Motu Elevala: Bible for 1 Corinthians, 1 John, 1 Peter, 2 Corinthians, 2 Peter, 2 Thessalonians, 3 John, Acts, Colossians, Ephesians, Galatians, Hebrews, John, Jude, Luke, Mark, Matthew, Philemon, Philippians, Revelation, Romans, Titus
Formatted for Translators
©2022 Wycliffe Associates
Released under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International
License.
Bible Text: The English Unlocked Literal Bible (ULB)
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English Unlocked Literal Bible is based on the unfoldingWord® Literal
Text, CC BY-SA 4.0. The original work of the unfoldingWord® Literal Text
is available at https://unfoldingword.bible/ult/.
The ULB is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0
International License.
Notes: English ULB Translation Notes
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English ULB Translation Notes is based on the unfoldingWord
translationNotes, under CC BY-SA 4.0. The original unfoldingWord work is
available at https://unfoldingword.bible/utn.
The ULB Notes is licensed under the Creative Commons
Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
To view a copy of the CC BY-SA 4.0 license visit
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/
Below is a human-readable summary of (and not a substitute for) the
license.
You are free to:
-
Share — copy and redistribute the material in any medium or
format.
-
Adapt — remix, transform, and build upon the material for any
purpose, even commercially.
The licensor cannot revoke these freedoms as long as you follow the
license terms.
Under the following conditions:
-
Attribution — You must attribute the work as follows: "Original
work available at https://BibleInEveryLanguage.org." Attribution
statements in derivative works should not in any way suggest that we
endorse you or your use of this work.
-
ShareAlike — If you remix, transform, or build upon the
material, you must distribute your contributions under the same
license as the original.
-
No additional restrictions — You may not apply legal terms or
technological measures that legally restrict others from doing
anything the license permits.
Notices:
You do not have to comply with the license for elements of the material in
the public domain or where your use is permitted by an applicable
exception or limitation.
No warranties are given. The license may not give you all of the
permissions necessary for your intended use. For example, other rights
such as publicity, privacy, or moral rights may limit how you use the
material.
Matthew
Chapter 1
1Iesu Keriso, Davida natuna, Aberahamo natuna, ena vara bukana bina. 2Aberahamo na Isa'ako tamana ai vada ela, bona Isa'ako na Iakobo tamana ai vada ela, bona Iakobo na Iuda bona vara-hebouna ida tamadia ai vada ela. 3Iuda na Perese bona Sera tamadia ai vada ela, Tamara bogana amo, bona Perese na Heserona tamana ai vada ela. bona Heserona na Rama tamana ai vada ela.4Rama na Aminadab tamana ai vada ela, bona Aminadab na Nason tamana ai vada ela, bona Nason na Saman tamana ai vada ela. 5Saman na Boa tamana ai vada ela, Rahaba bogana amo, bona Boa na Obed tamana ai vada ela, Ruta bogana amo, bona Obed na Iese tamana ai vada ela. 6Iese na Davida pavapava tauna tamana ai vada ela, bona Davida na Solomona tamana ai vada ela, Uria adavana bogana amo.7Solomona na Rehoboam tamana ai vada ela, bona Rehoboam na Abia tamana ai vada ela, bona Abia na Asa tamana ai vada ela. 8Asa na Iehosafat tamana ai vada ela, bona Iehosafat na Ioram tamana ai vada ela, bona Ioram na Usia tamana ai vada ela.9Usia na Iotam tamana ai vada ela, bona Iotam na Ahasa tamana ai vada ela, bona Ahasa na Hesekia tamana ai vada ela. 10Hesekia na Manase tamana ai vada ela, bona Manase na Amon tamana ai vada ela, bona Amon na Iosia tamana ai vada ela. 11Iosia na Iekonia bona mai vara hebouna ida tamadia ai vada ela Babulonia e laohaidia negana ai.12Babulonia e laohaidia murinai, Iekonia na Sealtiele tamana ai vada ela, bona Sealtiele na Serubabele tamana ai vada ela. 13 Serubabele na Abiud tamana ai vada ela, bona Abiud na Eliakam tamana ai vada ela, bona na Eliakam na Asoro tamana ai vada ela. 14Asoro na Sadok tamana ai vada ela, bona Sadok na Akim tamana ai vada ela, bona Akim na Eliud tamana ai vada ela.15Eliud na Eleasara tamana ai vada ela, bona Eleasara na Matan tamana ai vada ela, bona Matan na Iakobo tamana ai vada ela. 16Iakobo na Iosepa tamana ai vada ela Maria adavana, ia ena amo Iesu e vara, e gwauraia Keriso. 17Una dainai, uru iboudiai Aberahamo ena amo ema bona Davida be uru gwauta-hani, bona Davida ena amo ema bona Babulonia e laohaidia negana be uru gwauta-hani, bona Babulonia amo e laohaidia negana amo ema bona Keriso be uru gwauta-hani.18Iesu Keriso ena vara na ina dala ai e hedinarai. Ia sinana, Maria, na e maohenia Iosepa baine adavaia, to guna idia na do asie tamona, ia na vada e davaria e rogorogo Lauma Helaga ena amo. 19A Iosepa, ia adavana, na kara maoromaoro tauna bona ia na seura taunimanima vairadia ai ia baine hahemaraia, una dainai e urava baine hahekohoa hehuni-hehuni.20Lalona unu e hadaia tomava ai, Lohiabada ena aneru ta ese nihi ai e hahedinarai henia, eto, "Iosepa, Davida natuna e, adavamu Maria iabidaena garina basio gari, badina be Lauma Helaga ese mero vada e henia. 21Ia na baine mara mero baine abia, ladana ba hatoa IESU; badina be ia ese ena bese taudia edia kara dika amo baine hamauridia.22Ini gau iboudiai e vara Lohiabada ese peroveta tauna uduna amo e gwauraia herevana ihamomokanina, eto, 23A itaia, haneulato ta baine rogorogo natuna baine havaraia mero ta, bona ladana ba hatoa Immanuela"- anina be, "Dirava na ita dekedekedai."24Bena Iosepa na ena mahuta amo e noga bena Lohiabada ena aneru ese e hagania hegeregerenai e karaia bena eabia dae ia adavana. 25A ia na una haneulato na sedibaia ela bona mero e vara. Bena ia ese ladana e hatoa Iesu.Chapter 2
1Hari Betelehema Iudea ai Iesu e vara murinai Heroda e lohiava negadia ai, Aitaia, aonega taudia be mairiveina kahana amo Ierusalema ai e ginidae, 2idia na e henanadai eto, "Iudea edia pavapava harihari eme vara be edeseni ai? "Badina be ena hisiu mairiveina kahana ai a itaia, bona itomadiho henina ama." 3To Heroda pavapava tauna ese una hereva e kamonaia neganai, kudouna e hetaha, bona Ierusalema taudia iboudiai danu.4Bena Heroda ese hahelaga taudia iboudiai bona itorena taudia e haboudia bena e nanadaidia eto, "Keriso be edeseni ai baine vara e tomamu?" 5Bena idia na e haere eto, "Betelehema Iudea ai, badina be peroveta tauna ese ini e torea toma. 6'Oi danu, Betelehema e, Iudea tanona lalonai, oi na dia gabe tauna, Iuda lohiadia bogaragidiai, badina be hahekau tauna na oiemu amo bainema Ia ese egu bese Isaraela baine regua.'7Bena Heroda ese aonega taudia e boiridia hehuni hisiu ena hedinarai negana e nanadailaia goevagoeva. 8Bena e siaidia lao Betelehema, eto, "Aola mero maragina ba hatahua goadagoada. Ba davaria negana ai, bame hadibagu, bena lau danu baina vasi toma diho."9Idia na hanua pavapavana erena e kamonaia, bena edia dala amo vada ela, bona aitaia, hari hisiu mairiveina kahana ai e itaia gauna ese e gunalaidia ela bona mero maragina ena noho gabuna daenai e mia. 10Bena idia na hisiu e itaia negana ai, e moale hisi dae.11Bena ruma ai e raka vareai bona mero maragina e itaia sinana Maria ida. Bena e goru-goru diho e toma diho henia. Edia kohu e kehodia herahia gaudia e henia, golo bona frankincense, bona myrrh. 12To Dirava ese nihi ai e hamaorodia Heroda dekena basie lou lao, una dainai idau dala amo edia hanua e lou henia.13A idia e lou murinai, aitaia, Lohiabada ena aneru ta ese nihi ai Iosepa enai e hedinarai eto, "A toreisi, mero maragina bona sinana ida avabidia, bona ba heau lao Aikupito. Unuseni ai ba noho ela bona ma baina hereva henimu lou, badina be Heroda ese mero maragina e tahuamu baine alaia mase e tomu. 14Bena una hanuaboina ai, Iosepa e noga mero maragina bona sinana ida eabidia Aikupito ela. 15Ia na unuseni ai e noho ela bona Heroda e mase. Ina na Lohiabada ese peroveta tauna, uduna amo e gwauraia herevana ihamomokanina eto, "Aikupito amo natugu na boiria."16Bena Heroda, na e diba ia na aonega taudia ese vada e koia neganai, bena e badu dikadika. Bena e hesiai bona memero maragidia iboudiai e aladia mase Betelehema ai bona badina hanuadia iboudiai lalodia ai daidia laganidia rua bona henudia urudia, aonega taudia e hamaorolaidia hereva dia korikoridia hegeregerena.17Bena Ieremia peroveta tauna, dahaka herevalai henia vada e guguru, eto, 18"Gado ta Rama ai e kamonai, tai lolololo bona ganagana bada, Rahela be natuna taidia e taimu, bona ia na tauhalo e dadaraia badina be idia na lasihidia."19Hari Heroda e mase neganai, aitaia, Lohiabada ena aneru ta ese nihi ai Iosepa enai e hedinarai Aikupito ai, 20eto, "A toreisi bona mero maragina bona sinana bona aola Isaraela tanona, badina be mero maragina iala-masena e tahuava taudia na vada e mase." 21Bena Iosepa e tore isi, mero maragina bona sinana e abidia, bona Isaraela tanona vada ela.22To ia na e kamonai Akelao ese Iudea e lohia iava tamana Heroda gabunai neganai, ia na e gariva unu bainela. Dirava ese e nihi ta ai e hamaoroa, dainai e raka hanai Galileia tanona kahana ela 23bona vada ela hanua ta ladana Nazareta ai e nohova. Ina dalai, peroveta taudia edia hereva vada e guguru, Ia na Nazareta tauna bae gwauraia.Chapter 3
1Unu dinadiai Ioane Bapatiso na Iudea tano gagaenai e harorova, 2e gwauva, "Ba helalokerehai, badina be guba basileia na vada eme kahira-kahira." 3Badina be ia na peroveta tauna Isaia ese e herevalaia guna, eto,"Gado ta tano gagaena ai e boi lolomu e tomu, 'Lohiabada ena dala ba lailaia, ena laolao dalana ba hamaoromaoroa."4Ioane ena dabua na kamela huina bona ena gaba gauna be Boromakau kopina, ana aniani kwadi bona bada ranuna. 5Ierusalema, bona Iudea, taudia iboudiai bona Ioridaena Sinavaina hanuadia idoidiai ia dekena ela. 6Ia ese e bapatisodia Ioridaena Sinavainai, edia dika e gwaurai hedinaraiva.7A Farisea taudia bona Sadukea taudia diagau bapatiso totona ela, e itadia, bena e gwau henidia eto, gaigai natudia e, daika ese e hamaoromui do baine vara baduna na bae heautania? 8Una dainai helalokerehai anina do ba hahedinaraia. 9Sibomui lalomui ai basioto, 'Ai tamamai na Aberahamo.' Badina be na hamaoromuimu Dirava na ini nadi amo natuna bema havaradia Aberahamo ena.10Harihari ira na au badidiai e atoamu. Huahua namodia asie dobimu au dia iboudiai be utumu bena lahi ai be taho kaumu. 11Lau be ranu amo na bapatisomuimu helalokerehai toana. A lau murigu amo be maimu tauna na ena siahu ese lau egu e hereaiamu, lau na dia namo ena tamaka baine abi loaloa. Ia ese Lauma Helaga bona lahi amo baine bapatisomui. 12Ena itapo na imanai, ena wit ikwadina gabuna baine tapoa goevagoeva, bona ena wit na roge ai baine haboua. A momona be se bodomu lahina ai baine dou vaitani.13Una neganai Iesu na Galileia amo Ioridaena Sinavaina ela, Ioane dekena, baine bapatisoa dainai. 14A Ioane ese e gwaua tao, eto, Lau dekegu oma a? 15A Iesu ese e haere henia eto,"Mani boma karaia, badina be kara maoromaoro iboudiai baita haguguru hari namo." Bena Ioane ese ena ura e karaia.16Iesu e bapatisoa murinai, bena ranu amo e dae kau neganai ai guba e parara. Ia ese Dirava ena Lauma e itaia pune na heto e diho ia tubuana ai e kau. 17Bena gado ta guba amo e boi dobi eto, "Lau natugu binai egu lalokau. Lau ese ia na lalo-namo heniamu."Translation by: RDKH. Ori. C. Kohu completed and entered into IPAD on the 10Chapter 4
1Bena Iesu na Lauma ese tano gagena e hakaua lao diabolo ese baine dibagania totona, 2ia na dina hariahui bona boi hariahui, e anivaga murinai bena ia na e hitolo mase. 3Bena hedibagani laumana na ia dekena ela bona e hamaoroa eto, "bema oi na Dirava Natuna, ini nadi na a haganidia parao ai baela." 4A Iesu ese e haere henia bona eto, "vada e torea, "taunimanima na dia parao ai mo bae mauri, a Dirava udu amo e lasimu herevadia iboudiai amo danu."5Bena diabolo ese hanua helagana e hakaua lao bona Dubu helaga kogena ai e haginia kau, 6bona e hamaoroa eto, "bema oi na Dirava Natuna, sibomu a roho dobi, badina be vada e torea, ia ese ena aneru baine haganidia oi bae regumu, "bona, "idia imadia ai bae abimu isi, unu amo oi aemu nadi ai na basio tutuhia."7Iesu ese ma e haere henia eto, "vada e torea danu "Oi ese Lohiabada emu Dirava na basio dibagania." 8Ma, diabolo ese e hakaua dara ororo badahereana dorina ai bona tanobada basileiadia idoidiai mai hairaidia ida e haheitalaia. 9Ia ese e hamaoroa eto, "ini gau iboudiai lau ese oi baina henimu, bema oi ba goru diho bona lau ba tomadiho henigu."10Bena Iesu ese ma e haere henia eto, "Satana! ini amo, dauha aola, badina be vada e torea, "oi na Lohiabada emu Dirava ba tomadiho henia bona ia mo sibona isiaina ba lao heni." 11Bena diabolo ese e rakatania bona aneru haida ia dekena ela, ia isina e lao heni.12Una neganai Iesu na e kamonai Ioane na e dabaia tao, bena ia na e lou lao Galileia ela. 13Ia na Nasareta e rakatania bona ela Kaperanauma ai eha noho, una na Galileia davarana, badina hanuadia Sebulonia bona Napatali tanodia ai.14Unu amo Isaia peroveta tauna ena hereva vada e momokani eto, 15"Sebulonia tanona bona Naptali tanona, davara dalana, Ioridaena sinavaina, bese idau idau edia Galileia bunai! 16Dibura lalonai e helaiva taudia na diari badana vada e itaia, bona e laomu unu daidia, kahanai e helai bona mase diburana, latadiai, diari vada e ta ta dae roha."17Una nega amo Iesu na e haroro matama bona eto, "A helalokerehai, badina be guba basileiana vada eme kahirakahira."18Ia na Galileia davarana konena ai e rakava ai, tadikaka rarua Simona e nemaia Petero, bona tadina Andrea, e itadia, reke davara ai etore, badina be idia na haoda taudia. 19Iesu ese e hereva henidia eto, "Aoma, murigu ai ame raka, bona lau ese taunimanima ihaoda henidia taumui ai baina halaomui." 20Una horanai idia na reke e rakatania bona ia murinai e raka.21Iesu na unu amo e raka laova ai tadikaka rarua ma e itadia, Iakobo Sebedeo ida edia reke e laumeva. Ia ese e boi henidia,22bona una horanai idia ese vanagi bona tamadia e rakatanidia bona ia murinai e raka.23Bena Iesu na ela Galileia idoinai eha loaia, edia Dubu lalodiai e hahedibava, bona basileia sivaraina namona e harorolaiava, bona tanimanima edia gorere bona hisihisi idauidau amo e hamauridiava. 24Una dainai ia harina Suria tanona idoinai e hapiua bona tanumanima ese gorere taudia iboudiai na ia dekena e laohaidia gorere idau idau bona hisi idau idau bona lauma dikadia ese e bolodia kava bona tororo-tororo bona pada taudia Iesu ese e hanamodia. 25Hutuma bada herea ia murinai e raka Galileia amo, bona hanua gwauta amo, bona Ierusalema amo, bona Iudea amo, bona Ioridaena sinavaina unu kahana amo.Translated by: RDk. Lohia Kohu. Competed on Monday 16th January, 2023. Entered into IPAD on Sunday 26th February, 2023, ready for quality check.Chapter 5
1Iesu ese hutuma e itadia, (negana ai) ororo ai e dara dae. E helai diho (murinai), bena ena hahediba na ia dekena ela. 2Bena uduna amo e hamaorodia matama, eto. (Ia ese e hereva henidia bona e hadibadia, eto. 3"Manau (ogogami) taudia (lauma lalonai) be nanamo, badina be guba basileia na idia edia. 4Taitai taudia be nanamo, badina taudia bae halodia.5Manada taudia danu nanamo, badina be idia ese tanobada bae abia. 6Kara maoromaoro hitolo na e hitolomu bona ranu-masena e ranu-masemu taudia be nanamo, badina be bogadia bae kunu. 7Hebogahisi taudia danu nanamo, badina be idia danu do bae bogadia hisi. 8Lalo goeva-goeva taudia na nanamo, badina be idia ese Dirava ba itaia.9Herohemaino taudia be nanamo, badina idia na Dirava natuna bae gwauraidia. 10Kara maoromaoro daidiai e dagedage henidia taudia be nanamo, badina guba basileiana na idia edia.11Lau daigu ai be uduguiraimui, bae dagedage henimui bae gwau dika henimui koikoi negana ai na do ba namo. 12Ba moale bona ba hisidae, badina guba ai davamui baine bada e gunalaimui taudia bona peroveta taudia na unu e dagedage henidia tomava.13Umui na tanobada damenana damena na basinema tadika dahaka ese bema hatadikaia. Asi ena namo vada bae negea taunimanima ese bae moimoi laia. 14Umui na tanobada diarina, ororo dorina ai e karaia hanuana basine hehuni diba.15Lamepa ba-haraia neganai maua henunai basio atoa. A lamepa gabuna korikori ai bae atoa kau. Ruma taudia edia diari ai bainela. 16Umui danu emui diarina taunimanima vairadia ai unu ba hahedinaraia toma bena emui kara namodia ba-ita bona tamamui gubai ai e nohomu na ba-heatolaia.17Lalomui na basieto launa taravatu bona peroveta herevadia ihadikadia nama dia ihadikadia to ihagugurudia dainaia nama. 18Badina be na hamaoromui, momokanimu guba bona tanobada bae ore, taravatu ena revareva, eiava ena koma ta basine boio, ela bona anina idoinai baine vara.19Badina be tau ta ese taravatu maragi-maragina ta baine hamakohia ia na guba basileiana lalonai gabe tauna bae gwauraia. 20Na hamaoromuimu, emui kara maoromaoro ese itorena taudia bona Farisea taudia edia basine hereaia umui na guba basileiana lalonai basio raka vareai lasi ona lasi vaitanai.21Vada o kamonai, guna taudia e hamaorodia eto basio ala-ala bona ala-ala tauna na do bae hahemoro henia. 22A lau ese na hamaoromuimu tadikakana baine badu henia tauna na do bae hahemaoro henia bona tadikakana baine kirikiri laia tauna na kansol taudia vairadia bae laohaia, bona ia na kava tauna ai baine gwauraia tauna na gehena lahina ai bainela.23Una dainai, emu boubou gauna pata helagana ai bavatoa negana ai na bahelaloune takikakamu enai mai emu kerere. 24Emu boubou gauna pata helagana vairanai ba rakatania baola tadikakamu ida baherohemaino guna, gabe amo ba lou lao emu boubou gauna pata helagana latana ai bavatoa.25Oi e hadikamu tauna ida bae herohemaino haraga hahemaoro dalana ai doini o rakamu negana ai e hadikamu tauna ese ahemaoro tauna imana ai baine atomu na garina. Hahemaoro tauna ese dibura ruma inarina tauna imana ai baine atomu na garina, dibura ruma inarina tauna ese dibura rumana lalonai baine koumu na garina. 26Na hamaoromu momokanimu unu amo basio raka lasi ela bona davana bahagugurua lao.27Vada o kamonai, guna taudia e hamaorodia eto basio heuda hanai. 28Na hamoromuimu, tau ta ese ahine ta baine raraia bona baine gahusia ia lalonai na heuda hanai mia.29Matamu idibana ese baine hahekwakwanaimu na ba giboa lasi, ba negea badina be taumu regena ta baine boio be namo, a taumu idoinai lahi ai bae tahoa dobi na dika. 30Eiava imamu idibana ese baine hahekwakwanaimu, na ba utua oho, ba negea badina be taumu regena ta baine boio be namo, a taumu idoinai lahi ai bae tahoa dobi na dika.31E hamaorodia danu eto, adavana baine hadihoa tauna ese hahediho revareva na baine henia. 32A lau ese na hamaoromuimu, tau ta adavana dia heuda hanai hahinena to baine hadihoa, ia ese heuda hanai hahinena ai baine halaoa, bona una hahine ma baine adavaia tauna na heuda hanai tauna.33Vada o kamonai, guna taudia e hamaorodia eto, basio gwauhamata koikoi, a emu gwauhamata Lohiabada enai ha hamomokanai. 34A lau ese na hamaoromuimu, basio gwuahamata lasi ona lasi vaitanai, dia guba ladanai, badina be ia na Dirava ena terona. 35Dia tanobada ladanai badina ia na aena edia moi-tao gauna, dia Ierusalema ladana ai badina ia na pavapava hereana ena hanua.36Oi kwaramu basio gwauhamata laia badina huimu tamona ihakurokurona eiava ihakoremana na asi dibamu. 37Badina be em hereva ba gwaurai, oibe-oiba bona lasi-lasi, ini e herevamu herevana na tau dikana ena amo.38Vada o kamonai e hamaorodia eto, mata davana vada mat, ise davana vada ise. 39A lau ese na hamaoromuimu, dika tauna basio gwaua tao ia ese medemu idibana baine pataia, laurina danu ba henia.40Tau ta ese baine hahemaoro henimu emu dabua iabina dainai emu rami danu ba henia. 41Eiava tau ta ese baine haganimu kilomita ta ba raka, kilomita iharuana danu ia ida ba raka hebou. 42Noinoi tauna na ba henia bona emui ai baine abi-torehai e tomu tauna na basio lulua.43Vada o kamonai e hamaorodia eto, dekemui tauna ba lalokau henia e inaimu ba inai henia. 44A lau ese na hamaoromuimu, inaimui ba lalokau henidia, bona bae dagedage henimui taudia daidiai ba guriguri. 45Unu amo tamaui guba ai e nohomu na natuna ai baola, badina be ia ese ena dina na kara dika taudia bona kara namo taudia latadiai e hatataia dae rohamu, medu danu kara maoromaoro taudia bona kara kerere taudia latadia ai e hadihoamu.46Una dainai e lalokau henimuimu taudia mo ba lalokau henidia, davamui be dahaka bavabia? Tax gogo taudia na unu asie kara tomava a? 47Bona tadikakamui mo ba hanamodia, emui namo be dahaka? Idau bese taudia na, unu asie kara tomava a? 48Badina umui na ba goevadae, tamamui guba ai e nohomu na e goeva daemu na heto.Translation done by: Dk. Karoho Kila, completed on Sunday (16/04/23), time: 10.30 pm.Chapter 6
1Nahuamui ba toho emui kara maoro-maoro taunimanima vairadiai basio kara, bae itamui helaoreana. Unu ba kara toma to asi davamui Tamamui Guba ai e nohomu ena mo. 2Badina be harihari gaudia ba heni negana ai na vairamu ai kibi basio hiriria, koikoi taudia ese dubu ai bona ariarai e karamu na heto. Taunimanima ese bae heatolaidia helaoreana. Na hamaoromui momokanimu, davadia vada eabi.3A harihari gaudia ba heni neganai na imamu laurina ese idibana ena kara basine diba.4Badina be emu harihari baine hehuni, bona Tamamui na gau hehunidia e itamu davana baine henimu.5Ba guriguri negadia ai, koikoi taudia basio toho-tohodia, badina be idia na e uramu dubu ai bona ariara daigunidia ai ginidia ai bae gurigri. Taunimanima ese bae itadia totona na hamaoromui momokanimu, davadia vada e abi. 6A oina ba guriguri negana ai na emu daiutu lalonai ba raka vareai iduarana ba koua ahu, Tamamu na gabu hehunina ai ba noinoi henia bena Tamamu na gabu hehunidia e itamu, davana baine henimu. 7Ba guriguri negadia ai basio gwau lou-gwau lou bese idaudia na heheto badina be idia na e tomamu edia hereva momo daidiai baine kamonaidia.8idia ida basio hegeregere, badina be Tamamui na dibana dahaka gau dahaka gau ai o dabumu, do asio noinoi heniamu negadia ai. 9Badina be, ini ba guriguri toma:Tamamai e, guba ai o nohomu,oi ladamu baia hahelagaia,10Emu basileia bainema.Emu ura tanobada ai baia karaguba ai e karamu na heto.11Hari dina ai amai bame henimai.12Emai dika ba gwau tao, ai ese eha-dikamaimu edia dika a gwau taomu na heto. 13Hedibagani ai basio hakaumai vareai, a dika amo ba hamaurimai.14Badina be umui ese taunimanima edia dika ba gwau tao. Tamamui guba ai e nohomu ese emui dika baine gwau tao. 15A umui ese taunimanima edia dika basio gwau tao, Tamamui ese emui dika basine gwau tao.16Bavani vaga negadia ai basio vaira hua, kokoi taudia hegeregeredia badina be vairadia e hadikamu edia anivaga toadia na taunimanima ese bae ita e tomamu. Na hamaoromui momokanimu, davadia na vada eabi. 17A oina bavani vaga negadiai na kwaramu ba horoa, vairmu danu ba huria.18Bena taunimanima na basie diba oi anivagamu, a tamamui na gabu hehunidia ai baine diba, bena tamau na gabu hehunina e itaiamu, davana baine henimu.19Emui kohu na ina tanobada ai basio habou, iniseni ai pitopito bona hogoghogo ese e ani oremu, iniseni ai danu henao taudia ese ruma e dareamu. 20A emui kohu na guba ai ba habou, unuseniai pitopito bona hogohogo ese asie ani oremu, iniseni ai, danu henao taudia ese ruma asie daremu, asie henaomu. 21Badina be emui kohu e miamu gabuna ai, lalomui danu unuseni mia.22Tau-anina ena lamepa na mata, una dainai, matamu baine namo, taumu anina idoinai baine diarai. 23A matamu baine dika, taumu anina idoinai baine dibura, una dainai, diari na oi lalomu ai baine dibura, hari dibura na dahaka bada. 24Asi tauna ta ese biagu rarua isiaidia baine lao heni diba, badina be ta baine inai henia. Ta be baine lalokau henia: eiava ta baine badinaia ta be baine dadaraia. Dirava bona taga isiaidia basio lao heni diba.25Una dainai na hamaoromuimu. Lalomui na basie hekwarahi dahaka bavania, eiava dahaka ba inua eiava dahaka ba hahedokilaia. Mauri ese aniani se hereaiamu a? Tau-anina ese dabua se hereiamu. 26Atai manudia idia na asie hadohadomu, asie taboromu. Roge ai asie haboumu a Tamamui Guba ai e nohomu ese e ubudiamu. Umui ese idia asio hereadiamu a?27Umui daika ena lalo-hekwarahi amo tauna anina sisina taina mo baine halataia diba? 28Bona lalomui basie hekwarahi dabua daidiai tano heraheradia ba haero. Ede e vara tomamu: asie gaukaramu bona asie hatu-hatumu. 29A lau ese na hamaoromuimu. Solomon mai hairaina idoinai ena namo na idia ida asie hegeregere.30Benaini, tano avadia, harihari mimia, kerukeru lahi ai bae taho kau. To Dirava ese unu eha-hadabualai tomamu be. Ia ese umui danu basine hadabua laimui a? Abidadama maragi-maragi taumui. 31Badina bunai, lalomui basie hekwarahi: basioto "Dahaka baia ania?" eiava "Dahaka baia inua? eiava dahaka baia hahedokilaia?32Bese idau-idau taudia ese unu gau iboudiai e tahumu. A tamamui guba ai e nohomu na mai dibana o dabumu gaudia iboudiai bunu. 33A umui be iena basileia bona ena kara maoro-maoro ba tahu guna. Bena unu gau iboudiai danu ma baine henimu. 34Lalomui basie hekwarahi kerukeru dainai: kerukeru na sibona baine henari. Dina ta ena dika vada vada davana iena.Translation done and completed by Dkh. Konio Kila on 21/06/23, time: 15:37Chapter 7
1Basio hahemaoro, badina be oi danu basie hahemoro henimu. 2Ena be emui hahemaoro hegeregerena ai, oi danu bae hahemaoro henimu, bona emui hahegeregere ai oi danu unu bae hahegeregeremu toma.3Dahaka dainai au tahana maragina oi tadikakamu matana ai oi itaiamu, A oi sodibamu matamu ai be au badana ta? 4A ede bamonai tadikakamu unu o hamaoroa tomamu, mani lau ese au tahana maragina matamu amo ai na kokia oho, to ba helalotao au tahana badana na oi matamui ai? 5Oina koikoi taumu! A giniguna na oi matamu amo au tahana badana a kokia oho, bena unu amo oi tadikakamu matana ai au tahana maragina baitaia namonamo.6Helaga gaudia ta sisia basio henia, bona emu ageva na basio negedia boroma vairadiai, hari be idia ese bae moimoi laidia aedia amo bena ba hegiro bae daremu sisi na garina.7Ba noia, baine henimu, ba tahua, bena ba davaria, ba pidipidi, bena baine keho henimu. 8Badina be e noinoimu taudia iboudiai ese na e davariamu bona e tahuamu tauna ese na e davariamu, bona e pidipidimu tauna enai baine hekeho. 9Unu be ede dia tatau umui padamui ai, unu be daidia natudia parao bema noi, to umui ese nadi boma henidia? 10A ena be gwarume bema noi, ia ese gaigai bema henia?11Una dainai, bema umui na o dikamu o uramu natumui na gau namodia boma henidia, dahaka gau namodia ouramu tamamui guba ai e nohomu ese bema henimui boma noinoi henia nega? 12Ini gau iboudiai, una dainai, ena be oi na taunimanima e uramu gaudia boudiai boma kara henidia taravatu bona peroveta,13ikoukou hekahi na ai ba raka vareai, badina be dala lababana bada bona oi baine hakaumu mase gabunai, bona taunimanima momona unu amo e laomu. 14Badina be dala na hekahi-hekahi bona mauri dalana mai hisihisina, bona gadoi ese una gabu ai e vareaimu.15Nahuamui ba toho peroveta koikoina garidia, A idia na mamoe na heto, to lalodia na uda sisia dia na heto, 16A idia huahua dia ai bodibadiamu, taunimanima ese vine na ava ginigini dia asia heboudiamu eiava suke ida, unu bamona? 17Una hegeregerenai au huahua iboudiai anidia namodia e havaramu, to au huahua iboudiai anidia dikadia e varamu.18A huahua namodia ese anidia dikadia se havaramu. 19A huahua iboudiai anidia namodia se havaramu gaudia na ba utudia bae moru bena bae tahodia vareai lahi lalonai. 20Bena ini, oi ese bodibadiamu anidia amo.21Dia iboudiai ese ba hereva henigu baeto, 'Lohiabada e, Lohiabada e,' taudia sibodia guba basileiai bae raka vareai, to tamagu guba ai e nohomu sibodia ena ura e karamu taudia mo. 22Taunimanima momo ese una dinai ba hereva henigu baeto, 'Lohiabada e, Lohiabada e, oi ladamu ai asia peroveta, bona oi ladamu ai lauma dikadia asia luludia, bona oi ladamu ai gau namodia asia karadia a? 23Bena lau ese baina gwauraida hedinarai, launa asi dibagu umui! dekegu amo a heita, umui na kara dika o hahedinaraiava!24Una dainai, egu hereva e kamonaimu bona e badina dia taudia iboudiai na aonega tauna na heto ena ruma na nadi latanai e haginia. 25Medu e diho bona abata ema bona lai etoa, bona una ruma e hodoa, to una ruma na se moru, badina ia na nadi latanai e haginia.26To egu hereva binai e kamonaimu to karana se karaiamu taunimanima dia iboudia ai na kavakava tauna na heto ena ruma na mirimiri latanai e haginia. 27Medu e diho, bona abata ema bona lai danu etoa bona una ruma eudea, bena e moru e hegigi rohoroho.28Iesu na ena hereva e hadokoa, e hegogo taudia ese ena hahediba herevadia e hoa lai. 29Bena ia ese e hamaorodia mai siahuna ida, bona dia itorena taudia hegeregeredia.Translation done by Ek. Geua Kohu, completed on 30th September, 2022; time: 8.30 pm. Entered into IPAD on the 30th December, 2022, ready for quality checking.Chapter 8
