rika ju'' ali ocherami mina chokobali echona ripo ali nawajinali.

Chapter 6

1Nije ineki nopi, ali tia boá irapli kiche ucherami alí anamki echi nao akamianimi bile raíchali anini nopirika ni uwei ranáka: ¡Choka simi ali ineni!. 2Nije ineki ali riwaki bile rawe rosakame. Ali echi kawe kasemi chapili bile waá, ali iyali bile corona mo,oli uchekuamí. Binoi ko machinili nopirika bile ni niurami noprika niúrmampa.3Nopi ali ta baá irapili cho osa ucheli anamki cho osa itia akami chanimi: ¨¡Choka simi!¨. 4Ali ko cho bile kawe machinli sitiakam naí. Echi kawe kasemi. Ko riensi iyali iema rua echi kili pirelkuami jena kawichi, nopirika echi ralamuli milampa aboni niraá. Je na kawe kasemiko iiyali bile macheti ni walu.5Napu ali ta boá irapli cho basia ucheli, anamkin cho basia akam echanimi: ¨¡Chonsa simi!¨ nije riwaki bile kawe chokami ali echi kawe kasem chapika inari bile par uluscuami binoi sikalachi. 6Anamki nopirika aniya anini raichami naó akami echanimi. ¨Bile litri turuí natetkuami sine rawe nochasa ali bakia litri turui. Natetkuami sine rawe nochasa. kie chibi kimempa echi aseite ali echi bajikuamí¨.7Nopi ali ta boia irapi cho na,osí ucheli anmkin cho naosi akami echanimi: ¨¡Choka simi!¨. 8Ali ko riwakin bile kawe lanami. Binoi kawe kasemiko bayerami nili echona mukuwachi ali rile atimi ko najjatili. Ali iyarami nili na,oni kawichi napirika milamampa machetiti, so,oli, ali nauli niwami kam we jobatami jenai kawichi nirumi.9Nopi ali ta bo,á irapili cho malisi ucheli, ali riwakini riliek echona Riosi ati karka mapuiri suwili echi Riosi raichali jiti ali echi raichali nopiri aboni chapili ni bichik. 10Aboniko ruyeli echi ni walu raichali: ¨¿cho kilipi jonsa, waluwala, ni gala, ali ni bichili olami, ni chiyensi ku satikari echona piremi kawichi ali ni chiyensi ku nimili binoi ala,la jiti?¨. 11Ali ko ibili nira,a iyarami nili chinni rosakami, ali ko jeanelti abiniko buyema rieli chopi teli nopi ali echi numrisuwensa echi apaneroli ali nochami, ali rijimala ali ma sebsa nopirika ma su,wime relsa chiko, nopirika aboniko ma suwili.12Nop ali ta boá irapli chu usansi rachinli nije ineki, ali niruli niwalu mokame kawi. Echi rayenali chokami najiti ali micha ni kuluwami nopiri laá niraá najiti. 13Sopoli ko riwigachi jonsa rújili rile wiechi, nopirika bile okoo chunuanruwe rujma echi rakemi echali ma ruluachhi nopi ali sarami nili wikati we jiwerami. 14Riwigachi ko ke nie kili noprika bile kabitami nilampa kabirami ripari niraá karka rabotami ali we ripabesi mokerami nili nopi ona muchuli.15Ali ko nopiri ajawami owali nira jena kawichi ali echi ralamuli. We nateamí ali echi sontalis, ali we niwami, ali we jiwerami ali karka chojare, ali kuwirami ali ke biri olami, ichipli pachayi rosochi ali si rite we biwarami rabo nirumi. 16Aboniko echaneli echi payerabo ali echi rite we biwarame: ¨Riujisi napomi tamojo¨ Nasosi echi chu ola echona atimi Riosi ali echi yotami ta boá. 17Nopirika echi ni walu rawe iyokuame nawali, ali echirika ju nopiri ni ala omeri iliya?

Chapter 7

1APOKALIPSI Jubami je na nije riwali nao' nochami Riosi yua (Angeli) ilimi echona nao' Sikochi kawirili, chapika ni gala nira echi nao' ika echona kawirali mapo Ali echiriga ke biiri ika wikanama' echona kawirali Ali walu bawitli, o echi yua ke bile rojoa'. 2Nije riwali auche bile nochami Riosi yua ( Angeli)moli , echona nalike' echi niwami' bawira'koami uchemi echi Riosi bitemi . Binoi sinali bile raichaga ni iwerika echi nao' nochami Riosi yua (Angeli) aboni niili yarami risensi echiriga karka kajuinama kawi Ali walu bawi manichi:

3rojoa' maporiga ma uchesa echi bawira'koami echona bachami mo'olachi mapo nochami' Tamuje Riosi yua.44.- Nije namali' echi Numero echi aboni nili' bawirarami ucherami : bile siento naos mako nao' mile, echi niili bawira'rami ucherami ali ibili nira bilempi pireami pueblochi echona Israeli: 5.- 5Mako' okua mile echi ibili bilempi pireami Juda' niili bawira'rami ucherami, Mako okua mile ibili bilempi pireami Rubeni, Ali Mako' okua mile ibili bilempi pireami Gad . 6.- 6Mako' okua mile ibili bilempi pireami Aser. Mako' okua mile echi ibili bilempi pireami Neftali, Ali Mako' okua mile ibili bilempi pireami Manases.77.- Mako' okua mile ,echi ibili bilempi pireami Simeone, Ali Mako' okua mile, ibili bilempi pireami Levi 8.- 8Mako' okua mile, ibili bilempi pireami echi Isakar , Ali Mako' okua mile, ibili bilempi pireami Zabulon , Mako' okua mile, ibili bilempi pireami Jose , Mako' okua mile, ibili bilempi pireami Benjamin niili bawira'rami ucherami.99.- Ali auche sine Jena karunti nije neli, Ali echona nirumi bile walu wikabe ralamuli ke wesi omerli tara' karka echi pueblochi , ibili bilempi pireami, pueblochi echi raichali ilika bachami echona ati ni bachami binoi niwalachi (tronochi) Riosi ati Ali bachami echi Bowa'. Aboni muchuali napachalara bile we rosakami Ali chapika sawali sikalachi, 10.- 10Ali aboni muchuli baye' ni iwekimi raicha: "¡ Echi niyukoami niwi tamuje niwali Riosi mapo echi ju atime echona bachami binoi niwalachi -( tronochi) , Ali echi bowa'!"11Karka echi (Angeli) Riosi yua nochami Ali ili noleki echona ati ni bachami binoi niwalachi' (tronochi ) noleki echi ocherami ayenacho nao' kame pireami Ali aboni uchuli chokobaka echona rile Ali ucheli echi cho'ola echona rile bachami echona ati ni bachami binoi niwalachi' ( tronochi ) . Aboni olali Riosi jiti , 12Je Anika: " ¡ Echiriga ni'isa! ¡ Najuinoami, mapo iri niwi , ni natakuami, ni natetara, ni olikuami, ni omertami , Ali ni jiwerka ni'isa echi Riosi chulubi ni chulubi nira ! ! Echi Riga ni'isa!".13Ali bile echi ocherami Tami rukeli: "¿ chiga ju echi, napachami echi iweli chini' rosakami, Ali komi aboni nawali? 14Nije aneli echi: " Riosi, Muje machi" binoi je ane Tami:" je na ju nawali machiye echona wikabe ralamuli. Aboni'i echiriga pagoli echi chini' Ali niwali we rosakami echi la'a nili' bowa' .1515.- Echi jiti, aboni nili bachami echona ( Tronochi ) echona ati ni bachami binoi niwalachi' Riosi, Ali aboni ni olali echi jiti rawe Ali rokogo ayenacho echona templochi. Echi Binoi ati echona ( Tronochi ) echona ati ni bachami binoi niwalachi' tibuka echi kalila aboni yua . 16.- 16Aboni ke nima olowakoami auche sine, Ali ke ni'ima' aboni bajiloami bawi auche sine. Echi rayenali ke ni anerma aboni, ke bile ratami nolerama. 17.- 17Echi ju bowa' echona nasipi echi echona ati ni bachami binoi niwalachi' ( Tronochi) ni'ima' binoi tibume, binoi ko tibutama echi aboni echona ke sine suwibami bawi, Ali Riosi biwama karka nalakuami echi busila."
Chapter 8

