Musuam: Bible for 1 Corinthians, 1 John, 2 Corinthians, Colossians, Ephesians, Galatians, John, Luke, Mark, Matthew, Philemon

Formatted for Translators

©2022 Wycliffe Associates
Released under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Bible Text: The English Unlocked Literal Bible (ULB)
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English Unlocked Literal Bible is based on the unfoldingWord® Literal Text, CC BY-SA 4.0. The original work of the unfoldingWord® Literal Text is available at https://unfoldingword.bible/ult/.
The ULB is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Notes: English ULB Translation Notes
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English ULB Translation Notes is based on the unfoldingWord translationNotes, under CC BY-SA 4.0. The original unfoldingWord work is available at https://unfoldingword.bible/utn.
The ULB Notes is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
To view a copy of the CC BY-SA 4.0 license visit http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/
Below is a human-readable summary of (and not a substitute for) the license.
You are free to:
The licensor cannot revoke these freedoms as long as you follow the license terms.
Under the following conditions:
Notices:
You do not have to comply with the license for elements of the material in the public domain or where your use is permitted by an applicable exception or limitation.
No warranties are given. The license may not give you all of the permissions necessary for your intended use. For example, other rights such as publicity, privacy, or moral rights may limit how you use the material.

Matthew

Chapter 1

1Buk enga Jesus Kristus , David Siming asing yeng yening partuk, ning Abram siming .2 Abram ning ngu Aisak nawing, mat Aisak ngu Jekop nawing, mat Jekop ngu Juda nawing mat nine waning kaking yeng gak. 3Juda ngu Peres mat Zera kak saseng ngu Tamar ta asiyerang , mat Peres ngu Esron nawing, mat Esron ngu Ram nawing.4Ram ngu Aminadab nawing, mat Aminadab ngu Nason nawing , mat Nason ngu Salmon nawing. 5Salmon ngu Boas nawing mat naing ngu Rahab, Boas ngu Obed nawing mat naing ngu Rut, mat Obed ngu Jesi nawing. 6Jesi ngu king David nawing, David ngu Solomon nawing naing ngu Uria paring mataing.7Solomon ngu Rehobam nawing , Rehobam ngu Abisa nawing , Abisa ngu Asa nawing . 8Asa ngu Jehosapet nawing , Josapet ngu Joram nawing , mat Joram ngu Usaia nawing .9Usaia ngu Jotam nawing , mat Jotam ngu Ahas nawing, Ahas ngu Hesikia nawing. 10Hesikia ngu Manase nawing , Manase ngu Amon nawing , Amon ngu Josaia nawing . 11Josaia waning kaking gak asiang ngu Jekonaia sain ning Babilon na kalabus kak kin.12Gingan kurinai giha gipu butua i Babilon, Jekonia gimpai gisu Sieltel raman gan, ingka Sieltel rumpun gan Serubabel. 13Abiut raman gan Serubabel, ingka Eliakim raman gan Abiut, Asor raman gan Eliakim. 14Sadok raman gan Asor, ingka Akim raman gan Sadok, Eliud raman gan Akim.15Eliasa raman gan Eliud, ingka Matan raman gan Eliasa, Jekop raman gan Matan. 16Josep raman gan Jekop, ingka Maria gabuan gan Josep, Maria giku Yesu wia kuri gini bingan Kiristus. 17Abraham rumpun tahan was gia i Devit gisu 14 rumpun tahan was, ingka Devit gan ha Babilon gisu 14 rumpun tahan, ingka mi Babilon bah Kiristus gubuak gan gisu 14 rumpun tahan.18Hup Yesu Kiristus gan gubuak Maria kua gayang, nanai gisu nani. Rinan gan, Maria, Kurinai gini hup i Maria yasu gabuan i Josep, Kurinai mami warun, Josep gararab Marapayam gab gariak i Maria sampan. 19Maria gabuan gan Josep, nanai garam pai mimungk, giguan i kab rinin maik wat Maria i garamsagat santan maran, gisu nai ini yaguap in yasagari Maria yahan nayang in giguan i war ayang.20Maran giwar wah manga mangan anai, angira garam Raham gan giba gikas abigin i sint in ginia, "Josep, Devit gariak gan, wangkiti guan i ku Maria su inian gam ah i hausa gariak gimpai i sampan gan, nanai Marapayam kab ayang gan. 21Yaku gariak marub basinta, in agu yani bingan gan Yesu, I hausa yaku mais pias sibi garamsagat.22"Wah manga mangan santan gikas gisu Anutu hup gan marasamub Anutu garam nia gayang. 23"Nayanguah, sagat karua basinta mah wat garam gigiangk amuk, yangan yawangkun ayang, ingka yaku gariak marub basinta, ingka garam yani bingan gan Emmanuel'. Bingan anai huguan gan gisu nani, "Anutu gimpai biagi".24Josep maran gitak in gitakirun i giangkayang gan ingka gigab gisu Anutu Angira gan nia wat, ingka Josep giku Maria gisu hinian gan. 25In Josep mu wat sagat gigiangk amuk gihagisangk sagat ku gariak marub. Ingka Josep ginia i bingan Yesu.
Chapter 2

1Maria giku Yisu i Betlehem, i gubuac Herot gan mpai su guzun. Ka garam waiyant i gubuac kasayang gan giba Jirusalem in gakantui nan, 2''Gariac harih kas ayang, garam guzun Juda gan gimpai angka? Agai gararab i wantuang gan i gubuac kasayang ingka agai giba i yais mint ya." 3Garam guzun Herot gayangua i hup gan, in waiyant gihan rugan wat garam santan Jirusalem., 4Herod ning pris sakuing sakuing mat skraibs ai yengengnet aput kapayerta mat ngakat pasoyerayang, '' Krais yo takin batangkeng? 5Ning ngakat korak , yo Betlehem kin batangkeng distrik Juda kin, neng nga mataing profet ta kekarak ,6Kaka Betlehem , Juda yening nala kin kaka kum upang aput ,ai ko yo batang keng ning yo Isarael ai paraing samayereng ya ''7Mat Herod ning umaing nak ata patanganing ya manga ai kuyerin aput ngakat pasoyeraiyang sain poing batangkaiyang ngu korek ya. 8 Ning yerin Betlehem na ukang, ngakat kuyeraiyang , '' Ut pandingda neka ngu ya taing kei. Sain yeya toleiyan ngu, nanou meta rei apun yo nana kak ut ninne pingeng enet.''9Sain ning king ya meta ngai wikyin , ning walal let niyening arapuk sung ret sulet ukang , mat poing ata patang gining dak ngu ning kin ning sungret ut neka batangkaiyang ngu wenret kangyaiyang. 10Sain ning poing kot wangarei kang yen ning nuiyeng suling ken mateyeng laklining sakuing kakang.11Ning ya nungin ut neka siming ngu wangarei naing Maria kak irak. Ning kusuk ta sariket pingeng itarak. Ning niyening paus wakalet luo enak ,gol mat frenkinsens mat myrrh. 12 Anutat utalap amang gin kuyerayang king Herod eking gin kum sulet uok, ngu ya ning arapuk song sungret sulet niyening yapai ka ukang.13Sain ning apai watat sulet ui, Sakuing ya engel amang gin batangket aput Josep ngakat korayang , '' walal , neka sombal naing gak yengenget popat ut Egypt na irei. Kin irei pat nanat yo kukeret , Herod ning neka sombal ngu wasangaret ureng ya. '' 14 Utalap kin Josep ning walet mat neka sombal ngu naing gak yenengnet paraket Egypt na ukang. 15Ning kin Egypt na iren Herod ning moyang. Neng nga batangkaiyang ngu mataing Sakuing da profet makeng gin yaiyang. '' Egypt nunggin nanou neka ai nawaing rew apuang.''16Sain Herod ning ngaiyang ngawining ai asak tapalak , ning nuing wangwang yaiyang. Ning walalet ut neka ai Betlehem na mat yapai eking gin kuting niyening sasa iri mat sarikit ngu kuting yurun momoing kak, sain ngu ngawining ai ta korak .17Neko batangkaiyang ngu mataing profet Jeramaia ,making gin meta ko nga kat batang kaiyang , 18'' Meta ko mataing Rama Yapai ka ngakang, mate sakuing mat nuiyeng weng sakuing , Retsel siming yeng yening matenggaiyang, mat ning wating soryaiyang nuing rie suling kengya, nokoya siming yeng kuting momoing kak. ''19Gubuac Herot ru mamp ayang, Anutu angira gan basinta giba Josep i sint i parat Isip in ginia,20"Natakirun ingka nakua gariac wat i rinang gan ingka nahan Israil,Garam gini yayas gariac marub yamamp ayang."21Josep gitakirun ingka giku gariac wat i rinang gan ingka kurinai gihan Israil.22Ni sain ning ngaiyang Herod siming Akilaus nawing ya apai rat Juda ai paraing samayeraiyang ngu ya Josep ngu yokaraiyang kin uong ya, upang Sakuing da koraiyang amang gin , ngu ya ning walalet Galili kin uiyang, 23ning ut taun sombal Nasaret kin iraiyang. Nenga mataing profet ta meta ko yakang ngu rin pat kaiyang yo ning korek ning Nasaret.
Chapter 3

1Sain kin ngu Jon baptais ya ngut aput gud nius meta yet apai palang yapai malang Judia yening ui kin , ngakat yayang , 2'' nguyeng kuarirei sam yapai ya kingdom asak ikur aput '' 3Ai ngu ya profet Aisaia asak ngakat yaiyang , '' Nawaing go ninne ya palang ui yapai malang gin aput,' Sakuing ya arapuk mesarei tit kin .''4Mat Jon ning Kamel tokaing gin tau royang mat let puking gin karaiyang , ninne samat ngu lokas mat ani sawaing. 5Mat Jerusalem, Judia yapai kuting , mat yapai wai sakuiing Jodan na ngu kuting eking gin ukang. 6Ning kuting Jodan wai ka par rakang , mat niyening weiyang ngu kuting totoret pasirak.7Ni sain ning Parisi mat Sadusi kak wanga yerin eking gin par rak ya apui , ning ngakat kuyeraiyang, '' Yeya poi siming , ai kuat kuyerte yeya weiyang ngu takarek ya popat tik? 8Kagin weiyang watat tik ngu ya aking suling riei patang geng. 9Kum wakumeng gin nanak yewak , '' Nena Abram nineu Sasa .'' Nana mat kuiyertam Sasa Anuta yo Abram ya nekaneka yerin patang gek sisim enga kin.10Asak palang gis tei supuring gin rikang. Tei kuanik kuanik kum aking ket ngu yo koprei sarikin yo tite kin pekarei un yo titet posareng. 11Nana wai kin par kun tam weyang ngu pasireng ya . Ni ai ko ning sungnerte ngu Sakuing takanerte. Nana ngu ning kak pat malang ninne sandel ratya. Ning yo yuo kun kin par yuneng tite kak. 12Ning yo ninne sabol kak apuang flawa ya mutamuta pasireng ya , mat ninne muta muta ngu yo tite kin posareng tite ngu pat kum aikuat rin mowang ''13Mat Jesus ning Galili kin apuyang Jodan waina Jon da waireng ya. 14Ni Jon ning wating soryayang , Jesus kimraiyang , Ning ngakat koraiyang,'' nana pat kakat wainereng, noko ya kaka ekininggin aput?'' 15Jesus olet ngakat koraiyang, '' Mat kengke , mataing meta yamakal iraiyang ngu aking eng patang geng ya. '' Mat Jon Jesus wairaiyang.16 Mat Jon Jesus wairin wikyin , Jesus wai watat witkin apuyang, mat sam taing gin wakalen , mat ning Anuta ya yuo wangaren nung buta ekik aput Jesus piting gin totaiyang. 17Mat meta ko sam pun ngakat yet, ''enga nanou neka ai waring . Nana nuning entam. ''
Chapter 4

1Jesus ning yuot ratt ut apai ai kak malang ngu kin rinn ai satan da aput waitiraiang. 2Sain ning samat kak malang nal foty mat utalap kak foty, sain gin ning nuing tuktuk yaiyang. 3Ai waitareng ya ngu asak eking gin aput ngakat koraiyang, '' Kak Anuta siming ngu, mat sisim ringke samat bred ekik ring ke batangkin.'' 4Ni Jesus making rat ngakat koraiyang, '' Meta ko ngakat kekarak, Ai ning bret kinanak pat kum ireng, ni meta kuting Anuta making gin aput ngu kin.''5Mat ai weiyang tik Jesus ratt ut siti kun nunggin obou yaa taing pun waring ngu kin rit 6mat ngakat koraiyang , ''kak Anuta siming, ngakin apkiret sarike, ngu ngakat kekarak, 'Ning yo ninne engel kuyerin panding da samakerek ' mat ning yo atyenggin itakerek, kot kei yo sisim kum tarek ureng.''7Jesus tik ngakat koraiyang , '' Ning ngakat kekarak , Kaka kum kakou Sakuing Anuta waitireng. ''8Ai weiyang tik Jesus ratt ut urang sakuing pun rit nala nga ya unan kuting Jesus walilang. 9 Mat ning ngakat korayang , '' Unan kuting wangaret ngu yo kunawat, ni kaka mat tarakumik foforet nanou ya pinga itarewang.''10Mat Jesus ta ngakat koraiyang,'' kak ngakin natat popa, Satan ! Ning ngakat kekerakak, Kaka yo kakou Sakuing Anuta nak pingeng itareng, mat kaka yo ninne ya nak urata keng.'' 11Mat ai weiyang ning Jesus wataiyang , mat yeya ngai , engel aput Jesus saking rak.12Jesus ning Jon ya pinga ngai yang nine akerat talak, ngu ya ning walalet Galili kin uiyang. 13Ning Nasaret watat ut Kapenaum kin iraiyang, yapai ngu Galili kin ua t eing gin Zebulun mat Naptali kak niening nala kin.14Nenga patangaiyang ngu profet Aisaia ya meta ngu rin pat kaiyang 15''Sebalun ya nala mat Naptali ya nala , arapuk ut wai tambing ening ngu kin mat ut Jodan wai areng dak. Galili ngu lain kuming yening nala. 16Ning ngu utalap nunggin irakang ni ning yamaling sakuing wangarakang, ni ai paraing ning yuo nunggin momoing kak mat Anuta watat nem iretik, yamaling walalaiyang ngu pun.''17Sain ngu kin Jesus supuret Anuta ya meta totaret ngakat kuyeraiyang, '' yiyew kagin weiyang ngu watai, nokoya Anuta ya Kingdom asak ekening gin aput.''18Sain Jesus ning paraket ut wai tambingening Galili ngu kin, ning waning kaking iri wangayeraiyang, Saimon wawing ko ngu Pita. mat kaking Endru ning amaka wai nunggin pekarak ning ai gabuo ratek. 19Jesus walalet ai iri ngu ngakat kuyeraiyang , '' aput sungnerei, mat nanat yo yirew ai yengengnek ya ai.'' 20Arwatat nak ariri niening amaka watat Jesus sungrak.21Sain Jesus ning yapai ngu watat areng dak uyang , ning waning kaking iri ko wangayeraiyang, Jon Zebedi siming , mat kaking Jems, ning waka nunggin saseng Zebedi kak niening amak mesaparet irak. Sain gin Jesus nawaing yeraiyang. 22mat ning arwatat nak ariri waka watat mat naweng watat Jesus sungrak.23Jesus ning Galili yapai kuting gin parakaiyang, mat ai paraing Juda yening obou ya nunggin sawaning yunayang mat Anuta ya kingdom ya meta suling ngu totaret ai paraing kuyeraiyang mat ai paraing sai supuring supuring kak ngu yirin suling kak . 24Jesus ya meta yang ai paraing yirin suling kak ngu ui kuting gin uiyang ut Sirian pat. Ai paraing sai kak mat mateiyeng lumuling kak mat kuming tareiyeng ateng momoing kak mat sai supuring supuring ngu kuting aput Jesus ta yirin suling kak. 25 Ai paraing asonak waring Jesus sungrak ngu Galili ai paraing mat Dekapolis mat ai paraing Jerusalem na mat Juda ai paraing mat ai paraing Jodan wai areng.
Chapter 5

1Sain Jesus ning aiparaing asonak wangayerin apui , ning urang yaket pun uiyang. Sain ning ut totet iren , ninne aposel eking gin apukang. 2Ning making wakalet ninne aposel sawaning yunnet , ngakat kuyeraiyang, 3'' Ai paraing Anuta ya unan ya wering iretik ngu nuiyeng suling nak irek, noko ya sam yapai ya kingdom ngu niening. 4Ai paraing nuiyeng wengket matengget iretik, ngu nuiyeng suling nak irek, noko ya Anuta yo ning panding da mesapayereng.5Ai paraing ning nuiyeng rie sarikin iretik , ngu ning nuiyeng suling irek , nokoya ning yo nala keng rawak. 6Ai paraing nuiyeng tuktuk te mat pungneiyeng eryet Anuta ya kagin titngening sungrek ya ngu ning nuiyeng suling nak irek , nokoya Anuta yo yirin nuiyeng kafur yeng. 7Ai paraing tapaiyeng nuiyeng yuntik , ning mat nuiyeng suling nak irek , Anuta yo ning nuing suling yunawang. 8Aiparaing ning aluleng gin mutamuta kak malang ngu ning nuiyeng suling nak ireng, ning yo Anuta wangarek.9paraing ning lumuling mat paro rie sarikit ngu ning nuiyeng sulingnak irek , ning yo kuiyerek ning Anuta siming. 10Ai paraing ning Anuta ya kagin titngening ritik , supuring ngu ya ning kitareng ratek ngu ning nuiyeng suling irek, nokoya sam yapai ya kingdom ngu niyening.11 Sain ai paraing yiyew ya lumuling ketik mat yiyew ya kagin weiyang ketik , mat meta weng supuring supuring kuyertik mat meta tapoling kuyertik noko ya yeya sungnertik, ngu ya yeya nuiyeng suling irek . 12Yeya nuiyeng suling waring ireng , noko ya Anuta yo eming sakuing sam yapai ka ya ngu yo yunawang, Noko ya aiparaing mataing irak ning kak Profet yirei weng kak.13Yeya nala nga ya sol .Sain sol ya saweng wik yin yo takat tik ninne saweng tik rawang? ning kum suling ngu ya yo pekarei sarikin tareiyeng gin wangnek. 14Yeya nala nga ya yamaling , Taun go urang pun iren ngu yo kum saing keng.15Ai ko kum lam supret rat sareng ga pupuing gin taprit , ning pun wit kin rit, mat lam ngut sinaring ai kuting ya nung gin yuntiang. 16Kakou sinaring ngu watang ke ai paraing kuting yengengnin , kin yo ning pat kakou kagin suling ngu wangarek, ngu yo ning kakou sasik sam yapaika ngu pingeng enek.17'' Yeya kum yek nana apumang ngu luo riiew wengkeng ya , o profet yening meta. Nana kum ngu riew wengkeng ya. Nana apumang ngu unan ngu kuting riew pat keng ya, 18Yamakal waring kuyertam , sam yapai mat nala ngakak yo wikyeng , ni wa ko luo nung gin kuanik ko yokum tangaringneng pat ning unan kuting rin pat keng.19Ngu ya ai ko ning luo nga kum panding da sungret mat tapaing yeng sawaning kot nak yunte , ngu ning pingakak malang Sasa Anuta ya Kingdom nunggin , ni ai ko ning panding da luo sungret mat tapaing yeng sawaning kot nak yunte ngu yo ning pinga kak , sasa Anuta ya kingdom nunggin. 20Yamakal waring kuyertam yiyew kagin titngening ngu luo ya Tisa mat Farisi ai kum takayertik , yeya pat waring kum sam yapai ya kingdom kin uwak.21Yeya mataing asika asika yening sain gin kuiyerei ngakang yei ai paraing kum palang yurei mowak , ni ai ko ning ai song go uren mon , ning yo kot kin patang geng. 22Nana kuyertam ai ko ning kaking gak nuing lumuling kak ning yo kot kin patang geng , mat aiko ning waning korte kak weiyang mutamuta ai ning yo kaunsol eking gin uwang, mat aiko ning kukerte , ''kak kanda!'' ning yo tite nal kuting ireng ya kin uwang.23 Ngu ya mat yeya alta kin ofa ritakot ngu mat nuyeng ngai yeya waningkaking go kakou ya lumuling kak, 24ngu kakou ofa alta kin watang ke iren, maring ket ut kakou waning kaking kak meta mesapareiyan do mat upang ut kakou ofa alta kin ringke.25Yeya arwatat nak meta ai o paraing kot kin yirek ya ngu kak meta mesapareiyen o nuiyeng kuanik kin , kotin yo yengeng et ut jas ating gin yirek , mat jas ta yo polis ating gin yiriwang , mat polis ta yo kalabus kin yireng. 26Nana yamakal waring kuyertam kaka yokum pat kalabus witkin apuwang , pat kaka kakou dinau moni kuting olen do.27'' Yeya asak ngatik , yeya ai paraing rawining yeya kum palangbalang kagin weiyang kewak .'' 28Ni nana mat kuiyertam , yeya paraing go mat wangaretik mat nuiyeng ninne ya yet ngu yeya asak ninne ya kagin weiyang ketik nuiyeng gin.29Ni tek ata tak ngut karin kagin weng ket ngu suling kaka pasiret pekar un, kotin matek kuting tite kin uwang, ngu suling waring una kuanik ngu matek ngu kum iret. 30Kot nak atik ata tak ngu wengket ngu kak kopret pekarengke un , Kotin yo matek kuting tite kin uwang , Ngu suling atik kuanik watang .31Meta ngakat iret, sain aiko ning paring pasiren, ngu ning pepa paraing pasirining ya ngu kak enawang, 32Ni nana mat kuiyertam ,ai ning paring pasiret sain paring ngu ning kagin weiyang ko kum kaiyang , ning aing da kot kin ning ngu ekik paraing weiyang kaiyang kot , ngu ya sain paraing ngu ai ko tik ran ai ngu kagin weiyang ket.33Yeya mataing ngakat ngakang,''yeya kum tapoling ket meta saweng enet yamakal pun yet , ni yeya rat ut sakuing eniei. 34Ni nana kuiyertam , yeya kum sam yapai wawing gak yet yiyew meta saweng enek, noko ya sam yapai ngu Anuta ya sia king. 35yeya kum nala wangnet meta saweng enek, noko ya nala ngu Anutat taring rit, mat kum palang Jerusalem kot yet yiyew meta saweng enek, noko ya ngu King sakuing ya taun.36Mat yeya kum atyeng pityeng gin rit yeyew meta saweng enek ya , noko ya yeya pat kum pityeng gin aimeiyeng kuanik ko riei sara o tapuling batang keng. 37 Sain yiyew meta ngu yow ngu yeya yow nak yei , o sain yiyew meta ngu malang ngu malang nak yei. Sain yeya meta ko tik meta ngu pun ritik ngu meta ngu ai weiyang satan gin aput.38 ''Yeya meta ngu asak ngakang ,ai ko ning teiyeng rin wengkin , yeya kak taing rie wengkin , ni ai ko ning matyeng foforen ngu ning kak mating foforei '' 39Ni mat nana kuiyertam , yeya kum olewak neko ai yiyew ya kakang, sain ai ko ning meletik uren ,yeya tik meletyeng areng enei tik ureng.40Sain aiko ning yeyew saket ya nuing yen mat yengengnet kot kin un , kot kin watai ning yiyew sakat ngu rann. 41sain aiko ning meta saweng yunin yeya kak mail kuanik uwak ya, kot yen ngu ning kak mail iri ui. 42 Neko ngu yunie ai ko ning pasoyerin yeya kum yek malang , sain aiko ning ekik kin dinau rakot .43''Yeya asak ngakang ,' yeya tapaiyeng yening nak nuiyeng mowang, mat yiyew akera ngu weng yunnek.'' 44Ni mat nana kuyertam , yeya yiyew akera ya nuiyeng mowang. mat ai weiyang yiyew ya ket ngu ninnie ya kongariei, 45Ngu ya yeya yo saseng sam yapai ka pun iret ngu ya neka patang gek. Noko ya ning ninne ata rin ninne ai paraing susiling mat ai paraing weyang ketik mat wai kak rin aput ai paraing titngening mat ai kum titngening.46Ni sain yeya ai nuiyeng yuntik ngu yiyew ya nak motik , yeya yo eming takat ngu rawak? Ai takis ratek ngu kak kagin ngu sungretik? 47Sain yeya yiyew tapaiyeng yening nak mesapayertik yeya ngun yetik yeya tapaiyang kuming takayertik? Ai kop kak kagin kot ketik? 48Saseng sampai ka pun ngu ning ai titngening ngu ya yeya kak kagin titngening ngu kewak.
Chapter 6

1Nunggi ngat unan kengke koting kagin titngnening ai paraing teiyeng gin ninat wangarekya, koting ngu kakou sasik sam yapai ka irit ngu yo kum eming kuneng. 2Ngu ya kaka ai unan malang gak yuneng ya , ngu kum parie uret maturket uwang ekik ai kuming da obou ya kin ketik mat arapuk somsom taun nunggin, kot kei yo ai paraing pineng itarek ya. Yamakal waring kuiyertam ning asak niyening eming rakang.3Mat sain kak ai unan malang unan yuneng ya ngu kakou atik sai tak ngu kum ngawang neko atik ata tak ngu ket 4kot kengke yo kakou neko ai unan malang gak yunte ngu yo ai paraing gak yo kum ngawak, Kotin yo kakou sasik yapai tapkining gin iret ngut yo eming kunawang.5'' Sain kaka konga rekot ,kaka kum ekik tapoling ai ta ketik kot , ning nuiyeng yaing obou ya kin kangyet konga rek ya mat arapuk somsom taun nunggin kot kei yo ai paraing da wangayerek ya. Yamakal waring kuiyertam, ning asak niyening eming rakang. 6Ni kaka , sain kaka konga rekot , kakou ya nunggin uiyan rum nunggin yamatanga koparen mat kakou sasik ya kongar, ning ngu yapai tap kining gin iret. Ngu yo sasik yapai tapkining gin wangakerte ngu yo eming kuneng. 7Sain kak kongaret, meta aking gak malang ngu kum yet aiyaing gin ekik kop ta ketik kot, ning yetik ken sakuing yo met yeng ngawang sain ning meta aso yetik,8Ngu ya yeya kum ning ekik , yiyew saseng ning ngat neko unan yeya ngawak mat umaing yeya pasorek. 9Ngu ya yeya ngakat kongarei: Ninew Sasa sam yapai ka , kakou wawik ngu kun. 10Kakou kingdom apuwang. Kakou nungi ngu batangkeng nala nga kin mat sam yapai ka .11Ninew samat mat yaa nuwangke. 12Ninew weiyang matenen gin ngu pasirengke, nena kak ninew weiyang tapanen gin ngu kak nena pasarinya. 13 Kum nengengnet waititai nung gin niriwang, ni weiyang nunggin pasinirangke.'14Sain kak ai yening weiyang ngu pasiret , Kakou Sasik kak yo kakou weiyang ngu yo pasireng. 15Ni sain kak niyening weiyang kum pasiret, Kot nak yo kakou Sasik kak Kakou weiyang yokum pasireng.16Sain kak wai samat watat , kaka kum tek emik ringke ekik momo kin iretik kot ekik tapoling ai ta ketik kot, ning ai paraing teiyeng gin emeng kuriretik ninat wangayerek ya. Yamakal waring kuiyertam ning asak niyening eming rakang .17Ni yeya , sain yei samat wai watatik , pit yeng gin kurenga rieyan mat ekeng daing tulei 18kot kin yo tapaiyeng yo kum wangayerek ekik yeya samat wai watak, Ni yiyew Saseng yapai tapkining gin iret ; mat yiyew Saseng yapai tapkining gin wangayerte ngut yo eming yunawang.19'' Nala ngakin unan susaling kum kaparek, pinang mat ros ta yo rin wenkeng , mat uinena ai ta yo ya saparet ut uinena kek . 20Ngu ya ring , unan susaling sam yapai ya ngu kaparinya , ngu pinang o ros ta yo kum rin wengkeng, mat uinena ai kak yo kum ya saparet ut unan rawak. 21Ui takin kakou unan susaling kaparet ngu , kin yo kakou pupung gi kak yo ireng.22Tenen ngu matenen ya sinaring . Ngu ya ring sain kakou tek suling , matek kuting ngu yamaling gak. 23Ni sain kakou tek wengkin, matek kuting ngu utalap ta laulet. Ngu yaring , sain sinaring matekin ngu tatikoma kak , tatikoma ngu sakuing ! 24Ai ko pat kum piting iri ya urata ai batangkeng, nokoya ning yo piting ko ya nuing suling keng , mat kuling ngu ya yo nuing enawang, mat ning yo kuling ngu meting sung reng mat kuling ngu yo kum meting sungreng. Kak yo kum pat sasa Anuta sungreng mat unan susaling nala nga ya kak.25Ngu ya nana kukertam , kaka kum kakou yang rat ireng ya kum kankan aso rawang, neko samat mat neng ya o neko wai mat neng ya o kakou matek ya , o neko sireng ya. takat samat ta yang rat irin ya ngu takaret, mat matenen tau unan takaret? 26Nung unan yang gin wangayerie. Ning unan kum siretik o unan kum poparetik o unan kum kaparetik, ni Sasa Anuta sam yapaika ngut samat yunte. Kaka ngun kum nung unan takayerte?27Aiko wakumeng gin pat yo ninne yang rat ireng ya sain pat kurereng ? 28Noko ya tau unaan ya kankan aso rat iretik? Flawa ya kankan rai , ning takat bong kit . Ning kum uratakit , mat ning kum tau unan ketik . 29Ngu ya nana kukertam , mataing Solomon ninne nal suling gin ning nga kat kum tau unan siraiyang.30Anuta ning gras unan sirsir riyunayang ning mat irek mat muse ning pekarei tite kin ute, ning takat yo kakat nak yo sirsir aso matek kin riwang, kaka kakou nungi yamakal sombal? 31Ngu yaring kaka kum nungi suling ket yewang , neko yo newinya? o neko wai ninya? o neko sirsir sirinya?32 Kop ai paraing da unan nga ya wasangaretik ,ngu yiyew Saseng sam yapai ka ngu ngat yeya rakya. 33Ni ninne kingdom ngu maring ket raiyan do mat ninne kagin titngening, mat unan kuting ngu yo kunawang. 34 Ngu yaring , muse ya kankan aso kum rawak , muse yo eng nine ya kankan rawang . Nal kuanikkuanik ngu ninne weyang gak pat .
Chapter 7

1'' Kaka kum tapak roroyereng , mat Sasa Anuta kak yokkum rorokereng. 2Kak takat tapak yeng roroyerte kot nak yo Sasa Anuta kak yo rorokereng, mat kak takat tapak yeng sakuing nak roroyerte , kot nak kakak yo sakuing nak rorokerek.3Nokoya kak marau taing gin mutamuta sombal ngu wangaret, Ni kaka kum teik kin tei sakuing kum wangaret? 4Takat yo marau koreng, ' natang ke mutamuta sombal teik kin ngu pasiret,' sain tei sakuing teik kin ngu iret ? 5Kak ngun ai kanda! Maring ket teik kin tei sakuing ngu pasiren do, mat yo unan panding da wangareng mat marau taing gin mutamuta sombal ngu pasireng.6Wangkiti kab wah mangan mimungk hai kiam, ingkawangkiti rim sakuac mimungk arumangan hai gihab maran. kantuat i hagan gan i yapuc narunaus.7'' Paso ke ,mat yo kuneng. Taing ke, mat yo wangareng. Yamatanga ure, mat yo wakal kunnek. 8Mat ai kuanik kuanik ning pasokitik , ngu ratek; ai kuting taing kitik, ngu wangaretik; mat aiko ning yamatanga uret , ngu yamatanga wakaletik . 9 O yeya neka naweng, simeng samat ya pasokie , yeya pat sisim yunek? 10O ning gabua ya pasokin yeya pat poi enek?11Ngu yaring ,yo kaka weyang ngat takat yo unan susaling siming giyeng yuneng, tik takat waring yo kakou Sasik Sam yapai ka ngu yo unan susaling aiparaing pasoretik ngu yunte? 12Ngu yaring , neko waring aiparaing kakou ya kek ya nunggi yet , kot nak kakak niyening ngu kot kengke , neko enga luo mat profet.13Geit sombal ngu nunggin ungke. Geit sakuing mat arapuk sakuing ngu weng gin uteiyang , mat ai aso arapuk ngu nunggin utek. 14Mat geit sombal mat arapuk urata waring ngu yapai yang rat irin ya kin ute, mat aiparaing kuanik kuanik nak arapuk ngu wangretik.15''Yeya profet tapoling ya nuiyengai, ning sirsir sipsip ya rit ekenggin aputik ni ning ngu kona sawaing waring. 16Niyening urata aking gin yo yeya ngawak. Aiparaing tuka sawaing nungin tei aking kum ratek o fig aking tukatak ratek, 17Arapuk kotnak tei suling ngu aking suling , mat tei weiyang ngu aking weiyang .18Tei suling ngu yokum aking weiyang keng, o tei weiyang yokum aking suling keng. 19Tei kuting aking suling kum rit ngu koprei sarikin mat tite kin pekarei ute tet. 20Ngu ya kaka yo wangareng nine aking gin.21Ai kuting kunertik ' sakuing sakuing ' ngu yokum sam yapai ka uwak, Ni ai Sasa sam yapai na iret ngu ya nung yaing sungretik ngu yo sam yapai wangarek. 22Ai asonak nal kin yo kunerek, 'Sakuing, Sakuing,' nen ngun kum wawik kin profet meta yatang, wawik kin yuo weng pasiratang mat wawikin urata susaling katang?' 23Mat nana yo witkin ilal kuiyeret, ' nana yiyew kum ngatam! Tein dak ui, yeya weng ketik!'24'' Ngu ya ai nanou meta ngat mat sungret ngu ekik ai suling ninne ya sisim bun karet. 25Mat wai aput , wai sela aput , mat yang kingayet ya matin , ni ya kum kusuk te, noko ya ning sisim bun karak.26Ni ai nanou meta ngat mat kum sungretik ngu ekik ai kanda ninne ya parnam bun karaiyang . 27Wai sarikin , sela apun mat yang kingayet ya uren kusuk yaiyang mat ya wengkaiyang.''28Sain Jesus ning meta nga kuting yen wik yin , ai paraing kuting teteyak ninne ngawining ngu ya, 29ning manga yunayang ekik ning ai sakuing mat ning kum ekik luo ya manga ai.
Chapter 8

1Sain Jesus ning urang pun do sarikaiyang , ai paraing aso sungrakang. 2Ai ko sai lepra kak aput eking gin toring ket, ngakat yaiyang , ''Sakuing, kakou ngu yaing yen ngu , naring ke suling ken'' 3Jesus ating itaret ut mating toiraiyang ,mat yaiyang , '' nana nuning yet. kak suling ke,'' siring malang ninne sai lepra si wikyayang.4Jesus ta ngakat koraiyang , '' kak ai ko kum koreng . Kak eng ungke, uiyan pris matek walayel, mat kakou ofa ringke mataing moses ta kuiyeraiyang kot, ngu ekik niyening testamoni.''5Sain Jesus ning Kapenam na apun, ami ya piting eking gin apuyang, aput saweng enayang 6mat ngakat koraiyang , ''Sakuing , nanou urata ai sai weng waring raiyang lumuling sakuing pankaiyan yakin koranaket iret.'' 7Ngu ya Jesus ta ngakat koraiyang , '' Nana yo apuwan mat riew walalewang.''8Ami ya piting meting olet ngakat koraiyang , '' Sakuing nana teik kin pat malang kaka nanou ya nunggin uwang. Kak yenake yo nanou urata ai sulingkeng. 9Nana kak ai piting urata ai samayertam, nan ai ko kortam ungke ,' mat ning ute, mat tik ko kortam apo ,' mat ning aput, mat nanou urata ai kortam neko nga ke,' mat ning keit'' 10Sain Jesus meta ngu ngat , ning teteyai yang mat ai paraing sungrakang ngu kuiyeraiyang, '' Yamakal waring kuiyertam. Nana ai nuing yamakal ngakating go kum wangaram Isarael ka.11Nana kuiyertam ,aiparaing aso yo apuwak ata batangkining dak mat ata sarikining dak, ning yo Abram, Aisak mat Jekob kak Sam yapai ya kingdom kin unnek. 12Ni neka ai kingdom ya ngu yo peka yerie witkin tatikoma sakuing nunggin , kin yo mate sakuing mat mateng yesaret irek.'' 13Jesus ami piting ngakat koraiyang, '' Ungke! Kakou nunggi yamakal , ngu ya kot yo batangkeng.'' Mat urata ai ata ananuong kin waring sai matin wataiyang.14Jesus Pita ya ya nunggin ut , Pita paring ya naing wangaren sai kak mating wananaing korat iraiyang. 15Jesus ating nak talen , mat ninne sai matin wataiyang. mat ning walalet Jesus ya samat mesaparet enaiyang.16Kamasis apun ,aiparaing Jesus eking gin ai yuo weng gak mateiyeng gin ngu yenengnet apuk. Ning mateiyeng gin yuo weng pasiyeraiyang meta kin mat ai saikak ngu niyening sai rin wikyaiyang. 17Arapuk ngu kin meta ko mataing profet Aisaia yat yaiyang , '' Ning eng nineu sai raiyang mat nineu sai rin wikyaiyang.''18Sain Jesus ning aiparaing aso wangyerin eking gin kangyet irei, ning ua areng dak Galili yapai tak along ya kuyeraiyang. 19Luo ya ngawining ai ko ekinggin aput mat nga kat koraiyang, ''Kekera ai, takin ukot nana yo sungeret'' 20Jesus ta ngakat koraiyang, '' Kona sawaing ning yaing gak, mat nung ning taking gak , ni Sakuing siming ning apai kak malang korang ya.''21Jesus ya aposel ko aput koraiyang , ''Sakuing. natangke ut nanou sasa taprendo.''22Ni Jesus ta ngakat koraiyang, 'Sungnere. mat ai momoing kak ngu yo eng tapyerek.''23Sain Jesus ning waka pun un , nine aposel kak sungret nunggin ukang. 24 Sain ning ui , uwen sain weng batangkaiyang, waka uwat laulaiyang. Ni Jesus ning korat nuing telyayang. 25 Aposel ekinggin aput pangarei walalen, ning ngakat korak , '' Saking nirangke, Sakuing; nena taparen momoing kinya!''26Jesus ngakat kuiyerayang ,'' nokoya yokayerte,yiyew nuiyeng yamakal sombal?'' Mat ning walalet mat yang uwa kak isayunayang. Unan kuting telyaiyang. 27Ai kuting kankan aso rakang mat yakang , Ai nga takating, ngut yen yang uwa kak meting ngatik?''28Sain Jesus ning areng dak Gadanas yening nala kin , ai iri yuo weng gak ngu tol yelaiyang. Ning ngu matmat kin do witkin apuk mat ning ning kum suling ning aiparaing tang yertik, ngu ya ai paraing arapuk kot kum sungret utek. 29Mat ning matengget nawaing ket ngakat yak, '' Nenna neko yo kakak kin ya, Anuta Siming? Kak ngun ngakin aput niringke wenkenya ninneu sain kum patang gining?"30Mat po tainggo siring malang ekeng gin unnet irak. 31Yuo weng da Jesus ngakat korak, kak pasinirakot ngu, niringke ut po taing gak ngu nunggin.'' 32Jesus ngakat kuiyeraiyang, '' Ui!'' Yuo weng witkin aput ut po nunngin ukang; Mat po taing gak kuting kinggayet ut keka weng gin kusuk ta uwen sariket momoing kak.33Ai po samayerak ngu po pat taun nunggin ut partuk kuiyerak, neko batangkaiyang ai yuo weng gak mateiyenggin. 34Mat aiparaing siti nunggin ngu kuting aput Jesus wangaratakot. Sain ning aput Jesus tolet , ning korak niyening nala watat uong ya.
Chapter 9

1Jesus waka pun yaket , sulet tik aput ninne taun kin batangkaiyang. 2Mat ai ko mating kuting momoing kaiyang ngu rat apuk eking gin ning tapa kin nanat korat iraiyang. Ning niyening nuiyeng yamakal wangaret , Jesus ai mating mowining ngu koraiyang, '' Nanou neka ai, kak nunggi suling . Kakou weiyang asak pasiretam.''3Luo ya ngawining ai wakumen gin ngakat eng yakang, '' Ai ngu Anuta ya apai ratte.''4Jesus niyening kankan wangaret yaiyang, '' Yeya nokoya nuiyeng gin pupuiyeng weiyang rattek?5Takat yo yinya , kakou weiyang asak pasirak , o yinya Walalet parake? 6Ni kaka mat ngat Sakuing siming ninat nak piting nala ngakin weiyang pasireng ya,....'' Ning ai mating moiyang ngu kot koraiyang, '' Walal , kakou tapa rat kakou yakin alongke.''7Ai ngu walalet unan ratt ninne yakin aloiyang. 8Ai paraing kaparak ngu nengu wangaret yokoyerayang mat Anuta wawing itarak , ninnat saweng koting aiparaing yunayang. 9Sain Jesus apai ngu watat ut ai ko wangaraiyang wawing Matyu, ning teks rang ya ai ninne ya sombal kin totet irayang. Ning ngakat koraiyang, ''Sungnere '' Ning walalet Jesus sungraiyang.10 Sain Jesus ut yanungin totet unnekot , teks rawining ya ai mat ai weiyang ketik ngu kuting aput kaparet Jesus mat ninne aposel kak kaparet samat nak. 11Sain Farisi ai kot wangaret , ninne aposel kuiyerak , ''Noko ya yiyew kekera ai , teks rawining ya ai mat ai weiyang ketik kak unnit?''12Sain Jesus meta ngu ngat , ning ngakat yaiyang , 'Ai mateiyeng saweng sai kak malang ngu kum dokta wengaretik , ai sai kak nak ut dokta wangaretik. 13Kak uiyan ngawining enga ngang ya manga neko yet; ' Nanou nunning saweng ai yunnet ya kum ofapalang.' Nana apumang ngu ai titngening nawaing yeret ya malang , ni ai weiyang ketik ngu yengengnet ya.'14Mat Jon ya aposel aput ngakat korak , ''Nokoya nena mat Parisi kak nal kuting samat wai watais , ni kakou aposel ning samat wai kum watatik?'' 15Jesus ngakat kuiyerayang, Ai paraing rawining ya sain gin aiparaing aput kaparei takat yo nuiyeng wengkeng sain ai paraing rawining ya ngu ning kak irei? Ni sain go yo apuwang kin ai paraing rawining ya yo rataloi , mat ning yo samat wai watawak.16Ai ko ning tau keng kum rat asing salyaiyang ngu pun rit sipret , asing salyining ngu yo ut sakuing keng sain ning tau tulen, ngut ken tau yo sasalakeng.17Ai wain keng rat kum wain puin asing ngu nunggin riwak, kot kewak ngu wain puing asing yo pulyawang, wain yo kullaleng, mat wain puing yo wengkeng. Ngu ya ning wain keng rat wain puing keng ngu nunggin riwak, mat iriket yo suling irewak.''18Sain Jesus ning unan ngu ya yet iren, ofisa ko aput Jesus eking gin batangkayang . Ning ngakat yaiyang , '' Nanou neka paraing mat nga mot, aput atik matin ringke , yo ning walalet yang rawang.'' 19Mat Jesus walalet sungret alon mat ninne aposel kaka wallalet sungrak.20Paraing go mataing sasa twelve kuting asuring bekaraiyang ngu Jesus feng dak aput ninne tau teing gin talaiyang. 21Ning eng asak yaiyang , '' Nana yo ninne tau nak taleu yo nana suling ket.''22Ni Jesus kuariret paraing ngu wangaraiyang, mat koraiyang, neka paraing, nunggi saweng; kakou yamakal ta karin suling ket.''Mat paraing ngu ata ananong kin waring suling kaiyang.23Sain Jesus ning ut opisa ya yakin batangkin , ning ai paraing wangayerang mukur aso mat ai flut walaiket irak. 24Ning kuiyeraiyang, ''teingdak ui, neka paraing kum mot, ni ning korat.'' Ni ning elinglak mat meta walai enak.25Sain ai paraing ning kuting witkin irei,ning rum nunggin ut mat ating talen , mat neka paraing walalaiyang. 26 Ninne partuk apai kuting kin uiyang Distrik ngu nungin.27Sain Jesus ning yapai ngu watat paraket un, ai teiyeng korong iri nawaing ket nawaing ket sungret ngakat yakang, ''David siming, nunggi nuwangke!''28Sain Jesus aput ya nunggin un, ai teiyeng korong eking gin apukang. Jesus ta ngakat kuiyeraiyang, '' Yeya nanou ya nuiyeng yamakal yo nenga ket''? Ning ngakat korak, ''yow, Sakuing,''29Mat Jesus teiyeng talet ngakat yaiyang, ''Yiyew nuiyeng yamakal sungret yo kot batangkeng,''30mat teiyeng kuting wakalen unan wangarak. Mat Jesus meta saweng iri ket kuiyeraiyang , ''Ai ko nenga kum ngawang.'' 31Ni ai iri ngu ut uiya ngu kurarei yapai kuting gin uiyang.32Ai iri ngu ui wikyin, Ai meting malang yo weng matin iraiyang ngu ratapukang Jesus eking gin . 33 Sain yuo weng pasirei wikyin, ai meting malang ngu yayayang . Ai paraing kuting tetayak mat ngakat yak ,' Nenga mataing ngakat kum batangkaiyang Isaraiel ka!''34Ni Farisi ngu ngakat yak, '' Yuo weiyaing saweng piting , ngu ya ning yuo weng pasiret.''35Jesus ning taun siti mat yapai kuting nunggin parakaiyang. Ning ninne urata kuraret ai paraing sakuing ya meta ya sawaning yunta obou ya nunggin , sakuing ya Kingdom ya meta yet mat ai sai supuring supuring ngu yirin suling kak.36Sain ning ai paraing aso nak wangayerang , ning nuing yunayang, neko ya ning kanda kak mat ning kum suling pangkak. Ning ekik sipsip samoning ai kak malang.37Ning ninne aposel kuiyeraiyang, '' Samat poporinya ya ngu asonak , ni urata ai ngu aso malang.38Ngu yaring arwatat Sakuing ya kongarie samat poporinya, kot kin yo ning yo ninne urata ai yirin samat poporining ya apuwak.''
Chapter 10

1Jesus ninne aposel 12 nawaing yerin aput kaparet mat saweng yunayang yuo weiyang pasirek ya ,mat sai supuring supuring pasirek ya saweng ngu kak yunayang.2Mat aposel twelv waweng ngu enga, Maring ket ngu , Saimon( wawing ko ngu Pita) mat Endru ninne waning; Jems Zebedi siming, mat Jon ninne waning , 3Pilip , mat Batalomi ; Tomas , mat Matyu ning ai teks rawining ya, Jems Alfus siming , mat Tadius; 4Saimon Silot , mat Judas Iskariot, ninnat yo Jesus akera atyeng gin riwang.5Ai twelv ngu Jesus ta yirin ukang. Ning meta saweng yunta ngakat yaiyang,'' Yeya kum ut ai teing dak iretik niyening yapaika uwak, mat Samaria yening taun gin kum uwak. 6Ni yeya ut sipsip tangaringak Isarael ya yakin; 7mat sain uiyan , meta totaret mat ngakat yei, Sam yapai ya Kingdom asak ikur apuyang.'8Sai rie wikyin, momoing kak ngu pangayerie, ai lepra kak ngu yirie suling ken, mat yuo weng pasiyerie . Unan ngu eming gak malang palang ratek, ngu ya palang yuniei. 9Yeya gol, silva o kopa kum rat yiyew paus kin sirek.10Yeya kum para ya bag rat parakek, o unan aso rat parakek , o sendel o urata ai yiyew samat rat parakek.11Yapai takin o taun takin utek ngu, ai wangarei ning pat yengengneng, ninne yakin nanak ireiyan pat ning watat parakek. 12Sain yeya ut yako nungin uiyan, ai ya nunggin iretik ngu ngakat kuiyerie ata suling. 13Sain ai ya ngu nunggin yetai ya ngu kin irei, yiyew nuiyeng suling ngu watai mating pun un. Ni sain ai ya ngu nunggin kum yengengnie , yiyew nuyeng suling ngu kum yunnek.14Ni ai kum yengengnet niyening ya kin utek, o yiyew meta kum ngatik ,sain yeya ya o taun ngu watakot, yeya kikow tareiyenggin ngu pasirei sarikin. 15Yamakal waring kuiyertam, sain Anuta ya nal kin kot batang kin , kitareng sakuing waring yo taun ngu kin batangkeng , kitareng mataing taun Sodom mat Gomora kin batangkaiyang ngu yo takareng.16Wangarei , nana yirew witkin utek ,kona sawaing wakumeng gin ekik sipsip, ngu ya yeya poi ekik kankan suling rit irei, mat nung buta ekik ning kum salawai kit. 17Yeya ai paraing yening nuiyeng ngai, kotin kaunsol atyeng gin yiriwak, mat yetayelek mat wip kin buw yunnek niyenin obou ya nungin .18Nanou ya kot , umaing yo yengengnet ut Gavana mat King teiyeng gin nanou wawining ya witness batangkek mat kop teiyeng kak.19Sain ning atyeng gin yirie , yeya kum kankan aso rawak neko yewak o arapuk kin yeya neko yewak, ni yeya meta yek ya sain gak. 20Neko ya ,yeya kum yayek ni , Sasa ya yuo ngut yo makyeng gin ninne meta totareng.21 Waning kaking yo akera atyeng gin yirin yo akerat urei mowang, mat sasat yo siming yeng gak kot kewak , mat simeng yeng da yo walalet saseng nameng gak parokek mat nameng saseng yurui mok. 22Ai paraing kuting yo yiyew ya watyengsoryeng, neko ya wawaning ngu mateiyeng gin iret. Ni ai sawengket ut teindak patang git ngu yo yang nal kuting ireng ya ngu yo rawang. 23Sain yeya Taun kin kum pandingda mesapayerie ngu, popat ut taun kokin ui, neko ya , nana yamakal waring kuiyertam, Anuta Siming yo apuwang sain yeya Isarail yapai kuting nunggin kum uwining.24'' Aposel ko ning kum sakuing ninne kekera ai takaret, mat urata ai ko ning kum sakuing ninne samoning piting kum takaret. 25Aposel ning pat yo ninne kekera ai ekik batangkeng, mat urata ai ning pat ninne samoning ai ekik batangkeng. Ning Belsebul, kot kum ya nawing korak , ngu yo wengwaring sain ning wa ngu ai ya ngu nungin irak ngu kuiyerak!26Ngu yaring niyening ya kum yoko yereng, neko ya neko witkin patanget iret ngu yokum taprinya, mat neko taprining ngu yo witkin batangkeng. 27Yeya meta neko utalap kin ngakang, meta ngu usaryin yewak , mat meta ko asip yenggin ngakang ngu mat yiyew ya piting gin yewak .28Yeya kum yokoyereng ai mateiyeng uren mong ya ni ning bat kum yuo uren mowang. Ngu yaring yeya ai mateiyeng gak mat yuo kak uren mong ya tite kin ngu ya yokoyereng . 29Nung somsom iri kuama taing gin kum kimaretik? Sain nung kuanik ko nala nga kin kusuk te ngu sasik ning ngat. 30Mat ai mek pitik kin ngu kuting saseng wairaiyang. 31Yeya kum yokayereng. Yeya nung takayerak.32Ngu yaring, ai wawaning ai paraing teiyenggin totaretik , nana kak yo nanou Sasa taing gin waweng totaret ning sam yapai ka iret. 33Ni ai wawaning ai teiyeng gin tapritik ,ngu nana kak yo waweng tapret nanou sasa sam yapai ka iret taing gin.34'' Yeya kum yek nana apumang ngu nala kin marora ratapum, nana kum marora ratapumang, ni nana bainat ratapum. 35Nan apumang ngu neka nawing gak akera irek, mat neka paraing naing kak akera irek, mat neka ai paring neka ai naing kak akera irek. 36Ai ko ninne akera ngu yo ninne ya kin nanak ai iretik ngu t ninne akera batangkitik.37Ai ning naing nawang ya nuing sakuing yunte mat nanou ya malang ngu batt kum nanou aposel batangkeng. 38Ai ning ninne tei papara kum rat sungnerte ,ngu pat kum nanou aposel malang batangkeng. 39Ai ko ning ninne irining suling rin batankit , ngu yo umaing yo ninne yang rat ireng ya ngu yo watawang. Ni ai nanou ya kot yang watat yo umaing yo yang nal kuting ireng ya ngu rawang.40' Ai ko ning yengengnit, ngu nangnengnit, mat ai ko ning nangnengnit ngu ai narin apumang ngu rawang. 41Ai ko ning profet rann, ning kak ning profet, neko ya ning ning yo profet ya eming rawang. Mat aiko ning ai titngening ko rann, neko ya ning kak ning ai titngnening, ning yo eming ai titngening ya yo rawang.42 Ai kuat wai siong kap kin neka siming ko ente, neko ya neka siming ngu nanou aposel iret, yamakal waring kuiyertam, ai ngu arapuk ko kin pat kum ninne emming watawang.
Chapter 11

1Sain Jesus ninne aposel sawaning meta yunin wikyin , ninng utt taun siti nunngin ai paraing meta sawaning yunta mat meta totoret kuiyeraiyang. 2Mat Jon kalabus nungin iret Jesus ya partuk suling ngat ninne aposel yirin aput Jesus ngakat pasorak, 3'' Kakat nak ngu apuyang , o nenna tik aiko samarin ya?''4Jesus niyening meta ngat ,mat ngakat kuiyerayang, '' ut Jon neko mat wangaretik mat ngatik ngu korei ngan. 5Ai teiyeng korong ngu mat unan wangaretik, Ai tareiyang weiyang ngu mat paraketik, Ai sai lepra kak ngu mat mateiyeng suling ket, Ai asip yeng korong ngu mat meta ngatik, mat ai momoing kak ngu tik walalet yang rat iretik, mat sakuing ya mettta ngu ai wering ekeng gin totoretik. 6Ai paraing nanna kum yirew wengkak ngu ning nuiyeng suling nak ireng. ''7Jon ya aposel Jesus watat aloi , Jesus Jon ya ai paraing yayet kuiyerta ngakat kuiyerayang, '' Neko wangarekya deset kin ukang ___gras ko wai na yang da pasiraiyang? 8Ni yeya neko wangarek ya ukang, aiko sirsir suling gak ngu wangarek ya? Ai sirsir suling ritik ngu king ya yakin iretik.9 Ni kak ut neko waring wangareng ya uiyang , profet aiko ? Yow , nana mat kukertam ning ngu profet takayerta pun . 10 Ai ngu ninnat nak ninne ya metta mataing kekarak , ' wangarr, nanna nanou ai meta rat ningket uwang, ninnat yo kakou arapuk mesapareng. '11Zi ginia nizun wat agua gisuni sagat kua gariak, garam mangan ma yangan ru suraham i Jon mpui rurub. Ka garam ma gab bingan raham gumpin i Parat mimungk ganungkun kurinai yangan ru suraham i nanai. 12I gubuak Jon mpui rurub gan giba gisangk karunani, Parat mimungk ganungkun gihan gumpin i niarun yasrun marikum ingka garam yasrun tak nanai giyas wat kurukuan in gikua parat raham Anutu gan.13Profet kuting mat luo kuting mataing profet meta yet iret aput Jon Baptais ya sain kin .14Mat kaka meta ngu rakot , ning ngu profet Elaija ninnat yo apuwang. 15Ai ko ning asiping gak ngu ngakot , ngu watai ngan.16Takat yo nana ai paraing mat iretik ngu roroyeret? ning ekik somsom maket apai kin walaiketik, totet tapaiyeng nawaing yerta utaput iretik, 17mat yetik , 'nenna kakou flut walaikis ni kakakum dans kit. Nenna partuk yet matengis ni kaka kum mateng git.'18Gubuak Jon ba gayang rungan ma gigan ganang ma ginum waingurun ingka kurinai ginia, 'Nanai gikua ganun mais! 19Garam Gariak Gan giba, nanai gigan ginum ingka garam ginia, 'Wararab, rungan garam gan marikum ingka num mpui baba, rungan niru nirun gan garam ku sakuak takis ingka garam mais!' Ka nangkui mimungk gikas giba gumpin i wayant mimungk.''20Gisunai in Yisu ginia hup bumur i garam i yazagari nangkui mais i parat raham i aus kurinai ma ginia sampan rang ayang i mais kurinai gan gubuak nanai gab wah raham. 21Sampan rang ayang i agua, Korasin, sampan rang ayang i agua, Betsaida. Ini wah raham kas i Taire ingka Saidon abingk nanai gikas i agua, kurinai yangan yania sapan rang ayang i mais kurinai gan in yagagar bumpungk purut ingka yakab zah pakap. 22Ka nanai yangan mimungk bis i Taire ingka Saidon i huguan mari hup raham Anutu gan ingka i agam nanai ma yasu karunanai amuk.23Kak, Kapenaum, kak takat kankan rate, kak ngun yet kaka yo wawik itarei sam punn uwang? Pat malang, Kaka yo karei nalak sarikeng. Sodom kin pak ngu neko sakuing sakuing matek kin batangkaiyang ngu yo kot nak ireng.24Ni nana mat kakou ya yetam ngu ngakat Sodom ya nala kin ngu urata malang Sakuing Anuta ya kot ya sain gin mat kakou ngu yo malang.''25Sain gin Jesus ngakat yaiyang , Sasa nana itakertam , kaka Sakuing sam yapai ya mat nala ngaiya noko ya kaka kankan suling tapraiyang ngawining ai teiyeng ginmat ringke witkin batangkaiyang ai ngawining malang , ning ekik neka siming. 26Yow sas , neng ngu suling tek kin. 27Unan kuting nanou Sasat nunte , Mat ai ko kum pat Sakuing siming ya ngawang ni Sasat nak ngat , mat ai ko kak kum Sasa ya ngat ni Siming da nak ngat mat Siming da yo walaleng aiko asak wenraiyang ngu ninne.28Ekining gin apui, yei ai paraing urata sakuing ratek mat kitareng sakuing wararetik. nanat ya yunnet. 29Nanou tei papara rat sungnerie, neko ya nana nal kuting nariew sarikin mat ning yet iretam ngu yaring yeya yo pat yaket irek 30neko ya tei papara kuntam rang ya ngu yo pat rawang.''
Chapter 12

1Sabat sain kin Jesus ning paraket ut wit tating gin. Ninne aposel nuiyeng tuktuk yin ,wit aking pilalet nakang. 2Sain Farisi kot wangaret , Jesus korak, ''wangar , kakou aposel neko mat ketik ngu Sabat ya luo takaretik.''3Ni Jesus ngakat kuiyeraiyang, ''Yeya ngun kum Devid ya partuk wairak sain ning nuing tuktuk yang, mat ai ning kak irak? 4Ning Anuta ya yaa nunggin utt mat bret kuting naiyang, bret ngu pris ta nak nek ya5 Kak luo kum wairaiyang ngu yet pris ning tempel nunggin sabat ya luo takaretik ni ning kum yetayeltik? 6Ni nana kukertam ai tempel takaret pun iret ngu mat enga.7 Kak meta ngu neko supuring ya ngat pak, ' nana nuning yet nuiyeng suling kum ofa. Kaka yokum ai kitareng gak malang ngu kitareng yunneng. 8Neko ya ai Sakuing siming ngu nal sabat ya sakuing .''9Gingan Yisu gazagari haiin nanai ingka gihan gakatang i tagur sunta Yuda gan. 10I nanai garam basinta bangkian mais rungan gimpai. Farisi gakantui Yisu, 'Nanai mimungk i kab bangkian i garam rini mais wat huguan mpai Gasap?'' Kurinai ginia hup anai yangan kurinai gisangk yantamp hup i Yisu gab mias.11Yisu ginia wat kurinai, ''Ini garam basinta wasak i agam gab sipsip basinta tak, ingka i huguan mpai Gasap sipsip anai puruk abua i yampuan, nanai ma gisangk i yakab bangkian i sipsip anai amuk ahin? 12Garam ru wagungk i sipsip, gisunai in i mimungk i kab bangkian i gin i huguan mpai Gasap.''13Ingka Yisu ginia wat garam arunai gisuni, ''Wataru bangkian gam,'' in rungan gigab gisu Yisu nia gayang ingka i bangkian gisu mimungk gakangkat i bangkian haiin gan. 14Ka kuri Farisi gikas gihan gagarui nangkui hiruk yazumir Yisu yamamp ayang.15Yisu ru gararab kurinai wayant gan, gisunai in rungan gazagari parat anai in gihan in garam sagat marikum gasantamp Yisu, ingka rungan gimari kurinai rini mais gan. 16Ingka rungan gikab hup bumur wat kurinai i ma gisangk yania wat garamsagat hiruk i rungan wi, 17yangan nanai yakas nizun yasu propet Aisaia nia gayang,18''Wararab, nanai zi garam gabgum gangk, in zi gikab nguar i nanai ingka zi nuguangk mimungk i gin i zi sampan gangk. Zi yangan yakab Ganun gangk iayah ingka rungan yangan yania harab nangkui surung wat kuri ma Yuda gan amuk.19Rungan yangan ma gisangk yasuntai hup ma yagasub garat ma yangan garam mangan ma gisangk yayangua i hup gan i nangkui amuk. 20Nanai yangan ma gisangk yarapua batah ma kurukuan amuk, ingka rungan ma gisangk i yapu hunub lam mami baruru simpim. Rungan yangan yagab gum yasangk rungan gab nangkui surung nus nizun. 21Ingka i bingan gan garamsagat hiruk ma Yuda gan amuk yangan bumur.''22 Mat aiko yuo weng da raiyang ngu taing korong mat making malang, ngu rat Jesus eking gin ratapuk. Ning rin suling kaiyang, mat ning pat yayet unan wangareng. 23Ai paraing kuting walalet teteyet ngakat yakang, '' Ai ngo ngun Devid siming?''24Mat sain Farisi ning merikel Jesus ta kaiyang ngu ya partuk ngat , ning yak, Ai ngu belsabul ya saweng gin ning yuo weng pasiyerte , belsabul ngu yuo weng yening piting.'' 25Jesus ning niyening kankan wangaret ning ngakat kuiyeraiyang, '' Kingdom kopren iri kit ngu yo weng keng. Mat taun sakuing o ya ning kopren iri kit ngu yokum saweng ireng.26Sain Satan ning Satan eng pasiret , ning wakumeng gin kopren irikit , ninne Kingdom yo takat saweng kangyeng? 27Ni takat nana belsabul ya saweng gin yuo weng pasiretam, Ni yiyew simeng aiko ya saweng gin yuo weng pasiretik? Supuring ngu kin yo yeya yo roroyerek.28Ni nana yuo weng pasiretam ngu Sakuing Anuta ya yuo kin , Ngu ya Anuta ya Kingdom ngu asak ekeng gin apuyang. 29Takat yo aiko ut ai saweng go ninne ya kin unan uinennakeng ngu maring ket ai saweng ngu taring ating karendo? Mat ning yo ut ninne yakin unan ngu rawang. 30Ai ko ning nana kak kum iret ngu nanou akera, Mat aiko ning nana kak kum kaparet ngu ning nemnak iret.31Gisunai in zi ginia wat agam ini agua su mais ma niahup rini maik i Anutu, nanai yangan yakupias mais agua gam ka ini agua niahup rini maik i Ganun mararam nanai yangan ma gisangk yakupias agua mais gam amuk. 32Wi niahup mais wat Garam Gariak gan, nanai yangan yakupias mais nanai gan, ka garam niahup rini maik wat Ganun Mararam nanai yangan ma yakupias mais nanai gan i kitamp ani ingka i tamur gan awah.33
34Agam gariak kamak mias gan. Gisu aus in agam gigab nangkui mais ka gigab wah mimungk? Garam ginia harab wayant rugan huangk i sampan gan. 35Garam mimungk gumpin i sampan gan rungan gikab wah mimungk gikas ka garam mais i sampan gan rungan gikab wah mais gikas.36Zi ginia nizun wat agam, i gubuak suhup raham, garamsagat yangan yania harab i hup sibangu ma mimungk kurinai gab ayang. 37I hup agua gam, yangan agua yakas garam mimungk, ingka i hup agua gam yangan agua yakas garam mais.''38 Mat ngawing ai mat Farisi Jesus meting ratt mat ngakat yakang,'' Tisa nena kakou sain go wangaratakot.''39Ni Jesus niyening meta ulet ngakat kuiyerayang, '' Yeya ai paraing yuo weng ya mat kagin wengya yeya sain wangaratakot. Ngu ya sain yo ekeng gin batangkeng ni yeya yo profet Jona ya sain ngu ya nak yo ngawak . 40Ekik mataing profet Jona gabuo sakuing alluling gin nal arap mat utalap arap irayang, kot nak ai Sakuing siming yo nala nunggin nal arap mat utalap arap yo nala nunggin ireng.41I gubuak suhup kuri Ninive yangan yamunti i suhup bi garamsagat gubuak arunani gan. Kurinai gararab Jona niahup harab in kurinai gakining sampan. Ka, wararab garam basinta ru raham i Jona ru gimpai ani.42Kwin Saut tak ngu yo batangket aput kot ya sain gin yo ai paraing sain nga ya kak kot kek. Ning aput nala nga teing gin Solomon ya ngawining ngu ngang ya , mat ai ko ngu Solomon takaret pun ngeng ngu asak nga kin iret.43Sain yuo weng go ai ko watat witkin un, ning ut yapai eryang gin yakeng ya apai wasangaret iret, ni kum wangaret. 44Mat ning yet, nana yo tik sulet nanou ya kin uwat, ya ngu kin apumang. ' Tik sulet utt, wangaraiyang ngu ya ngu asak pasiret mesaparak unan tit ket rikang. 45Ngu ya ning sulet utt mat mirrawing seven kuting yengengnet apuyang niyening saweng ngu ninne takaret pun ngeng , mat ning kuting aput nunggin irek ya. Ngu ya ai ngu ya irining ngu weng mataing ya ngu takaraiyang. Ngu yo kot nak mat sain nga ya aiparaing yo irek.''46Gubuak Yisu ru niahup wat kuampuak kuangian, rinangk gan wat raingk gan giba gamunti parat in gini yania hup wat Yisu. 47Kuri mangan ginia wat Yisu gisuni, ''Wararab, rinangk ingka raingk was gam gagarui agua in gamunti parat. Kurinai gini yania hup wat agua.''48Ka Yisu gisuntai hup nanai gan gisuni, ''Wi nanai zi rinangk ingka raingk was gangk?'' 49Ingka Yisu gasapi bangkian gan in gasaguar i garam gan in ginia, ''Wararab, nani rinangk ingka raingk was izi gangk gimpai ani! 50Garam ma sagat wi ragia nuguan Ramangk izi gangk i ganungkun, kurinai yampai yasu zi raingk gangk zi nahungk gangk ingka zi rinangk gangk.''
Chapter 13

1I gubuak aru nanai Yisu gikas sibi tagur ingka gihan gimpai mpui nkiak banging. 2Ingka garamsagat marikum giba gawahick Yisu, gisunai ingka Yisu gihan giyab in gimpai ingka garamsagat gamunti mangk banging.3Anungka Yisu ginia hup santan i hup ram ayang i ginia haga hagan wat garamsagat. Rungan ginia, ''Wayangua! Garam basinta gab gum gihan gini yantang yamuan. 4Gubuak rugan rim yamuan i kitamp, yamuan hiruk gapuruk nangkui banging ingka gaziab giba gigan yamuan anai. 5Yamuan hiruk gapuruk sakuak kurukuan mami kitamp simpim mi aiyah, gahigut aru tak kurinai gikas, I aus, kitamp santan ma gimi hahuan i sakuak kurukuan amuk. 6Ka gubuak maran ini yab ba wagungk, kurinai gamarian gahigut in gapuruk, I aus, kuakian gan gimpai hahuan aru mangan in ma gikua mpui amuk.7Yamuan hiruk gapuruk hahuan i sai binbin ingka gubuak kurinai kas ayang, sai binbin gikas in gawaya kurinai. 8Yamuan hiruk gapuruk i kitamp mimungk in gikab gar, hiruk gikab gar gisu 100-anai, ingka hiruk gikab gar 60-ganai, ingka hiruk gikab gar 30-ganai. 9Garam gab ringan, rungan nayangua in nakua simpim hup ani.''10Anungka gingan Yisu garam gan gikantui Yisu gisuni, ''I aus agua ru ginia hup ram ayang i niahup wat garamsagat?'' 11Yisu gisuntai hup kurinai gan gisuni, ''Agam sampam gam wangan mimungk, i aus, hup guap ayang marikum i parat raham ganungkun ru gikas parat pisit bi agam sib. Ka garamsagat anai ma gararab amuk i parat raham ganungkun gan. 12Gisunai in garamsagat wi kua zi hup gangk simpim in kab i sampan gan ingka wayant gan, Anutu yangan ru yakab wat kurinai in kurinai yangan yahuangk nizun. Ka garamsagat wi mami kua simpim zi hup gangk, kurinai yangan maran yasim hup sibangu zi gangk ingka maran yasim awah wah santan kurinai rarab wat mamuan.13Gisunai in zi ginia hup i hup ram ayang wat garamsagat. I aus, kurinai gararab wah izi gab ayang, ka kurinai ma gararab mimungk amuk ingka gikua simpim hugun wah anai gan amuk. Ingka kurinai gayangua zi hup gangk, ka kurinai gabuningk i hup anai hugun gan. 14Aisaia hup nia gayang gikas parat pisit bi garamsagat rugan sunanai, nanai ginia, 'A gua yangan yayangua zi hup gangk, ka agua ma gisangk yayangua simpim amuk in yararab i hugun hup anai gan. Yangan agua yararab wah izi gab ayang, ka agua ma yararab mimungk amuk ingka yararab i hugun gan wah anai gan.15Ingka ginia zua gisuni, i nanai hugun gan tak garamsagat anai sampan gan gikas bumur hugun in kurinai ma gisangk nizun i yayangua hup Anutu gan, ingka gisubi kurinai maran npuk ayang in ma gararab wah mangan amuk, ma gayangua hup mangan amuk, ma wayant nizun i sampan kurinai gan, gisangk kurinai ini kab kirikian i mais ingka yangan zi yamari kurinai.'16Ka agam sampam mimungk i aus agam gararab simpim wah zi gab ayang, ingka gayangua ka wayant simpim i hup zi kab ayang. 17Zi ginia nizun wat agam, profet marikum ingka garam mararam mpai wat mamuan gisu nuguan raham i yararab wah agam rarab ayang karuni, ka kurinai ma gararab amuk, ingka gisu nuguan raham i yayangua hup anai agam yangua gayang karuni, ka kurinai ma gayangua gamuk.18Wayangua simpim hup ram ayang hup hugun gan garam rim yamuan. 19Garam basinta gayangua hup i Parat raham Anutu gan ingka ma gikab mimungk i sampan ingka wayant gan, nanai gisubi yamuan puruk nangkui banging, abingk garam mais satan giba gahigut arutak in gikupias hup anai i sampan gan.20Garam gahigut arutak i kua hup Anutu gan wat sampan mimungk raham, nanai gisubi yamuan puruk hahuan i kitamp sarasiri. 21Garam giku hup Anutu gan ingka bumur i gin gubuak tup aru mangan, ingka ma gikab simpim i sampan ingka wayant gan. Garam rugan sunanai gazagari bumur gahigut, gubuak kirib ayang wat barabin kas ayang. Nanai gisubi yamuan tamp ayang ingka buak gan mpai hahuan tak ka ma gihan gumpin i kitamp amuk.22Garam yangua hup Anutu gan ingka kab i sampan ingka wayant gan, ka rungan ru wayant i mpuak sakuak, wah manga mangan kitamp ani gan ingka ma maran huar Anutu ingka gab nangkui Anutu gan. In nanai gisubi yamuan puruk wasak i sai binbin. 23Garam kua hup Anutu gan ingka kab mimungk i sampan ingka wayant gan ingka ragia mimungk hup anai. Nanai gisubi yamuan puruk i kitamp mimungk ingka kab gar mimungk. Hiruk gikab gar 100-ganai ingka hiruk gikab gar 60-ganai ingka hiruk gikab gar 30-ganai.''24Yisu ginia hup ram ayang mangan wat garamsagat. Rungan ginia, ''Parat raham Anutu gan nanai gisubi garam ntang yamuan mimungk subi wah ngiri i gum gan. 25I gubuak garam mari gum giangk sib, anungka ramangk gum gan buman gan giba girim gar sai mais gan awah wasak i giri gum in ru gihan sib. 26Gubuak giri yamuan puk in tamp ayang ingka gini yakab gar. sai mais awah gikas.27Garam gab gum ramangk gum gan giba ginia wat nanai gisuni, 'Suraham, agua gintang gar yamuan mimungk i gum gam, ka i sai mais gikas gisu aus?' 28Ramangk gum gan ginia, 'buman izi gangk giba gintang sai mais anai, 'Anungka garam gab gum ginia wat Suraham gisuni, 'Agua nuguam yangan agai yahan yatus sai mais anai, amak?'29Anungka ramangk gum gan ginia, 'Miayah, agam wangkiti tus ayang, agam kangan katus sai mais wat giri.' 30Wazagari sai mais wat giri nahuh nantamp yasangk gubuak mpuru ganang kiruak. I gubuak mpuru ganang kiruak kamp sib i gum, zi yangan yania wat garam mpuru ganang kiruak yasuni, ''Wanungk watus sai mais ingka waharu npun i yakati i zah. Ingka wangan wampuru giri gar in wakab i tagur nam izi gangk.'''''31Gingan Yisu ginia hup ram ayang mangan wat garamsagat. Rungan ginia, ''Parat raham ganungkun gan nanai gisubi tuguat gar abingk garam mangan gikua ingka gintang i gum gan. 32Tuguat anai gar gan nanai kutik aru mangan wasak i nam gar santan hiruk abingk garam ntang ayang. I gubuak nanai puk in ntamp raham, nanai ginus nam santan gum gan. Nanai gikas raham gisu gai, abingk gaziab awah gisangk yasuang tagur gan i bangkian gan.''33Yisu ginia hup ram ayang mangan zuah in ginia wat garamsagat gisuni, ''Parat raham ganungkun gan nanai gisu yist abingk sagat basinta kua kutik ingka garumai gin wat flaua kumpiak hirukangkua basinta sangk flaua hup ayang.''34Gubuak sibangu, gubuak Yisu ini niahup wat garamsagat, rungan ginia hup i hup ram ayang tak i niahup wat garam sagat. 35Rungan gigab gisu nanai gisangk i hup profet basinta haharl wat mamuan. Profet anai ginia, ''Yangan izi yania hup i hup ram ayang, yangan zi yagab hup ram ayang i yania haga hagan wat garamsagat i wah mpai guap ayang, nungk ayang i gubuak zi gab kitamp wat ganungkun.''36Gubuak Yisu zagari garamsagat in ha zuah i tagur, garam gan giba in ginia wat gisuni, ''Gisangk agua yania simpim wat agai i hugun gan hup ram ayang sai mais gan kas i giri gum.'' 37Ingka Yisu ginia wat kurinai gisuni, ''Garam wi ntang nam gar mimungk nanai Garam Gariak gan.'' 38Gum nanai kitamp ani, ingka nam gar mimungk nanai garam ragia hup Anutu gan, ka sai mais nanai garam gab nangkui mais ingka ragia hup satan gan. 39Ingka nanai buman wi ntang sai mais, nanai satan. Gubuak mpuru nam kamp i gum, nanai kitamp ani zugub ayang gan. Ingka garam mpuru nam nanai angira Anutu gan.40I su karu nanai gisu garam yampuru sai mais in yakati zah, Anutu yangan yampai guzun in yapak garamsagat sibangu i gubuak kitamp zugub ayang. 41Garam Gariak gan yangan yasaguar angira gan yahan ingka kurinai yangan yakua pias wah sibangu kab garam puruk i mais, ingka garamsagat sibangu wi ringa hiang i hup Anutu gan. 42Angira yangan yarim garamsagat anai yahan warangk i zah raham, abingk kurinai yangan yakua kukuap, ingka yarang ayang, ingka yagara nihuan gan. 43I garamsagat mararam yangan yabaruru yasu gubuak rim ayang i ganungkun Anutu gan. Garam gab ringan, nanai nayangua ingka nakua simpim hup anai zi nia gayang.44Anutu parat raham gan gisubi wah basinta mimungk aru mangan, abingk garam basinta garui gin i kitamp haiin ini yagab gum. Rungan girah kitamp in gahumpun zuah wah mimungk aru mangan anai, gingan rungan gihan gasaguar wah gan sibangu ingka giba zuah ingka girim sakuak i kitamp haiin anai. 45Gisunai tak parat raham Anutu gan mimungk aru mangan ingka gisubi garam gini yakab sakuak i pel mimungk abingk gar gan ru wagungk. 46Gubuak rungan rarab pel basinta mimungk aru mangan, rungan gihan gasaguar wah sibangu rungan gab ayang ingka gikua sakuak gihan girim i pel anai.47Ingka zuah, Parat raham Anutu gan gisubi garam basinta gini yakua bipi in girim haikuaing i mpui ingka gikua bipi marikum ruga rugan. 48Gubuak haikuaing huangk ayang, anungka garam garui bipi gawantir haikuaing giba mangk banging. Rungan gimpahub in gikua bipi mimungk ingka gikab i haiyak,ka bipi hiruk ma mimungk rungan girim i gihan.49I kitamp zugub ayang gan, nangkui sukaru nanai yangan yakas i garam, angira yangan yakupias garam mais wasak i garam mararam. 50Kurinai yangan yarim garam anai yahan warangk i zah raham, kurinai yangan yakua kukuap raham ingka yarang ayang ingka yagara nihuan gan.''51Anungka gingan Yisu gakantui garam gan gisuni, ''Agam gikua simpim hugun gan hup ram ayang zi nia harab wat agam awah, ahin? Ingka garam gan ginia, ''ihih.'' 52Yisu ginia wat kurinai gisuni, garam wi yangua simpim hup ram ayang ani ingka su garam Parat raham Anutu gan, kurinai gisu ramangk tagur gan. Ramangk tagur gan gikua wah mamuan ingka harih i tagur nam gan tak. 53Gubuak Yisu nia wat garamsagat i hup ram ayang marikum sib, Yisu wat garam gan gazagari parat anai in gihan.54Kurinai gihan Nasaret Yisu parat wain gan. Rungan gihan i tagur sunta Yuda gan ingka ginia haga hagan wat garamsagat i hup Anutu gan. Gubuak garamsagat yangua i hup gan ingka rarab marahahiang rungan gab ayang, kurinai gaku ta mirun in ginia, ''Garam aruni gikua wayant mimungk ingka maran rarab ayang ingka kurukuan gab marahahiang ani abingka? 55Nizun garam aruni nanai kapenta gariak gan, ahin? Nizun rinangk gan nanai Maria ingka raingk was gan, nanai Jems, Yosep, Saimon ingka Yuda, 56wat nahungk was gan, sibangu tak gimpai bi agi i nani, ahin? I rungan gikua wayant mimungk anai ingka maran rarab ayang ingka kurukuan gab marahahiang anai i abingka?''57Kurinai sampan barabin i wah anai Yisu gab ayang, ka Yisu ginia wat kurinai gisuni, ''Garamsagat hiruk manga mangan ingka parat mangan gikua mimungk i profet basinta, ka kuri nizun profet anai gan ingka i parat wain gan tak, kurinai ma gisangk gikua nanai mimungk gamuk.'' 58Rungan ma gigab marahahiang marikum i bi nanai i aus, kurinai ma bumur i Yisu gamuk.
Chapter 14

1I gubuak aru nanai Herot gimpai gavana, nanai gayangua gagaingk i wah Yisu gab ayang. 2Herot ginia wat garam gab gum gan gisuni, ''Garam aruni Jon Mpui rurub gan, nanai gitakirun zuah i bumpui ahin, gisunai in nanai gigab kurukuan gab marahahiang.''3Herot gigab Jon raguan ingka gaharu i hagan bangkian gan ingka gikab i rumuang wasak, i gisangk Herodias nuguan gan, raingan Philip hiniang gan. 4I aus, Jon ginia wat nanai gisuni, Anutu butua gan ginia miayah i agua ku Herodias su sagat agua gam.'' 5Herot gisangk i ru bazumir Jon sib, ka i giguan i garamsagat, i aus kurinai gararab Jon gisu profet mangan.6I gubuak huguan Herot rinan kua gayang kas ayang, kurinai gigan nam ingka sampan mimungk. I huangk ayang anai, Herodias gariak hinam gingkuamp wasak i garamsagat in gikab Herot sampan mimungk. 7Ingka ini kab sampan mimungk wat gariak hinam anai, Herot gikab hup bumur nahuh i Anutu maran gan ingka garam i yakab wah aus anai wat Herodias gariak hinam i nuguan i gin.8Rinangan Herodias ginia wat gariak hinam sib i hup aus nanai yania gayang, gisunai in nanai ginia, wakab wat izi Jon mpui rurub guzu kum piak i kambih basinta.'' 9King gikua sampan barabin raham bingan i sagat anai kantui gin, ka ini sangk i hup nahuh gan10Anungka Herot gasaguar garam zumir garam gihan tagur rumuang wasak ingka gitif Jon kuan sib. 11Kurinai gitif Jon kuan sib ingka gikab i guzu kum piak gan i kambih in giku gibai Herodias gariak hinam gan, ingka rungan giku gihan gikab wat rinangk gan. 12Ingka gingan Jon garam gan giba giku i rining gan in gihan gatihun. Kurinai gatihun Jon sib ingka gingan kurinai gihan ginia wat Yisu i wah aus kas i Jon mpui rurub gan.13Gubuak Yisu yangua hup anai sib, rungan gazagari haiin nanai in giyab i bout wat garam gan, ingka kurinai gihan parat mangan mami garam mpai iayah. Gubuak garamsagat ringanti Yisu han bi nanai, kurinai gazagari parat raham gan in gasantamp Yisu in gabanua gihan bi nanai. 14Gubuak Yisu kas abi nai, rungan gararab garamsagat marikum mpai ayang. Sampan gan gipuk nizun ingka rungan sampan girang i kurinai, ingka i gimari kuri ku rini mais mpai wasak i garamsagat anai.15Gubuak maran ruk han ayang, Yisu garam gan ginia wat Yisu gisuni, ''Parat ani ma garam gimpai iayah gamuk, ingka gubuak ru giruk gihan. Wasaguar garamsagat ani nahan, ingka kurinai gisangk yahan yarim sakuak in yaku nam gan i parat mi simpingk.''16Ka Yisu ginia wat garam gan gisuni, ''Kurinai ma gisangk yahan yagarui nam amuk, wazagari kurinai nampai ingka agam rungam wakab ganang wat kurinai.'' 17Anungka Yisu garam gan ginia wat Yisu gisu kurinai gab ganang hirukangkua hirukangkua basinta ingka bipi hirukangkua tak gimin. 18Ingka Yisu ginia wat kurinai i yakua ganang anai yabai gin.19Anungka gingan Yisu ginia garamsagat sibangu gimpai hub i sai. Ingka rungan giku 5-ganang anai ingka bipi hirukangkua, rungan gararab giha wagungk i ganungkun, ingka rungan girim bangkian sib i ganang anai. Gingan rungan garumpu in gikab wat garam gan i yakab wat garamsagat anai. Kuampuak kuangian gigan in gipapimpap sampan,20ingka kurinai gimpuak ganang hain min ayang gihuangk i 12-kambih. 21Simpingk gisubi 5-tausen garam gigan ganang anai. Ka kurinai ma gikab sagat wat kuri narun awah amuk.22
23Gubuak rungan saguar garamsagat han sib, Yisu rungan tak gihan ngaring hahuan i yayu gayang. Gubuak maran ruk han ayang parat ru kamikuan, Yisu rungan rumbis gan gimpai bi nanai. 24Ka bout abingk garam gan han aiyah, ru gihan mpui nkiak wasak. Mamup raham gitakirun in giba gisu hain kurinai gini yahan iayah. Ingka gigab mpui nkiak gitakirun in gagisu bout gihan giba.25Wasak i su 3kilok ingka 6kilok, ru simpingk ini yapis ayang, Yisu gazagari ngaring ingka gabanua hahuan i mpui nkiak in giba i garam gan. 26Gubuak garam gan rarab Yisu banua hahuan i mpui nkiak in ba gayang, kurinai giguan ingka wayant santan in ginibi ganun mangan ba gayang. 27Ka gahigut aru tak Yisu ginia wat kurinai gisuni, ''Wamunti bumur in wangkiti guan ayang, nanai anai zi tak.''28Anungka Pita gisuntai gin i hup gan gisuni, ''Suraham, ini nizun nanai agua, wania zi nabanua hahuan i mpui naba i agua.'' 29Yisu ginia, ''waba'' Anungka Pita gakatuab gihan sibi bout in gabanua hahuan i mpui in giha i Yisu. 30Gubuak Pita rarab mamup raham ba gayang, rungan giguan in ginungk i ha warangk i mpui. Gubuak mpui ini yahumpun sib, Pita gakayak raham bingan in ginia, ''Suraham, wakab bangkiam izi!''31Yisu gahigut aru tak girim bangkian gihan buamp in gigab Pita, ingka ginia wat, ''Agua gigab bumur kutik tak, i aus in agua ma bumur izi gamuk?'' 32Ingka gubuak Yisu wat Pita han hahuan i bout, mamup gimamp sib. 33Ingka garam gan mpai hahuan i bout gikab bingan raham wat Yisu in ginia, ''Nizun bingan, agua Anutu Gariak gan.''34Anungka kurinai gihan gikas Genesaret, i mpui nkiak mara hain. 35Gubuak garam parat anai rarab Yisu, kurinai gasaguar hup gihan parat parat mi simpingk bi kurinai, ingka kurinai gikua garam ku rini mais sibangu giba i Yisu. 36Kurinai gikab rungan tak giruk ingka gikantui Yisu ini yagab i bumpungk gan hain, garamsagat marikum wi gab Yisu ingka gab i bumpungk gan hain gisu mimungk zuah.
Chapter 15

1Huguan mangan Farisi hiruk wat garam hahar hup gimpai Jerusalem giba gini yani hup wat Yisu. 2''Gisu aus in agua garam gam ma gimpai ragurun i hup bumur rumpungk was gan ah? Kurinai ma gaka nuk bangkian in gigan nam.'' 3Ingka Yisu gisuntai kurinai hup gan gisuni, ''Gisu aus in agam ma gayangua hup Anutu gan in gasantamp rumpungk was mpai ayang gan?4Hup bumur Anutu gan ginia, 'Agam wayangua ramangk ingka rinangk gam hup,' ingka 'Garam wi nia hup mais wat ramangk rinangk gan yamamp ayang.' 5Ka agam ginia, 'Garam wi nia 6wat ramangk ma rinangk gan sun7Yeya ai kanda nak! Mataing Aisaia yiyew ya meta yayang ,8''Aiparaing enga nanou ya makenggin nanak yetik, Ni niyening pupuyeng ngu nanou ya nem waring iret.9Ning nanou ya palang waking yetik, noko ya ning kekera song ratt ngu ai paraing yening luo.''10Mat ning aiparaing nawaing yerin eking gin utt mat ngakat kuiyeraiyang, ''asip yeng riyan mat ngawak. 11Neko ai making gin net ngu kum ai rin wengkit. Ni neko ai making nungin do aput ngut ai rin wengkit.''12Mat aposel aput Jesus korak, '' Kak ngun ngat Parisi ning kakou meta ngut kitareng yunte?''13Jesus ta niyening meta olet mat kuiyeraiyang, '' Tei kuting nanou Sasa sam pun ngut kum siraiyang ngu yo kuting poparin ya. 14Ngu ya yetai iren , ning ngu ai teiyeng korong ya samoning ai. Ngu ya ai taing korong da ai taing korong ko samaret un yo ariri ket parkin kusuk yek.''15Pitat Jesus ya meta olet ngakat yaiyang, '' Kau meta ngu pat supuring totaret kunirang ke.''16Jesus ta koraiyang,'' Kakak ngun kum ngat? 17Kak ngun kum wangaret neko makik nunggin ute ngu ut allulik kin batang kit mat kin do passiren ya wenggin sarikit?18Ni neko makik kin do witakin batang kit ngu pupungi nungin aput. Unan ngut ai rin wengkit.
20Unan eng ngut ai rin weng kit. Ni samat at nen kum tulet neis ngut kum ai rin weng kit .''21 Mat Jesus yapai ngu watat sulet yapai taia mat Sidon kin aloyang. 22Mat kin Kenan Paraing go Yapai ngu kin batangket apuyang. Ning nawaing ket mat ngakat yaiyang, ''Nunggi nunne , Sakuing , Kak David siming ! Nanou neka parainig ngu yuo weng da talei iret .''23Mat Jesus meta ko kum olet koraiyang. Ninne aposel ta aput saweng enda ngakat korak, '' Ring ke alon , ning yo nawaing ket sung nirawang.''24Mat Jesus ta meta olet yaiyang, '' Nanna ai ko ya kum narie apumang ni belelek tangaringak Isarael yening Ya kin ngu ya apumang.''25Ni Paraing ngu aput Jesus eming gin piting rin sarikin , koraiyang, ''Sakuing saking nerengke.''26Jesus ta meta olet mat koraiyang, '' Ngu kum suling somsom yening samat ratt kona siming yunin ya.''27Paraing ngu yaiyang ,Yow Sakuing ni kona siming gak samat paming netik niyening ai sakuing ya tabel paparumak.''28Mat Jesus ta paraing ngu ya meta olet mat nga kat koraiyang, '' Kakou nunggi yamakal sakuing ; ngu ya neko mat batangkeng ya nunggi yet ngu yo kot batangkeng.'' Naping ata anonong kinanak mating suling kaiyang.29 Jesus yapai ngu watat sariket Galili ua teing gin uiyang. Mat ning ut urang sombal ngu yaket ut pun totaiyang. 30Ai paraing asonak eking gin apukang. Ning ai sai yengengnet apukang , ai teiyeng weng, tareiyeng weng mat metyeng gak malang mat ai sai kuming gak kuting apukang Jesus taring supuring gin yirikang, mat ning yirin suling kak.31Mat aiparaing wangaret teteyak ai met yeng malang ngu yayak, ai tareiyeng weng ngu suling kak mat ai teiyeng weng ngu unan wangarak.Ning Isarael yening Anuta pingeng itarak.32Jesus ninne aposel nawaing yerin aput mat ngakat kuiyeraiyang, '' Nana aiparaing yening nunning yuntam nokoya ning nenna kak irei nal arap kit ni ning samat kak malang iretik. Nan palang yiriew uowok ya ngu watatam ning samat kum nakang , kotin arapuk kin ko tei yeng tambarir keng.''33Ninne aposel ta korak, ''Takin yo bret pat ratt ai paraing aso ngakating ngu yo wata yerin ya?'' 34Jesus ta kuiyeraiyang, yeya bret amin amin talei iret?''Ning yak , ''bret seven mat kapuo somsom kak.'' 35Mat Jesus aiparaing kuiyerin nala kin totak.36Ning bret seven mat kapuo kak ratt , ning konga rin wik yin , bret kupalet mat ninne aposel yunayang. Mat aposel ta ratt aiparaing watayerak . 37Ai paraing kuting net mat nuiyeng pat kaiyang. Mat ning bret paming ngu kuting kaparet mat sarengga seven kuting sirei kafuryaiyang. 38Ai bret nak ngu fo tausen kuting . Paraing mat neka siming ngu kum waiyerak. 39Mat Jesus ai paraing yirin ukang niyening yapaika mat ning waka pun ap kiret Magadan yening nala tak uiyang.
Chapter 16

