Pelayanan Hi Yohanes Pembaptis 1Yenalah awalni Injil Yesus Kristus, Iya Alatalla, 2Ialah kala sa nasurat wuang kitab Nabi Yesaya: "Dinung! Aku ngirim utusan-Ku badahulu teka Hanyu sa sagar mempersiapkan lalan ma-Hanyu. Maleakhi 3:1 3Naan lengan ulun kamiak-miak hang pulau haket: 'Siapkanlah lalan ma Tuhan, nasanjari lalan-Ni sa lurus'" Yesaya 40:34Jari hi Yohanes ngapandrus kawan ulun hang pulau haket nelang bakhotbah hal pandrusan pertobatan nampan dosa na ampuni. 5Balalu, katuluh penduduk Yudea andri katuluh ulun Yerusalem hawi nunung hi Yohanes. Hanye ngapandrus here hang hungei Yordan, palus here mangaku dosa-dosani. 6Hi Yohanes makai wulu unta andri huruk pingangni teka kudit. Hanye kuman belalang andri madu hutan.7Hi Yohanes bakhotbah andri kaeau, "Udi aku sagar hawi Erang kaulun sa labih bakuasa teka aku. Aku puang layak membungkuk andri napas tadi sanal-Ni. 8Aku ngapandrus hanyu andri ranu, kude Hanye sagar ngapandrus hanyu andri Roh Barasis. "Hi Yohanes Ngapandrus Yesus9Andri, terjadilah andrau yeru, Yesus hawi teka Nazaret, wilayah Galilea, balalu napandrus deya hi Yohanes hang hungei Yordan. 10Udi balua hingka ranu Yesus nantau langit puhi balalu Roh ialah burung merpati minau ma amau-Ni. 11Andri, narengei lengan hawi teka surga, "Hanyu adalah Anak sa Kukasihi. Ma Hanyu ai Aku berkenan."Yesus Nacoba deya Iblis12Udi yeru; Roh ngenei Yesus ma pulau haket. 13Hanye muneng hang pulau haket salawah epat pulu andrau nelang nacoba deya Iblis. Yesus muneng hang helang pulau satua liar andri para malaikat melayani Hanye. Yesus Nampihabar Injil Alatalla hang Galilea14Udi hi Yohanes na penjara, Yesus tulak ma wilayah Galilea andri nampihabar Injil Alatalla. 15Hanye kaeau, '"Haut ganap waktuni, Kerajaan Alatalla haut ri'et. Batobatlah andri parsayalah ma Injil!" Yesus Midi Papire Murid16Hantek Yesus takia hang iring danau Galilea, Hanye kadinung hi Simon andri Andreas, pulaksanaini, here rahat malunta hang danau deya here tukang ngakali kenah. 17Balalu, Yesus kaeau ma here, "Uma Aku leh naun, himpan Aku nasanjari naun tukang lunta murunsia." 18Hi Simon andri hi Andreas wansit nanan lunta ni balalu uma-Ni.19Dami Hanye tulak magin lawit lagi, Hanye kadinung hi Yakobus, iak Zebedeus, andri hi Yohanes, pulaksanaini, sa naan hang jukung rahat nangkaeh lunta. 20Udi yeru, Yesus nerau here balalu here nanan amah here, hi Zebedeus, hang jukung baya kawan buruh sa naupani, balalu tulak uma Yesus. Yesus Mangajar nelang Penu Kuasa21Udi yeru, here hampe hang Kapernaum andri hampe tiba andrau sabat, Yesus masuk ma sinagoge andri mangajar. 22Here wauh nyanrengei ajaran-Ni deya Hanye mangajar sameh ulun sa ampun kuasa, puang kala kawan ahli Taurat.23Hantek yeru, hang sinagoge naan isa kaulun upu sa karasukan roh raat andri hanye kamiak, 24eauni, "Inun urusan Hanyu andri kami, Yesus teka Nazaret? Inun Hanyu hawi sagar membinasakan kami? Aku kataru hie Hanyu na. Hanyu adalah Sa Barasis teka Alatalla!" 25Kude, Yesus maharek hanye, eau-Ni, "Muku! Balua teka ulun ina!" 26Udi roh najis yeru ngagunsang gunsang hanye nelang kamiak andri lengan hante, balualah roh yeru teka hanye.27Here katuluh wauh nelang nunti isa andri sa lain, eauni, "Inun yena? isa ajaran wa'u andri penu kuasa! Hanye bahkan marintah kawan roh najis nelang here nu'u ma-Hanye." 28Balalu, habar hal Hanye hinang tasiar ma awe-awe hampe ma katuluh wilayah Galilea. Ineh Kasian hi Simon andri Ulun Rama Nasamare29Hinang udi Yesus andri kawan murid-Ni nanan sinagoge, here masuk ma lewu hi Simon andri Andreas, baya Yakobus andri Yohanes. 30Kude, Ineh kasian hi Simon ganyah mangkading deya mekum, makani here hinang mawara wangunni ma Yesus. 31Yesus pun nunung hanye nelang negei tanganni balalu ngarawah hanye mindri. Hantek yeru jua mekumni wawai andri wawei yeru palus melayani here.32Hantek haut kamalem, udi mate andrau leteng, here ngenei ma Yesus ulun sa sakit andri karasukan roh raat. 33Balalu, katuluh penduduk kota bakumpul hang muka manawang lewu yeru. 34Yesus nyamare rama ulun sakit sa rama masam panyakit nelang mangusir rama setan. Kude, Hanye nguring kawan setan yeru bapaner, deya here karasa Hanye. Yesus Badoa andri Nampihabar Firman35Ka'ayat tu'u, hantek andrau masih ma'ieng, Yesus kaelan andri tulak ma uneng sa suni, 36balalu Hanye badoa hang yaru. Udi yeru hi Simon andri kawan ulun sa sindrahni ngantara Yesus. 37Hantek here kahaba Yesus, here kaeau, "Katuluh ulun ngantara Hanyu!"38Udi yeru, Yesus kaeau, "Hayu takam tulak ma kota-kota sa riet himpan aku pada ta'u bakhotbah ma kawan ulun hang yaru. Deya, itilah alasan Aku hawi." 39Deya yeru, Yesus tulak nangkah katuluh wilayah Galilea. Hanye mambaritakan firman hang sinagoge-sinagoge here andri mangusir kawan setan. Ulun Kusta Nasamare40Balalu, naan erangkaulun sa sakit kusta hawi ma Yesus. Hanye mamohon andri basujud nahadap Hanye andri kaeau, "Amun Hanyu hakun, Hanyu ta'u nampi tahir aku." 41Tagarak deya rasa belas kasihan, Yesus nampiulur tangan-Ni andri negei ulun yeru nelang kaeau, "Aku hakun. Jarileh tahir!" 42Hantek yeru jua, panyakit kustani wawai andri ulun yeru jari tahir.43Yesus hinang nunyu ulun yeru tulak nelang nampiitung hanye tu'u. 44Yesus kaeau ma hanye, "Ada ngantuh inun-inun ma hie pun hal yena. Kude, tulakleh, nasantarang tenganu ma imam, andri naulah persembahan kurban deya hanyu haut ware sameh ialah sanahuyu deya Musa himpan jari saksi neu here."45Kude yeru, ulun iru tulak andri mulai mambaritakannya andri manyabarkan barita yeru sara luas andri tarang-tarangan. Dagana yeru Yesus puang ta'u lagi masuk bebas ma kota, kude muneng hang luar, hang daerah sa suni. Kude, kawan ulun hingka katuluh uneng tatap nunung Hanye.
1Yesus Mangampuni andri Nyamare Ulun sa Lumpuh. Papire andrau udi yeru, hantek Yesus mulek ma Kapernaum, narengei barita Hanye naan hang lewu. 2Balalu, rama ulun bakumpul hampe mahi unengan lagi, sika hampe hang wading manawang, balalu Hanye bapaner firman ma here.3Udi yeru, here nunung Hanye, ngenei isakaulun lumpuh sa tandu deya epat kaulun. 4Hantek here puang kaiyuh ngenei ulun yeru ma riet Yesus deya ulun rama, here pun nguka hapau hang amau Yesus. Udi here ngukani, here nampinau tilam uneng ulun lumpuh yeru mangkading.5Hantek Yesus kadinung iman here, Hanye kaeau ma ulun lumpuh yeru, "Hi ia-Ku, dosa-dosa-nu haut anampuni." 6Kude, papire ahli Taurat sa maharung hang yeru mulai bapikr wuang atei here, 7"Deyainun Ulun yena bapaner kalayeru? Hanye na rahat menghujat! Hie sa kaiyuh mangampuni dosa-dosa salain Altalla re'eray?"8Yesus palus karasa teka wuang Roh-Ni bahwa here bapikir kalayeru wuang atei here. Hanye kaeau ma here, "Deyainun hanyu bapikir kalayeru wuang ateinu? 9Awe sa labih gampang, ngantuh ma ulun lumpuh yeru, 'Dosa-dosanu ampuni', atawa kaeau, 'Kaelan, enat unannu andri takialeh'?10Kude yeru, karasa naun bahwa Anak Murunsia ampun kuasa hang bumi pakai mangampuni dosa-dosa." Yesus kaeau ma ulun lumpuh yeru, 11"Aku kaeau ma hanyu: kaelan. enat unannu, andri mudi ma lewunu." 12Ulun lumpuh yeru hinang mindri, ngalap unanni, balalu tulak maluar, na hadapan katuluh ulun. Here katuluh wauh andri memuliakan Alatalla, balalu kaeau, "Kami puang suah kadinung hal sameh yena!" Lewi Ngiring Yesus13Yesus tulak ma iring danau, balalu katuluh ulun rami hawi nunung Hanye, Hanye pun mangajar here. 14Hantek Hanye mitah, Hanye nantau hi Lewi, iya Alfeus, rahat maharung hang uneng pembayaran pajak. Balalu, Yesus kaeau ma hanye, "Uma Aku leh." balalu, hi Lewi pun mindri andri palus uma-Hanye.15Pas, rahat Yesus maharung kuman hang lewu ulun Lewi yeru, naan rama pangumpul pajak andri kawan ulun badosa sa pada kuman baya Yesus andri kawan murid-Ni, deya hang yeru naan rama ulun, andri here uma ngiring Yesus. 16Hantek papire ahli Taurat hingka kelompok Farisi kadinung Yesus rahat kuman baya kawan ulun badosa andri kawan pengumpul pajak, here nunti ma kawan murid-Ni, " Deya inun Hanye kuman baya here panagih pajak andri kawan ulun badosa?"17Hantek Yesus ngarengeini, Hanye kaeau ma here, "Here sa sehat puang memerlikan dokter, melainkan here sa sakit. Aku hawi puang pakai nerau kawan ulun sa benar, melainkan kawan ulun sa badosa." Pertanyaan Hal Bapuasa18Kawan murid Yohanes andri kawan ulun farisi rahat bapuasa. Papireulun hawi balalu nunti ma-Hanye, "Deya inun kawan murid Yohanes andri kawan murid ulun Farisi bapuasa, salenga kawan murid-Nu puang bapuasa?" 19Balalu, Yesus kaeau ma here, "Ta'ukah here pangiring panganten bapuasa ganyah panganten kawan upu masih baya here? Salawah panganten kawan upu masih baya andri here, here puang ta'u bapuasa.20Kude, naan wayahni sagar tiba hantek panganten kawan upu naalap teka here, hang andrau yerulah here sagar bapuasa. 21Mahi ulun sa namal pama lawah sa pairah andri kain sa wa'u. Amun kalayeru, tamalan kain sa wa'u yeru sagar nampairah pama sa lawah, nelang pairahni sagar batamah hante.22Andri, mahi ulun sa nuang anggur wa'u ma wuang kantong kudit sa lawah. Amun kalayeru, anggur yeru sagar nampairah kantong kudit yeru balalu maeh anggur atawa kantongni sagar rusak. Sabaliknya, anggur wa'u nasimuh hang wuang kantong kudit sa wa'u." Yesus adalah Tuhan amau Andrau sabat23Balalu, hang andrau Sabat, Yesus mitah ume gandum, wuang kiaan yeru, kawan murid-Ni ngutik gandum. 24Balalu kawan ulun Farisi kaeau ma-Hanye, '"Dinung, deyainun here ngulah inun sa malanggar hukum andrau Sabat?"25Balalu, Hanye kaeau ma here, "Hu'an suahkah hanyu mambasa inun sa naulah Daud hantek hanye andri kawan ulun sa baya hanye rahat kakurangan andri kalauan? 26Kalaawe hanye balalu masuk ma Lewu Alatalla hang jaman Abyatar manjabat Imam Hante, balalu kuman roti sasambahan, sa ekat ta'u nakuta deya here imam ai, andri pada ngami roti yeru ma kawan ulun sa baya hanye?"27Balalu, Yesus kaeau ma kawan ulun Farisi yeru, "Andrau Sabat naulah pakai murunsia, puang murunsia pakai andrau Sabat. 28Jari, Iya Murunsia adalah Tuhan, pada amau andrau Sabat."
1Yesus Nampiware hang Andrau Sabat Balalu, Yesus masuk lagi ma sinagoge, hang yeru naan erangkaulun sa tanganni lumpuh tuhini. 2Here nantau Yesus neu kadinung inunkah Hanye nampiware ulun yeru hang andrau Sabat himpan here ta'u manuduh Hanye.3Udi yeru, Yesus kaeau ma ulun sa tanganni lumpuh yeru, "Mindrileh hang penah-penah." 4Balalu, Yesus kaeau ma here, "Inunkah ta'u ngulah sa maeh atawa ngulah sa raat hang andrau Sabat? Manyalamatkan nyawa atawa munu?" Kude, here suni.5Udi yeru, Yesus nantau kaliling here nelang sangit. Hanye sedih tu'u ninung kekerasan atei here. Balalu, Yesus kaeau ma ulun sa tanganni lumpuh tuhi yeru, "'Surung tangannu." Balalu, ulun yeru nyurung tanganni, tangan ulun yeru pun ware. 6Deya yeru, kawan ulun Farisi hinang tulak, andri mulai basakongkol andri kawan ulun Herodian sa nawan-Ni neu ipakat kalaawe sara munu-Hanye. Rama Ulun Uma Yesus7Kude, Yesus andri kawan murid-Ni tulak mahindar ma danau, andri kawan ulun rama hingka wilayah Galilea uma ngiring Hanye, andri teka Yudea, 8Hingka Yerusalem, Idumea, daerah sabarang hungei Yordan, andri sakitar Tirus andri Sidon, rama ulun hantek nyanrengei katuluh na ulah Yesus, hawi nunung Hanye.9Deya ulun rama yeru, Yesus kaeau ma kawan murid-Ni himpan nampisiap isa jukung ma-Hanye sehingga here ada mandasak Hanye. 10Deya Yesus haut nampiware rama ulun, daganayeru rama ulun sa sakit bagagasakan neu negei-Hanye himpan ta'u ware.11Andri, hantek kawan roh najis nantau Yesus, here sujud na hadapan-Ni nelang maharek, ''Hanyu adalah Iya Alatalla!" 12Kude, Yesus nguring here iwara hie sabujurni Hanye. Yesus Midi Rueh Walas Murid-Ni13Udi hie, Yesus mamai ma wungkur andri nga'yak kawan ulun sa nakatuju-Ni pakai uma sindrah-Hanye, here pun hawi nunung-Hanye. 14Hanye midi rueh walas kaulun balalu Hanye mangutus here pakai bakhotbah, 15andri ngami kuasa pakai ngunur kawan setan. 16Yesus Midi karueh walas ulun yiru: Hi Simon (sa mahanye Yesus ngami ngaran hi Petrus),17Hi Yakobus, iak hi Zebedeus, andri hi Yohanes, pulaksanai hi Yakobus (sa mahanye Yesus ngami here ngaran Boarneges, sa artni "Kawan iak Guruh"), 18Hi Andreas, hi Filipus, hi Bartolomeus, hi Matius, hi Tomas, hi Yakobus, iak Alfeus, hi Tadeus, hi Simon ulun Zelot, 19andri hi Yudas Iskariot, sa bahianat ma-Hanye. Kuasa Yesus Baasal hingka Alatalla20Udihie, Yesus masuk ma isa lewu, sakalini karumunan ulun waleng bakumpul hang yaru ngulah Yesus andri kawan murid-Ni pada puang ta'u kuman ruti. 21Hantek kaluarga-Ni nyanrengei hal yati, here hawi neu ngenei Yesus waleng deya here kaeau Hanye haut puang waras. 22Nelang, kawan Ahli Taurat sa minau hingka Yerusalem kaeau, "Hanye karasukan Beelzebul!" andri "Hanye ngunur setan makai kuasa pamimpin setan."23Balalu, Yesus nerau here hawi ma-Hanye, nelang kaeau andri perumpamaan, "'Kala'awe ta'u Iblis ngunur Iblis? 24Dami isa kerajaan tapisah-pisah ulah batantangan hang wuangni, kerajaan yiru pakaiyuh batahan. 25Nelang, dami isa lewu tapisah-pisah ulah batantangan hang wuangni, lewu iru pakaiyuh batahan.26Dami Iblis nawan tengani raerai andri tapisah-pisah, hanye pakaiyuh batahan, kude galislah riwayatni. 27Mahi isakaulun pun ta'u masuk ma lewu ulun sa gagah balalu merampok barang banani, amun puang hanye nuruk dahulu ulun sa gagah yiru, wa'u hanye kaiyuh marampok lewuni."28Aku ngantuh sabujurni ma hanyu, katuluh dosa kawan iya murunsia ta'u naampuni, andri katuluh hujatan sa here antuh. 29Kude, hie sa mahujat Roh Barasis puang sagar ta'u naampuni, numa bahala deya dosa kekal." 30Degana, kawan ahli Taurat yiru kaeau, "Hanye karasukan roh najis." Kaluarga Yesus Satu'uni31Udihie, ineh andri kawan pulaksanai Yesus hawi nelang mindri hang luar lewu. Here nunyu ulun nunung-Hanye himpan nerau-Ni. 32Karumunan ulun sa rahat maharung ikuliling Yesus kaeau ma-Hanye, '"Dinung, ineh-Nu andri kawan pulaksanai-Nu naan hang luar rahat ngantilaw Hanyu."33Balalu, Yesus nyangai here palus kaeau, ''Hie sah ineh-Ku andri kawan pulaksanai-Ku?" 34Udihie, Hanye nantau kawan ulun sa maharung ikuliling-Hanye nelang kaeau, "Dinung, yenalah ineh-Ku andri kawan pulaksanai-Ku! 35Deya, hie sa ngunu aheng Alatalla hanyelah pulaksanai-Ku sa upu, andri pulaksanai-Ku sa wawei, andri ineh-Ku."
1Paribasa hal Penabur Udihie, Yesus mulai ngajar hang iring danau. Ulun rama tu'u bakumpul mangarumuni Yesus, hampe Hanye mamai ma isa jukung sa naan hang danau yiru balalu maharung. Samentara, ulun rama yiru naan hang darat, hang iring danau. 2Balalu, Hanye mangajar here rama hal makai paribasa-paribasa. Wuang pangajaran-Ni, Hanye kaeau ma here,3''Rengei naun! Naan isakaulun tulak ma ume sa sagar ngamule wini parei. 4Sakalini, hantek hanye rahat ngamule wini ru, meheni wini ru lawu hang iring lalan, balalu hawi kawan wurung, palus ngutani. 5Mehe lawu hang tane sa bawatu sa puang rama taneni. Wini yiru pun tumu hinang deya taneni puang lalem.6Hantek mate andrau magin mehet, parei yiru layu deya mahi wakatni, balalu karing. 7Meheni lawu hang helang pulau jumpun sa barunrui. Balalu, pulau jumpun sa barunrui yiru tumu nelang mahapit parei ru hampe matei, andri puang ta'u mua.8Kude, meheni lawu hang tane sa maeh balalu mua, tumu, batamah hante, nelang bahasil naan telung pulu kali lipat, enem pulu kali lipat, andri jatuh kali lipat." 9Udihie, Yesus kaeau, "Hie sa basilu pakai nandrengei, elahni hanye nandrengei!"10Hantek Yesus ganyah raerai, ulun hang kuliling-Ni, andri karueh walas rasul, nunti ma-Hanye hal paribasa-paribasa yiru. 11Balalu, Hanye nyangai here, "'Rahasia kerajaan Alatalla haut na ami ma hanyu. Kudehie, ma kawan ulun lain, setiap hal nasarita wuang paribasa-paribasa, 12hampan, 'Biar here ta'u kadinung, here kadinung kude puang kataru, nampan here ada batobat balalu naampuni,''' Yesaya 6:9-10 Penjalasan hal Wini wuang Paribasa Panabur.13Udihie Yesus kaeau ma here, "Inunkah hanyu puang kataru paribasa yina? Kalaawe hanyu ta'u kataru katuluh paribasa yiru? 14Panabur yiru manabur firman. 15Here yiru ialah kawan ulun sa lawu hang iring lalan, uneng firman yiru natabur. Rahat here nandrengei, balalu hawi Iblis marabut firman sa natabur ma here.16Kalayiru pada, here sa natabur hang tane bawatu ialah kawan ulun sa nandrengei firman andri aray narimeni. 17Kude, here puang bawakat hang wuang tenga ni nelang ekat batahan samantara. Udihie, hantek naan kasulitan atau kararaen hawi deya firman yiru, here palus lawu.18Balalu, salainni ialah sa lawu hang helang jumpun sa barunrui. Here ialah kawan ulun sa nandrengei firman, 19kude welumni kuatir eleh andri hawa nafsu ma kasugihan, andri rama aheng sa puang maeh masuk hang helang firman yiru balalu ngapitni ngulah hanye puang ta'u mua. 20Kude, here sa natabur hang tane sa maeh ialah here sa nandrengei firman, narimeni, andri bahasil mua, telung pulu kali lipat, enem pulu kali lipat, andri jatuh kali lipat."Parbasa hal Pelita21Udihie, Yesus kaeau ma here, "Angsah pelita puang naenei pakai naanak hang kapit isa gantang atawa hang kapit ranyang? Angsah pelita yiru saharusni naanak hang amau pee pelita? 22Deya, mahi sa nasandina sa puang nasantarang. kalayiru pada, mahi rahasia inun pun deya hal yiru sagar nasantarang. 23Amun naan ulun sa basilu pakai nandrengei, elahni hanye nandrengei!"24Udihie, Yesus kaeau ma here, "Itung inun sahaut naun rengei. Ukuran sa witu hanyu sagar na pakai ngukur hanyu pada, nelang masih naan lagi sa sagar natamah ma hanyu. Deya hie sa haut naan, hanye sagar naami lagi, 25kude hie sa mahi inun-inun, inun sa naan hang hanye sagar naalab teka hanye."Paribasa hal Wini26Udihie, Yesus kaeau, "Kerajaan Alatalla ialah kala ulun sa manabur wini hang tane. 27Panabur yiru mandre balalu amuan kaandrau andri kamalem, wini sa natabur yiru batunas andri batumu. Panabur yiru puang karasa kalaawe kajadianni. 28Wini yiru bahasil mua raerai. Awalni batunas, munge, balalu balua kawan diki pareini. 29Hantek parei yiru mihak, ulun yiru masi deya haut sagar hanye masini." Paribasa hal Diki Sesawi30Udihie, Yesus kaeau, "Andri inun takam ta'u mambandingkan kerajaan Alatalla? atawa andri paribasa inun takam kaiyuh membandingkanni? 31Kerajaan Alatalla yiru kala diki sesawi sa natabur hang tane, biar diki yiru sa panga halus hingka katuluh diki hang duniana, 32kude hantek natabur, diki yiru sagar tumu balalu jari labih hante hingka katuluh amulean hang kabun, nelang raanni hante-hante hampe kawan wurung iyuh ngulah sarang hang kapitni."33Andri rama paribasa sameh yiru, Yesus memberitakan firman ma here, ialah sameh sa ta'u here rengei. 34Hanye ang suah bapaner ma here puang makai paribasa, kude udihie Hanye ngajalas katuluhni raerai ma kawan murid-Ni. Yesus Nampitaduh Angin Topan35Hang andrau yiru, dami haut kariwe Yesus kaeau ma kawan murid-Ni, "Ayu takam tulak ma sabarang danau," 36Udi nanan ulun rama yiru, here ngenei Yesus baya here mamai ma jukung. Balalu kawan jukung sa lain pada tulak baya Hanye. 37Udihie, hawilah riwut topan sa dasyat andri galumang hante ngahampas jukung here hampe jukung here penu ranu.38Kude, Yesus naan hang wading jukung, rahat mandre. Balalu, here ngamuan-Ni andri kaeau ma Hanye, "Guru, daya inun Hanyu ang paduli amun takam ka'i matei?" 39Udihie, Yesus amuan nelang maharek ma riwut, balalu kaeau ma laut, ''Muku! Tanang!" Hantek yiru pada riwut yiru taduh andri danau yiru pun jari tanang.40Udihie, Hanye kaeau ma here, "Daya inun hanyu pang he'ei? Inunkah hanyu mahi iman?" 41Here jari samagin pang he'ei nelang kaeau isa andri salain, "Hie sa Hanye na? hampe riwut gansang andri laut pada nu'u ma-Hanye!"
Erangkaulun hingka Gadara Nalapas teka Roh Ra'at 1Dami here hampe ma sabarang danau, hang daerah kawan ulun Gadara. 2Hantek Yesus minau teka jukung, salenga erangkaulun hingka ogang sa narasuk roh najis hawi nunung Yesus.3Hanye muneng hang pulau ogang. Mahi ulun sa sangup nuruk hanye lagi, biar makai rantai. 4Deya, hanye haut gaha nahuruk andri napasung pee ni nelang narantai, kude iyuhni nampitus rantai ru andri nantepu pasungni. Mahi erangkaulun sa gagah pakai mewehni.5Saban kaandrau andri kamalem, hanye nantiak hang ogang andri hang kawan wungkur balalu nampibatan tengani raerai andri watu. 6Hantek ulun yiru kadinung Yesus hingka lawit, hanye palus nempat balalu basujud nahadapan Yesus.7Balalu, nalang nantiak andri laengan sa mehet hanye kaeau, "Inun urusan helang aku andri Hanyu, Yesus, Iya Alatalla Sa Palingamau? Aku mohon ma-Hanyu demi Alatalla, ada manyiksa aku!" 8Deya Yesus haut kaeau ma hanye, "Kaluar leh teka ulun yina, hi ro najis!"9Udihie, Yesus nunti ma ulun yiru, "Hie arannu?" Balalu, hanye nyangai, "Aranku hi Legion deya kami rama," 10Hanye sa ulang-ulang laku ma Yesus nampan ada ngunur here hingka pulau yiru.11Hang yaru naan kawan iwek rama ganyah kuman hang riet wungkur. 12Balalu, kawan roh raat yiru laku ma Yesus, eauni, ''Huyu ai kami ma kawan iwek ru hampan kami masuk ma wuangni," 13Yesus pun nu'u. Deya yiru, kawan roh najis ru tulak balalu masuk ma kawan iwek. Kawan iwek sa jumalahni kakira rueh ribu kaukui ru bu nempat ma iring jurang hampe ma danau, balalu leteng.14Udihie, here sa nyaga iwek ru nempat balalu iwara ma kawan ulun sa hang kota andri hang tumpuk. Kawan ulun sa nyandrengei kaluar neu nantau inun sa haut terjadi. 15Balalu, kawan ulun ru hawi nunung Yesus nelang ngini hanye sa hu'anni karasukan roh raat, sa bangaran legion, ganyah maharung, andri haut bapakaian, andri hanye haut mulek waras. Kajadian ru ngulah here jari takut.16Udihie, here sa kadinung kajadian yiru, here ngesah ma kawan ulun kala awe hal yiru terjadi ma ulun sa karasukan roh raat andri hal kawan iwek yiru. 17Deya yiru, kawan ulun laku ma Yesus neu nanan uneng here.18Udihie, ganyah Yesus mamai ma jukung, ulun sa ni'enru karasukan laku nampan hanye ta'u uma baya andri Yesus. 19Kude, Yesus pa hakun, balalu kaeau ma hanye, "Mudileh ma pulaksanainu. Kesah ma here katuluh kajadian sa haut Tuhan ulah ma hanyu andri kalaawe Tuhan haut hayang tu'u ma hanyu." 20Balalu, ulun yiru pada tulak andri mulai mangesah ma kawan ulun hang Dekapolis katuluh kajadian sa haut Yesus ulah ma hanye. Andri, katuluh ulun pun jari wauh. Iya hi Yairus Nabangkitkan andri Wawei sa Pendarahan Nasamare21Hantek Yesus nyabarang lagi makai jukung ma sabarang, ulun rama haut bakumpul nyanriet-Hanye, 22balalu Hanye tarie hang iring danau. Udihie, erang kaulun pamimpin sinagoge sa bangaran Yairus hawi dami hanye kadinung Yesus, hanye basujud hang pee-Ni. 23Balalu hanye laku tu'u ma Yesus, eauni,"Iya ku sa wawei sa masih rumis ane matei. Awat tunung andri andak tangan-Nu hang amauni hampan hanye ware andri welum." 24Udihie Yesus tulak sindrah Yairus. Naan rama tu'u ulun sa ngiring Yesus andri mangarumuni-Hanye.25Andri, naan erangkaulun wawei sa pendarahan salawah rueh walas ta'un. 26Hanye haut papire kali kararaen deya rama dukun, nelang haut rama harata bana galis, kude mahi badiran deya wangunni magin batamah buruk. 27Udi hanye nyandrengei hal Yesus, wawei yiru nunung Yesus teka wading hang helang karumunan ulun rama balalu nyama jubah-Ni.28Wawei yiru kaeau, "Asal aku kaiyuh negei jubah-Ni ai, aku sagar ware." 29Hantek yiru jua pendarahanni taduh nelang hanye ngingkam tengani haut ware teka panyakitni.30Yesus palus karasa hingka tenga-Ni naan kuasa sa haut kaluar teka Hanye. Hanye bapaling hang helang penah karumunan yiru balalu kaeau: "Hie sa haut negei jubahku?" 31Udihie kawan murid Yesus kaeau ma Hanye, "Hanyu kadinung karumunan ulun bagagasak riet Hanyu balalu Hanyu kaeau, "Hie sa negei jubah-Nu?"" 32Balalu, Yesus nantau kuliling neu ngini hie sa haut ngulahni.33Kude, dami karasa inun sa terjadi ma tengani, wawei yiru jari pahe'ei andri neter. Hanye hawi balalu basujud hang hadapan Yesus nelang iwara Yesus kajadian sa tu'uni. 34Udihie, Yesus kaeau ma wawei yiru, "Iya-Ku, Iman-nu haut nyalamat hanyu. Tulak leh wuang damai sejahtera andri wareleh teka panyakitnu."35Rahat Yesus lagi bapaner, hawi papire kaulun teka lewu pamimpin sinagoge balalu kaeau, "Iyanu haut matei. Deya inun masih ngakaur Guru?"36Kude, Yesus pa hakun nyandrengei inun sa haut aneau here, Hanye kaeau ma pamimpin sinagoge yiru, "Ada takut, parasaya ai." 37Udihie, Yesus nguring ulun uma Hanye, kasuali hi Petrus, hi Yakobus, andri hi Yohanes tawari hi Yakobus. 38Balalu, here hampe ma lewu pamimpin sinagoge yiru, palus kadinung rawek, andri kawan ulun nungkau mehet tu'u.39Udihie, hantek Yesus masuk, Hanye kaeau ma here, "' deya inun hanyu rawek andri ngiak? Iya yiru puang matei, kude ganyah mandre," 40Kude here ngasese Yesus. Balalu, Hanye nunyu here katuluh kaluar andri Hanye ngayak amah andri ineh iya yiru, nelang kawan ulun sa sindrah-Ni, masuk ma kamar uneng iya rumis yiru mangkading.41Udihie, nategei-Ni tangan iya rumis ru balalu Hanye kaeau, "Talita kum!" (Artini, "Wawei rumis, Aku kaeau ma hanyu, amuan!") 42Iya wawei yiru hinang mindri andri palus takia, deya umurni rueh walas ta'un, balalu katuluh ulun wauh tu'u. 43Balalu, Yesus ngami parintah ma ulun matu'eh iya yiru nampan ada isa kaulun sa karasa kajadian yiru, andri nunyu here ngami iya yiru kuman.
1Yesus Puang Natarime hang Kota Asal-Ni Udihie, Yesus tulak hingka yaru balalu hampe hang kota asal-Ni, kawan murid-Ni uma Hanye. 2Hantek tiba andaru sabat, Yesus mulai ngajar hang sinagoge. Rama ulun sa nyandrengei-Ni wauh, balalu kaeau, "Hingka awe Hanye kahabak katuluh ni yiru? Hikmat inun sa na ami ma Hanye andri kawan mujizat kala yiru sa naulah andri tangan-Ni? 3Ang sah Hanye na tukang kayu, iya Maria, andri tawari hi Yakobus andri hi Yoses andri Yudas andri hi Simon? Ang sah kawan pulaksanai-Ni sa wawei naan hang yina baya takam?" udihie, here pun sangkal balalu puang narime Hanye.4Udihie, Yesus kaeau ma here, "Hang awe-awe ulun manghormati nabi, kasuali hang uneng asalni raerai, andri hang helang kawan pulaksanaini, andri hang lewuni raerai." 5Maka yiru, Yesus mahi ngulah mujizat hang yaru, kasuali ngandak tangan-Ni hang amau papire kaulun sa sakit andei nyamare here. 6Nelang Hanye wauh deya here puang parasaya. Balalu, Hanye tulak ikuliling kawan tumpuk nelang ngajar. Yesus Mangutus Kawan Murid-Ni7Udihie, Yesus nerau karueh walas mudid andri mulai ngutus here barueh-rueh, andri ngami here kuasa ma kawan roh najis. 8Balalu, Hanye nguring here nampan ada basangu inun-inun hang kiaan yiru, kasuali ngenei tungkeh, mahi roti, ,mahi tas, mahi duit hang sabuk here, 9kude makai sanal andri ada makai rueh pama.10Andri, Yesus kaeau ma here, "Hang awe awe hanyu masuk ma lewu, muneng ai hang yaru hampe hanyu kaluar hingka yiru. 11Andri, dami naan uneng sa puang narime hanyu andri puang nyandrengei hanyu, hantek hanyu tulak nakibas dabu hang peenu hampan jari kasaksian ma here."12Balalu, here pun tulak andri ngampihabar nampan kawan ulun harus batobat. 13Kalahie pada, here ngunur rama setan andri mangurapi rama ulun sakit makai minyak, nelang nyamare here. Herodes Nyandrengei Habar hal Yesus14Andri, Raja Herodes haut nyandrengeini, deya aran Yesus haut terkenal, andri ulun kaeau, "Yohanes Pembaptis haut bangkit hingka helang ulun matei, makani kawan mujizat ru bagawi hang wuang-Ni." Kude, 15meheni kaeau, "Hanye yiru nabi, ialah masuk wuang bilangan hingka kawan nabi,"16Kude, hantek Herodes nyandrengei hal yiru, hanye kaeau, Yohanes, sa haut aku tetek uluni, haut nabangkitkan!" Yohanes Pembaptis Nawunu 17Dasar bujur Herodes raerai sa haut nunyu ulun, neu nyama hi Yohanes, balalu masungni hang wuang panyara deya hi Herodias, darangan pulaksana'ini, hi Filipus, deya Herodes haut narangan hi Herodias.18Deya, hi Yohanes haut gaha kaeau ma Herodes, "puang patut hanyu ngalap darangan pulaksana'inu," 19Dagana yiru, hi Herodias nyimuh danam ma hi Yohanes andri hamen mununi, kude hanye puang ta'u. 20Deya, hi Herodes takut ma hi Yohanes dami hanye karasa hi Yohanes ialah ulun bujur andri suci, nelang hi Herodes ngalinungni. Hantek hi Herodes nyandrengei hi Yohanes, hanye jari bingung tu'u, kude hi Herodes aray nyandrengei hi Yohanes.21Kude, hampe ma andrau sa pas, hantek hampe andaru hi Herodes ulang tahun hanye ngulah perjamuan ma kawan pajabat amauni, kawan perwirani, andri kawan pamimpin Galilea. 22Balalu hantek iya wawei hi Herodias masuk neu manari, nampan ngampiaray hi Herodes andri katuluh here sa maharung baya hanye. Balalu raja kaeau ma wawei bujang yiru, "Laku ai inun sa nakahamen hanyu andri aku sagar ngamini mahanyu."23Nelang hi Herodes basumpah ma hanye, "Inun pun sa hanyu laku ma aku, sagar aku ami ma hanyu, sika hampe satangah hingka karajaanku." 24Balalu, wawei yiru tulak iwara ma inehni, "Aku saharusni laku inun?" Inehni nyangai, ''Ulu hi Yohanes Pembaptis." 25Udihie, hantek yiru jua nelang bagagasak, wawei bujang yiru hawi nunung raja nelang kaeau, "Aku hamen wayahina jua hanyu ngami ma aku ulu hi Yohanes Pambaptis hang amau baki."26Dagana yiru, raja jari sadih tu'u, kude daya sumpahni ma wawei bujang yiru andri kawan ulun sa kuman bayani, hanye pakaiyuh manulakni. 27Balalu, raja hinang nunyu isakaulun algojo hampan ngenei ulu hi Yohanes, algojo yiru pun tulak neu netek ulu hi Yohanes wuang panyara. 28Udihie, hanye ngenei ulu hi Yohanes hang amau baki balalu ngamini ma wawei bujang yiru, balalu wawei bjang yiru ngami ma inehni. 29Dami, hantek kawan murid hi Yohanes nyandrengeini, here hawi ngalap tenga hi Yohanes balalu nganakni hang wuang ogang. Yesus Ngami Kuman ma labih teka Lime Ribu Ulun30Udihie, kawan rasul bakumpul andri Yesus balalu maiwara ma Hanye inun-inun sa haut here ulah andri inun-inun sa haut here ajar. 31Balalu, Yesus kaeau ma here, "Hayu takam tulak ma uneng sa suni nampan ta'u istirahat tawelek." Daya, naan rama ulun sa hawi andri sa tulak, hampe ngulah here puang sampat kuman. 32Balalu, Yesus andri kawan murid-Ni tulak makai jukung ma uneng sa suni.33Kude yiru, ulun rama ngini here tulak andri karasa sagar maawe here. Balalu, ulun rama yiru sindrah nempat itah lalan darat teka katuluh kota, hampe hangyaru here hawi badahulu hingka Yesus andri kawan murid-Ni. 34Hantek Yesus hampe hang iring danau, Hanye nantau rama tu'u ulun, balalu Hanye makaahi ninungni deya here ialah domba sa mahi gembala. Dagana yiru, Yesus mulai ngajar here andri rama hal.35Hantek andrau haut tiba maieng, kawan murid Yesus hawi nunung Yesus andri kaeau, "Pulau yina uneng sa suni nelang andrau haut mulai maieng. 36Suba huyu here na tulak ma kawan tumpuk sa naan hang pulau yina nampan here ta'u midi isasa ta'u nakuta."37Kude Yesus nyangai here, "Hanyulah sa harus ngami here kuman." Balalu, here kaeau ma-Hanye, "Haruskah kami tulak midi ruti sa umanni 200 dinar pakai ngami here na kuman?" 38Yesus kaeau ma here, "'Pire ruti sa naan witu hanyu? Tulak andri dinungleh!" Udi here ngarasani, here kaeau, "Lime ruti andri rueh kenah."39Balalu, Yesus nunyu here katuluhni nampan maharung wuang asing-asing hang kalompokni hang amau rikut kakuring. 40Ulun rama yiru balalu maharung bakalumpuk, naan sa jatuh kaulun andri naan sa lime pulu kaulun. 41Udihie, Yesus ngalap lime ruti andri rueh kena yiru, nelang nantau ma langit, Hanye ngantuh syukur andri nyandarai ruti yiru, balalu Hanye ngamini ma kawan murid-Ni nampan here nyadiani ma ulun rama. Hanye pada ngabagi-bagi rueh kenah yiru ma katuluh ulun.42Andri, here katuluh kuman hampe wising, 43Balalu, here ngalap rueh walas karanyang sa haut penu andri le'e ruti andri kenah. 44Jumalah here sa kuman ruti yiru naan lime ribu kaulun kawan upu.45Udihie, Yesus hinang nunyu kawan murid-Ni mamai ma jukung balalu tulak badahulu teka Hanye ma sabarang, ma Betsaida, kalahie pada Hanye nunyu ulun rama yiru tulak. 46Udi parmisi andri here, Hanye tulak ma wungkur neu badoa. 47Hantek andrau ka'i kamalem, jukung rahat hang penah danau, andri Yesus keraini-Ni hang darat.48Balalu, udi ninung kawan murid-Ni uyuh tatu'u mangayuh jukung deya riwut batiup balawanan arah andri here, kakira hang jam jaga kamalem kaepat, Yesus hawi nunung here itah takia hang amau danau. 49Kude yiru hantek here kadinung Yesus takia hang amau danau, here ngakira Hanye yiru panguluh, balalu here nantiak, 50deya panghe'ei. Kude, Yesus hancap bapaner ma here, balalu kaeau, "Tanangleh. Ina Aku! ada takut."51Balalu, Hanye mamai baya here hang jukung, nelang riwut pun taduh, andri here wauh tatu'u. 52Deya, here masih hu'an paham hal mujizat lime ruti yiru dagana atei here masih mapek. Yesus Nyamare Rama Ulun53Balalu, udi Yesus andri kawan murid-Ni nyabarang, here nyanar jukung hang tane Genesaret. 54Hantek, here minau teka jukung, kawan ulun palus kataru andri Yesus, 55balalu here nempat tulak ma katuluh daerah yiru balalu ngenei kawan ulun sa sakit hang amau kasur, ma awe-awe ai dami nyandrengei hang Yesus naan.56Kalihie pada, ma awe pun Yesus masuk ma kawan desa, atawa kawan kota, atawa kawan daerah sa sakitar yiru, here nangkading kawan ulun sa sakit hang padang ulun rama nelang ilaku ma-Hanye nampan here ta'u negei ujung jubah-Ni ai. Balalu hie pun sa negei jubah-Ni palus ware.