1Mapali echi bowa ipuli echi kichao bawirarame, ke anika wilibli echona ripa riwigachi mapali nasipa orachi inarachi. 2 Ali nijeko riwaki kichao Riosi pionali mapu jali echona bachami Riosi yua, ali ialti kichao puchuka aneruami iali echi.3Ali chubile Riosi pionola nawali, chapika bile bitola oro te niwarame, ilika echona bachami. binoi ko iyati we walu ikiosloami we kala jukami, mapurika nijama echona kariga itanluachi kariga bichiwami mapu echona nawesuakuachi oro te niwarame ne bachame. 4echi moli rai'ami jukami, mapu tanika echi bichiwami jiti, omoli bachami Riosi yuwa jiti sikala Riosi pionala. 5echi Riosi pionala chapili echi bitola oro te niwarame ali bochiwle na'i. na jonsa binoi ipali echona wichimobachi, ali ko niruli ra'nam, ali kui ni'huloli ali kawi nokale.6echi kichao Riosi pionali mapu iniwili echi kichao puchukua aneruami ali ka riweli mapu simeborua. 7echi ni bacha Riosi pionala anerli echi puchuka aneruami, ali niruli rije,ali na'hi nosorami ala'la. ali iparami inili echona rile wi'erli mapurika basia chokekumi nira ikiosrami nima, basia chokekumi echi rojua ikiosrami inili ali echi karika sakala siyonami ko kariga ikiosrami inili.8echi okunua chokem Riosi pionala simeli echi puchuka aneruami, mi'na namuti mapurika bioe walu rabo rajaya ilime na'iti parami nili echona walu bawirali. echi basia chokekumi echi walu bawirali najitli ala'la, 9echi bakana chokekumi mapu echona walu bawirali pireami ko suwile, ali bakana chokekumi echi barko nosobuti10echi bikiala Riosi pionala anerli echi puchuka aneruami ali ko bile walu sopoli ripa jonsa ichili, rajinga mapurika bile kusi rajerami echona pa kuwali, bakana chokekumi echi bawi simichi ali bawi manechi. 11echi sipoli riwala ju Ajenjo, ali bakana chokekumi echi bawi chipumi naji'tle, ali wika ralamuli suwile mapu echi bawi chipumi bajisa.12echi naosi chokekumi Riosi pionala anerli echi puchuka aneruami, mina ali bakana chokeami echi raenali nili risu olarami, mapurika echi bakana chokekumi micha ali ayenacho bakana chokekumi echi sopoli,ali echi bakana chokekumi chonka ili'ble; bakana chokekumi raweli ali bakana chokekumi chonachi kie nirule rajam13nije riwaki, ali inamkin bile kusa inika iyename echona ripa nacipa riwigachi, baeka ni wali anekia: "ay,ay,ay mi'i mapu echona pire echona wichimobachi, cho pi mapurika rogorua echi puchuka aneruami ma mulube simemare echi bakia Riosi pionala."
Chapter 9

1Aliko, echi malí pionore puchame anera. Nije riwaki bile sopoli jena wichi nipa jonsa. Na sopoli iyarame nili irapuame chi´na jotachi mi tarami a mu rile ke suriame. 2Echi irapili jotachí mú rile ke suniame alí bile machinlí morí ripa machi echona jotachí jonsa nika marinwalue ha´arachi. Echi rayenari a lí wile si karka chonili echi murú jiti mochini echona jotachi.3Na ti molinami machinali kuchuli echona kawieili, alí jiwenli iyarami nili nopi rika akonili naí kaniri. 4Je anerame nili ke namo olasi ta sakala naí kawi nake namuti rakeami siyokame na oko maporika ke bawirarami ralamili mapurika Riosi humri echona korrua.5Ke nakirame milama jare ralamili, nalina risua olarami nima mali micha. Risuanilika nolinimare nopi rika uchuame bile akonili nopi ali uchunale bile ralamili. 6Echali rawe, wika ralamili amare mukuame, nopi ke riwimeare. ne inilika mukunalimare, nopi ti mukuwame masimare echini.79Na kuichi nopi rike tawe kawe alarka omerami nikowa. Ali niwi mo´ola nirú namuti koweritame ni oro a lí cho´ola nopi iyira tamuje ralamili. 8Echi niwamike kupala nopí iyira kupa niwala muki alí ti rame nopi iyira bile mawa.10Echi niwi ne we warama li echi aquekuami echona analachi jopi rika bile wika kawe jumame echona nakokuachi . Echi niwi ne bile machili ,echóna wasilchi,echi niwi ne ralamuli okome ne mali micha niraka,.11 Echi niraka niwi echi Riosi piyonuala ne kie sine niraka.Echirika riwewa ebreo li Abadon,li echo na chibilena jerika riwewa Apoliòn. 12 echi ne bacha niraka.¡inasi!echona jonsa nawamire ne okua niraka charika.13Echi mane juba Riosi piyonuala ane echi bile simeme li niji bile raicha kipu echona jonsa ne bachami niraka jopi rika ne bachami niraka . 14 Li echi ne juba echi Riosi piyonuala echi oloyaria echi simekuami:"li sotonasi echi nayo Riosi piyonuala jopi ne cheuta ichuwa we warameti echona bilena comichi Eufrates." 15 Echi nayo Riosi piyonuala echi ne niraka echali jonsa,echali rawe,echali micha echali bami,li echali ne niraka ku niubtami nili jopi rika ne baisa milabo echi ralamuli.16Echi tarakuami sontali echona kawechi ne niraka ju 200,000,000. Nije akeki echi tararami.17 Echi rika riwaki echi kawe nije riwertami niraka li jopi ne kase echi kawe:li echi we jiwerami niraka ju echi bile nai,li siyokame ne chokame li ne we laname .Echi kawe moòla ne kare echi mawiya moòla,li echona chumula echi ne nai machini ,li echi omoli.18 echi ne bakia niraka mukuli jena niraka:echi nai li omoli li ne kie kala niraka jopi ne echona chumuchi machini. 19 li echi jiwerali kawe chukuli echona wasilichi-li echi ne niraka nili jopi rika bile sinowi,li echi niwi bile moòla jopi ne risu olama echi ralamuli.20 chujare niraka,echi jopi kie mukuli je nati,li ne kie ku wikawika nokua jopi echi nokuali,li kie tasi riwelitimo bichiwa echi kie Riosi o echi ne ratabeme tiri niwarame,plata,bronce, ecbi riteti niwarami li kusiti-namuti jopi kie tasi ine,kipuya we simiya.21 Li kie tasi chio ku wikauli echi ne miliwami,echi sukurumi,li echi wika yuka iyenami nisa kie tasi echi chigokuami.

Chapter 10

1echali nije rite chivile piyonoli omerami bino rikina pa riwigachi jonsa.echi inili kabitami echi analti omuli niruli bile kunumi echona ilibali bouchi.bino banalachi inili nali nira bile rayenli bino ronolachi inili we ratami rajami. 2bino sikalachi chapika chokuli bile osuli kavutami echona sikachi inili iraptami,echi uchali ronoli tona echona walu anichi bawi ayenacho chilenchi ronoli usuti ochali kawichi.