1Badina Iesu na ororo amo e hekei, bena hutuma bada na ia murinai e raka. 2Bena Lepera tauna ta ia dekena ela, e toma diho, eto, Lohiabada e, boma ura boma hagoevagu. 3Iesu imana e toia roro, enai e daukau, eto, Lau na uramu agoeva, bena ; lepera tauna vada e goeva4 Iesu ese e hamaoroa, eto, tau ta basio hamaoroa, aola hahelaga tauna ese baine itamu bona hahenamo gauna Mose ese e gwauraia hegeregerena na ba henia taunimanima ihadibadibadia.5Iesu na Kaperanaum ai e raka vareai. Bena tuari lohiana ta ia dekena ela e noia. 6Hereva eto Lohiabada e egu hesiai merona na ruma ai e hekuremu, ia na e padaia, bona tauna eme hisihsi bada.7Iesu ese e hamaora, eto baina vasi, bona baina hamauria.8A tuari Lohianada e hereva, eto Lohiabada e lau na dia namo be egu ruma ai basio dae kau. Mani a hereva mo, bena egu hesiai merona na aine mauri. 9Badina be lau danu haida henudiai, a tuari taudia na lau henigu ai ta baine hamaoroa bainato " Aola," bena bainela ma ta baine hamaoroa, baineto "ina na a karaia, bena bame karaia. 10Iesu ese una hereva e kamonaia, bena e hoa dikadika; bena ia murinai e raka taudia e hamaorodia, eto Na hamaorumui momokani, abidadama ini hetomana Isaraelaai asine davaria, lasi ona lasi vaitani.11Na hamaoromuimu danu, hutuma na dina dae amo bona dina diho amo baema, Abraham bona Isa'ako bona Iakobo ida bae ege diho, guba basileia na lalonai. 12A basielia mauridia korikoridia na murimuri diburana ai bae doridia lasi unuseni ai bae tai gadigadidia bae hahedai. 13Bena Iesu ese tuari lohiana e hamaoroa, eto Aola, emu abidadama hegeregerena bavabia, hesiai merona na una hora lalonai vada e mauri.14Iesu na Petero ena ruma ai e dae kau unuseni ai Petero ravana hahinena e davaria tauna e siahu, e hekure. 15Imana ai e daukau, bena tauna siahuna e doko bena hahine na e toreisi, ia isiaina e lao henia.16Adorahi ai, hutuma lauma dikadia ese e bolodia taudia, na ia dekena e hakaudia lao. Bena ena hereva amo ia ese hari lauma dikadia e luludia lasi, boan gorere idau-idau taudia iboudiai danu e hamauridia.17Unu amo, Isaia, peroveta tauna, ese e gwauraia herevana vada e momokani, eto Ia ese edia manoka-manoka e abi isi bona edia gorere e hua haidia.18Iesu ese aru taudia e itadia e gini hegiro bena e hahedua, gohu kahana ai bae hanai eto. 19Bena itorena tauna ta e raka lao, e hereva henia eto hahediba taumu e, emu laolao iboudiai baina bamomu. 20Iesu na e haere, eto, uda sisiadia na mai edia kohua, bona atai manudia na mai edia ruma a taunimanima natuna na asie ena hekwina gabuna.21Ena hahediba ta ese danu e hereva henia eto Lohiabada e, mani emu kara tamagu do baina hereva henia guna. 22Iesu eto murigu ai a raka, mase taudia ese edia mase bae guridia.23Ia na vanagi auta ai e gui, bona ena hahediba ese e gavaia. 24Gohu amo guba dikadika badana ta e kau, bena hurehure ese vanagi e habubunia, a ia na vanagi murinai mahuta. 25Bena idia, e haoa, eto Lohiabada e ame hamaurimai iboudai baita masemu.26Ia ese e gwau henidia eto abidadama maragi-maragi taumui e, dahaka dainai o garimu? Bena e toreisi, lai bona hurehure e gwau tao; bena e vea vaitani.27Bena idia na e hoa, eto ina lai bona hurehure na erena e kamonaimu tauna be daika.28Unukahai idia na Gadarene tanona ai e hakau, bena lauma dikadia ese e boloa taudia rarua na ia ida e hedavari idia na gara gabudia amo e lasi. Bona e dagedage bada, una dainai taunimanima na una dala amo basie hanai diba. 29Idia raruosi na e lolo, eto Dirava Natuna e dahaka gau emai ai bo karamu? Emai nega be dounu, ihahisimai vada oma a?30Una gabu ai, a taina dauhai, boroma serina badana ta e nuanuava. 31Bena lauma dikadia ese e noia eto boma lulumai, boma siaimai boroma lalodiai. 32Bena ia ese e hamaorodia eto. Aola una dainai, idia na e lasi boroma lalodiai e vareai, bena seri idoinai na hagahaga amo e hekei gohu ai unuseni ai e maloa bou.33Boroma taudia sivaraidia idoinai e gwauraia hedinarai. 34Una dainai hanua taudia iboudiai e aru ela, Iesu ida e hedavari, e itaia, bena e noia, edia tano amo baine raka oho eto. Translation done and completed by Ek. Davai Heni Lohia on Saturday (20/05/23), time : 7.30 amChapter 9
1Bena Iesu na vanagi ai e gui e hanai ena hanua badana ai. 2Bena pada tauna ta na ia dekena e laohaia geda ai e kurea, Iesu ese idia edia abidadama e itaia neganai, ia ese pada tauna e hamaoroa eto, "Natugu e, na hagoadamumu, emu dika vada eme hegwautao."3Bena Itorena taudia haida na sibodia e hereva-heheni eto, Ina tau na Dirava eha dikaiamu." 4A Iesu ese idia lalodia na vada e dibaia bena e hamaorodia eto, "Emui lalohadai dikadia kudoumui ai o haeromu badina be dahaka a?" 5Benaini ede na be haraga do baoto, "emu dika na eme hegwautao" eiava "a toreisi a raka a? 6A umui ihadibamui dainai Taunimanima Natuna na mai siahuna kara dika baine gwautao ina tanobadai,"... bena ia ese hari pada tauna e hereva henia eto, "A toreisi emu geda a lokua, aola emu ruma."7Bena una tau na e toreisi bona e raka oho ena ruma ela. 8Taunimanima hutuma ese ina kara e itaia neganai, idia na e hoa bona Dirava e imodaia, ia ese siahu unu hetomana na taunimanima e henidia dainai. 9Iesu na e raka hanaiva lalonai ia ese tauta e itaia tax gogo rumanai helai. Ia ese e hamaoroa eto, "Murigu ai ame raka." Bena ia na e toreisi bona Iesu murinai e raka.10Iesu na ruma ta lalonai e helai baine aniani tax gogo taudia momo bona kara dika taudia danu ema e aniani hebou, Iesu bona ena hahediba memerodia ida. 11Farasea taudia ese e itadia neganai ena hahediba memerodia e nanadaidia eto, "Dahaka dainai emui hahediba tauna na tax gogo taudia bona kara dika taudia ida e anianimu, a?12Iesu ese e kamonaia neganai e hereva eto, " Tauanidia mai goadadia taudia na muramura tauna se tahuamu a gorere taudia ese e tahuamu. 13A umui na baola ina hereva anina ba dibaia, "Lau na hebogahisi na ura bada heniamu a dia iha-boulaina gaudia. Badina lau nama na dia kara maoromaoro taudia iboiridia a kara dika taudia iboiridia14Bena Ioane ena hahediba memero na ia dekena ela e nanadaia eto, "Dahaka dainai ai bona Farasea taudia na nega momo ai anivagamu a oi emu hahediba memerodia be lasi, a? 15Iesu ese e haere henidia eto, "Headava imai henina taudia lalodia na bae taitai badina headava matamata tauna na dounu idia dekediai, ani? A dinadia na e maimu, hari headava matamata tauna na idia edia amo bae abia oho neganai idia na do bae anivaga.16Tau ta ese dabua matamata seana na dabua gunanai basine bania hebou, badina e bania hebou gabuna amo ma baine hedare neganai una dabua na baine hedare badaherea.17Eiava taunimanima ese vine matamatana na vine pusena gunana basie seia dobi, badina puse gunana baine hedare neganai vine matamatana na baine hebubu ore bena vine pusena gunana do bae hadikaia. A una gabunai vine matamatana na vine pusena matamatanai ba seia ibalahenina dainai.18Ia na unu e hamaorodiava lalonai, tau lohiana ta na eme bena vairanai e goru diho, bena eto, "Lau natugu kekenina na vada eme mase, do aoma imamu na latanai ba daukau bena do baine mauri." 19Bena Iesu na e toreisi ia murina amo ela ena hahediba memerodia danu.20Hahine ta lagani gwauta-rua vada e hisihisi rara moru gorerena amo ema Iesu murinai bena ena dabua dorinai e dauatoho. 21Badina ia na sibona vada e hereva eto, "Bema dabuana ai mo do baina daukau lau na ba namo gugurumu. 22A Iesu na e hegiro una hahine e itaia bena eto, "Natugu e, ba goada, emu abidadama dainai vada ome namo." Bena una hahine e hanamoa guguru una hora ai.23Iesu na ema una lohia tauna ena ruma neganai ia ese ivilikou e botaia taudia bona aru taudia e helogo-helogova e itadia, 24ia eto, "O raka oho, badina ina kekeni na dia mase, ia na mahuta, to idia ese e kirikiri laia mai hegwau henidia ida.25Aru taudia naruma amo eha rakadia lasi neganai, ia na ruma lalonai e raka vareai bena kekeni imana ai e abi bona kekeni na e toreisi. 26Ina kara sivaraina na e pere rohoroho una gabu idoinai.27Iesu na una gabu amo e raka hanaiva mata kepulu taudia rarua danu ia murinai e raka. Idia na dounu e boi lolo-lolova e tomava. "Davida Natuna e a bogamai hisi. 28Iesu na ruma lalonai e raka vareai neganai mata kepulu taudia raruosi na ia dekena ema, Iesu ese e hamaorodia eto, "Umui ese oha momokanigumu lau ese ini kara na baina kara diba a?" Idia ese e hamaoroa eto, "Oibe, Lohiabada."29Bena Iesu ese matadiai e daukau eto, "Ini danu emui ai baine vara emui abidadama daidiai," 30bona raruosi matadia e papa, bena Iesu ese e gwau auka henidia, eto, "Aitaia, ini gau na ta basio hadibaia. 31To ini tatau raruosi na e lasi bena ina kara sivaraina na eha-perea rohoroho gabu idoinai.32Ini tatau raruosi e raka oho murinai, lauma dika ta ese e rohea mu tauna ta na Iesu dekena e laohaia. 33Lauma dika na una mu tauna ena amo e lulua lasi neganai, hari tau vada e herevava. Aru taudia na e hoa bada bena eto, "Ina na guna Isaraelai kara ini hetomadia ta asi aitaia." 34To Farasia taudia na e tomava, "Ina na lauma dikadia lohiadia edia amo ia ese lauma dikadia e luludia lasimu."35Iesu na hanua badadia bona maragidia iboudiai ela ia na dounu synagogue lalodiai e hahedibava bona basileia sivarai namona e harorolaiava bona gorere badadia bona maragidia iboudiai e hanamodia guguruva. 36Ia na taunimanima hutuma e itadia neganai e bogadia-hisi badina be asi ihakaudia bona e manoka e kara mamoe asi iregudia tauna na heheto.37Bena ia ese ena hahediba memerodia e hereva henidia eto, "Taboro negana vada eme hegaegae to igau karalaina taudia na dia momo. 38Una dainai taboro Lohiabadana ba noia bena ia ese taboro igaukaralaina taudia haida ma baine siaidia. Translation done by: Ret/Dk. Lohia Gari on Wednesday (16/08/23), time: 6.34 am. Ready for quality checking.Chapter 10
1Iesu ese ena hahediba gwauta raruosi e boiridia hegogo bena siahu e henidia lauma dikadia bae luludia lasi, bona gorere iboudiai bona hisihisi iboudiai bae hanamodia.2Hari Apostolo gwaut-ruaosi ladadia bini. Ginigunana be Simona (Iesu ese ladana e hatoa Petero), bona ia tadina Anderea; Iakobo Sebedeo natuna, bona Ioane ia tadina; 3Filipo bona Batelomea; Toma, bona Mataio tax gogo tauna; Iakobo Alefeo natuna, bona Tadeo; 4Simona Selote, bona Iuda Isakariota, a ia be Iesu taona itorena tauna.5Ini gwauta-ruaosi Iesu ese e siaidia lasi. Ia ese e haganidia, e hereva eto bese idauidau edia dala ai basio raka, bona Samaria edia hanua ta ai basio raka vareai.6A aola Isaraela e boio mamoe dia edia ruma; 7bona baola, ba haroro bona baoto guba basileia na vada eme kahira-kahira.8Gorere ba hanamo, mase ba hatoredia, lepera ba hagoevadia, bona lauma dikadia ba luludia lasi. Vada o abi doa, ba heni doa. 9Emui vaina lalodia ai golo, siliva, eiava kopa basio uda. 10Emu lao ai laolao baegena basio abia, eiava ahedoki rua, eiava sandal, eiava gau haida, a gaukara tauna bema mai heinaruna be namo.11Bema hanua badadia eiava maragidia ai ba raka vareai, taunimanima namona ta ba tahua, bona unuseni ai ba noho ela bona una gabu ba rakatania. 12Bema ruma ta ai ba vareai, ba hanamoa. 13Bae namo neganai ruma ai ba vareai, emu maino na baine kau ediai, to bema una na dia namo neganai, emu maino na ediai basine mia.14A daika be oi eabimu dae eiava emu hereva e kamonai, bena emu raka oho una ruma amo eiava una hanua amo, aemu kahuna ba ude-udea. 15La ese oi na hamaoromu momokanimu, hahemaoro dinana ai una tano na baine dika Sodom bona Gomora hanua na baine dika herea.16A itaia, lau ese oi na siaimu lasimu mamoe na heto uda sisiadia bogaragidiai, ba heaonega gaigai na heto bona ba manada pune na heto. 17A taunimanima nahuadia ba toho! Badina be idia ese kansolo vairadiai bae hakaumui, bona idia ese ba dabaimui edia dubu lalonai. 18Bena bae abimui dubu biagudia, bona pavapava vairadiai bae hakuimui lao lau daigu ai, igwauraigu hedinarai idia vairadiai bona idau taudia vairadiai.19Bema idia ese bae ruhamui nege, lalomui basie hekwarahi dahaka ba gwaurai, badina be ba gwaurai herevadia na baina henimui una horanai. 20Badina una na dia umui bo herevamu, to una na Tamamui Laumana umui emui amo baine hereva.21Kakana ese tadina e hamauria mase amo, bona tamana ese natuna baine hamauria, memero bae tore-isi tamadia bona sinadia bae ala dia mase. 22Umui na taunimanima iboudiai ese do bae inai henimui lau ladagu dainai. A baine haheauka tauna na dokonai do baine mauri. 23A bae dagedage henimui hanua ai, hanua ta ba heau lao, a na hamaoromui momokanimu Isaraela hanuadia basio rakatani dia ela bona taunimanima natuna baine lou mai.24Hahediba ese ihadibana basine hereaia, a hesiai tauna ese biaguna basine hereaia. 25Hahediba na ihadibana ida baine hegeregere, bona hesiai tauna na biaguna ida baine hegeregere. Bena idia ese ruma biaguna ladana bae hatoa Beelzebul, a idia ese edia ruma taudia danu unu basie gwaurai dia toma!26Una dainai idia gari dia basio gari, badina be e govadia ahu gaudia do ba hedinarai, bona hehuni gaudia do bae dibadia. 27Dibura lalonai na hamaorolaimuimu herevadia na diari ai ba gwaurai, bona taiamui ai ba kamonai herevadia na ruma guhidia amo ba harorolai dobi.28Taunina ialana mai dibadia a lauma ialana asi dibana tauna na garidia basio gari. A, lauma bona tauanina gehena ai baine aladia mase diba tauna hari garina ba gari. 29Bisini rua be moni maragi-maragi amo bae hoi?A idia ta tano ai basie moru tamamui ena aonega ai. 30A umui na kwaramui huidia iboudiai vada e duhai vaitani.31Una dainai basio gari. Umui ese bisini diagau o hereadiamu.32Una dainai taunimanima vairadiai bae gwauraigu hedinarai taudia iboudiai na, lau ese tamagu guba ai e nohomu varinai baina gwauraidia hedinarai. 33A taunimanima vairadiai baine goregu tauna na, lau ese tamagu guba ai e nohomu vairanai baina gorea.34Lalomui na basieto maino tanobada ai baina mailaia totona nama. Lau na dia maino asi na mailaia, a dare hari. 35To lau nama na taunimanima ese tamana baine inai henia, bona kekeni ese sinana baine inai henia, bona ravana kekeni na ese ravana hahinena baine inai henia. 36A ruma taudia ese ruma biaguna bae inai henia helaoreana.37A daika ese tamana eiava sinana baine ura henia bada a lau baine ura henigu maragi, tauna na egu ai basine hegeregere; bona natuna maruanena eiava natuna kekenina baine ura henia bada lau baine ura henigu maragi tauna na egu ai basine hegeregere. 38A daika ese ena satauro basine abia isi bona murigu ai basine raka tauna na egu ai basine hegeregere. 39A daika ese ena mauri e abia tarika-tarikamu tauna ese ena mauri baine reaia. A lau daigu ai ena mauri e reaiamu tauna ese mauri baine abia.40E abimui daemu taudia ese lau danu e abigu daemu, bona lau e abigu daemu tauna ese e siaigu Diravana danu e abia daemu. 41A ta ese peroveta tauna e abia daemu badina ia na peroveta tauna ia ese peroveta tauna davana baine abia, bona ta ese kara maoro-maoro tauna e abia daemu badina ia na kara maoro-maoro tauna ia ese kara maoro-maoro tauna davana baine abia.42Daika ese ranu keruma kapusi tamona mo ini maragi-maragidia ta baine henidia ia sibona mo hahediba tauna ta, na hamaoromui momokanimu, ia na davana basine reaia.Translation done and completed by: Dk. Kone Kohu on Monday (10/05/23), time 4.25 pmChapter 11
1Iesu na ela unuseni ai ena hahediba gwauta raruosi e haganidia vaitani, ia na una gabu amo e raka oho edia hanua ai baine hahediba bona baine haroro totona. 2Hari Ioane na dibura rumana ai Keriso ena kara hairaidia e kamonai dia, ia ese ena hahediba rarua ia dekena e siaidia. 3Bona e hamaorodia, eto, "Be maimu tauna na oi a, eiava idauna ta baia tahua?"4Iesu ese e haere henidia bona e hamaorodia, eto, vada aolabona ome ita karadia bona ome kamonai hereadia na Ioane ba hamaoroalaia. 5Mata kepulu taudia matadia e papa, ae hedairiki taudia e rakamu, lepera taudia na e goevagoevamu, taia kudima taudia na e kamonaimu, mase taudia na e mauri loumu, bona sivarai namo na ogogami taudia e harorolai henidiamu. 6Hekwakwanai badina egu ai basine davaria tauna hari namo.7A unu tatau e raka oho ai, Iesu ese Ioane herevana e gwauraia matama aru taudia edia, eto. "Umui be dahaka o ita tano gagenai - siriho dorina lai ese e odaia a? 8A umui na dahaka o ita ola ai - a tau ta dabu manada-manada dia e hedokilai? Momokani, daika dabua manada-manadadia e hedokilaimu tauna na pavapava edia rumai e nohomu taudia.9A umui be dahaka o ita ola ai - proveta tauna? Oibe, lau ese umui na hamoromui, bona peroveta taudia logora e herediamu. 10Ia buna vada e torea, eto, "A itaia, lau ese egu hereva vada name siaidia vairamui ai, daika ese emu dala baine lailaia emui."11Na hamaoromui momokanimu, hahine bogadia ai e vara taudia iboudiai na ta ese Ioane se heraiamu. A guba basileiana lalonai gabe tauna ese Ioane e hereaiamu. 12Ioane Bapatiso negana ema bona harihari, guba basileia vada e dadia, bona dadidadi taudia ese vada e dabaia tao.13Badina be peroveta iboudiai bona taravatu e hahedibava ema bona Ioane;14bona bema umui na ouramu bavabiadae, ia na Elia daika be bema imu. 15Mai taiana tauna e hakalamu; na baine hakala.16Ina uru taudia na dadia ida baina hegeregeredia? Idia na maragidia na heto hoihoi gabudiai e helaimu, bamodia e boi henidiamu. 17Bona e tomu, ai be ivilikou a hataimu emui, bona umui na asio mavarumu. Ai be a rohe-ahumu, bona umui na asio taitaimu.18Badina be Ioane ema na se anianiva eiava se inuinuva, bona idia e gwauva ia na lauma dikana. 19A taunimanima natuna ema na e anianimu bona e inuinumu bona idia e tomu, aitaia, ia na ani-dae, ani-dae tauna ona vine ranuna e inua momomu, tax gogo taudia bona kara dika taudia ! A aonega iha momokanina na natuna edia amo e hedinaraimu.20"Una negana ai siahu karadia diagau hanua lalodiai e karava hanuadia na ia ese e gwau hendia, badina be idia na asie helalo kerehaiva." 21"Ihabaimui, Koraisina e! Ihabaimui Btersaida e! badina be siahu karadia lalomui ai na karava na Turo bona Sidono lalonai bama kara idia na idau nega ai bema helalokerehai mai dava haida bona mai rahu-rahu dia ida. 22Na hamaoromuimu, hahemaoro dinana ai Turo bona Sidono bae dika maragi a oi be ba dika bada."23 Oi danu, Kaperanauma, oi na guba ai bae heabidae a? Oi na bae diho laimu tanobada henunai. Badina be siahu karadia oi lalomu ai na karava na Sodoma lalonai bama kara, ia na bema mia ema bona hari. 24Na hamaoromui hahemaoro dinana ai Sodoma baine dika maragi a oi be ba dika bada."25Una negana ai Iesu eto, "Tmaagu e, guba nona tanobada Lohiana, na hamaoromu, badina be ini gau na aonega taudia bona lalo-parara taudia edia amo vada o huni, a memero karukarudia ediai vada o hahedinarai. 26Momokani, Tamagu e, badina be emu lalo-hadai namona benai. 27Bena Iesu ese taunimanima e hamaorodia, eto, "gau iboudiai na tamagu ese vada e henigu; bona tau ta tamana asi dibana natuna mo sibona bona natuna e uramu baine hahedinarai henia tauna.28Aoma dekegu, tau boera tumui bona maduna metau taumui iboumui ai, aoma lau ese laga-ani baina henimui. 29Egu maduna na avabia bona egu amo ba diba, badina be lau na manada bona lalo-manau taugu, bena laumamui na do bae laga ani.30Badina be egu maduna na haraga bona ihuana danu asi hekwarahina.Translation done by: Dk. Kone Kohu on Monday (03/07/23), time: 1.30 pm. Ready for quality checking.Chapter 12
1Una neganai, Iesu na Dina Helagana ai uit umana lalona amo e raka hanaiva. Ena hahediba memero dia na e hitolodia bena uit huahuadia e kinidia bona anidiava. 2A hari Farasia taudia ese e itadia bena Iesu e hereva henia, eto, "Aitaia emu hahediba memero ese e karaiamu karana dia maoro dina helaga ai."3A Iesu ese e hamaorodia, eto, "Umui ese asio duahia Davida be dahaka e kara e hitoloa neganai, ena memero ida, a?" 4Ia na Dirava ena ruma ai e raka vareai parao eabia bena e aniani ena memero ida, una na dia maoro ia bona ena memero ida bae ania, a helaga taudia sibodia mo adia.5Eiava, umui ese dina helaga taravatuna ai asio duahia, dubu lalonai dina helaga na helaga taudia ese e hahelagaiamu to idia asi edia kerere, a? 6A na hamaoromuimu, dubu helaga e hereiamu tauna na hari iniseni.7Bema umui ese ina hereva anina boma dibaia, "Lau na hebogahisi na ura heniamu bona dia ihaboulaina karadia" neganai, umui ese asi edia kerere taudia dikadia basioma gwaurai. 8Badina be Taunimanima Natuna na dina helaga Lohiabadana."9Bena Iesu na una gabu e rakatania bona ela edia dubu lalona. 10Unuseni ai, ima heveri tauna ta e davaria. Farasia taudia ese Iesu e nanadaia, eto, "Ina maoro dina helaganai gorere tauna ta ba hanamoa, a?", bona unu amo idia ese ia ihabadelaina ta ba karaia.11Iesu na e haere eto, "Umui padamui amo, daika na, bema ena mamoe tamotamona na dina helaganai bema moru guri lalonai, ia na basinema dau-henia bena basinema veria-isi diba, a?" 12Edena be hereadae, benaini, tau ese mamoe na e hereaimau! Una dainai, ina na maoro kara namona ikarana dina helagana ai."13Bena Iesu ese ima heveri tauna e hamaoroa eto, "Imamu na atoia roro." Ia imana e toia roro, bena imana vada e namo guguru, hari imana namona kahana hegeregerena. 14A Farasia taudia na e raka oho bon e hebouva ia bae alaia mase dalana e tahuava.15A Iesu na mai dibana dainai, ia na una gabu amo e raka-oho. Hutuma bada na ia murina ai e raka, bena ia ese mai edia gorere taudia iboudiai e hanamodia guguru. 16Ia ese e haganidia, ia na idia ese basie hahedinaraia, 17bena ina na do baine momokani, Isaia peroveta tauna ena amo e hereva, etomu,18"A itaia, lau egu hesiai merona, lau ese vada na abiahidi, egu lalokau tauna, lau lalogu ese e lalonamo heniamu. Lau Laumagu na latanai baina atoakau, bona ena hahemauri na Idau Bese taudia ediai baine gwauraia hedinarai."19"Ia na basine gugu, eiava basine tai lolo; eiava danu, ta ese gadona basie hakalaia, ariara ai." 20Ia ese e haberoa avana ta basine hakwaidua, lahi mai kwalahuna basine habodoa, ela bona hahemauri ai baine kwalimu, 21bona ia ladanai Idau Bese taudia helaro do bae abia."22Bena mata kepulu bona mu, lauma dika ese e rohea tauna ta na Iesu dekena e laohaia. Ia ese hari tau na e hanamoa guguru. bena e hahedinaraidia una tau na e hereva bona e roharoha. 23Taunimanima iboudiai na e hoa bona eto, "Ina tau na dia Davidia natuna, a?'24A Farasia taudia ese ina hereva e kamonaia neganai, idia na e hereva eto, "Ina tau ese lauma dika na se luludia ohomu, to Bealzebul lauma dikadia lohiana sibona ese mo." 25A Iesu ese lalodia vada e dibaia, bena e hamaorodia eto, "Basileia iboudiai sibodia e haheparara neganai e makohi rohorohomu, bona hanua-ta eiava ruma ta sibodia bae haheparara neganai basine gini auk."26Bema Satani ese Satani baine lulua-oho neganai, ia na sibona e hahepararamu. Bena edena dala ai ena basileia na do baine gini? 27Bona bema lau ese Beelzebul ena lauma dikadia na luludia-ohomu neganai, umui natumui ese be daika ladanai do bae luludia-oho a?"28A bema launa Dirava Laumana ena amo lauma dikadia na luludia-ohomu neganai, Dirava ena basileia na umui lalomui ai vada eme kau. 29Eiava, edena dala ai tau-ta na una goada herea tauna ta ena ruma ai baine vareai bena ena kohu baine henao, to ia na una goada tauna do asine guia guna neganai, a?" Bena unu amo ruma kohudia baine henao una ruma amo. 30Tau-ta dia lau ida na lau e laogu ahumu, bona lau ida asia gogomu tauna ese e gigidia rohorohomu.31Una dainai na hamaoromuimu kara dika bona ere dika taunimanima ediai iboudiai na do bae hegwa-tao to Lauma e ere dika heniamu tauna ena dika na do basine hegwau-tao diba. 32Daika ese Taunimanima Natuna baine hereva dika henia tauna ena dika na do baine hegwau-tao, to daika ese Lauma Helaga baine hereva dika henia tauna ena dika na basine hegwau-tao ina nega ai eiava do bainema negana ai.33Au ta na ba hanamoa bona ia huahuana danu do bae hanamoa, eiava au ta na ba hadikaia, bona huahuana danu bae hadikaia, badina be au na huahuana ese do baine hahedinaraia. 34Umui na gaigai natudia, doini mai dikamui ida taumui, benaini, gau namodia be ede ba herevalai toma, a? Badina be lalo ena honuhonu-dae amo udu na e herevamu. 35Tau namona ese lalonai e haboumu gaudia namodia amo gau namodia e havaramu. Bona dika tauna ese lalonai e haboumu gaudia dikadia amo gau dikadia e havaramu.36Lau ese na hamaoromuimu, hereva dikadia ba hereva-lai taudia na hahemaoro dinana ai do bae hahemaoro henidia. 37Badina be emu hereva ese do baine hanamomu, bona emu hereva ese do baine hadikamu.38Bena Itorena taudia haida bona Farasia taudia ese Iesu e haere henia, eto, "Hahediba tauna e, ai na auramu toa ta baia itaia oi emi amo." 39A Iesu ese e haere henidia, eto, "Uru dikana ma heudahanai na ida, ese toa ta o tahuamu. A lau ese toa ta basina hedinaraia, to toa tamotamona na Iona peroveta ena toa mo." 40Badina be Iona na dina toi bona hanuaboi toi Lakara dono-dono bogana ai e noho, "Unu hetomana Taunimanima Natuna danu dina toi bona hanuaboi toi tano lalonai do baine noho."41Nineva taudia bona ina uru taudia ida hahemaoro vairanai do bae gini hebou bona bae dunia-dae. Badina Iona ena haroro amo idia na e helalo-kerehai, bona aitaia Iona e hereia tauna na umui ida iniseni ai."42Diho kahana amo pavapava hahinena na ina uru taudia ida bae gini tore hahemaoro dinanai bena bae dunia-dae. Ia na tanobada kahana amo ema Solomona ena aonega herevadia iha-kalana totona, bona aitaia Solomona e hereiamu tauna an umui idia iniseni."43Lauma dikana ta na tau ta ena amo e raka oho neganai, ia na asi ranuna tanona amo e hanai lagana baine ani gabuna e tahuava, to gabu ta se davaria. 44Bena e hereva eto, "Na rakatania rumana baina lou henia." Bena ruma e lou henia bona e davaia una ruma na asi tauna, bona e itaia ruma lalona na e daroa goeva-goeva, bona lalona kohuna iboudiai na e atodia namonamo. 45Bena ela bona lauma dika hereadia hahitu e hakaudia bona una ruma lalonai e vareai, unuseni ai bae noho. Bena una tau ena noho maurina na e dika herea dia e noho matava na hegeregerena. Unu hetomana hegeregerena ina uru dikana enai danu baine heto.46Iesu na dounu aru taudia e hereva henidava lalonai, ia sinana bona tadina memerodia na e ginidae, ia e tahuava bona baine hereva henia dainai. 47Tau ta ese Iesu e hereva henia, eto, "Aitaia, oi sinamu bona tadimu na gigini oi e tahumumu bona ba hereva henimu."48A Iesu e haere bona eto, "Lau sinagu be daika, bona lau tadigu be daidia? 49Bena imana e toiaroro ena hahediba memerodia ediai bona eto, "Aitaia, lau sinagu bona tadigu be unu idia."! 50"Badina be lau Tamagu guba ai e nohomu ena ura e karamu taudia, idia na lau tadigu, lau taihugu bona lau sinagu."Translation done by: Ret/Dk. Lohia Gari, completed on Monday (11/04/23), time: 11.30 pm, ready for quality check.Chapter 13