Hukum Alatalla andri Tradisi Murunsia 1Balalu, bakumpulah kawan ulun Farisi nunung Yesus sindrah andri papire ahli Taurat sa hawi teka Yerusalem.2Andri, here kadinung papire murid Yesus kuman ruti makai tangan najis, hanye tangan sa puang nabui. 3Deya, kawan ulun Farisi andri katuluh ulun Yahudi puang sagar kuman amun tangan here puang nabui hampe gi amau tangani deya yiru haut tradisi mulai hingka nini muyang here. 4Pada, dami kawan ulun Yahudi yiru hawi hingka pulau ulun rama, here puang sagar kuman sa hu'an mu'i tanganni. Nelang masih rama lagi tradisi sa lainni sa masih napakai, kala ngapandrus kawan sangkir, kawan kendi, andri kawan bejana tamaga.5Udihie, kawan ulun Farisi andri kawan ahli Taurat nunti ma Yesus, "Dayainun kawan murid-Nu puang welum ngalut tradisi nini muyang, kude malah kuman ruti andri tangan najis?"6Yesus kaeau ma here, "Yesaya banubuat dasar bujur hal hanyu sa munafik, ialah kala naan sa nasurat: 'Bangsa iti nawat hurmat ma Aku andri wawa here, kude atei here lawit teka Aku. 7Here parasuma manyambah Aku deya here ngajar ajaran sa ulah deya murunsia." Yesaya 29:138Nelang angtatahu andri sa nahuyu Alatalla, hanyu ngunu negei tradisi murunsia." 9Balalu, Yesus pada kaeau ma here. "Andri cerdik hanyu manulak sa nahuyu Alatalla hampan kaiyuh batahan makai tradisinu raerai. 10Deya, Musa kaeau, ''Hormati amahnu andri inehnu', andri, 'Hie pun sa mangutuk amahni atawa inehni harus nahukum matei.'11Kude, hanyu kaeau amun isakaulun kaeau ma amahni atawa inehni, 'Inun-inun kauntungan sa sagar hanyu iyuh teka aku adalah kurban, yaitu persembahan,' 12balalu hanyu puang lagi ngijin hanye ngulah inun-inun pakai amahni atawa inehni, 13dagana yiru hanyu haut ngulah firman Alahtalla puang napakai deya tradisinu sa haut turun-temurun. Nelang rama hal lagi sa hanyu ulah sameh yiru."14Udihie, Yesus nerau lagi katuluh ulun balalu kaeau ma here, "Rengei Aku, naun katuluh, andri kataru naun. 15Mahi isa pun hingka luar murunsia sa masuk ma wuang tengani iyuh ngulahni najis, kude kawan hal sa kaluar teka murunsia sa ngulahni najis." 16"Amun isakaulun ampun silu pakai nyanrengei, elahni hanye nyandrengei!"17Balalu, hantek Yesus masuk ma lewu andri nanan kawan ulun yiru, kawan murid-Ni nunti ma-Hanye hal paribasa yiru. 18Balalu, Hanye kaeau ma here, '''Inun hanyu masih puang kataru? Angsah hanyu karasa bahwa inun-inun sa hingka luar masuk ma wuang murunsia puang ta'u ngulahni najis? 19Deya, sa masuk yiru puang ma wuang ateini, kude ma wuntungni, udihie kaluar ma wuang jamban." (Iru artini, Yesus nyantarang bahwa katuluh makanan halal.)20Balalu Hanye kaeau, "Inun sa kaluar hingka murunsialah sa ngulah hanye najis. 21Deya, hingka wuang, teka atei murunsia, timul kawan pikiran raat, kawan dosa seksual, ngalat, munu, 22bajinah, sarakah, ngulah sa raat, ipusu, hawa nafsu, bahiri, fitnah, sakah, andri lunga. 23Katuluh sa puang maeh yiru hawi teka wuang atei murunsia, irulah sa ngulah hanye najis." Iman Isakaulun Wawei Siro-Fenisia24Hingka uneng yiru, Yesus amuan balalu tulak ma wilayah Tirus andri Sidon. Palus, Hanye masuk ma isa lewu nelang pa hakun naan isakaulun pun sa karasa, kude Hanye puang ta'u luput hingka panginian ulun. 25Dami hantek nyandrengei hal Yesus, isakaulun wawei sa iya waweini karasukan roh najiis hawi andri sujud hang pe'e Yesus. 26Wawei yiru ulun Yunani, lahir hang Siro-Fenisia. Hanye mamohon ma Yesus hampan ngunur setan yiru kaluar hingka iyani.27Udihie, Yesus kaeau ma wawei yiru, "Elahni kawan iya dahulu sa wising. Deya, puang maeh ngalap ruti ampun kawan iya balalu medakni ma kawan antahu." 28Kude yiru, wawei yiru nyangai andri kaeau ma Yesus, "Tu'u, Tuhan. Kude, kawan antahu sa naan hang ime meja pun kuman le'e kawan iya yiru."29Balalu, Yesus kaeau ma wawei yiru, "Deya hanyu ngantuh kairu, hanyu ta'u tulak. Setan yiru haut nanan iyanu." 30Udihie, wawei yiru mulek ma lewu balalu panalu iyani ganyah mangkading hang uneng mandre, balalu setan yiru haut tulak. Ulun sa marengen Nasamare31Udihie, Yesus kaluar lagi teka wilayah Tirus balalu tulak itah Sidon nuju ma danau Galilea, hang wilayah Dekapolis. 32Balalu, here ngenei Yesus isakaulun sa marengen nelang mahadin bapaner. Here mamohon ma Yesus nampan nganak tangan-Ni hang amau ulun yiru.33Udihie, Yesus ngenei ulun yiru tulak hingka kumpulan ulun rama. Hanye na'ampasuk jari-Ni ma wuang silu ulun yiru, udi nua, Hanye negei lela ulun yiru. 34Balalu, Yesus nantau ma amau langit, Hanye narik hewuk amau andri kaeau, "Efata!", artini "Tawukalah!" 35Hantek yiru jua, silu ulun yiru tawuka, hurukan hang lelani talapas, balalu hanye ta'u jalas bapaner.36Balalu, Yesus nguring here ngesah kajadian yiru ma hie-hie. Kude yiru, samakin hanye nguring here, samakin here nyiarni. 37Here wauh tatu'u andri kaeau, "'Hanye haut ngulah rama hal sa maeh. Hanye sika ta'u nyamare ulun sa marengen jari nyandrengei andri ulun sa muna bapaner."
Pitu Ruti neu labih teka Epat Ribu Ulun 1Hang isa kaandrau, hantek rama ulun bakumpul nelang pas mahi inun-inun sa ta'u pakai nakuta, Yesus nerau kawan murid-Ni andri kaeau ma here, 2"Aku ma'ahi ma ulun rama yiru deya hampe wayah iti here haut telu andrau baya takam, nelang mahi inun-inun pakai nakuta. Kude, 3dami Aku nunyu here mudi ma lewu here ganyah kalauan, here ta'u pisa wuang perjalanan deya papire teka here tumpukni lawit." 4Balalu, kawan murid-Ni nyangai Hanye, "Hie ulun sa ta'u ngami here ruti hang uneng suni sameh yina?"5Balalu, Yesus nunti ma here, "Pire ruti sa naan witu hanyu?" Here Nyangai, "Pitu roti." 6Udihie, Yesus marintah ulun rama yiru maharung hang tane, balalu Hanye ngalap pitu ruti yiru, nelang ngantuh syukur, balalu Hanye ngapuhi'ni udiyiru ngami ma kawan murid-Ni pakai nasurung ma ulun rama. Here pada nyurungni ma ulun rama.7Andri, kawan murid pada naan butit kenah sa rumis. Udi ngantuh syukur ma kenah ru, Yesus nunyu kawan murid-Ni mambagi kawan kenah ru ma ulun rama. 8Ulun rama ru kuman hampe wising, balalu here nyimuh le'e ruti yiru pitu karanyang penu. 9Kakira naan epat ribu ulun sa kuman. Udi yiru, Yesus nunyu here tulak. 10Balalu Yesus hancap masuk ma jukung sindrah kawan murid-Ni hampe hawi ma daerah Dalmanuta. Yesus Nalaku Nutui Siri Teka Surga11Udihie, kawan ulun Farisi hawi basual andri Yesus, nelang nunyu Yesus nutui siri hingka surga, pakai mensuba Hanye. 12Balalu Yesus mihewuk amau wuang Roh-Ni, Hanye kaeau, "Wahinun generasi iti ngantara siri? Aku iwara sa tu'uni ma hanyu, mahi isa pun siri sa sagar na ami ma generasi yina." 13Udihie, Yesus nanan here, mulek masuk ma wuang jukung, tulak ma sabarang. Ragi Ulun Farisi andri Ragi Herodes14Kawan murid puang kaitung ngenei ruti, ekat naan isa ruti ai wuang jukung. 15Balalu, Yesus ipesen ma here, "Basiap! andri ati-ati naun nadap ragi kawan ulun Farisi andri ragi Herodes."16Balalu here mulai ipakat isa andri sa lain soal here sa mahi ruti. 17Udi, karasa hal yiru, Yesus kaeau ma here, "Deya inun hanyu bapaner hal hanyu sa puang ngenei ruti? Inun hanyu hu'an kataru jua? Inun atei-nu haut mape?18Inun sa hanyu naan mate, kude puang kadinung? Andri naan silu, kude puang karengei? puang kaitung sa hanyu, 19hantek Aku ngabagi lime ruti pakai lime ribu ulun, pire naan karanyang sa baisi penu andri le'e ruti sa nakumpul hanyu?" Here nyangai, "Rueh walas karanyanf."20Nelang, hantek pitu ruti pakai epat ribu ulun yiru, pire karanyang sa penu andri le'e ruti sa nakumpul hanyu?" Here nyangai, "Pitu karanyang." 21Balalu, Hanye kaeau ma here, "Inunsah hanyu masih puang kataru?" Yesus Nyamare Ulun Pehe hang Betsaida22Udihie, Yesus andri kawan murid-Ni hawi hang Betsaida. Balalu, papire ulun ngenei isakaulun pehe nampan Yesus negei-ni. 23Yesus pada negei tangan ulun pehe yiru balalu ngenei-ni ma luar tumpuk. Udihie, Yesus nura mate ulun pehe ru balalu nganak tangan-Ni hang amau hanye. Hanye nunti ma ulun pehe ru, "Inun hanyu haut ta'u kadinung?"24Balalu, ulun yiru nantau ma amau andri kaeau, ''Aku kadinung kawan ulun, kude here ialah kawan kakau sa ganyah takia." 25Udiyiru, Yesus nganak tangan-Ni lagi hang amau mate ulun yiru, balalu ulun yiru nguka mate-ni, pangini'an-ni ware, balalu hanye ta'u jalas nantau inun-inun. 26Udihie, Yesus nunyu hanye mudi ma lewu-ni nelang kaeau, "Ada masuk ma wuang tumpuk." Yesus adalah Kristus27Udiyiru, Yesus tulak, sindrah kawan murid-Ni, ma kawan desa hang Kaisarea Filipi. Hang penah kia'an, Yesus nunti ma kawan murid-Ni andri kaeau ma here, "Eau kawan ulun, hie Aku na?" 28Here nyangai, "Yohanes Pembabtis, naan sa kaeau Elia, andri sa lain ngantuh isakaulun hang helang bilangan kawan nabi."29Udihie, Yesus nunti ma here, ''Kude, manurut hanyu, hie Aku yina?" Petrus nyangai-Ni, "Hanyu adalah Kristus." 30Balalu, Yesus marintah here nampan ada iwara ma hie-hie hal tenga-Ni. Yesus Maiwara hal Kararaen-Ni31Udihie, Yesus mulai ngajar kawan murid-Ni hal Iya Murunsia harus rara rama hal balalu na tolak deya kawan tua Yahudi, kawan imam kepala, kawan ahli Taurat, balalu nawunu, balalu udi andrau katelu Hanye ulek amuan. 32Yesus ngantuh hal yina tarang-tarangan. Deya iru, hi Petrus narik Yesus ma wading andri nagur Hanye.33Kude, nelang nantau kawan murid-Ni, Yesus nagur hi Petrus balalu kaeau, "Mahulu teka Aku, hi Iblis! deya, hanyu puang mamikir kawan perkara Alatalla, kude kawan perkara murunsia." 34Udi yiru, Yesus nerau kawan ulun rama, andri kawan murid-Ni, nelang kaeau ma here, "Dami isakaulun sini uma Aku, hanye harus menyangkal tenga-ni ra'erai, mamikul salib-ni, balalu uma Aku.35Deya, hie hie sa sini nyalamat amirue-ni sagar wawai amirue-ni. Kude, hie hie sa wawai amirue-ni deya Aku andri Injil sagar salamat. 36Deya, inun untungni ulun kaiyuh katuluh dunia, kude wawai amirue-ni? 37Inun sa ta'u ulun ami pakai newuh amirue-ni?38Deya, hie hie sa mangan daya Aku andri firman-Ku hang generasi sa puang ngunu andri badosa yina, Kalahie pada Iya Murunsia mangan ngaku ulun yiru hantek Hanye hawi wuang pihante Ambah-Ni sindrah kawan malaikat sa barasis."
1Udihie, Yesus kaeau ma here, "Aku ngantuh sa tu'uni ma hanyu, naan papire ulun sa ganyah mindri hang yina sa puang sagar matei hampe here kadinung kerajaan Alatalla hawi andri kuasa. "Yesus sindrah hi Musa andri hi Elia. 2Balalu, enem andrau udihie, Yesus nga'yak hi Petrus, hi Yakobus, andri hi Yohanes, balalu, nga'yak here ngara'erai ma gunung sa amau. Udihie, hangyaru Yesus baubah rupa hang hadapan here. 3Pama-Ni jari tarang andri mahilak tatu'u. Mahi hang dunia na naan kain sa mahilak kala yiru.4Salenga, naan hang hadapan here, hi Elia sindrah andri hi Musa, nelang here ganyah bapaner andri Yesus. 5Udihie, hi Petrus kaeau ma Yesus, "Rabi, maeh tatu'u kami muneng hang yina. Hayu takam ngulah telu kemah, isa pakai Hanyu, isa pakai hi Musa, andri isa ni pakai hi Elia." 6Deya, hi Petrus puang karasa harus nyangai inun deya here katuluh takut.7Balalu, hulet rakun ngalinung here, nelang narengei isa lengan hingka rakun yiru, eau-Ni, "Itilah Iya-Ku sa nahayang deya Aku. Narengei eau -Ni!" 8Hantek yiru jua, udi here kadinung pulau yiru, here puang lagi kadinung hie-hie baya here kasuali Yesus.9Ganyah here minau teka gunung, Yesus ngami perintah ma here nampan ada mawara mahie-hie inun sa haut here tantau, hampe Iya Murunsia amuan hang helang ulun matei. 10Deya yiru, here negei antuhan yiru pakai ma here ra'erai nelang nunti-nunti inun artini amuan hingka kapateian yiru.11Balalu, here nuntini ma Yesus, "Deya inun kawan ahli Taurat kaeau hi Elia harus hawi badahulu?" 12Udihie, Yesus kaeau ma here, "Elia dasar harus hawi badahulu pakai nangkaeh kaluhanni. Andri, kala'awe sa haut nasurat hal Iya Murunsia sa sagar rara rama hal nelang nahina? 13Kude, Aku kaeau ma hanyu bahwa hi Elia memang haut hawi, andri here nyamut hanye sameh andri inun sa naaheng here, ialah kala sanasurat hal hanye." Kawan Murid Puang ka'iyuh Napas Roh Raat teka Isakaulun.14Udihie, hantek Yesus, hi Petrus, hi Yakobus, andri hi Yohanes mulek ma kawan murid, here nantau karumunan ulun rama hang kuliling kawan murid yiru, andri kawan ahli Taurat ganyah basual andri here. 15Dami, katuluh karumunan ulun yiru nantau Yesus, here jari emah nelang nempat nunung Hanye. 16Balalu, Yesus nunti ma here, "Basual hal Inun hanyu andri kawan ahli Taurat yiru?"17Isakaulun teka karumunan yiru nyangai Hanye, "Guru, aku ngenei iya upuku ma Hanyu deya karasukan roh sa ngulah hanye bisu. 18Hantek roh yiru manguasai hanye, roh yiru ngahampas hanye ma tane balalu hingka wawa-ni balua ialah busa, andri dipen-ni ialah girigiten, balalu hanye jari kejang. Aku ilaku ma kawan murid-Nu nampan ngusir roh yiru, kude here pakaiyuh." 19Balalu, Yesus nyangai here nelang kaeau, "Hi, generasi sa puang baiman! Pire kalawah lagi Aku harus baya hanyu? Pire kalawah lagi Aku harus batahan baya hanyu? Enei iya iru ma Aku!"20Balalu, here ngenei iya yiru ma Yesus. Dami, hantek roh yiru kadinung Yesus, hanye palus ngagunsang-gunsang iya yiru. Iya yiru lawu ma tane andri taguling-guling nelang hingka wawani balua busa. 21Udihie, Yesus nunti ma amah Iya iru, "Haut pire kalawah hanye kala yina?" Sangaini, "Mulai hingka rumis. 22Nelang, roh iru haut gaha medak hanye ma wuang apui andri ma wuang ranu neu ngahansur hanye. Kude, Amun Hanyu kaiyuh ngulah hanye maeh, awat kami andri laku ahi Hanyu kami."23Yesus kaeau ma hanye, "Amun Hanyu kaiyuh? Katuluh hal mungkin ma here sa parasaya. 24"Hinang amah iya yiru ngiak andri nantiak, "Aku parasaya! Awat aku sa puang parasaya!" 25Hantek Yesus nantau ulun rama hinang hawi bakarumun, Hanye maharek roh yiru nelang kaeau ma hanye, "Hanyu roh bisu andri marengen, Aku marintah hanyu kaluar teka iya yina andri ada masuk ma hanye lagi!"26Udi nantiak andri ngagunsang-gunsang iya yiru, roh yiru kaluar. Iya yiru jari ialah ulun matei hampe ulun rama yiru kaeau, ''hanye matei!" 27Kude Yesus negei tangan iya yiru andri ngamuan hanye, hampe iya yiru mindri.28Andri, dami Yesus masuk ma wuang lewu, kawan murid-Ni nunti ma-Hanye, "Deya inun kami puang kaiyuh ngusir roh iru?" 29Balalu Hanye kaeau ma here, "'Jenis iti puang kaiyuh kaluar amun puang andri doa." Yesus Bapaner Lagi hal Kapateian-Ni30Hingka yaru, Yesus andri kawan murid-Ni tulak mitah wilayah Galilea. Nelang Hanye puang hakun naan ulun sa karasa. 31Deya Hanye ganyah ngajar kawan murid-Ni andri kaeau ma here, "Iya Murunsia sagar nasarah ma tangan murunsia, andri here sagar munu Hanye. Balalu, udi Hanye nawunu, telu andrau udiyiru Hanye sagar amuan." 32Kude yiru, kawan murid-Ni puang kataru paneran yiru nelang here puang he'ei nunti ma Hanye.Ipasual hal Hie sa Pangahante33Udihie, Yesus andri kawan murid-Ni hampe ma Kapernaum. dami, Yesus naan hang wuang lewu, Hanye nunti ma here, "Inun sa napaner naun wuang kia'an nien?" 34Kude, here benyem daya hang kiaan nien here basual isa andri sa lain hal hie sa panga hante. 35Balalu, Yesus maharung andri nerau karueh walas murid-Ni. Balalu, Hanye kaeau ma here, "Dami isakaulun sini jari sa hang muka, hanye harus jari sa hang wading teka katuluhni andri jari walah ma katuluhni."36Udihie, Yesus ngalap isakaulun iya rumis balalu nganak hanye mindri hang helang here. Andri, nelang ngempu iya yiru, Hanye kaeau ma here, 37"Hie sa nyambut iya rumis kala yina wuang ngaran-Ku, hanye nyambut Aku. Balalu, hie sa nyambut Aku, puang sa nyambut Aku, Kude nyambut Hanye sa mengutus Aku." Ulun sa Mangusir Setan wuang Ngaran Yesus38Yohanes kaeau ma Yesus, "Guru, kami kadinung ulun ngusir kawan setan wuang ngaran-Nu, balalu kami nguring-Ni deya hanye puang uma takam." 39Kude, Yesus kaeau, ''Ada nguring hanye daya mahi ulun sa ngulah kajadian sa wauh wuang ngaran-Ku, ta'u hang hantek iru jua ngahujat Aku.40Deya, hie sa puang nawan takam, hanye naan hang pihak takam. 41Deya, Aku ngantuh sa tu'uni ma hanyu, hie-hie sa ngami hanyu isa galas ranu deya hanyu ngiring Kristus, puang bakal wawai upa-ni." Hal Penyebab Dosa42Deya hie pun sa ngulah isa teka kawan iya rumis sa parasaya ma Aku iru badosa, maeh ma hanye amun isa watu kilangan sa hante na gantung hang diung-ni balalu na umpe ma wuang laut. 43Udihie, dami tangan-nu sa ngulah hanyu badosa, ware tetek ai tangan-nu yiru. Ware hanyu masuk ma pamelum andri tangan-nu sa buntung, teka rueh tangan-nu masuk ma naraka, ma wuang apui sa puang sagar pare, 44uneng sa uletni puang sagar matei andri apuini puang sagar pare.45Balalu, dami pe'enu sangulah hanyu badosa, ware tetek ai pe'enu yiru. Ware hanyu masuk ma wuang pamelum andri pe'e buntung, teka andri rueh pe'enu napedak ma wuang naraka, 46uneng sa uletni puang sagar matei andri apuini puang sagar pare.47Andri, dami matenu sa ngulah hanyu badosa, ware nacungkil ai matenu iru. Ware hanyu masuk ma kerajaan Alatalla andri isa mate teka andri rueh mate hanyu napedak ma wuang naraka, 48uneng sa uletni puang sagar matei andri apuini sa puang sagar pare.49Deya, katuluh ulun sagar narangi andri apui. 50Rangi yiru maeh, kude dami rangi iru haut wawai erangni, kalaawe hanyu sagar ngulahni mulek maerang? Najaga rangi sa hang wuang tenganu raerai balalu badamaileh isa andri sa lain."
Hal Basarak 1Udihie, Yesus nanan uneng yiru balalu tulak ma wilayah Yudea andri ma sabarang hungei Yordan. Balalu, ulun rama bakumpul bakarumun nunung Hanye. Andri, kalalanani, Hanye here lagi. 2Udihie, kawan ulun Farisi hawi nunung-Ni, neu nyansuba Hanye nelang nunti, "Inunkah ta'u matue upu nyarak matue wawei-ni?" 3Yesus nyangai here, "Inun sa haut na parintah hi Musa ma hanyu?" 4Here kaeau, "Hi Musa puang nguring isakaulun matue upu ngulah surat sarak pakai nyarak darangan'ni."5Kude yeru, Yesus kaeau ma here, "Deya ateinu sa karas, hi Musa hampe ngulah surat sarak yiru ma hanyu. 6Sabujurni hingka awal dunia naulah, Alatalla haut ngulah here isa pasang upu andri wawei.7Dagana yirulah, isakaulun kawan upu sagar nanan ambah andri inehni. 8Balalu kareuhni jari isa tenga. 'yiru ngulah here puang na antuh lagi rueh, kude isa tenga. 9Jari, inun sa haut na ulah isa deya Alatalla, ada naan murunsia sa misah here."10Udihie, hang wuang lewu, kawan murid-Ni nunti ma Hanye hal yiru. 11Balalu, Hanye kaeau ma here, "Hie sa nyarak daranganni balalu pa'adu andri wawei lain, hanye ngulah zina ma daranganni. 12Dami matue wawei nyarak matue upuni, balalu pa'adu andri upu lain, hanye ngulah zina." Yesus Ngabarakat Kawan Iya13Andri, Here ngenei kawan iya rumis ma Yesus himpan Hanye negei kawan iya yiru, kude kawan murid-Ni nguring here. 14Dami, hantek Yesus kadinung, Hanye sangit balalu kaeau ma kawan murid-Ni, "Elahni kawan iya rumis ru hawi nunung Aku ada ngahalang here deya kerajaan Alatalla wat kawan ulun sa kala here.15Aku bapaner andri sabujurni ma hanyu, hie pun sa puang nyambut kerajaan Alatalla kala isakaulun iya, puang sagar masuk ma wuangni." 16Udihie, Yesus ngempu kawan iya yiru, balalu nganak tangan-Ni hang amau here nelang ngabarakat here. Ulun Sugih sa Puang hakun Uma Yesus17Balalu, hantek Yesus rahat ka'i tulak, naan isakaulun nempat nunung Hanye nelang basujud hanye nunti, "'Guru sa maeh, inun sa harus aku ulah himpan kaiyuh warisan pamelum salawahni? 18Balalu, Yesus kaeau ma hanye, "Deyainun hanyu nerau Aku maeh? Mahi isakaulun pun sa maeh, kasuali Alatalla ra'erai. 19Hanyu haut karasa kawan parintah: 'Ada munu, ada bazina, ada ngalat, ada ipusu, ada manipu, nahormati ambah andri inehnu,''20Udihie, ulun yiru kaeau ma Hanye, "Guru, aku haut ngunu katuluh yiru hingka aku lagi rumis.'' 21Kude, Yesus nantau ma upu bujang yiru nelang ma'ahi hanye, balalu kaeau, "Isa hal sa kurang teka hanyu. Tulak balalu ari katuluh inun sa naan witu hanyu, ami ma ulun sa miskin, dagana yiru hanyu sagar ampun harata hang surga. Udihie, ma'inaleh uma Aku." 22Kude, antuhan yiru ngulah hanye mahanang atei balalu hanye tulak deya hanye rama harata banani.23Udihie, Yesus nantau ma kuliling balalu kaeau ma kawan murid-Ni, "Tu'u mahadin here sa sugih masuk ma Kerajaan Alatalla!" 24Kawan murid-Ni emah nyanrengei eau-Ni yiru. Kude, Yesus kaeau lagi ma here, "Hi kawan iya, tu'u mahadin neu masuk ma kerajaan Alatalla! 25Labih mara'oh isakaukui unta masuk itah luang jarum teka ulun sugih masuk ma kerajaan Alatalla."26Kawan murid-Ni samagin emah balalu kaeau isa andri sa lain, "Amun ka'yiru, hie sa iyuh na salamatkan?" 27Yesus nantau ma here balalu kaeau, ma murunsia yiru puang mungkin, kude puang ma Alatalla. Deya, katuluh hal mungkin ma Alatalla." Upa Uma Yesus 28Hi Petrus balalu kaeau ma Yesus, " Dinung, kami haut nanan katuluh hal balalu uma Hanyu!"29Yesus kaeau, "Aku ngeau sabujurni ma hanyu, mahi isakaulun sa haut nanan lewuni, atawa kawan pulaksanai kawan upu, atawa kawan pulaksanai kawan wawei, atawa ineh atawa ambah, atawa kawan iya, atawa kawan ume'ni dagana Aku andri deya Injil, 30sa hang wayah yina puang sagar narime jatuh kali lipat-kawan lewu, andri kawan pulaksanai kawan upu, andri kawan pulaksanai kawan wawei, andri kawan ineh, andri kawan iya, andri kawan ume, andri kararaen; andri hang wayah sa sagar hawi die, pamelum salawahni. 31Kude yiru, rama ulun sa badahulu sagar jari sa handrian, balalu sa handrian sagar jari sa awalni." Yesus Bapaner Lagi hal Kapateian-Ni32Here rahat wuang kiaan ma Yerusalem , Yesus takia hang muka here. Balalu, here kaingkam wauh, kawan ulun sa ngiring Hanye kaingkam takut pada. Balalu, Yesus ba'asa ngenei karueh walas murid-Ni, Hanye mulai iwara ma here inun sa sagar terjadi ma-Hanye, 33eau-Ni, "Dinung, takam rahat mamai ma Yerusalem balalu Iya Murunsia sagar nasarah ma kawan Imam kepala andri kawan ahli Taurat. Here sagar nukum Hanye hampe matei balalu nyarah Hanye ma kawan ulun sa lain ulun Yahudi. 34Here sagar ngahina Hanye, andri nura Hanye, andri ngakasah Hanye, andri munu Hanye. Kude, dami haut kateu andrauni, Hanye sagar amuan." Permohonan hi Yakobus andri hi Yohanes35Udihie, hi Yakobus andri hi Yohanes, kawan iya hi Zebedeus, hawi ma Yesus andri kaeau, "Guru, kami sini Hanyu ngunu inun sa sagar kami laku." 36Balalu, Yesus kaeau ma here, " Inun sa hanyu sini himpan Aku karaja pakai hanyu?" 37Here kaeau ma Hanye, "Kami laku isakaulun hingka kami rueh na maharung hang tuhi kawan-Nu andri sa isakaulun hang tuhi kawi-Nu, wuang Pihantean-Hanyu."38Kude, Yesus kaeau ma here, "Hanyu puang kataru inun sa nalaku hanyu. Sanggupkah hanyu ngu'ut teka galas sa musti Aku u'ut atawa napandrus andri pandrusan sa na tuju ma Aku?" 39Here kaeau ma Hanye, "Kami sanggup" Udihie Yesus kaeau ma here, "Galas sa Aku u'ut dasar hanyu u'ut pada, nelang hanyu sagar napandrus andri pandrusan sa napandrus ma Aku. 40Kude, sa sagar maharung hang tuhi kawan Ku andri tuhi kawiKu, puang hak Aku neu ngamini, kude uneng yiru ialah pakai here sa haut napersiapkan."41Nyandrengei yiru, sapuluh murid sa lain jari sangit ma hi Yakobus andri hi Yohanes. 42Balalu, Yesus nerau here nelang kaeau, ''Hanyu haut karasa here sa na parasaya marintah kawan ulun sa lain Yahudi ngulah saolah-olah bakuasa amau here. Andri, kawan petinggi here makai kuasani amau here.43Kude, puang saharusni hang penah naun. Kalahie pada, hie pun sa sini jari hante hingka penah hanyu, harus jari walahnu, 44andri hie pun sa sini jari sa awalni hang penah hanyu, harus jari walah hingka katuluhni. 45Deya, Iya Murunsia pun hawi puang neu nalayani, kude pakai melayani, andri pakai ngami pamelum-Ni nampan pakai newuh rama ulun." Yesus Nyamare hi Bartimeus sa Pehe46Udihie, here hampe hang Yeriko. Hantek Yesus nanan Yeriko sindrah andri kawan murid-Ni andri ulun rama, isakaulun pengemis pehe bangaran hi Bartolomeus, iya Timeus, rahat maharung hang iring lalan. 47Hantek hanye nyandregei naan Yesus teka Nazaret, hanye pun mulai nantiak andri kaeau, "Yesus, Iya Daud, aku laku ahi-Nu!" 48Balalu, rama ulun nguring hanye nelang nunyu hanye benyem. Kude, hanye samakin nantiak, "Iya Daud, aku laku ahi Hanyu!"49Balalu, Yesus tarie andri kaeau, "herau hanye." here pada nerau ulun pehe ru andri kaeau ma hanye, "Kuatleh ateinu! Mindrileh, Hanye nerau hanyu." 50Nelang ngalapas lamani, ulun pehe ru mindri balalu hawi nunung Yesus.51Balalu, Yesus kaeau ma hanye, "Inun sa kahamen hanyu himpan Aku ngarajani?" Ulun pehe ru nyangai, ''Rabi, aku sini ta'u kadinung." 52Balalu, Yesus kaeau ma hanye, "Tulakleh. Imannu haut nyamare hanyu." Hantek yiru jua, hanye kaiyuh kadinung, balalu hanye ngiring Yesus eleh.
Yesus Masuk ma Yerusalem Ialah Raja 1Balalu, hantek here ane hampe ma Yerusalem, riet Betfage andri Betania, hang wungkur Zaitun, Yesus nunyu rueh murid-Ni, 2nelang kaeau ma here, "Tulakleh ma tumpuk hang hadapannu, dami hanyu hampe, hanyu sagar panalu isakaukui keledai iya rahat nahuruk, sa hu'an pihindra na tunggang ulun. Nalapas ai keledai yiru balalu enei. 3Dami naan ulun sa nunti hanyu, 'Daya inun hanyu napasni?' , sangai, 'Tuhan ka'i makai keledai yiru tawelek die Hanye ngampudini ma'yina.'''4Udihie, here tulak balalu kahaba isakaukui keledai iya sa tahuruk hang nawang. hang luar, hang lalan, balalu here napasni. 5Papire ulun sa mindri hang yaru nunti ma here, "Inun sa haut hanyu ulah salenga napas keledai yiru?" 6Here nyangai ialah kala sa haut Yesus kaeau ma here, balalu, kawan ulun yiru maladar here tulak.7Udihie, here ngenei keledai yiru ma Yesus, nganak jubah here hang amau keledai yiru, balalu Yesus maharung hang amauni. 8Andri, rama ulun ngansang jubah here hang lalan, andri sa lainni ngamur kawan ra'an sa here enei teka ume. 9Ulun rama sa takia hang muka andri sa ngiring Hanye mi'arai mi'hewu, '''Hosana! Nabarakatilah Hanye sa hawi wuang ngaran Tuhan. Mazmur 118:25-26 10Nabarakatilah pihawian kerajaan hi Daud, nini muyang takam! Hosana, hang uneng sa pangaamau!"11Udihie, Yesus masuk ma Yerusalem balalu tulak ma Bait Alatalla. Balalu, udi nantau katuluh hal hang kuliling yiru, Hanye tulak ma Betania sindrah karue walas murid-Ni deya andrau haut maieng. Yesus Mangutuk Kakau Ara 12Balalu, andrau ke'unini, hantek here haut nanan Betania, Yesus ngingkam kalauan.13Udi kadinung isa kakau ara sa barawen labat hingka lawit, Hanye tulak neu nantau bahara naan wua sa ta'u Hanye iyuh hingka kakau yiru. Hantek Hanye hampe hang kakau yiru, Hanye puang kahaba inun-inun kasuali kawan rawenni ai deya hantek yiru hu'an musim wua ara. 14Dagana iru, Yesus kaeau ma kakau yiru, "Ada naan lagi ulun sa ta'u nguta wua teka hanyu hampe salawah-lawahni." Andri, kawan murid-Ni nyandrengei. Yesus Tulak ma Bait Alatalla15Udihie, here hampe hang Yerusalem. Balalu, Yesus masuk ma Bait Alatalla nelang ngunur kawan ulun sa ganyah bajualan hang Bait Alatalla. Hanye mambalik kawan meja pakai bahurup duit andri kawan kursi ulun sa ngari kawan wurung merpati, 16balalu Hanye nguring ulun ngenei kawan barana mitah Bait Alatalla.17Udihie, Yesus ngajar here andri kaeau, "Angsah haut nasurat, 'Lewu-Ku sagar naantuh lewu doa ma katuluh bangsa'? Kude, hanyu haut ngubahni jari sarang perampok." 18Balalu, kawan imam kepala andri kawan ahli Taurat nyandrengeini udihie here ngantara sara kalaawe munu-Ni. Deya, here takut ma Hanye dagana ulun rama yiru wauh andri inun sa na ajar-Ni. 19Balalu, hantek andrau mulai kamalem, Yesus andri kawan murid-Ni nanan kota yiru.Harus Naan Iman hang Wuang Alatalla20Udihie, ka'ayat tu'u hantek here mitah, here nantau kakau ara sa haut karing hampe ma kapanan wakatni. 21Hi Petrus kaitung andri kaeau ma Yesus, "Rabi, dinung! Kakau ara sa Hanyu kutuk haut jari karing!"22Balalu, Yesus nyangai here, "Harus naan iman hang wuang Alatalla. 23Aku kaeau sabujurni ma hanyu, hie pun sa kaeau ma gunung ati, 'Tapaenat andri tapedak ma wuang laut,' andri mahi ragu hang wuang ateini, nelang parasaya ma inun sa haut hanye antuh sagar terjadi, maka hal yiru sagar terjadi mahanye.24Deya yiru, Aku kaeau ma hanyu, inun eleh sa hanyu laku wuang doanu, parasaya leh hanyu haut narimeni, maka hal yiru sagar naami ma hanyu. 25Balalu, amun hanyu mindri laku doa, ampunilah dami hanyu nyimuh masalah andrl isakaulun, himpan Ambahnu sa naan hang surga pada sagar mengampuni kehalaan-kehalaannu. 26Kude, dami hanyu puang mengampuni, Ambahnu sa naan hang surga pada puang sagar mengampuni kehalaan-kehalaannu." Pamimpin Yahudi Nunti hal Kuasa Yesus27Udihie, here hawi pudi ma Yerusalem. Hantek Yesus takia hang Bait Alatalla, kawan Imam kepala, kawan ahli Taurat, andri kawan tua Yahudi hawi nunung Hanye. 28Balalu, here kaeau ma Hanye, "Andri kuasa inun Hanyu ngulah kawan hal yiru, atawa hie sa ngami-Nu kuasa pakai ngulahni?"29Yesus kaeau ma here, "Aku ka'i nunti isa hal ma hanyu. Suba sangai Aku, die Aku iwara naun andri kuasa inun Aku ngulah kawan hal yiru. 30Inunkah pandrusan hi Yohanes baasal hingka surga atawa teka murunsia? Sangai Aku!"31Here mapakat isa andri salain nelang kaeau, "Dami takam nyangai, 'hingka surga,' Hanye sagar kaeau, 'Balalu, dayainun hanyu puang parasaya ma hanye?' 32Kude, dami takam nyangai, 'hingka murunsia'?" Kawan pemimpin yiru takut ma ulun rama deya here katuluh nganggap hi Yohanes yiru tu'u isakaulun nabi. 33Deya yiru, here nyangai Yesus, "Kami puang karasa," Udihie, Yesus kaeau ma here, "Kalahie pada Aku, Aku pada puang sagar iwara ma naun andri kuasa inun Aku ngulah kawan hal yiru."
