Paju Epat: Bible for 1 Corinthians, 1 John, 1 Peter, 1 Thessalonians, 1 Timothy, 2 Corinthians, 2 John, 2 Peter, 2 Thessalonians, 2 Timothy, 3 John, Acts, Colossians, Ephesians, Galatians, Hebrews, James, John, Jude, Luke, Mark, Matthew, Philemon, Philippians, Revelation, Romans, Titus

Formatted for Translators

©2022 Wycliffe Associates
Released under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Bible Text: The English Unlocked Literal Bible (ULB)
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English Unlocked Literal Bible is based on the unfoldingWord® Literal Text, CC BY-SA 4.0. The original work of the unfoldingWord® Literal Text is available at https://unfoldingword.bible/ult/.
The ULB is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Notes: English ULB Translation Notes
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English ULB Translation Notes is based on the unfoldingWord translationNotes, under CC BY-SA 4.0. The original unfoldingWord work is available at https://unfoldingword.bible/utn.
The ULB Notes is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
To view a copy of the CC BY-SA 4.0 license visit http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/
Below is a human-readable summary of (and not a substitute for) the license.
You are free to:
The licensor cannot revoke these freedoms as long as you follow the license terms.
Under the following conditions:
Notices:
You do not have to comply with the license for elements of the material in the public domain or where your use is permitted by an applicable exception or limitation.
No warranties are given. The license may not give you all of the permissions necessary for your intended use. For example, other rights such as publicity, privacy, or moral rights may limit how you use the material.

Matthew

Chapter 1Silsilah Yesus Kristus

1Kitab silsilah Yesus Kristus, anak hi Dawid, anak hi Abraham. 2Hi Abraham ambah hi Ishak, Hi Ishak ambah hi Yakub. Hi Yakub ambah hi Yehuda anri kawan pulaksanaini. 3Hi Yehuda ambah hi Peres anri hi Zerah, ineh here ru hi Tamar. Hi Peres ambah hi Hezron. Hi Hezron ambah hi Ram.4Hi Ram ambah hi Aminadab. Hi Aminadab ambah hi Nahason. Hi Nahason ambah hi Salmon. 5Hi Salmon ambah hi Boas, inehni hi Rahab. Hi Boas amah hi Obed, inehni hi Rut. Hi Obed amah hi Isai. 6Hi Isai amah teka Raja Dawid. Hi Dawid amah hi Salomo, inehni bakas darangan hi Uria.7Hi Salomo ambah hi Rehabeam. Hi Rehabeam ambah hi Abia. Hi Abia ambah hi Asa. 8Hi Asa ambah hi Yosafat. Hi Yosafat ambah hi Yoram. Hi Yoram ambah hi Uzia.9Hi Uzia ambah hi Yotam. Hi Yotam ambah hi Ahas. Hi Ahas ambah hi Hizkia. 10Hi Hizkia ambah hi Manasye. Hi Manasye ambah hi Amon. Hi Amon ambah hi Yosia. 11Hi Yosia ambah hi Yekhonya anri kawan pulaksanaini, hantek here naumpe ma Babel.12 Udi here naumpe ma Babel, hi Yekhonya ambah hi Sealtiel. Hi Sealtiel ambah hi Zerubabel. 13Hi Zerubabel ambah hi Abihud. Hi Abihud ambah hi Elyakim. Hi Elyakim ambah hi Azor. 14Hi Azor ambah hi Zadok. Hi Zadok ambah hi Akhim. Hi Akhim ambah hi Eliud.15Hi Eliud ambah hi Eleazar. Hi Eleazar ambah hi Matan. Hi Matan ambah hi Yakub. 16Hi Yakub ambah hi Yosep, darangan hi Maria. Hingka hi Maria ngayaan Yesus, sa naantuh Kristus. 17Jari, katuluh turunan teka hi Abraham hampe hi Dawid naan epatwalas turunan, balalu teka hi Dawid hampe naumpe ma Babel naan epatwalas turunan, udi hie teka naumpe ma Babel hampe Kristus naan epatwalas turunan. Nakayaan Yesus Kristus18Kalayiti saritani neu Kristus Yesus nakayaan. Hantek hi Maria, ineh-Ni batunangan anri hi Yusef, sa huan here idarangan, hanye haut mihawuntung teka Roh Alatalla. 19Kude, daya hi Yusef, darangan ni yiru, ulun sa mawitu bujur anri puang hakun ngampi umangan hi Maria hang penah ulun rama, Hi Yusef ngaheng nyamitus hi Maria suni suni.20Kude, tawuk hi Yusef rahat mamikir hal yiru, malekat Tuhan hawi ma hanye hang wuang upi balalu bapaner ma hanye, "Yusef, anak Dawid, ada hanyu takut ngalap hi Maria jari darangannu daya Iya sa naan hang wuang wuntung ni yiru teka Roh Alatalla. 21Hanye sagar ngayaan erang kaulun Iya upu balalu hanyu sagar ngampu ngaran-Ni Yesus daya Hanye sagar nyalamat ulun pidian-Ni teka dusa here."22Katuluhni jari kala yiru nampan tulus inun sa nawara daya Tuhan itetei nabi-Ni 23"Dinung, erang kaulun wawei bujang paruna sagar mihawuntung balalu sagar ngayaan erang kaulun iya upu. Here sagar ngampungaran-Ni Imanuel, "sa arati ni: "Alatalla naan baya takam".24Dami hi Yusef kaelan, hanye nampalus inun sa na parentah malekat Tuhan ma hanye, hanye ngalap hi Maria jari daranganni, 25kude puang mira andre andri hi Maria hampe hanye ngayaan Iyani yiru. Balalu hi Yusef ngampungaran-Ni, Yesus.
Chapter 2Kawan ulun Majus nyambah Yesus

1Udi Yesus nakayaan hang Betlehem, hang tane Yudea, jaman Raja Herodes, kawan ulun Majus teka timur hawi ma Yerusalem. 2Here nunti, "Hang awe Iya yiru, sa nakayaan, Raja ulun Yahudi? Daya kami haut kadinung bintang-Ni hang timur balalu kami hawi lepuh nyambah-Ni."3 Dami Raja Herodes karengei habar yiru, hanye embah kalayiru pada anri katuluh ulun hang Yerusalem.4Balalu, hanye ngumpul katuluh imam kapala anri kawan ahli Taurat bangsa yiru. Hanye ngalasir katarangan teka here, hang awe unengan Yesus nakayaan. 5Eau here ma hanye, "Hang Betlehem, wilayah Yudea, daya kalayiti sa naan natulis daya nabi: 6"Hanyu Betlehem, hang tane Yehuda, hanyu budas puang sapanga rumis teka kawan panguasa hang tumpuk Yehuda, daya teka hanyu sagar hawi erang kaulun pamimpin sa sagar mamipin ulun pidian-Ku, Israel." Mikha 5:27Udi yiru, hi Herodes suni suni nerau kawan ulun Majus yiru, laku kapastian teka here hantek awe here kadinung bintang yiru. 8Balalu, hanye nunyu here ma Betlehem, eauni ma here, "Hulu tulak andri salidik tatuu Iya yiru. Udi hie, amun naun haut kahaba Iya yiru, wara ma aku nampan aku pada tau tulak lepuh nyambah Hanye."9Udi karengei eau raja, balalu here tulak. Here kadinung lagi bintang sa suah wuah dinung here hang timur, bintang yiru badahulu teka here balalu tarie pas hang umung unengan Iya yiru. 10Dami kadinung bintang yiru, tuu hante arai atei here.11Dami here masuk mawuang lewu, here kadinung Iya yiru baya hi Maria, ineh-Ni, here ileku palus nyambah Iya yiru. Udi yiru, here nguka kawan unengan harata bana balalu nyarah amas, kamanyan anri mur 12Daya haut naampi itung hang wuang upi nampan here ada budas miulek nunung hi Herodes, jari here balalu mudi ma tumpuk here mitah lalan sa lain.Parintah nampan rari ma Mesir13Udi kawan ulun Majus yiru tulak, malekat Tuhan nantarang tenga ma hi Yusef hang wuang upi balalu kaeau, "Ambuan, insing Iya yiru baya ineh-Ni balalu rari basingkir ma Mesir. Unengleh hang yaru hampe Aku bapaner lagi ma hanyu daya hi Herodes ngunu ngantara Iya yiru nampan munu hanye." 14Udi yiru, hi Yusef ambuan palus hang anrau malem yiru jua hanye tulak nginsing Iya yiru baya ineh-Ni rari basingkir ma Mesir, 15balalu muneng hang yaru hampe hi Herodes matei nampan tulus inun sa haut na wara daya Tuhan itetei nabi: "Teka Mesir Aku nerau Anak-Ku." Hosea 11:1Munu katuluh iya upu hang Betlehem16Udi yiru, dami hi Herodes karasa amun kawan ulun Majus yiru nipu hanye, haye sangit tatuu balalu marentah nampan munu katuluh kawan iya upu hang Betlehem anri hang katuluh wilayah sekitarni, sa baumur rueh taun ma ime, sasuai anri katarangan sa iyuhni teka kawan ulun Majus.17Jari, tulus inun sa haut nahampe daya Nabi Yeremia: 18"Hang Rama naan rengei lengan kiak tungkau. Hi Rahel ngiak kawan anakni, nelang puang hakun narariu daya here haut nanan." Yeremia 31:5 Parentah nampan mulek ma Israel.19Kude, dami hi Heodes matei, malekat Tuhan nantarang tenga hang wuang upi ma hi Yusef hang Mesir, 20balalu keau, "Ambuan, insing Iya yiru anri ineh-Ni mudi ma Israel daya kawan ulun sa hamen munu Iya yiru haut matei." 21Balalu, hanye ambuan palus nginsing Iya yiru anri ineh-Ni mulek ma Israel.22Kude, dami hanye karengei amun hi Arkhelaus sa mamarentah hang Yudea nganti hi Herodes, amahni, hi Yusef puang heei tulak ma yaru. Udi kahaba patitah mitah upi, hanye tulak ma wilayah Galilea 23Hi Yusef balalu muneng hang tumpuk sa bangaran Nazaret nampan tulus inun sa na tahampe kawan nabi, "Hanye sagar naantuh 'Ulun Nazaret'."
Chapter 3Khotbah Yohanes Pambaptis

1Hantek yiru, hawilah hi Yohanes Pambaptis balalu bakhotbah hang padang gurun Yudea. 2Eauni, "Ware naun batobat daya Karajaan Surga haut riet." 3Hanye na sa namaksud daya Nabi Yesaya hantek bapaner, "Naan lengan erang kaulun sa nanterau hang padang gurun 'Sadia lalan ma Tuhan, ulah lalanni mawitu'" Yesaya 40:34Hi Yohanes na makai pama teka wulu unta anri pihuruk pinggangni teka kudit . Kutaenni kawan angkalap anri riu wani jumpun. 5Kawan ulun teka Yerusalem hawi nunung hanye, teka katuluh Yudea anri teka katuluh wilayah hang sakitar Yudea. 6Balalu hi Yohanes mambaptis here hang hungei Yordan, nelang here mangaku kawan dosa here.7Kude, tawuk hi Yohanes kadinung hene kawan ulun Farisi anri Saduki hawi nampan nabaptis, hanye kaeau nengkan here, "Naun, katurunan tadung, hie sa iwara naun kaiyuh bakilah teka hukum Alatalla hang hanrian anrau? 8Daya gana yiru, ami kawan wua sa sapantar anri partobatan, 9ada naun minda tau kaeau hang wuang atei naun, 'Abraham yiru datu nini kami,' aku iwara ma naun teka kawan watu yiti Alatalla sanggup ngulah kawan anak ma hi Abraham!10Puang ekat yiru, taati, kapak haut tasadia hang wakat kawan kakau kayu, satiap kakau sa puang mua wua sa maeh nateweng palus naumpe ma wuang apui. 11Aku mambaptis naun makai ranu neu partobatan, kude Hanye sa sagar hawi udi aku labis bakuasa teka aku, nginsing sarumpah-Ni likan aku puang patut. Hanye sagar mambaptis naun makai Roh Alatalla anri apui. 12Dahuru haut naan hang tangan-Ni, Hanye sagar ngitap hampe barasis, udi hie Hanye sagar ngumpul parei ma wuang wirang. Kude, kawan ata sagar natutung mawuang apui sa puang tau pare."Yesus nabaptis daya Yohane Pambaptis13Udi hie, Yesus hawi teka Galilea ma hungei Yordan nunung hi Yohanes nampan nabaptis daya hi Yohanes. 14Kude, hi Yohanes ngaheng nampik pilakuan-Ni balalu kaeau, "Aku sa saharusni nabaptis daya-Nu, dainun maka Hanyu sa hawi nunung aku?" 15Kude Yesus nuing ma hanye, "Tampalusleh taati, daya anri kalayiru takam tau nampalus katuluh kabahumen Alatalla." Balalu, hi Yohanes nuu eau-Ni.16Udi nabaptis, Yesus palus kaluar teka wuang ranu, salenga udi yiru surga pauka balalu Hanye kadinung Roh Alatalla minau kasameh wurung dara minau ma ambau Hanye. 17Balalu, naan rengei lengan teka surga sa kaeau, "Hanye yiti Anak-Ku sa nasintaKu, Hanye sa ngampi sanang atei-Ku."
Chapter 4Yesus napurija daya Iblis

1Balalu Yesus nainsing daya Roh Alatalla ma padang gurun lepuh napurija daya Iblis. 2Hanye puang ikuta epat pulu anrau epat pulu malem, balalu Hanye kaingkam kalauan. 3Iblis hawi palus kaeau ma Yesus, "Amun Hanyu Anak Alatalla, huyu kawan watu yiti jari rute." 4Kude Hanye nuing, "Naan nasurat, puang ekat teka rute murunsia welum, kude teka satiap lengan sa naantuh daya Alatalla." Ulangan 8:35Udi hie, Iblis nginsing Hanye ma tumpuk barasis balalu ngelah Hanye hang tampuk Bait Alatalla, 6balalu kaeau nengkan Hanye, "Amun Hanyu Anak Alatalla, itun ma imbe daya naan nasurat: " Alatalla sagar marentah kawan malekat-Ni neu nyambut Hanyu hang ambau tangan here nampan pee-Nu puang pahantuk ma watu." Mazmur 91:11-127Yesus nuing, "Naan pada nasurat, "Ada hanyu murija Tuhan Alatallanu." Ulangan 6:16 8Hinra lagi, Iblis nginsing Yesus ma ambau gunung sa panga ambau palus ngampi dinung ma Hanye katantuluh karajaan hang dunia anri kawan kasegahanni, 9balalu kaeau ma Hanye, "Katantuluh yiti sagar amiku ma Hanyu, amun hanyu saujud nelang nyambah aku."10Yesus nuing, "Hulu hanyu Iblis! Naan nasurat, 'Hanyu ekat nyambah Tuhan Alatallanu, ekat ma Hanye hanyu saujud.'" Ulangan 6:13 11Udi yiru, Iblis nanan Hanye, balalu kawan malekat hawi malayani Hanye. Yesus mamulai palayanan-Ni hang Galilea12Dami Yesus karengei amun hi Yohanes haut najama, Hanye balalu basingkir ma Galilea. 13Hanye nanan Nazareth balalu muneng hang Kapernaum, hang iring danau, hang perbatasan Zebulon anri Naftali,14nampan tulus inun sa na antuh mitah Nabi Yesaya: 15"Tane Zebulon anri tane Naftali, lalan ma danau, hang sabarang Yordan, Galilea, wilayah kawan ulun sa puang Yahudi, 16bangsa sa muneng hang wuang piiyeng ninung piraai sa hante, balalu here sa muneng hang wuang tumpuk pampatei, haut hulet piraai. Yesaya 9:1-217Hengka tawuk yiru, Yesus mulai bakhotbah, "Batobatlah daya Karajaan surga haut riet!"Yesus nerau epat murid-Ni sa partama18Tawuk Yesus takia hang iring danau Galilea, Hanye kadinung rueh ipulaksanai, hanye yiru hi Simon sa naherau Petrus anri hi Anderas, rahat malunta hang danau daya here rueh ru pangenah. 19Hanye kaeau nengkan here, "Hayu umba Aku, Aku sagar ngajar naun malunta murunsia." 20Here palus nanan kawan lunta balalu umba Hanye.21Udi tulak teka yiru, Hanye ninung rueh ipulaksanai sa lain, hi Yakobus anak Zebedeus anri hi Yohanes, pulaksanaini. Here hang wuang jukung anri hi Zebedeus, ambah here, rahat naragu kawan lunta. Hanye nerau here pada. 22Balalu here nanan jukung anri amah here, palus umba Yesus.Yesus ngajar palus nyamare ulun rama.23Udi hie, Yesus bakaliling ma katuluh daerah Galilea, ngajar hang kawan Sinagoge, iwara Kabar Maeh Karajaan Alatalla, nelang nyamare kawan hene masam panyakit anri kawan hene masam kahanangen hang penah ulun rama.24Balalu, kabar neu Hanye tasiar hampe ma katuluh Siria. Balalu here nginsing ma Hanye katuluh kawan ulun sa mekum sa ngaret kawan hene masam panyakit anri kahanangen, ulun sa karasukan setan, sa iweken, sa lumpuh, balalu Hanye nyamare here katuluh. 25Kawan ulun rama hawi teka Galilea, Dekapolis, Yerusalem, Yudea, teka subarang Yordan pada umba Hanye.
Chapter 5Khotbah Yesus hang bukit. Lengan berkat

1Tawuk kadinung kawan ulun rama yiru, Yesus mambai ma ambau bukit. Udi Hanye maharung, kawan murid-Ni hawi nunung Hanye. 2Balalu Hanye mulai ngajar here, eau-Ni, 3"Tuu sanang marauh ulun sa mahi harata banda hang hadapan Alatalla daya here sa ampun Karajaan Surga. 4Tuu sanang marauh ulun sa mahanang atei daya here sagar narariu.5Tuu sanang marauh ulun sa maeh atei daya here sagar ampun dunia. 6Tuu sanang marauh ulun sa kajuju nelang kakan ranu daya kabanaran daya here sagar na ampi puas. 7Tuu sanang marauh ulun sa miahi ulun lain daya here sagar narime pikaeh atei. 8Tuu sanang marauh ulun sa barasis atei daya here sagar kadinung Alatalla.9Tuu sanang marauh ulun sa nginsing damai daya here sagar na herau anak Alatalla 10Tuu sanang marauh ulun sa wuah kahangen daya kabanaran here sagar ampun Karajaan Surga.11Tuu sanang marauh naun amun ulun ngampihala nelang ngahanangen nelang ngapuntaka naun daya gana Aku. 12Arai mihewuleh daya hante upa naun hang surga, daya kala yiru pada here ngahanangen kawan nabi kapihuan naun." Rangi andri Piraai Dunia13"Naun yiri rangi dunia, kude dami rangi yiru jari mapahe, anri inun tau ngampi erangni kamulek? Puang uweng gunani lagi salain naumpe nelang na rarah ulun." 14Naun yiri piraai dunia. Tumpuk sa naan hang ambau bukit puang iyuh nadina.15Puang uweng ulun nuntun palita balalu nutup ni hang kapit gantang, himat naelah ni hang ambau palita nampan tau ngampi raai katuluh sa naan hang wuang lewu. 16Kalayiru pada raainu basahaya nampan ulun lain tau kadinung ulah gawinu sa maeh balalu nawat Ambahnu sa hang surga." Pangganapan Hukum Moses anri Kitab Kawan Nabi17"Ada minda Aku hawi neu nyamawai Hukum Moses atawa kitab kawan rasul. Aku hawi puang nampan nyamawaini kude ngampi ganapni. 18Aku iwara satuuni ma naun, hampe langit anri bumi haut mitah, puang sunah isa huruf sa wawai teka Hukum Moses amun huan tulus katantuluhni.19Daya yiru, hie sa ngampi wawai isa teka kawan parentah sa pangarumis yina balalu ngajar kawan ulun lain ngulah kala yiru pada, hanye sagar jari sa panga rumisni hang wuang Karajaan Surga. Kude hie sa nampalus kawan parentah yiru balalu ngajar ma kawan ulun lain sagar jari sa panga hante hang wuang Karajaan Surga. 20Jari Aku iwara ma naun amun kabanaran naun puang labis teka kawan guru agama anri kawan ulun Farisi, naun puang sagar masuk ma wuang Karajaan Surga. Hal ulun sa sangit anri pulaksanaini21Naun haut karengei lengan ajar ma kawan datu nini takam, 'Ada munu ulun,' anri 'Hie sa munu ulun patut na enei ma pangadilan.' 22Kude, Aku kaeau ma naun, hie sa sangit anri pulaksanaini raerai patut na hukum, daya hie sa kaeau ma pulaksanaini, 'hanyu lunga,' patut na adili, nelang hie sa ngeau, 'hanyu bungul,' patut naumpe mawuang apui naraka.23Daya sabab yiru, amun hanyu nyarah pangamiannu hang ambau mezbah, balalu hanyu kaitung pulaksanainu naan kasangiten anri hanyu, 24tanan dulu pangamiannu yiru hang hadapan mezbah, balalu tulak lepuh badamai anri pulaksanainu yiru, udi yiru wau hanyu mulek ngami pangamiannu ma Alatalla.25rereu badamai anri ulun sa nawa naun katimpulu naun magun hang isa jalanan anri hanye, ada hampe ulun sa nawa naun nyarah naun ma hakim, balalu hakim yiru nyarah naun ma pagawaini, palus ngampasuk naun mawuang panjara. 26Aku iwara satuuni ma naun, naun puang sagar kaluar teka panjara kapihuan katuluh utang naun punah nabayar. Ulun sa idapa27"Naun haut karengei lengan ajar kalayina, "Ada idapa.' 28Kude Aku kaeau ma naun kawan ulun sa ninung erang kaulun wawei anri kunuan idapa, ulun yiru haut idapa anri wawei yiru hang wuang ateini.29Amun matenu tuhi kawan ngulah hanyu badosa, garuit palus umpe mate yiru. Daya, labis maeh hanyu kawawaian isa anggota tenganu teka katuluh tenganu naumpe mawuang naraka. 30Balalu, amun tangan nu tuhi kawan ngulah hanyu badosa, tetek palus umpe tangan yiru daya labis maeh hanyu kawawian isa anggota tenganu teka katuluh tenganu naumpe mawuang naraka. Aturan sarak31Haut naan lengan ajar kala yiti: Hie ulun sa nyansarak matueh waweini, harus ngami surat sarak ma hanye. 32Kude, Aku kaeau ma naun hie sa nyansarak matueh waweini, kacuali daya idapa, hanye haut ngulah matueh weweini idapa. Udi yiru, hie sa narangan anri wawei sa haut sarak yiru, hanye idapa pada.Hal basumpah33Hinra lagi, naun haut karengei sa naajar ma kawan datu nini takam, 'Ada budas basumpah palsu, kude tampalusleh sumpahnu yiru hang hadapan Tuhan. 34Kude, Aku kaeau anri naun: Ada budas naun basumpah, hau demi surga daya surga yiru padudusan Alatalla, 35atawa demi bumi daya bumi yiru pirarahan pee-Ni, atawa demi Yerusalem daya yiru tumpuk Raja Hante.36Ada pada hanyu basumpah demi ulunu daya hanyu puang tau ngulah sunah erang kawila wulunu, mahilak atawa maintem. 37Eauleh, amun hiai antuh hiai, amun puang antuh puang, diwi teka yiru hawini teka sa jahat. Hal iwaleh38Naun pada haut karengei lengan ajar kalayiti: 'Mate ganti mate, dipen ganti dipen.' 39Kude, aku kaeau ma naun ada ilawan sa jahat, kabalikanni hie sa nampar pahu nu tuhi kawan, ami pada ma hanye pahu nu tuhi kawi.40Amun ulun mangadu naun nelang ngalap pamanu, ami pada ma hanye jubahnu. 41Hie sa mamaksa naun takia isa mil, takialeh hampe rueh mil anri hanye. 42Ami ma ulun sa ilaku teka hanyu nelang ada na tampik ulun sa hamen ngihau teka hanyu.Sinta anri musuhnu43"Naun haut karengei lengan Alatalla kalayiti, ' Sinta ma kawan sasameh naun,' nelang 'Muar ma kawan musuhnu.' 44Kude, Aku kaeau ma naun, sinta ma katuluh kawan musuhnu nelang badoa ma kawan ulun sa ngahanangen naun, 45nampan naun tau jari kawan anak Ambahnu sa hang surga daya Hanye sa ngampi hulet mate anrau-Ni ma kawan ulun sa jahat nelang ma kawan ulun sa maeh, ngampi inau uran ma kawan ulun sa maeh nelang ma kawan ulun sa puang maeh.46Daya amun naun ekat sinta anri ulun sa pada sinta anri naun, balalu inun upa sa na haba da naun? Angneh kawan tukang tagis pajak pada ngulah kala yiru? 47Balalu amun naun ngami salam ekat ma kawan pulaksanai naun, inun kalabihan parbuatan naun? Angneh kawan ulun sa puang kataru Alatalla pada ngulah kala yiru? 48Daya yiru, naun harus paruna, sameh kala Ambahnu hang surga sa pada paruna."
Chapter 6Ajaran hal ngami

1"Ingat amun naun ngaraja kawajiban agama naun hang hadapan murunsia, ada ngaheng nampan nadinung ulun. Amun kala yiru, naun puang sagar narime upa teka Ambahnu hang surga. 2Daya yiru, amun naun ngami sadakah, ada iwawara sameh kala kawan ulun sa bapura-pura hang kawan lewu sumbayang anri hang lanan nampan natawat da ulun lain. Aku iwara sa tuuni ma naun amun here haut narime upani.3Kude, amun naun ngami sadakah, ada hampe tangannu sa kawi karasa inun sa nakaraja tangannu sa kawan, 4nampan sadakahnu yiru puang usah rasa ulun balalu Ambahnu sa kadinung sadakahnu sa suni-suni yiru ngami upani ma hanyu."Ajaran hal badoa5Balalu, amun naun badoa, ada kala kawan ulun sa bapura-pura daya here ru sindi minri nelang badoa hang kawan lewu sumbayang anri hang kawan tumpa lalan nampan nadinung ulun. Aku iwara sa tuuni ma naun, here haut narime upani. 6Kude, amun naun badoa, asuk ma wuang kamar palus tutup wanawang, balalu badoa ma Ambahnu sa puang dinung yiru, Ambahnu sa kadinung pagawiannu sa suni-suni yiru sagar ngami upani ma hanyu. 7Amun naun badoa, ada menye-menye kakulek kala wangun kawan ulun sa puang kataru Alatalla, daya here minda anri doa sa ambau pilakuan here sagar nasanrengei.8Daya yiru, ada kala here daya Ambahnu haut karasa inun sa naparlu daya naun kapihuan naun ilaku ma Hanye. 9Jari badoaleh kalayiti, 'Ambah kami sa hang surga: Hanyu Alatalla sa tungkan, Hanyu sa nasambah nelang nahormat. 10Hanyu Raja kami. Wuah Hanyu marentah hang ambau tane, nelang kabahumennu ngalut nuu kala hang surga.11Ami ma kami, hang anrau yiti kutaen sa na parlu daya kami. 12Ampun kami teka kahalaen kami, kala kami haut ngampun ulun sukat bakahalaen anri kami. 13Ada maladar kami kawawian kaparisayaan tawuk kami napurija, kude sanepah kami teka kuasa sa jahat. Hanyu Raja sa bakuasa nelang mulia hampe kalalawahni. Amen."14Amun naun ngampun ulun sa bakahalaen ma naun, Ambahnu sa hang surga pada sagar ngampun kahalaen naun. 15Kude, amun naun puang ngampun kahalaen ulun lain, Ambahnu pada puang sagar ngampun kahalaen naun.Hal bapuasa16Amun naun bapuasa, ada wangun uruwawa naun raruuk kala ulun sa bapura-pura daya here ngubah wangun uruwawani nampan katuluh ulun karasa here bapuasa. Aku iwara sa tuuni ma naun amun here haut narime upani 17Kude, amun naun bapuasa, ami minyak wulunu nelang saawui uruwawanu 18nampan puang uweng sa karasa naun bapuasa, kasuali Ambahnu sa puang dinung yiru, Ambahnu sa kadinung pagawiannu sa suni-suni yiru sagar ngami upani ma hanyu. Ware ngumpul harata hang surga19"Ada ngumpul harata ma diri naun hang dunia, uneng kametei anri tagar tau nanrusakni, kamulek uneng maling tau hawi ngalatni. 20Kabalikanni, kumpulleh harata ma diri naun hang surga, uneng kametei anri tagar puang tau nanrusakni, kamulek uneng maling puang tau hawi ngalatni. 21daya hang awe unengan harata naun, hang yiru pada atei naun."22"Mate yiru palita ma tenga. Jari amun matenu maeh, maraai katuluh tenganu. 23Kude, amun matenu jahat, maieng katuluh tenganu." Jari, amun palita hang wuang tenganu maieng, maka tuu tamam piieng yiru. 24"Puang uweng sunah erang kaulun tau malayani rueh tuan daya hanye sagar muar anri tuan sa isa balalu sinta anri tuan sa lain, atawa hanye sagar satia ma tuan sa isa balalu maremeh tuan sa lain. Naun puang tau malayani ma Alatalla nelang ma harata banda pada."Ada naun adingan25"Daya yiru Aku iwara ma naun, ada adingan anri pamelum naun, inun sa sagar nakuta atawa inun sa sagar na uut. Kala hie pada anri tenga naun, inun sa sagar napakai naun. Angneh pamelum diwi teka kutaen, nelang tenga diwi teka pakaian? 26Dinung naun kawan wurung hang langit sa angaan miamulean, puang masi, nelang puang pada ngumpul hasil miamulean mawuang wirang, kude Ambahnu sa hang surga ngami here kuman. Angneh naun diwi baharaga teka here?27Hiekah teka naun sa daya adingan tau ngampambau umurni sunah hena butit? 28Dainun naun adingan neu pakaian? Dinung kawan wunge bakung hang lasi, kalaawe here welum, wunge yiru puang bagawi, nelang puang nawai, 29kude Aku iwara ma naun amun hi Salomo sa tamam panatau puang makai pakaian kala kaeh kawan wunge yiru.30Jari, amun rikut hang lasi, sa naan anrau yina kaiyat uni natutung ma apui, Alatalla mahias rikut kalayiru kaehni, duanni naun, kawan ulun sa puang parisaya? 31Daya yiru, ada naun adingan nelang kaeau, 'Inun sa sagar nakuta takam?', atawa "Inun sa sagar nauut takam?', atawa 'Inun sa sagar napakai takam?'32Daya kawan bangsa lain saratang ngantara hal yiru padahal Ambahnu sa hang surga karasa naun parlu katuluh yiru. 33Jari, angkali dahulu Karajaan anri kabanaran-Ni, balalu katuluhni sagar natambah ma naun. 34Daya gana yiru, ada naun adingan neu anrau kauni daya kauni haut naan kasusahenni raerai. Kasusahen anrau yiti sukupleh pakai anrau yiti."
Chapter 7Ada mahakimi

1"Ada mahakimi nampan naun ada nahakimi. 2Daya sameh kala wangun panghakiman sa napakai naun mahakimi, kalayiru pada naun sagar nahakimi, nelang ukuran sa napakai naun ma ulun lain,pada sagar naukur ma naun.3Daya inun naun kadinung huai hang mate pulaksanainu, kude baluk hang matenu raerai puang naun kadinung? 4Atawa, kalaawe naun tau kaeau ma pulakasanainu, 'Elah aku ngaluar huai yiru teka matenu,' kude hang matenu raerai naan baluk? 5Heh, naun ulun sa bapura-pura, ampi kaluar dahulu baluk yiru teka matenu, wau hanyu tau tarang kadinung balalu ngaluar huai teka mate pulaksanainu.6Ada ngami barang sa barasis ma kawan antahu, kamulek ada medak mutiara ma hadapan iwek nampan here puang ngagijak andri peeni palus iwaleng nyambar hanyu." Lakuleh, antaraleh nelang talitikleh7"Laku, maka naun sagar naami. Antara, maka naun sagar kahaba. Talitik, maka wanawang sagar nauka ma naun. 8Daya, tiap ulun sa ilaku,sagar narime, ulun sa ngantara sagar kahaba, nelang ulun sa nalitik, wanawang sagar nauka. 9Hie teka naun, dami anakni ilaku rute balalu ngami watu? 10Atawa dami anakni ilaku kenah balalu ngami anipe?11Jari,amun naun sa jahat kataru ngami sa maeh ma kawan anak naun, duanni Ambahnu sa hang surga, Hanye sagar ngami sa maeh ma ulun sa ilaku teka Hanye." Hukum sa panga utama 12"Katuluh sa nakabahumen naun natampalus ulun lain ma naun, kala yiru pada naun nampalus ma ulun lain, daya yiru isi Hukum Moses anri kitab kawan nabi." Lalan nuju ma pamelum13"Ware asuk mitah wanawang sa hipit daya wanawang anri lalan sa nuju ma pamparei laga nelang buka, rama ulun sa mitah lalan yiru. 14Wanawang sa hipit nelang mahadin naasuk yiru lalan sa nginsing ulun ma pamelum, nelang duhu ulun sa kahaba lalan yiru." Paringatan ma kawan Nabi Palasu15"Hati-hati nadap kawan nabi palasu sa hawi nunung naun kala wangun babiri, kude sa tuuni here kala kawan sarigala sa buas. 16Teka hasil pagawianni naun sagar kataru here. Taulah ulun kaiyuh kawan wua anggur teka jumpun sa barunrui nelang kawan wua ara teka lasi penu rikut? 17Kala hie pada, teka kakau sa maeh mua wua sa maeh, kude kakau sa puang maeh mua wua sa puang maeh.18 Kakau sa maeh puang tau mua wua sa puang maeh, kalahie pada kakau sa puang maeh puang tau mua wua sa maeh. 19Satiap kakau sa puang mua wua sa maeh sagar nateweng palus natutung ma apui 20Jari, teka kawan wua ni naun tau kataru here.21Puang katuluh ulun sa nerau Aku, 'Tuhan, Tuhan,' sagar masuk ma Karajaan Surga, kude ekat ulun sa nampalus kabahumen Ambahku sa hang surga. 22Hang anrau yiru, hene ulun sa kaeau nengkan Aku, 'Tuhan, Tuhan, angneh kami banubuat hang wuang ngaran-Nu, nelang ngusir kawan roh jahat hang wuang ngaran-Nu, nelang ngulah hene mukjizat hang wuang ngaran-Nu?' 23Kude Aku sagar nuing ma here, 'Aku puang suah kataru naun! Hulu tulak teka yiti, naun sa ngulah kajahaten!'" Karengei nelang nakaraja24"Daya yiru, katuluh ulun sa nyanrengei lengan-Ku yiti palus ngarajani sameh kala ulun pintar marahati sa ngambuan lewuni hang ambau watu. 25Tawuk minau uran mehet nelang ranu baah hawi, nelang riwut barat nampuh lewu yiru, lewu yiru puang tumbang daya naambuan hang ambau watu.26Kala yiru pada ma ulun sa nyanrengei lengan-Ku yina kude puang ngarajani sameh kala ulun budu sa ngambuan lewuni hang ambau karasik. 27 Tawuk minau uran mehet nelang ranu baah hawi, nelang riwut barat nampuh lewu yiru, lewu yiru tumbang, nelang tuu hante panrusakni."28Dami Yesus luput ngajar, kawan ulun rama yiru mandam karengei ajaran-Ni, 29daya Hanye ngajar here anri kuasa, puang kala kawan guru agama here.
Chapter 8Yesus nyamare ulun sa kadanen

1Tawuk Yesus minau teka bukit, rama ulun sa naharak hanye. 2Hawi erang kaulun kadanen, hanye ileku hang hadapan Yesus, palus kaeau, "Amun Hanyu ngaheng, Hanyu tau nyamare aku." 3Yesus ngulur tangan-Ni nelang manjamah ulun yiru, Eau-Ni, "Aku ngaheng, hanyu ware!." Hang yiru jua panyakitni ware.4Balalu eau Yesus nengkan hanye, "Ingat, ada hanyu nyarita ma hie-hie, kude hulu hanyu nunung imam, ampi dinung tenga dagingnu ma hanye, udi hie sarah parapah sa naparentah Moses nampan jari kasaksian ma here." Erang kaulun Palayan Parwira Romawi nasamare5Tawuk Yesus masuk ma Kapernaum, erang kaulun parwira hawi manalu Hanye, nelang laku karawah teka Hanye, 6eauni, "Tuan, palayanku sakit hang lewu, hanye mangkading daya lumpuh, tuu uyuh hanye ngaret kahanangen." 7Eau Yesus ma hanye, "Aku sagar hawi nyamare hanye."8Kude, parwira yiru nuing, "Tuan, aku puang patut narime Hanyu masuk hang lewuku, kude antuhleh baran erang kawusi lengan balalu palayanku yiru ware. 9Daya aku yina pada harus tunduk ma parentah atasanku, nelang hang imbe aku naan pada kawan parajurit sa harus tunduk ma parentahku. Amun aku nunyu erang kaulun parajurit, 'Hulu tulak,' hanye balalu tulak, aku nunyu sa lain, 'Ma yati,' hanye balalu hawi, aku nunyu palayanku, 'Ulah yiti,' hanye balalu ngulahni." 10Tawuk Yesus karengei inun sa naeau parwira yiru, Hanye mandam balalu kaeau ma kawan ulun sa naharak Hanye, "Aku iwara ma naun , huan suah Aku kahaba kaparisayaan sa kala yiti hanteni teka penah ulun Israel.11Kapinuuni Aku iwara ma naun, rama ulun sagar hawi teka timur anri barat, balalu uma maharung kuman baya hi Abraham, hi Ishak, anri hi Yakub hang wuang Karajaan Surga, 12kude kawan anak karajaan yiru sagar na umpe ma wuang piiyeng sa panga lalem. Hang yaru here sagar nungkau nelang ngaret kahanangen. 13Balalu Yesus kaeau nengkan parwira yiru, "Hulu hanyu mudi, inun sa naparisayanu yiru sagar jari." Balalu tawuk yiru jua, palayanni ware.Kasian wawei hi Petrus anri ulun rama nasamare14Tawuk Yesus hampe hang lewu hi Petrus, Hanye kadinung kasian Petrus sa wawei ganyah mekum hang paandrean. 15Yesus manjamah tanganni balalu ekumni wawai. Udi yiru, hanye ambuan teka paandrean palus malayani Yesus.16Dami anrau nanuku kariwe, ulun nginsing nunung Hanye kawan ulun sa naasuk roh jahat, balalu Hanye ngusir kawan roh yiru anri erang kawusi lengan, nelang nyamare katulu ulun sa mekum, 17nampan tulus inun sa naeau daya Nabi Yesaya: "Hanye sa ngalap kawan kahanangen takam nelang nanggung kawan panyakit takam." Yesaya 53:4Jari murid Yesus18Tawuk Yesus kadinung rama ulun ngawariung Hanye, Hanye marentah here nampan nyabarang danau. 19Udi hie, erang kaulun guru agama hawi nunung Hanye nelang kaeau, "Guru, aku hamen umba Hanyu maaweleh." 20Yesus nuing, "Sarigala naan liang, kawan wurung hang langit naan hanai, kude Anak murunsia puang uweng paunenganni pakai ngandak ulu-Ni."21Isa teka kawan murid kaeau ma Hanye, "Tuhan, ijin aku tulak badahulu lepuh masar ambahku." 22Kude, eau Yesus ma hanye, "Umba Aku, elahni ulun matei masar ulun matei wat here raerai." Yesus ngampi suni riwut barat23Yesus sungkat mawuang jukung, kawan murid-Ni pada umba sinrah baya Hanye. 24Salenga hawi riwut barat mehet tatuu hang danau hampe jukung here pipi galumbang. Tawuk yiru, Yesus ganyah manre. 25Balalu, kawan murid hawi nunung Yesus palus ngele Hanye, eau here, "Tuhan, karawah salamat kami! Takam silaka!"26Eau-Ni ma here, "Dainun naun takut, naun ulun sa kurang parisaya?" Udi yiru, Hanye minri palus misuh riwut barat anri danau yiru, balalu danau yiru taduh bagalumbang. 27Kawan ulun wauh eau here, "Ulun inun Hanye yiti, hampe riwut barat anri danaupun nuu parentahni?"Rueh Kaulun Gadara naasuk Roh Jahat28Dami Yesus hampe sabarang danau, hang daerah Gadara, rueh kaulun sa naasuk roh jahat hawi nunung Hanye. Here rueh sa kaluar teka pasaran yiru maraat tatuu hampe mahi sunah isa ulun sa heei mitah lalan yiru. 29Here rueh nantiak, eau here, "Inun urusan-Nu anri kami, Anak Alatalla? Inun hanyu hawi lepuh nyiksa kami biar huan hampe wayahni?"30Puang lawit teka yiru, naan kawan iwek rahat ngantara kutaen. 31Kawan setan yiru ilaku nengkan Hanye balalu kaeau, "Amun Hanyu nunyu kami kaluar, huyu kami masuk mawuang kawan iwek yiru." 32Yesus kaeau ma here, "Hulu!" Balalu, here kaluar hengka kararueh ulun yiru balalu masuk mawuang kawan iwek yiru. Balalu, katuluh kawan iwek yiru nempat mitun teka iring danau, palus matei leteng.33Kawan ulun sa nyaga kawan iwek yiru nempat ma tumpuk, palus nyarita katuluhni, pada neu inun sa haut jari anri rueh kaulun sa naasuk setan yiru. 34Maka katuluh ulun hang tumpuk tulak manalu Yesus. Dami here kadinung Yesus, here ilaku nampan Hanye nanan daerah here.
Chapter 9Yesus ngampun palus nyamare erang kaulun sa lumpuh

1Udi sungkat mawuang jukung, Yesus nyabarang danau balalu hampe hang tumpuk natat-Ni. 2Hang yaru, ulun nginsing nunung Hanye erang kaulun lumpuh sa mangkading hang patah. Dami Yesus kadinung kaparisayaan here, Yesus kaeau nengkan ulun lumpuh yiru, "Ampi kuat ateinu, anak-Ku, dosanu haut naampuni."3Udi yiru, papire kaulun guru agama kaeau hang wuang atei here, "Ulun yiti mahina Alatalla!" 4Kude, Yesus karasa pikiran here, eau-Ni, "Dainun naun mamikir sa jahat hang wuang atei naun? 5Saawe sa labis murah, ngantuh, "Kawan dosanu haut naampuni,' atawa ngantuh 'Ambuan hulu takia'? 6Kude nampan naun karasa amun hang ambau tane Anak murunsia bakuasa ngampun dosa." Balalu, Yesus kaeau nengkan ulun lumpuh yiru, "Ambuan, enat patahnu, hulu mudi!"7Balalu ulun lumpuh yiru ambuan palus mudi. 8Kude, tawuk ulun rama kadinung kajadian yiru, here tuu mandam palus nawat Alatalla sa ngami kuasa kala yiru hanteni ma murunsia. Matius tukang tagis pajak umba Yesus 9Udi Yesus tulak teka unengan yiru, Hanye kadinung erang kaulun sa naherau Matius ganyah maharung hang unengan ulun nagis pajak. Yesus kaeau nengkan hanye, "Hayu umba Aku." Balalu hi Matius minri palus umba Yesus10Tawuk Yesus maharung kuman hang lewu Matius, rama hawi kawan tukang tagis pajak anri kawan ulun badosa, balalu umba maharung kuman baya Yesus anri kawan murid-Ni. 11Dami kawan ulun Farisi kadinung hal yiru, balalu here kaeau ma kawan murid Yesus, "Daya inun Guru naun kuman baya anri kawan tukang tagis pajak nelang anri kawan ulun badosa?"12Kude, Yesus karengei hal yiru, balalu nuing, "Ulun sehat puang parlu tabib, ekat ulun sa sakit. 13 Pantaru inun arati lengan Alatalla sa kaeau kalayiti, 'Ahilelo sa nakabahumenKu, puang ekat parapah,' daya Aku hawi puang lepuh nerau kawan ulun sa nganggap dirini maeh, malengkan ma kawan ulun badosa." Tuntian hal bapuasa14Udi yiru, kawan murid Yohanes hawi nunung Yesus babalu here nunti, "Wuah inun kami anri kawan ulun Farisi puasa, kude kawan murid-Nu puang puasa? 15Yesus nuing, "Taulah kawan hengau pangantin mahanang atei amun pangantin upu magun naan baya anri here? Kude, naan wayahni pangantin upu yiru naalap teka here, tawuk yiru wau here bapuasa.16Puang uweng ulun numpang kain sa wau ma pama sa uhang, daya kain yiru sagar nyansitat pama sa uhang balalu magin hante sitatni.17Kala yiru pada, puang uweng ulun sa nuang anggur wau mawuang kantung kudit sa uhang. Daya, kantung kudit yiru sagar pairah, balalu anggurni tunrak, nelang kantung yiru bungkas. Kude, ulun nyimuh anggur wau ma kantung kudit sa wau pada nampan kararuehni tatap maeh." Yesus ngambuan ulun matei nelang nyamare ulun sakit18Rahat Yesus bapaner anri kawan ulun rama, hawi erang kaulun pamimpin lewu sumbayang palus nyambah Yesus, eauni, "Anakku sa wawei wau budas matei. Kude, awat hawi lepuh ngandak tanggan-Nu hang ambau hanye, nampan hanye welum kamulek." 19Balalu Yesus ambuan palus tulak umba ulun yiru, kala yiru pada anri kawan murid Yesus.20Naan erang kaulun wawei sa haut rueh walas taun lawahni uyuh ngaret mahanang daya pandarahan, hawi naripi Yesus hingka wading palus negei hujung jubah-Ni, 21Daya pikir wawei yiru, "Amun aku kaiyuh sunah nyawir hujung jubah-Ni, aku sagar ware." 22Kude, Yesus iwaleng palus kadinung wawei yiru, balalu kaeau, "Ampi kuat ateinu, anak-Ku, kaparisayaannu haut nyamare hanyu." Hang tawuk yiru jua wawei yiru ware.23Dami Yesus hampe hang lewu pamimpin lewu sambayang yiru balalu kadinung kawan ulun sa niup suling nelang kawan ulun rama sa ngulah rawek rukah, 24Hanye kaeau ma here, "Kaluar naun katuluh, daya iya wawei yina puang matei, hanye manre." Balalu here katuluh kakihi karengei Yesus kaeau kalayiru.25Udi ulun rama yiru nausir maluar, Yesus masuk palus negei tangan anak yiru, balalu iya wawei yiru ambuan. 26Habar yiru tasiar ma katuluh daerah yiru. Yesus nyamare rueh kaulun pehe27Tawuk Yesus tulak teka yiru, rueh kaulun pehe naharak Hanye nelang nanterau mamehet, "Palelo kami, Anak Dawid." 28Dami Hanye masuk mawuang lewu, kararueh ulun pehe yiru nien hawi nunung Hanye balalu Yesus nunti teka here, "Inun naun parisaya Aku tau nyamare naun?" Here rueh nuing, "Kami parisaya, Tuhan!"29Balalu, Yesus manjamah mate here,nelang kaeau, "Daya naun parisaya, maka jari inun sa naharap daya naun." 30Balalu here rueh tau kadinung. Yesus bahimat ngampi itung here rueh, "Ada budas iwawara ma hie-hie hal yiru." 31Kude, here rueh tulak nelang iwara kabar neu Yesus ma katuluh daerah yiru. Yesus Nyamare Ulun Muna32Tawuk rueh kaulun yiru tulak, erang kaulun muna sa karasukan roh jahat nainsing nunung Yesus. 33Dami roh jahat yiru nausir, tawuk yiru jua ulun muna yiru tau bapaner. Ulun rama yiru wauh nelang kaeau, "Huan suah kami kadinung kajadian kala yiti hang Israel." 34Kude kawan ulun Farisi kaeau, "anri kuasa panghulu roh jahat Hanye ngusir kawan roh jahat yiru." Hene Wasian Kude Butit Tukang Wasi35Yesus tulak bakaliling ma katuluh tumpuk anri ma katuluh desa nelang ngajar hang kawan lewu sumbayang, palus iwara Kabar Maeh neu Karajaan Sorga, palus nyamare hene masam panyakit anri kahanangen. 36Tawuk Yesus kadinung ulun rama yiru, Hanye tuu palelo ma here, daya here puang badaya nelang puang paurus kala kawan babiri sa puang nasaga.37Balalu Hanye kaeau nengkan kawan murid-Ni, "Wasian hene, kude ulun tukang wasi butit." 38Daya yiru, laku ma Tuhan sa ampun wasian, nampan ngirim kawan ulun pakai masi."
Chapter 10YESUS NGUTUS KAWAN MURID-NI

1Balalu, Yesus nerau ka rueh walas murid-Ni anri ngami here kuasa hang ammau kawan roh sa murun ne'u ngumpe kawan roh iru anri ne'u nyamare wahai masam panyakit kalahie pada wahai masam kahangen.2Ina ngaran-ngaran ka rueh walas rasul yiru : sa taraulu, hi Simon sa na herau Petrus, anri hi Andreas pulaksanaini, anri hi Yakobus iya Zebedeus, anri hi Yohanes pulaksanaini, 3hi Filipus, anri hi Bartolomeus, hi Tomas, anri hi Matius tukang kumpul pajak, hi Yakobus iya Alfeus, anri hi Tadeus, 4hi Simon ulun teka tumpuk Zelot, anri hi Yudas Iskariot sa ngari Yesus5Yesus ngutus ka rueh walas rasul iru nelang marentah here, "Ada tulak ma lalan kawan bangsa lain atawa masuk ma wuang tumpuk ulun Samaria, 6kude tulakleh nunung kawan babiri sa tawang teka helang kawan umat Israel. 7Anri, salawah hanyu tulak, ware nahampe habar maeh nelang iwara, "Karajaan Surga haut rupak.'8Samare kawan ulun sakit, samelum kawan ulun matei, ampibarasis kawan ulun kusta, anri umpe kawan roh sa puang maeh. Hanyu narime puang bawayat, hanyu ngami puang bawayat. 9Ada hanyu ngennei amas, atawa perak, atawa tembaga hang wuang panningnu, 10atawa tas ne'u jalanannu, atau rueh lammar pama, atawa sannal, atawa tungkeh daya erang kaulun sa bagawi patut narime makutani11Balalu, hang tumpuk hante atawa hang tumpuk rumis hang aweleh hanyu masuk, sampining hie sa patut hang wuangni udi hie munengleh hang yaru hampe hanyu nampalus jalanannu lagi. 12Hantek hanyu masuk ma erang kawua lewu, ami tabe. 13Amun lewu iru patut, elah damai sejahteranu muneng hang yiru, kude amun puang, elah damai sejahteranu ru mulek ma hanyu.14Balalu, hielah ulun sa puang narime hanyu atawa puang hakun nyanrengei piwaraannu, hantek hanyu kaluar teka lewu atau tumpuk yiru, kibah habu teka peenu. 15Aku iwara habar sa tu'u ma hanyu, amun hang anrau penghakiman, tane hang Sodom anri Gomora sagar labih madinei tangunganni teka tumpuk yiru. "16"Dinung, Aku ngutus naun kala babiri ma penah sarigala. Daya yiru, naun harus pandai kala anipe nelang tulus atei kala wurung dara. 17Kude, naun harus bahati-hati nadap kawan ulun sa sagar nyarah naun ma pangadilan palus ngahanangen naun hang kawan lewu sumbayang. 18Naun sagar naendei ma hadapan kawan panguasa anri kawan raja daya Aku, nampan naun ngami kasaksian neu Aku ma here anri ma kawan bangsa lain.19Kude, amun here nyarah naun, ada naun gaer neu inun atawa kalaawe naun bapaner, daya tawuk yiru jua sagar nawara ma naun inun sa harus naantuh daya naun. 20Daya, sa bapaner hang tawuk yiru puang naun, malengkan Roh Ambah-Nu, itetei naun.21Pulaksanai sagar nyarah pulaksanaini raerai nampan na wunu, balalu kalayiru pada ambah anri anakni. Kawan anak sagar nawan ineh ambahni, balalu nyarah here nampan na wunu. 22Naun sagar jari kakuaren katuluh ulun daya gana ngaran-Ku, kude ulun sa batahan hampe pijumpuhanni sagar nasalamat. 23Amun naun nasiksa hang isa tumpuk, lempat ma tumpuk sa lain. Aku iwara ma naun kapihuan naun litar ngaliling katuluh tumpuk hang Israel, Anak Murunsia haut hawi.24Murid puang labis taman teka guruni, kalahie pada palayan puang labis tamam teka tuanni. 25Haut sukup amun murid jari kala guruni, nelang palayan jari kala tuanni. Amun kapala kaluarga haut nagalar Beelzebul, duanni anggota kaluarga hang lewuni." Takut ma Alatalla puang ma murunsia26"Daya yiru, ada naun takut nadap here daya puang sunah isa sa natutup sa puang sagar padinung, atawa puang sunah isa sa nadina sa puang sagar tabungkar. 27Inun sa naeauku ma naun hang maieng, wara kamulek tawuk maraai. Inun sa na keneh hang silu naun, wara yiru hang ambau hapau.28Ada takut anri here sa tau munu tenga, kude puang tau munu amirue, ware takut ma Hanye sa bakuasa ngampi binasa amirue atawa tenga hang naraka. 29Angneh rueh kaukui angkarei naari makai duit sapeser? Kude puang sunah erang kaukui lawu ma tane amun puang nakabahumen Amahnu. 30Likan katuluh wila wulu hang ulunu haut rasa jumalahni. 31Daya yiru, ada takut,naun labis baharaga teka kawan angkarei." Mangaku Yesus hang hadapan murunsia32"Jari, tiap kaulun sa mangaku Aku hang hadapan murunsia, Aku pada sagar mangaku hanye hang hadapan Ambah-Ku hang surga. 33Kude, hie sa puang mangaku Aku hang hadapan murunsia, Aku pada sagar puang mangaku hanye hang hadapan Ambah-Ku hang surga." Tujuan Pihawian Yesus34"Ada naun minda amun Aku hawi ngendei pidamai ma dunia. Aku hawi puang ngendei pidamai, malengkan pibaburan. 35Daya, Aku hawi pakai mamisah anak upu teka ambahni, anak wawei teka inehni, nantu wawei teka kasianni wawei, 36sa jari musuhni hanye yiru teka kawan kulawarga raerai.37Hie sa sinta anri inehni atawa anri ambahni diwi teka sintani ma Aku, puang patut umba Aku. Kala yiru pada, hie sa sinta anakni upu atawa anakni wawei diwi teka sintani ma Aku pada puang patut umba Aku. 38Hie sa puang mikul balasangarni palus umba Aku, puang patut umba Aku 39Hie sa malihara pamelumni sagar kawawaian pamelumni, kude hie sa kawawaian pamelumni daya Aku sagar kaiyuh pamelumni." Upa teka Alatalla40"Hie sa narime naun, narime Aku. Nelang, hie sa narime Aku, narime Hanye sa ngutus Aku. 41Hie sa narime nabi daya hanye nabi, sagar narime kala upa erang kaulun nabi. Nelang, hie sa narime erang kaulun maeh daya hanye maeh, sagar narime kala upa erang kaulun maeh.42Hie sa ngami ranu uut biar ekat erang sangkir ranu marisak ma erang kaulun teka kawan murid-Ku yiti, ulun yiru puang sagar kawawaian upani."
Chapter 11

1Hantek Yesus luput ngami parentah ma ka rueh walas murid-Ni, Hanye tulak teka yiru ne'u ngajar ulun rama nelang iwara pesen Alatalla hang kawan tumpuk here.YESUS ANRI HI YOHANES PAMBAPTIS.2Taati, hantek hi Yohanes, sa rahat hang wuang penjara, karengei kawan gawian Kristus, hanye ngirim pesen mitah kawan muridni, 3nelang nunti ma Yesus, "Inun Hanyu sa hawi yiru, atawa kami harus nganrei sa lainni lagi?"4Yesus manjawab nelang kaeyau ma here " Tulak palus wara ma hi Yohanes inun sa na sanrengei anri natantau naun, 5sa pehe tau nantau kamulek, sa puang kaiyuh takia tau kaiyuh takia, sa bapanyakit kusta na samare, sa marengen tau nyanrengei, sa matei welum kamulek, kalahie pada ma here sa paua na tahampe kabar maeh ne'u Injil. 6Na ami berkat kawan ulun sa puang pahawit daya-Ku "7Dami here tulak, Yesus mulai bapaner hang penah kawan ulun rama ne'u hi Yohanes, " Inun sa hamen na tantau naun hang penah jumpun haket? Erang kawatang paring sa na siwui riwut ma yaru ma yati? 8Atawa ma inun naun tulak ma yaru? Erang kaulun sa ba pama maeh? Kawan ulun sa ba pama maeh ru ekat muneng hang istana raja.9Ne'u nantau inun naun tulak? Erang kaulun nabi? Tu'u, patut naun karasa Aku iwara ma naun, hanye ina labih hante teka erang kaulun nabi. 10Daya, hanye yiru erang kaulun sa ne'u hanye haut na tulis : ' Tantau naun! Aku ngirim utusan-Ku badahulu teka Hanyu. Hanye sa ngampi siap lalan ma Hanyu hang hadapan-Nu. ' Maleakhi 3:111Aku iwara kabar sa kapinu'uni ma hanyu, mahi erang kaulun murunsia sa nakayaan, sa labih hante teka hi Yohanes Pembaptis. Kude, sa paling rumis hang wuang Karajaan Surga, labih hante teka hanye. 12Teka katika Yohanes Pembaptis hampe taati, Karajaan Surga nginam kakarasen, nelang kawan ulun sa jahat ngulahni anri arai.13Daya yiru, katuluh nabi anri Hukum Taurat iwara hal yiru hampe katika hi Yohanes. 14Nelang, amun hanyu narimeni, hanye yirulah hi Elia sa sagar hawi. 15Hie sa baisi silu pakai nyanrengei, ware hanye nyarengei!16Kude, makai inun Aku mambanding generasi taati? Here yiru ialah kawan iya rumis sa maharung hang unengan-unengan ulun rama, sa nerau kawan hengauni, 17nelang kaeyau, 'Kami nyiwui suling ma hanyu, kude hanyu puang nanrik. Kami numet lagu hanang atei, kude hanyu puang mahanang atei.'18Dami hi Yohanes hawi puang kuman, puang nguut ranu, balalu here kaeyau, 'Hanye itun alah.' 19Kude, dami Anak Murunsia hawi balalu kuman anri nguut ranu, here pada kaeyau, 'Tantau, erang kaulun sa mauruh nelang mahamui, hengau kawan ulun sa ngumpul pajak baya kawan ulun badusa.' Kude, hikmat jari tu'u daya karajani. PANGITUNGEN NE'U ULUN SA PUANG PARISAYA20
21Silaka hanyu, razim! Silaka hanyu, tumpuk Betsaida! Daya, kawan mukjizat sa haut na ulah hang penah naun haut pada na ulah hang tumpuk Tirus baya Sidon, here haut lawah batobat makai pama kabung anri habu. 22Kude, Aku iwara ma hanyu amun hang anrau penghakiman, tumpuk Tirus baya Sidon sagar nangung dusa sa labih hante teka hanyu.23Balalu, hanyu, tumpuk Kapernaum, innanu hanyu sagar na tawat hampe ammau langit? Puang, hanyu sagar na ampinau ma tumpuk adiau, daya amun kawan mukjizat sa haut na ulah hang penah naun yiru na ulah hang tumpuk Sodom, tumpuk yiru sagar tatap naan hampe taati. 24Kude, aku iwara ma hanyu amun hang anrau penghakiman, tumpuk Sodom sagar tau labih nangungni teka naun. "KAARAYEN MA ULUN SA HAWI NUNUNG YESUS25Hantek yiru Yesus kaeyau, " Aku nawat Hanyu, Alatalla Ammah, Tuhan ammau langit anri kapit tane, daya Hanyu nyanina katuluh ina teka kawan ulun pintar nelang maharati, kude nahampeni ma kawan iya rumis. 26Hiai, Alatalla Ammah, daya sa kalayirulah sa maeh hang hadapan-Nu. 27Katuluh haut na sarah ma Aku daya Ammah-Ku. Nelang mahi erang kaulun sa kataru ne'u Anakni, amun puang Ammahni; kalayiru pada mahi erang kaulun sa kataru ne'u Ammahni amun puang Anakni daya yiru aheng Sang Anak hampan katuluh ulun iwara ne'u hal yiru.28Hawi nunung Aku, katuluh naun sa jura rapai tenga daging nelang sa wahai masalah, daya Aku hamen ngami naun lalaga. 29Sandang kuk sa napasang dayaKu, nelang piajar teka Aku daya aku lemah lembut anri imme atei, jari amiruenu tau tanang. 30Daya, kuk sa napasang-Ku iru murah nelang masalah-Ku madinei.
Chapter 12YESUSLAH TUHAN HANG AMMAU ANRAU SABAT

1Hang kateka yiru, Yesus takia mitah umme gandum hang anrau Sabat, nelang kawan murid-Ni kalauwan, balalu here ngutik kawan wusi gandum, palus ngutani. 2Kude, hantek kawan ulun Farisi nantauni, here balalu kaeyau ma Hanye, "Tantau, kawan murid-Nu ngaraja hal sa na uring hang anrau Sabat."3Kude, Yesus kaeyau ma here, "Huan suah sah naun mambasa inun sa na karaja daya Dawid hantek hanye baya here sa umma anri hanye kalauwan, 4Kalaawe hanye masuk ma Lewu Alatalla palus nguta rote parapah sa puang iyuh na kuta dayani, kalahie pada puang iyuh nakuta daya kawan ulun sa baya hanye, ekat iyuh nakuta daya kawan imam?5Atawa, huan suahkah naun mambasa Hukum Taurat, amun hang anrau Sabat, kawan imam hang Lewu Alatalla puang ngalut ajar hukum Sabat, kude here puang na ampi hala? 6Kude, Aku iwara ma naun naan hang yina sa labis hante teka Lewu Alatalla.7Kude, iru amun hanyu kataru aratini : ' Aheng-Ku hanye iru ahi lelu puang parapah', daya hanyu puang sagar nukum sa puang bahala. 8Daya, Anak Murunsia hanye yiru Tuhan hang ammau anrau Sabat."YESUS NYAMARE ULUN HANG ANRAU SABAT9 Udi tulak teka yiru, Yesus hampe hang sinagoge. 10Hang yiru naan erang kaulun upu sa lumpuh tuhi tanganni. Balalu, here nunti anri Yesus, eyau here, "Inun iyuh sah nyamare ulun hang anrau Sabat?" aheng here hampan tau ngampihala Yesus.11Balalu, Hanye kaeyau ma here, "Hie diantara naun sa baisi erang kaukui babiri, anri amun babiri yiru lawu ma luwang hang anrau Sabat, ang neh hanye sagar negei palus ngampikalaur babiri yiru teka luwang? 12Labis baharaga murunsia teka erang kaukui babiri! Daya yiru, patut ngaraja hal sa maeh hang anrau Sabat".13Udi hie, Yesus kaeyau ma ulun yiru, "Tarui tangannu." Ulun yiru narui tanganni balalu ware sameh nyalah kawan ulun sa lain. 14Kude, kawan ulun Farisi tulak teka yiru nelang basakongkol ne'u nawan Hanye, kalaawe sarank hampan tau munu Hanye.YESUS, WALAH PIDIAN ALATALLA15Dami, Yesus, karasa hal yiru, Hanye tulak yiru. Wahai kawan ulun sa umma Hanye palus Hanye nyamare here katuluh, 16nelang ngampiitung here hampan puang iwawara ne'u Hanye. 17Hal ina ne'u ngampi ganap inun sa haut na tahampe mitah Nabi Yesaya :18"Tantau, ina walah-Ku sa haut na pidiKu, sa nakaleluKu, sa ma Hanye amirueKu baaheng. Aku ngami ruhKu ma ammauNi, anri Hanye sagar mantaru sa adil ma kawan bangsa lain.19Hanye puang sagar ibantah, atawa miuik, anri puang sagar naan erang kaulunpun sa nyanrengei lenganNi hg lalan-lalan. 20Paring sa tepu puang sagar natampitusNi, nelang summu sa kai pare' puang sagar na tampareNi, hampe Hanye ngulah kaadilan manang, 21nelang hang wuang ngaranNi, kawan bangsa lain sagar baharap.KUASA YESUS ASALNI TEKA RUH ALATALLA22Naan erang kaulun sa harung alah, nelang pehe anri muna, na ennei ma hadapan Yesus. Udi hie, Yesus nyamareni balalu erang kaulun sa pehe anri muna ru tau bapaner anri ninung. 23Katuluh ulun jari ngawauh nelang nunti, "Inun sah Hanye na Iya Dawit?24Kude, katika kawan ulun Farisi nyanrengeini here balalu kaeyau, "Ulun ina puang sagar tau nunyu kawan ruh alamurun kaluar amun hanye ina puang hi Beelzebul, hanye yiru pamimpin kawan ruh alamurun." 25Yesus karasa inun sa naan hang wuang akal pikir here palus kaeyau ma here, "Tiap karajaan sa pasai darai nawan tengani raerai, sagar na tanan. Kalahie pada, tiap tumpuk atawa lewu sa pasai darai nawan tengani raerai, puang sagar tau batahan.26Kalahie pada, amun iblis nunyu kaluar iblis, hanye sagar pasai darai nawan tengani raerai. Amun kalahie, kalaawe karajaanni sagar tau batahan? 27Kalairu pada, amun Aku, nunyu kawan ruh alamurun kaluar makai ngaran hi Beelzebul, balalu makai ngaran hie sah kawan anaknu nunyu here kaluar? Daya iru here sa sagar jari hakimnu.28Kude, amun Aku nunyu kaluar ruh alamurun makai Ruh Alatalla, Karajaan Alatalla haut hawi ma naun. 29Kalahie pada, kalaawe erang kaulun tau masuk ma lewu ulun lain sa kuat ne'u ngalap anri paksa kawan harata bannani amun hanye puang badahulu nuruk ulun sa kuat yiru? Udi hie, wau hanye kaiyuh ngalat harata hang lewu iru. 30Hie pun sa puang baya AKu, nawan aku. Nelang puang hakun bakumpul anri Aku, sagar pasai darai.31Daya iru, Aku kaeyau ma hanyu amun tiap dusa anri eyauan puang maeh murunsia sagar na ampuni, kude eyauan puang maeh ne'u Ruh puang sagar na ampuni. 32Kalahie pada, hieleh sa kaeyau hal sa nawan Anak Murunsia sagar na ampuni, kude hieleh sa bapanner nawan Ruh Barasis puang sagar na ampuni, hg masa taati atawa hang masa hg hadapan."KAKAU KAYU NA PANTARU TEKA WU'ANI33"Amun kakau kayu iru maeh, wu'ani sagar maeh pada. Atawa, amun kakau kayu yiru puang maeh, wu'ani puang sagar maeh pada. Daya iru, kakau kayu na pantaru teka wu'ani. 34U, naun turunan anipe beludak, kalaawe naun sa murun atei tau iwara kawan hal sa maeh? Daya teka wuang atei, wawa bapanner. 35Ulun maeh ngaluar kawan hal maeh teka panatauni sa maeh, kalahie pada ulun murun atei ngaluar kawan hal murun teka panatauni sa puang maeh.36Kude, aku iwara ma naun amun tiap kata sa sasia, sa na wara ulun, here sagar nangungjawabni hang anrau penghakiman. 37Daya wusi surahnu, hanyu na ampi tuu, kalahie pada daya wuai surahnu, hanyu tau na hukum.ULUN FARISI BAYA AHLI TAURAT LAKU TANNA
39Kude, Yesus kaeyau ma here, "Generasi sa murun atei anri katuju idapa ina hamen laku tanna teka AKu. Mahi tanna sa sagar na ami ma here lain teka tanna Nabi Yunus. 40Daya iru, iyalah Yunus muneng hang wuang wuntung kenah salawah telu anrau telu malem kalairu pada Anak Murunsia sagar muneng hang wuang wuntung tane salawah telu anrau telu malem.41Kawan ulun Niniwe sagar minri baya anri generasi ina hang anrau penghakiman anri sagar na hukum kude here batobat udi nyanrengei khotbah hi Yunus. Pada, tantau, sa labis hante teka hi Yunus naan hang ina.42Ratu teka Selatan sagar bangkit sinrah baya generasi ina hang anrau penghakiman balalu sagar na hukum daya hanye hawi teka hujung bumi ne'u nyanrengei hikmat hi Salomo. Pada, tantau, sa labis hante teka hi Salomo naan hang ina.MULEKNI RUH ALAMURUN43Dami ruh alamurun kaluar teka murunsia, hanye mitah kawan unengan sa puang baranu ne'u ngantara unengni istirahat, kude hanye puang kahaba unengan yiru. 44Balalu, hanye kaeyau, 'Aku hamen mulek ma lewu isa haut tananku huni.' Dami hanye hampe, hanye nantau lewu iru lawang, balalu hanye ipapas palus maraduni. 45Udi hie, ruh alamurun iru tulak balalu mulek ngennei pitu ruh lain sa labis murun atei teka hanye, here masuk palus muneng hang lewu lawang iru. Hal iru ngulah kondisi ulun iru magin puang maeh teka kapihuanni. Kalairu pada sa sagar bakajadian anri generasi sa murun atei ina.YESUS BAYA KAWAN PULAKSANAINI46Hantek Yesus masih bapanner anri ulun rama, Hanye nantau ineh baya kawan pulaksanaiNi minri hang luar, nelang bausaha hamen bapanner anri Hanye. 47Erang kaulun kaeyau ma Hanye, "Tantau, ineh baya kawan pulaksanaiNu minri hang luar, here hamen bapanner anri Hanyu."48Kude, Yesus kaeyau ma ulun iru, "Hie sah inehKu kalahie pada hie sah pulaksanaiKu?" 49Balalu, nelang ngenat tanganNi nutui kawan muridNi, Yesus kaeyau, "Ina inehKu pada ina pulaksanaiKu! 50Daya hieleh sa ngaraja aheng Alatalla Ammah-Ku sa hg Surga, hanye irulah pulaksanaiKu upu, hanye irulah pulaksanaiKu wawei, hanye irulah inehKu."
Chapter 13PERUMPAMAAN NE'U ERANG KAULUN PENABUR

1Anrau yiru, Yesus kaluar teka lewu balalu maharung hang iring danau. 2Ulun rama hawi bakumpul nunung Hanye. Daya yiru, Hanye balalu mamai ma jukung palus maharung, ulun rama iru minri hang iring danau.3Hanye iwara wahai hal ma here mitah perumpamaan, eyauNi, "Naan erang kaulun penabur tulak lepuh ngamule, 4hantek hanye tulak lepuh ngamule yeru, papire diki bibit lawu hang iring lalan, balalu kawan wunrung hawi lepuh nguta diki bibit yiru hampe galis. 5Pada naan diki bibit sa lain sa lawu hang unengan penu watu, diki bibit yiru hinang welum daya taneni puang wahai. 6Kude dami mate anrau hulet, amulean yiru matei daya laing anrau. Pada, daya mahi wakatni, balalu amulean yiru matei karing.7Diki bibit sa lain lawu hang helang jumpun barunrui, dami jumpun barunrui ru tum'mu magin hante, amulean yiru akhirni matei wah hipit. 8Kude, diki bibit sa lawu hang tane maeh balalu tum'mu pada mahasil wua, naan sa jatuh kali lipat, naan sa enempulu kali lipat, pada naan sa telumpulu kali lipat. 9Hie sa basilu ware hanye nyanrengei."YESUS NGAJAR MAKAI RARAPISAN10Balalu, kawan murid Yesus hawi palus nunti ma Hanye, "Daya inun Hanyu bapanner ma here makai rarapisan?" 11Yesus kaeyau ma kawan muridNi, "Ma hanyu haut na ammi katauen katarau ne'u Karajaan Surga, kude ma here puang. 12Daya, ma ulun sa baisi, ma hanye sagar na ammi wahai berkat. Kude, ma ulun sa puang baisi, teka hanye sagar na alap berkat yeru.13Irulah sababni, Aku bapanner nadap here makai rarapisan daya hantek here nantau here puang nantau, kalahie pada hantek here nyanrengei here puang nyanrengei, puang kataru pada. 14Ne'u here, ganap inun sa haut na wara mitah Nabi Yesaya sa kaeyau,'Makai silu, hanyu sagar karengei, kude tatap puang kataru. Kalahie pada, makai mate, hanyu sagar nantau, kude hanyu pada tatap puang kataru.'15Daya atei bangsa yena mape, silu here mandunging, mate here pehe. Amun puang kalairu himat here haut tau nantau, tau nyanrengei, pada tau kataru makai atei here, balalu iwaleng umma Aku pada palus nasamare.' Yesaya 6:9-1016Daya yiru, na berkat matenu daya tau nantau kalahie pada silunu daya tau karengei. 17Aku iwara ne'u hal sa tu'u bahwa wahai nabi anri kawan ulun maeh sa hamen nantau iyalah sa na tantau dayanu, kude here puang katantau, anri here pada hamen nyanrengei inun sa na sanrengeinu kude here puang karengei."PIWARAAN NE'U RARAPISAN ERANG KAULUN MI AMULE18"Daya yiru, sanrengei arati rarapisan ne'u erang kaulun mi amule. 19Hantek ulun nyanrengei ne'u Karajaan Alatalla kude here puang kataru, hi murun atei hawi balalu ngalap inun sa haut na amule hang wuang atei ulun yiru. Hanye ina ulun sa diki bibitni na amule hang iring lalan.20Naan pada sa paamule hang uneng sa penu watu, hanye yiru ulun sa nyanrengei lengan Alatalla balalu narimeni palus miarai mihewu, 21kude puang iwakat hang wuang ateini ekat batahan erang itus. Balalu, dami kahanangen hawi ma hanye daya lengan Alatalla yiru, hanye palus lawu.22Diki bibit sa lawu hang penah jumpun haket barunrui hanye yiru ulun sa nyanrengei lengan Alatalla, kude daya katakuten dunia anri akal murun panatau balalu lengan Alatalla yiru puang tau mu'a. 23Kude, ulun sa diki bibitni na amule hang tane maeh, hanye yiru ulun sa nyanrengei anri kataru ne'u lengan Alatalla. Hanye sa tu'u wahai mahasil wua, naan sa jatuh kali lipat, naan sa enempulu, naan pada sa telumpulu."RARAPISAN NE'U RIKUT ALALANG ANRI GANDUM24Yesus nahampe rarapisan sa lain ma here, eyauNi, " Karajaan Surga yiru iyalah erang kaulun sa mi amule diki bibit sa maeh hang tane ummeni. 25Kude, hantek kawan ulun rama manre, hawi musuhni lepuh ngamule bibit alalang hang helang bibit gandum, balalu tulak. 26Hantek bibit gandum yiru tummu anri mua, alalang yiru pada tummu.27Dami, kawan walah ulun sa ampun umme yiru hawi balalu nunti ma hanye, 'Tuan, angneh hanyu ngamule bibit gandum sa maeh hang ummenu? Balalu, teka awi selenga naan bibit alalang yiru?' 28Hanye kaeyau ma here, 'Erang kaulun musuh sa ngamuleni.' Udihie kawan walah yiru nunti ma hanye, "Inun kakira hanyu hamen hampan kami tulak palus nawah kawan alalang yiru?'29Kude, tuan yiru kaeyau, 'Ada, elahleh! Daya, hantek naun nawah kawan alalang yiru, kawan gandum pada himat wuah tawah naun. 30Elahleh here uras tummu hampe musim masi die. Dami, hampe musim masi, aku marentah kawan sa mi amule, "Sa pertama, tawah dulu kawan alalang yiru udihie huruk palus na babat hampan na tutung. Kude wasian gandum yiru ware na kumpul hang wuang lumbungku."KARAJAAN ALATALLA IYALAH DIKI SAWI ANRI RAGI31Balalu Yesus basarita ne'u rarapisan sa lain ma here, kalaina eyauNi, "Karajaan Surga iru iyalah diki sawi sa na amule hang umme. 32Diki sawi iru sa paling rumis teka katuluh masam diki, kude dami tummu, hanye labis hante teka katuluh masam sayur sa naan, hampe jari kakau ma kawan wunrung hang ammau langit hawi palus ngulah sarang hang kawan ra'anni."33Yesus pada basarita ne'u rarapisan sa lain ma here, "Karajaan Surga yiru iyalah ragi, sa na alap erang kaulun wawei palus na kalut baya tepung telu sukat hampe katuluhni basampur rata baya ragi yiru.34Katuluh hal yiru na wara Yesus ma kawan ulun rama mitah kawan rarapisan, Hanye bapaner ma here ekat makai rarapisan. 35Hampan ganap iyalah sa na tahampe daya Nabi, "Aku nguka wawaku paner mitah kawan rarapisan, Aku iwara kawan hal sa na dinna teka dunia yena na sanyari. " Mazmur 78:2RARAPISAN NE'U RIKUT ALALANG HANG UMME36Balalu, Yesus nanan kawan ulun rama iru masuk ma wuang lewu. Kawan muridNi hawi nunung Hanye anri kaeyau, "Awat iwara ma kami arati rarapisan ne'u rikut alalang hang umme." 37Eyau Yesus, "Ulun sa ngamule diki bibit sa maeh hanye yiru Iya Murunsia, 38ummeNi hanye yiru dunia yena. Diki bibit sa maeh hanye yiru kawan iya Karajaan, balalu rikut alalang hanye yiru kawan iya hi murun atei, 39musuh sa ngamuleni hanye yiru hi Iblis, musim masi hanye yiru ahir dunia yena, here sa masi hanye yiru kawan malaikat Tuhan.40Jari, kala kawan rikut alalang na himpun balalu na tutung hang apui, kala yiru pada die hantek ahir dunia yena. 41Iya Murunsia sagar nunyu kawan malaikatNi ne'u nimpun katuluh watu sandungan kalahie pada kawan ulun sa murun atei teka karajaanNi, 42balalu nawut here ma wuang rapuan apui. Hang yiru sagar wahai kiak tungkau baya aha'an dipen. 43Kude, kawan ulun maeh sagar mara'ai matalak iyalah mate anrau hang wuang Karajaan Alatalla Ammah. Hie naun basilu ware hanye nyanrengi."KARAJAAN SURGA IYALAH HARATA KARUN BAYA MUTIARA44"Karajaan Surga iyalah harata karun sa pasimuh hang umme, ulun sa kahabani balalu hinang nyimuhni kamulek. Daya kaaraiyen ateini, hanye tulak lepuh ngari katuluh harata bannani balalu midi umme yiru. 45Kalahie pada, Karajaan Surga yiru iyalah erang kaulun sa miarian ngantara mutiara sa tu'u maeh. 46Dami hanye kahaba mutiara yiru, hanye tulak lepuh ngari harata bannani balalu midi mutiara yiru."KARAJAAN SURGA IYALAH LUNTA SA PENU KENAH47Kalahie pada, Karajaan Surga yiru iyalah lunta sa na tawut ma ranu balalu kahaba wahai masam kenah. 48Hantek lunta yiru penu, here ngenneini ma pantai balalu maharung, ngumpul kawan kenah yiru sa maeh na huwe ma wuang karanyang, kude sa murun na umpe.49Jari, kalayiru sa sagar bakajadian hang ahir dunia yena. Kawan malaikat Tuhan tulak lepuh misah kawan ulun sa murun atei anri kawan ulun sa maeh atei, 50balalu nawut kawan ulun sa murun atei yiru ma wuang rapuan apui. Teka yiru karengeian kiak tungkau baya aha'an dipen.51Haut kataru sah naun ne'u katuluh hal yiru?" Here kaeyau ma Hanye, "Hiai kami kataru." 52Balalu, Yesus kaeyau ma here, "Daya yiru, tiap ahli Taurat sa haut jari murid Karajaan Surga, hanye iyalah ulun sa ampun lewu sa ngaluar harata sa wau kalahie pada sa lawah teka harata bannani."YESUS PUANG NATARIME HANG TUMPUK NATATNI53Hantek Yesus haut luput nahampe kawan rarapisan yiru, Hanye tulak.54Hantek Yesus hampe hang tumpuk natatNi, Hanye ngajar hang kawan sinagoge hampe katuluh ulun ngawauhen balalu kaeyau, "Hingka awe Ulun yina kaiyuh kabijaksanaan baya kawan mujizat yena? 55Angneh Hanye yena iya teka erang kaulun tukang kayu? Angneh inehNi sa bangaran Maria, angneh kawan pulaksanaiNi hanye yiru hi Yakobus, hi Yusuf, hi Simon anri hi Yudas? 56Angneh kawan pulaksanaiNi sa wawei naan baya takam? Balalu, teka awe Ulun yena kaiyuh katuluh hal yiru?"57Balalu, here puang marauh atei dayaNi. Daya, Yesus kaeyau ma here, "Erang kaulun nabi natarime hang awepun unenganni ekat hang tumpuk natat lewuni raerai sa hanye puang natarime." 58Hang yiru Hanye puang ngulah wahai mujizat daya here sika puang harap.
Chapter 14HI HERODES NYARENGEI HABAR NE'U YESUS

1Katika yiru, hi Herodes, raja wilayah, nyarengei habar ne'u Yesus. 2Balalu, hanye kaeyau ma kawan walahni, "Ina hi Yohanes Pembaptis. Hanye haut ammuan teka penah ulun matei daya yiru Hanye ngaraja kawan mujizat yiru."KAJADIAN NE'U PAMPATEI HI YOHANES PEMBAPTIS3Panyababni, hi Herodes haut nyamma hi Yohanes, nuruk balalu nampasukni ma wuang sel daya hi Herodias, darangan hi Filipus, pulaksanai hi Herodes. 4Hi Yohanes suah kaeyau ma hanye, "Puang maeh saranu ngalap hi Herodias jari darangannu,"5Biar hi Herodes sinni munnu hi Yohanes kude hanye puang heei anri ulun rama daya here ma anggap hi Yohanes ru erang kaulun nabi.6Kude, pas anrau ulang taun hi Herodes, iya wawei hi Herodias nanrik nampak hadapan here, yiru ngulah arai atei hi Herodes, 7balalu hanye bajanyi sagar ngami inunpun sa na laku iya wawei yiru.8Daya na dasak inehni, iya wawei yiru kaeyau, "Ammi ma aku hang yina, ulu hi Yohanes Pembaptis hang ammau apar." 9Biar hanang atei raja, kude daya hanye haut bajanyi hang hadapan kawan ulun rama sa maharung kuman baya hanye, hanye balalu marentah nampalus janyini yiru.10Hanye marentah ne'u nyanlepung ulu hi Yohanes hang wuang sel. 11Udihie, ulu hi Yohanes na ennei hang ammau apar, na surung ma iya wawei yiru balalu hanye ngenneini ma inehni. 12Kawan murid hi Yohanes hawi lepuh ngalap tengani, palus masarni. Balalu, here tulak iwara habar yiru ma Yesus.DIME ROTE BAYA RUEH KENAH MA DIME RIBU KAULUN13Hantek Yesus nyanrengei habar yiru, Hanye palus tulak teka yiru mamai jukung, ma unengan sa suni raeraini. Hantek kawan ulun nyarengei yiru, here nunung Hanye, takia pee teka kawan tumpuk. 14Hantek Yesus kaluar, Hanye nantau kalayiru wahai kawan murunsia balalu piahi anri here, Hanye nyamare here sa mekum.15Hantek anrau nadap kamalem, kawan murid hawi nunung Yesus balalu kaeyau "Uneng yena suni suwung baya anrau haut niba maiyeng. Ware huyu kawan ulun rama yiru tulak ma kawan tumpuk lepuh midi makuta ma here raerai."16Kude, Yesus kaeyau ma kawan muridNi, "Here puang usah tulak ma awe-awe. Naun, ami makuta ma here." 17Kawan murid kaeyau ma Yesus, "Hang yina kami mahi baisi inun-inun, ekat naan dime rote baya 2 kaukui kenah." 18Balalu, Yesus kaeyau, "Ennei katuluhni ma yati, ma Aku."19Balalu, Yesus nunyu kawan ulun rama yiru maharung hang ammau rikut, Hanye ngalap dime rote baya rueh kaukui kenah yiru, nelang nadap ma ammau langit, Hanye ngatuh syukur palus mi'ah-mi'ah rote yiru. Udihie, Hanye ngami ma kawan muridNi palus nunyu here mambagini ma kawan ulun rama hang yiru. 20Dami, here katuluh haut ikuta anri wising. Balalu, here ngumpul kawan pi'ahan sa ba le'e, naan rueh walas pannuk penu' wahaini. 21Here sa kuman wahaini kakira naan dime ribu upuan, huan na reken baya kawan waweian anri kawan iya.YESUS TAKIA HANG AMMAU RANU22Yesus nunyu kawan muridNi hinang mamai ma jukung balalu tulak dahulu teka Hanye ma subarang, Hanye pada nunyu kawan ulun rama hampan mudi ma lewu here. 23Dami kawan ulun rama iru mudi, Yesus mamai ma ammau gunung Hanye raerai lakudua. Katika yiru anrau haut niba kamalem, Hanye raerai hang yiru. 24Kude, jukung kawan muridNi haut lawit hang penah danau, wuah tatat riwut baya galummang.25Hang jam epat subuh, Yesus hawi nunung kawan muridNi hang jukung sa rahat wuah tatat riwut barat baya galummang yiru, Hanye takia hang ammau ranu. 26Hantek kawan muridNi nantau Hanye takia hang ammau ranu, here gaer nelang rawek, "Iru kamme!" here miuwik daya gaer 27Kude, Yesus palus bapanner anri here, eyauNi, "Puang usah rawek! Ina Aku, ada gaer."28Udihie, hi Petrus kaeyau ma Hanye, "Tuhan, amun iru Hanyu, huyu aku hawi nunung Hanyu hang ammau ranu." 29Yesus kaeyau, "Mayati!" Balalu, hi Petrus minau teka jukung, takia hang ammau ranu, hawi nunung Yesus. 30Kude, dami hanye nantau riwut barat, hanye gaer palus mulai uhet. Hanye miuwik, "Tuhan, awat aku!"31Yesus ngului tanganNi, negei hi Petrus palus kaeyau, "Hanyu sa puang parisaya, daya inun hanyu puang harap?" 32Hantek here masuk ma wuang jukung, riwut barat palus taduh. 33Udihie here sa naan hang wuang jukung yiru suruk sammah hadapan Yesus palus kaeyau "Tu'u, Hanyu yena Iya Alatalla Ammah!"YESUS NYAMARE KAWAN ULUN MEKUM34Here nyubarang, hampe ma tane Genesaret. 35Hantek kawan ulun hang yiru mantaru Hanye, hinang here iwara ma kawan ulun hang daerah yiru palus ngennei kawan ulun sa mekum nunung Yesus. 36Here laku awat anri Yesus hampan tau sunnah negei hujang pammani, balalu katuluh ulun mekum sa negeini ware.
Chapter 15HUKUM ALATALLA ANRI TRADISI MURUNSIA

1Papire ulun Farisi anri kawan ahli Taurat teka tumpuk Yerusalem hawi nunung Yesus balalu kaeyau, 2"Daya inun kawan muridNu salenga puang nu'u ajaran datu nini? Here puang mu'i tangan hantek nguta rote!" 3Yesus kaeyau ma here, "Daya inun pada naun nawan parentah Alatalla daya makai ajaran datu nini naun?4Daya lengan Alatalla kala yina, 'Ware naun hurumat ma ineh ammah naun,' anri, 'Hie sa ngutuk ineh atawa ammahNi, sagar na hukum matei.' 5Kude, eyau naun, "Hieleh sa kaeyau ma ineh atawa ammahni, 'Inunleh sa na ami dayanu ne'u na sarah ma Alatalla,"' 6hanye puang usah lagi hurumat ma ineh atawa ammahni. Daya yiru, naun haut nawan lengan Alatalla daya makai ajaran datu nini naun.7, Naun, kawan ulun munafik, tu'u inun sa na wara daya nabi Yesaya ne'u naun : 8'Bangsa ina hurumat ma Aku makai wawa here, kude atei here lawit teka Aku. 9Sasia here nyuruk nyammah Aku amun here masih ngajar makai kawan parentah murunsia.'10Balalu, Yesus nerau kawan ulun rama iru nelang kaeyau, "Sanrengei anri pantaru! 11Puang inun sa masuk ma wuang wawa sa puang maeh ma ulun, kude inun sa kaluar teka wawani, iru sa puang maeh ma ulun12Balalu kawan muridNi hawi nunung Yesus palus nunti, "RasaNu sah amun kawan ulun Farisi tasinggung nyanrengei pannerNu huni?" 13Kude, Yesus kaeyau, "Tiap amulean sa puang na amule daya Alatalla AmmahKu hang surga sagar galis na bunnat hampe kawan wakatni. 14Puang usah naun ngurus here. Here yiru kawan panuntun pehe' teka kawan ulun pehe'. Amun ulun pehe' nuntun ulun pehe', here rueh sagar lawu ma wuang luwang."15Petrus kaeyau ma Yesus, "Awat iwara ma kami arati rarapisan yiru." 16Yesus kaeyau, "Inun sah naun huan kataru pada? 17Inun naun puang karasa amun inunleh sa masuk ma wuang wawa sagar minau ma wuang wuntung balalu na umpe ma wuang wisi?18Kude, inun sa kaluar teka wuang wawa yiru hulet teka wuang atei, yiru sa puang maeh ma ulun. 19Daya teka wuang atei hulet kawan kunu'an puang maeh, munu' ulun, ngalap darangan ulun, dusa lunek, ngalat, paner puang maeh, anri panner puang tu'u. 20Kawan hal yiru puang maeh ma ulun, amun kuman puang mu'i tangan yiru puang kalayiru."YESUS NGARAWAH ERANG KAULUN WAWEI TUMPUK KANAAN21Udi hie, Yesus tulak teka yiru palus basingkir ma daerah tumpuk Tirus anri tumpuk Sidon. 22Erang kaulun wawei teka tumpuk Kanaan hawi balalu kaeyau, "Ware ahi leluNu ma aku, Tuhan, Iya Dawid! Iya waweiku karasukan ruh ala murun sa tamam tu'u." 23Kude, Yesus ekat suni. Balalu kawan muridNi hawi anri mandasak Hanye, eyau here, "Ware huyu hanye tulak daya hingka huni hanye nantiak eleh hang wading takam."24Yesus kaeyau, "Aku ekat nahuyu hawi ne'u kawan babiri sa wawai teka penah kawan ulun Israel." 25Erang kaulun wawei teka tumpuk Kanaan yiru balalu nunung palus suruk sammah hang hadapan Yesus, eyauni, "Tuhan, awat karawah aku!" 26Kude, Yesus kaeyau, "Puang patut ngalap rote teka kawan iya balalu ngammini ma kawan antahu,."27Wawei iru kaeyau, "Tu'u, Tuhan, kude kawan antahu yiru nguta kawan rateh makuta sa lawu teka ammau meja ampuni." 28Balalu, Yesus kaeyau ma hanye, " U wawei, iman parisayanu tu'u hante! Ware inun sa na aheng dayanu jari." Hantek yiru pada iya waweini ware.YESUS NYAMARE KAWAN ULUN RAMA29Yesus tulak teka yiru, takia hang iring Danau Galilea. Udihie Yesus mamai ma ammau bukit, balalu maharung hang yiru. 30Ulun rama hawi nunung Hanye, ngennei kawan ulun sa puang tau takia, cacat, pehe', muna, anri wahai lagi panyakit lainni. Here ngampikading kawan ulun yiru hang riet pe'e Yesus balalu Hanye nyamare here sa mekum yiru. 31Wahai kawan ulun ngawauh daya here nantau, ulun sa muna tau bapanner, sa cacat nasamare, sa puang tau takia jari tau takia, sa pehe' tau ninung. Here balalu nawat Alatalla Israel.YESUS MIWIT LABIS TEKA EPAT RIBU KAULUN32Yesus nerau kawan muridNi balalu kaeyau, "Aku piahi ma kawan ulun rama yina daya here haut baya AKu telu anrau lawahni nelang mahi makuta. Aku puang tau nunyu here mudi nelang kalauwan daya tau ngulah here tariah hang lalan." 33Eyau kawan murid ma Hanye, "Teka awe kami tau kahaba rama rote hang unengan sa suni sinuk kala yina ne'u miwit kawan ulun sa tu'u rama yina." 34Yesus nunti ma here, "Pire rama rote sa naan anri naun?" Eyau here, "Naan pitu rote anri papire kenah rumis." 35Balalu Yesus nunyu kawan ulun rama yiru maharung hang ammau tane.36Udi hie, Yesus ngalap pitu rote baya kawan kenah yiru. Nelang ngantuh syukur, Hanye mi'ah kawan rote yiru, ngami ma kawan muridNi, balalu kawan muridNi mambagini ma kawan ulun rama yiru. Here katuluh kuman hampe wising, balalu here ngumpul kawan pi'ahan rote sa ba le'e, naan pituh pannuk penu wahaini. 38Here sa kuman hang yiru naan epat ribu kawan upuan, huan tahitung kawan waweian baya kawan iya. 39Dami udi nunyu kawan ulun rama yiru mudi, Yesus mamai ma jukung balalu tulak ma daerah tumpu Magadan.
Chapter 16ULUN FARISI ANRI ULUN SADUKI MANJABAK YESUS

1Balalu, kawan ulun Farisi anri kawan ulun Saduki hawi nunung Yesus ne'u manjabak Hanye. Here ilaku hampan Yesus ngampidinung ma here siri teka Surga. 2Kude, Yesus kaeyau, "Hantek niba kamalem, naun iwara, 'Anrau barasis daya ammau langit mariang.'3Hantek kaayat, naun iwara, 'Anrau yena sagar naan riwut barat daya ammau langit mariang nelang maiyeng.' Naun karasa sarani mambeda uruwawa ammau langit, kude puang karasa sarani mambeda kawan siri zaman. 4Generasi sa murun atei nelang penzinah yena laku Aku ngulah siri, kude puang sagar na ami ma naun isa siripun, ekat siri teka hi Nabi Yunus." Balalu, Hanye tulak teka yiru nanan here.PIWARAAN NE'U RAGI ULUN FARISI ANRI ULUN SADUKI5Hantek kawan murid Yesus hampe ma subarang danau here puang kaitung ngennei rote. 6Yesus kaeyau ma here "Suba naun nantau nelang bajaga nadap ragi kawan ulun Farisi anri kawan ulun Saduki." 7Here mulai ngamaner ne'u hal yiru hang penah here raerai nelang kaeyau, "Ina daya takam puang ngennei rote." 8Kude, Yesus karasa inun sa na paner here balalu kaeyau, "U, naun kawan ulun sa puang parisaya, daya inun naun bapaner ne'u rote sa mahi hang naun?9Inun naun masih huan kataru atawa puang kaitung lagi ne'u dime rote sa sukup ma dime ribu kaulun, anri pire pannuk le'e sa na himpun naun? 10Atawa, pitu rote sa sukup ma epat ribu kaulun, anri pire pannuk le'e sa na himpun naun?11Kalaawe wangun naun hampe puang kataru amun aku puang rahat bapanner ma naun ne'u rote? Aku kaeyau ma naun, hampan bajaga ne'u nadap ragi kawan ulun Farisi anri kawan ulun Saduki." 12Wa'u here kataru amun Hanye puang bapanner ne'u bajaga nadap ragi rote, kude nadap ajaran kawan ulun Farisi anri kawan ulun Saduki.YESUS HANYE YIRU MESIAS13Hantek Yesus hampe ma niba daerah tumpuk Kaisarea Filipi, Hanye nunti ma kawan muridNi, "Amun eyau ulun, hie sah Iya Murunsia yiru?" 14Here manjawab, "Papire kaulun kaeyau hi Yohanes Pembaptis, sa lain kaeyau hi Elia, naan pada sa lain lagi kaeyau hi Yeremia, atawa erang kaulun teka kawan nabi." 15Udi hie, Yesus nunti ma here, "Kude, amun manurut naun, hie sah Aku yena?" 16Hi Simon Petrus kaeyau, "Hanyu ri Mesias, Iya Alatalla sa welum!"17Balalu Yesus kaeyau ma hi Simon Petrus, "Berkat ma hanyu, Simon iya Yunus, puang daya lunek baya ira' sa iwara hal yena ma hanyu, kude daya Alatalla AmmahKu hang surga. 18Aku pada iwara ma hanyu amun hanyu ri hi Petrus. Hang ammau watu yena, Aku sagar ngam'muan jemaatKu kalahie kawan gerbang Hades puang sagar bakuasa.19Aku sagar ngami ma hanyu kawan kunsi Karajaan Surga. Inunpun sa na huruknu hang wuang dunia sagar pahuruk hang wuang surga. Kalahie pada, inunpun sa na lapasnu hang wuang dunia sagar palapas pada hang wuang surga." 20Balalu, Yesus ngampiitung kawan muridNi hampan puang iwara ma hiepun amun Hanye yiru Mesias.YESUS IWARA NE'U PAMPATEINI21Teka hantek yiru, Yesus mulai iwara ma kawan muridNi amun Hanye harus tulak ma tumpuk Yerusalem anri sagar nangung kahanangen hang wuang wahai hal daya kawan tueh, kawan imam kapala, pada kawan ahli Taurat, hampe na wun'nu kude welum kamulek hang anrau katelu. 22Balalu, Petrus nyujut Yesus ma lapehni, nelang kaeyau ma Hanye, "Tuhan, ware Alatalla nyanawit hal yiru teka Hanyu! Hal yiru pang sagar bakajadian nadap Hanyu." 23Kude, Yesus bapaling nadap Petrus nelang kaeyau, "Hulu tulak teka hadapanKu, u Iblis! Hanyu ri watu sandungan ma Aku, daya hanyu puang batatap kunuannu ma kawan hal teka Alatalla, kude ma kawan hal teka murunsia."24Udihie Yesus kaeyau ma kawan muridNi, "Amun hamen umma Aku, naun harus puang mangaku tenga daging raerai, ngumme kayu balasangar naun, balalu umma Aku. 25Daya hieleh sa hamen nyalamat amirueni sagar kawawaian amirueni. Kude hie sa kawawaian amirueni dayaKu, hanye nyalamat amirueni. 26Inun hujungni amun ulun baisi katuluh dunia, kude hanye kawawaian amirueni? Atawa, inun sa kaiyuh na ammi ulun yiru ne'u nganti amirueni?27Daya, Iya Murunsia sagar hawi hang wuang pihante Alatalla AmmahNi baya kawan malaikatNi balalu maleh tiap kaulun ne'u ulah gawini raerai. 28Aku iwara ne'u hal sa tu'uni ma naun, naan papire kaulun sa minri hang yena tatap welum hampe here kadinung Iya Murunsia hawi hang wuang KarajaanNi."
Chapter 17YESUS KADINUNGAN BAYA HI MUSA ANRI HI ELIA

1Enem anrau udihie, Yesus ngayak hi Petrus, hi Yakobus, baya hi Yohanes pulaksanai hi Yakobus, palus ngennei here mamai ma ammau gunung. 2Balalu Yesus baubah uruwawaNi hang hadapan here. UruwawaNi mara'ai matalak iyalah mate anrau nelang pammaNi baubah mahilak basahaya.3Here kadinung hi Musa anri hi Elia, rahat bapanner baya Yesus. 4Hi Petrus kaeyau ma Yesus, "Tuhan, tu'u maeh takam tau naan hang yena, aku sagar ngampinri telu kemah hang yena, isa ma Hanyu, isa ma hi Musa, isa ni lagi ma hi Elia."5Hantek Petrus masih bapanner, hawi awan sa mara'ai hang ammau here, balalu here karengei lengan teka wuang awan yiru kaeyau, "Ina IyaKu sa na sintaKu, Hanye ngampisanang ateiKu. Ware naun nyanrengei Hanye." 6Hantek kawan murid nyanrengei yiru, here uras suntup sammah nelang takut. 7Kude, Yesus hawi nelang negei here, eyauNi, "Ammuan, ada naun takut." Hantek here ammuan, here puang kadinung hiepun, ekat Yesus raerai.9Hantek here minau teka ammau gunung, Yesus ipesen ma here, eyauNi, "Ada naun iwara ma hiepun ne'u paninungan naun huni hampe Iya Murunsia welum kamulek teka penah ulun matei." 10Balalu, kawan muridNi nunti ma Hanye, "Daya inun kawan ahli Taurat kaeyau amun hi Elia sagar hawi badahulu?"11Yesus kaeyau, "Tu'u hi Elia sagar hawi badahulu ne'u nangkaeh katuluh hal. 12Kude, Aku iwara ma naun amun hi Elia hawi, here puang sagar kataru anri hanye balalu here pada maraduni iyalah aheng here raerai. Kalahie pada Iya Murunsia sagar nakahanangen daya here." 13Balalu, kawan murid karasa amun Hanye bapanner ne'u hi Yohanes Pembaptis.ERANG KAULUN IYA NASAMARE TEKA RUH ALAMURUN14Hantek Yesus baya kawan muridNi mulek ma penah ulun rama, erang kaulun upu hawi nunung Yesus nelang suruk sammah hadapanNi pada kaeyau, 15"Tuhan, ware ahileluNu ma iyaku daya hanye iweken nelang tu'u kahanangen. Hanye gaha lawu ma wuang apui anri ma wuang ranu. 16Aku haut ngennei hanye ma kawan muridNu, kude here huan kaiyuh nyamare hanye."17Yesus kaeyau, " U naun generasi sa puang parisaya nelang tawang! Pire lawah lagi Aku sagar muneng baya naun? Pire lawah lagi aku harus sabar nadap naun? Ennei iya yiru ma Aku." 18Balalu Yesus nyangit ruh ala murun yiru nelang nunyu hanye hampan kaluar teka tenga iya upu yiru, hantek yiru pada iya yiru ware'.19Udihie kawan murid hawi nunung Yesus, here raerai baya Hanye nelang nunti, "Daya inun kami puang tau nunyu tulak ruh ala murun yiru?" 20Eyau Yesus ma here, "Daya iman parisayanu puang hante. Aku kaeyau sa tu'uni ma hanyu, amun hanyu baisi iman parisaya mahena diki sasawi ai, hanyu haut tau kaeyau ma gunung yiru, 'Baidar ma yaru!' balalu gunung yiru sagar baidar. Mahi hal sa puang tau na karaja dayanu. 21[Kude ruh ala murun sa iyalah yiru ekat tau na huyu tulak makai lakudua anri puang ikuta."]YESUS BAPANNER NE'U PAMPATEINI22Hantek Yesus baya kawan muridNi bakumpul hang wilayah tumpuk Galilea, Hanye kaeyau ma here, "Iya Murunsia sagar na sarah ma tangan murunsia, 23here sagar mun'nu Hanye, balalu Hanye sagar welum kamulek hang anrau sa katelu." Kawan muridNi tu'u mahannang atei nyanrengeini.AJARAN NE'U BAYAR PAJAK24Hantek here hampe ma tumpuk Kapernaum, kawan ulun sa nimpun pajak rueh dirham hawi nunung hi Petrus balalu nunti, "Inun sah gurunu puang babayar pajak rueh dirham? 25Hi Petrus kaeyau, "Hiai." Hantek hanye masuk ma wuang lewu, Yesus bapanner ma hanye, "Kalaawe manurutnu, Simon? Teka hie kawan raja dunia yena laku bea anri pajak? Teka kawan iyani atawa teka ulun lain?"26Hi Petrus manjawab, "Teka ulun lain," Yesus balalu kaeyau ma hanye, "Amun kalayiru, kawan iyani puang babayar. 27Kude, hampan takam puang ngampikasiwa here, hulu naun tulak ma danau balalu tawut wintan. Alap kenah sa na iyuh naun pamulaanni daya hantek kenah yiru nguka wawani, naan erang kapeng stater. Alap duit yiru balalu ammi ma here, ma Aku anri ma hanyu."
Chapter 18HIE SA LABIS HANTE HANG WUANG KARAJAAN SURGA?

1Hantek yiru, kawan murid hawi nunung Yesus palus nunti ma Hanyem, "Hie sah paling hante hang wuang Karajaan Surga?" 2Balalu, Yesus nerau erang kaulun iya rumis hampan hawi nunung Hanye, Hanye ngannak iya rumis yiru hang penah-penah here, 3nelang kaeyau, "Aku iwara sa kapinu'uni ma naun, ekat amun naun laku ampun anri jari kala kawan iya, naun puang sagar masuk ma wuang Karajaan Surga.4Hie sa jari iyalah kawan iya yena hanye yirulah sa labis hante hang wuang Karajaan Surga. 5Anri, hie sa narime kawan iya yena hang wuang ngaranKu, hanye narime Aku."HAL SA NGULAH KAWAN ULUN BADUSA6"Kude, hie sa ngampitawang erang kaulun teka kawan iya yena sa haut parisaya ma Aku, patut amun hang diyungni na huruk watu kilangan balalu na ampi uhet hang wuang ranu sa paling lalem'7Silaka dunia daya kawan ulun sa ngampitawang naan hang wuangni! Daya, hal tawang mula harus, kude silaka ma kawan ulun sa ngulahni. 8Amun tangan atawa pe'enu ngulah dusa, ware tetek anri umpe tangan atawa pe'enu yiru. Daya ware hanyu masuk hang wuang pamelum anri tangan sa lepung atawa pe'e sa kepa hingka baisi rueh tangan anri rueh pe'e, kude hanyu na umpe ma apui sa puang tau pare'9Amun matenu ngulah dusa, sungkil anri umpe' matenu yiru. Daya ware hanyu masuk ma wuang pamelum anri isa mate, hingka baisi rueh mate kude na umpe' ma wuang apui sa puang tau pare'."10Sampining, ada naun puang maanggap erang kaulunpun teka kawan iya rumis yena. Daya, Aku iwara ma naun amun kawan malaikat hang surga palus balajur nantau uruwawa Alatalla AmmahKu hang surga. 11[Daya, Iya Murunsia haut hawi ne'u nyalamat kawan ulun sa wawai.]RARAPISAN NE'U BABIRI SA WAWAI12Kalaawe kakira naun? Amun erang kaulun baisi jatuh kaukui babiri, kude isani tawang, puang sah ulun yiru sagar nanan sa suwei pulu suwei kaukui lainni hang ammau gunung balalu tulak ngantara erang kaukui sa tawang yiru? 13Dami hanye kahaba babiri sa tawang yeru, hanye palus miarai mihewu ne'u erang kaukui sa tawang yiru hingka sa suwei pulu suwei kaukui sa puang tawang.MATATAAN ULUN SA NGULAH HALA15"Amun pulaksanainu ngulah hala, tunung palus wara inun kahalaenni, ekat hanyu anri hanye raerai bahadapan. Amun hanye nyanrengei hanyu, hanyu haut kahaba pulaksanainu. 16Kude amun puang, ware ennei isa atawa rueh kaulun lagi baya hanyu ne'u sameh-sameh bapanner ma hanye.17Amun hanye tatap puang hakun nyanrengei naun, wara ne'u hal yena ma kawan ungkup. Amun hanye pada puang hakun nyanrengei kawan ungkup, elahleh hanye jari iyalah kawan bangsa lain anri kawan ulun sa nimpun pajak.18Aku iwara sa kapinuuni ma naun amun inun sa na huruk naun hang dunia sagar pahuruk pada hang surga. Kalahie pada, sa na lapas naun hang dunia sagar palapas pada hang surga." 19Hinra lagi, Aku iwara ma naun, amun rueh kaulun hang penah naun haut pakat hang dunia ne'u hal sa na laku here, hal iru pada sa sagar jari ma here daya Alatalla AmmahKu hang surga. 20Daya, hang awe rueh atau telu kaulun bakumpul hang wuang NgaranKu, Aku naan hang penah-penah here.RARAPISAN NE'U LAKU AMPUN21Petrus hawi nunung Yesus balalu nunti, "Tuhan, pire kali sabujurni aku harus ngami ampun ma pulaksanaiku sa haut ngulah hala ma aku? Hampe pitu kali?" 22Yesus kaeyau ma hanye, "Aku iwara ma hanyu puang ekat hampe pitu kali kude hampe pitumpulu kali pitu kali.23Daya yirulah, Karajaan Surga iyalah erang kaulun raja sa bahitung anri kawan walahni. 24Hantek hanye mulai bahitung, ulun sa baisi utang sapuluh ribu talenta na ennei nadap hanye. 25Daya hanye puang kaiyuh ngampi punah utangni, ampu'ni marentah hampan hanye na ari', baya darangan anri kawan iyani, pada katuluh inun sa masih naan hang hanye, ne'u ngampi punah utangni yiru26Balalu, walah yiru suruk sammah ma ampu'ni nelang kaeyau, 'Awat sabar daya aku sagar ngampi punah katuluh utangku yiru ma hanyu.' 27Ampu'ni balalu pi ahi anri hanye nelang palus napas anri ngami ampun ma katuluh utangni yiru.28Kude, dami walah yiru kaluar anri panalu baya walah lain sa bautang jatuh dinar ma hanye, hanye palus nyamma nelang nge'at walah lain yiru, nelang kaeyau, 'Ampulek duit sa haut na ihaunu teka aku!" 29Balalu, walah lain yiru suruk sammah nelang ilaku ma hanye, 'Awat sabar daya aku sagar ngampi punah katuluh utangku yiru ma hanyu.'30Kude walah yiru puang narime anri nampasuk walah lain yiru ma wuang sel hampe hanye kaiyuh ngampi punah katuluh utangni. 31Hantek kawan walah sa lain nantau kajadian yiru, here tu'u mahanang atei balalu hawi nunung anri iwara na ampu'ni ne'u kajadian yiru.32Balalu, ampu'ni nerau walah huni nelang kaeyau ma hanye, "Hanyu walah sa murun atei. Aku haut ngampi punah katuluh utangnu daya hanyu laku awat anri aku. 33Puang sah saharusni hanyu pada pi ahi baya sasameh naun walah, iyalah aku pada haut pi ahi anri hanyu?'34Balalu, anri bapanyangit ampu'ni nyarah walah yiru hampan na tampasuk ma wuang sel hampe hanye kaiyuh ngampi punah utangni. 35Alatalla AmmahKu hang surga pada sagar kalayiru nadap naun, amun naun puang ngami ampun ma pulaksanai naun teka wuang atei naun."
Chapter 19AJARAN NE'U SARAK

1Hantek Yesus haut nyanluput kawan ajaran"Ni, Hanye tulak teka tumpuk Galilea ma tiba wilayah tumpuk Yudea, hang subarang hungei Yordan. 2Kawan ulun rama nunung Hanye, Hanye nyamare here hang yaru.3Papire kawan ulun Farisi hawi nunung Yesus ne'u manjabak Hanye nelang nunti, "Inun manurut Hanyu, wuah sah amun erang kaulunm upu ngampisarak daranganni makai wahai alasan?" 4Eyau Yesus, "Inun naun puang suah mambasa amun Hanye, sa ngampijari here teka mula sarita, upu anri wawei,5Hanye haut kaeyau, 'Daya yiru, kawan upuan sagar nanan ammahni anri inehni, balalu kumpul jari isa baya daranganni, hampan here jari isa tenga?' 6Jari here puang lagi rueh, kude haut jari isa tenga. Daya yiru, inun sa haut na ampi isa daya Alatalla, puang iyuh na pisah sarak daya murunsia."7Here kaeyau ma Yesus, " Balalu, inun ngulah hi Moses marentah hampan ngami surat sarak anri ngampisarak darangan?" 8Yesus kaeyau ma here, "Iru daya kakarasen ateinu, hampe hi Musa ngampi hiai hanyu nyansarak darangannu. Kude, teka mula sarita puang kalayiru. 9Aku iwara ma naun katuluh, hieleh sa ngampi sarak daranganni, padahal daranganni puang idapa, udi hie narangan lagi, hanye haut idapa."10Kawan muridNi kaeyau ma Hanye, "Amun kalayiru ulun pana darangan, ware ang usah narangan." 11Kude, Yesus kaeyau ma here, "Puang katuluh ulun kaiyuh narime ajaran yena, ekat here sa bahikmat. 12Daya, naan ulun sa puang narangan daya teka nakayaan haut kalayiru, naan pada ulun sa puang narangan daya hanye mula na ulah kalayiru daya ulun lain, naan pada ulun sa puang narangan daya ahengni raerai ne'u Karajaan Surga. Hieleh sa kaiyuh narime ajaran yena, ware hanye narimeni."YESUS BAYA KAWAN IYA RUMIS13Papire kawan iya rumis na ennei nunung Yesus hampan Hanye ngami berkat palus lakudoa ma here, kude kawan muridNi nyangit kawan ulun yiru. 14Yesus kaeyau, "Herau kawan iya rumis yiru. Ada naun nguring here hawi nunung Aku daya Karajaan Surga yiru ampun kawan ulun sa iyalah kawan iya rumis yena." 15Udihie Yesus ngami berkatNi ma kawan iya rumis yiru, balalu tulak teka yiru.KALAAWE SARA HAMPAN KAIYUH WELUM PALUS MA KALALAWAH?16Hawi erang kaulun nunung Yesus balalu nunti, "Guru, hal maeh inun sa harus na karajaku hampan aku tau kaiyuh welum palus ma kalalawah?" 17Balalu, Yesus kaeyau ma ulun yiru, "Daya inun hanyu nunti ma Aku ne'u hal sa maeh? Ekat naan Isa sa maeh. Kude, amun hanyu hamen welum palus ma kalalawah, ware hanyu nu'u kawan ajaran yiru."18Ulun yiru nunti ma Yesus, "Ajaran sa awe?" 'Eyau Yesus, "ada munu, ada idapa, ada ngalat, ada iwara habar sa puang tu'u, 19hurumat ma ineh ammahnu, lelu sinta ma sasameh murunsia iyalah ma hanyu raerai."20Ulun yiru kaeyau ma Yesus, "Katuluh hal yiru haut na karaja dayaku, inun masih huan sukup?" 21Balalu Yesus kaeyau ma hanye, "Amun hanyu hamen sampuraka katuluhni, tulak anri ari' katuluh harata sa naan baya hanyu. Udihie baginu maka kawan ulun paua, daya yiru hanyu sagar baisi harata hang surga, hayu umma Aku." 22Dami nyanrengei kalayiru, balalu ulun yiru tulak nelang mahanang atei daya hanye tatau tu'u.23Balalu, eyau Yesus ma kawan muridNi, "Aku iwara sa tu'u ni ma naun katuluh, tu'u mahadin kawan ulun tatau tau masuk ma Karajaan Surga. 24Daya labis marauh erang kaukui unta masuk ma luwang pilus hingka ulun tatau masuk ma Karajaan Alatalla."25Dami nyanrengei piwaraan yiru, kawan muridNi uras ngawauh nelang nunti, "Amun kalayiru balalu hie sa iyuh nasalamat?" 26Nelang nantau here, Yesus kaeyau, "Baya murunsia, hal yena puang mungkin, kude baya Alatalla, hal yena tau jari." 27Balalu, hi Petrus kaeyau ma Hanye, "DinungNu, kami haut nanan katuluhni anri umma baya Hanyu. Jari, inun kami sagar na salamat?"28Yesus kaeyau ma here, "Aku iwara sa tu'uni ma naun katuluh, hie sa umma Aku hang dunia sa wau, hantek Iya Murunsia maharung hang piharunganNi, naun pada sagar maharung hang rueh walas piharungan ne'u jari hakim ma rueh walas suku Israel.29Tiap ulun sa nanan lewuni, pulaksanaini upu, pulaksanaini wawei, inehni, ammahni, kawan iyani baya katuluh harata bannani ne'u ngaranKu sagar narime jatuh kali wahaini nelang sagar narime welum hampe kalalawahni. 30Wahai kawan ulun sa mula ni sagar jari sa pangalisanni, kalahie pada sa pangalisanni sagar jari sa mula ni."
Chapter 20RARAPISAN NE'U KAWAN ULUN SA BAGAWI HANG KABUN ANGGUR

1"Hal Karajaan Surga hanyeyiru iyalah erang kaulun sa baisi kabun sa tulak kayaat sungsung ne'u nauwa kawan ulun sa bagawi baya hanye. 2Dami here haut pakat upa' erang dinar erang anrau, balalu hanye nunyu here bagawi hang kabun anggurni.3Kakira hang jam katelu hanye tulak balalu nantau naan sa ekat minri daya mahi gawian. 4Eyauni ma here, 'Ware naun tulak ma kabun anggur hampan inun sa patut sagar amiku ma naun." Balalu here tulak.5Udihie, niba jam kaenem anri jam kasuei hanye tulak lagi balalu ngaraja hal sa sameh. 6Kakira jam kasawalas, hanye tulak lagi balalu panalu ulun lain sa pada minri mahi gawian, hanye kaeyau ma here,'Inun ngulah naun minri hang yena puang bagawi sapanjang anrau yena?' 7Eyau here ma hanye, 'Daya mahi sa ngami kami gawian.' Balalu hanye kaeyau ma here, 'Ware naun, tulak pada ma kabun anggurku.'8Dami anrau haut niba kamalem, hi ampun kabun yiru nunyu ma kapala gawini, "Herau katuluh ulun sa haut bagawi palus bayar upa here, mulai teka sa paling hanrian hawi hampe sa pamulaan ni.' 9Hantek here sa na huyu bagawi teka jam kasawalas hawi, asing-asing ulun kaiyuh isa dinar. 10Hantek here sa pamulaan ni bagawi hawi, here mina' sagar narime labis hene. Kude, asing-asing here pada sameh narime isa dinar.11Dami here narime upa' yiru here balalu protes anri ulun sa ampun kabun. 12Here kaeyau, 'Kawan ulun sa masuk paling hanrian ekat bagawi erang jam, kude hanyu nyansameh here anri kami, sa nangung gawian nelang laing kai' erang anrau.'13Kude, sa ampun kabun yiru kaeyau ma here katuluh, 'Pulaksanai, aku puang hala anri hanyu. Angneh takam haut pakat erang dinar erang anrau? 14Alap duitnu yiru balalu hulu tulak, daya aku hamen ngammi ma kawan ulun sa hanrian yiru sameh nyalah ammiku ma naun.15Inun kakira aku na puang iyuh sah ngatur kala awe ahengku makai harataku raerai? Atawa, inun sah matenu sa puang maeh daya aku maeh?' 16Jari, sa hanrian sagar jari sa pamulaanni, kalahie pada sa pamulaanni sagar jari sa paling hanrian."YESUS IWARA KAMULEK NE'U PAMPATEINI17Hantek Yesus hamen tulak ma tumpuk Yerusalem, Hanye ngennei karuehwalas kawan muridNi kude puang sinrah. Hang lalan Hanye kaeyau ma here, 18Tantau naun, takam rahat nuju ma tumpuk Yerusalem hang yaru Iya Murunsia sagar na sarah ma kawan imam kapala anri kawan ahli Taurat. Here sagar nukum Hanye anri pampatei. 19Balalu here sagar nyarah Hanye ma kawan bangsa lain hampan na kasese, na weweh makai cambuk balalu na pantak hang kayu balasangar. Kude hang anrau sa katelu Hanye sagar welum kamulek."PILAKUAN TEKA INEH KAWAN ANAK HI ZEBEDEUS20Udihie, ineh teka kawan anak hi Zebedeus hawi nunung Yesus balalu palus suruk sammah hadapanNi. 21Yesus nunti ma hanye, "Inun sa na ahengnu?" Ineh yiru kaeyau, "Awat Hanyu marentah hampan karueh iyaku tau maharung hang KarajaanNu, isa hang pulak kawanNu anri isa hang pulak kawiNu,"22Kude, Yesus kaeyau, "Hanyu puang kataru anri inun sa na lakunu. Kaule sah hanyu nguut teka galas sa harus na uut dayaKu?" Uras here kaeyau ma Yesus, "Hiai, kami kaule." 23Yesus kaeyau ma here, "Naun mula sagar nguut teka galasKu, kude ne'u maharung hang tuhi kawan atawa tuhi kawiku puang Aku sa ngamini, daya yiru ekat ma here sa haut na ampi siap daya Alatalla AmmahKu." 24Hantek kasapuluh murid sa lain nyanrengei hal yeru, here nyangit karueh pulaksanai yiru.25Kude, Yesus balalu nerau here nelang kaeyau, "Naun karasa amun kawan pamarentah bangsa lain marentah hang ammau here, nelang kawan ulun pajabat here nampalus parentah teka sa hang ammau here. 26Sabujurni puang kalayiru amun hang penah naun, hie sa hamen jari paling hante hang penah naun, hanye harus jari walah naun. 27Udihie, hie sa hamen jari sa pamulaan hang penah naun, hanye pada harus jari walah naun, 28sameh iyalah Iya Murunsia sa hawi puang ne'u na layani, kude ne'u malayani anri ngami amirueNi jari tewuhan ma kawan ulun rama."RUEH KAULUN PEHE' NASAMARE29Hantek here nanan tumpuk Yerikho, kawan ulun rama umma ngarairing hang wadingNi. 30Naan rueh kaulun pehe' sa rahat maharung hang iring lalan, here nyanrengei Yesus mitah hadapan here, balalu here miuik, "Tuhan, Iya Dawid, ware ahi leluNu ma kami!" 31Ulun rama nyangit here nunyu here suni. Kude, here tatap miuik mehet, "Tuhan, Iya Dawid, ware ahi leluNu ma kami!"32Balalu, Yesus tarie' nelang nerau here Hanye kaeyau, "Inun aheng naun teka Aku?" 33Here kaeyau ma Hanye, "Tuhan, kami hamen hampan kami tau nantau." 34Yesus piahi anri here, balalu negei mate' here, hantek yiru pada here tau nantau kamulek, balalu umma ngarairing Yesus.
Chapter 21

1Dami here haut riet andri Yerusalem balalu haut hampe hang Betfage, hang bukit Zaitun, Yesus mengutus rueh kaulun murit Ni; 2 Eau-Ni ma here, "Tulaklah ma tumpuk sa naan hang hadapan hanyu, balalu hanyu akan langsung kahaba erangkaukui keledai sa pahuruk andri erangkaukui anak keledai bayahanye. Lapas hurukan here balalu enei karuehni nunung-Aku. 3Amun naan ulun bapaner bamasam mahanyu, hanyu harus kaeau, 'Tuhan memerlukanni,'balalu Hanye kai langsung ngirimni.''4Hal yina kajadian nampan naganapi inun sa na eau daya nabi: 5"Paner ma putri Sion, 'Dinung Rajanu hawi mahanyu, maeh atei, nelang nunggang erang kaukui keledai, andri erangkaukui keledai ia, anak hingka keledai beban. Zakharia 9:96 Kawan murit tulak nelang nampalus inun sa haut na pesen Yesus ma here.7Here ngenei keledai yiru baya anak ni, balalu nganak kawan jubah here hang amau kawan keledai yiru, udiyiru Yesus sungkat ma pungung keledai yiru.8Rama ulun hang yiru merang kawan jubah here hang lalan, nelang kawan sa lain netek raan jangkeng kayu,balalu nganak hang lalan.9Hene ulun sa takia hang hadapan andri sa hang wading Yesus andri lengan mehet kaeau, ''Hosana ma Anak Dawid! 'Naberkati Hanye sa hawi hawuang ngaran Tuhan.' Tawat ma Alatalla ma uneng sa paling amau" Mazmur 118:25-26.10Dami Yesus masuk ma Yerusalem, katuluh tumpuk yiru rawek rukah. Here nunti, "Hie Henye yina?"11Balalu, ulun rama yiru nyangai, "Hanye Nabi Yesus, hingka Nazaret hang Galilea."12Balalu, Yesus masuk ma Lewu Alatalla palus ngunnur kawan ulun sa ba dagang hang Lewu Alatalla yiru, Hanye maleng kawan meja panurupan duit, kawan bangku here pangari kawan wurung dara.13Hanye kaeau ma here, "Haut natulis, 'Lewu-Ku sagar na antuh lewu unengan lakudua,' kude naun ngulahni jari hanai parampok.'''14Balalu, kawan ulun pehe andri kawan ulun lumpuh hawi nunung Hanye hang Lewu Alatalla, balalu Hanye nyamare here.15 Kude, ganyah kawan imam kepala andri kawan ahli taurat kadinung mukjizat-mukjizat sa haut na ulah daya Yesus balalu kadinung kawan ia berseru hangwuang Bait Alatalla, "Hosana ma Anak Daud," here balalu sangit.16Balalu, here nunti ma Yesus, "Inunkah Hanyu karengei inun sa na eau kawan ia yina?" Balalu, Yesus nyangai here, "Hiai. Huan suahkah hanyu mambasa, 'Hingka wawa kawan gena andri kawan ia masih umu, Hanyu haut nyadia pujian ma tenga-Nu raerai.17Udiyiru, Yesus nanan here balalu kaluar hingka tumpuk yiru ma Betania balalu amalem hang yaru.Yesus Menunjukan Kuasa Iman18Taati, hang andrau kaayat, dami Yesus mulek ma tumpuk, Hanye jari kalauan.19Balalu, dami kadinung kakau ara hang iring lalan, Hanye nunungni balalu puang kahaba inun-inun, ekat kawan rawen ni. Balalu Hanye kaeau ma kakau yiru, " Puang akan suah bawua lagi hanyu hampe kalalawah!" Saat yiru pada, kakau ara yiru jari karing.20Dami kawan murid kadinung hal yina, kawan murid terheran-heran balalu here nunti, "Inunngulah kakau ara yiru karing seketika yiru pada?" 21Balalu, Yesus nyangai here, "Sabujurni aku kaeau mahanyu, jaka hanyu naan iman andri puang bimang, hanyu puang ekat ngulah inun sa naulah nadap kakau ara yina, bahkan amun hanyu kaeau ma gunung yina, 'Taangkatlah balalu na umpe ma wuang laut,' hal yiru balalu kajadian.22Nelang, katuluh sa hanyu laku hangwuang lakudua, parasayaleh, hanyu pasti narimeni."Pemimpin YahudiMeragukan Kuasa Yesus23Ganyah Yesus masuk ma Lewu Alatalla, kawan imam kepala andri kawan tatueh bangsa Yahudi hawi nunung Hanye semntara Hanye ganyah ngajar balalu nunti, "Andri kuasa inun Hanyu ngulah hal-hal yina? Balalu, hiekah sangami Hanyu kuasa yina?"24Yesus nyangai here, "Aku pada ka'i nunti isa hal mahanyu, amun hanyu ta'u nyawabni, Aku pada iwara mahanyu andri kuasa inun Aku ngulah katuluh hal yina.25Hingka awe baptisan Yohanes? Hingka surga atau hingka murunsia?" Balalu here mulai bapaner andri sasameh here raerai, eauni, "Amun takam kaeau, 'Hingka Surga,' Hanye akan kaeau, 'Amun kalayiru daya inun naun puang paracaya ma hi Yohanes?'26Kude, amun takam nyanga'i, 'Berasal hingka murunsia.'Takam takut ma ulun hene daya here katuluh manganggap bahwa Yohanes adalah nabi.' 27Balalu here nyanga'i Yesus, "Kami puang karasa." Balalu, Yesus kaeau, Aku pada puang akan iwara mahanyu andri kuasa inunkah Aku ngulah hal-hal yina."Perumpamaan tentangRueh Kaulun Anak28"Kude, inun pendapatnu? Naan ulun isa baisi rueh anak upu, balalu hanye hawi ma isa pangatueh balalu kaeau, 'Anakku, hulu bagawi andrau yina hang kabun anggur.'29Balalu hanye nyanga'i, 'Hiai, Amah,' kude udiyiru hanye puang tulak.30Udiyiru amah yiru tulak ma anak sa karueh balalu ngantuh hal sa sameh. Anak yiru nyanga'i, 'Puang hakun,' kude hanye manyasal balalu tulak.31Hiekah hingka karueh ia yiru mematuhi amahni?" Here kaeau, "Isa terakhir."Yesus kaeau ma here, "Sabujurni, aku kaeau mahanyu bahwa kawan pangumpul pajak andri kawan pelacur akan masuk ma wuang Kerajaan Alatlla dahulu hingka hanyu. 32Daya , Yohanes hawi mahanyu hangwuang lalan isabujur kude hanyu puang parasayahanye, kude, kawan pangumpul pajak andri kawan pelacur parasayahanye. Balalu, hanyu, dami kadinung hal yina puang manyasal udiyiru balalu hanyu puang ta'u parasayahanye."Perumpamaan ne'uAmpun andri Penyewa Kabun Anggur33"Rengei parumpamaan sa lain. Naan ampun kabun sa ngamule erang kabun anggur, balalu masang pagar hang sakalilingni, balalu ngadi unenghan mi'an aggur, balalu ngapindri manara. Udiyiru hanye ngampisewa kabun anggurni ma papire petani, balalu hanye tulak ma luar negeri 34Dami musim wua ka'i mihak, hanye ngirim kawan hambani nunung kawan petani yiru lepuh narime wuani.35Kude, kawan ulun sa ngaraja kabun yiru nyama kawam pelayan yiru meheni na weweh, sa lain ni na wunu, sa lain ni na pedak andri watu.36Hindra lagi, ampun kabun nyiru nunyu kawan pelayanni sa lain, sa labih hene lagi hingka sa dahuluni. Kude, kawan tukang gawi kabun yiru ngulah hal sameh andri here.37Akhirni, ampun kabun yieru ngirim anak ni nunung here, eauni, 'Here pasti menghormati anakku.'38Kude, dami here kawan tukang gawi kabun yiru kadinung anakni, here kaeau andri sasameh here raerai, 'Hanye ina ahli waris, hanyu takam munu hanye balalu nanrabut warisanni.' 39Balalu here nyama anak ampun kabun yiru, numuk hanye ma luar kabun anggur, balalu munuhanye.40Udi yiru, dami ampun kabun anggur yiru hawi, inun sa akan na ulahni ma kawan tukang gawi kabun yiru?" 41Here nyangai ma Hanye, "Hanye akan munu ulun sa jahat yiru andri jahat tatuu, balalu hanye ngampi sewa kabun anggurni ma kawan ulun lain, sa hakun manyarahkan ma hanye hasil bagian wua hang musimni.42Yesus kaeau ma here, "Inun hanyu puang suah mambasa hangwuang Surat Barasis: 'Watu na pakai daya kawan tukang bangunan haut jari watu penjuru. Yiru pagawian Tuhan, hal yina maeh tatuu hang paninungan takam'?Mazmur 118:22-2343Daya yiru, Aku kaeau ma hanyu, Karajaan Alatalla akan na alap hingka hanyu balalu na ami ma kawan ulun sa sagar nampalus parintahNi. 44Balalu, hie sa lawu ma amau watu na akan hansur; hie sa katekan watu na akan ramuk."45Dami kawan imam kepala andri kawan ulun Farisi karengei kawan perumpamaan-Ni, here kataru bahwa Yesus ganyah maner here. 46Kude,dami here kai nyama Yesus, here takut andri ulun rama daya ulun rama yuru menganggap bahwa Yesus erang kaulun nabi.
Chapter 22Perumpamaan neu Ulun sa Naundang ma Pesta Kawin

1Yesus bapaner lagi ma here andri kawan perumpamaan, eau-Ni, 2"Karajaan Surga iuh naumpamakan ialah erangkaulun raja sa ngulah pesta kawin ma anak upuni. 3Balalu, hanye nunyu kawan pelayanni nampan nerau kawan ulun sa haut naundang ma pesta yiru, kude here puang hakun hawi.4Udi yiru, raja nunyu lagi kawan pelayanni sa lain, eauni, 'Eau ma here kawan ulun sa naundang, Dinung, aku haut manyiapkan kawan panguta. Kawan sapi upu andri kawan paliharaan sa sehat munuk katuluh haut nasamalis, katuluh ni haut sadia. Hawi ma pesta kawin na.'5Kude, here puang ngarasa balalu tulak, meheni ma ume, sa lain ma unenganni bagawi,6balalu sa lainni nyama kawan pelayan raja yiru, ngakasah, nelang munu here. 7Dami karengei, raja sangit tatuu, balalu ngirim kawan tantarani, munu kawan tukang wunu yiru, balalu nutung tumpuk here.8Udi yiru, hanye kaeau ma kawan pelayanni, 'Pesta kawin haut siap, kude kawan ulun sa naundang yiru puang patut. 9Daya yiru hulu naun ma kawan lalan rami balalu undang ulun rama pire sa hanyu panalu enei ma pesta kawi yina.' 10Balalu, kawan pelayan yiru tulak ma kawan lalan balalu ngumpul katuluh ulun sa panalu here, inun sa maeh inun sa jahat. Balalu unengan kawin yiru penu andri kawan tamu.11Kude, dami raja panalu andri kawan tamuni, hanye kadinung erangkaulun hang yaru, isa puang makai baju pesta kawin. 12Hanye kaeau ma hanye, 'Pulaksanai, kalaawe hanyu tau masuk ma yina puang makai pakaian pesta kawin?' Kude ulun yiru suni.13Balalu raja yiru kaeau ma kawan pelayanni, 'Huruk tangan andri peeni, tumuk hanye ma unengan sa paling maieng hang luar. Hang yaru, naan kiak andri tungkau nelang kahanangen.' 14Daya, hene sa naherau, kude butit sa napidi." Usaha Pamimpin Yahudinampan Manjabak Yesus15Udi yiru, kawan ulun Farisi tulak bagurayang nampan here tau manjabak Yesus makai kawan tuntian-Ni. 16Balalu,here ngirim kawan murid here nadap Yesus, sindrah andri kawan ulun Herodian. Hee kaeau, "Guru, kami karasa bahwa Hanyu jujur nelang ngajar kabahumen Alatalla sa bujur. Hanyu puang takut ma hiepun daya Hanyu puang ngini wangun ulun. 17Amun kalayiru, kaawe pendapat-Nu wara ma kami. Inun wuahkah mambayar pajak ma kaisar atau hala?''18Kude, Yesus karasa pikiran jahat here balalu kaeau, "Inun ngulah naun kai manjabak Aku, u kawan ulun papura maeh? 19Tantarang ma Aku duit pakai bayar pajak yiru," Balalu, here nyarah isa duit perak ma-Hanye.20Balalu, Hanye nunti ma here, "Gamar andri tulisan hie sa yina?' 21Here nyangai, "Kaisar."Udiyiru, Yesus kaeau ma here, "Daya yiru,bayar ma kaisar inun sa milik kaisar, bayar ma Alatalla inun sa milik Alatalla." 22Dami karengei yiru here manam, balalu tulak nanan-Hanye. Usaha Ulun Sadukinampan Manjabak Yesus23Hang andrau yiru pada, kawan ulun Saduki, sa kaeau puang uweng ulun matei welum kamulek, hawi nunung Yesus balalu nunti ma-Hanye. 24Here nunti, "Guru, Musa kaeau amun erangkaulun upu matei puang uweng anak, pulaksanaini sa upu harus narangan daranganni supaya nampalus katurunan ma pulaksanaini sa matei yiru.25Taati, naan pitu kaulun kami ipulaksanai. Sa numur isa kawin, kude matei puang uweng anak, balalu nanan darangani ma pulaksanaini. 26Kalayiru pada sa numur rueh, sa katelu, hampe sa kapitu. 27Pajumpuhanni hingka katuluhni, wawei yiru pada matei. 28Hang andrau ulun matei welum kamulek,wawei yiru jari darangan hie hingka here bapitu ipulasanai yiru? Daya here katulus uras daranganni."29Kude, Yesus nyangai here, " Naun hala tatuu, puang kataru isi Surat Barasis atawa kuasa Alatalla. 30Daya, hang andrau ulun matei welum kamulek, here puang uweng narangan atawa idarangan, kude ialah kawan malaekat hang surga.31Kude, mengenai kawan ulun matei welum kamulek, huan suah naun mambasa inun isa na eau Alatalla ma naun, 32'Aku Alatalla Abraham, Alatalla Ishak, andri Alatalla Yakub'? Hanye puang Alatalla ulun matei, kude Alatalla ulun sa welum." 33Dami ulun rama karengei hal yina, here suni manam arengei ajaran-Ni. HUkum Saawe sa Paling Penting?34Kude, dami kawan ulun Farisi karengei Yesus haut ngulah kawan ulun Saduki puang kahaba harek lagi, balalu here bakumpul. 35Udi yiru,erangkaulun hingka here, erangkaulun ahli Hukum Taurat, nunti ma Yesus pakai manjabak Hanye, 36"Guru, parintah sa awe sa paling penting hang wuang Hukum Taurat?"37Balalu, Yesus nyangai hanye, "Hanyu harus sinta ma Tuhan Alatallanu andri sagalis ateinu, andri sagalis amiruenu, anri katuluh akal pikirannu.38Ina parintah sa paling hante andri paling penting.39Isa karueh sameh pada, 'Hanyu harus sinta sasameh murunsia ialah tenganu raerai.' 40Hang wuang karueh parintah yina, asal katuluh Hukum Taurat andri kitab kawan nabi,"Tuntian neu Raja Panyalamat41Taati, ganyah kawan ulun Farisi sasameh bakumpul, Yesus nunti ma here, 42"Kalaawe pendapat naun neu Kristus? Anak hiekah Hanye?" Here nyangai ma-Hanye, "Anak Dawid."43Hanye kaeau ma here, "Amun kalayiru, kalaawekah Dawid, hangwuang Roh,nerau-Hanye 'Tuan', eauni, 44'Tuhan kaeau ma Tuanku, "Maharung hang tuhi kawan-Ku, hampe Aku ngulah kawan musuh-Nu manyarah talau ma Hanyu.' Mazmur 110:145Jari amun hi Dawid nerau Kristus yiru 'Tuan', kalaawe Hanye tau anak Dawid?" 46Puang sunah erangkaulun sa kaiyuh nyangai ma-Hanye. Maka, mulai andrau yiru, puang uweng ulun sa heei nunti inun-inun lagi ma-Hanye.
Chapter 23Yesus ngami Peringatan Pemimpin Agama

1Balalu, Yesus kaeau ma ulun rama andri kawan murid-Ni, 2"Kawan ahli Taurat andri kawan ulun Farisi maharung hang kurusi Muses. 3Daya yiru, katuluh hal,sa hene haut here kaeau ma hanyu, alut leh. Kude, ada ngulah inun sa naulah here daya here ngajar, kude puang nampalus ajaran ni.4Here nuruk kawan beban sa maweat nganak hang papale ulun lain. Kude, here raerai puang hakun mindahni andri kingking here. 5Here ngulah katuluh kawan gawian here napan na dinung ulun. Here ngampihante kawan baju sambayang nelang ngampi amau kawan rumai iring jubah here.6Here katuju unengan sa paling maeh hang uneng pesta, unengan maharung paling muka hang uneng sembahyang, 7Here sanang na hormat daya ulun hang unengan umum, na antuh Rabi 'Guru daya kawan ulun.Kude, hanyu ada na antuh rabi daya ekat isa Gurunu, dan naun katuluh ipulaksanai. 9Ada ngantuh hiepun jari amahnu hang dunia yina daya isa ai Amahnu, hanyeyiru Hanye sa hang surga. 10Ada pada hanyu na antuh pemimpin daya isa ai Pemimpinnu, hanyeyiru Kristus.11Kude, sa palaing hante hingka penah naun, haruslah hanye jari pelayan . 12Hie sa ngampamau dirini sagar na sanranah nelang hie sa marannahkan dirini sagar naampiamau.13Salaka naun, kawan ahli Taurat andri kawan ulun Farisi, kawan ulun tukang ba pura-pura! Naun nutup wawanawang Karajaan Surga ma kawan ulun daya naun raerai puang masuk balalu pada mahalang here sa kai masak lepuh masuk. 14Silaka naun, o kawan ahli Taurat andri kawan ulun Farisi, kawan ulun pura-pura maeh! Naun nipu ngakal kawan wawei walu balalu nutup kawan ulah gawi hala andri ngulah lakudua sa amau. Daya yiru, naun akan narime hukuman sa weat. 15Silaka naun, kawan ahli Taurat andri kawan ulun Farisi, kawan ulun tukang pura-pura maeh! Naun lawit tulak nyabarang laut nelang nanang litar tane ekat pakai ulun masuk agamanu. Kude, dami hanye haut uma naun, naun ngulah hanye anak naraka, rueh kali lipat jahat tika naun raerai.16Salaka naun, kawan pamimpin sa pehe, 'Hie sa basumpah andri ngantuh Lewu Alatalla, yiru puang uweng artini. Kude, hie sa basumpah ngantuh amas Lewu Alatalla, hanye ireket daya sumpahni ru.' 17Naun, kawan ulun budu pada sa pehe! Saawe sa paling hante, amas atau Lewu Alatalla sa ngulah amas ru barasis?18Kude, 'Hie sa basumpah ngantuh altar, sumpah yiru puang uweng artini. Kude, hie sa basumpah andri ngantuh parapah hang amau mezbah yiru, hanye taikat andri sumpahni yiru.' 19O naun kawan ulun pehe! Saawe sa paling hante,parapah atawa mezbah sa ngulah parapah yiru barasis?20Daya yiru, hie sa basumpah andri ngantuh mezbah, berarti basumpah andri ngantuh mezbah andri katuluh sa naan hang amauni. 21Kamulek, hie sa basumpah andri ngantuh Lewu Alatalla, berarti hie sa basumpah andri ngantuh Lewu Alatalla, nelang ngantuh Alatalla muneng hang wuangni. 22Amun, hie sa basumpah andri ngantuh surga, basumpah andri ngantuh pidudusan Alatalla, nelang ngantuh Hanye sa maharung hang amauni.23Silaka naun, kawan ahli Taurat andri kawan ulun Farisi, kawan ulun papura maeh! Naun ngami persepuluhannaun hingka salisih, rarampah adas manis andri jintan, kude puang memperhatikan hal sa lebih weat hingka Hukum Taurat, hanyeyiru keadilan, lelu ahi, andri iman. Hal yina sa harusni naulah daya naun andri puang nangkurang sa lainni. 24Naun kawan pemimpin pehe, nyaring mamu teka uuten naun kede nelen erangkaukui unta.25Silaka naun, kawan ahli Taurat andri kawan ulun Farisi, kawan ulun papura maeh! Daya, naun ngabarasis kawan luar galas andri piring naun, kude hang wuang ni penu andri iuh naun marampas andri kasarakahan. 26Naun, kawan ulun Farisi sa pehe! Barasis dahulu hang wuang sangkir andri piring, maka hang luarni pada jari barasis.27Silaka naun, kawan ahli Taurat andri kawan ulun Farisi, kawan ulun papura maeh! Daya, naun sameh ialah kuburan sa na cat mahilak, hang bagian luar ni na dinung maeh, kude hang bagian wuang ni penu andri kawan taulang ulun matei andri katuluh kenajisan. 28Kairu pada andri naun, pada hang bagian luar naun na dinung bujur daya murunsia. Kude, hang bagian wuang naun penu andri papura maeh andri kajahatan.29Silaka naun, kawan ahli Taurat andri kawan ulun Farisi, kawan ulun papura maeh! Daya, naun ngulah pasaran sa maeh ma kawan nabi nelang nangkaeh kawan tugu kawan ulun sa welum ni maeh, 30balalu kaeau, 'Amun kami welum hang jaman datu nini kami sadi, kami puang sagar uma here munu kawan nabi.' 31Andri kalayiru, naun mangaku bahwa naun katurunan here sa munu kawan nabi.32Amun kalayiru tampalus nelang sanyari kawan dosa sa haut na mulai daya datu nini naun. 33Naun, ulun jahat, keturunan ulun jahat, puang sagar naun kaiuh nyalamat tenga naun tika hukuman naraka?34Daya yiru, dinung naun, Aku ngaheng ngirim kawan nabi, kawan ulun pintar marahati, pada kawan ahli Taurat ma naun. Papire kaulun hingka here akan na wunu balalu na balasangar daya naun, papire kaulun sagar na kahanangen daya naun hang wuang kawan lewu sambahyang, balalu na sasah hingka isa tumpuk matumpuk sa lain, 35 nampan katuluh ira kawan ulun sa puang hala sa haut tundrak ma tane sagar na tangung daya naun, mulai hingka ira Habel, ulun sa puang ba hala yiru, hampe ma ira Zakharia, anak Berekhya, isa na wunu daya naun hang helang Lewu Tuhan andri Mezbah. 36 Parisayaleh, aku kaeau ma naun bahwa katuluh hal yina akan hawi ma kawan ulun jaman yiti.37'' Oh Yerusalem, Yerusalem, kawan nabi nawunu nu balalu na pedak andri watu kawan ulun sa na kirim ma naun. Gaha tu'u Aku hamen ngumpul kawan anak nu katuluh, ialah manu paunan ngumpul kawan anakni hang kapit elat ni, kede naun puang hakun. 38Dinung, lewu nu sa na tanan ma hanyu jari suni. 39Hanyu karasa, Aku kaeau ma hanyu bahwa mulai taati, hanyu puang akan kadinung Aku lagi hampe hanyu kaeau, 'Naberkatilah Hanye sa hawi hawuang ngaran Tuhan.'''
Chapter 24KHOTBAH YESUS NE'U AKHIR ZAMANLewu Alatalla sagar Nasanruntun

1Yesus kaluar hingka Lewu Alatalla balalu tulak dami kawan murit Ni hawi lepuh iwara nutui kawan bangunan Lewu Alatalla ma Hanye. 2Balalu, Hanye nunti ma here, "Puangkah hanyu kadinung katuluh hal yina? Aku kaeau sa bujur ni mahanyu puang uweng isa watu pun watu hang yina akan nabiarkan naan hang amau watu sa lain,sa puang akan nasanruntun.''3 Balalu, ganyah Yesus maharung hang amau bukit Zaitun, kawan murid hawi nunung Hanye balalu kaeau, "Wara ma kami, hantekawe hal yiru akan terjadi balalu inun sa akan jari tana pihawian-Nu hang akhir zaman yina?" 4Yesus nyangai here, "Perhatikanlah supaya ada naan ulun sa nyantawang naun. 5Daya, hene sa akan hawi hang wuang ngaran-Ku balalu kaeau , 'Aku adalah Kristus,' balalu here akan nyantawang hene ulun.6Naun akan karengei peperangan dan kabar mengenai perang. Perhatikanlah supaya naun puang takut daya hal yina harus terjadi, kude yina huan kesudahan ni. 7Daya, bangsa akan amuan nawan bangsa, kerajaan akan nawan kerajaan, balalu hang awe awe uneng akan naan juju andri gempa bumi. 8Katuluh hal yina adalah awal hingka penderitaan hanang bagena.9Udiyiru, here akan manyarahkan hanyu ma penganiayaan, dan akan munu hanyu, balalu hanyu na muar daya katuluh bangsa daya ngaran-Ku. 10Hantek yiru, hene sa akan tersandung,balalu akan saling menyerahkan, balalu muar isa andri sa lain ni. 11Hene nabi palsu akan kaluar balalu nyantawang hene ulun.12 Daya, pelanggaran samakin batamah, kasih hene ulun akan menjadi dingin. 13Kude, ulun sa batahan hampe akhir akan na selamatkan. 14Dan, Injil Kerajaan yina akan na kabarkan ma katuluh dunia jari kesaksian ma katuluh bangsa, dan udiyiru kesudahanni akan hawi.Penderitaan Hante andri kawan Kristus Palsu15Jari, dami hanyu kadinung pembinasa keji, ialah sa naantuh Nabi Daniel, mindri hang unengan suci, haruslah kawan sa mambasa memahami ni, 16maka here sa naan hang Yudea harus nempat nyalamat tenga ma pegunungan. 17Hie sa naan hang amau hapau lewu, ada hanye minau ngalap inun-inun tika wuang lewuni. 18Hie sa naan hang ume, ada mudi lepuh ngalap baju ni.19 Kude, silaka here sa ganyah mihawuntung andri here sa ganyah ngampumu genna ni hang waktu yiru. 20Lakudua supaya naun tulak ada hang musim marisak atau hang andrau Sabat. 21Daya akan hawi masa penderitaan hante, ialah huan suah kajadian hingka permulaan dunia hampe itati, dan puang akan suah terjadi lagi. 22Amun, waktu yiru puang na ampi ime, puang uweng pamelum sa naselamatkan. Kude, daya here sa na pidi, waktu yiru akan na ampiime.23Hang tawuk yiru, amun naan ulun kaeau ma hanyu, 'Dinung, Penyelamat naan hang yina,' atau 'Hanye naan hang yaru,' ada persaya mahanye. 24Daya, kawan penyelamat palsu andri kawan nabi palsu akan kaluar ngulah tanda hante andri kawan mukjizat nampan nyantawang amun tau, kawan here ulun wat Alatalla. 25Jari itung, Aku haut ngampiitung ma naun sa huan yiru terjadi.26Jari, amun naan here kaeau mahanyu, 'Dinung, Hanye naan ha wuang jumpun haket, atau 'Dinung, Hanye naan hang wuang kamar yiru,' ada harap mahanye. 27Daya, ialah kelat wawereu tika timur ma barat, kairu pada pihawian Anak Murunsia. 28Hang unengan naan bangkai, hang yiru wurung bangkai bakumpul."Pihawian Anak Murunsia29"Puang lawah, udi masa kasusahen yiru,'Mateandrau balalu kudap, wulan puang ngami sahayani, Kawan bintang sagar lawu tika langit, balalu kawan kuasa hang langit akan rawek rukah.'Yesaya 13:10; 34:430Balalu, tanna Anak Murunsia akan dinung hang langit balalu kawan suku bangsa hang amau tane akan ngiak nungkau. Here akan kadinung Anak Murunsia hawi hang rakun, andri kuasa dan kemuliaan sahante. 31Balalu, Hanye akan ngirim kawan malaekat-Ni andri suara tarompet sa mehet, balalu here akan ngumpul kawan umat pidian-Ni hingka kaepat pusing dunia, hingka hujung langit sa isa hampe hujung langit sa lain.32Taati, paajarlah perumpamaan hingka kakau ara dami jangkengni jari maleme balalu kawan rawenni tumu ngalungkung, hanyu karasa musim kamarau haut riet. 33Kairu pada amun hanyu kadinung katuluh hal yina, hanyu karasa bahwa hanye haut riet, hang hadapan wawanawang.34Nampan naun karasa, Aku kaeau ma naun bahwa generasi yina puang akan galis hampe katuluh hal yina kajadian.35Langit andri tane akan wawai, kude kawan firman-Ku puang akan wawai."Waktu Pihawian Anak Murunsia36"Kude, mengenai anrau dan waktuni,puang uweng isa pun sa karasa, kawan malaekat hang sorga pada puang, Sang Anak pada puang, kude Alatalla ai.37Sameh ialah kejadian hang zaman Nuh, kairu pada pihawian Anak Murunsia akan terjadi. 38Daya,ialah hang papire andrau sa huan ranu bah, narangan dan idarangan, hampe pada andrau Nuh masuk ma wuang kapal. 39Nelang, here puang kataru hampe ranu bah hawi balalu nyamawai here katuluh; kairu pada pihawian Anak Murunsia akan terjadi.40Udiyiru, akan naan rueh kaulun hang ume; sa isa akan na enei dan sa isa akan na tanan. 41Rueh wawei akan manggiling hang watu kilangan, sa isa akan na enei dan sa isa akan na tanan. 42Daya yiru bajagajaga lah daya hanyu puang karasa pada andrau inun Tuhan nu akan hawi.43Kude, karasalah ina bahwa amun ampun lewu haut karasa hantek awe, hang ganyah kamalem, ulun ngalat akan hawi, hanye akan bajaga-jaga dan puang akan ngaret lewuni nabungkar. 44Daya sabab yiru, hanyu pada harus bajaga jaga daya Anak Murunsia hawi hanyu puang karasa waktu ni.Palayan sa Satia andri Palayan sa puang Satia45 "Balalu, hiekah pelayan sa satia andri bijaksana, sa na angkat daya tuanni jari kepala pelayan pakai ngami here nakuta hang waktu sa tepat? 46Naberkatilah pelayan yiru, sa dami tuanni hawi, tuanni kadinung hanye ganyah ngulah kawan gawianni. 47 Parisayaleh, Aku kaeau mahanyu bahwa tuan yiru akan ngangkat pelayan yiru pakai ngurus kawan katuluh harta watni.48Kude, amun pelayan sa jahat yiru kaeau hawuang ateini, 'Tuanku magun lawah akan hawi; 49balalu hanye mulai meweh kawan pelayan-pelayan sa lain, balalu hanye kuman nelang nguut nelang palus mahamui; 50tuan tika pelayan yiru akan hawi hang andrau andri waktuni hanye puang karasa, 51balalu hanye akan nakahanangen,balalu nganak hanye baya kawan ulun sa bapura-pura. Hang uneng yiru, here ngiak nungkau kahanangan.
Chapter 25Wawei bujang sa Lunga andri sa Pintar-marahati

1"Udiyiru, Karajaan Surga ialah rarapisan andri sapuluh wawei bujang sa ngenei palita-palitani tulak lepuh panalu pangantin upu.2Dime hingka here ru lunga, balalu dime salainni pintar marahati. 3Dami sa lunga ru ngenei palita-palitani, here puang ngenei minyak pakai wasi. 4Kude, sa pintar- marahati here ngenei minyak hang wuang balangai halus baya palita-palita here.5Taati, dami pangantin upu unte hawini, here katuluh siruru balalu saandre. 6Kude, hang penah malem naan lengan surak-layau alun, 'Pangantin upu hawi! Kaluar tahalu hanye!'7Udiyiru, katuluh kawan wawei bujang yiru amuan palus ngalap palita here. 8Balalu, kawan sa lunga kaeau ma kawan sa pintar-marahati, 'Ami ma kami babutit minyak naun daya palita-palita kami ka'i pare.' 9Kude, sa pintar-marahati nyangai 'Puang, puang akan sukup ma kami andri manaun. Samaehni, tulak naun matukang ari minyak balalu widi ma hanyu raerai.'10Ganyah here tulak lepuh midi, pangantin upu ru hawi, dan here sa siap, masuk sindrah andri hanye ma unengan pesta balalu wawanawang natutup. 11Udiyiru, hawi pada kawan wawei bujang salain balalu kaeau, 'Tuan, tuan! Uka wawanawang ma kami.'12Kude, hanye nyangai, 'sabajurni aku kaeau manaun, aku puang kataru andri naun.13Daya sabab yiru, bajaga-jagalah daya naun puang karasa andrauni atawa jamni."14''Sabab, Karajaan Surga sameh ialah erangkaulun sa akan tulak ma luar negeri, sa nerau kawan pelayanni balalu nyarah kawan hartani ma here. 15Ma erangkaulun,hanye ngami 5 talenta. Ma salainni, 2 talenta, pada ma sa lainni lagi, 1 talenta. Masing masing sesuai kemampuan here. Udiyiru, hanye tulak. 16Ulun sa narime 5 talenta ru langsung tulak, balalu menjalankan talenta yiru, balalu hanye kaiyuh hasil 5 talenta lagi.17Kalayiru pada ulun sa narime 2 talenta, hanye kaiuh 2 talenta lagi. 18Kude, ulun sa narime 1 talenta yiru tulak, ngadi luwang hang tane, balalu nyimuh duit tuanni.19Lawah udiyiru, tuan hingka kawan pelayan yiru hawi balalu ngulah perhitungan andri here. 20Ulun sa haut narime 5 talenta yiru nadap dan ngenei 5 talenta lagi, eauni, 'Tuan, hanyu nyarah 5 talenta ma aku. Dinung, aku haut kaiuh 5 talenta lagi.' 21Tuanni kaeau mahanye,'Maeh tuu, pelayan sa maeh nelang setia. Hanyu setia andri hal sa halus, aku akan ngenat hanyu hang hene hal, masuklah ma wuang sukacita tuannu.'22Pada, ulun sa narime 2 talenta pada nadap balalu kaeau,'Tuan, hanyu nyarah 2 talenta maaku. Dinung, aku haut kaiuh 2 talenta lagi.' 23Tuanni nyangai, 'Maeh tu'u, pelayan samaeh nelang setia. Hanyu setia andri hal sa halus, aku akan ngenat hanyu hang amau hene hal, masuklah hang wuang sukacita tuannu.'24Udiyiru, ulun sa narime 1 talenta pada nadap balalu kaeau,'Tuan, aku karasa hanyu ulun sa kejam, masi hang uneng sa hanyu puang ngamule, balalu ngumpulkan hasil hang uneng sa hanyu puang mu'au. 25Daya yiru,aku takut, balalu tulak balalu nyimuh talentanu hang wuang tane. Dinung, hanyu narime inun sa jari miliknu.'26Kude, tuanni nyangai andri kaeau mahanye, Hanyu pelayan sa jahat pada mawule! Hanyu karasa bahwa aku mutik hang uneng aku puang ngamule pada ngumpul hang uneng aku puang mu'au. 27Daya yiru, seharusni hanyu nyimuh duitku hang bank dami aku mulek, aku akan narime duitku mulek banya bungani.28Alap 1 talenta yiru hingka hanye balalu ami ma hanye, sa baisi 10 talenta yiru. 29Sabab, setiap ulun sa naan baisi akan na ami lagi,balalu hanye akan berkelimpahan. Kude, hingka ulun sa puang uweng, bahkan inun sa naan watni akan na alap. 30Tumuk pelayan sa puang uweng riran yiru ma wuang piieng sa paling maieng. Hang uneng yiru akan naan kiak tungkau.'''31''Dami Anak Murunsia hawi hangwuang kemuliaanNi, andri kawan malaekat baya andri-Hanye, balalu Hanye akan maharung hang tahta kemuliaan-Ni, balalu Hanye akan nampisah here isa andri sa lainni, ialah pakatik misah babiri tika kaming. 33Balalu, Hanye akan nganak babiri hang tuhi kawan-Ni balalu kaming hang tuhi kawi.34Udiyiru Raja akan kaeau mahere hang tuhi kawanNi,'Mayati, hanyu sa naberkati daya Amah-Ku, warisi Karajaan sanasadiakan mahanyu hingka permulaan dunia. 35Daya ganyah Aku kalauan, hanyu ngami Aku kuman. Aku haus hanyu ngami Aku nguut ranu. Aku ulun asing, hanyu ngundang Aku masuk. 36Aku tabentur hanyu mamakai Aku pakaian. Aku mekum hanyu naua Aku. Aku hang penjara hanyu hawi ma-Aku.'37Balalu, kawan ulun yiru akan nyangai Hanye,'Tuhan, hantekawe kami kadinung Hanyu kalauan balalu ngami Hanyu kuman, atawa haus balalu ngami Hanyu nguut? 38Hantekawe kami kadinung Hanyu erangkaulun asing balalu ngenei Hanyu masuk, atawa tabentur balalu makai Hanyu pakaian? 39Hantekawe kami kadinung Hanyu mekum atawa na penjara balalu kami hawi naua Hanyu?' 40Raja yiru akan nyanga'i,'Aku kaeau sabujurni manaun, kalaawe naun ngulahni nadap isa tika pulaksanai-Ku sa paling hina, naun ngulahni ma-Aku.'41Balalu, Hanye akan kaeau pada ma here sa hang tuhi kawi-Ni,'Hulu hingka hadapan Aku, hanyu sa terkutuk, ma wuang apui sa puang tau pare sa haut na siapkan pakai Iblis andri kawan malaekatni. 42Daya, Aku kalauan hanyu puang ngami Aku kuman. Aku haus hanyu puang ngami Aku nguut. 43Aku ulun asing hanyu puang ngenei Aku masuk lewu; tabentur hanyu puang makai Aku pakaian; sakit nelang napenjara hanyu puang naua Aku.'44Balalu here pada akan nyangai,'Tuhan, hantekawe kami kadinung Hanyu kalauan atau haus, atau ulun asing, atau mekum atau tabentur, atau na panjara, balalu puang ngarawah Hanyu?' 45Balalu, Hanye akan nyangai here, "Aku kaeau sabujurni manaun, kalaawe naun puang ngulahni terhadap isa hingka here sa paling hina, hanyu puang ngulahni pada ma Aku.'46Balalu, here ina akan sagar nahukum abadi hampe kalalawah, kude kawan ulun sa nampalus kabahumen Alatalla sagar hang wuang pamelum kekal abadi hampe kalalawah."
Chapter 26Ransana kai Munu Yesus

1Dami Yesus haut luput ngajar kawan katuluhni, Hanye kaeau ma kawan murid-Ni, 2" Naun karasa bahwa rueh andrau lagi hari raya Paskah, nelang Anak Murunsia akan nasarah nampan nabalasangar."3Ganyahyiru, kawan imam kepala andri kawan pemimpin bangsa yiru bakumpul hang istana imam Hante, sa bangaran Kayafas. 4Balalu here sekongkol kai nyama Yesus andri kawan tipu daya nampan munu Hanye. 5Kude here kaeau,"Ada nalaksanakan ganyah perayaan nampan ada kerusuhan hang penah masyarakat."Yesus Nawuwui Minyak daya Erangkaulun Wawei6Ganyahyiru, katika Yesus hang Betania, hang lewu Simon sa suah Kadanen, 7erangkaulun wawei hawi nyandriet-Hanye ngenei botol maeh baisi minyak marauh enguhni sa rarang haragani, wawei yiru muwuini ma ulu Yesus katika Hanye ganyah maharung kuman.8Dami kawan murid kadinung, here sangit nelang kaeau, "Inunriran kawan yiri natahayang? 9Daya, minyak marauh enguh yiri tau naari haragani rarang tau naami ma kawan ulun paua."10Kude,Yesus karasa pikiran here, kaeau ma here," Daya inun naun ngampihala wawei yiri? Daya, hanye ngaraja ulahan maeh ma-Aku. 11Daya,naun naan setiap saat kawan ulun paua baya naun, kude naun puang akan setiap saat baya Aku.12Katika wawei yina muwui minyak marauh enguh ma tenga Ku, hanye ngulah ni pakai persiapan masar Aku. 13Aku kaeau sa tu'uni ma hanyu bahwa hang awe Injil yina naberitakan hang katuluh dunia, inun sa haut naulah wawei yina akan nasarita pada sebabgai paitungen mahanye.''Ransana Mahianat Yesus14Udiyiru, isa tika karueh walas murid, isa bangaran Yudas Iskariot, tulak makawan imam kepala, 15balalu kaeau, "Hanyu akan ngami aku inun amun aku nyarahkan Hanye mahanyu?'' Balalu here menetapkan 30 keping perak mahanye. 16Balalu, udi yiru,hanye ngantara kesempatan maeh nampan manyarahkan Yesus.Pangutaen Paskah17Taati, hang andrau pertama Roti Puang Baragi, kawan murid hawi nunung Yesus balalu nunti, "Hangawe hanyu hamen kami mempersiapkan kutaen Paskah ma-Hanyu?'' 18Yesus nyanga'i, "Masukleh ma tumpuk, nunung kawan ulun, balalu eau ma-Hanye,'Guru kaeau, "Waktu-Ku haut hampe. Aku hamen maraya Paskah hang lewu nu baya kawan murid-Ku.'''''19Kawan murid ngulah kala Yesus haut ipesen mahere, mempersiapkan kutaen Paskah yiru.20Dami haut niba kamalem, Yesus maharung kuman andri karueh walas murid. 21Dami, ganyah here kuman, Hanye kaeau, " Aku kaeau ma naun isa tika naun akan menghianat Aku." 22Here tu'u mahanang atei balalu tiap tenga mulai paner ma -Hanye, "Pastini, puang aku, Tuhan?"23Balalu, Yesus nyangai," Hanye, sa nyulup tanganni ma wuang mangkuk sindrah andri Aku, hanyelah sa akan mahianat Aku. 24Anak Murunsia akan matei ialah sa natulis ne'u Hanye. Kude, silaka ulun yiru, sa mahianat Anak Murunsia! Akan labih maeh jaka ulun yiru puang suah nakayaan.'' 25Balalu Yudas, sa ka'i nyarah Yesus, kaeau ma Hanye, ''Pasti puang aku Rabi?'' Yesus kaeau mahanye, ''Kalayiru eaunu.''Pangitungen ne'u Tenga andri Ira Kristus26Ganyah here kuman, Yesus ngalap rote. Balalu udi mamberkatini, Yesus miah rote balalu ngami ma kawan murid nelang kaeau, ''Alap, kuta, ina adalah tenga-Ku.''27Udiyiru, Hanye ngalap sangkir anggur, ngantuh tarimekasis, balalu mamberkatini ma here, eau-Ni,''Naun katuluh u'ut.28Daya, yina adalah ira-Ku, ira perjanjian, isa na halui pakai pengampunan dosa ulun hene. 29Aku kaeau ma hanyu bahwa Aku puang akan nguut hasil kakau anggur yina, hingka taati hampe andrau yiru, katika Aku nguut anggur sa wau baya naun hang wuang karajaan Amah-Ku.''30Udi here manyanyi nawat hurmat, here tulak ma bukit Zaitun.Petrus Sagar Puang ngaku Yesus31Udi yiru Yesus kaeau ma kawan murid-Ni, ''Naun katuluh akan nempat nanan Aku malem yina. Daya naan tatulis,Aku akan munu pakatik yiru, balalu kawan babiri yiru akan pasai darai'. Zakharia 13:732Kude, udi Aku naele welum kamulek, Aku akan dahulu tika naun ma Galilea.''33Petrus kaeau,''Biar katuluh nempat nanan-Hanyu, aku puang sagar nempat nanan.'' 34Eau Yesus mahanye, Aku iwara ma hanyu bahwa hang malem yina, sa huan manu nandru, hanyu akan puang ngaku Aku hantelu.''35Petrus kaeau ma-Hanye, ''Biar aku harus matei baya-Hanyu, aku puang akan kaeau puang kataru Hanyu!'' Katuluh murid sa lain pada kaeau sameh.Yesus Lakudua hang Getsemani36 Balalu Yesus hampe baya kawan murid-Ni hang unengan bangaran Getsemani balalu Hanye kaeau ma kawan murid-Ni, ''Maharung hang yiti, ngandrei Aku tulak lakudua.'' 37Balalu, Hanye ngenei Petrus andri karueh anak Zebedeus baya-Hanye, balalu Hanye mulai mahanang atei nelang balisah. 38Udiyiru, Hanye kaeau ma here, ''Atei-Ku mahanang, bahkan ialah kai matei nanamni. Unengleh hang yiti nelang uma bajaga andri Aku.''39Balalu, Hanye agak lawit lagi, balalu Hanye ijuku uruwawa-Ni hampe tane nelang lakudua, eau-Ni, ''Amah-Ku, amun tau, biarleh kahanangen yina sanawit tika Aku, Kude, ada ialah kabahumen Ku, melainkan ialah kabahumen Amah.'' 40Udiyiru, Yesus hawi ma kawan murid-Ni balalu kadinung here ganyah mandre. Balalu,Hanye kaeau mahi Petrus, ''Jari, hanyu puang sanggup bajaga baya Aku erang jam ai? 41Bajaga nelang lakudua nampan naun puang lawu hang wuang purija. Roh samula penurut kude tabiat murunsia memang maleme.''42Yesus tulak lagi karueh kalini lepuh lakudua, eau-Ni, ''Amah-Ku, amun kahanangen yina harus wuah Aku nelang puang tau nasanawit lagi, elahni kabahumen Amah sa jari.'' 43Hindra lagi, Hanye hawi kadinung here mandre lagi daya here siruru tu'u. 44Balalu, hanye nanan here, Hanye tulak lagi, balalu lakudua sakatelukalini, andri ngantuh lengan sa sameh.45Udiyiru Yesus mulek nunung kawan muridni nelang kaeau, ''Mandreleh taati nelang istirahatlah. Dinung, waktuni magin riet Anak Murunsia na sarah ma tangan kawan ulun badosa. 46Amuan, ayu takam tulak. Dinung, ulun sa menghianat Aku haut riet.''Yesus Najama47Ganyah Yesus rahat bapaner, Yudas, isa hingka karuehwalas murid yiru hawi. Sindrah andri hanye, hawi pada ulun rama ngenei padang andri gagada, huyu kawan imam kepala andri kawan pemimpin bangsa yiru.48Taati, hi penghianat Yesus ngami mahere tana, eauni, ''Hie sa nasiuk dayaku, irulah Hanye, jama Hanye.''49Yudas balalu nyandriet Yesus nelang kaeau,''Salam, Rabi!'' Balalu Yudas nyiuk Hanye. 50Yesus kaeau mahanye, ''Hengau tampalus maksut pihawiannu.'' Balalu ulun rama yiru nyanriet, nganak tangan hang Yesus, balalu nyama Hanye.51Dinung, erangkaulun hingka here hengeu Yesus ngaluar tanganni,narik padangni, balalu nampek walah imam besar yiru, netek siluni. 52Udiyiru, Yesus kaeau mahanye, ''Ampasuk padangnu ma lunanni, daya katuluh samakai padang akan matei daya padang. 53Hanyu mina Aku puang tau laku karawah ma Amah-Ku, palus Hanye, taati pada langsung ngami labih hingka ruehwalas pasukan malaekat ma-Aku. 54Kude, kalaawe amun kalayiru isa haut na tujum hang Surat Barasis memang harus terjadi kalayiti?55Hang saat yiru, Yesus kaeau ma ulun rama yiru, ''Inunngulah ialah kai nawan penjahat naun kaluar ngenei padang andri gagada kai nyama Aku? Tiap andrau, Aku maharung ngajar hang Lewu Alatalla naun puang nyama Aku. 56Kude, katuluh yina terjadi supaya tulus inun sa haut na tulis hang kitab para nabi. Udiyiru katuluh kawan murid nempat nanan Hanye.Kawan Pamimpin Yahudi Menghakimi Yesus57Here sa nyama Yesus ngenei Hanye ma hi Kayafas, Imam Hante, uneng kawan ahli taurat andri kawan pemimpin Yahudi bakumpul. 58Balalu hi Petrus ngapung Yesus hingka lawit hampe masuk natat lewu imam hante. Petrus masuk, maharung baya kawan pengawal nampan karasa hampeawe ahirni.59Kawan iman kapala andri katuluh Sanhedrin ngantara kesaksian palsu supaya tau na sanawu hukuman mati maamau Yesus. 60Kude, here puang kahaba sunah isa biar hene saksi sa ipusu hawi. Ahirni naan rueh kaulun sa maju ma hadapan, 61balalu kaeau, ''Ulun yina kaeau, 'Aku kaiyu nyanruntun Lewu Alatalla balalu ngamuan ni kamulek.'''62Udiyiru, Imam Hante mindri balalu kaeau ma Yesus, ''Inun Hanyu puang uweng sangaian? Inun sa nasaksikan daya kawan ulun yina ma Hanyu?''63Kude, Yesus tatap suni. Balalu, Imam Hante yiru kaeau ma Yesus, ''Aku nyumpah-Hanyu hawuang Alatalla sa welum nampan hanyu kaeau ma kami, inunkah Hanyu adalah Mesias, Anak Alatalla?'' 64Yesus kaeau ma Hanye, ''Hanyu haut ngantuh ni raerai. Kude, Aku kaeau ma hanyu bahwa mulai hingka taati hanyu akan kadinung Anak Murunsia maharung hang tuhi kawan Alatalla sa ang uweng tikas kuasa, nelang hawi hang amau rakun hang langit.''65Balalu,Imam Hante ngirah pakaianni nelang kaeau, ''Hanye nangkurun Alatalla! Puang perlu lagi saksi? Dinung, taati naun haut karengei kawan lengan nangkurun Alatalla. 66Kaawe pendapat naun?'' Kawan pemimpin Yahudi yiru nyangai,''Hanye pantas na hukum matei.''67Balalu, here nura uruwawa Yesus nelang ninju Hanye. Salain pada nampar Hanye. 68Here kaeau, '' Banubuatlah ma kami, u Raja Panyalamat; hie sa nampar Hanyu?''Petrus Puang Mangaku Yesus69Ganyah, hi Petrus maharung hang luar natat erangkaulun palayan wawei hawi nunung hanye nelang kaeau, "Hanyu pada bahengau andri Yesus, ulun Galilea yiru.'' 70Kude, Petrus puang mangaku hang muka here katuluh, eauni,''Aku puang kataru inun sa napanernu.''71Dami hi Petrus kaluar ma wawaanawang pagar natat, erangkaulun pelayan wawei kadinung hanye balalu kaeau ma kawan ulun sa naan hang yiru, ''Ulun yina pada baya Yusus tika Nazaret ru.'' 72Balalu, hindra lagi hi Petrus puang ngaku nelang isapa tenga, ''Aku puang kataru Ulun yiru.''73Puang lawah uduyiru, kawan ulun sa mindri nyandriet hi Petrus nelang kaeau, ''Pasti hanyu pada erangkaulun tika here daya lentah hingka suaranu,'' 74Udiyiru, hi Petrus mulai basumpah sumpah, nelang kaeau, ''Aku puang kataru Ulun yiru.''Ganyah yiru balalu, manu jagau nandru.75Balalu, hi Petrus kaitung inunsa naeau Yesus,''Sahuan manu jagau nandru, hanyu akan puang ngaku Aku telu kali,'' Udiyiru Petrus kaluar balalu ngiak andri hanang ateini.
Chapter 27Yesus hang Hadapan Gubernur Pilatus

1Kaayat hinang, katuluh imam kapala andri kawan pemimpin Yahudi ngalap kaputusan sasameh nampan na hukum matei Yesus. 2Balalu, here nuruk Yesus, ngenei balalu manyarah Hanye ma Gubernur Pilatus. Yudas Munu Tenga3Dami hi Yudas, sa mahianat Yesus, kadinung Yesus na hukum matei, hanye manyasal balalu ngampulek telumpulu kadiki duit perak ma kawan imam kepala andri kawan pemimpin Yahudi, 4eauni, ''Aku haut badosa mahianat Ulun sapuang bakahalaan hampe na hukum matei.'' Kude here kaeau, ''Puang urusan kami? Yiru urusannu!'' 5Balalu, hi Yudas numuk duit perak yiru ma wuang Lewu Alatalla balalu tananni. Udiyiru, hanye tulak mitu ngagueng tengani.6Kude, kawan imam kepala ngalap duit perak yiru balalu kaeau, ''Puang iyuh na simuh hang unengan parapah daya duit yina haraga ira.'' 7Balalu, here ngalap keputusan neu duit yiru, here midi tane tukang balanai unengan siat ma kawan ulun asing. 8Iru sababni, tane yiru na antuh ' Tane Ira' hampi itati.9Andri kalayiru, tulus inun sa naeau Nabi Yeremia: " Udiyiru, here narime telumpulu kadiki duit perak. Irulah haraga tenga-Ni sa napakat daya kawan ulun Israel.10Here makai telumpulu kadiki duit perak yiru pakai midi tane tukang balanai,kala sa naparentah Tuhan maaku.''Yesus andri Gubernur Pilatus11Dami,Yesus mindri hang hadapan Gubernur balalu Gubernur nunti ma-Hanye, ''Inunkah Hanyu Raja ulun Yahudi?'' Sanga'i Yesus, ''Hiai, ialah eaunu.''12Kude, katika Hanye na tuduh daya kawan imam kepala andri kawan pemimpin Yahudi, Hanye suni puang nyanga'i.13Udiyiru, hi Pilatus kaeau ma-Hanye, ''Inun hanyu puang karengei hene dawaan here ma Hanyu?''14Kude, Yesus puang nyangai hi Pilatus, sunah butit hampe Gubernur yiru heran tatu'u.Pilatus Gagal Mambebaskan Yesus15Dami, satiap hari raya, Gubernur biasani napas erangkaulun tahanan, manurut pidian ulun rama. 16Hang waktu yiru, here naan erangkaulun tahanan sa terkenal, sa naantuh Barabas.17Jari, ganyah ulun rama ba kumpul, Pilatus nunti ma here, '' Hie sa bahum naun hamen na bebaskan dayaku, Barabas atawa Yesus , isa naantuh Kristus?'' 18Daya, hi Pilatus karasa here muar, maka here nyarah Yesus mahanye. 19Ganyah hi Pilatus maharung hang kursi pengadilan, daranganni ngirim pesen mahanye, ''Ada hanyu sampur pakara ulun sa puang bakahalaen ru. Daya, gana Hanye aku nganupi sa maka tatakut andrau yiti.''20Kude, kawan imam kepala andri kawan pemimpin Yahudi ngajaajuk ulun hene laku hi Barabas bebas balalu Yesus na hukum matei. 21Gubernur nunti ma here, '' Sa awe hingka karueh ulun yiru nabahum naun nabebaskan dayaku? Balalu,here kaeau, ''Barabas!''22Pilatus kaeau mahere, ''Amun kairu, inun saharus naulahku andri Yesus, sa naantuh Kristus?''Here katuluh kaeau, "Balasangar Hanye!''23Kude, Pilatus nunti, ''Inunngulah? Inun kejahatan Ni?'' Kude, here miuik magin mehet lagi,"Balasangar Hanye!''24Dami hi Pilatus kadinung hanye puang tau ngulah inun-inun lagi,malah kawan ulun yiru mulai barontak, hanye ngalap ranu balalu mui tanganni hang hadapan ulun rama yiru nelang kaeau, ''Aku puang bahala hang amau pampatei ulun yiti. Yiru urusan naun raerai!''25Balalu katuluh ulun yiru nyangai, ''Pampatei-NI natangung daya kami andri kawan anak kami!''26Balalu Pilatus napas hi Barabas ma here udiyiru here ngakasah Yesus, Pilatus manyarah Hanye napan nabalasangar.Tantara Pilatus Ngasese Yesus27Udi yiru, kawan tantara gubernur ngenei Yesus ma markas unengan gubernur balalu ngumpul katuluh pasukan Romawi ngaliling Hanye. 28Here nguka baju Yesus palus makai jubah kalabu ma-Hanye. 29Here ngulah mahkuta barunrui, pasang here hang ulu Yesus, here ngami isa tungkeh hang tangan kawan-NI nelang ijuku hang hadapan Hanye, ngasese Hanye, eau here, ''Tabe, Raja ulun Yahudi!''30Here nura Hanye, nelang ngalap tungkeh yiru, balalu meweh ma ulu-Ni. 31Udi yiru here ngasese Hanye, here napas jubah kalabu yiru hingka Yesus, balalu makai kamulek pakaian-NI raerai, balalu ngenei Hanye tulak lepuh mambalasangar Hanye.Yesus Nabalasangar32Dami kawan tantara yiru kaluar, here panalu erang kaulun upu hingka Kirene sa bangaran Simon. here maksa Simon ngantung balasangar Yesus. 33Dami, here hampe hang unengan sa bangaran Golgota,sa artini "Unengan Kuruwangah'', 34here ngami Hanye anggur na uut na sampur andri aperu, udi nginamni, Hanye puang hakun nguutni.35Udi yiru here mambalasangar Yesus, here babagi pakaian Ni hang sasameh here andri ngumpe undi.36Balalu, here maharung nyaga Hanye hang yiru. 37Balalu, hang amau ulu-Ni here masang tuduhan ma-Hanye, ''ITI YESUS, RAJA ULUN YAHUDI.''
39Kawan ulun samitah mahina Hanye nelang igutik ulu, 40nelang kaeau,''Hanyu sa kai nyandruntun Lewu Alatalla balalu ngamuanni lagi hang telu andrau, salamatkan tenga-Nu raerai! Amun Hanyu Anak Alatalla, inau tika balasangar yiri!''41Kalayiru pada kawan imam kepala, andri kawan guru Agama, baya kawan pemimpin Yahudi ngasese Yesus, eau here,42''Hanye nyalamat ulun lain, kude Hanye puang tau nyalamat Tenga-Ni raerai. Amun Hanye Raja Israel, elah Hanye minau hingka balasangar yiru taati balalu takam tau parasaya ma-Hanye.43Hanye parisaya ma Alatalla, biarleh Alatalla nyalamat Hanye taati, amun Alatalla ngaheng-Ni. Daya Hanye raerai kaeau Hanye Anak Alatalla.'''44Kawan panjahat sa nabalasangar sindrah andri Hanye pada ngasese Hanye.Pampatei Yesus45Taati, tika jam ka enem, maieng hang katuluh daerah yiru, hampe jam ka suei. 46Kakira, hang jam ka suei, Yesus ikuriak andri suara mehet, eau-NI "Eli, Eli, lama sabakhtani?'' sa arti ni, ''Alatalla-Ku, Alatalla-Ku, inun ngulah Hanyu nanan Aku?'' 47Papire hingka here sa mindri hang yaru, dami here karengei yiru, here kaeau, ''Ulun yiri ganyah nerau hi Elia.''48Balalu, erangkaulun hingka here nempat, ngalap wunge karang, nyamehuni andri anggur maasem, natean ni andri kayu, ngampi uutni ma Yesus. 49Kude, sa lain kaeau, ''Hayu takam ngini, inun hi Elia akan hawi nyalamatkan Hanye.''50Balalu, Yesus miuik lagi andri lengan mehet balalu nepus hewuk-Ni sa pangalisan.51Dinung, tenda hang wuang Lewu Alatalla pairah jari rueh bagian, hingka amau hampe ma ime, tane gaguyuh, kawan watu patuhi. 52Kawan pasaran pawawanga, hene kawan ulun wat Alatalla sa haut matei nasamelum kamulek. 53Here kaluar tika pasaran, udi Yesus haut welum tika pampatei, here masuk ma Yerusalem hang yaru hene ulun kadinung here.54Taati, kapala pasukan, andri kawan here sa nyaga Yesus, dami here kadinung tane bagarak andri bamasam kajadianni, here takut tatuu balu kaeau, ''Tuu, Hanye yiti Anak Alatalla!'' 55Hang yaru, naan rama ulun wawei nantau tika lawit, here sa uma Yesus tika Galilea here melayani Hanye. 56Tika here yiru naan hi Maria Magdalena, Maria ineh Yakobus andri Yusuf, pada ineh tika kawan anak Zebedeus. Yesus Napasar57Malem yiru, hawi erangkaulun tatau hingka Arimatea bangaran Yusef, sa haut jari murid Yesus. 58Hanye tulak nunung Pilatus laku tenga Yesus. Hi Pilatus marintah nampan tenga Yesus na ami ma hi Yusef.59Yusef ngalap bangkai Yesus, mungkusNi andri kain linen sa barasis, 60Balalu ngangkading Hanye hang wuang kuburan wau, watni raerai, sa haut na kadini hang bukit watu. Balalu Yusef ngulagaling isa watu hante pakai nutup wawa pasaran yiru balalu tulak. 61Hang yaru, naan Maria Magdalena andri Maria sa lain ganyah maharung hang hadapan kuburan yiru . Pasaran Yesus Najaga62Kaayat andrauuni, udi andrau sabat, kawan imam kapala andri kawan ulun Farisi nakumpul ma hadapan Pilatus. 63Here kaeau, ''Tuan, kami kaitung katika hi mapusu ru masih welum, Hanye suah kaeau,'Udi telu andrau, Aku sagar welum lagi. 64Daya yiru, parintah supaya pasaran yiru na jaga hampe andrau ka telu, takut kawan muridNi hawi ngalat bangkai-Ni, kaeau maulun rama, 'Hanye haut welum tika pampatei.' Nelang panipuan sa handrian yina labih tamam hingka sa dahulu.''65Pilatus kaeau ma here, ''Naun naan tantara pangawal. Hulu, jaga tatuu.'' 66Balalu, here tulak nyaga pasaran yiru nyaga ngawariung, balalu nyegel watu panutup pasaran.
Chapter 28Kaelanen Yesus

1Dami, andrau Sabat haut paitah, niba kaayat subuh, hang andrau kaisa mingu yiru, Maria Magdalena andri Maria sa lain tulak lepuh naua pasaran yiru. 2Salenga, gempa bumi tamam tuu malekat Tuhan minau tika surga, hawi ngaguling watu yiru, balalu maharung hang amauni.3Uruwawani ialah kelat pakaianni mahilak ialah salju. 4Daya takut tuu kadinung yiru, kawan penjaga hang yiru hampe neter balalu jari ialah kawan ulun matei.5Balalu, malekat yiru kaeau ma kawan wawei yiru, ''Ada takut daya aku karasa amun naun ngantara Yesus sa haut nabalasangar. 6Hanye puang uweng hang yina daya Hanye haut amuan tika pampatei ialah sa haut na eau-Ni. Ayu, dinung unengNi mangkading. 7Hinang tulak wara ma kawan murid-Ni bahwa Hanye haut amuan hingka padang ulun matei, dinung, Hanye dahulu tika naun ma Galilea. Hang yaru naun akan kadinung Hanye. Itung, aku haut kaeauni manaun.''8Balalu, here wawansit nanan pasaran yiru nelang takut nelang arai mihewu; balalu nempat lepuh iwara yiru ma kawan murid-Ni. 9Salenga, dinung, Yesus manalu here nelang kaeau, ''Tabe!'' Balalu, here hawi nunung Yesus, negei pee-Ni, nyamah Hanye. 10Udiyiru, Yesus kaeau ma here,''Ada takut; tulak wara ma kawan pulaksanai-Ku lepuh tulak ma Galilea, hang yaru, here akan kadinung Aku.''Kawan Panjaga Pasaran Nabayar nampan Ipusu11Dami kawan wawei yiru tulak, papire penjaga yiru tulak ma tumpuk iwara ma kawan imam kepala neu katuluh sa haut jari. 12Dami, here bakumpul kawan pemimpin Yahudi. Udi here mapakat, here ngami duit hene ma kawan penjaga yiru, 13nelang kaeau, ''Wara ma kawan ulun, Kawan murid Yesus hawi kamalem ganyah kami mandre ngalat bangkai Yesus,'14Amun, gubernur karengei hal yina, kami akan ngararumuk hanye nampan naun puang wuah kesulitan.'' 15Balalu, here narime duit yiru ngulah iah sa haut naajar ma here,' sarita yiru masih tasiar hang padang ulun Yahudi hampe andrau yina.Amanat Agung Yesus16Udiyiru, kasawalas murid tulak ma Galilea, ma bukit sa haut na tutui Yesus ma here. 17Dami here kadinung Hanye, here nyamah Hanye. Kude, naan tika here sa ragu-ragu.18Balalu, Yesus hawi kaeau ma here, '' Katuluh kuasa haut naami ma-Aku, hang sorga maupun hang amau tane. 19Daya yiru, tulak kia ma katuluh bangsa sanyari here jari murid-Ku, baptis here hangwuang ngaran Amah, Anak, andri Roh Barasis,20ajar here ngalut nuu sa haut na pirintah Ku ma naun; itung, Aku saratang nyindrah naun, hampe pijumpuhan alam.''