1Parisi mat Sadusi ai ta aput Jesus waitirak mat pasorak neko sam bun walayelin wangarek ya . 2 Ni ning mett yeng olet mat kuiyeraiyang, ''sain kamasis apun ,' yei yetik ,sain yo suling , sam sinaret.'3Sain usar yin ,yei yetik , ' sain yo kum suling , sam kin sina ret mat yang aiyaing gak. Kak ngat sam takat ire t ngu pat wangaret ngawang, Ni kaka pat kum unan upang batangkeng ya ngu ngawang. 4 Ai paraing mat ya ngu kagin weiyang nunggin ngu neko wangarek ya wasangaretik, Ni ning neko yokum wangarek, pat Jona neko wangaraiyang ngut nak.'' Kin mat Jesus yetat uiyang.5Sain Jesus ya aposel ut areng dak patanget, ning nuiyeng paling laiyang bret rak ya. 6Jesus ta kuiyeraiyang, ''Nuiyeng ngai ,mat Parisi mat Sadusi yening yist ya.''7Aposel wakumeng gin eng yaiyet mat yakang, '' engu noko ya nena bret kum ratang.''8Jesus ngu ya ngat mat ngakat yaiyang, '' Yeya yiyew nuiyeng yamakal sombal, noko ya wakumeng gin eng yaiyet mat yetik engu noko ya yeya bret kum ratapukang?9Yeya ngun kum ngatik o nuyeng ngatik bret faif ngu faif tausen ai ta bret nak, mat sarenga aminamin sirei kafuryaiyang? 10O bret seven ngu foa tausen ai ta nak, mat sarenga amin amin sirei kafuryaiyang?11 Takat yeya kum nuiyeng ngatik nana kum bret ya yayetam ? Nuiyeng ngai yeya Sadusi mat Farisi yening yist ya.'' 12Mat ning nuiyeng ngaiyang ning kum yist bret ya ngu ya kuiyerte, ni ning nuiyeng ngak Farisi yening mat Sadusi yening ngawining ya.13Mat sain Jesus aput yapai Kaiseria Pilipai teingin patanget ning ninne aposel paso yerayang, yaiyang , takat aiparaing yetik Ai Siming ya? 14Ning yakang , '' Kuming yetik Jon Baptais ya, mat kum ,Elaija mat kum ngu Jeremaia o ning ngun profet ko.''15Mat ning kuiyeraiyang, ''Ni ning kuiyeraiyang yeya takat yetik nana ai ko?''16Saimon Pitat making rat yaiyang, '' Kaka ngu Kraist, Anuta yang ratt iret ngu Siming.''17Jesus ta making olet mat koraiyang , '' par matek kin, Saimon ba Jona, misal mat asurik ta kum kukerit , ni nanou Sasa ning sam bun iret ngut kukerit. 18Nana kak kukertam kaka Pita , mat sisim ngu bunn nana yo nanou obou kewat. Momo ya saweng ngu pat kum sios rin kusuk yeng.19Nana yo sam yapai ya kiingdom ya key yunnet. Neko nala ngakin karetik ngu yo sam bun kak yo karek, mat neko nala nga kin pasiretik ngu kak sam bun yo pasirek.''20Kin mat Jesus ninne aposel kuiyeraiyang ning ai ko kum korek ning ngu Krais.21Sain kin ning supuret ninne aposel kuiyeraiyang ning yo Jerusalem na uong, Prist piting piting ngu atyeng gin lumuling pangkeng mat luo ai kak , ning yo mowang ni nal arap wikyin yo tik walalewang .22Mat Pita Jesus ratt teing dak ut isa ngaiyang, koraiyang, '' neng ngu pitar teing dak unn, Sakuing; neng nga kum matek kin patang geng.''23Ni Jesus kuwariret Pita koraiyang, '' Kak fening dak apo, satan! Kaka nanou arapuk sakaret, Kaka Anuta ya unan ya kum nungi yet, ni ai paraing yening unan ya.''24Mat Jesus ninne aposel kuiyeraiyang, '' Aiko ning sungnerekot, ning ninne nuing yaing kum sungreng, ninne tei papara ratt mat sungnereng. 25Aiko ning eng ninne yang talekot ngu yo watawang, ni aiko ning ninne yang watat nanou wawaning gin ngu yo wangareng. 26Nekwat ai eming ente sain ning nala nga kuting ratte mat ninne yang watat? Ai yo neko ninne yang ya eming rawang?27Ai Siming yo apuwang ninne nawing ya glori nung gin ninne engel kak. Kin mat ning yo eming ai kuwanik kuanik kuting yo yuneng . Yamakal waring nana kuiyertam , yeya kuming mat kang yet iretik ngu yo momo kum waitarek pat irei yo Ai Siming ninne king dom kak apuwang.''
Chapter 17

1Gingan huguan 6-anai Yisu gikua Pita, Jems ingka Jon, Jems raingk gan, ingka kurinai tak gihan ngaring hahuan basinta tawagungk. 2Yisu gisuf ingka rining gan Rungan gikas rumangan. Maran gan Rungan girim gisu gubuak, ingka bumpungk gan rungan gisapasip gisu zah baruru gayang.3Anungka gahigut arutak Moses wat Elaija gikas in ginia hup wat Yisu. 4Pita gararab anai in ginia wat Yisu gisuni, ''Suraham, nanai mimungk agi mpai ani. Ini agua nuguam, yangan zi yahawam tagur basar hirukangkua basinta, mangan agua gam, ingka mangan Moses gan, ingka mangan Elaija gan.''5Gubuak Pita ru nia hup, gabagah basinta sapasip ayang giba gahumpun kurinai sib, ingka wasak i gabagah garat basinta ginia, ''Nani nanai zi Gariak ngangk, zi gikab i nuguang gangk, rungan garagia zi nuguangk gangk. Gisunai in agam wayangua i hup gan tak.'' 6Gubuak garam gan yangua hup anai, kurinai giguan raham in gikab maran gan giruk gihan buamp. 7Ingka Yisu giba gishatah kurinai in ginia wat kurinai, ''Agam wangkiti guan ayang.'' 8Ingka kurinai garantab gihan wagungk ka ma gararab garam mangan gamuk, Yisu basinta tak gimpai.9Gubuak kurinai ru banua ba buamp i ngaring, Yisu ginia hup bumur wat kurinai gisuni, ''Agam ma gisangk yania wat garam mangan i wah aus agam rarab ayang, yasangk Garam Gariak gan takirun zuah i parat garam mamp ayang gan.'' 10Anungka garam gan gikantui gin gisuni, ''I aus in garam wayant butua gan ginia gisuni Elaija yanungk yaba gayang?''11Yisu gisuntai gin ingka ginia, ''Elaija yangan yaba ingka yamari wah manga mangan zuah. 12Ka zi ginia wat agam, Elaija ru giba, ka garam guzun ma gararab nanai amuk. Miayah. Kuri gigab mais i nanai. I nangkui su karu nanai tak Garam Gariak gan yangan yakua waya gayang i garam bangkian.'' 13Ingka garam gan gararab gisuni Yisu ru nia wat kurinai i Jon Mpui Rurub gan.<<<<<<< HEAD14Gubuak kurinai ba kas i hain abingk garam marikum mpai iayah, garam basinta giba gagantu hagan nugun i Yisu hagan in ginia, 15Suraham, wakab sampam i zi gariak marub gangk, rungan gikua rini mais bunimp in gikua waya gayang raha raham. Gubuak santan rungan gapuruk giha zah ma i mpui. 16Zi gikua nanai gihai agua garam gam, ka kurinai ma gisangk yamari gin amuk.''=======14Gubuak kurinai ba kas i hain abingk garam marikum mpai iayah, garam basinta giba gagantu hagan nugun i Yisu hagan in ginia, 15Suraham, wakab sampam i zi gariak marub gangk, rungan gikua rini mais bunimp in gikua waya gayang raha raham. Gubuak santan rungan gapuruk giha zah ma i mpui. 16Zi gikua nanai gihai agua garam gam, ka kurinai ma gisangk yamari gin amuk.''>>>>>>> refs/heads/new17Anungka Yisu gisuntai gisuni, ''Agam kuri gab nangkui mais in ma bumur amuk, gubuak hurahua zi yampai bi agam? Gubuak hurahua yangan zi yania wat agam? Wakua gariak anai wabai zi.'' 18Yisu ginia ganun mais, ingka ganun mais gazagari gariak marub anai, ingka i gubuak aru nanai gan gariak gikas mimungk zuah.19Gingan Yisu garam gan gibai gin ingka ginia, ''I aus in agai ma gisangk i yaku ganun mais pias?'' 20Yisu ginia wat kurinai, i aus in, agam bumur gam kutik. Zi ginia nizun wat agam, ini agam gab bumur kutik sangk gisu gar tuguat gan, yangan agam yania wat ngaring anai, ''Waka tuab waha bigaba, ingka nanai yangan yahan ayang ingka ma wah mangan nanai yangan barabin i agam amuk.'' 2122gubuak kurinai mpai Galili, Yisu ginia wat garam gan gisuni, ''Kuri yangan yakab Garam Gariak gan yaha i bangkian garamsagat gan,23ingka yangan kurinai yazumir i yamamp ayang, ingka i huguan hirukangkua basinta rungan yangan yatakirun zuah.'' Garam gan gimpai ntuh irun in wayant santan.24Gubuak kurinai ba Kapenaum, garam ku sakuak takis gibai Pita in ginia, ''Kidungwaga agam gam girim takis ma miayah?'' 25Pita ginia, ''Nizun.'' Ka gubuak Pita katang ha tagur, Yisu gakantui gin gisuni, ''Saimon, agua wayant aus? King i kitamp ani gan gikua takis i kuri suaus? I kuri gan tak ma i kuri hain mangan?''26Gubuak Pita nia, ''I garam hain hiruk.'' Yisu ginia wat Pita gisuni, ini i su nanai, in kuri gan ma gisangk yarim takis amuk. 27Ka agi ma gisangk yakab kuri ku takis gan yapuruk i mais amuk. Agua wahan mpui nkiak ingka warim mpirim in waku bipi. Waku bipi agua nungk kua i bipi sibangu, gubuak agua ritib i garat gan agua yangan yararab silva sakuak basinta gimin. Wakua sakuak anai in wakab takis zi gangk ingka agua gam wat kuri ku sakuak takis.''
Chapter 18

1Sain kinanak Aposel aput Jesus eking gin mat korak,'' Aiko ning sakuing waring sam yapai ya kingdom nunggin?''2Jesus eng neka sombal ko nawaing rin aput ,wakumeng gin riyang, 3 mat yaiyang, '' Yamakal waring kuiyertam, yeya mat kwarirei yan neka sombal ekik batangkek, malang ngu yeya pat kum Sam yapai ya kingdom nunggin uwak.4Ngu yaring aiko ning nuing rin sarikin ekik neka sombal ngakating ngu ning sakuing waring sam yapai ya kingdom nunggin. 5Aiko ning neka ngakating nawaing rit nanou wawining gin ngu ning nana nangnengnit. 6Ni aiko ning somsom nanou ya nuyeng yamakal rin weng kit ngu , suling waring pat yo sisim sakuing pungeng taing gin karepan , mat uwa aluling gin rip butuk yeng.7 Nokakeng nala nga ya ai kuming ning ai yirie kandakitik! Ngu ya ai koting ngu wit kin patanget apuwak, ni ai kuwat nokakeng ai ngu matin ai kanda ngu aput! 8 Ngu ya atik o tarek ngut karin kandakit ngu kopret pekarengke. Ngu suling kaka atik o tarekak malang kak yang nal kuting irreng ya ngu rawang ni atik tarek kak suling tite nal kuting tet ireng ya nunggin uwang ngu kum suling.9 Kak nal kuting tek ta karin weng kit ngu tek pasiret pekar un. Ngu yo suling waring kak tek kuanik kin yang nal kuting ireng ya ngu nunggin uwang sain kak tek iri kak ngu yo tite nal kuting tet ireng ya ngu nunggin uwang10Yeya nuyeng ngai neka somsom ngu kum singayelek. Nana kuiyertam sam pun niyening engel ngu sas Anuta eming gin iretik . 11'' Ai Siming apuiyang ngu ai tangaring ngak ngu yengengngeng ya.''12Kak takat nungi yet? Ai ko ning sipsip anred, mat kuanik ngu yetat eng paraket, takat ning yo nainty nain ngu urang teing gin yetat iren yo ut kuanik tangaringa yang ngu wasangareng? 13Ni sain ning ut tolenin , yamakal waring kuiyertam , ning nuing suling sakuing waring kuwanik ngu ya, neko ya nainty nain ngu kuting sekaret iretik. 14 Arapuk kot nak ,ngu kum Saseng Anuta sam pun ninne nuing yaing somsom enga kum tangaring ngek .15Sain maraw o wanik ko weng kunin ,ngu ut ninne weng ngu ilal kore ngan sain yei ariri nak .Sain ning makik ngan ngu kak maraw o wanik ngu rate. 16Ni sain ning kakou makik kum ngan ngu , ai kuaniko o iriko yengengnet kakak ut neko ya makeng iri o arap ngu yo sawengak.17Mat sain ning yiyew meta kum ngakot ngu kitareng ngu sios kin rataloi. Ni ning sios kak makeng ngang ya watat ngu watai un ut gentail o ai teks rawining ekik ireng.18Yamakal waring kuiyertam , neko nala ngakin karet ngu sam pun kak karetik , ni neko nala ngakin pasiret ngu sam pun kak pasiretik. 19Tik kuiyertam, sain kak iri ko nala ngakin neko ya nuiyeng kuanik kit mat pasaso ritik ngu yo kot patanggeng nanou Sasa sam pun iret ngut yo rin patanggeng. 20Ngu nga kat iri o arap nanou wawining ya kaparetik ngu ya nana wakumeng gin irewat.21Mat Pita aput Jesus ngakat koraiyang, Sakuing nal aminamin yo nanou kakaning narin wengkeng mat nana yo nuning enet? ngu yo nal seven nak? 22Mat Jesus ta koraiyang , nana kum kukertam nal seven , ni nal seventi mat seven.23Ngu yaring sam yapai ya king dom ngu ekik King ninne urata ai aput niyening dinau olek ya. 24Mat niing supuret ninne urata ai nawaing yerin apui, Urata ai ko ning moni ten tausen raiyang ngu apuiyang, 25 Ni ai ngu ning pat kum ninne dinau oleng ngu ya ninne samoning ai ngut koraiyang ninne unan kuting mat paring neking gak kuting kimakinin mat yo ninne dinau olewang.26Kot yen mat urata ai ngu eming gin kusukta sariket mat ngakat yaiyang .Ai sakuing ning yet samanere. mat nana yo kakou unan kuting olewat. 27Ngu ya urata ai ninne Ai sakuing ngu ninne ya nuing sarikin . mat nine dinau oleng ya ngu watan sarikin mat watan uiyang.28Mat ai ngu witkin ut ninne urata kuanik tolaiyang , Ai ngu moni anret tausen raiyang . Ngu ning ai ngu pungeng gin talaiyang . mat ngakat koraiyang . Arwatat nanou dinau nunne. 29Ni ninne urata ai kuanik ngu kusuk ta sariket . mat ngakat yaiyang, 'Nunggi nunengke , mat nana yo kakou dinau olewat.'30Ni urata Ai maring ngu wating soryaiyang . Mat ning ratut kalabus kin riyang . mat ning kin iret yo nine dinau olewang. 31Mat ninne urata ai kuanik aput kot wangaret, ning nuiyeng kum suling. Ning aput niyening Ai sakuing unan kuting patang gaiyang ngu korak.32Mat Urata ai ngu ninne Ai Sakuing ngut nawaing rin aput , mat ngakat koraiyang , ' Kak urata ai suling malang , Nana kakou dinau oleng ya nuning kunamang . 33Kak pat yo kakou urata ai kuanik ngu nunggi enneng, ekik nanat kakou ya nuning kunamang? '34Ninne Ai sakuing ngu nuing lumlen ning rat Ai weiyang kek ya ngu atyeng gin riyang , kot irenin yo ninne dinau olewang. 35Ngu yaring nanou Sasa sam yapai ka iret yo kot kewang sain kak kakou marau o wanik nunggi kum enit pupung gi kin.''
Chapter 19

1Jesus ning ninne meta ngakin rin wikyin , mat Galili watat Juda yening nala tak uiyang Jodan wai arendak. 2 Ai paraing asonak sunret alokang , mat ning kin Ai sai kak ngu mesapaiyerin suling kak.3 Farisi Ai aput Jesus eking gin , mat waititai enatakot, mat ngakat korak, '' Ai paraing watat ngu ngun ninnew tip?'' 4 Jesus met yeng olet mat ngakat yaiyang, Yeya ngun meta ko kum wairak ngu ngakat ninnat eng mataing Ai rit mat paraing gak riyang?5Ning eng yiriyang ngu ngakat yet, enga supuring gin Ai ning naing nawing yeng yetat ut Paring gak sekaret iret, mat ariri mateiyeng kuanik. 6Ngu ya ning mat ngu kum iri, ni ning mateiyeng kuanik. Ngu yaring neko Sas Anutat seka yerte ngu Aiko kum pat pasirewang.''7Mat ning ngakat korak, Nokoya Moses ya luo ngut yet nena setifiket Paraing Pasirining ya rat enepan rip alowang? 8Mat Jesus ngakat kuiyeraiyang, yiyew pupuiyeng saweng ngu ya Moses yetan yiyew paraiyeng pasiyerak, ni mataing sain maring ket ngu arapuk kot malang . 9 Nana kuiyertam , Aiko ning paring pasiret ngu ning kagin weng ya yow yet, mat paraing keng rateyang , ngu kagin weyang ket, mat Ai ning paraing keng rate ngu ning aing da pasiraiyang ngu kak kagin weng ket.''10Aposel ning meta ngat Jesus ngakat korak, '' Ai kagin enga sungratakot mat paring kak irekot ngu suling ning kum paraing rawang.''11Mat Jesus ta ngakat kuiyeraiyang,'' Ai kuting pat kum meta enga rawak, malang . Anuta ning saweng ai kuming nak yuna yang. 12Yeya ngai , ai supuring supuring iretik , kuming ning paraing kum ratek , mateiyeng kum suling sain nameng asiyerang. Mat kuming ai ta matei yeng koprakang ning pat kum neka rie patanggeng. Mat kuming ning sam yapai ya kingdom ya kot gek yunak ning kum paraing rawak .Ni ai meta ratakot , ngu palang rawang.13Mat neka somsom kuming yengengnet aput Jesus ekinggin apukang mat ning ating pityeng gin rit mat kongariyang, mat aposel kot wangayeret isa yunak. 14 Ni Jesus ta ngakat kuiyeraiyang,'' Neka somsom yetai apui, kum kimyerek ekining gin apuok ya, Sam yapai ya kingdom ngu neka koting niyening.'' 15Ning somsom ating mateiyeng gin rit mat yetat kin yetaiyang.16Ai ko Jesus eking gin aput mat ngakat yaiyang,'' tisa , neko suling kew yo yang nalkuting irining ya ngu rawat?'' 17Jesus ta ngakat koraiyang, Neko ya kaka neko suling ngu ya pasonerte? Neko kuanik ngut nak ngu suling, Ngu kaka yang nal kuting ireng ngu nunggin uokot, komanments ngu taleng ke.''18Mat ai ngut pasoraiyang , ''komanment takating?'' Jesus ta koraiyang, '' kak ai kum urengke mowang, kak ai yening paraing kum rawang , kak kum uinena keng, kak kum meta tapoling yeng, 19sasik namik pupuiyeng gin ireng, mat tapak yeng yening nung gi mowang ekik kak eng kakou ya ngu mot kot.''20Ai ngu ngakat Jesus koraiyang, ''Unan ngu kuting nana sungramang. Nana tik neko kewat?''21Jesus ta ngakat koraiyang , '' Kak titngening irekot ,ut kakou unan kimaken, ai paraing nokakeng ngu yuneng ke , mat yo kak unan susaling sam yapai ya ngu rawang; mat aput, sung nere.''22Mat ai momoting ngu Jesus kot yaiyen ngat ning nuing wengket uiyang neko ya ning matin unan aso.23Jesus ninne aposel kuiyeraiyang, ''Yamakal waring kuiyertam, Ai unan aso ning pat kum sam yapai ya king dom nung gin uwang. 24Tik taparet kuiyertam, kamel ning pat yo numaing nak nil awaing gin uwang mat ai unan aso ning pat kum sam yapai ya king dom nung gin uwang.''25Sain ninne aposel ngat , ning kuting teteyet mat yakang, ''ngu aikuot waring yo irining suling ngu rawang?''26Jesus wangayeret mat yaiyang , '' Ai mateiyeng gin ngu urata waring , ni Anuta kin ngu unan kuting urata malang.'' 27 Mat Pitat meting olet mat ngakat koraiyang, ''wangar, nena ninew unan kuting watat sungereis. Neko yo nena ran ya?''28Jesus ta ngakat kuiyeraiyang,''yamakal waring kuiyertam , Ai siming yo ninne tron pun toteng, yeya yetat sung nertik yo yeya kak yo twelv tron kin totek , mat Isarail ya traib twelv ngu rorek.29Ai kuting ya watakang, waning kaking ,upaiyeng gak ,nameng saseng gak , somsom o nala nanou ya kot ngu yo anret kot yo yang nal kuting irek ya ngu yo rawak, 30Ni asonak maring ket iret ik ngu yo upang , mat upang yo ning kek.
Chapter 20

1Sam yapai ya king dom ngu ekik aiko ning nala nawing urok nak ut urata ai yenenget ut ninne wain yad kin urata kek ya. 2Ning anret kina kima yereng ya ata kuanik meta karet ning yirin ninne wain yard ka ukang,3Awa arap wik yin ning sulet ut maket apaika urata ai kum ning palang urata kak malang kangyet irakang. 4Ning kuiyeraiyang , yeya kak ut wain yad kin urata kei, mat neko suling ngu yo yunnet.' mat ning urata kin ukang.5Tik taparet sulet uiyang awa siks mat awa nain kin, matain kaiyan kot nak kuiyeraiyang. 6Mat tik taparet eleven awa kin uiyang ngu ut wangayeraiyang kuming palang kangyet urata kak malang irak. Ning kuiyeraiyang , 'neko ya yeya ata siring palang nak iretik?'7''Ning ngakat korak , Neko ya aiko kum urata nuwat.' Mat ning kuiyeraiyang, Yeya kak wain yad kin ut urata kei.''8Sain kamasis apun ,wain yad ya nawing aput ninne manager koraiyang, Urata ai nawaing yere aput niyening eming yunne, Supuret ai upang kin do ut ai maring kin. 9 Sain urata ai eleven awa kin apukang ngu aput niyening eming ratt, kuting kuanik kuanik anred kina rakang. 10Sain urata ai maring aput , ning yak yo eming sakuing rawak, ni ning kuting andred kina ai kuanikkuanik rakang.11 Sain ning niyening eming rai wik yin , Ning nala nawing ya feng dak yaiyak. 12Ning yak , Urata ai upang aput uratakak ngu awa kuanik kin urata kak, ni kak kengke nena kak pat, nenna urata sakuing ata sakuing sisor ratang .'13'' Ni nala nawing metyeng olet ngakat ko koraiyang, Tapanin , nana kum kariew wengkit. Yeya nanou ya anred kina ya nuiyeng kum Kuanik? 14Kakou neko ngu raiyan kak aput ungke. Nana eng nunning gin neko urata ai upang yunnet ya ngu yeya kak kuanik.15Nanou unan . Nana ngun pat kum nanou nuning gin noni unan fataret ?Nana ai ngu kagin suling ya , neko ya nunggi wengkit ? 16Mat Jesus ta yaiyang , ngu yo kot nak ai ning upang waring yo aput maring irewang, Mat ai maring iretik , ngu yo upang waring .17Jesus Jerusalem na pendeng ya kot , ninne aposel twelve yengenget teing dak ut , mat arapuk kin ning ngakat kuiyeraiyang, 18'' Nena Jerusalem pun uteis , wangarei yo Ai siming sif Pris mat Luo ai atyeng gin riwak. Ning yo urei mowang 19mat yo Gentail ta yo meta walai enek mat yo tei papara pun yarek. Ni nal arap wik yin yo tik walalewang''20Mat sebedi paring siming iri kak aput Jesus eking gin . Ning eming gin aput baw ket mat pasoraiyang . 21Mat Jesus ta ngakat pasoraing , ''Kak neko ya nunggi yet?''Mat ning ngakat koraiyang,'' Kak yengke yo nanou neka iri ngu ko atik sai tak mat ko yo atitak kakou kingdom nunggin totek''22Ni Jesus ta meting olet mat yaiyang , ''Kak neko kum ngat pasokit. Kak pat yo kap nana wai net ya ngu kin yo newang?'' Mat ning korak ,''nena yo pat kin wai ninya.''Ning ngakat kuiyeraiyang, 23'' Nanou kap yo kin newak. ''Ni nanou atning sai tak o atatak totek ya ngu nanat malang unnet ya, Ni neng ngu aiparaing Sas Anutat eng niyening apai mesaparaiyang .'' 24Mat sain aposel ten meta ngu ngat , ning nuyeng lumaiyang waning kaking iri ngu ya.25Mat Jesus eng nawaing yerin ut mat kuiyeraiyang , '' Yeya ngawak gentail yening luo ai ta ning samayertik, mat niyening ai sakaing guing ta pityeng gin iretik. 26Mat yeya kum kot kewak wakumeng gin. Ni ai kuat ning sakuing irekot ngu ning ekik urata ai ekik, 27mat aikuat ning maring irekot ngu ekik ning urata ai ekkik ireng, 28ekik Ai siming apuyang ngu kum aput ninne urata yeyat kekya , ni yiyew urata ninnat yiyew kaiyang, mat ninne kuting ngu ninew nuwaiyang.''29Ning Jeriko watat ut ,Ai paraing aso sungrak. 30 kin ai iri teiyeng weiyang arapuk teing gin tottet irak. sain ning ngak Jesus aput takayerin, Ning nawaing kak,'' Sakuing David siming nunggi nuwangke'' 31Ai paraing ngat isayunak, kuiyerak metyeng watai. Ni ning nawaing mat sakuing kak, '' Sakuing David siming, nunggi nuwangke.''32Mat Jesus ning kangyet mat nawaing yeret mat yaiyang, '' Yeya neko ya nanou ya yet?''33Ning ngakat korak , Sakuing ninew tenen wakalengke,'' 34Mat Jesus niyening metat nuing rann, mat teiyeng talaiyang. Mat arwatat nak ning teiyeng suling ken mat Jesus sungrak.
Chapter 21

1Jesus ninne aposel kak aput Jerusalem ekinggin patangget mat yapai Betfage Olive uranggin patanggak, mat Jesus ninne aposel iri yirin ukang , 2 mat kuiyeraiyang ''yapai ngu kin uiyan, yo donki ko wangarek karei ireng ninne siming gak. Kiting pasireiyan rataput nunnei. 3Ai ko ning neko kot yen ngu , koriei , 'Sakuing da ninne urata kak, ' mat ai ngu yo umaing nak yunin ratapuok.''4Neko patanggit ngu meta ko mataing Profet ta yaiyang ngu rin pat kit. 5''Meta enga aiparaing saion na ngu kuiyerie.'' Wangarei ,yiyew King mat aput ning ai wawing kak malang ekik aput. Mat ning Donki pun totet , ning donki siming pun totet aput.''6Mat aposel iri ut neko Jesus ta kuiyeraiyang ngu kot kakang . 7 Ning donki siming naing kak ratapukang mat niyening sirsir sisiring mateiyeng gin rikang, mat Jesus sirsir ngu pun totaiyang. 8Ai paraing aso niyening sirsir sisiring pasiret arapuk kin mesaparet samikak.9Mat aiparaing Jesus takaret ningkak , mat ai paraing Jesus sungrak ngut nawaing kak, ''David siming ya nuiyeng suling keng ! Anuta yo suling keng aiko ning aput Sakuing ya wawing gin! Anuta wawing pun waring itarrei!'' 10Jesus ning Jerusalem nunggin apuiyang, mat aiparaing taun nunggin ngu kuting tetayet mat ngakat pasokak, Ai enga aikuat waring?'' 11Mat ai paraing parakak ngut yakang, ''Ai nga Jesus , ning profet , ning taun Nasaret ya Galili kin.''12Mat Jesus ning tempel nunggin uyang. Ning ai tempel nunggin maket ket irak ngu kuting pasiyerin witakin apuk, mat ai kuama tain sing senis ya tebol ngu pakukrawakaiyang mat ai nung kimakitik ngu niyening sia kak kuting kulal wakaiyang. 13Ning kuiyeraiyang , '' Ngakat kekera ko rikang, Nanou yaa ngu kin kongarekya,' Ni yeya mat ketik ngu uinena ai ekik.'' 14Mat ai teiyeng weng mat tareiyeng atyeng weng tempel kin aput eking gin ,mat ning yirin suling kak.15Ni sain Pris sakuing guing mat Luo ai unan susuling ngu ken wangaret , mat ning somsom tempel nunggin kowka ngu ngak , ngakat yak , O sana Devit siming,'' Kot yei ning lumuling sakuing kak . 16Ning korak ,Neko yetik ngu kaka ngat o?''Jesus ta ngakat kuiyeraiyang, ''Yow! ni yeya ngun kum wairak , neka somsom makeng gin mat neka mam gin samayertik ngu waking kek ya walayeltik? 17 Mat Jesus kin yetat mat taun watat wit kin Betani tak ut utalap kin koraiyang.18Mat urok nak ning tik sulet taun kin uwokot , ning nuing tuktuk yang. 19 Ning fig tei ko arapuk teing gin wangaraiyang, ning eking gin ut mat wangarang ngu aking gak malang sang nak. Ning koraiyang, kak yo kum tik aking kewankg,'' mat arwatat nak fig tei ngu eryaiyang.20Sain aposel ning kot wangaret , ning eng yaiyak , ''mat yakang ,takat ket fig tei ngu arwatat nak monket?'' 21Mat Jesus ta niyening pasoso olet , ngakat kuiyeraiyang, Yamakal waring kuiyertam , yeya nuiyeng yamakal kak mat nuyeng kum iri keng, yeya pat kum neko patang gaiyang fig tei kin ngut nak kek, Malang , ni yeya yo urang korek, walalet apkiret uwen sarikeng , kot yei yo patang geng . 22Neko ya kong rit pasokei, nuiyeng yamakal kin yo rawak.''23Sain Jesus ning temple nung gin iren , Pris piting mat ai paraing pityeng aput Jesus wangarak ning tempel nung gin yayet iren, ''mat yakang ,kak saweng neko kin unan nga ket, mat ai kuat saweng ngu kuna yang?'' 24Jesus ta met yeng olet mat ngakat kuiyeraiyang, '' Nanakak yo pasoso kuanik ko yunnet. yeya kunnerie yo nana kak kuiyeret ai kuat saweng nunin nana unan nga ketamang.25Jon ya baptais ngu takin waring apuiyang ? Sam yapai ka o Ai nala nga ya? Ning eng wakumeng gin yayak , nen yin ya sam yapaika ,' ning yo kunirang, Neko ya yeya kum ninne ya nuiyeng yamakal kit?' 26Ni nen yin ya , Ai kin ,' Nenna aiparaing yening yokenirat , neko aiparaing kuting ning Jon ngu profet,'' 27Mat ning Jesus ya pasoso olet mat ngakat yakang, ''nena kum ngais.'' Jesus kak kuiyeraiyang. Nana kak kum kuyeret neko saweng gin nana unan nga ketam.28Ni kak takat kankan ratte? Aiko ning siming ai iri. 29Ning maring ngu eking gin ut mat koraiyang, kak mat ut wain tating gin uratake.' siming ai meting olet mat ngak koraiyang . nana yo kum uwat,' mat upang ning kankan kuariret uyang ut uratakaiyang.' 30Mat ai ngu tik ut siming susuning ngu eking gin mat meta kuanik ngu koraiyang. Mat ning meting olet mat koraiyang , nana yo ut, Ai sakuing. Ni ning kum uiyang.31Neka ai iri ngu takating ngut nawing ya nuing yaing sungrang?''Mat ning yak , ''neka ai maring ngut.''Jesus ta kuiyeraiyang,'' Yamakal waring kuiyertam, Ai teks ratek ngut mat paraing arapuk ya ngut yo Anuta ya King dom nungin maring ket uwak. 32John ngu mataing ekeng gin apuyang arapuk titngnening gin, ni yeya nine ya kum nuiyeng yamakal kaiyang. Ni ai teks rak ya mat paraing arapuk ya ngut ninne ya nuiyeng yamakal kaiyang, ni yeya , neko mat wangaretik nga, Yeya kum nuiyeng kuwariret ninne ya nuiyeng yamakal kit.33''Kau meta ko tik ngai. Aiko ning nala nawing. Ning wain tating ko siraiyang, mat tating ngu foka rit , mat wain aking ipareng ya masing rit , urata ai tating samarekya ya tawa ket ,mat ya tating ngu ai bisnis urata kek ya ngu atyeng gin rit ,watat yapai nala song kin uiyang . 34 Sain tei aking pilelek ya sain apun , ning urata ai kuming yirin ut ai wain tating gin urata kak kin tei aking rak ya yirin ukang.35Ni ai wain siret irak ngu urata ai ngu yengnengnet yuruk , ko urei weng kin mat ko urei moiyang, mat ko sisim ta urei weng kaiyang. 36Mat tik wain tating nawing tik urata ai kuming yirin ukang, mat ngu urata ai aso ningket yirin ukang ngu takaraiyang, ni ai wain siret irak ngu yuruk ekik ai ning ket apuk ngu kot kakang. 37 Mat upang ,ai nala nawing ning eng siming rin ekeng gin uiyang , ning yaiyang, 'Ning yo siming pupuing gin irek.'38'' Ni sain ai wain siret irak ngu Ai siming ngu wangaret , ning eng wakumeng gin yaiyak, ning ai sakuing siming ninat yo nawing ya unan rawang, apui urep mon yo ninne unan nennat rawinya.' 39 Mat ning ai siming rat , pekarei wit ka wain tating gin ut mat urei moyang.40Mat wain tating nawing apun , ning yo ai wain tating siret irak ngu yo neko kewang?'' 41Ning ngakat Jesus korak , ''Ning yo ai weng kak ngu yo yirin weng kek, mat yo wain tating ngu yo ai wain sirek ya keng ngut yo tating rawak, aikowat yo tei aking ya sain kin yo t ei aking areng kuneng sain tei aking pililin ya kin.''42Jesus ta ngakat kuiyeraiyang, ''Yeya ngun kum buk kin wairak , sisim ai yaa kek ya ngu watak ngu rei mat yaa wararen iret. Nengu sakuing gin aput ,mat suling tenen gin?43Ngu ya nana kuiyertam , Anuta ya kingdom ngu yo pasiret mat nala song yunnek neko ya ning aking suling rit. 44Ai ko ning sisim ngu pun kusuk te ngu yo uren somsom keng. Ni aiko ning matin kusuk te ngu yo wengwaring.''45Mat sain sif Pris mat parisi ning meta ngu ngat ,ning ngakang ning niyening ya yet. 46Ning talatakot ni ning ai paraing aso ngu ya yokoyerak, neko ya ai paraing ning yakang ning ngu ekik profet.
Chapter 22

1Jesus tik kau meta tak yai yet kuiyeraiyang, 2'' Sam yapai ya kingdom ngu ekik King ko ninne siming ai paraing rang ya samat ket. 3Ning ninne urata ai yiriin ut ai paraing nawaing yerak samat ai paraing rawining ya ngu kin apuok ya , ni ning kum apuk.4King tik ninne urata ai yirin ut kuiyeraiyang ,ai nawaing yeraiyang ngu niyening samat kamasis ya ngu asak mesaparam. Nanou karunga suling kau urew moyang, mat unan kuting ngu asak mesaparam. Apui ai paraing rawining ya samat kin.''5Ni ning niyen ya meta kum ngat , rupakak. Ko ninne fam kin ut , mat ko ninne bisnis kin .6Mat kuming ngu King ya urata ai yetayelet , mat kum suling kakang ,ai paraing teiyeng gin aimamanga yunda mat yurui mokang. 7King nuing wangwang yen, mat soldia yirin ukang mat ninnat king ya urata ai yuruk ngu yurui mot mat siti posarei taiyang.8Mat ning ninne urata ai kuiyeraiyang, ai paraing rang ya samat ngu asak mesaparak, ni ai nawaing yerak apuok ya ngu kum apuk. 9Ngu yaring ut arapuk naing gin mat arapuk netakar ket kin mat ai paraing aso wangayeren kuiyerie apui ai paraing rawining ya samat kin.'' 10Mat urata ai ut arapuk sakuing gin mat aiparaing wasangayeret mat kapayerak, ai susiling mat ai wengweng kak kuting kapayerak. Mat ai paraing rawining ya , yaa ngu ai paraing da nak rie kafuryayang.11Ni sain King ning aput ninne aiparaing wangayerta, ning ai ko wangaraiyang ning ai paraing rawining ya sirsir kum siraiyang. 12King da ngakat koraiyang , Ai ko ,kak takat nungin nga kin aput sain kiak aiparaing rawining ya sirsir kak malang? Ni ai ngu kum yayaiyang.13Mat King ning ninne urata ai kuiyeraiyang, ai ngu taring ating kuting kareiyan ,mat pekarei utalap witkin ngu nung gin un, kin yo ning mateng get mat matiing yesaret ireng.' 14Ai aso nawaing ratek, ni kuanik kuanik nak weleyeltik.''15Mat parisi ut meta urak takat Jesus talek ya ninne meta kin .16Mat niyening aposel mat king Herod ya ai kak ut Jesus eking gin. Ning Jesus ngakat korak, ''Tisa, nenna ngais kaka meta yamakal yet , mat kak Anuta ya meta yamakal ai paraing walayelte, kak ai yening meta kum ngat , mat kak ai paraing wakumeng kum ringke weng kit. 17Ngu ya kunirang ke kak takat kankan rit? Ngu yamakal luo Kaisa teksa enin ya o malang?''18Ni Jesus niyening kankan weng ngu wangaret mat ngakat yaiyang, Yeya neko ya waiti nertik, yei tapoling ai? 19Moni teks ya ngu walanellie.'' Mat ning moni teks ya ngu rataput enak.20Jesus ta ngakat kuiyeraiyang, Ai ko ya ananong mat aiko ya wawing ?'' 21Ning ngakat korak, '' Kaisa ya.'' Mat Jesus ta tik kuiyeraiyang, kot ngu neko Kaisa ya ngu Kaisa enie mat Anuta ya unan ngu Anuta enie.'' 22Sain ning kot yen ngat, ning tetayak. Mat ning Jesus watat popak.23Nal kinanak Ai Sadusi ning Jesus eking gin apuk ning yak ai momoing kak ngu yokum tik walalek. Ning pasorak. 24Yakang ''Tisa''ai ko mohon. ning neka kak malang ngu waning ta yo paring ngu rawang mat yo kaking ya neka rin patang geng.'25Waning Kaking seven ,maring ngut paraing raiyang mat mon ning siming kak malang, 26mat susuning ngut paring raiyang mat ning kak mon ning siming kak malang . mat ko kuling ngut raiyang mat ning kak mon ning siming kak malang mat kot ket ut seven kuting paraing kuanik ngu rak ning neka kak malang 27Mat upang paraing ngu moiyang .28Mat sain ai momoing kak walalek ya sain kin , ning yo aiko ya paring, neko ya ning kuting paraing ngu rak.''29Ni Jesus ta metyeng olet mat ngakat kuiyeraiyang, '' yeya meta kum pandingda ngakang neko ya ye ya meta baibel kin kum wairetik o Anuta ya saweng kum ngatik. 30Ai momoing kak walalek ya sain kin ngu ai paraing kum ratek. Ning ngu ekik engel sam yapai ya.31Ni ai momoing kak walalek ya ngu yeya ngun kum wairak neko Anutat ngakat yaiyang, 32Nana Abram ya Anuta , Aisak ya Anuta mat Jekob ya Anuta? Nanna Anuta ngu ai mowining ya Anuta malang, Ni Anuta ai yang ratt iretik ngu ya Anuta.'' 33Mat sain ai paraing kaparak ngu ngat , ning kuting teteyak ninne meta ya.34Ni sain Parisi ning ngakang Jesus ning Sadusi yiriin metyeng malang ken, ning eng kuting kaparak. 35Niyening kuanik ko ngu luo ya manga sakuing kak, ngut Jesus pasoraiyang, waitiraiyang. 36Tisa , luo takating ngu sakuing waring ?''37 Jesus ta ngakat koraiyang. '' Kakou Anuta sakuing ngu kakou pupung gi enneng , mat kakou yuo kin mat kakou kankan kin kuting . 38 Luo enga ngu sakuing warng mat ning maring.39Mat luo susuning ngu ekik luo maring ngu ekik -- ' Kakou tapak yeng ngungi yunnengke ekik kak eng kakou ya mot kot.' 40Luo iri ngu kin luo kuting saweng rattek mat profet kak.''41Mat Parisi ning kuting kot kaparet irei , Jesus ta pasoyeraiyang. 42Ning ngakat kuiyeraiyang ,'' yeya takat Kraist ya yetik? Ning ngu aiko ya siming?''Ning ngakat korak , '' David ya siming ai.''43Jesus ta ngakat kuiyeraiyang , '' Takat yo tik David ning yuo kin Sakuing kot koreng, 44Sakuing da nanou Sakuing koraiyang, Atning ata tak tote, kin yo nana kakou akera yiriew tarek supuring gin totek''?45David ning Krais korit 'Sakuing ' mat ning takat tik ning Devit siming ?'' 46 Ai ko pat kum ninne met a oleng , mat ai kum tik pasaso enak ata kin do uiyang ngu tik pasaso kum enak.
Chapter 23

1Mat Jesus ning aiparaing yayet kuiyerta mat ninne aposel kak kuiyeraiyang. 2 Ning ngakat yaiyang ,Ai luo ai mat Parisi kak Moses ya apai kin totitik. 3Ngu ya neko kek ya kuiyertik ngu ket pandingda wangayerie, mat yeya kum tanung yerek ning neko yet kum eng nengu ketik.4Yow , ning kitareng sakuing sakuing kaparet mat ratt ai paraing warr yeng kin ritik , ning eng kum tameyeng susuk ret kum neko ratek. 5Ning kagin suling ketik ai paraing da wangayerek ya. Ning atyeng gin karei konga ritik ngu rie sakuing kit mat niyenin sirsir ya kiting siring tau sungret sarikit .6Ning nuiyeng yaing apai sakaing guing samat sakuing sakuing nungging mat ubou ya nunggin totining apai suling ngu ratt mat 7maket yapai kin meta suling kuiyerin ya mat ning tisa kot kuiyerin ya.8Mat yeya kum kuiyerek tisa, neko ya yeya tisa kuwanik ,mat yeya kuting ngu waning kaking. 9Mat nala ngakin ngu aiko kum korek Sasa , neko ya yeya Saseng kuwanik , ngu ning sam yapai pun iret. 10Ngu ya yeya kum yek 'tisa; neko ya yeya tisa kuwanik, ngu Krais.11Ni aiko ning sakuing waring wakumeng gin ngu yo yiyew urata ai palang, 12Ni aiko ning eng wawing itaret ngu yo rie sarikeng mat aiko ning ning yet iret ngu yo itarei pun.13Ni nokakeng ai luo ya ngawining mat Parisi aikak , yeya kanda nak.! Yeya sam yapai ya King dom koparetik. Yeya eng pat kum nunggin uwak, Mat ai nunggin uwak ya ngu kak yeya niyenin g arapuk koparetik. 1415 Nokakeng yeya Luo ai mat Parisi ai kak, Yeya kanda! Yeya uwa pun mat nala kin ut ai kuwariyerie kuanik patang gitik , mat sain ning kuanik kin ,ekik ning asak iri patang gitik el yapai ya simeng ngu yeya ekik.16'' Yeya nokakeng, Yeya teiyeng korong ya urata ai , yeya takat yetik, Ai kuwat ning obou ya wawing gin yet, eng ngu malang . Ni ai kuwat ning ubou ya ya gol kin ning yet, ning matin ning yet.'' 17Yeya teiyeng korong kanda ! Takating ngu sakuing, gol ta o tempel ta gol ngu rin kun iret?18Mat , ai ko ning alta wawing gin yet, ngu malang . Ni aiko ning yet ngu ekik ninne luo ekik matin, Kot yet saweng ente.'' 19Yeya ai teiyeng korong ! Takating ngu sakuing, Unan entik ngu o alta ngut unan entik ngu rin kun iret?20Ngu yaring ,aiko ning alta wawing gin yayet mat unan kuting matin .21Aiko ning tempel wawing gin yayet ngu ning yet mat ai ning kin iret. 22 Mat aiko ning sam Yapai wawing gin yayet ngu sam yapai ya yayining Anuta ya troun kin mat ning kin Ning totet.23''Nokakeng , Yeya Luo ai mat Parisi kak, Yeya kanda! yeya taita mint mat dill mat kamin ni yeya unan kum rie wik yaiyang kitareng luo nunggin jastis mat nuyeng mowining ya mat nuiyeng yamakal. Neng ngu yeya kewak ya ngu areng kum kakang . 24 Yeya teiyeng korong , yeya ngnat pasiret mat kamel notaretik!25 Nokakeng yeya Luo ya ai mat Parisi ai , yeya kap mat plet witakin ngu kolaletik ,mat nunggin ngu yeya nuiyeng kutang mat eng matei lakletik. 26Yeya parisi teiyeng korong ! Yeya maringket kap mat plet kak nuing yaing kolaleiyando mat witkin ngu yo samamuo kak malang.27'' Nokakeng , yeya Luo ya ai mat Parisi kak, yeya kanda! yeya ekik tum sara tulining, witkiin ngu wangaring suling , mat nung gin ngu ai mowining uteryeng mat unan kuting samamuo kak . 28Kot nak , yeya kak witkin ngu yeya wangaring titngening ai ekik , ni nung gin ngu yeya , yeya kanda mat yeya ai paraing luo kum sungretik ekik.29'' Nokakeng yeya luo ai mat Parisi ai kak, Yeya Kanda! Yeya profet yening tum teiyeng koparetik mat ai titngnening yening tum nararetik. 30Mat yeya yetik nenna nineu sasa yening nal kin iratang pak ngu nenna pat kum profet yurutang mat niyening asuryeng sarikaiyang. '' 31Ngu yaring yeya eng yetik ye ya ngu asiyengda mataing profet yurui mokang.32Ngu yaring yeya eng saseng ya kagin roretik . 33Yeya poi , Yeya poi ya asuring , Takat yo yeya hell ya roro takarek?34Ngu yaring wangarei, nana profet yiriew apuk mat ai susuling mat luo ai. Kuming ngu yo yeya yurui mowak , mat tei paparakin yaryerrek,mat kuming yeya yo buw yunnek obou ya ngung gin mat kuming ngu yo yengeng net siti wit kin uwak. 35Supuring ngu nga kat asuring titngnening ngu yo nala ngakin sarikeng ,Abel ya asuring titngnening mat ut Zeckaraia , Barakaia siming ngu yeya urak ,sensari mat alta kin . 36Yamakal waring kuiyertam , Unan ngu kuting yo mat asur nen nga kin patang geng.37'' Jerusalem, jerusalem , Yeya ai profet yuruk mat sisim da ai yiyew yirei apuk ngu yuruk! Nana yiyew simeng kapayeret ya kankan ritam, ekik katar naing siming wireng gin tap yerte kot, ni ye watatik ! 38Wangarei , Yiyew ya ngan weng kekot . 39Nana ngakat kukerekot , Yeya pat kum mat wanganerek ut pat yeya ngakat yek, ' Unan kuting suling ngu Sakuing wawing gin aput,''
Chapter 24

1Jesus tempel watat eng paraket uiyang. Ninne aposel aput ekinggin tempel ya ngu ya yaiyak. 2Ni ning niyening meta olet ngakat kuiyeraiyang, ''yeya ngun unan nga kum wangaretik? Yamakal waring kuiyertam, sisim mat wangaretik ngu yokum tik wangarek simsim kuling matin ireng ngu yo kukaraket sarikeng.''3Mat ning Oliv urang na totet iret, ninne aposel tirik ta nak eking gin aput mat yakang, '' Kunirang ke, amining yo nenggu patang geng? Neko yo walinilang sain kak apuong ya nal teing gin?'' 4Jesus olet ngakat kuiyeraiyang , '' Nuiyeng ngai kottin ai tapayelin yengengnet teing dak uwak. 5Aso yo apuwak wawaning kin. Ning yo yewak , Nana Krais ,'' Mat yo yengengnet teing dak uwak.6Yeya yo paro ya meta ngak mat paro kek ya meta ngak. Wangareiyan kum yoka yereng , neng ngu kuting yo patang geng; Ni sain teing gin kum patang gening. 7Kantkri ko yo kantri ko kak lumuling kek, mat king dom yo king dom ko kak lumuling kek. Yapai yapai yo samat kak malang mat sapaning ga yapai yapai kin patang geng. 8Ni unan kuting ngu supurit ekik paraing neka rang ya lumuling pangkit kot.9Mat ning yo yengnengnet ut yurui mowak. Yeya yo wawining ya kot yo kantri kuting yiyew ya nuiyeng kum suling . 10Mat kuming yo kusuk yek mat eng akera ke mat yo eng ne pitpit ke. 11Profet tapoling aso yo patang get apuwak mat yengengnet teindak uwak.12Luo pitining ya yo sakuing waring , mat nuiyeng mowining ya ngu yo kum sakuing. 13Mat aiko ning saweng kang yet ut teing gin ngu yo suling wangareng. 14Pinga suling ngu yo Kingdom kuting ngung gin meta totaret ut nala nga kuting nunggin, sain kin do yo teing ya sain yo patang geng.15Ngu yaring sain yeya unan weng patang gin wangareiyen, neko mataing Profet Daniel ta yaiyang Yapai kun kin kang yet iret '' 16Lain Judia kin ngu yo popat urangan uwak, 17Ai ya pun ngu pat kum aput ya nung gin unan rawang, 18Mat ai ning tating gin ngu pat kum sulet aput yakin ninne tau unan rawang .19Ni nokakeng paraing neka kak mat neka somsom sain kin samayertik! 20Yeya konga rei kotin yiyew sain ngu kum senasena ya sain kin kum patang geng o sabat ya sain kin. 21Sain gin yo kitareng sakuing waring patanggeng , neko kot mataing kum patang geng nala nga kin aput mat o yokum kot tik upang patanggeng . 22Ngu yaring nal kum sungngang , malang ai yang rat irek ya. Ni ai suling wiliyelak ngu ya nal yo sungang.23Ni ai ko ngakat kukerin , wangar, enga Krais! o engo Krais! kum nuiyeng yamakal keng. 24Yo Krais tapoling mat profet tapoling yo apuwak mat sain sakuingsakuing riewak yo yirie kandakek mat teing dak alok, ngu kak ngu kak ,ai wilayelak ngu kak , 25Wangarei nana asak kuiyeram .26Ngu yaring , sain ning kukerek ,ngakat taing ke, ning ui aikak malang kin ; Kaka kum uwang ui ai malang kin, O , wangar ning rum nung gin ; kaka kum ngungi yamakal keng. 27Ngu yo ekik yamaling ata patanggit tak mat tet ut ata sarikit tatak, kot ngu yo Ai Siming yo apuwang. 28Sain pununing mowining iren yo alla aso yo aput kaparet irek.29Mat arwatat nak kitareng sakuing sain kin yo ata yo ut tapuling leng., mat taping yo kum sinareng mat poing yo sam pun kususuk yek, mat sam yapai ya saweng yo yokreng.30Mat yo Ai Siming yo sam pun patanggeng , mat nala nga ya traib kuting yo mateng gek. Ning yo Ai Siming yang aiyaing gin wangarei apuwang sam pun saweng sakuing nunggin . 31Ning yo ninne engel yirin trampet yuwret apuwak mat ning ai wiliyelak ngu kuting wiriyeng pawal yang gak sam yapai arako tak ut arakotak.32Tei fig wangaret ngawining raii. Sain ating kal ming iren mat ning sang rit , ngu kak ngat mat ngu sama ikur aput. 33Kot nak , sain kak unan ngu wangarengke patang gin , kaka ngawang Sakuing ya sain mat ikur aput, yamatanga teing gin.34Yamakal waring kuiyertam, Ai paraing mat iretik niyening asuryeng kum wikyin yo unan ngu kuting yo patang geng. 35Sam yapai mat nala nga yo wikyeng, Ni nanou meta ngu yokum wikyeng.36Ni nal ngu mat ata ananong ngu aiko kum ngat , mat engel sam yapai ka kak kum ngatik , o ai Siming kak ,Ni Sas Anutat nak ngat.37Ekik Noa ya sain kin, kot nak yo Ai Siming ya apuwang ya ngu kot . 38Sain mataing wai sela apuong ya kin ning unnet mat wai net , ai paraing nerawraw kak mat nal kin Noa Ak nunggin uyang , 39Ning neko kum ngakang mat sela aput kuting yengengnet uiyang kot nak yo sain Ai Siming apuwang.40Mat ai iri yo tating gin -- kuwanik ko ranin kuling yo watawang. 41Paraing iri yo mill kin urata kek ,kuwanik ko rawang mat kuling yo watawang. 42Ngu yaring nuyengai , yeya kum ngatik sain takin yo Sakuing apuwang.43Nikak enga ngawang , ya nawing kum ngat ata ananong takin waring yo uinena ai aput ya saparet unan yakin rawang, ning ngat pak yo ning iren yo uinena ai pat kum aput ya saparet unan sereng. 44Ngu yaring kakak oleket ireng, Ai siming yo apuwang sain kak kum yet ning apuong ya kin.45'' Ai ko ning nuing yamakal mat urata ai suling ngu ninne samoning ai ratt ninne ya samareng ya samat sain kin yuneng ya? 46 Suling waring ngu urata ai ninne samoning ai sain ning apunin wangaren unan kuting kot kaiyang. 47Yamakal waring kuiyertam niinne samoning ai yo unan kuting ninne ngu watan ating gin uwang.48 Ni sain urata ai weiyang ning nuing yaing gin yet , nanou samoning ai kum arwatat aput 49mat walalet tapaing yeng yurut , mat unet mat wai net wai weng kak net . 50mat samoning ai urata ai ngu ya ngu yo apuwang sain ning nuing paling let iren yo apuwang mat ata ananong ning kum ngat kin . 51Ninne samoning ai yo kopren somsom kin mat ninne apaii ngu yo ai kanda ka ,kin yo ning mat yeng yesaret mat matengget irek.
Chapter 25

1Sam yapai ya kingdom ngu ekik paraing momoting ten ning niyening lam rat ut ai paraing rang yaa kin ut kaparak. 2Paraing faiv ngu kanda mat paraing faiv ngu ngawing suling , 3Paraing kanda faiv ngu niyening lam ratt ukang ngu karasin kum nunggin kulalak. 4Mat paraing ngawining suling kak ukang ngu karasin kotena kaka rat ukang niyening lam kak.5Mat sain ai paraing rawining ya ngu arwatat kum apun, ning kuting teiyeng erkin kuting korak. 6Mat utalap naing waring kin mate ko patang gaiyang, wangarei ai paraing rawining ya aput! witikin ut mat tollin ya.''7Mat paraing momoting ngu kuting wallalet niyening lam karasin kulalak. 8paraing kandat paraing ngawining suling ngu pasoyerak, yeya karasin areng nuwai neko ya ninew lam ya karasin ngan wikte.' 9Mat paraing ngawining suling ngut olet yakang , karasin ngu pat malang nena pat kum yunin ya, yeya ut yiyew kimarei ai karasin kimaretik ekeng gin.'10Mat sain ning karasin kimarek ya ui, ai paraing rawining ya ngu apuiyang, mat ai ning tantannaing kak ngu ning kak ukang,ai paraing rawining ya samat kin mat yamatanga koparak . 11Mat upang paraing momoting aput mat yakang ,ai sakuing ,ai sakuing , yamatanga wakal nuwang ke.' 12''Mat niing makeng olet yaiyang, Yamakal waring kuiyertam nana yiyew ya kum ngatam.' 13 Nuiyeng ngat irei , yeya kum nal o ata ananong ngatik.14Engu ekik ngakat ai ko ning kantri ko kin uwokot .Ning nine ne urata ai kuting nawaing yerin aput mat ninne kuama taing sing yunayang. 15Ai maring ngu faiv tausen enayang, mat kuling ngu tu tausen enayang mat tik kuling ngu wan tausen enayang. Ning kuting kuama taing sing rakang ngu niyening ngawining sungret yunayang ,mat ai ngu wallalet arapuk sungret uiyang. 16Ai faiv tausen raiyang ngu arwatat nak ut moni ngu rin sakuiing kaiyang faiv tausen kaiyang.17Kot nak ai tu tausen raiyang ngu kak tik tu tausen raiyang . 18Ni ai wan tausen raiyang ngu popat uiyang, ut nala sararet nunggin tap raiyang.19Sain siring wikyin Ai samoning urata ai ngu ya tik sulet apuiyang ninne dinau sereng ya. 20Urata ai faiv tausen raiyang ngu tik faiv tausen pun rit ratap enayan. Ning koraiyang Ai sakuing kak faiv tausen nunaiyang , wangar nana faiv tausen pun rit kuntam,' 21ninne samoning ai koraiyang , suling waring ,kak suling ket mat kaka urata ai suling! Kaka yo kariew nanou unan aso samareng. Kakou samoning ai ya suling ngu wangareng.'22Urata ai tu tausen raiyang ngu aput ninne samoning ai koraiyang,' Ai sakuing kak tu tausen nunaiyang ngu nana tu tausen kamang wangar.23Ninne ai sakuing da ngakat koraiyang, suling kak urata ai suling, Nana yo kariew unan aso samareng . Kakou samoning ai ya suling ngu nunggin uwang.'24Mat ai wan tausen raiyang ngu aput yaiyang, Sakuing, nana ngatam kak ai strik waring ngu ya unan rate ngu urata kak malang , 25Ngu ya nana yokanerin ut tapram nala nunggin, ngu ya enga kakou wan tausen ,'26Mat ninne sakuing meting olet ngakat koraiyang, kak saweng gak malang mat wasaloing, kak ngat nan raten takin nana kum siram mat nana poparetam takin nana kum pekaram. 27Ngu ya ring kak nanou moni banka yuneng ya ngu yo sain nan apuw nana yo intarest kak rat ya.28Ngu yaring moni ngu ramangat ai ten tausen kak ngu enie. 29Ai unan aso kak ngu yo aso yunnek. Mat ai unan aso kak malang ,mat neko kak ngu yo ramangat ai song enek. 30Urata ai weiyang ngu pekarei utalap witkin ngu nung gin uwang, kin yo ning mattengget mating yesaret ireng.'31Sain ai Siming ninne glori kak apun mat engel kuting ning kak apuwak ,mat ning yo ninne trown glori kak ngu kin toteng. 32Eming gin ngu yo nala nga ya kantri kuting kaparek mat ai paraing wilayeleng, ekik belelek got ka wilayeltik kot. 33 Ning yo belelek ninne ating sai tak yireng mat got yo ating ata tak yireng.34Mat King yo Ai ninne Ating ata tak ngu ngakat kuiyereng,' Yeya apui , yeya asak nanou Sasat parr yunayang, Yeyat yo Kindom mesaparaiyang ngu rawak mataing nala nga supuring gin rin patang gaiyang. 35Nana nuning tuktuk yin kaka samat nunnaiyang; Nana wai ya mou , kak wai nunne namang; Nana ai yapai song gin uw kak nang engnga yang; 36Nana liblib irew kak tau nunaiyang; Nana sai kak mat kakat samaneraiyang; Nana kalabus na irew kak aput wanganeraiyang .'37''Mat yo ai titngening da yewak , ' sakuing , amining nenna wahgakerep nungi tuktuk yang mat nenna samat kunnatang? o Kaka wai ya mongke nenna wai kunnatang? 38O wanga kerep kaka yapai song gin ut mat nenna kangeng ngatang? O kak liblib irengke nenna tau kunnatang? 39Amining nenna wangakerep kak sai kak kin o kaka kalabus kin irengke nenna aput wanga keratang? 40Mat King ta yo metyeng olet mat ngakat kuiyereng, Yamakal waring kuiyertam, neko mataing tapak ko saking raiyang ngu kak saking neraiyang.41Mat ning yo ai ating sai tak ngu yo ngakat kuiyereng , 'Natat teing dak ui, yeya weiyang, ut tite nalkuting ireng ya ngu nunggin , tite ngu Satan ya ninne engel kak ya mesaparak, 42neko ya nana nunning tuktuk yin , yeya samat kum nunak; nana wai ya mou, yeya wai kum nunnak; 43Nana ai yapai song ya, ngu yeya kum nangnengngak; nana liblib , yeya kum tau nunnak; nanna sai mat kalabus kin iram ngu yeya kum samanerak.'44'' Mat ning yo kuting meting olet mat ngakat yek, Sakuing, amining wangakerep nungi tuktuk yang, o wai ya moyaing o kaka yapai song ya ai ekik apuiyang o kak liblib , o kak sai kak o kaka kalabus kin ireng ke nenna kum mesapakeratang? 45''Mat Ning yo met yeng ratt yo yeng, Yamakal waring kuiyertam kak neko o tapak ko kum mesaparaiyang ngu kak nanou kaiyang.' 46Ngu ya yo yeya ut kalabus nalkuting ya ngu nungin irewak , Mat ai titngening ngu yo irining nal kuting irek ya ngu nungin irek.''
Chapter 26

1Sain Jesus ning meta kuting yenn wikyin , Ning ninne aposel kuiyeraiyang, 2'' Yeya ngatik nal iri wik yin yo Pass ova ya nal yo apuong, , Mat kin yo Ai Siming tei paparakin urei mowang.''3Mat sif pris mat aiparaing piting piting kuting aput ai pris Kaiapas ya yakin kaparak. 4Ning saing ket meta urak Jesus talet urei mong ya. 5 Kaparet yakang , Sain samat sakuing ya nal kin malang , kotin yo ai paraing paro sakuing wakumeng gin patang geng.''6Jesus ning Betanikin ut Saimon , Ai lepra ka ngu ninne yakin, 7mat paraing go Sanda suling botol kin rata puiyang Saimon ya yakin, Jesus ning tebol ka totet iren ,paraing ngu sanda Jesus piting gin kulelen sarikaiyang. 8Aposel nengu wangaret nuyeng kum suling , ning yakang , neko ya ning kurenga suling ngu palang pawret?9Nena watap aikuwat ko kimaraiyang pak ngu, nenna patt moni sakuing waring ratt yo ai wering yunin ya.10Jesus ning niyenning meta ngu ngat , mat ngakat kuiyeraiyang , '' Neko ya yeya paraing ngu kitareng entik? Ning kagin suling nanou ya ket. 11Nal kuting yo ai wering yo yeya kak irek, ni nana yo kum yeya kak nal kuting irewat.12Paraing ngu matening gin sanda kulalet , ning mesapanerte matening matmat kin riek ya. 13Yamakal kuiyertam, takin, takin meta nga nala ngakin kuting uwang neko mat paraing enga kaiyang ngu yo nanou ya umaing nuiyang ngang,''14Mat aiko aposel 12 wakumeng gin wawing Judas Iskariot , Ninnat ut sif Pris wangayerta 15mat kuiyeraiyang, Yeya neko yo nunnek yo Ai ngu atyeng gin riwat? Mat ning 30 silva moni enak. 16Sain kin nanak ning arapuk wasangaraiyang takat yo ning atyeng gin riwang.17Mat nal bret yist kak malang ya sain gin aposel Jesus eking gin aput mat yakang, Kak takin nungi yet nenna yo ut pas ova ya samat mesaparinya?''18Ning kuiyeraiyang, '' Siti nungin ut yo ai ko eking gin ut mat ngakat korie, Kekera ai ngakat yet, '' Nanou sain mat atyeng gin patanggit. Nana yo nanou aposel kak passova ya nal sungrin ya kakou ya kin, 19Aposel ning Jesus ta kuiyeraiyang ngu kot kakang , mat ning passova ya samat mesaparakang.20Sain kamasis apun , ning totet ninne aposel 12 kak unekot.21Sain ning unet irei, ning kuiyeraiyang, ''Yamakal kuiyertam aiko wakumenen gin yo akera kin narriwang.''22Ning kuting nuyeng wengkaiyang, mat ning kuanik kuanik eng pasorak, ngun nanat pi, Sakuing?''23Ning metyeng olet yaiyang, '' Ai ngu mat nanakak ating dis wai kin riet ngut yo akera at yeng gin nariwang. 24Ai Siming yo uwang , ekik ninne kekera kak kot . Ni nokakeng ai kuwat Ai Siming akera atyeng gin riyang ! Ngu suling waring ai ngu naing kum asiraiyang.'' 25Judas , ai ngut yo akera atyeng gin riwang ngut yaiyang, Ngun nanat pi, Rabbi?'' Ning koraiyang , '' Kak eng asak yet.''26Sain ning unet irei , Jesus bret ratt mat parr enda ,mat upalaiyang. Ning ninne aposel yunda mat yaiyang, Rat , nei. Enga nanou matening.''27Ning kap ratt, tenkyu yet ,mat yunnet mat yaiyang, '' nei , yeya kuting. 28Enga nanou asurning kontrak keng ya kulaletam yiyew weiyang kolaleng ya. 29Ni nana kuiyertam , nana yo tik yeya kak kum wain enga net, pat iret ut nal Nanou Sasa ya kingdom keng ngu nunggin net.''30Sain ning waking yei wikyin , ning witkin ut Oliv urangan. 31Mat Jesus ta ngakat kuiyeraiyang, '' Yeya kuting yo utalap ngakin nanou ya kot popawakek, ngu ngakat kekerak, 'nana yo belelek piting uret, mat belelek yo popowakek.''32Ni umain yo walalet , ning ket Galili kin alot.''33Ni ai Pitat ngakat koraiyang , ning kuting yo kakou ya kot katat popak , Nana yo kum katat popawat.''34Jesus ta koraiyang, yamakal waring kukertam, utalap kin , katar kum men yin , yo kaka wawaning nal arap tapreng.''35Pitat koraiyang, nana yo kakak mowat, nana yo kum wawik tapret.'' Aposel kuming kuting kot yakang.36Mat Jesus ningkak yapai ko wawing Getsamani kin ukang mat ninne aposel kuiyeraiyang, '' Yei ngakin totet irei nana yo ut ngukin yo kongaret.'' 37 Ning Pita ratt mat Zebedi siming ai iri ngu yengengnet ning kak ukang mat ning supuret nuing wengkaiyang mat kitareng pangkaiyang. 38Mat ning ngakat kuiyeraiyang, '' Nanou ananuning ngu nuing weng waringkit , ut mowining sain gin. Nga kin ireian nanou ya olaket irei.''39Ning somonggo nunggin ut , kusukta eking taing itaret mat kongaraiyang. '' Nanou Sasa , nga pangke pat kin , kap enga pasir nun , ni ngu kum nanou nuning yaing, ni kakou nung gi kin.'' 40 Ning sulet ninne aposel ekeng gin aput wangayerin kuting kokaing kak, mat ning Pita ngakat koraiyang , Yeya takat , pat kum nana kak awa kuanik kin olaket irek ? 41Kongarit mat olaket irei neko ya yeya kum kitareng nungin uwak. Yiyew yuo ngu nuing yet, ni yiyew mateiyeng ngu saweng gak malang. ''42 Ning tik sulet ut mat kongaraiyang. '' Nanou Sasa , nenga pat kum takanereng ni nana newat , kakou nungi yet kot yo patang geng.''43Ning tik sulet aput wangayerang kokaing kak, teing kuting kitareng . 44Mat tik yetat uiyang, ning ut taparet kongariyang mat nal arap.45Mat Jesus sulet aput aposel ekenggin mat kuiyeraiyang, ''Yeya kokaing gin iretik mat yeya yiyew yaratek? Wangarei , ata ananong asak aput, mat Ai Siming yo akera atyeng gin riwak. 46Walalei, apui alota . Ai akera kin nariwang ngu asak ekining gin aput.''47Sain ning yaiyet iren , Judas aiko ning aposel wakumeng gin ,ngut apuyang. Ai paraing asonak ning kak apukang , sif pris mat ai piting aiparaing yening . Ning apuk ngu bainat ratt mat paro ya tei, 48Mat ai Jesus akera kin rieng ya ngu yaiyang, ''Ai nana kiss enew ,ngu talei.''49Arwatat nak ning Jesus eking gin aput mat yaiyang, ''gritings Rabi'' mat ning kiss enayang. 50Jesus ta koraiyang, ''tapaning neko kekot aput ngu kot kengke.'' Mat ning kuting aput , atyeng Jesus punn ritt mat talak.51Mat ai ko ning Jesus kak ngut ating wakalet bainat ratt mat aipris ya urata ai asiping kopren tukta kusuk yaiyang. 52Mat Jesus ta koraiyang,'' kakou bainat tik ninne apai kin ringke, Ai kuting bainat ratek ngu yo kuting wikyek bainat taing gin. 53 Kaka ngauwang nana Sasa pasorew , ninnat yo engel twelv ligion yirin apuong? 54Mat takat yo meta buk kin ngu yo aking patang geng, ngu ya enga patanggit?''55Sain kin Jesus ai paraing aput kaparak ngu yayet kuiyeraiyang, '' Yeya aputik bainat kak mat tei kak natanelek ya ekik nana uinena ai? Nal kuting nana tempel kin totet ai paraing ngawining yuntam, mat kin yeya kum natanelak. 56Ni unan kuting patanggaiyang ngu kot metta ko mataing profet ta kekarak ngu rin patkeng ya.'' Mat ninne aposel kuting watat popowakak57Ai Jesus talak ngu ratt ut aipris Kaiapas ekinggin, kin ngu luo ai mat aipiting ngu kuting kin kaparet irak. 58Ni Pita sungyerta aloiyang somong go nem ngeng aipris ya kot apai kin. Ning nunggin ut gad ekeng gin totaiyang neko patang gin wangareng ya.59Mat Sif pris mat kaunsel kuting kaparet mat taing kak neko weiyang Jesus kaiyang ngu wangarek ya mat kin yo ning urei mowang ya. 60 Ni ning weng ko kum wangarak , Ai tapoling aso aput Jesus ya weiyang yak. Ni upang ai iri aput 61mat yakang, '' Ai nga yaiyang,' Nana pat yo Anuta ya tempel riew wengkin mat nal arap kin yo tik riew wikyeng.''62Mat aipris ning kangyet mat korak , Kak pat meta oleng? Ning neko mat kakou ya yetik ?'' 63Ni Jesus ning yet iraiyang. Ai pris ta korak, '' Nana Anuta wawing gin saweng kukertam , kunirangke , kaka Krais , Anuta Siming.''64Jesus olet koraiyang, '' Kak eng asak yet. Ni nana kukertam , mat alot nga yo Ai Siming wangareng ke saweng ya ating ata tak toteng , mat yo apuong sam yapai ya yang aiyaing nung gin.''65Kot yen aipris ninne sirsir sisilet mat yaiyang, Ning meta walai yet! Neko ya nenna witnes ya taing kies? Wangarei ,mat ning meta walai yen ngais. 66Yeya takat nuiyeng yet? '' ning meting olet yakang, Ning mong ya suling.''67Mat eking taing asumaret mat urak, atyeng fulalet uret 68mat korak,'' Profet meta tak kuniranke , kaka Krais. Aikuwat waring kutiyang?''69Mat Pita ning kot apai witakin totet iren , urata paraing go aput wangren totet iren koraiyang , ''Jesus ai Galili ya ngu kak.''70Ni ning teiyeng gin tapayelaiyang, mat, yaiyang, nana kum ngatam kaka neko ya yayet.''71Sain ningwitka ut yamatanga sakuing ngu makinggin , urata paraing ko ngut wangaraiyang mat ai irakang kin ngu kuiyeraiyang , Ai enga ning kaka ngu Jesus Nasaret ya ngu kak parakak ,'' 72 Mat ning tik wawing tap raiyang yamakal waring yaiyang, Nana ninne ya kum ngatam!''73 Somong go iret mat ai kin kanyet irak ngu aput mat Pita korak ,'' Yamakal kak ai Jesus kak ,kakou yaiyin ning gin kunirat .'' 74Mat ning supuret lumuling ket yaiyaiyang, ''nana ai ngu ya kum ngatam,'' mat ning kot yen katar menyaiyang. 75 Pita nuing ut Jesus ya meta koraiyang ngu nuing ngaiyang, ''Katar kum menyin kaka yo nal arap wawaning tapreng.'' Mat ning witkin ut matenggaiyang.
Chapter 27

1Urukak waring hetpris mat ai pitingpiting aput kaparet Jesus urek ya meta karak. 2Mat ning baklain kin karet mat ratt ut Gavana maring Pailat ating gin rikang.3Ai Jesus akera atyeng gin riyang ngu Judas , ning wangayerin Jesus kot kin takarak, mat kitareng enak, mat ning nuiyaing kuwariret mat moni silva 30 het pris mat aipiting piting ta enak ngu ratt aput yuneng ya kot.
5Mat Judas moni ngu pekaren tempel ya banis ngungin uiyang, mat ning ut eng kaliuket moiyang.6 Het pris silva moni ngu ratt, mat ning yakang,'' moni enga ngu ai urep mong ya eming. Nena kum tempel ya moni kak kaparin ya.''7Ning meta ko ngakat korak, ning moni ngu kin nala areng ko kimarekya. Ai nala upa ketik ngu niyening gin. Ning nuiyeng yaing ngu nala ngu yo ai nem aputik ngu niyen matmat riwak. 8Ngu ya nala ngu wawing rikang , nala asuring ya''. Mat ai wa ngu kot yet iretik.9 Ngu ya meta ko mataing Anuta ya Profet Jeremaia making gin yaiyang ngu aking ngeng yamakal patanggaiyang , ning ngakat yaiyang ,'' Ning silva moni 30 rakang,Israil ai ta eming ngu rikang , nala ngu kimarek ya 10mat moni ngu kin ning nala ngu kimarak ai upa nala ketik ngu niyening gin, ngu Sakuing da eng kuneraiyang.''11Mat Jesus ning Gavana maring pailot taing gin kangyaiyang, mat Pailot ta pasoraiyang, '' Kaka ngun Juda yening King? '' Jesus ta meting olaiyang, ''Kak yet kot.'' 12Ni sain sif pris mat ai piting piting da pasorak ngu metyeng kum olaiyang. 13Mat Pailat ta koraiyang, '' Kak ngun kum sas matek kin wetik ngu kum ngat?'' 14Mat ning meta kuanik ko kum olaiyang , ngu ya gavana ning kankakn aso raiyang.15Mat samat ya nal sakuing nung gin ngu gavana ya tip nal kuting kalabus ai ko witkin rin patanggit ai paraing yening nuiyeng yaing gin. 16 Sain kin aiko wawing Barabas ngu ai weng waring kaiyang.17 Sain ning kaparet irei Pailat ta kuiyeraiyang, Ai ko yeya nuiyeng yaing yen nana yiyew pasirewat ? Barabas o Jesus ngu yetik Krais?'' 18 Ning ngat ning Jesus ating gin rikang neko ya nine ya lumuling .19Sain ning ai roretik yening sia pun totet iren, paring da meta rin apuyang ngakat koraiyang, '' Ai ngu matin meta kak malang ngu ya kak neko ko kum kewang, Ngu ya nana kitareng sakuing mat ratem neko ya nana ninne ya ammang go ratem.''20 Mat sif pris mat ai pitingpiting ngu saweng kak ai paraing saweng yunak Barabas witkin rie patanggin mat Jesus urei mowang ya.21Pailat ta pasoyeraiyang ,'' Ai iri ngu aiko yo witakin pasirewat ? '' Ning yakang ''Barabas.''22Pailat ta kuyeraiyang, ''Nana yo neko ket ai ngu wawing Jesus Krais?''Ning kuting meting ratt yakang , ''urei mon.''23Mat ning yaiyang,'' Neko ya, neko weng kaiyang ?'' Ni ning saweng waring kowkak , ''urei mon.''24Mat pailat ning wangaraiyang ning pat kum neko keng, neko ya aiparing kitareng ko supuret rie patang gaiyang , ning wai rat ai paraing teiyeng gin ating tulet , mat yaiyang, nana kitareng gak malang ai nga ya asuring gin. Yeyat wangarek.''25 Ai kuting yakang, Ninne asuring yo matenin gin mat ninew neka neka kin .''26Ngu ya ning Barabas rin niyen witkin apuiyang, Mat ning Jesus watan ratt ut tei paparakin urek ya.27Mat ami yening aisakuing Jesus ratt gavaman ya piting gin ut kaparak niyen soldia kuting kak. 28Ning ninne unan pasiret mat neko kiting piting gin rit karak. 29Ning krawn ko kiting kang gak ngu ket piting gin rikang, mat neko ating gin rikang. Ning taring kuking ket meta walai enak, yakang, ''Heil, kak Juda yening King!''30 Ning mating asumarak, mat ning neko ratt piting urawakak . 31Sain ning meta walai enda, ninne rob pasiret mat ninne sirsir ngu tik siret mat ratt alok urei mong ya.32 Sain ning witka apui , ning aiko wangarak wawing Saimon , ning ai yapai Sairinia ya, Ngu saweng enda ratt ning kak ukang neko ya ninnat yo tei papara warareng ya.33Ning aput apai ko wawing Golgata, supuring ngu ngakat ,''Apai ngu utering ya.'' 34Ning wain enak neng ya gal ka kuwarirak. Sain ning net pangkaiyang ngu ning pat kum neng.35 Sain ning tei paparakin rit ,ning ninne tau unan ratt kin walai ket rawaka,36 mat ning totet samaret olaket irak .37Piting gin pun ngu meta ko kekeret rik, ngu ngakat ,'' Eng Jesus Juda ai yening King.''38Uinena ai iri ngu ning kak tei papara kin kaliu kak , kuling ata tak mat kuling sai tak. 39Ai takaret ut apuk ngu yaiyet korak, pit yeng yekret 40mat yakang, ''Kaka ai tempel urenke sarikin mat nal arap kin tik keng ke patang geng, kak eng saking gere! Kak yet kak Anuta Siming, tei paparakin sarike!''41 Kot nak sif pris kak meta walai enda , mat Luo ya ai mat ai piting kak, mat yakang, 42 ''Ning ai kuming saking yeraiyang ni ning takat eng kum saking ret. Ning Israil yening King. Ning watai tei papara watat sarikin, ngu yo nena ninne ya nuneng yamakal keng.43Ning Anuta saweng ente, watai mat Anutat yo saking reng , Anuta nuing yet pasireng ya. Ning kak yaiyang , ''Nana Anuta Siming.'' 44Arapuk kot nak uinena ai iri Jesus kak tei papara kin kaliu kak ngu kak Jesus yayet korak .45Mat awa 6 nungin utalap patangaiyang nala kuting lawlaiyang ut awa 9 kin . 46awa 9 kin , Jesus matenga sakuing kaiyang making wakalet mat yaiyang , Eli, Eli ,lama sabatani! '' supuring ngu ngakat , Nanou Anuta, Nanou Anuta, neko ya kaka kot ket?'' 47Sai ai kuming kin kangyak ngu ngat , ning yakang , '' Ning Elaija ya nawaing kit.''48 Arwatat nak aiko kingayet ut spons ratt ,sawa wain tei kin rit , mat Jesus enin neng ya .49Mat kuming ngu ngakat yakang, '' watai kot iren, wangarin ya Elaija yo aput saking reng ,'' 50Mat Jesus tik taparet sakuing nak kowkaiyang mat ninne yuo pasiren uiyang.51Mat keten tempel nung gin ngu pun do salta aput nalak ,mat nala kuting yokrang, mat kik wakumak tongtong yak .52Mat tum wakal wakak mat ai titngnening yening ukang kokaing ket irak ngu kuting walalak. 53 Ning tum witkin apuk sain ning walalaiyang matmat kin ,mat ning siti Holi nunggin ut , mat aiparaing aso ekeng gin patangaiyang.54 Mat ami piting mat ai kuming Jesus samaret irak ngu kot sapaninga wangaret mat neko kuting patanggaiyang, mat ning yokokanga sakuing rakang mat yakang, '' Yamakal ai nga Anuta Siming.'' 55Galili Paraing kuming mataing Jesus sungret mesaparek ya ukang ngu ning kak kin nem ngeng kang yak.56wakumeng gin ngu Meri Magala ,Meri ,Jems mat Josep nameng, mat Zebedi siming ai nameng.57Mat kamasis apun, moni aiko Armatia tak to apuyang , wawing ngu Josep , ning kak ngu Jesus ya aposel . 58Ning ut pailot wangaret mat Jesus mating rang ya pasoraiyang. Ngu ya pailat ta kuiyerin Jesus ya mating ninat ranwang ya.59Josep ta ukang ratt tau keng gin laulet , 60 mat nine tum keng ngu nunggin riyang .Tum ngu sisim kopret kaiyang. Mat ning sisim sakuing ngu kindaren ut tum making koparet watat uiyang.61Meri Madala mat Meri ko ngu kak tum areng gin totet irak.62Usarin , nal samat sakuing ya tantanainkie wikyin ,sif pris mat Parisi kuting Pailat kak kaparak .63Ning korak, Ai sakuing, Ai ngu sain ning keng iraiyang ngu ngakat yaiyang , ''Nana nal arap wikyin yo tik walalet,'' 64Ngu yaring kaka meta saweng ringke tum ngu foka saweng rie ut nal arap kin, kotin yo ninne aposel ta yo aput ninne mating uinenaket ut taprek, mat ai paraing kuiyerek , ''Ning asak mowining gin walalaiyang.'' ngu ya neko mat patang geng ngu yo maring ya ngu takareng.''65 Pailat ta kuiyeraiyang, ''Gad ko raiyang ,ut apai ngu kei suling ireng .'' 66Mat ning ut tum gin foka rik , tum making sipret gad rikang.
Chapter 28

1 Mat Sabat ya nal wikyin , mat usaryet ngu nal maring obou kuanik ya kin , Meri Magdala mat Meri ko ngu kak aput tum wangaratakot.
3Ninne wangaring ngu yamaling kak, mat ninne mat nareng ngu sara ekik kaporing. 4Gad kuting yokyerin yokoyerak mat ekik mowining ai.5Engel paraing yaiyet ngakat kuiyeraiyang , '' Yeya kum yokoyereng,nana ngatam yeya Jesus wasangaretik , tei paparakin urak. 6Ning kum ngakin, ni asak walalaiyang, ekik eng yaiyang kot. Aput wangarei apai Sakuing rikang. 7Arwatat aloiyan ninne aposel kuiyerie , Ning asak mowining gin walalaiyang. Ning ningket Galili kin ute. Kin yo wangarek.'' Wangarei , nan asak kuiyeram.''8Paraing arwatat nak tum watat yokokanga kak mat nuiyeng suling kingayet ut aposel kuiyerakang .9Mat Jesus tolyelet mat yaiyang '' gritings !'' Paraing aput , taring talet mat wawing itarak .10Mat Jesus ta kuiyeraiyang, '' Yeya kum yokoyereng. Ut nanou wanining kuiyerie ut Galili kin . Ning kin yo wanganerek.''11Sain paraing ning ut irei ,Gad kuming ut siti nunggin sif pris wangayeret kuiyerak neko patangaiyang . 12Ngu ya Pris ning piting piting gak kaparet ngu ya yayet, mat ning moni sakuing ko soldia yunak, 13mat kuiyerak, ai paraing kuiyerie Jesus ya aposel utalap aput ninne mating ratt popak sain ning korat irak.'14Ripot nga gavana maring ngan yo nena korep yo yiyew kitareng ngu mateiyeng gin pasirewang. '' 15 Ngu ya soldia moni ratt ut neko kuyerak ngu kot kakang. Ripot ngu kurarei Juda ai kuting ngakang aput mat kak kot iret.16Ni aposel ileven ngu Galili kin ukang, urang Jesus ta eng kuiyeraiyang. 17Sain ning wangaret , ning ping ngeng itarak, Ni kuming ning nuiyeng iri kaiyang.18 Jesus ekeng gin aput mat yaiyet kuiyeret mat yaiyang, Unan kuting sam pun mat nala kin ngu nanat samaret ya nunak.19 Ngu ya nala kuting gin uiyan yirie aposel patanggek . Par yunie Anuta wawing gin ,Siming wawing gin mat yuo kun kin.20Manga yunie unan kuting sungrek ya ekik nanat kuiyeram kot. Wangarei , nana nal kuting yeyakak , ut sain wikyeng ya kin.''