1Una dainai, Iesu na ruma amo e raka lasi bona kone ai e helai diho. 2Aru taudia hutuma danu ia ida e hebou, bena ia na vanagi ta ai e gui bona e helai, hari aru taudia hutuma be kone ai gigini.3Bena Iesu ese sivarai hegeregeredia momo eha moro-laidia. Ia e hereva, eto, "A hakala, uhe ihadona tauna na ena uhe ihadodia ela. 4Uhe na e gigidiava bena uhe haida na dalai isenai e moru, bona manu roho na ema bena e anidia ore. 5Uhe haida be nadi ai e moru. Tano na severa-severa dainai nega tamonai e tubu (vara) badina tano na dia uduna dainai. 6Bena dina e dae neganai, vada e marai badina asi ranudia dainai e kakoro.7Uhe haida be au-ginigini latadiai e moru. Au-ginigini e vara neganai eha-oredia. 8Uhe haida be tano namonai e moru, huahuadia e dobi, haida be nega sinahu-ta, haida be tauratoi-ahui ta, bona haida be toi-ahui." 9"Mai taiana tauna na baine hakala."10Ena hahediba memero na ema bona Iesu e hereva henia, eto, "Dahaka dainai aru taudia na sivarai hegeregeredia amo o hereva henidiamu?" 11Iesu e haere eto, "Guba basileia herevadia hehunidia vada eme henimui bona do ba lalo parara, to idia ediai na asie henidia." 12Badina be daika mai ena tauna na momo ma baine henia, bona enai na baine momo herea. A daika asi ena tauna na enabe mai ena, to ena amo do bae abia oho.13Una dainai, sivarai hegeregeredia amo na hereva henidiamu. Enabe idia na e roharohamu to asie e itamu, bona enabe idia na eha-kalamu to asie kamonaimu, eiava asie lalo-pararamu. 14Idia ediai, Isaia peroveta tauna ena peroveta herevana vada eme momokani, etomu, "Umui na momokani do ba-hakala, to basio lalo-parara, umui na momokani do ba itaia, to basio lalo parara."15Badina be idia lalodia na valahu-valahu bona ediai iha-kalana na auka, bona matadia amo asie itamu, eiava taiadia amo asie lalo-pararamu, unu amo idia ese ba lou henigu bena lau ese do baine hanamodia!16A umui matamui na nanamo, badina o itamu dainai, bona taiamu na nanamo, badina o kamonaimu dainai. 17Momokani vaitani na hamaoromuimu unu peroveta taudia momo bona kara maoromaoro taudia na e urava ini o itamu gaudia bema ita, bona asie itadia. Idia na e urava ini o kamonaimu herevadia bema kamonai to asie kamonaidia.18A hakala ina uhe ihadona tauna ena uhe e gigi rohoroho sivaraina hegeregerena. 19Ta ese basileia sivaraina e kamonaiamu to asine lalo-pararamu neganai, hari tau dikana e maimu bona lalonai e hadoa uhena e abia ohomu. Una na dala isenai e hadoa uhena.20Nadi tanona (tano aukana) latanai e moru uhena be tauta hereva na e kamonaiamu bena e abiadae haragamu mai moalena ida. 21To ia lalona na asi ramuna dainai bena asine mia daudaumu. Dagedage bona hisihisi e kaumu badina una hereva dainai, ia na nega tamona e morumu.22Una au-ginigini padadiai e morumu uhena be, tauta una hereva e kamonaiamu to ena mauri ai gau idau-idau e lalo-hagui laimu bona taga igahusina dainai hari hereva ia enai na eha-oremu, bona huahuana se varamu. 23Hari tano namona ai e morumu uhena be, tauta ese hereva na e kamonaiamu bena e lalo-parara-laiamu ia na momokani huahuana e varamu haida nega sinahu-ta, haida tauratoi-ahui, bona haida toia-hui.24Iesu ese sivarai hegeregerena ta ma e henidia. Ia eto, "Guba basileia na tauta uhe namona e hadoa ena imea ai na heto. 25A taunimanima na e mahuta lalonai, ia e inai heniamu tauna ema bena ava dikadia uhedia na uit padadiai e hado bona e raka oho.26Uhe matadia na e tubu-isi bona e vara lalonai hari ava dikadia danu padadiai vada e varava.27Imea biaguna tauna ena hesiai memero na ela bona biagudia e hereva henia, eto, baigumai e, oi emu imea ai uhe namona ta asio hadoa, a? "Bena edena dala ai ava dikadia e varamu?" 28Ia ese ena hesiai memerodia eha-maorodia eto, "Inaigu tauna ese vada eme karaia." Ena hesiai memerodia ese e nanadaia, eto, "Oi o uramu ai ese baia veridia oho, a?"29Imea biaguna eto, "lasi. Badina be ava dikadia iveri-ohodiai, uit danu ba verdia-oho na garina." 30Do aine mia, ruaosi a vara hebou, ela bona uit iutuna negana. Uit iutuna horanai, lau ese uit iutuna taudia baina hamaorodia, "Ava dikadia ba veridia-isi guna, ba guidia hebou lahi ese do bae aradia, a uit na ba haboudia egu roge ai bame atodia."31Badina Iesu ese sivarai egeregerena ta ma e henidia, eto, "Guba basileia na sinapi nadinadi ta na heto, tau ta ese eabia bena ena imea ai e hadoa. 32Ina sinapi nadinadina sibona maragi herea au nadinadidia iboudiai padadiai. A ia na e varamu ela bona au bada hereana ta ai e laomu, bena atai manudia na ia rigina ai e helaimu bena laganidia e animu.33Iesu ese sivarai hegeregerena ta ma e hamaorodia, "Guba basileia na e hatubuamu gauna na heto, hahine ta ese e abiamu bona flaoa nau toi ida e kuia heboumu ela bona ibounai e tubumu."34Ini gau iboudiai na Iesu ese aru taudia na sivarai hegeregerena e hamaorolaidia, bona hereva ta se gwauraia kava, a sivarai hegeregerenai ma e hamaorodia. 35Una na e heato maoro dalanai bona peroveta tauna ena hereva iha-momokanina e hereva neganai, eto, "Udugu na baina kehoa sivarai hegeregerena dalanai. Lau na hehuni gaudia do baina gwauraidia tanobada e hadaia matama negana amo."36Bena Iesu ese aru taudia e rakatanidia bona ruma ela. Ena hahediba memero na dekena ela e hereva eto, mani ava dikadia imea lalonai sivaraina hegeregerena anina boma hadibalaimai." 37Iese e haere eto, "Uhe namona e hadoa tauna be Taunimanima Natuna. 38Imea be ina tanobada, bona uhe namona be ena basileia memero. Ava dikadia be tau dikana natudia, 39bona ena inai ese e hadoa tauna be diabolo. Uit igogona dinana be nega dokona bona uit igogona taudia be aneru."40Una dainai, ava dikadia na e haboua heboumu bona lahi ese e aradiamu, nega dokonai danu unu do baine vara toma. 41Taunimanima Natuna ese ena aneru do baine siaidia bona idia ese kara dika e havaramu gaudia bona kara dika taudia do baine abidia oho ena basileia amo. 42Idia na lahi siahuna lalonai do bae tahodia vareai, unuseni ai do bae tai ganagana bona isedia gadigadidia bae hedai. 43A kara maoromaoro taudia na do bae diari dina na heto Tamana ena basileia lalonai. Mai taiana tauna do baine hakala.44Guba basileia na kohu davana gauna ta na heto, tano lalonai e hunia. Tau ta ese e davaria moalena dainai, ela ena kohu iboudiai eha-hoihoi laidia, bona una moni amo una tano e hoia. 45Unu hetomana danu, guba basileia na kohu e hoihoi-laimu tauna ta na heto, ageva mai davana bada e tahumu. 46Ia ese hari ageva mai davana bada e davaria, bena ela, ena kohu iboudiai na eha-hoihoilai, bena monina amo una ageva e hoia.47Ma, guba basileia na reke ta na heto, davara ai e torea, bena gwarume idau idau e gogo. 48Reke na gwarume ese eha-honua neganai, haoda taudia ese e veria bona kone kahana. Idia na e helai diho bena gwarume namodia na e habou dakwai ai e udadia, a asi anidia gaudia na e negedia.49Nega dokonai danu unu do baine heto. aneru na be maimu bona kara dika taudia na kara maoromaoro taudia padadiamo do baine hapararadia. 50Idia na lahi garagarana lalonai do bae tahodia vareai, bae tai ganagana bona isedia gadigadidia bae hedai.51"Ini gau iboudiai lalomui vada eme parara a? Ena hahediba memero iboudiai e haere, eto, "Oibe." 52Bena Iesu eto, "una dainai itorena taudia iboudiai daika be hahediba tauna ai eha-laoa guba basileia lalonai, ia na ruma ta biaguna na heto, gau matamatadia bona gau gunadia na ena kohu namodia amo e abidia lasimu.53Bena Iesu na ini sivarai hegeregeredia e gwaurai ore neganai, una gabu e rakatania.54Bena Iesu na ena hanu kaorikori ai e raka vareai bona taunimanima eha dibadiava edia synagogue lalonai. Unu amo e hedinarai idia na e hoa, bona eto, "Ina tau ena aonega bona hoa karadia be ede amo eabi a? 55Ia na dia ruma e karamu tauna natuna, a? Ia sinana ladana dia Maria, a? Ia tadina dia Iakobo, Iosepa, Simona bona Iuda, a?" 56Ia taihuna iboudiai na dia ita ida, a? Ini gau iboudiai be ede amo eabi, a?"57Idia iboudiai na ia ese eha hekwakwanaidia. A Iesu ese eha-maorodia eto, "Peroveta tauna na mai imatauraina, to dia ena hanua ai bona ena bese lalodiai. 58Ia ese hoa karadia momo na asine kara unuseni ai badina asi edia kamonai dainai.Translation done and completed by: Ret/Dk. Lohia Gari on Friday (12/05/23), time: 3 pm.Chapter 14
1Una negana ai, Heroda una gabu lohiana na Iesu sivaraina e kamonaia. 2Ena hesiai memerodia eha-maorodia, eto, "Ina na Ioane Bapatiso, ia na mase amo e tore-isi. Una dainai ini siahu na ia ena amo e gaukaramu."3Heroda, ese Ioane na vada e dabaia-tao, e guia bona dibura ruma ai eatoa badina be Herodia ia kakana Pilipi adavana dainai. 4Badina Ioane ese eha-maoroa eto, "Ina na dia maoro oi ese ina hahine na bavabia oi emu." 5Heroda na e urava ia na baine mase to, ia na taunimanima garidia e gariva, badina idia ese ia na e gwauraiava peroveta tauna ta.6A Heroda ena vara dinanai, Herodia natuna kekenina na idia vairadiai e mavaru bona Heroda na e moale. 7Davana ihalounai, ia ese kekeni na e gwauhamata henia ia e noiamu gauna do baine henia.8Kekeni na sinana ese eha-dibadibaia murinai, ia na eto, "Ioane Bapatiso kwarana na dihu ai bavatoa bena bame henigu iniseni ai." 9Hari pavapava lalona na e hisihisi to badina kekeni e gwauhamata henia dainai bona e aniani hebou taudia vairadiai danu dainai, bena e haerevakekeni e noiamu gauna na ba henia10Ia ese vada e siaidia Ioane Bapatiso kwarana ba utua-oho dibura ruma ai. 11Bena ia kwarana dihu ai e atoa e laohaia kekeni e henia bona ia ese e laohaia sinana e henia. 12Bena ena hahediba memero dia ese mase tauanina e abia-oho eha-guria. Una murina ai idia na ela Iesu eha-maoroa lao.13Hari Iesu ese e kamonaia neganai, una gabu amo e raka-oho vanagi ai e gui sibona ela gabu gagaena ta. Aru taudia na e kamonai, idia na ia murinai aedia ai e raka hanua badadia amo ela. 14Bena Iesu na ema bona aru taudia hutuma e itadia. Ia ese e bogadiahisi bona mai edia gorere taudia na eha namodia guguru.15Adorahi ai, ena hahediba memero na ia dekena ela e hereva, "Ina na tano gagaena dina danu e dihomu. Ini taunimanima na boma siaidia oho. Umui ese aniani ba henidia bae aniani."16A Iesu ese eha maorodia eto, "Idia na basita siaidia oho. Umui ese aniani ba henidia bae aniani." 17 Idia ese e hereva henia, eto, Ai dekemai na gau ta lasi, to parao ima bona gwarume rua hona mo." 18Iesu eto, "A mailaidia lau dekegu."19Bena Iesu na e hereva aru taudia iboudiai na ba helai diho rei latanai. Ia ese parao ima bona gwarume rua na eabidia. E gaga-isi guba e itaia, e hanamodia, bona ena hahediba memero e henidia, bona idia ese aru taudia e henidia. 20Iboudiai e aniani bona bogadia e kunu - Bena idia ese aniani bahudia e gogodia-lou bosea gwauta-rua e hahonudia. 21E aniani taudia iboudiai daha ima, hahine bona maragidia danu.22Asi vanahana, ena hahediba memerodia na vanagi ai eha-guidia bona e saidia guna gohu kahana baela, a ia be aru taudia do baine siaidia-oho. 23Ia ese aru taudia e siaidia oho murinai, sibona ela ororo baine haguriguri. 24A hari vanagi na davara bogaraginai hurehure lalonai vada e vareai bona lai na idia varadiai e toa.25Hanuaboi gima negana iha-haninai Iesu na idia dekediai ela davara latanai e raka. 26Ena hahediba memero ese e itaia ia na davara latanai e raka neganai, idia na kudoudia e hetaha, bena eto, "Ina na lauma ta," bona e tai lolo mai garidia ida.27A Iesu ese eha-maorodia, eto, "A boga auka, ina na lau! Asio gari."28Petero e haere, eto, "Lohiabada, bema ina na oi neganai, aha-maorogu dekemu baina raka vasi davara latana amo." 29Iesu eto, "Aoma." Bena Petero na vanagi amo e diho bena davara latanai e raka Iesu e laohenia. 30To Petero na lai e toa bona e itaia neganai, ia na e gari. E moru matama lalonai e tai lolo, eto, "Lohiabada e, aha-maurigu!"31Nega tamona Iesu na e daulao imana ai e abi, bona e hereva, eto, "Abidadama maragi taumu, dahaka dainai o daradaramu, a?" 32Bena Iesu bona Petero na vanagi ai e gui neganai, hari lai e toa vada e ore. 33Bena hahediba memero ese vanagi ai Iesu e tomadiho henia, eto, "Momokanai, oi na Dirava Natuna."34Idia na e hanai Genesareta tanona ai. 35Una gabu taudia ese Iesu e itaia neganai, idia ese hereva e siai unu gabu haida taudia danu eha dibadia, bona idia ese gorere taudia iboudiai e laohaidia ia dekena. 36Idia ese e noia ena dabua dorinai bae daukau bena edia gorere amo e namo guguru.Translation done and completed by: Ret/Dk. Lohia Gari on Monday (15/05/23), time: 2 pmChapter 15
1Bena Farasia taudia bona Itorena taudia na Iesu dekena ema Ierusalema amo, eto, 2"Dahaka dainai oi emu hahediba memerodia ese ai senemai edia hahediba herevadia e tatadia utumu? Badina be idia imadia na asie huri aniani neganai a? 3Ia e haere, eto, "Benaini dahaka dainai umui ese Dirava ena taravatu o tatadia utumu senemui edia hahediba herevadia amo?"4Badina Dirava ena hahegani na etomu, "Sinamui bona tamamui na ba matauraidia, bona "tamana eiava sinana baine ere-dika henia tauna na do baine mase." 5A umui na otomu, "Daika ese tamana eiava sinana na eha-maoroamu, baineto, "Dahaka gau heduru lau egu amo umui ese o davarimu na hereahia gauna na Dirava na heniamu. 6Una tau ese tamana imatauraina na basine ura. Una dainai Dirava ena hereva na asi anina ai ome halaoa, badina senemui edia hahediba herevadia daidiai.7"Umui na koikoi taumui!" Benaini, Isaia ese vada e peroveta-laia eto, 8"ini taunimanima ese e matauraigumu ududia bibinadiai mo, a lalodia be dadaudau lau egu amo." 9"Idia ese lau e tomadiho henigumu na asi anina, badina be edia hahediba herevadia na taunimanima edia hahegani herevadia mo."10Bena ia ese aru taudia e boiridia kahi, bena eha maorodia, eto, "Ba hakala bona ba diba." 11"Asi gauna ta udu amo e vareaimu ese una tau eha-miroamu, a udu amo e lasimu gauna ese una tau eha-miroamu."12Bena hahediba memero na Iesu dekena ela bona eha-maoroa eto, "Oi mai dibamu ini Farasia taudia na eme hekwakwanai oi emu hereva ome gwaurai neganai, a?" 13Iesu e haere eto, "Hado hado audia iboudiai Tamagu guba ai e nohmu ese asie hadodia na do ba ragadia." 14"Idia na sibodia bae noho, idia na mata kepulu taudia iha-kaudia taudia. Bena mata kepulu ta ese mata kepulu ta baine hakaua neganai, idia na guri lalonai do bae moru."15Petero ese Iesu eha maoroa eto, "Ina sivarai hegeregerena anina mani aha maoromai." 16Iesu eto, "Umui danu doini asi odibamu, a?" 17"Umui na doini asio itaiamu, una taunimanima uduna amo e anianimu gauna na e dihomu boganai, bena inegena gabuna amo eha-lasimu ani?"18"A udu amo e lasimu gaudia na lalo amo e maimu. Unu gaudia ese tau ta na eha miroamu." 19Badina be lalo amo e lasimu gaudia na lalohadai dikadia, ala ala, heuda hanai, mata bodaga karadia, henao-henao, habade koikoi, bona heuduguirai. 20"Ini gau ese tau ta na eha miroamu. A aniani dainai imana asine hurimu ese tau ta na se hamiroamu."21Bena Iesu na una gabu amo e raka-oho ela Turo bona Sdono tanodia. 22Bena Canaan hahinea ta unu kaha amo ema, e lolo eto, "A bogagu-hisi, Lohiabada e, Davida Natuna! Lau natugu kekenina na lauma dikana ese e rohea dikadika." 23A Iesu na se hereva, ena hahediba memero ese e noia, eto, "Ina hahine na a siaia-oho badina be ita murida amo e maimu mai lolona ida."24a Iesu na e haere, eto, "lau e siaigu na dia haida daidiai, to Isaraela ena rumai boio mamoe dia daidiai." 25A hari hahine na Iesu vairanai e goru diho bena eto, "Lohiabada e a durugu." 26Ia na e haere bona eto, "Ina na dia maoro memero maragidia adia aniani na sisia maragidia na taho henidia."27Hahine, eto, "Oibe, Lohiabada, to sisia maragidia na biaguna ena aniani patana amo e morumu momorudia na dounu e animu." 28Bena Iesu ese e haere henia bona, eto, "Hahine e, emu abidadama na bada herea, ina na baine hekara emu ura hegeregerenai." Hahine natuna na e namo guguru una hora lalonai.29Iesu na una gabu e rakatania bona Galilea gohuna kahana ela. Ororo ai e dae bena unuseni e helai diho. 30Taunimanima hutuma bada na ia dekena ela. Idia ese imadoko bona mta kepulu, ae heveri, bona taia kudima taudia, bona mai edia gorere idauidau taudia na ia dekena e laohaidia. Idia ese Iesu vairanai e atodia bona iboudiai eha namodia guguru. 31Bena aru taudia na e hoa, bona e itaia hari mu taudia na e hereva, ima doko, ae heveri taudia na eha namodia, asie raka taudia e raka, bona mata kepulu taudia e roharoha. Idia ese Isaraela taudia edia Dirava e imodaiava.32Iesu ese ena hahediba memero e boiridia bena eto, "Lau ese aru taudia name bogadia-hisi badina idia na lau dekegu ai dina toi vada eme noho bona asie dia aniani. Lau na asina uramu baina siaidia oho mai hitolodia ida, eiava bae manoridia dala ai." 33Ena hahediba memerodia ese eha-maoroa eto, "Ne edeseni ai aniani do baita abi ina tano gagenai bona ini hutuma bada be ede baita ubudia toma, a?" 34Iesu ese eha-maorodia eto, "Amui aniani be hida?" Idia eto, "Parao ha-hitu bona gwarume maragidia hoho mo." 35Bena Iesu ese aru taudia iboudiai eha-ganidia bae helai diho rei latanai.36Iesu ese parao hitu-osi bona gwarume e abidia, bona e hanamodia murinai, ia ese e bitudia bona ena hahediba memero e henidia. Ena hahediba memero dia ese aru taudia e henidia. 37Aru taudia iboudiai e aniani bona iboudiai e hegeregere. Bena idia ese e bitudia aniani bahudia na e gogodia bona bosea hitu e hahonudia. 38E aniani taudia iboudiai be daha hani, hahine bona memero maragidia danu idia ida. 39Bena Iesu ese aru taudia e siaidia-oho bona vanagi ai e gui bona Magadan tanona ela.Translated done and complete by : Ret/Dk. Lohia Gari on Thursday (18/04/23), time: 3pm.Chapter 16
1Farasia taudia bona sadukea taudia na ia dekena ema bona ia itohona dainai e nanadaia toa ta guba amo baine hahedinaraia. 2A ia ese e haere henidia eto, "Ita eda tano ai bema guba e kaka adorahi kahanai, ita na ta tomamu "Kerukeru nega na do baine namo."3To bema guba na e kaka daba kahanai ita na baita dibamu kerukeru nega be ede bamona, to ina nega ai hari gau matamatadia e varamu ta itadiamu neganai ita na asita dibadiamu. 4Kara dika mai heuda-hanaimui ida uruna, umui na toa o tahumu a toa ta na basina henimui, to Iona enai toa mo. bena Iesu ese e rakatanidia bena e raka oho.5Ena hahediba memerodia na gabu kahana ema neganai, idia na e helalo-boio parao na asie abikau. 6Iesu ese e hamaorodia eto, "Ba helalo tao bona nahuamu na ba toho Farasia bona Sadukea taudia edia parao e ha-tubuamu muramurana dainai. 7Hahediba memerodia ese sibodia e haeroa bena eto, "Ina be ita parao asita abikau dainai e herevamu a?" 8Iesu na mai dibana bena e haere eto, "Umui na abidadama maragi taumui, dahaka dainai umui na o laloamu badina asi emui parao dainai a?9Umui na doini asio lalo-pararamu eiava asio helalo-taomu una parao laima una taunimanima daha ima edia bona bosea hida unu aniani bahudia e gogodia a?" 10Eiava parao hit taunimanima daha hani edia bona bosea hida unu aniani bahudia o gogodia a?"11"Ede bamona doini asio dibamu lau na dia parao dainai na hereva henimuimu, a? Nahuamui hari ba toho Farasia bona Sadukea taudia edia parao eha-tubuamu muramurana." 12Unu amo idia na vada e laloparara ia na dia parao eha-tubuamu muramura na e hereva laiava to nahuadia ba-toho Farasia bona Sadukea taudia edia hahediba herevadia daidiai.13Iesu na Kaisarea, Filipi tanona kahanai neganai ia ese ena hahediba memerodia e nanadaidia eto, "Taunimanima be dahaka e gwaumu Taunimanima Natuna be daika?" 14Idia e haere eto, "Haida na e gwaumu oi na Ioane Bapatiso, haida na e gwaumu oi na Elia, ma haida na e gwaumu oi na Ieremia eiava oi na peroveta tauna ta." 15 Bena ia ese e nanadaidia eto, "Umui na o gwaumu lau be daika a?" 16Simona e haere eto, "Oi na Keriso, e maurimu Diravana Natuna."17Iesu ese e haere henia eto, "Simona Iona natuna e,oi na namo, badina be dia tauani bona rara ese eme hahedinarai henimu, to Tamagu gubai e nohomu ese. 18Bona ma na hamaoromumu danu oi na Petero, bona ina papapapa latanai lau egu dubu baina haginia. Mase hanuadia ikoukoudia ese basie laomu-ahu.19Lau ese guba basileia kidia baina henimu. Dahaka gau tanobadai ba guidia gubai danu ba guidia, bona dahaka gau tanobada ai ba ruhadia-nege, gubai danu bae ruhadia. 20Bena Iesu ese ena hahediba memerodia e tamanudia tau-ta do basie hamaoroa ia na Keriso.21Una hora ai Iesu Keriso ese ena hahediba memerodia e hamaorodia matama ia na Ierusalema do bainela bona gau momo daidiai do baine hisihisi, dubu lohiadia ese, hahelga taudia ese, Itorena taudia ese bona bae alaia mase, bona dina iha-toinai baine tore-isi. 22Bena Petero ese eha-kaua tabe bena e gwauhenia eto, "Lohiabada e, ina kara na baine daudau emu amo bona ina na basine vara oi emu ai." 23To Iesu na e gini hegiro bena Petero e hamaoroa eto, Satani e, murigu kahana aoma. Oi na lau oha-hekwakwanaigumu badina be ini gau lalohadai dia na dia Dirava ena amo to taunimanima edia amo.24Bena Iesu ese ena hahediba memerodia e hamaodia eto, "Bema tau ta euramu lau murigu ai baine raka, ia na sibona do baine hedadarai, ena satauro baine huaia, bena lau murigu ai baine raka. 25Badina be sibona ena ura ai eme mauri baine hamauria tauna na ena mauri do baine reaia, bona sibona ena mauri e reaimu lau daigu ai na mauri do baine davaria. 26Badina bema tau ta ese ina tanobada idoinai baine abia, to ena mauri baine reaia, namona be dahaka? Tau ta be dahaka baine heni ena mauri ihalouna davana, a?27Badina be Taunimanima Natuna na Tamana hairainai do bainema ena aneru logora ida. Bena ia ese taunimanima iboudiai tata ahudia do baine henidia edia kara daidiai. 28Momokani vaitani na hamaoromuimu umui haida o ginimu taumui ese mase na basio mamia ela bona Taunimanima Natuna ena basileia ida bainema do ba itaia.Translation done by Ret/Dk. Lohia Gari, on Friday (14/07/23), time: 7.54am. Ready for quality checking.Chapter 17
1Dina taura-toi muridiai, Iesu ese Petero, Iakobo bona Ioane ia tadina sibodia mo eabidia bona ela ororo ai e dae. 2Ia oromana na e idau idia vairadiai. Ia vairana e hururu-hururu dina na heto, bona ena dabua na e kiama-kiama diari na heto.3Bena Mose bona Elia na idia vairadiai e hedinarai Iesu ida e hereva-hereva. 4Petero ese Iesu e haere henia eto, "Lohiabada, ina na herea ai danu iniseni. Bema o uramu neganai, lau ese kalaga au-toi aina karadia iniseni ai, ta oi emu, bona ta Mose ena, bona ta Elia ena."5Ia na dounu e herevava lalonai ori kiam-kiamana ta ese e govadia ahu bona gado ta ori lalona amo e hereva eto, "Ina na lau Natugu lalokauna, lau ese na lalo-namo heniamu, Ia ba kamonai henia." 6Hahediba memerodia e kamonai neganai, e goru-goru diho, bona e gari bada. 7Bena Iesu na ela dekedia, e dogodia-tao bona eto, "O toreisi bona asio gari." 8Bena matadia e kehodia, to tau-ta asie itaia, Iesu mo sibona e itaia.9Idia na ororo amo e dihova ai, ia ese eha-ganidia, eto, "Ina mata-hanai ai ome itaia gauna ta basio hamaoroa ela bona Taunimanima Natuna na mase amo baine tore-isi lou. 10Ena hahediba memerodia ese e nanadaia, eto, "Benaini, dahaka dainai Itorena taudia na etomu Elia na bainema guna?"11Iesu na e haere eto, "Elia na, momokani do bainema guna, bona gau iboudiai baineme atodia namonamo." 12"A lau ese na hamaoromuimu, Elia na vada ema, to asio dibaia, lalona amo, edia ura karana ia enai vada e kara henia. Una dala tamona amo Taunimanima Natuna danu idia ese unu do bae hahisia toma. 13Bena hahediba memerodia lalodia na e parara idia na ia ese Ioane Bapatiso e herevalaiava.14Aru taudia hutuma vairadiai, tau ta na ema ia vairanai e goru diho, 15bona eto, "Lohiabada e natugu na boma bogaia-hisi badina ia na tororo-tororo gorerena ese e abiamu, bona ena hisi e badamu neganai, nega momo lahi latanai e morumu bona nega momo ranu lalonai e morumu." 16Emu hahediba memero dekedia danu na laohaia, to asie hanamoa."17Iesu e haere bona, eto, "Asi emui kamonai bona kara kerere-kerere uruna nega hida lau na umui dekemui name noho, a? "Nega hida umui ida baita haheauka heheni, a? "Mero na a mailaia lau dekegu." 18Iesu ese lauma dika na e gwau henia, bona ia ena amo e lasi, bona una hora ai hari mero na e namo guguru ena gorere amo.19Bena ena hahediba memero dia na Iesu dekena ela hehuni, e nanadaia eto, "Dahaka dainai ai ese na asia lulua lasi? 20Iesu ese e haere hendia, eto, "Emui abidadama na maragi herea dainai. Lau ese na hamaoromui momokanimu, bema umui na mai emui abidadama sinapi nadinadina na heto, ina ororo do ba hamaoroa, ini amo a marere aola unukaha, bona ia do baine marere bona gau ta na dia auka umui emui ai." 21Benaini, ina gau ilulu-ohona na dala tama lasi a guriguri bona anivaga mo."22Idia na Galilea ai e nohova lalonai, Iesu ese ena hahediba memerodia e hamaorodia, eto, "Taunimanima Natuna na taunimanima imadia ai do baine henia hanai, 23bona idia ese do bae alaia mase bona dina ihatoinai do baine tore-isi." Ena hahediba memero lalodia na e hisihisi bada.24Bena idia na Kaperanauma ai e kau neganai, tax gogo tauna na Petero dekena ela, eto, "Emu hahediba tauna ese pene rua tax danu e henimu eiava lasi?" 25Ia e haere eto "Oibe", Petero na ruma e lou henia neganai, Iesu e hereva matama bena eto "Oi be ede bamona o haeroamu, Simona? Ina tanobada pavapavadia ese be daidia edia amo e gogomu, a?" Natudia edia amo eiava haida edia amo, a."26Ia e haere, eto, "haida edia amo." neganai, Iesu ese e hamaoroa eto "Benaini natudia ediai na asi taravatuna!" 27To una na ita ese tax gogo taudia basie kara dika dainai Aola, davara ai kimai ba tahoa, bona gwarume ginigunana ba veria dae. Gwarume uduna na ba kehoa lalonai pene monina ta ba davaria. Bavabia bona tax gogo tauna ba henia, lau bona oi eda."Translation done and completed by: Ret/Dk. Lohia Gari on Thursday (18/05/23), time: 5.30 pmChapter 18
1Una nega ai hahediba na ema Iesu dekena, e tomava, "Bena daika be hereadae guba basileia lalonai?" 2Iesu ese maragina ta e boiria dekena ela, bogaragidiai eha ginia, 3bona eto, "Na hamaoromui momokanimu, ela bona umui na ba helalo-kerehai bona maragidia hetomadia ai bola, umui na guba basileia lalonai basio raka vareai diba.4Una dainai, daika baine hahemanau (hahemaragi-maragi) ina maragina na heto, ia na hereadae guba basileia lalonai. 5Daika ese maragina ini bamona ta baine abiadae lau ladagu ai lau na eabigudaemu. 6A daika ese lau e abiabiraigumu maragidia ta baine hahekwakwanaia, ia na bema namo aiona ai nadi badana ta bae tauadae, bona davara dobuna ai ba hamaloaia.7Tanobada madi ihabaina, badina be hekwakwanai gaudia daidiai! Badina unu hekwakwanai gaudia e maimu na bae vara gaudia, a hekwakwanai e havaramu taudia hari madi ihabaidia! 8Bema imamu ta eiava aemu ta ese baine hahekwakwanaimu neganai, emu amo ba utua oho bona ba negea. Namona be oi mauri ai ba raka vareai mai imamu dokona bona aemu dokona ida eiava dia namo e ara hanaihanaimu lahinai bae tahomu vareai mai imamu ruaosi bona aemu ruaosi ida.9Bema matamu ese baine hahekwakwanaimu neganai, ba veria lasi bona emu amo ba negea. Mai matamu tamona ida mauri lalonai ba raka vareai be namo a gehena lahinai bae tahomu dobi mai matamu ruaosi ida be dia namo.10Ba henahuatoho ini maragidia ta basio hadikadia. 11Badina na hamaoromuimu gubai idia anerudia na nega iboudiai Tamagu gubai e nohomu vairana e itaiamu.12Umui be dahaka o lalomu? Bema tau ta ena mamoe na sinahu-ta, bona tamona bema raka-oho (dobi), bona ia ese unu taurahani-ta-ahui taurahani-ta, basinema rakatanidia ororo ai bona bema lao e raka-oho mamoena bema tahua, a? 13Bema ia ese baine davaria neganai, na hamaoromui momokanimu, ia ese baine moale laia bada, a unu nohodia taurahani-ta-ahui ta ediai ena moale be maragi. 14Unu hetomana, ina na dia Tamamui guba ai e nohomu ena ura ini maragidia ta na baine mase.15Bema tadikakamu ese baine karadika henimu, baola bona ena kerere na ba hamaoro laia, umui mo raruosi padamui ai. Bema ia ese baine kamonai henimu, oi vada o kwalimu tadikakamu enai. 16A bema ia na basine kamonai neganai, tau ta eiava tatau rarua ida baola, badina be tatau rarua eiava tatoi ududia amo hereva iboudiai do bae hamomokani.17Bona bema ia na se uramu idia baine kamonai henidia, ekalesia oreana ba hamaoro laia. Bema ia na dounu se uramu ekalesia oreana baine kamonai henia, ia oi emu ai na idau bese tauna bona tax e gogomu tauna hegeregerena.18Na hamaoromui momokanimu, tanobada ai ba gui gaudia iboudiai gubai vada e hegui, bona tanobada ai ba ruha gaudia iboudiai guba ai vada e heruha. 19Na hamaoromui momokani, loumu, bema taumui rarua ese ina tanobada ai lalo tamonai gau ta ba noinoi laia hebou, Tamagu guba ai e nohomu ese vada baine havara henidia. 20Badina be rarua eiava tatoi lau ladagu ai e heboumu gabudia ai, lau na idia dekedekediai.21Bena Petero vada ema bona Iesu e hamaoroa, eto, "Lohiabada e, lau be nega hida tadikakagu ese baine hadikagu bona ena dika baina gwaudiatoa? Ela bona nega hitu, a? 22Iesu ese e hamaoroa eto, "Lau na dia na tomu ela bona nega hitu, a ela bona nega hitu-ahui hitu."23Una dainai, guba basileia na hanua pavapavana ta na heto e urava ena hesiai taudia edia abitorehai vada baine gogodia. 24Ena gogogogo vada e hematama neganai, hesiai tauna ta vada e mailaia dekena ena abitorehai na moni (talents) daha gwauta. 25To imanai dia hegeregere ena abitorehai ihalouna, biaguna ese e haduaia ia na vada bae hoihoi laia mai adavana bona natudia bona ena kohu iboudiai ida, bona abitorehai davana vada bae heni.26Bena hesiai tauna vada e hetuitui biaguna vairanai, eto, "Biagugu e, nega do boma henigu, bona lau ese gau davadia iboudiai baina henimui." 27Bena una hesiai tauna biaguna ese e bogaiahisi bada, e ruhaia-nege bona ena abitorehai danu e gwautao.28A una hesiai tauna e raka lasi bona bamona hesiai tauna ta e davaria, mai ena abitorehai denarii sinahu ta ia enai. Ia ese e dogoatao, gadona e gigia, eto, "Egu ai o abitorehai davana na a henigu," 29Bena bamona hesiai tauna na ia vairanai e hetuitui bona e noia, eto, "Nega do boma henigu, bona lau ese abitorehai davana baina henimu lou."30A hesiai tauna ginigunana na seura unu baine kara toma. Bena ia vada ela bona dibura ruma ai e tahoa vareai ela bona ena abitorehai davana baine heni lou." 31Una dainai, ia bamona hesiai taudia ese dahaka e vara gaudia e ita neganai, idia na iboudiai e badu dikadika. Idia vada ema bona e vara gaudia iboudiai baigudia e hamaorolaia.32Bena una hesiai tauna biaguna ese e boiria, bona e hamaoroa. 'Oi na hesiai tauna dikamu, emu abitorehai idoinai vada na gwautao badina be o noigu dainai. 33Oi ese bamomu hesiai tauna danu basioma bogaiahisi, lau ese vada na bogamu hisi hegeregerena.'34Biaguna na e badu bona ihahisihisina taudia vada e henidia ela bona ena abitorehai idoinai davadia baine heni lou. 35Hegeregerena Tamagu gubai ese umui danu unu baine karamui toma. bema umui ta ta ese kudoumui amo tadikakamui edia dika basio gwautao."Translation done by: Mr. Peter English on Friday (18/08/23), time: 6.42pm. Ready for quality checking.Chapter 19