Mark

Chapter 1

Pelayanan Hi Yohanes Pembaptis 1Yenalah awalni Injil Yesus Kristus, Iya Alatalla, 2Ialah kala sa nasurat wuang kitab Nabi Yesaya: "Dinung! Aku ngirim utusan-Ku badahulu teka Hanyu sa sagar mempersiapkan lalan ma-Hanyu. Maleakhi 3:1 3Naan lengan ulun kamiak-miak hang pulau haket: 'Siapkanlah lalan ma Tuhan, nasanjari lalan-Ni sa lurus'" Yesaya 40:34Jari hi Yohanes ngapandrus kawan ulun hang pulau haket nelang bakhotbah hal pandrusan pertobatan nampan dosa na ampuni. 5Balalu, katuluh penduduk Yudea andri katuluh ulun Yerusalem hawi nunung hi Yohanes. Hanye ngapandrus here hang hungei Yordan, palus here mangaku dosa-dosani. 6Hi Yohanes makai wulu unta andri huruk pingangni teka kudit. Hanye kuman belalang andri madu hutan.7Hi Yohanes bakhotbah andri kaeau, "Udi aku sagar hawi Erang kaulun sa labih bakuasa teka aku. Aku puang layak membungkuk andri napas tadi sanal-Ni. 8Aku ngapandrus hanyu andri ranu, kude Hanye sagar ngapandrus hanyu andri Roh Barasis. "Hi Yohanes Ngapandrus Yesus9Andri, terjadilah andrau yeru, Yesus hawi teka Nazaret, wilayah Galilea, balalu napandrus deya hi Yohanes hang hungei Yordan. 10Udi balua hingka ranu Yesus nantau langit puhi balalu Roh ialah burung merpati minau ma amau-Ni. 11Andri, narengei lengan hawi teka surga, "Hanyu adalah Anak sa Kukasihi. Ma Hanyu ai Aku berkenan."Yesus Nacoba deya Iblis12Udi yeru; Roh ngenei Yesus ma pulau haket. 13Hanye muneng hang pulau haket salawah epat pulu andrau nelang nacoba deya Iblis. Yesus muneng hang helang pulau satua liar andri para malaikat melayani Hanye. Yesus Nampihabar Injil Alatalla hang Galilea14Udi hi Yohanes na penjara, Yesus tulak ma wilayah Galilea andri nampihabar Injil Alatalla. 15Hanye kaeau, '"Haut ganap waktuni, Kerajaan Alatalla haut ri'et. Batobatlah andri parsayalah ma Injil!" Yesus Midi Papire Murid16Hantek Yesus takia hang iring danau Galilea, Hanye kadinung hi Simon andri Andreas, pulaksanaini, here rahat malunta hang danau deya here tukang ngakali kenah. 17Balalu, Yesus kaeau ma here, "Uma Aku leh naun, himpan Aku nasanjari naun tukang lunta murunsia." 18Hi Simon andri hi Andreas wansit nanan lunta ni balalu uma-Ni.19Dami Hanye tulak magin lawit lagi, Hanye kadinung hi Yakobus, iak Zebedeus, andri hi Yohanes, pulaksanaini, sa naan hang jukung rahat nangkaeh lunta. 20Udi yeru, Yesus nerau here balalu here nanan amah here, hi Zebedeus, hang jukung baya kawan buruh sa naupani, balalu tulak uma Yesus. Yesus Mangajar nelang Penu Kuasa21Udi yeru, here hampe hang Kapernaum andri hampe tiba andrau sabat, Yesus masuk ma sinagoge andri mangajar. 22Here wauh nyanrengei ajaran-Ni deya Hanye mangajar sameh ulun sa ampun kuasa, puang kala kawan ahli Taurat.23Hantek yeru, hang sinagoge naan isa kaulun upu sa karasukan roh raat andri hanye kamiak, 24eauni, "Inun urusan Hanyu andri kami, Yesus teka Nazaret? Inun Hanyu hawi sagar membinasakan kami? Aku kataru hie Hanyu na. Hanyu adalah Sa Barasis teka Alatalla!" 25Kude, Yesus maharek hanye, eau-Ni, "Muku! Balua teka ulun ina!" 26Udi roh najis yeru ngagunsang gunsang hanye nelang kamiak andri lengan hante, balualah roh yeru teka hanye.27Here katuluh wauh nelang nunti isa andri sa lain, eauni, "Inun yena? isa ajaran wa'u andri penu kuasa! Hanye bahkan marintah kawan roh najis nelang here nu'u ma-Hanye." 28Balalu, habar hal Hanye hinang tasiar ma awe-awe hampe ma katuluh wilayah Galilea. Ineh Kasian hi Simon andri Ulun Rama Nasamare29Hinang udi Yesus andri kawan murid-Ni nanan sinagoge, here masuk ma lewu hi Simon andri Andreas, baya Yakobus andri Yohanes. 30Kude, Ineh kasian hi Simon ganyah mangkading deya mekum, makani here hinang mawara wangunni ma Yesus. 31Yesus pun nunung hanye nelang negei tanganni balalu ngarawah hanye mindri. Hantek yeru jua mekumni wawai andri wawei yeru palus melayani here.32Hantek haut kamalem, udi mate andrau leteng, here ngenei ma Yesus ulun sa sakit andri karasukan roh raat. 33Balalu, katuluh penduduk kota bakumpul hang muka manawang lewu yeru. 34Yesus nyamare rama ulun sakit sa rama masam panyakit nelang mangusir rama setan. Kude, Hanye nguring kawan setan yeru bapaner, deya here karasa Hanye. Yesus Badoa andri Nampihabar Firman35Ka'ayat tu'u, hantek andrau masih ma'ieng, Yesus kaelan andri tulak ma uneng sa suni, 36balalu Hanye badoa hang yaru. Udi yeru hi Simon andri kawan ulun sa sindrahni ngantara Yesus. 37Hantek here kahaba Yesus, here kaeau, "Katuluh ulun ngantara Hanyu!"38Udi yeru, Yesus kaeau, "Hayu takam tulak ma kota-kota sa riet himpan aku pada ta'u bakhotbah ma kawan ulun hang yaru. Deya, itilah alasan Aku hawi." 39Deya yeru, Yesus tulak nangkah katuluh wilayah Galilea. Hanye mambaritakan firman hang sinagoge-sinagoge here andri mangusir kawan setan. Ulun Kusta Nasamare40Balalu, naan erangkaulun sa sakit kusta hawi ma Yesus. Hanye mamohon andri basujud nahadap Hanye andri kaeau, "Amun Hanyu hakun, Hanyu ta'u nampi tahir aku." 41Tagarak deya rasa belas kasihan, Yesus nampiulur tangan-Ni andri negei ulun yeru nelang kaeau, "Aku hakun. Jarileh tahir!" 42Hantek yeru jua, panyakit kustani wawai andri ulun yeru jari tahir.43Yesus hinang nunyu ulun yeru tulak nelang nampiitung hanye tu'u. 44Yesus kaeau ma hanye, "Ada ngantuh inun-inun ma hie pun hal yena. Kude, tulakleh, nasantarang tenganu ma imam, andri naulah persembahan kurban deya hanyu haut ware sameh ialah sanahuyu deya Musa himpan jari saksi neu here."45Kude yeru, ulun iru tulak andri mulai mambaritakannya andri manyabarkan barita yeru sara luas andri tarang-tarangan. Dagana yeru Yesus puang ta'u lagi masuk bebas ma kota, kude muneng hang luar, hang daerah sa suni. Kude, kawan ulun hingka katuluh uneng tatap nunung Hanye.

Chapter 2

1Yesus Mangampuni andri Nyamare Ulun sa Lumpuh. Papire andrau udi yeru, hantek Yesus mulek ma Kapernaum, narengei barita Hanye naan hang lewu. 2Balalu, rama ulun bakumpul hampe mahi unengan lagi, sika hampe hang wading manawang, balalu Hanye bapaner firman ma here.3Udi yeru, here nunung Hanye, ngenei isakaulun lumpuh sa tandu deya epat kaulun. 4Hantek here puang kaiyuh ngenei ulun yeru ma riet Yesus deya ulun rama, here pun nguka hapau hang amau Yesus. Udi here ngukani, here nampinau tilam uneng ulun lumpuh yeru mangkading.5Hantek Yesus kadinung iman here, Hanye kaeau ma ulun lumpuh yeru, "Hi ia-Ku, dosa-dosa-nu haut anampuni." 6Kude, papire ahli Taurat sa maharung hang yeru mulai bapikr wuang atei here, 7"Deyainun Ulun yena bapaner kalayeru? Hanye na rahat menghujat! Hie sa kaiyuh mangampuni dosa-dosa salain Altalla re'eray?"8Yesus palus karasa teka wuang Roh-Ni bahwa here bapikir kalayeru wuang atei here. Hanye kaeau ma here, "Deyainun hanyu bapikir kalayeru wuang ateinu? 9Awe sa labih gampang, ngantuh ma ulun lumpuh yeru, 'Dosa-dosanu ampuni', atawa kaeau, 'Kaelan, enat unannu andri takialeh'?10Kude yeru, karasa naun bahwa Anak Murunsia ampun kuasa hang bumi pakai mangampuni dosa-dosa." Yesus kaeau ma ulun lumpuh yeru, 11"Aku kaeau ma hanyu: kaelan. enat unannu, andri mudi ma lewunu." 12Ulun lumpuh yeru hinang mindri, ngalap unanni, balalu tulak maluar, na hadapan katuluh ulun. Here katuluh wauh andri memuliakan Alatalla, balalu kaeau, "Kami puang suah kadinung hal sameh yena!" Lewi Ngiring Yesus13Yesus tulak ma iring danau, balalu katuluh ulun rami hawi nunung Hanye, Hanye pun mangajar here. 14Hantek Hanye mitah, Hanye nantau hi Lewi, iya Alfeus, rahat maharung hang uneng pembayaran pajak. Balalu, Yesus kaeau ma hanye, "Uma Aku leh." balalu, hi Lewi pun mindri andri palus uma-Hanye.15Pas, rahat Yesus maharung kuman hang lewu ulun Lewi yeru, naan rama pangumpul pajak andri kawan ulun badosa sa pada kuman baya Yesus andri kawan murid-Ni, deya hang yeru naan rama ulun, andri here uma ngiring Yesus. 16Hantek papire ahli Taurat hingka kelompok Farisi kadinung Yesus rahat kuman baya kawan ulun badosa andri kawan pengumpul pajak, here nunti ma kawan murid-Ni, " Deya inun Hanye kuman baya here panagih pajak andri kawan ulun badosa?"17Hantek Yesus ngarengeini, Hanye kaeau ma here, "Here sa sehat puang memerlikan dokter, melainkan here sa sakit. Aku hawi puang pakai nerau kawan ulun sa benar, melainkan kawan ulun sa badosa." Pertanyaan Hal Bapuasa18Kawan murid Yohanes andri kawan ulun farisi rahat bapuasa. Papireulun hawi balalu nunti ma-Hanye, "Deya inun kawan murid Yohanes andri kawan murid ulun Farisi bapuasa, salenga kawan murid-Nu puang bapuasa?" 19Balalu, Yesus kaeau ma here, "Ta'ukah here pangiring panganten bapuasa ganyah panganten kawan upu masih baya here? Salawah panganten kawan upu masih baya andri here, here puang ta'u bapuasa.20Kude, naan wayahni sagar tiba hantek panganten kawan upu naalap teka here, hang andrau yerulah here sagar bapuasa. 21Mahi ulun sa namal pama lawah sa pairah andri kain sa wa'u. Amun kalayeru, tamalan kain sa wa'u yeru sagar nampairah pama sa lawah, nelang pairahni sagar batamah hante.22Andri, mahi ulun sa nuang anggur wa'u ma wuang kantong kudit sa lawah. Amun kalayeru, anggur yeru sagar nampairah kantong kudit yeru balalu maeh anggur atawa kantongni sagar rusak. Sabaliknya, anggur wa'u nasimuh hang wuang kantong kudit sa wa'u." Yesus adalah Tuhan amau Andrau sabat23Balalu, hang andrau Sabat, Yesus mitah ume gandum, wuang kiaan yeru, kawan murid-Ni ngutik gandum. 24Balalu kawan ulun Farisi kaeau ma-Hanye, '"Dinung, deyainun here ngulah inun sa malanggar hukum andrau Sabat?"25Balalu, Hanye kaeau ma here, "Hu'an suahkah hanyu mambasa inun sa naulah Daud hantek hanye andri kawan ulun sa baya hanye rahat kakurangan andri kalauan? 26Kalaawe hanye balalu masuk ma Lewu Alatalla hang jaman Abyatar manjabat Imam Hante, balalu kuman roti sasambahan, sa ekat ta'u nakuta deya here imam ai, andri pada ngami roti yeru ma kawan ulun sa baya hanye?"27Balalu, Yesus kaeau ma kawan ulun Farisi yeru, "Andrau Sabat naulah pakai murunsia, puang murunsia pakai andrau Sabat. 28Jari, Iya Murunsia adalah Tuhan, pada amau andrau Sabat."

Chapter 3

1Yesus Nampiware hang Andrau Sabat Balalu, Yesus masuk lagi ma sinagoge, hang yeru naan erangkaulun sa tanganni lumpuh tuhini. 2Here nantau Yesus neu kadinung inunkah Hanye nampiware ulun yeru hang andrau Sabat himpan here ta'u manuduh Hanye.3Udi yeru, Yesus kaeau ma ulun sa tanganni lumpuh yeru, "Mindrileh hang penah-penah." 4Balalu, Yesus kaeau ma here, "Inunkah ta'u ngulah sa maeh atawa ngulah sa raat hang andrau Sabat? Manyalamatkan nyawa atawa munu?" Kude, here suni.5Udi yeru, Yesus nantau kaliling here nelang sangit. Hanye sedih tu'u ninung kekerasan atei here. Balalu, Yesus kaeau ma ulun sa tanganni lumpuh tuhi yeru, "'Surung tangannu." Balalu, ulun yeru nyurung tanganni, tangan ulun yeru pun ware. 6Deya yeru, kawan ulun Farisi hinang tulak, andri mulai basakongkol andri kawan ulun Herodian sa nawan-Ni neu ipakat kalaawe sara munu-Hanye. Rama Ulun Uma Yesus7Kude, Yesus andri kawan murid-Ni tulak mahindar ma danau, andri kawan ulun rama hingka wilayah Galilea uma ngiring Hanye, andri teka Yudea, 8Hingka Yerusalem, Idumea, daerah sabarang hungei Yordan, andri sakitar Tirus andri Sidon, rama ulun hantek nyanrengei katuluh na ulah Yesus, hawi nunung Hanye.9Deya ulun rama yeru, Yesus kaeau ma kawan murid-Ni himpan nampisiap isa jukung ma-Hanye sehingga here ada mandasak Hanye. 10Deya Yesus haut nampiware rama ulun, daganayeru rama ulun sa sakit bagagasakan neu negei-Hanye himpan ta'u ware.11Andri, hantek kawan roh najis nantau Yesus, here sujud na hadapan-Ni nelang maharek, ''Hanyu adalah Iya Alatalla!" 12Kude, Yesus nguring here iwara hie sabujurni Hanye. Yesus Midi Rueh Walas Murid-Ni13Udi hie, Yesus mamai ma wungkur andri nga'yak kawan ulun sa nakatuju-Ni pakai uma sindrah-Hanye, here pun hawi nunung-Hanye. 14Hanye midi rueh walas kaulun balalu Hanye mangutus here pakai bakhotbah, 15andri ngami kuasa pakai ngunur kawan setan. 16Yesus Midi karueh walas ulun yiru: Hi Simon (sa mahanye Yesus ngami ngaran hi Petrus),17Hi Yakobus, iak hi Zebedeus, andri hi Yohanes, pulaksanai hi Yakobus (sa mahanye Yesus ngami here ngaran Boarneges, sa artni "Kawan iak Guruh"), 18Hi Andreas, hi Filipus, hi Bartolomeus, hi Matius, hi Tomas, hi Yakobus, iak Alfeus, hi Tadeus, hi Simon ulun Zelot, 19andri hi Yudas Iskariot, sa bahianat ma-Hanye. Kuasa Yesus Baasal hingka Alatalla20Udihie, Yesus masuk ma isa lewu, sakalini karumunan ulun waleng bakumpul hang yaru ngulah Yesus andri kawan murid-Ni pada puang ta'u kuman ruti. 21Hantek kaluarga-Ni nyanrengei hal yati, here hawi neu ngenei Yesus waleng deya here kaeau Hanye haut puang waras. 22Nelang, kawan Ahli Taurat sa minau hingka Yerusalem kaeau, "Hanye karasukan Beelzebul!" andri "Hanye ngunur setan makai kuasa pamimpin setan."23Balalu, Yesus nerau here hawi ma-Hanye, nelang kaeau andri perumpamaan, "'Kala'awe ta'u Iblis ngunur Iblis? 24Dami isa kerajaan tapisah-pisah ulah batantangan hang wuangni, kerajaan yiru pakaiyuh batahan. 25Nelang, dami isa lewu tapisah-pisah ulah batantangan hang wuangni, lewu iru pakaiyuh batahan.26Dami Iblis nawan tengani raerai andri tapisah-pisah, hanye pakaiyuh batahan, kude galislah riwayatni. 27Mahi isakaulun pun ta'u masuk ma lewu ulun sa gagah balalu merampok barang banani, amun puang hanye nuruk dahulu ulun sa gagah yiru, wa'u hanye kaiyuh marampok lewuni."28Aku ngantuh sabujurni ma hanyu, katuluh dosa kawan iya murunsia ta'u naampuni, andri katuluh hujatan sa here antuh. 29Kude, hie sa mahujat Roh Barasis puang sagar ta'u naampuni, numa bahala deya dosa kekal." 30Degana, kawan ahli Taurat yiru kaeau, "Hanye karasukan roh najis." Kaluarga Yesus Satu'uni31Udihie, ineh andri kawan pulaksanai Yesus hawi nelang mindri hang luar lewu. Here nunyu ulun nunung-Hanye himpan nerau-Ni. 32Karumunan ulun sa rahat maharung ikuliling Yesus kaeau ma-Hanye, '"Dinung, ineh-Nu andri kawan pulaksanai-Nu naan hang luar rahat ngantilaw Hanyu."33Balalu, Yesus nyangai here palus kaeau, ''Hie sah ineh-Ku andri kawan pulaksanai-Ku?" 34Udihie, Hanye nantau kawan ulun sa maharung ikuliling-Hanye nelang kaeau, "Dinung, yenalah ineh-Ku andri kawan pulaksanai-Ku! 35Deya, hie sa ngunu aheng Alatalla hanyelah pulaksanai-Ku sa upu, andri pulaksanai-Ku sa wawei, andri ineh-Ku."

Chapter 4

1Paribasa hal Penabur Udihie, Yesus mulai ngajar hang iring danau. Ulun rama tu'u bakumpul mangarumuni Yesus, hampe Hanye mamai ma isa jukung sa naan hang danau yiru balalu maharung. Samentara, ulun rama yiru naan hang darat, hang iring danau. 2Balalu, Hanye mangajar here rama hal makai paribasa-paribasa. Wuang pangajaran-Ni, Hanye kaeau ma here,3''Rengei naun! Naan isakaulun tulak ma ume sa sagar ngamule wini parei. 4Sakalini, hantek hanye rahat ngamule wini ru, meheni wini ru lawu hang iring lalan, balalu hawi kawan wurung, palus ngutani. 5Mehe lawu hang tane sa bawatu sa puang rama taneni. Wini yiru pun tumu hinang deya taneni puang lalem.6Hantek mate andrau magin mehet, parei yiru layu deya mahi wakatni, balalu karing. 7Meheni lawu hang helang pulau jumpun sa barunrui. Balalu, pulau jumpun sa barunrui yiru tumu nelang mahapit parei ru hampe matei, andri puang ta'u mua.8Kude, meheni lawu hang tane sa maeh balalu mua, tumu, batamah hante, nelang bahasil naan telung pulu kali lipat, enem pulu kali lipat, andri jatuh kali lipat." 9Udihie, Yesus kaeau, "Hie sa basilu pakai nandrengei, elahni hanye nandrengei!"10Hantek Yesus ganyah raerai, ulun hang kuliling-Ni, andri karueh walas rasul, nunti ma-Hanye hal paribasa-paribasa yiru. 11Balalu, Hanye nyangai here, "'Rahasia kerajaan Alatalla haut na ami ma hanyu. Kudehie, ma kawan ulun lain, setiap hal nasarita wuang paribasa-paribasa, 12hampan, 'Biar here ta'u kadinung, here kadinung kude puang kataru, nampan here ada batobat balalu naampuni,''' Yesaya 6:9-10 Penjalasan hal Wini wuang Paribasa Panabur.13Udihie Yesus kaeau ma here, "Inunkah hanyu puang kataru paribasa yina? Kalaawe hanyu ta'u kataru katuluh paribasa yiru? 14Panabur yiru manabur firman. 15Here yiru ialah kawan ulun sa lawu hang iring lalan, uneng firman yiru natabur. Rahat here nandrengei, balalu hawi Iblis marabut firman sa natabur ma here.16Kalayiru pada, here sa natabur hang tane bawatu ialah kawan ulun sa nandrengei firman andri aray narimeni. 17Kude, here puang bawakat hang wuang tenga ni nelang ekat batahan samantara. Udihie, hantek naan kasulitan atau kararaen hawi deya firman yiru, here palus lawu.18Balalu, salainni ialah sa lawu hang helang jumpun sa barunrui. Here ialah kawan ulun sa nandrengei firman, 19kude welumni kuatir eleh andri hawa nafsu ma kasugihan, andri rama aheng sa puang maeh masuk hang helang firman yiru balalu ngapitni ngulah hanye puang ta'u mua. 20Kude, here sa natabur hang tane sa maeh ialah here sa nandrengei firman, narimeni, andri bahasil mua, telung pulu kali lipat, enem pulu kali lipat, andri jatuh kali lipat."Parbasa hal Pelita21Udihie, Yesus kaeau ma here, "Angsah pelita puang naenei pakai naanak hang kapit isa gantang atawa hang kapit ranyang? Angsah pelita yiru saharusni naanak hang amau pee pelita? 22Deya, mahi sa nasandina sa puang nasantarang. kalayiru pada, mahi rahasia inun pun deya hal yiru sagar nasantarang. 23Amun naan ulun sa basilu pakai nandrengei, elahni hanye nandrengei!"24Udihie, Yesus kaeau ma here, "Itung inun sahaut naun rengei. Ukuran sa witu hanyu sagar na pakai ngukur hanyu pada, nelang masih naan lagi sa sagar natamah ma hanyu. Deya hie sa haut naan, hanye sagar naami lagi, 25kude hie sa mahi inun-inun, inun sa naan hang hanye sagar naalab teka hanye."Paribasa hal Wini26Udihie, Yesus kaeau, "Kerajaan Alatalla ialah kala ulun sa manabur wini hang tane. 27Panabur yiru mandre balalu amuan kaandrau andri kamalem, wini sa natabur yiru batunas andri batumu. Panabur yiru puang karasa kalaawe kajadianni. 28Wini yiru bahasil mua raerai. Awalni batunas, munge, balalu balua kawan diki pareini. 29Hantek parei yiru mihak, ulun yiru masi deya haut sagar hanye masini." Paribasa hal Diki Sesawi30Udihie, Yesus kaeau, "Andri inun takam ta'u mambandingkan kerajaan Alatalla? atawa andri paribasa inun takam kaiyuh membandingkanni? 31Kerajaan Alatalla yiru kala diki sesawi sa natabur hang tane, biar diki yiru sa panga halus hingka katuluh diki hang duniana, 32kude hantek natabur, diki yiru sagar tumu balalu jari labih hante hingka katuluh amulean hang kabun, nelang raanni hante-hante hampe kawan wurung iyuh ngulah sarang hang kapitni."33Andri rama paribasa sameh yiru, Yesus memberitakan firman ma here, ialah sameh sa ta'u here rengei. 34Hanye ang suah bapaner ma here puang makai paribasa, kude udihie Hanye ngajalas katuluhni raerai ma kawan murid-Ni. Yesus Nampitaduh Angin Topan35Hang andrau yiru, dami haut kariwe Yesus kaeau ma kawan murid-Ni, "Ayu takam tulak ma sabarang danau," 36Udi nanan ulun rama yiru, here ngenei Yesus baya here mamai ma jukung. Balalu kawan jukung sa lain pada tulak baya Hanye. 37Udihie, hawilah riwut topan sa dasyat andri galumang hante ngahampas jukung here hampe jukung here penu ranu.38Kude, Yesus naan hang wading jukung, rahat mandre. Balalu, here ngamuan-Ni andri kaeau ma Hanye, "Guru, daya inun Hanyu ang paduli amun takam ka'i matei?" 39Udihie, Yesus amuan nelang maharek ma riwut, balalu kaeau ma laut, ''Muku! Tanang!" Hantek yiru pada riwut yiru taduh andri danau yiru pun jari tanang.40Udihie, Hanye kaeau ma here, "Daya inun hanyu pang he'ei? Inunkah hanyu mahi iman?" 41Here jari samagin pang he'ei nelang kaeau isa andri salain, "Hie sa Hanye na? hampe riwut gansang andri laut pada nu'u ma-Hanye!"

Chapter 5

Erangkaulun hingka Gadara Nalapas teka Roh Ra'at 1Dami here hampe ma sabarang danau, hang daerah kawan ulun Gadara. 2Hantek Yesus minau teka jukung, salenga erangkaulun hingka ogang sa narasuk roh najis hawi nunung Yesus.3Hanye muneng hang pulau ogang. Mahi ulun sa sangup nuruk hanye lagi, biar makai rantai. 4Deya, hanye haut gaha nahuruk andri napasung pee ni nelang narantai, kude iyuhni nampitus rantai ru andri nantepu pasungni. Mahi erangkaulun sa gagah pakai mewehni.5Saban kaandrau andri kamalem, hanye nantiak hang ogang andri hang kawan wungkur balalu nampibatan tengani raerai andri watu. 6Hantek ulun yiru kadinung Yesus hingka lawit, hanye palus nempat balalu basujud nahadapan Yesus.7Balalu, nalang nantiak andri laengan sa mehet hanye kaeau, "Inun urusan helang aku andri Hanyu, Yesus, Iya Alatalla Sa Palingamau? Aku mohon ma-Hanyu demi Alatalla, ada manyiksa aku!" 8Deya Yesus haut kaeau ma hanye, "Kaluar leh teka ulun yina, hi ro najis!"9Udihie, Yesus nunti ma ulun yiru, "Hie arannu?" Balalu, hanye nyangai, "Aranku hi Legion deya kami rama," 10Hanye sa ulang-ulang laku ma Yesus nampan ada ngunur here hingka pulau yiru.11Hang yaru naan kawan iwek rama ganyah kuman hang riet wungkur. 12Balalu, kawan roh raat yiru laku ma Yesus, eauni, ''Huyu ai kami ma kawan iwek ru hampan kami masuk ma wuangni," 13Yesus pun nu'u. Deya yiru, kawan roh najis ru tulak balalu masuk ma kawan iwek. Kawan iwek sa jumalahni kakira rueh ribu kaukui ru bu nempat ma iring jurang hampe ma danau, balalu leteng.14Udihie, here sa nyaga iwek ru nempat balalu iwara ma kawan ulun sa hang kota andri hang tumpuk. Kawan ulun sa nyandrengei kaluar neu nantau inun sa haut terjadi. 15Balalu, kawan ulun ru hawi nunung Yesus nelang ngini hanye sa hu'anni karasukan roh raat, sa bangaran legion, ganyah maharung, andri haut bapakaian, andri hanye haut mulek waras. Kajadian ru ngulah here jari takut.16Udihie, here sa kadinung kajadian yiru, here ngesah ma kawan ulun kala awe hal yiru terjadi ma ulun sa karasukan roh raat andri hal kawan iwek yiru. 17Deya yiru, kawan ulun laku ma Yesus neu nanan uneng here.18Udihie, ganyah Yesus mamai ma jukung, ulun sa ni'enru karasukan laku nampan hanye ta'u uma baya andri Yesus. 19Kude, Yesus pa hakun, balalu kaeau ma hanye, "Mudileh ma pulaksanainu. Kesah ma here katuluh kajadian sa haut Tuhan ulah ma hanyu andri kalaawe Tuhan haut hayang tu'u ma hanyu." 20Balalu, ulun yiru pada tulak andri mulai mangesah ma kawan ulun hang Dekapolis katuluh kajadian sa haut Yesus ulah ma hanye. Andri, katuluh ulun pun jari wauh. Iya hi Yairus Nabangkitkan andri Wawei sa Pendarahan Nasamare21Hantek Yesus nyabarang lagi makai jukung ma sabarang, ulun rama haut bakumpul nyanriet-Hanye, 22balalu Hanye tarie hang iring danau. Udihie, erang kaulun pamimpin sinagoge sa bangaran Yairus hawi dami hanye kadinung Yesus, hanye basujud hang pee-Ni. 23Balalu hanye laku tu'u ma Yesus, eauni,"Iya ku sa wawei sa masih rumis ane matei. Awat tunung andri andak tangan-Nu hang amauni hampan hanye ware andri welum." 24Udihie Yesus tulak sindrah Yairus. Naan rama tu'u ulun sa ngiring Yesus andri mangarumuni-Hanye.25Andri, naan erangkaulun wawei sa pendarahan salawah rueh walas ta'un. 26Hanye haut papire kali kararaen deya rama dukun, nelang haut rama harata bana galis, kude mahi badiran deya wangunni magin batamah buruk. 27Udi hanye nyandrengei hal Yesus, wawei yiru nunung Yesus teka wading hang helang karumunan ulun rama balalu nyama jubah-Ni.28Wawei yiru kaeau, "Asal aku kaiyuh negei jubah-Ni ai, aku sagar ware." 29Hantek yiru jua pendarahanni taduh nelang hanye ngingkam tengani haut ware teka panyakitni.30Yesus palus karasa hingka tenga-Ni naan kuasa sa haut kaluar teka Hanye. Hanye bapaling hang helang penah karumunan yiru balalu kaeau: "Hie sa haut negei jubahku?" 31Udihie kawan murid Yesus kaeau ma Hanye, "Hanyu kadinung karumunan ulun bagagasak riet Hanyu balalu Hanyu kaeau, "Hie sa negei jubah-Nu?"" 32Balalu, Yesus nantau kuliling neu ngini hie sa haut ngulahni.33Kude, dami karasa inun sa terjadi ma tengani, wawei yiru jari pahe'ei andri neter. Hanye hawi balalu basujud hang hadapan Yesus nelang iwara Yesus kajadian sa tu'uni. 34Udihie, Yesus kaeau ma wawei yiru, "Iya-Ku, Iman-nu haut nyalamat hanyu. Tulak leh wuang damai sejahtera andri wareleh teka panyakitnu."35Rahat Yesus lagi bapaner, hawi papire kaulun teka lewu pamimpin sinagoge balalu kaeau, "Iyanu haut matei. Deya inun masih ngakaur Guru?"36Kude, Yesus pa hakun nyandrengei inun sa haut aneau here, Hanye kaeau ma pamimpin sinagoge yiru, "Ada takut, parasaya ai." 37Udihie, Yesus nguring ulun uma Hanye, kasuali hi Petrus, hi Yakobus, andri hi Yohanes tawari hi Yakobus. 38Balalu, here hampe ma lewu pamimpin sinagoge yiru, palus kadinung rawek, andri kawan ulun nungkau mehet tu'u.39Udihie, hantek Yesus masuk, Hanye kaeau ma here, "' deya inun hanyu rawek andri ngiak? Iya yiru puang matei, kude ganyah mandre," 40Kude here ngasese Yesus. Balalu, Hanye nunyu here katuluh kaluar andri Hanye ngayak amah andri ineh iya yiru, nelang kawan ulun sa sindrah-Ni, masuk ma kamar uneng iya rumis yiru mangkading.41Udihie, nategei-Ni tangan iya rumis ru balalu Hanye kaeau, "Talita kum!" (Artini, "Wawei rumis, Aku kaeau ma hanyu, amuan!") 42Iya wawei yiru hinang mindri andri palus takia, deya umurni rueh walas ta'un, balalu katuluh ulun wauh tu'u. 43Balalu, Yesus ngami parintah ma ulun matu'eh iya yiru nampan ada isa kaulun sa karasa kajadian yiru, andri nunyu here ngami iya yiru kuman.

Chapter 6

1Yesus Puang Natarime hang Kota Asal-Ni Udihie, Yesus tulak hingka yaru balalu hampe hang kota asal-Ni, kawan murid-Ni uma Hanye. 2Hantek tiba andaru sabat, Yesus mulai ngajar hang sinagoge. Rama ulun sa nyandrengei-Ni wauh, balalu kaeau, "Hingka awe Hanye kahabak katuluh ni yiru? Hikmat inun sa na ami ma Hanye andri kawan mujizat kala yiru sa naulah andri tangan-Ni? 3Ang sah Hanye na tukang kayu, iya Maria, andri tawari hi Yakobus andri hi Yoses andri Yudas andri hi Simon? Ang sah kawan pulaksanai-Ni sa wawei naan hang yina baya takam?" udihie, here pun sangkal balalu puang narime Hanye.4Udihie, Yesus kaeau ma here, "Hang awe-awe ulun manghormati nabi, kasuali hang uneng asalni raerai, andri hang helang kawan pulaksanaini, andri hang lewuni raerai." 5Maka yiru, Yesus mahi ngulah mujizat hang yaru, kasuali ngandak tangan-Ni hang amau papire kaulun sa sakit andei nyamare here. 6Nelang Hanye wauh deya here puang parasaya. Balalu, Hanye tulak ikuliling kawan tumpuk nelang ngajar. Yesus Mangutus Kawan Murid-Ni7Udihie, Yesus nerau karueh walas mudid andri mulai ngutus here barueh-rueh, andri ngami here kuasa ma kawan roh najis. 8Balalu, Hanye nguring here nampan ada basangu inun-inun hang kiaan yiru, kasuali ngenei tungkeh, mahi roti, ,mahi tas, mahi duit hang sabuk here, 9kude makai sanal andri ada makai rueh pama.10Andri, Yesus kaeau ma here, "Hang awe awe hanyu masuk ma lewu, muneng ai hang yaru hampe hanyu kaluar hingka yiru. 11Andri, dami naan uneng sa puang narime hanyu andri puang nyandrengei hanyu, hantek hanyu tulak nakibas dabu hang peenu hampan jari kasaksian ma here."12Balalu, here pun tulak andri ngampihabar nampan kawan ulun harus batobat. 13Kalahie pada, here ngunur rama setan andri mangurapi rama ulun sakit makai minyak, nelang nyamare here. Herodes Nyandrengei Habar hal Yesus14Andri, Raja Herodes haut nyandrengeini, deya aran Yesus haut terkenal, andri ulun kaeau, "Yohanes Pembaptis haut bangkit hingka helang ulun matei, makani kawan mujizat ru bagawi hang wuang-Ni." Kude, 15meheni kaeau, "Hanye yiru nabi, ialah masuk wuang bilangan hingka kawan nabi,"16Kude, hantek Herodes nyandrengei hal yiru, hanye kaeau, Yohanes, sa haut aku tetek uluni, haut nabangkitkan!" Yohanes Pembaptis Nawunu 17Dasar bujur Herodes raerai sa haut nunyu ulun, neu nyama hi Yohanes, balalu masungni hang wuang panyara deya hi Herodias, darangan pulaksana'ini, hi Filipus, deya Herodes haut narangan hi Herodias.18Deya, hi Yohanes haut gaha kaeau ma Herodes, "puang patut hanyu ngalap darangan pulaksana'inu," 19Dagana yiru, hi Herodias nyimuh danam ma hi Yohanes andri hamen mununi, kude hanye puang ta'u. 20Deya, hi Herodes takut ma hi Yohanes dami hanye karasa hi Yohanes ialah ulun bujur andri suci, nelang hi Herodes ngalinungni. Hantek hi Herodes nyandrengei hi Yohanes, hanye jari bingung tu'u, kude hi Herodes aray nyandrengei hi Yohanes.21Kude, hampe ma andrau sa pas, hantek hampe andaru hi Herodes ulang tahun hanye ngulah perjamuan ma kawan pajabat amauni, kawan perwirani, andri kawan pamimpin Galilea. 22Balalu hantek iya wawei hi Herodias masuk neu manari, nampan ngampiaray hi Herodes andri katuluh here sa maharung baya hanye. Balalu raja kaeau ma wawei bujang yiru, "Laku ai inun sa nakahamen hanyu andri aku sagar ngamini mahanyu."23Nelang hi Herodes basumpah ma hanye, "Inun pun sa hanyu laku ma aku, sagar aku ami ma hanyu, sika hampe satangah hingka karajaanku." 24Balalu, wawei yiru tulak iwara ma inehni, "Aku saharusni laku inun?" Inehni nyangai, ''Ulu hi Yohanes Pembaptis." 25Udihie, hantek yiru jua nelang bagagasak, wawei bujang yiru hawi nunung raja nelang kaeau, "Aku hamen wayahina jua hanyu ngami ma aku ulu hi Yohanes Pambaptis hang amau baki."26Dagana yiru, raja jari sadih tu'u, kude daya sumpahni ma wawei bujang yiru andri kawan ulun sa kuman bayani, hanye pakaiyuh manulakni. 27Balalu, raja hinang nunyu isakaulun algojo hampan ngenei ulu hi Yohanes, algojo yiru pun tulak neu netek ulu hi Yohanes wuang panyara. 28Udihie, hanye ngenei ulu hi Yohanes hang amau baki balalu ngamini ma wawei bujang yiru, balalu wawei bjang yiru ngami ma inehni. 29Dami, hantek kawan murid hi Yohanes nyandrengeini, here hawi ngalap tenga hi Yohanes balalu nganakni hang wuang ogang. Yesus Ngami Kuman ma labih teka Lime Ribu Ulun30Udihie, kawan rasul bakumpul andri Yesus balalu maiwara ma Hanye inun-inun sa haut here ulah andri inun-inun sa haut here ajar. 31Balalu, Yesus kaeau ma here, "Hayu takam tulak ma uneng sa suni nampan ta'u istirahat tawelek." Daya, naan rama ulun sa hawi andri sa tulak, hampe ngulah here puang sampat kuman. 32Balalu, Yesus andri kawan murid-Ni tulak makai jukung ma uneng sa suni.33Kude yiru, ulun rama ngini here tulak andri karasa sagar maawe here. Balalu, ulun rama yiru sindrah nempat itah lalan darat teka katuluh kota, hampe hangyaru here hawi badahulu hingka Yesus andri kawan murid-Ni. 34Hantek Yesus hampe hang iring danau, Hanye nantau rama tu'u ulun, balalu Hanye makaahi ninungni deya here ialah domba sa mahi gembala. Dagana yiru, Yesus mulai ngajar here andri rama hal.35Hantek andrau haut tiba maieng, kawan murid Yesus hawi nunung Yesus andri kaeau, "Pulau yina uneng sa suni nelang andrau haut mulai maieng. 36Suba huyu here na tulak ma kawan tumpuk sa naan hang pulau yina nampan here ta'u midi isasa ta'u nakuta."37Kude Yesus nyangai here, "Hanyulah sa harus ngami here kuman." Balalu, here kaeau ma-Hanye, "Haruskah kami tulak midi ruti sa umanni 200 dinar pakai ngami here na kuman?" 38Yesus kaeau ma here, "'Pire ruti sa naan witu hanyu? Tulak andri dinungleh!" Udi here ngarasani, here kaeau, "Lime ruti andri rueh kenah."39Balalu, Yesus nunyu here katuluhni nampan maharung wuang asing-asing hang kalompokni hang amau rikut kakuring. 40Ulun rama yiru balalu maharung bakalumpuk, naan sa jatuh kaulun andri naan sa lime pulu kaulun. 41Udihie, Yesus ngalap lime ruti andri rueh kena yiru, nelang nantau ma langit, Hanye ngantuh syukur andri nyandarai ruti yiru, balalu Hanye ngamini ma kawan murid-Ni nampan here nyadiani ma ulun rama. Hanye pada ngabagi-bagi rueh kenah yiru ma katuluh ulun.42Andri, here katuluh kuman hampe wising, 43Balalu, here ngalap rueh walas karanyang sa haut penu andri le'e ruti andri kenah. 44Jumalah here sa kuman ruti yiru naan lime ribu kaulun kawan upu.45Udihie, Yesus hinang nunyu kawan murid-Ni mamai ma jukung balalu tulak badahulu teka Hanye ma sabarang, ma Betsaida, kalahie pada Hanye nunyu ulun rama yiru tulak. 46Udi parmisi andri here, Hanye tulak ma wungkur neu badoa. 47Hantek andrau ka'i kamalem, jukung rahat hang penah danau, andri Yesus keraini-Ni hang darat.48Balalu, udi ninung kawan murid-Ni uyuh tatu'u mangayuh jukung deya riwut batiup balawanan arah andri here, kakira hang jam jaga kamalem kaepat, Yesus hawi nunung here itah takia hang amau danau. 49Kude yiru hantek here kadinung Yesus takia hang amau danau, here ngakira Hanye yiru panguluh, balalu here nantiak, 50deya panghe'ei. Kude, Yesus hancap bapaner ma here, balalu kaeau, "Tanangleh. Ina Aku! ada takut."51Balalu, Hanye mamai baya here hang jukung, nelang riwut pun taduh, andri here wauh tatu'u. 52Deya, here masih hu'an paham hal mujizat lime ruti yiru dagana atei here masih mapek. Yesus Nyamare Rama Ulun53Balalu, udi Yesus andri kawan murid-Ni nyabarang, here nyanar jukung hang tane Genesaret. 54Hantek, here minau teka jukung, kawan ulun palus kataru andri Yesus, 55balalu here nempat tulak ma katuluh daerah yiru balalu ngenei kawan ulun sa sakit hang amau kasur, ma awe-awe ai dami nyandrengei hang Yesus naan.56Kalihie pada, ma awe pun Yesus masuk ma kawan desa, atawa kawan kota, atawa kawan daerah sa sakitar yiru, here nangkading kawan ulun sa sakit hang padang ulun rama nelang ilaku ma-Hanye nampan here ta'u negei ujung jubah-Ni ai. Balalu hie pun sa negei jubah-Ni palus ware.

Chapter 7

Hukum Alatalla andri Tradisi Murunsia 1Balalu, bakumpulah kawan ulun Farisi nunung Yesus sindrah andri papire ahli Taurat sa hawi teka Yerusalem.2Andri, here kadinung papire murid Yesus kuman ruti makai tangan najis, hanye tangan sa puang nabui. 3Deya, kawan ulun Farisi andri katuluh ulun Yahudi puang sagar kuman amun tangan here puang nabui hampe gi amau tangani deya yiru haut tradisi mulai hingka nini muyang here. 4Pada, dami kawan ulun Yahudi yiru hawi hingka pulau ulun rama, here puang sagar kuman sa hu'an mu'i tanganni. Nelang masih rama lagi tradisi sa lainni sa masih napakai, kala ngapandrus kawan sangkir, kawan kendi, andri kawan bejana tamaga.5Udihie, kawan ulun Farisi andri kawan ahli Taurat nunti ma Yesus, "Dayainun kawan murid-Nu puang welum ngalut tradisi nini muyang, kude malah kuman ruti andri tangan najis?"6Yesus kaeau ma here, "Yesaya banubuat dasar bujur hal hanyu sa munafik, ialah kala naan sa nasurat: 'Bangsa iti nawat hurmat ma Aku andri wawa here, kude atei here lawit teka Aku. 7Here parasuma manyambah Aku deya here ngajar ajaran sa ulah deya murunsia." Yesaya 29:138Nelang angtatahu andri sa nahuyu Alatalla, hanyu ngunu negei tradisi murunsia." 9Balalu, Yesus pada kaeau ma here. "Andri cerdik hanyu manulak sa nahuyu Alatalla hampan kaiyuh batahan makai tradisinu raerai. 10Deya, Musa kaeau, ''Hormati amahnu andri inehnu', andri, 'Hie pun sa mangutuk amahni atawa inehni harus nahukum matei.'11Kude, hanyu kaeau amun isakaulun kaeau ma amahni atawa inehni, 'Inun-inun kauntungan sa sagar hanyu iyuh teka aku adalah kurban, yaitu persembahan,' 12balalu hanyu puang lagi ngijin hanye ngulah inun-inun pakai amahni atawa inehni, 13dagana yiru hanyu haut ngulah firman Alahtalla puang napakai deya tradisinu sa haut turun-temurun. Nelang rama hal lagi sa hanyu ulah sameh yiru."14Udihie, Yesus nerau lagi katuluh ulun balalu kaeau ma here, "Rengei Aku, naun katuluh, andri kataru naun. 15Mahi isa pun hingka luar murunsia sa masuk ma wuang tengani iyuh ngulahni najis, kude kawan hal sa kaluar teka murunsia sa ngulahni najis." 16"Amun isakaulun ampun silu pakai nyanrengei, elahni hanye nyandrengei!"17Balalu, hantek Yesus masuk ma lewu andri nanan kawan ulun yiru, kawan murid-Ni nunti ma-Hanye hal paribasa yiru. 18Balalu, Hanye kaeau ma here, '''Inun hanyu masih puang kataru? Angsah hanyu karasa bahwa inun-inun sa hingka luar masuk ma wuang murunsia puang ta'u ngulahni najis? 19Deya, sa masuk yiru puang ma wuang ateini, kude ma wuntungni, udihie kaluar ma wuang jamban." (Iru artini, Yesus nyantarang bahwa katuluh makanan halal.)20Balalu Hanye kaeau, "Inun sa kaluar hingka murunsialah sa ngulah hanye najis. 21Deya, hingka wuang, teka atei murunsia, timul kawan pikiran raat, kawan dosa seksual, ngalat, munu, 22bajinah, sarakah, ngulah sa raat, ipusu, hawa nafsu, bahiri, fitnah, sakah, andri lunga. 23Katuluh sa puang maeh yiru hawi teka wuang atei murunsia, irulah sa ngulah hanye najis." Iman Isakaulun Wawei Siro-Fenisia24Hingka uneng yiru, Yesus amuan balalu tulak ma wilayah Tirus andri Sidon. Palus, Hanye masuk ma isa lewu nelang pa hakun naan isakaulun pun sa karasa, kude Hanye puang ta'u luput hingka panginian ulun. 25Dami hantek nyandrengei hal Yesus, isakaulun wawei sa iya waweini karasukan roh najiis hawi andri sujud hang pe'e Yesus. 26Wawei yiru ulun Yunani, lahir hang Siro-Fenisia. Hanye mamohon ma Yesus hampan ngunur setan yiru kaluar hingka iyani.27Udihie, Yesus kaeau ma wawei yiru, "Elahni kawan iya dahulu sa wising. Deya, puang maeh ngalap ruti ampun kawan iya balalu medakni ma kawan antahu." 28Kude yiru, wawei yiru nyangai andri kaeau ma Yesus, "Tu'u, Tuhan. Kude, kawan antahu sa naan hang ime meja pun kuman le'e kawan iya yiru."29Balalu, Yesus kaeau ma wawei yiru, "Deya hanyu ngantuh kairu, hanyu ta'u tulak. Setan yiru haut nanan iyanu." 30Udihie, wawei yiru mulek ma lewu balalu panalu iyani ganyah mangkading hang uneng mandre, balalu setan yiru haut tulak. Ulun sa marengen Nasamare31Udihie, Yesus kaluar lagi teka wilayah Tirus balalu tulak itah Sidon nuju ma danau Galilea, hang wilayah Dekapolis. 32Balalu, here ngenei Yesus isakaulun sa marengen nelang mahadin bapaner. Here mamohon ma Yesus nampan nganak tangan-Ni hang amau ulun yiru.33Udihie, Yesus ngenei ulun yiru tulak hingka kumpulan ulun rama. Hanye na'ampasuk jari-Ni ma wuang silu ulun yiru, udi nua, Hanye negei lela ulun yiru. 34Balalu, Yesus nantau ma amau langit, Hanye narik hewuk amau andri kaeau, "Efata!", artini "Tawukalah!" 35Hantek yiru jua, silu ulun yiru tawuka, hurukan hang lelani talapas, balalu hanye ta'u jalas bapaner.36Balalu, Yesus nguring here ngesah kajadian yiru ma hie-hie. Kude yiru, samakin hanye nguring here, samakin here nyiarni. 37Here wauh tatu'u andri kaeau, "'Hanye haut ngulah rama hal sa maeh. Hanye sika ta'u nyamare ulun sa marengen jari nyandrengei andri ulun sa muna bapaner."

Chapter 8

Pitu Ruti neu labih teka Epat Ribu Ulun 1Hang isa kaandrau, hantek rama ulun bakumpul nelang pas mahi inun-inun sa ta'u pakai nakuta, Yesus nerau kawan murid-Ni andri kaeau ma here, 2"Aku ma'ahi ma ulun rama yiru deya hampe wayah iti here haut telu andrau baya takam, nelang mahi inun-inun pakai nakuta. Kude, 3dami Aku nunyu here mudi ma lewu here ganyah kalauan, here ta'u pisa wuang perjalanan deya papire teka here tumpukni lawit." 4Balalu, kawan murid-Ni nyangai Hanye, "Hie ulun sa ta'u ngami here ruti hang uneng suni sameh yina?"5Balalu, Yesus nunti ma here, "Pire ruti sa naan witu hanyu?" Here Nyangai, "Pitu roti." 6Udihie, Yesus marintah ulun rama yiru maharung hang tane, balalu Hanye ngalap pitu ruti yiru, nelang ngantuh syukur, balalu Hanye ngapuhi'ni udiyiru ngami ma kawan murid-Ni pakai nasurung ma ulun rama. Here pada nyurungni ma ulun rama.7Andri, kawan murid pada naan butit kenah sa rumis. Udi ngantuh syukur ma kenah ru, Yesus nunyu kawan murid-Ni mambagi kawan kenah ru ma ulun rama. 8Ulun rama ru kuman hampe wising, balalu here nyimuh le'e ruti yiru pitu karanyang penu. 9Kakira naan epat ribu ulun sa kuman. Udi yiru, Yesus nunyu here tulak. 10Balalu Yesus hancap masuk ma jukung sindrah kawan murid-Ni hampe hawi ma daerah Dalmanuta. Yesus Nalaku Nutui Siri Teka Surga11Udihie, kawan ulun Farisi hawi basual andri Yesus, nelang nunyu Yesus nutui siri hingka surga, pakai mensuba Hanye. 12Balalu Yesus mihewuk amau wuang Roh-Ni, Hanye kaeau, "Wahinun generasi iti ngantara siri? Aku iwara sa tu'uni ma hanyu, mahi isa pun siri sa sagar na ami ma generasi yina." 13Udihie, Yesus nanan here, mulek masuk ma wuang jukung, tulak ma sabarang. Ragi Ulun Farisi andri Ragi Herodes14Kawan murid puang kaitung ngenei ruti, ekat naan isa ruti ai wuang jukung. 15Balalu, Yesus ipesen ma here, "Basiap! andri ati-ati naun nadap ragi kawan ulun Farisi andri ragi Herodes."16Balalu here mulai ipakat isa andri sa lain soal here sa mahi ruti. 17Udi, karasa hal yiru, Yesus kaeau ma here, "Deya inun hanyu bapaner hal hanyu sa puang ngenei ruti? Inun hanyu hu'an kataru jua? Inun atei-nu haut mape?18Inun sa hanyu naan mate, kude puang kadinung? Andri naan silu, kude puang karengei? puang kaitung sa hanyu, 19hantek Aku ngabagi lime ruti pakai lime ribu ulun, pire naan karanyang sa baisi penu andri le'e ruti sa nakumpul hanyu?" Here nyangai, "Rueh walas karanyanf."20Nelang, hantek pitu ruti pakai epat ribu ulun yiru, pire karanyang sa penu andri le'e ruti sa nakumpul hanyu?" Here nyangai, "Pitu karanyang." 21Balalu, Hanye kaeau ma here, "Inunsah hanyu masih puang kataru?" Yesus Nyamare Ulun Pehe hang Betsaida22Udihie, Yesus andri kawan murid-Ni hawi hang Betsaida. Balalu, papire ulun ngenei isakaulun pehe nampan Yesus negei-ni. 23Yesus pada negei tangan ulun pehe yiru balalu ngenei-ni ma luar tumpuk. Udihie, Yesus nura mate ulun pehe ru balalu nganak tangan-Ni hang amau hanye. Hanye nunti ma ulun pehe ru, "Inun hanyu haut ta'u kadinung?"24Balalu, ulun yiru nantau ma amau andri kaeau, ''Aku kadinung kawan ulun, kude here ialah kawan kakau sa ganyah takia." 25Udiyiru, Yesus nganak tangan-Ni lagi hang amau mate ulun yiru, balalu ulun yiru nguka mate-ni, pangini'an-ni ware, balalu hanye ta'u jalas nantau inun-inun. 26Udihie, Yesus nunyu hanye mudi ma lewu-ni nelang kaeau, "Ada masuk ma wuang tumpuk." Yesus adalah Kristus27Udiyiru, Yesus tulak, sindrah kawan murid-Ni, ma kawan desa hang Kaisarea Filipi. Hang penah kia'an, Yesus nunti ma kawan murid-Ni andri kaeau ma here, "Eau kawan ulun, hie Aku na?" 28Here nyangai, "Yohanes Pembabtis, naan sa kaeau Elia, andri sa lain ngantuh isakaulun hang helang bilangan kawan nabi."29Udihie, Yesus nunti ma here, ''Kude, manurut hanyu, hie Aku yina?" Petrus nyangai-Ni, "Hanyu adalah Kristus." 30Balalu, Yesus marintah here nampan ada iwara ma hie-hie hal tenga-Ni. Yesus Maiwara hal Kararaen-Ni31Udihie, Yesus mulai ngajar kawan murid-Ni hal Iya Murunsia harus rara rama hal balalu na tolak deya kawan tua Yahudi, kawan imam kepala, kawan ahli Taurat, balalu nawunu, balalu udi andrau katelu Hanye ulek amuan. 32Yesus ngantuh hal yina tarang-tarangan. Deya iru, hi Petrus narik Yesus ma wading andri nagur Hanye.33Kude, nelang nantau kawan murid-Ni, Yesus nagur hi Petrus balalu kaeau, "Mahulu teka Aku, hi Iblis! deya, hanyu puang mamikir kawan perkara Alatalla, kude kawan perkara murunsia." 34Udi yiru, Yesus nerau kawan ulun rama, andri kawan murid-Ni, nelang kaeau ma here, "Dami isakaulun sini uma Aku, hanye harus menyangkal tenga-ni ra'erai, mamikul salib-ni, balalu uma Aku.35Deya, hie hie sa sini nyalamat amirue-ni sagar wawai amirue-ni. Kude, hie hie sa wawai amirue-ni deya Aku andri Injil sagar salamat. 36Deya, inun untungni ulun kaiyuh katuluh dunia, kude wawai amirue-ni? 37Inun sa ta'u ulun ami pakai newuh amirue-ni?38Deya, hie hie sa mangan daya Aku andri firman-Ku hang generasi sa puang ngunu andri badosa yina, Kalahie pada Iya Murunsia mangan ngaku ulun yiru hantek Hanye hawi wuang pihante Ambah-Ni sindrah kawan malaikat sa barasis."

Chapter 9

1Udihie, Yesus kaeau ma here, "Aku ngantuh sa tu'uni ma hanyu, naan papire ulun sa ganyah mindri hang yina sa puang sagar matei hampe here kadinung kerajaan Alatalla hawi andri kuasa. "Yesus sindrah hi Musa andri hi Elia. 2Balalu, enem andrau udihie, Yesus nga'yak hi Petrus, hi Yakobus, andri hi Yohanes, balalu, nga'yak here ngara'erai ma gunung sa amau. Udihie, hangyaru Yesus baubah rupa hang hadapan here. 3Pama-Ni jari tarang andri mahilak tatu'u. Mahi hang dunia na naan kain sa mahilak kala yiru.4Salenga, naan hang hadapan here, hi Elia sindrah andri hi Musa, nelang here ganyah bapaner andri Yesus. 5Udihie, hi Petrus kaeau ma Yesus, "Rabi, maeh tatu'u kami muneng hang yina. Hayu takam ngulah telu kemah, isa pakai Hanyu, isa pakai hi Musa, andri isa ni pakai hi Elia." 6Deya, hi Petrus puang karasa harus nyangai inun deya here katuluh takut.7Balalu, hulet rakun ngalinung here, nelang narengei isa lengan hingka rakun yiru, eau-Ni, "Itilah Iya-Ku sa nahayang deya Aku. Narengei eau -Ni!" 8Hantek yiru jua, udi here kadinung pulau yiru, here puang lagi kadinung hie-hie baya here kasuali Yesus.9Ganyah here minau teka gunung, Yesus ngami perintah ma here nampan ada mawara mahie-hie inun sa haut here tantau, hampe Iya Murunsia amuan hang helang ulun matei. 10Deya yiru, here negei antuhan yiru pakai ma here ra'erai nelang nunti-nunti inun artini amuan hingka kapateian yiru.11Balalu, here nuntini ma Yesus, "Deya inun kawan ahli Taurat kaeau hi Elia harus hawi badahulu?" 12Udihie, Yesus kaeau ma here, "Elia dasar harus hawi badahulu pakai nangkaeh kaluhanni. Andri, kala'awe sa haut nasurat hal Iya Murunsia sa sagar rara rama hal nelang nahina? 13Kude, Aku kaeau ma hanyu bahwa hi Elia memang haut hawi, andri here nyamut hanye sameh andri inun sa naaheng here, ialah kala sanasurat hal hanye." Kawan Murid Puang ka'iyuh Napas Roh Raat teka Isakaulun.14Udihie, hantek Yesus, hi Petrus, hi Yakobus, andri hi Yohanes mulek ma kawan murid, here nantau karumunan ulun rama hang kuliling kawan murid yiru, andri kawan ahli Taurat ganyah basual andri here. 15Dami, katuluh karumunan ulun yiru nantau Yesus, here jari emah nelang nempat nunung Hanye. 16Balalu, Yesus nunti ma here, "Basual hal Inun hanyu andri kawan ahli Taurat yiru?"17Isakaulun teka karumunan yiru nyangai Hanye, "Guru, aku ngenei iya upuku ma Hanyu deya karasukan roh sa ngulah hanye bisu. 18Hantek roh yiru manguasai hanye, roh yiru ngahampas hanye ma tane balalu hingka wawa-ni balua ialah busa, andri dipen-ni ialah girigiten, balalu hanye jari kejang. Aku ilaku ma kawan murid-Nu nampan ngusir roh yiru, kude here pakaiyuh." 19Balalu, Yesus nyangai here nelang kaeau, "Hi, generasi sa puang baiman! Pire kalawah lagi Aku harus baya hanyu? Pire kalawah lagi Aku harus batahan baya hanyu? Enei iya iru ma Aku!"20Balalu, here ngenei iya yiru ma Yesus. Dami, hantek roh yiru kadinung Yesus, hanye palus ngagunsang-gunsang iya yiru. Iya yiru lawu ma tane andri taguling-guling nelang hingka wawani balua busa. 21Udihie, Yesus nunti ma amah Iya iru, "Haut pire kalawah hanye kala yina?" Sangaini, "Mulai hingka rumis. 22Nelang, roh iru haut gaha medak hanye ma wuang apui andri ma wuang ranu neu ngahansur hanye. Kude, Amun Hanyu kaiyuh ngulah hanye maeh, awat kami andri laku ahi Hanyu kami."23Yesus kaeau ma hanye, "Amun Hanyu kaiyuh? Katuluh hal mungkin ma here sa parasaya. 24"Hinang amah iya yiru ngiak andri nantiak, "Aku parasaya! Awat aku sa puang parasaya!" 25Hantek Yesus nantau ulun rama hinang hawi bakarumun, Hanye maharek roh yiru nelang kaeau ma hanye, "Hanyu roh bisu andri marengen, Aku marintah hanyu kaluar teka iya yina andri ada masuk ma hanye lagi!"26Udi nantiak andri ngagunsang-gunsang iya yiru, roh yiru kaluar. Iya yiru jari ialah ulun matei hampe ulun rama yiru kaeau, ''hanye matei!" 27Kude Yesus negei tangan iya yiru andri ngamuan hanye, hampe iya yiru mindri.28Andri, dami Yesus masuk ma wuang lewu, kawan murid-Ni nunti ma-Hanye, "Deya inun kami puang kaiyuh ngusir roh iru?" 29Balalu Hanye kaeau ma here, "'Jenis iti puang kaiyuh kaluar amun puang andri doa." Yesus Bapaner Lagi hal Kapateian-Ni30Hingka yaru, Yesus andri kawan murid-Ni tulak mitah wilayah Galilea. Nelang Hanye puang hakun naan ulun sa karasa. 31Deya Hanye ganyah ngajar kawan murid-Ni andri kaeau ma here, "Iya Murunsia sagar nasarah ma tangan murunsia, andri here sagar munu Hanye. Balalu, udi Hanye nawunu, telu andrau udiyiru Hanye sagar amuan." 32Kude yiru, kawan murid-Ni puang kataru paneran yiru nelang here puang he'ei nunti ma Hanye.Ipasual hal Hie sa Pangahante33Udihie, Yesus andri kawan murid-Ni hampe ma Kapernaum. dami, Yesus naan hang wuang lewu, Hanye nunti ma here, "Inun sa napaner naun wuang kia'an nien?" 34Kude, here benyem daya hang kiaan nien here basual isa andri sa lain hal hie sa panga hante. 35Balalu, Yesus maharung andri nerau karueh walas murid-Ni. Balalu, Hanye kaeau ma here, "Dami isakaulun sini jari sa hang muka, hanye harus jari sa hang wading teka katuluhni andri jari walah ma katuluhni."36Udihie, Yesus ngalap isakaulun iya rumis balalu nganak hanye mindri hang helang here. Andri, nelang ngempu iya yiru, Hanye kaeau ma here, 37"Hie sa nyambut iya rumis kala yina wuang ngaran-Ku, hanye nyambut Aku. Balalu, hie sa nyambut Aku, puang sa nyambut Aku, Kude nyambut Hanye sa mengutus Aku." Ulun sa Mangusir Setan wuang Ngaran Yesus38Yohanes kaeau ma Yesus, "Guru, kami kadinung ulun ngusir kawan setan wuang ngaran-Nu, balalu kami nguring-Ni deya hanye puang uma takam." 39Kude, Yesus kaeau, ''Ada nguring hanye daya mahi ulun sa ngulah kajadian sa wauh wuang ngaran-Ku, ta'u hang hantek iru jua ngahujat Aku.40Deya, hie sa puang nawan takam, hanye naan hang pihak takam. 41Deya, Aku ngantuh sa tu'uni ma hanyu, hie-hie sa ngami hanyu isa galas ranu deya hanyu ngiring Kristus, puang bakal wawai upa-ni." Hal Penyebab Dosa42Deya hie pun sa ngulah isa teka kawan iya rumis sa parasaya ma Aku iru badosa, maeh ma hanye amun isa watu kilangan sa hante na gantung hang diung-ni balalu na umpe ma wuang laut. 43Udihie, dami tangan-nu sa ngulah hanyu badosa, ware tetek ai tangan-nu yiru. Ware hanyu masuk ma pamelum andri tangan-nu sa buntung, teka rueh tangan-nu masuk ma naraka, ma wuang apui sa puang sagar pare, 44uneng sa uletni puang sagar matei andri apuini puang sagar pare.45Balalu, dami pe'enu sangulah hanyu badosa, ware tetek ai pe'enu yiru. Ware hanyu masuk ma wuang pamelum andri pe'e buntung, teka andri rueh pe'enu napedak ma wuang naraka, 46uneng sa uletni puang sagar matei andri apuini puang sagar pare.47Andri, dami matenu sa ngulah hanyu badosa, ware nacungkil ai matenu iru. Ware hanyu masuk ma kerajaan Alatalla andri isa mate teka andri rueh mate hanyu napedak ma wuang naraka, 48uneng sa uletni puang sagar matei andri apuini sa puang sagar pare.49Deya, katuluh ulun sagar narangi andri apui. 50Rangi yiru maeh, kude dami rangi iru haut wawai erangni, kalaawe hanyu sagar ngulahni mulek maerang? Najaga rangi sa hang wuang tenganu raerai balalu badamaileh isa andri sa lain."

Chapter 10

Hal Basarak 1Udihie, Yesus nanan uneng yiru balalu tulak ma wilayah Yudea andri ma sabarang hungei Yordan. Balalu, ulun rama bakumpul bakarumun nunung Hanye. Andri, kalalanani, Hanye here lagi. 2Udihie, kawan ulun Farisi hawi nunung-Ni, neu nyansuba Hanye nelang nunti, "Inunkah ta'u matue upu nyarak matue wawei-ni?" 3Yesus nyangai here, "Inun sa haut na parintah hi Musa ma hanyu?" 4Here kaeau, "Hi Musa puang nguring isakaulun matue upu ngulah surat sarak pakai nyarak darangan'ni."5Kude yeru, Yesus kaeau ma here, "Deya ateinu sa karas, hi Musa hampe ngulah surat sarak yiru ma hanyu. 6Sabujurni hingka awal dunia naulah, Alatalla haut ngulah here isa pasang upu andri wawei.7Dagana yirulah, isakaulun kawan upu sagar nanan ambah andri inehni. 8Balalu kareuhni jari isa tenga. 'yiru ngulah here puang na antuh lagi rueh, kude isa tenga. 9Jari, inun sa haut na ulah isa deya Alatalla, ada naan murunsia sa misah here."10Udihie, hang wuang lewu, kawan murid-Ni nunti ma Hanye hal yiru. 11Balalu, Hanye kaeau ma here, "Hie sa nyarak daranganni balalu pa'adu andri wawei lain, hanye ngulah zina ma daranganni. 12Dami matue wawei nyarak matue upuni, balalu pa'adu andri upu lain, hanye ngulah zina." Yesus Ngabarakat Kawan Iya13Andri, Here ngenei kawan iya rumis ma Yesus himpan Hanye negei kawan iya yiru, kude kawan murid-Ni nguring here. 14Dami, hantek Yesus kadinung, Hanye sangit balalu kaeau ma kawan murid-Ni, "Elahni kawan iya rumis ru hawi nunung Aku ada ngahalang here deya kerajaan Alatalla wat kawan ulun sa kala here.15Aku bapaner andri sabujurni ma hanyu, hie pun sa puang nyambut kerajaan Alatalla kala isakaulun iya, puang sagar masuk ma wuangni." 16Udihie, Yesus ngempu kawan iya yiru, balalu nganak tangan-Ni hang amau here nelang ngabarakat here. Ulun Sugih sa Puang hakun Uma Yesus17Balalu, hantek Yesus rahat ka'i tulak, naan isakaulun nempat nunung Hanye nelang basujud hanye nunti, "'Guru sa maeh, inun sa harus aku ulah himpan kaiyuh warisan pamelum salawahni? 18Balalu, Yesus kaeau ma hanye, "Deyainun hanyu nerau Aku maeh? Mahi isakaulun pun sa maeh, kasuali Alatalla ra'erai. 19Hanyu haut karasa kawan parintah: 'Ada munu, ada bazina, ada ngalat, ada ipusu, ada manipu, nahormati ambah andri inehnu,''20Udihie, ulun yiru kaeau ma Hanye, "Guru, aku haut ngunu katuluh yiru hingka aku lagi rumis.'' 21Kude, Yesus nantau ma upu bujang yiru nelang ma'ahi hanye, balalu kaeau, "Isa hal sa kurang teka hanyu. Tulak balalu ari katuluh inun sa naan witu hanyu, ami ma ulun sa miskin, dagana yiru hanyu sagar ampun harata hang surga. Udihie, ma'inaleh uma Aku." 22Kude, antuhan yiru ngulah hanye mahanang atei balalu hanye tulak deya hanye rama harata banani.23Udihie, Yesus nantau ma kuliling balalu kaeau ma kawan murid-Ni, "Tu'u mahadin here sa sugih masuk ma Kerajaan Alatalla!" 24Kawan murid-Ni emah nyanrengei eau-Ni yiru. Kude, Yesus kaeau lagi ma here, "Hi kawan iya, tu'u mahadin neu masuk ma kerajaan Alatalla! 25Labih mara'oh isakaukui unta masuk itah luang jarum teka ulun sugih masuk ma kerajaan Alatalla."26Kawan murid-Ni samagin emah balalu kaeau isa andri sa lain, "Amun ka'yiru, hie sa iyuh na salamatkan?" 27Yesus nantau ma here balalu kaeau, ma murunsia yiru puang mungkin, kude puang ma Alatalla. Deya, katuluh hal mungkin ma Alatalla." Upa Uma Yesus 28Hi Petrus balalu kaeau ma Yesus, " Dinung, kami haut nanan katuluh hal balalu uma Hanyu!"29Yesus kaeau, "Aku ngeau sabujurni ma hanyu, mahi isakaulun sa haut nanan lewuni, atawa kawan pulaksanai kawan upu, atawa kawan pulaksanai kawan wawei, atawa ineh atawa ambah, atawa kawan iya, atawa kawan ume'ni dagana Aku andri deya Injil, 30sa hang wayah yina puang sagar narime jatuh kali lipat-kawan lewu, andri kawan pulaksanai kawan upu, andri kawan pulaksanai kawan wawei, andri kawan ineh, andri kawan iya, andri kawan ume, andri kararaen; andri hang wayah sa sagar hawi die, pamelum salawahni. 31Kude yiru, rama ulun sa badahulu sagar jari sa handrian, balalu sa handrian sagar jari sa awalni." Yesus Bapaner Lagi hal Kapateian-Ni32Here rahat wuang kiaan ma Yerusalem , Yesus takia hang muka here. Balalu, here kaingkam wauh, kawan ulun sa ngiring Hanye kaingkam takut pada. Balalu, Yesus ba'asa ngenei karueh walas murid-Ni, Hanye mulai iwara ma here inun sa sagar terjadi ma-Hanye, 33eau-Ni, "Dinung, takam rahat mamai ma Yerusalem balalu Iya Murunsia sagar nasarah ma kawan Imam kepala andri kawan ahli Taurat. Here sagar nukum Hanye hampe matei balalu nyarah Hanye ma kawan ulun sa lain ulun Yahudi. 34Here sagar ngahina Hanye, andri nura Hanye, andri ngakasah Hanye, andri munu Hanye. Kude, dami haut kateu andrauni, Hanye sagar amuan." Permohonan hi Yakobus andri hi Yohanes35Udihie, hi Yakobus andri hi Yohanes, kawan iya hi Zebedeus, hawi ma Yesus andri kaeau, "Guru, kami sini Hanyu ngunu inun sa sagar kami laku." 36Balalu, Yesus kaeau ma here, " Inun sa hanyu sini himpan Aku karaja pakai hanyu?" 37Here kaeau ma Hanye, "Kami laku isakaulun hingka kami rueh na maharung hang tuhi kawan-Nu andri sa isakaulun hang tuhi kawi-Nu, wuang Pihantean-Hanyu."38Kude, Yesus kaeau ma here, "Hanyu puang kataru inun sa nalaku hanyu. Sanggupkah hanyu ngu'ut teka galas sa musti Aku u'ut atawa napandrus andri pandrusan sa na tuju ma Aku?" 39Here kaeau ma Hanye, "Kami sanggup" Udihie Yesus kaeau ma here, "Galas sa Aku u'ut dasar hanyu u'ut pada, nelang hanyu sagar napandrus andri pandrusan sa napandrus ma Aku. 40Kude, sa sagar maharung hang tuhi kawan Ku andri tuhi kawiKu, puang hak Aku neu ngamini, kude uneng yiru ialah pakai here sa haut napersiapkan."41Nyandrengei yiru, sapuluh murid sa lain jari sangit ma hi Yakobus andri hi Yohanes. 42Balalu, Yesus nerau here nelang kaeau, ''Hanyu haut karasa here sa na parasaya marintah kawan ulun sa lain Yahudi ngulah saolah-olah bakuasa amau here. Andri, kawan petinggi here makai kuasani amau here.43Kude, puang saharusni hang penah naun. Kalahie pada, hie pun sa sini jari hante hingka penah hanyu, harus jari walahnu, 44andri hie pun sa sini jari sa awalni hang penah hanyu, harus jari walah hingka katuluhni. 45Deya, Iya Murunsia pun hawi puang neu nalayani, kude pakai melayani, andri pakai ngami pamelum-Ni nampan pakai newuh rama ulun." Yesus Nyamare hi Bartimeus sa Pehe46Udihie, here hampe hang Yeriko. Hantek Yesus nanan Yeriko sindrah andri kawan murid-Ni andri ulun rama, isakaulun pengemis pehe bangaran hi Bartolomeus, iya Timeus, rahat maharung hang iring lalan. 47Hantek hanye nyandregei naan Yesus teka Nazaret, hanye pun mulai nantiak andri kaeau, "Yesus, Iya Daud, aku laku ahi-Nu!" 48Balalu, rama ulun nguring hanye nelang nunyu hanye benyem. Kude, hanye samakin nantiak, "Iya Daud, aku laku ahi Hanyu!"49Balalu, Yesus tarie andri kaeau, "herau hanye." here pada nerau ulun pehe ru andri kaeau ma hanye, "Kuatleh ateinu! Mindrileh, Hanye nerau hanyu." 50Nelang ngalapas lamani, ulun pehe ru mindri balalu hawi nunung Yesus.51Balalu, Yesus kaeau ma hanye, "Inun sa kahamen hanyu himpan Aku ngarajani?" Ulun pehe ru nyangai, ''Rabi, aku sini ta'u kadinung." 52Balalu, Yesus kaeau ma hanye, "Tulakleh. Imannu haut nyamare hanyu." Hantek yiru jua, hanye kaiyuh kadinung, balalu hanye ngiring Yesus eleh.

Chapter 11

Yesus Masuk ma Yerusalem Ialah Raja 1Balalu, hantek here ane hampe ma Yerusalem, riet Betfage andri Betania, hang wungkur Zaitun, Yesus nunyu rueh murid-Ni, 2nelang kaeau ma here, "Tulakleh ma tumpuk hang hadapannu, dami hanyu hampe, hanyu sagar panalu isakaukui keledai iya rahat nahuruk, sa hu'an pihindra na tunggang ulun. Nalapas ai keledai yiru balalu enei. 3Dami naan ulun sa nunti hanyu, 'Daya inun hanyu napasni?' , sangai, 'Tuhan ka'i makai keledai yiru tawelek die Hanye ngampudini ma'yina.'''4Udihie, here tulak balalu kahaba isakaukui keledai iya sa tahuruk hang nawang. hang luar, hang lalan, balalu here napasni. 5Papire ulun sa mindri hang yaru nunti ma here, "Inun sa haut hanyu ulah salenga napas keledai yiru?" 6Here nyangai ialah kala sa haut Yesus kaeau ma here, balalu, kawan ulun yiru maladar here tulak.7Udihie, here ngenei keledai yiru ma Yesus, nganak jubah here hang amau keledai yiru, balalu Yesus maharung hang amauni. 8Andri, rama ulun ngansang jubah here hang lalan, andri sa lainni ngamur kawan ra'an sa here enei teka ume. 9Ulun rama sa takia hang muka andri sa ngiring Hanye mi'arai mi'hewu, '''Hosana! Nabarakatilah Hanye sa hawi wuang ngaran Tuhan. Mazmur 118:25-26 10Nabarakatilah pihawian kerajaan hi Daud, nini muyang takam! Hosana, hang uneng sa pangaamau!"11Udihie, Yesus masuk ma Yerusalem balalu tulak ma Bait Alatalla. Balalu, udi nantau katuluh hal hang kuliling yiru, Hanye tulak ma Betania sindrah karue walas murid-Ni deya andrau haut maieng. Yesus Mangutuk Kakau Ara 12Balalu, andrau ke'unini, hantek here haut nanan Betania, Yesus ngingkam kalauan.13Udi kadinung isa kakau ara sa barawen labat hingka lawit, Hanye tulak neu nantau bahara naan wua sa ta'u Hanye iyuh hingka kakau yiru. Hantek Hanye hampe hang kakau yiru, Hanye puang kahaba inun-inun kasuali kawan rawenni ai deya hantek yiru hu'an musim wua ara. 14Dagana iru, Yesus kaeau ma kakau yiru, "Ada naan lagi ulun sa ta'u nguta wua teka hanyu hampe salawah-lawahni." Andri, kawan murid-Ni nyandrengei. Yesus Tulak ma Bait Alatalla15Udihie, here hampe hang Yerusalem. Balalu, Yesus masuk ma Bait Alatalla nelang ngunur kawan ulun sa ganyah bajualan hang Bait Alatalla. Hanye mambalik kawan meja pakai bahurup duit andri kawan kursi ulun sa ngari kawan wurung merpati, 16balalu Hanye nguring ulun ngenei kawan barana mitah Bait Alatalla.17Udihie, Yesus ngajar here andri kaeau, "Angsah haut nasurat, 'Lewu-Ku sagar naantuh lewu doa ma katuluh bangsa'? Kude, hanyu haut ngubahni jari sarang perampok." 18Balalu, kawan imam kepala andri kawan ahli Taurat nyandrengeini udihie here ngantara sara kalaawe munu-Ni. Deya, here takut ma Hanye dagana ulun rama yiru wauh andri inun sa na ajar-Ni. 19Balalu, hantek andrau mulai kamalem, Yesus andri kawan murid-Ni nanan kota yiru.Harus Naan Iman hang Wuang Alatalla20Udihie, ka'ayat tu'u hantek here mitah, here nantau kakau ara sa haut karing hampe ma kapanan wakatni. 21Hi Petrus kaitung andri kaeau ma Yesus, "Rabi, dinung! Kakau ara sa Hanyu kutuk haut jari karing!"22Balalu, Yesus nyangai here, "Harus naan iman hang wuang Alatalla. 23Aku kaeau sabujurni ma hanyu, hie pun sa kaeau ma gunung ati, 'Tapaenat andri tapedak ma wuang laut,' andri mahi ragu hang wuang ateini, nelang parasaya ma inun sa haut hanye antuh sagar terjadi, maka hal yiru sagar terjadi mahanye.24Deya yiru, Aku kaeau ma hanyu, inun eleh sa hanyu laku wuang doanu, parasaya leh hanyu haut narimeni, maka hal yiru sagar naami ma hanyu. 25Balalu, amun hanyu mindri laku doa, ampunilah dami hanyu nyimuh masalah andrl isakaulun, himpan Ambahnu sa naan hang surga pada sagar mengampuni kehalaan-kehalaannu. 26Kude, dami hanyu puang mengampuni, Ambahnu sa naan hang surga pada puang sagar mengampuni kehalaan-kehalaannu." Pamimpin Yahudi Nunti hal Kuasa Yesus27Udihie, here hawi pudi ma Yerusalem. Hantek Yesus takia hang Bait Alatalla, kawan Imam kepala, kawan ahli Taurat, andri kawan tua Yahudi hawi nunung Hanye. 28Balalu, here kaeau ma Hanye, "Andri kuasa inun Hanyu ngulah kawan hal yiru, atawa hie sa ngami-Nu kuasa pakai ngulahni?"29Yesus kaeau ma here, "Aku ka'i nunti isa hal ma hanyu. Suba sangai Aku, die Aku iwara naun andri kuasa inun Aku ngulah kawan hal yiru. 30Inunkah pandrusan hi Yohanes baasal hingka surga atawa teka murunsia? Sangai Aku!"31Here mapakat isa andri salain nelang kaeau, "Dami takam nyangai, 'hingka surga,' Hanye sagar kaeau, 'Balalu, dayainun hanyu puang parasaya ma hanye?' 32Kude, dami takam nyangai, 'hingka murunsia'?" Kawan pemimpin yiru takut ma ulun rama deya here katuluh nganggap hi Yohanes yiru tu'u isakaulun nabi. 33Deya yiru, here nyangai Yesus, "Kami puang karasa," Udihie, Yesus kaeau ma here, "Kalahie pada Aku, Aku pada puang sagar iwara ma naun andri kuasa inun Aku ngulah kawan hal yiru."

Chapter 12

Paribasa hal Panyewa Kabun Anggur sa Ra'at 1Balalu, Yesus mulai bapaner ma here wuang kawan paribasa. "Naan ulun sa bausaha kabun anggur. Hanye ngulah pagar hang kulilingni, balalu, ngadi isa luang pakai nyeje anggur, andri ngulah isa manara pangawas. Udihie, hanye nyewani ma kawan penggarap kabun balalu tulak ma luar nagari. 2Hantek musim masi, hanye ngirim isakaulun walahni ma kawan penggarap kabun yiru neu narime hingka here hasil kabun anggurni. 3Kude, here nyama walah yiru, ngakasahni, balalu ngusirni andri mahi ngenei inun-inun.4Deya yiru, hanye ngirim pudi walahni sa lain ma here, balalu here mupuk uluni, hampe ngulah hanye mangan. 5Udihie, hanye ngirim walani sa lain balalu here mununi. Hal yiru terjadi ma rama sa lainni, mehe na pupuk here andri mehe na wunu.6Sa amput kabun yiru masih naan isa lagi, hanye iya sa naahini. Akhirni, hanye ngirim iyani ma here andri kaeau, 'Here sagar ngahormati iyaku.' 7Kude, akwan penggarap kabun yiru kaeau isa andri sa lain, 'Hanye hi ahli warisni. Hayu, takam munu hanye balalu warisani sagar jari amput takam.'8Udihie, here nyama'ni, munu'ni, balalu ngumpe'ni ma luar kabun anggur. 9Kakira Inun sa sagar na ulah sa amput kabun anggur yiru? Hanye sagar hawi balalu munu galis kawan penggarap yiru balalu ngami kabun anggur'ni ma ulun lain.10Ang suahkah hanyu membasa ayat Kitab suci iti. "Watu sa naumpe deya tukang bangunan, haut jari watu penjuru. 11Yinalah sa naulah Tuhan, ansri inun sa naulah-Ni wauh tatu'u hang hadapan takam'?"Mazmur 118:22-23 12Udihie, here bausaha neu nyama-Ni, kude here pa'he'ei ma ulun rama deya here karasa Yesus iwara paribasa yiru pakai here. Balalu, here tulak nanan Yesus. Hal Bayar Pajak13Udihie, here nunyu hawi ma Yesus papire ulun Farisi andri kawan ulun Herodian neu ngajabak Hanye andri paneran Hanye ra'erai. 14Here hawi balalu kaeau ma Yesus, "Guru, kami karasa bahwa Hanyu bujur nelang puang paduli andri pendapat ulun lain. Deya, Hanyu puang nantau wangun ulun kude bulat ngajar lalan Alatalla sa sasuai andri sabujurni. Inunkah bujur bayar pajak ma Kaisar atawa puang?" 15Haruskah kami mambayar atawa haruskah kami puang mambayar? Kude Yesus, udi haut karasa here munafik, hanye kaeau mahere, "Deyainun hanyu nyansuba Aku? Enei maina 1 dinar pakai Aku ninungni."16Balalu, here ngeneini, Yesus kaeau ma here, "Gambar andri tulisan hie kah iti?" Here nyang-Ni, "Gambar anderi tulisan kaisar," 17Udihie, Yesus kaeau ma here, "Ami ma kaisar hal-hal sa wat kaisar andri ami ma Alatalla hal-hal sa wat Alatalla." Balalu, here wauh ma Yesus. Tunti'an Ulun Saduki pakai ngajabak Yesus18Balalu, kawan ulun Saduki, sa puang parisaya naan kebangkitan, hawi nunung Yesus balalu nunti ma Hanye, eau here, 19"Guru, Musa nyurat ma takam bahwa amun isakaulun, sa amput pulaksanai upu, balalu matei nanan daranganni, kude mahi iya'ni, pulaksanaini sa upu yiru harus pa'adu andri walu yiru himpan naan narus keturunan ma pulaksanaini ru.20Naan pitu kaulun pulaksanai. Pulaksanai sa pertama ngalap isakaulun darangan, 21balalu hantek hanye matei, hanye puang ba'anak. Balalu, pulaksanai sa karueh pa'adu andri wawei yiru, balalu matei pada sameh puang ba'anak. Kalahie pada andri pulaksanai sa katelu. 22Balalu, mahi hingka kapitu bapulaksanai yiru sa nanan iya. Pangalisni hingka katuluhni yiru, wawei yiru pada matei. 23Hang andrau kebangkitan, hantek here katuluh bangkit, jari darangan hie kakira wawei yiru? Deya, kapitu bapulaksanai yiru katuluhni haut narangan wawei yiru."24Yesus nyangai here, "Angsah iti alasan hanyu jari tawang, deya hanyu puang kataru andri Kitab Suci atawa kuasa Alatalla? 25Deya, hantek here bangkit hingka penah ulun matei, here mahi sa pa'adu atawa na'adu, deya here haut jari sameh malaikat hang surga.26Hal kawan ulun matei sa nabangkitkan angsah hanyu haut mambasa wuang kitab hi Musa, hang bagian hal jumpun haket, kala'awe Alatalla bapaner ma hanye, 'Aku iti Alatalla hi Abraham, andri hi Ishak, andri hi Yakub'? 27Hanye puang Alatalla ulun matei, kude Alatalla ulun sa welum. Hanyu dasar bujur haut tawang!"Parintah sa Penting Tatu'u28Udihie, isakaulun teka kawan ahli Taurat hawi balalu nyandrengei here bahual. Hantek hanye kadinung bahwa Yesus haut nyangai here andri maeh, balalu hanye nunti ma Yesus, "Parintah sa awe sa penting tu'u hingka katuluhni?" 29Yesus nyangaini, Hukum sa paling utama hanyelah: 'Rengei, hi kawan ulun Israel! Tuhan Alatalla takam hanyelah isa-isani Tuhan. 30Andri, Hayanglah ma Tuhan Alatallanu andri katuluh atei-nu, andri katuluh amirue-nu, andri katuluh pikiran-nu balalu andri katuluh kakuatan-nu.' 31Balalu, sa karueh hanyelah: 'Hayanglah sasameh-nu ialah hanyu raerai.' Mahi hukum sa labih hante hingka yina."32Balalu, Ahli Taurat yiru kaeau ma Yesus, ''Hanyu tu'u, Guru. Hanyu tu'u amun kaeau bahwa Hanye yiru isa, nelang ahi sa lain hingka Hanye. 33Balalu, Hayang ma Hanye andri katuluh atei, andri katuluh pengertian, andri katuluh kakuatan, nelang hayang ma sasameh murunsia ialah tenga ra'erai, dasar labih penting hingka katuluh kurban sanatutung andri persembahan." 34Udihie, hantek Yesus kadinung bahwa ulun yiru nyangai andri bijaksana, Hanye kaeau ma ulun yiru, "Hanyu puang lawit hingka kerajaan Alatalla." Udi yeru, mahi naan lagi ulun sa he'ei nunti ma Yesus. Kristus hanyelah Tuhan35Andri, nelang ngajar hang Bait Alatalla, Yesus kaeau, Kala'awe ta'u kawan ahli Taurat kaeau bahwa Kristus hanyelah iya hi Daud? 36Daud kerai kaeau hang wuang Roh Barasis, 'Tuhan kaeau ma Tuanku: Maharunglah hang tuhi kawan-Ku, hampe Aku nganak kawan musuh-Nu hang kapit pe'e-Nu.' Mazmur 110:1 37Daud kerai ngantuh Kristus hanyelah ''Tuhan'. Jari, kalaawe ta'u Kristus hanyelah iyani?" Balalu, ulun rama nyandrengei Hanye tu'u arai. Sikap Nadap Kawan Ahli Taurat38Wuang ajaran-Ni, Yesus kaeau, ''Ati-ati nadap kawan ahli Taurat, sa katuju takia makai jubah amau andri katuju narime tabe hormat hang kawan uneng pulau ulun rama, 39andri amput uneng maharung sa terhormat hang kawan sinagoge andri kawan uneng sa terhormat wuang kawan jamuan. 40Here sa ngarampas kawan lewu here walu balalu ba'alasan makai doa sa amau-amau. Here sagar narime hukuman sa labih we'at."Persembahan Sejati41Udihie, Yesus maharung nadap kotak persembahan nelang nantau kawan ulun sa naampasuk duit ma wuang kotak yiru. Rama ulun sugih sa naampasuk wuang jumalah sa hante. 42Udihie, isakaulun walu miskin hawi balalu naampasuk rueh kaping duit logam, sa banilai 1 sen.43Balalu, Yesus nerau kawan murid-Ni nelang kaeau ma here, "Aku iwara satu'uni ma hanyu, walu miskin iti haut naampasuk labih rama ma wuang kotak persembahan yiru hingka katuluh ulun sa lain. 44Deya, here katuluh ngami hingka kalabihan here, kude walu miskin yiru, ngami teka kakuranganni, ngami katuluh sa naan watni, hanye katuluh rajakini."

Chapter 13

KHOTBAH YESUS HAL PANGALIS ZAMAN Bait Alatalla sagar Nasantumang 1Balalu, hantek Yesus nanan Bait Alatalla, isakaulun murid-Ni kaeau ma-Hanye, "Guru, dinung dasar sa maeh tu'u kawan watu andri kawan bangunan yina!" 2Balalu, Yesus nyangaini, "Inun sa hanyu dinung kawan bangunan sa segah yiru? Mahi ka isa watu pun sa sagar tatanan hang amau watu sa lainni deya katuluhni sagar nasantumang." Awal Mula Kararaen3Udihie, ganyah Yesus rahat maharung hang amau wungkur Zaitun sa nadap Bait Alatalla, hi Petrus, andri hi Yakobus, andri hi Yohanes, andri hi Andreas nunti ma Yesus kerai, 4"Wara ma kami, hantek awe hal-hal yiru sagar bakajadian, andri inun sa sagar jari sirini dami katuluh yiru haut hampe?"5Balalu, Yesus mulai kaeau ma here, "Ati-ati nampan ada naan ulun sa ngulah hanyu tawang. 6Rama ulun sa sagar hawi wuang ngaran-Ku, kaeau, 'Aku ti Yesus.' nelang here sagar ngulah tawang ulun rama.7Hantek hanyu nyandrengei naan peperangan andri kawan habar ulun ipamunu, ada takut. Deya hal yiru harus terjadi, kude pangalis hingka katuluhni hu'an terjadi. 8Deya, bangsa sagar amuan nawan bangsa, andri kerajaan nawan kerajaan. Sagar naan gempa bumi hang awe-awe; sagar rama ulun kalauan. Yirulah awal ialah sameh hanang ulun nganak.9Dagana yiru, najaga tenganu. Deya, here sagar nyarah hanyu ma pengadilan, balalu hanyu sagar napupuk hang sinagoge-sinagoge andri hanyu sagar mindri hang hadapan Sanhedrin andri raja-raja deya Aku, himpanjari saksi ma here. 10Kude, Injil harus nasiarkan badahulu ma katuluh bangsa.11Dami, hantek here ngenei andri nyarah hanyu, ada gaer andri inun sa sagar hanyu eau, kude iwara ai inun sa haut nakaruniakan ma hanyu hantek iru deya lain hanyu sa bapaner, kude Roh Barasis. 12Nelang naan pulaksanai sa sagar nyarah pulaksanaini nampan nawunu, kalahie pada naulah ambahni ma iyani. Kawan iya sagar amuan nawan ulun matuehni balalu munu here. 13Udihie, hanyu sagar namuar deya katuluh ulun dagana ngaran Ku. Kude, ulun sa tatap batahan hampe pangalisni sagar nasalamatkan." Hal Ra'at sa Ngulah Hansur14Kude, hantek hanyu nantau pembinasa keji mindri hang uneng sa puang saharusni ( sa mambasa saharusni kataru }, here sa naan hang Yudea harus nempat ma gunung. 15Ulun sa naan hang hapau lewu ada minau atawa suluk ma wuang lewu pakai ngaluar inun sa naan wuang lewuni. 16Balalu, ulun sa hang ume, ada miulek neu ngalap jubahni.17Dasar silaka here sa raat sawuntung andri ganyah pangempu kawan bayini hang andrau-andrau yiru. 18Badoalah himpan hal-hal yiru puang terjadi ganyah musim marisak. 19Deya, hang andrau-andrau yiru sagar terjadi kararaen sa tamam sa hu'an pihindra terjadi hingka awal dunia naulah, deya Tuhan hampe wayah yina, andri puang sagar suah terjadi lagi. 20Nelang dami Tuhan puang nampi hinang andrau-andaru yiru, sagar mahi ulun sa ta'u salamat. Kude, deya ma here sa haut napidi-Ni, Hanye nganyingkat andrau-andrau yiru.21Udihie, dami naan ulun sa kaeau ma hanyu, 'Dinung, Kristus naan hang yina!' atawa, 'Dinung, Hanye naan hang yaru!' Ada hanyu parisayani. 22Degana, kawan mesias palsu andri kawan nabi palsu sagar amuan nutui siri-siri andri kawan sa ngulah wauh pakai ngampitawang, amun ta'u, amun ta'u hampe ma kawan ulun sa haut napidi-Ni. 23Ati-ati ai! Aku haut iwara katuluh hal ma hanyu sahu'anni.24Kude, hantek andrau-andrau yiru, udi luput masa kararaen hante, 'Mateandrau sagar jari ma'iyeng, andri wulan puang sagar basinar. 25Kawan wawahiang sagar lawu teka langit, andri kuasa-kuasa hang langit sagar nagagunsang."' Yesaya 13:10 34:4 Pihawian Iya Murunsia 26"Udihie, here sagar nantau Iya Murunsia hawi wuang rakun-rakun andri kuasa andri kemuliaan sa hante. 27Balalu, Hanye sagar ngirim kawan malaikat andri ngumpul sa haut napidi hingka kaepat arah mate riwut, hingka kawan ujung bumi hampe ma kawan ujung langit.28Ware pa'ajar hingka paribasa kakau ara: hantek kawan ra'anni haut maleme andri kawan raweni kaluar, hanyu haut karasa amun musim malaing haut riet. 29Kalahie pada andri hanyu, dami hanyu kadinung hal-hal iti terjadi, Haut narasa amun hanye haut riet, hang muka wanawang.30Aku kaeau sabujurni ma hanyu, generasi iti puang sagar luput hampe katuluh iti terjadi. 31Langit andri bumi sagar luput, kude firman-Ku puang sagar ta'u luput." Waspada andri Bajaga-jagalah 32"Kude yiru, masalah andrau atawa jam ni yiru, mahi isakaulun sa karasa, puang jua kawan malaikat hang surga, puang jua Iya, ekat Ambah.33Waspadalah, bajaga-jagalah. Deya, hanyu puang karasa hantek wayahni sagar hawi. 34Hal iti ialah kala ulun sa rahat hang kia'an. Hantek hanye nanan lewu balalu ngami kuasa ma kawan walahni, andri gawian asing-asing, nelang ngami parintah ma penjaga wanawang neu tatap bajaga-jaga.35Dagana yiru, bajaga-jagaleh deya hanyu puang karasa wayah tuan lewu yiru sagar hawi, inun kariwe atawa penah malem, atawa hantek manu malengan, atawa kaiyat sunsung, 36ada hampe hanye hawi bakajut balalu katunung hanyu rahat mandre. 37Inun sa haut Aku wara mahanyu iti, Aku iwara pada ma ulun katuluhni: 'Bajaga-jagalah!"

Chapter 14

Rensana Ipamunu Yesus 1Andrau Raya Paskah andri Andrau Raya Ruti Puang Baragi sagar mulai rueh andrau lagi, kawan imam kepala andri kawan ahli Taurat ganyah ngantara sara pakai nyama Yesus andri ipusu mada balalu munu Hanye. 2Deya, here kaeau, "Ada salawah andrau raya nampan ada ridu terjadi hang penah rakyat."Yesus Naurapi andri Minyak Narwastu3Ganyah Yesus naan hang Betania, hang lewu hi Simon si Kusta, hantek rahat maharung hang meja kuman, hawi isakaulun wawei ngenei isa guci rumis hingka watu pualam sa baisi minyak wangi teka narwastu murni sa larang. Hanye nyandarai gucini yiru balalu nunrakni ma amau ulu Yesus. 4Kude, naan papire ulun sa sangkal nelang kaeau isa andri sa lain, "Wah inun memboroskan minyak wangi sameh iti? 5Deya, minyak iti ta'u na'ari 300 dinar labih balalu kaiyuh naami ma ulun miskin." Balalu, here pada sangit andri wawei yiru.6Kude, Yesus kaeau ma here, "Elahni hanye. Wah inun hanyu nyansusah hanye? hanye haut ngulah gawian sa maeh ma Aku. 7Deya, ulun miskin naan eleh hang penah hanyu, andri hantek awe-awe hanyu kaiyuh ngarawah here. Kude, Aku puang sagar naan eleh baya hanyu. 8Wawei iti haut ngulah inun sa hanye iyuh. Hanye mengurapi tenga-Ku badahulu sahu'an Aku napasar. 9Aku ngantuh sa bujurni ma hanyu, hang awe Injil nasiarkan hang seluruh dunia, inun sa haut naulah wawei yiru sagar naantuh eleh makai ngitung hanye." Rensana hi Yudas neu Bakhianat10Udihie, hi Yudas Iskariot, isakaulun teka karueh walas murid, tulak nunung kawan imam kepala makai nyarah Yesus ma here. 11Hantek here nyandrengeini, here arai tu'u nelang banyanji ngami hi Yudas duit. Deya yiru, hi Yudas ngantara waktu sa maeh makai nyarah Hanye. Hidangan Paskah12Hang andrau pertama Andrau Raya Ruti Puang Baragi, hantek here mangurbankan iya domba Paskah, kawan murid Yesus nunti ma Hanye, "Ma'awe Hanyu hamen kami tulak makai nyadia ma Hanyu kuman Paskah?" 13Balalu, Hanye nunyu rueh ulun murid-Ni andri kaeau ma here, "Tulakleh ma kota, die naan isakaulun upu sa rahat ngenei kendi baisi ranu sagar nunung hanyu. Umaleh hanye, 14balalu ma awe pun hanye masuk, iwara gi sa amput lewu, 'Guru kaeau: Hang awe ruangan uneng Aku kaiyuh kuman Paskah baya kawan murid-Ku?'15Balalu, hanye sagar nutui ma hanyu isa ruangan hante hang lantai amau sa haut siap andri perabotni. Nasiapkanlah perjamuan kuman ma takam hang yaru." 16Udihie, kawan murid-Ni tulak andri hampe hang kota. Hang yeru, here katunung sameh ialah sa Yesus haut eau ma here, balalu, here menyiapakan Paskah.17Hantek kamalem, Yesus sindrah karueh walas murid-Ni hawi. 18Balalu, hantek here rahat maharung kuman, Yesus kaeau, "Aku ngeau satu'uni ma hanyu, isakaulun hingka naun na, sa rahat kuman baya Aku, sagar bakhianat ma-Aku." 19Here mulai naulah sedih balalu kaeau ma Hanye isa demi isa, "Pasti lain aku, ang nih?"20Yesus kaeau ma here, "Hanye ru isa hingka bilangan rueh walas murid, ulun sa na ampasuk rutini baya Aku ma wuang mangkuk. 21Deya, Iya Murunsia sagar tulak, ialah kala sa haut nasurat hal Hanye, kude tu'u cilaka ulun sa dagana hanye, Iya Murunsia nakhianati! Ware ma ulun yiru jaka hanye puang suah nalahirkan." Peringatan ma Tenga andri Ira Kristus22Hantek here rahat kuman, Yesus ngalap ruti, andri udi Hanye memberkatini, Hanye nuhi-nuhini balalu ngamini ma here, nelang kaeau, "Alapleh, iti tenga-Ku." 23Balalu, Hanye ngalap sangkir, andri ngantuh syukur. Hanye ngamini ma here, andri here katuluh ngo'ot teka sangkir yiru. 24Balalu, Yesus kaeau ma here, "itilah ira-Ku, ira perjanjian, sa nacurahkan ma ulun rama. 25Aku ngantuh ma hanyu andri sabujurni, Aku puang sagar ngu'ut lagi hasil teka wua kakau anggur, hampe ma andrau hantek Aku ngu'ut anggur sa wa'u hang wuang kerajaan Alatalla."26Udi here banyanyi isa lagu rohani, here pada tulak ma Wungkur Zaitun. Kawan murid Yesus sagar Nanan Hanye 27Udihie, Yesus kaeau ma here, "'Hanyu katuluh sagar nanan Aku, deya naan nasurat, 'Aku sagar manyarang gembala, balalu kawan domba yiru sagar tapisah-pisah.' Zakaria 13:728Kude yiru, udi Aku nabangkitkan, Aku sagar tulak ma Galilea badahulu teka hanyu," 29Kude, hi Petrus kaeau ma Hanye, "Biar here katuluh nanan Hanyu, kude aku puang."30Balalu, Yesus kaeau mahanye, "Aku ngantuh satu'uni mahanyu, malem iti, sahu'an manu jagau malengan rueh kali, hanyu sagar menyangkal Aku telu kali." 31Kude yiru, hi Petrus gagumet nyangai, "'Biar Aku harus matei sindrah Hanyu, aku puang sagar manyangkal Hanyu!" Balalu, here katuluh sameh ngantuh kalayiru. Yesus hang Taman Getsemani32Udihie, here hampe ma uneng sa bangaran Getsemani, balalu Hanye kaeau ma kawan murid-Ni, Maharungleh hang yina samentara aku badoa." 33Balalu, Hanye ngenei hi Petrus, andri hi Yakobus, andri hi Yohanes baya Hanye, nelang Hanye mulai jari takut tatu'u andri tai'ik. 34Udihie, eau-Ni ma here, "Amirue-Ku sedih tu'u, numa sa hampe ane matei. Tatapleh muneng hang yina andri bajaga-jaga."35Dami, udi lawit butit, Hanye basujud hang amau tane andri badoa, Jaka kaiyuh , saat yiru mitah teka Hanye. 36Balalu, Hanye kaeau, "Abba, Ambah, katuluh hal kaiyuh na ulah-Nu. Alapleh sangkir iti teka Aku. Deya, puang inun sa ka'aheng-Ku, kude inun sa ka'aheng-Nu."37Udihie, Hanye hawi miulek andri katunung kawan murid-Ni ganyah mandre, balalu Hanye kaeau ma hi Petrus, "Simon, wah'inun hanyu mandre? Pa'kaiyuh sa hanyu bajaga-jaga salawah erang jam ai? 38Bajaga-jagaleh andri badoa himpan hanyu ada lawu ma wuang pencobaan. Roh dasar ngunu, kude tenga leme." 39Balalu ba'asa, Hanye tulak neu badoa andri ngantuh paneran sa sameh.40Andri ba'asa, Hanye hawi balalu katunung here rahat mandre deya mate here we'at tu'u, andri here puang ta'u harus nyangai inun ma-Hanye. 41Udi yiru, Yesus hawi ka telu kalini andri kaeau ma here, "Hanyu masih mandre andri istirahatleh? Sukup, wayahni haut hampe. Dinung, Iya Murunsia nasarah ma wuang kawan ulun badosa. 42Amuanleh, Hayu takam tulak. Dinung, sa nyarah Aku haut riet." Yesus Najama43Dami udi yiru, hantek Yesus ganyah bapaner, hi Yudas, isa hingka karueh walas murid, hawi baya ulun rama ngenei manau andri kayu pakai mupuk, nautus deya kawan imam kepala, kawan ahli Taurat, andri kawan tua bangsa Yahudi. 44Hanye sa nyarah haut ngami here siri, eauni, "Ulun sa sagar aku siuk, Hanyelah ulunni. Jama Hanye balalu enei Hanye tulak hang ime pengawasan." 45udihie, Hantek Yudas hampe, hanye hinang nyanriet Yesus andri kaeau, "'Rabi!" Balalu, hanye nyiuk Yesus. 46Udihie, here negei Yesus balalu nyama-Hanye.47Kude, isakaulun hingka here sa mindri, nyabut manauni balalu nyarang walah imam Besar, udihie netek siluni. 48Andri, Yesus kaeau ma here, "Wah inu hanyu hawi ngenei manau andri kayu pamupuk pakai nyama Aku sameh isakaulun perampok? 49Satiap andrau, Aku baya andri hanyu hang Bait Alatalla nelang mangajar, kude hanyu puang nyama Aku. Deya, hal iti terjadi nampan Kitab Suci iyuh naganapi." 50Udihie, here katuluh nanan Hanye balalu nempat.51Naan isakaulun pemuda sa ngiring Yesus, ekat makai sarung hang tengani. Balalu, here nyamani, 52kude hanye nanan sarungni yiru balalu nempat nelang babentur. Yesus Nahakimi Pemimpin Yahudi53Udihie, here ngenei Yesus ma Imam Besar. Andri, katuluh imam kepala, andri tua-tua andri kawan ahli Taurat bakumpul sasameh. 54Balalu, hi Petrus ngiring Yesus teka lawit, hampe ma halaman lewu Imam Besar. Hang yaru, Hanye maharung baya here pengawal nelang ngampilaing tengani hang perapian.55Here imam kepala andri katuluh Mahkamah Agama tarus ngantara saksi pakai nawan Yesus nampan here kaiyuh munu Hanye, kude here puang kahaba inun-inun. 56Deya, rama ulun ngami kesaksian palsu pakai nawan-Ni, kude kesaksian here puang rasuk isa andri sa lain.57Udihie, papire ulun mindri andri ngami kesaksian palsu pakai nawan Yesus, eauni, 58Kami nyandrengei Hanye kaeau, 'Aku sagar ngaruntun Bait Alatalla sa naulah tangan murunsia, balalu wuang telu andrau, Aku sagar ngulahni ba'asa, sa puang sameh naulah tangan murunsia." 59Kude, neu hal itipun kesaksian here puang sesuai isa andri sa lain.60Balalu, Imam Besar mindri hang penah-penah here andri nunti ma Yesus, "Wah inun Hanyu puang nyangai kawan ulun sa basaksi nawan Hanyu?" 61Kude, Hanye tatap muku andri puang nyangai. Imam Besar nunti ba'asa ma Yesus andri kaeau, "Inunkah Hanyu Mesias, Iya Alatalla sa Terpuji?" 62Balalu, Yesus kaeau, "Hanyelah Aku, andri hanyu sagar kadinung Iya Murunsia maharung hang tuhi kawan Yang Mahakuasa nelang sagar hawi sindrah andri awan-awan hang langit."63Balalu, nelang mairah jubahni, Imam Besar kaeau, "Wah inun takam ngantara saksi lagi? 64Hanyu haut nyandrengei hujatan. Inun kaputusannu?" Balalu, here katuluh ipakat nukum Hanye andri hukuman matei. 65Papire ulun mulai nura Hanye, andri nutup ra'i-Ni, andri nampar-Ni, balalu kaeau ma Hanye, "Banubuatlah!" Here pengawal narime-Ni balalu nampeleng Hanye. Hi Petrus Puang Mangakui Yesus66Andri, rahat hi Petrus masih naan hang ime halaman lewu Imam Besar, isakaulun walah wawei Imam Besar hawi. 67Balalu, kadinung hi Petrus ganyah ngampilaing tengani, walah yiru nantau hanye balalu kaeau, "Hanyu pada baya Yesus, Ulun Nazaret yiru." 68Kude, hi Petrus manyangkal nelang kaeau, "Aku puang karasa andri pauang kataru inun sa hanyu paner." Balalu, hanye tulak ma garabang anawang, balalu manu jagau malengan.69Walah wawei yiru kadinung hi Petrus hindra lagi balalu mulai kaeau lagi ma kawan ulun sa mindri, "Ulun iti hanye isakaulun hingka here." 70Kude, Hanye mayangkal lagi. Andri, puanf lawah udihie, kawan ulun sa mindri kaeau ma hi Petrus, "Hanyu jalas isa hingka here deya hanyu pada ulun Galilea."71Udihie, hanye mulai mangutuk andri basumpah, "Aku puang kataru andri ulun sa hanyu paner!" 72Hinang, manu jagau malengan karueh kalini andri hi Petrus kaitung sa inun haut Yesus eau mahanye, "Sahu'an manu jagau malengan rueh kali, hanyu haut manyangkal Aku telu kali." Balalu, hi Petrus puang kaiyuh nahan ngiak.

Chapter 15

Yesus hang Hadapan hi Pilatus 1Kaiyat sunsung, kawan imam kepala ngulah ipakat andri here kawan tua, andri kawan ahli Taurat, andri katuluh Sanhedrin. Balalu, here nuruk Yesus, ngenei-Ni tulak, andri nyarah Hanye ma hi Pilatus. 2Balalu, hi Pilatus nunti ma Hanye, "Inunkah Hanyu Raja ulun Yahudi?" Balalu, Hanye nyangaini, "Hanyu sa ngantuhni." 3Udihie, here imam kepala ngadawa Yesus eleh.4Balalu, hi Pilatus nunti lagi ma Hanye, "Inunkah hanyu puang nyangaini? Dinung, papire rama dawa'an here pakai nawan Hanyu." 5Kude, Yesus puang lagi nyangai ngulah hi Pilatus wauh. Yesus andri Barabas6Hang Andrau Raya Paskah, hi Pilatus haut patuh napas isakaulun tahanan sa here laku. 7Andri, naan isakaulun bangaran hi Barabas haut natahan baya here pemberontak sa munu ulun wuang isa pemberontakan. 8Ulun rama hawi andri mulai laku ma hi Pilatus neu ngulah sameh sapatuh hanye ulah ma here.9Andri, hi Pilatus nyangai here andri kaeau, "Inun hanyu sini aku napas mahanyu Raja ulun Yahudi ini?" 10Deya, hanye karasa amun here imam kepala haut nyarah Yesus deya kasiwa. 11Kude yiru, kawan imam kepala nga'yak ulun rama nampan laku hi Pilatus napas hi Barabas.12Balalu, hi Pilatus kaeau lagi ma here, "Jari, inun sa harus aku ulah andri ulun sa hanyu antuh Raja ulun Yahudi iti?" 13Balalu, here sindrah nantiak lagi, Nasalib ai Hanye!"14Udihie, hi Pilatus kaeau ma here, "Deya inun? Kahalaan inun sa haut Hanye uluh?" Kude, here sindrah nantiak magin mehet lagi, "Nasalib ai Hanye!" 15Deya sini ngulah arai atei ulun rama, hi Pilatus napas hi Barabas ma here, balalu, udi ngakasah Yesus, hanye nyarah-Ni pakai nasalibkan. Yesus Nakasese andri Nasiksa16Balalu, here prajurit ngenei Yesus masuk ma istana, hanye gedung pengadilan, andri here nerau katuluh pasukan bakumpul. 17Udihie, here masang jubah ungu ma Hanye, andri udi nganyam isa mahkota barunrui, here nganakni ma ulu Yesus. 18Udihie, here mulai ngantuh salam ma Hanye, "Salam, Raja ulun Yahudi!"19Andri, here mupuk ulu-Ni andri buluh balau nura-Ni nelang sujud nyambah Hanye. 20Udi here ngaja'an Yesus, here napas jubah ungu teka Yesus, balalu masang pama-Ni raerai. Udihie, here ngenei Yesus kaluar neu nyalib Hanye. Yesus Nasalib 21Balalu, here maksa ulun sa ganyah mitah, hi Simon ulun Kirene, sa rahat hawi hingka tumpuk, amah hingka Aleksander andri Rufus, pakai mikul salib-Ni.22Udihie, here ngenei Yesus ma uneng sa bangaran Golgota, sa artini "Uneng Tengkorak". 23Here ngami-Ni anggur basampur andri mur, kude, hanye ang hakun ngalapni. 24Udihie, here nyalib Hanye andri ngabagi-bagi pama-Ni hang penah here, nelang ngumpe undi pakai ngalap jatah sa iyuh naalap deya here asing-asing.25Andri, wayah yiru pas jam telu hantek here nyalib Hanye. 26Balalu, tulisan hal dawa'an ma Yesus nasurat, "Raja Ulun Yahudi." 27Udihie, here nyalib rueh ulun parampok sindrah Hanye, isa hang tuhi kawan-Ni andri isakaulun hang tuhi kawi-Ni. 28Jari, taganaplah Kitab Suci sa kaeau, "Andri, Hanye tahitung hang helang kawan ulun durhaka."29Udihie, kawan ulun sa rahat mitahngahujat Yesus nelang ngageleng ulu here andri kaeau, "Hi! Hanyu sa sagar ngampiruntun Bait Alatalla balalu ngulahni lagi wuang telu andrau, 30ware nyalamat tenga-Nu raerai balalu minauleh teka salib'ru!"31Kalahie pada kawan imam kepala, sindrah andri here ahli Taurat, ngaja'an Yesus andri kaeu isa andri sa lain, "Hanye ta'u nyalamat ulun lain, kude Hanye pa'kaiyuh nyalamat tenga-Ni raerai! 32Elahni Mesias, Sang Raja Israel, itati minau hingka salib nampan takam kaiyuh nantau andri parisaya." Here sa nasalib baya andri Yesus pada mencela Hanye. Kepateian Yesus33Hantek haut jam kaenem, terjadi maieng hang katuluh tane yiru hampe hang jam kasuei. 34Dami jam ka-9, Yesus nantiak andri lengan mehet, "Eloi, Eloi, lama sabaktani," sa artini "Alatalla-Ku, Alatalla-Ku, wahinun Hanyu nanan Aku?" 35Balalu, udi nyandrengeini, papire ulun sa mindri hang riet-Ni kaeau, "dinung! Hanye nerau hi Elia."36Balalu, isakaulun nempat, andri ngisi isa uneng andri anggur asem, balalu nganakni hang buluh, balalu, ngamini ma Yesus pakai ngu'ut, nelang kaeau, "Elahni takam ninung inunkah hi Elia sagar hawi neu ngampinau Hanye." 37Udihie, Yesus nantiak andri lengan mehet nelang mahewuk sa pangalis-Ni. 38Hantek yiru, tirai Bait Alatalla pairah jari rueh, hingka amau hampe ma ime.39Balalu, hantek kepala pasukan, sa mindri nadap Yesus, kadinung kalaawe Yesus mahewuk pangalis-Ni, hanye kaeau, "Tu'u, ulun iti hanyelah Iya Alatalla!" 40Hang yeru pada naan papire wawei sa kadinung hingka lawit, hang helang here naan hi Maria Magdalena, andri hi Maria ineh hi Yakobus Muda andri hi Yoses, andri hi Salome. 41Hantek Yesus naan hang wilayah Galilea, here ngiring Hanye andri melayani Hanye. Balalu, hang yaru naan rama wawei lainni sa hawi sindrah Yesus ma Yerusalem. Yesus Napasar42Hantek andrau haut tiba kamalem, deya andrau yiru hanye Andrau Persiapan, sa'hu'an andrau Sabat, 43Hi Yususf ulun Arimatea hawi, hanye isakaulun hingka anggota Majelis Besar sa nahormati, hanye pada ngandrei eleh pihawian Kerajaan Alatalla, bausaha ngampihe'ei tengani tulak ma Pilatus nampan laku tenga Yesus. 44Pilatus emah hantek nyandrengei Yesus haut matei. Hanye nerau kepala pasukan balalu nunti ma hanye, tu'u sah Yesus haut matei.45Udi hi Pilatus karasa hingka kepala pasukan, hanye ngami mayat yiru ma hi Yusuf. 46Balalu, hi Yusuf midi kain linen balalu ngampinau mayat Yesus, udihie ngabungkus-Ni wuang kain linen yiru, hanye ma'angkading-Ni hang wuang ugang sa haut nakadi hang wungkur watu. Balalu, hanye ngaguling isa watu ma anawang ugang yiru. 47Hi Maria Magdalena andri hi Maria ine Yoses nantau uneng mayat Yesus naangkading.

Chapter 16

1Habar Kebangkitan Yesus Andri, hantek andrau Sabat haut luput, Hi Maria Magdalena, hi Maria ine hi Yakobus, andri hi Salome, haut midi kawan rempah pakai here tulak neu meminyaki Yesus. 2Ka'iyat sunsung, hang andrau pertama minggu yiru, hantek mateandrau terbit, here hawi ma ugang.3Here kaeau isa andri salain, "Hie sa sagar ngaguling watu hingka anawang ugang yiru die?" 4Kude, dami here nantau ma amau, here kadinung watu sa hante tu'u yiru haut taguling.5Andri, udi masuk ma wuang ugang, here kadinung isakaulun pemuda sa makai jubah mahilak rahat maharaung hang tuhi kawan, here emah. 6Balalu, hanye kaeau ma here, "Ada emah, hanyu ngantara Yesus ulun Nazaret sa nasalib. Hanye haut bangkit. Hanye mahi hang yina. Dinung uneng here nangkading-Ni. 7Kude, tulakleh, wara ma kawan murid-Ni andri ma hi Petrus bahwa Hanye rahat badahulu hingkahanyu ma Galilea. Hang yaru, hanyu sagar panalu Hanye, ialah sa haut hanye wara ma hanyu8Udihie, here kaluar nempat teka ugang yiru deya here neter andri wauh, andri here pa'kaiyuh kaeau inun-inun ma hie-hie deya here takut. [Andri inunpun sa haut naparintah nampan here ngeau ma hi Petrus andri kawan hengauni, here iwara andri tawelek. Udihie, Yesus raerai sa ngirim here ma Timur hampe Barat, neu ngasiar habar sa Barasis andri sa pa'kaiyuh binasa hal keselamatan kekal. Amin.] Yesus Nyantarang Tenga-Ni ma Kawan Murid-Ni9Hantek Yesus bangkit kaiyat sunsung hang andrau pertama wuang minggu yiru, Hanye pertama-tama nyantarang tenga-Ni ma hi Maria Magdalena sa teka hanye Yesus haut ngunur pitu roh ra'at. 10Balalu, hanye tulak andri iwara ma here sa haut baya Yesus, ganyah here rahat baduka andri ngiak. 11Balalu, hantek here nyandrengei bahwa Yesus welum andri nadinung deyani, here puang parisaya.12Udi kejadian yiru, Yesus pada nyantarang tenga-Ni wuang rupa lain ma rueh kaulun teka here sa rahat takia nuju ma tumpuk. 13Balalu, here miulek andri iwara ma sa linni, kude here sa linni pada puang parisaya here. Yesus Bapaner ma Kawan Murid-Ni14Udihie, Hanye nyantarang tenga-Ni ma kasawalas murid-Ni hantek here rahat maharung kuman balalu Hanye nagur here deya here puang parisaya andri mape atei. Deya, here puang parisaya ma kawan ulun sa haut kadinung Hanye haut bangkit. 15Balalu, Hanye kaeau ma here, "Tulakleh ma katuluh dunia andri ngasiar Injil ma katuluh sa welum. 16Hie sa haut parisaya andri haut nabaptis sagar nasalamat, kude hie sa puang parisaya sagar nahukum.17Balau, siri-siri iti sagar naan witu here sa parisaya: Wuang ngaran-Ku here sagar ngusir kawan roh ra'at; here sagar bapaner wuang basa-basa wa'u, 18here sagar negei anipe andri tangan here; balalu dami here ngu'ut rasun sa nampatei, hal yiru puang sagar ngulah here silaka; here sagar nganak tangan here hang amau kawan ulun sakit, balalu ulun yiru jari ware." Yesus Tapaenat ke Surga19Balalu, udi Tuhan Yesus ngantuhni ma here, Hanye tapaenat ma surga andri maharung hang tuhi kawan Alatalla. 20udihie, here tulak andri bahutbah hang awe-awe, nelang kuasaTuhan bagawi wuang here andri ngampitaguh firman-Ni mitah siri-siri sa ngiringni.

Luke

Chapter 1Panjalasen Pamulaan

1Haut rama ulun bausaha manyusun isa cataten neu kawan kajadian sa haut naan hang pena-penah takam, 2iyalah neu cataten sa haut na tahampe ma takam daya kawan ulun sa hantek palanungkai haut jari saksi mate anri pambarita Barita Salamat. 3Daya aku haut piajar katuluhni anri taliti teka palanungkai, patut leh aku pada nyuratni baurutan ma naun, ui Teofilus sa agung, 4himpan hanyu tau karasa kabujuren neu sa haut naajar mahanyu.Piwaraan Neu Yohanes Pambaptis5Hantek pamarintahan Herodes, Raja Yudea, naan erang kaulun imam bangaran Zakharia sa asalni teka pipakatan imam Abia. Matueh waweini teka tuturunan Harun, ngaranni Elisabet. 6Zakharia anri Elisabet hanyeru kawan ulun sa bujur hang mate Alatalla. Here welum mahi cacat sasuai hukum anri parentah Tuhan. 7Kude yeru, here mahi anak daya Elisabet mandul nelang karuehni haut matueh tuu.8Hantek niba giliran kalompokni batugas, Zakharia kaiyuh tugas jari imam hang hadapan Alatalla. 9Nguma kabiasaan kaimaman, Zakharia tapidi teka hasil undi pakai masuk ma Lewu Alatalla anri nutung parapen. 10Awuk parapen na parapah katuluh ulun lakudua hang luar.11Nyalenga, malekat Tuhan nantarang tenga ma Zakharia anri minri tuhi kawan altar parapen. 12Hantek kaindi malekat ru, Zakharia neter nelang tuu takut. 13Kude, malekat yeru kaeau ma hanye,"ada takut, Zakharia, dagana lakudua pilakuaannu haut na rengei. Matueh waweinu, Elisabet, sagar malaheran erang kaulun anak upu ma hanyu balalu hanyu ngami ngaranni Yohanes.14Hanyu sagar arai nelang mihewu, nelang hene ulun uma arai daya pihawianni. 15Hanye sagar hante hang hadapan Tuhan nelang puang sagar nguut angur atawa uutan sa ngulah mahamui. Malah, hantek teka wuang wuntung inehni hanye sagar natampenu Ruh Barasis.16Hanye sagar ngulah hene ulun Israel mulek ma Tuhan, Alatalla here. 17Hanye sagar takiya badahulu teka Tuhan anri ruh nelang kuasa Elia, pakai ngulah atei kawan amah mulek ma kawan anak here.Hanye jua sagar ngulah kawan ulun sa puang taat mulek ma hikmat kawan ulun bujur. Dagana yeru, hanye ngampisiap umat sa haut nasadia ma Tuhan."18Zakharia maharek ma malekat yeru,"Kalaawe aku tau karasa neu yena? Daya, aku yiti haut matueh anri matueh waweiku pada haut lanyut umur." 19Malekat yeru kaeau, "Aku ti Gabriel, malekat sa minri hang hadapan Alatalla. Aku na utus himpan bapaner anri hanyu nelang nampe barita maeh yena mahanyu. 20Taati rengeileh, Hanyu sagar muna anri patau bapaner hampe anrau kajadian daya hanyu puang parisaya wusi panerku, sa sagar naganapi waktuni."21Helang waktu yeru, ungkup nganrei Zakharia. Here ipanunti daya inun Zakharia muneng kajut lawah hawuang Lewu Tuhan. 22Hantek kaluar, Zakharia puang tau bapaner ma here. Here pada karasa amun Zakharia haut kaiyuh paninungen hawuang Lewu Alatalla daya hanye gutu-gutus ngulah isarat ma here, daya patau paner. 23Udi waktu tugas kaimananni luput, Zakharia mudi ma lewuni.24Udi kajadian yeru, Elisabet mihawuntung balalu isanina tenga salawah dime wulan. Hanye kaeau," 25Yitileh sa haut naulah Tuhan ma aku. Hanye mamparhati aku anri mahapus amanganku teka ulun rama.Piwaraan neu Yesus Kristus26Hantek katika Elisabet haut masuk enem wulan mihawuntung, Alatalla ngutus malekat Gabriel ma tumpuk hang wilayah Galilea, sa bangaran Nazaret. 27Hanye na utus himpan Makalu erang kaulun bujang paruna sa batunangan anri erang kaulun upu bangaran Yusuf, katurunan Dawid. Ngaran bujang paruna hanyeru Maria. 28Balalu, malekat yeru hawi ma Maria anri bapaner," Tabe, ui hanyu sa naberkati! Tuhan baya hanyu." 29Karengei eau lengan yeru, Maria basing nunti hawuang ateini neu arati tabe yeru.30Malekat ru ngamander ma hanye,"Ada takut, Maria, daya Alatalla haut ngami sinta karuniaNi ma hanyu. 31Sanrengei, hanyu sagar mihawuntung anri maleheran erang kaulun Anak upu, anri hanyu sagar ngampiranNi. Yesus. 32Hanye sagar jari hante anri sagar na antuh Anak Alatalla Sa Tungkan. Tuhan Alatalla sagar ngami-Ni tahta Dawid, datu hiyang-Ni. 33Hanye sagar mamarintah amau katurunan Yakub hampe kalalawah anri karajaan-Ni puang sagar suah jumpuh."34Balalu, Maria bapaner ma malekat yeru,"Kalaawe hal yena sagar bakajadian sadangkan aku huan badarangan?" 35Malekat yeru nyangai anri nuing ma hanye," Ruh Barasih sagar hawi amau hanyu anri kuasa Alatalla sa Pangaamau sagar nyangkuwungnu. Yeruleh sababni, Genda sa sagar lahir yeru barasih anri sagar na antuh Anak Alatalla.36Anri, karasanuleh amun Elisabet, pulaksanainu yeru, ganyah mihawuntung pada hang umur tuehni. Hanye sa dahulu na antuh tamanang, taati haut mihawuntung enem wulan. 37Sabab, mahi naan hal sa mustahil ma Alatalla." 38Anri, aku yiti walah Alatalla. Jarileh ma aku iyalah hanyu tuing yeru." Udiyeru, malekat yeru tulak nanan hanye.39Hang anrau-anrau yeru, Maria basasiap kai tulak ma daerah pagunungan, ma isa tumpuk hang Yehuda. 40Hanye masuk ma Lewu Zakharia anri ngami tabe ma Elisabet. 41Hantek Elisabet karengei tabe teka Maria, genda hang wuang wuntungni bagarak anri Elisabet natampenu Ruh Barasih.42Udiyeru Elisabet miuwik arai anri lengan mehet," Na berkatleh hanyu teka kawan katuluh wawei, anri naberkatleh genda na malaherannu. 43Hiyesah aku yiti hampe ineh Tuhanku hawi ma aku?44Tuu, hantek eau tabe nu hampe ma siluku, genda hawuang wuntungku bagarak daya mihewu. 45Araimihewu leh hanye parisaya inun sa na tahampe Tuhan ma hanye sagar napiganap."Tawat Maria ma Tuhan46Balalu bapanerleh Maria," Amirueku nawat Alatalla, 47anri Ruhku arai mihewu hawuang Alatalla, Juru Salamatku.48Daya, Alatalla haut mamparhitung walah-Ni sa hina yena.Rengeileh, mulai taati anri papalusanni, katuluh ganarasi sagar ngantuh aku arai mihewu.49Daya Hanye Sa Palingkuasa haut ngulah hal-hal hante ma aku, anri barasihleh ngaran-Ni.50Karunia-Ni na ami teka jaman ma jaman, ma kawan ulun sa takut anri Hanye. 51Hanye haut nutui kuasa-Ni anri tangan-Ni. Hanye ngulah pasah darai kawan ulun sa sakah hawuang akal ateini.52Hanye ngampinau kawan panguasa teka singasana here, anri ngapamau kawan ulun sa ime atei.53Hanye haut namising ulun sa juju anri pikaeh, tapi mugah ulun tatau tulak anri tangan lawang.54Alatalla haut ngami pangarawahen ma Israel, walah-Ni, daya ngitung karunia-Ni.55Iyalah sa haut nawara-Ni ma datu hiyang takam, ma Abraham anri katurunanni hampe kalalawahni.56Anri, Maria muneng baya Elisabet kakira telu wulan lawahni, Balalu hanye mudi ma lewuni.Yohanes Pambaptis Nakayaan57Taati hampeleh waktuni ma Elisabat malaheran anri hanye ngakayaan erang kaulun genda upu. 58Kawan tatangga anri kaluarga karengei amun Tuhan haut nantarang karunia-Ni sa hante ma Elisabet, anri here uma arai baya hanye.59Hang anrau sa kawalu, here hawi lepuh nyunat genda yeru. Here hamen ngampingaran genda yeru Zakharia, iyalah ngaran amahni. 60Kude, inehni bapaner,"Puang, hanye sagar ampingaran Yohanes." 61Kawan ulun yeru ma harek ma Elisabet,"Mahi naan erang kaulun jua hang penah pulaksanainu sa na ampingaran anri ngaran yeru."62Udiyeru, here ngami isyarat ma Zakharia lepuh nunti ma hanye, ngaran inun sa hamen na ami ma genda yeru. 63Zakharia laku erang isa papan tulis, anri manulis iyalah yena: "Ngaranni Yohanes." Anri, katuluh ulun jari heran.64Sakatika yeru jua, wawa Zakharia pauka anri lelani mulek maeh. Hanye mulai bapaner anri nawat Alatalla. 65katuluh tatangga here jari takut anri kajadian yena ngulah jari paneran ulun hang katuluh desa parbukitan Yudea. 66Anri, katuluh ulun sa karengei neu yena nunti hawuang atei here,"Sagar jari inunkah genda iti yati?" Dagana, tangan Tuhan nyinrah hanye.Zakharia Nawat Alatalla67Zakharia, amah Yohanes, pada penu anri Ruh Barasih anri banubuat, eauni, 68"Tawat Alatalla, Alatalla Israel, Dagana Hanye haut hawi anri nyalamat umat-Ni69Hanye haut ngamuan tanuk kasalamaten ma takam teka katurunan Dawid walah-Ni, 70iyalah sa nampe barita salamat mitah wawa kawan nabi-Ni sa barasih teka jaman sadi hurap 71himpan takam na salamat teka kawan musuh takam, anri teka tangan ulun sa muar takam.72Hanye ngarajani himpan nantarang karunia-Ni ma tatu hiyang takam, anri daya hanye ngitung panan parjanjian-Ni sa barasih, 73hanyeru sumpah sa Hanye tahampe ma tatu hiyang takam, Abraham, 74amun takam sagar bebas teka tangan kan musuh takam himpan takam kaiyuh nyambah Hanye puang naan katakuten, 75wuang kakudusan anri kabujuren hang hadapan-Ni, sa umur welum takam.76Anri hanyu, anakku, sagar na antuh nabi Alatalla Sa Pangaamau, dagana hanyu sagar takiya badahulu teka Tuhan, pakai ngampisiap lalan ma Hanye. 77Himpan ngami pangartian neu kasalamaten ma utus-Ni mitah pangampunan panan dusa-dusa here.78Daya karunia nelang ahi lelu Alatalla takam, sahaya mateanrau sagar nyinar takam teka unengan sa amau 79pakai ngampiraai here sa muneng hawuang iyeng anri sa muneng hawuang amayang pampatei, ngayak pee takam nuju ma lalan damai sajahtera."80Maka, anak yeru welum sasar hante, anri sasar kuat hawuang ruh. Hanye muneng hang padang balantara hampe wayahni hawi nantarang tenga ma bangsa Israel.
Chapter 2Sensus anri Yesus Kristus nakayaan

1hantek yeru, Kaisar Agustus ngaluar parintah himpan nalaksana sensus ma katuluh paduduk hang dunia. 2Yena sensus panduduk sa puga naulah hantek Kirenius jari gubernur hang Siria. 3Maka, katuluh ulun mulek ma tumpuk asal here asi-asing lepuh mandaftar tenga.4Yusuf pada nanan Nazaret, tumpuk hang Galilea, anri nintu Yudea, ma tumpuk Dawid sa na antuh Betlehem, daya here asalni teka turunan Dawid, 5himpan hanye nasatet sinrah anri Maria, tunanganni, sa rahat mihawuntung.6Hantek Yusuf anri Maria haut hang Bethlehem, hampeleh waktuni Maria malaheran. 7Maria malaheran Genda upuni sa taraulu. Hanye nabarungkus-Ni anri salampin nelang naelah-Ni hawuang dulang daya mahi naan kamar uneng here amalem.Kawan Pakatik Nyuwuk Genda Yesus8Hang daerah sa sameh naan papire pakatik sa muneng hang padang nyaga kawan babiri here amun kamalem. 9Nyalenga, malekat Tuhan minri hang hadapan here anri kamuliaan Tuhan basahaya hang litar here hampe here tamam takut.10Kude, malekat yiru bapander ma here,"Ada takut nelang rengeileh, Aku nampe barita ma naun, kabar maeh neu kaaraien ma katuluh utus bangsa. 11hang anrau yena haut nakayaan ma naun erang kaulun Juru Salamat, hanyeru Kristus, Tuhan, hang tumpuk Dawid. 12Itileh tanda ma naun: Hanyu sagar panalu Genda sa na barungkus anri salampin anri mangkading hawuang dulang."13Salenga, hulet sinrah malekat yeru erang kalumpuk hante tantara surgawi sa nawat Alatalla anri kaeau, 14"Tawat ma Alatalla hang uneng sa pangaamau anri kasanangen hang dunia, hang helang kawan ulun sa suntuk ma Hanye."15Hantek kawan malekat nanan kawan pakatik yeru anri mulek ma surga, kawan pakatik yeru bapander isa ma sa lain,"Hayu takam ma Betlehem ngindi hal-hal sa haut bakajadian anrau yena, sa haut Tuhan tahampe ma takam." 16 Balalu, here iwawansit tulak anri manalu Maria anri Yusuf, baya Genda sa naangkading hang dulang.17Hantek kawan pakatik kaindi Hanye, here nyurah wusi paner sa haut nawara ma here neu Genda yiru. 18Anri, katuluh ulun sa karengei hal yeru wauh daya hal-hal sa na wars pakatik ma here. 19Kude, Maria nyimuh hal yeru anri maranung wuang ateini. 20Balalu, kawan pakatik mulek nunung kawan babiri here nelang nawat Hante Alatalla daya katuluh sa haut here kaindi anri karengei iyalah nawara ma here.21Anri, udi ganap walu anrau Balalu nyinar Genda yeru, ngaran-Ni na antuh Yesus, iyalah ngaran-Ni sa naami malekat sahuan Hanye na naan hawuang wuntung.Genda Yesus na enei ma Lewu Alatalla22Hantek anrau-anrau ibarasih uma hukum Musa haut luput, Maria anri Yusuf ngenei Yesus ma Yerusalem lepuh manyarah-Ni ma Tuhan, 23iyalah sa tasurat hawuang hukum Tuhan,"Satiap anak upu taraulu naampidudus ma Tuhan 24anri ngami parapah sasuai inun sa naantuh hawuang hukum Tuhan, hanyeru erang pasang wurung dara muda."25Naan erang kaulun upu bangaran Simeon sa muneng hang Jerusalem. Hante ulun sa bujur anri patuh, sa tunu-tunup pangarawahen Alatalla amau Israel, anri Ruh Barasih nyinrahni. 26Ruh Barasih iwara amun hanye puang sagar matei sahuan kaindi Kristus sa naberkati Tuhan.27Balalu, Simeon hawi ma Lewu Alatalla daya kuasa Run Barasih, hantek Yusuf anri Maria ngenei Genda Yesus ma Lewu Alatalla nampalus ma Hanye inun sa haut natantu daya hukum Taurat. 28Udiyeru, Simeon ngantung Genda ru anri nawat Alatalla, eauni, 29"Taati, u Tuhan, amun Hanyu ngami ijin walah-Nu yena tulak hawuang damai, sasuai anri lengan-Nu;30Daya mateku haut kaindi kasalamaten-Nu, 31sa haut Hanyu sadia hang hadapan katuluh bangsa; 32hanyeru piraai sa sagar ngampiraai kawan bangsa sa puang kataru Tuhan, anri sa jari kamuliaan ma utus-Nu, Israel."33Yusuf anri ineh Genda yeru jari heran inun sa na paner Simeon neu Henye. 34Udiyeru, Simeon mamberkat here anri bapander ma Maria, ineh Yesus,"Rengei, Genda yiti haut na pidi pakai nyanawu anri nyalamat hene ulun Israel, nelang jari tanda sa na na lawan rama ulun. 35(Anri, erang kawila padang sagar manyuduk amiruenu) himpan isi atei hene ulun sagar nasantaru."36Hang yaru pada naan erang kaulun nabi bangaran Hana, anak Fanuel teka suku Asher. Hanye haut tuu matueh. Hanye ekat welum baya daranganni salawah pitu taun udi here kawin, 37anri yeru hanye jari walu hampe umurni 84 taun. Hanye puang suah nanan Lewu Alatalla, tapi sumbayang kaanrau kamalem nelang puasa anri lakudua. 38Hantek yeru, hawileh Hana anri hanye nawat syukur ma Alatalla nelang ngesah neu Yesus ma katuluh ulun sa santar nunup pambebasan Yerusalem.Yusuf anri Maria mudi ma Nazaret39Udi Yusuf anri Maria ngaraja katuluh sasuai hukum Tuhan, here mulek ma Galilea, ma tumpuk asal here, hanyeru Nazaret. 40Iya yeru welum sasar hante, kuat, penu anri hikmat, anri Alatalla mamberkati-Ni.41Genep taun, ulunn matueh Yesus tulak ma Yerusalem hang Anrau Pesta Paskah. 42Hantek Yesus baumur ruehwalas taun, here tulak ma yaru sasuai kabiasaan anrau pesta yeru. 43Udi pesta ru jumpuh, here mudi. Tapi, Yesus tatap muneng hang Yerusalem puang rasa ineh amah-Ni. 44Daya ulun matueh Yesus nanguh Hanye naan hang helang kumpulan, here nampalus pakiaan hampe erang anrau penu. Balalu, here mulek ngantara-Ni hang helang kawan kaluarga anri kawan ulun sa here kataru.45Hantek here mahi panalu Yesus, here mulek ma Yerusalem lepuh ngantara-Ni. 46Udi telu anrau, here kahaba Yesus hang Lewu Alatalla ganyah maharung hang helang kawan guru agama, nelang nyanrengei anri nampe tuntian ma here. 47Katuluh ulun sa nyanrengei-Ni manga-manga daya pangarasaen anri kawan sangaian-Ni.48Hantek ulun matueh-Ni katantau Hanye, here jua mandam, Balalu, ineh-Ni nunti,"Nak, daya inun Hanyu miulh kayaiti ma kami? Amah-Nu anri aku galisah ngantara-Ni." 49Sangai Yesus ma here,"daya inun hanyu ngantara Aku? Puang karasakah hanyu amun Aku pasti naan hang lewu-Ku?" 50Kude yeru, here puang paham inun sa na paner-Ni ma here.51Balalu, Yesus mudi sinrah here ma Nazaret anri uma here. Kude, ineh-Ni nyimuh wusi paner yeru hawuang ateini. 52Yesus pada tumu mihante anri sasar pintar maharati. Hanye pada sasar nakatuju Alatalla anri murunsia.
Chapter 3Palayanan Yohanes Pambaptis

1Hang taun kadime walas jaman pamarintahan Kaisar Tiberius, hantek Pontius Pilatus jari gubernur Yudea, Herodes jari raja Galilea; Filipus pulaksanai Herodes jari raja hang Iturea anri Trakhonitis; anri Lisanias jari raja Abilene.2Hanas anri Kayafas jari imam agung, hawi lengan Alatalla ma Yohanes, anak Zakharia, sa muneng hang padang balantara.3Maka, tulakleh Yohanes ma katuluh daerah hang sakitar Yordan anri mambarita baptisan partobatan pakai pangampunan dusa,4iyalah haut natulis hawuang kitab Nabi Yesaya: "Yenaleh lengan ulun sa nanterau hang padang balantara,' sadialeh lalan ma Tuhan, sanrata lalan ma Hanye.5Tiap leba sagar natimbuk anri satiap gunung anri wungkur sagar na sanrata. Lalan sa bakeluk sagar nakawitu anri tiap lalan sa puang rata sagar na sanrata. 6Anri, katuluh ulun sagar kaindi kasalamatan teka Tuhan"' (Yesaya 40:3-5)7Balalu, Yohanes maharek ma ulun rama hawi laku na apanrus dayani," Ui, hanyu turunan anipe wisa! Hiye sa ngampi itung hanyu himpan lapas teka hukuman sa sagar hawi?8Dagana yeru, putik kawan wua sa nantarang patobatannu. Ada paner ma tenganu raerai, 'Abraham hanyeru tatu hiyang kami!' Aku iwara ma naun, sabujurni teka kawan watu yena Alatalla tau ngamuan kawan anak ma Abraham!9Malahan, teka taati kapak haut na pantak hang wakat kayu. Satiap kayu sa puang bawua maeh sagar nateweng anri na tawut ma wuang apui."10Kawan ulun nunti ma Yohanes," Amun kalayeru, inun sa patut kami ulah? 11Hanye nyangai,"ganap ulun sa naan rueh pama, hanye ngami erang kalamar ma ulun sa pauweng baisi. Anri, ganap ulun sa naan makuta pada ngulah hal sa sameh."12Papire pangumpul pajak jua hawi laku naapanrus. Here nunti ma Yohanes,"Guru, inun sa patut kami ulah?"13Yohanes iwara ma here,"Ada narik pajak labis teka sa haut na tatap pakainu."14Papire sardadu nunti ma Hanye," Kalaawe anri kami? Inun sa patut kami ulah?" Yohanes maharek ma here,"Ada main paksa laku duit teka hiye jua atawa anri dawaan palsu. pisukupleh tenganu anri gajehnu."15Hantek katuluh ulun rahat maharap pihawian Mesias, here uras nunti hawuang atei neu Yohanes, inunkah hanye Kristus atawa puang. 16Yohanes nyangai anri bapander,"Aku ngapanrus hanyu anri ranu. Kude, erang kaulun sa labis bakuasa teka aku sagar hawi. Makai nguka tadi sandal-Ni aku puang patut. Hanye sagar ngapanrus hanyu makai Ruh Barasis anri apui.17Dahuru haut naan hang tangan-Ni pakai marasih lantai uneng igirik anri pakai ngumpul gandum sa maeh ma wuang wirang-Ni. Kude, Hanye sagar nutung ape ma wuang apui sa puang sagar suah pare."18Anri hene nasehat sa lain, Yohanes ngajar Barita Salamat ma rama ulun.Yohanes Pambaptis Napanjara19Kude, daya Yohanes nagur Herodes, raja wilayah, daya hal sa haut na ulahni anri Herodias, darangan pulaksanai Herodes, anri daya katuluh hal jahat sa haut naulahni, 20maka Herodes namah yena pakai katuluhi anri nampasuk Yohanes ma wuang panjara.21Hantek katuluh ulun naapanrus, Yesus jua na apanrus. Anri, hantek Hanye lakudua, langit pauka, 22anri Ruh Barasih minau ma amau-Ni wuang ujut wurung dara. Balalu, naan lengan hawi teka langit anri bapaner,"Hanyu Anak-Ku sa nasayang-Ku. Ma-Hanyu leh Aku basadia."Silisilah Yesus23Hantek Yesus nuku pagawian-Ni, Hanye baumur sakitar telumpulu taun. Kawan ulun bapandapat Yesus yeru anak Yusuf. Yusuf anak Eli. 24Eli anak Matat. Matat anak Lewi. Lewi anak Malkhi. Malkhi anak Yanai. Yanai anak Yusuf.25Yusuf anak Matica. Matica anak Amos. Amos anak anak Nahum. Nahum anak Hesli. Hesli anak Nagai. 26Nagai anak Maat. Maat anak Matica. Matica anak Simei. Simei anak Yosekh. Yosekh anak Yoda.27Yoda anak Yohanan. Yohanan anak Resa. Resa anak Zerubabel. Zerubabel anak Sealtiel. Sealtiel anak Neri. 28Neri anak Malkhi. Malkhi anak Adi. Adi anak Kosam. Kosam anak Elmadam. Elmadam anak Er. 29Er anak Yesua. Yesua anak Eliezer. Eliezer anak Yorim. Yorim anak Matat. Matat anak Lewi.30Lewi anak Simeon. Simeon anak Yehuda. Yehuda anak Yusuf. Yusuf anak Yonam. Yonam anak Elyakim. 31Elyakim anak Melea. Melea anak Mina. Mina anak Matata. Matata anak Natan. Natan anak Daud. 32Daud anak Isai. Isai anak Obed. Obed anak Boas. Boas anak Salmon. Salmon anak Nahason.33Nahason anak Aminadab. Aminadab anak Admin. Admin anak Arni. Arni anak Hezron. Hezron anak Peres. Peres anak Yehuda. 34Yehuda anak Yakub. Yakub anak Ishak. Ishak anak Abraham. Abraham anak Terah. Terah anak Nahor. 35Nahor anak Serug. Serug anak Rehu. Rehu anak Peleg. Peleg anak Eber. Eber anak Salmon.36Salmon anak Kenan. Kenan anak Arpakhsad. Arpakhsad anak Sem. Sem anak Nuh. Nuh anak Lamekh. 37Lamekh anak Metusalah. Metusalah anak Henokh. Henokh anak Yared. Yared anak Mahalaleel. Mahalaleel anak Kenan. 38Kenan anak Enos. Enos anak Set. Set anak Adam. Adam anak Alatalla.
Chapter 4Yesus Napurija

1Yesus, sa penu Ruh Barasih mulek ma Yordan. Balalu hanye na ayak daya Ruh Barasih nuju padang balantara 2salawah 40 anrau nampan na purija Iblis. Hanye puang nguta inun jua salawah anrau- anrau yeru. Hantek wayahni luput, Hanye kalauwan.3Balalu, Iblis maharek ma Hanye,"Amun Hanyu Anak Alatalla, huyuleh watu yena jari roti." 4Yesus nyangaini,"Naan tasurat,'murunsia welum puang teka rute ai."' Ulangan 8:35Udiyeru, Iblis ngayak Yesus ma unengan sa amau anri nantarang ma- Hanye katuluh karajaan dunia. 6Balalu, Iblis kaeau ma-Hanye,"Aku sagar ngami Hanyu kuasa anri kamuliaen amau katuluh unengan ru. dagana katuluhni haut naami maaku. Anri, aku ngami ma hiye jua sa aku katuju. 7Jari, jaka Hanyu nyamah aku, katuluh yeru sagar jari ampun-Nu."8Balalu, Yesus nyangai,"Naan tasurat, 'Hanyu harus nyamah Tuhan Alatallanu, ekat ma-Hanye hanyu harus babakti"' Ulangan 6:139Udiyeru, Iblis ngenei Yesus ma Yerusalem balalu ngampinau-Ni hang wuwungan Lewu Alatalla. Eau Iblis ma Yesus, "Amun Hanyu Anak Alatalla, sanawuleh tenga-Nu teka yena ma kapit, 10daya naan tasurat, 'Manganai Hanyu, Alatalla sagar nunyu kawan malekat-Ni nyaga Hanyu.'Mazmur 91:1111Nelang, anri tangan here, here sagar nyanrepang Hanyu himpan pee-Nu puang santuk watu,"'Mazmur 91:1212Sangai Yesus ma Iblis,"Naan tasurat, 'Ada murija Tuhan Alatallanu"' Ulangan 6:1613Udi Iblis luput murija Yesus, hanye tulak nanan Yesus anri nganrei wayah sa lain.14Yesus mulek ma Galilea anri penu kuasa Roh, anri barita neu Hanye tasiar ma katuluh daerah hang litar yeru. 15Balalu Hanye mulai ngajar hang sinagoge anri katuluh ulun nawat Hanye.Yesus Natulak Hang Tumpuk asal-Ni16Udiyeru Yesus tulak ma Nazaret, tumpuk uneng Hanye tumbu mihante. Iyalah kabiasaan-Ni, Yesus tulak ma sinagoge anri minri kai mambasa. 17Kitab Nabi Yesaya na ami ma Hanye, balalu Hanye nguka kitab ru anri kahaba kalaan sa natulis,18Ruh Tuhan naan witu Aku, daya Hanye haut ngutus Aku lepuh mambarita Kabar Barasih ma kawan ulun susah.Hanye ngutus Aku mambarita pambebasan ma kawan tahanan, anri ngampulek paninungan ma kawan ulun pehe, ngampibebas kawan ulun sa tatindas, 19anri ngabar taun berkat Tuhan haut hawi." Yesaya 61:1-220Yesus nutup kitab yeru nelang ngampulek ma pangurus lewu sumbayang, balalu Hanye maharung. Mate ulun rama hawuang sinagoge yeru puang pakitup wauh ma tenga-Ni. 21Balalu, Yesus mulai bapaner ma here,"Anrau yena, ganapleh inun sa haut natulis Surat Barasih yena hantek hanyu nyanrengeini." 22Anri uras ulun mambujur-Ni nelang manga-manga daya wusi paner sa kaluar teka mulut-Ni. Here bapaner," Angneh Hanye yena anak Yusuf?"23Balalu, Yesus bapaner ma here,"Hanyu pasti sagar ngantuh paribahasa yena ma Aku, 'Tabib, samareleh tenga-Nu raerai! Kami karengei neu sa na ulah-Nu hang Kapernaum, ulah jua yeru hang yena, hang tumpuk asal-Nu raerai."' 24Balalu Hanye maharek, "Aku paner ma naun, sabujurni mahi nabi sa natarime hang tumpuk asalni raerai.25Hawuang kabujuren, Aku iwara mahanyu, naan wahai walu hang Israel wayah jaman Elia, hantek langit patutup salawah telu taun anri enem wulan, hantek kalauwan tamam bakajadian hang katuluh tumpuk. 26Kudeyeru, Elia puang nautus ma hiye jua ekat ma erang kaulun walu hang Sarfat, hang daerah Sidon. 27Anri, naan wahai wuah kudung hang Israel hang jaman Nabi Elisa, kude pauweng isa tenga jua teka here sa na tahirni, ekat Naaman, ulun Siria yeru."28hantek karengei kawan hal yena, katuluh ulun hawuang sinagoge yeru bapanyangit. 29Balalu, minri here nelang narik Yesus maluar teka tumpuk ru, balalu ngenei-Ni piamau wungkur uneng tumpuk here naapinri lepuh nyanawu-Ni teka iring wungkur. 30Tapi, Yesus mitah teka kawan penah here palus tulak.31Yesus tulak ma Kapernaum, isa tumpuk hang wilayah Galilea, anri ngajar ulun rama hang anrau Sabat. 32here mandam anri watangajar-Ni daya wusi paner-Ni penu anri kuasa.33Hang sinagoge erang kaulun upu sa karasukan ruh setan sa bere. Ulun ru miuwik anri lengan mehet. 34"Elahni kami raerai! Inun urusan-Nu anri kami, ui Yesus, Ulun Nazaret? Inunsah Hanyu hawi lepuh nyanrupuh kami? Aku karasa hiye Hanyu, Sa Barasis teka Alatalla."35Tapi, Yesus misuh ruh setan yeru, eau-Ni,"Suni! kaluarleh teka ulun yiri!" Udi setan yeru mambanting ulun yeru ma tane, hang hadapan katuluh ulun, hanye kaluar teka tenga ulun yeru anri puang ngampihanangni. 36Anri penu kawauhen, katuluh ulun sa naan hang yeru maharek isa anri sa lain,"lengan inun yena? Daya anri pangaruh nelang kuasa, Hanye mamarintah ruh-ruh bere anri here kaluar." 37Anri, barita neu Yesus tasiar ma uras unengan hang katuluh daerah yeru.Kasian Simon Anri Ulun Rama Nasamare38Udiyeru, Yesus nanan lewu sumbayang yeru anri tulak ma lewu Simon. Hantek yeru, kasian Simon ganyah mekum tamam, daya yeru here laku Yesus nyamareni. 39Balalu, minrileh Yesus hang riet kasian Simon anri misuh panyakitru, balalu ekum ru ware. Hamituan yiru, kasian Simon amuan malayani here.40Wayah mateanrau nuku leteng, katuluh ulun ngenei kaluarga here sa ngaret bamasam panyakit ma Yesus. Balalu Yesus nyanrepang tangan-Ni ma amau here asing-asing anri nyamare here. 41Kawan setan pada kaluar teka ulun rama ru nelang miuwik,"Hanyu Anak Alatalla!" Tapi, Yesus misuh here, Hanye puang mambiarkan here paner daya here karasa samula Hanye hanyeru Kristus.Yesus Hutbah Hang Kawan Tumpuk Lain42Ketuni kaayatni Yesus tulak ma unengan sa suni hamen ngaraerai. Ulun rama ngantara-Ni, here bausaha mahalangi Hanye himpan puang nanan here. 43Tapi, Hanye paner ma here,"Aku tatuu nampe Barita Salamat Karajaan Alatalla ma kawan tumpuk lain pada daya yena Aku nautus." 44Balalu, Yesus bahutbah hang sinagoge- sinagoge hang Yudea.
Chapter 5Herauan himpan jari Palunta Murunsia

1Hang hinra wayah, ulun rama bakumpul ngaliling-Ni nyanrengei lengan Alatalla. Hantek yeru, Yesus minri hang iring danau Genesaret, 2anri katantau rueh jukung sa rahat ipampang hang iring danau yeru, kude kawan nalayan haut kaluar teka jukung yeru daya here marasih lunta here. 3Yesus sungkat ma isa jukung, hanye yeru wat Simon, balalu nunyu Simon mehei jukung ni nyanawit butit teka pampang. Yesus maharung nelang ngajar ulun rama teka amau jukung.4Udi luput ngajar, Yesus kaeau ma Simon," Hululeh ma unengan sa lalem balalu timai luntanu lepuh ngakali kenah." 5Sangai Simon, "Guru, kami haut bahimat bagawi erang malem suntuk, kude mahi kaiyuh inu-inun! Kude, daya Hanyu sa nunyu, aku sagar nyanimai lunta yena." 6Wayah here ngaraja, here kaiyuh hene tuu kenah hampe lunta here niba sitat. 7Balalu, here nanterau kawan ulun sa hang jukung isani hawi lepuh ngarawah. Balalu, kawan hengau hawi anri uma namuat kenah ma rueh jukung yeru hampe jukung here ane kayem.8Hantek Simon Petrus kaindi kajadian yena, hanye basujut sambah hang hadapan Yesus nelang maharek,"Hulu tulak teka aku, Tuan, dagana aku yena ulun badusa!" 9Petrus ngantuh kalayeru dagana hanye anri katuluh ulun sa naan baya hanye mandam daya hene kenah iyuh here. 10Kahiye pada Yakobus anri Yohanes, kawan anak Zebedeus, sa bahengau anri Simon.Yesus bapaner ma Simon,"Ada takut. Teka taati, hanyu sagar malunta murunsia."11Udi here narik kawan jukung ma pampang, here nanan katantuluh balalu ngumba Yesus.Ulun Wuah Kudung Na Samare12Hangkatika anrau, Yesus naan hang isa tumpuk. Hang tumpuk yeru naan erang kaulun tengani penu kudung. Awuk ulun ru kaindi Yesus, hanye suntuk hampe uruwawani wuah tane nelang ilaku ma Hanye,"Tuan, Jaka Hanyu hamen, Hanyu tau nyamare aku." 13Balalu Yesus ngului tanganNi anri nyambe ulun yeru. Eau-Ni,"Aku hamen, hayu ware! Hamian yeru jua, panyakit kudung ulun ru wawai.14Tagal yeru, Yesus ilaku ulun yeru ada iwara ma hiye jua nelang maharek,"Hulu anri tutui tenganu ma imam. Sarah parapahnu daya haut ware iyalah haut na parentah Muses sa jari tanda ma here.15Kabar neu Yesus magin rami ngulah ulun rama hawi bakumpul lepuh nyanrengei Hanye nelang laku na samare teka kawan panyakit. 16Kudeyeru, Yesus gaha tulak puang here karasa ma unengan suni lepuh lakudua.Ulun Lumpuh na Samare17Hangkatika anrau, awuk Yesus rahat ngajar, kawan ulun Farisi anri kawan ahli Taurat sa hawi teka katuluh tumpuk litar Galilea, Yudea, anri Yerusalem uma maharung hang yaru. Kuasa Tuhan nyinrah Yesus ngulah Hanye kaiyuh nyamare ulun rama.18Balalu, naan tantauleh papire ulun hawi ngenei erang kaulun lumpuh baya panreanni, anri here ngakali ngenei masuk nganak ulun ru hang hadapan Yesus. 19 Kude daya here mahi lalan ngenei ulun yeru masuk daya ulun rama ipahipit, here mamai ma amau hatap balalu ngampinau ulun lumpuh yeru baya panreanni ma penah-penah hang hadapan Yesus.20Wayah ngini iman here, Yesus maharek,"Ui naun, dusanu haut na ampun." 21Kawan ahli Taurat anri kawan ulun Farisi ipanunti sameh here,"Hiyesah Ulun sa ngakupe Alatalla yena? Hiye sa tau ngampun panan dusa ekat Alatalla leh?"22Wayah Yesus karasa pikiran here, Hanye bapaner,"Daya inun hanyu itunti iyalah yeru hang ateinu? 23Sa awe labih patut, ngantuh 'kawan dusanu haut na ampuni' atawa 'Hingkat palus takiya'? 24Kude yeru, himpan hanyu karasa Anak Murunsia bakuasa hang dunia neu ngampun panan dusa, "Yesus maharek ma ulun lumpuh ru, "Aku paner mahanyu: Amuanleh, endei panreannu palus mudileh."'25Hantek yeru jua, ulun yeru palus minri hang hadapan ulun rama balalu ngalap panrean unengni mangkading, palus takiya mudi saratang nawat Alatalla. 26Katuluh ulun manam balalu nawat Alatalla. Anri penu katakuten daya tamam kuasa Alatalla, here kaeau," Anrau yena kami kadinung kajadian luar biasa!"Lewi Naharak Yesus27Udiyeru, Yesus kaluar balalu katantau erang kaulun tukang tagis pajak bangaran Lewi sa rahat maharung hang unengan pangumpul pajak. Yesus paner mahanye,"Taharak Aku." 28Balalu Lewi minri, nanan katuluhni, balalu naharak Yesus.29Balalu, hanye ngulah pesta hante ma Yesus hang lewuni. Hene tukang tagis pajak baya kawan ulun lain sa kuman sinrah here. 30Kude, kawan ulun Farisi anri kawan ahli Taurat gagarunum ma kawan murid Yesus,"Daya inun hanyu kuman anri nguut baya kawan panagis pajak nelang baya kawan ulun badusa?" 31Yesus nyangai nelang maharek ma here," puang kawan ulun wigas sa parlu tabib, tapi kawan ulun sakit. 32Aku hawi puang nerau ulun sa maeh patut, tapi nerau kawan ulun badusa himpan here batubat."Ulun Farisi Mambanding Murid Yohanes anri Yesus33Here paner ma Yesus,"Kawan murid Yohanes gaha puasa nelang lakudua, kalahiye pada kawan murid ulun Farisi. Kude, kawan murid-Nu santar kuman anri nguut. 34Yesus paner ma here," Taulah hanyu nunyu rumbungan pangatin upu himpan puasa hantek pangantin upu ru masih naan baya here? 35Tapi, naan wayahni anrau yeru sagar hawi, hantek pangantin upu na alap teka here, anri hang anrau yeruleh here sagar puasa."36Yesus pada nyurah rarapisan yena ma here, "Mahi erang kaulun jua sagar ngirah tetek kain teka pama wau pakai nambal pama sa haut uhang. Daya amun kalayeru, ulun yeru sagar nyanrusak pama wau, nelang tetek kain sa wau puang sagar pas anri pama uhang.37Kalahiye pada mahi erang kaulun jua sa nalui angur wau ma wuang kantung kudit sa uhang. Angur sa wau yeru sagar ngirah kantung kudit sa uhang ngulah angur ru pawawak anri Kantung kuditni sagar hansur. 38Angur sa wau nasimuh hang kantung kudit sa wau jua. 39Mahi erang kaulun jua sa udi nguut angur lawah, hakun nguut angur sa wau dagana here, "Angur sa lawah ru labis marauh."'
Chapter 6Tuhan amau Anrau Sabat

1Hindra wayah, hang anrau Sabat, Yesus takiya mitah padang ganum. Hantek yeru, kawan murid-Ni mutik papire diki ganum, balalu ngarakusuk anri tangan here, palus ngutani. 2Papire ulun Farisi nunti, "Daya inun hanyu miulahan sa paiyuh na gawi hang anrau Sabat?"3Yesus nyangai nelang paner, "puang suahsah naun mambasa inun sa haut na ulah daya Dawid hantek hanye anri kawan ulun baya hanye kainam kalauwan, 4neu kalaawe hanye masuk ma wuang Lewu Tuhan, ngalap rute parapah, balalu nguta rute yeru, palus ngami ma kawan ulun sa baya hanye, sa paiyuh ngutani, ekat kawan imam ai?" 5Balalu, Yesus maharek ma kawan ulun Farisi yeru, "Anak Murunsia hanyeru Tuhan amau anrau Sabat."Yesus Nyamare hang Anrau Sabat6Hang anrau Sabat sa lainni udi yeru, Yesus tulak ngajar ma sinagoge. Hang yeru naan erang kaulun sa tangan kawanni lumpuh. 7Kawan ahli Taurat anri kawan ulun Farisi ngantilau inunkah Hanye sagar nyamare hang anrau Sabat, himpan naan alasan mandawa Hanye. 8Kude, Yesus karasa inun sa naan hang kunuan here. Hanye paner ma ulun sa tanganni lumpuh yeru, "Amuanleh, nelang inrileh hang penah." Balalu, ulun yeru amuan anri minri hang yaru.9Yesus paner ma here, "Aku nunti ma naun, sa awe tau naulah hang anrau Sabat: ngulah pikaeh atawa ngulah pikurun? Manyalamat pihewukan atawa ngampibinasa?" 10Udi ngulik kaliling, ma here katuluh, Yesus maharek ma ulun sa tanganni lumpuh yeru, "Surungleh tangannu." Balalu, ulun ru nyurung tanganni palus tanganni ware. 11Dagana yeru, kawan ulun Farisi anri kawan ahli Taurat tamam sangit balalu here bagurayang neu inun sa sagar naulah here ma Yesus.Midi Karuehwalas Rasul12Hang anrau- anrau yeru, Yesus mamai ma wungkur lepuh lakudua erang kapulakmalem ma Alatalla. 13Ketuni kaayatni, Hanye nerau kawan murid-Ni balalu midi ruehwalas kaulun teka here, hanyeru kawan ulun sa naantuh-Ni rasul:14Simon sa naampingaran-Ni "Petrus", Andreas pulaksanai Petrus, Yakobus, Yohanes, Filipus, Bartolomeus, 15Matius, Tomas, Yakobus anak Alfeus, Simon sa naantuh ulun Zelot, 16Yudas Anak Yakobus, anri Yudas Iskariot sa jari penghianat.Ajaran Yesus17Udi Yesus anri kawan rasul minau, Hanye minri hang isa unengan sa rata. Balalu, hawi nunung Hanye sakumpulan kawan murid-Ni anri ulun rama sa hawi teka litar tumpuk Yudea, Yerusalem, pada teka daerah tasik tumpuk Titus anri Sidon. 18Here katuluh hawi kai nyanrengei Yesus anri kaiyuh nasamare teka masam panyakit pangaring here. Anri, kawan ulun sa masuk ruh jahat pada na samare. 19Katuluh ulun bausaha tau ngiwir Yesus dagana kuasa sa kaluar teka Hanye palus tau nyamare here katuluh.20Yesus nantau kawan murid-Ni yeru nelang bapaner, " Naberkatileh hanyu sa susah dagana watnuleh Karajaan Surga. 21Naberkatileh hanyu sa taati kalauwan dagana hanyu sagar na tamising. Naberkatileh hanyu sa ngiak dagana hanyu sagar kakihi.22Naberkatileh hanyu hantek ulun ngamuar hanyu, nyingkeh hanyu, mahina hanyu pada nangkurun ngarannu daya Anak Murunsia.23Mihewuleh hantek hanyu narimeni, anri batanrik kaaraien daya upanu hante hang surga.dagana iyalah yeru kalakuan datu moyang here ma kawan nabi.24Kude yeru, silakaleh hanyu sa tataudagana hanyu haut kaiyuh rauhni welum.25Silakaleh hanyu sa taati wisingdagana hanyu sagar kalauwan.Silakaleh hanyu sa taati kakihidagana hanyu sagar mahanang atei nelang nungkau.26Silakaleh hanyu amun katuluh ulun ngantuh pikaeh neu tenganudagana iyalah yeru pada datu moyang here hantek paner neu kawan nabi palsu.Piahi Musuhnu27"Kude, Aku iwara ma hanyu sa nyanrengei Aku.Piahileh musuhnu anri ulah pikaeh ma ulun sa muar anri hanyu.28Naberkatileh ulun sa nyumpah hanyu anri lakudualeh ma here sa ngahanangan hanyu.29Ma ulun sa nampar pahunu, surung jua pahu isani.Anri, ma hiye pada sa marampas jubahnu, ada nguring amun marampas bajunu jua.30Amileh ma tiap ulun sa ilaku ma hanyu, anri amun ulun ngalap paramananu, ada laku na ampudi.31Ulahleh sa patut anri ulun lain amun hanyu hamen naulah kalayiru jua daya here.32Amun hanyu ekat piahi anri ulun sa miahi anri hanyu, inun tawat sa naami ma hanyu?Dagana, ulun badusa pada piahi ma kawan ulun sa miahi here.33Amun hanyu ekat ngulah pikaeh ma ulun sa haut maeh anri hanyu, inun patut hanyu kaiyuh tawat? Dagana, ulun badusa jua ngulah hal sa sameh.34Amun hanyu ngihau paramana ulun lain anri maharap imbalan, inun tawat sa na ami ma hanyu?Dagana, ulun badusa jua ngampihau ma ulun badusa lainni himpan here tau kaiyuh narime mulek anri jumalah sa sameh.35Kude, ahileh musuhnu anri ulah pikaeh, ami ihauan ma ulun lain anri ada baharap walehan.Anri kalayeru, hanyu sagar kaiyuh upa sa hante anri hanyu sagar jari anak Sa Pangaamau, dagana Alatalla yeru maeh ma kawan ulun sa pakataru batarimekasis nelang sa jahat.36Dagana yeru, ware hanyu miahi malelu, sameh iyalah Amahnu sa penu anri ahi lelu."Ada Nukum Ulun Lain37"Ada mahakimi himpan hanyu puang nahakimi. Ada mahukum himpan hanyu puang nahukum. Piampunleh maka hanyu sagar naampuni.38Amileh maka sagar naami pada ma hanyu: takaran sa maeh, sa natampisit, sa nagagunsang anri jubung, sa sagar na halui hang tuntuwineinu. Daya anri takaran sa sameh pakainu ngukur, yeru pada sagar naukur mulek ma hanyu."39Yesus nyarita ma here rarapisan yena, "inun tau ulun pehe ngayak ulun pehe? angneh here rueh sagar lawu ma luang?40Erang kaulun murid puang labis teka guruni. Kude, ma tiap ulun sa haut patuh sagar jari iyalah guru here.41Dainun hanyu kadinung wuwuk kayu hang mate pulaksanainu, tapi hanyu puang karasa balok kayu hang matenu raerai?42Kalaawe hanyu tau ngantuh ma pulaksanainu,"Pulaksanai, elah aku ngaluar wuwuk kayu yeru teka matenu', padahal hanyu puang kadinung balok kayu hang matenu? Ui ulun sa papura! nakaluar dulu balok kayu yeru teka matenu raerai. Udiyeru, wau hanyu kaiyuh lentah kaindi ngaluar wuwuk kayu teka mate pulaksanainu."43"Kakau kayu sa maeh, puang sagar bawua sa buruk, anri kakau kayu sa buruk puang sagar bawua maeh. 44Tiap kakau kayu kataru teka wuani. Ulun puang ngumpul wua ara teka padang runrui, atawa mutik angur teka jumpun haket.45Ulun maeh ngaluar hal maeh teka ateini sa maeh anri ulun sa jahat ngaluar hal-hal sa jahat teka ateini sa jahat. Inun sa kaluar teka wawa ulun hawi teka inun sa naan hang ateini."Rueh masam Pundasi46"Dayainun hanyu nerau Aku, 'Tuhan, Tuhan,' tapi puang ngulah inun sa naajar-Ku? 47 Aku sagar nutui ma hanyu, iyalah inun ulun sa hawi ma Aku, nyanrengei ajaran-Ku anri ngarajani. 48Hanye iyalah ulun sa ngamuan lewu, sa ngadi lale-lalem, balalu nganak pundasi hang amau watu. Hantek hawi banyir, ranu nantam lewu ru, tapi puang gaguyuh dagana lewu ru nabangun pundasini tuu segah.49Kude, ulun sa nyanrengei ajaran-Ku tapi puang patuh, hanye iyalah ulun sa ngamuan lewu hang tane puang ba pundasi. Hantek hawi banyir, lewu ru runtun nelang hante karusakanni.
Chapter 7Yesus nyamare Erang Kaulun Walah Parwira