Mark

Chapter 1

1Nani nanai hup mimungk kasayang gan Yisu Kirisi, Anutu gariak gan. 2Gisu hup ming mamin sap propet Aisaia gan in ginia, ''wararab, Zi gikab garam basinta ginungk i agua, nanai garam aru wi yamari agam kandaham gam. 3Kwan basinta gakaiak ba i parat kakarak ina ginia gisuni, 'namari kandaham Suraham gan, namari i kandaham gan anai nasu mimungk.'''4Yuanis giba girurub garamsagat i parat kakarak miah ina gikab hup Anutu gan wat garam yamari sampan in yaku mpuirurub i yakuhis kurinai maisan. 5Garamsagat sib Yuda gan ka i Jerusalem gihan gararab anai. Gisunai in kurinai ginia maisan in Yuanis garurub kurinai i mpui Jodan. 6Yuanis ga gagar wah mpumpung garam sup aiang ka gaharu sampan i raik in giga kapumarim wat biguab buman wap.7Yuanis gini hupharab bumur gisuni, ''Garam basinta yangan yatamur izi, bumur an ru wagungk izi bumur angk. Ka zi ma mimungk i yatirak i buak an haru i hagarumpun gan iayah. 8Zi garurub agam i mpui, ka nanai yangan yarurub agam i bumur marapayam gan.''9Ina nanai ru gikas wat gubuak, Yisu ba Nasaret i Galili in Yuanis garurub i mpui Jodan. 10Gubuak Yisu ru ku mpuirurub sib, in gararab ganungkun kazairun in marapayam ba buamp i gin gisu gaziab buil. 11Kwan basinta gimi ganungkun giba in ginia gisuni, ''Nani zi gariak angk nizun, zi nuguang nizun igin.12Ingka gingan marapayam giku gihan parat mami garam mpai aiah. 13Yisu gimpai parat garam mami mpai aiah gisangk gubuak 40 in garam mais giba gakirib Yisu. Yisu gimpai bi guhin buman wap gan ingka angira giba gimarigin.14Ingka gubuak kuri kab Yuanis mpuirurub gan i butua wasak, Yisu giba gikas Galili in ginia harab hup mimungk Anutu gan, 15in ginia gisuni, ''gubuak ru giba karuni, in paratraham Anutu gan ru giba simpingk, agam wamari sampam in bumur i hup mimungk.''16Gubuak Yisu banua ba gaiin i mpui huak Galili, gararab raiinrabuan hirukangkua, Saimon ingka Andru. Hirukangkua gigab gum rim haikuaing iha mpui i aus kurinai garam ku bipi gan. 17Yisu gini hirukangkua gisuni, ''Agam hirukangkua waba gin wasantamp izi, in zi yakapiri agam hirukangkua i ku garam. 18Ingka gahigut arutak, hirukangkua gingkiti haikuiang gan ingka giha gasantamp Yisu.19Gubuak Yisu banua han tamanak bis, gararab Jems, Sebedi gariak gan, ingka Jon raingan Jems, hirukangkua ru gigab gum mari haikuaing kurinai gan. 20Yisu gakayak i hirukangkua in hirukangkua gazagari ramangan Sebedi bi garam gabgum gan, ingka kurinai gasantamp Yisu.21In kurinai giba parat Kapenaum i huguan mpai Gasap gan, Yisu giha gakatang i tagursunta garam Yuda gan in gikab wayant wat kurinai. 22Kurinai gakutamirun igin i hup kabayang gan gisubi Yisu garam basinta wi gab bingan, Yisu gikab wayant wat kurinai gisubi garam wi gab bingan, ka ma gisu garam wayant lo gan amuk.23Gingan garam basinta wi mpampai tagursunta wasak garam Yuda gan anai, nanai gigab marapayam mais in i gakayak raham bingan, 24in ginia gisuni, agai yagan aus i agua, Yisu Nasaret gan? Agua giba ini yawaya agai ahin? Agai gararab agua wi. Agua Anutu gariak gan mimungk aru mangan. 25Yisu gakayak rahambingan i marapayam mais anai in ginia kurinai, agam wangkiti nihup, wangkiti gin in wakas waba. 26Ingka marapayam mais anai girim garam anai gihan buamp i kitamp, ingka ginkiti garam anai gikas giha wat kayakayang raham.27Garamsagat marikum gararab wah sunanai in kurinai gakutamirun, in kurinai gakantui rungan gisuni, nani gan wah aus anai? Ma nanai hup harih i gan? Marapayam mais awah gayangua i hup gan in kurinai gabnua!'' 28Hup anai gazarang pisit i paraparat mi wasak i Galili.29Gigan kurinai gikas sibi tagur sunta Yuda gan, kurinai giba gakatang i tagur Saimon wat Andru gan bi Jems wat Jon. 30In garam disaipel gini wat Yisu, Saimon hinian gan rinimais raham in ru gigiangk. 31Gisunai in Yisu giba gigab i bangkian gan in giku hantab. Gahigut arutak rinimais gazugub sibigin ingka i ru gimari kurinai ganangkiruak gan.32Karunanai gan, gubuak ru gihan, kuri giku garamsagat rinimais rugarugan wi su rinimais marapayam mais giba i gin. 33Garamsagat marikum parat gan giba in gihuangk masiahuan tagur anai gan. 34Yisu gimari garamsagat marikum wi ku rinimais rugarugan, ka giku marapayam mais pias i giba gikas, ka ma gikab marapayam mais gini hup amuk, i aus kurinai ru gararab sib.35Yisu gitakirun wat marahuguan kus, gubuak ma gipuk amuk, gihan parat mangan in ru giyu. 36Saimon wat hiruk wi mpai bi Yisu gagarui gin. 37Kurinai gararab in ingka kurinai gini gisuni, ''Garamsagat marikum gagarui agua.''38Yisu ginia gisuni, agi nahan parat mangan, in zi yakab Anutu hup gan, i aus i hugun gan in zi giba gani. 39Yisu gikas gihan i hain marikum parat Galili gan in gini harab Anutu hup gan, i tagursunta wasak garam Yuda gan ka giku ganun mais pias.40Garam mangan ku rinimais suruh gibai gin, gagantu haganugun in gakantui gin gisuni, ini agua nuguam, agua gisangk yakab izi yangan hak. 41Wat sampan nuhayang, Yisu gikab bangkian hantab iayah in ginia wat gisuni, zi nuguangk gangk nizun i yagab, agua yangan hak. 42Anungka gahigut rinimais suruh gingkiti gin ingka i gingan hak.43Ingka Yisu ginia hup bumur igin in gikab i gihan. 44Yisu ginia wat, ''Wangkiti nia wat hiruk i wah aruni kas i agua, ka wahan in wakapiri rinim gam wat pris ka wakab wahgam i agua rinim gam su mimungk, gisu Moses niagayang, in nanai yasu gagaingk yahai kuri.45Ka i gikas gihan in ginia wat garamsagat marikum i wah Yisu gab i gin. Gisunai in Yisu ma gakatang i parat mangan amuk. In Yisu gihan gimpai parat mangan mi tamanak i parat raham in garamsagat marikum abingk abingka gibai gin.
Chapter 2

1Huguan hiruk tamur ayang Yisu giha zua i Kapenaum, garamsagat gayangua gisu i mpai tagur wasak. 2In garamsagat santan giba gihuangk in tagur wasak wat masiahuan gaiin gihuangk in tagur ma gisangk amuk. Yisu gikab hup mimungk i kurinai.3Garam hiruk gibai Yisu in giku garam mangan hagan bangkian ru mamp ayang; Garam hirukangkua hirukangkua gikab i rampia in gabariang giba. 4Kurinai ma gisangk yakatang yahan tagur wasak amuk i aus garamsagat santan gihuangk, gisunai in kurinai giyab tagur, gikab tagur gisumap in gikab rampia giruk, wat garam hagan, bangkian mampayang giha buamp i Yisu munti iah.5Yisu ru gararab bumur garam hirukangkua hirukangkua gan gisunai in i ginia wat garam aru hagan bangkian mampayang, ''Zi giku agua mais gam pias.'' 6Ka garamwayant hiruk hahar lo gan gimpai bi nai in kurinai ru maran gihuar anai wasak i sampan gan, 7''I aus in garam aruni ginia hup rugan sunanai? Rungan ginia hup rinimaik i Anutu! Ma garam mangan yaku mais pias amuk, nanai Anutu basinta tak?8Gahigut Yisu gararab i sampan gan wasak i wah aus kurinai maran huar wasak i kurinai rungan, ingka Yisu ginia kurinai, i aus in agam ru maram gihuar hup ani i agam sampam gam wasak?'' 9Aus anai pisit i ni wat garam hagan bangkian mamp sib, 'Zi giku agu mais gam' ma hup' Agua watakirum in waku gampan gam in wabanua'?10In agam wararab wasuni garam gariak gan gigab kurukuan santan i kitamp ani in nanai gisangk i yaku mais pias. Nanai ginia wat garam hagan bangkian mampayang gisuni,'' 11Zi ginia agua, watakirum, waku gampan gam, in wahan tagur gam.'' 12Garam anai gitakirun in gahigut giku gampan gan, in gabanua giha gikas i tagur i kuri santan maran. Gisunai in santan gakutamirun in gikab bingan raham i Anutu, ingka kurinai ginia gisuni, ''Agai ma gararab wah sunani gamuk.''13Yisu ginkiti parat anai in gihan mpuihuak, in garamsagat santan gibai gin, ingka i gikab hup mimungk wat kurinai.14Gubuak Yisu ru banua hanayang, nanai gararab Livai Alfius gariak marub gan, wi gimpai i parat ku sakuak in Yisu ginia wat gisuni, ''Waba wasantamp izi.'' Nanai gitakirun in gasantamp Yisu.15Gubuak Yisu ru mpai in gan ganangkiruak i Livai tagur gan, garam santan ku sakuak wat garamsagat mais bi kuri disaipel awah gigan ganangkiruak bi Yisu, i aus in garamsagat santan ru gatamur igin. 16Anungka garam wayant hahar lo gan, wat kuri Farisi gararab gisu Yisu gan ganangkiruak bi garam gab mais wat garam ku sakuak, kurinai ginia kuri disaipel Yisu gan gisuni, ''I aus in Yisu gigan ganangkiruak bi garam ku sakuak ka garam gab mais?''17Gubuak Yisu yangua hup sunanai ginia wat kurinai gisuni, ''Garamsagat wi riningan bumur ma nuguan i garam mari rinimais amuk; nanai garamsagat wi su rinimais nanai kurinai tak yahan yararab garam mari rinimais. Zi ma giba i yakayak i garamsagat mimungk amuk, Miayah. Zi giba i garamsagat mais.''18Yuanis disaipel gan wat garam Farisi gingki sampan i ganangkiruak. Kurinai giba gin ginia Yisu, ''I aus in Yuanis disaipel gan wat garam Farisi disaipel gan gingki sampan i ganangkiruak, ka agua disaipel gam ma gingki sampan i ganangkiruak amuk?'' 19Ingka Yisu ginia kurinai gisuni, ''Ini garam su nuguan i yahuar sagat kuri gan ma gisangk yangki sampan i ganangkiruak i gubuak i ru mpai bi kurinai amuk? Nani ma gubuak ngki sampan i ganangkiruak i gubuak garam huar sagat ru mpai bi kurinai.20I gubuak bampan kurinai giku garam huar sagat arunai gihan tamanak sibi kurinai, ingka i huguan arunai, kurinai yangki sampan i ganangkiruak. 21Garam mangan ma yantang buru harih yaha bi buru mamuan amuk, i aus buru harih yarutu buru mamuan in yakab i yangan map raham.22Ma garam mangan gisangk yarungka waingurun in yakab i yaha wasak i waingurun rinin mamuan gan amuk, ini i sunanai rinin waingurun gan yapukayang in waingurun yasu mais, ka waingurun rinin awah yasu mais. Ka nanai yakab waingurun harih in yarungka i yaha wasak i waingurun rinin harih.''23I huguan mpai gasap gan Yisu gabanua wasak i gum giri, ingka kuri disaipel gan ginungk i ku giri gal in ganayang. 24In kuri Farisi ginia wat Yisu gisuni, ''Wararab, i aus in kurigani ru gigab wah haru nguar igin wat huguan mpai gasap ani gan ah?25Ingka Yisu ginia wat kurinai gisuni, ''Agam ma gipumuan i wah aus Davidi gabayang gubuak i wat garam gan mpai marimp amuk ahin? 26Davidi gakatang i Anutu tagur gan gubuak Abiata mpai su guzun pris, ingka giga ganang mi wasak, i Anutu maran gan, abingk garam guzun pris tak gisangk yagan ayang ka ma garamsagat marikum amuk; ka nanai gikab wat kuri gan awah wi mpai bi gin?''27Ingka Yisu ginia hup zua gisuni, ''huguan mpai gasap anai garamsagat gan, ka ma garamsagat gan huguan mpai gasap amuk.'' 28Gisunai in Garam Gariak gan nanai awah Suraham in gisu guzun i huguan mpai gasap.''
Chapter 3

1I huguan mangan mpai gasap, Yisu gabanua gihan wasak i garam Yuda tagur sunta gan zua, ingka garam basinta bangkian gan mamp ayang gimpai anai. 2Garam hiruk gikab maran i Yisu gisangk i yamari gin wat huguan mpai gasap ani. Garam aus anai gagarui nangku raham ini yakab Yisu i butua.3Yisu ginia wat garam aru bangkian mamp ayang anai, ''Watakirum in wamunti wasak i garam santan.'' 4Gingan yisu gakantui garamsagat, ''Nani nguar i gab mimungk wat mpai gasap, ma kab barabin; i yamari maratak, ma yayas i yamamp ayang?'' Kakurinai gimpai ntuhh irun.5Yisu gararab kurinai wat sampa kukuap, ingka Yisu sampan ginuh i kurinai zua i aus, kurinai sampan gaguzurun. Ingka Yisu ginia garam arunai, ''Wataru bangkiam gam nakas nahan.'' Garam arunai gataru bangkian gan, in Yisu gimari gin. 6Gubuak kuri Farisi rarab sunanai, kurinai gahigut arutak gihai garam Herot gan in gaguzu hup ini yazumir Yisu.7I sunanai tamur gan, Yisu gabanua i sarasiri bi garam disaipel gan. Ingka garamsagat santan i Galili ka Yudia, 8I Jerusalem, Idumea ingka han hainbua Jodan ingka kuri wasak i Taia wat Saidon kurinai gasantamp Yisu. Kuri santan kurinai gayangua wah aus Yisu gabayang in kurinai giba igin.9Yisu ginia garam disaipel yamari bot kutik basinta i aus garamsagat marikum ru giba i yararab ayang, kurinai kangan kampai i run in kagisu Yisu. 10Yisu gimari garamsagat marikum, in kuri santan wi ku rimais rugarugan kurinai gagisu rungan giba igin, i aus kurinai wayant ini yagabayang11Gubuak ganun mais rarab Yisu, kurinai gapuruk i maran, in kurinai gakayak in ginia, ''Agua gariak marub Anutu gan.'' 12Ka Yisu ginia hup bumur i kurinai ma yakab i yakas paratpisit amuk.13Yisu giyab gihan ngaring hahuan in gakayak i kuri nuguan igin in kurinai giba igin. 14I nanai Yisu nguar i 12 garam in ginia kurinai aposel, gisunai in kurinai yampai bi gin, in gasaguar kurinai yahan yani harab hup mimungk, 15in gikab kurukuan wat kurinai awah i yakupias ganun mais. 16Yisu nguar i 12 garam aposel, i saimon gikab i bingan gan, Pita;17Jems, gariak marub Sebedi gan, Yuanis, Jems raingan (Gikab i bingan gisu boaneges, hugun gan gisu nani gariak marub gabagah kuruayang gan); 18Ingka Andru, Pilip, Batelome, Matyu, Tomas, Jems gariak marub Alpius gan, Tadius, Saimon wi kuri ginia Selot, 19ingka Judas Iskariot, garam wi kab Yisu i buman bangkian.20Gingan Yisu gihan tagur zua, garamsagat santan gampururun zua gisunai in kuri marikum in kurinai ma gisangk i yaga ganang amuk. 21Gubuak i kuri gan yangua nanai, kurinai gikas gihan ini yakuagayang, in kurinai ginia, ''Wayant gan ma mimungk amuk.'' 22In garam wayant hahar butua gan awah giba i Jerusalem kurinai ginia, ''Belsibal gimpai wasak iah in, i nanai garam guzun ganun mais gan nanai gikupias kuri ganun mais.''23Yisu gakayak i kurinai giba igin in ginia hup wat kurinai i hup ramayang, ''Yasu abingk in garam mais yaku garam mais pias?'' 24Ini parat basinta rumpurun hirukangkua in su buman i rungan, parat anai ma gisangk yamunti gayang amuk. 25Ka ini tagur basinta rumpurun gan han su hirukangkua, tagur anai ma yamunti bumur amuk.26Ini garam mais takirun in su buman i rungan, rungan ma gisangk yamunti gayang amuk, nanai yasu miah sib. 27Ka garam basinta ma gisangk yakatang i tagur garam kurukuan bumur gan in yaku i wah gan humpun amuk, nanai nanungk naharu garam kurukuan bumur anai hagan bangkian in, ingka yangan nanai gisangk i yaku wah humpun i tagur gan.28Nizun bingan zi yania wat agam, mais santan garamsagat gabayang in ni hup rinimaik i Anutu, nanai Anutu yaku kurinai mais gan pias. 29Ka wi niahup rinimaiik i marapayam, Anutu ma gisangk yaku kurinai mais gan pias amuk; mais gan yamin gubuak ka gubuak. 30Yisu ginia hup sunanai i aus, garam ginia, ''Nanai giku ganun mais i gimpai iah.''31Rinangk gan wat i raingk was gan kurinai giba gamunti parat, in gisaguar garam basinta in kuri gakayak igin i yakas yaba parat. 32Garamsagat santan gimpai in gawahik Yisu, in kurinai ginia wat, ''Agua rinam gam wat raim was gam gimpai parat in kurinai giba gigarui agua.''33Yisu ginia kurinai, ''Wi izi rinangk ka zi raingk was gangk?'' 34Yisu gararab gimbib i kuri wi mpai hub wahikayang in ginia, ''Wararab, nani zi rinangk gangk ingka zi raingk was gangk! 35Nizun bingan wi ragia Anutu sampan gan, garamsagat sunanai izi raingk gangk, nahungk ingka rinangk gangk.''
Chapter 4

1Yisu ginungk i kab hup katang ayang wat garamsagat marikum i mangk mpui nkiak gan. Gingan Yisu giyab gihan wasak i bot basinta mpai hahuan i mpui nkiak in gimpai iayah. Ka garamsagat marikum anai gimpai mangk i mpui nkiak in gayangua hup. 2Yisu gikab hup katang ayang santan wat garamsagat marikum i hup ram ayang, ingka wasak i hup katang ayang gan gihai garamsagat, nanai wah aus rungan nia wat kurinai.3''Waringant igin, garam gab gum gikas gihan i yantang nam gar gan. 4Gubuak nanai ru ntang nam gar, nam gar hiruk gapuruk i nangku raham in gaziab giba gin gigan nam gar anai. 5Nam gar hiruk gapuruk hahuan i kitamp sakuak huangk iayah nanai mami kitamp santan miayah. Nam gar anai gahigut gintamp i aus kitamp haiin anai ma gihan buamp amuk.6I gubuak ba wagungk, nanai gahasar kurinai, i aus nam gar anai kwuakian gan ma gihan kitamp gumpin amuk, gisunai in i gima bimamp 7Nam gar hiruk gapuruk wasak i sai binbin. Sai binbin anai giyab in girim mub i nam gar anai, in nam gar anai ma gikab gar amuk.8Nam gar hiruk gapuruk i kitamp mimungk in gikab gar santan. Gar gan gikas gisu 30 tak ka hiruk anai 60 tak ingka hiruk anai 100 tak. 9Gingan nanai ginia gisuni, wi ringan min ayang i yangua gayang, wakab i nayangua!10Gubuak Yisu rungan mpai ayang, kuri mpai simpingk bi gin wat disaipel 12 anai gakantui gin i hup ram ayang anai hugun gan. 11Yisu gina wat kurinai gisuni, ''agam ru giku wayant guap ayang parat raham Anutu gan. Ka i kuri wi mpai tamanak, wah mangamangan gimi i hup ram ayang. 12Gisunai in gubuak kurinai rarab ayang, nanai kurinai yararab ayang tak ka kurinai ma gisangk yararab ayang amuk, ingka gubuak kurinai yangua gayang, kurinai yayankua gayang tak ka kurinai ma gisangk yararab simpim amuk. Kurinai kangan kararab simpim in nanai kurinai kangan kabai Anutu in nanai yaku kurinai barabin gan pias.''13Yisu gingan ginia kurinai gisuni, agam ma gararab i hugun gan wayant hup ram ayang ani gamuk? Agam yangan ma yararab hugun wayant hup ram ayang mangan gan amuk ahin? 14Garam gab gum wi ntang nam gar, nanai gisu garam aru nanai ntang Anutu hup gan. 15Nam gar anai puruk i nangku raham banging, nanai gisu, hup gapuruk aru tak i gubuak kurinai yangua gayang, gahigut aru tak, garam mais giba in gikua pias hup abingk anai puruk wasak i kurinai.16Nam gar anai puruk hahuan i kitamp abing sakuak amuk iayah gisuni, kuri garamsagat gayangua hup anai in gahigut gikua wat nuguan mimungk. 17Kurinai ma kwakian giruk kitamp amuk gisunai in gimin gubuak tup aru mangan. Gingan, gubuak barabin ingka yutayang ba i kurinai i aus hup ma gimin wasak i kurinai amuk, gahigut aru tak kurinai gapuruk i barabin wat yutayang anai.18Kuri hiruk anai nam gar puruk wasak i sai binbin. Kurinai gayangua hup Anutu gan, 19Ka sampan barabin kitamp ani gan, ingka nangku raham zuhup ayang gan nuguan i wah mangamangan kitamp gan ingka su nuguan i wah santan gihan wasak in girimub i Anutu hup gan, in nanai ma gikab gar amuk. 20Gingan, nam gar anai puruk i kitamp mimungk, nanai anai kuri wi yangua hup Anutu gan in gikua hup anai, gisunai in kurinai gikab gar. Hiruk gikab gar gisu 30 ka hiruk anai 60 ka hiruk anai 100 yab ayang ginus gar kuri ntang ayang.21Yisu ginia wat kurinai gisuni, ''Agam gikua lam giba tagur wasak in gikab i gur gumpin ma ragurun i gampan? Agam maimaik gikua lam giba in gikab hahuan i gai lam gan.'' 22I aus, wah mangan ma yamin humpun amuk yangan kuri ma gisangk yararab ayang amuk, ka ma wah mangan kuri humpun ayang nanai ma gisangk yamin parat pisit gamuk. 23Ini kuri hiruk ringan min i yangua gayang, kurinai nayangua.24Yisu ginia wat kurinai gisuni, ''wakab ringam in wayangua. I nguar aus agua kab ayang, i nguar anai kuri yakab agua in nanai ru wagungk.'' 25I aus, wi gab ayang, i nanai kuri yakab wat anai marikum ka wi miayah, i nanai kuri yakua pias wah aus nanai gab ayang.26Ingka nanai awah ginia, ''Anutu parat raham gan gisu garam basinta ntang nam gar gan i kitamp.'' 27Nanai gigiangk wat mikuan ingka gamunti wat huguan, ka nam gar gintuap giba hahuan in gikas. Nanai ma gararab i nangku raham su abingk nanai gikas. 28Kitamp anai gikab gar i rungan tak, marasamub nanai gikab yahat, in gingan gar ingka gingan nanai ru gikab gar gihan raham. 29Gubuak gar nib ayang, garam gab gum gasaguar muzuk i yaraya gar ba pisit, gar ru nkamp ayang ini yakua gayang.''30Ingka nanai ginia zua, ''I wah suaus yangan agi yakab i yahuh wat Parat raham Anutu gan. Hup ram suaus yangan agi yakab i yahuh yakas parat pisit i parat raham Anutu gan? 31Nanai gisu nam gar kutik arumagan gubuak kuri ntang ayang, nanai kutik aru mangan i nam gar santan i parat kitamp ani. 32Ka, gubuak kurinai ntang ayang, nanai gingan gikas santan in ginus gai santan ka wah sai i gum. Ka nanai gikab bangkian gan raham i gai anai in gaziab gisangk yaba gin yasuang tagur i nanai.''33Wat hup ram ayang santan, Yisu ginia harab Anutu hup gan wat kurinai gisunai yangan kurinai gisangk yararab ayang, 34ingka hup santan i gan gihan i kurinai, gigab hup ram ayang santa. Ka, gubuak Yisu mpai rungan tak bi disaipel gan, nanai ginia harab i parat pisit hugun santan hup ram ayang anai wayant gan.35Gubuak aru nanai hirah bagayang gan, Yisu ginia wat kurinai, ''Agi nahan mpui nkiak mara haiin.'' 36Gisunai in kurinai gingkiti garamsagat santan in gikua Yisu bi kurinai, i aus Yisu ru gimpai i bot. Bot hiruk awah wat kurinai gihan. 37Ingka gingan i, mamup raham basinta gitakirun in mpui nkiak giba gihan wasak i bot in ru gini yakab bot yahuangk ayang.38Ka, Yisu rumbis gan gigiangk i bot kirikian. Disaipel gi is hatah in ginia, ''Kidungwaga, agua ma gararab gisu agai ru gini yamamp ayang?'' 39Yisu gitakirun in ginia mamup ingka ginia mpui nkiak gisuni, ''Manangk wampai! Wangkiti takirum!'' Gingan i mamup gazugub sib ingka mpui nkiak manangk gimpai.40Gingan Yisu ginia wat garam disaipel gisuni, ''I aus in agam giguan? Agam ma gigab bumur amuk?'' 41Garam disaipel guan ayang raham gihuangk i kurinai ingka kurinai ginia hup wasak i rungan gisuni, ''Wi ganai, ingka mamup wat mpui nkiak gayangua i hup gan?''
Chapter 5

1Kurinai giba gikas mpui nkiak marahaiin, i parat gerasens. 2Gingan Yisu gingkiti bot in giba pisit wasak i haiin anai garam kuah ganun mais giba gikas bi gin.3Garam anai gimpai wasak i parat bumpui anai. Garam basinta ma gisangk i yaharu gayang amuk, buak awah ma gisangk i yagab ayang amuk. 4Kuri gigab, gaharu in gikab i butu wasak gubuak santan sib wat buak ingka sikan. Ka nanai garapua buak anai gihan haiihaiin ka sikan butua gan anai giha riru ri ruan. In ma garam mangan gigab sakik i yakab i yaruk ayang amuk.5Mikuan wat gubuak maimaik wasak i parat bumpui ingka wasak i ngaring, nanai girang, gagasub garat ingka gagumam rining gan i sakuak maramaran. 6Gubuak nanai rarab Yisu i tamanak, nanai giruant gihai gin in gagantu hagan nugun bi Yisu hagan.7Nanai girang giba gikas wat kayak ayang raham bingan, ''Izi yangan wah aus arun i agua, Yisu, Anutu gariak marub gan wagungk nizun? Zi gaparingk i agua i Anutu bingan gan nanai rungan, wangkiti kab kukuap wat izi.''8Gisunai, in Yisu ginia wat nanai gisuni, ''Agua wangkiti garam aru ragai in wakas waba sibi gin, agua garam ganun mais.''9Ingka Yisu gakantui gin, agua bingang gam ausa, ingka garam anai gisuntai gin gisuni, ''Zi bingan gangk anai marikum, i aus agai anai marikum.'' 10Garam arunai gaparingk i Yisu santan zua i Yisu ma gisangk yasaguar kurinai yakas yahan sibi parat anai amuk.11Karuni, gihab marikum gimpai ngaring hahuan kutik in ru gigan nam. 12ingka garam ganun mais anai gaparingk i Yisu gisuni, ''Wasaguar agai nakatang i gihab, wangkiti agai nakatang i kurinai.'' 13Anungka, Yisu gikab hup mimungk wat kurinai; in garam ganun mais anai gikas sibi garam anai in gihan gakatang i gihab, ingka gihab giruant gahigut gihan masamp i ngaring kutik in gihan gumpin i mpui nkiak, ingka simpingk i 2,000 gihab gimamp gumpin i mpui nkiak.14Gingan kuri kab ganang kiruak wat gihab giruant gihan parat raham ka parat min banging i parat raham in ginia harab wah aus kas ayang anai, gisunai in garamsagat gihan bi nanai gini yararab wah aus kas ayang anai. 15Gingan kurinai gibai Yisu, ingka kurinai gararab garam aru garam ganun mais su guzun iayah ganai, garam aru wi nai garam marikum su guzun iayah, ru gimpai anai, nanai gagagar bumpung nanai gimpai wat wayant mimungk zua; ingka kurinai giguan raham bingan.16Kuri wi rarab wah aus i kas i garam aru garam ganun mais su guzun iayah, kurinai ginia wah mangamangan santan kas i nanai ingka kurinai ginia wat kurinai awah i wah mangamangan santan kas i gihab. 17Gingan kurinai gaparingk i Yisu yangkiti kurinai parat gan.18Gubuak Yisu katuab han wasak i bot, garam aru wi garam ganun mais su guzun iayah, gaparingk i Yisu i nanai wat Yisu yahan ayang. 19Ka Yisu ma ginia nihuan i gin amuk, ka ginia wat gisuni, ''Wahan tagur agua gam ka i kuri agua gam in wania wat kurinai i wah aus Suraham mari agua, ka i nangku raham suaus Suraham kapiri sampan nuh ayang gan wat agua.'' 20Anungka garam aru wi garam ganun mais su guzun iayah gihan in ginungk ginia harab wah raham santan abingk Yisu gab i gin wasak i parat raham santan, ingka kuampuak kuangian gayangua nanai in kurinai gabuzurun hantab wat nuguan mimungk raham i wah aus kas i garam anai.21Ka gubuak Yisu han zua i marahaiin mpui nkiak gan, wasak i bot, kuampuak kuangian gimpumpirun in gihuangk gawahik Yisu, gubuak i ru mpai mpui nkiak banging. 22Gingan garam guzun basinta tagur sunta garam Yuda gan, bingan gan anai Jairus, giba gin gararab Yisu in gapuruk ragurun i hagan gan. 23Rungan gaparingk i Yisu zua in ginia, ''Zi gariak hinam gangk narun ru gini yamamp ayang.'' Zi gaparingk i agua, waba gin wakab bangkiam gam hahuan iayah yangan nanai gisangk yasu mimungk in yampai maratak.'' 24Anungka, Yisu wat nanai gihan, ingka kuampuak kuangian gasantamp Yisu in kurinai ru giba simpingk in gawahik Yisu.25Karuni, sagat basinta gimpai, in nanai gikua rinimais ngkiti buik sangk 12 yia. 26Sagat anai gikua kukuap raham gisu nanai ka gararab garam gab rinin santan, in wah gan santan gihan sib, ka nanai ma gingan mimungk amuk in rinimais gan giha raham bingan. 27Gubuak sagat anai yangua gagaingk Yisu gan, nanai giba kirikian i Yisu wasak i mpumpirun in gigab bumpung i gan.28Sagat anai ginia gisuni, ''Ini zi gab Yisu bumpung gan tak, zi yangan mimungk.'' 29Gubuak sagat anai gab Yisu, buik gakatik, in nanai riningan wasak gararab gisu nanai ru rinimais gan su mimungk.30Gahigut aru tak Yisu gararab wasak i rungan gisu bumur gingkiti gin in gikas gihan. Ingka rungan ginik wasak i kuri garamsagat santan in ginia gisuni, ''Wi gikab bangkian izi bumpungk gangk?'' 31Disaipel gan ginia wat gisuni, ''Agua gararab kuampuak kuangian sagisurun wahik agua in agua ginia gisunani, 'Wi gikab bangkian izi?''' 32Ka Yisu gararab gawahik gini yararab wi gigab anai.33Sagat anai maran gararab i wah aus i kas i rungan, in giguan ka gitatarat. Rungan giba gin gapuruk Yisu maran gan in ginia wat hup nizun gan i wah santan aus kas iayah, 34Ingka Yisu ginia wat gisuni, ''Gariak hinam, bumur agua gam gikab agua mimungk. Agua wahan wat sampan nuh ayang in wakua mimungk gam santan i rinimais gam.''35Gubuak Yisu ru niahup, kuri hiruk gibai garam guzun tagur sunta gan anai, in kurinai ginia gisuni, ''Agua gariak hinam gam ru gimamp, agua yakab barabin i kidungwaga i aus?''36Ka gubuak Yisu yangua wah aus kurinai nia gayang, rungan ginia wat guzun tagur sunta gan gisuni, ''Wangkiti guan ayang. bumur tak.'' 37Ka Yisu ma ginia nihuan i kuri garamsagat hiruk yasantamp ayang amuk, ka rungan ginia nihuan i Pita, Jems ingka Jon, raingan Jems. 38Kurinai giba gikas i tagur guzun tagur sunta gan in Yisu gararab bi nanai garam gahiguh runtun santan; kurinai gimpai ru girang in gakayak raham bingan.39Gubuak Yisu katang tagur, nanai ginia wat kurinai gisuni, ''I aus agam maragayab ingka i aus agam girang?'' Gariak ma gimamp amuk ka rungan gigiangk marampuk. 40Kurinai garubuang igin. Ka Yisu gikab kurinai gimpai parat sibi tagur, ingka gikua gariak ramangk rinangk gan ingka kuri wi mpai bi gin, in kurinai gihan wasak i bi gariak giangkayah.41Yisu gikua gariak bangkian in ginia wat anai gisuni, ''Talita, kum!'' karuni agi kining i hup anai yahuh basinta gisuni, ''Hinam narun, zi ginia wat agua, agua watakirum.'' 42Gahigut arutak gariak gitakirun in gabanua(Gariak hinam anai gubuak gan 12 yia ganai). Gahigut arutak kuampuak kuangian garamsagat gabuzu ruhantab wat nuguan mimungk raham bingan. 43Ingka Yisu gikab hup bumur wat kurinai gisuni ma kuampuak kuangian hiruk ma yaringant i nani gamuk. Gingan Yisu ginia wat kurinai i yakab wah hiruk wat gariak i rungan yagan ayang.
Chapter 6

1Yisu gingkiti bi nanai in rungan gihan parat gan, ingka disaipel gan gasantamp. 2Gubuak huguan mpai Gasap ba gayang, gingan nanai gihan gakatang i tagur sunta Yuda gan in ginia hup hagahagan wat garam sagat. Garamsagat marikum gayangua hup hagahagan i gan nanai in kurinai gabuzurun hantab. Kurinai ginia gisuni, ''Rungan gikua hup hagahagan nanai abingk?'' ''Wayant mimungk rugan su aus rungan gikua?'' ''Gigab nguar su aus i bangkian gan?'' 3''Nanai anai ma garam gab tagur amuk ahin, Maria gariak marub gan ka i raingan Jems, Josis ingka Judas ingka Saimon? Nahungan ma gimpai bi agi gamuk ahin?'' Kurinai sampan kukuap i Yisu.4In gingan Yisu ginia wat garamsagat gisuni, ''Propet gikua bingan raham i parat mangan tak. Kurinai ma gikua bingan raham i parat kurinai gan amuk, kuri gan ingka kuri gan tagur. 5Nanai ma gisangk yagab gum raham amuk, ka nanai gisangk yakab bangkian gan hahuan i kuri hiruk rinimais garamsagat ingka yamari kurinai. 6Yisu gaburun hatab, i aus, kurinai ma bumur amuk. In gingan nanai gihan paraparat in gikab hup hagahagan wat kuampuak kuangian i hup Anutu gan.7In gingan nanai gakayak i disaipel gan 12 anai in gasaguar kurinai hirukangkua, hirukangkua gihan. Kurinai gihan ini yania hup Anutu gan harab. ingka Yisu gikab kurukuan i kurinai yasu guzun i yakua garam ganun mais pias, 8ka ginia wat kurinai gisuni, ''Wangkiti kua wah mangan su sakuak haiyak, ganang ingka hanahian i yabanua gayang, ka agam wagab gaitingkit banua gayang gan.'' 9Wagagar hagarumpun tak ingka wangkiti gagar bumpungk rariruant hirukangkua.10In Yisu ginia wat kurinai gisuni, ''I abingka agam han in mpai wasak i tagur mangan, nampai karunanai nahan nasangk agam nkiti gin in han ayang. 11Ini parat mangan mami kua agam ka yangua agam hup gam, gubuak agam ini nkiti parat anai, watiri turiant min i hagarumpun agua gam nasu hup niharab agua gam i kurinai.''12Kurinai gikas gihan in ginia hup harab wat garamsagat i kurinai yakab kirikian wat nangku raham gan mais. 13Kurinai gikua pias ganun mais ka kurinai garurub guzun garamsagat rinimais gan i wel in gimari rinimais kurinai gan.14King herot gayangua gagaingk anai, gisu Yisu bingan gan kas pisit payat. Hiruk ginia gisuni, Jon mpuirurub gan gitakirun zua i parat garam mamp ayang gan, gisunai in rungan gigab kurukuan yagab nguar sunanai.'' 15Hiruk mangamangan ginia gisuni, nanai Elaijah,'' Ka hiruk ru ginia hup gisuni, ''Nanai propet basinta nungk mpai wat mamuan.''16I gubuak Herot yangua hup anai, nanai ginia gisuni, ''Jon mpuirurub anai zi gitip i kuan sib, ka nanai gitakirun zua.'' 17Herot gasaguar garam gihan gigab Jon mpuirurub gan in gikab i rumuang wasak. I aus, nanai ginia yahuar herodias, raingan Filip, hiniang gan.18Jon ginia Herot gisuni, ''Nanai ma mimungk i agua kua raingam hinian gan amuk.'' 19Ka Herodias sampan mais i jon in gini yazumir nanai, ka sagat anai ma gisangk amuk, 20Herot giguan i Jon. Nanai gararab gisuni, Jon basinta garam mimungk arumangan in giha sap. Gisunai in Herot gimarigin simpim. Gubuak Herot yangua Jon hup gan, nanai gikab i sampam mais, ka nanai nuguan mimungk i yangua i hup gan.21Ka gingan, huguan Herot rinan kua gayang giba in nanai gigab ganang kiruak raham i guzun tagur gan, ingka guzun soldia gan ingka garam guzun Galili gan. 22Herodias gariak hinam anai rungan giba gin gingkuamp i kurinai maran. Hinam gikab Herot wat garam wi ba i ganang kiruak nuguan mimungk. Anungka Herot ginia wat hinam gisuni, ''Agua wakantui zi i wah aus agua nuguam i gin, zi yangan yakab wat agua.''23Herot hup nahuh i hinam gisuni, ''Wah aus agua kantui zi, zi yangan yakab wat agua, agua gisangk yakantui zi i parat mungkak izi gangk.'' 24Anungka hinam gihan parat in ginia wat rinan gan gisuni, ''Zi yangan yakantui King i wah aus?'' Ingka rinan ginia, ''Wakantui gin i Jon mpururub guzukumpiak.'' 25In gahigut arutak hinam gihan zua i King in gikantui gin gisuni, ''Karuni zi gini yangan agua yakab wat izi guzukumpiak Jon mpuirurub gan i gai kambih basinta in yakab wat izi.''26I nanai garagia hup gan, i aus, nanai ginia hup nahuh wat hinam sib i garam maran ba i ganang kiruak. 27Gisunai in King gasaguar garam yas garam basinta gan, in ginia wat i yakua Jon guzun yabai gin. Anungka garam yas garam gihan in garaya Jon kuan sib i rumuang wasak. 28Nanai gikua Jon guzun giba i kambih raham basinta in gikab wat Herodias gariak hinam ingka hinam gihan gikab wat rinan gan. 29Gubuak disaipel jon gan yangua hup sunanai, kurinai giba in gikua Jon rinin gan in gihan gikab i bumpui.30Anungka, disaipel gihan zua i Yisu in ginia wat i wah santan kurinai gab ayang ka ni hagahagan wat garamsagat. 31Ingka gingan Yisu ginia gisuni, agi nahan parat miayah in nampai gasap kutik i binai. I aus in garamsagat marikum ru gihan iba in ma gimpai gasap amuk. 32Gisunai in kurinai gakatuab i bot in gihan parat abingk mami garam.33Ka garamsagat gararab kurinai han ayang ingka marikum rarab ayang i kurinai. ingka kurinai gabanua i hagan gan i parat santan in ginungk gikas i parat abingk Yisu yahan aiyah. 34Gubuak kurinai ba mpui banging, Yisu gararab kuampuak kuangian mpururun in huangk ayang. Yisu gararab kurinai in sampan gan girang i kurinai. I aus? Rungan gararab kurinai gisubi, garam kaping ayang miayah in ginia hagahagan wat kurinai i wah santan.35I gubuak rukayang, disaipel Yisu gan giba in ginia wat gisuni, ''Parat ani ma garamsagat marikum amuk in ru gini yamikuan ayang. 36Wasaguar kurinai nahan parat min banging in tagutagur simpingk i kurinai, in kurinai yaguri ganang kiruak gan.''37Ka Yisu gisuntai hup kurinai gan gisuni, ''Agam wakab wat kurinai wah hiruk kurinai yagan ayang.'' Ingka kurinai ginia wat Yisu gisuni, ''Agai gisangk yahan in yakua ganang tup ayang gan gisangk yasu 200 sakuak in yakab wat kurinai yagan ayang.'' 38Anungka Yisu gakantui kurinai, ''Agam gigab ganang hurahua?'' Agam wahan in wararab. I kurinai rarab ayang, kurinai ginia gisuni, ''Agai gigab ganang hirukangkua hirukangkua basinta ingka bipi hirukangkua.''39Yisu ginia wat garamsagat i yagab mpumpirun in yampai hahuan i sai. 40Kurinai gimpaihub i mpumpirun su i 100 ingka 50. 41Yisu gikua ganang hirukangkua hirukangkua basinta ingka bipi hirukangkua, anungk in rungan garantab ganungkun in ginia ihih arun. Yisu garumpu ganang in gikab wat disaipel i kurinai yakab wat garamsagat. Yisu gigab nangkuraham sukarunai awah i bipi hirukangkua in gikab wat kurinai.42Kuampuak kuangian gigan in gipupimpap. 43Disaipel gampuru ganang kiruak haiin i gihuangk i hayak 12 anai ingka kurinai gigab gisu karunai i bipi gawah. 44Guzun garam gan ga ganang kiruak gisangk i 5,000.45Gahigut arutak Yisu gikab disaipel gan gihan wsak i bot in ginungk gihan marahaiin parat Betsaida gan. In gingan gasaguar garamsagat gitabitir. 46I kurinai han sib, anungka Yisu gihan ngaring hahuan i yayu gayang. 47Kamikuan giba, ingka bot kurinai gan gimin wasak i mpui nkiak, ka Yisu rumbis gan tak gimpai ngaring hahuan.48Yisu gararab kurinai su gasap raham i yamari bot kurinai gan. I aus, mamup raham gabiriak wat kurinai bot gan. Anungka i ru gimparampaki maran ini yamikuan ayang ingka Yisu gabanua hahuan i mpui in gini yatampan kurinai yahan ayang. 49Ka i kurinai rarab Yisu banua hahuan i mpui. Kurinai ginibi, Yisu kutua basinta in kurinai gakayak raham bingan. 50I aus, kurinai gararab in giguan raham bingan. Ingka gahigut Yisu ginia wat kurinai gisuni, ''Agam sampam gam manangk nampai. Zi karunanai, agam wangkiti guan ayang.''51Yisu gihan wasak i bot bi kurinai, ingka mamup raham gimamp. Disaipel gararab wah sunanai in kurinai gabuzurun hantab. 52Disaipel ma gararab simpim i ganang ani wah aus. Gisunai in kurinai sampan gan gimin bumur.53I kurinai ru hirak mpui huak sib. Anungka kurinai giba i kitamp basinta kuri nia Genesaret in gikab bot i mpui banging. 54In i kurinai han kas sibi bot, gahigut aru tak garamsagat rarab kurinai. 55Ingka kurinai giruant gihan parat abingk abingk in gikua garamsagat rinimais santan gihai Yisu.56Abingka kurinai han i parat, ma i parat raham, ma wasak i parat raham bingan, kurinai gikab garamsagat rinimais i parat garam kua ganang kiruak iayah. In kurinai gaparingk i Yisu i yakab kurinai gisangk yakab bangkian i bumpungk gan. Yasu garamsagat rinimais santan nungk gab ayang in su mimungk zua.
Chapter 7

1Garam Farisi giba gihuangk bi Yisu, wat garam wayant hahar hup bumur wi mpai Jerusalem in bagayang.2Kurinai gararab Yisu garam gan ga ganang wat bangki biki, nanai gisuni, kurinai ma gakakuk bangkian in gigan ganang amuk. 3(Garam Farisi ingka jews santan, kurinai ma gigan ganang kiruak gisangk kurinai kakuk bangkian gan in, kurinai gigab hup rumpun was gan wat garam raharaham i kuri rumpun was gan. 4Gubuak Farisi ba zua i parat maket, kurinai ma gisangk yagan ganang yasangk kurinai kampui in. Ingka kurinai gigab nangku raham hiruk awah kurinai mami rapua gayang in kurinai garagia simpim, nangku raham rugan su kakuk kumpiak, gur, wah kurinai gab i sakuak ingka gampan mpai aiyah.)5Garam Farisi ingka garam wayant hahar hup bumur gikantui Yisu gisuni, ''Gisu aus in agua kuri gam ma garagia surung nangku raham tahan was gan ka garam raham, gisu aus in kurinai gigan ka ma gakakuk bangkian gan amuk?''6Yisu ginia wat kurinai gisuni, ''Aisaia ginia hup simpim sib gisu agam kuri zuhup ayang,' ingka rungan gahahar in ginia, garamsagat ani ginia hup tak i garam gan tak ka sampan gan wayant gan gimi tamanak i zi' 7Kurinai gi is mint i rinin hahuan tak i zi, ka kurinai giha i nangkuraham hup bumur garam gan gisu Anutu hup gan.'8Agua gikab Anutu hup bumur gan giruk ka gigab sisib hup bumur rumpungk nangku raham garam gan. 9Ka Yisu ginia, ''Agam garamsagat gab mais ka ninungk i yaragia hup bumur Anutu gan gisunai in agam gigab nangku raham wayant taham was gan ru gimin.'' 10Moses ginia, 'Agam wampai ragurun i hup ramangk rinangk agam gam; ingka, garam wi nia hup mais wat ramangk rinangk gan, kurinai yamamp ayang.'11Ka agua ginia, 'Ini garam basinta nia wat ramangk rinangk gan suni, bangkian kab ayang su aus agua gikua izi nanai gisu sampan Anutu kab ayang,''' (Nanai anai ginia gisunani, 'Wakab wat Anutu'), 12Gisunai in agua gisangk yazagarigin i yagab wah rugarugan ramangk gan ma rinangk gan gan. 13''Agua wagab hup bumur Anutu gan ka wakupias rumpungk nangku raham abingk agua wakab i naruk nahan. Ingka nangku raham rugarugan santan agua gab ayang awah.''14Rungan gakayak i kuampuak kuangian zua in ginia wat kurinai gisuni, ''Wayangkua simpim hup izi gangk ani, in agam wakab sib i wayant agam gam. 15Ma wah mangan mpai parat i garam gikab i rungan biki gubuak i han wasak i sampan gan amuk. Nanai wah aus mpai wasak in kas ba gayang gikab anai biki.'' 1617Karunai i Yisu zagari garamsagat in han katang i tagur, kuri gan gakantui gin i yania wat kurinai i hup ram ayang. 18Ingka Yisu ginia, ''Agam gisubi garam mami wayant mimungk? Agam ma gararab gisu wah aus mpai parat i garam mangan in han katang iayah ma gisangk yakab anai biki gamuk, 19I aus biki ganai ma gisangk yahan yakatang i sampan gan amuk, i biki ganai yaha i sampan gan ingka yakas yaba i nangku raham ragian gan.'' Bi hup anai Yisu ginia ganang kiruak santan anai mimungk i gan ayang.20Rungan ginia, ''Nanai gisu wah kas ba i garam sampan gan in gikab nanai biki. 21Gisunai in garam arunai, wah aus mpai i sampan wasak kas ayang, nanai gikab wayant mais, nangku raham barau, garam bangki pinab, zumir garam mamp ayang, 22Rutu garam mangan hinian gan ma sagat rutu sagat mangan gabuan gan, su nuguan i mangan wah gan, nia hup zuhup, hup mais, sapi rungan yab ayang, ingka gab nangku raham subaba, nia hup kirikian i mangan. 23''Nangku raham santan sunanai gigab, in garam gingan biki.''24Yisu gazagari binai in gihan kitamp Taia ingka Saidon gan. Rungan gihan gakatang i tagur basinta, ingka rungan ma gini garam hiruk yararab yasu rungan mpai wasak i binai amuk. Ka rungan gabuningk i yaguap ayang. 25Ka gahigut sagat basinta gariak hinam gan narun gikua garam ganun mais - sagat anai gayangua hup Yisu gan i kuri hiruk ingka giba gigantu haganugun simpingk bi Yisu hagan gan. 26Karunanai sagat anai Grik, ingka nanai kuri Fonisia gan. Rungan gaparingk i Yisu yakupias garam ganun mais i yaba yakas sibi gariak hinam gan.27Yisu ginia wat, ''Wakab kurinarun nanungk nagan ganang kiruak. I aus nanai ma ru mimungk i kua ganang kurinarun gan in rimuab wat kiam amuk.'' 28Ka sagat anai gisuntai hup in ginia wat Yisu gisuni, ''Nizun, Suraham, i kiam gimpai rampia ragurun in gigan ganang kiruak riruan gariak kab i puruk rampia ragurun.''29Yisu ginia wat sagat, ''Gisu agua nia gayang, agua miayah i han ayang. Garam ganun mais anai ru gazagari agua gariak hinam gam.'' 30''Sagat gihan tagur zua in gararab gariak ru giangk i giangkaya, ingka garam ganun mais anai ma ru gimpai bi gin amuk.31Yisu gihan mangan zua i kitamp Taia gan ingka giba gikas i Saidon i mpui nkiak Galili wasak i kitamp decapolis. 32Kurinai gikua giba gin basinta ringanhiang ka muanbaba garam, ingka kurinai gaparingk raham i Yisu yakab bangkian gan hahuan i garam anai.33Yisu gikua nanai gihan banging sibi garamsagat santan ingka hirukangkua gihan rungan gimpai, ingka rungan gikab bangkimuruan gan gihan wasak i ringan nanai gan, ingka gahinti gahurun i bangkian gan, ingka gigab mann nanai gan. 34Yisu garantab ganungkun; ingka rungan gayahari mamup raham in ginia gisuni, ''Efata,'' nanai ginia gisuni, ''Agua maram watak!'' 35Yisu gigab i ringan gan mimungk in nanai gisangk yaringanti i gin, ingka gihigut wah gab i mann anai gisu miayah, gisunai in karuni nanai ginia hup mimungk.36Yisu ginia kurinai ma gisangk yania wat garam mangan amuk. I gubuak Yisu nia kurinai yatip muan gan in ma gisangk yania gayang amuk, kurinai ma gayangua Yisu gamuk ka ru ginia hup. 37Kurinai gabuzurun hantab, in ginia, ''Rungan gigab wah mimungk santan. Rungan gigab in ringanhiang gayangua ingka muanbaba ginia hup.''
Chapter 8

1I huguan aru nanai, garamsagat santan gihuangk zua, ingka ganang kiruak miayah i kurinai yagan ayang. Yisu gakayak i kuri gan in ginia kurinai, 2''Zi sampangk gangk girang i kuampuak kuangian ani, i aus kurinai gimpai bi zi gubuak hirukangkua basinta in kurinai ma gikua ganang kiruak mangan amuk. 3Ini zi saguar kurinai han zua i tagur gan wat marimp, kurinai yangan maran yazazar in yapuruk nangku raham wasak. Hiruk anai giba parat tamanak.'' 4Kuri gan gisuntai gin, yangan agai yakua ganang i abingka in yakab wat kuampuak kuangian ani i parat miayah sunani?''5Yisu gikantui kurinai, ''Agam gigab ganang hurahua?'' Kurinai ginia wat Yisu, ''7-anai.'' 6Yisu gikab hup wat kuampuak kuangian i yampai hub kitamp. Rungan gikua ganang 7-anai, in gikab kuamuas mimungk wat Anutu. Ingka rungan garumpu ganang in gikab wat kuri gan i yasangk ayang. Gisunai in kuri gan gisangk wat kuampuak kuangian i gigan.7Kuri gan gigab bipi kutik hiruk awah, ingka Yisu ginia kuamuas mimungk i Anutu in ginia wat kuri gan yasangk wat kuampuak kuangian yagan ayang. 8Kuampuak kuangian gigan in gahusuab nizun. Ingka kurinai gikua ganang puk ayang haiin in gimpuak i gihuangk i 7-kambih. 9kuampuak kuangian anai guzun gan gisu 4,000. Ingka Yisu gasaguar kurinai gihan. 10Gahigut rungan katuab i gaipangkap basinta bi kuri gan in kurinai gihan distrik Dalmanuta.11Gigan kuri pis muan Farisi giba gikas in ginia hup hupyasrun wat Yisu. Kurinai ginia wat i yagab marahahiang basinta i ganungkun ini yakirib ayang. 12Yisu gikua gasap bumur wasak i ganun gan in ginia, ''Gisu aus in garamsagat i gubuak arunani kurinai gakantui gin i marahahiang? Zi ginia nizun wat agam, marahahiang mangan ma yakas i garamsagat i gubuak aruni gamuk.'' 13Gingan, rungan gingkiti kuampuak kuangian anai in gakatuab i gai pangkap, ingka rungan gihan mpui huak marahaiin.14Kuri gan maran gisim ganang yakua yasangk i kurinai. Ganang basinta tak gimin gai pangkap wasak. 15Yisu gikab hup manangk wat kurinai gisuni, agam manangk wampai in wararab i rungam tak i yis Farisi gan ingka Herot.''16Kuri gan ginia hup wasak i rungan gisuni, ''Rungan ginia hup anai, i aus, agi ganang miayah.'' 17Yisu ru gararab sib hup aus kurinai nia gayang, ''I aus in agam ru ginia hup i ganang mami min ayang? Agam ma gikua wayant ma ma gararab amuk? Agam wayant gam ru gagu zu run?18Agua maram gimin, in agua ma gararab amuk? Agam ringam gimin, in agua ma gayangua gamuk? Agua ma maram gihuar gamuk? 19I zi rumpu ganang hirukangkua hirukangkua basinta wasak i 5,000 garamsagat, agam gampuru ganang i kambih hurahua?'' In kurinai ginia wat, ''12 anai.''20''Ka i zi rumpu ganang 7-anai i wasak i 4000 garamsagat, agam gampuru ganang i kambih hurahua?'' Kurinai ginia wat, ''7-anai'' 21''In agam ma gararab amuk?'' Rungan gakantui kurinai.22Kurinai giba betsaida. Garamsagat anai gikua garam mangan maran puk ayang giba in gaparingk Yisu i yagab ayang. 23Yisu gigab i bangkian gan garam maran puk ayang anai, in gikua nanai in hirukangkua gazagari parat anai in gihan. Gubuak Yisu hinti gahurun i maran ingka kab bangkian i maran, rungan gakantui nanai, ''Agua gisangk yararab wah hiruk?''24Nanai garantab wagungk, in ginia, ''Zi gisangk i yararab garam. Ka gararab gisubi gai banua gayang.'' 25Gingan gikab bangkian i nanai maran, ingka garam anai maran gan gitak, nanai maran gan mimungk, karuni nanai gisangk i yararab pisit paiyat. 26Yisu gasaguar anai gihan parat in ginia wat nanai, ''Agua wangkiti han wasak i parat raham.''27Yisu wat kuri gan gikas gihan parat marikum wasak i Sisaria Pilipai. Wasak i nangku raham, rungan gikantui kuri gan, ''Garamsagat ginia Zi wiayah?'' 28Kurinai gisuntai gin i hup gan in ginia, ''Hiruk ginia Jon mpururub gan. Ka hiruk ginia, 'Ilaija,' ingka hiruk ginia, Propet basinta gan.'29Ingka rungan gikantui kuri gan, ''Ka agam rungam ginia, Zi wiayah?'' Ingka Pita gisuntai gin in ginia, ''Agua Kirisi.'' 30Yisu ginia hup bumur i kurinai ma gisangk yania wat mangamangan yasu rungan wiayah.31Yisu ginungk i kab hup hagahagan wat kuri gan sunani, Garam gariak gan yahan i barabin santan. Garam guzun, ingka guzun pris ingka garam wayant hup bumur gan yazumir ayang. Ingka i huguan hirukangkua basinta nanai yatakirun ba zua. 32Rungan ginia hup pisit gisunai. Gingan Pita gikua Yisu gihan banging in ginia Yisu.33In Yisu ginik in gararab kuri gan ingka gingan gini Pita ingka ginia, ''Garam mais, waba han zi kirikiangk! Agua ma wayant gam i Anutu gamuk, agua wayant i wah garamsagat gan tak.'' 34Gingan gakayak i kuri gan ka garamsagat, ingka ginia wat kurinai, ''Ini garam mangan nuguan i santamp izi, nanai maran nasim rungan, in nabariang gai mpariruan gan in naba nasantamp izi.35Wi nuguan i gab raguan maratak gan, nanai yangan miayah, ingka wi zagari maratak gan i hup mimungk izi gangk ingka zi bingan gangk, nanai maratak gan yangan yamin mimungk. 36Kab bangkian rugan suaus yangan garam yakua gayang ini nanai kua wah santan kitamp ani gan, ka nanai rungan gihan mais in gitusrun? 37Wah suaus nanai yangan yakab i kua zua maratak gan?38Garamsagat wi nanai rinimaik izi ingka rinimaik izi hup gangk i gubuak arunanai, abingk garamsagat gab nangkuraham mais ingka kab kirikian wat izi, Garam Gariak gan awah yangan rinimaik i kurinai, gubuak nanai ba i bingan raham Ramangk gan gan wat angira mimungk.''
Chapter 9

1Yisu ginia wat kurinai gisunani, ''Nizun bingan zi ginia wat agam, agam hiruk gam gamunti gani, wi ma gisangk i yamamp ayang ka yararab parat mimungk Anutu gan yaba wat bumur. 2Gingan huguan 6 anai, Yisu gikua Pita ingka Jems ingka Jon kurinai rungan wat gihan ngaring hahuan basinta. Gubuak kurinai mpai ayang, Yisu rining gan gisup in gikas rugan mangan i kuri gan maran gan. 3Bumpungk gan gibaruru gihan sap mimungk in rugan mangan abingk garam kitamp ani gan ma gisangk yakakuk i wah kakuk bumpungk iayah gamuk.4Gingan Ilaija wat Moses gikas pisit i bi abingk kurinai mpai aiyah in hirukangkua ginia hup wat Yisu. 5Pita ginia wat Yisu gisuni, ''Kidungwaga, nani mimungk i agi mpai ani, in agai yagab tagur hirukangkua basinta i nani. Agua gam basinta, Moses gan basinta ingka Ilaija gan basinta.'' 6(I rungan ma gararab wah aus rungan niahup igin anai gamuk, i aus kurinai gitatarat.)7Gabagah sap basinta giba ingka gahumpun kurinai sib. Ingka kuan basinta gikas giba i gabagah in ginia, ''Nani ganai gariak izi gangk abingk zi nuguangk gangk igin. Wayangua hup i gan.'' 8gahigut aru tak, i kurinai ru rarab mbib ayang kurinai ma gararab kuri mangan mpai bi kurinai ka kurinai gararab Yisu basinta tak.9Gubuak kurinai ruk ngaring ba gayang, Yisu ginia bumur wat kurinai in ginia, wangkiti nia wat garam mangan i wah aus agam rarab ayang ani, yasangk Anutu gariak gan takirun zua i garam ru mamp sib parat gan. 10Gisunai in kurinai gahumpun hup anai wasak i rungan tak. Ka kurinai ginia hup wasak i rungan tak, aus nanai hugun nizun hup arunani gan, ''mamp in takirun zua.''11Kurinai gikantui Yisu, aus hugun nizun in garam hahar hup bumur gan ginia gisu Ilaija yanungk yaba gayang? 12Yisu ginia wat kurinai gisuni, ''Ilaija yanungk yaba gayang i yampuru wah santan in yakab zua i bi abingk kurinai mpai aiyah gan. Ka aus hugun nizun kuri gahahar gisu Garam Gariak gan yabariang barabin santan ingka kuri yagab i rungan yasu garam basinta mami ku bingan igin? 13Ka zi ginia wat agam gisuni, Ilaija ru giba ingka kuri gigab wah aus kurinai su nuguan igin i nanai gisu i hup Anutu gan nia igin.''14I kurinai ba i kuri gan, kurinai gararab garamsagat marikum mpururun in mpaii bi kurinai ingka garam hahar hup bumur kurinai ma sampan basinta gamuk in ginia hup marikum i kurinai. 15Gahigut aru tak kurinai gararab Yisu, garamsagat sib gabuzurun hantab in gahigut giba gitur nanai in kurinai gamaiik igin. 16Yisu gakantui garam gan, ''I aus agam ginia hup ragiab wat kuri gani?''17Basinta wi mpai wasak i garamsagat gisuntai Yisu hup gan, ''Kidungwaga, zi gigab gariak marub izi gangk giba i agua. Nanai gigab garam ganun mais basinta abingk nanai kab anai buningk i niahup. 18Nanai garutu nanai wat kurukuan in girim i giruk gihan ingka hint gimpai i rahin in gihus ka gagara nihuan ingka gikab rining gan surung in gisuzah sib. Zi gikantui agua kuri gam i yakuapias garam ganun mais anai yahan sibi gin, ka agua kuri gam ma gisangk i yakua pias gamuk.'' 19Yisu gisuntai hup kurinai gan, ''Agam kuri garamsagat abingk agam mami ku bumur, gubuak hurahua ganai zi ru yampai bi agam? Gubuak hurahua ganai zi ru yagab sunanai i agam? Wakua nanai waba i zi.''20Kurinai gigab samuak anai giba i gin. Gubuak garam ganun mais rarab Yisu, gahigut rim samuak anai puruk i kitamp in hint gan gihus. 21Yisu gikantui gin i ramangk gan, ''Gubuak hurahua nanai gigab gisunai?'' Ka ramangk gan ginia wat Yisu gisuni, ''Gubuak nanai ta kurinarun. 22Gubuak sibangu nanai girim samuak anai gihan wasak i zah ma i mpui ingka gini yawaya nanai. Ini agua maram huar wah mangan abingk nanai anai gisangk i agua, warang i agai ingka wakab bangkian gam i agai.''23Yisu ginia wat nanai gisuni, ini nanai sangk i agua? Wah santan anai gisangk i garam wi bumur i nanai.'' 24Gahigut aru tak gariak anai ramangk gan girang raham in gina, ''Zi bumur! Wakab bangkian gam izi i nangku raham izi mami bumur!'' 25Gubuak Yisu rarab garamsagat santan han i kurinai, rungan ginia wat garam ganun mais anai wat sampan kukuap in ginia, ''Agua garam ganun mais zaguzu hup ingka ringan hiang, zi ginia hup kurukuan i agua, wakas waba sibi gin ingka wangkiti han katang i nanai zua.''26Nanai gagasub garat wat rang ayang bumur in gingkiti samuak anai wat tatarat raham in gikas. Samuak anai gisubi garam mamp ayang mangan, gisunai in garamsagat marikum ginia, ''Nanai ru gimamp.'' 27Ka Yisu gigab i bangkian gan in gisapi gin i giba wagungk ingka samuak anai gamunti guziab.28Gubuak Yisu ba katang tagur, kuri gan gimpai gipak in gakatui gin, ''Gisu aus in agai ma gisangk i yakupias ganun mais anai yahan kas ayang?'' 29Rungan ginia wat kurinai, rugan sunanai anai yabuningk i kuapias, ka i yugayang nanai yagan bapap i kuapias in i han ayang.''30Kurinai gingkiti nanai ingka gihan haiin i parat Galili. Rungan ma gini garamsagat ma kuri narun mangan yararab kurinai han mpai aiyah gan amuk, 31I aus rungan ginia hagahagan wat kuri gan. Rungan ginia wat kuri gan gisuni, ''Kuri yakab Garam Gariak gan yahan i garam bangkian ingka kurinai yazumir nanai yamamp ayang. Gubuak garam zumir nanai mamp ayang, yangan i huguan hirukangkua basinta, nanai yatakirun ba zua.'' 32Ka kuri gan ma gikua simpim hup wayant hugun gan amuk ingka kuri gan giguan i kantui gin.33Gingan kurinai giba gikas parat Kapenaum. Gingan rungan giba gini yakatang tagur, rungan gikantui kuri gan gisuni, ''Agam ginia hup i wah aus i nangku raham wasak kah?'' 34Ka kuri gan ma ginia hup amuk. I aus, gubuak kurinai ru banua i nangku raham, kurinai gabazamp wat rungan gisu wi ganai suraham wasak i kurinai. 35Yisu gimpai hub, rungan gakayak i 12-anai yahuangk bi gin ingka rungan yania wat kurinai, ''Ini garam mangan gini yampai nungkayang, nanai rungan nampai kirikian i marikum ka nasu samuak gab gum garam hiruk gan.''36Rungan gikua gariak narun basinta ingka gikab i kurinai wasak. Rungan gabariang i bangkian wasak gan in ginia wat kuri gan gisuni, 37Wi ru gikua gariak narun sunani i zi bingan gangk, nanai gikua zi wat wi saguar izi ba gayang.38Yuanis ginia wat Yisu gisuni, ''Kidungwaga, agai gararab garam hiruk gikuapias ganun mais i agua bingan gam in agai ginting kurinai i aus kurinai ma garagia agi gamuk.'' 39Ka Yisu ginia, ''Wangkiti nting anai. Ma garam basinta wi yangan yagab gum raham i zi bingan gangk ingka yangan nanai yania hup mais i zi.40Wi nanai ma su buman wat agi nanai kuri agi gangk anai. 41Wi wayant gan i yakab mpui kumpiak wat agua yanum ayang, i aus agua ganai kuri kirisi gan, nizun bingan zi ginia wat agam, nanai yangan ma gisangk yangkiti gar gan amuk.42Wi ru gigab kurinarun ani gan basinta; wi ru bumur i zi i yapuruk i mais, nanai gihuh basinta gisu garam basinta guzu sakuak raham i garam mangan kuan gan in rimuab nanai han warangk i mpui nkiak. 43Ini agua bangkian gam kab agua puruk i mais, waraya in wakuapias. Nanai yangan mimungk ini agua han katang i Parat mimungk Anutu gan wat bangkiam basinta, bangkian hirukangkua kagab in agua kahan i zah parat mami zugub ayang gan. 4445Ini agua hagam basinta kab agua puruk i mais, waraya in wakuapias. Nanai yangan mimungk ini agua yahan katang i Parat mimungk Anutu gan wat hagan basinta, agua hagam hirukangkua kagab in kuri yarim agua yahan i parat zah. 4647Ini agua maran gam kab agua puruk i mais, watus pias in warimuab, nanai ru mimungk i agua han wasak i Parat mimungk Anutu gan wat maran basinta tak, kangan garam yarim agua i parat zah wat maran hirukangkua. 48I bi nanai kamak kitamp gan kurinai mami mamp ayang ingka zah mami mamp ayang.49I aus zah yagan kuampuak kuangian gihuh basinta gisu kuri kab nkiak hahuan i ganang kiruak. 50Nkiak nanai mimungk, ka ini ganingan gan su miayah, yasu aus in yangan agai yakab i ganingan gan yaba mimungk zua? Agam wagab nkiak wasak i rungam, ingka sampan nuh ayang yampai bi agam ingka hiruk awah.''
Chapter 10

1Yisu gazagari bi nanai, abingk rungan mpai in gabanua gihan in gikas i distrik Yudia, nanai kitamp mungkak mangan abingk min banging i Jodan mpui. Ingka kuampuak kuangkian garagia zua. Rungan ginia hagahagan wat kurinai zua gisu i nungk gab ayang. 2Ingka Farisi hiruk giba gini yakirib Yisu ingka gikantui gin gisuni, ''Nani nizun gisuni, butua gitip hup garam gisangk yangkiti hinian gan?'' 3Ingka Yisu gisuntai kurinai, ''Moses ginia aus wat agam?'' 4Ingka kurinai ginia wat Yisu gisuni, Moses ginia, ini garam mangan nkiti sagat gan han ayang, nanai yahahar mamin sap rapua huar sagat gan ingka yasaguar i yahan ayang.''5Yisu ginia wat kurinai gisuni, Moses gahahar butua ganai, i aus, agam nuguan bumur i yangkiti sagat agam gam.'' 6''Ka i marasamub i wah manga mangan i kitamp ani, Anutu gikab hinam marub.'7I nanai hugun gan, garam gingkiti ramangk rinangk gan ingka gihan wat sagat gimpai. 8Gisunai in hirukangkua yangan yampai yasu rinin basinta tak, hirukangkua ma gimpai gipagapak gamuk, miayah, hirukangkua gimpai gisu rinin basinta tak.' 9Gisunai in wah aus Anutu haru gayang, ma garam yatab sib gamuk.''10Gubuak kurinai mpai tagur wasak, kuri gan gikantui gin zua i hup anai. 11Rungan ginia wat kuri gan gisuni, ''Ini garam mangan nkiti sagat gan, garam arunai gigab nangkuraham barau, ingka ini nanai huar sagat harih zua, nanai gigab nangkuraham barau bi gin.'' 12Ini sagat nkiti gabuan gan ingka sugabuan i garam harih, rungan awah gigab nangkuraham barau bi garam anai."13Kurinai gikua kuri narun gan giba i Yisu yangan i yakab bangkian i kurinai ingka yayu i kurinai, ka kuri gan gikua kurinai pias. 14Ka gubuak Yisu rarab kuri gan gab nangku raham anai, rungan sampan kukuap i kuri gan in ginia kurinai, "Wangkiti kuri narun naba i zi, agam wangkiti nting kurinai, i aus, Anutu Parat raham gan nanai kuri wi mpai su kuri narun gan.15Nizun bingan zi ginia wat agam, "Garamsagat ma mpai su kuri narun, nanai kurinai ma gisangk yakatang i Parat Raham Anutu gan amuk." 16Rungan gikua kuri narun in gigab i bangkian gan ingka gikab nuguan i kurinai, ingka rungan gikab bangkian hahuan i kurinai in giyu i kurinai.17Gubuak Yisu ini wat kuri gan yabanua gayang, garam basinta giruant giba i Yisu in gagantu hagan nugun bi gin ingka gakantui gin, "Kidungwaga mimungk, zi yasu aus in yangan zi yakua maratak mpai mimungk gubuak ka gubuak?" 18Ingka Yisu gisuntai gin i hup gan gisuni, "I aus in agua ginia zi Kidungwaga mimungk, ma garam mangan i kitamp ani rungan mimungk gamuk, Anutu basinta tak nanai mimungk. 19Agua ru gararab butua sib, 'Wangkiti zumir garam mampayang, ka wangkiti gab nangkuraham barau, ka wangkiti paginab garam hiruk wah gan, ka wangkiti nia hup santan rugan ka hup zuhup ayang, agua wayangua hup Ramangk rinangk gam gan tak.20Ka garan anai ginia wat Yisu gisuni, "Kidungwaga, zi garagia butua ganai sib gubuak zi mpai narun." 21Yisu gipumaran i garam anai ingka nuguan gan i gin in ginia wat gisuni, "Agua miayah i wah basinta tak. Agua wahan zua in wasaguar wah santan agua gab ayang in wakua sakuak ingka wakab sakuak anai wat garamsagat maragayab. Ingka nanai agua yagab wah santan i ganungkun. In agua waba wasantamp izi." 22Gubuak nanai yangua hup anai, nanai ma nuguan giyab gamuk ingka rungan sampan barabin raham in gihan, I aus, nanai gigab wah mangamangan santan.23Yisu gipumaran i kuri gan in ginia wat kurinai, "Wayangua, nani barabin raham i garam gab wah marikum han katang i Parat raham Anutu gan!" 24Ingka Yisu kuri gan gayangua hup anai in kurinai gakutamirun. Ka Yisu ginia wat kurinai zua gisuni, "Narungk was, nani barabin raham i han katang i Parat raham Anutu gan. 25Nani pisit i kamel han katang i yantuik maran gan, ka nani barabin raham i garam gab sakuak ngan han katang i Parat raham Anutu gan."26Ingka kuri gan gakutamirun i hup sunanai ingka kurinai ginia hup santan wasak i kurinai rungan gisuni, "Ini nanai suni, wi yangan yakua maratak mpai mimungk gubuak ka gubuak." 27Ingka Yisu ginik in gipumaran i kurinai ingka ginia, bi garam nanai gabuningk, ka i Anutu nanai gisangk, i aus, ma wah mangan barabin i Anutu gamuk." 28Gubuak Yisu nia hup anai sib, Pita ginia wat Yisu gisuni, "Wararab, agai sibangu gingkiti wah mangamangan santan agai gangk ingka giba gisantamp agua."29Ka Yisu ginia, "Zi ginia nizun wat agam, ini garam mangan nkiti tagur gan, ka raingan ka nahungan ka ramangk rinangk ka gariak ka kitamp gan ka maran huar izi ingka hup mimungk izi gangk. 30Nanai yangan yakua zua wah mangamangan anai rungan nkiti gin anai, yasangk 100-gubuak rungan mpai kitamp ani. Nanai wah su tagur ingka raingk nahungk, ingka ramangkrinangk ingka gariak, wat kitamp kurinai gan, ka garamsagat bariang barabin awah i nangkuraham bumur i Anutu hup gan. Kurinai awah yangan yakua maratak mpai mimungk gubuak ka gubuak. 31Gisunai in garam ingka sagat santan wi mpai tamur yangan yaba nungkayang ka wi mpai nungkayang yahan tamur."32Gingan Yisu kuri gan gabanua gihan Jerusalem, ingka Yisu ginungk gihan i kurinai. Yisu kuri gan gakutamirun, ingka garamsagat santamp kurinai ba gayang giguan. In Yisu gakayak i kuri gan 12-anai gihan i parat mami garam ingka ginia wat kurinai i wah aus yangan yakas i rungan. 33Agam wararab, gubuak agi han hahuan i Jerusalem, kuri yangan yaba yagab Garam Gariak gan in yakab i guzun pris bangkian gan ingka kidungwaga butua gan, ingka garam wayant yangan yakab i butua, in yaharu hup i yazumir Yisu yamamp ayang. ingka kurinai yangan yasaguar Yisu yahai garam hiruk ingka kurinai yangan yazumir i yamamp ayang." 34Kurinai yania hup paip ayang igin ka yahinti gahurun iayah ingka kurinai yayas ayang ingka yazumir nanai yamamp ayang, ka gingan i huguan hirukangkua basinta rungan yangan yatakirun zua."35Jems ingka Jon hirukangkua Sebedi gariak gan, gikantui Yisu gisuni, "Kidungwaga, agai hirukangkua gini yangan agua yagab wah basinta agai hirukangkua gini yakantui agua." 36Yisu gakantui hirukangkua, "Agam hirukangkua gini yangan zi yagab wah aus i agam hirukangkua?" 37Ka hirukangkua ginia, "Wakab agai hirukangkua nampai bi agua i kurukuan agua gam, basinta i bangkian yami ingka mangan i bangkian sakias agua gam."38In Yisu ginia wat kurinai gisuni, "Agam hirukangkua ma gararab wah aus agam hirukangkua kantui gin amuk, agam hirukangkua gisangk yanum i kumpiak zi yangan yanum iayah gani? Ma gisangk agam hirukangkua yakua mpuirurub i nangkui zi yangan yakua mpuirurub iayah gani?" 39Hirukangkua ginia wat Yisu, "Agai hirukangkua gisangk." Ka Yisu ginia wat hirukangkua gisuni, "Nanai nizun gisu agam hirukangkua gisangk yanum i kumpiak zi yangan yanum iayah ingka mpuirurub i mpui zi yangan mpuirurub. Ka mpai i Anutu bumur gan bi zi i bangkian yami ka i bangkian sakias izi gangk, nanai ma zi wah gangk gamuk. 40Ka i mpai i bangkian yami ka mpai i bangkian sakias izi gangk, nanai ma wah izi gangk i yakab ayang gamuk. Miayah. Ka nanai gan kuri rungan marigin sib gan kurinai yakua gayang.41Gubuak kuri gan hiruk 10-anai gayangua hup sunanai jems wat Jon gan, kurinai sampan kukuap in gabazamp wat hirukangkua. 42Gingan Yisu gampuru kuri gan sib ingka ginia wat kurinai gisuni, "Agam gararab garam guzun wi marigin garamsagat mangan kurinai suguzun i kurinai. Ingka kurinai yabigin gan ru gisu guzun i kurinai.43Ka agam wangkiti gab nangku raham rugan sunai, ini basinta agam gam gini yasu garam guzun wasak i agam, rungan anai yasu samuak gab gum agam gam. 44Ingka wi gini yampai nungk ayang i agam, rungan anai yasu samuak gab gum agam gam. 45Garam gariak gan ma giba gini agi gisangk yagab gum i yakab bangkian i gin amuk. Miayah. Rungan gikab maratak gan tak sib gisu sakuak rim garamsagat marikum sib bazua."46Gubuak kurinai ru ba Jeriko, Yisu wat kuri gan gazagari Jeriko in gabanua gihan ingka kuampuak kuangkian gasantamp kurinai. Garam maranpuk ayang basinta, nanai Timeus gariak gan, nanai bingan gan Batimius. Rungan gimpai nangkui banging in gaparingk garamsagat i sakuak. 47Gubuak rungan yangua gisu nanai Yisu Nasaret gan, rungan gitakirun in gakayak raham bingan ingka ginia, "Yisu Devit gariak gan, agua wamui zi sib!" 48In garamsagat ginia nanai i ma gisangk yakayak ayang gamuk. Ka rungan gakayak raham bingan zua in ginia, "Yisu Devit gariak gan, agua wamui zi sib!"49Anungka Yisu gayangua nanai ingka rungan gamunti in ginia, "Wakua garam maranpuk nai waba." Ingka garamsagat ginia wat, "Agua wamunti wahigut! Rungan gakayak i agua." 50Gahigut arutak rungan gitakirun in girim bumpungk gan gihan banging in giruant gihan i Yisu.51Ingka Yisu gakantui garam maranpuk anai gisuni, "Agua gini yangan zi yangan wah aus i agua." Ingka rungan ginia, "Suraham, zi gini yararab zua." 52Ingka Yisu ginia wat nanai, "Wahan, bumur agua gam tak gikab agua gikas mimungk." Gahigut aru tak nanai gararab zua, ingka rungan gasantamp Yisu i nangkui gihan.
Chapter 11

1Gubuak kurinai banua ba Jerusalem, kurinai giba gikas simpingk i Betpeis ingka Betani, i ngaring Oliv gan, Yisu gasaguar kuri gan hirukangkua 2Ingka ginia wat hirukangkua gisuni, "Wahan i parat ming marahain i agi. Ingka gubuak agam katang han i nanai, karunanai agam yararab donki hak basinta ma garam gimpai iayah wat mamuan amuk. In agam watirak buak kuri haru iayah ingka wakua nanai waba i zi. 3Ini garam basinta ini niahup, 'I aus in agua gigab gisu nanai?' agua wania, 'Suraham gini yagab ayang ingka rungan yangan yasaguar anai yaba gani zua yahigut ayang."'4Ingka kurinai gihan in gararab donki hak basinta kuri haru i parat pisit i masiahuan i nangkui raham, ingka hirukangkua gatirak buak sibi gin. 5Garamsagat hiruk gamunti ganai in kurinai gakantui kuri ganai gisuni, "Agam hirukangkua gingan aus, in gatirak buak sibi donki hak ragai?" 6Hirukangkua ginia wat kurinai hup su karu nanai gisu Yisu niawat kuri gan i yania gayang, ingka garamsagat anai gazagari kurinai gihan.7Kuri gan hirukangkua gikua donki hak giba Yisu ingka kuri gan girim bumpungk gan hahuan i donki i Yisu yampai aiyah. 8Garamsagat marikum gikua bumpungk gan in gayahus i nangkui ka kuri hiruk garaya gai bangkia i wap in gayahus i nangkui. 9Ingka garamsagat wi han nungkayang igin ka ba kirikian igin gakayak raham gisuni, "Hosanna! Garam wi kua wah mimungk, rungan garam wi ba i Suraham bingan gan. 10Suraham ginia hup i parat raham agi rumpungk gangk Devit gan, rungan ru giba karuni! Hosanna gihan wagungk!"11Gingan Yisu gihan gakatang i Jerusalem ingka gihan wasak i parat abingk tagur Anutu gan miayah ingka rungan gararab gihan i wah santan. Karunanai ru simpingk i yamikuan ayang ingka rungan wat kuri gan 12-anai gihan Betani, 12Gingan huguan mangan, gubuak kurinai zagari Betani gin han ayang, Yisu marimp.13Rungan gararab gai fik munti tamanak in rungan gararab yahat tak. Gisunai in rungan gihan gini yararab ini nanai fik gar hiruk min ayang iayah. Gubuak rungan ba i nanai, rungan gararab yahat tak, i aus nanai ma gubuak gan kurinai kab gariak gamuk. 14Rungan ginia hup igin gisuni, ma garam mangan yangan yagan agua gar gam zua gamuk." Ingka kuri gan gayangua wah aus rungan nia hup i gin.15Kurinai giba Jerusalem, ingka rungan gihan gakatang i tagur sunta. Ingka rungan gikupias garam ru saguar ka kab sakuak i kua wah i tagur sunta. Ka rungan gatawab rampia garam hiruk gan ru kab sakuak han bagayang ka rampia garam saguar gaziab gan. 16Rungan ma gazagari garam mangan i yakua wah mangan saguar ayang yahan yakatang i tagur sunta gamuk.17Rungan ginia hagahagan wat kurinai in ginia, "Kuri gahahar gisuni, zi tagur gangk kuri yangan yania yasuni tagur yugayang gan i parat sib. Ka agam gigab anai gikas gisu tagur garam bangki pinab gan." 18Guzun pris ingka kuri hahar hup bumur gayangua ganai ingka kurinai gagarui nangkui basinta i yazumir Yisu. Kurinai giguan igin i aus garamsagat huangk binai gakutamirun raham i wah rungan nia hagahagan wat kurinai. 19I mikuan bagayang gan, kurinai gazagari parat raham in gihan.20Mara huguan kus kurinai banua han ayang, kurinai gararab gai fik mamp sib i bangkian han buamp i hugun gan. 21Pita maran gihuar in ginia, "Kidungwaga, wararab! gai aru agua nia gayang anai rungan gimamp sib."22Ingka Yisu gisuntai kurinai hup gan gisuni, agam wakab bumur gam i Anutu. 23Nizun bingan zi ginia wat agam garam wi nia wat ngaring ani suni, watakirum warim rungam nahan wasak i mpui nkiak,' ingka nanai yangan ma gisangk sampan hirukangkua i bumur gisu wah aus rungan nia hup i nanai yangan yakas ayang, nanai Anutu yangan yagab ayang.24Gisunai in zi ginia wat agua, wah mangamangan santan agua yu in kantui i gin, bumur gisu agua ru kua gayang ingka nanai yangan yakas ayang. 25Gubuak agua munti gin yu gayang, agua wakupias mais mangan gan, wi gab su mais i agua, gisunai in Ramangk agam gam wi mpai ganungkun awah yangan yakupias mais agua gam. 2627Kurinai Giba Jerusalem zuah. Gubuak Yisu banua wasak i tagur sunta, guzun pris, garam kakar hup bumur ingka garam guzun giba i gin. 28Kurinai ginia wat Yisu gisuni, "Agua gigab wah sunani i wi kurukuan gan, ingka wi gikab kurukuan wat agua i gab wah mangamangan?"29Yisu ginia wat kurinai gisuni, "Zi yakantui agam kantui gin basinta. Wania wat izi ingka zi yania wat agam i zi gikua kurukuan i abingk in zi gigab wah sunani. 30Jon mpuirurub gan, nanai gimin ganungkun giba ma i garam? Wasuntai zi hup gangk."31Kurinai ginia hup ingka hup yasrun wasak i kurinai rungan ingka ginia gisuni, "Ini agi nia, 'I ganungkun' nanai yania, 'I aus in agam ma bumur izi gamuk?' 32Ka ini agi nia, 'I garam'" kurinai giguan i garamsagat, i aus, garamsagat sib bumur gisu Jon anai propet mangan. 33Gisunai in kurinai gisuntai Yisu ingka ginia, "Agai ma gararab gamuk." In Yisu ginia wat kurinai gisuni, "Zi gawah zi ma gisangk i yania wat agam, i kurukuan wi gan zi gigab wah mangamangan nani."
Chapter 12

1Yisu ginungk ginia hagahagan wat kurinai i hup ram ayang. Rungan ginia wat kurinai gisuni, "Garam basinta gintang wain i gum, rungan gipu butua gawahik gum wain anai, ka girah suah gini yamari parat yagab ka yakua wain. Rungan gisuang tagur basinta wat garam rarab ayang i yampai yararab gum wain ka gikab i gihan i kuri yampai yamari gum wain i gan. Ka rungan gihan mangan. 2Gubuak kua wain gar giba, rungan gasaguar samuak gab gum basinta gihan i garam mpai sib gum wain in gikua wain gar hiruk. 3Ka kurinai gigab anai, giyas nanai, ingka gasaguar i gihan zua bangki sasak4Rungan gasaguar samuak gab gum gan mangan gihan i kurinai, gubuak mangan zua kurinai giyas i guzun gan gipuk ka kurinai gisu mais iayah ka gikab rini maik igin. 5Rungan gasaguar mangan zua gihan, ingka kurinai gazumir garam anai gimamp. Kurinai gisu mais i santan mangan garagia nangku raham su karunanai, giyas hiruk kurinai gan ka gazumir hiruk gimamp.6Rungan gigab garam basinta yasaguar i yahan ayang, nanai gariak gan, kab i nuguan gan. Karunanai tak anai garam bampan yasaguar i yahan i kurinai. Rungan ginia gisuni, "Kurinai yangan yaringanti zi gariak marub gangk hup gan." 7Ka kuri mpai gum wain sib gitip hup wasak i rungan gisuni, "Garam aruni yangan yakua wah mangamangan Ramangk gan gan. Agam waba, in agi nazumir nanai, sakuak sib wat wah mangamangan mimungk i gan agi yakua gayang.8Kuri gigab, gazumir in girimuab i gihan sibi gum wain. 9Gisunai in, ramangk gum wain gan yagab aus karuni? Rungan yangan yaba gin yawaya garam mpai sib gum wain ingka yakab gum wain anai yahan i garam hiruk.10Agam ma gararab hup min i mamin sap Anutu gan ani gamuk ahin ma miayah? Sakuak abingk garam suang tagur gikua pias, nanai bumur hugun ka mimungk i suang tagur iayah. 11Hup anai rungan giba i Suraham, ka nanai mimungk arumangan i agi marang gangk.'" 12Kurinai wayant i yakab Yisu i rumuang wasak, ka kurinai giguan i garamsagat marikum mpai ayang, i aus kurinai gararab gisu Yisu kab hup ram ayang wat kurinai. Gisunai in kurinai gazagari Yisu gin gihan.13Ingka garam yabigin gasaguar Farisi hiruk ingka Herot kuri gan hiruk giba i Yisu, kurinai gini yazuhup wat in yania hup hiruk ma mimungk gamuk. 14I kurinai ba gayang, kurinai ginia wat Yisu gisuni, "Kidungwaga, agai gararab gisuni agua garam nia hup i pisit, in agua ma gisu nuguam i garam basinta tak gamuk miayah, su nuguam agua gam gimin wasak i garamsagat marikum. Nizun bingan agua ginia hagahagan wat garamsagat i nangkuraham Anutu gan. Nani mimungk i kab takis wat Sisa, ma miayah? "Yangan agai yakab sakuak ma miayah?" 15Ka Yisu gikua kurinai wayant gan zuhup ayang ingka rungan ginia wat kurinai gisuni, "Gisu aus in agam gini yazuhup wat izi? Wakua sakuak basinta waba gin zi nararab."16Gisunai in kuri gikua siring basinta gibai Yisu. Rungan ginia wat kurinai gisuni, "Nani mara ganun wi gan i siring ani ingka wi bingan gan gimin i nanai?" Kuri ginia, "Sisa." 17Ingka Yisu ginia wat kurinai, "Wakab wat Sisa wah aus Sisa gan, ka wakab wat Anutu, wah aus Anutu gan." Ingka kurinai gabuzuru hantab igin i hup gan.18Anungka Sadusi giba i Yisu, kuri wi nia sunani takirun zua miayah. Kurinai gikantui Yisu, in ginia, 19"Kidungwaga, Moses gahahar hup ani ginungk giba i agai, 'I rabuang gan basinta mamp ayang ingka zagari hingian gan mpai ayang, ka mami kab gariak, ingka garam mamp ayang anai raingan yakua sagat anai in yahuar ayang, ingka yangan yakab rabuang gan gariak was gan.20Gikab raingk rabuangk 7-anai gimpai, rabuan raham gihuar sagat basinta ingka gingan nanai gimamp, ingka ma gikab gariak gamuk. 21Ingka ra in gihuar rabuan hinian ingka gimamp awah, ma gikab gariak gamuk. Gisu karunanai i ra in wasak. 22Ka 7-anai gimamp sib ma gikab gariak gamuk. Ka gingan sagat anai awah gimamp. 23I takirun zua, gubuak kurinai takirun zua, nanai yangan sagat wi gan nizun? I aus ra in was 7-anai gihuar sagat anai gisu kurinai hingian gan."24Yisu ginia wat kurinai gisuni, i nangku raham su karunanai agam gigab mais, i aus agam ma wayant i hup min mamin sap Anutu gan ka Anutu kurukuan gan awah? 25I aus gubuak kurinai takirun zua i mamp ayang, kurinai yangan ma gisangk yahuar sagat zua gamuk, Miayah. Ka kurinai yangan yampai yasu angira i ganungkun.26Ka i hup aru garam mamp in takirun zua gani, agam ma gararab mamin sap Moses gan gamuk ahin, i niahup wap gan, i wah aus Anutu niahup wat anai in ginia, 'Zi Anutu Abraham gan, Anutu Aisak gan, ingka Anutu Jekop gan?' 27Rungan ma Anutu garam mamp ayang gan gamuk, ka Anutu garam mpai maratak gan. Agam garam nia hup hanta bahub."28Garam wayant yas ayang basinta hahar butua giba in gayangua kurinai hup gan, nanai gararab gisu Yisu suntai kurinai hup gan mimungk. In nanai gakantui Yisu gisuni, Anutu butua gan aus nanai mimungk i hiruk sib?" 29Yisu gisuntai gin in ginia, "Isrel wayangua, Suraham Anutu nanai basinta tak. 30Agam wakab nuguang gam i Suraham, Anutu agi gangk wat agam sampam gam sib, wat agam ganun gam sib, wat agam wayant gangk sib, ingka wat agam kurukuan gan sib.' 31Ka santamp igin gan Anutu butua gan gisuni, "Agua wakab nuguan gam i garamsagat mpai simpingk bi agua gisu agua nuguam i rungam.' Anutu butua gan hiruk ma raham gimin gisu nani gan gamuk."32Anungka garam wayant yas i hahar butua ginia gisuni, "Mimungk, Kidungwaga! Agua ginia nizun bingan gisu Anutu ganai basinta tak, ingka gisu karunanai ma mangan gimpai simpingk bi gin gamuk. 33I nuguan gam i nanai i sampan gam sib, ingka wat wayant gam sib, ingka wat kurukuan sib, ingka i nuguan i wi mpai simpingk bi agua gisu agua nuguan i rungam, nani hup hirukangkua ganai ru raham in ma gisu ofa santan kati sib i zah gamuk. 34Gubuak Yisu gararab gisu nanai gikab hup mimungk gisu garam kua wayant mimungk nizun, Yisu ginia wat nanai gisuni, "Agua ma gimpai tamanak i Anutu Parat raham gan gamuk." I gubuak arunanai garam ma ru gakantui gin i hup hiruk i Yisu gamuk i aus kurinai giguan.35Gubuak Yisu kapiri hup wat garam sagat wasak i tagur sunta, in rungan gisuntai hup kurinai gan in ginia, "Gisu aus in garam wayant hahar butua gan ginia gisu Kirisi ganai Devit gariak marub gan? 36Ganun mimungk gimpai gumpin i Devit, in nanai ginia gisuni, 'Suraham ginia wat Suraham izi gangk gisuni, wampai i bangkian yami zi gangk, yahan yasangk zi gab buman agua gam mpai agua hagan ragurun gam. 37Devit basinta tak ginia Kirisi, 'Suraham' gisu aus in nanai yasu gariak marub Devit gan?" Kuampuak kuangian gayangua Yisu hup gan wat sampan nuhayang.38Yisu ginia hagahagan wat garamsagat ingka ginia gisuni, "Manangk i garam wayant butua gan, wi nuguan mimungk i gagar bumpungk piar in banua gayang, ingka garamsagat niahup sampan mimungk wat kurinai i parat wasak saguar nam ka kua sakuak, 39ingka kurinai nuguan i yampai i rampia mimungk i tagur sunta wasak, ingka yampai i rampia mimungk i gubuak mpururun raham i gan nam. 40Ka kurinai awah gawaya tagur sagat muant gan, ingka kurinai gigab yu gayang bam pam piar i garamsagat gisangk yararab ayang. Kurinai yangan yakua barabin raham bingan."41Gingan, Yisu gimpai bi ha in abingk sakuak kambih min aiyah wasak i tagur sunta; rungan ru gararab garamsagat ba ini yakab sakuak yahan wasak i kambih. Ka garam mimungk santan giba gikab sakuak raharaham. 42Gingan sagat maragayab basinta gabuan mamp ayang giba girim siring hirukangkua gihan wasak, gisangk gisu siring basinta.43Yisu gakayak i kuri gan giba gampurun ingka ginia wat kurinai gisuni, "Nizun bingan zi ginia wat agam, sagat maragayab gabuan gan mamp ayang aruni gikab sakuak raham in ginus sib garamsagat wi mpuru sakuak han i sakuak kambih tagur sunta gan. 44Garamsagat anai gan sib gikab sakuak marikum i aus kurinai gigab sakuak raham, i sagat muant aruni, nanai ma gigab sakuak marikum gamuk, ka rungan gikab sakuak gan sib in rungan ma gigab sakuak gimin i yakua wah iayah gamuk.
Chapter 13

1Gubuak Yisu zagari tagur sunta in banua han ayang, kuri gan basinta ginia nanai gisuni, "Kidungwaga, waguri sakuak mimungk arumangan ragai ka tagur mimungk ragai!" 2Yisu ginia nanai, "Agua gararab tagur raham ani? Sakuak basinta ma yami hahuan i sakuak mangan gamuk. Sakuak sib yangan hirihiri yaba buamp."3Gubuak Yisu mpai ngaring Oliv, abingk min marahain tagur sunta gan, Pita, Jems, Jon ingka Andru gakantui gin. 4Wania wat agai, gubuak aus yangan wah anai yakas ayang? Nguar su aus yangan yakas i yakapiri agai gisu wah su nanai yangan yakas ayang?"5Yisu ginungk i nia wat kurinai," Agam manangk. Garam basinta kangan kakua agam kahan nangkui mangan. 6Garam santan yaba izi bingan gangk in yania, 'Zi Kirisi,' ingka kurinai yagabi garamsagat yahan i nangkui rugan.7Gubuak agam yangua gagaingk raham yasrun kas ayang ma hup mamup yasrun raham, agam wangkiti nuguam pumpu. Wah su nanai yakas yaba gayang, ka kitamp zugub ayang gan mungkua. 8Ka garamsagat parat basinta yayas run wat garamsagat parat mangan ingka parat raham basinta wat parat raham mangan. Ka hahuriangk raha raham yakas i parat santan mungkak abingk ingka gubuak marimp raham gan yakas ayang. Wah su nanai anai gisu kukuap sagat nungk kua gayang i gubuak yakua gariak.9Agam wararab simpim. Kuri yakab agam yaha i kaunsel bangkian in kurinai yayas agam i tagur sunta wasak. I zi kurinai yakab agam i butua ka agam yamunti gavana maran ingka king maran, in agam gisangk yania zi harab. 10Ka marasamub i wah mangamangan anai, gum nia harab hup mimungk nanungk nahai garamsagat kitamp sib.11Gubuak kurinai gab agam raguan ingka saguar agam han ayang, agam wangkiti nuguam mpumpu ka wayant santan i hup rugan su aus yangan agam yania gayang. I gubuak maran aru nanai, hup rugan su aus agua yangan yania gayang, Anutu yangan yakab wat agua. Ka nanai agam ma yangan yania hup gamuk, i Ganun Mimungk yania hup. 12Rabuan yagab raingan raguan in yakab wat garam yazumir i yamamp ayang, ingka Ramangk basinta yagab su karunanai wat gariak gan. Gariak was yasu buman i raman rinan gan in yangan yagab kurinai yamamp ayang.13Garam ingka sagat sib nanai ma gisangk nuguan i agam i aus agam bumur i zi bingan gangk. Ka garamsagat wi munti bumur in gab sisib bumur han i kitamp zugub ayang, garam arunai yangan yampai mimungk.14Gubuac agam rarab wah mais yagab barabin yaba gayang munti i parat abingk nanai ma gisangk i yamunti i nanai gamuk (Wakab garam rarab anai yakua wayant), garamsagat wi mpai Judia kurinai naruant nahan ngaring, 15Wakab garam wi mpai hahuan i tagur ngisung nangkiti ba buamp wasak i tagur ma kua wah mangan han kas ayang, 16Ka garam wi mpai gum, rungan nangkiti han zua i kua bumpungk gan.17Ka maragayab raham i sagakuri wi wangkun ayang ingka sagat wi kab ntut wat garikakak i gubuak aru nanai! 18Agam wayu gisu wah anai nangkiti kas wat gubuak gamiak ka nuh. 19I aus buman yakab kukuap raham ka barabin wat garamsagat. Barabin rugan abingk su nanai ma gikas wat mamuan gamuk i gubuak Anutu kab kitamp ani giba gisangk karunani. Barabin wat kukuap rugan mangan sunanai ma gisangk yangan yakas tamur zua gamuk. 20Ka Anutu mami kab gubuak sutup, garamsagat basu miayah sib. Ka Suraham maran gihuar garamsagat wi rungan tak kabayang, gisunai in rungan gikab gubuak gisu tup.21Ini garam basinta nia wat agam sunani, 'Wararab, Kirisi gimpai ani! ma 'Wararab, rungan gimpai bi gaba!' agam wangkiti bumur i hup sunanai. 22I aus Kirisi zuhup ayang ingka propet zuhup ayang yangan yakas paratpisit in yakab nguar ka marahahiang i yazuhup wat garamsagat, ka ini kurinai sangk ayang, nanai kurinai yazuhup wat garamsagat Anutu ru kab ayang gan.23Agam waguri simpim. Tamur anai wah sunanai yangan yakas yasu zi niawat agam karunani.24Ka tamur i barabin anai kas ayang i gubuak aru nanai, gubuak yakining igin yasu mikuan ka ikap anai ma gisangk i yakab pisit gamuk, 25Ka wantuang yapuruk yaba buamp i gabagah ingka kurukuan mpai ganungkun sib yaguin nirun. 26Ingka tamur kuri yangan yararab garam gariak gan yaba i gabagah wat kurukuan raham ka bingan raham. 27Ka rungan yangan yasaguar angira gan ingka rungan yampuru garamsagat gan yaba i 4-ganai kitamp mungkak, yanungk i kitamp zugub ayang gan yahan yasangk i ganungkun zugub ayang gan.28Agam wakua wayant i maraganun gai fik gan. gubuak gai fik bangkian harih, rungan gikab yahat harih in agam wayant gisu nanai gubuak mimungk gubuak gini yakas yaba simpingk. 29Su karu nanai tak, gubuak agam rarab wah sunanai ru kasayang, agam wayant wasuni nanai ru gimpai simpingk, simpingk arumangan i masiahuan.30Nizun bingan zi ginia wat agam, garamsagat mpai karuni kurinai yangan ma gisangk yamamp yasangk wah mangamangan anai kasayang. 31Ganungkun ingka kitamp yasu miayah, ka zi hup gangk ma gisangk yasu miayah gamuk. 32Ka garam mangan ma wayant i gubuak ka gubuak maran Garam Gariakan ba zua. Angira ganungkun ka Anutu Gariakan awah ma wayant i gubuak ka gubuak maran. Ramangk Anutu tak nanai rungan wayant igin.33Agam wamari rungan in wampai wararab! I aus agam ma wayant i gubuak aus yangan wah sunanai yangan yakas ayang. 34Nanai gisu garam basinta gini yahan parat tamanak ingka rungan gazagari tagur gan in gikab wat garam gab gum i yamari tagur. Rungan gikab gum wat garam gab gum basinta sinta ingka rungan gikab hup bumur wat garam mpai masiahuan i yaguri simpim.35Gisunai in agam wampai in wararab, i aus agam ma wayant i gubuak aus tagur Ramangk gan yangan yaba gayang. rungan yangan yaba wat hirah ahin, ma i mikuan wasak tariak niahup, ma i marahuguan kush. 36Ini rungan ba higut ayang, wangkiti nkiti gin i rungan rarab agua ru giangk ayang. 37Hup aus zi ginia wat agam karuni, nanai zi ginia garamsagat sibangu gawah. Agam sib wampai in wararab simpim.
Chapter 14