1Iesu ese ini hereva e hadokodia neganai, ia ese Galileia vada e rakatania, bona ema Iudea kahana una na Ioridaena Sinavaina unukahanai. 2Hutuma bada ese e gavaia, bona ia ese unuseni ai edia gorere e hanamodia.3Farisea taudia ema ia dekena, ia itohona, e nanadaia eto, "Ina taravatu ai be maoro tau ta ese adavana vada baine hadihoa gau haida daidiai, a? 4Iesu e haere bona eto, "umui ese do so duahia una matamana amo e karadia tauna ese na vada e karadia tau bona hahine, a?5Ia danu ma eto, 'Badina be inai, tau ta ese tamana bona sinana do baine rakatanidia bona adavana ida bae tamona, bona raruosi vada tauani tamona ai baela. 6Unu amo idia na dia rarua, to tauani tamona. Una dainai, Dirava ese dahaka vada e hahekapa na taunimanima ese basine hapararaia."7idia ese e hamaoroa, eto, "Vada dahaka dainai Mose ese e haganimai headava ihapararana pepana baia heni bena hahine vada baia siaia oho, a?" 8Ia ese e hamaorodia eto, "Emui kodou auka dainai, Mose ese e haduamui adavamui ba hadihodia. A matamana neganai amo dalana na dia unu heto." 9Lau ese na hamaoromuimu, daika ese adavana hahinena baine hadihoa, dia heuda-hanai dainai, bona ta ma baine adavaia, ia na e heuda hanaimu; bona tau ese e diho hahinena ta baine adavaia, ia na e heuda hanaimu.10Hahediba ese Iesu e hamaoroa eto, "Bema tau mai adavana ida ediai na unu heto, headava na vada dia namo." 11A Iesu ese e hamaorodia, eto, "Dia taunimanima iboudiai ese ina ahediba na eabia daemu, a unu e henidia taudia sibodia mo. 12Badina be helaga taudia haida na sinadia bogadiamo vada unu evara toma, bona haida be taunimanima ese vada eha helagadia, bona haida be sibodia Guba Basileia dainai sibodia helagadia e gwaurai. Daika ese ina hahediba herevana e abia daemu, vada baine abia dae."13Bena natudia maragida haida e mailaidia dekena, imana ai tubuadiai baine daukau bona baine guriguri, a hahediba ese e gwau henidia. 14A Iesu eto, "Maragidia na aema dekegu, asio luludia, badina guba basileia na ini hetomadia edia." 15Ia imana maragidia tubuadiai eatodia kau, bona una gabu amo vada e raka oho.16Aitaia, tau ta Iesu dekena ema, bona eto, "Hahediba tauna e, lau be dahaka namona baina karaia bena mauri hanaihanai baina abia?" 17Iesu ese e hamaoroa, eto, "Dahaka dainai oi ese o hamaorogumu gau namona be dahaka? Tamona sibona mo namo, a bema ouramu mauri ai ba vareai, taravatu ba badinaia,"18Tau ese e hamaoroa, eto, "Edena taravatu?" Iesu eto, "Basio ala-ala, basio heuda hanai, basio henaohenao, basi hahebade koikoi, 19tamamu bona sinamu ba matauraidia, bona dekemu tauna ba lalokau henia sibomu o helalokaumu hegeregerena."20Eregabe tauna ese eha maoroa, eto, "Ini gau iboudiai vada na badinadia. Lau be dahaka ai doini na dabumu?" 21Iesu ese e hamaoroa, eto, "Bema oi na ouramu ba goevadae, aola, emu kohu idoidiai ba hoihoi lai, bona ogogami taudia bahenidia, bona oi na mai emu taga gubai; bona baoma, murigu ai ba raka." 22A, eregabe tauna ese Iesu ena hereva e kamonai neganai, ia na mai lalohisi-hisina ida e raka oho, badina ia na mai ena kohu momo dainai.23Iesu ese ena hahediba e hamaorodia, eto, "Na hamaoromui momokanimu, taga tauna enai guba basileia lalona vareaina na auka. 24Ma na hamaoromui loumu, kamela enai nila matuna vareaina be haraga, a taga tauna enai guba basileia lalona vareaina na auka."25Hahediba e kamonai neganai, idia na e hoa dikadika, eto, "Vada daika be mauri baine abia? 26A Iesu ese e raraidia bona e hamaorodia, eto, "Taunimanima edai, ina na basine vara diba, a Dirava enai gau iboudiai na bae vara." 27Bena Petero e haere bona e hamaoroa, eto, "Aitaia, ai na gau iboudiai vada a rakatanidia bona oi murimuai vada a raka. Ai be vada dahaka baiabi?"28Iesu ese e hamaorodia eto, "Na hamaoromui momokanimu, laganai ihamatamatana ai Taunimanima Natuna ena hairai bada teronana ai baine helai neganai, umui dadia lau murigu ai o raka taumui, umui danu terona gwauta-rua ai bahelai, Isareala besena iduhu gwauta-ruaosi ba hahemaoro henidia.29Taunimanima iboudiai ese ena ruma e rakatani, eiava tadikakadia, eiava taihudia, eiava tamadia, eiava sinadia, eiava adavadia, eiava natudia, eiava tano lau ladagu dainai, tauna ese sinahu sinahu be abiamu bona mauri hanaihanai be abiamu. 30A hutuma e guna taudia na so bae gabe bona gabe taunadia na do bae guna. Translation done by: Mr. Peter English on Friday (28/07/23), time: 9.30 am. Ready for quality checking.Chapter 20
1Badina be guba basileia na tano biaguna ta na heto daika be daba matana ai e raka lasi gaukara taudia e boiridia ena vine imeana ai bae hagaukara. 2Idia ida e gwaubou davadia dina ta silver monina ta, gabeai ia ese ena vine imeana vada e siaidia lao.3Adoata ai ma e raka lasi lou bona gaukara taudia haida hoihoi gabuna ai e gini kava gini kavava ai e itadia. 4Ia ese e hamaorodia eto, umui danu vine imeana aola, bona dahaka gau be maoro lau ese baina henimui.5Bena idia na ela. Ma e raka lasi lou dina tubua bona dina gelona kahana, bona e kara guna hegeregerena ai ma e kara lou. 6Adorahi kahana ai ma e raka lasi lou haida ma e gini kava gini kavava ai e davaridia. Bena e nanadaidia eto, "Dahaka dainai ina dina idoinai ini seniai o gini kava gini kavamu? 7Idia e haere eto, badina be tau ta ese asine boirimai! Ia ese e hamaorodia eto, Umui danu vine imeana aola!8Dina e diho, vine imeana biaguna ese ena heitatao tauna, e hamaoroa eto gaukara taudia na a boiridia bona davadia ba henidia dokona amo bae hematama ela bona matamana! 9Bena adorahi kahanai e boiridia taudia e dae guna ta ta silver monidia ta ta e abi. 10A ela guna taudia e dae, idia banava eto idia danu silver monidia ta ta e abi.11Davadia eabi neganai, idia ese imea biaguna e maumauraia. 12Idia eto, "Gabe taudia bini hora tamona mo eme gaukara, a idia ida ome hahegeregere mai, a ai be dina idoinai ame hekwarahi bona siahuna ese vada eme alamai."13A imea biaguna ese idia ta e haere henia bona eto, bamogu, lau ese oi asina hadikamu. Oi lau ida ta gwaubou silver monina ta bavabia ani? 14Dahaka oiemu na avabia bona emu dala ai aola. Lau na abia baina henimu gabe tauna na henia hegeregerena oi danu unu baina henimu toma.15Eiava lau asi egu maoro sibogu egu gau egu ura hegeregerena basina karaia a? eiava oi matamu dika badina launa namo a? 16Una dainai gabe na baine guna, bona guna na baine gabe."17"iesu na Ierusalema dalana e laova ai, ia ese hahediba gwauta rua e hakaudia siri, bena dala ai e hamaorodia eto, 18a itaia, ita na Ierusalema ta hadara daemu bona taunimanima Natuna e hahelaga taudia bona itorena taudia be henidiamu idia ediai taona bae torea bona bae alaia mase,19bona idau taudia bae henidia idia ese bae gonagonalaia, bona bae kanudia, bona bae hasatauroa. A dina ihatoina ai ia na do baine toreisi lou."20A Sebedeo natuna raruosi mai sinadia ida Iesu dekena ela. Hahine na ia vairanai e tomadiho bona gau ta enai e noia. 21Iesu ese e nanadaia eto, "Dahaka o uramu? Ia eto" Ahaganigu ini natugu raruosi bini ta imamu idibana ai bona ta imamu laurina ai bae helai emu basileia lalonai.22A Iesu e haere bona eto, "Oi na asi dibamu oi be dahaka o noimu. Lau baina inua keherena umui ese danu ba inua a? "Idia e haere eto, "baia karaia diba." 23Ia ese ma e hamaorodia eto, "Egu kehere na do ba inua, to imagu idibana ai bona imagu laurina ai bae helai igwauraidia na dia lau ese baina henimu, a tamagu ese vada eha hegaegaedia taudia na do baine henidia." 24A gwauta-osi e kamonai neganai, idia na tadikaka raruosi na e badu henidia.25A Iesu ese e boiridia bena eto, "Umui dibamui bese idauidau edia lohia ese eha lohiadiamu, bona edia herea taudia ese e haganidiamu. 26A una dala ai unu na basio laloa toma umui bogaragimui ai ini heto, ta umui bogaragimui ai e uramu baine lohia e tomamau ia na isiaimui baine lao heni, 27bona ta e uramu bogaragimui ai baine guna ia na iboumui ai emui hesiai tauna ai bainela; 28Taunimanima Natuna ema na unu heto dia hesiai mo baine lao heni, a isiaidia baine laoheni, bona ena mauri baine heni hutuma baine hamauridia helaoreana."29idia na Ieriko amo e raka lasi negana ai hutuma bada ese ia e gavaia. 30A mata kepulu rarua dala isena ai e helaiva, bena idia ese Iesu e raka hanaiva ai harina e kamonai, e boi dagu, eto, "Lohiabada e, Davida Natune e, ame bogamai hisi." 31A hutuma ese e gwau henidia, e hamaorodia basie hereva, to idia na e boi lou, eto "Lohiabada e, Davida Natuna e, ame bogamai hisi."32Iesu vada e gini bona e boiridia bona e hamaorodia eto, "Dahaka ouramu emui ai baina kara?" 33Idia eto, "Lohiabada, matamai boma hapapa." 34Bena Iesu ese e bogadia hisi, matadia e dau toho. Una horanai matadia vada e papa; bona ia murinai e raka. Translation done and completed by: RDk. Lohia Kohu on Monday (21/05/23), Time: 11.43Chapter 21
1Iesu na ena hahediba ida e raka ela Ierusalema vada e kahirakahira bona Betefage ai e kau, olive ororona badinai, bena ia ese ena hahediba rarua e siaidia guna, 2e hamaorodia eto, vairada hanuana aola bena umui ese una hanuai doniki ta mai natuna ida e kwatudia ai ba davaridia, ba ruhadia bena lau dekegu ba hakaudia mai. 3Bema ta ese gau ta baine hamaoromui neganai, umui ese ba hamaorodia baoto "Lohiabada ese e ura henidiamu, bena una tau ese una horanai baine siaidia."4Ina na vada e vara dahaka peroveta tauna ena hereva ihamomokanina eto, 5"Siona natuna kekenina a hamaoroa, aitaia, emu pavapava na oi e mai henimumu.6Bena raruosi vada ela, Iesu ese e hamaorodia hegeregerenai e kara. 7Idia ese doniki bona natuna e hakaudia lao bena edia dabua dorudia ai e atodia bena Iesu latadia ai e helai kau. 8Hutuma bada ese edia dabua dala ai e laha, bona haida ese au rigidia au amo e utu bona dala ai e laha.9Bena hutuma Iesu vairanai bona murinai e gavaia e lolo isi eto, "hosana Davdia natuna e maimu! Lohiabada ladana ai e maimu tauna aita hanamoa! Atai doriva-dorivana ai hosana! 10Iesu na Ierusalema ai e kau, hanua taudia iboudiai e herou-heroua bona eto,"Ina ba dahaka?" 11Aru taudia e haere, eto, "Ina na Iesu peroveta tauna Nasareta Galileia amo vada e maimu!12Bena Iesu na dubu helaga ai e raka vareai, ia ese hoihoi taudia iboudiai e luludia lasi, moni e senisiva taudia bona pune e hoi taudia edia helai seadia e girodia hanai. 13E gwau henidia eto, "Vada e torea, egu ruma na guriguri rumana bae gwauraia, "A umui ese dadidadi taudia edia ruma ai ome halaoa." 14Bena mata kepulu taudia bona ae hedairiki taudia ia dekena ela dubu helaga ai, bena ia ese e hamauridia.15A hahelaga taudia bona itorena taudia ese ena hoa karadia e karava e ita, bona memero dubu lalonai ai e lolo bona eto, "Hosana Davida natuna," idia na e badu dikadika. 16Idia ese e nanadaia eto, "Dahaka e herevamu o kamonaimu a? Iesu ese e hamaorodia eto, "Oibe! 17Bena Iesu ese e rakatanidia bona hanua badana amo e raka lasi ela Betania ai eha mahuta.18Daba ai hanua badana e lou henia, ia na e hitoloa, 19ia ese suke auna ta e itaia dala isena ai, e lao henia a gau ta se davaria rauna mo. Ia ese e hamaoroa eto, "Oi huahuamu basine dobi lou, ela hanaihanai.20Ena hahediba ese e itaia, idia na e hoa dikadika, e hereva heheni eto, :ede bamonai suke eme e marai vairani? 21Iesu e haere eto, "Na hamaoromui momokanimu, bema mai emui abidadama bona basioma daradara, hari suke enai e vara hegeregerena mo basioma karaia, a ina ororo danu boma hagania, "ba heraga bona davara ai ba henege dobi, bena unu bema vara toma. 22Dahaka gau umui ese guriguri ai ba noi mai abidadamamui ida, vada bavabi."23Iesu na dubu helaga ai e raka vareai, hahelaga taudia badadia bona hanua taudia ia dekena ela, e hahedibava lalona ai, e nanadaia eto, "Edena siahu ai ini gau o kara bona daika ese ina siahu e henimu a? 24Iesu e haere bona eto, "Lau danu umui henanadai ta ai na henimui, bena mani ba haere henigu bena lau danu ini gau na karadiamu siahuna na baina hamaoromui.25Ioane ena bapatiso be ede kahamo ema? Guba amo eiava taunimanima edia amo ema? Sibodia e hereva heheni eto, "bema baita gwaumu guba amo, 'Ia ese be hamaorodamu, dahaka dainai so kamonai heniamu?" 26A bema ita baitato, 'taunimanima edia amo' Aru taudia garidia baita gari, badina be idia iboudiai lalodiai e tomamu Ioane na peroveta tauna," 27Una dainai idia ese Iesu e haere henia eto, "Ai na asi dibamai," bena ia eto, o lau danu ini gau na karamu siahuna na basina hamaorolaimuimu.28A umui dahaka o tomamu? tau ta na mai natuna rarua bena tau guna dekena ela bena eto, "Natugu, aola hari dina vine imeana ai ba hagaukara. 29Ia na e haere bona eto, "lau na basinala," A gabeai lalona e haloua bena ela. 30Bena tau muritai dekena ma ela bona ruma e hamaoroa toma, ia na e haere bona eto, Lohiabada, bainala, A ia na sela.31Ina natuna raruosi edena be tamana ena ura e karaia? Idia eto, "tau guna? Iesu ese e hamaorodia eto, "na hamaoromui momokanimu, tax gogo taudia bona ariara hahinedia ese bae gunalaimui Dirava ena basileia lalonai. 32Badina be Ioane na kara maoromaoro dalana ai dekemui ema, a umui ese na asio kamonai henia. A tax gogo taudia bona ariara hahinedia ese e kamonai henia. A umui, ena be o itaiava, to umui na asio helalokerehai bona asio abia dae.33Sivarai hegeregerena ta ma a kamonai tau ta, tano biaguna. Ia ese vine imeana ta e hadoa, maguna e ahu, vine imoilaina gurina e geia, hegima kohorona e hagini, bena imea ireguna taudia e habadinalaidia, bena hanua daudauna ta ela. 34Huahua negana vada e kahirakahira, ia ese ena hesiai taudia na imea ireguna taudia dekedia e saidia lao ena vine anidia iabidia totona.35A ime ireguna taudia ese ena hesiai taudia e dabaidia tao, ta e dadabaia, haida e aladia mase bona haida nadi amo e hododia. 36Ma imea biaguna ese hesiai taudia diagau e siaidia a imea ireguna taudia ese kara hegeregeredia ai idia ese e kara henidia. 37Gabeamo, biaguna ese natuna korikorina idia dekedia e siaia lao, eto, idia ese natuna bae matauraia.38A imea ireguna taudia ese natuna e itaia, e hereva heheni eto, dihina binai, aoma aitame alaia mase. 39Bena idia ese e dabaia tao, imea amo e tahoa lasi bena e alaia mase.40Hari imea biaguna bainema negana ai, imea iregudia taudia be dahaka baine kara henidia? 41Lohia ese e haere henia eto, "Ia ese imea ireguna taudia dikadia baine aladia ore bena imea na ireguna taudia idaudia haida baine henidia, bena idia ese huahua negadia ai ena vine anidia ia dekena bae laohai?"42Iesu ese e hamaoridia eto, "revareva helagana lalonai asio duahia a? Ruma ilarebana taudia ese e dadaraia nadina na daiguni nadina ai vada ela. Ina na Lohiabada, ena amo bona matadai ta itaiamu, ta hoamu?43Una dainai na hamaoromuimu, Dirava ena basileia na emui amo do baine abia oho bona huahua baine havaraia besena baine henia. 44Daika ina nadi latanai baine moru na baine makohi rohoroho. A tau ta baine kurea tao, baine pata rohoroho gahu na heto.45Hahelaga taudia badadia bona Farasia taudia ese sivarai hegeregeredia e kamonai, idia ediba ia ese idia e herevalaidiava. 46E hetahuva ia bae dabaia tao, to hma garidia e gariva, badina taunimanima ese e hagoreava ia na peroveta tauna.Translation done by: Ret/Dk. Lohia Kohu Lohia on Thursday (20/07/23), time: 1.30 am. Ready for quality checking.Chapter 22
1Iesu ese ma palabore ai e haere henidia eto. 2Guba basileiana na pavapava tauna ta ese natuna dainai aria ta e karaia na heto. 3Ia ese ena hesiai taudia e siaidia baela, e vavedia headava ariana baema taudia bae boiridia, to idia na asie ura baema.4Pavapava tauna ese ma ena hesiai taudia idaudia e siaidia, eto, "Na vavedia taudia a hamaorodia, "Aitala, egu aria na vada na hahegaegaea. Boromakau badana bona boromakau natudia baukadia vada e aladia, bona gau iboudiai na vada eha hegaehage. Aoma headava ariana aitala."5To idia lalodia na gau idaudia ai bona e raka siri, ta ela ena uma gabudia, ta ma ela ena moni kara gaukarana." 6A e vavedia taudia haida ese pavapava tauna ena hesiai taudia na e dabaidia tao, hemarai karadia e kara henidia bona e aladia mase. 7Pavapava tauna na e badu bona ena tuari taudia e siaidia, unu e ala-ala taudia na e aladia mase bona edia hanua na e doua.8Bena pavapava tauna ese ena hesiai taudia e hamaorodia eto, "Headava gaukarana na vada hegaegae to e vavedia taudia na dia nanamo (hegeregere). 9Una dainai aola dala badadia gabudia ai bena taunimanima momo o davaridiamu taudia na ba vavedia, headava ariana baema." 10Una hesiai taudia na ela dala badadia gabudiai bena unuseni ai e davaridia taudia e haboudia, taunimanima namodia bona dikadia. Una dainai headava rumana e vavedia taudia ese e hahonua.11To pavapava tauna ema bena e vavaedia taudia e itadia neganai, ia ese tau ta e itaia headava dabuadia na se ahedokolaia. 12Pavapava tauna ese e hamaoroa, "Bamogu, oi be edena dala ai ome vareai bona headava dabuana danu so ahedokilaia? To una tau na se haere.13Bena pavapava tauna ese hesiai taudia e hamaorodia, eto, "Ina tau na aena bona imana a kwatudia bona ba tahoa vareai gabu diburanai, taitai bona ise e ririmu gabuna ai." 14Badina be taunimanima momoherea vada e boiridia to dia momo e abidia hidi."15Bena Farasia taudia vada ela, Iesu bae idoaia ena hereva lalonai. 16Bena idia ese e hadibadibadiava taudia bona Heroda ena orea taudia e siaidia Iesu dekena ela, idia ese Iesu e hereva henia, eto, "Ahediba Taumu e, ai dibamai oi na o momokanimu, bona oi ese Dirava ena dala na hereva momokani ai o hahedibalaiamu. Taunimanima ta ena hereva ese oi asine halalo metaumumu badina be oi ese taunimanima oromadia asio itamu. 17Una dainai mani a hamaoromai, oi emu lalohadai be dahaka? Sisa "ena tax" bae heni be taravatu dodinai eiava lasi?18To Iesu ese edia karadika e dibaia bena eto, "Koikoi taumui, dahaka dainai lau o tohogumu? 19Tax ba heni monina a haheita laigu. "Bena idia ese siliva monina ta Iesu e henia.20Iesu ese e hamaorodia, eto,"Ina na daika laulauna bona daika ladana?" 21Idia e haere eto, Sisa, (Kaisara) "Vada Sisa ena gau na Sisa ba henia, bona Dirava ena gau na Dirava ba henia." 22Idia ese e kamonaia neganai e hoa. Bena idia ese e rakatania.23Una dina tamonai Sadusis (Sadukea) haida ema ia dekena, idia e gwaumu toreisi lou na lasi. Idia ese e nanadaia eto, 24"Hahedibadiba tauna, Mose eto, "Bema asi natuna tauna ta baine mase, ia varahebouna tauna ta ese adavana na baine adavaia bena taumase natuna baine havaradia."25Ai lalomai ai na varahebou mamaruanedia hitu. Roboana e headava bena vada e mase. Asi natuna dainai. Adavana na tadina ese e davaia. 26Bena tadina danu kakana enai e vara hegeregerena ia ena e vara, ma varahebou tauna ihatoina enai danu, ela bona ihahituna enai danu. 27Idia iboudiai e mase murinai, hahine danu e mase. 28Toreisilou ai, unu varahebou tatau hituosi padadiai be edena tau be una hahine adavana? Badina be idia iboudiai ese e adavaia dainai?29To Iesu ese e haere henidia eto, "Umui na o kerere, badina umui na revareva helagadia eiava Dirava ena siahu na asi dibamui. 30Badina be toreisilou ai headava na lasi, idia na aneru bamodia guba ai.31Mase taudia bae toreisilou lalonai, umui Dirava ese ehereva henimui herevana asio duahia, eto, 32"Lau na Aberahamo ena Dirava, Isa'ako ena Dirava, bona Iakobo ena Dirava? Dirava na dia mase taudia edia Dirava to mauri taudia edia." 33Hutuma ese ena hereva e kamonai neganai ena hahedibadiba e hoalaidia.34Farasia taudia e kamonai Iesu ese Sadusisi taudia ududia e hakapu neganai, sibodia e hegogo, 35idia ta na taravatu tauna ta ese e nanadaia, baine tohoa totona - 36ahedibadiba tauna, taravatu lalonai hahegani badana be edena?37Iesu ese e hamaoroa, eto, "Lohiabada emui Dirava ba lalokau henia mai kodumui idoinai, bona mai laumamui idoinai, bona mai lalomui idoinai, 38ina na hahegani badana bona ginigunana.39Hahegani iharuana bona unuhetomana - Dekemu tauna ba lalokau henia sibomu o helalokau henimu bamona. 40"Taravatu bona peroveta haheganidia iboudiai ini hahegani ruaosi ai e badimu."41Farasia taudia dounu e hegogo lalonai, Iesu ese e nanadaidia. 42"Umui ese Keriso be ede o laloa tomamu? Ia be daika natuna?" Idia ese e hamaoroa, "Davida natuna."43Iesu ese e hamaorodia, "Matona edena dala ai Davida ese Lauma lalonai e gwauraiamu Lohiabada, etomamu. 44Lohiabada ese egu Lohiabada e hamaoroa, "idibagu kahanai a helai, ela bona lau ese inaimu na aemu ihadaina patana henunai baina atodia?"45Bema Davidia ese Keriso na e hatoamu 'Lohiabada' edena dala ai ia na Davida natuna?" 46Ta ese hereva ta ai se haere henia diba; bena una dina amo ela, ta se urava baine nanadaia.Translation done by: Ev.Ret/Dk. Arua Taravatu on Saturday (15/07/23), time: 9.00am. Ready for quality checking.Chapter 23
1Bena Iesu ese hutuma diagau bona ena hahediba memerodia e hereva henidia.2Ia eto, "Itorena taudia bona Farasia taudia na Mose ena helai gabunai e helaimu.3Una dainai dahaka eha-ganilaimuimu na ba karadia bona bavabidia dae. A dia idia edia gaukara dainai ba karadia badina be idia na herevamo e gwauraimu a karadia be asie karamu.4Idia ese maduna metaudia bona ihuadia danu metauna taunimanima na eha-hualaidiamu. A idia sibodia ese imadia kwaki-kwakidia amo asie uramu bae abidia-isi. 5Idia na euramu taunimanima ese edia gaukara na ba itadia; edia hahelaga dabua dia bagudiai e halababadiamu, edia dabua rimudia danu e habadamu.6Aria negadiai helai gabudia badadia e urahenimu bona synagogue ai helai gabudia namodia e urahenimu. 7Hoihoi gabudiai idia na e uramu taunimanima ese ba hanamodia-bada, bona ladadia na ba gwauraidia "Rabbi" taunimanima ese.8A umui na basie gwauraimui "Rabbi" badina emui hahediba tauna na tamona, bona umui be bamogu veridia. 9Bona ina tanobadai ta basio gwauraia Tamagu, badina umui Tamamui na tamona mo guba basileia ai. 10"Hahediba tauna" ai basie gwauraimui, badina emui hahediba tauna na tamona mo Keriso.11A daika be umui padamui ai na hereadae ia na umui emui hesiai merona. 12Sibona e heimodaimu tauna na do baine hahemanau, a sibona e manaumu tauna na do bae imodaia.13A umui Itorena taumui bona Farasia taumui madi ihabaimui, koikoi taumui! Umui ese Guba basileia na o laoa-ahumu taunimanima edia amo. Badina umui sibomui danu asio uramu ba raka vareai bona e uramu ba raka vareai taudia o laodia-ahumu. 14Itorena taumui bona Farasia taumui e koikoi taumui madi ihabaimui!Badina be hahine vabudia edia ruma oha-ogagamidiamu, a emui guriguri na oha-latadiamu taunimanima ikoilaidia, badina benai davana metauna na do bavabia. 15Itorena taumui bona Farasia taumui koikoi taumui madi ihabaimui! Badina davara bona tano kaukaudia o laomu o uramu tau ta ba helaloa kerehai iabina totona, bena obia ohomu neganai Gehena natuna ai o halaoamu bona umui e hereaimuimu nega harua.16Hahekau taumui matamui kepuludia ihabaimui! O tomava dubu helaga dainai e gwauhamatamu ta na asi anina. To dubu helaga golo na ai e gwauhamatamu tauna na ena gwauhamata do baine badinaia. 17Umui na kavakava bona mata kepulu taumui! Edena be hereadae dubu helaga eiava golo una dubu e hahelagaiamu a?18Bona ma o gwaumu ihaboulaina patanai e gwauhamatamu na asi anina. To latanai mia herahiana gauna ai ena gwauhamata baine badinaia. 19Umui na kavakava bona mata kepulu taumui! Edena be bada herea herahia gauna eiava ihaboulaina patana una herahia gauna e hahelagaiamu?20Una dainai ihaboulaina patana dainai e gwauhamatamu tauna ena herahia gauna iboudiai daidiai e gwauhamatamu. 21Dubu dainai e gwauhamatamu tauna na una dubu lalonai e nohomu tauna dainai e gwauhamatamu. 22Bona guba dainai e gwauhamatamu tauna na Dirava ena terona dainai bona e helaimu tauna dainai e gwauhamatamu.23Itorena taumui bona Farasia taumui madi ihabaimui! koikoi taumui! Badina be umui ese minti bona anise bona cummin karoadia oha-gwautamu o harimu to dia taravatu ai kara badadia dalanai - hahemaoro, hebogahisi, bona kamonai ai. A ini gau na umui ese boma karadia bona asio ura ba karadia. 24Umui na hahekau taumui matamui kepuludia o uramu haida ba gunalaidia. Nahuamui ba toho Dirava enai nuru amo dimairi o hadonodiamu bema ranu o inumu ai, to kamelo na oha-donoamu25Itorena taumui bona Farasia taumui, madi ihabamui, koikoi taumui! Badina be umui na kehere bona mereki murimuridia mo hurimu a lalodiai be abi dadidadi bona lebulebu karadiai e honuhonudae. 26Farasia taumui mata kepulu taumui e! Emui kehere bona mereki lalodia ba hagoevadia guna bona murimuridia danu do ba goeva.27Itorena taumui bona Farasia taumui e, madi ihabaimui, koikoi taumui! Badina be umui na eha-kurokuro mase garadia na heheto murimuridia roha kaudia na mai hairaidia, to lalodiai na mase taudia turiada ai e honu bona iboudiai mai mirodia. 28Unu hetomana danu murimuri roharohanai umui na e kara kara maoro-maoro taumui, na heheto, to lalomui na koikoi ese e hahonumui bona dika ai o honuhonudae.29Itorena taumui bona Farasia taumui, madi ihabaimui, koikoi taumui! Badina be peroveta taudia edia oha-ginimu bona kara maoromaoro taudia edia gara o hairaidiamu. 30Umui na otomu, "Bema tamamai negadiai baiama noho ai na peroveta taudia raradia e hadiho taudia ida baiama gini hebou diba. 31Una dainai, umui na sibomui o gwau hedinaraimu umui na dia peroveta taudia e aladia maseva taudia natudia.32Umui ese tubumui tamamui e karava mauridia oha-gugurudiamu. 33Umui na gaigai, lavara natudia, Gehena hahemaurina amo be ede bo roho mauri tomamu, a?34Una dainai aitaia, lau ese peroveta taudia baina siaidia bona aonega taudia bona Itorena taudia, haida na bo aladia masemu, haida na bo hasataurodiamu, bona haida na bo dadabadiamu synagogue lalodiai bona bo luludia lasimu hanua ta amo hanua ta. 35Bena iha hedinarainai kara maoromaoro taudia raradia ma tano ai baine hebubu na latamui ai baine diho Abela rarana amo ela Barachiah natuna Zechariah rarana daika be umui ese o laia mase, ia na dubu bona ihaboulaina patana padanai oha masea. 36Momokani vaitani na hamaoromuimu ini gau iboudiai na ina uru latanai baine kau.37Ierusalema e, Ierusalema e, oi ese peroveta taudia o aladia mase bona e siaidia taudia nadi ai o hododiava? Nega hida natumu do baina haboudia hekubou kokoroku hahinea ese natuna hanina henunai e goruataomu na heto to asio ura! 38Aitaia, emui ruma na eme hegigi-rohoroho emui ai. 39Badina be umui na hamaoromuimu umui ese lau na do basio itagu ina hari ela bona gabeai umui ba hereva baoto "Lohiabade ladanai e maimu tauna be namo."Translation done by: Ret/Dk. Lohia Gari on Saturday (15/07/23), time: 8.30 am. Ready for quality checking.Chapter 24
1Iesu na dubu helaga amo e raka lasi, bena ena hahediba ia dekena ela dubu helaga rumadia e duanai. 2Iesu ese e hereva henidia, eto, ini gau o itamu a? Na hamaoromui momokanimu, nadi ta nadi ta latanai basine mia, iboudiai bae hegigi dobi3Ia na Olive orornai e helai, ena hahediba ia dekena ela, e hereva henia hehuni, eto, Mani a hamaoromai hari gau be edena hora bae vara? Oi ba lou mai, tanobada dokana bona toadia be dahaka? 4Iesu ese e haere henidia, eto, nahuamui ba toho, tau ta ese baine koimu na garina. 5Badina be hutuma lau ladagu ai baema. Baeto, 'lau bina Keriso,' dia gagadoi bae koidia.6To umui ese tuari haridia bona tuari badadia ba kamonai, lalomui basie daradara. Ini do bae vara guna, a dokona be vairai. 7Badina be bese ta, ta bae heala heheni, bona basileia ta ta ida bae tuari. Doe bona tano-marere bae vara gabu ta ta lalodiai. 8To ini gau iboudiai na mara hisihisi na matamana mo.9Una negana ai taomui bae tore, bona bae alamui mase. Bae inai henimui bese iboudiai ese lau ladagu dainai. 10Bena bae hetao tore heheni bona bae heinai (heiri-heiri) heheni. 11Peroveta taudia koikoidia diagau danu bae toreisi hutuma bae koidia.12Kara havara danu bae vara rohoroho, bena diagu edia lalokau do baine keruma. 13A baine haheauka ela bona dokona tauna na do baine mauri. 14Basileia sivaraina namona na tanobada idoinai bae harorolaia, bese iboudiai ihadibalaidia, bena dokona vada baine kau.15Badina umui ese gau dika rohorohona, hekohu tania badina, Daniela peroveta tauna ese e hereva laia gauna, ba itaia, basinema gini gabuna ai do baine gini. 16Iudea ai bae noho taudia na ororo bae heau lao. 17Bona ruma guhina ai baine helai tauna na ruma lalonai basine raka vareai, ena kohu basine abi. 18Bona uma ai bae noho taudia na ororo bae heau lao baine gaukara tauna danu ena dabua iabina basine lou lao.19Una neganai rogorogo hahinedia bona mara roto hahinedia madi ihabaidia. 20Ba guriguri, keru neganai eiava dina helagai na basio heau. 21Badina be unu dinadiai hisibada herea bae vara, Dirava ese tanobada e karaia negana amo hisi unuhetomadia asie vara ema bona harihari, gabeai unu hetomana ta basine vara lou.22Unu dinadiai na basine gadoi, taunimanima ta basine mauri diba, to eabidia hidi taudia daidiai unu dinadiai do baine gadoi.23Una neganai ta baineto, a itaia, Keriso eiava? Umui basio kamonai. 24Badina be Keriso koikoidia bona peroveta taudia koikoidia bae tore is toa bona hoa gaudia bae hedinarai, e abidia hidi taudia ihahekwakwanai dia. 25Ba laloa tao, vada na hamaoromui gunamu,26Una dainai, bae hamaoromu baeto, 'Aitaia, ia na tano gagaena ai,'to basiola, eiava' aitaia, ia na daiutu lalonai, to basio kamonai. 27Badina be kevaru na heto dina dae kahana amo e kevarua isimu ela bona dina diho kahana ai e hedinaraimu, Taunimanima Natuna bainema danu unu baine heto. 28Badina be mase tauanidia e miamu gabuna ai galo bae hebou.29Una dikadika baine ore murinai dina do baine dibura, hua danu basine tara, hisiu guba amo bae moru, bona guba siahudia bae heude-heude.30Bena Taunimanima Natuna toana guba ai baine hedinarai, una negana ai tanobada besedia iboudia ai bae tai, badine be Taunimanima Natuna bae itaia, ori latanai bainema, mai siahu badana bona mai hairana ida. 31Bena ia ese ena aneru baine siaidia, kibi regena badana ida e abidia hidi taudia lai haniosi gabudia amo, bona tanobada dokona ela bona guba dokona amo, bae gogodia32Palabore herevadia amo ba diba, tuhutuhuna amo e varamu, rauna e papamu, vada ba diba lahara be kahira-kahiramu. 33Badina bunai umui danu ini gau bae vara ba itadia bena ba diba ia na eme kahiria-kahiria, iduara badibadinai.34Na hamaoromui momokanimu, ina uru basine ore ela bona ini gau iboudia ai bae vara. 35Guba bona tanobada bae ore, a Dirava ena hereva na basine ore.36Una dina, bona hora, ta asi dibana, guba anerudia danu asi dibadia, natuna danu asi dibana, Dirava sibona mo dibana.37Noa negana hegeregerena, Taunimanima Natuna ena mai negana ai unu baine heto. 38Badina una negana ai abata do se kau ai, idia na e anianiva, e inuinuva, e headavava, ema bona Noa lagatoi ai e gui. 39Matadia asie kani ema bona abata e utu dae bena iboudiai e mase.40Una neganai rarua-rarua bae noho, ta baine hekoko, ta baine noho. 41Hahine rarua uit igwadana nadina bae giroa, ta baine hekoki, ta baine noho. 42Ba gima, badina be emui Lohiabada bainema negana asi dibamui.43Ina, ba diba, ruma biaguna na bema diba guna edena negai henao tauna bema mai, ia na bema hegaegae, bena ena ruma basinema darea. 44Bena umui danu ba hegaegae, badina asi dibamui horanai, Taunimanima Natuna bainema.45Daika be hesiai tauna, kamonai bona kara maoromaoro, ena ruma biaguna bona aniani negadiai memero adia aniani baine henidia? 46Bena biaguna bainema neganai baine davaria unu e kara tomamu tauna be namo. 47Na hamaoromui momokanimu ena kohu idoinai ireguna tauna ai baine halaoa.48A hesiai tauna dikana lalona baine hadaia, biaguna vada e halahemu. 49Bena ia ese biaguna baine dadabadia, kekero taudia ida baine aniani bona baine inuinu iavara. 50Una hesiai tauna na se laloa dinana ai biaguna baine gini dae. 51Bena baine utua sisi, koikoi taudia bogaradia ai gabunai baine henia, unuseniai bae tai, gadigadidia bae hahedai.Translation done by: Dkh. Konio Kila on Tuesday (01/08/23), time: 11.08 pm. Ready for quality checking.Chapter 25