1Udi Yesus luput nampe katuluh paner-Ni hang hadapan ulun rama, Hanye masuk ma Kapernaum2Hang yaru, naan erang kaulun Parwira Roma sa baisi walah sa na haragani. Walah ru rahat mekum bunyuk anri kai matei. 3Hantek parwira ru karengei neu Yesus, Hanye nugas papire kawan tueh Yahudi manalu Yesus laku Hanye hawi lepuh nyamare walahni yeru." 4Wayah kawan ulun ru hawi ma Yesus, here tuu-tuu laku ma Hanye. Eau here, "Ulun yena patut kaiyuh karawahen-Nu, 5dagana hanye sinta anri bangsa takam nelang hanye pada sa ngamuan sinagoge ma takam."6Tulak Yesus sinrah here. Hantek Hanye haut riet ma lewu prawira yeru, prawira yeru nugas papire hengauni pakai paner ma Yesus, "Tuan, ada Hanyu nyusah tenga ma aku dagana aku puang patut narime Hanyu hang lewuku. 7Yeru sababni, aku ampun tenga kainam puang pas lepuh hawi nunung Hanyu. Kude, panerleh erang kawusi ai, maka walahku pasti ubuh. 8Dagana, aku pada erang kaulun sa tunduk anri sa hang amau tapi aku pada negei kawan parajurit. Amun aku ngantuh ma parajurit, 'Hulu!', hanye balalu tulak. amun aku ngantuh ma parajurit sa lain, 'Ma yati!' hanye palus hawi. Anri, amun aku ngantuh ma walahku, 'Karaja nu yiti', walahku pada sagar ngulahni.9Hantek Yesus karengei yeru, Hanye wauh ma prawira Roma yeru. Nelang ikulik ma ulun rama sa uma Hanye, Hanye maharek, "Aku iwara ma hanyu, malah hang penah ulun Israel pada Aku huan suah panalu hante ni iman ulun kalayena.10Hantek utusan sa nahuyu nadap Yesus mulek ma lewu prawira, here kaindi walahni haut ubuh.Anak Erang Kaulun Wawei Walu Welum Mulek11Ma kaayatunini, Yesus baya kawan murid-Ni tulak ma isa tumpuk bangaran Nain anri wahai rumbungan ngapung Hanye. 12Hantek Hanye rupak gerbang watas tumpuk, naan bangkai ulun upu na endei ma luar. Ulun sa matei yeru anak tungkan wawei walu. Anri, hene ulun teka tumpuk ru naharak wawei yeru. 13Hantek Tuhan kaindi wawei yeru, Tuhan piahi ma hanye palus paner, "Ada nungkau." 14Balalu, Hanye nyanriet anri nyame tandu bangkai yeru. Kawan ulun sa ngantung tandu yeru tariye. Balalu, Yesus maharek, "Ui anak muda, Aku ngantuh ma hanyu kaelanleh!" 15Udiyeru, ulun sa huni matei yeru maharung nelang paner. Balalu, Yesus langsung nyarah hanye ma inehni.16Katuluh ulun sa kaindi kajadian yeru uras takut balalu nawat Alatalla, "Erang kaulun nabi hante haut hawi hang penah takam!" anri "Alatalla haut nunung umat-Ni." 17Anri, kabar neu Hanye tasiar ma katuluh Yudea anri ma katuluh unengan lain hang litar yeru.Yohanes Pambaptis Ngutus Muridni nunung Yesus18Kawan murid Yohanes Pambaptis iwara ma Yohanes neu katuluh kajadian yeru. 19Balalu, Yohanes nerau rueh kaulun murid-Ni anri ngutus here nunung Tuhan lepuh itunti, " Inun Hanyusah sa sagar hawi yeru?" Atawa, inunsah kami tatap nganrei sa lain. 20Hantek here hawi ma Yesus, here balalu paner, "Yohanes Pambaptis nunyu kami nunung Hanyu lepuh nunti, " Inun Hanyusah sa sagar hawi yiru? Atawa, kami tatap nganrei sa lain?"21Hang wayah yiru, Yesus rahat nyamare rama ulun anri hene masam panyakit, sampar, anri kawan ruh jahat. Hanye pada ngami karunia paninungan ma rama ulun pehe. 22Eau Yesus ma ulun Rueh yeru, "Hulu anri kesahleh ma Yohanes neu inun sa haut tantau naun anri rengei : ulun pehe tau kadinung, ulun lumpuh tau takiya, ulun sa wuah kudung haut ware barasih, ulun marengen haut tau karengei, ulun matei tau welum mulek, anri ma kawan ulun pauwa na tahampe kabar salamat. 23Dagana yeru, araimihewuleh hanye sa puang tasandung daya-Ku."24Udi kawan utusan Yohanes tulak, Yesus paner ma ulun rama neu Yohanes, "Kai nantau inunsah hanyu tulak ma padang haket? Ngindi paring sa nasiwui barat? 25Tapi, inun sa tantau nu? Ulun sa ba pama maeh? Indileh, ulun sa ba pama maeh anri welum hang wuang panatau ekat naan hang istana raja. 26Jari, inun sa na indi nu? Erang kaulun nabi? Hiai, Aku iwara ma hanyu, Malahan labis teka erang kaulun nabi.27Hanyeleh ulunni, sa neu hanye naan tasurat:' Rengeileh! Aku nunyu utusan-Ku badahulu teka Hanyu.Hanyeleh sa sagar manyiap lalan hang hadapan-Nu.' Maleakhi 3:128Aku iwara ma hanyu, teka katuluh naun sa Susan nakayaan daya waweian, mahi isa jua sa labis hante teka Yohanes. Kude, sa paling rumis wuang karajaan Alatalla, labis hante teka hanye."29Hantek ulun rama anri panagis pajak karengei sual yena, here uras mangakui kaadilan Alatalla daya here haut na ampanrus Yohanes. 30Kude yeru, kawan ulun Farisi anri kawan ahli Taurat puang narime aheng Alatalla ma tenga here daya here huan na ampanrus Yohanes.31"Anri inunkah Aku ngami rarapisan kawan ulun sa welum hang angkatan yena? Iyalah inunsah here yeru?32Here iyalah kawan anak sa duka-dukang maharung hang pasar, sa pananterau sameh here, 'Kami ngampeau suling ma hanyu tapi hanyu puang baegal. Kami nyiang lengan hanang atei, tapi hanyu puang nungkau.'33Dagana, hantek Yohanes Pambaptis hawi anri puang nguta rute atawa nguut angur, hanyu maharek, 'Hanye karasukan setan.' 34Kude, hantek Anak Murunsia hawi kuman anri nguut, hanyu maharek, 'Tantauleh! Hanye ulun sa rakus anri panguut! Hanye jua hengau kawan panagis pajak anri kawan ulun badusa!'35Kude yeru, kaharatien na tamujur daya kawan anakni."Wawei Badusa Mandudus Yesus36Hang isa wayah, naan erang kaulun teka kalumpuk Farisi sa ngenei Yesus kuman baya hanye. Yesus tulak ma lewu ulun Farisi yeru maharung kuman. 37Hang tumpuk yeru, naan erang kaulun wawei badusa. Hantek hanye karasa Yesus rahat kuman hang lewu ulun Farisi yeru, hanye balalu midi bakam pualam sa isini ilau harum. 38Balalu, hanye minri hang wading Yesus, riet pee-Ni, ngiak nelang mui pee Yesus anri riu mateni balalu muhut anri wuluni. Udiyeru, hanye nyiuk pee Yesus nyiram anri ilau harum.39Hantek ulun Farisi sa ngenei kuman Yesus kaindi kajadian yena, hanye paner hang kunuan, "Amun ulun yena erang kaulun nabi, Hanye batantu karasa wawei masam awe sa haut pahangku Hanye yeru dagana wawei yena erang kaulun pangulah dusa."40Palus Yesus kaeau, "Simon, naan sa kai nawaraKu ma hanyu." Waraleh, Guru." Eau Simon.41Eau Yesus, " Naan rueh kaulun bahutang anri ulun paihau duit, sa isa bahutang dimejatuh duit perak sa isani lagi bahutang dimempulu duit perak. 42Hantek here rueh puang sangup ngampudi duit ru, ulun sa paihau duit ru mahapus utang here rueh. Taati, hiye sah teka here rueh ru sa sagar sinta anri ulun paihau duit ru?" 43Eau Simon, "ulun sa panga wahai na impas utangni." Yesus maharek ma hanye, "Bujur eaunu."44Nelang bapaling ma wawei yeru, Yesus paner ma Simon, "Inunsah hanyu kaindi wawei yena? Hantek Aku hawi ma lewunu, hanyu puang ngami ranu pakai mui pee-Ku, tapi hanye mui pee-ku anri riu mateni anri muhutni anri wuluni. 45Hanyu puang nyamut Aku anri siukan, tapi wawei yena puang taduh nyiuk pee-Ku teka Aku masuk.46Hanyu puang nyamehu ulu-Ku anri ilau, tapi hanye nalui ilau sa marauh enguhni ma pee-Ku. 47Dagana yeru, Aku iwara ma hanyu, dusani sa rama yeru haut naampuni daya hanye haut nantarang sinta sa hante. Kude, ulun sa dutit na ampuni, dutit pada sintani."48Balalu Yesus paner ma wawei yeru, " Dusanu haut na ampuni." 49Kawan ulun rama sa maharung kuman baya Yesus kaeau hang kunuan atei here, "Hiyesah Ulun yena hampe tau ngampun dusa?"50Yesus paner ma wawei yeru, " Imannu haut nyalamat hanyu, tulak leh anri damai."
Chapter 8Kawan Wawei sa Ngarawah Yesus

1Hang anrau ketunini, Yesus tulak bakaliling ma kawan tumpuk hante hampe kawan tumpuk rumis lepuh nampe barita salamat anri Karajaan Alatalla. Karuehwalas rasul naan pada uma Hanye, 2kalahiye pada papire waweian sa haut nasamare Yesus teka kawan ruh jahat anri bamasam panyakit. Hang penah here ru naan Maria, sa na antuh Magdalena, sa nakarawah Yesus teka pitu ruh jahat. 3Naan pada Yohana matuehwawei Khuza bandahara Herodes, Susana , anri hene waweian lainni sa anri panatau here raerai pakai ngarawah Hanye.Rarapisan Neu Panamur Wini4Hantek ulun rama bakumpul anri kawan ulun teka papire tumpuk hawi nunung Yesus, Hanye balalu paner mitah rarapisan: 5"Erang kaulun pangume tulak namur wini. Hantek hanye namur, naan mehe lawu hang iring lalan balalu tararah wuah patuk kawan wurung sa samiding. 6Mehe ni lagi lawu hang amau unengan sa bawatu, hantek palatik mulai tumu, balalu matei daya mahi ranu.7Mehe ni lawu hang padang barunrui balalu sameh-sameh tumu ngulah runrui ru nameatni. 8Lee wini lawu hang tane sa subur balalu tumu ngulah hasilni jatuh kali lipat heneni."Udi nyanuput rarapisan ru Yesus kaeau, "Hanye sa naan silu pakai nyanrengei, ware nyanrengeini mamaeh!"9Udiyeru, kawan murid Yesus nunti ma Hanye neu arati rarapisan ru.10Hanye kaeau, "Ma hanyu nawara rahasia Karajaan Alatalla, tapi ma ulun lain nawara mitah rarapisan himpan, 'Biar bahimat nantau tapi here puang kaindi, bahimat nyanrengei tapi here puang paham,"' Yesaya 6:9Yesus Manarang arati Rarapisan11Yena arati rarapisan yeru: "Wini yeru hanyeru lengan Alatalla.12Wini sa lawu hang iring lalan hanyeru here sa nyanrengei lengan Alatalla. Balalu hawi setan ngalap lengan yeru teka atei here himpan here ada parisaya anri ada nasalamat.13Wini sa lawu hang amau tane bawatu hanyeru kawan ulun sa nyanrengei lengan Alatalla narime anri kaaraien tapi puang iwakat. Here ekat parisaya erangpitus, tapi hantek hawi kasusahen, here wansit nanan Alatalla.14Wini sa lawu hang helang jumpun barunrui hanyeru kawan ulun sa nyanrengei lengan Alatalla, tapi hang wuang pamelum sa batumu here nakeat anri piadingan, panatau anri kasanangen welum ngulah here puang ngaiyuh wua sa mihak. 15Wini sa lawu hang tane sa maeh hanyeru kawan ulun sa nyanrengei lengan Alatalla balalu nyimuhni hang wuang atei sa tulus, nelang bawua hawuang kataaten.Tantarang Piraainu16"Mahi erang kaulun pada sa udi nyamelum lampu, balalu nyalungkup ni anri gantang atawa ngandakni hang kapit panrean. Kabalikanni, hanye ngandak lampu ru hang unengan sa amau himpan katuluh ulun sa masuk iyuh kaindi raaini. 17Dagana, mahi sa tasanina sa puang wuah tantau, anri pada mahi rahasia sa puang tabungkar palus lentah.18Dayeru, tunup leh kalaawe hanyu karengei daya hiye sa kaampun sagar naami labis likan. Kude, hiye sa puang baisi, teka hanye sagar naalap, Malah inun sa napindani yeru watni."Kaluarga Yesus Sa Kapinuuni19Balalu, ineh anri kawan pulakanai Yesus hawi manalau Hanye, tapi here puang tau nyanriet-Ni daya ulun rama ipahipit. 20Jari, natahampe ma Hanye, "Ineh anri kawan pulaksanai-Nu rahat minri hang luar, here hamen manalu Hanyu." 21 Kude, eau Yesus ma here, "Ineh-Ku baya kawan pulaksanai-Ku hanyeru here sa nyanrengei lengan Alatalla balalu ngarajani.Yesus Nyantaduh Riwut Barat22Hang katika anrau, Yesus sungkat jukung baya kawan murid-Ni balalu paner ma here, "Hayu takam nyubarang ma uneng lain danau ti." Balalu here tulak nyubarang. 23Ganyah here balayar, Yesus saanre. Balalu, hawi riwut barat ma danau yeru ngulah jukung here masuk ranu ngulah here wuang bahaya.24Balalu, kawan murid nunung Yesus anri ngele-Ni nelang maharek, "Guru! Guru! Takam sagar silaka!" Balalu, Yesus kaelan anri misuh riwut barat anri galumang yeru. Riwut barat yeru taduh anri danau mulek ranai. 25Palus Hanye kaeau ma here, "Hang awesah imannu?"Here balalu takut nelang wauh nelang paner sasameh here,"Hiye Ulun yena? Hanye ngami parintah ma riwut anri ranu, uras here nuu lengan-Ni.Erang Kaulun Gerasa Bebas Teka Ruh Jahat26Balalu hampe Yesus anri kawan murid-Ni hang wilayah ulun Gerasa, hang subarang Galilea. 27Hantek Yesus minau ma pampang, Hanye natahalu daya erang kaulun upu teka tumpuk yeru sa narasuk kawan ruh jahat. Ulun yeru haut lawah puang muruk pama nelang puang muneng hang lewu tapi hang siat.28Hantek ulun ru kaindi Yesus, hanye palus miuwik basambah hang hadapan- Ni. Anri lengan mehet eauni,"Inunsah urusan Hanyu anri aku, ui Yesus, Anak Alatalla Sa Pangaambau? Aku ilaku ma Hanyu, ada nyiksa aku!" 29Kajadian yeru daya Yesus ngami parintah ma ruh jahat yeru kaluar teka ulun yeru. Setan yeru gaha nyintak ulun yeru ngulah hanye na pasung, na jaga ulun, tapi uleni nyamitus rantai balalu hanye endei setan ma kawan unengan sa suni.30Udiyeru, Yesus nunti ma ulun yeru, "Hiye ngarannu? Ngaranku, "Legion" eau ulun ru daya rama setan masuk ma tengani. 31Kawan setan yeru ilaku ma Hanye himpan Hanye ada nunyu here mitun ma lubuk pampatei.32Hang pintangan yeru, naan sakumpulan hante iwek sa rahat ngantara kutaen hang wungkur. Kawan setan yeru ilaku here masuk ma wuang kumpulan iwek yeru, Yesus balalu satuju. 33Kawan setan yeru langsung kaluar teka ulun yeru masuk ma wuang kawan iwek, balalu kawan iwek yeru nempat palus mitun ma iring wungkur nuju ma danau palus leteng.34Hantek kawan panjaga iwek kaindi, here nempat palus ngesah kajadian yeru hang tumpuk hante anri litar tumpuk rumis hang yeru.35Ulun rama balalu hawi hamen kaindi inun sa haut bakajadian yeru. Here hawi ma Yesus anri nunung ulun sa haut nabebas teka kawan setan yeru rahat maharung riet pee Yesus, haut bapama anri barasih akalni. kajadian yena ngulah here takut.36Here sa kaindi kajadian yena ngesah ma ulun lain kalaawe ulun masuk setan yeru na samare. 37Balalu, katuluh ulun sa muneng hang daerah litar Gerasa laku Yesus nanan here dagana here penu katakuten sa hante. Daya yeru, Yesus mamai ma jukung mulek ma Galilea.38Kude yeru, ulun haut bebas teka kawan setan yeru ilaku ma Yesus himpan hanye iyuh umba baya Yesus. Kude, Yesus nunyu hanye mudi, eau-Ni, 39"Mudileh ma lewunu nelang kesahleh kajadian hante sa haut naulah Alatalla ma hanyu." Ulun yeru langsung tulak ma litar tumpuk ngesah inun sa haut na ulah Yesus ma hanye.40Hantek Yesus mulek ma Galilea, ulun rama nyambut-Ni daya here katuluh haut nganrei Hanye. 41Hang yeru naan erang kaulun bangaran Yairus sa hawi ma Hanye, hanye erang kaulun kapala sinagoge. Nelang basambah hang pee Yesus, Yairus ilaku himpan Hanye hawi ma lewuni. 42Daya hanye naan anak wawei tungkan sa baumur kurang labis ruehwalas taun, anak yeru ane matei. Hantek Yesus nuju ma yaru, ulun rama ipahipit litar Hanye.43Hang yeru naan erang kaulun wawei sa haut rara pandarahan salawah ruehwalas taun, anri mahi erang kaulun jua sa tau nyamareni. 44Wawei yeru nyanriet Yesus teka wading balalu ngawir ujung jubah-Ni, hamituan yeru jua pandarahanni taduh.45Balalu, eau Yesus, " Hiye sa ngawir Aku?" Daya katuluh ulun puang mangaku, Petrus maharek, "Guru, ulun rama bakumpul ngaliling Hanyu nelang ipahipit anri Hanyu!" 46Kude, Yesus kaeau, "erang kaulun ngawir Aku daya Aku karasa naan kuasa sa kaluar teka Aku."47Hantek wawei yeru kaindi amun hanye pakaiyuh basalindung tenga, hanye hawi ma Yesus anri teter tenga palus basambah hang hadapan-Ni. Hang hadapan katuluh ulun, hanye ngesah daya inun hanye ngawir Yesus, anri kalaawe hanye salenga ubuh. 48Udiyeru, Yesus kaeau ma hanye, " Anak-Ku, imannu haut nyalamat hanyu. Hulu tulak anri salamat."49Hantek Yesus ganyah paner, erang kaulun teka lewu kapala sinagoge yeru hawi balalu kaeau ma Yairus, "Wawei anak tungkannu haut matei. Ada lagi ngampisibuk Guru."50Tapi, karengei barita yeru Yesus kaeau ma Yairus, "Ada takut. Parisayaleh anaknu sagar salamat."51Hantek Yesus hampe lewu Yairus, Hanye nguring hiye jua masuk sinrah Hanye ekat Petrus Yohanes, Yakobus, baya ineh amah anak yeru. 52Katuluh ulun nungkau maratapi anak wawei, tapi Yesus kaeau, "Ada nungkau, hanye puang matei ekat manre." 53Ulun rama palus ngakihien Hanye daya here karasa anak wawei ru haut matei.54Kude yeru, Yesus nagei tangan anak wawei yeru palus nerauni, " Kaelanleh, nak!" 55Maka, mulekleh ruh anak yeru hantek yeru jua hanye amuan minri. Balalu Yesus ngami parintah himpan anak yeru naami makuta. 56Kararueh ulun matueh anak yeru manga, tapi Yesus nguring here iwara ma hiye jua neu kajadian yeru.
Chapter 9Yesus Ngutus Kawan Rasul- Ni

1Udiyeru, Yesus nerau karuehwalas murid-Ni balalu ngami here kuasa nelang wawenang amau kawan ruh jahat, pada pakai nyamare panyakit. 2Hanye nugas here mambarita neu Karajaan Alatalla anri nyamare.3Eau-Ni ma here, "Ada ngenei inun jua hang pakiayaannu, ada ngenei tungkeh, tas, rute, duit, atawa malah rueh karawen pama. 4Ma lewu awe jua sa hanyu masuk, tananleh hang yaru hampe hanyu tulak teka unengan yeru.5Ma here sa puang hakun narime hanyu, tananleh tumpuk yeru anri kebas dabu teka peenu tanda ngitung here." 6Balalu tulakleh kawan rasul bakaliling ma kawan tumpuk ngabar Barita Salamat nelang nyamare ulun sakit hang awe-awe.Herodes Bingung Neu Yesus7Herodes, raja wilayah, karengei neu katuluh kajadian yeru ngulah hanye bingung dagana papire ulun ngantuh Yohanes Pambaptis haut kaelan teka penah ulun matei, 8Sa lain lagi iwara Elia haut mulek lagi, naan jua maner isa teka kawan nabi sa welum hang jaman sadi haut amuan. 9Herodes kaeau, "Aku haut nyamitus ulu Yohanes. Jari, hiyesah Ulun sa neu Hanye rengeiku barita hampe kalayeru ni?" maka ni, Herodes hamen tatuu panalu Yesus.Makuta Pakai Dimeribu Kaulun10Hantek kawan rasul mulek, here nyarita ma Yesus neu sa haut naulah here balalu Hanye ngayak here nyunitenga ma tumpuk bangaran Betsaida. 11Kude, ulun rama karasa neu yiru balalu here pada naharak-Ni. Parayan nyamut here Yesus bapaner ma here rama neu Karajaan Alatalla nelang pada here sa laku na samare.12Wayah anrau niba kamalem, ruehwalas murid Yesus hawi nunung Hanye balalu kaeau, "Huyuleh kawan ulun ru tulak ma kawan tumpuk hang litar yena ngantara uneng amalem anri kuman daya hang yena takam muneng hang unengan suni." 13Kude, Yesus paner ma here, "Hanyuleh sa ngami here kuman."Eau kawan murid-Ni, "Kami ekat naan dime rute anri rueh kenah, kasuali kami tulak midi makuta ma katuluh ulun ti. 14Hang yaru naan kurang labis dime ribu kaulun kawan upu.Yesus maharek ma kawan Murid-Ni, "Huyu here maharung ngulah asing-asing kalumpuk sa jumalah kurang labis dimempulu kaulun hang isa kalumpuk."15Here ngaraja inun sa huyu daya Yesus balalu laku katuluh maharung. 16balalu, Yesus ngalap dime rute anri rueh kenah yeru, mihangut ma langit, mamberkatni, palus ngamini ma kawan murid himpan mambagini ma ulun rama. 17Here katuluh kuman hampe wising. Udiyeru, kawan lee tetekan rute sa nakumpul naan ruehwalas tampawan jubung.Petrus Mangakui Yesus hanyeru Kristus18Hinra wayah, hantek Yesus rahat lakudua ngaraerai, kawan murid-Ni naan baya Hanye. Balalu, Hanye nunti ma here, "Hiyesah Aku yena kunuan ulun rama?" 19Eau here, "Yohanes Pambaptis, sa mehe ngantuh Elia, sa mehe lagi ngantuh Hanyu yena isa teka kawan nabi jaman hurap sa welum mulek."20Balalu, Yesus maharek ma here, "Kude, amun eaunu, hiyesah Aku?" Eau Petrus, " Hanyu hanyeru Kristus teka Alatalla."21Kudeyeru, Yesus bahimat ngampiitung here nelang ilaku himpan here ada iwara ma hiye jua neu yena.Yesus Maner Pampatei-Ni22Balalu Yesus kaeau, "Anak Murunsia samula rara hang hene pakara anri puang natarime daya kawan tueh, kawan imam kapala, anri kawan ahli Taurat, balalu na wunu anri sagar welum hang anrau katelu."23Eau Yesus ma here katuluh, "Jaka erang kaulun hamen nguma Aku, hanye siap nawan piaheng tengani, nelang sangup mikul balasangarni tiap anrau anri naharak Aku. 24Dagana, hiye jua sa bausaha nyalamat pamelumni, sagar kawawaian pamelumni. Kude, hiye sa kawawaian pamelumni dagana Aku, hanye sa na salamatni. 25Inunsah untungni jaka erang kaulun kaiyuh katuluh dunia, tapi matei atawa kawawaian pamelumni?26Ma ulun sa amangan daya Aku anri paner-Ku, Anak Murunsia sagar amangan ngaku ulun ru hantek Hanye hawi hawuang Kamuliaen-Ni anri kamuliaen Amah-Ni, baya kawan Malekat brasih. 27Aku iwara tarung tuu ma hanyu, naan papire kaulun hang helang naun sa minri hang yena puang sagar matei sahuan kaindi Karajaan Alatalla."Yesus Bakumpul Baya Muses anri Elia28Kurang labis, walu anrau udi Yesus nampe watang ajar-Ni, Hanye ngenei Petrus, Yohanes, anri Yakobus mamai ma wungkur lepuh lakudua. 29Hantek Yesus rahat lakudua, uruwawa-Ni baubah anri pama-Ni jari mahilak basahaya.30Udiyeru, tantauleh rueh kaulun rahat paner anri Hanye. Karueh ulun ru hanyeru Muses anri Elia, 31Sa nantarang tenga hawuang kamuliaen nelang bapaner neu pampatei Yesus sa sagar natansukup hang Yerusalem32Hantek yiru, Petrus baya kawan hengauni rahat tamam siruru, tapi wayah here sadar tatuu, here katantau kamuliaen Yesus anri rueh kaulun sa minri baya Hanye. 33Hantek Muses anri Elia kai tulak nanan Yesus, Petrus maharek, "Guru, tatapleh takam muneng hang yena. Kami sagar ngapinri telu kemah, isa ma Hanyu, isa ma Muses, balalu sa isa ni ma Elia." Kude, Petrus puang sadar inun sa na tahampeni ru.34Hantek Petrus rahat paner neu yiru, hawi awan nampayung here ngulah Petrus, Yohanes anri Yakobus hawi takut hantek kaindi here masuk ma wuang awan yiru. 35Udiyeru, rengei suara teka awan ru, "Yenaleh Anak-Ku, Hanyeleh sa napidi-Ku, rengei leh Hanye." 36Udi suara yeru lilap, ekat tantau Yesus raerai ai. Here nyimuh rahasia anri puang nampe ma hiye jua neu kawan kajadian sa haut na saksi here.Erang Kaulun Anak Upu Bebas teka Ruh Jahat37Hang anrau ketunini, hantek here minau teka wungkur, erang kumpulan hante ulun rama hawi nunung Yesus. 38Erang kaulun teka ulun rama ru kaeau, "Guru, aku laku ma Hanyu, tantauleh anakku sa ekat isa yena ai. 39Tantauleh, naan ruh sa manguasaini, ngulah hanye tatarusan nantiak. Ruh yeru pada manyiksa hanye ngulah wawani iwure, ruh yeru pahakun nanan hanye. 40Aku haut laku kawan murid-Nu nyamare, kude here puang tau nagarajani."41Eau Yesus, " Ui, naun ganarasi sa puang parisaya nelang tawang! Pire lawah lagi Aku muneng penah naun ngenei kasabar nadap naun? Endei anaknu ma yati." 42Hantek anak yeru rahat nyanriet Yesus, ruh jahat ru mantingni ma tane nelang ngagagunsang tengani. Kude, Yesus nampalak ruh jahat yeru, nyamare anak yeru, balalu ngampulek ma amahni.Yesus Maner Pampatei-Ni43Katuluh ulun uras mandam kaindi kuasa Alatalla, kude wayah here masih manga-manga anri katuluh sa naulah Yesus, Hanye maharek ma kawan murid-Ni, 44"Rengei mamaeh eau-Ku yena, "Anak Murunsia sagar nasarah ma tangan murunsia." 45Kude, kawan murid puang paham wusi lengan ru, anri hal yeru iyalah rahasia sa ngulah here puang tau nyantaruni. Here takut nunti ma Yesus neu arati lengan paner ru.Hiye sah sa Tarutama?46Hang isa katika, kawan murid Yesus basual neu hiye sa paling tamam teka katuluh here yeru. 47Kude, Yesus karasa pikir akal here, balalu Yesus negei erang kaulun iya rumis sa minri hang lapeh-Ni. 48Balalu, Hanye kaeau anri kawan murid-Ni, "Ulun sa narime iya yena hawuang ngaran-Ku, hanye narime Aku. Hiye pada sa narime Aku, hanye pada narime Hanye sa ngutus Aku. Dagana, sa paling hina teka helang naun, hanyeleh sa utama."49Yohanes nyangai-Ni nelang kaeau, " Guru, kami kaindi erang kaulun mure ruh jahat hawuang ngaran-Nu, kami bausaha nguring hanye daya hanye puang masuk kalumpuk takam." 50Kude, Yesus kaeau, "Ada nyantaduhni daya hiye jua sa puang nawan hanyu, hanye mamihak hanyu.Yesus Puang Natarime Hang Samaria51Hantek wayahni sasar riet ma Yesus na apamai piuanengan sa pangaamau, Hanye pisegah atei lepuh tulak ma Yerusalem. 52Hanye nunyu papire kaulun dahulu teka Hanye. Balalu, kawan huyuan yeru tulak balalu masuk ma isa tumpuk hang Samaria himpan tau nyadia kantantuluh ma Hanye. 53Kude, kawan ulun hang unengan yeru puang narime Yesus daya Hanye rahat nuju ma Yerusalem.54Hantek kawan murid-Ni, hanyeru Yakobus anri Yohanes, kaindi yeru, here kaeau, "Tuhan, Inunsah Hanyu hamen kami marintah apui minau teka langit nyanrupuh here? 55Yesus ngulik ma wading nelang nagur here. 56Balalu, Yesus anri kawan murid-Ni tulak ma tumpuk lain.Puang Gagampangan Uma Yesus57Hantek here rahat hawuang pakiayaan, naan erang kaulun paner ma Yesus, "Aku sagar uma Hanyu ma awe jua Hanyu tulak." 58Yesus kaeau ma hanye, "Antahu jumpun naan luwang unengni muneng kahiye pada kawan wurung naan hanaini. Kude, Anak Murunsia mahi unengan pakai ngetat tenga."59Yesus kaeau ma sa lain, "Taharak Aku!" Kude, ulun yeru kaeau, "Tuhan, ijin aku tulak lepuh masar amahku dulu." 60Kude, Yesus kaeau ma hanye, " Elah leh ulun matei masar ulun matei here, tapi hanyu tatap tulak nampe barita neu Karajaan Alatalla."61Naan erang kaulun paner, " Aku sagar uma Hanyu, Tuhan, tapi ijinleh aku paramisi dahulu anri keluargaku." 62Yesus kaeau ma hanye, " Mahi erang kaulun sa haut ngandak tangan negei tajak, tapi masih ngulik ma wading, sa patut ma Karajaan Alatalla.'
Chapter 10Yesus Ngutus Pitumpulu Ulun sa Uma Hanye

1Udi yiru, Yesus midi pitumpulu kaulun sa uma Hanye pada, balalu Hanye ngutus here tulak barueh-barueh dahulu teka Hanye ma tiap tumpuk anri ma unengan sa kai na tunung-Ni. 2Eau-Ni ma here, "Hasil wasian samula hene tu'u, kude sa bagawi puang rama. dagana yiru, suba laku ma Tuan sa ampun ume yiru himpan nunyu kawan ulun sa bagawi ngumpul hasil wasian-Ni."3Tulakleh! Aku ngutus hanyu ialah anak babiri hang penah kawan sarigala. 4Ada ngenei kadut duit, tas, atawa sanal. Nelang, ada ngiai hie-hie jua hawuang pakiaan.5Ma lewu sa awe jua hanyu masuk, eau dahulu, 'Damai sajahtara ma lewu yiti.' 6Amun ulun sa naan hang yiru sinta damai, damai sajahtaranu sagar muneng hang amauni. Kude, amun puang, damai sajahtaranu yiru sagar mulek pi hanyu. 7Munengleh hang lewu yiru. Kutaleh nelang u'utleh inun sa na surungan here ma hanyu, daya erang ka ulun panyamut upa haut mamudai kaiyuh upani. Ada bapinah hingka isa lewu ma lewu sa lain.8Hang katika hanyu hampe ma isa tumpuk nelang kawan ulun hang yaru narime hanyu anri maeh, kutaleh makuta sa na surungan here hang hadapannu. 9Samare kawan ulun sakit panyakit sa muneng hang yaru, palus wara ma here, 'Karajaan Alatalla haut riet ma hanyu.'10Kude, amun hanyu masuk ma isa tumpuk nelang kawan ulun hang yaru puang narime hanyu, tulakleh ma kawan lalan tumpuk yiru nelang kaeau, 11'Aji dabu hingka tumpuknu sa ireket hang pe'e kami kebas kami hang hadapannu. Kude, itungleh yina: Karajaan Alatalla haut riet.' 12Aku iwara ma hanyu: hang anrau yiru, tanggungen Sodom jari labis madinei hingka tanggungen tumpuk yiru."Paringaten Ma sa Puang Narime Yesus13"Silaka ma hanyu, Khorazim! Silaka ma hanyu, Betsaida! Umpamani Aku ngulah kawan kaajaiben sa sameh hang Tirus anri Sidon, himat here haut lawah batobat nelang maharung makai pama mahanang atei. 14kude, hang wayah panghakiman, tanggungen Tirus anri Sidon labis madinei hingka tanggungennu. 15Anri ma hanyu, Kapernaum, inunkah hanyu sagar na enat ma surga? Puang, hanyu sagar na tawut ma tumpuk adiaw!16Hie eleh sa nyanrengei hanyu, pada nyanrengei Aku. Kude, hie sa puang narime hanyu, hanye pada puang narime Aku. Anri, hie puang narime Aku, hanye puang narime Hanye sa ngutus Aku."Kawan Setan Tunuk ma Kawan Ulun sa Uma Yesus17Udi hiye kapitumpulu ulun sa uma Hanye yiru mulek anri mihewu palus kaeau, "Tuhan, kawan setan pada tunuk anri kami hawuang ngaran-Nu." 18Yesus kaeau ma here, "Aku kadinung Iblis lawu hingka langit ialah kelat. 19Himpan hanyu karasa! Aku haut ngami hanyu kuasa narah anipe anri alimangu, pada kuasa hang amau kakuaten musuh. Mahi sa tau ngahanang hanyu. 20Kude, ada hanyu arai dagana kawan ruh yiru tunuk anri hanyu, labis likan hingka yiru arainu dagana ngarannu haut na surat hang surga."Yesus Laku Dua Ma Alatalla21Hang katika yiru, Yesus arai pada hawuang Ruh Barasis nelang kaeau,"Aku basyukur ma-Hanyu Amah, Tuhan hang amau langit nelang tane, dagana Hanyu nyanina kawan yina uras hingka ulun maharati nelang pintar. Kude, Hanyu nantarang urasni ma kawan gena, U Amah, dagana yiru sa patut hang hadapan-Nu.22Amah-Ku haut nyarah uras ala katantuluhni ma-Aku, anri pauweng erang kaulun jua sa kataru anak amun puang Amah. Anri, pauweng erang ka ulun jua sa kataru Amah, amun puang anak amput kawan ulun sa ma here anak bakabahumen iwara kala yiru."23Udi hiye, Yesus iwaleng ma kawan murid-Ni palus bapaner ma sasameh here, "Mihewuleh mate sa kadinung inun sa na dinungnu, 24daya Aku kaeau ma hanyu: hene nabi anri raja sa hamen tu'u kadinung inun eleh sa na dinungnu itati, kude here puang tau kadinung. anri, hamen tu'u karengei inun eleh sa rengei naun itati, kude here puang tau karengei yiru."Ulun Samaria sa Maeh Atei25balalu, erang kaulun panai Hukum Taurat minri kai nguji Yesus, eauni, "Guru, inun sa patut na ulahku himpan kaiuh pamelum ma kalalawahni?" 26Sangai Yesus ma hanye, "Inun sa na surat hawuang Hukum Taurat? inun sa na basanu hawuangni?" 27Ulun yiru nyangai, "Sintaleh Tuhan, Alatallanu, anri katuluh ateinu, anri katuluh amiruenu, anri katuluh kakuatennu, nelang anri katuluh pikirannu. nelang, sintaleh sasamehnu murunsia ialah hanyu sinta ma tenga dagingnu raerai."28Yesus kaeau ma hanye, "Sangainu yiru bujur. gawileh yiru, himat hanyu sagar welum."29Kude, ulun yiru hamen ngampi bujur dirini, balalu hanye kaeau ma Yesus, "hie sa samehku murunsia yiru?" 30Yesus nyangai nelang kaeau, "Naan erang kaulun upu minau hingka Yerusalem ma Yerikho, hanye lawu ma tangan parampok sa marampas pama anri ngakasah palus nanan hanye ripu bilang matei.31Puang na pina, erang kaulun imam mitah lalan yiru. Hantek hanye kadinung ulun yiru, hanye palus tulak takia hang tuhi subarang lalan. 32Kala yiru pada sa na ulah daya ereng kaulun Lewi, hantek hawi ma unengan yiru palus kadinung ulun yiru, hanye mitah ai takia hang tuhi lalan lainni.33kude, naan erang kaulun Samaria sa ganyah hawuang pakiaan mitah yiru. Nelang, hantek hanye kadinung ulun yiru, hanye kaingkam miahi. 34Balalu, ulun Samaria yiru naripi palus mambabat kawan batanni. Hanye muhut makai ilau anri anggur, balalu ngenat ulun yiru ma amau keledaini palus ngenei ma losmen, hanye marawat ulun yiru. 35Ma keunini, ulun Samaria yiru ngalap duit 2 dinar balalu narui ma penjaga losmen yiru nelang kaeau, 'Rawatleh ulun sa batan yiti. Pire jua hanyu nangalis duit pakaini, aku sagar ngantini mun aku mulek yati.'"36Balalu, Yesus kaeau, "Manurut hanyu, hie hingka ka telu ulun yiru sa jari sasameh murunsia hingka ulun sa lawu ma tangan parampok yiru?" 37Sangai panai Taurat yiru, "Ulun sa nantarang piahi ma hanye." balalu, eau Yesus, "Hulu tulak, palus gawi hal sa sameh."Hi Maria andri Hi Marta38Tawuk Yesus anri kawan murid-Ni hawuang pakiaan, Yesus masuk ma isa tumpuk balalu erang kaulun wawei sa bangaran hi Marta narime Yesus hang Lewuni. 39Hi Marta naan pulaksanai wawei sa bangaran hi Maria sa maharung hang riet pe'e Yesus nyanrengei pangajaran Yesus.40kude, hi Marta sibuk tu'u nanyari uras pagawianni. Balalu hi Marta nyanriet Yesus nelang kaeau, "Tuhan, inun Hanyu puang tatahu mun pulaksanai waweiku maladar aku ngaraja uras pagawian yina raerai? Huyuleh hanye ngarawah aku!" 41kude, Tuhan nyangai, "Marta, Marta, hanyu adingan nelang ngampi hanang ulunu raerai anri hene hal. 42Ekat isa hal sa parlu. Hi Maria haut midi bagian sa paling maeh, nelang bagianni yiru puang sagar tau na alap hingka dirini."
Chapter 11Pangajaran Neu Laku Dua

1Hang hinra anrau, Yesus laku dua hang isa unengan. Hantek Hanye luput laku dua, erang kaulun hingka kawan murid-Ni kaeau ma Hanye, "Tuhan, awat ngajar kami laku dua sameh ialah hi Yohanes ngajar kawan muridni."2Balalu Yesus kaeau ma here, "Hantek hanyu laku dua, laku dualeh kala yiti:'Amah, na barasis ngaran-Nu.Hawi karajaan-Nu.3Ami ma kami makuta sa sukupni ma tiap anrau, 4anri ampun kawan dusa kami daya kami pada ngampun ma tiap ulun sa hala anri kami. Nelang, ada ngenei kami ma wuang pansubaan.'"Lakuleh, Antaraleh, anri Talitikleh5Udi hiye Yesus kaeau ma here, "Umpamani erang kaulun teka naun bahengau balalu hanyu tulak ma lewu hengaunu yiru hang penah malem anri kaeau ma hanye, 'Hengau, pi ihau aku telu katipak ruti, 6dagana hengauku sa ganyah hawuang pakiaan tarie hang lewuku, kude hang lewuku mahi budas pakai na surungan ma hanye.' 7Umpamani hengaunu hingka wuang lewu nyangai, 'Ada ngangu aku! waanawang haut na kunsi nelang aku anri kawan anakku haut hang uneng paandrean. Aku puang tau amuan lagi ngami inun jua ma hanyu.' 8Aku kaeau ma hanyu biar hengaunu yiru puang amuan anri puang ngami inun-inun ma hanyu padahal hanyu hengauni, kude daya hanyu tarus ilaku, hanye himat sagar amuan nelang ngami inun sa na parlunu.9Jari, Aku iwara ma hanyu lakuleh, hanyu sagar narime. Antaraleh, hanyu sagar kaiuh. Talitikleh, waanawang sagar na uka ma hanyu. 10Daya hie eleh sa ilaku sagar narime. Hie eleh sa ngantara sagar kaiuh. Anri hie eleh sa nalitik waanawang sagar na uka ma hanye.11Inun naan erang kaulun amah hang penah naun sa kai ngami anipe ma anakni amun hanye ilaku kenah? 12Atawa ngami alimangu, amun hanye laku atelui? 13Amun hanyu sa jahat kataru kala awe ngami pangamiaan sa maeh ma kawan anaknu, magin hie Amahnu sa hang surga. Hanye sagar ngami Ruh Barasis ma kawan ulun sa ilaku ma Hanye."Yesus Makai Kuasa Alatalla14Hang hinra anrau, Yesus ngusir setan hingka erang ka ulun upu sa muna. Udi setan yiru kaluar, ulun sa asalni muna yiru kaiuh bapaner balalu ulun rama jari wauh. 15kude, papire kaulun kaeau, "Hanye ngusir setan makai kuasa Beelzebul, pamimpin setan."16Papire kaulun kai nguji Yesus, here ilaku Hanye nantarang siri hingka surga. 17Kude, Yesus karasa inun bahum here balalu kaeau ma here, "Amun hang karajaan sa tabagi nelang ipanyarang sagar hansur. Pada, kaluarga sa bamusuh isa anri sa lain sagar tapisah.18Jari, amun iblis pada tapuhi-puhi anri nawan tengani raerai, kala awe tau karajaan yiru tatap batahan? Aku kaeau kala yiru dagana hanyu ngantuh amun Aku makai kuasa Beelzebul ngusir kawan setan. 19amun Aku ngusir kawan setan makai Beelzebul, anri kuasa hie kawan anaknu ngusir here? Daya yiru, here yati sa sagar jari hakimnu. 20kude, amun Aku makai kuasa Alatalla ngusir setan, Karajaan Alatalla haut hawi ma hanyu.21Amun erang kaulun sa tingkas anri ba sanapang langkap nyaga istanani raerai, harata banani pasti hang keadaan aman. 22Kude, amun naan ulun sa labis tingkas hingka hanye kai manyarang nelang nyantalau hanye, himat ulun sa labis tingkas yiru kaiuh marabut kawan sanapang sa na andal daya ulun yiru palus babagi harata rabutanni. 23Hie eleh sa puang uma Aku, hanye nawan Aku. Anri hie eleh sa puang uma mangumpulni sinrah Aku, hanye sa mamisah-misahni."Mulekni Ruh Ala Murun24"Amun ruh ala murun kaluar hingka tenga ulun, ruh yiru sagar bakuliling malupui kawan unengan sa karing ngantara unenganni baistirahat, kude hanye puang kahaba. Dagana yiru, hanye kaeau, 'Aku sagar mulek ma lewu sa haut tananku.' 25Hantek hanye mulek, hanye ninung lewu yiru haut barasis nelang na urus. 26balalu ruh ala murun yiru tulak palus nuntut pitu ruh sa labis murun hingka hanye pakai masuk nelang muneng hang lewu yiru hampe wangun ulun yiru jari lawit labis murun hingka asalni.Kawan Ulun sa Sanang Atei27Hantek Yesus ngantuh kala yiru, erang kaulun wawei sa naan hang penah ulun rama bapaner mehet, "Na berkat wuntung sa ngayaan Hanyu anri umu sa ngampumu Hanyu." 28Kude, Yesus kaeau, "Labis sanang lagi kawan ulun sa nyanrengei lengan Alatalla nelang nampalusni." Siri hi Yunus.57"Daya inun hanyu raerai puang tau mamutus inun sa bujur? 58Hantek hanyu tulak sinrah musuhnu kai mahadap pamarentah, kakalileh himpan ngampi beres parkaranu anri hanye hang penah pakiaan himpan hanye puang mait hanyu ma hakim dagana hakim sagar nyarah hanyu ma pangawal, balalu pangawal yiru sagar nawut hanyu ma wuang panjara. 59Aku kaeau ma hanyu, hanyu puang sagar kaluar hingka yaru sahuan na wayat katuluh utangnu."31Hang andrau pangalisan, Ratu hingka Salatan sagar amuan sinrah kawan ulun hingka katuluh turunan yina palus hanye sagar nukum here dagana hanye hawi hingka hujung dunia neu nyanrengei hikmat hi Salomo, padahal hang yina naan erang ka ulun sa labis hante hingka hi Salomo.32Hang andrau pangalisan, kawan ulun Niniwe sagar amuan sinrah katuluh turunan yiti palus na hukumni, dagana kawan ulun Niniwe batobat hantek hi Yunus bakhotbah hang hadapan here, padahal hang yina naan erang ka ulun sa labis hante hingka hi Yunus."Mate yiru Lampu Ma Tenga33"Mahi erang kaulun jua sa udi nyamelum lampu, balalu nganak lampu yiru hang unengan sa tasanina atawa hang kapit gantang. Here sagar nganak lampu yiru hang uneng pihawitan himpan kawan ulun sa masuk kaiuh ninung raaini. 34Mate yiru lampu ma tenganu. amun matenu maeh, katuluh tenganu sagar na tampenu anri raai. Kude, amun matenu murun, katuluh tenganu sagar na tampenu ala murun. 35Dagana yiru, mamaehleh himpan raai hang wuang tenganu puang jari maieng. 36Amun tenganu na tampenu anri raai nelang mahi unengan sa maieng, tenganu yiru sagar maraai urasni sameh ialah hantek lampu nyanraai hanyu anri sahayani." Yesus Ngiai Ulun Farisi anri Panai Taurat37Dami Yesus luput bapaner, erang kaulun Farisi nerawan Hanye kuman. Hanye jua hawi, balalu maharung palus kuman. 38Kude, ulun Farisi yiru wauh hantek ninung Yesus puang mui tangan-Ni dahulu sa huan kuman.39Kude, Tuhan kaeau ma hanye, "Kawan ulun Farisi ialah hanyu ngabarasis sangkir anri piring hang luarni ai, sadang hawuang tenganu penu andri kasarakahen nelang kajahaten. 40U kawan ulun lunga! ang sa Hanye sa ngulah luarni amput ngulah hawuangni? 41Dagana yiru, bagileh inun sa naan hawuangnu yiru jari sadakahnu. hanyu sagar tatu'u barasis.42Kude, silaka hanyu, kawan ulun Farisi! Daya, hanyu ngami persapuluhan hingka hasil salasih, ingu, anri uras masam amulean kabunnu, kude hanyu puang ngarasa kaadilan anri kasih Alatalla. Sapatutni hanyu ngulah urasni yiru pada ngarasa ulah gawi salainni.43Silaka hanyu, kawan ulun Farisi daya hanyu katuju maharung hang unengan sa panga maeh hang sinagoge anri pada katuju narime hurmat hang penah pakan. 44Silaka hanyu daya hanyu ialah pasaran sa puang ba siri, sa na rarah ulun anri puang na singaja daya here."45Balalu, erang kaulun panai Taurat kaeau ma Yesus, "Guru, hantek Hanyu ngantuh kawan hal yina, Hanyu pada mahina kami." 46Kude, Yesus nyangai, "Silaka hanyu, u kawan panai Taurat! Dagana, hanyu nganak bana sa maweat himpan naenat ulun lain, kude hanyu raerai puang hakun negei banda yiru sunah makai isa kingking jua.47Silaka hanyu, dagana ngapinri pasaran kawan nabi sa na wunu daya datu nininu. 48Diwi likan, hanyu nahampe ma katuluh ulun amun hanyu mangaku urasni yiru ulahan datu nininu; hanye hare sa munu kawan nabi yiru, kude hanyu sa ngulah pasaranni.49Ina sababni, Alatalla hawuang hikmat-Ni kaeau, 'Aku sagar ngutus kawan nabi anri kawan rasul ma here, kude papire hingka kawan ulun sa na utus-Ku yiru sagar na wunu anri na siksa,' 50himpan ira uras nabi, sa tunrak hingka mulai dunia na sanuput, iyuh na laku tangung jawab hingka katuluh turunan yina, 51mulai hingka ira hi Habel hampe ira hi Zakharia, sa na wunu hang helang altar andri Bait Allah. Bujur, Aku kaeau ma hanyu amun katuluh turunan yena sagar batangung jawab anri kajadian yiru.52Silaka hanyu, kawan panai Taurat! dagana hanyu haut ngalap kunsi kaharatien, kude hanyu raerai puang hakun masuk nelang mahalang-halang ulun lain sa hamen masuk."53Dami Yesus nanan unengan yiru, Kawan panai Taurat anri kawan ulun Farisi mulai mamusuh Hanye nelang mada hanye anri bamasam tuntian. 54Here bakumplut hamen nyama Yesus anri paneran sa na eau-Ni.
Chapter 12Papura Maeh Kawan Pamimpin Yahudi

1Padingian yiru, hantek baribu kaulun bakumpul hampe naan sa tararah, Yesus baduhulu kaeau ma kawan muridni, "mamaeh anri ragi kawan ulun Farisi, hanye yiru papura maeh.2Daya, uras sa na tutup sagar na uka anri uras sa na dina sagar na tantarang. 3Dagana yiru, inun sa na pantanenu hang unengan maieng sagar na rengei hang unengan maraai anri sa na kenehnu hang wuang elet sagar na wara hang amau kawan hapaw lewu.Takut ma Alatalla.4Aku kaeau ma hanyu, u kawan hengau-Ku, ada hanyu takut anri here sa ekat tau munu tenga, udi yiru puang tau lagi ngulah labis teka yiru. 5kude, Aku hamen ngampi itung hanyu neu hie sa patut na takutnu; Takutleh ma Hanye, sa haut munu, pada bakuasa nawut hanyu ma wuang naraka. Bujur, Hanye yiru sa patut na takutnu.6dime ka ukui wurung angkarei naari ekat ba haraga 2 kaping ai? Kude, mahi erang ka ukui jua hingka kawan wurung yiru sa puang na itung hang hadapan Alatalla. 7labis likan, jumalah wulu hang ulunu pada haut na reken. Ada takut, hanyu labis baharaga hingka heneni wurung angkarei."Ngampi Itung ma sa Ngidim Yesus8"Aku kaeau ma hanyu, tiap ulun sa mangakui Aku hang hadapan ulun lain, pada sagar na akui daya Anak Murunsia hang hadapan kawan malaikat Alatalla. 9kude, tiap ulun sa ngidim Aku hang hadapan ulun lain pada sagar na idim hang hadapan kawan malaikat Alatalla. 10Anri, hie jua sa ngantuh inun eleh sa nawan Anak Murunsia tau na ampunni, kude hie eleh sa mahujat Ruh Barasis puang sagar na ampunni.11Hantek here ngenei hanyu ma sinagoge anri ma hadapan kawan pamimpin anri panguasa, ada khawatir neu kala awe hanyu mambela dirinu atawa inun sa musti na pantanenu, 12dagana tawuk yiru jua Ruh Barasis sagar ngajar ma hanyu neu inun sa musti na pantanenu."Rarapisan neu Erang Kaulun Tatau13Erang kaulun hingka helang ulun rama yiru kaeau ma Yesus, "Guru, huyu pulaksanaiku himpan babagi warisan anri aku." 14Kude, Yesus kaeau ma hanye, "Pulaksanai, hie sa ngangkat Aku jari Hakim atawa pang hubung ma hanyu?" 15Balalu, Yesus kaeau ma here, "Bajaga nelang waspada ma katuluh masam kasarakahen daya welum murunsia puang bagantung hingka panatauni."16balalu, Yesus nyarita rarapisan ma here, "Naan tane wat erang kaulun sa tatau tu'u sa kaiuh hene tu'u hasil wasian. 17jari, ulun yiru bapikir hawuang ateini, 'Kala awe akuna daya mahi lagi unenganku nyimuh hasil wasianku?' 18balalu, hanye kaeau, 'Ina sa kai na ulahku. Aku hamen ngungkar kawan tabilungku palus ngulah sa labis hante. Hang yiru, unenganku nyimuh uras pareiku amput kawan parabutku. 19Balalu, aku kaeau ma amirueku, 'u amirueku, hanyu naan hene harata simuhan pakai bataun-taun; istirahatleh, kuman, nguut, anri basanang-sanangleh!'20Kude, Alatalla kaeau ma ulun yiru, "U ulun lunga! Malem ina pada, amiruenu sagar na alap hingka tenganu. balalu,hie sa sagar ampun kawan harata sa simuhnu yiri?' 21Kala yiru panyarini ma ulun sa nyimuh panatau ma tengani raerai, kude puang tatau hang hadapan Alatalla,"Ada Khawatir22Yesus kaeau ma kawan murid-Ni,"Sabab yiru, Aku kaeau ma hanyu, ada khawatir neu welumnu, neu inun sa sagar na kutanu. Atawa, khawatir neu tenganu, neu inun sa sagar na pakainu. 23Daya, pamelum diwi hingka makuta andri tenga diwi hingka pama pundrat.24dinungleh kawan wurung ekak. Here puang ngamule atawa masi, here jua mahi gudang atawa tabilung, kude Alatalla ngami here makuta. Hanyu diwi baharaga na baning kawan wurung yiru. 25Hie hingka naun sa dagana khawatir tau namah sunah erang hasta ai ma umur welumnu? 26amun hanyu puang tau ngulah kawan hal sa rumis yina, ma inun hanyu khawatir anri kawan hal sa lain?27Suba na parhati wunge bakung, kala awe welumni. Kawan wunge yiru puang bahimat bagawi puang pada nawai, kude Aku kaeau ma hanyu, aji hi Salomo hawuang panatauni sika puang makai pama kala kaeh kawan wunge yiru. 28Amun Alatalla ma hias rikut hang ume, sa andrau yina welum balalu keuni na umpe ma wuang apui, diwi likan Hanye ma hias hanyu labis hingka rikut yiru? U, hanyu sa kurang parsaya!29jari, ada hanyu ngantara inun sa sagar na kutanu atawa inun sa sagar na u'utnu, nelang ada khawatir. 30Dagana, kawan bangsa hang dunia uras ngantara yiru, kude Amahnu karasa amun hanyu mamarluni.31ware, antaraleh dahulu Karajaan Alatalla, die urasni yina pada na tamah ma hanyu."Mangumpul Harata hang Surga32"Ada takut, U kawan kalumpuk sa rumis, daya Amahnu basadia ngami ma hanyu karajaan yiru.33Arileh katuluh sa watnu palus ami ma sadakah. Ware ulah ma hanyu kadut duit sa puang tau rusak, hanye yiru harata hang surga sa puang tau wawai, sa puang tau na alat maling atawa na rusak gagat. 34daya, hang awe unengan haratanu, hang yiru pada unengan ateinu.Palayan sa Satia Ngaraja Tugasni.35Elahleh pingangnu tatap na awet andri kawan lampunu tatap maraai. 36Jarileh ialah kawan ulun sa ngandrei tuanni mudi hingka unengan ulun piadu himpa here tau wansit nguka waanawang ma hanye, hantek tuan yiru mudi nelang nalitik waanawang.37Na berkati kawan palayan, sa nadinung tuanni ba siap sadia, hantek hanye hawi. Aku kaeau ma hanyu, sabujurni hanye sagar ngawet pingangni himpan ngurus nelang nunyu kawan palayanni maharung kuman. Hanye kai hawi palus ngurus here. 38Amun tuan yiru hawi tawuk penah malem atawa dami hari nelang kadinung here rahat ngulah gawi iyalah yiru, na berkati here!39Kude himpan na karasa, amun erang kaulun sa ampun lewu karasa pukul pire maling kai hawi ma lewuni, hanye himat puang hakun maladar lewuni na bungkar maling. 40Dagana yiru, hanyu jua parlu basiap daya anak murunsia sagar hawi hang wayah sa puang na pinda dayanu."41Udi hiye, hi Petrus nunti ma Hanye, "Tuhan, inun Hanyu mangesah rarapisan yina ekat ma kami atawa ma uras ulun pada?" 42Sangai Tuhan, "Hie pamimpin palayan sa satia nelang maharati sa na parisaya tuanni pakai ngawas kawan palayan salain, pakai ngami here kuman hang wayahni kuman? 43Na berkati palayan yiru, sa hantek tuanni hawi hanye ganyah ngulah gawianni. 44Aku kaeau ma hanyu, sabujurni, tuan yiru sagar midi hanye pakai nyaga katuluh haratani.45Kude, amun palayanni yiru kaeau hawuang ateini, 'Tuanku puang sagar hinang hawi,' balalu mulai ngakasah palayan upu anri palayan wawei lainni, udi hiye kuman palus nguut hanpe mahamui, 46hantek tuanni hawi hang wayah sa puang na pinda nelang puang na karasa daya palayan yiru, hi tuan sagar munu palayan yiru nelang nganak hanye baya anri kawan ulun sa puang satia.47Erang kaulun palayan sa karasa kabahumen tuanni, kude puang basiap sadia atawa ngulah ialah kabahumen tuanni sagar kaiuh hene tamparan. 48 kude palayan sa puang kataru inun sa na aheng tuanni kude ngulah kawan hal sa patut kaiuh tamparan, hanye sagar kaiuh tamparan sa puang hene. Ma tiap ulun sa na ami hene, na laku pada hene. Anri, here sa na parisaya labis hene sagar na laku pada labis hene lagi.Yesus Ngulah Watas.49Aku hawi lepuh medak apui ma dunia, nelang Aku baharap apui yiru haut malelap! 50Kude, naan babtisan sa na ulahku, anri Aku ka ingkam hante tu'u tekanan hampe hal yiru na tampalus.51Inun hanyu minda amun Aku hawi lepuh ngenei pikaeh hang amau dunia? Puang, Aku kaeau ma hanyu, hanye yiru pibaburan! 52Nuku teka itati, dime kaulun hang wuang isa kaluarga sagar na pisah. Telu kaulun sagar nawan rueh kaulun anri rueh kaulun sagar nawan telu kaulun. 53Here sagar na pisah; Amah sagar nawan anak upuni, anri anak upu sagar nawan amahni. Ineh sagar nawan anak waweni, anri anak wawei sagar nawan inehni. Kasian wawei sagar nawan nantu waweini, anri nantu wawei sagar nawan kasian waweini."Mantaru Siri Jaman54Balalu, Yesus kaeau ma ulun rama, "Hantek hanyu ninung awan bakumpul hang tuhi barat, hanyu palus kaeau, 'Uran sagar minau.' balalu uran tatu'u minau. 55hantek hanyu kaingkam angin nyiwui hingka selatan, hanyu kaeau, 'anrau yina sagar mehet kai,' balalu hal yiru tatu'u tajadi. 56Hanyu ulun sa papura! Hanyu tau mantaru wangun langit anri tane, kude daya inun hanyu puang tau mantaru jaman yina?"57"Daya inun hanyu raerai puang tau mamutus inun sa bujur? 58Hantek hanyu tulak sinrah musuhnu kai mahadap pamarentah, kakalileh himpan ngampi beres parkaranu anri hanye hang penah pakiaan himpan hanye puang mait hanyu ma hakim dagana hakim sagar nyarah hanyu ma pangawal, balalu pangawal yiru sagar nawut hanyu ma wuang panjara. 59Aku kaeau ma hanyu, hanyu puang sagar kaluar hingka yaru sahuan na wayat katuluh utangnu."
Chapter 13Herauan himpan Batobat

1Hang yiru, naan papire kaulun sa iwara ma Yesus neu kawan ulun Galilea sa irani na sampur daya hi Pilatus andri sarahan parapah here. 2Sangai Yesus ma here. "Inun hanyu minda kawan ulun Galilea yina labis ba dosa nabaning kawan ulun Galilea lainni daya here mandarita ialah yiru? 3Aku kaeau ma hanyu, puang. Kude, amun hanyu puang batobat, hanyu uras pada sagar matei.4Pada kala awe anri ka walu walas kaulun sa matei, tawuk manara hang rupak sumur Siloam lawu palus meat here, inun indanu here kawan pandosa sa labis murun na baning uras ulun sa muneng hang Yerusalem? 5Aku kaeau ma hanyu, puang. Kude, amun hanyu puang batobat, hanyu katuluh pada sagar matei.Kakau sa Puang Mua6Yesus pada mangesah rarapisan yina: "Erang kaulun sa naan isa ka rapun kakau ara sa na amule hang kabun angurni. Kude, tawuk hanye hawi kai ngantara wua hang kakau yiru, hanye puang ka haba. 7Balalu, hanye kaeau ma tukang kabunni, 'Haut telu taun aku hawi ngantara wua hang kakau ara yina, kude aku huan suah ka haba sunah isa. Tewengleh kakau yiru! Ma inun manyia-nyia tane ma kakau yiru?'8Palus, tukang kabun yiru nyangai, 'Tuan, elahni hanye welum erang taun lagi himpan ba wua, elah aku ngadi tane hang kulilingni palus ngami pupukni, 9gare kakau yiru tau mua taun hadap. Amun puang mua jua, Tuan tua neweng kakau yiru.'"Yesus Nyamare hang Anru Sabat10Isa katika, Yesus ngajar hang sinagoge hantek anru Sabat. 11Hang yaru naan erang kaulun wawei sa karasukan ruh hampe ngulah hanye sakit salawah walu walas taun. pungung wawei yiru bungkuk hampe puang kaiuh mindri kansang.12Hantek Yesus kadinung, Hanye nerau wawei yiru anri kaeau, "U wawei, hanyu haut na bebaskan hingka panyakitnu." 13Balalu, Yesus ngenat tangan-Ni ma wawei yiru palus sakatika yiru jua, hanye kaiuh minri kansang nelang nawat Alatalla.
15Balalu, Tuhan nyangai ulun yiru,"Hanyu kawan ulun sa papura maeh! Padahal hanyu uras nepah sapi anri keledai wat naun hingka kanang balalu ngenei ma luar ngami ranu u'ut hang anrau Sabat? 16Daya yiru, inunkah wawei yina, erang kaulun katurunan hi Abraham sa haut na huruk salawah walu walas taun daya Setan, pada puang iyuh na lapas hurukan yiru hang anrau Sabat?"17Tawuk Yesus kaeua kala yiru, uras kawan ulun sa nawan Yesus amangan tatu'u, balalu ulun rama sanang atei anri katuluh kaajaiben sa haut na ulah-Ni.Rarapisan Diki Sasawi anri Ragi18Dami hiye, Yesus kaeau, "Ialah inun Karajaan Alatalla yiru? Anri inun Aku kaiuh mararapisanni? 19Karajaan Alatalla yiru ialah diki sasawi sa na alap ulun palus na amule hang kabunni; diki yiru welum jari kakau, balalu kawan wurung ngulah hanaini hang kawan raanni."20Palus Hanye kaeau, "Makai inun Aku mararapisan Karajaan Alatalla? 21Karajaan Alatalla yiru ialah ragi sa na alap erang kaulun wawei palus na sampurni andri 3 supak tepung hampe uras adonan yiru bakah."Ekat Butit sa Nasalamat22Yesus malupui kawan tumpuk, Hanye ngajar pada palus takia nuju Yerusalem. 23balalu, erang kaulun nunti ma Hanye, "Tuhan, inun ekat butit ulun sa nasalamat?" Yesus kaeua ma here katuluh,24"Bausahaleh himpan kaiuh masuk mitah waanawang sa hipit; daya Aku kaeu ma hanyu, hene ulun sa bausaha masuk ma yaru, kude here puang sagar tau.25Amun sa ampun lewu minri anri nutup waanawang lewuni, padahal hanyu hang luar nelang nalitik waanawang palus kaeau, 'Tuan,karawah uka waanawang ma kami.'Hanye sagar nyangai, 'Aku pakarasa hingka awe pihawiannu.' 26balalu, hanyu sagar nyangai, 'Kami haut kuman nelang nguut sindrah Hanyu. Hanyu haut ngajar hang kawan lalan tumpuk kami.' 27Kude, Hanye nyangai, 'Aku puang kataru hanyu nelang puang karasa hingka awe asalnu. Tulakleh hingka hadapan-Ku, naun uras panjahat!'28Hanyu sagar nungkau nelang mangaratak dipen hantek ninung hi Abraham, hi Ishak, andri hi Yakub, sinrah katuluh nabi naan hawuang Karajaan Alatalla padingian hanyu na tawut ma luar. 29balalu, kawan ulun sagar hawi hingka timur anri barat, anri pada hingka utara anri selatan. Here sagar maharung palus kuman hang wuang Karajaan Alatalla. 30Tatuuni, kawan ulun sa hanrian sagar jari sa panga dahulu nelang kawan ulun sa panga dahulu sagar jari sa hanrian."Yesus Musti ma Yerusalem31Hang katika yiru, papire ulun Farisi hawi ma Yesus nelang kaeau, "Tulakleh, tanan unengan yina daya hi Herodes kai munu Hanyu." 32Yesus nyangai here,"Hulu tunung palus wara ma srigala yiru, 'Anrau yina anri keuni, Aku sagar ngusir kawan ruh murun palus nyamare ulun, nelang hang anrau karuan, Aku sagar nanjari pagawian-Ku.' 33Kude, Aku musti nampalus pakiaan anrau yina, keuni, anri karuan daya puang mungkin erang kaulun nabi matei hang luar Yerusalem.34Yerusalem, Yerusalem! Hanyu munu kawan nabi anri medak makai watu hampe matei kawan ulun sa na utus ma hanyu! Papire kali Aku kasungu ngaeh kawan anaknu, sameh ialah manu paunan sa ngumpul kawan anakni hang kapit elatni. Kude, hanyu puang hakun. 35Itati lewunu sagar na ampi lawang palus jari suni. Aku kaeau ma hanyu, hanyu puang sagar ninung Aku lagi hampe wayahni yati hanyu kaeau, 'Naberkati Hanye sa hawi hawuang ngaran Tuhan!'''
Chapter 14Neu Nyamare hang Anrau Sabat

1Hang hinra anrau Sabat, Yesus hawi ma lewu erang kaulun pamimpin kawan ulun Farisi lepuh nguta ruti sinrah hanye balalu uras here naniuh Yesus. 2Tawuk yiru, naan erang kaulun sa wuah panyakit babadus minri hang hadapan-Ni. 3Yesus kaeau ma kawan ulun Farisi anri kawan panai Taurat, "Inun iuh nyamare ulun hang anrau Sabat?"4Kude, here puang nyangai Hanye. balalu, Yesus negei ulun sakit yiru anri nyamare hanye palus nunyu ulun yiru tulak. 5Yesus kaeau ma here, "Hie hingka naun amun anakni atawa sapini lawu ma wuang sumur hang anrau Sabat, puang palus ngenatni ma luar?" 6Balalu, here jua puang tau nyangai lengan-Ni.Unengan Kahormaten7Dami hiye, Yesus mangesah isa rarapisan ma kawan tamu herawan hantek Hanye ninung kala awe here midi kawan unengan maharung sa panga maeh hang litar meja uneng makuta, eau-Ni ma here, 8"Amun hanyu na herauan daya ulun ma isa pesta piaduan, ada hanyu maharung hang unengan sa panga maeh dagana sa ampun lewu yiru tau naan nerawan ulun sa labis tamam teka tenganu. 9Balalu, ulun sa ampun lewu yiru sagar nunung hanyu nelang kaeau, 'Ami unengan maharungnu yiri ma ulun yina!' Balalu, hanyu jua musti miidar ma unengan sa panga murun palus kaingkam amangan.10Kude. amun hanyu na herauan, maharungleh hang unengan sa panga wading himpan hantek sa nerawan hanyu hawi, hanye sagar kaeua ma hanyu, 'Hengau, miidarleh ma unengan sa labis maeh.' Anri kala yiru, hanyu sagar kaiuh panghurmaten hang hadapan kawan ulun sa maharung kuman sinrah hanyu. 11Dagana, uras ulun sa ngampi amau tengani sagar na ampi ranah, kude hanye sa maranah tengani sagar na ampi amau."Herawan Kuman anri Walehan12Balalu, Yesus kaeau ma ulun sa nerawan-Ni yiru, "Amun hanyu ngulah pesta kuman kaanrau atawa kuman kamalem, ada nerawan kawan hengau, pulaksanai, kawan kaluarga, atawa ulun tuhi kawi kawan lewu sa tatau daya here sagar iwaleh ma hanyu anri nerawan hanyu lepuh kuman sinra here.13Kude, amun hanyu ngulah pesta, herawanleh kawan ulun paua, kawan ulun cacat, kawan ulun lumpuh anri kawan ulun pehe. 14daya, hanyu sagar na berkati dagadana kawan ulun yiti puang sagar kaiuh iwaleh ma hanyu lagi; hanyu sagar kaiuh walehanni hang tawuk kawan ulun bujur naele kamulek hingka pampatei."Rarapisan neu Herauan Pesta Kuman15Hantek erang kaulun hingka here sa kuman sinrah Hanye karengei kawan lengan yina, ulun yiru kaeau ma Hanye, "Naberkati ulun sa sagar kuman ruti hawuang Karajaan Alatalla." 16Kude, eau Yesus ma ulun yiru, "Naan erang kaulun sa ngulah pesta kuman kamalem sa hante anri hanye nerauan ulun rama, 17balalu hantek haut hampe wayah kuman kamalem, ulun yiru nunyu palayanni himpan kaeau ma kawan ulun sa haut na nerawan yiru, 'Hawileh, dagana urasni haut na sadia.'18Kude, katuluh tamu nerawan yiru mulai ngulah kawan alasan. Ulun sa palanungkai kaeau 'Aku wau midi erang ka lamar ume jari aku parlu mariksani. Tarimeleh pilakuan maafku.' 19Sa lain kaeau, 'Aku wau midi dime pasang sapi jari aku parlu tulak mariksa kawan sapi yiru. Tarimeleh pilakuan maafku,' 20Sa lain lagi kaeau, 'Aku wau kawin. Dagana yiru, aku puang kaiuh hawi.'21Balalu, palayan yiru jua mulek andri iwara katuluhni ma tuanni. Tuan yiru sangit tu'u, balalu kaeau ma palayanni, 'wansit! kia ma kawan lalan andri ma tatiap gang hang tumpuk yina. Enei ma yati kawan ulun paua, kawan ulun lumpuh, kawan ulun kepa, andri kawan ulun pehe.' 22Dami hiye, palayan yiru kaeyau ma hanye, 'Tuan, aku haut ngulah inung sa na huyunu, kude magun naan unengan sa lawang.'23Tuan yiru kaeau ma palayanni, 'hulu tulak ma kawan lalan hante andri kawan lalan rumis. Enei kawan ulun sa naan hang yaru hawi ma yati himpan lewuku jari penu. 24Aku kaeau ma hanyu, puang erang kaulun jua hingka here sa na herawanku sahuanni yiru sagar ka ingkam kutaen pestaku.'"Neu Uma Yesus.25Hene ulun takia sinrah Yesus. Balalu Yesus ngulik ma hare andri kaeau, 26"Amun erang kaulun hawi nunung Aku kude puang muar ineh anri amahni, darangan anri kawan anakni, pulaksanai upu anri pulaksanai waweini, diwi likan anri pamelumni, hanye puang tau jari murid-ku. 27Hie jua sa puang ngantung balasangarni balalu uma Aku, hanye puang tau jari murid-Ku28Hie hingka naun sa hamen ngapinri isa manara, kude puang maharung nyanreken biayani dahulu himpan karasa inun sukup duitni pakai nanyarini? 29Amun puang kala yiru, hantek hanye haut ngulah pundasi balalu hanye puang sangup nanyarini, katuluh ulun sa kadinung sagar ngakihi hanye. 30Kawan ulun yiru sagar kaeau, 'Ulun yiru haut mambangun, kude hanye puang kaiuh nanyarini.'31Atawa, raja sa awe sa sagar tulak baparang nawan raja lain kude puang maharung labis dahulu ngakira inun hanye anri 10.000 tantarani kaiuh nawan musuhni sa ba jumalah 20.000 tantara? 32Amun hanye puang kaiuh ngampi talau raja sa lain yiru, batantu hantek pasukan musuhni lagi lawit hanye sagar ngirim erang kaulun utusan himpan nunti kawan syarat ba damai. 33Kala yiru pada anri naun, puang sunah erang kaulun hingka naun sa kaiuh jari murid-Ku amun hanye puang nyarah ala katantuluhni."Rangi sa Mapahe Mahi Riranni.34"Rangi yiru maeh, kude amun rangi yiru haut kawawaian nanam erangni, kala awe jua ngampulek himpan maerang lagi? 35Rangi yiru hampe puang tau lagi na pakai hang ume atawa jari pupuk ekat tau na umpe daya ulun. Hie sa naan silu pakai nyanrengei, elahleh hanye nyanrengei!"
Chapter 15Rarapisan Babiri sa Wawai

1Kawan panagis sukai anri ulun badusa hawi hamen nyanrengei Yesus. 2Balalu kawan ulun Farisi anri kawan panai Taurat mulai murumunyum, "Ulun yina narime kawan ulun badusa nelang kuman sinrah here."3Balalu Yesus ngesah rarapisan yina ma here, eau-Ni, 4"Umpamani erang kaulun hingka naun naan malihara 100 kaukui babiri, balalu kawawaian isa kaukui, inun hanye puang sagar nanan 99 kaukui lainni hang padang rikut? himat hanye tulak ngantara sa wawai yiru hampe kahaba. 5dami hanye haut kahaba, hanye sagar ngantung babiri yiru hang papaleni anri sanang atei.6Dami hampe lewu, hanye tulak manalu kawan hengauni anri ulun hang kawi kawan lewuni balalu kaeau, 'Hayu takam arai mihewu daya aku haut kahaba babiriku sa wawai.' 7Aku kaeau ma hanyu, kala yiru pada hang surga naan kaaraien sa labis hante daya 1 kaulun badusa sa batobat na baning 99 kaulun sa haut maeh nelang puang parlu batobat.Rarapisan Duit Perak sa Wawai8Naan erang kaulun wawei sa baduit sapuluh kaping perak, amun hanye kawawaian isa kaping, inun puang palus nyamelum lampu balalu mapas lewuni, ngantara duit yiru bagamat hanpe kahaba. 9Anri, amun hanye kahaba, hanye nerau kawan hengauni palus ulun hang kawi kawan lewuni nelang kaeau ma here,'Hayu takam arai mihewu daya aku haut kahaba sakaping duitku sa wawai yiru.' 10Aku kaeua ma hanyu, kala yiru pada arai mihewu kawan maikat Alatalla dagana isa kaulun badusa sa batobat."Rarapisan Rueh Anak UpuAnak Bungsu Nanan Amahni11Dami hiye yesus kaeau, "Naan erang kaulun amah sa ba anak rueh kaulun upu. 12Anak sa bungsu kaeau ma amahni, 'Amah, ami ma aku harata sa jari bagianku.' balalu, amahni mambagi panatauni ma karueh anakni.13Puang lawah udi hiye, anak sa bungsu yiru mangumpul katuluh bagian watni, balalu tulak ma nagara sa lawit. Hang yaru hanye mahamur-hamur duitni anri welum egah-emung. 14hantek hanye haut nangalis urasni, hawi busung juju sa tamam hang nagara yiru, balalu hanye pada nuku welum paua.15Udi yiru, hanye tulak balalu bagawi hang unengan erang kaulun panduduk hang yiru, sa nunyu hanye ma ume nyaga kawan iwekni. 16Hanye hamen tu'u ngisi wuntungni makai wua karob kutaen kawan iwek yiru, kude mahi erang kaulun jua sa ngami ma hanye. Anak Bungsu Mudi Nunung Amahni17Hantek anak bungsu yiru sadar, hanye kaeau, 'Hene kawan ulun sa bagawi baya hi amah kutaen here balabisan, kude aku hang yiti kai matei kalauan. 18Aku kai mulekleh ma amahku. Aku sagar kaeau ma hanye: Amah, Aku haut badusa ma surga nelang hang hadapannu. 19Aku puang lagi patut naantuh anaknu, elah aku jari erang kaulun upaannu.'20Balalu, hanye minri palus tulak nunung amahni. Lagi lawit teka lewu, amahni haut nantau hanye anri kasungu nelang miahi, amahni nepat nahalu balalu maluk nelang nyiuk hanye. 21Dami hiye, anak yiru kaeau ma amahni, 'Amah, aku haut badusa ma surga nelang hang hadapannu. Aku puang lagi patut na antuh anaknu.'22Kude, amahni yiru kaeau ma kawan palayanni, 'Hinang! Eneileh pama sa panga maenni palus tamu ma hanye. Tamu pada utas ma kingkingni anri sandal ma pe'eni. 23Balalu, enei ma yati anak sapi sa munuk palus samalis. Takam sagar kuman nelang arai mihewu, 24Dagana anakku sa haut matei, itati welum kamulek! Hanye haut wawai, itati haut haba!' balalu hare bapesta." Anak Taraulu Sangit ma Amahni25"Hantek yiru, anak sa taraulu rahat hang ume, balalu tawuk hanye haut riet lewuni, hanye karengei lengan paluan andri tanrik tampak.26Palus, hanye nerau erang kaulun teka kawan palayan yiru balalu nunti naan inun hang lewu yiti. 27Sangai palayan yiru ma hanye, 'Aninu haut hawi, balalu amahnu nyamalis anak sapi sa munuk, dagana hanye mulek anri salamat.'28Kude, anak sa taraulu yiru sangit nelang puang hakun masuk balalu amahni kaluar ngatau hanye. 29Palus, hanye kaeau ma amahni, 'Bataun-taun aku haut bagawi ngarawah amah hampe puang suah nawan lengan amah, kude amah puang suah ngami aku erang kaukui kaming muda himpan aku tau bapesta anri kawan hengauku. 30 dami, hantek anak amah yiru mudi udi nangalis harata amah baya kawan wawei pandayangan, amah nyamalis anak sapi sa munuk ma hanye.'31balalu, amahni nyangai ma hanye, 'Anakku, hanyu saratang naan hang yati baya aku, nelang katuluh watku yiru watnu pada. 32Jari, andrau yina takam patut baperta arai mihewu dagana aninu yina haut matei, itati welum ka mulek; hanye haut wawai, kude itati haut haba.'"
Chapter 16Takam Puang Tau Malayani Rueh Tuan

1Yesus kaeau ma kawan murid-Ni, "Naan erang kaulun tatau sa makai bandahara. Balalu, ulun tatau yiru kaiuh kaduan amun bandaharani yiru ruyal andri haratani. 2Dagana yiru, ulun tatau yiru nerau bandahara anri kaeu, 'Inun sa rengeiku neu hanyu na? Ami partangungjawaben gawiannu daya hanyu puang tau lagi jari bandaharaku.'3Bandahara yiru palus bapikir, 'Inun sa sagar na ulahku daya itati tuanku haut nyantaduh aku hingka pagawianku? Aku puang kaule lagi mansangkul anri jari tukang laku sadakah aku amangan. 4Aku karasa inun sa na ulahku himpan hantek aku na santaduh jari bandahara, kawan ulun tau narime aku hang lewu here.'5Balalu, hanye nerau kawan ulun sa naan utang ma tuanni. Ma sa palanungkai hanye kaeau, 'Pire utangnu anri tuanku?' 6Ulun yiru nyangai, 'Jatuh balanai ilau jaitun.' Balalu, bandahara yiru kaeau ma hanye, 'Alapleh surat utangnu, maharung hinang balalu surat 50 balanai,' 7Udi hiye bandahara yiru nunti ma sa lain, 'Pire hene utangnu?' Ulun yiru nyangai, 'Jatuh pikul gandum.' balalu bandahara kaeau ma hanye, 'Alapleh surat utangnu palus suratleh amun utangnu 80 pikul.'8Balalu ulun tatau yiru nawat bandahara sa puang jujur yiru daya ulahanni sa pintar yiru. Dagana, kawan anak dunia yena diwi pintar ngatur urusan anri sasamehni teka kawan anak sa welum hawuang piraai. 9Aku kaeau ma hanyu, ulahleh bahengau anri panatau dunia sa puang maeh himpan hantek panatau dunia yiru galis, hanyu sagar na samut hang lewu kalalawahni.10Hie eleh sa satia hawuang kawan hal rumis, hanye pada satia hawuang kawan hal sa hante. Andri, hie eleh sa puang jujur hawuang kawan hal rumis, hanye pada puang jujur hawuang hal sa hante. 11Balalu, amun hanyu puang tau na parisaya ngatur harata duniawi, hie sa sagar ngami kaparisayaen ma hanyu ngatur panatau rohani? 12Nelang, amun hanyu puang tau na perisaya makai wat ulun lain, hie sa sagar ngami inun sa mustini jari watnu?13Mahi palayan sa tau malayani rueh tuanni daya hanye sagar muar ma tuanni sa isa balalu puang ma sa lainni. Atawa, hanye sagar diwi satia ma tuani sa isa teka ma sa lainni. Hanyu puang tau malayani Alatalla nelang ma harata bana pada."Piitungen ma Ulun Farisi14Kawan ulun Farisi, sa sinta duit, karengei hal yiru balalu ngakihi Yesus. 15Yesus kaeau ma here, "Hanyu kawan ulun sa ngampi tu'u dirinu raerai hang hadapan murunsia, kude Alatalla karasa isi atei naun sa sabujurni, daya sa na angap amau hang helang murunsia na dinung ranah daya Alatalla.16Hukum sa na ajar daya Moses andri ajaran kawan nabi magun na ajar hampe jaman hi Yohanes; hingka jaman hi Yohanes, Kabar Maeh neu Karajaan Alatalla haut na ami nelang uras ulun ma maksa himpan masuk ma wuangni. 17Kude sa tu'uni, diwi sutil langit anri tane na samawai teka ngumpe isa titik hawuang hukum Alatalla. Neu Sarak18"Uras ulun sa ngampi sarak daranganni balalu kawin anri wawei lain, hanye haut ibela. Nelang, ulun sa kawin anri wawei sa na sarak daranganni, pada ibela."Ulun Tatau anri hi Lazarus.19Naan erang kaulun tatau sa bapama haraga rarang urasni, nelang tiap andrau hanye welum dirak dirai hang wuang panatuni. 20Hang hadapan waanawang lewu ulun tatau yiru mangkading erang kaulun paua sa banganran hi Lazarus, sa tengani penu purat. 21Hanye ngunu na ami kuman hingka tawurehan makuta sa lawu teka meja ulun tatau yiru; kawan antahu likan sa hawi nilap puratni.22Udi hiye, ulun paua yiru matei balalu na enei daya kawan malaikat ma pangkuan hi Abraham. Ulun tatau yiru pada matei balalu na pasar. 23Hang Tumpuk adiau, tawuk na siksa, ulun tatau yiru mihangut ma amau nelang kadinung hi Abraham hang uneng lawit andri hi Lazarus hang pangkuanni.24Balalu, ulun tatau yiru nerau, 'Bapa Abraham, pi ahi aku, huyu hi Lazarus nyusup kingkingni ma ranu balalu nyamehu lelaku daya aku sangsara hang wuang apui yiti.'25Kude, hi Abraham kaeau, 'Nak, itung hantek hanyu masih welum, hanyu haut narime kawan hal sa maeh, kude hi Lazarus narime kawan hal sa puang maeh; itati, hang yina hi Lazarus na ampi sanang, kude hanyu na siksa. 26Kamulek,hang helang takam naan labak sa lalem nelang laga himpan ulun teka yati puang tau ma yari kala hiye pada ulun teka yari puang tau mayati.'27Balalu, ulun tatau yiru kaeau, 'Amun kala yiru, aku laku ma hanyu Bapa, utusleh hi Lazarus ma lewu amahku, 28dagana aku naan dime pulaksanai upu. Elah hi Lazarus ngampi itung here himpan diye here puang masuk ma uneng panyiksaan yena,'29Kude, hi Abraham kaeau,'Hang here haut naan kawan Hukum Musa andri buku kawan nabi, elah here karasa hingka urasni yiru.' 30Eyau ulun tatau yiru nyangai, 'Puang, Bapa Abraham. Amun erang kaulun sa haut matei hawi ma here wau here sagar batobat.' 31Sangai hi Abraham ma ulun tatau yiru, 'Amun kawan pulaksanainu puang nyanrengei Hukum Musa andri buku kawan nabi, here puang sagar tau parisaya, biar daya erang kaulun sa welum kamulek hingka helang ulun matei.'"
Chapter 17Dusa anri Pangampunen

1Balalu, Yesus kaeau ma kawan murid-Ni, "Kawan hal sa ngulah sabab ulun badusa himat sagar naan, kude silaka ma ulun sa ngulah sababni. 2Diwi maeh erang kadiki watu gilingan na awet hang diungni palus hanye na tawut ma wuang laut teka hanye ngulah sabab ma kawan anak rumis yiti.3Waspadaleh! Amun pulaksanainu ngulah dusa ma hanyu, iyai hanye; amun hanye manyasal anri dusani, ami ampun hanye. 4Amun hanye badusa ma hanyu pitu kali erang anrau, nelang pitu kali pada nunung hanyu palus kaeau, 'Aku manyasal,' ami ampun hanye."Kawasa Iman5Eau kawan rasul ma Tuhan, "Tamahleh iman kami" 6Sangai Tuhan ma here,"Amun hanyu naan iman mahena diki sasawi ai, hanyu tau kaeau ma kakau murbei yiti, 'Pabunat hanyu palus pataria hang laut,' himat kakau yiru sagar nu'u anri hanyu."Palayan sa Nu'u Parentah Tuanni7"Hiye teka naun sa makai palayan, sa bagawi hang ume atawa nyakatik sameluman, sagar kaeau ma palayanni hantek here mudi hingka gawian, 'Hayu, harungleh palus kuman? 8Himat puang kala yiru! hanye sagar kaeau ma palayanni yiru, 'Paradu kuman ma aku ba pama sa patut himpan malayani aku kuman anri nguut. Udi yiru, wua hanyu iyuh kuman'?9Inun hanye sagar ba tarimekasis ma palayanni yiru daya hanye haut ngaraja sa na parentahni? 10Kalayiru pada anri hanyu. Amun hanyu haut nampalus pagawian sa na parentah ma hanyu, keauleh hanyu, 'Kami ekat palayan sa puang baharaga. Kami ekat ngaraja inun sa jari kawajiben kami.'"Sapuluh ka Ulun Bakadan na Samare11Hawuang pakiaan-Ni ma Yerusalem, Yesus malupui lalan watas helang Samaria anri Galilea. 12Hantek masuk ma isa tumpuk, Hanye panalu anri sapuluh kaulun sa bakadan sa minri lawit-lawit hingka Hanye, 13nelang kaeau anri lengan mehet, "Yesus, Guru, palelu kami!"14Hantek Yesus kadinung here, Hanye kaeau ma hare, "Hulu tulak balalu tantarang tenganu ma kawan imam." ganyah here takia, panyakit here wawai. 15Tawuk erang kaulun teka here kadinung amun tengani haut ware, hanye mulek palus nawat Alatalla anri lengan mehet. 16balalu ijuku hang pe'e Yesus ngantuh tarimekasis ma Hanye. Ulun yiru erang kaulun Samaria.17Balalu, Yesus kaeau ma ulun yiru, "Ang sa naan sapuluh kaulun sa na samare? Hang awe sa suei kaulun lagi?18Wuah inun ekat ulun asing yena sa mulek ngantuh tarimekasis ma Alaltalla? 19Balalu, Yesus kaeau ma hanye, "Amuan palus hulu tulak, imannu haut manyalamat hanyu."Pihawian Karajaan Alatalla20Hantek na tunti daya papire kaulun Farisi neu hantek awe Karajaan Alatalla sagar hawi, Yesus nyangai anri kaeau, "Karajaan Alatalla sagar hawi puang makai siri sa tau na dinung, 21mahi sagar naan ulun sa kaeau, 'Dinung, karajaan Alatalla naan hang yati!' atawa 'Karajaan Alatalla naan hang yaru!' daya sa tu'uni Karajaan Alatalla naan hang papenah hanyu."22Udi hiye, Yesus kaeau ma kawan murid-Ni, "Sagar hampe wayahni hanyu hamen tatu'u ninung hang isa anrau teka kawan anrau Anak Murunsia, kude hanyu puang tau kadinung. 23Kawan ulun sagar kaeau ma hanyu, 'Dinung, hang yaru!' atawa 'Dinung, hang yati!' Kude, ada hampe hanyu tulak anri ngapung kawan ulun yiru."Pihawian Anak Murunsia24Dagana yiru ialah kelat sa mamansar teka hujung langit sa isa ma hujung langin sa lainni, kala yiru pada Anak Murunsia hang anrau-Ni.25Kude, Anak Murunsia musti labis hene ka ingkam na kahanangen dahulu hang wuang bamasam hal nelang puang na tarime daya katuluh katurunan yiti. 26Nelang, ialah sa haut na tampalus hang anrau-anrau tawuk jaman hi Nuah, kala yiru pada yati hang kawan anrau-anrau Anak Murunsia. 27Kawan ulun kuman anri nguut, piadu anri na adu, hampe anrau hi Nuah masuk ma wuang kapalni balalau hawi baah palus munu here katuluh.28Sameh ialah hang jaman hi Lot, tawuk yiru kawan ulun kuman, nguut, midi,ngari, ngamulean, anri ngapinri lewu. 29Kude hang anrau hantek hi Lot nanan tumpuk Sodom, apui anri balerang lawu hingka langit ialah uran palus munu here katuluh.30Kala yiru pada kaadaanni hang anrau hantek Anak Murunsia na lalea. 31Hang anrau yiru, hie eleh sa ganyah hang amau hapau, anri harata banani naan hang wuang lewu, ada hanye minau neu ngalap harata banani; nelang hie eleh sa ganyah hang ume, ada hanye mudi.32Itungleh inun sa haut tajadi anri darangan hi Lot! 33Hie eleh sa ngakali nyalamat amirueni, hanye kawawaian amirueni. nelang hie eleh sa kawawaian amirueni, sagar nyalamat tengani.34Aku kaeau ma hanyu, hang malem yiru, naan rueh kaulun sa manre hang isa paanrean. Kude, erang kaulun sagar na enei, erang kaulun na tanan. 35Rueh wawei ganyah manggiling gandum. Sa erang kaulun sagar na enei, erang kaulun sagar na tanan. 36[Kala yuru pada rueh kaulun ganyah bagawi hang ume, sa erang kaulun sagar na enei, erang kaulun sagar na tanan."]37Balalu kawan murid nunti ma Yesus, "Hang awe, Tuhan?" Sangai Yesus ma here, "Hang awe naan bangkai, hang yiru wurung panguta bangkai bakumpul."
Chapter 18Rarapisan Neu Hakim anri Erang Kaulun Wawei Walu

1Udi yiru, Yesus nyarita isa rarapisan ma kawan murid-Ni himpan here saratang laku dua nelang ada putus asa.
3Hang tumpuk yiru, naan erang kaulun wawei walu sa tatarusan hawi nunung hakim yiru anri kaeau, 'Ami kaadilan ma aku nadap musuhku.' 4Hang papire lawah, hakim yiru puang hamen ngarawah wawei walu yiru. Balalu, hakim yiru kaeau hawuang ateini, 'Biar aku puang takut anri Alatalla nelang puang hormat anri hie-hie, 5kude gana wawei walu yiru tatarusan maur aku, ware aku ngami kaadilan ma hanye himpan hanye puang lagi ngampi daur aku anri pihawianni sa tatarusan yiru.'"6Balalu, Tuhan kaeau,"Rengeileh inun sa na eau hakim sa puang adil yiru. 7Inun Alatalla puang sagar ngami kaadilan ma kawan ulun pidian-Ni sa ilaku ma Hanye ka anrau ka malem? Inun Hanye sagar ngulur hampe lawah wau ngarawah here? 8Aku kaeau ma hanyu, Hanye sagar hinang ngami kaadilan ma here. Kude, hantek Anak Murunsia hawi, inunkah hanye sagar kaiuh iman hang amau tane?" Rarapisan neu Ulun Farisi anri Panagis Sukai.9Yesus pada nahampe rarapisan yiti ma papire ka ulun sa kaingkam diri here maeh anri sa ninung ranah ma ulun lain. 10Naan rueh kaulun tulak ma bait Allah lepuh laku dua. Sa isa ulun Farisi anri sa lainni erang kaulun panagis sukai.11Ulun Farisi yiru minri palus laku dua neu dirini, 'U, Alatalla, aku ngantuh tarimekasis ma Hanyu daya aku puang ialah ulun lain; sa sarakah, sulas, ibela, atawa diwi teka yiru ialah panagis sukai yiti. 12Aku puasa rueh kali erang mingu, aku nyarah parpuluhan teka katuluh iyuh-juatku.'13Balalu, hi panagis sukai minri lawit butit, likan puang heei mihangut ma langit. Nelang napuk-napuk dadani palus kaeau. 'U, Alatalla. Palelu aku, ulun sa badusa yina.' 14Aku kaeau ma hanyu, tawuk here mudi ma lewu, panagis sukai yiru sa labis natarime na baning ulun Farisi yiru daya ulun sa ngampi amau dirini sagar na ampi ranah, anri ulun sa ngampi ranah dirini sagar na ampi amau."Yesus anri Kawan Iya.15Balalu, kawan ulun ngenei kawan iya rumis hawi nunung Yesus himpan Hanye manjamah here. kude, tawuk kawan murid kadinung, here nyangit kawan ulun yiru. 16Balalu, Yesus nerau kawan iya yiru himpan hawi nunung Hanye nelang kaeau, "Elah kawan iya yiru hawi nunung Aku, ada na uring dagana Karajaan Alatalla wat kawan ulun ialah here yina. 17Aku kaeau sa sabujurni ma naun, hie eleh sa puang narime Karajaan Alatalla ialah erang kaulun kawan iya, hanye puang sagar tau masuk ma wuangni."Ulun Tatau anri Karajaan Alatalla18Naan erang kaulun pamimpin nunti ma Yesus,"Guru sa maeh, inun sa musti na ulahku himpan kaiuh mawaris pamelum sa kalalawahni?" 19Sangai Yesus ma hanye, "Daya inun hanyu ngantuh Aku maeh? mahi erang kaulun jua sa maeh ka suali Alatalla raerai. 20Hanyu karasa neu kawan hukum yena: 'Ada ibela, ada munu ulun, ada ngalat, ada ipusu, nelang hurmat ma amah anri inehnu.'" 21Sangai ulun yiru, "Aku haut nampalus urasni yiru hingka aku lagi iya."22Hantek Yesus karengei kala yiru, Hanye kaeau ma ulun yiru, "Magun naan sa kurangni. Ari katuluh haratanu palus ami ma kawan ulun paua, balalu hanyu sagar kaiuh harata hang surga; udi yiru hayu, uma aku." 23Hantek ulun yiru karengei lengan Yesus yiru, hanye mahanang atei daya hanye yiru tatau tu'u.24Balalu Yesus ngulik ma hanye palus kaeau, "Mahadin tu'u ma kawan ulun tatau tau masuk ma wuang Karajaan Alatalla! 25Hampe labis sutil erang kaukui unta masuk mitah luwang pilus teka erang kaulun sa tatau masuk ma wuang Karajaan Alatalla."Ulun sa Uma Yesus Sagar Narime pamelum sa Kalalawah26Kawan ulun sa karengei lengan yiru kaeau,"Amun kala yiru, hie sa tau na salamat?" 27Sangai Yesus, "Inun sa mustahil ma murunsia puang mustahil ma alatalla."28Balalu, hi Petrus kaeau, "Dinung, kami haut nanan inun eleh wat kami himpan uma Hanyu." 29Yesus kaeau ma here, "Aku iwara sa sabujurni ma hanyu, puang erang kaulun jua sa haut nanan lewu, darangan, pulaksanai, ineh amah, atawa kawan anakni daya malayani Alatalla, 30sa puang sagar narime kawan hal yiru papire kali likan hang wayah itati, anri hang wayah sa sagar hawi, hanye yiru pamelum sa kalalawahni."Piwaraan neu Pampatei anri Yesus Welum Kamulek.31Balalu, Yesus ngumpul ka rueh walas murid-Ni anri kaeau ma here, "Rengei, Takam sagar nuju ma Yerusalem nelang inun eleh sa haut na surat daya kawan nabi neu Anak Murunsia sagar na tampalus. 32Hanye sagar na sarah ma kawan ulun sa puang kataru Alatalla. Hanye sagar na kakeyak, na kahanang, anri na rura. 33Nelang, udi here manyiksa Hanye, here sagar munu Hanye. Kude, hang anrau ka telu, Hanye sagar welum kamulek."34Kude, kawan murid-Ni mahi sa kataru sunah isa kawan hal yiru. Arti kawan lengan yiru na dina ma here hampe here puang kataru inun sa na paner yiru.Yesus Nyamare Ulun Pehe35Tawuk Yesus kai hampe hang tumpuk Yerikho, naan erang kaulun pehe sa ganyah maharung hang iring lalan laku sadakah. 36Hantek ulun pehe yiru karengei hene kawan ulun mitah, hanye nunti naan inun. 37Balalu, kawan ulun kaeau ma hanye, "Yesus hingka Nazaret ganyah mitah."38Palus, tanterau ulun pehe yiru, "Yesus Anak Dawid, palelu aku!" 39Kawan ulun sa takia hang hadapan,nyangit ulun pehe yiru nunyu hanye suni. Kude, hanye batamah mehet, "Anak Dawid, palelu aku!"40Balalu Yesus tarie nelang nunyu himpan ulun pehe yiru na enei nunung Hanye. Hantek ulun pehe yiru nyanriet, Hanye kaeau, 41"Inun sa na kabahumennu sa na ulahku ma hanyu?" Ulun pehe yiru nyangai, "Tuhan, aku hamen mateku tau kadinung."42Yesus kaeau ma hanye, "Kadinungleh, imannu haut nyamare hanyu." 43Hantek yiru pada, hanye tau ninung palus hanye uma Yesus nelang nawat Alatalla. Hantek ulun rama kadinung hal yiru, hare pada nawat Alatalla.
Chapter 19Yesus anri hi Zakheus

1Balalu, Yesus masuk palus mitah tumpuk Yerikho. 2Hang yaru naan erang kaulun upu sa bangaran hi Zakheus, Hanye yiru pamimpin panagis sukai nelang erang kaulun sa tatau.3Hanye sini kadinung Yesus, kude puang tau dagana ulun rama; nelang tengani ime. 4Balalu, hi Zakheus nempat badahulu teka ulun rama palus mamai kakau ara himpan tau ninung Yesus daya Hanye sagar mitah unengan yiru.5Hantek Yesus hampe ma unengan Zakheus hang kakau ara yiru, Hanye mihangut anri kaeau, "Zakheus, hinang minau daya anrau yina Aku hamen mamai ma lewunu." 6Balalu, hi Zakheus iwawansit minau palus nahalu Yesus anri sanang atei. 7Kude, tawuk katuluh ulun kadinung yiru, here balalu murumunyum nelang kaeau, Hanye jari tamu hang lewu erang kaulun sa badusa."8Udi yiru, hi Zakheus minri palus kaeau ma Tuhan, "Tuhan, dinung, saparu teka harataku sagar na sadakah ma ulun paua, anri amun aku naan ngalap harata wat hie eleh, aku sagar ngampudini 4 kalini." 9Balalu, Yesus kaeau ma hi Zakheus, "Hang anru yina, kasalamaten haut hampe ma lewu yina daya hanyu yina pada turunan Abraham. 10Sabab, Anak Murunsia hawi lepuh ngantara nelang manyalamat ulun sa wawai."Palayan sa Satia anri Palayan sa Jahat11Padingian here nyanrengei urasni yiru, Yesus nampalus anri ma ngesah isa rarapisan daya Hanye haut rupak Yerusalem nelang daya here mina amun Karajaan Alatalla sagar hawi. 12Dagana yiru, Hanye pada kaeau, "Erang kaulun bangsawan tulak ma nagara sa lawit neu nadudus jari raja, udi yiru hanye sagar mudi.13Dami hiye, tuan yiru ngumpul sapuluh kaulun palayanni palus ngami duit 10 mina. Eauni ma hare, 'Badagangleh makai duit yena hampe aku hawi.' 14Kude, kawan panduduk hang nagarani muar anri hanye, dami hanye tulak here ngirim utusan nelang kaeau, 'Kami puang hamen ulun yiri jari raja kami' 15Udi na dudus jari raja, bangsawan yiru mulek balalu nerau kawan palayan sa haut na amini duit, mahadap hanye himpan tau karasa pire kauntungen iyuh here hingka badagang.16Palayan sapalanungkai hawi anri kaeau, 'Tuan, duit 1 mina watnu yiru haut bahujung jari 10 mina.' 17Raja yiru kaeau ma hanye,'Maeh tu'u, hanyu palayan sa maeh! Dagana hanyu satia hang wuang urusan sa rumis, hanyu sagar mamarintah hang sapuluh tumpuk.'18Palayan sa ka rueh hawi pada anri kaeau, 'Tuan, duit 1 mina watnu yiru haut bahujung jari 5 mina.' 19Balalu, raja yiru kaeau ma palayan yiru, 'Mamarintahleh hanyu hang 5 tumpuk.'20Udi yiru, hawi pada palayan sa lainni anri kaeau, 'Tuan, iri duit 1 mina watnu sa simuhku hang wuang sapu tangan. 21Aku puang heei anri hanyu daya hanyu ulun sa karas. Hanyu ngalap inun sa puang watnu nelang ngutik inun sa puang suah na amulenu.'22Balalu, raja yiru kaeau ma hanye, 'U palayan sa jahat! Aku sagar nukum hanyu sarurui anri lengannu. Jari, hanyu karasa amun aku ulun sa karas, sa ngalap inun sa puang watku anri ngutik inun sa puang suah na amuleku? 23Amun kala yiru, daya inun hanyu puang namasuk duitku yiru ma bank himpan hantek aku mulek, aku sagar ngalap duitku amput bungani?'24Balalu, raja yiru kaeau ma kawan ulun sa minri hang yiru, 'Alap duit hingka hanyeri palus ami ma ulun sa kaiyuh 10 mina.' 25Kude, here kaeau ma raja yiru, 'Tuan, palayan yiru haut kaiyuh 10 mina.'26Raja yiru nyangai, 'Aku kaeau ma hanyu, tatiap ka ulun sa naan akalni na ami labis, kude hingka ulun sa mahi inun apani, katuluh sa naan hang hanye sagar na alap. 27Balalu itati, hie eleh kawan musuhku sa puang hamen aku jari raja here, enei mayati palus wunu here hang hadapanku.'"Yesus na Samut Ialah Raja28Udi Yesus iwara kawan hal yiru, Hanye takia hang hadapan nuju Yerusalem.29Hantek Hanye hampe hang riet tumpuk Betfage anri Betania, rupak bukit sa bangaran Bukit Zaitun, Hanye ngutus rueh kaulun murid-Ni. 30Eau-Ni ma here, "Hulu tulak ma tumpuk sa naan hang hadapan takam yiru. Balalu, hantek hanyu masuk ma yaru, hanyu sagar kadinung erang ka ukui anak keledai sa na awet nelang huan suah na sungkat ulun. Uka awetan anak keledai yiru palus enei ma yati. 31Amun naan ulun sa nunti pi hanyu, 'Daya inun hanyu ngenei keledai yiru?', eauleh kala yina: Tuhan mamarluni."32Balalu, tulak ba rueh murid sa na utus-Ni yiru nelang kahaba inun eleh iyalah sa na eau-Ni ma here. 33padingian here nguka awetan anak keledai yiru, ulun sa ampun nunti anri here, "Daya inun hanyu nguka awetan anak keledai yiru?" 34Balalu here nyangai, "Tuhan mamarluni." 35palus,here ngenei anak keledai yiru ma Yesus nelang namik kawan jubah here hang amau anak keledai yiru, balalu Yesus sungkat hang amauni. 36Tawuk Yesus mitah makai keledai yiru, kawan ulun merang jubah here hang penah lalan.37Hantek Yesus kai hampe hang Yerusalem, hang lalan sa minau hingka arah Bukit Zaitun, uras ulun sa uma Hanye mulai nawat Alatalla nelang arai atei anri lengan sa mehet. Here ngantuh tarimekasis ma Alatalla daya haut ngami ka ajaiban sa haut na dinung here. 38Here kaeau, "Na berkat Raja sa hawi hang wuang ngaran Tuhan, sanang marauh hang surga nelang tawat hormat hang unengan sa panga amau!'Mazmur 118:2639Papire kaulun Farisi hang penah ulun rama yiru kaeau ma Yesus, "Guru, iyai kawan murid-Nu." 40Kude, Yesus nyangai, amun here suni, kawan watu yiti sa sagar miuik."Yesus Itungkau Yerusalem41Tawuk Yesus magin rupak Yerusalem anri ka dinung tumpuk yiru, Hanye palus nungkau. 42Eau-Ni, "Umpamani anrau yina hanyu kataru inun sa tau ngenei sanang marauh hang amaunu. Kude, itati kawan hal yiru na sanina hingka matenu.43Daya sagar hawi wayahni hantek kawan musuhnu sagar ngapinri punte-walewe ngawariung hanyu nelang mukah hanyu hingka katuluh unengan. 44Here sagar ngampi hansur hanyu, amput kawan anaknu sa sanina hang pipiknu. nelang, here puang sagar nanan isa watu jua sa ipasusun hang unenganni dagana hanyu puang mantaru tawuk Alatalla hawi neu nyalamat hanyu."Yesus Ngunur Kawan Ulun sa Miarian hang Bait Allah45Balalu, Yesus masuk ma Bait Allah palus ngunur kawan ulun sa miarian hang yiru. 46Eau-Ni ma hare, "Naan nasurat: 'Lewu-Ku sagar jari unengan laku dua,' kude hanyu haut ngulah unengan hanai parampok!"47Balalu, Yesus tiap anrau ngajar hang Bait Allah. kude, kawan pamimpin imam, kawan panai Taurat, anri kawan pamimpin bangsa yiru ngantara sara munu Hanye. 48Kude, Here puang kahaba sarani daya katuluh ulun negei lengan Yesus.
Chapter 20Tuntian neo Kuasa Yesus

1Hang hindra andrau, hantek Yesus nganyah ngajar ulun rama hang Bait Alahtalla nelang iwara kabar maeh hingka Alahtalla, kawan imam kapala andri here ahli Taurat sindrah andri kawan matueh hawi nunung Hanye. 2Here kaeyau ma Hanye," Wara leh ma kami andri kuasa inun Hanyu ngaraja kawanhal yiti? Atawa, hiye sangami ma Hanyu kuasa yiti?"3jawab Yesus mahere," Aku padahamen nunti isa tuntian mahanyu. jawab Aku, 4hingka awe asal babtisan Yohanes? Hingka surga atawa hingka murunsia?"5Here bagurayang hal yiru hang penah here nelang kaeyau,"Amun takam nyangai hingka surga, Hanye pasti kaeyau, Amun kairu, daya inun naun puang harap adri hi Yohanes? 6Kude amun takam kaeyau, Hingka murunsia, katuluh ulun sagar nyiksa takam hampe matei daya here parisaya hi Yohanes erang kaulun Nabi."7Jari, here pada manjawab amun here puang karasa hingka awe babtisan yiru asalni. 8Udiyiru,Yesus kaeyau ma here, Amun kairu, Aku pada puang sagar iwara ma naun makai hak hiye aku ngaraja katuluhni yiti."Panginturen here sanyewa kabun anggur9Balalu Yesus bakesah pangituren yiti ma ulun rama, Naan erang kaulun ngamule anggur hang erang kalamar kabun balalu pisewa ma papire ulun pangume, balalu tulak matumpuk sa lawit neo waktu salawah. 10Hantek wayah mutik wua anggur, hanye nunyu erang ulun walahni tulak manalu kawan pangume iru himpan here ngami mahanye sebagian hingka hasil kabun anggur yiru. Kude ,here pangume yiru ngakasah walahni palus ngunur hanye tulak andri tanggan lawang.11Balalu ampun kabun yiru ngirim walahni salain, tapi kawan pangume yiru ngakasah walah yiru nelang nahina, balalu ngunur hanye andri tangan lawang. 12Balalu ampun kabun anggur yiru ngirim lagi walahni sa katelu mahere pangume yiru, kude here pangume yiru ngahanagen hampe batan nelang ngunur hanye kaluar .13Ampun kabun anggur yiru kaeyau, inun saharus naulah ku? Aku kai ngirim anak ku sanakalelu ku, gere here tau mahurmati hanye'. 14Hantek kawan ulun pangume kadinung anak ampun kabun anggur, here bagurayang sameh here, Hanye yiri ahli waris ampun kabun anggur yiti, hayu takam munu hanye nampan warisan ni jari milik takam!15Balalu, here pada nawut anak yiru maluar kabun anggur palus munu hanye. Balalu, inun sasagar na ulah ampun kabun anggur mahere? 16Hanye sagar hawi palus munu kawan ulun pangume yiru, balalu ngampi sewa kabun anggur ma ulun lain. "Hantek ulun rama karengei panginturen iti, here kaeyau,"ada hampe masalah yine bakajadian"17kude, Yesus ninung here nelang kaeyau, Amun kairu inun arti ayat yiti: Watu sanaumpe daya tukang bagunan haut jari watu panjuru? Mazmur 118:22 18Katuluh ulun salawu maamau watu yiru sagar ramuk andri hiye pun sakatekan watu yiru sagar ramuk!"19Hantek kawan ahli Taurat andri kawan Imam pamimpin kataru amun pangituren yiru bapaner wangun here, here hamen nyama Yesus hitek yiru jua . Kude here takut andri ulun rama. Tuntian neu bayar pajak 20Udiyiru,kawan ahli Taurat mengawasi Yesus nelang ngirim papire kaulun mata-mata sa pura-pura maeh atei himpan here kaayuh manjabak Yesus andri tuntian hampan here tau nyama Hanye mitah paneran Ni raerai nelang manyarah Hanye mawuang kuasa nelang wewenang gubernur.21Ulun rama huyuan yiru pada nunti ma Yesus, "Guru, kami karasa kawan sanaeu nelang naajar Nu yiru bujur. Hanyu pada puang ngabalain ulun rama ,kude mengajarkan lalan Alahtalla wuang kebenaran. 22Inun kami iyuh bayar pajak ma Kaisar atawa puang?"23 Kude, Yesus karasa akal here samurun nelang kaeyau ma here , 24Suba tutui ma Aku ereng kaping dinar. Gamar andri tulisan hiye sa naan hang duit yiru?"sangai here ," gamar andri tulisan Kaisar."25Balalu, Yesus kaeyau ma here, "Amun kairu, amileh ma Kaisar inun sa wat Kaisar, andri amileh ma Alahtalla inun sa wat Alahtalla." 26Andri kala yiru, ulun rama yiru puang tau menjebak Yesus andri paneran Ni raerai hadapan ulun rama, here wauh andri sangaian Ni nelang suni.Tuntian ulun Saduki27Udiyiru, hawi papire kaulun Saduki nunung Yesus, hanye yiru golongan sapuang parisaya amun ulun matei tau sagar welum, nelang nunti ma Hanye, 28Guru, Musa manulis ma takam, amun erang kaulun upu matei, hanye naan darangan kude pauweng anak, pulaksanai ni saupu puang iyuh ang naadu andri walu pulaksanaini yiru andri ngamuan katurunan mahanye.29kalaiti, naan pitu kaulun ipuksanai. pulaksanai sa numur isa naadu, kude matei mahi anak. 30Udiyiru, pulaksanai sakarueh naadu andri wawei yiru nelang matei pada mahi anak. 31Balalu, pulaksanai sakatelu narangan wawei yiru kajadian ni sameh hampe pulaksanai sa kapitu, kude here uras matei pauweng anak. 32Pijumpuhanni, wawei yiru matei pada. 33Daya yiru,hantek andrau ulunmatei naele kamulek,darangan hiye wawei yiru daya kapituni haut narangan hanye?"34Sangai Yesus ma here,kawan ulun hitek zaman taati naadu andri ipaadu, 35kude kawan ulun sa patut neo kaayuh warisan hang wuang dunia udi yati, nelang hang wuang kaelan hingka penah ulun matei, puang sagar narangan andri idarangan. 36Here puang tau matei lagi daya here sameh andri kawan malaikat. Here hanye yiru kawan anak Alahtalla daya here haut na amuan kamulek hingka penah ulun matei.37Moses labih likan haut iwara wangun kaelanen hingka penah ulun matei wuang bagian sa nasatat wangun jumpun haket sa rakit.Hang wuang bagian yiru, Tuhan na atuh Allah Abraham, Allah Ishak, AllaH Yakub. 38Hanye puang Allah ulun matei kude Allah ulun welum, daya katuluh ulun welum hang hadapan Hanye.39Udiyiru, papire ahli Taurat kaeyau," Guru, sangaian Nu bujur." 40Nelang pauweng lagi ulun saheei ngami tuntian ma Hanye.KRISTUS ADALAH TUHAN41Udiyiru, Yesus kaeyau ma here, Kalaawe tau ulunrama kaeyau amun Kristus hanye yiru anak Dawit ? 42Padahal hang wuang kitab Mazmur, Dawit raerai kaeyau,Tuhan Alahtalla kaeyau ma Tuanku," Maharungleh hang tuhi kawan Ku, 43Hampe aku nganak kawan musuh Nu hang kapit pee Nu. Mazmur 110:1 44Amun hi Dawit ngantuh Kristus yiru Tuan, puang mungkin Kristus anak Dawit?" PARINGATAN HIMPAN BAHATI~HATI NADAP AHLI TAURAT45Hantek ulun rama nyanrengei, Yesus kaeyau ma kawan murid Ni, 46Mamaeh nadap kawan here ahli Taurat sakatuju takia makai jubah saamau, katuju nahormat hang pakan, sakatuju maharung unengan amau hang kawan sinagoge,andri unengansa tahormat unengan pesta. 47Here marampas kawan lewu here walu nelang laku dua amau tatuu hampan na dinung ulun. Kawan ulun sakala yiti himat sagar narime hukuman salabis maweat."
Chapter 21

1Pangamian erang kaulun wawei walu1Hantek Yesus nantau ma amau Hanye kaini papire kaulun tatau namasuk parapah here ma kotak parapah. 2Hanye pada kadinung erang kaulun walu paua namasuk 2 kadiki duit tembaga . 3Yesus kaeyau, "Aku iwara sabujurni manaun walu susah yiri labih hene ngami hingka katuluh ulun tatau yiru. 4Daya here katuluh ngami hingka kalabihan haratani. kude walu yiti ngami parapahni hingka kekuranganni, hanye yiru katuluh sanaan hanghanye pakai nampalus welumni."Siri-Siri Pangalisan Zaman5Hantek papire murid ganyah basurah neu Bait Allah na hias andri bamasam watusa maeh andri nelang rama parapah, Yesus kaeyau, 6"Sagar hawi wayahni, katuluh sa dinung naun sagar na tanrusak. Pauweng sunah isa watu sa ipasusun sa puang na santumang."7Balalu, kawan murid nunti ma Hanye,"Guru,hantek awe hal yiru sagar kajadianni?" andri inun tandani amun katuluh yiru sagar kajadian?" 8Sangai Yesus, "Mamaeh himpan naun ada tawang daya hene sagar hawi makai ngaran Ku nelang kaeyau ,Aku na Hanye, nelang waktuni haut riet, Ada naun uma here. 9Kude, hantek naun Karengei neu pibaburan andri pambaruntakan, ada naun takut daya kawan masalah yiru samula musti jari dahulu, kude pangalisanni puang sagar hinang hawi."10Udiyiru Yesus kaeyau ma here, Bangsa sa isa sagar babur pamuru andri bangsa sa lain nelang kerajaan nawan kerajaan. 11Sagar kajadiaan gempa bumi sa tamam, kakurangen makuta, nelang wahai masam panyakit hang papire unengan. Pada sagar timul kawan kajadian sa ngampitakut nelang siri-siri sa hante hingka langit.12Kude, sahuan katuluh kajadiaan yiti, rama ulun sagar nyama nelang manyiksa naun. Here sagar nyarah naun ma papire sinagoge here namasuk naun ma wuang hene penjara. Here pada sagar ngenei naun nadap kawan raja andri gubernur daya gana ngaran Ku. 13Kude, kajadian yina sagar jari kasampaten ma hanyu neu nahampe kabar maeh.14 Daya gana yiru, ampikansing atei naun neu puang bapikir inun sa sagar naantuh neu mambela diri, 15daya Aku sagar ngami kawan lengan andri kapintaren ma naun sa puang tau nalawan atawa nasual daya kawan musuh naun.16Naun sagar na sarah daya ulun matueh naun, kawan pulaksanai upu naun, andri kawan hengau naun, nelang here sagar munu papire kaulun hingka naun. 17Naun sagar nakuar katuluh ulun daya ngaran Ku. 18Kude, puang erang kawila wulu hingka ulu naun sa sagar lawu. 19Andri kasabaran naun, naun sagar kaayuh pamelelum."Piwaraan neu hansurni tumpuk Yerusalem20Kude, hantek naun kadinung Tumpuk Yerusalem na wuriung rama tantara, naun sagar karasa himat kahansuran haut riet. 21Hintek yiru, ulun rama sa naan hang wilayah Yudea harus nempat ma gunung, ulun rama sa naan hang wuang tumpuk harus tulak kaluar nanan tumpuk, andri ulun rama sa naan hang tumpuk puang iyuh masuk ma kota Yerusalem, 22Yirulah kawan andrau panghakiman himpan katuluh kajadian sa haut nasurat nasanyari.23Silaka kawan wawei sa ganyah mihauwuntung andri sa lagi ngampumu anak ni hintek yiru daya sagar wuah kasusahen sa tamam hingka lana ni hang tumpuk yiti, nelang panyangit isa hante ma amau bangsa yiti. 24Here sagar na wunu makai pedang nelang najama daya kawan bangsa asing. Tumpuk Yerusalem naalap kawan bangsa asing hampe wayah Keisha anbangsa yiru galis."Pihawian Anak Murunsia hawuang Pikaeh25" Sagar naan kawan tanda hang mateandrau, wulan, andri kawan wawahiyang. Hang bumi, kawan bangsa sagar takut nelang bingung daya gemuruh lautan andri deru ombak. 26Ulun rama sagar tariah daya takut nelang ngandrei sagar rama hal sa sagar terjadi amau bumi yiti daya sakatuluh kuasa sanaan hang langit sagar na guncangkan.27Udi yiru, here sagar kadinung anak Murunsia hawi hang rakun andri kuasa andri kemuliaan sa hante. 28Amun kawan hal yiru jari, amuan mindri palus mihangut, daya puang lawah lagi naun nasalamat.Panginturen kakau ara29Udi yiru Yesus nyarita isa panginturen ma here:"Dinung leh kakau ara andri kakau sa lain. 30Amun kawan kakau yiru tumu kawan rawen ni, naun sagar kataru nelang karasa amun musim malaing haut riet. 31Kalayiru pada amun naun kadinung kawan kajadian yiru jari, naun sagar karasa himat Kerajaan Alahtalla haut riet.32Sabujurni aku bapaner ma naun, turunan yiti puang sagar matei hampe katuluh kajadian yiti jari. 33Langit anri tane sagar wawai, kude lengan-Ku puang sagar patapitah." Parlu bajaga-jaga34Jaga atei naun himpan puang natampenu andri aheng neu bapesta, kawan mabuk, andri mamikir gaer welum. Andri , andrau yiru sagar hawi ma naun iyalah parangkap. 35Daya, andrau yiru sagar hawi maamau katuluh sa muneng hang katuluh muka bumi yiti.36 Ware bajagalah satiap katika nelang kakete ilaku dua, himpan naun kaayuh kakuatan neu nyanapas tenga hingka katuluh hal sa sagar tajadi yiru, nelang himpan mindri hang hadapan Anak Murunsia.37Hantek kaandrau, Yesus ngajar ulun rama hang lalaya Bait Allah, kude hantek kamalem Hanye nanan tumpuk nelang amalem hang Bukit Zaitun. 38Anri, kaayat hinang, katuluh ulun hawi nunung Hanye hawuang Bait Suci neu nyandrengei lengan-Ni.
Chapter 22

Rancana neu Munu Yesus 1Hari raya rute puang baragi sa naantuh andrau Paskah haut riet. 2Pamimpin imam andri kawan ahli Taurat ngantara sara akal neu munu Yesus, daya here takut andri ulun rama. Yudas bahianat3Udi yiru, setan masuk mawuang hi Yudas, sa naantuh Iskariot. Hanye yirulah salah satu hingka karueh walas murid. 4balalu, hi Yudas tulak lepuh barunding andri kawan imam pamimpin andri pangawal Bait Allah kalaawe hanye tau nyarah Yesus ma here.5Nelang , here tuu sanang andri sapakat neu mgami hanye duit. 6Hi Yudas , satuju nelang mulai ngantara kasampatan neu manyarahkan Yesus ma here hantek pauweng ulun rama . Kutaan Paskah7Udi yiru, hampe perayaan rute puang baragi ,yiru lah saat neu nyamalis anak domba paskah. 8Hantek waktu yiru, Yesus nunyu Petrus andri Yohanes, eyau Ni," Tulak andri nasiapkan nakuta Paskah neu takam kuman." 9Eyau here ma Yesus," Hang awe Hanyu hamen himpan kami nyadiani ?"10Jawab Yesus ma here," Hentek naun haut masuk ma kota, naun sagar panalu andri erang kaulun upu sa ngenei kandi; apung hanye ma lewu sa sagar na amai ni, 11andri eyau ma ampun lewu yiru, Guru nunti mahanyu: Hang awekah ruang tamu uneng aku iyuh kuman Paskah sindrah kawan murid Ku?"12Balalu, hanye sagar nutui mahanyu isa ruangan hante hang lantai amau, saparabotan ni haut siap. Siapkan nakuta matakam hang yaru." 13Balalu, Petrus andri Yohanes tulak nelang kadinung katuluhni tajadi kala sa napaner Yesus palus here pada nyadia nakuta Paskah.Perjamuaan Paskah14Hanteh haut hampe waktuni, Yesus andri kawan para rasul maharung kuman ngaliling meja uneng kuman. 15Udi yiru Yesus bapaner ma here, Aku hamen hindra lagi kuman kutaan Paskah yiti sindrah naun, sahuan Aku sansara. 16Daya Aku bapaner manaun,Aku puang sagar ikuta lagi hampe hal yiti naganapi hang wuang Karajaan Allah."17Balalu, Yesus ngalap sangkir baisi anggur nelang ngantuh tarimeksis udi yiru kaeyau," Alapleh sangkir yiti nelang bagi mapenah naun. 18Daya, Aku iwara ma naun mulai taati Aku puang sagar nguut anggur hampe Karajaan Allah hawi."19Udiyiru, Yesus ngalap rute nelang ngantuh tarime kasis,Hanye miah rute yiru nelang ngami mahere nelang kaeyau," Rute yiti hanye yiru tengga Ku sa naami manaun, ulah yiti neu ngitung Aku." 20Kalayiru pada , udi ikuta, Yesus ngalap sangkir anggur nelang kaeyau, "Sangkir sa na isi manaun yiti hanye yiru Janji wau hang ira Ku.Piwaraan wangun ulun sa nyarah Yesus21kude, dinung leh, tanggan ulun sa sagar nyarah Aku naan baya Aku hang meja yiti. 22Daya, Anak Murunsia sagar tulak andri sara kala sa haut natukas, kude silaka ulun sa manyarah Hanye!" 23Kawan murid Ni nunti isa andri salain hal hiye hingka penah here sa sagar ngulah hal yiru. Jari lah ulun sa malayani24Kawan rasul basual hiye hingka kawanhere sa paling tamam. 25Yesus kaeyeu ma here ,"kawanRaja bangsa sa puang kataru Tuhan bapikir ngakal rakyat ni, nelang kawan ulun sa nawan kawan raja yiru naantuh panyalamat rakyat.26Kude naun ada kalayiru. Kabalikanni, sa paling tamam hingka antara naun harus jari iyalah pangaiya, andri pamimpin harus jari iyalah walah. 27Hiye sa labis tamam, ulun sa maharung kuman atawa samalayani? Batantu ulun sa maharung kuman? Kude Aku naan hang penah naun kala pelayan.28Hangwuang kawan kasusahen Ku, naun saratang baya Aku. 29Daya yiru , Aku ngami manaun isa kerajaan, kala sa naami Amah Ku ma Aku, 30Himpan naun kaayuh kuman andri nguut isameja andri Aku hang Kerjaaan Ku. Nelang, sagar maharung hangamau tahta neu menghakimi karuehwalas suku Israel."Petrus sagar puang mangaku kataru Yesus31Simon, Simon, rengei Aku.iblis laku neu ngitab hanyu kala gandum, 32Kude Aku haut laku dua ma hanyu himpan imannu ada lawu. Andri udi hanyu batubat, ampi kuat kawan pulaksanai nu,"33Kude, hi Petrus kaeyau ma Yesus," Tuhan, aku siap na panjara nelang palus matei sindrah Hanyu!" 34Sanga'i Yesus mahanye," Aku iwara mahanyu, Petrus, andrau yiti manu jagau puang sagar nandru sahuan telu kali hanyu ngidim amun hanyu kataru Aku."Basiap-siap Menghadapi Kesulitan35Udiyiru, Yesus nunti makawan murid," Hantek Aku ngutus naun pauweng kamut duit, tas, atawa sarumpah, inun naun naan kakurangen?" sangai here," Puang." 36Eyau Ni ma here," Kude taati hiye sa naankamut duit, atawa tas, naenei leh. Andri, hiye sapauweng pedang, elah leh hanye ngari jubahni neu midi pedang.37Daya, Aku kaeyu mahanyu inun sa nasurat hawuang Buku Barasis yina puang iyuh'ang nasanyari hang wuang Aku,'Hanye sagar nareken sindrah kawan ulun badusa.' Yesaya 53:12Daya, sa nasurat neu Aku ganyah tajadi taati." 38balalu here kaeyau, "Dinungleh Tuhan, hang yiti naan rueh pedang."Andri, Yesus kaeyau ma here," yiru Sukup." Yesus laku du'a hang Taman Getsemani39Udiyiru, Yesus kaluar nelang tulak ma Bukit Zaitun kala sa biasa naulah Ni; andri kawan murid Ni pada ngapung Hanye. 40Hantek Yesus hampe hang unengan yiru, Hanye kaeyau ma here, Laku dua naun himpan naun puang masuk ma wuang purija."41udi yiru, Yesus nyanawit tenga hingka here kakira tumang pangkalung watu. Balalu ileku nelang laku du'a, 42"Amah, amun Hanyu hakun, alap sangkir yiti hingka Aku. Kude, ada kabahumen Ku sa jari, malengkan kabahumen Nu."43Udi yiru,erang kaulun malekat hingka surga nantarang tenga ni ma Hanye, nelang ngampi kuat Hanye. 44Nelang, hang wuang kasusahen Ni , Hanye laku dua labis bahimat lagi; hampe lahik Ni kaluar iyalah petak ira metak matane.45Hantek Yesus luput laku du'a, Hanye tulak nunung kawan murid Ni nelang kahaba here ganyah mandre daya mahanangatei. 46Yesus kaeyau mahere," daya inun naun mandre? hinang amu'an andri lakudua himpan naun ada masuk ma wuang purija."Yesus Najama47hantek Yesus rahat bapaner, hawi ulun rama; andri hanye sa bangaran Yudas, isa hingka rueh walas murid, mamimpin here. Balalu hi Yudas nyanriet Yesus ne'u nyi'uk Hanye. 48Kude Yesus ka'eyau ma hanye, "Yudas, inun hanyu hamen nyarah Anak Murunsia andri siukan?"49Hantek kawan murid mindri ngawuriung Hanye kain'i inun sagar tajadi, here kaey'au," Tuhan, iyuh sah kami manyarang andri pedang?" 50Udi yiru, isa hingka kawan murid yiru manyarang walah Imam Agung balalu nyiru silu kawanni. 51Kude Yesus kaeyau," Haut sukup!" Balalu, Yesus muhut silu walah yiru nelang palus nyamareni.52Udiyiru, Yesus kaeyau kawan imam kepala , kepala penawal Bait Allah,andri kawan matueh sahawi lepuh nyama Hanye," daya inun naun katuluh hawi ngenei pedang andri patet kayu iyalah kai nyam'a parampok? 53Hantek Aku baya naun hang Bait Allah tiap andrau , naun puang nyama Aku. Kude iti saatni manaun andri makuasa piiyeng."PETRUS PUANG MANGAKU YESUS54udi nyama Hanye,kawan ulun yiru pada ngarairing andri ngenei Yesus ma lewu Imam besar. kude , Petrus ngapung here hingka lawit. 55Nelang dami ulun rama yiru nyamelum apui hang penah natat nelang maharung sasameh, Petrus pada maharung hang penah here.56Kude, erang kaulun pelayan wawei sakaini Petrus maharungriet pera pian yiru mambidik uruwawa Petrus balalu kaeyau," Ulun yiri pada baya andri Hanye." 57kude ,Petrus puang magaku, aku puang kataru Hanye." 58Puang lawah udi yiru,erang kaulun sa lain ninung hanye nelang kaeyau, "Hanyu pada tamasuk hengau here!"kUDE PETRUS KAEYAU,"PUANG, AKU PUANG HENGAU HINGKA HERE!"59Kakira erang jam udi yiru, erang kaulun salain lagi kaeyau nelang yakin, "Himat ulun yiti pada baya andri Hanye, Daya hanye pada pada ulun Galilea." 60Kude Petrus kaeyau, "aku puangkarasa inun sanapaner nu!" hantek yiru jua, Petrus rahat bapaner ,nandru manu jagau.61Balalu, ikulik Yesus nelang nantau Petrus. palus Petrus kaitung inun paneran Yesus, Hanye kaeyau mahanye, "sahuan manu jagau nanru andrau yiti, hanyu haut menyangkali Aku sahene telu kali." 62Udiyiru Petrus tulak maluar nelang nungkau andri tamam mahanang atei.PANJAGA MANYIKSA YESUS63Ulun rama sa nahan Yesus mulai ngasese nelang ngakasah Hanye. 64Here nutup mate Ni nelang kaeyau,"Bernubuatlah! Hie sa ngakasah hanyu?" 65Here pada ka'eau hene hal lain sa nawan Hanye palus menghina Hanye.Yesus hang Hadapan Pamimpin Yahudi66Keuni'ni, kawan matueh pamimpin Yahudi, kawan imam kapala, andri kawan ahli Taurat bakumpul nelang ngenei Yesus ma Mahkamah Agama here. 67Here kaeyau, "Amun Hanyu bujur Mesias, waraleh pada ma kami." Kude Yesus kaeyau ma here, "Amun Aku iwara, naun puang sagar harap andri Aku. 68Nelang amun Aku itu'nti mahanyu, naun puang sagar nyanga'i.69Kude, hingka ta'ati Anak Murunsia sagar maharung hang tuhi kawan Allah sa Mahakuasa." 70Here katuluh kaeyau, Amun kalayiru, inun Hanyu Anak Allah?"YESUS NYANGA'I HERE, "NAUN SA NGANTUH AMUN AKULAH HANYE." 71Udiyiru here kaeyau, "Kesaksian inun lagi sa takam parlukan? Takam haut karengei raerai hingka mulut Ni!"

Chapter 23

YESUS NA ENEI MAHADAPAN PILATUS 1Udi yiru, katuluh ulun mindri here ngenei Yesus mahadapan Pilatus. 2Nelang, here mulai mandawa Yesus andri kaeyau," Kami kahaba Ulun yiti nyantawang bangsa kami andri malarang kami ne'u bayar pajak ma Kaisar, nelang kaeyau amun Hanye yiru Kristus, erang kaulun Raja."3Pilatus nunti ma Yesus,"Inun Hanyu Raja ulun Yahudi?" itu yang kamu katakan." 4Udiyiru, Pilatus kaeyau ma kawan imam kepala andri ulun rama, "Aku puang kahaba kahala'en hang Ulu yiti." 5Kude, here ilaku andri lengan samehet, "Hanye menhasut ulun rama andri ajaran -Ni hang katuluh wilayah Yudea mulai hingka Galliea hampe hang yiti!"YESUS NAEN'EI NUNUNG HERODES6Hantek Pilatus karengei hal yiru, Hanye nunti inun Yesus ulun Galliea. 7Nelang dami hanye karasa amun Yesus baasal hingka wilayah kekuasaan Herodes, Pilatus pada ngirim Yesus ma Herodes sa hintek yiru ganyah naan hang kota Yerusalem.8Hantek Herodes kai'ni Yesus, Hanye tuu mihewu. Hanye haut lawah hamen panalu andri Hanye daya hanye haut karengi hene hal tentang Yesus daya hanye baharap tau kadinung mujizat sanaulah Yesus. 9Balalu, Herodes ngami hene tunti'an ma hi Yesus, kude Yesus puang ngami jawaban inunpun ma hanye. 10Kawan imam kepala andri kawan ahli Taurat sa mindri hang yiru madawa Yesus andri tu'u sengit.11Balalu, Herodes andri kawan tantarani pada mahina nelang ngasese Yesus. Udi yiru, here masang jubah sa pangama'eh balalu ngenei hanye mulek ma hi Pilatus. 12Sahuan'ni, Pilatus andri Herodes bapaut, kude hang andru yiru here bahengau.PILATUS PUANG KAAYUH MAMBEBAS YESUS13Udiyiru, Pilatus ngumpul kawan imam kepala, kawan pamimpin Yahudi, andri ulun rama, 14balalu kaeyau ma here, "Naun ngenei ulu yiti nunung aku nelang kaeyau Hanye nyantawang ulun rama. Kude, hantek aku mengadilli Hanye hang hadapan naun, aku puang kahaba kahala'en kala sandawa naun ma Hanye.15Herodes pada puang kahaba kahala'en Ni balau hanye ngirim Ulun yiti mulek ma takam. Dinungleh, Hanye pauweng ngulah kahala'en sa patut hampe na hukum Matei. 16Daya yiru, udi Aku menhajar Hanye, aku sagar napas Hanye." 17Hang tiap andrau payaan Paskah, Pilatus puang iyuh'ang napas erang kaulun tahanan ma ulun rama.18Kude , ulun rama andri lengan samehet sasindrah, "Singkirkanlah Ulu yiti! lapas hi Barabas ne'u kami!" 19Barabas hanye erang kaulun sa napenjara daya gana pambarutakan hang kota nelang daya munu ulun.20Daya Pilatus hamen napas Yesus, balalu hindra lagi hanye bapaner na ulun rama. 21Kude, here andri lengan mehet kaeya'u," Salib Hanye!" 22Ne'u sakatelu kalini Pilatus nuntima here,"Dayainun? Kejahatan inun haut naulah Ulun yiti? Hanye pauweng kahala'en. Aku puang kahaba kahala'en inun pun hang -Hanye sa patut na hukum mati. Daya yiru, aku sagar menghajar - Hanye balau nyanapas- Hanye."23Kude, here tatap makai aheng here nelang ilaku andri lengan samehet himpan Yesus sana salib. Nelang,lengan here sa manang. 24Pijumpuhan, Pilatus narime pilakuan here. 25Hanye napas ulun sanalaku daya ulun rama, sanapanjara daya gana pambarutakan andri munu ulun. Udi yiru Yesus sarahni ma here, hipan here nampalus bahum here.YESUS NABALASANGAR26Hantek here tantara ngenei Yesus tulak, here pada nyam'a erangkaulun, haye yiru Simon hingka Kirene sawau hawi hingka desa. Here tantara ngan'ak salip Yesus hang papaleni nelang nunyu hanye mikul salib yiru hang wading Yesus27Rama ulun sa ngapung Yesus, nelang hang penah here na'an kawan wawei nungkau andri meratapi Hanye. 28Kude, Yesus ikulik ma here nelang kaeyau, "U kawan putri Yerusalem, ada naun itungkau Aku. tungkauleh ma tenga naun raerai andri kawan anak naun.29Sagar hampe katikani hantek ulun rama sagar kaeyau, berbahagia kawan wawei satamanag, andri rahimni puang suah melahirkan anak,andri umuni puang suah ngampumu.' 30Pada hitek yiru here sagar kaeyau kawan gunung , runtunleh maamau kami!' andri ma kawan bukit, 'Timunleh kami! 31Daya amun here ngulah kawanhal yiti hintek kayu masih welum, inun sa sagar tajadi hintek kakau yiru karing?"32Naan rueh kaulun penjahat sa naenei ne'u nahukum mati sasindrah andri Yesus33Hentek here hampe isa unengan sa bangaran"Tengkorak," here tantara mantak hang kayu balasangar Yesus sindrah karueh penjahat yiru, erang kaulun tuhi kawan-Ni andri erang kaulun lagi tuhi kawi-Ni. 34Udiyiru Yesus kaeyau, O Amah, ampunileh here, daya here puang kataru inun sanaulah here." Balalu here tantara ngulah udian ne'u babagi pakaian -Ni diantara here.35Ulun rama sa mindri hang yiru manyaksi katuluhni, kude kawan pamimpin Yahudi ngasese Yesus nelang kakihi ngasese. Here kaeyau,"Hanye nyalamat ulun lain, Jari elahleh Hanye nyalamat tenga -Ni raerai amun Hanye tuu Kristus, sa Napidi daya Allah!"36kawan tantara pada ngasese Hanye, here hawi nelang pitawar anggur maasem ma - Hanye, 37Nelang kaeyau, amun Hanyu Raja ulun Yahudi, salamat tengga-Nu raerai!" 38Nelang, naan pada tulisan hang amau ulu Ni:"ITI RAJA ULUN YAHUDI."39Isa hingka pejahat na balasangar hang yaru ngawawarah Yesus,eyauni, "angneh Hanyu Kristus? Salamat tenga- Nu andri kami!" 40Kude,pejahat salainni nagur hanye nelang kaeyau, "puang sahanyu takut ma Allah daya hanyu pada narime hukuman sa sameh? 41Tareh samula haut seharusni narime sepadan andri inun sa na ulah tareh, kude Ulun yiri pauweng ngulah kahalaen inun pun."42Balalu hanye kaeyau ma Yesus, "U Yesus, itung aku hantek Hanyu masuk ma wuang kerajaan-Nu." 43Udiyiru Yesus kaeyau ma hanye, " Aku kaeau sa sabujurni ma hanyu, anrau yiti jua hanyu sagar baya Aku hang wuang Firdaus." PAMPATEI YESUS44hantek yiru kakira pukul 12 penah andrau, katuluh daerah yiru maiyeng tatu'u hampe pukul 3 kariwe, 45daya mate anrau jari maiyeng andri tirai hang wuang Bait Allah sitat patuhi rueh.46Balalu Yesus kaeyau andri lengan samehet, "O Amah, ma wuang tangan- Nu Aku nyarah hewuk- Ku." Udi kaeyau kalayiru, Yesus ngitus hewuk- Ni. 47Hantek kepala pasukan kadinung inun sa haut tajadi, hanye nawat Allah nelang kaeyau, "Bujur , Ulun yiri puang uweng kahalaen!"48Hantek ulun rama sa hawi sasindrah ne'u ngin'i kajadian yiru kadinung inun sa haut tajadi, here mudi nelang meweh dada here. 49Katuluh sa kataru Yesus andri papire wawei sa ngapung Hanye hingka Galliea mindri hingka lawit ninung katuluhni yiru. YESUS NAPASAR50Naan erang kaulun upu bangaran Yusuf, anggota Dewan Panasehat, erang kaulun sa maeh nelang bujur. 51(Hanye raerai puang satuju kaputusan andri tindakan here ). Yusuf baasal hingka kota Arimatea, isa kota ulun Yahudi. Hanye pada erang kaulun sa ngandrei karajaan Allah.52Hanye tulak nunung hi Pilatus nelang laku bangkai Yesus. 53Balalu, hanye ngampinau bangkai Yesus hingka balasangar nelang mungkusni andri kain linen. Udiyiru, hanye ngampi angkading Yesus hawuang isa pasaran sanatabuk hang bukit watu.Hang yiru , huan suah naan erang kaulun sa na'angkading.54Andrau yiru hanye andrau persiapan, nelang andrau sabat haut riet mulai. 55Kawan wawei sa hawi sindrah Yesus hingka Galilea ngapung Yusuf. Here ninung pasaran yiru nelang kalaawe bangkai Yesus na'angkading hang wuangni. 56Udiyiru, here mudi andri nyadia kawan rarampah andri ilau ne'u napuhut ma bangkai Yesus. Hantek andrau sabat here baistirahat sasuai andri hukum Taurat Musa.

Chapter 24

KABAR KAELAN'EN YESUS 1Hang andrau partama minggu yiru, hantek kaayat subuh,kawan wawei yiru tulak ma pasaran Yesus nelang ngen'ei kawan rarampah sa haut na sadia here. 2Nelang here kadinung watu panutup pasaran haut pasasar hingka pasaran. 3Kude, hantek here masuk, here puang kahaba bangkai Tuhan Yesus.4Hantek here lagi wa'uh tatu'u hal yiru, salenga na'an rueh kaulun bapakai'an bakilu'an mindri hang lapeh here. 5Kawan wawei yiru takut tatu'u nelang suntup uruwawa here, kude karueh ulun yiru kaeyau,"Daya inun naun ngantara ulun sa welum hingka penah kawan ulun matei?6Yesus pauweng hang yiti, hanye haut amuan . Itung inun sa haut na eyau Ni ma naun hantek hanye masih hang Galilea. 7Hanye kaeyau amun Anak Murunsia puang iyuh ang nasarah ma tangan kawan ulun badusa, nabalasangar,nelang kaelan welum hang andrau sakatelu."8Balalu kawan wawei yiru kaitung ne'u paneran Yesus. 9Dami here mudi hingka pasaran Yesus, here nyarita katuluh kajadian yiru ma kasawalas rasul andri ma katuluh ulun sa uma Yesus salainni. 10Kawan wawei sa nyarita kajadian yiru ma para rasul hanye yiru Maria Magdalena, Yohana, Maria ibu Yakobus, andri papire wawei salain.11kude, paneran kawan wawei yiru ipusu angap kawan para rasul andri here puang parisaya ma kawan wawei yiru. 12kude, Petrus mindri palus nempat ma pasaran Yesus. Hanye ijuku nelang nantau ma wuang, kude hanye ekat kahaba kain linen pamungkus bangkai. Udiyiru, Petrus mudi nelang wa'uh tatu'u andri inun sa haut tajadi.YESUS NANTARANG TENGA NI MA KAWAN MURID NI HANG LALAN NUJU EMAUS13Hang andrau yiru jua , 2 kaulun murid Yesus tulak ma isa tumpuk sa bangaran Emaus sa lawitni kakira km hingka kota Yerusalem. 14Karueh ulun yiru bapaner hal katuluh paritiwa sa tajadi.15Hantek here rahat bapaner bagurayang, Yesus raerai hawi nyariet nelang takia sindrah here. 16Kude, mate here kai'ni Yesus kude naan sanahalang balalu here puang kataru Hanye.17Yesus kaeyau ma here," inun sanapaner naun rueh nelang takia ?" Karueh ulun yiru tarie nelang uruwawa tuu mahanang atei. 18Isa hingka here sa bangaran Kleopas kaeyau ma Hanye," Inunkah Hanyu isa kaulun asing hang Yerusalem sapuang karasa hal inun sahaut tajadi hang yaru wau yiti?"19Yesus kaeyau," kajadian inun?" Here kaeyau ma Hanye, " kajadian Yesus hingka Nazaret. Hanye erang kaulun Nabi sa penu kuasa hang wuang paneran andri ulah gawi Ni hang hadapan Alahtalla andri hang hadapan katuluh bangsa kami. 20Kude, kawan imam kepala andri kawan pamimpin kami nyarah Hanye ne'u na hukum matei, nelang here mantak hang kayu balasangar Hanye.21Sabujurni kami baharap Hanye sagar mambebas bangsa Israel. Kude andrau yiti andrau katelu hingka mulai katuluhni yiru tajadi.22Kude, papire wawei kawan hengau kami ngulah kami em'ah. Hantek here naan hang pasaran ka'ayat subuh, 23Here pauweng kahaba bangkai Yesus. Balalu, here mulek nelang kaeyau here haut kadinung penampakan kawan malaikat, sa iwara amun Hanye welum. 24Udiyiru, papire hingka kami tulak ma pasaran nelang kadinung pada kala sana paner daya kawan wawei yiru. Kude, here puang kadinung Yesus."25Udiyiru Yesus kaeyau ma here, "Eh , tuu lunga naun nelang kajut unte ne'u parisaya katuluh sa haut na wara daya kawan nabi 26Angneh Kristus puang iyuh'ang kainam kahanagen yiti andri masuk ma wuang kemuliaan Ni." 27Balalu , Yesus manarang katuluh sanatulis hangwuang Buku barasis ne'u tenga-Ni, Nuku hingka Buku Moses hampe katuluh buku kawan nabi.28Hantek here haut riet ma tumpuk Emaus, Yesus takia iyalah kai tampalus kia'an-Ni. 29Kude, here nangke Hanye nelang kaeyau, "Munengleh baya kami daya andrau haut kai kamalem andri mate andrau kai leteng." Balalu, Yesus masuk ne'u muneng baya here.30hantek Hanye bakumpul andri here hang meja makan, Yesus ngalap rute nelang maberkatini. Hanye miah rute balalu ngami ma here. 31Hantek yiru mate here pauka andri here kataru Yesus. Kude Hanye sakatika wawai hingka paninungan here. 32Udi yiru, bapaner here isa andri salain,"Puangkah atei takam arai mihewu hantek Hanye bapaner anri takam salawah pakia'an andri katika Hanye manarang Buku Barasis ma takam?"33Hantek yiru jua, here mindri balalu mulek ma Yerusalem. Here manalu kasawalas murid andri kawan ulun sa baya here sa lagi rama bakumpul. 34Kawan marid yiru kaeyau ma here rueh,"Tuhan tu'u haut amuan welum nantarang tenga ma hi Simon!" 35Karueh kaulun sa um'a Yesus yiru nyarita inun sa haut tajadi hang wuang pakia'an here. Here nyarita kala'awe here kataru Yesus hantek Hanye miah rute.YESUS NANTARANG TENGA-NI MA KAWAN MURID-NI36hantek rueh kaulun yiru masih bakesah halyiru, Yesus mindri hang penah here nelang kaeyau ma here , "damai baya naun." 37Kude, here em'ah nelang takut. Here min'a amun here ga'nyah kai'ni alah.38Udiyiru, Yesus kaeyau ma here, "dainun naun em'ah nelang bemang hang atei naun? 39Dinung tangan andri pe'e-Ku. iri tuu Aku. Kam'a Aku nelang dinung, alah pauweng daging andri taulang kala sa dinung naun hang Aku." 40Udi Yesus iwara iti, Hanye nantarang tangan andri pee-Ni ma here.41Samantara here huan parisaya daya mihewu nelang wauh tatu'u, Yesus nunti ma here, "Inun hang yiti naun naan sa tau na kuta? 42Balalu here ngami erang kasayat kenah bagoreng ma Hanye. 43Yesus ngalap kenah yiru palus nguta hang hadapan here.44Udiyiru, Yesus kaeyau ma here, iti sahaut nawara-Ku ma naun hantek -Aku masih baya andri naun. Katuluh sa natulis ne'u-Aku hang wuang hukum Taurat Moses, buku para nabi, andri Mazmur puang iyuh'ang na ganapi."45Udiyiru Yesus nguka pikiran here himpan here tau kataru isi Buku Barasis. 46Yesus kaeyau ma here, "naan natulis amun Kristus puang iyuh'ang sansara andri kaelan welum teka padang ulun matei hang andrau katelu. 47Andri, batobat ne'u pangampunan dosa sagar na wara hang wuang ngaran-Ni ma katuluh Bangsa, mulai hingka Yerusalem.48Naun kawan saksi hingka katuluh yiti. 49Aku sagar ngirim janji Amah-Ku ma naun. Kude, unengleh hang kota Yerusalem hampe naun naperlengkapi andri kuasa sa hingka amau."YESUS PAENAT MA SURGA50Udiyiru, Yesus ngenei kawan here sauma Hanye kaluar kota hampe hang Betania. Hang yaru, Hanye ngenat tangan Ni mambarkati here. 51hantek Yesus mambarkati here, Hanye bapisah andri here nelang paenat ma surga.52Balalu, here ileku nyamah- Hanye, udiyiru mudi ma Yerusalem andri atei sa arai tatu'u. 53Here balalu muneng hang Bait Allah nelang nawat Alahtalla.