Paribasa hal Panyewa Kabun Anggur sa Ra'at 1Balalu, Yesus mulai bapaner ma here wuang kawan paribasa. "Naan ulun sa bausaha kabun anggur. Hanye ngulah pagar hang kulilingni, balalu, ngadi isa luang pakai nyeje anggur, andri ngulah isa manara pangawas. Udihie, hanye nyewani ma kawan penggarap kabun balalu tulak ma luar nagari. 2Hantek musim masi, hanye ngirim isakaulun walahni ma kawan penggarap kabun yiru neu narime hingka here hasil kabun anggurni. 3Kude, here nyama walah yiru, ngakasahni, balalu ngusirni andri mahi ngenei inun-inun.4Deya yiru, hanye ngirim pudi walahni sa lain ma here, balalu here mupuk uluni, hampe ngulah hanye mangan. 5Udihie, hanye ngirim walani sa lain balalu here mununi. Hal yiru terjadi ma rama sa lainni, mehe na pupuk here andri mehe na wunu.6Sa amput kabun yiru masih naan isa lagi, hanye iya sa naahini. Akhirni, hanye ngirim iyani ma here andri kaeau, 'Here sagar ngahormati iyaku.' 7Kude, akwan penggarap kabun yiru kaeau isa andri sa lain, 'Hanye hi ahli warisni. Hayu, takam munu hanye balalu warisani sagar jari amput takam.'8Udihie, here nyama'ni, munu'ni, balalu ngumpe'ni ma luar kabun anggur. 9Kakira Inun sa sagar na ulah sa amput kabun anggur yiru? Hanye sagar hawi balalu munu galis kawan penggarap yiru balalu ngami kabun anggur'ni ma ulun lain.10Ang suahkah hanyu membasa ayat Kitab suci iti. "Watu sa naumpe deya tukang bangunan, haut jari watu penjuru. 11Yinalah sa naulah Tuhan, ansri inun sa naulah-Ni wauh tatu'u hang hadapan takam'?"Mazmur 118:22-23 12Udihie, here bausaha neu nyama-Ni, kude here pa'he'ei ma ulun rama deya here karasa Yesus iwara paribasa yiru pakai here. Balalu, here tulak nanan Yesus. Hal Bayar Pajak13Udihie, here nunyu hawi ma Yesus papire ulun Farisi andri kawan ulun Herodian neu ngajabak Hanye andri paneran Hanye ra'erai. 14Here hawi balalu kaeau ma Yesus, "Guru, kami karasa bahwa Hanyu bujur nelang puang paduli andri pendapat ulun lain. Deya, Hanyu puang nantau wangun ulun kude bulat ngajar lalan Alatalla sa sasuai andri sabujurni. Inunkah bujur bayar pajak ma Kaisar atawa puang?" 15Haruskah kami mambayar atawa haruskah kami puang mambayar? Kude Yesus, udi haut karasa here munafik, hanye kaeau mahere, "Deyainun hanyu nyansuba Aku? Enei maina 1 dinar pakai Aku ninungni."16Balalu, here ngeneini, Yesus kaeau ma here, "Gambar andri tulisan hie kah iti?" Here nyang-Ni, "Gambar anderi tulisan kaisar," 17Udihie, Yesus kaeau ma here, "Ami ma kaisar hal-hal sa wat kaisar andri ami ma Alatalla hal-hal sa wat Alatalla." Balalu, here wauh ma Yesus. Tunti'an Ulun Saduki pakai ngajabak Yesus18Balalu, kawan ulun Saduki, sa puang parisaya naan kebangkitan, hawi nunung Yesus balalu nunti ma Hanye, eau here, 19"Guru, Musa nyurat ma takam bahwa amun isakaulun, sa amput pulaksanai upu, balalu matei nanan daranganni, kude mahi iya'ni, pulaksanaini sa upu yiru harus pa'adu andri walu yiru himpan naan narus keturunan ma pulaksanaini ru.20Naan pitu kaulun pulaksanai. Pulaksanai sa pertama ngalap isakaulun darangan, 21balalu hantek hanye matei, hanye puang ba'anak. Balalu, pulaksanai sa karueh pa'adu andri wawei yiru, balalu matei pada sameh puang ba'anak. Kalahie pada andri pulaksanai sa katelu. 22Balalu, mahi hingka kapitu bapulaksanai yiru sa nanan iya. Pangalisni hingka katuluhni yiru, wawei yiru pada matei. 23Hang andrau kebangkitan, hantek here katuluh bangkit, jari darangan hie kakira wawei yiru? Deya, kapitu bapulaksanai yiru katuluhni haut narangan wawei yiru."24Yesus nyangai here, "Angsah iti alasan hanyu jari tawang, deya hanyu puang kataru andri Kitab Suci atawa kuasa Alatalla? 25Deya, hantek here bangkit hingka penah ulun matei, here mahi sa pa'adu atawa na'adu, deya here haut jari sameh malaikat hang surga.26Hal kawan ulun matei sa nabangkitkan angsah hanyu haut mambasa wuang kitab hi Musa, hang bagian hal jumpun haket, kala'awe Alatalla bapaner ma hanye, 'Aku iti Alatalla hi Abraham, andri hi Ishak, andri hi Yakub'? 27Hanye puang Alatalla ulun matei, kude Alatalla ulun sa welum. Hanyu dasar bujur haut tawang!"Parintah sa Penting Tatu'u28Udihie, isakaulun teka kawan ahli Taurat hawi balalu nyandrengei here bahual. Hantek hanye kadinung bahwa Yesus haut nyangai here andri maeh, balalu hanye nunti ma Yesus, "Parintah sa awe sa penting tu'u hingka katuluhni?" 29Yesus nyangaini, Hukum sa paling utama hanyelah: 'Rengei, hi kawan ulun Israel! Tuhan Alatalla takam hanyelah isa-isani Tuhan. 30Andri, Hayanglah ma Tuhan Alatallanu andri katuluh atei-nu, andri katuluh amirue-nu, andri katuluh pikiran-nu balalu andri katuluh kakuatan-nu.' 31Balalu, sa karueh hanyelah: 'Hayanglah sasameh-nu ialah hanyu raerai.' Mahi hukum sa labih hante hingka yina."32Balalu, Ahli Taurat yiru kaeau ma Yesus, ''Hanyu tu'u, Guru. Hanyu tu'u amun kaeau bahwa Hanye yiru isa, nelang ahi sa lain hingka Hanye. 33Balalu, Hayang ma Hanye andri katuluh atei, andri katuluh pengertian, andri katuluh kakuatan, nelang hayang ma sasameh murunsia ialah tenga ra'erai, dasar labih penting hingka katuluh kurban sanatutung andri persembahan." 34Udihie, hantek Yesus kadinung bahwa ulun yiru nyangai andri bijaksana, Hanye kaeau ma ulun yiru, "Hanyu puang lawit hingka kerajaan Alatalla." Udi yeru, mahi naan lagi ulun sa he'ei nunti ma Yesus. Kristus hanyelah Tuhan35Andri, nelang ngajar hang Bait Alatalla, Yesus kaeau, Kala'awe ta'u kawan ahli Taurat kaeau bahwa Kristus hanyelah iya hi Daud? 36Daud kerai kaeau hang wuang Roh Barasis, 'Tuhan kaeau ma Tuanku: Maharunglah hang tuhi kawan-Ku, hampe Aku nganak kawan musuh-Nu hang kapit pe'e-Nu.' Mazmur 110:1 37Daud kerai ngantuh Kristus hanyelah ''Tuhan'. Jari, kalaawe ta'u Kristus hanyelah iyani?" Balalu, ulun rama nyandrengei Hanye tu'u arai. Sikap Nadap Kawan Ahli Taurat38Wuang ajaran-Ni, Yesus kaeau, ''Ati-ati nadap kawan ahli Taurat, sa katuju takia makai jubah amau andri katuju narime tabe hormat hang kawan uneng pulau ulun rama, 39andri amput uneng maharung sa terhormat hang kawan sinagoge andri kawan uneng sa terhormat wuang kawan jamuan. 40Here sa ngarampas kawan lewu here walu balalu ba'alasan makai doa sa amau-amau. Here sagar narime hukuman sa labih we'at."Persembahan Sejati41Udihie, Yesus maharung nadap kotak persembahan nelang nantau kawan ulun sa naampasuk duit ma wuang kotak yiru. Rama ulun sugih sa naampasuk wuang jumalah sa hante. 42Udihie, isakaulun walu miskin hawi balalu naampasuk rueh kaping duit logam, sa banilai 1 sen.43Balalu, Yesus nerau kawan murid-Ni nelang kaeau ma here, "Aku iwara satu'uni ma hanyu, walu miskin iti haut naampasuk labih rama ma wuang kotak persembahan yiru hingka katuluh ulun sa lain. 44Deya, here katuluh ngami hingka kalabihan here, kude walu miskin yiru, ngami teka kakuranganni, ngami katuluh sa naan watni, hanye katuluh rajakini."
KHOTBAH YESUS HAL PANGALIS ZAMAN Bait Alatalla sagar Nasantumang 1Balalu, hantek Yesus nanan Bait Alatalla, isakaulun murid-Ni kaeau ma-Hanye, "Guru, dinung dasar sa maeh tu'u kawan watu andri kawan bangunan yina!" 2Balalu, Yesus nyangaini, "Inun sa hanyu dinung kawan bangunan sa segah yiru? Mahi ka isa watu pun sa sagar tatanan hang amau watu sa lainni deya katuluhni sagar nasantumang." Awal Mula Kararaen3Udihie, ganyah Yesus rahat maharung hang amau wungkur Zaitun sa nadap Bait Alatalla, hi Petrus, andri hi Yakobus, andri hi Yohanes, andri hi Andreas nunti ma Yesus kerai, 4"Wara ma kami, hantek awe hal-hal yiru sagar bakajadian, andri inun sa sagar jari sirini dami katuluh yiru haut hampe?"5Balalu, Yesus mulai kaeau ma here, "Ati-ati nampan ada naan ulun sa ngulah hanyu tawang. 6Rama ulun sa sagar hawi wuang ngaran-Ku, kaeau, 'Aku ti Yesus.' nelang here sagar ngulah tawang ulun rama.7Hantek hanyu nyandrengei naan peperangan andri kawan habar ulun ipamunu, ada takut. Deya hal yiru harus terjadi, kude pangalis hingka katuluhni hu'an terjadi. 8Deya, bangsa sagar amuan nawan bangsa, andri kerajaan nawan kerajaan. Sagar naan gempa bumi hang awe-awe; sagar rama ulun kalauan. Yirulah awal ialah sameh hanang ulun nganak.9Dagana yiru, najaga tenganu. Deya, here sagar nyarah hanyu ma pengadilan, balalu hanyu sagar napupuk hang sinagoge-sinagoge andri hanyu sagar mindri hang hadapan Sanhedrin andri raja-raja deya Aku, himpanjari saksi ma here. 10Kude, Injil harus nasiarkan badahulu ma katuluh bangsa.11Dami, hantek here ngenei andri nyarah hanyu, ada gaer andri inun sa sagar hanyu eau, kude iwara ai inun sa haut nakaruniakan ma hanyu hantek iru deya lain hanyu sa bapaner, kude Roh Barasis. 12Nelang naan pulaksanai sa sagar nyarah pulaksanaini nampan nawunu, kalahie pada naulah ambahni ma iyani. Kawan iya sagar amuan nawan ulun matuehni balalu munu here. 13Udihie, hanyu sagar namuar deya katuluh ulun dagana ngaran Ku. Kude, ulun sa tatap batahan hampe pangalisni sagar nasalamatkan." Hal Ra'at sa Ngulah Hansur14Kude, hantek hanyu nantau pembinasa keji mindri hang uneng sa puang saharusni ( sa mambasa saharusni kataru }, here sa naan hang Yudea harus nempat ma gunung. 15Ulun sa naan hang hapau lewu ada minau atawa suluk ma wuang lewu pakai ngaluar inun sa naan wuang lewuni. 16Balalu, ulun sa hang ume, ada miulek neu ngalap jubahni.17Dasar silaka here sa raat sawuntung andri ganyah pangempu kawan bayini hang andrau-andrau yiru. 18Badoalah himpan hal-hal yiru puang terjadi ganyah musim marisak. 19Deya, hang andrau-andrau yiru sagar terjadi kararaen sa tamam sa hu'an pihindra terjadi hingka awal dunia naulah, deya Tuhan hampe wayah yina, andri puang sagar suah terjadi lagi. 20Nelang dami Tuhan puang nampi hinang andrau-andaru yiru, sagar mahi ulun sa ta'u salamat. Kude, deya ma here sa haut napidi-Ni, Hanye nganyingkat andrau-andrau yiru.21Udihie, dami naan ulun sa kaeau ma hanyu, 'Dinung, Kristus naan hang yina!' atawa, 'Dinung, Hanye naan hang yaru!' Ada hanyu parisayani. 22Degana, kawan mesias palsu andri kawan nabi palsu sagar amuan nutui siri-siri andri kawan sa ngulah wauh pakai ngampitawang, amun ta'u, amun ta'u hampe ma kawan ulun sa haut napidi-Ni. 23Ati-ati ai! Aku haut iwara katuluh hal ma hanyu sahu'anni.24Kude, hantek andrau-andrau yiru, udi luput masa kararaen hante, 'Mateandrau sagar jari ma'iyeng, andri wulan puang sagar basinar. 25Kawan wawahiang sagar lawu teka langit, andri kuasa-kuasa hang langit sagar nagagunsang."' Yesaya 13:10 34:4 Pihawian Iya Murunsia 26"Udihie, here sagar nantau Iya Murunsia hawi wuang rakun-rakun andri kuasa andri kemuliaan sa hante. 27Balalu, Hanye sagar ngirim kawan malaikat andri ngumpul sa haut napidi hingka kaepat arah mate riwut, hingka kawan ujung bumi hampe ma kawan ujung langit.28Ware pa'ajar hingka paribasa kakau ara: hantek kawan ra'anni haut maleme andri kawan raweni kaluar, hanyu haut karasa amun musim malaing haut riet. 29Kalahie pada andri hanyu, dami hanyu kadinung hal-hal iti terjadi, Haut narasa amun hanye haut riet, hang muka wanawang.30Aku kaeau sabujurni ma hanyu, generasi iti puang sagar luput hampe katuluh iti terjadi. 31Langit andri bumi sagar luput, kude firman-Ku puang sagar ta'u luput." Waspada andri Bajaga-jagalah 32"Kude yiru, masalah andrau atawa jam ni yiru, mahi isakaulun sa karasa, puang jua kawan malaikat hang surga, puang jua Iya, ekat Ambah.33Waspadalah, bajaga-jagalah. Deya, hanyu puang karasa hantek wayahni sagar hawi. 34Hal iti ialah kala ulun sa rahat hang kia'an. Hantek hanye nanan lewu balalu ngami kuasa ma kawan walahni, andri gawian asing-asing, nelang ngami parintah ma penjaga wanawang neu tatap bajaga-jaga.35Dagana yiru, bajaga-jagaleh deya hanyu puang karasa wayah tuan lewu yiru sagar hawi, inun kariwe atawa penah malem, atawa hantek manu malengan, atawa kaiyat sunsung, 36ada hampe hanye hawi bakajut balalu katunung hanyu rahat mandre. 37Inun sa haut Aku wara mahanyu iti, Aku iwara pada ma ulun katuluhni: 'Bajaga-jagalah!"
Rensana Ipamunu Yesus 1Andrau Raya Paskah andri Andrau Raya Ruti Puang Baragi sagar mulai rueh andrau lagi, kawan imam kepala andri kawan ahli Taurat ganyah ngantara sara pakai nyama Yesus andri ipusu mada balalu munu Hanye. 2Deya, here kaeau, "Ada salawah andrau raya nampan ada ridu terjadi hang penah rakyat."Yesus Naurapi andri Minyak Narwastu3Ganyah Yesus naan hang Betania, hang lewu hi Simon si Kusta, hantek rahat maharung hang meja kuman, hawi isakaulun wawei ngenei isa guci rumis hingka watu pualam sa baisi minyak wangi teka narwastu murni sa larang. Hanye nyandarai gucini yiru balalu nunrakni ma amau ulu Yesus. 4Kude, naan papire ulun sa sangkal nelang kaeau isa andri sa lain, "Wah inun memboroskan minyak wangi sameh iti? 5Deya, minyak iti ta'u na'ari 300 dinar labih balalu kaiyuh naami ma ulun miskin." Balalu, here pada sangit andri wawei yiru.6Kude, Yesus kaeau ma here, "Elahni hanye. Wah inun hanyu nyansusah hanye? hanye haut ngulah gawian sa maeh ma Aku. 7Deya, ulun miskin naan eleh hang penah hanyu, andri hantek awe-awe hanyu kaiyuh ngarawah here. Kude, Aku puang sagar naan eleh baya hanyu. 8Wawei iti haut ngulah inun sa hanye iyuh. Hanye mengurapi tenga-Ku badahulu sahu'an Aku napasar. 9Aku ngantuh sa bujurni ma hanyu, hang awe Injil nasiarkan hang seluruh dunia, inun sa haut naulah wawei yiru sagar naantuh eleh makai ngitung hanye." Rensana hi Yudas neu Bakhianat10Udihie, hi Yudas Iskariot, isakaulun teka karueh walas murid, tulak nunung kawan imam kepala makai nyarah Yesus ma here. 11Hantek here nyandrengeini, here arai tu'u nelang banyanji ngami hi Yudas duit. Deya yiru, hi Yudas ngantara waktu sa maeh makai nyarah Hanye. Hidangan Paskah12Hang andrau pertama Andrau Raya Ruti Puang Baragi, hantek here mangurbankan iya domba Paskah, kawan murid Yesus nunti ma Hanye, "Ma'awe Hanyu hamen kami tulak makai nyadia ma Hanyu kuman Paskah?" 13Balalu, Hanye nunyu rueh ulun murid-Ni andri kaeau ma here, "Tulakleh ma kota, die naan isakaulun upu sa rahat ngenei kendi baisi ranu sagar nunung hanyu. Umaleh hanye, 14balalu ma awe pun hanye masuk, iwara gi sa amput lewu, 'Guru kaeau: Hang awe ruangan uneng Aku kaiyuh kuman Paskah baya kawan murid-Ku?'15Balalu, hanye sagar nutui ma hanyu isa ruangan hante hang lantai amau sa haut siap andri perabotni. Nasiapkanlah perjamuan kuman ma takam hang yaru." 16Udihie, kawan murid-Ni tulak andri hampe hang kota. Hang yeru, here katunung sameh ialah sa Yesus haut eau ma here, balalu, here menyiapakan Paskah.17Hantek kamalem, Yesus sindrah karueh walas murid-Ni hawi. 18Balalu, hantek here rahat maharung kuman, Yesus kaeau, "Aku ngeau satu'uni ma hanyu, isakaulun hingka naun na, sa rahat kuman baya Aku, sagar bakhianat ma-Aku." 19Here mulai naulah sedih balalu kaeau ma Hanye isa demi isa, "Pasti lain aku, ang nih?"20Yesus kaeau ma here, "Hanye ru isa hingka bilangan rueh walas murid, ulun sa na ampasuk rutini baya Aku ma wuang mangkuk. 21Deya, Iya Murunsia sagar tulak, ialah kala sa haut nasurat hal Hanye, kude tu'u cilaka ulun sa dagana hanye, Iya Murunsia nakhianati! Ware ma ulun yiru jaka hanye puang suah nalahirkan." Peringatan ma Tenga andri Ira Kristus22Hantek here rahat kuman, Yesus ngalap ruti, andri udi Hanye memberkatini, Hanye nuhi-nuhini balalu ngamini ma here, nelang kaeau, "Alapleh, iti tenga-Ku." 23Balalu, Hanye ngalap sangkir, andri ngantuh syukur. Hanye ngamini ma here, andri here katuluh ngo'ot teka sangkir yiru. 24Balalu, Yesus kaeau ma here, "itilah ira-Ku, ira perjanjian, sa nacurahkan ma ulun rama. 25Aku ngantuh ma hanyu andri sabujurni, Aku puang sagar ngu'ut lagi hasil teka wua kakau anggur, hampe ma andrau hantek Aku ngu'ut anggur sa wa'u hang wuang kerajaan Alatalla."26Udi here banyanyi isa lagu rohani, here pada tulak ma Wungkur Zaitun. Kawan murid Yesus sagar Nanan Hanye 27Udihie, Yesus kaeau ma here, "'Hanyu katuluh sagar nanan Aku, deya naan nasurat, 'Aku sagar manyarang gembala, balalu kawan domba yiru sagar tapisah-pisah.' Zakaria 13:728Kude yiru, udi Aku nabangkitkan, Aku sagar tulak ma Galilea badahulu teka hanyu," 29Kude, hi Petrus kaeau ma Hanye, "Biar here katuluh nanan Hanyu, kude aku puang."30Balalu, Yesus kaeau mahanye, "Aku ngantuh satu'uni mahanyu, malem iti, sahu'an manu jagau malengan rueh kali, hanyu sagar menyangkal Aku telu kali." 31Kude yiru, hi Petrus gagumet nyangai, "'Biar Aku harus matei sindrah Hanyu, aku puang sagar manyangkal Hanyu!" Balalu, here katuluh sameh ngantuh kalayiru. Yesus hang Taman Getsemani32Udihie, here hampe ma uneng sa bangaran Getsemani, balalu Hanye kaeau ma kawan murid-Ni, Maharungleh hang yina samentara aku badoa." 33Balalu, Hanye ngenei hi Petrus, andri hi Yakobus, andri hi Yohanes baya Hanye, nelang Hanye mulai jari takut tatu'u andri tai'ik. 34Udihie, eau-Ni ma here, "Amirue-Ku sedih tu'u, numa sa hampe ane matei. Tatapleh muneng hang yina andri bajaga-jaga."35Dami, udi lawit butit, Hanye basujud hang amau tane andri badoa, Jaka kaiyuh , saat yiru mitah teka Hanye. 36Balalu, Hanye kaeau, "Abba, Ambah, katuluh hal kaiyuh na ulah-Nu. Alapleh sangkir iti teka Aku. Deya, puang inun sa ka'aheng-Ku, kude inun sa ka'aheng-Nu."37Udihie, Hanye hawi miulek andri katunung kawan murid-Ni ganyah mandre, balalu Hanye kaeau ma hi Petrus, "Simon, wah'inun hanyu mandre? Pa'kaiyuh sa hanyu bajaga-jaga salawah erang jam ai? 38Bajaga-jagaleh andri badoa himpan hanyu ada lawu ma wuang pencobaan. Roh dasar ngunu, kude tenga leme." 39Balalu ba'asa, Hanye tulak neu badoa andri ngantuh paneran sa sameh.40Andri ba'asa, Hanye hawi balalu katunung here rahat mandre deya mate here we'at tu'u, andri here puang ta'u harus nyangai inun ma-Hanye. 41Udi yiru, Yesus hawi ka telu kalini andri kaeau ma here, "Hanyu masih mandre andri istirahatleh? Sukup, wayahni haut hampe. Dinung, Iya Murunsia nasarah ma wuang kawan ulun badosa. 42Amuanleh, Hayu takam tulak. Dinung, sa nyarah Aku haut riet." Yesus Najama43Dami udi yiru, hantek Yesus ganyah bapaner, hi Yudas, isa hingka karueh walas murid, hawi baya ulun rama ngenei manau andri kayu pakai mupuk, nautus deya kawan imam kepala, kawan ahli Taurat, andri kawan tua bangsa Yahudi. 44Hanye sa nyarah haut ngami here siri, eauni, "Ulun sa sagar aku siuk, Hanyelah ulunni. Jama Hanye balalu enei Hanye tulak hang ime pengawasan." 45udihie, Hantek Yudas hampe, hanye hinang nyanriet Yesus andri kaeau, "'Rabi!" Balalu, hanye nyiuk Yesus. 46Udihie, here negei Yesus balalu nyama-Hanye.47Kude, isakaulun hingka here sa mindri, nyabut manauni balalu nyarang walah imam Besar, udihie netek siluni. 48Andri, Yesus kaeau ma here, "Wah inu hanyu hawi ngenei manau andri kayu pamupuk pakai nyama Aku sameh isakaulun perampok? 49Satiap andrau, Aku baya andri hanyu hang Bait Alatalla nelang mangajar, kude hanyu puang nyama Aku. Deya, hal iti terjadi nampan Kitab Suci iyuh naganapi." 50Udihie, here katuluh nanan Hanye balalu nempat.51Naan isakaulun pemuda sa ngiring Yesus, ekat makai sarung hang tengani. Balalu, here nyamani, 52kude hanye nanan sarungni yiru balalu nempat nelang babentur. Yesus Nahakimi Pemimpin Yahudi53Udihie, here ngenei Yesus ma Imam Besar. Andri, katuluh imam kepala, andri tua-tua andri kawan ahli Taurat bakumpul sasameh. 54Balalu, hi Petrus ngiring Yesus teka lawit, hampe ma halaman lewu Imam Besar. Hang yaru, Hanye maharung baya here pengawal nelang ngampilaing tengani hang perapian.55Here imam kepala andri katuluh Mahkamah Agama tarus ngantara saksi pakai nawan Yesus nampan here kaiyuh munu Hanye, kude here puang kahaba inun-inun. 56Deya, rama ulun ngami kesaksian palsu pakai nawan-Ni, kude kesaksian here puang rasuk isa andri sa lain.57Udihie, papire ulun mindri andri ngami kesaksian palsu pakai nawan Yesus, eauni, 58Kami nyandrengei Hanye kaeau, 'Aku sagar ngaruntun Bait Alatalla sa naulah tangan murunsia, balalu wuang telu andrau, Aku sagar ngulahni ba'asa, sa puang sameh naulah tangan murunsia." 59Kude, neu hal itipun kesaksian here puang sesuai isa andri sa lain.60Balalu, Imam Besar mindri hang penah-penah here andri nunti ma Yesus, "Wah inun Hanyu puang nyangai kawan ulun sa basaksi nawan Hanyu?" 61Kude, Hanye tatap muku andri puang nyangai. Imam Besar nunti ba'asa ma Yesus andri kaeau, "Inunkah Hanyu Mesias, Iya Alatalla sa Terpuji?" 62Balalu, Yesus kaeau, "Hanyelah Aku, andri hanyu sagar kadinung Iya Murunsia maharung hang tuhi kawan Yang Mahakuasa nelang sagar hawi sindrah andri awan-awan hang langit."63Balalu, nelang mairah jubahni, Imam Besar kaeau, "Wah inun takam ngantara saksi lagi? 64Hanyu haut nyandrengei hujatan. Inun kaputusannu?" Balalu, here katuluh ipakat nukum Hanye andri hukuman matei. 65Papire ulun mulai nura Hanye, andri nutup ra'i-Ni, andri nampar-Ni, balalu kaeau ma Hanye, "Banubuatlah!" Here pengawal narime-Ni balalu nampeleng Hanye. Hi Petrus Puang Mangakui Yesus66Andri, rahat hi Petrus masih naan hang ime halaman lewu Imam Besar, isakaulun walah wawei Imam Besar hawi. 67Balalu, kadinung hi Petrus ganyah ngampilaing tengani, walah yiru nantau hanye balalu kaeau, "Hanyu pada baya Yesus, Ulun Nazaret yiru." 68Kude, hi Petrus manyangkal nelang kaeau, "Aku puang karasa andri pauang kataru inun sa hanyu paner." Balalu, hanye tulak ma garabang anawang, balalu manu jagau malengan.69Walah wawei yiru kadinung hi Petrus hindra lagi balalu mulai kaeau lagi ma kawan ulun sa mindri, "Ulun iti hanye isakaulun hingka here." 70Kude, Hanye mayangkal lagi. Andri, puanf lawah udihie, kawan ulun sa mindri kaeau ma hi Petrus, "Hanyu jalas isa hingka here deya hanyu pada ulun Galilea."71Udihie, hanye mulai mangutuk andri basumpah, "Aku puang kataru andri ulun sa hanyu paner!" 72Hinang, manu jagau malengan karueh kalini andri hi Petrus kaitung sa inun haut Yesus eau mahanye, "Sahu'an manu jagau malengan rueh kali, hanyu haut manyangkal Aku telu kali." Balalu, hi Petrus puang kaiyuh nahan ngiak.
Yesus hang Hadapan hi Pilatus 1Kaiyat sunsung, kawan imam kepala ngulah ipakat andri here kawan tua, andri kawan ahli Taurat, andri katuluh Sanhedrin. Balalu, here nuruk Yesus, ngenei-Ni tulak, andri nyarah Hanye ma hi Pilatus. 2Balalu, hi Pilatus nunti ma Hanye, "Inunkah Hanyu Raja ulun Yahudi?" Balalu, Hanye nyangaini, "Hanyu sa ngantuhni." 3Udihie, here imam kepala ngadawa Yesus eleh.4Balalu, hi Pilatus nunti lagi ma Hanye, "Inunkah hanyu puang nyangaini? Dinung, papire rama dawa'an here pakai nawan Hanyu." 5Kude, Yesus puang lagi nyangai ngulah hi Pilatus wauh. Yesus andri Barabas6Hang Andrau Raya Paskah, hi Pilatus haut patuh napas isakaulun tahanan sa here laku. 7Andri, naan isakaulun bangaran hi Barabas haut natahan baya here pemberontak sa munu ulun wuang isa pemberontakan. 8Ulun rama hawi andri mulai laku ma hi Pilatus neu ngulah sameh sapatuh hanye ulah ma here.9Andri, hi Pilatus nyangai here andri kaeau, "Inun hanyu sini aku napas mahanyu Raja ulun Yahudi ini?" 10Deya, hanye karasa amun here imam kepala haut nyarah Yesus deya kasiwa. 11Kude yiru, kawan imam kepala nga'yak ulun rama nampan laku hi Pilatus napas hi Barabas.12Balalu, hi Pilatus kaeau lagi ma here, "Jari, inun sa harus aku ulah andri ulun sa hanyu antuh Raja ulun Yahudi iti?" 13Balalu, here sindrah nantiak lagi, Nasalib ai Hanye!"14Udihie, hi Pilatus kaeau ma here, "Deya inun? Kahalaan inun sa haut Hanye uluh?" Kude, here sindrah nantiak magin mehet lagi, "Nasalib ai Hanye!" 15Deya sini ngulah arai atei ulun rama, hi Pilatus napas hi Barabas ma here, balalu, udi ngakasah Yesus, hanye nyarah-Ni pakai nasalibkan. Yesus Nakasese andri Nasiksa16Balalu, here prajurit ngenei Yesus masuk ma istana, hanye gedung pengadilan, andri here nerau katuluh pasukan bakumpul. 17Udihie, here masang jubah ungu ma Hanye, andri udi nganyam isa mahkota barunrui, here nganakni ma ulu Yesus. 18Udihie, here mulai ngantuh salam ma Hanye, "Salam, Raja ulun Yahudi!"19Andri, here mupuk ulu-Ni andri buluh balau nura-Ni nelang sujud nyambah Hanye. 20Udi here ngaja'an Yesus, here napas jubah ungu teka Yesus, balalu masang pama-Ni raerai. Udihie, here ngenei Yesus kaluar neu nyalib Hanye. Yesus Nasalib 21Balalu, here maksa ulun sa ganyah mitah, hi Simon ulun Kirene, sa rahat hawi hingka tumpuk, amah hingka Aleksander andri Rufus, pakai mikul salib-Ni.22Udihie, here ngenei Yesus ma uneng sa bangaran Golgota, sa artini "Uneng Tengkorak". 23Here ngami-Ni anggur basampur andri mur, kude, hanye ang hakun ngalapni. 24Udihie, here nyalib Hanye andri ngabagi-bagi pama-Ni hang penah here, nelang ngumpe undi pakai ngalap jatah sa iyuh naalap deya here asing-asing.25Andri, wayah yiru pas jam telu hantek here nyalib Hanye. 26Balalu, tulisan hal dawa'an ma Yesus nasurat, "Raja Ulun Yahudi." 27Udihie, here nyalib rueh ulun parampok sindrah Hanye, isa hang tuhi kawan-Ni andri isakaulun hang tuhi kawi-Ni. 28Jari, taganaplah Kitab Suci sa kaeau, "Andri, Hanye tahitung hang helang kawan ulun durhaka."29Udihie, kawan ulun sa rahat mitahngahujat Yesus nelang ngageleng ulu here andri kaeau, "Hi! Hanyu sa sagar ngampiruntun Bait Alatalla balalu ngulahni lagi wuang telu andrau, 30ware nyalamat tenga-Nu raerai balalu minauleh teka salib'ru!"31Kalahie pada kawan imam kepala, sindrah andri here ahli Taurat, ngaja'an Yesus andri kaeu isa andri sa lain, "Hanye ta'u nyalamat ulun lain, kude Hanye pa'kaiyuh nyalamat tenga-Ni raerai! 32Elahni Mesias, Sang Raja Israel, itati minau hingka salib nampan takam kaiyuh nantau andri parisaya." Here sa nasalib baya andri Yesus pada mencela Hanye. Kepateian Yesus33Hantek haut jam kaenem, terjadi maieng hang katuluh tane yiru hampe hang jam kasuei. 34Dami jam ka-9, Yesus nantiak andri lengan mehet, "Eloi, Eloi, lama sabaktani," sa artini "Alatalla-Ku, Alatalla-Ku, wahinun Hanyu nanan Aku?" 35Balalu, udi nyandrengeini, papire ulun sa mindri hang riet-Ni kaeau, "dinung! Hanye nerau hi Elia."36Balalu, isakaulun nempat, andri ngisi isa uneng andri anggur asem, balalu nganakni hang buluh, balalu, ngamini ma Yesus pakai ngu'ut, nelang kaeau, "Elahni takam ninung inunkah hi Elia sagar hawi neu ngampinau Hanye." 37Udihie, Yesus nantiak andri lengan mehet nelang mahewuk sa pangalis-Ni. 38Hantek yiru, tirai Bait Alatalla pairah jari rueh, hingka amau hampe ma ime.39Balalu, hantek kepala pasukan, sa mindri nadap Yesus, kadinung kalaawe Yesus mahewuk pangalis-Ni, hanye kaeau, "Tu'u, ulun iti hanyelah Iya Alatalla!" 40Hang yeru pada naan papire wawei sa kadinung hingka lawit, hang helang here naan hi Maria Magdalena, andri hi Maria ineh hi Yakobus Muda andri hi Yoses, andri hi Salome. 41Hantek Yesus naan hang wilayah Galilea, here ngiring Hanye andri melayani Hanye. Balalu, hang yaru naan rama wawei lainni sa hawi sindrah Yesus ma Yerusalem. Yesus Napasar42Hantek andrau haut tiba kamalem, deya andrau yiru hanye Andrau Persiapan, sa'hu'an andrau Sabat, 43Hi Yususf ulun Arimatea hawi, hanye isakaulun hingka anggota Majelis Besar sa nahormati, hanye pada ngandrei eleh pihawian Kerajaan Alatalla, bausaha ngampihe'ei tengani tulak ma Pilatus nampan laku tenga Yesus. 44Pilatus emah hantek nyandrengei Yesus haut matei. Hanye nerau kepala pasukan balalu nunti ma hanye, tu'u sah Yesus haut matei.45Udi hi Pilatus karasa hingka kepala pasukan, hanye ngami mayat yiru ma hi Yusuf. 46Balalu, hi Yusuf midi kain linen balalu ngampinau mayat Yesus, udihie ngabungkus-Ni wuang kain linen yiru, hanye ma'angkading-Ni hang wuang ugang sa haut nakadi hang wungkur watu. Balalu, hanye ngaguling isa watu ma anawang ugang yiru. 47Hi Maria Magdalena andri hi Maria ine Yoses nantau uneng mayat Yesus naangkading.
1Habar Kebangkitan Yesus Andri, hantek andrau Sabat haut luput, Hi Maria Magdalena, hi Maria ine hi Yakobus, andri hi Salome, haut midi kawan rempah pakai here tulak neu meminyaki Yesus. 2Ka'iyat sunsung, hang andrau pertama minggu yiru, hantek mateandrau terbit, here hawi ma ugang.3Here kaeau isa andri salain, "Hie sa sagar ngaguling watu hingka anawang ugang yiru die?" 4Kude, dami here nantau ma amau, here kadinung watu sa hante tu'u yiru haut taguling.5Andri, udi masuk ma wuang ugang, here kadinung isakaulun pemuda sa makai jubah mahilak rahat maharaung hang tuhi kawan, here emah. 6Balalu, hanye kaeau ma here, "Ada emah, hanyu ngantara Yesus ulun Nazaret sa nasalib. Hanye haut bangkit. Hanye mahi hang yina. Dinung uneng here nangkading-Ni. 7Kude, tulakleh, wara ma kawan murid-Ni andri ma hi Petrus bahwa Hanye rahat badahulu hingkahanyu ma Galilea. Hang yaru, hanyu sagar panalu Hanye, ialah sa haut hanye wara ma hanyu8Udihie, here kaluar nempat teka ugang yiru deya here neter andri wauh, andri here pa'kaiyuh kaeau inun-inun ma hie-hie deya here takut. [Andri inunpun sa haut naparintah nampan here ngeau ma hi Petrus andri kawan hengauni, here iwara andri tawelek. Udihie, Yesus raerai sa ngirim here ma Timur hampe Barat, neu ngasiar habar sa Barasis andri sa pa'kaiyuh binasa hal keselamatan kekal. Amin.] Yesus Nyantarang Tenga-Ni ma Kawan Murid-Ni9Hantek Yesus bangkit kaiyat sunsung hang andrau pertama wuang minggu yiru, Hanye pertama-tama nyantarang tenga-Ni ma hi Maria Magdalena sa teka hanye Yesus haut ngunur pitu roh ra'at. 10Balalu, hanye tulak andri iwara ma here sa haut baya Yesus, ganyah here rahat baduka andri ngiak. 11Balalu, hantek here nyandrengei bahwa Yesus welum andri nadinung deyani, here puang parisaya.12Udi kejadian yiru, Yesus pada nyantarang tenga-Ni wuang rupa lain ma rueh kaulun teka here sa rahat takia nuju ma tumpuk. 13Balalu, here miulek andri iwara ma sa linni, kude here sa linni pada puang parisaya here. Yesus Bapaner ma Kawan Murid-Ni14Udihie, Hanye nyantarang tenga-Ni ma kasawalas murid-Ni hantek here rahat maharung kuman balalu Hanye nagur here deya here puang parisaya andri mape atei. Deya, here puang parisaya ma kawan ulun sa haut kadinung Hanye haut bangkit. 15Balalu, Hanye kaeau ma here, "Tulakleh ma katuluh dunia andri ngasiar Injil ma katuluh sa welum. 16Hie sa haut parisaya andri haut nabaptis sagar nasalamat, kude hie sa puang parisaya sagar nahukum.17Balau, siri-siri iti sagar naan witu here sa parisaya: Wuang ngaran-Ku here sagar ngusir kawan roh ra'at; here sagar bapaner wuang basa-basa wa'u, 18here sagar negei anipe andri tangan here; balalu dami here ngu'ut rasun sa nampatei, hal yiru puang sagar ngulah here silaka; here sagar nganak tangan here hang amau kawan ulun sakit, balalu ulun yiru jari ware." Yesus Tapaenat ke Surga19Balalu, udi Tuhan Yesus ngantuhni ma here, Hanye tapaenat ma surga andri maharung hang tuhi kawan Alatalla. 20udihie, here tulak andri bahutbah hang awe-awe, nelang kuasaTuhan bagawi wuang here andri ngampitaguh firman-Ni mitah siri-siri sa ngiringni.
Rancana neu Munu Yesus 1Hari raya rute puang baragi sa naantuh andrau Paskah haut riet. 2Pamimpin imam andri kawan ahli Taurat ngantara sara akal neu munu Yesus, daya here takut andri ulun rama. Yudas bahianat3Udi yiru, setan masuk mawuang hi Yudas, sa naantuh Iskariot. Hanye yirulah salah satu hingka karueh walas murid. 4balalu, hi Yudas tulak lepuh barunding andri kawan imam pamimpin andri pangawal Bait Allah kalaawe hanye tau nyarah Yesus ma here.5Nelang , here tuu sanang andri sapakat neu mgami hanye duit. 6Hi Yudas , satuju nelang mulai ngantara kasampatan neu manyarahkan Yesus ma here hantek pauweng ulun rama . Kutaan Paskah7Udi yiru, hampe perayaan rute puang baragi ,yiru lah saat neu nyamalis anak domba paskah. 8Hantek waktu yiru, Yesus nunyu Petrus andri Yohanes, eyau Ni," Tulak andri nasiapkan nakuta Paskah neu takam kuman." 9Eyau here ma Yesus," Hang awe Hanyu hamen himpan kami nyadiani ?"10Jawab Yesus ma here," Hentek naun haut masuk ma kota, naun sagar panalu andri erang kaulun upu sa ngenei kandi; apung hanye ma lewu sa sagar na amai ni, 11andri eyau ma ampun lewu yiru, Guru nunti mahanyu: Hang awekah ruang tamu uneng aku iyuh kuman Paskah sindrah kawan murid Ku?"12Balalu, hanye sagar nutui mahanyu isa ruangan hante hang lantai amau, saparabotan ni haut siap. Siapkan nakuta matakam hang yaru." 13Balalu, Petrus andri Yohanes tulak nelang kadinung katuluhni tajadi kala sa napaner Yesus palus here pada nyadia nakuta Paskah.Perjamuaan Paskah14Hanteh haut hampe waktuni, Yesus andri kawan para rasul maharung kuman ngaliling meja uneng kuman. 15Udi yiru Yesus bapaner ma here, Aku hamen hindra lagi kuman kutaan Paskah yiti sindrah naun, sahuan Aku sansara. 16Daya Aku bapaner manaun,Aku puang sagar ikuta lagi hampe hal yiti naganapi hang wuang Karajaan Allah."17Balalu, Yesus ngalap sangkir baisi anggur nelang ngantuh tarimeksis udi yiru kaeyau," Alapleh sangkir yiti nelang bagi mapenah naun. 18Daya, Aku iwara ma naun mulai taati Aku puang sagar nguut anggur hampe Karajaan Allah hawi."19Udiyiru, Yesus ngalap rute nelang ngantuh tarime kasis,Hanye miah rute yiru nelang ngami mahere nelang kaeyau," Rute yiti hanye yiru tengga Ku sa naami manaun, ulah yiti neu ngitung Aku." 20Kalayiru pada , udi ikuta, Yesus ngalap sangkir anggur nelang kaeyau, "Sangkir sa na isi manaun yiti hanye yiru Janji wau hang ira Ku.Piwaraan wangun ulun sa nyarah Yesus21kude, dinung leh, tanggan ulun sa sagar nyarah Aku naan baya Aku hang meja yiti. 22Daya, Anak Murunsia sagar tulak andri sara kala sa haut natukas, kude silaka ulun sa manyarah Hanye!" 23Kawan murid Ni nunti isa andri salain hal hiye hingka penah here sa sagar ngulah hal yiru. Jari lah ulun sa malayani24Kawan rasul basual hiye hingka kawanhere sa paling tamam. 25Yesus kaeyeu ma here ,"kawanRaja bangsa sa puang kataru Tuhan bapikir ngakal rakyat ni, nelang kawan ulun sa nawan kawan raja yiru naantuh panyalamat rakyat.26Kude naun ada kalayiru. Kabalikanni, sa paling tamam hingka antara naun harus jari iyalah pangaiya, andri pamimpin harus jari iyalah walah. 27Hiye sa labis tamam, ulun sa maharung kuman atawa samalayani? Batantu ulun sa maharung kuman? Kude Aku naan hang penah naun kala pelayan.28Hangwuang kawan kasusahen Ku, naun saratang baya Aku. 29Daya yiru , Aku ngami manaun isa kerajaan, kala sa naami Amah Ku ma Aku, 30Himpan naun kaayuh kuman andri nguut isameja andri Aku hang Kerjaaan Ku. Nelang, sagar maharung hangamau tahta neu menghakimi karuehwalas suku Israel."Petrus sagar puang mangaku kataru Yesus31Simon, Simon, rengei Aku.iblis laku neu ngitab hanyu kala gandum, 32Kude Aku haut laku dua ma hanyu himpan imannu ada lawu. Andri udi hanyu batubat, ampi kuat kawan pulaksanai nu,"33Kude, hi Petrus kaeyau ma Yesus," Tuhan, aku siap na panjara nelang palus matei sindrah Hanyu!" 34Sanga'i Yesus mahanye," Aku iwara mahanyu, Petrus, andrau yiti manu jagau puang sagar nandru sahuan telu kali hanyu ngidim amun hanyu kataru Aku."Basiap-siap Menghadapi Kesulitan35Udiyiru, Yesus nunti makawan murid," Hantek Aku ngutus naun pauweng kamut duit, tas, atawa sarumpah, inun naun naan kakurangen?" sangai here," Puang." 36Eyau Ni ma here," Kude taati hiye sa naankamut duit, atawa tas, naenei leh. Andri, hiye sapauweng pedang, elah leh hanye ngari jubahni neu midi pedang.37Daya, Aku kaeyu mahanyu inun sa nasurat hawuang Buku Barasis yina puang iyuh'ang nasanyari hang wuang Aku,'Hanye sagar nareken sindrah kawan ulun badusa.' Yesaya 53:12Daya, sa nasurat neu Aku ganyah tajadi taati." 38balalu here kaeyau, "Dinungleh Tuhan, hang yiti naan rueh pedang."Andri, Yesus kaeyau ma here," yiru Sukup." Yesus laku du'a hang Taman Getsemani39Udiyiru, Yesus kaluar nelang tulak ma Bukit Zaitun kala sa biasa naulah Ni; andri kawan murid Ni pada ngapung Hanye. 40Hantek Yesus hampe hang unengan yiru, Hanye kaeyau ma here, Laku dua naun himpan naun puang masuk ma wuang purija."41udi yiru, Yesus nyanawit tenga hingka here kakira tumang pangkalung watu. Balalu ileku nelang laku du'a, 42"Amah, amun Hanyu hakun, alap sangkir yiti hingka Aku. Kude, ada kabahumen Ku sa jari, malengkan kabahumen Nu."43Udi yiru,erang kaulun malekat hingka surga nantarang tenga ni ma Hanye, nelang ngampi kuat Hanye. 44Nelang, hang wuang kasusahen Ni , Hanye laku dua labis bahimat lagi; hampe lahik Ni kaluar iyalah petak ira metak matane.45Hantek Yesus luput laku du'a, Hanye tulak nunung kawan murid Ni nelang kahaba here ganyah mandre daya mahanangatei. 46Yesus kaeyau mahere," daya inun naun mandre? hinang amu'an andri lakudua himpan naun ada masuk ma wuang purija."Yesus Najama47hantek Yesus rahat bapaner, hawi ulun rama; andri hanye sa bangaran Yudas, isa hingka rueh walas murid, mamimpin here. Balalu hi Yudas nyanriet Yesus ne'u nyi'uk Hanye. 48Kude Yesus ka'eyau ma hanye, "Yudas, inun hanyu hamen nyarah Anak Murunsia andri siukan?"49Hantek kawan murid mindri ngawuriung Hanye kain'i inun sagar tajadi, here kaey'au," Tuhan, iyuh sah kami manyarang andri pedang?" 50Udi yiru, isa hingka kawan murid yiru manyarang walah Imam Agung balalu nyiru silu kawanni. 51Kude Yesus kaeyau," Haut sukup!" Balalu, Yesus muhut silu walah yiru nelang palus nyamareni.52Udiyiru, Yesus kaeyau kawan imam kepala , kepala penawal Bait Allah,andri kawan matueh sahawi lepuh nyama Hanye," daya inun naun katuluh hawi ngenei pedang andri patet kayu iyalah kai nyam'a parampok? 53Hantek Aku baya naun hang Bait Allah tiap andrau , naun puang nyama Aku. Kude iti saatni manaun andri makuasa piiyeng."PETRUS PUANG MANGAKU YESUS54udi nyama Hanye,kawan ulun yiru pada ngarairing andri ngenei Yesus ma lewu Imam besar. kude , Petrus ngapung here hingka lawit. 55Nelang dami ulun rama yiru nyamelum apui hang penah natat nelang maharung sasameh, Petrus pada maharung hang penah here.56Kude, erang kaulun pelayan wawei sakaini Petrus maharungriet pera pian yiru mambidik uruwawa Petrus balalu kaeyau," Ulun yiri pada baya andri Hanye." 57kude ,Petrus puang magaku, aku puang kataru Hanye." 58Puang lawah udi yiru,erang kaulun sa lain ninung hanye nelang kaeyau, "Hanyu pada tamasuk hengau here!"kUDE PETRUS KAEYAU,"PUANG, AKU PUANG HENGAU HINGKA HERE!"59Kakira erang jam udi yiru, erang kaulun salain lagi kaeyau nelang yakin, "Himat ulun yiti pada baya andri Hanye, Daya hanye pada pada ulun Galilea." 60Kude Petrus kaeyau, "aku puangkarasa inun sanapaner nu!" hantek yiru jua, Petrus rahat bapaner ,nandru manu jagau.61Balalu, ikulik Yesus nelang nantau Petrus. palus Petrus kaitung inun paneran Yesus, Hanye kaeyau mahanye, "sahuan manu jagau nanru andrau yiti, hanyu haut menyangkali Aku sahene telu kali." 62Udiyiru Petrus tulak maluar nelang nungkau andri tamam mahanang atei.PANJAGA MANYIKSA YESUS63Ulun rama sa nahan Yesus mulai ngasese nelang ngakasah Hanye. 64Here nutup mate Ni nelang kaeyau,"Bernubuatlah! Hie sa ngakasah hanyu?" 65Here pada ka'eau hene hal lain sa nawan Hanye palus menghina Hanye.Yesus hang Hadapan Pamimpin Yahudi66Keuni'ni, kawan matueh pamimpin Yahudi, kawan imam kapala, andri kawan ahli Taurat bakumpul nelang ngenei Yesus ma Mahkamah Agama here. 67Here kaeyau, "Amun Hanyu bujur Mesias, waraleh pada ma kami." Kude Yesus kaeyau ma here, "Amun Aku iwara, naun puang sagar harap andri Aku. 68Nelang amun Aku itu'nti mahanyu, naun puang sagar nyanga'i.69Kude, hingka ta'ati Anak Murunsia sagar maharung hang tuhi kawan Allah sa Mahakuasa." 70Here katuluh kaeyau, Amun kalayiru, inun Hanyu Anak Allah?"YESUS NYANGA'I HERE, "NAUN SA NGANTUH AMUN AKULAH HANYE." 71Udiyiru here kaeyau, "Kesaksian inun lagi sa takam parlukan? Takam haut karengei raerai hingka mulut Ni!"