1Guba basileia hahegeregerena na ulato gwauta bamodia, edia lamepa e abi bena ela headava gabuna bae hedavari henia. 2Ulato laima be mai aonegadia, ulato laima be asi daradia. 3Badina be ulato asi daradia edia lamepa e abi kau neganai, idia ese lamepa diaranudia na asi e abi kau. 4To ulato mai daradia ese lamepa bona diaranudia e abi kau iudalaidia gaudia ai.5Headava uahuna ena ginidae do e halaheva lalonai, ulato iboudiai vada e mahuta. 6To hanuaboi bogaraginai tai regena ta e dae, A itaia. Headava uhauna! Aola ba hedavari henia. 8Ulato asi daradia ese mai aonegadia e hamaorodia, "Emui diaranu taidia ai a henimai badina ai emai lamepa na vada e bodomu. 9To ulato mai aonegadia e haere, eto, "Diaranu na dia hegeregere ai bona umui edai, namona na aola diaranu e hoimu taudia dekedia bena emui haida ba hoi."10Idia ela diaranu bae hoi lalonai headava uahuna vada ema, bena e hegaegae taudia na ia ida vada ela headava ariana gabuna, bona iduara danu vada e koua. 11Gabeai hari ulato haida na ema bena etomava, "Biagumai, biagumai, ai daimai ai do a kehoa." 12To ia na e haere bena eto, "Na hamaoromui momokanimu , asi dibagu umui." 13Una dainai ba gima, badina umui na asi dibamui dinana bona horana.14Badina ina na e kara tau ta e ha laolaomu. Ena hesiai ilaohenina taudia e boiridia bena ena taga na e henidia. 15Ta be talent laima e heni, ta be ma talent rua e henia, ta be ma talent tamona e henia. Ia ese edia goada hegeregerenai e henidia hagau, bena asi vanahana vada ena laolao ela. 16Talent laima e abia tauna na ela ena talent e ha hoihoilai bena unu amo talent laima na e davari.17Unuhetomana, talent rua e abi tauna danu talent rua e davari. 18To talent tamona e abia hesiai lao heni tauna na e lao siri, tano ai guri ta e geia, bena biaguna ena moni na e hunia.19Nega daudau murinai unu hesailaoheni taudia biagudia na e loumai bena ema idia ida ena moni daladia baine heato namonamo. 20Talent laima e abi hesiailaoheni taunana na ema bona talent laima ma e mailai. Ia eto, "Biagugu oi ese talent laima o henigu. To aitaia, lau ese talent laima ma na davari. 21"Biaguna ese e hamaoroa eto, "O kara namonamo, hesiai lao heni tauna namomu bona mai kamonaimu! Oi na gau dia momo inaridia ai na mai kamonaimu. Lau ese gau momo ita taodia tauna ai na atomumu. Biagumu ena moale lalonai a vareai.22Talent rua e abi hesiailaoheni tauna na ema bena eto, "Biagugu, oi ese talent rua o henigu. To aitaia, lau ese talent rua ma na davari." 23Biaguna ese e hamaoroa eto, "O kara namonamo, hesiailaoheni tauna namomu bona mai kamonaimu! Oi na gau dia momo inaridia ai na mai kamonaimu. Lau ese gau momo ita-taodia tauna ai na atomumu. Biagumu ena moale lalonai a vareai."24Talent tamona e abi hesiailaoheni tauna danu ema bena eto, "Biagugu, dibagu oi na tau aukamu ta. Oi ese asio hadohado gabudiai o geigeimu, uje asio nege gabudiai o taboromu. 25Launa na gari dainai na lao siri bena emu talent na tano lalonai na hunia. Aitaia gauna oina, oi emu."26To biaguna ese e haere henia eto, 'Oina dia tau namona bona hesiku tauna, oi be mai dibamu launa na geigeimu asi na hadohado gabudiai bona na taboromu uhe, asi na nega gabudiai.' 27Una dainai, oi ese una moni na bank ai boma balaiaheni bena egu loumai ai mai atokauna ida bama abialou.28Una dainai, ina tau ena amo talent na avabia oho bena ena talent gwauta tauna a henia. 29Badina be mai edia gau taudia iboudiai na gau haida ma bae henidia - bae henidia badabada danu. To asi ena gau tauna ena amo danu, dahaka gau be enai na ena amo bae abia oho. 30Ena hesiailao tauna bonegitana na a tahoa lasi gabu diburana lalonai, taitai bona ise eha-gariridiamu gabunai.'31Taunimanima Natuna bainema mai hairaina ida bona ena aneru logora ida, ia na ena terona mai hairaina latanai baine helai. 32Tanobada hanuadia idauidau iboudiai ia vairanai bae hegogo, bena ia ese taunimanima baine hapararadia, mamoe eregumu tauna ese mamoe e kokidiamu nani edia amo bamona. 33Ia ese namona imana idibanai baine atodia, to nani na laurina ai.34Bena Pavapava ese imana idibana taudia baine hamaorodia, "Aoma, Tamagu ese e hanamomui taumui, Tamagu ese tanobada e hadaia matamatana negana amo e hahegaegaea basileiana, na bavabia. 35Badina be e hitologuva, agu aniani o heniva; ranu e maseguva, ranu o heniguva; asi dibamui lau to o abigu daeva, 36asi dabuagu bena dabu o hakara laigu; na gorere bena o regugu, dibura- ruma ai na nohova bena o maiva dekegu.'37Bena karar maoromaoro taudia ese bae heaere henia, baeto, "Lohiabada, edena nega ai a itamu e hitolomumu bena aubumu? Eiava asi dabuamu bena dabu a hakara laimu?' 38Bona edena nega ai a itamu ideau tauna bena abimudae?'; 39Bona edena nega ai aitamu e goreremu eiava dibura ruma ai bena dekemu avasi? 40Bema Pavapava ese baine haere henidia baine eto, 'Na hamaoromui momokanimu, umui ese o kara karadia ini tadikakagu, asi e duahidiamu taudia ta enai, umui ese na lau daigu ai o kara.41Bena ia ese ma laurina kahana taudia baine hamaorodia, "Dekegu amo a siri, e hadikamui taudia, se bodomu lahina lalonai a vareai; diabolo bona ena aneru daidiai e hahegaegaea lahina, 42badina be e hitologu, to agu so heni asina ani; ranu e masegu to ranu asio e henigu asina inu; 43idau gabu taugu so abigudae; asi dabuagu to so hadabua laigu; na gorere bona dibura ruma ai, to asio haerogu.'44Bena idia na bae haere bona baeto, 'Lohiabada, edena nega ai hitolomu ai a itamu, eiava ranu e masemu, eiava idau taumu, eiava asi dabuamu, eiava o gorere, eiava dibura ruma ai, bena asia haeromu? 45Bena ia ese baine haere henidia baineto, 'Na hamaoromui momokanimu, umui ese asi ladana taunimanima na ta unu so kara henia toma bamona, lau danu unu so kara henigu toma.' 46Idia na hisihisi hanaihanai ai bae vareai, to kara maoromaoro taudia na mauri hanaihanai ai bae vareai.Transalation done by: Ev.Ret/Dk. Arua Taravatu on Monday (17/07/23), time: 3.43pm. Ready for quality checking.Chapter 26
1Iesu na unu hereva iboudiai eore, bena ia ese ena hahediba e hamaorodia, eto,2Dibamui vainana-negai lagau-hanai ariana bae karaia, una neganai Taunimanima Natuna taona bae torea bae hasatauroa.3Bena hahelaga taudia, bona hanua tau-badadia ese hahelaga tauna badana, ladana na Kaiafa, ena ruma ai e hebou. 4E henega, dibaka karadia amo Iesu bae dabaia tao bae alaia mase eto, 5 To idia eto, dia aria dinadia ai, aru taudia bae helogo-helogo na garina.6Iesu na Betania ai, Simona, lepera tauna, ena ruma ai. 7Bena hahine ta ia dekena ela, nadi kavabuna ta e abia kau, lalonai na dehoro namo hereana, davana bada gauna: Bena Iesu egedihona ai hahine ese dehoro e horolaia. 8Ena hahedia ese e itaia, bena e badu, eto, dahaka dainai ina dehoro e negea kavamu? 9Bema hoia, moni dia gau bema abi, bena ogogami taudia bema henidia.10Iesu na dibana, bena e hamaorodia, eto, dahaka dainai o maumau heniamu. 11Ogogami taudia be nega idoidiai dekemui ai nonoho. Bena ba ura negadia ai vada baha namodia. A lau be nega idoidiai basina noho.12Ina dehoro amo taugu vada eme dahua hegaegae, igurigu totona. 13Na hamaoromui momokanimu, ina sivarai namona bae harorolaia gabudia iboudiai tanobada hegege-madai. Hari eme karaia karana bae gwauraia ia ihelalolaina.14Bena gwauta rarua tauna ta, ladana na Iuda Isakariota, hahelaga taudia dekedia ela. 15Eto, taona bama torea, dahaka boma henigu. Bena idia ese siliva monidia toi-ahui e henia. 16 Una negana ela ia ese taona itorena negana namona e tahuava.17Asie hatubua flaoana ariana dinana gini-gunana, Ahedibana Iesu dekena ela. E nanadaia , eto, edeseni ai lagau-hanai baia karaia hegaegae bena bavania. 18Bena ia na e haere, eto, hanua aola, tau ta dekenai ba hamaoroa, baoto, hahediba tauna na e tomu egu nega vada eme kahikahi egu hahediba ida lagau-hanai na emu rumai baia ania. 19Bena hahediba na Iesu ese e hamaorodia hegeregerena e karaia, lagau-hanai ariana vada e karaia hegaegae.20Adorahi ai, ia na ena hahediba gwauta-raruosi ida e ege diho. 21Bena e anianiva negana ai ia eto na hamaoromui momokanimu, umui ta ese taogu baine tora. 22Idia na lalodia e hisihisi, bena ta ta ese e nanadaia, eto, Lohiabade e, ina lau a?23Ia e haere, eto, lau ida nau tamona ai adau dobimu tauna ese lau taogu baine torea. 24Taunimanima Natuna vada be laomu, e tore laia hegeregerena, A taunimanima Natuna taona itorena tauna madi ihabaina, una tau basinema vara hari namo. 25Bena Iuda, tao-tore tauna, ese e nanadaia, eto hahediba taumu, ina lau a? Iesu eto, o ena vada o gwaumu.26Idia na e anianiva lalonai, Iesu ese flaoa atagana ta e abia, e hanamoa bena e bitua, ena hahediba e henidia, eto, avabia avania, lau taugu binai.27Ma kehere ta ea baia, e hanamoa, e henidia eto iboumui ai a inua; 28Badina be ina na lau raragu, herohemaino rarana, hutuma daidiai baine hebubu, dika igwautaona. 29Na hamaoromuimu, vine ranuna do basina inua lou, ela bona dinana baine kau lau umui ida matamatana baita inua Dirava ena basileia lalonai.30idia na ane e abi vaitani, bena e didi lasi, olive ororona ela. 31Bena Iesu ese e hamaorodia, eto, iboumui ai lau daigu ai ba hekwakwanai badina be ini e torea toma. Mamoe iregudia tauna baine gwadaia bena mamoe vada bae karoho. 32A lau baina tore isi lou, bena baina gunalaimui Galileia ai.33Petero ese e haere henia, eto, ena be taunimanima iboudia ai oi daimu ai bae hekwakwanai, to lau na lasi. 34Bena Iesu ese e hamaoroa, eto, na hamaoromui momokanimu, hari ina hanuboi, kokoroku do basine tai oi ese hatoi lau ba goregu. 35A Petero eto, ena be oi idia baita mase hebou, to lau oi na basina goremu. Ena hahediba iboudiai danu unu mo e gwau toma.36Iesu na idia ida gabu ta ai e lasi, ladana Getesemane bena ia ese ena hahediba e hamaorodia, eto, iniseni ai ba helai: lau do baina ha guriguri. 37Bena ia ese Petero bona Sebedeo natuna raruosi e hakaudia siri, bena laumana e daure, darana e doko. 38Bena e hamaorodia, eto, lau na lalogu eme hisihisi bada, mokona name mase: iniseni ai ba noho, baita gima.39Taina ma e raka lao, bena tano ai e goru parapara, e guriguri, eto. Tamagu e, bema mai dalana ina kehere na egu amo boma abia oho: to dia lau egu ura, oiemu ura hari. 40Ena hahediba dekedia e lou lao, mahutadia ai e davaridia bena ia ese Petero e gwau henia, eto, be asi goadamui hora tamona mo lau ida baitama gima a? 41Ba gima, ba guriguri hedibagani ai ba vareai na garina. Laumana na e uramu a tauanina na eme manoka.42Nega iharuana ma e raka lao, eha guriguri, eto, Tamagu e, ina kehere iabi-ohona readia asi dalana dahaka, ela bona baina inua; emu ura baine guguru. 43Ma e lou lao dekedia, mahutadia ai ma e davaridia, badina be matadia e mahutava. 44E rakatanidia, e lou ela, nega ihatoina ma eha-guriguri, ena guriguri herevadia gunadia ma e gwaurai lou.45Ma e lou lao, ena hahediba dekediai e hamaorodia, eto, madi vada a mahuta, lagamui avani vadaeni, negana vada eme kahira-kahira Taunimanima Natuna na dika taudia imadiai be atoamu. 46Be, o tore, aitala, taogu itorena tauna na e maimu.47Ia dounu e herevava ai, Iuda, gwauta-rarua tauna ta, e gini dae, hutuma bada ida, mai edia dare bona mai edia kareva: Hahelaga taudia bona hanua tau-badadia ese e siaidia taudia bunu. 48Tao-tore tauna ese toa ta e henidia guna, eto, baina harahua tauna gauna bunai: ba dabaia tao.49Bena ia na Iesu dekena e raka kahi lao, eto, hahediba taumu e, ba mauri, bena e harahua. 50Iesu ese e hereva henia, eto, henamo e, ikarana totona oma, karana vada a karaia. Bena idia ese Iesu imadia ai e dau henia, e dabaia tao.51Iesu ena orea tauna ta ese imana e dau tari ena dare e veria lasi hahelaga tauna badana ena hesiai tauna ta e taraia, taiana e utua oho. 52Bena Iesu ese e gwau henia, eto, emu dare na gabuna ai avatoa lou. Badina be dare e abi taudia iboudia ai na dare amo do bae mase. 53Emu lalo-hadai be lau asi siahugu a, Tamagu bama noia bena ia ese aneru oreadia gwauta-rua, ma haida bema siaidia lau idurugu. 54To unu bema heto, revareva helaga na ede bema momokani toma. Vada e torea ini baine hekara toma.55Una negana ai Iesu ese hutuma e gwau-henidia, eto, umui na mai daremui bona mai karevamui ida lau idabai-taogu oma. Dadidadi tauna idabai taona boma mai na heto. Dina iboudiai lau na dekedekemui ai na helaiva bona na hahedibava, dubu helaga lalonai, to asio dabaigu tao. 56A ini gau iboudiai vada e vara, peroveta taudia ese e tore herevadia ihamomokani laidia bena ena hahediba iboudiai ese e heautania.57Bena Iesu e dabaia tao taudia ese hahelaga tauna badana Kaiafa dekena e dabuia lao. Unuseni ai itorena taudia bona hanua tau-badadia vada e hebou. 58Petero ese e gavaia, to mai padana, ela bona hahelaga tauna badana ena ruma maguna lalonai e raka vareai hesiai taudia ida e helai hebou. Una kara dokona be dahaka baine e ita eto.59Bena hahelaga taudia bona kaunsil taudia iboudiai ese hahebade koikoi taudia e tahudia malaka-malaka ialana badina bae davaria eto. 60Hahebade koikoi taudia diagau e toreisi to ialana badina ta asie davaria ela bona koikoi taudia rarua ma e toreisi, eto, 61Ina tau e hereva, eto, lau na mai siahugu Dirava ena dubu helaga baina rohoa, bena dina toi muridiai ma baina haginia lou.62Bena hahelaga tauna badana e tore isi e nanadaia, eto, oi so herevamu a? Ini edia hahebade herevadia be dahaka? 63A Iesu na asi regeregena, bena hahelaga tauna badana ese ma e hereva henia, eto, mauri Diravana ladana ai na haganimumu: A hamaoromai, oi na Keriso, Dirava natuna, eiava? 64Iese ese e haere henia, eto, o ena vada o gwaumu. Ina danu ma aina hamaorolaimui: Taunimanima Natuna do baitaia, siahu imana idibana ai baine helai bona guba oridia ai bainema.65Bena hahelaga tauna badana ese sibona ena dabua e darea, eto, Dirava ihadikana herevana vada e gwauraiamu, ma dahaka hahebadena ta tahuamu a? Dirava ihadikana herevana vada eme gwauraia ome kamonai. 66Dahaka o tomamu? idia e haere, eto, baine mase hari namo.67Bena idia ese ia vaira huahuana e kanudia e tutua e pataia ahu bena eto, 68Keriso e, a hamaomai, daika ese e tutumumu.69Petero na murimuri ai, magu lalonai e helaiva bena hesiai hahinena ta dekena ela, eto, ina oi danu Iesu, Galileia tauna o bamoava ani? 70To ia na iboudiai vairadiai e hegore, eto, emu hereva na lalogu seme parara.71Ia na e raka oho, ela ikoukou badibadinai, ma hahine ta ese e itaia bena dekedekena taudia e hamaorodia, eto, ina tau danu Iesu Nasareta tauna e bamoava. 72Bena ia ere dika, e hegore lou, eto, una tauna asi dibagu.73Asi vanahana una gabu ai e gini taudia na Petero dekena ela, eto Momokani, oi na idia ta badina be gadomu ese e hahedinaraimumu. 74Bena sibona vada e heuduguirai, ere dika, eto, una tau lau asi dibagu, bena kokoroku vada e tai. 75Bena Petero ese Iesu e gwauraia herevana vada e helalolaia une, eto, kokoroku do basine tai, oi ese hatoi ba goregu, bena e raka lasi, e tai dika dika.Translation done by: Dk. Karoho Kila on Wednesday (19/07/23), time: 4.17 pm. Ready for quality checking.Chapter 27
1Daba e rere, hahelaga taudia bona hanua tau-badadia e hebou Iesu ialana urana. 2Bena e guia, e hakaua lao, Pilato gavana tauna dekena.3Iuda, tao tore tauna, ese Iesu e itaia, ia ese vada e henidia bena e helalo, hari silver monidia toi-ahui osi e lou lai. Hahelaga taudia bona tau badadia e henidia lou, 4 eto, vada na kara dika, asi ena kerere tauna taona vada na torea. "A idia eto, ai ese a? oi sibomu. 5Ia ese silver monidia na dubu helaga lalonai e taho vareai. Bena e raka oho, ela sibona e hahemata.6Bena hahelaga taudia ese silver monidia e abi. eto, dia namo bobou ai baita todia, badina ina na rara monidia. 7E hebou laia, bena ro ikarana tauna ena tano e hoilaia, idau bese taudia iguridia gabunai e halaoa. 8Una dainai, una tano ladana e hatoa "rara tanona" ema bona hari.9Unu amo Ieremia, peroveta tauna, ena hereva vada e momokani, eto, silver monidia toi-ahui na abi, Isaraela taudia ese davana e gwauraia tauna davana. 10Uro ikarana tauna ena tano na hoilaia Lohiabada e e hamaorogu hegeregerena.11Iesu na gavana vairanai e gini bena gavana ese e hamaoroa, eto, oina Iuda taudia edia pavapava eiava? Iesu eto, ena vada o gwaumu. 12Bena hahelaga taudia bona tau badadia ese ma e habadelaia, to ia na se haere.13Bena Pilato, eto, hahebade herevadia momo-herea e habade laimumu o kamonaimu a? 14To Iesu na se haere, hereva ta se gwauraia badina gavana na e hoa.15 16Una negana ai tauta na dibura rumai e nohova ladana na Baraba, una tau harina na bada.17Bena idia na e hebou vaitani neganai, Pilato ese e hamaorodia, eto, daika o ura heniamu baina ruhaia nege, Baraba eiava Iesu e gwauraiamu Keriso. 18Badina Pilato na dibana idia na e badu dika-dika va dainai taona e torea. 19Pilato na hahemaoro gabunai helainai adavana na ena hereva e siaia lao dekena ai, eto, una kara maoro-maoro tauna enai na gau ta basio karaia badina be hari dina ai na nihi egu nihi ai hisi badana ese e abigu ia dainai.20A hahelaga taudia bona tau badadia ese aru taudia lalodia e ani. Baraba iruhana bona Iesu iala-masena bae gwaurai. 21Bena gavana ese e hamaorodia eto, idia raruosi be daika baina ruhaia nege emui idia eto, Baraba. 22Bena Pilato ma e hereva, eto, O Iesu Keriso e gwauraiamu be ede baina tomaia? Idia iboudiai e haere, eto, ba hasatauroa.23Pilato, eto, be ena kerere be dahaka. A idia na e lolo lalo-dika eto ba hasatauroa. 24Una dainai Pilato lalona e parara, ena hereva na se goada, bona edia helogo-helogo e habadaiava dainai ranu e abia aru tadia vairadiai imana e huri, eto, ina kara maoro maoro tauna rarana na dia lau egu ai to umui emui ai.25Idia iboudiai e haere, eto, ia rarana na ai emai ai bona natumai ediai. 26bena ia ese Baraba e ruhaia nega A Iesu ba eabia e henidia, bae hasatauroa.27Bena gavana ena tuari taudia ese Iesu e hakaua lao, edia gima rumana lalonai bena edia orea taudia iboudiai e haboudia ia dekenai. 28Idia ese ena dabua e kokia oho. Dabua kakakakana e hakaralaia. 29Bona havava gauna ginigini eha matakaia ia kwaranai e atoa kau: siriho auna ta danu imana idibana ai e hakaulaia. Bena tuidia eha dai, e toma henia diho kokoi, eto, Iuda Pavapavana e! ba mauri!30Bena e kanudia bona hari siriho e abihaia, kwarana e kwadilaia. 31E kirikiri laia vaitani, bena dabua kaka-kaka na e kokia oho, ena dabua korikorina me a hakaralaia. Bena e hakaua lao bae hasatauroa.32E raka lasiva ai, Kurene tauna ta e davaria, ladana na Simona. Bena e hamaoroa Iesu ena satauro baine huaia.33Gabu ta ai e lasi, ladana na Golgota. Anina na kwara koukouna tanona. 34Unuseni ai vine ranuna na muramura ida e buloa e henia, baine inua. To e malaia toho inuna se ura.35Bena e hasatauroa ena dabua e hari bona e gadara lai. 36Bena e helai diho, e nari. 37Ia kwarana daenai idia ese hahebade herevana e kapaia. Ini e torea toma: Ina na Iesu, Iuda Pavapavana.38Ia ida nega tamona heano-henao taudia rarua e hasataurodia. Ta idibana kahanai ta laurina kahanai. 39E raka hanai taudia ese e hereva dika henia, kwaradia e davedave. 40Eto, I! dubu helaga ba rohoa ma dina toi ai ba haginia lou taumu. Sibomu hahemauri, oi Dirava natuna o tomamu satauro amo boma diho.41Hahelaga taudia bona itorena taudia bona tau-badadia ese danu e kirikiri laia. 42Ia na idau taudia e hamauridiava, matona sibona se hahemaurimu. Ia na Isaraela pavapavana, harihari satauro amo aine diho, bena baita abidadama henia.43Ia ese Dirava e abidadama heniava; Dirava ese bema ura henia, bema hamauria: Badina ia eto, "Launa Dirava Natuna. 44Henao-henao taudia raruosi ia idia e hasatauro dia taudia, ese unu e kirikiri laia toma.45Dina tubu amo dibura ese gabu idoinai e laoa-ahu ela bona ado e rahi. 46Bena adorahi sisivana Iesu e lolo, eto, Eloi, Eloi lama sabaktani, anina na egu Dirava e, egu Dirava e, dahaka dainai ome rakatanigu. 47Unuseni ai e gini taudia haida na kamonai, bena, eto, ia na Elia e boi heniamu.48Bena ta e heau lao, puta ta eha-abia, vine ranuna iditana ai e urua diho. Io ai e gwadaia kau, bena e duduia isi, baine topoa, eto, 49a haida ma, eto, mani do, aita itaia, Elia bainema baine hamauria eiava. 50A Iesu ma e boi lolo, bena e mase.51Una horanai dubu helaga seseahuna e hedare parara, atai amo ema bona henu. Tano danu e marere bona e parara. 52Bona mase garadia e hekeho, helaga taudia hutuma na e tore isi. 53Bena ena toreisi lou murinai, idia na gara amo e raka lasi. Hanua helaga na ela, unuseni ai hutuma ese e itadia.54Tuari biaguna mai bamona ida, Iesu e naria taudia. Tano marere bona e vara gaudia e ita. Bena e gari dikadika eto, momokani ina na Dirava natuna. 55Herarai hahinedia danu dahuai e gini. Galileia ai Iesu murinai e rakava bona isiai na e lao heniva hahinedia be unu. 56Haida bini: Maria, hane Magadala bona Maria, Iakobo bona Iosepa sinadia: bona Sebedeo natuna sinadia.57Adorahi ai, taga tauna ta, ladana Iosepa Arimatea amo e kau: ia danu Iesu ena hahediba ta. 58Ia na Pilato dekena ela, e noia, Iesu tau-anina baine abia eto,59Bena Iosepa ese tau-aninna e abia diho, dabua goevagoevana ai e kumia. 60Nadi ai e geia kohuana matamatana ta. Ia sibona ena, lalonai e atoa. Nadi badana amo e koua iduarana e kurea ahu, bena e raka oho.61A hahine rarua, Maria, hane Magadala bona Maria ta, be kohua vairanai e helaiva.62Daba ai, hahegoeava dinana murina ai, hahelaga taudia bona Faresia taudia Pilato vairanai e hebou. 63Eto, gaubada e, ai na ame helalo-une, una koikoi tauna na maurinai e hereva, eto, dina toi bae ore, bena baine toreisi lou. 64Bena, mani ba hamaorodia, gara bae naria namo namo ela bona dina ihatoina! ena hahediba baela, tau-anina bae ha henaoa. Bena taunimanima bae koidia, baeto, "Ia na mase amo vada e toreisi lou." na garina. Unu bema heto, koikoi matamana ese koikoi gunana bema hereaia.65Pilato eto, be, umui na mai emui henari taudia. Vada aola gara ba hakoua, emui goada hegeregerenai. 66Bena idia an ela gara e hakoua auka-auka. Toa ta nadi ai e atoa, bena henari taudia e habadina laidia.Translation done and complete by Dk. Karoho Kila on Friday (05/05/23), time: 2pmChapter 28
1Sabati dinana horadia e oreva, daba matana bona pura dinana ginigunana ai, Maria Magadala hahinena bona ma Mary ta na raruosi ela gara bae itaia. 2Aitaia, tano laga badana ta e vara badina be Lohiabada ena aneru ta guba amo e diho bena ema gara e koua ahu, nadina na e keia oho, bena latana ai e helai.3Ia toana na e kara kevau na heto bona ena dabua snow na heto. 4Tuari taudia, gara e gimaiava, na ia garina e gari e heudeheude bona mase taudia bamodia ai ela.5To aneru ese unu hahaine e hamaorodia, "Asio gari. Badina lau na mai dibagu umui na Iesu e hasatauroa tauna, o tahuamau. 6Ia na e toreisilou, e hereva hegeregerena. Aoma e hekure gabuna baine itaia. 7Aola haraga bona ena ahediba ba hamaorodia, ia na mase amo e toreisilou. Aitaia, ia na e gunamu, e laomu Galileia. Unuseni ai ba ha itaia. Aitaia lau ese na hamaoromuimu.8Ha-hahine na mai garidia ida gara e rakatania haragaharaga bona mai moale bada ida danu bena e heau ela ahediba bae hamaorodia. 9Aitaia, Iesu ese e hedavari henimai, eto, "Tame hedavari." Ha-hahine na ema, ia aena palapaladia ai e daukau bena e tomadiho henia. 10Bena Iesu ese e hamaorodia 'Asio o gari. Aola tadikakagu ba hamaorodia Galileia baela. Unuseni ai da bae itagu."11Hahine vada e laova ai, gara e itaia tao taudia haida na hanua lalonai e vareai bena gara gabuna ai e vara karadia na helaga taudia badadia e hamaorolaidia. 12Helaga taudia badadia ida e hedavari bona e vara gaudia e herevahereva lai murinai, idia ese moni taina badana na hari gara e naria tuari taudia e henidia, 13bena e hamaorodia eto, "Baoto, Ia ena diba-taudia na hanuaboi ai ema bena tauanina na e henaoa, ai mahutamai ai."14Bema na haripiu na gavana enai baine kau neganai, ai ese baia haduaia bena umui na kerere ai basio vareai. 15Bena Tuari taudia na moni e abi bona e hamaorodia karadia vada eha kara. Ina haripiu na Iuda taudia padadiai e pere rohoroho ema bona e hesiriu ema bona hari.16To hari diba-taudia taudia gwauta-taosi na Galileia ela, Iesu ese e siaidia baela ororona ai. 17Idia ese e itaia neganai, e tomadiho henia to haida na e daradara.18Iesu na idia dekedia ema bena e hereva henidia, eto, "Siahu idoinai na vada e henigu, guba lalonai bona tanobada latanai. 19Una dainai aola bona tanobada idoinai diba-tahua taudia ai ba halaodia. Ba bapatisodia, Tamana, Natuna bona Lauma Helaga ladana ai.20Ba hadibadia, lau ese na haganimui gaudia iboudiai bae badina. A itaia, lau na nega iboudiai umui dekemui ai, ena-be tanobada dokona ai danu."Translation done by: Ev/Rdk. Arua Taravatu on Monday (17/07/23), time: 4.30pm. Ready for quality checking.Mark
Chapter 1
1Ina matamana neganai Iesu sivarai namona, ina Dirava Lohia natuna, ina etorea ai peroveta, tau ena Buka lalonai. 2Baitaia, launa egu sivarai namona na siaia vasimu oi ibodiai varamuiai una tamona ese emu dala baine lailaidia bona baine haegaegaedia. 3Hereva namona e boi lolomu tano gagenai, Dirava ena dala ba lailaia bona ena dala na maoromaorona.4Ioane ema bapatiso e karava tano gagaena ai bona bapatisodia e harorolaiva bona helalokerehai bona e bapatiso heniva edia dika bae gwautao. 5Tanobada hegegemadai Jude tanona idoinai bona Ierusalema taunimanima iboudiai ai dekena ela, ai ese iboudiai e bapatisodia bena ia ese Ioridaena sinavaina ai e bapatisodia. 6Ioane ena danu na Kamelo huina ena gaba gauna na boromakau kopina, ena aniani be kwadi bona bada ranuna.7E haroro, eto tau ta lau murigu ai be maimu, ena siahu ese lauegu e hereaiamu, lau na dia namo ena tamaka varona iruhana baina igo diho. 8Lau ese ranu amo na bapatisomuimu, a ia ese Lauma Helaga amo baine bapatisomuimu.9Unu dinadia ai Iesu na Nasareta, Galileia hanuana ta amo ela, bena Ioane ese Ioridaena sinavaina ai e bapatisoa. 10Bena ranu amo e dae kau negana ai ia ese guba e itaia, e parara, bona Lauma e diho, pune na heto, ia tubuana ai e kau. 11Bena gado ta guba amo e boi dobi eto, oi na lau natugu, egu lalokau, lau ese oi na lalo-namo henimumu.12Una negana ai Lauma ese tano gagena e siaia lao. 13Dina hari-ahui tano gagaena ai e nohova, Satani ese e dibaganiava ia na hekoi boromadia ida e nohova, to aneru ese ia isiaina e lao heniva.14Ioane dibura rumana ai e koua murinai Iesu na Galileia ela, Dirava ena sivarai namo e harorolaiava, 15eto, negana vada eme gini dae, Dirava ena basileia eme kahirakahira ba helalokerehai, bona sivarai namo na lalomui ai bavabia dae.16Ia na Galileia gohu konena ai e ravava ai, Simona, tadina Aniderea ida e itadia idia na reke gohu ai e torea, badina ida na haoda taudia. 17Bena Iesu ese e boiridia eto murigu ai a raka lau ese taunimanima ihaoda henidia taumui ai baina halaomui. 18Bena ida ese edia reke e rakatani, ia murinai e raka.19Asi e raka daudau, ia ese Iakobo Sebedeo, tadina Ioane ida, e itadia vanagi ai edia reke e laumeva. 20Ia ese e boiridia, bena idia ese tamadia Sebedeo ena gaukara memerodia ida vanagi ai e rakatanidia ia murinai ma e raka.21Idia na Kaperanauma ai e kau; bona dina Helaga ai ia na Dubu ai e hahediba. 22Bena idia ese ena hahediba herevadia e hoalai, badina be ena hereva na mai siahuna, dia itorena taudia edia hereva hamomokanidia.23Unu dubu ai tau ta na Lauma dika ese eboloa tauna e raka lasi e lolo, 24"Eha haneva eto" oi be dahaka ba kara egu ai? Iesu tau Nasareta oi oma lau ba hadikagu a? Lau mai diabagu ou be daika, oi Helaga tamona Diravana. 25Bena Iesu ese e gwau henia eto, Eremu, iena amo a raka lasi. 26Bena hari una lauma dikana ese una tau e hatoror-tororoa bena mai gabana ida e lasi.27Bena taunimanima iboudiai e hoa dikadika, e hereva heheni, eto, ina dahaka, hahediba matamatana binai! ia ese lauma dikadia e haganidiamu mai siahuna ida bona idia ese ia erena e kamonaimu.28Bena asi vanahana ia harina e piua Galileia kahana idoinai.29Dubu amo e didi dobi, bena Simona bona Aniderea edia ruma ai e dae kau, Iakono bona Ioane ida danu. 30Simona ravana hahinena e gorerea, tauna e siahu, bena idia ese Iesu e hamaoroa. 31Bena ia ela, imana e abia e hahelaia tore, bena ena gorere e doko, e toreisi idia isiaidia e laoheni.32Una dina do se diho gabunai, idia ese gorere taudia e iboudiai, bona lauma dikadia ese e boloa taudia, na ia dekena e laohaidia. 33Bona hanua taudia iboudiai na ena iduara ai e hebou. 34Bena gorere idau-idau taudia hutuma ia ese ehamauridia, bona lauma dikadia e luludia lasi, a lauma dikadia na egwaudia tao, basie hereva, badina be idia dibadia ia.35Daba kahana ai, daba do se kinia, vadae tore isi, gabu gagena ela, eha guriguri. 36Bena Simona mai bamona ida ese e gavaia, 37e davaria, e hamaoroa eto, Taunimanima iboudiai na oi e tahumumu.38Ia eto, Aitala hanua kahikahidia unuseni ai danu baina haroro, badina be egu mai badina bunai. 39Bena ia ela, Galileia kahana hanuadia iboudiai edia dubu ai e haroro, badina be idia dibadia ia.40Lepera tauna ta ia dekena ela, tuina e hadai, e noia, eto, Boma ura, boma hagoevagu. 41Bena Iesu ese e bogaia hisi, imana e toia roro, e daua toho, bena eto, Na uramu, vada a goeva. 42Bena ena lepera e doko, vada e goeva vaitani.43Bena e siaia, to e sisiba heni guna, 44eto, Ina kara tau ta basio hamaorolaia aola, hahelga tauna ese baine itamu, bona hahegoeva gauna, Mose ese e gwauraia hegeregerena; ba henia, taunimanima ihadibalaidia.45To ia na ela, una kara harina vada eha piua rohoroho, una dainai Iesu na hanua ta ai asine raka vareai diba, a tano gagaena ai a nohova, unuseni ai taunimanima ese idau gabu amo ia e lao heniava.Chapter 2