John

Chapter 1Ra'ai Sa Kapinu'u Haut Hawi Ma Dunia

1Hang mula ni hanye yiru Lengan Alatalla, Lengan Alatalla yiru baya Alatalla nelang Lengan Alatalla yiru hanye yiru Alatalla yiru raerai. 2Lengan Alatalla yiru haut baya Alatalla teka mula ni. 3Teka katuluh ni na sanyari mitah Hanye. Amun puang dayaNi, katuluh sa haut jari yiru puang sagar naan.4Hang wuang Hanye naan welum nelang welum yirulah Ra'ai murunsia. 5Ra'ai iru matalak hang wuang pi'ieng, kude pi'ieng puang kaiyuh manguasaiNi.6Naan erang kaulun sa na utus daya Alatalla, ngaranni hi Yohanes. 7Hanye hawi jari saksi nahampe habar ne'u Ra'ai yiru hampan mitah hanye katuluh ulun parisaya. 8Hi Yohanes lain Ra'ai yiru, kude hi Yohanes hawi nahampe habar ne'u Ra'ai yiru.9Ra'ai sa kapinu'uni, sa nyanra'ai katuluh murunsia sagar hawi ma dunia yena.10Ra'ai yiru haut naan hang dunia yena nelang dunia yena haut na sanyari dayaNi, kude dunia yena puang kataru anri Hanye. 11Hanye hawi nunung here sa haut na sanyariNi, kude here sa haut na sanyariNi puang narime Hanye.12Here sa narime Hanye na ami kuasa ne'u jari kawan iya Alatalla, hanye yiru here sa parisaya ma ngaranNi. 13Here nakayaan puang teka ira atawa aheng lunek, atawa teka aheng kawan upuan, kude teka Alatalla.14Lengan Alatalla yiru haut jari lunek nelang muneng baya takam. Takam haut nantau pihanteNi, hanye yiru pihante Iya Tunggal Alatalla Ammah, sa penu baya anugerah nelang sa kapinu'uni. 15Hi Yohanes iwara ne'u Hanye nelang bapanner, "Hanye yena sa na waraku hantek aku kaeyau, 'Udi aku, sagar hawi Hanye sa badahulu teka aku daya Hanye haut naan sahuan aku."'16Teka kuasaNi takam katuluh narime kawan anugerah. 17Daya, Hukum Taurat na ami mitah hi Moses; kude anugerah sa kapinu'uni hawi mitah Yesus Kristus. 18Mahi erang kaulunpun sa suah kadinung Alatalla, kude Iya Tunggal Alatalla sa maharung hang pangkuan Alatalla Ammah sa ngampi jariNi.Piwaraan Teka Hi Yohanes Pembaptis19Ina piwaraan hi Yohanes hantek kawan ulun Yahudi nunyu kawan imam baya kawan ulun Lewi teka tumpuk Yerusalem ne'u nunti ma hi Yohanes, "Hie sah hanyu na?" 20Hi Yohanes iwara, "Aku na lain Kristus." 21Here kamulek nunti ma hanye, "Amun kalayiru, hie sah sabujurni hanyu na? Hi Elia?" Balalu hanye kaeyau, "Aku lain hi Elia.""Inun sah hanyu na Nabi iru sah?" Hanye pada kaeyau, "Lain."22Udihie, here balalu bapaner lagi anri hanye, "Hie sah hanyu na, daya kami hamen iwara ma ulun sa nunyu kami? Inun eyaunu ne'u tenganu raerai?" 23Hi Yohanes bapaner makai surah Nabi Yesaya, "Aku ina lengan ulun sa na wara daya Nabi Yesaya sa natiak hang padang jumpun haket kalaina : 'Ampi witu lalan ma Tuhan!"' Yesaya 40:324Kawan ulun Yahudi sa na huyu yiru hanye yiru ulun Farisi. 25Balalu, here kaeyau ma hi Yohanes, "Amun hanyu lain Mesias, lain hi Elia, pada puang Nabi, daya inun hanyu ngampanrus ulun?"26Hi Yohanes kaeyau ma here, "Aku ngamparus ulun makai ranu, kude hang penah naun minri erang kaulun sa puang naun kataru. 27Hanye sa sagar hawi udi aku. Nguka tadi sannalNi gin, aku puang patut." 28Katuluh yiru bakajadian hang tumpuk Betania, hang subarang Hungei Yordan, uneng hi Yohanes ngamparus ulun.Iya Babiri Alatalla29Makeunini, hi Yohanes nantau Yesus hawi nunung hanye, hi Yohanes kaeyau, "Tantau naun, Iya Babiri Alatalla sa mahapus dusa dunia! 30Hanye ina sa nawaraku ma naun, 'Udi aku sagar hawi erang kaulun sa labis hante teka aku daya Hanye haut naan kapihuan aku.' 31Sadi, aku puang kataru anri Hanye, kude hampan Hanye na pantaru ma kawan ulun Israel, balalu aku hawi ngamparus naun makai ranu."32Balalu, hi Yohahes kaeyau, "Aku nantau Ruh Alatalla minau teka ammau langit iyalah wurung merpati nelang Ruh Alatalla yiru muneng baya Hanye. 33Aku puang kataru anri Hanye, kude Hanye sa nunyu aku ngampanrus kawan ulun maka ranu kaeyau ma aku, 'Hanye sa hang ammauNi hanyu nantau Ruh Alatalla minau nelang muneng baya, Hanye yiru sa sagar ngampanrus kawan ulun makai Ruh Barasis.' 34Aku raerai haut nantau nelang iwara amun Hanye yina Iya Alatalla."'Kawan Murid Yesus Sa Mulani35Maketunini, hi Yohanes minri baya rueh kaulun muridni, 36hanye nantau Yesus rahat takia. Hi Yohanes kaeyau, "Tantau, iru Iya Babiri Alatalla!"37Karueh muridni nyanrengei inun sa na wara daya hi Yohanes balalu here umma Yesus. 38Yesus ngulik ma wading anri nantau here umma baya Hanye, Hanye kaeyau ma here, "Inun sa na antara naun?" Here kaeyau ma Hanye, "Rabi, hang awe Hanyu muneng?" 39Hanye kaeyau ma here, "Mayati hanyu sagar nantauni." Balalu, here hawi palus nantau unengNi muneng pada here muneng baya Hanye anrau yiru daya katika yiru kakira pukul kasapuluh.40Erang kaulun teka karueh murid sa nyanrengei paner hi Yohanes balalu umma Yesus hanye yiru hi Andreas, pulaksanai hi Simon Petrus. v 41 Kapihuanni hi Andreas manalu hi Simon, pulaksanaini, nelang iwara ma hanye, "Kami haut panalu baya Mesias." 42Balalu, hi Andreas ngennei hi Simon manalu Yesus. Yesus nantau hi Simon nelang kaeyau, "Hanyu Simon, anak hi Yohanes. Hanyu sagar na herau Kefas (sa aratini 'Petrus' atawa 'Watu')."43Makeunini, Yesus ngaheng tulak ma tumpuk Galilea. Hanye panalu anri hi Filipus nelang kaeyau ma hanye, "Ware hanyu umma AKu!"' 44Hi Filipus yiru teka tumpuk Betsaida, tumpuk hi Andreas anri hi Petrus muneng. 45Hi Filipus panalu anri hi Natanael balalu iwara "Kami haut panalu anri Hanye sa na surat daya Muses hang wuang Hukum Taurat anri daya kawan nabi, hanye yiru Yesus teka tumpuk Nazaret, iya hi Yusuf."46Hi Natanael kaeyau, "Tu'u sah hal sa maeh hawi teka tumpuk Nazaret?" Hi Filipus kaeyau ma hanye, "Hawi anri tantauleh raerai." 47Yesus nantau hi Natanael hawi nunung Hanye balalu Yesus kaeyau ne'u hi Natanael, "Tantau naun, erang kaulun Israel sa sabujurni, mahi sa puang maeh hang hanye!" 48Hi Natanael nunti, "Kalaawe Hanyu kataru anri aku?" Yesus kaeyau, "Kapihuan hi Filipus nerau hanyu, Aku haut ninung hanyu hantek hanyu minri hang imme kakau ara."49Eyau hi Natanael, "Rabi, Hanyu na tu'u Iya Alatalla. Hanyu na Raja kawan ulun Israel." 50Yesus kaeyau ma hanye, "Daya yiru Aku kaeyau ma hanyu, 'Aku haut nantau hanyu minri hang imme kakau ara', balalu hanyu harap? Hanyu sagar nantau kawan hal sa labis hante teka yina!" 51Hanye balalu nampalus pannerNi, "Sa kapinu'uni, Aku iwara ma hanyu, hanyu sagar nantau ammau langit pa uka anri kawan malaikat Alatalla mamai minau ne'u malayani Iya Murunsia."
Chapter 2Ranu Jari Anggur

1Hang anrau sa katelu, naan pesta paadu hang tumpuk Kana, hang Galilea, ineh Yesus naan hang yaru. 2Yesus baya kawan muridNi pada na herau ma pesta paadu yiru3Hantek ranu anggur galis, ineh Yesus kaeyau ma Hanye, "Here kagalisan ranu anggur." 4Yesus kaeyau, "U ineh, inun hubunganni anri Aku? KatikaKu huan hampe." 5Ineh Yesus balalu kaeyau ma kawan walah, "Inunleh sa na huyuNi ma naun, gawi iyalah inun sa na huyuNi."6Hang yiru, naan enem balanai teka watu, sa lanani na pakai daya ulun Yahudi hang asara penyucian. Asing-asing balanai muat kakira rueh hampe telu buyung. 7Yesus kaeyau ma kawan walah, "Isi katuluh balanai yiru anri ranu." Here balalu ngisi kawan balanai yiru hampe penu anri ranu. 8Udihie, Yesus kaeyau lagi ma here, "Taati, alapleh butit ranu teka balanai yiru balalu ennei ma pamimpin pesta." Here ngenei ranu yiru ma pamimpin pesta.9Dami pamimpin pesta nginam ranu sa haut jari anggur yiru, kude here puang karasa teka awe asal anggur yiru (ekat kawan walah sa karasa ne'u ranu yiru), balalu pamimpin pesta nerau pangantin upu, 10nelang kaeyau ma hanye, "Tiap ulun nyurung ranu anggur sa maeh badahulu dami katuluh haut puas nguut, wau na surung anggur sa puang hampe maeh. Kude, hanyu nyimuh anggur sa maeh hampe taati."11Siri ajaib sa pamulaanni yiru na gawi daya Yesus hang tumpuk Kana, Galilea, hampan iwara ne'u kamuliaanNi, nelang hampan kawan muridNi parisaya anri Hanye.12Udihie, Yesus minau ma tumpuk Kapernaum baya inehNi, kawan pulaksanaiNi anri kawan muridNi. Here muneng papire anrau hang yiru.Yesus Hang Lewu Alatalla13Anrau Hante Paskah ulun Yahudi haut riet, Yesus balalu mamai ma tumpuk Yerusalem. 14Hang Lewu Alatalla, Hanye nantau kawan ulun ngari kamming, babiri, baya wurung merpati, pada kawan ulun panurup duit maharung hang yiru.15Yesus ngulah cambuk teka tadi balalu nunyu kawan ulun kaluar teka Lewu Alatalla, katuluhni na huyu kaluar amput kawan babiri anri kamming here. Hanye pada ngumpe kawan duit logam teka here panurup duit palus maleng kawan meja here. 16Ma kawan pangari wurung merpati, Yesus kaeyau, "Hulu ennei kaluar katuluh teka yina! Ada naun ngulah Lewu Alatalla AmmahKu jari uneng miarian!"17Kawan muridNi kaitung naan na surat :"Sinta ne'u lewuNu, ngampietung Aku." Mazmuer 69:1018Balalu, kawan ulun Yahudi yiru kaeyau ma Hanye, "Siri ajaib inun sa tau na ulah dayaNu hampe Hanyu tau ngulah kawan hal yina nadap kami?"19Yesus kaeyau ma here, "Ampiruntun Lewu Alatalla yina hang wuang telu anrau Aku ngamuanni kamulek."20Here kaeyau, "Epatpuluenem taun katika ngamuan Lewu Alatalla yina, Hanyu kaeyau sagar ngamuanni hang wuang telu anrau?" 21Kude, sa na maksdu daya Yesus ne'u Lewu Alatalla hanye yiru tengaNi raerai. 22Daya yiru, hantek Yesus amuan teka penah ulun matei, kawan muridNi kaitung ne'u piwaraanNi yiru; balalu here parisaya anri Buku Barasis baya inun sa nawara daya Yesus.23Hantek Yesus hang tumpuk Yerusalem salawah parayaan Paskah, wahai ulun parisaya hang wuang ngaranNi daya nantau kawan siri ajaib sa na gawiNi. 24Kude, Yesus puang narap tengaNi ma here daya Hanye kataru katuluh ulun, 25Hanye pada puang perlu hiepun ngami kasaksian ne'u murunsia daya Hanye karasa inun sa naan hang wuang atei murunsia.
Chapter 3Arati Nakayaan Kamulek

1Naan erang kaulun Farisi sa bangaran hi Nikodemus. Hanye yiru erang kaulun pamimpin bangsa Yahudi. 2Hang isa malem, hanye hawi nunung Yesus balalu kaeyau, "Rabi, kami karasa amun Hanyu na hanye yiru erang kaulun Guru sa hawi teka Alatalla daya mahi erang kaulunpun murusia sa tau ngulah kawan siri ajaib iyalah sa na ulah dayaNu, ekat amun Alatalla baya hanye."3Eyau Yesus ma hanye, "Sa tu'uni Aku iwara ma hanyu, amun erang kaulun puang nakayaan kamulek, hanye puang sagar tau nantau Karajaan Alatalla." 4Hi Nikodemus balalu nunti, "Kalaawe tau erang kaulun nakayaan kamulek amun hanye haut matueh? Iyuh sah hanye masuk lagi ma wuang wuntung inehni ne'u nakayaan kamulek?"5Eyau Yesus ma hanye, "Sa tu'uni, aku iwara ma hanyu, amun erang kaulun puang nakayaan teka ranu baya Ruh Alatalla, hanye puang sagar tau masuk ma Karajaan Alatalla. 6Inun sa nakayaan daya lunek hanye yiru pada lunek, kalahie pada inun sa nakayaan daya Ruh Alatalla hanye yiru Ruh Alatalla7Ada wauh amun Aku kaeyau ma hanyu, 'Hanyu harus nakayaan kamulek.' 8Riwut pasiwui ma awe sa na ahengni hanyu ekat karengei lenganni, kude hanyu puang karasa teka awe asalni pada ma awe hanye pasiwui. Kalayiru pada anri tiap ulun sa nakayaan daya Ruh Alatalla."9Hi Nikodemus balalu nunti, "Kalaawe hal yiru tau jari?" 10Yesus kaeyau, "Angneh hanyu na guru ulun Israel, kude daya inun hanyu puang kataru hal yena? 11Sa tu'u-tu'uni, Aku iwara ma hanyu amun kami iwara ne'u hal sa na rasa daya kami pada kami ngami kasaksian ne'u hal sa natantau daya kami, kude hanyu puang narime kasaksian kami.12Amun aku iwara ne'u kawan hal dunia yena hanyu puang parisaya, kalaawe hanyu tau parisaya amun Aku iwara ne'u kawan hal surga? 13Mahi erang kaulunpun murunsia sa tau mamai ma surga, ekat Hanye sa haut minau teka surga, hanye yiru Iya Murunsia.14Sameh iyalah hi Moses ngampamai anipe tambaga hang padang jumpun haket, kalayiru pada Iya Murunsia sagar na ampamau, 15Hampan tiap ulun sa parisaya ma Hanye kaiyuh pamelum sa palus ma kalalawah.16Daya Alatalla tu'u sinta dunia yena, Hanye haut ngami IyaNi sa tungkan hampan tiap ulun sa parisaya ma Hanye puang matei, kude kaiyuh welum sa palus ma kalalawah. 17Daya Alatalla ngampinau IyaNi ma wuang dunia puang ne'u mahakimi dunia, kude hampan dunia na salamat mitah IyaNi. 18Ulun sa parisaya ma Hanye puang sagar wuah hukum, kude ulun sa puang parisaya haut hang kapit hukuman daya hanye puang parisaya ma ngaran Iya Tungkan Alatalla.19Hanye yina hukuman yiru : Pira'ai haut hawi ma wuang dunia, kude murunsia labis katuju welum hang wuang piiyeng hingka welum hang wuang pira'ai daya inun sa na gawi here yiru puang maeh. 20 Tiap ulun sa ngulah gawi puang maeh hanye muar rigat anri Pira'ai nelang puang hakun hawi nunung Pira'ai hampan inun sa na gawini puang rasa. 21Kude, ulun sa ngulah hal maeh hawi ma Pira'ai hampan napantaru kawan gawianni sa maeh na gawi hang wuang Alatalla."Yohanes Basaksi Ne'u Yesus22Udi yiru, Yesus baya kawan muridNi tulak ma tane Yudea. Hang yaru, Hanye nangalis katika baya here nelang mambaptis. 23Hi Yohanes pada na baptis hang Ainon riet Salim daya hang yiru wahai ranu. Kawan ulun rama hawi ne'u na baptis. 24Hantek yiru hi Yohanes huan na sel.25Balalu hulet salisih paham antara papire murid hi Yohanes anri erang kaulun Yahudi ne'u baptisan. 26Here manalu hi Yohanes nelang kaeyau, "Guru, Hanye sa baya hanyu hang sabarang hungei Yordan, sa ne'u Hanye hanyu haut basaksi, tantaunu, Hanye pada mambaptis nelang katuluh ulun hawi nunung Hanye."27Balalu Yohanes kaeyau, "Murunsia puang tau narime inunpun, ekat amun hal yiru na ami ma hanye teka surga. 28Hanyu raerai tau ngami kasaksian amun aku suah kaeyau, 'Aku ina lain Mesias,' kude aku na huyu ne'u badahulu teka Hanye.29Ulun sa baisi pangantin wawei hanye yiru erang kaulun pangantin upu; kude hengau riet pangantin upu, sa minri anri nyanrengeini, tu'u miarai mihewu nyanrengei lengan pangantin upu. Jari, arai hewuku yena haut na sanyariNi penu. 30Hanye harus magin hante kude aku harus magin rumis."31"Hanye sa hawi teka ammau hanye yiru hang ammau katuluhni, Hanye sa asalni teka tane hanye yiru teka tane nelang bapaner ne'u kawan hal sa naan hang ammau tane. Hanye sa hawi teka surga hanye yiru hang ammau katuluh sa naan. 32Hanye iwara ne'u hal sa na tantau anri na rengei dayaNi, kude kawan ulun puang harap anri inun sa na waraNi. 33Ulun sa narime inun sa na waraNi tu'u harap amun Alatalla yiru tu'u maeh.34Daya ulun sa na huyu daya Alatalla sagar nahampe lengan Alatalla daya Alatalla ngami Ruh Barasis sa ang uweng tikas. 35Alatalla Ammah tu'u ngalelu Iya sa ma Hanye katuluhni haut na sarah. 36Ulun sa harap ma Iya Alatalla sagar narime pamelum sa palus ma kalalawah, kude ulun sa puang nu'u puang sagar nantau pamelum, ekat murka Alatalla sa naan hang hanye."
Chapter 4Yesus Basurah Anri Erang Kaulun Wawei Samaria

1Hantek Tuhan karasa amun kawan ulun Farisi haut karengei bahwa Hanye haut rama ngennei anri ngampanrus labis hene murid teka hi Yohanes, 2(walaupun sabujurni Yesus puang ngamparus, kude kawan muridNi), 3Hanye nanan tumpuk Yudea balalu mulek ma tumpuk Galilea.4Kude, Hanye harus mitah wilayah tumpuk Samaria. 5Dami Yesus hampe hang wilayah tumpuk Samaria, hang tumpuk hante bangaran Sikhar, riet tane sa suah na ammi hi Yakub ma iyani hi Yusuf.6Sumur Yakub naan hang yiru. Daya Yesus kauyuhan balalu hanye maharung hang iring sumur yiru. Katika yiru, kakira pukul enem. 7Balalu hawi erang kaulun wawei Samaria ne'u nimma ranu. Yesus kaeyau ma hanye, "Awat ngami Aku ranu pakai na uut." 8(Hantek yiru, kawan muridNi rahat tulak ma tumpuk ne'u midi makuta)9Wawei Samaria yiru kaeyau ma Yesus, "Kalaawe tau Hanyu, erang kaulun Yahudi, laku ranu pakai uutNu anri aku erang kaulun wawei Samaria?" (Daya, hantek yiru ulun Yahudi puang pamuntane anri ulun Samaria). 10Yesus kaeyau ma hanye, "Amun hanyu karasa ne'u karunia Alatalla anri kataru hie sa kaeyau ma hanyu, 'Ami Aku ranu uut', hanyu sagar laku anri Hanye, daya Hanye sagar ngami hanyu ranu welum."11Wawei yiru kaeyau ma Hanye, "Ampu, Hanyu puang baisi timma nelang sumur ina lalem tatu'u, teka awe Hanya sagar kaiyuh ranu welum yiru? 12Inun sah Hanyu na labis hante teka datu nini kami, hi Yakub, sa haut ngami sumur yina ma kami kalahie pada hanye haut nguut ranu teka sumur yina baya katuluh iya anri kawan situa sa na singuni?"13Yesus kaeyau ma hanye, "Tiap ulun sa nguut ranu yina tatap sagar haus kamulek, 14kude ulun sa nguut ranu sa na ammiKu ma hanye puang sagar haus kamulek; daya ranu sa na ammiKu ma hanye yiru sagar jari mate ranu hang wuang tenga dagingni sa tatap mamancar hampe ma welum sa palus ma kalalawah."15Wawei yiru kaeyau ma Yesus, "Ampu, awat ngammi aku ranu yiru hampan aku puang sagar haus kamulek nelang hampan aku pada puang usah hawi lagi ma yina lepuh nimma ranu." 16Yesus kaeyau ma hanye, "Hulu hanyu tulak, herau darangannu udi hie mulek lagi ma yati."17Wawei yiru kaeyau, "Aku mahi darangan." Eyau Yesus ma hanye, "Tu'u inun sa na eyaunu 'Aku mahi darangan.' 18Kude hanyu haut suah baisi dime kaulun darangan, nelang upu sa baya hanyu taati yiru puang darangannu. Hang wuang hal yena sa na waranu yiru tu'u."19Eyau wawei yiru ma Hanye, "Ampu, taati aku karasa amun Hanyu na erang kaulun Nabi. 20Datu nini kami suruk sammah ma gunung yena, kude bangsaNu kaeyau amun tumpuk Yerusalem yirulah unengan ulun saharusni suruk sammah."21Yesus kaeyau ma hanye, "Parisaya ma Aku, u hanyu wawei! Sagar hampe katika ni puang hang gunung yena atawa hang tumpuk Yerusalem ulun suruk sammah nadap Alatalla Ammah. 22Hanyu suruk sammah ma sa puang na pantarunu, kude kami suruk sammah ma sa na pantaru kami daya salamat yeru hawi teka bangsa Yahudi.23Kude, sagar hampe katika ni, hanye yiru taati, kawan ulun sa suruk sammah sagar suruk sammah ma hadapan Alatalla Ammah hang wuang ruh anri kapinu'u; daya Alatalla Ammah ngampiharus kalayiru ne'u suruk sammah hadapanNi. 24Alatalla Ammah hanye yiru Ruh anri here sa suruk sammah ma Hanye harus suruk sammah hang wuang Ruh anri kapinu'u."25Wawei yiru kaeyau ma Hanye, "Aku karasa amun Mesias sagar hawi (Hanye sa na antuh Kristus). Hantek Hanye hawi, Hanye sagar iwara ne'u katuluhni ma kami." 26Eyau Yesus ma hanye, "Aku, sa bapaner anri hanyu yirulah Hanye."27Hantek yiru, hawi kawan muridNi nelang ngawauh daya here nantau Yesus rahat bapaner anri erang kaulun wawei. Kude, mahi erang kaulunpun sa nunti ma Hanye, "Inun sa na antaraNu?" atawa "Daya inun Hanyu bapaner anri hanye?"28Udi hie, wawei yiru nanan balanai ranuni balalu tulak ma tumpuk nelang kaeyau ma kawan ulun hang yaru, 29"Hayu, tantau naan Erang Kaulun sa iwara ma aku ne'u katuluh hal sa haut na karajaku salawah yena. Inun kakira Hanye yiru Mesias?" 30Here balalu tulak ma luar tumpuk palus manalu Yesus.31Hantek yiru, kawan muridNi mandasak Yesus nelang kaeyau, "Guru, ware Hanyu kuman." 32Kude, Yesus kaeyau ma here, "Aku baisi makuta sa puang naun kataru." 33Balalu, kawan muridNi ipanunti, "Mahi sah ulun ngennei makuta ma Hanye pakai nakutaNi?"34Yesus kaeyau, "MakutaKu hanye yiru ngaraja inun sa na aheng daya Hanye sa nunyu Aku palus nyanyari pigawianNi. 35Ang neh hanyu kaeyau, 'Epat wulan lagi sagar masi?' Dinung, Aku kaeyau ma hanyu, uka matenu anri tantau kawan umme sa pareini haut mihak anri siap na masi. 36Taati pada, hanye sa haut masi haut narime uppani anri nimpun wua ne'u welum sa palus ma kalalawahni hampan kawan pamasi baya tukang amule kaiyuh sameh-sameh miarai mihewu.37Hang wuang hal yena tu'u inun sa haut na wara, 'Erang kaulun ngamule kalahie pada sa lain masi.' 38Aku nunyu hanyu lepuh masi sa puang na amulenu; ulun lain sa ngarajani anri hanyu haut masuk ma wuang pigawian here,"39Wahai ulun Samaria teka tumpuk yiru parisaya ma Yesus daya piwaraan wawei yiru, "Hanye iwara ne'u hal sa haut na karajaku salawah yena." 40Hantek kawan ulun tumpuk Samaria yiru hampe hadapan Yesus, here ilaku ma Hanye hampan muneng baya here balalu Yesus muneng hang yiru salawah rueh anrau.41Magin wahai ulun sa parisaya ne'u piwaraan Yesus raerai. 42Here kaeyau ma wawei yiru, "Puang lagi daya piwaraannu kami parisaya, kude daya kami haut nyanrengei raerai, nelang kami karasa amun Hanye yiru tu'u-tu'u Juru Salamat dunia."Iya Pagawai Istana Nasamare43Rueh anrau udi hie, Yesus tulak teka yiru nuju ma tumpuk Galilea 44(Kapihuanni, Yesus raerai haut iwara amun erang kaulun nabi puang sagar na hurumat hang tumpukni raerai.) 45Hantek Yesus hampe hang tumpuk Galilea, kawan ulun Galilea nyamut Hanye daya here haut kadinung katuluh hal sa haut na karaja daya Yesus hantek perayaan Paskah hang tumpuk Yerusalem, here pada naan hang perayaan yiru.46Daya yiru, Yesus hawi kamulek ma tumpuk Kana, hang tumpuk Galilea, unengNi suah ngulah ranu jari anggur. Hang tumpuk Kapernaum naan erang kaulun pagawai istana sa iya upu ni rahat mekum. 47Hantek pagawai istana yiru nyanrengei amun Yesus haut hawi teka tumpuk Yudea ma tumpuk Galilea, hanye tulak lepuh nunung palus laku karawah hampan Yesus hawi ma unengni anri nyamare iya upuni daya iya yiru haut kai matei.48Udi hie, Yesus kaeyau ma hanye, "Amun hanyu puang nantau kawan siri anri kawan hal sa ajaib, hanyu puang harap." 49Pagawai istana yiru kaeyau, "Ampu, awat hawi ma unengan kami sahuan iya upuku matei." 50Yesus kaeyau ma hanye, "Hulu hanyu mudi, iya upunu welum!" Ulun yiru harap tu'u anri inun sa na wara daya Yesus ma hanye balalu hanye tulak mudi.51Hantek pagawai istana yiru masih hang lalan, kawan walahni panalu anri hanye pada iwara amun iya upuni welum. 52Pagawai istana yiru nunti ma here jam pire' iya upuni mulai maeh. Here kaeyau, "Hingkariwe, kakira jam ka pitu, laing tengani wawai."53Ammah iya upu yiru karasa, hantek yirulah Yesus kaeyau ma hanye, "Iya upunu welum." Jari, pagawai istana yiru baya katuluh kulawargani balalu harap anri Yesus. 54Irulah siri ajaib karueh sa na karaja daya Yesus udi Hanye mudi teka tumpuk Yudea ma tumpuk Galilea.
Chapter 5Erang Kaulun Upu' Nasamare Hang Kolam Betesda

1Udi katuluh hal yiru, naan parayaan anrau hante ulun Yahudi balalu Yesus mamai ma tumpuk Yerusalem. 2Hang tumpuk Yerusalem, hang riet Pintu Gerbang Domba naan erang kawua kolam sa hang wuang bahasa Ibrani ngaranni Betesda, sa baisi 5 lalaya. 3Hang kawan lalaya yiru, wahai kawan ulun sa mekum mangkading : ulun pehe, ulun kepa, anri ulun sa puang tau takia (here nganrei ranu kolam yiru bagalummang. 4Daya, hang hantek tertentu, malaikat Tuhan hawi palus minau ma kolam anri ngulah ranu hang kolam yiru bagalummang. Ulun sa pamulaanni masuk ma kolam hantek ranuni bagalummang, sagar ware teka mekum sa na ingkamni).5Hang yiru, naan erang kaulun sa haut mekum salawah 38 taun. 6Hantek Yesus nantau hanye mangkading hang yiru anri karasa amun hanye haut lawah tu'u kahanangen daya mekumni, Yesus nunti ma hanye, "Hamen sah hanyu na samare?"7Ulun mekum yiru kaeyau, "Ampu, mahi ulun sa ngampinau aku ma wuang kolam hantek ranuni bagalummang, hantek aku bausaha tau minau ulun lain haut mitun badahulu teka aku." 8Yesus kaeyau ma hanye, "Mindri! Enat tilamnu balalu takialeh."9Hantek yiru jua, ulun yiru nasamare, hanye ngenat tilamni, balalu takia. Kude, anrau yiru anrau Sabat.10Daya yiru, kawan ulun Yahudi kaeyau ma ulun sa nasamare yiru, "Anrau ina anrau Sabat, hanyu puang iyuh ngenat tilamnu." 11Kude, hanye kaeyau, "Ulun sa nyamare aku, Hanye kaeyau ma aku, 'Enat tilamnu balalu takialeh."'12Here nunti ma hanye, "Hie Ulun sa haut kaeyau ma hanyu, 'Enat tilamnu balalu takialeh?"' 13Kude, ulun sa haut nasamare yiru puang karasa hie Hanye daya Yesus haut suni-suni tulak teka penah ulun rama hang yiru.14Udi hie, Yesus panalu lagi anri ulun yiru hang Lewu Alatalla anri kaeyau ma hanye, "Rengeinu, hanyu haut ware. Ada lagi ngulah dusa hampan puang jari hal sa labis murun lagi ma hanyu!"' 15Balalu ulun yiru tulak nelang iwara ma kawan ulun Yahudi amun Yesus lah sa haut nyamare hanye.16Daya yiru, kawan ulun Yahudi balalu ngahanangen Yesus daya Hanye ngaraja katuluh yiru hang anrau Sabat. 17Kude, Yesus kaeyau ma here, "Alatalla AmmahKu masih bagawi hampe taati, jari Aku pada harus bagawi." 18Jawaban yiru ngulah kawan ulun Yahudi magin tamam bausaha munnu Yesus, puang ekat daya Yesus puang nuu ngalut anrau Sabat kude pada daya Hanye iwara amun Alatalla yiru AmmahNi raerai, sa aratini ngampisameh diriNi anri Alatalla.Kuasa Alatalla Naan Hang Wuang Yesus.19Udi hie, Yesus kaeyau ma here, eyauNi, "Kapinu'uni, kapinu'uni, aku kaeyau ma hanyu, Iya puang sagar tau ngaraja hal sa teka Hanye raerai, amun Hanye puang nantau Ammah ngarajani; daya inun sa na karaja daya Ammah, iru pada sa na karaja daya Iya. 20Daya, Ammah sinta anri IyaNi balalu nantarang ma IyaNi katuluh hal sa haut na karajaNi raerai, anri Ammah pada nantarang ma Hanye kawan gawian sa labis hante lagi hampan hanyu lalanga daya ngawauhen.21Daya yiru, sameh iyalah Alatalla Ammah ngamuan ulun matei balalu ngami here pamelum, kalayiru pada Iya ngami pamelum ma hie sa na ahengNi. 22Alatalla Ammah puang mahikimi hiepun, kude haut ngami katuluh kawasa panghakiman yiru ma Iya, 23hampan katuluh ulun sagar hurumat ma Iya sameh iyalah here hurumat ma Alatalla Ammah. Ulun sa puang hurumat ma Iya, pada puang hurumat ma Alatalla Ammah sa nunyu Hanye.24Sa kapinu'uni Aku iwara ma hanyu, ulun sa nyarengei piwaraanKu balalu parisaya ma Hanye sa ngutus Aku sagar welum palus ma kalalawah, pada puang sagar masuk ma wuang panghakiman daya hanye haut mihadit teka pampatei ma pamelum.25Sa kapinu'uni Aku iwara ma hanyu, katikani sagar hampe anri taati haut hampe, hantek kawan ulun matei nyanrengei lengan Iya Alatalla balalu here sa nyanrengi yiru sagar welum.26Daya iyalah Alatalla Ammah welum hang wuang diriNi raerai, kalahie pada Hanye ngami ma Iya welum hang wuang diriNi raerai, 27balalu Alatalla Ammah ngami kawasa ma Iya ne'u ngaraja panghakiman daya Hanye yiru Iya Murunsia.28Ada naun ngawauh hal yina daya katikani sagar hampe hantek katuluh ulun sa naan hang wuang si'at sagar nyanrengei lenganNi 29balalu here kaluar, hanye yiru here sa haut ngaraja hal maeh sagar nuju kaelanen welum. Pada here sa ngaraja hal puang maeh, sagar nuju kaelanen panghakiman.30Aku puang tau ngaraja kawan inunpun teka diriKu raerai. Aku mahakimi iyalah inun sa na rengeiKu anri panghakimanKu adil daya Aku puang ngantara ahengKu raerai, kude aheng Hanye sa ngutus Aku."Piwaraan Ne'u Yesus Yiru Asalni Teka Alatalla Ammah31"Amun Aku iwara ne'u diriKu raerai, piwaraanKu yina puang tu'u. 32Kude, naan here sa lain sa iwara ne'u Aku, anri Aku karasa amun piwaraan yiru tu'u ne'u Aku.33Hanyu haut ngutus ma hi Yohanes anri hanye pada haut iwara ne'u habar sa tu'u. 34Kude, piwaraan sa na tarimeKu puang teka murunsia. Aku iwara hal yina hampan hanyu na salamat. 35Hi Yohanes yiru summu sa mara'ai anri matalak, hanyu pada hamen miarai erang pitus hang wuang ra'aini.36Kude, piwaraan sa naan baya Aku labis hante teka piwaraan hi Yohanes. Daya, kawan pigawian sa na sarah daya Alatalla Ammah ma Aku ne'u na karajaKu, hanye yiru kawan pigawian sa rahat na gawi dayaKu taati, iwara ne'u Aku hanye yiru Alatalla Ammah sa ngutus Aku. 37Pada, Alatalla Ammah sa ngutus Aku yiru sa haut ngami piwaraan ne'u Aku. Kude, hanyu puang suwah nyanrengei lenganNi atawa nantau uruwawaNi. 38LenganNi puang muneng hang wuang ateinu daya hanyu puang parisaya ma Hanye sa na utusNi.39Hanyu piajar Buku Barasis daya hanyu minna amun hang wuang Buku Barasis yiru hanyu sagar kaiyuh welum sa palus ma kalalawah; anri Buku Barasis yiru pada ngami piwaraan ne'u Aku, 40kude hanyu puang hawi nunung Aku hampan hanyu welum.41Aku puang narime pikaeh teka murunsia. 42Kude, Aku kataru anri hanyu, amun hanyu puang baisi lelu sinta Alatalla hang wuang dirinu.43Aku hawi ngennei ngaran AmmahKu, kude hanyu puang narime Aku. Amun ulun lain hawi ngennei ngaranni raerai, hanyu tau narimeni. 44Kalaawe sah hanyu tau parisaya, amun hanyu narime tawat teka erang kaulun ma ulun lain anri puang ngantara tawat sa hawi teka Alatalla sa Tungkan?45Ada minna amun aku sagar nuduh hanyu hadapan Alatalla Ammah; sa sagar nuduh hanyu hanye yiru hi Moses, ulun sa ma hanye hanyu baharap. 46Daya, amun hanyu parisaya ma hi Moses, saharusni hanyu pada parisaya ma Aku daya hi Moses haut manulis ne'u Aku. 47Kude, amun hanyu puang parisaya ma inun sa haut na tulis daya hi Moses, kalaawe tau hanyu parisaya ma inun sa na waraKu?"
Chapter 6Makuta Ma Labih Teka Dime Ribu Kaulun

1Udi hie, Yesus nyubarang teka Danau Galilea, hanye yiru Danau Tiberias. 2Ulun rama ngarairing Hanye daya here nantau siri-siri ajaib sa na ulah dayaNi nadap kawan ulun mekum. 3Balalu Yesus mamai ma ammau bukit palus maharung hang yaru baya kawan muridNi.4Hantek yiru, haut riet parayaan Paskah ulun Yahudi. 5Nelang nantau hang kalilingNi anri nantau kawan ulun rama hawi nunung Hanye, Yesus kaeyau ma hi Filipus, "Hang awe takam tau midi rote hampan kawan ulun rama yiru tau kuman?" 6Yesus kaeyau kalayiru ne'u mansuba hi Filipus daya sa kapinu'unni Hanye haut karasa inun sa sagar na karajaNi.7Filipus kaeyau, "Rote haraga rueh jatuh dinar puang sagar sukup ma here, biar asing-asing here ekat kaiyuh erang katetek rumis." 8Erang kaulun muridNi, hanye yiru hi Andreas, pulaksanai hi Simon Petrus, kaeyau ma Yesus, 9Hang yina naan erang kaulun iya rumis sa baisi dime rote jelai baya rueh kaukui kenah, kude inun la aratini yiru ma kawan ulun rama yina?"10Yesus kaeyau, "Suba huyu katuluh ulun rama yiru hampan maharung." Hang yiru wahai rikut, jari kawan ulun yiru maharung kakira dime ribu kaulun upu jumalahni. 11Udi hie Yesus ngalap kawan rote yiru balalu ngantuh syukur, Hanye mambagi kawan rote yiru ma here sa maharung; kalahie pada na gawini nadap kawan kenah yiru sa pire rama here ngaheng. 12Hantek katuluh ulun rama haut wising, Yesus kaeyau ma kawan muridNi, "Himpun kawan tetek makuta sa masih naan hampan puang manyahanyang."13Daya yiru, kawan murid nimpunni nelang ngisi rueh walas pannuk anri kawan tetekan teka rote jelai sa na tanan daya here sa haut luput kuman. 14Dami kawan ulun yiru nantau siri ajaib sa na gawi Yesus, here kaeyau, "Hanye yina himat Nabi sa haut dijanyikan hawi ma dunia." 15Daya karasa kawan ulun rama yiri baransana hawi balalu mamaksa Hanye jari Raja, Yesus hinang basingkir ma ammau bukit raeraiNi.Yesus Takia Hang Ammau Ranu16Hantek anrau haut niba kamalem, kawan murid minau ma danau 17dami mamai ma wuang jukung, here mulai nyubarang danau nuju ma tumpuk Kapernaum. Anrau haut niba maiyeng, kude Yesus huan hawi manalu here. 18Danau mulai bagalummang daya na siwui angin barat.19Udi hie, hantek here haut iwehei niba salawe atau telumpulu stadia, here nantau Yesus takia hang ammau danau nelang nyanriet jukung yiru ngulah here takut. 20Kude, Yesus kaeyau ma here, "Ina Aku, ada takut!" 21Udi hie, here hamen ngampamai Hanye ma wuang jukung kude salenga jukung yiru haut hampe ma unengan sa na tuju here.Kawan Ulun Rama Ngantara Yesus22Ma keunini, kawan ulun rama sa masih minri hang subarang danau nantau mahi jukung lain hang yiru, ekat isa jukung sa na pakai kawan murid. Kude, Yesus puang umma mamai ma wuang jukung yiru baya kawan muridNi sa haut tulak raerai. 23Balalu hawi kawan jukung lain teka Tiberias riet unengan kawan ulun rama nguta rote udi Tuhan ngantuh syukur.24Dami kawan ulun rama nantau amun Yesus baya kawan muridNi haut mahi hang yiru, here mamai ma kawan jukung yiru balalu tulak ma tumpuk Kapernaum ne'u ngantara Yesus.Yesus Hanyeyiru Rote Welum25Dami kawan ulun rama yiru panalu Yesus hang subarang danau, here nunti ma Hanye, "Rabi, hamian Hanyu hampe ma yina?"26Yesus kaeyau ma here, "Sa kapinu'uni, Aku kaeyau ma hanyu, hanyu ngantara Aku puang daya hanyu haut nantau siri-siri ajaib, kude daya hanyu haut nguta rote hampe wising. 27Ada bagawi ne'u makuta sa tau ngulah pampatei, kude ne'u makuta sa ngulah pamelum hampe ma kalalawah, sa sagar na ammi daya Iya Murunsia ma hanyu daya ma Iya Murunsia yiru, Ammah, hanyeyiru Alatalla haut ngami pengesahanNi."28Balalu, ulun rama yiru nunti ma Yesus, "Inun sa harus na karaja daya kami hampan kami tau ngaraja pigawian sa na aheng daya Alatalla?" 29Yesus kaeyau ma here, "Ina pigawian sa na aheng daya Alatalla, parisaya ma Hanye sa haut na utus daya Alatalla."30Here balalu nunti anri Hanye, "Amun kalayiru, siri ajaib inun sa sagar na karaja dayaNu hampan kami tau nantauni balalu parisaya ma Hanyu? Pigawian inun sa hamen na gawi dayaNu? 31Datu nini kami nguta manna hang padang mahaket, iyalah sa na surat, 'Hanye ngami here rote teka surga pakai makuta here."'32Yesus kaeyau ma here, "Kapinu'uni, Aku iwara ma naun, puang hi Moses sa ngami ma here rote teka surga , kude Alatalla AmmahKulah sa ngami ma here rote sa sejati teka surga. 33Daya, Rote teka Alatalla hanye yiru Hanye sa minau teka surga palus ngami pamelum ma dunia." 34Here kaeyau ma Hanye, "Tuhan, awat ngami kami rote yiru."35Eyau Yesus ma here, "Akulah rote pamelum; kawan ulun sa hawi ma Aku puang sagar kalauan lagi, nelang kawan ulun sa parisaya anri Aku puang sagar nginam kakan ranu lagi. 36Kude, Aku kaeyau ma hanyu biar hanyu haut nantau Aku, hanyu tatap puang parisaya. 37Katuluh sa na ami Alatalla Ammah ma Aku sagar hawi nunung Aku, kalahie pada sa hawi nunung Aku puang sagar Aku puang narimeni.38Daya, Aku minau teka surga puang ne'u ngaraja ahengKu raerai, kude ahengNi sa haut nunyu Aku. 39Kalaina ahengNi sa nunyu Aku : hampan katuluh sa haut na ammiNi ma Aku ada hampe wawai, kude umma welum kamulek hantek dunia rume die. 40Daya, kalaina aheng Alatalla AmmahKu, hampan kawan ulun sa nantau Iya balalu parisaya ma Hanye sagar kaiyuh pamelum sa palus ma kalalawahni, Aku sagar nyamelum hanye hantek dunia rume die."41Daya yiru, papire kawan ulun Yahudi mulai manggarunum ne'u Hanye daya Hanye kaeyau, "Akulah rote sa minau teka surga yiru." 42Here kaeyau, "Angneh Hanye yina Yesus, iya hi Yusuf, sa ammah inehni taru takam? Kalaawe Hanye tau kaeyau, 'Aku haut minau teka surga?"'43Yesus kaeyau ma here, "Ada manggarunum hang wuang atei hang penah naun raerai. 44Mahi erang kaulun sa sagar tau hawi nunung Aku, ekat Alatalla Ammah sa haut nunyu Aku nyujutni kamulek, nelang Aku sagar nyamelumni hantek dunia rume die. 45Iyalah na surat hang wuang kitab kawan nabi : 'Here katuluh sagar na ajar daya Alatalla.' Tiap ulun sa haut nyanrengei nelang paajar teka Alatalla Ammah sagar hawi nunung Aku.46Hal yiru puang baarti amun naan ulun sa haut suah nantau Alatalla Ammah, ekat Hanye sa hawi teka Alatalla, Hanye yiru sa haut nantau Alatalla Ammah. 47Aku kaeyau ma hanyu, 'Kapinu'uni, tiap ulun sa parisaya sagar welum hampe ma kalalawahni.'48Akuleh rote pamelum. 49Datu nininu haut nguta manna hang padang mahaket, kude here matei.50Inaleh rote sa minau teka surga, hampan tiap ulun sa ngutani puang matei. 51Akuleh rote welum yiru sa haut minau teka surga. Amun ulun nguta rote ina, hanye sagar welum palus ma kalalawahni; daya rote sa na amiKu ma pamelum dunia yena hanye yiru tengaKu."52Kawan ulun Yahudi mulai pasasamut paner, here kaeyau, "Kalaawe Ulun ina tau ngami tengaNi ne'u na kuta?" 53Yesus kaeyau ma here, "Aku kaeyau ma naun, kapinu'uni amun naun puang nguta tenga Iya Murunsia nelang nguut iraNi, naun puang sagar baisi welum hang wuang diri naun.54Tiap ulun sa nguta lunekKu anri nguut iraKu sagar welum hampe ma kalalawah, nelang Aku sagar nyamelum hanye hantek dunia rume die. 55Daya, lunekKu hanye yiru makuta sa sejati anri iraKu hanye yiru ranu uut sejati. 56Hie sa nguta lunekKu anri nguut iraKu hanye muneng hang wuang Aku anri Aku muneng hang wuang hanye.57Iyalah Alatalla Ammah sa welum haut nunyu Aku, anri Aku welum daya Alatalla Ammah, kalahie pada hie sa nguta Aku, sagar welum dayaKu. 58Inaleh rote sa minau teka surga, puang rote iyalah sa na kuta daya datu nini naun balalu here matei, kawan ulun sa nguta rote ina sagar welum palus ma kalalawahni." 59Yesus iwara katuluh yeru hang tumpuk Kapernaum hantek Hanye ngajar hang sinagoge.Wahai Murid Nanan Yesus60Hantek kawan murid nyanrengei hal yiru, here kaeyau, "Mape ajaran yiru. Hie sa kaule narimeni?" 61Daya karasa kawan muridNi ngukulan hang wuang atei ne'u hal yiru, Yesus kaeyau ma here, "Inun sah eyauanKu yina ngulah naun puang marauh atei?62Amun kalayiru, kalaawe die amun naun nantau Iya Murunsia mulek mamai ma unengan asalNi? Ruh Barasisleh sa ngami pamelum, kude lunek puang bariran. Kawan eyauan sa haut na waraku ma nau hanye yiru Ruh Barasis baya pamelum.64Kude, naan papire kaulun hang penah naun sa puang parisaya. "Daya, teka mulani, Yesus haut karasa hie sa puang parisaya kalahie pada hie sa sagar bahianat anri Hanye. 65Yesus kaeyau, "Daya yiru Aku kaeyau ma naun mahi erang kaulunpun sagar hawi nunung Aku, amun hal yiru puang na ammi daya Alatalla Ammahku ma naun."66Teka hantek yiru, wahai kawan muridNi sa unnur anri taduh umma Hanye. 67Daya yiru, Yesus kaeyau ma rueh walas muridNi, "Inun naun hamen unnur pada?" 68Hi Simon Petrus kaeyau ma Hanye, "Tuhan, ma awe kami sagar tulak? Ekat Hanyuleh sa baisi eyauan ne'u pamelum sa palus ma kalalawahni. 69Kami haut parisaya anri kataru hie Hanyu, ekat Hanyuleh sa tu'u Kudus teka Alatalla."70Yesus kaeyau ma here, "Angneh Aku sa midi naun katuluh, rueh walas kaulun yina? Kude, erang kaulun teka naun hanye yiru iblis." 71Sa na maksudNi hanye yiru hi Yudas, iya Simon Iskariot, daya hi Yudas hanye yiru erang kaulun teka rueh walah murid yiru, kude hanye sagar bahianat anri Yesus.
Chapter 7Kawan Pulaksanai Yesus Puang Harap Ma Hanye

1Udi yiru, Yesus takia kaliling tumpuk Galilea. Hanye puang hakun takia mitah tumpuk Yudea daya kawan ulun Yahudi hang yiru hamen munnu Hanye. 2Hantek yiru haut rie anrau hante ulun Yahudi, hanye yiru anrau hante Pondok Daun.3Daya yiru, kawan pulaksanai Yesus kaeyau ma Hanye, "Ware tulak hingka yina ma tumpuk Yudea hampan kawan muridNu pada nantau kawan pigawian sa haut na karaja dayaNu. 4Daya, mahi ulun sa suni-suni ngaraja yiru amun hanye hamen na pantaru daya ulun rama. Amun Hanyu ngaraja kawan hal yiru, Hanyu iwara ne'u diriNu ma dunia."5Iru daya kawan pulaksanai Yesus puang parisaya ma Hanye. 6Yesus kaeyau ma here, "KatikaKu huan hampe, kude katikanu sagar naan eleh. 7Dunia puang tau muar rigat anri hanyu, kude dunia muar rigat anri Aku daya Aku iwara ne'u katuluh pigawian sa murun hang dunia yena.8Hulu naun tulak ma parayaan yiru. Aku huan tulak ma yaru daya katikaKu huan hampe." 9Udi iwara hal yiru, Yesus tatap muneng hang tumpuk Galilea.10Kude, dami kawan pulaksanaiNi tulak ma parayaan yiru, Yesus pada suni-suni tulak ma yaru. 11Kawan ulun Yahudi ngantara Hanye hang parayaan yiru, nelang nunti "Hang awe Hanye?"12Wahai sa ikeneh hang penah ulun rama yiru ne'u Hanye. Naan sa kaeyau, "Hanye ulun maeh." Naan pada sa kaeyau, "Puang, Hanye ngampitawang ulun rama." 13Kude, mahi erang kaulunpun sa heei bapaner terus terang ne'u Hanye daya puang heei anri kawan ulun Yahudi.Yesus Ngajar Hang Lewu Alatalla14Hantek parayaan yiru, Yesus masuk ma Lewu Alatalla palus ngajar hang yiru. 15Kawan ulun Yahudi ngawauh balalu kaeyau "Kalaawe Ulun yina tau kahaba alimu pitua sa kala yiru, padahal Hanye puang paajar?" 16Yesus kaeyau ma here, "AjaranKu asalni puang teka Aku raerai, kude teka Hanye sa nunyu AKu.17Amun erang kaulun hamen ngaraja aheng Alatalla, hanye himat karasa ajaranKu yina, inun iru asalni teka Alatalla atawa teka Aku raerai. 18 Ulun sa bapaner teka hanye raerai ngantara hurumat ma hanye raerai, kude ulun sa ngantara hurumat ma Hanye sa nunyuni, hanye tu'u nelang mahi pusu hang wuang hanye.19Angneh Musa haut ngami Hukum Taurat ma naun, kude mahi erang kaulunpun teka naun sa nu'u anri hukum yiru? Daya inun naun hamen munnu Aku?" 20Ulun rama iru kaeyau, "Hanyu itun ruh ala murun! Hie sa hamen munnu Hanyu?"21Yesus kaeyau ma here, "Aku ekat ngaraja isa gawian kude naun katuluh uras ngawauh. 22Musa ngammi naun sunat, sa kapinu'unni iru puang teka Musa, kude teka datu nini, anri hanyu nyunat ulun hang anrau Sabat.23Amun erang kaulun na sunat hang anrau Sabat hampan Hukum Musa puang na hebu, daya inun naun sangit anri Aku daya Aku nyamare ulun hang anrau Sabat? 24Ada mahakimi makai hal sa puang dinung, kude hakimi anri penghakiman sa bujur.Tu'u Sah Yesus Yiru Sang Mesias?25Udi hie, papire kaulun sa muneng hang Yerusalem kaeyau "Ang neh Hanye yina Ulun sa hamen na wunnu daya here? 26Kude, tantauleh, Hanye bapanner anri terang-terangan kude here puang bapanner inunpun ma Hanye. Inun sah kawan pamimpin yiru haut tu'u-tu'u karasa amun Hanye yiru Kristus? 27Kude, takam karasa teka awe Ulun yina asalni. Hantek Kristus hawi, mahi erang kaulunpun sa karasa teka awe asalNi.28Daya yiru, nelang Yesus ngajar hang Lewu Alatalla, Hanye kaeyau, "Naun mula puang kataru Aku anri teka awe asalKu. Kude, Aku hawi puang teka diriKu raerai, kude Hanye sa nunyu Aku yiru tu'u, hanyu puang kataru anri Hanye, 29kude Aku kataru anri Hanye daya asalKu teka Hanye pada Hanyeleh sa haut nunyu Aku."30Balalu, here bausaha nyamma Hanye, kude mahi erang kaulunpun sa tau sunnah negei Hanye daya katikaNi huan hampe. 31Kude, wahai kawan ulun sa parisaya anri Yesus. Here kaeyau, "Amun Kristus yiru hawi, inun sah Hanye sagar ngaraja labis wahai lagi siri ajaib teka sa haut na karaja Ulun yina?"Pamimpin Yahudi Bausaha Nyamma Yesus32Kawan ulun Farisi karengei inun sa na panner ulun rama yiru ne'u Yesus, balalu kawan imam kepala anri kawan ulun Farisi nunyu kawan penjaga Lewu Alatalla ne'u nyamma Hanye.33Daya yiru, Yesus kaeyau, "KatikaKu baya naun ekat erang pitus lagi daya udi yiru, Aku sagar mulek ma Hanye sa nunyu Aku. 34Hanyu ngantara Aku, kude puangnu kahaba. Hang awe die Aku muneng, hanyu puang tau nunung Aku ma yaru."35Kawan ulun Yahudi yiru kaeyau ma sameh here, "Kai ma awe Ulun ina hamen tulak hampe takam puang tau manalu Hanye? Inun Hanye hamen tulak ma penah ulun Yahudi sa naan hang penah kawan ulun Yunani, balalu ngajar kawan ulun Yunani hang yiru? 36Inun arati sa na eyauNi, 'hanyu sagar ngantara Aku, kude hanyu puang kahaba Aku. Anri, hang awe Aku muneng, hanyu puang tau nunung ma yaru?"'Yesus Bapanner Ne'u Ruh Barasis37Hang anrau ta ahir, hanye yiru puncak parayaan, Yesus minri nelang bapanner, eyauNi, "Amun naan sa haus ware hanye hawi nunung Aku balalu nguut. 38Kawan ulun sa parisaya ma Aku, iyalah sa na wara daya Buku Barasis, hang wuang hanye sagar mangalir ranu welum."39Sa na maksud daya Yesus hanye yiru Ruh, sa na tarime daya ulun sa parisaya ma Hanye. Daya Ruh yiru huan na ammi amun Yesus huan na muliakan.Balawanan Surah Ne'u Yesus40Hantek here nyanrengei yiru, papire teka here kaeyau, "Ulun ina tu'u-tu'u Nabi." 41Here sa lain lagi kaeyau, "Hanye yina Kristus". Sa lain lagi kaeyau, "Tau sah Kristus hawi teka tumpuk Galilea? 42Ang neh eyau Buku Barasis Kristus asalni teka turunan Dawid anri teka Betlehem, tumpuk uneng Dawid sadi muneng?"43Hal yiru jari salisih hang penah kawan ulun daya puang sameh pandapat ne'u Hanye. 44Papire kaulun diantara here hamen nyamma Yesus, kude mahi erang kaulunpun sa sunah tau negei Hanye.Kapipuang Harap Papire Pamimpin Yahudi45Daya yiru, kawan panjaga Lewu Alatalla mulek nadap kawan imam kapala anri kawan ulun Farisi, sa nunti ma here, "Inun ngulah naun puang ngennei Yesus?" 46Kawan panjaga Lewu Alatalla yiru kaeyau, "Mahi erang kaulunpun sa suah bapanner iyalah Ulun yina!"47Kawan ulun Farisi yiru kaeyau ma here, "Inun naun pada haut na ampi tawang? 48Naah sah erang kaulun teka antara pamimpin atawa ulun Farisi sa haut parisaya ma Hanye? 49Kude, kawan ulun rama yiru puang karasa amun Hukum Taurat yiru takutuk!"Pembelaan Nikodemus50Balalu, hi Nikodemus, erang kaulun teka here yiru, sa suah panalu Yesus kaeyau ma here, 51"Inun sah Hukum Taurat takam yiru mahakimi erang kaulun sahuan na sanrengei inun sa na panner ni anri inun sa na karajani?" 52Here kaeyau, "Inun sah hanyu na ulun tumpuk Galilea? Pantaru anri tantaunu mahi nabi sa hawi teka tumpuk Galilea."53Balalu here katuluh mudi ma lewu here masing-masing.
Chapter 8Wawei Sa Tanjamma Rahat Idapa

1Balalu Yesus tulak ma Bukit Zaitun. 2Kaayat sungsung, Hanye mulek lagi ma Lewu Alatalla nelang ulun rama hawi nunung Hanye. Hanye maharung anri ngajar here. 3Kawan ahli Taurat anri kawan ulun Farisi hawi ngennei erang kaulun wawei sa na jamma here hantek hanye idapa, dami here nunyu wawei yiru minri hang penah here,4here kaeyau ma Yesus, "Guru, wawei yina jamma kami rahat hanye idapa. 5Hukum Taurat Musa nunyu kami hampan medak watu ma wawei sa iyalah hanye na. Inun pandapatNu ne'u hal yina?" 6Here kaeyau kalayiru ne'u nyuba Yesus hampan here kahaba alasan ngampihala Hanye. Kude, Yesus ijuku nelang manulis makai kingkingNi hang tane.7Daya here sa tunti elah anri Hanye, Yesus balalu minri nelang kaeyau ma here. "Hie ulun sa puang badusa hang penah naun, ware hanye sa jari ulun kaisa sa medak wawei yina makai watu." 8Udi hie, Yesus ijuku kamulek nelang manulis hang tane.9Dami here karengei kalayiru, isa-isa here tulak, mulai teka sa paling matueh, ekat lee Yesus raerai baya wawei yiru sa masih minri hang penah. 10Yesus minri nelang kaeyau ma wawei yiru, "U wawei ma awe kawan ulun huni? Mahi sah ulun nukum hanyu?" 11Eyau wawei yiru, "Mahi, Tuhan." Yesus kaeyau, "Aku pada puang nukum hanyu. Hulu tulak, anri mulai taati ada lagi ngulah dusa."Yesus Ra'ai Dunia12Udi hie, Yesus kaeyau ma ulun rama iru, eyauNi, "Aku yina Ra'ai Dunia". Tiap ulun sa umma Aku puang sagar takia hang wuang pi'ieng, kude baisi ra'ai welum." 13Balalu, kawan ulun Farisi kaeyau ma Yesus, "Hanyu iwara ne'u diriNu raerai, jari piwaraanNu ru puang bujur."14Yesus kaeyau ma here, eyauNi, "Biar Aku iwara ne'u diriKu raerai, piwaraanKu yina bujur daya Aku karasa teka awe Aku hawi anri ma awe Aku sagar tulak, kude naun puang karasa teka awe Aku hawi anri ma awe Aku sagar tulak. 15Naun mahakimi maka sara dunia, amun Aku puang mahakimi hiepun. 16Kude, biar Aku mahakimi, penghakimanKu yiru bujur daya Aku puang mahakimi raerai kude baya Alatalla Ammah sa nunyu Aku.17Pada, hang wuang Kitab Tauratnu na surat amun piwaraan daya rueh kaulun yiru bujur, 18Aku iwara ne'u DiriKu raerai anri Alatalla Ammah sa nunyu Aku pada iwara ne'u Aku."19Here balalu nunti ma Hanye, "Hang awe sah Alatalla AmmahNu?" Yesus kaeyau, "Naun puang kataru anri Aku kalahie pada anri Alatalla AmmahKu, amun naun kataru anri Aku himat naun pada kataru anri Alatalla AmmahKu." 20Eyauan Yesus yina na tahampe hang riet perbendaharaan hantek Hanye ngajar hang Lewu Alatalla, kude mahi erang kaulunpun sa nyamma Hanye daya katikaNi huan hampe.Yesus Bapanner Ne'u Alatalla Ammah21Balalu, Yesus kaeyau lagi ma here, "Aku sagar nanan naun anri naun sagar ngantara Aku, kude naun sagar matei hang wuang dusa naun. Ma awe Aku tulak, naun puang kaiyuh nunung Aku." 22Kawan ulun Yahudi yiru kaeyau, "Inun sah Hanye na hamen munu tenga raerai daya Hanye kaeyau 'Ma awe Aku tulak, naun puang kaiyuh nunung Aku?"'23Yesus kaeyau ma here, "Naun asalni teka kapit, kude asalKu teka ammau. Naun asalni teka dunia yena, kude asalKu puang teka dunia yena. 24Daya yiru, Aku iwara ma naun amun naun sagar matei hang wuang dusa naun daya amun naun puang parisaya ma Aku, naun sagar matei hang wuang kawan dusa naun."25Balalu, here nunti ma Hanye, "Hie sah Hanyu na?" Yesus kaeyau ma here, "Aku haut iwara ma naun teka mula ni. 26Wahai hal ne'u naun sa harus na wara anri na hakimiKu, kude Hanye sa nunyu Aku hanye yiru bujur anri inun sa na sanrengeiKu teka Hanye, iru pada sa na tahampeKu ma dunia." 27Here puang paham amun Yesus rahat bapanner ma here ne'u Alatalla Ammah.28Daya yiru, Yesus kaeyau, "Hantek naun haut ngampiammau Iya Murunsia, hantek yiru pada naun karasa amun Aku yina hanye yiru Hanye, mahi hal sa na karajaKu yiru teka diriKu raerai, kude Aku iwara inun sa haut na ajar Alatalla Ammah ma Aku. 29Hanye sa nunyu Aku naan baya Aku, Hanye puang nanan Aku raerai daya Aku aur ngaraja kawan hal sa na ahengNi." 30Katika Yesus iwara ne'u katuluh hal yiru, wahai ulun parisaya anri Hanye.Kawan Iya Abraham Anri Kawan Iya Iblis31Yesus kaeyau ma kawan ulun Yahudi sa parisaya anri Hanye, "Amun naun tatap hang wuang lenganKu, naun bujur-bujur muridKu, naun pada sagar karasa ne'u hal sa bujur anri hal sa bujur yiru ngampi bebas naun." 33Here kaeyau, "Kami ina turunan hi Abraham pada puang suah jari walah hiepun. Jari, daya inun Hanyu kaeyau, "Naun sagar bebas?"'34Yesus kaeyau ma here, "Sa kapinu'uni, Aku iwara ma naun, tiap ulun sa ngulah dusa hanye yiru walah dusa, 35Erang kaulun walah puang muneng hang wuang keluarga hampe kalalawahni, kude erang kaulun iya muneng hampe kalalawahni. 36Jari, amun Iya ngampi bebas naun, naun tu'u-tu'u bebas.37Aku karasa amun naun yina turunan hi Abraham, kude naun hamen munnu Aku daya ajaranKu mahi kahaba uneng hang wuang naun. 38Aku iwara ne'u kawan hal sa haut na dinungKu baya Alatalla AmmahKu, kalahie pada hanyu ngaraja kawan hal sa na sanrengeinu teka ammahnu."39Here kaeyau ma Hanye, "Hi Abraham yiru ammah kami." Eyau Yesus, "Amun naun ri turunan hi Abraham, saharusni naun ngaraja inun sa na karaja daya hi Abraham. 40Kude, naun bausaha munnu Aku, sa iwara ma naun ne'u hal sa kapinu'uni, sa na sanrengeiKu teka Alatalla AmmahKu. Hi Abraham puang ngaraja hal yiru. 41Jari, naun ekat ngaraja inun sa na karaja ammahnu raerai." Here kaeyau ma Hanye, "Kami puang nakayaan teka hasil idapa. Kami baisi isa Ammah hanye yiru Alatalla."42Yesus kaeyau ma here, "Amun Alatalla hanye yiru Ammah naun, naun himat sayang anri Aku daya Aku hawi anri asalKu teka Alatalla Ammah, Aku hawi puang daya ahengKu raerai, kude daya aheng Hanye sa nunyu Aku. 43Daya inun naun puang kataru inun sa na waraKu? Yiru daya naun puang tau nyanrengei lenganKu. 44Asal naun teka ammah naun, hanye yiru setan daya yiru naun hamen ngaraja inun sa na aheng ammah naun. Hanye yiru tukang wunnu teka asalni daya hanye puang itegei ma kapinu'uni daya kapinu'uni mahi hang hanye. Dami hanye ipusu, hanye iwara ne'u hal sa jari karakterni raerai daya hanye pamusu pada ammah ipusu.45Daya Aku iwara sa kapinu'uni ma naun, naun puang parisaya anri Aku. 46Hie sah di antara naun sa tau iwara amun Aku badusa? Amun Aku iwara sa kapinu'uni, daya inun naun puang parisaya anri Aku? 47Hieleh sa asalni teka Alatalla Ammah, hanye nyanrengei lengan Alatalla Ammah, irulah sababni daya inun naun puang nyanrengei daya asal naun puang teka Alatalla Ammah."Yesus Bapanner Ne'u Hanye Anri Hi Abraham48Kawan ulun Yahudi kaeyau ma Yesus, "Ang neh tu'u amun kami ngantuh Hanyu na erang kaulun Samaria nelang Hanyu na itun roh alamurun?" 49Yesus kaeyau, "Aku puang itun roh alamurun, kude aku hurumat ma Alatalla AmmahKu, kude naun puang hurumat anri Aku.50Kude, Aku puang ngantara pihante ma Aku raerai, daya naan Isa sa ngantarani nelang pada mahakimi. 51Sa kapinu'uni, Aku kaeyau ma naun, tiap ulun sa nu'u lenganKu, hanye puang sagar nantau pampatei."52Kawan ulun Yahudi yiru kaeyau ma Yesus, "Taati kami karasi amun Hanyu mula itun roh alamurun! Daya, hi Abraham baya kawan nabi haut matei. Kude, Hanyu kaeyau, 'Tiap ulun sa nu'u lenganKu, hanye puang sagar nginam pampatei.' 53Inun sah Hanyu na labis hante teka hi Abraham, ammah kami, sa haut matei? Kawan nabi pada haut matei; baya hie sah Hanyu nyansameh diriNu?"54Yesus kaeyau, "Amun Aku ngampi hante diriKu raerai, pihanteKu mahi aratini; Alatalla AmmahKulah sa ngampi hante Aku, sa ne'u Hanye yiru naun kaeyau, 'Hanye yiru Alatalla kami."' 55Naun puang kataru baya Hanye, kude Aku kataru baya Hanye; amun Aku kaeyau Aku puang kataru baya Hanye, Aku ipusu, sameh iyalah naun, daya Aku kataru baya Hanye nelang Aku pada nu'u lenganNi. 56Ammahnu, hi Abraham mihewu daya hanye sagar nantau anrauKu. Hanye haut nantauni nelang pada mihewu."57Balalu, kawan ulun Yahudi yiru kaeyau ma Hanye, "UmurNu leh huan hampe dimempulu taun, kalaawe Hanyu tau karasa hi Abraham?" 58Yesus kaeyau ma here, "Sa kapinu'uni Aku iwara ma naun, sahuan hi Abraham naan, Aku haut naan." 59Daya yiru, here ngalap watu ne'u medak Hanye, kude Yesus sanina palus nanan Lewu Alatalla.
Chapter 9Erang Kaulun Sa Pehe' Teka Hanye Nakayaan Na Samare

1Hantek Yesus takia, Hanye nantau erang kaulun sa pehe' teka hanye nakayaan. 2Kawan murid Yesus kaeyau ma Hanye, "Guru, hie sa badusa, ulun yina atawa ulun matuehni hampe hanye na pehe' teka hanye nakayaan?"3Yesus kaeyau, "Puang hanye atawa ulun matuehni sa badusa, kude daya hampan kawan pigawian Alatalla jari hang wuang hanye. 4Takam harus ngaraja kawan pigawian teka Hanye sa nunyu Aku salawah anrau masih mara'ai; daya amun maiyeng kamalem haut hawi mahi erang kaulunpun sa tau bagawi. 5Salawah Aku masih hang dunia, Akuleh pira'ai dunia."6Udi bapanner kalayiru, Yesus nura ma tane balalu ngalut tane baya ruraNi ru huni, udi hie malitni ma mate ulun yiru, 7nelang kaeyau, "Hulu hanyu tulak, wu'i tenganu hang kolam Siloam." Siloam aratatini "sa na huyu". Balalu ulun yiru tulak, mu'i tengani, hanye mulek nelang haut tau kadinung.8Kawan tatangga anri kawan ulun sa lanani nantau hanye hantek masih pehe' kaeyau, "Angneh hanye na sa lanani maharuk anri laku piahi?" 9Mehe' ulun kaeyau, "Hiai, hanye na ulun sa laku piahi ru." Sa lainni lagi kaeyau, "Puang, hanye na sarupa ai anri ulun sa laku piahi ru." Kude, ulun sa sahuanni pehe' ru huni kaeyau, "Aku ina ulun sa laku piahi iru."10Balalu, kawan ulun yiru nunti ma hanye, "Kalaawe sarani salenga matenu tau kadinung?" 11Ulun yiru kaeyau "Erang kaulun sa bangaran Yesus ngalut tane udi hie malitni ma mateku. Balalu, Hanye kaeyau ma aku, 'Hulu tulak ma Siloam wu'i tenganu hang yiru', jari aku tulak palus mu'i tengaku hang yiru balalu aku tau kadinung." 12Here nunti ma hanye, "Hang awe sa Ulun yiru?" Eyauni, "Aku puang karasa."13Balalu, here ngennei ulun sa mulani pehe' yiru ma kawan ulun Farisi. 14Anrau katika Yesus ngalut tane anri nyamare ulun yiru hanye yiru anrau Sabat. Kawan ulun Farisi hinra lagi nunti ma ulun yiru kalaawe hanye tau kadinung. Hanye kaeyau ma here, "Hanye malit tane sa na kalutni ma mateku, udi hie nunyu aku mu'i tengaku balalu aku tau kadinung."16Daya yiru, papire ulun Farisi kaeyau, "Ulun yina puang teka Alatalla daya Hanye puang nu'u aturan anrau Sabat." Sa lain kaeyau, "Kude, kalaawe tau orang kaulun sa badusa ngaraja siri ajaib kalayina?" Balalu here ridu sasameh here. 17Here nunti kamulek ma ulun sa pehe' yiru, "Manurut hanyu hie Hanye yiru sa haut ngulah hanyu kadinung?" Ulun yiru kaeyau, "Hanye erang kaulun Nabi." 18Kawan ulun Yahudi yiru puang harap anri hanye, amun hanye yiru sa mulani pehe' balalu tau kadinung, hampe here nerau ulun matuehni.19Balalu nunti ma here, "Tu'u sah hanye na iya naun, sa pehe' teka hanye nakayaan? Kalaawe salenga hanye na tau kadinung?" 20Ulun matuehni kaeyau, "Hanye na tu'u iya kami sa pehe' teka hanye nakayaan, 21kude kalaawe hanye tau kadinung kami puang karasa; atawa hie sa nyamare hanye kami puang karasa. Tunti raerai anri hanye, daya hanye haut hante; hanye tau bapaner ne'u dirini raerai."22Ulun matuehni iwara kalayiru daya here takut anri kawan ulun Yahudi. Daya kawan ulun Yahudi yiru haut pakat, tiap ulun sa mangaku Yesus yiru Kristus, hanye sagar na sanina teka sinagoge. 23Yiru panyababni here kaeyau, "Hanye haut hante, tunti raerai ma hanye."24Balalu, ma karueh kalini kawan ulun Yahudi nerau ulun sa mulani pehe' yiru nelang bapaner ma hanye, "Ami' pihante ma Alatalla, kami karasa Ulun yina badusa." 25Hanye kaeyau, "Ulun ina badusa atawa puang, aku puang karasa; isa hal sa aku karasa, kapihuan ina aku pehe', kude taati aku haut kadinung."26Here nunti ma hanye, "Inun sa na ulahNi nadap hanyu? Kalaawe Hanye tau ngulah hanyu kadinung?" 27Hanye kaeyau ma here, "Aku haut iwara ma naun, kude naun puang hakun nyanrengei; ma inun naun hamen nyanrengeini lagi? Inun sah naun na hamen jari muridNi pada?" 28Balalu here mahina hanye nelang kaeyau, "Hanyu yiri sa murid Ulun yiru, kami na kawan murid hi Musa. 29Kami karasa amun Alatalla haut bapaner ma hi Musa, ne'u Ulun yiru, kude kami puang karasa teka awe asalNi!"30Ulun yiru kaeyau ma here, "Tu'u sa mudel amun naun puang karasa teka awe asalNi, padahal Hanye haut ngulah aku kadinung. 31Takam karasa amun Alatalla puang nyanrengei ulun badusa, kude hieleh sa takut ma Alatalla nelang ngaraja ahengNi, Alatalla himat nyanrengei hanye.32Teka jaman sadi hurap hampe taati, mahi erang kaulunpun tau ngulah ulun sa pehe' teka hanye nakayaan balalu tau kadinung. 33Amun Ulun yiru puang teka Alatalla, Hanye puang sagar tau ngaraja hal yiru." 34Kawan ulun Yahudi yiru kaeyau ma hanye, "Hanyu nakayaan penu' anri dusa, hanyu hamen ngajar kami?" Balalu here nunyu ulun yiru tulak.35Yesus karengei amun kawan ulun Yahudi yiru nunyu ulun pehe' yiru tulak; hantek Yesus panalu anri hanye, Yesus kaeyau, "Hanyu parisaya baya Iya Murunsia?" 36Ulun yiru kaeyau, "Hie sah Hanye yiru, Tuhan, hampan aku parisaya ma Hanye?" 37Yesus kaeyau ma hanye, "Hanyu haut nantau Hanye. Hanye sa rahat bapaner anri hanyu yina." 38Ulun yiru kaeyau, "Tuhan, aku parisaya!" Balalu, hanye suruk sammah hang hadapanNi.39Yesus kaeyau, "Ne'u mahakimi Aku hawi ma dunia yena hampan here sa puang kadinung, tau kadinung anri here sa kadinung jari pehe." 40Papire ulun Farisi sa naan manriung Hanye nyanrengei hal yiru nelang kaeyau ma Hanye, "Inun sah kami na pada pehe'?" 41Yesus kaeyau ma here, "Amun naun puang pehe', naun puang badusa; Kude daya naun kaeyau ,'Kami kadinung', naun badusa."
Chapter 10Yesus Pakatik Sa Maeh

1Yesus kaeyau, "Anri kapinu'uni, Aku iwara ma naun, ulun sa masuk ma kannang babiri puang mitah wanawang, kude mitah lalan lain, ulun yiru erang kaulun pangalat anri parampok. 2Kude ulun sa masuk mitah wanawang, hanye yiru pakatik babiri.3Ma hanye, ulun sa jaga hang wanawang nguka wanawang yiru, kawan babiri nyanrengei lenganni, balalu hanye nerau isa-isa ngaran here nelang ngennei here ma luar. 4Udi ngaluar katuluh babiri yiru, hanye takia badahulu balalu kawan babirini ngarairing hang wadingni daya here kataru anri lenganni.5Ulun lain puang sagar here ngarairing pada ngulah here nempat daya here puang kataru anri lengan kawan ulun lain yiru. 6Rarapisan yena na wara daya Yesus ma here, kude here puang kataru inun sa na wara daya Yesus yiru.7Daya yiru, Yesus kaeyau lagi ma here, "Kapinu'uni, Aku iwara ma naun, Akulah wanawang nuju kawan babiri yiru. 8Katuluh ulun sa hawi sa huan Aku iru pangalat anri parampok, kude kawan babiri puang nyanrengei lengan here.9Aku yina wanawang. Amun erang kaulun masuk mitah Aku, hanye sagar na salamat, nelang kaluar masuk kahaba padang rikut. 10Pangalat hawi ne'u ngalat, munnu anri nyampatei; Aku hawi hampan here welum hang wuang pisukup.11Aku yina pakatik sa maeh; pakatik sa maeh ngami welumNi ma kawan babiriNi. 12Erang kaulun sa na upa', puang erang kaulun pakatik, sa puang baisi kawan babiri yiru, dami nantau serigala hawi, hanye nempat nanan kawan babiri yiru, balalu serigala nguta nelang misah kawan babiri yiru. 13Hanye nempat daya hanye ekat erang kaulun upaan sa puang ngurus kawan babiri yiru.14Aku yina pakatik sa maeh. Aku kataru anri kawan babiriKu nelang kawan babiriKu pada kataru anri Aku 15sameh iyalah Alatalla Ammah kataru Aku kalairu pada Aku kataru Alatalla Ammah; nelang Aku ngami pamelumKu ma kawan babiriKu yiru. 16Aku pada baisi kawan babiri lain sa puang teka kannang yina; Aku pada ngennei here nelang here pada kataru anri lenganKu; here sagar jari kumpulan hante babiri anri isa pakatik.17Daya yiru Alatalla Ammah sinta anri Aku, daya Aku ngami pamelumKu hampan Aku tau ngalapni kamulek. 18Mahi erang kaulunpun sa ngalapni teka Aku kude Aku sa ngamini makai ahengKu raerai. Aku bahak ne'u ngami pamelumKu, anri Aku pada bahak ne'u ngalapni kamulek. Ina parentah sa na tarimeKu teka Alatalla AmmahKu."19Kamulek, naan ridu rareh hang penah kawan ulun Yahudi daya eyauan Yesus yiru. 20Wahai teka here kaeyau, "Hanye na rasuk ruh alamurun balalu rapui. Daya inun naun hakun nyanrengei Hanye?" 21Sa lain kaeyau, "Iru puang piwaraan ulun sa na rasuk ruh alamurun. Kaiyuh sah ruh alamurun nyamare ulun pehe?"Yesus baya Alatalla Ammah Yiru Isa22Katika yiru, anrau hante Penahbisan hang Yerusalem. Hantek musim marisak, 23Yesus rahat takia hang Lewu Alatalla, hanye yiru Lalaya Salomo. 24Kawan ulun Yahudi bakumpul manriung Hanye balalu here kaeyau ma Hanye, "Pire lawah lagi Hanyu maladar amirue kami na bemmang? Amun Hanyu ri Kristus, wara ma kami sa kapinu'uni."25Yesus kaeyau ma here, "Aku haut iwara ma naun, kude naun puang parisaya. Kawan pigawian sa na ulahKu hang wuang ngaran Alatalla AmmahKu, yirulah piwaraan ne'u Aku. 26Naun puang parisaya daya naun puang masuk baris kawan babiriKu.27Kawan babiriKu nyanrengei lenganKu, Aku kataru anri here nelang here pada umma ma awe Aku. 28Aku ngami pamelum ma kalalawahni ma here, nelang here puang sagar tau matei; mahi erang kaulunpun sa kaiyuh nyiau here teka Aku.29Alatalla AmmahKu sa haut ngami here ma Aku, lawit labis hante teka katuluhni, nelang mahi erang kaulunpun sa kaiyuh nyiau here teka Alatalla Ammah. 30Aku baya Alatalla Ammah yiru isa." 31Hinra lagi, kawan ulun Yahudi ngalap watu pakai medang Yesus.32Kude, Yesus kaeyau ma here, "Aku haut nantarang ma naun wahai pigawian maeh teka Alatalla Ammah, pigawian sa awe sa ngulah naun salenga hamen medak Aku makai watu?" 33Kawan ulun Yahudi yiru kaeyau ma Hanye, "Puang daya hal pigawian maeh kami hamen medak Hanyu makai watu, kude daya hujat; Hanyu erang kaulun murunsia, mangaku Hanyu yiri Alatalla Ammah."34Yesus kaeyau ma here, "Angneh naan na surat hang wuang Kitab Taurat, 'Aku haut ngantuh, Hanyu yiru allah?' 35Amun Allatalla Ammah ngantuh here sa narime lengan yiru 'allah', padahal Buku Barasis puang tau puang jari, 36daya inun naun ngantuh ne'u Hanye sa haut na ampibarasis Alatalla Ammah balalu na huyu ma dunia yena, 'Hanyu mahujat", daya Aku iwara ma naun, 'Aku ina Iya Alatalla?'37Amun Aku puang ngaraja kawan pigawian Alatalla AmmahKu, ada naun parisaya ma Aku. 38Kude, amun Aku ngaraja kawan pigawian yiru, biar naun puang parisaya ma Aku, ware naun parisaya ma kawan pigawian yiru hampan naun karasa nelang kataru amun Alatalla Ammah hang wuang Aku, Aku pada hang wuang Alatalla Ammah." 39Hinra lagi, here hamen nyamma Yesus, kude Hanye lapas teka jama'an here.40 Balalu, Yesus tulak lepuh nyabarang hungei Yordan nuju ma unengan pamulaan ni hi Yohanes sadi ngampanrus palus muneng hang yiru. 41Kawan ulun wahai nunung Hanye nelang kaeyau, "Biar hi Yohanes puang ngaraja isapun siri ajaib, kude katuluh inun sa na wara daya hi Yohanes ne'u Ulun yina tu'u." 42Hang yiru wahai kawan ulun parisaya anri Hanye.
Chapter 11PAMPATEI HI LAZARUS

1Naan erang kaulun upu sa rahat mekum, ngaranni hi Lazarus teka tumpuk Betania, tumpuk hi Maria anri pulaksanaini, hi Marta. 2Hi Maria yina erang kaulun wawei sa suah ngilau pee Yesus makai ilau harum balalu muhutni makai wuluni, pulaksanaini hi Lazarus, hantek yiru rahat mekum.3Daya yiru, karueh pulaksanai yina ngirim habar ma Hanye, sa kalayina eyauni, "Tuhan, ulun sa na sintanu rahat mekum." 4Dami Yesus nyanrengei habar yiru, Hanye kaeyau, "Mekumni yiru puang sagar ngulah pampatei, kude sagar jari tawat ma Alatalla hampan Iya Alatalla na tawat pada mitah hal yiru."5Yesus mula tu'u sinta baya hi Marta anri pulaksanaini sa wawei kalahie pada anri hi Lazarus. 6Jari, dami Yesus nyarengei habar hi Lazarus mekum, tihajaNi muneng rueh anrau lagi hang unengan yiru. 7Udihie Yesus kaeyau ma kawan muridNi, "Hayu takam mulek ma tumpuk Yudea."8Kawan murid kaeyau ma Hanye, "Guru, kawan ulun Yahudi wau yari hamen medak Hanyu makai watu, inun sah Hanyu tatap hamen ma yaru lagi?" 9Yesus kaeyau, "Angneh naan ruehwalas jam hang erang anrau? Amun erang kaulun takia hantek anrau mara'ai, hanye puang pasepak watu daya hanye nantau pira'ai dunia yena.10Kalahie pada erang kaulun sa takia hantek anrau maiyeng, hanye sagar pasepak watu daya pira'ai yiru mahi witu hanye." 11Dami udi Yesus kaeyau kalayiru, Hanye kaeyau pada ma here, "Hengau takam, hi Lazarus rahat manre, kude aku sagar hawi ne'u ngele' hanye."12Kawan murid kaeyau ma Hanye, "Tuhan, amun hanye rahat manre, hanye sagar ware." 13Sa kapinu'uni Yesus rahat bapanner ne'u pampatei hi Lazarus, kude kawan muridNi min'na Hanye bapanner ne'u sa'anre sa aratini istirahat. 14Daya yiru, Yesus balalu iwara sa kapinu'uni ma here, hi Lazarus haut matei,15Aku arai daya ne'u ma naun, Aku mahi hang yaru hampan naun magun parisaya. Jari, ware takam tulak nunung hanye." 16Hi Tomas sa na herau Didimus, kaeyau ma kawan murid sa lain, "Ware takam pada tulak hampan takam kaiyuh matei baya Hanye."17Dami Yesus hampe, Hanye nantau hi Lazarus sa haut na pasar epat anrau lawahni. 18Tumpuk Betania yiru dime walas stadia lawitni teka tumpuk Yerusalem. 19Wahai kawan ulun Yahudi hawi nunung hi Maria baya hi Marta, ne'u mahibur here daya pampatei pulaksanai here yiru. 20Hantek here nyanrengei Yesus haut hawi, hi Marta tulak ne'u manalu Hanye, kude hi Maria tatap muneng hang lewu.21Hi Marta kaeyau ma Yesus, "Tuhan, jaka hantek yiru Hanyu naan hang yati, pulaksanaiku puang sagar matei. 22Kude, aku parisaya inunpun sa na lakuNu teka Alatalla, Alatalla sagar ngamini ma Hanyu." 23Yesus kaeyau ma hanye, "Pulaksanainu sagar welum."24Marta kaeyau ma Hanye, "Aku karasa amun hanye sagar welum hang akhir zaman die." 25Yesus kaeyau ma hanye, "Akuleh kebangkitan baya pamelum; hieleh sa parisaya ma Aku, hanye tatap welum biarpun hanye haut matei, 26kalahie pada tiap ulun sa welum nelang parisaya ma Aku puang sagar matei. Parisaya sah hanyu ne'u hal yina?"27Hi Marta kaeyau ma Hanye, "Hiai Tuhan, aku parisaya Hanyuleh Kristus, Iya Alatalla, sa hawi ma dunia." YESUS NUNGKAU28Udi kaeyau hal yiru, hi Marta tulak lepuh nerau hi Maria, pulaksanaini, iwara ma hanye, "Guru naan hang yati Hanye nerau hanyu." 29Nyanrengei hal yiru, hi Maria hinang minri balalu manalu Yesus.30Hantek yiru, Yesus huan hampe ma wuang tumpuk, masih hang unengan hi Marta manalu Hanye. 31Kawan ulun Yahudi sa baya hi Maria hang lewu yiru, sa rahat mahibur hanye, nantau hi Maria hinang minri balalu tulak; here pada umma hang wadingni daya min'na hanye hamen tulak ma pasaran lepuh nungkau hang yaru. 32Hantek hi Maria hampe hang unengan Yesus nganrei, hanye nantau Yesus balalu suruk sam'mah hang pe'eNi, nelang kaeyau "Tuhan, jaka Hanyu naan hang yati hantek yiru, himat pulaksanaiku yena puang sagar matei."33Hantek Yesus nantau hi Maria nungkau kalahie pada kawan ulun Yahudi sa baya hanye, marista pada Yesus hang wuang Ruh Barasis. 34Balalu Yesus nunti, "Hang awe hi Lazarus na pasar?" Here kaeyau ma Hanye, "Tuhan, umma kami, tantauleh." 35Yesus balalu nungkau.36Balalu, kawan ulun Yahudi kaeyau, "Tantau naun! Tu'u Hanye sinta baya hi Lazarus!" 37Kude, papire kaulun hang penah here kaeyau, "Puang tau sah Hanye sa haut nyamare ulun pehe yina pada ngulah hampan hi Lazarus puang matei?"LAZARUS NA SAMELUM TEKA PAMPATEI38Yesus, kamulek marista, hanye tulak ma pasaran. Pasaran yiru erang kawua luwang gua nelang naan watu sa nutup hang hadapan luwang yiru. 39Yesus kaeyau, "Singkir watu yiru!" Hi Marta, sa pulaksanaini matei yiru kaeyau ma Hanye, "Tuhan, taati himat haut maenguh buruk daya hanye haut mate epat anrau." 40Yesus kaeyau ma hanye, "Angneh Aku haut kaeyau ma hanyu amun hanyu parisaya, hanyu sagar nantau tawat ma Alatalla?"Balalu, here ngenat watu yiru. Yesus lakudoa nelang kaeyau, "Alatalla Ammah, Aku basyukur ma Hanyu daya Hanyu haut nyanrengei Aku. 42Aku karasa amun Hanyu himat nyanrengei AKu, kude daya kawan ulun sa minri hang manriung Aku na, Aku kaeyau hal yina hampan here parisaya amun Hanyu sa nunyu Aku."43Udi kaeyau hal yiru, Yesus nantiak anri lengan sa mehet, "Lazarus, ware hanyu kaluar!" 44Ulun sa haut matei yiru kaluar, pe'e tanganni masih pa huruk kain kafan, kalahie pada uruwawani. Yesus kaeyau ma here, "Uka kawan hurukan kain yiru teka hanye hampan hanye tau tulak."Ransana Ne'u Munnu Yesus45Kawan ulun Yahudi sa hawi nyuwuk hi Maria, here nantau inun sa na karaja Yesus balalu here parisaya anri Hanye. 46Kude, papire kaulun teka here hawi nunung kawan ulun Farisi balalu iwara inun sa haut na karaja Yesus.47Kawan imam kapala baya kawan ulun Farisi bakumpul hang pertemuan Sanhedrin nelang kaeyau, "Inun sa harus na karaja daya takam? Ulun yina haut ngaraja wahai siri ajaib. 48Amun takam maladar Hanye kalairu eleh, katuluh ulun sagar parisaya ma Hanye nelang kawan ulun Roma sagar hawi ne'u ngalap anri paksa unengan yena anri bangsa takam,"49Erang kaulun bangaran hi Kayafas, hanye imam hante hang taun yiru, kaeyau ma here, "Naun puang kataru inun-inun, 50sa awe sa na pidi erang kaulun matei ne'u katuluh bangsa, atawa katuluh bangsa rupuh."51Hanye puang iwara hal yiru ne'u tengani raerai, kude ne'u jabatan Imam Besarni taun yiru, hanye kaeyau amun Yesus sagar matei ne'u bangsa yiru. 52Puang ekat ma bangsa Yahudileh, kude pada ne'u ngumpul jari isa kawan iya Alatalla sa pahammur ma yaru ma yati. 53Teka anrau yiru, here mapakat ne'u munnu Yesus.54Daya yiru, Yesus puang lagi takia hang penah kawan ulun Yahudi, Hanye tulak teka yiru ma daerah riet padang jumpun haket ma tumpuk bangaran Efraim; balalu Hanye muneng hang yiru baya kawan muridNi. 55Hantek yiru, Paskah ulun Yahudi haut riet, wahai ulun teka daerah yiru tulak ma tumpuk Yerusalem sahuan Paskah ne'u ngampibarasis tenga here.56Here ngantara Yesus nelang basurah hang wuang Lewu Alatalla here ipanunti sameh here, "Kalaawe manurut naun? Inun Hanye na sagar puang hawi ma perayaan yina?" 57Kawan imam kapala baya kawan ulun Farisi haut ngaluar parentah ma hie sa karasa hang awe Hanye muneng, ulun yiru harus iwara hampan here tau nyamma Hanye.
Chapter 12Maria Ngilau Pe'e Yesus Hang Betania

1Enem anrau sahuan Hari Raya Paskah, Yesus tulak ma tumpuk Betania, ma unengan hi Lazarus, sa haut na samelumNi teka pampatei. 2Hang yaru, haut na siap jamuan panguta kamalem ma Yesus; Hi Marta rahat melayani, kude hi Lazarus hanye yiru erang kaulun teka here sa umma maharung baya Yesus. 3Udi hie , hi Maria ngalap satengah kati ilau narwastu murni sa haragani rarang tu'u, balalu ngilau pe'e Yesus anri muhut nangkaring maka wuluni. Jari manriung lewu yiru penuh enguh marauh teka ilau narwastu.4Kude, hi Yudas Iskariot, erang kaulun muridNi, sa sagar bakhianat ma Hanye, kaeyau, 5"Daya inun ilau narwastu yiri puang na'ari ai haraga telu jatuh dinar balalu duitni na ami ma kawan ulun susah?" 6Hanye kaeyau kalayiru puang daya hanye mamparhati kawan ulun susah, kude daya hanye yiru erang kaulun pangalat sa gaha ngalat duit teka wuang kotak parapah.7Balalu Yesus kaeyau, "Elahleh wawei ini ngaraja katuluhni ne'u nyiap anrau Aku na pasar. 8Daya kawan ulun susah yiru naan eleh baya naun, kude Aku puang baya naun eleh."Kawan Imam Kapala Hamen Munnu Hi Lazarus9Hantek wahai kawan ulun Yahudi nyanrengei amun Yesus naan hang tumpuk Betania, here tulak ma yaru, puang ekat daya hamen nunung Yesus, kude pada daya hamen panalu hi Lazarus sa haut na samelum teka pampatei. 10Kawan imam kapala baransana munnu hi Lazarus pada. 11Daya hi Lazarus, ngulah wahai kawan ulun Yahudi nanan here balalu parisaya anri Yesus.Yesus Masuk Tumpuk Yerusalem Iyalah Erang Kaulun Raja12Ma keuni ni, kawan ulun rama hawi ma pesta yiru, hantek here karengei amun Yesus naan hang tumpuk Yerusalem, 13here ngalap kawan rawen palam balalu tulak ma luar tumpuk ne'u nyammut Hanye nelang basorak,"Hosana! Na berkati Hanye sa hawi hang wuang ngaran Tuhan, Raja Israel! Mazmur 118:25-2614Dami kaiyuh erang kaukui keledai iya, Yesus maharung hang ammauni iyalah sa na surat :15"Ada takut, u naun putri Sion! Tantau! Rajanu hawi, maharung hang ammau erang kaukui keledai iya." Zakaria 9:916Mulani, kawan muridNi puang paham katuluh hal yiru, kude hantek Yesus na tawat, here wau paham amun katuluh yiru haut na surat ne'u Hanye, kalahie pada here haut ngaraja katuluhni ne'u Hanye.Kawan Ulun Rama Nyurah Ne'u Yesus17Kawan ulun sa baya Yesus hantek Hanye nerau hi Lazarus kaluar teka si'at pada palus ngamuan hanye teka pampatei here tatap nahampe kabar maeh ne'u Hanye. 18Daya yiru, wahai ulun sa nyammut Yesus daya here karengei amun Hanye sa haut ngulah mujizat yiru. 19Balalu, kawan ulun Farisi kaeyau sasameh here, "Tantau naun, inun sa jari ransana takam puang bahasil. Tantauleh, katuluh dunia haut umma Hanye!"Yesus Bapanner Ne'u Pamelum Anri Pampatei20Hantek yiru, naan pada kawan ulun Yunani hang penah here sa tulak lepuh sambayang hang perayaan yiru. 21Here manalu hi Filipus, sa tumpuk asalni Betsaida hang Galilea, nelang kaeyau ma hanye, "Ampu, kami hamen panalu Yesus." 22Hi Filipus tulak palus iwara ma hi Andreas; udihie hi Andreas anri hi Filipus tulak iwara ma Yesus.23Yesus kaeyau ma here, "Katikani huan hampe ma Iya Murunsia ne'u na tawat. 24Anri kapinu'uni Aku iwara ma naun, ekat amun diki gandum lawu ma tane balalu matei, diki yiru tatap isa leh; kude amun diki yiru matei, hanye mahasil wahai wua.25Ulun sa sinta anri amirueni, hanye sagar kawawaian amirueni, kude ulun sa puang sinta amirueni hang dunia yena, sagar maliharani ne'u welum sa palus ma kalalawah. 26Amun erang kaulun melayani Aku, hanye harus umma Aku; daya hang awe aku naan, hang yiru pada walahKu naan; amun erang kaulun melayani Aku, Alatalla Ammah sagar hurumat ma hanye."Yesus Bapanner Ne'u PampateiNi27"Taati amirueKu puang manantu nanamni. Inun sa sagar na pannerKu? 'Alatalla Ammah awat nyalamat Aku teka katika yina?' Kude ma hal yina Aku hawi katika yena. 28Alatalla Ammah, ware na tawat ngaranNu!" Udi hie naan lengan teka surga, "Aku haut nawat ngaranKu anri Aku sagar nawatni lagi." 29Kawan ulun rama minri hang yiru nelang nyarengei ngantuh iru lengan ampeng, kude sa lain kaeyau, "Erang kaulun malaikat rahat bapanner anri Hanye!"30Yesus kaeyau, "Lengan yiru na ampi sanrengei puang ma kepentinganKu, kude ne'u kepentingannu. 31Taati penghakiman ma dunia yena, taati panguasa dunia sagar na kekeh.48Hie sa puang narime Aku anri puang narime piwaraanKu, maka Lengan sa na wara dayaKu sagar mahakimi hanye hang zaman akhir die. 49Daya Aku puang bapander ne'u ahengKu, kude Alatalla Ammah sa nunyu Aku ngami parentah ne'u inun sa harus na waraKu. 50Aku karasa amun parentahNi hanye yiru welum palus ma kalalawahni. Daya yiru Aku nahampe iyalah sa na tahampe Alatalla Ammah ma Aku."34Kawan ulun rama yiru kaeyau ma Hanye, "Kami haut nyarengei teka hukum Taurat amun Kristus sagar muneng palus ma kalalawahni; kalaawe wangun selenga Hanyu kaeyau, 'Iya Murunsia harus na tawat?' Hie sah Iya Murunsia yiru?" 35Yesus kaeyau ma here, "Erang pitus lagi Ra'ai yiru muneng baya naun. Tatapleh takia nganue Ra'ai yiru masih naan daya pi'ieng puang bakuasa anri naun; daya ulun sa takia hang wuang pi'ieng puang karasa ma awe hanye nuju. 36Hantek naun baya Ra'ai yiru, parisaya ma Ra'ai yiru hampan naun jari kawan iya Ra'ai." Udi iwara kalayiru, Yesus tulak palus sadina teka here katuluh.Papire Ulun Yahudi Puang Parisaya Baya Yesus37Biarpun Yesus haut wahai ngulah kawan siri ajaib hadapan here, kude here tatap puang parisaya baya Hanye, 38hampan ganap inun sa haut na tahampe daya hi Nabi Yesaya,"Tuhan, hie sah parisaya ma piwaraan kami? Pada ma hie sah tangan Tuhan haut na nyatakan?" Yesaya 53:139Iru panyababni, daya inun here puang parisaya daya hi Yesaya haut kaeyau, 40"Hanye haut ngampi pehe' mate here baya ngampi kape' atei here, hampan here puang nantau anri puang paham, balalu here iwaleng hampan Aku nyamare here." Yesaya 6:1041Yesaya iwara katuluh hal yiru daya hanye haut nantau pihante Yesus. 42Kala yiru pada, wahai kawan pamimpin sa parisaya ma Yesus, kude here gaer nadap kawan ulun Farisi, here puang iwara sa kapinu'uni daya here gaer na ampi iring teka sinagoge. 43Daya here labis katuju narima pihante teka murunsia daripada pihante teka Alatalla.Ajaran Yesus Sagar Mahakimi Murunsia44Yesus kaeyau, "Tiap ulun sa parisaya ma Aku, hanye puang ekat parisaya ma Aku kude pada ma Hanye sa nunyu Aku. 45Kalahie pada, tiap ulun sa haut nantau Aku, hanye pada haut nantau Hanye sa nunyu Aku.46Aku haut hawi ne'u jari Ra'ai ma dunia yena, hampan katuluh ulun sa parisaya ma AKu puang muneng hang wuang pi'ieng. 47Amun erang kaulun nyanrengei piwaraanKu, kude hanye hanye puang nu'u, Aku puang sagar mahakimi hanye; daya Aku hawi puang ne'u mahakimi dunia, kude ne'u nyalamat dunia yena.48Hie sa puang narime Aku anri puang narime piwaraanKu, maka Lengan sa na wara dayaKu sagar mahakimi hanye hang zaman akhir die. 49Daya Aku puang bapander ne'u ahengKu, kude Alatalla Ammah sa nunyu Aku ngami parentah ne'u inun sa harus na waraKu. 50Aku karasa amun parentahNi hanye yiru welum palus ma kalalawahni. Daya yiru Aku nahampe iyalah sa na tahampe Alatalla Ammah ma Aku."
Chapter 13Yesus Mu'i Pe'e Kawan MuridNi

1Sahuan anrau Paskah, Yesus karasa amun katikaNi haut hampe, Hanye sagar nanan dunia yena mulek ma Alatalla Ammah, Hanye sinta ma katuluh murunsia hang dunia yena, Hanye sinta ma here hampe pangalisanni. 2Salawah here kuman malem yiru, setan haut masuk ma atei hi Yudas Iskariot, iya hi Simon ne'u bakhianat anri Yesus.3Yesus, hantek karasa Alatalla Ammah haut nyarah katuluhni ma wuang tanganNi, Hanye sa asal mula ni teka Alatalla Ammah, sagar mulek ma Alatalla Ammah, 4Hanye minri teka jamuan kuman malem yiru, napas jubahNi, ngalap tetek kain linen palus nuruk ma pingangNi. 5Udi hie, Hanye mawak ranu ma wuang gadur palus mulai mu'i pe'e kawan muridNi nelang nangkaring pe'e here makai kain sa na huruk hang pingangNi.6Dami hampe ma hi Simon Petrus, hanye kaeyau ma Yesus, "Tuhan, Hanyu mu'i pe'eku?" 7Eyau Yesus ma hanye, "Inun sa na karajaku taati, naun masih huan paham, die naan katikani naun sagar paham." 8Hi Petrus kaeyau, "Ada hampe Hanyu mu'i pe'eku!" Yesus kaeyau, "Amun Aku puang mu'i pe'enu, hanyu puang sagar kaiyuh bagian hang wuang aku."9Hi Simon Petrus kaeyau kamulek ma Hanye, "Amun kala yiru Tuhan, ada ekat pe'ekuleh, kude pada tangan baya uluku!"10Yesus kaeyau ma hanye, "Ulun sa haut manrus ekat perlu na wu'i pe'eni ai, daya uras haut barasis. Naun haut barasis, kude puang katuluh naun sa barasis." 11Daya Yesus karasa hie sa sagar bakhianat nadap Hanye, iru sababni Hanye kaeyau, "Puang katuluh naun barasis."12Dami Yesus luput mu'i pe'e kawan muridNi, Hanye makai kamulek jubahNi, maharung hang piharunganNi, nelang kaeyau ma here, "Naan sah naun kataru inun sa haut na karajaKu nadap naun? 13Naun nereau Aku Guru anri Tuhan. Iru tu'u bujur daya Aku mula Guru anri Tuhan. 14Amun Aku, sa Tuhan anri Guru naun, haut mu'i pe'e naun, kalahie pada naun harus ipamu'i pe'e. 15Daya Aku haut ngami suntu ma naun hampan naun pada ngaraja iyalah sa haut na karajaKu nadap naun.
17Amun naun haut karasa katuluhni, naun na berkati dami naun ngarajani. 18Aku puang bapanner ne'u naun katuluh. Aku haut karasa hie sa haut na pidiKu, kude nas ina harus na ampi ganap, 'Ulun sa nguta roteKu haut ngenat tumitni nadap aku'.19Aku iwara ma naun taati, sahuan hal yiru jari hampan katika hal yiru jari, naun sagar parisaya amun Aku ina Hanye. 20Anri kapinu'uni, Aku iwara ma naun, tiap ulun sa narime ulun sa na huyuKu, hanye narime Aku; kalahie pada ulun sa narime Aku, narime Hanye sa nunyu Aku."Yesus Iwara Hie Sa Sagar Bakhianat Anri Hanye21Udi Yesus kaeyau kalayiru, Hanye puang marauh kunu hang wuang Ruh Barasis balalu kaeyau, "Sa kapinu'uni Aku iwara ma naun, erang kaulun teka naun sagar bakhianat anri Aku." 22Kawan murid sameh ikulik ma sa lain anri bingung ne'u hie sa na surah dayaNi.23Erang kaulun muridNi maharung mihanri hang dada Yesus. Hanye yiru erang kaulun murid sa tu'u na sayang daya Yesus. 24Udi hie, hi Simon Petrus ngami siri ma hanye hampan nunti ma Yesus ne'u hie sa na maksud dayaNi. 25Balalu, murid sa lagi mihanri hang dada Yesus yiru nuni ma Hanye, "Tuhan, hie sah ulun sa na eyauNu yiru?"26Yesus kaeyau, "Ulun sa ma hanye Aku ngami tetekan rote sa na sulupKu. " Udi nyulup tetekan rote yiru, Yesus ngamini ma hi Yudas, anak hi Simon Iskariot. 27Udi hi Yudas narime tetekan rote yiru, iblis marasuk hanye. Daya yiru, Yesus kaeyau ma hanye, "Inun sa hamen na ulahnu, ware na karaja taati!"28Mahi erang kaulunpun teka here sa paham inun sa na panner Yesus nadap hi Yudas. 29Papire teka here mina daya hi Yudas sa negei unengan duit balalu Yesus kaeyau kalayiru ma hanye, "Widi hal" sa perlu ma takam ne'u perayaan," atawa hampan hanye ngammi ma kawan ulun pauwa. 30Jari, dami narime tetekan rote yiru, hi Yudas palus kaluar malem yiru pada.Yesus Bapaner Ne'u PampateiNi31Udi hi Yudas tulak, Yesus kaeyau, "Taati katikani Iya Murunsia na ampihante kalahie pada Alatalla Ammah na ampi hante mitah Hanye. 32Dami Alatalla na ampihante hang wuang Hanye, Alatalla pada ngampihante Hanye hang wuang diriNi. 33Kawan iyaKu, ekat erang pitus lagi Aku muneng baya naun. Naun sagar ngantara Aku, iyalah sa haut na waraKu ma kawan ulun Yahudi, ina Aku iwara pada ma naun, 'Ma awe Aku tulak, naun puang sagar kaiyuh nunung.'34Isa parentah wau na amiKu ma naun, hampan naun tatap saling pamalelu, sameh iyalah Aku haut malelu naun, kalayiru pada naun saling pamalelu. 35Daya hal yiru, katuluh ulun sagar karasa amun naun yiru kawan muridKu, katika naun saling pamalelu."Pangitungen Yesus Ma Hi Petrus36Hi Simon Petrus nunti ma Yesus, "Tuhan, ma awe Hanyu sagar tulak?" Eyau Yesus ma hanye, "Ma awe Aku tulak, hanyu puang kaiyuh umma Aku lagi, kude yati ni hanyu sagar umma Aku." 37Hi Petrus kamulek nunti pi Hanye, "Tuhan daya inun aku puang tau umma Hanyu taati? Aku sagar nyarah amirueku ma Hanyu!" 38Eyau Yesus, "Hanyu sagar nyarah amiruenu ma Aku? Anri kapinu'uni Aku iwara ma hanyu, sahuan manu nanru' hanyu haut puang mangakui Aku telu kali."
Chapter 14Yesus Mahibur Kawan MuridNi

1"Ang usah naun puang marauh kunu; parisayaleh ma Alatalla Ammah, parisayaleh ma Aku. 2Hang lewu Alatalla AmmahKu wahai unengan muneng; amun puang kalayiru, Aku himat haut iwara ma naun daya Aku tulak lepuh nyadia unengan ma naun, 3Amun Aku tulak lepuh nyadia unengan ma naun, Aku pada sagar hawi kamulek lepuh ngennei naun hampan hang awe Aku naan, naun pada baya Aku.4Naun pada karasa lalan ma awe Aku tulak." 5Balalu eyau hi Tomas ma Hanye, "Tuhan, kami puang karasa ma awe Hanyu tulak, kalaawe kami tau karasa lalan nunung Hanyu?" 6Eyau Yesus ma hanye, "Aku ina lalan anri kapinu'uni, pada pamelum. Mahi erang kaulun murunsia sa hawi nadap Alatalla Ammah, amun puang mitah Aku. 7Amun naun haut kataru anri Aku, naun pada himat kataru anri Alatalla AmmahKu; taati, naun sa haut kataru anri Alatalla Ammah pada haut nantau Hanye,"8Hi Filipus kaeyau ma Hanye, "Tuhan, awat nantarang Alatalla Ammah ma kami, daya yiru haut sukup ma kami." 9Eyau Yesus, "Filipus, haut kairu lawah Aku baya naun, kude naun masih puang kataru anri Aku? Hie sa haut nantau Aku, hanye haut pada nantau Alatalla Ammah, kalaawe wangun salenga hanyu kaeyau, 'Tantarang Alatalla Ammah ma kami?'10Inun naun puang parisaya amun Aku hang wuang Alatalla Ammah kalahie pada Alatalla Ammah hang wuang Aku? Kawan piwaraanKu ma naun, Aku puang iwara ne'u diriKu raerai, kude Alatalla Ammah sa muneng hang wuang Aku sa ngaraja pigawianNi. 11Parisayaleh ma Aku, amun Aku hang wuang Alatalla Ammah kalahie pada Alatalla Ammah hang wuang Aku; atawa paling puang, parisayaleh daya kawan pigawian yiru raerai.12Anri kapinu'uni, Aku iwara ma naun, tiap ulun sa parisaya ma Aku, kawan pigawian sa na karajaKu, hanye pada sagar ngarajani; nelang kawan pigawian sa labis hante teka katuluh yiru daya Aku sagar tulak nuju Alatalla Ammah. 13Inunpun sa na laku naun hang wuang ngaranKu, yiru sagar na karajaKu hampan Alatalla Ammah na ampi hante hang wuang Iya. 14Amun naun laku inunpun anri Aku hang wuang ngaranKu, Aku sagar ngarajani.Janyi Ne'u Ruh Barasis15"Amun naun pamalelu anri Aku, naun sagar nu'u katuluh parentahKu. 16Aku sagar laku ma Alatalla Ammah, hampan Hanye ngammi ma naun Pangarawah sa lain,m hampan Hanye baya naun hampe kalalawahni, 17hanye yiru Ruh Kapinu'uni, sa puang na tarime dunia, daya dunia puang nantau Hanye atawa puang kataru anri Hanye; kude naun kataru anri Hanye daya Hanye muneng baya naun palus naan hang wuang naun.18Aku puang sagar nanan naun iyalah anule pahatu; Aku sagar hawi ma naun. 19Erang pitus lagi, dunia puang nantau Aku, kude naun sagar tatap nantau Aku; daya Aku welum, naun pada sagar welum. 20Hang anrau yiru, naun sagar karasa amun Aku hang wuang Alatalla AmmahKu, naun hang wuang Aku anri Aku hang wuang naun.21Hieleh sa negei parentahKu palus ngarajani, hanye ngalelu Aku; ulun sa ngalelu Aku sagar na kalelu daya Alatalla AmmahKu, Aku sagar ngalelu hanye nelang pada nantarang diriKu ma hanye." 22Hi Yudas, sa lain Iskariot, kaeyau ma Hanye, "Tuhan, kalaawe Hanyu nantarang diriNu ma kami kude puang ma dunia yena?"23Yesus kaeyau ma hanye, "Amun erang kaulun ngalelu Aku, hanye sagar nu'u lenganKu; kalahie pada Alatalla AmmahKu sagar ngalelu hanye, Kami sagar hawi nunung palus muneng baya hanye. 24Kude, ulun sa puang ngalelu Aku, puang sagar nu'u lenganKu. Lengan sa na rengei naun yiru puang teka Aku, kude teka Alatalla Ammah sa nunyu Aku.25Katuluh hal yiru haut na waraku ma naun salawah Aku baya naun. 26Kude, Pangarawah yiru hanye Ruh Barasis, sa na huyu Alatalla Ammah hang wuang ngaranKu, Hanye sagar ngajar katuluh hal ma naun, palus ngampiitung naun ma katuluh hal sa haut na waraKu ma naun. 27Damai sejahtera tananKu ma naun; damai sejahteraku amiKu ma naun, puang iyalah sa na ami dunia inun sa na amiKu ma naun. Ada hampe atei naun puang marauh atawa matakut.28Naun haut karengei Aku kaeyau ma naun, 'Aku sagar tulak, kude Aku pada sagar hawi kamulek.' Amun naun ngalelu Aku, naun sagar arai mihewu daya Aku tulak nunung Alatalla Ammah, daya Alatalla Ammah labis hante teka Aku. 29Aku haut iwara ma naun kapihuan hal yiru jari hampan hantek hal yiru jari, naun tau parisaya.30Aku puang bapaner wahal hal lagi daya panguasa dunia yena rahat ma yati. Mahi butitpun kuasani nadap Aku. 31Kude hampan dunia karasa aku ngalelu Alatalla Ammah, Aku ngaraja iyalah inun sa na parentahNi ma Aku. Amuan, ware takam tulak."
Chapter 15Yesus Hanye Yiru Kakau Anggur

1Yesus kaeyau, "Aku yina kakau anggur sa kapinu'uni kalahie pada Alatalla AmmahKu sa ngusahani. 2Tiap ra'an sa puang mu'a na umpe, kude tiap ra'an sa mua na barasisNi hampan ra'an yiru magin rama bawu'a.3Naun na barasis daya lengan sa haut na tahampe dayaKu. 4Muneng hang wuang Aku kalahie pada Aku muneng hang wuang naun. Sameh iyalah ra'an puang tau mu'a amun hanye puang ireket hang kakau anggur, kalahie pada naun puang mu'a, ekat amun naun muneng hang wuang Aku.5Aku ina kakau anggur pada naun kawan ra'anni. Tiap ulun sa muneng hang wuang Aku, Aku pada hang wuang naun, wu'a naun sagar wahai kude amun naun puang muneng hang wuang Aku naun puang tau ngaraja inun-inun. 6Amun erang kaulun puang muneng hang wuang AKu, hanye sagar na umpe iyalah ra'an balalu karing; sa na himpun ulun ne'u na tawut ma wuang apui galis na tutung. 7Kude amun naun tatap muneng hang wuang Aku nelang tiap panneranKu muneng hang wuang naun, laku inunleh sa na aheng naun, katuluh jari iyalah sa na aheng.8Alatalla AmmahKu sagar na tawat daya hal yina, hanye yiru amun rama wuanu, nelang naun yiri kawan muridKu."PARENTAH YESUS NE'U SAMEH PAMALELU9"Iyalah Alatalla Ammah malelu Aku, kalahie pada Aku malelu naun; ware naun tatap muneng hang wuang leluKu.10Amun naun nu'u ngalut parentahKu, naun sagar tatap muneng hang wuang lelu sintaKu, sameh iyalah Aku nu'u ngalut parentah Alatalla Ammah pada muneng hang wuang lelu sintaNi. 11Kawan hal yina na waraKu ma naun hampan arai ateiKu naan hang wuang naun, hampan penu arai atei naun.12Ina parentahKu : Naun harus pamalelu, sameh iyalah Aku haut malelu naun. 13Mahi sinta sa labis hante teka sinta erang kaulun sa nyarah amirueni ma kawan hengau rietni.14Naun yiri hanye yiru kawan hengau rietKu amun naun ngaraja inun sa na parentahKu. 15Aku puang ngantuh lagi naun walah daya walah puang karasa inun sa na karaja daya ampuni. Kude, Aku nerau naun hengau riet daya inun sa na sanrengeiKu teka Alatalla Ammah, haut waraKu ma naun.16Puang naun sa midi Aku, kude Aku sa midi naun palus nunyu naun tulak ne'u mahasilkan wua, nelang wuanu yiru puang baubah hampan inun sa na laku naun ma Alatalla Ammah hang wuang ngaranKu, Hanye sagar ngamiNi ma naun. 17Ina parentahKu : Naun harus pamalelu!"YESUS NGAMPI ITUNG KAWAN MURIDNI18"Amun dunia muar anri naun, naun haut karasa kapihuan yiru dunia haut muar anri Aku. 19Amun naun teka dunia, himat dunia ngalelu naun; kude daya naun puang teka dunia, nelang Aku sa haut midi naun teka dunia yena, yiru sababni dunia muar anri naun.20Itung piwaraanKu ma naun : 'Erang kaulun walah puang labis hante teka ampu ni'. Amun here haut haut mepai Aku, here pada sagar mepai naun. Amun here nu'u lenganKu, here pada sagar nu'u lengan naun. 21Kude katuluh yiru sagar na karaja here nadap naun daya ngaranKu. Daya here puang kataru anri Hanye sa haut nunyu Aku. 22Amun Aku puang hawi nelang iwara katuluh yiru ma here, here sagar tatap muneng hang wuang pikurun. Taati here mahi alasan lagi ne'u pikurun yeru.23Tiap ulun sa muar anri Aku, here pada muar anri Alatalla AmmahKu. 24Amun Aku puang ngaraja kawan pigawian sa ang suah na gawi daya ulun lain, here puang sagar muneng hang wuang pikurun. Taati here haut nantau, kude here tatap muar anri Aku baya Alatalla AmmahKu. 25Lengan isa haut na surat hang Kitab Taurat yiru harus na ampi ganap : 'Here muar anri Aku puang baalasan.'26Hantek Pangarawah sa teka Alatalla Ammah yiru hawi, sa na huyuKu nunung naun hanye yiru Roh Kapinu'u, Hanye sagar iwara ne'u Aku. 27Naun pada sagar iwara ne'u Aku daya naun haut baya Aku teka pamulaanni."
Chapter 16

1"Katuluhni haut na waraKu ma naun, hampan naun puang emmah. 2Here sagar nunyu naun tulak teka sinagoge. Hampe katekani tiap ulun sa munnu naun bapikir amun here haut ngalut inun sa na eyau daya Alatalla.3Yiru na karaja here daya here puang kataru anri Aku kalahie pada anri Alatalla Ammah. 4Katuluh hal yina na waraKu ma naun hampan naun kaitung amun katekani haut hampe. Aku puang iwara kawan hal yiru teka pamulaanni daya Aku masih baya naun.PIGAWIAN ROH BARASIS5Taati Aku sagar tulak nunung Hanye sa nunyu Aku, mahi erang kaulunpun teka naun sa nunti anri Aku 'Ma awe Hanyu sagar tulak?' 6Daya Aku haut iwara katuluhni ma naun, naun sagar mahanang atei. 7Aku iwara sa kapinu'uni ma naun : mula labis maeh ma naun amun Aku tulak, daya amun Aku puang tulak Pangarawah yiru puang sagar hawi nunung naun; kude amun Aku tulak, Aku sagar nunyu Hanye nunung naun.8Dami Pangarawah yiru hawi, Hanye sagar mantaru ma dunia ne'u hal dusa, kapinu'uni, anri penghakiman; 9ne'u hal dusa daya here puang parisaya anri Aku; 10ne'u hal kapinu'uni daya Aku sagar tulak nunung Alatalla AmmahKu nelang naun pada puang sagar nantau Aku lagi, 11ne'u hal penghakiman daya panguasa dunia yena sagar na hakimi.Kairu rama hal sa hamen na waraKu ma naun, kude naun puang kaiyuh nyannangni taati. 13Kude, hantek Hanye, Roh Kapinu'uni yiru hawi, Hanye sa mambimbing naun ma wuang hal kapinu'uni. Hanye puang iwara ahengNi raerai, kude iwara hal sa haut na sanrengeiNi, yiru pada sa na waraNi; Hanye pada iwara kawan hal sa sagar terjadi. 14Hanye sagar nawat Aku daya Hanye narime inun sa na tarimeKu, palus iwara hal yiru ma naun.15Katuluh wat Alatalla AmmahKu hanye yiru watKu pada. Daya yiru, Aku iwara amun Roh Kapinu'uni sagar iwara ma naun hal sa haut na tarimeNi teka Aku."HANANG ATEI JARI ARAI ATEI16"Puang lawah lagi naun puang sagar nantau Aku, kalahie pada puang lawah lagi naun sagar nantau Aku."17Papire kaulun murid Yesus ipanunti, "Inun maksudNi Hanye kaeyau ma takam, 'Puang lawah lagi, naun sagar puang nantau Aku; pada kaeyau, puang lawah lagi naun sagar nantau Aku?' daya 'Aku sagar tulak nunung Alatalla AmmahKu'?" 18Here nunti "Inun sa na ahengNi anri eyauan 'puang lawah lagi'? Takam puang kataru inun sa na eyauNi.19Yesus karasa amun kawan muridNi hamen nunti hal yiru ma Hanye, jari Hanye kaeyau ma here, "Inun naun ipanunti ne'u hal sa na eyauKu, 'Puang lawah lagi naun puang sagar nantau Aku, pada puang lawah lagi naun sagar nantau AKu?' Anri kapinu'uni Aku iwara ma naun, naun sagar nungkau nelang mahanang atei kude dunia sagar mihewu. Naun mahanang atei kude hanang atei naun sagar baubah jari mihewu. 21Iyalah erang kaulun wawei mihawuntung, hanye kahanangen hampe katekani bagenna; kude dami hanye haut bagenna puang ni kaitung lagi kahanangenni, daya kairu arai mihewuni ne'u genna yiru.22Kalahie pada naun nginam kahanangen hang kateka yena, kude Aku sagar hawi nunung naun lagi hampan atei naun arai mihewu, nelang mahi erang kaulunpun sa tau ngalap kaarayen naun yiru. 23Hang anrau yiru, naun puang sagar nunti inunpun anri Aku. Anri kapinuuni Aku iwara ma naun, inunleh sa na laku naun ma Alatalla AmahKu hang wuang ngaranKu, sagar na amiNi ma naun. 24Hampe taati naun puang suah laku inunpun hang wuang ngaranKu. Lakuleh, naun sagar narimeni hampan karaayen naun penu."NGAMPITALAU DUNIA25"Aku haut iwara kawan hal yina ma naun mitah rarapisan; Katikani sagar hampe Aku puang lagi bapaner anri naun makai rarapisan kude bapaner sa kapinuuni neu Alatalla Amah.26Hang anrau yiru, naun sagar ilaku hang wuang ngaranKu, kude Aku puang iwara amun Aku lakudoa ma naun nadap Alatalla Amah. 27Alatalla Amah ngalelu naun daya naun ngalelu Aku nelang parisaya amun Aku yina hawi teka Alatalla Amah. 28Asal pihawianKu ma dunia yena teka Alatalla Amah, Aku sagar nanan dunia yena muleng ma Alatalla Amah."29Kawan muridNi kaeyau, "Taati Hanyu haut bapaner sa kapinuuni puang makai rarapisan lagi. 30Hanyu karasa neu katuluh hal, kami parisaya tuu amun Hanyu mula hawi teka Alatalla Amah." 31Yesus kaeyau ma here, "Parisaya sah naun taati?32Tantauleh! Katikani sagar hampe, nelang pada haut hampe ma naun neu bapisah, asing-asing mulek ma piunenganni, nanan Aku raerai. Kude Aku puang raerai daya Alatalla Amah baya Aku. 33Katuluhni na waraKu ma naun hampan hawuang Aku, naun muneng hang damai sejahtera. Hang dunia naun sagar na kahanangen, kude naun harus tatap segah atei! Aku haut ngampitalau dunia!"
Chapter 17YESUS LAKUDOA MA KAWAN MURIDNI

1Yiru paner Yesus ma kawan muridNi, balalu Hanye tatungak ma amau langit nelang kaeyau, "Alatalla Amah, katikani haut hampe, pihante IyaNu hampan IyaNu pada ngampihante Hanyu. 2Iyalah Hanyu haut ngami Hanye kuasa hang amau katuluh murunsia, hampan Hanye pada tau ngami pamelum sa palus ma kalalawahni ma katuluh sa haut na amiNu ma Hanye.3Welum palus ma kalalawahni hanye yiru amun naun kataru anri Hanye, ekat isa Alatalla Amah sa tuu nelang pada kataru baya Kristus Yesus sa haut na huyuNi. 4Aku haut nawat Hanyu hang amau tane nelang nyanyari pigawian sa haut na amiNu ma Aku. 5Taati, u Alatalla Amah tawat Aku baya Hanyu makai tawat sa watKu baya Hanyu sahuan naan dunia yena.6Aku pada haut iwara ngaranNu ma kawan ulun sa haut na amiNu ma Aku hang dunia yena. Here yiru watNu daya Hanyu haut ngami here ma Aku, kalahie pada here haut nuu uruk ajar lenganNu. 7Taati here haut karasa amun inun sa haut na amiNu ma Aku yiru asalni teka Hanyu. 8Daya Aku haut ngami ma here lengan sa na amiNu ma Aku, nelang here pada narimeni palus tuu karasa amun asalKu teka Hanyu, here pada parisaya amun Hanyu sa nunyu Aku.9Aku lakudoa ma here puang ma dunia daya here sa haut na amiNu ma Aku; here yiru watKu. 10Katuluh watNu yiru watKu pada; nelang Aku haut na tawat hang wuang katuluh hal yiru. 11Aku sagar puang muneng hang dunia yena, kude here masih muneng hang dunia yena. Aku hawi ma hadapanNu, Alatalla Amah sa Barasis, awat nyaga nyanlinung here hawuang ngaranNu, ngaran sa haut na amiNu ma Aku, hampan here jari isa sameh iyalah Takam.12Salawah Aku baya here, Aku haut nyaga nyanlinung here hawuang ngaranNu sa haut na amiNu ma Aku. Mahi erang kaulunpun sa wawai, ekat hi iya pampatei, hampan ganap inun sa na surat daya Buku Barasis. 13Taati Aku sagar nunung Hanyu; katuluh yina na waraKu hang dunia hampan here baisi kaarayenKu sa penu hawuang here. Aku haut ngami lenganNu ma here, daya yiru dunia muar rigat anri here, daya asal here puang teka dunia yena, sameh iyalah Aku pada puang teka dunia yena.15Aku puang laku Hanyu ngalap here teka dunia yena, kude laku Hanyu nyaga nyalinung here teka ala murun. 16Asal here sameh iyalah Aku puang teka dunia yena. 17Awat ampibarasis here hawuang kapinuuni; daya lenganNu hanye yiru sa kapinuuni.18Iyalah Hanyu haut nunyu Aku ma dunia yena, kalayiru pada Aku nunyu here ma wuang dunia. 19Ma here, Aku ngampibarasis tengaKu hampan here pada na ampibarasis hang wuang kapinuuni.20Aku pada lakudoa ma kawan ulun sa parisaya anri Aku mitah piwaraan here, 21sameh iyalah Hanyu, Alatalla Amah hawuang Aku kalahie pada Aku hawuang Hanyu, here jari isa hawuang Takam, hampan dunia parisaya amun Hanyu sa haut nunyu Aku.22TawatNu ma Aku, yiru pada na amiKu ma here hampan here jari isa iyalah Takam. 23Aku hawuang here, Hanyu hawuang Aku hampan takam jari isa. Daya yiru dunia karasa amun Hanyu haut nunyu Aku, Hanyu malelu here, sameh iyalah Hanyu malelu Aku.24U Alatalla Amah, Aku ngaheng hampan here sa haut na anyuNu ma Aku, here pada baya Aku hang awepun Aku muneng, hampan here nantau pihanteKu sa haut na anyuNu, daya hanyu malelu Aku sahuan naan dunia yena.25U Alatalla Amah sa adil, dunia yena puang kataru anri Hanyu, kude Aku tuu kataru anri Hanyu, iyalah here pada karasa amun Hanyu sa nunyu Aku. 26Aku haut iwara neu ngaranNu ma here nelang tatap iwara hampan lelu sintaNu ma Aku pada naan baya here hang wuang Aku.
Chapter 18YESUS NA JAMA

1Udi Yesus iwara katuluh hal yiru, Hanye baya kawan muridNi tulak ma subarang hungei Kidron, hang yiru naan taman, Yesus baya kawan muridNi balalu masuk mawuang taman yiru. 2Hi Yudas, erang kaulun murid sa bakhianat anri Yesus, karasa taman yiru daya Yesus gaha ngumpul kawan muridNi hang yiru. 3Hi Yudas anri wahai pasukan baya kawan walah teka kawan imam kepala anri kawan ulun Farisi, hawi ma taman yiru nelang ngenei lantera, obor baya sanyata.4Yesus, sa haut karasa inun sa sagar bakajadian, maju ma muka nelang nunti anri here, "Hie sah na antara naun?" 5Here kaeyau, "Yesus teka tumpuk Nazaret." Yesus mulek kaeyau ma here, "AKu yina Yesus." Hi Yudas sa bakhianat pada minri baya here hang yiru.6Hantek Yesus kaeyau, "Aku ina Yesus," kawan ulun yiru pa unur nelang lawu ma tane. 7Yesus nunti kamulek anri here, "Hie sa na antara naun?" Here kaeyau, "Yesus teka tumpuk Nazaret."8Eyau Yesus, "Haut waraKu ma naun, Aku yina Yesus. Amun naun ngantara Aku, elahleh kawan muridKu yina tulak." 9Hal yina hampan ganap inun sa haut na eyau daya Yesus : "Teka katuluh sa na amiNu ma Aku, mahi erang kaulunpun sa wawai."10Hi Simon Petrus, sa ngenei erang kawua pedang, balalu netek silu kawan erang kaulun walah Imam Hante sa bangaran hi Malkhus. 11Yesus kaeyau ma hi Petrus, "Ampasuk pedang yiru ma wuang kumpangni! Cawan yina haut na ami Alatalla Amah ma AKu, ang neh Aku harus nguutni?YESUS NA ENEI MA HADAPAN HI HANAS12Kawan tantara Romawi baya kawan perwirani pada kawan walah ulun Yahudi nyama Yesus palus nuruk Hanye, 13 balalu here ngenei Yesus nadap hi Hanas, kasian hi Kayafas sa erang kaulun Imam Hante hang taun yiru. 14Hi Kayafas sa iwara kawan ulun Yahudi bahwa maeh amun erang kaulun matei neu rakyat.PETRUS PUANG MANGAKUI YESUS15Hi Simon Petrus baya erang kaulun murid lainni, ngarairing Yesus. Imam Hante kataru baya murid sa lain yiru hanye balalu masuk baya Yesus ma wuang halaman istana. 16Hi Petrus ekat minri hang luar, riet wanawang. Balalu murid lain sa kataru anri Imam Hante huni mulek ma luar, bapaner anri wawei sa nyaga wanawang balalu ngenei hi Petrus masuk ma wuang.17Wawei sa nyaga wanawang yiru nunti anri hi Petrus, "Ang neh hanyu na pada erang kaulun murid Ulun yiru?" Eyau hi Petrus, "Puang!" 18Daya anrau marisak tuu balalu kawan walah baya kawan perwira ipanruk hang yiru, here nyanaing tenga hampan puang karisaken. Hi Petrus pada baya here hang yiru.TUNTIAN IMAM HANTE MA YESUS19Imam Hante nunti anri Yesus neu kawan murid nelang kawan ajaranNi. 20Yesus kaeyau, "Aku haut iwara sa kapinuuni ma dunia. Aku ngajar hang hene sinagoge baya hang Lewu Alatalla, uneng katuluh ulun Yahudi kumpul. Aku puang suah bapaner nelang sanina-sanina. 21Daya inun hanyu nunti ma Aku? Subanu nunti anri here sa karengei nelang karasa inun sa na panerKu ma here.22Hantek Yesus paner kala yiru, erang kaulun penjaga minri palus nampeleng Hanye nelang kaeyau, "Kala yiru sah saraNu bapaner baya Imam Hante?" 23Yesus kaeyau ma hanye, "Amun Aku bapaner sa hala, tutui inun sa hala yiru; kude amun Aku bapaner sa tuu, daya inun hanyu nampeleng Aku?" 24Udi hie, hi Hanas ngirim Yesus sa masih na huruk neu nadap Imam Hante hi Kayafas.HI PETRUS PUANG MENGAKUI YESUS LAGI25Katika yiru, hi Simon Petrus masih minri nelang nyanaing tenga. Balalu here nunti ma hanye, "Ang sah hanyu na erang kaulun teka murid Ulun yiru?" Hi Petrus kaeyau, "Puang." 26Erang kaulun walah Imam Hante, hanye yiru kulawarga teka hi Malkhus kaeyau, " Ang sa aku ninung hanyu baya Hanye hang taman yiru?" 27Hinra lagi, hi Petrus puang mangaku, balalu hanye nyanrengei tanru manu.YESUS NA ENEI NADAP PILATUS28Balalu here ngenei Yesus nadap hi Kayafas hang pengadilan, katika yiru anrau haut dami hari, here puang masuk ma wuang hampan here puang bere, nelang tau kuman Paskah. Hi Pilatus kaluar manalu here nelang nunti, "Inun tuduhan naun nadap Ulun yina?" 30Here kaeyau ma hi Pilatus, "Amun Hanye yina ulun maeh, kami puang sagar ngenei Hanye nadap hanyu."31Hi Pilatus balalu kaeyau ma here, "Enei Hanye teka yina paradu naun mahakimi Hanye makai hukum naun." Kawan ulun Yahudi yiru kaeyau, "Puang sesuai hukum, ma kami neu nukum matei erang kaulun." 32Hal yina hampan ganap inun sa na eyau Yesus, sa iwara kalaawe pampateiNi die.33Balalu hi Pilatus mulek ma wuang pengadilan nelang nerau Yesus, hanye nunti, "Inun sah Hanyu na Raja ulun Yahudi?" 34Eyau Yesus, "Tuntian yiru teka hanyu raerai atawa naan ulun lain sa iwara hal neu Aku yiru? 35Hi Pilatus kaeyau, "Inun aku ina erang kaulun Yahudi? Bangsa anri kawan imam kepalaNu raerai sa nyarah Hanyu ma aku. Inun sa sabujurni sa na karaja dayaNu?"36Eyau Yesus, "KarajaanKu puang teka dunia yena. Amun karajaanKu teka dunia yena himat kawan walahKu nawan hampan Aku ada na sarah ma kawan ulun Yahudi. 37Hi Pilatus kaeyau, "Jari, Hanyu erang kaulun raja?" Eyau Yesus, "Hanyu raerai sa ngantuh amun Aku yina raja. Daya yiru Aku nakayaan, daya yiru Aku hawi ma dunia neu iwara hal sa kapinuuni. Tiap ulun sa asalni teka kapinuuni sagar nyanrengei lenganKu."38Hi Pilatus nunti ma Hanye, "Inun sah kapinuuni yiru?" Udi hie hi Pilatus kaluar lagi neu manalu kawan ulun Yahudi, nelang kaeyau ma here, "Aku puang kahaba hal sa hala hang Hanye. 39Kude, naan kabiasaan naun hanye yiru aku harus napas erang kaulun tahanan hang anrau Paskah. Jari, inun naun hamen hampan aku napas 'Raja Ulun Yahudi' yina?" 40Here nantiak, "Ada napas Ulun yiru, ware hanyu napas hi Barabas!" Hi Barabas hanye yiru erang kaulun rampok.
Chapter 19

1Hi Pilatus ngalap Yesus balalu marentah hampan Yesus na pepai makai uwei. 2Kawan tantara ngulah erang kawua mahkota teka patet kayu barunrui balalu masangni hang ulu Yesus, here pada masang jubah ungu ma Hanye. 3Here maju nyanriet Yesus nelang kaeyau, "Tabe, u Raja ulun Yahudi!" Balalu here nampeleng Hanye.4Balalu hi Pilatus kaluar kamulek nelang kaeyau ma here, "Tantau naun! Aku ngenei Yesus kaluar nadap naun hampan naun karasa amun aku mahi kahaba inunpun kahalaenNi." 5Balalu Yesus kaluar nelang makai mahkota runrui anri jubah ungu. Hi Pilatus kaeyau ma here, "Tantau, ina Hanye!" 6Dami kawan imam kepala anri kawan tantara nantau Yesus, here nantiak, "Pantak Hanye, pantak Hanye!" Hi Pilatus kamulek kaeyau ma here, "Hulu enei Hanye anri pantak naun raerai, daya aku mahi kahaba kahalaen inunpun hang Hanye."7Kawan ulun Yahudi yiru kaeyau ma hi Pilatus, "Kami baisi hukum, eyau hukum yiru, Hanye harus matei daya Hanye nganggap Hanye yiru Iya Alatalla." 8Hantek nyanrengei hal yiru, hi Pilatus magin puang heei 9balalu masuk kamulek ma wuang gedung pengadilan, nelang nunti ma Yesus, "Teka awe asalNu?" Kude Yesus puang maharek.10Hi Pilatus kaeyau kamulek ma Hanye, "Inun ngulah Hanyu puang hakun bapaner anri aku? PuangNu karasa sah amun aku yina bakuasa neu napas Hanyu pada bakuasa neu matak Hanyu?" 11Yesus kaeyau, "Mahi kuasanu nadap Aku, ekat amun kuasa yiru na ami ma hanyu teka Alatalla. Yiru sa ngulah ulun sa haut nyarah Aku ma hanyu labis hante dosani."12Dami karengei hal yiru, hi Pilatus bausaha napas Yesus, kude kawan ulun Yahudi nantiak, "Amun hanyu napas Ulun yina, hanyu puang erang kaulun hengau riet hi Kaisar; kalahie pada tiap ulun sa nganggap hanye yiru raja baarti nawan hi Kaisar." 13Dami hi Pilatus nyanrengei yiru, hanye ngennei Yesus kaluar, nelang maharung hang karusi pengadilan, hang unengan sa bangaran Litostrotos, sa aratini Gabata hawuang bahasa Ibrani.14Anrau yiru hanye yiru anrau ulun basiap hamen Paskah niba jam enem. Hi Pilatus kaeyau ma kawan ulun Yahudi, "Ina Raja nuan!" 15Balalu here nantiak, "Singkir Hanye! Singkir Hanye! Pantak Hanye!" Eyau hi Pilatus ma here, "Harus sah aku mantak Raja naun?" Kawan iman kepala kaeyau, "Raja kami ekat hi Kaisar!" 16Balalu hi Pilatus nyarah Yesus ma here neu na pantak.YESUS NA PANTAK HANG KAYU BALASANGAR17Yesus kaluar nelang ngume kayu balasangarNi raerai nuju unengan sa bangaran "Tempat Tengkorak", sa hawuang bahasa Ibrani aratini "Golgota". 18Hang yaru here mantak Yesus baya rueh kaulun sa lain, hang tuhi kawan anri tuhi kawi Yesus.19Hi Pilatus pada ngulah tulisan sa na anakni hang amau kayu balasangar sa kalaina lengani, "YESUS ULUN NAZARET, RAJA ULUN YAHUDI." 20Wahai kawan ulun Yahudi mambasa tulisan yiru daya uneng Yesus na pantak riet anri tumpuk hante, tulisan yiru na tulis makai bahasa Ibrani, Latin anri Yunani.21Kawan imam kapala ulun Yahudi kaeyau ma hi Pilatus, "Ada na tulis, 'Raja ulun Yahudi,' kude tulisleh iyalah eyau Ulun yina, 'Aku Yina Raja Ulun Yahudi.'" 22Eyau Hi Pilatus, "Inun sa haut na tulisku, puang iyuh ubah!"23Kawan tantara, hantek here mantak Yesus, here ngalap pamaNi balalu mambagini jari epat, isa bagian ma erang kaulun tantara, kalahie pada jubahNi; jubah sa mahi kamitanni, ekat na tenun teka amau hampe ime. 24Kawan tantara yiru bapaner sasameh here, "Ada takam hampe ngirah jubah yina, ware takam ngundi hie sa kaiyuh jubah yina die." Hal yiru hampan ganap sa na surat hawuang Buku Barasis : "Here mambagi pamaKu hang penah here anri jubahKu makai undi." Mazmur 22:18Kalayiru kawan tantara ngaraja katuluh hal yiru.25Kateka yiru, ineh Yesus baya pulaksanaini sa wawei, hi Maria darangan Klopas baya hi Maria Magdalena, minri riet kayu balasangar Yesus. 26Hantek Yesus nantau inehNi baya kawa murid sa na kaleluNi minri hang yiru, Hanye kaeyau ma inehNi, "Ineh, tantaunu, ina Aku anaknu!" 27Udi hie Yesus kaeyau ma kawan muridNi, "Hanye yina inehnu!" Hingka katika yiru kawan muridNi narime ineh Yesus muneng baya here.YESUS MATEI28Dami Yesus karasa amun katuluhni haut na karaja neu ngampi ganap lengan hang Buku Barasis, Hanye kaeyau, "Aku hamen ranu!" 29Hang yiru naan tajau baisi anggur maasem. Here nyulup wunge karang sa haut na pasang hang watang hisop ma wuang anggur maasem yiru, balalu ngami ma wawa Yesus. 30Udi nilap anggur maasem yiru, Yesus kaeyau, "Haut luput." Udi hie Hanye suntup nelang manyarah amirueNi.31Daya anrau yiru anrau persiapan Paskah, kawan ulun sa haut matei yiru puang iyuh na paladar hang kayu balasangar hampe anrau hante Sabat, kawan ulun Yahudi laku ma hi Pilatus hampan nyantepu pee kawan ulun sa haut matei yiru palus ngampinau here teka amau kayu balasangar. 32Balalu kawan tantara yiru hawi nyantepu pee kawan ulun sa na pantak sinrah Yesus. 33Kude hantek here nantau Yesus haut matei, here puang jari nyantepu peeNi.34Erang kaulun tantara nyuduk tombakni ma lambung Yesus, hantek yiru pada ira baya ranu kaluar. 35Ulun sa nantau bakesah neu hal yiru, kesah yiru mula tuu nelang hanye karasa amun hanye iwara hal sa kapinuuni hampan naun pada parisaya.36Katuluh yiru hampan ganap inun sa nasurat hawuang Buku Barasis : "Mahi erang kawua taulangpun sa na santepu." 37Nelang hang bagian lain Buku Barasis yiru pada kaeyau, "Here sagar nantau Hanye sa haut na suduk here."YESUS NA PASAR38Udi katuluh kajadian yiru, hi Yusuf teka tumpuk Arimatea, hanye pada erang kaulun murid Yesus sa puang wahai harek daya takut anri kawan ulun Yahudi, hawi nadap hi Pilatus neu laku hampan mayat Yesus iyuh na enei anri na pasar dayani. Hi Pilatus nunyu hanye ngaraja hal sa na lakuni yiru. 39Hi Nikodemus, erang kaulun sa suah nunung Yesus hang anrau kamalem, hanye pada ngenei sampuran kawan minyak mur baya hayuput, sa weatni niba dimempulu kati.40Here ngalap mayat Yesus, mungkusni makai kain linen sa haut na ami rarampah, iyalah adat ipasar ulun Yahudi. 41Hang riet Yesus na pantak, naan taman nelang hawuang taman yiru naan pasaran wau sa masih lawang. 42Daya anrau yiru anrau persiapan Paskah ma ulun Yahudi nelang unengan yiru puang hampe lawit, here balalu nganak mayat Yesus hang yiru.
Chapter 20HABAR NEU YESUS WELUM KAMULEK

1Hang anrau ka isa minggu yiru, hi Maria Magdalena tulak ma pasaran Yesus kaayat sungsung hantek anrau masih maiyeng, hanye nantau watu sa na pakai nutup pasaran yiru haut pa geser. 2Hanye balalu nempat manalu hi Simon Petrus baya kawan murid lainni, nelang kaeyau, "Here haut ngalap Tuhan teka pasaran, kami puang karasa hang awe here nganakNi."3Balalu hi Petrus baya erang kaulun murid lainni pada tulak ma pasaran, 4here rueh nempat, kude erang kaulun murid lainni yiru nempat labis hinang teka hi Petrus jari hanye hampe labis dahulu ma pasaran yiru. 5Hanye nyuwuk kude puang masuk ma wuang, hanye nantau ekat naan tetek kain linen sa pakai munut tenga Yesus ai sa naan hang yiru.6Puang lawah hi Simon Petrus pada hampe hang yiru, hanye palus masuk ma pasaran, nantau ekat tetek kain linen pamunut sa naan hang yiru. 7Tetek kain sa pakai nutup uruwawa Yesus bagulung hang uneng sa lain.8Erang kaulun murid sa lain huni pada masuk mawuang pasaran. Hanye nantau balalu harap. 9Daya kapihuan kajadian yiru here huan paham lengan Buku Barasis sa iwara amun Yesus sagar welum kamulek.YESUS NANTARANG DIRINI MA HI MARIA MAGDALENA10Balalu karueh murid yiru mudi ma lewu.11Kude hi Maria minri hang luar pasaran yiru nelang nungkau. Hanye nyuwuk ma wuang pasaran yiru, 12hanye nantau rueh kaulun malekat bapama mahilak rahat maharung hang unengan tenga Yesus na angkading kapihuan yiru. Sa isa maharung hang pulak ulu sa isa ni lagi maharung hang pulak pee. 13Karueh malekat yiru nunti ma hi Maria, "Inung ngulah hanyu nungkau?" Hi Maria kaeyau, "Here haut ngalap tenga Tuhanku nelang aku puang karasa hang awe here nganakNi."14Dami iwara hal yiru, hi Maria ngulik ma wading pada nantau Yesus minri hang yiru, kude hanye puang kataru amun yiru Yesus. 15Yesus nunti ma hi Maria, "Daya inun hanyu nungkau? Hie sa na antaranu?" Hi Maria sa mina Hanye yiru ulun sa nyaga taman, balalu hi Maria kaeyau ma Hanye, "Ampu, amun hanyu sa haut minah Hanye, awatnu iwara ma aku hang awe hanyu ngananNi hampan aku tau ngalapNi."16Yesus kaeyau ma hi Maria, "Maria." Hi Maria palus bapaling nelang kaeyau hawuang bahasa Ibrani, "Rabuni", sa aratini "Guru". 17Yesus kaeyau ma hanye, "Ada hanyu negei Aku daya Aku huan tulak nuju Alatalla AmahKu. Kude hulu hanyu tulak nunung kawan pulaksanaiKu palus iwara ma here, 'Aku sagar tulak mulek ma Alatalla AmahKu pada Alatalla Amahnu."' 18Balalu hi Maria Magdalena hinang tulak palus iwara ma kawan murid, "Aku haut nantau Yesus," balalu hanye iwara pesen Yesus yiru.YESUS NANTARANG DIRI MA KAWAN MURIDNI19Hang kamalem anrau ka isa minggu yiru, kawan wanawang unengan kawan murid bakumpul haut na tutup daya here puang heei anri kawan ulun Yahudi, Yesus hawi palus minri hang penah-penah here nelang kaeyau, "Damai sejahtera ma naun!" 20Udi yiru Yesus nantarang tangan baya sanaiNi ma here. Kawan murid tuu arai mihewu daya here nantau Tuhan.21Udi hie Yesus kaeyau lagi ma here, "Damai sejahtera ma naun. Sameh iyalah Alatalla Amah nunyu Aku kalairu pada Aku nunyu naun." 22Udi iwara kalayiru, Yesus nyiwui here nelang kaeyau, "Tarimeleh Roh Barasis!" 23Amun naun ngampun dosa erang kaulun, dosa yiru na ampuni. Kalahie pada amun naun puang ngampun kawan dosani, dosani pada puang na ampuni."YESUS NANTARANG DIRI MA HI TOMAS24Hi Tomas, erang kaulun teka ruehwalas murid, sa na herau hi Didimus, mahi baya here hantek Yesus hawi. 25Kawan murid lainni iwara ma hanye, "Kami haut nantau Tuhan." Kude hi Tomas puang harap balalu kaeyau, "Ekat amun aku tau nantau bakas pantak hang tanganNi balalu nampasuk kingkingku ma yiru, pada nampasuk tanganku ma wuang sanaiNi, wau aku harap."26Walu anrau udi hie, kawan murid bakumpul lagi hang lewu yiru, hi Tomas pada naan baya here. Katuluh wanawang na tutup, Yesus hawi nelang minri hang penah-penah here, nelang kaeyau, "Damai sejahtera ma naun katuluh!" 27Udi hie Hanye kaeyau ma hi Tomas, "Susuk kingkingnu ma tanganKu pada ampasuk tangannu ma wuang sanaiKu. Ada hanyu puang harap lagi!"28Hi Tomas kaeyau ma Yesus, "Hiai, Tuhanku, Alatalla Amahku!" 29Yesus kaeyau ma hi Tomas, "Harap sah hanyu taati dami haut ninung Aku?" Na berkati here sa puang ninung kude harap."TUJUAN HI YOHANES NYURAT KITAB YINA30Masih rama siri ajaib sa na gawi Yesus hadapan kawan muridNi kude puang na surat hawuang kitab yena. 31Katuluh yina na surat hampan naun katuluh harap amun Yesus yiru Kristus, Iya Alatalla Amah, nelang pada hampan hawuang harap parisaya naun yiru, naun pada welum hawuang ngaranNi.
Chapter 21YESUS NANTARANG DIRI MA PITU MURIDNI

1Udi hie Yesus nantarang diri lagi ma kawan muridNi hang riet danau Tiberias. Hanye nantarang diriNi maka sara kalayina : 2Hi Simon Petrus, hi Tomas sa na herau hi Didimus, hi Natanael teka tumpuk Kana hang Galiea, kawan iya Zebedeus baya rueh murid lainni rahat bakumpul. 3Hi Simon Petrus kaeyau ma here, "Aku hamen tulak takenah." Here kaeyau ma hanye, "Kami uma baya hanyu." Balalu here tulak ma luar, mamai jukung, kude malem yiru here mahi kaiyuh inun-inun.4Sungsung kaayat yiru, Yesus minri hang pantai, kude kawan muridNi puang kataru yiru Yesus. 5Hanye kaeyau ma here, "Kawan iya, inun naun naan kenah sah?" Eyau here, "Mahi." 6Kamulek Hanye kaeyau ma here, "Tawut luntanu ma tuhi kawan jukung, naun himat nian." Balalu here ngaraja iyalah inun sa na wara Yesus, kude here puang kaiyuh ngenat lunta yiru ma wuang jukung daya rama tuu kenahni.7Kawan murid sa na kalelu Yesus kaeyau ma hi Petrus, "Yiru Tuhan!" Dami hi Simon Petrus nyanrengei yiru Tuhan, hanye palus masang kamulek pama sa na lapasni hantek hanye takenah, balalu hanye mintun ma danau. 8Kawan murid lainni ngennei jukung nelang narik lunta sa penu kenah yiru ma iring sa 200 hasta helangni teka uneng here ma lunta. 9Dami here hampe ma iring, here balalu nyamelum apui, mangang kenah pada rote hang amau apui yiru.10Yesus balalu kaeyau, "Enei papire kaukui kenah sa wau haba naun ma yati." 11Hi Simon Petrus mamai ma jukung, narik lunta sa penu kenah yiru ma tane, jumalah kenah yiru jatuh dimepulu telu kaukui. kude biar rama kalayiru kenahni, luntani puang pairah.12Yesus kaeyau ma here, "Mayati takam sameh-sameh kuman." Mahi erang kaulunpun kawan murid yiru heei nunti anri Hanye, "Hie sah Hanyu yina?" daya here karasa Hanye yiru Tuhan. 13Yesus hawi, ngalap rote baya kenah yiru balalu mabagi-bagini ma kawan muridNi. 14Yina haut katelu kalini Yesus nantarang diri ma kawan muridNi udi hanye welum kamulek teka penah ulun matei.YESUS LAKU HI PETRUS NYAGA MALIHARA KAWAN BABIRINI15Udi here luput kuman, Yesus nunti ma hi Simon Petrus, "Simon, iya Yohanes, inun hanyu ngalelu Aku labis teka katuluh yena?" Hi Petrus kaeyau, "Tuu Tuhan, Hanyu karasa aku ngalelu Hanyu." Yesus kaeyau kamulek ma hi Petrus "Saga palihara kawan babiriKu!" 16Yesus nunti lagi ma karueh kalini anri hi Simon, "Simon, iya Yohanes, inun hanyu ngalelu Aku?" Hi Petrus kaeyau, "Tuu Tuhan, Hanyu karasa aku ngalelu Hanyu." Yesus kaeyau ma hi Petrus, "Sagala palihara kawan babiriKu!"17Kamulek Yesus nunti lagi ma katelu kali ni, "Simon, iya Yohanes, inun hanyu ngalelu Aku?" Hi Petrus mahanang ateini daya Yesus nunti hanye kala yiru hampe telu kali, "Inun sah hanyu ngalelu Aku?" Hi Petrus kaeyau ma Yesus, "Tuhan, Hanyu karasa katuluh hal. Hanyu karasa amun aku ngalelu Hanyu!" Yesus kaeyau ma hanye, "Saga palihara kawan babiriKu! 18Aku iwara sa kapinuuni ma hanyu, hantek hanyu iya, hanyu raerai sa nuruk pingangnu nelang takia ma awe sa na ahengnu; kude dami hanyu haut matueh, hanyu ngami tangannu ma ulun lain sa sagar nuruk pingangnu, ngenei hanyu ma awe sa puang na ahengnu."19Yesus kaeyau hal yiru neu iwara kalaawe pampatei hi Petrus sagar nawat Alatalla Amah. Udi iwara hal yiru, Hanye kaeyau ma hi Petrus, "Ware uma Aku!"INUN SA SAGAR NA INAM DAYA MURID SA NA KALELU YESUS?20Hi Petrus ikulik anri nantau murid sa tuu na kalelu Yesus ngarairing here. Hanye yiru erang kaulun murid sa maharung riet Yesus hantek jamuan kuman kamalem sa pada nunti, "Tuhan, hie kaulun sa sagar bakhianat anri Hanyu?" 21Hantek nantau hanye, hi Petrus nunti ma Yesus, "Tuhan, kalaawe hanye na die?"22Yesus kaeyau, "Amun Aku hamen hanye tatap welum hampe Aku hawi lagi die, inun urusannu? Hanyu, ware uma Aku!" 23Katuluh sa na eyau Yesus yiru hampe ma kawan pulaksanaini, amun murid yiru puang sagar matei, padahal Yesus puang kaeyau kalayiru, ekat kaeyau, "Amun Aku hamen hanye tatap welum hampe Aku hawi lagi, inun urusannu?"24Hanye yiru murid sa haut iwara katuluh hal yiru palus nyuratni, takam katuluh karasa sa na wara dayani yiru tuu. 25Masih rama hal sa na gawi daya Yesus, amun na surat katuluhni kiraku ang sukup litar dunia yena neu nyuratni.

Acts

Chapter 1

Yesus Naenat ma Surga andri Janji Hawi ni Roh Barasis 1Hang huang suratku sa huan ni, Teofilus, hal sa katuluh mulai naulah andri naajar Yesus, 2hampe ma andrau hanye naenat, udik Hanye ngami perintah, mitah Roh Barasis, ma rasul-rasul sa haut napidi Ni. 3Ma here Hanye nantarang tengak-Ni bahwa Hanye welum sa udik Hanye rara, andri rama bukti, palus nantarang tengak Ni salawah epat pulu andrau nelang bapaner soal karajaan Alla ta Alla.4Rahat baya here, Hanye nguring here tulak hingka Yerusalem, kude ngandrei janji Amah, sa eau-Ni. "Hanyu karengei teka Aku, 5daya Yohanes napandrus andri ranu, kude hanyu die napandrus andri Roh Barasis, puang lawah teka taati." Yesus Tapaenat ma Surga6Maka yiru, hantek here bakumpul, here nunti ma Hanye, "Tuhan, inunkah iti wayahni hanyu nangkaeh karajaan Israel?" 7Hanye iwara ma here, "Puang haknu mangarasa hantek awe wayahni sa haut na tukas daya Amah hang huang kuasa-Ni. 8Kude yiru, die hanyu sagar narime kuasa amun Roh Barasis hawik ma hanyu, balalu hanyu sagar jari saksi-Ku hang Yerusalem, Yudea andri Samaria, hampe iring dunia."9Udik Hanye iwara kalayiru, hang helang here rahat ninung Ni, Hanye tapaenat balalu awan ngenei Hanye wawai hingka paninungan here. 10balalu hantek here ninung ma langit, rahat Hanye tulak, dinung, naan rueh kaulun upu makai pama mahilak mindri tuhi here, 11balalu kaeau,"Eh naun ulun Galilea, daya inun ulah naun nantau ma langit? Yesus yena, sa haut paenat ma surga sagar molek lagi iyalah naun haut kadinung hanye mamai ma surga."12Udi yeru, here molek ma Yerusalem hingka wungkur sa naantuh Zaitun, sa riet Yerusalem, sa lawitni kiaan erang minggu. 13Hantek here masuk, here mamai ma ruang entu, oneng here moneng. Petrus, anri Yohanes, balalu Yakobus anri Andreas, Filipus, andri Tomas, Bartolomeus, anri Matius, Yakobus iak Alfeus, anri Simon ulun Zelot, anri Yudas iak Yakobus. 14Here katuluh isa atei hang huang doa baya kawan wawei, anri Maria, ineh Yesus, anri katuluh palaksana'i-Ni.15Pas andrau-andrau yeru, Petrus mindri hang penah palaksana'i ni saiman ( ulun rama kira-kira jatuh ruang pulu kaulun jumlah ni ) nelang kaeau, 16"Kawan palaksana'i harus ganap inun sa naan hang Kitab Suci sa haut na antuh daya Roh Barasis itah wawa Daud hal hi Yudas, sa jari pamimpin ulun rama sa nyama Yesus.17Daya hanye dahulu tahitung hang penah takam, nelang kaiyuh bagian hang pelayanan yena. 18Wayah yena, hanye midi tane hingka upa kejahatan ni, balalu udik ulu ni labu badahulu, hang penah tenga ni darai, anri katuluh hang wuang wuntung ni taburai. 19Daya hal yeru haut na karasa ulun katuluh ni sa muneng hang Yerusalem. Maka ni tane yeru hang basa here na antuh Hakal-Dama, sa artini, 'Tane Ira'.20Kude hal yeru, haut na tulis hang wuang kitab Mazmur: "Elahni unengni jari suni, andri elahni hang yaru paueng isa kaulun sa muneng hang wuangni; Mazmur 69:26 anri, 'Elahni ulun lain ngalap jabatan-ni.' Mazmur 109:821Da gana yeru, isa ka ulun hingka here sa naan eleh baya takam mulai Tuhan Yesus masuk anri kaluar hingka penah takam, 22mulai hingka pandrusan Yohanes hampe ma andrau Hanye naenat hingka penah takam, isa kaulun hingka here yena harus jari saksi hal Kebangkitan-Ni baya takam." 23Balalu here mangusul rueh kaulun, hanye yeru Yusuf sa naantuh Barsabas, sa naantuh pada Yustus, anri Matias.24Udi yeru, here laku doa, "Hanyu, Tuhan sa karasa atei katuluh ulun. Tutui ma kami hie kakira hingka here rueh na sa haut na pidi-Nu, 25ne'u narime bagian pelayanan iti anri jabatan rasul, hingka Yudas sa haut manyimpang ne'u tulak ma onengni re'eray." 26Balalu para rasul midi hingka here rueh maka tapidi hi Matias balalu hanye masuk hang wuang bilangan kasawalas rasul.Kisah Para RasulPasal 1Yesus Naenat ma Surga andri Janji Hawi ni Roh Barasis

Chapter 2

Pihawian Roh Barasis 1 Dami hampe andrau Pentakosta, katuluh here ba kumpul hang uneng sa sameh. 2Salenga karengeian teka langit, lengan ialah riwut barat, balalu lengan yiru nampenu katuluh isi lewu uneng here maharung. 3 Na tantarang ma here lela-lela ialah apui balalu bahamur minau hang amau here isa-isa. 4Balalu, katuluh here na tampenu andri Roh Barasis balalu here mulai bapaner hang hene masam bahasa, ialah sa na ami daya Roh Barasis pakai here bapaner.5Hantek yiru, naan kawan ulun Yahudi sa muneng hang tumpuk Yerusalem, kawan ulun saleh teka kawan bangsa hang kapit langit. 6Hantek, lengan yiru karengeian, kumpulan ulun rama hawi nelang bingung daya tiap ulun karengei here bapaner hang wuang bahasa here raerai. 7Here wa'uh tatu'u, nelang kaeau, "Ang sa here sa ganyah bapaner yena kawan ulun Galilea?8Kalaawe salenga takam karengei here na bapaner makai basa uneng takam na kaya'an? 9Kawan ulun Partia, andri Media, andri Elam, andri warga Mesopotamia, Yudea, andri Kapadokia, Pontus, andri Asia, 10Frigia, andri Pamfilia, Mesir, andri daerah-daerah Libia riet Kirene, andri ulun sa hawi teka Roma, kawan ulun Yahudi kalahie pada kawan proselit. 11kawan ulun Kreta andri Arab. Takam nyanrengei here bapaner makai basa takam ne'u ulah gawi hante Alatalla."12Balalu, katuluh here wa'uh tatu'u andri bingung nelang kaeau andri sa lain, "inun arati katuluh yina?" 13Kude, ulun sa lain kakihi nelang kaeau here, "Here na mahamui daya anggur wau."14Petrus Bpaner Nadap Ulun Rama14Petrus mindri andri kasawalas rasul, palus bapaner ma here, "Rengei naun kawan ulun Yahudi andri katuluh sa muneng hang Yerusalem, hampan naun katuluh karasa nelang nyandrengei lenganku. 15Daya, kawan ulun ina puang mahamui, ialah sa na tanguh naun daya andrau wa'u pukul telu,16kude ina sa napaner mitah Nabi Yoel: 17"Hang andrau-andrau pangalisan sagar ba kajadian, Alatalla nampe lengan-Ni: Aku sagar ngampinau Ruh-Ku ma amau katuluh murunsia. Kawan iyanu upu andri kawan iyanu wawei sagar banubuat, kawan iya bujang sagar kahaba paninungan, andri kawan ulun matueh hingka penah naun sagar kahaba upi.18Labis teka yiru, ma amau kawan walah-Ku upu andri kawan walah-Ku wawei hang andrau yiru, Aku sagar ngampinau Ruh-Ku, balalu here sagar banubuat. 19Neleng, Aku sagar ngampi dinung kawan mukjizat hang langit, hang amau, andri kawan siri ajaib hang bumi, hang kapit, ira, andri apui, andri atuk.20Mate andrau sagar na ubah jari maiyeng maituk andri wulan jari ira, sahuan andrau pihawian panante Tuhan. 21Sagar ba kajadian, tiap ka ulun sa nerau ngaran Alatalla sagar na salamat."22"Rengei naun kawan ulun Israel, paner ku ina. Yesus, ulun Nazaret, sa na tutui daya Alatalla hingka penah naun mitah hene kawan ajaib, kawan mukjizat, andri kawan siri, sa haut na tantarang Alatalla hang penah naun mitah Hanye, ialah sa haut rasa naun. 23Yesus ina, sa nasarah sasuai aheng sa haut na tantu andri kabahumen Alatalla sa huan ni, nawunu naun mitah na pantak hang kayu balasanggar makai tangan kawan ulun durhaka. 24Kude, Alatalla nampi kaelanwelum palus napas Hanye teka kahanangen tumpuk adiu daya puang sagar Hanye na kuasai daya pampatei.25Daya, hi Dawid suah bapaner ne'u Yesus, "Aku kadinung Tuhan naan hang hadapanku, daya Hanye naan hang tuhi kawanku balalu aku puang sagar na goyahkan. 26Daya yiru sabab ni, atei andri amirueku arai mihewu. Tengaku muneng hang wuang kaharapen.27daya Hanyu puang sagar maladar amirueku muneng hang tumpuk adiau, atawa maladar tenga ulun-Nu sa Barasis ninung kabinasaan. 28Hanyu haut iwara ma aku lalan pamelum. Hanyu sagar ngulah aku penu ka'araien andri uruwawa-Nu."29Pulaksanai katuluh, aku tau bapaner ma hanyu andri penu kayakinan, neu datu nini takam, hi Dawid, hanye haut matei palus na pasar, andri pasaran ni magun naan hampe taati. 30Jari, daya hanye na erang ka ulun Nabi nelang karasa Alatalla haut ba janyi andri sumpah ma hanye neu ngampi harung erang kaulun teka katurunan Dawid hang amau tahta ni. 31Daya yiru, Hi Dawid sa haut suah ninung kapihu'anni, Hanye bapaner neu Kristus sa amuan teka pampatei: "Hanye puang sagar muneng hang tumpuk adiau, andri tenga ni puang sagar ninung kabinasaan."32Yesus ina sa na amuan Alatalla teka pampatei andri katuluh kami haut manyaksi hal yiru. 33Daya iru, udi na enat ma kadudukan ni sa amau daya tangan kawan Alatalla nelang narime janji Roh Barasis teka Amah, Hanye haut na ampinau, baik sa na dinung atawa sa na rengei.34Daya yeru, hi Dawid puang mamai ma surga, kude hanye raerai ka eau, "Tuhan bapaner ma Tuanku, 'Harungleh hang tuhi kawan-Ku, 35hampe Aku ngulah kawan musuh-Nu jari pirarahan pe'e-Nu." 36"Daya yiru, elah katuluh ulun Israel karasa ta'tu'u Alatalla haut nyanyari Hanye Tuhan andri Kristus, ina Yesus sa haut napantak hang kayu balasangar daya naun."37Hantek here karengei hal yiru, atei here tu'u mahanang, balalu here ba paner ma hi Petrus andri ma kawan rasul sa lain, "Pulaksana'i katuluh, inun sa patut na karaja daya kami? 38Balalu hi Petrus bapaner ma here, "Batobat nelang laku tenga naun na baptis hang wuang ngaran Kristus Yesus himpan ngampun katuluh dosa nu, nampe naun ta'u narima karunia Roh Barasis 39Daya, janji ina ma hanyu, andri ma kawan iya nu, andri ma katuluh ulun sa masih lawit, sa hene sa sagar na herau daya Alatalla."40Andri hene papaneran sa lain, hi Petrus ba saksi palus iwara andri tu'u ma here, eau ni: "Ware nyalamat tenga daging naun teka ulun sa puang maeh atei!" 41Kawan ulun sa narime lengan Petrus na baptis balalu hang andrau yiru jumlah here batamah kakira telu ribu ka ulun. 42Here ta'tu;u hang wuang pangajaran kawan rasul andri hang wuang pipakatan, mambagi rute, nelang laku doa.43Dami, katakuten hawi ma amau tiap amirue, nelang hene hal ajaib andri kawan siri sa bakajadian mitah kawan rasul. 44Katuluh ulun sa parisaya bakumpul sasameh nelang inun sa naan hang here ampun sasameh. 45Balalu, here ngari harata bana wat here, udi yiru mambagi ni ma katuluh ulun sasuai andri kaperluan here asing-asing.46Tiap andrau, andri isa atei here bakumpul sasameh hang Lewu Alatalla nelang mambagi rute hingka lewu ma lewu. Here narime makuta andri arai atei, 47nelang nawat Alatalla, ulun rama katuju tu'u andri here. Nelang, tiap andrau Tuhan namah jumalah here, hanye yiru kawan ulun sa na salamat.Pasal 2Pihawian Roh Barasis

Chapter 3

Petrus nyamare erang kaulun lumpuh 1Hindra andrau Petrus andri Yohanes tulak ma Bait Allah pas waktu Ber Doa hanye ru kira pukul suei. 2Balalu naan ulun ngenat erang kaulun lumpuh hingka wuang wuntung ineh ni,Tiap andrau ulun ngatet hanye ma wawa anawang Bait Allah,sabangaran Pintu Gerbag Indah,lepuh laku sadakah hingka ulun sa masuk ma Bait Allah. 3Hantek hanye katantau hi Petrus andri Yohanes masuk ma Bait Allah,Hanye laku sadakah.4Balalu Petrus andri Yohanes ninung dan kaeau, Dinung kami. 5Ulun lumpuh nantau hi Petrus andri Yohanes, nelang baharap narime pangamian hingka here. 6Kude eau Petrus aku pauweng perak atawa amas, kude inun sanaan witu aku sagar ami ku ma hanyu. Hang wuan ngaran Kristus Yesus ulun Nazaret amuan dan Takia.7Udi yiru,Petrus negei tangan kwan ulun yiru nelang ngarawah hanye mindri. Hentekyiru jua, pee andri tangan ni kuat. 8Palus nanturak hanye mindri palus takia. Balalu hanye masuk ma wuang Bait Allah sindrah Petrus andri Yohanes, nelang takia, palus Nanturak, nelang nawat Allah Tala.9Katuluh ulun kadinung hanye takia nelang nawat Alatalla, 10Here kataru amun ulun yiru sa lana ni maharung hang Gerbang Indah Bait Allah lepuh laku sadakah. Here wauh tu'u kaini kajadian andri hanye yiru. Hi Petrus Bapaner ma Ulun Rama.11Padingian ulun yiru itegei ma hi Petrus andri hi Yohanes, katuluh ulun nempat nunung here hang serambi isa bangaran Sarambi Salomo nelang wauh tu'u. 12Balalu, hintek hi Petrus kadinung, hanye kaeyau ma ulun ramayiru, "u kawan ulun Israel, daya inun naun wauh kejadian yina atawa naun ninung kami iyalah andri kuasa atawa kesalehan kami raerai, hampe ulun yina tau takia?13 Allah Abraham, Ishak, andri Yakub, Allah datu nini takam sahaut nawat hormat walah Ni, Yesus, sa nasarah naun nelang puang naun narime hang hadapan hi Pilatus katika hanye haut memutuskan neu napas Hanye. 14Kude, Naun puang narime Sa Barasis nelang Tu'u, salenga naun laku erang kaulun pembunuh sa na lapas, ma naun.15Naun munu sa ngami Pamelum, sa haut na amuan Alatalla teka penah ulun matei. Dagana yiru kami jari saksi Ni. 16Itetei Iman hang wuang ngaran Ni, hanye yiru ngaran Yesus, haut nyamare upu sa dinung nelang taru naun yiri. Daya Iman isa hawi mitah Hanye sa ngami kesehatan isa paruna ma upu sa naan han hadapan naun katuluh.17Taati kawan pulak sanai ku katuluh, aku mengerti bahwa naun bertindak hang wuang sa puang naun kataru iyalah sa haut na karaja kawan pemimpin naun. 18Kude,Allah Tala haut iwara mitah wawa katuluh Nabi Kristus sagar rara, haut na genapi.19Daganayiru, batobatleh nelang iwaleng himpan dosa dosa nu na puhut, 20Himpan naun marauh kunu hang pihawiaan Tuhan, nelang himpan Hanye ngirim Kristus sa haut na utus ma hanyu, hanye yiru Yesus,21sa harus na tarime surga hampe katika pemulihan kala sa haut na wara Alatalla mitah Nabi Ni sa barasis hingka zaman sadi hurab. 22 Hi Moses kaeyau, 'Tuhan Alatalla nu sagar ngamuan pi hanyu erang kaulun nabi iyalah aku hingka penah kawan pulaksanai nu raerai. Hanyu harus nyanrengei inunpun sana tahampe ni ma hanyu. 23Nelang sagar kajadiaan, tiap amirue, sa puang nyanrengei nabi yiru sagar na samawai hingka penah bangsa.'24Nelang ,katuluh nabi sa suah bapaner mulai hingka Samuel pada here sa udi hanye pada ngabar andrau andrau yina. 25Hanyu ri katurunan hingka kawan nabi andri hingka janji sa naulah Allah Tala andri nini moyang nu, andri kaeyau ma hi Abraham, mitah pangkan nu, katuluh katurunan hang dunia sagar na barkati. Allah haut membangkitkan walah Ni,ngirim 26hanye ma hanyu neo mambarkat hanyu nelangngulah tiap ulun hingka penah nu miulek nanan kejahatan.Pasal 3Petrus nyamare erang kaulun lumpuh

Chapter 4

Rasul-Rasul nelang Mahkamah Agama Yahudi 1Katika Petrus andri Yohanes bapaner ma ulun rama, hawi manalu here imam-imam, kapala panjaga Bait Allah, andri ulun-ulun Saduki, 2nelang sangit hante dagana here ngajar ulun rama andri mambarita hang wuang Yesus naan kebangkitan hang helang ulun matei. 3Balalu, Here nyamba Petrus andri Yohanes palus namasuk here ma wuang penjara hampe ma ketuni ni dagana andrau haut kamalem. 4Kude, hene hingka here sahaut persaya dagana nyanrengei paneran rasul-rasul, nelang jumlah kawan upuan hang antara here hampe kurang-labis dimempulu ribu ka ulun.5Ma ketuni ni, sasepuh, tueh-tueh andri kawan ulun pandai Taurat here bakumpul sameh-sameh hang Yerusalem, 6sindrah andri Imam Besar Hanas, andri Kayafas, Yohanes, Aleksander, nelang uras ulun hingka keluarga Imam Besar. 7Balalu here ngandak Petrus andri Yohanes hang penah-penah, here nunti, "Andri kuasa inun atawa andri ngaran hiye hanyu ngulah hal ina?"8Udi hiye, Petrus, natampenu andri Roh Barasis, bapander ma here kawan pamimpin bangsa andri tueh-tueh, 9amun kami na pariksa andrau ina dagana ulah gawi maeh sa haut na ulah ma ulun sa maleme ina, andri sara inun ulun ina haut na samare? 10Elah ni gawi ina nakarasa daya naun katuluh andri uras ulun Israel amun dagana ngaran Kristus Yesus, Ulun Nazaret, sa na salib naun, sa haut na bangkitkan hingka helang ulun matei, ulun ina mindri hang hadapan hanyu hang wuang keadaan sehat.11Yesus ina hanye iru: 'Watu sa na tolak daya nu, kawan tukang watu bangunan, sa haut jari Watu Panjuru.' 12Nelang, mahi kasalamatan hang wuang hiye jua dagana mahi ngaran lain hang kapit langit naami hang antara murunsia sa andri ngaran iru takam ka iyuh na salamatkan.13Hantek here kadinung kaheeien Petrus andri Yohanes nelang kataru amun here iru ulun-ulun puang bapandidikan nelang awam, here jari wauh andri mulai kataru amun karueh ni suah baya andri Yesus. 14Nelang, udi ninung ulun sa haut na samware iru mindri hang tuhi Petrus andri Yohanes, here puang tau mambantah ni.15Dagana iru, hantek here nunyu Petrus andri Yohanes himpan nanan Sanhedrin, here barunding sasameh here, 16nelang kaeyau, "inun sa patut naulah takam nadap ka rueh ulun ina? Dagana, isa tanda ajaib sa luar biasa haut terjadi mitah here nelang kala iru nyata ma uras ulun sa muneng hang Yerusalem, nelang takam puang ka iyuh menyangkal ni. 17kude, himpan hal ina puang tambah hante tasebar hang penah ulun rama, ware takam mangancam here himpan puang lagi bapander ma hiyepun hang wuang ngaran iru." 18udi iru, here nerau Petrus andri Yohanes, balalu nunyu here rueh himpan puang bapander atawa ngajar inun pun hang wuang ngaran Yesus.19Kude, Petrus andri Yohanes nyanggai nelang ka eyau ma here, "Pidi, sa awe sa maeh manurut Allatala, nu'u andri hanyu atawa nu'u andri Allatala? 20Dagana kami puang tau kasuali ngantuh inun eleh sahaut na dinung nelang na rengei."21Balalu, hantek here tarus ngansam Petrus andri Yohanes, here maladar rasul-rasul iru tulak,udi puang kahaba sara nukum karueh ni dagana ulun rama sa nawat hormat Alatalla andri inun sa haut terjadi. 22Udi hiye, ulun sa na ami kawigasen iru, haut ba umur epatpulu taun.23Tawuk haut na bebaskan, Petrus andri Yohanes tulak nunung kawan hengau ni nelang mangesah inun eleh sa na antuh daya pimpinan imam andri tueh-tueh ma here. 24Pada, tawuk hengau-hengau here iru nyanrengei, here nguka suara here ma Allatala andri bulat atei ngantuh "Oh Tuhan, Hanyu sa haut ngulah langit, tane, laut andri isi ni, 25nelang kaeyau mitah Roh Barasis, mitah wawa hamba-Nu, Daut, datu nini kami: 'Daya inun bangsa-bangsa lain ngamuk, ka hiye pada andri ulun-ulun sangkal ngulah gawi sa sia-sia?26Raja-raja dunia basiap-siap andri panguasa sameh-sameh bakumpul, nawan Tuhan nelang nawan Sa Na urapi-NI.' Mzm. 2:1-227Dagana, sabujurni hang tumpuk ina haut bakumpul kai nawan Yesus, Hamba-Nu sa Barasis, sa na urapi Nu, hingka Herodes andri Potius Pilatus, sameh-sameh andri bangsa-bangsa sa lain, andri ulun-ulun Israel, 28pakai ngulah kawan ulah gawi sa daya tangan-Nu andri aheng-Nu sa huan ni hampan natampalus.29Itati, Tuhan, dinung ansaman-ansaman here nelang ami karunia nu ma walah-Nu ina neu nahampe lengan-Nu andri katuluh isa maeh sa na aheng hang wuang ni, 30nelang Hanyu narui tangan-Nu himpan nyamare balalu ulah siri andri keajaiban-keajaiban isa naulah hang wuang ngaran Yesus, Anak-Nu sa Kudus." 31Nelang, udi here laku dua, uneng here bakumpul palus gaguyuh, nelang here uras na tampenu andri Roh Barasis, palus nahampe lengan Alatalla andri kaheeien. Pamelum Ulun Persaya32Balalu, kumpulan here sa persaya bulat atei nelang amiruwe. mahi erang ka ulun pun sa iwara neu banda iru watni, kude katuluh banda sa naan iru sagarabat. 33Udi hiye, andri kuasa sa hante rasul-rasul ngami kesaksian here neu kebangkitan Tuhan Yesus nelang karunia sa hante naan hang amau here katuluh.34Mahi erang ka ulun pun sa kakurangen hang antara here daya uras ulun sa ampun ume atawa lewu, ngari ni, nelang ngenei hasil ari'anni, 35balalu here ngandak hang pe'e kawan rasul, nelang na bagi-bagi ma uras ulun sasuai andri kaparluan ni.36Kala yeru pada hi Yusuf, ulun Lewi, katurunan Siprus, sa na heraw pada daya kawan rasul, Barnabas, sa bararti anak panghiburan' , 37ngari ume wat ni balalu ngenei duit ni, palus nganak hang pe'e kawan rasul.Pasal 4Rasul-Rasul nelang Mahkamah Agama Yahudi

Chapter 5

Ananias andri Safira nyansuba Ruh Tuhan 1Kude yeru, naan erang kaulun upu bangaran Ananias, baya daranganni, Safira , ngari harata wat here. 2Dan,andri pangarasaen matueh waweini, Ananias nahan mehe teka hasil arian ru ma hanye raerai, ekat ngendei mehe ni ai balalu ngandak hang hadapan pe'e kawan rasul.3Tapi, Petrus maharek:" Ananias, daya inun Iblis nampenu ateinu hampe hanyu ipusu ma Ruh Barasis andri nahan mehe hasil ngari tane yiru? 4 Hantek masih huan na ari, puangkah tane ru magun watnu? andri, udi ngarini, puangkah tane yeru naan hang imme kuasanu? Dagana inun hanyu mamikir ulahan yiti hang wuang ateinu? Hanyu puang ipusu ma murunsia, kude ma Alatalla." 5Balalu, hantek karengei pander yeru, Ananias tumbang palus mitus hewuk. Maka, timbul katakuten hante ma katuluh ulun sa karengei pakara yeru. 6Papire ulun muda hawi, namu kain kafan andri ngutung ni ma luar, lalu masarni.7Udi yeru, kurang labis telu jam, darangan Ananias hawi, kude hanye pakarasa inun sa haut bakajadian. 8Dan,Petrus maharek ma hanye," Wara ma aku, inun hanyu ngari tane ru andri haraga sahante yiti?" Safira nyangai, "hiai, sahante yeru."9Udi yeru Petrus bapander ma hanye," daya inun hanyu andri darangannu ba mupakat nyansuba Ruh Tuhan? Tantau, kawan kia pee ulun sa haut masar darangannu masih naan hang muka awanawang andri here pada sagar nginsing hanyu ma luar." 10Salenga , Safira tumbang hang hadapan pe'e Petrus balalu mitus hewuk. Hantek kawan ulun muda masuk, here kaindi Safira haut matei, balalu here nginsingni ma luar balalu masar hang tuhi daranganni. 11Maka, tamam katakuten hang penah ungkup dan ma kawan ulun sa karengei pakara yiti.12Hene tanda ajaib dan mujijat sa hulet hang penah ulun rama mitah tangan kawan rasul dan here katuluh andri mapakat atei muneng hang Lewu Suleman. 13Puang uweng teka here sa he'ei mindri bagabung baya here, kude kawan ulun kajut nawat ma mulia here.14Andri, naan batambah hene jumlah ulun parisaya, hang wuang Tuhan, kawan upu atawa wawei. 15Dagana yeru, here ngendei ulun mekum ma lalan naangkadig amau tandu andri tilam himpan hantek Petrus hawi, paling puang ama ni tau wuah papire teka here. 16Pada, naan rama ulun teka papire tumpuk riet Yerusalem sindrah hawi, ngendei ulun mekum andri sa na rasuk kawan ruh murun. Here katuluhni na samare.17Kude, kawan imam hante bangkit, baya kawan pangikutni, hanye yeru ulun kalumpuk Saduki,* dan here haut na tampenu andri bahiri atei. 18Here nyamma kawan rasul andri nampasukni ma wuang panjara umum.19Kude yeru, hantek kamalem, erang kaulun malekat Tuhan nguka kawan awanawang panjara, nginsing here maluar, dan kaeau, 20"Hulu, indri, dan tahampe kabar ma kawan ulun hang Lewu Alatalla katuluh firman sual pamelum yena." 21Dan, udi here karengei, niba nuku kaayat , here masuk ma wuang Lewu Alatalla dan mulai ngajar. Hantek Imam Besar dan kawan ulun sa sindrah hanye hampe, here ngumpul Sanhedrin dan katuluh majelis kawan tueh Israel, balalu nunyu ulun ma seper himpan ngendei kawan rasul ru nadap here.22Kude,hantek kawan ulun sa na huyu ru hampe, here puang panalu karueh rasul ru hang panjara. Udi yeru here mulek iwara, 23andri kaeau," Kami panalu panjara ru pakunsi nelang katuluh pangamanan dan kawan panjaga mindri hang hadapan awanawang, kude hantek kami ngukani, kami mahi panalu sunah erang kaulun hang wuang ni."24Andri,hantek kapala panjaga Lewu Alatalla andri imam kapala karengei papanderan yeru, here tuu bingung andri kawan rasul ru, andri penu tingkes kalaawe wangun salenga tau hampe kalayiru. 25Udi yeru naan sa hawi iwara:" Tantau, ulun sa na ampasuk naun hang panjara, rahat mindri hang Lewu Alatalla ngajar ulun rama."26balalu, kapala panjaga lewu Alatalla baya pangawalni tulak andri ngendei rasul-rasul ru, tapi puang andri kakarasan daya here takut wuah tawut watu daya ulun rama. 27 Hantek here haut ngendei Petrus dan Yohanes, here na ampi hadap ma hadapan Sanhedrin. Balalu, Imam Besar nunti here, 28eauni:" kami haut mehet nagur naun himpan ada lagi ngajar hang wuang ngaran yiru, tapi hanyu haut nampenu Yerusalem andri ajarannu dan hanyu ba aheng himpan nanggung ira Ulun ti ma kami."29Kude, Petrus baya kawan rasul nyangai:" Kami tatuu labis patuh andri Alatalla teka murunsia. 30Alatalla datu hiang takam haut ngamuan Yesus sa haut na wunu naun andri mantak-Ni hang balasangar. 31Alatalla ngampambau Hanye hang tangan kawan-Ni iyalah Pamimpin andri Juru Salamat pakai ngami partobatan ma Israel dan paampunan kawan dosa. 32Dan, kami ti kawan saksi teka katuluh yena, dan kalahiye pada Ruh Brasis , sa haut na ami Alatalla ma kawan ulun sa manaati-Ni.33Hantek here karengei yeru, atei here mahanang balalu ngaheng munu kawan rasul yeru. 34Kude yeru, erang kaulun Farasi bangaran Gamaliel, guru Taurat sa na hurumat ulun rama mindri hang hadapan Sanhedrin dan nunyu himpan kawan rasul ru na endei ma luar erang pitus.35balalu hanye maharek ma here:" Ui naun kawan ulun Israel, rengei mamaeh inun sa sagar na ulah naun ma kawan ulun yiti.36 Sabab , papire waktu yari, Teudas mangaku tenga n ulun penting dan kurang labis epat jatuh umma hanye. Kude, hanye na wunu dan katuluh pangikutni pisah-pasah, puang bale'e. 37Udi Teudas , Yudas teka Galilea pada amuan, hang andrau andrau sensus, dan hene ulun umma. Hanye pada na wunu dan katuluh ulun sa umma hanye pisah-pasah.38Dagana yeru, hang wuang pakara yena, aku ngami nasehat ma hanyu: sanawit kawan ulun ti dan elah leh here. Dagana, amun ransana dan ulah gawi ni hawi teka murunsia pakara itu puang sagar bahasil. 39Kude, amun ransana yiti hawi teka Alatalla, hanyu puang sanggup nyantaduhni. Likan hanyu tau na anggap ganyah nawan Alatalla40Here nu'u nasehat Gamalael,. Udi yeru, here nerau kawan rasul ru, balalu ngakasahni dan puang nunyu mun bapander ngenei hang wuang ngaran Yesus, balalu nyanapasni. 41Daya yeru, kawan rasul yeru tulak teka hadapan Sanhedrin andri arai atei daya here naanggap patut rara na hina daya ngaran-Ni. 42Dan, tiap andrau, hang Lewu Alatalla dan teka lewu ma lewu, here puang suah taduh ngajar dan nampe barita Injil amun Yesus hanye ru KristusPasal 5Ananias andri Safira nyansuba Ruh Tuhan

Chapter 6

1Hang andrau andrau yiru, katika murid Yesus magin ba tammah hene, keluar keluhan teka ulun Helenis ma ulun ulun Ibrani asli, ne'u kawan wawei walu isa puang na perhatikan hang wuang pelayanan panguta tiap andrau.2Balalu, ka ruehwalas rasul yiru nerau katuluh murid andri kaeau,"Puang tu'u kami angtatahu andri firman Tuhan daya ngurus kawan panguta. 3 Daya yiru pulaksanai katuluh, ware takam midi pitu kaulun hingka penah naun rama sa paling maeh, sa penu andri Roh barasis nelang bahikmat, sa na angkat pakai tugas ati. 4 Daya, kami ekat ngunu ilakudua nelang iwara lengan Firman."5Keputusan yiru ngampisanang atei katuluh ulun. Here midi Stefanus, ulun isamaeh iman ni penu andri Roh Barasis, kalahie pada hi Filipus, Prokhorus, Nikanuor, Timon, Parmenas,andri hi Nikolaus, erang kaulun proselit teka Anthiokhia. 6 Here na ennei nadap kawan rasul, dami udi lakudoa, here nganak tangan here hang ammau ulu pitu kaulun pidian yiru.7Firman Alatalla magin rama ulun sa karengei balalu murit hang Yerusalem magin rama. Kalahie pada, kumpulan hante imam-imam magin parisaya.8Balalu, hi Stefanus penu andri berkat nelang kuasa, hanye haut ngulah hal sa ngulah kawauhen andri siri-siri ajaib hingka penah ulun rama. 9 Kude, papire ulun hingka Sinagoge sa na antuh ulun Libertinid, hanye yiru ulun kirene kalahie pada ulun-ulun Aleksandria, andri papire ulun teka Kilikia hampe Asia, mindri balalu bahual andri hi Stefanus.10Kude here,puang kaiuh puang narime kapintaren andri Roh sa ibaya Stefanus hang papaneran ni. 11Balalu andri suni-suni here ba paner ipusu ma papire kaulun nampan kaeau," Kami haut karengei ulun yana ngantuh papaneran murun nadap Muses andri Alatalla!"12Balalu, here ngirak ulun rama, kawan matueh, andri ahli taurat, balalu nunung hi Stevanus, nyama hanye, balalu ngenei hanye nadap Sanhedrin. 13Here ngenei saksi-saksi palsu pakai paner, "Ulun yina puang taduh-taduh ba paner nawan unengan barasis yina andri Hukum Taurat. 14Daya, kami haut karengei hanye ka eau bahwa Yesus hingka Nazared kai ngampi hansur unengan yina balalu ngubah kawan adat istiadat sa haut na ami Muses ma takam. 15Dami kadinung uruwawa Stefanus, katuluh ulun sa maharung hang Sanhedrin kadinung uruwawa ni ialah uruwawa Malaekat.Pasal 6

Chapter 7

1Udi hie, Imam Besar kaeyau, "Tu'u sa kalahie?" 2Balalu , Stefanus kaeyau, "Kawan pulaksanai anri ammah-amah, sanrengei aku. Alatalla Ammah sa Mahamulia iwara ma datu nini takam, hi Abraham, hantek hanye masih muneng hang Mesopotamia, sahuan hanye manatap hang Haran, 3nelang kaeyau ma hanye, 'Tulak teka tane ranu tumpuk unengnu muneng taati, tanan uras kawan kulawarga pulaksanainu, udi hie tuju ma tumpuk sa na tutui dayaKu hampi hanyu.'4Udi hie, Abraham nanan tane tumpuk ulun Kasdim balalu manatap hang tumpuk Haran. Udi teka yiru, udi ammahni matei, Alatalla nunyu hanye mihadit pi tane tumpuk ina, unengnu manatap taati. 5Kude, Alatalla puang ngami warisan ma hanye, sunah erang ka lammar tane gin mahi, ekatni Alatalla bajanyi ne'u ngami tane ma Abraham hampan tau jari hak milikni ma katurunan sa udi hanye, biar hampe katika yiru Abraham huan baisi anak.6Kude, Alatalla kaeyau kala ina, katurunanni sagar jari ulun wau hang tumpuk asing yiru anri here sagar na walah nelang na aniaya salawah epat jatun taun. 7Kude, Aku sagar nukum bangsa sa haut ma walah here, eyau Alatalla, nelang udi hie pada ngennei here kaluar teka yiru ma unengan sa tau unengan here baibadah. 8Udi hie, Alatalla ngami ma Abraham janyi sunat, balalu Abraham jari ammah teka Ishak anri ngampi sunatni hang umur walu' taun. Ishak jari ammah Yakub, Yakub jari ammah teka rueh walas ammah leluhur takam.9Daya hiri' anri hi Yusuf, datu nini takam ngari' hanye ma Mesir. Kude Alatalla saratang nyinrah hi Yusuf, 10nelang nyalamat hanye teka uras kararaenni, anri ngami hanye anugerah nelang kabijaksanaan hang hadapan Firaun, Raja Mesir, sa balalu midi' hanye jari pamimpin hang Mesir anri hang istanani.11Katika yiru, hawi bencana kelaparan hang katuluh tumpuk Mesir anri Kanaan, sa ngulah kararaen hant, datu nini takam mahi kaiyuh panguta. 12Kude, hantek Yakub karengei naan gandum hang Mesir hanye nunyu datu nini takam ma yaru irulah pihawian here sa pertama. 13Hang pihawian here sa karueh, Yusuf iwara bahwa hanye yiru pulaksanai here, balalu Yusuf iwara ne'u kulawargani yiru ma Firaun.14Udi hie, Yusuf ngirim pesen palus nerau ammahni hi Yakub anri katuluh kulawarga pulaksanaini sa bajumalah pitumpulu dime ka ulun ne'u hawi ma Mesir. 15Balalu, Yakub tulak ma Mesir palus matei hang yaru, hanye baya datu nini takam. 16Teka yaru pasaran here na hadit ma Sikhem ma tane' sa haut na widi daya Abraham anri sajumalah duit teka kawan iya Hemor hang Sikhem.17Kude, katika magin riet janyi yiru, sa haut na janyi Alatalla ma hi Abraham, bangsa iru magin batammah hene hang Mesir, 18hampe naan raja lain hang Mesir sa puang kataru anri hi Yusuf. 19Raja yiru ngakal bangsa takam nelang manyiksa datu nini takam hampe mamaksa here ngumpe kawan genna hampe here puang kaiyuh batahan welum.20Hang masa yiru, Moses nakayaan hanye tu'u manuwu hang mate' Alatalla. Hi Moses na urus hang lewu ammahni salawah telu wulan. 21Udi hie', hantek hanye na umpe', iya wawei Firaun ngalap anri ngampihanteni iyalah iyani raerai.22Balalu, Moses na uruk ajar hang wuang uras hikmat kawan ulun Mesir nelang hanye bakuasa hang wuang eyau antuh nelang ulah gawini. 23Kude, hantek Moses ganap baumur epat pulu taun, hulet aheng hang wuang ateini ne'u nunung kawan pulaksanaini, sa katurunan Israel. 24Hantek hanye kadinung erang kaulun teka here na perlakukan puang adil daya ulun Mesir, Moses hawi ne'u mambela ulun sa na aniaya iru nelang maleh balalu munu' ulun Mesir iru. 25Moses mina' kawan pulaksanaini sagar kataru amun Alatalla ngami here kasalamaten mitah hanye, kude hayangni here puang kataru.26Hang anrau salanjutni, Moses nunung kawan ulun Israel sa rahat babur, balalu hanye bausaha ngampirakat here, nelang kaeyau, 'U, ang sah naun na ipulaksanai, inun ngulah sa ngampihanang sasameh?' 27Kude, ulun sa ngampihanang pulaksanaini ru ngelah Moses ma lapeh nelang kaeyau, 'Hie' sa ngenat hanyu jari panguasa nelang hakim hang penah kami? 28Inun hanyu hamen munu' aku iyalah hanyu munu' ulun Mesir ru hingkariwe?'29Nyanrengei panner ulun iru, Moses rari mitun teka Mesir balalu jari ulun wa'u hang tane ranu Midian. Hang yaru, hanye jari ammah teka rueh kaulun iya upu. 30Udi ganap empat pulu taun, erang kaulun malekat nantarang diri ma hi Musa hang jumpun haket Gunung Sinai, iyalah lela apui hang padang runrui.31Hantek Moses nantauni, hanye wauh anri paninunganni yiru. Balalu, hantek hanye nyariet ne'u nantau labih lentah lagi, rengeini lengan Alatalla kaeyau 32'Akuleh Alatalla datu nininu, Alatalla Abraham, Alatalla Ishak, Alatalla Yakub.' Moses balalu neter daya takut nelang puang he'ei nantauni labih lentah lagi.33Balalu, Alatalla kaeyau ma hanye, 'Lapas sannal teka pee'nu daya hang awe hanyu minri taati iru tane barasis. 34Aku tu'u-tu'u haut nantau rara' umat-Ku hang tane Mesir, nelang pada haut nyanrengei hanang atei here. Aku haut minau ne'u manyalamat here. Daya yiru mayati, Aku hamen ngutus hanyu ma Mesir.35Moses, sa puang here narime nelang kaeyau, 'Hie' sa nutui hanyu jari panguasa anri hakim hang penah kami?' Hanye yena sa na tutui daya Alatalla ne'u, jari panguasa nelang panyalamat, mitah tangan malekat isa nantarang dirini hang padang runrui. 36Hanye sa mamimpin here kaluar, nelang ngulah mujizat anri kawan siri ajaib hang tane Mesir anri Laut Merah kalahie pada hang jumpun haket salawas epat pulu taun. 37Moses ina sa kaeyau ma bangsa Israel, 'Alatalla sagar membangkitkan ma hanyu erang kaulun nabi nyalah aku hang antara naun ipulaksanai.38Hanye ina erang kaulun sa naan baya ungkup hang jumpun haket baya malekat sa bapanner ma hanye hang Gunung Sinai anri baya datu nini takam hanye haut narime lengan Alatalla sa welum sa haut na anyu ma takam. 39Datu nini takam puang narime nelang puang nu'u anri hi Moses balalu hamen ngampisingkirni, nelang hang wuang atei here pada hamen mulek ma Mesir, 40eyau here anri Harun, 'Ulah ma kami kawan dewa sa sagar takia hang hadapan kami, daya hi Moses ina, sa ngennei kami kaluar teka tane Mesir, kami puang karasa inun sa haut terjadi anri hanye.41Hantek yiru, here ngulah erang kawua patung anak sapi, pada ngami parapah ne'u berhala yiru, nelang here mi'arai mihewu anri kawan pigawian tangan here yiru. 42Kude, Alatalla bapaling teka here anri maladar here nyammah bala tentara langit, iyalah sa haut na tulis hang wuang kitab kawan nabi, 'Inun sa hanyu naan suah ngennei ma Aku kawan situa sa haut na samalis ne'u parapah salawah epat pulu taun hang jumpun haket, u umat Israel?43Hanyu ngennei kemah Molokh baya bintang dewanu, hi Refan, patung sa na ulahnu ne'u na sammahnu, daya yiru Aku sagar ngumpe hanyu ma sabarang Babel.' Amsal 5:25-2744Datu nini takam baisi Kemah Kesaksian hang jumpun haket, iyalah sa haut na wara daya Alatalla hantek bapanner anri hi Moses, ne'u ngulahni sasuai anri gambaran sa haut na dinungni . 45Udi narime kemah yiru, datu nini takam ngenneini masuk sinrah anri hi Yosua, hantek marabut tane here teka kawan bangsa lain, sa haut na singkir daya Alatalla teka hadapan datu nini takam, hampe masa Daud. 46Daud kaiyuh lelu sinta hang hadapan Alatalla anri laku ne'u iyuh ngammuan unengan muneng ma Alatalla Yakub.47Kude, Salomo sa ngammuan erang kawua lewu ma Hanye. 48Kude, sa Mahatinggi puang muneng hang wuang lewu sa naulah daya tangan murunsia, iyalah sa haut na wara daya nabi, 49'Hang langit iru takhtaKu, ammau tane yiru uneng pirarahanKu. Lewu inun sa hamen na ammuan dayanu pi Aku?' Alatalla kaeyau, 'Atawa, inun sa uneng istirahatKu? 50Ang neh tanganKu sa ngulah katuluh ni yena?' Yesaya 66:1-251U, naun kawan ulun sa mape' ulu, sa puang basunat atei anri silu, naun aur nawan Roh Barasis, iyalah datu nini naun! 52Kawan nabi awe sa puang suah na palijara daya datu nininu? Nelang, here munu' kawan ulun sahuan kawan nabi, daya here iwara kabar ne'u pihawian Sang Kebenaran, sa taati haut ngulah hanyu raerai jari pangkhianat dan tukang wunnu. 53Hanyu, sa haut narime Hukum Taurat iyalah sa haut na tahampe daya kawan malekat, kude hanyu puang tau maliharani!"54Hantek here nyanrengei kawan hal yiru, atei here muar rigat nelang girigiten anri hi Stefanus. 55Kude, Stefanus sa haut na tampenu daya Roh Barasis nantau ma ammau langit anri kadinung pihante Alatalla, nelang Yesus sa minri hang tuhi kawan Alatalla. 56 Stefanus kaeyau, "Rengei naun! Aku katantau langit pauka anri Anak Murunsia sa minri hang tuhi kawan Alatalla.57Kude, here nantiak anri lengan sa mehet nelang nutup silu here. Here pakat ne'u nyarang' hi Stefanus. 58Udi hie, here mait hi Stefanus kaluar teka tumpuk balalu mulai medak hanye anri watu. Balalu udi hie, kawan ulun sa kadinung nguka jubah here, nelang ngannakni hang riet pe'e erang kaulun iya bangaran Saulus.59Balalu, here tatap medak hi Stefanus sa nantiak nelang kaeyau, "Tuhan Yesus, tarimeleh rohku." 60Udi hie, nelang nepet ulu' alep, hanye kaeyau anri lengan sa mehet , "Tuhan, ada hampe here nangung dosa yena!" Balalu, udi hanye kaeyau kalayiru hanye matei.Pasal 7

Chapter 8

1Nelang, hi Saulus pada satuju hi Stefanus nawunu. Hi Saulus Ngampibinasa Ungkup hang Yerusalem. Hang andrau yiru, tamam penganiayaan ma ungkup hang Yerusalem, balalu, here katuluh tapisah ma wilayah Yudea andri Samaria, kecuali para rasul. 2Papire ulun barasih ipasar Stefanus andri ngulah here tu'u hanang atei. 3Kude, hi Saulus pada ba usaha ngampibinasa ungkup andri sara mamai hingka lewu isa ma lewu isa. Hanye mamaksa ngenei kawan upu andri wawei, balalu manyarah here ma panjara. Filipus Memberikan Injil hang Samaria4Here, pisah darai nelang nyarita Injil hang Samaria. 5 Filipus minau ma tumpuk Samaria nyarita Kristus.6Andri ulun rama sa isa atei, nyanrengei ma maeh eau Filipus, andri here nyanrengei,ninung siri siri ajaib sa na ulah daya ni, 7daya, roh - roh ala murun kaluar hingka ulun - ulun sa na rasuk ni,andri mi uwik andri lengan sa mehet,andri rama ulun lumpuh timpang na samare daya ni. 8Daya yiru, naan ka arayen hante hang tumpuk nyiru.9Hang, tumpuk yiru naan erang ka ulun sa bangaran hi Simon sa haut papire lawah ni haut ngulah rama ulun hang Samaria, wauh neu alimu sihir ni Hanye kaeau ma here hanye ulun sa bapangaruh. 10 Balalu katuluh ulun, hingka sa rumis hampe sa dedeh bapaner,' ulun yiri hanye yiru kekuaten Allah sa na eau 'Hante''. 11Balalu ,here ngami perhatian ma hanye daya haut lawah ngulah here wauh daya alimu sihir ni.12 Kude,udi ulun ulun yiru mampersaya Filipus iwara sa nyarita Injil Kerajaan Allah andri ngaran Kristus Yesus,here na apanrus hau upu atawa wawei . 13Hi Simon pada parisaya ,nelang dami udi na apanrus ,hanye baya andri hi Filipus, andri hanye kadinung ba masam - masam mukjizat andri siri - siri ajaib sa terjadi ,hanye jari takjub.14Hantek yiru jua,hantek rasul -rasul hang Yerusalem karengei kawan ulun Samaria haut narime Firman Allah, Here balalu ngutus hi Petrus andri Yohanes mayaru. 15sa hawi andri badua ma here nampan here narime Roh sa barasis. 16 Daya ,Roh barasis huan minau ma erang ka ulunpun hingka here ,here ekat haut na apanrus hang huang ngaran Tuhan Yesus. 17Balalu, Petrus andri Yohanes nganak tangan ni ma amau ulu here nampan here narime Roh sa barasis.18Hantek Simon kadinung daya Roh barasis na ami ni mitah penumpangan tangan rasul - rasul, Simon pitawara duit ma rasul - rasul yiru, 19andri bapaner, " ami pada ma aku kuasa yiru nampan tiap ka ulun sa daya ni na tumpangkan tangan narime Roh barasis."20Kude, Petrus kaeau ma hi Simon, " semoga duit nu yiru nyalaka nu daya hanyu bapikir hanyu tau ka ayuh karunia Allah andri duit! 21Hanyu puang kaayuh bagian atawa hak huang hal yini, daya huang atai nu puang mawitu hang hadapan Allah. 22Jari batobatlah hingka kejahatan ni yiru andri balaku dua ma Tuhan, jika mungkin, niat atei nu kaayuh na ampunkan ma hanyu. 23Daya, aku kadinung hang huang aperu nu sa pait andri huang jaratan kejahatan.24Balalu, Simon kaeau, " Badualah ma Tuhan nampai inun sa haut hanye kaeau ru puang wuah ma hanyu25udi yiru here ngami kasaksian nelang iwara firman Tuhan , hi Petrus abdri Yohanes mulek ma Yerusalem. Balalu pakiaan ni , here iwara kabar maeh yiru hang kawan tumpuk hang Samaria.26Balalu, malaikat Tuhan bapaner ma hi Filipus, " Mindri amuan tulak ma salatan, ma lalan sa minau hingka Yerusalem nuju Gaza. Lalan yiru lalan sa suni haning. 27Falipus pada amuan palus tulak, maka dinung ni ulun Etiopia, erang kaulun sida - sida pejabat pengadilan sri kandake, Ratu kerajaan etiopia hanye batanggung jawab ma harata sang ratu. Balalu hanye hawi ma Yerusalem kai sambayang, 28dami hanye mudi, nelang maharung hang huang ni nelang membasa kita Nabi Yesaya.29Balalu Roh iwara ma Falipus, " tulak andri sanrie kareta yiru. 30Balalu, hi Falipus nampat ma kareta yiru andri nyarengei ulun yiru lagi membasa kita nabi Yesaya, Filipus nunti ma hanye," inun hanyu kataru sah nabasa nu ri ?" 31ulun nyiru kaeyau, "kalaawe aku tau, sedangkan ngga uweng sa ulun ngajar aku ?" Balalu, hanye ngundang hi Filipus mamai ma kareta ni andri maharung baya ni.32Hantek yiru, bagian hingka kitab suci sa rahat na basa ni " hanye na enei yaleh erang ka ukui babiri na unengan panyamalisan, andri erang ka ukui babiri rahat na cukur wulu ni suni haning puang nguku wawa ni. 33hang huang kepapaan ni, sa puang adil ma rabut teka hanye.34Udi yiru, sida - sida nyawab andri bapaner ma Filipus, " Aku ilaku ma hanyu, hinye sa Nabi kaeyau, ma diri ni atawa ma ulun lain. 35Balalu, hi Filipus nguka wawa ni, andri mulai hingka kitab Barasis ni ngenei lengan Alatalla ne'u Yesus ma here36Here tulak hang huang pakiaan, here hampe hang unengan sa baranu, andri sida - sida yiru kaeyau, " dinung yiru, naan ranu! inun sa nalang aku kai na andrus ? 37Balalu Filipus kaeyau " amuan hanyu parsaya andri sapenu atai iyuh hanyu na apandrus ?" tuing ni aku parsaya ma Yesus Kristus Anal Allah. 38Balalu, sida - sida yiru ma rentah kareta yeru tarie here Palus minau ma ranu Filipus baya sida - sida here na apanrus.39Dami here kaluar teka ranu Amirue Alatalla ngenei Filipus tulak, sida - sida iru puang kadinung here lagi here nampalus kiaan ni andri arai atei. 40Kude hanye rehat mitah yiru, hanye nyarits injil ma katuluh tumpuk hampe kaisarea.Pasal 8

Chapter 9

1Kude, Saulus, gaha ngulah ngancam nelang munu murid -murid Tuhan, tulak nadap imam besar, 2Saulus laku surat, sa na tuju ni ma sinagoge hang Damsyik himpan hanye karasa hiye sa parsaya ma Tuhan, upu atau wawei, hanye tau ngenei here neo na hukum hang Yerusalem.3Sa lawah hanye takia, hanye magin riet ma damsyik, senga salenga naan sahaya tika langit ngawuriung hanye. 4 lalu, hanye lawu ma tane nelang karengei lengan isa bapaner andri hanye, "Saulus, Saulus, daya inun hanyu manyiksa Aku ?"5Saulus nunti, "hie sa Hanyu, Tuan ?" hanye, kaeyau "Aku lah Yesus, sa na siksa daya nu. 6 kude, ammuan masukleh ma kota, die hanyu na wara inun sa harus na gawi daya nu." 7Ulun rama sasindrah andri Saulus, mindri saulus suni udi karengei lengan nyiru, kude puang kadinung naan ulun lain.8Saulus mindri hingka tane, biar mate ni tauka, hanye puang katantau inun - inun. belalu, ulun - ulun iru negei tangan ni ngayak hanye masuk ma damsyik. 9salawah telu andraw, Saulus puang tau ninung hanye pada puang tau kuman andri puang uut ranu.10 ketika iru, naan erang kaulun murid hang damsyik, sa bangaran Ananias. Tuhan bapaner ma hanye hangwuang paninungan ni, "Ananias!" belalu, Ananias nyangai" ina aku, Tuhan". 11belalu, Tuhan bapaner ma hanye, "amuan tulak leh ma lalan sa na antuh lalan lurus, hang lewu yudas, antara ulun tarsus sa bangaran Saulus dinung ulun iru, rahat laku dua, 12Hanye haut kaiyuh paninungan neo naan erangkaulun sa bangaran Ananias hawi lalu hanye nganak tangan ma amau ulu himpan hanye tau ninung lagi."13Kude, Ananias kaeyau, "Tuhan, aku haut nyarengei teka ulun rama neo ulun yiru, tuhuu kairu wahai ni hal isa puang maeh sa haut na gawi ni nadap umat kudus Nu hang Yerusalem, 14hang yina hanye naan kuasa hingka imam - imam kepala neo nyamak nelang nuruk ka'tuluh ulun sa nerau ngaran Nu". 15Kude, Tuhan bapaner ma hanye, "tulak leh daya ulun ina lah alat sa na pidi daya ku neo ngenai ngaran Ku ma hadapan bangsa - bangsa sa lain andri raja - raja, andri paulus ma bangsa israel. 16Daya nyiru aku sagar nutuy ma hanye, kaawe hante ni hanye harus rara neo ngaran Ku.17Kude, Ananias tulak belalu masuk ma lewu nyiru, balalu hudi hiye nganak tangan ni ma amau ulu Saulus, hanye bapaner " plaksanai ku Saulus, Tuhan Yesus, nantarang diri ni ma hanyu sa huang kiyaan nu ma yati,neo ngirim aku hampan hanyu tau kadinung lagi andri na tampenu roh sa barasis". 18Hantek lawu teka mate ni banda ialah sihi - sihi belalu hanye tau kadinung lagi. Hudi hiye, hanye amuan palus naampandrus. 19Nue, haut udi kuman, Saulus kuat. hanye andri murid-murid Tuhan ni hang Damsyik papire andrau.20Andri, Wansit hanye nyarita Yesus hang sinagoge - sinagoge andri bapaner, " Yesus yiru anak Alatalla." 21Katuluh ulun sa nyarengei ni wa'uh andri bapaner , "ang'neh hanyeri sa naan hang Yerusalem sa munu here sa ngantuh ngaran yiru sa haut hawi ma yati andri maksud ngenai here huang keadaan ta jarat ma hadapan imam - imam kepala ?". 22Kude, Saulus sa makin kuat andri membingungkan ulun - ulun Yahudi sa muneng hang Damsyik andri membuktikan bahwa Yesus adalah Kristus.23Haut ganap papire andrau, ulun - ulun Yahudi sapakat sameh - sameh kai munu hi Saulus, 24balalu pipakatan nyiru haut rasa Saulus. here nyaga wawa nawang ka andrau andri kamalem supaya here ka'ayuh munu ni. 25Kude, murid -murid Saulus ngenai ni hantek kamalem andri nampinau ni mitah pagar andri nampinau ma ime hang huang karanjang.26Hantek Saulus hampe hang Yerusalem, Hanye mansuba bagabung andri para murid. Kude, here katuluh takut andri hanye daya puang parsaya daya hanye murid. 27Namun Barnabas menggandeng Saulus andri ngenei hanye ma para rasul, balalu nyarita ma here kaawe hanye haut kadinung Tuhan hang huang perjalanan, bahawa Tuhan haut bapaner ma hanye, andri kaawe hanye andri heei bapaner huang ngaran Yesus hang Damsyik.28Andri, Saulus sameh - sameh andri here wayah here suluk andri kaluar hingka Yerusalem andri bapaner abdri heei huang ngaran Tuhan. 29Hanye bapaner andri basual andri ulun Helenis, kude here bausaha kai munu ni. 30Hantek pulaksanai saiman karasa hal yina, here ngenei ni minau ma Kaisarea andri menyuruhnya ke Tarsus.31Daya yiru, jemaat hang Yudea andri Galilea andri Samaria kaayuh damai bertumbuh. Andri welum huang Tuhan andri huang Roh barasis, here balalu batambah rama huang. 32Katika, Petrus ngaliling unengan yiru, hanye pada ngapung kawan ulun -ulun barasis sa muneng hang Lida.33Hang nyiru, kahaba erang ka ulun sa bangaran Eneas, sa haut angkading hang uneng pa andrean ni salawah walu taun daya hanye maleme makupek. 34Balalu, Petrus kaeyau ma hanye, " Eneas, Kristus Yesus nyamare hanyu. Amuan andri na barasis uneng nu manyeru!" katika yiru jua, Eneas amuan. 35Balalu, katuluh ulun sa muneng hang lida andri saron ninung ni, andri here iwaleng ma Tuhan.36Hantek hang yope, naan ungkup sa bangaran Tabita, arti ni Dorkas, hanye penu andri perbuatan sa ma'eh andri sadakah. 37Hang katika andrau yiru, hanye mekum palus matei. Balalu , kawan ulun ngandrus hanye, balalu naamikading hang amau ruang.38Daya Lida tete riet Yope, kawan ungkup karengei Petrus naan hang yaru, balalu nunyu rueh ka ulun nunung hi Petrus ilaku ma hanye, " Ada hanye nga'an tulak ngapung ma unengan here!". 39Balalu Petrus mindri andri tulak sindrah here. Balalu hanye hampe, here ngenei Petrus ma ruang amau. Katuluh kawan wawai walu mindri hang tuhi Petrus andri nungkau, andri ngampidinung tunik - tunik andri pama sa lain biasa ni naulah daya Dorkas hantek hanye sa masih baya andri here.40Namun, Petrus nunyu here katuluh kaluar, balalu hanye ilaku dua nelang nepet pee balalu balukup, balalu hanye iwaleng ma bangkai Tabita andri hanye bapaner, " Tabita, amuan", balalu wawei yiru nguka mate ni ukirat hantek hanye kadinung hi Petrus,hanye ta sa harung.41Petrus nyuruh tangan na hanye andri mgarawah hanye mindri. Balalu, andri nerau kawan ulun - ulun sa barasis andri kawan wawei walu, hanye nantarang wawai yiru, hanye welum. 42Balalu kejadian yeru tersiar habar hang Yope, rama ulun persaya ma Tuhan. 43Balalu Petrus muneng hang Yope andri erang kaulun upu sa bangaran Simon, penyamak kulit.Pasal 9

Chapter 10

Petrus andri Kornelius 1Hindra katika, hang Kaisarea naan erang ka ulun upu bangaran ni hi Kornelius, hanye erang ka ulun kapten "Pasukan Italia". 2Hanye ulun sa maeh atei anri takut ma Alatalla, nelang katuluh kulawarga, ma Alatalla hanye ngarawah kawan ulun sa paua nelang hanye saratang badoa ma Alatalla.3Kakira andrau kariwe, pukul telu hanye kadinung anri bawilah hawuang paninunganni , erang ka ulun malekat Alatalla hawi balalu nerau hanye, "Kornelius!" 4 Hi Kornelius nantau malekat yiru nelang takut balalu kaeau, " naan inun tuan ?" Malekat yiru kaeau" Doa-doanu nelang pikaeh ateinu haut natarime daya Alatalla balalu Alatalla ngitung hanyu. 5 Itati huyu ulun tulak ma Yope. Nerau hi Simon sa ngaranni budas hi Simon Petrus, 6 Hanye umba amalem hang lewu erang ka ulun tukang kudit bangaran hi Simon, sa muneng hang pinggir pantai.7 Udi malekat bapaner anri hi Kornelius yiru tulak, hi Kornelius nerau rueh ka ulun palayan lewuni anri erang ka ulun anggota tantara pangawalni sa mawitu bujur takut ma Alatalla. 8 Hanye nyarita ma here inun sa haut dinung nelang rengeini yiru, balalu hanye nunyu tulak ma Yope.9Hang anrau isani, tawuk here magun hang pakian nelang kiaan nelang kai hampe Yope, Hi Petrus mamai ma ambau hapau nampan badoa. 10Balalu hanye kalauan tuu kakan ikuta. Tawuk yiru anakuta ganyah nasadia, salenga hanye naan paninungan. 11Hanye kadinung langit wawanga balalu naan yalah kain hante bapusing epat gagueng, naului ma tane. 12Hawuangni naan papire masam kawan eha sa bapee epat, naan kawan eha sa ilansar nelang naan kawan wurung liar.13 Balalu naan lengan sa kaeau ma hanye, " Petrus, amuan! Samalis palus kuta ! 14 Hi Petrus nuing, " Puang, Tuhan ! Huan suah aku nguta kawan sa haram nelang padi. 15 Kude lengan yiru kaeau lagi ma hanye, " Inun sa haut naeau daya Alatalla halal, ada hanyu nganggap yiru haram". 16 Paninungan yiru kakune hampe telu kali, udi yiru kain yiru balalu paenat ma amau langit.17 Hi Petrus bingung mamikir inun arati teka paninungan yiru.Ganyah hi Petrus mamikirni, kawan ulun nahuyu daya Kornelius kahaba lewu Simon nelang here haut minri hang hadapan wanawang. Balalu here nerau ulun 18 Palus nunti, " Inun hang yiti naan tamu amalem, sa bangaran hi Simon Petrus?.19 Ganjah hi Petrus magun mamikir inun arati teka paninungan yiru , Roh Alatalla kaeau ma hanye. " U Petrus, naan telu kaulun rahat ngatara hanyu. 20 Amuan hayu hinang inau ma imbe nelang ada ragu-ragu hulu umba here, daya aku sa nunyu here" 21 Hi Petrus balalu minau ma imbe palus kaeau ma kawanulun yiru " Aku sa naantara daya naun. naun hawi lepuh inun?"22 Here kaeau, " Capten Kornelius hanye ulun maeh atei anri takut ma Alatalla, sa karasa katuluh ulun Yahudi, Takam haut na kaitung daya malekat barasis sa nunyu hanye hawi ma lewu nyarengen eau". Hi Petrus balalu ngenei 23 Here amalem hang yiru. Hang kaayat unini hi Petrus ammuan balalu tulak sindrah anri here, anri papire kaulun sa parisaya teka Yope umba nengau.24 Anrau udi yiru here hampe hang Kaisaera. Hi Kornelius haut naanrei daya pulaksanaini baya kawan hengauni sa riet anri hanye.25 Balalu mawuang manalu hanye palus suntup ma pe'e hi Petrus. 26 Kude hi Petrus ngarawah ngapindri anri kaeau , "Ammuan " aku pada murunsia.27Nelang hanye magun bapaner anri hi Kornelius, hi Petrus masuk mawuang lewu. Hang yiru hanye kadinung rama ulun haut bakumpul. 28 Balalu hi Petrus kaeau ma here," Naun karasa kawan ulun sa Keji ma ulun Yahudi. Ganta atawa bahubangan ma ulun puang Yahudi daya Alatalla haut nuju ma aku daya aku harus ngantuh haram atawa sa najis . 29Yiru sababni tawuk hanyu puang kabaratan hantek aku nunyu hawi. Sabab taati aku nunti hamen karasa inun alasanni hanye nerau aku hawi?"30 Hi Kornelius kaeau," Epat anrau sa haut tapitah, hampe anrau yena , pukul suwei, aku rahat badoa hang lewu, aku kadinung ulun minri hang hadapanku mamakai baju yiru rariyap. 31 Balalu hanye kaeau, " ma Kornelius doanu haut nasarengei nelang kaitung pikaeh ateinu hang Alatalla 32 Sababni yiru hanye nuyu ulun ma Yope balalu laku hi Simon sa naantuh hi Petrus nunyu hawi. rahatan amalem hang lewu Simon naan ulun panyamak kudit , lewuni hang iring laut'. 33 Yiru sababni aku wansit nunyu ulun ma hanyu, Nelang hanyu tuu maeh atei hamen hawi. Itati kami katuluh bakumpul hang iti, hang hadapan Alatalla, nampan nyarengei sagala inun sa haut naperintah ni ma hanyu daya Alatalla."34 Balalu hi Petrus nguka wiwi ni kaeau" Itati, aku tuu-tuu karasa Alatalla puang mambeda katuluh ulun. 35 Kude hang tiap bangsa, ulun sa takut anri hanye nelang ngulah sa bujur, sa mihewu ma Hanye.36 Lengan Alatalla nasa tahampe daya bangsa Israel mabarita kabar maeh mitah Kristus Yesus, Hanyeleh Alatalla ma takam katuluhni. 37 Hanyu raerai sakarasa sa haut terjadi hang katluh Yudea, hingka Galilea, haut na babtis sa Yohanes habarnie. 38 Hanyu karasa hi Yesus, ulun Nazaret, kala awe Alatalla mangurapi ruh barasis anri kuasani, hanye meile nang kaeh ulun sa na kahanangen daya ruh jahat daya Alatalla nyidrah hanye.39Kami na kawan saksi hingka katuluh sa na karaja Yesus, puang ekat hang tumpuk ulun Yahudi likan hampe hang Yerusalem. Here haut munu hi Yesus palus nyalib hanye. 40Kude, Alatalla ngampi amuan hanye andrau ka telu palus ngalalea, 41puang ma katuluh ulun, kude ma kami, kawan saksi yang haut na pidi daya Alatala sahuan ina, sa kuman welum baya hanye udi hanye amuan teka penah ulun matei.42 Nelang, hanye mamarintah nunyu iwara kabar maeh yeru ma ulun katuluh nelang ngami kasaksian hanye bawilah tuu haut na enat daya Alatalla Jari hakim kawan ulun sa magun welum nelang ma kawan ulun sa haut matei. 43 Katuluh ulun nabi iwara neo hanye kaeau himat ulun sa parisaya ma Yesus sagar naampuni dosani makai Kuasa teeka Yesus Kristus.44Ganyah hi Petrus magun bapaner ruh Alatalla minau nelang nguasa kawan ulun sa nyarengei kabar yiru. 45Kawan ulun Yahudi sa parisaya ma Yesus nelang umba hi Petrus teka Yope, katuluhni wauh kadinung Alatalla pada ngami ruhni ma kawan ulun teka bangsa lain46 Sabab here karengei ulun yiru bapaner hang wuang wahai masam bahasa nelang nawat hante Alatalla. 47 Balalu hi Petrus kaeau. Dinung, kawan ulun yati haut kaiyuh ruh Alatalla sameh kala takam. Jadi inun tau ulun mahalangi here nampan nabaptis makai ranu? 48 Balalu hi Petrus nunyu here nampan nabaptis hang wuang ngaran Yesus Kristus. Udi yiru here ilaku nampan hi Petrus muneng baya here papire anrau lawahniPasal 10Petrus andri Kornelius

Chapter 11

PETRUS MULEK MA YERUSALEM 1Hang helang yiru, kawan rasul anri kawan ulun sa parisaya hang Yudea karengei bahwa kawan ulun sa puang Yahudi pada haut narime lengan Alatalla. 2Daya yiru, hantek hi Petrus tulak ma Yerusalem, kawan ulun basunat puang susuk panner anri hanye, 3nelang kaeyau, "Hanyu tulak baya kawan ulun puang basunat nelang kuman baya here."4Daya yiru, hi Petrus manarang secara baurutan ma here katuluh nelang kaeyau, 5" Aku rahat badoa hang Yope, nelang hang wuang keadaan puang sadar, aku nantau isa paninungan, iyalah erang kalammar kain hante naampinau, sa paului anri kaepat pusingni teka langit, nelang banna iru nyanriet aku. 6Hantek aku ninungi, Aku nyampining nelang kadinung kawan satua bapee epat hang ammau tane, kawan satua liar, kawan satua ilansar, anri kawan wurung samiding.7Balalu aku karengei naan lengan sa kaeau ma aku, ' Hayu Ammuan, Petrus, Samalis kawan satua palus na kuta !. 8Kude aku nuing, Puang Alatalla! huan suah aku nguta kawan kutaen sa haram nelang padi palus ma wawa9 Kude lengan yiru kaeau lagi teka langit, ' Barang sa haut naeau daya Alatalla halal ada naantuh haram! 10Aku kadinung hal yiru hampe telu kali balalu akhirni katuluhni paenat mulek ma surga.11Hang tawuk yiru pada telu kaulun teka Kaisarea, sa nautus nunung aku, hampe hang lewu unenganku amalem. 12Balalu ruh Alatalla nunyu aku tulak sinrah baya here anri puang ragu-ragu. Kaenem pulaksanai yiru pada umma baya aku, nelang kami katuluh masuk mawuang lewu . 13Udi yiru hanye nyarita ma kami wanguni hanye kadinung erang kaulun malekat minri hang lewu ni nelang kaeau , ' Huyu ulun ma Yope nerau erang ka ulun upu bangaran hi Simon Petrus hawi ma ina.14Hanye sagar nampe ma naun nyalamat hanyu anri katuluh ulun sa muneng hang lewunu.15Nelang tawuk aku mulai bapaner kalayiru, Ruh barasis hawi ma ammau here, sameh kala sa jari ma takam hang awalni tawuk hie.16Balalu aku kaitung, Alatalla kaeau, 'Hi Yohanes mambaptis makai ranu, kude naun sagar nabaptis makai Ruh Alatalla.17Jari, amun Alatalla ngami karunia sasameh ma here kala pangamian sa kala naammini ma takam hang tawuk takam parisaya ma Alatalla Yesus Kristus, Daya yiru , puang tau pada aku nguring Alatalla ! 18 Udi karengei yiru, here puang mambantah lagi. Balalu here nawat Alatalla , here kaeau" Amun kala yiru, kawan ulun sa puang Yahudi pada naammi kasampatan daya Alatalla nampan batubat teka kawan dosa here nelang ka ingkam welum sajati.19Dami udi, ulun-ulun tapisah,daya na aniaya sa tarjadi anri hi Stefanus hampe ma Fenisia, Siprus anri Antiokhia, Here iwara kabar teka Alatalla ekat ma kawan ulun Yahudi. 20Kude teka here sa parisaya yiru, naan sa baasal teka Siprus anri Kirene, naan pada kawan ulun sa tulak ma Antiokhia nelang iwara ma ulun-ulun Helenis, kabar maeh neu Yesus yiru ma kawan ulun sa puang baagama Yahudi. 21Kuasa Alatalla naan hang here hampe rama ulun balalu parisaya nelang nyarah tenga ma Alatalla.22 Sarita neu kawan kajadian yiru hampe pada ma ungkup hang Yerusalem . Daya yiru balalu ngutus Hi Barnabas ma Antiokhia. 23 Nelang tawuk yiru Hi Barnabas hampe yaru, balalu kadinung kaawe wangun Alatalla mambarkati kawan ulun yiru, hanye tuu arai. Balalu hanye ilaku nampan here tuu-tuu satia ma Alatalla anri sagalis atei. 24 Sabab hi Barnabas yiti ulun sa maeh atei nelang nakuasa daya Ruh Alatalla nelang tuu parisaya ma Alatalla hampe rama ulun parisaya ma Alatalla.25Kamulek hi Barnabas , tulak ma Tarsus ngantara hi Saulus. 26 Udi panalu hi Saulus, hanye ngising hi Saulus ma Antiokhia pas erang taun lawahni here bakumpul baya ungkup hang yaru nelang ngajar rama ulun, Hang Antiokhia yiru kawan sa parisaya ma Yesus Kristus palanungkai kala iti naantuh kawan ulun Kristen.27Tawuk yiru naan papire nabi hawi teka Yerusalem ma Antiokhia. 28Teka here yiru naan sa bangaran hi Agabus, daya kabahumen Ruh Alatalla hanye nuju hang litar dunia , nelang hang tawuk Kaisar Klaudius marentah.29Balalu katuluh kawan ulun sa umma Yesus yiru mira pakat neu ngirim bantuan ma kawan pulaksanai here sa muneng hang Yudea, tiap tenga ngami kamampuanni 30Pipakatan yiru natampalus, ngirim bantuani ma matuhe ungkup metah tangan hi Barnabas anri hi Saulus.