YESUS NA ENEI MAHADAPAN PILATUS 1Udi yiru, katuluh ulun mindri here ngenei Yesus mahadapan Pilatus. 2Nelang, here mulai mandawa Yesus andri kaeyau," Kami kahaba Ulun yiti nyantawang bangsa kami andri malarang kami ne'u bayar pajak ma Kaisar, nelang kaeyau amun Hanye yiru Kristus, erang kaulun Raja."3Pilatus nunti ma Yesus,"Inun Hanyu Raja ulun Yahudi?" itu yang kamu katakan." 4Udiyiru, Pilatus kaeyau ma kawan imam kepala andri ulun rama, "Aku puang kahaba kahala'en hang Ulu yiti." 5Kude, here ilaku andri lengan samehet, "Hanye menhasut ulun rama andri ajaran -Ni hang katuluh wilayah Yudea mulai hingka Galliea hampe hang yiti!"YESUS NAEN'EI NUNUNG HERODES6Hantek Pilatus karengei hal yiru, Hanye nunti inun Yesus ulun Galliea. 7Nelang dami hanye karasa amun Yesus baasal hingka wilayah kekuasaan Herodes, Pilatus pada ngirim Yesus ma Herodes sa hintek yiru ganyah naan hang kota Yerusalem.8Hantek Herodes kai'ni Yesus, Hanye tuu mihewu. Hanye haut lawah hamen panalu andri Hanye daya hanye haut karengi hene hal tentang Yesus daya hanye baharap tau kadinung mujizat sanaulah Yesus. 9Balalu, Herodes ngami hene tunti'an ma hi Yesus, kude Yesus puang ngami jawaban inunpun ma hanye. 10Kawan imam kepala andri kawan ahli Taurat sa mindri hang yiru madawa Yesus andri tu'u sengit.11Balalu, Herodes andri kawan tantarani pada mahina nelang ngasese Yesus. Udi yiru, here masang jubah sa pangama'eh balalu ngenei hanye mulek ma hi Pilatus. 12Sahuan'ni, Pilatus andri Herodes bapaut, kude hang andru yiru here bahengau.PILATUS PUANG KAAYUH MAMBEBAS YESUS13Udiyiru, Pilatus ngumpul kawan imam kepala, kawan pamimpin Yahudi, andri ulun rama, 14balalu kaeyau ma here, "Naun ngenei ulu yiti nunung aku nelang kaeyau Hanye nyantawang ulun rama. Kude, hantek aku mengadilli Hanye hang hadapan naun, aku puang kahaba kahala'en kala sandawa naun ma Hanye.15Herodes pada puang kahaba kahala'en Ni balau hanye ngirim Ulun yiti mulek ma takam. Dinungleh, Hanye pauweng ngulah kahala'en sa patut hampe na hukum Matei. 16Daya yiru, udi Aku menhajar Hanye, aku sagar napas Hanye." 17Hang tiap andrau payaan Paskah, Pilatus puang iyuh'ang napas erang kaulun tahanan ma ulun rama.18Kude , ulun rama andri lengan samehet sasindrah, "Singkirkanlah Ulu yiti! lapas hi Barabas ne'u kami!" 19Barabas hanye erang kaulun sa napenjara daya gana pambarutakan hang kota nelang daya munu ulun.20Daya Pilatus hamen napas Yesus, balalu hindra lagi hanye bapaner na ulun rama. 21Kude, here andri lengan mehet kaeya'u," Salib Hanye!" 22Ne'u sakatelu kalini Pilatus nuntima here,"Dayainun? Kejahatan inun haut naulah Ulun yiti? Hanye pauweng kahala'en. Aku puang kahaba kahala'en inun pun hang -Hanye sa patut na hukum mati. Daya yiru, aku sagar menghajar - Hanye balau nyanapas- Hanye."23Kude, here tatap makai aheng here nelang ilaku andri lengan samehet himpan Yesus sana salib. Nelang,lengan here sa manang. 24Pijumpuhan, Pilatus narime pilakuan here. 25Hanye napas ulun sanalaku daya ulun rama, sanapanjara daya gana pambarutakan andri munu ulun. Udi yiru Yesus sarahni ma here, hipan here nampalus bahum here.YESUS NABALASANGAR26Hantek here tantara ngenei Yesus tulak, here pada nyam'a erangkaulun, haye yiru Simon hingka Kirene sawau hawi hingka desa. Here tantara ngan'ak salip Yesus hang papaleni nelang nunyu hanye mikul salib yiru hang wading Yesus27Rama ulun sa ngapung Yesus, nelang hang penah here na'an kawan wawei nungkau andri meratapi Hanye. 28Kude, Yesus ikulik ma here nelang kaeyau, "U kawan putri Yerusalem, ada naun itungkau Aku. tungkauleh ma tenga naun raerai andri kawan anak naun.29Sagar hampe katikani hantek ulun rama sagar kaeyau, berbahagia kawan wawei satamanag, andri rahimni puang suah melahirkan anak,andri umuni puang suah ngampumu.' 30Pada hitek yiru here sagar kaeyau kawan gunung , runtunleh maamau kami!' andri ma kawan bukit, 'Timunleh kami! 31Daya amun here ngulah kawanhal yiti hintek kayu masih welum, inun sa sagar tajadi hintek kakau yiru karing?"32Naan rueh kaulun penjahat sa naenei ne'u nahukum mati sasindrah andri Yesus33Hentek here hampe isa unengan sa bangaran"Tengkorak," here tantara mantak hang kayu balasangar Yesus sindrah karueh penjahat yiru, erang kaulun tuhi kawan-Ni andri erang kaulun lagi tuhi kawi-Ni. 34Udiyiru Yesus kaeyau, O Amah, ampunileh here, daya here puang kataru inun sanaulah here." Balalu here tantara ngulah udian ne'u babagi pakaian -Ni diantara here.35Ulun rama sa mindri hang yiru manyaksi katuluhni, kude kawan pamimpin Yahudi ngasese Yesus nelang kakihi ngasese. Here kaeyau,"Hanye nyalamat ulun lain, Jari elahleh Hanye nyalamat tenga -Ni raerai amun Hanye tuu Kristus, sa Napidi daya Allah!"36kawan tantara pada ngasese Hanye, here hawi nelang pitawar anggur maasem ma - Hanye, 37Nelang kaeyau, amun Hanyu Raja ulun Yahudi, salamat tengga-Nu raerai!" 38Nelang, naan pada tulisan hang amau ulu Ni:"ITI RAJA ULUN YAHUDI."39Isa hingka pejahat na balasangar hang yaru ngawawarah Yesus,eyauni, "angneh Hanyu Kristus? Salamat tenga- Nu andri kami!" 40Kude,pejahat salainni nagur hanye nelang kaeyau, "puang sahanyu takut ma Allah daya hanyu pada narime hukuman sa sameh? 41Tareh samula haut seharusni narime sepadan andri inun sa na ulah tareh, kude Ulun yiri pauweng ngulah kahalaen inun pun."42Balalu hanye kaeyau ma Yesus, "U Yesus, itung aku hantek Hanyu masuk ma wuang kerajaan-Nu." 43Udiyiru Yesus kaeyau ma hanye, " Aku kaeau sa sabujurni ma hanyu, anrau yiti jua hanyu sagar baya Aku hang wuang Firdaus." PAMPATEI YESUS44hantek yiru kakira pukul 12 penah andrau, katuluh daerah yiru maiyeng tatu'u hampe pukul 3 kariwe, 45daya mate anrau jari maiyeng andri tirai hang wuang Bait Allah sitat patuhi rueh.46Balalu Yesus kaeyau andri lengan samehet, "O Amah, ma wuang tangan- Nu Aku nyarah hewuk- Ku." Udi kaeyau kalayiru, Yesus ngitus hewuk- Ni. 47Hantek kepala pasukan kadinung inun sa haut tajadi, hanye nawat Allah nelang kaeyau, "Bujur , Ulun yiri puang uweng kahalaen!"48Hantek ulun rama sa hawi sasindrah ne'u ngin'i kajadian yiru kadinung inun sa haut tajadi, here mudi nelang meweh dada here. 49Katuluh sa kataru Yesus andri papire wawei sa ngapung Hanye hingka Galliea mindri hingka lawit ninung katuluhni yiru. YESUS NAPASAR50Naan erang kaulun upu bangaran Yusuf, anggota Dewan Panasehat, erang kaulun sa maeh nelang bujur. 51(Hanye raerai puang satuju kaputusan andri tindakan here ). Yusuf baasal hingka kota Arimatea, isa kota ulun Yahudi. Hanye pada erang kaulun sa ngandrei karajaan Allah.52Hanye tulak nunung hi Pilatus nelang laku bangkai Yesus. 53Balalu, hanye ngampinau bangkai Yesus hingka balasangar nelang mungkusni andri kain linen. Udiyiru, hanye ngampi angkading Yesus hawuang isa pasaran sanatabuk hang bukit watu.Hang yiru , huan suah naan erang kaulun sa na'angkading.54Andrau yiru hanye andrau persiapan, nelang andrau sabat haut riet mulai. 55Kawan wawei sa hawi sindrah Yesus hingka Galilea ngapung Yusuf. Here ninung pasaran yiru nelang kalaawe bangkai Yesus na'angkading hang wuangni. 56Udiyiru, here mudi andri nyadia kawan rarampah andri ilau ne'u napuhut ma bangkai Yesus. Hantek andrau sabat here baistirahat sasuai andri hukum Taurat Musa.
KABAR KAELAN'EN YESUS 1Hang andrau partama minggu yiru, hantek kaayat subuh,kawan wawei yiru tulak ma pasaran Yesus nelang ngen'ei kawan rarampah sa haut na sadia here. 2Nelang here kadinung watu panutup pasaran haut pasasar hingka pasaran. 3Kude, hantek here masuk, here puang kahaba bangkai Tuhan Yesus.4Hantek here lagi wa'uh tatu'u hal yiru, salenga na'an rueh kaulun bapakai'an bakilu'an mindri hang lapeh here. 5Kawan wawei yiru takut tatu'u nelang suntup uruwawa here, kude karueh ulun yiru kaeyau,"Daya inun naun ngantara ulun sa welum hingka penah kawan ulun matei?6Yesus pauweng hang yiti, hanye haut amuan . Itung inun sa haut na eyau Ni ma naun hantek hanye masih hang Galilea. 7Hanye kaeyau amun Anak Murunsia puang iyuh ang nasarah ma tangan kawan ulun badusa, nabalasangar,nelang kaelan welum hang andrau sakatelu."8Balalu kawan wawei yiru kaitung ne'u paneran Yesus. 9Dami here mudi hingka pasaran Yesus, here nyarita katuluh kajadian yiru ma kasawalas rasul andri ma katuluh ulun sa uma Yesus salainni. 10Kawan wawei sa nyarita kajadian yiru ma para rasul hanye yiru Maria Magdalena, Yohana, Maria ibu Yakobus, andri papire wawei salain.11kude, paneran kawan wawei yiru ipusu angap kawan para rasul andri here puang parisaya ma kawan wawei yiru. 12kude, Petrus mindri palus nempat ma pasaran Yesus. Hanye ijuku nelang nantau ma wuang, kude hanye ekat kahaba kain linen pamungkus bangkai. Udiyiru, Petrus mudi nelang wa'uh tatu'u andri inun sa haut tajadi.YESUS NANTARANG TENGA NI MA KAWAN MURID NI HANG LALAN NUJU EMAUS13Hang andrau yiru jua , 2 kaulun murid Yesus tulak ma isa tumpuk sa bangaran Emaus sa lawitni kakira km hingka kota Yerusalem. 14Karueh ulun yiru bapaner hal katuluh paritiwa sa tajadi.15Hantek here rahat bapaner bagurayang, Yesus raerai hawi nyariet nelang takia sindrah here. 16Kude, mate here kai'ni Yesus kude naan sanahalang balalu here puang kataru Hanye.17Yesus kaeyau ma here," inun sanapaner naun rueh nelang takia ?" Karueh ulun yiru tarie nelang uruwawa tuu mahanang atei. 18Isa hingka here sa bangaran Kleopas kaeyau ma Hanye," Inunkah Hanyu isa kaulun asing hang Yerusalem sapuang karasa hal inun sahaut tajadi hang yaru wau yiti?"19Yesus kaeyau," kajadian inun?" Here kaeyau ma Hanye, " kajadian Yesus hingka Nazaret. Hanye erang kaulun Nabi sa penu kuasa hang wuang paneran andri ulah gawi Ni hang hadapan Alahtalla andri hang hadapan katuluh bangsa kami. 20Kude, kawan imam kepala andri kawan pamimpin kami nyarah Hanye ne'u na hukum matei, nelang here mantak hang kayu balasangar Hanye.21Sabujurni kami baharap Hanye sagar mambebas bangsa Israel. Kude andrau yiti andrau katelu hingka mulai katuluhni yiru tajadi.22Kude, papire wawei kawan hengau kami ngulah kami em'ah. Hantek here naan hang pasaran ka'ayat subuh, 23Here pauweng kahaba bangkai Yesus. Balalu, here mulek nelang kaeyau here haut kadinung penampakan kawan malaikat, sa iwara amun Hanye welum. 24Udiyiru, papire hingka kami tulak ma pasaran nelang kadinung pada kala sana paner daya kawan wawei yiru. Kude, here puang kadinung Yesus."25Udiyiru Yesus kaeyau ma here, "Eh , tuu lunga naun nelang kajut unte ne'u parisaya katuluh sa haut na wara daya kawan nabi 26Angneh Kristus puang iyuh'ang kainam kahanagen yiti andri masuk ma wuang kemuliaan Ni." 27Balalu , Yesus manarang katuluh sanatulis hangwuang Buku barasis ne'u tenga-Ni, Nuku hingka Buku Moses hampe katuluh buku kawan nabi.28Hantek here haut riet ma tumpuk Emaus, Yesus takia iyalah kai tampalus kia'an-Ni. 29Kude, here nangke Hanye nelang kaeyau, "Munengleh baya kami daya andrau haut kai kamalem andri mate andrau kai leteng." Balalu, Yesus masuk ne'u muneng baya here.30hantek Hanye bakumpul andri here hang meja makan, Yesus ngalap rute nelang maberkatini. Hanye miah rute balalu ngami ma here. 31Hantek yiru mate here pauka andri here kataru Yesus. Kude Hanye sakatika wawai hingka paninungan here. 32Udi yiru, bapaner here isa andri salain,"Puangkah atei takam arai mihewu hantek Hanye bapaner anri takam salawah pakia'an andri katika Hanye manarang Buku Barasis ma takam?"33Hantek yiru jua, here mindri balalu mulek ma Yerusalem. Here manalu kasawalas murid andri kawan ulun sa baya here sa lagi rama bakumpul. 34Kawan marid yiru kaeyau ma here rueh,"Tuhan tu'u haut amuan welum nantarang tenga ma hi Simon!" 35Karueh kaulun sa um'a Yesus yiru nyarita inun sa haut tajadi hang wuang pakia'an here. Here nyarita kala'awe here kataru Yesus hantek Hanye miah rute.YESUS NANTARANG TENGA-NI MA KAWAN MURID-NI36hantek rueh kaulun yiru masih bakesah halyiru, Yesus mindri hang penah here nelang kaeyau ma here , "damai baya naun." 37Kude, here em'ah nelang takut. Here min'a amun here ga'nyah kai'ni alah.38Udiyiru, Yesus kaeyau ma here, "dainun naun em'ah nelang bemang hang atei naun? 39Dinung tangan andri pe'e-Ku. iri tuu Aku. Kam'a Aku nelang dinung, alah pauweng daging andri taulang kala sa dinung naun hang Aku." 40Udi Yesus iwara iti, Hanye nantarang tangan andri pee-Ni ma here.41Samantara here huan parisaya daya mihewu nelang wauh tatu'u, Yesus nunti ma here, "Inun hang yiti naun naan sa tau na kuta? 42Balalu here ngami erang kasayat kenah bagoreng ma Hanye. 43Yesus ngalap kenah yiru palus nguta hang hadapan here.44Udiyiru, Yesus kaeyau ma here, iti sahaut nawara-Ku ma naun hantek -Aku masih baya andri naun. Katuluh sa natulis ne'u-Aku hang wuang hukum Taurat Moses, buku para nabi, andri Mazmur puang iyuh'ang na ganapi."45Udiyiru Yesus nguka pikiran here himpan here tau kataru isi Buku Barasis. 46Yesus kaeyau ma here, "naan natulis amun Kristus puang iyuh'ang sansara andri kaelan welum teka padang ulun matei hang andrau katelu. 47Andri, batobat ne'u pangampunan dosa sagar na wara hang wuang ngaran-Ni ma katuluh Bangsa, mulai hingka Yerusalem.48Naun kawan saksi hingka katuluh yiti. 49Aku sagar ngirim janji Amah-Ku ma naun. Kude, unengleh hang kota Yerusalem hampe naun naperlengkapi andri kuasa sa hingka amau."YESUS PAENAT MA SURGA50Udiyiru, Yesus ngenei kawan here sauma Hanye kaluar kota hampe hang Betania. Hang yaru, Hanye ngenat tangan Ni mambarkati here. 51hantek Yesus mambarkati here, Hanye bapisah andri here nelang paenat ma surga.52Balalu, here ileku nyamah- Hanye, udiyiru mudi ma Yerusalem andri atei sa arai tatu'u. 53Here balalu muneng hang Bait Allah nelang nawat Alahtalla.
Yesus Naenat ma Surga andri Janji Hawi ni Roh Barasis 1Hang huang suratku sa huan ni, Teofilus, hal sa katuluh mulai naulah andri naajar Yesus, 2hampe ma andrau hanye naenat, udik Hanye ngami perintah, mitah Roh Barasis, ma rasul-rasul sa haut napidi Ni. 3Ma here Hanye nantarang tengak-Ni bahwa Hanye welum sa udik Hanye rara, andri rama bukti, palus nantarang tengak Ni salawah epat pulu andrau nelang bapaner soal karajaan Alla ta Alla.4Rahat baya here, Hanye nguring here tulak hingka Yerusalem, kude ngandrei janji Amah, sa eau-Ni. "Hanyu karengei teka Aku, 5daya Yohanes napandrus andri ranu, kude hanyu die napandrus andri Roh Barasis, puang lawah teka taati." Yesus Tapaenat ma Surga6Maka yiru, hantek here bakumpul, here nunti ma Hanye, "Tuhan, inunkah iti wayahni hanyu nangkaeh karajaan Israel?" 7Hanye iwara ma here, "Puang haknu mangarasa hantek awe wayahni sa haut na tukas daya Amah hang huang kuasa-Ni. 8Kude yiru, die hanyu sagar narime kuasa amun Roh Barasis hawik ma hanyu, balalu hanyu sagar jari saksi-Ku hang Yerusalem, Yudea andri Samaria, hampe iring dunia."9Udik Hanye iwara kalayiru, hang helang here rahat ninung Ni, Hanye tapaenat balalu awan ngenei Hanye wawai hingka paninungan here. 10balalu hantek here ninung ma langit, rahat Hanye tulak, dinung, naan rueh kaulun upu makai pama mahilak mindri tuhi here, 11balalu kaeau,"Eh naun ulun Galilea, daya inun ulah naun nantau ma langit? Yesus yena, sa haut paenat ma surga sagar molek lagi iyalah naun haut kadinung hanye mamai ma surga."12Udi yeru, here molek ma Yerusalem hingka wungkur sa naantuh Zaitun, sa riet Yerusalem, sa lawitni kiaan erang minggu. 13Hantek here masuk, here mamai ma ruang entu, oneng here moneng. Petrus, anri Yohanes, balalu Yakobus anri Andreas, Filipus, andri Tomas, Bartolomeus, anri Matius, Yakobus iak Alfeus, anri Simon ulun Zelot, anri Yudas iak Yakobus. 14Here katuluh isa atei hang huang doa baya kawan wawei, anri Maria, ineh Yesus, anri katuluh palaksana'i-Ni.15Pas andrau-andrau yeru, Petrus mindri hang penah palaksana'i ni saiman ( ulun rama kira-kira jatuh ruang pulu kaulun jumlah ni ) nelang kaeau, 16"Kawan palaksana'i harus ganap inun sa naan hang Kitab Suci sa haut na antuh daya Roh Barasis itah wawa Daud hal hi Yudas, sa jari pamimpin ulun rama sa nyama Yesus.17Daya hanye dahulu tahitung hang penah takam, nelang kaiyuh bagian hang pelayanan yena. 18Wayah yena, hanye midi tane hingka upa kejahatan ni, balalu udik ulu ni labu badahulu, hang penah tenga ni darai, anri katuluh hang wuang wuntung ni taburai. 19Daya hal yeru haut na karasa ulun katuluh ni sa muneng hang Yerusalem. Maka ni tane yeru hang basa here na antuh Hakal-Dama, sa artini, 'Tane Ira'.20Kude hal yeru, haut na tulis hang wuang kitab Mazmur: "Elahni unengni jari suni, andri elahni hang yaru paueng isa kaulun sa muneng hang wuangni; Mazmur 69:26 anri, 'Elahni ulun lain ngalap jabatan-ni.' Mazmur 109:821Da gana yeru, isa ka ulun hingka here sa naan eleh baya takam mulai Tuhan Yesus masuk anri kaluar hingka penah takam, 22mulai hingka pandrusan Yohanes hampe ma andrau Hanye naenat hingka penah takam, isa kaulun hingka here yena harus jari saksi hal Kebangkitan-Ni baya takam." 23Balalu here mangusul rueh kaulun, hanye yeru Yusuf sa naantuh Barsabas, sa naantuh pada Yustus, anri Matias.24Udi yeru, here laku doa, "Hanyu, Tuhan sa karasa atei katuluh ulun. Tutui ma kami hie kakira hingka here rueh na sa haut na pidi-Nu, 25ne'u narime bagian pelayanan iti anri jabatan rasul, hingka Yudas sa haut manyimpang ne'u tulak ma onengni re'eray." 26Balalu para rasul midi hingka here rueh maka tapidi hi Matias balalu hanye masuk hang wuang bilangan kasawalas rasul.Kisah Para RasulPasal 1Yesus Naenat ma Surga andri Janji Hawi ni Roh Barasis
Pihawian Roh Barasis 1 Dami hampe andrau Pentakosta, katuluh here ba kumpul hang uneng sa sameh. 2Salenga karengeian teka langit, lengan ialah riwut barat, balalu lengan yiru nampenu katuluh isi lewu uneng here maharung. 3 Na tantarang ma here lela-lela ialah apui balalu bahamur minau hang amau here isa-isa. 4Balalu, katuluh here na tampenu andri Roh Barasis balalu here mulai bapaner hang hene masam bahasa, ialah sa na ami daya Roh Barasis pakai here bapaner.5Hantek yiru, naan kawan ulun Yahudi sa muneng hang tumpuk Yerusalem, kawan ulun saleh teka kawan bangsa hang kapit langit. 6Hantek, lengan yiru karengeian, kumpulan ulun rama hawi nelang bingung daya tiap ulun karengei here bapaner hang wuang bahasa here raerai. 7Here wa'uh tatu'u, nelang kaeau, "Ang sa here sa ganyah bapaner yena kawan ulun Galilea?8Kalaawe salenga takam karengei here na bapaner makai basa uneng takam na kaya'an? 9Kawan ulun Partia, andri Media, andri Elam, andri warga Mesopotamia, Yudea, andri Kapadokia, Pontus, andri Asia, 10Frigia, andri Pamfilia, Mesir, andri daerah-daerah Libia riet Kirene, andri ulun sa hawi teka Roma, kawan ulun Yahudi kalahie pada kawan proselit. 11kawan ulun Kreta andri Arab. Takam nyanrengei here bapaner makai basa takam ne'u ulah gawi hante Alatalla."12Balalu, katuluh here wa'uh tatu'u andri bingung nelang kaeau andri sa lain, "inun arati katuluh yina?" 13Kude, ulun sa lain kakihi nelang kaeau here, "Here na mahamui daya anggur wau."14Petrus Bpaner Nadap Ulun Rama14Petrus mindri andri kasawalas rasul, palus bapaner ma here, "Rengei naun kawan ulun Yahudi andri katuluh sa muneng hang Yerusalem, hampan naun katuluh karasa nelang nyandrengei lenganku. 15Daya, kawan ulun ina puang mahamui, ialah sa na tanguh naun daya andrau wa'u pukul telu,16kude ina sa napaner mitah Nabi Yoel: 17"Hang andrau-andrau pangalisan sagar ba kajadian, Alatalla nampe lengan-Ni: Aku sagar ngampinau Ruh-Ku ma amau katuluh murunsia. Kawan iyanu upu andri kawan iyanu wawei sagar banubuat, kawan iya bujang sagar kahaba paninungan, andri kawan ulun matueh hingka penah naun sagar kahaba upi.18Labis teka yiru, ma amau kawan walah-Ku upu andri kawan walah-Ku wawei hang andrau yiru, Aku sagar ngampinau Ruh-Ku, balalu here sagar banubuat. 19Neleng, Aku sagar ngampi dinung kawan mukjizat hang langit, hang amau, andri kawan siri ajaib hang bumi, hang kapit, ira, andri apui, andri atuk.20Mate andrau sagar na ubah jari maiyeng maituk andri wulan jari ira, sahuan andrau pihawian panante Tuhan. 21Sagar ba kajadian, tiap ka ulun sa nerau ngaran Alatalla sagar na salamat."22"Rengei naun kawan ulun Israel, paner ku ina. Yesus, ulun Nazaret, sa na tutui daya Alatalla hingka penah naun mitah hene kawan ajaib, kawan mukjizat, andri kawan siri, sa haut na tantarang Alatalla hang penah naun mitah Hanye, ialah sa haut rasa naun. 23Yesus ina, sa nasarah sasuai aheng sa haut na tantu andri kabahumen Alatalla sa huan ni, nawunu naun mitah na pantak hang kayu balasanggar makai tangan kawan ulun durhaka. 24Kude, Alatalla nampi kaelanwelum palus napas Hanye teka kahanangen tumpuk adiu daya puang sagar Hanye na kuasai daya pampatei.25Daya, hi Dawid suah bapaner ne'u Yesus, "Aku kadinung Tuhan naan hang hadapanku, daya Hanye naan hang tuhi kawanku balalu aku puang sagar na goyahkan. 26Daya yiru sabab ni, atei andri amirueku arai mihewu. Tengaku muneng hang wuang kaharapen.27daya Hanyu puang sagar maladar amirueku muneng hang tumpuk adiau, atawa maladar tenga ulun-Nu sa Barasis ninung kabinasaan. 28Hanyu haut iwara ma aku lalan pamelum. Hanyu sagar ngulah aku penu ka'araien andri uruwawa-Nu."29Pulaksanai katuluh, aku tau bapaner ma hanyu andri penu kayakinan, neu datu nini takam, hi Dawid, hanye haut matei palus na pasar, andri pasaran ni magun naan hampe taati. 30Jari, daya hanye na erang ka ulun Nabi nelang karasa Alatalla haut ba janyi andri sumpah ma hanye neu ngampi harung erang kaulun teka katurunan Dawid hang amau tahta ni. 31Daya yiru, Hi Dawid sa haut suah ninung kapihu'anni, Hanye bapaner neu Kristus sa amuan teka pampatei: "Hanye puang sagar muneng hang tumpuk adiau, andri tenga ni puang sagar ninung kabinasaan."32Yesus ina sa na amuan Alatalla teka pampatei andri katuluh kami haut manyaksi hal yiru. 33Daya iru, udi na enat ma kadudukan ni sa amau daya tangan kawan Alatalla nelang narime janji Roh Barasis teka Amah, Hanye haut na ampinau, baik sa na dinung atawa sa na rengei.34Daya yeru, hi Dawid puang mamai ma surga, kude hanye raerai ka eau, "Tuhan bapaner ma Tuanku, 'Harungleh hang tuhi kawan-Ku, 35hampe Aku ngulah kawan musuh-Nu jari pirarahan pe'e-Nu." 36"Daya yiru, elah katuluh ulun Israel karasa ta'tu'u Alatalla haut nyanyari Hanye Tuhan andri Kristus, ina Yesus sa haut napantak hang kayu balasangar daya naun."37Hantek here karengei hal yiru, atei here tu'u mahanang, balalu here ba paner ma hi Petrus andri ma kawan rasul sa lain, "Pulaksana'i katuluh, inun sa patut na karaja daya kami? 38Balalu hi Petrus bapaner ma here, "Batobat nelang laku tenga naun na baptis hang wuang ngaran Kristus Yesus himpan ngampun katuluh dosa nu, nampe naun ta'u narima karunia Roh Barasis 39Daya, janji ina ma hanyu, andri ma kawan iya nu, andri ma katuluh ulun sa masih lawit, sa hene sa sagar na herau daya Alatalla."40Andri hene papaneran sa lain, hi Petrus ba saksi palus iwara andri tu'u ma here, eau ni: "Ware nyalamat tenga daging naun teka ulun sa puang maeh atei!" 41Kawan ulun sa narime lengan Petrus na baptis balalu hang andrau yiru jumlah here batamah kakira telu ribu ka ulun. 42Here ta'tu;u hang wuang pangajaran kawan rasul andri hang wuang pipakatan, mambagi rute, nelang laku doa.43Dami, katakuten hawi ma amau tiap amirue, nelang hene hal ajaib andri kawan siri sa bakajadian mitah kawan rasul. 44Katuluh ulun sa parisaya bakumpul sasameh nelang inun sa naan hang here ampun sasameh. 45Balalu, here ngari harata bana wat here, udi yiru mambagi ni ma katuluh ulun sasuai andri kaperluan here asing-asing.46Tiap andrau, andri isa atei here bakumpul sasameh hang Lewu Alatalla nelang mambagi rute hingka lewu ma lewu. Here narime makuta andri arai atei, 47nelang nawat Alatalla, ulun rama katuju tu'u andri here. Nelang, tiap andrau Tuhan namah jumalah here, hanye yiru kawan ulun sa na salamat.Pasal 2Pihawian Roh Barasis
Petrus nyamare erang kaulun lumpuh 1Hindra andrau Petrus andri Yohanes tulak ma Bait Allah pas waktu Ber Doa hanye ru kira pukul suei. 2Balalu naan ulun ngenat erang kaulun lumpuh hingka wuang wuntung ineh ni,Tiap andrau ulun ngatet hanye ma wawa anawang Bait Allah,sabangaran Pintu Gerbag Indah,lepuh laku sadakah hingka ulun sa masuk ma Bait Allah. 3Hantek hanye katantau hi Petrus andri Yohanes masuk ma Bait Allah,Hanye laku sadakah.4Balalu Petrus andri Yohanes ninung dan kaeau, Dinung kami. 5Ulun lumpuh nantau hi Petrus andri Yohanes, nelang baharap narime pangamian hingka here. 6Kude eau Petrus aku pauweng perak atawa amas, kude inun sanaan witu aku sagar ami ku ma hanyu. Hang wuan ngaran Kristus Yesus ulun Nazaret amuan dan Takia.7Udi yiru,Petrus negei tangan kwan ulun yiru nelang ngarawah hanye mindri. Hentekyiru jua, pee andri tangan ni kuat. 8Palus nanturak hanye mindri palus takia. Balalu hanye masuk ma wuang Bait Allah sindrah Petrus andri Yohanes, nelang takia, palus Nanturak, nelang nawat Allah Tala.9Katuluh ulun kadinung hanye takia nelang nawat Alatalla, 10Here kataru amun ulun yiru sa lana ni maharung hang Gerbang Indah Bait Allah lepuh laku sadakah. Here wauh tu'u kaini kajadian andri hanye yiru. Hi Petrus Bapaner ma Ulun Rama.11Padingian ulun yiru itegei ma hi Petrus andri hi Yohanes, katuluh ulun nempat nunung here hang serambi isa bangaran Sarambi Salomo nelang wauh tu'u. 12Balalu, hintek hi Petrus kadinung, hanye kaeyau ma ulun ramayiru, "u kawan ulun Israel, daya inun naun wauh kejadian yina atawa naun ninung kami iyalah andri kuasa atawa kesalehan kami raerai, hampe ulun yina tau takia?13 Allah Abraham, Ishak, andri Yakub, Allah datu nini takam sahaut nawat hormat walah Ni, Yesus, sa nasarah naun nelang puang naun narime hang hadapan hi Pilatus katika hanye haut memutuskan neu napas Hanye. 14Kude, Naun puang narime Sa Barasis nelang Tu'u, salenga naun laku erang kaulun pembunuh sa na lapas, ma naun.15Naun munu sa ngami Pamelum, sa haut na amuan Alatalla teka penah ulun matei. Dagana yiru kami jari saksi Ni. 16Itetei Iman hang wuang ngaran Ni, hanye yiru ngaran Yesus, haut nyamare upu sa dinung nelang taru naun yiri. Daya Iman isa hawi mitah Hanye sa ngami kesehatan isa paruna ma upu sa naan han hadapan naun katuluh.17Taati kawan pulak sanai ku katuluh, aku mengerti bahwa naun bertindak hang wuang sa puang naun kataru iyalah sa haut na karaja kawan pemimpin naun. 18Kude,Allah Tala haut iwara mitah wawa katuluh Nabi Kristus sagar rara, haut na genapi.19Daganayiru, batobatleh nelang iwaleng himpan dosa dosa nu na puhut, 20Himpan naun marauh kunu hang pihawiaan Tuhan, nelang himpan Hanye ngirim Kristus sa haut na utus ma hanyu, hanye yiru Yesus,21sa harus na tarime surga hampe katika pemulihan kala sa haut na wara Alatalla mitah Nabi Ni sa barasis hingka zaman sadi hurab. 22 Hi Moses kaeyau, 'Tuhan Alatalla nu sagar ngamuan pi hanyu erang kaulun nabi iyalah aku hingka penah kawan pulaksanai nu raerai. Hanyu harus nyanrengei inunpun sana tahampe ni ma hanyu. 23Nelang sagar kajadiaan, tiap amirue, sa puang nyanrengei nabi yiru sagar na samawai hingka penah bangsa.'24Nelang ,katuluh nabi sa suah bapaner mulai hingka Samuel pada here sa udi hanye pada ngabar andrau andrau yina. 25Hanyu ri katurunan hingka kawan nabi andri hingka janji sa naulah Allah Tala andri nini moyang nu, andri kaeyau ma hi Abraham, mitah pangkan nu, katuluh katurunan hang dunia sagar na barkati. Allah haut membangkitkan walah Ni,ngirim 26hanye ma hanyu neo mambarkat hanyu nelangngulah tiap ulun hingka penah nu miulek nanan kejahatan.Pasal 3Petrus nyamare erang kaulun lumpuh
Rasul-Rasul nelang Mahkamah Agama Yahudi 1Katika Petrus andri Yohanes bapaner ma ulun rama, hawi manalu here imam-imam, kapala panjaga Bait Allah, andri ulun-ulun Saduki, 2nelang sangit hante dagana here ngajar ulun rama andri mambarita hang wuang Yesus naan kebangkitan hang helang ulun matei. 3Balalu, Here nyamba Petrus andri Yohanes palus namasuk here ma wuang penjara hampe ma ketuni ni dagana andrau haut kamalem. 4Kude, hene hingka here sahaut persaya dagana nyanrengei paneran rasul-rasul, nelang jumlah kawan upuan hang antara here hampe kurang-labis dimempulu ribu ka ulun.5Ma ketuni ni, sasepuh, tueh-tueh andri kawan ulun pandai Taurat here bakumpul sameh-sameh hang Yerusalem, 6sindrah andri Imam Besar Hanas, andri Kayafas, Yohanes, Aleksander, nelang uras ulun hingka keluarga Imam Besar. 7Balalu here ngandak Petrus andri Yohanes hang penah-penah, here nunti, "Andri kuasa inun atawa andri ngaran hiye hanyu ngulah hal ina?"8Udi hiye, Petrus, natampenu andri Roh Barasis, bapander ma here kawan pamimpin bangsa andri tueh-tueh, 9amun kami na pariksa andrau ina dagana ulah gawi maeh sa haut na ulah ma ulun sa maleme ina, andri sara inun ulun ina haut na samare? 10Elah ni gawi ina nakarasa daya naun katuluh andri uras ulun Israel amun dagana ngaran Kristus Yesus, Ulun Nazaret, sa na salib naun, sa haut na bangkitkan hingka helang ulun matei, ulun ina mindri hang hadapan hanyu hang wuang keadaan sehat.11Yesus ina hanye iru: 'Watu sa na tolak daya nu, kawan tukang watu bangunan, sa haut jari Watu Panjuru.' 12Nelang, mahi kasalamatan hang wuang hiye jua dagana mahi ngaran lain hang kapit langit naami hang antara murunsia sa andri ngaran iru takam ka iyuh na salamatkan.13Hantek here kadinung kaheeien Petrus andri Yohanes nelang kataru amun here iru ulun-ulun puang bapandidikan nelang awam, here jari wauh andri mulai kataru amun karueh ni suah baya andri Yesus. 14Nelang, udi ninung ulun sa haut na samware iru mindri hang tuhi Petrus andri Yohanes, here puang tau mambantah ni.15Dagana iru, hantek here nunyu Petrus andri Yohanes himpan nanan Sanhedrin, here barunding sasameh here, 16nelang kaeyau, "inun sa patut naulah takam nadap ka rueh ulun ina? Dagana, isa tanda ajaib sa luar biasa haut terjadi mitah here nelang kala iru nyata ma uras ulun sa muneng hang Yerusalem, nelang takam puang ka iyuh menyangkal ni. 17kude, himpan hal ina puang tambah hante tasebar hang penah ulun rama, ware takam mangancam here himpan puang lagi bapander ma hiyepun hang wuang ngaran iru." 18udi iru, here nerau Petrus andri Yohanes, balalu nunyu here rueh himpan puang bapander atawa ngajar inun pun hang wuang ngaran Yesus.19Kude, Petrus andri Yohanes nyanggai nelang ka eyau ma here, "Pidi, sa awe sa maeh manurut Allatala, nu'u andri hanyu atawa nu'u andri Allatala? 20Dagana kami puang tau kasuali ngantuh inun eleh sahaut na dinung nelang na rengei."21Balalu, hantek here tarus ngansam Petrus andri Yohanes, here maladar rasul-rasul iru tulak,udi puang kahaba sara nukum karueh ni dagana ulun rama sa nawat hormat Alatalla andri inun sa haut terjadi. 22Udi hiye, ulun sa na ami kawigasen iru, haut ba umur epatpulu taun.23Tawuk haut na bebaskan, Petrus andri Yohanes tulak nunung kawan hengau ni nelang mangesah inun eleh sa na antuh daya pimpinan imam andri tueh-tueh ma here. 24Pada, tawuk hengau-hengau here iru nyanrengei, here nguka suara here ma Allatala andri bulat atei ngantuh "Oh Tuhan, Hanyu sa haut ngulah langit, tane, laut andri isi ni, 25nelang kaeyau mitah Roh Barasis, mitah wawa hamba-Nu, Daut, datu nini kami: 'Daya inun bangsa-bangsa lain ngamuk, ka hiye pada andri ulun-ulun sangkal ngulah gawi sa sia-sia?26Raja-raja dunia basiap-siap andri panguasa sameh-sameh bakumpul, nawan Tuhan nelang nawan Sa Na urapi-NI.' Mzm. 2:1-227Dagana, sabujurni hang tumpuk ina haut bakumpul kai nawan Yesus, Hamba-Nu sa Barasis, sa na urapi Nu, hingka Herodes andri Potius Pilatus, sameh-sameh andri bangsa-bangsa sa lain, andri ulun-ulun Israel, 28pakai ngulah kawan ulah gawi sa daya tangan-Nu andri aheng-Nu sa huan ni hampan natampalus.29Itati, Tuhan, dinung ansaman-ansaman here nelang ami karunia nu ma walah-Nu ina neu nahampe lengan-Nu andri katuluh isa maeh sa na aheng hang wuang ni, 30nelang Hanyu narui tangan-Nu himpan nyamare balalu ulah siri andri keajaiban-keajaiban isa naulah hang wuang ngaran Yesus, Anak-Nu sa Kudus." 31Nelang, udi here laku dua, uneng here bakumpul palus gaguyuh, nelang here uras na tampenu andri Roh Barasis, palus nahampe lengan Alatalla andri kaheeien. Pamelum Ulun Persaya32Balalu, kumpulan here sa persaya bulat atei nelang amiruwe. mahi erang ka ulun pun sa iwara neu banda iru watni, kude katuluh banda sa naan iru sagarabat. 33Udi hiye, andri kuasa sa hante rasul-rasul ngami kesaksian here neu kebangkitan Tuhan Yesus nelang karunia sa hante naan hang amau here katuluh.34Mahi erang ka ulun pun sa kakurangen hang antara here daya uras ulun sa ampun ume atawa lewu, ngari ni, nelang ngenei hasil ari'anni, 35balalu here ngandak hang pe'e kawan rasul, nelang na bagi-bagi ma uras ulun sasuai andri kaparluan ni.36Kala yeru pada hi Yusuf, ulun Lewi, katurunan Siprus, sa na heraw pada daya kawan rasul, Barnabas, sa bararti anak panghiburan' , 37ngari ume wat ni balalu ngenei duit ni, palus nganak hang pe'e kawan rasul.Pasal 4Rasul-Rasul nelang Mahkamah Agama Yahudi
Ananias andri Safira nyansuba Ruh Tuhan 1Kude yeru, naan erang kaulun upu bangaran Ananias, baya daranganni, Safira , ngari harata wat here. 2Dan,andri pangarasaen matueh waweini, Ananias nahan mehe teka hasil arian ru ma hanye raerai, ekat ngendei mehe ni ai balalu ngandak hang hadapan pe'e kawan rasul.3Tapi, Petrus maharek:" Ananias, daya inun Iblis nampenu ateinu hampe hanyu ipusu ma Ruh Barasis andri nahan mehe hasil ngari tane yiru? 4 Hantek masih huan na ari, puangkah tane ru magun watnu? andri, udi ngarini, puangkah tane yeru naan hang imme kuasanu? Dagana inun hanyu mamikir ulahan yiti hang wuang ateinu? Hanyu puang ipusu ma murunsia, kude ma Alatalla." 5Balalu, hantek karengei pander yeru, Ananias tumbang palus mitus hewuk. Maka, timbul katakuten hante ma katuluh ulun sa karengei pakara yeru. 6Papire ulun muda hawi, namu kain kafan andri ngutung ni ma luar, lalu masarni.7Udi yeru, kurang labis telu jam, darangan Ananias hawi, kude hanye pakarasa inun sa haut bakajadian. 8Dan,Petrus maharek ma hanye," Wara ma aku, inun hanyu ngari tane ru andri haraga sahante yiti?" Safira nyangai, "hiai, sahante yeru."9Udi yeru Petrus bapander ma hanye," daya inun hanyu andri darangannu ba mupakat nyansuba Ruh Tuhan? Tantau, kawan kia pee ulun sa haut masar darangannu masih naan hang muka awanawang andri here pada sagar nginsing hanyu ma luar." 10Salenga , Safira tumbang hang hadapan pe'e Petrus balalu mitus hewuk. Hantek kawan ulun muda masuk, here kaindi Safira haut matei, balalu here nginsingni ma luar balalu masar hang tuhi daranganni. 11Maka, tamam katakuten hang penah ungkup dan ma kawan ulun sa karengei pakara yiti.12Hene tanda ajaib dan mujijat sa hulet hang penah ulun rama mitah tangan kawan rasul dan here katuluh andri mapakat atei muneng hang Lewu Suleman. 13Puang uweng teka here sa he'ei mindri bagabung baya here, kude kawan ulun kajut nawat ma mulia here.14Andri, naan batambah hene jumlah ulun parisaya, hang wuang Tuhan, kawan upu atawa wawei. 15Dagana yeru, here ngendei ulun mekum ma lalan naangkadig amau tandu andri tilam himpan hantek Petrus hawi, paling puang ama ni tau wuah papire teka here. 16Pada, naan rama ulun teka papire tumpuk riet Yerusalem sindrah hawi, ngendei ulun mekum andri sa na rasuk kawan ruh murun. Here katuluhni na samare.17Kude, kawan imam hante bangkit, baya kawan pangikutni, hanye yeru ulun kalumpuk Saduki,* dan here haut na tampenu andri bahiri atei. 18Here nyamma kawan rasul andri nampasukni ma wuang panjara umum.19Kude yeru, hantek kamalem, erang kaulun malekat Tuhan nguka kawan awanawang panjara, nginsing here maluar, dan kaeau, 20"Hulu, indri, dan tahampe kabar ma kawan ulun hang Lewu Alatalla katuluh firman sual pamelum yena." 21Dan, udi here karengei, niba nuku kaayat , here masuk ma wuang Lewu Alatalla dan mulai ngajar. Hantek Imam Besar dan kawan ulun sa sindrah hanye hampe, here ngumpul Sanhedrin dan katuluh majelis kawan tueh Israel, balalu nunyu ulun ma seper himpan ngendei kawan rasul ru nadap here.22Kude,hantek kawan ulun sa na huyu ru hampe, here puang panalu karueh rasul ru hang panjara. Udi yeru here mulek iwara, 23andri kaeau," Kami panalu panjara ru pakunsi nelang katuluh pangamanan dan kawan panjaga mindri hang hadapan awanawang, kude hantek kami ngukani, kami mahi panalu sunah erang kaulun hang wuang ni."24Andri,hantek kapala panjaga Lewu Alatalla andri imam kapala karengei papanderan yeru, here tuu bingung andri kawan rasul ru, andri penu tingkes kalaawe wangun salenga tau hampe kalayiru. 25Udi yeru naan sa hawi iwara:" Tantau, ulun sa na ampasuk naun hang panjara, rahat mindri hang Lewu Alatalla ngajar ulun rama."26balalu, kapala panjaga lewu Alatalla baya pangawalni tulak andri ngendei rasul-rasul ru, tapi puang andri kakarasan daya here takut wuah tawut watu daya ulun rama. 27 Hantek here haut ngendei Petrus dan Yohanes, here na ampi hadap ma hadapan Sanhedrin. Balalu, Imam Besar nunti here, 28eauni:" kami haut mehet nagur naun himpan ada lagi ngajar hang wuang ngaran yiru, tapi hanyu haut nampenu Yerusalem andri ajarannu dan hanyu ba aheng himpan nanggung ira Ulun ti ma kami."29Kude, Petrus baya kawan rasul nyangai:" Kami tatuu labis patuh andri Alatalla teka murunsia. 30Alatalla datu hiang takam haut ngamuan Yesus sa haut na wunu naun andri mantak-Ni hang balasangar. 31Alatalla ngampambau Hanye hang tangan kawan-Ni iyalah Pamimpin andri Juru Salamat pakai ngami partobatan ma Israel dan paampunan kawan dosa. 32Dan, kami ti kawan saksi teka katuluh yena, dan kalahiye pada Ruh Brasis , sa haut na ami Alatalla ma kawan ulun sa manaati-Ni.33Hantek here karengei yeru, atei here mahanang balalu ngaheng munu kawan rasul yeru. 34Kude yeru, erang kaulun Farasi bangaran Gamaliel, guru Taurat sa na hurumat ulun rama mindri hang hadapan Sanhedrin dan nunyu himpan kawan rasul ru na endei ma luar erang pitus.35balalu hanye maharek ma here:" Ui naun kawan ulun Israel, rengei mamaeh inun sa sagar na ulah naun ma kawan ulun yiti.36 Sabab , papire waktu yari, Teudas mangaku tenga n ulun penting dan kurang labis epat jatuh umma hanye. Kude, hanye na wunu dan katuluh pangikutni pisah-pasah, puang bale'e. 37Udi Teudas , Yudas teka Galilea pada amuan, hang andrau andrau sensus, dan hene ulun umma. Hanye pada na wunu dan katuluh ulun sa umma hanye pisah-pasah.38Dagana yeru, hang wuang pakara yena, aku ngami nasehat ma hanyu: sanawit kawan ulun ti dan elah leh here. Dagana, amun ransana dan ulah gawi ni hawi teka murunsia pakara itu puang sagar bahasil. 39Kude, amun ransana yiti hawi teka Alatalla, hanyu puang sanggup nyantaduhni. Likan hanyu tau na anggap ganyah nawan Alatalla40Here nu'u nasehat Gamalael,. Udi yeru, here nerau kawan rasul ru, balalu ngakasahni dan puang nunyu mun bapander ngenei hang wuang ngaran Yesus, balalu nyanapasni. 41Daya yeru, kawan rasul yeru tulak teka hadapan Sanhedrin andri arai atei daya here naanggap patut rara na hina daya ngaran-Ni. 42Dan, tiap andrau, hang Lewu Alatalla dan teka lewu ma lewu, here puang suah taduh ngajar dan nampe barita Injil amun Yesus hanye ru KristusPasal 5Ananias andri Safira nyansuba Ruh Tuhan