1Dina haida vada ela ia na Kaperanauma e lou lao, bena harina e piua ia na ruma aia.2Bena hutuma e raka ela bona ruma lalonai gabu ta lasi, iduara badina danu asi gabuna. Bena ia ese e haroro henidia.3Bena tatau hahani ese pada tauna ta na ia dekena e huaia lao. 4a hutuma daidiai asi edia dala Iesu dekena bae kahilaia lao. Una dainai, ia gini gabuna daenai idia ese guhi e giua oho, bena pada tauna mai gedana ida e tua dobi vairanai.5Iesu ese edia abidadama e itaia, bena ia ese pada tauna e hamaoroa, eto, Natugu e, emu dika vada eme hegwau tao. 6A itorena taudia haida unuseni ai hehelai, lalodia ini e hadai tomava,7eto, Badina be dahaka ina tau unu e hereva tomamu? Ia ese Dirava se matauraiamu, Daika ese dika baine gwau tao? Dirava mo sibona.8Iesu dibana idia na unu e helalo tomava, bena e nanadaidia, eto, Badina be dahaka lalomui ene o hadai tomamu? 9Edena be haraga, pada tauna na hamaoroa, nato "Emu dika vada eme hegwau tao", eiava bama toma "A gini tore, emu geda a lokua, a raka"?10A baina hadibamui Taunimanima Natuna na mai siahuna dika baine gwau tao ina tanobada ai, (ia ese pada tauna e hamaoroa eto),11A gini tore, emu geda a lokua emu ruma vada aola. 12Bena ia na e gini tore, ena geda e lokua, idia vairadiai e raka lasi. Iboudia ai e hoa, Dirava e imodaia, eto. Ini hetomana ta asi ta itaia.13Ia na kone ai ma e lasi; hutuma ia dekena ela bena ia ese e hadibadia. 14Raka hanaina ai, ia ese Levi Alfeo tax gabunai helaina ai e itaia bena e boiria eto, murigu ai a raka. Bena e tore isi ia murinai e raka.15Iesu na Levi tauna ena ruma ai e aniani, bona tax gogo taudia iboudiai, kara dika taudia diagau danu, Iesu mai ena hahediba ida ege diho, badina be hutuma na ia murinai e raka. 16Itorena taudia, Farisea edia orea amo, e itaia, ia na kara dika taudia bona tax gogo taudia ida e aniani hebouva, bena idia ese ena hahediba e nanadaidia, eto, Ia na dahaka dainai tax gogo bona kara dika taudia ida e aniani heboumu?17Iesu e kamonai, bena e hamaorodia, eto, Goada taudia ese muramura tauna basie tahua, a gorere taudia hari, lau danu nama, dia kara maoromaoro taudia iboiridia totona, a kara dika taudia hari.18Ioane ena hahediba bona Farisea edia hahediba edia anivaga ta ai haida ese Iesu e nanadaia, eto, Dahaka dainai Ioane bona Farisea edia hahediba e anivagamu, a oiemu hahediba na asie anivagamu? 19Iese e haere, eto, Headava matamata tauna na turana dekediai be bae anivaga a? Lasi, headava matamata tauna na dekediai noho, idia na basie anivaga.20A negana baine gini dae, headava matamata tauna na edia amo baine heabi oho una negana ai bae anivaga. 21Dabua matamatana kopi gunadia ai basie banilaia. Unu bema kara toma, e banilaia seana na dabua gunana amo bema hedare oho, bona hedarena bema bada.22Vine ranuna matamata na kopi gunadia ai basie vedaia. Unu bema kara toma, vine ranuna matamatana ese kopi gunadia bema hapou; bena vine ranuna bona kopi bema dika hebou.23Dina Helaga ta ai, ia na uit umana ta e raka hanaiva ai, ena hahediba na rakadia ai uit e burukiva. 24Farisea taudia ese e nanadaia, eto, Idia dahaka dainai hegwau-tao dina helaga ai e karaiamu?25Ia e haere eto, Nega ta asio duahia, a, Davida ena kara ta, e hitoloa negana ai, ia mai bamona ida? 26Dirava ena ruma ai e dae kau, Abiata hahelaga tauna negana ai, bena pata helagana amo malamala e abia, e ania, bona bamona e henidia, a una malamala na e helaga vaitani, hahelaga taudia mo adia.27Ma eto, Dina Helaga e karaia taunimanima edia, dia taunimanima Dina Helaga ena.28Una dainai, taunimanima natuna na Dina Helaga biaguna.Chapter 3
1Iesu na syngogue ai ma e raka vareai lou, bona ima heveri tauna ta na unuseni ai.2Haida ese ia eha-gereava bema ia ese una tau do baine hanamoa dina helagana ai bena una an idia edia habade gauna ai bainela.3Iesu ese ima heveri tauna e hamaoroa, eto, "A tore-isi bona a gini tore ini hutuma bogaragidiai." 4Bena ia ese aru taudia eha-maorodia, eto, "Ina be maoro dina helaga ai ba kara dika, ba hahemauri eiava ba ha-hemase, a? To idia na iboudiai asi regeregedia.5Ia ese e raraidia mai lalo hisihisina ida bona mai lalodikana ida, badina edia kudou auka daidiai, bona ia ese hari ima heveri tauna na e hamaoroa eto, "Imamu na atoia roro." Ia imana na e toia-roro bena vada e hedai hebou lou. 6Hari Farasia taudia na haraga e raka lasi, bona Heroda ena orea taudia ida e hebou bona ia ialana dalana e tahua.7Bena Iesu na mai ena hahediba memerodia ida ela davara kahana, bona taunimanima hutuma bada danu ia murinai e raka, Galileia amo, bona Iudea amo, 8bona Ierusalema amo, bona Idumaea amo, bona Ioridaena kahana amo, bona Turo bona Sidono amo. Ia e karava karadia e kamonai dia, hutuma na ia dekena ema.9Ena hahediba memero dia na e hereva henidia vanagi maragina ta bae hahegaegaea ia ena, badina be hutuma na bada herea bona ia e doriava bona e biriava. 10Badina ia ese hutuma edia gorere amo eha namodia guguru, bona una ese gorere taudia na e guguva, baela ia ba daua-toho.11Lauma dikadia ese e itaiava neganai ia vairanai e goru dihova bona mai tai lolodia ida e herevava, "Oi na Dirava Natuna." 12Ia ese e tamanudiava ia na basie hahedinaraia.13Ia na e dae ororo ai, bona ia ese e urahenidia taudia e boiridia, bona dekena ema. 14Ia ese gwauta-rua e abidia-hidi (apostolo ai e gwauraidia) bena idia na ia dekenai bae noho, bona baine siaidia sivarai namo bae harorolaia, 15bona siahu danu e henidia lauma dikadia bae luludia-lasi. 16Bena ia ese ini gwauta-rua e abidia hidi Simona ladana ta e hatoa Petero,17Iakobo Zebedeo natuna, Ioane Iakobo tadina, ia ese ladana e hatoa Boanergea anina na guba rahu-rahu natudia, 18bona Aniderea, Pilipi, Batolomiu, Mataio, Toma, Iakobo Alphaes natuna, Thadeo, Simona Zealot natuna, 19bona Iuda Isakariota, ia taona itorena tauna.20Bena ia na ena hanua ela, bona aru taudia hutuma danu ia ida ma e hebou, aniani danu asie urava. 21Ia varavarana na e kamonai neganai, idia na ela ba dabaia-tao bona ba habadea eto, "Ia na eme kavaia." 22Itorena taudia na Ierusalema amo ema eto, Ia na Beelzebul ese e rohea, bona lauma dikadia lohiana ladanai lauma dika e luludia lasimu."23Iesu ese e boiridia bena sivarai hegeregerenai eha maorodia eto, "Satani be edena dala ai Satani do baine lulua lasi, a? 24"Bema basileia ta sibona do baine haheparara neganai, una basileia na basine gini diba. 25Bema ruma ta sibona baine haheparara neganai, una ruma na basine gini diba."26Bema, Satani na sibona baine toreisi, sibona enai baine haheparara, ia na basine gini, a ena dokona baine kau. 27Asi tauna-ta na mai goadana tauna ena kohu do baine henao, a una goada tauna na baine guia guna, bena ena ruma ai baine raka vareai28Na hamaoromui momokanimu taunimanima natudia edia kara dika na do bae hegwautao, edia ere dika danu, 29to, daika ese Lauma Helaga dikana baine gwaurai henia tauna ena kara dika na basine hegwautao diba, a ena kerere dainai ena kara dika na baine hanaihanai. 30Iesu ese unu bamona eha-maorodia badina be idia na eto, "Ia na mai ena lauma dika."31Bena sinana bona tadina na ema gigini. Haida e siaidia iboirina ela. 32Hutuma ese e helaia hegere, bona idia ese ehamaoroa eto, "Oi sinamu bona tadimu na gigini bona idia na oi e tahumumu."33Ia na e haere eto, "Lau sinagu bona tadigu be daidia, a?" 34Ia na e roha lao, ia e helaia hegere taudia e e itadia bena eto, "Aitaia, ini idia na lau sinagu bona tadigu veridia." 35Badina be, lau Tamagu ena ura e karamu tauna, ia na lau tadigu, lau taihugu bona lau sinagu.Chapter 4
1Ia ese kone ai ma e hadibadia lou, bona hutuma bada ese e ginia hegege. Ia na davara latana ai vanagi ai e dae kau, bona e helai diho lalonai. Hutuma iboudiai be kone ai gigini. 2Ia ese gau momo sivarai hegeregerenai e hadibadiava, bona ena hahediba lalonai, ia ese na ini e hamaorodia toma,3"ba hakala! Uhe ihadona tauna ta vada ela ena uhe baine hadoa. 4E hadohadovai, uhe haida na dala ai e moru, bona manu ema vada e anidia ore. 5Uhe haida be papapapa latadiai e more, tano severana ai. Uhe na e tubu haraga badina be tano na dia dobu dainai.6A dina e daeva neganai, au huahuadia vada e marai bona e kakoro, badina be asi ramudia dainai. 7Uhe haida be ava-ginigini padadiai e moruva. Ava-ginigini e tubu badabada bona e laodia-ahu, bona huahuana ta asi e vara.8Uhe haida be tano namona lalonai e moru bona huahuana ta e tubu bona e dobi haida be toi-ahui, haida be tauratoi-ahui, bona ma haida be sinahu-ta. 9Bena ia vada eto, "Mai taiana tauna na baine hakala!"10Iesu vada sibona neganai, ia e hakahikahiava taudia bona taudia gwauta-ruaosi ida ese e nanadaia sivarai hegeregerena daidiai, 11ia ese e hamaorodia, eto, "Dirava ena basileia herevadia hehunidia na umui vada e henimui. A unu murimuri taudia ediai gau iboudiai na sivarai hegeregerenai, 12Una dainai, bae roharoha neganai, oibe bae roharoha, a basie itamu, bae hakala neganai, oibe bae hakala, a basie kamonaimu, eiava bema lasi idia na ba helalokerehai bona Dirava ese edia dika do baine gwau tao?13Bena ia ese e hamaorodia eto, "Umui ese ina sivarai hegeregerena so laloparara laimu, a? Bena ede bamonai umui ese sivarai hegeregeredia haida iboudiai ba laloparara laidia, a?" 14Hadohado tauna ese ena uhe e hadoamu una na ia ese hereva e hadoamu. 15Dala isenai e moru na hereva e heado gabuna, ini na taunimanima haida ese hereva e kamonaimu neganai Satani e maimu bona ediai e heado herevana na eabia ohomu.16Papapapa latanai e hadodia be taunimanima haida ese hereva e kamonaiamu neganai, eabiadaemu mai moaledia ida. 17Idia na asi ramudia sibodia ediai, a nega kwadogi mo e nohomu. Bena hisihisi eiava dagedage e maimu badina be hereva dainai, idia na e hekwakwanaimu.18Haida be ava giniginidia lalodia ai e hadodia gaudia, idia ese hereva e kamonaiamu, 19to tanobada ena lalo hekisehekise, moni ilalokau henina, gau idauidau iurahenidia edia mauri ai e vareaimu ese hereva na e gugubaiamu, bona se huahuamu. 20Bena unu tano namonai vada e hadodia na hereva e kamonaiamu bona e abiadaemu taudia, bona huahuadia na e dobimu toi-ahui, tauratoi-ahui, eiava sinahuta vada e hadoa daenai."21Iesu ese e hamaorodia eto, "Umui ese lamepa o mailaiamu ruma lalona ai be bosea henunai eiava mahuta patana henunai bo atoamu, a? Umui ese na o mailaiamu bona lamepa patana ai o atokaumu. 22Badina gau ta na hehuni bena basita dibaiamu, bona gau ta na dia laloai e miamu bena basita gwauraia lasimu; 23Mai taiana tauna na baine hakala!24Ia ese e hamaorodia, eto, "Dahaka o kamonaimu na ba hakaladia namonamo, badina bohenimu hahetoana amo oi do ba henimu, bona haida ma emui ai bae atokau.25Badina be mai ena tauna, ia na momo ma ba henia, bona asi ena tauna, enai miadia danu bae abidia oho."26Ia danu ma eto, "Dirava ena basileia na tau ta ena uhe tano ai e hadoamu na heto, 27Ia na e mahutamu hanuaboi ai bona e toreisimu dina ai, bona uhe na sibona e huahuamu bona e tubumu, a ia na sedibamu ede bamonai.28Tano sibona ese anina e havaraiamu: tuhutuhuna e gunamu, murinai taiana, murinai anina taiana lalonai?29Huahua e lo'omu neganai, ia ese utu-utu kaiana e hesiailaimu badina be taboro vada e kau dainai.30Ma e hamaorodia lou, eto, "Dirava ena basileia be dahaka ai baita hahegeregerea, eiava ita be edena sivarai hegeregerena amo anina baita dibaiamu?" 31Ia na sinapi nadinadina ta na heto, e hadoamu negana ai, ia na tanobada latanai uhe maragi-maragi hereana. 32A e hadoamu neganai, ia na e tubumu bona uma au huahuadia iboudiai e hereadiamu, bona rigina badadia e hekaramu, unu amo guba manudia ese edia noho gabudia e karadiamu a hekerukeru lalodiai.33Sivarai hegeregeredia ini hetomadia momo amo ia ese e hereva henidiava, edia laloparara hegeregeredia ai, 34bona ia ese na sivarai hegeregerena ai mo idia e hereva henidiava. A ia sibona e nohova neganai, ia ese gau iboudiai anidia na ena hahediba e hamaoro laidiava.35Una dina ai, dibura ese vada e govadia neganai, Iesu ese e hamaorodia eto, "Aitala unu kahana." 36Bena idia ese hutuma vada e rakatanidia, Iesu mo eabia idia ida, vanagi ai e guilaia. Vanagi haida danu ia ida ela hebou. 37Una murinai lai dikana ta mai gubana ida eabia isi bona hurehure e makohiva vanagi lalonai bena vanagi na kahiri-kahira ranu ese e hahonua.38A Iesu sibona be vanagi gabena kahanai, kusini latanai mahuta. Idia ese e haoa, e tomu, "Hahediba tauna e, oi so laloamu ita vada baita masemu, a? 39Ia e tore-isi, lai e gwau henia, bona davara e hamaoroa, eto, "A gaima! Basio marere!" Bena lai e doko bona e gaima?40Bena ia ese e hamaorodia, eto, "Umui be dahaka dainai o garimu, a? Umui doini asi emui abidadama, a?" 41Idia na gari bada ese e hahonuhonudia dae bona sibodia e hereva heheni, eto, "Ina be daika, badina be lai bona davara ese danu erena e kamonaimu?"Chapter 5
1idia vada ema davara unu kahana ai, Garasa tanona ai e kau. 2Iesu vanagi amo e dihovai, lauma dikana ese e boloa tauna ta ena gara amo e raka lasi ia dekena ela.3Tauna na gara gabunai e nohova. Tau ta ese ma basine guia lou diba bona auri iguidia danu dia hegeregere.4Ia na nega momo vada e guia aena auridia bona auri iguidia amo. Ia ese iguidia eha motuva bona aena auridia danu e hamakohidia rohorohova. Tau ta asi goadana ia baine hamanadaia.5Hanuaboi bona daba iboudiai gara bonna ororo lalodiai, ia na e tai lolova bona nadi mai matadia amo sibona e heivava. 6Bena ia ese Iesu daudauna ai e itaia neganai, ia ese e heau henia bona vairanai e tomadiho henia.7Ia na mai tai lolona ida, e tomava, "Lau be vada dahaka baina kara oi emu ai, Iesu, Dirava Herea Mikamika Natuna, a? Lau na Dirava sibona dainai na noimumu, asi o hahisihisigu." 8Badina ia ese vada e hereva heniava, e tomava, "Lauma dikana, tau ena amo a raka lasi,"9Ia ese e nanadaia, etomava, "Oi ladamu be daika, aha?" Ia ese e haere henia, etomava, "Lau ladagu na Legiona (Lepeona), badina ia na hutuma. 10Ia ese ma e noia loulouva una tano amo basine siaidia lasi.11Harihari boroma momo be unuseni ororo ai e anianiva, 12bona idia ese e noia, e tomava, "Asiamai boroma lalodia baia vareai; idia lalodiai aita vareai." 13Bena ia ese vada e siaidia, lauma dikadia e rakalasi bona boroma lalodiai vada e vareai, bona idia vada ororo amo mai tata siahudia ida davara lalonai e diho, bona boroma daha rua hegeregerena davara ai e maloa.14Bena unu boroma e ubudiava taudia vada e heau ela hanua lalodiai bona uma gabudiai e varava gaudia haripiudia e karadia, bona taunimanima vada ela e varava gaudia bae itadia totona. 15Bena idia ema Iesu dekena bona lauma dikana ese e boloa tauna e itaia, lauma dikadia logora ese e boloa tauna, unuseni ai helai, e hadabuaia bona lalona vada e maoro; bona idia na e gariva.16E vara karadia e ita taudia ese lauma dikana ese e boloa tauna sivaraina idoinai e hamaorodia bona idia ese boroma sivaraidia danu e hamaorodia. 17Bena idia ese e noiava edia tano amo baine raka oho.18Ia na vanagi ai e guiva neganai, lauma dikana ese e boloa tauna e noinoi ia ida bainela. 19A Iesu ese e gwauatao, a e hamaoroa eto, "Aola emu ruma bona emu taunimanima dekedia bona ba hamaorodia Lohiabada ese oi be dahaka eme kara henimu, bona ia ena hebogahisi oi emu ai." 20Una dainai, ia vada ela bona Iesu ese kara badadia e kara henia na e harorolaiava. Hanua gwauta (Dekapolis) tanodia ai, bona taunimanima iboudiai vada e hoa.21Hari Iesu, vada vanagi amo ma e lou lao gohu kahana neganai, hutuma bada ese kone ai ma e ginia hegege. 22Bena dubu hegunalai tauna ta, ladana Iairo, ema, bona ia e itaia, aena badinai e goru diho. 23Ia ese e noia loulouva, e tomava, "Natugu kekenina vada be masemu. Na noimumu aoma bona enai ba daukau bena ia na baine namo bona baine mauri. 24 Bena ia na ia ida ela bona hutuma bada ese e gavadia bona muridiai e raka hesede-hesedeva.25Hari hahine ta unuseni ai na rara-moru gorerena e hakaua lagani gwauta-rua. 26Ia na e hisihisi bada muramura taudia edia amo bona ena moni iboudiai vada e haoredia, a ena gorere na se namova a e bada e laova. 27Ia ese Iesu sivaraina vada e kamonaia neganai, ia na ia murina amo ema hutuma bogaragidiai bona ena dabua ai e daukau.28Badina ia na e tomava, "Bema lau ese ena dabua ai mo baina daukau, lau na baina namo." 29Ia ese e dogoatao neganai, rara-moru vada e doko, bona tauaninai mamina eabia, ia na ena gorere amo vada e namo.30Iesu na una horai sibona e diba siahu na ena amo vada e lasi. Ia na hutuma bogaragidiai e roha kerehai bona eto, "Daika lau dabuagu ai eme daukau, a?" 31Ena hahediba e haere eto, "Hutuma e raka hesede-hesedemu be o itadiamu, bona oi be o tomu, 'Daika ese eme daugu toho, a?" 32A Iesu na e roharoha daika unu e kara toma na baine itaia.33Hahine, mai dibana dahaka enai e vara, vada e gari bona e heude-heudeva. Ia na ema bona ia vairainai e goru diho bona hereva momokanidia e hamaorolaia. 34Ia ese e hamaoroa, eto, "Natugu e, emu abidadama ese vada eme hanamomu. Mai mainomu ida aola bona emu gorere amo ba namo vaitani."35Ia dounu e herevava ai, taunimanima haida dubu e gunalaimu tauna ena mo ema, e tomamu, "Natumu kekenina na e hamase. Dahaka dainai hahediba tauna doini o hametauamu, a?"36A Iesu ese edia hereva e kamonai neganai, ia ese dubu igunalaina tauna e hamaoroa, eto, "Asio gari. Bavabidadama mo." 37Ia na seura haida ese bae bamoa, a Petero, Iakobo, bona Ioane, Iakobo tadikakana, sibodia ese e bamoa. 38Idia ema dubu igunalaina tauna ena ruma bona unuseni ia ese taunimanima e itadia rege bada herea e karava; idia na e taiva bona e tai lolova.39Ia ruma ai e vareai neganai, ia ese e hamaorodia, eto, "Dahaka dainai o lalo hisihisimu bona dahaka dainai o taimu? Kekeni na se mase a e mahutamu." 40Idia ese e kirikirilaia. A ia ese iboudiai murimuri ai eatodia bona kekeni tamana bona sinana bona ia e bamoa taudia mo eabidia, bona ia ida e vareai kekeni ena hekure gabunai.41Ia ese kekeni imana ai eabi bona e hereva henia, eto, "Talita Kumi! Anina be etomu, "Kekeni Kekeni e, na haganimumu, a tore-isi." 42Kekeni vada e toreisi bona e raka (badina ia laganina na gwauta-rua). Idia iboudiai e hoa dikadika. 43Ia ese e tamanudia ini e vara karana na ta basine diba. Bena ia ese vada e hamaorodia kekeni gau ta ba henia baine ania.Chapter 6
1Ia vada unu amo e lasi bona ema ena noho hanuana, bona ena hahediba ese e gavaia. 2Dina helagana ema neganai, ia na Dubu lalonai e hahedibava. Taunimanima momo ese e kamonai henia bona idia na e hoa. Idia vada eto, "Ini hahediba herevadia be ede amo eabi, a? "Ina be dahaka aonega ia vada e henia, a? "Ini be dahaka hoa karadia ia imana ai e karamu, a?" 3Ina be dia ruma kara tauna, Mary natuna bona Iakobo bona Jose bona Iuda bona Simeona tadikakana, a? Ia taihuna be dia ita ida iniseni ai, a? "Idia na Iesu enai e lalo hisihisi.4Bena Iesu ese e hamaorodia, eto, "Peroveta tauna na bae matauraia, a ena noho hanuana ai bona varavarana bogaragidia ai bona sibona ena ruma lalona ai, basie matauraia." 5Ia na siahu karadia badadia ta sekaradia, to imana mo e atokau gorere taudia hida hona ediai bona e hanamodia. 6Ia na e hoa bada idia na asi edia abidadama. Bena ia na ela hanua ta ta ai e hahedibava.7Bena taudia gwauta-raruosi e boiridia bona taudia rarua-rarua amo vada e siaidia lasi matama bona maoro e hendia lauma dikadia latadiai, 8bona e tamanudia gau ta basie abi kau edia laolao ai to itotohi ta hari - parao lasi, vaina lasi, moni lasi edia riotao dabuadiai - 9a tamaka bae karadia, bona ahedoki rua na basie karadia.10Ia ese e hamaorodia, eto, "Ruma ta ai o vareaimu neganai, ba noho ela bona unu amo ba siri," 11Bema hanua haida ese basie abimuidae bona basie kamonai henimui, bema una gabu ba rakatania neganai, aemui kahudia ba ude-udedia oho vada igwauraimui gaudiai baela.12Idia vada e raka lasi bona e harorova taunimanima edia karadika amo bae helalokerehai. 13Lauma dikadia momo e luludia lasiva, bona gorere taudia momo latadiai oil eatova eha-namodiava.14Pavapava tauna Heroda ese ini hereva e kamonai, badina Iesu ladana vada e pere rohoroho. Haida e gwauva, "Ioane Bapatiso vada mase amo eha torea isi, bona ina dainai ini hoa karadia siahudia na ia ena amo e varamu." 15Haida ma e gwauva, "Ia na Elisa." Dounu haida ma e gwauva, "Ia na peroveta tauna ta, nega gunadia peroveta tauna ta na heto."16A Heroda e kamonai neganai, ia vada eto, "Ioane, lau ese kwarana na utua oho, vada e toreisi-lou," 17badina Heroda vada e hesiai Ioane bae guia bona dibura ruma ai bae atoa Heroda (tadikakana Pilipo adavana) dainai, badina be ia ese vada e adavaia dainai.18Badina Ioane ese Heroda vada e hamaoroa eto, "Ini na dia taravatu henunai oi ese tadikakamu adavana bavabia." 19A Heroda ena badu enai na dounu e dogotaova bona e urava baine alaia, a se karaia dibava. 20Badina Heroda be Ioane garina e gariva; ia na dibana Ioane na kara maoromaoro bona helaga tauna ta, bona ia ese na e naria namonamova.21Bena nega ta e kau Heroda na ena vara dinana ihelalolaina anianina ta e karaia ena gaukara taudia, bona ena tuari taudia badadia, bona Galileia taudia badadia daidiai. 22Heroda natuna kekenina sibona e vareai idia vairadiai e mavaru, bona ia ese Heroda mai ena vadivadi ida vada eha-maoaledia. Pavapava ese kekeni e hamaoroa eto, 'A hamaorogu oi be dahaka o uramu bena lau ese gauna na baina henimu."23Ia ese kekeni ena hereva vada e gwauhamata laia, eto, "Dahaka egu ai ba gwauraia, enabe egu basileia kahana, lau ese baina henimu. 24Ia vada e raka lasi bona sinana e hamaoroa, eto, "Lau e dahaka baina gwaurai ia enai, a? Ia eto, "Ioane Bapatiso kwarana." 25Ia na asi vanahana e lou lao Pavapava dekena, bona vada e nanadaia, etomamu, "Lau na nauramu oi ese Ioane Bapatiso kwarana, au merekina latanai, na ina harihari ba henigu."26Ena be Pavapava na e lalo-hisihisi, a ena gwauhamata dainai bona ena vadivadi daidiai, ena noinoi vada eabiadae. 27Una dainai Pavapava ese ena tuari tauna ta e siaia, e hagania Ioane kwarana na baine mailaia. Tuari tauna na ela dibura rumana ai Ioane kwarana vada e utua-oho. 28Ia kwarana na au mereki na latanai eatoa bona e mailaia kekeni e henia, bona kekeni ese sinana e henia. 29Ena hahediba e kamonai neganai, idia na ema bona tauanina eabia bona gara ai vada eatoa.30Apostolo taudia Iesu dekena e loulao e kara bona e hahedibalai gaudia iboudiai e hamaoro laia. 31Bena ia ese e hamaorodia, eto, "iboumui ai aoma gabu gagaenai nega taina do baita laga'ani." Badina taunimanima momo e lao-maiva dainai, bona idia na sie edia nega bae aniani. 32Bena idia vada vanagi amo sibodia ela gabu asi tauna ta.33A edia heau-oho ai taudia momo ese e itadia bona toadia e kara, bona hanua iboudiai amo aedia amo iboudiai e heau, bona gabuna ai e kau guna gabeamo idia e kau. 34Idia kone ai e diho neganai, ia ese hutuma bada e itadia bona e bogadia hisi, badina be e karamu mamoe asi ireguna tauna na heto. Bena ia ese gau momo e hadiadia.35Adorahi kahanai, ena hahediba ema dekena bona eto, "Ina na tano gagaena, bona dina vada be dihomu. 36Asiaidia lao unu amo idia na baela hanua murimurina kahana bona hanua lalodiai sibodia edia aniani gaudia haida bae hoidia."37A ia e haere bona eto, "Umui ese gau haida a hendia bae ani." Idia ese e hamaoroa, eto, "Ai be baiala bona aniani davana paoni sinahu-rua paraodia baia hoidia bena baia henidia bae ani, a? 38Ia ese e hamaorodia, eto, "Parao be hida emui ai, a? Aola bona baitaidia e diba vada eto, "Parao ima bona gwaume rua."39Ia ese taunimanima iboudiai eha-duadia orea ai ba helai ava namona latanai. 40Idia na sinahuta bona imahui oreadiai ta ta ai e helai diho. 41Ia ese parao imaosi bona gwaume ruaosi vada e abidia, bona e gagaisi guba e itaia eha-namodia bona parao e bitudia bona hahediba vada e henidia taunimanima vairadiai bae atodia. Ia ese gwaume ruaosi danu iboudiai padadiai e haridia.42Idia na iboudiai e aniani bona bogadia e kunu. 43idia ese parao oredia eabi-isi, bosea gwauta-rua eha-honudia, bona gwaruma oredia danu. 44Parao e ani tataudia iboudiai be sinahu imahui.45Ia ese ena hahediba vanagi ai e haguidia bona bae lao guna gohu kahana, Betesaida ai, a ia be hutuma do baine siaidia oho. 46Idia ela murinai, ia na e dara dae ororo ai baine guriguir dainai. 47Hanua e boiva, vanagi ina horai na davara bogaraginai bona ia na sibona tano ai.48Ia ese e itadia, e kalo hekwarahiva badina lai na idia vairadia amo e maiva. Daba do serereai, ia ese e lao henidia davara kopinai e raka, bona e urava baine rakadia hanai. 49A idia ese davara kopinai rakanai e itaia neganai, edia lalohadai e tomava ia na lauma ta bona e tai lolo, 50badina be iboudiai ese e itaia bona e gari dikadika, Ia ese e hereva henidia bona eha-maorodia eto, "Ba goada! Ina na lau! Asio gari!"51Vanagi ai e daekau dekediai, bona lai vada e doko. Idia na iboudiai e hoa bada herea. 52Badina idia ese anibou anina do se lalopararalaia dainai, kudoudia vada eha-aukadia.53idia kahanai e hanai neganai, idia na ema Genesarea tanonai ai e toa bona vanagi dogona eato. 54Idia vanagi amo e raka lasi neganai, taunimanima ese ia toana e itaia, 55bona idia una gabu idoinai e hadibadia bona gorere taudia mai edia hekure gedadia ida idia e kamonai Iesu edeseni dekena vada e lao haidia.56Edena hanua ai, eiava hanua badadiai, eiava hanua murimuridiai, idia ese gorere taudia na hoihoi gabudiai eatodiava, ia e noihegame heniava idia ese ena dabua rimuna ai bae daukau, bona e daukauva taudia iboudiai na vada e namova.Chapter 7
1 Farise taudia bona itorena taudia haida Ierusalema amo ema ia dekena ai e hebou.2Idia ese ena hahediba haida e itadia imadia asi e huri, mai mirodia ida parao e aniva. 3(Badina Farisea taudia bona Iuda taudia na do basie aniani ela bona idia imadia na ba huridia, badina senedia edia taravatu edia badadia ese e dogoa taova dainai. 4Edena nega ai Farisea taudia hoihoi gabudia, amo e maiva idia na do se anianiva ela bona idia sibodia e hahediguva, bona idia na senedia taravatu dia momo e badina, hegeregeredia kapusi, uro, veo kohudia, bona hekure gaudia idia e anianiva daediai.)5Una dainai Farisea taudia bona itorena taudia ese e nanadaia, eto, "Dahaka dainai emu hahediba sene taudia badadia, bamodia ai se rakamu imadia asie hurimu edia parao e animu?"6A ia ese e haere henidia eto, koikoi taumui e momokani "Isaia ese e peroveta laimui eto, ini taunimanima ese bibinadia ai e imodaigumu, a lalodia na dauha veravai. 7E tomadiho henigu kavamu, a edia hahediba herevadia na taunimanima edia amo!8Umui na Dirava ena hahegani o dadaraiamu bona taunimanima edia taravatu o badina tarikatarikamu." 9Ia ese ma e hamaorodia eto, "Umui ese Dirava ena hahegani o laloa negemu senemui edia taravatu ilalo taona o helaorealaiamu! 10Badina be Mose eto, 'tamamu bona sinamu ba matauraidia,' bona,'daika tamana bona sinana hereva dikadia baine hamaoroaidia na do bae mase.'11A umui o tomamu, 'bema tau ta ese tamana eiava sinana baine hamaoroa, "Dahaka gau egu amo o abiamu na Kobana" (anina be, 'Dirava e henia'). 12Bema umui ese ia basio taravatua gau ta basine karaia ia tamana eiava sinana enai. 13Umui na Dirava ena hahegani o utuamu. Senemui taravatudia umui ese o heni diho. Bona kara unu hetomadia diagau o karamu."14Ia ese are taudia ma e boiridia lou bona e hamaorodia eto, "Iboumui ai lau a kamonai henigu bona ba diba. 15Gau ta tau ta murimurina amo e vareaimu lalonai ese basine hadikaia." 16Source text ai na se atoa vareai.17Hari Iesu ese hutuma e rakatanidia bona ruma ai e raka vareai, ena hahediba una hereva hegeregerena e nanadailaia. 18Iesu ese e hereva henidia eto, "Umui danu doini lalomui asie pararamu a? Umui so itaiamu murimuri amo dahaka gau e vareaimu tau lalonai ese asie hadikaiamu; 19Badina ia kudouna asine laomu, a bogana e laomu bona inegena gabuna e laomu?" Ina hereva momokanina amo Iesu ese aniani gaudia iboudiai na goevadia e gwaurai.20Ia eto, "Ina na tau lalona amo e lasimu gaudia ese e hadikaiamu. 21Badina be Mose tau lalona amo, kudou amo e lasimu, lalohadai dikadia, mata bodaga, henao, ala ala,22heuda hanai, hegahusi, kara dikadia, koikoi,lebulebu; mata dika, hahediba koikoi, hekokoroku, kavakava. 23Ini dika iboudiai na tau lalona amo e daemu, bona ini be dahaka tau ta e hadikalaiamu."24Ia na unu amo e toreisi bona e lao siri Turo bona Sidono kahadia ela. Unu senior ruma ai e vareai bona e ura ta basine diba ia be ede seniai, to asi ena komu dalana. 25Ina momokani [2], nega dia daudau hahine ta natuna kekenina na lauma dikana ese e guia. Ia harina e kamonai hahine na ela bona ia aena badinai e goru diho, 26hari hahine na Helena, a Surofenise hahinena, ia ese e noia lauma dikana na hari kekeni ena amo baine lulua lasi.27A ia ese e hereva henia eto, "Ene maragidia na ba ubudia guna. Badina ina na dia maoro maragidia edia parao na bavabia sisia ba taho henidia," 28A hahine na e haere bona e hereva eto, "Oibe, Lohiabada enabe sisia sisia danu pata henunai maragidia eanimu momoru-momorudia e morumu eanimu"29Ia ese hahine ma e hereva henia eto, "Badina ini ome hereva toma dainai, oi na lailai dainai vada aola. Lauma dikana na natuna ena amo e lasi." 30Hahine na ena ruma e lou lao natuna e davaria mahuta patanai e hekure, bona lauma dikana vada e lasi.31Bena ia na ma e lasi lou Turo kahana, bona Sidono e rakaia hanai ela Galileia Gouna amo edae ela hanua gwauta kahadia. 32Haida ese taia kudima bona lanalana, tauna ta ia dekena e hakaua lao bona e noia imana na ia tubuana ai baine daukau.33Ia ese hutuma lalodia amo e hakaua siri, bona imana kwakikwakina taiana ai e toia vareai, bona gabe ai e kanudi ia ese matana e dahua toho. 34Ia na guba ai e roha dae, e ganagana bona e hereva henia eto, "Efata," ina na e gwaumu a "hekeho!" 35Nega tamona taiana e hekeho, malana e maoro, bona e hereva goevagoeva.36Iesu ese e haganidia tau ta basie hamaoroa, e haganidia momo, to idia na asie kamonai harina e piua rohoroho. 37Idia na e hoa dikadika, eto, ia ese gau iboudia ai e karadia goevagoevamu. Ia ese taia kudima e hakamonaidiamu bona mu e haherevadiamu.Chapter 8