1Karunani nanai huguan hirukangkua mungkua i tampan yakas ayang ingka mpururun raham yist miayah i ganang. Guzun pris ingka garam wayant hup bumur gan gaharu hup gini yagab Yisu, ingka yazumir i yamamp ayang. 2Kurinai ginia gisuni, "Nanai ma gisangk yakas i gubuak mpururun raham gan i aus garamsagat ma gisangk yania run yayas run wasak i rungan gamuk."3Gubuak Yisu mpai Betani i Saimon tagur gan wi kua rinimais suruh. Rungan gimpai gasap i rampia, in sagat basinta giba i gin wat wel sanda mimungk arumangan. sagat gakari sanum maran ingka garurub Yisu guzun. 4Ka garam hiruk sampan kukuap, kurinai ginia hup wasak i rungan gisuni, "Aus hugun nanai sagat gatawa wel sanda gani tak?" 5Wel sanda gani nanai gisangk i basaguar i 300 sakuak siring ingka bakab wat garamsagat maragayab." Anungka kurinai ginia sagat arunai.6In Yisu ginia wat kurinai, "Agam wazagari gin, gisu aus in agam ginia hup i sagat aruni? Rungan gigab nangkui mimungk i zi. 7Gubuak sibangu agam gigab maragayab garamsagat gimpai bi agam. Gubuak suaus agam gini yamari kurinai ka yasu mimungk i kurinai yangan agam yagab ayang. I agam anai ma gisangk yampai bi zi gubuak sibangu gamuk." 8Sagat aruni gigab wah suaus rungan gisangk yagab ayang. Rungan gikab wel i zi rining gangk i yakab izi mamp ayang gangk. 9Nizun bingan zi ginia wat agam, abingka i kitamp ani kuri yania hup mimungk harab kuri yania harab nangkui sagat aruni gab ayang ingka kuri maran yahuar ayang."10Gingan Yudas Iskariot nanai disaipel 12-anai basinta gan wi yakab kirikian wat Yisu in giha i guzunpris i rungan yasaguar Yisu yahan i kurinai bangkian. 11Gubuak guzunpris yangua Yudas, kurinai nuguan mimungk in gihuhup i yakab sakuak wat Yudas. In Yudas gikab maran i gubuak mimungk suaus yangan rungan yasaguar Yisu yahan i kurinai bangkian.12I huguan basinta yist miayah i ganang, gubuak kurinai gakati sipsip gariak gisu ofa i tampan, Yisu kuri gan ginia wat Yisu, "Agua gini yangan agai yahan abingk in yamari parat agua yagan ganang tampan anai?" 13Yisu gasaguar kuri gan hiruk kangkua in ginia wat kurinai, "Agam wahan wakatang i parat raham ingka garam basinta yangan yabariang mpui sanum raham yangan yatur agam. Anungk agam wagab wasantamp anai. 14Tagur suaus garam anai han katang iayah, agam wasantamp anai wahan wakatang ingka wania hup wat garam tagur hugun. Kidungwaga agai gangk ginia, 'Tagur wasak izi gangk gimi abingk yagan zi yagan tampan bi kuri zi gangk?'15Garam anai yangan yakapiri agam wasak raham min hahuan i tagur abingk ru mari gin sib. Agam wamari agi tampan gangk i bi nanai." 16Kuri gan gihan parat raham ingka kurinai gararab wah mangamangan gisu Yisu niawat kurinai, ingka kurinai gamari ganang kiruak tampan.17I gubuak giruk, Yisu wat kuri gan giba. 18Kurinai gimpai i rampia gin gigan, ingka Yisu ginia wat kurinai gisuni, "Nizun bingan, zi ginia wat agam basinta i agam wi gan ganang bi zi yangan yasaguar izi yahan i buman bangkian gan." 19Kurinai sib sampan girang, ingka kuri gan basintasinta ginia Yisu, "Ma zi gamuk, ahin?"20Yisu gisuntai kurinai hup gan gisuni, "Nanai basinta i agam kuri zi gangk 12-anai, nanai yangan yakab ganang bi zi i kambih. 21Kuri yangan yakab Garam Gariak gan yahan i buman bangkian gan gisu Anutu hup gan nia gayang igin. Ka zi sampangk girang raham i garam wi saguar Garam Gariak gan i buman bangkian gan. Nanai mimungk aru mangan i garam arunai rinangk gan ma gikab gamuk.22Gubuak kurinai gan ayang, Yisu gikua ganang basinta, ingka rungan giyu ingka garumpu in gikab wat kuri gan. Ingka Yisu ginia wat kurinai, "Wakua nani ganai zi rining gangk." 23Rungan giku kumpiak in ginia ihiharun i Anutu, ingka rungan gikab wat kuri gan in kurinai ginum. 24Yisu ginia wat kurinai gisuni, "Nani ganai buik harih hupnahuh izi gangk, buik anai gihus i garamsagat sibangu," 25Nizun bingan zi ginia wat agam gisuni, zi yangan ma gisangk yanum bi agam i gubuak mangan yasangk i gubuak zi num waingurun harih i parat raham Anutu gan.26I kurinai rirua gahuan basinta sib, kurinai gikas gihan ngaring Oliv. 27Yisu ginia wat kuri gan, "Agam sibangu yangan yazagari zi, i aus nanai gimi i hup, 'Zi yangan yazumir garam hugun ka sipsip yangan yaruant yahan hantabahub,'28Ka tamur i zi takirungk zua, yangan zi yanungk yahan Galili i agam." 29Pita ginia wat Yisu, "I kuri mangan zagari agua zi yangan ma gisangk yazagari agua gamuk."30Yisu ginia wat Pita, "Nizun bingan zi ginia wat agua, i mikuan arunai marasamub tariak niahup su hirukangkua, agua yakaringan i zi bingang gangk yasu hirukangkua basinta." 31Ka Pita ginia, ini zi gini wat agua yahuh yamamp ayang, zi yangan ma gisangk yania yasuni zi ma yakaringan i agua gamuk." Ingka kurinai sib ginia hup sukarunai i Yisu.32Kurinai giba parat kuri nia Getsemani, ingka Yisu ginia wat kuri gan, "Agam wampai ani yangan zi yahan yayu gayang." 33Yisu gikua Pita,Jems ingka Jon bi rungan, ingka i kurinai ba kas ayang, barabin raham bingan giba i rungan. 34Yisu ginia wat kurinai gisuni, zi rining gangk barabin raham bingan gisangk i karuni zi yamamp ayang. Agam wampai ani ingka wakab maram simpim."35Yisu gihan tamanak bis i kurinai ingka rungan gihan gapuruk kitamp. Ingka giyu i Anutu ini nanai simpim gubuak mais anai gisangk yatamp anai. 36Yisu giyu gisuni, "Ramangk Anutu, wah sibangu gisangk yakas i nuguan Agua gam. Wakua pias kumpiak ani sibi zi, ka i ma zi nuguangk gangk gamuk ka agua nuguang gam.37Yisu giba zua in gararab kuri gan giangk ayang, rungan ginia Pita, "Saimon, agua ru gigiangk? Agua gisangk yatakirum in yararab ayang gubuak maran basinta? 38Agam wararab in wayu, in yangan agam ma yapuruk i kirib ayang gamuk. Ganun anai simpim, ka rinin anai ma nuguan gamuk." 39gubuak mangan zua Yisu gihan in giyu, ingka rungan ginia hup sukarunanai wat kurinai.40Ka i gubuak mangan zua, Yisu gararab kuri gan giangk ayang. Kurinai maran barabin in kurinai ma wayant i kurinai yangan yania hup aus igin. 41Hirukangkua basinta zua, Yisu giba gin ginia wat kurinai gisuni, "Agam gigiangk in gikua gasap i rining gam tak, ahin? Rugisangk! Gubuak maran anai rugiba. Wararab! Garam Gariak gan kuri yangan yasaguar i yahan i garam mais bangkian gan." 42Agam wamunti, agi nahan. Wararab! garam wi gini yakab izi yahan i buman bangkian gan nanai ru gimpai simpingk.43Gubuak Yisu mpai bi kuri gan in ru niahup, Judas anai kuri gan 12-anai gan basinta nanai giba gikas. Ingka garam marikum gasantamp nanai giba, kuri guzun pris ingka garam wayant butua gan ingka garam guzun. Kurinai gigab huzuk ingka gai in kurinai giba i Yisu. 44Garam wi yangan yakab Yisu yahan i buman bangkian, nanai gikab hup gisuni, "Garam wi zi ziruh gayang, nanai anai garam agam wagab waharu in wararab ingka wakua wahan." 45Gubuak Judas kas i parat, gahigut arutak nanai giba i Yisu ingka ginia, "Kidungwaga," ingka nanai gaziruh Yisu. 46Gingan kurinai gikab bangkian gan i Yisu ingka gigab gaharu.47I kuri gan basinta munti bi kurinai gitus huzuk gan ingka garaya ringan garam gabgum basinta guzun pris gan. 48Yisu ginia wat kurinai, Agam giba gisu agam gini yagab garam bangkipinab mangan in agam giba wat huzuk ingka gai i yagab izi? 49Gubuak zi mpai huguan sibangu bi agam ingka nia harab hup mimungk i tagur sunta, agam ma gigab gaharu zi gamuk. I nani gikas gisangk Anutu hup gan." 50Sibangu wi mpai bi Yisu kurinai gingkiti gin ingka giruant rampan.51Garam samuak basinta gaharu bumpungk mpiar i rining gan in rungan gasantamp Yisu gihan i gubuak buman kua Yisu hanayang. 52Nanai gingkiti bumpungk mpiar gan anai ingka giruant ragi sasak gihan.53Kurinai giku Yisu gihan i guzun pris. Sibangu guzunpris, garamguzun ingka garamwayant butua Juda gan kurinai gimpai. 54Ka Pita gasantamp Yisu ru tamanak bis gihan ntinting guzunpris gan. Ingka nanai gimpai hub bi garam gab garam i zaah in gimun zaah.55Guzunpris ingka garam gab hup gabuningk i yagarui gagaingk zuhup ayang i yakab Yisu i butua, in yangan kurinai yazumir Yisu yamamp ayang. Ka kurinai ma gararab gagaingk mangan gamuk. 56Kuri ganai gan marikum gikua gagaingk zuhup ayang gini yakab Yisu i butua, ka ma basinta gagaingk anai gan wat gihuh gisu gagaingk Yisu gan gamuk.57Kuri hiruk gamunti ingka ginia gagaingk zuhup ayang i yakab Yisu i butua, in kurinai ginia, 58"Agai gayangua Yisu ginia gisuni, "Zi yangan yayas tagur sunta garam gab i bangkian ragai hub, ka i huguan hirukangkua basinta zi yangan yagab tagur sunta kuri bangkian mami gabayang."' 59Ka kurinai ginia hup mangamangan, gagaingk kurinai gan ma gihuh gisu gagaingk mimungk Yisu gan gamuk.60Ka guzun pris gamunti wasak i kurinai ingka gakantui Yisu, "Agua ma gisuntai agai hup gangk gamuk? gisu aus i hup ani kuri buzua i agua?" 61I Yisu ma ginia hup gamuk ingka ma gisuntai hup kurinai gan gamuk. Ka i mangan zua guzun pris gakantui Yisu ingka ginia, "Agua Kirisi gahin, Anutu gariak gan?" 62Yisu ginia, "Nanai zi tak, ingka agua yangan yararab Garam Gariak gan yangan yampai i bangkian yami Anutu gab kurukuan sibangu ingka yangan yaba i gabagah ganungkun."63Guzun pris gagasiab bumpungk gan, ingka ginia, "Yangan agi ru yagarui hup rugan suaus zua?" 64Agam ru gayangua hup rinimaik ani sib, wah suaus yangan agam yagab ayang. Kuri sibangu gawaya Yisu gisu garam wi nia hup mais mangan yasangk i gini yamamp ayang. 65Hiruk gahinti gahurun i Yisu, ingka gahangka i maran gan ingka kurinai gawaya gin ingka ginia, "Wania hup propet, ingka wani harab wi giyas agua."Ingka guzun tagur gikua Yisu gin giyas.66Gubuak Pita mpai warangk i haiin nanai bi guzun pris gan, sagat basinta gabgum guzunpris gan giba i gin. 67Sagat gararab Pita mpai banging i zaah in ru mun zaah. Ingka sagat gararab Pita simpim in ginia, "agua gawah gimpai bi Yisu Nasaret." 68Ka Pita gazuhup in ginia, "Zi ma gararab wah aus agua niahup i gin ragai." Gingan Pita gikas gihan parat simpingk bi masiahuan tagur gan ingka tariak ginia hup.69Sagat gabgum guzunpris gan gararab Pita ingka gitip ginia harab zua wat garamsagat munti ganai ingka ginia gisuni, "Garam aruni nanai basinta kurinai gan." 70Ka Pita gazuhup zua ingka ginia zua gisuni, "Zi ma gararab Yisu gamuk." Gingan sutup arumangan garam munti binai ginia Pita gisuni," Nizun bingan agua basinta kurinai gan, i aus agua gawah Galili gan."71Ka Pita ginia hup santan i yawaya rungan ingka ginia hup yasu nizun gisuni, "Zi ma gararab garam aru ragai agam niahup i gin gamuk." 72Ka gahigut tariak niahup zua su hirukangkua. Gingan, Pita maran gihuar wah suaus Yisu niawat anai, "Tamur i tariak niahup hirukangkua i, agua yangan yania zi ma gararab agua gamuk hirukangkua basinta." Ingka Pita girang i aus rungan gazuhup.
Chapter 15

1I marahuguan kus, guzun pris gampurun bi garam guzun ingka garam wayant butua Yuda gan ingka kurinai gigab gaharu Yisu ingka gigab Yisu gihan gikab wat Pailat. 2Anungka Pailat gakantui Yisu gisuni, "Agua Suguzun Raham Yuda gan ahin?" Ingka Yisu gisuntai hup gisuni, "Agua rungam ginia." 3Guzun pris ginia hup santan i Yisu gisubi rungan gab mais marikum.4Ingka Pailat gakantui Yisu zua gisuni, "Agua yasuntai hup ma miayah? Wayangua barabin hurahua kuri gini yagab i agua?" 5Ka Yisu ma gitip gisuntai Pailat hup gan zua gamuk, ingka i nanai hugun gan, Pailat gikua wayant santan.6I gubuak raham ganangkiruak gan kasayang, Pailat gararab gikupias garam basinta mpai rumuang wasak han rininuh, gisu garamsagat kurinai nuguan gan. 7Wasak i garam rapua hup ingka zumir garam wasak i rumuang wasak, gikab garam basinta gimpai kuri ginia nanai Barabas. 8Kuampuak kuangian giba i Pailat ingka gakantui gin i rungan yagab wah aus anai yasu rungan gab wat mamuan.9Pailàt gisuntai hup kurinai gan gisuni, "Agam gini yangan zi yazagari Garam Guzun Raham Yuda gan yabiak i agam?" 10Zi gararab i sampan mais guzunpris gan i aus kurinai gikab Yisu gihai gin. 11Ka guzun pris gigab kwampuak kuangian gakayak raham i kurinai yazagari Barabas yahan rininuh.12Pailat gisuntai hup zua ingka ginia gisuni, "Ka agam gini yangan zi yagab aus i Garam Guzun Raham Yuda gan?" 13Ingka kurinai gakayak raham bingan zua gisuni, wayas bin i Yisu i gaimpariruan."14Pailat gisuntai hup wat kurinai gisuni, "Rungan gigab aus mais?" Ka kuri gakayak raham bingan in ginia wayas bin i Yisu i gaimpariruan." 15Pailat gini gisangk i garamsagat nuguan gan gisunai in rungan gazagari Barabas gihai kurinai. Rungan gazagari garam gan yas garam gitab Yisu ingka gingan rungan gikab Yisu gihan yangan kuri yayas bin i Yisu i gaimpariruan.16Garam yas garam gikua Yisu gihan wasak butua gavman gan ingka garam yas garam marikum gasantamp Yisu. 17Kurinai gikab bumpungk ganang ngarak i Yisu ingka gimbib buak binbin gisu Garam Guzun Raham guntuh gayang in gikab i Yisu guzun. 18Kurinai ginia hup rinimaik i Yisu in ginia, "Garam Guzun Yuda gan!"19Kurinai giyas i guzun gan, ingka gahinti gahurun i Yisu, gagantu haganugun in gazuhup gigab sunta i gin. 20Gingan i kurinai niahup rinimaik i Yisu, kurinai gisup bumpungk ganang ngarak pias sibigin ingka kurinai gikab i bumpungk gan mamuan wat i gagar, ingka gikua Yisu gihan i yayas bin i Yisu i gaimpariruan. 21Garam mangan, nanai Saimon sairini gan, Aleksendra ingka Rafas Ramangk gan. Kurinai gigab anai i yabariang gaimpariruan.22Garam yas garam gikua Yisu gihan parat mangan kuri nia Golgata. Hugun gan gisunani, "Parat garam guzun kurukuan gan." 23Kuri gikab waingurun gab abi mir, ka Yisu ma ginum gamuk. 24Gingan i kurinai yas bin i Yisu i gaimpariruan, kurinai gagasiab i bumpungk gan ingka gapaip satu i yakua haiin basinta sinta.25I gubuak maran 9 marahuguan, garam gatugu Yisu hantab i gaimpariruan. 26I gai tup basinta, garam gahahar hup i Yisu gisuni, "Garam Guzun Raham Yuda gan." 27Bi Yisu, garam gatugu hantab garam bangkipinab hirukangkua, basinta i bangkian yami ingka mangan i bangkian sakias. 2829Kuri wi han ba ganai ginia hup rinimaik i Yisu in ginia, "Ma! agua karunanai ginia yangan agua yais tagur sunta hub ingka yakab zua wasak i gubuak hirukangkua basinta. 30Agua rungam wakab bangkiam i rungan in waba buamp sibi gaimpariruan!"31I nangkuraham rugan sukaru nanai,guzunpris ingka garam wayant butua gan ginia hup rinimaik i Yisu in ginia, Rungan gimari kuri hiruk, ka rungan ma gisangk i yakab bangkian i rungan gamuk. 32Wakab Kirisi, Garam Guzun Raham Isrel gan, i naba buamp sibi gaimpariruan ingka yangan agai awah gisangk yararab ingka bumur." Garam bangkipinab hirukangkua i gaimpariruan awah ginia hup rinimaik i gin.33I gubuak maran wasak, kamikuan raham gahumpun kitamp giha gisangk gubuak maran 3. 34I gubuak maran 3, Yisu gakayak raham bingan gisuni, "Eli, Eli, lama sabaktani?" Hup ganai hugun gan gisunani, "Anutu zi gangk, Anutu zi gangk, i aus in agua gazagari zi?" 35Hiruk i kuri munti simpingk bi Yisu kurinai gayangua hup ganai ingka kurinai ginia, "Wararab, rungan gakayak i Elaija."36Garam basinta giruant giba gin gikab waingurun ganingan i spans ingka gikab i gai mpiar basinta in gikab i gihai Yisu i yanum ayang, ingka ginia, "Agi nararab gini Elaija yangan yaba gin yakab bangkian i gin." 37Gingan, Yisu gakayak raham bingan ingka rungan gimamp. 38Ingka buru i tagur sunta gagasiab run i wagungk gihan warangk gihan hirukangkua.39Ka i gubuak garam guzun garam yas garam gan gararab Yisu mamp i nangkuraham sunanai, rungan ginia harab gisuni, "Nizun bingan, nani ganai Anutu gariak gan." 40Ingka i bi nanai awah sagat hiruk wi munti tamanak in rarabayang. Wasak i kurinai nanai sagat Makdalin, ingka Meri, rinangk Jems mangan gan rabuangan Joses, ingka Salome. 41Gubuak Yisu mpai Galili, kurinai gasantamp Yisu in gigab mimungk i Yisu. Ka sagakuri hiruk awah gasantamp Yisu giha Jerusalem.42Gubuak hirah ba gayang, in nanai awah huguan mari wah mangamangan i huguan mpai gasap gan, 43Yosep Arimatia gan giba gikas bi nanai. Nanai yabigin basinta kansol gan harui Parat Raham Anutu gan. Rungan gihai Pailat ingka gikantui Pailat i Yisu riningan. 44Pailat gabuzu ru hantab gisu Yisu ru mampayang, ingka Pailat gakantui garam guzun garam yas garam gan ini Yisu ru mampayang.45I Pailat yangua hup anai gisu Yisu mampayang, i garam guzun garam yas garam gan, rungan gikab Yisu riningan gihai Yosep Arimatia gan. 46Yosep girim sakuak i kua buru ingka gikua Yisu riningan giba buamp sibi gaimpariruan ingka gibir rinin i buru ganai, ingka gikab i sakuak bumpui harih. Ingka gikua sakuak raham in gasanting masiahuan bumpui gan. 47Sagat Mekdalin ingka Sagat Joses rinangan gararab parat anai abingk garam tihun Yisu.
Chapter 16

1Ari Juda gigo lotu akaman na tihiqiyan Mariya uliq Magdala-ibta na teq Jems anen Mariya teq aw anan Salome haqayta na in nagah asor ahuran dimun diqta tizayiy, in hodhodab a leheq Yesus asanib emnan haqad. 2Zayim Sande taromo in hodhodab tilehiy.3Lehad in an bulonim bilaqiy, Nog teq i gilumsiheq hodhod aqezab gig otbuliydaq? haqiy. 4Haqadmo in gime lehim hodhodab gig ayahta na tuqotbuliyan hodhod adek ban lehim ussa in ahol waqiy.5Ahol waqad in lehim hodhod amuganib gwahtiqimmo mat araq minminta aholib tubusan husta emim ossa in ahol waqiy. Ahol waqad in tirabiy. 6Rabsa mat na gibilan, Ne hi rabiy ham. Ya tuhurit ham. Ne Yesus Nasaret-ibta mataw ayib dom wolan momta naqmo ahol waqnan boliy ham. Mat na tiqeram ham. In kab haiq ham. In asan eman usta asawan ka ne ahol waqiy ham. 7Ad ne leheq disaipel bunmo gibilenad ne Pita inaqmo buloniy ham. Yesus ameb Galiliy-ib tilah haqiy ham. Ne nab leheq teq Yesus ahol tuwaq daqay haqiy ham. Kwaziqmo in ne gibilanta nazaq haqad ne gibileniy ham.8Haqan on na gihol ritenim harara nemsa in hodhod hulosim gwahtiqim tukim tilehiy. Lehad in rab titayad mat araq a hi buloniy.9Ari kam nab Sande tarommo Yesus hodhod hulosim in danmeb Mariya uliq Magdala-ibta na ago hib tugwahtim. Kwaziqmo Yesus in aw na ago bugaw meqinta 7 gimuzta. 10An teq Mariya lehim mataw Yesus inaq luwiyta na gaqad ginadnad emad ossa in gibilan, 11Yesus hodhodab eraqim osda ya ahol tuway ham. Haqan mataw na Mariya ago gamuk huritim anan helmo a hi haqiy.12Abeb disaipel giger Jerusalem hulosim lehsa Yesus ahol awaqan lul araq diq iyim in gigerab gwahtim. 13Gwahtiqan giger na muleqim ta lehim disaipel ta asor na gibilenan in helmo a hi haqiymo.14An abeb disaipel 11 na didaq neqad ossa Yesus in gimeb gwahtim. Gwahtiqim in ginadad gibilan, Ne nagaqgo on mataw ya ibiyiyta na in bo ne gibilensa ne ginad soqotim ussa ya inan helmo a hi haqiy? ham. 15Haqad in gibilan, Ne og saw bunmo leheq ya iwagamun dimunta na on mataw bunmo gibileniy ham. 16Mat ya ihol awagamun anan helmo gaqad yuw huzdaqta na God in mat na waqid ingo tiqiydaq ham. Ari mat ya inan helmo a hi haqdaqta na God in mat na emid saw meqintab tilehdaq ham.17Sa God in mataw ya inan helmo haq daqayta na gibenab daq kazaq tiqemdaq ham. In ya inanib bugaw meqinta tigimuz daqay ham. Teq uliq amo qmo gigo nan ginadib bolsa in gamuk tibilaq daqay ham. 18In nagah ahulinaqta ahol a hi waqeqmo wazid gimugid in a hi moq daqay ham. Ad in nagah uluwim moqayta na ahol a hi waqeqmo uluweq a hi moq daqaymo ham. Teq in mat moqaqta aholib giben emeq wazsa mat na ago moq tihiqiydaq ham.19Ari Iyahta Yesus gamuk na gibilen bugim tihiqiyqn teq God in waqim ad Heven-ib tugwalah. Gwalehim eman in God aben aqabun ban tuqos wom. 20Os woqim ossa in ago disaipel og saw bunmo lehad in Yesus awagamun dimunta na on mataw gibileneq tileh yaqay. In nazaq emad luwsa Iyahta in nenaq kabiy tiqemyaqmo. Sa disaipel Yesus awagamun bilaqsa God inmo daq azawayin inaqta emsa on mataw ahol waqad bilaq yaqay, Wagam na in hel diqtaqmo haq yaqay.

Luke

Chapter 1

1Garam santan ginungk gihahar gum mimungk mi wasak i agi. 2Kurinai ginungk gaguria i maran gan i wa mangamangan nanai nungk kas ayang marasamub. Garam aus arunanai garam guzun Anutu gan, hin kurinai gikab gagaik anai wat agai. 3Gisunanai hin zi ginang gum i yaguri simpim, i gagaik anai hugun gan hin zi yahahar simpim gisu nungk kas wah marasamub, hin zi yakab wat agam kuri garam mimungk Tiofilas. 4Zi ginang gisunanai i agu yaku wayant mimungk i wa mangamangan agu nang ayang anai, nanai nizun bingan.5Gubuak Herot an mpai King Judia gan, pris basinta gimpai bingan gan Sakaraia, kuri Abaisa gan. Ingian gan bingan gan Elisabet hin a kuri gan Eron. 6Kurinai garagia hup Anutu gan, hin kurinai gimpai mimungk i Anutu maran gan. 7Kurinai gariak an mia i ausa, Elisabet ma gikab gariak amuk. Hin kurinai ru gimugui.8Huguan mangan kuri Sakaraia gan giha ginang gum pris, hin Sakarai gua giha ginang gum pris i Anutu maran gan. 9Kurinai gipaip satu gini yaguria wia pris nizun a yakatang yaha Ramangk tagur an hin yakati wa mangamangan kab guin mimungk. Hin a i nangku raham arunanai tak kurinai gikab Sakaraia. 10Ingka Sakaraia gikati wa mangamangan i yakab guin mimungk, garam sagat santan giba gimpai tagur masiahuan Garam Raham gan hin giyu.11Ingka hangira Garam Raham gan gikas in gimunti bangkian yami alta ganai an, yangan yakab zah guhin mimunk. 12Sakaraia giguria hangira, ingka gikutumirun in guan ayang raham giba ya. 13Ingka hangira gini wat, "Sakaraia, wangkit i guan ayang, i ausa Anutu giyangwa agu yiu gayang gam. Agu hingyan gam Elisabet yakab gariak marub mangan. In agu yani i bingan gan Jon.14Agu sampam gam nami mimunk arumangan,in garam sagat santan aua yasaikamp i gariyak kasayang. 15I ausa, yaku bingan raham i Anutu maran gan. Ma ginum wain o pui bumurr ,yahuwank i rinan gan i mpai rinan gan sampan.16Yakab garam sagat santan Israel yatirak mais kurinai gan in yaragi Anutu. 17Bumurr gan gisu profet Elaisa in yanunk i Ramank. Yakab Raman wat Gariak yampai sampan basinta, in yakab garam sagat ring hayang i hup Anutu gan, yaku wayant mimunk in nanang mimunk yasu garam sagat mimunk. Yakab garam sagat yampai yaharui Ramank bagayang gan."18Sakaraia gini wat hangira, "Gisu ausa gin a izii wayant yayurr hup agu niya gayang anai yangan nizun a? Izii tugi mugui in izii hinian gank aua tugi mugui." 19Hangira gisuntai gin i hupan ubwa zua, Izii Gabriel, zii garam munti Anutu maran gan. In zii giba i yani hup mimunk wat agua. 20Hup izii gini wat agua yangan yakas ayang i Anutu gubuak gan kab ayang, in agu ma gikab sampan i hup zii niya gayang anai amuk. Gisunanai in agu yangan mubaba agu ma yani hup amuk, yasank agu gariak gam yakas ayang."21Garam sagat giharui Sakaraia bampampiar i yakas yaba pisit i Garam Raham tagur an. Hin kurinai wayant rugarugan i ausa, gimpai bampampiar i tagur wasak. 22Gingan Sakaraia gikas giba hin ma giba gini hup wat kurinai amuk i ausa, muan barabin. Giba gin gahangkai bangkian tak i wa mangamangan kas ayang anai. Hin garam sagat ginibi guri sint i mpai tagur wasak Garam Raham gan. 23Gubuak Sakaraia nang gum pris i Garam Raham tagur an gisa hin giha i tagur an zua.24Gingan huguan mangan wah manga-mangan anai gikas, hinian Elisabet ku sampan i ikap 5pla giguap angku tak. 25Elisabet hiniah, "Ramank sampan nhu i zii in gikab zii sampan gisunanai i yakuis rinimaik i zii i garam sagat maran gan."26I ikap 6pla Elisabet gisu sampan, Anutu gigasi hangira Gabrel giha taun Nasaret, taun anai gimi taun raham Galili. 27Gihan ini yani hup wat sagat inam mangan kuri maran rarab ayang i yahai Josep, kuri King Devit han. In kurihinam anai bingan gan Maria. 28Ingka hangira gihai i Maria in ginia, "Gubuak, Anutu gimpai wat agua in ginang mimunk i agua in gimari agua." 29In Maria wayant ruga-rugan, hup suaus anai ah Maria giyangua.30Hangira gini wat, "Nangkit i guan ayang, Maria, Anutu sampan mimunk i agua. 31Agu yaku sampan in yaku gariak marub mangan, in wani i bingan gan "Yisu." 32Yampai yasu Garam Raham, hin kuri yani gariak Anutu gan wagunk nizun. In yasu rumpun gan Devit. 33Yampai yasu King i Jekop kuri gan han ayang. In ma ya zugub ayang amuk."34Hin Maria gini wat angira gisu ni, "Wa mangamangan anai yakas yasu angka, zi kurihinam hin zi ma wat garam giangk ayang amuk?" 35Angira gisungkai hup hin gini wat, "Marapayam yaba i agua hin bumur Anutu gan yampu agu sib. Hin gariak agu kua gayang, yampai pisit hin kuri yani gariak Anutu gan."36Wayangua, agu gayang gam Elisabet tugimugui, ingka yangan sampan hin yaku gariak marub. Tugimpai ikap 6-pla, sagat arunai garam sagat ginibi ma yaku gariak amuk. 37Wa mangamangan gan, "ma barabin i Anutu nang ayang amuk." 38Maria ginia, "Ingka, zi sagat guzun Garam Raham gan, wakab i nakas izi yasu agu nia gayang." Ingka angira gizagari gin hin gihan.39Ingka i hanayang gan arunanai, Maria gimunti hin gihan gahigun i parat ngaring i taun raham Judia. 40Ingka giha gikas i taun raham Judia, gihai Sakaraia tagur an hin gini gubuak wat Elisabet. 41Gariak gikatuab Elisabet sampan gan, Elisabet giyangua gubuak Maria nia gayang. Marapayam giwangk i Elisabet, hin gisapi Anutu bingan gan.42Gikumpai kayak ayang in ginia, "Anutu yamar i agua, yakab mimunk wat agua yanus mimunk kab wat sagat hiruk, in yamari agua gariak kua gayang. 43Izii wiyah in Garam Raham rinan gan giba izii. 44Wayangua, gariak giyank zii sampank gikatuab i yangu agu ni gubuak. 45Waku sanpan mimunk i ausa, agu gikab sampan i wah mangan Garam Raham ni wat agua yaks nizun."46Maria ginia, "Zii ganun gank sampan gank gisapi Anutu bingan gan. 47In izii ganun gank sampan mimunk nizun i Anutu mari izii.48Zii sagat gab a gum mangan ka zii bingan gank miya, ina ma maran gisim izii gamuk. I karunani hanayang gan ka yaha huguan mangan gan, kuri yania, Anutu gimari zii ka gikab bangkian izii. 49I ausa Anutu bumur gan raham in ginang wah mangan i zii i bingan gan.50Anutu gikab sampan i garam kab rungan ruk ayang, in mpai ragurun igin. In gikab sampan i garam sagat karunani gan, wat garam sagat ba tamur ayang aua. 51Bankian gan aua bumur. Gisank i yatihub garamgaram sagat kab bingan gan yab ayang.52Nanai gisangk yakuhis garam su King i kurinai sia gan,ina gimari garam sagat garam ni mais igin. 53In gikab ganang-kiruak mimunk wat garam sagat mpai marimp, ina gahukis garam rusuak i i ku sakuak gihan, ka ma gikab wah mangan wat kurinai amuk.54Gimari kuri Israil, garam sagat an gab i gum gan. 55Gubuak mamuan, nungk gini hup i yamari kurinai. Gisunanai hin giragia hup an ru nia gayang anai, hin gikab sampan i Abraham wat gariak was an kab ayang i sampan gan wat karuni ka i gubuak mangan awah.56Maria gimpai ikap irukangkua basinta wat Elisabet, ingka gingkiti gin hin giha parat an zua. 57Gubuak Elisabet an i yaku gariak hin gikab gariak marub. 58Elisabet nirunirungk an iruk wat gayan was an giyangua gisu ni, Garam Raham gimari gin hin kurinai sampan mimungk i Elisabet.59I gubuak 8, kurinai giku gariak gihan i yagumam i rinim. Garam sagat wia nungk wangk ayang i gubuak karunanai, gini yakab bingan Sakaraia i gariak karunai i yasu ramangk an harangan gan. 60Ingka gariak karunai rinangk an ginia "Mia, bingan gan, Jon." 61Hin kurinai gini wat, "I agam buik am bingan aru Jon ni mia."62Kurinai gini hup hin gakangkai bangkian wat i ramangk gan, hin gakantui gin i bingan ausa i yakab i gariak gan. 63Hin gini wat kurinai yakab wa mangan i yahahar yah. Ingka kurinai gikab wat, gihahar gisu ni, "Gariak bingan gan Jon." Kurinai girarab hin gakutamirun.64Gahigut arutak, Sakaraia garat gizah hin gini hup zua hin gisapi Anutu bingan. 65Kuri mpai simpingk, gakutamirun i wa mangamangan Anutu nang i Sakaraia. Kurinai giha gini wat kuri hiruk i wa mangamangan rarab ayang, hin hup karunai gizarang giha parat ngaring Judia gan. 66Kuri wia yangu hup arunai, kurinai gigab raguan i sampan gan hin ginia, "Ausa yakas i gariak aru gabu, i gubuak suraham gan?" I ausa Anutu bangkian gan gimi yah.67Marapayam gimi i Sakaraia hin gipis nan gisu profet hin ginia, 68"Nasapi Garam Raham bingan gan, Anutu Israil an. I giba gini yakab agai garam sagat gan yampai pisit."69Gikab kuri mangan i King Devit kuri gan giba i agai, hin bumur an yakab agai yampai mimungk. 70Profet Anutu gan nungk gini hup ram ayang i wa mangan anai yakas ayang. 71Yaku agi pias i garam mais bangkian gan, wat garam bangkian gan nang mais i agi.72Ginang gisu nanai i aus gikab sampan i agi rumpungk gangk hin maran gihuar hup nahu an, 73nungk nang ayang wat agi ramangk gangk Abraham. 74Anutu nungk gikab hup nahu i yaku agi pias i bangkian bumur kitamp hin wangkiti guan ayang i ismint i gin, 75I mimungk arumangan i gin i agi mpaiyang gangk.76Hin agua gariak izi gangk, yangan kuri yani agu maran Anutu gan wagungk nizun. Agu yanungk i Garam Raham hin yariri nangkuraham gan, wat garam sagat bagayang gan. 77Hin agu yani wat garam sagat yasu nani, Anutu gini yasiat kurinai mais an hin giku kurinai zua.78Anutu marampi gan i kurinai, hin yakab gubuak gan i yaba buamp i yamari agai, 79hin yakab gubuak wat garam mpai kamikuan wat garam mpai butua wat mamp ayang. Hin agi yabanua i nankuraham sampan nu ayang."80Gingan gariak gisu raham hin ganun gan giku bumur. Giha gimpai parat mangan garam mami mpai yah, gimpai gisangk gubuak an pis nan wat kuri Israil gikas.
Chapter 2

1I gubuak arunanai, Sisa Ogastus gikab lo mangan gisu garam sagat mpai ragurun i Roman gavman yakab bingan kurinai gan. 2Nanai gubuak marasamub i yaku garam sagat guzun sib, karunanai gikas i gubuak Kwarinias mpai gavana provins Siria gan. 3Gisunanai ka basnta-sinta yaha i parat kintamp kurinai gan i yakab bingan.4Josep anai kuri gan King Devit kuri gan anai, gisunai ka i girit i taun Nasaret i Galili ka giha Judia i Devit taun gan, bingan gan Betlihem. 5Wat Maria gihan i yakab bingan. Maria gawangkun, sagat arunanai kuri gikab i yahuarr ayang.6Gubuak kurinai gikas Betlihem, Mria gubuak gan i yaku gariak gikas. 7Tagurr garam bagigiangk yah gihuangk sib ka rum miya gisunanai ka kurinai giha gigiangk tagurr bulmakau gan, ka i gkiu gariak marub marasamub gan, i gi hangka sib i buru ka i gikab i giha wasak i bokis nam bulmakau gan.8I mikuan arunanai, garam kab maran i sipsip rugigab maran i sipsip i taun Betlihem parat gan. 9Hangira mangan gikas i kurinai, na pisit Anutu glori gan gihangka kurinai, ka kurinai giguan nizun.10Ka hangira gini wat kurinai, "Agam wangkit i guan ayang, zii giku hup mimungk giba agam in ka hup arunanai yakab sampan nu ayang nizun wat garam sagat santan." 11Karunani i gubuak arunanai i devit taun gan, sagat mangan giku gariak. Gariak arunanai yaku garam sagat santan zua. Nanai garam Raham Kirisi!12Agam maran yararab nizun yasunani. Gariak mangan kuri giharu wat buru in gigiangk i humm gayah13Bisab tak garam-ragiab santan gan-hungkun gan giba in gimpai wat hangira arunanai ka gisapi Anutu bingan gan giha wagaungk in ginia, 14"Gisapi Anutu bingan gan wagungk nizun, ka kintamp garam sagat yampai sampan nuayang, Anutu sampan mimungk i kurinai."15Gubuak hangira gingkit i kurinai ka giha ganhunkun, kuri kaping sipsip ginya, "Nahan agi naha Beylihem ka agi naha nararab aus naya gikas, i Garam Raham gini wat agi igin." 16Kurinai gihan gahigun i yararab Maria wat Yusip, ka kurinai gararab gariak narun gigiangk hum ganang kiruak gan gah yah.17Gubuak kurinai rurarab ayang arunai, kurinai gini harab i wah suaus hangira gini wat kurinai i gariak arunanai. 18 Ka garamsagat gayangua hup suaus garam kaping sipsip niya gayang, kuriinai wayant marikum. 19Ina Maria gikab hup anai sib i sampan gan ingka maran rugihuarr. 20Kuri kaping sipsip giha zua, ka kurinai gisapi Anutu bingan gan i wah suaus kurinai rarab ayang ka yangua gayang. Wah manga-mangan gikas gisu hangira niya wat kurinai.21I gubuak 8-pela kiurikian gan i rinangk kua gayang, kurinai gagumam i rinin, ka gini i bingan gan Yisu. Bingan arunanai hangira gikab wat i gubuak rinan gan mami ku sampan.22Gubuak yasu hak i Anutu maran gan rugizama, gisu Moses niya gayang. Ka Maria wat Yusip giku gariak giha tagurr sunta i Jerusalem i yakab wat Garam Raham.23Kurinai giragi hup guzu-gayang gisu Garam Raham niya wat kurinai, "Gariak marasamub sib rinan kua gayang kurinai nakab i naha Garam Raham." 24Kurinai gikab pumu ka giragi gisu hup-guzu-gayang Garam Raham gan niya gayang, "Gikab buirr hirukangkkua gisu pumu."25I gubuak arunanai garam mangan gimpai Jerusalem, bingan gan Simion, ka garam arunanai gigab kandaham mimungk ka gihis mint i Anutu. Nanai giharrwi garam Anutu gikab ayang i yakab sampan mimungk i kuri Israel. Ka marapayam gimpai wat kurinai. 26Hangira rugini wat gisunanai, i ma yamamp ayang yah higun ayang amuk. Miya, i yararab Garam Raham Kirisi gin.27Hangira gitak i Simion ka i giha wasak i tagurr sunta. Ramangk wat rinangk gariak Yisu gan giku Yisu gihan gisu hup-guzu gayang gisu Moses niya gayang. 28Ka Simion gikua in gigab i bangkian gan ka gisapi Anutu bingan gan, Ka gini gisunani, 29"Garam Raham karuni agu yakab garam gab agu gum gam yaha wat sampan nuayang, gisu agu hup gam niya gayang.30Karuni zii maran gangk girarab wah agu gini gab ayang i yaku agai zua, 31Agu rugimarigin i garam sagat maran gan. 32Pisit mangan giba gini hup gwap ayang harab wat garam-sagat, ka i yakab bingan raham i Israel, nanai garaam-sagat agu gam.33Ramangk rinangk gariak anai gan wayant marikum i hup suaus kurinai yangua gayang. 34Simion gikab hup bumurr mimungk wat ka gini wat Maria rinan gan ka gariak gan, "Wayangua,gariak arunanai Anutu nungk gikab i garam sagat santan Israel yapuruk ayang ka santan yatak hirun zua. Nanai yakas yasu nangkias mangan garam sagat ma gikab nuguan igin amuk. Ka wayant gwap ayang garam sagat santan yakas pisi-payat. 35Ka agu yaku barabin mangan raham nizun, gisu bungak maran pua gayang in gigumam i ganun gan.36Sagat profet mangan bingan gan Ana gawa rugimpai. Nanai gari-kinam Panuel gan i kuri Asa. Nanai mugui nizun. Nanai nungk gisu gabuan ka gimpai 7-pela krisimas wat gabuan gan. 37Ka i gimpai gisu sagat gabuan rumamp ayang ka gimpai 84-krisimas giha yah. Ana ma gingkit i tagurr sunta gamuk, i gini-ni miya i ganangkiruak ka giyu, i mikuan wat gubuak. 38I gubuak arunanai Ana giba simpingk i gariak ka gikab sampan nuh ayang(tenkiu) wat Anutu, ka i gini gariak arunanai hup harab wat garam sagat harrwi Anutu yaku garam sagat Jerusalem.39Gubuak kurinai nang wah manga-mangan sib gisu hup haru gayang Garam Raham niya gayang, kurinai giha zua i Galili, i Nasaret anai kurinai taun gan. 40Ka gariak gisu raham ka giku bumurr. Ka giku wayant mimungk ingka sampan nu-ayang(marimari) Anutu gan gimi wat.41I krisimas mai-maik ramangk rinangk giku Yisu giha Jerusalem i yararab gubuak raham passova gan. 42I gubuak Yisu gisu krisimas 12-pela, kurinai garagi hup haru gayang i huank ayang ka kurinai gitip giha Jerusalem zua. 43Gubuak raham mint gan sah ayang ka kurinai gitipm giha parat gan zua. Ina kuri samuak arunai gitip gimpai zua i Jerusalem, ka ramangk rinangk gan ma girarab gisu i mpai ayang amuk. 44Kurinai ginibi i banu wat kuri hiruk gan wat bagayang rugubuak mangan gihan. Gingan kurinai gisurigin gin wasak i kurinai gan.45Ina kurinai ma girarab amuk. Ka kurinai gigarrwi gin giha Jerusalem zua. 46Tamurr i gubuak hirukangkua-basinta, kurinai gingan gararab wasak i tagurr sunta. I gimpai wasak wat kidungwaga haru-hup gan ingka gayangu kurinai hup gan ingka gakantui kurinai awa. 47Kuri gayangua, ka gikutamirun igin i wayant gan ka hup gan niya wat kurinai awa.48Kurinai hirukangkua girarab in gakutamirun igin. Rinangk gan gini gisunani, "Gariak, gisu aus in agu gikab agai gagarrwi agua gah? Ka gini wat wayangua, idzii wat agu ramangk gam gigarrwi agu in agai sampangk gangk barabin i garrwi agua. " 49Ina Yisu gasuntai i ramangk rinangk gan hup, " Gisu aus in agam rugigarrwi zii? Agam wayant ma gararab amuk, gisu izii yampai ramangk gangk tagurr gan? " 50Ina kurinai hirukangkua ma giku hup ram-ayang anai hugun gan i wayant amuk i hup igan i suntai gin wat kurinai.51I giha wat kurinai i Nasaret zua, ka gayangua ka garagi kurinai hup gan. Rinangk gan gigab hup arunanai simpim i sampan gan. 52Ka Yisu gisu raham wat wayant mimungk. Ka Anutu gikab nuguan nizun igin ka garam sagat awa gikab nuguan yah.
Chapter 3

1I 15 krisimaas Sisa Tiberius mpai su king. Pointius Pailet gimpai gisu gavana i distrik Judia gan, ka Herod gimpai gisu guzun Galili gan, ka raingk gan Pilip gimpai guzun Ituria wat Trakonitis. Ka Lisanias gimpa gisu guzun Abilene gan. 2Gubuak Anas wat Kaiafas mpai hetpris, hup Anutu gan giba i Jon gariak Sekeraia gan i para-miya.3Gisunanai ka i giha distrik gimi pui Joden, ka gini hup harab i garam sagat yangkit i kandaham gan mais ka nani hup maragayab ka naku mpururub yangan Anutu yahukis mais pias sib i kurinai.4Gisu arunanai gimi mamin sap profet Aisaia gan, "Garat mangan gakayak bumurr i parat garam miya." Namari nangkuraham Garam Raham gan, namari kandaham nasu surung.5Natihun parat su masamp, Ka nagumpa ngaring naruk. Ka namari nangkuraham surankink, ka namari kandaham i parat mais. 6Ka garam sagat sib yararab gum Anutu gab ayang i kua agi. "7Garam sagat santan giba i Jon i yakab mpururub i kurinai ka i gini wat kurinai gisunani, agam kamak mais gariak gan! Wiya gini wat agam gisunanai ah, Anutu nuguan mais i agam ka yasu mais i agam ka yawaya agam. Ka agam gini yaruant i barabin arunanai ka yakatuab i barabin arunanai?8Agam wani sampan barabin gam harab ka wani maragayab i sampan barabin agam gam ka agam wangkit i niya sunai, 'Abraham anai ramangk agai gam, 'Nizun zii gini wat agam, Anutu gigab bumurr i nakab sakuak yasu gariak Abraham gan.9Jazun rugimi gai hugun. ini mami gai mangan mami gap mimungk, gai garr arunanai, ingka kurinai yaraya gai arunanai ka narim i naha bui zarh.10"Ka garam sagat gayangu hup suaus Jon niya gayang ka kurinai rugakantui gin, agai yanga wah? " 11I gisuntai i kurinai hup gisuani, "Ini garam mangan gab buru hirukangkua, nanai yasangk wat garam mami gab buru mangan. Ka garam mangan ini gab nam santan, nanai nasangk wat garam nam mangan nam gan miya."12Kuri ku sakuak giba i Jon i yaku mpururub, ingka kurinai gikantui gin, "Kidungwaga, agai yanga wah, " 13Ka Jon gini wat kurinai, "Agam wangkit i ku sakuak santan, agam waku wasangk sisa niya gayang."14Ka garam-ragiab hiruk gakantui gin, "Ka gisu aus i agai? Agai yanga wah? Ka i gasuntai kurinai hup gan zua, "Agam wangkit zuhup ayang kab garam hahup barabin ka rak igin i sakuak gan. Agam wayant wasunani, "Sakuak hurawa agam kua gayang nanai rugisangk agam karunbanai."15Garam sagat gayangu karunanai ka kurinai wayant marikum. Jon kirisi arunanai kuri gaharrwi gin i yaba gayang hahi. 16Ina Jon gasuuntai i hup gisunani, "Zii girurubb agam i pui tak. Ina garam tamurr ayang, nanai gigab bumurr ginus zii bumurr gangk zua. Zii ma garam mimungk gisangk yatirak buak pias i hagarumpun gan amuk. Nanai yarurub agam i marapayam wat zarh.17I yaba wat saburr i bangkian gan i yasamu wit simpim ingka yakab i tagurr mpuak wit ya. Ina yakati kurukuan i zarh mami mamp ayang."18Jon gini hup mimungk harab i garam-sagat wat hup hiruk santan i yaku kurinai sampan i kurinai yazagari kandaham mais gan. 19Gubuak Jon gini Herot garam-guzun(gavana) kurinai gan. I ausa nanai giwarr Herodias rabuan gan inian, ka i kandaham mais hiruk Herot anai nang ayang awa. 20Herot anai rungan ginang barabin hiruk awa, i gikab Jon i tagurr-barabin.21Gubuak garam-sagat santan rugiku mpururub sib, Yisu gawa giku mpururub. Ka gubuak i rugiku mpururub ka i giyu ka gan-hungkun gakazai run. 22Marapayam gikas gisu gaziab mangan kuri gini buirr giba gimpai yah. Ka kayak ayang mangan gimi ganhungkun giba gisunani, "Agua gariak idzii gangk wiya zii gikab nuguan tuguziab yah. Izii sampan gangk nuh ayang mimungk i agua.23Gubuak Yesu nang mani,nanai Yesu krisimas an 30, garam sagat ginibi Josep gariak an, Josep panai Heli gariak an. 24Heli ramangk gan Mathat. Ingka Mathat ramangk gan Livai. Ingka Livai ramangk gan Melki. Melki ramangk gan Janai. Janai ramangk gan Josep.25Josep ramangk gan Matataias. Ingka Matataias ramangk gan Emos. Emos ramangk gan Naham. Ingka Naham ramangk gan Esli. Ingka Esli ramangk gan Nagai. 26Nagai ramangk gan Mat. Ingka Mat ramangk gan Matataias. Ingka Matataias ramangk gan Semein. Ingka Semein ramangk gan Josek. Ingka Josek ramangk gan Joda.27Ingka Joda ramangk gan Joanan. Ingka Joanan ramangk gan Resa. Ingka Resa ramangk gan Serubabel. Ingka Serubabel ramangk gan Salatiel. Ingka Salatiel ramangk gan Neri. 28Ka Neri ramangk gan Melki. Ingka Melki ramangk gan Adi. Ingka Adi ramangk gan Kosam. Ingka Kosam ramangk gan Elmadam. Ingka Elmadam ramangk gan Er. Ingka Er ramangk gan Josua. 29Josua ramangk gan Eliasa. Ingka Eliasa ramangk gan Jorim. Ingka Jorim ramangk gan Mathat. Ingka Mathat ramangk gan Livai.30Livai ramangk gan Simion. Ingka Simion ramangk gan Juda. Ingka Juda ramangk gan Josep. Ingka Josep ramangk gan Jonam. Ingka Jonam ramangk gan Eliakim. 31Eliakim ramangk gan Melia. Melia ramangk gan Mena. Ingka Mena ramangk gan Matata. Ingka Matata ramangk gan Natan. Ingka Natan ramangk gan Devit. 32Ingka Devit ramangk gan Jesi. Ingka Jesi ramangk gan Obet. Ingka Obet ramangk gan Boas. Ingka Boas ramangk gan Salmon. Ingka Salmon ramangk gan Nason.33Nason ramangk gan Aminadab. Ingka Aminadab ramangk gan Edmin. Ingka Edmin ramangk gan Ani. Ingka Ani ramangk gan Hesron. Ingka Hesron ramangk gan Peres. Ingka Peres ramangk Juda. 34Juda ramangk gan Jekop. Ingka Jekop ramangk gan Aisak. Ingka Aisak ramangk gan Abraham. Ingka Abraham ramangk gan Tera. Ingka Tera ramangk gan Naho. 35Naho ramangk gan Serug. Ingka Serug ramangk gan Reu. Ingka Reu ramangk gan Peleg. Ingka Peleg ramangk gan Ebe. Ingka Ebe ramangk gan Sila.36Sila ramangk gan Kainan. Ingka Kainan ramangk gan Afaksad. Ingka Afaksad ramangk gan Sem. Ingka Sem ramangk gan Noa. Ingka Noa ramangk gan Lamek. 37Lamek ramangk gan Metusela. Ingka Metusela ramangk gan Inok. Ingka Inok ramangk gan Jared. Ingka Jared ramangk gan Mahalalel. Ka Mahalalel ramangk gan Kenan. 38Kenan ramangk gan Enos. Ingka Enos ramangk gan Set. Ingka Set ramangk gan Adam. Ka Adam ramangk gan Anutu.
Chapter 4

1Marapayam gi huank i Yesu ing ka gi riti pui Joden in giah zua. In Marapayam giku Yesu giya parat mami garam paiyah.2Yesu gimpai gubuak santan i parat kakarak in garam mais gazuhupwat.I gubuak arunani, magi gan amuk in gisunai marimp.3Garam mais gini wat, ini agu Anutu gariak gan, wani wat sakuak agai nasu ganang. 4Inka Yesu gasuntai igin i hup gan, Anutu hup ginia, garam magiku ganun i nam tak gamuk.5Gingan garam mais giku Yesu giya tawagunk mangan wat,gahigun gakapiri parat santan wat.6Inka garam mais gini wat Yesu,dzi yakab bumur santan wat agua in agu yasu guzun i parat ani wat sakuak wat wamanga mangan ani.Wamanga mangan ani nanai dzi gank,in dzi yakab wat wiyah dzi nuguank gank igin.7Inah warubi hagan nugun in wais mint i dzi,in agu yaku wah manga mangan nani.8Yesu gasuntai gin i hup gan gisu ni,''Anutu hup ginia,wais mint i Anutu gam basinta''.9Garam mais giku Yesu giyah Jerusalem in gikab i tagur wagunk,in gini wat,''Ini agua Anutu gariak gan,inka wakatuab,10i ausin,Anutu hup gan ginia,wani wat angira gam i yararab agua sib nka yamari agua,11Yagab agua i bankian gan in sakuak mayapu agu agam amuk.12In Yesu gasuntai gin i hup gan gisu ni,Anutu hup gan ginia,wankiti zuhup wat Anutu gam.13Garam mais rugazuhup wat Yesu i kandaham rugarugan,in ginkiti Yesu in giyan.14I bumur marapayam gan giku Yesu giyah Galili.In garam sagat santan,Galili gayangu Yesu bazuah.15In gikab hup i tagur sunta in garam sagat gikab i bingan giyab.16Yesu gihan Nasaret,i parat an su raham yah.I gubuak mararam gibanua gihan tagur sunta inka gamunti in gikab hupwat garam sagat.17Kurinai gikab Aisaia mamin sap gan wat garitib in gararabhup hain garam hahar hayang.18Anutu marapayam gan gimpai wat idzi i ausin gikab puih i dzi guzunk in dzi yagab hup i garam sagat wiyah paih mais, gagasi dzi i yaku garam sagat paih kamikuan yaba pisit,gisu garam hiruk su mais yah.19In gini harab gisu nani,gubuak garam daham gan yamari agi.20In gihanka mamin sap sib,gikab in gihan gimpa hub.Garam santanpaih tagur sunta gihu maran sib yah.21Gikab hup wat kurinai,i gubuak karunani hup mi Anutu mamin sap gan tugisunizun,22Garam santangikab i bingan gan giyab inka ga kutamirun i hup hari i niah gayang.Inka kurinai gakantui gin,''Karunanai gariak gan hahin?''23Yesu gini wat kurinai gisu ni,nizun bingan,agam wayangua,garam gini hup i dzi nka agam awa wania garam gab rinin wamari rung gam.Agai gayangua manga mangan agu nang i Kapeniam,inka wanang gum anai i parat agu gam awa.24Inka ginia,nizun bingan,dzi gini wat agam,garam guzun miah i garam sagat maga yangu i hup amuk.25Giha gini hup nizun wat agam i gubuak Elaisa gan i sagat santan gabuan mamp ayang gimpai Israel.Gubuak gamiak mami mui ayang gisank gubuak hirukankua bisinta wat ikap hirukankua basinta marimp raham gikas.26Inka Anutu magikab Elaisa giha garam mangan Israel gan amuk,giha parat Sarefat,i parat daham Sidom i sagat mangan gabuan gan mamp ayang.27Garam santan tintink ga i hagan gimpai Israel i gubuak Elaisagan,mangan mah gikumimunk gan amuk,miah.Naman i parat Siria rumbis giku mimunk gan.28Garam sagat pai tagur sunta gayangua in sampan kukuap.29Kurinai gamunti in gini Yesu giya sibi kurinai parat gan mi ngaring hauwan.Kurinai giha ngaring anai kirikian gan in gini yarimuab i yaha buamp.30Inka gabanua kurinai wasak in rugihan.31Inka Yesu giha parat daham Kapeniam,i distrik Galili,inka gikab hup wat gubuak mararam.32Garam sagat gayangua i hup gan in gakutamirun,i ausgikab hup wat bumur gan.33Garam basinta gimpai tagur sunta,marapayam mais gim paiyah in gakayak raham.34''We! Agu gini agai yanga aus i agua gah,Yesu Nasaret gan?Agu gibag ini yasu hantabaub wat agai?Dzi wayant giyur agua.Agua garam mimunk karunaragai giba i Anutu.''35Yesu gini hup i wat marapayam mais ,wankiti ni hup,wankiti garam karuragai.Marapayam mais gikab i gah muruk i garam sagat wasak, inka ginkiti gin in mah gah gisu antabaub wat gamuk.36Garam sagat gararab in gini hup i kurinai wasak,''Nani hup su ausa,gini wat marapayam maisgisu nani garam bumur yah kuis pias.37Hup Yesu gan gikab wah sunanai giha hantabaub i paraparat.38Yesu ginkiti tagur sunta inka giha Saimon tagur gan,Saimon buan hinam rinin gisu dza,in kurinai gah kantui Yesu i yamari gin,39Yesu giha simpink i gin in gini rinimais yangan miah sib i gin,in rinimais giruant sib i gin.Inka bisab sagat karunanai gamunti gin giha gah katung ganang kiruak in kurinai gigan.40Gubuak tu giruk, hin garam sagat ru giku garam sagat rinimais mangamangan giba i Yesu i yamar igin. Yesu gikab bangkian i kurinai hin gimari kurinai. 41Ingka gakuis marapayam mais sib i kurinai,marapayam mais gakayak bumur gisu nani,agu Anutu gariak gan,nka Yesu gini marapayam mais igin i mah yani hup amuk,gisu ausin kurinai wayant giyur Yesu gah?42Marguankus,Yesu ginkit parat anainka giha parat garam mami mpaiya.Garam sagat santangah garui gin.In kurinai ru gararab,in mah gini yakab i yahan ayng amuk.43Inka Jesu wat kurinai,dzi yaha yakabhup Anutu gan wat garam sagat hiruk. Dzi giba i gum karunanai .44In dzi yaha paraparat Judia gan in dzi yakab hup wasak i kurinaitagur sunta.
Chapter 5

1Gubuak mangan, Yesu gamunti mpui raham gain Genesaret, o bingan mangan kuri gini Galili hin gikab hup wat garam sagat santan. 2Ingka Yesu gararab bout irukangkua gimi mpui raham banging. Garam ku bipi gikab bout i nanai ka giha gakanuk haiquaing gimpai. 3Yesu giha gakatuab i bout mangan, nanai Saimon bout gan. Ingka Yesu gakantui gin ini yagisu bout yaha wasak bis, ingka i gimpai yah hin gikab hup wat garam sagat.4Gubuak Yesu kab hup garam sagat zama gayang, nika gini wat Saimon, "Waku kambi waha opui ringkan in wakab haiquaing waruk i ku bipi." 5Saimon gini wat zua, "Kidungwaga,agai ginang gum raham wat mikuan in agai ma giku bipi mangan amuk. Ingka zii yakab haiquaing gank yaruk pui yasu agu niya gayang." 6Gubuak kurina sunanai, kurinai giku bipi santa-santan inka haiquaing ginni yakatik ayang. 7Ingka kurinai gi kayak giha garam gan hiruk mpai i bout mangan giba girim sib.Inka kambi hirukankua gipu giyab i bipi in gini yaruk pui gumpin.8Gubuak Saimon Pita rarab sunanai, ga muruk Yesu in giniya, "Garam Raham, wankit i zii in wahan, izii garam mais mangan anai." 9I ausa, wat garam gan tamur igin i ausa, Yesu ginang wahmanga-mangan rumanga-mangan zua. 10Gihja gisu nanai wat garam hirukankua wat nang gum, Jems wat Jon, Sebedi gariak hirukankua. Yesu gini wat Saimon,"Wangkiti i guan ayang, ru agu yaku garam." 11Kurinai gagikas hirun i banging, inka kurinai ginkiti i kambi wat wahmanga-mangan kurinai gimin ka gasantamp Yesu.12Gubuak Yesu mpai wat garam parat mangan, garram mangan rinin tititink ga i rinin santan giba. Gubuak i rarab Yesu, gagantu haganugun hub, gikab guzun giruk kintamp in ga kantui Yesu, "Garam Raham, ini agu nuguan gam wamari zi nangan mimunk." 13Ka Yesu gikab bankian hahuan ya ka giniya, karunai agu yampai mimunk." Inka gubuak bisinta tintink gazugub sibigin.14Yesu gikab hup bumur wat, " Wangkiti ni wat garam mangan i wahmanga-mangan kas i agua, ka waha kapiri rungam wat garam guzun. Ka waha wakab pumua gayang gam yaasu hup Moses gan nia gayang. Nanai yasu kurinai bumur gan yarim kurinai sib."15Inka, hup giha gipuk parat munka-munkak, ka garam sagat giba i Yesu i yayangu i hup gan, ka yamari kurimai rinimais gan. 16Ka gubuak Yesu ginkiti kurinai ka giha parat kuri mami mpai ya i ya yu gayang.17Ka guak mangan Yesu gikab hup wat garam sagat,ka i nanai kidungwaga lo gan i parat Galili ka Judia wat Jerusalem gimpai anai. Inka Anutu bumur gan gihuank ya igin i yamari garam rinimais.18Garam iruk gabariang garam rinimais mangan, rinim hain rugimamp. Ingka kurinai gagarui nangkuraham i yaku yaha simpingk i Yesu. 19Garam sagat gizang i tagur. Ingka kurirnai gaharu i giangkayang wat buak ingka gikab i giruk, wasak i garam sagat simpingk i Yesu hagan gan.20Gubuak Yesu gararab bumur an, ingka gini wat, "Raingk, izi gahukis agu mais am." 21Garam Farisi ka gidungwaga lo gan wayant giyas i rarab sunanai wiya garam arunanai ini gini hup hain i Anutu gan? Wia garam kirikian i Anutu gisangk i yakuhuis garam mais an?22Ka Yesu ru gararab kurinai wayant an, ingka gini wat kurinai gisu nani, "Gisu aus hin agam giku wayant santasantan i agam sampan gam a? 23Hup aus anai pisit i nia gayang, izi gahukis agu mais am ma 'gini gisu nani, wamunti gin wabanua?' 24Ingka agam yararab yasu nani, Anutu gariak an nanai bingan gan gimi wagungk i kitamp ani i yahukis garam sagat mais an. Ingka gini wat garam rinimais, "Wamunti, hin waku gampan hin waha tagur am.'''25Garam arunanai gitakirun gahigun, giku gampan gan hin gabanua gisapi Anutu bingan gan. 26Garam sagat santan gakutamirun i nanai hin kurinai gisapi Anutu bingan gan. Kurinai gihuangk i wa mangan rugan mangan ingka kurinai ginia, "Agai gararab wa mangan rugan mangan wat gubuak arunani."27Kirikian i nanai, Yesu gingkiti kurinai ka gihan. Ingka gararab garam mangan ku sakuak bingan gan Livai nanai gimpai parat ku sakuak yah. Yesu gini wat, "Wasantamp izi." 28Livai gingkiti wa mangamangan santan ka gamunti garagi Yesu.29Livai gisu nam raham wat Yesu i tagur an. Garam santan ku sakuak wat garam santan hiruk awah wat kurinai giga nam anai. 30Ka kuri Farisi wat garam wayant raham i lo gini hup santan i Yesu garam gan, ka ginia, "Gisu aus hin agam gigan ginum wat garam ku sakuak ka garam mais a?" 31Yesu girim hup hain wat zua gisu nani, "Garam sagat mami rinimais ma gisangk yaha rarab dokta gamuk, garam sagat rinimais tak." 32Gisu nanai, izi ma giba i yakayak i garam sagat mimungk i yakab sampan amuk, mia, izi giba i yakayak i garam santan mais."33Ka kurinai gini wat Yesu gisu nani, "Jon garam gan gingkiti nam ka giyu, ka Farisi garam gan awah. Ka agu garam gan gigan ginum." 34Ingka Yesu gini wat kurinai gisu nani, "Ini garam mangan ini yahuar sagat, agam yani wat i raingk was i yangkiti nam i garam huar sagat anai wat agam mpai yang, mia? 35Ingka huguan, gubuak kurinai ru ku garam arunai hanayang ka ma wat raingk was gimpai zua gamuk. Ingka i gubuak arunanai kurinai yangkiti nam gan ayang."36Yesu gini hup ram ayang mangan wat kurinai, gini gisu nani, ini saket mamuan mangan ini katik ayang, ma garam mangan yagasiab saket harih mangan hin yantang mamuan yah gamuk. Nanai yawaia saket harih, ingka ma gisangk hain kutik arunanai mah yahuh yasu mamuan anai amuk.37Ka mah garam mangan mah girab wain harih i memek rinin mamuan amuk. Ini sunanai, wain harih yakab memek rinin mamuan yangan ramaramat hin yapuk ayang hin yatawarun ka yawaya memek rinin anai. 38Mia, wain harih yakatang bua i memek rinin harih. 39Ka mah garam mangan mah ginum wain mamuan amuk, gisu nuguan i wain harih. Ka gini gisu nani, "Wain mamuan nanai mimungk arumangan.'''
Chapter 8

1Gingan Yesu giha gibanua parat wat taun, giha gikab hup mimung gan i parat an. 12-pela garam gan ragia gayang wat i banua gayang gan, 2hin sagat iruk wat gabanua. Sagakuri Yesu ku marapayam mais sib i gin ka giku rinimais sib i kurinai. Kurinai mangan gan Maria, kurinai gini Sagat Makdala. Yesu nungk giku 7-pela marapayam mais sib i gin. 3Mangan anai Joana, Susana wat sagakuri iruk. Joana gabuan gan Kusa, i garam su guzun i tagur Herot an. Sagat aus anai gikab wa mangamangan wat Yesu ka garam gan ragia gayang.4I gubuak garam sagat ba wangk ayang, kurinai giba taun. Ka Yesu gini hup ram ayang mangan wat kurinai. 5"Garam gab gum giha girim giri yamuan, iruk gapuruk kandaham ka iruk i kandaham banging, ka garam gintuat i hagan hin gaziab giba giga giri. 6Giri iruk gapuruk hahuan i kitamp sakuk kurukuan ka mami mpui. Giri gar gitamp kutik ka gimamp.7Giri gar iruk gapuruk maragabian wasak.Ka maragabian wat gihu gintamp hin gigab giri gar anai gimamp. 8Ka iruk gapuruk kitamp mimungk hin gigap giri gar santan." Gingan Yesu gini hup anai arunai, gi kayak i kurinai gisu ni, "Garam kab ringan, agu ga yangu hup simpim."9Yesu garam gan wat banua gayang gakantui gin, "Hup ram ayang anai hugun gan giha gisu aus a?" 10Yesu gini wat kurinai gisu ni, "Anutu gikab wayant mimungk wat agam i agam yararab wa mangamangan gimi parat guap ayang Anutu gan. I garam iruk tak zi gini hup ram ayang wat kurinai, kurinai gararab anai ka ma yararab ayang amuk. Kurinai gayangua anai ka ma yararab hup hugun gan amuk.11Yesu gini wat kuri gan ragia gayang i hup hugun gan ram ayang hin ginia. Gariak gai gar gisu hup Anutu gan. 12Gai gar gariak gamuruk kandaham su garam yangu hup Anutu gan ingka garam mais giba ga hukis hup i sampan gan. Garam mais wayant an, "i garam kab sampan gan nanai Anutu yakua gayang." 13Gai gar gariak gamuruk kitamp sakuak, kurinai gisu yangu Anutu hup an hin giku wat sampan basinta. Hin kurinai gisu gai gar mami kab kuakian gan ruk kitamp. Kurinai gikab sampan gan gisu tup arumangan, ka barabin giba i kurinai, kurinai gamuruk i mais.14Gai gar gariak gamuruk wasak i buak maran, kurinai gisu garam sagat yangu Anutu hup an. Kurinai wayant gihur sampan kurinai gan ka kurinai sampan wat wayant gan gihai sakuak, wa mangamangan kitamp an. I wa mangamangan arunai giwangk i kurinai sampan ka gahukis hup Anutu gan i kurinai sampan gan. Gisu kurinai ma gabanu bumur wat Anutu. 15Gai gar gariak gamuruk i kitamp mimungk, nanai kurinai gisu garam yangu hup Anutu gan. Giku hup arunai hin gikab i sampan gan, ka garagia hup arunai. I yaku gariak mimungk marapayam gan.16Yesu gini gisu ni, ma garam basinta ga mintung ja amuk ka ga humpun i gur wasak o ga humpun i giangk ayang ragurun gan. Gikab i pisit i garam santan yaguria gayang. 17Ma wa mangan yaguap ayang amuk. Ka wa mangamangan garam humpun ayang i gubuak arunai yaba pisit. 18Karuni agam wayangua. Ini garam mangan ku wa mangamangan sib, ingka Anutu yakab santan wat. I garam mangan wa mangamangan gan mia, Anutu ya hukis ausa i wayant agu kua gayang.19I gubuak arunai rinangk wat raingk was an gibai gin, gisu aus hin kurinai ma yaha simpingk i gin amuk i aus garam sagat santan wat gimpai. 20Hin kuri iruk gini wat Yesu, "Rinangk wat raingk was am ini yararab agua, hin kurinai gamunti parat." 21Hin Yesu gikab hup an gihai kurinai gisu ni, "Rinangk wat raingk izi gangk, nanai garam sagat yangu hup Anutu gan hin ragia gayang."22Gubuak basinta Yesu wat kuri gan ga katuab i bout. Ka gini wat kurinai gisu ni, "Agi yaha mpui wak hain aba,"Hin kurinai gihan. 23Kurinai ru gian ka Yesu gigiangk. Mamup raham gitakirun i mpui wak, ka bout kurinai gan giwangk i mpui. Kurinai giku barabin daham.24Yesu garam gan gihai gin hin gararab i giangk ayang, kurinai gis ata hin ginia, "Bumpum! Bumpum! agai ru bamamp!" Yesu gi takirun hin gini hup bumur gihai mamup wat mpui. Hin mamup wat mpui gimamp giruk hin ma gaguin irun amuk. 25Hin gakantui kuri gan, "Agam gikab sampan i amingka?" Kurinai ga kutumirun hin giguan, i aus hin Yesu gini hup ani, ka kurinai gakantui rungan i wasak gisu ni, "Garam aruragai wia? Gini hup bumur gihai mamup wat mpui, hin kurinai ga yangu i hup."26Gubuak mangan Yesu wat garam gan giha gikas Gerasenes, parat arunai gimi mpui wak hain abua Galili gan. 27Gubuak Yesu gan kas ayang sib i bout, giha gitur garam mangan mpai parat raham ka marapayam mais gimpai garam anai gubuak bampampiar. Ma gagagar wa mangan ka ma gimpai tagur amuk, ru gimpai parat bumpui.28Ka garam arunai girarab Yesu ka gi kayak hin gamuruk i Yesu hagan gan. Hin ga kayak raham ka gini hup, "Yesu, agu gini yangha aus izi, Anutu gariak an mpai wagungk? Wangkiti su mais izi!" 29I ausa Yesu gini hup bumur i marapayam mais yahai sib i garam arunai. Garam ga harui hagan bangkian gan wat buak ka gimpai sib i gin. Ini gubuak marapayam mais mpai yah, gitab buak sib. Ka marapayam mais giku giha parat garam mami mpai yah.30Hin Yesu gakantui gin, "Agu bingan gam wia?" Ka gini hup, "Zi bingan gangk marium santan." Gini gisu ni, i ausa marapayam mais santan gimpai i sampan. 31Marapayam mais ru gakantui Yesu i ma gisangk yakab kurinai yaha ngaring tagumpin amuk.32Simpingk i karunanai giab iruk gimpai ngaring hain hin ru gigan hin gimpai. Ka marapayam mais ru gakantui Yesu i yakab kurinai yaha wasak i giab. Yesu gikab hup mimungk gihai marapayam mais i yaha giab wasak. 33Hin marapayam mais gingkiti kurinai ka giha giab wasak ka giab arunai giruant giruk mpui wak, hin ginum mpui hin gimamp.34Garam kaping giab gaguri aus i gikas a, ka kurinai giruant gian hin gini hup arab wat garam sagat mpai taun wat parat. 35Garam sagat gi yangu hup arunai ka kurinai giha girarab. Kurinai giba hin gaguri garam marapayam mais kiti gin hin gimpai simpingk i Yesu hagan gan. Gingan mimungk hin gagagar wa mangamangan gan hin gimpai. Garam sagat gaguria hin giguan daham.36Garam gaguri Yesu ga hukis marapayam mais sib i garam karunai, kurinai ga angak i garam sagat i gubuak kurinai ba gayang gan. 37Ingka garam sagat i distrik Gerasenes giguan daham hin gini wat Yesu wangkiti kurinai hin wahan. Hin Yesu gi katuab i bout hin kurinai giha zua.38Garam arunai Yesu hukis marapayam mais gini wat Yesu zua, "Zi garun, ini wat agu yahan ayang." Ingka Yesu gikab i gihan. Ka gini wat gisu ni, 39"Agam waha parat am hin wakab hup i wa mangamangan Anutu gikab i yararab agua." Ingka garam arunai giha zua hin gini hup arab i wa mangamangan Yesu ru ni wat. Gihan hin gini hup i parat daham.40Hin a Yesu giha zua i mpui wak hain, ka garam sagat sampan ginu i kua gayang, i aus kurinai ga harui gin hin gimpai. 41Garam mangan bingan gan Jairus, nanai garam guzun tagur sunta gan. Giba ga rubi hagan nugun i Yesu hagan hin gakantui Yesu i yahai gin i tagur an. 42I ausa gariak hinam gan gini yamamp ayang. Gariak hinam gan basinta hin gubuak krisimas gan 12. Ingka Yesu gihai Jairus tagur an, hin garam marium gisagisu run hin gi ragia gihan.43Ka sagat basinta gimpai. Sagat karunai buik an gihus gihan gisangk 12 krisimas. Rungan girim sakuak an atabahub ini yaku mimungk hin a mangan ma giba garinu i gin amuk. 44Sagat arunai giba i Yesu kirikian gan ka gigab Yesu wa gagar ayang. I gubuak arunanai gisu mimungk.45Yesu gi kantui, "Wia gigab zi ga?" Kurinai gini mia. Ka Pita gini wat gisu ni, "Bumpum, wararab garam sagat santan giba gamungki hin gikab agu i wasak." 46Hin Yesu gini hup, "Zi gararab garam mangan giba gigab izi, i aus zi bumur angk iruk gitus run sib i zi hin gihan."47Sagat arunai gararab rungan gisu ma yaguap ayang amuk. Gisu nanai hin gi tatarat, ingka giba ga rubi hagan nugun gan hin gikab maran giruk simpingk i Yesu. I garam sagat santan maran i gini rungan arab i aus hin i gigab Yesu. I gubuak a gab Yesu giku mimungk an. 48Hin Yesu gini wat gisu ni, "Gariak hinam, agu sampam gam gikab agu ru mimungk, gisu nanai hin agu ru mimungk. Waha wat sampan nu ayang.49Gubuak Yesu ni hup wat sagat arunai, garam guzun mangan i Jairus tagur an giba gikas hin gini wat gisu ni, "Gariak hinam gam ru gimamp. Hin wangkiti kab sampan barabin i Yesu." 50I gubuak yesu yangu hup arunai, gini wat Jairus gisu ni, "Wangkiti guan ayang, wakab sampan tak, hin agu garik hinam gam yangan mimungk."51Yesu giha gikas i Jairus tagur an. Ma gikab garam sagat iruk giha wat amuk. Yesu giku Pita, Jon wat Jems, ramangk rinangk wat gariak an tak hin kurinai giha tagur wasak. 52Ka garam sagat mpai tagur gikab sampan hin girang, ingka Yesu gini hup wat kurinai gisu ni, "Agam wangkiti rang ayang, ma gimamp amuk ru gigiangk anai." 53Ingka garam sagat girubuang i gin, i aus kurinai gararab tu mamp ayang.54Yesu gigab garik hinam bangkian gan hin gikayak gisu ni, "Gariak, watakirun!" 55Marapayam garik hinam gan giba zua anungk a gitakirun. Hin Yesu gini wat kurinai agam wakab ganangkiruak wat. 56Ramangk wat rinangk gariak an gakutumirun. Hin Yesu gini hup bumur wat garam irukangkua agam wangkiti ni hup arab i wa mangamangan kas ayang ani.
Chapter 9

1Yisu gakayak i 12- pla garam ragia gayang gan giba gampururun, ka gikab bumurr raham wat kurinai i yahukis marapayam mais ka yamari rini mais suaus suaus. 2Ka i gikab kurinai gihan i yani harab i Anutu Kingdom gan ka i yamari rinimais suaus-suaus.3Ka i nungk gini wat kurinai gisunani, "Agam wangkit i kua wah mangan wat agam, i gubuak agam han ayang. 4 Agam wangkit i kua hayak sakuak gan o nam ka wah gagarr ayang santan agam gam. I gubuak agam hakas parat mangan ka ha wasak i tagurr mangan, agam wampai tagurr arunanai nasangk agam kit igin, ka yaha parat mangan.5Ka ini garam-sagat i parat mangan mami mami kab nuguan i ku agam. Ingka agam wankit i parat arunanai ka wahan. Ingka gubuak agam gini han ayang, agam wayas pamput sib i hagan agam gam. Ka kurinai wayant yararab yasunani, "Kurinai kurinai gigab barabin i kandaham kurinai nang ayang ." 6Ingka garam ragia-gayang gingkit i Yisu ka giha wasak i para-parat, ka gikab hup-mimungk ka gimari garam sagat rini-mais i para-parat.7Herot, nanai garam nungk ayang distrik Galili gan, nanai gayangu wah-mangan santan Yisu nang ayang. Ka i wayant giyas i ausa, kuri hiruk ginia Jon baptais gan gamunti zua sibi i mamp ayang. 8Ka hiruk ginia, Elaisa gikas pisit zua, ka kuri hiruk ginia, kuri profet mamuan gitak hirun sib i bumpui zua. 9Ka Herot gini gisunani, " Zii nungk gitip Jon kuan sib, ingka garam arunanai wiyaga, ka zii gayangu hup i gan nang wah suaus-suaus?" Ka Herot gini yararab ayang.10Kuri Aposel rugiba zua, ka kurinai gini Yisu i wah-mangan kurinai nang ayang sib. Ka Yisu giku kuri Aposel wat rungan,ka kurinai giguap in giha taun mangan. Taun arunanai bingan gan Betsaida. 11Ina garam sagat santan rugayangu gisu Yisu giha Betsaida, ka kurinai garagia. Yisu ma sampan mimungk gisu, kurinai ragia gayang amuk, ka i gini hup harab i Anutu kingdom gan wat kurinai. Ka i gimari garam-sagat rini-mais.12Hira rugiba, ka kuri 12-pla garam ragia gayang giba Yisu ka gini wat gisunani, ": garam miya i parat agi mpai yah gani ganai. Gisunanai ka agu yakab garam-sagat yaha para-parat mpai simpingk, ka kurinai yaguri tagurr giank ayah, ka yagarrwi nam awa." 13Ina Yisu gasuntai i hup gisunani, " Agam yakab nam wat kurinai." Ka kuri ragia gayang ginia, " Agai gigab 5-pela bret ka bipi hirukangkua tak, ka i yasangk garam-sagat sibagai ya baim nam i yasangk santan sib." 14Kurinai gini hup arunanai i ausa guzun garam gan tak giha simpingk gisu 5,000. Ka Yisu gini wat kuri garam-ragia-gayang gan, "wampuru 50 garam-sagat ka nakab i nampai grup manga-mangan.15Ka kurinai ginang gisu Yisu niya gayang. 16Yisu giku 5-pela bret anai ka bipi hirukangkua ka garantab ganhungkun ka giyu. I giyu gisah ka garumpu kuti-kutik bret wat bipi, ka gikab wat garam-ragia-gayang i yakab wat wat garam-sagat. 17Kurinai sib gigan kagihuank nizun. Ka kurinai gampuru nam hiruk ka gikahung i 12-pela basket.18I gubuak mangan Yisu rumbis giha giyu, ka kuri garam-ragia-gayang wat gimpai . I gikantui gin gisunani, "Garam sagat gini zii wiya? 19Ka garam-ragia-gayang gisuntai i hup gisunani, " Hiruk ginia agu Jon mpururub gan, ka hiruk gini agu Elaisa, ka kuri hiruk gini, agu profet mangan mamuan gan gitak hirun zua."20Ka Yisu gikantui garam-ragia-gayang gisunani, " Ina agam rungam gini zii wiya?" Pita gisuntai i hup, " Agu Kirisi Anutu gariak gan yampai maratak yasu karunai tak." 21Yisu gini hup bumurr i kurinai mayani wat kuri hiruk i hup aru nanai amuk. 22I gini wat kurinai, " Garam gariak gan yabariang barabin, garam guzun ka garam guzun pris ka garam wayant yasayang kurinai gan ma yakab nuguan igin ka yazagarigin. Ka kurinai yayas i yamamp ayang,ina kirikian i gan gubuak hirukankua-basinta yatak hirun zua."23Yisu nungk gini kurinai gisunani, " Ini garam mangan gini ya ragi zii, nanai yakab nuguan gan yaruk ayang, ka yabariang gai pariruan gan, ka yaragi zii i gubuak basita-sinta. 24I ausa, ini garam mangan gini yagab ganun gan,ganun gan yangan miya. Ina ini mangan mpak i ganun gan i zii bingan gangk zii, i yaku ganun mimungk yampai gubuak bampampiarr ayang. 25Aus mimungk yakas ayang, ini garam mangan puru wah manga-mangan santan kintamp ani gan sib ka ganun gan giha rampan?26Ini garam mangan rinimaik i zii bingan gangk ka zii hup gangk. Garm gariak gan yangan rinimaik i garam arunanai, gubuak i ba zua i glori gan,ka glory ramangk gan na i holi hangira. 27Ina zii gini nizun wat agam, agam hiruk gam mayamanp ayang, ka agam yararab Anutu kingdom gan."288-pela gubuak tamurr i Yisu gini hup arunanai, i giku Pita, Jon wat Jems ka kurinai giha hahuan i ngaring i yayu gayang. 29Gubuak i ruyu gayang, ka maran gan giha mangan, ka raik gan giha sap nizun.30Garam hirukangkua wat rugini hup, nanai Moses wat Elaisa. 31Hirukangkua ganai gikas wat Anutu glori gan, ka hirukangkua ganai rugini hup wat Yisu i yangkit i kintamp ka yahan ayang. Wah arunanai yakas Jerusalem.32Pita wat garam ragia gayang hirukangkua rugigiangk, ka gubuak kurinai tak hirun, kurinai girarab Yisu glori gan ka garam hirukangkua wat mungti gayang. 33Ka gubuak hirukangkua ganai gini yangkit i Yisu ka han ayang, Pita gini wat Yisu, "Kidungwaga,nanai mimungk i agi ba nani,agi yasuang tagurr hirukangkua-basinta,agu gam mangan,mangan Moses gan ka mangan Elaisa gan." Ina Pita ma wayant girarab hup suaus i niya ayang amuk.34Gubuak Pita rugini hup,gabaga giba hahuan i kurinai. Kurinai giguan nizun, gubuak gabaga gahangka kurunai. 35Ka garat mangan wasak i gabaga gini gisunani, "Karunani zii gariak gangk. Zii gikab giini yagab zii gum gangk, gisunanai ka agam wa yangu i hup gan." 36Gubuak garat arunanai gini hup sah ayang,kuri garam-ragia-gayang hirukangkua basinta girarab Yisu rumbis munti gayang. Kurinai gisanting garat gan ka ma gini harab wat garam mangan i wah kurinai rarab ayang amuk.37Huguan mangan sahayang, Yisu wat garam-ragia-gayang ginkiti naring in giha buamp, ka garam sagat santan kurinai gibai gin. 38Garam mangan wasak i garam sagat santan anai gikayak bumur in giniya,"kidungwaga, we-e-eh wamari zii gariak angk, zii gariak angk basinta arumangan anai.39gubuak marapayam mais baigin, ruikayak munkamukak. Ka marapaya mais gikabi tatarat-tarat mais ka gahuru sap gihuangk imuan. Marapayam mais arunanai giwaya i rinin kitamp, kama gini yakiti gin amuk. 40Gisu nanai ina zii gi kantui agu garam gam ragi agua i kurinai yasiti marapayam mais, ina kurinai ma gisank amuk."41Yisu gikab hup gihan gisu ni," agam garam sagat mami kab sampan, ina agam wayant am ma gimi mimunk amuk. Gubuak hurahwa zii ruyampai wat agam in ruya bariang agam barabin nani ga? In a Yisu giniwat gariak wa raman, "waku gariak gam waba nani gin." 42Gubuak gariak ba simpink bi Yisu, marapayam mais girim gariak wa wabi kitamp in gikabi tatara-tarat bumur. Ina Yisu gini hup ragiab wat marapaiam mais gingkiti gin ka gariak gimpai mimungk. Ina Yisu gikab gariak giha raman gan tua.43Garam sagat girarab Anutu bumur an, ka kurinai gikutamirun. gubuak kurinai wayant ruyas runi hua-manga-mangan Yisu kab ipisit, sigias giniwat garam gan ragia gayang gisunani, 44"Agam wayangu simpim, garam yakab garam gariak an i garam sumais bangkian gan." 45ka garam ragia gayang ma maran i rarab hup hugun gan amuk. I hausa, hup arunani rugiguap i kurinai. Ina kurinai giguan i nakantui Yisu i hup arunani hugun gan.46Gubuak hiruk tamur ayang gan ka garam-ragia-gayang gan gini run wasak i kurinai rungan i wiya nasu garam nungk ayang a. 47Ina Yisu rugirarab i wayant kurinai gan. Ka i giku gariak narun mangan giba simpingk bigin, 48ka i gini wat garam-ragia-gayang gisunani,"Ini garam mangan ku gariak arunani i zii bingan gangk, nanai giku izii. Ka wiya giku zii, nanai giku wiya gasi zii bagayang. Garam bingan miya gimpai narun wasak i agam santan, yampai hahuan basinta.49Jon giyangu Yisu hup gan ka i gisuntai i hup gisunani, "kidungwaga, agai girarab garam mangan gihukis marapayam mais i agu bingan gam, ka giniya i yankit igin i ausa nanai ma kuri mangan agai gangk amuk." 50Ina Yisu gini wat gisunani, " Agam wangkit i niya gayang i yarit igin amuk, mangan mami sumais i agua nanai agam mangan gam anai."51Gubuak giba simpingk i Anutu yaku sigias yaha gan-hungkun. Gisunanai ka i gitip wayant i yaha Jerusalem. 52Ka inungk gigasi kuri i yaku hup yanungk ayang i parat mangan Samaria gan i yamari i wah mangan gan. 53Ina kuri Samaria ma gikab nuguan i Yisu i yaba kurinai parat gan amuk, i ausa kurinai girarab gisu Yisu gikab nuguan raham i yaha Jerusalem.54Gubuak garam-ragia-gayang hirukangkua, Jems wat Jon giyangu hup arunanai,hirukangkua ganai giniya, "Garam Raham, agu nuguan i agai yakantui Anutu i yagasi zarr i gan-hungkun ruk ayang, ka nakati kuri arunanai,a? 55Ina Yisu ginik giha kurinai ka gini hup bumurr i kurinai nagkit i ni hup sukaus arunannai. 56Ka kurinai gingkit i parat arunanai ka giha parat mangan.57Yisu wat garam-ragia-gayang gan rugibanu kandaham, ka mangan gini gisunani Yisu, "Ziii yaragi agua i mungka-mungkak agu han ayang." 58Yisu gini wat gisunani, "Kiam parat gan giangk ayah, ka gaziab awa gigab tagurr gan, ina garan gariak gan parat gan kab guzun gan miya."59Ka Yisu gini wat garam mangan gisunani, "Waba waragi zii." Ina garam arunanai giniya, "Garam raham , zii naha natihun ramangk gangk marasamub in." 60Ina Yisu gini wat, "Wakab garam mamp ayang natihun garam mamp ayang. Ina agua,wahan ka wani Anutu kingdom gan harab i mugka-mungkak."61Ga5ram mangan zua giniya, "Zii yaragi agua, Garam Raham, ina zii naha nani gutbai wat zii ramangk-rinangk gangk,inian-gariak gangk marasamub hin." 62Yisu gasuntai gin i hup gisunani, "Garam wiya gigab stia ka rarab giha kirikian, garam arunanai ma yagab gum Anutu kingdom gan amuk.
Chapter 10

1Anutu gingan gikab 70 garam. Nanai gikab kurinai hirukangkua hirukangkua i gihan nungkayang. 2Ingka Yesu gini wat garam anai gisuni, "Nam santan mi gum ru ginib sib hin gini yakua gayang, ka garam sagat ku nam anai mah santan amuk. Ingka agam wakantui Garam Raham i yakab garam gab gum santan yaba yampuak nam.3Agam wahan. Wayangua, zi gikab agam gihan gisu sipsip i wasak i kiam buman. 4Hin agam wangkiti ku sakuak, ka wangiti haran haiyak, ka ku haganrumpun. Ingka gubuak agam ru banua nangkuraham hin tur mangan, agam wangkiti nia gubuak.5Ini agam yaha wasak i tagur mangan, ingka agam wani wasu ni, 'Garam sagat mpai tagur aruni wampai sampan mimungk.' 6Ini garam mangan sampan nuhayang mpaiyang, nanai yaku hup mimungk agam gam. Ka ini garam sunai mia, nanai hup mimungk agam gam yaba i agam zua. 7Hin agam wampai arutak i tagur arunai. Hin agam wagan ka wanum i aus kurinai gikab wat agam. I aus, garam nang gum yaku sakuak kurinai gan. Ka agam wangkiti ha tagur mangamangan.8Ini agam kas taun mangan hin garam ku agam, agam waha wasak i kurinai tagur an hin wat wagan nam. 9Hin agam wamari garam sagat rinimais mpai taun arunanai, ingka agam wania wat garam wasuni, 'Parat mimungk Anutu gan ru giba simpingk.'10Gubuak agam kas taun mangan hin garam sagat taun anai mami ku agam, nanai agam waha wamunti nangkuraham taun anai gan hin wania wat garam anai wasuni, 11'Agam kitamp gam gagampir agai hagangk, ka nani agai ru gahukis. Nanai gikab pirigin i aus nangkuraham agam suaus gigab barabin gimin. Hin agam maram wararab wasuni, Parat mimungk Anutu gan ru giba simpingk.' 12Zi gini wat agam i gubuak Anutu kab ayang i yakotim garam sagat, barabin kas taun aruni yanus nizun barabin kas i Sodom."13Yesu gini hup santan gisuni, "Maragayab i garam sagat mpai taun Korasin ka taun Betsaida. Anutu marahahiang gan Yesu gab i agam, Ini wa marahahiang anai kas i parat raham Tair ka Saidon. Garam sagat Tair ka Saidon yania hup sampan nuhayang i barabin gan, ingka nagagar buru sampan nuhayang. Kurinai gisangk yampahub i kitamp hin yasuang jah pakap wat rinin gan. 14Hin gubuak Anutu kab ayang i yasu hup i garam sagat, barabin kas i agam nanai yanus nizun barabin kas i Tair ka Saidon. 15Ka agam garam Kapenam, agam gini garam yasapi agam yaha wagungk ganungkun amak? Mia nizun. Agam yaha warangkwarangk nizun i parat garam mampayang gan.16Ingka Yesu gini wat garam gan ragia gayang gisuni, "Garam sagat yangua agam hup gam, nanai kurinai gayangua zi hup gangk. Ka garam sagat kab kirikian i agam, nanai kurinai gikab kirikian wat izi. Ingka garam sagat kab kirikian izi, nanai kurinai gikab kirikian i Anutu kab izi bagayang."17Gingan garam 70 Yesu kab i hanayang, garam anai giba zua wat sampan nuhayang raham hin kurinai gini wat Yesu gisuni, "Garam Raham, agai gini agu bingam gam ka marapayam mais gayangua hup agai gangk." 18Yesu gini wat garam, "Zi gararab garam mais gingkiti ganungkun hin gamuruk gisu suarip. 19Wayangua, zi gikab bumur wat bingan i agam yantuat kamak ka wa rinan mais ru waya garam, ka agam gisangk i yanus garam mais. Ingka wa mangan ma gisangk i yawaya agam amuk. 20Agam wangkiti sampan nuhayang i marapayam mais yangua agam hup gam. Mia, agam sampan nanuh nizun i agam bingam gam Anutu ru gahahar i ganungkun."21I gubuak arunanai gan, Yesu gihuangk i marapayam sampan nuhayang gan hin Yesu ginia, "Zi gisapi agu bingam gam, Ramangk, agu suraham kitamp wat ganungkun gan. I aus, agu gahumpun wa anai i garam ku wayant raham ka wayant mimungk, ka agu gikab i gikas pisit i garam mami ku wayant, kurinai mpai su garikakak. Ahah, Ramangk, agu gigab gisu agu rungam ragia sampan nuhayang gam."22"Ingka Yesu gini hup santan gisuni, "Zi Ramangk gangk gikab wa mangamangan santan wat izi. Mangan ma giku wayant i gariak amuk, Ramangk tak gararab gariak. Ka mangan ma gararab Ramangk amuk. Gariak wat garam santan gariak sampan gan ini yakab pirigin, Ramangk gararab kurinai tak.23Ingka gubuak Yesu wat disaipel gan tak mpaiyang, Yesu gikining igin hin gararab disaipel gan hin gini wat kurinai gisuni, "Garam santan rarab wa suaus agam rarab ayang, kurinai yaku sampan nuhayang. 24Zi gini agam, garam propet santan ka garam king santan gikab sampan ini yararab mirakel agam rarab ayang, hin kurinai ma gararab amuk. Kurinai gini yangu hup santan agam yanguagayang, hin kurinai ma gayangua amuk."25Gubuak mangan Yesu gimpai hin giku garam sagat gikatang, ingka garam mangan ku garam katangayang lo gan gini yakirib Yesu hin nanai gikantui Yesu gisuni, "Kidungwaga, garam ku garam i katangayang, zi yasu aus hin yaku maratak mi gubuak ka gubuak?" 26Ingka Yesu gasuntai hup i gan gisuni, "Kurinai gahahar aus i lo hin agu ginia?" 27Garam gab katangayang lo gan gisuntai hup gisuni, "Agu wakab sampam i Garam Raham Anutu gam wat sampam gam, ka wat marapayam agu gam, ka wat agu kurukuan gam santan, ka wat agu wayant gam santan. Ingka agu wakab sampan i garam hiruk su agu kab sampam i rungam." 28Ingka Yesu gini wat gisuni, "Agu gisuntai hup i pisit. Wagab wasu karunai hin agu yampai maratak i gubuak wat gubuak."29In garam kab katangayang lo gan , ginia i yakapiri Yisu i rungan garam wayant mangan , in gikantuie Yisu gisuni, gubuak lo niah garam zii gank, nanai ginia wie aah?" 30Yisu gisuntai hup gan gisuni, "Garam mangan ginkiti Jerusalem in gibanua giha Jeriko. Garam bangkian pinab gikas bigin in gagasiab i bulu gan ka giku i wahmanga-mangan gan santan. Garam giyas gisu mais yah in i gamanup in gigiank gimi nangkuraham.31Ingka i gubuak arunanai, Pris mangan gibanu giba in girarab garam arunanai in gatampan. 32Gingan Livai mangan giba, in nanai gararab garam anai awah in gitampan.33In garam Samaria mangan , nanai giba gikas garam anai gigiank ayah. Gubuak rarab garam anai, nanai sampan girang igin. 34Garam Samaria giha simpink bigin in gikab wel wat wain i titingk i gan gibirr. Garam Samaria gikab garam anai hahuan i donki gan in giku garam anai giha tagurr yunruhai in gimari gin. 35Ingka bampan, garam Samaria gikab sakuak guambui hirukankua wat garam suguzun i tagurr yungruhai, in gini watb gisuni, agu wamarigin mimunk ini agu kab sakuak gam santan i mari gin, gubuak zii ba zua zii yakab wat agua.36Ingka Yisu gikantui garam gab katangayang lo gan gisuni, Agu girarab wie i garam hirukankua basinta gani garam gan anai garam bangki pinab gisumais ya gani?" 37Ingka garam kab katang ayang lo gan ginia, " Garam aru kab sampan igin anai" Yisu gini wat, " Agu wahan in wagabNangkuraham sukarunanai."38Yisu wat garam disaipel gan gabanua gihan, in Yisu giha wasak i parat mangan, Ingka sagat mangan bingan gan Mata giku Yisu giha tagurr gan. 39Mata nahunk gan bingan gan Maria giba gimpai simpingk bi Yisu hagan gan, in gayangua i hup nia gayang.40Ka Mata ru gisu gasap raham i katung ganangkiruak, "Garam Raham, agu girarab zii basinta gisu gasap raham i katung ganangkiruak, ka zii raingk gank miyah? In gisu agu yaba yarim izii sib." 41Ka Yisu gisuntai hup gisuni, "Mata, Mata, agu maran gararab wah manga-mangan santan, 42Ka wah mangan basinta nanai mimunk wah mangan Maria gini yakua gayang, agi nagkiti i gab raguan i yakua gayang.
Chapter 11