1Hang andrau andrau yiru, katika murid Yesus magin ba tammah hene, keluar keluhan teka ulun Helenis ma ulun ulun Ibrani asli, ne'u kawan wawei walu isa puang na perhatikan hang wuang pelayanan panguta tiap andrau.2Balalu, ka ruehwalas rasul yiru nerau katuluh murid andri kaeau,"Puang tu'u kami angtatahu andri firman Tuhan daya ngurus kawan panguta. 3 Daya yiru pulaksanai katuluh, ware takam midi pitu kaulun hingka penah naun rama sa paling maeh, sa penu andri Roh barasis nelang bahikmat, sa na angkat pakai tugas ati. 4 Daya, kami ekat ngunu ilakudua nelang iwara lengan Firman."5Keputusan yiru ngampisanang atei katuluh ulun. Here midi Stefanus, ulun isamaeh iman ni penu andri Roh Barasis, kalahie pada hi Filipus, Prokhorus, Nikanuor, Timon, Parmenas,andri hi Nikolaus, erang kaulun proselit teka Anthiokhia. 6 Here na ennei nadap kawan rasul, dami udi lakudoa, here nganak tangan here hang ammau ulu pitu kaulun pidian yiru.7Firman Alatalla magin rama ulun sa karengei balalu murit hang Yerusalem magin rama. Kalahie pada, kumpulan hante imam-imam magin parisaya.8Balalu, hi Stefanus penu andri berkat nelang kuasa, hanye haut ngulah hal sa ngulah kawauhen andri siri-siri ajaib hingka penah ulun rama. 9 Kude, papire ulun hingka Sinagoge sa na antuh ulun Libertinid, hanye yiru ulun kirene kalahie pada ulun-ulun Aleksandria, andri papire ulun teka Kilikia hampe Asia, mindri balalu bahual andri hi Stefanus.10Kude here,puang kaiuh puang narime kapintaren andri Roh sa ibaya Stefanus hang papaneran ni. 11Balalu andri suni-suni here ba paner ipusu ma papire kaulun nampan kaeau," Kami haut karengei ulun yana ngantuh papaneran murun nadap Muses andri Alatalla!"12Balalu, here ngirak ulun rama, kawan matueh, andri ahli taurat, balalu nunung hi Stevanus, nyama hanye, balalu ngenei hanye nadap Sanhedrin. 13Here ngenei saksi-saksi palsu pakai paner, "Ulun yina puang taduh-taduh ba paner nawan unengan barasis yina andri Hukum Taurat. 14Daya, kami haut karengei hanye ka eau bahwa Yesus hingka Nazared kai ngampi hansur unengan yina balalu ngubah kawan adat istiadat sa haut na ami Muses ma takam. 15Dami kadinung uruwawa Stefanus, katuluh ulun sa maharung hang Sanhedrin kadinung uruwawa ni ialah uruwawa Malaekat.Pasal 6
1Udi hie, Imam Besar kaeyau, "Tu'u sa kalahie?" 2Balalu , Stefanus kaeyau, "Kawan pulaksanai anri ammah-amah, sanrengei aku. Alatalla Ammah sa Mahamulia iwara ma datu nini takam, hi Abraham, hantek hanye masih muneng hang Mesopotamia, sahuan hanye manatap hang Haran, 3nelang kaeyau ma hanye, 'Tulak teka tane ranu tumpuk unengnu muneng taati, tanan uras kawan kulawarga pulaksanainu, udi hie tuju ma tumpuk sa na tutui dayaKu hampi hanyu.'4Udi hie, Abraham nanan tane tumpuk ulun Kasdim balalu manatap hang tumpuk Haran. Udi teka yiru, udi ammahni matei, Alatalla nunyu hanye mihadit pi tane tumpuk ina, unengnu manatap taati. 5Kude, Alatalla puang ngami warisan ma hanye, sunah erang ka lammar tane gin mahi, ekatni Alatalla bajanyi ne'u ngami tane ma Abraham hampan tau jari hak milikni ma katurunan sa udi hanye, biar hampe katika yiru Abraham huan baisi anak.6Kude, Alatalla kaeyau kala ina, katurunanni sagar jari ulun wau hang tumpuk asing yiru anri here sagar na walah nelang na aniaya salawah epat jatun taun. 7Kude, Aku sagar nukum bangsa sa haut ma walah here, eyau Alatalla, nelang udi hie pada ngennei here kaluar teka yiru ma unengan sa tau unengan here baibadah. 8Udi hie, Alatalla ngami ma Abraham janyi sunat, balalu Abraham jari ammah teka Ishak anri ngampi sunatni hang umur walu' taun. Ishak jari ammah Yakub, Yakub jari ammah teka rueh walas ammah leluhur takam.9Daya hiri' anri hi Yusuf, datu nini takam ngari' hanye ma Mesir. Kude Alatalla saratang nyinrah hi Yusuf, 10nelang nyalamat hanye teka uras kararaenni, anri ngami hanye anugerah nelang kabijaksanaan hang hadapan Firaun, Raja Mesir, sa balalu midi' hanye jari pamimpin hang Mesir anri hang istanani.11Katika yiru, hawi bencana kelaparan hang katuluh tumpuk Mesir anri Kanaan, sa ngulah kararaen hant, datu nini takam mahi kaiyuh panguta. 12Kude, hantek Yakub karengei naan gandum hang Mesir hanye nunyu datu nini takam ma yaru irulah pihawian here sa pertama. 13Hang pihawian here sa karueh, Yusuf iwara bahwa hanye yiru pulaksanai here, balalu Yusuf iwara ne'u kulawargani yiru ma Firaun.14Udi hie, Yusuf ngirim pesen palus nerau ammahni hi Yakub anri katuluh kulawarga pulaksanaini sa bajumalah pitumpulu dime ka ulun ne'u hawi ma Mesir. 15Balalu, Yakub tulak ma Mesir palus matei hang yaru, hanye baya datu nini takam. 16Teka yaru pasaran here na hadit ma Sikhem ma tane' sa haut na widi daya Abraham anri sajumalah duit teka kawan iya Hemor hang Sikhem.17Kude, katika magin riet janyi yiru, sa haut na janyi Alatalla ma hi Abraham, bangsa iru magin batammah hene hang Mesir, 18hampe naan raja lain hang Mesir sa puang kataru anri hi Yusuf. 19Raja yiru ngakal bangsa takam nelang manyiksa datu nini takam hampe mamaksa here ngumpe kawan genna hampe here puang kaiyuh batahan welum.20Hang masa yiru, Moses nakayaan hanye tu'u manuwu hang mate' Alatalla. Hi Moses na urus hang lewu ammahni salawah telu wulan. 21Udi hie', hantek hanye na umpe', iya wawei Firaun ngalap anri ngampihanteni iyalah iyani raerai.22Balalu, Moses na uruk ajar hang wuang uras hikmat kawan ulun Mesir nelang hanye bakuasa hang wuang eyau antuh nelang ulah gawini. 23Kude, hantek Moses ganap baumur epat pulu taun, hulet aheng hang wuang ateini ne'u nunung kawan pulaksanaini, sa katurunan Israel. 24Hantek hanye kadinung erang kaulun teka here na perlakukan puang adil daya ulun Mesir, Moses hawi ne'u mambela ulun sa na aniaya iru nelang maleh balalu munu' ulun Mesir iru. 25Moses mina' kawan pulaksanaini sagar kataru amun Alatalla ngami here kasalamaten mitah hanye, kude hayangni here puang kataru.26Hang anrau salanjutni, Moses nunung kawan ulun Israel sa rahat babur, balalu hanye bausaha ngampirakat here, nelang kaeyau, 'U, ang sah naun na ipulaksanai, inun ngulah sa ngampihanang sasameh?' 27Kude, ulun sa ngampihanang pulaksanaini ru ngelah Moses ma lapeh nelang kaeyau, 'Hie' sa ngenat hanyu jari panguasa nelang hakim hang penah kami? 28Inun hanyu hamen munu' aku iyalah hanyu munu' ulun Mesir ru hingkariwe?'29Nyanrengei panner ulun iru, Moses rari mitun teka Mesir balalu jari ulun wa'u hang tane ranu Midian. Hang yaru, hanye jari ammah teka rueh kaulun iya upu. 30Udi ganap empat pulu taun, erang kaulun malekat nantarang diri ma hi Musa hang jumpun haket Gunung Sinai, iyalah lela apui hang padang runrui.31Hantek Moses nantauni, hanye wauh anri paninunganni yiru. Balalu, hantek hanye nyariet ne'u nantau labih lentah lagi, rengeini lengan Alatalla kaeyau 32'Akuleh Alatalla datu nininu, Alatalla Abraham, Alatalla Ishak, Alatalla Yakub.' Moses balalu neter daya takut nelang puang he'ei nantauni labih lentah lagi.33Balalu, Alatalla kaeyau ma hanye, 'Lapas sannal teka pee'nu daya hang awe hanyu minri taati iru tane barasis. 34Aku tu'u-tu'u haut nantau rara' umat-Ku hang tane Mesir, nelang pada haut nyanrengei hanang atei here. Aku haut minau ne'u manyalamat here. Daya yiru mayati, Aku hamen ngutus hanyu ma Mesir.35Moses, sa puang here narime nelang kaeyau, 'Hie' sa nutui hanyu jari panguasa anri hakim hang penah kami?' Hanye yena sa na tutui daya Alatalla ne'u, jari panguasa nelang panyalamat, mitah tangan malekat isa nantarang dirini hang padang runrui. 36Hanye sa mamimpin here kaluar, nelang ngulah mujizat anri kawan siri ajaib hang tane Mesir anri Laut Merah kalahie pada hang jumpun haket salawas epat pulu taun. 37Moses ina sa kaeyau ma bangsa Israel, 'Alatalla sagar membangkitkan ma hanyu erang kaulun nabi nyalah aku hang antara naun ipulaksanai.38Hanye ina erang kaulun sa naan baya ungkup hang jumpun haket baya malekat sa bapanner ma hanye hang Gunung Sinai anri baya datu nini takam hanye haut narime lengan Alatalla sa welum sa haut na anyu ma takam. 39Datu nini takam puang narime nelang puang nu'u anri hi Moses balalu hamen ngampisingkirni, nelang hang wuang atei here pada hamen mulek ma Mesir, 40eyau here anri Harun, 'Ulah ma kami kawan dewa sa sagar takia hang hadapan kami, daya hi Moses ina, sa ngennei kami kaluar teka tane Mesir, kami puang karasa inun sa haut terjadi anri hanye.41Hantek yiru, here ngulah erang kawua patung anak sapi, pada ngami parapah ne'u berhala yiru, nelang here mi'arai mihewu anri kawan pigawian tangan here yiru. 42Kude, Alatalla bapaling teka here anri maladar here nyammah bala tentara langit, iyalah sa haut na tulis hang wuang kitab kawan nabi, 'Inun sa hanyu naan suah ngennei ma Aku kawan situa sa haut na samalis ne'u parapah salawah epat pulu taun hang jumpun haket, u umat Israel?43Hanyu ngennei kemah Molokh baya bintang dewanu, hi Refan, patung sa na ulahnu ne'u na sammahnu, daya yiru Aku sagar ngumpe hanyu ma sabarang Babel.' Amsal 5:25-2744Datu nini takam baisi Kemah Kesaksian hang jumpun haket, iyalah sa haut na wara daya Alatalla hantek bapanner anri hi Moses, ne'u ngulahni sasuai anri gambaran sa haut na dinungni . 45Udi narime kemah yiru, datu nini takam ngenneini masuk sinrah anri hi Yosua, hantek marabut tane here teka kawan bangsa lain, sa haut na singkir daya Alatalla teka hadapan datu nini takam, hampe masa Daud. 46Daud kaiyuh lelu sinta hang hadapan Alatalla anri laku ne'u iyuh ngammuan unengan muneng ma Alatalla Yakub.47Kude, Salomo sa ngammuan erang kawua lewu ma Hanye. 48Kude, sa Mahatinggi puang muneng hang wuang lewu sa naulah daya tangan murunsia, iyalah sa haut na wara daya nabi, 49'Hang langit iru takhtaKu, ammau tane yiru uneng pirarahanKu. Lewu inun sa hamen na ammuan dayanu pi Aku?' Alatalla kaeyau, 'Atawa, inun sa uneng istirahatKu? 50Ang neh tanganKu sa ngulah katuluh ni yena?' Yesaya 66:1-251U, naun kawan ulun sa mape' ulu, sa puang basunat atei anri silu, naun aur nawan Roh Barasis, iyalah datu nini naun! 52Kawan nabi awe sa puang suah na palijara daya datu nininu? Nelang, here munu' kawan ulun sahuan kawan nabi, daya here iwara kabar ne'u pihawian Sang Kebenaran, sa taati haut ngulah hanyu raerai jari pangkhianat dan tukang wunnu. 53Hanyu, sa haut narime Hukum Taurat iyalah sa haut na tahampe daya kawan malekat, kude hanyu puang tau maliharani!"54Hantek here nyanrengei kawan hal yiru, atei here muar rigat nelang girigiten anri hi Stefanus. 55Kude, Stefanus sa haut na tampenu daya Roh Barasis nantau ma ammau langit anri kadinung pihante Alatalla, nelang Yesus sa minri hang tuhi kawan Alatalla. 56 Stefanus kaeyau, "Rengei naun! Aku katantau langit pauka anri Anak Murunsia sa minri hang tuhi kawan Alatalla.57Kude, here nantiak anri lengan sa mehet nelang nutup silu here. Here pakat ne'u nyarang' hi Stefanus. 58Udi hie, here mait hi Stefanus kaluar teka tumpuk balalu mulai medak hanye anri watu. Balalu udi hie, kawan ulun sa kadinung nguka jubah here, nelang ngannakni hang riet pe'e erang kaulun iya bangaran Saulus.59Balalu, here tatap medak hi Stefanus sa nantiak nelang kaeyau, "Tuhan Yesus, tarimeleh rohku." 60Udi hie, nelang nepet ulu' alep, hanye kaeyau anri lengan sa mehet , "Tuhan, ada hampe here nangung dosa yena!" Balalu, udi hanye kaeyau kalayiru hanye matei.Pasal 7
1Nelang, hi Saulus pada satuju hi Stefanus nawunu. Hi Saulus Ngampibinasa Ungkup hang Yerusalem. Hang andrau yiru, tamam penganiayaan ma ungkup hang Yerusalem, balalu, here katuluh tapisah ma wilayah Yudea andri Samaria, kecuali para rasul. 2Papire ulun barasih ipasar Stefanus andri ngulah here tu'u hanang atei. 3Kude, hi Saulus pada ba usaha ngampibinasa ungkup andri sara mamai hingka lewu isa ma lewu isa. Hanye mamaksa ngenei kawan upu andri wawei, balalu manyarah here ma panjara. Filipus Memberikan Injil hang Samaria4Here, pisah darai nelang nyarita Injil hang Samaria. 5 Filipus minau ma tumpuk Samaria nyarita Kristus.6Andri ulun rama sa isa atei, nyanrengei ma maeh eau Filipus, andri here nyanrengei,ninung siri siri ajaib sa na ulah daya ni, 7daya, roh - roh ala murun kaluar hingka ulun - ulun sa na rasuk ni,andri mi uwik andri lengan sa mehet,andri rama ulun lumpuh timpang na samare daya ni. 8Daya yiru, naan ka arayen hante hang tumpuk nyiru.9Hang, tumpuk yiru naan erang ka ulun sa bangaran hi Simon sa haut papire lawah ni haut ngulah rama ulun hang Samaria, wauh neu alimu sihir ni Hanye kaeau ma here hanye ulun sa bapangaruh. 10 Balalu katuluh ulun, hingka sa rumis hampe sa dedeh bapaner,' ulun yiri hanye yiru kekuaten Allah sa na eau 'Hante''. 11Balalu ,here ngami perhatian ma hanye daya haut lawah ngulah here wauh daya alimu sihir ni.12 Kude,udi ulun ulun yiru mampersaya Filipus iwara sa nyarita Injil Kerajaan Allah andri ngaran Kristus Yesus,here na apanrus hau upu atawa wawei . 13Hi Simon pada parisaya ,nelang dami udi na apanrus ,hanye baya andri hi Filipus, andri hanye kadinung ba masam - masam mukjizat andri siri - siri ajaib sa terjadi ,hanye jari takjub.14Hantek yiru jua,hantek rasul -rasul hang Yerusalem karengei kawan ulun Samaria haut narime Firman Allah, Here balalu ngutus hi Petrus andri Yohanes mayaru. 15sa hawi andri badua ma here nampan here narime Roh sa barasis. 16 Daya ,Roh barasis huan minau ma erang ka ulunpun hingka here ,here ekat haut na apanrus hang huang ngaran Tuhan Yesus. 17Balalu, Petrus andri Yohanes nganak tangan ni ma amau ulu here nampan here narime Roh sa barasis.18Hantek Simon kadinung daya Roh barasis na ami ni mitah penumpangan tangan rasul - rasul, Simon pitawara duit ma rasul - rasul yiru, 19andri bapaner, " ami pada ma aku kuasa yiru nampan tiap ka ulun sa daya ni na tumpangkan tangan narime Roh barasis."20Kude, Petrus kaeau ma hi Simon, " semoga duit nu yiru nyalaka nu daya hanyu bapikir hanyu tau ka ayuh karunia Allah andri duit! 21Hanyu puang kaayuh bagian atawa hak huang hal yini, daya huang atai nu puang mawitu hang hadapan Allah. 22Jari batobatlah hingka kejahatan ni yiru andri balaku dua ma Tuhan, jika mungkin, niat atei nu kaayuh na ampunkan ma hanyu. 23Daya, aku kadinung hang huang aperu nu sa pait andri huang jaratan kejahatan.24Balalu, Simon kaeau, " Badualah ma Tuhan nampai inun sa haut hanye kaeau ru puang wuah ma hanyu25udi yiru here ngami kasaksian nelang iwara firman Tuhan , hi Petrus abdri Yohanes mulek ma Yerusalem. Balalu pakiaan ni , here iwara kabar maeh yiru hang kawan tumpuk hang Samaria.26Balalu, malaikat Tuhan bapaner ma hi Filipus, " Mindri amuan tulak ma salatan, ma lalan sa minau hingka Yerusalem nuju Gaza. Lalan yiru lalan sa suni haning. 27Falipus pada amuan palus tulak, maka dinung ni ulun Etiopia, erang kaulun sida - sida pejabat pengadilan sri kandake, Ratu kerajaan etiopia hanye batanggung jawab ma harata sang ratu. Balalu hanye hawi ma Yerusalem kai sambayang, 28dami hanye mudi, nelang maharung hang huang ni nelang membasa kita Nabi Yesaya.29Balalu Roh iwara ma Falipus, " tulak andri sanrie kareta yiru. 30Balalu, hi Falipus nampat ma kareta yiru andri nyarengei ulun yiru lagi membasa kita nabi Yesaya, Filipus nunti ma hanye," inun hanyu kataru sah nabasa nu ri ?" 31ulun nyiru kaeyau, "kalaawe aku tau, sedangkan ngga uweng sa ulun ngajar aku ?" Balalu, hanye ngundang hi Filipus mamai ma kareta ni andri maharung baya ni.32Hantek yiru, bagian hingka kitab suci sa rahat na basa ni " hanye na enei yaleh erang ka ukui babiri na unengan panyamalisan, andri erang ka ukui babiri rahat na cukur wulu ni suni haning puang nguku wawa ni. 33hang huang kepapaan ni, sa puang adil ma rabut teka hanye.34Udi yiru, sida - sida nyawab andri bapaner ma Filipus, " Aku ilaku ma hanyu, hinye sa Nabi kaeyau, ma diri ni atawa ma ulun lain. 35Balalu, hi Filipus nguka wawa ni, andri mulai hingka kitab Barasis ni ngenei lengan Alatalla ne'u Yesus ma here36Here tulak hang huang pakiaan, here hampe hang unengan sa baranu, andri sida - sida yiru kaeyau, " dinung yiru, naan ranu! inun sa nalang aku kai na andrus ? 37Balalu Filipus kaeyau " amuan hanyu parsaya andri sapenu atai iyuh hanyu na apandrus ?" tuing ni aku parsaya ma Yesus Kristus Anal Allah. 38Balalu, sida - sida yiru ma rentah kareta yeru tarie here Palus minau ma ranu Filipus baya sida - sida here na apanrus.39Dami here kaluar teka ranu Amirue Alatalla ngenei Filipus tulak, sida - sida iru puang kadinung here lagi here nampalus kiaan ni andri arai atei. 40Kude hanye rehat mitah yiru, hanye nyarits injil ma katuluh tumpuk hampe kaisarea.Pasal 8
1Kude, Saulus, gaha ngulah ngancam nelang munu murid -murid Tuhan, tulak nadap imam besar, 2Saulus laku surat, sa na tuju ni ma sinagoge hang Damsyik himpan hanye karasa hiye sa parsaya ma Tuhan, upu atau wawei, hanye tau ngenei here neo na hukum hang Yerusalem.3Sa lawah hanye takia, hanye magin riet ma damsyik, senga salenga naan sahaya tika langit ngawuriung hanye. 4 lalu, hanye lawu ma tane nelang karengei lengan isa bapaner andri hanye, "Saulus, Saulus, daya inun hanyu manyiksa Aku ?"5Saulus nunti, "hie sa Hanyu, Tuan ?" hanye, kaeyau "Aku lah Yesus, sa na siksa daya nu. 6 kude, ammuan masukleh ma kota, die hanyu na wara inun sa harus na gawi daya nu." 7Ulun rama sasindrah andri Saulus, mindri saulus suni udi karengei lengan nyiru, kude puang kadinung naan ulun lain.8Saulus mindri hingka tane, biar mate ni tauka, hanye puang katantau inun - inun. belalu, ulun - ulun iru negei tangan ni ngayak hanye masuk ma damsyik. 9salawah telu andraw, Saulus puang tau ninung hanye pada puang tau kuman andri puang uut ranu.10 ketika iru, naan erang kaulun murid hang damsyik, sa bangaran Ananias. Tuhan bapaner ma hanye hangwuang paninungan ni, "Ananias!" belalu, Ananias nyangai" ina aku, Tuhan". 11belalu, Tuhan bapaner ma hanye, "amuan tulak leh ma lalan sa na antuh lalan lurus, hang lewu yudas, antara ulun tarsus sa bangaran Saulus dinung ulun iru, rahat laku dua, 12Hanye haut kaiyuh paninungan neo naan erangkaulun sa bangaran Ananias hawi lalu hanye nganak tangan ma amau ulu himpan hanye tau ninung lagi."13Kude, Ananias kaeyau, "Tuhan, aku haut nyarengei teka ulun rama neo ulun yiru, tuhuu kairu wahai ni hal isa puang maeh sa haut na gawi ni nadap umat kudus Nu hang Yerusalem, 14hang yina hanye naan kuasa hingka imam - imam kepala neo nyamak nelang nuruk ka'tuluh ulun sa nerau ngaran Nu". 15Kude, Tuhan bapaner ma hanye, "tulak leh daya ulun ina lah alat sa na pidi daya ku neo ngenai ngaran Ku ma hadapan bangsa - bangsa sa lain andri raja - raja, andri paulus ma bangsa israel. 16Daya nyiru aku sagar nutuy ma hanye, kaawe hante ni hanye harus rara neo ngaran Ku.17Kude, Ananias tulak belalu masuk ma lewu nyiru, balalu hudi hiye nganak tangan ni ma amau ulu Saulus, hanye bapaner " plaksanai ku Saulus, Tuhan Yesus, nantarang diri ni ma hanyu sa huang kiyaan nu ma yati,neo ngirim aku hampan hanyu tau kadinung lagi andri na tampenu roh sa barasis". 18Hantek lawu teka mate ni banda ialah sihi - sihi belalu hanye tau kadinung lagi. Hudi hiye, hanye amuan palus naampandrus. 19Nue, haut udi kuman, Saulus kuat. hanye andri murid-murid Tuhan ni hang Damsyik papire andrau.20Andri, Wansit hanye nyarita Yesus hang sinagoge - sinagoge andri bapaner, " Yesus yiru anak Alatalla." 21Katuluh ulun sa nyarengei ni wa'uh andri bapaner , "ang'neh hanyeri sa naan hang Yerusalem sa munu here sa ngantuh ngaran yiru sa haut hawi ma yati andri maksud ngenai here huang keadaan ta jarat ma hadapan imam - imam kepala ?". 22Kude, Saulus sa makin kuat andri membingungkan ulun - ulun Yahudi sa muneng hang Damsyik andri membuktikan bahwa Yesus adalah Kristus.23Haut ganap papire andrau, ulun - ulun Yahudi sapakat sameh - sameh kai munu hi Saulus, 24balalu pipakatan nyiru haut rasa Saulus. here nyaga wawa nawang ka andrau andri kamalem supaya here ka'ayuh munu ni. 25Kude, murid -murid Saulus ngenai ni hantek kamalem andri nampinau ni mitah pagar andri nampinau ma ime hang huang karanjang.26Hantek Saulus hampe hang Yerusalem, Hanye mansuba bagabung andri para murid. Kude, here katuluh takut andri hanye daya puang parsaya daya hanye murid. 27Namun Barnabas menggandeng Saulus andri ngenei hanye ma para rasul, balalu nyarita ma here kaawe hanye haut kadinung Tuhan hang huang perjalanan, bahawa Tuhan haut bapaner ma hanye, andri kaawe hanye andri heei bapaner huang ngaran Yesus hang Damsyik.28Andri, Saulus sameh - sameh andri here wayah here suluk andri kaluar hingka Yerusalem andri bapaner abdri heei huang ngaran Tuhan. 29Hanye bapaner andri basual andri ulun Helenis, kude here bausaha kai munu ni. 30Hantek pulaksanai saiman karasa hal yina, here ngenei ni minau ma Kaisarea andri menyuruhnya ke Tarsus.31Daya yiru, jemaat hang Yudea andri Galilea andri Samaria kaayuh damai bertumbuh. Andri welum huang Tuhan andri huang Roh barasis, here balalu batambah rama huang. 32Katika, Petrus ngaliling unengan yiru, hanye pada ngapung kawan ulun -ulun barasis sa muneng hang Lida.33Hang nyiru, kahaba erang ka ulun sa bangaran Eneas, sa haut angkading hang uneng pa andrean ni salawah walu taun daya hanye maleme makupek. 34Balalu, Petrus kaeyau ma hanye, " Eneas, Kristus Yesus nyamare hanyu. Amuan andri na barasis uneng nu manyeru!" katika yiru jua, Eneas amuan. 35Balalu, katuluh ulun sa muneng hang lida andri saron ninung ni, andri here iwaleng ma Tuhan.36Hantek hang yope, naan ungkup sa bangaran Tabita, arti ni Dorkas, hanye penu andri perbuatan sa ma'eh andri sadakah. 37Hang katika andrau yiru, hanye mekum palus matei. Balalu , kawan ulun ngandrus hanye, balalu naamikading hang amau ruang.38Daya Lida tete riet Yope, kawan ungkup karengei Petrus naan hang yaru, balalu nunyu rueh ka ulun nunung hi Petrus ilaku ma hanye, " Ada hanye nga'an tulak ngapung ma unengan here!". 39Balalu Petrus mindri andri tulak sindrah here. Balalu hanye hampe, here ngenei Petrus ma ruang amau. Katuluh kawan wawai walu mindri hang tuhi Petrus andri nungkau, andri ngampidinung tunik - tunik andri pama sa lain biasa ni naulah daya Dorkas hantek hanye sa masih baya andri here.40Namun, Petrus nunyu here katuluh kaluar, balalu hanye ilaku dua nelang nepet pee balalu balukup, balalu hanye iwaleng ma bangkai Tabita andri hanye bapaner, " Tabita, amuan", balalu wawei yiru nguka mate ni ukirat hantek hanye kadinung hi Petrus,hanye ta sa harung.41Petrus nyuruh tangan na hanye andri mgarawah hanye mindri. Balalu, andri nerau kawan ulun - ulun sa barasis andri kawan wawei walu, hanye nantarang wawai yiru, hanye welum. 42Balalu kejadian yeru tersiar habar hang Yope, rama ulun persaya ma Tuhan. 43Balalu Petrus muneng hang Yope andri erang kaulun upu sa bangaran Simon, penyamak kulit.Pasal 9
Petrus andri Kornelius 1Hindra katika, hang Kaisarea naan erang ka ulun upu bangaran ni hi Kornelius, hanye erang ka ulun kapten "Pasukan Italia". 2Hanye ulun sa maeh atei anri takut ma Alatalla, nelang katuluh kulawarga, ma Alatalla hanye ngarawah kawan ulun sa paua nelang hanye saratang badoa ma Alatalla.3Kakira andrau kariwe, pukul telu hanye kadinung anri bawilah hawuang paninunganni , erang ka ulun malekat Alatalla hawi balalu nerau hanye, "Kornelius!" 4 Hi Kornelius nantau malekat yiru nelang takut balalu kaeau, " naan inun tuan ?" Malekat yiru kaeau" Doa-doanu nelang pikaeh ateinu haut natarime daya Alatalla balalu Alatalla ngitung hanyu. 5 Itati huyu ulun tulak ma Yope. Nerau hi Simon sa ngaranni budas hi Simon Petrus, 6 Hanye umba amalem hang lewu erang ka ulun tukang kudit bangaran hi Simon, sa muneng hang pinggir pantai.7 Udi malekat bapaner anri hi Kornelius yiru tulak, hi Kornelius nerau rueh ka ulun palayan lewuni anri erang ka ulun anggota tantara pangawalni sa mawitu bujur takut ma Alatalla. 8 Hanye nyarita ma here inun sa haut dinung nelang rengeini yiru, balalu hanye nunyu tulak ma Yope.9Hang anrau isani, tawuk here magun hang pakian nelang kiaan nelang kai hampe Yope, Hi Petrus mamai ma ambau hapau nampan badoa. 10Balalu hanye kalauan tuu kakan ikuta. Tawuk yiru anakuta ganyah nasadia, salenga hanye naan paninungan. 11Hanye kadinung langit wawanga balalu naan yalah kain hante bapusing epat gagueng, naului ma tane. 12Hawuangni naan papire masam kawan eha sa bapee epat, naan kawan eha sa ilansar nelang naan kawan wurung liar.13 Balalu naan lengan sa kaeau ma hanye, " Petrus, amuan! Samalis palus kuta ! 14 Hi Petrus nuing, " Puang, Tuhan ! Huan suah aku nguta kawan sa haram nelang padi. 15 Kude lengan yiru kaeau lagi ma hanye, " Inun sa haut naeau daya Alatalla halal, ada hanyu nganggap yiru haram". 16 Paninungan yiru kakune hampe telu kali, udi yiru kain yiru balalu paenat ma amau langit.17 Hi Petrus bingung mamikir inun arati teka paninungan yiru.Ganyah hi Petrus mamikirni, kawan ulun nahuyu daya Kornelius kahaba lewu Simon nelang here haut minri hang hadapan wanawang. Balalu here nerau ulun 18 Palus nunti, " Inun hang yiti naan tamu amalem, sa bangaran hi Simon Petrus?.19 Ganjah hi Petrus magun mamikir inun arati teka paninungan yiru , Roh Alatalla kaeau ma hanye. " U Petrus, naan telu kaulun rahat ngatara hanyu. 20 Amuan hayu hinang inau ma imbe nelang ada ragu-ragu hulu umba here, daya aku sa nunyu here" 21 Hi Petrus balalu minau ma imbe palus kaeau ma kawanulun yiru " Aku sa naantara daya naun. naun hawi lepuh inun?"22 Here kaeau, " Capten Kornelius hanye ulun maeh atei anri takut ma Alatalla, sa karasa katuluh ulun Yahudi, Takam haut na kaitung daya malekat barasis sa nunyu hanye hawi ma lewu nyarengen eau". Hi Petrus balalu ngenei 23 Here amalem hang yiru. Hang kaayat unini hi Petrus ammuan balalu tulak sindrah anri here, anri papire kaulun sa parisaya teka Yope umba nengau.24 Anrau udi yiru here hampe hang Kaisaera. Hi Kornelius haut naanrei daya pulaksanaini baya kawan hengauni sa riet anri hanye.25 Balalu mawuang manalu hanye palus suntup ma pe'e hi Petrus. 26 Kude hi Petrus ngarawah ngapindri anri kaeau , "Ammuan " aku pada murunsia.27Nelang hanye magun bapaner anri hi Kornelius, hi Petrus masuk mawuang lewu. Hang yiru hanye kadinung rama ulun haut bakumpul. 28 Balalu hi Petrus kaeau ma here," Naun karasa kawan ulun sa Keji ma ulun Yahudi. Ganta atawa bahubangan ma ulun puang Yahudi daya Alatalla haut nuju ma aku daya aku harus ngantuh haram atawa sa najis . 29Yiru sababni tawuk hanyu puang kabaratan hantek aku nunyu hawi. Sabab taati aku nunti hamen karasa inun alasanni hanye nerau aku hawi?"30 Hi Kornelius kaeau," Epat anrau sa haut tapitah, hampe anrau yena , pukul suwei, aku rahat badoa hang lewu, aku kadinung ulun minri hang hadapanku mamakai baju yiru rariyap. 31 Balalu hanye kaeau, " ma Kornelius doanu haut nasarengei nelang kaitung pikaeh ateinu hang Alatalla 32 Sababni yiru hanye nuyu ulun ma Yope balalu laku hi Simon sa naantuh hi Petrus nunyu hawi. rahatan amalem hang lewu Simon naan ulun panyamak kudit , lewuni hang iring laut'. 33 Yiru sababni aku wansit nunyu ulun ma hanyu, Nelang hanyu tuu maeh atei hamen hawi. Itati kami katuluh bakumpul hang iti, hang hadapan Alatalla, nampan nyarengei sagala inun sa haut naperintah ni ma hanyu daya Alatalla."34 Balalu hi Petrus nguka wiwi ni kaeau" Itati, aku tuu-tuu karasa Alatalla puang mambeda katuluh ulun. 35 Kude hang tiap bangsa, ulun sa takut anri hanye nelang ngulah sa bujur, sa mihewu ma Hanye.36 Lengan Alatalla nasa tahampe daya bangsa Israel mabarita kabar maeh mitah Kristus Yesus, Hanyeleh Alatalla ma takam katuluhni. 37 Hanyu raerai sakarasa sa haut terjadi hang katluh Yudea, hingka Galilea, haut na babtis sa Yohanes habarnie. 38 Hanyu karasa hi Yesus, ulun Nazaret, kala awe Alatalla mangurapi ruh barasis anri kuasani, hanye meile nang kaeh ulun sa na kahanangen daya ruh jahat daya Alatalla nyidrah hanye.39Kami na kawan saksi hingka katuluh sa na karaja Yesus, puang ekat hang tumpuk ulun Yahudi likan hampe hang Yerusalem. Here haut munu hi Yesus palus nyalib hanye. 40Kude, Alatalla ngampi amuan hanye andrau ka telu palus ngalalea, 41puang ma katuluh ulun, kude ma kami, kawan saksi yang haut na pidi daya Alatala sahuan ina, sa kuman welum baya hanye udi hanye amuan teka penah ulun matei.42 Nelang, hanye mamarintah nunyu iwara kabar maeh yeru ma ulun katuluh nelang ngami kasaksian hanye bawilah tuu haut na enat daya Alatalla Jari hakim kawan ulun sa magun welum nelang ma kawan ulun sa haut matei. 43 Katuluh ulun nabi iwara neo hanye kaeau himat ulun sa parisaya ma Yesus sagar naampuni dosani makai Kuasa teeka Yesus Kristus.44Ganyah hi Petrus magun bapaner ruh Alatalla minau nelang nguasa kawan ulun sa nyarengei kabar yiru. 45Kawan ulun Yahudi sa parisaya ma Yesus nelang umba hi Petrus teka Yope, katuluhni wauh kadinung Alatalla pada ngami ruhni ma kawan ulun teka bangsa lain46 Sabab here karengei ulun yiru bapaner hang wuang wahai masam bahasa nelang nawat hante Alatalla. 47 Balalu hi Petrus kaeau. Dinung, kawan ulun yati haut kaiyuh ruh Alatalla sameh kala takam. Jadi inun tau ulun mahalangi here nampan nabaptis makai ranu? 48 Balalu hi Petrus nunyu here nampan nabaptis hang wuang ngaran Yesus Kristus. Udi yiru here ilaku nampan hi Petrus muneng baya here papire anrau lawahniPasal 10Petrus andri Kornelius
PETRUS MULEK MA YERUSALEM 1Hang helang yiru, kawan rasul anri kawan ulun sa parisaya hang Yudea karengei bahwa kawan ulun sa puang Yahudi pada haut narime lengan Alatalla. 2Daya yiru, hantek hi Petrus tulak ma Yerusalem, kawan ulun basunat puang susuk panner anri hanye, 3nelang kaeyau, "Hanyu tulak baya kawan ulun puang basunat nelang kuman baya here."4Daya yiru, hi Petrus manarang secara baurutan ma here katuluh nelang kaeyau, 5" Aku rahat badoa hang Yope, nelang hang wuang keadaan puang sadar, aku nantau isa paninungan, iyalah erang kalammar kain hante naampinau, sa paului anri kaepat pusingni teka langit, nelang banna iru nyanriet aku. 6Hantek aku ninungi, Aku nyampining nelang kadinung kawan satua bapee epat hang ammau tane, kawan satua liar, kawan satua ilansar, anri kawan wurung samiding.7Balalu aku karengei naan lengan sa kaeau ma aku, ' Hayu Ammuan, Petrus, Samalis kawan satua palus na kuta !. 8Kude aku nuing, Puang Alatalla! huan suah aku nguta kawan kutaen sa haram nelang padi palus ma wawa9 Kude lengan yiru kaeau lagi teka langit, ' Barang sa haut naeau daya Alatalla halal ada naantuh haram! 10Aku kadinung hal yiru hampe telu kali balalu akhirni katuluhni paenat mulek ma surga.11Hang tawuk yiru pada telu kaulun teka Kaisarea, sa nautus nunung aku, hampe hang lewu unenganku amalem. 12Balalu ruh Alatalla nunyu aku tulak sinrah baya here anri puang ragu-ragu. Kaenem pulaksanai yiru pada umma baya aku, nelang kami katuluh masuk mawuang lewu . 13Udi yiru hanye nyarita ma kami wanguni hanye kadinung erang kaulun malekat minri hang lewu ni nelang kaeau , ' Huyu ulun ma Yope nerau erang ka ulun upu bangaran hi Simon Petrus hawi ma ina.14Hanye sagar nampe ma naun nyalamat hanyu anri katuluh ulun sa muneng hang lewunu.15Nelang tawuk aku mulai bapaner kalayiru, Ruh barasis hawi ma ammau here, sameh kala sa jari ma takam hang awalni tawuk hie.16Balalu aku kaitung, Alatalla kaeau, 'Hi Yohanes mambaptis makai ranu, kude naun sagar nabaptis makai Ruh Alatalla.17Jari, amun Alatalla ngami karunia sasameh ma here kala pangamian sa kala naammini ma takam hang tawuk takam parisaya ma Alatalla Yesus Kristus, Daya yiru , puang tau pada aku nguring Alatalla ! 18 Udi karengei yiru, here puang mambantah lagi. Balalu here nawat Alatalla , here kaeau" Amun kala yiru, kawan ulun sa puang Yahudi pada naammi kasampatan daya Alatalla nampan batubat teka kawan dosa here nelang ka ingkam welum sajati.19Dami udi, ulun-ulun tapisah,daya na aniaya sa tarjadi anri hi Stefanus hampe ma Fenisia, Siprus anri Antiokhia, Here iwara kabar teka Alatalla ekat ma kawan ulun Yahudi. 20Kude teka here sa parisaya yiru, naan sa baasal teka Siprus anri Kirene, naan pada kawan ulun sa tulak ma Antiokhia nelang iwara ma ulun-ulun Helenis, kabar maeh neu Yesus yiru ma kawan ulun sa puang baagama Yahudi. 21Kuasa Alatalla naan hang here hampe rama ulun balalu parisaya nelang nyarah tenga ma Alatalla.22 Sarita neu kawan kajadian yiru hampe pada ma ungkup hang Yerusalem . Daya yiru balalu ngutus Hi Barnabas ma Antiokhia. 23 Nelang tawuk yiru Hi Barnabas hampe yaru, balalu kadinung kaawe wangun Alatalla mambarkati kawan ulun yiru, hanye tuu arai. Balalu hanye ilaku nampan here tuu-tuu satia ma Alatalla anri sagalis atei. 24 Sabab hi Barnabas yiti ulun sa maeh atei nelang nakuasa daya Ruh Alatalla nelang tuu parisaya ma Alatalla hampe rama ulun parisaya ma Alatalla.25Kamulek hi Barnabas , tulak ma Tarsus ngantara hi Saulus. 26 Udi panalu hi Saulus, hanye ngising hi Saulus ma Antiokhia pas erang taun lawahni here bakumpul baya ungkup hang yaru nelang ngajar rama ulun, Hang Antiokhia yiru kawan sa parisaya ma Yesus Kristus palanungkai kala iti naantuh kawan ulun Kristen.27Tawuk yiru naan papire nabi hawi teka Yerusalem ma Antiokhia. 28Teka here yiru naan sa bangaran hi Agabus, daya kabahumen Ruh Alatalla hanye nuju hang litar dunia , nelang hang tawuk Kaisar Klaudius marentah.29Balalu katuluh kawan ulun sa umma Yesus yiru mira pakat neu ngirim bantuan ma kawan pulaksanai here sa muneng hang Yudea, tiap tenga ngami kamampuanni 30Pipakatan yiru natampalus, ngirim bantuani ma matuhe ungkup metah tangan hi Barnabas anri hi Saulus.