Chapter 11

1Bile ama'a tami iyali mapu nije ni inema mapu rika bile tisoli mapu itetbo. Ali mi anili: "ilisi ali iteti echi Riosi rohobawala, echona bachami orarkoachi, a echi orarli echi jiti.2 nalina kie iteti echona machi nopi machimnaJu echona rohobachi jonsa, a iyarami we kanilami. echi nam'ma echona wika pirelchi ne kala naosamakoy oka micha.3Nije mi iyama okoa inemi nulami mapu animea ne bilepi nira, oka siento usuans makoy rawe, napachala echona maralchi."4 Jena mapu ritewa ju okoa oko rakeami nopi ona jawakami nili nopi ucharami ju echi walula echona kawirli. 5A bile risu olansa ka, nai machina echona chumula jonsa, ali koa aboni sayela. chuwe bile a risu olansa ka, milarami nima re jena jiti.6Jena ineami ko a nulama a iyenla echona riwigachi, mapu kie bile ukui ichimea pe jubamko mapu animi. echi a omera nakuliwa echi bawi mapu najitama ala ali risu olama echi kawi chibi'irti echi so'oli jiti, mapu ali echi aboni a naki. 7Mapu ali aboni a sinusa echi raichali, walu majartami mapu omo mi rile jonsa kie suwibami ne nakolwami niruma echi yua. echi niurma ali milama.8Echi ropokala ralanarami echona suwe echona wika Kali nirulchi (nopi, animi mapu pi'rka, riwarami ju sodoma ali egipto) nopi echi walula milirutami. 9Ali bakia rawe nasipa, jare echona pe ukua rijo'achi, bilen pirem ralamuli, raichali, bilen kawirli, Ali riwibotmi echi ropokala. echi kie nakima mapu ucharami nima echona chuwechi.10Mapu echona kawirli pire ku kanilima jare jiti ali omowama. echi ali julama ali iyama auche jare; mapu Jena okoa Riosi jiti milarami nakumea jenay wichimobachi pireami. 11Nalina pe jubami bakia rawe ali nasipa, bile wika bitelkuami echi Riosi jiti bakimea echi yua ali jasima re. Walu majakuami nawama yemi mapu inema jare. 12Ali, jare nam'ma ne oweli raichali echona riwigachi jonsa anea jare: "¡jumasi jenai jonsa!". ali echi ko jum'ma echona riwigachi ali echona nolirli, ali nopi sayera inea a muchuma.13Echali tetli, nirulma we nira nokome, makoy echona wika rijo'achi karka rijusa namuti nochami. kicha mil ralamuli suwiami nima echi nokami jiti ali karka akami muchuma majaka ali anema mapu Riosi echona a ati echona riwigachi. 14Echi osala ko a niru simirkoami. ¡inesi! ¡echo baisako we sapu nira.15Echi kicha ko Riosi kapitanla anerli echi puchika kusumi, ali ne owelika anika raichali echona riwigachi jonsa ali anili: "Jena kawi simirli Ali Jena kawi ma echi walula kristo iniala ju. echi nulama chulupi ne chulupi."16Mapali, osamakoy nao ocherami mapu muchuli echona binoy asali echona bachami Riosi atichi, ali chokobali echona rile, Ali echi kabo rileni nira, ali echi ko nawajinali echi Riosi. 17Ali echi anili: " ne natetari iyati muje, walula karka omerami, echi nopi ju ali nopi echi nili, mapu muje chapila echi jala omerli ali mi owili nula.18Echi bilenchi pireami na'awali, echo iyokoami ma nawali. echi tetli ma nawali, mapu echi suwikami nima nijirami ali mapu muje ku iyama echi mapu muje yua nocha ali mapu muje mi nuleli, mapu evhi bichiwami ju ali nopi mi majali muje riwala; oboni, nopi kie newalerami mapu owami. echi tetli ma a nawali, mapu muje a najunama nopi chati ola uchua echi kawi."19Ali, echi ro'obachi Riosi niala echona riwigachi iraptami nili bile kajoni walu jiti ucherami, mapu machirami nili mapu echi Riosi echona ati'i ali riwalti echona pacha ro'obachi jonsa. Ali niruli we osorami rajami, Walu ranami , bile nokosa we nira, ali walu rijie wika yua.
Chapter 12

1bile walu riwirtami nili riwikachi jonsa:bile muki sipuchami alanami mina echi micha rele pachak bino ronolachi; mina bile rokoweli makoi okua sopoli niwami chukuli echo'na mo'ochi 2bino ko ropeami nili mina sinaka anili bino we okoka ma'a mulube nawama rikachi, ali we omonika mapu mulube nawarma're.3ali a che bile riwirtami nili echo'na ripa riwikachi jonsa:¡inesi! niru bile walu sitakami akami na'i puchami mina niwami nili kicha rokoweli ali mo'olachi. 4bino asila sitarali we mika nira bilena bakana akayami echi sopoli echo'na ripa riwikachi mina a pali echo'na wipo. echi walu akami na'i puchami ilibali echo'na muki atiachi ma ni mulube nawama riweli echi ta'a ali ma naawama rikachi echi ta'a, mapu kome riweli echi ta'a towi5bino nawarali bile ta'a, bile towi, mapu echi mulube inar walula nima rua karka buchuwina bile witisoli jierro jiti niwarami. Echi bino ranala echi ta'a jurami nili Riosi jiti mina mapu bino niwali kujubeli mapu a'sa walubela. 6mina echi muki simili echo'na iye akicheachi mapu bino Riosi kari weli bile na mapu echi nili, mapu rika bino tiburami nima bile mili mina okua siento mina usans makoi rawe.7jipi niruli nakolwami echo'na ripa riwikachi. Mikiel mina bino pionola nakowali sayerka walu akami na'i puchami; mina echi walu akami na'i puchami mina kuwana ku nokali sayera. 8chopi echi walu akami na'i puchami kie ime obe o'ami nili mapu niurma. ali makie niruli che bilena ripa riwikachi mapu echi nili mina bino pionola. 9echi walu akami na'i puchami--echi bachala sinio riweami echi riablo mapu echi kale'ka raichami karka buchuwina kawirali--parami nili echo'na rilena wichimoba mina bionoli ayena'cho si'i ulurami nili rilena bino yuwa.10ayena'cho namki bile na'oki oweli echo'na ripa riwikachi: ''jipi nawali echi niulwami, li jierli mina walula ripa riwikachi inarami mapu tamuje niwali Riosi mina jiwerli bino Kristo. chopi echi winijimi mapu tamuje rejimala ma'a mina parami ju echo'na rile'na, mapu echi winijika isime bachami simika echo'na Riosi ati rawe mina rokoko ayena'cho.11aboni'ko omerli ola chopi echi bile bowa alala jiti mina echi raichali bino mapu isili echi Riosi, chopi aboni ko kie kaleli mapu abo pirelwami, ali ayena'na cho mukuami. 12echali, we kanilsi, iyemi riwika mina karka mapu pireami mi'i yuwa.chopi echali omonali we owami simirachi echo'na wichi mobachi mina echi walu bawi chopi echi riablo ati iyemi yuwa. we bochirami ju kie kala nira iyokoami, chopi bino machi chopi niwa'a pi teli'i nira jiti.13mapali echi walu akami na'i puchami ali machili mapu parami nili rilie kawirali, bono najatali echi muki mapu nawarali echi ta'a towi. 14chopi echi muki iyarami nili okua banala echi bile walu kusa, mapu echo'na kariwera ili mapu echi cha pime re echo'na iye akicheachi. je naiba ju mapu mapu tibuma're pi te'li nira, ali rawe mina nasi pa si'i echa li bile rawe--kie isebrami echi sinoi.15echi sinio ralachali echi bawi echo'na chumulachi jonsa mapu rika bilen bakochi, mapu rika bino umbama niwa bile mutubu mapu biwa echi. 16chopi echi kawi kuwirali echi muki. echi kawi irapali echi bino chumula mina muturupali echi bakochi mina echi walu akami na'i puchami ralachali chumulachi jonsa. 17echa'li echi walu akami na'i puchami mina iyoli echi muki yuwa mina simili nikosia mapu iki ripili buwami mi'i jjiti, mapu miko mapu nami ko Riosi nulalila mina raicha mulubemi Jesusi nira. 18echali echi walu akami na'i puchami ilibali echo'na satebo echo'na suwe walu bawirali.