Chapter 12

1Waktu yiru, Raja Herodes ngenat tangan ni, ma papire kaulun teka jemaat neu menganiaya here. 2Hanye munu hi Yakubus Pulaksanai Yohanes, andri pedang.3 Dami hi Herodes kadinung ulahan ni ngampi sanang atei ulun Yahudi, hanye nampalus nyama hi Petrus pada. Kejadian yiru terjadi salawah Hari Raya Rote Puang Baragi. 4Udine hanye nyama hi Petrus, hanye nampasuk ma wuang penjara andri manyarah hanye ma epat pasukan prajurit nampan mengewasi ni,maksut ni, udi Paskah, ngenei hanye ma hadapan ulun hene.5Balalu, Petrus natahan hang wuang penjara, kude lakudua ungkup ma hi Petrus nuju Alatalla puang witus-witus. Malekat Tuhan Ngaluar hi Petrus hingka Penjara 6Hang suatu malem, ganyah hi Herodes kai ngenei hi Petrus kaluar, Petrus ganyah mandre hang helang rueh kaulun prajurit, na huruk andri rueh rantai,kawan penjaga hang hadapan wawanawang ganyah ngawasi penjara.7lalu, dinung, erangkaulun malekat Tuhan mindri hang riet Petrus balalu cahaya tarang hang sel penjara yiru,bulu malekat yiru nepuk hengkang Petrus balalu ngamuan hanye, andri kaeau,"Hinang amuan!"Balalu, kawan rantai yiru lawu pauka tika karueh tangan ni. 8 Bulu, malekat yiru kaeau ma hanye,"Huruk pingang nu andri pakai sandalnu." balalu hanye ngulah kalayiru. Udiyiru malekat yiru kaeau ma hanye, "Pakailah jubahnu balalu uma aku!"9Balalu, Petrus kaluar uma malekat yiru. Hanye puang karasa inun sa ganyah terjadi mitah malekat yiru nyata,kude ngakira hanye ganyah kadinung suatu paninungan. 10 Dami here mitah penjaga kaisa andri karueh, here hampe hang wawanawang jatang sa nuju ma kota. Wawanawang yiru pauka raeraini ma here, balalu here kaluar takia hampe hang lorong, balalu salenga malekat yiru nanan hi Petrus.11Udi yiru ariai hi Petrus kataru inun kajadiani sa haut wuah hanye, hanye balalu kaeau, " Itati aku karasa himat Alatalla tuu-tuu haut ngirim malekatni nampan napas aku teka kuasa Herodes nelang teka kantatuluh inun sa sagar naulah daya bangsa Yahudi ma aku. 12 Dami kataru kajadian yiru, hi Petrus tulak ma lewu Maria, ineh Yohanes sa naantuh pada hi Markus. Hang yiru rama ulun bakumpul nelang badoa.13Hi Petrus nalitik wanawang luar balalu erang kaulun palayan wawei bangaran hi Rode, hawi le[puh nguka wanawang.14 Hanye balalu kataru lengan Petrus. Daya kalayiru araini, hanye iwawasit mulek hampe puang kaitung nguka wanawang balalu iwara ma ulun rama hang yiru hi Petrus naan hang luar. 15Ulun kaeau ma hi Rode " Hanyu rapui" eau here kude hi Rode bajuju kaeau hanye yiru hi Petrus. Balalu here kaeau "Yiru malekat".16Hantek yiru hi Petrus magun nalitik wanawang. Here balalu nguka wanawang palus kadinung hi Petrus, here wauh tatuu. 17 Hi Petrus ngami tanda makai tanganni nampan here suni, udi yiu hanye balalu nyarita kewangun Alatalla haut nginsing hanye kaluar teka panjara. Hanye balalu kaeau."Wara ma hi Yakobus anri kawan pulaksanai sa lainni pada ". Udi yiru hi Petrus balalu nanan unengan yiru tulak ma unengan sa lain.18Hang kaayat uni kawan tantara pangawal geger. Here bingung neu kawan kajadian anri hi Petrus. 19 Hi Herodes balalu nunyu ulun ngantara hi Petrus, kude here puang tau kahaba hanye. Hi Herodes balalu mrentah nampan kawan tantara pangawal natunti balalu nawunu. Udi yiru hi Herodes tulak teka Yudea balalu muneng papire lawah hang Kaisarea.20Hi Herodes sangit tatuu ma kawan ulun Tirus anri Sidon, Daya yiru here sinrah hawi mangadap hi Herodes . Mulani here ngatau hi Blastus, sa ngapala istana Herodes , hampe hanye umma here. Udi hie here tulak mangadap hi Herodes, here balalu ilaku badamai , daya wilayah here kawan anakuta numma mihanri hang wilayah Raja Herodes.21Hang hinra anrau sa haut natukas, hi Herodes makai pakaian kabasarani maharung hang kursi karajaan balalu mulai bapidato hang hadapan rakyat.22 Kawan rakyat sa rahat nyarengen yiru basurak nelang kaeau " Iti lengan dewa, puang lengan murunsia !" 23 Hang hantek yiru pada malekat Alatalla nampar hi Herodes, daya hanye puang mahormat Alatalla. Hi Herodes kuta sasing balalu matei.24Kude lengan Allahtala batamah bertumbuh dan berlipat ganda, 25 balalu, Barnabas andri Paulus mudi hingka Yerusalem udi here haut jari pelayanan here, '""nelang here ngenei hi Yohanes, sa naantuh pada hi Markus.

Chapter 13

1Hindra katika, naan hingka penah ungkup Antiokhia, here nabi andri here guru, hanye yiru Barnabas, Simeon sa naantuh Niger, Lukius hingka Kirene, Menahem sa na palihara mira andri Herodes, raja wilayah, andri Saulus. 2 Tawuk here rahat sambayang ma Tuhan nelang puasa, Roh Kudus kaeyau ma here," pidileh hi Barnabas andri hi Saulus hulung ma Aku neu tugas sa neu yiru Aku haut nerau here," 3 Udi yiru, udi here miaret nelang laku dua, sindrah ipameat palat tangan here hang amau Barnabas andri Paulus, balalu ngutus here rueh tulak.Barnabas andri Paulus hang Pulau Siprus.4Dami , udi nautus daya Roh Barasis, Barnabas andri Saulus minau ma Seleukia, hingka yaru here balayar ma Siprus. 5 Hantek here hampe hang Salamis, here ngabar lengan Allahtala hang sinagoge-sinagoge ulun Yahudi , balalu here pada ngenei Yohanes jari walah here.6 Hantek here tulak menjelajahi katuluh pulau hampe ma Pafos, here kahaba erang kaulun tukang sihir, erang kaulun nabi palsu Yahudi, sa bangaran 7Hanged sindrah Prokonsul Sergius Paulus, erang kaulunsa pintar, sa laku Barnabas andri Saulus hawinunung hanye nelang hamen nyanrengei Lengan Allahtala . 8 Kude, Elimas, tukang sihir yiru, daya kala yiru ngaranni na tarjemah kan, Mawson hi Barnabas andri Saulus, nelang bausaha nyantawang hingka imanni.9kude , Saulus , sapada na kenal sebagai Paulus, na tampenu andri Roh Barasis, hanye maneneng Elimas, 10nelang kaeyau, " U hanyu, sa penu andri kawan tipu muslihat nelang kawan kajahatan, hanyu ri anak Iblis, hanyu ri musuh hingka katuluh sabujur, puang hamen kah hanyu taduh nyantawang lalan Tuhan sa mawitu?11 Taati, inileh, tangan Tuhan hawi ma amauhanyu andri hanyu sagar pehe nelang puang kaini mateandrau salawah papire waktu." hantek yiru pada, kabut andri piiyeng minau maamau hanye nelang hanye tulak bakaliling ngantara ulun neo nganyak tangan ni. 12 Balalu, Prokonsul yiru jari parisaya hantek hanye kadinung kajadian yiru , hanye mannam daya ajaran neu Tuhan. Paulus andri Barnabas tulak ma tumpuk Antiokia hang wilayah Pisidia.13 Hindra katika, Paulus andri ulun rama sa sindrah hanye balayar hingka Pafos hampe ma Perga, Hang Pamfilia, kude Yohanes nanan here dan mulek ma Yerusalem. 14 Kude, Saulus andri Barnabas manarusakan pakiaan hingka Perga hampe Antiokia, hang Pisidia. andri, hantek andrau sabat, here tulak ma sinagoge palus maharung hang yaru. 15Dami udi pambasaan Hukum Taurat andri buku kawan nabi, kawan pamimpin sinagoge nuyu ulun bapaner ma karueh rasulyiru, " kawan pulaksanai, amun naun naan nasehat samahibur ma ulun ramayiri, bapaner leh."16 Balalu, Palus mindri nelang ngami isyarat andri tangan ni nelang kaeyu, U naun ulun Israel andri hanyu sa takut andri Allahtala , rengei! 17 Allahtalla bangsa Israel iti haut midi nini datu takam palus ngampi hante bangsa takam salawah here muneng hang tane Mesir nelang andri tangansa paenat, Hanye ngenei here kaluar hingka yaru. 18salawah kurang labis epat pulu taun, Hanye basabar nadap kalakuan here hang padang gurun.19udi Hanye nyamawai pitu bangsa hang tane Kanaan, Hanye mambagi tane yiru. 20Katuluh yiru tajadi kira- kira salawah 450 taun. Udi yiru, Allahtala ngami ma here hakim- hakim hampe zaman nabi Samuel.21Kamulek, here ilaku erang kaulun raja, Allahtala ngami hi Saul anak upu Kish, teka suku Benyamin, salawah epat pulu taun. 22Udi Allatala ngidar hi Saul, Allahtala ngenat hi Dawit neu jari raja here, kalayiti sa naeau Allahtala neu hi Dawit, Aku haut kahaba hi Dawit, anak upu Isai, erang ka ulun sa ngampi sanang atei KU, sa sagar nampalus kabahumen Ku."23Hingka keturunan ulun iti, Allahtala, sasuai janji NI, ngenei ma bangsa Israel erang kaulun Juru salamat, hanye yiru Yesus.24 Yohanes haut iwara sahuanni tetang baptisan partobatan ma katuluh ulun Israel . 25 Nelang samantara Yohanes tiba pijumpuhan pagawiaan ni , hanye bapaner, hanyu ngakira hiye Aku na?Aku puang Hanye. Kude dinung leh, Erangkaulun sahawi udi aku,sarumpah hang pee Ni gin aku puang patut nguka ni.26Pulaksanai katuluh katurunan Abraham nelang katuluh ulun hang penah naun sa takut andri Allahtala, ma takam kabar kasalamatan iti na wara. 27 Sabab here sa muneng hang Yerusalem andri kawan pamimpin here, sa puang kataru Hanye andri paham ajaran kawan nabi, sa na basa tiap andrau sabat, haut menggenapi ajaran kawan nabi yiru hampe nukum Yesus.28isa pun mahi here kahaba alasan inun pun neu hukuman matei, here ilaku Pilatus neu munu Hanye. 29 andri , hintek here jumpuh katuluh sahaut natulis neu Hanye, here ngampinau Hanye hingka kayu Balsangar nelang ngampiangkading Hanye hang wuang pasaran.30Kude, Allahtala ngamuan Hanye hingka penah ulun matei, 31 nelang salawah papire andrau, Yesus nantarang tenga ma kawan ulun sa uma hanye hingka Galilea hampe Yerusalem, sa taati jari kawan saksi Ni ma bangsa Israel.32 Nelang, itati kami nampe Kabar Maeh yiru ma naun hanye ru janji Allahtala ma nini datu takam, 33daya Allahtala haut menepati janji yiru matakam, kawan anak here, andri nyamelum Yesus, kala sa natulis hang buku Mazmur kalaan rueh: Hanyu Anak -Ku. Andrau Yiti Aku haut jari Amah- Nu. Mazmur 2:7 34 Allahtala haut nyamelum Yesus hingka penah ulun matei, puang sagar lagi mulek ma kebinasaan, Allahtala haut kaeyau, Aku sagar ngami mahanyu barkat sa barasis sa iyuh na parisaya, sa haut naanyu ma hi Dawit. Yesaya 55:335ya yiru, Hanye pada kaeyau hang wuang Mazmur sa lain, hanyu puang sagar maladar Ulun Barasis Nu kaini kebinasaan. Mazmur 16:10 36Daya, Dawit, haut melayani generasini raerai daya kabahumen Allahtala, balalu matei, andri palusnapasar baya nini datu ni, sindrah kadinung kebinasaan,37kude Yesus naamuandaya Allahtala hingka penah ulun matei, puang kadinung kabinasaan.38Daya yiru, elahleh hanyu karasa, kawan pulaksanai, daya mitah Hanye iti ai pangampunan atas kawan dosa nawara manaun, 39andri mitah Hanye, tiap ulun sa parisaya na lapas hingka kakantuluh ni, sa hingka hanye naun puang kaayuh na lapas daya Hukum Taurat Moses.40 Jari mamaeh leh nimpan kawan masaalah sanawara hang wuang kitab kawan nabi puang wuah ma naun: 41Pantaru mamaeh , U naun sakatuju mantaka! Emah andri palus matei, daya Aku ngaraja gawiaan hang zamannaun , isa gawiaansa puang sagar naun harap, biar naan sa ulun manarangni ma naun," Habakuk 1:542Padingian hi Paulus andri hi Barnabas kaluar, kawan ulun ilaku hampan here nahampe hal lengan Allahtala yiruhantek andrau sabat hadapni. 43Udi panalu hang sinagoge yiru jari, hene ulun Yahudi andri kawan proselit sa takut andri Tuhan uma Paulus andri Barnabas,sa bapaner ma here andringami semangat neu tarus muneng hang wuang anugrah Allahtala.44Hang andrau sabat ,ane katuluh ulun hang tumpuk bakupul neu nyanrengei lengan Tuhan. 45 Kude , hantek kawan ulun Yahudi kaini ulun rami, here rigat muar nelang mulai nawan inunsa nawara Paulus nelang mahina hanye.46 Balalu , Paulus andri Barnabas manjawab andri heei nelang kaeyau, lengan Allahtala samula harus natahampe ma naun dahulu. Daya naun puang hakun narimeni nelang naun haut nukas raerai naun puang patut narime pamelum makalalawah, dinung leh, kami nanan naun tulak ma bangsa lain. 47 Daya kalayena Tuhan ngami parentah ma kami:Aku haut nukas naun jari isa piraai ma kawan bangsa lain nampan naun kaayuh ngenei kasalamatan hampe ma ujung bumi." Yesaya 49:648 Hantek yiru kawan ulun sa puang Yahudi karengei hal yiru. here arai mihewu nelang nawat lengan Allahtala. Nelang, kawan ulun sa haut natukas neu welum palus kalalawah, balalu parisaya. 49 Balalu lengan Tuhan natahampe ma katuluh wilayah yiru.50Kude , rama ulun Yahudi menghasut kawan wawei satakut Allahtala hingka utus saamau nelang rama ulun penting hang tumpuk, nelang mamulai penganiayaan nadap hi Paulus andri Barnabas, nelang ngunur here rueh kaluar hingka daerah parbatasan here. 51Kude, nelamg muhut debu hingka pee here nadap here ulun Yahudi hang yaru,Paulus andri Barnabas tulak ma Ikonium. 52 Nelang, kawan murid natampenu andri arai mihewu andri Roh Barasis.

Chapter 14Paulus andri Barnabas hang Tumpuk Ikonium

1Balalu ba kajadian, hang Ikonium, hi Paulus andri hi Barnabas sindrah mamai ma sinagoge ulun Yahudi palus bapaner rama hang yaru, hampe rama ulun Yahudi andri ulun sa puang Yahudi, jari parisaya. 2Kude, kawan ulun Yahudi sa puang parisaya mahasut ulun sa puang Yahudi balalu ngampi rasun utek here nawan kawan ulun sa parisaya.3Daya yiru, here lawah muneng hang yaru nelang andri heei here bapaner neu Tuhan, sa ngami kasaksian kabar maeh-Ni, nelang ngami siri-siri ajaib andri mukjizat-mukjizat mitah tangan here. 4Kude, kawan ulun hang tumpuk yiru pasai darai, pulak ni uma ma kawan ulun Yahudi andri pulak ni ma kawan rasul.5Dami isa usaha na pakat, daya kawan ulun Yahudi andri kawan ulun puang Yahudi, andri kawan pamimpin here, nampan manyiksa nelang medak kawan rasul andri watu, 6udi hi Paulus andri hi Barnabas karasa hal yaru balalu here ba singkir ma Listra andri Derbe, tumpuk-tiumpuk hang Likaonia, andri ma daerah sakitarni. 7Balalu, hang yaru, here palus nampe Kabar Maeh.8Hang Listra, naan erang kaulun ganyah maharung da pee ni meleme, lumpuh teka nakayaan ineh ni andri puang suah takia. 9Ulun yiru nyandrengei hi Paulus bapaner, udi hi Paulus kadinung ulun iru parisaya nampe na samare, 10 Hi Paulus bapaner andri lengan mehet, "Mindri wawitu andri pee nu." Udi hie, ulun iru nanturak palus mulai takia.11Dami kawan ulun rama kadinung inun sa na ulah daya Paulus, here bapaner hang bahasa Likaonia, "Kawan Dewa haut minau ma penah-penah takam palus jari kalawangun tenga murunsia!" 12Kawan ulun yiru ngampi ngaran hi Barnabas ru hi Zeus andri hi Paulus ru hi Hermes daya hanye sa pakai paner. 13Imam Dewa Zeus, sa kuilni naan hang luar tumpuk, ngenei kawan sapi upu andri kawan wunge ma pintu gerbang tumpuk. Hanye andri ulun rama hamen nyarah parapah ma hi Paulus andri hi Barnabas.14Kude, dami rasul Barnabas andri rasul Paulus karengei yiru, here ngirah pama here nelang nempat ma penah-penah ulun sa rama yiru, andri lengan mehet, 15balalu kaeau, "Pulaksanai katuluh, dainun naun ngulah katuluh yina? Kami na sameh pada murunsia kala naun andri ngenei kabar maeh ma naun nampe naun nanan kawan hal sa puang bariran yiti nuju ma Alatalla sa welum, sa haut ngulah langit, andri bumi, andri laut, andri katuluh inun sa naan hang wuangni. 16Hang wayah sa haut paitah, Hanye maladar katuluh bangsa takia manurut lalan-lalan here raerai.17Kude, Hanye puang maladar diri-Ni pauweng bukti. Daya, Haye ngaraja sa maeh andri ngami ma naun uran teka langit andri kawan musim wua sa nampuas atei naun andri kutaen nelang kasanangan atei. 18Kude andri katuluh lengan yiru, here magun mahadin nahalang ulun rama yiru nampe puang ngami parapah kurban ma here.19Kude, papire ulun Yahudi hawi teka Antiokhia andri Ikonium, balalu udi here nantiring ulun rama yiru, here medak hi Pulus makai watu balalu mait hanye maluar tumpuk daya kira here hi Paulus haut matei. 20Kude, dami kawan murid ngaliling hi Paulus, hanye amuan mindri dan mulek masuk ma wuang tumpuk. Kaayat ketuni ni hanye tulak andri hi Barnabas ma Derbe.Mulek ma tumpuk Antiokhia hang Wilayah Siria.21Udi here nampe Kabar Maeh hang tumpuk yiru balalu udi ngulah hene ulun parisaya, here mulek ma Listra, andri ma Ikonium, andri ma Antiokhia,22nelang ngampi kuat atei kawan ulun parisaya, ngampi samangat nampe here tatap hang wuang iman, balalu kaeau amun takam na haut masuk hang wuang Karajaan Alatalla mitah hene kahanangen.23Dami hi Paulus andri hi Barnabas midi kawan tueh ungkup ma here hang tiap jemaat, udi ba doa nelang miaret, here nyarah kawan tueh ungkup yiru ma Alatalla, daya ekat ma Hanye here haut parisaya. 24 Udi yiru, here mitah Pisidia balalu hampe hang Pamfilia. 25Balalu, udi here haut ngabar lengan Alatalla hang Perga, here minau ma Atalia. 26Hingka yaru, here balayar ma Antiokhia, uneng here nasarah ma ahi lelu Alatalla neo kia karaja ulah ngawi sa haut luput da here.27Dami here hampe palus bakumpul sasameh andri kawan ungkup, here iwara katantuluh hal inun sa haut naulah daya Alatalla mitah here. 28Balalu, here lawah muneng baya kawan ungkup sa parisaya.
Chapter 15

Panalu hang Yerusalem 1yiru, papire kaulun minau teka Yudea balalu ngajar kawan pulaksanai sa parisaya, "Amun naun puang na sunat sasuai andri adat istiadat Moses, naun puang tau nasalamatkan." 2Balalu, dami naan salisih aheng andri puang mira pakat antara hi Paulus andri hi Barnabas andri kawan ulun yiru, here manantu nampe hi Paulus andri hi Barnabas, baya papire kaulun sa lain ni teka here, harus mamai ma Yerusalem nampe panalu andri kawan rasul nelang andri kawan tueh ungkup neo hal yiru.3Balalu, udi na atet hang lalan daya kawan ungkup, here mitah Fenisia andri Samaria nelang nyarita andri tu'u hal batubat kawan bangsa sa lain, hal yiru ngenei kaarayen atei sa hante ma katuluh pulaksanai sa parisaya.4Dami here hampe hang Yerusalem, here na tarime da kawan ungkup, kawan rasul, andri kawan tueh ungkup, balalu here nyarita katantuluh sa haut naulah daya Alatalla mitah here.5Kude, papire kaulun teka golongan Farisi sa haut parisaya mindri nelang kaeau, "Penting manyunat here andri nuyu here na mamatuhi Hukum Moses!" 6Kawan rasul andri tueh ungkup panalu sasameh nampan bapaner hal yiti.7Udi lawah here bagurayang hang yaru, hi Petrus mindri balalu kaeau ma here, "Kawan pulaksanai katuluh, naun karasa amun zaman sadi Alatalla haut ngulah pidian hang penah naun mitah wawaku, kawan bangsa lain sagar karengei Kabar Maeh palus jari parisaya. 8 Nelang, Alatalla, sa kataru atei murunsia, haut basaksi ma here andri ngami Roh Barasis ma here, sameh ialah sa haut na karaja-Ni ma takam, 9 andri Hanye puang ngabalain takam andri here, udi Hanye ngabarasis atei here sa parisaya.10Jari taati, dainun hanyu nawan Alatalla andri nganak kuk sa maweat hang diung kawan ungkup, padahal datu nini takam andri takam raerai sika puang suah kaule mananggungni? 11Kude, takam parisaya daya takam naselamatkan mitah ahi lelu Tuhan Yesus, kala yiru pada here."12Udi yiru, katuluh kawan ulun yiru suni balalu here nyandrengei hi Barnabas andri hi Paulus, padingian karueh rasul yiru nyarita katuluh siri andri kaajaiban sa haut na karaja daya Alatalla mitah here hang penah kawan bangsa lain.13Udi here taduh bapaner, hi Yakobus kaeau, " Pulaksanai katuluh, sanrengei aku. 14Hi Simon udi nantarang kaawe Alatalla teka awal haut ninung kawan bangsa lain, nampe ngalap teka penah bangsa yiru isa umat neo ngaran-Ni15Paneran kawan nabi manyatujui hal yiru, sameh sa natulis, 16'Udi yiti, Aku sagar mulek. balalu sagar ngamuan kamulek Kemah Daud sa haut runtun. Aku sagar ngamuan kamulek kawan piruntunanni balalu Aku sagar ngampi kaeh ni, 17nampe kawan murunsia sa balee kaiyuh ngantara Tuhan, andri katuluh bangsa lain sa na heraw mitah ngaran-Ku, sa ngaraja katuluh ni,' Lengan Alatalla, sa ngaraka katantuluhni, 18haut na rasa hingka jaman sadi.19Jari, manurut ku takam saharusni puang ngampi hadin kawan ulun teka bangsa lain sa haut mulek ma Alatalla. 20Kude, takam harus manulis ma here nampe here nyanawit tenga daging teka kawan hal sa puang maeh teka kawan barhala, andri teka kawan dusa sa cabul, andri teka inun sa haut na keat, andri teka ira. 21Daya, teka jaman sadi hi Moses haut ngarasa, hang tiap tumpuk, kawan ulun sa nyaritani daya na basa hang uneng sambayang tiap andrau ahad."Surat ma kawan ulun parisaya sa puang Yahudi22Balalu, na dinung maeh daya kawan rasul, andri tueh ungkup, andri katuluh ungkup, here midi kawan ulun teka penah here nampe nautus ma Antiokhia baya Paulus andi Barnabas. Here ngutus hi Yudas, andri hi Silas, kawan pamimpin teka penah pulkasanai sa parisaya, 23nelang here raerai s manulis surat, eau ni kaina: "Teka Kawan rasul andri tueh ungkup, katuluh pulaksanai sa parisaya, ma katuluh pulaksanai sa parisaya puang Yahudi hang Antiokhia, andri Siria, andri Kilika, tabe!24Daya kami haut karengei papire kaulun teka penah kami, sa ma here kami mahi ngami mandat, haut nganggu naun andri ajaran here sa tau ngampi leme amirue naun, 25hal yiti dinung kami maeh ma naun, jari kami ipakat, midi kawan ulun andri ngutus here na sindrah naun kawan pulaksanai sa na ahi Lelu d kami, hi Barnabas andri hi Paulus, 26sa haut nyarah pamelum here neo ngaran Tuhan takam, Kristus Yesus.27Daya hal yiru, kami ngutus hi Yudas andri hi Silas, here raerai sagar nampe palus bapaner kawan hal sa sameh. 28Daya, tu'u samaeh ma Roh Barasis andri ma kami nampe nyarah kawan weat teka amau naun sa puang labih maweat teka sa na perlu yina, 29nampe naun ngampi lawit tenga daging teka sa haut sa sarah ma barhala, andri teka ira, andri teka inun sa matei na keat, andri teka kawan dusa sa cabul.Amun naun tau nyaga tenga naun raerai teka hal yiru, naun haut nampalus sa maeh. Hampe panalu!"30Udi here parumisi, here minau ma Antiokhia, balalu udi here ngumpul kawan ungkup, here nampe surat yiru. 31Dami kawan ulun sa parisaya mambasani, here miarai daya rariu. 32Hi Yudas andri hi Silas, here raerai pada nabi, ngampi samangat andri ngampi kuat kawan pulaksanai sa parisaya mitah hene papaneran.33Balalu, udi here muneng hang yaru papire lawah, kawan ulun sa parisaya ngirim here mulek andri marauh atei ma kawan ulun sa haut ngutus here. 34[Kude, naanggap maeh ma hi Silas amun hanye tatap muneng hang yaru] 35Kude, hi Paulus andri hi Barnabas muneng hang Antiokhia, nelang ngajar palus nampe lengan Tuhan baya andri kawan ulun rama. Paulus andri Barnabas bapisah36Udi papire andrau, hi Paulus kaeau ma hi Barnabas, "Hayu tareh mulek palus ganta kawan pulaksanai sa parisaya hang tiap tumpuk, uneng tareh nampe lengan Tuhan palus ninung kaawe wangun keadaan here." 37Hi Barnabas hamen ngenei pada hi Yohanes sa na heraw Markus. 38Kude, hi Paulus kaingkam amun puang perlu ngenei ulun sa haut nanan here hang Pamfilia balalu puang tulak sindrah here hang gawian yiru.39Balalu, here basualan hampe here bapisah isa andri sa lain. Hi Barnabas ngenei hi Markus balalu balayar ma wilayah Siprus, 40kude hi Paulus midi hi Silas balalu tulak, udi na sarah kawan pulaksanai sa parisaya hang wuang ahi lelu Tuhan. 41Balalu, hanye mitah Siria andri Kilika nelang ngampi kuat kawan ungkup.

Chapter 16Timotius Nengau Paulus andri Silas

1Paulus pada hawi ma Debre palus ma Listra. Nelang, hang yaru naan erang kaulun murid, sa bangaran Timotius,anak hingka erang kaulun wawei Yahudi sa haut persaya, kude amahni erang kaulun Yunani. 2Pulaksanai saimanni hang Listra andri Ikonium karasa amun hanye yiru maeh. 3Paulus hamen nuntut Timotius tulak uma hanye, balalu hanye ngenei nelang manyunatni,dagana rama ulun Yahudi sa muneng hang daerah yiru. daya, here uras karasa amun amahni erang kaulun Yunani.4Hang helang kiaan here mitah kawan tumpuk, here nahampe katantuan ma kawan ulun parsaya himpan na taati, sa haut na tukas daya kawan rasul andri tueh ungkup sa naan hang Yerusalem. 5Balalu, kawan ungkup yiru nateguhkan hang wuang iman here nelang jumalah here batamah satiap andrauni. Alaltalla nerau Paulus ma Makedonia6Balalu, here tulak mitah daerah Frigia andri Galatia daya Roh Brasis puang kalewa here nahampe Firman hang Asia. 7Tawuk here haut hampe hang Misia, here kai tulak ma Bitinia, kude Roh Yesus nguring here mayaru. 8balalu, udi here mitah Misia, here minau ma Troas.9Tawuk kamalem timul paninungan ma Paulus. Erang ka ulun hingka Makedonia ganyah mindri nelang ilaku ma hanye, eyau ni "Hawileh ma Makedonia awat karawah kami" 10Udi Paulus kaiyuh paninungan yiru, kami hamen bagagas tulak ma Makedonia dami haut sapakat amun Alatalla nerau kami himpan ngabar Injil ma here.Lidia Parsaya ma Alatalla11Dagana yiru, udi balayar hingka Troas, kami palus balayar ma Samotrake, hang andrau ketuni ni ma Neapolis, 12hingka yaru ma Filipi, tumpuk hang wilayah Makedonia tumpuk jajahan Roma. Kami muneng hang tumpuk yiru papire andrau. 13Balalu, hang andrau sabat, kami tulak ma luar pintu gerbang tumpuk nuju ma iring hungei, daya pikir kami hang yaru naan unengan kami laku dua. Kami maharung nelang bapaner andri kawan wawei sa ganyah bakumpul.14Erang ka ulun wawei sa bangaran Lidia, hingka tumpuk Tiatira, padagang kain ungu, sa persaya ma Alatalla. Tuhan nguka atei ni nampan memperhati lengan sa na tahampe daya Paulus. 15Udi hiye, Lidia andri uras ulun sa muneng hang lewuni na babtis. Hanye ilaku andri kami, eyauni "Amun naun menganggap aku tuu-tuu persaya ma Alatalla, hawileh ma lewuku palus munengleh hang yaru" balalu, hanye mamaksa kami.Paulus andri Silas na Penjara16Padingian, kami nuju ma uneng laku dua, erang ka ulun jongos wawei, sa hang tengani naan roh peramal manalu kami. hanye ngami hene kauntungen ma majikanni mitah kawan ramalan. 17Wawei yiru ngapung Paulus andri kami nelang kaeyau "kawan ulun yiti walah wat Alatalla, sa ngenei kabar lalan Kaselamaten ma hayu" 18Hanye tarus ngulah gawi kala yiru papire andrau. Paulus, hampe sangit dagana ulahan yiru, balalu iwaleng palus ka eyau ma roh yiru "Aku nunyu hanyu hang wuang ngaran Kristus Yesus himpan kaluar hingka tenga yiri" balalu, roh yiru kaluar, hantek yiru pada.19Kude, tawuk kawan majikanni karasa amun kaharapen here nampan kaiyuh kauntungen haut wawai, here nyamba Paulus andri Silas balalu ngenai here ma alun-alun ma hadapan kawan penguasa. 20Nelang, tawuk here haut ngenei Paulus andri Silas nadap kawan hakim kapala, here kaeyau, "Kawan ulun yina hanye yiru ulun Yahudi sa mangacau tumpuk takam. 21Here ngajar adat istiadat sa puang tuu himpan takam narime atawa naulah sebagai ulun Roma."22Ulun rama yiru mindri balalu sindrah-sindrah manyarang Paulus andri Silas kahiye pada kawan hakim tumpuk ngirah Pama Paulus andri Silas, palus nunyu here himpan ngakasah karuehni makai wila. 23Udi manyiksa Paulus andri Silas andri hene tamparan, here nawut karuehni ma wuang panjara nelang marintah kapala panjara himpan babujur nyaga Paulus andri Silas. 24Dami narime parintah yiru, kapala panjara namasuk Paulus andi Silas ma panjara hang bagian wuang palus nanga pee here makai belenggu.25Leu penah malem, Paulus andri Silas ganyah laku dua andri manyanyi kawan tawat ma Alatalla. kawan ulun tahanan sa lain pada nyanrengei here. 26Salenga hawi gempa bumi sa tamam, hampe panjara yiru gaguyah, palus uras uwaanawang pauka andri belenggu uras ulun palapas.27Dami kapala panjara kaelan palus kadinung uras uwaanawang panjara haut tauka, hanye nyintak pedangni kai munu tengani raerai dagana hanye minda kawan tahanan haut nempat. 28Kude, Paulus miuwik andri lengan sa mehet, "Ada mambahayakan tenganu raerai dagana kami uras hang yati"29Balalu, kapala panjara yiru laku lampu palus nempat masuk ma wuang, nelang neter, hanye ileku hang hadapan Paulus andri Silas. 30Udi hiye hanye ngenei here kaluar nelang kaeyau "Tuan-tuan inun sa patut na ulahku himpan aku nasalamatkan?" 31Palus, here nyangai, "Persayaleh hang wuang Tuhan Yesus hanyu sagar naselamatkan, hanyu amput uras ulun sa muneng hang lewunu"32Balalu, Paulus andri Silas manarang Firman Tuhan ma kapala panjara yiru andri ma katuluh ulun sa naan hang wuang lewuni. 33Udi yiru, hanye ngenei Paulus andri Silas, malem yiru pada, palus marasis kawan batan hang tenga here, balalu, hanye andri katuluh kaluargani na babtis. 34Udi hiye, kapala panjara ngenei Paulus andri Silas ma lewuni palus nyurungan makuta. Hanye andri katuluh kaluargani tuu arai daya here haut parsaya ma Alatalla.35Tawuk andrau mulai maraai, kawan hakim tumpuk ngutus papire kaulun polisi, palus kaeyau, "Lapasleh ulun-ulun yiru" 36Balalu, kapala panjara iwara neu pesen yiru ma paulus, nelang kaeyau, "Kawan hakim tumpuk haut nunyu himpan napas naun. Dagana yiru, kaluarleh itati jua nelang tulakleh naun hang wuang kedamaian,"37kude, Paulus kaeyau ma here, "kawan ulun yiru haut ngakasah kami hang hadapan ulun rama, sahuan naadili, kawan ulun yiru warga negara Roma, nelang haut nawut kami ma wuang panjara. Balalu, daya inun itati here napas kami andri suni-suni? Puang! Elah here sa hawi palus napas kami" 38Kawan polisi yiru iwara kawan paneran yiru ma kawan hakim tumpuk. Here takut tawuk here karengei amun Paulus andri Silas pada warga negara Roma. 39Balalu here hawi ilaku ampun ma Paulus andri Silas. Udi here napas Paulus andri Silas, here laku himpan ka rueh ni nanan tumpuk yiru.40Balalu, here kaluar hingka panjara palus masuk malewu Lidia, nelang hantek here panalu pulaksanai saiman, Paulus andri Silas ngampi kuat atei here, palus tulak.
Chapter 17

Paulus andri Silas hang Tesalonika 1Isa katika, Hantek Paulus andri Silas haut tapitah Amfipolis andri Apolonia, here hampe hang Tesalonika, hang yaru naan sinagoge ulun Yahudi. 2Balalu, kala kabiasaen Paulus, hanye masuk mapenah ulun, nelang, salawah telu andrau sabat hanye bapaner andri here ayat surat barasis.3Palus manarang nelang ngami bukti amun Kristus parlu kaingkam nakahanang nelang ambuan hingka helang ulun matei, palus ka eyau, "Yesus yina sa rahat nakabarku ma naun, hanye yiru Kristus." 4Balalu, rama hingka here sa persaya palus uma Paulus andri Silas. Kala yiru pada rama ulun Yunani sa takut ma Alatalla nelang puang butit kawan wawei terhormat.5Kude, kawan ulun Yahudi jari bahiri atei palus ngenei papire ulun galandangan sarama hang daerah yiru, here ngumpul ulun rama palus ngulah deruh litar tumpuk, balalu manyarang lewu Yason palus ngantara Paulus andri Silas kai enei here ma luar nadap ulun rama. 6Hantek here puang kahaba Paulus andri Silas, here nyujut Yason andri papire pulaksanai seiman mahadapan kawan pejabat tumpuk, ka eyau andri lengan mehet, "Kawan ulun yina sa haut ngulah rawek dunia, haut hawi pada ma yina. 7Nelang, Yason narime here, here katuluh ngulah tindakan nawan hukum Kaisar andri ngantuh amun naan raja lain, hanye yiru Yesus."8Ulun rama amput pejabat tumpuk jari geger giruh tawuk karengei hal yiru. 9Balalu, udi here narime jaminan hingka Yason andri sa lainni, kawan ulun yiru mambebaskan here.Paulus andri Silas ma tumpuk Berea10Kawan pulaksanai saiman balalu nunyu Paulus andri Silas, malem yiru pada, tulak ma Berea. Dami hampe yaru, here nunung sinagoge ulun Yahudi. 11Kawan ulun Yahudi hang yina labis maeh ateini na banding kawan ulun hang Tesalonika daya here narima Firman andri sanang atei, nelang tiap andrau here mantaru surat barasis himpan karasainun sa na ajar yiru bujur. 12Dagana yiru, hene hingka here jari persaya, nelang puang butit pada kawan ulun Yunani terpandang hau upu atawa wawei.13Kude, tawuk kawan ulun Yahudi hang Tesalonika karasa amun Paulus pada nampe lengan Alatalla hang Barea, here jua hawi ma Barea palus ngajahujak ma rebe ulun rama. 14balalu, hinang, kawan pulaksanai saiman nunyu Paulas tulak hampe ma pantai, kude Silas andri Timotius tatap muneng hang yiru. 15Kawan ulun sa nengau Paulus ngatet hampe ma Atena, nelang dami narima pesen hingka Paulus ma Silas andri Timotius himpan here wansit ngapung hanye. here balalu tulak.Paulus hang Tumpuk Atena16Padingian Paulus ngandrei here hang Atena, Roh ni kaingkam mahanang hang wuang tengani dagana hanye kadinung tumpuk yiru penu andri kawan patung barhala. 17Daya yiru, hang sinagoge hanye bapaner andri kawan ulun Yahudi baya kawan ulun lain sa takut ma Alatalla, pada hang unengan ulun rama, tiap andrau, andri kawan ulun sa naan hang yaru.18Papire ulun panai hingka aliran Epikuros andri Stoa pada basual andri hanye, papire teka here ka eyau, "Inun sa kai na paner ulun hene wawa yiti? sa lain pada ka eyau,"wangun ni hanye erang ka ulun pamberita kawan dewa bangsa lain." Daya hanye bapaner neu Yesus nelang neu kabangkitan.19Balalu, here ngayak palus ngenei hanye ma Areopagus, andri ka eyau,"Iyuhlah kami karasa ajaran wau inun sa na waranu yiti? 20Daya, hanyu ngantuh papire hal sa asing hang silu kami. Kami hamen karasa inun artini yiru," 21(Tawuk yiru, katuluh ulun Atena andri kawan ulun asing sa muneng hang yaru katuju tuu nangalis waktu here andri puang ngulah inun-inun kasuali bapaner andri nyanrengei kawan hal wau.)22Balalu, Paulus mindri hang peneh-penah Areopagus nelang ka eyau, "Uu kawan ulun Atena, aku lentah kadinung hang wuang katuluh hal naun tuu ba agama. 23Daya, hantek aku pasiar nelang ninung uneng sumbayang naun, aku pada kadinung uneng nyarah parapah hang yaru naan nasurat, 'MA ALATALLA SA PAUANG TARU.' Dagana yiru, inun sa naun sambah amun naun puang kataru hanye, yiru sa waraku ma naun.24Alatalla sa ngulah dunia andri katuluh sa naan hang wuangni, daya hanye Tuhan hang amau langit nelang tane, puang muneng hang wuang kawan lewu dewa sa na ulah daya murunsia, 25puang pada hanye nakarawah kawan tangan murunsia, iyalah hanye ilaku inun-inun daya Hanye raerai sa ngami pamelum andri hewuk nelang katantuluhni.26Andri, hanye ngulah, hingka erang ka ulun, hanye ngulah katuluh bangsa murunsia himpan muneng hang amau tane yina, udi nukas kawan musim nelang kawan watas uneng welum here, 27himpan here ngantara Alatalla, nelang, amun tau here kaiyuh negei Hanye andri manalu Hanye dagana Hanye puang lawit hingka takam katantuluh.28Daya, hang wuang hanye, takam welum, bagarak, nelang naan.Ayub 12:10 Iyalah, kawan panyair naun ka eyau 'Dagana takan yina pada samula kawan anak-Ni' 29Jari, daya takam samula kawan anak Alatalla, takam harusni puang bapikir amun wangun Alatalla yiru iyalah amas, atawa perak, atawa watu, sa na ulah manyu kapandaian andri pamikiran murunsia.30Dagana yiru, udi wayah kalungaen takam puang na itung lagi, itati Alatalla iwara ma uras ulun hang awe-awe himpan batobat, 31daya hanye haut nukas diye hang hindra katika sagar mangadili dunia hang wuang keadilan itah isa ka Ulun sa haut na pidi-Ni, udi hiye ngami bukti ma uras ulun andri nyamelum mulek ulun yiru teka pampatei."32Nelang, tawuk here karengei neu welum mulek teka pampatei, papire ka ulun mulai ngasese,tagal sa lain ka eyau, "Kami hamen hanyu bapaner lagi neu hal yina." 33Balalu, Paulus tulak hingka penah-penah here. 34Kude papire ulun umba andri hanye nelang parsaya, tamasuk pada Dionisius anggota Areopagus, andri erang ka ulun wawei bangaran Damaris, nelang papire ka ulun lainni sa uma hare.

Chapter 18Paulus hang Tumpuk Korintus

1Udi yeru, Paulus nanan Atena anri tulak ma Korintus. 2Anri, Paulus manalu ulun Yahudi bangaran Akwila, katurunan Pontus, wau leh hawi teka Italia baya matuehwaweini, Priskila, daya Klaudius haut ngami parentah ma katuluh ulun Yahudi himpan nanan Roma. Paulus hawi nunung here, 3Anri dagana here negei pagawian sa sameh, Paulus muneng baya here anri bagawi daya gawian here hanyeru ngulah tenda.4Anri, Paulus babagi akal pikir hang sinagoge tiap anrau Sabat nelang bausaha ngampiyakin kawan ulun Yahudi anri Yunani. 5Kude, hantek Silas anri Timotius minau teka Makedonia, Paulus mulai anri bulat atei bagawi nampe barita kabar salamat, nelang basaksi tuu-tuu ma kawan ulun Yahudi amun Yesus hanyeru Kristus. 6Kude, hantek here manantang nelang manyumpah Paulus, hanye ngebas pama ni nelang bapaner ma here," Iranu naan hang amau ulunu raerai! Aku barasih. Mulai taati hampe papalusanni, aku sagar tulak ma utus bangsa lain."7Udiyeru, hanye nanan unengan yeru balalu tulak ma lewu erang kaulun sa bangaran Titius Yustus, erang kaulun puang Yahudi sa manyambah Alatalla, sa lewuni naan hang tuhi sinagoge. 8Krispus, kepala sinagoge, jari parisaya hawuang Tuhan anri katuluh ulun sa muneng hang lewuni, anri hene ulun Korintus sa udi nyanrengei Paulus jari parisaya anri naapanrus.9Balalu, Tuhan bapaner ma Paulus hang katika malem hawuang paninungen," Ada takut, tapi tampalusleh bapaner anri ada suni, 10daya Aku baya hanyu anri mahi erang kaulun jua sa sagar manyarangnu lepuh manyiksanu daya naan hene ungkup-Ku hang tumpuk yena." 11Maka, Paulus muneng hangyaru salawah isa taun enem wulan, nelang ngajar lengan Alatalla hang helang here.Paulus na ampihadap ma Galio12Kude, hantek Galio jari prokonsul Akhaya, kawan ulun Yahudi anri pakat atei amuan nawan Paulus anri ngendeini ma hadapan kursi pangadilan, 13nelang maharek," Ulun yena ganyah mampangaruhi ulun rama himpan manyamah Alatalla sa balawanan anri Hukum Taurat."14Kude yeru, hantek Paulus kai nguka wawani, Galio maharek ma kawan ulun Yahudi yeru," jaka yena hanyeru pasal kahalaen atawa pasal kajahaten sa puang patut, ui kawan ulun Yahudi, aku patutleh nangungjawab pangaduan naun. 15Kude, jaka yena pasal daya eau wusi paner, anri kawan ngaran, anri hukumnu raerai, urusleh raerai. Aku pahakun jari hakim ma kawan hal yeru"16 Balalu, Galio ngaluar here teka uneng pangadilan. 17Udi yeru, here katuluh nyamma Sostenes, kapala Sinagoge, palus ngakasah ni hang hadapan pangadilan . Kude yeru, Galio puang igaganu pakara yeru.Paulus Mulek ma Tumpuk Antiokhia18Udi yeru, Paulus muneng papire anrau lagi, balalu paramisi anri kawan ulun parisaya anri tulak balayar ma Siria, sinrah Priskila anri Akwila. Hang Kengkrea, Paulus haut nyukur wuluni daya hanye haut bahajat. 19Udi yeru, here hampe hang Efesus anri Paulus nanan Priskila anri Akwila hang yaru, tapi hanye raerai masuk ma sinagoge anri basurah anri kawan ulun Yahudi.20Hantek here laku Paulus himpan muneng balawah, Paulus puang narime, 21tapi paramisi anri here nelang bapander," Aku sagar mulek nunung naun jaka Alatalla ngabahumenni." Anri, hanye balayar teka Efesus.22Udi hanye minau hang Kaisarea, hanye mamai nelang ngami tabe ma kawan jemaat, balalu minau ma Antiokhia. 23Anri, udi nangkelah papire waktu hang yaru, hanye nanan unengan yeru balalu bakuliling teka isa unengan ma unengan lainni hang watas Galatia anri Frigia, sambil ngami kakuaten katuluh murid.Apolos hang Tumpuk Efesus anri Tumpuk Korintus 24Wayah katika, naan ulun Yahudi bangaran Apolos turunan Aleksandria, hawi ma Efesus. Hanye erang kaulun pintar nelang paseh hawuang hal Surat Barasis. 25Ulun yena haut naajar neu Lalan Tuhan anri basumangat hawuang ruh. Hanye bapander nelang ngajar anri taliti neu Yesus, daya hanye ekat karasa baptisan Yohanes. 26Hanye mulai bapaner anri mahi katakuten hawuang sinagoge, kude hantek Priskila anri Akwila nyanrengeini, here narikni ma wading anri manarang ma hanye Lalan Alatalla sa labih mangana.27Anri, hantek Apolos nyubarang ma Akhaya, kawan pulaksanai isa iman ngami kateguhan atei ma hanye nelang nyurat ma kawan murid himpan manyambut pihawiaanni. Hantek hanye hampe, hanye hene ngarawah here sa daya karunia haut jari parisaya, 28daya hanye anri kape mambantah kawan ulun Yahudi hang muka ulun rama, saratang nantarang teka Surat Barasih amun Kristus hanyeru Yesus.
Chapter 19Paulus hang Tumpuk Efesus

1Hal yena terjadi, panraian Apolos naan hang Korintus, Paulus malupui tumpuk padalaman hampe hang Efesus. Hang yaru, hanye panalu papire murid. 2Paulus maharek ma here,"Inun hanyu narime Ruh Barasih hantek hanyu haut parisaya?" Here nyangai,"Puang, malah kami huan suah karengei amun naan Ruh Barasih."3Balalu, Paulus maharek,"Hawuang inun, udi yeru, hanyu na apanrus?" Eau here,"Hawuang panrusan Yohanes." 4Paulus maharek,"Yohanes ngapanrus anri panrusan partobatan, nelang iwara kawan ulun himpan parisaya ma Erangkaulun sa sagar hawi udi hanye, hanyeru ma Yesus."5Udi here karengei neu hal yena, here na apanrus hang wuang ngaran Tuhan Yesus. 6Balalu, hantek Paulus haut nyanrapak tanganni hang amau here, Ruh Barasih hawi hang amau here, lalu here mulai bapaner wuang masam bahasa anri banubuat. 7Here katuluh bajumalah kakira rueh walas kaulun kawan upu.8Maka, Paulus masuk ma sinagoge balalu bapaner anri mahi katakuten salawah telu wulan, nelang basurah anri ngampiyakin here neu Karajaan Alatalla. 9Kude yeru, hantek papire kaulun nangkape atei anri napis parisaya, saratang ngantuh kawan hal sa puang patut neu Lalan yeru hang hadapan ulun rama, Paulus nanan here andri ngenei kawan murid tulak, sambil basurah tiap andrau hang sakulah Tiranus. 10Hal yena patampalus salawah rueh taun ngulah katuluh ulun sa muneng hang Asia karengei lengan Tuhan, inun yiru kawan ulun Yahudi atawa kawan ulun Yunani.Kawan Anak Skewa11Alatalla ngulah hene mujijat sa tuu tamam itetei tangan Paulus, 12hampe sapu tangan atawa kain panuruk pingang sa suah napakai Paulus na endei ma kawan ulun sakit, maka panyakit here wawai anri kawan ruh jahat kaluar teka here.13Kude, papire dukun Yahudi sa takia bakuliling bausaha ngantuh ngaran Tuhan Yesus ma kawan ulun sa karasukan ruh jahat nelang kaeau,"Aku nyumpah naun hang wuang ngaran Yesus sa nawara Paulus." 14Pitu anak upu Skewa, isa sa jari imam besar Yahudi, sa ngulah gawi yeru.15Kude yeru, ruh jahat ru nyangai anri kaeau ma here,"Aku kataru Yesus anri aku karasa neu Paulus, kude hiye hanyu?" 16Balalu, ulun sa karasukan ruh jahat yeru nanturak nunung here, anri bakuasa amau here, nelang nyantalau here katuluh hampe here mitun teka lewu nelang tenga babentur andri batan. 17Hal yena na karasa daya katuluh ulun Efesus, inun yiru kawan ulun Yahudi atawa kawan ulun Yunani. Anri, here uras penu katakuten anri ngaran Tuhan Yesus batambah namulia.18Rama teka helang here sa haut parisaya santar hawi, nelang mangakui anri mambarita kawan ulah gawi here. 19Balalu, hene teka here sa suah ngulah alimu pitua, mangumpul kawan buku here balalu nutungni hang penah ulun rama. Anri, here mahitung haraga kawan buku yeru anri kahaba nilaini hampe 50.000 kaping perak. 20Jari, lengan Tuhan magin welum anri bakuasa.Paulus Maransana Jalananni21Udi kawan hal yeru luput, wuang Ruh, Paulus ngaheng tulak ma Yerusalem udi hanye haut nampitah Makedonia andri Akhaya, nelang maharek,"Udi aku naan hang yaru, aku pada tulak ma Roma." 22Anri, udi ngutus rueh kaulun sa malayanini ma Makedonia hanyeru Timotius anri Erastus, hanye raerai muneng papire wayah hang Asia.Demetrius Ngulah Kakasauen Hang Efesus23Kakira waktu hantek yeru, hang yaru timbul rawek rungkak sa tamam daya Lalan yeru. 24Daya, naan ulun bangaran Demetrius, erang kaulun sa gawianni ngulah kawan ampatung perak Dewi Artemis, ngami panghasilan puang dutit ma kawan tukang ni. 25Kawan tukangni yeru kumpulni baya kawan pagawai sa alin hang gawian sameh balalu maharek,"kawan pulaksanai, naun karasa amun rauh welum takam hasil teka usaha yena.26Balalu, hanye katantau nelang karengei, puang ekat hang Efesus tapi ane hang katuluh Asia, Paulus haut ngami kayakinan anri ngulah hene ulun iwaleng nelang ngantuh Alatalla sa na ulah anri tangan murunsia puangleh Alatalla. 27Hal yena babahaya puang ekat usaha takam sagar lawu ma wuang kahinaan, tapi pada kuil Dewi Artemis sa agung yeru puang sagar dutit jua naperhitung, anri hanye, sa nasambah hang katuluh Asia anri dunia, sagar kawawaian kaagunganni."28Hantek here karengei hal yena, here tuu sangit anri ridu rungkak nelang miuwik," Agungleh Artemis, dewi ulun Efesus!" 29Balalu, tumpuk yeru haut penu kakasauen andri here iwawansit sinrah ma balai kesenian nelang nyama narik Gayus anri Aristarkhus, ulun Makedonia sa hengau isa pakiyaan anri Paulus.30Kude, hantek Paulus hamen tulak masuk helang ulun rama yeru, kawan murid puang maladarni. 31Malah, papire pamuka Asia sa ba hengau anri hanye ngirim pesen ma hanye anri kakune ilaku ma hanye himpan puang nyarah tenga ma balai kesenian yeru. 32Maka, mehe miuwik wusi paner sa puang lentah anri mehe sa lainni, daya pikumpulan yeru hawuang kakasauen anri mehe tenga pakarasa tarung inun alasan here haut hawi bakumpul.33kawan mehe teka ulun rama yeru nanguh Aleksander dagana kawan ulun Yahudi nyuun hanye ma hadapan, anri udi Alexander ngami isarat anri tanganni, hanye ba aheng ngulah pambelaan hang hadapan ulun rama. 34Kude, hantek here karasa Alexander yeru ulun Yahudi, kurang labis rueh jam, here katuluh miuwik anri isa suara," Agungleh Artemis, dewi ulun Efesus!"35Udi panitera tumpuk ngampitanang ulun rama yeru, hanye maharek," Ui kawan ulun Efesus, hiye ulun sa pakarasa amun tumpuk Efesus ti panjaga kuil Dewi Artemis sa agung anri sa minau teka langit? 36Jari, daya kawan hal yeru puang tau nasanggah, hanyu sabujurni tatap tanang andri ada ngalap tindakan babaran. 37Sabab, hanyu haut ngenei kawan ulun ma yena, sa puang mambegal kuil atawa ngararupus dewi takam.38Dagana yeru, jaka Demetrius anri kawan tukang sa sameh andri hanye naan sangkal ma erang kaulun, pangadilan na uka anri naan prokonsul. Elahleh here nampe tuntutan isa andri sa lainni. 39Kude, jaka hanyu hamen hal sa lain, hal yeru tau naselesaikan hawuang sidang rakyat ngumba hukum. 40Sabab, takam naan hawuang bahaya natuduh ngulah karusuhen anrau yena dagana mahi naan alasan inun jua sa iyuh takam ngami panjalasan neu pikumpulan sa kasau yena." 41Udi hanye bapander kawan hal yena, hanye mambubar pikumpulan ulun yeru.
Chapter 20

Paulus ma Negara Makedonia andri Negara Yunani 1Udi kajadian babur pamuru iru luput, Paulus nerau kawan muridni, dami udi ngampi kukuh atei here, hanye iwara ne'u jalananni nuju ma Makedonia. 2Udi hanye takia ma daerah-daerah hang yaru nelang ngami wahai patataan ma here, hanye hampe ma Yunani. 3Balalu, hang yaru Paulus muneng salawah telu wulan. Daya kawan ulun Yahudi basakongkol ne'u nawan hanye hantek hanye hamen balayar ma Siria, balalu akhirni hanye mulek mitah Makedonia.4Paulus na hengau daya Sopater teka Berea, iya hi Pirus, daya Aristarkhus anri Sekundus, teka Tesalonika, anri hi Gayus teka Derbe, anri hi Timotius, pada Tikhikus anri hi Trofimus teka Asia. 5Here tulak badahulu nelang nganrei kami hang Troas, 6kude kami balayar teka Filipi udi Hari Raya Tidak Beragi, palus nunung here hang Troas hang wuang dime anrau, hang yaru kami muneng salawah pitu anrau. Kunjungan hi Paulus sa Terakhir hang kota Troas7Hang anrau pertama minggu yiru, hantek kami bakumpul sasameh ne'u mambagi-bagi rote, Paulus bapanner ma kami daya hanye hamen tulak ketuni, kalairu wahai patataanni hampe penah malem huan luput. 8Wahai summu na samelum hang loteng, uneng kami bakumpul yiru.9Balalu, hang yiru naan pemuda bangaran Eutikhus sa rahat maharung hang jandela nelang siruru. Udi hie, daya paner Paulus masih lawah, hanye magin siruru palus saandre balalu hanye lawu ma kapit teka loteng tingkat telu lewu yiru balalu na enat hang wuang kondisi haut matei. 10Kude, hi Paulus minau balalu mangkading hang amauni anri ngikupni, nelang kaeyau, "Ada ridu daya hewukni masih naan hang wuang hanye."11Hantek Paulus mulek ma ammau, hanye mambagi rote dan kuman, hanye bapanner ma here lawah tatu'u hampe damihari. Udi hie, hanye tulak. 12Here ngatet pemuda iru huni mudi nelang atei here tu'u miarai. Kia'an hingka Kota Troas ma Kota Miletus13Kude, dami tulak badahulu ma kapal, kami palus balayar ma Asos, aheng kami palus ngalap hi Paulus hang yaru daya hanye haut baransana kalairu, hanye raerai hamen tulak ma yaru takia pee. 14Hantek kami panalu hanye hang Asos, kami ngennei hanye, balalu tulak ma Metilene.15Udi balayar teka yaru kami hampe ma ketuni ni ma Khios. Anrau salanjutni kami nyariet Samos, balalu erang anrau udi yiru kami hampe hang Miletus. 16Daya, Paulus haut ngalap kaputusan ne'u balayar mitah Efesus hampan hanye puang nangalis katika hang Asia daya hanye hamen hinang hampe hang Yerusalem, amun iyuh pas anrau Pentakosta. Hi Paulus Bapaner ma Penatua Efesus17Teka Miletus, Paulus nunyu ulun ma Efesus ne'u iwara ma kawan tueh ungkup hang yaru hampan manalu hanye. 18Dami here panalu anri hanye, hanye kaeyau ma here, "Naun haut karasa, kalaawe aku welum hang penah naun salawah yena, teka anrau pertama aku ngampirarah peeku hang Asia, 19nelang melayani Tuhan anri katuluh kerendahan atei anri riu mate, pada hang wuang kawan purija sa menimpa aku mitah kawan ulun Yahudi sa basakongkol, 20kalaawe aku puang ngaret aheng nahampe kabar ne'u hal sa bariran nelang ngajar naun maeh iru hang hadapan ulun rama kalahie pada teka lewu ma lewu, 21tu'u-tu'u ngami kesaksian, ma kawan ulun Yahudi kalahie pada ma kawan ulun Yunani, ne'u batobat ma Alatalla nelang parisaya ma Tuhan takam, Yesus Kristus.22Andri taati, dinungleh, baya na huruk daya Roh, aku rahat hang pakiaanku nuju ma Yerusalem, nelang puang karasa inun sa sagar na alamiku hang yaru, 23ekat daya Roh Barasis sa iwara anri tu'u-tu'u hang tiap tumpuk ma aku penjara anri kararaen haut nganrei aku. 24Kude, aku puang maanggap welumku baharaga ma aku raerai daya yiru aku kaiyuh nyanyari tugas anri pelayanan sa haut na tarimeku teka Tuhan Yesus, hanye yiru hampan iwara anri tu'u-tu'u ne'u kabar maeh Injil anugerah Alatalla.25Andri taati, dinungleh, aku karasa bahwa mahi hang penah naun, sa ma hanyu aku kaliling iwara ne'u karajaan Alatalla, sa sagar kadinung aku lagi. 26Daya yiru, aku basaksi ma hanyu anrau ina bahwa aku puang bahala hang ammau ira' naun katuluh. 27Daya, aku puang ngaret aheng ne'u iwara ma hanyu katuluh ransana Alatalla.28Jaga tenga dagingnu anri katuluh ungkup, sa hang ammauni Roh Barasis haut ngenat hanyu jari pakatik ne'u menggembalakan ungkup Alatalla, sa na iyuh anri ira iyaNi raerai. 29Aku karasa dami udi pitulakanku die, kawan serigala sa buas sagar muneng hang penah naun, hanye puang piahi anri kawan ungkup yiru. 30Anri, hang penah naun raerai sagar naan kawan ulun sa bapanner ne'u kawan hal sa ngapitawang hampan tau ngalap kawan murid teka here31Daya yiru, ware naun saratang bajaga, nelang tatap kaitung kalaawe ang karasa ka anrau ka malem, salawah telu taun, aku puang suah taduh ngapiitung nelang matataan naun katuluh anri petak riu mate. 32Anri taati, aku nyarah naun ma Alatalla anri ma lengan anugerahNi sa mampu ngammuan palus ngami warisan ma naun hang penah kawan ulun sa na haut na barasis.33Aku puang hamen perak, atawa amas, atawa pama hiepun. 34Hanyu raerai karasa amun tangan ina sa nyansukup inun sa na perlu dayaku anri kawan here sa muneng baya aku. 35Hang wuang katuluh hal, aku haut nutui ma hanyu bahwa anri bagawi kala ina, takam haut ngarawah kawan ulun sa puang mampu nelang ngitung lengan Tuhan Yesus, daya Hanye raerai kaeyau,' labih maeh nelang arai takam ngami daripada takam narime.'''36Balalu, dami hanye haut kaeyau kawan hal iru, hanye nepet ulu alep nelang lakudoa sasameh baya here katuluh. 37Udi hie, naan wahai sa nungkau hang penah here katuluh nelang here ngikup nyiuk hi Paulus. 38Here tu'u mahanang atei, magin dami hanye kaeyau amun here puang sagar nantau hanye lagi. Balalu, here nengau hi Paulus ma kapal.

Chapter 21

Paulus Tulak ma Kota Yerusalem 1Udi kami bapisah anri here kami pada tulak, kami balayar ma tumpuk Kos, hang anrau, ma ketuni kami ma tumpuk Rodos, teka yiru ma tumpuk Patara, 2Balalu udi kami kahaba kapal kami nyabarang ma tumpuk Fenisia, kami mamai kapal yiru palus balayar.3Hantek kami haut mulai nantau tumpuk Siprus, kami mitah tuhi kawi tumpuk yiru balalu nampalus balayar ma tumpuk Siria, udi hie minau hang tumpuk Tirus daya kapa sagar ngampinau enneianni. 4Dami panalu anri kawan murid, kami muneng hang yau salawah pitu anrau. Nelang, mitah Roh, here tatap ngami patataan ma Paulus hampan puang tulak ma tumpuk Yerusalem.5Dami katika kami hang yaru haut galis, kami tulak nampalus pakiaan kami. Here katuluh, baya matueh wawei anri kawan iyani, ngatet kami hampe ma luar tumpuk. Balalu, udi kami nepet ulu alep nelang lakudoa, 6kami iwara pitulakan kami ma here. Udi hie, kami mamai ma kapal balalu here pada mulek mudi ma lewu.7Udi kami nampalus pakiaan teka tumpuk Tirus, kami hampe hang tumpuk Ptolemais, kami muntane kawan pulaksanai sa parisaya nelang muneng baya here erang anrau. 8Ma ketuni ni, kami nampalus pakiaan kami tulak ma tumpuk Kaisarea, kami masuk ma lewu orang kaulun Pambarita sa bangaran Filipus hanye iru erang kaulun teka pitu kaulun yiru, balalu muneng baya hanye. 9Hanye baisi epat kaulun iya bujang paruna sa pannai banubuat.10Nelang kami muneng hang yiru papire anrau, erang kaulun nabi bangaran Agabus minau teka tumpuk Yudea. 11Balalu, dami nunung kami, hanye ngalap panning Paulus palus nuruk tangan anri pe'eni raerai, balalu kaeyau, "Iti sa na wara daya Roh Barasis, 'Anri sara yena kawan ulun Yahudi hang tumpuk Yerusalem sagar nuruk ulun sa baisi panning ina nelang nyarahni ma tangan kawan bangsa lain.'"12Dami kami karengei hal yiru, kami anri kawan ulun sa muneng hang yaru laku ma hi Paulus hampan hanye puang tulak ma tumpuk Yerusalem. 13Balalu, hi Paulus kaeyau, "Inun sa haut na ulah daya naun, nungkau nelang ngampihanang ateiku? Daya, aku haut siap, puang ekat nahuruk, hampe matei hang tumpuk Yerusalem ne'u ngaran Tuhan Yesus." 14Kude, daya hi Paulus puang nu'u na wara kami balalu suni ekat kaeyau, "Elahleh aheng Alatalla sa jari."15Udi papire anrau yiru, kami katuluh basiap-siap balalu tulak ma tumpuk Yerusalem. 16Papire kaulun murid teka tumpuk Kaisarea pada umma baya anri kami balalu ngennei kami ma lewu hi Manason, ulun teka tumpuk Siprus, erang kaulun murid sa haut lawah, sa baya hanye kami muneng.17Dami kami hampe ma tumpuk Yerusalem, kawan pulaksanai sa sameh parisaya nyammut kami anri kaarayen. 18Balalu, ma ketuni ni, hi Paulus tulak baya kami nunung hi Yakobus, anri katuluh tueh ungkup pada hawi. 19Udi nahampe tabe ma here, hi Paulus mulai bakesah isa pangisa hal sa haut na ulah daya Alatalla hang penah kawan bangsa mitah pelayananni.20Balalu, hantek here karengei kesah iru, here nawat Alatalla. Udi hie, here kaeyau ma hi Paulus, "Dinung, Pulaksanai, papire ribu kaulun hang penah kawan ulun Yahudi hang yaru sa haut jari parisaya nelang here katuluh ngalut nu'u anri Hukum Taurat, 21anri here haut na wara ne'u hanyu, hanye yiru hanyu sa ngajar katuluh kawan ulun Yahudi hang penah kawan bangsa lain ne'u iwaleng teka hukum Moses, nelang iwara pada ma here ne'u puang nyunat kawan iya here atawa puang welum ngalut nu'u anri adat istiadat takam.22Balalu, kalaawe itati? Here himat haut nyanrengei amun hanyu haut hawi ma yati. 23Daya yiru, ulah nyalah inun sa na wara daya kami ma hanyu. Hang penah kami naan epat kaulun sa rahat basumpah janyi. 24Ennei here baya hanyu nelang ampibarasis tenga dagingnu anri here pada, balalu wayat kawan biyaya here hampan here pada tau bacukur. Mitah yiru, katuluh ulun karasa amun surah ussu kawan hal sa haut na wara ma here ne'u hanyu, padahal hanyu pada welum ngalut nu'u anri Hukum Taurat.25Kude, ne'u kawan bangsa lain sa haut jari parisaya, kami haut nulis surat nelang ngalap kaputusan hampan here mahindar teka, 'kawan lunek sa haut na sarah ma kawan berhala, anri teka ira kawan situa sa na ke'at, kalahie pada teka dusa ne'u kawan sa cabul."' Paulus Najama26Balalu, hi Paulus ngennei kawan ulun yiru, hang anrau ma ketuni ni, udi hanye ngampibarasis tenga dagingni baya anri here, hanye masuk ma wuang Lewu Alatalla nelang iwara ne'u katika ibarasis sagar luput hantek kurban pararah na sarah ma here.27Hantek hampe ganap pitu andrau, kawan ulun Yahudi teka Asia, dami here nantau hi Paulus hang Lewu Alatalla, here mahasut kawan ulun rama anri nyamma hi Paulus, 28nelang nantiak, " U kawan ulun Israel, awat! Ulun ina sa haut ngajar tiap ulun hang awe-awe ne'u nawan bangsa takam, anri Hukum Taurat, anri unengan yena. Nelang, labis teka yiru, hanye haut ngennei kawan ulun Yunani masuk ma wuang Lewu Alatalla anri haut ngampibere uneng barasis yena!" 29Daya, sahuan yiru here haut kadinung hi Trofimus, ulun tumpuk Efesus, sameh-sameh baya hanye masuk ma wuang tumpuk jari here minna hi Paulus ngennei hanye masuk ma wuang Bait Alatalla.30Balalu, ridu rareh erang katumpuk nelang kawan ulun bakumpul hang yiru. Here nyamma hi Paulus nelang ma'itni kaluar teka Lewu Alatalla, udi hie kawan wawanawang Lewu Alatalla hinang na tutup. 31Hantek here bausaha munnu hi Paulus, hampe habar ma kapala pasukan Roma amun erang katumpuk Yerusalem rahat ridu rareh,.32Hantek yiru pada, hanye ngennei kawan prajurit anri kawan perwira, balalu nempat minau nunung here. Dami, kawan ulun rama iru nantau kapala pasukan anri kawan prajurit yiru hawi, here mayu ngakasah hi Paulus. 33Balalu, kapala pasukan nyariet hi Paulus anri nyamma hanye, nelang nunyu hampan hi Paulus na huruk anri rueh rantai. Udi hie, hanye nunti hie sa hi Paulus anri inun sa haut na ulah dayani.34Kude, mehe' teka kawan ulun rama yiru nantiak mayaru mayati. Balalu, katika hanye puang karasa anri tu'u inun panyabab ridu rareh iru, hanye nunyu hampan hi Paulus na ennei ma markas. 35Hantek hanye hampe hang tukat, hi Paulus harus na eteh daya kawan prajurit dayagana penu' kawan ulun bakumpul, 36daya kawan ulun rama iru tatap umma ma awe hi Paulus na ennei, nelang nantiak, "Hinang ampisingkir hanye!"37Hantek hi Paulus hamen na ennei masuk ma wuang markas, hi Paulus kaeyau ma kapala pasukan, "Iyuh sah aku iwara papire hal ma hanyu?" Balalu, kapala pasukan yiru manjawab, "Inun hanyu tau bahasa Yunani?" 38Amun kalairu, hanyu na lain ulun tumpuk Mesir sa papire katika yari haut ngulah pemberontakan anri pamimpin epat ribu kaulun tukang wunnu ma padang gurun?"39Kude, hi Paulus kaeyau, "Aku na erang kaulun Yahudi teka tumpuk Tarsus, tumpuk Kilikia, erang kaulun warga teka tumpuk sa haut terkenal. Aku laku awat, ammi ijin hampan aku tau bapanner ma kawan ulun rama iru." 40Balalu, hantek kapala pasukan iru ngami ijin, hi Paulus minri hang ammau tukat nelang ngami isyarat ma kawan ulun rama iru anri tanganni. Balalu, hantek kawan ulun haut sunni, hanye bapanner ma here makai bahasa Ibrani nelang kaeyau.

Chapter 22

1"Pulaksana'i andri kawan amah, rengei pembelaan ku taati ma naun." 2Balalu, katika here karengei bahwa Paulus nerau here hang wuang bahasa Ibrani, here magin suni, balalu Paulus kaeau,3"Aku erang kaulun Yahudi, lahir hang Tarsus, Kilikia, kude na ampihante hang tumpuk yina, naajar hang bawah Gamaliel andri ketat sesuai hukum datu nini takam, balalu jari taat ma Alatalla, sameh andri naun hang andrau yina. 4 Aku ngahanangen pengikut Ni hampe here matei, nuruk balalu nampasuk here, upu maupun wawei ma wuang penjara, 5 Ialah pada Imam Besar pada katuluh majelis penatua tau basaksi maaku. Hingka here aku narime surat-surat ma kawan pulaksana'i hang Damsyik balalu tulak lepuh nuruk here sa naan hang yaru ma Yerusalem jari tahanan sa ka'i na hukum.6Balalu, terjadilah, padingian aku ganyah hang lalan nelang ka'i hampe hang Damsyik, kakira hang penah andrau, salenga naan cahaya mara'ai hingka langit mara'ai ngaliling aku. 7 Aku tumang ma tane nelang karengei lengan kaeau ma aku , 'Saulus, Saulus daya inun hanyu ngahanangan Aku?'8 Balalu , aku nyanga'i,'Hiesa Hanyu, Tuhan?' Balalu, hanye kaeau ma aku, 'Akulah Yesus hingka Nazaret, sa ganyah hanyu kahanangen.'9Kawan ulun sa baya aku kadinung cahaya yiru, kude puang kataru lengan Ulun sa ganyah bapaner ma aku. 10 Balalu, aku kaeau, 'Inun sa harus na ulah dayaku, Tuhan?' Balalu Tuhan nyanga'i aku, 'Mindri balalu tulak ma Damsyik, bulu hang yaru, hanyu ka'i na wara katuluh sa haut natantu pakai na gawi nu.' 11 Balalu, ganyah aku puang kadinung daya kemuliaan cahaya yiru, aku na ayak daya kawan ulun sa sindrah aku balalu masuk ma Damsyik."12Udi yiru, naan ulun bangaran Ananias, ulun saleh menurut Hukum Taurat, andri nakenal maeh daya katuluh ulun Yahudi sa muneng hang yaru, 13hawi ma aku, balalu udi mindri hang tuhi aku, hanye kaeau, 'Pulaksana'i Saulus, kadinunglah!' Balalu, ganyah yiru pada, aku tau kadinung lagi balalu kadinung hanye.15Balalu, hanye kaeau, 'Alatalla datu nini takam menetapkan hanyu pakai mantaru kabahumen Ni andri kadinung sa Wuah, baya karengei lengan hingka wawa Ni, 15 daya hanyu ka'i jari saksi Ni ma katuluh ulun ne'u inun sa haut hanyu kadinung andri karengei. 16 Balalu, taati, daya inun hanyu unte-unte? Amuan dan na apandrus hanyu, nelang nabarasih dosa-dosanu nelang nerau ngaran Ni."'17''Ganyah aku mulek ma Yerusalem balalu rahat ilakudua hang Bait Alatalla, aku na kuasai Roh,18 balalu aku kadinung Hanye bapaner maaku, 'Irarereu andri hinang kaluar hingka Yerusalem daya here puang akan narime kesaksian nu ne'u Aku.'19Balalu, aku kaeau, 'Tuhan, here raerai karasa bahwa aku nelang nuruk here sa persaya ma Hanyu hingka isa sinagoge ma sa lain ni. 20Udiyiru, ganyah ira saksi Nu, Stefanus, na tundrak, aku raerai ganyah mindri hang yaru, satuju,nelang nyaga pama kawan ulun sa munu ni.' 21 Udi yiru, Yesus kaeau ma aku,'Tulaklah! Daya, aku kai ngutus hanyu lawit ma kawan bangsa lain.'"22Ulun rama yiru nyandrengei Paulus hampe ma paneran ni yina. Udi yiru, katuluh here ba paner nelang kaeau, "Singkir ulun ialah yiru hingka amau tane daya hanye puang pantas welum!" 23Balalu sementara here miuik eleh, nelang numuk jubah here,nelang namur habu ma udara, 24kepala pasukan marintah supaya Paulus na ennei ma markas, nelang kaeau bahwa Paulus harus na pariksa andri cambukan nampan hanye kahaba alasan inun ngulah here miuik nawan hanye kalayiru.25Kude, dami here udi ngansang hanye andri kawan tadi kudit, Paulus kaeau ma perwira sa mindri hang riet hanye, "Inunkah sah ma naun pakai ngakasah erangkaulun warga negara Roma andri puang naadili?" 26Dami perwira yiru karengei, hanye tulak ma kepala pasukan balalu iwara ma hanye, eauni, "Inun sa sagar na ulah daya nu? Daya, ulun yina erangkaulun warga negara Roma.''27Balalu, kepala pasukan yiru hawi bulu kaeau ma hi Paulus, "Eauni ma aku, inunkah hanyu erangkaulun warga negara Roma?" Balalu, Paulus kaeau, "Hiai."28Kepala pasukan yiru nyangai, "Aku kahaba kewarganegaraan yina andri jumalah duit sa hene .''Balalu, Paulus kaeau, "Kude, aku jari warga negara daya kelahiran."29Balalu, kawan ulun sa ka'i mariksa Paulus irarereu nanan hanye nelang kepala pasukan jari takut dami hanye karasa bahwa Paulus erangkaulun warga negara Roma nelang hanye haut nuruk ni.30Kude, udi andrau yiru, daya kepala pasukan hamen karasa alasan sa bujurni inun ngulah Paulus na tuduh daya kawan ulun Yahudi yiru, hanye napas Paulus andri marintah kawan imam kepala andri katuluh Sanhedrin napan bakumpul, balalu hanye ngenei Paulus minau balalu ngampihadapni ma penah-penah here.
Chapter 23

1Paulus ninung Sanhedrin balalu kaeau, "Kawan pulaksana'i ku, aku haut menjalani welumku andri katuluh atei akal sa maeh hang hadapan Alatalla hampe andrau yina." 2balalu Imam Besar Ananias nunyu kawan ulun sa mindri hang riet Paulus supaya nampar wawa Paulus.3Balalu, Paulus kaeau ma hanye, "Alatalla akan nampar hanyu, u hanyu tembok isa nacat mahilak! Inunkah hanyu maharung pakai menghakimi aku menurut Hukum Taurat, kude melanggar hukum yiru andri nunyu nampan aku na tampar?"4Kawan ulun sa mindri hang riet hanye kaeau, "Inunkah hanyu menghina Imam Besar Alatalla?" 5Udiyiru, Paulus Kaeau, "Aku puang karasa, pulaksana'i katuluh, bahwa hanye adalah Imam Besar. Daya, tatulis, 'Ada hanyu bapaner jahat ne'u erangkaulun pemimpin bangsa nu.''6Akan tetapi, dami Paulus karasa bahwa meheni adalah kawan ulun Saduki dan salainni adalah kawan ulun Farisi, Paulus kaeau hang wuang Sanhedrin, "Pulaksana'i katuluh, aku na ulun Farisi, anak ulun Farisi. Aku ganyah naadili daya pengharapan andri kebangkitan ulun matei!" 7 Dami Paulus bapaner hal yina, timul perselisihan hang penah kawan ulun Parisi andri ulun-ulun Saduki, balalu kumpulan kawan ulun ru pasai darai. 8Daya, kawan ulun Saduki kaeau bahwa puang uweng kebangkitan, puang uweng malekat, andri pada puang uweng roh, kude kawan ulun Farisi mengakui katuluh yiru.9Balalu , terjadi rawek sa hante balalu papire ahli Taurat hingka kelompok Farisi mindri andri nawan bahimat, "Kami puang kahaba sesuatu sa hala andri ulun yina. Kalaawe amun roh atau malekat haut bapaner ma hanye?" 10Balalu, dami perselisihan samakin hante, kepala pasukan takut Paulus akan na karubut daya ulun hene ru, bulu memerintahkan prajurit-prajurit nampan minau balalu ngalap Paulus hingka penah here andri maksa balalu ngenei hanye ma markas.11Udi malem yiru, Tuhan mindri hang tuhi Paulus andri kaeau, "Ampikuat ateinu daya hanyu haut bersaksi andri tu'u ne'u Aku hang Yerusalem, daya yiru hanyu pada harus bersaksi hang Roma." Rencana Neu Munu hi Paulus12Dami andrau kaandrau, kawan ulun Yahudi ngulah ipakat nuruk tenga here raerai andri sumpah andri puang kuman atau nguut inunpun hampe here munu Paulus. 13Naan labih hingka epat pulu kaulun sa ngulah pipakatan yina.14Here hawi ma imam-imam kepala andri tueh-tueh, balalu kaeau, "Kami haut nuruk tenga kami raerai andri sumpah andri puang ngantuh inun-inun hampe kami munu hi paulus. 15Taati, daya sebab yiru, hanyu,sasameh andri Sanhedrin,wara ma kepala pasukan nampan ngenei hanye minau nunung hanyu, seolah-olah hanyu ka'i memutuskan perkara ni andri lebih teliti lagi balalu kami siap munu hanye sa huan hanye nyandriet uneng yiti."16Kude, ia upu hingka pulaksana'i sa Paulus sa wawei karengei ne'u penyergapan yiru, balalu hanye tulak balalu masuk ma markas, nelang iwara ma hi Paulus. 17Paulus nerau salah satu perwira nelang kaeau, "Ennei ia muda yina nunung kepala pasukan daya hanye naan sesuatu pakai nalaporkan ma hanye."18Balalu, perwira yiru ngenei hanye nunung kepala pasukan andri kaeau, "Paulus, tahanan yiru, nerau aku andri laku aku nampan ngenei ia muda yiti nunung hanyu daya hanye naan sesuatu pakai na wara ni ma hanyu." 19Kepala pasukan negei tangan ia muda yiru, narik hanye ma lapeh, balalu mulai nunti ia muda yiru secara pribadi, "Inun sa harus na lapurkan nu ma aku?"20Balalu, Hanye manjawab, "Kawan ulun Yahudi haut bapakat ilaku hanyu pakai ngenei Paulus minau ma Sanhedrin ketuni, seolah-olah here akan nunti sesuatu sa labih teliti ne'u hanye. 21Jari ada nyandrengei here daya naan labih hingka epat pulu ka ulun hingka here ganyah ngandrei hi Paulus, sa basumpah andri puang kuman welum hampe here munu hi Paulus. Nelang taati, here haut siap nelang ganyah ngandrei persetujuan nu."22Balalu, kepala pasukan nunyu ia muda yiru tulak, nelang ipesen ma hanye, "Ada iwara ma hiepun amun hanyu haut iwara ma aku ne'u hal-hal yina." 23Udi yiru, kepala pasukan yiru nerau rueh kaulun perwira andri kaeau, "Siapkanlah rueh jatuh tantara, andri pitumpulu penunggang kuda andri rueh jatuh prajurit basenjata, napan tulak ma Kaisarea, hang jam katelu malem yina. 24Sedia kan pada binatang tunggangan ma Paulus ennei hanye andri aman ma Feliks, gubernur yiru,"25Balalu, hanye manulis surat, ialah yina: 26Hingka Klaudius Lisias. Nampe Gubernur Feliks sa mulia. Tabe, 27Olun yina na jama daya kawan ulun Yahudi andri ane na wunu daya here ketika aku hawi sindrah andri kawan prajurit balalu menyelamatkan hanye, dami karasa bahwa hanye erangkaulun warga negara Roma.28Daya aku hamen karasa inun alasan here menuduh hanye, aku ngenei hanye minau nunung Sanhedrin here.29Aku kahaba bahwa hanye na tuduh amau masalah ne'u Hukum Taurat here, kude puang uweng alasan inun pun sa pantas nampan hukuman matei atau penjara.30Dami na wara ma aku bahwa ka'i naan pipakatan pakai nawan ulun yina, aku hinang memerintahkan kawan penuduh hanye balalu menyatakan tuntutan here ma hanye hang hadapan hanyu.31Balalu, kawan prajurit, sesuai andri perintah ma here, ngalap Paulus balalu ngenei hanye kamalem ma Antipatris. 32Udi andrau yiru, here membiarkan kawan ulun mamai kuda yiru tulak sindrah hanye, balalu here mulek ma markas. 33Dami here haut hampe ma Kaisarea balalu ngami surat yuru ma gubernur, here pada menghadapkan Paulus ma hanye.34Udi gubernur mambasa surat yiru, hanye nunti hingka wilayah awe Paulus berasal. Balalu, dami hanye karasa bahwa Paulus berasal hingka Kilikia, 35hanye kaeau, "Aku akan nyandrengei hanyu udi kawan penuduh hanyupada hawi." Udiyiru, hanye memerintahkan supaya nengau Paulus hang wuang markas hante Herodes.
Chapter 24

1Dami andrau udi yiru ,Iman hante Ananias minau andri here papire kaulun pamimpin andri erang erang kaulun pangacara sa bangaran Tertulus. Here mengaju kan pangaduan nadap Paulus ma gubernur. 2Dami Paulus na herau , Tertulus nawa ni andri kaeau,'' Daya,mitah tuan ,kami selalu merasakan kedamaian andri perubahan perubahan sa terjadi ma bangsa yena daya kebijakan Tuan. 3Kami menyambut andri katuluh sara penu rasa syukur,sa mulia Feliks.4Kude, nampan puang nangalis waktunu lagi, aku ilaku ke murahan atei nu hamen nyanrengei kami erang itus ai. 5Daya, kami haut kasasat bahwa ulun yiri ialah erang ka ulun sa ngulah ridu, sa manimbulkan karawekan hang penah kawan ulun Yahudi hang katuluh dunia . Andri, hanye pada jari pamimpin sekte Nasrani. 6Hanye bahkan bausaha ngampi najis Bait Alatalla daya yiru kami nyama ni [Kami hamen ngadili hanye manurut hukum kami.7Kude, Lisias ,kepala pasukan yiru, hawi balalu nga rabut hingka tangan kami andri kakarasan, 8nelang nunyu kawan ulun manuduhni neu hawi nadp hanyu.] Balalu mamariksani re'eray, hanyu ta'u karasa teka hanye hal sa kami dawa ma hanye." 9Ulun -ulun Yahudi pada sapakat hang wuang dakwaan yiru andri menegaskan bahwa katuluh yiru tuu bujur. Pangalunan hi Paulus na Hadapan Feliks10Hantek gubernur ngami isarat ma Paulus pakai ni bapaner,Paulus kaeau'',Damihanye karasa papire puluh taun neu hanye kai jari hakim atasbangsa yiri,aku andri arai atei membela diri. 11Hanyu kaiyuh karasa bahwa puang tau labis hingka rueh walas andrau tapitah Aku mamai ma Yerusalem lepuh samayang. 12Here puang suah kasasat Aku naan bahual andri sunah erang ka ulun atawa ngumpul ulun nampan ngulah karawekan,hau hang lewu Tuhan atawa hang Sinagoge- Sinagoge. 13Here pada puang kaiyuh membukti kan kawan dakwaan ma ak itati.14Kude, aku aku mangaku ma hanyu,bahwa sesuai andri lalan yiru ,sa here kaeau sa isa sekte ,aku samayang ma Allah datu nini takam ,andri parsaya ma sagala sesuatu ni. 15Sameh kala here pada ,aku naan kaharapen ma Alatalla,himat katuluh ulun sagar welum mulek udi matei -kawan ulun sa mawitu bujur atawa kawan ulun sa jahat. 16Huwang hal yina ,aku ba usaha pakai mamalihara atei nurani sa murni ,baik hang hadapan Allah atawa manusia.17Hantek yena, udi papire taun, aku mulek ma yaru ngenei bantuan ma bangsa ku nelang ngami persembahan persembahan. 18Hantek aku nampalus hal yiru, here mananalu aku, udi aku nabarasis hang bait Alatalla, paueng karumunan ulun atawa karawekan, kude, hang yeru papire ulun Yahudi teka Asia. 19Saharusni, herelah sa naan hang hadapan nu ne'u nampe dawaan, jaka here naan isa pakai nawan aku.20Atawa, elahleh kawan ulun yiru re'erai sa iwara kahalaen inun sa here kasasat hantek aku mindri hang hadapan Sanhendrin, 21Kecuali isa lengan yiti sa na antuh ku hantek aku mindri hang helang here,''daya kebangkitan ulun matei ,aku na adili hang hadapan nu andrau yina,''22Kude hi Feliks, sa haut karasa rama neu ajaran lalan yiru, manunda pakara yiru kaeau,''Hantek Lisias, kapala pasukan yiru,minau, aku sagar mutus pakara nu." 23Udi yiru, Feliks marentah perwira yiru nampan Paulus tatap na tahan, kude andri keringanan nelang puang nahan kawan hengau ni nampan malayani hanye. Hi Paulus Bapaner hal Imanni Wuang Kristus24Udi papire andrau, Feliks hawi andri darangan ni ,Dursila,sa ulun Yahudi andri nunyu Paulus hawi andri nyandrengei hanye bapaner neu parisaya ma Yesus Kristus. 25Balalu, hantek hi Paulus ganyah bahurup pikiran hal sabujur, pengendalian diri, andri penghakiman sa sagar hawi, Feliks jari takut palus kaeau, ''Tulak leh hanyu itati. hantek aku kaiyuh kasampaten, aku sagar nerau hanyu."26Padingian yiru,Feliks baharap tatuu hanye ne'u Paulus ngami duit. Daya yiru,Feliks papire kali nunyu Paulus nampan bapaner andri hanye . 27Kude udi rueh taun,Parkius Festus nganti hi Feliks. Andri ,daya hamen ngampiarayen ulun-ulun Yahudi, Feliks maladar hi Paulus tatap imuneng ha wuang panjara.
Chapter 25

Paulus laku nadap Kaisar 1Telu andrau udi hinye, Festus hampe hang daerah yairu,udi hanye tulak hingka Kaisarea ma Yerusalem. 2Imam-imam kepala andri kawan pemimpin Yahudi nampe pangaduan here ma hanye hadap hi Paulus, andri here tarus mendesak Festus, 3nampan daya pikaeh atei ni andri hare andri nunyu ulun ngenei hi Paulus ma yeruslam,daya here mufakat kai munu hi Paulus hang penah pakiaan.4Festus nuing bahwa hi Paulus tetap na tahan hang Kaisarea andri hanye raerai hawi ma nyaru andri hinang. 5"Maka", eauni, "elahni kawan pemimpin hang helang nu minau ma nyaru baya aku, andri amun na'an sesuatu sa hala andri ulun yeru, elahni here sa mangajukan dawaanni nadap here."6Udi festus muneng hang helang here puang labis hingka walu atawa sapuluh andrau,hanye mulek ma kaiserea.Belalu ma kauni andrau ni,hanye maharung hang kursi pengadilan andri maretah nampan hi paulus naenei ma hadapan ni. 7 Dami paulus hampe,ulun-ulun yahudi sa minau hingka yerusalem mindri ngawariung ni,andri mengajukan hene dakwaan sa mawe'at nadap paulus,kude here puang ka ayuh membuktikan. 8Hawuang pembelaan ni,"aku puang ngulah kahalaen inun pun sa nawan,atawa hukum taurat yahudi,lewu tuhan atawa kaisar."9Kude,daya hamen ngalap atei ulun-ulun yahudi,festus kaeau ma hi paulus," inun kah naun basadia mamai ma yarusalem andri na adili ha hadapan ku neu kawan tuduhan yiri? 10Kude,paulus kaeyau,"aku itati midri hang hadapan pangadilan kaisar,balalu hang unangan yiri aku harus na adili.aku puang naan kahalean inun pun hang hadapan ulun-ulun yahudi sametu sa hanyu ra karaerai karasa.11Amun,aku ngulah kahalaen andri sa puang maeh ,aku rela na hukum matei,kude amun kawan dakwaan here yiru puang tuu,puang uweng sunah erang kaulun sa iyuh nyarah aku ma here. Aku ilaku na adili hang pengadilan Kaisar''. 12Udi ,Festus ipakat andri hi Sanhenrin,hanye kaeau ''Hanyu ilaku hang pangadilan Kaisar ,jari hanyu hinang tulak''. Festus nunti ma Raja Agripa hal Paulus13Udi papire andrau sa haut,Raja Agrifa andri Bernike hampe hang Kaisarea balalu ngami salamat ma Festus. 14Udi papire andrau here hang yaru ,hi Festus iwara pakara -pakara Paulus ma raja ,aue ni, ''Naan hang yena erang ka ulun tahanan sa natahan daya Feliks.15Hantek aku naan hang Yerusalem,kawan imam kepala andri kawan pamimpin Yahudi nampe pangaduan here nadap ulun yiru nelang ilaku nampan hanye na hukum.16Kude aku nuing,kawan ulun Roma puang tau babaran nyarah kawan ulun sa nadawa nampan na hukum,amun sa na dawa yiru huan bahadapan andri ulun sa nawa hanye nelang na ami kasampaten mambela diri ni.17Balalu,hantek here hawi bakumpul hang yati,aku puang ngandrei lawah,hang andrau ka ayat ka uni ni aku balalu ngulah sidang pengadilan nelang marentah nampan ulun yiru na enei nadap aku.18Hantek kawan ulun sa nawa hanye mindri here ngga uweng nampe dakwaan sa jahat sameh andri sanapinda ku.19Kude, here ekat balain pamikiran andri hanye neu agama here raerai nelang neu erang ka ulun sa bangaran Yesus,Ulun yiru haut matei ,kude hi Paulus bakaras himat ulun ulun yiru welum kamulek.20Daya aku bingung neu kaawe wangun aku taukaiyuh kawan katarangan neu pakara yiru.21Kude ,hi Paulus ilaku naik banding ,hanye ilaku nampan hanye tatap na tahan,hampe aku ka ayuh kasampaten ngirim hanye ma Kaisar.22Balalu,Agripa ka eau ma hi Festus,''Aku pada sini karengei ulun nyiru,'' Kauni ni.Festus ka eau ''hanyu kaiyuh nyanrengei ni.''23Hang andrau kauni ni ,Agripa andri Bernike hawi andri upacara kebesaran.Here masuk ma ruang sidang andri kawan pembesar -pembesar angkatan perang andri kawan ulun sa takamuka hang tumpuk yiru . Sa susuk andri parentah Festus ,balalu Paulus na enei masuk.24Balalu hi Festus kaeau,Raja Agripa andri katuluh sa naan hang yiti, dinung ulun yiti,haut na kadu ma aku daya katuluh bangsa Yahudi,hau hang Yerusalem atawa sa hang yiti.Here ilaku nelang mi uik [berteriak-teriak] kaeau,hanye puang patut na paladar welum.25Kude,aku puang kahaba sunah isa sa haut na ulah ni sa tau na hukum andri hukuman matei.Nelang daya gana hanye raerai haut ilaku nampan pakara ni na adili hang pangadilan Kaisar.26Kude, aku nggaan ka ayuh katarangan sa batantu neu hanye nampan tau na surat hawuang surat ku nampe Raja Agripa.27Daya, manurut panginaman ku ,puang patut ngirim erang ka ulun tahanan andri puan iwara kawan kahalaen sa na dawa nadap hanye.

Chapter 26

Paulus hang hadapen Raja Agripa 1Dayairu, Agripa kaeau ma Paulus, "Hanyu naparsilahkan bapaner pakai ngalun diri." Balalu, Paulus ngansang tangan ni nelang nyantarang pangalunanni. 2"Katuluh hal sa nadawa ulun Yahudi ma aku, aku manganggap pamelumku bauntung, Raja Agripa, daya aku nyantarang pangalunanku na hadapnu andrau yena, 3khususni daya hanyu ialah ulun sa tu'u karasa katuluh kabiasaen andri parsoalen hang helang ulun Yahudi. Daya iru, aku mamohon ma hanyu neu sabar nyandrengei aku.4Katuluh ulun Yahudi karasa sara welumku teka aku masih rumis, sa hingka awal haut nangalis pamelumku hang penah-penah bangsaku re'erai andri hang Yerusalaem. 5Daya haut lawah here karasa hal aku, jaka here hakun, here panai basaksi bahwa aku welum sasuai andri ajaran kalompok sa mape tu'u hingka agama takam, aku welum ialah ulun Farisi.6Balalu ta'ati, aku mindri hang yena neu na adili daya pangharapenku ma janji sa nasanjari daya Alatalla ma nini moyang takam. 7Janji yenalah sa naharapkan daya karuehwalas suku bangsa takam nampan kaiyuh kaham, sementara here menyembah Alatalla kaandrau-kamalem. Makani, daya pangharapen atilah aku na dawa kawan ulun Yahudi, ya Raja. 8Daya inun hanyu anggap musatahil bahwa Alatalla kaiyuh kaelan-welum ulun sa haut matei?9Dagana yerulah, aku re'rai ngakira bahwa aku harus ngulah rama hal pakai nawan ngaran Yesus hingka Nazaret. 10andri, yerulah sa naulahku hang Yerusalem. Aku puang ekat nampasuk kawan ulun barasis ma wuang panjara, udi narime wewenang teka kawan imam kepala, kayeru pada hantek here na hukum matei, aku pada satuju. 11Balalu aku pute mahukum here hang sinagoge-sinagoge andri bausaha mamaksa here nampan menghujat. Andri nelang marikang tu'u ma here, aku ngakasah here, sika hampe ma kota-kota asing." Paulus Ngakesah hal Hanye Panalu andri Yesus12Pakai maksud yeru pada, aku rahat hang kia'an ma Damsyik, mitah wewenang andri natugas hingka kawan imam kepala. 13Rahat penah andrau, ya Raja, hang penah kiaanku, aku kadinung ialah ra'ai teka langit, labih nyarak hingka mate andrau, sa nyanra'ai hang kulilingku andri kawan ulun sa takia baya aku. 14Balalu rahat kami katuluhni tasungkur hang amau tane, aku nyandrengei ialah lengan sa kaeau ma aku hang wuang bahasa Ibrani, 'Saulus, Saulus, da inun hanyu manyiksa Aku? mahadin baginu pakai manyepak galah rangsang.'15Balalu aku nunti, 'Hie Hanyu, Tuhan?' Tuhan nyangai, 'Aku Yesus, sa rahat hanyu siksa. 16Sika, amuan andri mindrileh baya pe'e nu. Daya Aku haut nyantarang tenga-Ku ma hanyu pakai aheng ati, ialah manatapkan hanyu jari pelayan andri saksi, puang ekat pakai inun-inun sa haut hanyu dinung, labih hingka yiru pakai inun-inun sa dieni Aku tutui ma hanyu. 17Aku kai manyalamatkan hanyu teka bangsanu ati andri teka kawan bangsa sa lain, nuju here Aku mangutus hanyu, 18pakai nguka mate here nampan here waleng hingka maiyeng nuju mara'ai andri teka kuasa iblis ma Alatalla nampan here narime pangampunan teka kawan dosa nelang narime nuhi' kala kawan ulun sa haut na barasis daya iman hang wuang Aku." Paulus Nyantarang hal Gawianni19Daya iru, Raja Agripa, aku ang suah ang nu'u paninungan surgawi yiru, 20kude, awalni, aku mahabarni ma here sa naan hang Damsyik, balalu hang Yerusalem andri hang katuluh pulau Yudea, pada ma kawan bangsa sa lain, deya here harus batobat andri waleng ma Alatalla, nelang nu'u kawan inun sa sasuai andri pertobatan here. 21Daya yirulah, kawan Yahudi nyama aku hang Bait Alatalla andri bausaha munu aku.22Hampe andrau yena, aku haut narime piawatan teka Alatalla hampe aku mindri hang yena neu basaksi, nuju ma kawan iak atawa ma kawan ulun sa hante andri puang ngantuh sa lain, kacuali iwara inun sa haut na eyau daya kawan nabi andri Musa hal sa kai bakajadian, 23deya Kristus harus sara andri deya, ialah alasan jari sa awalni bangkit teka ulun matei, Hanye kai nampihabar ra'Ai nuju kawan ulun Yahudi atawa ma kawan bangsa lain." Paulus Bausaha nampiyakin Agripa24Helang Paulus rahat iwara kawan inun wuang pangalunan ni, Festus kaeau gagumet, "Paulus, hanyu haut rapui! alimu nu sa rama yiru sa ngulah nu puang waras." 25Kude, Paulus nyangai, "Sa Mulia Festus, aku yina puang rapui, aku iwara hal kebenaran nelang kawan inun sa na antuhku masuk akal. 26Deya, Raja karasa katuluh yena andri ma Hanye aku pada he'ei bapaner. Deya, aku parasaya mahi isa pun sa luput teka panantauan ni sa puang tajadi hang uneng sa lawit tu'u.27Raja Agripa, Inunkah hanyu parasaya ma kawan Nabi? Rasa ku hanyu parasaya." 28Raja Agripa kaeau ma Paulus, " Erangitus ai, hanyu haut panai meyakinkan aku nampan jari ulun Kristen." 29Balalu Paulus nyangai, "Aku ilaku ma Alatalla nampan hinang atawa lamat, puang ekat hanyu, pada ma katuluh ulun sa nyanrengei aku andrau yena, panai jari kala aku, kacuali kawan rantai yena."30Balalu, Raja mindri. Pada gubernur, Bernike, andri katuluh ulun sa maharung baya here. 31Sambil here nanan ruangan yeru, here bapaner isa andri sa lain, "Ulun yena puang ngulah inun-inun sa patut na banding andri hukuman matei atawa na panjara." 32Daya yeru, Agripa kaeau ma Festus, "Ulun yena haut ta'u na bebaskan jaka hanye puang mamai banding ma Kaisar."

Chapter 27

Paulus Balayar nuju Kota Roma 1Dami haut natukas kami kai balayar ma Italia, here manyarah hi paulus andri papire tahanan sa lain ma erang ka ulun ma parwira pasukan Agustan, sa bangaran Yulius. 2kami sungkat ma kapal sa hawi teka Adramitium, balalu tulak makai kapal yiru sagar ba layar ma kawan palabuhan hang pantai Asia. Kami balayar na hengau daya hi Aristarkhus, ulun Makedonia hingka Tesalonika.3Hang andrau kauni ni, kami hampe hang Sidon. Hi Yulius maeh tatuu andri hi Paulus. Henye na ami izin ganta kawan hengau ni nampan here kaayuh ngami ma hanye inunsa naparlu daya ni. 4Teka yiru, kami nampalus ba layar daya guna kapal kami nyunsung riwat, kami balalu balayar tarus manyisir pantai pulau siprus sa tasalindung teka riwut. 5Udi kami haut balayar mitah pantai hang sepanjang pantai Kulikia andri Pamfilia, kami hampe hang Mira negeria Likia. 6Hang yaru, perwira yiru kahaba kapal teka Aleksandria sa rahat balayar nuju ma Italia, hanye balalu mindah kami ma kapal yiru.7Kami balayar andri bagamat tuu, salawah papire andrau andri rara kapatei kami hampe hang Knidus. Daya gana riwut magun puang maeh, kami puang kaiyuh nampalus palayaran, kami balalu balayar manyusuri pantai Kreta ma arah tanjung Salmone. 8Kami balayar mitah tanjung yiru andri heka rara, akhir ni hampe hang isa unengan bangaran palabuhan indah, sa puang lawit hingka tumpuk Lasea.9Hantek yiru kami menyadari daya wahai tuu waktu kamita umpe, jalanan laut yiru babahaya daya masa puasa uluh yahudi dami mitah, Paulus ngami nasehat ma here, 10andri kaeau ma here, " Pulaksanai katuluh, manurut pandapat ku, bahaya tuu amun takam tarus balayar. Takam tau kaingkam rugi hante puang ekat muatan atawa kapal takam, kude hewuk takam pada tau wawai. 11Kude, perwira yiru labis parsaya ma juru mudi andri kapten kapal teka nyarengei lengan Paulus.12Daya puang maeh imuneng ha pelabuhan yiru sa lawah musim marisak, daya gana yiru kawahayan awak kapal satuju balayar lagi nanan palabuhan yiru daya here hamen nampan hampe hang Feniks, palabuhan hang Kreta, sa nadap ma arah barat daya andri barat laut, balalu muneng hang yaru salawah musim dingin. Riwut sa kajut mehet nampuk kapal Paulus. 13Hantek yiru riwut hingka arah salatan, puang kajut mehet balalu here bapikir bahwa here haut hampe tujuan. Daya yiru, here narik jangkar balalu balayar ma sapanjang pantai Kreta.14Kude puang lawah, udi yiru selenga hawi riwut barat hanye yiru sa na antuh riwut Furoklidon, mehet tatuu hingka tiba pulau yiru. 15Hantek kapal kami na tampuh daya riwut yiru andri puang sanggup lagi kapal balayar nawan riwut, balalu kami ekat basarah nelang ngaret kapal kami hanyut na enei daya riwut. 16Hantek kami mitah hang tiba selatan pulau sa bangaran kauda, andri heka rara kami bahasil kaiyuh ngarawah sakoci kapal kami.17Udi sakoci yiru kaiyuh menggerek sakoci ma kapal, here makai tadi - tadi pendong pakai natang kuat kapal yiru. Daya here takut tadampar hang Sirtis, here ngampinau kawan alat - alat kapal nri kapal here napalador daya riwut. 18Andrau kauni ni, daya kami na ombang - ambing daya riwut magin bahimat, ulun -ulun ngumpe muantan kapal.19Hang, karuan andrau ni lagi, here ngumpe kawan alat - alat kapal andri tangan here raerai. 20papire andrau lawahni kami puang kadinung mate andrau atawa bintang puang muncul daya riwut magin bahimat, akhir ni harapan kami tau salamat.21Kawan ulun yeru balalu tulak papire lawah ni, ngaan uweng kuman, Paulus mindri hang penah - penah here balalu kaeau " Pulaksanai katuluh ", seharus ni naun ngalut nasehatku, puang balayar teja Kreta, takam puang hampe wuah katuluh karusakan andri kerugian yiti. 22Kude, itati aku ilaku tatuu nampan naun tatap tabah, daya puang uweng sunah erang kaulun teak naun sa sagar matei, takam ekat kawawaian kapal yiti.23Daya hingka malem, naan malaikat teka Alatalla sa nasambahku mindri hang hadapan ku, 24Malaikat yiru kaeyau " Paulus, ada taku ". Daya hanyu sagar nadap kaisar. Nelang daya pikaeh atai Alatalla andri hanyu, katuluh ulun sa balayar sindrah hanyu sagar salamat daya nu. 25Daya, yiru pulaksanai katuluh, wuah naun sanang atei. daya aku parisaya ma Alatalla katuluh ni sagar jari kala inun sa na eau ma kau. 26Kude, takam die sagar angkeng hang pantai isa pulau.27Hang malem ka epat balas kami rahat gilang gilup hang laut Adria, kira - kira penah malem, ulun kapal kataru himat kapal magin rite andri pampang. 28Here balalu ngului tadi andri naan watu hang hujung ni pakai ngukur lalem laut, kira - kira lalem ni dime walas repe. 29Daya here takut kapal tau ireket hang watu karang, here balalu ngului epat kawua jangkar teka para kapal nelang baharap gere hinang kaanrau.30Kude kawan ulun kapal andri suni - suni mansuba nempat hingka kapal andri nampinau sekoci ma laut andri pura - pura nampianu jangkar - jangkar hingka haluan. 31Kude hi Paulus kaeau ma perwira andri kawan prajurit hang kapal yiru, amun kawan ulun kapal yiti puang muneng hang kapal, naun katuluh puang kaiyuh nasalamat. 32Daya yiru, kawan prajurit balalu natas tadi sekoci yiru, andri maladar ni hanyut.33Kapihuan mate andrau hulet, hi Paulus ilaku here katuluh ngalap papire kutaan, andri kaeau, " Andrau yina adalah andrau kaepat balas naun ngandrei andri keadaan gugup gupuh nelang ngaan kuman welum atawa inun - inun ". 34Daya yiru, aku ilaku ma naun ware naun ngalap kawan kutaan, nampan naun wigas. Daya naun katuluh sagar salamat andri puang kurang inun heneng. 35Udi kaeau kala yiru hi Paulus balalu ngalap rote hie hanye ngantuk terimakasis ma Alatalla hang hadapan here katuluh. Udi hie hanye membagi rote yiru balalu nguta rote yiru.36Here, katuluh uras kaingkam sanang atei balalu ikuta pada 37Jamalah here katuluh sa naan hang kapal naan 276 ka ulun. 38Udi katuluh udi ikuta hampe wising, here balalu ngumpe kawan muatan gandum ma laut. Kapal Hansur andri Katuluh Panumpang Salamat39 Dami andrau haut ka andrau, ulun kapal kadinung pampang,kude here puang karasa pampang, here kadinung naan isa teluk andri pantai ni. Balalu here ngunu ngakali gere kaayah ngenei kapal ma iring pampang hang yiru. 40Here netek kawan tadi jangkar balalu kawan jangkar yiru na paladar leteng ma laut sindrah andri yiru pada here nguka tadi sa napakai nuruk kamudi.Udi hie here ngansang layar hang haluan kapal nampan riwut ngenai kapal yiru maju ma pantai. 41Kude here nebu gusung karasik. Haluan kapal balalu ireket nelang puang kaiyuh bagarak lagi balalu ireket nelang puang kaiyuh bagarak lagi balalu buritan ni hancur daya hebu galumbang mehet.42Kawan parajurit hang kapal yiru ngunu munu katuluh tahanan, daya here takut kawan tahanan yiru nempat katamah nuju pampang.43 Kude perwira yiru nahalang aheng here yiru daya hanye ngunu nyalamat hi Paulus. Hanye nunyu katuluh ulun sa tau katamah mitun dahulu balalu katamah nuju pampang. 44Andri, sisa ni sa naan hang kawan papan atawa barang - barang lain ni nang kapal. Andri kalayiru kami katuluh hampe pampang andri salamat.

Chapter 28

Paulus hang Pulau Malta 1Udi kami nangkah pulau yeru, aru ai kami karasa bahwa pulau yeru na antuh Malta. 2Ulun asli pulau yeru atei ni maeh tu'U. Balalu, here ngapandruk apui pakai nyamut kami katuluh ni deya hantek yeru andrau ka'i uran nelang hawa ni marisak tu'U.3Rahat hi Paulus ngutik kakau sa rumis balalu nganak ni hang amau apui, salenga naan anipe balua daya kalaingan balalu malilit tangan hi Paulus. 4Dami ulun asli pulau yeru nantau anipe babisa bagantung hang tangan hi Petrus, here kaeau isa andri sa lain, "Haut puang naragukan lagi, ulun yena ialah tukang munu. Biar hanye haut salamat hingka laut, ternyata kaadilan puang ngunu hanye welum."5Kude hi Paulus ngibas satua yeru ma huang apui nelang hanye puang rara atawa batan inun-inun. 6Kawan ulun hang yeru haut mangira hi Paulus ka'i bakah atau lawu balalu matei hantek yeru jua. Salenga, udi here lawah ngandrei andri puang ninung kajadian sa hala ma hanye, aruai here baubah pikiran nelang kaeau bahwa Paulus na ialah dewa.7Suatu katika, hang alam yeru, naan tane ampun pamimpin pulau yeru sa bangaran Publisius, sa nyamut kami andri ngamik kami kuman salawah telu andrau. 8Hantek yeru, pas amah hi Publisius rahat mangkading hang uneng ni mandre daya mekum andre disentri. Paulus hawi nyuwuk hanye ilaku doa, balalu nganak tangan ni ma amau ulun yeru palus nampi ware hanye. 9Udi kajadian yeru, katuluh ulun hang pulau yeru sa sakit pada hawi nunung hi Paulus sahingga ware. 10Here pada magin menghormati kami andri dami kami ka'i balayar, here manyadiakan katuluh sa kami perlukan. Paulus Manuju Kota Roma11Udi telu wulan, kami balayar hang wuang kapal hingka Aleksandria, sa balabuh hang pulau yeru salawah musim marisak nelang makai Dioskuri jari lambang ni. 12Udi kami hawi hang Sirakua, kami muneng hang yaru salawah telu andrau.13Hingka Yeru, kami balayar mitah iring pantai balalu hampe hang Regium. Keuni ni, riwut selatan batiup, balalu andrau keuni ni lagi, kami hampe hang Putioli. 14Hang yaru, kami nunung kawan pulaksanai isa iman balalu na unang neu muneng baya here salawah pitu andrau. Balalu, kami tulak ma Roma. 15Andri kawan pulaksanai isa iman hang yaru, dami karengei hal kami, hawi hingka yaru hampe ma Forum Apius andri Tres Taberne neu nunung kami. Rahat Paulus nantau here, hanye basyukur ma Alatalla andri atei ni na kuatkan. Paulus Hang Kota Roma16Dami kami hampe hang Roma, Paulus na huyu muneng re erai, baya isa prajurit sa mangawal ni. 17Telu andrau udi yeru, Paulus mangumpulkan kawan pemimpin Yahudi hang yeru, balalu udi here bakumpul, hanye kaeau ma here, " Kawan pulaksanai, biar aku puang ngulah inun-inun pakai nawan bangsa takam atawa adat istiadat nini moyang takam, kude aku nasarah ialah ulun tahanan hingka Yerusalem ma tangan kawan ulun Roma. 18Rahat here haut mamariksa aku, here ka'i napas aku daya pa ueng alasan pakai nahukum matei aku.19Kude yeru, daya kawan ulun Yahudi kawe'atan, aku tapaksa mamai banding ma Kaisar, puang baarti aku naan dawaan pakai nawan bangsaku. 20Jari, yeru lah ngulah ni, aku haut laku neu ninung hanyu andri bapaner ma hanyu daya aku nahuruk nelang narantai demi pangharapen Israel."21Balalu, here kaeau ma Paulus, "Kami puang narime surat hal nu hingka Yudea andri puang sa isa pun hingka kawan pulaksanai isa iman sa hawi mayena neu ngami habar atawa iwara sa puang maeh hal hanyu. 22Ekat, kami ka'i nyandrengei teka hanyu inun taru nu hal sekte yena, kami karasa bahwa hang awe-awe kawan ulun manantangni."23Hantek here haut manantukan isa andrau pakai Paulus, here nunung Paulus hang panginapan ni, baya sarombongan ulun rama. Hingka kaiyat hampe kamalem, Paulus nyantarang ma here andri basaksi hal karajaan Alatalla andri bausaha nampiyakin here hal Yesus, maeh hingka Hukum Taurat Musa, atawa hingka kitab para Nabi. 24Papire ka ulun jari yakin udi nyandrengei inun sa na eau Paulus, kude meheni manolak neu parasaya.25Hantek here puang satuju isa andri sa lain, here pada tulak udi hi Paulus iwara hal yeru, "Dasar bujur inun sa na eau Roh Barasis ma nini muyang nu mitah Nabi Yesaya, 26'Tulakleh ma bangsa yena andri iwara: Hanyu sagar nyandrengei, kude puang sagar paham, andri hanyu sagar kadinung, kude puang sagar kataru.27Deya, atei bangsa iti haut makapan andri silu ni weat neu nyandrengei. Here haut nutup mate ni. himpan here ada ninung andri mate here, nyandrengei baya silu here, kataru andri atei here balalu iwaleng. Udi yeru Aku sagar nyamare here.' Yesaya 6: 9 - 102928Daya yeru, elahni neu hanyu karasa ialah kasalamaten sa hingka Alatalla yena haut na hampe nuju kawan bangsa lain andri here nyandrengei,"29[Udi hi Paulus iwara pesen yeru, kawan ulun Yahudi tulak nelang rama basoal pandapat hang helang here.]30Paulus muneng salawah rueh ta'un hang lewu sa na sewa ni re'erai nelang narime katuluh ulun sa hawi nunung hanye, 31nelang nampihabar karajaan Alatalla, mangajar hal Tuhan Yesus Kristus andri mahe'ei tatu'u nelang mahi rintangan isa pun.

Romans

Chapter 1

1Paulus, walah Yesus Kristus, sa naherau jari rasul nelang na pidi pakai iwara Kabar Maeh teka Alatalla; 2haut na janji daya Alatalla teka jaman sadi itetei kawan nabi-Ni hang wuang Surat Barasis, 3neu Anak-Ni, manyu murunsia teka katurunan Dawid,4nelang bawilah tuu samula Anak Alatalla sa bakuasa itetei ambuanni teka penah ulun matei kala kabahumen Roh Barasis, hanye yiru Kristus Yesus, Tuhan takam. 5Iteti Hanye, aku narime ahi lelo jari rasul ngendei katuluh bangsa puang Yahudi nampan parisaya nelang ngalut nuu, 6tamasuk naun sa naherau nampan jari ulun wat Kristus Yesus.7Ma katuluh naun sa muneng hang Roma, sa nasinta Alatalla, nelang sa pada naherau nampan jari ulun sa barasis: Ahi lelo anri damai sejahtera ma naun naami Alatalla, ambah takam, anri Tuhan Yesus Kristus!Paulus hamen ganta jemaat hang Roma.8Samambatang aku basyukur ma Alatalla itetei Kristus Yesus neu naun katuluh daya haut tasiar kabar neu kaparisayaan naun ma litar dunia. 9Daya Alatalla, sa nalayaniku anri katuluh atei neu nampe Kabar Maeh, jari saksiku amun aku saratang ngitung naun katuluhni; 10hang wuang doaku, aku ilaku anri Alatalla nampan aku akhirni kaiyuh ganta naun.11Aku tuu sindi panalu anri naun nampan aku tau ngami ahi lelo rohani neu ngampi kuat naun, 12hanye yiru nampan takam tau sasameh parisaya, kaparisayaanku kala yiru pada kaparisayaan naun.13Pulaksanai katuluh, aku hamen naun karasa amun aku haut papire kali ngaheng ganta naun, kude saratang naan eleh halanganni, nampan aku pada kaiyuh wasi'an teka penah naun sameh kala ma kawan ulun lain sa puang Yahudi14Aku naan kawajiban ma ulun Yunani anri ma ulun puang Yunani, ma ulun sa bapandidikan atawa sa puang bapandidikan. 15Yiru sababni, aku hamen tatuu iwara Kabar Maeh ma naun sa muneng hang Roma.16Aku puang umangan iwara Kabar Maeh, daya Kabar Maeh yiru kakuaten Alatalla neu nyalamat katuluh ulun sa parisaya; samambatang ma kawan ulun Yahudi, udi hie ma kawan ulun Yunani. 17Daya hang wuangni, kabanaran Alatalla nawara teka kaparisayaan ma kapisayaan, daya naan nasurat: "Ulun maeh sagar welum daya kapaisayaan."18Daya kasangiten Alatalla natantarang teka surga ma katuluh dosa anri kejahaten murunsia sa nahalang kabanaran anri kajahaten. 19Daya yiru, inun sa rasa murunsia neu Alatalla haut bawilah rasa, daya Alatalla haut iwara yiru ma here.20Teka Alatalla ngulah dunia, kawan sifat Alatalla sa puang dinung, hanye yiru kuasa-Ni sa kalalawah, haut tau napantaru itetei kawan hal sa haut naulah-Ni, mahi budas ulun sa tau nampik. 21Kude biar murunsia kataru anri Alatalla, here puang mahormat Hanye yalah Alatalla atawa batarima kasih ma Hanye; Kabalikanni, pikiran here puang bariran nelang atei here sa budu haut jari maiyeng.22Here kaingkam dirini pintar, padahal here budu, 23here nganti kamuliaan Alatalla sa kalalawah anri kawan ampatung, kawan wurung, eha bapee epat atawa kawan eha sa ilansar.24Daya yiru, Alatalla nyarah here ma kabahumen atei here sa murun nampan here nampalus kawan hal sa bere ma sasameh here. 25Daya gana here haut nganti kabanaran Alatalla anri sa palasu, likan saujud nelang nyambah banda ulahan murunsia, puang Alatalla sa nyanyari katuluh dunia sa natawat nahormat hampe kalalawahni. Amin!26Daya yiru, Alatalla maladar murunsia ma kawan kabahumen here sa murun, kawan wawei ngaheng nganti hubungan sa patut anri hubungan sa puang patut. 27Kala yiru pada kawan upu, here nanan hubungan sa patut anri kawan wawei, malengkan bahubungan anri sasameh here; upu anri upu nampalus kawan gawian sa ngumangan; daya gana yiru here narime upa teka dosa here.28Daya here puang kaingkam parlu mangakui Alatalla, balalu Alatalla maladar here ma kawan pikiran here sa murun nampan here ngaraja kawan hal sa puang maeh.29atei here natampenu anri katuluh sa puang bujur, sa jahat, kasakahen, anri kamuaren, penu anri pikurun atei, munu ulun, babur, nipu nelang ngatei; here rajin maner ulun lain, 30nangkurun ngaran ulun lain, muar ma Alatalla, sakah, sombong, pangapusu, pandai ngantara sara wau nampalus kajahaten, puang taat ulun matueh, 31lunga, puang satia, mahi ahi lelo nelang kejam.32Here karasa parentah Alatalla amun kawan ulun sa ngulah katuluhni patut nahukum matei, biar kala yiru tatap here nampalus hal yiru, likan katuju pada amun ulun lain nampalusni.
Chapter 2Elah Alatalla sa jari hakim

1Daya yiru, naun puang tau lagi bakilah, hie sa tau ngampi hala ulun lain, sameh ngaranni ngampi hala dirini raerai; Daya naun sa ngampi hala ulun lain sameh miulahan kala yiru pada. 2Takam karasa amun Alatalla nyanawu hukuman sa adil ma ambau katuluh ulun sa miulahan kawan hal kala yiru.3Inun naun minda naun kaiyuh lapas teka hukuman Alatalla, naun sa ngampi hala here, kude ulahan naun pada sameh kala yiru? 4atawa, inun naun nganggap enteng ahi lelo-Ni, kasabaren-Ni anri kalapangan atei-Ni balalu papura puang karasa pikaeh atei Alatalla nampan naun batobat?5Kude, naun mape silu nelang puang hakun batobat, naun sameh kala nyimuh kasangiten ma ambau naun raerai hang anrau kiamat dami hukuman sa bujur hawi teka Alatalla. 6Hanye sagar iwaleh ma tiap ulun sasuai anri pigawianni: 7hanye yiru pamelum sa kalalawah ma here sa utul ngulah maeh nampan kaiyuh sa mulia, anri kahormatan,8kude murka anri kasangiten ma here sa ekat mamikir tengani raerai nelang puang nuu ma sa maeh, malengkan umba sa hala. 9Sagar naan kahanangen anri uyuh rara ulun sa ngulah kajahaten, sa mambatang ma ulun Yahudi kala yiru pada ma ulun Yunani.10Kude kamuliaan, kahormatan, anri damai sejahtera sagar na ami ma ulun sa ngulah maeh, sa mambatang ma ulun Yahudi kala yiru pada ma ulun Yunani. 11Daya Alatalla puang mambeda-bedakan murunsia. 12Ma kawan ulun sa badosa anri puang karasa Hukum Taurat, here sagar nahakimi hang luar Hukum Taurat. Kude, kawan ulun sa badosa sa karasa Hukum Taurat sagar na hakimi makai Hukum Taurat.13Puang daya ulun karengei Hukum Taurat sa kahaba pikaeh hang hadapan Alatalla, kude ulun sa nampalus inun sa naan hang wuang hukum yiru sa kahaba pikaeh. 14Kawan ulun puang Yahudi sa puang karasa Hukum Taurat, kude here nampalus inun sa naparentah Hukum Taurat, here haut jari Hukum Taurat ma diri here raerai.15Hal yiru nantarang parentah Hukum Taurat tasurat hang wuang atei here, atei akal here umba ngami kasaksian, kunuan here naan wayahni ngampihala atawa naan wayahni ngalun here, 16hang anrau Alatalla mangadili pikiran rasia atei murunsia itetei Yesus Kristus sasuai anri Kabar Maeh. Ulun Yahudi anri Hukum Taurat17Kude, amun naun mangaku ulun Yahudi anri itegei hang Hukum Taurat, nelang iwawara gana hubungan naun anri Alatalla, 18karasa kabahumen-Ni, tau nukas saawe sa maeh, haut naajar teka Hukum Taurat, 19balalu yakin amun naun sa mimpin ulun pehe, piraai ma here sa muneng hawuang piieng, 20ngajar kawan ulun budu, ngajar kawan iya, naun tuu karasa kaawe pangatahuan andri kabanaran hang wuang Hukum Taurat,21Naun ngajar ulun lain, kude daya inun naun puang ngajar diri naun raerai? Naun ngajar ulun nampan ada ngalat, dainun naun raerai ngalat? 22Naun nyangit ulun ibela, dainun naun raerai ibela? Naun muar anri kawan barhala, dainun naun raerai ngalat teka lewu barhala?23Naun iwawara naan Hukum Taurat dainun naun ngampi ngumangan Alatalla anri puang nampalus hukum-Ni! 24 Naan nasurat: "Daya naun, ngaran Alatalla natangkurun hang penah bangsa lain ."25Sunat naan riranni amun naun ngalut nuu Hukum Taurat, kude amun naun puang ngalut nuu Hukum Taurat, sunat naun yiru jari puang bariran. 26Jari, amun ulun sa puang basunat nampalus kawan parentah hawuang Hukum Taurat, angneh hanye naanggap kala ulun sa basunat?27Amun kalahie, angneh kawan ulun sa puang basunat, kude nampalus Hukum Taurat, sagar ngampi hala naun, daya naun karasa Hukum Taurat nelang naun basunat, kude naun malanggar hukum yiru?28Daya ulun sa naantuh ulun Yahudi puang ekat kadinungan teka luarni, nelang basunat sabujurni puang ekat nasunat ma tenga daging. 29Erang kaulun Yahudi sajati hanye yiru ulun sa batinni tuu Yahudi, sunat sa sajati hanye yiru sunat hang atei, sa nakaraja daya Roh, puang daya gana hukum sa nasatat. Tawat hormat ma ulun sa kalayiru puang natarime teka murunsia, malengkan teka Alatalla.
Chapter 3

1Amun kala yiru, inun sa labis teka ulun Yahudi? atawa inun kauntunganni basunat? 2Hene tatuu, hang hene masam hal; sa mambatang, ma here naparisaya lengan Alatalla.3Balalu kala awe, amun papire ulun puang parisaya? inunkah kapuang parisayaan here ru tau ngampi batal kasatiaan Alatalla? 4Budas puang! Alatalla tuu bujur biar tiap ulun pangapusu. Ialah naan nasatat: "Hanyu tabukti bujur hang wuang katuluh sa naantuh-Nu, balalu Hanyu sagar manang tawuk Hanyu nahakimi." Mazmur 51:65Kude, amun takam sa puang bujur yina justru ngampi dinung kabanaren Alatalla, inun sa hamen na eau takam? Inun iyuh takam kaeau Alatalla puang adil amun nukum takam? (Aku kaeau kala sara murunsia) 6Budas puang! Amun kala hie, kala awe ALatalla tau mahakimi dunia?7Kude, amun mitah pigawianku sa puang bujur, kabanaran Alatalla magin natawat, dainun aku magun nahakimi kala ulun badusa? 8Nelang (sameh kala sa nadawa papire kaulun ma kami) dainun puang kaeau, "Hayu, takam ngaraja sa jahat nampan hulet pikaeh." Here sa kaeau kala yiru patut nahukum! Katuluh ulun nakuasai dusa9Balalu kala awe? Inunkah takam na diwi teka ulun lain? Budas puang! Daya, kami haut suah kaeau sahuan yina ma kawan ulun Yahudi atawa ma kawan ulun puang Yahudi, katuluhni hang wuang kuasa dusa 10Kala naan natulis, "Puang sunah erang kaulun sa bujur.11Puang sunah erang kaulun sa baakal budi. Puang sunah erang kaulun sa ngantara Alatalla. 12Katuluh ulun haut iwaleng teka Hanye, puang sunah erang kaulun sa bariran. Puang sunah erang kaulun sa ngulah kaeh, puang sunah erang kaulun." Mazmur 14:1-313"Gugurungan here kala pasaran sa wawanga, lela here ngaluar tipu akal, wisa anipe naan hang wiwi here." Mazmur 5:10; 140:3 14"Wawa here penu sapa sumpah anri kapaiten." Mazmur 10:715"Pee here hinang ngunu ngampi tunrak ira, 16Kasusahen anri kahansuren naan hang lalan here 17Puang here karasa kaawe welum damai." Yesaya 59:7-9 18"Takut anri Alatalla puang uweng hang here." Mazmur 36:219Taati takam karasa katuluh sa nasurat hang wuang Hukum Taurat, natuju ma here sa welum hang kapit Hukum Taurat nampan patutup katuluh wawa balalu dunia naan hang kapit penghakiman Alatalla 20Puang sunah isa murunsia sa bujur hang hadapan Alatalla daya gana ngaraja Hukum Taurat, kabalikanni mitah Hukum Taurat ulun kataru dusa. Alatalla ngampi bujur murunsia mitah iman ma Yesus Kristus21Kude taati, biar mahi Hukum Taurat, Alatalla haut iwara palus nasaksikan mitah Kitab Taurat andri kawan nabi. 22Daya yiru,kabanaren Altalla mitah iman ma Yesus Kristus na ami ma katuluh ulun sa parisaya, daya puang uweng bedani.23Daya katuluh ulun haut badusa nelang kawawaian kamuliaan Alatalla, 24andri nabenarkan daya ahi lelu-Ni mitah penebusan hawuang Yesus Kristus;25Sa haut nawara daya Alatalla neu lalan pendamaian hawuang ira-Ni itetei iman. Hal yena nantarang keadilan-Ni, daya hawuang kasabaren-Ni, Alatalla haut mambiar kawan dusa tajadi. 26Hal yiru pada naaheng neu nantarang kaadilan-Ni hang masa itati nampan Hanye tabukti bujur palus ngampi bujur ulun sa baiman ma Yesus.27Amun kala hie, hang awe katamaman takam? Haut na umpe! Mitah hukum inun? Mitah hukum parbuatan takam? puang, malengkan daya hukum iman. 28Daya gana yiru, takam parisaya, amun murunsia na ampi wuah hang hadapan Alatalla mitah iman, puang teka ulah gawi sa nasurat hawuang Hukum Taurat29Atawa, inunkah Alatalla ekat jari Alatalla ulun Yahudi? Angneh Hanye pada jari Alatalla ma bangsa puang Yahudi? Yai, Hanye pada jari Alatalla ma bangsa puang Yahudi, 30daya Alatalla ekat isa, Hanye sa ngampi wuah kawan ulun sa basunat daya iman, andri ma kawan ulun sa puang basunat sa pada daya iman.31Jari, inunkah takam ngampi wawai Hukum Taurat daya iman? Budas puang! Kabalikanni, takam justru maneguhkan Hukum Taurat.
Chapter 4

1Jari, inun sa sagar na eau takam neu hi Abraham, datu nini bangsa takam? 2Amun hi Abraham na ampi wuah mitah ulah gawini, hanye naan alasan nampan iwawara, kude puang iwawara hang hadapan Alatalla. 3Inun sa nasurat hang wuang Surat Barasis? "Hi Abraham parisaya ma Tuhan balalu Tuhan mamparhitungkannhal yiru ma hanye sabagai kabanaran."4Ma kawan ulun sa bagawi, upa sa naami ma here puang yalah pangamian,malenkan dasar hak here. 5Balalu, ma here sa puang bagawi, kude parisaya ma Alatalla sa ngampi wuah ulun fasik, iman here na perhitungkan sabagai kabanaran.6kalayiru pada hi Dawid kaeau tuu sanang ulun sa na benarkan daya Alatalla puang badasarkan inun sa nakarajani: 7"Tuu sanang kawan ulun sa naampuni kawan kahalaenni, nelang natutup kawan dusani. 8Tuu sanang kawan ulun sa dusani puang naperhitungkan daya Alatalla!" (Mazmur 32:1-2)9Inunkah berkat yina natuju ekat ma ulun sa ba sunat? Atawa pada ma kawan ulun sa puang ba sunat? Daya kami haut kaeau kapihuanni "Iman hi Abraham nahitung sabagai kabanaran." 10Balalu, kaawe hal yiru na perhitungkan ma hanye? sahuan atawa sahaut hanye na sunat? Puang udi hanye na sunat,malenkan kapihuanni.11Hi Abraham narime tanda sunat sabagai kabanaran iman sahuan hanye basunat nampan hanye kaiyuh jari amah ma katuluh ulun sa parisaya sa puang ba sunat nampan kabanaran yiru pada naperhitungkan ma here; 12palus jari amah ma kawan ulun sa ba sunat, hanye yiru here sa puang ekat ba sunat kude pada uma takia hang lalan iman hi Abraham, sa huan hanye ba sunat.Hi Abraham narime janji Alatalla mitah imanni.13Janji ma hi Abraham andri ma katurunanni amun here sagar ampun katuluh dunia puang daya mitah Hukum Taurat, kude mitah kabanaran iman. 14Sabab, amun here sa hawi teka Hukum Taurat tau jari ahli waris, iman jari puang bariran nelang janji Alatalla tau batal; 15Hukum Taurat ngampi hawi murka, kude amun mahi Hukum Taurat, hang yiru pada mahi palanggaran.16Irulah dainun janji hawi teka iman, janji yiru badasarkan sinta lelu nampan janji yiru pada hampe ma katuluh katurunan hi Abraham; Puang ekat teka Hukum Taurat, kude pada teka iman hi Abraham, hanye yiru amah takam katuluh. 17(ialah sa naan nasurat, "Aku haut ngampi jari hanyu amah ma hene bangsa") hang hadapan Alatalla, sa ngami pamelum ma ulun matei andri sa ngampi jari mitah lenga-Ni inun sa mahi jari naan.18Hang wuang pangharapan hanye parisaya, daya yiru hanye tau jari amah hene bangsa sasuai andri sa haut na antuh, "Sagar jari rama katurunannu." 19Imanni puang ba kurang, meskipun hanye karasa amun tengani raerai haut matueh daya umur ni haut sakitar 100 taun kamulek hi Sara tamanang;20hanye parisaya nelang puang bembang andri janji Alatalla. Kabalikanni, imanni batambah kuat nelang hanye nawat hurmat ma Alatalla, 21hanye yakin Alatalla bakuasa nampalus inun sa haut na janjini. 22Yiru sababni, imanni " naperhitungkan sabagai kabanaran."23Hal yiru puang natulis ekat ma hi Abraham raerai, 24kude pada ma takam. Hal yiru sagar na perhitungkan ma here sa parisaya ma Hanye sa haut nyamelum Yesus, Tuhan takam teka penah ulun matei. 25Hanye yiru, Yesus sa haut na sarah nampan matei daya dusa takam, balalu sa haut na samelum kamulek demi pembenaran takam.
Chapter 5Murunsia nabenarkan Alatalla itetei pengurbanan Yesus Kristus

1Daya yiru, takam haut nabenarkan daya iman, nelang takam haut badamai andri Alatalla itetei Tuhan takam, Yesus Kristus; 2itetei Hanye, takam kaiyuh lalan masuk nuju iman ma anugerah Alatalla sa taati jari dasar takam, nelang miarai hang wuang pangharapan kamuliaan Alatalla.3Diwi teka yiru, takam pada miarai hang wuang kahanangen daya takam karasa amun kahanangen yiti tau ngulah katekunan, 4katekunan sagar ngulah tahan uji, tahan uji sagar jari kaharapen, 5balalu kaharapen puang sagar ngulah kasiwa, daya sinta Alatalla haut na huang ma wuang atei takam mitah Roh Barasis sa haut na karuniakan ma takam.6Tawuk takam mahi kakuaten, Kristus matei ma takam kawan ulun durhaka wayahni tangar tuu. 7Daya gana, jarang naan ulun sa hakun matei ma erang kaulun sa bujur, kude tau sa pada naan ulun sa hakun matei ma erang kaulun sa maeh.8Kude, Alatalla nantarang sinta-Ni ma takam, tawuk takam masih jari ulun badusa, Kristus matei ma takam. 9Diwi teka yiru, daya takam haut nabenarkan itetei ira-Ni, takam pada sagar na salamat teka murka Alatalla.10Tawuk takam masih jari musuh Alatalla, takam haut badamai andri Alatalla itetei pampatei Anak-Ni, likan itati daya takam haut badamai andri Hanye, pasti takam nasalamat mitah welum-Ni 11Puang ekat yiru, takam pada miarai hang wuang Alatalla itetei Tuhan takam Yesus Kristus, daya itetei Hanye takam itati tau narime pendamaian teka Alatalla. Matei itetei hi Adam, welum itetei Kristus.12Daya yiru, sameh ialah dusa sa haut masuk hang wuang dunia itetei erang kaulun balalu maut masuk mitah dusa yiru, kala yiru jua maut mihampit ma katuluh ulun, daya katantuluh ulun haut badusa. 13Dusa haut naan hang dunia kapihuan Hukum Taurat hi Moses, kude dusa yiru puang nahitung daya Alatalla salawah mahi Hukum Taurat.14Kude, maut bakuasa teka jaman hi Adam hampe jaman hi Moses, likan ma kawan ulun sa puang ngulah dusa kasameh hi Adam, hanye yiru gambaran teka Hanye sa sagar hawi handrian. 15Kude, pangamian teka Alatalla puang sabanding andri dusa. Daya gana, amun daya dusa erang kaulun, hene murunsia haut matei, labis lagi ahi lelu andri pangamian teka Alatalla itetei ahi lelu erang kaulun yiru, hanye yiru Yesus Kristus.16Ahi lelo puang sameh andri dusa erang kaulun yiru. Daya panghakiman ma isa palanggaran sagar ngenei hukuman, kude ahi lelu ma kawan palanggaran ngenei pembenaran. 17Amun daya dusa erang kaulun, maut bakuasa ma erang kaulun yiru, labis lagi ma kawan ulun sa narime ahi lelu andri kabenaran sa sagar bakuasa hang wuang pamelum itetei isa kaulun, hanye yiru Yesus Kristus.18Jari, sameh kala isa palanggaran katuluh ulun narime hukuman, kala yiru pada daya isa parbuatan kabenaran katuluh murunsia narime welum andri pambenaran. 19Daya erang kaulun sa puang taat, hene murunsia jari badusa. Kude daya erang kaulun sa taat, hene murunsia sagar nabenarkan.20Hukum Taurat natamah nampan dusa magin hene. Kude, hang awe hene dusa, ahi lelu Alatalla magin balimpah-limpah, 21nampan sameh iyalah dusa sa bakuasa hang wuang maut, kala yiru pada ahi lelu bakuasa itetei kabenaran sa mamimpin ma welum kekal hawuang Kristus Yesus Tuhan takam.
Chapter 6Matei ma dusa balalu welum hawuang Kristus

1Jari inun sa hamen naeau takam? Inunkah takam magun ngulah dusa nampan anugerah magin hante? 2Budas puang! Kalaawe wangun takam sa haut matei ma dusa masih welum hang wuangni? 3Inun puang naun karasa amun takam katuluh sa haut nabaptis hang wuang Yesus Kristus pada uma nabaptis hang wuang pampatei-Ni?4Daya yiru, takam haut napasar baya Hanye hang andrau takam nabaptis hang wuang pampatei-Ni; nampan sameh kala Yesus sa haut nasamelum teka penah ulun matei itetei kamuliaan Amah, kala yiru pada takam tau welum hang wuang pamelum sa wau. 5Daya gana, amun takam haut jari isa baya Hanye hang wuang pampatei, takam pada sagar na samelum kamulek kala Hanye.6Takam karasa amun welum takam sa lawah haut na pantak hang kayu balasangar baya Kristus balalu tenga takam sa badusa mahi kuasani lagi nampan takam puang lagi jari walah dusa 7Daya, tiap erang kaulun sa haut matei, ulun yiru haut na lapas teka dusa.8Itati, amun takam haut matei baya Kristus, takam parisaya takam pada sagar welum baya andri Hanye. 9Takam karasa Kristus sa haut nasamelum teka penah ulun matei puang sagar matei lagi; maut puang lagi bakuasa hang amau Hanye.10Hal pampatei-Ni, hanye yiru pampatei ma dusa hindra ma kalalawahni, Kude hal pamelum-Ni, hanye yiru pamelum ma Alatalla. 11Kala yiru pada ma naun, naun harus karasa amun tenga naun haut matei ma dusa, balalu welum ma Alatalla hang wuang Kristus Yesus.12Daya gana yiru, ada lagi maladar dusa bakuasa hang tenga naun sa fana nampan naun manurut ma kabahumenni sa jahat. 13Ada pada naun nyarah kawan anggota tenga naun ma dusa jari sanjata kajahaten. Malengkan, sarah tenga naun ma Alatalla jari kawan ulun sa dahuluni matei taati haut welum, balalu kawan anggota tenga naun jari sanjata kabanaran Alatalla. 14Kude, dusa puang sagar bakuasa hang amau naun daya naun puang welum hang kapit Hukum Taurat kude hang kapit anugerah.Walah Kabanaran15Jari, inun sa harus nakaraja takam? Inunkah takam sagar ngulah dusa daya takam puang welum hang kapit Hukum Taurat, kude hang kapit anugerah? Budas puang! 16Naun pasti karasa amun naun nyarah tenga naun jari walah ma erang kaulun, naun jari walah ulun yiru, sa harus na alut inun eauni; hau dusa sa mimpin naun ma pampatei atawa ma kataaten sa mimpin naun nuju kabanaran.17Kude, syukur ma Alatalla amun naun dahulu walah dusa, taati andri sagalis atei taat ma kawan pokok pangajaran sa haut naajar ma naun. 18balalu daya naun haut nalapas teka dusa, naun itati jari walah kabanaran.19Aku kaeau hal yiti makai istilah murunsia daya naun puang murah kataru. Daya, sameh yalah naun dahulu sa nyarah katuluh tenga jari walah ma kawan sa bere nelang sa jahat neu nampalus kabahumen sa labis jahat lagi, kala yiru pada itati naun nyarah katantuluh tenga naun jari walah kabanaran sa barasis. 20Tawuk naun jari walah dusa, naun bebas teka kabanaran. 21Kude, inun kauntungan sa natarime naun teka kawan hal sa itati ngulah naun umangan? Daya hujung teka katuluh yiru ngenei pampatei.22Kude itati, udi nalapas teka dusa nelang haut jari walah da Alatalla, naun kaiyuh wua sa barasis palus pamelum hampe kalalawah. 23Daya upa dusa hanye yiru pampatei, kude sinta lelo Alatalla hanye yiru welum hampe kalalawah hang wuang Yesus Kristus, Tuhan takam.
Chapter 7Nabebaskan teka Hukum Taurat itetei tenga Kristus

1Pulaksanai katuluh, inun naun puang karasa (aku iwara ma here sa kataru Hukum Taurat) amun Hukum Taurat bakuasa hang amau erang kaulun salawah ulun yiru welum?2Daya yiru, erang kaulun wawei sa haut narangan taikat andri hukum ma daranganni salawah daranganni masih welum; kude amun daranganni matei, hanye bebas teka hukum panadarangan. 3Jari, amun wawei yiru jari darangan upu lain salagi daranganni masih welum, hanye naantuh bazina, kude amun daranganni haut matei, hanye bebas teka hukum balalu hanye puang na antuh bazina amun kawin andri upu lain.4Daya gana yiru, puaksanaiku katuluh, naun pada haut matei teka Hukum Taurat itetei tenga Kristus nampan naun jari ampun ulun lain, hanye yiru Hanye sa haut nasamelum kamulek teka pampatei nampan takam tau jari wua sa bariran ma Alatalla. 5Tawuk takam masih welum hang wuang kadagingan, hawa nafsu dusa sa timbul daya Hukum Taurat bagawi hang wuang tenga takam nampan jari wua pampatei.6Kude, itati takam haut na bebaskan teka Hukum Taurat, haut matei teka sa dahulu ngurung takam hampe takam itati tau malayani hang wuang pamelum wau manurut Roh, puang manurut hukum sa uhang sa nasurat. Dusa andri Hukum Taurat7Amun kala yiru, inun sa sagar naeau takam? Inunkah Hukum Taurat yiru dusa? Budas puang! Kabalikanni, aku puang sagar kataru dusa amun puang mitah Hukum Taurat, daya aku puang sagar karasa arati teka sini wat ulun lain amun Hukum Taurat puang kaeau, "Ada sini." 8Kude, dusa ngalap kasampatan mitah parentah yeru nampan jari hene masam kasinien hang wuang ateiku; Daya amun mahi Hukum Taurat dusa sagar matei.9Sadi aku welum puang uweng Hukum Taurat, kude dami hukum yiru hawi, dusa jari welum balalu aku matei; 10nelang parentah yiri, sa nabahum nampan ngami pamelum, justru ngami pampatei.11Daya dusa ngalap kasampatan itetei hukum yiru nampan ngakal palus munu aku. 12Jari Hukum Taurat yiru barasis, balalu hukum yiru barasis, tuu nelang maeh13Amun kalahie, inunkah sa maeh yiru ngenei pampatei ma aku?Budas puang! Dusa sa ngenei pampatei hang wuang aku itetei inun sa maeh nampan patantarang amun dusa ru dusa, balalu mitah hukum yiru dusa lentah dinung. Pihual hang wuang diriku 14Takam karasa amun Hukum Taurat ru basifat rohani, kude aku basifat jasmani, naari hang kapit dusa.15Daya aku puang kataru inun sa nakarajaku daya aku puang ngaraja inun sa na ahengku, malengkan aku ngaraja inun sa jari karigatenku. 16Kude, amun aku ngaraja isa hal sa puang na ahengku, aku satuju amun Hukum Taurat yiru maeh.17Jari itati, puang lagi aku sa ngarajani, kude dusa sa welum hang wuang aku. 18Daya, aku karasa amun mahi sunah isa hal sa maeh sa welum hang wuang aku, hanye yiru hang wuang kadaginganku, daya aheng yiru naan hang wuang tengaku, kude pakai ngaraja hal sa puang maeh.19Daya, aku puang ngaraja sa maeh sa na ahengku, kude aku ngaraja hal sa jahat, sa puang na ahengku! 20Jari, amun aku ngaraja hal sa puang na ahengku, yiru puang lagi aku sa ngarajani, kude dusa sa welum hang wuang aku. 21Jari, sa habaku teka hukum yiti, hanye yiru: Hantek aku hamen ngaraja hal sa maeh, kajahatan pada naan baya aku.22Daya, aku katuju andri Hukum Alatalla sa hang wuang ateiku,23kude aku kadinung hukum lain hang wuang tengaku sa bajuang nawan Hukum atei akalku balalu ngurung aku ma wuang hukum dusa sa naan hang wuang tengaku.24Aku murunsia silaka! Hie sa sagar nyalamat aku teka tenga sa tau matei yiti? 25Syukur ma Alatalla itetei Tuhan takam, Kristus Yesus! 26Jari, andri akal ateiku, aku jari walah hukum Alatalla, kude andri tenga jasmaniku aku jari walah ma hukum dusa.
Chapter 8Welum daya Roh Alatalla

1Daya gana yiru, itati puang uweng lagi hukuman ma here sa welum hang wuang Yesus Kristus. 2Daya, hukum Roh pamelum hang wuang Yesus Kristus haut memerdekakan hanyu teka hukum dusa andri pampatei.3Inun sa puang tau natampalus daya Hukum Taurat daya gana takam murunsia maleme, haut natampalus Alatalla makai ngutus Anak-Ni raerai nampan jari sarupa andri murunsia sa badusa nelang takait dusa, Hanye nukum dusa hang wuang daging, 4nampan tuntutan Hukum Taurat natampalus hang wuang takam sa puang welum manurut daging, kude manurut Roh. 5Daya here sa welum manurut daging, mamikir kawan hal sa basifat daging, kude here sa welum manurut Roh, mamikir kawan hal sa basifat Roh.6Daya pikiran sa natuju ma daging hanye yiru pampatei, kude pikiran sa natuju ma Roh hanye yiru welum andri damai sejahtera. 7Pikiran sa natuju ma daging nawan Alatalla; daya hanye puang nuu ma hukum Alatalla, likan puang tau ngarajani. 8Nelang, here sa welum hang wuang daging puang kaiyuh ngampi sanang atei Alatalla.9Kude, naun puang welum hang wuang daging, malengkan hang wuang Roh, amun Roh Alatalla dasar muneng hang wuang naun. Daya, amun ulun yiru puang uweng Roh Kristus, hanye lain wat Kristus. 10Kude amun Kristus naan hang wuang naun, biar tenga naun matei daya dusa, kude Roh welum daya kabanaran.11Amun Roh Alatalla sa nyamelum Yesus teka pampatei muneng hang wuang naun, Hanye sa nyamelum Yesus Kristus teka pampatei pada sagar ngami pamelum ma tenga naun sa fana itetei Roh-Ni sa muneng hang wuang naun.12Jari, pulaksanaiku katuluh, takam na kawan ulun sa bautang, kude puang ma daging, nampan welum iyalah daging. 13Daya, amun naun welum manurut daging, naun sagar matei, kude amun daya Roh naun nampatei kawan pigawian tenga daging, naun sagar welum.14Kawan ulun sa napimpin daya Roh Alatalla hanye yiru kawan Anak Alatalla. 15Daya, naun puang narime roh walah lagi sa ngulah katakuten, kude naun haut narime Roh sa haut ngangkat naun jari kawan anak Alatalla, itetei Roh yiru takam tau nerau, "Amah, Amah!"16Roh yiru raerai sa basaksi sindrah andri roh takam amun takam na kawan anak Alatalla, 17amun takam na anak, takam pada ahli waris, ahli waris Alatalla, sameh jari ahli waris andri Kristus; Amun takam tatuu uma mahanang baya Hanye, takam pada sagar namulia sasameh andri Hanye. Kawan anak Alatalla sagar narime kamuliaan.18Aku nganggap amun kawan kahanangen sa naingkam itati puang tau nabanding andri kamuliaan sa sagar nalalea ma takam. 19Daya katuluh ciptaan tuu ngandrei nelang kasungu neu wayah kawan anak Alatalla nalalea.20Daya katuluh ciptaan haut naampi tunduk ma kasia-siaan, puang manurut kabahumen raerai, kude manurut kabahumen Ni sa haut ngampi tunduk, atas dasar kaharapen, 21nampan katuluh ciptaan pada sagar namerdekakan teka walah binasa nuju ma kemedekaan kawan anak Alatalla sa penu kamuliaan. 22Takam karasa amun katuluh ciptaan sameh miumeh andri mahanang nganak hampe taati.23Puang ekat yiru, takam rearaipun sa narime karunia Roh pada miumeh hang wuang atei takam, nelang ngandrei naangkat jari anak, hanye yiru newuh tenga takam. 24Daya, takam nasalamat hang wuang kaharapen. Kude, kaharapen sa iyuh dinung puang lagi kaharapen, daya hie sah baharap ala sa haut nadinungni? 25Kude amun takam baharap ala sa puang takam kadinung, himat takam ngandreini andri tuu.26Kala yiru pada Roh sa ngarawah takam sa maleme; daya takam puang karasa kalaawe sapatutni takam lakudua, kude Roh raerai sa basyafaat ma takam andri kawan wusi sa puang paantuh daya takam. 27Balalu Hanye sa nyalidik atei kataru inun aheng Roh yiru, daya Hanye basyafaat ma kawan ulun barasis sasuai andri kabahumen Alatalla.28Takam karasa amun katantuluh gawian yiru nampa jari pikaeh ma kawan ulun sa sinta andri Alatalla, hanye yiru here sa naherau sasuai andri ransana Alatalla. 29Here sa samula haut napidi daya-Ni, pada haut natantu teka awalni neu jari sarupa andri Anak-Ni, nampan Hanye jari sa palanungkai teka kawan pulaksanai sa rama. 30Here sa haut natantu labis dahulu, pada naherau-Ni; nelang here sa nehauni-Ni, pada nabenarkan-Ni; balalu here sa nabenarkan-Ni, pada na muliakan-Ni. Sinta Alatalla hang wuang Kristus Yesus.31Jari, inun sa sagar naeau da taka neu katuluh yina? Amun Alatalla hang pihak takam, hie sa heei nawan? 32Hanye sa puang sayang Anak-Ni raerai, kude nyarah Hanye ma takam katuluh, angmaka mungkin Hanye puang ngami ala katuluhni ma takam?33Hie sa sagar manggugat kawan ulun pidian Alatalla? Alatalalla sa mambenarkan here. 34Hie sa sagar ngami here hukuman? Yesus Kristus sa haut matei, likan sa haut nasamelum kamulek teka pampatei, maharung hang tuhi kawan Alatalla nampan basyafaat ma takam.35Hie sa sagar misah takam teka sinta Alatalla? Inunkah kasusahen, atawa kakekean, atawa kahanangen, atawa kajuju, atawa paua, atawa bahaya, atawa pampatei? 36Ialah sa naan nasurat, "Daya gana Hanyu, kami naan hang wuang bahaya pampatei hapus andrau; Kami naanggap iyalah kawan babiri sa kai nasamalis." Mamur 44:2237Kude, hang wuang katuluhni yiru, takam labis teka kawan pemenang daya Hanye sa sinta takam. 38Daya aku parisaya amun lain pampatei atawa pamelum, lain jua kawan malekat atawa kawan pamarintah, lain jua kawan hal sa itati atawa sa handrian andrau, kakuasaan, 39puang jua sa naan hang amau atawa sa naan hang kapit, atawa isa ciptaan salainni, tau misah takam teka sinta Alatalla, sa naan hang wuang Yesus Kristus, Tuhan takam.
Chapter 9Umat pidian Alatalla

1Aku iwara sa tuuni hang wuang Kristus, aku puang ipusu, nelang lengan ateiku uma basaksi sindrah baya Roh Barasis, 2amun kahanangan ateiku tuu hante nelang gutus aku marista hang wuang ateiku.3Daya aku baharap nampan aku nakutuk, tapisah teka Kristus demi kawan pulaksanaiku, kaum mira bangsa andri aku 4hanye yiru kawan ulun Israel; sa ampun hak nampan na angkat jari kawan anak Alatalla, narime kamuliaan, kawan janji, narime pangamian Hukum Taurat, ibadat, andri kawan janji. 5Here ru katurunan kawan amah leluhur, balalu teka penah here Kristus nakayaan sameh ialah murunsia, Kristus yiru Tuhan sa labis teka katuluhni nelang sa natawat hampe kalalawahni. Amen!6Kude, Lengan Allatalla puang suah hala. Daya, puang katuluh ulun sa asal ni teka Israel jari ulun Israel, 7puang katuluh katurunan Abraham jari kawan anakni, kude "sa na herau katurunannu hanye yiru sa baasal teka hi Ishak.8Yiru baarti puang kawan anak sa nakayaan da murunsia sa nahitung jari kawan anak Alatalla, malengkan kawan anak sa najanji sa nahitung jari katurunan. 9Daya, kala yiti lengan janji yiru: "Hang tawuk sa haut natukas, Aku sagar hawi, babalu hi Sara sagar kaiyuh erang kaulun anak upu."10Puang ekat yiru, hi Ribka pada ngayaan kawan anak teka isa kaulun, hanye yiru hi Ishak, datu nini takam. 11Kapihuan kawan anak yiru nakayaan andri huan ngulah ala inun sa maeh atawa sa jahat, nampan aheng Alatalla mitah pidian-Ni natukas puang daya gana inun sa na ulah murunsia kude daya gana Hanye sa nerau, 12Nawara ma hi Ribka, "Anaknu sa matueh sagar malayani sa iya." 13Iyalah sa naan nasurat, "Aku sinta hi Yakub, kude Aku muar hi Esau."14Jari, inun sa hamen na antuh daya takam? Inunkah Alatalla ru puang adil? Budas puang! 15Daya Hanye kaeau ma hi Moses, "Aku ngami ahi lelo ma ulun sa Aku sini ngami ahi lelo, nelang Aku ngami murah atei ma ulun sa Aku sini ngami murah atei." 16Jari, hal yiru puang bagantung ma aheng atawa usaha murunsia, kude ma aheng Allatalla sa nantarang pikaeh-Ni.17Daya Surat Barasis kaeau ma hi Firaun: "Hanye yiru daya gana yina Aku ngangkat hanyu nampan Aku nantarang kuasa-Ku hang wuang hanyu, nelang nampan ngaran-Ku nasiar makatuluh dunia. 18Jari, Alatalla ngami ahi lelo ma hie sa na bahum daya-Ni, ngampi mape silu ma hie sa na aheng daya-Ni19Jari, naun sagar kaeua ma aku; "Dainun sa Hanye magun ngampi hala? Daya, hie sa tau nawan aheng-Ni? 20Kabalikanni, hie sa naun, murunsia, hampe naun heei nawan Alatalla? Taulah sa naulah kaeau ma sa ngulah, "Daya inun hanyu ngulah aku kala yiti?" 21Inun ulun sa ngulah pot teka tane mahi hak andri putak watni; nampan ngulah teka erang kagumpal putak, isa pot sa napakai ma sa maeh, andri isa lainni sa napakai ma sa murun?22Kala awe amun Alatalla sa ngaheng nantarang panyangit-Ni andri kuasa-Ni, haut tamam sabar nadap ma kawan murunsia sa ngulah kasangiten-Ni, sa haut nasiap ma pampatei? 23Hanye ngulah kala yiru nampan nantarang kamuliaan-Ni ma amau takam sa na sinta daya-Ni, sa haut nasiap daya-Ni ma kamuliaan, 24hanye yiru takam, sa naherau-Ni, puang ekat teka ulun Yahudi, kude pada teka kawan bangsa lain.25Kala sa naan na surat-Ni hang wuang Kitab Hosea, "Here sa puang umat-Ku, sagar naantuhKu umat-Ku. Here sa puang naasintaKu, sagar naantuhKu 'nasintaKu' 26Nelang, "hang unengan Alatalla, hang awe naeau ma naun: 'Naun puang umat-Ku,' hang yiru here sagar naantuh 'kawan anak Alatalla sa welum.'" Hosea 1:1027Yesaya kaeau neu Israel: "Biar jumalah anak Israel kala karasik hang laut, kude ekat butit sa sagar salamat, 28Daya Tuhan sagar ngaraja firman-Ni ma amau dunia, paruna andri segera. Yesaya 10:22-23 29Sameh kala sa haut na nubuat daya Yesaya: "Umpamani Alatalla puang nanan ma takam katurunan, himat takam haut jari sameh kala Sodom andri Gomora." Yesaya 1:930Jari, inun sa sagar naeau daya takam? Kawan bangsa puang Yahudi sa puang ngangkali kabanaran, haut kaiyuh kabanaran, hanye yiru kabanaran sa hawi teka iman; 31kude, bangsa Israel sa taat kabanaran Hukum Taurat justru puang hampe ma hukum yiru?32Daya inun? Daya here puang ngangkali andri iman, kude andri parbuatan. Here lawu katapian ma watu pihalang. 33Kala naan nasurat: "Dinung, Aku nganak hang Sion isa watu sandungan andri watu karang, hie sa parisaya ma Aku puang sagar na ampi amangan." Yesaya 8:14; 28:16
Chapter 10Kasalamatan ekat hang wuang Iman ma Yesus kristus

1Pulaksanai katuluh, aheng atei andri doaku ma Alatalla neu here nampan nasalamat. 2Daya, aku tau basaksi neu here, amun here tuu basamangat ma Alatalla, kude puang badasar ma pangatahuan sa tuuni. 3Here puang karasa kabanarana Alatalla andri bausaha ngulah kabanaran ma here raerai, here puang tunduk ma kabanaran Alatalla.4Daya Kristus yiru kaganapan Hukum Taurat sa jari kabanaran ma tiap kaulun sa parisaya. 5Hi Moses nyurat neu kabanaran sa teka Hukum Taurat, amun erang kaulun sa ngaraja kabanaran badasarkan hukum sagar welum daya hukum yiru.6Kude, kabanaran sa asalni teka iman kaeau kala yiti, "Ada kaeau hang wuang ateinu, 'Hie sa sagar mamai ma surga?' Aratini, sa ngenei Kristus minau. 7Atawa 'Hie sa sagar minau ma dunia ulun matei?' Aratini, sa ngenei Kristus mamai teka ulun matei.8Kude, inun sa na eauni yina? "Firman yiru riet andri hanyu, hanye yiru hang wuang wawa nu andri hang wuang ateinu." Yiru kabar sa nawara kami. 9Daya andri wawa naun mangaku amun Yesus Kristus yiru Tuhan, nelang parisaya hang wuang atei naun Alatalla haut nyamelum Yesus teka penah ulun matei, himat naun sagar salamat. 10Daya andri atei, ulun jari parisaya balalu kaiyuh kabanaran; nelang andri wawa, ulun mangaku hampe kaiyuh salamat.11Daya Surat Barasis kaeau, "Hie ulun sa parisaya ma Hanye puang sagar naampi amangan." 12Mahi budas nabalain teka kawan ulun Yahudi andri kawan ulun Yunani; Tuhan sa isa yina hanye yiru Tuhan ma katuluh ulun, sa ngami tuu hene kasugihan ma katuluh ulun sa laku karawah ma Hanye. v 13 Daya, "Katuluh ulun sa nanterau hang wuang ngaran Tuhan sagar nasalamat."14Kude,kalaawe here tau nanterau ma Hanye amun here huan parisaya? Balalu, kalaawe here tau parisaya ma Hanye amun here puang suah karengei? Kamulek, kalaawe here tau karengei, amun puang uweng sa iwara neu Hanye? 15Nelang, kalaawe here tau iwara neu Hanye, amun here puang nautus? Kala naan nasurat: "Tuu maeh pihawian kawan ulun sa hawi ngenei kabar maeh!"16Kude, puang katuluh ulun sa narime Kabar Maeh yiru daya Nabi Yesaya kaeua, "Tuhan, hie sa parisaya ma kabar sa haut narengeini teka kami?" 17Jari, iman hulet teka pandrengeian, balalu pandrengeian daya Firman Kristus.18Kude aku nunti: "Inun kawan ulun yiru huan karengei? Himat haut, daya "Lengan here haut hampe litar dunia, balalu lengan here haut hampe ma pusing dunia." Mazmur 19:519Kude, aku kaeau, "Inun bangsa Israel puang kataru?" Samambatang, hi Moses kaeau: Aku sagar ngulah naun ngadidit ma kawan ulun sa lain bangsa, nelang ngulah naun sangit ma kawan bangsa sa budu." Ulangan 32:2120Labis heei, hi Yesaya kaeau: "Aku napanalu daya kawan ulun sa puang ngantara Aku; Aku nantarang tengaKu ma here sa puang itunti neu Aku." Yesaya 65:1 21Kude, neu Bangsa Israel i Yesaya kaeau, "Hapus andrau Aku haut nyurung tangan-Ku ma bangsa sa mape silu nelang puang nuu.
Chapter 11Alatalla puang nanan umat-Ni

1Aku nunti: Inun Alatalla haut nampik umat-Ni?" Batantu puang! Daya, aku raerai erang kaulun Israel, katurunan Abraham, teka suku Benyamin. 2Alatalla puang nampik umat-Ni sa haut napidi-Ni teka asal. Inun naun puang karasa amun Kitab Barasis kaeau neu hi Elia, tawuk hanye mangadu sual Israel ma Alatalla? 3'Tuhan, here haut munu kawan nabi-Nu, here haut ngampi sanruntun kawan mezbah-Nu, balalu ekat lee aku raerai sa masih welum, nelang here hamen munu aku."4Kude, inun lengan Alatalla ma hanye? "Aku masih nanan 7.000 kaulun ma Aku, sa puang suah sujud nyambah ma Baal." 5Kala yiru pada itati, naan lee sa napidi daya ahi lelo.6Kude amun daya ahi lelo, puang lagi daya pagawian, daya amun puang kala yiru, ahi lelo yiru puang lagi jari ahi lelo. 7Balalu kalaawe? Bangsa Israel puang kaiyuh inun na antara here, kude here sa tapidi sa kaiyuh, sa lainni tenek karas atei 8Kala sa naan nasurat: "Alatalla ngulah here janak mandre, ngami mate sa puang tau kadinung, nelang silu sa puang tau karengei, hampe andrau yiti." Ulangan 29:4; Yesaya 29:109Hi Dawid kaeau: "Elahni jamuan here jari jabak ma here raerai, jari watu sandungan, nelang iwaleh ma here. 10Elahni mate here maiyeng nampan here puang tau kadinung, balalu punggung here bungkuk hampe kalalawahni." Mazmur 69:23-2411Jari, aku nunti, inun here ru katapian nampan lawu? Budas puang! Kude, daya kahalaen here, kasalamatan haut hampe ma kawan bangsa puang Yahudi, nampan ngulah here kasiwa. 12Amun kahalaen here jadi katatauen ma dunia, balalu kakurangan here jari katatauen ma kawan bangsa puang Yahudi, labis lagi amun here paruna!13Itati aku bapaner ma naun, kawan ulun puang Yahudi, justru daya aku rasul ma kawan bangsa puang Yahudi, aku tuu katamaman ma tugasku, 14nampan aku tau ngulah pulaksanai sebangsaku kasiwa, balalu nyalamat papire kaulun teka here.15Amun here puang narime yiru aratini pikaeh ma dunia, inun yiru aratini amun here narime sameh kala welum teka penah ulun matei? 16Amun rute sa palanungkai yiru barasis, katuluh sampuran rute pada barasis. Nelang amun wakat kayu yiru barasis, kawan raan ni pada barasis.17Kude, amun papire raan haut nasantepu, balalu naun, sa puang isa raan nacangkok hg penah here nelang uma kahaba pamelum teka wakat andri gatah kakau zaitun yiru, 18ada naun jari amau atei andri kawan raan yiru. Naun harus kaitung puang naun sa ngami pamelum ma wakat, kude wakat sa ngami pamelum ma naun.19Mungkin naun sagar kaeau, "Kawan raan yiru nasantepu nampan aku tau nacangkok." 20Yiru bujur! Here nasantepu daya here puang parisaya, kude naun daya iman parisaya. Ada budas naun sakah, kude takutleh 21daya amun Alatalla puang sayang kawan raan asli, Hanye pada puang sagar sayang andri naun.22Daya gana yiru, dinung mamaeh pikaeh andri pikaras Alatalla; Pikaras ma here sa haut lawu, kude pikaeh ma naun sa tenek muneng hang wuang pikaeh-Ni. Amun puang, naun pada sagar na tetek.23Nelang neu here pada, amun here taduh puang parisaya, here sagar nacangkok lagi daya Alatalla bakuasa mancangkok here kamulek. 24Daya, amun naun sa haut na tetek teka raan kakau zaitun jumpun balalu nacangkok ma kakau zaitun asli, sa balawanan andri wangun naun, duan likan here sa dasar teka raan asli sa nacangkok ma kakau zaitun here raerai?25Daya, pulaksanai katuluh, aku hamen naun katantuluhni karasa rahasia yina nampan naun ada ngingkam haut pintar marahati, daya meheni teka Bangsa Israel mape silu hampe sukup jumalah kawan bangsa lain sa hawi.26Daya gana yiru, katuluh ulun Israel sagar nasalamat. Kala naan nasurat, "Panyalamat sagar hawi teka Sion, Hanye sagar manyingkir kajahaten teka hi Yakub. 27Yina janji-Ku andri here, hantek Aku ngampun kawan dusa here." Yesaya 59:20-21; 27:928Manurut Kabar Maeh, here yiru musuh Alatalla daya naun, kude manurut pidian, here yiru kawan ulun sa nasinta Alatalla daya datu nini here. 29Daya anugerah andri pidian Alatalla puang tau batal.30Daya, sameh kala naun sa dahulu puang nuu ma Alatalla, kude sa itati haut narime ahi lelo daya here sa puang nuu yiru; 31kala yiru pada here itati sa puang nuu, nampan ahi lelo Alatalla sa haut naami ma naun pada natarime da here. 32Daya, Alatalla haut maladar here katuluh sa puang nuu nampan Hanye tau nantarang ahi lelo-Ni ma katuluh ulun. Pujian ma Alatalla33Oh, tuu tamam katatauen andri kaharatien nelang pangarasaen Alatalla. Puang tara salidik nelang puang takam tau nanguh kawan sara lalan-Ni! 34"Daya, hie sa karasa pikiran Tuhan? Atawa, hie sa tau ngami nasehat ma Hanye?" Yesaya 40:1335"Atawa, hie sa suah ngami ala inun inun ma Hanye sahuan yina balalu harus nawaleh daya-Ni?" Ayub 41:11 36Daya katantuluh yina teka Hanye, daya Hanye, ma Hanye. Ekat ma Hanye tawat hurmat kamuliaan hampe kalalawahni! Amen.
Chapter 12Sarah pamelumnu ma Alatalla

1Daya pikaeh Alatalla, aku ilaku tatuu ma naun, kawan pulaksanai, nampan naun nyarah diri naun jari parapah sa welum, sa kudus nelang sa ngampi sanang atei Alatalla; hanye yiru ibadahnu sa sajati. 2Ada budas naun sameh andri dunia yiti, kude elahni naun baubah daya akal budi naun sa wau, nampan naun kaiyuh mantaru kabahumen Alatalla; inun sa maeh, sa ngampi sanang atei Alatalla nelang sa paruna.3Daya, mitah ahi lelo sa haut na ami ma aku, aku iwara ma tiap kaulun hang penah naun nampan naun ada mamikir kawan hal sa lain sa labis amau teka sa harus na pikir daya naun, kude nampan naun bapikir barasis sasuai andri ukuran iman sa haut naami Alatalla ma tiap kaulun.4Daya, sameh yalah isa tenga, naan hene anggota, kude masing-masing puang sameh tugasni. 5Kala yiru jua andri takam, biarpun takam rama, kude isa tenga hang wuang Kristus. Nelang tiap takam yalah anggota ma sa lain. Kawan karunia Rohani6Takam kaiyuh ahi lelo sa balainan manurut ma karunia sa na ami ma takam. Amun neu banubuat, hayu takam ngarajani sasuai andri iman takam. 7Amun neu malayani, hayu hanye malayani, atawa amun neu ngajar, hayu hanye ngajar 8Atawa amun neu mahibur, hayu hanye ngami panghiburan, amun neu ngami inun sa namilikini, hayu hanye ngami andri pikaeh atei, amun neu mamimpin, hayu hanye tuu-tuu mamimpin, amun neu ahi lelo, hayu hanye ngami ahi lelo andri sanang atei. Nasihat neu welum hang wuang sinta.9Sinta yiru ada papura. Marikang andri sa jahat, nelang itegei hang inun sa maeh. 10Maeh naun sasameh ipasinta andri sinta yalah ipulaksanai nelang sasameh badahulu ngami hormat,11Ada budas naun mawule, maeh andri samangat hang wuang Roh nelang malayani Alatalla. 12Arai atei hang wuang pangharapen, sabar hang wuang kasusahen nelang utul badoa! 13Uma ngarawah nyasukup kaparluan kawan ulun kudus, nelang bausaha ngami kawan inun apa ni andri sanang atei.14Ami berkat ma here sa ngahanangan naun, ami berkat, ada nyapa! 15Arai atei andri here sa arai atei, nelang nungkau andri here sa nungkau. 16Maeh naun isa pikir, ada mamikir kawan hal sa amau, kude tuju ma kawan ulun sa hang ime. Ada budas naun ngingkam tenga naun pandai.17Ada iwaleh kajahaten andri kajahaten. Ulah inun sa maeh hang hadapan katuluh ulun. 18Amun iyuh, amun hal yiru bagantung ma naun, welum hang wuang damai andri katuluh ulun.19Pulaksanai katuluh, ada budas naun iwaleh, ami unengan ma Alatalla sa iwaleh. Daya naan nasurat, "Iwaleh yiru hak-Ku, Aku sa sagar iwaleh," lengan Tuhan. 20Kude, amun musuhnu kajuju, ami hanye kuman, nelang amun musuhnu kakan ranu, ami hanye nguut ranu. Daya anri ngulah kala yiru, naun kasameh nganak waye hang amau uluni. 21Ada naun talau andri kajahaten, kude santalau kajahaten andri pikaeh.
Chapter 13Kataaten ma paraturan pamarentah

1Tiap ulun harus tunduk ma pamarentah sa bakuasa hang amau here daya puang uweng pamarentah sa puang baasal teka Allatala, nelang here natantu daya Alataalla. 2Yiru sababni hie ulun sa nawan pamarentah, sameh anri nawan inun sa haut natantu daya Alatalla, nelang ulun sa nawan sagar kahaba hukuman.3Daya ulun sa ngulah maeh puang usah takut ma pamarentah, kude ulun sa jahat sa harus takut. Inun naun hamen welum puang kaingkam takut ma pamarentah? Karaja inun sa maeh, balalau naun sagar natawat teka yiru 4daya here yiru walah Alatalla neu pikaehnu. Kude, amun naun ngaraja sa jahat, harus naun takut, daya puang dagana mahi sabab amun pamarentah negei sanjata. Here yiru walah Alatala, sa tau nyanawu hukuman Alatalla ma kawan ulun sa ngulah jahat. 5Yiru sababni, naun harus tunduk, puang ekat daya takut hukuman Alatalla, kude pada daya kunuan atei naun.6Yiru sababni naun bayar pajak, daya here yiru walah Alatalla sa nampalus kawan tugas neu yiru. 7Ami ma ulun sa harus na ami; pajak ma ulun sa kahaba hak narime pajak, sukai ma ulun sa kahaba hak narime sukai, katakuten ma ulun sa patut narime katakuten, nelang hormat ma ulun sa kahaba hak narime hurmat. Sinta anri ulun lain yiru Hukum sa utama.8Ada naun bautang inun-inun anri ulun, kude maeh naun sinta ma isa anri sa lain daya ulun sa sinta anri sasameh murunsia haut nampalus Hukum Moses. 9Daya , "Ada ibela, ada munu, ada ngalat, ada bahiri ngaheng wat ulun," nelang amun naan parentah sa lain, katantuluhni naut jari isa hang yina, hanye yiru "Sinta anri sasameh murunsia kala dirinu raerai." 10Sinta puang ngulah kajahaten ma sasameh murunsia. Daya yiru, sinta nampalus kabahumen Hukum Moses.11Kala yiru pada naun karasa itati wayahni naun kaelan teka manre; daya itati kasalamatan haut labis riet ma takam teka wayah wau nuku percaya. 12Malem haut kai paitah nelang puang lawah lagi kaanrau, daya yiru hayu takam ngumpe katuluh gawian piiyeng balalu makai panrape piraai.13Hayu takam welum marahati kala kaanrau, puang uma hang wuang pesta bararami nelang mahamui, puang uma gawian cabul anri hawa nafsu, nelang puang uma babur anri bahiri. 14Kude pakai Tuhan Yesus Kristus, ada naun ngurus tenga daging neu mulur aheng atei.
Chapter 14Ada kaingkam tenga labis maeh teka pulaksanai sa lain.