1Waktu yiru, Raja Herodes ngenat tangan ni, ma papire kaulun teka jemaat neu menganiaya here. 2Hanye munu hi Yakubus Pulaksanai Yohanes, andri pedang.3 Dami hi Herodes kadinung ulahan ni ngampi sanang atei ulun Yahudi, hanye nampalus nyama hi Petrus pada. Kejadian yiru terjadi salawah Hari Raya Rote Puang Baragi. 4Udine hanye nyama hi Petrus, hanye nampasuk ma wuang penjara andri manyarah hanye ma epat pasukan prajurit nampan mengewasi ni,maksut ni, udi Paskah, ngenei hanye ma hadapan ulun hene.5Balalu, Petrus natahan hang wuang penjara, kude lakudua ungkup ma hi Petrus nuju Alatalla puang witus-witus. Malekat Tuhan Ngaluar hi Petrus hingka Penjara 6Hang suatu malem, ganyah hi Herodes kai ngenei hi Petrus kaluar, Petrus ganyah mandre hang helang rueh kaulun prajurit, na huruk andri rueh rantai,kawan penjaga hang hadapan wawanawang ganyah ngawasi penjara.7lalu, dinung, erangkaulun malekat Tuhan mindri hang riet Petrus balalu cahaya tarang hang sel penjara yiru,bulu malekat yiru nepuk hengkang Petrus balalu ngamuan hanye, andri kaeau,"Hinang amuan!"Balalu, kawan rantai yiru lawu pauka tika karueh tangan ni. 8 Bulu, malekat yiru kaeau ma hanye,"Huruk pingang nu andri pakai sandalnu." balalu hanye ngulah kalayiru. Udiyiru malekat yiru kaeau ma hanye, "Pakailah jubahnu balalu uma aku!"9Balalu, Petrus kaluar uma malekat yiru. Hanye puang karasa inun sa ganyah terjadi mitah malekat yiru nyata,kude ngakira hanye ganyah kadinung suatu paninungan. 10 Dami here mitah penjaga kaisa andri karueh, here hampe hang wawanawang jatang sa nuju ma kota. Wawanawang yiru pauka raeraini ma here, balalu here kaluar takia hampe hang lorong, balalu salenga malekat yiru nanan hi Petrus.11Udi yiru ariai hi Petrus kataru inun kajadiani sa haut wuah hanye, hanye balalu kaeau, " Itati aku karasa himat Alatalla tuu-tuu haut ngirim malekatni nampan napas aku teka kuasa Herodes nelang teka kantatuluh inun sa sagar naulah daya bangsa Yahudi ma aku. 12 Dami kataru kajadian yiru, hi Petrus tulak ma lewu Maria, ineh Yohanes sa naantuh pada hi Markus. Hang yiru rama ulun bakumpul nelang badoa.13Hi Petrus nalitik wanawang luar balalu erang kaulun palayan wawei bangaran hi Rode, hawi le[puh nguka wanawang.14 Hanye balalu kataru lengan Petrus. Daya kalayiru araini, hanye iwawasit mulek hampe puang kaitung nguka wanawang balalu iwara ma ulun rama hang yiru hi Petrus naan hang luar. 15Ulun kaeau ma hi Rode " Hanyu rapui" eau here kude hi Rode bajuju kaeau hanye yiru hi Petrus. Balalu here kaeau "Yiru malekat".16Hantek yiru hi Petrus magun nalitik wanawang. Here balalu nguka wanawang palus kadinung hi Petrus, here wauh tatuu. 17 Hi Petrus ngami tanda makai tanganni nampan here suni, udi yiu hanye balalu nyarita kewangun Alatalla haut nginsing hanye kaluar teka panjara. Hanye balalu kaeau."Wara ma hi Yakobus anri kawan pulaksanai sa lainni pada ". Udi yiru hi Petrus balalu nanan unengan yiru tulak ma unengan sa lain.18Hang kaayat uni kawan tantara pangawal geger. Here bingung neu kawan kajadian anri hi Petrus. 19 Hi Herodes balalu nunyu ulun ngantara hi Petrus, kude here puang tau kahaba hanye. Hi Herodes balalu mrentah nampan kawan tantara pangawal natunti balalu nawunu. Udi yiru hi Herodes tulak teka Yudea balalu muneng papire lawah hang Kaisarea.20Hi Herodes sangit tatuu ma kawan ulun Tirus anri Sidon, Daya yiru here sinrah hawi mangadap hi Herodes . Mulani here ngatau hi Blastus, sa ngapala istana Herodes , hampe hanye umma here. Udi hie here tulak mangadap hi Herodes, here balalu ilaku badamai , daya wilayah here kawan anakuta numma mihanri hang wilayah Raja Herodes.21Hang hinra anrau sa haut natukas, hi Herodes makai pakaian kabasarani maharung hang kursi karajaan balalu mulai bapidato hang hadapan rakyat.22 Kawan rakyat sa rahat nyarengen yiru basurak nelang kaeau " Iti lengan dewa, puang lengan murunsia !" 23 Hang hantek yiru pada malekat Alatalla nampar hi Herodes, daya hanye puang mahormat Alatalla. Hi Herodes kuta sasing balalu matei.24Kude lengan Allahtala batamah bertumbuh dan berlipat ganda, 25 balalu, Barnabas andri Paulus mudi hingka Yerusalem udi here haut jari pelayanan here, '""nelang here ngenei hi Yohanes, sa naantuh pada hi Markus.
1Hindra katika, naan hingka penah ungkup Antiokhia, here nabi andri here guru, hanye yiru Barnabas, Simeon sa naantuh Niger, Lukius hingka Kirene, Menahem sa na palihara mira andri Herodes, raja wilayah, andri Saulus. 2 Tawuk here rahat sambayang ma Tuhan nelang puasa, Roh Kudus kaeyau ma here," pidileh hi Barnabas andri hi Saulus hulung ma Aku neu tugas sa neu yiru Aku haut nerau here," 3 Udi yiru, udi here miaret nelang laku dua, sindrah ipameat palat tangan here hang amau Barnabas andri Paulus, balalu ngutus here rueh tulak.Barnabas andri Paulus hang Pulau Siprus.4Dami , udi nautus daya Roh Barasis, Barnabas andri Saulus minau ma Seleukia, hingka yaru here balayar ma Siprus. 5 Hantek here hampe hang Salamis, here ngabar lengan Allahtala hang sinagoge-sinagoge ulun Yahudi , balalu here pada ngenei Yohanes jari walah here.6 Hantek here tulak menjelajahi katuluh pulau hampe ma Pafos, here kahaba erang kaulun tukang sihir, erang kaulun nabi palsu Yahudi, sa bangaran 7Hanged sindrah Prokonsul Sergius Paulus, erang kaulunsa pintar, sa laku Barnabas andri Saulus hawinunung hanye nelang hamen nyanrengei Lengan Allahtala . 8 Kude, Elimas, tukang sihir yiru, daya kala yiru ngaranni na tarjemah kan, Mawson hi Barnabas andri Saulus, nelang bausaha nyantawang hingka imanni.9kude , Saulus , sapada na kenal sebagai Paulus, na tampenu andri Roh Barasis, hanye maneneng Elimas, 10nelang kaeyau, " U hanyu, sa penu andri kawan tipu muslihat nelang kawan kajahatan, hanyu ri anak Iblis, hanyu ri musuh hingka katuluh sabujur, puang hamen kah hanyu taduh nyantawang lalan Tuhan sa mawitu?11 Taati, inileh, tangan Tuhan hawi ma amauhanyu andri hanyu sagar pehe nelang puang kaini mateandrau salawah papire waktu." hantek yiru pada, kabut andri piiyeng minau maamau hanye nelang hanye tulak bakaliling ngantara ulun neo nganyak tangan ni. 12 Balalu, Prokonsul yiru jari parisaya hantek hanye kadinung kajadian yiru , hanye mannam daya ajaran neu Tuhan. Paulus andri Barnabas tulak ma tumpuk Antiokia hang wilayah Pisidia.13 Hindra katika, Paulus andri ulun rama sa sindrah hanye balayar hingka Pafos hampe ma Perga, Hang Pamfilia, kude Yohanes nanan here dan mulek ma Yerusalem. 14 Kude, Saulus andri Barnabas manarusakan pakiaan hingka Perga hampe Antiokia, hang Pisidia. andri, hantek andrau sabat, here tulak ma sinagoge palus maharung hang yaru. 15Dami udi pambasaan Hukum Taurat andri buku kawan nabi, kawan pamimpin sinagoge nuyu ulun bapaner ma karueh rasulyiru, " kawan pulaksanai, amun naun naan nasehat samahibur ma ulun ramayiri, bapaner leh."16 Balalu, Palus mindri nelang ngami isyarat andri tangan ni nelang kaeyu, U naun ulun Israel andri hanyu sa takut andri Allahtala , rengei! 17 Allahtalla bangsa Israel iti haut midi nini datu takam palus ngampi hante bangsa takam salawah here muneng hang tane Mesir nelang andri tangansa paenat, Hanye ngenei here kaluar hingka yaru. 18salawah kurang labis epat pulu taun, Hanye basabar nadap kalakuan here hang padang gurun.19udi Hanye nyamawai pitu bangsa hang tane Kanaan, Hanye mambagi tane yiru. 20Katuluh yiru tajadi kira- kira salawah 450 taun. Udi yiru, Allahtala ngami ma here hakim- hakim hampe zaman nabi Samuel.21Kamulek, here ilaku erang kaulun raja, Allahtala ngami hi Saul anak upu Kish, teka suku Benyamin, salawah epat pulu taun. 22Udi Allatala ngidar hi Saul, Allahtala ngenat hi Dawit neu jari raja here, kalayiti sa naeau Allahtala neu hi Dawit, Aku haut kahaba hi Dawit, anak upu Isai, erang ka ulun sa ngampi sanang atei KU, sa sagar nampalus kabahumen Ku."23Hingka keturunan ulun iti, Allahtala, sasuai janji NI, ngenei ma bangsa Israel erang kaulun Juru salamat, hanye yiru Yesus.24 Yohanes haut iwara sahuanni tetang baptisan partobatan ma katuluh ulun Israel . 25 Nelang samantara Yohanes tiba pijumpuhan pagawiaan ni , hanye bapaner, hanyu ngakira hiye Aku na?Aku puang Hanye. Kude dinung leh, Erangkaulun sahawi udi aku,sarumpah hang pee Ni gin aku puang patut nguka ni.26Pulaksanai katuluh katurunan Abraham nelang katuluh ulun hang penah naun sa takut andri Allahtala, ma takam kabar kasalamatan iti na wara. 27 Sabab here sa muneng hang Yerusalem andri kawan pamimpin here, sa puang kataru Hanye andri paham ajaran kawan nabi, sa na basa tiap andrau sabat, haut menggenapi ajaran kawan nabi yiru hampe nukum Yesus.28isa pun mahi here kahaba alasan inun pun neu hukuman matei, here ilaku Pilatus neu munu Hanye. 29 andri , hintek here jumpuh katuluh sahaut natulis neu Hanye, here ngampinau Hanye hingka kayu Balsangar nelang ngampiangkading Hanye hang wuang pasaran.30Kude, Allahtala ngamuan Hanye hingka penah ulun matei, 31 nelang salawah papire andrau, Yesus nantarang tenga ma kawan ulun sa uma hanye hingka Galilea hampe Yerusalem, sa taati jari kawan saksi Ni ma bangsa Israel.32 Nelang, itati kami nampe Kabar Maeh yiru ma naun hanye ru janji Allahtala ma nini datu takam, 33daya Allahtala haut menepati janji yiru matakam, kawan anak here, andri nyamelum Yesus, kala sa natulis hang buku Mazmur kalaan rueh: Hanyu Anak -Ku. Andrau Yiti Aku haut jari Amah- Nu. Mazmur 2:7 34 Allahtala haut nyamelum Yesus hingka penah ulun matei, puang sagar lagi mulek ma kebinasaan, Allahtala haut kaeyau, Aku sagar ngami mahanyu barkat sa barasis sa iyuh na parisaya, sa haut naanyu ma hi Dawit. Yesaya 55:335ya yiru, Hanye pada kaeyau hang wuang Mazmur sa lain, hanyu puang sagar maladar Ulun Barasis Nu kaini kebinasaan. Mazmur 16:10 36Daya, Dawit, haut melayani generasini raerai daya kabahumen Allahtala, balalu matei, andri palusnapasar baya nini datu ni, sindrah kadinung kebinasaan,37kude Yesus naamuandaya Allahtala hingka penah ulun matei, puang kadinung kabinasaan.38Daya yiru, elahleh hanyu karasa, kawan pulaksanai, daya mitah Hanye iti ai pangampunan atas kawan dosa nawara manaun, 39andri mitah Hanye, tiap ulun sa parisaya na lapas hingka kakantuluh ni, sa hingka hanye naun puang kaayuh na lapas daya Hukum Taurat Moses.40 Jari mamaeh leh nimpan kawan masaalah sanawara hang wuang kitab kawan nabi puang wuah ma naun: 41Pantaru mamaeh , U naun sakatuju mantaka! Emah andri palus matei, daya Aku ngaraja gawiaan hang zamannaun , isa gawiaansa puang sagar naun harap, biar naan sa ulun manarangni ma naun," Habakuk 1:542Padingian hi Paulus andri hi Barnabas kaluar, kawan ulun ilaku hampan here nahampe hal lengan Allahtala yiruhantek andrau sabat hadapni. 43Udi panalu hang sinagoge yiru jari, hene ulun Yahudi andri kawan proselit sa takut andri Tuhan uma Paulus andri Barnabas,sa bapaner ma here andringami semangat neu tarus muneng hang wuang anugrah Allahtala.44Hang andrau sabat ,ane katuluh ulun hang tumpuk bakupul neu nyanrengei lengan Tuhan. 45 Kude , hantek kawan ulun Yahudi kaini ulun rami, here rigat muar nelang mulai nawan inunsa nawara Paulus nelang mahina hanye.46 Balalu , Paulus andri Barnabas manjawab andri heei nelang kaeyau, lengan Allahtala samula harus natahampe ma naun dahulu. Daya naun puang hakun narimeni nelang naun haut nukas raerai naun puang patut narime pamelum makalalawah, dinung leh, kami nanan naun tulak ma bangsa lain. 47 Daya kalayena Tuhan ngami parentah ma kami:Aku haut nukas naun jari isa piraai ma kawan bangsa lain nampan naun kaayuh ngenei kasalamatan hampe ma ujung bumi." Yesaya 49:648 Hantek yiru kawan ulun sa puang Yahudi karengei hal yiru. here arai mihewu nelang nawat lengan Allahtala. Nelang, kawan ulun sa haut natukas neu welum palus kalalawah, balalu parisaya. 49 Balalu lengan Tuhan natahampe ma katuluh wilayah yiru.50Kude , rama ulun Yahudi menghasut kawan wawei satakut Allahtala hingka utus saamau nelang rama ulun penting hang tumpuk, nelang mamulai penganiayaan nadap hi Paulus andri Barnabas, nelang ngunur here rueh kaluar hingka daerah parbatasan here. 51Kude, nelamg muhut debu hingka pee here nadap here ulun Yahudi hang yaru,Paulus andri Barnabas tulak ma Ikonium. 52 Nelang, kawan murid natampenu andri arai mihewu andri Roh Barasis.
Panalu hang Yerusalem 1yiru, papire kaulun minau teka Yudea balalu ngajar kawan pulaksanai sa parisaya, "Amun naun puang na sunat sasuai andri adat istiadat Moses, naun puang tau nasalamatkan." 2Balalu, dami naan salisih aheng andri puang mira pakat antara hi Paulus andri hi Barnabas andri kawan ulun yiru, here manantu nampe hi Paulus andri hi Barnabas, baya papire kaulun sa lain ni teka here, harus mamai ma Yerusalem nampe panalu andri kawan rasul nelang andri kawan tueh ungkup neo hal yiru.3Balalu, udi na atet hang lalan daya kawan ungkup, here mitah Fenisia andri Samaria nelang nyarita andri tu'u hal batubat kawan bangsa sa lain, hal yiru ngenei kaarayen atei sa hante ma katuluh pulaksanai sa parisaya.4Dami here hampe hang Yerusalem, here na tarime da kawan ungkup, kawan rasul, andri kawan tueh ungkup, balalu here nyarita katantuluh sa haut naulah daya Alatalla mitah here.5Kude, papire kaulun teka golongan Farisi sa haut parisaya mindri nelang kaeau, "Penting manyunat here andri nuyu here na mamatuhi Hukum Moses!" 6Kawan rasul andri tueh ungkup panalu sasameh nampan bapaner hal yiti.7Udi lawah here bagurayang hang yaru, hi Petrus mindri balalu kaeau ma here, "Kawan pulaksanai katuluh, naun karasa amun zaman sadi Alatalla haut ngulah pidian hang penah naun mitah wawaku, kawan bangsa lain sagar karengei Kabar Maeh palus jari parisaya. 8 Nelang, Alatalla, sa kataru atei murunsia, haut basaksi ma here andri ngami Roh Barasis ma here, sameh ialah sa haut na karaja-Ni ma takam, 9 andri Hanye puang ngabalain takam andri here, udi Hanye ngabarasis atei here sa parisaya.10Jari taati, dainun hanyu nawan Alatalla andri nganak kuk sa maweat hang diung kawan ungkup, padahal datu nini takam andri takam raerai sika puang suah kaule mananggungni? 11Kude, takam parisaya daya takam naselamatkan mitah ahi lelu Tuhan Yesus, kala yiru pada here."12Udi yiru, katuluh kawan ulun yiru suni balalu here nyandrengei hi Barnabas andri hi Paulus, padingian karueh rasul yiru nyarita katuluh siri andri kaajaiban sa haut na karaja daya Alatalla mitah here hang penah kawan bangsa lain.13Udi here taduh bapaner, hi Yakobus kaeau, " Pulaksanai katuluh, sanrengei aku. 14Hi Simon udi nantarang kaawe Alatalla teka awal haut ninung kawan bangsa lain, nampe ngalap teka penah bangsa yiru isa umat neo ngaran-Ni15Paneran kawan nabi manyatujui hal yiru, sameh sa natulis, 16'Udi yiti, Aku sagar mulek. balalu sagar ngamuan kamulek Kemah Daud sa haut runtun. Aku sagar ngamuan kamulek kawan piruntunanni balalu Aku sagar ngampi kaeh ni, 17nampe kawan murunsia sa balee kaiyuh ngantara Tuhan, andri katuluh bangsa lain sa na heraw mitah ngaran-Ku, sa ngaraja katuluh ni,' Lengan Alatalla, sa ngaraka katantuluhni, 18haut na rasa hingka jaman sadi.19Jari, manurut ku takam saharusni puang ngampi hadin kawan ulun teka bangsa lain sa haut mulek ma Alatalla. 20Kude, takam harus manulis ma here nampe here nyanawit tenga daging teka kawan hal sa puang maeh teka kawan barhala, andri teka kawan dusa sa cabul, andri teka inun sa haut na keat, andri teka ira. 21Daya, teka jaman sadi hi Moses haut ngarasa, hang tiap tumpuk, kawan ulun sa nyaritani daya na basa hang uneng sambayang tiap andrau ahad."Surat ma kawan ulun parisaya sa puang Yahudi22Balalu, na dinung maeh daya kawan rasul, andri tueh ungkup, andri katuluh ungkup, here midi kawan ulun teka penah here nampe nautus ma Antiokhia baya Paulus andi Barnabas. Here ngutus hi Yudas, andri hi Silas, kawan pamimpin teka penah pulkasanai sa parisaya, 23nelang here raerai s manulis surat, eau ni kaina: "Teka Kawan rasul andri tueh ungkup, katuluh pulaksanai sa parisaya, ma katuluh pulaksanai sa parisaya puang Yahudi hang Antiokhia, andri Siria, andri Kilika, tabe!24Daya kami haut karengei papire kaulun teka penah kami, sa ma here kami mahi ngami mandat, haut nganggu naun andri ajaran here sa tau ngampi leme amirue naun, 25hal yiti dinung kami maeh ma naun, jari kami ipakat, midi kawan ulun andri ngutus here na sindrah naun kawan pulaksanai sa na ahi Lelu d kami, hi Barnabas andri hi Paulus, 26sa haut nyarah pamelum here neo ngaran Tuhan takam, Kristus Yesus.27Daya hal yiru, kami ngutus hi Yudas andri hi Silas, here raerai sagar nampe palus bapaner kawan hal sa sameh. 28Daya, tu'u samaeh ma Roh Barasis andri ma kami nampe nyarah kawan weat teka amau naun sa puang labih maweat teka sa na perlu yina, 29nampe naun ngampi lawit tenga daging teka sa haut sa sarah ma barhala, andri teka ira, andri teka inun sa matei na keat, andri teka kawan dusa sa cabul.Amun naun tau nyaga tenga naun raerai teka hal yiru, naun haut nampalus sa maeh. Hampe panalu!"30Udi here parumisi, here minau ma Antiokhia, balalu udi here ngumpul kawan ungkup, here nampe surat yiru. 31Dami kawan ulun sa parisaya mambasani, here miarai daya rariu. 32Hi Yudas andri hi Silas, here raerai pada nabi, ngampi samangat andri ngampi kuat kawan pulaksanai sa parisaya mitah hene papaneran.33Balalu, udi here muneng hang yaru papire lawah, kawan ulun sa parisaya ngirim here mulek andri marauh atei ma kawan ulun sa haut ngutus here. 34[Kude, naanggap maeh ma hi Silas amun hanye tatap muneng hang yaru] 35Kude, hi Paulus andri hi Barnabas muneng hang Antiokhia, nelang ngajar palus nampe lengan Tuhan baya andri kawan ulun rama. Paulus andri Barnabas bapisah36Udi papire andrau, hi Paulus kaeau ma hi Barnabas, "Hayu tareh mulek palus ganta kawan pulaksanai sa parisaya hang tiap tumpuk, uneng tareh nampe lengan Tuhan palus ninung kaawe wangun keadaan here." 37Hi Barnabas hamen ngenei pada hi Yohanes sa na heraw Markus. 38Kude, hi Paulus kaingkam amun puang perlu ngenei ulun sa haut nanan here hang Pamfilia balalu puang tulak sindrah here hang gawian yiru.39Balalu, here basualan hampe here bapisah isa andri sa lain. Hi Barnabas ngenei hi Markus balalu balayar ma wilayah Siprus, 40kude hi Paulus midi hi Silas balalu tulak, udi na sarah kawan pulaksanai sa parisaya hang wuang ahi lelu Tuhan. 41Balalu, hanye mitah Siria andri Kilika nelang ngampi kuat kawan ungkup.
Paulus andri Silas hang Tesalonika 1Isa katika, Hantek Paulus andri Silas haut tapitah Amfipolis andri Apolonia, here hampe hang Tesalonika, hang yaru naan sinagoge ulun Yahudi. 2Balalu, kala kabiasaen Paulus, hanye masuk mapenah ulun, nelang, salawah telu andrau sabat hanye bapaner andri here ayat surat barasis.3Palus manarang nelang ngami bukti amun Kristus parlu kaingkam nakahanang nelang ambuan hingka helang ulun matei, palus ka eyau, "Yesus yina sa rahat nakabarku ma naun, hanye yiru Kristus." 4Balalu, rama hingka here sa persaya palus uma Paulus andri Silas. Kala yiru pada rama ulun Yunani sa takut ma Alatalla nelang puang butit kawan wawei terhormat.5Kude, kawan ulun Yahudi jari bahiri atei palus ngenei papire ulun galandangan sarama hang daerah yiru, here ngumpul ulun rama palus ngulah deruh litar tumpuk, balalu manyarang lewu Yason palus ngantara Paulus andri Silas kai enei here ma luar nadap ulun rama. 6Hantek here puang kahaba Paulus andri Silas, here nyujut Yason andri papire pulaksanai seiman mahadapan kawan pejabat tumpuk, ka eyau andri lengan mehet, "Kawan ulun yina sa haut ngulah rawek dunia, haut hawi pada ma yina. 7Nelang, Yason narime here, here katuluh ngulah tindakan nawan hukum Kaisar andri ngantuh amun naan raja lain, hanye yiru Yesus."8Ulun rama amput pejabat tumpuk jari geger giruh tawuk karengei hal yiru. 9Balalu, udi here narime jaminan hingka Yason andri sa lainni, kawan ulun yiru mambebaskan here.Paulus andri Silas ma tumpuk Berea10Kawan pulaksanai saiman balalu nunyu Paulus andri Silas, malem yiru pada, tulak ma Berea. Dami hampe yaru, here nunung sinagoge ulun Yahudi. 11Kawan ulun Yahudi hang yina labis maeh ateini na banding kawan ulun hang Tesalonika daya here narima Firman andri sanang atei, nelang tiap andrau here mantaru surat barasis himpan karasainun sa na ajar yiru bujur. 12Dagana yiru, hene hingka here jari persaya, nelang puang butit pada kawan ulun Yunani terpandang hau upu atawa wawei.13Kude, tawuk kawan ulun Yahudi hang Tesalonika karasa amun Paulus pada nampe lengan Alatalla hang Barea, here jua hawi ma Barea palus ngajahujak ma rebe ulun rama. 14balalu, hinang, kawan pulaksanai saiman nunyu Paulas tulak hampe ma pantai, kude Silas andri Timotius tatap muneng hang yiru. 15Kawan ulun sa nengau Paulus ngatet hampe ma Atena, nelang dami narima pesen hingka Paulus ma Silas andri Timotius himpan here wansit ngapung hanye. here balalu tulak.Paulus hang Tumpuk Atena16Padingian Paulus ngandrei here hang Atena, Roh ni kaingkam mahanang hang wuang tengani dagana hanye kadinung tumpuk yiru penu andri kawan patung barhala. 17Daya yiru, hang sinagoge hanye bapaner andri kawan ulun Yahudi baya kawan ulun lain sa takut ma Alatalla, pada hang unengan ulun rama, tiap andrau, andri kawan ulun sa naan hang yaru.18Papire ulun panai hingka aliran Epikuros andri Stoa pada basual andri hanye, papire teka here ka eyau, "Inun sa kai na paner ulun hene wawa yiti? sa lain pada ka eyau,"wangun ni hanye erang ka ulun pamberita kawan dewa bangsa lain." Daya hanye bapaner neu Yesus nelang neu kabangkitan.19Balalu, here ngayak palus ngenei hanye ma Areopagus, andri ka eyau,"Iyuhlah kami karasa ajaran wau inun sa na waranu yiti? 20Daya, hanyu ngantuh papire hal sa asing hang silu kami. Kami hamen karasa inun artini yiru," 21(Tawuk yiru, katuluh ulun Atena andri kawan ulun asing sa muneng hang yaru katuju tuu nangalis waktu here andri puang ngulah inun-inun kasuali bapaner andri nyanrengei kawan hal wau.)22Balalu, Paulus mindri hang peneh-penah Areopagus nelang ka eyau, "Uu kawan ulun Atena, aku lentah kadinung hang wuang katuluh hal naun tuu ba agama. 23Daya, hantek aku pasiar nelang ninung uneng sumbayang naun, aku pada kadinung uneng nyarah parapah hang yaru naan nasurat, 'MA ALATALLA SA PAUANG TARU.' Dagana yiru, inun sa naun sambah amun naun puang kataru hanye, yiru sa waraku ma naun.24Alatalla sa ngulah dunia andri katuluh sa naan hang wuangni, daya hanye Tuhan hang amau langit nelang tane, puang muneng hang wuang kawan lewu dewa sa na ulah daya murunsia, 25puang pada hanye nakarawah kawan tangan murunsia, iyalah hanye ilaku inun-inun daya Hanye raerai sa ngami pamelum andri hewuk nelang katantuluhni.26Andri, hanye ngulah, hingka erang ka ulun, hanye ngulah katuluh bangsa murunsia himpan muneng hang amau tane yina, udi nukas kawan musim nelang kawan watas uneng welum here, 27himpan here ngantara Alatalla, nelang, amun tau here kaiyuh negei Hanye andri manalu Hanye dagana Hanye puang lawit hingka takam katantuluh.28Daya, hang wuang hanye, takam welum, bagarak, nelang naan.Ayub 12:10 Iyalah, kawan panyair naun ka eyau 'Dagana takan yina pada samula kawan anak-Ni' 29Jari, daya takam samula kawan anak Alatalla, takam harusni puang bapikir amun wangun Alatalla yiru iyalah amas, atawa perak, atawa watu, sa na ulah manyu kapandaian andri pamikiran murunsia.30Dagana yiru, udi wayah kalungaen takam puang na itung lagi, itati Alatalla iwara ma uras ulun hang awe-awe himpan batobat, 31daya hanye haut nukas diye hang hindra katika sagar mangadili dunia hang wuang keadilan itah isa ka Ulun sa haut na pidi-Ni, udi hiye ngami bukti ma uras ulun andri nyamelum mulek ulun yiru teka pampatei."32Nelang, tawuk here karengei neu welum mulek teka pampatei, papire ka ulun mulai ngasese,tagal sa lain ka eyau, "Kami hamen hanyu bapaner lagi neu hal yina." 33Balalu, Paulus tulak hingka penah-penah here. 34Kude papire ulun umba andri hanye nelang parsaya, tamasuk pada Dionisius anggota Areopagus, andri erang ka ulun wawei bangaran Damaris, nelang papire ka ulun lainni sa uma hare.