1Gubuak mangan Yesu giyuh, hin garam gan ragia gayang basinta gini hup gisunani, "Garam Raham, agu yakabpiri hup businayang gisu Jon kab pirigin wat garam gan ragia gayang."2Ingka Yesu gisuntai gin i hup an gisunani, "I gubuak agam yuh gayang, agam wayuh wasunani, Ramangk agu bingam gam gimpai holi. Wakab kingdom gam waba.3Gubuak maimaik agu yakab nam wat agai yasu gubuak arunai. 4Ingka wakuhis agai mais gangk pias, i aus agai gahukis mais kuri hiruk nang i agai. Ingka wangkiti kab guanayang i agai."5Ingka Yesu gini wat kurinai, "Ini mangan i wasak agam gam garam gan gimpai, ka ini yahai gin i mikuan, ka gikantui gin gisunani, 'Nimbir wakab hirunkangkua basingka bret wat izi, 6i aus zi nimbir gangk mangan giba gikas wat karunani hin nam mia i kab wat. 7Ka ini nimbir an mpai tagur wasak, ka gisuntai i hup an gisunani, "Wangkiti kab kukuap wat izi. Masiawan tagur rugagagirun, ka gariak wat agai rugigiangk. Zi ma yamunti hin yakab bret wat agu gamuk." 8Zi gini wat agam, ramangk tagur an yani nungk i yatakirun i kab bret wat nimbir an.9Gisunanai hin zi gini wat agam, 'Agam wayuh hin wakantui Anutu i yakab wat agam wa mangamangan agam kab sampan i gin, ka i yakab wat agam. Agam wagarui wa mangamangan, ka agam yararabayang. Agam wanganting masiawan ka Anutu yatirak i agam. 10Garam santan giyuh hin gakantui Anutu nanai kurinai gikua ka garam garuigin nanai kurinai gararab ka garam nganting masiawan, masiawan gakazairun i kurinai.11Ini agam mangan gam gariak gan, i gikantui ramangk gan i bipi gisank i yakab kamak wat? 12O ini gariak kantui ramangk gan i kuruwit mangan,ramangk gan yakab wahrinan mais wat hahin? 13Agam garam sagat barabin, ina agam rugikab wahmangan mimu-mimunk wat gari-gariak agam gam. Gisunai ina agam Ramangk gam mpai gan unkun, i sampan gan mimunk i yakab Marapayam i garam kantui gin."14Yisu giku marapayam mais mangan gimi wasak i garam mubaba mangan pias. Gubuak marapayam mais han sib igin, garam mubaba ganai gini hup. Ka kuri santan gikutumirun. 15Ingka garamsagat hiruk ginia, "I rugiku marapayam mais pias i Belsebul bumurr gan,marapayam mais garam guzun gan."16Kuri hiruk gikantui Yisu i yangan mirakel mangan i yakapiri yasuni, ganungkun gan nizun. 17Ina Yisu rugirarab wayant kurinai gan, gisunai ka i gini wat kurinai, "Ini garam sagat kantri mangan gisu hirukankua ka giyasrun wasak i rungan, kantri arunanai yangan mais.18Ingka Sadang wat kuri gan garumpurun gisu wasak ka giyasrun, hin gisu aus i yaku bumur i yasu guzun i kurinai? Zi gini gisuni i aus agam gini zi hukis marapayam mais i Belsebul bumur an. 19Hin nanai nizun zi gahukis marapayam mais i Belsebul bumur an, ingka agam kuri gam gahukis marapayam mais i wia bumur an a? Agam kuri gam yakab i pisit gisu agam ma gini hup simpim amuk. 20Ka ini zi hukis marapayam mais i Anutu bumur an, ingka agam wayant nasu Kingdom Anutu gan i yaba i agam.21Yesu gini hup zua gisuni, "Ini garam bumur mangan gab wa mangamangan yasrun yah, ka gimpai sib i tagur an, wa mangamangan gan yami mimungk. 22Ka ini garam mangan bumur an raham ba yasrun wat garam arunai hin nusayang, ingka yaku i yantuik wat tampa ka bainat garam anai gan. Ka i yaku wa mangamangan i tagur an awa. 23Garam mami mpai izi kuri gangk, nanai gimpai buman wat izi. Ka garam mami wat izi mpuru garam sagat, nanai gararu kurinai antabhahub.24Yesu gini hup zua gisuni, "Ini marapayam mais mangan kiti garam mangan, ingka giha gabanua antabhahub i parat sarasiri, i gagarui wa mangan yaku gasap yah. Ini mami rarab ayang, ingka i gini hup, 'Zi yaha zua i garam arunai mamuan zi mpai yah.' 25I gubuak marapayam mais ba zua hin rarab tagur mi pisit hin mimungk arumangan, ka gimin angkutak ka garam mia. 26Ingka i gihan hin giku 7-pla marapayam mais zua, ginus i gin i nang wa mais. Ingka kurinai yaha yampai wasak i tagur arunai. Nungk garam arunai gimpai mais, ingka karuni yampai mais yantingayang."27Gubuak Yesu nihup arunai, sagat mangan gimpai wasak i garam sagat santasantan ka gikayak garat raham hin gini hup, "Sagat arunai ku agua ka kab tut wat agua, nanai yaku sampan mimungk." 28Ingka Yesu gini hup, "Mobeta agi nihup, garam sagat yangu hup Anutu gan ka ragia gayang nanai yaku sampan mimungk."29 Garam sagat santan zua giba gihuangk, ka Yesu gini hup, "Garam sagat i gubuak arunai nanai kurinai garam sagat mais. Kurinai gikantui i yararab mirakel mangan, gikas pisit i kurinai gisu Anutu kab zi giba. Ingka kurinai ma gararab mirakel mangan amuk. Kurinai yararab arutak mirakel Jona gan. 30Nungk Jona gikas gisu mirakel, Anutu gikab pisit i garam sagat Ninive gan. Hin a Gariak Ramangk gan yampai yasu mirakel Anutu gan i garam sagat i gubuak arunai.31Anutu gikab gubuak mangan i ya kotim garam sagat, Kwin saut gan yaba yamunti ka yani garamsagat kandaham mais gan harab i gubuak arunanai. I aus i giba bampampiarr i yayangu wayant mimunk ka Solomon wayant gan. Ina karunani mangan ini nus Solomon gimpai nani, ina agam ma gikab ringan igin amuk.32Garam sagat Ninive gan yamunti Anutu kot gan, ka yani kandaham mais garam sagat gan harab i karunani i gubuak arunanai. I aus kuri nunk gini sampan maragayab i sampan barabin gan i gubuak Jonah nunk gini hup harab. Mnagan ini nus Jona gimpai nani, ina agam ma giringnant igin amuk.33Yisu gini zua gisunani, "Garam ma gimintung lam ka gikab umpun o gihangkasib i baket amuk. Miya, kurinai gikab i pisit ka garam-sagat giba tagurr wasak, yangan kurinai yararab pisit arunanai. 34Agu maran gam nanai lam agu rinin kitamp gan anai. Ini agu maran gam mimunk, agu rinin kitamp gam yahuank wat pisit. Ina ini agu maran gam mais, agu rinin kitamp yampai kamikuan. 35Gisunanai ka agu wamari rungam, pisit aru mmpai wasak i agua ganai yatip yasu mikuan zua. 36Ini, agu rinin gam sib pisipayat ka mangan ma mikuan amukAgu rinin gam sib yami pisit yasu zarh lam gan yakapiri pisit wat agua."37Gubuak Yisu gini hup sah ayang, Farisi mangan gikantui Yisu i yaha wat yaga nam tagurr gan. Ka Yisu wat giha gigan. 38Farisi arunanai gubuak santan rugirarab gisu, Yisu ma gikanuk bangkian gisu kandaham kurinai gan ka i gimpahub ka gigan.39Ina Garam Raham gini wat gisunani, "Agam Farisi gamari kumpiak hahuan gan wat kambi, ina sampan agm gam gihuank wat kandaham rarab rungam i rarab rungam tak ka kandaham mais. 40Agam subaba garam! Garam mangan gigab gum i pisit, gisu i ma yagab gum i wasak a? 41Agam wakab wat garam maragayab ausa gimi wasak, ka agam wah mangan sib yami pisit.42" Ina agam kuri Farisi, agam wamari rungam. Agam giikab hahan ka ganagkiruak gum gan tak yasu 10 hain, ina agam ma gikab nuguan i Anutu gamuk ka agam gingkit i kandaham mimunk. Nanai yangan mimunk zua ini agam gab kandaham mimunk ka gigab kandaham kab nuguan i Anutu, ka ma gingkiti lo hiruk.43Agam Farisi, agam manangk. Agam gisu nuguan i yaku sia nungkayang i mpai wasak i tagur sunta, ka agam gini garam sagat santan yani gubuak wat agam i parat kab ganangkiruak ya. 44Agam manangk. Agam gisu bumpui guapayang, ka garam sagat ma gararab amuk hin gabanua hahuan ya.45Kidungwaga basinta lo gan giyangua hup karunai ka gini wat Yesu gisuni, "Kidungwaga, hup aus agu niagayang gikab agai sampan barabin nizun." 46Ka Yesu ginia, "Agam manangk, agam kidungwaga lo gan! Agam gikab garam sagat gabariang barabin raham, aus agam rungam ma gikab wa mangan i yamari kurinai amuk.47Agam manangk, i aus agam gikab bumpui profet gan i rumpun agam gam nungk yas ayang. 48I nangkuraham karunai agam gikab piri i garam sagat gisuni, agam sampan basinta wat rumpun wasam. I aus, kurinai giyas profet ka agam gatihun kurinai.49I mimungk ka wayant Anutu gan gini hup gisuni, 'Zi yakab profet wat aposel, ingka kurinai yasu mais i kurinai ka yayas kuri hiruk gan yamamp ayang.' 50Buik profet an nungk gihus i gubuak Anutu kab kitamp kasayang i giba karuni, garam sagat kurinai mpai gubuak karunai yaku mais kuri hiruk an nungk yas profet mamp ayang. 51Nungk i Abel ba gubuak kuri yas Sekeraia. Nanai profet karunai kurinai yas i tagur sunta, wasak i alta ka i tagur Anutu gan. Ihi, zi gini wat garam sagat kurinai mpai karuni yaku barabin garam hiruk nungk yas profet.52Agam manangk, agam kidungwaga lo gan. Agam giku pias ki wayant an. Agam rungam ma gakatang gihan amuk, ingka agam santing nangkuraham i kuri hiruk gini yahan ayang."53Yesu gini hup sib ka gingkiti tagur arunai ka gihan. Ka garam wayant yas ayang lo gan ka Farisi kurinai sampan mais i Yesu ka kurinai gakantui Yesu i hup rugarugan. 54Kurinai gini yagarui barabin i hup wasak Yesu niagayang.
Chapter 18

1Yesu gini wat i hup ram ayang mangan ini yakab piri kurinai i kandaham yiu gayang i gubuak santan hin ma yangkiti gin amuk. 2Hin ginia, "I parat raham mangan, jas mangan gimpai hin ma giguan i Anutu amuk, ma gimari garam sagat amuk.3Sagat mangan, gabuan gan mamp ayang gimpai taun arunai. Maimaik ru giba i jas anai hin gini hup wat gisu ni, 'Agu gisangk ba guri zi i barabin aruni, garam sampan mais izi ini yaba yasu antabhahub izi.' 4Nungk ha jas gini nungk i yararab ayang, ngan jas maran gararab zua, 'Zi ma giguan i Anutu o ru wayant yur garam amuk, 5sagat arunanai gabuan gan ru gimamp, rugiba hin gikab barabin wat izi. Ru gisangk zi yah guri i barabin gan, ka ma gisangk yaba hin a yakab barabin wat izi amuk.'6Hin garam raham ginia, "Agam wa yangu simpim hup aus jas mais yania gayang. 7Anutu ma yaguri barabin i ma yangan mimungk i garam sagat kab sampan wat, kurinai giyu i gin gubuak wa mikuan a? 8Zi nani wat agam, Anutu bisab gararab kurinai. Ini Garam Raham gariak gan ba gayang, gini yaguri garam sagat gikab rungan, o mia?"9Yesu gini wat garam sagat iruk i garam ru rarab rungan tak, gisunai ka gikab kuri iruk giruk. 10Garam irukangkua giha tagur sunta ini ya yiu gayang, mangan anai Parisi ka mangan anai garam ku takis.11Garam Parisi giha gamunti ingka giyu i rungan gini gisu ni, 'Anutu, zi gini rungangk zi ma gisu garam sagat iruk amuk. Su garam ku wa humpun, ka kab barabin ka garam su barau, o su garam ku takis. 12I sunta sunta, zi gingkiti ganangkiruak ka zi giyu gubuak irukangkua. Ka zi gisangk wa mangan gangk ka zi gikab marahain gibiak i agua.'13Ingka garam ku takis gamunti tamanak, ka gintuk hin ma girarab ganungkun amuk. I giyas bampuan hin ginia, 'Anutu, wakab sampan wat izi, zi garam mais.' 14Zi gini wat agam, Anutu gikab garam ku sakuak gisu garam mimungk, ka gitip giha tagur gan zua, ka garam mangan mia. I aus hin, garam ru kab rugan yab ayang, Anutu gikab kurinai giruk. Ini garam kab rungan ruk ayang, nanai Anutu gikab kurinai giyab."15Garam sagat iruk giku gariak num a tut giba Yesu, i yakab bangkian yah hin a kuri gan ragia gayang girarab hin gini kurinai. 16Yesu gikayak i kurinai giba hin ginia, "Wakab kuri narun aus naba izi, wangkiti hakar kurinai. I aus hin a, parat Anutu gan anai gisu kuri sukaus anai gan. 17Nizun anai zi yani wat agam, ini garam mangan ini mami ku Anutu parat an su kurinarun kua gayang, ma yah katang abui yah gamuk. Mia nizun."18Garam guzun mangan ga kantui Yesu gisu ni, "Kidungwaga mimungk, zi yasu aus hin zi yaku sampan mimungk yamin yasu nanai tak?" 19Ka Yesu ga kantui gin i, i hup an zua. Gini gisu ni, "Gisu aus hin agu gini zi mimungk? Ma garam mangan ma mimungk amuk, mia, Anutu rungan mimungk. 20Agu maram giwar Anutu hup bumur (10-pela lo) gan, wangkiti ha su barau, wangkiti yas garam mamp ayang, nangkiti ku wa humpun, nangkiti zuhup wat garam iruk, wamari ramangk rinangk gam." 21Hin garam guzun anai ginia, "Izi kutik arumangan zi ga ragi hup nahu ganai."22Ka Yesu ga yangu hup anai ka gini gisu ni, "I wa mangan arunai agu mia. Wa mangamangan agu gam waha wakab wat garam hin waku sakuak, ka wasangk wat garam buningk ayang gan. Ka agu yaku wa mimungk i ganungkun, ka agu gisangk yaba tamur izi." 23I gubuak garam guzun yangu hup anai, sampan gan ma mimungk amuk i aus gi kab wa mangan santan.24I gubuak Yesu girarab garam guzun arunai sampan kukuap, Yesu gararab i maragayab. Ka ginia, "Garam ku wa mangamangan santan yabuningk i yaha Anutu parat gan. 25Kamel ma yabuningk i katang habui i nidel map amuk, ka garam gab wa mangamangan santan yabuningk nizun i yahai Anutu parat gan."26Garam gi yangu nanai, kurinai gi kantui Yesu gisu ni, "Ini sunai, wia yaku sampan mpai mimungk ru yamin ayang?" 27Ka Yesu gini wat kurinai zua, "Wa suausa garam ma nang ayang, nanai Anutu yah nang ayang."28Ka Pita gini gisu ni, "Agai gi zagari wa mangamangan agai gab ayang ka yaragi agua." 29Yesu gini gisu nani, "Nizun anai, Zi gini wat agam, ini garam maran rarab Anutu parat gan, i ya zagari parat gan, ingian gan, raingk was an, ramangk rinangk gan wat gari-gariak gan. 30Yangan yaku wa mangan mimungk santan i kitamp hin yaragi gubuak awa i sampan mimungk mpai ayang ru yamin.31Yesu giku 12-pela garam ragia gayang hin gini kurinai gisu nani, "Wayangua, karuni agi yaha Jerusalem, ka nungk profet gi hahar wa mangamangan i Garam Raham Gariak. 32Kurinai yakab i kuri hiruk bangkian, ka garam ga angak i gin, ka yasu mais ya, ingka garam ya ini gau hurun ya. 33Kurinai ya yas hin yakab i yamamp ayang ingka i gubuak irunkangua basinta yatakirun zua.34Ingka garam ragia gayang ma giku hup hagan gan amuk. Hup hagan gan giguap sib i kurinai, ka kurinai ma giku hup Yesu nia gayang anai amuk.35Yesu giba simpingk i Jeriko, garam maragugu mangan gimpai nangkuraham gain ka gi kantui garam sagat i yakab sakuak wat, 36ka gi yangu garam sagat santan gi banua ka gi kantui kurinai i wa suaus giba ga. 37Ka kurinai gini wat gisu nani, "Yesu Nasaret gan giba."38Ingka garam maragugu ganai gi kayak ginia, "Yesu, Devit Gariak gan, wah guri zi maragayab." 39Kuri banu nungk ayang i garam sagat santan gini maragap hin ginia i ya santing garat an. Ingka ru gi kayak anai hin gini gisu ni, "Devit Gariak, wah rarab zi maragayab."40Yesu giba gamunti, ka gini garam iruk i yaku garam arunai yaba i gin. Ingka ngan garam maragugu ganai giba simpingk i Yesu, Yesu gi kantui gin gisu ni, 41"Agu gini zi yanga aus i agua ga?" Ka i ginia, "Garam Raham, zi gini maran gangk yararab pisit ka zi yaguri pisit."42Ka Yesu gini wat, "Wangan wararab. Agu sampam gam gikab agu gisu mimungk." 43Bisab tak maran gan gintuap ka i gararab. Ka i ga ragi Yesu ka gikab Anutu bingan gan giyab. Garam sagat santan gararab ka gikab Anutu bingan giyab.

John

Chapter 1

1Mamuan mamuan ingking hup gimin, hup gimin bi Anutu, ingka hup anai Anutu. 2Ingka hup anai, mamuan ingking gimi bi Anutu. 3Wah mangamangan santan nanai gikab, ingka nanai mu gimin, yangan wah mangan miah yakas, in yamin ayang.4maratac gimi wasac i nanai, ingka maratac anai zah garam sagat santan gan. 5Zah anai girim i kamikuan ingka mikuan mu gazaum igin amuc.6Anutu gikab garam basinta giba, bingan gan anai Jon.7Nanai giba ginia hup zah i pisit yangan garam sagat yamunti bumul iayah. 8Jon rungan, mu zah anai amuc miah, giba ginia hup zah anai pisit.9Nanai gisu zah nizun yaba kitamp in yakab zah wat garamsagat santan.10Rungan gimpai i kintamp gan kab ayang, nka garamsagat ma gararab amuc miayah. 11Nanai giba parat wain gan, nka garam sagat gan mu gikua gamuc miah.12Nka garamsagat hiruc wie kua nanai, ingka munti bumul i bingan gan, rungan gikab bingan wat i gimpai gisu Anutu gariac gan. 13Garam wie ma kas i buic ma kas i linin ma kas i garam, nanai gikas i Anutu.14Hup gikas gisu garam in gimpai wasac iagi. Bingan wat i bumul gan raham bingan agi gararab, nanai gariac ku bingan raham ba i Anutu, ingka nanai gihuangk i Anutu sampan nuh ayang wat hup nizun. 15Jon gakayac in gini hup harab gisuni, "Garam arunanai zi ginia gisuni, nanai yaba tamur izi nka nanai giku bingan i haus mamuan ginungk gimpai in zi.16Nanai gihuangk sampan nuhayang ingka sampan nuhayang aru nanai rungan gimari agi santan. 17Moses gikab lo tac, Yisu kirisi gikab sampan nuhayang wat hup nizun. 18Gubuac mangan garam mangan mu gararab Anutu gamuc miaah. Nanai Anutu basinta wie mpai simpingk bi Ramangk, nanai gikab Ramangk i gikas pisit.19Ingka nanai Jon hup gan, gubuac Juda kab garam pris wat livai i Jerusalem ba kantui gin, ''Agua wie nizun?'' 20Nanai mu gahumpun hup amuc nka gikab hup i pisit gisunani, ''Zi mu Kirisi.'' 21Ingka garam anai gakantui gin, ''Agua wie nizun? Agua Ilaija?'' Ingka Jon ginia gisuni, ''Mu izi gamuc.'' Garam gikantui zuah, ''Ini agua propet awah?'' Jon ginia, ''Miaah.''22Garam anai ginia Jon, ''Agu wie nizun, yangan agai yaku hup yahai garam kab agai bagayang? Agu yani rungam yasu haaus?'' 23Jon ginia, Zi gisu kuangk ru kayac parat sarasiri miaah: 'Nagab Suraham nangkuraham gan nami surung,'gisu propet Aisaia nia gaiyang.''24Ingka garam Farisi gikab garam gan hiruc gihan nai. Kurinai gikantui Jon in ginia gisuni, 25''Gisuhaus in agua garurub garam, ini agua ma Kirisi ma Ilaija ma propet?''26Jon ginia hup gihai garam anai in ginia, ''Zi garurub agam i mpuie tac. Nka garam mangan gimpai wasac i agam. Nka agam maram gararab amuc. 27Garam arunai yaba kirikian izi, zi mu mimungk i yatirac buac i hagarumpun gan amuc.'' 28Gisunai parat Betani Jodan mpui marahain, Jon gigab mpururub.29Gubuac mangan Jon gararab Yisu ba i gin in ginia, ''Wararab, karunanai Anutu gariac sipsip gan wie yaku mais kitamp ani gan pias! 30Zi ginungk ginia garam arunanai, 'Garam ba tamur izi giku namba i haus in ginungk gimpai mamuan ie zi.' 31Zi mu marangk gihuar amuc, ka zi giba garurub garam i mpuie nka nanai yangan yami pisit i garamsagat Isrel.''32Ingka Jon ginia hup harab ie pisit, ''Zi gararab marapayam gimi ganungkun in giba buamp gisu gaziab mangan subi balus in giba gimpai hahuan ie Yisu. 33Zi mu marangk gihuar amuc, garam kab izi ba rurub garam ie mpui ginia wat izi, Garam wie agu rarab marapayam ba buamp in mpai hahuan iayah, nanai garam yarurub garam ie marapayam. 34Zi gararab in ginia harab gisu nanai Anutu gariac gan Yisu.''35Kirikian gan, i gubuac mangan, Jon ru munti bi disaipel gan hirukangkuah, 36Kurinai girarab Yisu banua ba hanayang, ingka Jon ginia, ''Wararab, Anutu gariac sipsip gan.''37Jon disaipel gan hirukangkua gayangua Jon niahup annai ingka kurinai gihan gisantamp Yisu. 38In Yisu ginic in garab kurinai santampayang ingka Yisu gikantui kurinai, ''Agam gisunai hausa?'' Ingka kurinai ginia, ''Garam gabkatangayang'' (hugun gan ginia ''Tisa'') ''Agua gimpai abingka?'' 39Yisu ginia wat kurinai, ''waba gin wararab.'' In kurinai giba gin girarab ie mpai aiyah. Igubuac arunai kurinai wat gimpai ie haus gubuac maran ru hirah 4kilok.40Disaipel hirukangkua gannai mangan gan wi yangua hup Jon niahgayang anai in santamp Yisu hanayang nanai Andru raingan Saimon Pita. 41Nanai bampan gan, gingan girarab raingan Saimon in ginia wat, ''Agai ru gararab Mesaia'' (hugun gan gisuni: 'Kirisi'). 42Andru giku Saimon Pita gibai Yisu. Ingka Yisu girarab in ginia, ''Saimon, agua Jon gariac gan. garam yagan yania agua Sifas'' (hugun gan Pita).43I gubuac mangan, Yisu gini yabanua yahan Galili, Yisu gararab Pilip in ginia wat gisuni, ''wasantamp izi.'' 44Pilip ingka Andru ingka Pita kurinai taun gan Betsaida. 45Pilip gararab Nataniel in ginia wat gisuni, ''garam aru Moses lo gan, wat garam propet niah gayang ubuah, agaie ru gararab, nanai Yisu, Josep gariac gan parat gan Nasaret.''46Nataniel ginia nai Yisu, ''Gisangk waah mimungk mangan yakas Nasaret?'' ingka Pilip ginia wat, ''waba gin wararab.'' 47Yisu gararab Nataniel baii gin in ginia, ''Wararab nanai garam nizun Isrel gan, mu garam zuhup ayang amuc!'' 48Nataniel ginia, ''Agu gararab izi gisu hausa?'' Ingka Yisu ginia hup gisuni, ''Pilip mu gakayac i agua gamuc,i gubuac agua mpai gai fik ragurun, zi ginungk gararab aguah.''49Nataniel ginia gisuni, ''Kidungwaga, Aguah Anutu gariac gan! Aguah King Isrel gan!'' 50Yisu ginia hup i gan wat in ginia, ''Zi ginia wat aguah, Zi girarab aguah mpai gai fik ragurun? Aguah gabilip izi? Aguah yangan yararab waah raham nushs nani gan.'' 51Yisu ginia, nizun bingan, Zi giniah wat aguah, aguah yangan yararab ganungkun zagarat, ingka Anutu angira gan han wagungk ingka ba warangk i Anutu gariac gan.''
Chapter 2

1Gubuac bampan hirukangkua basinta ba hanayang gikab sugabuan gimi Kana i Galili, in yisu rinangan gimpai anai. 2Garam gakayac i Yisu wat garam disaipel gan yaba sugabuan anai.3Gubuac wain zugubayang, Yisu rinangan ginia Yisu, ''Garam ani wain miah.'' 4Yisu ginia wat, ''sagat, nani mu zi gum gangk amuc. Zi gubuac gangk mu giba gamuc.'' 5Yisu rinangan ginia samuac gabgum, ''Wahaus Yisu niah wat agam, agam wagab.''6Gikab 6-pela sakuac gur mpui gimin garam Juda gan yakampui i nangkuraham garam anai gan, sakuac gur basintasinta gisangk yagab mpui su 120lita. 7Ingka Yisu ginia garam anai gisuni, Warungka mpui gur.'' Ingka garam anai girungka mpui gur santan anai i gihuangk nizun. 8Ingka Yisu ginia samuacgabgum, ''Waku hiruc in wahan wakab wat garam suguzun i nam,'' Ingka samuacgabgum gikua gihan.9Garam suguzun ie nam ginum mpui gikas gisu wain, ie nanai mu gararab wain anai gimi abingk giba. (ka samuac gabgum ku mpui anai gararab). Ingka nanai gakayac ie garam sugabuan 10in ginia wat gisuni, ''Garam santan ginungk gikab wain mimungk in gubuac garam santan num zugubayang, gingan garam gisangk wain mais. Ka agua gingan gikab wain mimungk, in agua gikua giba.''11Nanai anai mirakel marasamub Yisu gab ie kana ie Galili ie yakapiri binganraham gan in garam disaipel Yisu gan gararab in gabilip ie gin.12Bampan ie gan Yisu, wat rinangan, raingk was gan, ka disaipel gan gihan kapenam in gimpai gubuac hiruc nanai.13Gubuacraham pasova garam juda gan giba simpingk in Yisu giyab gihan Jerusalem. 14Yisu gararab garam ru gab makau ka sipsip ka gaziab ie tagursunta wasac. Ka garam senisim sakuac awah kurinai gimpai anai.15Ingka Yisu giku buac in gigab gisu wip mangan in Yisu gikupias garam santan ie tagursunta wat makau ka sipsip gan. Ka Yisu gatawab ka gimpubi tebol garam senisim sakuc gan. 16Ingka Yisu ginia garam salim gaziab, ''Naku wah ragai pias sibi nani, nangkiti gab tagur izi ramang gangk gan su parat kab nam.''17Yisu garam disaipel gan maran gihuar hup mangan mi mamin sap Anutu gan ginia gisuni, ''Zi gikab sampangangk i tagur agua gam nizun, In zi yagab bumul ie tagur ani yami mimungk.'' 18In garamguzun Juda gan gayangua hup anai in gikantui gin gisuni, ''Agua yagab mirakel hauus in yakapiri agai yasu Anutu kab agua yagab wah mangamangan ani?'' 19Ingka Yisu ginia hup gisuni, ''Nawaya tagursunta ragai ingka zi yagab ie gubuac bampan hirukangkua basinta.''20In garamguzun Juda gan ginia, ''Garam gigab tagursunta ragai gan ie 46-yar, ka agua gini yagab wasac ie gubuac hirukangkua basinta tac?'' 21In Yisu mu gini hup ie tagursunta gamuc, Yisu ginia hup ie rining gan. 22Gubuac bampan Yisu takirun ie mampayang, garam disaipel Yisu gan maran gihuar Yisu hup gan, ka garam disaipel gabilip i Anutu hup gan ka Yisu hup gan niahgayang.23Yisu gimpai Jerusalem ie gubuac pasova gan, garamsagat marikum gabilip i Yisu bingan gan i gubuac garam rarab mirakel Yisu kabayang. 24Yisu mu gabilip i garam, ie haus Yisu ru gararab garam anai wayant gan sib. 25Yisu mu wayant gan gisutup gamuc yangan garam mangan yaniwat ie garam hiruc nangkuraham gan. Yisu rungan rugararab sib garam hiruc wayant gan.
Chapter 3

1Garam basinta gimpai, bingan gan Nikodimas. Nanai Farisi ka garamguzun Juda gan. 2Nanai gibai Yisu wat mikuan in ginia wat Yisu gisuni, ''Garamraham, agai gararab agua gisu kidungwaga mangan, Anutu kab agua bagayang. Agai marangk gararab wah mangamangan agua gabayang, nanai garam rungan mu gisangk ie yagabayang ini Anutu mami mpai bi gin.''3Yisu ginia wat Nikodimas gisuni, ''Nizun bingan zi ginia agua, ini garam mu kas harih zuah, nanai mu gisangk yahan wasac ie Anutu kingdom gan amuc.'' 4Ingka Nikodimas ginia Yisu gisuni, ''Yasu haus in garam yakas harih zuah, ie gubuac nanai ru suraham sib? Nanai gisangk yahan gumpin ie rinan sampan gan zuah, in yakas harih zuah?''5Ingka Yisu ginia wat gisuni, ''Nizun bingan, garam mami kas harih mpui wat marapayam, nanai mu yahan gumpin ie Anutu kingdom gan amuc. 6Wah suhaus rinin kabayang nanai rinin gan, ka wah suhaus marapayam kabayang gan nanai marapayam gan.7Agua wangkiti kutamirum ie hup zi nia agua suni, 'agam wakas harih zuah.' 8Mamup han abingk nanai gihan. Agua gayangua mamup runtun gan, ka agua mu gararab ie giba abingk, ka nanai ginia yahan yasu abingk, nanai gisu karunanai ie garam wie kas harih ie marapayam.''9Ingka Nikodimas ginia hup gisuni, ''Wah sunanai yakas nizun yasu hausa?'' 10Ingka Yisu ginia hup gan gisuni, ''Agua kidungwaga mangan Isrel gan, in gisu haus in agua mu giku wayant ie wah zi niahup igin.'' 11Nizun bingan zi ginia wat agua, agai ginia hup ie wah mangamangan santan agai wayant mimungk igin, wah mangamangan santan agai rungangk rarabayang agai ginia hup harab igin. I wah sunanai agai gina hup igin ka agam mu gabilip amuc.12Agam ma gabilip i wah kitamp ani gan zi niah wat agam, yasu hausin agam yabilip i wah ganungkun gan, ini zi niah wat agam? 13Garam mangan mu giayab gihan ganungkun amuc miah, garam mi ganungkun in ba buamp nanai Anutu gariac gan.14Gisu mamuan Moses sapi kamac i parat miah marian ayang, i nangkuraham sukarunanai, garam yasapi Anutu gariac gan. 15Yasu garamsagat wie bilip i Yisu, kurinai yaku maratac mpaie mimungk gubuac ka gubuac.16Anutu gikab sampan gan santan i garamsagat kitamp ani, in Anutu gikab gariac gan basinta tac. In garam wie bilip igin mu yamampayang amuc, miaah, nanai yaku maratac mpaie mimungk gubuac ka gubuac. 17Anutu mu gikab gariac gan giba kitamp ani i yakotim garamsagat, miaah Yisu giba ini yamari garamsagat.18Garam bilip i Anutu gariac gan, nanai mu yamamp ayang amuc. Ka garam mu bilip igin, nanai gimamp sib, i haus, nanai mu gabilip i Anutu gariac Yisu bingan gan amuc.19Ingka kot hugun gan gisu nani, zaah rugiba kitamp ani, in garam santan gikab sampan i kamikuan ka mu gikab sampan i zaah amuc. I hausin, nangkuraham kurinai gan mais. 20Garam santan gab nagkuraham mais, garam anai gininungk i zaah, in mu gini yaba i zaah. I haus garam anai gininungk i nangkuraham gan mais kakas pisit. 21Ka, garam rugab nangkuraham nizun, nanai giba zaah pisit, i garam hiruc yararab in yaku wayant su garam anai ragia Anutu sampan gan.22Tamur gan i wah anai kasayang, Yisu wat garam disaipel gan gihan Judia gan. Yisu wat kurinai gimpai in Yisu garurub garamsagat.23Jon awaah gigab gum rurub garam i parat Ainon simpingk bi Salim, i haus mpuie santan gimi bi nanai. Garamsagat gibai gin in giku mpuierurub. 24Gubuac arunai Jon mu gihan kalabus amuc.25Kurinai hup yasrun mangan gikas wasac ie garam disaipel Jon gan ingka garam Juda mangan, i nangkuraham aru kampuie in kasa hac. 26Garam anai gimunti in gihai Jon in ginia, ''Kidungwaga, garam aru wat agua mpaie Jodan mpuie marahaiin ubuah, in agua ni harab wat agaie, nanai gigab gum rurub garamsagat santan ka garamsagat santan ru gihai gin.''27Jon ginia hup gisuni, ''Garam mu gisangk yaku wah mangan amuc ini Anutu ganungkun mami kab wat 28Agam rungam giku i wayant hup zi nia wat agam, ''Zi ru ginia wat agam gisuni zi mu kirisi, ka zi ru gini wat agam gisuni, zi giba nungkayang igin.''29Garam wie gini yasugabuan, garam arunanai sagat gabuan gan. Ini garam rinihaiin gan sugabuan, muntigayang in huangk i hamamas i yangu hup garam ini yasugabuan gan. Nanai gikab izi sampangk gangk gihuangk i hamamas. 30Bingan gan nanai yakas rahambingan, ka zi bingang gangk anai yaruc ayang.31Garam wie mi ganungkun in bagayang nanai gimpaie wagungk i garam santan. Ka garam wie kitamp gan, nanai kintamp gan. In nanai ginia hup i waah kintamp gan tac. Garam wie ba ganungkun, nanai gimpai wagungk i garam santan. 32Nanai ru ginia waah mangamangan rungan yanguagayang ka rarabayang harab. In garam mu gabilip i hup gan kabayang amuc. 33In garam wie bilip i hup anai, nanai ginia harab gisu Anutu ganai nizun bingan.34In garam aru Anutu kab i bagayang, nanai giba gipumuan i Anutu hup gan. I haus Anutu gikab marapayam gan wat in nanai gihuangk nizun. 35Anutu gikab sampan gan i Yisu in gikab wah santan i bangkian gan. 36Garam bilip i Anutu gariac gan, nanai yaku maratac mpaie mimungk gubuac ka gubuac, ka garam mami yangua Yisu hup gan, nanai mu gisangk yaku maratac amuc. Miaah, Anutu sampan kukuap gan yami bi gin.
Chapter 4

1Gubuac Yisu wayant i garam Farisi yangua hup suni Yisu gab garam santan i yakas yasu disaipel ka Yisu garurub garam santan ginus namba disaipel Jon gan. 2(In Yisu rungan ma garurub garam amuc, nanai disaipel gan tac garurub garam), 3Yisu gingkiti distrik Judia in gihan zuah i distrik Galili.4Yisu yabanua yahan wasac i samaria. 5In Yisu gikas Josep taun gan, garam ginia Sikar. Nanai gimi simpingk bi kitamp Jecop kab wat gariac Josep.6Jekop mpuiemaran gan gimi nanai. Yisu gibanua giba gin Yisu gasap in Yisu gimpaie simpingk i mpuiemaran. Gubuac maran anai 12 kilok gubuac. 7Sagat samaria basinta giba ini yarab mpuie, in Yisu ginia wat, ''Wakab mpuie ba zi nanum.'' 8Yisu disaipel gan gihan sib taun ini yabaim nam.9Sagat Samaria ginia wat Yisu gisuni, ''Gisu haus in agua garam Juda gikantuie zi sagat Samaria gan i yakab mpuie wat agua yanumayang? 10Ingka Yisu ginia wat, ''Ini agua kuwayant i present Anutu gan ka ini agua ku wayant i garam aru nia wat agua, wakab mpuie ba zi nanum. Agua gisangk yakantuie gin i yakab mpuie maratac wat agua.''11Sagat ginia Yisu, ''Garamraham, agua gunungk gam miiah, ka mpuiemaran ani tagumpin. Agua yaku mpuie sumaratac anai abingka? 12Agua wayant ini agua raham yanus agaie ramangangk Jekop, nanai gikab mpuiemaran ani wat agaie ka Jekop rungan wat gariac was gan ka makau gan santan ginum i mpuiemaran ani.''13Yisu ginia hup i sagat, ''Garam santan num i mpuiemaran anie kurinai kuan yakakarac ayang zuah, 14Ka wie ini num mpuie zi kab wat nanai kuan gan mu gisangk yakakarac ayang zua gamuc. Kaa mpuie zi kab wat, nanai yakas yasu mpuiemaran miwasac iaah, mpuie anai yakas gubuac santan ka yakab maratac mi gubuac santan wat.''15Sagat ginia wat Yisu, ''Suraham, agua wakab mpuie naie wat izie, in zie kuangk gangk mu gisangk yakakarac ayang zua gamuc in zie mu gisangk yaba zuah i rab mpuie amuc.'' 16Yisu ginia wat sagat, ''Wahan wakaiyac i gabuang gam in waba nie zuah.''17Sagat ginia hup, ''Zi gabuangk miaah.'' Yisu ginia wat, ''Agua ginia hup mpiar agua gabuang gam miaah, 18Agua gisu gabuam i 5-pela garam, ka garam agua mungku sugabuam iaah nanai agua mu gabunggam amuc, hup agua gam nanai nizun.''19Sagat ginia Yisu, ''Suraham, karuni zie wayant i agua propet mangan. 20Agaie ramangk was gangk gimpaie sunta i ngaring hahuan ani, ka agam ginia, Jerusalem anai parat garamsagat gab sunta iaah. Wie ginia hup mpiar?''21Yisu ginia wat sagat, ''Sagat, agua wabilip izie, gubuac yakasayang, in agam mu gisangk yais mint i Anutu i ngaring ka jerusalem amuc. 22Agam gi ismint i wah agam mami wayant igin. Agaie gi ismint i wah agaie wayant igin. I haus, gum kuzua giba i garam Juda.23Nanai gisu gubuac ru giba in ru gikas pisit, yangan garamsagat mpaie sunta nizun kurinai yais mint i Anutu ka marapayam ka nangkuraham nizun. Anutu gigaruie garamsagat sunanai i yais mint i gin. 24Anutu ganai marapayam in agam garamsagat mpaie sunta i gin. Agam waismint i marapayam ka nangkuraham nizun.25Sagat ginia wat Yisu, ''Zi wayant i, Mesaia yabagayang (garam ginia ''Kirisi''). Gubuac Yisu bagayang yani wat agaie ie waah santan,'' 26Yisu ginia wat sagat anai, ''Zi karunanie zi ru ginia hup wat agua.''27I gubuac aru nanai gan, garam disaipel Yisu gan giba zuah. Garam anai giku wayant rugan i haus Yisu ginia hup wat sagat, in mu mangan gikantuie gin, ''Gisu haus in agua ginia hup wat sagat?'' ka ''Agua gisunaie haus?''28In sagat anai gingkiti mpuie gunungk gan in gihan parat zuah, in ginia wat garamsagat santan. 29''Waba gin wararab garam mangan. Nanai ginia wah mangamangan santan zi gabayang harab. Garam arunanai Kirisi gahin?'' 30Garamsagat gingkiti taun in gibai Yisu.31I gubuac aru nanai gan garam disaipel ginia wat gisuni, ''Kidungwaga, agua wagan nam.'' 32In Yisu ginia wat disaipel gisuni, ''Zi gigab nam agam mami wayant igin.'' 33Ingka garam disaipel ginia hup wat rungan in ginia, ''Garam mangan giku nam giba gikab wat ahin?''34Ingka Yisu ginia wat disaipel, ''Nam izi gangk, nanai yaragia anutu wie sampan gan kab izi bagayang in yazugub i gum gan. 35Agam wangkiti niah, 'Ikap 4-pela rugimin zua in yangan gubuac nam nibayang gan?' Zi ginia wat agam gisuni, agam wasapi guzum in wararab gum, nam santan ru ginib sib. 36Garam wie ru gab gum giku nam, nanai giku gar gan ka gimpuac nam gan maratac i yampaie gubuac mimungk, in garam wie tangayang ka garam wie ku nam, hirukangkua rugan sampan mimungk.37Gisunai in hup ani nanai nizun, basinta yantang ayang ka mangan yaku nam gar. 38Zi gikab agam gihan ini yaku nam i gum agam mami gab igin. Garam hiruc gigab in agam gihan giku nam i garam hiruc gabayang sugasap igin.''39Garamsagat santan i taun Samaria gabilip i Yisu i hup sagat nia gayang, ''Nanai ginia wah mangamangan santan zi gabayang harab.'' 40Gisunai in gubuac garamsagat Samaria bai Yisu, kurinaie ginia wat i yampaie bi garam anai yasangk gubuac hirukangkua zuah.41Garamsagat santan gayangua Yisu hup gan in kurinaie gabilip. 42Garam ginia wat sagat anai gisuni, agaie mu gayangua agua hup gam in gabilip, miaah, agaie gayangua i hup gan, ingka agaie wayant, i garam aru nanai garam ku garamsagat kitamp ani zuaah.43Gubuac bampan hirukangkua, Yisu gingkiti Samaria gin gihan Galili. 44(Ingka Yisu rungan ginia harab gisuni, propet bingan gan miaah i parat hugun gan.) 45Gubuac Yisu ba Galili, garamsagat Galili gihamamas igin i bagayang. I haus garam anai awah gihan sunta raham anai i Jerusalem in garam anai gararab wah mangamangan santan Yisu gab wat gubuac aru nanai.46Yisu gihan gikas taun Kana Galili gan, i bi nanai Yisu gigab mpuie gikas wain. King ofisa gan gariac marub gan giku rinimais i taun Kapenam 47Garam anai gayangua Yisu ngkiti Judia gin ba Galili, nanai gihai Yisu gin ginia wat i yaba warangk in yamarigin i gariac gan rugini yamampayang.48Yisu ginia wat, ''Agua ini mami rarab mirakel rugarugan, agua mu gisangk i yabilip ayang amuc,'' 49Ofisa king gan ginia wat Yisu,''Garamraham, waba warangk in wararab izi gariac gangk, kamamp awaah.'' 50Yisu ginia wat, ''Wahan agua gariac gam yampaie maratac.'' Ofisa gabilip i hup Yisu kabayayang, in nanai gihan.51Gubuac ofisa rubanua han warangk samuac gan gabgum giba gitur ofisa in ginia wat gisuni, ''Agua gariac gam gimpaie maratac.'' 52Gisunaie in ofisa gikantuie samuac gabgum, gubuac haus gariac mimungk? ingka samuac gabgum ginia gisuni, ''Wan kilok maiic rinimais gihan sibigin.''53Ofisa wayant gisuni i gubuac maran arunanai gan Yisu ginia, ''Agua gariac gam yampaie maratac,'' Gisunaie in ofisa gabilip i Yisu ka i garam gan santan awah gabilip. 54Nanai mirakel mangan Yisu gab i gubuac ngkiti Judia gin ba Galili.
Chapter 5

1Bampan gan ani, garam Juda gigab sunta gubuacraham mangan i Jerusalem in Yisu giyab gihan Jerusalem. 2Ingka i nanai wasac Jerusalem gan mpuie huac mangan gimi masiahuan raham sipsip gan. Ihup hibru garam ginia Betseda, in i nanai gikab 5-pela varenda narunauus gikab masiahuan gan gimin. 3Garamsagat santan ku rinimais ka marakinang ka garam hagamais ka garamsagat santan mami sangk i banua gayang rugigiangk i giangkaya. 45Inka gikab garam bisinta gimpaie anai wie ku rinimais sangk 38 krisimas. 6Igubuac arunanai Yisu girarab in gararab sib gisu garam anai gigiangk gubuac bampapiar i nanai. Ingka Yisu gikantuie gin gisuni, ''Agua gini yasu mimungk?''7Ingka garam rinimais ginia hup gisuni, zi garam mangan gangk miaah i yakab izi yahan mpuie huac i gubuac mpuie sirit ba wagungk. Gubuac zi gini yahanayang, mangan giba ginungk izi.'' 8Ingka Yisu ginia wat, ''Watakirum in waku giangkaya gam in wabanua.''9Ingka garam anai gisu mimungk gahigut, anungka rungan giku giangkaya gan in gabanua. Gubuac anai gubuac mpaie gasap gan.10Ingka garam guzun Juda gan ginia Yisu, ''nani gan gubuac mpaie gasap, In tambu i agua ku giangkaya gam in banuagayang.'' 11Ingka garam anai ginia hup, ''Garam mari zi ginia wat izi, waku giangkaya gam in wabanua.''12Ingka garam anai gikantuie gin zuah, ''Wie garam arunanai ginia agua yaku giangkaya gam in yabanuagayang?'' 13In garam aru sumimungk anai mu wayant i Yisu ganai wiaah, i haus garamsagat santan nizun gihuangk parat anai in Yisu gingkiti parat anai in gihan.14Ingka bampan gan, Yisu girarab i tagusunta wasac in ginia wat, ''Wayangua! Agua rugisu mimungk, Agua wangkiti gab mais zuah. Waah mais nizun kagan kakas i agua.'' 15Ingka garam arunai gihan ginia wat garamguzun garam Juda gan gisuni, Yisu tac gimari zi.16I nangkuraham arunanai garamguzun Juda gan gigab mais i Yisu, I haus Yisu gigab wah anai i gubuac mpaie gasap. 17Ingka Yisu ginia garam anai, ''Zi ramangk gangk, rugigab gum in gisu zi gawah, zi gigab gum.'' 18I wah mangan sunanai garam Juda ru gararab nangkuraham ini yayas Yisu, i haus Yisu mu garapua gubuac mpaie gasap gan tac amuc, miaah, Yisu ginia Anutu gisu i rungan ramanggan ka gikab runggan gikas gisu Anutu.19Ingka Yisu ginia hup garam anai gan gisuni, ''Nizun bingan, gariac mu rugan gisangk yagab wah mangan i sampan gan amuc, nanai miaah, Yisu wah haus Anutu gabayang, Yisu gigab awah, 20Ihaus Anutu gikab sampan i Yisu in Anutu gikapiri Yisu i wah mangamangan Anutu rungan gabayang. Ingka Anutu yakapiri Yisu i wah mangamangan ruraham zua nus wah mangamangan nani in agam yakutamirum.21Gisu Anutu ku garam mampayang hantab in kab maratac wat, yasu karunanai tac Yisu gawah yakab maratac wat garam wie Yisu sampan gan i gin. 22Anutu mu gipac garam basinta tac, miah Anutu gikab namba ini yapacayang anai gihai Yisu. 23Yangan santan yakab binganraham yahai Yisu yasu garam kab binganraham hai Anutu. Ka garam wie mu kab binganraham i Yisu mu gikab binganraham i Anutu wie kab Yisu bagayang.24Nizun bingan garam wie yangua hup izi gangk in bilip i Anutu wie kab izi bagayang, nanai yaku maratac mpaie gubuac ka gubuac.25Nizun bingan, gubuac maran ru giba gin ru giba sib, garam mampayang yayangua zi hup gangk, gariac Anutu gan. Garam wie yangu Anutu nanai yampaie maratac.26Anutu gigab maratac wasac i rungan, gisunai Anutu gikab maratac anai wat Yisu gawah i yagab maratac sukarunanai wasac i rungan. 27Gisunaie Anutu gikab namba ini yagab gum nangkuraham yapac garamsagat yahai Yisu, i haus Yisu ganai Anutu gariac gan.28Wangkiti kutamirum i nanai, gubuac mangan anai rugiba, garamsagat wie mampayang in mpaie mbumpuie gumpin kurinai yangan yangua i kuan gan. 29Ingka kurinai yakas sibi mbumpuie, garam gab nangkuraham mimungk nanai garam anai yatakirun zuah in yampaie maratac mbampapiar. Ka Garam gab nangkuraham mais yatakirun in yamunti kot Anutu gan.30Zi ma gisangk ie yagab wah basinta I rungangk sampangk gangk, I gubuac izi yanguagayang, zi gipac, ka zie nangkuraham pac ayang nanai during. Zi rungangk mu gararab sampang gangk tac amuc,Zi gararab garam kab izi bagayang sampan gan. 31Ka izi ini nia rungangk harab, zi hup mi sampangk gangk ma nizun amuc. 32In gikab garam mangan gimpaie, nanai gararab izi ka ginia harab.33Garam gikab agua gihai Jon ingka i ginia agua harab i hup nizun. 34In zi ma gikua hup ani garam amuc miayah, zi ginia nai agam yaku maratac. 35Jon gisu lam garam mintung ie yarim ayang, in agam gikab sampam kutic ie gin ie barurugayang gan.36I waah nus Jon, nanai ginia zie harab. Nanai gum santan Anutu kab wat izi yagab yazugubayang. Gum santan zi gabayang anai ginia harab mimungk wat garamsagat gisunie, Ramangk gikab izi in zi giba. 37Anutu kab izi nanai ginia zi harab. Agua ma gayangua i kuan gan ka agua ma gararab i maran gan gubuac mangan amuc. 38Hup gan ma gimi gumpin i agua gamuc. In agua ma gabilip i Anutu wie kab izi bagayang.39Agam giku wayant ini yagaruie Anutu hup gan ie yaku maratac mpaie gubuac ka gubuac in hup anaie ginia zi harab. 40Agam ma gini yabai zi in yaku maratac mie gubuac santan.41Zi ma ginia garam yakab bingan raham wat izi. 42In zi gararab agam kab sampam ie Anutu miayah.43Zi giba ie Anutu gangk bingan gan ka agam mah giku zi gamuc. Ka garam mangan ba ie bingan gan, agam gisangk yakuagayang. 44 Agam yamunti bumur yasu haus, agam garam ku binganraham ie garam hiruc. In agam ma yagaruie binganraham ba i Anutu basinta gamuc.45Agam wangkiti ku wayant ie zi yasuhup agam ie Anutu marangan. Ka garam mangan gimpaie nanaie yasuhup agua, bingan gan anaie Moses. Nanaie agua giku wayant igin ie yamari aguah. 46In agam ku bumur ie Moses, agam wamunti bumur izi hup gangk awah. I haus Nanai maran gihuar izi in gakakar hup izi. 47In agua ma munti bumur ie hup ie haharayang, yasu hausin, agua yamunti bumur ie hup ie gangk?''
Chapter 6

1I wah mangamangan anai, Yisu gihan Galili mpuie huac marahain, bingan gan mangan anai mpuie ganungam Tiberias. 2Garamsagat santan gisantamp Yisu, I haus garam gararab mirakel Yisu gab garam rinimais su mimungk. 3Ingka Yisu gihan giyab ngaring in wat garam disaipel gan gimpai.4I gubuac Raham Pasova Gan nka Gubuac nam raham garam Juda gan giba simpingk. 5Gubuac Yisu rarab garamsagat marilyn ru baie gin, ingka Yisu ginia Filip, "Agie yaku ganang i abingk in garamsagat santan ani yagan aiyang?" 6Yisu ginia nai i Filip ini gazuhup wat, Yisu wayant i wah mangan rungan yagab aiyang.7Ingka Filip gisuntaie Yisu hup gan gisuni, "Ini agie ku ganang sangk i sakuac su 200 silva koins nanaie ma gisang i yakab wat garamsagat basintasinta huangk anie gamuck. 8Garam disaipel anaie mangan, Andru, raingan Saimon Pita ginia wat Yisu gisuni, 9Kuri samuac mangan i nanie gigab 5-pela ganang garam katung i bali ingka bipi hiruckangkua. Garamsagat santan gimpai in ganang aru nani yasangk agi yasu haus?10Yisu gina, "Wania garamsagat nampai," (Saie santan gimi nanai). In gramsagat santan gimpaie hub, namba gan gisangk 5,000. 11Yisu gikua ganang anaie in ginia ihiharun gihaie Anutu in gikab wat garamsagat anaie. Yisu gingan gikua bipi gawah in gisangk gisu nangkuraham arunanai, in kurinaie gigab nam ganang santan yagan ayang. 12Gubuac garamsagat gan in huangk ayang, Yisu ginia garam disaipel, "Nampuru ganang hain agaie, kamin aru tak."13Garam gigan in ru gihuangk ka hiruk ru gimin. Ingka garam disaipel gampuru 5-pela ganang anaie Haihain gan gihuangk i 12-pela kayak. 14Garamsagat gararab nguarl Yisu gabayang anaie in garam anaie ginia, "Nizun bingan nanaie propet aru wi yaba kitamp ani. 15Yisu giku wayant i garamsagat ini yania hup bumur in yagab i yakab yasu guzun garam anaie gan, in Yisu gingkiti garam anaie in Yisu rungan gihan ngaring hahuan.16I gubuac hirah garam disaipel gihan mpuie huac. 17Kurinaie gihan gimpaie i bot mangan in gihan kaperneam. (Parat ru mikuan ka Yisu ma gikas bi kurinaie amuc.) 18I gubuac arunai mamup raham gaguhia, ingka mpuie huac giba.19Karunanaie garam disaipel gipul gihan 5-pela ka 6-pela kilomita, kurinaie gararab Yisu banua hahuan i mpuie ganingan in baie simpingk bi bot kurinai gan, in kurinaie giguan. 20In Yisu ginia wat garam aie, "Zi ganaie! Agam wangkiti guan ayang.21Ingka garam disaipel gini yaku Yisu yaba wasac i bot, ingka bot gahigut gihan gikas parat kurinaie ini yahaya22I gubuac bampan garamsagat ru gimpaie mpuie huac marahain. In kurinaie gararab bot basinta tak garam disaipel haiya, Yisu ma wat kurinaie gihan amuk, Yisu garam disaipel gan tak gihan.23(Ka bot hiruk giba gisu Taiberias giba parat aru Yisu kab ihiharun i ganang in kurinaie gan ayang.)24Gubuac garamsagat yangua Yisu wat garam disaipel gan mpaie anaie, garamsagat giyab i bot in gihan kaperneam ini yararab Yisu. 25Garam gingan gararab Yisu i mpuie ganingan marahain, in garam ginia wat, "Kidungwaga, gubuac haus agua giba gani?"26Ingka Yisu gisuntaie garam anaie hup gan gisuni, "Nizun bingan, agam giba gagaruie zi ini ma yararab nguarl zi kab ayang amuk, ka agam gigan ganang in agam ru gihuangk. 27Agam wangkiti ru gab ganang ini yasu mais. ka agam ru wagab ganang yakab maratac mpaie gubuac ka gubuac. Nam ganang sunanaie Anutu gariac gan Yisu yakab wat agam, I haus Ramangk Anutu ru gikab bingan raham wat Yisu.28Ingka garam ginia wat Yisu, "Agaie yagab haus in agaie yangan yagab Anutu gum gan?" 29Yisu gisuntaie kurinaie hup gan, "Anutu gum gan gisuni, wamunti bumur i garam Anutu kab i ba gayang."30Ingka garam ginia wat Yisu, "Agua yakab nguarl suhaus in agaie yararab in agaie yagab bumur i agua? In agua yagab haus? 31Agaie ramangk rumpungk was gangk gigan mana i parat mami nam wat mpuie mi aiyah. Gisu hup mi mamin sap Anutu gan, 'Anutu gikab ganang ganungkun i gibaie garamsagat i yagan aiyang'"32Inah Yisu gisuntaie garam anaie hup gan gisuni, "Nizun bingan, Moses ma gikab ganang mi ganungkun gibaie agam amuk, ka zi Ramangk gangk gikab ganang nizun mi ganungkun gibaie agam. 33Anutu ganang gan gingkiti ganungkun in giba buamp i yakab maratac wat garamsagat santan kitamp."34Ingka garamsagat ginia wat Yisu, "Garam raham, agua wakab ganang arunaie wat agaie nasangk gubuac santan."35In Yisu ginia wat garamsagat, "Zi rungangk, zi ganang maratac, wi ba izi ma yangan marimp amuk, ka wi munti bumur izi ma kuan yakakarac i num mpuie amuk. 36Nka zi ginia wat agam gisuni, agam gararab izi in agam ma gamunti bumurl izi gamuk. 37Garamsagat santan wi Anutu kab wat izi, kurinaie yabai izi ka garam wi ba izi, zi ma gisangk i yaku pias amuk.38Ka zi gimi ganungkun giba buamp, ini ma yaragia sampangk gangk amuk. ka zi yaragia Anutu sampan gan wi kab izi ba gayang.39In nanaie gan sampan Anutu gan wi kab izi yamari garamsagat santan Anutu kab wat izi.40Nanaie gan zi ramangk Anutu sampan gan, in garamsagat wi ru rarab Yisu in munti bumurl igin, kurinaie yangan yakua maratac mi mimungk gubuac ka gubuac, in zi yakua hantab wat gubuac bampan.41In gigan garam guzun Juda gan hup giyas run i hup Yisu gan i haus Yisu ginia, "Zi rungangk anaie ganang aru mi ganungkun in ba buamp." 42Garam guzun ginia, "Yisu arunanai Josep gariac gan, agi gararab i ramangk gan wat i rinangk gan. Gisu haus in i ginia, 'Zi gingkiti ganungkun in giba buamp?'"43Yisu gasuntaie garam anaie hup gan gisuni, "Agam wangkiti hup yasrun i agam rungam wasac. 44Garam mangan ma gisangk i yaba izi gamuc, ini Anutu wi kab izi ba gayang nanaie yakua i yabai zi, in zi yangan yakua hantab i bumpui wat gubuac bampan. 45Garam prophet gahahar hup gisuni, 'Anutu yakab wayant wat garamsagat santan,'Garamsagat santan wi yangua Anutu hup gan yaba izi.46Nizun bingan. garam mangan ma gararab Anutu gamuc, ka garam wi ba i Anutu nanaie gararab Ramangk. 47Nizun bingan, garam ku bumurl, nanaie gigab maratac mimungk gubuac ka gubuac.48Zi rungangk zi ganang maratac. 49Agam ramangk rumpungk gam gigan mana i parat marian in kurinaie gimamp sib.50Ganang arunani gimi ganungkun in giba buamp, in garam ini gan hiruk nanaie ma yamamp ayang amuk. 51Zi rungangk zi ganang kab maratac mi ganungkun in ba buamp. Ini garam mangan gan ganang anaie hiruk gan, nanaie yampaie gubuac ka gubuac. Ganang izi yakab ayang anaie zi rining gangk i garamsagat kitamp yaku maratac iayah.52Garam Juda Sampan kukuap in hup giyasrun wasac i rungan, in ginia, "Yasu haus in garam aruni yakab rining gan wat agi yagan ayang?" 53Ingka Yisu ginia garam anaie , "Nizun bingan, agam ini mami gan Anutu gariac gan rining gan ka mami num i buik gan, agam ma gisangk I yaku maratac mi gubuac ka gubuac amuk54Wi gan zi rining gangk ka num izi buik gangk nanaie yaku maratac mi gubuac ka gubuac, ingka zi yakuhantab wat gubuac bampan. 55In zi riningangk anaie nam nizun wat zi buik gangk anaie mpuie nizun num ayang. 56Garam wi gan izi rining gangk ka num izi buik gangk, nanaie gimpaie wasac izi ka zi gimpaie wasac iayah.57Ramangk mpaie maratac nanaie gikab izi in zi gimpaie maratac i bumurl Anutu gan, in garam gan zi rining gangk, nanaie yampaie maratac i zi bumurl gangk. 58Ganang anaie gimi ganungkun in giba buamp, ma ganang aru rumpungk was gan in mamp sib amuk. Garam wi gan ganang arunaie yampaie gubuac ka gubuac." 59Yisu ginia hup i wah anaie i gubuac gan kab hup wat garamsagat i tagursunta i parat Kaperneam.60Yisu disaipel gan santan gayangua nanaie in kurinaie ginia, hup kab wat agi gani, nanaie ru barabin, wi gisangk yayangua gayang?" 61I haus Yisu gararab garam disaipel gan hup giyasrun i hup anaie in Yisu ginia garam anaie, "Hup arunie gawaya agam sampam gam, ahin?"62In gisu hausa, agam gararab Anutu gariac gan han wagungk i parat mpaie aiyah wat mamuan? 63Marapayam gikab maratac. Ka rinin ma gikab maratac amuk. Hup santan zi ni wat agam nanaie marapayam in marapayam anaie yakab maratac i agam.64Ka agam hiruk gam ma gikua bumurl amuk." I haus, mamuan Yisu ru gararab garam ma yamunti bumurl igin ka wi yakab Yisu i garam buman bangkian.65Gisu naie in Yisu ginia, "I karunanai in zi ginia wat agam, garam mangan ma gisangk i yabaie zi yasangk Anutu kab hup bagayang wat in nanaie yabaie zi."66I nanaie tamurl gan, Yisu disaipel gan santan gihan zua in kurinaie ma wat Yisu gabanua gamuk.67Ingka Yisu gakantuie 12-pela garam disaipel, "Agam awah ini yahan ayang, ahin?" 68Simon Pita ginia gisuni, "Yabigin, agaie yahaie wi? Agua gigab hup yakab maratac mi mimungk gubuac ka gubuac. 69In agaie giku bumurl in gararab sib gisu agu garam mimungk Anutu gab su gan iayah."70Yisu ginia wat garam disaipel gisuni, "Zi rungangk giku 12-pela i agam in agam gimpaie, ka i agam mangan gam anaie Marapayam mais." 71In Yisu ginia wat Judas, Saimon Iskariot gariac gan, 12-pela ganaie mangan gan, wi yangan yakab Yisu i buman bangkian.
Chapter 7

1Kirikian ie gan arunanie, Yisu gabanua gihan wasac ie distrik Galili, Yisu gini nungk i ma yahan banua Distrik Judia gamuk ie ausa garam Juda gini yayas ie yamamp ayang. 2I Gubuac Raham garam Juda gan ini ismint, gini maran yahuarl garam Isrel ru banua gayang i tagur hagagangkar mamuan.3Yisu raingk was gan ginia wat, "Wangkiti parat aruni in wahan Judia, garam disaipel agua gam yararab wah mangamangan mimungk agua gab ayang. 4Garam basinta ma gigab wah humpun amuk, nanaie rungan ini kab garamsagat ini yararab ayang, nanai nagab i parat pisit.5Yisu garam raingk was gan, kurinaie ma gamunti bumurl i gin amuk. 6Gisunaie in Yisu ginia wat, "Zi gubuac gangk ma gikas amuk, ka agam gubuac gam rugimi gubuac santan.7Garamsagat kitamp ani ma yasu buman i agua gamuk, ka garam anaie gisu buman izi, i aus zi ginia garam anaie nangkuraham mais gan harab.8Agam wahan i Gubuac Raham ismint, zi ma yahan i Gubuac Raham ismint gan agaie amuk, i aus in zi gubuac gangk ma gikas amuk. 9Yisu gikab hub sib wat garam, i kirikian gan gigan gimpaie zuah i Galili10Yisu raingk was gan ru han sib hahuan, i kirikian gan Yisu gawah gihan hahuan, rungan gihan humpun. 11I gubuac raham ismint, garam Juda gagaruie Yisu in ginia, "Garam arunai gimpaie abingk?"12Wasac i garamsagat gigab hup santan i Yisu. Hiruk ginia, "Nanaie garam mimungk." Garam hiruk ginia, "Miayah, nanaie gazuhup aru tak wat garamsagat." 13In, ma garam mangan ginia hup i parat pisit i Yisu gamuk, I aus garam anaie giguan i garam Juda.14I Gubuac raham anaie mint gan ru gihan wasac ini yazugub ayang, Yisu gakatang gihan tagur sunta ru ginungk i kab hup wat garamsagat. 15Garam Juda ginia hup irun in ginia, "Gisu haus in garam aruni wayant i wah mangamangan santan? Nanaie ma gihan skul amuk," 16Yisu gisuntaie garam anaie hup gan in ginia gisuni, "Zi ginia hup santan wat agam, ma izi gangk amuk, garam wi saguarl izi in zi ba gayang hup gan.17Ini garam mangan kab sampan gan nizun, i yaragia Anutu, garam anaie nararab hup ani hugun gan. Nanaie giba i Anutu, ma zi ginia hup ani wayant ngangk tak.18Garam wi ni hup i rungan anaie, rungan gisapi bingan gan giyab. Ka garam wi sapi bingan garam kab Yisu bagayang, garan arunai garam mimungk in nangkuraham zuhup ayang ma gimi iayah gamuk.19In Moses ma gikab butua wat agam amuk? Gisu, agam mangan ma garagia butua gani gamuk? Agam gini yayas izi yamamp ayang ihua?"20Ingka garamsagat gisuntaie Yisu hup gan gisuni," Agua gigab marapayam mais gimpaie wasac i agua. Garam wi gini yayas agua yamamp ayang?"21Yisu gisuntaie in ginia wat, "Zi gigab gum basinta, in agam santan ru ginia hup santan. 22Moses gikab nangkuraham gumam gariac marub rinin gan wat agam (Nangkuraham anaie ma giba i moses amuk, rumpungk was gan anaie) in gubuac mpaie gasap agam gagumam gariac marub rinin23Ini garam basinta gumam rinin i gubuac mpaie gasap, nanai ma garapua Moses butua gan amuk, gisu abingk in agam sampam kukuap i zi mari garam rinimais i gubuac mpaie gasap anie?24Agam wangkiti rarab garam maramimungk, ka agam wararab garam i nangkuraham mimungk."25Garamsagat hiruk Jerusalem gan ginia,"I garam arunani tak, garam gagaruie gin ini yayas i yamamp ayang, ahin? 26Wararab, nanaie ginia hup i pisit in garam ma ginia hup mangan igin amuk. Garam raharaham gararab gisu, garam aruni, nanaie Kirisi gahin? 27Agaie gararab i parat gan i ba iayah, i gubuac kirisi bagayang, garam ma yararab, nanaie giba gisu abingk."28Yisu gakayac in gikab hup wat garamsagat i tagursunta in ginia, "Ahah, agam gararab izi parat wain gangk. Gisu karunanai zi ma giba i wayant gangk amuk. Garam wi saguarl izi, nangkuraham nizun. In agam ma gararab amuk.29Zi tak gararab anaie, i aus, zi gibai gin, in nanaie gasaguarl izi in giba."30I hup arunanai tak garam ini yagab Yisu, in garam mangan ma gikab bangkian i Yisu gamuk i aus, gubuac gan mungkua. 31Garamsagat santan giku bumurl i gin, in kurinaie ginia, "Ihahin gubuac Yisu bagayang, nanaie yagab mirakel santan yanus garam arunie?" 32Garam Farisi gayangua garamsagat santan nihup anaie iruringan i Yisu, ingka garam guzun wat Farisi gikab garam suguzun i tagur sunta, i yahan gab Yisu.33In Yisu ginia gisuni, ''I gubuak kutik arumangan zi gimpai bi agam, ingka zi yahai gin, wi saguar izi ba gayang.'' 34Agam yagarui zi in agam ma gisangk yararab izi, in abingka zi hayah, agam ma gisangk yaba gayang amuk.''35Garam Yuda ginia hup wasak i rungan gisuni, ''Garam aruni yahan abingk in agi ma gisangk i yararab ayang amuk? Ma yahai yampai bi garam Grik in yaku kurinai yakatang ayang ahin? 36Hup ani hugun gan aus, 'Agam yagarui zi in agam ma gisangk yararab izi gamuk? Parat izi hayah, agam ma gisangk yaba gayang amuk?'''37Karuni i tamur ka huguan raham sunta gan, Yisu gamunti in gakayak raham in ginia, ''Ini garam mangan kuan kakarak i num mpui, wangkiti gin i nabai zi in nanai gisangk yanum mpui. 38Garam wi bumur izi, gisu hup Anutu gan nia gayang, 'Mpui kab maratak gan yakas yaba i sampan gan;39Yisu gikab hup anai i Marapayam, garamsagat wi bumur i Anutu yakua gayang. Marapayam ma giba gamuk, i aus Yisu ma giku bingan raham amuk.40Gubuak kurinai yangu Yisu kab hup sunanai, garamsagat hiruk kurinai ginia, ''Nizun bingan nani propet basinta.''41Kuri hiruk ginia, ''Garam aruni nanai Kirisi.'' Ka hiruk ru ginia gisuni, ''Gisu aus in nanai yaba Galili? 42Ma hup Anutu gan ma ginia harab simpim gisu Kirisi yaba i Devit rumpun was an, i parat Betlehem, Devit parat gan?''43Gisunai in garamsagat gikab wayant in garumpurun wasak i rungan i wah Yisu kab ayang. 44Hiruk gan kurinai ginia yagab yaharu Yisu, ka i ma garam mangan gikab bangkian hahuan i Yisu gamuk.45Karuni garam suguzun i tagur gibai guzun pris ingka garam Farisi, ingka kurinai gikantui kurinai, ''I ausin agam ma giku nanai giba gamuk?'' 46Ingka garam guzun tagur gisuntai kurinai hup gan gisuni, ''I ma mangan ginia hup gisu garam aruni.''47Ingka garam Farisi gisuntai hup kurinai gan gisuni, ''Karuni agam awah ru gapuruk sib i zuhup ayang gan? 48Ma mangan garam guzun gan ka garam Farisi bumur i gin awah amuk? 49I kuri ganai garamsagat wi ma rarab butua, kurinai gimpai wat mais.''50Nikodemas (basinta kurinai gan wi ba rarab Yisu wat mamuan) nanai ginia kurinai, 51''In, i butua agi gangk ginia gisuni, agi gisangk yakab garam mangan i butua wasak, agi ru gararab i gum aus i gab ayang?'' 52Ingka kurinai gisuntai hup i gan gisuni, ''Agua Galili gan, amak? Wapis muan simpim i Anutu hup gan, in agua yararab yasu ma propet mangan gimi Galili giba gamuk.''53In i gubuak arunanai garam santan gihan giba tagur gan.
Chapter 8

1Yisu gihan hahuan i ngaring oliv. 2I marahuguan kus Yisu giba zua i tagursunta, in garamsagat marikum giba, in Yisu gimpai hub in gikapirihup wat kurinai. 3Garam wayant butua gan ingka garam Farisi gigab sagat basinta su barauu giba. In kurinai gikab i gamunti wasak i kurinai.4In kurinai ginia Yisu, ''Kidungwaga, sagat aruni gisu barauu in kuri gararab. 5Gisunai in wasak i butua, Moses ginia agi yarim i sakuak garamsagat sunanai. Gisunai in agua yani aus igin?'' 6Kurinai gikab hup anai gini yazuhup wat Yisu i Yisu yani hup hiruk i kurinai, yangan kurinai gisangk i yakab i butua. In Yisu gintuk in gahahar i kitamp i bangki muruan gan.7Gubuak kurinai ru kantui gin, Yisu gamunti in ginia kurinai, ''Garam abingk wasak i agam mais miayah, wakab anai nanungk narim sakuak nungkayang i sagat aruni.'' 8Yisu gintuk zua in gahahar i kitamp i bangki muruan gan.9Gubuak kurinai yangu hup anai, basingka singka gikas gihan, garam suraham yia gan santan ginungk ingka gingan kuri samuak. Ka Yisu tak bi sagat wi kab i munti wasak i kurinai. 10Yisu gamunti in gakantui kurinai, ''sagat, garam ani gini yakab agua butua, kurinai gimpai abingka? Garam mangan gimpai i yakab agua i butua?'' 11Sagat ginia, ''Suraham, garam mangan ma gimpai amuk.'' In YIisu ginia, Zi gawah ma gisangk yakab agua i butua gamuk. Wahan in wangkiti sumais zua.''12Yisu ginia garamsagat zua, in ginia, Zi rungangk zi zah kitamp gan, garam wi santamp izi, nanai ma gisangk yabanua i kamikuan amuk, ka i yagab zah maratak.'' 13Ka garam Farisi ginia wat Yisu gisuni, ''Agua ru ginia hup i rungam tak, ka hup nia gayang agua gam ma nizun amuk.''14Anungka Yisu gisuntai kurinai hup gan gisuni, ''Agam ginia zi nia hup harab i rungangk tak, ka zi hup gangk ma nizun amuk, izi gararab nangkuraham izi yaba gayang, ka abingka zi yahan ayang. Ka agam ma gararab i abingka zi bagayang amuk ka abingk zi yahan ayang. 15Agam gipak garam i nangkuraham garam gan, ka izi ma giba i yapak garam amuk. 16Ka ini zi pak garam, zi pak ayang gangk yangan surung, i aus ma zi rungangk gimpai amuk, ka zi gimpai bi Ramangk wi kab izi ba gayang.17Nizun, agam butua gam, kuri gahahar gisuni, garam hirukangkua gikab hup rugan basinta, in hup hirukangkua gan anai nizun. 18Ka zi basinta tak ginia harab nizun i rungangk. In Ramangk saguar izi, nanai tak yani zi harab.''19Ingka kurinai gakantui gin, ''Agua Ramangk gam abingk?'' Ingka Yisu gisuntai hup, ''Agam ma gararab izi gamuk ka zi Ramangk gangk. Ka agam ini maram rarab izi, agam maram yararab izi Ramangk gangk awah. 20Yisu gikab hup sunanai i gubuak i kab wayant wat garamsagat i tagur sunta simpingk bi parat kab bokis sakuak iayah.21In Yisu ginia wat kurinai zua gisuni, ''Zi yahan ayang in agam yagarui zi ingka zi yamamp i agam mais gam. Abingka zi han ayang agam ma gisangk i yaba gayang amuk. 22Garam Yuda ginia, ''Yayas rungan yamamp ayang? Ka nanai ginia gisuni, abingka zi hanayang, agam ma gisangk yaba gayang amuk?'''23Ingka Yisu ginia wat kurinai, agam kitamp warangk ani gan ka zi ganungkun wagungk gan, agam kitamp ani gan ka zi ma kitamp ani gan amuk. 24Gisunai in zi ginia, agam ma bumur Izi gisu Zi rungangk Zi Anutu.''25In kurinai gikantui gin gisuni, ''Agua wiyah?'' In Yisu ginia wat kurinai, hup aus zi nia wat agam wat mamuan. 26Zi gigab hup santan i yani wat agam in yapak agam igin yasu jas. Ka garam wi saguar izi, nanai nizun gisu i hup aus i nia wat izi, karunanai tak zi ginia harab wat garamsagat kitamp.'' 27I kurinai ma maran gararab gisu, Yisu ni hup anai i Ramangk gamuk.28Yisu ginia hup gisuni, ''Gubuak agam sapigin Garam Gariak gan, in agam maram yararab yasu Zi Anutu, ingka zi ma gigab gum gangk rungangk amuk. Wah aus Ramangk kapiri zi, zi ginia hup i wah anai tak. 29Garam wi saguar izi, nanai gimpai bi zi, nanai ma gingkiti zi in zi rumbis gimpai amuk. Gubuak sib zi ru gigab wah i nuguan yanuh iayah.'' 30I gubuak Yisu ru ni hup i wah sunanai, garamsagat marikum giba in bumur igin.31Yisu ginia kuri Yuda bumur i gin, ''Agam ini mpai wasak izi hup gangk, agam disaipel nizun izi gangk, 32ingka agam yararab hup nizun, ingka hup nizun yakab agam yampai rinin nuh. 33In kurinai gisuntai hup i gan gisuni, ''Agai kuri rumpungk gariak Abraham gan, gisunai in agai gimpai samuak gabgum garam mangan gan amuk. Ka gisu aus in agua ginia, Hup nizun yakab agai yampai rini nuh?''34Yisu gisuntai hup gisuni,''Nizun bingan zi ginia wat agam, garamsagat marikum wi gab mais, kurinai gimpai samuak gabgum mais gan 35Samuak gabgum ma gisangk yampai Ramangk tagur gan amuk, ka gariak marub anai yampai wasak i tagur ramangk gan. 36Gisunai in ini gariak gab agam mpai rinin nuh, nizun bingan agam yampai rinin nuh santan.37Zi grarab gisu agam kuri rumpungk gariak Abraham gan, ka agam gigarui nangkuraham ini yayas izi. agam ma bumur nizun i hup mangan zi nia wat agam amuk. 38Zi ginia wat agam i wah aus mimungk wat wayant mimungk zi ramangk gangk kapiri zi. Ka agam awah gigab wah agam yangua i agam ramangk gam.''39Kurinai gisuntai hup in ginia wat, ''Ramangk agai gangk anai Abraham.'' In Yisu ginia kurinai gisuni, ''Ini agam gariak Abraham gan, agam gisangk i bagab gum Abraham gan. 40Ka karuni agam ru gigarui nangkuraham ini yazumir izi, i aus zi ginia wat agam hup nizun zi yangua i Anutu. Abraham ma gigab gisunai amuk. 41Agam gigab gum ramangk agam gam gan.'' Ingka kurinai ginia wat Yisu, ''Agai rinangk gangk ma gisu barau in gikab agai amuk. Miayah, agai gigab ramangk basinta tak, nanai Anutu.''42Yisu ginia wat kurinai, ini Anutu ganai agam ramangk gam, agam gisangk i nuguam izi. I aus zi giba i Anutu, zi gibai nanai, ingka nanai tak anai gasaguar izi giba. 43I aus agam ma gararab simpim i hup zi gangk amuk? Nanai gisu agam ma gisangk i yayangua hup zi gangk amuk. 44Agam gariak garam mais gan nanai ramangk agam gam, gisunai in agam wayant bumur i yagab wah humpun izi. Nanai garam zumir garam in, wat mamuan in nanai ma ginia hup nizun amuk, i aus ma hup nizun gimpai gumpin i nanai amuk. Hup santan nanai nia gayang hup zuhupayang tak, nanai ginia hup i nangkuraham gan tak, in nanai ramangk nizun nangkuraham santan zuhup ayang gan.45Ka zi ginia hup nizun in agam ma bumur izi gamuk. 46Wi i agam gikab izi butua gisu garam mais. Ini zi nia hup nizun, i aus agam ma bumur izi? 47Wi ganai Anutu gan i yangua hup ba i Anutu. Agam ma gayangua hup anai i aus agam ma kuri Anutu gan amuk.''48Garam Yuda gisuntai gin i hup gan gisuni, ''Agai gararab nizun gisu agua Samaria gan in ganun mais gimpai agua.'' 49Yisu gisuntai hup, ''Zi ma gigab ganun mais gimpai izi gamuk, ka zi gikab bingan raham wat ramangk gangk, in agam gikab izi bingang gangk giruk.50Zi ma gibai agam yakab bingan raham wat izi gamuk, ka garam wi saguar izi bagayang nanai yapak gum santan zi gab ayang. 51Nizun bingan zi ginia wat agam, ''Ini garam mangan ragia zi hup gangk, nanai ma gisangk yararab mamp ayang amuk.''52Ingka garam Yuda ginia wat Yisu, ''Karuni agai gararab gisu agua gab ganun mais. Abraham ingka garam propet ru gimmamp, ka agua ginia, 'Ini garam mangan ragia hup izi gangk, nanai ma gisangk yararab mamp ayang amuk.' 53Agua ma nungk ayang gisu agai ramangk gangk Abraham ru mamp ayang amuk, garam propet awah ru gimmamp sib, ka agua ginia, 'Ini garam mangan ragia hup santan izi gangk, nanai ma gisangk yamamp ayang amuk.'54Yisu ginia, ''Ini zi kab bingan raham i rungangk, bingan raham izi gangk anai miayah. Zi ramangk gangk tak gararab gikab bingan raham izi. Nanai agam ginia, nanai Anutu agai gangk. 55Agam ma gararab amuk, ka zi gararab. Ka zi ini nia, 'Zi ma gararab amuk' zi gawah gihuh gisu agam, zi garam zuhup ayang. Ka zi gararab in garagia hup gan. 56Ramangk agam gam Abraham nanai garubuang i rarab gubuak izi gangk. Nanai gararab in garubuang.''57Garam Yuda ginia Yisu, ''Agua krismas gam ma ginus 50 yia gamuk in agua ginia agua rarab Abraham,'' 58Yisu ginia kurinai, ''Nizun bingan zi ginia wat agam, gubuak Abraham mami kas ayang, mamuan nizun Zi ru gimpai.'' 59Anungka kurinai giku sakuak in girim Yisu, ka i giguap i kurinai in gikas sibi tagur sunta in ru gihan.
Chapter 9

1Gubuac arunai Yisu ru banua hanayang, rungan gararab garam basinta maran pukayang. Rungan maran gimpuk i gubuac rinangan kuagayang. 2Ingka garam disaipel Yisu gan gakantui gin, ''gidungwaga, wi gigab mais, ramangk rinangk gan, ma rungan gigab mais in gikas wat maran npuk ayang anai?''3Yisu gisuntai disaipel hup gan gisuni, ''Ma raman rinan ka garam arunai ma gigab mais amuk, gisunai i gum Anutu gan yakas parapisit i nanai. 4Agi nagab gum garam aru wi kab izi bagayang i ru gubuac pukayang. Mikuan kasayang gan agi ma yagab gum amuk. 5I gubuac zi mpai kitamp ani, zi gubuac kitamp gan.''6Yisu gikab hup in i kirikian gan, Yisu gahinti gahurun i kitamp in gikab kitamp i gisu tuta, ingka gagampir kitamp su tuta i maran. 7Yisu ginia wat, ''Agua wahan wakampui i mpuimaran siloam gan'' (wasuntai gin wasuni 'wakab i nahan'). Inka gram anai gihan gikampui in giba zua ingka rungan gisangk i yararabayang.8Ingka nimbir gan, ka garam hiruk marasamub rarab i su garam kantui garam i sakuak, kurinai ginia, ''Garam aru nanai tak gimpai in gakantui garam i sakuak ahin?'' 9Hiruk ginia 'karunanai' ka hiruk ginia, ''miayah, naragai gisubi nanai. Ingka rungan ginia wat garam gisuni, ''izi rungangk.''10Ingka garam ginia hup igin gisunani, ''Ka agua maram gam gitak gisuabingk?'' 11Ka garam anai gisuntai hup gisuni, ''I garam arunanai garam ginia Yisu, nanai gigab kitamp ramaramat in gikab izi marangk gangk ka ginia wat izi, 'Wahan mpuimaran Siloam in wakampui,' Inka zi gihan gikampui in zi gisangk yararab zua. 12Ingka garam ginia wat gisuni,''nanai gimpai abingka?'' Ka i ginia, ''zi ma gararab amuk.''13Garam giku garam aru wi nungk mpai maran pukayang gihai garam Farisi. 14Gisunai wat gubuak mpai gasap Yisu gigab kitamp gisu tuta in gasahui maran gan gitak. 15Garam Farisi gakantui gin zua i nangkuraham su abingk in i gararab zua. Ingka i ginia wat garam anai gisuni, nanai gikab tuta izi marangk gangk, zi gikampui in zi gararab .''16Garam Farisi hiruk ginia, Garam arunai ma gibai Anutu gamuk, i aus rungan ma garagia gubuak mpai gasap gan amuk.'' kuri hiruk ginia, ''Yasu aus in garam mais yagab mirakel sunanai?'' In kurinai garumpurun gihan gisu hirukangkua. 17Ingka kurinai gakantui garam maran npukayang zua, ''Agua yani aus i garam aru nanai, i aus, rungan gikab agua maram gitak?'' Garam maran npuk ayang ginia, ''Nanai propet basinta. 18I n garam Juda ma gamunti bumur i hup garam arunai gan amuk. Wi ru mpai maran npuk sangk gubuak garam kayak i ramangk rinangk garam aru maran npuk wi ru rarab zua gan19Ingka garam Farisi gakantui ramangk rinangk gisuni, ''Nani gan agam hirukangkua gariak gam, gisu agam hirukangkua nia, rinan gikua wat i maran npuk ayang?'' Gisu aus in mungku karuni gariak gisangk i yararab zua?'' 20In ramangk rinangk gan ginia gisuni, ''Agai hirukangkua gararab gariak ani agai gariak gangk in rinan gikua wat i maran mpuk ayang. 21eGisu aus in nanai gararab zua, nanai agai ma gararab amuk ka wi gikab i maran gan gitak, nanai agai hirukangkua ma gararab amuk. Agam rungam wakantui gin, ru gisu garam raham in rungan gisangk yania hup gan.22Ramangk rinangk gan gini nai i aus, kurinai giguan i garam Juda. I aus garam Juda gaharu hup sib gisuni, ini garam basinta ni hup harab i Yisu Kirisi, garam yakupias sibi tagursunta. 23I nanai gan in ramangk rinangk gan ginia hup, ''Nanai ru garam suraham. Agam rungam wakantui gin.''24Gisunai i gubuak hirukangkua zua, garam gakayak i garam aru wi maran nungk npuk ayang anai in ginia wat gisuni, ''Wasapi Anutu bingan gan. Agai gararab, garam aruni nanai garam mais.'' 25Ingka garam arunai gisuntai hup gisuni, ''I nanai garam mais ma miayah, zi ma gararab amuk. I wah mangan zi gararab, nanai gisuni. I gubuak basinta zi maran gimpuk, ingka karuni zi ru gararab.''26In garamai ginia wat gisuni, ''Nanai gigab aus i agua? Nanai gikab agua maram gitak gisu aus?'' 27Ka i ginia, zi ru ginia wat agam sib ka agam ma gayangua amuk. Agam gini yayangua zua ihua? Agam awah gini yasu i disaipel gan, ahin?28Garam gagasub garat igin in ginia, ''Agua disaipel i gan, ka agai disaipel Moses gan. 29Agai gararab gisu Anutu ginia hup i Moses, ka garam aruni, agai ma gararab nanai giba abingka.''30In garam arunai gisuntai garam anai hup gan gisuni, ''Nani gan hup nizun rumang ngan. Agam ma gararab i giba abingk ka nanai gikab izi marang gitak. 31Agi gararab Anutu ma garinganti garam mais tak amuk ka ini garam mangan ismint i Anutu, ragia i nangkuraham gan, nanai Anutu gayangua.''32I gubuak kitamp wat ganungkun kasayang, ma garam ginungk gayangua hup su garam basinta nungk gab maratak i garam maran npukayang i gubuak rinan ku kurinai. 33Ini Anutu mami kab garam aruni, i nanai ma gisangk i yagab wah mangngan amuk?'' 34Ingka garam anai gisuntai i hup gan in ginia wat gisuni, ''Agua gikas wasak i mais in karuni agua gini yakab hup wat agai?'' Ingka garam anai girimuab sibi tagusunta.35Yisu gayangua gisu garam rimuab sibi tagursunta. Ingka Yisu gararab in gini hup wat gisuni, ''Agua gamunti bumur i Anutu gariak gan?'' 36Ka iginia, ''Anutu, garam gariak gan anai wi in zi yamunti bumur i gin?'' 37In Yisu ginia wat gisuni, ''Agua rugararab sib in garam arunanai mungku ruginia hup wat agua.'' 38In garam arunai ginia, ''Anutu, zi giku bumur.'' Anungka i giyasmint igin.39Ka Yisu ginia, ''Zi giba kitamp ani i yakab garamsagat mami rarabayang, kurinai yararabayang ka garansagat ru rarabayang yasu marakinang. 40Kagaram Farisi hiruk wat mpaiayang gayangua hup anai in garam anai gakantui gin gisuni, ''Agai awah marang ngipuk?'' 41Ka Yisu ginia wat kurinai gisuni, ''Agam ini ru mpai marampukayang, agam barabin miayah. Ka karuni agam ginia 'Agai ru gararab,' in agam barabin gam ru yaminayang
Chapter 10