1Tarime ulun sa maleme kayakinanni, kude ada basual neu pandirianni. 2Naan ulun sa yakin amun hanye iyuh nguta katuluh masam panguta, kude naan pada ulun sa maleme kayakinanni ekat nguta kawan sayur.3Kawan ulun sa tau nguta ada mahina ulun sa puang tau nguta, nelang ulun sa puang tau nguta ada ngahalaen ulun sa tau nguta, daya Alatalla haut narime hanye. 4Hie sa naun hampe tau mahakimi walah ulun lain? Hau minri atawa tumbang, yiru urusan tuanni raerai. Nelang, hanye sagar minri daya Tuhan sanggup ngulah hanye minri.5Naan ulun sa kaingkam anrau sa isa labis penting teka kawan anrau sa lain, kude ulun sa lain kaingkam katuluh anrau samehleh. Elahni tiap kaulun tuu yakin hang wuang ateini raerai. 6Here sa mamentingkan ekat hang isa anrau, mamentingkanni ma Tuhan. Nelang, here sa ikuta, ikuta neu Tuhan daya here mangucap syukur ma Alatalla. Kala yiru pada ma here sa puang ikuta, here pada puang ikuta neu Tuhan nelang mangucap syukur ma Alatalla.7Daya puang sunah erang kaulun teka takam sa welum ma dirini raerai, nelang puang sunah erang kaulun teka takam sa matei ma dirini raerai. 8Amun takam welum, takam welum ma Tuhan, atawa amun takam matei, takam matei ma Tuhan. Jari welum atawa matei, takam samula wat Tuhan. 9Daya Kristus matei nelang welum kamulek, nampan Hanye jari Tuhan ma kawan ulun sa haut matei nelang pada ma kawan ulun sa welum.10Kude dainun naun mahakimi pulaksanai raerai? Atawa dainun naun nganggap randah balalu mahina pulaksanai raerai? Daya takam katuluh sagar minri nadap ma takhta pangadilan Alatalla. 11 Naan nasurat, "Daya gana Aku welum, lengan Tuhan, tiap ulun sagar ileku nyambah ma-Aku, nelang tiap ulun sagar mangaku ma Alatalla." Yesaya 45:2312Jari tiap kaulun sagar mananggung jawab neu dirini raerai ma Alatalla. Ada ngulah ulun lain badusa 13Daya yiru, ada takam pangampihala, kude patut takam batekad nampan puang nganak pihalang atawa watu pihalang ma pulaksanai takam.14Aku karasa nelang parisaya tuu hang wuang Tuhan Yesus puang uweng sunah isa sa najis, kude ulun sa kaingkam yiru najis, maka hal yiru najis ma dirini. 15Amun atei pulaksanainu mahanang daya gana inun sa nakuta naun, naun puang lagi welum sasuai sinta. Ada naun nanrusak ulun gana inun sa nakuta naun, daya Kristus pada haut matei ma hanye.16Daya yiru, ada budas naun maladar inun sa naingkam maeh nafitnah jari sa puang maeh. 17Daya Karajaan Alatalla puang sual nakuta atawa nauut, kude sual kabanaran, damai sejahtera, nelang kaaraien hang wuang Roh Alatalla.18Ulun sa malayani Kristus anri sara kala yiru sa ngampi sanang atei Alatalla, nelang nahormati murunsia. 19Jari, hayu takam nampalus kawan hal sa tau ngampi hawi damai sejahtera nelang sasameh mambangun.20Ada nanrusak pigawian Alatalla ekat daya nakuta! katantuluhni halal, kude naun bahala basing sa ikuta balalu ngulah sabab ulun lain badusa. 21Labis maeh puang nguta daging atawa nguut anggur, atawa ngaraja kawan hal sa lain sa tau ngulah pulaksanainu badusa22Tegei mamaeh kaparisayaan sa naan hang naun, ma diri naun raerai hang hadapan Alatalla. Tuu arai ulun sa puang mahakimi dirini raerai gana inun sa naanggapni maeh. 23Kude, ulun sa bembang sagar nahukum daya hanye ikuta puang manurut kayakinan; nelang inun sa puang hawi teka kayakinan sayiru dusa.
Chapter 15Karawah pulaksanainu nampan jari labis kuat hang wuang iman

1Jari takam sa kuat harus nanggung ulun sa puang kuat, ada ekat ngampi sanang atei takam raerai. 2Tiap kaulun ngampi sanang atei sasameh takam ma pikaeh, nampan kayakinanni batambah.3Daya Kristus puang ngampi sanang diri-Ni raerai, kude kala naan nasurat, "Kawan wadaan here, sa mada Hanyu, haut wuah ma ambau aku." 4Daya, katuluh sa haut nasurat samula napakai ngajar takam nampan itetei katekunan nelang panghiburan sa naami daya Surat Barasis, takam tau kaiyuh pangharapen.5Mudahan Alatalla, sa ampun katuluh kasabaren anri panghiburan ngami takam ahi lelo nampan tau welum isa atei sasuai anri aheng Yesus Kristus, 6anri isa atei nelang isa suara naun nawat Alatalla, Ambah Tuhan takam Yesus Kristus. 7Daya yiru, tarime isa anri sa lain, sameh kala Kristus narime takam ma kamuliaan Alatalla.8Aku kaeau ma naun amun Kristus haut jari palayan ma kawan ulun basunat ma kabanaran Alatalla, hanye yiru nampan ngampi kuat janji sa haut naami ma datu nini takam, 9anri ma kawan bangsa puang Yahudi nampan nawat Alatalla daya ahi lelo-Ni. Kala naan nasurat, "Daya yiru, aku sagar nawat Hanyu hang penah kawan bangsa puang Yahudi; nelang aku sagar manyanyi tawat hurmat ma ngaran-Nu." Mazmur 18:5010Udi hie eauni, "Hayu miarai kawan bangsa, sasameh anri ulun pidian Alatalla!" Ulangan 32:43 11Eauni lagi, "Tawat ma Tuhan katuluh bangsa! Katantuluh ulun pidian nawat Tuhan." Mazmur 117:112Udi yiru eau Yesaya, "Sagar hawi teka katurunan Isai, Hanye sagar marentah kawan bangsa, hang wuang Hanye kawan bangsa sagar baharap." Yesaya 11:1013Mudahan Alatalla sa uneng kaharapen nampenu naun anri kaaraien nelang damai sejahtera hang wuang parisayanu, nampan naun natampenu hang wuang kaharapen daya kuasa Roh Alatalla. Palayanan Paulus ma kawan ulun puang Yahudi14Pulaksanai katuluh, aku raerai tuu yakin neu naun, amun naun penu anri pikaeh, naun hene masam katauen, nelang sanggup ngami nasehat isa anri sa lain.15Kude, aku haut heei nulis ma naun papire hal neu ngampi itung kamulek, daya Alatalla haut ngami ahi lelo ma aku, 16aku jari palayan Yesus Kristus ma kawan bangsa puang Yahudi jari imam neu Kabar Maeh teka Alatalla, nampan kawan bangsa puang Yahudi tau jari parapah sa natarime, sa nabarasis daya Roh Alatalla.17Yiru sababni, hawuang Yesus Kristus, aku kaiyuh iwawara kawan hal pigawianku ma Alatalla. 18Daya, aku puang heei kaeau hal sa lain, kasuali sa haut naulah Kristus itetei aku, nampan ngulah kawan ulun puang Yahudi nuu daya lengan atawa pigawian, 19itetei kuasa kawan tanda ajaib nelang kawan mukjizat, itetei kuasa Roh teka Yerusalem palus bakaliling hampe Ilirkum, aku haut iwaraku katuluhni neu Kabar Maeh Kristus.20Kala yiru bahumku iwara Kabar Maeh hang unengan ulun sa huan karengei Kistus nampan ada aku ngamuan hang amau pondasi sa haut na andak daya ulun lain. 21Kala naan nasurat, "Here sa huan suah narime kabar neu Hanye sagar kadinung, nelang here sa huan suah karengei sagar kataru." Yesaya 52:15 Ransana Paulus ganta ma Roma22Yiru sababni aku gaha bahalangan lepuh ganta naun. 23Kude itati, daya haut mahi unengan hang daerah yina, nelang daya aku haut ba taun taun lawahni hamen ganta naun,24amun aku tulak ma Spanyol, aku baharap tau tarie nelang panalu anri naun nampan naun tau ngarawah aku ma yaru, udi aku miarai baya naun erang pitus. 25Kude itati aku hamen ma Yerusalem neu malayani kawan ulun kudus,26Daya hang Makedonia anri Akhaya here arai atei ngami sumbangan ma kawan ulun paua hang penah kawan ulun kudus hang Yerusalem. 27Here tuu arai ngarajani, daya hal yiru memang kawajiban here. Amun kawan bangsa puang Yahudi haut narime kawan berkat sa jari hak ulun Yahudi, here pada harus malayani ulun Yahudi hang wuang kabutuhan tenga daging here.28Daya yiru, dami haut luput tugasku yina balalu nyarah sumbangan ma here, aku sagar tulak ma Spanyol mitah tumpuk naun. 29Amun aku hawi nunung naun, aku sagar hawi penu anri berkat Alatalla.30Pulakanai katuluh, aku ilaku ma naun, demi Tuhan takam Yesus Kristus nelang demi sinta Roh, nampan takam sasameh laku dua ma Alatalla neu aku, 31nampan aku nalapas teka kawan ulun sa puang parisaya hang Yudea, nelang nampan palayananku ma Yerusalem natarime kawan ulun kudus. 32Nampan daya kabahumen Alatalla aku tau hawi nunung naun anri arai atei, nelang kaiyuh rariu teka penah naun.33Mudahan damai sejahtera teka Alatalla nyinrah naun katuluh. Amen
Chapter 16Tabe anri pesen teka hi Paulus

1Aku nyarah ma naun hi Febe, pulaksanai takam, hanye yiru erang kaulun palayan ungkup hang Kengkrea. 2Tarime hanye hang wuang Tuhan sameh kala kawan ulun kudus, balalu karawah hanye ma kawan inun sa naperlu daya ni teka naun daya hanye raerai haut ngarawah ulun rama tamasuk aku.3Tahampe tabeku ma hi Priskila anri hi Akwila, kawan hengau sapalayananku hang wuang Kristus Yesus, 4sa haut ane matei daya nyalamat aku. Puang ekat aku sa batarima kasih ma here, kude katuluh ungkup sa puang Yahudi. 5Tahampe pada tabeku ma ungkup sa naan hang lewu here. Tahampe pada tabe ma hi Epenetus sa nasintaku, hanye ulun sa palanungkai hang Asia sa narime Kristus.6Tabe ma hi Maria sa haut bagawi ta tuu ma naun. 7Tabe ma hi Andronikus anri hi Yunias, kawan pulaksanai sabangsaku nelang here suah masuk panjara sinrah aku, hanye yiru kawan ulun sa tapandang hang penah kawan rasul, here haut labis dahulu parisaya Kristus sa huan aku. Tabe ma hi Ampliatus, sa nasintaku hang wuang Tuhan.9Tabe ma hi Urbanus, hengau sapalayanan hang wuang Kristus, anri ma hi Stakhis sa nasintaku. 10Tabe ma hi Apeles, sa haut tabukti kasatiaanni hang wuang Kristus. Tabe pada ma kaluarga Aristobulus. 11Tahampe tabeku ma hi Herodion, pulaksanai isa bangsa anri aku. Tabe ma kaluarga Narkisus, sa naan hg wuang Tuhan.12Tabeku ma hi Trifena anri hi Trifosa, sa haut bahimat bagawi hang wuang Tuhan. Nelang ma hi Persis sa nasintaku, sa haut tatuu bagawi hang wuang Tuhan. 13Tabe pada ma hi Rufus, ulun pidian hang wuang Tuhan, nelang pada ma inehni sa haut jari inehku pada. 14Tabe ma hi Asinkritus, hi Flegon, hi Hermes, hi Patrobas, hi Hermas anri kawan pulaksanai sa baya anri here.15Tabe ma hi Filologus anri hi Yulia, hi Nereus anri pulaksanaini sa wawei, ma hi Olimpas, anri ma katuluh ulun kudus sa baya anri here. 16Ipanabe anri siuk kudus. Katuluh ungkup Kristus ngirim tabe here ma naun.17Pulaksanai katuluh, aku iwara tatuu ma naun, nampan naun hati-hati nadap kawan ulun sa tau ngulah rawek nelang tau manyasat kaparisayaan naun, kawan ulun sa balawanan anri inun sa haut na ajar ma naun; Sanawit tenga teka ulun kala yiru. 18Daya, kawan ulun yiru puang malayani Tuhan takam Yesus Kristus, kude mulur aheng atei here raerai; makai lengan sa marauh na rengei, here manipu atei kawan ulun sa puang suriga anri here.19Daya, katuluh ulun haut karasa kataaten naun, daya gana yiru aku tuu arai mihewu. Kude aku hamen naun marahati neu kawan hal sa maeh anri barasis neu kawan sa jahat. 20Alatalla sumber damai sejahtera sagar ngampi hansur Iblis hang kapit pee naun. Ahi lelo Yesus, Tuhan takam, nyinrah naun.21Hi Timotius, hengau sapalayananku, nampe tabe ma naun, kala yiru pada hi Lukius, hi Yason, anri hi Sosipater, kawan pulaksanai sebangsaku. 22Aku hi Tertius, sa nyurat surat yiti, ngirim tabe ma naun hang wuang Tuhan.23Hi Gayus, sa ngami uneng manre ma aku anri ma katuluh ungkup, ngirim tabe ma naun. Hi Erastus, kapala kaungan tumpuk, anri hi Kwartus, pulaksanai takam, ngirim tabe ma naun. 24(Ahi lelo Yesus Kristus, Tuhan takam, nyinrah naun katuluh! Amen.)25Ma Hanye, sa bakuasa ngampi kuat naun sasuai anri Kabar Maeh sa nawaraku neu Yesus Kristus, sasuai pada anri rahasia sa haut na simuh baabad-abad, 26kude sa itati haut nawara itetei kawan kitab kawan nabi ma katuluh bangsa nampan mamimpin here nuju ma kataaten iman parisaya,27ma ekat isa Alatalla sa penu hikmat itetei Kristus Yesus; kamuliaan hampe kalalawahni! Amen

1 Corinthians

Chapter 1Tabe hingka Paulus

1Hi Paulus, na herau jari rasul Yesus Kristus daya kabahumen Alatalla, anri hi Sostenes, pulaksanai takam. 2Ma kawan ungkup sa naan hang Korintus, ma here sa na barasis hawuang Kristus Yesus, sa na herau himpan jari kawan ulun barasis sinrah uras ulun hang tatiap unengan sa nerau ngaran Tuhan takam Yesus Kristus, hau yiru hang unengan here atawa unengan takam. 3Berkat pihanyu anri kasanangen sa hawi teka Alatalla Amah takam nelang Tuhan Yesus Kristus.Paulus Batarimekasis ma Alatalla4Aku saratang batarimekasis ma Alatallaku neu hanyu dagana berkat Alatalla sa na ami ma naun itetei Yesus Kristus, 5Daya hawuang inun eleh, naun na ampi tatau hawuang Hanye, hawuang uras lengan, anri pangarasaen, 6sameh iyalah piwaraan neu Kristus haut na ampi kuat iman hawuang hanyu.7Anri kalayiru, hanyu puang sagar kakurangen sunah isa berkat jua padingian hanyu ngandrei na tantarang Tuhan takam, Yesus Kristis, 8sa pada ngampi kuat imannu hampe ma panampukni himpan hanyu puang ba cacat cela hang anrau Tuhan takam Yesus Kristus. 9Alatalla yiru satia, sa daya-Ni hanyu na herau himpan jari isa anri Anak-Ni, Kristus Yesus, Tuhan takam.Pirawekan hawuang ungkup10Itati, aku ngampi itung naun, pulaksanai katuluh, hawuang ngaran Tuhan takam Yesus Kristus himpan naun katuluh mira pakat ada hampe naan pirawekan hang penah naun, labislikan himpan naun mira kunuan nelang mira pikiran. 11Daya, haut na wara ma aku neu naun, kawan pulaksanaiku, kulawarga Kloe, amun hang penah naun naan pirawekan.12Bahumku itati hanye yiru naun isasaen kaeau, "Aku hingka hi Paulus," anri, "Aku hingka hi Apolos," anri, "Aku hingka hi Kefas," anri, "Aku hingka Kristus." 13Inunkah Kristus tabagi-bagi? Inun hi Paulus na balasangar ma naun? Atawa, inun hanyu na babtis hawuang ngaran hi Paulus?14Aku batarimekasis ma Alatalla dagana aku mahi mambabtis erang kaulun jua teka naun, kasuali hi Krispus anri hi Gayus, 15himpan ada hampe naan isa jua sa tau ngantuh amun hanyu na babtis hawuang ngaranku. 16Aku pada mambabtis erang kalewu hi Stefanus; labisni, aku puang karasa inunkah aku haut mambabtis ulun sa lainni.17Daya, Kristus puang ngutus aku himpan mambabtis, kude himpan mambarita surat barasis, puang makai kapintaren bapaner, himpan balasangar Kristus puang mamus tu'u eleh.Kuasa nelang Kapintaren Alatalla18Daya, paneran neu balasangar hanye yiru panunga ma here sa ganyah binasa, kude ma takam sa na salamat, hal yiru kakuaten Alatalla. 19dagana, naan na surat, "Aku sagar ngampi hansur kapintaren ulun sa bijaksana,nelang puang narime kapintaren ulun sa panai." Yesaya 29:1420Hang awe ulun sa bijak? Hang awe panai Taurat? hang awe panai bapikir jaman yina? Ang sah Alatalla haut ngulah lunga kapintaren dunia yiti? 21Daya hawuang piharati Alatalla, dunia sa makai kapintarenni puang kataru Alatalla, balalu Alatalla ilewa mitah panunga pambaritaan surat barasis pakai manyalamat sa mamparisayani.22dagana, kawan ulun Yahudi ilaku siri balalu kawan ulun Yunani ngantara kapintaren. 23kude, kami mambarita Kristus sa na balasangar, sa ma kawan ulun Yahudi yiru manyingung pangingkaman, balalu ma kawan ulun sa puang Yahudi, isa kalungaen.24Kude, ma here sa na pakai, hau kawan ulun Yahudi atawa kawan ulun Yunani, Kristus hanye yiru kakuaten Alatalla nelang kaharatien Alatalla. 25Daya sa lunga teka Alatalla hanyeyiru labis bijaksana na baning murunsia, anri sa maleme teka Alatalla hanye yiru labis kuat na baning murunsia.26Dinungleh wangunu hantek hanyu na pakai, Kawan pulaksanai, puang hene sa bijaksana ma pamelum, puang hene sa bakuasa, puang hene sa bakadudukan, 27Kude Alatalla haut midi sa lunga hingka dunia himpan ngampi amangan sa bijaksana, anri Alatalla midi inun sa maleme hingka dunia himpan ngampi amangan sa kuat.28Anri, Alatalla midi sa na angap rumis hingka dunia nelang puang bakadudukan, amput kawan hal sa puang bariran, pakai nyamawai kawan hal sa bariran, 29Himpan tatiap murunsia puang kaiuh ngampi tamam tengani hang hadapan Alatalla.30Dagana Hanye, hanyu naan hawuang Yesus Kristus, sa ma takam na pakai ma kapintaren, ma pikaeh, kakudusan, nelang panewusan teka Alatalla.31himpan ialah sa na surat, "Hie eleh sa ngampi tamam tengani, ampi tamamleh hawuang Tuhan."
Chapter 2Kaparisayaaen sa Itetei hawuang Alatalla

1Nalang, hantek aku hawi pi hanyu, Kawan Pulaksani, aku puang hawi anri pikaeh lengan atawa kapintaren pakai nahampe rahasia Alatalla ma hanyu. 2Daya, aku batekat himpan puang karasa inun eleh sa naan hang penah naun kasuali neu Kristus Yesus, Hanyeyiru hanye sa na balasangar.3Aku baya anri hanyu hawuang pileme, hawuang panakut nelang neter tu'u. 4Pambaritaan sa na tahampeku puang makai lengan kapintaren sa ngampi yakin, kude anri bukti Roh nelang kuasa,5himpan kaparisayaennu puang itetei kapintaren murunsia, kude makai kuasa Alatalla. Alatalla Nantarang Kaharatien-Ni Mitah Roh6Kami iwara kapintaren ma penah here sa bapangalaman, kude puang kapintaren jaman yiti atawa hingka kawan panguasa jaman yiti sa sagar na samawawai, 7kude kami iwara kapintaren Alatalla sa puang na karasa, kepintaren sa tasanina, sa na sadia Alatalla kapihuan dunia yiti na sanyari.8Mahi kawan panguasa jaman yiti sa kataru. Daya, paribasani here haut kataru, here puang sagar malasangar Tuhan sa mulia yiru. 9Kude, ialah sa na surat, "Inun sa huan suah na dinung mata, anri huan suah na rengei silu,nelang huan suah timul hawuang atei murunsia, uras yiru haut na sadia Alatalla ma here sa sinta Hanye."Yesaya 64:410Kude, Alatalla haut nantarang kawan hal yena ma takam itetei Roh daya Roh nyantaru ala katantuluh, likan ma kawan ransana Alatalla. 11Daya, hiye hingka murunsia sa karasa hawuang atei murunsia amun puang roh murunsia sa naan hawuangni? Kalayiru pada, mahi erang kaulun jua sa karasa kawan hal hingka Alatalla amun puang Roh Alatalla.12Itati, takam haut narime, puang roh hingka dunia, kude roh sa hingka Alatalla himpan takam tau karasa kawan hal sa na ami Alatalla ma takam. 13Kawan hal sa pada na antuh kami yiti, puang hawuang lengan sa na ajar daya kapintaren murunsia, kude sa na ajar hingka roh anri mambaning kawan hal anri sa rohani.14Kude, ulun sa puang rohani puang narime kawan hal sa hawi hingka Roh Alatalla daya kawan hal yiru ialah panunga ma hanye. Hanye puang kaiuh nyantaru yiru dagana kawan hal yiru ekat tau natarime sacara rohani. 15Ulun sa rohani manilai uras hal, kude hanye sendiri puang na nilai daya hie eleh. 16Dagana, "Hie sa karasa pikiran Tuhan hampe tau manasehat Hanye?" Yesaya 40:13Kude, kami naan pikiran wat Kristus.
Chapter 3Mahi kadewasaen hawuang Jamaat

1Kude, Pulaksanai katuluh, aku puang kaiuh bapaner anri hanyu ialah ma ulun sa rohani, aku ekat tau bapaner ialah ma ulun duniawi, hanye yiru ialah ma kawan gena hawuang Kristus. 2Aku ngami hanyu ranu susu, puang makuta, dagana hanyu huan uweng kakuaten, hampe itati hanyu pada huan uweng kakuaten,3Dagana hanyu magun duniawi. Daya, amun naan nanam bahiri anri pirawekan hang penah naun, bararti naun nagun duniawi nelang welum sacara murunsia? 4Dagana, hantek erang kaulun kaeau, "Aku uma hi Paulus," meheni lagi kaeau, "Aku uma hi Apolos," angsah yiru bararti hanyu magun murunsia? 5Balalu, hie sa hi Apolos yiru? Nelang, hiye sa hi Paulus yiru? Kawan walah sa dayani hanyu jari parisaya ialah sa na karunia Tuhan ma isasaan.6Aku sa ngamule, Apolos sa nyiram, kude Alatalla sa ngulah amulean yiru welum. 7Jari, puang daya sa ngamule, puang pada daya sa nyiram, malainkan Alatalla sa nyamelum.8Ulun sa ngamule anri sa nyiram jari isa, nelang isasaen sagar narime upani anri usahani raerai. 9Daya, kami kawan ulun sa sameh bagawi ma Alatalla; hanyu hanye yiru ume Alatalla, bangunan Alatalla.10Sasuai anri kapanaien sa na ami Alatalla ma aku, ialah erang kaulun tukang bangunan sa ahli, aku sa nganak pundasini nelang sa lain ngulah lewu hang amauni. Kude, tiap ulun musti mamparhati kala awe hanye mambangun hang amauni. 11Daya, mahi erang kaulun jua sa tau ngulah pondasi sa lain amun lain sa haut na ulah, hanyeyiru Kristus Yesus.12Amun naan ulun sa ngapinri hang amau pondasi yiti anri amas, perak, kawan watu baharaga, kayu, rikut, riumi, 13pagawian sa na ulah tiap ulun sagar na dinung dagana Anrau yiru sagar natantarang makai apui, nelang apui yiru sa sagar mantaru kala awe wangun gawian isasaen ulun.14Amun pagawian sa haut na ulah erang kaulun yiru batahan, hanye sagar narime upa. 15Amun pagawian ulun yiru galis rakit, hanye sagar rugi, biar kalayiru, hanye sendiri sagar na salamat, ekat kaadaanni ialah malupui apui.16Inun hanyu puang karasa amun hanyu yiri Lewu Alatalla anri Roh Alatalla muneng hawuang hanyu? 17Amun naan erang kaulun sa nanrusak Lewu Alatalla, Alatalla pada sagar nanrusak ulun yiru dagana Lewu Alatalla yiru barasis, hanye yiru hanyu.18Ada hampe naan ulun sa musu tengani raerai. Amun naan ulun hang penah naun mina hanye marahati hang jaman itati, elahleh hanye jari lunga himpan hanye tau jari marahati. 19Dagana, kapintaren dunia yina hanye yiru panungan hang hadapan Alatalla. Daya, naan na surat, "Hanye sa nyama ulun marahati hawuang pisulas here," 20nelang pada, "Tuhan karasa uras pikiran ulun sa marahati, urasni yiru puang bariran."21Dagana yiru, ada hampe naan erang kaulun jua sa nawat murunsia. Daya, katantuluhni haut jari miliknu, 22Hau yiru hi Paulus, hi Apolos, atawa hi Kefas, hau dunia, hau pamelum atawa pampatei, hau yiru kawan hal sa sagar hawi; urasni jari miliknu. 23Nelang, hanyu milik Kristus, anri Kristus hanye yiru milik Alatalla.
Chapter 4Palayanan Kawan Utusan Kristus

1Kala yina sa patutni ulun ninung kami kawan walah kristus anri kawan ulun sa na parisaya iwara kawan rahasia Alatalla. 2Balalu, kawan ulun sa na parisaya anri kawan hal sa baharaga musti ngami bukti amun here tau na parisaya.3Kude, ma aku puang jari soal amun aku na hakimi dayanu atawa daya pangadilan murunsia. Likan, aku sendiri puang mahakimi tengaku. 4daya, aku puang manyadari inun jua hang tengaku sendiri. Kude, puang dagana hal yiru aku na ampi witu, elah Tuhan sa nukas inun aku naan kahalaen atawa puang.5Dagana yiru, ada mahakimi sa huan wayahni, hanye yiru sahuan pihawian Tuhan. Hanye sa sagar nantarang kawan hal sa padina hawuang piieng nelang sagar nukas kawan bahum atei. Balalu, tatiap ulun sagar narime tawat hingka Alatalla.6Pulaksanai katuluh, aku haut ngaraja kawan hal yina hang diriku kala hiye pada hi Apolos neu ma kapantingan naun himpan naun isuntu kami, hanyu tau piajar himpan puang tapitah inun sa nasurat anri kala yiru mahi teka naun sa nawat tenga raerai balalu ngakupe sa lainni. 7Daya, hiye sa mambeda-beda hanyu? Inun sa naan hang hanyu, sa puang natarimenu? Nelang, amun samula hanyu naan narime, daya inun hanyu isasakah tenga iyakah puang narime yiru?8Hanyu haut na ampi wising, hanyu haut tatau! Sahuan naan kami, hanyu haut jari raja! Aku tu'u baharap hanyu tatu'u haut jari raja himpan kami pada tau mamarintah sinrah hanyu. 9Daya, manurut aku, Alatalla haut ngutus kami, kawan rasul, hang uneng sa pangalisan, ialah kawan ulun sa na putus hukuman matei; daya kami na ulah jari tuntunan ma dunia. hau yiru ma kawan malaikat atawa ma murunsia.10Kami budu daya Kristus, kude naun marahati hawuang Kristus. Kami maleme, kude naun gansang wigas. Naun na tawat kude kami na ampahe. 11hampe itati, kami kalauan nelang haus, bapama ekat hang tenga, nakasasah, nelang welum puang manatap.12Kami manting uat taulang, bagawi anri tangan kami raerai. Hantek kami nasapa, kami iwaleh makai berkat. Hantek kami nasiksa, kami puang nawan. 13hantek kami natangkurun, kami nyangai anri lengan samaeh. Likan, hampe itati, kami jari ialah rateh hang dunia yiti, alamurun hingka sa panga murun.14Aku nyurat kawan hal yina puang himpan ngamangan hanyu, kude pakai ngami nasehat ma hanyu kawan anak sa nasintaku. 15Daya, biar hanyu naan sapuluh ribu guru hawuang Kristus, hanyu mahi kaiuh hene amah, dagana hawuang Yesus Kristus, aku yiti sa jari amahnu itetei Surat barasis. 16Daya yiru, aku ilaku hanyu, himpan jari ulun sa isuntu aku.17Dagana yiru, aku haut ngutus pi hanyu Timotius, anakku sa nasintaku nelang sa satia hawuang Tuhan. Hanye sagar ngampi itung hanyu neu sara welum hawuang Kristus, ialah sa naajarku ma kawan ungkup hang awe-awe. 18Papire hingka hanyu jari sakah, daya mina aku puang sagar hawi lagi nunung hanyu.19Kude, puang lawah lagi aku sagar hawi nunung hanyu, amun Tuhan bakabahumen, aku sagar karasa puang ekat pamaneran kawan ulun sakah yiru, kude amput kuasa here. 20Dagana, Karajaan Alatalla puang hawuang pamaneran, kude na gawi hawuang kuasa. 21Inun sa nakahamenennu?Inunkah aku musti hawi pihanyu makai raat atawa makai sinta anri roh ahi lelo?
Chapter 5Palanggaran hawuang Ungkup

1Samula haut nalapor amun naan pagawian murun hang penah naun, pagawian murun yiru labis murun teka kawan bangsa lain, hanye yiru naan ulun sa idapa anri ineh tereni. 2Nelang, hanyu sakah! sapatutni hanyu mahanang atei himpan ulun sangulah gawi murun yina na unur hingka penah naun?3Sabujurni, nadinung hingka sara murunsia aku yena lawit, kude aku hawi hawuang roh. Nelang, aku haut ngami hukuman pi ulun sangulah gawi yiru, iyalah sa aku ganyah naan hang yiru. 4Hawuang ngaran Tuhan Yesus, hantek hanyu bakumpul, aku naan sinrah hanyu hawuang roh daya kuasa Tuhan takam Yesus, 5aku haut mamutus himpan nyarah ulun yina ma Iblis himpan tengani binasa anri kala yiru rohni tau na salamat hang anrau pihawian Tuhan.6Kasakahennu yiru puang maeh. Inun hanyu puang kataru amun butit ai ragi sagar tau maragi katuluh adonan? 7Umpe dahulu uras ragi uhang himpan hanyu jari adonan wau, ialah asalni samula hanyu puang baragi. Daya, Kristus, Domba Paskah takam, haut nasamalih. 8dagana yiru, hayu takam maraya pesta yiru, puang makai ragi sa lawah, puang hingka ragi pikurun anri kajahaten, sapatutni makai roti puang baragi hingka pibungas nelang pikaeh.9Aku nyurat pi hanyu hawuang suratku: ada bahengau anri kawan ulun cabul. 10Bahumku, puang anri kawan ulun cabul hang dunia yina, kawan ulun sarakah, kawan panipu, atawa anri kawan panyembah barhala. Amun kala yiru, hanyu mustini kaluar teka dunia yena.11Kude, itati aku manyurat pi hanyu, ada bahengau anri kawan ulun sa naantuh pulaksanai amun hanye yiru ulun cabul, darakah, panyembah barhala, gaha nangkurun ulun, pamahamui, atawa panipu. labis teka yiru, ada hampe kuman anri ulun ialah yiru. 12Sabab, inun urusanku mahakimi kawan ulun luar? Angsah hanyu sa mahakimi here sa naan hawuang jamaat? 13Kude, Alatalla sa sagar mahakimi here sa hang luar jamaat. Dagana yiru, usirleh ulun sa ngulah gawi kajahaten hingka penah naun.
Chapter 6Neu Parkara Hukum hang Penah Ulun Parisaya

1Hantek erang kaulun teka naun baparkara anri sa lainni, inun hanye heei tulak lepuh ngantara kaadilan pi hadapan kawan ulun sa puang maeh daya inun puang pi hadapan kawan ulun sa barasis? 2Inun hanyu puang karasa amun kawan ulun barasis sagar mahakimi dunia? Amun dunia nahakimi dayanu, inun hanyu puang patut mangadili kawan parkara sa rumis? 3Inun hanyu puang karasa amun takam yati sagar mangadili kawan malaikat? maginni amun ekat kawan parkara biasa sa nahadap hang tiap anrau!4Jari, amun hanyu ekat nadap kawan parkara biasa ialah yiru, daya inun hanyu ngenei pi here sa puang masuk rekenan hawuang jemaat? 5Aku bapaner kala yina himpan hanyu amangan. Inun mahi erang kaulun hingka naun sa panai bijaksana, sa kaiuh ngurus kawan parkara hang penah pulaksanai katuluh? 6Diwilikan, pulaksanai anri pulaksanai tulak ngantara kaadilan pi hadapan kawan ulun sa puang parisaya!7Sabujurni, hanyu haut puang bahasil daya hang penah naun haut naan kawan parkara hukum. Daya inun hanyu puang kajut hakun naanpi hala? Daya inun hanyu puang kajut hakun kurang labis? 8Maka, hanyu sendiri naan kahalaen nelang ngampi rugi. Diwilikan, hanyu haut ngulah yiru pi kawan pulaksanainu.9Inun hanyu puang kataru amun ulun sa puang maeh puang sagar mawaris Karajaan Alatalla? Ada tawang! kawan ulun cabul, kawan panyembah barhala, kawan ulun sa idapa, bansir, kawan homoseksual, 10kawan pangalat, kawan ulun sa sarakah, kawan paminum, kawan ulun sa katuju nangkurun ulun lain, anri kawan panipu, here uras yiru puang sagar mawaris Kerajaan Alatalla. 11Papire kaulun hingka naun pada ialah yiru. Kude, hanyu haut na barasis, haut jari kudus, nelang haut na ampi witu hawuang ngaran Tuhan Yesus Kristus anri hawuang Roh Alatalla takam.Sanawit Pagawian Dapabela12Hang aku uras hal iuh nagawi, kude puang urasni yiru bariran. Biar hang aku iuh ngulah inun eleh, kude aku puang hakun nakuasa daya inun jua. 13Kutaen ma wuntung, anri wuntung pakai kutaen, kude Alatalla sagar nyamawai kararuehni. Tenga puang iuh napakai ulahan murun, daya tenga pakai malayani Tuhan, nelang Tuhan makai malihara tenga yiru.14Alatalla nyamelum Tuhan Yesus hingka pampatei kalayiru pada yati sagar nyamelum takam anri kuasa-Ni. 15Inun hanyu puang kataru amun tenganu hanye yiru anggota tenga Kristus? Inun aku sagar ngalap kawan anggota tenga Kristus balalu ngulahni jari kawan anggota tenga wawei nakal? Budas puang iuh!16Inun hanyu puang kataru anun ulun sa basampur anri wawei nakal jari isa tenga anri wawei nakal yiru? Daya, Hanye kaeau, "Karuehni sagar jari isa daging." 17Kude, ulun sa ngampi isa tenga anri Tuhan Jari isa roh anri Hanye.18Sanawit pagawian dapa bela! Daya katuluh dosa lain sa naulah erang kaulun hanye yiru hang luar tengani, kude ulun sa idapa bela, ngulah dosa hang tengani raerai.19Inun hanyu puang kataru amun tenganu hanye yiru lewu Roh Kudus, sa naan hawuang hanyu, sa natarimenu hingka Alatalla, nelang tenganu yiri puang ekat watnu raerai? 20Daya, hanyu haut natewus anri haraga lunas. Dagana yiru, namulia Alatalla makai tenganu.
Chapter 7Nasihat neu Perkawinan

1Itati, neu kawan hal sa nasuratnu ma aku: samaeh ma kawan upuan himpan puang ngatu wawei. 2kude, dagana naan dapa bela, tatiap kawan upu maehni naan matueh waweini raerai anri tatiap kawan wawei naan matueh upuni raerai.3Matueh upu musti nampalus kawajibanni ma matueh waweini, kala yiru pada matueh wawei ma matueh upuni. 4Matueh wawei puang bakuasa ma tengani raerai, malainkan matueh upuni. Kala yiru pada matueh upu puang bakuasa ma tengani raerai, malainkan matueh waweini.5Ada hampe hanyu pangalawit, kasuali anri pipakatan ma sementara waktu himpan hanyu gaganyah ngami waktu pakai lakudua. Balalu, welum baya lagi himpan Iblis puang ngangu hanyu daya naun puang kaule nahan nafsu. 6Kude, aku ngeau yiti ekat nasehat, puang parentah. 7Aku hamen uras ulun ialah aku. Kude, tatiap ulun naan karuniani raerai teka Alatalla, sa isa hawuang hal yiti, sa lainni hawuang hal yiru.8Ma sapuang kawin pada ma kawan walu, aku kaeau sabujurni labis maeh ma here amun tatap hawuang kaadaan ialah aku. 9Kude, amun here puang tau mangandalikan diri, labis maeh here kawin. Daya, labis maeh kawin teka naun puang kaiuh nahan nafsu.10Ma sa kawin, aku ngami kawan parentah yena (puang hingka aku, kude hingka Tuhan), hanye yiru matueh wawei puang iuah nanan daranganni, 11(kude amun hanye haut tapu nanan matueh upuni, hanye musti tatap puang kawin, atawa ipaulek anri daranganni), nelang matueh upu puang iuh manyarak daranganni.12Ma kawan sa lainni, aku kaeau (aku, lain Tuhan) amun naan pulaksanai badarangan sa puang parisaya, nelang wawei yiru hamen welum baya hanye, ada hanye nyarak daranganni yiru. 13Kala yiru pada amun erang kaulun wawei badarangan sa puang parisaya, nelang upu yiru hamen welum baya hanye, ada hanye nanan daranganni yiru. 14Dagana matueh upu sa puang parisaya yiru na kuduskan daya daranganni, anri matueh wawei sa puang parisaya na kuduskan daya daranganni. Amun puang kala yiru, kawan anaknu batantu kala kawan anak najis, kude itati here kudus.15Kude, amun sa puang parisaya yiru nuntut bapisah, ada nahan hanye. Neu hal ialah yina, upu atawa wawei puang lagi terikat. Kude, Alatalla haut nereu takan himpan welum hawuang damai sajahtara. 16Daya ui matueh wawei, kala awe hanyu karasa amun hanyu sagar manyalamat darangannu? Atawa, kala awe pada hanyu karasa, ui matueh upu, amun hanyu sagar manyalamat darangannu?Tatap hawuang Wangun Hantek Na Ayak daya Alatalla.17Kude, ialah sa haut na tantu daya Tuhan ma tiap tenga, kala awe Alatalla haut nerau here asing-asingni, tatapleh welum hawuang kaadaan kala yiru. Kala yiru pada aku marintah ma katuluh jamaat. 18Inun naan ulun sa naherau hantek hanye haut nasunat? Ada hampe hanye ngumpe kawan siri sunatni. Inun naan ulun sa hantek naherau huan basunat? Ada hampe hanye basunat.19Daya, basunat atawa puang basunat, iru puang penting. Kude, sa penting hanye yiru kataaten nampalus kawan parintah Alatalla.20Wuah tiap ulun tatap welum hawuang kaadaan ialah hantek hanye naherau. 21Inunkah hanyu erang kaulun walah hantek naherau? Ada hanyu mamikir hal yiru. Kude, amun hanyu pada kaiuh jari ulun bebas, labis maeh na alap kasampaten yiru. 22Daya, erang kaulun walah sa naherau hawuang tuhan, hanye jari ulun sa bebas wat Tuhan. Kala yiru pada, hantek ulun sa bebas naherau, hanye jari walah Kristus. 23Hanyu haut natewus anri haraga lunas, dagana yiru ada hampe hanyu jari walah murunsia. 24Pulaksanai katuluh, maehni satiap ulun tatap muneng baya Alatalla, hawuang kaadaan hantek hanye naherau.Paitungen Ma Ulun sa Huan Kawin25Itati, neu kawan ulun sa huan suah kawin, aku mahi narime parintah teka Tuhan. Kude, aku ngami pandapatku ialah ulun, sa daya pikaeh Tuhan, iuh naparisaya. 26Angapanku hal yina maeh hawuang kaadaan susah wayah yiti, hanye yiru labis maeh ma erang kaulun tatap welum iyalah inun adani.27Inun hanyu haut naan darangan? ada hampe bausaha sarak. Inun hanyu huan badarangan? ada hanyu ngantara darangan. 28Kude, amun hanyu kawin, hanyu puang badosa. Nelang, amun erang kaulun wawei bujang kawin, hanye puang badosa. Kude, here sa kawin sagar nadap kawan kasusahen welum duniawi, anri aku hamen hanyu puang wuah teka kawan hal yiru.29Pulaksanai, bahumku hanyeyiru wayahni haut puang hene. Jari mulai itati, elahleh here sa naan darangan, welumleh ialah here sa mahi darangan, 30here sa nungkau ialah puang nungkau, here sa arai atei ialah ulun sa puang arai atei, here sa midi ialah ulun sa puang midi, 31Anri here sa makai kawan hal dunia yiti, ialah here puang makai. Daya, kaadaan dunia yiti sagar wawai.32Aku hamen hanyu bebas teka kasusahen. Ulun sa puang kawin mamikir kawan hal neu Tuhan, kala awe hanye tau ngampi sanag Tuhan. 33Kude, ulun sa kawin mamikir kawan hal duniawi, kala awe hanye tau ngampi sanang daranganni, 34nelang pikiranni tabagi. Wawei sa puang kawin anri kawan wawei bujang pikiranni ma kawan hal neu Tuhan himpan hanye jari kudus, hau tenga dagingni atawa rohni. Kude, wawei sa kawin mamikir kawan dunia yiti, kala awe hanye tau ngampi sanang matueh upuni.35Aku kaeau hal yiti pakai kauntungennu raerai, puang pakai manjabak tenganu, sa na ahengku neu hal sa maeh himpan palayanannu ma Tuhan puang tagangu.36Amun naan ulun sa ngangap hanye haut ngulah hal sa puang patut anri tunanganni daya tunanganni yiru haut labis umur nelang iyalah yiru sa mustini, elahleh hanye ngulah inun sa nakahamenenni, hanye puang badosa; elahleh here kawin.37Kude, hanye sa haut mantap hawuang ateini, puang dagana paksaan, tekat bulat anri kabahumenni sendiri, nelang haut mamutus hawuang ateini puang jari kawin anri tunanganni yiru, maka ala natampalusni yiru maeh. 38Jari, amun hanye kawin anri wawei yiru maeh, kude amun hanye puang jari kawin anri wawei yiru, sika maeh.39Matueh wawei terikat salawah daranganni masih welum. Kude, amun matueh upuni matei, hanye bebas iuh kawin anri hie eleh sa nakahamenenni, asal ulun yiru naan hawuang Tuhan. 40Kude, hanye labis sanang amun hanye puang kawin lagi, yiru manurut pandapatku, nelang manurutku, aku pada naan Roh Alatalla.
Chapter 8Kutaen sa Nasarah jari Parapah ma Barhala

1Itati, neu kawan daging sa nasarah jari parapah ma barhala. takam karasa amun katuluh takam naan kapanaien. Kapanaien ngulah sakah, kude ahi lelo mambangun. 2Anun naan ulun sa kaingkam hanye hene pangarasaen, hanye huan karasa sa saharusni hanye karasa. 3Nelang, amun erang kaulun sinta Alatalla, hanye nakataru daya Alatalla.4dagana yiru, neu kutaen kawan daging sa nasarah jari parapah ma barhala, takam karasa amun mahi barhala hang dunia yena, anri mahi Alatalla kasuali Hanye, isa-isani. 5Kude, amun jua naan sa naantuh kawan allah, hau yiru hang amau langit atawa hang amau tane, (samula naan wahai "allah" anri naan wahai "tuhan"), 6Kude ma takam ekat naan isa Alatalla, hanye yiru Amah. Hingka Hanyeleh katantuluh nelang takam naan ma Hanye. Anri, ekat naan isa Tuhan, hanye yiru Kristus Yesus, sa daya-Ni katantuluh naan, anri takam naan mitah Hanye.7Biar kala yiru, puang uras murunsia naan piharatien yiti. Kude, papire kaulun, sa magun manyambah barhala hampe itati, nguta kutaen yiru jari kutaen sa nasarah ma barhala. dagana yiru, iman parisaya here sa rumis jari rusak.Kutaen puang sagar nyanrupak takam ma Alatalla. Takam pada puang sagar labis maleme amun puang nguta yiru, atawa puang pada labis maeh amun nguta kutaen yiru. 9Kude, itungleh amun kabebasannu yiti ada hampe jari dosa ma here sa maleme. 10daya, amun naan ulun sa ninung hanyu, sa naan kapintaren, kuman hawuang lewu barhala, inun puang ulun sa rumis imanni, sagar uma nguta kawan daging sa nasarah ma berhala?11Jari, mitah piharatiennu, ulun sa rumis imanni yiru, hanye yiru pulaksanainu, sa ma hanye Kristus haut matei, jari badosa. 12Balalu, anri badosa ma kawan pulaksanainu saiman nelang ngampi batan iman parisayani sa rumis, bararti hanyu pada badosa ma Kristus. 13dagana yiru, amun kutaen ngulah pulaksanai saimanku badosa, aku puang sagar nguta daging hampe kalalawanni himpan aku puang ngulah pulaksanaiku badosa.
Chapter 9

1Kawan Hak Erang Kaulun Rasul
2Amun ma ulun lain aku yena puang rasul, sapuangni aku yiti rasul ma naun. Daya, naun hanye yiru siri sah karasulenku hawuang Tuhan.3Yiti pambelaanku nadap here sa sagar mamariksa aku. 4Inun kami mahi hak narime kutaen anri uuten? 5Inun kami mahi hak ngenei erang kaulun darangan sa seiman, ialah kawan rasul lainni, kawan pilaksanai Tuhan, nelang pada hi Kefas? 6Atawa, inun ekat hi Barnabas anri aku sa mahi hak himpan puang bagawi?7Hie sa suah bagawi jari tantara makai biayani raerai? Hie sa ngamule hang kabun angur anri puang nguta wua angurni? Atawa, hie sa nyakatik babiri anri puang nguut susuni? 8Inun aku kaeau kawan hal yiti manyu kabahuman murunsia? Angsah hang Hukum Taurat pada kaeau kawan hal sa sameh?9Daya, naan nasurat hawuang hukum Taurat Musa, "Ada hanyu nutup wawa sapi sa rahat miik ganum!" Inun sapi sa naparhati Alatalla? 10Atawa, inunkah Hanye kaeau yiru daya takam? Hiai, daya takam hal yiru nasurat dagana sa ngaraja ume musti ngaraja hawuang piharapen nelang sa miik musti miik hawuang piharapen himpan kaiuh bagianni. 11Amun kami namur pangkan rohani hang penah naun, inun balabihan mun kami pada ilaku sa sifatni harata bana teka naun?12Amun ulun lain naan hak yiti teka naun, inun puang kami sa labis naan hak? Kude, kami puang makai hak yiru. Kabalikanni, kami nangung urasni himpan kami puang nahalang ma Injil Kristus. 13Inun hanyu puang karasa amun here sa ngaraja kawan hal sa kudus yiru, nguta makuta hingka lewu Alatalla jua? nelang, here sa ngurus unengan nyarah parapah pada kaiuh bagian teka parapah sa nasarah yiru? 14Kala yiru pada, Tuhan marintah here sa ngabar Injil himpan welum hingka imjil pada.15Kude. aku puang suah makai sunah isa teka kawan hak yena.nelang, aku puang nyurat kawan hal yina himpan nagawi kala yiru pi aku. Sabab, labis maen aku matei hingka erang kaulun nyamawai sa naegah emungku.16Daya, amun aku mambarita Injil, mahi alasanku batataik dagana kawajiban yiru naan hang aku. Silaka aku, amun aku puang mambaritakan Injil.17Amun aku mambarita Injil daya kabahumenku raerai, aku naan upa. Kude, amun yina puang daya kabahumenanku, yina hanye yiru tugas sa naperisaya ma aku. 18Amun kala yiru inun upaku? Upaku hanye yiru hantek aku mambarita Injil, aku tau mambarita Injil anri puang baupa nelang puang ngahalaen hakku hawuang Injil.19Kude, biar aku bakuasa hang amau uras ulun, aku tatap ngulah tengaku walah ma uras ulun himpan aku tau ngampi manang labis hene lagi. 20Nadap ulun Yahudi, aku ialah ulun Yahudi himpan aku tau ngampi manang ulun Yahudi. Nadap ulun sa welum ngalut Hukum Taurat, aku jari ialah ulun sa welum ngalut Hukum Taurat (biar aku yiti puang ngalut Hukum Taurat) nampan aku tau ngampi manang here sa itegei ngalut Hukum Taurat.21Nadap here sa puang ngalut Hukum Taurat, aku jari ialah puang ngalut Hukum Taurat (puang bararti aku puang makai hukum Alatalla, kude hawuang hukum Kristus) nampan aku tau ngampi manang here sa puang makai Hukum Taurat. 22Nadap ulun sa maleme, aku jari maleme nampan aku tau ngampi manang here sa maleme. Aku haut jari inun eleh ma uras ulun himpan anri bamasam sara aku tau nyalamat papire ulun. 23Katantuluhni yiru natampalusku ma Injil himpan aku tau kaiuh uma hawuangni.24Naun himat karasa amun hare sa bataning nempat uras uma nempat, kude ekat isa sa kaiuh hadiah? jari, nempat bahimat nampan hanyu sa kaiuh! 25Tiap ulun sa bataning balatih nahan diri hawuang katantuluh hal. Here ngulah yiru nampan narime mahkota sa puang tahan lawah, kude takam nampan kaiuh sa kalalawahni. 26Dagana yiru, aku puang nempat ialah mahi sa natuju. Aku puang nampar ialah ulun nampar riwut. Kude, aku bahimat malatih tengaku himpan udi aku ngabar Injil ma ulun, aku puang na tampik.
Chapter 10Piajar teka Kahalaen Israel

1Daya, aku hamen naun karasa, pulaksanai katuluh, amun datu nini takam, urasni naan hang kapit awan nelang urasni mitah laut. 2Uras herena na apanrus hawuang hi Moses, hawuang awan anri hawuang laut. 3Here uras nguta makuta rohani sa sameh, 4nelang urasni nguut ranu rohani sa sameh. daya, here nguut teka Watu rohani sa uma sirah here, anri Watu yiru hanye yiru Kristus.5Biar kalayiru, hene teka here sa puang nakatuju Alatalla. Dagana yiru, here na tamatei hang padang jumpun. 6Itati, uras hal yiti naulah jari suntu ma takam himpan takam puang jari ulun sa ba aheng ngulah jahat ialah sa na kahamenen here.7Ada jari panyamah barhala ialah papire kaulun teka here, naan nasurat,"Bangsa yiru muku maharung kuman nguut, balalu mindri palus tuli." 8Ada takam ngulah pagawian sa murun ialah sa nagawi daya papire kaulun teka here hampe 23 ribu kaulun matei hang erang anrau.9Takam pada puang iuh nyuba Tuhan, ialah papire kaulun teka here sa nyuba Tuhan balau matei wauh patuk anipe bawisa. 10Ada pada hanyu ilaku nelang mamaksa ialah here pada ilaku nelang mamaksa palus na wunu daya malaikat pampatei.11Katuluh hal yiru na sanjari ma here himpan jari suntu nelang nasurat pakai paringaten ma takam, sa ma hie wayah pijumpuhan haut hawi. 12Dagana yiru, elah ulun sa mina tengani segah minri mamaeh himpan puang lawu! 13Mahi purija sa suah wuah ingkamnu kasuali purija sa biasa ma murunsia. Nelang, Alatalla satia, Hanye puang sagar maladar hanyu na purija labis teka kasangupaennu. Kude, sinrah anri purija yiru, Hanye pada sagar nyadia lalan kaluar himpan hanyu kaiuh batahan.14Dagana yiru, pulaksanaiku katuluh sa nasintaku, sanawit tenganu neu nyamah barhala. 15Aku kaeau ialah yina pi kawan ulun sa bijaksana, pikirleh inun sa naeauku. 16Angsah ranu angur sa nasyukuri takam yiru bukti tenga daging takam jari isa hawuang ira Kristus? Anri, roti sa nabagi yiru bukti tenga daging takam jari isa hawuang tenga Kristus? 17Dagana naan isa roti, balalu takam sa hene yina jari isa tenga; daya takam uras jari bagian teka isa roti yiru.18Suba dinung kawan ulun Israel, angsah here sa nguta kutaen sa nasarah ma parapah pada jari isa hawuang unengan yiru? 19Balalu, inun sa naahengku? Inun kutaen sa na sarah ma barhala yiru naan riranni? Atawa, inun barhala yiru bariran?20Puang. Aku kaeau ma hanyu amun uras hal sa na gawi daya kawan bangsa lain, here nyarah parapah ma kawan ruh ala murun, puang ma Alatalla. Nelang, aku pauang hakun hanyu jari isa anri kawan ruh ala murun. 21Hanyu puang iuh nguut mangkuk anggur Tuhan anri pada nguut mangkuk kawan ruh ala murun. Hanyu puang tau uma ikuta hang meja Tuhan anri ikuta pada hang meja kawan ruh ala murun. 22Atawa, inunkah takam hamen ngulah Tuhan bahiri? inunkah takam labis tamam teka Tuhan?Welum pakai Ngampi Milia Alatalla.. 23"Inun eleh iuh na gawi," kude puang urasni bariran. "Inun eleh iuh na gawi," kude puang urasni mambangun. 24Ada hampe naan isa jua sa ngantara pikaeh pakai dirini raerai, kude antara pikaeh pakai ulun lain pada.25Kutaleh inun sa naan naari hang pasar daging puang usah naun mariksani, himpan ngampi sanang atei.
27Amun erang kaulun sa huan parisaya nerawan hanyu nelang hanyu basadia hawi, kutaleh inun sa nasurungan hang hadapannu puang usah mariksani, himpan ngampi sanang atei.28Kude, amun naan ulaun sa kaeau ma hanyu, "Makuta yina udi na sarah ma parapah," ada naun nguta, himpan maharaga ulun sa iwara ma hanyu yiru nelang pada himpan marauh hang ateinu. 29Bahumku, puang himpan ngampisanang ateinu raerai, kude ngampisanang atei ulun lain pada. Wuah inun kabebasanku na batasi anri nyaga garak atei ulun lain? 30Amun aku ngalap bagianku anri ngantuh syukur, wuah inun aku na ampi hala daya kutaen sa haut na syukurku?31Jari, hau yiru hanyu kuman atawa nguut, atawa inun eleh sa na gawinu, gawileh urasni yiru makai kamuliaan Alatalla. 33Ialah aku pada hawuang uras hal ngampisanang atei ulun, puang ngantara kauntungen ma tengaku raerai, kude kauntungen ma ulun rama himpan here kaiuh kasalamaten.
Chapter 11

1Jarileh kawan ulun sa isuntu aku, ialah aku pada isuntu Kristus.Siri Kakuasaen2Itati, aku nawat hanyu dagana hanyu ngampi itung aku hawuang uras hal nelang itegei adat-istiadat ialah sa na tahampeku ma hanyu. 3kude, aku hamen hanyu kataru amun pamimpin kawan upu hanyeyiru Kristus, pamimpin kawan wawei hanyeyiru upu, anri pamimpin Kristus hanyeyiru Alatalla. 4Amun erang kaulun upu sa laku dua nelang nahampe kabar neu Alatalla makai karudung bararti puang maharaga uluni.5Kude, erang kaulun wawei sa laku dua atawa nahampe kabar neu Alatalla puang makai karudung, hanye mahina uluni, hal yiru sameh ialah amun uluni na kukur. 6Daya, amun erang kaulun wawei puang mangarudung uluni, elahleh hanye pada netek uras wuluni. kude, amun ngampi amangan ma erang kaulun wawei netek wuluni atawa ngukur uluni, elahleh hanye mangarudung uluni.7Upu puang iuh mangarudung uluni daya hanye gamaran nelang kamuliaen Alatalla. nelang, wawei hanyeyiru kamuliaen upu. 8Ulun upu puang na sanyari teka wawei, kude wawei na sanyari teka upu.9Nelang, ulun upu puang nasanyari ma wawei, kude wawei ma ulun upu. 10Iru sababni, wawei musti naan siri kakuasaen hang uluni dagana kawan malaikat.11Biar kalayiru, hawuang Tuhan, mahi wawei sa lapas teka upu, atawa upu lapas teka wawei. 12Daya, wawei na sanyari teka upu, kalayiru pada ulun upu nakayaan mitah wawei. Nelang, urasni yiru asalni hingka Alatalla.13Pikirleh raerai, inun patut ma ereng kaulun wawei sa laku dua ma Alatalla anri ulu sa puang bakarudung? 14Inun puang alam sendiri ngajar ma hanyu amun ulun upu ba wulu amau, hal yiru jari pikurun ma here? 15Kude, amun ulun wawei ba wulu amau, hal yiru jari kamuliaen ma hanye: Dagana, wuluni yiru na ami ma hanye jari karudung. 16Amun masih naan ulun sa ngampi soal,kami mahi kabiasaen yiru, kalayiru pada hawuang ungkup Tuhan.Uras Hal sa Hala hawuang Parjamuan Kudus.17Hawuang ngami parintah yiti, aku puang nawat hanyu daya hanyu bakumpul puang ma hal sa labis maeh, kude ma hal sa labis puang maeh. 18Ka isa, hantek hanyu bakumpul hawuang ungkup, aku karengei amun naan pirawekan hang penah naun. anri, aku puang parisaya urasni. daya, musti naan pirawekan hang penah naun himpan here sa tabukti magun batahan, jari lentah hang penah naun20Hantek hanyu bakumpul hang isa unengan sa sameh, hal yiru puang ma kutaen parjamuan Tuhan. 21Dagana hantek kuman, uras ulun barabut ngalap ma tengani raerai hampe naan sa puang kabagian anri sa lainni mahamui. 22Inun hanyu mahi lewu pakai kuman nelang nguut? Atawa, inun hanyu nangkurun ungkup Alatalla anri ngampi amangan here sa paua? Inun sa musti na ulahku ma naun? Musti sah aku nawat hanyu? Iru puang sagar!23Daya, aku narime teka Tuhan inun sa pada na sarahku ma hanyu, amun Tuhan Yesus, hang malem hantek Hanye na khianat, ngalap ruti, 24nelang udi ngantuh syukur, Hanye miah palus kaeau, "Iti tenga-Ku, sa nasarah ma hanyu; tampalusleh pakai ngitung Aku."25Kalayiru pada, Hanye ngalap sangkir angur udi nguta ruti balalu kaeau,"Angur yiti hanyeyiru janyi wau sa hawuang ira-Ku. Tampalusleh yiti, hang tiap hanyu nguutni, pakai ngitung Aku."
27Dagana yiru, hiye sa nguta ruti atawa nguut angur Tuhan anri sara sa puang patut, hanye badusa ma tenga anri ira Tuhan. 28murunsia musti mariksa dirini raerai, wau hanye iyuh nguta ruti anri nguut teka sangkir angur yiru. 29Daya, ulun sa nguta anri nguut puang mangakui tenga Tuhan, hanye sagar kaiuh hukuman ma dirinini. 30Iru sababni, daya inun hene hang penah hanyu sa maleme nelang sakit, likan hene pada sa matei.31Kude, amun takam mariksa diri takam raerai anri maeh, takam puang sagar na hukum. 32Amun, hantek takam na hukum, takam na ajar daya Tuhan himpan takam puang na hukum sinrah anri dunia.33Jari, kawan pulaksanaiku, hantek naun bakumpul kuman, ware ipanganrei. 34Amun naan ulun sa kalauan, ware hanye kuman dahulu hang lewuni himpan ada naun bakumpul jari pihalaan. Balalu, kawan hal lain aku sagar manarang hantek aku hawi.
Chapter 12Karunia teka Roh Alatalla

1Itati, neu kawan karuni rohani, pulaksanaiku, aku hamen hanyu karasa sa sabujurni. 2Itung hang tawuk hanyu huan kataru Alatalla, hanyu tapangaruh uma manyamah barhala sa muna. 3Dagana yiru, aku iwara ma hanyu amun mahi sunah isa, sa ngantuh daya Roh Alatalla, sa kaeau,"takutuk Yesus," anri mahi sunah isa sa tau kaeau,"Yesus hanyeyiru Tuhan," kasuali daya Roh Kudus.4Naan hene masam karunia rohani, kude Rohni sameh. 5Nelang, hene masam palayanan, kude Tuhan-ni sameh. 6Naan hene masam pagawian, kude Alatalla sa sameh sa nampalus inun eleh ma uras ulun.7ma tiap ulun na karuniakan pilentah Roh himpan jari pikaeh ma takam katuluh. 8ma sa isa na ami piharatien mitah Roh, anri ma sa lain lengan kapintaren daya Roh sa sameh.9Ma sa lain na ami kaparisayaen ma Tuhan daya Roh sa sameh, ma sa lain kawasa nyamare daya Roh. 10Ma sa lain na ami pagawian ngulah kaajaiban, ma sa lain nantarang pagawian Alatalla. Ma sa lain na ami katauen mambeda kawan roh, ma sa lain katauen babahasa Roh, anri sa lain maarti bahasa Roh yiru. 11Urasni yiti na karaja daya Roh sa isa nelang sa sameh, sa mambagi ma asing-asing ulun, ialah sa na kabahumaen-Ni.Tatiap Ulun Parisaya hanyeyiru bagian teka Tenga Kristus12Sameh ialah tenga hanyeyiru isa, kude naan hene angota, nelang uras angota tenga, biar hene, hanyeyiru isa tenga, kalayiru pada Kristus. 13Sabab, daya isa Roh, takam uras haut na babtis ma wuang isa tenga, hau hanye ulun Yahudi atawa ulung Yunani, hau hanye budak atawa ulun bebas, nelang takam uras na ampi uut hingka isa Roh14Dagana tenga puang ekat hingka isa angota, kude hene angota. 15Amun pee kaeau,"daya aku lain tenga, jari aku puang bagian teka tenga," puang baarti hanye lain bagian tenga. 16anri, amun silu kaeau."daya aku lain mate, aku puang angota tenga," puang baarti hanye lain bagian tenga. 17Amun uras tenga yiru mate, hang awe pangrengeian? amun urasni silu, hang awe pangenguhan?18Kude, itati Alatalla haut ngampunengan kawan angota yiru, tatiap ulun hingka here, hawuang tenga, iyalah sa nakabahumen-Ni. 19Amun urasni yiru angota, hang awe pintanganni sa tenga? 20jari, samula naan hene angota, kude ekat isa tenga.21 Dagana yiru, mate puang tau kaeau ma tangan, "Aku puang mamerlu hanyu!" Atawa, ulu kaeau ma pee, "Aku puang mamerlu hanyu!" 22Sabujurni, kawan angota tenga sa nadinung labis maleme yiru sa panga naparlu. 23Nelang, kawan angota tenga sa pikir takam puang kajut nahurmat, yiru sa labis patut nahurmat. Anri, kawan angota tenga, sa nadinung takam puang kajut maeh putunganni, musti na ulah himpan labis patut natantarang. 24Dagana kawan sa haut maeh puang parlu natantarang. Kude, Alatalla haut ngatur tenga yiru anri ngami hurmat sa labis hante ma kawan angota sa kakurangen,25himpan puang tabagi-bagi hawuang tenga, labis tekayiru kawan angota yiru tau mamparhati sa isa anri salainni. 26Amun isa angota mahanang, uras angota salain kaingkam mahanang. Amun isa angota natawat, uras angota kaingkam mihewu. 27Itati hanyu hanyeyiru tenga Kristus anri hanyu asing-asingni pada jari kawan angotani.28Alatalla haut nukas unengan hawuang jamaat, sa palanungkai hanyeyiru kawan rasul, karueh kawan nabi, katelu hanyeyiru kawan guru, udiyiru kawan ka ajaiben, ulun sa naami kawan karunia nyamare panyakit, pangarawahen, ulun sa tau mamimpin, anri sa tau bamasam basa. 29Inun urasni yiru rasul? Inun urasni yiru nabi? Inun urasni yiru guru? Inun urasni yiru ulun sa tau ngulah ka ajaiben?30Inun urasni naan karunia nyamare panyakit? Inun urasni bapaner makai bamasam basa? Inun urasni kataru? 31daya yiru, kakalileh tatuu kawan karunia sa panga hante. Anri, aku sagar nutui ma hanyu lalan sa panga maeh.
Chapter 13Sinta

1Biar aku tau bapaner hawuang bamasam basa murunsia anri basa kawan malaikat, kude puang makai sinta, aku iyalah agung sa maeau anri kangkanung sa gamarinsing. 2Biar aku naan karunia ngulah nubuat nelang karasa uras sa tasanina anri kataru katuluh kawan hal, nelang biar aku naan uras kaparisayaen ma Alatalla hampe tau ngidar kawan gunung, kude mahi sinta, aku budas puang bariran. 3Biar aku nyarah uras paramanaku pakai ngami kuman ulun pauwa, anri nyarah tengaku himpan natutung, kude puang makai sinta, katuluh yiru mahi budas riranni ma aku.4Sinta yiru sabar nelang maeh atei, sinta yiru puang ngadidit, puang ngampi tamam tenga, anri puang sakah, 5puang ngulah gawi sapuang patut, puang ngantara kauntungen ma tengani raerai, puang maraat, puang ngitung kahalaen ulun lain, 6puang miarai hang amau pikurun, kude miarai hang wuang pikaeh. 7Sinta yiru tau nadap ala katantuluh, parisaya ma katantuluh, piharapen ma katantuluh, nelang sabar narime katantuluh.8Sinta puang suah galis. Kude, amun naan kawan nubuat, sagar na samawai; amun naan bamasam basa, sagar na ampi tariye; anri amun naan pangarasaen hawuang hane hal, sagar na samawai. 9Daya, pangarasaen takam ekat butit anri takam banubuat ekat butit. 10Kuder, hantek sa panga maeh yiru hawi, sa ekat butit yiru sagar na samawai.11Hantek aku kawan iya, aku bapaner ialah kawan iya, aku bapikir ialah kawan iya, anri bareken ialah kawan iya. Hantek aku bujang, aku nanan kawan hal sa kawan iya yiru. 12Dagana itati takam ninung hawuang saramin ekat babayanya, kude udihiye uruwawa anri uruwawa. Itati, aku ekat kataru butit, kude udihiye aku sagar kataru katuluhni, ialah aku pada haut na kataru katuluhni. 13Jari, itati katelu hal yiti sa magun muneng, hanyeyiru kaparisayaen ma Alatalla, piharapen, anri sinta; kude sa panga hante hingka kateluni hanyeyiru sinta.
Chapter 14Nubuat anri Basa Roh

1Kakalileh sinta nelang kakalileh tatuu kawan karunia rohani, sa mambatangni himpan hanyu kaiuh banubuat. 2Daya, Hiye sa bapaner hawuang basa lela, puang bapaner ma murunsia,kude bapaner ma Alatalla; daya mahi erang kaulun jua sa kataru, kude hanye kaeau bamasam hal sa tasanina hawuang roh. 3Balalu, ulun sa banubuat bapaner ma murunsia himpan ngampi maju, mantaru, anri ngarariu. 4Kawan ulun sa bapaner hawuang basa lela ngampi kansang dirini, kude ulun sa banubuat ngampi maju ungkup.5Leha kaehni amun naun katuluh bapaner hawuang kawan basa lela, sa mambatangni himpan naun banubuat. Ulun sa banubuat labis hante teka ulun sa bapaner hawuang basa lela, kasuali amun hanye tau manarangni himpan bariran ma ungkup. 6Pulaksanai katuluh, amun aku hawi nunung naun anri bapaner hawuang bamasam basa roh, inun riranni ma naun, kasuali amun aku bapaner ma naun anri lentah, bamasam pangarasaen, nubuatan, atawa ngajar?7Likan, kawan bana sa ba amirue, ialah suling atawa kasapi sa naan lenganni, amun puang babeda lenganni, kala awe ulun tau mantaru alat inun sa ganyah na main, inun silung atawa kasapi? 8Suntu lain, amun lengan tarompet babaran, hie sa sagar basiap tenga neu baparang? 9Kalayiru pada hanyu. Amun makai lelanu, hanyu ngantuh lengan sa puang na kataru, kala awe ulun karasa inun sa naeau? ialahni hanyu rahat bapaner anri riwut.10Hang dunia yena, naan hene masam basa nelang puang sunah isa basa sa mahi bararti. 11kude, amun aku puang kataru arati basa yiru, aku sagar jari ulun asing ma hanye sa bapaner, nelang ulun sa bapaner yiru jari ulun asing ma aku.12Kalayiru pada hanyu, dagana hanyu tatuu bausaha ma kawan karunia roh, jari bausahaleh tatuu himpan ngampi kuat ungkup. 13Dagana yiru, ulun sa bapaner hawuang basa lela laku dua himpan hanye kaiuh manarangni. 14Daya, amun aku laku dua hawuang basa lela, rohku laku dua, kude pikiranku puang bagawi.15Jari, aku musti kala awe? Aku sagar laku dua makai rohku nelang aku pada sagar laku dua makai pikiranku. Aku sagar manyanyi makai rohku anri aku pada sagar manyanyi makai pikiranku. 16Amun hanyu ekat ngantuh tarimekasis ma Alatalla makai rohnu, kala awe anri ulun lain, sa hawuang kaadaan mahi karunia yiru, tau kaeau "Amin," neu tarimekasis ma Alatalla hingka hanyu yiru dagana hanye puang kataru inun sa na eaunu?17Biar hanyu laku dua tarimekasis ma Alatalla anri maeh, kude ulun lain puang kataru. 18Aku batarimekasis ma Alatalla daya aku kaiuh bapaner hawuang wahai masam basa lela labis teka naun katuluh. 19Kude, hawuang ungkup, ware aku bapaner dime lengan makai pikiranku himpan aku pada tau ngajar ulun lain, hingka aku makai sapuluh ribu lengan hawuang basa lela.20Pulaksanai katuluh, ada budas bapikir kala kawan iya. Jarileh kawan gena hawuang kajahaten,kude dawasa hawuang pamikirannu! 21Ialah na surat hawuang Hukum Taurat, "Daya kawan ulun sa naan katauwen basa asing nelang mitah wawa kawan ulun asing, Aku sagar bapaner ma bangsa yina, kude here puang sagar nyanrengei Aku, lengan Tuhan." Yesaya 28:11-1222Jari, kawan basa lela ialah siri, lain ma ulun sa parisaya, kude ma ulun sa puang parisaya, amun banubuat hanyeyiru siri, lain ma ulun sa puang parisaya, kude ma ulun sa parisaya. 23Amun uras ungkup bakumpul hawuang isa unengan, anri urasni bapaner makai basa lela, balalu naan kawan ulun sa puang kataru atawa kawan ulun sapuang parisaya uma, inun here puang sagar ngeau amun hanyu haut rapui?24Kude, amun urasni banubuat, balalu naan ulun sa puang parisaya atawa ulun sa puang kataru uma, hanye sagar kataru urasni anri na haragai daya katuluhni. 25Satasanina hawuang ateini sagar natantararang, hanye sagar ngampi ranah tengani, balalu manyamah Alatalla, hanye harap tatuu amun Alatalla himat naan hang penah hanyu.Paraturan Hawuang Kumpulan Ungkup.26Jari, inun aratini yiru, Pulaksanai katuh? Hantek hanyu bakumpul, asing-asingni naan mazmur, naan sa ngajar, naan sa mambarita, naan sa babasa lela atawa manarang neu kabar teka Alatalla. Elah katuluh yiru na ulah pakai pikaeh. 27Amun naan sa babasa lela, elahleh sunah rueh atawa paling hene telu kaulun, nelang asing-asingni bagaganti, anri musti naan sa manarangni. 28Kude, amun mahi sa manarangni, puang usah hanye makai yiru hang penah ungkup, elahleh hanye bapaner ma tengani raerai anri ma Alatalla.29Sukup rueh atawa telu nabi sa bapaner anri sa lainni manimang inun sa natahampe yiru. 30Kude, amun kabar teka Alatalla hawi pada ma ulun lain sa maharung hang yiru, ulun sa dahulu bapaner yiru musti tariye bapaner.31Daya, hanyu katuluh kaiuh banubuat isa mangisa, himpan urasni tau piajar anri urasni batamah parisaya. 32Karunia Roh kawan nabi tunuk ma kawan nabi. 33Dagana, Alatalla puang hawi hingka pirawekan, kude hingka katartiben, sameh ialah hawuang katuluh ungkup kawan ulun barasis.34Wawei musti suni hawuang kumpulan ungkup dagana here puang nahuyu uma bapaner, kude musti nuu manyu kala sa naeau hawuang Hukum Taurat. 35Amun naan ala inun sa hamen na karasa here, elah here nunti teka matueh upuni hang lewu dagana tuu ngamangan amun wawei uma bapaner hawuang ungkup. 36Inun lengan Alatalla hawini teka hanyu? Atawa, inun ekat ma hanyu ai lengan yiru natahampe?37Amun naan sa bapikir dirini erang kaulun nabi atawa ulun sa rohani, elah hanye mantaru amun kawan hal sa nasuratku pihanyu hanyeyiru parentah teka Tuhan. 38Amun naan ulun sa puang narime yiti, hanye ada nakatawani.39Jari, Pulaksanaiku katuluh, kakalileh bahimat himpan tau banubuat, anri ada nguring ulun bapaner hawuang basa lela. 40Kude, urasni musti nakaraja anri maeh nelang taratur.
Chapter 15Surat Barasis Neu Yesus Kristus

1Itati, Pulaksanai katuluh, aku ngampi itung ma hanyu neu Kabar Maeh teka Alatalla, sa haut nawaraku dahulu hie ma hanyu, sa haut natarimenu, sa ngulah hanyu parisaya. 2Dagana Kabar Maeh yiru pada hanyu na salamat, amun hanyu kukuh itegei hang lengan Alatalla sa haut na waraku pihanyu, kasuali hanyu parisaya anri puang uweng kataruen.3Aku haut nahampe pihanyu, sa mambatangni, kala sa haut natarimeku neu Kristus matei dagana kawan dosa takam kala sa nasurat hawuang Surat Barasis. 4Hanye haut napasar, Hanye nasamelum kamulek hang anrau sa katelu kala sa nasurat hawuang Surat Barasis,5nelang pada Hanye haut nantarang tenga-Ni ma hi Kefas, udi hie ma sa karueh walas yiru. 6Udi yiru, Hanye nantarang tenga-Ni ma labis hingka dime jatuh kaulun sinrah hinra. Karamaan teka here magun welum hampe itati, kude papire kaulun haut matei. 7Balalu, Hanye pada nantarang tenga-Ni ma hi Yakobus, palus ma katuluh rasul.8Pijumpuhanni, sameh ialah ma gena sa nakayaan sahuan wayahni, Hanye pada nantarang tenga ma aku. 9Daya, aku sa panga ranah nabaning kawan rasul-Ni nelang aku puang patut naantuh rasul dagana aku haut ngahanangen ungkup Alatalla.10Kude, dagana pikaeh Alatalla, aku jari kala wangunku itati. Nelang, pikaeh-Ni ma aku puang kawai. Aku bagawi labis sangkal nabaning here urasni, kude yiru puang aku, yiru daya pikaeh Alatalla sa nyinrah aku. 11Dagana yiru, inun teka aku atawa teka here, kalayiru wangunni kami ngajar nelang kalayiru pada hanyu haut Parisaya. Nasamelum Kamulek teka Pampatei12Amun Kristus nabarita welum kamulek teka pampatei, wuah inun papire hingka naun kaeau ulun matei puang sagar nasamelum kemulek? 13Amun mahi ulun nasamelum kamulek teka pampatei, Kristus pada puang suah nasamelum kamulek teka pampatei. 14Nelang, amun Kristus puang nasamelum kamulek teka pampatei, mahi riranni kami iwara ala katantuluh nelang mamus budas kaparisayaen naun.15Labis teka yiru, kami tarung tuu ipusu neu Alatalla daya kami iwara amun Alatalla haut nyamelum kamulek Kristus teka pampatei, sa puang sagar nasamelum-Ni, amun samula tuu ulun matei puang nasamelum kamulek. 16Daya anun ulun matei puang nasamelum kamulek, Kristus pada puang nasamelum kamulek teka pampatei. 17Nelang, amun kristus puang nasamelum kamulek, mamus budas kaparisayaen naun, anri naun magun welum hawuang dosa.18Kalayiru pada, here sahaut matei hawuang Kristus pada puang uweng harapan. 19Amun kaharapen takam hawuang Kristus ekat ma pamelum yiti ai, takam katuluh hanye yiru kawan ulun sa panga silaka teka katuluh murunsia.20Kude itati, Kristus haut nasamelum kamulek teka penah ulun matei, jari sa palanungkai teka uras ulun parisaya sa haut matei. 21Daya, sameh ialah pampatei itetei erang kaulun, balalu mitah isa kaulun pada welum kamulek hingka penah ulun matei natantalus.22Dagana hawuang hi Adam urasni matei, kalayiru pada hawuang Kristus urasni sagar na samelum. 23Kude, maisasaan ulun manyu giliranni: Kristus sa palanungkai, udi yiru here sa wat Kristus, hang pihawian-Ni kamulek,24Balalu hampe ma pangalisanni, hanye yiru hantek Hanye nyarah Karajaan ma Alatalla Amah takam, hantek Hanye haut nyantalau uras pamarintahan, uras kakuasaen, anri kakuaten. 25Dagana, Hanye musti mamarentah hampe Alatalla ngampi harung uras musuh-Ni hang kapit pee-Ni. 26Musuh pangalisan sa sagar nasanrupuh hanye yiru pampatei.27Daya, Alatalla haut ngampi harung katantuluh hang kapit pee-Ni. Kude, hantek na eyau amun katantuluh haut na ampi harung hang kapit-Ni, lentah tuu amun yiti puang amput Alatalla, sa ngampi harung katantuluh hang kapit Kristus. 28Tawuk katantuluh na ampi harung hang kapit Kristus, balalu anak sendiri pada sagar ngampi talau tengani pi Hanye, sa ngampi talau urasni hang kapit kristus palus Alatalla sagar jari katantuluh hawuang urasni.29Amun puang kalayiru, kala awe sa sagar naulah daya here sa nabaptis ma ulun sa matei? Amun ulun matei puang sagar nasamelum kamulek, balalu daya inun hene ulun mambaptis ma here? 30Nelang, ma inun pada kami hakun hawuang bahaya tiap tawuk?31Pulaksanai katuluh, tiap anrau aku nadap pampatei, daya hante pi hewuku anri naun hawuang Yesus Kristus, Tuhan takam. 32Amun nadinung teka pihak murunsia, inun untungni ma aku nawan kawan eha buas hang Efesus? Amun ulun matei puang nasamelum mulek,"Hayu takam kuman nguut daya anrau keatuni takam matei."33Ada hampe tatipu: "Pargaulan sa puang maeh nyanrusak parangai sa maeh." 34Ware sadar itati nelang ada lagi ngulah dosa, Daya, papire kaulun huan kataru Alatalla. Aku kaeau kala yiti himpan naun amangan.Nasamelum mulek Tenga Rohani35Kude, tau naan sa sagar nunti,"Kala awe wangun ulun matei nasamelum mulek? Anri tenga sakala awe here sagar hawi yati?" 36U ulun lunga! Inun sa na amulenu puang sagar welum, kasuali wini yiru matei dahulu.37Nelang, inun sa naamulenu tau lain kakau amulean sa sagar welum yiru, tau diki sa puang bakudit iyalah diki ganum atawa diki-dikian sa lain. 38Kude, Alatalla ngami watang ma amulean iyalah sa naaheng-Ni anri asing-asing diki na ami kakauni ngaraerai. 39Puang uras tenga yiru sameh, kude ekat isa tenga murunsia, salainni tenga kawan eha, sa lain lagi tenga kawan wurung, laini lagi tenga kenah.40Naan pada tenga surgawi anri tenga duniawi, kude kaeh sa surgawi yiru puang sameh nelang kaeh sa duniawi yiru pada puang sameh. 41Kaeh mate anrau puang sameh anri kaeh wulan, kaeh wawahiang pada puang sameh daya isa wawahiang puang sameh anri wawahiang sa lain hawuang kaehni.42Kalayiru pada anri ulun nasamelum mulek teka pampatei. Nahamur hawuang kabinasaan, nasamelum mulek hawuang wangun sa puang binasa. 43Nahamur hawuang pikurun, nasamelum mulek hawuang pikaeh. Nahamur hawuang pileme, nasamelum mulek hawuang kakuaten. 44Nahamur anri wangun tenga jasmani, nasamelum mulek anri wangun tenga rohani. amun naan tenga jasmani, naan pada tenga rohani.45Ialah sa haut nasurat, "Murunsia sa palanungkai, hi Adam, jari mahluk sa welum." Hi Adam sa hanrian jari roh sa ngami pamelum. 46Kude biar kalairu, sa rohani lain sa badahulu, Sa badahulu hanye yiru sa jasmani, udi hiye wau sa rohani.47Murunsia sa palanungkai asalni teka dunia, hanye yiru nasanyari teka dabu tane. Murunsia sa karueh asalni teka surga. 48Sameh ialah sa asalni teka dabu tane, kalayiru pada here sa asalni teka dabu tane. Anri, sameh ialah sa surgawi, kalayiru pada here sa surgawi. 49Ialah pada takam nasanyari hawuang wangun murunsia sa asalni teka dabu tane, takam pada sagar makai wangun murunsia sa surgawi.50Aku kaeau ina ma naun, pulaksanai katuluh, hanyeyiru daging anri ira puang kaiuh masuk ma karajaan Alatalla. Kalayiru pada sa tau binasa, puang kaiuh nganti sa puang tau binasa. 51Rengeilah! Aku iwara ma naun isa rahasia, takam puang sagar matei katuluhni, kude takam katuluh sagar naubah,52sakatika yiru, hawuang kapangitup mate ai, tawuk tarompet pangalisan: daya tarompet sagar maeau, nelang ulun matei sagar nasamelum mulek puang mitah kabinasaan, anri takam sagar naubah. 53dagana, sa tau binasa yiti musti makai sa puang tau binasa. Anri, sa tau matei yiti, musti makai sa puang tau matei.54Hantek sa tau binasa yiti makai sa puang tau binasa, anri sa tau matei yiti makai sapuang tau matei, hang tawuk yiru wau jari inun sa haut nasurat: "Pampatei haut natelen kamanangen." Yesaya 25:855"U pampatei, hang awe kamanangennu?U pampatei hang awe hengetmu?"Hosea 12:1456Henget pampatei hanyeyiru dosa, nelang kawasa dosa hanyeyiru Hukum Taurat. 57Kude, takam basyukur ma Alatalla sa ngami takam kamanangen mitah Tuhan takam, Yesus Kristus.58Jari, kawan Pulaksanaiku hawuang isa kaparisayaen sa nasinta, ware naun mansing, ada hampe bimang, tatap sumangat hawuang pagawian Tuhan. daya, naun karasa ala katantuluh yiru puang sagar kawai hawuang Tuhan.
Chapter 16Ngumpul Duit ma kawan Ulun Kudus.

1Itati neu ngumpul duit ma kawan ulun kudus, gawileh sasuai anri patitah sa amiku ma kawan ungkup hang Galatia. 2Hang anrau palanungkai tatiap mingu, asing-asing naun namparing duit balalu nyimuh manyu kaiyuhen himpan ada tawuk aku hawi wau naun mangumpulni.3Hantek aku hawi, aku sagar ngutus here, hiye pun pidian naun, palus anri kawan surat pakai ngenei pangamian naun ma Yerusalem. 4Nelang, amun patutni aku pada tulak, here sagar tulak sinrah aku. Rensana Pakiaan Petrus5Kude, aku sagar hawi nunung naun udi aku mitah Makedonia daya aku ngaheng mitah Makedonia. 6Anri, hang kunuanku sagar muneng baya naun atawa nangalis hampe tapitah musim marisak himpan naun kaiuh ngarawah aku hawuang pakiaanku, maawe eleh aku tulak.7daya, aku puang hamen panalu naun amun ekat erang pitus. Aku hamen muneng papire lawah baya naun, anun Tuhan nunyu. 8Kude, aku sagar muneng hang Efesus hampe anrau Pentakosta, 9Dagana uwaanawang sa hante pakai ngulah gawi sa bariran haut pauka ma aku biar naan rama sa puang katuju.10Itati, amun hi Timotius hawi, tarime hanye anri maeh himpan hanye puang tanyuh hantek hang penah naun daya hanye pada ngulah pagawian Tuhan, sameh ialah aku pada. 11Jari, ada hampe naan ulun sa ngampahe hanye. Karawah hanye hawuang nampalus pakiaanni himpan hanye tau mulek ma aku. Aku nunup pihawianni sinrah baya kawan pulaksanai hang yati. 12Itati neu pulaksanai takam hi Apolos, aku nunyu tuu himpan hanye hawi nunung naun sinrah kawan pulaksanai salaini, kude hanye puang hakun budas hawi itati. Hanye sagar hawi amun naan kasampatan. Tabe Panutup13mamaehlah, nelang mansing hawuang kaparisayaen. Batindak ialah kawan upu nalang hawuang kakuaten. 14Elahleh uras sa nagawi naun, naulah hawuang sinta.15Aku nunyu tuu, kawan Pulaksanai, ( naun karasa amun uras isi lewu hi Stefanus hanyeyiru kawan wua palanungkai hang Akhaya, nelang here haut nyarah tenga here pakai malayan ungkup), 16himpan naun pada tunuk ma kawan ulun ialah yiti anri ma tatiap ulun sa bagawi sasameh nelang tulus malayani.17Aku araimihewu neu pihawian Stefanus, Fortunatus, anri Akhaikus dagana here haut nutup inun sa kurang hingka naun. 18Sabab, here ngampi sehat rohku pada roh naun. Daya sabab yiru, kawan ulun ialah yiru musti naharagai.19Kawan Ungkup hang Asia nahampe tabe ma naun. Hi Akwila anri hi Priskila tabe sa hangat hawuang Tuhan pi naun, sasameh anri kawan ungkup hang lewu here. 20Uras pulaksanai hang yati ngirim tabe ma naun. tahampeleh lengan tabe isa anri sa lain palus siukan kudus.21Aku, hi Paulus, nyurat tabe yiti anri tanganku raerai.22Amun naan ulun sa puang sinta ma Tuhan, takutuk hanye. Oh Tuhan, ware Hanyu hawi!23Berkat Tuhan Yesus nyinrah naun.24Sintaku nyinrah naun uras hawuang Yesus Kristus, Amin.

2 Corinthians

Chapter 1Tabe teka Paulus

1Paulus, erang kaulun rasul Kristus Yesus daya aheng Alatalla anri Timotius, pulaksanai takam, ma jemaat Alatalla sa naan hang Korintus baya katuluh ulun barasih sa naan hang litar tumpuk Akhaya.2Berkat ma hanyu anri damai sajahtera teka Alatalla Amah takam anri Tuhan Yesus Kristus.Tawat Syukur Hang Amau Panghiburan Alatalla3Naberkatileh Alatalla nelang Amah Tuhan takam, Yesus Kristus, Amah sa penu ahilelu anri Alatalla katuluh panghiburan, 4sa mahibur kami hawuang katuluh kasusahen kami hampe kami jua tau ngami panghiburan ma here sa hawuang bamasam kasusahen anri panghiburan, sa kami raerai nahibur daya Alatalla.5Sameh iyalah kawan kahanangen Kristus limpauen hawuang kami, kalahiye pada panghiburan kami limpau mitah Kristus. 6Jaka kami kasusahen, hal yeru nampan demi panghiburan nelang kasalamatennu. Atawa, jaka kami nahibur, hal yeru pakai panghiburannu, sa bagawi hawuang kansang atei daya kawan kasusahen sa sameh, sa pada na tarime kami. 7Kaharapen kami naun yeru segah daya kami karasa amun iyalah naun haut ngalap bagian hawuang kawan kasusahen kami, kalahiye pada kami ngalap bagian hawuang panghiburan kami.8Pulaksanai katuluh, kami puang hamen hanyu puang karasa neu kasusahen kami tarime hang Asia. Kami tuu nabebani labis teka kakuaten kami hampe ngulah kami pusang himpan magun welum. 9Malah kami naan hukuman matei hawuang tenga kami raerai himpan kami puang yakin ma tenga kami raerai, tapi ma Alatalla sa haut ngampiamuan ulun matei. 10Hanye sa haut nyanapas kami teka pampatei sa ngampitakut yeru sagar nyanapas kami mulek. Ma Hanye kami baharap Hanye sagar manyalamat kami mulek.11Hanyu pada uma ngarawah kami mitah kawan lakuduanu hampe hene sa sagar basyukur hang amau ngaran kami daya sinta berkat sa naami ma kami mitah kawan lakudua ulun rama.Baubahni Ransana Paulus 12Yenaleh kaaraien kami, hanyeru kasaksian atei kami amun kami welum hawuang dunia yena, mambatangni ma hanyu, anri katulusan nelang kamurnian teka Alatalla, puang hawuang bahum murunsia, tapi hawuang anugerah Alatalla. 13Dagana, kami puang nyurat kawan hal lain ma hanyu ekat sa iyuh nu mambasa nelang paham. Aku baharap hanyu sagar paham katuluhni, 14iyalah pada hanyu haut mamahami meheni neu kami, hanyeru kami jari kaaraiennu iyalah hanyu pada jari kaaraien kami, hang anrau Tuhan Yesus.15Hawuang kayakinan yena, aku ngaheng badahulu ma unengannu himpan hanyu tau kaiyuh berkat sa karueh kalini. 16Aku hamen manalu hanyu hawuang pakiyaanku ma Makedonia, balalu mulek lagi nunung hanyu udi teka Makedonia himpan hanyu tau ngarawah aku hawuang pakiyaanku ma Yudea.17Dagana yeru, inunsah anri kabembangan aku ngulah aheng yena? Atawa, inunsah sa naahengku, aku ngaheng uma bahum dunia himpan maaku tau isasinrah naan "hiai, hiai" anri "puang, puang"? 18Sameh iyalah Alatalla sa patuh, paner kami ma hanyu puangleh "hiai" anri "puang"19Dagana, Anak Alatalla, Yesus Kristus, sa nabarita kami ma naun, hanyeru daya aku, Silas anri Timotius, amakaleh "hiai" anri "puang", tapi "hiai" hawuang Hanye. 20Dagana, katuluh janji Alatalla samula "hiai" hawuang Kristus. Yeruleh sababni, mitah Hanye, kami ngantuh "Amen" kami ma kamuliaen Alatalla.21Alatalla sa ngampisegah kami baya anri naun hawuang Kristus, sa haut midi takam, 22sa pada haut ngampi materai takam anri ngami Ruh-Ni hawuang atei takam jari jaminan kasalamaten.23Kude, aku nanterau Alatalla jari saksi ma amirueku himpan ngaret tenga ma hanyu aku puang duluni hawi ma Korintus. 24Puang dagana kami mamarentah imannu, tapi kami sa sasameh bagawi anri hanyu ma kaaraiennu daya hawuang imannu, hanyu minri segah.
Chapter 2

1Jari, aku haut ngalap putusan ma aku raerai amun aku puang sagar hawi lagi nunung hanyu hawuang hanang atei. 2Amun aku ngulah hanyu mahanang atei, hiyesah sa sagar ngulah aku mihewu, ekat hanye sa haut naulahku mahanang atei yeru?3Aku nyurat, iyalah haut na ulahku, himpan hantek aku hawi, aku puang sagar mahanang atei teka here sa kapinuuni haut ngulah aku mihewu. Dagana, aku parisaya ma naun katuluh amun kaaraienku sagar jari kaaraien naun katuluh. 4Teka heneni kararaen anri hanang atei, aku nyurat ma hanyu nelang hene metak riu mate, puang himpan ngulah naun mahanang atei, tapi himpan naun karasa sinta lelu witu aku, sa mambatangni ma hanyu.Ngampun Sasameh Sa Bakahalaen5Jaka naan sa ngampisabab hanang atei, hanye puang panyabab hanang atei ma aku, tapi hang watas sa batantu -- himpan aku puang hampe balabihan -- ma naun katuluh. 6Ma ulun iyalah yeru, naiyai daya rama tenga sukup leh ma hanye. 7Dagana yeru, hanyu kabalikanni, labis maeh ngampun palus ngamparai hanye himpan ulun sa iyalah yeru puang leteng daya hanang atei sa balabihan.8Jari, aku nyansurung hanyu himpan nantarang lelunu ma hanye. 9Dagana, pakai yena pada aku nyurat ma hanyu, himpan aku karasa buktini , inunsah hanyu patuh hawuang katantuluh.10Amun hanyu ngampun ulun, aku ngampiampunni pada. Dagana, inun sa haut aku ngampiampun, amun naan sa na ampiampunku, aku ngarajani ma pikaeh naun hang hadapan Kristus. 11Dagana yeru, Iblis puang sagar kaiyuh kauntungan teka takam daya takam karasa kawan ahengni.Kagalisahen anri Kalapang en Paulus12Hantek aku hampe hang Troas lepuh nampe barita Janji Kristus anri hantek awanawang pauka ma aku hawuang Tuhan, 13Pauweng kalapang ma rohku daya mahi panalu Titus, pulaksanaiku. Jari, aku parumisi ma here balalu tulak ma Makedonia.14Tawat ma Alatalla, sa santar ngayak kami ma kamanangen hawuang Kristus anri nantarang harumni pangarasaen neu Hanye hang genep unengan, mitah kami. 15Daya, kami samula hanyeru enguh harum Kristus ma Alatalla helang here sa nasalamat anri hang helang here sa rahat hawuang kahansuren.16Ma sa isa, kami iyalah enguh pampatei ma pampatei, anri ma sa lain, enguh pamelum ma pamelum. Kude hiyesah sa sangup ma kawan hal kalayena? 17Daya, kami puang iyalah rama ulun lain, sa ngari lengan Alatalla. Kabalikanni, hawuang Kristus kami paner hang hadapan Alatalla anri tulus atei iyalah kawan walah Alatalla.
Chapter 3Kawan Walah Janji Wau Alatalla

1Inunsah kami mulai lagi nawat tenga kami raerai? Atawa, iyalah papire kaulun , inunsah parlu kami laku surat tawat ma hanyu atawa teka hanyu? 2Hanyuleh surat kami, sa pasurat hawuang atei kami, sa nakarasa, anri na basa daya katuluh ulun. 3Hanyu nantarang amun hanyu hanyeru surat Kristus sa nalayani daya kami, sa natulis puang makai dawat, kude makai Ruh Alatalla sa welum, puang hang amau kawan lempeng watu, tapi hang kawan lempeng atei murunsia.4Parisaya iyalah yena sa nategei kami ma Alatalla mitah Kristus. 5Puang baarti kami, anri tenga kami raerai, kaule nganggap inun sa baasal teka tenga kami raerai, tapi kaulean kami baasal teka Alatalla, 6sa haut ngulah kami kaule jari kawan walah janji wau, puang daya nguma huruf, tapi teka Ruh. Dagana, huruf yeru nampatei, tapi Ruh sa ngami pamelum.Kamuliaen Hante Teka Palayanan Ruh7Jaka palayanan sa ngenei ma pampatei, sa anri kawan huruf nasurat pada hang lempeng watu yeru hawi hang kamuliaen, hampe bangsa Israel puang tau kaindi uruwawa Muses daya kamuliaenni yeru, padahal hantek yeru kamuliaenni haut mamadar, 8Angneh palayanan Ruh sa ampunni kamuliaen sa labis hante lagi?9Sabab, jaka palayanan sa ngenei hukuman negei kamuliaen, maginni palayanan pikaeh yeru lampauen hawuang kamuliaen. 10Kapinuuni, inun sa dahulu na angap mulia, hawuang hal yena puang lagi namulia daya kamuliaen sa limpauen yeru. 11Sabab, jaka sa mamadar yeru hawi anri kamuliaen, labis likan sa kalalawah yeru hawuang kamuliaen.12Daya ampuni kaharapen sa iyalah yena, kami mamakai kaheeien hante, 13anri puang iyalah Muses, sa nyamper sarudung hang uruwawani himpan kawan anak Israel puang kaiyuh katantau lawi teka inun sa mamadar yeru.14Kude, pikiran here haut natangkape. Hampe anrau yena, hawuang bacaan janji uhang , sarudung sa sameh tatap puang naenat daya ekat hawuang Kristus sarudung yeru na enat. 15Malah hampe anrau yena , hantek kitab Muses nabasa, isa sarudung nutup atei here. 16Kude, hantek erang kaulun mulek ma Tuhan, sarudung yeru sagar naenat.17Tuhan hanyeru Ruh anri hang uneng Ruh Tuhan naan, hang yaru naan kabebasan. 18Anri, takam katuluh, sa anri uruwawa puang ta salumung pisaramin kamuliaen Tuhan, ganyah naubah ma gamar sa sameh teka kamuliaen ma kamuliaen, sameh iyalah Tuhan, sa hanyeru Ruh yeru.
Chapter 4Kasangkalen Paulus Hawuang Palayanan

1Dagana yeru, hantek kami kaiyuh palayanan yena, iyalah kami narime pikaeh Alatalla, kami puang bembang. 2Kude, kami nampik kawan hal sa tasanina nelang ngamangan, puang takiya hawuang kasulasen, atawa nampalsu lengan Alatalla, tapi anri paninungen teka Alatalla, kami nantarang tenga kami raerai ma atei tiap ulun hang hadapan Alatalla.3Malahan, jaka Kabar Maeh kami masih tatap tatutup, Kabar Maeh yeru tatutup ma here, sa sagar hansur, 4sa hang helangni, alatalla dunia yena haut ngampipehe akal here sa puang parisaya hampe here puang tau kaindi sahaya kamuliaen Kabar Maeh Kristus, hanyeru gamaran Alatalla.5Daya, kami puang mambarita neu tenga kami raerai, tapi Kristus Yesus hanyeru Tuhan anri tenga kami raerai sajari kawan walahnu daya Yesus. 6Daya, eau lengan Alatalla, "Elahni raai basahaya teka uneng maiyeng," haut basahaya hawuang atei takam pakai ngami piraai pangataruen neu kamuliaen Alatalla sa naan hang uruwawa Kristus Yesus.7Kude, ramu yena kami tarime hawuang balanai tane liat himpan kalimpahan kuasa yeru baasal teka Alatalla anri puang teka kami raerai. 8 Kami natindas teka awe-awe, tapi kami puang tahapit. Kami bingung tapi kami puang pusang. 9Kami na kahanangen tapi kami puang natanan. Kami na singke, tapi kami puang nawunu. 10Kami rajur ngenei pampatei Yesus hawuang tenga kami himpan pamelum Yesus pada patantarang hawuang tenga kami.11Daya kami, sa welum yena, rajur nasarah ma pampatei daya Yesus himpan pamelum Yesus pada tau natantarang hawuang tenga kami sa tau hansur yena. 12Kalayeruleh pampatei bagawi hawuang kami, tapi pamelum bagawi hawuang hanyu.13Kudeyeru, anri kaampun ruh iman sa sameh, patut sa haut naan tasurat, " Aku parisaya, daya yeru aku paner," kami pada parisaya dagana yeru, kami pada bapaner. 14Dagana, kami karasa Hanye, sa haut ngampiamuan Tuhan Yesus, sagar ngampiamuan kami pada sinrah Yesus anri sagar ngenei kami baya naun hang hadapan-Ni. 15Daya, katuluh hal yena talalus pakai kapantingannu himpan berkat, samakin nyangkau ulun rama, kaiyuh ngami tawat syukur ma kamuliaen Alatalla.Welum Daya Iman16Yeruleh sababni, kami puang suah bembang. Biar tenga kami sasar uyuh wangunni, tapi tenga amirue kami rajur na ampiwau anrau dami anrau. 17Dagana, kararaen madinei sa wayah yena, ngaraja kami ngenei isa kalimpahen kalalawah kamuliaen sa malabihi teka katantuluhni. 18Kami puang ngulik kawan hal sa tantau, tapi kawan hal sa puang tantau jari kalalawah. Dagana, kawan hal sa tantau puang lawah tapi kawan hal sa puang tantau palus kalalawah.
Chapter 5

1Daya kami karasa jaka kemah, unengan welum takam hang dunia yena nasanruntun, takam naan isa unengan teka Alatalla, isa unengan sa puang naulah anri tangan, sa kalalawah hang surga. 2Salawah takam naan hawuang kemah yena, takam iwada daya takam kasungu muneng hang unengan surgawi takam. 3Dagana, hantek takam murukni, takam puang lagi babentur.4Salawah takam muneng hawuang kemah yena, takam iwada anri natameat daya takam puang hakun babentur tapi bapama himpan sa duniawi ti natelen daya pamelum. 5Taati, Hanye sa ngampisiap takam ma tujuan yena hanyeru Alatalla, sa ngami Ruh ma takam pakai jaminan.6Dagana yeru, kami rajur mansing anri manyadari hantek kami naan hang lewu hawuang tenga yena, kami naan hang luar Tuhan. 7Kude, kami welum daya iman, puang daya paninungen. 8Tapi, kami mansing anri labis katuju muneng hang luar tenga yena balalu muneng baya Tuhan .9Dagana yeru, kami ngakali himpan kami patut ma Hanye, inun kami muneng hang lewu yena atawa hang luar. 10Dagana, takam katuluh pasti na tahadap hang muka karusi pangadilan Kristus himpan genep ulun kaiyuh mulek narime kawan hal sa naulah daya tengani, sasuai anri inun sa haut naulahni, inun yeru sa patut atawa puang patut.Palayanan Damai teka Alatalla11Daya kami karasa artini takut ma Tuhan, maka kami ngampiyakin ulun lain. Kami haut pasti ma Alatalla anri aku baharap pasti pada ma lubuk atei naun. 12Kami puang bausaha lagi nawat tenga kami ma hanyu, tapi kami ngami hanyu kasampatan himpan tau arai anri kami. Anri kalayeru, hanyu sagar naan jawaben ma here sa arai daya hal-hal duniawi anri puang daya inun sa naan hawuang atei.13Jaka kami puang jari tenga kami, hal yeru hanyeru ma Alatalla. Jaka kami jari tenga kami, yeru ma kapantingannu. 14Daya lelu Kristus sa manguasai kami hantek kami kami ngalap kasimpulan amun daya erang kaulun matei ma katuluh, maka katuluhni matei. 15Anri, Hanye matei ma katuluh himpan here sa welum puang lagi welum ma tenga here raerai, tapi ma Hanye, sa haut matei anri naamuan mulek ma here.16Daya yeru, teka taati kami puang kataru erang kaulun jua nguma tenga murunsiani. Biar kami suah kataru Kristus nguma murunsia-Ni, tapi taati kami puang lagi ngukur-Ni iyalah yeru. 17Jari, hiye sa naan hawuang Kristus, hanye hanyeru murunsia wau. Sa kawan hal uhang haut paitah, tantauleh, sa hal wau haut hawi.18Katuluh hal yena hanyeru teka Alatalla, sa ngampidamai takam anri Hanye mitah Kristus anri ngami takam palayanan pikaeh yeru, 19hanyeru hawuang Kristus Alatalla ngampidamai dunia anri tenga-Ni raerai, nelang puang nyanreken kawan kahalaen here anri haut ngami parisaya kabar pikaeh yeru ma takam.20Jari, kami hanyeru kawan utus Kristus. Alatalla nantarang herauan-Ni mitah kami. Kami bapaner mahanyu daya Kristus, amileh tenganu badamai anri Kristus. 21Hanye sa puang kataru dusa haut naulah-Ni jari dusa daya takam himpan takam na santuu Alatalla hawuang Hanye.
Chapter 6

1Anri, bagawi isasameh anri Hanye, kami pada bahimat ilaku mahanyu himpan puang narime berkat Alatalla anri sia-sia. 2 Dagana, eau lengan-Ni, "Hantek Aku hakun, Aku nyanrengeinu, nelang hang anrau kasalamaten, Aku ngarawahnu." Tunupleh, taati hanyeru wayah sa hakun yiru. Tunupleh, taati hanyeru anrau kasalamaten yiru. Yesaya 49:8 3Kami puang ngami halangan ma hiye jua himpan palayanan kami puang na tiwas,4hawuang masam lalan kami nantarang tenga kami yena sa jari kawan walah Alatalla, anri penu kataguhan atei hawuang katuluh pirara, pihapit, pisusah, 5nakakasah, nakurung, nakarubut, gawi bahimat, puang mandre, kalauwan, 6anri penu katulusen, pangataruan, kasabaran, piahilelu, Ruh Barasis, sinta sa tulus, 7paner pikaeh, kuasa Alatalla, rape pikaeh hang tangan kawi anri kawan,8kamuliaen anri kahinaen, sumpah anri tawat, naangap kawan pamusu padahal kami bujur. 9Kami iyalah puang nataru, tapi uras ulun kataru; iyalah sa ane matei, tapi tantauleh kami welum; iyalah ulun sa bunyuk, tapi puang tawunu; 10iyalah sa hanang atei, tapi rajur mihewu, kami paua, tapi ngulah ulun lain tatau, mahi baisi kawan inun jua, tapi basimuh katantuluh.11Kami haut nguka wawa kami mahanyu, ui ulun Korintus, atei kami wawanga hante. 12Hanyu puang natahalang daya kami, tapi hanyu natahalang daya ateinu raerai. 13Taati, walehan sa sameh -- aku paner iyalah ma kawan anakku -- ukaleh pada ateinu lebar -lebar.Hengau sa puang Saimbang14Ada jari pasangan sa puang saimbang anri kawan ulun sa puang parisaya. Dagana, inunsah sa sameh helang pikaeh anri pikurun? Atawa , sa sameh inunsah helang raai anri iyeng? 15Pipakaten inunsah sa tegei Kristus anri Belial? Atawa, pintangan inunsah sa naan helang ulun parisaya anri ulun puang parisaya? 16Pipakatan inunsah sa naan helang Lewu Alatalla anri kawan berhala? Dagana, takam yiti Lewu Alatalla sa welum, iyalah lengan Alatalla, "Aku sagar muneng hawuang here nelang takiya hang helang here, anri Aku sagar jari Alatalla here, nelang here sagar jari ulun wat-Ku." Imamat 26:11-1217"Dagana yeru, kaluarleh hanyu teka kawan penah here, anri bapisahleh," eau Tuhan. " Anri, ada negei inun sa najis, maka Aku sagar narime hanyu." Yesaya 52:1118"Anri, Aku sagar jari Amah mahanyu, nelang hanyu sagar jari anak-anak-Ku upu anri anak-anak-Ku wawei," Kalayiruleh lengan Tuhan, Sa Pangakuasa. 2 Samuel 7:14; 7:8
Chapter 7

1Daya takam sa kaampun kawan janji-Ni, ui sa nasinta, hayu takam ngabarasih tenga takam teka katuluh pikurun daging anri amirue palus mamparuna kadudusan hawuang takut Alatalla.Karaiaen Paulus2Amileh unengan ma kami hang ateinu. Kami puang bahala mahiye jua, puang nanrusak hiye jua, anri ngalap kauntungen teka hiye jua. 3Aku puang ngantuh yena pakai ngampihalanu, daya sahuanni, aku haut ngantuh mahanyu amun hanyu naan hawuang atei kami, nintu matei sinrah anri welum sinrah. 4Kayakinanku hante ma hanyu, kaaraienku hante ma hanyu, aku natampenu anri panghiburan, aku limpauen anri kaaraien hawuang katuluh kasusahen kami.5Malahan, hantek kami hampe hang Makedonia, tenga kami mahi kaiyuh baranai, malah tasiksa teka aru ati, hanyeru pibaburan teka luar anri katakuten teka wuang. 6Kude, Alatalla, sa ngarariu ulun sa putus asa, ngarariu kami anri pihawian Titus. 7Puang anri pihawianni ai, tapi jua daya kaaraienni sa ngulah hanye arai hawuang naun, iyalah sa nasaritani ma kami neu pisungunu, hanangateinu, samangatnu ma aku ngulah aku batambah araimihewu.8Jari, biar aku haut ngulahnu mahanangatei daya suratku yeru, aku puang manyasalini. Amun aku suah manyasalini, yeru daya aku kanindi surat yeru ngampihanang atei naun erangpitus ai. 9Taati aku araimihewu, puang daya hanyu hanang atei, tapi daya hanyu mahanang atei daya haut narime salamat, daya hanyu mahanang atei nguma aheng Alatalla ngulah hanyu puang natanrugi hawuang inun jua daya ulah kami. 10Dagana, hanang atei sa nguma anri kabahumen Alatalla sa ngami kasalamaten sa puang nasesali anri nataharak ma kasalamaten. Kude hanang atei murunsia ngulah pampatei.11Dagana, tunupleh kalaawe hene hanang atei sa nguma bahum Alatalla yeru ngaraja hanyu ma aheng sa hante, pibukti hanyu puang hala, piraat, pitakut, kasungu, samangat, anri piwalehan. Hawuang uras hal, hanyu haut ngampibukti amun hanyu haut puang bahala hawuang hal yena. 12Jari, biar aku nulis surat mahanyu, hal yeru puang makapantingan ulun sa ngulah kahalaen anri puang jua ma kapantingan ulun sa na ampihala, kude himpan pitulusnu anri kami haut tantarangnu hang hadapan Alatalla.13Yeru sababni, kami tahibur. Hang helang panghiburan kami yeru, kami labis araimihewu lagi amau kaaraien Titus daya ruhni haut piarai daya naun katuluh. 14Dagana, jaka aku suah nawat naun ma Titus, aku puang amangan. Tapi iyalah kami iwara katuluh hal ma hanyu hawuang pikaeh, kalahiye pada tawat kami hang hadapan Titus tabukti bujur.15Anri, sinta leluni ma hanyu magin hante, amun hanye ngitung kapatuhennu katuluhni, iyalah hanyu narime pihawianni anri takut nelang gugup. 16Aku araimihewu daya hawuang katuluh hal aku naan parisaya hawuang hanyu
Chapter 8Ngumpul Parapah Ma Kawan Ulun Kudus

1Taati, kawan pulaksanai, kami hamen hanyu karasa neu berkat Alatalla sa haut naami ma kawan jemaat hang Makedonia, 2hawuang heneni halangan kasusahen, kalimpahen araimihewu anri hanteni kasusahen here haut balabihan hawuang katatauen katulusen atei here.3Aku basaksi amun here ngami nguma anri kamampuan here, malah labis teka kamampuanni daya karelaen here raerai. 4Here ilaku tatuu ma kami himpan berkat nguma ngalap bagian hawuang palayanan kawan ulun kudus. 5Yenaleh sa tau here ngarawah, puang iyalah kaharapen kami, sa palanungkai, here ngami tenga here raerai ma Alatalla, balalu ma kami daya kabahumen Alatalla.6Jari, kami mandasak Titus, iyalahawe hanye haut nukuni, kalahiye pada hanye sagar nyanuput pagawaian penu berkat yena hang helang naun. 7Kude, sameh iyalah hanyu bakalimpahen hawuang uras hal, hawuang iman, pipaneran, pangataruen, uras usaha, anri hawuang sintanu ma kami, patutni hanyu pada bakalimpahen hawuang berkat yena.8Aku puang ngantuh yena iyalah parentah, tapi manguji mitah pitulus ulun lain neu kaihlasen sintanu. 9Dagana, hanyu karasa berkat Tuhan takam Yesus Kristus, biar Hanye tatau, Hanye rela jari paua demi hanyu himpan mitah paua-Ni, hanyu jari tatau.10Anri, hawuang hal yena aku ngami pandapatku, hal yena ma kauntungannu , sa teka taun yari, hanyu puang ekat ngarajani, tapi pada bakabahumen ngarajani. 11Jarai, taati, sanuputleh pada pagawian yeru himpan saimbang anri karelaannu ngampijumpuh inun sa naan hang hanyu. 12Dagana, jaka naan kasiapan ngami, pangamiannu yeru sagar natarime, teka inun sa naan witu ulun, anri puang teka inun sa mahi watni.13Hal yena puang ngampidinei ulun lain anri ngampiweat hanyu, tapi himpan naan kasaimbangan. 14Elahleh kalabihennu taati nyansukup kakurangen here himpan kalabihen here ngampisukup kakurangennu. Anri kalahiye naan kaseimbangan. 15Iyalah sa natulis hawuang Surat Barasih, "Ulun sa kaiyuh hasil wahai, puang bakalabihen, nelang ulun sa kaiyuh butit, puang kakurangen." Keluaran 16:18Pangutusan Titus 16Syukur ma Alatalla sa ngandak hawuang atei Titus katulusen sa sameh anri sa watku ma hanyu. 17Dagana, Hanye puang ekat narime pilakuan kami, tapi anri katulusenni sa hante, hanye hawi mahanyu daya ahengni raerai.18Sindrah Titus, kami ngutus erang kaulun pulaksanai sa santar na tawat hang helang katuluh jemaat hawuang hal mambarita Kabar Maeh. 19Puang yeru ai, hanye pada natutui daya kawan jemaat tulak sindrah kami hawuang palayanan berkat yena, sa kami karaja pakai ngendei kamuliaen ma Tuhan anri pakai nantarang katulusen kami.20Kami tuu hati-hati himpan mahi ulun sa sagar ngampihala kami hawuang hal pangamian hante sa naatur daya kami yena. 21Kami bausaha ngaraja inun sa patut, puang ekat hawuang paninungen Tuhan, tapi pada hawuang paninungen murunsia.22Anri, sindrah here, kami ngutus pulaksanai kam sa haut gaha kami nguji anri tabukti rajin hawuang hene hal, labih likan taati hanye sasar rajin daya naan kayakinan sa hante tahadap hanyu.23Taati neu Titus, hanye pasangan nelang hengau ku bagawi sa sagar bariran ma hanyu. Neu kawan pulaksanai takam sa lain, here utusan kawan jemaat, isa jari kamuliaen ma Kristus. 24Jari, tutuileh ma here, hang hadapan kawan jemaat, bukti sintanu anri kaaraien kami hang amau hanyu.
Chapter 9Ngami anri Tulusatei

1Maaku, balabihen nulis mahanyu neu palayanan ma ulun kudus yena. 2Dagana, akau karasa karelaannu, sa tatuu na tawatku neu hanyu ma ulun Makedonia, hanyeru Akhaya haut siap teka taun yari anri samangatnu leh sa haut ngugah sebagian hante teka here.3Kude, aku ngutus kawan pulaksanai yena himpan kaaraien kami neu hanyu ada hampe mahi arati hawuang hal yena. Dagana yeru, hanyu basadia iyalah sa haut nawaraku. 4Sabab, jaka papire kaulun Makedonia hawi sindrah aku anri here manalu hanyu huan siap, kami ( puang parlu kami ngantuhni mahanyu) sagar na ampi amangan daya kayakinan yena. 5Daya yeru, aku bapikir wansit mandasak kawan pulaksanai yena tulak badahulu manalu hanyu anri manyiap pangamian sa jari janjinu sahuan yena. Anri kalahiye, pangamian yeru siap jari pangamian sa tulus, anri puang daya tapaksa.6Aku iwara hal yena: Hiye sa muai dutit sagar masi dutit pada, anri ulun sa muai hene sagar masi hene pada. 7Genep tenga ngami iyalah kabahumen ateini, ada anri hanang atei atawa weat atei daya Alatalla sinta ulun sa ngami anri arai atei8Alatalla sangup ngampijubung berkat ma hanyu himpan hanyu rajur bakasukupen hawuang uras hal anri bakalabihan hawuang tiap ulah gawi sa patut. 9Iyalah sa tasurat:"Hanye haut mambagini, Hanye haut ngami ma ulun paua, pikaeh-Ni palus kalalawah." Mazmur 112:910Taati, Hanye sa nyadia wini ma pamuau anri ruti jari kutaen, sagar nyadia nelang ngampilipet wininu pakai napuai anri sagar ngampiwahai kawan hasil kabujurennu. 11Hanyu sagar na ampitatau hawuang uras hal daya pikaeh ateinu, sa mitah kami ngamuan tawat syukur ma Alatalla.12Dagana, karawahen palayanan yena puang ekat nyansukup kawan kaparluan ulun kudus, tapi pada ngami limpauen tawat syukur ma Alatalla mitah ulun rama. 13Mitah bukti palayanan yena, here sagar nawat Alatalla daya pipatuhnu ma pangakuannu neu Kabar Maeh Kristus, anri ma pakai katuluh pidinei ateinu hawuang babagi ma here anri katuluh ulun. 14Anri, hawuang kawan lakudua here ma hanyu, here kasungu hanyu daya sinta berkat Alatalla sa limpauen ma hanyu. 15Syukur ma Alatalla daya pangamian-Ni sa puang tara antuh!
Chapter 10Kakuasaan Paulus teka Alatalla

1Aku, Paulus, tengaku raerai ilaku mahanyu anri pikaeh nelang kamurahen Kristus -- aku, sa puang heei hantek bahadapan uruwawa anri hanyu, ekat heei hantek lawit teka hanyu! 2Aku ilaku mahanyu himpan hantek aku hawi, aku puang parlu nantarang kaheeien anri kayakinan sa anri hanye aku mamparhitung himpan heei nawan papire kaulun sa nganggap welum kami nguma duniawi.3Samula, kami masih welum hawuang kadagingan, tapi kami puang bajuang nguma daging kami. 4Dagana, kawan panrape parjuangan kami puang teka daging, tapi teka kakuaten Alatalla pakai nyanruntun kawan benteng.5Kami nyanruntun kawan pamikiran anri satiap hal amau sa na apindri daya kasakahen murunsia nawan pangataruen neu Alatalla. Kami nawan katuluh pikiran anri ngampirunukni ma Kristus, 6anri kami sangup nukum katuluh pipuangpatuhen hantek kapatuhennu naparuna.7Tantauleh ma inun sa naan hang hadapannu. Amun naan ulun sa ngampiyakin tengani wat Kristus, elahni hanye bapikir ulek hal yena, hanyeru iyalah awe hanye ampun Kristus, kami pada kalayeru. 8Malah, biar aku kajut balabihan iwawara kuasa, sa Alatalla ngami ma kami pakai ngampiamuan hanyu anri puang pakai ngampihansur hanyu, aku puang sagar amangan.9Aku puang hamen nantarang iyalah aku sagar ngampitakut hanyu daya kawan suratku. 10Dagana , here kaeau,"Kawan suratni samula tegas nelang mape , tapi hang pihawian tenga, hanye maleme anri panerni mahi arati.11Elahleh ulun sa iyalah yeru mamikir hal yena, hanyeru inun sa nawara kami mitah surat hantek kami puang baya hanyu, sameh iyalah ulahan kami hantek baya hanyu. 12Dagana , kami puang heei ngulah kalompok atawa mambanding tenga kami anri papire ulun sa nawat tengani raerai. Tapi, hantek here manakar tengani anri tenga here raerai balalu ngabandingan tengani anri tenga here raerai, here yeru puang mamahamini.13Kude, kami puang sagar iwawara hal sa nampitah watas karaja kami, malah likan nguma watasan teka katatapen sa Alatalla haut natukas ma kami, hanyeru watasan pijangkauaen hampe ma naun pada. 14Dagana, kami puang nampitah watasan kami, iyalah kami puang kajangkau hampe unengnu. Kamileh sa palanungkai hampe unengnu anri Kabar Salamat Kristus15Kami pada puang iwawara nampitah watas karaja kami nelang iwawara amau uyuh hanang ulun lain, likan anri kaharapen iyalahawe imannu tumbu, watas karaja kami hang helang hanyu sagar tamah naampibuka, 16himpan kami kaiyuh mambarita Kabar Maeh ma kawan watas hang luar hanyu, anri puang iwawara amau inun sa haut nasanuput hang watas karaja ulun lain.17"Hiye sa hamen iwawara, elahleh hanye iwawara hawuang Tuhan." 18Dagana, puang ulun sa nawat tengani raerai sa babukti tahan uji, tapi ulun sa tawat Tuhan .
Chapter 11Paulus anri Rasul Palsu

1Kaharapenku, hanyu sabar nadap aku hawuang dutit kalungaenku, anri hanyu samula sabar nadap aku. 2Dagana, aku ngadidit ma hanyu anri kadidit ilahi daya aku haut ngampitunangan hanyu anri isa darangan, hanyeru ngampisambah hanyu jari wawei sa paruna ma Kristus.3Kude, aku takut, ada-ada, sameh iyalah anipe sa anri akalmurunni nampusu Hawa, kalahiye pada pikirannu sagar nasantawang teka katulusen anri kajujuren pangabdiannu hawuang Kristus. 4Dagana, hanyu sabar eleh hantek naan ulun hawi anri mambarita neu Yesus sa lain, sa babida anri sa nabarita kami, atawa hantek hanyu narime ruh sa babida, sa huan suah natarimenu, atawa kabar salamat lain sa huan suah natarimenu.5Kunuanku, aku puangleh kurang teka kawan rasul tamam yeru. 6Biar aku puang pintar hawuang hal bapaner, tapi puang kalayiru hawuang pangataruen, daya anri hene masam sara, kami haut nantarangni mahanyu hawuang katuluh hal.7Atawa, inunsah aku haut ngulah dusa hantek aku nyanawu tengaku raerai himpan hanyu tau naampamau daya aku mambarita Kabar Salamat Alatalla mahanyu anri puang baungkus? 8Aku nampalak kawan jemaat lain anri narime upa teka here pakai malayani hanyu. 9Anri, hantek aku baya hanyu balalu pauwa, aku puang nyameat erang kaulun jua daya kawan pulaksanaiku sa hawi teka Makedonia nyansukup kaparluanku. Anri, hawuang katuluh hal, aku manjaga tengaku himpan puang nyameat hanyu anri aku sagar kakune ngulahni.10Iyalahawe kabujuren Kristus hawuang aku, kaaraienku yena puang sagar natahalang hang kawan wilayah Akhaya. 11Dayainun? inunsah daya aku puang malelu hanyu? Alatalla sa karasa!12Kudeyeru, aku sagar kakune nampalus inun sa haut naulahku hampe aku kaiyuh ngalap kasampatan teka here sa hamen ngakali kasampatan sameh iyalah kami hawuang hal sa nawawara here. 13Dagana , kawan ulun kalayeru hanyeru kawan rasul tatuu, kawan pakaraja sa sulas, sa papura jari kawan rasul Kristus.14Hal yeru puang nyangkemah daya Ibilis pada manyaru jari iyalah malekat basahaya. 15Dayayiru, puangleh nyangkemah jaka kawan walahni pada manyaru iyalah kawan walah pikaeh , sa pijumpuhanni here yeru sagar satimpal anri ulah gawini raerai.Kararaen Paulus ma Kristus16Hinra lagi, aku iwarani ada naan isa jua sa nganggap aku yena lunga. Biar kalahiye, tarimeleh aku iyalah ulun sa lunga himpan aku pada kaiyuh dutit iwawara. 17Inun sa naantuhku hawuang kayakinan sagar nawawara yena, aku puang ngantuhni iyalah aheng Tuhan, tapi iyalah hawuang panunga. 18Hene ulun sa iwawara secara daging. Jari, aku pada sagar iwawara.19Dagana, hanyu tuu bijaksana hampe anri arai atei hanyu basabar nadap ulun lunga! 20Hanyu basabar, jaka naan ulun sa ngampihamba hanyu, nelen hanyu, ngalap kauntungen amau hanyu, ngampisakah tengani, atawa nampar uruwawanu. 21Anri tamam amangan aku iwara amun kami kajut maleme ma hal kalayeru! Tapi, inun eleh sa ulun lain heei iwawara, -- aku paner iyalah ulun lunga -- aku pada heei.22Inunsah here ulun Ibrani? Aku pada. Inunsah here ulun Israel? Aku pada. Inunsah here katurunan Abraham? Aku pada. 23Inunsah here malayani Kristus? Aku pada labih likan -- aku bapaner iyalah ulun rapui. Uyuh raraku labis wahai, labis gaha hawuang panjara, nakakasah puang ule hitung, anri labis gaha hawuang nadap pampatei.24Teka kawan ulun Yahudi, haut dime kali aku narime epatpuluh kurang isa cambukan. 25Telu kali aku nakakasah anri wila uwei, hindra natawut pakai watu, telu kali aku naan hang kapal kayem, erang malem erang anrau aku enei galumbang hang sagara. 26Hene tatuu hawuang pakiyaanku, aku taansam bahaya teka hungei, teka kawan begal, teka kawan ulun Yahudi, anri kawan ulun puang Yahudi. Aku naansam bahaya hang tumpuk, hang padang jumpun haket, hang sagara, anri pada bahaya teka kawan pulaksanai papura tuu.27Aku haut bagawi anri petak lahik anri gawian maweat, puang karuan anre, kalauwan anri jarang nguut, gaha mahi makuta, karisakan, anri mahi pama punra. 28Anri, luar hingka yena, naan pada masalah ane tiap anrau sa jari tanggungjawabku pamaliharaan uras jemaat. 29Hiye sa maleme, anri aku puang maleme? Hiye sa tumbang, anri aku puang mahanang atei?30Jaka aku iwawara, aku sagar iwara kawan hal sa nutui kalemeenku. 31 Alatalla anri Amah Tuhan Yesus, sa harus natawat kalalawahni, karasa amun aku puang ipusu.32Hang Damsyik, gubernur hang ime Raja Aretas nyantilau tumpuk Damsyik lepuh nyama aku. 33Kude, aku naampinau hawuang isa karanjang teka isa jandela hang benteng tumpuk, ngulah aku talapas teka tanganni.
Chapter 12Runrui hawuang Daging Paulus

1Aku iwawara biar puang ngampiuntung. Aku sagar nampalus kawan paninungan anri kawan panrengeian teka Tuhan. 2Aku kataru erang kaulun hawuang Kristus, sa haut epat walas taun tapitah haut naenat ma surga tingkat telu -- inun hawuang tengani, aku pakarasa; atawa hang luar tenga, aku pada puang karasa, Alatalla sa karasa.3Anri, aku karasa kalaawe ulun yena -- inun hang wuang atawa hang luar tengani, aku pakarasa, Tuhanleh sa karasa -- 4hanye naenat ma Firdaus anri nyanrengei kawan paner sa puang taantuh, sa paiyuh naantuh murunsia. 5Ma ulun yena aku iwawara, tapi ma aku raerai, aku puang iwawara kasuali daya kawan kelemeenku.6Kude yeru, jaka aku hamen iwawara, aku puang sagar jari lunga daya aku sagar iwara neu kawan pikaeh. Kude, aku ngaretni himpan pauweng ulun sa ngindi aku labis teka inun sa natantau here atawa sa suah rengei here neu aku.7Pakai nyaga himpan aku puang kajut iwawara neu kawan panrengeian sa tuu tamam yiru, maka erang kawila runrui naami hawuang tengaku, hanyeru utusan Ibilis pakai ngampisusah aku himpan aku puang sakah.8Neu hal yena, aku ilaku ma Tuhan sahene telu kali himpan hal yeru nanan aku. 9Kude, Hanye kaeau ma aku, " Berkat-Ku sukup mahanyu daya kuasa-Ku nasampurna hawuang kalemeen." Dagana yeru, aku labis arai iwawara kalemeenku himpan kuasa Kristus muneng hawuang aku. 10Iruleh sababni, aku arai hawuang kalemeen, hawuang kahanangen, kawuang kasusahen, hawuang panyiksaan, hawuang hadin baya Kristus . Daya hantek aku maleme, maka aku mansing.11Aku haut jari ulun lunga daya hanyu mamaksa aku nguma yeru, padahal aku patut natawat dayanu. Dagana, aku mahi kurang inun-inun nabanding kawan rasul tamam yiru, biar aku mahi inun-inunni. 12Kawan tanda sa jari bukti erang kaulun rasul haut patantarang hang helang hanyu hawuang katabahan, hawuang kawan tanda, kawan mujijat, anri kawan kaanehen. 13Dagana, hawuang hal inunsah hanyu ekat natantau matetuhi teka kawan jemaat lain, kasuali amun aku puang nyusah hanyu? Maafleh pipuangadilku yena!14Taati, aku siap nunung hanyu sa katelu kalini anri aku puang sagar ngampisusah hanyu daya aku puang ngantara inun sa naan witu hanyu, tapi hanyuni. Dagana , kawan anak puang wajib ngumpul paramana ma ulun matuehni, tapi ulun matueh ma kawan anakni. 15aku anri arai nyarah paramanaku anri tengaku ma hanyu. Jaka aku labis sinta hanyu, inun sah hanyu sagar puang kajut sinta aku?16Kude, biar aku puang nyusah ma hanyu, hanyu ngantuh aku ngakal anri ngawet hanyu anri pusu daya. 17Inunsah aku ngalap kauntungan teka hanyu mitah kawan ulun sa nautusku ma hanyu? 18Aku ilaku Titus wansit tulak anri ngutus pulaksanai kami tulak sindrah hanye. Inunsah Titus ngalap keuntungan teka hanyu? Inunsah kami puang takiya hawuang ruh sa sameh anri takiya hawuang kawan palat pee sa sameh?19Balalu, inunsah hanyu haut lawah mamikirni amun kami mambela tenga kami tahadap hanyu? Kami bapaner hang hadapan Alatalla hawuang Kristus, tapi kawan hal yena, ui sa nasinta, hanyeru pakai ngamuan hanyu.20Dagana, aku takut, pas parayan aku hawi, aku sagar panalu hanyu puang iyalah sa jari kaharapenku, anri hanyu puang sagar panalu aku iyalah sa naharapnu. Ada-ada balalu naan pibaburen, kasiwa, iraraat, mikir tenga raerai, paner puang bujur, sakah, anri kakacauen. 21Aku kawatir hantek aku hawi lagi, Alatallaku sagar nyanawu aku hang hadapannu anri aku sagar mahanang atei amau rama ulun sa dahulu haut badusa sahuanni anri tatap puang hakun miubah teka kanajisan, puang sanunuh, anri kawan hawa nafsu sa haut here karaja.
Chapter 13Pakiyaan Paulus sa Katelu Hang Korintus

1Yena sa katelu kalini aku nunung hanyu. Parlu naan katarangan teka rueh atawa telu saksi, maka pakara naantuh tau natarime. 2Sahuanni, aku haut ngampiitung here sa badusa anri katuluh sa lainni. Taati, biar aku puang baya naun, aku ngampiitung here iyalah sa naulahku hawuang pakiyaanku sa karueh, hanyeru jaka aku hawi lagi, aku puang sagar malelu here,3daya hanyu haut manuntut bukti neu Kristus, sa bapaner hawuang aku anri sa puang maleme tahadap hanyu, malahan bakuasa hawuang hanyu. 4Kapinuuni, Kristus na sampalaki hawuang kalemeen, tapi Hanye welum daya kuasa Alatalla. Dagana kami pada maleme hawuang Hanye, tapi kami sagar welum sasameh anri Hanye daya kuasa Alatalla tahadap hanyu.5Uji tenganu raerai pakai nantau, inunsah hanyu tatap hawuang imannu. Pariksaleh tenganu raerai! Atawa, inunsah hanyu puang kataru tenganu raerai amun Kristus Yesus naan hawuang hanyu, kasuali amun hanyu mamus hawuang ujian. 6Aku baharap hanyu karasa kami puangleh ulun sa puang tahan uji.7Kude, kami lakudua ma Alatalla himpan hanyu puang ngulah kahalaen, puang himpan kami natantau tahan uji, tapi himpan hanyu ngulah inun sa bujur, biar tantau kami haut mamus ujian. 8Kami puang kaiyuh ngulah kawan hal sa batantangan anri pikaeh, tapi ekat ma pikaeh.9Kami arai hantek kami maleme tapi hanyu mansing. Lakudua kami hanyeru himpan hanyu jari paruna. 10Yeruleh sababni, aku nulis kawan hal yena hantek aku lawit teka hanyu himpan hantek aku hawi, aku puang parlu mamakai anri kape, kuasa sa naami Tuhan ma aku pakai ngamuan hanyu, anri puang pakai nyanruntun hanyu.11Pijumpuhanni, kawan pulaksanaiku, araimihewuleh. Bausahaleh jari paruna, hiburleh isa anri sa lain, mira pakatleh, anri welum damai. Anri, Alatalla sumber pamaahi anri damai sajahtera sagar nyinrah hanyu.12Amileh tabe isa anri sa lain nelang siuk kudus.13Katuluh kawan ulun barasih ngirim tabe mahanyu. (13-14) Anugrah Tuhan Yesus Kristus, anri lelu Alatalla anri parsekutuan teka Ruh Barasih nyinrah hanyu katuluh.

Galatians

Chapter 1TABE HINGKA HI PAULUS

1Hingka hi Paulus, Sajari rasul puang daya murunsia atawa mitah murunsia, malengkan mitah Kristus Yesus andri Alahtalla Amah sa nyamelum Hanye kamulek teka pampatei. 2Pada, hingka katuluh pulaksanai saiman sabaya andri aku, Neu kawan ungkup hang Galatia.3Anugerah andri damai sejahtera ma naun hingka Alatalla Amah takam anri Tuhan Yesus Kristus, 4sa haut ngami tengga-Ni gana kawan dusa takam nampan nasalamat takam hingka zaman sa jahat yiti sasuai andri kabahumen Alatalla andri Amah takam. 5Ma Hanyeleh kemuliaan hampe kalalawahni. Amen. EKAT NAAN ISA KABAR MAEH6Aku wa'uh, tuu hinangni hanyu nanan Hanye, sa haut nerau hanyu mitah lelu ahi Kristus, balalu iwaleng ma kabar maeh sa lain. 7Padahal pauweng naan kabar maeh sa lain. Kude, naan papire kaulun sa haut hamen nyantawang hanyu nelang hamen ngampil hala Kabar Maeh Kristus.8Kude, amun kami atawa erang kaulun malekat hawi hingka surga nahampe habar mahanyu kabar maeh sa puang sameh andri inunsa haut nawara kami mahanyu, terkutuklah hanye! 9 Kala sa haut kami iwara sahuanni taati aku iwara lagi, amun naan ulun sanahampe barita mahanyu kabar maeh sa puang sameh andri inun sahaut hanyu tarime, elahleh hanye terkutuk. 10Inun satati aku ganyah ngantara persetujuan murunsia atawa Alahtalla? Atawa, inunkah aku magun masuba ngampi sanang murunsia? Amun aku masih mansuba ngapisanang murunsia, aku puang hamba Kritus.PEMBELAAN PAULUS ATAS KERASULANNI11Pulaksani katuluh, aku hamen naun karasa Kabar Maeh sa haut nawaraku yiru puang Kabar Maeh ulahan murunsia. 12Aku puang narime hingka murunsia, atawa aku paajar hingka murunsia, kude aku kaiyuh mitah waraan hingka Kristus Yesus.13Daya, naun haut karengei kala awe wangun welumku salawah hingka agama Yahudi, aku nyansara jemaat Alahtalla andri kejam nelang bausaha neo ngampi hansurni. 14Aku tuu maju hawuang masalah agama Yahudi, lawit labih maju naintur anri kawan ulun Yahudi sapantaran aku. Aku paling rajin malihara adat istiadat nini datuku.15Kude, hantek Alahtalla, sahaut midi aku hingka wuang wuntung inehku nelang haut nerau aku mitah anugrah- Ni, 16berkenan menyatakan Anak-Nya dlam aku supaya aku dapat memberitakan Dia dantara orng-orang bukan Yahudi, aku tidak segera meminta nasehat kepada seorang pun . 17Aku pada puang tulak ma tumpuk Yerusalem lepuh panalu andri here sa haut jari rasul sahuan aku, kude aku nahinang tulak ma tane Arab nelang mulek lagi ma tumpuk Damaskus.18Telu taun udiyiru, aku tulak ma tumpuk Yerusalem lepuh pangataru andri hi Kefas palus muneng baya hanye salawah dime walas andrau. 19Kude, aku pauweng kain'i isapun hingka kawan rasul lain, kasuali Yakobus, pulaksanai Tuhan.20Aku iwara ma naun hang hadapan Alahtalla amun inun sahaut nasurat ku manaun puang ipusu.21udi yiru, aku tulak ma tane Siria andri Kilikia. 22Aku huan here kataru secara pribadi daya kawan jemaat wuang Kristus sa naan hang tane Yudea. 23Here ekat gaha karengei, "Hanye, sa dahulu hiye gaha ngahanangan takam, taati iwara iman parisaya sa dahulu suah hamen nasamawai ni." 24Here nawat Alatalla daya gana aku.
Chapter 2PANGAKUAAN KAWAN RASUL MA HI PAULUS

1Epat walas taun udiyiru, aku mulek lagi ma tumpuk Yerusalem andri hi Barnabas nelang ngenei hi Titus baya aku. 2Aku tulak daya naan papaneran nelang neu iwara ma here Kabar Maeh sanatahampe ku penah kawan ulun puang Yahudi. kude aku nahampeni hang wuang pikumpulan paribadi, hanye yiru ekat andri here sa bapangaruh neu mamasti kan amun inun sa nakaraja dayaku andri sa haut na karaja dayaku puang kawai tuu eleh.3Hi Titus, sa baya aku, puang harus nasunat biarpun hanye erang kaulun Yunani. 4samula naan ulun na nasak hingka here sapapura iyalah ipulaksanai sa suni-suni masuk himpan nyalidik kabebasan sa naan hang takam daya takam ibaya andri Kristus Yesus. Himpan takam naenei mulek jari walah. 5Kude, kami puang hakun manyarah mahere erang itus pun himpan kabanaran Kabar Maeh tatap muneng hang wuang naun.6kude, hingka kawan ulun sa bapangaruh yiru, sa kedudukanni puang penting maaku daya Alahtalla puang mambedakan, here puang namah inun-inun maaku. 7Kabalikanni, here kadinung amun maaku haut naparisaya Kabar Maeh ma kawan ulun sa puang basunat, semeh kala hi Petrus na parisayakan Kabar Maeh ma kawan ulun sabasunat. 8Daya, Hanye sa haut bagawi mitah hi Petrus neu jari rasul ma kawan ulun sabasunat, Hanye pada sa bagawi mitah aku neu jari rasul ma kawan ulun sapuang Yahudi.9Dami hi Yakobus, hi Petrus andri hi Yohanes, sa naini here jari soko guru ma jemaat manyadari pangamiaan sanaami maaku, here ngami tangan kawan pikumpulan ma hi Barnabas andri ma aku himpan kami tulak ma kawan ulun sapuang Yahudi, sadangkan here tulak ma kawan ulun sabasunat. 10Here ekat ilaku kami himpan kaitung ma kawan ulun pau'a, isa hal sa aku raerai tuu basa samangat neu ngarajani. HI PAULUS IWARA KAHALAEN PETRUS11Kude , hantek hi Kefas hawi ma tumpuk Antiokhia, aku tarus tarang puang satuju daya jelas haye tatuu hanye bahala. 12Daya sahuan kawan ulun tertentu hingka hi Yakobus hawi, hi Kefas haut suah kuman sindrah kawan ulun puang Yahudi. Kude, hintek here hawi, hanye mulai ikeseh nelang nyanawit tengani daya takut andri kalompok ulun sa basunat.13Kawan ulun Yahudi salain uma-umaan batindak munafik sindrah andri hanye, hampe hi Barnabas pada tapangaruh daya kalakuan here. 14Hantek aku kadinung amun here batindak puang sajalan andri kabanaran Kabar Maeh, balalu aku kaeau ma hi Kefas hang hadapan katuluh ulun, "Amun hanyu ulun Yahudi welum kala puang ulun Yahudi, kalaawe mungkin hanyu mamaksa ulun puang Yahudi neu welum iyalah ulun Yahudi?"15Takam na kawan ulun sa nakayaan sebagai ulun bangsa Yahudi nelang puang kawan ulun sa badusa hingka bangsa sa puang Yahudi. 16Kude, takam karasa amun puang erang kaulun pun sabujur daya ngaraja Hukum Taurat, malengkan mitah iman hangwuang Yesus Kristus. Labih likan , takam pada haut parisaya ma Yesus Kristus himpan takam bujur daya iman hang wuang Kristus, puang dayangaraja hukum Taurat. Daya puang erang kaulun pun bujur daya ngaraja Hukum Taurat!17Kude, hantek takam bausaha neu nabenarkan hangwuang Kristus, takam kahaba tenga takampada ngulah dusa, inunkah baarti Kristus yiru walah dusa? Batantu tuu puang! 18Amun aku ngamuan lagi inun sahaut santumang , aku mambukti amun aku hanye yeru erang kaulun samalangar hukum. 19Sabab, mitah Hukum Taurat, aku haut matei ma Hukum Taurat nampan aku tau welum neu Alahtalla.20Aku haut nasalibkan andri Kristus. puang lagi aku sa welum, malengkan Kristus sa welum hang wuang aku. Welum sa taati yiti aku hang wuang daging hanye yiru welum daya iman hang wuang Anak Alatalla, sa sinta aku nelang haut ngami tenga-Ni ma aku. 21Aku puang mambatalkan pangamiaan Alatalla daya amun kebenaran hawi mitah Hukum Taurat, kawai tuu eleh pampatei Kristus!
Chapter 3ULUN PARISAYA DIBENARKAN MITAH IMAN

1Hai naun, kawan ulun Galilea sa lunga! Hiye sa haut mampenaruh naun? Angkeh hang hadapan matenu Yesus Kristus nain'i nabalasangar hang hadapan ulun rama? 2Isa hal sa hamen na tunti ku ma hanyu, inunkah hanyu narime Roh daya ngalut Hukum Taurat, atawa daya nyanrengei andri iman? 3Kalayiru lunganikah hanyu? Hanyu haut nukuni andri Roh, inunkah hanyu taati hamen nyanyupuhni andri daging?4Mamus hanyu kaingkam panyusah sakalayiru rama yiru amun tuuni yiru puang bariran? 5Jari, inunkah Hanye ngami Roh mahanyu nelang ngulah kaajaiban ma naun daya naun ngaraja Hukum Taurat, atawa daya naun nyandrengei andri iman?6Sameh kala hi Abraham sa parisaya ma Alahtalla balalu hal yiru na perhitungkan mahanye sebagai kebenaran. 7Daya yiru, naun harus karasa hanye yiru kawan ulun sabaimanleh sa naantuh kawan anak Abraham. 8Buku barasis, sahaut karas sahuanni amun Alahtalla sagar membenarkan kawan ulun sapuang Yahudi daya iman, haut labis dahulu nahampe Kabar Maeh ma hi Abraham nelang kaeau," Katuluh bangsa sagar naberkati mitah hanyu." 9Jari, here sa baiman sagar nabarkati sindrah hi Abraham, ulun saparisaya yiru.10katuluh ulun saitegei ma pagawian Hukum Taurat muneng hang kapit sumpah, daya naan nasurat: "Nasumpah tiap kaulun sa puang satia ma katuluh sa nasurat hang wuang buku Hukum Taurat nelang nampalus mitah ulah gawi ni." 11Jari, butasleh taati amun pauweng sunah erang kaulun sa dibenarkan hang hadapan Alahtalla daya Hukum Taurat, daya "ulun sabujur sagar welum daya iman". 12Kude Hukum Taurat puang didasarkan ma iman. Sebalikni, "ulun sa nampalus Hukum Taurat sagar welum dayani".13Kristus newuh takam hingka sumpah Hukum Taurat andri jari sumpah ma takam, "wuah sumpah ulun sanagagueng hang kayu balasangar!" 14Andri sa naan hang wuang Yesus Kristus, berkat Abraham tau hampe ma kawan ulun puang Yahudi sehingga andri Iman takam kaayuh narime Roh sa haut najanji yiru. JANYI ALATALLA Anri HUKUM TAURAT15Pulaksanai katuluh, aku sagar ngami suntu hingka pamelum tiap andrau: Amun banji haut nasyah, biar ekat kontrak sasameh murunsia, pauweng ulun satau mambatal atawa namah inunpun hang wuang perjanjian yiru. 16Taati, katuluh perjanjian sa natahampe Alahtalla ma hi Abraham andri ma katurunanni. Alahtalla puang kaeau,"...ma katurunan-katurunanni," sabaarti ma hene katurunan."...ekat makaturunannu," baarti ekat ma erang kaulun, hanye yiru Kritus.17Manurut aku, Hukum Taurat sa kaluar 430 taun udi yiru puang tau mambatalkan parjanjian sa haut nasyah daya Alahtalla. Jari, parjanjian yiru puang tau nasamawai. 18Amun pangamian badasarkan ma Hukum Taurat, maka pangamian yiru puang lagi badasarkan ma parjanjian Kude, Alahtalla ngami ma hi Abraham mitah isa parjanjian.19Jari, daya inun naan Hukum Taurat? Hukum Taurat naami daya kajut rama palangaran, hampe katurunan yiru hawi sa kalaawe tujuan parjanjian yiru na naulah. Hukum Taurat napakai mitah kawan malekat andri perantara. 20Kude, perantara puang pakai mewakili erang kaulun, amun neu Alahtalla ru isa. TUJUAN HUKUM TAURAT21Amun kalayiru, inunsah Hukum Taurat balawanan andri parjanjian Alahtalla? Batantu tuu puang! Daya amun Hukum Taurat naami tau welum, kabanaran himat baasal hingka Hukum Taurat. 22Kude , Buku barasis haut ngurung katuluh yiru andri katuluh ulun hang kapit kuasa dosa nampan parjanjian daya iman hanwuang Kristus Yesus iyuh naami ma here sa parcaya.23Sahuan iman hawi, takam nakurung hangkapit Hukum Taurat, natahan iyalah hukuman hampe iman sa sagar hawi nalalea. 24Andri kalayiru, Hukum Taurat iyalah manur matakam hampe Kristus hawi nampan takam kaayuh na benarkan daya iman. 25Taati, iman yiru haut hawi. takam puang lagi parlu Hukum Taurat neu manur takam. 26Hanwuang Yesus Kristus, naum katuluh hanye yiru anak-anak Alahtalla mitah iman.27Naun katuluh sahaut nababtis hang wuang Kristus haut mengenakan Kristus. 28Pauweng lagi ulun Yahudi atawa ulun Yunani, walah atawa ulun bebas, kawan upu atawa wawei daya naun katuluh isa hangwuang Yesus Kristus. 29amun naun milik Kristus, naun himat katurunan-katurunan Abraham nelang ahli-ahli waris sasuai andri parjanjian.
Chapter 4

1Sa maksudku, salawah ahli waris yiru kawan iya, hanye puang uweng bedani andri walah biarpun hanye ampun katuluh yiru. 2Hanye muneng hang kapit manur andri sangurus lewu rean hampe waktu sa haut natetapkan daya amahni.3Kalayiru pada takam, hantek magun kawan iya, takam jari walah kawan roh dunia yiti. 4Kude, katika andrau pengenapan hape, Alahtalla ngirim Anak Ni, sanakayaan hingka erang kaulun wawei nelang nakayaan hang kapit kuasa hukum Taurat, 5Himpan newuh here sanaanhang kapit hukum Taurat nampan takam kaayuh narime naenat iyalah kawan anak Ni.6Daya hanyu hanye yiru kawan anak Ni, Alahtalla haut ngirim Roh anak Ni ma wuang atei takam, sananterau, " Abba, Amah." 7Jari, hanyu puang lagi walah , kude anak. Amun hanyu hanye yiru anak, Alahtalla ngulah hanyu ahli waris mitah Kristus. ADA JARI WALAH LAGI DAYA KAWAN ROH DUNIA8Sadi, hantek hanyu puang kataru Alahtalla, hanyu hanye yiru walah hingka kawan hal sa asalni puang Alahtalla. 9Kude, taati, dami hanyu kataru Alahtalla atawa labih pasni Alahtalla kataru hanyu, kalaawe tau hanyu mulek lagi ma kawan roh dunia sa maleme nelan puang bariran? Inun hanyu hamen jari walah lagi?10Naun ngulah pesta ma kawan andrau, kawan wulan, kawan musim, kawan taun! 11Aku takut kawan rara kapateiku sa haut naulah ku mahanyu mamus tuu eleh.12Aku ilaku mahanyu, kawan pulaksanai, alut kala aku dayagana aku pada haut jari iyalah hanyu. Hanyu puang bahala andri aku. 13Hanyu karasa, hantek aku mulai nahampe Kabar Maeh ma naun daya tengaku ganyah sakit. 14Biar wangun tengaku kala ujian mahanyu, hanyu puang ngawawarah atawa ngunur aku. Likan , hanyu narime aku iyalah aku ti malekat Alahtalla, iyalah kala akuyiti Yesus Kritus yiru!15Balalu kala awe andri berkat sa hanyu kainam yiru taati? Daya aku tau basaksi wangun nu sadi, jaka tau, ngruit dikimatenu palus ngami ma aku hanyu hakun. 16Inun sataati aku jari musuhnu daya aku nututui sabujur mahanyu?17Kawan ulun yiru bausaha ngaayuhhanyu, kude puang andri aheng samaeh. Here hamen nyamitus pipakatan adri hanyu andri harapan hanyu sagar ngantara here. 18Samula maeh amun tarus basamamgat ngulah kawan hal satujuaan maeh, nelang puang ekat hantek aku baya naun.19Kawan anakku, ma naun, aku rela hindra lagi nangung kahanangan kala ngayaan hampe Kristus lalea hang wuang naun. 20Aku baharap, aku tau baya naun taati nelang ngubah nada lenganku daya aku galis akal nadap naun. HI HAGAR ANDRI HI SARA JARI SUTU21Wara maaku, hiye naun sahamen welum hang kapit Hukum Taurat, inun naun puang nyanrengei Hukum Taurat? 22Daya naan natulis, hi Abraham naan anak rueh kaulun upu;Isa nakayaan hingka irang kaulun walah wawei, andri sa isani lagi hingka erng kaulun wawei medeka. 23Kude, anak hingka walah wawei yiru nakayaan manurut daging, kude anak sa hingka wawei sa mardeka nakayaan daya haut najanji Alahtalla.24Dinung kesah yiti jari lambang daya rueh wawei yiti melambangkan rueh perjanjiaan. isa hanye yiru perjanjian hingka gunung Sinai andri ngayaan kawan anak walah. Hanye yiru hi Hagar. 25Taati, Hagar melambangkan Gunung Sinai hang tane Arab, sameh kala Yerusalem hantek taati daya hanye welum jari walah baya kawan anakni.26kude, Yerusalem sa hang amau hanye yiru wawei sa mardeka, andri hanye, haye yiru Ineh takam. 27daya naan nasurat, " Arai mihewu, hai wawei satamanang, sa puang suah ngayaan. Mihewu nelang basurak netap palat, hai naun sa puang kainam hanang ngayaan. Daya, labis hene anak hingka wawei sa raeri hingka wawei sa naan darangan."YESAYA 54:128Kawan pulaksanai, naun hanye yiru kawan anak parjanjian kala hi Ishak. 29Hantek yiru, anak sa nakayaan manurut daging manyiksa anak sanakayaan manurut Roh, iyalah sa jari taati yiti.30Kude, inun sa natulis hang wuang Buku Barasis? Unur leh walah wawei yiru baya anakni daya anak walahwawei yirupuang sagarjari ahli waris sindrah anak wawei sabebas." 31Daya yiru, kawan pulaksanai, takam puang sa anak hingka walah wawei, kude hingka wawei sabebas.
Chapter 5

KRISTUS HAUT MAMBEBASKAN ULUN SAPARISAYA 1Neu kebebasan, Kristus haut membebaskan takam. Daya yiru, tatap mindri nelang ada lagi hakun nasameat jari walah. 2Rengeilah! Aku Paulus, iwara manaun amun naun narime sunat, Kristus puang uweng gunani manaun.3Hindra lagi, aku iwara makatuluh ulun sanarime sunat hanye wajib nampalus Hukum Taurat. 4Amun naun bausaha naangap bujur ngaraja Hukum Taurat, welum naun haut napisah hingka Kristus nelang naun haut nanan pangamian Alahtalla.5Mitah Roh, andri Iman, takam tatap ngadrei nelang baharap kebenaran sana harapkan. 6Daya, hang wuang Yesus Kristus, basunat atawa puang basunat pauweng artini.Ekat iman bakaraja mitah lelu ahi sa naan artini. 7Naun haut nempat andri maeh. Hiye sanahalang naun hingka ngaraja pikaeh nelang bujur? 8sanuntut yiru puang hawi hingka Hanye sa haut nerau naun.9"Butit ragi haut ngulah katuluh adonan kamer." 10Aku naan parisaya nadap naun hawuang Tuhan pasti naun puang sagar narime pamikiran sa lain. Kude, hiepun sa`nyantawang naun sagar nangung hukumanni.11Jari pulaksanai katuluh, amun aku magun iwara hal sunat, daya inun aku masih nasiksa? Amun kalayiru, watu sanahalang nadap salib haut na umpe. 12Ahengku here sa ngadaadu naunyiru sagar mengebiri tengani raerai.13Pulaksanai katuluh, naun haut naherau himpan jari bebas. Kude, ada na pakai kebebasan naun yiru jari kasampatan neu welum hang wuang daging, sa maehni layanileh isakaulun ma salain andri kasih. 14Daya, katuluh Hukum Taurat haut nasimpul hang wuang isaparintah Lengan Alahtalla yiti, "Paleluleh sasameh naun murusia kala tenga naun raerai." 15Amun naun ipangikit palus ipanelen, mamaehlah himpan naun puang saling mambinasa. KAHAMENEN ROH PUANG SAMEH ANDRI KAHAMENEN DAGING16Jari, aku iwara, welumleh hang wuang Roh, balalu naun puang sagar ngaraja kawan hal sa naaheng daya kahamenen daging. 17Kahamenen kedagingan puang sameh andri kahamenen Roh, nelang kahamenen Roh puangsameh andri kahamenen kedaginan, daya karuehni balawanan, himpan naun puangngaraja kawan hal sa na kabahumen naun. 18Kude, amun naun napimpin daya Roh, naun puang uweng hang kapit Hukum Taurat. ````````19Gawian hingka kabahumen daging haut jelas, hanye yiru idapa, ulah gawi sapuang patut, atei akal pikiran sapuang maeh, 20Nyamah berhala, pitua alimu,muar, babur pamuru,bahiri, iraraat sapuang takandali, ekat mamikir keperluan tenga raerai, basual,paut, 21 ngadidit, mabuk, pesta pora. Aku ngampi itung naun taati, kala sa haut aku ngampiitung sahuanni, hiye sangaraja kawan halyiru puang sagar nareme Kerajaan Alahtalla.22Kude, wua Roh hanye yiru kasih, mihewu, damai sejahtera,kesabaran, ramah, pikaeh,satia, 23Lemah lembut, nelang sanggup nawan nyantalau tenga raerai. Puang uweng hukum sanawan kawan hal yiti. 24Here sajari milik Yesus Kristus haut ngupe nafsu kedagingan nelang katuluh nafsu andri kahamenen here.25Amun takam welum daya Roh, maehleh takam takia kala andri Roh. 26Ada takam jari sakah, ada pamantaka, ada bapikir bahiri isa andri isa.