Chapter 13

1Mapali riwakin bile walu namuti najartami akami echona walu bawirali. Iniwami makoy awemi ali kichia mowemi. Echi ma'awali uchuli makoy kowela ali echi binoy mo'ola niruli ralamuli mapu inili chibirika anemi echi Riosi.2 Jena bile namuti najartami akami mapu riwakin echi ir walu misi. Binoy ronala ju echi ir bile walu ojui ronola ali binoy chumula ju ir echi Mawa. Echi walu akami na'i puchami nijali bino jiwerluami ali bino atichi ali walu nochala mapu nulemi nira.3Bile echi mo'ola bile walu namuti najartami akami chiko'ir mapu milirutami nira. Chopi echi chuwikimi mukukimi mina inili ku sawikimi ali karka nayi wichimova anaka ripili ali najatali echi walu namuti najartami akami. 4 Aboni ayenacho nawajinali echi walu akami na'i puchami, mapurika bino inili bino nulemi nira echi walu namuti najartami akami. Aboni nawajinali echi walu namuti najartami akami, ayenacho ali najatali jeanika: ¿Chika ju echi walu namuti najartami akami?" ali "¿Chika omerma sayera echi yuwa?".5Echi walu namuti najartami akami echi nili yarami bile chumula mapu omeri raicha raichili we kanilika ali we charika anika. Inili nakirami binenla nula'a echi naos makoy ali okua micha. 6 Mapu rika, echi walu namuti najartami akami irapli bino chumula mapu raichama we charika anika mina sayeka echi Riosi, charika aneka kie kala nira echu raola jiti, echirika Binoy bite ali mapu pire echona pariwigachi.7Echi walu namuti najartami akami nakirami nili olanla nakoka echi sayeka echi bichiwami ali echi werli nira aneka. Ayenacho , yarami nili nulenla echi wikanami napawika,ralamuli, raichali ali wikami pireami.8 Karka mapu bite echona wichimoba mi nawajininma,karka mapu bino raola kie chukusa osoruta, yensi namuti niwarami jenai wichimobachi, echona usuli echi bitelkuami, mapu niwala echi Bowa, mapurika inili michontami.9Mina bile inisa anamkuami, nakisi mapu akema. 10Mapu bile inisa otorutami mapu nima onochartami, werli anika onochartami bino sime. Echi bile ju nima milirutami echi bile pia jiti, mina bile pia bino nima milirutami. Jenai niru bile bayerami ine nilami echi jiwerla ali echi bichiwami mapu ju anaprami siti kie kala jiti.11Mapali riwakin che'bile machinami echona yerla. Iniwami okua awala echi'ir bile bowa ali raichi echi bile walu akami na'i puchami nira. 12Jena Walu namuti najartami akami iyenli karka nule echi bacha walu namuti najartami akami binoy bachami ali echona wichimoba ali echi mapurika pireami echi nira ,nawajinia echi bacha walu namuti najartami akami- mapurika chuwikimi mina mukusa inili ku sawikami.13Echi walu namuti najartami akami olali we jiwerika mapu inerika, mina oloka waka echi rajami jena kawirla echona jonsa pariwigachi bachami echi ralamuli yuwa.14 Echi inerkuami jiti mapu inili nakirami olanla, binoy we kaleka echi mapu pire jena wichimovachi yuwa, jeanika olanla bile machina nira kili nira echi walu namuti najartami akami mapu inili chuwikimi echi pia jiti,mina chobiji binoy vite.15Echi binoy inili nakirami yarami nisa echi aliwa echi machina 'nira echi walu namuti najartami akami mapurika echi machina 'nira omerma raicha ali nosobuka echi karka mapu echi kie nirama echi nawajina echi walu16 namuti najartami akami inisa milirutami. Ayenacho werli aneli echi karka, we niwami ali echi risuti,mina naumi ali echi nochartami , na chapisa echi oserami echona sikala tona mina bachami.17 Inili kie omertami echi chuke irpi raliwa mina ralinewa chopi inisa baruwarami echi walu namuti najartami akami,echi ju, tararami mapu ju animi echi rawala.18Jena riwewi echi machiwawami. Echi bile iniwit inerkuami, riwesi atara numri echi walu namuti najartami akami. Chopi jena ju echi numri bile rijoy akam nira. Bino numri ju usani'ciento usan makoy usani.
Chapter 14

1inekine ali riwakine echi bowa wilime echona cawichi echona Sión. Echiyuga niruli bile ciento mina naos makoy na'o mili nope nili echi binoi riwala ali echi riwala binoi onola osorutami echona bachami. 2Kipukine bile niokuame echona ripa aneme echi nira akesua echi bawi simim ali wali niyomi.Echi aneme nope kipukine achio nili noperiga wika tiek niwami3echiga nawajili bile okuliwami nawajikuami echona bile kusubeli walula asala echona bachami echi naó akami ali ocherame.kewesi omperili bineya echi nawajikuame caraga kie muje echi bile ciento mina naos makoi na'o mili nope nili wikawarame echona willerili.4 Jenako nili nopi karka nasosa echirika echi mukui maporika jope katewili aboni nira kala nira olali .jenako ju nope najata echi bowa jopomi echi simi.jenako nili wikarame echi ralamuti maporika bacha nijirame noperika Riosi ali noperika echi bowa.5 Kewesi akalekuame nili riwirutame echona chumuchi choperiga echiga nili me chokuila bachami bile kusubeli walula asala echi Riosi.6Ali riwakine chubile Riosi piyonoala akanika echona akarili,nope nili echi raichala chulubi we ala okuliwami noperiga anega jare nope pireli echona willerali wikanami chusiwina pireami,napawika pireami,raichame ali ralamili.7 Echi tanali jiwerika raichali:majasi Riosi ali asi echi kanili.maporika ma sebali tiemi kalarga rawe kalarguachi ma nawali.Nawajini chopi echi,Echi nope niwali echi ripa,ali wille.echi walu bawi ali echi mam bawi."8Chubile Riosi piyonoala -bile okona chokueme Riosi piyonoala-chirika aniga sili:" wichika,wichika ju Babiloniachi echi walu nopi niwali karka echi chusiwina pireami bajima rikuakuami yarami inili binoi chati olalila.9Chubile Riosi piyonoala-bile bankana chokeami Riosi piyonoala- Echirika a aniga sili jiwerika raichali:"Ali jare nawajinsa echi walu namuti majartami akami ali binoi machina nira ali naresa echi bile bawirarami echona bachami o chona sikachi,. 10 Ali ayenacho bajima echi rikuakuami echi we nira ayoma Riosi,echi rikuakuami nopi nili koliutame kie nasouka echona vasochi binoi yoli. echi Rijoi jopi baji nima we nalama echiyuga nai ali echi jiyero chipuami bachami echi anaprami siti kie kala jiti Riosi pionala ali bachami echi Bowa buwili.11Echi moli binoi we nalama moma chulubi ali chopi chulubi ali echiga kie risabma rawe ali roko-jena nojuiname echi walu namuti majartami akami ali bino machina nira,ali karaga jopi nareli echi bawirarami binoi riwara nira. 12 Nai niru bile anerame chopi maporika buyeka kili nira echi aprame siti jiti,echi jare chika nijewa echi nulaliwala nila Riosi ali bichiwala echi Jesusi."13Akekine bile raichali echona ripa riwigachi anime:"Osa Jena :Kuirtame nima mapu echi suwili echi Binoy walula nira." "Abe," ani echi iwikala,chopi echi ompama risaba binoi nochili,chopi binoi nochili mina najatama."In14ekine ali riwakine echona niruli bile noli rosakame,asali echona nolirali bile chigolliri echi Ranala bile Rijoi. Binoi nili bile Mo'ouchela niwame Oro echona mo'ochi ali bile osk we olami binoi sikalachi. 15 Chopi chubile Riosi pionoala machinili echona jona re'obachi ali balleli we jiwerika raichaka mapu asali echona nolirali."Chapi muje osk ali owini kie machila.Chopi raweli ichiwiwami ma kun isebali,inisa echi ichirutami echona willerli ati ma karika asisa.". 16Chopi binoi mapu asisa asaka echona nolirali chapili binoi osk echona wichimoba ali kawi inili wirame.17Chubile Riosi pionoala machinili machi echona re'obachi pani riwigachi jonsa echi achio nili bile osk olame. 18 Mapali chubile Riosi pionoala machinili echona bachami echona we raiame jukame,nope nili nulame echona rajachi.Binoi aneli we jiwerika raichaka echi Riosi pionoala nope nili echi osk olame:"Chapi muje osk olame ali napabu echona karka iye echi uva echona japona ichiwawachi wiyerali.chopi niuwala uva ma muchuwi akami."19Echi Riosi pionoala chapili binoi osk echona wiyerali ali napabuli echi ichirutami mina uva echona wiyerali ali pali pachami bilena walu sokoli echi we yoka Riosi nira. 20 Echi calila nili rikerame machi wika rijowachi ali ala machinili echi binoi yenasi we ripa echona ripopa bile kawe nila echi Bile mili mina usan ciento walu ripo