1''Nizzun bingan, zi ginia wat agam, ini garam basinta mami katang i rumuang sipsip gan i masui, nanai gakatuab rumuang, ka nanai garam bangkipinab ka i garam kuhumpun ka rutu wah garam hiruk gan. 2Ka garam han katang i masiahuan rumuang gan nanai garam nizun (mpaisib, rarab, marigin) sipsip.3Garam ritibmasiahuan yaritib masiahuan igin. in sipsip gayangua i kuan gan, ingka i gakayak i bingan sipsip gan in gakua gikas wat. 4Ru kua sipsip gan han kas wat sib, rungan ginungk ka sipsip gan gasantamp garamhugun i aus, kurinai ru gayangua i kuan gan.5I kurinai ma gisangk yaragia garam hiruk kurinai mami yanguagayang amuk, in kurinai yatampan nanai i aus, kurinai ma gayangua kuan garam hiruk gan amuk.'' 6Yisu gikab hup ramayang anai wat garam anai, ka garam anai ma giku wayant i hup anai hugun gan Yisu ru ni wat kurinai.7In Yisu ginia wat kurinai zua gisuni, ''Zi ginia nizun i agam, zi rungangk zi masiahuan sipsip gan. 8Garam santan wi nungk bagayang izi, nanai garam bangkipinab ingka garam kua wah mangngamangan garam hiruk gan, in sipsip ma gayangua kurinai hup gan amuk.9Zi rungangk zi masiahuan. Ini garam mangan ba izi in ha wasak, zi yaku agua bazua. Ingka nanai yakatang yahanayang ka yakatang yakasayang in yagan sai mimungk. 10Garam bangkipinab giba arutak gini yayas yazumir, yakuhumpun ka yawayagayang. Zi giba i kurinai yaku maratak, ka maratak nizun huangk i kurinai.11Zi rungangk zi garam mpai sib mimungk. Garam mpai sib mimungk sipsip gan gingkiti maratak gan rungan i yarim sipsip sib. 12Ka garamgabgum garam kab sakuak igin i yagab gum, nanai ma sipsip ramang gan amuk, in ma gimari sipsip amuk. Gubuak rarab kiam buman bagayang, gingkiti sipsip in giruant. Ingka kiam buman gikua hiruk gararu hiruk gabitir. 13Nanai giruant i aus, nanai garamgabgum garam kab sakuak igin i gabgum, ingka nanai ma gararab sipsip amuk.14Zi rungangk zi garam mpaisib sipsip gan, ingka zi gararab sipsip gangk, ingka sipsip izi gangk gararab izi. 15Ramangk gararab izi, ingka zi gararab Ramangk, ingka zi gikab maratak gangk i sipsip. 16Zi gigab sipsip hiruk gimpai in ma rumuang gani amuk. Kurinai awah zi yagab yabagayang, ingka kurinai yayangua zi hup gangk, ka yakas yasu sipsip santan basinta, ingka kurinai yararab garam mpaisib basinta gan.17I hugun gan, Ramangk gikab sampan izi, ka zi yangkiti maratak gangk ka zi rungangk yakuzua. 18Ma garam mangan yaku pias sibi zi bangkiang gangk amuk miayah, izi rungangk zi gazagari maratak gangk, ka zi gigab bumur i yakua maratak gangk zua. zi Ramangk gangk gikab hup anai wat izi.''19Garam santan Juda gayangua hup anai, ingka garam anai gipak gisu hirukangkua zua. 20Garam anai santan gan ginia gisuni, ''Gariak ragai gigab marapayam mais in ragai gisu baba. Gisu abingk in agam gayangua i hup gan?'' 21Ingka hiruk ginia, ''Nani gan ma hup marapayam mais gan mpaiya gamuk. Marapayam mais gisangk yagab maran garam maran mpukayang yatakayang, ahin?''22Ingka Gubuak Mararam Raham gan gimi Jerusalem, in nanai gikas. 23Nanai gubuak guhinuh, Yisu gabanua tagursunta wasak, i masiahuan banging Solomon gan. 24In garam Yuda gimisib in ginia gisuni, gubuak nizun aus agua yani pisit wat agai? Ini agua rungam agua Kirisi, agua wania harab wat agai.''25Yisu gisuntai hup gisuni, ''Zi ginia wat agam sib ka agam ma gamunti bumur amuk. Gum santan Zi gab i Ramangk gangk bingan ginia zi rungangk harab.'' 26Agam ma garam sipsip izi gangk amuk, gisunai in agam ma gamunti bumur amuk.27Zi gararab sipsip gangk, in kurinai gayangua zi kuang gangk, ingka kurinai garagia zi. 28Zi gikab wat kurinai maratak mpai mimungk gubuak santan, In garam mangan ma yaku kurinai pias sibi zi bangkiang gangk amuk.29Zi Ramangk gangk gikab kurinai wat izi, nanai Raham in ginus garam hiruk, in garam mangan ma yaku kurinai pias sibi zi Ramangan bangkian gan amuk. 30''Zi wat ramang gangk, agai hirukangkua gisu basinta.'' 31In garam Yuda giku sakuak zua gini yarimayang.32Ingka Yisu gisuntai hup zua gisuni, ''Zi gikapiri gum santan mimungk giba i Anutu. I gum arunai agam gini yarim izi sakuak?'' 33Ka garam Yuda ginia wat, ''Agai ma gini yarim agua i sakuak i gum mimungk santan agua gabayang amuk, miayah, ka agua ginia humais i Anutu. Agua garam tak in agua gini yakab rungam yakas yakangkat yasu Anutu.''34In Yisu ginia wat kurinai, Hup santan hahar sib i lo rugimin, zi ginia, agam rungam, ''agam anai anutu'''? 35Ini Yisu niagam anutu, i agam garam anai hup anutu gan bagayang,(ingka Anutu hup gan gimin gisunanai, ma gisangk yarapuagayang amuk), 36Ramangk rungan gikab izi in gikab izi giba kitamp ani in agam gini zi, 'Agua ginia hup mais i Anutu,' I aus zi ginia, 'Zi Anutu gariak gan.37Ini Zi ma gabgum Ramangk gangk gan, nanai agam wangkiti bumur izi. 38Ka zi gab in agam mami bumur, agam gisangk yaku bumur i gum ka i agam yararab nizun yasuni, Ramangk gimpai wasak izi ka Zi gimpai wasak i Ramangk.'' 39Garam anai gisunai gini yagab Yisu raguan zua, Yisu rungan gikas gihan sibi garam anai bangkian.40Yisu gihan zua i Jodan marahain, i parat Jon Rurub garam mamuan rurub garamsagat iayah, in Yisu gimpai binai. 41Garamsagat santan gibai Yisu. Kurinai ruginia gisuni, ''Nizun bingan, Jon ma gigab nguar mangan amuk, ka wah mangamangan santan Jon nihup igin nanai garam aruni nizun tak.'' 42Garamsagat santan giku bumur i Yisu i binai.
Chapter 11

1Garam mangan bingan gan Lasarus, nanai rinimais, nanai parat gan Betani, nanai parat basinta wat Maria raingan Mata. 2Maria karunanai tak gisuang sanda mair wat suraham in gakuhis i hagan gan i guzu yahat gan, wi nahungk gan Lasarus rinimais.3Nahun hirukangkua ganai gasaguar hup i Yisu in ginia, ''Suraham, waba wararab, garam aru agua nuguam gam igin anai rinimais.'' 4Yisu gayangua hup anai in ginia, ''Rinimais anai ma gisangk yakab i yamamp ayang amuk miayah, nanai gini yakapiri Anutu bingan raham gan, gisunai Anutu gariak gan yaku bingan raham.''5Karunai Yisu nuguan i Mata wat raing gan, ingka Lasarus. 6Yisu gayangua Lasarus rinimais ka i gimpai gubuak hirukangkua zua i parat mpai iayah ganai. 7Ingka gingan ginia wat garam disaipel gisuni, ''Agi nahan Yuda zua.''8Ingka garam disaipel ginia wat gisuni, ''Kidungwaga, garam Yuda gini yarim agua i sakuak, in agua gini yatip yaha zua i bi nanai gan, amak?'' 9Ingka Yisu gisuntai gin, ''Agi gigab gubu maran 12 i gubuak basinta, ini garam mangan banua wat gubuak, nanai ma gisangk i yabutub hagan in yamui yang i aus nanai gararab pisit i gubuak gan.10Ka ini nanai banua i mikuan nanai gubutub hagan gan in yamui yang, i aus zah ma gimi iayah gamuk.'' 11Yisu ginia gisunanai, in gingan ginia wat kurinai, ''Nimbir agi gangk Lasarus gigiangk, in zi yahan in yais hatah i giangkayang.''12Ingka garam disaipel ginia, ''Suraham, ini giangk ayang, nanai yata kirun zua,'' 13Yisu ginia Lasarus ru mamp ayang, ka kurinai gini bi giangk i gasap. 14Karunai Yisu ginia harab i pisit wat kurinai gisuni, ''Lasarus ru gimamp.15Zi marangk gihuar agam in zi nuguangk mimungk, gisu zi ma mpai bi gin i gubuak arunai, i karuni agam yapumu gayang. Wakab agi nahai gin.'' 16Tomas, bingan gan mangan didimas ginia wat disaipel hiruk gisuni, agi nahan in yagan agi wat Yisu yahuh yamamp ayang.''17Gubuak Yisu ba kas ayang, nanai gayangua gisu Lasarus ru giangk bumpui gubuak hirukangkua hirukangkua. 18Parat Betani gimi hirukangkua basinta kilomita simpingk bi Jerusalem. 19Garam Yuda santan giba gimpai bi Mata wat Maria i yakab hirukangkua sampan gan yagan mimungk i kurinai nahungk gan. 20Anungka, gubuak Mata yangua Yisu ba gayang, nanai gihan in gitur, ka Maria ru gimpai in gimpai tagur.21In Mata ginia Yisu gisuni, ''Suraham, agua bani mpai ani, zi nahungk gangk ma bamamp amuk. 22Ka zi gararab gisu ini karuni agua kantui Ramangk i wah mangan, nanai yakab wat agua.''23Ingka Yisu ginia wat hinam, ''Agua nahungk gam yatakirun zua.''24Ingka Mata ginia wat Yisu, ''Zi marangk gararab nanai yatakirun i gubuak Suraham gan takigin zua garam mamp ayang i gubuak bampan.'' 25Ingka Yisu ginia wat hinam, ''Zi rungangk zi garam ku garam mamp ayang hantab zua ingka zi rungangk zi garam kab maratak; Garam wi pumu zi in mamp ayang, nanai ru yampai maratak. 26Ingka wi mpai maratak in pumu zi ma gisangk yamamp ayang amuk. Agua gapumu i nanai, awah?27Ingka hinam ginia, ''Nizun Suraham zi gapumu gisu agua Kirisi, Anutu gariak gan wi yaba kitamp ani.'' 28Hinam ginia gisunai in gihan ginia hup kutik wat Maria gisuni, ''Kidungwaga giba gin gakayak i agua.'' 29Gubuak Maria yangua ganai gahigut gitakirun in gihai Yisu.30Yisu ma giba wasak i parat amuk, nanai ru gimpai parat Mata han tur aiyah. 31Kuri Yuda mpai bi Maria i tagur wasak, ingka ru kab hinam sapan gan mimungk. Gubuak kurinai rarab hinam takirun higut ayang in ruant han parat, kurinai gini bi hinam yahan yarang i bumpui gisunai in kurinai gasantamp gihan. 32Maria giba gikas i parat Yisu mpai aiyah in gararab Yisu in gapuruk i Yisu hagan in ginia, ''Suraham agua bani mpai ani, zi nahungk gangk ma bamamp amuk.''33In Yisu gararab hinam rang ayang ingka kuri Yuda santan wat ba gayang rang ayang, in sampan gan gipuk in nanai sampan girang nizun, 34In Yisu ginia, ''Agam gikab i abingk?'' Ingka kurinai ginia wat, ''Suraham, agua waba wararab.'' 35Ingka Yisu girang.36Anungka garam Yuda ginia, ''Wararab! nanai nuguan gan santan i Lasarus!'' 37Ka hiruk gan ginia, garam aruni gigab maran garam maran mais gan gitak, gisunai in, i aus nanai ma ginia yakab garam aruni gawah ma gisangk yamamp ayang amuk?''38Yisu sampan girang zua in gihan bumpui. Bumpui anai, kuri gigab bumpui anai i sakuak yampuan basinta in gasanting masiahuan i gan i sakuak basinta. 39In Yisu ginia, ''Waku sakuak pias,'' Ka Mata, nahungan Lasarus, garam mamp ayang aruni ginia wat Yisu gisuni, ''Suraham, riningan ru gimuat sib, i aus gimamp gubuak hirukangkua hirukangkua ru gihai iayah.'' 40In Yisu ginia wat hinam gisuni, ''Zi ginia nizun i agua, ini agua pumu gayang agua yararab bumur Anutu gan.''41Anungka kuri giku sakuak pias in Yisu gasapi maran giha wagungk in ginia, ''Ramangk, zi ginia ihih i agua yayangua zi hup gangk. 42Zi gararab gisu agua gayangua hup izi gangk, ka zi ginia hup ani i garamsagat munti wahik izi, kurinai gisangk yapumu gisu agua kab izi ba gayang.''43Tamur i karunanai, gingan gakayak raham bingan in ginia, ''Lasarus, agua wakas waba!'' 44In garam mamp ayang gikas giba wat buru kuri haru i hagan bangkian ka maran gan awah. Ingka Yisu ginia kurinai, ''Waku buru pias in wakab i nahan.''45Ka kuri Yuda santan gasantamp Maria giba, in gararab wah Yisu gab ayang, in kurinai gapumu i gin. 46Ka kurinai hiruk gan gihan ginia wat kuri Farisi i wah Yisu gab ayang.47Anungka kuri guzun pris ingka kuri Farisi gihan giku kuri kansol in giba gampururun in kurinai ginia, ''Yangan agi yagab aus? Garam arunanai gigab wah nguar santan. 48Ini agi kab i mpai ayang, kuri santan yapumu i gin in kuri Rom yangan yaba gin yawaya parat wat parat raham agi gangk.''49Ka garam mangan wasak i kurinai, bingan gan anai Kaiafas, nanai guzun pris i gubuak arunani, nanai ginia wat kurinai gisuni, ''Agam ma gararab wah mangan amuk, 50Agam wararab wasuni i mimungk i garam basinta ku maran garamsagat gan in mamp ayang, nanai parat raham ma yasu mais amuk.''51Nanai ma ginia hup arunanai rungan i wayant gan amuk,miayah. Nanai gimpai guzun pris i gubuak anai gisunai in nanai ginia hup propet gisu Yisu yamamp i kuri garamsagat Yuda gan, 52in ma kuri Yuda tak amuk, miayah. Yisu yampuru gariak santan Anutu gan mpai mungka mungkak i paraparat yaba yampururun in yasu basinta. 53Ka i gubuak arunai in han ayang, kurinai ru gagarui nangkuraham ini yazumir Yisu yamamp ayang.54Gisunai in Yisu ma gitip gabanua wasak i kuri Yuda gamuk, rungan gihan gimpai bi haiin parat raham simpingk bi parat miayah i parat basinta kuri ginia Efrem. Rungan gihan gimpai bi kuri disaipel gan i bi nai. 55Karunani Gubuak Raham Tampan Gan giba simpingk in kuri garamsagat santan amingk amingk Yuda gan giba gampururun i Jerusalem i kurinai yanungk yakab rungan yangan mimungk in Gubuak Raham tampan Gan yakas gayang.56Kuri garamsagat giba gagarui Yisu, in kurinai gamunti tagur sunta wasak in ginia hup gihan giba i kurinai rungan gisuni, ''Agam wayant i aus? Nanai yaba i Gubuak Raham Gan Sunta ma miayah?'' 57Garam guzun pris ingka garam Farisi gikab hup bumur i garamsagat gisuni, ini garam ma sagat mangan rarab abingka Yisu mpai aiyah, nanai yania wat kurinai, in yangan kurinai yagab yagab ayang.
Chapter 12

1Karunani gubuak 6 anai ru gimin i Gubuak Raham Tampan Gan yakas ayang, Yisu gihan Betani i parat Lasarus mpai aiyah, garam arunanai Yisu giku hantab zua i bumpui. 2Anungka kurinai gakatung ganang kiruak Yisu gan, in Mata ru gintan ganang kiruak, ka Lasarus gimpai bi garam in gigan ganang kiruak bi Yisu i rampia. 3Anungka Maria giku sanum sanda basinta mimungk arumangan in giba gimpai simpingk bi Yisu hagan gan, in gisuang wat i hagan ka gakuhis i guzu yahan gan. Ingka guhin mimungk sanda gan gapakak tagur wasak.4Garam disaipel basinta Yisu gan, bingan gan anai Judas Iskariot nanai garam wi yangan yakab Yisu i buman bangkian gan ginia, 5I aus in agi ma gini yakab sanda garuni i 300 sakuak silva in yakab wat garam maragayab amuk?'' 6Karunani Judas ginia hup anai i aus, ma yamari garam maragayab amuk, i nanai garam bangki pinab mangan. Nanai gimpai gisu guzun i sakuak hayak kuri Yisu gan, in nanai giku gikua sakuak hiruk humpun iayah.7Yisu ginia, ''Wakab sagat aru ragai, hinam gikua sanda ragai i zi i gubuak zi yangan yamamp ayang ingka kuri yatihun izi. 8Garam maragayab gimpai bi agam gubuak santan ka zi ma gisangk yampai bi agam amuk.9Garamsagat marikum Yuda gan kurinai gararab gisu Yisu mpai Betani in kurinai giba. Kurinai ma giba gini yararab Yisu tak amuk, Miayah. Kurinai gini yararab Lasarus, wi Yisu ku hantab i parat bumpui. 10Garam guzun pris gaharu hup wasak i kurinai rungan gisu kurinai gini yazumir Lasarus yamamp ayang awah, 11I aus, garamsagat Yuda gan santan gayangua gagaingk takirun zua Lasarus gan in kurinai gingkiti katang ayang guzun pris gan in gapumu i Yisu.12I huguan mangan garamsagat marikum giba gampururun i Huguan Raham Sunta Gan gayangua gisu Yisu ba wasak i Jerusalem. 13Gisunai in kurinai giku gai pam bangkian in kurinai gikas gihan ini yatur ayang ka yakayak ayang, ''Hosana! Anutu gikab mimungk i garam aruni wi ba i bingan Suraham gan. Nanai King Isrel gan.''14Yisu gararab donki samuak basinta in rungan gimpai hahuan iaya, gisu kuri hahar i mamin sap Anutu gan, 15Agam garamsagat parat Saion gan, agam wangkiti guan ayang, wararab King agam gam nanai giyab i donki samuak in nanai ru giba karuni''16Kuri disaipel gan ma gararab i aus hugun wah sunani gan ru kas ayang yasangk hup Anutu gan. Ka gubuak Yisu zugub gum gan, Anutu gikab bingan raham wat. Ingka kuri disaipel maran gihuar zua aus kuri propet hahar hup i gin in wah sunanai kas ayang.17Kuri satan garamsagat wi rarab Yisu kuhantab Lasarus i bumpui, kurinai ginia gagaingk anai wat garamsagat hiruk. 18Inanai hugun tak garamsagat gabanua gihan gitur Yisu i aus, kurinai gayangua i gab mirakel arunanai. 19In kuri Farisi ginia hup wasak i rungan gisuni, ''Wararab, agi ma gisangk yagab wah mangan amuk, wararab, garamsagat marikum ru gasantamp.''20Kuri hiruk Grik awah kurinai wat garamsagat santan gihan i yagab sunta i Anutu i Huguan Raham Sunta Gan. 21Kuri Grik anai gihai Filip, wi nanai parat gan Betsaida i Galili in kurinai gikantui gin, ''Suraham, agai gini yararab Yisu.'' 22Filip gihan ginia wat Andru, in Andru wat Filip gihan in kurinai ginia wat Yisu.23In Yisu gisuntai hup gisuni, ''Gubuak rugiba sib i Garam Gariak Gan yaku bingan raham. 24Nizun bingan zi ginia wat agam gisuni, ini giri gar basinta mami puruk i kitamp in mamp ayang, nanai yamin yasu karunai tak. Ka ini nanai mamp ayang, nanai yakab gar marikum.25Ini garam mangan su nuguan i maratak gan, nanai yasu miayah, ka ini garam mangan kab kirikian i maratak gan i kitamp ani, nanai yagab maratak gan sisib yasang gubuak ka gubuak. 26Ini garam mangan gab izi gum gangk, nanai naba nasantamp izi, ka i parat abingk zi mpai aiyah, samuak gabgum izi gangk yampai anai awah. Ini garam mangan gab gum izi, Ramangk yakab bingan raham wat.27Ingka Yisu ginia gisuni, ''Karuni zi sampang gangk anai barabin nizun, zi yani aus karunani? Ramangk, wangkiti kab gubuak mais aruni kas izi.Ka i nani hugun gan tak zi giba.'' 28''Ramangk wakab bingan gam nayab raham.'' Garat basinta giba buamp i ganugkun in ginia, ''Zi ru gikab bingan izi gangk giyab raham sib, in zi yagab zua.'' 29I kuri garamsagat munti simpingk kurinai yangua hup anai in kurinai ginia, ''Sabimpa gakuru.'' Kuri garamsagat hiruk ginia gisuni, ''Angira mangan ginia hup i gin.''30Anungka Yisu gisuntai gin in ginia gisu nani, ''Hup aruni ma giba ini ma yamari zi gamuk, ka nanai gan yamari agam. 31Karunani gubuak Anutu yararab nangkuraham santan garamsagat kitamp ani gan. Karunani nanai yakupias garam guzun wi suguzun i kitamp ani.32Ka gubuak garam sapi zi hah wagungk i kitamp ani, zi yagab garamsagat santan yabai zi.'' 33Yisu ginia hup anai i garamsagat i aus nangku raham rugan mamp ayang yakas iayah.34Kuri garamsagat gisuntai hup gisuni, ''Agai gayangua i hup mungkak mi mamin sap Anutu gan gisu Kirisi ru yampai gubuak ka gubuak. Ka gisu aus agua ginia, 'Kuri yasapi gin i yahan wagungk Gariak Garam Gan?' Garam Gariak Gan nuzun anai wiyaga?' 35In Yisu ginia kurinai gisuni, ''Pisit anai yami bi agam gubuak tup arumangan. Gubuak pisit ru min ayang, agam wabanua i pisit, in kamikuan ma gisangk i yazaum i agam amuk. Garam wi banua i kamikuan ma gisangk i yararab i abingk nanai gihan. 36Karuni agam ru gigab pisit arunai gimpai bi agam, gisunai in wapumu pisit anai, in agam yampai yasu gariak pisit gan.'' Yisu ginia hup anai sib in gingkiti kurinai in gihan humpun i kurinai.37Yisu gigab nguar santan wasak i kurinai, in kurinai ma gapumu nizun igin amuk. 38Gisunai in, hup propet Aisaia gan giba nizun gisu, ''Suraham, garam wi pumu i agai hup gangk? Suraham gikapiri bumur gan i yamari agai.''39Ka i nanai hugun gan garam sagat ma gisangk yapumu i aus propet Aisaia gawah ginia gisuni, 40''Suraham ginting kurinai maran gan in nanai gikab kurinai sampan gan bumur. Ini ma sunai, kurinai gisangk yararab i maran kurinai gan in yaku wayant i kurinai sampan gan in kurinai yamari sampan gan, ingka zi gisangk yamari kurinai.''41Aisaia ginia hup sunanai i aus, rungan gararab bingan raham wat bumur Yisu gan in ginia hup anai i gin. 42In garam guzun santan gapumu i Yisu, in kurinai giguan i garam Farisi, gisunai in kurinai ma ginia pumu gayang gan hararab amuk, garam Farisi kangan kakupias kurinai sibi tagur sunta. 43Kurinai gikab nuguan tuguziab i garam yakab bingan raham i kurinai, ka kurinai ma ginia Anutu yakab bingan wat kurinai gamuk.44Anungka Yisu gakayak in ginia, garam wi pumu izi, ma gapumu izi tak gamuk, nanai gapumu i Ramangk wi saguar izi ba gayang, 45Ka garam wi rarab izi, nanai gararab Ramangk wi saguar izi ba gayang.46Zi giba kitamp ani gisu pisit yangan garam wi pumu izi, yangan ma gisangk yampai i kamikuan gamuk. 47Ini garam mangan yangua zi hup gangk tak ka ma ragia gayang amuk, zi ma gisangk yararab i nangku raham gan amuk, i aus, zi ma giba ini yararab garamsagat yasu jas i kitamp ani gamuk, In zi giba ini yaku zua garamsagat.48Garam kab kirikian izi in ma yangua zi hup gangk, nanai gigab jas yararab ayang. Hup zi nia harab anai yampai yasu jas yangan yararab anai i gubuak bampan. 49Zi ma ginia hup i wayant gangk amuk. Miayah. Ramangk anai gasaguar izi, nanai rungan ginia wat izi i hup aus zi yania gayang ka hup aus zi yani harab. 50Zi gararab gisu Anutu hup gan yakab maratak mpai mimungk gubuak ka gubuak, gisunai in hup santan zi nia gayang, zi ginia wat agam gisu Anutu ganai nungk nia wat izi i yakab ayang.''
Chapter 13

1Simpingk i Huguan Mpai Gasap Gan, Yisu grarab gisu gubuak gan ru giba i yangkiti kitamp in yahai Ramangk. Nanai gikab kuri gan i nuguan gan i kitamp, in gikab nuguan gan santan i kurinai gihan gisangk i gubuak gan nanai mamp ayang. 2Karunai garam mais ru gikab wayant sib i sampan Judas Iskariot Saimon gariak gan, i yakab Yisu i buman bangkian gan.3Yisu ru gararab sib gisu, Ramangk gikab wah mangamangan santan i bangkian gan. Rungan gararab gisu rungan ba i Anutu ingka rungan yangan yahan zua bi Anutu. 4Yisu gitakirun in gingkiti ganang in gisup buru gan mpiar. Ka rungan gikua buru basinta in gaharu i rungan wasak gan. 5In rungan gingir mpui gihan wasak i kambih basinta in gakakuk hagan garam disaipel gan. Rungan gakuhis kurinai hagan gan i buru rungan haru i wasak gan anai.6Rungan gibai Saimon Pita ingka Pita ginia Yisu gisuni, ''Suraham, agua gini yasingkuh izi hagangk?'' 7Ingka Yisu gisuntai hup Pita gan gisuni, ''Wah aus zi gab i karuni, agua ma gisangk yararab karuni gamuk, ka huguan agua yangan yararab ayang.'' 8Pita ginia wat Yisu, ''Agua ma gisangk yakakuk izi hagangk amuk.'' Yisu gisuntai hup gisuni, ''Ini zi mami kakuk agua hagam nanai, agua ma yagab haiin basinta bi zi gamuk.'' 9Saimon Pita ginia wat Yisu gisuni, ''Suraham wangkiti singkuh izi hagangk tak, wasingkuh izi bangkiangk wat zi guzungk gangk awah.''10Yisu ginia Pita, ''Garam wi ru kampui sib, kurinai ma gisangk yakampui zua gamuk, i kurinai yakakuk hagan gan tak. Agam ru sap mimungk, ka ma santan i agam gam mimungk gamuk. 11Yisu ru gararab sib wi yakab i buman bangkian gan, gisunai in rungan ginia, ''Agam santan ma mimungk gamuk.''12Tamur i Yisu kakuk kurinai hagan sib, gingan gikua buru gan in gimpai hub zua in gikantui kurinai gisuni, ''Agam gararab i hugun gan nangku raham zi gab i agam ani?'' 13Agam gakayak izi 'kidungwaga' ingka 'Suraham' ingka nanai agam ginia nizun, zi rungangk zi kidungwaga ingka zi rungangk zi Suraham. 14Ini zi su suraham ingka Kidungwaga agua gam in Zi singkuh hagan agam gam, agam awah wagab nangku raham basinta suka ru nanai in wakakuk hagan garam hiruk gan. 15I aus zi gikapiri maraganun wat agam yangan agam gisangk yagab nangku raham basinta suka ru nanai yasu zi gab i agam.16Nizun bingan zi ginia agam, samuak gab gum ma ginus garam guzun gan amuk ka garam kab hup wi ku hup han ayang, nanai ma ginus garam wi saguar ayang amuk. 17Ini agam rarab wah ani hugun gan in agam ragia hup ani, agam gisangk nuguam yan nuh ayang. 18Zi ma ginia hup ani i agam santan amuk. Zi gararab kuri gangk zi ru pak ayang, ka zi ginia hup ani yangan hup Anutu gan yasu nizun. Hup ani gimin gisuni, 'Garam wi gan ganang bi zi, nanai yasu buman izi.'19Karuni zi ginia wat agam i wah ani in huguan nanai yangan yakas ayang, nanai agam yapumu yasu Zi Rungangk Zi Gimpai. 20Nizun bingan, zi ginia wat agam, ini agam ku garam mangan zi saguar i ba gayang, nanai agam gikua zi, in ini agam ku zi, nanai, agam gikua garam wi saguar izi ba gayang.''21Gubuak Yisu nia hup arunai, sampan gan barabin ingka rungan ginia harab gisuni, ''Nizun bingan zi ginia wat agam basinta i agam yakab izi i buman bangkian gan.''22Garam disaipel gaguria ru maran gihan giba in wayant santan i gin i nia hup i garam wi.23Garam disaipel basinta Yisu nuguan gan i gin, nanai gimpai i rampia in ga pimpap run simpingk i Yisu sakar. 24Ingka Saimon Pita gakakai bangkian gan wat disapel arunai i yakantui Yisu i garam wi nanai ginia hup igin. 25Ingka garam aru mpai simpingk bi Yisu gigiangk gihan simpingk in gakantui gin gisuni, ''Suraham garam aru nanai wi?''26In Yisu gisuntai hup gisuni, ''Zi yakua ganang mungkak in yakab i mpua in yakab wat, nanai garam aru nanai tak.'' Gisunai in gubuak i kab ganang i mpua, nanai gikab wat Judas, Saimon Iskariot gariak gan. 27Tamur i gan Yisu kab ganang wat nanai, garam mais gakatang i Judas. In Yisu ginia nanai gisuni, ''Wah aus agua ini gab ayang, agua wagab wahigut.''28In ma garam mangan mpai i rampia wayant i aus hugun Yisu nia hup anai igin. 29Disaipel hiruk gini bi Yisu nia wat i yahan yaku wah ganang kiruak i Huguan Raham Sunta Gan ka yakab wat kuri maragayab i aus, Judas gigab sakuak hayak. 30Tamur i gan Judas ku ganang, gahigut aru tak nanai gikas gihan parat. ka parat ru dingding.31Gubuak Judas ru han ayang, Yisu ginia, Karuni Garam Gariak gan gikua bingan raham ingka Anutu giku bingan raham i garam gariak gan. 32Bingan raham Anutu gan yami parat pisit wasak i Garam Gariak gan in yahigut Anutu yakab bingan raham wat anai. 33Kuri narun, zi gimpai gubuak tup aru mangan tak bi agam. In agam yagarui zi, gisu zi nia wat kuri Yuda suni, 'Abingka zi han aiyah, nanai agam ma gisangk yaba gayang gamuk; Zi ginia hup sukarunai karuni wat agam awah.34Karuni zi gikab butua harih wat agam gisuni, agam wasu nuguam i kuri hiruk, gisu zi su nuguangk i agam, nasunai tak agam awah wasu nuguam i kuri hiruk. 35I nangku raham su karu nanai kuri garamsagat yararab agam yasu, agam kuri disaipel izi gangk, ini agam su nuguam i kuri hiruk.''36Saimon Pita ginia Yisu, ''Suraham agua yahan bingka?'' Ingka Yisu gisuntai hup gisuni, ''Abingka zi han iayah, agua ma gisangk yasantamp izi gamuk, ka gubuak huguan agua yangan yasantamp izi. 37Pita gisuntai hup gisuni, ''Suraham, i aus zi ma gisangk yasantamp agua gamuk kah?'' Izi yakab maratak izi gangk i agua.'' 38Yisu gisuntai hup, ''Agua gisangk yakab maratak gam izi?'' Nizun bingan zi ginia wat agua, tariak mami ni hup, in agua yagan yani hup hirukangkua basinta yasuni, agua yaka ringan i zi.
Chapter 14

1Agam wangkiti kab sampam gam huangk i barabin. Agam wapumu i Anutu, ka wapumu izi gawah. 2I tagur izi Ramangk gangk gan gikab wasak santan gimin, ini mami sunanai, izi yani wat agam, i aus zi yahan yamari parat agam gam. 3Ini zi han ini yamari parat agam gam, zi yaba zua in yakua agam wat izi yahan ayang. In abingka zi mpai iayah, i agam yampai bi zi gawah.4Agam gararab nangku raham izi han iayah.'' 5Tomas ginia wat Yisu, ''Suraham, agai ma gararab abingka agua yahan ayang. I agai yararab nangku raham yasu aus?'' 6Yisu ginia wat nanai, ''Zi rungangk zi nangku raham, zi rungangk zi hup nizun ingka zi rungangk zi maratak. Ma garam mangan yaba i Ramangk amuk, yasangk kurinai ba i zi gin. 7Ini agam ru rarab izi, nanai agam gisangk yararab izi Ramangk awah. Karuni agam ru gararab sib i nanai in gararab anai sib.''8Filip ginia wat Yisu, ''Suraham, wakapiri agai i Ramangk in nanai yangan yasangk i agai nuguangk gangk.'' 9Yisu ginia wat, ''Filip, gubuak bampampiar zi ru gimpai bi agua in agua ma gararab izi gamuk ahin? Garam wi rarab izi, nanai ru gararab ramangk. I aus agua ginia gisuni, 'Wakapiri Ramangk i agai'?10Agua ma gapumu gisu zi mpai wasak i Ramangk ka Ramangk mpai wasak izi gamuk ahin? Hup zi nia wat agam, zi ma ginia wat i wayant gangk gamuk. miayah. I Ramangk mpai wasak i zi nanai gigab gum sunani. 11Agam wapumu i zi gisu zi mpai wasak i Ramangk, ka Ramangk mpai wasak i zi. Ini miayah, wapumu izi i gum santan zi gab ayang.12Nizun bingan, zi ginia wat agam, garam wi pumu i zi, nanai yagab gum santan zi gab ayang awah. In nanai yagab gum ru raham zua, i aus zi yaha i Ramangk. 13Wah mangamangan aus agam kantui gin i zi bingan gangk, zi yagab i yakas ayang in yangan Ramangk yakua bingan raham i gariak. 14Ini agam kantui gin i wah mangan i zi bingan gangk nanai zi yakab i yakas ayang.15Agam ini su nuguam nizun izi, nanai agam yaragia hup zi gangk mi butua. 16Ingka zi yayu i Ramangk in nanai yakab Marapayam mangan yakab bumur i agam in nanai yampai bi agam gubuak marikum. 17Nanai Marapayam hup nizun gan. Garamsagat kitamp ani ma gisangk yakua gayang amuk i aus kurinai ma gisangk yararab ayang amuk ka ma wayant i gin amuk. Ka agam ru gararab, i aus nanai gimpai bi agam in nanai yampai gumpin i agam.18Zi mah gisangk yakab agam yampai aru tak gamuk. Zi yangan yaba zua i agam in yakua agam. 19Gubuak su tup aru mangan yangan garamsagat kitamp ma gisangk yararab izi gamuk ka agam yararab izi. I aus, zi gimpai maratak gisunai in agam awah yampai maratak. 20I gubuak aru nanai agam yararab ayang yasu zi mpai i Ramangk, ka agam mpai wasak i zi ingka zi mpai wasak i agam.21Garam gab izi butua gangk sisib in ragia gayang, garam aru nanai nuguan gan nizun i zi, ka garam su nuguan i zi nanai Ramangk izi gangk nuguan i gin. Zi yasu nuguangk i gin in yakapiri rungangk bi gin.'' 22Judas (ma Iskariot amuk) ginia Yisu, ''Suraham, gisu aus in agua yakapiri rungam wat agai ka ma i garamsagat kitamp ani gan amuk?''23Yisu gisuntai hup i gan gisuni, ''Ini garam mangan sunuguan nizun i zi nanai yaragia zi hup gangk. Zi Ramangk gangk yasu nuguan i gin in agai hirukangkua yaba gin yampai bi gin.24Garam mami su nuguan izi nanai ma gisangk yaragia hup izi gangk amuk. Hup aru nanai agam yangua gayang ma zi gangk amuk. Miayah, nanai Ramangk hup gan in nanai gikab izi giba.25Gubuak zi mpai bi agam, zi ginia wat agam i wah mangamangan anai. 26Ka, Marapayam mimungk nanai garam kab bangkian i agam in Ramangk yasaguar i yaba gayang i zi bingang gangk. Nanai yakab wayant i agam ka yakab agam maram yahuar wah mangamangan santan zi ru nia wat agam. 27Zi gingkiti sampan nuh ayang bi agam ka zi gikab sampan nuh ayang izi gangk wat agam. Zi ma gikab gisu garamsagat kitamp kab ayang gamuk. Gisunai in agam wangkiti kab sampang gam barabin, ka guan ayang.28Agam ru gayangua sib hup aru nani zi kab wat agam gisu, 'Zi yangkiti agam in zi yahan ayang ingka zi yaba zua i agam.' Ini agam su nuguam izi agam gisangk nuguam mimungk i aus zi yahai Ramangk. Ramangk anai gimpai nungk ayang nizun in ginus i zi. 29Wah aru nanai ma gikas amuk ka karuni zi ginia wat agam sib, in gubuak huguan nanai yakas ayang in agam gisangk yapumu i gin.30Zi ma gisangk yani hup santan wat agam amuk, i aus, garam guzun kitamp ani gan ru giba. Nanai ma gigab kurukuan i yakab izi yaruk ayang amuk. 31Ka garamsagat kitamp gan gisangk yararab yasu zi nuguangk i Ramangk in zi gab wah Ramangk nia wat izi i yagab ayang. Karunanai, agam wamunti in agi nahan sibi parat aruni.''
Chapter 15

1Zi rungangk zi gai wain, ingka zi Ramangk gangk nanai guzun gum wain gan. 2Rungan giku pias bangkian santan gai wain gan mpai i zi nanai ma kab gar amuk. Rungan garaya bangkian santan gai wain anai gan i yakab i yami pisit i gai anai gisangk yakab gar santan.3Agam ru gisu mimungk sib, i aus, agam ru gayangua hup zi nia harab wat agam, 4Agam wantamp rum izi, ingka zi yantamp rungk bi agam. Gai bangkian ma gisangk rungan yakab gar amuk ini nanai mami tamp run bi gai wain. Su karunanai agam awah yakab gar santan ini agam tamp run izi.5Zi rungangk zi gai wain, ka agam gisu bangkian gai wain gan. Ka ini garam mangan tamp run i zi ka zi tamp rungk bi gin, garam arunai yakab gar marikum. Agam in mami tamp run bi zi, agam ma gisangk yakab wah mangan amuk. 6Ini garam mangan mami gampirun bi zi, kuri yarim muab anai yasu gai bangkian basinta ru marian ayang, ingka kuri yarim bangkian anai yahan wasak i zah in zah yagan sisib. 7Ka agam ini gampir rum i zi ingka zi hup gangk mpai wasak i agam in agam kantui gin suni wah agam su nuguam igin, nanai agam yakua gayang.8I nangku raham su nanai zi Ramangk gangk yaku bingan raham, nanai agam yakab gar marikum in agam yampai disaipel izi gangk. 9Ramangk gisu nuguan izi ingka zi gawah zi nuguangk i agam. Gisunai in agam yampai wasak i zi nuguan gangk.10Agam ini ragia butua zi gangk, nanai agam yampai wasak izi nuguangk gangk yasu zi ragia butua Ramangk gangk gan in zi mpai wasak i nuguan gan. 11Zi ginia hup ani i agam izi nuguangk nuh ayang gangk yampai i agam ingka agam yangan nuguam mimungk aru mangan.12Nani ganai zi butua gangk, agam wakab nuguangk gam i kuri hiruk su karunanai gisu zi nuguangk i agam. 13Garam mangan mah gisangk yakab nuguan santan i yakab maratak gan rungan i garam hiruk gan amuk.14Agam yampai yasu zi kuri gangk in agam gab wah mangamangan zi nia wah agam. 15Zi ma ru ginia agam samuak gab gum amuk, i aus, samuak gab gum ma gararab wah aus yabigin gan ru gab ayang gamuk. Zi ginia gam kuri gangk, i aus, zi ginia wat agam i wah mangamangan santan zi yangua i zi Ramangk gangk.16Agam ma ginungk ginia zi gamuk, ka zi ginungk ginia gam yahan in yakab gar, ingka gar agam gam anai yamin ayang. Gisunanai in agam kantui wah aus i Ramangk i zi bingangk gangk, nanai yakab wat agam. 17Hup su nani zi gikab wat agam, nanai gisu agam wasu nuguam i garamsagat hiruk.18Ini garam kitamp su buman i agam, agam wanungk wararab wasuni kurinai ginungk gisu buman izi ingka gingan gisunai agam. 19Agam ini mpai su garamsagat kitamp ani gan, garam kitamp ani gan yasu nuguan i agam in yangan agam yagab nangku raham rugan kurinai gan. Ka i agam ma kitamp ani gan amuk, ingka zi gikab agam i yaba sibi kitamp ani in i nanai hugun gan kurinai yasu buman i agam.20Agam maram wahuar hup zi nia wat agam, ''Samuak gab gum ma ginus garam su guzun gan amuk.' Ini kurinai su mais izi, kurinai yasu mais i agam awah; ini kurinai yagua zi hup gangk nanai kurinai yayangua hup agam gam awah. 21Kurinai yagab wah mangamangan santan sunanai wat agam i zi bingang gangk, i aus, kurinai ma gararab i nanai wi saguar izi ba gayang.22Ini zi mami ba gin nia wat kurinai, kurinai sampan barabin yangan miayah; i karunani kurinai nangkuraham gan miayah i yahumpun sampan barabin kurinai gan.23Ini garam mangan su buman izi, nanai gisu buman izi Ramangk gangk awah. 24Ini zi mami nungk gab gum wasak i kurinai amingk garam mangan mami gab ayang, nanai kurinai sampan barabin yagan miayah, ka karuni kurinai gararab in gisu buman izi wat ramangk gangk. 25Nangku raham sunanai gikas i hup kurinai ru hahar ayang i butua kurinai gan in i gikas parat pisit karuni. Hup aru nanai gisuni, 'I zi ma gigab gum mias amuk in Kurinai gisu buman izi.26Gubuak Marapayam bagayang, zi yasaguar anai yahai Ramangk i yaba i agam. Nanai Marapayam Hup Nizun, nanai giba i ramangk in ginia harab izi gum gangk. 27Agam awah yani harab izi gum gangk wat garamsagat hiruk, i aus, agam gimpai bi zi wat marasamub
Chapter 16

1''Zi ginia hup ani wat agam i agam ma gisangk i bumur yapurukayang amuk. 2Kurinai yarim agam yahan yakas sibi tagursunta garam Yuda gan. Nizun bingan, gubuak ru giba simpingk igaram yazumir agam, in i nangkuraham anai, kurinai yanibi rusu kurinai gab gum mimungk Anutu gan.3kurinai yagab nangkuraham rugan sunanai wat agam, i aus, kurinai ma gararab Ramangk ka kurinai ma gararab izi. 4Zi gikab hup i wah arunani agam, in i gubuak wah ani kasayang, agam yangan maram yahuar zua hup zi nungk ni wat agam. Zi ma ginungk ginia wat agam i wah sunanai wat mamuan amuk, i aus, Zi nungk wat agam gimpai.5I karunani zi yahi Ramangk. nanai garam wi kab izi bagayang, ka i agam mangan gam ma gakantui zi, 'Agua gini yahan abingk?' 6Ka zi ginia wat agam i wah ani in agam sampang gam gihuangk i maragayab. 7Ingka zi ginia nizun i agam, zi yahan ayang, i aus nani mimungk agam gam. Ka zi mami hanayang, garam kab bangkian ma yaba i agam amuk, ka ini zi hanayang, zi yakab i yaba i agam.8Gubuak garam kab bangkian bagayang, rungan yakapiri i pisitpayat mais garamsagat kitamp ani gan, ka rungan yakapiri nangkuraham surung, ingka Anutu butua gan. 9Rungan yakapiri mais i pisitpayat, i aus, Garamsagat santan ma bumur izi gamuk. 10Ka rungan yakapiri nangkuraham surung, i aus zi yahai Ramang ka agam ma gisangk yararab izi zua gamuk. 11Ingka rungan yakapiri agam butua Anutu gan, i aus garam guzun kitamp ani gan ru gamunti butua sib.12Zi gigab wah santan i yani wat agam, In agam ma gisangk yararab wah santan anai hugun gan karunani gamuk. 13Ka i gubuak Hup Nizun Marapayam gan bagayang, rungan yamari agam i hup nizun santan, i aus, rungan ma gisangk yakab hup gan tak amuk. I rungan yani hup harab i wah aus rungan yangua gayang, ingka rungan yani wat agam i wah santan yagan yaba tamur. 14Nanai yakab bingan raham i zi, i aus, nanai yakapiri wah suaus zi gabayang in nanai yani harab wat agam.15Wah santan Ramangk gabayang nanai zi gangk tak, ingka marapayam Hup Nizun gan yaku wah zi gangk anai ingka yani harab wat agam. 16I gubuak sutup arumangan agam ma gisangk yararab izi gamuk, ingka i gubuak sutup tamur agam yangan yararab izi zua.''17In i disaipel gan hiruk ginia hup wat rungan gisuni, ''Hup rumangan suaus rungan ginia wat agi gisunanai, 'Gubuak sutup arumangan agam ma yararab izi', ka gubuak sutup bampan agam yararab izi zua,' in 'i aus, zi gihai Ramang gangk?'' 18Ingka kurinai ginia gisuni zua, ''Hup rumangan suaus rungan ginia gisunani, 'Gubuak sutup arumangan'? Agai ma gararab wah suaus rungan nia hup igin.''19Yisu gararab gisu kurinai gini yakantui gin, ingka Yisu ginia wat kurinai, ''Agam gakantui rungam wasak tak i wah izi nia wat agam ahin, 'I gubuak sutup arumangan i agam ma yararab izi, ka i gubuak sutup bampan agam yararab izi zua'? 20Nizun bingan zi ginia wat agam, agam yarang yagasub garat, ka garam kitamp yarubuang ayang. Agam yampai wat sampam maragayab, ka sampan maragayab agam gam yaba rubuang ayang. 21Sagat ini yaku gariak, rungan giku kukuap raham ka maragayab, i aus, gubuak ku gariak giba, i gubuak rungan ku gariak sib,rungan ma maran gihuar kukuap gan amuk, i aus, rungan gigab rubuangayang raham i gariak kuagayang i kitamp ani.22Agam awah gimpai wat sampan maragayab karuni, ka zi yararab agam zua, in agam sampan gam yarubuangayang zua, ingka garam mangan ma yaku pias rubuangayang anai sibi agam amuk. 23I gubuak arunanai agam ma yakantui zi zua gamuk. Nizun bingan zi ginia wat agam, ini agam kantui Ramangk i wah mangan i zi bingang gangk, rungan yangan yakab wat agam. 24Ru ba karuni agam ma gakantui wah mangan izi bingang gangk gamuk. Agam wakantui gin in agam yakuagayang in rubuangayang yahuangk i agam.25Zi ginia harab hup ani wat agam i hup ramayang, i gubuak simpingk ka zi ma ru yani hup ramayang wat agam. Miayah, zi yania hup harab i parat pisit i agam wat Ramangk.26I gubuak anai agam yakantui gin i zi bingan gangk, ka zi ma ginia gisuni zi yayu i agam i Ramangk, 27miayah, Ramangk anai rungan yakab sampan i agam, i aus, agam gikab sampam izi in bumur gisu zi ba i Anutu. 28Zi giba i Ramangk in zi gikas kitamp ani, in zua, zi yangkiti kitamp ani in yahan zua i Ramangk.''29Disaipel gan ginia gisuni, ''Wararab, karuni agua gikab hup surung i parat pisit in agua ma gikab hup ramayang amuk. 30Karuni agai gararab gisu agua gararab wah santan, in ma garam mangan gisangk i yakantui agua i wah mangan amuk. I nanai hugun gan tak agai bumur gisu agua ba i Anutu. 31Yisu gisuntai kurinai hup gan gisuni, ''Karuni agam ru bumur izi, gamak?''32Wararab, gubuak ru giba simpingk, ahah, nizun bingan gubuak rugiba sib, in agam yaruan yapagapak wat wah mangamangan santan agam gam in agam yangkiti zi rumbis yampayang. Ka zi rumbis ma gimpai amuk, i aus, Ramangk wat izi gimpai. 33Zi ginia hup santan ani agam gisangk yampai sampan nuhayang wasak izi. I kitamp ani agam yaku barabin rugarugan, ka agam wamunti bumur, i aus, zi ruginus bumur kitamp ani gan.''
Chapter 17

1Yisu ginia hup anai sib ingka gasapi maran giha wagungk i gabagah in ginia, ''Ramangk gubuak rugiba sib. Agua yakab binganraham wat Gariak, ka gariak yakab binganraham wat agua. 2Gisu agua kab kurukuan santan wat i yasuguzun i garamsagat santan, i Yisu gisangk yakab maratak mpai mimungk gubuak ka gubuak wat garamsagat santan agua kab wat anai.3Maratak mi mimungk gubuak ka gubuak gisuni, kurinai yararab agua, gisu agua basinta tak agua Anutu nizun, in agua gikab Yisu Kirisi giba. 4Zi gikab binganraham wat agua i kitamp ani, ingka zi gazugub gum santan agua kab wat izi gabayang. 5Karuni, Ramangk, wakab izi binganraham naba izi bi agua gisu binganraham anai mpai i agua ka zi i gubuak wah santan mami kas wat mamuan.6Zi gikapiri agua bingan gam wat kuri garamsagat, agua kab wat izi i kitamp ani. Nanai gan kuri garamsagat agua gam, ingka agua gikab kurinai wat izi, ingka kurinai gigab sisib agua hup gam. 7Karuni kurinai gararab sib gisu, wah santan agua kab wat izi, giba i agua. 8Hup agua kab wat izi, nanai zi gikab wat kurinai, ingka kurinai gikua hup anai in kurinai bumur nizun, in gararab gisu zi wat agua mpai ayang in agua kab izi bagayang.9Zi giyu i kurinai. Zi ma giyu i garamsagat kitamp ani gan amuk, ka zi giyu i garamsagat agua kab wat izi, nanai kurinai garamsagat agua gam. 10Wah santan zi gangk, nanai agua gam, ka wah santan agua gam, nanai zi gangk, gisunai in zi giku bingan raham i kurinai. 11Zi ma gisangk yampai bampampiar i kitamp ani, i kuri garamsagat ani yampai kitamp ka zi yaba i agua. Ramangk agua Holi, wamari kurinai agua bingan gam, bingan arunanai agua gikab wat izi in kurinai gisangk yampai basinta yasu agi mpai basinta.12Gubuak zi wat kurinai mpaiyang, zi gimari kurinai i kurukuan agua bingan gam agua kab wat izi, in zi gimari kurinai in ma mangan gapuruk amuk. Ka gariak basinta gisangk yaku barabin, nanai tak yapuruk ayang i hup mi mamin sap Anutu gan yasu nizun. 13In karuni zi giba i agua, ka zi ginia hup ani kitamp i aus, rubuang ayang izi gangk gihuangk i kurinai. 14Zi gikab hup agua gam wat kurinai, in garamsagat kitamp gisubuman i kurinai, i aus kurinai ma kitamp ani gan amuk, gisu zi gawah, zi ma kitamp ani gan amuk.15Zi ma gakantui gin i agua yaku kurinai pias sibi kitamp amuk, izi giyu i agua yamari kurinai i garam mais ma gisangk yawaya kurinai amuk. 16Kurinai ma kitamp ani gan amuk, gisu zi gawah, zi ma kitamp ani gan amuk. 17Wagab kurinai nakas holi nasu kuri garamsagat agua gam i hup nizun agua gam, i aus, hup agua gam tak nanai nizun.18Nakangkat nasu agua kab izi ba buamp i kitamp, gisu karunanai zi gikab kurinai gihan gimpai bi garamsagat i kitamp. 19Ini yagab kurinai, zi gikab maratak gangk zi rungangk santan wat agua i kurinai gisangk yasu garamsagat agua gam tak.20Zi ma giyu i garam ani tak amuk. Miayah, zi giyu gawah i kuri garamsagat wi bumur izi gubuak kurinai yangua hup i kurinani garat gan. 21Kurinai yampai yasu kuri garamsagat basinta tak, gisu agua Ramangk mpai izi, ka zi mpai agua. Ingka zi giyu gisuni, kurinai yampai agi hirukangkua, in kuri garamsagat kitamp ani bumur gisu agua kab izi in zi bagayang.22Bingan raham agua kab wat izi, nanai zi gikab wat kurinai, ka kurinai yampai yasu garamsagat basinta, yasu agi hirukangkua mpai basinta. 23Zi gimpai i kurinai, ka agua gimpai izi, in kurinai yampai yasu kuampuak kuangian basinta tak. I nangkui anai garamsagat kitamp ani gisangk yararab yasu agua kab izi bagayang, ka agua nuguang gam i kurinai gakangkat gisu agua nuguang gam izi.24Ramangk, kuampuak kuangian agua kab wat izi, nanai zi nuguangk gisu, kurinai gisangk yampai bi zi parat zi mpai iayah, in kurinai gisangk yararab izi bumur angk agua kab izi. I aus, agua nuguam izi gubuak wah santan kitamp ani gan mami kasayang.25Ramangk marampi, garamsagat kitamp ani ma gararab agua, ka zi gararab agua in kuampuak kuangian izi gangk gararab gisu agua kab izi bagayang. 26Zi gikapirigin i pisit payat agua bingan gam wat kurinai, ingka zi ru yagab zua yangan kurinai yaku kab nuguan i hiruhiruk yasu agua nuguam izi, ingka zi yangan yampai bi kurinai awah.''
Chapter 18

1Yisu ginia hup sunanai sib ingka i tamur gan, Yisu wat garam disaipel gan gihan haiin parat masamp Kidron gan. Bi haiin anai gum mangan gimin ingka Yisu gihan wasak i gum anai wat garam disaipel gan. 2Nanai garam Yudas wi yangan yakab Yisu i garam buman bangkian, nanai awah gararab gum anai, i aus nanai maran gararab gisu gubuak santan Yisu wat garam disaipel gan gihagihan bi haiin nanai. 3Anungka, karunanai Yudas ginugk i garamyasgaram wat Prisraham garam guzun gan ka garam Farisi giba parat anai. Kurinai giba wat zaah ka gamintung sisu yahan ka wah yasarun awah.4Ingka i gubuak arunanai, Yisu ru gararab sib i wah sunanai yakas iayah, Yisu gaganta garam anai gihan in gakantui kurinai, ''Agam gagarui wi?'' 5Ingka kurinai gisuntai gin i hup gan, ''Yisu Nasaret gan.'' Ingka Yisu ginia wat kurinai, ''Zi karunanai tak.'' Ingka Yudas wi yakab Yisu i garam buman bangkian gan nanai awah wat garamyasgaram gamunti.6Gubuak Yisu nia wat kurinai, ''Zi karunanai tak,'' Kurinai gasihir i kirikian gihan in gamuruk kitamp. 7Anungka Yisu gakantui kurinai zua, ''Agam gagarui wi?'' Ingka kurinai gisuntai hup zua gisuni, ''Yisu Nasaret gan.''8Ingka Yisu gisuntai hup, ''Zi ginia hup wat agam sib gisu zi karunanai tak. Agam ini garui zi, wangkiti garam hiruk agai nahan.'' 9Nanai gan gikas gisangk hup ru minayang sib, gisu Yisu rungan niagayang, ''Zi ma ginkiti kurinai gan mangan agua kab wat izi gamuk.''10Anungka Saimon Pita, garutu muzuk mangan rungan kab i minayang in garaya samuak gabgum guzunpris gan ringan i bangkian yami gan. Samuak gabgum anai bingan gan Malkus. 11Yisu ginia wat Pita, ''Wakab muzuk gam nahazua i hayak gan. Kap aru Ramangk kab wat izi, zi ma gisangk yanum i nanai amuk ahin?''12Anungka garamyasgaram santan Rom gan wat garam suguzun i garamyasgaram, ka garam suguzun i tagur Yuda gan gigab Yisu in gaharu Yisu i buak. 13Ingka kurinai giku Yisu gihai Anas, i aus nanai gimpai gisu Kaiafas buangan. Kaiafas arunanai gimpai gisu guzunpris i yia arunanai. 14In Kaiafas arunanai garam kab hup maran rarab wat garam Yuda gisu i mimungk ini garam basinta tak ku garamsagat maran gan in mampayang ka i garamsagat santan ani ma yaku wayagayang amuk.15Saimon Pita wat disaipel mangan gasantamp Yisu. I karunai disaipel arunai gihan wasak bi Yisu i tagur guzunpris gan, i aus, guzunpris gararab wat mamuan. 16Ka Pita gamunti parat masiahuan ka disaipel aru guzunpris rarab ayang anai, rungan gihan zua in ginia wat sagat basinta gabgum mpai masiahuan. Ingka sagat anai giku Pita giba rumuang wasak.17Anungka sagat gabgum mpai masiahuan rumuang gan ginia Pita, ''Agua ma mangan gam garam disaipel garam aruni gan amuk, ahin?'' Ingka Pita ginia, ''Zi ma garam arunanai amuk.''18I gubuak arunanai parat nuh gisunain kuri samuak gabgum guzunpris gan ka garamguzun tagur gan gamunti gin gimun zah basinta garam kirungayang.19Ingka guzun pris gakantui Yisu i gin i garam disaipel gan wat hup i kabayang. 20Ingka Yisu gisuntai gin i hup gan, ''Zi ginia hup i parat pisit nizun i kitamp ani. gubuak santan zi gikab hup wat garam Yuda i gubuak kurinai ba mpururun i tagur sunta wasak ka i tempel. Zi ma gahumpun hup mangan amuk.'' 21I aus in agua gakantui zi? Wakantui garamsagat ani wi yangua zi hup gangk. Wararab, garamsagat ani gararab wah santan zi niagayang22Gubuak Yisu nia hup, garam guzun tagur gan wi munti simpingk giyas Yisu i bangkian gan in ginia, ''Gisu ausin agua gisuntai guzunpris hup gan gisunanai?'' 23Ingka Yisu gisuntai i hup gan gisuni, ''Ini zi waya hup izi gangk, wania harab izi mais gangk. Ka, ini zi kab hup mimungk, i aus in agua giyas izi?'' 24Ingka Anas gasaguar Yisu gihai Kaiafas nanai guzun pris.25I gubuak arunanai Saimon Pita gamunti bi nanai in ru gimun zah. Ingka garam mangan ginia Pita, ''Agua gawah ma mangan i disaipel gan amuk ahin?'' Pita gahumpun in ginia, ''Ma zi gamuk.'' 26Ka samuak gabgum basinta guzun pris gan, nanai gan kuri gan garam aru Pita yara i ringan ginia, ''Zi gararab agua wat Yisu i gum oliv ma miayah?'' 27Pita gahumpun hup anai zua ingka gahigut aru tak taliak ginia hup.28Kurinai giku Yisu i Kaiafas tagur gan in ginungk i gin giha tagur raham guzun raham Rom gan. Gisunai wat marahuguan kus in kurinai ma giha gakatang i tagur raham guzun raham gan amuk, i aus kurinai ma gini yasu mais amuk in kurinai yangkiti ganangkiruak Huguan Raham Tampanayang Gan. 29Gisunai in Pailat gikas gihai kurinai in ginia wat kurinai, ''Garam aruni gisu aus mais in agam gikab i butua?'' 30Ingka kurinai gisuntai gin i hup gan, ''Ini garam aruni mami gab nangku raham mais, agai ma gisangk yakab i agua bangkian gam amuk.''31Ingka Pailat ginia wat kurinai, ''Agam rungam waku Yisu wahan in wakab i butua nasu agam butua gam rungam.'' Garam Yuda gisuntai gin i hup gan in ginia, ma ginting i agai yas garam mangan mampayang amuk.'' 32Kurinai gikab hup anai gisangk i Yisu hup gan, hup sunanai Yisu ruginia i yakapiri mampayang suaus yakas i rugan.33Ingka Pailat gakatang gihan tagur raham guzunraham gan zua in gakayak i Yisu in gakantui gin, ''Agua king garam Yuda gan, ahin?'' 34Ingka Yisu gisuntai hup i gan, ''Hup ragai agua gakantui i wayant gam tak ma garam hiruk ginia wat agua in agua gakantui zi?'' 35Pailat gisuntai gin in ginia, ''Zi garam mangan Yuda gan ahin? Agua garamsagat gam rungam ka guzunpris gikab agua izi bangkian gangk. Agua gingan wah aus arun?''36Yisu gisuntai hup, ''Zi kingdom gangk ma kitamp ani gan amuk. Ka bani kingdom izi gangk kitamp ani gan, garamgabgum santan izi gangk wat izi bayas rungk ka garam buman ma gisangk bakab izi garam Yuda bangkian gan amuk. In, kingdom izi gangk, nanai ma kitamp ani gan amuk?'' 37Ingka Pailat ginia Yisu, ''Agua king mangan ahin?'' Yisu gisuntai hup, ''Agua rungam ginia gisuni agua king mangan. I gum arunanai tak rinangk gikab izi, in zi giba kitamp ani gini yagab gum basinta tak, nanai ni hup nizun harab. Garam santan ragia hup nizun kurinai gayangua zi hup gangk.''38Pailat ginia wat Yisu, ''Wah suaus anai hup nizun?'' Gubuak Pailat ni hup anai, Pailat gikas gihan zua i garam Yuda in ginia wat kurinai, zi ma gararab barabin mangan i garam aruni gamuk. 39Ka agam gigab nangkuraham kastom gimin su zi ragiagayang i Gubuak Raham Tampan gan. Nanai gisu kab garam rumuang mangan zi yangkiti gin i yakas ayang. Gisunai in agam ini zi yangkiti garam Yuda king gan yakas yahai agam?'' 40Ingka kurinai gakayak zua in ginia, ma garam arunai amuk, agua wasaguar Barabas nakas naba i agai.'' Barabas anai garam mangan rutu garam wah mangamangan ka kuhumpun.
Chapter 19

1Ingka Pailat ginia gin kurinai giku Yisu in giyas. 2Garamyasgaram giku buak binbin in gimbib gigab gisu king guntugayang, in kurinai gikab i Yisu guzun, ingka gikab buru pepol i Yisu. 3Kurinai gibai gin in girimmub i Yisu, ''Gubuak agua, king kuri Yuda gan!'' Ingka kurinai giyas Yisu.4Ingka Pailat gikas gihan parat zua in ginia wat kurinai, ''Wararab , zi giku garam aruni gikas giba parat i agam i agam yararab yasuni zi ma gararab i barabin gan amuk.'' 5Anungka Yisu gikas giba parat pisit, Yisu gagar buak binbin gisu Garam Guzun Raham guntuh gayang gan ka bumpungk ganang ngarak. Ingka pailat ginia wat kurinai, ''Karunani gan, wararab garam aruni!'' 6Gubuak arunanai guzunpris wat garam suguzun i tagur gararab Yisu, kurinai gizagarat wat kayakayang in ginia gisuni, ''Wayas bin i Yisu i gaimpariruan, wayas bin i Yisu i gaimpariruan!'' Ingka Pailat ginia wat kurinai, ''Agam rungam wakua gin wayas bin i Yisu i gaimpariruan, zi ma gararab barabin mangan iayah gamuk.''7Ingka garam Yuda gisuntai Pailat hup gan gisuni, agai gigab butua mangan in butua ganai ginia gisuni Yisu yamampayang, i aus, Yisu ginia rungan gisu i Anutu gariak gan.'' 8Gubuak Pailat ringant i hup anai, i giguan raham, 9Ingka Pailat gakatang gihan tagur raham guzun raham gan zua in ginia wat Yisu, agua gimi parat abingka in giba?'' Ka Yisu ma gisuntai hup mangan amuk.10Ingka gigan Pailat ginia wat, i ausin agua ma ginia hup wat izi gamuk? Agua ma gararab gisu zi gigab kurukuan yangkiti agua yaha pisit ka zi gigab kurukuan ini yatugu agua hantab i gaimpariruan?'' 11Ingka Yisu gisuntai gin i hup gan gisuni, ini Anutu mami kab kurukuan wat agua, nanai agua ma yasu guzun izi gamuk. Gisunai in garam wi kab izi agua bangkian gam, nanai gan ginus agua mais gam in raham bingan.12I Yisu suntai gin anai, Pailat gabuningk i yangkiti gin, ka garam Yuda gizagarat wat kayakayang in ginia, ''Agua ini ngkiti garam aruragai kasayang, agua ma garam gam sisar amuk. Garam ni rungan su Guzun Raham anai, nanai buman sisar gan.'' 13Pailat yangu hup sunanai, rungan giku Yisu gikas giba. Ingka Pailat gimpai i sia jas gan, i parat anai kurinai ginia ''Sakuak Buamp.'' I Hibru hup gan kurinai ginia, ''Gabata.''14Karunanai gubuak yamari wah mangamangan i Huguan Raham Tampan gan, gubu maran anai gisu 12-kilok gubuak wasak. Pailat ginia wat garam Yuda gisuni,'' Agam wararab, nani gan king agam gam!'' 15Kurinai gakayak gisuni, ''Wakupias, wakupias i nahan, watuguhantab i gaimpariruan!'' Ingka Pailat ginia wat kurinai, ''zi yayas nil i agam king gam i gaimpariruan?'' Ingka guzun pris gisuntai Sisar hup gan gisuni, ''Agai ma gigab king mangan amuk. Sisar basinta tak.'' 16Anungka Pailat gikab Yisu i kurinai bangkian gan i yayas nil iayah i gaimpariruan.17Anungka kurinai giku Yisu gikas, ingka Yisu rungan gabariang gaimpariruan gan tak, ingka gihan parat kuri nia ''Parat Guzun Kurukuan gan.'' I hup Hibru kurinai ginia ''Golgata.'' 18Kurinai gatugu Yisu hantab i gaimpariruan i parat anai wat garam hirukangkua, garam basinta i haiin ka garam mangan i haiin ka Yisu gimpai wasak.19Pailat ginia in kurinai gahahar hup basinta gawah in gikab i gaimpariruan. Hup kurinai haharayang anai gisuni, 'YISU NASARET GAN, GARAM GUZUN RAHAM GARAM YUDA GAN.' 20Garam Yuda santan gararab hup haiin anai, i aus, parat kurinai tugu Yisu i gaimpariruan gimi simpingk bi parat raham. Kurinai gahahar hup haiin anai i hup Hibru, hup Latin, ingka hup Grik.21Gingan garam guzunpris Yuda gan ginia wat Pailat, ''Agua wangkiti hahar suni, 'Garam Guzun Raham garam Yuda gan,' ka agua wahahar wasuni, 'Garam aruni ginia, ''Zi Garam Guzun Raham garam Yuda gan.''''' 22Pailat gisuntai hup kurinai gan gisuni, ''Aus izi haharayang, nanai zi gahahar sib.''23Garamyasgaram gatugu Yisu hantab i gaimpariruan sib, kurinai giku i bumpungk gan in gagasiab i gihan 4 haihaiin. Basintasinta garamyasgaram giku haiin basintasinta, ka kurinai gikua bumpungk i gan awah. Bumpungk anai garam gigab i buru mpiar basinta i mami ntang ayang santan. 24Ingka kurinai ginia hup wasak i kurinai rungan gisuni, ''Agi nangkiti gasiab bumpungk, ka agi napaiip satu igin yararab wi yakua gayang.'' Nanai gikas gisangk hup mi mamin sap Anutu gan niasuni, kurinai gisangk izi bumpungk gangk wasak i kurinai rungan ka kurinai gapaip satu igin.''25In garamyasgaram gigab wah sunanai, ingka Maria Klopas hingian gan wat Maria Makdala, sagakuri ausai gamunti simpingk bi gaimpariruan Yisu gan. 26Gubuak Yisu rarab rinangk gan bi kuri gan rungan sunuguan igin, kurinai gamunti simpingk arunanai, ingka Yisu ginia rinangk gan, ''Sagat, wararab, nani agua gariak gam!'' 27Ingka gingan Yisu ginia kuri gan arunai, ''wararab, nani agua rinangk gam!'' I gubuak arunanai, disaipel arunanai giku Maria gihan tagur gan in gimarigin.28I sunanai tamur gan, Yisu gararab gisu gum gan santan ru gazugub, in i gisangk hup haiin basinta Anutu gan kas nizun, Yisu ginia, ''Zi kuangk gikakarak.'' 29Gunungk basinta huangk i waingurun ganingan gimi simpingk, ingka garam gikab span basinta i gai hisop bangkian huangk i waingurun in gisapigin i giha wagungk in gikab i Yisu garat. 30Yisu num waingurun anai sib, Yisu ginia, ''Nanai ru gazugub.'' Ingka Yisu gabau guzun gan in Yisu gimamp.31Gubuak ini yamari wah mangamangan i gubuak mpai gasap, gisunai in garam Yuda ma ginia rinin ru yami gaimpariruan amuk. I aus, i gubuak mpai gasap gan nanai gubuak raham nizun. Gisunai in garam Yuda gakantui Pailat i yarapua hagan garam tugurun i gaimpariruan gan i kurinai yamamp yahigut in kurinai yaku i riningan hub. 32Anungka garamyasgaram giba gin garapua hagan garam nungkayang gan ingka ba tamur gan, hirukangkua tugurun i gaimpariruan bi Yisu. 33Kurinai ba i Yisu, kurinai gararab gisu Yisu ru mampayang, gisunai in kurinai ma garapu Yisu hagan amuk.34Ka i garamyasgaram basinta gipua Yisu riningan i mapurup ingka gahigut buik wat mpui hussayang. 35Garam wi rarab wah anai, nanai ru ginia harab, nanai nizun bingan. Nanai rungan gararab hup aus nanai nia gayang nanai nizun, gisu agam awah gisangk yaku bumur.36I wah sunanai gikas gisangk Anutu hup gan, Ma kurukuan gan haiin mangan yatuagayang amuk.'' 37Ka hup Anutu gan mangan awah ginia gisuni, ''Garam yararab garam aru garam puagayang.''38Gingan tamur i wah sunanai gan, Yosep Arimatia gan, nanai disaipel mangan Yisu gan, nanai giguan i garam Yuda in gisu humpun tak, nanai giba gakantui Pailat i yaku Yisu rining gan. Ingka Pailat gikab hup kuagayang wat. Gisunai in Yosep gikua Yisu rining gan gihan. 39Nikodimas awah anai giba, marasamub nanai gibai Yisu wat mikuan. Nanai gigab iba sanda hiruk guhin mimungk miayah garam gab i mair ka gai aloe. Barabin gan anai gisu 30 kilogram.40Kurinai giku Yisu rining gan ingka gimbib i buru mpiar bi sanda ganai, kurinai gigab gisu kastom garam Yuda gan tihu tihun garam mampayang. 41Simpingk i parat kurinai tugu Yisu i gaimpariruan, gum mangan gimin nanai. Ingka i gum anai bumpui harih mangan gimin in kurinai ma gatihun garam mangan rining gan iayah gamuk. 42Nanai Huguan Raham Tampan gan yakas wat hirah i garam Yuda in bumpui gimi simpingk. Gisunai in kurinai gikab Yisu rining gan i bumpui arunai.
Chapter 20

1I marahuguan kush sunta huguan gan, mikuan ru minayang, Maria Makdala gan giba bumpui in sagat gararab sakuak santing masiahuan bumpui gan mami minayang. 2Gisunai in sagat giruant gihai Simon Pita bi disaipel aru Yisu nuguan gan igin, ingka Maria ginia wat hirukangkua gisuni, ''Kuri ru giku Suraham sibi bumpui in agai ma gararab kurinai yakab i abingka.''3Anungka Pita wat disaipel arunai gikas gihan in kurinai giruant gihan bumpui. 4Hirukangkua gihuh giruant gihan, ka disaipel mangan giruan bumur in ginus Pita in nanai ginungk gihan gikas bumpui. 5Nanai gabau guzun giruk in gariku abua in nanai gararab buru garam hinnigin i Yisu rininggan minayang, ka nanai ma gakatang gihan wasak amuk.6Saimon Pita gikas tamur igin in gakatang gihan bumpui. Nanai gararab buru garam hangka Yisu riningan minayang. 7Ingka buru haiin garam kab i guzun gan. Buru haiin anai, ma gimi bi buru hiruk amuk, ka i buru ganai rungan gatumunrun mimungk in gimin.8Anungka disaipel mangan aru wi nungk han kas bumpui, nanai awah gakatang gihan. Ingka nanai gararab wah sunanai in nanai bumur. 9I gubuak arunanai, kurinai ma gararab amuk i hup mi mamin sap Anutu gan gisu Yisu yatakirun zua i bumpui. 10Gisunai in garam disaipel gihan tagur gan zua.11Ka, Maria gamunti parat i bumpui in ru girang. Gubuak hinnam ru rangayang, hinnam anai gagantu hagannugun in gararab bumpui wasak. 12Hinnam gararab angira hirukangkua mpahub wat buru haasap, basinta i guzun ka mangan i hagan i mamuan Yisu rining gan giangkayah. 13Angira ginia wat, ''Sagat, agua girang i aus?'' Hinnam ginia wat hirukangkua gisuni, ''Kuri gikua zi yabigin gangk gihan, in zi ma gararab amuk kurinai yakab i abingka.''14Gubuak hinnam ni hup anai sib, hinnam gakining irun in gararab Yisu munti ganai, ka hinnam ma gararab gisu Yisu ganai amuk. 15Yisu ginia wat hinnam, ''Sagat, agua girang i aus? Agua gagarui wiaga?'' Maria ginibi, nanai garam guzun gum gan mangan, gisunai in hinnam ginia wat gisuni, ''Garamraham, agua ini kua hanayang awah, wania wat izi i agua gikab gisu abingka, in zi yangan yaku yahanayang.16Yisu gakining i rungan in ginia, ''Maria.'' ingka Maria gakining rungan in ginia Yisu i hup Hibru, ''Rabonai,'' (Hup anai hugun gan gisunani, ''Kidungwaga''). 17Yisu ginia hinnam, ''Agua wangkiti gab izi, zi ma gihai Ramangk gangk amuk, ka agua wahai zi raingk was gangk in wania wat kurinai wasuni, zi yahan wagungk i ramangk gangk ka agam ramangk gam awah, ingka Anutu zi gangk ka Anutu agam gam.'' 18Ingka Maria Makdala gan giba in ginia wat garam disaipel, ''Zi ru gararab yabigin,'' ingka hinnam ginia wat kurinai i wah aus Yisu niawat.19I hirah an, i gubuak arunanai i huguan nungkayang wik gan, kuri disaipel gasanting masui bumurhugun i aus kurinai giguan i garam Yuda. Gahigut Yisu ba munti wasak i kurinai ingka ginia gisuni, ''Sampan nuhayang gimi biagam.'' 20Gubuak Yisu nihup anai sib, gikapiri kurinai bangkian ka sakar gan. Anungka gubuak disaipel rarab Yabigin gan kurinai nuguan mimungk raham.21Yisu ginia wat kurinai zua gisuni, ''Sampan nuhayang gimibi agam. Ramangk gasaguar izi in zi giba, gisu karunai, zi gasaguar agam gihan.'' 22Gubuak Yisu kab hup anai sib, Yisu gayangkari mamup gan i kurinai, ''Agam giku Marapayam. 23Agam ini ku mais garam gan pias, Anutu yaku mais kurinai gan pias, ka agam ini mami ku mais garam gan pias, nanai mais kurinai gan ru yamin ayang.''24Tomas,bingan gan mangan anai Didimas, disaipel 12-anai gan basinta, ma wat kurinai gimpai amuk i gubuak Yisu bagayang. 25Gingan garam disaipel hiruk ginia wat, ''Agai ru gararab yabigin sib.'' Tomas ginia kurinai, ''Ini zi mami rarab nguar yantuik gan i bangkian gan, ka kab bangki muruan gangk i nguar yantuik gan, ka kab bangkian gan i sakar gan, zi ma gisangk bumur amuk.''26Huguan i 8-anai gubuak gan garam disaipel Yisu gan gimpai tagur wasak zua, ingka Tomas gimpai bi kurinai. Yisu giba gamunti wasak i kurinai i masui ru gagirun, in ginia gisuni, ''Sampan nuhayang gimibi agam.'' 27Ingka Yisu ginia wat Tomas, ''Wakab bangkian gam naba in wararab zi bangkian gangk, in wakab bangkian gam naba, in wakab izi sakar gangk. Agua wangkiti sampam hirukangkua, ka agua waku bumur.''28Tomas gisuntai Yisu hup gan, ''Yabigin izi gangk ka Anutu izi gangk.'' 29Yisu ginia Tomas, ''Karuni agua gararab izi in agua bumur. Ka garam mami rarab izi in bumur, garam sunanai nuguan nannuh mimungk.''30Yisu gigab nguar santan i gubuak mpai bi garam disaipel in kurinai gararab. Nguar sunanai garam ma gahahar i mamin sap ani gamuk, 31Ka garam gahahar hup santan santan i agam gisangk yaku bumur yasu Yisu Kirisi ganai Anutu gariak gan. Gisunai in gubuak agam bumur, agam yaku maratak wasak i bingan gan.
Chapter 21

1Kirikian i wah sunanai, Yisu gikapiri rungan zua wat garam disaipel i mpui ngkiak. Yisu gikapiri rungan i nangkuraham sunani. 2Saimon Pita gimpai bi Tomas garam ginia Didimas wat Nataniel Kana gan i Galili ingka gariakmarub hirukangkua Sebedi gan ingka disaipel hirukangkua mangan Yisu gan. 3Saimon Pita ginia wat kurinai, ''Zi yaha yagab bipi.'' Ingka kurinai ginia wat Pita, ''Agai awah wat agua yahanayang.'' Ingka kurinai gihan giyab i bot basinta, in i mikuan arunai kurinai ma gikua bipi mangan amuk.4Ru pisayang, Yisu gamunti sarasiri in garam disaipel ma gararab gisu karunanai Yisu gamuk. 5Ingka Yisu ginia wat kurinai, ''Kurisamuak, agam gigab wah hiruk ganayang gan?'' Ingka kurinai gisuntai hup gisuni, ''Miayah.'' 6Yisu ginia kurinai, ''Warim haikuaing agam gam i bangkiyami bot gan, in agam yaku bipi hiruk.'' Anugka kurinai girim haikuaing gan in kurinai ma gisangk i yarutu haikuaing yaba hahuan, i aus bipi santan gihuangk i haikuaing.7Anungka disaipel aru Yisu nuguan igin anai ginia Pita, ''Karunanai Suraham i.'' Saimon Pita gayangua gisu karunanai Suraham, Pita gaharu buru gan (I aus gisupias in i gimin) ingka Pita gikatuhub gihan mpuingkiak. 8Ka disaipel hiruk gimpai i bot, kurinai gigab haikuaing garutu i giba i bot wat haikuaing huangk i bipi. Kurinai ma gimpai tamanak i sarasiri, kurinai gimpai simpingk gisu 100 mita. 9Gubuak kurinai kas i sarasiri, kurinai gararab zah basinta turkurukuan in minayang wat bipi muap in mi zah hahua, wat bret awah gimin.10Ingka Yisu ginia wat kurinai, ''Bipi agam mungku kuagayang ragai, nanai agam waku hiruk waba.'' 11Saimon Pita giha hahuan in garutu haikuaing huangk i bipi raharaham tak, 153 santan, ka haikuaing ma gakatik gamuk.12Yisu gini kurinai, ''Waba gin wagan nam.'' I kurinai giguan in disaipel mangan ma wayant i yakantui gin, ''Agua wiaah?'' Kurinai ru gararab sib gisu, nanai Suraham. 13Yisu giba giku ganang wat bipi in gikab wat kurinai. 14Nanai gan gubuak hirukangkua basinta Yisu gakapiri rungan bi garam disaipel tamur i takirun i bumpui.15Kurinai ru ga sib, Yisu ginia Saimon Pita, ''Saimon, Jon gariak, agua nuguang gam santan izi i nani?'' Pita gini Yisu, ''Nizun, Suraham, agua gararab gisu zi nuguangk i agua.'' Ingka Yisu ginia Pita, ''Wakab ganang kiruak wat zi gariak sipsip gangk''. 16Yisu gakantui gin zua i gisu hirukangkua,''Saimon, Jon gariak, Agua nuguam izi?'' Pita gini Yisu, ''Nizun, suraham.'' Yisu gini Pita, ''Wamari zi sipsip gangk.''17Yisu gakantui gin zua gisu hirukangkua basinta, ''Saimon, Jon gariak, agua nuguam izi?'' Pita sampan barabin, i aus Yisu gakantui gin gisu hirukangkua basinta, ''Agua nuguam izi?'' Pita gini Yisu, ''Agua gararab wah santan, agua gararab gisu zi nuguangk i agua.'' Yisu gini Pita, ''Wakab ganangkiruak wat zi sipsip gangk. 18Nizun bingan zi gini agua, gubuak agu kurisamuak, agua rungam gagagar buru agua gam in gabanua gisangk nuguam agua gam rungan, i gubuak agua muguiyang, agua yangan yakuruas bangkiam gam in garam hiruk yakua agua buru gam in yagagar i agua in yakua agua yaha abingk agua mami hananai19Yisu ginia hup anai i yakab mampayang su aus Pita yangan yahaiya i yakab bingan raham i Anutu. Yisu ginia hup anai sib in gingan ginia Pita, ''Wasantamp izi?''20Pita gisubigin in gararab disaipel Yisu su nuguan igin tamur i kurinai - karunanai gigiangk i Yisu sakar gan i gubuak kurinai ganayang, in ginia, ''Suraham, wi yakab agua i buman bangkian gan?'' 21Pita gararab garam anai in gini Yisu, ''Suraham, garam aruni yangan aus?''22Yisu ginia Pita, ''Ini zi ni i yampai yasangk gubuak izi ba zua, nanai agua wah gam ahin? Agua watamur izi.'' 23Hup anai giha mungkamungkak i raingk was gisuni, disaipel aruni ma yamampayang amuk. Ka Yisu ma ginia wat Pita gisu nanai ma yamampayang amuk. Ka Yisu ginia, ''Ini zi ni i yampai yasangk gubuak izi ba zua, nanai agua wah gam, ahin?''24Nanai disaipel aru wi nihup harab i wah anai. ka nanai gahahar wah anai, in agi gararab gisu i gan anai nizun. 25Yisu gigab wah mangamangan santan hiruk awah, ini zi hahar santan su basintasinta zi gararab gisu kitamp santan tagur ma gisangk i yakab mamin sap anai iayah gamuk.

1 Corinthians

Chapter 1

1,Zi Paul garam Jesu Kilisi gan,gikayang izi gini zi nani hup igan,kac Sostinis agi raing gagk. 2Gihai agam garam sagat Korint,wiawi pai mimuk.kac yangnu Jesu Kilisi kayangkayang gan. 3Sampan nuhayang mimuk Anuntu gan,kac Jesu Kilisi wat agam.4Gubuak kac gubuak,zi gini Anuntu bingan gan,kac sampan nuhayang Jesu Kirisi kab wat agam. 5Gikab wah santan i kadaham kac hup niagayang wat wayant mimuk. 6Jesu hup pan,garam niwat agi,nanai nizun.7In agam ma mara-uttu gamuk? I bumul Marapajam gan.8Yakab bumul gan wat agam,nasak gubuak zamagayang gan,in na agam ma yaku barabin i gubuak Jesu gan bahgayang.9Anuntu gikab sampan nizun,in gikayak yagi.10I Jesu Kirisi bingan gan,zi gini hup bumul i yagam,raing was,agi giku sampan nuh hayang yah. 11I raingwas zi gini nakab i pisit nasu nani,kuri hiluk kaku barabin i agam wasak.12Hup ziang gisu nani,basinta sinta agam gam,ginia ziang Pol kac mangan ginia ziang Apolos,mangan ginia zi gag Sifas, mangan ginia, zi gag Jesu Kirisi. 13I nizun,Jesu Kirisi gipagapak? nizun zi Pol gimap gaipariruwan? ma agam giku pururub izi Pol binga gag?14Zi gini dange i Anuntu i zi ma garurumb garam mangan namuk,zi garurumb Sipas kac Gaius. 15Gisu nanai in,garam ma nani zi kab pururumb wat agam amuk. 16Zi girurumb garam sagat pai Stipenis tagur,kac hiluk zi garurumb o miah.17Jesu ma gikab izi giba gini nakab pururumb bamuk,miah gini zi yani hup pan,zi giguwan i gai pariruwan Jesu gan kiti bumul gan.18Garam mikuan gaguri gaipariruwan gisu barabin kac garam gubuak gaguri gisu bumul nizun igan. 19Zi hup pagk gisu nani , zi nakuis wayant sibi garam wayant raham kac zi nantuan garam sarip runk kac garam yas bampuwan.20Garam wayant mimuk kac garam wayant raham gipai yamink?Garam mampi hup gimpai amink?In Anutu gi kining wayant mimunk gisu mais? 21Garam-sagat kintamp an mu maran gihuar Anutu,gisunai in Anutu sampan gan mimung,i garam wayant mia,cab rung ang i garam cab sampan.22Garam Juda ga kantuigin ini ya rarab maraganun ka Grik gagarui wayany mimung. 23Ai gikab hup Yesu kirisi mamp gai pariruan,nanai gisu wa gagaur garam Juda agan,ka gikab wayant mimung wat garam Grik.24Wia Anutu ga kayak igin ha,nanai garam Juda wat Grik,agai gini Anutu bumur an wat wayant mimung an. 25Wamangamagan mia,Anutu mimung i garam-sagat ka aingan,Anutu noga bumur,i ausa,nanai bumur raham garam-sagat an.26Maram wahuar rungam i raimwas ham,agam hiriam giku wayant garam-sagat marangan ka agam iruk ham i ku bumur ka agam iruk ham giku bigan raham. 27Anutu gikab humanganmagan mia ini yasup garam wayant an.Anutu gikab humaganmagan i mami bumur ini yakab rinimaik wat humanganmagan su bumur.28Anutu gini huamanganmagan ragurun ini garam yaninunk igin i kintamp.In gisunanai ina humaganmagan ruraham yampai nasu huamaganmagan mia. 29Gisunanai i garam via sarip rungan i maran gan.30Anutu gitaning ausa ,karuni agam gimpai wasak i Yesus kiristus,wia gibai agi gisu wayant mimunk i bai Anutu.Gisu agi sampan gank mimunk,I agi sampan gank mimunk in gikab rungan i yaku agi. 31Karunanai,gisu ramank hup an niagayang,''Kiti hup i garam sarip rungan,au yani hup i yasarip rungan i Anutu basinta.''