1Unu dinadia ai, hutuma bada na Iesu dekenai ma e hebou lou, bona asi adia Iesu ese ena hahediba e boiridia e hamaorodia eto, 2"Aru taudia na name bogadiahisi, badina be dina toi dekegu ai bona asi adia. 3Mai hitolo dia ida edia ruma ba siaidia laomu neganai, dala ai be manori diamu." 4Ena hahediba e haere eto, "Ede kahai ina tano gagaenai ina hutuma adia parao begadia baia abi bena adia baita heni?5Bena e nanadaidia eto, "dekemui ai parao atagadia be hida?" Idia eto hitu." 6Bena ia ese hutuma na e hamaorodia tano ai bae helai diho. Bena parao atagadia hituosi eabi, e hanamoa bena e bakidia. Ena hahediba e henidia bae dabaraia bena idia ese hutuma vairadiai e atoa.7Mai adia gwarume-gwarume ta ta danu, bena e hanamoa, ma e henidia bae dabaraia. 8Idia na e aniani, bogadia e kunu, bona bahu bosea hitu e gogo.9Idia na daha-hani sisivana. Bena e siaidia karoho. 10Haraga herea ena hahediba ida vanagi ai e gui, Dalmanuta tanona ela.11Farisea taudia e lasi, ia ida e hepapa-ahuahu matama, e dibagania, guba amo toa ta e tahua. 12E hahodi mai lalo-hisihisina ida bena eto, "Badina be dahaka ina uru ese toa e tahuamu? Na hamaoromui momokanimu, toa ta ina uru basina henidia. 13Bena e rakatanidia, e gui lou vanagi ai, e heau hanai kahanai.14Hahediba ese parao e lalo boio. Tamona mo vanagi ai e abia kau. 15E tamanudia eto, ba roharoha bona matamui bae papa Farisea taudia bona Heroda ena orea taudia edia hatubu gauna garina."16Idia na sibodia e hereva heheni eto, "Badina asi ada." 17Iesu na dibana, bena e hereva henidia eto, "Dahaka dainai o hereva hehenimu asi amui parao dainai? Doini asi dibamui a? Lalomui na do asie pararamu a? Lalomui na doini duduhu a?18Mai matamui, to asio itamu a? Mai taiamui, to asio kamonaimu a? Asio helalotaomu a? 19Aniani gaudia imaosi na baki sisi daha-imaosi iubulaidia, bahudia na bosea hida o hahonu?" Idia eto, "Gwauta-rua."20Parao hituosi na baki sisi, daha-haniosi iubulaidia, bahudia na bosea hida o hahonu? Idia eto, "Hitu." 21Ma eto, "lalomui na doini asie pararamu a?22Betesaida ai e kau. Bena haida ese mata-kepulu tauna ta ia dekena e hakaua lao, bena Iesu e noia enai baine dau kau. 23Iesu ese mata-kepulu tauna imana eabia, hanua murimurina ai e hakaua lasi. Bena matana e kanudidia bena imana tauna ai e dau kau, e nanadaia eto, "Gau o itamu a?24Ia na e roharoha, bena eto, " taunimanima na itadiamu au na heheto to e rakamu." 25Imana na matanai ma e dau kau lou, bena ma e roharoha vada e namo, bona gau iboudiai e ita goevagoeva. 26Bena ena ruma e siaia lao, eto, "Hanua lalona amo basiola.27Iesu mai ena hahediba ida Kaisarea Filipi hanuadia ela. Dala ai ia ese ena hahediba e nanadaidia, eto, "Taunimanima be dahaka e tomamu lau be daika?" 28Idia na e haere, eto O haida be "Ioane Bapatiso e tomamu. a haida be Elia, bona ma haida peroveta tauna."29Ma e nanadaidia eto, A umui be dahaka o tomamu, lau be daika: Petero e haere eto, Oi na Keriso. 30Bena ia ese e tamanudia ia herevana na tau ta basie hamaoroa.31Bena e hadibadia matama, taunimanima natuna na hisihisi diagau do baine ani, 32Ina hereva e gwauraia hedinarai. Bena Petero ese e hakaua siri e gwau henia matama.33A Iesu na e gini kerehai ena hahediba e hageredia bena ia ese Petero e gwau henia eto, "Murigu kahana aola," Satani! badina be emu lalohadai na dia Dirava ena, a taunimanima edia. 34Ia ese aru taudia bona ena hahediba e boiridia hegogo, bena e hamaorodia eto, "Bema tau ta igavagu ura na baine ura, ia na sibona baine hedadarai, ena satauro baine abia isi, bena murigu ai baine raka.35Badina be ena mauri e dogoa taomu tauna ese mauri baine reaia, a lau daigu ai bona sivarai namo dainai, ena mauri baine negea tauna ese mauri baine abia. 36Tau ta tanobada idoinai baine abia to ena mauri baine reaia dahaka namona ia enai? 37Bona tau ta dahaka baine heni ena mauri davana?38Taunimanima ta ese lau daigu ai eiava egu hereva daidiai baine hemarai ina heudahanai bona kara dika uruna vairadiai, Taunimanima Natuna ese ia dainai baine hemarai aneru helagadia ida tamana hairainai bainema negana ai.Chapter 9
1E hamaorodia eto, "na hamaoromui momokanimu, haida ini o ginimu taumui ese mase mamina basio dibamu ela bona Dirava ena basileia mai siahuna ida baine kau." 2Dina tauratoi vada ela, Iesu ese Petero bona Iakobo bona Ioane e abidia ororo badana ta ai e hakaudia dara, idia sibodia mo. Bena idia vairadiai ia toana e idau. 3 Ena dabua e hururuhururu, kurokakuroka, tanobada ai dabua ihurina tauna ta ese unu basinema hakurokuroa toma.4Bena Elia bona Mose ida vairadiai e hedinarai, bena Iesu ida e hereva-hereva. 5Petero e haere bena Iesu e hamaoroa eto, "Hahediba e, ita ini seniai ta nohomu na namo herea, mani kalaga atoi ai a kara, auta oi emu, auta Mose ena, auta Elia ena." 6(Badina be asi dibana ede baine hereva toma, badina idia na e gari dainai.)7Bena ori ta ese e govadia ahu. Bena ere/gado ta ori lalona amo ema eto, "Ina na natugu egu lalokau. Ba kamonai henia." 8Idia na e roharoha, to tau ta asie itaia, Iesu mo sibona idia ida.9Ororo amo e hekeiva ai, ia ese e haganidia idia ese e ita gaudia ta basie e hamaoroalaia, ela bona Taunimanima Natuna na mase amo baine toreisi lou. 10Idia sibodia ese ina hereva na lalodiai eatoa, a sibodia e henanadai heheni "ina mase toreisi lou anina be dahaka.11Idia ese e nanadaia eto, "Dahaka dainai itorena taudia e gwaumu Elia na do bainema guna?" 12Ia na e haere eto, "Elia na vada ema guna, gau iboudiai ihamatamatadia. Dahaka ede e torea toma, Taunimanima natuna na hisihisi diagau baine ani bona bae dadaraia? 13A na hamaoromuimu Elia na vada ema, bona edia ura karadia ia enai vada e kara vaitani, e tore guna herevadia hegeregeredia.14Ena hahediba ediai e kau ai, e itadia hutuma ese e ginidia hegege bena itorena taudia ida e hepapa-ahuahu. 15Idia ese Iesu e itaia, bena aru taudia na e hoa bona dekena e heau lao, e hanamoa. 16Iesu ese ena hahediba e nanadaidia eto, idia ida dahaka o herevalaiamu?17Bena hutuma bogaradia amo ta e haere eto, Hahediba tauna e, lau natugu na oi dekemu na mailaia. Mu laumana ese e boloamu. 18E butua taomu bona e tahoa dobimu uduna e gwara-gwaramu, gadigadina (isena) e hahedaidiamu, bona tauna e tororo-tororomu (rigid). Emu hahediba na noidiamu ena amo bae lulua lasi, to idia na asi dibadia." 19Bena Iesu ese e gwau henidia eto, "Asi emui abidadama uruna, Lau na dekemui ai baina noho ela bona edena nega ai? Baina haheauka henimui ela bona edena nega ai? Dekegu a mailaia."20Idia ese mero na dekena e laohaia. Bena lauma ese Iesu e itaia, bena tauna e heude-heude (convulsion-shaken). Mero na tano ai e moru bona uduna e gwara-gwara. 21Iesu ese tamana e nanadaia eto, "Ede daudau na ini eme heto? Tamana eto,"Maragina negana ai. 22Nega momo lahi ai e tahoa kauva, ranu ai e tahoa dobiva, aine hamasea e tomava. Bema igaukaralaina mai dibamu, mani boma bogamai hisi bona boma durumai.23Iesu ese e hamaoroa eto, "Bema igaukaralaina mai dibagu o tomu? Abidadama tauna na gau iboudiai ikaradia dibana." 24Bena mero tamana e tai lolo eto, "Lau na vada abidadama! A durugu egu abidadama maragi-maragi amo!" 25Iesu ese aru taudia e itadia, idia e heau henidia, bena ia ese una lauma dikana e gwau henia eto, "Mu bona taia kudima laumana, na haganimumu, iena amo a raka lasi, bona ia lalonai basio vareai lou.26Bena e tai lolo, tauanina e heude-heude bena vada e lasi. A mero na mase tauna na heto, hutuma e tomava, "Ia na e mase." 27A Iesu ese ia imana eabia e veria tore, bena vada e gini.28Rumai e raka vareai negana ai, ena hahediba ese e nanadaia hehuni eto, "Dahaka dainai ai ese asia lulua lasi?" 29Ia eto, "Ini hetomana na ilulu-ohona dalana ta lasi guriguri mo sibona.30Unu amo raka lasi bena Galileia tanona amo e raka hanai. Se urava ta baine diba idia be ede kahai, 31badina ena hahediba e hadibadiava. Eto, Taunimanima Natuna na taunimanima ediai taona bae torea, bae alaia mase, a dina toi murinai ia na baine tore isi lou." 32a idia na lalodia asie parara, bona inanadaina danu e gari.33Bena Kaperanaumai e kau. Ruma lalonai e vareai ia ese e nanadaidia, eto, "Umui dala ai be dahaka o herevalaiva?" 34A idia na asie haere, badina be dala ai sibodia vada e hepapa-ahuahu daika be hereadae. 35Bena ia na e helai diho, gwauta-ruaosi e boiridia bena e hereva henidia eto, "Baine guna e tomamu tauna, na gabe taunai bainela iboudiai isiaidia baine lao heni."36Bena ia ese mero-mero maragina ta eabia bogaradia ai e haginia. E rosia imanai eto, 37Lau ladagu ai mero-mero inihetomana ta eabia daemu; tauna ese lau danu e abigu daemu, bona lau e abigu daemu tauna ese dia lau mo lau e siaigu Diravana danu e abia daemu."38Ioane ese e hamaoroa eto, Hahediba taumu e, ai na tau ta aitaia oi ladamu ai lauma dikadia e luludia bena a gwaua tao badina be ia na dia ita bamodia. 39Iesu eto, Basioma gwaua tao, lau ladagu ai kara siahuna e karaiamu tauna na lau ihadikagu asi dibana.40Se laoda ahumu tauna ese e kahadamu. 41Na hamaoromui momokanimu, ta ese ranu kurita baine henimui, umui na Keriso ena dainai, ia na davana ai basine dabu.42A ini e abiabiraigumu memero-memerodia ta baine hahekwakwanaia tauna na huro badana ta aiona ai bema mataia,davara ai bema negea dobi, bema namo. 43Imamu ese baine hahekwakwanaimu, ba utua oho: namo mai imamu dokona mauri ai ba vareai, dika mai imamu rua Gehena lahi se bodomu gabuna, baola. 44Unuseni ai edia uloulo basine mase, bona lahi na basine bodo.45Aemu ese baine hahekwakwanaimu, ba utua oho, namo mai aemu dokona mauri ai ba vareai, dika mai aemu rua Gehena ai bae tahomu dobi. 46Unuseni ai edia uloulo basine mase, bona lahi na basine bodo.47Matamu ese baine hahekwakwanaimu, ba giboa lasi, namo Dirava ena basileia lalonai ba raka vareai mai matamu tamona, dika mai matamu rua Gehena ai bae tahomu dobi. 48Unuseni ai edia uloulo basine mase, bona lahi na basine bodo.49Taunimanima iboudiai na lahi amo bae hagoevadia. 50Damena na gau namona, a damena basinema tadika-tadika, ede bae hatadikaia toma? Damena lalomui ai bavabia, bona ba noho hebou mai mainomui ida.Chapter 10
1Iesu na una gabu e rakatania bena ela Iudea tanona bona ela Ioridaena sinavaina kahana, bona taunimanima hutuma danu ia dekena ela. E henia gaukarana dainai ia ese idia na e hadibadibadiava. 2Bena Farasia taudia na dekena ema e nanadaia ia itohona dalanai bena eto, "Taravatu ai tau ta adavana baine hadihoa ina be maoro eiava? 3Ia e haere eto, "Mose ena taravatu umu emui be dahaka, a? 4Idia e haere eto, "Mose ese tau ta na e hamaoroamu revareva ta baine torea, hahine baine henia bena hahine na baine hadihoa."5Ina na umui kudou auka-auka taumui dainai ina taravatu e torea. 6Iesu ese e hamaorodia. To tanobada e karaia matama neganai, Dirava ese tau bona hahine e karadia.7Una dainai tau ta na tamana bona sinana e rakatanidiamu bona adavana ida e tamonamu, 8bona raruosi na tauani tamona ai e laomu. Bena idia na dia rarua, a tauani tamona. 9Una dainai dahaka Dirava ese e haboua tamonai, tau ta ese na basine hapararaia.10Idia na ruma ai bena ena hahediba memerodia ese ma e nanadaia-lou. 11Ia ese e haere henidia eto, "Tau ta ese adavana eha dihoamu bona hahine ta ma e adavaiamu tauna na heuda-hanai tauna.12Bema hahine ese tau eha dihoamu bena tau ta ma e adavaiamu hahinena na heuda-hanai hahinena!13Bena haida ese natudia e laohaidia ia dekena ia ese baine dau dia-toho, to ena hahediba memero ese e gwau henidia. 14A Iesu ese una kara e itaia neganai ia lalona na se moale ena hahediba ediai bena e hamaorodia eto, ene maragidia na lau dekegu aema, bona asio koudia, badina ba Dirava ena basileia na ene hetomadia edia.15Momokani na hamaoromuimu, daika ese Dirava ena basileia na asine abia daemu ina maragina ta asio abia daemu hegeregerenai, danu na do basie vareai diba. 16Bena ia ese hari maragidia na e abidia hebou, ima na latadiai e ato bena e hanamodia.17Ia ena laolao ma e matamaia neganai, tau ta na ia e heau henia vairanai e gorudiho bena e noia eto, "Hahediba Tauna namona e, lau be dahaka baina kara mauri hanaihanai do baina abia? 18Iesu eto, "Dahaka dainai lau namogu e gwauraiamu, a? Ta na dia namo to Dirava sibona mo. 19Oi na taravatu herevadia mai dibamu, "Basio ala-ala, basio heuda-hanai, basio henao, basio habade koikoi, basio kara koikoi, tamamu bona sinamu ba matauraidia."20Una tau e hereva eto, "Hahediba tauna e, ini iboudiai na lau merogu neganai vada na badinadia. 21Iesu ese e itaia bona e ura henia. Ia ese e hamaoroa eto, "Gau tamona oi emu ai o dabumu. Oi na emu kohu iboudiai ba hoihoilaidia bena ogogami taudia ba henidia bena kohu namona do bavabia guba ai. Bena baoma murigu ai ba raka." 22A una hereva dainai, ia lalona na asine moale, bona e raka oho mai lalo-hisihisina ida badina ia na mai ena kohu momo tauna23Iesu na e roharoha, bona ena hahediba memerodia e hamaorodia eto, Taga taudia ediai na mai hekwakwanaina Dirava ena basileia lalonai do ba vareai. 24Ena hahediba memerodia na e hoa unu ena hereva daidiai. A Iesu ese ma e hereva henia lou eto, "Natugu e, Dirava ena basileia ai ba raka vareai na auka! 25Ina na dia auka kamelo ta nila matana amo baine vareai, to taga tauna enai na auka Dirava ena basileia lalonai baine vareai.26Idia na e hoa dikadika bona sibodia e hereva heheni eto, "bena daika be do baine mauri, a? 27Iesu ese e raraidia bena eto, "Taunimanima ediai ikarana na asi dibadia to dia Dirava enai, badina Dirava enai gau iboudiai ikaradia na mai dibana. 28Petero ese e hereva henia eto, "Aitaia ai na emai gau iboudiai vada a rakatanidia bona oi muimu ai ame raka."29Momokani vaitani na hamaoromuimu, asi tauna ta lasi vaitani ia ese ena ruma, eiava tadina, eiava taihuna, eiava sinana, eiava tamana, eiava natuna, eiava ena tano vada e rakatanidia, lau daigu ai bona sivarai namo dainai, 30ia na nega sinahu-ta do basine davari hari ina tanobada ai; ruma bona tadina, bona taihuna, bona sinana bona natuna, bona ena tano, mai hisihisina ida, bona vaira tanobadanai, mauri hanaihanai basine abia. 31A hutuma daidia be vaira na do bae gabe, bona gabe taudia na do bae guna.32Idia na dala amo e laova Ierusalema, bona Iesu na idia vairadiai e raka guna. Ena hahediba memerodia na e hoa bona haida ia murinai e raka taudia na e gari. Bena Iesu ese ena hahediba memero gwauta-ruaosi na e boiridia-oho bona e hamaorodia matama nega sisinai dahaka do baine vara ia enai. 33Eto "Aitaia, ita na ta daradaemu Ierusalema ai bona Taunimanima Natuna na be henia hanaimu Dubu helaga taudia bona Itorena taudia ediai. idia ese be henia hanaimu Idau bese taudia ediai. 34Idia ese be kirikirilaiamu, be kanudiamu, be kwadiamu, bona be hamaseamu. To dina toi murinai do baine toreisi."35Iakobo bona Ioane, Zebedeo natudia ruaosi ia dekena ema bena eto, "Hahediba Tauna e, ai a uramu a noiamu gauna na boma kara henimai." 36Ia ese e hamaorodia eto, "Umui be o uramu dahaka emui ai baina karaia a? 37Idia eto, "Oi hairaimu o abiamu neganai, bavabimai oi ida baita helai hebou, ta idibamu kahanai bona ta laurimu kahanai."38To Iesu ese e hamaorodia eto, "Umui na asi dibamui dahaka e noimu. Lau ese do baina inua keherena umui ese ba inua diba a, eiava lau baine bapatisolaigu bapatisona umui ese ba haheauka-laia diba a? 39Idia eto "oibe". Iesu ese eha maorodia eto, "Lau ese baina inua keherena na umui ese danu ba inua, bona lau eha-bapatisogu bapatisona na umu danu ba bapataisolaimui. 40To, daika be lau idibagu eiava lau laurigu ai baine helai na dia lau ese baina henia eha-hegaegaedia taudia edia.41Hahediba gwauta-osi ese e kamonaia neganai idia na e badu dikadika Iakobo bona Ioane ediai. 42Iesu ese ena hahediba memerodia e boiridia hebou bena eto, "Umui na mai dibamui, e gwauradiamu Idau bese lohiadia edia lohia henudiai e nohomu bona edia tau badadia edia maoro na e gaukaralaidiamu idia latadiai.43To dia una dala ai umui latamui ai. Umui padamui ai daika e uramu baine hereadae na hesiai tauna ai bainela, 44bona daika e uramu baine hegunalai na umui iboumui ai isiaimu baine laoheni. 45Badina be Taunimanima Natuna na dia isiaina ba laoheni to ia ese isiaimui baine laoheni bona ena mauri baine heni taunimanima momo ihamauridiai."46Idia na Ieriko ai e gini dae. Mai ena hahediba memerodia bona hutuma danu murinai ia ida Ieriko e rakataniava lalonai, Timaeus natuna ladana Batelomiu, mata kepulu bona noi hegame tauna na dala isenai helai. 47Ia na e kamonai una na Iesu tau Nasareta, ia na e boi-lolo bona eto, "Iesu, Davida Natuna e, a bogagu hisi." 48Hutuma ese mata kepulu tauna na e gwau henia basine boi-lolo. To ia na dounu e boilou boilou e tomava, "Davida Natuna e, a bogaguhisi. "49"Iesu na e gini bona e hamaoroa bainema ia dekena. Idia ese mata kepulu tauna na e boiria bona e hamaoroa eto, "A goada! A toreisi ia na oi e boirimumu." 50Ia na ena dabua e tahoa tabe e toreisi bona Iesu dekena ela.51Iesu ese e haere henia eto, "oi be dahaka o uramu emu ai baina kara a? Mata kepulu tauna e hereva eto, "Rabbi e, launa na uramu baina roharoha." 52Bena Iesu ese e hamaoroa eto, "Aola, emu abidadama dainai ome namo guguru. Nega tamona, ia na e roharoha lou bona dala amo Iesu murinai e raka.Chapter 11
1Idia na e raka ela bona Ierusalema e kahikahi, Betefage bona Betania ai e kau, olive ororonai. Bena Iesu ese ena hahediba rua e siaidia guna. 2E hamaorodia, eto, vaira hanua na aola. Bena ba raka vareai gabuna ai doniki natuna ta hekwatu-kauna ai ba itaia, latana ai ta do segui-kau ba ruhaia, ba mailaia. 3A ta baine hereva, baineto"Umui dahaka o karamu? Umui baoto "Lohiabada ese e ura heniamu, bena baine siaia lou haraga."4Bena raruosi vada ela. Doniki batuna e davaria, ruma ta vairanai e itaia, bena vada e ruhaia. 5Unu seni ai ginidia taudia ese e nanadaidia, eto, umui na dahaka dainai ena doniki natuna o ruhaiamu. 6Bena Iesu ena hereva e hamaorolai dia bena e kahua negu.7idia ese doniki natuna na Iesu dekena e laohaia, bona edia dabu dorunai e ato: Bena Iesu e helai kau. 8Bena hutuma na edia dabua dala ai e tahodia, bona haida be reta e utu, dala ai e tahodia. 9Bena vaira taudia bona dokona taudia e hisi dae, eto, Hosana! Lohiabada ladana ai e maimu aita hanamoa. 10Seneda Davida ena basileia vada e maimu aita hanamoa. Atai doriva-dorivana ai hosana.11Ia na Ierusalema ai e kau, bena dubu helaga ai e raka vareai, gau iboudiai, e ita hagau-hagau. Adorahi ai, ia na gwauta-rarua ida e raka lasi, Betania e lou lao, 12Daba ai Betania amo e lou, mai hitolona ida.13Bena ia ese suke auna ta rauna daudau na ai e itaia. Bena huahua na iabina e lao henia, to asi huahua na, rauna mo. Badina suke edia huahua negana na do vairai. 14Bena Iesu ese e gwau henia, eto, oi huahuamu na ta ese basine abia. harihari ela hanaihanai. Una hereva na ena hahediba ese e kamonaia.15Idia na Ierusalema ai e kau, bena ia na dubu helaga ai e raka vareai. Hoihoi taudia e luludia lasi, bona moni e sensi taudia edia pata bona pune e hoi taudia edia helai gaudia e dori hebubu. 16Bona kohu e lato taudia danu e gwaudia tao.17E gwau henidia, eto, ini se torea toma, a? Egu ruma na bese logora iboudiai edia guriguri rumana bae gwauraia. To umui ese henao-henao taudia edia kohu ai vada o halaoa. 18Hahelaga taudia bona Itorena taudia ese harina e kamonai. Bena ia ialana dalana e tahua; badina be ia garina e gariva. Taunimanima iboudiai ese ena hahediba, herevadia e hoa laiva dainai. 19Adorahi iboudiai ia ese hanua badana e rakataniava.20Daba ai, raka hanaidia ai, hari suke, e itaia vada e mase vaitani. 21Petero na e helalolai-une, eto, hahediba taumu e, mani aitaia, o gwau henia sukena na vada eme mase vaitani22Iesu eto, Dirava bavabidadama henia. 23Na hamaoromui momokanimu. Ta ese ina ororo baine hamaoroa baineto "Ba heraga, davara ai ba henege dobi." Bona lalona basine daradara, lalona idoinai baineto e gwauraia gauna na do baine hekara. Ia ese e gwauraia gauna do baine vara.24Benaini na hamaoromuimu. O uramu gaudia iboudiai guriguri ai ba noi. Lalomui idoidiai baota bavabi, vada bavabi. 25Guriguri ai ba gini negadiai, e hadikamui taudia edia dika ba gwautao. Bena Tamamui guba ai e nohomu na emui dika baine gwautao. 26A umui ese edia dika basi gwau tao, Tamamui guba ai e nohomu danu emui dika basine gwau tao.27idia na Ierusalema ai ma e kau. Bena ia na dubu helaga lalonai rakanai, hahelaga taudia bona Itorena taudia bona tau-badadia ia dekena ela. 28E nanadaia, eto, edena siahu ai ini gau o karamu, bona daika ese ina siahu e henimu?29Iesu e haere, eto, lau ese danu umui ai na nanadaimui: ba haere henigu, bena lau danu ini gau na karalaimu siahuna baina hamaorolaimui. 30Ioane ena bapatiso na guba amo eiava taunimanima edia amo? Mani hamaorogu.31Idia na sibodia e hereva heheni, eto, ita baitato "Guba amo," ia be gwaumu "matona basio kamonai henia." 32Baita gwa 'Taunimanima edia amo" to idia na aru taudia garidia e gariva. Badina iboudiai be tomamu Ioane na peroveta tauna korikori. 33Bena idia ese Iesu e haere henia, eto, asi dibamai. Bena Iesu ese e haere henidia, eto, lau danu ini gau na karalamu siahuna na basina hamaorolaimui.Chapter 12
1Ia ese sivarai hegeregerena e gwaurai matama eto, tau ta vine imeana e hadoa, maguna eatoa hegege, vine imoimoilaidia gurina e geia, hegima kohorona e haginia. Bena imea ihadona taudia e habadinalaidia. Bena e halaolao. 2Negana korikori ai, ia ese ena hesiai tauna ta e siaia ela imea ireguna taudia dekedia vine anidia baine abi. 3A idia ese e dabaia tao, e dadabaia, bona e lulua imana kavakava e lou.4Bena hesiai tauna ta ma e siaia, to ia na kwarana e haberoa, bona e hahemaraia.5Ta ma e siaia, to e alaia mase. Hutuma danu unu e karadia toma, haida e haberodia bona haida e aladia mase.6Ia dekenai na tamona mo noho baine siaia, ia natuna lalokauna. Ia na dokonai idia dekedia e siaia lao. Eto, 'natugu binai idia ese bae matauraia.' 7To imea ireguna taudia e hereva heheni eto, dihina binai, aoma aitame alaia, bona imea na vada iseda.8Idia ese e dabaia tao, e alaia mase, bona imea lalona amo e tahoa lasi. 9Una dainai, Imea biaguna be ede baine kara toma? Ia na do bainema bona imea hado taudia baine aladia ore bona imea na haida baine henidia.10Ina revareva asio duahia a? Ilarebana taudia ese e dadaraia nadina na daiguni nadina ai vada ela;11Ina na Lohiabada ena amo ema, bona ta hoamu matadai ta itaiamu. 12Idia eurava Iesu bae dabaia-tao, to taunimanima garidia e gariva, badina idia e dibava una sivarai matana na idia ediai. Bena idia ese e rakatania bona vada ela.13Bena idia ese Farisea taudia bona Heroda ena orea taudia haida e siai dia ia dekena ela ena hereva amo bae idoaia. 14Bena ela neganai, e hereva henia eto, "Hahediba tauna e, ai dibamai oi na maoromaoro, taunimanima garidia so garimu bona taunimanima orormadia so lalomu. Dirava ena dala o hahedibalaia goevagoevamu. Edena be maoro Kaisara ena tax monina baia heni namo eiava lasi? 15A Iesu na edia koikoi dibana bena eto, Dahaka dainai o dibaganigumu? Siliva monina ta a mailaia bena baina itaia."16Ta e mailaia Iesu dekena. E hamaoroadia eto, "Ina be daika laulauna bona daika ladana?" Idia eto, "Kaisara." 17Iesu eto, "Kaisara ena Kaisara bae henia, bema Dirava ena Dirava bae henia. Idia na ia e hoalaia.18Bena Sadukea taudia, egwauva toreisi lou lasi oreana taudia, ia dekena ela. Idia ese e nanadaia eto, 19"Hahediba tauna e, Mose ese e tore henimai eto, 'Bema tau ta tadikakana baine mase bena adavana baine rakatania, to asi natuna, una tau ese tadikakana adavana baine abia, natuna baine havaradia tadikakana ena.20Bese ta taudia na hahitu; tau guna e headava bena e mase, to asi natuna. 21Bena iharuana ese vabu e adavaia to ia danu e mase, asi natuna, bona ihatoina danu unuheto. 22Taudia hituosi e mase asi natudia. Gabe amo, hahine vada e mase. 23Toreisi lou neganai, idia vada e toreisi lou, una hahine be daika adavana? Badina be hahituosi ese e adavaia."24Iesu eto, "emui kerere binai, badina buka helaga asi dibamui bona Dirava ena siahu danu asi dibamui? 25Badina be mase amo bae toreisi lou, na basie e headava, to idia na guba anerudia na heheto.26A mase amo e toreisi herevana na Mose ena buka ai, au e araia sivaraina lalonai, asio duahia a? Dirava ese e hereva henia eto, 'Lau na Aberahamo ena Dirava bona Isa'ako ena Dirava bona Iakobo ena Dirava'? 27Ia na dia mase taudia edia Dirava, to mauri taudia edia. Umui na o kerere dikadikamu.28Itorena tauna ta ema bena edia hepapa-ahuahu e kamonai; e itaia Iesu ese e haere henidia goevagoeva. Ia ese e nanadaia eto, "hahegani herevadia iboudiai edena be herea? 29Iesu e haere eto, "hahegani hereadaena binai, a kamonai, Isaraela e, Lohiabada iseda Dirava be, Lohiabada tamona. 30Lohiabada emu Dirava ba lalokau henia mai lalomu idoinai, mai laumamu idoinai, mai daramu idoinai bona mai goadamu idoinai? 31Iharuana binai, dekemu tauna ba lalokau henia sibomui o helalokaumu hegeregerena.' Ini hahegani ruaosi na heherea.32Itorena tauna ma e hereva henia eto, "Namo, Hahediba taumu e, momokani o hereva maoromu, Dirava na tamona, bona tama lasi ia ohenai. 33 Ta ese baine lalokau henia mai lalona idoinai, mai darana idoinai, mai goadana idoinai, bona dekena tauna e lalokau henia sibona e helalokaumu hegeregerena, bada hereana bunai, helaga karadia iboudiai e hereadiamu. 34Iesu dibana ia na vada e haere mai lalopararana ida, e hamaoroa, eto, Oi bona Dirava ena basileia padamui na dia daudau. Una murinai taunimanima iboudiai Iesu inanadainai e gariva.35Iesu na Dubu lalonai e hahediba eto, Itorena taudia be ede egwau tomamu. Keriso na Davida natuna etomamu a? 36Davida be Lauma Helaga, ese e rohea eto,Lohiabada ese egu Lohia e hamaoroa eto, "Lau idibagu kahanai ba helai, ela bona inaimu iboudiai na oi aemu ihadaidia gaudia ai baina halaodia."37Davida sibona ese "Lohiabada" e gwauraia be edeheto Keriso na Davida natuna, Aru taudia na mai moaledia ida ia erena e kamonai.38E hahediba lalonai Iesu eto, Itorena taudia nahuadia ba toho, idia na e uramu dabua latadia bae rio bona bae loaloa hoihoi gabudia ai taunimanima ese bae hanamodia 39bona e uramu gabu hereadiai bae helai dubu ai bona anibou ai gabu hereadia ai bae helai. 40Idia ese vabu edia ruma e haogogamidia, bona edia guriguri e hadaudau, taunimanima ikoilaidia. Idia na dava metaudia do bae abi.41Iesu na boubou mauana vairanai e helai; e raka vareai taudia e itadia edia moni maua lalonai e uda dobi. Haida danu taga taudia, moni e uda dobi maua lalonai. 42A vabu ogogamina ta ena moni maragi-maragidia rua e uda dobi, ruaosi na toea tamona mo hegeregerena.43Ena hahediba e boiridia e hamaorodia eto, na hamaoromui momokanimu, una vabu e uda dobi gauna na bada a idia iboudiai e uda dobi gaudia na mamaragi. 44Badina be idia ese edia taga amo sina taina e udaia dobi, a ia na ena ogogami amo, ena gau idoinai ena mauri helaoreana e udaia dobi."Chapter 13