Chapter 6IPANGARAWAH

1Pulaksanai katuluh, amun naan kahaba ulun sa ngulah kahalaen, naun sa rohani puang iyuh ang ngampulek ulun kalayiru andri roh kelembutan. Nelang bajaga himpan hanyu raerai ada uma tagoda. 2Naun pangarawah hangwuang nangung beban himpan naun mataati hukum Kristus.3Amun naan ulun ngakira tenggani penting, sabujurni puang kalayiru, hanye nipu tenggani raerai. 4Maehleh tiap kaulun mariksa ulah gawini raerai. Udi yiru, hanye tau arai kadinung wangunni raerai nelang puang daya mambandingkan andri ulun lain. 5Daya,tiap kaulun puang iyuhang mikul tangung jawabni raerai. TATAPLEH NGARAJA HAL SA MAEH6Hiye sa kaayuh uruk ajar hingka Lengan Alahtalla puang iyuhang hanye mambagi katuluh hal samaeh yiru andri ulun sa ngamiajaran yiru. 7Ada wuah tipu, Alahtalla puang tau na tuli daya ulun sagar masi inun sa naumule ni. 8Ulun sangamule hingka nafsu kedagingan sagar masi pikurun hingka kedaginganni. Kude, ulun sa ngamule hingka Roh sagar masi welum sakalalawah hingka Roh.9Ada takam peda ngaraja pikaeh. Amun hampe musimni, takam sagar masi asal takam puang manyarah. 10Daya yiru, amun takam kaayuh kasampatan, ware takam ngulah samaeh makatuluh ulun, samambatang tuu ma kawan pulaksanai takam sa mira kaparisayaan. PERINGATAN NELANG SALAM11Dinung kalaawe dedeh kawan huruf sana tulisku manaun andri tangan ku raerai. 12Here sahamen iwawara pikaeh hingka kawan hal sa lahiriah sagar namaksa naun himpan nasunat. Here ngaraja hal yiru himpan puang naaniyaya demi balasangar Kristus. 13Here sa basunat pun puang ngaraja Hukum Taurat, kude here hamen naun nasunat himpan here kaayuh iwawara tenga hang amau sunat naun.14Mudahan aku puang suah iwawara tenga kasuali hang wuang balasangar Tuhan takam, Yesus Kristus. Mitah balasangar-Ni, dunia haut nabalasangar neu aku, nelang aku ma dunia. 15Nasunat atawa puang nasunat inun sa artini. Sa perlu hanye yiru jari ciptaan sawau. 16Ma katuluh ulun sa ngaraja aturan yiti, elahleh damai kasanangan andri lelu ahi minau ma amau naun andri ma amau Israel milik Alahtalla.17Pijumpuhan, ada naan ulun sangampihadin aku ngenei kawan tanda Yesus hang wuang tengaku. 18Pulaksanai katuluh, ware lelu Tuhan Yesus Kristus naan ibaya andri rohnu. Amin.

Ephesians

Chapter 1Salam hingka Paulus.

1. Hingka Paulus, Rasul Yesus Kristus sa nabahum daya Alatalla. Ne'u ma ulun-ulun sa kudus hang Efesus, ulun-ulun sa satia ma Yesus Kristus. 2. Anugerah anri damai sejahtera ma naun hingka Alatalla, Ammah takam, anri Alatalla Yesus Kristus.Barkat-barkat Rohani ma Kristus.3. Tawat ma Alatalla takam Kristus Yesus, hanye mambarkati takam makai rohani hang wuang surga. 4. Hanye midi takam itetei Kristus kapihuan dunia yiti jari ne'u takam Kudus hang hadapan hanye daya sintani.5. Hanye haut natap takam hingka samula anri ngangkat jari anakNi mitah Kristus Yesus nelang yiru sa hamen naulahNi. 6.Hanye ngulah yiru ma tawat Alatalla sa hante, sa haut na karuniani anri cuma-cuma ma takam hawuang iya Ni sa nasinta.7. Hang pampatei Kristus sindrah iraNi, yiru hanye baarti haut ngampun kawan palanggaran takam sasuai anri kakayaan anri anugerahNi. 8. sa Alatalla nahalui ma takam anri penu hikmat anri kaharatien.9. Hanye iwara ma takam rasia kabahumani anri maksud maeh ransanani hang wuang Kristus .10. sa hamen na jalani teka yiru ngampi isa ala katantuluh jari isa anri Kristus, sa hang surga anri sa hang amau tane.11. Hang wuang Kristus, takam haut jari bagiani hingka warisani sa haut na tatapkani hanye haut ngulah sasuai anri ransaNi, sa haut nakaraja katuluh hang kaputusan kabahumaNi. 12. Neu takam samula-mulani ngelah pangharapa ma Kristus nawat jari pujian anri kemuliaNi.13. Hang wuang hanye, takam haut, nyarengen kabar maeh, sa ngami salamat ma takam, sa naun parisaya ma Alatalla, sa haut na matrai anri ruh kudus sa na janjani. 14. Ruh Kudus yiru jaminan anri warisan takam, hampe newuh ulun watni tawat ma Alatalla daya pihante mulia NiDoa Paulus 15. Daya yiru sababni, hantek aku karengei hal iman takam hang wuang Tuhan Yesus ma katuluh ulun kudus 16. Aku puang taduh-taduh ngusap syukur saratang aku ngantuh ngaran naun hang hantek aku badoa.17. Aku ilaku nampan Alatalla Tuhan takam, Kristus Yesus, Ambah sa mulia, ngami roh hikmat anri ngulah naun pintar maharati hampe naun kataru hanye. 18. Aku ilakun nampan Alatalla nguka pikiran hampe jari maraai nampam naun kataru inun sa tau naharap teka Alatalla sa nerau naun, nampan naun karasa kalaawe limpani kawan barkat sa maeh sa nasadia ma ulun watni.19. Nelang kakuaten hante anri penu kuasa hang wuang takam parisaya kuasani yiru sameh kuasa luar biasani. 20. Sa napakai hantek nyamelum Kristus kamulek teka pampatei nelang ngami ma hanye kadudukan panga ambau baya Alatalla hang surga . 21. Kadudukan Kristus yiru lawit labis ambau teka kadudukan kawan pamarentah, kawan panguasa, kawan pamimpin, hie-hie pada haut naami kadudukan ambau hau sa welum zaman yiti hau sa welum hang zaman hanrian yari22. Alatalla nyatalau katuluhni ma kapit kuasa Kristus nelang ngami Kristus ma ungkup jari kapala teka ala katantuluh. 23. Ungkup hanye yiru tenga Kristus, naampi paruna daya hanye sa ngami paruna ala katantuluh hang awe-awe.
Chapter 2Teka pampatei nuju pamelum.

1. Hantek hie naun matei daya naun badosa nelang malangar kawan parentahNi. 2. Hantek yiru naun umba kawan kabiasaan dunia yiti baarti naun ngalut ma panguasa riwut barat hanye yiru sa panguasa atei sa kawan ulun sa puang nuu ma Alatalla. 3. hang helang takam katuluh sameh kala here takam welum manyu pidasaran murunsia nelang nampalus inu sa ngampi sanang tenga anri pikiran takam. Hantek yiru takam uras kawan ulun sa wuah kasangiteni sameh ulun lainni.4.Kude, Alatalla hanteni pikaeh atei ni, hanye kala yiru sinta takam. 5.Hampe hantek takam Mateo manyu rohani kawan palanggaran takam, hanye nyamelum takam kamulek baya anri Kristus, Jari daya pikaehan ateiNi takam na salamat dayani. 6. Hanye maamuan takam anri hanye balalu maharung tete anri unengan surgawi hang wuang Yesus Kristus, 7. Sagar pada masa hanrian udi ati, tau kaiyuh kadinung hanteni sinta Alatalla ma takam hang wuang Yesus Kristus.8.Sabani hanye nyalamat naun mitah iman puang hasil ngakali naun raerai sabab anri karunia Alatalla. 9. Puang daya hasil usaha takam, sagar mahi ulun ngaheng ma nyombongkan tenga. 10. Takam samula ulahan Alatalla,anri itetei Kristus Yesus, ngulah gawian maeh haut nasadia Alatalla ma takam sagar welum takan tau muneng hang hanye.Isa gana Kristus.11sabab yiru, takam kaitung sadi lahir naeu ulun kafir naeu "ulun puang basunat" daya yiru takam na antuh "ulun basunat" hanye yiru sunat sa naulah teka tenga ulun murunsia. 12. Kaitunglah hantek yiru naun puang ibaya anri Kristus, tapisah anri warga Israel anri ulun-ulun asing neu ikatan janjian sa najanji, puang uweng kaharapen Alatalla anri naun welum hang dunia yena.13. Kue itati hang wuang Yesus Kristus, takam sa dahulu hie lawit haut nasariet daya ira Kristus. 14. Sabab hanye raerai sa pandamai takam nampan kedua pihak jari isa sa haut na hancur tembok pibaburan sa mamisahni yiru. .Anri na hapusni pibaburan15 hang wuang lunek Ni, kawan parentah anri aturan ni ma wuang tenga ni nampanjari isa murunsia wa'u, anri ngulah pikaehan. 16. Anri pidamaian here ruah anri Alatalla hang wuang tenga mitah salib, hampe manpatei pibaburen here.17. Hanye hawi iwara kabar maeh ma naun sa lawit anri damai sejahtera ma murunsia sa riet. 18. Sabab, mitah Hanye, takam barueh naan lalan masuk ma Ammah wuang isa ruh.19. Jari, hanyu puang lagi ulun-ulun asing anri pandatang, naun itati uras ulun-ulun kudus anri kawan ulun waraga Alatalla. 20. Ne'u na bangun hang ammau kawan rasul anri kawan nabi, hanye Yesus Kristus raerai jari watu mambatangni. 21. Hang wuang, katuluh bangunan yiru jari isa sameh anri itumu jari Bait Suci wuang Alatalla. 22. Hang wuang hanye, naun gin rahat nabangun sasameh muneng hang yiru anri Alatalla wuang ruhni.
Chapter 3Palayanan Paulus ma ulun puang Yahudi.

1. Yiri sababni aku, hi, Paulus, napanjara gana Yesus Kristus ma naun, kawan ulun kafir. 2. Naun haut karengei masalah tugas panata layanan anugerah Alatalla sa haut ngami ma aku anri naun,3.Anri parnyataan, rasia iru na iwara ma aku daya haut nasuratku anri imbe sa huanni. 4. Nelang mambasani, naun sagar kataru neu rasia yiru.5. sa puang suah nawara ma naun ulun-ulun hingka generasi lain, balalu hampe taati na nyatakan ma kawan rasul anri kawan nabini neu Kudus baya Roh kudus.6. Rasia yiru naan mitah Injil ulun-ulun bangsa yahudi jari sasameh ahli waris, sasameh isa tenga, anri sameh-sameh umba narime najanji Alatalla itetei Yesus Kristus. 7. Aku jari panatua Injil haut sasuai ani Karunia itetei Alatalla, sa nagmi ma aku sa manurut pigawian kuasaNi.8. Ma aku, sa panga hina hingka katuluh ulun kudus, Anugerah ini na ngami hanye yiru nampan iwara ma ulun-ulun bangsa yahudi nakayaan Kristus.9. nelang ngenei terang ma sa ulun hal rasia sa na dina lawah ni ba abad-abad hang wuang Altalla, ngulah semesta yiti.10.Anri Balalu mitah jemaat, babagai hikmat Alatalla hampe taati naiwara ma para pamarentah anri panvguasa hang surgawi. 11. Ina sasua anri ransanani sa kakalawah itetei Yesus Kristus, Tuhan Takam,12. sa hang wuang hanye, takam kaiyuh kabaranian anri lalan masuk ma Alatalla anri parisaya ma Kristus. 13. sabab yiru, pilakuanku hanye yiru ada naun gaer inun sa naaretku daya katuluh yiru budas neu kamuliannu.Doa Paulus ma Jamaat Efesus14. Daya sabab yiru barlutut hang hadapan Alatalla Ambah. 15. Teka hanye, satiap kaluarga hang surga nelang hang ambau tane narime Hanye. 16. Aku badoa sasuai anri kakayaan hampe panga mulia, hanye hamen ngarunia ma naun kakuaten hang tenga naun, anri kusa mitah Roh Ni17. Daya Kristus muneng hang wuang ateinu mitah balalu naun baakar anri dasar hawuang kasih. 18.Balalu naun sasameh ulun kudus kaiyuh mamahami tuu lebar anri panjangni nelang ambauni lelemni kasih Kristus.19. Anri kala yiru, naun kaiyuh kataru kasih Kristus yiru hampe malampaui pangatahuan balalu naun penu anri katuluhni Alatalla20.Bagi hanye, sa kaiyuh nampalus labis wahai teka inun sa tau nalaku atawa na pikir sasuai anri kuasa nagawi hang wuang takam. 21.Bagi Hanyeleh namulia hang jemaat anri hang wuang Yesus Kristus naun katuluh tawat ma Alatalla palus kakalawahni, Amin.
Chapter 4Pibayan tenga Kristus.

1. Yiru sababni ,aku ulun sa napanjara sabab Alatalla, mandorong naun sa welum manyu sapadan anri naherau sa haut naun tarime 2. Anri sagala randah atei anri kalembutan , nelang sabar naun ipangarwah hang wuang kasih.3.Kakali tuu-tuu nampan pibayaan sa naulah daya Roh Alatalla tatap tapalihara.4. Ekat naan isa tenga anri isa Roh, kala yiru pada naun naherau ma isa kaharapen herauannu.5.Ekat isa Alatalla,isa iman anri isa baptisan. 6.Isa Alatalla anri ammah hang katantuluh, sa hang ammau katantuluhni mitah katantuluhni anri hawuang katantuluhni.7. Daya yiru, takam masing-masing narime anugerah sasuai anri ukuran karunia Kristus.8. Daya yiru sababni, hanye kaiau, "Hantek hanye mamai ma unengan sa ambau, Hanye ngising ulun-ulun sa natawan anri ngami kawan pangamian ma murunsia."Masmur 68 :19.9. balalu kaiau, " Hanye mammai",puangkah yiru baarti hanye haut minau hampe ma unengan sa panga imbe hang ammau tane?10. hanye sa minau yiru, hanye pada mamai ma unengan sa lawit labis ammau eka kawan langit hampe litar nampan na tampenu uras taisi.11. Hanye sa ngami,ma kawan rasul-rasul, nabi-nabi, ma pambarita Injil, ma gambala-gambala, mehe pangajar-pangajar, 12. Daya yiru, malangkapi ulun-ulun kudus hawuang pigawaian nampan tau malayani nelang mambangun tenga kristus. 13. hampe takam katuluh jari isa kaparisayaan sa sameh neu anak Alatalla, nelang takam jari ulun sa dewasa, magin lawah magin batumbuh kala ahengni kala Kristus.14. Balalu takam puang jari kawan iya sa guyang gampah nelang tainsing maaru maati daya wahai masam teka kawan ulun pangajar tipu daya murunsia, here nyantawang ulun makai tipu daya here.15.kamulekni, kaiau kabanaran hawuang kasih, takam neu batumbuh hawuang sagala ni ma hanye, hanye yiru ulu yiru Kristus.16. Hingka hanye katuluh tenga haut ta susun maeh anri na ikat sameh-sameh jari isa mitah topangan satiap sendi.Balalu here masing-masing gawi sa bagianni, tenga sa batumbuh neu mambangun tenga ni raerai hawuang kasih.Pamelum wau sa maeh hawuang Kristus.17. sabab yiru, aku kaeau anri tegas hawuang Alatalla, ada lagi naun welum kala ulun-ulunsa puang parisaya, ma welum anri pikiran sa puang bariran. 18. Pangartian here haut jari maiyeng anri tapisah hang pamelum Alatalla yiru panunga sa naan hang tengani kala yiru daya mape silu. 19. Here haut puang uweng pangingkaman amangan lagi, hampe here mulur kawan kabahirien, nelang welum ibela manyu kabahumen ateini.20. Balalu, puang anri sara yiru hanyu paajar hal Kristus. 21. Naun haut karengei neu hanye anri na ajar hawunga hanye, balalu kabanara sa naan hawuang Yesus, 22. Daya yiru umpe murunsia uhang sa naun haba hingka sara welumnu sa uhang, sa rahat natarusak daya kawan kabahirien sa ngampi tawang.23. Wuah atei uras nasamau katuluhni. 24.Pakaileh murunsia sa wau sa na ulah wangun Alatalla hanye yiru aqnri pidasaran sa mawitu bujur nelang barasis25. Daya yiru kwan pulaksanai katuluhni ada lagi ipusu patut jujur isa lainni daya takam katuluh hanye yiru uras anggota hingka isa tenga. 26. Amun naun sangit ada maladar kasangiten yiru ngulah sabab naun badosa ada sangit hapus erang andrau. 27.Ada naammi kasampatan ma setan.28. Ulun sa patuh ngalat harus tanduh ngalat kabalikani hanye harus bagawi nampan kaiyuh nafkahni anri jujur nelang kaiyuh ngarawah ulun sabakakurangen.29.Amun naun bapaner, ada makai kawan lengan sa murun, pakai kawan lengan sa mambangun nelang ngami pangarawahen ma ulun lain kawan lengan yiru sagar nginsing pikaeh ma kawan ulun sa nyarengeini.30. Ada ngapi hanang atei Roh kudus Alatalla naun haut namaterai makai Roh, jari jaminan andrau pambebasan sagar hawi ma naun.31. Samawai kawan hanang atei ngatei anri sangit ada lagi wawerei ikakehet lengan nelang nangkurun ngawawarah ada lagi kaingkam muar atawa kaingkam lain masam yiru. 32.Naun maeh atei nelang ahi lelu isa anri sa lain, nelang ipangampun sameh kala Alatalla pada ngampun naun itetei Kristus.
Chapter 5

1. Sabab yiru, jarileh suntu-suntu Alatalla samula kawan iya-iya sa na kasih.2. welum hawuang kasih, sameh kala Kristus sinta takam hanye ngurban dirini ma takam hanye yiru parapah nelang ngampi sanang atei Alatalla3. Daya yiru kawan pagawian isa puang sanunuh atawa puang patut naan hang penah naun ada hampe ulun lain naan tujuan kaeau naun ngulah kawan hal sa kala yiru. 4.Puang patut pada ma naun ngantuh kawan lengan sa murun sa ibela nelang sa puang pantas wuah naun ngantuh tarime kasih ma Alatalla.5.Sabab yiru naun karasa anri pasti neu ulun cabul, ulun puang maeh, atawa ulun nyambah barhala puang kaiyuh warisan hawuang karajaan Kristus anri Alatalla. 6.Ada naun tatipu daya kawan papaniran sa ang bariran daya gana hal yiti sa nimbul hawi murka Alatalla sa iya-iya ni durhaka. 7. Jari ada budas mapakat atawa baya anri kawan ulun kala yiru.8. Hantek naun muneng piieng, itati naun naun muneng piraai hawuang Alatalla welumleh daya iya-iya piraai.9. sabab wua hingka piraai hanye katuluh maeh, adil, nelang mawitu bujur. 10.Wuah ngakali mantaru inun sa ngampi sanang atei Alatalla. 11. Ada ngulah kawan pagawian sa puang bariran, kabalikani, wuah naun merang ngalale kawan hal masam yiru.12.Sabab yiru hal sa naulah here anri suni-suni yiru neu napaner sika haut ngumangan.13.Kawan Ala Katantuluh sa na siai hawuang piraai sagar dinung anri lentah.14. Daya Ala katantuluh sa tau nadinung anri letah samula maraai yiru sababni naan lengan," Kaelan u hanyusa manre neelang ambuan teka pampatei Kristus sagar nyahaya hang ambau hanyu." Yesaya 60 :115. Jari pantaru mamaeh sara pamelum, ada welum kala ulun lunga, welum kala kawan ulun maharati.16. Pakai anri mamaeh tiap kasampatan sa naan hang hanyu daya wayah yiti samula wayah sa jahat. 17.Sabab yiru ada lunga, kude salidiki inun sa nakabahumen Alatalla.18.Ada naun mahamui gana anggur daya yiru nanrusak naun kablikani penuleh anri Roh. 19. Pakai kawan lengan teka mazmur, tawat hurumat nelang lagu rohani, manyanyi anri arai atei tawat hurumat ma Tuhan anri katuluh ateinu. 20. ngusap syukur saratangni ngantuh tarime kasih ma Alatalla Ambah hawuang ngaran Alatalla takam, Yesus Kristus.Nasihat ma matueh upu anri matueh wawei.21.Tundukleh isa ma sa lain hawuang takut ma Kristus.22.Matueh wawei, patut tunuk ma matueh upuni, kala tunuk ma Alatalla. 23. Sababni matueh upu ialah ulu hingka matueh waweini, kala ma Kristus hanye ulu hingka ungkup,nelang hanye raerai pada jari panyalamat ma ungkup sa jari tengani. 24. Sameh kala ungkup tunuk ma Kristus, kala yiru pada hawuang ala katantuluh matueh wawei patut tunuk ma matueh upu.25.Matueh upu -matueh upu wuah sinta ma matueh waweini sameh kala Kristus sinta ungkup nelang ngurban dirini neu ma ungkup yiru. 26. Hanye manguduska ulun anri ngabarasisni mitah ranu baptisan. 27.Anri kala yiru,Kristus ngulah ungkup yiru minri anri mulia nelang barasis hang hadapani, anri puang uweng nawada atawa bere.28.Kala yiru pada, matueh upu-matueh upu patut sinta ma matueh waweini kala hanye sinta tengani raerai. sa sinta matueh waweini baarti hanye sinta dirini raerai.29. Sababni mahi ulunsa kuar anri tengan dirini, hanye malihara nelang nyagani kala Kristus pada malihara ungkupni. 30.Daya takam samula kawan anggota-anggota tenga Ni31. Hanye yiru kawan ulun upu hanye nanan ambah anri inehni nampan mira baya matueh waweini balalu karuehni sagar jari isa tenga. 32. Rasia yiti ammau, anri aku iwara ini hawuang hubungan ma Kristus anri ungkup. 33. Kala yiru, hanyeleh masing-masing naun sinta matueh waweini kala tengani raerai anri mateuh waweini ngakali nampan mahurmat matueh upuni
Chapter 6Nasihat ma kawan iya-iya anri ulun matueh.

1. U naun kawan iya, taatileh ulun matueh naun sa umba Alatalla sababni hanye sa bujur. 2. "Nahurmati ammah anri inehnu", hanye yiru parentah sa partama teka Alatalla anri janji.3. "Hanye yiru nampan welumnu maeh anri naun amau umurnu hang dunia".4.U ammah-ammah, ada hampe kawan iya nu ngulah here sangit,palihara here hawuang disiplin anri pangajaran Alatalla.Nasihat ma walah anri tuan.5. Kawan sa jari walah-walah, tunduk parentah tuan naun sa hang dunia yiti hormat anri ngalut nuu nelang anri tuu-tuu ialah naun ngulah kala ma Kristus.6. Ada ngulah kala ulun-ulun sa pagawian nampan na dinung ulun balalu natawat murunsia, kude naun ngulahni yalah walah Kristus sa nampalus kabahumen Alatalla anri sagalis atei.7. Malayani anri penu atei kala ma Alatalla anri puang ma murunsia. 8.Sabab yiru, itung tiap ulun, hau walah atawa ulun bebas, manyu kawan ala maeh sa naulahni sagar narime walehan Teka Alatalla.9.U tuan-tuan, ngulah ma walah-walahnu, ada lagi makai ansaman balalu na karasa maeh Tuannu atawa Tuan naun sasameh hang surga, anri hanye puang midi-midi kasih.Makai katuluh sanjata Alatalla.10.pijumpuhanni,makai katingkasen hawuang Alatalla teka kuasani. 11. Makai katantuluh kaharapen paparangan sa naammi Alatalla nawan kawan akal jahat teka iblis.12.Sabab, takam bajuang puang nawan lunek anri ira, daya nawan parentah-parentah, panguasa-panguasa, kakuaten-kakuaten hang dunia maieng yiti anri nawan kakuaten ruh hingka sa jahat sa naan hang awan. 13.Daya yiru, makai katantuluh karangkapen paparangan Alatalla neu naun kaiyuh tatap sanggup nawan sa jahat hawi, naun bajuang hampe jumpuh naun magin wigas tatap minri.14.Jari naun haut siap sadia manyisit ikat pinggang nelang katulusen baju jatangnu, 15. Anri makai sapatunu anri kasiapen ne'u iwara kabar maeh.16. Hang wuang sagala hal, ngalap parisai sa kaparisayaan yiru naun kaiyuh nampare katantuluh anak panah baapui teka sa jahat.17.Alap kasalamatan jari pedang Roh, nelang lengan Alatalla, 18.Nelang ilaku doa hawuang roh anri katantuluh doa anri mamohon. hang doanu yiru , bajag-jg anri tekun baya mamaikan katuluh parmohonan katantuluh ulun sa kudus.19.Nelang badoa ma aku katika aku nguka wiwiku, hantek aku bapaner nampan aku heei tau iwara rasia kabar maeh. 20.Daya kabar maeh yiti, aku jari utusan sa tabelenggu. na doakanleh sagar aku kaiyuh mambaritakanni anri heei balalu aku harus bapaner.Tabe hang pijumpuhan.21. Hi Tikhikus, pulaksanai takam nelang palayan sa satia hang wuang Alatalla, sagar iwara ma naun kawan ala katantuluh neu aku nampan naun karasa kaadaan nelang pagawianku. 22. Sababni aku ngutus hanye ma naun tujuanni yiti, nampan iwara kaadaan kami ma naun katantuluhni nampan ngampi arai atei naun.23.Damai sajahtera ma naun pulaksanai saparisaya ma Alatalla Ambah anri parisaya ma Kristus. 24. Mambarkat pulaksanai katuluh sa sinta Alatalla takam ,Kristus Yesus, anri leluni sa puang binasa.

Philippians

Chapter 1Tabe hi Paulus anri Timotius

1Hi Paulus baya hi Timotius, kawan pulaksanai ulun wat Alatalla kantatuluhni sa muneng hang Filipi, nelang haut ibaya anri Yesus Kristus,kamulek kawan pulaksanai pamimpin nelang pambantu ungkup. 2Anugerah anri harapen Alatalla ammah takam anri Alatalla,Ammah takam anri Alatalla Yesus Kristus ngami barkat nelang kasanangen ma naun! doa Paulus ma ungkup hang Filipi.3Tiap aku kaitung naun, aku ngantuh tarime kasih ma Alatalla.4Nelang tatiap aku badoa ma pulaksanai katuluhni, aku badoa anri sanang atei 5Aku batarime kasih ma Alatalla daya teka anrau palanungkai hampe itati naun ngarawah aku nampe kabar maeh teka ma Alatalla 6Alatalla raerai sa ngami pagawian sa maeh yiru hang naun nelang aku harap hanye nampalus pagawian yiru hampe luput hang anrau Yesus Kristus, hawi kamulek.7Samula pipatutni aku uweng kaingkam kala yiru nadap naun daya pulaksanai katuluhni saratang diet ateiku. kamulek daya naun sameh narime sinrah aku ahilelo sa naami Alatalla ma aku haut itati lagi aku hawuang panjara hang tawuk aku naan hang luar nampan nyaga nelang malihara kabar maeh yiru.8Alatalla karasa aku kasungu tatuu anri naun anri kaingkam sinta kasih Yesus Kristus.9Aku badoa ma naun.nipan naun magin sinta ma Alatalla nelang anri sasameh murunsia nelang saratang batambah hawuang pangatahuan sa bujur anri pandangan sa bijaksana;10Anri kalayiru naun tau midi inun sa puang maeh, nelang pamelum naun sagar barasis puang uweng nawada hang anrau Kristus hawi kamulek. 11Pamelum naun sagar limpar anri pagawian sa tuu-tuu maeh sa ekat tau bahasil daya Kristus Yesus raerai balalu Alatalla sagar namulia nelang natawat.Kasusahen Paulus ngampi nantarang Injil12Aku hamen naun karasa kawan sa haut wuah yiru magin rama ulun karengei nelang paricaya neu kabar maeh yiru.13Daya gana katuluh pangawal istana anri kawan ulun lainni hang tumpuk Yuri karasa aku na panjara daya aku malayani Kristus. 14Nelang daya gana aku napanjara ngulah rama teka kawan ulun Kristen hang tumpuk yiti magin harap tatuu neu Alatalla magin heei iwara uweng budas kaingkam takut.15Samula naan papire teka here sa iwara Kristus daya rigat muar nelang hamen basual kude sa lainni iwara tujuanni kabar maeh.16kawan ulun yiri ngulah kalayiru daya here sinta Alatalla daya here karasa Alàtalla haut nugas aku nampan nantarang kabar maeh yiru bujur. 17Kude ulun lain iwara sa puang maeh here iwara ma kaparluan here, anri here baharap kaiyuh nammah kahanangenku hawuang panjara18Kude puang malu daya biar kalaawe haut natampalus anri tujuan sa maeh tatuu puang tujuan hala sika Kristus nawara pada sika aku sanang nelang aku sagar tatap kaingkam kala yiru 19Daya Aku karasa daya gana kawan doa naun nelang daya karawahen teka Roh Kristus Yesus aku sagar nabebas.20Sa nakahamenen nelang naharapku tatuu hanye yiru nampan ada budas aku hampe gagal hawuang tugasku kabalikani aku harap nampan ngalut neu mambatang tuu itati aku tatap heei hampe galis tenga daging amirueku welum atawa matei 21Daya ma aku tujuan pamelumku ekat Kristus amun Matei baarti untung.22Kude amun makai welum hang dunia yiti, aku tau nampalus pagawian sa labis bariran balalu aku puang karasa saawe sa harus napidiku. 23Aku najujut daya rueh masam aku sindi tatuu Nanan dunia yiti nampan tulak muneng baya Kristus Daya yiru sa panga maeh. 24Kude neu ma kaparluan naun samula labis maeh amun aku magun tatap muneng hang dunia.25Aku harap neu hal yiru sababni aku karasa aku tatap muneng baya pulaksanai katuluhni nampan tau ngarawah hawuang sanang parisayani. 26Daya yiru amun aku die mulek nunung naun sa haut ibaya anri Yesus Kristus sagar wahai tujuan kaingkam arai neu aku.27Nah sa mambatang itati hanye yeru naun welum manyu kala inun sa balalu daya kabar maeh neu Kristus yiru anri kalayiru ha'u aku tau panalu anri naun atawa puang Aku sagar karengei mansing Mira pakat nelang sameh-sameh bajuang ekat ma isa tujuan nelang isa kabahumen manyu kala kabar maeh teka Alatalla yiru.28Wuah naun saratang heei ada takut nadap kawan musuh naun anri kalayiru naun nantarang here himat talau nelang naun sagar manang, daya Alatalla raerai sa ngami kamanangan ma naun.29Daya Alatalla haut ngami ahilelu ma naun puang ekat nampan parisaya ma Hanye kude pada nampan ngaret kahanangen Ni 30Itati naun pada umba baya aku hawuang parjuangan sa sameh hanye yiru sa naun suah kadinung aku haut bajuang dahulu hie nelang sa magin tatap naparjuangku hampe itati kala san rengei naun itati.
Chapter 2Karandahen anri pihante Kristus

1Naun mansing, daya naun ibaya anri Kristus nelang naun parariu daya Kristus sinta naun, naun na ayak daya Roh Alatalla nelang naun ipasinta nelang pamalelu pamaahi anri sa lain.
3Ada ngulah ala inun-inun daya kaparluan diri raerai pakai mayumbung diri kabalikani wuah naun ma isaan anri randah atei nganggap ulun lain labis maeh teka diri naun raerai. 4Dinung kaparluan ulun lain ada ekat ngunu kaparluan diri raerai5Wuah kunuan nelang pikiran naun sameh kala Yesus Kristus,6Sabujurni hanye sameh anri Alatalla,kude hanye puang kaingkam kaadaanni sa Alatalla yiru harus napartahan dayani.7Kabalikani, hanye Napa's katuluhni balalu hanye sameh kakala erang kaulun Walah hanye budas sarupa murunsia nelang nadinung sarupa murunsia. 8Hanye nyarandah Diri nelang welum ngalut neu Alatalla hampe matei hanye yiru matei nabalasangar.9Daya yiru Alatalla ngenat hanye ambau-ambau nelang ngami ma hanye kuasa labis hante teka kawan kuasa sa lain.10Nampan neu mahorumat Yesus katantuluh ala welum sa hang surga, nelang sa hang ambau tane nelang sa hang kapit tane sagar nyambah hanye.11Here katantuluhni sagar mangaku Kristus Yesus yiru Tuhan , anri kalayiru Alatalla Ammah natawat.Nyahaya kala sahaya sa ngampi raai dunia12Daya yiru pulaksanai katuluh sa nasinta, kalawangun naun saratang ngalut neu lenganku hang tawuk aku naan hang penah-penah naun kala yiru labis lagi itati hang tawuk iparawit naun haut nasalamat anri takuten hampe neter. 13Daya Alatalla raerai sa bagawi hawuang Diri naun nampan ngulah naun rela nelang sanggup ngampi sanang atei Alatalla.14Tampalus kawan ala katantuluh puang anri bakutuk atawa basual. 15Kalayiru naun nantarang kawan anak Alatalla sagar puang nawada hang penah-penah ulun sa jahat anri badosa ware naun jari sahaya ma here sa nyahaya ngampi raai dunia .16Itegei anri kukuh ma kabar sa ngami pamelum takam ma anrauni Kristus yiru buktini parjuanganku puang kawai tuu eleh nelang pagawian naan hasilni.17Tau pada sagar nawunu nelang iraku jari kala parapah nahalui hang ambau inun sa nasarah naun ma Alatalla sagar naun parisaya ma hanye aku batarime kasih daya gana hal yiru nelang uma arai baya anri naun. 18Kalayiru pada wuah naun kaingkam sanang nelang umba arai baya anri aku.Hi Paulus ngutus Timotius anri Epafroditus.19Hawuang Alatalla Yesus, aku parisaya anri pangarawahenni hinang tuu ngutus hi Timotius nunung naun nampan Aku parariu daya kabar neu naun. 20Sabab yiru aku mahi raerai ulun sakala hanye, Isa mira kunuan pikiran anri aku nelang tuu-tuu mamikir kasanangen naun.21Katuluh sa lainni ekat ngurus kaparluanni raerai, puang kaparluan Kristus Yesus.22Naun raerai haut kadinung buktini hi Timotius tuu bariran hanye haut bagawi bahimat baya aku neu nampe kabar maeh teka Alatalla Kami rueh kala anak anri ammahni. 23Daya Sabab yiru aku baharap kaiyuh ngutus hanye udi aku karasa kalaawe parkarani die anri aku.24Aku parisaya anri pangarawahen ma Alatalla aku raerai pada puang kawan lagi sagar nunung naun.25Neu pulaksanai takam hi Epafroditus sa nautus naun pakai ngarawah aku ingkam ku parlu nampan nunyu hanye mulek lagi nunung naun hanye haut nengau aku hawuang pagawian nelang parjuanganku. 26Hanye kasungu tatuu anri pulaksanai katuluh nelang galisah daya naun haut karengei kabar hanye sakit.27Samula tuu sakit hampe kai matei, kude Alatalla malelo ma hanye nelang puang ekat ma hanye kude ma aku pada nampan Aku ada hampe diwi lagi hanang atei.28Yiru sababni magin hanye pada kabahumenku nampan nunyu mulek nunung naun nampan arai lagi amun naun panalu anri hanye nelang ateiku pada balalu marauh. 29Jari tarimeni hi Epafroditus hawuang Alatalla anri sanang atei sa mira kaparsayaan sa nahurmat katantuluh ulun sa kala hanye. 30Neu kaparluan pagawian Kristus hanye anematei hanye nyarah hewukni neu ngarawah aku hawuang ngaran naun.
Chapter 3Kristus kawituen kabujuren sajati

1Lawulawini, pulaksanai katuluh wuah naun arai daya naun haut mira baya anri Alatalla. Aku puang kaweatan ngulek inun sa haut nasurat ku ma naun dahulu yari daya hal yiru maeh tuu ma salamat naun. 2Mamaeh anri kawan ulun sa ngulah kawan hal sa jahat kawan ulun sa pantas naantuh antahu here mandasak nampan katuluh ulun nasunat. 3Padahal takam yiti kawan ulun sa haut marine sunat sa sajati puang here takam nyambah Alatalla anri naayak daya Roh Alatalla daya puang ngulah parisaya ma hal sa lahiriah.4Sabujurni aku pada tau itegei ma hal sa lahiraiah daya amun sa kaingkam hanye uweng tujuan ma hal- hal lahir labis lagi aku.5Aku nasunat tawuk baumur walu anrau aku nakayaan yalah erang kaulun Israel,teka suku Benyamin ; aku ulun Ibrani sajati hawuang ngalut nuu kawan hukum Yahudi aku samula ulun Farisi.6Hawuang basamangat tatuu hampe aku ngahanangen ungkup Alatalla , amun nakakira teka hukum Taurat aku puang nawada.7Kude daya Kristus balalu katuluhni sa dahulu yiru anggapku ngami kauntungan itati jari isa karugian.8Puang ekat kawan yiru ala katantuluh uras naanggapku kawan hal sa ekat ngampi rugi sa namilikku itati labis baharaga hanye yiru kataru Yesus Kristus Alatallaku gana Kristus aku haut napas ala katantuluhni aku nganggap yiru rateh eleh nampan kaiyuh Kristus.9Aku kahaba wuang Kristus puang wuang kabujurani raerai ngakalini mitah lalan ngalut nuu ma hukum Taurat itati aku naan kahaba hingka hukum Taurat balalu mitah iman wuang Kristus, yalah kabanaran hingka Alatalla nelang pidasar iman takam.10Sakira aku kaiyuh kataru hanye sa kuasa nyamelum hanye teka pampatei aku sinni umma ngaret kahanangen baya hanye nelang jari sameh kala hanye hawuang hal pampatei. 11Nelang aku harap Aku raerai sagar nasamelum kamulek teka pampatei.Mahadapan herauan Surgawi12Aku puang kaeau aku haut bahasil, atawa haut jari paruna kude aku saratang ngakali marabut sa nasadia daya Kristus Yesus daya hanye haut rabutni aku ngulah jari milikni.13Pulaksanai katuluh aku kapinuu puang kaingkam haut kaiyuh narabutni kude naan sa naulahku hanye yiru aku puang ngitung sa naan hang wading aku bahimat ngakali ngaiyuh inun sa naan hang hadapanku. 14Yiru sababni aku puang taduh haut kaiyuh hadiah yalah herauan surgawi hingka Alatalla hawuang Yesus Kristus15Takam katuluh sa haut dewasa manyu rohani batingkah laku kalayiru kude amun hang penah naun sa padapat lain himat Alatalla sagar manarang ma naun.16Kude hal yiti wuah napantaru takam harus tatap welum ngalut aturan sa haut napakai takam hampe itati.17Pulaksanai katuluh ware naun isuntuh aku, haut ngami suntuh sa bujur daya yiru pantaru mamaeh kawan ulun sa umba ngalut suntuh kami yiru.18Sababni naan ulun rama sa pamelumni nanrusak arati pampatei Kristus hang balasangar aku haut gaha iwara kisahni ma naun hampe taati nakisah anri nungkau.19Pamelum kawan ulun kalayiru sagar jumpuh hawuang kabinasaan, sabab Alatalla here hang wuntung here,kawan sa hal ngumangan daya here ekat mamikir kawan hal dunia yiti20Kude takam samula warga Karajaan surga teka yiru pada raja panyalamat sa naanrei takam Alatalla Yesus Kristus 21Tenga takam sa maleme nelang tau hansur yiti sagar naubah daya Kristus jari kala tengani raerai sa mulia Hanye tau ngulah daya naan kuasaNi Kristus pakai nyatalau ala katantuluh.
Chapter 4Kawan patitahni

1Daya yiru pulaksanai aku katuluh sa nasinta anri kasungu anri naun, Naun jari kaegahen ngulah aku arai ,mindri anri tuu-tuu parisaya ma Alatalla .2Aku ilaku pulaksanai hi Euodia anri hi Sintikhe welum bulat atei kawan ulun sa mira kaparisayaan. 3Aku laku ma hengau anri kawan hengau satia, naun ngarawah kawan wawei sa haut bagawi bahimat baya aku neu iwara kabar maeh,sameh pada hi Klemens anri katuluh ulun lainni sa bagawi baya aku, kawan ngaran here naan hawuang buku ulun welum.4Saratang arai atei daya naun haut welum mira baya anri Alatalla. hinra lagi aku kaeau, ware arai!5Elahni here tau kadinung ulah gawi naun sa maeh. Alatalla haut riet. 6Ada khawatir neu kawan inun hene hawuang katuluh hal. ware naun badoa Sarah pilakuan inun sa naparlu naun wara yiru saratang ma Alatalla ngantuh tarime kasih. 7Ware kasanangen teka Alatalla sa puang tau napantaru daya murunsia sagar nyaga atei sa haut mira baya Yesus Kristus.8Pijumpuhanni pulaksanai katuluh, hawuang pikiran naun makai kawan sabaharaga,sa patut natawat hanye yiru kawan hal sa bujur , sa tahurumat , sa adil nelang maeh.9Tampalus inun sa haut napaajar, nelang natarime, nasarengei, anri na dinung kawan pagawi hingka lenganku daya Alatalla putut kasanangen sagar nyinrah naun.Hi Paulus batarime kasih ma ulun sa parisaya hang Filipi.10Aku kaingkam tuu sanang hawuang pamelum ku sa mira baya anri Alatalla hampe taati, itaati naun sampat lagi mamikir kaadaanku sa nabahumku yiru jaka naun puang kaitung aku naun samula ngitung ngatawani aku, kude naun puang uweng kasampatan .11Aku iwara yiti puang daya aku kakurangen, daya aku haut paajar ngingkam sukup anri inun sa naan.12Aku haut kaingkam welum saraba bakakurangen, nelang pada welum anri bakalabihan aku haut kataru rahasiani neu nadap kaadaan sa kalaaweleh hau sanang marauh hau kaadaan paua lagi welum hene duit atawa mahi duit.13Aku makai kuasa sa ngami Kristus maaku aku uweng kakuaten neu nadap katuluh wangun kaadaan.14Kude naun haut ngarawah aku yiru haut maeh anri hamen babagi kasusahenku. 15Hanyu haut karasa anri dinung ulun Filipi,hang tawuk Kabar maeh yiru, naun raerai karasa tawuk aku nanan Makedonia dahulu hie ekat naun hamen babagi kasusahen anri aku hawuang hal ngami anri narime, kacuali hanyu.16Tawuk aku hang Tesalonika, naun haut ngirim bantuan ma aku puang ekat hinra ngirim kaparluan ma aku.17Yiru puang baarati ekat hamen marine pangamian, sa naahengku yiru nampan Aku kadinung hasilni sa nammah kauntungen ma naun.18Aku haut marine katuluhni, labis teka sukup. Katuluh pangamian sa nakirim naun ma aku haut natarimeku mitah hi Epafroditus kawan pangamian teka naun yiru jari parapah sa enguh samarbak, sa nasarah nelang anri kasanangan atei ma Alatalla.19Alatalla sa nasambahku hanye sagar nyansukup kawan kaparluan naun anri katauen hawuang Yesus Kristus. 20Tawat ma Alatalla anti Ammah takam hampe kalalawahni.Amen21Hampe tabeku ma naun katuluh ulun wat Alatalla sa mira baya anri Yesus Kristus nelang tarime pada tabe teka kawan pulaksanai sa naan baya anri aku hang yiti.22Katantuluh ulun wat Alatalla hang tumpuk yiti samambatang here sa teka istana Kaisar ngirim Tabe ma naun. 23Anugerah hingka Alatalla Yesus Kristus mambarkat pulaksanai katuluh Amen.

Colossians

Chapter 1Tabe teka hi Paulus

1Teka hi Paulus sa jari rasul Yesus Kristus daya kabahumen Alatalla, anri teka hi Timotius pulaksanai isaiman takam.2Nuju kawan ulun barasis isaiman sa satia wuang Kristus hang Kolose. Anugerah mahanyu anri damai sejahtera teka Alatalla Amah takamDoa anri Antuhan Syukur hi Paulus3Hantek badoa mahanyu, kami basyukur eleh ma Alatalla, Amah teka Tuhan takam Kristus Yesus,4Daya kami karengei hal imannu wuang Yesus Kristus anri sinta sa naan witu hanyu neu ma katuluh ulun barasis. 5Iman anri sinta yiru naan daya pangharapen sa nasadia mahanyu hang surga, sa haut hanyu rengei wuang firman kebenaran, hanyeyiru Injil. 6Injil yiru haut hampe mahanyu likan haut hampe ma itar dunia anri Injil iri balalu ngahasil mua anri munge, sameh ialah sa bakajadian hang helang hanyu, hantek anrau hanyu nyanrengeini anri kataru anri ahilelo Alatalla wuang kebenaran.7Hanyu haut paajar iri teka hi Epafras, tawari isapelayanan kami sa nasinta, sa haut jari Walah Kristus sa satia ma hanyu. 8Hanyelah sa haut iwara ma kami hal sintanu wuang Roh.9Daya yiru, hantek anrau kami nyanrengeini, kami puang ta'u tarie laku doa ma hanyu anri ilaku nampan Tuhan ngampenu hanyu anri pangataruen ma kabahumen-Ni wuang katuluh hikmat anri pangataruen rohani. 10Anri kalayiru, hanyu kaiyuh welum anri sara sa patut hang hadapan Tuhan, ngampiaray-Ni wuang katuluh hal, ngampihasil wua wuang gawian sa maeh, anri tumu wuang pangataruen ma Alatalla.11Samoga hanyu nakuatkan anri katuluh kakuaten sasuai anri kamuliaan kuasa-Ni nampan hanyu kaiyuh katuluh katekunan anri kasabaran anri sukacita. 12Basyukurleh ma Alatalla Amah sa haut ngulah hanyu ngampenu syarat neu narime bagian teka warisan kawan ulun barasis wuang raai.13Hanye haut ngalapas tamam teka kuasa maiyeng balalu minah takam ma karajaan Anak-Ni sa nasinta. 14Wuang Hanye, takam haut natewuh, itah pangampunen entu dosa-dosa takam. Kristus sa Tarutama wuang Katuluh Hal15Hanye manyarupai Alatalla sa puang kadinung, sa pangatueh hang katuluh ulahan.16Daya, dagana Hanye, katuluh sa naan hang surga anri hang bumi naulah, sa kadinung anri sa puang kadinung, maeh takhta, kakuasaan, pamarentah, atawa panguasa. Katuluh bana haut naulah itah Hanye anri neu Hanye. 17Hanye haut naan sahuaan sa lainni naan, anri katuluh bana nasanga sindrah hang wuang Hanye.18Hanye ialah ulu teka tenga, hanyeyiru jemaat. Hanye pada ialah sa awal, sa pangatueh hingka helang ulun Matei nampan Hanye jari sa utama teka katuluh hal. 19Daya, Alatalla ngunu nampan katuluh kapenuan-Ni muneng wuang Hanye. 20Mitah Hanye, katuluh hal nadamaikan anri Hanye kerai, maeh sa naan hang bumi atawa hang surga, hanyeyiru naperdamaikan itah ira-Ni sa tapawak hang entu kakau salib.21Hanyu dahulu nasanawit, bamusuh anri Alatalla wuang pikirannu, anri ngulah gawian sa raat, 22wayah yina hanyu haut nadamaikan anri tenga jasmani Kristus mitah kapateian-Ni pakai nganyarah hanyu nampan jari sasarahan sa barasis, maeh, anri puang murun hang hadapan Alatalla. 23Jari, tatapleh hanyu muneng wuang iman, kokoh, anri taguh, puang kaiyuh nagagunsang teka pangharapen Injil sa hanyu rengei, sa haut nasiar ma katuluh sanaulah hang kapit langit, sa dayani aku, hi Paulus, balalu jari walah.Palayanan hi Paulus ma Jemaat24Itati, aku tuu miaray wuang kararaenku Daya hanyu hang wuang dagingku aku ngansukup inun sa kakurangen wuang kararaen Kristus, daya tenga-Ni, hanye jamaat. 25Aku jari walah jamaat sasuai anri gawian sanasarah Alatalla ma aku nampan hanyu kaiyuh ngasiar firman Alatalla anri sapenuni. 26Itilah rahasia sa nasandina teka zaman ma zaman anri teka generasi ma generasi, kude sa wayahyina haut nasantarang ma kawan ulun barasis-Ni. 27Alatalla hamen nantarang ma here kalaawe tatauni rahasia sa mulia iri hang helang kawan bangsa lain, daya Kristus naan hang wuang hanyu, hanye pangharapen teka kamuliaan.28Kami ngasiar hal Hanye nelang nagur anri ngajar katuluh ulun anri hikmat hampe kami kaiyuh ngenei katuluh ulun jari dewasa wuang Kristus. 29Neu yirulah, aku pada bahimat, bajuang sasuai anri kuasa-Ni sa bagawi hang wuang aku.
Chapter 2

1Daya, aku hamen hanyu karasa tuu weat parjuangan sa haut aku ulah neu hanyu, anri neu here sa naan hang Laodikia, anri neu katuluh ulun sa huan suah panalu langsung anri aku. 2Ahengku nampan atei here tahibur anri natampiisa wuang sinta hampe here naan katuluh kasugihan sa baasal teka jaminan ma pangertian anri pangetahuan teka rahasia Alatalla, hanye Kristus raerai. 3Wuang hanye, nasandina katuluh harta teka hikmat anri pangetahuan.4Aku iwara hal iri nampan mahi ulun sa sagar ngulenu anri bahual sa rengeini ialah masuk akal. 5 Daya, kude tenga jasmaniku mahi bayanu, aku pada naan bayanu wuang roh, anri aku miaray kadinung hanyu ngunu sa maeh anri imannu sa taguh wuang Kristus.Tarusleh Ngiring Kristus Yesus6Jari, daya hanyu haut marine Yesus Kristus sebagai Tuhan, welumleh saratang wuang Hanye, 7bawakat anri amuanleh tenganu wuang Hanye, ampitaguh imannu kala sa haut nasiar ma hanyu, anri natampenuleh anri surahan sa basyukur.8Baati-atileh nampan ada naan isakaulun sa ngajar hanyu anri filsafat sa puang badiran anri sa ngampitawang, sa baasal teka adat murunsia anri kawan roh dunia, sa puang teka ajaran Kristus. 9Daya, wuang Hanye muneng katuluh kapenuan kailahian sa welum wuang wujud jasmani.10Hanyu haut jari penu wuang Hanye, sa hanyeyiri ulun entu katuluh pamarentah anri panguasa. 11Wuang Hanye, hanyu pada nasunat, puang makai sunat sa naulah daya tangan murunsia, kude anri sunat sa naulah daya Kristus, hanyeyiru anri netek tenga kabahumen sa badosa. 12Wuang baptisan, hanyu napasar baya anri Kristus, anri pada nabangkitkan sindrah Hanye mitah imannu Alatalla sa ngabangkitkan hanye hang helang ulun matei.13Kude biar dahulu hanyu haut Matei wuang palanggaran-palanggarannu anri kabahumennu sa puang basunat, Alatalla ngulah pamelumnu baya Hanye sa haut Hanye mangampuni katuluh palanggaran takam. 14Hanye puang jari ngulah surat utang anri nuntut pakai aturan sa tau ngulah hubungan takam anri Alatalla rusak. Hanye haut ngalapni anri ngagawini hang entu kakau salib. 15Hanye nantalau kawan pamarentah anri panguasa, balalu ngulah here mangan daya Hanye manang mitah entu kakau salib.Ada Uma Aturan-Aturan sa Naulah Murunsia16Daya yiru, ada maladar isakaulun pun sa ngahakimi hanyu anri masalah pangutaan anri sanaoot atawa anrau raya kaagamaan, parayaan wulan way atawa anrau sabat. 17Katuluhni yiru ekat amma ma hal sa sagar hawi die, kude wujud sa tuuni hanye Kristus.18Ada maladar ulun sa katuju ngulah ialah maeh atei sa Palsu anri ipapura nyamah ma kawan malaikat. Here ialah kawan ulun sa katuju anri paninungan ma hal-hal sa aneh hampe ngulah pikiran here sakah daya pamikiran sa duniawi. 19Ulun sa kalayiru puang nuu ma Ulu. Ulu hanye sa nyanga katuluh tenga, anri katuluh tenga na tampiisa daya kapanan ta'ulang anri daging, katuluhni yiru tumu daya ulahan teka Alatalla.20Dami baya Kristus hanyu haut matei teka roh-roh dunia, dayainun ialah hanyu sameh tatap wat dunia,nuu ma aturan-aturan kala: "Ada negei iri, ada inam yiru, anri ada uah yiru"? 22Aturan-aturan iri sagar wawai dami naalut daya aturan-aturan yiru naulah daya parentah anri ajaran murunsia. 23Aturan-aturan kala yiru dinungni ialah bijaksana anri ialah sameh samayang kude kabahumeni pakai ma tengani raerai anri maeh atei sa ipapura nelang ngampirara tenga. Kude, katuluh yiru mahi dirani salain numa ekat pakai ngampipuas tenga daging.
Chapter 3Welum sa Wau wuang Kristus

1Dami hanyu haut naamuan baya Kristus, antaraleh hal-hal sa hang entu, muneng Kristus muneng, maharung hang tuhi kawan Alatalla. 2Napikirleh kapanan hal sa hang entu, puang kapanan hal sa hang bumi. 3Daya, hanyu haut matei anri welumnu nasandina sindrah Kristus wuang Alatalla. 4Hantek Kristus, sa hanyeyiri welumnu, nantarang tenga-Ni hang pihawian Kristus sa karueh kalini. Hanyu pada sagar nasantarang wuang kamuliaan sindrah anri Hanye.5Daya yiru, napatei sifat inun pun sa baasal teka duniawinu, hanyeyiru, idapa ibela, gawian sa maraat, hawa nafsu, kabahumen sa raat, anri sarakah, sa ialah sameh kala nyamah ma barhala. 6Hal-hal Itilah sa ngulah marikang Alatalla Dami hawi. 7Dahulu, hanyu pada ngagawini hantek hanyu magun welum hang wuangni. 8Kude, itati, umpeleh Katuluh yiru: Panyangitan, kamurkaan, kakuaren, fitnah, anri paneran murun teka wawanu.9Ada sameh ipusu daya hanyu haut napas murunsia lawahnu baya anri ulahan-ulahanni. 10Napakaileh murunsia wau, sa natampiwa'u eleh wuang pangataruen sasuai anri gamar teka Sangulahni. 11Wuang hal iri, mahi lagi ulun Yunani, atawa ulun Yahudi, ulun sa nasunat anri sa puang basunat, ulun Barbar atawa ulun Skit, walah atawa ulun merdeka, kude Kristus hanyelah katuluhni anri wuang katuluh.Welum sa Wau Anri Sasameh12Jari, ialah kawan ulun sa napidi Alatalla, sa barasis anri sa nasinta, sapatutni welumnu penu ahilelo, ramah, maeh atei, puang kasar, anri sabar. 13Sabarleh isakaulun anri sa lain, nelang sameh bamaapan dami naan isakaulun sa bahala anri sa lain. Sameh ialah Tuhan sa haut narime anri mangampuni hanyu, kalahie pada hanyu harus mangampuni. 14Hang entu yiru, nasalehupleh sinta, sa napakai ngahuruk anri sampurna.15Elahni damai sejahtera Kristus ngalelo ateinu daya daganayirulah hanyu naherau nampan jari is a tenga, anri Basyukurleh. 16Elahni inun sanaeau Kristus muneng hang wuang hanyu, nampan anri katuluh hikmat hanyu mangajar anri manasehati isakaulun anri salain, banyanyi nelang bamazmur, nawat pakai lagu-lagu, manyanyi lagi rohani, Katuluhni penu antuhan syukur hang wuang ateinu ma Alatalla. 17Inun pun sa hanyu gawi, inunkah yiru panerannu atawa ulahannu, nagawileh katuluh yiru wuang ngaran Tuhan Yesus, nelang ngantuh syukur ma Alatalla Amah, mitah Hanye.Welum sa Wau wuang Lewu Rean18Kawan matueh wawei, nu'uleh ma matueh upunu kalaawe saharusni wuang Tuhan. 19Kawan matueh upu, nasintaleh matueh waweinu nelang ada ngulah kasar ma here.20Kawan iya, ngalutleh ma ulun matuehnu wuang katuluh hal daya hal yiru sa ngampiaray Tuhan.21Kawan Amah, ada ngulah kawan iyanu sangit nampan here ada mahanang atei.22Kawan walah, nuuleh ma kawan tuannu sa naan hang dunia iri wuang katuluh hal. nagawileh yiru puang daya hantek here ganyah kadinungnu nampan neu ngampiaray here kude anri tulus atei daya takut ma Tuhan. 23Inun sa hanyu ulah, naulahleh anri sapenu atei ialah neu ma Tuhan anri puang neu murunsia, 24Daya hanyu karasa ialah teka Tuhan hanyu sagar narime warisan ma upanu. Kristus Tuhannu sa rahat hanyu layani. 25Daya, ulun sa ngulah hala sagar narime balasan ma kahalaen sa naulahni anri mahi sa nakasualikan.
Chapter 4

1Kawan tuan, naulahleh kawan walahnu sa bujur anri adil daya hanyu pada naan Tuan hang surga.Hal-Hal sa Harus Naulah2Ngunuleh wuang doa, nelang bajaga-jaga anri basyukur. 3Laku doa pada pakai kami nampan Alatalla nguka anawang ma firman hampe kami kaiyuh nantarang rahasia Kristus, sa dayani aku tahukum. 4Badoaleh nampan aku kaiyuh natahampe anri jalas kalaawe saharusni aku bapaner.5Welumleh bijaksana ma kawan ulun luar anri makai kasempatan samaeh-maehni. 6Elahni antuhannu penu anri sinta, ialah sameh nabumu anri rangi, nampan hanyu karasa kalaawe saharusni ngajawab katuluh ulun.Salam teka hi Paulus anri kawan Ulun sa Baya AnrihanyeHi Tikhikus sagar mangesah katuluh habar hal aku. Hanye ialah pulaksanai isaiman takam sa nasinta, walahan sa ngunu, anri hengau bagawi wuang Tuhan. 8Aku ngirimni mahanyu nampan hanyu karasa wangun kami anri nampan hanye kaiyuh ngampikuat ateinu. 9Hanye sagar hawi anri hi Onesimus, pulaksanai isaiman takam sa satia anri sa nasinta, isakaulun teka helang hanyu. Here sagar iwara mahanyu katuluh hal sa terjadi hang iti.10Hengauku sa sameh tahukum, hi Aristarkhus, ngirim tabe pakainu, kalahie pada hi Markus, aken hi Barnabas, sa hal hanye hanyu haut narime patunjuk; Samutleh hantek hanye hawi nuju hanyu. 11Pada tabe teka Yesus, sa naherau Yustus. Hang helang hengau sapalayananku neu karajaan Alatalla, ekat here itilah sa baasal teka pulau ulun sanasunat, anri here haut ngulah aray maaku.12Hi Epafras, pulaksanai isaiman, walah Kristus Yesus, pada ngirim tabe neunu. Hanye tatap ngunu wuang doa ma hanyu nampan hanyu kaiyuh wigas minri anri naan iman penu wuang katuluh kabahumen Alatalla. 13Aku kaiyuh ngami kasaksian kalaawe hanye haut hene kararaen daya hanyu anri here sa naan hang Laodikia anri Hierapolis. 14Hi Lukas, dokter sa nasinta, anri hi Demas pada ngirim tabe mahanyu.15Natahampe tabeku ma kawan pulaksanai isaiman hang Laodikia, anri ma Nimfa anri jamaat sa naan hang lewuni. 16Udi Surat iri natahampe ma hanyu, natahampe pada jamaat Laodikia. 17Iwara ma hi Arkhipus, "Natantauleh nampan hanyu kaiyuh ngampiluput tugas pelayanan sa haut hanyu tarime teka Tuhan."18Aku, hi Paulus, nyurat tabe iri anri tanganku raerai. Itungleh aku rahat tahukum. Ahilelo Alatalla ngiring hanyu.

1 Thessalonians

Chapter 1

Tabe andri Ucapan Syukur Paulus 1Hingka Paulus, Silwanus, andri Timotius ma ungkup hang Tesalonika, sa naan wuang Alatalla Amah andri wuang Tuhan Yesus Kristus. Anugerah andri damai ngiring hanyu.2Kami aray basyukur ma Alatalla neu hanyu katuluhni, andri ngantuh ngarannu wuang doa-doa kami, 3nelang ngitung gawian iman, usaha kasih, andri katekunen pangharapannu hang wuang Tuhan takam, Yesus Kristus, na hadapan Alatalla andri Amah takam.4Kawan pulaksanai sa na hayang Alatalla, karasa naun bahwa Hanye haut midi hanyu. 5Deya, Injil* kami hawi ma hanyu puang ekat wuang kata-kata ai, tatapi wuang kuasa, wuang Roh Barasis*, andri nelang penu kayakinan; ialah sa hanyu karasa kawan ulun sa kala'awe kami yena hang helang naun, pakai kapentingan hanyu.6Hanyu haut jari kawan ulun sa ngalut kami andri Tuhan deya hanyu haut narime firman wuang rama rara andri aray teka Roh Barasis, 7nampan hanyu jari taladan ma katuluh ulun parasaya hang Makedonia andri Akhaya.8Deya, hingkanu firman Tuhan bergema puang ekat hang Makedonia andri Akhaya, pada jua hang satiap oneng, imannu ma Alatalla haut tasebar hampe kami puang sah ngantuh kawan inun lagi. 9Deya, here re'erai haut bakisah hal kami, nelang ialah naun narime kami, andri kalaawe hanyu haut iwaleng ma Alatalla teka kawan berhala* pakai malayani Alatalla sa welum andri bujur, 10andri pakai ngandrei Iak-Ni hawi hingka surga, sa haut na amuan hingka penah ulun matei, yaitu Yesus, sa manyalamatkan takam hingka murka sa ka'i hawi.

Chapter 2

1Pelayanan Paulus ma Ungkup hang Tesalonika Kawan pulaksanai, hanyu re'erai karasa bahwa kami nunung hanyu puang sia-sia. 2Biar kami rara dahulu ni, ialah sa hanyu karasa, naaniaya andri nahina hang Filipi, kami tatap he'ei hang wuang Alatalla neu mambaritakan Injil* Alatalla ma hanyu hang helang rama ni perlawanan.3Deya, patataan kami puang hengka kesesatan, ketidakmurnian, atawa hengka kepalsuan, 4kude nyalah kami haut na satuju daya Alatalla pakai nampihabar Injil, kayeru ai kami bapaner, puang neu nampi aray atei murunsia, kude pakai nampi aray atei Alatalla sa manguji atei kami.5Kami ang suah hawi andri paner sa marayu, kala sa hanyu karasa, atawa pakai nampi tatau kami - Alatalla jari saksi kami. 6Kami pada puang ngantara pujian teka murunsia, pada teka hanyu atawa hingka ulun sa lain, padahal nyalah kawan rasul Kristus, kami ta'u manuntut ni teka hanyu.7Nyatani, kami maeh ma hanyu, iyalah kala isa ineh sa pangempu kawan iak ni re'rai. 8Jari, wuang kasih hayang sa hante ma hanyu, kami hamen ngami ma hanyu puang ekat Injil*Alatalla, sika pada pamelum kami yena daya kami hayang tu'u ma hanyu. 9Deya, itung nu, kawan pulaksanai, usaha andri gawian weat kami, kala awe kami bagawi ka andrau ka malem nampan kami puang jari beban ma hanyu hantek kami nampihabar Injil* Alatalla ma hanyu.10Hanyu nyalah kawan saksi, andri kairu pada Alatalla, nelang suci ni, bujur, andri mahi celani kami welum hang helang hanyu sa parasaya. 11Nyalah hanyu haut karasa, kami matataan, mahibur, nunyu hanyu asing-asing, nyalah kala amah ma kawan iak ni re'rai, 12nampan hanyu welum nu'u aheng Alatalla sa nerau hanyu ma wuang karajaan andri kamuliaan-Ni re;rai.13Kami pada salalu basyukur ma Alatalla daya hal yena, yalah hantek hanyu narime firman Alatalla, sa haut hanyu karengei teka kami, hanyu narime ni puang daya na eau murunsia, tapi nyalah sa patut ni, yaitu eauan teka Alatalla sa rahat bagawi hang helang hanyu, kawan ulun parasaya.14Kawan pulaksanai, hanyu haut jari kawan ulun sa ngalut kawan ungkup Alatalla wuang Yesus Kristus sa naan hang Yudea daya hanyu pada haut mangalami rara sa sameh, sa naulah daya kawan ulun teka bangsanu re'rai, nyalah kala sa here ka ingkam hingka kawan ulun Yahudi 15sa haut munu Tuhan Yesus anri para nabi,* nelang nampihulu kami. Here puang nampi aray Alatalla anri nawan katuluh ulun. 16Here nguring kami bapaner ma kawan ulun sa lain ulun Yahudi neu here ta'u na salamatkan. Kala yeru eleh here nampipenu dosa here, kude yeru murka haut minau ma amau here katuluhni. Aheng hi Paulus neu Nunung molek ma Ungkup Tesalonika17Kawan pulaksanai, udi haut kami napisah anri hanyu erang itus - tenga ai, puang secara roh - 18Daya, tamam rindu anri kami hamen tatu;u panalu hanyu, magin ni aku Paulus, haut pire kali, tapi iblis nahalang kami. 19Deya hie sah harapen, piarayan, atawa ka esunan kami na hadapen Tuhan Yesus hantek Hanye hawi? ang hanyu? 20Hanyulah kemuliaan anri piarayan kami.

Chapter 3

1Habar Maeh teka Timotius hal Ungkup hang Tesalonika Daya yeru, hantek kami haut puang tahan lagi, kami ipakat neu muneng re'rai hang Atena, 2anri ngutus hi Timotius, pulaksanai kami anri pelayan Alatalla, anri kapanan hengau sagawian kami wuang Injil Kristus, nuju hanyu pakai nampikuat anri ipatataan hanyu takait anri imannu, 3nampan ada ka isapun sa na goyahkan daya kararaan yena,. Deya, hanyu re'rai karasa bahwa takam memang haut na tantukan kalairu.4Ekat ni, hantek kami baya hanyu, kami haut iwara eleh ma hanyu bahwa takam sagar narime rara, maka yerulah sa haut bakajadian nyalah sa hanyu karasa. 5Deya iru, dami aku haut puang ka'ule lagi, aku mangutus pakai mangarasa imannu. Aku takut, hie karasa hi penggoda haut mamikat hanyu balalu usaha kami jari sia-sia.6Ekat ni wayah ina, Timotius haut waleng ma kami udi teka unengnu, nelang haut ngenei habar maeh hal iman anri kasihnu ma kami, bahwa hanyu selalu nyimuh kesah sa maeh hal kami anri rindu panalu kami, nyalah kami pada rindu hamen panalu hanyu. 7Maka yeru, kawan pulaksanai, wuang katuluh kasusahan yena, kami tahibur dayanu mitah imannu.8Wayah ina, kami welum pabila hanyu mindri taguh wuang Tuhan. 9Deya, antuhan syukur inun sah sa kaiyuh kami persembahkan ma Alatalla daya hanyu, pakai nahurup katuluh aray sa kami rasakan na hadapa Alatalla daya hanyu? 10Ka andrau kami badoa anri bujur-bujur neu kami ta'u panalu hanyu lagi, nampan kaiyuh nampilangkap sa masih kurang ma imannu.11Wayah ina, elah ni Alatalla anri Amah re'rai, anri Yesus, Tuhan takam, sa ngarah lalan kami nuju hanyu. 12Kiranya Tuhan nampijari hanyu batumuh anri penu wuang kasih neu ma sa lain, anri ma katuluh ulun, nyalah inun sa haut kami ulah ma hanyu. 13Kiranya hanye nampi taguh ateinu puang bacacat wuang kasucian na hahadapan Alatalla anri Amah takam hantek Tuhan takam hawi die, Yesus, baya kawan ulun kudusni.

Chapter 4

Pamelum sa Nampiaray Alatalla 1Ahirni. kawan pulaksanai, kami ilaku anri ipatataannu wuang TuhanYesus nampan nyalah sa haut hanyu tarime teka kami hal kala awe hanyu harus welum anri nampiaray Alatalla, naulah leh iru bujur-bujur. 2Deya, hanyu karasa perintah-perintah inun sa haut kami wara ma hanyu mitah kuasa Tuhan Yesus.3Deya, atilah sa na kahakunen Alatalla: pengudusanmu*, bahwa hanyu mahulu hingka percabulan; 4daya hanyu asing-asing karasa kalaawe menguasai tengaknu re'rai wuang kakudusan anri kahormatan, 5puang wuang gairah sa penu nafsu nyalah kala kawan ulun sa puang kataru Alatalla, 6nampan ada naan isapun sa malanggar anri manipu pulaksanai ni wuang hal yena. Deya, Tuhan adalah panyamaleh hingka katuluh yena, nyalah kala sa kami iwara sa hu'anni anri kami paringatkan bujur-bujur ma hanyu.7Alatalla nerau takam puang neu sapuangbarasis, sabalikni nampan takam welum barasis. 8Maka deya iru, hie pun sa manolak ajaran yena, puang manolak murunsia, tapi manolak Alatalla, sa ngamik Roh Barasis-Ni* mahanyu.9Ekatni, hal kasih patawarian, hanyu puang parlu isa kaulun pakai nyurat ma hanyu daya hanyu re'rai haut na ajar Alatalla neu pangalelu. 10Puang ekat iru, hanyu haut manggawini ma katuluh pulaksanai sa naan hang Makedonia. Kude yeru, Kawan pulaksanai, kami ilaku tatu'u ma hanyu nampan hanyu magin lagi ngulahni, 11anri bausaha neu welum tanang, urusleh urusan-urusannu re'rai, anri bagawileh pakai tangannu re'rai, kala sa haut kami ajar ma hanyu, 12nampan hanyu kaiyuh manjalani welum sa patut na hadapan kawan ulun luar anri puang kakurangen inun-inun. kahawian Tuhan13Kawan pulaksanai, kami ang hakun hanyu puang karasa hal kawan ulun sa haut matei nampan hanyu puang badukacita nyalah kawan ulun sa mahi pangharapan. 14Deya, dami takam parasaya bahwa Yesus haut matei balalu amuan pudi, takam pada parasaya bahwa Alatalla ka'i mangumpulkan here sa matei hang wuang Yesus baya anri Hanye. 15Kami kaeau hal yena ma hanyu anri firman Tuhan, bahwa takam sa lagi welum, sa masih naan hampe Tuhan hawi, puang sagar mandahului here sa haut matei.16Tuhan re'rai ka'i minau teka surga anri maharek, lengan teka penghulu malaikat, anri lengan terompet Alatalla, anri kawan ulun sa matei wuang Kristus ka'i amuan badahulu.17Balalu, takam sa lagi welum, sa masih muneng, ka'i naenat sindrah wuang awan-awan baya here neu panalu anri Tuhan hang udara, kalayerulah pada takam dieni baya Tuhan salawahan. 18Dayairu, hiburleh isa anri sa lain anri kawan paneran yena.

Chapter 5

Basiapleh pakai kahawian Tuhan 1Wayahyena, Kawan Pulaksanai, hal wayahni anri zamanni, puang sah nasurat ma hanyu. 2Deya, hanyu re'rai bujur-bujur karasa bahwa Tuhan ka'i hawi ialah pangalat hawi penah malem. 3Hantek kawan ulun kaeau, "Damai anri aman," kabinasaan ka'i hawi ma here bakajut, ialah sameh hanang here wawei sa hamen nganak, anri here ang bakalan panai nempat.4Kude, kawan pulaksanai, hanyu puang welum wuang maiyeng nampe anrau yeru hawi nunung hanyu ialah hi pangalat. 5Hanyu katuluhni ialah kawan iak ra'ay anri kawan iak kaandrau. Takam yena puang ba'asal hingka alam kamalem atawa pulau sa maiyeng. 6Dayairu, ada takam mandre ialah kala ulun sa lain, ware takam tatap kaelan anri waspada. 7Ulun sa mandre, mandre malem andrau anri ulun sa mabuk, pada mabuk malem andrau.8Kude, deya takam hi kawan iak kaandrau, hayo takam sadar, mamakai lama zirah, iman anri kasih, nelang mamakai ketopong pangharapen ma kaselamatan. 9Alatalla puang kalewa takam neu mangalami murka, kude neu narime kaselamatan mitah Tuhan takam, Yesus Kristus, 10sa haut matei neu takam nampan takam, rahat kaelan atawa tapa andre, kaiyuh muneng baya-Ni. 11Deya iru, tampikuatleh isa anri sa lain nelang saling nampiamuan iman, kala sa rahat hanyu ulah wayah yena. Tataan Pangalisan anri Tabe12Kawan pulaksanai, kami ilaku ma naun neu manghormati here sa bahimat bagawi hang helangnu, anri sa mamimpin wuang Tuhan, anri sa managurnu. 13Hargailah here bujur-bujur wuang kasih deya gawian here. Welumlah irakat isa anri sa lain. 14Kami baharap ma hanyu, kawan pulaksanai, tagurleh here sa welum tu'u maule, tampi kuat here sa maleme atei, awatleh here sa maka ahi, anri basabarleh ma katuluh ulun.15Nakatawanilah nampan ada naan ulun sa nyamaleh maraat anri maraat, sabalikni bausaha eleh ngulah pamelum sa maeh hang helangnu pakai katuluh ulun. 16Welumleh anri aray! 17taruslah badoa! 18Antuh syukurleh wuang masam hal. Deya, yerulah sa nakunu Alatalla ma hanyu hang wuang Yesus.19Ada nampare apui Roh!* 20Ada nantau ime kawan nubuat!* 21Kude, na ujimasam hal! Tegeileh inun sa maeh! 22Mahulu hingka katuluh sa maraat.23Bahara, Alatalla sa damai sejahtera yeru nampibarasis hanyu katuluhni. Kiranya roh, jiwa anri tenganu nakalelu katuluhni, mahi sa cacat hampe pihawian Tuhan takam, Kristus Yesus. 24Hanye sa nerau hanyu adalah satia. Hanye pasti sagar manggawini.25Kawan pulaksanai, badualeh pada ma kami! 26Amileh tabe ma katuluh pulaksanai pakai siuk barasis. 27Aku ilaku ma hanyu bujur-bujur dami aran Tuhan, nampan mambasa surat yena ma katuluh pulaksanai hang yaru. 28Anugerah Tuhan takam, Kristus Yesus, ngiring pamelum naun.

2 Thessalonians

Chapter 1

Tabe nuju Ungkup hang Kota Tesalonika 1Tabe teka Paulus, Silwanus, andri Timotius, nuju ungkup hang Tesalonika wuang Alatalla, Amah takam, andri Tuhan Yesus Kristus. 2Anugerah andri damai sejahtera mahanyu teka Alatalla, Amah takam, andri Tuhan Yesus Kristus.3Kami harus basyukur eleh ma Alatalla neu hanyu, Kawan pulaksanai, andri mula sapatuni kala yeru. Daya, imannu batumu maeh tu'u andri kasih wat naun asing-asing ma sasameh naun magin hante. 4Dagana iru, kami re'rai bangga mangesah hal naun na hadapan kawan ungkup Alatalla daya kasabaran andri imannu hang penah panganiayaan andri pandaritaan sa hanyu alami. Hal nahakim daya Alatalla 5yena adalah bukti panghakiman sa adil hingka Alatalla, bahwa hanyu haut na anggap patut narime karajaan Alatalla daya hanyu pada haut mandarita.6Nelang pada, adil ma Alatalla neu nyamaleh anri panindasan nuju here sa ngulahnu rara, 7tatapi ngami kalagaan ma hanyu sa uah ninas, anri pada ma kami, rahat Tuhan Yesus nanyatakan teka surga baya kawan malaikat-Ni sa dahsyat, 8wuang apui sa manyala, neu ngami pambalasan ma here sa puang kataru Alatalla anri puang ngunu ma Injil* Yesus, Tuhan takam9Here ka'i ngingkam hukuman kabinasaan salawahni, lawit hingka hadirat Tuhan anri teka kamuliaan kakuasaan-Ni 10hantek Hanye hawi neu na muliakan hang helang kawan ulun Barasis-Ni nelang pakai nakagum hang helang katuluh ulun sa haut parasaya--daya kasaksian kami ma hanyu naparasaya.11Deya yeru, kami badoa eleh ma hanyu, kiranya Alatalla takam manganggap hanyu patut akan herauannu anri nampenu katuluh kaahengan pakai manggawi sa maeh anri gawian iman baya kuasa-Ni, 12nampan ngaran Tuhan Yesus takam na muliakan hang wuang hanyu, anri hang wuang Hanye, sasaui anri anugerah Alatalla takam anri Tuhan Yesus Kristus.

Chapter 2

Pihawian Murunsia Maraat 1Wayah ina, hal Tuhan takam sa sagar hawi, Yesus Kristus, anri hantek takam na tampi isa baya Hanye, kami laku ma hanyu, Kawan pulaksanai, 2nampan hanyu ada hinang bingung wuang pikirannu atawa galisah hantek nyanrengei bahwa andrau Tuhan haut hawi, baik teka roh* atawa pesen atawa surat ialah saolah-olah teka kami.3Ada na biarkan sunah isa pun nampi tawang hanyu kala awe pun sara ni. Deya, andrau yeru puang sagar hawi sa hu'an kamurtatan hawi anri hi murunsia maraat na nyatakan, yaitu hi iak kabinasaan, 4sa nawan anri nampi amau tengakni nahadap katuluh ulun sa na antuh allah atawa sa na samah ulun; anri hanye sagar ngalap uneng maharung hang Bait Alatalla anri manyatakan hanye re'rai lah sa Alatalla.5Ang kaitung kah hanyu bahwa hantek aku masih bayanu, aku haut iwara masalah yena ma hanyu? 6ta'ati, hanyu karasa inun sa manahan hanye nampan wa'u hantek wayahni die, hanye sagar na nyatakan. 7Deya, misteri kadurhakaan haut rahat bagawi, ekatni hanye sa wayah ina manahanni sagar tatap manahanni hampe hanyr na singkirkan.8Balalu, murunsia sa maraat yeru sagar na santarang. Kude Tuhan sagar mununi pakai hewuk wawa-Ni anri nampiwawaini hantek Hanye hawi die. 9Pihawian murnsia sa maraat yeru sagar sameh wangunni anri gawian hi iblis*, nelang na iring anri kapanan masam kuasa, siri-siri sa ajaib, anri kawan mujizat sa palsu; 10balalu anri katuluh muslihat raat ma here sa sagar matei deya here manolak neu nampihayang kebenaran hampe na salamatkan.11Maka yeru, Alatalla mangirim katawangan sa tamam ma here nampan here parasaya ma ipusu, 12hampe here katuluhni ka'iyuh nahakimi, hanye iru here sa puang parasaya ma kebenaran nelang aray anri ulah sa maraat. Hanyu Napidi neu Nasalamatkan.13Kawan pulaksanai sa nahayang Tuhan, kami nelang basyukur eleh ma Alatalla neu hanyu. Deya, Alatalla haut midi hanyu hingka awal pakai nasalamatkan mitah pambarasisan deya Roh anri iman wuang kebenaran. 15Pakai yerulah Alatalla nerau hanyu mitah Injil* sa haut kami habar nampan hanyu ka'iyuh kamuliaan Tuhan takam, Yesus Kristus. 14Jari, Kawan pulaksanai, mindrileh taguh anri tegeileh kawan ajaran sa haut na ajar ma hanyu, maeh mitah sa eau kami atawa mitah surat kami.16Wayah ina, kiranya Tuhan takam, Yesus Kristus, re'rai anri Alatalla Amah takam, sa haut nampiahi takam anri sa haut ngami takam panghiburan salawahni anri pangharapen sa indah mitah anugerah, 17mahibur anri nampikuat ateinu wuang satiap gawian anri paneran sa maeh.

Chapter 3

Ilaku Doa teka Paulus 1Pangalisni, Kawan pulaksanai, badoalah pakai kami, nampan firman Tuhan ka'iyuh hinang tasabar anri namuliakan, ialah kala sa haut terjadi hang helang naun, 2anri nampan kami nasanlapas teka kawan ulun sa kejam anri maraat deya puang katuluh ulun naan iman. 3Kude yeru, Tuhan iru satia. Hanye sagar manguatkan anri nampilindung hanyu hingka sa maraat.4Kami ampun kayakinan wuang Tuhan hal hanyu bahwa hanyu rahat ngulah anri sagar tarus ngulah inun sa na parintah daya kami. 5Kiranya Tuhan nampiarah ateinu ma kasih Alatalla anri ma katabahan Kristus. Kawajiban neu Bagawi6Kawan pulaksanai, wayahyena kami nunyu hanyu, wuang ngaran Tuhan takam, Yesus Kristus, nampan welumnu lawit teka kawan pulaksanai sa welum maule-ule anri puang sasuai anri ajaran sa hanyu tarime teka kami. 7Hanyu re'rai karasa kalaawe hanyu harus ngalut kami deya kami puang welum maule-ule hantek kami baya naun. 8Kami pada puang kuman kutaan ulun lain sa puang kami bayar. Sabalikni, kami bausaha anri bahimat bagawi kaandrau nelang kamalem nampan kami puang jari beban ma hie pun hang helang naun. 9Puang deya kami mahi hak neu yeru, sabalikni pakai nyarah pamelum kami re'rai nampan jari sontoh ma hanyu pakai na alut hanyu.10Hantek kami masih baya hanyu pada, kami nagmi parintah yena: "Dami ulun puang hakun bagawi, ada hanye kuman." 11Deya, kami nyanrengei naan bapire hang helang hanyu sa welum maule-ule, ang hakun bagawi, tatapi haur ngulah sa puang badiran. 12Ulun sa kalayeru kami parintah anri kami itataan wuang ngaran Tuhan Yesus Kristus nampan bagawi tanang anri kuman wadaini re'rai.13Sadangkan hanyu, Kawan pulaksanaiku, ada uyuh ngulah sa maeh. 14Dami naan ulun sa puang ngunu inun sa kami eau wuang surat yena, nasiri leh ulun iru anri ada bahengau bayani nampan hanye mangan. 15Kude, ada ngulah hanye ialah musuh, tatapi tagur hanye ialah isa tawari. Ipatata sa Pangalisan16Tuhan sa damai sejahtera kirani ngami kadamaian hamian pun anri wuang katuluh kaadaan. Tuhan ngiring pamelum hanyu katuluhni. 17Aku Paulus, nyurat tabe yena pakai tanganku re'rai ialah siri ka aslian suratku. Kala yeru lah aku nyuratni. 18Anugerah teka Tuhan takam, Yesus Kristus, ngiring pamelum hanyu katuluhni.

1 Timothy

Chapter 1Tabe ma hi Timotius

1Teka hi Paulus, rasul Yesus Kristus manyu paentah Allatalla,Penyelamat takam nelang manyu parentah Kristus,kaharapen takam.2Ma hi Timotius, anak sa sah wuang iman. Mudahan Allatalla Ambah andri Kristus Yesus Tuhan takam ngami berkat,ahi lelo nelang kasanangen ma takam.Ngampiitung pakai Nawan Ajaran sa Nyantawang3Ialah kala aku ilaku mahanyu hantek aku tulak ma Makedonia, Aku hamen nampan hanyu tatap muneng hang Efesus, Daya hang Efesus naan papire ku ulun ngajar sa puang bujur,nelang hanyu harus nyantaduh here nyiru ngajar. 4Ami nasehat ma here nampan here ada lagi parisaya ma kawan dongeng andri kawan sarita sanyarita kawan asal usul puang witus.Katuluhni nyiru ekat timbul pirawekan nelang puang nampalus ransana Allatalla sa ekat tau nampan tau itetei parisaya ma hanye.5Kude, Tujuan nasihat yiru,hanyeyiru nampan ulun kaiyuh atei sa maeh sa barasis,nelang tuu parisaya ma Tuhan,nelang andri kalayiru here tau sinta ma sasameh marunsia. 6Naan mehe ni ulun haut puang welum kalayiru lagi,nelang tawang hawuang kawan pirawekan sa puang uweng riranni. 7Here hamen jari kawan guru agama padahal here raerai puang kataru kawan lengan sa napakai here atawa kawan hal sa nawara here andri kaharapen.8Takam karasa kawan hukum agama yiru maeh,amun napakai manyu pipatutni.9patut naitung hukum yiru naulah batantu puang neu ma kawan ulun sa maeh,melengkan ma kawan ulun sa malanggar hukum,ma kawan pajabat,ulun durhaka,ma ulun badosa,ulun puang ba agama,ulun duniawi,ma ulun sa munu ambah atawa inehni,ma katuluh sa pamunu ulun,10ma kawan ulun idapa ibela,homoseks,panculik,mapusu,kawan saksi palsu nelang ma hie- hie sa ngulah kawan hal sa balawanan sa andri ajaran sa bujur. 11Ajaran yiru naan hang Kabar Maeh sa neu pakai iwara parisaya ma aku,hanyeyiru Kabar Maeh teka Allatalla sa mulia nelang patut na tawat.Kaingkam tarima kasih gana ahi lelo Alatalla. 12Aku ngantuh terima kasih ma Kristus Yesus Tuhan takam.Hanye haut ngami kakuaten ma aku nampan malayani Hanye,nelang hanye nganggap aku patut nampalus tugas yiru. 13Biar dahulu hiye aku muntaka daya hang awuk yiru aku huan parisaya,jari aku puang karasa inun sa naulah ku. 14Kude aku likan natampenu andri ahi lelo Tuhan takam.Hanye ngami ma aku kamampuan nampan parisaya ma hanye nelang sinta sasameh marunsia.Kampuan yiru na ami ma takam katuluh sa yir parisaya ma hanye nelang sinta sasameh marunsia.Kamampuan yiru na ami ma takam katuluh sa haut jari isa andri Kristus Yesus.15Lengan yiti iyuh na tegei daya yiru patut natarime nelang naparisaya katuluh ni:"Kristus hawi ma dunia yiti nampan nyalamat ulun badusa."Nelang aku ulun badusa sa pangajahat.16Kude likan daya yiru Alatalla malelo aku,nampan Kristus Yesus kaiyuh pamelum sajati ma kalalawah. 17Alatalla,Raja kawan wayah nelang jaman,patut sarantang nahormat nelang natawat,daya hanye sa kalalawah,sa puang dinung nelang sa tungkan!,Ameen.18Timotius, anak ku!.Tugas yiti naparisaya ku ma hanyu,daya ngitung pesen Alatalla sa natahampe itetei kawan nabi huwanh ungkup neu dirinu.Ware kawan pesen yiru jari wasi ma hanyu hang wuang parjuangan sa maeh. 19Ware hanyu bajuang sindrah itegei hang kaparisayaan sa bujur nelang andri atei maeh sa barasis.Naan papire kaulun sa pung padulu lengan kunuan atei ni,hampe kaparisayaan here balalu hansur. 20Hengka here yaru hanye yiru hi Himeneus andri hi Aleksander.Karueh ulun yiru haut hukum ku andri nyarah here ma iblis,nampan here pa ajar nampan taduh nangkurun Alatalla.
Chapter 2Lakudoa pakai Katuluh Ulun

1Samabatang,aku ilaku tatuu nampan pilakuan,sumbayang andri doa syafaat nelang lengan tarima kasih sa natahampe ma Alatalla andri ma katuluh ulun, 2ma kawan raja andri ma katuluh ulun sa ngenei kuasa. Laku nampan takam welum damai ma Alatalla andri tingkah laku sa maeh. 3Yiru sa maeh nelang sa ngampi sanang atei Alatalla,jurusalamat takam. 4Hanye hamen nampan katuluh ulun nasalamat nelang karasa sa bujur.5Daya, ekat naan isa Alatalla, nelang ekat isa ulun helang-helang Alatalla andri marunsia,hanyeyiru Kristus Yesus.6Hanye erang kaulun marunsia sa haut nyarah tenga ni pakai newuh katuluh ulun teka kawan dusa here.Andri kalayiru Alatalla nantarang hang wayah sa pas tuu,hanye hamen katuluh ulun nasalamat.7Nelang daya yiru aku nahuyu tulak ma kawan sa puang Yahudi nampan iwara ma here kabar neu kaparisayaan sa bujur.sa nawara ku yiti,yiru bujur. Aku puang ipusu.Wangun Kawan Upu anri Kawan Wawei Hantek Samayang8Aku hamen nampan kawan upu hang awe awe badoa andri atei sa barasis,puang sangit nelang puang uweng basual. 9Ware kawan wawei maradu tenga ni andri sasadang wangun nelang makai pakaian sa pantas.Wangun hurutan wulu puang hampe babalabihan wangun atawa ada pakai parhiasan amas atawa mutiara,atawa kawan pama sa na pakai sa rarang.10Kabalikan ni, ware kawan wawei mahias tenga here makai kawan ulahan sa maeh manyu patut ma ulun wawei sa sumbayang ma Alatalla.11Pipatut ni kawan wawei paajar andri suni nelang ngalut nuu andri babujur. 12Aku puang katuju wawei ngajar atawa marentah ulun upu,here harus suni.13Daya sa samanbatang neulah hanyeyiru hi Adam nelang udi yiru hi Hawa. 14Nelang puang hi Adam malainkan hi Hawa sa wuah tipu,hampe malanggar parentah Alatalla. 15Biar kalayiru, wawie sagar salamat gana ngayaan anak,asal hanye andri ime arei tatap parisaya ma Kristus nelang tatap sinta ma ulun lain nelang welum hulung ma Alatalla.
Chapter 3Syarat-Syarat Jari Panilik Jamaat

1Bujur tuu lengan yiti,"ulun hamen jari pamimpin ungkup,hanye sidi isa pagawian sa tuu baharag." 2Erang kaulun pamimpin ungup patut erang kaulun sa puang uweng nawada,matueh wawei ekat isa,kaiyuh nahan diri,sabar, bijaksana,tartip,hanye aria narime ulun hang lewu ni,nelang tau ngajar ulun, 3ada ulun pamahamui,atawa ulun gaha babur.Kabalikan ni hanye harus lamah lambut nelang katuju damai.Hanye puang mata duitan.4Hanye harus tahu ngatur lewu rean ni adri maeh,nelang ngajar kawan anak ni ngalut nuu nelang hormat ma hanye. 5Daya amun ulun puang tau ngatur lewu reanni raerai,kalawe wangun hanye kaiyuh ngatur ungkup Alatalla?6Erang kaulun pamimpin ungkup puang iyuh ulun sa wau jari ungkup,daya die hanye jari sakah balalu ta sa apa kala iblis dahulu sadi. 7Hanye harus erang kaulun sa ngaranni maeh hawuang masayarakat,daya amun puang kalayiru,himat hanye sagar na wawarah ulun,balalu lawu mawuang jabak iblis.Syarat-Syarat Ungkup8Palayan ungkup patut pada erang kaulun sa maeh nelang jujur,puang mata duitan nelang puang hamen nguut anggur kajut hene. 9Here harus itegei mansing hang ajaran kaparisayaan Kristen sa haut nelalea daya Alatalla makai atei kunuan sa maeh.10Ware hanye na uji dahulu,nelang amun bawilah here puang uweng wadaan ni,wau here iyuh malayani ungkup.11Matueh wawei here pada harus erang ka ulun sa maeh,puang ulun sa katuju ngulah paner. Here harus tau nahan diri nelang jujur hawuan ala katuluhan ni. 12Palayan ungkup harus ekat naan erang kaulun matueh wawei.Hanye harus tau ngatur kawan anak ni pada lewu reanni andri maeh. 13Kawan ulun sa malayani andri maeh huwuang ungkup,sagar na hormat nelang magin heei bapaner neu kaparisayaan here ma Kristus.Rahasia Takam sa Ngunu14Aku harap puang lawah lagi aku sagar nunung hanyu. Kude biar kalayiru,aku pada nulis surat yiti ma hanyu, 15nampan amun aku unte hawi, hanyu haut karasa kewangun takam harus welun yalah kaluarga Alatalla,hanyeyiru ungkup Alatalla sa welum.Ungkup yiti sa jari andri pangkur nelang panyangga ajaran sa bujur teka Alatalla.16Puang uweng sunah erang kaulun sa kaiyuh nawan kalaawe hante ni rahasia agama takam: Hanye nantarang tenga hawuang wangun marunsia,nelang nakaku bujur daya Roh Alatalla,nelang na dinung daya kawan malekat.Kabar neu yiru nawara ma penah kawan bangsa,nelang hanye napaisaya hang litar dunia nelang naenat ma surga. naparisaya bangsa,nelana wsra m dinung daya kawan malekat.
Chapter 4Ngampiitung hal Kawan sa Nyantawang

1Roh Alatalla andri putes kaeau hang kawan andrau hanrian,mehe ni ulun sagar marutad,puang mangaku Kristus.Here sagar ngalut nuu ma kawan roh sa nyantawang nelang ngalut kawan ajaran roh jahat. 2sa natahampe mitah kawan ulun pura pura sa ipusu.Atei kawan ulun yiru haut maieng3Here ngajar ulun nampan puang kawin nelang puang nguta kutaen sa bapidi.padahal kutaen yiru na ulah daya Alatalla neu nakuta andri ngantuh tarima kasis ma hanye daya kawan ulun sa parisay ma Kristus nelang haut kataru ajaran sa bujur teka Alatalla. 4Ala katuluhan sa naulah daya Alatalla yiru maeh,nelang puang uweng sunah isa harus na anggap padi(haram) amun haut na tarime andri ngantuh tarimakasih ma Alatalla. 5Daya verkat teka Alatalla nelang doa ngulah kutaen yiru jari halal.6Amun hanyu ngajar alakatuluh yiru ma kawan pulaksanai sa mira kaparisayaan,hanyu sagar jari palayan Kristus Yesus sa bagawi andri maeh.Nelang hanyu sagar sarantang mamalihara batin nu makai lengan Alatalla sa naparisaya, nelang andri kawan ajaran sa bujur sa haut napalupui nu salawah yiti. 7Sanawit kawan sarita tahayul sa puang bariran.ware hanyu malatih tenga nu ma pamelum sa baibadat. 8Latihan jasmani duhu riranni,kude latihan rohani bariran hang katuluh hal,daya uweng janji ma pamelum hang wayah itati nelang hang wayahhandrian.9Hal yiru bujur nelang patut natarime nelang naparisaya katuluhni. 10Yiru sabab ni takam bajuang nelang bagawi bahimat,daya takam harap andri sagalisni ma Alatalla sa welum,hanyeyiru jurusalamat katuluh ulun,samanbatang tuu kawan ulun sa parisaya.11Ajar yiru katuluhni nelang huyu ulun rama ngalutni. 12Ada maladar sunah erang kaulun nganggap hanyu randah daya hanyu lagi iya. Kabalikanni,ware hanyu jari suntu ma kawan ulun sa parisaya hawuang paner gamungan andri tingkah laku nu,hang sara hanyu sinta sasameh marunsia nelang parisaya ma Yesus Kristus,nelang andri pamelum nu sa paruna. 13Kamulek, padingian hampe aku hawi die,hanyu harus bahimat mambasa surat Barasis ma kawan uln yiru nelang ngami samangat sindrah ngajar here.14Ada hanyu puang makai pangamian teka Alatalla sa na ami ma hanyu hang awuk kawan pamimpin ungkup hanrapak tangan here amau ulu nu, nelang kawan nabi nampe pesen Alatalla neu diri nu. 15Ulah katuluh ni yiru andri bahimat numpan kamajuan nu nadinung daya ulun katuluh. 16Jaga tenga nu nelang najaga ajaran nu.Ware hanyu satia nampalus katuluh yiru.daya andri kalayiru hayu sagar nyalamat hau tenganu raerai atawa kawan ulun sa nyanrengei lengan ajaran nu. nyanrenge
Chapter 5Sara Hantek Nagur Sasameh

1Ada hanyu tamam nyangit sa labis matueh teka hanyu malengkan insing hanye nynrengei kawan lengan nu kalala hanye ambah nu.Ulah kawan lun sa iya yalah pulaksanai nu. 2Nelang kawan wawei matueh yalah ineh nu.Kawan wawei bujang yalah kawan andi nu,andri sara sa maeh.Hal Kawan Walu3Hormat kawan wawei walu sa tuu tuu welum raerai. 4Kude amun erang ka ulun wawei walu naan kawan anak atawa kawan umpu,here yiru sa mambatang harus na ami pangaturen neu here sa patut mantaru wangun kawan ungkup bahemni,nelang iwaleh budi ulun matueh atawa itak here.Daya hal yiru ngampi sanang atei Alatalla.5Wawei walu sa tuu tuu welum raerai,nelang puang uweng hie hie sa tau kaiyuh mamalihara hanye,ekat baharap ma Alatalla. Kaanrau kamalem hanya sarantang badoa ma Alatalla nampan ilaku pangarawahenni.6Kude wawei walu sa katuju welum irarami,hanye haut matei biar hanye pagun welum. irarami,hanye haut matei biar hanye pagun welum.7Ta hampe ma here kawan patitah yiri, nampan here welum puang uweng wadaanni. 8Kude amun naan ulun sa puang mamalihara kawan kula kadangni,labis likan kulawaraga rerai,ulun yiru marutad nelang labis bere teka ulun sa puang parisaya.9Ekat wawei walu sa sukup kawan syarat kalayiti iyuh natampasuk mawuang daftar kawan wawei walu, umurni harus puang kurang teka enempulu taun,hanye ekat suah hindra narangan. 10Taru ulun yalah wawei sa ngulah kawan hal sa maeh,umpama ni:haut nante-ngamau kawan anak ni andri maeh,katuju narime tamu manginap hang lewu ni,malayani kawan ulun sa parisaya,ngarawah kawan ulun sa susah, nelang bagawi bahimat huwang katuluh masam pagawian sa maeh.11Ada nampasuk ma daftar yiru kawan wawei walu sa lagu iya,daya amun nanam kabahirien magin tamam,here hamen narangan lagi nelang nanan Kristus. 12Here hala daya puang nampalus janji sa na ami ma hanye.13Kamulek here pada ngumpe andrau malem lepuh ganta maaru-maati.Nelang sa bere tatuu hanyeyiru here paajar nangkurun ngaran ulun lain nelang sampur urusan ulun lain nelang maner kawan hal sa puang patut napaner.14Daya yiru aku hamen nampan kawan wawei walu lagi iya narangan lagi,kaiyuh anak nelang ngurus lewu rean,nampan kawan musuh takam puang uweng kasampatan neu namusuk ngaran takam. 15Daya naan kawan wawei walu sa haut tawang uma roh jahat. 16Kude amun erang ka ulun wawei Kristen naan kulawarga walu,hanye harus ngarawah wawei walu yiru.,ada maladar ungkup nanggung here. Andri kalayiru ungkup tau ngarawah kawan wawei walu sa budas puang uweng kula kaluagani.Hal Panutua anri Salainni.17Pamimpin ungkup sa nampalus tugas ni andri maeh,patut naami panghargaan rueh kali lipat, samabatang tuu here sa rajin bakhotbah andri ngajar. 18Daya huwuang Surat Barasis naan nasurat,"sapi sa rahat ngiik gandum,ada na karut wawani",pada,"ulun sa bagawi,naan hak narime upani.19Ada narime pangaduan nadap erang kaulun pamimpin ungkup,amun puang uweng saksi sunah rueh kaulun atawa kabis. 20Ulun sa ngulah dusa harus natagur hang hadapan katuluh ungkup,nampan kawan ulun sa lain pada takut.21Hang hadapan Alatalla,Kristus Yesus andri kawan malekat sa tapidi,aku ilaku tatuu nampan hanyu makai kawan patitah yiri andri puang uweng dawaan nadap hie-hie nelang puang pada pihak mamihak. 22Hanyu ada kajut hinang hanrapak tangan hang amau ulun maresmi pangangkatan ni jari palayan Tuhan.Amun ulun lain badusa ada umba pahawit hawuang dusa yiru.Jaga tenga nu nampan tatap paruna.23Ada lagi ekat nggut ranu risak,uut pada hena butit anggur pakai ngarawah pancernaan nu,daya hanyu gaha sakit-sakitan. 24Dusa mehe ulun,kapihuan naadili,haut dinung andri batantu tuu.Kude dusa ulun lain wau rasa handrian udiyiru.25Kalayiru pada kawan ulahan sa maeh palus dinung.Nelang biar sa puang hinang nadinung,sika puang tau lajur padina.
Chapter 6Aturan Khusus pakai Kawan Walah

1Kawan ulun Kristen sa jari walah, harus nganggap tuan here patut nahormat, nampan ulun puang kaiyuh nangkurun ngaran Alatalla atawa pangajaran takam. 2Kawan walah sa tuanni ulun Jristen puang iyuh ngampahe tuanni daya here sameh ulun kristen.Likan here patut malayan tuan here yiru andri labis maeh lagi, daya tuan sa nalayani andri maeh yiru hanyeyiru sameh ulun parisaya sa nasinta.Hanyu harus ngajar nelang ngami nasehat neu katuluh yiti.Hal Ajaran Lain anri Sinta Duit3Hie sa ngajar lain teka yiru nelang puang katuju andri ajaran sa bujur teka Tuhan takam Yesus Kristus nelang andri ajaran agama takam, 4 hanyeyiry ulun sakah nelang puang karasa inun-inun!panyakit ni hanyeyiru katuju basual nelang ipamanas neu kawan pangutuhan hampe nimbul kawan kasiwa,pipasahan,puntaka,suriga hal sa puang naeh. 5nelang pirawekan sa puang galis-galisni. Sara vapikir kawan ulun yiru haut patitah nelang puang bujur.Here minda tau kaiyuh tatau teka agama.6Samula tuu agama ngami kauntungan sa hante,amun ulun kaingkam sukup andri sa naan hang hanye. 7Daya takam hawi ma dunia yiti puang uweng nginsing inun-inun,nelang takam kaluar teka dunia puang uweng nginsing inun-inun. 8Jari amun naan kutaen andri pama pakaian,yiru haut sukup.9Kude ulun sa hamen tatau,tagoda nelang taawet daya wahai masam kabahirien sa lunga nelang sa nanrusak.Kawan kabahirien yiru ngulah ulun rusak hansur binasa. 10Daya teka sinta ma duit,hawi wahai masam kajahaten.Naan mehe ni daya sinta ma duit hampe puang lagi ngalut ajaran Kristen,balalu here wuah kahanangen sa ngampi lenuh atei here.Papire Hal sa Harus Naitung11Kude hanyu,ulun wat Alatalla,sanawit katantuluhni yiru.Ware hanyu ngakali jari ulun sa mawitu bujur hang mate Alatalla,sa nyarah pamelum ma hanye,parisaya ma Kristus,sinta ma sasameh marunsia,sabar hawuang kahanangen nelang maeh tingkah laku andri lamah lambut. 12Ware hanyu bajuang tatuu nampan welum yalah ulun Kristen nampan hanyu kaiyuh nanrabut hadiah pamelum sajati palus kalalawah.Daya neu yiru sabujur ni Alatalla nerau hang awuk hanyu mangaku hang hadapan ulun rama sa hanyu parisaya ma Kristus.13Nelang itati,hang hadapan Alatalla sa ngami pahewukan ma alakatantuluh,nelang hang hadapa Kristus Yesus sa ngami kasaksian sa bujur ma hi Pontius Pilatus,aku laku yiti teka hanyu, 14Ware hanyu ngalut nuu ma katuluh parentah yiru andri maeh nelang puang uweng wadaan ni hampe hang andau Tuhan takam Yesus Kristus hawi kamulek.15Pihawianni sagar na tukas hang wayah sa pas tuu daya Alatalla raerai. Hanye panguasa,hanye mulia,Raja katuluh kawan raja, nelang Tuhan katuluh kawan tuan. 16Ekat hanye sa puang nakuasa daya pampatei,hanye welum hang wuang sahaya sa ouang kaiyuh nasarita daya hie-hie.Puang uweng erang jaulun marunsia sa suah kadinung hanye atawa kaiyuh ninung hanye.Ma hanye hormat nelang kuasa palus makalalawah,Amen.17Ma kawan ulun sa tatau hang dunia yiti, ware hanyu ilaku nampan here ada sakah nelang ada harap ma jawan banda sa puang tatap-umpamani andri katatauen.Here harus garap ma Alatalla sa ngami alakatuluh ma takam andri jubung nampan takam tau nguta makauni. 18Laku ma here nampan nantarang pikaeh,andri wahai ngulah ala maeh,matau maeh atei nelang katuju ngami. 19Andri kalayiru here ngumpul harata sa jari modal sa maeh ma hanrian andrau.Nelang andri kalayiru here sagar kaiyuh pamelum sa kalalawah,hanyeyiru pamelum sa sajati.20Timotius, nakalelo inun sa haut naparisaya witu hanyu. Nasanawit paneran sa duniawi anri ipusu nelang sa ngulah hual ialah na antuh " Pengetahuan", 21sa naakui, iman papire ulun sa haut manyimpang.Ahilelo nyindrah hanyu.

2 Timothy

Chapter 1Tabe ma hi Timotius

1Teka hi Paulus, rasul Yesus Kristus sa na pidi daya Alatalla sasuai anri janyi pamelum sa wuang Yesus Kristus.2Nuju hi Timotius, anak Ku sa na sinta.Anugerah, walas ahi, anri damai sajahtara teka Alatalla, Amah, anri Yesus Kristus Tuhan takam.Nasihat pakai Tatap Nyansiar Injil3Aku ngantuh tarime kasih ma Alatalla sa nalayani Ku andri atei kunuan sa barasis kala sa na ulah datu mini Ku sadi.Aku sarantang ngantuh terima kasih ma Alatalla tiap Aku kaitung hanyu hauwang doa,hau kaandrau hau kamalem.4Aku kaitung hanang atei nu.Yiru Sabah ni aku hamen tatuu panalu hanyu nampan aku tuu tuu arai.5aku kaitung neu kaparisayaan nu isa tuu tuu ma Kristus,sameh adri kaparsayaan itak nu hi Lois andri ineh nu hi Eunike.Nelang aku yakin hanyu pada parisaya kalayiru padae.6Daya yiru aku ngampi itung nampan nyamelum ahilelo isa na Ami Alatalla ma hanyu hang awuk aku hanrapak tangan Ku hang amau hanyu.7Daya, Alatalla puang ngami roh sa ngulah takam puang heei, justru Hanye ngami roh sa ngulah takam kuat, kasih anri kaiyuh manguasai diri.8Jari, ada amangan basaksi hal Tuhan takam nelang ada amangan neu aku, sa nahukum gana Hanye. Kude, daya kuasa Alatalla, umaleh kararaen demi Injil.9Alatalla nyalamat takam nelang nerau takam anri herauan sa kudus, puang daya inun sa haut na ulah takam, kude daya anugerah-Ni raerai sa haut Hanye ami ma takam wuang Yesus Kristus sa huan naan dunia 10Itati, hal yiru haut jari nyata mitah pihawian Juru panyalamat takam Yesus Kristus sa haut ngahapus kapateian balalu ngami pamelum salawahni mitah Injil.11Daya Injil itilah, aku na tutui jari pengkhotbah, rasul, nelang guru.12Yiru sababni, aku ngaret katuluh kahanangen yiti,kude aku tatap harap,daya aku karasa tuu hi sa naparisaya ku.Aku harap inun sa haut naamini ma aku,hanye sanggup pada nyaga ni hampe andrau kiamat.13Tegei tatuu ajaran sa bujur sa haut na ami ku ma hanyu.nelang wuah hanyu tatap itegei hang kaparsayaan nelang sinta sa haut jari milik takam daya mira baya andri Kristus Yesus. 14Andri pangarawahen teka Roh Alatalla sa welum wuang takam,wuah hanyu nyaga mamaeh kawan hal sa baharaga sa haut na ami ma hanyu.15Hanyu karasa katuluh ulun hang propinsi Asia haut nanan aku,ta masuk pada hi Figelus andri hi Hermogenses.16Kude kaluarga Onesifrus haut papire kali ngampi arai atei ku.mudahan Alatalla hamen nutui ahi leloni ma here,biar aku hawuang panjara, hi Onesifrus puang amangan neu wangun ku yiru.17Dami, hampe hang Roma,hanye palus ngakali ngantara aku hampe hanye panalu andri aku,18nelang hanya karasa awuk hang Efesus hanye mahi ngarawah aku.Mudahan Tuhan nantarang ahi leloni ma hanye hang andau Tuhan mangadili ulun katuluh marunsia.
Chapter 2Tatapleh Satia Kude Mandarita

1Daya yiru anak ku, wuah hanyu mansing daya ahi lelo sa naami ma takam,daya takam mira baya andri Kristus Yesus. 2Lengan ajar sa dahulu hie haut rengei nu teka aku hang hadapan ulun rama wuah hanyu parisaya andri kawan ulun sa iyuh naparisaya nelang sa panai ngajar ulun lain.3Hanyu harus uma nangung kahanangen yalah prajurit Kristus sa satia.4Erang kaulun prajurit sa rahat batugas,puang sagar ngampi sibuk diri ni andri kawan urusan ni raerai,daya hanye hamen ngampi sanang atei panglima ni.5erang kaulun olah ragawan puang sagar jari juara hawuang isa pertandingan,amun hanye puang ngalut nuu kawan paraturan.6Ulun pangume sa haut bagawi bahimat, hanye samambatang naan hak kaiyuh hasil teka kawan amuean ni.7Pikir mamaeh inun sa naeau ku yiti,daya Tuhan sagar ngami ma hanyu kasanggupen pakai mantaru katuluh ni yiru.8Itung yiri, Kabar maeh sa nawara ku hanye yiru Kabar neu Kristus Yesus, turunan hi Daud, Hanye Kristus sa haut welum mulek teka pampatei.9Daya iwara kabar maeh yiru,aku wuah kahanangen,likan hampe na rantai kala erang kaulun penjahat.Kude lengan Alatalla puang tau na rantai.10Yiru sabab ni aku sabar nangung katuluh yiru daya ma kaparluan kawan ulun sa haut napidi daya Alatalla,nampan here pada kaiyuh salamat sa haut naami itetei Kristus Yesus,nelang na sindrah andri pihante mulia sa makalalawah.11Wuah tuu lengan yiti:"Amun takam haut matei baya hanye, takam welum pada baya hanye.
13Amun takam puang satia,hanye tatap satia,daya hanye puang tau balawanan andri diri ni raerai".Here sa Bagawi ngulah arai Alatalla14Wuah hanyu ngampi itung kawan ulun neu alakatantuluh ni yiti. Hang hadapan Alatalla, ami nasehat ma here nampan here ada basual neu kawan pangantuhan.Yiru puang uweng riran ni,likan nyanrawek kawan ulun sa nyanrengei ni.15Wuah hanyu ngakali tatuu nampan nakaku daya Alatalla yalah ulun sa patut bagawi ma hanye.wuah hanyu ngakali nampan hanyu puang amangan neu pagawian nu,malengkan ngajar andri maeh kawan ajaran sa bujur teka Alatalla.16Sanawit kawan papaneran sa puang uweng riran ni nelang sa nampahe Alatalla.Kawan papaneran sa kala yiru ekat ngulah ulun magin jahat.17Ajaran kawan ulun yiru ilansar yalah panyakit kanker sa ganas.Teka here tamasuk hi Himeneus andri hi Filetus, 18Here haut tawang teka kawan ajaran sa bujur,nelang ngasasaur kacau kaparisayaan mehe ulun.Here kaeau kaelanen teka pampatei haut terjadi.19Kude, peduduk sa segah sa haut na naulah daya Alatalla puang tau nagaguyuh.Hang amauni naan na surat kalayiti,"Tuhan kataru kawan ulun sa jari milik Ni",nelang"ulun sa kaeau hanye milik Tuhan,ulun yiru harus taduh nampalus gawian sa hala".20Hawuang lewu sa hante naan wahai masam parabut.Naan sa naulah teka perak atawa amas,kude naan pada sa naulah teka kayu atawa tane.Naan sa napakai ma kaparluan sa hulung,nelang naan pada sa na pakai ma kaparluan biasa.21Ulun sa ngabarasis tanga ni teka hal sa jahat,ulun yiru sagar napakai ma kaparluan sa hulung.Hanye jari milik sa hulung nelang bariran ma tuan ni.Hanye natatap neu napakai ma tiap pagawian maeh.22Sanawit hawa nafsu ulun muda nelang sasahleh kebenaran, iman, kasih anri damai sejahtera baya here sa na herau Tuhan anri atei sa murni.23Ada hanyu uma hawuang pirawekan kawan ulun lunga sa puang karasa inun heneng.Hanyu karasa katuluh yiru ekat ngulah pipaburan.24Ulun sa bagawi ma Tuhan puang patut basual, hanye harus ramah andri ulun katuluh,nelang kaiyuh ngajar ulun andri maeh nelang sabar.25Hanye harus lamah lambut ngajar kawan ulun sa katuju nawan,mudahan Alatalla ngami kasampatan ma kawan ulun yiru nampan batobat teka kawan dusa here nelang kataru ajaran sa bujur.26Andri kalayiru here balalu kataru kamulek,nelang lepah teka jabak iblis sa haut nuruk here nampan ngalut kabahumen ni. he
Chapter 3Sifat-Sifat Murunsia hang Zaman Akhir

1Itung Yiti. Hang andrau pajimpuhan sagar naan wahai kasusahen.2Marunsia sagar ekat mamikir tenga ni raerai,mate duitan,sakah nelang kajut mapusu.Here katuju ngawawarah ulun,nawan ulun matueh,puang kataru batarimakasih,nelang muar ma kawan sa rohani.3Here puang sinta andri sasameh marunsia,puang hamen ngampun,here katuju nangkurun ngaran ulun lain,katuju makai kakarasen,here maraat,nelang puang katuju ma pikaeh. 4Here katuju sulas durhaka,sakah,nelang puang amau pikiran.Here labis katuju ma kasanangen dunia teka ngalut kabahumen Alatalla.5Biar nadinung here ngalut nuu nampalus kawajiban agama, kude here puang narime inti teka agama yiru.sanawit tenga teka ulun kalayiru.6Daya, teka here sa ikalinik masuk ma lewu,balalu mamikat kawan wawei sa maleme nelang badusa sa nakuasa daya masam masam kabahirien.7Kawan wawei yiru sarantang laku na ajar,kude puang suah tau kataru ajaran sa bujur teka Alatalla.8Kala hi Yanes andri Yambres sadi nawat hi Musa, kalayiru pada kawan ulun yiru nawat ajaran teka Alatalla.Pikiran here haut rusak,nelang kaparisayaan here mahak. 9Kude, here puang sagar kaiyuh inun inun,daya panunga here sagar rasa katuluh ulun,kala na ingkam daya Yanes andri Yambres .Nasihat hi Paulus ma hi Timotius10Kude, hanyu haut makai ajaran ku ,pidasaran ku,andri tujuan pamelum ku.Hanyu haut kadinung kalaawe aku tuu tuu parisaya ma Yesus Kristus nelang sinta ma sasameh marunsia.Hanya karasa pada kasabaren nelang kakansingen ku.11Hanyu haut kadinung aku nasiksa nelang nanggung kahanangen.Hanyu karasa katuluh kajadian sa wuah aku hang Antiokhia,hang Akunium,andri hang Listra,nelang hanyu karasa katuluh kahanangen wuah aku.Kude Tuhan nyalamat aku teka katuluh ni yiru.12Samula katuluh ulun sa hamen welum baibadat nelang welum mira baya andri Kristus Yesus sagar wuah kahanangen, 13Kude kawan ulun sa jahat andri panipu sagar magin batamah jahat.Here nipu ulun lain padahal here raerai tatipu pada .14Kude neu hanyu,Timotius, ware hanyu tatap itegei hang kawan ajaran sa haut na ajar ma hanyu nelang katuluh ni naparisaya daya nu,daya hanyu karasa hie kawan guru nu, 15Hanyu harus kaitung kalemah teka rumis hanyu haut kataru Surat Barasis.Surat Barasis yiru ngami ma hayu kaharatien- ktaruen nampan kaiyuh salamat itetei parisaya ma Yesus Kristus.16Katuluh sa na surat hauwang surat Barasis,nailham daya Alatalla nelang bariran pakai ngajar sa bujur,pakai nagur,nelang nyamuah sa hala,nelang pakai ngajar marunsia nampan welum ngalut kabahumen Alatalla, 17Anri yiru, murunsia witu Alatalla jari segah nelang naperlengkapi neu ngunu ulah sa maeh.
Chapter 4

1Demi pihawian-Ni anri demi Karajaan-Ni, nelang bujur-bujur, aku ipesen ma hanyu hang hadapan Alatalla anri Yesus Kristus sa sagar ngahakim ulun sa welum anri sa matei: 2Ware hanyu iwara kabar teka Alatalla,nelang sarantang nuntut nampan ulun nyanrengei ni,hau here hamen atawa puang.Ware hanyu ngampi harap tatuu ulun,nutui kahalaen,nelang ngampi samangat ma here.Ajar ulun andri sabar.3Daya, sagar hampe wayahni ulun puang hakun lagi narime pangajaran sa bujur.Kabalikan ni,here makai kabahumen here raerai,nelang ngumpul rama guru nampan ngajar kawan hal sa marauh nansarengei hang silu here. 4Here sagar nutup silu puang hakun nyanrengei sa bujur,kude sagar nyanrengei kawan tanuhui usu. 5Kude biar kalayiru,hanyu harus nguasa tenga nu hangwuang kaadaan kalaaweleh.sabar hawuang kahanangen,tampalus tugas yalah pambarita kabar maeh yiru,nelang tampalus mamaeh kawajiban nu yalah palayan Alatalla.6Daya, tenga ku haut hampe wayah ni aku sagar matei yalah parapah ma Alatalla.Puang lawah lagi aku sagar nanan dunia yiti. 7Aku haut uma pertandingan andri maeh tatuu,nelang haut hampe garis tikas ni,Aku tatap satia ma Kristus hampe pijumpuhan ni. 8Itati, hadiah kamenangan ngandrei aku.Hang andrau kiamat,Tuhan,Hakim sa adil yiru sagar nyarah hadiah yiru ma aku,daya aky haut welum ikaeh andri Alatalla.,Nelang puang ekat aku raerai sa sagar narime hadiah yiru,kude pada ka puang ekat aku raerai sa sagar nareme hadiah yiru,kude pada katuluh ulun sa ngandrei pihawian Tuhan andri kakunus kasungu.9Ware hanyu ngakali nunung aku andri hinang 10Daya hi Demas haut nanan aku daya hanye sinta dunia yiti,Hanye tulak ma tesalonika.Hi krekes tulak ma Galatia nelang hi Titus ma Damaltia.11Ekat hi Lukas sa muneng baya aku.Alap hiMarkus nelang insing hanye sindrah hanyu,daya hanyu tau ngarawah hawuang pagawian ku. 12Aku haut nunyu hi Titikus tulak ma Efesus.13Amun hanyu hawi insing mantel sa tanan ku hang Troas hang lewu Karpus.Insing pada kawan buku ku,sa mambatang kawan buku sa naulah teka karatas kulit14Hi Aleksander, tukang besi yiru, haut ngulah gawian sa jahat tatuu nadap aku.Tuhan sagar iwaleh ma hanye manyu gawian ni.15Hanyu harus hati-hati andri hanye,daya hanye bahimat nawan kabar sa nawara dya takam. 16Hang awuk aku partama kali nampe pembelaan ku,puang wueng sunang erang ka ulun sa nengau aku,katuluh ni nanan aku.Mudahan Alatalla puang ngampi hala here hang hal yiti.17Kude, Tuhan nengau aku.Hanye ngami kakuaten hampe aku sanggup iwara ma katuluh Kabar maeh yiru,nampan katuluh ulun sa puang Yahudi karengei.Nelang aku lepah teka bahaya pampatei.18Tuhan himat sagar nyanepah aku teka tiap ngakali sa jahat nadap aku.Hanye sakar nginsing aku andri salamat mawuang karajaan ni hang surga.Ware hanye natawan namulia palus ma kalalawah. Ameen.Tabe Pangalisan19Tabe ku ma hi Priskila andri Akwila nelang ma kaluarga Onesiforus. 20Hi Erastus muneng hang korintus,nelang hiTrofimus haut tanan ku hang Miletus. 21Ware hanyu ngakali hawi kapihuan musim marisak. Ebulus,Pudes,Linus,andtri hi Klaudia ngirim tabe here ma hanyu,kalayiru pada katuluh pulaksanai mira kaparisayaan lain ni. 22 Tuhan nyindrah rohnu. Anugerah ngiring pamelumnu.

Titus

Chapter 1Tabe ma hi Titus

1Teka Paulus, Walah Alatalla anri rasul Kristus Yesus, sa nautus demi iman kawan ulun pidian Alatalla anri pangataruen nuju kebenaran sa mimpin ma pamelum sa ngunu 2himpan here kaiyuh pangharapen welum salawahni, sa na janyi hantek sadi daya Alatalla sa pa suah ipusu. 3Hantek wayah-Ni, Hanye haut nyantarang firman-Ni mitah pemberitaan sa haut naparsaya ma aku kala sa nahuyu Alatalla, Juru Salamat takam.4Ma hi Titus, anak sa sah wuang iman takam katuluh. Anugerah anri damai sejahtera teka Alatalla, Amah, anri Yesus Kristus, Juru Salamat takam.Tugas-Tugas hi Titus pakai midi Penatua hang Kreta 5Aku nanan hanyu hang Kreta nampan hanyu kaiyuh ngurus kawan hal sa parlu naatur.pada nampan hanyu ngangkat kawan pemimpin ungkup hang tiap tumpu.Nelang itung patitah yiti.6Erang kaulun pemimpin harus ulun sa puang uweng wadaanni,matueh wawei ni ekat erang ka ulun,kawan iya ni haru haut parisaya ma Kristus,puang murun parangai nelang sa puang iyuh na atur. 7Daya, pemimpin ungkup hanye yiru ulun sa ngurus pagawian Alatalla,hanye puang iyuh naan wadaan ni. Hanye puang iyuh sakah atawa panyangitan atawa ulun pamahamui atawa katuju babur,atawa mata diutan.8Hanye katuju narime ulun hang lewu ni,katuju ma kawan sa maeh,kaiyuh nahan diri,jujur,barasih nelang welum ta atur. 9Hanye harus mansing itegei hang ajaran sa iyuh na parisaya,kala sa haut na ajar ma hanye .Andri kaliru hanye sanggup ngami nasehat ma ulun mian dan ajaran sa bujur,nutui kahalaen kawan ulun sa nawan hanye. bujur,nutui kalahaen kawan ulun bujur,n ulun10Daya rama ulun sa katuju nawan,samambatang kawan ulun sa asalni baagama Yahudi,here ngakal ulun lain andri papaneran here sa puang jujur. 11Kawan ulun sa kalayiru harus natutup wawa ni,daya here wahai ngasasaur kulawarga ulun makai kawan ajaran sa puang bujur.Here nampalus hal yiru ekat daya hamen ngantara ka untungan sa puang andri patut.12Suah erang ka ulun nabi here raerai, sa asalni pada teka Kreta, kaeau,"Kawan ulun Kreta saratang ipusu nelang kala situa maraat mauruh nelang mawule." 13Inun sa naeau daya nabi yiru samula tuu.Yiru sabab ni hanyu harus nagur here andri putes,nampan here tatap itegei hang ajaran sa bujur. andri putes,nampan here tatap i andri14nelang puang lagi itegai hang kawan tunuhui ipusu wat ulun Yahudi atawa kawan aturan sa naulah daya kawan ulun sa puang narime ajaran sa bujur yiru.15Ala katantuluh yiru barasis ma ulun sa barasis.Kude ma ulun sa pikiran ni bere nelang puang parisaya,puang uweng sunah isa sa barasis,daya pikiran andri kunuan atei here haut bere!. 16Here kaeau here kataru Alatalla,padahal ulahan here puang susuk.Here maka rumanyi,nelang here puang hamen ngalut nuu,here hanyeyiru kawan ulun sa puang sanggup ngulah hal sa maeh.
Chapter 2Ajaran sa Bujur

1Kude hanyu,Titus,ware hanyu ngajar sa bujur ngajar ajaran sa bujur. 2Ami nasihat ma kawan upu sa haut matueh,nampan here nahan diri, bijaksana nelang welum kala ulun sa nahormat.Here harus pada itegei hang ajaran sa bujur teka Alatalla,sinta sa paruna nelang nanggung kahanangen andri sabar.3Kalayiru pada ware hanyu ngami nasehat ma kawan wawei sa matueh nampan tingkah laku here susuk anri inun sa patut ma ulun sa welum hulung ma Alatalla.Here puang iyuh muntaka ulun lain nelang puang iyuh ketagihan minuman keras.Here harus ngajar kawan hal sa maeh. 4nampan andri kalayiru here kaiyuh ngajar kawan wawei bujang sa lagi iya nampan sinta ma matueh upu here andri kawan anak ni. 5bijaksana,welum barasis nelang jari ibu rumah tangga sa maeh tunduk ma matueh upu ni.Andri kalayiru puang uweng ulun kaiyuh ngampahe kabar teka Alatalla.6Kalayiru pada,ami nasihat ma kawan ulun sa lagi iya nampan here bijaksana.7Hang ala katantuluh,ware hanyu jari suntu tingkah laku sa maeh.Amun hanye ngajar,hanyu harus jujur nelang andri tuu-tuu atei.8Pakai kawan lengan sa bijaksana,sa puang tau nadawa daya ulun, nampan kawan ulun sa na dawa hanyu amangan daya puang uweng hal sa puang maeh sa tuu neau here neu takam.9Kawan walah harus tunduk ma tuan ni,nelang ngampi sanang atei tuan ni hang katuluh hal.Here puang iyuh nawan, 10atawa ngalat,ware here nantarang sa here sarantang makai lagu lampah sa maeh nelang satia,nampan andri sara here yiru ulun nawat ajaran neu Alatalla,panyalamat takam.11Daya, Alatalla haut nantarang ahi leloni neu nyalamat katuluh marunsia. 12Ahi lelo Alatalla yiru ngajar takam nampan takam puang lagi welum balawanan andri kabahumen Alatalla nelang puang ngalut kabahumen dunia.Takam naajar nampan welum hawuang dunia yiti andri tau nahan diri,tulus nelang satia ma Alatalla. 13Itati takam rahat ngandrei anrau sa naharap daya takam yiru,hang andrau yiru dunia sagar kadinung pihante mulia Yesus Kristus,hanyeyiru pihante Alatalla nelang Raja panyalamat takam.14Hanye haut nyarah diri ni ma takam nampan nyanepah takam teka kawan kajahaten,palus ngulah takam jari marunsia sa lepah teka dosa balalu jari milikni,nelang rajin ngulah ala maeh.15Ajar kawan katuluh yiru, nelang ami nasehat,tagur kawan ulun sa nyanrengei lengan nu anri bapangaruh.Ada maladar sunah erang kaulun nganggap hanyu randah.
Chapter 3Sara Welum sa Bujur

1Ampiitung kawan ulun ungkup nampe here tunduk ma kawan pamimpin anri panguasa ngara, ngalut nuu nelang basadia nampalus kawan hal sa maeh. 2wara ma here nampan here ada muntaka atawa basual anri hie hie,malengkan maeh paner gamungan.Wuah here sarantang lamah liut anri katuluh ulun.3Daya dahulu hie takam lunga,tawang nelang puang ngalut nuu.Takam nasamalah daya kawan kasindien kabahirien,takam welum anri kunuan atei murun kasiwa nelang ipanrigat-ipamuar.4Kude, Alatalla panyalamat takam nantarang sinta nelang pikaeh atei ni anri takam. 5Hanye nyalamat takam,puang gana takam haut nampalus hal sa maeh,malengkan daya hanye sinta takam. Hanye nyalamat takam itetei Roh Alatalla,sa ngulah takam nakayaan nelang welum wau anri mui ngabarasis takam.6Alatalla ngampinau Roh ni ma takam itetei Yesus Kristus,Raja panyalamat takam. 7Nampan daya ahi lelu Yesus,takam ikaeh mulek anri Alatalla balalu takam kaiyuh pamelun sajati palus kalalawah sa naharap daya takam.8Lengan yiti kapinuu bujur.Aku hamen hanyu ngutama tuu hal yiti,nampan kawan ulun sa parisaya ma Alatalla ngakali tatuu nampan ngulah kawan pagawian maeh nelang bariran ma katuluh ulun.9Kude, sanawit kawan panitian sa puang wueng riran ni,kawan sarita asal usul,pibantahan,babur basual neu hukum agama.Katuluh yiru puang uweng riran ni nelang puang uweng untung ni.10. Ulun sa ngulah pipasahan hawuang ungkup,ware hanyu nagur hanye hindra handrueh,udi yiru ada lagi sindrah anri hanye. 11Hanyu karasa ulun sa masam yiru duruhaka nelang kawan dosa ni mambukti sa hanye bakalahaen.Patunjuk Pangalis anri Tabe12Dami udi aku ngutus hi Artemas atawa hi Tithikus nunung hanyu,hanyu musti ngakali nampan hinang hawi nunung aku hang Nikopolis,daya aku ngaheng muneng hang yaru salawah musim marisak. 13Ware naun ngakali tatuu nampan ngarawah hi Zenas,ahli hukum yiru anri hi Apolos nampan here kaiyuh tulak anri puang uweng kakurangen.14Kawan ulun takam harus paajar nampalus kawan hal sa maeh nampan kaiyuh nyansukup kawan inun sa naparlu,ada hampe here welum puang bariran.15Katuluh pulaksanai sa baya aku,ngirim tabe ma hanyu.Tahampe tabe kami pada ma kawan hengau sa mira kapirasayaan.Alatalla nyinrah hanyu katuluh.

Philemon

Chapter 1

1Tabe neu Filemon Tabe teka hi Paulus, isakaulun sa napenjara deya Yesus Kristus, andri teka hi Timotius, pulaksanai isaiman takam, ma hi Filemon, sahabat andri hengau sapelayanan sa kami kasihi, 2andri ma hi Apfia, pulaksanai takam, andri hi Arkhipus, hengau seperjuangan takam, andri ma ungkup sa samayang hang lewunu. 3Anugerah andri damai sejahtera ma hanyu hingka Alatalla, Amah takam, andri hingka Tuhan Yesus Kristus. Antuhan Syukur ma Iman andri Kasih hi Filemon4Aku pada basyukur eleh ma Alatallaku hantek ka'itung hanyu wuang doa-doaku, 5deya aku nyandrengei hal iman andri kasih sa naan witu hanyu wuang Tuhan Yesus andri ma katuluh ulun kudus. 6Aku badoa nampan ipakatan imannu jari efektif neu pangataruan sa penu andri katuluh hal sa maeh sa naan hang takam demi Kristus. 7Aku arai tatu'u andri tahibur deya kasihnu dagana mitah hanyu, Pulaksanai, atei kawan ulun barasis ba'asa nasegarkan. Permohonan hi Paulus Hal hi Onesimus8Deya yiru, kude aku naan kayakinan hante wuang Kristus andri kaiyuh marintah hanyu inun sa jari keawajibannu, 9kude deya kasih, ware aku lakuni mahanyu. Aku, hi Paulus - sa haut matueh, andri wayah yina jari ulun sa napenjara deya Kristus Yesus--10Ilaku tu'u ma hanyu hal iyaku, hi Onesimus, sa aku katunung salawah aku naan hang penjara, 11sa dahulu puang badiran ma hanyu, kude itati badiran tatu'u, ma hanyu atawa ma aku. 12Aku ngirim hanye wua ateiku, mulek ma hanyu, 13sa sabujurni sagar aku tahan pakai muneng baya aku nampan hanye iyuh ngaganti hanyu ngarawah aku salawah aku hang penjara deya Injil.*14Kude, dami mahi persetujuannu, aku pa'kaiyuh ngulah inunpun himpan samaeh yiru hanyu ulah puang deya tapaksa, kude deya hanyu katuju. 15Hie karasa alasan hi Onesimus napisah teka hanyu erangitus nampan hanyu kaiyuh narimeni ba'asa neu salawahni, 16kude puang lagi ialah walah, baharap labih hingka yiru, ialah sameh pulaksanai sa terkasih, pung ekat khusus ma aku, pada labih lagi pakai hanyu, maeh wuang tenga atawa wuang Tuhan.17Jari, dami hanyu nganggap aku ialah hengau bagawinu, tarimelah hi Onesimus ialah hanyu narime aku. 18Dami hanye haut bahala ma hanyu atawa tahutang inun-inun ma hanyu, die aku sananggungni. 19Aku, hi Paulus, nyurat iti andri tanganku raerai; Aku sagar ngalunasni -- mahi ngatuh inun-inun hal utangnu ma aku, hanye welumnu raerai. 20Hanye, Pulaksanaiku, elahni hang wuang Tuhan aku kahaba samaeh teka hanyu. Nampan ateiku arai hang wuang Kristus.21Deya aku tu'u yakin hanyu sagar ngunu, aku nyurat hal iti ma hanyu, deya aku karasa hanyu sagar ngagawini labih teka sa nalaku. 22Kalahie pada, awat nasiap elet maaku deya aku baharap mitah doa-doanu, aku sagar kaiyuh mulek ma hanyu. Tabe Pangalis23Hi Epafras, hengauku hang penjara wuang Yesus Kristus, ngirim tabe ma hanyu, 24kalahie pada hi Markus, hi Aristarkus, hi Demas, andri hi Lukas, kawan hengau sapelayananku. 25Anugerah hingka Tuhan takam, Yesus Kristus, Kirani ngiring rohnu.

Hebrews

Chapter 1Alatalla Haut Bapaner Mitah Anak-Ni

1Udi hang jaman dahulu, Alatalla papire kali bapaner ma datu nini takam mitah kawan nabi, 2hang andrau-andrau terakhir yina Alatalla bapaner ma takam mitah Anak-Ni sa haut na pidi-Ni pakai jari Pewaris hang amau katuluhni, sa mitah Hanye pada Alatalla ngulah katuluh alam. 3Hanye adalah piraai kemuliaan Alatalla gamar isa sempurna hingka sifat-Ni, Hanye pada sa menopang katuluh andri firman kuasa-Ni. Udi marasis kawan dosa, Hanye maharung hang tuhi kawan Isa Palinghante hang uneng paling amau,4balalu Hanye jari lawit labih amau hingka kawan malekat daya Hanye mawarisi ngaran salabih amau hingka ngaran here.5Daya, Alatalla puang suah kaeau ma kawan malekat,"Hanyu adalah Anak Ku. Hang andrau yina, Aku haut jari Amah-Nu''?Mazmur 2:7Atau, suahkah Hanye kaeau neu here, "Aku kai jari Amah ma-Hanye pada Hanye kai jari Anak-Ku.''? 2 Samuel 7:146Kude, dami Alatalla memperkenalkan Anak taraulu-Ni ma dunia, Hanye kaeau, ''Elah katuluh malekat Alatalla nyamah Hanye.'' Ulangan 32:437Tantara kawan malekat, Alahtalla kaeau, ''Hanye ngulah kawan malekat-Ni jari angin, kawan pelayan-Ni jari lelap apui.''Mazmur 104:48Dami neu Anak-Ni, Hanye kaeau, ''Tahta-Nu, u Alatalla,akan naan kalalawah. Tungkeh kebenaran adalah tungkeh Karajaan-Nu. 9Hanyu sayang andri isamaeh kude muar andri sajahat. Daya yiru, Alatalla, hanyeyiru Alatalla-Nu, haut mengurapi Hanyu andri minyak kaarayen labih hingka kawan sahabat-Nu.''Mazmur 45:6-710 Balalu, "Hanyu, Tuhan, Hang permulaan haut nganak dasar tane, andri langit adalah ulahan tangan-Nu.11Tane andri langit akan wawai, kude Hanyu akan tatap naan.Tane andri langit jari uhang ialah pakaian.12Ialah jubah hanyu nepetni, balalu ialah pakaian, here sagar na ganti. Kude, Hanyu puang akan baubah, zaman-Nu puang suah luput.''Mazmur 102:25-2713Ma malekat sa awe, Alatalla suah kaeau ialah yina, ''Maharung hang tuhi kawan-Ku hampe Aku nganak kawan musuh-Nu hang ime kuasa-Nu''?Mazmur 110:114Puangkah malekat yiru kawan roh sa melayani, sa nahuyu pakai ngarawah kawan ulun sa sagar narime keselamatan?
Chapter 2Kasalamatan Hante

1Daya yiru, takam harus labih taliti mamperhatikan inun sa suah takam karengei nampan takam puang ta enei kareh.2Daya, amun ajaran sa na tahampe daya kawan malekat tabukti puang tau na ubah, balalu katuluh kahalaen atawa puangtaat akan narime hukuman sa adil, 3kaawe mungkin takam tau lolos amun takam mengabaikan kasalamatan sa hante yiru? Hanye yiru, kasalamatan sa nomor isa naami daya Tuhan, andri nabuktikan tuu bujur ma takam daya kawan ulun sa karengei-Ni 4 Pada yiru, Alatalla pada ngami kasaksian mitah kawan tanda andri kawan hal ajaib,papire mukjizat pada kawan karunia Roh Barasis sa naami menurut kabahumen-Ni.Yesus Jari Sameh ialah Murunsia pakai Nyalamat Murunsia5Alatalla puang menguasai dunia hang hadapan, hanye yiru dunia sa ganyah takam kisah, ma kawan malekat 6Kude, naan erangkaulun sa haut ngami kasaksian hangwuang isa nas: "Hiekah murunsia salenga Hanyu mamikirkanni? Hiekah anak murunsia salenga Hanyu memperdulikanni?7Erang itus, Hanyu ngulahni labih ime tika malekat; Hanyu memahkotaini andri kemuliaan pada hormat. 8Hanyu menaklukan katuluhni hang ime peeni.'' Mazmur 8:5-7Daya, menaklukan katuluhni hang ime pee-Ni, maka Alatalla puang ngaret inun pun sa puang takluk ma-Hanye. Kude, taati takam huan kadinung katuluh takluk ma-Hanye.9Kude, takam haut kadinung Yesus sa erang itus naulah labih ime hingka kawan malekat, hanye yiru Yesus sa namahkotai andri kemuliaan pada hormat daya haut mahanang hampe matei napan daya anugerah Alatalla, Hanye kaiuh kainam matei ma katuluh ulun. 10Haut bujur Hanye--sa ma Hanye pada mitah Hanye katuluh ni naan--menyempurnakan Perintis Keselamatan kawan anak-Ni mitah kahanangen, nampan ngenei here ma kemuliaan.11Daya, baik Hanye sa ngabarasis maupun here sa nabarasis, katuluhni hingka isa Amah; irulah sababni Yesus puang amangan ngantuh here jari kawan pulaksanai-Ni 12andri kaeau: ''Aku akan menyatakan ngaran-Nu ma kawan pulaksanai-Ku. Hang penah-penah katuluh umat-Nu, Aku kai manyanyi pujian ma-Hanyu.'' Mazmur 22:2313Balalu lagi: ''Aku akan nganak keyakinan-Ku ma Alatalla.'' Yesaya 8:17 Balalu lagi, ''Inalah Aku, baya anak-anak sa haut na ami Alatalla ma-Aku.'' Yesaya 8:18 14Daya kawan anak yiru adalah murunsia sa naan ira andri tenga, maka Yesus pada ngalap bagian hawuang keadaan here nampan mitah pampatei-Ni, Hanye kaiuh membinasakan hanye sa ampun kuasa amau pampatei, hanyeyiru Iblis.15Balalu, napas here sa seumur pamelumni nasamalah daya panakut andri pampatei.16Jari,jelas bahwa Hanye puang ngami pangarawahen ma kawan malekat, kude ma katurunan Abraham. 17Daya yiru, hang wuang katuluh hal Yesus harus jari ialah kawan pulaksanai-Ni, nampan Hanye tau jari Imam Hante* isa penu kasih sayang nelang setia hawuang pelayanan ma Alatalla. Andri kalayiru,Hanye kaiuh ngenei panewuhan hang amau kawan dosa umat. 18Sabab, Yesus pada manderita waktu nacobai, maka Hanye kaiuh ngarawah here sa ganyah nacobai.
Chapter 3Yesus Labih Hante hingka hi Musa

1Daya yiru, kawan pulaksanai sa kudus, naun sa naan bagian hangwuang panggilan surgawi, dinunglah Yesus, Sang Rasul pada Imam Hante pangakuan takam, 2sa setia ma Hanye sa haut menetapkan-Ni sameh ialah hi Musa sa setia hang katuluh lewu-Ni.3Daya, Yesus naanggap layak pakai kaiuh kemuliaan sa labih hante tika hi Musa, ialah halni erangkaulun tukang amuan lewu sa kaiuh kehormatan labih hante hingka lewu yiru ai. 4(Sabab, tiap lewu naamuan daya ulun, kude ngamuan hingka katuluh masam adalah Alatalla).5Musa satia hangwuang katuluh lewu Alatalla jari erangkaulun pelayan, pakai ngami kasaksian ma kawan hal sa akan naantuh hang handrian andrau. 6 Kude, Kristus satia jari Anak hangwuang lewu Alatalla, hanyeyiru takam, amun takam tatap itegei teguh ma keyakinan andri pengharapan sa takam banggakan hampe akhir.Tatap Uma Alatalla7Daya yiru, ialah sa Roh Barasis kaeau, "Hang andrau yina, amun hanyu karengei suara-Ni, 8ada hanyu karas atei ialah hangwuang pemberontakan sa naulah naun hang andrau pencobaan hang padang gurun,9hanyeyiru katika datu nini naun mencobai Aku balalu ngini kawan ulahan-Ku salawah epat pulu taun. 10Daya sabab yiru Aku sangit ma turunan yiru balalu kaeau, 'Atei here aur tawang here puang kataru kawan lalan-Ku.' 11Jari, Aku basumpah hawuang panyangit-Ku: 'Here puang sagar masuk ma uneng perhentian-Ku.''' Mazmur 95:7-1112Bahati-hatilah Kawan pulaksanai, ada naan hingka naun sa naan atei sa jahat pada sa puang parisaya, sa ngulah naun bapaling hingka Alatalla sa welum. 13Samaehni, nasihati isa andri sa lainni tiap andrau, nganue masih naan sa naantuh ''andru yina'' nampan puang uweng hingka naun sa natangkape daya tipu daya dosa14Amun haut ngalap bagian hang wuang Kristus, amun takam itegei teguh hang wuang keyakinan takam sa awal hampe akhirni. 15Ialah haut natulis, '' Hang andrau yina, amun hanyu karengei suara-Ni, ada nangkape ateinu ialah hangwuang pemberontakan.'' Mazmur 95:7b-916Hie kawan ulun sa haut karengei lengan Alatalla, kude nawan? Angsa here katuluh sa kaluar hingka Mesir hang ime kepemimpinan Musa?17Pada, ma hie Alatalla sangit salawah epat pulu taun? Angsa ma here sa ngulah dosa hampe bangkai here bahamuran hang padang gurun? 18Balalu, ma hie Alatalla basumpah bahwa here puang sagar suah masuk ma uneng pitariean-Ni, amun puang ma here sa puang taat? 19Jari takam kadinung bahwa here puang tau masuk daya kapuangparisayaan here.
Chapter 4Janyi nampan Masuk ma Uneng Pitariean Alatalla

1Daya sabab yiru, salawah janyi nampan masuk ma uneng pitariean-Ni masih berlaku, biarleh takam kaingkam takut, amun naan hingka takam sa puang bahasil kaiuh janyi yiru. 2Bujur tuu, kabar maeh haut na wara ma takam, pada haut nawara ma here, kude kabar sa rengei here ru puang manguntungkan here daya puang naampiisa andri iman kawan ulun sa nyandrengeini.3Daya takam sa parisaya, sagar masuk ma uneng pitariean yiru, ialah sa naantuh-Ni, "Aku basumpah hawuang panyangit-Ku: 'Here puang sagar suah masuk ma uneng pitariean-Ku,''' Mazmur 95:11biar gawian Alatalla haut luput hingka penciptaan dasar dunia yina. 4Daya hangwuang isanas, Alatalla bapaner kalaina ne'u andrau kapitu, ''Hang andrau kapitu, Alatalla tarie hingka katuluh gawian-Ni.'' 5Kude, ialah sa haut naantuh Alatalla, ''Here puang sagar masuk ma uneng pitariean-Ku.''6Jari, masih naan kemungkinan nampan mehe ulun masuk ma uneng pitariean, pada naan mehe ulun sa haut suah karengei kabar maeh, kude puang kaiuh masuk daya kapuang taatan here. 7Jari, hindra lagi Alatalla nganak isa andrau tertentu, sa naantuh ''andrau yina'', sa haut naantuh mitah hi Daut lawah sa huanni, "Hang andrau yina, amun hanyu karengei suara-Ni, ada mape ateinu ialah hangwuang pemberontakan.''Mazmur 95:7-88Sabab, amun hi Yusua haut ngami here uneng pitariean, maka Alatalla puang akan lagi bapaner neu suatu andrau lain hang kemudian andrau. 9Amun kalayiru, maka masih naan pitariean hang andrau Sabat ma umat Alatalla. 10Ma here sa haut masuk ma unengan pitariean Alatalla, here pada haut tarie hingka kawan gawianni, ialah sa naulah Alatalla hingka gawian-Ni. 11Daya yiru, hayu takam bajuang nampam masuk ma uneng pitariean yiru, nampam puang sunah erangkaulun lawu daya uma suntu kapuangtaatan sa sameh.12Daya, firman Alatalla yiru welum nelang bakuasa, pada labih kumat tika padang bamate rueh awe pun. Firman nyiru nanrasuk lawit hampe nampisah tenga andri roh, hanghelang sendi andri taulang sumsum, baya sanggup manilai pikiran andri kahamenen atei takam. 13Puang uweng isa mahluk pun sa sanina tika paninungen-Ni. Katuluh ni tabentur puang uweng tau sanina tika mate-Ni. Ma-Hanye takam harus ngami pertanggungjawaban hang amau katuluh sa na ulah takam. Yesus Kristus adalah Imam Hante Takam14Daya takam naan Imam Hante Agung sa haut mamai ma surga, hanyeyiru Yesus, Anak Alatalla, hanyu takam saratang itegei kuat ma pengakuan takam. 15Daya, puang uweng Imam Hante sa puang kaiyuh mantaru kawan kakurangen takam, kude takam baisi Imam Hante sa haut nacobai hawuang katuluh hal, sameh ialah takam, kude Hanye puang badosa. 16Daya yiru, andri kapercayaan,hayu takam hawi nyandriet tahta anugerah nampan takam narime pangamian balalu kahaba anugerah pakai ngarawah takam, dami takam memerlukanni.
Chapter 5

1Daya, tiap imam hante sa na pidi hingka awan murunsia sanatutui nampan jari wakil murunsia hangwuang kawan hal sa berkenan andri Alatalla, supaya hanye kaiuh ngami kawan parapah andri kawan kurban hang amau kawan dosa. 2Daya imam hante pada penu andri kelemahan, maka hanye pada kaiuh basikap lembut nadap kawan ulun sa puang uweng pengetahuan nelang murah nasantawang. 3Iru sababni, hanye wajib ngami kurban pakai muhut dosa, puang ekat pakai umat, kude pada ma tengani raerai.4Puang uweng imam hante sa kaiuh ngalap kehormatan yina ma tengani raerai, hanye ekat narimeni dami hanye naherau daya Alatalla, ialah hi Harun. 5Kalahie pada Kristus puang memuliakan tenga-Ni raerai nampan jari erangkaulun Imam Hante, kude daya Alatalla sa kaeau ma-Hanye, "Hanyu adalah Anak Ku. Hang andrau yina Aku haut jari Amah-Nu.''Mazmur 2:76Hang bagian lain Hanye pada kaeau, Hanyu adalah Imam ma kalalawahni, manurut aturan Melkisedek.'' Mazmur 110:47Hang wuang welumni jari murunsia, Yesus ngami lakudua ataupun pilakuan andri ratapan pada ranu mate, ma Alatalla sa kaiuh nyalamat Hanye hingka pampatei. Balalu, Hanye nasanrengei daya kesalehan-Ni. 8Biarpun Yesus adalah Anak, kude Hanye paajar nampan taat mitah kahanangen sa naalami-Ni.9Andri haut nasempurnakan, Hanye jari sumber kasalamatan kalalawah ma katuluh ulun sa taat ma-Hanye, 10pada Hanye haut naherau daya Alatalla jari Imam Hante sesuai peraturan Melkisedek.Ilangkah Menuju Kedewasaan Rohani 11Naan hene sa tau naantuh neu hal yina. Kude, mahadin penjelasanni daya naun haut unte nampan nyandrengei.12Sebab, taati hanyu saharusni haut jadi guru, kude kenyataanni hanyu masih memerlukan ulun pakai ngajar hanyu lagi neu kawan prinsip dasar mengenai firman Alatalla. Hanyu masih memerlukan susu, puang kutaan sa mape. 13Daya, ulun sa welum hingka susu adalah ulun sa huan bapangalaman hawuang memahami ajaran neu inunsabujur, hanye masih hua. 14Kude, kutaan mape adalah ma kawan ulun sa haut matueh, hanyeyiru here sa haut malatih indra here nampan tau mambedakan inun sa maeh pada sa puang maeh.
Chapter 6

1Daya yiru, hayu takam nanan ajaran awal neu Kristus balalu maju ma kedewasaan, puang lagi miulek-ulek ajaran dasar neu pertobatan hingka ulahan sa matei dan iman ma Alatalla; 2ajaran neu pembasuhan andri penumpangan tangan; ajaran neu amuan tika padang ulun matei pada hukuman kalalawah. 3Irulah sa sagar na ulah daya takam, amun Alatalla mengijinkanni.4Daya, puang mungkin pertobatan mulek kawan ulun sa sahuanni haut kahaba pencerahan, haut kaingkam karunia surgawi, haut ngalap bagian baya Roh Kudus, 5kainam pikaeh firman Alatalla, pada kaingkam kuasa hingka dunia sa ma hadapan. 6Amun here nanan lalan Kristus, maka mustahil nampan nangkaeh kamulek pertobatan here daya here ganyah mambalasangar Anak Alatalla sa karueh kalini pada ngampiumangan-Hanye andri terbuka.7Sabab, tane sa menyerap hene ranu uran sa lawu hang amauni, nelang mutik hasil sa baguna ma here sa ngulahni, sagar narime berkat hingga Alatalla. 8Kude, amun tane yiru ekat tumu runrui andri kawan jumpun, maka tane yiru puang uweng riran balalu riet andri kutuk, balalu pada akhirni natutung.9Kude, kawan pulaksanaiku sa akukasihi, biarpun kami kaeau kalayiru, kami yakin kawan hal sa labih maeh neu naun , hanyeyiru kawan hal sa bahubungan andri kasalamatan. 10Sabab, Alatalla puang sapuang adil. Hanye puang angkaitung katuluh gawian andri kasihnu sa hanyu ulah hang wuang ngaran-Ni andri malayani kawan ulun kudus ialah sa masih naulah naun.11 Kami kasungu masing-masing naun nantarang ketekunan sa sameh nampan naan jaminan harapan sa sempurna hampe kalalawah, 12nampan naun ada jari mawule, kude uma teladan kawan ulun sa haut mawarisi kawan janji Alatalla mitah iman andri ketekunan.Janji Alatalla Puang Suah Baubah13Dami Alatalla bajanji mahi Abraham, Hanye bajanji hang amau tenga-Ni raerai daya puang uweng sa labih hante hingka tenga-Ni. 14Alatalla kaeau, "Aku pasti sagar memberkati hanyu,'' pada ''Aku pasti sagar melipatgandakan katurunannu.''15Balalu, udi ngandrei andri sabar, Abraham narime janji yiru.16Murunsia basumpah demi erangkaulun sa labih hante hingka tengani raerai, pada basumpah ngami ketegasan nampan mengakhiri katuluh perbantahan. 17Jari, dami Alatalla hamen ngampidinung andri labih yakin ma ahli waris janji-Ni amun tujuan-Ni puang sagar baubah, Hanye menjamin andri ngulah sumpah 18balalu andri rueh hal sa puang tau baubah yiru, sa mengenai hanye Alatalla puangsagar ipusu, takam sa hawi ngantara uneng basalinung sagar kaiuh dorongan sa hante nampan itegei kuat ma pengharapan sa na ami ma takam.19Pengharapan sa naan wat takam yina adalah jangkar ma jiwa takam, kuat pada pasti, sa tebus masuk hampe ma kamar tirai, 20ma uneng sa haut namasuki Yesus jari tukang uka lalan ma takam nampan jari Imam Hante ma kalalawahni, sesuai andri peraturan Melkisedek.
Chapter 7Imam Melkisedek

1Sabab, Melkisedek, Raja Salem pada imam Alatalla Sa Palingamau, manalu Abraham udi Abraham mulek hingka munu kawan raja, balalu memberkatini. 2Ma hi Melkisedek, Abraham pada ngami isapersepulih hingka katuluh harata rampasan sa iuhanni. Awalni, ngaran Melkisedek baarti ''Raja Kawuahen'', udiyiru, ''Raja Salem'' sa aratini ''raja damai''. 3Hanye puang ba amah pada ba ineh, puang uweng silsilah, pada welumni puang uweng awal pada akhir. Kude, ialah Anak Alatalla, hanye sagar jari imam ma kalalawahni.4Dinung, tuu agungni ulun yina, hampe Abraham leluhur takam pun ngami mahanye isapersapuluh tika kawan hasil rampasan perangni. 5Manurut Hukum Taurat, kawan anak Lewi sa narime jabatan imam sabahak ngumpul perpuluhan hingka umat sa kawan pulaksanai here, biarpun here sameh katurunan Abraham. 6Kude, Melkisedek sa puang hingka turunan Lewi, narime isapersapuluh hingka Abraham pada memberkati hanye sa negei janji Alatalla.7Pada, puang iuh nasangkal, sa labih ime na berkati daya sa labih amau. 8Hawuang isa hal, isapersapuluh na tarime daya murunsia fana sa tau matei. Kude, hawuang hal yina, natarime daya ni, sa pasti welum. 9Daya yiru, iyuh na antuh bahwa bahkan kaum Lewi sa bahak narime isapersapuluh pun pada bayar isapersapuluh here mitah Abraham, 10Sabab saat Melkisedek manalu hanye, Lewi masih naan hawuang tenga datu nini ni.11Taati, seandaini kesempurnaan tau na kaiuh mitah keimamam Lewi (sa daya hanye, umat Israel kaiyuh Hukum Taurat), pakai inun naan imam lain sa harus naamuan menurut aturan Melkisedek, sa puang imam hingka garis katurunan Harun?12Sabab, amun aturan keimaman baubah, maka Hukum Taurat pun harus naubah.13Ulun sa ganyah napaner takam yina baasal hingka suku sa lain, pada puang uweng erangkaulun pun hingka suku-Ni sa suah batugas jari pelayan altar. 14Sabab, haut jelas bahwa Tuhan takam baasal hingka suku Yehuda, suku sa neuni Musa puang suah ngantuh hal inun pun sa bakaitan andri kawan imam.Yesus Adalah Imam ialah Melkisedek15Katuluh hal yina jari magin tarang dami takam kadinung huletni erangkaulun Imam lain, sa mirip andri Melkisedek, 16sa jari imam puang badasar syarat katurunan jasmani, kude badasarkan kuasa pamelum sa puang tau binasa. 17Sabab, Kitab Suci basaksi neu Hanye: "Hanyu adalah Imam ma kalalawahni, manurut peraturan Melkisedek."18Hang isa sisi, peraturan sa lawah haut puang napakai lagi daya naan kelemahan isa puang baguna, 19daya hukum yiru puang nangkaeh inun pun. Kude, hang sisi sa lain , naan pengharapan sa labih maeh sa naampitaru ma takam, pada pengharapan yiru narik takam nampan nyanriet ma Alatalla.20Daya pengharapan yiru na enei ma takam andri isa sumpah--imam sa lain jari imam puang nasindrah andri sumpah. 21Kude, Hanye jari Imam andri sumpah sa naulah daya Ni sa kaeau ma-Hanye, ''Tuhan haut basumpah dan Hanye puang akan baubah pikiran: 'Hanyu adalah Imam hampe kalalawahni.'''Mazmur 110:422Daya sumpah yina, Yesus haut jari jaminan hingka perjanjian sa labih maeh.23Sahuanni, naan hene imam dami naan imam sa matei, naan sa iuh ngantini.24Kude Yesus negei keimaman secara tetap hampe kalalawah daya Hanye sagar welum tarus hampe kalalawah.25Andri kalayiru, Yesus kaiuh nyalamat andri sempurna here sa hawi ma Alatalla mitah-Hanye, daya Hanye welum nampan lakudua ma here. 26Imam Hante ialah yiru sa takam perlu, hanyeyiru imam hante sa kudus, puang bacela, murni, napisah hingka kawan ulun badosa, pada naampamau labih hingka tingkat surgawi.27Yesus puang ialah kawan imam hante sa lain. Here harus mempersembahkan parapah tiap andrau, kaisa ma dosa here raerai, udiyiru ma dosa kawan umat. Kude, Yesus puang perlu ngulahni. Hanye ekat mempersembahkan parapah hindra ma kalalawah, hanyeyiru tenga-Ni raerai. 28Hukum Musa menetapkan murunsia sa penu kelemahan pakai jari kawan imam hante. Kude, sumpah sa baasal hingka Alatalla, sa hawi udi Hukum Musa, menetapkan Anak-Ni, sa haut jari sempurna hampe kalalawah ni.
Chapter 8Yesus adalah Imam Hante Perjanjian sa Wau

1Inalah isi utama papaneran takam: wat takam naan Imam Hante sa maharung hang tuhi kawan tahta Sa Paling amau hang surga. 2Hanye melayani hang Ruang Mahakudus pada hang Kemah Barasis sejati sa naapindri daya Alatalla raerai, puang daya murunsia.3Daya tiap imam hante natutui nampam mempersembahkan ngami pada parapah, maka Imam Hante yina harus naan eneain nampan napersembahkan.4Amun Imam Hante na welum hang tane, Hanye puang sagar jari imam daya hang tane haut naan kawan imam sa mempersembahkan pangamian sesuai hukum Taurat, 5hanye yiru here sa sembahyang ngalut tiruan pada bayang-bayang hingka hal surgawi ialah katika Alatalla ngampiitung Musa katika hanye kai ngapindri Kemah Suci: ''Pastilah hanyu ngulah katuluhni sasuai andri rancangan sa haut Aku nutui ma hanyu hang amau gunung.''6 Kude, taati, Yesus narime tugas palayanan sa lawit labih mulia daya perjanjian wau sa naperantara daya-Ni yiru pada lawit labih amau kude tatap berdasarkan pada janji-janji sa labih maeh. 7Sabab, amun perjanjian sa kaisa puang baisi kahalaen, puang akan naan sa hamen perjanjian sa karueh.8Daya Alatalla kahaba kahalaan murunsia, Hanye kaeau, '''Dinunglah wayahni akan hampe,' eau Tuhan, 'dami Aku sagar ngulah isa perjanjian wau andri kaum Israel pada kaum Yehuda. 9Puang ialah perjanjian sa haut Aku ngulah andri datu nini here, hanyeyiru katika aku nganyak here andri tangan-Ku nampan mamimpin here kaluar teka tane Mesir. Daya here puang setia ma perjanjian sa naami dayaKu, maka Aku puang perduli andri here,' eau Tuhan.10'Inalah janji sa sagar naulahKu andri bangsa Israel udi masa yiru,' eau Tuhan: 'Aku sagar nganak kawan hukum-Ku hangwuang pikiran here, pada Aku sagar manulisni hang atei here. Aku sagar jari Alatalla here, pada here sagar jari umat-Ku11Here pada puang sagar lagi ngajar sasameh bangsani atau pulaksanaini andri kaeau, 'Katarulah Tuhan' daya katuluh ulun sagar kataru Aku, hingka sa halus hampe sa paling hante. 12Sabab, Aku sagar pilelu hang amau kahalaan andri kawan dosa here. Pada, Aku pun puang sagar lagi ngitung kawan kahalaan here.''' Yeremia 31:31-3413Dami Alatalla ngantuh perjanjian wau, Hanye ngulah perjanjian sa uhang puang bariran lagi.Pada, inun sa haut puang bariran lagi haut uhang sagar langsung wawai.
Chapter 9Sambahyang hangwuang Janji Uhang

1Bahkan, janji sa uhang pun baisi neu aturan sambahyang pada uneng kudus sa naan hang tane. 2Daya kalayiruleh Kemah Alatalla napersiapkan: intangan luar, pada naan lampu, meja, pada rote sajian, sanaantuh Unengan Kudus.3Hang wading tirai karueh adalah bagian kemah sa naantuh Ruang Palingkudus, 4hang uneng yiru naan altar pedupaan sa naulah hingka amas pada Tabut Perjanjian sa katuluh sisini nalapisi andri amas. Hang wuang tabut yiru, naan erangkawua kendi amas sa baisi manna, tungkeh Harun sa suah ba pusuk, baya rueh tipak watu perjanjian. 5Hang amauni naan rueh kerub kemuliaan sa nyalumu Tutup Perdamaian, kude wayah yina puang tepat waktuni manerni secara rinci.6Udi katuluhni yiru napersiapkan kalayiru wangun, kawan imam masuk ma bagian numur isa hingka kemah yiru secara rutin, nampan ngulah pelayanan sambayang ma Alatalla. 7Kude, ekat imam hante ai sa iuh masuk ma bagian karueh hingka kemah yiru,yiru gin ekat erangtaun hindra, nelang ngenei ira nampan naparapah ma Alatalla ma tengani raerai pada ma kawan dosa umat sa naulah puang singaja.8Roh Kudus iwara ma takam bahwa lalan nuju Ruang Palingkudus huan tauka amun Ruang Kudus masih naan, 9hal yiru adalah kiasan neu zaman yina. Kalayiru pada bamasam pangamian pada kawan kurban sa naparapah puang kaiyuh menyempurnakan atei akal kawan ulun sa sambayang, 10daya ekat bahubungan andri panguta, uuten, pada ritual piwuian ma tenga daging sa balaku hampe hawini waktu pembaharuan.Sambahyang hangwuang Janji sa Wau11Kude, dami Kristus hawi jari Imam Hante hang amau kawan hal maeh sa sagar hawi, Hanye masuk mitah Uneng Kudus sa labih hante pada labih sampurna; sa puang na ulah daya tangan murunsia pada puang banda sanaulah. 12Hanye masuk ma Ruang Palingkudus hindra ma kalalawahni, puang andri ngenei ira kaming upu pada ira anak sapi, kude andri ngenei ira-Ni raerai jari kaiuh panewuhan sa kekal.13Sabab, amun tampitikan ira kaming upu pada sapi upu, pada habu anak sapi wawei ma ulun sa najis tau ngabarasis tenga jasmani here,14labih-labih lagi ira Kristus, hanyeyiru Hanye sa mitah Roh sa kekal mempersembahkan tenga-Ni jari parapah sa puang bacacat ma Alatalla pakai ngabarasis atei nurani naun hingka ulahan puang bariran nampan naun kaiuh melayani Alatalla sa welum. 15Ma alasan yina Kristus jari Penghubung hingka janji sa wau nampan here sa haut naherau Alatalla iuh narime warisan kekal sa haut najanjikan-Ni; sabab hindra pampatei haut terjadi nampam newuh here hingka kawan pelanggaran sa naulah daya here hang ime perjanjian sa kaisa.16Amun naan surat wasiat, maka harus naan samatei hingka ulun sa ngulahni. 17Sabab, surat wasial bariran amun ulun sangulahni haut matei; surat yiru puang uweng kuasa amun ulun sangulahni masih welum.18Iruleh sababni, inun ngulah perjanjian numur isa puang berlaku amun puanguweng kurban ira.19Sabab, udi hi Musa iwara kawan parintah hangwuang Hukum Taurat ma umat Israel, hanye ngalap ira anak sapi andri kaming balalu nyampurni andri ranu. Balalu, makai kain wol mariang baya erangkakau hisop, hanye nampitikni ma Kitab Taurat pada ma katuluh umat 20nelang kaeau,''Inalah ira hingka perjanjian sa haut Alatalla parintahkan ma naun alutlah.''21Andri sara sa sameh, Musa pada nampitik Kemah Suci pada katuluh perlengkapan sa napakai hangwuang sambahyang andri ira.22Manurut Hukum Taurat, bilang katuluhni harus nasucikan andri ira, amun puang uweng tunrak ira, puang sagar naan pengampunan.Yesus Kristus adalah Parapah Pamuhut Dosa23Daya yiru, katuluh sa melambangkan kawan hal surgawi tuu perlu nabarasis andri hal yina, kede katuluh sa hang surga nabarasis andri kurban sa labih maeh. 24Sabab, Kristus puang masuk ma wuang Ruang Palingkudus sa na ulah daya tangan murunsia, sa ekat ngalut hingka sa bujurni, kude Hanye masuk ma wuang surga yiru raerai pada itati naan hang hadapan Alatalla demi takam.25Kristus pada puang mempersembahkan tenga-Ni bakali-kali, ialah imam hante sa harus masuk ma Ruang Palingkudus hingka taun ma taun andri ngenei ira sa puang irani raerai.26Amun kalayiru, Kristus harus Manderita baulang kali hingka dunia naulah. Kude, Kristus ekat nyarah tenga-Ni hindra ai ma kalalawahni hang zaman akhir yina pakai muhut dosa, andri sara mempersembahkan tenga-Ni raerai27Ialah murunsia, sanatentukan nampan matei hindra ai balalu udiyiru mahadap penghakiman, 28kalayiru pada Kristus; Hanye napersembahkan ekat hindra ai pakai nangung dosa ulun hene, pada sagar hawi ma karueh kalini, puang nampan nangung dosa, kude nampan ngenei kasalamatan ma here sa ngandrei Hanye.
Chapter 10Pengurbanan Yesus Kristus Hindra ma Kalalawahni

1Daya HukumTaurat ekat naan bayangan neu hal-hal maeh sa sagar hawi pada puang gamaran sabujurni hingka kawan hal yiru, maka andri kawan parapah sa sameh sa here persembahkan terus-menerus tiap taun, hukum yiru puang sagar suah kaiyuh menyempurnakan here sa hawi nyandriet.2Kude sabalikni, angsa pangamian parapah saharusni haut puang lagi naulah daya hindra nabarasis, kawan ulun sa sambahyang yiru puang lagi kainam naan kasadaran neu dosa? 3Kude, hangwuang persembahan parapah yiru, here justru naampiitung neu kawan dosa here hingka taun ma taun.4Sabab, ira lembu upu andri kaming upu puang mungkin kaiuh muhut dosa.5Daya yiru, Dami Yesus hawi ma wuang dunia, Hanye kaeau, ''Parapah andriPersembahan puang Hanyu hamen, kude isa tenga haut Hanyu siapkan ma-Aku; 6Hanyu puang hamen ma parapah natutung pada parapah pamuhut dosa. 7Balalu Aku Kaeau, 'Inalah Aku: Naan natulis neu Aku hangwuang walunan kitab, Aku hawi lepuh ngulah kabahumen-Nu, u Alatalla.'''Mazmur 40:7-98 Udi Kristus kaeau, ''Parapah andri persembahan,pada parapah natutung pada parapah pamuhut dosa puang Hanyu hamen, pada puang berkenan ma-Hanyu,''(sa napersembahkan sesuai andri Hukum Taurat)9Hanye namahni,''Inalah Aku. Aku hawi lepuh ngulah kabahumen-Nu.''Jari, Yesus muhut sakaisa nampan menetapkan sakarueh. 10Daya kabahumen-Ni, takam nakuduskan mitah pengurbanan tenga Yesus Kristus, hindra ma kalalawahni.11Tiap imam ngulah pelayanan harianni hingka waktu ma waktu nampan mempersembahkan parapah sa sameh, sa puang suah kaiuh muhut dosa; 12kude Kristus, udi mempersembahkan parapah daya dosa, hindra ai ma kalalawahni, Hanye maharung hang tuhi kawan Alatalla 13nelang ngandrei wayah kawan musuh-Ni naulah jari pirarahan pee-Ni. 14Andri isa parapah, Kristus menyempurnakan here sa haut nasucikan-Ni ma kalalawahni.15Roh Kudus pada jari saksi ma takam neu hal yina daya udi kaeau, 16''Inalah perjanjian sa sagar Aku ngulah andri umat-Ku udi masa yiru, eau Tuhan: 'Aku sagar nganak kawan hukum-Ku hangwuang atei here, pada Aku sagar manulisni hangwuang pikiran here,'''yeremia 31:3317Udiyuru, Hanye nampalusni, ''Aku sagar puangngitung kawan dosa here pada puang sagar lagi ngitung kejahatan here,'' Yeremia 31:34 18Taati, dami pengampunan ma katuluhni yiru haut nasadia, maka puang naperlukan lagi parapah ma panewuhan dosa.Nyanriet ma Alatalla19 Sabab yiru, kawan pulaksanaiku, daya taati takam naan keheeyen nampan masuk ma wuang Ruang Palingkudus daya pengurbanan ira Yesus, 20andri lalan sa wau pada welum, sa haut nauka daya Yesus ma takam mitah tirai, hanyeyiru tenga-Ni, 21pada daya takam haut naan erangkaulun Imam Hante sa ngapalai lewu Alatalla, 22maka hayu takam nyanriet ma Alatalla andri atei sa tulus hangwuang keyakinan iman sa penu, andri atei takam sa haut nabarasis hingka nurani sa jahat, pada tenga sa haut nawui andri ranu murni.`23Hayu takam itegei teguh ma pengakuan pengharapan takam daya Alatalla sa menjanjikanni adalah setia, 24hayu takam ngantara cara nampan tau sameh bajalan hawuang kasih pada ngajar kawan ulahan sa maeh, 25pada ada nyanawit tenga hingka pamunalu sambahyang takam sasameh, ialah sa nabiasakan daya papire ulun. Kude, hanyu takam sameh-sameh menguatkan, labih lagi daya naun karasa bahwa Andrau Tuhan haut magin riet.Ada Nawan Alatalla26Sabab, amun andri sangaja takam tatap ngulah dosa hautudi kaiuh pengetahuan neu sawuah, maka puang uweng lagi parapah pakai muhut dosa-dosa yiru. 27Sa naan ekat ngandrei sa makatatakut sagar penghakiman pada lelap apui sa sagar membinasakan kawan musuh Alatalla.28Berdasarkan kasaksian hingka rueh atau telu kaulun saksi, hie pun sa puang menaati Hukum Musa sagar nahukum matei puang kaiuh ahi lelu. 29Amun kalayiru, tuu labih maweat penghukuman sa patut natarime ma ulun sa menghina Anak Alatalla, pada sa nganggap najis ira perjanjian sa haut menguduskanni, pada sa menghina Roh* anugerah Alatalla?30Sabab, takam kataru Hanye sa kaeau, "Mambalas yiru hak-Ku; Aku sagar manuntut pembalasan.'' Hanye pada kaeau, ''Tuhan sagar menghakimi umat-Ni.''31Tuu mengerikanni amun takam lawu ma wuang tangan Alatalla sa welum.Paliharaleh Kaheeyen andri Kasabaran32Kude, itung andrau-andrau sa haut naitah, udi hanyu kaiuh pencerahan, hanyu batahan hangwuang perjuangannu nangung penderitaan sa weat. 33Hantekni, hanyu nahina pada naaniaya secara tarang-tarangan hang hadapan ulun hene, pada hantekni hanyu pada uma hangwuang penderitaan kawan ulun sa naperlakukan ialah yiru. 34Hanyu pada ngarawah ma here sa napenjara, pada narime andri arai atei katika harata watnu naalat daya hanyu karasa bahwa hanyu naan harata sa lebih maeh pada kekal.35Daya yiru, ada hanyu ngumpe keyakinannu daya keyakinannu yiru ngenei pahala sa hante. 36Sabab hanyu harus naan ketekunan pakai ngulah kabahumen Alatalla nampan hanyu kaiuh inun sa najanjikan-Ni. 37Sabab,''Puang lawah lagi, Hanye sa ganyah hawi, sagar hampe, pada puang sagar nunda.38Kude, ulun-Ku sa bujur sagar welum daya iman. Pada, amun hanye mulek katakutan, maka jiwa-Kupuang akan berkenan mahanye,''Habakuk 2:3-439Takam puang kawan ulun samulek ma kebinasaan, melainkan kawan ulun sa baiman ma pemeliharaan jiwa.
Chapter 11Iman

1Iman adalah jaminan hang amau katuluh sa naharapkan takam, pada bukti hingka katuluh sa puang uweng kadinung. 2Sabab, daya iman here kawan ulun hang zaman dahulu kaiuh tawat. 3Daya iman, takam kataru bahwa dunia naulah andri firman Alatalla. Jari, inun sa kadinung puang naulah daya sa kadinung pada.4Daya iman, Habel ngami ma Alatalla parapah sa labih maeh hingka sa naami daya Kain. Mitah pangamianni yiru, Habel kaiuh kesaksian samaeh tika Alatalla jari ulun sa maeh; Alatalla ngami kesaksian yiru andri narime parapah pangamianni,biarpun hanye matei, Habel masih kaiuh bapaner.5Daya iman, Henokh naangkat nampan hanye puang harus kainam pampatei pada hanye puang haba daya Tuhan haut ngangkat hanye; daya sa huan naangkat, hanye kaiuh kesaksian jari ulun sa ngampisanang Alatalla.6Puang mungkin ngampisanang Alatalla amun puang uweng iman, sabab hie pun sa nyanriet Alatalla harus parisaya bahwa Alatalla naan, pada bahwa Alatalla ngami upa ma here sa ngantara Hanye.7Daya iman, udi naampiitung daya Alatalla neu kajadian sa huan hanye kadinung, Nuh andri taat ngulah isa kapal hante pakai nyalamat keluargani. Andri yina, Nuh nukum dunia balalu jari pewaris sa wuah sesuai andri imanni.8Daya iman, Abraham dami naherau Tuhan, taat nampan tulak ma isa unengan sa sagar naami jari ampun pusakani. Pada hanye tulak, biarpun puangkarasa maawe hanye sagar tulak. 9Daya iman, hanye tulak balalu muneng hang tane sa najanjikan hanyeyiru muneng hang tane asing, hanyeyiru hang wuang kemah sasameh andri Ishak pada Yakub; kawan pewaris hingka janji sa sameh,10sabab Abraham ganyah ngandrei isa kota sa naan fondasi, sa perensana andri ngamuanni hanyeyiru Alatalla.11Daya iman,Sara narime kemampuan nampan mihauwuntung balalu ba anak, biar hanye tamanang nelang haut kajut matueh nampan bagena, daya Sara menganggap Hanye sa haut bajanji mahanye memang setia. 12Daya yiru, hingka erangkaulun sa haut matueh tuu pada haut kai matei, lahirlah katurunan sa heneni ialah wuwuhiang hang langit pada sa jumalahni puang iuh reken ialah wusi pasir hang pantai.13Here katuluh yina haut matei hangwuang iman andri puang kaiuh inun sa najanjikan, kude here ngini pada nyamut kawan janji yiru hingka lawit, andri karasa bahwa here memang kawan pendatang pada ulun asing hang tane. 14Papaneran here sa kalayiru nutui andri jelas memang here gayah ngantara isa tane ranu ma here.15Daya, amun sa napikir daya here negeri sa na uneng here sa huanni, maka here tau ai mulek ma yaru.16Kude, here hamen isa negeri sa labih maeh, hanyeyiru negeri surgawi. Daya sabab yiru, Alatalla puang amangan naantuh jari Alatalla here sabab Hanye haut nyadiakan isa kota ma here.17Daya iman, dami Tuhan nguji hanye, Abraham nyarah Ishak jari parapah; hanye sa haut narime kawan janji yiru rela mempersembahkan anak tungkanni.18Neu anak yiru, Alatalla suah kaeau, ''Andri ngaran Ishaklah keturunannu sagar naantuh.'' 19Abraham nganak parisayani ma Alatalla, bahkan hanye parisaya bahwa Alatalla sangup ngamuan ulun matei. Istilahni, Abraham haut kaiuh Ishak mulek hingka pampatei20Daya iman, Ishak mamberkati hi Yakub andri hi Esau. 21Daya iman, Yakub, dami hanye kai matei memberkati kawan anak Yusuf. Hanye nyamah ma Alatalla andri isandar ma ulu tungkehni. 22Daya iman, Yusuf, hang akhir welumni, bapaner neu kaluarni bangsa Israel hingka Mesir balalu ngami parintah bahubungan andri taulang-taulangni.23Daya iman, Musa, dami hanye nakayaan, nasadina salawah telu wulan daya ulun matuehni. Here kadinung bahwa hi musa memang hua sa tuu segah, pada here puang takut nadap parintah raja. 24Daya iman, Musa, dami hanye tumu mamai bujang, puang hakun naantuh anak hingka putri Firaun. 25Hanye labih midi menderita sasameh andri umat Alatalla hingka ngingkam kasanangen dosa sa ekat erangitus, 26Hanye menganggap bahwa kehinaan Kristus labih baharga hingka katuluh kakayaan Mesir sabab Musa ngini ma pahala sa sagar natarime.27Daya iman, Musa nanan Mesir puang kainam takut nadap panyangit Raja Firaun ialahni hanye tau kadinung Hanye sa puang dinung yiru. 28Daya iman, Musa ngulah Paskah pada nampitik ira hampe malekat pampatei puang wuah bangsa Israel.29Daya iman, bangsa Israel takia nyabarang Laut Mariang, ialah takia hang tane karing. Kude, dami kawan ulun Mesir mansuba ngulah hal sa sameh, here nasaneteng. 30Daya iman, timuk Yerikho runtun udi nakaliling salawah pitu andrau. 31Daya iman, Rahab, wawei nakal yiru, puang nawunu sindrah andri kawan ulun sa puang taat daya hanye narime mata-mata Israel andri damai.32Pada, inun lagi sa harus naeauku? Aku puang sukup waktu nampan basarita mahanyu neu Gideon, Barak, Simson Yefta, Daud, Samuel, pada kawan nabi,33sa daya iman haut menguasai kawan karajaan, ngulah kawan inun sawuah, kaiuh kawan janji, pada nutup mulut kawan singa,34nampare lelap apui, talapas hingka rare taruh, nakuatkan hingka kalemeen here, kuat tatuu hangwuang babur, pada ngusir kawan tantara asing.35Kawan wawei narime kamulek kawan ulun matei here mitah kebangkitan, kude naan pada sanaaniaya pada puang hakun narime pembebasan nampan here kaiuh kebangkitan hawuang pamelum sa labih maeh. 36Sementara yiru, naan pada sa nahina nelang na weweh, bahwan na huruk balalu napenjara. 37Here natetek, nagaragaji jari rueh, pada nawunu andri taruh. Naan pada sa mengembara andri makai baju hingka kudit domba atau kudit kaming; here tuu paua, natindas pada naulah babahum here. 38Dunia yina puang pantas ma here, here mengembara hang padang gurun pada hang gunung-gunung, muneng hang helang-helang watu, hang gua-gua hang ime tane.39Biarpun kaiuh kesaksian sa maeh daya iman here naan, here puang narime inun sa najanjikan.40Sabab, Alatalla nyadia kawan sa labih maeh ma takam, amun puang uweng takam, here puang sagar jari sempurna.
Chapter 12Ngalut Ajaran Yesus

1Daya takamnaan rama saksi hang kaliling takam ialah awan, hayu takam nanan katuluh tangungan baya dosa sa nuruk takam balalu nempat andri tekun hang perlombaan sa nasadiakan hang hadapan takam. 2Biarlah mate takam natuju ma Yesus, Sang Pencipta pada penyempurna iman takam, sa nampan kaaraien sa haut natetapkan ma-Hanye, rela nangung salib pada mengabaikan kehinaan salib yiru. Pada, taati, Hanye maharung hang tuhi kawan takhta Alatalla. 3Itunglah ma Yesus, sa tabah nadap permusuhan hingka kawan ulun badosa balalu jiwanu puang jari uyuh pada putus asa.Alatalla Yiru Ialah Erangkaulun Amah4Hangwuang perjuangannu nawan dosa, hanyu huan hampe nyantundrak iranu.5Pada, inun hanyu haut nanan nasihat sa naami mahanyu jari kawan ia? ''Oo anakku ada nganggap enteng ajaran Tuhan, pada ada kaingkam halus atei dami hanyu natagur-Ni. 6Sabab, Tuhan nampar olun sa nasinta-Ni, pada meweh ulun sa natarime-Ni jari Anak.'' Amsal 3:11-127Hanyu harus batahan ma didikan yiru dayayiru baarti Alatalla ganyah ngulah hanyu jari erangkaulun anak; pada, anak kalaawe sa puang suah naajar daya amahni? 8Amun hanyu puang suah narime ajaran sa seharusni natarime daya katuluh anak, berarti hanyu anak ampang, puang anak sa sah.9Salain yiru, takam naan kawan amah hang dunia yina sa ngajar takam, pada sa na hormati takam; amun kalayiru, angneh takam harus labih lagi ngampime tenga takam ma Amah hangamau kawan roh pada hangamau welum? 10Sabab, amun amah takam sa naan hang dunia yina meweh takam hang waktu sa singkat menurut sara sa here anggap paling maeh, Amah sa naan hang sorga meweh takam ma pikaeh takam raerai hampe takam kaiuh bagian hangwuang kekudusan-Ni.11Katuluh ajaran, waktu ganyah naami, memang puang ngulah sanang kude ngulah hanang. Kude, udi yiru sagar kaiuh hasil wua samaeh sa ngami damai sejahtere ma here sa haut nalatih daya ajaran yiru.Perhatikanlah Sara Welumnu12Sabab yiru, ampikuat tangannu sa lamah pada ulualepnu sa neter,13ulah lalan sa lurus ma peenu nampan wisis pee sa lamah puang jari lumpuh, kude nasamare.14Olahleh perdamaian andri katuluh ulun, pada ulahleh kekudusan sabab amun puang uweng kekudusa, puang erangkaulun pun kaiuh kadinung Tuhan. 15Pastikan nampan ada naan erangkaulun pun sa kawawayan anugerah Alatalla; pastikan pada supaya ada naan wakat mapait sa tumu balalu ngulah masalah hampe nangkurun hene ulun. 16Pada, pastikan nampan ada naan ulun sa ngulah cabul atau puang barasih ialah Esau sa ngari hak tarauluni ekat erang mangkuk nakuta. 17Sabab hanyu karasa hang handrian andrau, dami Esau hamen warisan berkat yiru, hanye puang iuh pada puang naan lagi kesempatan nampan batobat biar hanye ngantarani andri kaluar ranu mate.18Daya hanyu puang hawi ma gunung sa tau nasentuh, ma apui sa malelap tuu, atawa ma piieng, kekelaman, pada badai. 19Hanyu pun puang hawi ma suara terompet, pada ma suara sa antuhanni ngulah kawan sanyandrengeini ilaku andri tatuu nampan antuhan yiru puang naantuh lagi ma here. 20 daya here puang kaiuh tahan karengei parintah sanaami, ''Bahkan amun erangkaukui situa pun sa manyentuh gunung yiru, maka satua yuri harus napedak watu hampe matei. ''21Pada, kalairu ngeri ni sanadinung yiru hampe hi Musa pun kaeau, ''Aku neter takut tuu.''22Kude hanyu haut hawi ma Gunung Sion, pada ma tumpuk Alatalla sa welum, Yerusalem surgawi, pada ma malekat sa puang tahitung jumalahni,23Hanyu haut hawi ma kumpulan hante jemaat sa naan hingka kawan anak paling matueh Alatalla sa haut nadaftar hang surga, ma Alatalla, Hakim hangamau katuluh ulun, pada ma roh kawan ulun sawuah sa haut nasempurnakan.24Hanyu haut hawi ma Yesus, Perantara Perjanjian sa wau, pada ma ira sa natampitik, sa bapaner labih maeh hingka ira Habel.25Pastikanleh nampan hanyu adapuang narime Hanye sa bapaner.Daya amun here sa puang narime Hanye sa ngami peringatan hingka tane ai puang kaiuh napas tenga, pada takam puang sagar kaiuh napas tenga hingka Hanye sa ngami peringatan hingka surga. 26Dahulu, suara-Ni pagagunsang tane, kude taati Hanye bajanji,''Kude, hindra lagi Aku puang ekat sagar ngagunsang tane, kude pada surga.''27Ungkapan ''hindra lagi'' ngampidinung neu nyamawai kawan hal sa tau nagoyahkan, hanyeyiru katuluh sa haut naulah, nampan kawan hal sa puang tau nagoyahkan tau muneng tatap. 28Daya yiru, udi takam narime karajaan sa puang tagoyahkan, hayu takam ngampidinung perasaan syukur andri mempersembahkan sembahyang sa patut ma Alatalla, sa sindrah rasa hormat pada penu kekaguman, 29daya Alatalla takam hanyeyiru apui sa ngampietung.
Chapter 13Nasehat-Nasehat ma Ulun Parisaya

1Palihara tarus kasih ipulaksanai!2Naitung tarus nampan ngami tumpangan ma kawan ulun asing daya andri ngulah hal yiru, papire kaulun haut nyarungan kawan malekat puang here sadar.3Itunglah kawan ulun sa napanjara ialah hanyu napenjarakan baya here, itunglah pada kawan ulun sa naaniaya daya hanyu pun muneng hangwuang tenga. 4Perkawinan harus naangkat maamau andri penu hormat daya katuluh ulun, pada jagalah ranjang perkawinan nampan tatap murni, daya Alatalla sagar nukum kawan ulun sa cabul pada kawan pidapa.5Sanawit welumnu hingka walah duit, pada sukupleh tenganu andri inun sa naan watnu daya Hanye raerai kaeau: " Aku puang sagar nanan hanyu,pada puang sagar suah mengabaikannu,''Ulangan 31:66Jari, takam tau kaeau andri penu keyakinan: ''Tuhan adalahPangarawahku, balalu aku puang sagar takut. Inun sa taunaulah ulun nadap aku?''Mazmur 118:77Itung kawan pemimpinnu,here sa haut ngajar firman Tuhan mahanyu.Perhatikanlah hasil hingka sara welum here, pada sontohlah iman here.8Yesus Kristus tatap sameh, hingkarie, andrau yina, pada hampe kalalawahni.9Ada hanyu nasantawang daya pangajaran sa bamasam-masam nelang sa hanyu puang kataru; daya hal sa maeh balalu atei nakuatkan daya anugerah, puang daya aturan neu nakuta sa puang ngami manfaat ma here sa menjalanini. 10Takam naan altar sa hingkayiru kawan ulun sa melayani hang Kemah Suci puang bahak nampan kuman.11Pada, daya tenga hingka kawan eha sa irani naenei daya imam hante ma Ruang Palingkudus jari persembahan panewuh dosa natutung hang luar perkemahan,12maka Yesus pada menderita hang luar wawaanawang tumpuk nampan menguduskan umat-Ni andri ira-Ni raerai.13Daya yiru, hayuleh takam manalu Yesus hang luar perkemahan, pada mikul kehinaan sa sameh andri kehinaan sa haut napikul-Ni.14Daya, hang tane yina takam puang uweng tumpuk sa sagar naan ma kalalawahni, kude takam ganyah ngandrei tumpuk sa akan hawi.15Daya yiru, mitah Kristus hayu takam tarus-tarusan mempersembahkan parapah nawat ma Alatalla, hanyeyiru antuhan hingka wiwi sa nawat ngaran-Ni.16Ada hanyu angkaitung ngulah sa maeh pada ngami inun sa naan watnu daya parapah ialah yiru sa ngampisanang Alatalla. 17Taatlah ma kawan pemimpinnu pada tunduklah ma here daya herelah sa nyaga jiwanu pada sa harus ngami pertanggungjawaban hang amauni. Andri kalayiru, here sagar ngulahni andri sukacita, puang andri bakeluh kesah daya hal yiru puang sagar ngami kauntungan mahanyu.Pilakuan Lakudua18Lakudualah ma kami daya kami yakin bahwa kami naan atei akal sa maeh, sa bausaha eleh ngulah kawan hal andri sara sa tahormat. 19Aku nasak hanyu nampan ilakudua andri labih tatuu lagi nampan aku langsung naampulek mahanyu.20Taati, Alatalla sumber damai sejahtera, sa haut nyamelum kamulek Yesus, Tuhan takam, Sang Pakatik Agung hangamau kawan babiri-Ni, andri ira perjanjian sa kekal 21kirani memperlengkapi hanyu hangwuang tiap hal sa maeh nampan ngulah kawan kabahumen-Ni. Pada elahni Hanye bagawi hangwuang takam nampan ngampisanang atei-Ni mitah Kristus Yesus, sa ma-Hanyelah kemuliaan hampe kalalawahni.Amen. Tabe Panutup22Kawan pulaksanaiku, aku ngami nasehat ma hanyu nampan nyandrengei paner nasehatku andri sabar daya kawan paner naseatku yina haut natulisku mahanyu andri singkat. 23Aku hamen iwara ma hanyu bahwa pulaksanai takam, Timotius, haut nabebaskan hingka penjara. Pada, amun hanye langsung hawi ma aku, maka aku sagar hawi sindrah hanye amun manalu hanyu.24Tahampe tabe kami ma kawan pemimpinnu pada ma katuluh ulun kudus. Kawan pulaksanai takam hingka Italia nampe tabe ma naun. 25Anugerah Alatallanyindrah naun katuluh.