Chapter 15

1Jonsa ripa riwikachi auche bile namuti ritiwibkin, ne wabe simati walu: Kicha Riosi pionuala mapu kicha risú ikiwami akam nili, echi mapu ma ne juba risú ikiwámi akam nili mapu jiti Binoi Riosi ma sunima riweli iyoka risua ola.2Ayenacho riwakin mapuyira bilen walu bawi we ratabami maníche ali walu na'i nasoka. Echomi suwe walu ba'wi maniachi ajali echi mapu ka'la na'urli echi walu namuti majarlami sayera ali echi karunt niwarami kie amachika ali wikaka kie nakili mapu oserami nima. Aboni mutuka ajali echi wika itiektam atakuam mapu Riosi jiti yarami nili aboni.3Aboni nawajili mapurika nawajili echi Moisesi, echi Riosi nijewika nochami, ali echi mapu nawajintami nili echi Mechili: "Ne wabe rika simati ju mapu yir ola muje, Wlubeala Riosi Wabe Jiwerami, Mapu Wa'lula ju kara si'neami jiti. wabe ka'lala ali ne bichiwali ju muje winil buwe, Walula ne suniami wichimoba" 4¿Chika kie mi majama, Walubeala, ali ne jiwerrami ju muje riwala? Mapujiti chopi bilepi Muje ju wabe ka'labéla. kara sineami jena'i wichiboma pireami isimea ali mi we kaliek mi nawajinma mapujiti kara su'waba mapu iki olali muje ka'la machiruami nimaré."5Ma Echali jonsa riwakin ali echona "Pacha ne wabe ka'lala niruachi", irapta wilili echona ripa riwikachi Echona mapu ona Riosi asali machina nira, . Buwasa echona "Pacha ne wabe ka'lala niruachi" jonsa echi kicha Riosi pionuala mapu kichá namuti risua ikiwami akam nili. 6Chini wabe su'weti ali ritubami jiti surami sipucha ajabli ali wáli puli wabe simati ritubami umuwuak aboni ropochi jonsa.7Bile ta namuti niwarami yali echi Kicha Riosi pionuala kicha basi ba'yoami oro jiti niwarami mapu ne bochiami nili mapurika Riosi iyoli, echi mapu ne sinibi ali ne sinibi biteami ju. 8Echona Pacha ne wabe ka'lala niruachi walu moli bochili echi Riosi Walubeala winil ali Jiwerli. Kie wesi omerami nili echona pacha mo'wiya yensi ma suwasa echi kicha risua ikiwami mapu aka jali echi Kicha Riosi pionuala.

Chapter 16

1Nap ka bile huel ni hum na po na bilen a na nira echona kicha Onoruami piyonali: "Si mika o lali kulika echona kicha nira bas, machina nira jawan echirika nima Onoruami nira."2Echi bacha Onoruami piyonla nili kulika olali echona kawuirli hue minap chaht sitirami sili echali yare raramurí, nop ali ech bahura,ra, mi ech hualu namuht majarami ech jare orarka nokali echi bile namuht niwuarami.3A li okua Onoruami piyonala ali kulika nokali echona wualu maninchbahui. Na jonsa ki echirika ikili ni bile mukuam lala nira, kara namuht akam echona wualu bahuil suhuili.4Ech bakia Onoruami poyonla echikorika kulili, echo bajich echona machinach bawui; a li ko ech bahui pi lee najihtli . 5Namka ikili ech Onoruami piyonale ech bahuili anili: "Muje ju ni alabe nira ech ju nap ech nili, ech ni ala olami muje pali echirika anerami nima juba rahue. 6Echiko nokali ruhue echi la la nap bichiwuami na ali echi ruhuerami, muje yala nop rika aboi bajima echi la la; echiko pi chira ha bajiht re." 7Namka olasre noprika ani echo bacham: "A li Onoruami karka omerami, nop ni kara nulam ju wualulam silim nira, echali ni juba rahue ni bichili a ju nap rika ikimea".8A li ko na huo nira ech Onoruami piyonla kulika o lali echona bilen botech echona rayenachi, a li ko risensi iyarami nili nap rika ikosram nima echi raramurí nahiti. 9Echiko naherami nili ech huabe ratami, a li echiko hue charika anika jarli Onoruami ti ni rahula nira. Chika nihuale ni jihuerli nop rika a la ku ehtma ke chirika nima echiko ni chirika jiwera nokali ni bacham a nira.10A li mali nira ech Onoruami piyonala kulika olali ech walu namuth majarami, na ali ko hue, ni buchuwin chona wuilibli. Echiko wue okaka nokali ali chamela ikika nokali. 11Echiko ku chaneka nokali Onoruami echona ripa riwuigachi atimi, nop rika wue okoka nokali ni pacha jonsa a li ketasi ku bichili ketasi bir ko a la ku olali.12Ali ko osani ech Onoruami piyonla ko kulika echona limeht nap o na bawui inarach Éufrates. A li ech bawi inarach ache huili . Nap rika ala karihuera lime nop rika simarma ech jare bacha uchuam echona bilech pireami. 13A li rihuali echona yinila ech hualu wue majaram echo rinich machini ech bakia rimo echirika wue kalek nokali. 14Echiko ke kala olami ju nap rika aboi alabera rika ola ru, echiko bacha uchuami echona huichimoba ni suniam kawuirli a ni kara ku napabuka nokali echali rahue Onoruami nira ni kara omerami.15("¡Nap rika, nije! ¡howuama bile chikuram nira. ni galabe nira nima nop ke kochi roko ni kalarka aisisa sipuch ocheka jiti ke machinma sapea rika a li binoi nira nima riwuel rimea.") 16A li mapurika simibali echona hebreo, na ali Armagedón.17A li ko echi kicha, Onoruami piyonla echiriko kulili echona wuikarli a li ko bile huel animi mi ripa machinli echona napawuikuachi a ali jea nika ¨¡Ma ala niwuarami ati!" 18A li niruli hue na anim rioó ri pon, ranam na ali ni kuhui nakera- kahui nokera ni iwueika chuwe echirika simirli nae a li ocherli tamuje nay muchuwui nani wuichimaba, a li ni walu nili echi kawi nokerami. 19Echona wuikabe kali jawachi a li ko ba ka chokem nira rojonarami, a li ko wuika jawuas kali echona kara kajuili a liko Onoruami ko nahtli echona Babilonia echona wualu, ech ni jili echona wuikabe sjuwach kali a liko bile bas manim bawil niwarame wue charika nilko niwuaram.20Karka ech ta kui ke ne huakili a ali ko echo wuel rabo ketasi riwuaht. 21Wuel rite a li rije rosakam na ali bitem, tikinka nokali ripan echona ralaml echiko hue sayerka ola li Onoruami nap rika ech rije ti jiti ko charika ikili.

Chapter 17

1bile echi kicha'o Riosi piyonala mapu asali chapika echi kicha'o vasi nawali ali ji anerin: "chokua simi ali nije mi inerma echi risua inilkami ali we ni ikia yuka iyenami mapurika ati echona walu bawirli,2 echi yuka ju mapurika echi owelpa echona kawirali mapu chati olali wika muki ali rijoi yuka chopi olami. ju echi chipukame ali wika mukui ali rijoi yuka chati olami mapurika echona wichimobachi pireami ali ritiecli. "53echali echi riosi piyonala tami otoli bino wikala jiti echona bilena iye akicheachi ali nije riwakin bile muki atimi echona we kala sitanachi ni bochika rawala siti nira raichika. echi wulu namuti najartami inili kicha mo'ola ali makoi awali. 4ali muki asali napachaka we sitakame ali ni we sitakame ali asali ni bayortami ali oro uchuami,ritie we bayoami ali rite rosakami we bayoami ali we nateami. binoy asali chapika bino sikachi bile basi sitakame ali ni bochikame kia namuti kie kalierami ali kie biwikame chopi wika muki ali rijoi yuwa chati olami.6nije riwakini bile muki atimi rikilu nachukami inili ala nopi bichiwami ayenacho mapu risu olarami inili chopi jesusi jiti.mapu ali nije riwakini echi,nije atini walu nira kanilami.7 chopi riosi piyonoli nije anerini:"¿ chorikare atimi ineniki ripimi?nije ruma kala nira nopi echi cho aniwami ju echi jiti muki we chibi isimi mapu bino ola,echi walu namuti najartami mapu rika iniwami ju kichao mo'ola ali ayenacho makoy awali.8echi walu namuti najartami nopi riwalimi niruli,ke niruli jipi,chopi ati mulipa siminala mina nira,walu ke sine siwibami. minami' ko inimare karka nosobirami.nopi echi pire'are kawichi,echi nopi ralua ke osurutami inisa echona osulu kala osurutami nopi niwarami chimovachi--echi muchimare inenika mapu ali echi rusa echi walu namuti najartami nopi niruli,jipi ke tasi niruli, chopi ati mani mulubemi mapu rika nawamare.9aboni ko ju ayena cho kichao wel'pla mali wel'pla ko ma kie ju, bile ko iyena ali che bile ko kie cho nawa; 10ali echi mawasa binoi ko nulama pi tel'pi.11je na akami we paruami ko biteli, chopi jipi ma kie bite, echi ko ju ayenacho osanayo walula; chopi echi ko ju mapu echi kichao wel'pla echi mapu nosoburame nimare.12echi makoi awala mapu muje riwakem echi ko ju makoi wel'pla nop kie chapili cho ji bile walubeachi, chopi aboni ko chapime nulerami nimare mapurika wel'pla bile orachi ali nale akami we aparuami yuwa.13 nale ko ju kariga sineamika inata pi echi bi, ali aboni nija omerluami echi akami we aparuami. 14aboni ko nakonli Jesusi yuwa, chopi jesusi ko nop ni'hurmare mapu binoi jesusi ko ju rijoi echi ralamuli yuwa minapi nateami ali walula echi walubela ko mapu binoi ko minapi nateami ju ali binoi yuwa ko muchu echi bayerami, mapu binoi a'li ayenacho echi kala olami kala ochuami."15echi Riosi pionala tami ji aneli:" echi bawi mapu riwakem, mapu echi muki chat olami asibli, echona wika rijowachi wika ralamuli muchuachi, wikanami pireami ralamuli ali raichali.16Echi makoy awali mapurika muje riwali, aboniko ali echi walu namuti najatami,ali kichirami a echi muki wika rijoi Yuga kochimi.Aboniko ali echi ma riweli rusu olama ali sapechi aboniko wili isili echi sapala nili aboni ali aboniko echi wikoli echi aboniko nipari pali echona naitali. 17Ayenacho Riosi echiriga mi ucheli echona sulalachi mapurika nakirami nili olama echiriga natimaka iyama echi omerikami mapurika ilibasa a echi walu namuti echali jonsa echi raichala echi Riosi nili nisebali.Echi muki echiriga riwali echi nili wabe wika rijowachi echi walula mapurika echi bacha ajawami echona kawichi.
Chapter 18