Paulus ma Negara Makedonia andri Negara Yunani 1Udi kajadian babur pamuru iru luput, Paulus nerau kawan muridni, dami udi ngampi kukuh atei here, hanye iwara ne'u jalananni nuju ma Makedonia. 2Udi hanye takia ma daerah-daerah hang yaru nelang ngami wahai patataan ma here, hanye hampe ma Yunani. 3Balalu, hang yaru Paulus muneng salawah telu wulan. Daya kawan ulun Yahudi basakongkol ne'u nawan hanye hantek hanye hamen balayar ma Siria, balalu akhirni hanye mulek mitah Makedonia.4Paulus na hengau daya Sopater teka Berea, iya hi Pirus, daya Aristarkhus anri Sekundus, teka Tesalonika, anri hi Gayus teka Derbe, anri hi Timotius, pada Tikhikus anri hi Trofimus teka Asia. 5Here tulak badahulu nelang nganrei kami hang Troas, 6kude kami balayar teka Filipi udi Hari Raya Tidak Beragi, palus nunung here hang Troas hang wuang dime anrau, hang yaru kami muneng salawah pitu anrau. Kunjungan hi Paulus sa Terakhir hang kota Troas7Hang anrau pertama minggu yiru, hantek kami bakumpul sasameh ne'u mambagi-bagi rote, Paulus bapanner ma kami daya hanye hamen tulak ketuni, kalairu wahai patataanni hampe penah malem huan luput. 8Wahai summu na samelum hang loteng, uneng kami bakumpul yiru.9Balalu, hang yiru naan pemuda bangaran Eutikhus sa rahat maharung hang jandela nelang siruru. Udi hie, daya paner Paulus masih lawah, hanye magin siruru palus saandre balalu hanye lawu ma kapit teka loteng tingkat telu lewu yiru balalu na enat hang wuang kondisi haut matei. 10Kude, hi Paulus minau balalu mangkading hang amauni anri ngikupni, nelang kaeyau, "Ada ridu daya hewukni masih naan hang wuang hanye."11Hantek Paulus mulek ma ammau, hanye mambagi rote dan kuman, hanye bapanner ma here lawah tatu'u hampe damihari. Udi hie, hanye tulak. 12Here ngatet pemuda iru huni mudi nelang atei here tu'u miarai. Kia'an hingka Kota Troas ma Kota Miletus13Kude, dami tulak badahulu ma kapal, kami palus balayar ma Asos, aheng kami palus ngalap hi Paulus hang yaru daya hanye haut baransana kalairu, hanye raerai hamen tulak ma yaru takia pee. 14Hantek kami panalu hanye hang Asos, kami ngennei hanye, balalu tulak ma Metilene.15Udi balayar teka yaru kami hampe ma ketuni ni ma Khios. Anrau salanjutni kami nyariet Samos, balalu erang anrau udi yiru kami hampe hang Miletus. 16Daya, Paulus haut ngalap kaputusan ne'u balayar mitah Efesus hampan hanye puang nangalis katika hang Asia daya hanye hamen hinang hampe hang Yerusalem, amun iyuh pas anrau Pentakosta. Hi Paulus Bapaner ma Penatua Efesus17Teka Miletus, Paulus nunyu ulun ma Efesus ne'u iwara ma kawan tueh ungkup hang yaru hampan manalu hanye. 18Dami here panalu anri hanye, hanye kaeyau ma here, "Naun haut karasa, kalaawe aku welum hang penah naun salawah yena, teka anrau pertama aku ngampirarah peeku hang Asia, 19nelang melayani Tuhan anri katuluh kerendahan atei anri riu mate, pada hang wuang kawan purija sa menimpa aku mitah kawan ulun Yahudi sa basakongkol, 20kalaawe aku puang ngaret aheng nahampe kabar ne'u hal sa bariran nelang ngajar naun maeh iru hang hadapan ulun rama kalahie pada teka lewu ma lewu, 21tu'u-tu'u ngami kesaksian, ma kawan ulun Yahudi kalahie pada ma kawan ulun Yunani, ne'u batobat ma Alatalla nelang parisaya ma Tuhan takam, Yesus Kristus.22Andri taati, dinungleh, baya na huruk daya Roh, aku rahat hang pakiaanku nuju ma Yerusalem, nelang puang karasa inun sa sagar na alamiku hang yaru, 23ekat daya Roh Barasis sa iwara anri tu'u-tu'u hang tiap tumpuk ma aku penjara anri kararaen haut nganrei aku. 24Kude, aku puang maanggap welumku baharaga ma aku raerai daya yiru aku kaiyuh nyanyari tugas anri pelayanan sa haut na tarimeku teka Tuhan Yesus, hanye yiru hampan iwara anri tu'u-tu'u ne'u kabar maeh Injil anugerah Alatalla.25Andri taati, dinungleh, aku karasa bahwa mahi hang penah naun, sa ma hanyu aku kaliling iwara ne'u karajaan Alatalla, sa sagar kadinung aku lagi. 26Daya yiru, aku basaksi ma hanyu anrau ina bahwa aku puang bahala hang ammau ira' naun katuluh. 27Daya, aku puang ngaret aheng ne'u iwara ma hanyu katuluh ransana Alatalla.28Jaga tenga dagingnu anri katuluh ungkup, sa hang ammauni Roh Barasis haut ngenat hanyu jari pakatik ne'u menggembalakan ungkup Alatalla, sa na iyuh anri ira iyaNi raerai. 29Aku karasa dami udi pitulakanku die, kawan serigala sa buas sagar muneng hang penah naun, hanye puang piahi anri kawan ungkup yiru. 30Anri, hang penah naun raerai sagar naan kawan ulun sa bapanner ne'u kawan hal sa ngapitawang hampan tau ngalap kawan murid teka here31Daya yiru, ware naun saratang bajaga, nelang tatap kaitung kalaawe ang karasa ka anrau ka malem, salawah telu taun, aku puang suah taduh ngapiitung nelang matataan naun katuluh anri petak riu mate. 32Anri taati, aku nyarah naun ma Alatalla anri ma lengan anugerahNi sa mampu ngammuan palus ngami warisan ma naun hang penah kawan ulun sa na haut na barasis.33Aku puang hamen perak, atawa amas, atawa pama hiepun. 34Hanyu raerai karasa amun tangan ina sa nyansukup inun sa na perlu dayaku anri kawan here sa muneng baya aku. 35Hang wuang katuluh hal, aku haut nutui ma hanyu bahwa anri bagawi kala ina, takam haut ngarawah kawan ulun sa puang mampu nelang ngitung lengan Tuhan Yesus, daya Hanye raerai kaeyau,' labih maeh nelang arai takam ngami daripada takam narime.'''36Balalu, dami hanye haut kaeyau kawan hal iru, hanye nepet ulu alep nelang lakudoa sasameh baya here katuluh. 37Udi hie, naan wahai sa nungkau hang penah here katuluh nelang here ngikup nyiuk hi Paulus. 38Here tu'u mahanang atei, magin dami hanye kaeyau amun here puang sagar nantau hanye lagi. Balalu, here nengau hi Paulus ma kapal.
Paulus Tulak ma Kota Yerusalem 1Udi kami bapisah anri here kami pada tulak, kami balayar ma tumpuk Kos, hang anrau, ma ketuni kami ma tumpuk Rodos, teka yiru ma tumpuk Patara, 2Balalu udi kami kahaba kapal kami nyabarang ma tumpuk Fenisia, kami mamai kapal yiru palus balayar.3Hantek kami haut mulai nantau tumpuk Siprus, kami mitah tuhi kawi tumpuk yiru balalu nampalus balayar ma tumpuk Siria, udi hie minau hang tumpuk Tirus daya kapa sagar ngampinau enneianni. 4Dami panalu anri kawan murid, kami muneng hang yau salawah pitu anrau. Nelang, mitah Roh, here tatap ngami patataan ma Paulus hampan puang tulak ma tumpuk Yerusalem.5Dami katika kami hang yaru haut galis, kami tulak nampalus pakiaan kami. Here katuluh, baya matueh wawei anri kawan iyani, ngatet kami hampe ma luar tumpuk. Balalu, udi kami nepet ulu alep nelang lakudoa, 6kami iwara pitulakan kami ma here. Udi hie, kami mamai ma kapal balalu here pada mulek mudi ma lewu.7Udi kami nampalus pakiaan teka tumpuk Tirus, kami hampe hang tumpuk Ptolemais, kami muntane kawan pulaksanai sa parisaya nelang muneng baya here erang anrau. 8Ma ketuni ni, kami nampalus pakiaan kami tulak ma tumpuk Kaisarea, kami masuk ma lewu orang kaulun Pambarita sa bangaran Filipus hanye iru erang kaulun teka pitu kaulun yiru, balalu muneng baya hanye. 9Hanye baisi epat kaulun iya bujang paruna sa pannai banubuat.10Nelang kami muneng hang yiru papire anrau, erang kaulun nabi bangaran Agabus minau teka tumpuk Yudea. 11Balalu, dami nunung kami, hanye ngalap panning Paulus palus nuruk tangan anri pe'eni raerai, balalu kaeyau, "Iti sa na wara daya Roh Barasis, 'Anri sara yena kawan ulun Yahudi hang tumpuk Yerusalem sagar nuruk ulun sa baisi panning ina nelang nyarahni ma tangan kawan bangsa lain.'"12Dami kami karengei hal yiru, kami anri kawan ulun sa muneng hang yaru laku ma hi Paulus hampan hanye puang tulak ma tumpuk Yerusalem. 13Balalu, hi Paulus kaeyau, "Inun sa haut na ulah daya naun, nungkau nelang ngampihanang ateiku? Daya, aku haut siap, puang ekat nahuruk, hampe matei hang tumpuk Yerusalem ne'u ngaran Tuhan Yesus." 14Kude, daya hi Paulus puang nu'u na wara kami balalu suni ekat kaeyau, "Elahleh aheng Alatalla sa jari."15Udi papire anrau yiru, kami katuluh basiap-siap balalu tulak ma tumpuk Yerusalem. 16Papire kaulun murid teka tumpuk Kaisarea pada umma baya anri kami balalu ngennei kami ma lewu hi Manason, ulun teka tumpuk Siprus, erang kaulun murid sa haut lawah, sa baya hanye kami muneng.17Dami kami hampe ma tumpuk Yerusalem, kawan pulaksanai sa sameh parisaya nyammut kami anri kaarayen. 18Balalu, ma ketuni ni, hi Paulus tulak baya kami nunung hi Yakobus, anri katuluh tueh ungkup pada hawi. 19Udi nahampe tabe ma here, hi Paulus mulai bakesah isa pangisa hal sa haut na ulah daya Alatalla hang penah kawan bangsa mitah pelayananni.20Balalu, hantek here karengei kesah iru, here nawat Alatalla. Udi hie, here kaeyau ma hi Paulus, "Dinung, Pulaksanai, papire ribu kaulun hang penah kawan ulun Yahudi hang yaru sa haut jari parisaya nelang here katuluh ngalut nu'u anri Hukum Taurat, 21anri here haut na wara ne'u hanyu, hanye yiru hanyu sa ngajar katuluh kawan ulun Yahudi hang penah kawan bangsa lain ne'u iwaleng teka hukum Moses, nelang iwara pada ma here ne'u puang nyunat kawan iya here atawa puang welum ngalut nu'u anri adat istiadat takam.22Balalu, kalaawe itati? Here himat haut nyanrengei amun hanyu haut hawi ma yati. 23Daya yiru, ulah nyalah inun sa na wara daya kami ma hanyu. Hang penah kami naan epat kaulun sa rahat basumpah janyi. 24Ennei here baya hanyu nelang ampibarasis tenga dagingnu anri here pada, balalu wayat kawan biyaya here hampan here pada tau bacukur. Mitah yiru, katuluh ulun karasa amun surah ussu kawan hal sa haut na wara ma here ne'u hanyu, padahal hanyu pada welum ngalut nu'u anri Hukum Taurat.25Kude, ne'u kawan bangsa lain sa haut jari parisaya, kami haut nulis surat nelang ngalap kaputusan hampan here mahindar teka, 'kawan lunek sa haut na sarah ma kawan berhala, anri teka ira kawan situa sa na ke'at, kalahie pada teka dusa ne'u kawan sa cabul."' Paulus Najama26Balalu, hi Paulus ngennei kawan ulun yiru, hang anrau ma ketuni ni, udi hanye ngampibarasis tenga dagingni baya anri here, hanye masuk ma wuang Lewu Alatalla nelang iwara ne'u katika ibarasis sagar luput hantek kurban pararah na sarah ma here.27Hantek hampe ganap pitu andrau, kawan ulun Yahudi teka Asia, dami here nantau hi Paulus hang Lewu Alatalla, here mahasut kawan ulun rama anri nyamma hi Paulus, 28nelang nantiak, " U kawan ulun Israel, awat! Ulun ina sa haut ngajar tiap ulun hang awe-awe ne'u nawan bangsa takam, anri Hukum Taurat, anri unengan yena. Nelang, labis teka yiru, hanye haut ngennei kawan ulun Yunani masuk ma wuang Lewu Alatalla anri haut ngampibere uneng barasis yena!" 29Daya, sahuan yiru here haut kadinung hi Trofimus, ulun tumpuk Efesus, sameh-sameh baya hanye masuk ma wuang tumpuk jari here minna hi Paulus ngennei hanye masuk ma wuang Bait Alatalla.30Balalu, ridu rareh erang katumpuk nelang kawan ulun bakumpul hang yiru. Here nyamma hi Paulus nelang ma'itni kaluar teka Lewu Alatalla, udi hie kawan wawanawang Lewu Alatalla hinang na tutup. 31Hantek here bausaha munnu hi Paulus, hampe habar ma kapala pasukan Roma amun erang katumpuk Yerusalem rahat ridu rareh,.32Hantek yiru pada, hanye ngennei kawan prajurit anri kawan perwira, balalu nempat minau nunung here. Dami, kawan ulun rama iru nantau kapala pasukan anri kawan prajurit yiru hawi, here mayu ngakasah hi Paulus. 33Balalu, kapala pasukan nyariet hi Paulus anri nyamma hanye, nelang nunyu hampan hi Paulus na huruk anri rueh rantai. Udi hie, hanye nunti hie sa hi Paulus anri inun sa haut na ulah dayani.34Kude, mehe' teka kawan ulun rama yiru nantiak mayaru mayati. Balalu, katika hanye puang karasa anri tu'u inun panyabab ridu rareh iru, hanye nunyu hampan hi Paulus na ennei ma markas. 35Hantek hanye hampe hang tukat, hi Paulus harus na eteh daya kawan prajurit dayagana penu' kawan ulun bakumpul, 36daya kawan ulun rama iru tatap umma ma awe hi Paulus na ennei, nelang nantiak, "Hinang ampisingkir hanye!"37Hantek hi Paulus hamen na ennei masuk ma wuang markas, hi Paulus kaeyau ma kapala pasukan, "Iyuh sah aku iwara papire hal ma hanyu?" Balalu, kapala pasukan yiru manjawab, "Inun hanyu tau bahasa Yunani?" 38Amun kalairu, hanyu na lain ulun tumpuk Mesir sa papire katika yari haut ngulah pemberontakan anri pamimpin epat ribu kaulun tukang wunnu ma padang gurun?"39Kude, hi Paulus kaeyau, "Aku na erang kaulun Yahudi teka tumpuk Tarsus, tumpuk Kilikia, erang kaulun warga teka tumpuk sa haut terkenal. Aku laku awat, ammi ijin hampan aku tau bapanner ma kawan ulun rama iru." 40Balalu, hantek kapala pasukan iru ngami ijin, hi Paulus minri hang ammau tukat nelang ngami isyarat ma kawan ulun rama iru anri tanganni. Balalu, hantek kawan ulun haut sunni, hanye bapanner ma here makai bahasa Ibrani nelang kaeyau.
Paulus laku nadap Kaisar 1Telu andrau udi hinye, Festus hampe hang daerah yairu,udi hanye tulak hingka Kaisarea ma Yerusalem. 2Imam-imam kepala andri kawan pemimpin Yahudi nampe pangaduan here ma hanye hadap hi Paulus, andri here tarus mendesak Festus, 3nampan daya pikaeh atei ni andri hare andri nunyu ulun ngenei hi Paulus ma yeruslam,daya here mufakat kai munu hi Paulus hang penah pakiaan.4Festus nuing bahwa hi Paulus tetap na tahan hang Kaisarea andri hanye raerai hawi ma nyaru andri hinang. 5"Maka", eauni, "elahni kawan pemimpin hang helang nu minau ma nyaru baya aku, andri amun na'an sesuatu sa hala andri ulun yeru, elahni here sa mangajukan dawaanni nadap here."6Udi festus muneng hang helang here puang labis hingka walu atawa sapuluh andrau,hanye mulek ma kaiserea.Belalu ma kauni andrau ni,hanye maharung hang kursi pengadilan andri maretah nampan hi paulus naenei ma hadapan ni. 7 Dami paulus hampe,ulun-ulun yahudi sa minau hingka yerusalem mindri ngawariung ni,andri mengajukan hene dakwaan sa mawe'at nadap paulus,kude here puang ka ayuh membuktikan. 8Hawuang pembelaan ni,"aku puang ngulah kahalaen inun pun sa nawan,atawa hukum taurat yahudi,lewu tuhan atawa kaisar."9Kude,daya hamen ngalap atei ulun-ulun yahudi,festus kaeau ma hi paulus," inun kah naun basadia mamai ma yarusalem andri na adili ha hadapan ku neu kawan tuduhan yiri? 10Kude,paulus kaeyau,"aku itati midri hang hadapan pangadilan kaisar,balalu hang unangan yiri aku harus na adili.aku puang naan kahalean inun pun hang hadapan ulun-ulun yahudi sametu sa hanyu ra karaerai karasa.11Amun,aku ngulah kahalaen andri sa puang maeh ,aku rela na hukum matei,kude amun kawan dakwaan here yiru puang tuu,puang uweng sunah erang kaulun sa iyuh nyarah aku ma here. Aku ilaku na adili hang pengadilan Kaisar''. 12Udi ,Festus ipakat andri hi Sanhenrin,hanye kaeau ''Hanyu ilaku hang pangadilan Kaisar ,jari hanyu hinang tulak''. Festus nunti ma Raja Agripa hal Paulus13Udi papire andrau sa haut,Raja Agrifa andri Bernike hampe hang Kaisarea balalu ngami salamat ma Festus. 14Udi papire andrau here hang yaru ,hi Festus iwara pakara -pakara Paulus ma raja ,aue ni, ''Naan hang yena erang ka ulun tahanan sa natahan daya Feliks.15Hantek aku naan hang Yerusalem,kawan imam kepala andri kawan pamimpin Yahudi nampe pangaduan here nadap ulun yiru nelang ilaku nampan hanye na hukum.16Kude aku nuing,kawan ulun Roma puang tau babaran nyarah kawan ulun sa nadawa nampan na hukum,amun sa na dawa yiru huan bahadapan andri ulun sa nawa hanye nelang na ami kasampaten mambela diri ni.17Balalu,hantek here hawi bakumpul hang yati,aku puang ngandrei lawah,hang andrau ka ayat ka uni ni aku balalu ngulah sidang pengadilan nelang marentah nampan ulun yiru na enei nadap aku.18Hantek kawan ulun sa nawa hanye mindri here ngga uweng nampe dakwaan sa jahat sameh andri sanapinda ku.19Kude, here ekat balain pamikiran andri hanye neu agama here raerai nelang neu erang ka ulun sa bangaran Yesus,Ulun yiru haut matei ,kude hi Paulus bakaras himat ulun ulun yiru welum kamulek.20Daya aku bingung neu kaawe wangun aku taukaiyuh kawan katarangan neu pakara yiru.21Kude ,hi Paulus ilaku naik banding ,hanye ilaku nampan hanye tatap na tahan,hampe aku ka ayuh kasampaten ngirim hanye ma Kaisar.22Balalu,Agripa ka eau ma hi Festus,''Aku pada sini karengei ulun nyiru,'' Kauni ni.Festus ka eau ''hanyu kaiyuh nyanrengei ni.''23Hang andrau kauni ni ,Agripa andri Bernike hawi andri upacara kebesaran.Here masuk ma ruang sidang andri kawan pembesar -pembesar angkatan perang andri kawan ulun sa takamuka hang tumpuk yiru . Sa susuk andri parentah Festus ,balalu Paulus na enei masuk.24Balalu hi Festus kaeau,Raja Agripa andri katuluh sa naan hang yiti, dinung ulun yiti,haut na kadu ma aku daya katuluh bangsa Yahudi,hau hang Yerusalem atawa sa hang yiti.Here ilaku nelang mi uik [berteriak-teriak] kaeau,hanye puang patut na paladar welum.25Kude,aku puang kahaba sunah isa sa haut na ulah ni sa tau na hukum andri hukuman matei.Nelang daya gana hanye raerai haut ilaku nampan pakara ni na adili hang pangadilan Kaisar.26Kude, aku nggaan ka ayuh katarangan sa batantu neu hanye nampan tau na surat hawuang surat ku nampe Raja Agripa.27Daya, manurut panginaman ku ,puang patut ngirim erang ka ulun tahanan andri puan iwara kawan kahalaen sa na dawa nadap hanye.
Paulus hang hadapen Raja Agripa 1Dayairu, Agripa kaeau ma Paulus, "Hanyu naparsilahkan bapaner pakai ngalun diri." Balalu, Paulus ngansang tangan ni nelang nyantarang pangalunanni. 2"Katuluh hal sa nadawa ulun Yahudi ma aku, aku manganggap pamelumku bauntung, Raja Agripa, daya aku nyantarang pangalunanku na hadapnu andrau yena, 3khususni daya hanyu ialah ulun sa tu'u karasa katuluh kabiasaen andri parsoalen hang helang ulun Yahudi. Daya iru, aku mamohon ma hanyu neu sabar nyandrengei aku.4Katuluh ulun Yahudi karasa sara welumku teka aku masih rumis, sa hingka awal haut nangalis pamelumku hang penah-penah bangsaku re'erai andri hang Yerusalaem. 5Daya haut lawah here karasa hal aku, jaka here hakun, here panai basaksi bahwa aku welum sasuai andri ajaran kalompok sa mape tu'u hingka agama takam, aku welum ialah ulun Farisi.6Balalu ta'ati, aku mindri hang yena neu na adili daya pangharapenku ma janji sa nasanjari daya Alatalla ma nini moyang takam. 7Janji yenalah sa naharapkan daya karuehwalas suku bangsa takam nampan kaiyuh kaham, sementara here menyembah Alatalla kaandrau-kamalem. Makani, daya pangharapen atilah aku na dawa kawan ulun Yahudi, ya Raja. 8Daya inun hanyu anggap musatahil bahwa Alatalla kaiyuh kaelan-welum ulun sa haut matei?9Dagana yerulah, aku re'rai ngakira bahwa aku harus ngulah rama hal pakai nawan ngaran Yesus hingka Nazaret. 10andri, yerulah sa naulahku hang Yerusalem. Aku puang ekat nampasuk kawan ulun barasis ma wuang panjara, udi narime wewenang teka kawan imam kepala, kayeru pada hantek here na hukum matei, aku pada satuju. 11Balalu aku pute mahukum here hang sinagoge-sinagoge andri bausaha mamaksa here nampan menghujat. Andri nelang marikang tu'u ma here, aku ngakasah here, sika hampe ma kota-kota asing." Paulus Ngakesah hal Hanye Panalu andri Yesus12Pakai maksud yeru pada, aku rahat hang kia'an ma Damsyik, mitah wewenang andri natugas hingka kawan imam kepala. 13Rahat penah andrau, ya Raja, hang penah kiaanku, aku kadinung ialah ra'ai teka langit, labih nyarak hingka mate andrau, sa nyanra'ai hang kulilingku andri kawan ulun sa takia baya aku. 14Balalu rahat kami katuluhni tasungkur hang amau tane, aku nyandrengei ialah lengan sa kaeau ma aku hang wuang bahasa Ibrani, 'Saulus, Saulus, da inun hanyu manyiksa Aku? mahadin baginu pakai manyepak galah rangsang.'15Balalu aku nunti, 'Hie Hanyu, Tuhan?' Tuhan nyangai, 'Aku Yesus, sa rahat hanyu siksa. 16Sika, amuan andri mindrileh baya pe'e nu. Daya Aku haut nyantarang tenga-Ku ma hanyu pakai aheng ati, ialah manatapkan hanyu jari pelayan andri saksi, puang ekat pakai inun-inun sa haut hanyu dinung, labih hingka yiru pakai inun-inun sa dieni Aku tutui ma hanyu. 17Aku kai manyalamatkan hanyu teka bangsanu ati andri teka kawan bangsa sa lain, nuju here Aku mangutus hanyu, 18pakai nguka mate here nampan here waleng hingka maiyeng nuju mara'ai andri teka kuasa iblis ma Alatalla nampan here narime pangampunan teka kawan dosa nelang narime nuhi' kala kawan ulun sa haut na barasis daya iman hang wuang Aku." Paulus Nyantarang hal Gawianni19Daya iru, Raja Agripa, aku ang suah ang nu'u paninungan surgawi yiru, 20kude, awalni, aku mahabarni ma here sa naan hang Damsyik, balalu hang Yerusalem andri hang katuluh pulau Yudea, pada ma kawan bangsa sa lain, deya here harus batobat andri waleng ma Alatalla, nelang nu'u kawan inun sa sasuai andri pertobatan here. 21Daya yirulah, kawan Yahudi nyama aku hang Bait Alatalla andri bausaha munu aku.22Hampe andrau yena, aku haut narime piawatan teka Alatalla hampe aku mindri hang yena neu basaksi, nuju ma kawan iak atawa ma kawan ulun sa hante andri puang ngantuh sa lain, kacuali iwara inun sa haut na eyau daya kawan nabi andri Musa hal sa kai bakajadian, 23deya Kristus harus sara andri deya, ialah alasan jari sa awalni bangkit teka ulun matei, Hanye kai nampihabar ra'Ai nuju kawan ulun Yahudi atawa ma kawan bangsa lain." Paulus Bausaha nampiyakin Agripa24Helang Paulus rahat iwara kawan inun wuang pangalunan ni, Festus kaeau gagumet, "Paulus, hanyu haut rapui! alimu nu sa rama yiru sa ngulah nu puang waras." 25Kude, Paulus nyangai, "Sa Mulia Festus, aku yina puang rapui, aku iwara hal kebenaran nelang kawan inun sa na antuhku masuk akal. 26Deya, Raja karasa katuluh yena andri ma Hanye aku pada he'ei bapaner. Deya, aku parasaya mahi isa pun sa luput teka panantauan ni sa puang tajadi hang uneng sa lawit tu'u.27Raja Agripa, Inunkah hanyu parasaya ma kawan Nabi? Rasa ku hanyu parasaya." 28Raja Agripa kaeau ma Paulus, " Erangitus ai, hanyu haut panai meyakinkan aku nampan jari ulun Kristen." 29Balalu Paulus nyangai, "Aku ilaku ma Alatalla nampan hinang atawa lamat, puang ekat hanyu, pada ma katuluh ulun sa nyanrengei aku andrau yena, panai jari kala aku, kacuali kawan rantai yena."30Balalu, Raja mindri. Pada gubernur, Bernike, andri katuluh ulun sa maharung baya here. 31Sambil here nanan ruangan yeru, here bapaner isa andri sa lain, "Ulun yena puang ngulah inun-inun sa patut na banding andri hukuman matei atawa na panjara." 32Daya yeru, Agripa kaeau ma Festus, "Ulun yena haut ta'u na bebaskan jaka hanye puang mamai banding ma Kaisar."
Paulus Balayar nuju Kota Roma 1Dami haut natukas kami kai balayar ma Italia, here manyarah hi paulus andri papire tahanan sa lain ma erang ka ulun ma parwira pasukan Agustan, sa bangaran Yulius. 2kami sungkat ma kapal sa hawi teka Adramitium, balalu tulak makai kapal yiru sagar ba layar ma kawan palabuhan hang pantai Asia. Kami balayar na hengau daya hi Aristarkhus, ulun Makedonia hingka Tesalonika.3Hang andrau kauni ni, kami hampe hang Sidon. Hi Yulius maeh tatuu andri hi Paulus. Henye na ami izin ganta kawan hengau ni nampan here kaayuh ngami ma hanye inunsa naparlu daya ni. 4Teka yiru, kami nampalus ba layar daya guna kapal kami nyunsung riwat, kami balalu balayar tarus manyisir pantai pulau siprus sa tasalindung teka riwut. 5Udi kami haut balayar mitah pantai hang sepanjang pantai Kulikia andri Pamfilia, kami hampe hang Mira negeria Likia. 6Hang yaru, perwira yiru kahaba kapal teka Aleksandria sa rahat balayar nuju ma Italia, hanye balalu mindah kami ma kapal yiru.7Kami balayar andri bagamat tuu, salawah papire andrau andri rara kapatei kami hampe hang Knidus. Daya gana riwut magun puang maeh, kami puang kaiyuh nampalus palayaran, kami balalu balayar manyusuri pantai Kreta ma arah tanjung Salmone. 8Kami balayar mitah tanjung yiru andri heka rara, akhir ni hampe hang isa unengan bangaran palabuhan indah, sa puang lawit hingka tumpuk Lasea.9Hantek yiru kami menyadari daya wahai tuu waktu kamita umpe, jalanan laut yiru babahaya daya masa puasa uluh yahudi dami mitah, Paulus ngami nasehat ma here, 10andri kaeau ma here, " Pulaksanai katuluh, manurut pandapat ku, bahaya tuu amun takam tarus balayar. Takam tau kaingkam rugi hante puang ekat muatan atawa kapal takam, kude hewuk takam pada tau wawai. 11Kude, perwira yiru labis parsaya ma juru mudi andri kapten kapal teka nyarengei lengan Paulus.12Daya puang maeh imuneng ha pelabuhan yiru sa lawah musim marisak, daya gana yiru kawahayan awak kapal satuju balayar lagi nanan palabuhan yiru daya here hamen nampan hampe hang Feniks, palabuhan hang Kreta, sa nadap ma arah barat daya andri barat laut, balalu muneng hang yaru salawah musim dingin. Riwut sa kajut mehet nampuk kapal Paulus. 13Hantek yiru riwut hingka arah salatan, puang kajut mehet balalu here bapikir bahwa here haut hampe tujuan. Daya yiru, here narik jangkar balalu balayar ma sapanjang pantai Kreta.14Kude puang lawah, udi yiru selenga hawi riwut barat hanye yiru sa na antuh riwut Furoklidon, mehet tatuu hingka tiba pulau yiru. 15Hantek kapal kami na tampuh daya riwut yiru andri puang sanggup lagi kapal balayar nawan riwut, balalu kami ekat basarah nelang ngaret kapal kami hanyut na enei daya riwut. 16Hantek kami mitah hang tiba selatan pulau sa bangaran kauda, andri heka rara kami bahasil kaiyuh ngarawah sakoci kapal kami.17Udi sakoci yiru kaiyuh menggerek sakoci ma kapal, here makai tadi - tadi pendong pakai natang kuat kapal yiru. Daya here takut tadampar hang Sirtis, here ngampinau kawan alat - alat kapal nri kapal here napalador daya riwut. 18Andrau kauni ni, daya kami na ombang - ambing daya riwut magin bahimat, ulun -ulun ngumpe muantan kapal.19Hang, karuan andrau ni lagi, here ngumpe kawan alat - alat kapal andri tangan here raerai. 20papire andrau lawahni kami puang kadinung mate andrau atawa bintang puang muncul daya riwut magin bahimat, akhir ni harapan kami tau salamat.21Kawan ulun yeru balalu tulak papire lawah ni, ngaan uweng kuman, Paulus mindri hang penah - penah here balalu kaeau " Pulaksanai katuluh ", seharus ni naun ngalut nasehatku, puang balayar teja Kreta, takam puang hampe wuah katuluh karusakan andri kerugian yiti. 22Kude, itati aku ilaku tatuu nampan naun tatap tabah, daya puang uweng sunah erang kaulun teak naun sa sagar matei, takam ekat kawawaian kapal yiti.23Daya hingka malem, naan malaikat teka Alatalla sa nasambahku mindri hang hadapan ku, 24Malaikat yiru kaeyau " Paulus, ada taku ". Daya hanyu sagar nadap kaisar. Nelang daya pikaeh atai Alatalla andri hanyu, katuluh ulun sa balayar sindrah hanyu sagar salamat daya nu. 25Daya, yiru pulaksanai katuluh, wuah naun sanang atei. daya aku parisaya ma Alatalla katuluh ni sagar jari kala inun sa na eau ma kau. 26Kude, takam die sagar angkeng hang pantai isa pulau.27Hang malem ka epat balas kami rahat gilang gilup hang laut Adria, kira - kira penah malem, ulun kapal kataru himat kapal magin rite andri pampang. 28Here balalu ngului tadi andri naan watu hang hujung ni pakai ngukur lalem laut, kira - kira lalem ni dime walas repe. 29Daya here takut kapal tau ireket hang watu karang, here balalu ngului epat kawua jangkar teka para kapal nelang baharap gere hinang kaanrau.30Kude kawan ulun kapal andri suni - suni mansuba nempat hingka kapal andri nampinau sekoci ma laut andri pura - pura nampianu jangkar - jangkar hingka haluan. 31Kude hi Paulus kaeau ma perwira andri kawan prajurit hang kapal yiru, amun kawan ulun kapal yiti puang muneng hang kapal, naun katuluh puang kaiyuh nasalamat. 32Daya yiru, kawan prajurit balalu natas tadi sekoci yiru, andri maladar ni hanyut.33Kapihuan mate andrau hulet, hi Paulus ilaku here katuluh ngalap papire kutaan, andri kaeau, " Andrau yina adalah andrau kaepat balas naun ngandrei andri keadaan gugup gupuh nelang ngaan kuman welum atawa inun - inun ". 34Daya yiru, aku ilaku ma naun ware naun ngalap kawan kutaan, nampan naun wigas. Daya naun katuluh sagar salamat andri puang kurang inun heneng. 35Udi kaeau kala yiru hi Paulus balalu ngalap rote hie hanye ngantuk terimakasis ma Alatalla hang hadapan here katuluh. Udi hie hanye membagi rote yiru balalu nguta rote yiru.36Here, katuluh uras kaingkam sanang atei balalu ikuta pada 37Jamalah here katuluh sa naan hang kapal naan 276 ka ulun. 38Udi katuluh udi ikuta hampe wising, here balalu ngumpe kawan muatan gandum ma laut. Kapal Hansur andri Katuluh Panumpang Salamat39 Dami andrau haut ka andrau, ulun kapal kadinung pampang,kude here puang karasa pampang, here kadinung naan isa teluk andri pantai ni. Balalu here ngunu ngakali gere kaayah ngenei kapal ma iring pampang hang yiru. 40Here netek kawan tadi jangkar balalu kawan jangkar yiru na paladar leteng ma laut sindrah andri yiru pada here nguka tadi sa napakai nuruk kamudi.Udi hie here ngansang layar hang haluan kapal nampan riwut ngenai kapal yiru maju ma pantai. 41Kude here nebu gusung karasik. Haluan kapal balalu ireket nelang puang kaiyuh bagarak lagi balalu ireket nelang puang kaiyuh bagarak lagi balalu buritan ni hancur daya hebu galumbang mehet.42Kawan parajurit hang kapal yiru ngunu munu katuluh tahanan, daya here takut kawan tahanan yiru nempat katamah nuju pampang.43 Kude perwira yiru nahalang aheng here yiru daya hanye ngunu nyalamat hi Paulus. Hanye nunyu katuluh ulun sa tau katamah mitun dahulu balalu katamah nuju pampang. 44Andri, sisa ni sa naan hang kawan papan atawa barang - barang lain ni nang kapal. Andri kalayiru kami katuluh hampe pampang andri salamat.
Paulus hang Pulau Malta 1Udi kami nangkah pulau yeru, aru ai kami karasa bahwa pulau yeru na antuh Malta. 2Ulun asli pulau yeru atei ni maeh tu'U. Balalu, here ngapandruk apui pakai nyamut kami katuluh ni deya hantek yeru andrau ka'i uran nelang hawa ni marisak tu'U.3Rahat hi Paulus ngutik kakau sa rumis balalu nganak ni hang amau apui, salenga naan anipe balua daya kalaingan balalu malilit tangan hi Paulus. 4Dami ulun asli pulau yeru nantau anipe babisa bagantung hang tangan hi Petrus, here kaeau isa andri sa lain, "Haut puang naragukan lagi, ulun yena ialah tukang munu. Biar hanye haut salamat hingka laut, ternyata kaadilan puang ngunu hanye welum."5Kude hi Paulus ngibas satua yeru ma huang apui nelang hanye puang rara atawa batan inun-inun. 6Kawan ulun hang yeru haut mangira hi Paulus ka'i bakah atau lawu balalu matei hantek yeru jua. Salenga, udi here lawah ngandrei andri puang ninung kajadian sa hala ma hanye, aruai here baubah pikiran nelang kaeau bahwa Paulus na ialah dewa.7Suatu katika, hang alam yeru, naan tane ampun pamimpin pulau yeru sa bangaran Publisius, sa nyamut kami andri ngamik kami kuman salawah telu andrau. 8Hantek yeru, pas amah hi Publisius rahat mangkading hang uneng ni mandre daya mekum andre disentri. Paulus hawi nyuwuk hanye ilaku doa, balalu nganak tangan ni ma amau ulun yeru palus nampi ware hanye. 9Udi kajadian yeru, katuluh ulun hang pulau yeru sa sakit pada hawi nunung hi Paulus sahingga ware. 10Here pada magin menghormati kami andri dami kami ka'i balayar, here manyadiakan katuluh sa kami perlukan. Paulus Manuju Kota Roma11Udi telu wulan, kami balayar hang wuang kapal hingka Aleksandria, sa balabuh hang pulau yeru salawah musim marisak nelang makai Dioskuri jari lambang ni. 12Udi kami hawi hang Sirakua, kami muneng hang yaru salawah telu andrau.13Hingka Yeru, kami balayar mitah iring pantai balalu hampe hang Regium. Keuni ni, riwut selatan batiup, balalu andrau keuni ni lagi, kami hampe hang Putioli. 14Hang yaru, kami nunung kawan pulaksanai isa iman balalu na unang neu muneng baya here salawah pitu andrau. Balalu, kami tulak ma Roma. 15Andri kawan pulaksanai isa iman hang yaru, dami karengei hal kami, hawi hingka yaru hampe ma Forum Apius andri Tres Taberne neu nunung kami. Rahat Paulus nantau here, hanye basyukur ma Alatalla andri atei ni na kuatkan. Paulus Hang Kota Roma16Dami kami hampe hang Roma, Paulus na huyu muneng re erai, baya isa prajurit sa mangawal ni. 17Telu andrau udi yeru, Paulus mangumpulkan kawan pemimpin Yahudi hang yeru, balalu udi here bakumpul, hanye kaeau ma here, " Kawan pulaksanai, biar aku puang ngulah inun-inun pakai nawan bangsa takam atawa adat istiadat nini moyang takam, kude aku nasarah ialah ulun tahanan hingka Yerusalem ma tangan kawan ulun Roma. 18Rahat here haut mamariksa aku, here ka'i napas aku daya pa ueng alasan pakai nahukum matei aku.19Kude yeru, daya kawan ulun Yahudi kawe'atan, aku tapaksa mamai banding ma Kaisar, puang baarti aku naan dawaan pakai nawan bangsaku. 20Jari, yeru lah ngulah ni, aku haut laku neu ninung hanyu andri bapaner ma hanyu daya aku nahuruk nelang narantai demi pangharapen Israel."21Balalu, here kaeau ma Paulus, "Kami puang narime surat hal nu hingka Yudea andri puang sa isa pun hingka kawan pulaksanai isa iman sa hawi mayena neu ngami habar atawa iwara sa puang maeh hal hanyu. 22Ekat, kami ka'i nyandrengei teka hanyu inun taru nu hal sekte yena, kami karasa bahwa hang awe-awe kawan ulun manantangni."23Hantek here haut manantukan isa andrau pakai Paulus, here nunung Paulus hang panginapan ni, baya sarombongan ulun rama. Hingka kaiyat hampe kamalem, Paulus nyantarang ma here andri basaksi hal karajaan Alatalla andri bausaha nampiyakin here hal Yesus, maeh hingka Hukum Taurat Musa, atawa hingka kitab para Nabi. 24Papire ka ulun jari yakin udi nyandrengei inun sa na eau Paulus, kude meheni manolak neu parasaya.25Hantek here puang satuju isa andri sa lain, here pada tulak udi hi Paulus iwara hal yeru, "Dasar bujur inun sa na eau Roh Barasis ma nini muyang nu mitah Nabi Yesaya, 26'Tulakleh ma bangsa yena andri iwara: Hanyu sagar nyandrengei, kude puang sagar paham, andri hanyu sagar kadinung, kude puang sagar kataru.27Deya, atei bangsa iti haut makapan andri silu ni weat neu nyandrengei. Here haut nutup mate ni. himpan here ada ninung andri mate here, nyandrengei baya silu here, kataru andri atei here balalu iwaleng. Udi yeru Aku sagar nyamare here.' Yesaya 6: 9 - 102928Daya yeru, elahni neu hanyu karasa ialah kasalamaten sa hingka Alatalla yena haut na hampe nuju kawan bangsa lain andri here nyandrengei,"29[Udi hi Paulus iwara pesen yeru, kawan ulun Yahudi tulak nelang rama basoal pandapat hang helang here.]30Paulus muneng salawah rueh ta'un hang lewu sa na sewa ni re'erai nelang narime katuluh ulun sa hawi nunung hanye, 31nelang nampihabar karajaan Alatalla, mangajar hal Tuhan Yesus Kristus andri mahe'ei tatu'u nelang mahi rintangan isa pun.