Chapter 2

1Raingk nahungk was,gubuak gi ba in ni hup guapayang Anutu gan wat agam,izi mu giba gini hup mimu mimungk su garam gat wayant amuk.2 I aus in,izi mu gini yaku wa mangan amuk,izi gimpai bi agam.Miyah,Yesus Kirisi gimamp gai pariruan tak,nanai izi marangk i huar.3Izi wat agam gimpai gisu garam nuga bumur wat guan-ayang ka tatarat ayang.4I igi hup gangk wat wah izi nia gayang,mu gisu hup saya-saiyab i waiyant amuk,mia izi gini yakapiri marapayam bumur gan yami pisit agam.5In agam sampam gam nuga su miwat wayant , bumur nai anutu tak.6Karunani agai gini yani hup i pisit i wayant mimungk yahai garam-sagat tuku bumur,Ing ka nanani mu bumur kitamp han amuk;o garam gujun karuni gan,viha ya jamagayang ha.7Miha agai gini Anutu bumur han arab,wat hup nijun mi wasak i hup guapayang,nanai Anutu tu gikab wat mamuan i agi yakuagayang.8Noga garam gujun kitamp ani gan ku wayant su nanai,iaus in,kurinai bani rarabayang i gubuak arunanai,kurinai mugisangk batugu Anutu i gai pariruan hamuk.9Hup gimin wat mamuan in gisunani,''Wha maran mami rarab ayang,wat ringan mami yangua gayang,wat wayant mami wayant huargayang,nanai humangan Anutu kabayang i kuri kab sampan igin.10Nanai wah magan,mangan Anutu kab i mi pisit i agi i gum Marapayam gan. Iausu gin Marapayam gagarui wah. Manga mangan wat manga mangan, guap i Anutu iru gumpin nizun. 11We gararab garam wayant gang? Marapayam gan tak garab, Ingka wah mu garam mangan, galalab wah manga magan mi bi Anutu miyah. Marapayam Anutu gan tak galalab.12Mu agi giku Marapaya kitamp nani gan amuk. Miyah agi giku Marapayam bai i Anutu, i agi yalalab wah manga mangan Anutu kab wat agi tak. 13Agi tu galalab in ginia i pisit i wah manga mangan i agi hup gank nai wayant garam gan nani, mu yakapri agi gamuk. Marapayam Anutu gikab i gimi pisit, ihup Marapayam wat wayant gimi pisit payat. Ihup Marapayam wat wayant Marapayam gan.14Garam mu iku Marapayam mu yaku wah Marapayam Anutu gan amuk. Iausin wah manga manga yasu miah. Mu yalalab ayang amuk, o inu iauran yahual ayang amuk in yalalab wah manga mangan nani nizun. 15Garam wi Marapayam pai ya hanai yalalab wah manga mangan. Ka hiluk mami ku Marapayam mu yalalab ayang amuk. 16'' Iausagin wi ginat yalalab wayant Garam Raham gan, in yakab wayant wat?'' Iaugi giku wayant nakuharam bi Kristu.
Chapter 3

1Raik was gi gabuningk i ni hup wat agam garam huak i Marapayam Anutu gan.2Kazi gini hup wat agam i garam li paie sapan mamuan paisu gariyak narun naus Jesu Kristus.3Agam gimpai gisu garam-sagat wat sampan mamuan ka wayant mais ka gibabimamp i yanghu hup in ham ga banua gisu garam mami hismint.4Mangan giniya zi ga santamp Pol,ka hiruk giniya zi ga santamp Apolos,hi agam magimpai gisu garam-sagat hismint amuk,.5Viha Apolos? ka via Pol?kuri aus arunanai ha garam guzun Anutu gan in ham wayanghu i hup han.Garam hirukangkua arunanai garam Raham gikab gum wat iyanang ayang.6Zi gitang garankiruak ka Apolos gi rurub i pui,ka Anutu gi kab nam gi kas.7 Garam tang mam ka garam kab pui i nam kurinai igat bighan.Ka Anutu gi kab nam i kas,karunanai basingka bighan raham.8Vi tangayang ka vi kab pui i nam ha?kurinai basinka arunanai,kurinai yaku sakuak han i gum kurinai nangayang.9Agai garam-sagat Anutu gum gan,agam gisu gum Anutu gan ka tagur anutu gan.10Sampan nuayang Anutu gan gikabut zi gisu garam suang tagur,zi gikab gai ini yasuang tagur ka garam magan gi suang tagur i zi gai ahuan gang.Ka garam basingkasingka naku wayant mimugk i suang tagur.11Mugisasangk garam mangan ya santan gai i garam magan tu santan ya gamuk,ka garam arunanai Yesus Kirisi.12Vi yasuang tagur i gai kurinai tu santan ayang in tu gab gol wat silwa ya wat sakuak ruraham-ruraham nijun.13Gum gan yakas pisit,iausha gubuak yanang gum gan ya kas pisipayat ka wat ja,in yakapri agi basingkasingka gum gangk gabayang.14Garam-sagat vi rugab gum gan ha nanai yaku mimungk.15Ja ini ga garam magan gum gan nanai yaku mais,inka yagan mimugk ka yakas sibi ja.16Agu marahutu i Anutu tagur han hagua in Marapayam Anutu gan pai agua?17Ini garam magan waya Anutu tagur han,Anutu yawaya garam arunai awa tagur Anutu gan ru wagungk in ru raham in agam wampai wasu nanai.18Garamagan nangk kiti juhup wat rungan,ka garam magan pai wasak i hagam ini ni suni,izi tuga guri sib humamagan kitamp,garam arnai subaba,yagan yagan mimungk ka yaku wayant raham.19Wayant mimungk garam-sagat kitamp ani gisui subaba i Anutu maran gan.Anutu hup han gisunani,"Anutu tuga rarab garam-mais wayant han i yawaya garam hiruk.Kurinai sunanai yawaya rungan."20Ka Anutu hup han giniya,garam Raham tuga rarab garam wayant raham sib.Humamangan kurinai nang i ya kasayang nanai yagan miya."21Gisunai in nangkiti sapi garam-sagat hiruk bigan yabayang, wah mangan mangan agam gam. 22Pol,Apolos ka kaepas, garam sagat kitampani, ka maratak ka mampayang wah manga mangan miwat karuni ka wah manga mangan ba kirikian,wah manga mangan agam gam.23Agam keresi gan ka keresi Anutu gan.
Chapter 4

1Agam waguri agai nasu Jesu garam gan inkac agam wamari Anutu hup pan. 2Agi napai nidzun Anutu gum gan kab wat agi, iausin gaguri agi gisak nanang ngayang.3Ka idzi, agam ini hangang idzi guwa, su garam kitam hangang idzi, zi mac garugus runkgagk kamuk !. 4Kurinai ga hangang kizi yaus, ka idzi ma nani idzi garam mimuk kamuk, garam raham tak nangan nani zi harab.5ka agam wakiti hangang i kuri hiruk, gubuak garam raham gan ma giba gahigut tamuk, nakku wah manga mangan guwab payang in nakab i gubuak.Anutu nakab rini yahuwan wat garam basinta sinta.6Rabuwang, nahung was, agam tak in, idzi gikab wayant ziang i Apolos. I yagai tak, nanai agam nakku hup nidzun, agam wakiti maram sim hup rumin nayangk,agam wakiti rimub i hiruk ka yas bampuan. 7Wic, gaguri agam rumangan na? Wah manga mangan agam kua gayang, agam giku angku tak. In gisu iausin, agam gisarip Rumgam? Su agam kab bayang.8Agam ru giku wah manga mangan santan in agam gipai mimuk karu mangang, agam gipai gisu guzun mami agai rimb agam simb. Nidzun, agai gini agam nabai nasu guzun, nangan agai uwah napai guzun. 9Zi gaguri gisu nani, agai garam pumuan gipai bampan, agai gipai gisu garam hup niya gayang i namamb payang. Agai gipai pisit i garam kitam maran gan ka angila maran gan.10I Jesu, agai gipai subaba, ka agam giku wayant mimuk, karukuwan agai yang miah, ka agam gipai bumul. Agam giku bingan raham, ka agai bingan gag giruk. 11gubuak karu nani, agai marimp, kuang gikakarak, wah manga mangan miah. Kuri giyas agai ka agai tagur rak miah.12Agai gigab gum bumul, kurinai ginang mais yagai, agai ginang mimuk yah,ka kurinai ginang mais wat agai. Ka agai gamunti bumul. 13kurinai gipazuhup wat agai, ka agai gimar rikurinai, agai gisu garam mais nidzun gini kuri nakku gin narimb wabb.14 Zi ma gi kakar hup gini narim mub yagam amuk, miah, gini namar ri yagam napai nasu zi gariak was sak .15Ini agam gab 10,000 garam jesu gan agam ma ramank gam santan namuk ,miah, zi bisinta ,agam ramank gab ,i yausin ,zi gipis miti i jesu hup pan .16Inkac agam wasatamb izi kanda ham.17I karunanai tak kin,zi gikab Timoti giba yagam,zi gariak kag kanai zi gikab sampang igin Jesu bingan gan ,Ginang gum mimumimuk,gisu zi runi wat .I Jesu hup pan kab wat sunta ,mi kitam.18Agam giyas bampuam ,gisu zi mammi naba gin nararab agam .19Kai zi nahigut nabai yagam ,ini Jesu kab izi bangayang,zi ma gini na yang nguwah garam banki bumul hub pan namuk .Zi gini naguri kuri nai bumul ran.20I yaussin ,Anuntu parat tan ,hup garam gan ma gikab bamuk miah ,Anuntu marahah yang gan ,kac bumul .21Agam gisunai yaus? Agam gini zi naba wat zah na gan namari igam o naba wat sampan nuh hayang Marapayam?
Chapter 5

1Agai ga yanguha i magan pai wasak i agam gam ginang barabin,barau,barau nanai mais nizu-nizun.Nanai hawa garam mami ku Anutu hup han anai,mu ginang nangkuraham sunanai amuk.Agai ga yangu garam magan pai wasak i agam ru wat sagat ramangan ru gigiangk.2Agam mu manang gimpai amuk.Agam gisu-antabahub;agam wa rarab rungam nampai nasu maragaiyab,agam gin wakab garam kab barabin su nanai naha sibi agam.3I ausagin,zi mu wat agam gihu gimpai i rinin amuk,Marapaiyam tak,zi wat agam gimpai,in zi ga rarab garam nang barabin su nanai,gisu zi tu wat agam pai gabai.4Gubuak agam huangayang i Garam Raham Yesus bingangan,Marapaiyam izi gangk tuwat agam gimpai gabai, in bumul garam raham yesu wat agam. 5Igi gisu nanai gini yakab garam wi ya kab balabin nani yahai sadang bangkian i yakab balabin ivabin ganka ganun gan yampai i mamsasu wat gubuak garam raham agiangka.6Mum mimungk amunk i agam kab binganggam yab ayan,agam wat o mia,pakap kutik i gumaran gihup,7 Wakuhis rungam in waku pakap mamuan pias,in hi yasu gumaran hari ma hup ayang amuk.Iausa gin,Yesu gikab rungan i agi,in gisu sipsip narun kurinai yasayang,wat gubua Anutu kab Israel pai mimungk.8Inisunai,nakab agai nangkuamp raham i gin i gubuak gan,mu yangkuamp igin wat yist mamuan amuk,yist arunanai wayant mais wat kandaham mais,miha wakab agai nangkuamp wat gumaran pakap mi yah.Bret arunanai nangkuraham mimung wat hup nizun.9Zi ga hahar mamin sap gibiak i agam,zi gini agam mu yapai bi kuri barau amuk.10Gi mu gini garam kitamp amuk,o kuri wayant huar rungan tak,o garam zuhup ayang wat garam hismint i wah kitamp.Miha,inisunai,hau yampai tamanak i garam su nanai pai kitamp.11Gisunai in zi gi hahar mamin sap gibiak,i yaniwat agam mu yampai bi garam nang barau,ka wat raing via maran huarhayang in hismint i anutu kitamp,kurinai gini hup mais,kurinai gisubaba ka gajuhup.Garam su nanai wangkiti ga nam bi gin.12 Gisuaus in ja rarab garam pai bangin i tagusunta,miha,ham wa rarab garam pai wasak i tagusunta.13Anutu rungan yararab garam pai bagin i tagusunta,nakab garam mais haru pai wasak i agam abai nahan.
Chapter 6

1Hauni ni hup i garam mangan,i agam yaku yaha kot in garam mami hismint yayangu i hup han ka hagam bani hai garam gugugun sios han yanghu ihup ha?2Ham ma gararab garam pai mint,i yakab kukuap wat garam kitamp?In gisangk hagam yani hup i garam kitamp,i gisuhaus i garam mari hup,i hup kutik mi wasak i agam rung-gam?3Ham ma gararab gisu agi gisangk yararab Angera gawa?Iruk zua, hai gisank yararab barabin kitamp?4Gisang agam maram yahuar hup gubuak ka gubuak,i aus,ham gikab barabin gam hanai gihai garam guzun mami pai mint?5Zi gini hup ani i hagam rinimaik ham.I,miya hain, i gara pai wasak i agam wat wayant mimungk,i mi wasak i raingk wat nahungk?6Inka hup gimuti gisunani,mint garamagan ini ku mint garamagan han ini mari hup,in agam mami his minti Anutu iya mari kurinai barabin gan.7Nizun,hup yasrun gisai mi wasak i garam-sagat pai mint,tu gikab agam gipuruk hua.Gisuaus in,agam yabariang barabin igan.Iaus in,agam mugikab kurinai ga juhup wat agam?8Hingka,agam ga waya,in ga juhup wat kurinai hiruk,kurinai ham raim was ham hiruk anai.9Agam muga rarab i sunai amuk,garam mais muyaha Anutu parat han?Kiti kab sampam i puh zuhupayang.Nanai garam su barau,anutu-juhupayang,kitirungan,inka garam huar rungan wat wamais,10wat bangkipinab,rinirak,subaba,rimub wat ku mangan wahan,garam sunanai ma yaha Anutu parat han amuk.11Agam hiruk ham tugisu nanai wat mamuan.Inka ham tu hak hua,in hagam tu mimung in wampai mimungk i Anutu marangan,i Garam Raham Yesus gum nangayang gan wat Anutu Marapaiyam gan.12Wamagamagan mia,zi yanang-ayang,''In wamangamagan aus hanai mu gisangk izi amuk.''In wamangamagan gimi pisit i ja nangayang,in zi nangkiti kab wamagan su guzun i izi.13''Nam,sampan-gan sampan nanai yaku nam.''In huguan mangan,Anutu yajama irukangkua.In agi rining gangk,mugini yasu barau amuk.In agi rining gangk,garam raham gan,in Garam Raham rungan ya marigin.14Anutu gihias Yesus hata,in ya hias agi gawa ata i bumur han.15Agam mu ga rarab rining gam wat Anutu rining gan hu hayang amuk?In kaku Anutu rining gan in kakab i kahai sagat barau.Nangkiti sunai.16Ham mu ga rarab amuk,garam-sagat barau pururun gisu basinta?Gisu Anutu mamin sap han ginia,''Irukangkua yasu bisinta arumangan.''17In via ini pai wat Garam Raham,nanai gisu Anutu Marapaiyam gan mangan i wasak.18Nampai tamanak i kandaham barau garam nangayang! Kandaham mais garam nangayang gi nang i rinin ahuan,ka garam barau nangayang,gi nang i yawaya rinin gan.19Ham mu ga rarab rining gam gisu Marapaiyam tagur han,gimpai wasak i hagam,in marapaiyam gimpai i hagam in Anutu gan agam?Ham ginibi ham rungam paiyang?20Anutu gikab sakuak raham.In wamangamangan hagam nangayang,na sapi Anutu bigagan wat agam bumur ham.
Chapter 7

1Zi gini nani wat agam i hup agam kakar i bagayang.Agu wi mami huwar sagat ta?mimuk yagu pai yankutak.2 Iausa,bala'u ru gikas sipi simpink,ina agu garam waku sagat tam,kac agu sagat tuwa waku gabuwamp gam.3Garam wat hingnian gan nasuhiruk,kac sagat wat gabuwan gan nabanua,hinam marumb wakiti gie rum gam. 4Hinam wakiti gie rumgam kac marumb wakiti gie rum gam,hinam gisu guzun i marumb rinin gan kac marumb gisu guzun i hinam rinin gan.5Hihukakua wakiti gie rum gam i pururum,hilukakua gini sampan bisinta i pai pagapakayang,kac kab gubuak i yugayang,hup miah,kac watip wapururum zua,iausin wah mais kakab barabin i garam sagat kab nangkias irungk. 6Hup izi niagayang magisu nguwar ramuk,miah,agam wasatam sampam gamgam. 7Zi ginibi agam pai samuwak,su zi paiyang,kac Anuntu gikab bumul yagi bisinta sinta,mangan kiku bumul rumagnang kac mangnan giku rumangnang.8Garam zamamgk kac saga muwat napai nasu zi payang na'. 9Kac kurinai mami pai sipimk ka sampan rugisu gayang,wakab kurinai nagku sagat kac nasu gabuwan.nangan natuwat bala'u naruk kayang.10Anuntu hup pan i agam,garam sagat ruhuar rum,ma zi hup pang kamuk,sagat su gabuwan wakiti ruwat gabuam gam rampan. 11Kac sagat nie mais i gabuwan gan,wakiti su gabuwab zua,watip wahie gabuwab zua,ingka garam wakiti gawagigayang waku zua.12Karuni zi gini nani wat agam santan,ini garam wiah hingniyangan mamimku Jesu i sampan gan,kac sagat rakayang ini wat garam napaiyang,garam wakiti pasupuas saya. 13Kac sagat ini ku garam ku Jesu i sampan gan,kac garam rakayang ini wat sagat paiyang,sagat wakiti pasupuasya. 14Garam ku Jesu i sampan gan ini huwar sagat mami ku Jesu i sampan gan,sagat gipai mararam,gisu karunai i sagat sugabuwan i garam mami ku Jesu i sampan gan,garam gipai mararam,i Anuntu maran gan.15Kahilukakua mami gab sampan i Jesu,kac zagar rigin,wakab i nahan,ma buak giharu kurinai hup nahu han namuk,Anuntu gikayang yagi gini agi napai mimuk kac sampan nuhhayang. 16Sagat,agu rugaguri kadaham gabuwam gam napai mararam ya?ka agu garam agu rugaguria kadaham higniam gam napai mararam ya?17Agam bisinta sinta napai i nagkuraham Anuntu ru kanning agam ya,zi hup pang i suntha paraparat mi kitamp. 18Garam mangan ru gagumam rinin,ka gingnan Anuntu gikayang igin,nakiti tip tang rinin zua,Anuntu gikayang i garam mami gumam rinin inka inatip nakiti gumam rinin zua. 19Gumam rinin o mami gumam rinin,ma wah raham mamuk,kac santamb Anuntu muwan gan niah gayang nanai kadaham nizun.20Anutu gikayang i yagi,bisista sista,i yangu i hup pan, nanai agi rugipaiya. 21Agi gisu buman, kac . 22Anutu rungan gikayang yagi,inkac,agi nakiti marang rurarab buman nagkuraham gan. 23Anutu rugirim agi simb i wah raham ,inkac agi nakiti pai subuman Kac agam garam sagat mammi ku garam wat sugabuam. 24Raing was,nahung was,agi pai su aus sint Anutu kayang yagi ga,agi napai i karunanai.25Kac agam garam sagat mammi ku sagat wat sugbuam,Anutu ma gikabhup gan izi gamuk,kac zi gini hup i anutu marampi gan. 26Zi gini gisu nanai, i barabin rubagayang gini agam napai nasu agam rupai gayang gan.27Agu ruku sagat, wangkiti rumaram i nakius sagat pias ka agu mami ku sagat wangkiti ruwayant tiku. 28Agu ku sagat, ma mais samuk, ka kurihinan sugabuwan, ma mais samuk, ka garam sagat huwar rungk, barabin nabaya hup tak izi rimayang.29Gubuak rugisu tup, garam ku sagat nampai nasu ma ku sagat gamuk. 30Garam rang nayang nampai nasu ma rini mais garam gab wah manga mangan nampai nasu ma gabayang amuk. 31Ka garam ruharu hup wat garam hiruk, nampai nasu ma haru hup wat mangan amuk gitam rugiba banging.32Agam wampai sibi wayant marakum garam mami huar sagat, gikab rungan i gum Anutu gan. 33Garam huwar sagat wayant tak gimi hatabahub i wah kitam. Wayant tak i hini hayang i gariak gan. 34Wayant hirukangkua ka sagat mami sugabuwan wayant tak i Anutu gum gan. Ka sagat sugabuwan hirukangkua wah i gum kitam ka gabuwan gan.35Zi girim hup tak kanai wat agam, zi magini nakab barabin i agam mamuk.Gini agam mangan nampai mamuk, ka hup mangan ma narutu agam wayant tam mamuk.36Ka ini garam wayant tan bumul i nahuwar kurihinam, ma ginang mais samuk. Wakab i na sampan gan. 37Ka garam Karunanai wayant tan i ma nahuwar sagat tamuk. Wah mangan ma gikab raguwan gamuk. Iru mimuk igini nakiti ku sagat. 38Ka ini garam santamp hupan i ku sagat nanai ginang mimuk. Ka garam mangan mami ku sagat nanai ginang rumimuk.39ka ini sagat mangan ruku garam inka garam mampayang, sagat karunai, buak ma gigab amuk initip sugabuwan zuah gimi ya tak. ka ini gab Anuntu gan sisib buah. 40Ka zi rarab bayang gag, bani manang payang tak nanai baku sampan nuh, Anuntu Marapayam gan nanai gimpai zi.
Chapter 8

1Inam tung ngayang i anuntu zuhup payang,agi gua marang nahuwar,wayant gimi yagi,ka wayant nasahayang ka sampan kab bayang nami natink ngayang.2ka ini garam mangan nia,zi wayant raham i wamangna mangnan santan,gariyak karunai ma wayant nizun gan i wamangna mangnan.
4Garam ga ofa anuntu zuhup payang gan,kitam anuntu zuhup payang ma nizun namuk,Anuntu Raham bisinta tak gipai ganukun. 5Nizun anuntu santan gipai kitam ka ganukun gan,iausa anuntu santan ka garam raham santan. 6Ka iagi 'Ramank Anuntu gipai,in wamangna mangnan santan gimin.ka agi guwa gipai i Jesu kurukuwan gan.7Garam santan wayant su nani miah,inka kurinai gipai suntha i anuntu zuhup payang,kac giga nam tunk wat anuntu kitam.in ginia agai gipai suntha nizun.kurinai nagku barabin.8Ka nam ma nakab agi nakgnan mimuk i Anuntu marang gan namuk,agi ma garam mais samuk,ini agi mami gah nam.9Ka manangk,sampam agam gam nakiti kab raing gam puruk kayang.iausa sampan gan ramat. 10Garam wayant mimuk rarab agu gah nam i tagul suntha anuntu zuhup payang gan,ma wayant tan i nani wat agua nakiti gin namuk,miah nam tak kanai.11Iagu wayant tam ianuntu zuhup payang,raing gam ma sampan gan bumul ramuk,Jesu guwa gimamk igin,nagku nam sasus.12Gubuak agu nangk mais i raig gam ka wayah wayant i gan ma bumul ramuk,agu ginang mais i Jesu. 13Inka ini nam kab raing gam puruk kayang.
Chapter 9

1Izi gimpai angkutak? Zi ma gisu garam guzun amuk. Zi magarab Jesu gisu garam Raham agi gank? 2Iagam ma gisu garam guzun wat izi? Agi mu gimpai. Ka zi ni mu su garam guzun garam hiruk gabu, izi gimpai gisu garam guzun agam gam. Ingka agam yalalab gum izi gangk mi i bingan garam Raham gan.3Nani mu gisu zi yani rungank , i garam yalalab gum izi gangk. 4Iahin agimu giku hup mimungk i yagan in yanum ayang? 5Iahin agi mugiku hup mimungk i gum Anutu agi wat sagat gab hup Anutu yagab ayang amuk su aposel hiruk suagayang, wat raing was gangk pai i nangkurahm garam Raham, gan wat Sifas? 6Ani zi wat Banabas hup miah i agai gabgum?7Wi gisu soldia ka gisul i ganangkiruak gan a? Ka garam wi gigab gum ka mu gikua ganakiruak ya ga? Ka garam wi gakaping bulimakau ka mu ginum i tut an amuk a ?8 Zi gini hup nani garagi garam Guzun wayant an? Lo mu ginihup iwahmanga mangan?9Hup mi mamin sap Moses gan,"Wangkiti haru girigara muan gan i rutuat nuangk kuruit gal,i Anuntu marangihuar girigara gin gini hup pani? Magini agi gamuk? 10Anuntu rungan gini wat agi,garam wi rugumpa gum ah,sampam wanuh kac ruwantuat,kac garam wi rugamp nuangk kuruit ta naku marahain. 11Agai gini tang Marapajam wasak yagam,agai nagku wahmaga mangan santan yagam.12Ini wiawiah niwat agam i kuagayang nga?agai hup miah,agai ma gini hup bumul i nanai yamuk,kac agai gibariang barabin santan,kac agai ma gini naharu kandaham hup mimuk gan namuk. 13Ina agam ma maram girarab garam pumuwan gikugiku garakiruak i tagul suntha. 14Anuntu ginia,garam pumuwan nagku nam i hup niyah gayang.15Zi ma gini hup bumul i nani gamuk,kac zi ma gikakar gini agam namari zi gamuk.mimuk izi nuk mampayang,garam karubuang itzi. 16Zi pis nan,zi ma nasarip rungag kamuk,zah nang nasu nani.Zah ku barabin i mami zi ni hup harabk.17Ini zi sunuguagk kin ni hup,zi nakui gar ran.kac ini zi mami nang wat sampangagk,zi gaguria zi ma gizamma gum Anuntu kab wat izi. 18Nam izi gag ausa? zi kab hup ma zi gini wat garam i nakab sakuwak amuk,kac nanai ma gisak izi gum gag nang ngayang amuk.19Zi pai ankutak i garam sagat wasak,zi gisu garam gab gum,nangan nagku kurinai. 20Zi wat Juda paiyang ,zi gipai gisu Juda gini nagku Juda. Ka zi pai bi garam satabk lo, zi gipai gisu garam satabk lo gini nagku kurinai.21Ka zi pai bi garam mami santabk lo,zi gipai gisu garam mami santabk lo,gini nagku kurinai. 22Ka zi pai bi garam sampan ramat, zi gipai gisu ramat gini nagku kurinai. Zi ginang gisu nanai gini kurinai napai mimuk. 23Zi ginang gum santan nanai gini Jesu bingnan gan ka gum gan nasu raham,kac nagku wah mimuk Anuntu gan.24Agam maram gisimb? 25garam santan giruank iresis ,in garam bisinta ginus,in agam waruwat bumul gini nagkua gayang. 26Garam wi ruant tayang gna,manangk gimari rinin gan kac gisu ausa ausa i rinin gan nagk gnan nagku wah suapk ganayang. Inkac zi ma giruwatk anku tak kamuk o gias mamupk pamugk. 27Kac zi giharu sampan gag sisibk nangan i nasantabk izi.zi gini hup wat agam kac zi gini nanugkayang nagan nagkua gayang.
Chapter 10

1Raing was,agam maramkasim ramank was banu ragurunk i gabaga,i kurinai mabk pui kugkayang. 2Kurinai giku pururub i gabaga kac pui,in kurinai gipai gisu Moses garam sagat tan. 3Kurinai sibk gigah nam Marapajam gan. 4Kurinai sibk gipuak ginub pui Marapajam gab wat,kurinai ginub pui kas sakuak,sakuak kanai Jesu Kirisi.5Kac Anuntu ma sampan mimuk i kurinai santan gan namuk miah,in Anuntu giyas kurinai santan gan gibabimamp sarasiri hahuwan. 6Nani gisu majambin agi rarabayang,inkac agi nakiti banui kadaham kurinai banu yah.7Agam wakiti yu i anuntu zuhup payang su kurinai,mamin sap ginia 'kurinai gipa humk,gigan ginubk,anungk gimuti gipaif. 8Agi nakiti su bara u su kurinai santan nang ngayang.i gubuak bisinta Anuntu giyas 23 OOO gimamp.9Inkac agi nakiti yubk Jesu su kurinai yubk Jesu gin kamak gara kurinai. 10Inkac agi nakiti sampam kukuwab su kurinai,in angila yas garam mampayang yas kurinai.11Nani gisu majam bin,gini agi naguria gin,namari banua gayang gag i gubuak ruba sipink. 12Agu wia gah,rumunti bumul,manangk ki rumgam in wamunti bumul. 13Barabin bai yagam,mah halihamuk,miah garam sagat pai kitam rugibanua i kadaham arunanai.14Raingwas nizun,agam wami rirum sivbi mintk zuhup payang. 15Agam garam wayant yas sayang,wayant nayul hup zi niya gayang. 16wah mimuk mi kupiyak kagai,agai gikab wat agam, ma Jesu buik kan namuk,gah agai kuwa gin chank wat agam,ma wat Jesu gah han gichank kamuk. 17Iausa gah Jesu gan bisinta, agi napai bisinta.gah bisinta agi santan gigan.18Wapu maram i Israel,kurinai ginang ofa i alta,inkac Anuntu gibru kuri nai i alta,i gisu bisinta. Ausa nizun nah? 19anuntu zuhup payang o nam kab i alta20Zi gini garam rini bumpua gikab ofa i anuntu zuhumpayang,zi ma gini agam nabru rum bi marapajam mais samuk. 21Agam ma gisak nanub i Jesu kupiyak gan kac nanub i marapajam mais kupiyak kan namuk.Agam ma gischank nagaii Jesu kambi han kac nagaii marapajam mais kambi han namuk. 22Mac:agi gini nakab sampan kukuwab wat Jesu? agi kurukuan gag ginus Jesu kurukuan gan?23Wah mangna mangnan santan agi nang ngayang, magischank nakab agi napai mimuk kamuk. Kac wah santan ma nakab agi napai bumul ramuk. 24Agi nakiti mari rungk gag pai mimuk. Agi namari hiluk napai mimuk.25Agam waga nam kab i maket, agam wakiti wayant marakum kac kantui nan. 26Iausin wah mangna mangnan mi kitamb pani Anuntu gisu wain ya. 27Ini garam bumpua kayak kiagam gini wat agam naga nam,wakiti katuigin, wagan nakutak.28Ini garam niwat agua,niah,nam ani agai rugikaning i anuntu zuhup payang,wakiti gan nayang, kadaham agu muntia gini narimb raingam agai simb, kac nakab wayant mimuk wat. 29Hup izi niah gayang narimb agam simb bamuk, miah, narimb garam hiluk nagan i naguri kadaham nizun. 30Zi gini dange i zi ku nam, kac gisu aus sin garam sampan kukuwab izi gah?31Agu ga nam o,numb mayang o nang aus, wanangk i nahi Garam Raham. 32Wakiti kab garam Juda o garam Grik o garam mararam Anuntu gan puruk i barabin. 33Zi gini napai sampan nuuh wat garam santan, zi ma girimb rungk gag simb bamuk, zi gigarui garam sagat mimuk nagnan Anuntu nagku kurinai.

Chapter 11

1Agam waragia izi nagku raham gag,i nasu zi ragia Jesu nagku raham gan. 2Karuni zi sampan gag mimuk i agam,i yagam maram huar,izi i wah mangna mangnan niwat agam.3Karuni zi gini agam yararab Jesu gisu guzun i garam santan,kac garam gisu guzun i sagat,kac Anuntu gisu guzun i Jesu. 4Ini garam puwa guzun in yugayang o nihup profet,nanai gikab rini maik wat guzun gan,nanai Jesu.5Kac ini sagat mami puwa guzun gan kac yugayang,o ni hup profet.nanai gikab rini maik wat gabuwan gan.inang kuraham aru nanai,gisu sagat na'ah guzuya han pias. 6I sagat mami puwa guzun sibk.irungk gan nanai natip guzu yahat tan tupk,ka nagnang rini maik i tip guzu yahat.rungk gan nampu simbk7Garam nangkiti puh guzun gan sib,rungan maraganun Anutu gan.Ka sagat nanai mimungk gabuangan gan.8Garam mu gi kas i sagat amuk,sagat gi kas i garam.9Anutu mu maran gihuar sagat in gikab garam amuk,miya maran gi huar garam in gikab sagat.10I karunanai sagat namphu guzun gan,nasu harugayang,i gum Anutu gan,nanai Angera yararab hayang.11Kani kuri Garam Raham gan,sagat mu rung gan rumbis yampaiyang amuk.12Nanai gisunani,sagat gi kas i garam ka garam gi kas i sagat.Ingka wah magan-magan gi kas i Anutu.13Agam manangk maram wahuar rung gam;I mimungk i sagat ya humpun guzun ka yayu i Anutu?14I agi nangkuram gangk,ni garam guzuyahat han piyar,gikab rinimaik wat rungan.15Ka ini sagat guzuyahat han piyar,nanai mimungk sagat gan hanai.I ausa Anutu gikab wat i yanting guzun gan yah.16Ka ni garam nihup ragiab i nani,nankuraham gank mu gisu nankuraham su nani gamuk,sios anutu gan miha i nankuraham su nani.17KarunI zi gini wat agam i yaragia gayang. Zi mu sampang gank mimunk i agam amuk, iausagin, i gubuak ba ismint,nankuraham mimunk mu gimi i agam amuk, ka nankuraham mais tak gimi agam. 18I hup zi ni wat agam,i agam bah ku pururub i suntha,agam giha rugarugam,zi rugirarab agam simb. 19In zi girarab gisu ni,suntha agam gigasiab i giha narunarunk,in agam nani bi mimuk.garam sagat wi ragi nagku raham mimuk Anuntu gan,Anuntu sampan mimuk igin.20Inkac gubuak agam ba huangk ismint,nanai ganangkiruak Garam Raham gan agam gan nayang. 21Nani gubuak agam ku ganang kiruak,agam giga ganang kiruak sibi garam sagat hiluk,hiluk gimam maribk,kac hiluk gisu baba. 22I agam tagur ram,agam wagan wanum in wah ngan waba suntha i Jesu buingk kan kac gah han,wakiti waya Jesu buingk kan kac gah han.23Nam izi kusivbi Garam Raham,zi gikab wat agam,i mikuan aru nanai Jesu giku bret. 24Giku bret in gieu i Anutu. Ingka garapua in ginia nani zi gahangk izi gikab wat agam, agam wasu nani gin maram wahual izi.25Gisu karu nanai i kupiyak,'nani zi buingk kag,i nagku raham harrii,wanang wasuna kac maram izi. 26Maimaik agam gan ayang ka num mayangk agam maram wahual i mamp ayangan yasank i baga yangk.27Wiawia gan num mayang wat mami maran yul mais sana,nagku barabin. Maram wayul mais sam sipim in. 28Nungk garam maran hual rung gan in, inangku raham karunai yang in yanum i nakap. 29Mami agu ni mais sam harab,agu naga mais sam kac nanum biki gam,agu giku barabin i rumgab. 30Gisu nanai in agam santan ramaramat kac rini mais kac rugigiyak marampuk.31Ini agi rarab rungank simpim o piriang rungank,agi ma namunti Ramank maran gan namuk. 32Kani Garam Raham ni agi i yamat i agi, in nanai agi mu yamamp wat kitamp nani gamuk.33Raink was,ani agam ba huank ganankiruak agam waguriah hiruk gam. 34Ani mangan mangis, wakab i naga ganang kiruak i tagur, ka ngan anunk huank aiyangagam gam kasu kot agam gam wat wahmanga mangan ahal i mamin sap bai izi, zi rungank yabiakin yamari gin wat agam.
Chapter 12

1Raink was, dzi gini nani gum marapayam gan, nanga yang, agam waguri simpim. 2Agam pai su bumpum,garam hiruk garutu agam giah gis mint i anutu kitamp, mami ni hup,kurinai gisa sukabiagam wayant ham in agam gian hankutak. 3Inka agam wararab simpim, marapayam Anutugan pai i wiah magisank nani ''hup mais wat Jesu gamuk'', nkagaram ma nasarip Jesu bingangan,mami marapayam nizun pai yah.4Marapayam ginang gum santan, nka marapyam bisinta arumangan. 5Gum santan anutu gan, nka garam Raham bisinta.6Gum mangmangan gimin, nka anutu bisinta ginang gum santan i agi garam bisintasinta.7Anutu gikab bumur marapayam gan wat garam basintasinta gini narim garam simb.8Marapayam bisinta runanaigikab bumur wat garam pumuwan,kab wayant mimunk ,nka kapiri wayant anutu gan mi pisit.9I marapayam bisinta runanai, gi kab garam gamunti bumur, nka gikab garam gimari garam rinimais gisu mimunk.10Nka mangan ginang gum bumur, nka mangan giku hup ramiah, nka mangan giku hup i garat mangamangan.11Marapayam bisinta runanai ginang gum i wasak garam sagat han.12Rinin bisinta,nka hagan, bankian gimpru gisu rinin, gisu Kiristus. 13I marapayam bisinta runanai, agi giku pururub, agi nampai rinin bisinta, agu,Juda o Grik ,garam gab gum, o pai yankutak, Anutu gikab agi santan ginunk i marapayam bisinta.14Rinin marumbisan namuk miah, wat iruk han.15Ini hagan nihup, ''zi ma bankian namuk ,inka, zi mah rinin namuk,nka hagan gimpru i rinin.16Nka ringan ini miah, zi mah marank kamuk, inka zi mah rinin hain gan namuk,miah, ringan wah rinin hain gan.17Ini rinin santan maran tak,? nayangu hup nasu ausha? nka ini rinin, ringan tak, nakuti guin nasu ausah?18Anutu rungan gikab rinin bisintasinta i gubuak Anutu nangayang. 19Ini rinin su garat tak, kurinai nampai nasu ausah? 20Hai hain rinin gan, gimpai gisu rinin.21Maran magisank nani wat bankian, agu mah wat idzi nampaiyang ngamuk, nka guzun mah gisank nani wat hagan, agu mah wat idzi nampaiyang amuk,22Bankibankian rinin gan, agi ginibi mami bumur, nka i bumur hugun.23Nka i bankibankian gan, agi nanibi mamimunk kamuk, nka i mimunk arumangan.24Nka rinin iruk, agi mah gimarigin namuk, nka i rugiku bingan raham. Anutu gimpuru rinin in gikab bingan raham mimunk wat rinin.25Gikab gisu nanai nangan rinin mah nagasiab runk namuk.Rinin namari hai hain gan .26Ini mangan kukuwab, santan naku kukuwab, mangan rubuang hayang, santan narubuang hayang.27Agi santan Jesu rinin gan, agi gimpai hai hain Jesu gan.28I sunta,Anutu, gi kayak i garam sagat gini nasu, garam pumuwan, gidungwaga, nka giku bumur i nanang gum,i marapayam marampi gan.29Agi santan, pumuwan? mah gidungwaga?30Mah, agi santan namari rinin mais? mah nani hup i kuan mangamangan?31Agi wayant bumur i naku gum marapayam kapiyagi i kandaham mimunk.
Chapter 13

1''Ini dzi nigaram hup han, wat hangira, in gini mami kab sampam mimunk i iruk, inka dzi hup hank gisubi gubumaran2In giku bumur i Anutu (mari garam banki mais, haga mais)wat hup nizun wat hup guap hayang, wat sampan bumur(basinka) i yakuis ngaring i munti yah, nka dzi mami kab sampan i garam iruk, nanai dzi ngan miah anai.3 Ini dzi kab wamangan gank wat garam mais in gikab rinin gan wat kurinai kati gayang, in dzi mami kab sampan gank i garam iruk, nanai dzi muyaku wah mimunk i nanai amuk.4Ini agu kab sampam gam mimunk, nanai agu nampai mimunk, nka agu nakab sampam gam wat hiruk.Agu ni kab sampam gam wat hiruk magisu agu yasunanai i mangan wahan o yakab bingan yayab ayang. Mah gini agu yasapi bingangam, 5O yakab mangan yaruk ayang. Mu gini agu yararap rung gam amuk. Mu gini sampan kukuap ka mu gini au wayant yahual mangan barabin gan amuk. 6Mu sampan gan gini mimunk amuk i sampan mais miah, sampan gan mimunk i wa nizun. 7Au kap sampan gan wat mangan gisubi au kab numb mimunk, inka aukap sampan gam i wa manga mangan i kabangk in gimpai gaharu i wah manga mangan wat gubuak mangan in gisangk i bariangk kukuap i wah manga mangan.8Au sampam gam ka wah rung gam nangkiti zuhup ayang. I hup mamuan ni nayang, yasa hayang. In ka ini hup manga mangan minayang yasa hayang. In ka ini wayant mimunk minayang, nanai awa yasa hayang hawa.9I ausa, ai gagarab mara haihain tak in gini hup mamuan imara hain tak. 10In ka, wah nizun ini kasayang, wah mari haihain yasa ayang.11Ka zi kurinarun,gini hup gisubi kurinarun,wayant gisu kurinarun, zi gimpai gisubi kurinarun. In ka zi gisu raham, zi gingkiti kurinarun wayant tan. 12Tu karuni, ai gagarab wah manga mangan gisubi agi pumaran i pinump, in ka agi yagan yampru maran in yararab mimunk. In karuni, zi gararap kutik tak, in ka yangan yararab nizun, iaus zitu gararab wah manga mangan au sanai. 13In karuni, sampam iaus basinta irukangkua gabai namin, nanai sampan bumul iwa yangan yakas ayang,wat au kab sampam gam wat garam hiruk. Au kab sampam gam wat mangan nanai ginus hiruk.
Chapter 14

1Agam wakab sampam irun gam ka wanang wasu marapayam rukapiri agam ya.2Garam ni hup mungkamunkag magini hup wat garam sagat amuk, miah, gini hup wat Anutu tak. 3Garam ni hup mungka mungkag gikab bumul wat rungk gangk ka garam yasup harab nanai gikab bumul wat garam sagat. 4Gini agam santan nani hup rugarugan, ka mangan nahigut nakab i ihugun i pisit gan nagan garam sagat naku bumul.5Gini agam yani hup i garam parat hiruk hupan nanai mimunk i yagam yani hup i profet hup gan garam nihup profet gan nana ginus garam nihup i rugarugan garam sagat sios gan yangan bumul. 6Raingk nahunk was, ini ziba yagab in nihup mungka mungkag wat agam, yarim wisibah? Zigiba yagam, i nani hup Anutu gan wat agam.7Ini hiyak o gita mami rang simpim garam hayang wa yasu hausa? 8Ka ini biugul mami rang simpim, garam natip rungan nasu hausa? Iausa rang bagayang nga? 9Wat agam gihu, agam ini mami nihup raham garam nayang yasu hausa?10Nizun hup santan, gimi kitamp, in hup panai hugun miah. 11Ka ini zi mami yang nihup hugun gan zi gisu garam parat mangan.12Wat agam gihu, agam rugini naguri gum marapayam gan, ka agam wanang gum simpim nagan na kab bumul wat garam sagat. 13Garam mungkamungkag hup, natip nani hup anai hugun nami pisit. 14Zi gini yu i hup mungkamungkag, zi ganun gank tak giyu, ka zi wayant gank gimi hantab bahub.15In ka zi nasu hausa? Zi nayu i ganun gank tak o zi wayant tak awah. Zah rirugahuan i ganun gangk tak nariru gahuan i wayant tangk. 16Ini agua sapi Anutu bingan gan, mangan nani nizun nasu hausa? Agua runi hup marapayam bumul gan.17Nizun, agu gikab hup mimunk gam, kab ima girim raingam sib amuk. 18Zi gini hup mimunk Anutu i zi nus agam, i izi nus agam i ni hup mungkamungkag. 19 Ka i santa, za ni hup hilukangkua ruman gan. Ka wangkiti ru muam ni 10,000 hup.20Raing nahunk was, agam wangkiti pai garikakak i wayant. I wayant mais,agi nampai nasu kurinarun, agi nampai nasu kurinarun, ka i wayant agi nampai nasu yabigin. 21I Anutu mamin sampan ginia, zi nani hup wat garam sagat tak i hup mungkamungkag, i muwan garam hiruk gan. Ka kurinai manayang awah hup pamuk. Garam raham ginia.22Nihup mungkamungkag, nanai gi kapili garam mami kab sampan i Jesu. Ka nihup profet nanai nakab bumul wat garam ku Jesu i sampan gam. 23Garam sagat santan huririp i hup mungkamungkag, garam mami kab sampan i Jesu bapai wasak ya, nani agi subaba gahin.24Ka gini agi nihup profet, ka garam bumpua pai wasak, hup agi nia gahin napai sampan gan. 25Ka wayant mais guwab i sampan gan nami pisit, anungk i yarubbi kandul in nakab Anutu bingan gan nayab.26I kilikian raing nahunk, agam ini pururum mangan ini rirugahuan, nihup wat mangan, mangan Anutu gikab hup ya mangan nani hup mungkamungkag nani hugun gan nami pisit, nanai agam wanang nangan nakab bumul wat garam sagat. 27Ini mangan nihup mungkamungkag hirukangkua or hirukangkua bisinta nania, Ka mangan nani hugun nami pisit. 28Ka ini garam mangan kab i hugun gani mi pisit mami payang. Gariyak nihup mungkamungkag kai manang biri katik.29WAkab hirukangkua nani hup ka hiruk wayant nayas i hup nia gayang. 30Ka ini Anutu kab hup wat garam mangan wakab garam nihup su profet biri katik ka gariyak tak nani hup.31Basinta sinta nani hup profet wat garam sagat nagku bumul.32Ganun profet gan gipai ragurungk i profet. 33I yausin Anutu ma ginang wah hata bahub gamuk, ka i rungkgan sampan nuha yang gami ya.34I santan saga sagat biri katik. Magisangk nani hup i santan wasak kamuk. 35Ka saga sagat in nayang wah hup mangan simpim i tagur ran, na katu i gabuwan gan. 36Hup Anutu gan, marasamub gibai yagam?37Ka ini garam mangan sampan gan bumul or profet mangan, maran nahuwar hup izi kakar rayang ani Anutu hup pan. 38Ka ini garam mangan mami rarab hup pani simpim, ka agam wararab i nasu mais.39Inka raing nahunk agam waku bumul i pis nan su profet, ka agam wakiti ninungk i garam nihup mungkamungkag. 40ka agam wasantamp kandaham pai i mint zua.
Chapter 15

1Karuni izi yani wat agam zuwa, Laink was, ihup tak izi niwat agam. Agam tugikua. Agam tugikua sip inkaruni agam wamunti yah. 2ihup gan garam laham yaku agam zuwah ,in a agam gap sisip gisu bumul agam gam hup izi niwat agam mayakap sampam igin amunk.3izi gikap wah mara samup izi gikua I agam,I jesu gimap I agii mais gank I mamin sap Anutu ginia 4Ina gatihun , in gita kirun wat gubuwak hirukua basinka mamin sap Anutu gaan ginia.5Jesu giba pissit I pita, gii gan gikas pissit bi pumuan santan huank ayang. 6Gigan gikas pissit bi 500 sagat garam kap sampan, garam sagat lumarantak ayang, hiruk tu gigi yank sip. 7Gigan gikas pissit payat bi Jems,inka gigan gikas pissit bi pumuan santan.8Gigan bampan nizun gigan gikas pissit bi izi, su linank bariyang gariyak, ma gubuwak rinang kua gayang amunk 9Ihausin izi gimpa bampan I pumuan. ma izi garam mimunk amunk yagan agam yani izi pumuan, ihuwah, izi gisu mais I Anutu gum gan .10I Anutu sapan nuhgan, I Anutu gum gan izi gisu ani in izi gimpai, isampan nuh mimmi izi, magim min gagan miyah amunk. I huwak, izi gigap gum lam pumuan hiruk gan. Ma bumul izi gan amuk in izi gigap gum, miyah, Anutu sampanuh gan gim pai wat izi in izi gigap. 11izi nihup o garam hiruk agai gini hup Anutu gan wakap sampam igin’12Garam hup Jesu takirun zuwa I mam p ayang, makada ham garam mamp ayang takirun namuk. Ina mami takirun. 13Ina kadaham takirun mai minayang, ina Jesu mayata kirun namuk. 14Jesu mami takirun, hup agai niwat wat agam yaga miyah, ka agam sampam yaga miah,ka kandaham agam gam yaga miyah.15agai yasu garam zuhup ayang I Anutu gum gan, ihuah, agi gisu garam zuhup ayang I Anutu maran gan Mami sapi Jesu ka tu gisap igin. 16Garam mamp ayang mami takirun zuwa, ina Jesu ma yata kirun namuk. 17Ini hup nizun , Anutu ma gitak I Jesu gamuk. Agam sapam gam yaza guzurun kandaham agam gam ruyami agam.18Wi kap sapan Jesu ka mamp ayang, kuri nai yasu miah. 19Agi kap rungan hai Jesu nizun in agi marak yaruk ayang I garam santan maran gan.20I karuni Jesu,nam sagat garam wit u mamp ayang gah, gitip gita kirun zuwa I mamp ayang. 21garam mangan gakapil I mamp ayang, I nankuraham gan, I kandaham mangan takirun zuwah.22Agi naguri nahii Adam, satan gimap, I kadaham karun nanai I Jesu tak agu napai yaguri gubuwak. 23Basinta yaba ikadaham rugan, Jesu gisu gum, wi Jesu ganna in pai yaga yarantap gubuwak I bagayang gan.24wah manga mangan yaga miyah Jesu yakap wah mangan gan yaha ra mangan . I gubuwak karuni yaga miyah ,ka tubung bumul yahan yasu amink. 25gisu haus, hahuwan in nakap wah mais I naruk hagan gan. 26Mamp ayang kadaham basinka nanai yahawat.27Ihaus , gikap wah satan I hagan ragurun gan, ka gubuwak garam nihup, gikap wah giba pissit, magiba igaram yakap ihagan ragurun in yani gan ya gamuk. 28wah miyah Jesu yani run gan ya, gisunai rungan gini Anutu gisuwain I wah maga magan.29Gisu hahus in garam mamp ayang gitip giku bingan mamp ayang gan .garam mamp ayang mamuan gikua pururup yah, garam mamp ayang . agi gitip giku garam mamp ayang bingan in giku pururup. 30Gisu haus in agi gimpai I barabin mai maik.31Gubuwak karuni izi gaguri mamp ayang. Nani yakap agu bingam gam yayap ayang ,I Jesu bingan gan,agi rangan.wah suani yakap agua bingam gam yayap ayang, gisuni, I Jesu bingan, agi raink gank, izi giku wah maga mangan. 32Izi yaku wah haus ,ha,garam maran rarap ayang gan maran guria gayan,izi bani wat garam buman EFESES yas lunk, ka garam mamp ayang wat izi yas lunk.garam mamp ayng mami munki hatap zua wakap nagan ka nanum. Gizu mara huguan agi yamap ayang,33nakiti izuhup ayang, wat garam magan agua mararap nimbil yasukuzi wat wah.wamunti gin wam pai mimunk,nakiti gap hatabahup,agua yasu rinim maik. 34agam manak wam pai,agam lungan yakap hup guan ayan,agam lungam yam pai manak iAnutu.35Hiruk yania,gizuhaus I mamp ayang yata .kiruna,in yaba wat mara huhin suhausah. 36agam gisubaba,hahus agam gintan in I yahigut yantap ayang ah,nasak mamp ayang.37haus agu gitang ma liningaram gan namunk,wah yamuan ,inyatuap yasu giri o wahiruk. 38Lamang rugan yakap rinin rungangap ayan.i gal basinta basinta gan yakap rugan, 39rinin mahihuh amuk rugan rugan riningaram gan rumangan ,kuaul gihap,ka rinin magan bipi gan ka gaziap .40Rinin ganukun gan ka kitamp gan mahukankua gihu amuk rugan rugan . 41Gubuwak ganukun gan gubuwak kitamp gan. Ka wantuwang mi ganukun rugan rugan.42Yasunai I garam mamp ayang takirun gan, haus tang ayang yamuat ayang in yasu mais. 43Agi tang ayang in ha kitamp magamaink amuk,yagan yamunti wat bumul gan. 44Rinin kitamp giha kitamp ka rinin ganukun giha ganukun.ini kitamp rinin gan nanai yawah ganukun yawah gisu nanai.45kuri gahahar in ginia adam mara samop gikua maran takayan ka bampan Adam gisu garam in gikap mamup wat a marapayam. 46Marapayam ma ginuk amuk , miyah. Kitamp giba nukayang, gigan marapayam giba kirikian.47Garam mara samup Adam sagat kitamp,Ramang gikua kitamp gasimup in gaguhia mamup gihaya. 48Ka gariak nanai gisu Jesu gimpai ganukun. 49Su gai maraganun ganukun gan awah.50Karuni rain was igi gini yani yasuni,magisak agi rinigak, ganun . buvik gan yaha ganukun amuki Anutu gamuk magisak amuk.wah mais yah mais wah mimuk yaha mimuk. 51Wararap,izi yani hup magan nizun guwap ayang. Agi santan mayampayang amuk agirininyasup ayang.52Agi ruyam pai pissit wat mara huguan ,agi rumarak gipuk ka gitak,ihiyak rangayang gan hiyak yarang gayang garam mamp aya yatakirun ka mayam pai mais amuk ka agi gawah mayam pai barabin amuk agi pai pissit. 53Ihaus rinin ini mais ma yasu mais amuk rinin yami mimuk,ka rinin sumais yakuhis ayang ka agi yaku rinin mamimuk, rinin babimap mayaku rinin .babimap amuk.54Irinin aru mais gubuwak magisak yagamais I rinin mangan amuk ina yamiyasu nai ihup mais gihan ka Jesu giba pissit. 55Mamp ayang gimi amik ka, banki bumul nai gimi amika.56Irinin aru mais gubuwak magisak yagamais I rinin mangan amuk ina yamiyasu nai ihup mais gihan ka Jesu giba pissit. 57Ihi arun i Anutu,wi kapil i kadaham in agi gimpai wasak i Jesu bankian gan58Karun nanai, lzi laink was arun,wam pai bumul,wakiti guan ayang, maimai wam pai wasak i gum garam raham gan, ina maram waguria gin, gum agam gap ayang nagap ramang hup gan sisip kapuruk sip i agam.

Chapter 16

1Karuni, izi gini yakap sakuak yahai garamsampan nuh ayang i pai mint,agam wasu nanai iizi tugikap hup giha tagul sunta Galesia i yagaphuwak ayang . 2I gubuwak nukayang , agam basinka basinka yakap sakuak agam wam puwak. Ina izi bagayang gank ;agam mayakap sakuak amuk.3

4I Ini, aha gawahin izi yahan ayang kuri ini han ayang wat izi yahu yahan ayang.5Inka yaba i agam ,yami Masedonia yaba ga yang .iaus, ziyyahan yasumasedonia. 6I, yampai bi agamwat nuh,i agam yamariizi, su gini yaha parat mangan.7Iaus, zi mugini yararab agam wat gubuwak aruni tak amuk.ziginiwat agam yampai bampapiar bis, inni rammang Anutuni aha. 8nika yampai efeses yaha yanap gubuwak pentikos , 9Masiahuan raham gaka jairun izi, ka garam mais aua gimpai.10inka timoti bagayang,ka muyaguanayang amuk, i aus hin garam raham gum gan gisu zinang ayang. 11Garam magan nakitikap irukayang agam wakap sampam wat basinta,i naba izi.zi gimpai ka karuni i yaba i zi wat raik was gank. 12I agii raingan apolos zi gini hup gini yakap hup gini bumul wat i yaba rararap agam wat raim was.wat yahan yaba wat karun nani gamuk. yagan yaba gayang inni wah magan magan tam mimunk.13Agam wararap simpim,agam wamunti bumul i sampam gam,wampai wasu garam, 14Agam wagap wah magan magan wat sampam gam basinta.15Agam gaguri stefenas garam gan marasaup gikap sampan i Akaia,inna gamunki bumul i gum inna gikap bankian i run i gum,inna izi gini hup bumul gibiyak i agam izi rain was gank agam hiruk. 16Agam wam pai ragurun i hirun ka wam pai ragurun i garam guzun basinka17Izi sampangank girang i agam i stepenas ka fotuatus ka akaikus .Inna krinai giba kas. kuri nai yampai agam hagam gam zuwah. 18Kuri nai giba gikap agi guwan ayang huah gitip giga bumul zuwah. gini agan maram yaguri kandaham sunanai gan.19Tagul sunta gikap sampan rangayang igiba i sagat garam Esia. ka Akuila wat Prisila ka tagul sunta gikap hup sampan nuh gan giba i agam. agamwagap rubang kiyam in warang i rungam igum garam raham gan. 20Agam izi raik was gan agam izi sampang gang gipai wat agam santan. agam wawahil rungam ka wagap rubakiyam.21Izi Pol, izi rungan gahahal i bang kiyang gak izi ,Pol. 22Inni garam magan kap kirikian wat garam raham, wani aha i gen. 23Sampan nuh ayang nampai wat agam i Jesu bingan gan. 24Izi geni agam santan yapai wasak i Jesu bingan gan

2 Corinthians

Chapter 1

1Zi Pol, Yisu Kirisi kuri gan basinta i Anutu nuguan gan rungan gini zi, ingka Timoti agai raingk gangk, gahahar hup gihai tagursunta Anutu gan wasak i Korin, ingka gihan wasak i garamsagat bumur i parat Akaia gan sib. 2Sampan nuh ayang ingka sampan manangk Ramangk Anutu agi gangk ingka Raham Yisu Kirisi gan gimpai bi agam.3Agi gisangk yasapi Anutu bingan gan, nanai Ramangk Raham Yisu Kirisi agi gangk gan. Nanai Ramangk sampan nuhayang gan sib ingka rungan Anutu gab nangkui sampan manangk gan sib. 4Anutu gikab sampan nuh ayang wat agi i gubuak barabin kas i agi, gisunai tak agi gawah gisangk yagab nangkui sampan manangk gan i kuri wi barabin rugarugan kas i kurinai. Agai gisangk i yagab nangkui kab sampan manangk wat garamsagat hiruk wat sukarunanai nangkui kab sampan manangk gisu Anutu gab i yakab sampan manangk wat agi gubuak barabin kas i agi.5Barabin raham ingka kukuap Kirisi gabariang i ku agi ba zua. Gisunai tak nangkui sampan manangk giba i Kirisi. 6I gubuak agai ku barabin, nanai Anutu gan yangan yakab sampan manangk wat agam ingka Anutu gan yakua agam zua, ingka ini Anutu kab sampan manangk wat agai, nanai sampan manangk agam gam. Nangkui sampan nuhayang agam gam gigab mimungk arumangan gubuak agam mpai manangk ingka munti bumur in bariang barabin gisu agai awah bariang ayang. 7Agai kurukuan bumur gisu, gubuak agam kurukuan bumur ingka bariang barabin anai, Anutu yangan yakab sampan manangk wat agam gisu rungan kab wat agam.8I aus agai nuguangk i agam yararab ayang, raingk was, i barabin raham agai gab i Esia. Agai gikua sampa barabin raham bingan, nanai raham bingan abingk agai ma gisangk i yabariang ayang amuk, ka i ru marikum in agai wayant agai ma gisangk yampai maratak zua gamuk. 9Wasak i nani, nanai maranahuh gisu jas nia agai i agai yamampayang. I nanai yagab agai yangkiti kab bumur agai gangk i agai rungangk, i agai yakab bumur gangk wasak i Anutu, wi ku garam mampayang hantab. 10Anutu gikua agai zua sibi wah mais nizun gisangk i zumir agai mampayang, ingka nanai yangan yakua agai ba gubuak basinta zua. Agai gikab bumur agai gangk wasak i Anutu gisu rungan yangan yakua ba agai tak gubuak sibangu.11Anutu yangan yakua agai ba i yugayang agam gam. Tamurl garam sagat marikum yangan yania kuamuas i Anutu i rungan yakab sampan nuhayang raham ingka maran rarabayang gan yamari agai, i aus garamsagat marikum giyu i agai.12Agai hirukangkua nuguangk giyab mimungk i wah basinta ganai, agai hirukangkua gararab sampang ingka wayant agai hirukangkua gangk gisuni, agai hirukangkua gigab nangkui surung ingka nangkui nizun i garam sagat marikum. Agai hirukangkua gabanua wasak i nangkui surung nanai anai kandaham surung ba i Anutu ingka agai hirukangkua ma gimpai gisu garam sagat kitamp gan gamuk. Agai hirukangkua ru gigab kandaham surung anai i agam in ma wat wayant kitamp gamuk, ka wat sampan nuhayang Anutu gan. 13Agai hirukangkua ma gahahar hup agam yangan ma gisangk i yania gayang ingka yakua wayant simpim i gin gamuk. Zi gararab gisuni, 14gubuak hiruk agam wayant pisit simpim i hup zi kakar ayang, ka zi gini yangan agam yararab simpim i hugun hup santan zi kakar ayang gan. in i huguan Suraham agai gangk Yisu gan agai hirukangkua yangan yakas sampan nuhayang agam gam, yasu karunanai agam yangan yakas hugun sampan nuhayang agai hirukangkua gangk.15I aus zi gikua wayant bumur gisuni, ka i nanai hugun gan zi gini yanungk yaba i agam, ingka yangan wah mimungk gisangk yakas bi agam i yasu hirukangkua zi ba i rarab agam. 16Zi gaharu hup i yaba yararab agam gubuak zi gini yahan Masedonia. Gubuak tamur zi gazagari Masedonia, Zi gini yaba yararab agam zua, ingka tamur yangan agam yangan yasaguar izi yahan Judia.17Gubuak zi wayant rarab hup zi haru gayang, agam wayant ini bi zi nia nungk? Zi ma garagia garam wayant gan i kitamp i yaharu hup basinta, in yangan zi gisangk yania "Nizun, nizun" ingka "Miayah, miayah" i yasu basinta tak? 18I su karunanai gisu Anutu ragia hup santan gan rungan, agai ma gisangk yania hup hirukangkua wat "Nizun" ingka "Miayah."19Nani hup gariak Anutu gan, nanai Yisu Kirisi, ingka i nanai Silvanus, Timoti ingka zi ginia harab wasak i agam, nanai ma "Nizun" ingka "Miayah." Gubuak sibangu Kirisi ginia "Nizun" tak. 20Wasak i Kirisi, hup santan hup nahuh Anutu gan nanai "Nizun" tak. Gisunai wasak i Kirisi agai ginia hup "Nan nizun" ingka agi gasapi Anutu bingan gan.21Anutu rungan wi gikab bumur wat agai wat agam wasak i Kirisi, ingka rungan gini agi rungan gan tak. 22Rungan hikab nguar gan hahuan i agi ingka gikab Ganungan wasak i agai sampangk gangk gisunai ingka agi gisangk yararab nizun bingan rungan yakab wah hiruk wat agi gawah.23Ka, zi gakayak i Anutu i yasu hup izi gangk i aus hugun zi ma giba i Korin. Zi ma giba i Korin, i aus zi ma gini ru yakab barabin wat agam gamuk. 24In i ma yangan agai gisangk yasu guzun i bumur agam gam gamuk. Gisu karunanai, agai gigab gum bi agam i nuguan mimungk agam gam, gubuak agam munti bumur i kurukuan agam gam.
Chapter 2

1Gisunai ingka zi rungangk gararab ingka wayant gisuni, zi ma gisangk yaba zua i agam gamuk, ingka yakab sampan barabin raham wat agam zua gamuk. 2Ini zi kab kukuap i agam, wi yangan yakab izi sampangk yanuh ayang? nanai agam kuri aus anai, wi zi kab sampan barabin i agam.3Zi gahahar mamin sap giba i agam. Kangan kuri sangk i kab sampan nuhayang izi yangan yawaya zi gubuak zi ba kas ayang. Zi gigab bumur raham gisuni, sampan nuhayang anai zi gabayang, nanai sampan nuhayang huh basinta agam gigab awah. 4Zi gahahar mamin sap giba i agam wat maragayab raham, wat sampangk rangayang ingka wat maragurun santan. Zi ma gini yakab kukuap i agam awah gamuk. Gisunai in, zi nuguangk agam yararab sampan nuhayang raham zi gab i agam.5Ini garam basinta kab kukuap anai kasayang sib, rungan ma gikab i zi basinta gamuk. Gisunai in, zi ma gini yapagapak agam sibangu gawah gamuk. 6Gar rugan suaus kuri marikum kab i garam anai, nanai yangan yasangk i rungan tak. 7Gisunai tak, agam wasu ku mais nanai gan pias ingka wakab sampam i gin. agam wagab wasu nanai, yangan agam yakab bangkiam i nanai yakab i maragayab gan santan yaruk ayang.8Gisunai in zi gini yania hup bumur i agam yasu yakapiri gin i parat pisit, nuguan agam gam i garam aru nanai. 9Nanai i wayant hugun anai, zi gahahar in i yakirib agam awah, gisunai agam ru garagia hup santan zi hahar ayang ma miayah.10I kuri wi agam gikupias barabin santan rugan kurinai gan, zi gikupias kurinai barabin gan. Ingka ini gisangk kupias barabin santan rugan kurinai gan, nanai zi gigab i mimungk agam gam wasak i bingan, Yisu Kirisi gan. 11Nanai gisunai yangan garam kutua ma gisangk yazuhup wat agi gamuk. Agi nangkiti marangk sim i zuhup ayang gan, awah.12Suraham garitib masiahuan izi gangk i yania harab hup mimungk Kirisi gan, i parat raham Troas. 13In, zi ma gararab sampa manangk wasak i ganung gangk, i aus, zi ma gararab raingangk Taitus gamuk. Gisunai in zi gingkiti haiin anai ingka gihan Masedonia.14Hup kuamuas mimungk nahan i Anutu, wi gubuak sibangu gikab bangkian i agi i kuagar wasak i Kirisi. Agai tak gikua hup i gan gisu wah gab guhin mimungk han i mungka mungkak sib. 15Nanai agai tak gisu guhin mimungk anai gihan i Anutu wasak i Kirisi, wasak awah i kuri yangan yakua maratak wat kuri yangan yasu miayah.16Agai tak gisu guhin mimungk mamp ayang gan hahuan i mamp ayang. Ingka guhin mimungk maratak gan hahuan i maratak. In, wi huangk nizun i wah mangamangan anai? 17I aus, agai ma gisu garamsagat marikum wi wayah Anutu hup gan i sakuak. Miayah, wat wayant mangkap, gisu Anutu gan, ingka i Anutu maran gan agai ginia hup harab i Yisu bingan gan.
Chapter 3

1Agai gini yasapi bingan gangk zua gahin? Agai ma gini yasaguar mamin sap i agam ma yakua mamin sap yaba i agam, gisu hiruk gab ayang, gisu agai awah? 2Agua tak agua mamin sap anai agai gangk agua hahar sib wasak i agai sampangk gangk, abingk garamsagat sibangu yangan rarab in wayant. 3Mamin sap anai gikapiri agai gisu nanai giba i Kirisi, nanai agai gasaguar i gihan. Mamin sap anai kuri ma gahahar i kiripi, i Anutu ganai Ganun gan gab maratak nanai rungan gahahar. Rungan ma gahahar i sakuak hahuan gamuk, ka rungan gahahar wasak i garamsagat sibangu sampan gan.4Ingka nanai kurukuan bumur agai gab i Kirisi i Anutu maran gan. 5Agai ma gini yanus basinta mangan i yagab gum Anutu gan. Ingka agai ma gisangk yania wat kuri mangan yasuni agai gigab gum anai sibangu wat kurukuan agai gangk tak. Gisunai in, agai yangan yania wat, kurinai yasuni, Anutu rungan gikab agai gisangk yagab gum anai. 6Anutu rungan wi gikab agai gisangk i yasu samuak gabgum hup nahuh harih anai gan. Nanai anai hup nahuh kuri ma hahar i mamin sap, ka nanai Ganun gan. I aus mamin sap gazumir garam gimamp, ka Ganun gikab maratak i garam.7Anutu gum gan anai yakab butua, abingk rungan hahar i sakuak hahuan gikab mamp ayang gikas. Nanai giba wat marahahiang raham Anutu gan ingka garamsagat Isrel gan ma gisangk i yararab yahan i surung i Moses maran gan. I aus, marahahiang anai i Moses maran gan girim raham bingan i maran gan. Marahahiang abingk anai gihan miayah sib. 8Hurahua zua yangan marahahiang anai yasu raham gubuak Ganun gab gum anai?9Ini gum butua gan anai yasu hup i garam ingka gab garam i kua marahahiang, nanai hurahua zua yangan gum nangkui surung gan yahuangk nizun i marahahiang anai! 10I aus marahahiang abingk ba wat butua, nanai ma gisangk i kurukuan marahahiang abingk gan, giba wat Ganun gum gan. 11Ini wah abingk anai yangan yasu miayah gab marahahiang gan, hurahua zua marahahiang gan wah abingk yangan yampai gubuak sibangu?12Gubuak agai gab bumur raham rugan anai, agai ru gamunti bumur. 13Agai ma gisu Moses gamuk, wi humpun maran gan i bumpungk haiin, ingka garam sagat Isrel gan yangan ma gisangk i yararab i maran simpim gamuk, ingka kurinai yangan ma gisangk yararab marahahiang anai abingk su miayah sib.14Ka wayant garamsagat Isrel gan gasanting run. giba gisangk gubuak anai ginuh basinta gisu bumpungk haiin anai ru minayang, gubuak kuri rarab hup nahuh mamuan. Bumpungk haiin anai ma gazagari kurinai gamuk i aus, wasak i Kirisi tak anai bumpungk haiin gisangk yangan yazagari kurinai. 15Ka, giba gisangk karunani, gubuak kuri rarab butua Moses gan, bumpungk haiin anai gahangka hangka kuri sampan gan. 16I gubuak garam basinta ba i Suraham, bumpungk haiin anai gingkiti gin.17Karuni Suraham anai Ganun. Ingka parat haiin abingka Suraham Ganun gan mpai aiyah, yangan wah basinta ma gisangk yasanting agi gamuk. 18Karuni, agi sibangu, yangan yararab marahahiang Suraham gan, gubuak bumpungk haiin anai mami santing agi marangk gangk. Anutu marahahiang gan anai gamari agi, gihan wasak i marahahiang huhayang basinta i nguar basinta gihan i nguar mangan, gihuh basinta gisu Suraham, wi rungan Ganun.
Chapter 4

1Gisunai in, agai gigab gum anai abingk agai i yagab ayang, ingka gihuh basinta gisu agai yakua sampan nuhayang Anutu gan, agai ma riningk gima bi mamp i gab gum anai gamuk. 2Gisunai tak, agai ginia miayah i wah mangamangan yangan yakab rinimaik ingka yakab agai yaguap ayang. Agai ma gimpai i nangkui zuhup ayang gamuk, ingka agai ma gigab mais ka gakining hup Anutu gan. Gubuak agai nia harab i hup nizun i parat pisit, garamsagat gisangk yararab yasu agai gab nangkui surung i Anutu maran gan.3Ka, ini hup mimungk anai agai nia harab humpun run i bumpungk haiin, nanai gahumpun run i kuri wi yangan yakua waya gayang ingka yampai tamanak sibi Anutu. 4I kurinai tak, kuri anutu zuhup kitamp ani gan gaharu kurinai wayant gan i bumur i hup mimungk Yisu Kirisi gan. I nanai hugun tak, kurinai ma gisangk i yararab barurugayang hup mimungk Kirisi gan, wi nanai maraganun Anutu gan.5Agai ma ginia harab i rungangk tak gamuk, ka agai ginia i Yisu Kirisi, rungan Suraham, ingka agai rungangk gisu samuak gabgum agam gam i Yisu bingan gan. 6Anutu rungan wi ginia, "Barurugayang yaramarim yaba pisit i kamikuan." Barurugayang anai gibaruru wasak i agai sampangk gangk, i yakab barurugayang i yararab Anutu wasak i sampan nuh ayang Yisu Kirisi gan.7Ka agai gigab wah mangamangan mimungk anai wasak i agai, gisu gumpin i gur. Ingka nanai yangan yakas parat pisit gisu nanai kurukuan raham bingan, Anutu gan ingka ma agai gangk gamuk. 8Agai gitur i barabin i nangkui rugarugan, ka nanai ma gikab agai giruk gamuk, ka agai wayant gangk ma mimungk i wah mangamangan tak, agai ma gihuangk i maragayab gamuk. 9Kurinai gigab nangkui mais i agai tak Anutu ma gikab kirikian i agai gamuk. Kurinai giyas agai tak agai ma gikua barabin gamuk. 10Gubuak sibangu, agai gabariang mampayang Yisu gan i rining gangk, gisunai yangan maratak Yisu gan gisangk yakas parat pisit wasak i agai rining gangk.11Agai wi mpai maratak gubuak sibangu ru gabariang mampayang Yisu gan i agai rining gangk, ingka yangan maratak Yisu gan yangan yakas parat pisit wasak i agai rining gangk. 12Gisunai in mampayang anai yangan yagab gum wasak i agai, ka maratak Yisu gan yangan yagab gum wasak i agam.13Ka agai gigab huh ayang basinta Ganun bumur gan, gisu hup Anutu gan profet hahar ayang: "Zi bumur, ingka zi ginia, "Agai awah bumur, gisunai in agai ginia hup. 14Agai gararab gisuni wi gikua hantab Suraham Yisu yangan yakua hantab agai awah wat Yisu. Agai gararab gisu rungan yangan yakua wat agam yahan wasak i sampan nuh ayang gan. 15Wah sibangu nanai i bingan agam gam, gisunai tak gubuak sampan nuhayang han marikum, hup kuamuas mimungk gisangk yahan ru wagungk i marahahiang Anutu gan.16Gisunai ingka yangan agai ma gisangk rinimaik gamuk. Nizun, agai rining gangk hahuan gini yasu mais, ka agai sampangk gangk ru gikas harih huguan sibangu. 17I gubuak sutup anai, barabin kutik ingka kukuap gimari agai i baruru raham abingk yangan yampai gubuak ka gubuak yangan mami nguar gan. 18I aus agai ma gipumaran i wah maran rarab ayang gamuk, ka i wah maran yangan mami gisangk yararab ayang. I aus wah maran rarab ayang yangan miayah, ka wah maran mami gisangk i yararab ayang yangan yampai gubuak ka gubuak.
Chapter 5

1Agai gararab gisuni ini rinin kitamp anai gan agai mpai wasak iayah sumais, agai gikua tagur basinta abingk Anutu yangan yakab ayang. Nanai ma tagur basinta abingk garam bangkian gab ayang amuk, ka nanai tagur abingk yangan yamin gubuak ka gubuak, ingka nanai gimin wasak i ganungkun. 2Wasak i tagur hagagangkar anai agai gimpai i nanai, agai gikua kukuap, ingka agai nuguangk mimungk i Anutu yangan yamari agai bi rinin harih ganungkun gan. 3Agai nuguangk mimungk anai i mimungk ganungkun gan, i aus in yangan agai ma gisangk yampai ragisasak buningk i bumpungk gamuk.4I aus in gubuak agai ru mpai wasak i tagur hagagangkar anai, agai gikua kukuap, ingka gabariang barabin. Agai ma gini yasup bumpungk mimungk anai pias amuk. Gisunai tak, agai nuguangk i bumpungk mimungk ganungkun gan i ming bi agai, gisunai in wah aus kitamp gan abingk yangan yasu mais gisangk yasu mais. 5Garam wi mari agi i wah rugan su nanai rungan Anutu, wi yakab ganun gan i agi gisu nguar i aus wah abingk yangan yaba gayang.6Gisunai in, agam wasu munti bumur gubuak sibangu. Agam wararab wasuni gubuak agi rumpai wasak i parat kitamp ani, agai gimpai tamanak nizun i Suraham. 7Agai gabanua i bumur, ingka ma i wah agi rarab ayang gamuk. 8Gisunai in agai gigab kurukuan yamunti gayang. Nanai yangan agai gisangk yampai tamanak sibi rinin kitamp ani gan ingka yampai bi Suraham i Ganungkun.9Gisunai in agai gikab nangkui sampan mimungk i Suraham, ka gubuak agai mpai ganungkun ma gubuak agai mpai i parat kitamp ani. 10I aus agai sibangu yangan yamunti parat pisit i rampia suhup Kirisi gan, ingka basinta sinta yangan yakua gar i wah aus kurinai gab i gubuak kurinai mpai i rinin, ka i wah anai mimungk ma mais.11Gisunai in i wayant guan i Suraham, agai ginia hup bumur i garamsagat. Nangkui aus agai mpai i nanai pisit paiyat i Anutu maran gan. Zi gigab bumur gisu nanai yangan simpim i wayant agam gam awah. 12Agai ma yakirib i yania hup bumur i agam yararab agai wat sampan maragayab i aus agai garam gab gum nizun Anutu gan. Gisunai tak, agai gikab hugun basinta i agam gisangk yakua sampan mimungk raham i agai, in yagan agam yakua hugun i yania wat kuri wi sampan mimungk i rinin tak, ka ma sampan mimungk i wah aus mpai wasak i sampan,13Gubuak agai gab wah mangamangan gisu kuri hiruk mami wayant mimungk, nanai gum Anutu gan; ingka ini agai gab wah su kuri hiruk gab wayant mimungk, nanai gini yakab bangkian i agam. 14Kirisi su nuguan gan tak i yagab agai yakab gum anai, i aus agai gigab bumur gisu, garam basinta tak gimamp i garamsagat sibangu, gisunai in garamsagat sibangu gawah wat gihuh gimamp, 15Rungan gimamp i garamsagat sibangu, gisunai in kuampuak kuangian wi mpai maratak yangan ma gisangk yampai i rungan tak gamuk, ka kurinai yangan yampai maratak i garam arunai wi mamp i kurinai ingka takirun ba.16I nanai hugun gan tak, i karunani ingka hanayang, agai ma gisangk yapagapak i wayant garam gan amuk, i gubuak agi rarab i rinin, gisu mamuan agai suhup i Kirisi. Ka karuni agai ma ru gisuhup garam i nangkui sukarunanai gamuk. 17Gisunai in, ini garam basinta mpai wasak i Kirisi, nanai garam harih. Kurinai nangkui gan mamuan gazugub sib. Ingka karuni kurinai gikas harih.18Wah sibangu giba i Anutu. Nanai gigab agai bi rungan wasak i Kirisi. Ingka rungan gikab gum anai wat agai i yakua garam yaba i Suraham. 19Nanai gisuni, wasak i Kirisi, Anutu gigab gum i yagab garam sibangu i parat kitamp ani yaba i Rungan tak. Rungan ma gihias kurinai barabin gan gamuk. Ingka Anutu gikab agai gum anai i yagab garam yaba i Rungan tak i yaba i agai yangan yagab ayang.20Gisunai in Anutu gikab agai gisu garam su Kirisi maran gan i kitamp ani. Nanai sukarunanai tak gisu Anutu gab anai wasak i agai. Agai gakantui agam gisuni, i Kirisi bingan gan: "Agam waba zua i Anutu!." 21Anutu gikab Kirisi gabariang agi mais gangk. Kirisi rungan anai garam wi ma gab mais mangan amuk. Anutu gigab gisunanai yangan agi yakas simpim i Anutu wasak i Kirisi.
Chapter 6

1Gubuak agai wat nanai mpururungk in gab gum, agai gikantui agam i ma gisangk yakua sampan nuh Anutu gan yasu wah miayah gamuk. 2I aus Anutu ginia, "Zi ru gikab gubuak basinta sib, ingka i gubuak arunanai Zi gikab bangkiangk i agam. Ingka i gubuak kua garam ba zuah, zi gikua agam ba zuah sib." Wararab, karunanai anai gubuak zi kab ayang. Wararab, karuni nanai gubuak kua garam ba zuah. 3Agai ma gikab wah basinta mangan i yakab garam yapuruk, i aus agai ma nuguangk i garamsagat i yania hup rinimaik i agai gum gangk.4Gisunai in, wah sibangu agai gab ayang, gikapiri gin gisu agai samuak gabgum Anutu gan. Agai gikas samuak gabgum Anutu gan i aus, agai ginus barabin rugarugan, kukuap, in gabanua i gasap. 5Kuri giyas agai, kuri gikab agai rumuang wasak, nia hup marikum, mami giangk simpim mikumikuan, ingka marimp, 6wasak i nangkui mangkap, ingka wayant mimungk, ingka nangkui manangk mpai ayang, su nuguan i kuri hiruk wasak i Ganun Mimungk ingka wasak i nangkui su nuguan nizun. 7Agai samuak gabgum Anutu gan wasak i hup nizun, ingka wasak i Anutu kurukuan gan. Agai gigab bumpungk yasrun nangkui surung gan i bangkian yami ingka bangkian sakias agai gangk.8Agai gigab gum wat bingan raham ingka i ma wat bingan raham, wasak i gubuak kuri niahup mais wat agai ingka i gubuak kuri, nia hup mimungk wat agai. Kurinai ginia wat agai gisuni agam gazuhup, ka i agai gigab gum i nangkui nizun. 9Agai gigab gum gisu kuri mami rarab agai ingka i kuri sibangu gararab agai simpim. Agai gigab gum gisubi agai gini yamamp ayang, ka miayah, wararab, agai ru gimpai maratak. Agai gigab gum gisubi kuri kab agai rumuang wasak i wah aus agai gab, i ma gisubi kuri yangan yaruk agai i yamamp ayang. 10Agai gigab gum gisubi agai gab rangayang raham, i gubuak sibangu agai nuguangk mimungk. Agai gigab gum gisubi kuri maragayab, ka i gum, agai gigab kuri marikum gigab wah marikum. Agai gigab gum gisubi agai mami gab wah ka wah sibangu agai gangk.11Agai ginia hup nizun sibangu sib wat agam Korin, ingka agai sampangk gangk gimi pisit nizun. 12Agai ma gikab agam sampan gam gasanting run amuk, miayah agam rungam gasanting sampam gam wat agam rungam wayant gam. 13Gisunai in wasak i nangkui surung kining i gin gan, agai ginia wat agam gisubi agai ginia hup wat kuri narun, i agam yakazai agam sampam gam.14Agam ma gisangk yantamp run bi kuri hiruk ma bumur amuk. Hup haiin aus ginia gisuni yangan nangkui surung yampuru run yagab gum bi nangkui rapua butua gan? Nangkui sunta rugan suaus ginia yangan pisit ingka mikuan gisangk yampuru run yagab gum? 15Sampan basinta suas rugan yangan Kirisi yagab abi Belia? Ma wah sibangu suaus nanai garamsagat bumur gab ayang nanai gihuh basinta gisu kuri hiruk ma bumur amuk? 16Ingka sampan basinta suaus gimpai wasak i Anutu tagur sunta gan ka anutu zuhup gan? Agai rungangk tagur sunta Anutu gan wi mpai maratak, gihuh basinta gisu Anutu rungan nia gayang: "Zi yangan yampai wasak i kurinai ingka yabanua wasak i kurinai. Zi yangan yasu Anutu kurinai gan ingka kurinai yasu garamsagat Zi gangk."17Gisunai in, "Agam wakas waba ingka wangkiti kurinai, agam wampai tamanak sibi kurinai, Suraham ginia. Agam ma gisangk yagab wah mami hak, ingka yangan zi rungangk yakayak i agam. 18Zi yangan yasu agam Ramangk gam, ingka agam yangan yasu garamsagat izi gangk" Suraham wi gab kurukuan sibangu ginia gisunani.
Chapter 7

1Zi nimbir was gangk, agi gigab hup nahuh Anutu gan i maratak agai gangk gisunai in agi nakab agai rungangk mangkap i wah abingk kab agai biki wasak i rinin ingka ganun. Agai nagarui nangkui mimungk wat guan i Anutu.2Wagab wasak agai gangk gumpin i agam sampan gam! I aus agai ma gikab barabin i garam mangan gamuk. Agai ma gikab kukuap wat garam mangan ma agai ma gigab garam mangan i yagab wah aus agai rungangk nuguangk i gin. 3Zi ma ginia hup anai i yakab agam yaruk ayang amuk. Zi ginia sib gisuni, agam gimpai gumpin i agai sampangk gangk, ingka yangan agi sibangu gisangk yahuh yamamp ayang ingka yahuh yampai maratak. 4Zi gigab bumur raham gumpin i agam, ingka zi gigab nuguangk mimungk i agua. Zi gihuangk i sampan manangk. Zi gigab nuguangk mimungk ru raham ini zi mpai gumpin i gubuak barabin.5Gubuak agai ba Masedonia, agai rining gangk ma gimpai gasap amuk. Gisunai in, agai gikua barabin sibangu i nangkui i aus barabin giba gikas i rinin ingka guan ayang gumpin i agai sampangk gangk. 6Ka Anutu, wi kab kurukuan wat kuri garamsagat wi rinimaik, rungan gikab kurukuan wat agai gubuak rungan saguar Taitus ba i agai. 7Nanai ma Taitus ba gayang gan tak amuk Anutu gikab kurukuan wat agai. Taitus awah ginia wat agai i nangkui mimungk agam kab wat Taitus. Taitus ginia wat agai i nangkui agam gam, ingka rungan gikua sampan maragayab raham, ingka nangkui maran izi. Nanai gikab izi nuguangk mimungk.8Ini mamin sap zi hahar i ba agam su nuguam, zi ma yasu maragayab gisunai zi hahar mamin sap anai. Ka zi yasu maragayab i hahar mamin sap ba i agam gubuak izi rarab gisu mamin sap anai kab agam su nuguam nizun. Ka agam ma su nuguam gubuak bampampiar amuk. 9Karuni zi nuguangk mimungk, ma i aus agam ma nuguam mimungk, ka i aus su nuguan agam gam gikua agam gihan i nangkui niharab mais agam gam ingka nia sampan maragayab, gisunai in agam ma gingkiti wah mangan amuk. 10Nangkui mimungk rungan su nanai su nuguan ingka maragayab Anutu gararab i yakua garam yahan i nangkui niharab mais ingka hup maragayab, gikua garam gihan i nangkui kua garam ba zuah. Ka i nangkui maragayab ingka su nuguan kitamp ani gan gikua garam gihan mamp ayang.11Agam gararab wah aus anai mimungk maragayab ka su nuguan gikab i gikas gumpin i agam. wayant kurukuan anai gumpin i agam i nia harab gisu agam ma gigab barabin ru raham amuk. Agam maragayab raham i hup zuhup mais gan, guan ayang agam gam ingka nuguan agam gam i yararab nangkui surung yasu kasayang! gumpin i wah sibangu, agam wakapiri gin gisu agam ma gab barabin. 12Ini zi hahar mamin sap ba i agam, zi ma gahahar i bingan garam gan gab barabin, ma i garam wi kua barabin i mais kurinai gan. Zi gahahar mamin sap anai i aus nangkui mimungk anai agam gam i agai yasu kas parat pisit i agam gumpin i Anutu maran gan.13I nanai agai gikua kurukuan. Mpuru bi nanai kurukuan agai gangk, agai nuguangk mimungk i nuguan mimungk Taitus gan, i aus agam sibangu gigab ganun i gan gikas harih zuah. 14Ini zi nia hup mimungk i agam ha i Taitus, zi ma gisangk rinimaik gubuak rungan ba i agam. Gisunai tak, gihuh basinta gisu wah sibangu agai nia wat agam nizun, hup mimungk agai nia wat agam han i Taitus, nanai awah nizun.15Nuguan mimungk Taitus gan i agam raham bingan, i aus rungan maran gihuar nangkui agam sibangu gam i yangua hup, in gubuak agam kua nanai bi guan ayang raham ingka tatarat. 16Zi nuguangk mimungk i aus bumur izi gangk i agam ru raham bingan.
Chapter 8

1Agai nuguangk i agam raingk was maram yararab sampan nuhayang anai Anutu kab i tagur sunta Masedonia gan. 2Wasak i kirib raham barabin ingka kukuap gan, marimp ingka nuguan mimungk raham kurinai gan gikapiri gin nangkui mimungk santan gan yakab bangkian.3Zi rungangk gikas nia harab kurinai gan i aus kurinai gikab sakuak ginus huhayang kurinai gisangk i yakab ayang. Ingka i kurinai rungan nuguan gan. 4Wat kantui gin santan kurinai gikantui agai i kurinai awah gini yabariang gum haiin yakab hup i gum anai wat garamsagat bumur Jerusalem gan. 5Agai ma ginibi wah anai yakas ayang. Gisunai tak, marasamub kurinai gikab rungan gihan i Suraham. Ingka gingan kurinai gikab rungan giba i agai i nuguan Anutu gan.6Gisunai in agai ginia hup kurukuan i Taitus, wi ginungk i gab gum anai sib i yamari agam i yazugub simpim nangkui mimungk anai gan i yakab sakuak yamari garamsagat bumur Jerusalem gan. 7Ka agam ginus kuri hiruk i wah sibangu wasak i bumur, i niahup, i wayant, i kurukuan sibangu, ingka i su nuguan agam gam i agai. Gisunai in agam ma gisangk yampai gasap i gab nangkui mimungk kab ayang anai gan amuk.8Zi ma ginia nai i gisu hup basinta butua. Ka zi ginia hup anai i yakirib su nuguan agam gam gisunai i nanai nizun ingka i gihuh basinta gisu nangkui su nuguan gan garamsagat hiruk ma miayah. 9I aus agam gararab sampan nuhayang Suraham Yisu Kirisi agi gangk. Rungan gigab wah mangamangan santan, i agam tak nanai gikas gazi rinan marub, nanai gikas garam mais agai gangk yagab wah marikum, i nangkui anai yangan agam gisangk yagab wah marikum.10I nanai, zi yangan yakab wat agam wayant mimungk ingka yangan yamari agam. I yar basinta ru han sib, agam ma ginungk i gab wah mangamangan tak gamuk. Miayah. Agam nuguam mimungk i sampan agam gam i yagab wah anai. 11Karuni agam wazugub gum anai. Gihuh basinta gisu agam kua marimp raham sampam yab i gab ayang mamuan, agam gisangk yagab karunani gum anai yahan i zugub ayang gan. 12Ini agam gab marimp raham i gab gum anai, nanai wah mimungk basinta. Gubuak agam ini yakab ayang, agam wakab wah aus agam gab ayang, ma wah agam miayah i gin amuk.13Gum anai ma gini yakab kuri hiruk ma gisangk yabariang barabin ingka yangan agam tak yabariang barabin. Gisunai tak, nanai yangan yahuh basinta i garamsagat sibangu. 14Agam wah mimungk gam marikum gab ayang karuni agam yangan yakab wah aus wat kuri hiruk miayah. I aus gubuak kurinai gab wah mimungk marikum, kurinai yangan yakab wat agam wah agam miayah i gin, ingka sukarunanai yahuh basinta yangan yampai wasak i agam sibangu. 15Nanai gihuh basinta gisu hup garam niahup yakas ayang hahar ayang: "Garam arunai wi gab wah mangamangan santan kirikian yangan ma yagab wah basinta yamin ayang, ingka garam arunai wi ma gab wah mangamangan santan karunani, kirikian gan yangan nanai ma gisangk yangan miayah i wah basinta gamuk."16Ka kuamuas mimungk i Anutu, wi kab nuguan gan anai wasak i Taitus sampan gan, gihuh basinta gisu su nuguan gab i agam. 17I aus in rungan ma gayangua agai hup gangk tak gamuk, ingka nanai rungan awah gigab nuguan yab ayang raham i yaba i agam i rungan nuguan gan.18Agai gasaguar raingk basinta wi tagur sunta sibangu sapigin i bingan gan i gum rungan gab i nia hup mimungk harab wat Taitus giba. 19Ma nanai tak, tagur sunta sibangu gikab nanai i yabanua bi agai i yabariang gum anai i yakab nangkui mimungk kab ayang gan. Nanai anai bingan raham Suraham gan rungan tak ingka i marimp agai gangk anai awah i kab bangkian.20Agai ma gini yangan garamsagat yania hup kirikian i agai i gum anai agai gab ayang. 21Agai manangk ingka gigab nangkui surung ma i Suraham rumbis maran gan tak amuk, i garamsagat awah maran gan.22Agai yangan yasaguar raingk mangan awah bi Taitus. Agai gakirib nanai gubuak marikum sib ingka agai gararab gisu rungan gigab marimp i yagab gum, karuni rungan gigab marimp raham i aus rungan gigab bumur raham wasak i agam. 23Ka Taitus, nimbir ingka basinta gabgum izi gangk ingka samuak gabgum agam gam. Ingka raingk hirukangkua agai hirukangkua gangk, tagur sunta gasaguar hirukangkua wat Taitus gihan. Hirukangkua yangan yagab garamsagat yakab bingan raham wat Kirisi. 24Gisunai in wakapiri gin su nuguam agam gam, ingka yagab tagur sunta maran rarab i hirukangkua i aus, agai gisapi agam bingam gam i nangkui mimungk agam gam.
Chapter 9

1Gum aru kab bangkian i garamsagat bumur Jerusalem gan, garamsagat bumur nagab, gisunai in zi yangan ma gisangk yahahar i yaba i garamsagat bumur. 2Zi gararab sib sampan marimp agam gam, rungan ginia wat Masedonia gisuni garamsagat Akaia gan gigab gum i gamari gin wat yia han sib. Sampan marimp agam gam gikua hantab marikum kurinai gan i yagab anai.3Karuni zi gasaguar sib raingk was i aus kangan garamsagat yanibi agai hup gangk i agam zuhup ayang, ingka agam awah yangan yampai yararab ayang, gisu zi nia hup sib. 4Kangan ini garamsagat hiruk Masedonia gan wat izi bagayang yararab gisu agam mami mpai rarabayang, agai yangan rinimaik raham- zi ma gisangk yania hup basinta i bumur raham izi gangk gumpin i agam. 5Gisunai in zi marangk gihuar gisu nanai surung i zi nia hup kurukuan i raingk was, i yaba i agam i yamari wah kabayang yahigut gisu agam ru niahup nahuh. Nanai anai aus gan wah kabayang anai yamari gisu wah agam gini yakab wat sampam agam gam.6Hugun anai nanai gisunani: garam wi mami ntang yamuan marikum, yangan ma gisangk i yatus ganangkiruak marikum, ka garam wi ntang gar marikum yangan yatus ganangkiruak marikum. 7Wazagari garamsagat basinta sinta nakab nasangk rungan maran huar i sampan gan rungan i yakab ayang. Rungan ma gisangk yakab i aus rungan maragayab ma yakab wat gubuak garam nia hup bumur i gin i yakab ayang. Anutu nuguan mimungk i garam wi sampan mimungk i kab ayang.8Ingka Anutu gisangk yagab wah sibangu agam gam yakas marikum, gisunai in gubuak sibangu, agam gisangk yakua wah sibangu agam miayah i gin. Nanai gini yakab agam gisangk yagab gum mimungk marikum yakas ayang. 9Nanai gisu hup profet ru hahar sib: "Rungan gikab wah mangamangan gan sibangu gihai garamsagat maragayab. Nangkui surung gan ru gimi gubuak ka gubuak."10Garam wi kab yamuan wat garam gab gum, wi ntang ingka kab gar, yangan yakab in yagab yamuan agam gam awah yasu marikum i yantang ayang. Rungan yangan yagab ganangkiruak nangkui surung agam gam yakas marikum. 11Agam yangan yakas ru marikum i wah sibangu agam gam in gisangk yasu garam kab ayang. Nanai yangan yakab kuamuas mimungk yahai Anutu i gum Yisu kuri gan agai gab ayang.12Gum arunanai agai gab ayang ma gini yakab bangkian i garamsagat bumur Jerusalem gan tak amuk. Nanai awah gikab i gikas marikum gum i yakab kuamuas mimungk yahai Anutu. 13I aus, gum anai gakirib agam bumur gam ingka gararab gisu bumur agam gam kurukuan. Agam awah yangan yakab bingan raham i Anutu i nangkui agam gam i yangua hup ka niharab i hup mimungk Kirisi gan. Agam awah yangan yakab bingan raham wat Anutu i nangkui agam gam i kab sakuak i kab bangkian i garamsagat bumur i Jerusalem ingka wat garamsagat sibangu gawah. 14Kurinai gimpai giyu i agam. Kurinai gigab anai i aus Anutu sampan nuhayang gan raham gimpai hahuan i agam. 15Wakab kuamuas mimungk nahai Anutu i wah humpun run raham nanai sampan nuhayang gan!
Chapter 10

1Zi, Pol, zi rungangk ginia hup bumur wat agam, i nangkui kab rungan rukayang ingka manangk mpai i Kirisi. Zi kurukuan miayah gubuak zi mpai bi agam, ka zi gararab zi gigab kurukuan gubuak zi mpai tamanak sibi agam. 2Zi gakantui agam gisuni,gubuak zi mpai bi agam, zi ma gisangk i yagab kurukuan ingka bumur raham i rungangk gamuk. Ka zi gararab gisu zi yangan yamunti bumur gubuak zi nia hup i kuri wi ginibi gisu agai mpai ragia su nuguan rinin gan.3I aus, ini agai banua i rinin, agai ma giyas yasrun anai gihuh basinta gisu rinin. 4Wah mangamangan yasrun gan anai agai gigab ingka yasrun ma rinin gan. Gisunai tak, wah yasarun gan anai gigab kurukuan raham gisangk i yawaya kurukuan kitamp ani gan sibangu. Kurinai gigab kurukuan i yagab hup zuhup ayang yakas wah miayah.5Agai awah gawaya wah sibangu hahuan abingk takirun han hahuan i Anutu wayant gan. Agai gikua wayant sibangu abingk mpai rumuang wasak ba i yayangua hup Kirisi gan. 6Ingka agai gizur gini yakab nangkui hup ringahiang sibangu gan i rumuang wasak, gubuak agam ringanti hup nizun nizun.7Wararab i wah aus mpai parat pisit i agam maran gam. Ini garam basinta bumur gisu rungan Kirisi gan, wazagari rungan maran nahuar zuah gisu huhayang basinta gisu rungan Kirisi gan, agai awah Kirisi gan. 8Akah zi sapi bingan izi gangk rungangk i kurukuan agai gangk, abingk Suraham kab wat agai i yakab bangkian i agam ingka ma yawaya agam, gisunai ingka zi ma gisangk rinimaik.9Zi ma nuguangk agam yangan yararab gisu zi ru kab agam guan ayang wat mamin sap zi hahar i ba i agam. 10I aus, garamsagat hiruk ginia, "Yisu kuri gan Pol mamin sap gan bumur hugun ingka gigab kurukuan raham bingan, nizun nizun tak, Pol anai ma gigab kurukuan i rining gan. hup gan anai ma gigab hugun i agi yayangua gayang."11Wangkiti garamsagat sunanai maran nararab gisu, wah aus agai nia gumpin i mamin sap agai gangk gubuak agai mami mpai bi agam, nanai anai wah abingk agai yangan yagab gubuak agai mpai tamanak sibi agam. 12Agai ma gini yakab rungangk tak i mpururun ma yapak rungan bi kuri wi sapi rungan tak. Ka gubuak kurinai kab nguar i rungan tak bi basinta ingka mangan, ingka kurinai pagapak rungan tak kurinai ma gigab wayant mimungk.13I agai ma gisapi rungangk tak gihan ginus nguar. Gisunai tak, agai yangan yagab gumpin i nguar Anutu kab wat agai i gin, nguar anai nanai giba gisangk i agam. 14Agai ma gini yasihir rungangk tak ru yahan ayang, gubuak agai ba kas bi agam. Agai ma rugiba i rungangk tak gamuk, agai gikas bi agam kuri nungkayang bi agam wat hup mimungk Kirisi gan.15Agai ma gisapi rungangk tak ru gihan i gum gasap hiruk gan amuk. Gisunai tak, agai gigab bumur gisunani, gubuak bumur agam gam han ru raham, gum agai gangk yangan yasihir yahan ru raham, ingka yangan yampai gumpin i nguar surung gan. 16Agai gigab bumur i nanai, gisunai in agai gisangk yani harab hup mimungk, ka han i parat haiin tampan agam. Agai yangan ma gisangk ru yania hup gum aus kas i parat haiin kuri hiruk gan.17"Ka wangkiti garam wi gab bingan raham i rungan tak, gisangk yakab bingan raham yahan i Suraham." 18I aus, ma garam wi kab bingan raham i rungan tak nanai wi Anutu gikab. Gisunai tak, nanai garam wi Suraham rungan gikab.
Chapter 11