11 Ali auche sine jena karuniti riwakini auche bile pionali ( angeli ) ni rikinami echona ripa jonsa.Ni niwali nulakuami echona kawichi ni' li rajerami echi jiti we ratabami ni' ili. 2 2Binoi sinali ni owali ni omeraka, Je aniga: "chime'are, chimea're echi Babilonia ni walu! Echi najitili bileana pireachi echi iwigala riablo, bile najitali karika echi iwigala riablo pirelachi ali bile kalirali mapuriga echi chuluki ke ala biwimi chuluyemi ali ke kalerami.3 - 3Ali echi karka echona pireami echiriga tekali aboni bajiki mapuriga kanili olaya wika na'muti. echona nularami kawichi echiriga ologa chati ola echi yuwa. Echi ralinewami echona kawichi echiriga najitali we niwami omeruami mapuriga kanila' are pirela."44- Ali nami'ni auchecho sine echi raichali echona ripa je animi:" Machini echona jonsa,pueblochi nije niwala, mapuriga ke olami echi chati ali mapuriga ke narema ke bile echi so' oli. 5 5Echi yemi niwala chati ni echona ripa nawali ali Riosi natali echi chati olami. 6 6-natetasi ku chigorika mapuriga binoi nateta auche jare ali natetasi ni mina' na mapuriga binoi echiriga ola;ali echi kope mapu binoi echiriga nasowali, nasoli ni osa ni' ira echi jiti.77- Mapuriga binoi echiriga oliwali ali biteli ni we nika, iyasa chigirika ni walu risuti. ali mililasi. Ali binoi je ani echona solachi:' Nije ati mapuriga bile walu nulami ni' ira ( reina);Nije ke ju bile kunemi, ali ke sine inemani omona'kuami.' 8 - 8Ali echiriga sine rawe echi so' oli ni sabama; mukuwami, omonakuami ali echi olowakuami. Echi ni' ima wikosarami ni' ima echi nai jiti, echiriga echi walubela Riosi ni wabe omerami ali Binoi echi ju kastigarma (juesi )."99- Echi nulami ( reyesi ) echona kawichi echi chati olali wika yuwa kochili ali aboni wikali aboni echiriga na' alakama ali we chanilaka echi jiti mapa ali riwisa echi moli binoi jiti raja' ami.10- 10Aboni chakenama we mika ni' ira, ni majaka mapuriga ikiya simi, je aniga:"¡Ay, ay echi walu siurachi, Babiloniachi, echi siurachi ni we omerami! Chu rikare bileana bilepi hore kastigarkuami nawali."1111- Echi nochami echona kawichi nalakama ali ni omonama echi jiti, ma ke wesi ralime echona ralinekuachi-12 - 12Ralinekuachi echi oro, rite we nateami (plata) aniliwami, ali rite we bayoami, perla niliwami rile walu bawirali niruami, ali echi chini we nateami ni salami, sitakami ali karka ibili ni' ira echi tabiliti ni suweti jukami bayoami,ibili echi chokoli riteti niwarami ali karka echi sokoli niwarami ni asi bayomi tabiliti jiti niwarami,bile (bronse) jierri ke biwarami kajeskuami,(hierro) aniliwami ju echi jierri we biyarami,( marmol) echi ju bile rite su' una ira wika kolori nira.13- 13kaneli, ( espesias ) jukami bile kasala, (insienso) bile rajekuami jukami bayoami, (insienso jukami bayomi kasala,bajikuami,seite, arrine we ala, turrio wasi ayenacho bo' oa, kawe ali torroke ali echi kiliabi ali echi aliwala ralamuli.14- Echi rakala ni we konalatami ni jiweraka ma mina simili muje yuwa. Karka muje niwili ali ni bayomi ma ke wite, mapuriga ke sine ku riwimea' mi auche sine.1515- Echi alinewami jena Jena niwami echi ni we niwami najitili echi jiti ali chakenali echi aboni yuwa ni wabe mikabeli ni majaka echi omonaka, nalaka ali omonaka ni iweraka. 16- 16Aboni je anime: " Ay, ay echi ni walu siurachi echi ni' li sipucharami salakami ni nateami,salami, sitakami, ali ju uchucharami echi oro aniliwami, rite ni bayoami ali bayoami rite rile walu bawirali niruami! 17- 17Ali bile pi rawe karika echi iniwali ju ke kalerami." ibili echi barkichi nulami, ibili ralamuli echona walu bawi mani'chi, echi barkichi nochami ali karka echi jiti biteli echona jonsa nawa walu baweche, ali chakenali we mika.1818- Aboni awali sinakali echi ineka echi moli echi jiti rajami. Aboni je anili:" ¿ piri siurachi ju pi bileana ni walu siurachi?" 19- 19Aboni apali echi napiso echona mo' ochi ali sinakali, nalakali ali ni omonaka:" Ay,ay echi siurachi komi karka echi niwali echi barki echona walu maniachi bawi ali ni we niwami najitali. Ali bile pi hori echi ke bi' iri tibika suwibali"20- "¡ 20Ni kanilasi echi jiti, ripa yemi bichiwami, auche bilena jularami( apostolesi) ali echi( profetasi, echi Riosi echiriga pali echi kastigarwami echi yemi yuwa!"2121- Bile angeli ni we amerami juli bile rite, mapuriga bile walu rite molini ali pali, echona walu bawirali, echona walu bawirali, je aniga:" je rika, Babilonia, echi walu siurachi, ni' ima patami rile ni we yoka ali ma ke echiriga inerami ni' ima auche sine.22 22Ali ane echi arpa aniliwami,ali echi ta'akuami kusekuami ali echi trompeti ke namitami ni' ima ke sine auchecho.Ali echi niwami kecho auche bile riwirutami ni' ima muje jiti. Kecho echi anemi molini ma ke namatami ni' ima muje jiti.2323- Ali echi rajemi lampre ke rajema muje yuwa. Echi niokili novioli ali echi noviali ke nama'tami ni' ima muje jiti, mapuriga muje ralinewami ni'ili echi ni bacha uchuwami echona kawirali, ali echona pireami ke ala ruwerami ni'ili echi sukuruami jiti.24 - 24Ali echi riwali ala' la echi profetasichi ali ayenacho echi bichiwami ali ala karka echi mapuriga ko' oruami ni' ili echona kawirali."