KRISTUS HAUT MAMBEBASKAN ULUN SAPARISAYA 1Neu kebebasan, Kristus haut membebaskan takam. Daya yiru, tatap mindri nelang ada lagi hakun nasameat jari walah. 2Rengeilah! Aku Paulus, iwara manaun amun naun narime sunat, Kristus puang uweng gunani manaun.3Hindra lagi, aku iwara makatuluh ulun sanarime sunat hanye wajib nampalus Hukum Taurat. 4Amun naun bausaha naangap bujur ngaraja Hukum Taurat, welum naun haut napisah hingka Kristus nelang naun haut nanan pangamian Alahtalla.5Mitah Roh, andri Iman, takam tatap ngadrei nelang baharap kebenaran sana harapkan. 6Daya, hang wuang Yesus Kristus, basunat atawa puang basunat pauweng artini.Ekat iman bakaraja mitah lelu ahi sa naan artini. 7Naun haut nempat andri maeh. Hiye sanahalang naun hingka ngaraja pikaeh nelang bujur? 8sanuntut yiru puang hawi hingka Hanye sa haut nerau naun.9"Butit ragi haut ngulah katuluh adonan kamer." 10Aku naan parisaya nadap naun hawuang Tuhan pasti naun puang sagar narime pamikiran sa lain. Kude, hiepun sa`nyantawang naun sagar nangung hukumanni.11Jari pulaksanai katuluh, amun aku magun iwara hal sunat, daya inun aku masih nasiksa? Amun kalayiru, watu sanahalang nadap salib haut na umpe. 12Ahengku here sa ngadaadu naunyiru sagar mengebiri tengani raerai.13Pulaksanai katuluh, naun haut naherau himpan jari bebas. Kude, ada na pakai kebebasan naun yiru jari kasampatan neu welum hang wuang daging, sa maehni layanileh isakaulun ma salain andri kasih. 14Daya, katuluh Hukum Taurat haut nasimpul hang wuang isaparintah Lengan Alahtalla yiti, "Paleluleh sasameh naun murusia kala tenga naun raerai." 15Amun naun ipangikit palus ipanelen, mamaehlah himpan naun puang saling mambinasa. KAHAMENEN ROH PUANG SAMEH ANDRI KAHAMENEN DAGING16Jari, aku iwara, welumleh hang wuang Roh, balalu naun puang sagar ngaraja kawan hal sa naaheng daya kahamenen daging. 17Kahamenen kedagingan puang sameh andri kahamenen Roh, nelang kahamenen Roh puangsameh andri kahamenen kedaginan, daya karuehni balawanan, himpan naun puangngaraja kawan hal sa na kabahumen naun. 18Kude, amun naun napimpin daya Roh, naun puang uweng hang kapit Hukum Taurat. ````````19Gawian hingka kabahumen daging haut jelas, hanye yiru idapa, ulah gawi sapuang patut, atei akal pikiran sapuang maeh, 20Nyamah berhala, pitua alimu,muar, babur pamuru,bahiri, iraraat sapuang takandali, ekat mamikir keperluan tenga raerai, basual,paut, 21 ngadidit, mabuk, pesta pora. Aku ngampi itung naun taati, kala sa haut aku ngampiitung sahuanni, hiye sangaraja kawan halyiru puang sagar nareme Kerajaan Alahtalla.22Kude, wua Roh hanye yiru kasih, mihewu, damai sejahtera,kesabaran, ramah, pikaeh,satia, 23Lemah lembut, nelang sanggup nawan nyantalau tenga raerai. Puang uweng hukum sanawan kawan hal yiti. 24Here sajari milik Yesus Kristus haut ngupe nafsu kedagingan nelang katuluh nafsu andri kahamenen here.25Amun takam welum daya Roh, maehleh takam takia kala andri Roh. 26Ada takam jari sakah, ada pamantaka, ada bapikir bahiri isa andri isa.
Tabe andri Ucapan Syukur Paulus 1Hingka Paulus, Silwanus, andri Timotius ma ungkup hang Tesalonika, sa naan wuang Alatalla Amah andri wuang Tuhan Yesus Kristus. Anugerah andri damai ngiring hanyu.2Kami aray basyukur ma Alatalla neu hanyu katuluhni, andri ngantuh ngarannu wuang doa-doa kami, 3nelang ngitung gawian iman, usaha kasih, andri katekunen pangharapannu hang wuang Tuhan takam, Yesus Kristus, na hadapan Alatalla andri Amah takam.4Kawan pulaksanai sa na hayang Alatalla, karasa naun bahwa Hanye haut midi hanyu. 5Deya, Injil* kami hawi ma hanyu puang ekat wuang kata-kata ai, tatapi wuang kuasa, wuang Roh Barasis*, andri nelang penu kayakinan; ialah sa hanyu karasa kawan ulun sa kala'awe kami yena hang helang naun, pakai kapentingan hanyu.6Hanyu haut jari kawan ulun sa ngalut kami andri Tuhan deya hanyu haut narime firman wuang rama rara andri aray teka Roh Barasis, 7nampan hanyu jari taladan ma katuluh ulun parasaya hang Makedonia andri Akhaya.8Deya, hingkanu firman Tuhan bergema puang ekat hang Makedonia andri Akhaya, pada jua hang satiap oneng, imannu ma Alatalla haut tasebar hampe kami puang sah ngantuh kawan inun lagi. 9Deya, here re'erai haut bakisah hal kami, nelang ialah naun narime kami, andri kalaawe hanyu haut iwaleng ma Alatalla teka kawan berhala* pakai malayani Alatalla sa welum andri bujur, 10andri pakai ngandrei Iak-Ni hawi hingka surga, sa haut na amuan hingka penah ulun matei, yaitu Yesus, sa manyalamatkan takam hingka murka sa ka'i hawi.
1Pelayanan Paulus ma Ungkup hang Tesalonika Kawan pulaksanai, hanyu re'erai karasa bahwa kami nunung hanyu puang sia-sia. 2Biar kami rara dahulu ni, ialah sa hanyu karasa, naaniaya andri nahina hang Filipi, kami tatap he'ei hang wuang Alatalla neu mambaritakan Injil* Alatalla ma hanyu hang helang rama ni perlawanan.3Deya, patataan kami puang hengka kesesatan, ketidakmurnian, atawa hengka kepalsuan, 4kude nyalah kami haut na satuju daya Alatalla pakai nampihabar Injil, kayeru ai kami bapaner, puang neu nampi aray atei murunsia, kude pakai nampi aray atei Alatalla sa manguji atei kami.5Kami ang suah hawi andri paner sa marayu, kala sa hanyu karasa, atawa pakai nampi tatau kami - Alatalla jari saksi kami. 6Kami pada puang ngantara pujian teka murunsia, pada teka hanyu atawa hingka ulun sa lain, padahal nyalah kawan rasul Kristus, kami ta'u manuntut ni teka hanyu.7Nyatani, kami maeh ma hanyu, iyalah kala isa ineh sa pangempu kawan iak ni re'rai. 8Jari, wuang kasih hayang sa hante ma hanyu, kami hamen ngami ma hanyu puang ekat Injil*Alatalla, sika pada pamelum kami yena daya kami hayang tu'u ma hanyu. 9Deya, itung nu, kawan pulaksanai, usaha andri gawian weat kami, kala awe kami bagawi ka andrau ka malem nampan kami puang jari beban ma hanyu hantek kami nampihabar Injil* Alatalla ma hanyu.10Hanyu nyalah kawan saksi, andri kairu pada Alatalla, nelang suci ni, bujur, andri mahi celani kami welum hang helang hanyu sa parasaya. 11Nyalah hanyu haut karasa, kami matataan, mahibur, nunyu hanyu asing-asing, nyalah kala amah ma kawan iak ni re'rai, 12nampan hanyu welum nu'u aheng Alatalla sa nerau hanyu ma wuang karajaan andri kamuliaan-Ni re;rai.13Kami pada salalu basyukur ma Alatalla daya hal yena, yalah hantek hanyu narime firman Alatalla, sa haut hanyu karengei teka kami, hanyu narime ni puang daya na eau murunsia, tapi nyalah sa patut ni, yaitu eauan teka Alatalla sa rahat bagawi hang helang hanyu, kawan ulun parasaya.14Kawan pulaksanai, hanyu haut jari kawan ulun sa ngalut kawan ungkup Alatalla wuang Yesus Kristus sa naan hang Yudea daya hanyu pada haut mangalami rara sa sameh, sa naulah daya kawan ulun teka bangsanu re'rai, nyalah kala sa here ka ingkam hingka kawan ulun Yahudi 15sa haut munu Tuhan Yesus anri para nabi,* nelang nampihulu kami. Here puang nampi aray Alatalla anri nawan katuluh ulun. 16Here nguring kami bapaner ma kawan ulun sa lain ulun Yahudi neu here ta'u na salamatkan. Kala yeru eleh here nampipenu dosa here, kude yeru murka haut minau ma amau here katuluhni. Aheng hi Paulus neu Nunung molek ma Ungkup Tesalonika17Kawan pulaksanai, udi haut kami napisah anri hanyu erang itus - tenga ai, puang secara roh - 18Daya, tamam rindu anri kami hamen tatu;u panalu hanyu, magin ni aku Paulus, haut pire kali, tapi iblis nahalang kami. 19Deya hie sah harapen, piarayan, atawa ka esunan kami na hadapen Tuhan Yesus hantek Hanye hawi? ang hanyu? 20Hanyulah kemuliaan anri piarayan kami.
1Habar Maeh teka Timotius hal Ungkup hang Tesalonika Daya yeru, hantek kami haut puang tahan lagi, kami ipakat neu muneng re'rai hang Atena, 2anri ngutus hi Timotius, pulaksanai kami anri pelayan Alatalla, anri kapanan hengau sagawian kami wuang Injil Kristus, nuju hanyu pakai nampikuat anri ipatataan hanyu takait anri imannu, 3nampan ada ka isapun sa na goyahkan daya kararaan yena,. Deya, hanyu re'rai karasa bahwa takam memang haut na tantukan kalairu.4Ekat ni, hantek kami baya hanyu, kami haut iwara eleh ma hanyu bahwa takam sagar narime rara, maka yerulah sa haut bakajadian nyalah sa hanyu karasa. 5Deya iru, dami aku haut puang ka'ule lagi, aku mangutus pakai mangarasa imannu. Aku takut, hie karasa hi penggoda haut mamikat hanyu balalu usaha kami jari sia-sia.6Ekat ni wayah ina, Timotius haut waleng ma kami udi teka unengnu, nelang haut ngenei habar maeh hal iman anri kasihnu ma kami, bahwa hanyu selalu nyimuh kesah sa maeh hal kami anri rindu panalu kami, nyalah kami pada rindu hamen panalu hanyu. 7Maka yeru, kawan pulaksanai, wuang katuluh kasusahan yena, kami tahibur dayanu mitah imannu.8Wayah ina, kami welum pabila hanyu mindri taguh wuang Tuhan. 9Deya, antuhan syukur inun sah sa kaiyuh kami persembahkan ma Alatalla daya hanyu, pakai nahurup katuluh aray sa kami rasakan na hadapa Alatalla daya hanyu? 10Ka andrau kami badoa anri bujur-bujur neu kami ta'u panalu hanyu lagi, nampan kaiyuh nampilangkap sa masih kurang ma imannu.11Wayah ina, elah ni Alatalla anri Amah re'rai, anri Yesus, Tuhan takam, sa ngarah lalan kami nuju hanyu. 12Kiranya Tuhan nampijari hanyu batumuh anri penu wuang kasih neu ma sa lain, anri ma katuluh ulun, nyalah inun sa haut kami ulah ma hanyu. 13Kiranya hanye nampi taguh ateinu puang bacacat wuang kasucian na hahadapan Alatalla anri Amah takam hantek Tuhan takam hawi die, Yesus, baya kawan ulun kudusni.
Pamelum sa Nampiaray Alatalla 1Ahirni. kawan pulaksanai, kami ilaku anri ipatataannu wuang TuhanYesus nampan nyalah sa haut hanyu tarime teka kami hal kala awe hanyu harus welum anri nampiaray Alatalla, naulah leh iru bujur-bujur. 2Deya, hanyu karasa perintah-perintah inun sa haut kami wara ma hanyu mitah kuasa Tuhan Yesus.3Deya, atilah sa na kahakunen Alatalla: pengudusanmu*, bahwa hanyu mahulu hingka percabulan; 4daya hanyu asing-asing karasa kalaawe menguasai tengaknu re'rai wuang kakudusan anri kahormatan, 5puang wuang gairah sa penu nafsu nyalah kala kawan ulun sa puang kataru Alatalla, 6nampan ada naan isapun sa malanggar anri manipu pulaksanai ni wuang hal yena. Deya, Tuhan adalah panyamaleh hingka katuluh yena, nyalah kala sa kami iwara sa hu'anni anri kami paringatkan bujur-bujur ma hanyu.7Alatalla nerau takam puang neu sapuangbarasis, sabalikni nampan takam welum barasis. 8Maka deya iru, hie pun sa manolak ajaran yena, puang manolak murunsia, tapi manolak Alatalla, sa ngamik Roh Barasis-Ni* mahanyu.9Ekatni, hal kasih patawarian, hanyu puang parlu isa kaulun pakai nyurat ma hanyu daya hanyu re'rai haut na ajar Alatalla neu pangalelu. 10Puang ekat iru, hanyu haut manggawini ma katuluh pulaksanai sa naan hang Makedonia. Kude yeru, Kawan pulaksanai, kami ilaku tatu'u ma hanyu nampan hanyu magin lagi ngulahni, 11anri bausaha neu welum tanang, urusleh urusan-urusannu re'rai, anri bagawileh pakai tangannu re'rai, kala sa haut kami ajar ma hanyu, 12nampan hanyu kaiyuh manjalani welum sa patut na hadapan kawan ulun luar anri puang kakurangen inun-inun. kahawian Tuhan13Kawan pulaksanai, kami ang hakun hanyu puang karasa hal kawan ulun sa haut matei nampan hanyu puang badukacita nyalah kawan ulun sa mahi pangharapan. 14Deya, dami takam parasaya bahwa Yesus haut matei balalu amuan pudi, takam pada parasaya bahwa Alatalla ka'i mangumpulkan here sa matei hang wuang Yesus baya anri Hanye. 15Kami kaeau hal yena ma hanyu anri firman Tuhan, bahwa takam sa lagi welum, sa masih naan hampe Tuhan hawi, puang sagar mandahului here sa haut matei.16Tuhan re'rai ka'i minau teka surga anri maharek, lengan teka penghulu malaikat, anri lengan terompet Alatalla, anri kawan ulun sa matei wuang Kristus ka'i amuan badahulu.17Balalu, takam sa lagi welum, sa masih muneng, ka'i naenat sindrah wuang awan-awan baya here neu panalu anri Tuhan hang udara, kalayerulah pada takam dieni baya Tuhan salawahan. 18Dayairu, hiburleh isa anri sa lain anri kawan paneran yena.
Basiapleh pakai kahawian Tuhan 1Wayahyena, Kawan Pulaksanai, hal wayahni anri zamanni, puang sah nasurat ma hanyu. 2Deya, hanyu re'rai bujur-bujur karasa bahwa Tuhan ka'i hawi ialah pangalat hawi penah malem. 3Hantek kawan ulun kaeau, "Damai anri aman," kabinasaan ka'i hawi ma here bakajut, ialah sameh hanang here wawei sa hamen nganak, anri here ang bakalan panai nempat.4Kude, kawan pulaksanai, hanyu puang welum wuang maiyeng nampe anrau yeru hawi nunung hanyu ialah hi pangalat. 5Hanyu katuluhni ialah kawan iak ra'ay anri kawan iak kaandrau. Takam yena puang ba'asal hingka alam kamalem atawa pulau sa maiyeng. 6Dayairu, ada takam mandre ialah kala ulun sa lain, ware takam tatap kaelan anri waspada. 7Ulun sa mandre, mandre malem andrau anri ulun sa mabuk, pada mabuk malem andrau.8Kude, deya takam hi kawan iak kaandrau, hayo takam sadar, mamakai lama zirah, iman anri kasih, nelang mamakai ketopong pangharapen ma kaselamatan. 9Alatalla puang kalewa takam neu mangalami murka, kude neu narime kaselamatan mitah Tuhan takam, Yesus Kristus, 10sa haut matei neu takam nampan takam, rahat kaelan atawa tapa andre, kaiyuh muneng baya-Ni. 11Deya iru, tampikuatleh isa anri sa lain nelang saling nampiamuan iman, kala sa rahat hanyu ulah wayah yena. Tataan Pangalisan anri Tabe12Kawan pulaksanai, kami ilaku ma naun neu manghormati here sa bahimat bagawi hang helangnu, anri sa mamimpin wuang Tuhan, anri sa managurnu. 13Hargailah here bujur-bujur wuang kasih deya gawian here. Welumlah irakat isa anri sa lain. 14Kami baharap ma hanyu, kawan pulaksanai, tagurleh here sa welum tu'u maule, tampi kuat here sa maleme atei, awatleh here sa maka ahi, anri basabarleh ma katuluh ulun.15Nakatawanilah nampan ada naan ulun sa nyamaleh maraat anri maraat, sabalikni bausaha eleh ngulah pamelum sa maeh hang helangnu pakai katuluh ulun. 16Welumleh anri aray! 17taruslah badoa! 18Antuh syukurleh wuang masam hal. Deya, yerulah sa nakunu Alatalla ma hanyu hang wuang Yesus.19Ada nampare apui Roh!* 20Ada nantau ime kawan nubuat!* 21Kude, na ujimasam hal! Tegeileh inun sa maeh! 22Mahulu hingka katuluh sa maraat.23Bahara, Alatalla sa damai sejahtera yeru nampibarasis hanyu katuluhni. Kiranya roh, jiwa anri tenganu nakalelu katuluhni, mahi sa cacat hampe pihawian Tuhan takam, Kristus Yesus. 24Hanye sa nerau hanyu adalah satia. Hanye pasti sagar manggawini.25Kawan pulaksanai, badualeh pada ma kami! 26Amileh tabe ma katuluh pulaksanai pakai siuk barasis. 27Aku ilaku ma hanyu bujur-bujur dami aran Tuhan, nampan mambasa surat yena ma katuluh pulaksanai hang yaru. 28Anugerah Tuhan takam, Kristus Yesus, ngiring pamelum naun.
Tabe nuju Ungkup hang Kota Tesalonika 1Tabe teka Paulus, Silwanus, andri Timotius, nuju ungkup hang Tesalonika wuang Alatalla, Amah takam, andri Tuhan Yesus Kristus. 2Anugerah andri damai sejahtera mahanyu teka Alatalla, Amah takam, andri Tuhan Yesus Kristus.3Kami harus basyukur eleh ma Alatalla neu hanyu, Kawan pulaksanai, andri mula sapatuni kala yeru. Daya, imannu batumu maeh tu'u andri kasih wat naun asing-asing ma sasameh naun magin hante. 4Dagana iru, kami re'rai bangga mangesah hal naun na hadapan kawan ungkup Alatalla daya kasabaran andri imannu hang penah panganiayaan andri pandaritaan sa hanyu alami. Hal nahakim daya Alatalla 5yena adalah bukti panghakiman sa adil hingka Alatalla, bahwa hanyu haut na anggap patut narime karajaan Alatalla daya hanyu pada haut mandarita.6Nelang pada, adil ma Alatalla neu nyamaleh anri panindasan nuju here sa ngulahnu rara, 7tatapi ngami kalagaan ma hanyu sa uah ninas, anri pada ma kami, rahat Tuhan Yesus nanyatakan teka surga baya kawan malaikat-Ni sa dahsyat, 8wuang apui sa manyala, neu ngami pambalasan ma here sa puang kataru Alatalla anri puang ngunu ma Injil* Yesus, Tuhan takam9Here ka'i ngingkam hukuman kabinasaan salawahni, lawit hingka hadirat Tuhan anri teka kamuliaan kakuasaan-Ni 10hantek Hanye hawi neu na muliakan hang helang kawan ulun Barasis-Ni nelang pakai nakagum hang helang katuluh ulun sa haut parasaya--daya kasaksian kami ma hanyu naparasaya.11Deya yeru, kami badoa eleh ma hanyu, kiranya Alatalla takam manganggap hanyu patut akan herauannu anri nampenu katuluh kaahengan pakai manggawi sa maeh anri gawian iman baya kuasa-Ni, 12nampan ngaran Tuhan Yesus takam na muliakan hang wuang hanyu, anri hang wuang Hanye, sasaui anri anugerah Alatalla takam anri Tuhan Yesus Kristus.
Pihawian Murunsia Maraat 1Wayah ina, hal Tuhan takam sa sagar hawi, Yesus Kristus, anri hantek takam na tampi isa baya Hanye, kami laku ma hanyu, Kawan pulaksanai, 2nampan hanyu ada hinang bingung wuang pikirannu atawa galisah hantek nyanrengei bahwa andrau Tuhan haut hawi, baik teka roh* atawa pesen atawa surat ialah saolah-olah teka kami.3Ada na biarkan sunah isa pun nampi tawang hanyu kala awe pun sara ni. Deya, andrau yeru puang sagar hawi sa hu'an kamurtatan hawi anri hi murunsia maraat na nyatakan, yaitu hi iak kabinasaan, 4sa nawan anri nampi amau tengakni nahadap katuluh ulun sa na antuh allah atawa sa na samah ulun; anri hanye sagar ngalap uneng maharung hang Bait Alatalla anri manyatakan hanye re'rai lah sa Alatalla.5Ang kaitung kah hanyu bahwa hantek aku masih bayanu, aku haut iwara masalah yena ma hanyu? 6ta'ati, hanyu karasa inun sa manahan hanye nampan wa'u hantek wayahni die, hanye sagar na nyatakan. 7Deya, misteri kadurhakaan haut rahat bagawi, ekatni hanye sa wayah ina manahanni sagar tatap manahanni hampe hanyr na singkirkan.8Balalu, murunsia sa maraat yeru sagar na santarang. Kude Tuhan sagar mununi pakai hewuk wawa-Ni anri nampiwawaini hantek Hanye hawi die. 9Pihawian murnsia sa maraat yeru sagar sameh wangunni anri gawian hi iblis*, nelang na iring anri kapanan masam kuasa, siri-siri sa ajaib, anri kawan mujizat sa palsu; 10balalu anri katuluh muslihat raat ma here sa sagar matei deya here manolak neu nampihayang kebenaran hampe na salamatkan.11Maka yeru, Alatalla mangirim katawangan sa tamam ma here nampan here parasaya ma ipusu, 12hampe here katuluhni ka'iyuh nahakimi, hanye iru here sa puang parasaya ma kebenaran nelang aray anri ulah sa maraat. Hanyu Napidi neu Nasalamatkan.13Kawan pulaksanai sa nahayang Tuhan, kami nelang basyukur eleh ma Alatalla neu hanyu. Deya, Alatalla haut midi hanyu hingka awal pakai nasalamatkan mitah pambarasisan deya Roh anri iman wuang kebenaran. 15Pakai yerulah Alatalla nerau hanyu mitah Injil* sa haut kami habar nampan hanyu ka'iyuh kamuliaan Tuhan takam, Yesus Kristus. 14Jari, Kawan pulaksanai, mindrileh taguh anri tegeileh kawan ajaran sa haut na ajar ma hanyu, maeh mitah sa eau kami atawa mitah surat kami.16Wayah ina, kiranya Tuhan takam, Yesus Kristus, re'rai anri Alatalla Amah takam, sa haut nampiahi takam anri sa haut ngami takam panghiburan salawahni anri pangharapen sa indah mitah anugerah, 17mahibur anri nampikuat ateinu wuang satiap gawian anri paneran sa maeh.
Ilaku Doa teka Paulus 1Pangalisni, Kawan pulaksanai, badoalah pakai kami, nampan firman Tuhan ka'iyuh hinang tasabar anri namuliakan, ialah kala sa haut terjadi hang helang naun, 2anri nampan kami nasanlapas teka kawan ulun sa kejam anri maraat deya puang katuluh ulun naan iman. 3Kude yeru, Tuhan iru satia. Hanye sagar manguatkan anri nampilindung hanyu hingka sa maraat.4Kami ampun kayakinan wuang Tuhan hal hanyu bahwa hanyu rahat ngulah anri sagar tarus ngulah inun sa na parintah daya kami. 5Kiranya Tuhan nampiarah ateinu ma kasih Alatalla anri ma katabahan Kristus. Kawajiban neu Bagawi6Kawan pulaksanai, wayahyena kami nunyu hanyu, wuang ngaran Tuhan takam, Yesus Kristus, nampan welumnu lawit teka kawan pulaksanai sa welum maule-ule anri puang sasuai anri ajaran sa hanyu tarime teka kami. 7Hanyu re'rai karasa kalaawe hanyu harus ngalut kami deya kami puang welum maule-ule hantek kami baya naun. 8Kami pada puang kuman kutaan ulun lain sa puang kami bayar. Sabalikni, kami bausaha anri bahimat bagawi kaandrau nelang kamalem nampan kami puang jari beban ma hie pun hang helang naun. 9Puang deya kami mahi hak neu yeru, sabalikni pakai nyarah pamelum kami re'rai nampan jari sontoh ma hanyu pakai na alut hanyu.10Hantek kami masih baya hanyu pada, kami nagmi parintah yena: "Dami ulun puang hakun bagawi, ada hanye kuman." 11Deya, kami nyanrengei naan bapire hang helang hanyu sa welum maule-ule, ang hakun bagawi, tatapi haur ngulah sa puang badiran. 12Ulun sa kalayeru kami parintah anri kami itataan wuang ngaran Tuhan Yesus Kristus nampan bagawi tanang anri kuman wadaini re'rai.13Sadangkan hanyu, Kawan pulaksanaiku, ada uyuh ngulah sa maeh. 14Dami naan ulun sa puang ngunu inun sa kami eau wuang surat yena, nasiri leh ulun iru anri ada bahengau bayani nampan hanye mangan. 15Kude, ada ngulah hanye ialah musuh, tatapi tagur hanye ialah isa tawari. Ipatata sa Pangalisan16Tuhan sa damai sejahtera kirani ngami kadamaian hamian pun anri wuang katuluh kaadaan. Tuhan ngiring pamelum hanyu katuluhni. 17Aku Paulus, nyurat tabe yena pakai tanganku re'rai ialah siri ka aslian suratku. Kala yeru lah aku nyuratni. 18Anugerah teka Tuhan takam, Yesus Kristus, ngiring pamelum hanyu katuluhni.
1Tabe neu Filemon Tabe teka hi Paulus, isakaulun sa napenjara deya Yesus Kristus, andri teka hi Timotius, pulaksanai isaiman takam, ma hi Filemon, sahabat andri hengau sapelayanan sa kami kasihi, 2andri ma hi Apfia, pulaksanai takam, andri hi Arkhipus, hengau seperjuangan takam, andri ma ungkup sa samayang hang lewunu. 3Anugerah andri damai sejahtera ma hanyu hingka Alatalla, Amah takam, andri hingka Tuhan Yesus Kristus. Antuhan Syukur ma Iman andri Kasih hi Filemon4Aku pada basyukur eleh ma Alatallaku hantek ka'itung hanyu wuang doa-doaku, 5deya aku nyandrengei hal iman andri kasih sa naan witu hanyu wuang Tuhan Yesus andri ma katuluh ulun kudus. 6Aku badoa nampan ipakatan imannu jari efektif neu pangataruan sa penu andri katuluh hal sa maeh sa naan hang takam demi Kristus. 7Aku arai tatu'u andri tahibur deya kasihnu dagana mitah hanyu, Pulaksanai, atei kawan ulun barasis ba'asa nasegarkan. Permohonan hi Paulus Hal hi Onesimus8Deya yiru, kude aku naan kayakinan hante wuang Kristus andri kaiyuh marintah hanyu inun sa jari keawajibannu, 9kude deya kasih, ware aku lakuni mahanyu. Aku, hi Paulus - sa haut matueh, andri wayah yina jari ulun sa napenjara deya Kristus Yesus--10Ilaku tu'u ma hanyu hal iyaku, hi Onesimus, sa aku katunung salawah aku naan hang penjara, 11sa dahulu puang badiran ma hanyu, kude itati badiran tatu'u, ma hanyu atawa ma aku. 12Aku ngirim hanye wua ateiku, mulek ma hanyu, 13sa sabujurni sagar aku tahan pakai muneng baya aku nampan hanye iyuh ngaganti hanyu ngarawah aku salawah aku hang penjara deya Injil.*14Kude, dami mahi persetujuannu, aku pa'kaiyuh ngulah inunpun himpan samaeh yiru hanyu ulah puang deya tapaksa, kude deya hanyu katuju. 15Hie karasa alasan hi Onesimus napisah teka hanyu erangitus nampan hanyu kaiyuh narimeni ba'asa neu salawahni, 16kude puang lagi ialah walah, baharap labih hingka yiru, ialah sameh pulaksanai sa terkasih, pung ekat khusus ma aku, pada labih lagi pakai hanyu, maeh wuang tenga atawa wuang Tuhan.17Jari, dami hanyu nganggap aku ialah hengau bagawinu, tarimelah hi Onesimus ialah hanyu narime aku. 18Dami hanye haut bahala ma hanyu atawa tahutang inun-inun ma hanyu, die aku sananggungni. 19Aku, hi Paulus, nyurat iti andri tanganku raerai; Aku sagar ngalunasni -- mahi ngatuh inun-inun hal utangnu ma aku, hanye welumnu raerai. 20Hanye, Pulaksanaiku, elahni hang wuang Tuhan aku kahaba samaeh teka hanyu. Nampan ateiku arai hang wuang Kristus.21Deya aku tu'u yakin hanyu sagar ngunu, aku nyurat hal iti ma hanyu, deya aku karasa hanyu sagar ngagawini labih teka sa nalaku. 22Kalahie pada, awat nasiap elet maaku deya aku baharap mitah doa-doanu, aku sagar kaiyuh mulek ma hanyu. Tabe Pangalis23Hi Epafras, hengauku hang penjara wuang Yesus Kristus, ngirim tabe ma hanyu, 24kalahie pada hi Markus, hi Aristarkus, hi Demas, andri hi Lukas, kawan hengau sapelayananku. 25Anugerah hingka Tuhan takam, Yesus Kristus, Kirani ngiring rohnu.
Tabe hingka hi Simon Petrus 1Hingka hi Simon Petrus, walah andri rasul Yesus Kristus, nuju here sa haut narime iman sa sameh andri wat kami mitah sa tu'u hingka Ala'talla panyalamat takam, Yesus Kristus. 2Kirani anugerah andri damai sejahtera penu ngiring naun hang huang pangataruan ma Alatalla andri Yesus, Tuhan takam. ulun sa naherau andri napidi daya Alatalla3Kuasa-Ni sa ilahi haut ngami takam katuluh hal sa ma'eh, itah kataruen takam ma Hanye sa haut nerau takam nuju ma Hanye sa maeh andri mulia. 4Hanye pada haut ngami janyi-janyi-Ni sa hante nelang ba uman nampan itah janyi-janyi yiru hanyu kaiyuh umba bagian huang uneng-Hanye, nelang luput hingka pamelum sa nanrusak sa na ulah ba'masam hawa nafsu.5Nampan ta'u kalayiru, ba'usahalah bujur-bujur pakai namah imannu andri kebajikan, kebajikan andri kataruen, 6andri kataruen ma penguasaan tenga, andri penguasaan tenga andri katabahan, katabahan andri kasalehan, 7kasalehan andri kasih pulaksana'i, kasih pulaksanan'i andri kasih sa puang mamentingkan pamelum ra'erai.8Deya, dami katuluh yiru naan huang hanyu andri tarus batamah, hanyu puang sagar jari sia-sia atawa puang bahasil nuju huang pangataruen ma Tuhan takam, Yesus Kristus. 9Kude, dami ulun sa mahi ampun katuluh yiru, hanye irulah ulun sa puang sagar ta'u kadinung sa maeh andri pehe deya hanye pa'ka'itung bahwa hanye haut nabarasis teka dosa-dosani sa dahulu.10Deya yiru, kawan pulaksana'i, ba'usahalah labih giat lagi pakai mamastikan bahwa hanyu tu'u na herau andri napidi; deya dami hanyu ngunu, hanyu puang sagar lawu. 11Dami haut kalayiru, anawang ma huang karajaan kekal Tuhan andri Juru Salamat takam, Yesus Kristus, sagar ta'uka hante ma hanyu.12Yirulah makani, aku ang tanting ngampi itung hanyu hal katuluh yiru, bere hanyu haut karasa andri haut na wigas mindri wuang sa'maeh sa naan witu hanyu. 13Salawah aku masih welum wuang tenga iti, aku manganggap parlu nyuju hanyu andri sara ngampi itungnu, 14deya aku karasa bahwa aku sagar nanan tenga iti ialah kala sa haut na tutui ma aku deya Tuhan takam, Kristus Yesus. 15Nelang, aku sagar bausaha andri katuluh kawigasanku nampan ngulah hanyu tatap kaitung katuluh yiru dami aku haut tulak. Saksi Mate Kamuliaan Kristus16Deya kami puang umba kawan mitos sa nakarang -karang hantek kami iwara ma hanyu hal kuasa andri pihawian Tuhan takam, Yesus Kristus, kude deya kami ialah kawan saksi mate nawat hormat-Ni. 17Deya hantek Yesus narime nawat hormat hingka Alatalla Ambah, sameh kala sa na'iwara ma Hanye, deya Sa MahaMulia, '"Itilah Iya-Ku sa Na'ahi, Ma-Hanyelah Aku berkenan," 18kami pada nyanrengei lengan yiru hawi teka surga hantek kami baya andri Hanye hang entu wungkur barasis.19Kami pada tu'u yakin deya eyauan teka nubuat, sa maeh pada nampan hanyu kadinung, deya ialah nantau palita sa ra;Ai hang uneng sa ma'iyeng, sika hampe kaiyat hawi andri bintang fajar terbit wuang ateinu. 20Kude yiru, hal sa utama sa harus hanyu kataru ialah mahi nubuatan huang Kitab Suci sa ba'asal hingka panafsiran murunsia, 21deya mahi isa pun nubuatan ba'asal teka kabahumen murunsia; kalahie pada, kawan ulun sa bapaner entu ngaran Alatalla deya napimpin Roh Barasis.
Hukuman ma Kawan Guru Palsu 1Zaman dahulu, naan kawan nabi palsu wuang penah umat Alatalla, ialah kala itati pada naan kawan guru palsu hang penah hanyu sa nelang sadina' ngajar ajaran sa nanrusak, sika manyangkal Tuhan sa haut newuh here hampe ngulah hinang hancur ma here ra'erai. 2Andri, sagar rama ulun sa uma sara welum here sa puang ba'adat, andri deya herelah, lalan sa maeh sagar nahujat. 3Andri sarakah here sagar ngalap untung teka hanyu andri paneran sa manipu;hukuman ma here sa haut na siap teka dahulu kala puang sagar na unur-unur, andri kahansuran here puang sagar tapa'andre.4Deya, dami Alatalla pada puang tahan hantek kawan malaikat badosa, balalu nawut here ma huang naraka andri nahauruk here huang uneng sa ma'iyeng pakai na tahan hampe panghakiman, 5andri hantek Alatalla pada puang hayang ma dunia purba kasuali hi Nuh, ra'erai sa welum ma'eh andri pitu ulun lainni, udihie ngulah ranu bah ma entu dunia sa puang kataru Alatalla; 6andri hantek Alatalla nukum kota Sodom andri Gomora ngahansur ka rueh kota yiru hampe jari ewung, balalu ngulah kajadian yiru katuluh ni jari sontoh nampan here sa ra'at pamelum ni ta'u pa'ajar handrian ni;7andri dami Alatalla nyalamat hi Lot, sa bujur yiru, sa rara deya sara welum sa najis teka kawan ulun sa puang kataru hukum, 8( samantara ni, hi Lot welum hang helang here saban andrau, ngulah hanye mahanang atei deya ninung andri nyandrengei hal ra'at sa naulah here;) 9maka Alatalla pasti karasa kala'awe napas kawan ulun sa ma'eh teka pansubaan andri nahan kawan ulun sa ra'at pakai nukum here hang andrau panghakiman,10khususni here sa mamuaskan tengani huang welum sa ma ra'at andri puang patuh andri pamarintah. Andri tu'u somong, kawan guru palsu yiru puang takut mahina kawan mahluk sa mulia, 11padahal kawan malaikat, sa lawit labih kuat andri bakuasa teka here, puang he'ei bapaner sa nuduh atawa mahujat here hang hadapan Tuhan.12Kawan guru palsu iti sameh kala satua sa puang baakal, sa nalahir khusus pakai na wunu; here mahujat inun sa puang here kataru, here sagar nabinasa huang kahansuran here ra'erai; 13here sagar na katekan sara'at pakai upa ma ulah here sa ra'at. here nganggap mabuk-mabukan ka'andrau hal sa rame. Here ngulah mangan andri cela, bara'rame huang muslihat here kuman baya andri hanyu. 14Here ampun mate penu nafsu jinah andri puang ta'u mayu ngulah dosa, here ngagoda kawan ulun sa maleme amirueni, andri atei here haut patuh welum sarakah. Here ialah kawan iya sa terkutuk!15Here nanan lalan sa lurus balalu umba lalan sa sasat, yaitu lalan hi Bileam bin Boer, sa karuju narime upa pakai ulahni sa ra'at. 16Kude hanye kaiyuh taguran keras deya palanggaranni teka isa ka'ukui keledai sa bisu, kude sa panai bapaner andri lengan murunsia hampe ngampi taduh ulahan nabi yiru.17Kawan ulun iti kala mate ranu sa karing andri kabut sa sapu deya badai. Ma'iyeng sa paling tamam haut na sadia ma here. 18Andri paneran sa somong, kude kosong, here ngajarat kawan ulun sa haut na lapas teka here sa welum huang kasesatan andri kabahumen nafsu andri parsabulan. 19Kawan guru palsu iti ngajanyi kabebasan, padahal here ra'erai ialah walah teka kabinasaan. Deya inun-inun sa haut ngulah ulun tunuk ma erangkaulun, ma hanyelah ulun yiru naperbudak.20Deya, dami here nalapas teka pencemaran dunia sa ra'at mitah pangataruen ma Tuhan andri Jurusalamat takam, Yesus Kristus, kude dami miulek lagi ma dunia sa ra'at yiru andri nakuasai deyani, maka here sagar jari labih mara'at teka sahu'anni. 21Ware here puang suah kataru budas hal lalan sa bujur, dari pada here haut kataru balalu miulek teka hukum suci sa haut na ami ma here. 22Here ialah ibarat paribasa sa ka'eau; ''Antahu miulek nguta nua ni ra'erai'' andri ''Iwek sa haut nabarasis, miulek lagi mitun ma putak''.
Yesus Sagar Hawi Miulek 1Kawan pulaksanai sa kuksihi, iti ialah surat sakarueh sanatulisku ma hanyu. Huang karueh surat yiru, aku ba'usaha nga'amuan pikirannu sa murni andri sara ngampi'itungnu, 2nampan hanyu ka'itung inun sa eau kawan nabi barasis andri sanaparintah Tuhan andri Jurusalamat mitah para rasul.3Sapertama ni, karasaleh bahwa hang andrau pangalis die, here tukang aja'an sagar hawi pakai uma hawa nafsu here sa badosa. 4Here sagar ka'eau, "Awe janyi hal pihawian-Ni? Deya hantek itak kakah takam matei sadi, hampe wayah iti masih tatap sameh kala awal pamelum."5Deya here sangaja puang kaitung bahwa deya firman-Ni, langit haut naan hingka sadi, andri bumi naulah hingka ranu andri mitah ranu. 6Pakai ranu yiru pada, dunia sa naan yiru nahansurkan deya ranu bah. 7Kude, deya firman yiru pada, langit andri bumi sa naan wayah ina nasimuh pakai natutung andri apui hang andrau panghakiman andri kahasuran kawan ulun sa ra'at.8Kawan pulaksanai sa kukasihi, ada puang kaitung kanyataan sa isa iti; Bagi Tuhan, erang andrau sameh saribu taun andri saribu taun sameh erang andrau. 9Tuhan pa suah unte mamenuhi janyi-Ni sameh anggapan mehe ulun ialah kajut unte. Sabalikni, Hanye sabar tu'u mahanyu deye hanye pahakun erang kaulun pun binasa, kude nampan katuluh ulun hawi ma partobatan.10Andrau pihawian Tuhan sagar kala hi pangalat, balalu langit sagar wawai andri karengei lengan sa mehet. Kawan barana langit sagar galis karakitan andri lunuh deya apui sa malaing, nelang dunia andri katuluh isini pada galis karakitan.11Dami katuluh ni sagar nahansur , pakai sara yiru, kala'aweleh saharusni hanyu welum? Puang sa hanyu harus welum labih suci andri mawalah ma Alatalla,12nelang ngandrei andri ngampihinang andrau pihawian Alatalla? Hantek andrau Tuhan, langit sagar hansur deya apui, andri katuluh barana langit maleleh deya kalaingan. 13Deya, sasuai andri janyi Alatalla, takam pada ngandrei langit andri bumi sa wa'u, uneng kawan ulun sa welum maeh sagar muneng.14Kawan pulaksanai sa kukasihi, deya takam ngandrei hal yiru, maka bausahaleh welum maeh himpan Alatalla panalu hanyu rahat puang badosa, puang banoda, nelang badamai andri Alatalla. 15Anggapleh kasabaran Tuhan jari kasempatan ma takam pakai narime kaselamatan. sameh sa natulis hi Paulus ma pulaksanai takam, nulis pakai hikmat sa naami deya Alatalla mahanye. 16Hanye pada bapaner hal-hal yiru huang katuluh suratni sa lain. Memang naan hal-hal sa mahadin nakataru hampe naputarbalik deya kawan ulun sa lunga andri maleme imanni. Here pada ngulahni huang bagian sa lain teka Kitab Suci, akibatni ngulah here raerai binasa.17Kawan pulaksanai sa kukasihi, deya hanyu haut karasa hal iti, ba'ati-atileh nampan hanyu ada na enei tawang deya kasalahan teka kawan ulun sa puang kataru hukum. Ada hampe hanyu lawu teka imannu sa kokoh. 18Kude batumuleh huang anugerah andri pangatruen ma Tuhan andri Juruselamat takam, Yesus Kristus. Ma Hanyeleh nawat hormat, wahahina andri hampe salawah-lawahni! Amin.