1Zi gini bi yangan agam gisangk yazagari zi yagab nangkui subaba hiruk. Ka agam gazagari zi gigab ru marikum! 2I aus, zi sampangk mais i agam wat sampan mimungk mais Anutu gan, nungk i gubuak zi gihuh hup i agua yasu gabuangk i garam basinta. Zi gihuh hup i yakab agua wat Kirisi gisu sagat basinta mami wat garam giangk ayang.3Ka zi giguan gisuni, kangan i nangkui sukarunanai gisu kamak aru zuhup wat Iv wat zuhuh ayang gan, nanai yangan yakab wayant agam gam yahan tamanak sibi mimungk anai ingka sunta mangkap agam gam wasak i Kirisi. 4I aus, ini garam hiruk ba gin nia harab i Yisu mangan ka ma i Yisu aru nanai agai nia harab. Ma ini agam ku ganun mangan ka ma ganun Suraham gan anai nanai agam kua gayang. Ma agam yangua hup mimungk rugan mangan ka ma hup mimungk anai agam kua gayang. Agam rungam gazagari wah anai gikas i agam.5I aus, zi gini bi gisu zi ma garam mpai tawarangk nizun wasak i kuri marikum Yisu kuri gan. 6Ka, zi ma ku katang ayang i yakab hup, zi gigab wayant. I nangkui sibangu ingka gumpin wah mangamangan sibangu agai gigab nanai gikas parat pisit i agam sib.7Zi gigab mais gubuak zi kab rungangk tak rukayang ahin ingka zagari agam han wagungk? Zi ginia harab hup mimungk tak wat agam. 8Zi gikua humpun i tagur sunta mangan gubuak zi zagari kurinai kab bangkian i zi i zi gisangk yasu garam gabgum kurinai gan. 9Gubuak zi mpai bi agam ingka gubuak zi miayah i wah mangamangan, zi ma gakantui mangan i agam i yakab wah mangan wat izi. Raingk was i Masedonia giba gikab wat izi wah izi miayah i gin. Zi gaharu rungangk tak i wah mangamangan sibangu i aus, zi ma gini yakab barabin i agam, ingka zi yangan yagab yasunai tak i tamur awah.10Gihuh basinta gisu hup nizun Kirisi gan mpai gumpin i zi, zi ma gisangk yampai gasap i yakab bingan raham wat Anutu i parat haiin Akaia gan. 11Gan ausin? i aus zi ma nuguangk i agam amuk? Anutu rungan wayant i nanai.12Ingka yangan zi ru yagab wah mangamangan zi gab i minayang, gisangk i zi yangan yakua pias hup rinimaik kurinai gab izi, ka i hup kurinai gan i yakua bingan raham, gisunai kurinai yagab gum basinta su karunanai gisu agai. 13Kuri hiruk rugan nanai kurinai pumuan zuhup ingka garam gabgum nangkui zuhup gan. Kurinai ma pumuan nizun amuk, ka kurinai gikab rungan gisu kuri pumuan Kirisi gan.14Ka nanai anai ma wah harih mangan, i aus, satan awah gikab rungan gisu angira mangan baruru gan. 15Nanai ma wah kutamirun, ini samuak gabgum i gan awah yagab kurinai rungan yakas yasu kuri samuak gabgum nangkui surung gan. Kurinai gum gan anai yangan yagab gar i gan.16Zi ginia zua gisuni, ma garam mangan yaku wayant yasu zi yakas yasu garam mami wayant mimungk. Ka ini agam wayant sunanai, nanai agam gisangk yakua zi yasu garam basinta mami gab wayant mimungk ingka yangan zi gisangk yania hup marikum i rungangk tak. 17Hup aus zi ginia i yasapi bingan gangk tak, zi ma gigab gisunai Suraham rungan gigab, miayah, zi gigab gisu garam mangan mami wayant mimungk. 18I aus marikum gasapi rungan wasak i rinin, zi gawah yangan yasapi rungangk.19Wat nuguan mimungk agam gazagari zi gikas gisu garam ma gab wayant mimungk. Agam gimpai gisu garam wayant nizun. 20I aus yangan agam yazagari garam mangan ini rungan gab agam kas samuak gabgum, ini rungan ku wah mangamangan sibangu agam gam, ini rungan kab agam i yaku bingan raham i rungan tak, ini rungan maran huar su rungan tak mimungk arumangan ka agam miayah, ma ini rungan yas agam maram gam. 21Zi yangan yania hup wat rinimaik gisu agai mami kurukuan i yagab anai. Ka ini wi niahup i nanai, zi ginia hup gisubi garam subaba mangan. Zi gawah yangan yania hup i rungan tak.22Kurinai Hibru gan ahin? Zi gawah Hibru gan. Kurinai Isrel gan ahin? Zi gawah Isrel gan. Kurinai rumpungk gan Abraham ahin? Zi Abraham rumpungk gan awah. 23Kurinai samuak gabgum Kirisi gan ahin? (Zi ginia hup gisubi zi mami wayant mimungk.) Zi sibangu i kurinai. Zi gigab gisu gasap raham, ingka zi gimpai gumpin i rumuang wasak marikum, ingka kuri giyas izi gihan mai mais, ka zi gawah gitur gubuak mais marikum ingka zi ru bamamp.24Garam Yuda giyas izi gubuak 5-anai wat gitab 39. 25I hirukangkua basinta kuri giyas izi i gai haiin. Gubuak mangan kuri girim izi sakuak. I hirukangkua basinta sip zi katuab iayah gatawa run. Zi gimpai mikuan basinta ingka gubuak basinta i mpui nkiak. 26Zi gabanua i nangkui bam pam piar marikum, ingka gitur i mpui raham marikum gawaya zi, ka gitur i garam bangki pinab gawaya zi, ingka gitur waya gayang i garamsagat izi gangk, ka gitur waya gayang i kuri hiruk ma Yuda gan ka gitur waya gayang i parat raham, ka gitur i waya gayang i parat mami garam, ka gitur i waya gayang i mpui nkiak, ka gitur waya gayang i raingk was zuhup ayang.27Zi gisu gasap raham ingka gimpai wasak i gubuak mais marikum, mikuan santan zi ma gigiangk amuk, zi gimpai marimp ingka mpui miayah, gubuak marikum zi gazagari ganang kiruak ka giyu, gumpin i nuh ingka mami bumpungk santan yahangka rungangk. 28I ma wah anai tak gamuk, wah mangan awah nanai, huguan sibangu zi wayant ru giyur tagur sunta sibangu. 29Wi mami kurukuan, ingka zi gimpai kurukuan? Wi kuri ginia mais i nanai yapuruk ayang, ingka zah ma giga zi gamuk?30Ini zi gini yasapi rungangk, zi yangan yania hup i gubuak zi mami gab kurukuan.31Anutu arunanai, wi Suraham Yisu Ramangk gan, nanai anai garam wi yangan yakua bingan raham gubuak ka gubuak, gararab gisu zi ma gazuhup amuk.32I Damaskus, gavana wi gab gum ragurun i King Aretas gikab garam rarab gimpai i parat raham Damaskus gan i kurinai yangan yagab izi. 33Ka zi nimbir gangk hiruk gikab izi gumpin i hayak basinta ingka gikas gihan i parat i mamup masiahuan i butua raham Damaskus gan ingka gikab izi gihan buamp, ingka zi giruant sibi gavana bangkian gan.
Chapter 12

1Zi gasapi rungangk tak, zi ma gisangk yakua wah mangan i nanai. Ka yangan zi yania hup i sint ingka hup humpun run Suraham gan tak. 2Zi gararab garam mangan gumpin i Kirisi 14 yar gihan sib, Anutu gikua nanai gihan gumpin i ganungkun su hirukangkua basinta gan. Ini nanai mpai gumpin i rinin ma parat i rinin, nanai zi ma gararab, ka Anutu gararab.3Ingka zi gararab gisu garam arunai, akah ini gumpin i rinin ma kas i rinin, nanai zi ma gararab amuk, Anutu tak gararab, 4ginungk gihan parat mimungk ingka gayangua wah mangamangan abingk garam yangan ma gisangk yania hup i wah mangamangan mpai humpun run. 5I bingan garam rugan anai gan, zi yangan ru yania hup tak, ka i zi rungangk bingan gangk, zi ma gisangk ru yania hup amuk. Gisunai in yangan zi ru yania hup i wah kab izi mami ku kurukuan6Ini zi gini ru yania hup i zi rungangk, zi yangan ma gisangk yakas yasu garam subaba, i aus zi yangan yania hup i hup nizun tak. Gisunai in yangan zi ma gisangk yagab garamsagat wayant santan wah mangamangan kurinai rarab i zi ingka yangua i zi. 7In i gab izi ma gisangk yasapi bingan gangk gamuk i yania harab i wah humpun run. Zi gikua gumam rinin i rining gangk, i bangkian garam gabgum satan gan. Gisunai in zi ma gisangk ru yasapi bingan gamuk.8Gubuak hirukangkua basinta zi gakantui Suraham, gisunai rungan yakua pias barabin anai sibi zi. 9Ingka rungan ginia wat izi, "Sampan nuhayang izi gangk yangan gisangk i agua, i aus kurukuan izi gangk gigab gum mimungk gubuak agua mami ku kurukuan." Gisunai in zi nuguangk mimungk i ru niahup i kukuap zi kua gayang, yangan kurukuan Kirisi gan gisangk yampai gumpin i zi. 10Gisunai in zi nuguangk mimungk i Kirisi gubuak zi mami ku kurukuan, gumpin i hup rinimaik, gumpin i barabin, gumpin i gubuak bangkian bapap, ingka gumpin i gubuak mais. I aus, gubuak izi mami ku kurukuan i gubuak arunanai zi gikua kurukuan zua.11Zi gisu garam subaba gubuak zi ku bingan raham, abingk agam girak i yakab wat izi. Agam ru gisangk i sapi zi bingan gangk, i aus zi wah miayah tak. Gikab kuri pumuan ru wagungk, akah zi wah miayah tak. 12Nizun bingan nguar garam pumuan gan gikas wasak i agam wat nangkui sampan manangk, nguar ingka wah rungan mangan ingka i gum kurukuan. 13Wah aus gigab agam giruk kutik i tagur sunta hiruk, nanai gisu kangan zi tak kakas barabin agam gam? Agam waku zi barabin gangk pias.14Wararab, zi gini yaba zua i agam yasu hirukangkua basinta, yangan ma gisangk yakas yasu barabin wat agam, zi ma nuguangk i aus nanai agam gam. Zi nuguangk i agua. Gisu gariak ma gisangk yampuak wah Ramangk rinangk gan, ka ramangk rinangk yampuak gariak gan. 15Zi yangan sampan mimungk tak i kab ayang, ingka kab ayang anai agam gam. Ini zi huangk wat su nuguangk raham izi gangk i agam, yangan agam ma gisangk yasu nuguam izi yahuh basinta gamuk?16Ka gihuh basinta gisu, zi ma yakas yasu barabin agam gam. Ka nanai nizun gisu zi gisangk yararab zuhup ayang agam gam, nanai karuni zi gararab agam i zuhup ayang agam gam. 17Gisu ausin zi yakua nangkui mimungk i yakas ru mimungk i agam, gubuak zi saguar raingk was hiruk ba i agam? 18Zi nuguangk gangk i Taitus gisunai in zi gasaguar nanai wat raingk basinta giba i agam. Ingka Taitus gikas ru mimungk i agam? Ingka agi ma gabanua gumpin i nangkui huhayang basinta gamuk? Ingka gabanua i hagan piamp basinta gamuk?19In agam ginibi gisu agai ru humpun rungangk tak i agam? Agai ginia hup i Anutu maran gan gumpin i Yisu Kirisi. Gisunai in agai gigab wah sibangu i mimungk i yakab agam bumur.20Zi giguan raham gubuak zi ba kas bi agam, ingka yararab agam yangan yampai i nguar abingk zi ma marangk huar ayang. Ingka kangan agam awah yangan yararab izi i nguar abingk agam ma maram huar ayang. Zi giguan awah gisu kangan agam yangan yagab nangkui hup yasrun, rarab ayang mais, sampan kukuap raham, niarun ingka yasrun, hup kirikian, niahup narun hantabahub, nangkui maran rarab rungan tak, ingka waya hiruk wah mangamangan gan. 21In zi giguan raham gubuak zi ba zuah, Anutu zi gangk yangan yakab izi yaruk ayang i agam maram gam. In kangan ganun izi gangk yangan yamamp ru barabin i kuampuak kuangian wi su mais wat mamuan. Ingka ma niahup maragayab i nangkui biki ingka nangkui barauu ingka nangkui kab sampan i rining gan tak abingk kurinai gab ayang.
Chapter 13

1Karunanai ganai gubuak hirukangkua basinta zi giba zuah i agam. "Hup sibangu gan suhup garam yamunti hahuan i niaharab hirukangkua ma hirukangkua basinta." 2Zi ginia hup sib i wi kuri gab mais wat mamuan ingka i gubuak mangan sibangu zi giba hirukangkua, ingka zi ginia zuah, gubuak zi ba zuah, zi ma gisangk yazagari kuri garamsagat yahan rinin nuh.3Zi ginia wat agam hup anai i aus agam gagarui hup nizun i yakapiri gin gisu Kirisi gab izi niahup. Rungan ma gamanup i niahup i agam. Ka, Rungan gimpai kurukuan i agam. 4Kuri gintang nanai gubuak i rungan mami kurukuan, ka Rungan gimpai maratak i kurukuan Anutu gan. Agai awah ma gigab kurukuan gumpin i Kirisi, ka agai yangan yampai maratak bi Kirisi gumpin i kurukuan Anutu gan wasak i agam.5Agam wararab rungam simpim i yararab gisu agam mpai gumpin i bumur ma miayah. Agam rungam wakirib bumur gam. Agam gararab awah gisu Yisu Kirisi mpai gumpin i agam ma miayah? Gisangk gubuak agam rungam puruk i kirib anai. 6Ingka zi bumur gisu agam yangan yararab gisu agai ru nus kirib anai.7Karunani agai giyu i gihan i Anutu gisunai agam yangan ma gisangk yagab barabin mangan gamuk. Zi ma giyu gisunai agai yangan yakas gisu agai nus kirib anai. Gisunai tak, zi giyu, agam yangan yagab wah nanai surung, ka gisubi agai ma ginus kirib anai amuk. 8I aus agai ma gisangk i yagab wah ma simpim i yahumpun hup nizun, ka wah manga mangan agai gigab nanai hup nizun gan.9Agai nuguangk mimungk gubuak agai ma gab kurukuan ingka agam gigab kurukuan. agai giyu gawah gisunai agam yangan yakas basinta. 10Zi gahahar wah mangamangan anai gubuak zi mpai tamanak sibi agam, i ausin gubuak zi mpai bi agam, zi yangan ma gisangk yania hup bumur i agam gubuak zi gab kurukuan anai Suraham kab wat izi i kas pumuan, ingka yangan zi gisangk yakab bangkian i agam i yamunti kurukuan ingka ma yakab agam yapuruk ayang amuk.11Tamur nizun raingk was, wampai wat sampam manangk. Ingka Anutu nuguan mimungk an ingka kab sampan manangk yangan yampai gumpin i agam. 12Wania mimungk i basinta mangan wat mararam ziruh gayang.13Garam sagat bumur sibangu i nani ginia hup kab sampan i agam. 14Sampan nuhayang Suraham Yisu Kirisi gan, nuguan mimungk Anutu gan, ingka mpai sunta Ganun Mararam gan gimpai bi agam sibangu.

Galatians

Chapter 1

1Pol garam guzun, ma sampan garam amuk Yesu kristu Ramangk giah hata i mampaiang. 2Wat raingk was wat izi pai suta i Garesia.3Sampan nuhayang Ramangk Ikut an nabiak i agam.4Gikab rungan gimamp mais kintamp in gikua agi sibi mais kintamp gan.5Wakab i bingnan nayab maimaik.6Izi gakutanm irungk i agam kab krikiam wat garam kab agam. 7Izi mangn gini Hup harih amuk, izi ginia garam kab barabin, ka hup Yesu gan hamangnan.8Agai ka garam ganukun gan, gini ni hup mangnan nasu hup agai niwat agam amuk, garam yaku barabin. 9Mamuan izi gini wat agam karuni, zi gini wat agam zua, garam nihup wat agam mami su hup agam yangnua gayang garam arunai, yaku nam sasus. 10Izi gini agam maram yararab ayang zua, hup izi ni wat agam ma hup harih amuk.11Izi gini wat agam, raings was. Hup agam yangua gayang ma hup kintamp ani gamuk. 12Izi magiku hup gani gamuk o garam mangnan mu gini wat izi gamuk Yesu Krisi, gikapri izi ya.13Agam wayangua zi barabin gangk mamuan izi gimpai Juda in izi gikab barabin i garam sagat Ikut gan.14Izi gikua waiant raham i mint Juda gan.Zi gimpai wasak i garam sagat, zi marangk gihual mint ramangk was, ka zi sampangk mimungk.15Ikut gikab izi i rinangk sampangk, in Ikut gakayak i zi,i kandaham sampan nuayang. 16Izi sampan mimungk i kapri gariak gan wat izi, izi gini yani i hup pan wat garam sagat kintamp. 17 Zi ma giha Jerumsalem amuk, zi giha Arabia ka Damaskus tak.18Krismas hirukankuak basinka zi giha Jerusalem in zi gararab Sifas. 19Zi ma gararab garam guzun. Zi ma gararab garam guzun hiruk amuk zi gararab Jems Yesu, rain gan. 20I hup zi haharl ayang zi gini hup bumul i Ikut marang gisu nani zi magizuhup amuk.21Zi giha parat Siria wat Sisiria. 22Garam sagat Judia i Yesu gakantui nan i zi wia gah. 23Kurinai gayangnua gisu ni, garam kab barabin wat mamuan, i garam sagat Ikut gan karuni. Karuni gikab hup sampan nuayang mamuan i waya gayan. 24Wakab Ikut bingnan gan nayab i kandaham sampan nuayang.
Chapter 2

1, 14 Kirisimas rugihan, inka zi wat Banabas gibanua giha Jersalem.Agai giha giku Taitus ru paiyang haruyagai, inka wat gihan. 2Izi nungk gabanua giha Jerusalem, i yaussin ,zi ru giku hup mangnan, guap payang.Ingka zi gahigut gikakar, gini garam sagat yararab baiyang, ka zi gini hup kutik tak wat garam guzu guzun.Zi ma gibanua gihan anku tak amuk, mia.3Taitus ganai garam Grik, giba wat izi gimpai ,ingka garam mari hup raham,ya gini,nagumam rinin amuk miah. 4Raings was sam hiruk,gipazuhup wat agai.Gimpai nangan naguri hupuni i gum Yesu gan agi gabbayang.Kurinai wayant nizun gan nanai gini nakab barabin wat agai. 5Inka agai ma gimpai ragurun i kurinanai hup pan amuk, mia, agai gigab Ikut hup pan sisimb, gini agam wah yangua gayang.6Garam rakkayang i yagumang rinin nanai ,garam suausanaia,.Ikut ma gaguri garam kab sampan igin i hup pan. 7Izi giku kurinai i kandaham mangan. Nanai nihup Ikut gat wat kurinai.Su Pita niwat garam gumam 8rinin. Ikut bisinta ginang gum i Pita wat garam gumam rinin nanai ka' ginang gumi izi gawah nangayang. Izi nakui hup izi gangk, nanai garam sagat pai manamanak.9Gubuak Jems,Pita ka Joanis kab gum Ikut gan, munti gayang garamsagat gaguria gin,kurinai sampan gan mimungk karumangnan. Ka garam sagat gini hup sampan nuayang i izi .Ka gini izi wat Banabas maimaik Ikut zahgan.Jem,pita,ka Joanis nagam zah nahi garam gumam rinin,ka zi wat Banabas nagab zah nahi mami gumam rinin.10Jems, Pita, ka Joanis ,gini zi wat Banabas naguri garam zamamp ka sagat muant nanai zi ru sampangank rangayang igin.11Gubuak mangnan , Pita gibai zi i Antiok, inka zi gini wat i maran gan.Agu ginan barabin nani , agu giha ginang gum wat garam guman rinin ka kurinai bai yagua, agua gipazuhup, gini agu mawat kurinai gan num mayang amuk. 12Ka marasamub, garam mami gumam rinin gibairun i Jems gum gan nangayang.Kagua, Pita kandaham gan guwani kurinanai.Wakiti sunai.13Ka garam Juda hiluk rugibanua wat hup gumam rinin nani.Inka Banabas zua rugibnua i wayant karunanai. 14Inka zi yararabayang kananai kurinai ma gisatamp i hup mi mamin sap pamuk.15Kazigini wat Pita, i maran gan, Rinangk giku agi gisu garam Juda ma mangnan mais amuk,miah sugaram hiruk ma Juda gamuk. 16Kagi gaguria gisu nani miah ,garam napai mimungk tak ,i Yesu hup gan kab sampan nuhayang ka ma gumam rinin amuk.17Ka gini yagi ruguri kadaham mangan pai mimuk. Inka agi gangisuang guzun in agi gawah marangk nararab rungnan garam sagat nang hatamb bahump.Ika Yesu gimamp akutak. 18Wah mangnan mangnan guap izi, inka gini kuhatap zua, zi gisu garam tap hup sib. 19Ini satamb garam gumam rinin kandahan gan.Zi gasu garam rumampayang.20Zi wat Jesu rugatugurunk i gai pariruan,inka, zi magipai maratakamuk.Jesu rugan gipai maratak i gubuak karu zi nihupani.Nanai zi rugini hup i Jesu mimuk gan.Ikut gariakan girim izi sib,ka gikab sampan gan nizun i izi. 21Ikut sampan nizun izi ka mararangi rangk raham izi, gini zi kuri mimuk,zi magisatamb Juda hup pan namuk. Ini sunai,aha,Jesu gimam ankutak kahin.
Chapter 3

1Garam sagat Galesia, agam gisubaba, wi gikab kamikuan wat agam ah, agam maram gam gaguria Jesu gatugurunk i gai pariruan.2Izi giba iagam gini yaringan i agam, agam gikab sampam i marapayam gum gan wat mamuwan ah, hup tu agam gayangua. 3Agam ru gisubaba,i marapayam bumul gan, agam gikab gum mimuk, ka agam gazama gum i bumul gam.4In agam gini kukuwab ka barabin agam bariang ngayang tak, nanai mimuk. 5Agam gini yaguri Marapayam maraganun gan, agam gini naguri Marapayam gum gan i maram gam.6Su Abraham kab sampan i Ikut, i Ikut kab bingan mimuk wat. 7Kandaham ruwataya, karunanai agam waguria gisu garam kab sampan i Ikut, giku bingan mimuk igin, gisu gariak Abraham gan.8Ikut hup pan gimi marasamuk,i Abraham tak, garam sagat giku bingan mimuk, 9Garam sagat kab sampan, napai mimuk nasu Abraham.10Wi gikab sampan nah,wi sampan i hup mamuwan gum gan yampai ragurunk i barabin.Su hup Ikut niagayang,barabin naku garam sagat mami yangu hup. 11Garam sagat mamuwan mah gipai pisit i Ikut marangan amuk.Miah,garam sagat pai mimuk naha mimuk. 12Hup mamuwan mah kandaham kab sampan namuk miah,garam gab gum mamuwan wat kuri nai nampai.13Jesu giku zi sibi mikuwan giba pisit,in gibariak izi barabin gag. 14Iyangu hup Abraham gan, garam sagat gimpai wasak i hup nahu marapayam gan.15Raings was, wakab izi nani hup nasu garam,ku hup mamuwan, garam mangan mah gisang yakuis sayang kah nakab hup hariiyah gamuk. 16Karuni ,Abraham hup nahu gan i rumpumwas,mah rumpun was santan namuk ,miah, gini hup i Jesu.17Karuni 450 kirisimas rugihan,magisang yakuis pisamuk.hup mamuwan gimin. 18 Gini Ramank kab wahmangan wat gariak i kandaham mamuwan,masampanuh nanai yamuk.Kah Ikutgikab wat Abraham i yaragi hup mamuwan.19Gisuha, karuni,hup mamuan gan nanai gibai kandaham mais ,ka karuni hup mamuan gamunti bumul i marapaim gan gimpai wasak i garam basingka singka.20wasak i agi garam marikum iH Ikut basingka.21hup harih gagisu hup mamuan Ikut hup an ,gamunti bumul nizun i bingnan gan,Ina hup hagan gan kaprigin gamunti mimungk .22Agi gimpai wampuang wasak ,i gum Yesu gan giku agi giba pisit .23Mamuan hup giguap magiba pisit amuk ikadaham sampan nuayang amuk ,agi gimpai wampuang wasak ikab sampan magiba pisit amuk. 24In agi gimpai ragurun i hup Yesu bagayang ina Ikut gini garam sagat mimunk. 25Ina kandaham sampan nuh tugiba gimi pisit.Ikut gini agam garam sagat mimungk .26In agam garam sagat izi gangk gisu zi gariak gangk in Ikut gini agam garamsagat mimungk.27Agam sagat garam kuh pululub i Yesu bingan gan, gimpai wasak i Yesu. 28Garam Juda, garam Grik, magisu garam sagat yani miyah ka yani nungk ka yani miyah amungk.Agam santan gampai i Yasu binggan gan. 29Agam kuh Yesu i sampam gamgam, agam gisu rumpum gam Abramahm ina kayakayang Ramangk yaragia hup mamuan tu min ayang.
Chapter 4

1Zi gini gisu nani,wah mangnan mangnan ramangk gan nanai gariak gan, kani gariak rukutik, gariak rugimpai gisu kurinarun in gimpai gisu garam nang gum tak. Gariak wah mangan mangan mi i bangk ian gan nanai rugimpai gisu kurinarun. 2Gariak ani awah yampai ragurun i garam nang gum, wat garam nang gum i lalab wah mangnan mangnan sibi tagul, yasangk gubuak Ramangk kab i su guzun ya.3Wat gihuh nani, agi gisu kurinarun wayant narun narun kintamp ani gaharu agi. 4Nasangk gubuak Ikut kab i mipisit , Ikut gikab gariak giba kintamp.In sagat mangan gayakua i ragurun lo gan. 5Ikut gisunanai gini yapai zua lagurun i lo.Gisunanai yaku agi ,gisu Yesu gariak marub igan.6Karu nani agi gimpai gisu gariak marub igan .Ingka karunanai Ikut gikab marapaiyam gariak gan marub.Iagi sampangk gangk ini gakayak gisu nani ''Ramangk Ramangk''. 7Ingka karuni,agu mu gimpai gisu garam nang gum tak amuk . Agu gisu gariak igan ,in i wah mangnan mangnan Ramangk gan nanai agam gam.Igubuak karunanai agu mu gampumu Ikut amuk.8Garam gab bumul kintamp ani gan. Nanai gikab agu i hagal lagurun gan.Gisunanai tak.Ka kurinanai mu Ikut amuk.Ingka karunani agam maram gam gihual Ikut amuk.9 Zani yasunani Ikut tu maran gan gibai agam.Iausagin iagam ini yakuzua wah narunaus wat i nakuharam kintamp nani gan , i gisu bumul amuk miah. Agam gini yaha ragurun ihagan gan.10Agu rungam gikab wayant raham gihai gubuak, gan, ukam harih igan Yesu gubuwak gan. 11Izi giguan i agam laucagin, i gum gan izi wat agam gab ayang , gisu nang ayang tak ,in nuga gal i gan. Agam wasu izi.
12 Izi gang kantui agam zi raings was ganak agam,agam wasu iausag in izi gawah anai gisu agam. agam mu gikab barabin mangnan wat izi gamuk miah.13Ka agam walalab rinimais mangnan gimi izi riningk gangk wah izi nungk kab hup wat agam gua.14 Rinimais mi izi riningk gangk,iz gikab barabin wat agam. Ka gikab kirikiam wat izi gamuk. Agam giku izi gisu Angel ka Yesu kristu rungan.15Marampi agam gam gimi angka wat ani gah, izi gini yani wat agam nani.Ani nakuraham agam gab ayang wangkit i igin in walalab izi zua. 16Gisunanai izi gisu garam buman i agam.Iausagin ,izi nungk gini wat agam hup nizun guah.17Kurinai igat waiant bumul gini yaku agam yahai kurinai.Ka nani wat agam hugun o kua kian gan miah.Kurinai gisunai agam yampai tamanak ina agam yagab waiant bumul i yaragi kurinaia waiant gan wat sampan gan. 18Imimungk karu mangnan i ku waiant raham, wah mangnan mangnan gatkuakian gan. I waiant i gab ayang waiant raham.Nanai nang kulaham mimungk yami biagam wat gubuak izi mami wat agam paiyang.19Zi gariak was ,izi giku kukuap raham iagam gisu sagat kugariak ,kukuap raham anai gisu yalalab Kristu .Nankuharam anai gimi pisit i agam rarab aiyang gam.20Izi gikab sampan gangk in giniwat agam yampai yang . Ingka yamal i hup izi niwat agam gua ,iausagin izi sampan gangk girang iagam.21Wani wat izi wat karunani ,wi gini yampai22 lagurun i lo gan. Iausagin hup gimi gisu nani Abraham marub hilukankua ,mangnan sagat nang gum tak mangnan hing gian gan,gan.23Gariak sagat nang gum tak kab ayang gan, nanai garagi nang kuraham24Nanai gisu maraganun tak,sagat hirukangkua gisu hup nahuh minayang giba gnaring Sainai,ingka gariak ikuagayang. Nanai sagat nang gum gan tak,sagat kanrunanai nanai Hagai. 25In nanai gisu Hagai . Ngaring Sainai ka Arabia gisu Jerusalem .Iausagin wat gariak gimpai gisu kuri nang gum tak.26 Ingka Jerusalem nanai gangkakai ganukun in gimi arutak nanai agi santan rinangak gangk. 27Hup tu gini gisu nani warirua gahuan wayas bangkiam i sagat mami ku gariak .Wakayak raham wat sampam nuhayang .Iausagin agu sagat muku gariak amuk ,agu mu giku kukuap i ku gariak amuk ,sagat garam ninungk igin giku gariak santan i sagat wat garam paiayang.28Ingka agam zi raings was gangk agam gisu Aisak. Agam gisu hup tu nungk min ayang.29Rukunani gariak ku i barau nangkuham.Nanai gisu gariak mais,gariak bai marapaim nangkuharam gimi wat nani gawah.30Ka hup hain Ikut gan gini gisu angka yani wahan wat sagat nang gum tak ,wat gariak gan yahan ayang .Iausin gariak marub ,sagat nang gum tak ,mu yasangk wah mangnan mangnan ramangk gan amuk.31Ingka raings was agi mu gisu gariak sagat nang gum tak .Agi gisu gariak nizun igan.
Chapter 5

1zi yampai pisit , jesu gikab agi gimpai pisit, wamunti bumur in wangkiti ku barabin zua ,in su garam mais .2 Wararab izi pol ,gini wat agam i gumam rining gam ,in jesu ma yamati agam amuk ,agam wah mangan amuk .3zi gini harab agam zua wat agam garam gumam rinin gisuni , zi gini gisuni wat agam wammunti bumur in waragia . 4agam kuri pai tamanak i jesu agam mami ragi nangkuram agam gisangk yararab sampan nuhayang ikut an amuk.5I bumur marapayam gan gikab sampan nuhayang wat agi in agi gimpai mimungk in gigab nizun. 6Wasak i jesu agam wi mami rinin o mami gumam rinin ma karunanai basinta gamuk rungan gikab sampany yagi gini agi yakab sampan wat i ikut .7Agam gimpai mimungk wigini agam ragi hup nizun? 8I hup zup ayang ma yaba i jesu gamuk ,wi gikayak iagam a.?9Wah kutik gikab nam gihup ram . 10 Zi gikab sampangk i garam ramham i haus in , agu yanang wah mangan zua gamuk wi garam o sagat gisuaguan nangnan barabin , nanai yaku barabin gan.11Raing was mami, zini harab i gumam rinin agam gam . wia gigawaya agam sampam gam i karu nanai .gigab agam raguan i ragi gaipiruan . 12 I na wi gini hupbumur iagam ,gini agam i yahias i yawat .13Raing was inagua paimimungk in agam wangkiti garui kadaham in yagarui barabin . Agam wakab sampam i mangan ,wanimimuk ikurinai . 14Agam santan gipai pisit i moses lo gan inakurambasita nai gisu nanai wakab sampam igaram buman nasu agu kab sampam i rung gam. 15Ihih harun ini agu yas o suhan tabahub wat mangan, i yagua wararab mimunk in aguma tak gimpai amuk.16Gisunai in gini wat agam, agam wabanua wasak i sampan nuhayang in agam ma yaninuk i nang barabin i Ikut marangan. 17Sampan mamuan ma gini mimunk i sampan harih amuk, kurinai gigi run agu wayangwa. 18Ini agam pai wasak i marampayam.Ma barabin naku agam amuk.19Gisunai gum sampan mamuan gan yami pisit wayant mais gisu bara uh suhanta bahub wat garam sagat wayant . 20Agu giha ginungu haganugun i wah kitamp ka mrarapayam mais, gini yayais run maimaik ma sampan mimunk i mangan amuk gini hup mais ka sampan kukuap i mangan ,ka wayant i rungam tak,mami ni hup mimunk, i namunti yapak kayang. 21ku wah muan ka nuh suhanta bahub,rutu garam hiruk wahan,zi gini wat agam garam suni ma yaha Ikut paratan amuk.22Nam marapayam gan gisu nani wakad sampan irung gam, gimaik i irung gan ka hiruk zua.23Nakapri kandaham mimunk wat sagat garam i kandaham gisu nani wakap rung gam naruk ini wah susani barabin gan miyah.24Garam sagat kab sampan wat Jesu, maisan wat Jesu rugimamp gai pairaruan.25Agi ni paisu marapayam agi wat marapayam nabanwa. 26Agi nangkiti zuhup wat mangan, ka sampan kukuwap wat mangan.
Chapter 6

1Raim was am, ini mangan agam gam puruk i barabin.Agam tumpai i mintk,agam waku wabazua i butua Ikut gan wat sampan mimunk.Agam wayu bumul i agam rungam in agam mua ya puruk i barabin amuk. 2Agam santan wat raim was waba riang barabin mangan gan nanai nasu Jesu hupan.3Ina garam mangan ni rungan mimunk, mia gimpai mais.Garam ani gipazuphup wat rungan. 4Garam sagat bisinta sinta nararab gum kurinai gan, i kurinai yaku bingang raham i gum kurinai gan nang ngayang. 5Garam sagat basinta basinta gibariyang barabin gan.6Garam wi nihup nararab humamang mimunk wat garam wayant yul hup. 7Agam wangkiti zuhupayang, Ikut mu garam zuhupayang amuk. Wahmangan mangan agam tu tangyang karunanai tak agam yatus ayang. 8Garam wi tang gaigar mais, i wah karunanai tak yampai mais. I garam wi tang gaigar ganunkun gan, i mimuink karunanai yampai mimiunk.9Agi nangkiti niniunk inang mimunk, i aus agi nang mimunk, agi yatus mimunk. 10karunanai nankuraham mimunk i nang mimunk wat garam sagat wi kab sampan gan.11wararab mamin sap zi kab i biak iagam, mamin sap karunanai zi gikakar i bangkiyang gan. 12kuri aus nang mimunk i garam gan, kurinai ginihup bumur i agam nagumam rinin.kurinai gisunai ini yatampan barabin i Jesu binang gan. 13Garam aus wi gumam rinin gan, kurinai mu giguri hup amunk, kurinai gini, agam wah gumam rinin in kurinai naku barabin raham i kurinai rinin gan.14Zi mu gisapi binang gan amuk i aus, wah kitamp rugimamp gapariruwan Jesu gan. 15Garam gumam rinin o garam mu gumam rinin amuk, ma wah raham amuk, Nizun gisunanai, agi tu gimpai garam sagat mimunk. 16I garam sagat wi pai igum, sampan nuahyang Ikut nang wat agam kakuri Israel.17Rukaruni nigin hanayang,wangkiti garam sagat mangan nang mais izi zi gabariank Jesu gum gan. 18Inka raimwas sarungk, sampan nuah ayang wat agam ganungkun gan nampai wat agam Nizun.

Ephesians

Chapter 1

1Izi Pol, zi pumuan Jesu gan i ramank bingan gan, izi gihahar mamin sap gibiak iagam, sagat garam Ikut gan i bingan Jesu gan.2Sampan nuhayang Ramank Ikut gan napai wat agam.3Agi nasarif Ramank nayab i Jesu bingangan, sampan nuhayang wat agam.4Ikut rugini wat agi siif iagi gimpai Jesu bingan gan.5Ihuah, Ikut sampan gan iagi, in gini agi gariakan, i Ramank maran guriagayang i wayantan. 6Agi nakab Ramank nayab wagungk i sampan nuhayang.I kandaham Jesu gan gini gisu ni. Izi gariak gank bisinta.7I buwik Jesu gan,Ikut giku agi, gikuhis agi maisangk. ihuah, sampan nuh gimi yah. 8Tuagi, gikab pui siif, inna igikab wayant, sampan nuhayang.9Ikut gikab hup i pisit i agi, zigin i hupan.yakapil i Jesu gum gan nami pisit.10Tumaran gaguria kandaham, gini yampuak wahmangamangan mi kitam ka ganungkun i Jesu nasu guzun igin.11 Ikut gaguria kandaham siif wat mamuan gini agi wat Jesu yagab rubangkian. 12 Hup ginia gisu nania i gimin. Ikut gini hup maran takayang , ka yasarip ayang. agai gini yampai nungkayang in yaragia Jesu.13Agam sagat garam kuh hup nizun ,wat Jesu giku agi. Marapayam yakapili wah mangan mangan agi yaku gayang ,14Ikut hup niagayang gan inna agiyasarip ayang i bingan gan.15I hup nani gan wat marasamup hup gan agi gapumu raink gank Jesu kandaham banuh aya.16agam sagat garam mimunk Ikut rungan ginia wat mangan mangan agam gam.17Agi giyu gisu ni,Ramangk raham Jesu ramangan. Ramangk agurungam gigap gikab gubuwak i pisip payat,marapayam mimungk yakab wayant i agi yaguri wah magan magan yami pisit. gisu nai gini yampai pisit i agi marangank. 18Izi, giyu ginia,watiriak sampam gam i pisit. in agam yaguri Ikut, wah bangkian kab wat agam,in agam gaguri Ikut bumur gan yami pisit , Sagat garam kab sampan igin. Izi giyu gini agam waguri bumurIkut gan, ka yakab pili i kadaham banuya gum gan, Inna bumur gan agi rugigap in gabanuya.19Izi giyu gini agam yaguri bumur Ikut gan, ka gakapil i kadaham banuya i gum gan, 20Inna bumur gan agi tugaguria gin gabanuya. I bumur karunani gan wat mamuan agi gabanuya. Gikab Jesu gimpai hahuan i garam suguzun gisu i marangan,gisu nai gini Jesu yanungk guzun i gin, magisang magan yasu guzun igin amuk. 21Ramangk ,magikab wah i hagan ragurun Jesu gan iyanuk i gum.22Ramangk gini gisuni ,agam rinim gagam izi gimpai wasak ya,Izi Jesu gisugun ya. Inna Jesu rinin gan mi sagat garam ku Jesu, Jesu gisu taguran ya. 23Sagat garam agam rinim gam izi gimpai ya aguyaku wah marikum in agua yahuwak ayang.
Chapter 2

1Mamuan agam gimpai mais , agam gisu garam rumap ayang . 2Agam gimpai i wah manga mangan mais , kitam nanigan agam gisatam marapayam mais, pai bagayang wagungk ka rarap kitam. gubuwak karuni gan marapyam mais rugiba, garam sagat gikab kirikian wat Ikut hup gan. 3mamuan agi gimpai biwat garam sagat kab kirikian wat Ikut inna agi girang i wah maga magan mais nanigan . Ihuah, agi gikab sampan mamuan. inka,agi gisank naku Ikut sampan kukuap gan.4Ka Ikut,sampan gan raham, ka marampi gan i agi. 5Agi gimpai mapayang i agi maisan, ka i Jesu agi gimpai maratak i Ikut marampi gan rungan ku agi. 6Ikut gitak i agi hantap, inka, gikab agi gimpai mimungk bi Jesu . i ganunkun.7Gikapil i marampi gan raham wat garam sagat bawat gubuank, kirikian, I aus in, rugaharu agi wat Jesu.8Ikut marampi gan agi gikab sampan igin,i ku agi zua ,nani magisu gum agi nang gayang amunk,miah,Ikut marampi gan agi gikab sampan igin, iku agi zua, nani magisu gum agi nang gayang gamunk, miah,Ikut marampi gan.9Agu ma ginang gum mamuk ,nangan nasarip rumgam ,mia . 10Ikut rungan gikab agi gisu harih bi Yesu gini agi yanang gum mimungk mimgungk .Ikut rungan kab bayang.11Maram wahual agusu garam buman ,ka garam Juda gumam rinin,ka kurinai gini agi garam mami gumam rinin bangkian kitam takanai ginang gumam rinin. 12 Gubuak karunai ,agi gimpai tamanak sibi Yesu , agi gimpai gisu buman sibi Israel. Agi gimpai tamanak sibi ,Ikut hup nihuan gan niwat garam sagat Israel .Ingka agi mayaku wah mimungk amuk agi gimpai tamanak sib i Ikut .13I yesu tak,Ikut giku agi gigap sipink bigin . i buwikYesu gan. 14Yesu rungan gikab pisit i agi,agi rugimpai hirukakua . ka,Yesu girapua butua. ka, gikab agi gisu bisinta. 15Yesu gikab kirikian wat Israel kandaham harih,nanaisampan basinta.16Yesu gimpai garam sagat hirukakuan gisu Ikut rinin gan basinta .ka giyas buman gimamp gaipariruan .17Yesu giba gini hup sampan nuhayang wat garam pai tamanak. ka ,pai sihink.18Izi Yesu marapayam gan. agi santan gimpai bisinta rumangan i Ikut.19In na karuni agam garam sagat magimpai gisu parat tamanank gamuk miah,agam gimpai gisu Ikut gariyak wampai.20Agam gipai gisu tagul Ikut rungan rimsib agam wat garam mamuan pumuan i hup. ka,Yesu tak, rungan tubung bumur tagul munti bumur.21Yesu tak, rungan tak , gikab agam gisu nanai , ka, marapayam gimpai agam gisu Ikut tagul paya.22I rungan tak gikab agi marasamup gisu tagul marapayam Ikut gan pai agi sampan agi gan.
Chapter 3

1Ikarunai gin,zi Pol, zi gipai wampuak wasak i Jesu Kristus bingan gan.Agam garam sagat pai tamana manak. 2I agam rugiyangua gisu Ikut gikab gum i yakapili sampan mimuk gan i agam.3Izi gihahar gini nani wat agam i hup guapayang Ikut gan.Nanai zi gini nani harab wat agam.4Gubuak agam rarab hup pani,agam gararab i pisi payat izi wayant tangk Jesu hup pan zi niahgayang.5I mamuwan,hup pani mah gimi pisit bi gariak was samuk,miah,karuni marapayam gini hup bi garam gab i zah han.6 Hup nizun nanai gisu nani,agi guah nakku wah mimuk nasu hup Jesu Kristus san runiah gayang. 7 Zi gisu garam gab gum i Ikut sampan nuh han gisu i bumul gan.8 I izi mah guzun raham i garam hiluk Ikut gan namuk,miah,sampan nuhayang gan gini zi nani hup igan wat garam sagat mangan mami kuh Jesu mimuk gan. 9Gisunai zi nakui hup pan nahi garam sagat guab payang i nayang nguah Ikut kab wahmangamangan santan.10Kandaham aruni gimi pisit i garam sagat ka garam guzuguzun naba gayang in naguri wayant mimuk Ikut gan nani. 11Nanni gimi pisit gisu Jesu Kristus agi garam raham gag runiah gayang.12, I Jesu tak, agi gimunti bumu hugun,wat sampam nizun igin.13 Inkah zi gini nani wat agam,agam wakiti puruk kayang i izi ku kukuap i agam,nanai agam mimuk gam.14I karunanai zi girubbi kandul,i Ramank, Ikut.15Ikarunanai garam Raham i Kab bingnan Wat garam sagat ganung kun ka kitamp. 16Izi gui i Ikut itukab wah Mangnan Mangnan Satan i gini yakab wat agam, Gisu bumul Marapaiam gan.Nanai yami agam sampan gam, inami bumul.17Izi giu i agam Maram hual ayang gam, in Kristus yampai i agam Sampang gam. In agam wamungki bumul nasu gai kuakian gan. Gab kintamp bumul in kab gai mungki bumul i kintamp. 18In agam yaku bumul, in agua yaku wayant wat agua yapumu garam sagat Ikut gan. I yalalab wayant wat nakuraham mimungk i Kristus i nang kuraham kab sampan i kuri hiruk. Nanai bampapiar in giha wagungk, ka giha warank nizun.19Zi giu agam gini agam Maram yahaul nangkuraham i rang irugam. I kristus nanai ginus agi wayant gank. In agi yahusuab mimungk Ikut gan.20Ingka Ikut yakab wah mangnan mangnan i hahuan. Iausagin, agi marangk gihual in agi gakantuigin. Nani garagi bumul gum agi sampang gangk. 21In agi garam Sagat Sios gan. Agi nasapi Ikut bingnan, gan i bingnan Yesu Kristus Namin ka namin gubuak ka gubuak nizun.
Chapter 4

1Zi gisu barabin Yesu gan , zi gini hup bumul i agam, wabanua mimungk.Ikut gakayak i agam yaragia gayang.2Agam wampai ragurunk i hiruk in wanang nangkuraham mimungk in basinta basinta naragia mimungk.3Agam wanang gum bumul wat sampam basinta i Marapaiam mimungk yampai wat agam.4Rinin basinta tak ka ganun basinta tak, karunanai Ikut gakayak i agam i wah mangnan basinta, wampai nasangk Ikut hup muan gan.5Garam Raham basinta tak gimpai, ka pururub basinta.6Ikut basinta agi Ramang gangk wi pai hahuan i garam sagat, i ginang gum wasak i garam sagat, ka gimpai wasak i garam santan.7Tu sampan mimungk i garam basinta basinta nang mimungk i Yesu gikab wah mimungk.8Ikut mamin sap ginia,gubuak giha wagunk.Tu giku garam sagat pai mais, in gikab wah mangan wat garam sagat.9Hup agai, hup guzun gan tu gimpai wagungk , ka giha kitamp ragurunt.10Garam aru nanai giha buamp ka giha hahuan in ginus barabin, gisangk naku wahmanga mangan mimungk.11 Jesu gikab gum wat garam guzuguzun,gini kurinai nagab bayang nasu pumuan,gidungk wagah,ka hiruk.12 Gikab wah mimungk wat garam mimungk i nang gum mimungk Jesu gan,nanai gikab bumul wat gum Jesu gan. 13 Ruginang gum i Jesu rinin gisak agi santan sampak bisinta,ka agi kab sampan gank,nanai agi yaku mimungk Ikut gariakank.14 Agi ma gimpai gisu kurinarunarun namuk,inka mamupk gagisu agi gisu pui bagayang,in yaku agi yaha tamanak,nasu garam zuhup payang nang gum mais.15 Agi gini hup nizun ka ginangk mimungk wat garam hiluk,agi napai bumul i nangkuraham napai mimungk bi Jesu.16 Jesu gikab garam mararam rinin santan gipru lunk gisu bisinta,ka kuri nai nang gum subisinta,rinin giku bumul i kab sampan ilungk.17Gisunanai in zi gini hup i agam i Jesu bingan gan,agam wakiti banu i mais,wayant agam gam nakiti mais.18Iausin kamikuan gihan,hup gan i kurinai payang gan.In kurinai gimpai tamanak i Ikut maran gan,kuri nai garam nang mais.19Kurinai mah rinimaiik kamung,kurinai rugan ginangk mais i rinin gan ka sampam girak i nanag mais tak.20nanai mugum agam nang i Yesu. 21Zi gini bi, agam yangua Yesu hup gan, agam waku wayant, yah, gisu hup nizun gimi i Yesu. 22Agam tugiku hup i wayant mamuan tugimpai mais, i hausin, gimpai i mais.23Agam wakiti garam mamuan i wayant i agam wayant agam nami hari .24In agam Yesu garam sagat hari, nanai agam sagat Ikut gini kuri mimunk i nakuraham nang mimunk.25In agam wakiti ni hup umpul, agam basinta basinta wani hup nizun wat garam mimunk, i haus, in agi santan gimpai rinin basinta. 26In agam sampam mais, maram wararab agam nang mais agam wakiti sampam mais kaha gubuak ruk kayang. 27Agam wakiti kazai masui i garam mais.28 Garam wi bangkian mais i wah mangan zua. nangum bangkian gan, inna yaku hup mimunk wat garam miyah. 29Agam wakiti wakiti kab hup mais kas agam garap gam,agtam wan hup mimunk bumul i garam pai mais. 30Nankiti kab sampan barabin wat marapayam Ikut gan, i aus,I gikab marapyam wat agam, nanai gisu bumur agam, in bumur gan gimpai wat agam santan.31Agam wakiti sampam mais in na ni hup sampam gam nia hup i mais ka nang mais. 32Agam wanang mimnk wat garam sagat, in agam wakab sampam i kuri nai i yakuhis kuri nai mais gan yasu Ikuti yakuhis agi mais i Yesu bingan gan.
Chapter 5

1Agam waku Ikut kadaham gan,gikab sampan yagi napai nasu i gariakan.2Wabanua wasu Jesu kab sampan yagi,gin mam gaipariruwan su guhink mimungk hai Ikut.3 Wakiti wayant tisu barau,ka nang hatabahubk,mahak kamungk.Ka maram i runggam,kadaham sunani nanai garam hiluk nani hup hain ni sampan kab i Jesu.4 Agam wakiti gisu garam hiluk i ni hup mais,ni hup paipayang,hup subaba,nanai yah kadaham mais.Maimaik agam wani dange i Ikut tak.5Agam wararab hup pani gin agam wazagari barau,ni rum,isbabpuan,ka banui kandaham rakingk,maram i rungam tak,nanai ya zuhup ismint i Ikut.Garam sukausanai naha Ikut parat tanamungk.6Agam wani miah i garam zuhup wat agam i Ikut hup pan,Ikut rusampan gan kukuap i garam zuhup payang.7Inka agam wakiti pururum wat kurinai.8 Marasamungk agam gipai mikuan,ka karuni agam gipai i gubuak ,inka agam wabanua wasu garam gubuak.9Gubuak gikab wah mimumimungk,agam mawah wapai i Jesu gubuakan nangan nakab gar mimungk.10Agam waguri simpim.Iausa? Ikut gikab sampan nizun yagi.11Agam wapai manangk sibi garam mikuan,agam wani kurinai harab.12Mikuan gum gan kabbayang nanai ya rini maingk,ka maminiharab.13Ka gubuak gini rimiah,wahuwah gimi pisi payank.14Gubuak girim i wamanga mangan guwab payang i gimi pisit payank gisu hup minayang."wamunti agua garam giyakayang.watakirum siibi bumpui inka gubuak Jesu gan narim yagua.15Inka manangk i payang gam,wakiti pai su garam subaba,miah,wapai wasu garam wayank mimungk.16Gubuak agu gam,wamati gin,gubuak karuni nanai yah,gum maimais rugikasikas,inka manak i gubuak kam.17Agam wakiti rusubaba gayang,maram simpim i wat Ikut nangayang.18Inka,wakiti runum pui mais,kah ni hup burubangk,nanai giwaya agam.wakab marapayam nahuwak iagam.19Agam wariru gahuwan,mi mamin sap,gahuwan mintt,kah gahuwan marapayam kab wat agam i agam narirua gayang.wat sampam gam nahaii Ikut.20Agam wasappi Ikut bingan gan nayab wagungk maimaik,kah wani mimungk i Jesu.21Kah wampai ragurungk i garam hiluk,nangan i nakab bingan raham wat Jesu.22Sagasagat,agam wampai ragurungk i gabuwam was gam,su agam pai ragurungk i Jesu.23Iausin"garam gipai guzun i sagat,gisu Jesu pai guzun i sunta,Jesu riningan nanai sunta,Jesu runkgan mampigin.24Gisu sunta pai ragurungk i Jesu.Gisu karunanai sagat napai ragurungk i gabuwan was.25Ka garam, agam wakab sampamgam nizun i hiniam was sarungk su Jesu kab sampan i sunta gin mamp pi gin.26Jesu rungan gikab sampan gan i sunta, gini nami mararam.Rungan gikanuk i pui ka hup pan.27Wagab wasu nani nangan sunta nampai mararam, nampai hasap, nampai gasap, nampai nuh, nampai mimungk, nampai yaungk, nampai rini nuh.28Inka agu garam warangk i hingniam gam.Su agumari rinim gam,garam amingk mari riningan nanai namari hingnian gan.29Garam mangan magiwaya rinin gan namuk miah, gimarammari rinin gan i kamb pui. Kab nam wat uwah. Su Jesu kab sunta mimungk. 30Gisunai yagi pai su i rinin gan basinta.31I kandaham basinta ru nanai garam gikiti ramankrinank gan, ka giha gipai bi hingnian gan, kurinai gipai gisu rinin basinta. 32hup pani hup raham guapayang.Ka nizun, i agam naku wayant tia. 33Inka garagaram santan, agam wakab sampam gam santan i hingniam was sam, nasu agam kab sampam i rungk gam. Ka saga sagat wayang ngua gabuam was sam.
Chapter 6

1gariak was agam wampai ragurun i Garamraham in agam wayant i raman rinang gam hupan. 2wampai ragurun i ramank rinagk, karu nanai mimungk i Ikut maran.3Ini agam yanguagayang agam napai bampapiar i kitam.4Ramank was agam wakiti waya gariak sampam,in kurinai ku sampan kukuap,miah,agam wahu kurinai i hup hagahaganJesu gan wat kurinai.5Garam suangk gum,agam wampai ragurun i garam kab gum wat agam.6wayangnu hup wat tatarat tayang ka nuguam pumpu nanai agu nayangua Jesu.7wayangua suraham gam hup su agu pai ragurun i Jesu.Wakab wasu i ni wat agua nasu agu tikitti Jesu.8Iausa agai maragk gihuar mimungk agai nakkui Ikut.9Guzuguzun,maram mimungk i garam suank gum,wakiti sampam kukuwap i kurinai.maram wahuar,agam ramamk gam gipai ganuk kun nuah.10 Ruzamma gayang,wamunti bumul i Ikut marahahiyang gan.11Kawagagar wahmanga mangan Ikut kab wat agua gini agua naku garam mais gumpa.12Agi mawat garam hiluk kag gias rungk kamuk,miah,agi wat marapayam pai gabaga wagunk ka pai kitam pani gias runk.13Sunanai? wagagar marapayam nizun wahan gab wat agua.14Wamunti bumul, waraii raiik gam i kump,watink rungam i riab ka wagab sikan gam suanai ka wapumaram naba binka.15I wahmanga mangan nani,wapukaum i Ikut suarian gan.16Nangan agu nantuan garam mais nantuik kan pipias.17Agam wakab gul bumul i guzum gisu bugnak marapayam gan.18kah wayu maimaik i marahahiyang marapayam gan ka wabusin i garam sagat Ikut gan.19Wayu izi, gawah yasakIkut yakab hup an wat izi ini zi zagarak kak, izi gisak yamunti bamul in yakab hup yamipisipayat hup guapayang hup mimunk. 20Zigi pai gisu muan Jesu gan i karunanai zigi pai i barabin. Gisunai in zi gisak yakab hup mimunk wat bumul i gisu wah igi yanang ayang.21Raik mimunk izi gak taikikus, garam pai bumul in gab gum garam kadaham gan . Yani wat agam i wah santa ,in gisak agam yararab izi gum gab ayang gak gisu hausa. 22Zi gikab i gibiak i yagam i hausa in, agam gararab izi gipai gisu hausa in i gisak yakab bumul wat agam sampan gam awah.23Sampan nuhayang gimi wasak i agam zi raingk wasak ak. In kandaham kab sampan i mang mangan wat sampan nuh yaba i Ikut ka Gariyak gan ka marampayam. 24Sampan nuh ayang i Ikut an gipai wat agam santan, wikab sampan gan i garam daham.Gariyak Jesu wat sampan nuh ayang gan ma yasu mais amuk.

Colossians

Chapter 1

1Zi Pol, zi garam gab gum Yisu gan, i sampan mimungkan gini zi wat Timoti 2agai gikakar hup ani gibiak i agam sagat garam Anutu gan parat raham Kolosi.Agai raingkuas nahungkuas lukap maran huarayang gan wat Yisu,ka ramangk Anutu luyakab sampan nuhayang gan yakab agam sampam yami nuhayang. 3Agai gikab hup ni sampan mimungk wat Anutu , ramangk ka suraham agigangk Yisu i agai yugayang gangk maimaik wat Anutu i agam4Agai giangu hup agam gam lukab wayantam wat Yisu ka, kab sampam wat sagat garam Anutu lu ngantung bangkian ya .5Inka i kandaham arunai agam rugiku wayant mimungk, ingka wah santan Anutu runungk kab i ganungkun i agam. Agam ginungk giangu hup sib wat gubuak nungkayang , i wayant bumur an , yakapri kandaham sampan rang ayang. Anutu gan mi wasak i hup nizun runungk bai agam. 6Hup mimungk arunai lu gikab gar an in gisuraham giha gisangk kitamp sib, gisunai agam awah i gubuak agam yangu hup arunai, wat rarab Anutu sampan nuh an hup nizun gan.7Agam giku hup ani sibi Epafras, garam mimungk gab gum Yisu gan kapri agam ya. Giku agai marangangk in gikapri agam i gum nizun. 8Epafras ginungk gini wat agai hiruk kangkua i kandaham rang i rungangk Marapayam kabwat agam.9Gubuak aru agai yangu hup aru agam rangirungam arunai, agai ma gimpai gasap i yugayang in kantui Ramangk i agam maram yaku i banua gayang gan, ka Marapayam yakahung agamsib i wayant mimungk yasangk i ba huangk ayang nizun . 10Agai giyu gin gini sagat garam Anutu gan banua gayang yanga mimungk nizun i Ramangk kandaham gan,ka maimaik yakab i rungam in yagab gum mimungk. Ingka maimaik agam wayant yaku Anutu yasu raham i agam11Agai giyu i Anutu yakab bumur wat agam in agam yamunti bumur ya gin yabariang barabin santan bai agam, ka agam manangk yampayang in yaharuigin i yazugub ayang,ingka agam yangan yampai sampan nuh am. 12Gisunai agam yangan yampai sampam nuham ka yani dangi wat ramangk i kab agam yabanui kandaham in yaku wah manga mangan rukab in ziri agam ya. Agam wat sagat garam Anutu gan yakua gayang, nanai sagat garam pai pisipayat i gan .Agi ginungk gimpai kamikuan kitamp ani, ingka i giku agi gin gikab i gisu kuri gariakan gan,gariakan sampangan mimungk igin.
18Sagat garam yisamint gisu Yisu riningan,ka Yisu gisui guzun gan .Garam sagat yisamint rungan gisu guzun ya,ingka ginungk gimungki sibi bumpui,wat gisu nungk ayang i wah santan.19Ingka Anutu sampan mimungk in wayant giur gisuni, kandaham pisipayat an santangimi i gariakan Yisu 20rungan yakab manga mangan santan anai yangan sampan basinta wat i rumbis an,gisu nanai i Anutu mimungkan i gariakan marub basinta i gai pariruan,wah mi kitamp wat mi ganungkun awah.22Karunani Anutu rugikab agam gampru sampam basinta i Yisu mamp ayangan,Agi rugiha sapiak,magisangk wah mais mangan yabai agi ka barabin mangan yaku agi i Anutu marangan.23In agam rugimungki bumur i maram rarab Yisu ka gisung tagur am i kitamp bumur ka gamunti bumur i wayantam yur Yisu.Wangkiti kiti wayant Anutu gan agam ru yangua gayang gisu hup nungk nia, wah manga mangan santan Anutu kab i mitugurun i ganungkun ,zi Pol zi gisu garam gab Anutu gum gan.24Karuni zi Pol, zigikab sampangangk i yaku kukuap agam gam i riningangk wat barabin Yisu kua gayang ma gazugub amuk i riningan nanai ya gisu sagat garam gan yisamint igin.25Zi gisu garam gab gum sagat garam yisamint an ingka gigab gum ani gisangk Anutu kab izi ya,izi yasangk yakapiri hup Anutu gan wat agam.26Hup ginungk gahumpun run wat tamamuan nizun in sagat garam santan ma gayangua gamuk gisangk gubuak karunani i garam santan yampai pisipayat i marangan.27I Anutu wayantan, sampangan,gikapiri hup guap ayang anai wat agi sagat garam gan ,gini agi yararab ayang,nanai hup mimungk nizun gisangk yaha yasangk parat santan.Hup guap ayang anai gisuni,Yisu gimpai wat agam in agam giharui gin i yakab agam yaha wat yampai ayang in yaku wah mimu mimungk gan mi ganungkun.28Agai gini hup mimungk ani harab wat sagat garam ingka gikapiri kandaham mimungk anai awah wat.Ka agai giku kurinai gikatang ingka gikab hup mumur wat,i hausin,agai gini kurinai yasu sagat garam bumur ka yampuru kurinai bi Anutu.29I marahahiang wat bumur anYisu kab wat izi,zi gigab gum ani
Chapter 2

1Mamuan agam ginungk gimpai ,in agam gisu garam mamp ayang.2Agam ginungk gimpai wasak i wah mais kitamp ani gan,gisu kandaham kitamp an, agam ru gisantamp ganun mais rumpai gabagah in su guzun i kitamp.In ganun mais arunai ru gimpai wasak i garam sagat mami yangu Anutu hup an.3Mamuan agi santan ginungk gimpai wat garam sagat mami ku hup Anutu gan nanai ka agi gasantamp i kandaham mais an.Agi ru gitamur igin i wayantan sampan mamuan gan anai.Agi ginungk gimpai gisu garam hiruk anai in agi gisangk baku sampangk kukuap Anutu gan.4Ingka i Anutu sampan nuh ayang gan raham gikab sampan nuh ayang gan wat agi.5Gubuak aru agi rumpai su garam mamp ayang i kandaham maisangk anai rungan gikab agi gimpai maratak bi Yisu.In i sampan nuh ayang Anutu gan ru giku agi zua.6Anutu ru giku agi hantab wat Yisu in gikab agi gimpai wat Yisu i gampan gan paya i ganungkun.7Gini yasu nanai in yakapirigin wat garam sagat ba kirikian,i sampan nuh ayang gan raham in gikapiri agi ya in ,i hausa, ru giharu agi wat Yisu.8I sampan nuh ayang Anutu gan tak, agam ru gikab rungam wat ingka Anutu giku agam zua.Nanai ma wah agigangk gab ayang amuk ,miah, Anutu wah an nanai.9Ma giba i gum baruhiab garam gab ayang amuk,in magisangk garam mangan yasapi bingangan ka yayas bampuan amuk.10I hausa, Anutu ru gikab agi gisu garam sagat harih in gaharu agi wat Yisu i agi yabanua kandaham mimungk.Nanai kandaham aru Anutu ru nungk kab ayang gini agi yabanua ya.11In agam maram wahuar mamuan agam ginungk gimpai gisu haus. Garam Yuda gagumam rinin,ka gini agam ma garam gumam rinin amuk.Kandaham aru gumam rinin nanai garam bangkian tak ginah ya.12Gubuak arunai agam ru gimpai tamangan sibi Yisu.Agam gimpai gain sibi garam sagat Israel Agam garam sagat agam ru gimpai banging i hup nahuh Anutu gan wat hup nungk kab wat garam Israel.Ma wah mimungk mangan agam yangan yaku wat gubuak ba kirikian.Agam ru gimpai tamanak sibi Anutu i kitamp ani.13 Agam ginungk gimpai tamanak sibi Anutu inka gubuak aru nani Anutu ru giku agam giba simpingk i Yisu buik an.14Yisu gikab agi sampangk ginuh.Agi ginungk gimpai hiruk kangkua, inka i gitarak agi pias sibi buak haru agiya ingka gikab agi gisu basinta.15Gan gisu nani , rungan yahukis hup su butua gua wat hup santan kuri Yuda gan nanai. Rungan gisu nana i yampru hiruk kangkua gua yasu garam basinta.16Yisu gampru sagat garam su hiruk kangkua gua giba gisu rinin basinta wat Anutu.Igai pariruan ru gias kandaham higurun ua.17Yisu giba gini hup sampan nuh harab wat wiawi rumpai parat simpisimpingk.18I Yisu tak agi santan gisangk yampai wat Anutu i ganungk basinta.19Ingka karuni agam garam sagat ma gisu garam tamangan zua gamuk.Agam rugisu i garam sagat an,Anutu rungan nia gayang i yasu gan ya,ka gisu i garam gan.20Ruginungk gikab agam gisu tagur Anutu gan ,Tagur anai gamunti i kuri tamur i Yisu ka garam ni hup harab i Yisu rungan tagur anai ngasang wasak an bumur gab tagur.21I karunanai tagur kurukuan gan santan gingan bumur in gigab tagur gamunti bumur, in ru gamunti bumur gihan nani.22I rungan tak in gikatung agam hantab awah gisu tagur i Marapayam Anutu gan yampai wasak ya.
Chapter 3

1Anutu ru gikapri agua wat Yisu ,wararab wah ganungkun gan .Yisu ru gimpai Anutu bangkian yami gan.2Maram wararab wah ganungkun gan, ka wangkiti rarab wah kitamp an.3Agu rugimamp ingka Anutu gizigin agu ganungam wasak i Yisu.4I gubuak Yisu gan pai wasak i agua, agu ganungam gimpai pisipayat i bumur an ka mimungk igan.5Agam wayas kandaham kitamp ani namamp, kandaham su barau wat kandaham mais ingka wah mais wat sampan mais i hiruk wat nia zigangk tak nanai kandaham zuhup ayang gan nanai.6I karu nanai in Anutu sampa kukuap an yabai garam sagat mami yangui hup an.7Agam ginungk gibanua i nangku raham aru nanai wat mamuan.8Karuni agam wangkiti kandaham su ,niarun, ka sampan kukuap ka nangkuraham mais wat hup mais kas agam muangam.9Agam wangkiti pazuhup wat kuri hiruk i hausin agam ru gahukis wah sampan mamuan gan agam nungk paya 10Karuni agam wakua i kandaham gan harih in i yakab wayant harih wat agam, ka agam yasu i maraganun gan.11Ina gisuni, agam Grik ma agamYuda ka garam gumam rinin ma garam mami gumam rinin wat kuri Babaria wat Sintia wat garam mami gab gum , ka garam mami bingan Yisu gisu guzun ikurinai gan ka gimpai wasak i kuri nai.12In Anutu gini agam yampai mimungk ,ka yakab sampam wat hiruk ka yarang i rungam ka wakab rungam naha ragurun i hiruk ka wani hup nuh ayang wat ka agam manangk wampai.13Wampru wagab gum ka wahukis kuri hiruk mais an ka wasu mimungk i kurinai.Ini mangan sampan kukuap i hiruk an,inka wahukis kurinai mais an yasu Yisu hukis agam maisam awah.14Hahuan i wah manga mangan ausanai ,agam warang i rungam, nanai gikab bumur wat hup mimungk.15Wakab sampn nuh ayang Yisu gan nami agam sampam.I sampan nuh arunai agam rugisu basinta ka agam wani mimungk.16Wakab Anutu hup an nakab agam nahuangk.Wat wayant mimungk agam wakaprigin wat hiruk i buksong wat gahuan yisamint ya in wampai mimungk in wani mimungk nahi Anutu.17I ausa ausa agam gab ayang a i kandaham agam nia hup ma kandaham hiruk agam wasu nanai i Yisu bingangan ka wani mimungk wat Anutu.18I Ramangk marangan agam sagat agam waha ragurun i garam marub nanai yanga mimungk i Ramangk maran gan.19Ka agam garam marub agam wakab sampangam wat hingiangam in wangkiti ni hup bumur igin.20Kurinarun agam wayangu ramam rinangam hup an nanai yakab Anutu sampan yanga mimungk.21Ramangk was agam wangkiti kab gariak was sampan kukuap, kuri nai kanibi mami sangk ayang i ngan wah mangan.22Agam garam gab gum garam mangan gan ,agam wayangu garam su guzun i agam hup an in wagab gum sunai sunai,in wangkiti paip rubuang wat i rarab agam, ka wagab gum wat sampam mimungk ka waguan i Anutu.23Hausa agam gab ayang i sampangam agam wakab i nahi Ramangk ka ma garam kitamp amuk.24Agam wararab wasu agam yaku sakuak garam raham gan i hup an ru haru gayang.Agam wagab gum Yisu gan ka agam waragia i hagan gan.25Ka garam ru gab gum mais ,nanai yaku gum nanai mais an,i maisan arunanai ma yaku sampan nuh ayang amuk.
Chapter 4

1Agam garam guzun ,wakab manga mangan mimungk wat garam gab gum agam gam.Agam awah wararab wasu agam garam guzun gam awah gimpai ganungkun.Agam wangkiti pai gasap i yu gayang in ni dangi wat Anutu.2Agam garam guzun agam wakab wah mimungk wat garam gab gum agam gam.Aagam wararab agam ramangam gimpai ganungkun.Agam wayu mai maik wat Anutu in wani dangi wat i wah mimungk an.3Agam wayu i agai awah i Anutu yakazai masiahuan i agai yani Yisu hupan guapayang harab.I hup arunai garam gikab izi wampuang wasak.4A gam wayu i hup zi nia gayang ani nami pisipayat wat garam.5Wakapri kandaham mimungk wat garam sagat mami yisamint,i yabanua i kandaham mimungk.6Wani hup mimungk wat garam in i yasu mimungk i garam sampan.7Tikukus yangan yarugus wat agam i wah manga mangan santan bai izi.Sigias anai gisu agi raingangk garam gab gum mimungk Anutu gan.8Izi gikab i gibiak iagam in agam wararab i gum gan gab ayang,in nanai yakab agam sampam yangan bumur.9Izi gikab Tikukus wat Onesimus gibiak i agam,kurinai gisu agi raingangk garam gab gum nizun.Kurinai yangan yani wat agam i wah santan kas i agai.10Aristakus gini gubuak wat agam,rungan wat izi gimpai wampuang wasak wat Mak Banabas yaguat an [agam waku sigias ini sigias biak i agam],11wat Jastus bingangan mangan Yisu.Kurinai garam Yuda ka wat izi gimpuak gigab gum ani i Anutu miasib an.Kurinai gigab gum ani mimungk nizun.12Epafras gini gubuak wat agam.Agam kuri gam mangan nanai ka garam gab gum Yisu gan.Nanai gimunti bumur i yugayang gisunai agam yamunti bumur i kandaham Anutu gan.
14Luk nanai garam mari garam rinin agai kab sampangk igin wat Demas an gini gubuak wat agam.15Zi gini agam yani zi gubuak mimungk gangk wat zi rangk was angk pai parat Laodisia ka wakab izi gubuak mimungk gangk awah wat Nimfa,wat sagat garam pai i tagur an.16Ini agam ru rarab hup zi hahar i biak ayang ani sib ingka agam wakab wat kurinai nani harab wat garam sagat Laodisia ma agam rungam awah wani harab ini agam pai Laodisia.17Waniwat Arkipus,wagab gum aru gam raham kab wat arunai sisib.Gubuak mimungk ani Pol gihahar izi bangkiangk.Maram wahuar izi gin wayu izi gawah, izi gimpai wampuang wasak.Sampan nuh ayang Anutu gan yami wat agam.18Gubuak aru nani zi Pol gihahar i bangkiangangk.Maram wahuar izi in wayu izi garam pai wampuang wasak.Sampan nuh ayang Anutu gan wat agam.

Philemon

Chapter 1

1Izi pol , izi gipai wampuwang wasap i Jesu bingan. izi wat raingam Timoti gahahar mamin sap nai giba i agua Pilimon. agua nimbil izi gak. 2Izi gahahar mamin sap awah giha Apia, nanai agi nahuk gak ka Arkipus gisu kiyam agi gan i hup niyagayang i Anutu gum gan. 3ka izi gahahar awah giha i sagat garam kap sapan Anutu wat gariak gan Jesu i marapayam Anutu gan wat kuri nai.4maimai izi giyu i Anutu wata gariak gan i agam ka giyu i agam. 5Izi garingan i agu gikap sapam i Anutu i agam huwank ayam gam ka agam gum gan yaga bumul.agam yaguri bumul gan i kandaaham mimunk gan. 6I agi huwak ayangan Anutu yakap bumul ina gum agi gan yaruan ayang mimuk i Jesu bingan gan. 7Raink was ,izi sampangank gahan papantap ka izi sampangan manank gigiyank,i huah, agu gikap rungam i sagat garam Anutu gan ka aguba kap bumul wat agai. I agu hup gam gikap bumul wat agi i gum agai gap bayang.8gisuha, izi mami ku bumul , Jesu gakapil kandaham gum wat izi inna izi gini wat agam, 9Kandaham rang i run, in izigini wat agu Pol, izi Pol ,izi tu gamuguvi in izi gimpai parat tak izi mayaruan yasu mamuan guwa gamuk.10Karuni izi gakantuvi agu gariak gum onesimus,izi gikap hup wat i agai hupai lumuwang wasak,izi gini hup Jesu gan wat i agai hupai ayang. 11Mamu wan magaringan ihup in gigap gum amuk .tu karuni garingan i hup in gisu ringa patak i gum agu gam ka izi gank. 12Karuni izi gikap i gibyak in izi sampangank gimi mimuk. 13Izi gini yap raguwan birun in yagap gum, igubuwak izi pai rumuwang wasak ini hup garam raham gan.14Izi mayagap gum agu mami kap sampan igin amuk. Izi magini agu yagap gum mangan wat izi gamuk wam pai arun tak, 15gisu nai in onesimus gim pak i bankian wat agua ma gubuwak bapapiar namuk. 16ma garam guzun miyah amuk, gigap gum tak. igisu agi raingak .agu yakap sampam igin i gum gap ayang itagul wasak parat.17Ini sunai waku izi wasu nim bil gan in agam wakua wasu agam ku izi. 18Ini bangki mais , kantuvi garam i wah agam wani wat izi garam hiruk wahan. 19Izi pol, izi rungan gahahar i bangkiyak gak, izi yarim agu sip ,in izi gini wat agua, in izi giyas agu maram hatah ,ina ganun agu gam gimi agu bangkiam gam, ina izi girim hup suni gamuk. 20Nizun Izi laink , agu gisak yagap gum magan wat izi igaram raham bingan. agi hirung kaua gigap gum Jesu gan.ina wakap izi sampam gan nami nuh ayang.21Izi gararap agusip ina agu yaragi kandaham mamin sap izi hahar ayang ina agu yakuwah marikum. 22Ina hup mangan zuwah zi yani gayang.wamar i gapan magan i tagul gam izi yaba yagiyak yah, Epapras nanai nibil izi gan, nanai yawah izi wat gimpai lumuwang wasak i gum Jesu gan,gikap maik ayang gan giba.23Epapras nim bil izi gan, agai gam puru gimpai lumuwang wasak i Jesu gum gan agai gap ayang gikap maik ayang gan giba. 24kuri nai yawah i mak,Aritakus,Demas, ka Lukas nanai izi raik was gan agai hu paiyang.kuri nai gikap maik ayang giba. 25sampan nuh ayangJesu gan gibiyak i agam wat agam marapayam gam.

1 John

Chapter 1

1 Ngu mataing supuring gin --Neko nena ngatang , Neko nena wangaratang tenen gin , neko nena atnen gin talet wangaratang --- Ngu meta yang rat irin ya. 2Mat yang rat irin ya ngu ilal rie patangin iret, ngu nena wangaratang, mat nena tenen gin patangaiyang. Nena wit kin kuiyeries yang nal kuting rak ya, Ngu mataing Sasa eking gin , mat ngu rie ilal nena matenen gin patangaiyang.3 Ngu nena ngat wangaratang ngu nena kuiyeries , ngu ya yeya kak nena kak kaparin ya . Ninewa kaponing ngu Sasa mat ninne Siming Jesus Kristus kak. 4 Ngu ya , Nena unan ngu yiyew ya kekareis kot kep ninew yiyew ya nuning yet ngu wikyeng.5 Nena uiya enga matin ngatang ngu ya kuiyeries : Anuta ngu yamaling , mat matin ngu utalap kak malang .6Sain nena yeis nena ning kak parareis ni nena utalap kin parakeis , nena tapoling keis mat nena yamakal ngu kum waitireis. 7 Ni nena yamaling gin parakin ya ning eng ngu yamaling , nena tapanen gak kaparin ya, Jesus ya asuring ngut ninew weiyang ngu tulin sarikeng.
9Ni nena ninew weyang ngu totarinya, ning yamakal iret ning ninew wiyang ngu pasireng ya mat tulinilan ninew kum titngening ngu kuting kolaleng ya. 10Ni sain nen yeis nena kum weng katang, ngu nena kep ning kak ning tapoling ket, mat ninne meta ngu nena kak kum iret .
Chapter 2

1Neka neka, nana unan ngu ya yiyew ya kekera ritam kot kew yeya kum weng kek. Ni sain aiko ning weng ken, Nena meta Sasa kak , mat Jesus Kristus, Ai ning titngening . 2Ninat ninew weng ngu pasiret, ninew nak malang , ni aiparaing nala nga ya kuting. 3Nena ngais nena mat aput nine ya ngawin ya , sain nine luo nena talinya.4 Ai ko ning yet, '' Nan Anuta ya ngatam,'' ni ning nine luo kum talet ngu tapoling ai, mat yamakal kum ning matin iret. 5Ni aiko ning nine meta talet , matin yamakal waring Anuta ya nuing suling ngu titket iret. Ngu kin nena ngais nena nine ya; 6 Aiko lat yet ning Anuta kak iret ning nine para ngu ekik Anutat paraket kot.7 Nanou tapaning, Luo enga nana yiyew ya kekaretam , ngu kum luo keng, malang. Ngu luo asing . Yeya mataing rakang. Luo asing ngu meta ngu asak mataing rakang.8Ni luo enga nana yiyew ya kekaram ngu luo keng , ngu yamakal Krais ya mat yeya kak , Neko ya tatikoma ngu wik yekot , mat yamaling waring asak patang gaiyang ngu mat iret.9 Ai ko ning yet ning yamaling ya ni ning waning kaking ya nuing kum yunte ngu mat utalap kin iret. 10Aiko ning waning kaking yeng nuiyeng yunte ngu yamaling gin iret, ngu ya matin meta kak malang neko kum nine arapuk sokomreng. 11Ni aiko waning kaking yeng akera yunte ngu utalap ya mat utalap kin parakit ; Ning kum ngat ning takin ute neko ya utalap ngut taing sokamret.12Nana yiyew ya kekera ritam, neka neka , neko ya yiyew weng kining ngu pasirak neko ning wawing gin. 13Nana yiyew ya kekera ritam, sasa sasa neko ya yeya ngat aiko ning supuring gin ya. Nana yiyew kekera ritam, ai momoting , neko ya weng ngu asak takarak. 14Yeya sasa sasa nana asak yiyew kekera riew uiyang, neko ya yeya ngatik aiko ning maring . Nana asak yiyew kekera rimang ,yeya ai momoting, neko ya yeya saweng ,ngu ya Anuta ya meta mateiyeng gin iret. mat yeya weiyang ngu asak takarak.15Yeya nala nga ya kagin kum rawak., mat unan kuting nala nga ya kum nuiyeng yeng . Ni aiko ning nala nga ya kagin ya nuing yen ,ngu ning Sas Anuta ya nuing ya kum mot.
17Nala nga yo wiik yeng , mat nine kagin kuting yo wik yeng. Kagin nuiyeng walaleng ya, mat teiyeng kurenga ya ngu kak kuting yo wik yeng. Ni ai ning Anuta ya meta taret, ngut nak yo nal kuting irewak.18 Neka neka ,nena asak aput sain wik yening ya kin patangeis, mataing yeya ngakang , Jesus ya akera yo patang geng, Mat Jesus ya akera asonak asak patang gak. Ngu ya nena ngais , nena asak nal wik yening ya sain kin patangeis.19 Ning ket , ai ngu nena kak irakang,mat netat alok, ni ning kum ninew lain waring irak. Ni ning ninew waring ngu yo nena kak irin ya. Ni ning asak netakang. Ngu ya nena nga waring kin ya, Ai kuting ngu ninew waring malang.20 Yeya yuo kun asak rakang, Yeya kuting ngawining gak.21Ngu ya nana ngatam nana kum yet yei ya meta yamakal kum ngatik, ni nanat meta ngu yiyew kekaram. Malang.Nana neko ya kekaram? Yeya asak meta yamakal ngakang. Mat yeya ngatik, Meta yamakal pat kum meta tapoling patang geng.22 Ai ko ning tapoling ai? Ai ngu ning ngakat yet,'' Jesus ngu Anutat kum wenrai yang ai paraing Anuta ya tik yengnengngneng ya . Ai meta ngu yet , Ai ngu nal kuting feng Sas Anuta Siming gak yunte, Ngu ya ning Jesus ya akera.23Ai ning Siming feng ente , ngu ning Sasa kak feng ente. Ai ning Siming ya nuing yamakal ning Sasa ya kak nuing yamakal.24 Meta ngu mataing ngakang, ngu yeya talapasingnie, sain yei ya meta ngu talapasingnie , meta mataing ngakang ngu mat neka Siming mat Sas Anuta kak Ai iri yo yeya kak nal kuting irewak. 25Mat Jesus Kristus promis ngakat nuwaiyang , ning yo Yang nal kuting ireng ya ngu yo nuwawang. 26Nana meta nga yiyew kekeram kuiyerew ngawak ya, tapoling ai ni yening kagin kotin tapa yelek.27Ni yeya asak Yuo Kun Krais kin rakang, Ngu yeya kak mat iret. Ngu ya yeya ngawining ya kum sungketik, Mat nana yo ngawining yunnet, malang. Yuo Kun eng ngawining unan kuting ya ngu yunte. Ngu ya Yuo Kun ya meta ngu yamakal . Ngu kum tapoling , ngu ya yeya Krais kak kaparek, ngu ekik Yuo Kun da saweng yunayang. 29Mat yeya ngatik, Krais ya kagin ngu titngnening waring. Mat yeya kak ngawak , Ai aso kagin titngening sungretik, ning Anuta siming patan gak.
Chapter 3

1Sasa Anuta ning ninew ya mot mat aluling sakuing waring nuaiyang! Ning kunirat nena nine siming yeng. Mat yamakal , Nena Anuta ya siming yeng. Ai nala nga ya ning Anuta ya kum ngakit, Ngu ning ninew ya kak kum ngatik. 2Nanou tapaning , Mata nena Anuta ya siming ireis . Ni upang yo takat irin ya, Ngu kum panding da pongorongte. Ni nena ngais, sain Jesus ning ilal patang gin , nena yo yamakal wangarin ya, Mat nena yo ning ekik patang gin ya. 3Ai kuting ning samaretik , ning eng yirie patang get samamoa kak malang Anuta taing gin.Mat ning samamoa kak malang ekik Krais iret samamoa kak malang kot.4Ai ning rin weng kit , ngu Anuta ya Luo pitaret, luo pitaret ngu weng ya kagin
6Ai ning Krais kak sekaretik , ngu ning weng ya kagin kum sungret iretik, ni aiko ning weng ya kagin sungret ,nena ngais ning kum Krais wangaraiyang. Mat ning Krais ya kak kum ngat.7 Nonou neka neka , yeya nuiyeng ngai, Aiko tapayeleng. Ai ning kagin titngening ket , ngu ning ai titngening . ekik Krais ning ai titngening . 8Supuret mataing waring, Satan ning nal kuting weng ket irang. Ngu ya ai ning weng ket , ning satan ya ai, mat Anuta Siming ning ilal patang gai yang. Ning ngu satan ya urata ngu kakaret pasireng.9Ni aiko ning Anuta siming patangai yang ,ngu ning ngat weng keng ya kagin ngu kum sungreng,Anuta ya suling ngu ai ngu matin iret. Ngu ya ning pat kum weng keng ya kagin ngu sungreng , malang. Ning ngu Anuta siming iret. 10 Ni nena takat ngan ya aiko ning Anuta siming ,mat aiko ning satan siming , nena ngan ya ai ning kagin titngening kum ket ,ngu ning Anuta ya siming malang. Mat ai ning nal kuting Anuta ya siming yeng kuming nuing kum yunte , ning kak ning Anuta ya malang.11Mataing meta nga ngatang, Nena tapanen nunen yunin ya. 12Nena Kein ekik kum patang gin ya , ning weng ya kin iret waning uren moiyang. Neko ya waning uren moiyang? Neko ya ninne urata ngu weng ya mat wanimg ya ngu titngening.13Yeya kum tete yek, sain nala nga yiyew ya kum nuing yunin. 14Ngu nena ngawin ya nena asak momo takaret yang nal kuting irining ya ngu nung gin keis kis, neko ya nena waning kaking nui yeng yunis. Aiko ning nuing mowining kak malang ngu ning momo kin iret. 15Aiko ning waning kaking yeng nuing kum yunte ngu ning ai yurun motik ekik. Kak ngat aiko ning ai yurun motik ning yang nal kuting ireng ya matin kum iret.16 Ngu nena ngais nunnen mowining ya ,neko ya Krais ninne yang ninew ya kot rin sarikaiyang. Ngu ya nenna kak ninew yang wanening kakaning yening kot rip sarikeng. 17Ni aiko ning nala nga ya unan aso kak, mat waning go wangaren unan kak malang mat pupuing koparet nuing enneng ya ,takat yo Anuta ya nuing mowining ai ngu matin ireng? 18Nanou nekaneka , nena kum nunen mowining meta kin nanat yin o melep nen gin nanak, ni unan aking ket yamakal kin.19 Nengu nga kin nena ngais nena ngu yamakal ya , mat nena ninew pupunen talet ning maring ries.20 Ni sain ninnew pupunen tapinilat , Anuta ngu sakuing ninew pupunen takaret, mat nena unan ngu kuting ngais. 21 Nanou waring ,ni ninew pupunen kum tapinliat, nena nunen yamakal sakuing ya. 22Neko ya paso kep ning yo nuwawang, neko ya nena ninne luo taleis mat neko keis ngu ngat nuing suling ket taing gin.23Enga ninering luo ; ngu nena nunen yamakal kin nine Siming Jesus Kristus wawing tapanen nunneng yunin ya, ekik ning eng ninne Luo nuwaiyang kot. 24Aiko ning Anuta ya luo talet ngu ning matin iret, mat Anuta matin iret. Ngu ya nena ngais ning matenen gin iret, ninne yuo ngu eng nuwaiyang.
Chapter 4

1 Nanou waring , yuo kuting ya kum nuiyeng yamakal keng, Ni yuo waitiret wangarei ning Anuta kin aput, Neko ya profet tapoling aso asak ut nala yapai kuting nung gin iretik. Ngu kin yo kak ngawang Anuta ya yuo --2Yuo kuting ning wit kin yetik Jesus Kristus ning ai ekik Sas Anuta kin apui yang, 3Mat yuo kuting ning witkin yetik Jesus ning ai Anutat kum rin apuiyang. Yuo ngu ai Jesus ya akera, ngu yeya ngakang apuong ya. ngu mat asak nala nga kin iret.4 Yeya Anuta ya , neka neka , mat asak kuting takayerak , neko ya ai nungi kin ngu ning sakuing waring nala nga ya ngu takaraiyang. 5 Ning ngu nala nga ya,: ngu ya neko yetik ngu nala nga ya ,ngu ya ai nala nga ya ngut nga yuntik . 6Nena Anuta ya, Aiko ning Anuta ya ngat, Anuta ninne ya asiping rit. Aiko ning Anuta ya malang Anuta ning asiping ninew ya kum rit. Mat nga nena ngais , yuo yamakal ya mat yuo tapoling ya.7Nanou waring , netat tapanen nunen yunin ya ,nunen mowining ya ngu Anuta ning supuring , mat ai kuting ning nuiyeng mowining ya kak ngu Anuta kin aput mat ning Anuta ya ngatik. 8Ai ning nuing mowining gak malang ngu ning Anuta ya kum ngat, Anuta ngu nuing mowining ya.9Neko nga ya Anuta nuing mowining ilal wakumeneng gin rin patanggaiyang, Ngu ya Anuta ninne Siming kuanik nala nga nung gin rin apuiyang kot kin nena yo yang ratt irin ya. 10Ngu nine nuing ninew ya nuing moyang, kum nenat Anuta ya nunen moyang, ni ngu ninat ninew ya nuing maring ket moyang, mat ninnat Siming rin apuiyang weng katang ngu pasireng ya.11Nanou waring , Anutat nuing mowining nuwaiyang, kot nak nenna kak tapanen nunen mowining ya ngu yunin ya . 12 Aiko kum Anuta wangaraiyang . Ngu ya nena tapanen nunen mowining ngu yunin ya, Anuta wakumenen gin iret. Mat ninne nuing mowining ya ngu titket ninew ya iret. 13Ngu ya nena ngais nena ngu nine ya mat ning ngu ninew, neko ya ning ninne yuo kuming nuwaiyang. 14 Ngu , nena asak wangaratang mat tenen gin patangaiyang ngu Sasa Anuta Siming rin apuiyang ninew nala nga ya sakasaka.15 Aiko ning ilal yet Jesus ning Anuta Siming, ai ngu Anuta ning kak iret, mat ning Anuta kak iret. 16Ngu nena kak ngatang , mat nunen yamakal kaiyang Anuta ya nuing mowining ninew ya. Anuta ngu nuing mowining ya, mat ning kuanik ngut iret nuing mowining nung gin, mat Anuta ning iret ai ngu nung gin.
18Yokakang nga kak malang nunen mowining gin. Ngu , titket nunen mowining yokakang nga pekaren wit kin ute. Neko ya yokakang nga ngu salawai ya urata . Ai ning yokakang nga kak ngu kum rie titkaiyang nuing mowining gin.19Nena nunen mowining ya neko ya Anutat maring ket nuing mowining nuwaiyang. 21Ngu ya Anuta ya luo nga nena ninat nuwaiyang; Aiko ning Anuta nuing mowining ente ning waning kaking yeng gak nuing mowining yuneng.
Chapter 5

1Ai kuting ning nuiyeng Jesus ya yamakal kit , ning ai Anutat wenraiyang ninie ai paraing tik yengnengneng ya ning Anuta siming yeng irek ya, mat ai kuting ning saseng kuanik ya, nuiyeng mot, kot nak ning siming yeng kak ya nuiyeng mowang. 2Sain nena Anuta ya nunen mot, mat kagin ngu kin nena ngan ya, nena Anuta ya siming yeng ya nunnen mot. 3Sain nena Anuta ya mo waring keis; Mat nena ngais ninie luo sungreis, mat ninie luo kum kitareng nuwat.4 Ai kuting ning Anuta ya siming , Ning nala nga ya saweng takarak .Nena Anuta ya nunen yamakal keng, Mat kagin ngu kin nena paro takareis, mat nala nga ya saweng wangnep sarikit.
6 Jesus Kristus ning apui yang wai kin par rang ya tip ngu nung gin ,mat tei papara kin asuring pekaraiyang ngu nung gin, ning kum wai ya tip nak kin apui yang, Malang. Ning wai mat asuring kin apuiyang. Yuo kun ngu meta ya supuring waring ,mat yuo kun ngat Jesus Kristus ya meta totaret. 7Ning arap ngut meta ninie ngu totaretik . 8Ngu Yuo kun, Wai mat Asuring. Mat arap ngut meta kuanik yetik.9 Ai meta totaretik ngu nena nunen yamakal kit. Ni meta Anutat totaret, ngu ai yening meta takaret. Mat meta Anutat totaraiyang ngu, Ninnie Siming ya meta.10Ai ning Anuta siming ya nuing yamakal kit, Ngu ning asak meta Anutat totaraiyang ngu rai yang. Mat meta ngu aluling gin iret, Ni ai ning Anuta ya meta ya nuing kum yamakal kit, ngu ekik ning yet Anuta ngu tapoling ai, neko ya ning Anuta ya meta ya nuing kum yamakal kit, ninie Siming ya totaraiyang.11Mat kagin ngu kin Anuta ning walinilat ninie meta ngu yamakal . Anuta ning yang nal kuting irining ya ngu nuwaiyang, Mat yang ngu supuring ngu Siming matin iret. 12Ai ning Anuta Siming kak sekaret, ning yang ngu kak, ni Ai ning Anuta Siming kak kum sekaretik ngu ning yang ngu kak malang.13 Nana meta enga kekaramang yeya aiparaing Anuta siming ya wawing ya nuiyeng yamakal keng, kot ket yeya ngawak yeya yang nal kutin ya ngu rawak. 14Sain nena Anuta ya nuing yaing sungret neka ya kongarinya , ning yo ninew konga ngawang . Ngu ya nena Anuta ya kum yokinirang, malang. Nena eking gin un ya. 15Nena ngais ning ninew konga kuting ngat. Ngu ya sain nena neko ya pasokep, nuwang ya, nena ngais ning neko nuwang ya ngu waring yo nuwawang.16 Sain ai ko ning kris tapaing go wangaren weng kit, mat weng kit ngu pat kum ai ngu uren mowang, ai ngu pat Anuta ya kongareng,mat Anutat yo yang ai ngu enneng. Nana yetam ngu weng ketik ngu pat kum yirie mowak.Weiyang kuming ketik ngu pat ai uren mowang. Nana kum ngu ya yetam yeya ngu ya kongarek.17Unan kuting kum titkit ,ngu weng keis . Ni weng kining nga kat ngu kin ai kum mot.18Nena ngais , Ai kuting iretik ngu ning Anuta siming , ning weng kitik ngu ya kagin kum sungretik, Malang. Anuta ning ngat ai ning siming iret ngu pandingda samaret. Mat satan pat kum ating matin riwang, 19Nena ngais , nena kuting Anuta siming , Ni nala nga kuting ngu , satan ya saweng pupuing gin iret.20 Nena ngais Anuta siming asak apuiyang, Mat ninat kankan nuwat , nena mat Anuta ya nga waring kin ya. Nena Anuta kak sekarinya , mat siming ai Jeus Kristus ning kak Anuta waring , mat ning ngu irining nal kuting ya ngu supuring .21 Neka somsom ,yeya Anuta tapoling kuting ekeng gin kum irek , yeya nemnak irei.