Chapter 19

1Ali pe jubami Jena jiti namkin nopi anini ne owel raichali ne taraka echi ralamuli echona riwigachi; anika: aleluya. niukuami, kala jiwerli ali echi omerli echi Riosi niala ju. 2Echi inijika ko ne bichiwali ne kala kuira, echi ko kala anika inijili mapu echi wika yua kochimi nosobula echi kawi wika yua kochika. echi ko a ku nimili echi lala jiti echi mapu yua isira, biney kululi."3Echi raichali osala ko eche a sine anili: "¡nawajimsi! echi noli imoli echi yua ne chulupi ne chulupi. 4Echi osamakoy nao ocherami ali echi nao karunti pireami a chokobali ali Riosi nawajimali mapu ati echona kusubelchi. ali echi ko ania muchili: "churika a nima. ¡aleluya!"5Ali bile raichali echona bachami jonsa, anika: "nawajimsi tamuje niala Riosi, karka nopi najata, yemi mapu maja, anini, pe suwerika ali echi we omerami."6Alini namkani nopi anini nopi echi raichali ne kala taraka echi ralamuli,echirika anesa wika bawi ali oweli ni'oka, anika: " ¡aleluya! Chopi mapu Walubela nu'la , echi Riosi nule karka buchuwina.7We kanilbo Ali muchisi ne kanilika ali iyasi we jiwerli echi Binoy nopi echi omowakoachi echi niwikoachi echi Jesusi bile bowa nira ma nawali ali mapu yua niwima ma a kariweli."8 Echi ko a nakilti mapu Sophia ne wabe ratabami ali ne kala biwiami chini salam" (bile chini ne kala salami ne kalala ju kuirami echi binoy nili mapu bichili ne kala).9Echi Riosi piyonali inili: "osa Jena: ne kala ju nopi bayerami ju echona omowakoachi echi Jesusi jiti." echi ko tami a aneli: "Jena raichali ne bichiwali ju echi Riosi jiti".10 Nen chokobki nije binoy jiti echona ronolachi mapuriga nawajinma, ali echi ko tami aneli: "¡kie ola echi!" nije mi najatami ju chiko rika mapuriga muje ali muje rijimala mapu chapi echi Jesusi raichali. Riosi bi nawajimi, echi Jesusi raichali echi ko ju bile Iwikala mapu ru chu ikimea jubami."11Alini riwaki echo riwigachi iraptami iliami ali ineki ali bile kawe chukuli wabe rosakami. echi nopi kaseko riweami nili ne kala olami ali bichiwali. ne kala nira echi binoy iniji Ali ku ilasi echi nakokoami. 12Echi busila ko nili ne rajami, ali echona mo'olachi wika rkoel. echi ko iniwa bile osorutami echi jiti, mapu kie wesi machi, nalina pe binoy. 13Echi ko nie bile napachala mapu mutuburami echi alala jiti ali echi riwala ko riwewami nili echi Riosi raichali.14Echi sontarsi echona riwagachi najata uchuli echona kawe rosakami yua, napachaka ne kala salami, rosakami ali ne kala biwiami.15 Buwa echona chumula jonsa jare ripiya we olami nopi echi ku najuina echona mapu jare pire echi ko nulama bile tisoli jiti nalina jiyeri. echi ko rikea mapu ona muchua echi kochi ne iyoka ne iyoka echi Riosi karka omerami. 16Echi osorutami niwa echona napachalachi ali echona kasilachi: "walula owelpla"17Ali ni riwali bile Riosi kapitanola iliami echona rayenchi. anili ne owal raichika karka nopi iniami ju ripa nira iyenami: "Akina simasi, napawisi yemi karka echona omowakoachi echi Riosi niala chi. 18Akina simasi kosa'a echi sapa echi walula iniala, echi sapa nopi nulami iniala ju, echi sapa nopi karka omerami ju, echi kawe sapala ali echi nopi kase ali echi sapala Karka ralamuli, aboni nopi niubtami ali nopi risu olarami ju, kie no'orli ali echi karka omerami."19Ali riwakini bile wabe majarami ali echi nulami echona kawirli echi sontarsi yua. echi ko napawi muchula mapu nakobo ruya nopi echi kawe kaseami yua echi sontarsi yua. 20Echi walu majarami chapiruami nili echi yua, echi kaleka rumi nopi riwirtami nima bachami Riosi jiti. Jena jiti riwirli pi kaleka echona mapu chapili oserami echi Walu namuti majartami akami ali nopi nawajimali echi niwarami machina nira. echi okoa ulurami akam'a echona nairli mapu ona we nira rajami chapika nira.21Echi mina aboni inili ku'urutami echi ripiya jiti mapu inarli echona chumula jonsa nopi kase echi kawe. karka echi chulukui kowali mina sapala mukukami.
Chapter 20

1Li bile Riosi pionola machiname riwakine riwikachi jonsa.Li bile irapitila kame riwakine ne kie sine suwibami niraka li bile walu we biwarami ka sikalachi. 2 Li echi pacha achali echi walu namuti ne nai machi pame echona chumuchi,li echi sinowi,jopi ju chi binoi riablo,li echi rioblo ne bile mili niraka buleka acha. 3 Li pali echona ne kie sine ku machinikuamichi,erli,li ne bawira echo na.Li jena ju jopi rika kie mina niraka nima echi ralamuli ne bile mili nira simirsa.Echali jansa,echi ne solonarami nimire pi teli niraka.4Li echi bachami riwakine.Li echi muchuwami niraka riwakine echi jopi ne bacha simibili jopi ne nulelte jopi nokome .Li riwakine echi aliwala jopi ne moòla etami nili echi jesusi niraka anila li echi Riosi raichatili.li echi kie tasi bichiuli echi ne pi namika niwarami li echi ne nareli bawirarame ne bachami li sikalchi. Echi ne sili echi bitelchi li echi ne Riosi yuka animere ne bile mili niraka.5Li chujare echi mukumi kie sili echona bitichi jopali ma suwabsa echi bile mili bami.Jena ju echi ne bachaniraka bitel kuami.6 Li ne kalerami niraka ju echi jopi ne ku sine niraka bitelkuami chusine niraka!li jena niraka ju echi ne ma osa niraka mukuwami jopi kie jiwerali niwa.Li echi nimare Riosi kuwirala li echi Cristo ne yuka chio nimare ne bile mili niraka.7Li ma muli nawasa echi bile mili,echi rioblo ne sotonatami nimire. 8 Li echi jenai kawichi inamire chakena paya echi ralamili ne noyo chokuemi niraka echona Gog li Magog li pamari echi ne nakomaria.li echi ne wika nimiri jooi rika echi sate mulube bawirli atime.9Li echi ne ripa simibali wiyerli niraka li ne nolerika simika nokua echona jopi bichiwa,echi wika pirechi li ne maleka.Li echi nai rale simi ne karka milale. 10 Echi rioblo,jopi echi ne bichiule,li ne parami niltire echona walu rajinachi,jopi echi ne patami nili kie kala nawesami li echi namuti chati ne walu rajamechi.Li echi ne chijuntami niraka nimire rawe li rokoko ne chulubi niraka ne chulubi niraka.11Li bile riwakine echi bile ne rosakami echona bachami niraka li jopi echona ati.Li echi riwikachi li kawi mina niraka simi,li echona kie tasi niru echi bitelkuami. 12 Li rawakine echi jopi ma suwili newe wami niraka li echona bachami niraka,li echi osuli ne iraptami nili li echi ne bitelkuami niraka.Li echi me anerami nili li ne anirume nili echona osulichi,li ne echi niraka.13Li echi ne walu bawi ne tami mukuwami ali echona asalaria.Li echi ne riblo jiti nijili echi mukume ne echi niraka muchuli li echi mukume anerami nilti jopi nokuali. 14 Li echi ne rioblo niula ne ilurami nili echona walu rajachi.Jena ju ne chusine mukuwami echi nai niraka. 15 Li echi bile riwa kie riwirume nisa echona osorutami bitelkuamichi,echi ne patami nimire echano nairli.
Chapter 21