James

Chapter 1

1Tabe hingka Yakubus, walah Allatalla anri Yesus Kristus ma ka ruehwalas suku sa tapisah hang katuluh dunia.Ujian Iman menghasilkan Ketabahan 2Kawan pulaksanai, anggap leh sebagai suatu sukacita amun hanyu lawu wuang bamasam kararaen. 3Daya, hanyu karasa yiru ialah ujian ma imannu himpan hanyu jari ulun sa sabar4Himpan Ketabahan yiru ngami Basil sa penu neu hanyu jari sempurna anri utuh, puang kakurangan inun-inun. 5Kude, damai hang helang hanyu naan sa kakurangan hikmat, hendaklah Hanye laku ma Alatalla, sa anri murah atei sagar ngami ma katuluh ulun sa laku.6Kude, Hanye harus anri imam nelang puang iyuh bimang Daya ulun sa bimang ialah sameh galombang laut, natiup riwut mayiru mayinai. 7Ulun sa kalayiru ada mangira sagar narime sesuatu hingka Tuhan. 8Ulun sa rueh atei puang sagar tanang wuang lalan pamelum ni.Tatau sa Bujur9Sapatutni here sa welum sederhana bangga dami hanye nanawat, 10kalahie pada here sa tatau dami hanye lawu miskin ialah sameh bunge rikut, sa sagar matei. 11Daya, Wuah ka'i mateandrau, ngampi layu rikut yiru, bunge ni lawu, balalu matei. Kalayiru pada, ulun tatau sagar wawai hang helang usahani.Pensobaan Puang Baasal Hingka Alatalla12Naberkatilah ulun sa tabah wuang kararaen daya dami hanye tabukti tahan uji, hanye sagar narime mahkota pamelum sa najanyi ma here sa hayang ma Hanye. 13Dami hanyu nasobai, ada hanyu kaeau, "Aku rahat nasobai Alatalla." Daya, Alatalla puang iyuh nasobai daya hi mara'at nelang Hanye puang tau nyansuba hie hie.14Kude, uras ulun nagangu hantek hanye natarik nelang nagoda daya kabahumenni raerai. 15Hantek hanye pakaiyuh nahan nafsuni, haut nyata hanye ngulah dosa balalu dami dosa yiru samakin hante, hanye sagar matei. 16Kawan pulaksanai sa kukasihi, ada hampe naun tawang.17Katuluh sa maeh sa sempurna hawi teka amau, naampinau daya Alatalla Amah, witu-Hanye mahi perubahan atawa tahurup bayangan. 18Daya aheng-Ni raerai, Hanye nanjari pamelum takam Pakai firman kebenaran nampan takam jari wua sulung teka katuluh ciptaan-Ni. Nyanrengei anri Ngagawi Firman Tuhan19Kawan pulakanai sa kukasihi, sanrengei sa iti: hendaklah asing-asing ulun rama nyanrengei, kalahie pada ada rama paner, anri ada hinang sangit. 20Daya, dami panyangitan takam mahadin ngulah samaeh teka Alatalla. 21Makahie, tananleh gawian sa puang maeh anri sa maraat, balalu tarime anri arai atei firman Alatalla sa haut naan witu hanyu, sa sanggup nyalamat amiruenu.22Jarilah pelaku firman ada ekat nyanrengei; dami puang, hanyu ipusu ma tenganu raerai. 23Deya, dami hanyu nyanrengei firman, kude puang melakukanni, hanyu sameh kala ulun sa rahat nantau ra'i nu hang saramin. 24Dami haut nantau tenganu raerai balalu mahulu, hanyu haut pakaitung lagi wangunnu nien. 25Kude, ulun sa manaliti aturan sa sempurna, hanye aturan sa memerdekakan, hanye puang sagar jari panyanrengei sa hinang pakaitung, kude sagar jari ngunu firman. Hanye sagar naberkati deya inun sa haut nagawini.Ibadah sa Bujur-Bujur nuju ma Alatalla26Dami naan ulun sa ngakira bahwa hanye ulun sa taat baibadah, kude hanye pakaiyuh mangandalikan ilatni, hanye ipusu ma ateini kerai. kataatani yiru puang badiran. 27Ibadah sa murni anri puang bercela nahadapan Alatalla Amah takam adalah ngarawah kabaniya yatim piatu anri Kawan Bali hawuang kararaen here, nelang nyaga pamelumni himpan ada uma sa maraat.
Chapter 2Nakalelo Katuluh Ulun

1Kawan pulaksanaiku, ada nyantarang imannu wuang Tuhan takam sa mulia, Yesus Kristus, anri ngabeda-beda ulun. 2Dami naan ulun sa hawi ma gerejanu makai sinsin amas anri lama sa larang, balalu hantek yiru pada hawi jua ulun miskin bapama sa bere tuu, 3balalu hanyu ngami perhatian khusus ma ulun sa balama larang yiru balalu kaeau mahanye, "Hulu maharung hang uneng sa maeh iri," kude ma ulun sa miskin yiru hanyu kaeau, "Minrileh hang yeru!" atawa "Harung hang riet peeku ti!" 4Baarti hanyu haut membedakan hang helang hanyu anri haut jari hakim anri pikiran-pikirannu sa raat?5Kawan pulaksanai sa kusinta, sanrengei! Puangsah Alatalla haut midi ulun sa miskin hang mate dunia pakai nyanjari sugih wuang iman anri ngawaris kerajaan Alatalla sa na Hanye janyi ma here sa sinta Hanye? 6Kude, hanyu haut ngahina ulun miskin. Puangsah ulun tatau sa rama ngulah rara anri ngadu nu himpan na adili? 7Angsah here sa gaha ngasese gawian maehnu, sa haut napidi daya panggilanu?8Dami hanyu ngunu hukum sa utama kala sa naeau Kitab Suci, "Nakalelo sasamehnu murunsia ialah ngalelo tenganu raerai," baarti hanyu haut ngulah gawian sa bujur. 9Kude, dami hanyu ngampibeda ulun, hanyu ngulah dosa nelang nyata haut ngalangar hukum.10Hie sa ngunu katuluh hukum, kude puang ngunu isa ai hingka hukum yiru, hanye haut hala ma katuluh hukum yiru. 11Daya, Hanye haut kaeau, "Ada berzina, " pada kaeau, "Ada munu." Jari, dami hanyu puang ngulah perzinahan, kude hanyu munu, hanyu haut jari ulun sa ngalanggar hukum yiru.12Bapaner anri ngulah gawian kala sameh Kawan ulun sa sagar nahakimi anri hukum sa membebaskan. 13Daya, penghakiman puang sagar maahi ma ulun sa puang tau nutui walas ahi; walas ahi sagar manang hingka penghakiman.Iman Puang Nalaksakan ialah Matei14Kawan pulaksanaiku, inun diranni isakaulun kaeau bahwa hanye naan iman, kude hanye puang ngagawini? Iyuhlah iman yiru nyalamat pamelum ni? 15Dami naan Kawan pulaksanai upu atawa wawei sa mahi pama anri mahi pakai na kuta, 16balalu naan isakaulun hang helang hanyu kaeau mahanye, "Mahululeh wuang damai, bahara tenganu puang marisak anri puang kalauan," kude hanyu puang ngami hanye inun sa naperlukan hanye, inun diranni yiru? 17Kalahie pada iman, dami iman puang nairing hang wuang sanaulah, pada dasarni iman yiru matei.18Kude, dami gere naan ulun sa kaeau, "Witu hanyu naan iman, anri witu aku naan perbuatan." Aku sagar nyangai, "Tutui imannu sa mahi hanyu ulah, balalu aku sagar nutui imanku baya inun sa kuulah." 19Hanyu parisaya bahwa Alatalla yiru isa. Yiru bujur. Roh-roh raat pada parisaya anri here neter. 20Hi ulun sa lunga! Hakunsah hanyu manyadari bahwa iman sa puang na iring anri sa naulah tuu puang badiran?21Puangsah hi Abraham, Amah takam, nabenarkan daya inun sanaulahni hantek hanye mangurbankan hi Ishak, anakni, hang entu altar? 22Dinung bahwa iman yiru bagawi nairing anri inun sanaulahni, lman jari sempurna. 23Naganapi haut inun sa naeau Kitab Suci, "Hi Abraham parisaya ma Alatalla, balalu yiru nahitung mahanye sebagai kebenaran, " balalu hanye naherau "Hengau Alatalla". 24Jari, hanyu kadinung bahwa teka inun sanaulahni ulun nabenarkan, puang teka imanni ai.25Kalayiru pada, puangsah hi Rahab, hi lahung yiru, nabenarkan daya inun sanaulahni hantek hanye narime tukang salidik Israel balalu ngarawah here nempat mitah lalan lain?26Jari, sameh kala tenga mahi roh adalah matei, kalayiru pada iman dami puang na iring anri inun sanaulah adalah matei.
Chapter 3Najaga Kata-kata sa Takam Antuh

1Kawan pulaksanaiku, ada kajut rama hang helang hanyu sa jari guru daya hanyu karasa bahwa takam sa mangajar sagar nahakimi anri ukuran sa labih weat. 2Takam katuluh hala huang rama hal. Dami naan ulun sa pasuah hala wuang paneranni, hanye adalah ulun sempurna, sa pada kaiyuh mengendalikan katuluh tengani.3Takam mamasang kekang hang wawa kuda nampan here ngunu ma takam, balalu takam kaiyuh mangandalikan katuluh tenga kuda. 4Dinung jua kapal-kapal, bere here hante tuu balalu naan riwut sa mehet tau minahni, kapal yiru tau nakendalikan daya kamudi sa rumis, balalu sagar tulak ma awe - awe sasuai aheng jurumudini.5Kalayiru pada, ilat adalah bana sa rumis hang tenga takam, kude ilat iyuh baparagah hal-hal sa hante. Dinung tamam luasni pulau haket sa rakit daya apui sa awalni rumis. 6Ilat yiru sameh apui, ialah dunia kejahatan, sa na anak hang helang bagian-bagian tenga balalu kaiyuh menajiskan katuluh tenga. Hanye ngarakit katuluh arah welum takam samentara hanye narakit daya apui naraka.7Daya, katuluh masam satua liar anri wurung, wu'ah anri satua sa welum hang laut yiru kaiyuh naampijinak daya murunsia, 8kude mahi isakaulun sa kaiyuh ngampijinak ilat. Ilat ialah sa raat sa pakaiyuh tanang, penu rasun sa tau nampatei.9Anri ilat takam memberkati Tuhan anri Alatalla Amah takam, kude anri ilat pada takam ngutuk ulun, sa naulah sarupa anri Alatalla. 10Teka wawa sa sameh balua pujian anri kutukan. Kawan pulaksanaiku, saharusni ada hampe kalayiru11Inunsah kakira isa mate ranu iyuh sindrah ngampibalua ranu sa Mamis palus anri ranu sa mapait? 12Kawan pulaksanaiku, iyuhkah kakau ara menghasilkan wua zaitun; atawa kakau anggur menghasilkan wua ara? Kalayiru pada, mate ranu sa maerang pakaiyuh menghasilkan ranu sa segar. Rueh Masam Hikmat13Hiesah hang helang hanyu sa berhikmat anri bapengertian? Elah anri wangunni sa maeh yiru, hanye nutui ulahani wuang kelembutan anri hikmat. 14Kude, dami hanyu naan kasiwa anri penu kapahitan nelang ambisi sa egois hang wuang ateinu, ada sakah anri ada ipusu nawan kebenaran.15Hikmat kala yiru puang minau hingka entu, tetapi teka dunia, sa puang rohani, anri maraat. 16Dami naan kasiwa anri ambisi sa egois, hang yiru naan kakacauan anri bamasam ulahan sa maraat. 17Hikmat sa hawi hingka entu, partamani murni, udihie suka damai, lamah lembut, ta'uka, penu walas ahi anri wua-wua sa maeh, puang ngampibeda, anri puang munafik. 18Wua kebenaran nawuwur wuang damai daya kapanan pendamai.
Chapter 4Ami Tenganu ma Alatalla

1Hingka awe asalni rawek anri babur sa naan hang helang hanyu? Puangsah yiru baasal teka hawa nafsunu sa naan berperang hang wuang anggota-anggota tenganu? 2Hanyu kabahumen isabana, kude hanyu pakaiyuh inun sa nahamennu, makani balalu hanyu ipamunu. Hanyu kasiwa anri puang iyuh inun-inun, maka yiru hanyu babur. Hanyu puang kaiyuh inun sa nahamenu daya hanyu puang laku. 3Atawa, hanyu laku, kude hanyu puang kaiyuh inun-inun daya hanyu laku anri alasan sa hala, neu pakai mamuaskan hawa nafsunu.4Hi, naun sa bazina, puang karasa sah naun bahwa bahengau anri dunia baarti bamusuh anri Alatalla? Daya yiru, hie sa hamen bahengau anri dunia, hanye ngulah tengani bamusuh anri Alatalla. 5Inun kiranu Kitab Suci mahi alasan kaeau, "Roh sa naanak Alatalla hang wuang tenga takam nahamen-Ni anri ngadidit."?6Kude, Alatalla ngami anugerah sa labih lagi. Daya yiru, Kitab Suci kaeau,"Alatalla manentang ulun sa sakah, kude ngami anugerah ma ulun sa ime atei." 7Daya yiru, nasarahleh tenganu ma Alatalla. Nanawanleh setan, maka hanye sagar mahulu hingkanu.8Nyanrietleh ma Alatalla, maka Hanye sagar nyanriet hanyu. Nabarasisleh tangannu, hi kawan ulun sa badosa, anri murnikanleh ateinu, hi kawan ulun sa rush atei. 9Prihatin, berduka, anri ngiakleh; elahni kihinu baubah jari nungkau anri miaraynu jari dukacita. 10Rendahkanleh ateinu nahadapan Tuhan, maka hanye sagar ngenat pamelumnu.Ada Ngaja anri Ngahakim Sasamehnu11Kawan pulaksanai, ada naun ngantuh sa raat hang helang naun. Ulun sa kaeau sa raat hal pulaksanaini, atawa ngahakimi pulaksanaini, sameh anri nawan hukum Anri ngahakimi hukum. Dami hanyu ngahakimi hukum, hanyu puang ngunu hukum, melainkan hakimni. 12Ekat naan isa sa Ngami Hukum anri Hakim, ialah Hanye sa kaiyuh nyalamat anri nampatei; kude hie sa hanyu hampe hanyu heei menghakimi sasamehnu?Kahandak Alatalla wuang Katuluh Rencana Murunsia13Wayahyina, sanrengei hi hanyu sa kaeau, "Andrau iti atawa katuni kami sagar tulak ma kota iti anri yiru, balalu muneng hang yiru salawahni erangtaun, badagang anri sagar kaiyuh untung," 14padahal hanyu puang karasa inun sa sagar terjadi katuni. Inun arti welumnu? Welumnu yiru sameh kala uap sa muncul erangitus, balalu wawai.15Jari, saharusni hanyu kaeau, "Amun Tuhan menghendaki, kami sagar welum balalu ngagawi iti atawa yiru." 16Kude wayahyina, hanyu baparagah wuang sakahnu; ulahnu sameh yiru adalah maraat. 17Jari, dami isakaulun karasa kalaawe ngulah sa maeh, kude puang ngagawini, hanye badosa.
Chapter 5Paringatan Pakai Kawan Ulun Tatau

1Hi kawan ulun tatau, sanrengei! nungkauleh daya kararaen sa sagar manimpanu. 2Katatauannu haut buruk anri pamanu haut nakuta satua. 3Amas anri peraknu haut batagar, anri tagarni yiru jari bukti sa ngampiweat anri sagar ngutak luneknu ialah apui. Daya hanyu manimbun harta hang andrau-andrau pangalis.4Sanrengei, upa here sa bagawi hang umenu, sa hanyu tahan daya hanyu culas, nantiak nawan hanyu. Anri, kiak here sa masi haut hampe ma diung Tuhan samesta alam. 5Hanyu haut welum hang bumi wuang kamewahan anri kasanangan raerai, hanyu haut ngamimonok ateinu hang anrau panyamalihan. 6Hanyu haut ngahukum anri munu ulun sa maeh, sa puang iyuh nawan hanyu.Tabah wuang Kararaen7Daya yiru, Kawan pulaksanaiku, sabarleh hampe hang andrau pihawian Tuhan. Dinungleh kalaawe petani ngutik wua sa maeh sa nahasilkan tane, ngandreini anri sabar hampe hawi uran awal anri uran pangalis. 8Hanyu pada harus basabar, nawagas ateinu daya pihawian Tuhan haut riet.9Nawan pulaksanaiku, ada hanyu basungut-sungut isa anri salain himpan ada nahukum. Dinung, hi hakim haut mindri hang muka anawang. 10Kawan pulaksanaiku, ialah teladan kararaen anri kasabaran, tantau here nabi sa basurah wuang ngaran Tuhan. 11Kami manganggap berbahagia here sa tabah. Hanyu haut nyanrengei katabahan hi Ayub anri kadinung maksud Tuhan pada pangalisni,ialah Tuhan yiru penu walas ahi anri murah atei.Ada Basumpah12Kude, Kawan pulaksanaiku, hang entu katuluh yiru, ada hanyu basumpah, inun sa demi langit, bumi, atawa demi inun-inun. Antuh "Hanye" dami hanye anri "Puang" dami puang nampan ada hanyu nahukum.Kuasa DOA wuang Iman13Dami naan hang helang hanyu sa kararaen? ware hanye badoa. Dami naan sa raat bersukacita elahni hanye menyanyikan mazmur. 14Dami naan hang helang hanyu sa mekum? ware hanye nerau kawan matueh ungkup balalu here ngadoani, mangurapini anri ilau wuang ngaran Tuhan. Doa sa natampamai wuang iman sagar nyalamat ulun sa mekum yiru balalu Tuhan sagar ngamuanni. Anri, dami hanye haut ngulah dosa, hanye sagar naampuni.16Daya yiru, sapatutni hanyu sameh mangaku dosanu anri sameh laku DOA nampan hanyu ware. Doa ulun benar sa balalu anri bujur, tuu hante kuasani. 17Hi Elia adalah murunsia biasa sameh kala takam. Kude hanye badoa bujur-bujur nampan Puang minau uran, balalu uran puang minau hang negeri yiru salawah telu taun enem wulan. 18Udihie, hanye laku doa lagi, maka langit ngampinau uran anri bumi tumu kapanan wuani.Ngarawah Ulun Miulek ma Alatalla19Kawan pulaksanaiku, misalni naan hang helang hanyu sa manyimpang teka kebenaran, balalu naan sa ngawatni nampan miulek, 20Narasaleh bahwa ulun sa ngenei ulun sa badosa miulek ma lalan sa benar sagar nyalamat amirue ulun yiru teka kapateian anri manutup rama dosa.

1 Peter

Chapter 1SURAT PETRUS SA PALANUNGKAI TABE HINGKA HI PETRUS.

1Hingka hi `Petrus, erang kaulun rasul Yesus Kristus, ma kawan ulun samuneng iyalah ulun asing, sa tapisah hang katuluh daerah Pontus, Galatia, Kapadokia, Asia, andri Bitinia; sa napidi 2Hingka asal daya Allah Amah mitah pengudusan daya Roh himpan kaayuh welum hang wuang ketaatan ma Kristus Yesus nelang kaayuh tampihikan ira-Ni:3Tawat Alahtalla andri Amah hingka Tuhan takam Yesus Kristus, sa sesuai andri pangamiaan-Ni sa tuu hante, haut ngayaan takammulek ma wuang pangharapan sa welum mitah kaelanen Kristus Yesus hingka penah ulun matei, 4andri neu mewarisi harata pusaka sa puang tau binasa, puang tau rusak, nelangpuang tau layu;sa nasimuh hang surga ma takam, 5Hanye yiru naun sa nasalinung daya kuasa Alahtalla mitah iman kasalamatan sa siap natantarang hang pinjumpuan zaman.6Hang wuang yiti naun tuu arai mihewu, biarpun itati erang pitus, puang iyuh ang kaingkam mahanang atei daya hene tingkes purija 7Hampe iman nu jari labih baharaga hingka amas sa puang kekal, biar haut na pariksa mitah apui, hasil ni murni nelang kaayuh pujian, kemuliaan, andri kehurmatan hantek andrau pihawian Yesus Kristus.8Naun huan suah kadinung Hanye, kude naun sayang andri Hanye, nelang biar sataati naun puang kadinung Hanye, kude naun parisaya ma Hanye. Naun mihewu neang arai sapuang tau naantuh nelang penu andri kemuliaan, 9daya pijumpuhan hingka kabahumen iman parisayanu ganyah hampe kaiyuh hanye yiru kasalamatan tenganu 10Neu kasalamatan yiti, kawan nabi sa maramal pangamian sasagar jari miliknu yiru haut nasalidiki nelang napalajari andri sangat teliti.11Here ngatara himpan karasa neu hiye andri hentek awe katikani sa nabahum daya Roh Kristus sa naan hang wuang tenga here hantek Hanye maramalkan penderitaan Kristus andri kemuliaan sa sagar hawi udiyiru. 12Ma kawan nabi yiru na wara amun here puang melayani tenga here ai, kude malayani hene hal sa taati haut nawara mahanyu mitah kawan ulun sa mengabarkan Injil mahanyu andri Roh Kudus sa nautus hingka surga; kawan yiruleh sa tuu hamen nasaksikan daya kawan malekat.HERAWAN NAMPAN WELUM BARASIS13Daya yiru, siap akal budinu nelang hati-hati leh, an'ak kabahumen nu katuluhni ma anugrah sa sagar naami mahanyu hantek Kristus Yesus hawi. 14Kala kawan iya sa taat, ada sa mulur kabahumen nu sajahat kala hantek naun masih welum hangwuang kalungaennu,15kude barasisleh hang wuang ulah gawi naun, kala Alahtalla sa nerau naun hanyeyiru barasis. 16Daya naan natulis,"Barasisleh naun daya Aku Barasis. 17Nelang, amunnaun nerau Hanye iyalah Amah, hanye yiru Hanye sa jari hakim ma katuluh ulunsasuai ulah gawi here puang mambedakan, welum leh hang wuang perasaan takut salawah naun masih muneng iyalah ulun asing;18daya haut karasa amun naun haut natewuh hingka sara welum sapuang bariran,sa nawaris ma naun hingka nini datunaun, puang andri barang sa sementara iyalah amas atawa perak, 19malengkan andri ira Kristus sa mulia, ira Anak Domba sa puang uweng kahalaen nelang sa pangakaeh.20Daya, Kristus haut napidi sahuan dunia naulah, kude Hanye wau nanyatakan hang zaman pijumpuhan yiri demi naun. 21Mitah Hanye, naun jari parisaya ma Alahtalla; Hanye yiru Alahtalla sa ngamuan kamulek Hanye hingka penah ulun matei andri Alahtalla sa ngami kemuliaan ma Hanye, nampan iman andri pengharapan naun hanye yiru hang wuang Alahtalla.22Daya naun haut ngabarasis tenga hang wuang ketaatan ma sabujur balalu naan lelu ahi pangarawah ipulaksanai satulus, balalu hayu saling pamalelu ahi pangarawah andri sa tuu hingka atei sa barasis. 23Daya naun haut nakayaan kamulek, puang hingka pangkan sa tau matei, malengkan hingka pangkan sa puang tau matei, hanye yiru mitah lengan Alahtalla sa welum nelang muneng tatap.24Buku Barasis kaeyau, Katuluh sa welum haye yiru iyalah rikut, andri katuluh kemuliaanni iyalah wunge rikut; Rikut layu andri wungeni lawu, 25kude, Lengan Alahtalla tatap hampe kalalawahni." Yesaya 40:6-8Andri, Lenga Alahtalla yiru hanye yiru Injil sa natahampe ma naun.
Chapter 2WATU SAWELUM ANDRI BANGSA SABARASIS

1Daya yiru, umpeleh katuluh pikuar, katuluh ti pu daya, katuluh kemunafikan, katuluh atei bahiri, andri katuluh masam fitnah. 2Kala gena sawau nakayaan, wareleh naun hamen susu rohani sa murni himpan naun mihante hang wuang keselamatan naun, 3Amun naun haut tuu kainam bahwa Tuhan yiru maeh.4Hantek naun hawi ma Kristus, Watu Sawelum sa puang natarime murunsia, kude sa napidi daya Alahtalla nelang naangap tuu baharaga ma Hanye, 5naun pada iyalah kawan watu welum, sa na amuan manjadi iyalah lewu rohani, imamat sa barasis neu mempersembahkan kawan kurban rohani sa berkenan ma Alahtalla mitah Yesus Kristus.66 Daya Buku barasis kaeyau, "Dinungleh , Aku nganak isa watu hang Sion, isa watu penjuru sanapidi andri sa mulia, nelang hiye pun sa parisaya ma Hanye puang sagar naampi umangan."Yesaya 28:167Jari, watu yiru mulia ma naun sa parisaya, "Watu sapuang natarime daya kawan tukang bangunan, haut jari watu penjuru," Mazmur 118:228nelang jari,"isa watu ngulah katapian, andri karang ngulah ulun lawu" Yesaya 8:14Here katapian daya puang nyanrengei Lengan Alahtalla. Yiruleh lalan sahaut na tutui ma here.9Kude, naun hanye yiru bangsa sa tapidi, imamat sa rajani, bangsa Sa barasis, umat sa wat Alahtalla raerai himpan naun kaayuh nyarita kabar kawan pikaeh- Ni, sa haut nanterau naun kaluar hingka piiyeng nuju ma piraai-Ni sa ajaib. 10"Sadi, naun puang umat Alahtalla, kude taati naun haye yiru umat Alahtalla.Sadi, naun puang kaayuh lelu ahi, kude taati naun haut kaayuh lelu ahi Alahtalla." Hosea2:23Menjalankan Welum Sa Maeh Neu Kemuliaan Alahtalla11Pulaksanai katuluh sa sinta, aku hamen ngami nasehat ma naun iyalah gagaur nelang ulun samanumpang hang dunia yiti neu nyanawit tenganu hingka kahamenen daging sa balawanan andri amirue nu. 12Jaga kalakuannu sa maeh hang penah kawan ulun sa huan parisaya himpan amun here mantaka hanyu sa ngulah kajahatan, here kaayuh ngini hingka ulah gawi nu sa maeh, nelang sagar nawat Alahtalla hang andrau pihawian NiNUULEH MA PENGUASA13Demi ngaran Tuhan, tundukleh ma katuluh lambaga pamarentahan sa natetapkan daya murunsia, kala ma raja sapanguasa paling amau, 14atawa ma kawan gubernur sanatutui daya raja neu nukum kawan ulun sa ngulah kejahatan andri ngami tawat ma kawan ulun sangulah pikaeh. 15Daya, kalayiru sa nakabahumen Alahtalla: nelang ngulah pikaeh, naun nutup pipuang karasaen ulun sa puang maharati. 16Welumleh iyalah kawan ulun sa mardeka, kude ada ngampuriran kebebasannu yiru iyalah kedok ma kejahatan. Sebalikni, welumleh iyalah kawan walah Alahtalla. 17Hormatileh katuluh ulun. Kaleluleh kawan pulaksanai saiman, takutleh ma Alahtalla, nelang hurmatileh raja.KAHANAGEN KRISTUS SUNTU WELUM18Kawan walah, nu'uleh matuan naun andritatuu hurmat. Puang ekat ma here sa maeh andri lemah lembut, kude pada ma here sa puang adil. 19Daya iyalah lelu ahi pangamian Alahtalla, amun daya kesadaranni neu Alahtalla, erang kaulun batahan hawuang kahanangen daya pauweng kaadilan. 20Daya, inun upanu amun andri sabar hanyu narime tamparan daya gawiannu sa badosa? Kude, amun hanyu sansara daya ngulah pikaeh nelang hanyu narime andri sabar, pagawiannu yiru natarime hang hadapan Alahtalla.21Daya, neu yiruleh hanyu naherau, daya Kristus pada haut sangsara ma naun palus nanan teladan mahanyu himpan naun ngapung kia-Ni.22Hanye puang uweng ngulah dusa, nelang tipu daya puang uweng hang wawa-Ni.Yesaya 53:923Hantek Hanye nakasese, Hanye puang iwaleh andri ngasese; hantek Hanye sangsara, Hanye puang ngaheng iwaleh, kude nyarah tenga-Ni ma Alahtalla sa sagar nukum adri adil.24Hanye raerai haut nangung dusa takam ma tenga-Ni hang kayu balasangar himpan takam matei terhadap dusa, palus welum neu maeh bujur. Daya bilur-bilur-Ni, naun nasamare. 25Hanteru naun iyalah domba-domba sa aur tawang, kude taati naun haut mulek ma Pakatik andri Panyaga tenganu.
Chapter 3SIKAP KAWAN MATUEH WAWEI ANDRI KAWAN MATUEH UPU

1Kalayiti pada naun, u kawan matueh wawei, patuhleh ma darangannu. Daya, amun hingka here naan sa puang nyanrengei lengan Alahtalla, here kayuh nasalamat daya kalakuan matueh waweini puang kawan lengan, 2daya here kadinung kalaawe murni andri nahurmatni kalakuannu.3Ada sa piwinei nu ekat baasal hingka hiasan luar, iyalahni ngiket wulu, makai parhiasan amas, atawa makai pakaian sa kawan rarang. 4Kabalikanni, ware sa piwinei nu baasal hingka wuang ateinu, hanye yiru piwinei sa puang tau layu, isa baasal hingka ruh sa maleme bagamat andri tenang. Yiru sa baharaga hang mate Alahtalla.5Daya, kalayiru kawan wawei sabarasis atei hang zaman sadi, sa ngan"ak kabahumen here ma Alahtalla, ngampi winei tenga here; hanye yiru andri nyanrengei ma matueh upu here. 6Kalayiru Sara taat madaranganni, Abraham, andri nerau hanye 'tuan,.Naun hanye yiru kawan anak Sara amun naun ngulah pikaeh andri puang nakuasai daya perasaan takut katika ngarajani.77 Kalayiru pada naun, u kawan matueh upu, welum baya matueh wawei naun andri penu pengertian daya here kaum sa labih maleme. Hurmatileh here kala sasameh ahli waris hang wuang narime pangamiaan welum himpan kawan laku duanu puang tahalang. MENDERITA KARENA BERBUAT BENAR8Pijumpuhanni, ware naun katuluh mira pakat isa pikiran, ipamulelu ahi, lelu ahi ipaksanai, andri karendahan atei. 9Ada iwaleh kajahatan andri kajahatan, atawa sapa sumpah andri sapa sumpah. Kabalikanni, ware naun mamberkati daya neu yiruleh naun naherau, hanye yiru himpan naun narime berkat.Daya Buku barasis kaeyau, 10"Hiye macintai welum, nelang hamen kadinungkawan andrau maeh, hanye puang iyuh ang nyaga lelani hingka sajahat, andri wawa hingka ipusu. 11Hanye pada puang iyuh ang nyanawit tenga hingka sa jahat andri ngaraja sa maeh.Wareleh hanye ngantara pakat samaeh, andri bausaha nyasahni. 12Daya, mate Tuhan mamparhati kawan ulun bujur, andri silu-Ni nyandrengei kawan doa here. Kude Tuhan nawan kawan ulun sa ngulah kejahatan." Mazmur 34:13-1713Hiye sa sagar hamen ngulah jahat ma naun amun naun sanang ngulah sa maeh? 14Kude, saumpama naun puang iyuhang wuah kahangen daya nampalus hal samaeh, naun sagar naberkati. " Ada takut ada gaer mahere sa ngulah naun na kahanangen.".15Kude, hangwuang atei naun! nawat ma hurmat Kristus sameh kala Tuhan. Siap sadia neu ngami jawaban ma hiyepun sa nunti kaharapen sana tegei naun. 16kude andri lemah lembut nelang hurmat, palus atei sabarasis himpan hentek naun napuntaka, ulun sa menghina sara welum naun samaeh hang wuang Kristus sagar umangan. 17Daya, labis maeh sansara daya ngulah samaeh, amun yiru daya kabahumen Alahtalla, hingka sansara daya ngulah jahat.18Daya Kristus pada haut nakahanangen daya kawan dusa, hindra neu makatuluh ulun, sa bujur matei neu sa puang bujur, hampe ngulah Hanye kaayuh ngenei takam ma Alahtalla. Nawunu tenga daging, kude nasamelum hang wuang Roh. 19Hangwuang Roh, Hanye pada tulak iwara kabar ma kawan roh hang penjara, 20hanye yiru here sa sadi puang nyanrengei hantek Alahtalla andri sabar ngandrei here hantek zaman Nuah, salawah hi Nuah ngulah kapalni, ekat butit, hanye yiru walu kaulun ai, sa nasalamat daya ranu baah.21Ranu baah yiru rarapisan andri baptisan sa taati nyalamatkan naun. Baptisan puang neu ngabarasis bere hingka tenga, kude iyalah pilakuaan ma Alahtalla neu isa kunuan atei sa maeh mitah kaelanan Yesus Kristus, 22hanye yiru Hanye sa taati haut mamai ma surga nelang naan hang tuhi kawan Alahtalla; Dami udi katuluh malaekat, kawan pamarentah, andri kawan panguasa natundukan ma Hanye.
Chapter 4WELUM SA WAU MITAH ROH

1Jari, daya Kristus haut nakahanangen mitah tenga daging Ni, kalayiru naun mempersenjatai tenga naun andri pikiran sa sameh, daya ulun sa haut kainam sanasara tenga daging, haut taduh ngulah dusa 2balalu salawah manjalani sisa welum hang dunia yina, takam puang lagi uma kabahumen murunsia, malengkan kabahumen Alahtalla.3Daya sukupleh hang katika waktu sa haut tapitah neu naun ngaraja kabiasaan kawan ulun sa puang kataru Alahtalla; welum hang wuang hawa nafsu, mahamui, pesta bararami, nelang nyamah berhala sa penu adri kekejiaan. 4Taati, here tuu wauh tawuk kahaba naun puang lagi uma hang wuang ulah gawi sa puang maeh naulah here. Daya yiru, here mantaka naun. 5Kude, here sagar ngami pertangunjawaban ma Hanye sa sagar menghakimi ma ulun sa welum andri sa matei. 6Neu alasan yitileh, Kabaer maeh natahampe ma kawan ulun sa taati haut matei balalu biarpun here haut nahakimi hang dunia yiti sesuai andri ukuran murunsia, kude here welum kala Roh uma ukuran Alahtalla. PAKAI LEH KARUNIANU NEU MELAYANI7Pijumpuhan hingka kawan katuluh ni haut riet. Daya yiru, mamaehleh nelang bajaga-jaga himpan kaayuh laku dua. 8Hang amau katuluhni yiru, ware maeh pakat nelang tuu-tuu saling mangasihi daya kasih nahalang hene tuu dusa. 9Tantarangleh pikaeh pakat isa andri salainni pauweng mengeluh.10Daya tiap ulun haut narime karunia, (pangamian Alahtalla), pakaileh yiru neu malayani isa andri salainni iyalah walah sa maeh atas hene pangamian hingka Alahtalla: 11Hiye sa bapaner, maehleh hanye bapaner iyalah ulun sa nahampe Lengan Alahtalla; andri hiye sa malayani, maehleh hanye malayani andri kekuatan sa naami Alahtalla hanye ngulah katuluh hal, Alahtalla sa namuliakan mitah Yesus Kristus. Ma Hanyeleh kemuliaan andri kuasa hampe palus kalalawahni. Amin. SANSARA KALA ULUN KRISTEN12Kawan pulaksanai sa nakaleluku, ada em'ah andri apui pancubaan sa hawi neu nguji naun, iyalah naan sa aneh kajadiaan wuah naun. 13Ware, arai mihewuleh daya naun umangalap bagian hangwuang kasusahen Kristus hampe ngulah naun pada kaayuh arai nelang mihewu hantek katika kemuliaan-Ni tantarang. 14Arai mihewu amun naun na hina daya ngaran Kristus, daya Roh kemuliaan andri Roh Alahtalla muneng hang wuang naun.15Kude, ada naan hingka naun sa mandarita dayagana munu ulun, ngalat, ngulah kajahatan, atawa dayagana katuju uma ngurus urusan ulun lain. 16Kude, hiye pun sansara dayagana hanye ulun Ungkup ada hanye amangan, kude ware hanye nawat Alahtalla daya nangung atuhan yiru,1717 Haut waktuni penghakiman namulai hingka kaluarga Alahtalla. Andri, amun penghakiman Alahtalla na mulai hingka takam, kalaawe kah nasib kawan ulun sa puang parisaya ma Kabar Maeh hingka Alahtalla? 18Amun ulun maeh leh mahadin neu nasalamat, kalaawe andri ulun jahat andri ulun badusa? Amsal 11:31 19Daya yiru, elahleh here sa sansara daya kabahumen Alahtalla, manyarah tenggani ma sang pencipta isa satia, nelang tarus ngaraja inun sa maeh.
Chapter 5GEMBALAKANLAH KAWAN DOMBA ALAHTALLA

1Daya yiru, iyalah sasameh tueh ungkup sa saksi kahanangen Kristus, andri pada iyalah ulun sa sagar uma ngalap bagian hang wuang kemuliaan sa sagar na tantarang, aku ilaku kawan penetua sa naan hang penah naun: 2Pakatik mamaeh kawan babiri Alahtalla sa naan baya naun! ada daya tapaksa, kude andri karelaen atei, kala sanabahum Alahtalla; ada ngaraja ni neu himpan kaayuh kauntungan sa hina, kude daya kerelaen naun. 3Ada batindak iyalah penguasa nadap here sa naparisaya jari tangung jawab naun , kude jari leh suntu ma here yiru. 4Andri kalayiru, hantek yati Sang Gembala Agung hawi, naun sagar narime mahkota kemuliaan sa puang sagar layu.5Kalayiru pada naun, salabih iya, sanrengei leh ma kawan ulun matueh naun; nelang ware naun katuluh naan atei tau kurang labih, sa isa ma sa lain daya:Alahtalla nawan ulun sa sakah, kude Hanye ngami rajaki ma ulun sa maeh atei. Amsal 3:346Daya yiru, ampime leh tenga nu hang kapit tangan Alahtalla sa penu kuasa. Balalu, Hanye sagar ngindrik ngampamau naun amun haut hampe wayahni. 7Sarah leh katuluh kagugupen naun ma Alahtalla daya Hanye sa nyaga nyalinung naun.8Ware bahati-hati nelang bajaga-jagaleh! Musuh naun, hi Iblis takia mayaru maati iyalah singa sa miuik, ngantara kutaen sanatelen ni. 9Lawan Iblis!Andri iman isa kuat daya naun karasa amun hang katuluh dunia, kawan pulaksanai sa sameh ungkup pada kainam pada wuah kahanangen kala naun.10Kude, udi naun wuan kahanangen erang pitus, Alahtalla asal katuluh pangamian samaeh sa haut nerau naun neu uma ngalap bagian hang wuang kemuliaan Ni sa palus kalalawah hang wuang Kristus sagar ngampi kaeh , ngampi kansing, ngapi kuat nelang ngapindri naun. 11Hanye sabakuasa hampe kalalawahni. amen! Tabe panutup12Aku nulis surat ime yiti manaun mitah hi Silwanus, samanurut aku hanye pulak sanai seiman samaeh. Aku hamen ngami semangat andri kesaksian manaun, amun yiti pangamian tuu hingka Alahtalla. Hayu mindri nelang kuat hang wuang pangamian yiru. 13Jemaat sa naan hang Babilonia, sa pada umat pidian Alahtalla, isa nahampe tabe manaun. Markus, anakku hang wuang Kristus, pada ngirim tabe manaun. 14Ware ipanabe isa adri salain andri siuk penu sinta kasih.Damai sejatera ma katuluh sanaan hang wuang Kristus. Amen.

2 Peter

Chapter 1

Tabe hingka hi Simon Petrus 1Hingka hi Simon Petrus, walah andri rasul Yesus Kristus, nuju here sa haut narime iman sa sameh andri wat kami mitah sa tu'u hingka Ala'talla panyalamat takam, Yesus Kristus. 2Kirani anugerah andri damai sejahtera penu ngiring naun hang huang pangataruan ma Alatalla andri Yesus, Tuhan takam. ulun sa naherau andri napidi daya Alatalla3Kuasa-Ni sa ilahi haut ngami takam katuluh hal sa ma'eh, itah kataruen takam ma Hanye sa haut nerau takam nuju ma Hanye sa maeh andri mulia. 4Hanye pada haut ngami janyi-janyi-Ni sa hante nelang ba uman nampan itah janyi-janyi yiru hanyu kaiyuh umba bagian huang uneng-Hanye, nelang luput hingka pamelum sa nanrusak sa na ulah ba'masam hawa nafsu.5Nampan ta'u kalayiru, ba'usahalah bujur-bujur pakai namah imannu andri kebajikan, kebajikan andri kataruen, 6andri kataruen ma penguasaan tenga, andri penguasaan tenga andri katabahan, katabahan andri kasalehan, 7kasalehan andri kasih pulaksana'i, kasih pulaksanan'i andri kasih sa puang mamentingkan pamelum ra'erai.8Deya, dami katuluh yiru naan huang hanyu andri tarus batamah, hanyu puang sagar jari sia-sia atawa puang bahasil nuju huang pangataruen ma Tuhan takam, Yesus Kristus. 9Kude, dami ulun sa mahi ampun katuluh yiru, hanye irulah ulun sa puang sagar ta'u kadinung sa maeh andri pehe deya hanye pa'ka'itung bahwa hanye haut nabarasis teka dosa-dosani sa dahulu.10Deya yiru, kawan pulaksana'i, ba'usahalah labih giat lagi pakai mamastikan bahwa hanyu tu'u na herau andri napidi; deya dami hanyu ngunu, hanyu puang sagar lawu. 11Dami haut kalayiru, anawang ma huang karajaan kekal Tuhan andri Juru Salamat takam, Yesus Kristus, sagar ta'uka hante ma hanyu.12Yirulah makani, aku ang tanting ngampi itung hanyu hal katuluh yiru, bere hanyu haut karasa andri haut na wigas mindri wuang sa'maeh sa naan witu hanyu. 13Salawah aku masih welum wuang tenga iti, aku manganggap parlu nyuju hanyu andri sara ngampi itungnu, 14deya aku karasa bahwa aku sagar nanan tenga iti ialah kala sa haut na tutui ma aku deya Tuhan takam, Kristus Yesus. 15Nelang, aku sagar bausaha andri katuluh kawigasanku nampan ngulah hanyu tatap kaitung katuluh yiru dami aku haut tulak. Saksi Mate Kamuliaan Kristus16Deya kami puang umba kawan mitos sa nakarang -karang hantek kami iwara ma hanyu hal kuasa andri pihawian Tuhan takam, Yesus Kristus, kude deya kami ialah kawan saksi mate nawat hormat-Ni. 17Deya hantek Yesus narime nawat hormat hingka Alatalla Ambah, sameh kala sa na'iwara ma Hanye, deya Sa MahaMulia, '"Itilah Iya-Ku sa Na'ahi, Ma-Hanyelah Aku berkenan," 18kami pada nyanrengei lengan yiru hawi teka surga hantek kami baya andri Hanye hang entu wungkur barasis.19Kami pada tu'u yakin deya eyauan teka nubuat, sa maeh pada nampan hanyu kadinung, deya ialah nantau palita sa ra;Ai hang uneng sa ma'iyeng, sika hampe kaiyat hawi andri bintang fajar terbit wuang ateinu. 20Kude yiru, hal sa utama sa harus hanyu kataru ialah mahi nubuatan huang Kitab Suci sa ba'asal hingka panafsiran murunsia, 21deya mahi isa pun nubuatan ba'asal teka kabahumen murunsia; kalahie pada, kawan ulun sa bapaner entu ngaran Alatalla deya napimpin Roh Barasis.

Chapter 2

Hukuman ma Kawan Guru Palsu 1Zaman dahulu, naan kawan nabi palsu wuang penah umat Alatalla, ialah kala itati pada naan kawan guru palsu hang penah hanyu sa nelang sadina' ngajar ajaran sa nanrusak, sika manyangkal Tuhan sa haut newuh here hampe ngulah hinang hancur ma here ra'erai. 2Andri, sagar rama ulun sa uma sara welum here sa puang ba'adat, andri deya herelah, lalan sa maeh sagar nahujat. 3Andri sarakah here sagar ngalap untung teka hanyu andri paneran sa manipu;hukuman ma here sa haut na siap teka dahulu kala puang sagar na unur-unur, andri kahansuran here puang sagar tapa'andre.4Deya, dami Alatalla pada puang tahan hantek kawan malaikat badosa, balalu nawut here ma huang naraka andri nahauruk here huang uneng sa ma'iyeng pakai na tahan hampe panghakiman, 5andri hantek Alatalla pada puang hayang ma dunia purba kasuali hi Nuh, ra'erai sa welum ma'eh andri pitu ulun lainni, udihie ngulah ranu bah ma entu dunia sa puang kataru Alatalla; 6andri hantek Alatalla nukum kota Sodom andri Gomora ngahansur ka rueh kota yiru hampe jari ewung, balalu ngulah kajadian yiru katuluh ni jari sontoh nampan here sa ra'at pamelum ni ta'u pa'ajar handrian ni;7andri dami Alatalla nyalamat hi Lot, sa bujur yiru, sa rara deya sara welum sa najis teka kawan ulun sa puang kataru hukum, 8( samantara ni, hi Lot welum hang helang here saban andrau, ngulah hanye mahanang atei deya ninung andri nyandrengei hal ra'at sa naulah here;) 9maka Alatalla pasti karasa kala'awe napas kawan ulun sa ma'eh teka pansubaan andri nahan kawan ulun sa ra'at pakai nukum here hang andrau panghakiman,10khususni here sa mamuaskan tengani huang welum sa ma ra'at andri puang patuh andri pamarintah. Andri tu'u somong, kawan guru palsu yiru puang takut mahina kawan mahluk sa mulia, 11padahal kawan malaikat, sa lawit labih kuat andri bakuasa teka here, puang he'ei bapaner sa nuduh atawa mahujat here hang hadapan Tuhan.12Kawan guru palsu iti sameh kala satua sa puang baakal, sa nalahir khusus pakai na wunu; here mahujat inun sa puang here kataru, here sagar nabinasa huang kahansuran here ra'erai; 13here sagar na katekan sara'at pakai upa ma ulah here sa ra'at. here nganggap mabuk-mabukan ka'andrau hal sa rame. Here ngulah mangan andri cela, bara'rame huang muslihat here kuman baya andri hanyu. 14Here ampun mate penu nafsu jinah andri puang ta'u mayu ngulah dosa, here ngagoda kawan ulun sa maleme amirueni, andri atei here haut patuh welum sarakah. Here ialah kawan iya sa terkutuk!15Here nanan lalan sa lurus balalu umba lalan sa sasat, yaitu lalan hi Bileam bin Boer, sa karuju narime upa pakai ulahni sa ra'at. 16Kude hanye kaiyuh taguran keras deya palanggaranni teka isa ka'ukui keledai sa bisu, kude sa panai bapaner andri lengan murunsia hampe ngampi taduh ulahan nabi yiru.17Kawan ulun iti kala mate ranu sa karing andri kabut sa sapu deya badai. Ma'iyeng sa paling tamam haut na sadia ma here. 18Andri paneran sa somong, kude kosong, here ngajarat kawan ulun sa haut na lapas teka here sa welum huang kasesatan andri kabahumen nafsu andri parsabulan. 19Kawan guru palsu iti ngajanyi kabebasan, padahal here ra'erai ialah walah teka kabinasaan. Deya inun-inun sa haut ngulah ulun tunuk ma erangkaulun, ma hanyelah ulun yiru naperbudak.20Deya, dami here nalapas teka pencemaran dunia sa ra'at mitah pangataruen ma Tuhan andri Jurusalamat takam, Yesus Kristus, kude dami miulek lagi ma dunia sa ra'at yiru andri nakuasai deyani, maka here sagar jari labih mara'at teka sahu'anni. 21Ware here puang suah kataru budas hal lalan sa bujur, dari pada here haut kataru balalu miulek teka hukum suci sa haut na ami ma here. 22Here ialah ibarat paribasa sa ka'eau; ''Antahu miulek nguta nua ni ra'erai'' andri ''Iwek sa haut nabarasis, miulek lagi mitun ma putak''.

Chapter 3

Yesus Sagar Hawi Miulek 1Kawan pulaksanai sa kuksihi, iti ialah surat sakarueh sanatulisku ma hanyu. Huang karueh surat yiru, aku ba'usaha nga'amuan pikirannu sa murni andri sara ngampi'itungnu, 2nampan hanyu ka'itung inun sa eau kawan nabi barasis andri sanaparintah Tuhan andri Jurusalamat mitah para rasul.3Sapertama ni, karasaleh bahwa hang andrau pangalis die, here tukang aja'an sagar hawi pakai uma hawa nafsu here sa badosa. 4Here sagar ka'eau, "Awe janyi hal pihawian-Ni? Deya hantek itak kakah takam matei sadi, hampe wayah iti masih tatap sameh kala awal pamelum."5Deya here sangaja puang kaitung bahwa deya firman-Ni, langit haut naan hingka sadi, andri bumi naulah hingka ranu andri mitah ranu. 6Pakai ranu yiru pada, dunia sa naan yiru nahansurkan deya ranu bah. 7Kude, deya firman yiru pada, langit andri bumi sa naan wayah ina nasimuh pakai natutung andri apui hang andrau panghakiman andri kahasuran kawan ulun sa ra'at.8Kawan pulaksanai sa kukasihi, ada puang kaitung kanyataan sa isa iti; Bagi Tuhan, erang andrau sameh saribu taun andri saribu taun sameh erang andrau. 9Tuhan pa suah unte mamenuhi janyi-Ni sameh anggapan mehe ulun ialah kajut unte. Sabalikni, Hanye sabar tu'u mahanyu deye hanye pahakun erang kaulun pun binasa, kude nampan katuluh ulun hawi ma partobatan.10Andrau pihawian Tuhan sagar kala hi pangalat, balalu langit sagar wawai andri karengei lengan sa mehet. Kawan barana langit sagar galis karakitan andri lunuh deya apui sa malaing, nelang dunia andri katuluh isini pada galis karakitan.11Dami katuluh ni sagar nahansur , pakai sara yiru, kala'aweleh saharusni hanyu welum? Puang sa hanyu harus welum labih suci andri mawalah ma Alatalla,12nelang ngandrei andri ngampihinang andrau pihawian Alatalla? Hantek andrau Tuhan, langit sagar hansur deya apui, andri katuluh barana langit maleleh deya kalaingan. 13Deya, sasuai andri janyi Alatalla, takam pada ngandrei langit andri bumi sa wa'u, uneng kawan ulun sa welum maeh sagar muneng.14Kawan pulaksanai sa kukasihi, deya takam ngandrei hal yiru, maka bausahaleh welum maeh himpan Alatalla panalu hanyu rahat puang badosa, puang banoda, nelang badamai andri Alatalla. 15Anggapleh kasabaran Tuhan jari kasempatan ma takam pakai narime kaselamatan. sameh sa natulis hi Paulus ma pulaksanai takam, nulis pakai hikmat sa naami deya Alatalla mahanye. 16Hanye pada bapaner hal-hal yiru huang katuluh suratni sa lain. Memang naan hal-hal sa mahadin nakataru hampe naputarbalik deya kawan ulun sa lunga andri maleme imanni. Here pada ngulahni huang bagian sa lain teka Kitab Suci, akibatni ngulah here raerai binasa.17Kawan pulaksanai sa kukasihi, deya hanyu haut karasa hal iti, ba'ati-atileh nampan hanyu ada na enei tawang deya kasalahan teka kawan ulun sa puang kataru hukum. Ada hampe hanyu lawu teka imannu sa kokoh. 18Kude batumuleh huang anugerah andri pangatruen ma Tuhan andri Juruselamat takam, Yesus Kristus. Ma Hanyeleh nawat hormat, wahahina andri hampe salawah-lawahni! Amin.

1 John

Chapter 1

1Sesuatu sa haut naan hingka awal, sa haut kami karengei, sa haut kami kadinung andri mate kami, sa haut kami perhatikan pada sentuh andri tangan kami, hanyeyiru Firman sawelum, 2 sawelum yiru haut nanyatakan balalu kami haut kadinung-Ni. Kami basaksi balalu iwara ma naun neu pamelum sa kalalawah yiru, isa haut naan ibaya Alatalla Amah balalu pada haut nanyatakan ma kami.3Hal sa haut kami kadinung andri karengei ru, kami iwara pada mahanyu nampan hanyu pada naan perkumpulan andri kami. Sabujurni, perkumpulan kami yiru adalah ibaya Alatalla Amah pada anak-Ni, Kristus Yesus. 4Katuluh hal yina kami manulis mahanyu nampan kaarayennu balalu jari penu. Takia hangwuang Piraai5Ina kabar sa haut kami karengei neu Hanye pada kami nahampe mahanyu, hanyeyiru Alatalla adalah piraai pada hangwuang Hanye sama sekali puang uweng piieng. 6Amun takam kaeau bahwa takam naan perkumpulan andri Hanye, kude takam welum hangwuang piieng, takam ipusu pada puang ngulah sabujur. 7Kude, amun takam takia hawuang maraai, sameh ialah Hanye hang wuang maraai, takam naan perkumpulan isa andri sa lain, balalu ira Yesus, Anak-Ni, ngabarasih takam hingka katuluh dosa.8Amun takam kaeau takam puang badosa, maka takam ngakal tenga takam raerai berarti kebenaran puang uweng hangwuang takam. 9Amun takam mangaku kawan dosa takam, Hanye sa setia nelang adil pakai ngampun kawan dosa takam pada ngabarasis takam tika katuluh sajahat. 10Amun takam kaeau bahwa takam puang suah ngulah dosa, takam ngulah Hanye jari tukang ngakal pada firman-Ni puang uweng hang wuang takam.
Chapter 2

1Kawan anakku, aku manulis surat yina manaun nampan naun ada ngulah dosa. Kude, amun naan sangulah dosa, wat takam naan erang kaulun pangarawah hang hadapan Alatalla Amah, hanyeyiru Kristus Yesus, Sa Puanguweng kahalaen ru. 2Hanye yiru parapah perdamaian ma kawan dosa takam. Pada, puang ekat pakai dosa takam ai, kude pada pakai kawan dosa katuluh dunia. 3Kalairu takam karasa takam kataru Alatalla, hanyeyiru amun takam ngalut kawan parintah-Ni.4Ulun sa kaeau, ''Aku kataru Alatalla,'' kude puang ngalut kawan parintah-Ni, hanye erang kaulun pangakal pikaeh puang uweng hang wuang hanye. 5Kude, hie sa ngalut firman-Ni, ahi lelu Alatalla haut tuu sempurna hang wuang tengani. Kalayiru pada takam karasa bahwa takam hang wuang Hanye. 6Ulun sa kaeau hanye muneng ibaya Alatalla, hanye harus welum sameh ialah Yesus welum. Sinta Sasameh pada Ngulah Kabahumen Alatalla7Kawan pulaksanai sa akukasihi, aku puang manulis parintah sa wau mahanyu, kude parintah uhang sa haut hanyu karasa hingka sadi. Parintah uhang yiru hanyeyiru Firman sa haut hanyu karengei hingka sadi. 8Kude, aku pada ganyah manulis parintah wau mahanyu, sa naan kebenaran hang wuang Hanye pada hang amau hanyu daya piieng ganyah mitah balalu piraai taati ganyah maraai.9Ulun sa kaeau hanye naan hawuang piraai, kude masih muar anri pulaksanaini, ulun yiru masih hang wuang piieng hampe taati. 10Ulun sa sinta ma pulaksanaini muneng hawuang piraai hampe puang uweng sa tau ngulah hanye badosa. 11Kude, ulun sa muar pulaksanaini hanye muneng hawuang piieng hanye takia hawuang piieng. Hanye puang karasa maawe hanye tulak daya piieng yiru ngulah hanye puang kadinung.12 Aku nyurat ma naun, kawan anak, daya kawan dosa naun haut na ampun daya ngaran-Ni. 13Aku nyurat ma naun, kawan amah, daya naun haut kataru Hanye hingka asalni. Aku nyurat ma naun, kawan ia muda, daya naun haut nyantalau hi Jahat. Aku nyurat ma naun kawan anak, daya naun haut kataru Alatalla Amah. 14Aku nyurat ma naun, kawan amah, daya naun haut kataru lengan Alatalla hingka asalni. Aku nyurat ma naun, kawan ia muda, daya naun tingkas, lengan Alatalla muneng hawuang naun, nelang naun haut nyantalau hi jahat.15Ada sinta dunia yiti atawa inun sa naan hawuang dunia. Amun naun sinta dunia, naun puang sinta ma Alatalla Amah. 16Sabab, alakatantuluh hawuang dunia, hanyeyiru kahamenen murunsia sa badosa, sa nadinung balalu nakasinien, nelang sa nawawara alakatantuluh yiru puang hingka Alatalla Amah, melainkan tika dunia. 17Dunia baya kawan katuluh na kasinien murunsia akan wawai, kude ulun sa ngalut kabahumen Alatalla akan welum hampe kalalawah. Ada Uma Anti-Kristus18O kawan anakku, taati haut riet pijumpuhan zaman; naun haut karengei musuh Kristus sagar hawi, bahkan taati hene musuh Kristus haut hawi. Yiru siri pijumpuhan zaman haut riet. 19Here hawi hingka penah takam, kude here puang ulun takam. Amun here bagian hingka takam, himat here tatap ibaya andri takam. Kude, here nanan takam nampan nyata puang uweng here tamasuk babuhan takam.20Kude, naun haut narime Roh Alatalla, balalu naun kataru ajaran sa bujur. 21Aku nyurat yina ma naun puang daya naun puang kataru ajaran sa bujur, nelang naun haut karasa himat puang ipusu sa naan hawung ajaran sa bujur yiru.22Sa ipusu ulun sa puang mangaku Yesus yiru Sang Kristus? Irulah musuh -Kristus, ulun sa puang mangaku Amah atawa Anak. 23Ulun sa puang mangaku Anak berarti pada puang narime Amah. Kude, tiap ulun sa mangaku Anak, hanye pada narime Amah.24Biarleh inun sa haut naun karengei hingka naun wau parisaya harus na jaga hawuang atei naun. Amun inun sa haut naun karengei yiru na pantaru daya naun mamaeh, naun sagar tatap welum ibaya andri Anak nelang andri Amah. 25Nelang, yiti sana janji Kristus ma takam, hanyeyiru welum palus makalalawah. 26Katuluh sa surat yiti ma naun, daya kawan ulun sa rahat ngunu nipu naun27Kude, Kristus haut ngami Rohni ma naun, Roh yiru muneng hawuang naun, puang perlu naan ulun lain sa ngajar naun. Daya Rohni ngajar naun neu alakatantuluh yiru nelang sa na ajar yiru bujur, puang ipusu, were naun ngalut nuu ma kawan sa naajar Roh yiru, ware naun tatap welum ibaya andri Hanye. 28Taati kawan anakku, ware naun tatap welum ibaya Hanye nampan amun Hanye hawi, takam nadap Hanye andri penu kaheeien nelang puang amangan hang waktu Hanye hawi. 29Naun haut karasa Hanye memang bujur, naun haut karasa pada katuluh ulun sa welum bujur, hanyeyiru anak Alatalla.
Chapter 3

1Dinung tuu hante sinta Alatalla Amah ma takam hampe takam na antuh kawan anak Alatalla, samula takam kawan anak Alatalla. Yiru sababni duni yiti puang kataru takam, daya dunia puang kataru Alatalla. 2Pulaksanai katuluh sa nasinta, itati takam samula kawan anak Alatalla, kude kaawe wangun takam handrian huan dinung. Kude, takam karasa amun Kristus hawi, takam sagar jari ialah Hanye daya takam sagar kadinung Hanye hawuang kawangunanNi sa sabujurni. 3Katuluh ulun sa naan kaharapen kalayiti ma Kristus, hanye nyaga tengani nampan tuu tuu barasis, sameh kala Kristus pada barasis.4Satiap ulun sa ngulah dosa nawan hukum daya dosa hanyeyiru pelanggaran ma hukum. 5Naun karasa Kristus hawi nampan muhut dosa, nelang himat puang uweng dosa hawuang tengaNi. 6Katuluh ulun sa welum baya andri Hanye saratang puang ngulah dosa; ulun sa aur ngulah dosa puang suah kadinung nelang puang katararu Hanye.7O kawan anakku, ada maladar kawan ulun nyantawang naun. Ulun sa nampalus isa bujur hanyeyiru ulun bujur, sameh ialah Kristus pada bujur. 8Ulun sa ngulah dosa hanyeyiru hingka iblis daya iblis haut badosa tika asalni. Neu yiti Anak Alatalla hawi: Nampan ngampihansur pagawian iblis.9Ulun sa haut jari Anak Alatalla puang aur ngulah dosa daya pidasaran Alatalla naan hawuang hanye; balalu hanye puang aur ngulah dosa daya Alatalla yiru Amahni. 10Daya yiru, jelas bedani hie kawan anak Alatalla anri anak Iblis. Ulun sa puang nampalus kabahumen Alatalla puang anak Alatalla, kalayiru pada ulun sa puang sinta anri kawan pulaksanaini. Sinta Sasameh Takam11Daya, kalemah hingka asalni haut na tahampe kabar yiti ma naun, hanyeyiru takam harus sinta isa anri sa lainni. 12Ada jari ialah hi Kain, sa baasal hingka sa jahat sa munu annini. Inun sabab hi Kain munu annini? Daya kawan ulahan Kain ru hala kude kawan hal sa naulah annini yiru bujur.13Pulaksanai katuluh ada emah amun dunia yiti muar andri naun. 14Takam karasa sa takam yiti haut kaluar tika pampatei ma pamelum daya takam sinta anri kawan pulaksanai takam. Ulun sa puang sinta pulaksanaini berarti hanye masih hang kapit kuasa pampatei. 15Ulun sa muar pulaksanaini henyuyiru erangkaulun pamunu ulun, nelang naun karasa amun erangkaulun pamunu ulun watni puang uweng pamelum sejati palus ma kalalawah.16Takam haut karasa sinta ma sasameh: Yesus Kristus haut nyarah pamelumNi ma taka. Jari, takam pada harus nyarah pamelum takam ma kawan pulaksanai takam. 17Amun, erangkaulun welum hang kasukupen, kadinung pulaksanaini bakakurangen, kude puang hakun ngarawah pulaksanaini yiru, puang mungkin sinta Alatala naan hawuang ateini? 18Kawan anakku ada takam sinta ekat hang wiwi mulut atawa makai lengan, kude makai sinta sejati andri ulah gawi takam.19Kalayiru sarani, takam karasa takam yina hingka sabujur nelang atei takam marauh hang hadapan Alatalla. 20Daya, takam karasa amun takam na ampihala daya atei takam, Alatalla labih hante tika pangarasaen atei takam, Hanye karasa alakatantuluh. 21Kawan pulaksanaiku sa nasinta, amun atei takam puang ngampihala takam, takam kaiuh nadap Alatalla andri kaheeien. 22Inun sa nalaku daya takam, takam kaiyuh hingka Alatalla daya takam ngalut kawan parentah-Ni nelang nampalus inun sa ngampisanang atei Ni.23Ina, sa naparintah Alatalla, hanyeyiru nampan takam parisaya hawuang ngaran Anak-Ni, Yesus Kristus, nelang takam harus sinta isa anri sa lainni kala sa haut na parentah Kristus ma takam. 24Ulun sa ngalut nuu parentah Alatalla welum ibaya anri Hanye, nelang Alatalla baya anri here. Nelang takam karasa Alatalla ibaya anri takam, daya Roh Alatalla haut naami ma takam.
Chapter 4

1Kawan pulaksanai sa nasinta, ada parisaya ma katuluh roh, kude ujileh kawan roh yiru nampan takam karasa inun here yiru hawini tika Alatalla daya rama kawan nabi palsu haut hawi ma dunia. 2Kalayina naun mantaru Roh Alatalla; setiap Roh sa mangaku bahwa Yesus Kristus haut hawi ma dunia jari murunsia hanyeyiru hingka Alatalla. 3Satiap roh sa puang mengakui Yesus, puang hingka Alatalla. Yiru adalah roh musuh-Kristus, naun haut karengei sagar hawi nelang itati haut naan hang dinia yina.4Kawan Anakku, naun milik Alatalla naun haut nyantalau kawan nabi palsu yiru daya Roh sa naan hang tenga naun lebih hante tika roh sa naan hang dunia yina. 5Kawan nabi palsu ru hingka dunia. Daya yiru, here bapaner hingka dunia balalu dunia nyandrengei here. 6Takam anak Alatalla. Ulun sa kataru Alatalla nyandrengei takam, kude ulun sa puang hingka Alatalla puang nyandrengei takam. Kalayiru, takam karasa Roh sa bujur andri roh sa nyantawang. Ware Takam Saling Sinta7Kawan pulaksanaiku sa nasinta, ware takam sinta isa pada ma salain daya sinta yiru asalni tika Alatalla, satiap ulun sa sinta hanyeyiru anak Alatalla nelang kataru Alatalla. 8Ulun sa puang sinta puang kataru Alatalla daya Alatalla yiru sinta.9Kalayina sinta Alatalla na tantarangni hang penah takam ; Alatalla haut ngirim AnakNi Sa Tungkan ma dunia yina nampan takam kaiuh pamelum mitah Hanye. 10Hangwuang ni sinta yiru; puang takam sa sinta Alatalla, kude Alatalla sa sinta ma takam nelang ngirim Anak-Ni nampan mitah Hanye takam kaiyuh keampunan kawan dosa takam.11 Kawan pulaksanai sa na sinta, amun Alatalla kairu sinta ma takam, takam pada harus sinta isa pada ma sa lain. 12Puang uweng ulun sa suah kadinung Alatalla. Kude amun takam sinta isa andri sa lain, Alatalla baya anri takam nelang sinta-Ni jari paruna hawuang diri takam. 13Takam karasa bahwa takam welum baya anri Alatalla nelang Alatalla welum anri takam daya Alatalla haut ngami ma takam Roh-Ni. 14Pada, kami haut kadinung pada basaksi bahwa Alatalla haut ngutus Anak-Ni jari Juruselamat dunia.15Satiap ulun sa mangaku Yesus yiru Anak Alatalla, Alatalla ibaya anri ulun yiru nelang ulun yiru welum pada ibaya anri Alatalla. 16Jari, takam haut karasa pada parisaya sinta Alatalla ma takam. Alatalla yiru sinta, ulun sa naparintah daya sinta, ulun yiru muneng baya Alatalla nelang Alatalla baya anri hanye.17 Daya yiru, sinta paruna hawuang diri takam nampan takam naan kaheeien hang Andrau Pengadilan daya pamelum takam hang dunia yina sameh ialah Kristus.18 Puang uweng kaingkam takut hang wuang sinta, daya sinta sa paruna nyamawai katuluh pangingkaman takut daya takut nadap andrau pengadilan. Ulun sa takut, huan paruna hawuang sinta.19Takam sinta daya Alatalla haut labih dahulu sinta ma takam. 20Amun naan ulun kaeau, ''Aku sinta Alatalla'', kude puang sinta anri pulaksanaini, ulun yiru mapusu. Daya ulun sa puang tau sinta anri pulaksanai sa nadinungni, puang maka sinta Alatalla sa puang hanye kadinung. 21Daya yiru, parintah Alatalla ma takam; Hie sa sinta Alatalla, harus pada sinta anri pulaksanaini pada.
Chapter 5

1Tiap ulun sa parisaya ma Yesus hanyeyiru Raja isa na janyi daya Alatalla; pada tiap ulun sa sinta Amah, sinta ma Anak Ni pada. 2Andri yina, takam karasa bahwa takam sinta kawan anak Alatalla, hanyeyiru katika takam sinta Alatalla pada ngalut nuu ma kawan parintah-Ni. 3Daya sinta ma Alatalla, takam ngalut nuu ma kawan parintah-Ni; nelang kawan parentah-Ni puang maweat ma takam.4Daya, tiap anak Alatalla sanggup nyantalau dunia; ina kamanangan takam nyantalau dunia; yiti makai kaparisayaan takam.5 Hie sa kaiuh nyantalau dunia ekat ulun sa parisaya Yesus hanyeyiru Anak Alatalla. Welum hampe Kalalawah Anri Yesus Kristus6Hanye sa hawi anri ranu baptisanni nelang anri ira pampateini ; Yesus Kristus; puang ekat anri ranu, kude ranu anri ira. Roh sa ngami kesaksian daya Roh puang suah ipusu. 7Daya naan telu sa basaksi hang surga; 8Roh, ranu anri ira; kateluni yiru isa.9Amun takam parisaya kasaksian murunsia, kasaksian Alatalla labih tamam lagi. Nelang yiru kasaksian Alatalla neu Anak-Ni. 10Ulun sa parisaya ma Anak Alatalla haut narime kasaksian yiru hang wuang ateini. Ulun sa puang parisaya ma Alatalla haut baanggapan ialah Alatalla yiru mapusu daya ulun yiru puang parisaya ma inun sa naeau Alatalla neu Anak-Ni.11Pada, kasaksian yiru hanyeyiti; Alatalla haut ngami ma takam pamelum sa sejati palus makalalawah, nelang Anak-Ni hanyeyiru putut pamelum yiru. 12Satiap ulun sa kaampun Anak Alatalla kaampu pamelum; kude tiap ulun sa puang kaampun Anak Alatalla puang uweng pamelum yiru. Anak Alatalla Puang Ngulah Dosa13Aku nyurat ma naun sa parisaya ma Anak Alatalla, nampan naun karasa naun haut naan pamelum sa sejati palus kalalawah. 14Takam heei nadap Alatalla, daya takam harap inun sa na laku daya takam sesuai andri kabahumen-Ni, Hanye pasti nyandrengei takam. 15Daya takam karasa Hanye nyanrengei takam, amun takam ilaku , balalu takam karasa pada himat na ami ma takam inun sa nalaku takam tika Hanye.16Amun naan sa kadinung pulaksanai ngulah dosa sa puang ngulah sabab ulun yiru kawawaian pamelum sa sajati palus kalalawah, ware naun lakudua ma Alatalla; nelang Alatalla sagar ngami pamelum yiru ma hanye. Kude, naan dosa sa ngulah sabab ulun yiru kawawaian pamelum yiru; aku puang kaeau naun harus lakudua ma Alatalla. 17Katuluh ulahan sa hala hanyeyiru dosa, kude naan dosa sa puang ngulah sabab ulun yiru kawawaian pamelum sa sajati palus kalalawah yiru.18Takam karasa katuluh ulun sa haut jari kawan anak Alatalla puang saratang ngulah dosa, daya Anak Alatalla nyalinung hanye daya yiru hi jahat puang kaiuh ngulah inun-inun nadap hanye. 19Takam karasa bahwa takam milik Alatalla, biar katuluh dunia yiti hang kapit kuasa hi Jahat.20Pada, takam karasa Anak Alatalla haut hawi nelang haut ngami kaharatien ma takam nampan takam kataru Alatalla sa bujur; takam welum baya anri Alatalla sa bujur, baya anri Anak-Ni, Yesus Kristus. Hanye yiti Alatalla sa bujur nelang pamelum sa sejati palus kalalawah. 21 Kawan anakku, sanawit tenga naun teka kawan barhala.

2 John

Chapter 1Tabe

1Teka panatua, ma ineh sa napidi anri ma kawan iyani, sa kusinta wuang kebenaran, anri puang ekat aku, kude pada katuluh ulun sa kataru ma kebenaran, 2daya kebenaran sa muneng wuang takam anri sa sagar baya takam kalalawahni.3Ahilelo, penu sinta, anri damai sejahtera teka Alatalla Amah anri Tuhan Yesus Kristus, Sang Anak, nyindrah takam wuang kebenaran anri sinta.Welumleh Sasuai Parentah Alatalla4Aku tuu miaray daya karasa papire iyanu welum wuang kebenaran, kalaawe parentah sa haut takam tarime teka Amah Alatalla. 5Itati, aku laku ma hanyu, Ineh, puang ialah aku nyurat parentah wau, kude parentah sa haut naan witu takam hantek awal, nampan takam sameh tau mangalelo. 6Anri Itilah sinta, ialah takam ngalut parentah-Ni. Itilah parentah yiru, kala sa haut hanyu rengei hantek awal nampan hanyu welum hang wuangni.7Daya, rama sa ngampitawang haut hawi ma dunia, here puang parisaya Yesus ialah Kristus sa hawi wuang wujud murunsia. 8Bahati-hatileh nampan hanyu ada kawawaian inun sa haut takam iyuh, kude nampan takam narime upa sa langkap.9Katuluh ulun sa takia hang luar anri puang muneng wuang ajaran Kristus, hanye mahi Alatalla. Kude, his pun sa muneng wuang ajaran yiru naan Alatalla Amah anri Anak. 10Dami naan ulun sa hawi mahanyu anri puang ngenei ajaran iri, ada narime hanye ma wuang lewunu atawa ngami tabe inun pun. 11Daya, hie pun sa nyamut hanye baarti uma pada wuang gawian raat ulun yiru.Tabe Panutup12Hene hal sa hamen nasuratku ma hanyu, kude aku pahakun ngulahni makai karatas anri tinta. Kude, aku baharap kaiyuh hawi nunung hanyu anri bapaner bahadapan nampan takam natampenu anri miaray. 13Kawan iya teka pulaksanai wawei sa napidi natahampe tabe mahanyu.

3 John

Chapter 1TABE NELANG TAWAT MA HI GAYUS

1Teka tueh ungkup ma hi Gayus, sa nasinta hang wuang kapinuui. 2Pulaksanai sa na sintaku, aku lakudoa ma hanyu hampan hanyu tatap wigas amirue tenga dagingnu. 3Daya aku tuu arai mihewu hantek kawan pulaksanai sa hawi iwara amun hanyu tuu welum hang wuang kapinuuni. 4Mahi arai hewuku sa labis hante teka hantek nyanrengei amun kawan iyaku haut welum hang wuang kapinuuni.5Pulaksanai sa na sintaku, naun tatap ngaraja anri setia katuluh usaha naun ma kawan pulaksanai sa lain, biar here yiru ulun sa puang naun kataru. haut iwara neu sintanu hadapan ungkup. 6Naun haut ngaraja hal sa maeh, hantek naun ngarawah here nampalus pakiaan here makai sara sa na maeh hadapa Alatalla Amah. 7Daya here haut tulak makai Ngaran yiru, pada mahi narime inunpun teka kawan ulun sa puang parisaya. 8Daya yiru takam harus ngarawah kawan ulun sa iyalah here yiru hampan tau jari hengau pelayanan neu kapinuuni.HI DIOTREFES ANRI HI DEMETRIUS9Aku haut nulis surat ma kawan ungkup, kude hi Diotrefes sa katuju baparagah hang penah here puang hakun narime kami. 10Daya yiru amun aku hawi, aku sagar ngampiitung hanye neu gawianni sa haut namuruk kami makai eyauan sa puang maeh! Puang ekat iru ai, hanye pada puang narime kawan pulaksanai sa hawi nelang nguring here sa hamen narime kawan pulaksanai yiru pada nyadina here teka kawan ungkup.11Pulaksanai sa na sintaku, ada naun ngalut hal sa puang maeh, ware naun ngaraja hal sa maeh. Daya ulun sa ngaraja hal sa maeh yiru asalni teka Alatalla Amah, kude kawan ulun sa ngaraja hal puang maeh yiru puang nantau Alatalla Amah. 12Katuluh ulun haut iwara hal maeh neu hi Demetrius pada neu hal kapinuu sa na warani. Kami pada iwara hal yiru, kami pada karasa amun inun sa na wara kami yena tuu.TABE SA PANGALISANNI13Rama hal sa hamen na suratku ma naun, kude aku puang tau nyuratni ma naun makai tintah baya pulpen. 14Aku ngaheng tau hinang manalu naun palus basurah anri naun. 15Damai sejahtera ma naun. Kawan hengau hang yati ngirim tabe ma naun. Awat tahampe pada tabe kami ma katuluh pulaksanai hang yari.

Jude

Chapter 1.Tabe hingka hi Yudas

1Hingka hi Yudas, walah Yesus Kristus* andri pulaksanai Yakobus, ma here sa napidi nelang nakalelu Alatalla, nelang sa napalihara neu Yesus Kristus.2Were lelu ahi, kasanangan, anri pikaeh penu hang amau naun.Alatalla sagar nukum here sa Ngulah Kahalaen3Pulaksanai katuluh sa nasinta, taati akulagi bausaha manulis manaun neu kasalamatan matakam katuluh, aku kainam parlu manulis manaun nelang lakumanaun himpan naun bausaha tuu-tuu neu iman sanatampe hindra makalalawah neu ma kawan ulun kudus*. 4Daya, kawan ulun basiri ikalihik puang uweng sakatunup, Hanye yiru here sahingka sadi haut na siri neu nahukum, kawan ulun puang baiman sa puang narime pangamian Alatalla takam neu nampuas kabahumen nelang puang narime sa tungkan Penguasa nelang Tuhan takam, Yesus Kristus.5Aku hamen ngampiitungnaun biar naun haut karasa katuluhni, amun Tuhan haut nyalamat umat-Ni andri ngaluar here hingka tane Mesir , kude hanrian Hanye mambinasa here sa puang parisaya. 6Anri, kawan malekat sa puang taat ma kawan batasan kakuasaan here, salenga nanan unengan piunengan here, haut huruk Ni andri rantai abadi hawuang piiyeng sa panga maiyeng neu penghakiman hantek andrau hante yati.7Kalairu pada Sodom* anri Gomora*sindrah kawan tumpuk sa riet, sa nampuas tenga here hang wuang dosa idapa nelang nyasah kabahumen sa puang patut, haut manangung hukuman apui kalalawah pakai suntu. 8Kalayeru jua kawan ulun yiri, baharap kawan upi here, nanrusak tenga, puang narime kakuasaan, nelang mahina katuluh sa maeh.9Mikhael ai, sa pangulu malaekat, hantek hanye basual anri Setan*, kajadian bangkai Moses*, puang heei ngantuh kawan paner sa ngapihala hanye, kude hanye kaeyau, Elahleh Tuhan nyangit hanyu!" 10Kude, kawan penyesat iti ngampihala kawan kajadian sapuang here karasa, sa ekat here karasa mitah parasaan, ialah situa sapuang baakal. Daya kawan kajadian yiti here sagar nahansur. 11silaka here! Here haut uma malupui lalan sa nahebu Kain, nelang nyasah anri serakah kahalaen sa na ulah Bileam, nelang hansur daya nawan kala hi Korah.
13 here iyalah galumang laut sa tamam, sa ngaluar wure pikurun here raerai. Here iyalah kawan wawahiyang sa gagaur, sa mahanye piiyeng sa paling maiyeng sa haut nasadia neu makalalawahni.14Pada neu kawan ulun yitileh Henokh, katurunan sakapitu hingka Adam, bernubuat,"Dinungleh, Alatalla hawi sindrah ribuan ulun kudus- Ni, 15Neu nampalus hukuman ma katuluh ulun; nukum katuluh ulun fasik daya katuluh ulah gawi fasik sa here ngarajani andri sara fasik, andri daya katuluh papaneran kasar sa haut na paner daya kawan ulun badusa sa fasik nadap Alatalla."16Here hanye yiru kawan ulun sa katuju iwada, ngantara kahalaen, andri makai aheng murun here raerai; here tamam paner nelang bahimat ngatau ulun lain neu kaayuh kauntungan. Paringatan anri Nasehat17Kawan pulaksanai sa nasintaku, naun puangiyuhang ngitung inun sa haut nawara kawan rasul* Tuhan takam, Yesus Kristus. 18Here haut kaeyau manaun, sagar naan kawan pamuntaka sa ekat makai aheng here sa fasik." 19Here hanye yiru kawan ulun sa ngulah pirawekan, uma aheng duniawi, nelang puang nakuasa Roh*.20Kude, naun,kawan pulasanai sa nasintaku, paliharaleh tenganaun raerai hang amau imannaun sa paling suci nelang lakudualeh hangwuang Roh Kudus*. 21Paliharaleh tenganaun hang wuang lelu sinta Alatalla nelang nganrei rahmat Tuhan takam, Yesus Kristus, sa ngayak neu welum kekal.v/ 22 Tatapleh maeh atei ma here sa bemang, v/ 23 karawahleh ulun langin, nelang jujut herehingka apui. Ma sa langin, tantarang lelu ahi sa nasinrah atei takut, nelang puang katuju pama here sa natamere kahamenen duniawi. Tawat-Hurmat ma Alatalla24Ma Hanye, sa bakuasa nyaganaun puang lawu nelang ngeneinaun pauweng kakurangan hang hadapan takhta kemuliaan-Ni andri arai atei sa hante. 25Ma Alatalla satungkan, Panyalamat takam, mitah Kristus Yesus, Tuhan takam, pikaeh, pihante, kakuaten, nelang kuasa puang batikas: sadi, taati, hampe kalalawah. Amin*.

Revelation

Chapter 1Hi Yohanes Manarang neu Buku yiti

1Piwaraan hingka Yesus Kristus, sa nakarunia Alatalla ma Hanye himpan natantarang ma kawan walah-Ni neu inun sa musti sagar tajadi. Yesus Kristus haut iwara yiti nitah malaikat-Ni himpan natahampe ma hi Yohanes, walah-Ni. 2Hi Yohanes haut jari saksi firman Alatalla nelang pada Yesus Kristus, neu kawan kajadian sa haut nadinungni. 3Sanang atei ulun sa mambasa anri lengan mehet firman nubuatan yiti nelang sanang atei pada here sa nyanrengei anri ngaraja inun sa nasurat hawuangni, daya wayahni haut rupak. Tabe Hingka hi Yohanes ma Kapitu Jemaat hang Asia4Hingka hi Yohanes, ma kapitu jamaat sa naan hang Asia. Ware lelu sinta minau ma naun hingka Hanye Sa Naan, Sa haut Naan, anri Sa sagar Hawi; nelang hingka kapitu roh sa naan hang hadapan padudusan-Ni, 5nelang teka Yesus Kristus, saksi sa satia, sa palanungkai nasamelum mulek hingka penah ulun matei nelang sa Bakuasa hang amau kawan raja hang dunia. Ma Hanye, sa sinta takam anri sa haut nyanepah takam teka kawan dosa takam itetei iraNi- 6nelang haut nanyari takam jari isa karajaan, kawan imam ma Alatalla anri Amah-Ni, ma Hanyeleh pikaeh nelang kuasa hampe ma kalalawahni! Amen. *7Dinung, Yesus hawi nasalehup rakun; uras mate sagar ninung Hanye, amput here sa haut nyuduk Hanye; anri katuluh bangsa hang amau tane sagar nungkau ngiak gana Hanye. Himat tuu, yiti sagar tajadi! Amen. 8"Aku sa palanungkai nelang sa pajumpuhan, kalayiru firman Tuhan Alatalla, Sa Naan, nelang Sa haut Naan, anri Sa sagar Hawi, Sa Pauweng Tikas Kuasa." Padinungan Yohanes neu Anak Murunsia9Aku hi Yohanes, pulaksanai anri sasameh naun sa uma pada baya naun hawuang kasusahen, hawuang Karajaan, anri kataaten hawuang Yesus, naan hang pulau sa bangaran Patmos dagana firman Alatalla anri kasaksian Yesus. 10Aku nakuasa daya Roh* hang Anrau Tuhan, aku karengei lengan mehet teka wadingku ialah lengan tarompet, 11sa kaeau, "Suratleh uras sa nadinungnu mawuang isa buku balalu kirim yiru ma kapitu jamaat: Efesus, Smirna, Pargamus, Tiatira, Sardis, Filadelfia, anri ma Laodikia."12Balalu, aku ikulik kai ninung lengan sa mantane aku. Hantek aku iwaleng, aku kadinung pitu pee lampu teka amas, 13hang papenah pee lampu yiru, aku kadinung erang ka ulun sa ialah Anak Murunsia,* sa makai pama amau hampe tungka, anri makai salempang teka amas hang dada-Ni.14Ulu anri wulu-Ni mahilak ialah wulu babiri, mahilak ialah kapas, anri mate-Ni ialah lelap apui. 15Pee-Ni malining ialah tambaga naupuh nelang lengan-Ni ialah gutus riam hante. 16Hang tangan kawan-Ni, Hanye negei pitu wawahiang nelang teka wawa-Ni kaluar erang kawila pedang kumat rueh rare, anri uruwawa-Ni nyahaya ialah mate anrau mehet kai.17Hantek aku kadinung Hanye, aku tumang tasaleep hang pee-NI ialah ulun matei. Kude, Hanye hanrapak tangan kawan-Ni hang amau aku palus kaeau, "Ada takut; Aku Sa Palanungkai nelang Sa Pajumpuhan, 18nelang Sa Welum. Aku haut matei, kude dinung Aku welum hampe ma kalalawahni, Nelang Aku negei kunsi pampatei anri Tumpuk Adiau."19Daya yiru, suratleh, kawan inun sa haut nadinungnu, kawan sa ganyah tajadi itati anri inun sa sagar tajadi udi yiti. 20yina rahasia neu pitu wawahiang sa dinungnu hang tangan kawanKu anri pitu pee lampu amas yiru. Pitu wawahiang yiru hanye yiru kawan malekat pitu jamaat; anri pitu pee lampu yiru hanye yiru pitu jamaat."
Chapter 2Pesen ma Jemaat hang Efesus

1"Ma malekat jemaat hang Efesus surat kalayiti: Iti lengan-Ni sa negei pitu wawahiang hang tangan kawan-Ni nelang sa takia hang helang pitu pee lampu amas yiru: 2Aku karasa uras pagawian naun sa mahi kaingkam uyuh nelang kataaten naun, kala awe naun puang tahan nadap sa jahat, nelang naun mauji kawan ulun sa ngantuh dirini rasul,* kude sabujurni here puang rasul, anri sasat naun here palsu.3Naun naan kataaten anri puang wawai kaharapen hawuang ngaran-Ku nelang mahi kaingkam uyuh. 4Kude, Aku naan kabaratan daya naun haut nanan sinta naun sa kala asalni. 5Dagana yiru, itung hingka awe naun lawu nelang batobat balalu tampalus inun sa haut naulah naun asalni. Amun puang, Aku sagar hawi nunung naun palus ngalap pee lampu naun hingka unenganni, kasuali naun batobat.6Kude, ina sa naan hang naun: naun muar anri kawan ulahan ulun sa uma hi Nikolaus, sa nakakuarenku pada. 7Here sa naan silu elah nyanrengei inun sa naeau Roh* ma kawan jemaat. Ma naun sa manang, Aku sagar ngami makuta hingka kakau pamelum sa naan hang kabun Alatalla."Pesen ma Jemaat hang Smirna8"Anri, ma malekat jemaat hang Smirna surat kalayiti: Iti lengan hingka Sa Palanungkai nelang Sa Pijumpuhan, sa haut matei kude welum kamulek: 9Aku karasa kasusahen anri paua naun, kude sabujurni nau tatau! Aku karasa kawan puntaka sa natuju ma naun daya kawan ulun sa mangaku diri here ulun Yahudi, kude sabujurni puang, here yiru sinagoge Iblis.10Ada takut nadap kahanangen sa sagar natarime naun. Dinungleh, setan sagar nawut papire kaulun hingka naun mawuang panjara himpan naun nauji, anri naun sagar kaingkam nakahanangen salawah 10 anrau. Satialeh hampe matei, nelang Aku sagar ngami ma naun mahkota pamelum. 11Here sa naan silu elah nyanrengei inun sa naeau Roh ma kawan jemaat. Ulun sa manang puang sagar wuah kahanangen daya pampatei sa karueh."Pesen ma Jemaat hang Pergamus12"Anri, ma malekat jemaat hang Pergamus surat kalayiti: Iti lengan-Ni sa ampun pedang kumat rueh rare:13Aku karasa hang awe naun muneng, hanye yiru hang uneng padudusan iblis bakuasa; kude naun itegei hawuang ngaran-Ku anri puang ngidim kaparisayaen-Ku likan tawuk hi Antipas, saksi-Ku sa satia sa nawunu hang hadapan naun, hang unengan Iblis muneng.14Kude, Aku naan kabaratan anri naun daya naan papire hingka naun sa uma ajaran hi Bileam, sa ngajar hi Balak ngulah kawan dosa hang hadapan ulun Israel*, nuntut nguta kutaen sa haut nasarah ma barhala* nelang idapa ibela. 15Kalayiru pada, naan papire hingka naun sa itegei hang ajaran Nikolaus.16Dagana yiru, batobatleh! Amun puang, Aku sagar hawi nunung naun palus manyarang here makai pedang sa naan hang wawa-Ku.17Here sa naan silu elah nyanrengei inun sa naeau Roh ma kawan jemaat.Ma here sa manang, Aku sagar ngami manna* sa tasanina; nelang Aku pada sagar ngami ma here isa watu mahilak, sa nasurat ngaran wau hang watu yiru, sa puang erang kaulun jua karasa kasuali ulun sa narimeni."Pesen ma Jemaat hang Tiatira18"Anri, ma malekat jemaat hang Tiatira surat kalayiti:Iti lengan Anak Alatalla, sa mate-Ni ialah lelap apui nelang Pee-Ni malelap ialah tamaga naupuh: 19Aku karasa kawan sa naulah naun, sinta nelang iman naun, palayanan naun anri kasabaren naun, likan kawan pagawian naun sa itati labis teka sa dahulu.20Kude, Aku naan kabaratan anri naun daya naun maladar wawei hi Izebel yiru, sa mangaku erang kaulun nabiah, ngajar nelang nunyu kawan palayan-Ku himpan idapa ibela anri nguta kutaen sa haut na sarah ma bahala. 21Aku haut ngami hanye tempu himpan batobat, kude hanye puang hakun taduh idapa ibela.22Dinungleh, Aku sagar nawut hanye ma amau uneng manre kahanangen kalayiru pada here sa idapa* anri hanye sagar tawut-Ku mawuang kasusahen hante, kasuali here batobat hingka kawan ulahan wawei yiru. 23Nelang, Aku sagar munu kawan anakni anri pampatei; anri katuluh jemaat sagar kataru amun Aku sa nguji pikiran anri atei ulun, anri Aku sagar ngami ma naun saisaan kala manyu ulahan naun.24Kude, Ma naun lainni hang Tiatira, sa puang uma ajaran yiti, sa huan karasa kawan rahasia Iblis, Aku kaeau: Aku puang sagar namah weat lain hang amau naun. 25Kude, itegeileh tarus hang inun sa haut naan hang naun hampe Aku hawi.26Anri, ma ulun sa manang nelang ngulah kawan pagawian-Ku hanpe pijumpuhan, Aku sagar ngami kuasa ma here hang amau kawan bangsa, 27anri here pada sagar marentah kawan bangsa yiru makai tungkeh jatang, ngampi hansur ialah kabali, daya Aku pada haut narime kuasa hingka Amah-Ku. 28Nelang, Aku sagar ngami ma hanye bintang timur. 29Here sa naan silu elah nyanrengei inun sa naeau Roh ma kawan jemaat."
Chapter 3Pesen ma Jemaat hang Sardis

1"Anri, ma malekat jemaat hang Sardis surat kalayiti:Iti lengan teka Hanye sa kaampun pitu Roh* Alatalla anri pitu wawahiang yiru: Aku karasa kawan ulahan naun. Ulun kaeau amun naun welum, kude sa tuuni naun matei. 2Bajaga-jaga, nelang ampikansang inun sa magun naan hang naun, sa ane matei, daya Aku huan kadinung ulahan naun sa paruna hang hadapan Alatalla.3Dagana yiru, itungleh inun sa haut natarime naun nelang rengei, tampalus yiru anri batobat! Amun naun puang bajaga-jaga, Aku sagar hawi ialah maling nelang naun puang sagar karasa jam pire Aku sagar hawi nunung naun. 4Kude, naan papire kaulun hang Sardis sa huan ngampi kutur pama here; anri here sagar takia sinrah Aku nelang makai pama mahilak dagana here patut narime yiru.5Ulun sa manang sagar natamu pama mahilak nelang Aku puang sagar muhut ngaran here hingka buku pamelum. Aku sagar mangaku ngaran here hang hadapan Amah-Ku anri hang hadapan kawan malekat-Ni. 6Here sa naan silu elah nyanrengei inun sa naeau Roh ma kawan jemaat," Pesen ma Jemaat hang Filadelfia7"Anri, ma malekat jemaat hang Filadelfia surat kalayiti:Iti lengan hingka Sa Barasis nelang Sa Bujur, sa negei kunsi Dawid,* sa nguka anri puang ereng kaulun jua sa kaiuh manutupni; sa nutup anri puang erang kaulun jua kaiuh ngukani: 8Aku karasa kawan ulahan naun. Dinungleh, Aku haut nguka wanawang ma naun, sa puang erang kaulun jua kaiuh manutupni daya naun mahi kakuaten, kude naun haut ngalut firman-Ku nelang satia hawuang ngaran-Ku.9Dinungleh, Aku sagar ngulah kawan sinagoge Iblis yiru, sa mangaku ulun Yahudi, padahal sa tuuni lain, here ekat ipusu, Aku sagar ngulah here hawi anri ileku hang pee naun, nelang ngulah here karasa amun Aku sinta naun. 10Dagana naun haut taat anri malihara firman-Ku, Aku sagar nyalinung naun hang wayah kasusahen sa sagar hawi ma katuluh dunia, pakai nguji here sa muneng hang amau tane. 11Aku sagar hawi. Tegeileh inun sa haut naan hang naun himpan puang erang kaulun jua sa kaiuh ngalap mahkota naun.12Here sa manang, Aku sagar ngulah here jari ari hang Bait Suci Alatalla-Ku, nelang hanye puang sagar tulak teka yiru; anri Aku sagar nyurat hang dirini ngaran Alatalla-Ku anri Ngaran tumpuk Alatalla-Ku, hanye yiru Yerusalem wau, sa yiru minau teka surga, teka Alatalla-Ku anri ngaran-Ku sa wau. 13Here sa naan silu elah nyanrengei inun sa naeau Roh ma kawan jemaat."Pasen ma jemaat hang Laodikia14"Anri, ma malekat jemaat hang Laodikia surat kalayiti:Iti lengan teka Hanye sa Amen, saksi sa satia nelang bujur, putut katantuluh sa naulah Alatalla: 15Aku karasa kawan ulahan naun, amun sabujurni naun puang marisak atawa malaing. Sa patutni amun naun marisak atawa malaing. 16Jari, daya naun hangat kuku, puang malaing atawa marisak, naun sagar naliep-Ku kaluar teka wuang wawa-Ku.17Daya naun kaeau, 'Kami tatau, saraba sukup, nelang puang uweng kakurangen,' kude naun puang karasa amun sabujurni naun sangsara, makamiahi, pauwa, pehe nelang tabentur. 18Aku ngami patataan ma naun himpan nidi teka Aku amas, sa naampi murni makai apui himpan naun jari tatau, anri kawan pama mahilak himpan tau na pakai naun palus nanam amangan daya wangun tabentur naun puang sagar nadinung, anri malit salap hang mate naun himpan naun tau kadinung.19Here sa nasinta-Ku, naiyai-Ku anri naweweh-Ku; daya yiru, basabarleh atei naun nelang batobatleh! 20Dinung! Aku minri hang hadapan wanawang nelang nalitik. Amun naan ulun sa karengei lengan-Ku palus nguka wanawang, Aku sagar suluk manalu hanye anri kuman baya hanye, nelang hanye baya Aku.21Here sa manang, Aku sagar ilewa ma here maharung baya Aku hang padudusan-Ku, sameh ialah Aku haut manang nelang maharung baya Amah-Ku hang padudusan-Ni. 22Here sa naan silu elah nyanrengei inun sa naeau Roh ma kawan jemaat."
Chapter 4Hi Yohanes Kadinung Surga

1Udi yiru, aku kadinung isa wanawang pauka hang surga, anri lengan huni, sa rengeiku ialah lengan tarompet pantane ma aku, kaeau, "Amai ma yati anri Aku sagar nantarang ma hanyu inun sa musti tajadi udi yiti." 2Hantek yiru pada, aku nakuasa daya Roh* balalu dinungleh, isa padudusan naan hang surga anri Erang Kaulun maharung hang amau padudusan yiru, 3 Nelang, Hanye sa maharung hang padudusan yiru, lentah ialah watu parmata yaspis anri sardis; anri naan salumparau nguliling padudusan yiru, sa nadinung ialah zamrud.4Hang kuliling padudusan yiru naan ruampulu epat padudusan nelang hang amau katuluh padudusan yiru aku kadinung ruampulu epat kawan tueh* maharung, makai pama amau mahilak nelang kawan mahkota amas naan hang ulu here. 5Balalu, hingka padudusan yiru kaluar sahaya kelat nelang lengan ampeng. Balalu, naan pitu lampu sa malelap hang hadapan padudusan yiru, hanye yiru kapitu Roh Alatalla.6Anri, hang hadapan padudusan yiru pada naan sa ialah laut saramin, kala kristal. Hang penah anri hang kuliling padudusan yiru naan epat mahluk sa penu anri mate hang hadapan anri hang pungungni.7Mahluk sa palanungkai ialah erang kaukui singa, anri mahluk sa karueh ialah erang kaukui sapi upu, balau mahluk sa katelu uruwawani ialah uruwawa murunsia, anri mahluk sa kaepat ialah erang kaukui wurung elang sa rahat samiding. 8kaepat mahluk yiru maisasaan here naan enem elat sa penu anri mate, hang luar anri hang kapit elatni; kaanrau kamalen, kaepat mahluk yiru puang suah taduh kaeau, "Barasis, barasis, barasis Tuhan, Alatalla Sa Kuasa-Ni pauweng tikas, sa haut naan, sa naan, anri sa sagar hawi."9Anri, hang tiap wayah kawan mahluk yiru nahampe tawat, hormat, nelang tarimekasis ma Hanye sa maharung hang amau padudusan, sa welum ma kalalawahni, 10karuampulu epat kawan tueh yiru ileku hang hadapan Hanye sa maharung hang amau padudusan yiru, anri nyamah Hanye sa welum hampe ma kalalawahni yiru, palus nampi mahkota here hang hadapan padudusan yiru nelang kaeau,11"U Tuhan, U Alatalla kami,Hanyu patut narime tawat, hormat, nelang kuasadaya Hanyu haut ngulah alakatantuluh nelang daya kabahumen-Nu uras yiru naan nelang naulah."
Chapter 5Walunan buku anri Anak Babiri

1Udiyiru, aku kadinung hang tangan kawan Hanye sa maharung hang amau padudusan yiru isa walunan* buku, sa haut na surat hang nantuhianni, sa na segel makai pitu segel. 2Balalu, aku kadinung erang kaulun malekat sa tingkas nanterau anri lengan mehet, "Hiye sa patut nguka walunan buku yiru palus nguka kawan segelni?"3Kude, mahi erang kaulun jua, hau hang surga, hang amau tane, atawa sa hang kapit tane sa tau nguka atawa ninung hawuang walunan yiru. 4Balalu, aku nungkau bahimat daya mahi erangkaulun jua sa patut pakai nguka walunan buku yiru atawa ninung hawuangni. 5Kude, isa hingka kawan tueh* yiru kaeau ma aku, "Ada nungkau! dinung, Singa teka suku Yehuda, turunan Dawid*, haut manang balalu Hanye kaiuh nguka walunan buku yiru anri pitu segelni."6Kamulek, aku kadinung hang penah padudusan anri kaepat mahluk huni, pada hang penah kawan tueh yiru erang kaukui Anak Babiri minri, ialah udi nasamalis, sa naan pitu tanruk anri pitu mate, hanye yiru pitu Roh Alatalla sa nautus ma litar amau tane. 7Anak Babiri yiru hawi balalu ngalap walunan buku teka tangan kawan Hanye sa maharung hang amau pidudusan.8Anri, hantek Anak Babiri haut ngalap walunan buku yiru, kaepat mahluk anri karuampulu epat kawan tueh ileku hang hadapan Anak Babiri yiru, tiap tenga here negei kasapi anri mangkok amas sa penu garu, hanye yiru doa kawan ulun barasis.9Balalu, here manyanyi isa lagu wau, lenganni:"Hanyu patut ngalap walunan buku yiru nelang nguka kawan segelni daya Hanyu haut nasamalis, nelang makai ira-Nu, Hanyu haut newuh kawan ulun hingka katuluh suku, basa, kalumpuk, anri bangsa ma Alatalla. 10Anri Hanyu haut ngulah here jari isa karajaan anri kawan imam ma Alatalla takam, nelang here sagar mamarentah hang amau tane."11Udiyiru, aku kadinung, anri aku karengei lengan hingka hene malekat sa ngaliling padudusan, kaepat mahluk, baya kawan tueh yiru. Sa jumalah here baribu-ribu likan tau bapuluh ribu, 12kaeau anri lengan sa mehet,"Patutleh Anak Babiri, sa haut nasamalis yiru, narime kuasa, anri panatau, anri kaharatien, anri kakuaten, nelang hormat, anri kamuliaen, nelang anri tawat."13Balalu, aku karengei katuluh mahluk sa naan hang surga, anri hang amau tane, anri hang kapit tane, anri hang laut, nelang katuluh sa naan hawuang, uras yiru kaeau,"Ma Hanye, sa maharung hang amau padudusan, anri ma Anak Babiri, uras tawat, hormat, kamuliaen, anri kuasa hampe ma kalalawahni!"14Balalu, kaepat mahluk yiru kaeau, "Amen!"* palus kawan tueh ileku anri manyamah.
Chapter 6Anak Babiri Nguka Segel sa Palanungkai hampe sa Kaenem

1Udiyiru, aku kadinung hantek Anak Babiri nguka isa hingka pitu segel yiru, nelang aku karengei isa hingka epat mahluk yiru kaeau anri lengan mehet ialah ampeng, "hayu!" 2Balalu, aku kadinung erang kaukui kuda mahilak anri sa nungangni negei panah; nelang ma hanye naami mahkota, anri hanye maju pakai ngampi talau palus ngampi manang.3Kamulek, hantek Anak Babiri yiru nguka segel sa karueh, aku karengei mahluk sa karueh kaeau, "Hayu!" 4Balalu, kaluar erang kaukui kuda sa lain warnani mariang ialah lelap apui, anri sa nungangni naami kuasa pakai ngalap pidamai hingka amau tane himpan murunsia ipamunu, palus erang kawila pedang naami ma hanye.5Anri, hantek Anak Babiri yiru nguka segel sa katelu, aku karengei mahluk sa katelu kaeau, "Hayu!" Balalu, aku kadinung erang kaukui kuda maintem anri sa nungangni negei dasing hang tanganni. 6Balalu, aku karengei ialah naan lengan hingka penah kaepat mahluk yiru kaeau, "isa supak gandum ma 1 dinar, anri 3 supak jelai ma 1 dinar, kude ada nyanrusak ilau anri angurni!"7Udiyiru, hantek Anak Babiri yiru nguka segel sa kaepat, aku karengei lengan mahluk sa kaepat kaeau, "Hayu!" 8Balalu, aku kadinung erang kaukui kuda warnani habuk anri sa nungangni bangaran Pampatei anri Tumpuk Adiau naharak hang wadingni. anri, kuasa naami ma here hang amau saparapat dunia, himpan munu makai pedang, mitah juju lau, mitah sampar, nelang makai kawan eha maraat hang amau tane.9Hantek Anak Babiri nguka segel sa kadime, aku kadinung hang kapit mezbah* kawan amirue ulun sa haut nawunu dagana Firman Alatalla itetei kasaksian here. 10Here kaeau anri lengan mehet, "Pire lawah lagi, U Tuhan sa barasis nelang bujur, atiai Hanyu mangadili anri maleh ira kami ma here sa muneng hang amau tane?" 11Balalu, ma tiap amirue yiru naami pama amau mahilak anri iwara mahere himpan baranai erang pitus lagi, hampe jumalah kawan hengau palayanan anri pulaksanai here sa sagar nawunu kala here jari sukup.12Anri, aku kadinung hantek Anak Babiri yiru nguka segel sa kaenem, palus hawi gempa bumi sa tamam tatuu; mate anrau baubah maintem kala kain karung sa naulah teka wulu anri wulan jari kala ira. 13Kawan wawahiang lawu teka langit ma amau tane ialah kawan wua ara manta lawu teka kakauni hantek wuah tampuh riwut mehet. 14Palus, patuhi* langit ialah karatas sa nawalun, nelang katuluh gunung anri pulau naidar teka unenganni.15Balalu, kawan raja hang dunia, anri kawan pamimpin, anri kawan parwira,* anri kawan ulun tatau nelang bakuasa, anri katuluh budak, anri ulun bebas sanina hawuang kawan rungkap anri hang helang kawan watu hang gunung. 16Here kaeau ma kawan gunung anri kawan watu karang yiru, "Runtunleh meat kami palus dina kami hingka hadapan Hanye sa maharung hang amau padudusan, nelang teka kasangiten Anak Babiri! 17Daya, anrau sa natantu ma rume lulun here haut hampe balalu hiye sa sangup batahan?"
Chapter 7Segel hang Rai 144.000ulun Israel

1Udiyiru, aku kadinung epat malekat minri hang epat pusing dunia, ganyah nahan kaepat riwut hang dunia himpan ada naan riwut gaguwur hang entu atawa hang laut, atawa hang kayu kaya. 2Balalu, aku kadinung malekat sa lain hawi hingka uneng mate anrau hulet, anri ngenei segel teka Alatalla sa welum. Hanye kaeau anri lengan mehet ma kaepat malekat sa haut naami kuasa pakai nyanrusak tane anri laut huni, 3"Ada hinang nyanrusak tane, laut atawa kayu kaya sahuan kami luput ngami siri segel hang rai kawan walah Alatalla takam."4Aku karengei jumalah here sa nasegel naan 144.000 kaulun. Here katuluh naalap teka karueh walas suku kawan anak Israel:*Teka tiap suku naalap 12.000 kaulun. 5Hanye yiru teka suku Yehuda, Ruben, Gad, 6 teka suku Asyer, Naftali, Manasye,7teka suku Simeon, lewi, Isakhar, 8teka suku Zebulon, Yosef anri Benyamin.sa haut na mamatrei.Lautan Murunsia9Udiyiru aku kadinung, rama murunsia sa puang tau nareken jumalahni, hingka katuluh nagara anri suku anri bangsa nelang basa, minri hang hadapan padudusan anri hang hadapan Anak Babiri, makai pama amau mahilak nelang negei palapah kurma hang tangan here; 10balalu here kaeau anri lengan mehet, "Kasalamaten ma Alatalla kami sa maharung hang amau padudusan, anri ma Anak Babiri."11Anri, uras malekat sa ganyah minri hang kuliling padudusan yiru anri hang kuliling kawan tueh,* anri kaepat mahluk yiru, here ileku hang hadapan padudusan yiru balalu manyambah Alatalla, 12anri kaeau, "Amen!* Tawat anri kamuliaen nelang bijaksana anri syukur nelang kahormaten anri kakuasaen, nelang mansing ma Alatalla takam hampe ma kalalawahni. Amen!"13Balalu, isa hingka kawan tueh yiru bapaner anri nunti ma aku, "Hiye here sa makai pama amau mahilak yiti anri hingka awe here hawi?"14Kude, aku kaeau ma hanye, "Tuanku, hanyu haut karasa." balalu, hanye kaeau ma aku, "Here yiri hanye yiru kawan ulun sa haut mitah hingka wayah kahanangen tamam nelang haut nuhun pama amau here palus ngampi hilak hawuang ira Anak Babiri.15Dagana yiru, here minri hang hadapan padudusan Alatalla anri malayani Hanye kaanrau kamalem hawuang bait-Ni; anri Hanye sa maharung hang amau padudusan yiru sagar muneng hang penah here. 16Here puang sagar kalauan atawa malah; mate anrau atawa kehet laing sa lain puang sagar ngampi hanang here. 17Daya, Anak Babiri sa hang papenah padudusan yiru sagar jari pakatik here anri sagar ngayak here ma mate ranu pamelum; nelang Alatalla sagar muhut katuluh riu mate teka mate here."
Chapter 8Anak Babiri Nguka Segel sa Kapitu

1Hantek Anak Babiri nguka segel sa kapitu, surga suni sinuk leu satengah jam lawahni. 2Balalu, aku kadinung kapitu malekat sa minri hang hadapan Alatalla, anri pitu tarompet naami ma here.3udiyiru, malekat lainni hawi palus minri hang hadapan mezbah*, ngenei isa padupaan amas; anri ma hanye naami hene tuu dupa pakai nasarah sinrah kawan doa katuluh ulun barasis hang amau mezbah amas sa hang hadapan padudusan Alatalla yiru. 4Anri, atuk dupa yiru, sinrah kawan doa katuluh ulun barasis, mamai ma hadapan Alatalla teka tangan malekat yiru. 5Balalu, malekat yiru ngalap padupaan palus nuwe apui sa naalap hingka mezbah udiyiru nawut ma amau tane; balalu rengei eau ampeng nelang kelat anri gempa bumi.Tarompet sa Palanungkai hampe Tarompet Kaepat Nasiwui.6Udiyiru, pitu malekat sa negei pitu tarompet yiru basadia neu nyiwui tarompet here.7Malekat palanungkai nyiwui tarompetni, balalu hantek yiru pada uran es anri apui basampur ira; tunrak ma amau tane, palus rakit sepertelu amau tane anri sepertelu kayu kaya anri rakit pada katuluh rikut kakuring.8Malekat karueh nyiwui tarompetni, balalu naan bana ialah gunung sa malelap na tawut mawuang laut; palus sepertelu laut jari ira, 9nelang sepertelu himgka mahluk sa naan hang laut jari matei, anri sepertelu kawan kapal naampi hansur.10Malekat sakatelu nyiwui tarompetni, balalu lawu hingka langit isa wawahiang hante, malelap ialah suluh, wuah sepertelu ma kawan hungei anri mate ranu. 11Ngaran wawahiang yiru hanyeyiru Apsintus. Balalu, sepertelu teka kawan ranu jari apsintus nelang hene ulun matei daya ranu yiru haut naulah mapait.12Malekat sa kaepat nyiwui tarompetni, balalu wuah sepertelu teka mate anrau, sepertelu teka wulan anri sepertelu teka wawahiang balalu sepertelu hingka here jari maieng, nelang sepertelu kaanrau jari maiyeng kalayiru jua anri kamalem.13Balalu, aku kadinung anri nyanrengei erang kaukui wurung rajawali samiding hang langit, kaeau anri lengan mehet, "Silaka, silaka, silaka ma here sa muneng hang amau tane daya eau tarompet katelu malekat sa lainni tatap sagar na siwui."
Chapter 9Tarompet kadime Ngami katakuten sa Panga Dahulu

1Balalu, malekat kadime nyiwui tarompetni, anri aku kadinung isa wawahiang lawu hingka langit ma amau tane, nelang ma wawahiang yiru naami kunsi luang labak pampatei. 2Wawahiang yiru nguka luang labak pampatei, balalu kaluar atuk teka luang yiru, ialah atuk hingka dapur sa hante, palus mate anrau anri rakun jari maieng daya atuk luwang yiru.3Udiyiru, hingka wuang atuk yiru kaluar kawan angkalap ma amau tane, anri ma here naami kuasa kala alimangu hang amau tane. 4Anri, ma here na pesen himpan ada nyanrusak kawan rikut hang amau tane, kawan amulean atawa kawan kayu kaya, here ekat manyarang ulun sa mahi siri segel Alatalla hang raini.5Kawan angkalap puang nalewa munu here, malengkan ekat manyiksa here salawah dime wulan; hanang yiru sameh ialah wuah henget alimangu tawuk here nenget murunsia. 6Hang tawuk yiru, murunsia sagar ngakali pampatei, kude here puang tau matei. Here hamen matei, kude pampatei nyanawit teka here.7Wangun kawan angkalap yiru ialah kawan kuda sa nasadia neu paparangen; hang amau ulu here naan bana ialah mahkota amas, uruwawa here kala uruwawa murunsia. 8Wulu here kala wulu wawei anri dipen here kala dipen singa, 9Dada here kala makai pama jatang, anri lengan elat here ialah lengan kawan kareta sa natarik makai hene kuda sa nempat nuju uneng paparangen.10Hang ukuini kala alimangu sa naan hengetni, balalu hawuang ukui here yiru naan kuasa pakai ngampi hanang murunsia salawah dime wulan, 11Raja sa marentah here hanyeyiru malekat labak pampatei, sa hawuang basa Ibrani ngaranni "Abadon", amun hawuang basa Yunani ngaranni "Apolion", 12Kahanangen sa palanungkai haut tapitah, kude magun naan rueh kahanangen lainni sa sagar hawi. Tarompet Kaenem na AmpeauUdiyiru, malekat sa kaenem nyiwui tarompetni, nelang aku karengei lengan teka kaepat pusing mezbah* amas sa naan hang hadapan Alatalla, 14kaeau ma malekat kaenem sa negei tarompet yiru, "Sanepahleh kaepat malekat sa nahuruk hang hungei Efrat sa hante yiru." 15Balalu, kaepat malekat yiru, sa haut nasadia ma jam, anrau, wulan nelang taun yiru, nasanepah sagar munu sepertelu katuluh murunsia.16Aku karengei jumalah pasukan bakuda here; hanyeyiri 200 juta heneni. 17Nelang, kalayiru wangun hawuang paninunganku* kawan kuda yiru anri here sa nungangni; kawan panungangni makai pama jatang warnani mariang malelap, biru maieng, anri madintang kala balerang; ulu kawan kuda yiru kala ulu singa nelang teka wawani kaluar apui, atuk anri balerang.18Makai katelu yiru sepertelu murunsia nawunu; makai apui, atuk, anri balerang sa kaluar teka wawa here. 19Daya, kakuaten kawan kuda yiru naan hang wawa anri hang ukuini. Ukui here kala anipe naan uluni, makai ukuini yiru here nyiksa mirunsia.20Kude, murunsia sa puang matei, sa puang tawunu hang bensana yiru, magun puang batobat teka kawan ulahan tangan here, here puang taduh nyamah kawan roh murun anri kawan barhala* teka amas, perak, tamaga, watu atawa kayu; sa puang tau kadinung, karengei atawa takia, 21anri here puang batobat hingka munu ulun, alimu gaib,* idapa ibela, nelang ngalat-ngerut.
Chapter 10Malekat anri Walunan Buku Rumis.

1Balalu, aku kadinung isa malekat tingkas lainni minau hingka surga, nasalehup rakun anri salumparau hang amau uluni, uruwawani maraai kala mate anrau, anri peeni ialah tihang apui. 2Malekat yiru negei isa buku rumis sa tauka. Nelang, hanye narah pee kawanni hang laut anri pee kawini hang tane,3balau miuwik anri lengan mehet, ialah gauh singa; udi hanye miuwik, pitu gagunu ampeng ngampeau lenganni. 4hantek kapitu ampeng yiru haut maeau, aku ngunu nyuratni, kude aku karengei lengan teka surga kaeau, "Segelleh inun sa haut naeau kapitu ampeng yiru! ada nasurut!"5Udiyiru, malekat sa dinungku minri hang laut anri hang tane yiru ngenat tangan kawanni ma langit, 6anri basumpah hawuang ngara-Ni sa welum makalalawahni, sa ngulah langit, tane, laut baya katantuluh sa naan hawuangni, amun itati haut wayahni puang sagar naunur lagi, 7kude hang tawuk maeau tarompet malekat sa kapitu, hantek hanye kai nyiwui tarompetni, balalu haut natampalus ransana rahasia Alatalla, kala sa haut natahampe-Ni ma kawan walah-Ni: "kawan nabi*."8Udiyiru, lengan sa huni rengeiku hingka surga kaeau lagi ma aku, eauni, "Hulu tulak nelang alap walunan buku pauka hingka tangan malekat sa minri hang amau laut anri hang amau tane yiru." 9Balalu, aku tulak nunung malekat yiru palus ilaku himpan hanye ngami walunan buku rumis yiru ma aku. Nelang, malekat yiru kaeau ma aku, "Alapleh buku yiti palus kutaleh, yiru sagar ngulah wuntungnu mapait, kude hawuang wawanu, yiru sagar mamis nanamni ialah riu wani."10Balalu, aku ngalap buku rumis hang tangan malekat yiru palus ngutani, hawuang wawaku yiru mamis nanamni ialah riu wani; kude dami aku haut ngutani, hawuang wuntungku jari mapait. 11Udiyiru, hanye kaeau ma aku, "Hanyu musti banubuat* lagi hang hadapan hene bangsa, anri kalumpuk nelang basa anri kawan raja."
Chapter 11Rueh Saksi

1Udihie, naanyu maaku isa paring, ialah tungkeh pangukur, anri kata-kata, "Hulu suba ukur Bait Alatalla anri altarni pada here sa samayang hang huangni. 2Kude, elahni palataran Bait Alatalla sa tuhi luar, ada naukur daya yiru haut naanyu ma bangsa-bangsa; anri here sagar narah Kota abarasis yiru salawah 42 wulan.3Anri, Aku sagar nganyu kuasa ma rueh saksiku anri here sagar banubuat salawah 1260 anrau nelang makai pama kabung." 4Here iti adalah kakau zaitun anri 2 pee dian sa minri hang hadapan Tuhan sa ampun bumi. 5Anri, dami naan ulun sa hamen ngampihanang here, apui sagar balua teka wawa here balalu ngarakit kawan musuh here. Dami hie sa ngaheng ngampihanang here, hanye sagar nawunu kala sa naaheng yiru pada.6Karueh here iri naan kuasa pakai manutup langit nampan uran ada minau hantek anrau here banubuat; anri here pada naan kuasa ma ranu pakai ngubahni jari ira balalu mepek bumi anri kapanan malapetaka, sakahandak here. 7Balalu, hantek here haut luput basaksi, satua sa muncul hingka wuang labak pampatei sagar berperang nawan here balalu ngampitalau here, anri munu here.8Balalu, mayat karuehni sagar naanak hang lalan kota hante, sa paribasani naantuh Sodom anri Mesir, uneng Tuhan takam nasalibkan. 9Anri, hingka katuluh bangsa anri suku anri basa anri kaum sagar kadinung mayat karuehni salawah 3,5 anrau anri puang nalewa mayat karuehni na patak hang ogang.10Balalu, sa muneng hang bumi sagar basukacita daya here anri bagambira; here sameh ngirim hadiah isa anri salain daya karueh nabi yiru haut manyiksa here sa muneng hang bumi. 11Kude, dami udi 3,5 anrau, roh pamelum teka Alatalla suluk ma karueh mayat yiru, balalu ngulah here amuan anri palus minri hampe ngulah takut here sa kadinung. 12Balalu, here karengei lengan sa mehet teka surga kaeau ma here, "Mamai maina!" Balalu, here pada mamai ma surga suluk wuang rakun, nasaksikan daya kawan musuh here.13Balalu, pas wayah yiru, naan gempa bumi sa tamam tatuu hampe sepersapulu kota yiru runtun; anri pitu ribu ulun matei dagana gempa bumi yiru, balalu here sa puang matei tuu neter, nelang nawat hormat Alatalla sa hang surga.14Bensana sa karueh haut mitah; tantau bensana sa katelu sagar hinang hawi.Tarompet sa Kapitu Malengan15Balalu, malaikat sa kapitu niwut trompetni, balalu nasanrengei lengan mehet hang surga sa kaeau, "Pamarentahan dunia haut jari pamarentahan Tuhan takam anri Hanye sa Naurapi-Ni, sagar mamarentah hampe salawah-lawahni."16Udihie, rueh pulu epat kawan matueh sa maharung hang tahta here, hang hadapan Alatalla, ileku anri nyamah Alatalla, 17nelang kaeau, "Kami basyukur ma-Hanyu, hanye Tuhan, Alatalla Sa Mahakuasa, Sa Naan anri Sa Haut Naan, daya Hanyu haut ngalap kuasa-Nu sa hante anri mulai mamarentah.18Anri, bangsa-bangsa haut marikang, daya panyagitan-Nu haut hawi, anri wayahni haut hampe ma kawan ulun matei sagar nahakimi anri ngami upa ma kawan walah-Nu, kawan nabi barasis anri sa welum takut ma aran-Nu, sa rumis anri sa hante, nelang sagar ngahansur here sa ngahansur bumi!"19Balalu, taukalah Bait Alatalla hang surga anri natantau Tabut Perjanjian Alatalla wuang Bait-Ni, anri balua kelat anri lengan ampeng anri gempa bumi anri uran es sa mehet.
Chapter 12Wawei sa Nganak anri Naga

1Balalu, nakadinung isa tanda sa hante hang langit: isakaulun wawei sa bapama mateanrau anri wulan hang kapit pe'e-ni anri mahkota teka rueh walas wawahiang hang uluni. 2Wawei yiru rahat sawuntung anri wuang kararaenni sagar nganak, hanye nantiak kahanangan.3Balalu, natantau isabana tana lain hang langit: erangkaukui naga hante bapuling mariang sa naan pitu uluni anri sapuluh tanruk anri pitu mahkota hang uluni. 4Ukui naga yiru nyujut sapertelu wawahiang hang langit balalu nawutni ma bumi. Naga yiru minri hang muka Wawei sa sagar nganak yiru nampan hantek Wawei yiru haut nganak, hanye ka iyuh nelen Anakni.5Wawei yiru nganak isakaulun iya upu, sa sagar mamarentah kawan bangsa anri tungkeh wasi; kude Iya yiru narampas balalu naenei ma Alatalla balalu maharung hang hadapan tahta-Ni. 6Wawei yiru nempat ma padang belantara, ma uneng sa haut nasadia Alatalla mahanye nampan hang yeru, hanye nakalelo salawah saribu rueh jatuh enem pulu anrau.7Balalu, hang surga ganyah berperang, Mikhael anri kawan malaikatni nawan naga yiru. Naga yiru berpe rang baya malaikatni, 8kude here puang sukup kuat hampe mahi uneng ma here hang surga. 9Naga hante yiru natawut ma kapit, hi anipe matueh sa naherau Iblis atawa Setan, sa ngampitawang katuluh dunia, hanye natawut ma bumi, anri kawan malaikatni natawut ma kapit bayani.10Balalu, aku karengei lengan sa mehet hang surga kaeau, "Itati,haut hawi kasalamatan, kuasa, anri karajaan Alatalla takam, anri kakuasaan Kristus-Ni daya hi pangadawa kawan pulaksanai takam, sa ngadawa here hang hadapan Alatalla kaandrau anri kamalem, haut natawut ma kapit.11Here ngampitalauni anri ira Anak Babiri, anri baya kesaksian here; daya here puang hayang anri amirue here, sika hantek here nadap kapateianni. 12Daya yiru, basukacitaleh, hi surga anri katuluh sa muneng hang wuangni! Kude silakaleh bumi anri laut daya Iblis haut minau ma naun nelang marikang tuu daya hanye karasa bahwa waktuni erangitus ai."13Hantek naga yiru kadinung bahwa hanye haut natawut ma bumi, hanye ngampirara wawei sa haut nganak Iya upu ni'en. 14Kude, wawei yiru na anyu rueh elat wurung rajawali sa hante nampan hanye kaiyuh samiding ma padang belantara, hang unengni, hang awe hanye nakalelo salawah isa masa, rueh masa, anri satangah masa lawit hingka hi anipe.15Anipe yiru nyamur ranu ialah hungei ma arah wawei yiru, himpan ngahanyut hi wawei yiru. 16Kude, bumi ngawat wawei yiru; bumi nguka wawani balalu nelen ranu sa nasamur naga yiru. 17Maka, naga jari marikang tuu ma wawei yiru balalu tulak neu nawan kawan iya teka wawei yiru, hanye kawan ulun sa ngalut parintah Alatalla anri sa negei ma kasaksian Yesus. 18Naga yiru minri hang iring laut.
Chapter 13Satua sa Balua teka Laut

1Balalu, aku kadinung isakaukui satua buas balua teka wuang laut, sa naan sapuluh tanruk anri pitu ulu. Hang asing-asing tanrukni naan isa mahkota hang asing-asing uluni nasurat ngaran-ngaran hinaan. 2Satua buas sa aku tantau yiru mirip anri masan tutul, pe'e-ni ialah pee beruang, balalu wawani ialah wawa singa. Naga yiru ngami satua buas yiru kakuatan, tahta, anri kuasa sa hante.33 Aku kadinung isa teka uluni ialah sameh batan sa tau ngulah hanye matei, kude Batan yiru haut sasar ware. Katuluh dunia wa'uh balalu ngiring satua buas yiru. 4Balalu, here nyamah naga yiru daya hanye haut ngami kakuatanni ma satua buas yiru; anri here nyamah satua buas yiru anri kaeau, "Hie sa sameh satua buas iri anri hie sa kaiyuh nawan hanye?"5Balalu, mahanye naami hang wawani kata-kata sa sakah anri ngahujat, anri kuasa pakai ngulahni salawah 42 wulan. 6Hanye nguka wawani ngahujat pakai nawan Alatalla, pakai ngahujat ngaran-Ni, anri kemah-Ni, anri here sa muneng hang surga.7Hanye pada nahuyu nawan kawan ulun barasis anri ngampitalau here; anri mahanye naami kuasa ma katuluh suku, kaum, basa, anri bangsa. 8Katuluh sa muneng hang bumi sagar nyamahni, hanye satiap ulun sa ngarani puang nasurat hantek dunia nasanjari wuang kitab pamelum wat Anak Babiri, sa nasamalis.9Katuluh ulun sa basilu ware hanye nyanrengei iri:10"Amun isakaulun haut natentukan jari tawanan, hanye sagar jari tawanan; dami isakaulun munu Anri manau, anri manau pada hanye harus nawunu."Yirulah katekunan anri iman kawan ulun barasis.Satua sa Balua teka Bumi11Balalu, aku kadinung isakaukui satua buas sa lain balua teka wuang bumi; satua yiru naan rueh tanruk sameh Anak Babiri, kude hanye bapaner ialah isakaukui naga. 12Hanye ngagawi katuluh kuasa satua buas sa palanungkai yiru, hampe ngulah bumi anri katuluh ulun sa hang wuangni nyamah satua buas palanungkai, sa uluni batan kude haut ware.13Hanye ngulah tanda-tanda sa tamam tatuu, sika iyuh ngmpinau apui teka langit ma bumi, hang hadapan ulun rama. 14Anri, hanye ngampitawang kawan ulun sa muneng hang bumi anri tanda-tanda sa tamam tatuu sa nailewa mahanye pakai naulah hang hadapan satua buas sa palanungkai. Hanye kaeau ma here sa muneng hang bumi neu ngulah patung satua buas sa palanungkai, sa batan daya mandau, kude tatap welum yiru.15Hanye nailewa ngami hewuk ma patung satua buas yiru hampe patung satua buas yiru ta'u bapaner balalu kawan ulun sa puang nyamah patung yiru uras nawunu. 16Anri, hanye ngulah ulun katuluh, iya atawa hante, tatau atawa pauwa, walah atawa merdeka, naami isa siri hang tangan tuhi kawan atawa hang raini, 17himpan mahi isapun ta'u midi atawa ngari kasuali hanye sa haut naan siri yiru, hanye ngaran satua buas yiru atawa bilangan ngaranni.18Hal iti parlu hikmat. nampan ulun sa bijaksana panai ngareken angka satua buas yiru daya angka yiru hanye angka isakaulun murunsia; hanye angkani enem jatuh enem pulu enem.
Chapter 14Umat Alatalla Manyanyi Lagu Wau

1Udihie, aku kadinung Anak Babiri minri hang Wungkur Sion, anri sinrah-Ni naan 144 ribu ulun, sa naan ngaran Alatalla Amah- Ni hang ra'i here. 2Aku karengei lengan teka surga ialah gagunu ranu sa hante anri kala lengan ampeng sa mehet, kude lengan sa rengeiku yiru sameh lengan kawan pamain kesapi sa rahat memainkan kesapi here.3Here manyanyi isa lagu wa'u hang hadapan tahta anri hang hadapan kaepat satua, anri hang hadapan kawan ulun matueh. Mahi isapun sa kaiyuh paajar lagu yiru salain here sa jatuh epat pulu epat ribu ulun sa haut natewuh hingka bumi. 4Here adalah kawan ulun sa puang menajiskan tenga ni baya kawan wawei atawa here tatap bujang. Here hanye kawan ulun sa uma Anak Babiri ma awe pun Hanye tulak. Here na tewuh hingka helang murunsia ialah wua-wua palanungkai ma Alatalla anri Anak Babiri. 5Mahi ipusu wuang wawa here; here mahi halani. Pesen hingka Telu Malaikat6Aku kadinung malaikat lain samiding hang papenah langit, ngenei Injil kekal neu nasiar ma here sa muneng hang bumi anri ma katuluh bangsa, suku, basa, anri kaum 7nelang hanye kaeau anri lengan mehet, "Takutleh ma Alatalla anri ampamai nawat hormat ma-Hanye daya penghakiman -Ni haut hampe; samah Hanye sa haut ngulah langit, bumi, laut, anri katuluh mate ranu."8Balalu, malaikat sa lain, sa karueh, manyusul anri kaeau, "Runtun, haut runtun Babel sa hante yiru daya hanye haut ngulah katuluh bangsa ngoot anggur nafsu seksualni sa bejat."9Udihie, malaikat sa lain, sa katelu, manyusul karueh malaikat sadahuluni, nelang kaeau anri lengan mehet, "Dami hie sa nyamah satua yiru anri patungni, anri narime isa siri hang rai atawa tangani, 10ulun yiru sagar ngoot anggur murka teka Alatalla, sa nahue anri kakuatan penu ma wuang sangkir murka-Ni, anri hanye sagar nasiksa baya apui anri belerang hang hadapan kawan malaikat barasis anri hang hadapan Anak Babiri.11Anri, atuk siksaan here mamai salawah-lawahni. Here mahi waktu pakai istirahat, sika kaanrau atawa kamalem, hanye here sa nyamah satua yiru anri patungni, atawa hie pun sa narime siri ngaranni." 12Itilah ketekunan kawan ulun barasis sa ngalelu parintah Alatalla anri iman here hang wuang Yesus.13Balalu, aku karengei lengan teka surga kaeau, "Nasurat iti: Mulai wayahyina, naberkatilah ulun matei, sa haut matei hang hadapan Tuhan." Roh kaeau, "Bujur, nampan here kaiyuh istirahat teka kararaen here daya ulahan maeh haut ngiring here."Bumi Namasi14Balalu, Aku kadinung ialah rakun mahilak anri maharung hang amau rakun yiru isakaulun ialah Anak Murunsia, naan mahkota amas hang uluni anri sabit makumat hang tangan- Ni. 15Balalu, malaikat sa lain balua teka Bait Alatalla, nelang kaeau anri lengan mehet ma Hanye sa maharung hang amau rakun, "Nasiang sabit-Nu anri masileh daya wayah masi haut hampe anri parei hang bumi haut mihak." 16Balalu, Hanye sa maharung hang amau rakun nyiang sabit-Ni ma amau bumi, balalu bumi pun namasi17Udihie, malaikat lain balua hingka Bait Alatalla sa hang surga, anri witu hanye naan sabit sa kumat. 18Anri, malaikat lain lagi, sa bakuasa amau apui, balua teka altar. Hanye nantiak anri lengan mehet ma malaikat sa negei sabit makumat yiru, "Nasiang sabitnu sa kumat yiru anri nakumpul kapanan wua anggur teka kakau anggur hang bumi."19Balalu, malaikat yiru ngasiang sabitni ma bumi anri nyimuh kapanan wua anggur teka kakau anggur hang bumi Balalu ngumpeni ma wuang watu kilangan hante murka Alatalla. 20Pemerasan anggur yiru nagawi hang luar kota, anri ira mangalir teka uneng pamarasan anggur yiru nakakira entuni sameh entu kekang kuda anri amauni saribu enem jatuh stadia.
Chapter 15Pitu Malaikat sa Ngenei Pitu Bensana

1Aku kadinung siri lain hang langit, sa hante anri ajaib, pitu malaikat sa ngenei pitu bensana, sa pangalis, daya wuang kapitu bensana yirulah pangalisni murka Alatalla.2Balalu, aku kadinung ialah lautan kasa basampur apui anri here sa ngampitalau satua yiru, patungni, anri angka ngaranni, mindri hang iring lautan kasa yiru nelang negei kesapi Alatalla.3Here manyanyi lagu hi Musa, walah Alatalla, anri lagu Anak Babiri:"Hante anri ajaib katuluh sanagawi-Nu, hi Tuhan, Alatalla Sa Mahakuasa. Adil anri bujur katuluh lalan-Nu, hanye Raja katuluh bangsa. 4Hie sa puang takut ma-Hanyu, hi Tuhan anri puang nawat hormat ngaran-Nu? Daya ekat Hanyu sa barasis. Katuluh bangsa sagar hawi anri nyamah hang hadapan-Nu daya kaadilan-Nu haut nasantarang."5Udi katuluh hal yiru, aku kadinung Bait Alatalla, kemah kesaksian Alatalla hang surga ta'uka. 6malaikat sa ngenei pitu bensana yiru balua teka Bait Alatalla, bapama linen sa mahilak anri mining, anri mamakai selempang amas hang dada here.7Isa teka kaepat satua ngami ma kapitu malaikat yiru pitu sangkir amas, penu murka Alatalla, sa welum hampe salawah lawahni. 8Bait Alatalla penu anri atuk teka kemuliaan Alatalla anri kuasa-Ni; anri mahi isakaulun sa kaiyuh suluk ma Bait Alatalla sahuan pitu bensana teka kapitu malaikat yiru luput.
Chapter 16Pitu Sangkir sa Baisi Murka Alatalla

Balalu, aku karengei isa lengan sa mehet teka wuang Bait Alatalla sa kaeau ma kapitu malaikat, "Tulakleh anri natunrak kapitu sangkir murka Alatalla yiru ma bumi."2Malaikat pertama tulak anri ngatunrak sangkirni ma bumi, balalu naan bisul sa menjijikan anri nampahanang ma kawan ulun sa naan siri satua yiru anri sa nyamah patungni.3Malaikat sa karueh ngatunrak sangkirni ma laut, balalu laut baubah jari ira, ialah ira ulun matei; anri katuluh sa welum hang wuangni pada matei.4Malaikat katelu ngatunrak sangkirni ma hungei-hungei anri mate-mate ranu, balulu katuluhni jari ira. 5Balalu, aku karengei malaikat sa bakuasa amau ranu kaeau, "Hanyu adil, hi Sa Barasis, sa naan anri haut naan daya Hanyu sa ngahakimi katuluh yiri. 6Daya, here haut ngatunrak ira umat-Nu sa barasis anri ira kawan nabi-Nu, kude Hanyu ngami ira pakai nao'ot. Here pantas narimeni."7Anri, aku karengei altar kaeau, "Hi Tuhan, Alatalla Sa Mahakuasa, bujur anri tuu adil penghakiman-Nu."8Malaikat kaepat ngatunrak sangkirni ma amau mateandrau, balalu mateandrau naami kuasa pakai ngarakit murunsia anri apui. 9Murunsia narakit daya laing sa luar biasa, kude here tatap ngahujat ngaran Alatalla sa naan kuasa ma amau katuluh bensana iti. Here pahakun batobat anri pahakun nawat hormat Alatalla.10Malaikat kalime nanturak sangkirni ma amau tahta satua yiru, maka kerajaanni jari maieng; anri here ngikit ilatni raerai daya ngaret kahanangan, 11nelang ngahujat Alatalla sa hang surga daya ngingkam hanang anri bisul-bisul here; kude here puang batobat pada teka ulahan here.12Malaikat kaenem nanturak sangkirni ma hungei hante, hanye Efrat, maka ranuni jari karing pakai nyadia lalan ma kawan raja teka Timur. 13Balalu, aku kadinung teka wawa naga, teka wawa satua yiru, anri teka wawa nabi Palsu balua telu roh najis sa ialah sameh ja'ung, 14daya here adalah kawan roh raat, sa ngulah siri-siri ajaib, balalu tulak ma kawan raja hang bumi neu ngumpul here pakai here nadap peperangan hang andrau hante, hanye andrau Alatalla, Sa Mahakuasa.15("Dinung! Aku hawi ialah pangalat. Naberkatilah ulun sa tatap bajaga anri ngalelo pamani nampan hanye puang sagar takia mapoloi anri kawan ulun puang kadinung pakakasni.") 16Balalu, kawan roh raat yiru ngumpul here hang uneng, sa wuang bahasa Ibrani naantuh Harmagedon.17Malaikat kapitu nanturak sangkirni ma udara, balalu narengei lengan sa mehet teka wuang Bait Alatalla, teka tahta yiru, kaeau, "Haut luput." 18Anri, nakadinung kelat sa manyamar-nyamar, lengan gamuruh ampeng, anri gempa bumi sa tamam tatuu, sameh sa hu'an suah terjadi hantek murunsia naan hang amau bumi, tuu dasyat gempa yiru.19Kota hante yiru tatuhi jari telu bagian, anri kota-kota kawan bangsa runtun; anri Babel sa hante yiru tatap naitung Alatalla pakai naami mahanye sangkir anggur murka-Ni sa maluap-luap.20Katuluh pulau wawai anri wungkur-wungkur puang haba. 21Uran es sa hante, nakakira weatni 1 talenta, lawu teka langit wuah murunsia; kude murunsia tatap ngahujat Alatalla daya bensana uran es yiru. Daya, bensana yiru tuu mangerikan.
Chapter 17Wawei hang Amau Satua

1Balalu, isa teka pitu malaikat sa negei pitu sangkir yiru nyanriet anri bapaner maaku, eauni, "Mainaleh, aku sagar nantarang mahanyu hukuman neu lahung hante yiru, sa maharung hang amau rama ranu, 2sa anri hanye kawan raja hang bumi idapa anri here sa muneng hang bumi haut mabuk anggur parzinahanni."3Malaikat ngeneiku wuang Roh ma padang belantara, balalu aku kadinung isakaulun wawei maharung hang amau isakaukui satua bapuling mariang sa penu anri ngaran hujat, sa naan pitu ulu anri sapuluh tanuk. 4Wawei yiru bapama bapuling ungu anri mariang sa nahias anri amas, watu-watu permata, anri mutiara. Hanye negei isa sangkir amas sa penu anri kekejian anri kenajisan perzinahanni. 5Hang raini, nasurat isa ngaran, anri isa rahasia:BABEL SA HANTE, INEH KAWAN LAHUNG ANRI KATULUH KEKEJIAN HANG BUMI"6Aku kadinung wawei yiru mabuk daya ira kawan ulun kudus anri daya ira kawan saksi Yesus. Rahat aku kadinungni, aku wauh tuu. 7Balalu, malaikat kaeau maaku, "Dainun hanyu wauh? Aku sagar iwara mahanyu rahasia wawei yiru anri rahasia satua sa naampamaini, sa baulu pitu anri batanruk sapuluh yiru.8Eha sa hanyu dinung yiru gaha naan, kude wayahyina haut mahi, anri sagar hinang balua teka labak pampatei nuju kebinasaan. Anri, here sa muneng hang bumi, sa ngaranni puang nasurat wuang kitab welum hantek dunia naulah, sagar wauh hantek kadinung satua yiru, sa gaha naan, kude wayahyina haut mahi, anri sagar munsul lagi.9Hal iti parlu akal anri hikmat. Pitu ulu yiru adalah pitu Wungkur sa hang amauni wawei yiru maharung. 10Pitu ulu yiru pada adalah pitu raja, lime hang helangni haut lawu, isa raja masih naan, anri isa raja lagi huan hawi, kude hantek hanye hawi, hanye harus muneng tawelek ai.11Eha sa dahulu suah naan, kude wayahyina haut mahi yiru, adalah raja kawalu tetapi hanye tamasuk wuang pitu raja nien, anri hanye pada nuju kebinasaan12kasapuluh tanruk sa hanyu dinung adalah sapuluh raja sa huan narime pemerintahan, kude here haut narime kuasa sebagai raja salawah isa jam sindrah eha yiru. 13Here ampun aheng sa sameh, anri here ngami kuasa anri wewenang here ma satua yiru. 14Here sagar berperang nawan Anak Babiri , kude Anak Babiri sagar ngampitalau here daya Hanye adalah Tuhan amau katuluh tuhan anri Raja amau katuluh raja anri here sa baya Hanye adalah sa naherau, napidi, anri sa satia."15Udihie, malaikat yiru kaeau maaku,"Ranu sa hanyu dinung, sa hang amauni lahung yiru maharung, adalah masyarakat, ulun rama, bangsa, anri basa.16Kasapuluh tanruk sa hanyu dinung anri satua yiru muar tuu anri hi lahung. Here sagar ngulahni talantar anri babentur, balalu nguta lunekni anri nutung hanye baya apui. 17Daya, Alatalla haut nganak hal yiru hang wuang atei here neu ngahampe aheng-Ni anri satuju neu ngami kekuasaan here ma eha yiru hampe firman Alatalla naganapi.18Wawei sa hanyu dinung yiru adalah kota hante sa memerintah ma kawan raja hang bumi."
Chapter 18Babel Nahansurkan

1Udi katuluh yiru, aku kadinung malaikat lain teka surga, sa naan kuasa hante, anri bumi nasaraai daya kamuliaanni.2Hanye miuwik anri lengan hante, eauni, "Runtun! haut runtun Babel sa hante yiru! Hanye haut jari uneng muneng setan anri penjara ma roh najis, uneng ma kawan masam manu sa najis anri sa namuar.3Daya, katuluh bangsa haut mabuk anggur nafsu zinani, kawan raja hang bumi haut bazina anri hanye, anri kawan padagang hang bumi jari tatau daya hawa nafsuni sa hante."4Balalu, aku karengei lengan lain teka surga kaeau, "Hi umat-Ku, balualeh teka hanye nampan hanyu puang uma wuang dosani anri puang narime bensana sa sagar wuahni. 5Daya, dosa-dosani haut balapis hampe langit anri Alatalla haut kaitung katuluh halani. 6Naulah kota yiru sameh ialah sa haut naulahni, iwaleh ma hanye rueh kali lipat teka ulahanni, anri wuang sangkir sa hanye ulah pakai ngasampur, sampurleh rueh Kali lipat.7kalahene hanye haut nawat hormat anri ngami kamewahan ma tengani raerai, amileh palijara anri perkabungan mahanye sahene yiru. Daya, hanye kaeau wuang ateini, 'Aku maharung ialah isakaukui ratu, aku lain balu anri puang sagar kadinung perkabungan.' 8Daya yiru, wuang isa andrau ai bensana-bensanani sagar hawi mahanye, perkabungan, anri kalauan. Hanye sagar natutung anri apui daya Tuhan Alatalla sa ngahakim hanye yiru bakuasa."9Kawan raja hang bumi, sa haut idapa anri welum wuang kamewahan baya hanye, sagar ngiak anri nungkau hantek here kadinung atuk apui sangarakitni, 10here mindri lawit-lawit daya takut ma palijarani, anri ngiak, "Silaka! Silakaleh, kota sa hante, Babel, kota sa kuat yiru! Daya, wuang isa jam ai penghakimannu haut hawi!"11Kawan padagang hang bumi sagar ngiak anri bakabung neu kota yiru daya puang isakaulun pun sa sagar midi Arian here lagi, 12ialah amas, perak, permata, mutiara, kain linen halus, kain ungu, kain sutra, kain kirmizi, kapanan masam bana teka kakau sa harum engohni, bana-bana sa naulah teka gading, teka kakau sa larang, teka tamaga, wasi, marmer, 13kakau mamis, rarampah, wewangian, mur, kamenyan, anggur, ilau, tapung halus, gandum, lembu sapi, Babiri, kuda, kereta, walah, sika hampe amirue murunsia.14Here sagar kaeau, "Wua sa nasini mat nakutanu haut wawai tekanu, katuluh sa mewah anri indah haut punah teka hanyu, anri puang sagar nakahaba lagi."15Kawan padagang bana-bana yiru, sa haut jari tatau dagana kota yiru, sagar mindri lawit-lawit daya puang heei nadap palijara sa nainkam kota yiru, nelang ngiak anri bakabung. 16Here kaeau, "Silaka! Silakaleh kota hante yiru, sa bapama linen halus; sa mamakai kain ungu anri kain kirmizi, anri sanahias amas watu-watu permata, anri mutiara! 17Daya wuang erang jam ai, katuluh katatauanni yiru haut namusnahkan!" Katuluh nakhoda, panumpang, awak kapal, anri katuluh ulun sa ngantara nafkah teka laut sagar mindri lawit-lawit,18Anri miuwik hantek here kadinung atuk sangarakit kota yiru, "Kota awe sa sameh kota hante iri?" 19Here ngahamur habu ma ulu here anri miuwik nelang ngiak anri bakabung, eauni, "Silaka! Silakaleh kota hante yiru, sa tekani katuluh sa naan kapal hang laut haut jari tatau daya kalimpahanni! Daya, wuang erang jam ai, kota yiru haut naulah jari suni!" 20Basukacitaleh ma hanye, hi surga, hi kawan ulun barasis, kawan rasul, anri kawan nabi! daya Alatalla haut ngampilawu hukuman entu kota yiru mahanyu.21Balalu, isa malaikat sa kuat ngenat watu sa hanteni ialah watu kilangan anri ngumpeni ma laut nelang kaeau, "Kalayiru pada Babel, kota hante yiru, sagar nasanlawu anri puang sagar suah nakahaba lagi. 22Lengan kawan pemain kesapi, paniup suling, paniup trumpet, anri alat musik lainni puang sagar narengei lagi hang wuangnu. Mahi pengrajin, sa kaiyuh ngulah kapanan kerajinan, sa sagar nahaba hang wuangnu. Lengan panggiling puang sagar narengei lagi hang wuangnu.23Raai lampu puang sagar basinar lagi hang wuangnu. Lengan pangantin upu anri pangantin wawei puang sagar narengei lagi hang wuangnu, daya kawan padagangnu adalah kawan pembesar hang bumi. Daya, katuluh bangsa haut tawang dagana sihirnu. 24Anri, hang wuang kota yiru nahaba ira kawan nabi, kawan ulun barasis, anri ira katuluh ulun sa haut nawunu hang bumi."
Chapter 19Ulun Rama hang Surga Nawat Alatalla

1Udi yiru, aku karengei lengan sa mehet ialah pulau ulun rama hang surga kaeau, "Haleluya! kasalamatan, kamuliaan, anri kakuasaan adalah wat Alatalla takam 2daya panghakiman-Ni bujur anri adil; daya Hanye haut mengadili lahung hante yiru, sa ngarusak bumi anri kabejatanni, anri haut nyamaleh ira kawan walah-Ni ma lahung yiru."3Neu karueh kalini, here kaeau, "Haleluya! Atuk lahung yiru haut mamai hampe kalalawahani."4Balalu, karueh pulu epat kawan matueh anri kaepat satua yiru sujud anri nyamah Alatalla, sa maharung hang amau tahta, nelang kaeau, "Amin! Haleluya!"5Balalu, nakarengei lengan teka tahta, "Pujilah Alatalla takam, u hanyu katuluh sa malayani Hanye, naun sa iya atawa sa hante, sa nawat hormat Hanye!"Pesta Paadu Anak Domba6Udihie, aku karengei lengan ialah pulau ulun rama, sameh lengan ranu baah, anri ialah lengan ampeng sa mehet, kaeau, "Haleluya! Daya, Tuhan Alatalla takam Sa Mahakuasa memerintah.7Hayu takam bersukacita anri miarai-mihewu, anri ngami nawat hormat ma Hanye daya andrau piaduan Anak Babiri haut hampe, anri pangantin wawei-Ni haut siap. 8Mahanye haut naami kain lenan halus sa barasis anri mining, neu napakai daya kain lenen yiru adalah ulahan bujur sa naulah kawan ulun barasis."9Udihie, malaikat yiru kaeau ma aku: 'Nasurat iti : " Naberkatilah ulun sa na herau ma perjamuan paadu Anak Babiri!"' Dan, hanye kaeau Isa lagi maaku, "Iti adalah antuhan sa bujur teka Allatala."10Udihie, aku ileku hang pee malaikat yiru neu nyamah hanye, kude hanye kaeau maaku, "Ada kalayiru aku pada walah sameh kala hanyu anri kawan pulaksanainu sa itegei ma kasaksian Yesus. Samah ai Alatalla daya kasaksian Yesus adalah roh nubuat."Panunggang Kuda Mahilak11Balalu, aku kadinung surga ta'uka, anri balua isakaukui kuda mahilak; Hanye sa maharung hang amauni bangaran Satia anri Benar, anri wuang kebenaran Hanye ngahakim anri baperang. 12Mate-Ni ialah lela apui, hang ulu-Ni naan rama mahkota, anri hanye naan ngaran sa nasurat, sa puang narasa isakaulun pun, kasuali Hanye raerai. 13Hanye bapama jubah sa haut nahue ma wuang ira, anri ngaran-Ni adalah Firman Alatalla.14Katuluh pasukan sa naan hang surga ngiring Hanye anri manunggang kuda mahilak anri bapama kain linen halus sa mahilak anri barasis. 15Teka wawa-Ni, balua isa manau kumat sa napakai meweh kawan bangsa. Hanye sagar marintah here anri tungkeh wasi. Hanye sagar mameras anggur wuang watu kilangan, hanye murka Alatalla Sa Mahakuasa. 16Hang jubah anri kahapang-Ni nasurat ngaran iti: RAJA ENTU KATULUH RAJA ANRI TUAN ENTU KATULUH TUAN.17Balalu, aku kadinung isakaulun malaikat hang wuang mateandrau. Hanye maharek anri lengan mehet ma katuluh wurung sa samiding hang langit, "Hayu, bakumpulleh neu uma wuang jamuan kuman sa hante teka Alatalla, 18nampan hanyu kaiyuh kuman lunek kawan panglima, lunek kawan ulun wigas, lunek kawan kuda anri here sa maharung hang amauni, anri lunek katuluh ulun, ma'eh yiru ulun bebas atawa ulun sa merdeka, ulun rumis atawa ulun sa hante."19Udihie, aku kadinung satua yiru anri kawan raja hang bumi baya pasukan here bakumpul neu baperang nawan Hanye sa maharung hang amau kuda mahilak yiru anri nawan pasukan-Ni. 20Balalu, satua yiru najama, baya nabi palsuni sa haut ngulah tanda-tanda ajaib hang hadapan satua yiru, sa sindrahni ngampitawang here sa narime siri satua yiru anri here sa nyamah patungni. Here katuluh natawut welum-welum ma lautan apui sa malelap daya belerang.21Anri, le'eni nawunu pakai manau sa balua teka wawa Hanye sa maharung hang amau kuda mahilak yiru anri katuluh wurung wising daya lunek here.
Chapter 20Karajaan Saribu Taun

1Balalu, aku kadinung malaikat minau teka surga, ngenei kunsi labak pampatei anri isa rantai hang tanganni. 2Hanye nyama naga yiru, hi Anipe Matueh, hanye Satan anri Iblis, balalu nurukni salawah saribu taun, 3ngumpeni ma wuang labak pampatei, nutupni, anri manyegelni nampan hanye ada ngampitawang kawan bangsa lagi, hampe saribu taun yiru galis. Udi yiru, hanye nalapas neu samentara.4Udihie, aku kadinung tahta-tahta anri hang amauni maharung kawan ulun sa naami kuasa neu ngahakimi. Aku kadinung amirue kawan ulun sa natetek uluni daya kasaksian Yesus anri daya Firman Alatalla, anri here sa puang nyamah satua yiru atawa patungni anri puang narime siri eha yiru hang raini atawa tangan here. Here welum iwaleng anri marintah baya Kristus salawah saribu taun.5Kude hie, kawan ulun matei sa lainni puang welum lagi sahuaan waktu saribu taun yiru galis. Itilah kebangkitan sa pertama. 6Naberkati anri kuduslah kawan ulun sa uma wuang kebangkitan pertama yiru. Daya ma kawan ulun yiru, kapeteian karueh puang bakuasa, kude here sagar jari kawan imam Alatalla anri Kristus, anri sagar mamerintah baya Hanye salawah saribu taun.Iblis Talau7Udi masa saribu taun galis, Iblis sagar nalapas teka penjarani. 8Hanye sagar tulak neu ngampitawang kawan bangsa hang kaepat penjuru bumi, Gog anri Magog, balalu ngumpul here neu baperang. Jumalah here ialah karasik hang laut.9Here mamai ma darat bumi balalu nyarang tumpuk kawan ulun Barasis anri kota sa nasinta. Kude, apui minau teka langit balalu ngalelap here. 10Udihie, Setan sa haut ngampitawang here natawut ma wuang lautan apui anri belerang, hang yarulah satua anri nabi Palsu yiru natawut. Here sagar napalijara kaandrau kamalem kalalawahani.Penghakiman hang Hadapan Tahta Mahilak11Udi yiru, aku kadinung tahta mahilak sa hante anri Hanye sa maharung hang amauni, sa teka hadapan-Ni bumi anri langit wawai anri puang iyuh haba lagi unengni. 12Anri, aku kadinung kawan ulun matei, hante anri rumis, minri hang hadapan tahta yiru. Balalu, ta'ukalah kitab-kitab sa lain, hanye kitab pamelum, anri kawan ulun matei yiru nahakimi baya inun sa haut nasurat wuang kitab-kitab yiru, sasuai ulahan here.13Laut nyarah kawan ulun matei sa naan hang wuangni, maut anri tumpuk adiau pada nyarah kawan ulun matei sa naan hang wuangni anri here nahakimi, saisaan sasuai anri ulahanni. 14Balalu, labak pampatei anri tumpuk adiau naumpe ma wuang lautan apui. Irilah kapateian karueh-lautan apui. 15Amun isakaulun ngaranni mahi nasurat wuang Kitab pamelum, Hanye sagar naumpe ma wuang lautan apui yiru.
Chapter 21Langit anri Bumi sa Wa'u

1Balalu, aku kadinung langit anri bumi sa wa'u. Daya langit sa pertama anri bumi sa pertama haut wawai; anri laut pun haut mahi. 2Udihie, aku kadinung kota sa barasis, Yerusalem Wa'u, minau teka langit, hingka Alatalla, anri sameh haut nasiapkan ialah panganten wawei sanadandan pakai matueh upuni.3Aku karengei lengan sa mehet teka tahta kaeau, "Dinungleh, kemah Alatalla naan hang papenah murunsia. Hanye sagar muneng hang helang here anri here sagar jari umat-Ni. Alatalla raerai sagar naan hang helang here anri jari Alatalla here. 4Hanye sagar ngapuhut riu mate teka mate here anri maut puang sagar naan lagi, puang sagar naan lagi perkabungan, sa ngiak, atawa ngingkam hanang daya sa lawah haut mitah."5Hanye sa maharung hang tahta yiru kaeau, "Dinung, Aku ngampijari katuluhni wa'u!" Eau-Ni lagi, "Nasuratleh iri daya antuhan-antuhan iri iyuh naparisaya anri bujur." 6Balalu, Hanye kaeau maaku, "Haut luput! Aku hanyeyiri Alfa anri Omega, Sa Awal anri Sa Pangalis. Aku sagar ngami ranu ngoot ma kawan ulun sa malah anri mate ranu welum sa suma-suma.7Hanye sa manang sagar ngawarisi katuluh iri; Aku sagar jari Alatallani anri hanye sagar jari anak-Ku. 8Kude here sa puang heei, puang parisaya, anri keji; ipamunu, kawan ulun lahung, tukang sihir, kapanan sa nyamah berhala, anri katuluh tukang ipusu, sagar kaiyuh upa here wuang lautan sa malelap daya apui anri belerang. Irilah kapateian karueh."Yerusalem Wa'u9Balalu, isa teka pitu malaikat sa negei pitu sangkir sa penu anri pitu bensana pangalis yiru hawi nelang kaeau maaku, "Maina, aku sagar nutui mahanyu pangantin wawei, darangan Anak Babiri yiru." 10udiyiru, hanye ngeneiku wuang Roh nuju ma isa wungkur sa hante tuu anri entu, anri nutui maaku kota barasis yiru, Yerusalem, sa minau teka langit, hingka Alatalla,11penu anri nawat hormat Alatalla anri raaini ialah permata sa larang tuu, ialah permata yaspis, jaranih ialah kristal. Kota yiru bapagar hante nelang amau anri naan rueh walas anawang garabang. Hang anawang-anawang garabang yiru naan rueh walas malaikat anri ngaran-ngaran hang amauni, hanye ngaran karueh walas suku Israel. 13Naan telu anawang hang tuhi timur, telu anawang hang tuhi utara, telu anawang hang tuhi selatan, anri telu anawang hang tuhi barat.14Tembok kota yiru naan rueh walas watu fondasi anri hang amau watu-watu fondasi yiru nasurat ngaran karueh walas rasul Anak Babiri. 15Malaikat sa bapaner maaku yiru negei isa tungkeh pangukur sa naulah teka amas pakai mangukur kota itu, anawang-anawang garabangni, anri tembokni.16Kota yiru basagi epat, amauni sameh anri lebarni. Hanye mangukur kota yiru anri tungkehni, rueh walas ribu stadia; amau, lebar, anri entuni sameh. 17Balalu, hanye mangukur tembok kota yiru, jatuh epat pulu epat hasta, manurut ukuran murunsia, sa pada sameh kala ukuran malaikat.18Tembok kota yiru naulah teka permata yaspis anri kota yiru naulah teka amas murni, mining kala saramin. 19Fondasi tembok kota yiru naulah teka katuluh jenis permata sa larang. Watu fondasi sa pertama adalah watu yaspis, sakarueh watu safir, sa katelu watu mirah, sa kaepat adalah watu zamrud, 20sa kalime watu unam, sa kaenem watu sardis, sa kapitu watu ratna cempaka, sa kawalu watu beril, sa kasuei watu krisolit, sa kasapuluh watu krisopras, sa kasawalas watu lazuardi, anri sakarueh walas adalah watu kasubung.21Karueh walas anawang garabangni adalah rueh walas mutiara, saisaan anawang naulah teka isa mutiara. Lalan kota yiru naulah teka amas murni, mining kala saramin. 22Aku puang kadinung Bait Alatalla hang wuang kota yiru daya Tuhan, Alatalla Sa Mahakuasa, anri Anak Babiri raerailah Bait Alatalla kota yiru.23Kota yiru puang parlu mateanraw atawa wulan pakai ngampiraaini daya kamuliaan Alatalla ngampiraai kota yiru anri Anak Babiri adalah jari lampuni. 24 Bangsa-bangsa sagar takia wuang raai kota yiru anri kawan raja hang bumi sagar ngenei kamuliaan here ma wuangni. 25Anawang-anawangni puang sagar suah natutup hang penah anraw, anri puang sagar naan kamalem hang yaru.26Here sagar ngenei kamuliaan anri tawat bangsa-bangsa ma wuang kota yiru. 27Kude, puang isa pun sa najis sagar suluk ma wuang kota yiru, pada ulun sa ngulah hal-hal keji atawa ngulah ipusu, melainkan ekat sa ngaranni nasurat wuang Kitab pamelum Anak Babiri.
Chapter 22

1Balalu, malaikat yiru nutui maaku hungei ranu pamelum, sa jaranih ialah kristal, mangalir teka tahta Alatalla anri Anak Babiri 2hang papenah lalan kota yiru. Hang karueh iring hungei, tumu kakau pamelum sa wuani naan rueh walas masam anri satiap wulan mua eleh. Rawen-rawen kakau yiru iyuh napakai nyamare bangsa-bangsa.3Puang sagar naan lagi kutuk, Kude tahta Alatalla anri Anak Babiri sagar naan hang wuang kota yiru. Kawan walah-Ni sagar nyamah Hanye. 4Here sagar kadinung ra'i-Ni anri ngaran-Ni sagar Nasurat hang rai here. 5Kamalem puang sagar naan lagi hampe here puang parlu ra'ai lampu atawa mateanraw daya Tuhan Alatalla sagar nyanra'ai here, anri here sagar mamarintah kalalawahni.Pihawian Yesus Kristus6Malaikat yiru kaeau maaku, "Katuluh antuhan yiri kaiyuh naparisaya anri tu'u. Tuhan, Alatalla teka roh kawan nabi, nunyu malaikat-Ni neu nutui ma kawan walah-Ni inun sa harus hinang terjadi. 7Rengeileh, Aku hinang hawi! Naberkatileh ulun sa ngunu antuhan-antuhan nubuat kitab iri."8Aku, hi Yohanes, sa haut karengei anri kadinung katuluh yiru. Hantek aku karengei anri kadinung katuluh ni, aku basujud neu nyamah hang pee malaikat sa haut nutui katuluh yiru maaku. 9Kude, hanye kaeau maaku, "Ada ngulah yiru! Aku adalah walah sameh ialah hanyu anri kawan pulaksanainu, kawan nabi, sameh ialah here sa ngunu antuhan-antuhan wuang kitab iri. samahleh Alatalla!"10Balalu, malaikat yiru kaeau maaku, "Ada manyegel antuhan-antuhan nubuat wuang kitab iri daya wayahni haut ri'et." 11Elahni ulun sa ngulah raat tatap ngagawi sa raat, ulun sa puang barasis tatap puang barasis, ulun sa ngulah maeh tatap ngulah sa maeh, anri ulun sa barasis tatap ngabarasis tengani."12"Rengeileh, Aku wansit hawi! Anri, Aku ngenei upa-Ku, pakai nyamaleh kawan ulun sasuai anri ulahani. 13Aku adalah Alfa anri Omega, Sa Pertama anri Sa Pangalis, Sa Awal anri Sa Pangalis.14Naberkatilah here sa ituhun lamani hampe here naan kakau pamelum yiru anri suluk ma kota yiru mitah anawang-anawang garabangni. 15Sa hang luar kota yiru adalah kawan antahu, ulun sa ngulah sihir, kawan ulun idapa ibela, kawan ulun tukang munu, kawan sa nyamah berhala, anri kawan ulun sa katuju ipusu.16Aku, Yesus, haut nunyu malaikat-Ku neu basaksi mahanyu hal katuluh iri ma kawan ungkup. Akulah pangkan anri anak tukuy hi Daud, Sang wawahiang Timur sa maraai."17Roh anri pangantin wawei yiru kaeau, "Mainaleh!" Elahni ulun sa karengei iri kaeau, "Mainaleh!" Elahni ulun sa haut hawi; elahni ulun sa basadia ngalap ranu mabelum anri suma-suma."PanutupAku basaksi ma katuluh ulun sa karengei antuhan nubuat kitab iri: "Dami naan sa namah isabana ma antuhan-antuhan iri, Alatalla sagar namah mahanye bensana sa nasurat wuang kitab iri. 19Anri dami naan sa mangurangi isabana hingka antuhan-antuhan wuang kitab nubuat iri, Alatalla sagar ngami bagianni teka kakau mabelum, teka kota barasis, anri hal-hal sa nasurat wuang kitab iri."20Hanye sa basaksi ma katuluh iri kaeau, "Hanye, Aku hinang hawi." Amin! Hawileh, Tuhan Yesus!21Anugerah Tuhan nyindrah hanyu katuluh. Amin.