1Ali jonsa riwa kini ripa riwigachi ne kuliwami ali kawi ne kuliwami,nopi ne bacha niili jena ripa riwigachi ali jena wichimoba ma simirli,ali jena walu bawi makie echiiri nili.2 ali riwakini bilena wika rijowachi ne kalabe nira,mapuna ne kuliwami ju Jerusalenachi,ali rikina ripana riwigachi Riosi atiachi jonsa,ma ne kala kariwerami ati mapu yuwa niwi mare binoi Rijoy.3Ali namkini bile raichali jeanimi walubelachi jonsa:"¡Inesi!Mapu Riosi kalé jenai ati ralamuli yuwa ali echi sinibi yuwa bitelma.Ali echi niala nima ali Riosi ne sinibi echi yuwa asime ali echi nima Riosi. 4 Echi ku biwama ukuwa ibili busila ali makie nirulma mukuami, ali omonli,ali ukuwa,ali okoli.Jena namuti mapu iri nili ma simirli.5Mapu asali walubelachi jeanili:"¡Inesi!Nije ko niwaki karka kuliwami ku."Ali echi jeanili:"Jena raichali osa mapu ne bichirami ju ali ne bichili nira.". 6 ali echi tami jeaneki:"¡Jena namuti echirika olarami ju! nije ju nebacha lietr ali ne juba lietr echi mapu kresiachi pireami osali ali ne bacha ali ne juba.Mapu balamko,nije mi bajirma ketasi natetaka mapu machina wili bawi ne bitelwami sinibi.7Mapu ne kala omeriko echiko chapimea jenalia namuti ali nije nima muje niala Riosi ali mujeko nije ranala nima. 8 ali jena majámi ko,nopi kie bichiimi ko,nopi we nasinarami ju,nopi milami ju,ali nopi wika muki yuwa yena mi we rijoi ma ju,echi sukurumi,nopi pe niwarami bichiwami ali nopi we akalemi,nopi echi simare jopona walu rajina wili nai jopona sinibi risuarika nima re.echiko nimare osa chokeami mukuwami."9Echi kichao Riosi pionala bile nawali tami yuwa, echi mapu iniwili kichao sokoli bochime echi so'oli nawili kame, Ali echi jeanili: kina simasi nije nimi riwirma bile mapu kariwera ati mapu niwima, mapu niwimare Jesusi yua. 10 Ali echi Tami yurli mi mika echi aliwati echona ripa rabo Tami riwirli mi'i Jerusalenachi japona we kalabelachi ju Ali ripana nira rikinli Riosi riwigachi jonsa.11Jerusalenachi nili jiwerali Riosi yua Ali echi ratabami nili mapuria bile rite'e we bayoami nim siyonamti ratabami. 12Ali walu nili ertami makoi okua ierri, makoi okua Riosi pionala jali echona yelchi. Ali ielchi osera wilikie echi riwala makoi okua ralamuli iseni kuchala israelchi pireami. 13 Auche bilena analin bikia ierri jali, Ripaye bikia ierri cho, ri'ileye bikia ierri cho, Ali chubilena analina bikia ierri cho.14Li echi suwertami niwi echi mokoi okua echona rale niraka,li echona chuku riwala echi okua jopi Riosi yuka iyenali . 15 Li ehi jopi tami yuka raicha ne bile niwi echi ne ratabitimo echi wika pirechi tetikuami, echi ne ertamichi li ne suwe si.16Li echona japona wika pire ne sitome niraka ju;li ne wilimna niraka ju echi ne chopi nira ka. Li echi ne tetika simi echi binoi tetaliti,12,000 li ne rielchi niraka(ne wachime niraka li echona ripari ne chopirika niraka ju). 17 Li chi achiyo teti jopi ertika wili,144 li sitochi niraka li ne wilimina niraka echi rijoi niwali(li echi si tetarami nili binoi piyonuala).18Li echi ertamichi niwarami ju echiti rite siyokame li echona wika pirechi ne ratabami,li ne kie machime niraka. 19 Li echi suwekie ne karka namuti we bayome ti niwarami ju echi rite we bayotari.Li echi ne bacha niraka ju echi rite siyokame,li arika echi siyokame,li ma chubilela rite chominami, li ma ne juba echi ne siyokame,. 20 Li echi mane usani chokame,li echi kichao laminami ,lima li ma ne kichao siyokame pee,li echi osanao ne siyokame,li ma kimakou siyokame we machime ,li ma makowi siyokme ,li ma ne makoi okua chominami,li makoi okua chominame machime.21Li echi makoi okua ne bile rite we bayomi,li karka echi iri ne bayorika.Echi machi kie ne ratabami neka machime,jopi rika ne kie machime. 22 Li nije kie riwali echi ro'oba echona wika birechi,chirika echi Riosi ne we wami,li echi walubela ne ju bile ro'oba.23Li echona kie naki echi bile rayenali li echi micha jopi rika ne ratabima chirika echi jiwerali echona atikampa li echi Riosi chi ratabime,li echi ne walula ju echi ratabami. 24 Li echi wikabe ralamuli ne machichi enimire echona wika birechi.Li echi ne bacha jawami echona kawirali li ne pamire echi ratabami. 25 Li echona jopi ertamiju makie ertami nimire echali rawe li echona makie nirulmire echi rokoko.26Li echi pamire echi ratabami echi niraka ne buchuwi,. 27 Li makie baki echi siti ne kie sine niraka.Li jopi olo echi riweltami we echi kie nakiwami bakimeire,chopi echi riwala echana ichuwami chi osoruta chuku echi Riosi nilchi.
Chapter 22

1A li echi ángel tami ruwirli mmam bawi bitelkuam, ni ala nopirika ratabami. Ni bochi ili echona atich Riosi ali echi bo,a 2ni masipi buyechli wika kali jawachi. Bileni ali ni chobileni nira,a amma ta bahwi ilili echo okko chulub bitelkoami iya makoy oka rakem ali iya rakal chulubi micha nira,a. Echi sawala ok ko ju nopirika sawama buchuwini.3Ma ke biri nirulmare chati olakuame. Binoi echona atich Riosi ali ta bo,a asimere wika rijowachi ali echi nochami ko ala aluímare. 4Aboniko riwime re chohola ali ra, ola chukueme re ni bachami. 5Ma ke nirulmare roko, make nirilmare nohalekuo mi echi rajami bile lampra o rajami rayenali nopirika binoi waluwala Riosi satalinmare aboni yua. Aboni nolamare chulubi ali chulubi.6Echi nochami Riosi yuka tami je aneli: " Je na raichali ko ju ni bichikuami ali ni bichiwili. Binoi waluwala Riosi echi iwigala Riosi jiti nulerami, ju huli binoi píonili nopirika riwirmampa binoi yuka nochami nopirika ikimere ma mulipi". 7"¡Inetbo! ¡ Nije nawama ma mulipi! Wabe ala ju nopiri nijewi raichali binerli jena usuli.8Nije Juan, ju noppiri anamli ali riwali jena namuti. Nop, ali namkin ali riwakin nije binoi choko bika chukubiki, bachami ronolachi echi piyontami orarma ruá bachami chukubika, echi piyontamiko nopiri tami riwirli jena namuti. 9Binoi ko je, aneli tami: "¡Ke echisimi! Nije ju pi bile apaneroli nochami muje yua, yuka muje rijimala echi nulerami Riosi ti ali echi nopiri nijewi raichali jena Biblia. ¡Oluiwi Riosi¡".10Binoi kotami je aneli: "Ke uche echi raichali a rumm jena libri, nopirika jena raweli ma mulipi ju. 11Nopir ke ala juko riwesi echirika a keala olasa. Echi nopiri ju ko ni rasira olokua olami, cha riwesi echirika a inarsa we ni rasirki olami. Echi nopiri ju ko ni alá nakisi inarsa ichirika a olukua ala nira,a. Echi nopir ni ke chati olami ju ko nakisi inarsa ni echirika ke chati olokua.12¡Inesa! neko nawama ma mulipi. Ne arami emiju,kiti natetipo bile nira ne chirika natika olali. 13Nije ju echi ne bacha lietr ali ne jubala lietr echimapu Kresiachi pireami osali echi bachala nira echi binoi jiti sukuchi biteami ali echi ni jubua biteami14Kala kuwirtami echi japi sebarili nularami kiti niupo kiti risensi nima komea echi oko biteriwami kiti moiboa wika rijowachi echona iyeachi. 15Machi uchuwi echi kochi, ali echi sukuruami, wika mukui rijoi yuwa chati olami,japi miami ju, wika namuti amachikami, ali sineami echi ka kale we kalerami raichami bineaNeko, Jesusi, juli riosi pionala riwea jena namuti jiti mapu iki bichiwami ara nima. nekoju echi rakala ali ocheri echi David, echi ratabami sopoli japi bia machini17Echi iwikala mapu kariwera ati mapu niwarami "¡akina simi!" riwesi japi nami, ani: "¡akina simi!"ka balami, nakiwisi simea, nopi echi naki nakiwisi mapu aboni nima echi bawi akami nima.18Neko mi ane sineami japi nami echi richala echi Riosi jiti nularami raichanila nali osili: abile kalensa echi, Riosi yamare echi wika risua kiwami mapurika osirutami ju jenai osili,19Bile esa echi raichala nali osili nali riweami, Riosi mina ripunama echi oko bitelkuami ronol ali echi wika rijoachi kalala japi ka osali nali osili.Echi mapu kala machika jena jerika ani: "¡neko nawama ma mulipi"¡echirika ju! Riosi jesusi!yemi yuwa ati echi walubeala jesusi nikurali.Echirika ju.