1Iesu na dubu helaga amo e raka ohova lalonai ena diba-taudia tauna ta ese e hamaoroa, eto. "Ahediba tauna e, unu nadi hereadaedia bona ruma hereadaedia aitadia." 2Ia ese e haere henia, eto, "Ini ruma badadia o itadiamu? Nadi ta nadi ta latanai basine heato kau bona basine heveri diho."3Ia na Olive ororona latanai, dubu-helaga kahana ai, e helaiva lalonai, Petero, Iamesa, Ioane bona Aniderea ese hehuni ai e nanadaia. 4Mani a hamaoromao, ini gau be edena nega ai be varamu?"5Iesu ese e hereva henidia, eto. "Oromana ba itaia. Taunimanima ta ese basie hakaumui kerere. 6Taunimanima momo be maimu lau ladagu ai beme gwaumu, 'Lau na Ia' bona idia ese bae hakaumui kerere.7Tuari e varamu eiava tuari bae vara sivaraidia ba kamonai neganai, basio lalohekwarahi. 8Badina be tanobada ta ese tanobada ta baine heiriheiri henia, bona basileia ta ese basileia ta baine heiriheiri henia. Laga do bae vara gabu momo ai bona doe do baine vara. Ini na mara matamata hisihisidia.9Ba gima, idia ese siahu taudia vairadiai bae haginimui bena hebou rumadia ai bae dadabamui. 10To sivarai namo na bae haripiulaia tanobada iboudiai ediai.11Bae dabamui tao bona bae henimui hanai neganai, basio lalohekwarahi dahaka ba gwaurai. Badina be una hora lalonai, dahaka ba gwaurai gaudia na bae henimui; una na dia umui ba hereva, to Lauma Helaga. 12Tadikaka maruanena ese tadikakana maruanena baine hamasea bona tama ese natu baine hamasea. 13Taunimanima ese basie ura henimui, badina be ladagu dainai. To daika baine haheauka ela bona dokona una taunimanima na do bae hamauria.14Hahedika gauna ba itaia ia basine gini gabunai (duahiduahi tauna na ba lalopararai, Iudea ai nohodia taudia na bae heau mauri ororo baela, 15ruma guhina latanai nohona tauna na basine vareai ruma lalonai eiava ruma lalona amo gau ta basine abia lasi, 16bona uma imeana ai nohona tauna na basine loulao ruma, ena dabua iabina totona.17To rogorogo hahinedia bona mararoto hahinedia unu dina ai, madi ihabaidia! 18Ba guriguri be ina kara na basine vara keru negana ai. 19Badina be hisihisi badaherea do baine vara, matamana negana vaitgani Dirava ese tanobada e karaia negana amo ema bona ina harihari, do se vara hisihisina.20Bema Dirava ese unu dina basine hakwadogidia, "tauani" ta basie hamauria. To e abidiahidi taudia daidiai, ia ese abidiahidi taudia, ia ese dina do baine hakwadogidia.21Bena taunimanima ta ese baine hamaoromui, baineto, 'A itaia, Keriso o-ina' eiava 'A itaia, Ia o-una! basio hamomokania. 22Badina be Keriso koikoidia bona peroveta taudia koikoidia na do bae hedinarai bona hoa toadia bona kara bae henimui, bae koimui, bona bema dalana e abidihidi taudia danu. 23Ba gima! Lau ese ini gau na hamaoromui nega do badaherea do vairai miana lalonai.24To una hisihisi bada negana dinadia murinai, dina na do bae hadiburaia, hua ese diari basine henidia, 25hisiu na guba amo bae moru, bona siahu guba lalonai na bae udeudedia. 26Bena idia ese Taunimanima Natuna bae itaia, ori latadiai be maimu, siahuna-bada bona mai hairaina-bada ida. 27Bena ia ese ena aneru baine siaidia bena ia ese ena abihidi taudia baine haboudia lai haniosi amo, tanobada-gabudia dokodia amo ela bona guba-gabudia dokodia.28Suke auna ena amo mani ahedibadiba ta dibaia. Ia badauna vada e gavemu bena rauna vada e garamu neganai, umui o dibamu siahu negana vada e kahikahimu. 29Unuhetomana danu, umui ese ini gau e varamu ba itadia neganai, badiba ia na vada kahirakahira, ikoukou badibadidiai30Na hamaoromui momokanimu, ina uru na do basine puki ore ela bona ini gau iboudiai bae vara. 31Guba bona tanobada na do bae ore, to lau egu hereva na basie puki ore. 32To una dinana bona horana, na ta asi dibana, aneru gubai danu asi dibadia, bona Natu danu asi dibana, to Tama mo dibana.33Bae hegaegae! Ba gima, badina ai dibamai negana be edena. 34Ina na e kara tau ta e halaolao-ena ruma e rakatania bona ena ruma na ena hesiai-laoheni taudia edia heregu henuna ai e rakatania, ta ta edia gaukara e henidia bona gima tauna e hagania basine mahuta.35Una dainai, ba noho hegaegae badina umui asi dibamui ruma biaguna be edena nega ai bainema ruma readia hanuaboi ai, eiava malo ai, kokoroku baine tai ai, eiava daba ai. 36Bema ia na baine mai taku neganai, ia ese mahutamui ai basine davarimui. 37Na hamaoromuimu herevana na taunimanima iboudiai na hamaorodiamu: Ba gima!Chapter 14
1Dina rua do vairai Lagau-hanai Ariana, bona asie hatubua paraona ta bae karaia. Bena hahelaga taudia bona itorena taudia ese dibaka karadia e lalodia Iesu bae dabaia tao bena baia abia. 2To idia na e tomava, "Dia aria neganai, badina be aru taudia bae helogo-helogo bogaragdia ai na garina.3Iesu na do Betania ai Simona lepera tauna ena ruma lalonai, aniani patana ai ege diho, hahine ta na ela ia dekena nadi kavabuna ta eabia kau lalonai dehoro namo-hereana davana bada gauna. Hahine ese kavabu na e hamakohia bena kwarana ai e bubua. 4A ia dekena taudia haida na e badu, bena sibodia lalodia ai e hereva bena eto, "Dahaka dainai ina dehoro e negea kavamu?" 5Ina dehoro na bema hoia kina toi-ahui bema hanaia reana, monina na ogogami taudia bema henidia bena idia ese e gwau henia.6A Iesu eto, "A rakatania." Dahaka dainai umui ese o turia riki heniamu?" Ia ese gau namo-hereana egu ai vada eme karaia. 7Ogogami taudia be nega iboudiai umui dekemui ai, bema ba ura neganai vada ba hanamodia. A lau be dia nega idoidiai umui dekemui ai. 8Ena diba hegeregerena ai vada e kara henigu. Ia ese taugu vada e dahua hegaegae do asie gurigu ai. 9Na hamaoromui momokanimu, sivarai namo bae harorolaia gabudia iboudiai tanobada hegege madai, "Ina hahine ese eme karaia karana ba gwauraia, ia ihelalolaina."10Bena Iuda Isakariota, gwauta-rarua tauna ta, ela hahelaga taudia dekedia Iesu taona itorena totona. 11Bena dubu helaga taudia na e kamonai, e moale dikadika bena e gwauhamata moni ba henia. Una dainai ia ese taona itorena dalana e tahua.12Dina ginigunana ai asie hatubua flaoana, Lagau-hanai mamoedia ialadia ai, ena hahediba ese e nanadaia eto, "Ai be edeseni ai Lagau-hanai baia karaia hegaegae, bena bavania?" 13Bena ia ese ena hahediba rarua e siaidia bena eto, "Aola hanua lalonai ba vareai, bena tau ta hodu e huaia ba davaria. Ba gavaia. 14Baine vareai rumana ai, ba gavaia bena una ruma biaguna ba hereva henia. Hahediba tauna na e tomamu, "vadivadi daiutuna be edena, egu hahediba ida Lagau-hanai ariana baia ania?"15Bena ia ese atai daiutuna badana ta baine haheitalaimui, vada e iravaia vaitanai unuseni ai ba hahegaegaea. 16Bena ena hahediba ela hanua lalona ai e raka vareai, ia ese e gwaurai guna gaudia iboudiai e davari, bena Lagau-hanai e dabaraia.17Adorahi ai ia na gwauta-raruosi ida e hebou. 18Bena idia na aniani gabuna ai ege diho ai, Iesu ese e hamaorodia eto, "Na hamaoromui momokanimu, umui lau ida ta aniani heboumu tauna ta ese lau taogu baine torea. 19Idia na e lagaga bou, bena ta ta ese e nanadaia, eto, ina lau a?20Ia e haere eto, Gwauta-raruosi taumui ta, lau ida nau tamona ai a dau dobimu. 21Taunimanima Natuna na momokani bainela, e torelaia guna hegeregerena. A Taunimanima Natuna taona itorena tauna madi ihabaina, vada basie nema vara hari namo.22Idia na e anianiva lalonai, Iesu ese glaoa atagana ta eabia, e hanamoa, bena e bitua. E henidia bena eto, "Avabia. Lau taugu binai.23Bena kehere (kapusi) ta ma e abia e hanamoa, e henidia, eto, 24Lau raragu binai, herohemaino rarana, hutuma daidiai baine hebubu.25Na hamaoromui momokanimu, lau ese vine ranuna basina inua lou, ela bona matamatana baina inua, Dirava ena basileia lalonai.26Idia ese ane eabia vaitani, bena e raka lasi Olive ororona ela. 27Bena Iesu ese e hamaorodia, eto, iboumui ai lau daigu ai ba hekwakwanai, badina be ini e torea toma.Mamoe iregudia tauna baine gwadaia, Bena mamoe vada bae karoho.28A lau na baina toreisi lou bena baina gunalamui Galileia ai. 29Petero eto, Taunimanima iboudiai bae hekwakwanai a lau be lasi.30Bena Iesu ese e hamaoroa eto, na hamaoromu momokanimu, hari ina hanuaboi, kokoroku do basine tai harua, oi ese hatoi ba goregu. 31A ia na e gwau heagi eto, ena be oi ida baita mase hebou, to lau oi basina goremu. Iboudiai danu unu mo e gwau toma.32Idia na gabu ta ai e lasi, ladana Getesemane. Bena ia ese ena hahediba e hamaorodia, eto, iniseni ai ba helai, lau do baina haguriguri.33Bena ia ese Petero bona Iakobo bona Ioane e hakaudia siri bena laumana e daure, darana e doko. 34Bena e hanamodia, eto, lau na laumagu eme hisihisi bada, mokona name mase, iniseni ai ba noho, ba gima.35Taina ma e raka lao, bena tano ai e goru para-para, e guriguri, bema mai dalana ena nega taina bema daudau, 36eto, Aba e, Tamagu e, oi na gau iboudiai ikaradia dibamu, ina kehere na egu amo boma abia oho, to dia lau egu ura, oi emu ura hari.37Bena e lou lao mahutadia ai e davaridia. Ia ese Petero e gwau henia, eto, Simona e, o mahutamu a? Hora tamona do basoma gima a? 38Ba gima, ba guriguri, hedibagani ai ba vareai na garina. Lauma na e uramu, a tau-anina na eme manoka. 39Ma e raka oho, eha-guriguri, ena guriguri gunadia ma e gwurai lou.40Ma e lou lao, mahutadia ai ma e davaridia, badina be matadia na e mahutava. Ia ihaere henina na asi dibadia.41Iha-toina ma e lou lao bena e hamaorodia, eto, "Umui be doene mamahuta bona lagamui o animu? Vadaeni! horana vada eme kau. A itaia! Taunimanima Natuna na dika taudia imadia ai vada e atoa. 42O tore isi, aitala. Aitaia, taogu itorena tauna vada e maimu.43Ena hereva do se ore, Iuda, gwauta-rua tauna ta, e ginidae, hutuma bada ida mai edia dare bona mai edia kareva, hahelaga taudia, itorena taudia, bona hanua tau-badadia. 44Tao-tore tauna ese toa ta, e henidia guna eto, "Baina harahua tauna gaunabunai, ba dabaia tao bena ba hakaua balaheni." 45Iuda e ginidae neganai, maoromaoro Iesu dekena ela eto, "Hahediba taumu e." Bena e harahua. 46Bena idia ese imadia ai e daua kou bena e dabaia tao.47A ia dekenai e gini taudia ta, ese ena dare e veria lasi bena hahelaga tauna badana ena hesiai tauna taiana e taraia bena e utua oho. 48Iesu ese e hereva henidia, eto, "Umui na mai daremui bona mai karevamui ida oma lau idabaigu e kara dadidadi tauna ta na heto. 49Dina iboudiai lau be dekedekemui ai bona na hahedibava dubu helaga lalonai, to asio dabaigu tao. A ina na e tore guna gaudia ihamomokani laidia. 50Bena iboudiai ese Iesu e heautania.51A tau ta, ia na rami mo e rioa, ia ese Iesu e gavaia bena idia ese ia danu e dabaia tao, 52to ena rami imadia ai e rakatania, ia gagaena mo e heau.53Idia ese Iesu e hakaua lao hahelaga tauna badana dekena. Hahelaga taudia, tau badadia bona itorena taudia iboudiai ia ida e hebou.54Petero ese Iesu e gavaia to mai padana, ela bona hahelaga tauna badana ena ruma maguna lalonai! bena hesiai taudia ida e helai hebou, lahi ai e hegana.55Bena hahelaga taudia bona kaunsil taudia iboudiai ese Iesu ihamasena badina e tahua. To gau ta asi e davaria.56Badina be hutuma ese e habadelaia koikoi, to edia hahebade na asi e hegeregere.57Ma haida e tore isi edia hahebade koikoi hereva dia e gwaurai, eto, 58A ai na iena hereva a kamonai eto, "Ina imadia amo e karaia dubuna baine rohoa, bena dina toi lalodiai ima ai asie karaiamu gauna auta ma baine karaia." 59A edia hahebade herevadia na asie hegeregere.60Bena hahelaga tauna badana na bogaragidiai e tore isi, Iesu e nanadaia eto, Oi so herevamu a? Ini edia hahebade herevadia be dahaka? 61Ia na asi regeregena se haere henidia. Bena hahelaga tauna badana ese ma e nanadaia lou eto, "Oi be Keriso, e hanamoamu Diravana Natuna a?" 62Iesu eto, "Lau binai bona umui ese Taunimanima Natuna do ba itaia ia na siahu imana idibana ai baine helai guba oridia ida bainema."63Hahelaga tauna badana ese sibona ena dabua e darea bena eto, "Dahaka hahebade doini ta tahuamu a?" 64Hahedika herevadia vada ome kamonai. "Umui be dahaka o tomamu?" Idia iboudiai ese e revaia ia na baine mase. 65Bena haida ese e kanudia bona haida ese matana e koua ahu bena e tutua bena e hamaoroa eto, "Daika ese!" Edia hesiai taudia ese e abia bena e dadabaia."66Petero do henuai magu lalonai, hahelaga tauna badana ena hesiai kekenina ela dekena. 67Ia ese Petero e itaia sibona e heganava, bena ma e itaia kahikahinai bena eto, "Oi danu Iesu Nasareta tauna, o bamoava. 68To ia na e hegore, eto, "Lau na asi dibagu bona lalogu na seme parara oi be dahaka o gwauraimu." Bena e raka lasi magu lalonai.69A hesiai kekenina ese e itaia bena unukahai ginidia e hamaorodia, "Ina tau danu idia ta!" 70To ia na e hegore lou. Asi vanahana unuseniai e gini taudia ese Petero e hamaoroa, eto,"Momokani oi danu idia ta, badina be oi danu Galileia."71A ia na sibona e gwautora bona ere dika, "Lau na asi dibagu umui o gwauraiamu tauna." 72Bena kokoroku haraga herea e tai nega iharuana. Bena Petero ese Iesu ena hereva e hamaorolaia na e helaloune laia."Kokoroku do basine tai harua, oi ese hatoi ba goregu," bena e tai dikadika.Chapter 15
1Daba matana ai, dubu helaga taudia bona hanua taudia badadia, itorena taudia bona Iudea edia Kansola iboudiai e hebou. Bena Iesu vada e guia e laohaia. Idia ese Pilato enai vada e henihanai. 2Pilato ese vada e nanadaia, eto, "Oi be Iudea taudia edia Pavapava, a?" Ia e haere, eto, "Oi ese o gwauraiamu." 3Helaga taudia ese gabu momo ai e habadelaia.4Pilato ese ma e nanadaia lou, eto, "Oi asi emu haere ta, a? O itaiamu idia ese gabu momo ai oi e hahebade laimumu!" 5A Iesu ese Pilato vada se haere henia lou, bona ia vada e hoa.6Hari una aria negana ai, Pilato na nega iboudia ai dibura-ruma tauna ta, idia edia ura dibura ruma tauna ta, ba ruhaia negeva idia edia, 7unu dibura ruma ai e nohova dagedage taudia ida, ala-ala taudia vada e abidia edia dagedage daidiai, padadiai be tau ta ladana na Baraba. 8Taunimanima hutuma vada ema Pilato dekena bona e noinoi guna ediai e karava karana ma baine karaia lou ediai.9Pilato vada e haere, eto, "Umui be ouramu lau ese Iudea taudia edia Pavapava baina ruhaia nege emui, a?" 10Badina ia vada dibana edia mama dainai hahelaga taudia ese Iesu vada ia e henia. 11A hahelaga taudia ese hutuma vada e haganidia bae lolo bema namo Barabas hari bae ruhaia-nege.12Pilato ma e haere, eto, "Lau be vada dahaka baina kara Iudea taudia edia Pavapava enai, a?" 13Idia ma e lolova, etomava, "Ba hasatauroa!"14Pilato ese vada e hamaorodia, eto, "Ia be vada dahaka kerere e kara, a?" A idia dounu e lolo loulouva, etomava, Ba hasatauroa," 15Pilato e urava hutuma baine hamoaledia, una dainai Barabas vada e ruhaia-nege edia. Ia ese tuari taudia e haduadia Iesu ma kwanau ai e kwadia bena e henidia bae hasatauroa.16Tuari taudia ese vada e hakaua lao edia gavamani tauna badana ena noho gabuna ai, bona edia tuari taudia iboudiai e gogodia. 17Idia ese tuari taudia edia dabua vada e hakaralaia bona au ginigini e mogedia korona ta e karaia kwaranai vada eatoa. 18Idia ese vada e hanamoa matama bona eto, "A hanamomumu, Iudea taudia edia Pavapava!19Idia ese ia kwarana siriho amo e botaiava, bona e kanudiava. Idia na ia vairanai e hetuituiva koikoi ai e toma henia dihova. 20idia ese vada e kirikiri laia neganai, tuari dabuana ena amo vada e kokia-oho bona ena dabua ma e hakaralaia, bona e hakaua lasi bae hasatauroa. 21A tau ta, ladana Simona Kurene hanuana amo, na gunika amo e maiva (ia na Alesana bona Rufus tamadia), bona idia ese e haduaiava (Iesu ena) satauro baine huaia.22Tuari taudia ese Iesu vada e hakaua lao gabu ta ladana Gologota anina be, "Kwara-koukouna gabuna." 23Idia ese vine ranuna mai hisihisi ihmaragina muramura ida e henia, a ia ese na se inua. 24Idia ese vada e hasatauroa bona ena dabua e haridia ludo gadarana amo bae diba edena dabua seana tuari taudia ta ta ese do bae abidia.25Una be hora ihatoinai (daba nine o'clock), idia ese vada e hasatauroa. 26Toana latanai be idia ese hahebade herevana ini e torea toma: Iudea taudia edia Pavapava." 27Ia ida dadidadi taudia rarua ida e hasataurodia, ta ia idibana ai bona ta ia laurina ai. 28Unu amo gunaguna e torea herevana vada e momokani, eto, Kara havara-havara taudia ida e duhaia hebou29E raka hanaiva taudia ese e hereva dika heniava, kwaradia e taiko-taiko bona etomava, " Aha, oi dubu helagana ba hadikaia bona dina ihatoina ai ba haginia lou taumu. 30Sibomu a hahemauri bona satauro amo ba diho!"31Ini hetomana danu, hahelaga taudia sibodia ese e gonagonalaiva, bona itorena taudia danu, bona etomava, "Ia be taunimanima haida e hamauridiava, a ia sibona be basine hahemauri. 32Keriso, Isaraela Pavapavana e, satauro amo ina harihari a diho, bena ai ese baia itaia bona baia abidadama," bona ia ida e hasataurodia hebou taudia ese danu e gonagona laiava.33Hora tauratoi ai (dina tubua ai), dibura ese tanobada idoinai vada e govaia-ahu, ela bona hora taurahani-ta (adorahi three o'clock). 34Hora taurahani-ta ai Iesu vada mai erena badana ida e tai-lolo, eto, "Eloi, Eloi lama sabaktani?" anina be, "Egu Dirava e, Egu Dirava e, dahaka dainai lau ome rakatanigu? 35Ia dekenai e gini taudia haida ese erena vada e kamonai bona eto, "Aitaia, ia na Elia e boiriamu."36Taudia ta e heau, raba ta vada vine ranuna iditana ai e hagavea siriho auna ai e atoa, bona vada e henia baine inua. Tauna eto, "Mani aita itaia, bema Elia na bemaimu ia iabi dobina." 37Bena Iesu vada erena badanai e tai-lolo bona e mase. 38Dubu helagana seseahuna vada e hedare kaha rua atai amo ema bona henu.39Bena tuari igunalaina tauna ta vada gini Iesu e vaira henia ese e itaia ini e mase toma negana ai, ia vada eto, "Momokani ina tau na Dirava Natuna." 40Hahine haida danu daudauna amo e itaia. Bogaragidia ai be Maria Magadala, Maria (Iakobo maragina bona Iose sinadia), bona Salome. 41Ia do Galileia e nohova idia ese murinai e rakava bona isiaina e lao heniva. Hahine momo danu ia ida vada ema Ierusalema.42Adorahi vaburana ema negana ai, badina be una dina na Hegaegae Dinana, una na, Sabadi vairana dinana. 43Iosepa, Arimatia tauna vada ema unu. Ia be Kansola oreanai harina namona tauna ta, Dirava ena basileia e nariava tauna. Ia na mai goadana ida vada ela Pilato dekena bona Iesu tauanina e noia. 44Pilato vada e hoa dikadika badina be Iesu na vada e mase dainai; ia ese tuari igunalaina tauna vada e boiria bona e nanadaia bema Iesu na vada e mase.45Bena Pilato tuari igunalaina tauna ena amo e diba Iesu vada e mase neganai, ia ese tauanina vada Iosepa e henia. 46Iosepa na dabua aukana ta vada e hoia. Ia ese satauro amo vada ebia dobi, dabua amo vada e kumia, bona nadi kohuana e utua garana ai vada eatoa. Bena ia ese nadi ta e keia gara iduarana ilao-ahuna. 47Maria Magadala bona Maria, Iose sinana ida ese Iesu e guria gabuna vada e itaia.Chapter 16
1Dina helaga e ore ai, Maria Magadala, Maria Iakobo sinana bona Salome muramura mai bonadia e hoi bena ela Iesu tauanina idahulaina. 2Daba galumana pura dina ginigunana ai, idia na gara ela dina edae ai.3Idia na sibodia e hereva heheni, eto "daika ese una gara nadina baine a kurea oho ita daidai?" 4Bena e roha isi idia ese nadi e itaia vada e kure oho, badina ina na badahere.5Idia na gara ai e raka vareai bena eregabe ta e itaia dabua kurokurodia e kara idiba kahanai e helai, bona idia na e gari. 6 Ia ese e hamaorodia eto, asio gari umui na Iesu tau Nasareta o tahuamu, daika be e hasatauroa, ia nae toreisi! ia na dia ini kahai, idia ese ia e kurea gabuna e itaia. 7Vada aola, ena hahediba bona Petero ba hamaorodia, "Ia ese baine guna laimui Galileia ai unu seniai umui ese ia baitaia, umui e hamaoromui hegeregerenai."8Idia na e raka oho bona gara e heautania, idia na e heude heude bona laumadia e daure. Idia ese na hereva ta asie hamaoroa badina idia na e gari dikadika.9Daba matana pura dina ginigunana ai, Iesu e tore isi, Maria Magadala enai e hedinarai guna, daika be Iesu ese lauma dikadia hahitu ena amo e luludia lasi. 10Ia na vada ela bona daidia be ia ida unu seniai, e kudou hetahava bona e taitaiva ai. 11Idia e kamonai ia na vada e mauri bona Iesu na ia ese e itaia, to idia ese ia na asie hamomokania.12Unu gau muridiai Iesu na e hedinarai idau, hanua murimurina ai e rakava taudia rua ediai. 13Idia na ela bona hahediba taudia e hamaorodia, to idia ese na asie hamomokani dia.14Iesu ma nega ta gwauta-taosi pata ai e herevava ai edia e hedinarai,bena ia ese e gwau henidia badina e daradarava bona e kudou hetahava, A idia ese na se hamomokania daika ia e itaia mase amo e tore isi murinai. 15 Ia ese e hereva henidia eto, "Aola tanobada idoinai, bona sivarai namo taunimanima ba hadibalaidia.16Ia baine hamomokania bona bapatiso baine eabi na baine mauri, bona daika basine hamomokania na do baine mase.17Ini toa na baela daidia ia e hamomokania ediai: lau ladagu lauma dikadia bae luludia. Idia na gado matamata ai bae hereva. 18Idia ese gaigai imadia amo bae abi isi bona bema idia na gau dikadia ba inu, unu gau ese idia na basie hahisidia. Idia na imadia gorere latadiai bae daukau idia na bae mauri."19Lohiabada ese e hamaorodia murinai, ia na e heabi isi guba ai bona tamana idibana kahanai e helai. 20Hahediba na una gabu ai e rakatanidia bona gabu idoinai e harorova, una be Lohiabada ida e gaukarava bona e hamomokania revarevana toana na idia ida ela.Luke
Chapter 1
1Lohiamu Teofilo e, ita taunimanima iboudai ese ta abia dae herevadia na e tore.2Matadia ai e ita bona matamana amo e harorolai taudia ese e henidava bamona. 3Badina Lau danu hereva iboudai na tahudia goeva-goeva. Matamanai bena na tomamu namona binai, lau ma baina tore lou oiemu. 4Bena vada badiba, e hadibamuiva herevadia be momokani.5Herod ese Iudea e lohiava negana ai hahelaga tauna ta e nohova ladana na Sakaria. Abia ena orea tauna, adavana be Arona ena iduhu hahinena ladana Elizabeta. 6Idia raruosi na kara namo taudia Dirava - vairanai, bona Lohiabada ena taravatu ena hahegani iboudiai e badinava, asi bebeka-bebeka dia. 7A raruosi asi natudia, Elisabeta e gabani dainai, bona raruosi vada e buruka.8Dina ta Sakaraia bona ena orea taudia na hahelaga karadia e karava Dirava vairana ai. 9Bena edia kara hegeregerenai ia na eabia hidi gabu helaga na lalonai muramura mai bonana baine gabua: Bena ia na e raka vareai muramura baine gabua dainai. 10A taunimanima iboudiai na murimuri ai e noho e guriguri.11Una horana ai Lohiabada ena aneru ta e itaia. Muramura mai bonana patana idibana kahana ai e gini. 12Sakaria ese e itaia, bena kudouna e hetaha, bena gari ese eabia. 13Bena aneru ese e hereva henia, eto, Sakaria asio gari, badina emu guriguri na e kamonaia, adavamu Elisabeta na natumu ta do baine abia ladana ba hatoa Ioane.14Ba moale, ba hisidae, hutuma danu bae moale ia baine vara dainai. 15Badina ia na Lohiabada vairanai baine herea ia ese vine ranuna bona kekero muramuradia basine inu, bona sinana boganai ia na Lauma Helaga ese baine rohea.16Ia ese Isaraela memerodia iboudiai baine girodia Lohiabada edia Dirava bae lou henia. 17Bona Lohiabada vairanai baine raka, Elia e kara siahuna hegeregerena. Tamadia lalodia bona natudia lalodia ida baine hatamona dia. Gwau edede taudia aonega baine henidia.18Sakaria ese aneru e hereva henia, eto, Ina be ede baina diba toma? Lau na iahu: adavagu danu vada e buruka. 19Aneru e haere ma e hereva henia, eto, lau na Gabriel, Dirava vairanai na gini oi baina hereva henimu bona ina hari namona ihamaorolaimu totona, dainai e siaigu. 20Benaini asi regeregemu bona basio hereva diba ela bona ina hereva anina baine vara dinana, badina be egu hereva na some abia dae: To, ena nega korikori ai do baine momokani.21Taunimanima ese Sakaria e naria mase, bena e hoa, badina be gabu helaga nai e halahe. 22Bena ia na e raka lasi, to se hereva henidia bena lalodia e parara. Ia na gabu helagana ai vada e mata hanai. Bena ia ese toa amo e hadibadiava ia na se herevava. 23Ena gaukara dinadia eha guguru bena vada ela ena ruma.24Dina gabedia ai, ia adavana Elisabeta vada e rogorogo, bena hua ima e noho hehuni. 25Eto, Lohiabada ese ini eme karagu toma, ena ura dinana ai eme hageregu. Egu hemarai taunimanima vairadiai eme abia oho.26Hua ihatauratoinai, Dirava ese aneru ladana Gabriel e siaia, Galileia hanua na ta ladana Nasareta ela. 27Haneulato ta na unuseniai, ia na Davida ena iduhu tauna ta, ladana Iosepa, maohenina: haneulato ladana be Maria. 28Aneru na ia dekenai e raka vareai, eto: Ba namo ba mauri, e lalokau henimumu hahinemu Lohiabada na oi ida. 29Una hereva dainai ia na e hegonu bona lalona e haguhi una hahenamo anina be dahaka.30A aneru ese e hamaoroa, eto, Maria e asio gari badina be Dirava ena harihari bada ome abia. 31Oi na do ba rogorogo, mero ta bavabia, ladana ba hatoa Iesu. 32Ia na baine herea dae, Herea Mikamika Natuna bae gwauraia: Dirava Lohiabada ese tamana Davida ena terona na baine henia. 33Iakobo ena iduhu baine ha lohiaia hanaihanai ena basileia na basine doko.34Maria ese aneru e hamaoroa, eto: lau na tau asi dibagu, ina be ede baine vara toma? 35Bena aneru na e haere, eto: Lauma Helaga na latamu ai baine diho, bona Herea Mikamika ena siahu ese baine hakerukerumu. Bena oiemu amo baine vara merona ia na helaga, Dirava Natuna bae gwauraia.36Bena baitaia, oi varavaramu Elisabeta na burukana ai e rogorogo: Ia na e gwauraiava gabani, to ena hua ihatauratoina binai. 37Badina Dirava enai, gau iboudiai na haharaga. 38Maria, eto: Lau na Lohiabada ena hesiai hahinegu: Emu hereva dainai egu ai baine vara bena aneru na iena amo e raka oho.39Una dinanai Maria e toreisi e raka haraga Iuda ororodia hanua na ta ela. 40Bena ia na Sakaria ena rumai e dae Elisabeta e hanamoa. 41Elisabeta ese Maria ena hahenamo herevana e kamonai neganai, na ia bogana e marere: Bona Elisabeta na Lauma Helaga ese e rohea.42Bena e hereva lolo, eto: Hahine iboudiai bogaragidiai oi sibomu mo namo herea, bona bogamu anina danu namo herea. 43Egu ai be dahaka eme vara, bena egu Lohiabada sinana, dekegu vada ema? 44Badina emu hahenamo regena na taiagu ai eme vareai neganai, natugu na bogagu ai eme marere moale dainai. 45Abidadama hahinemu, vada o namo: Badina be Lohiabada ena amo o kamonai herevadia na bae momokani.46Bena Maria eto, Lau lalogu ese Lohiabada eme imodaia. 47Bona laumagu ese danu ihamaurigu Diravana eme moale laia.48Badine be ia ese ena hesiai hahinena ogogamina e hagerea. Badina bunai ini amo uru iboudiai ese bae hanamogu. 49Badina be Siahu Diravana ese hoa karadia egu ai eme havara ia ladana na helaga.50Ena hebogahisi na uru uru iboudiai ia garina e garimu taudia latadia ai. 51Ia imana ese ena goada vada e hahedinaraia lalodia e hekokoroku taudia ia ese eha-karoho dia.52Bona lohia na edia helai gabudia amo ia ese vada e doridia dobi a ogogami taudia ia ese vada e abidia isi. 53Hitolo taudia ia ese gau namodia amo bogadia vada e hakunu a taga taudia ia ese ima kavakavadia e halou dia.54Ena hesiai besena Isaraela ia ese vada e kahaia ena hebogahisi vada e helalolaiaune. 55Seneda e gwau henidia hamata hegeregerena Aberahamo mai garana ida do baine bogadiahisi hanaihanai, eto:56bena Maria na Elisabeta ida e nohova hua toi. Gabe amo ena ruma e lou henia. 57Elisabeta ena mara dinana e ginidae, mero ta vada e abia. 58Bena dekena taudia bona varavarana ese Lohiabada ena harihari bada ienai vada e vara gauna e kamonai, bena idia na ia ida e moale hebou.59Dina ihataura hanina ai, idia na mero iperitomena totona e hebou, bena ladana bae hatoa Sakaria tamana ladana, eto: 60To sinana e haere, eto, lasi, ia ladana na Ioane. 61Idia eto, be, una na emu iduhu tauna ta ladana a?62Bena idia ese tamana e itaia, toa ta e kara henia. Mero ladana ede bae hatoa toma. 63Ia ese toretore gauna ta e gwauraia, bena ini e torea, ia ladana na Ioane bena iboudiai e hoa.64Una horana ai uduna e hagaia, malana danu e maoro bena e hereva Dirava e imodaia. 65Bena, dekedia taudia iboudiai na e noho gariva badina unu kara haridia na Iudea ororodia hanuadia iboudiai lalodiai vada e piua. 66Bena e kamonai taudia iboudiai e lalo tao eto, Ina mero na ede baine heto? Badina be Lohiabada imana na ia latanai.67Bena tamana Sakaria na Lauma Helaga ese e rohea, bena e peroveta laia eto, 68Lohiabada, Isaraela ena Dirava aita hanamoa badina be ia ese edia bese taudia vada e vadivadidia bona vada e hamauridia.69Hahemauri badina ia ese vada e havaraia ita eda ena hesiai tauna Davida ena iduhu amo. 70Ena peroveta taudia helagadia ududia amo e gwaurai herevadia na heto, tanobada matamatana amo ema hari. 71Baine hamaurida, inaida bona e badu henidamu taudia imadia amo.72Ia ese ita tamada e bogadia hisi, bona ena gwauhamata helaga na danu e laloa tao. 73Ita seneda Aberahamo e gwauhamata henia. 74Ita inaida imadia amo baine hamaurida, eto bena isiaina baita lao henia asi eda gari. 75Helaga bona maoromaoro ai ia vairanai baita raka eda mauri lalodia ai.76Natugu, oina Herea Mikamika ena peroveta tauna bae gwauraimu, badina oina Lohiabada vairanai do ba raka ena dala ba lailaia. 77Mauri dalana oi ese ena bese ba hadibalaidia edia dika igwau taodia.78Eda Dirava ena hebogahisi dainai, daba e reremu na heto, atai amo bainema, baine itada tao. 79Ba diari; mase laumadia bona diburai e nohomu taudia, ba hadiaridia, bona ita aeda maino dalana ai baine hakauda.80Bena hari mero na e bada oho bada oho, bona lalona e goada: bona tano gagaena ai e nohova ema bona Isaraela ediai e hedinarai dinana.Chapter 2
1Unu dinadiai, Kaisara Augusto ese ena hahegani revareva na ta e siaia lao tanobada taudia iboudiai ladadia bae tore. 2Lada iabidia gini-gunana e hekarava na Kurenio ese Suria e lohiava negana ai. 3Una dainai taunimanima iboudiai na ladadia itoredia, totona edia hanua ta ta e lou heni.4Una dainai Iosepa danu Galileia, Nasareta hanuana ta amo ela, Iudea, Davida ena hanua ladana Betelehema, badina ia danu Davida ena iduhu bona bese tauna ta. 5Maria danu ia ida ela ladadia bae tore, ia maohenina bona vada e rogorogo.6Bena raruosi unuseni ai nohodiai, ia ena mara dinana e kau. 7Bena e mara mero ta eabia, natuna roboana, bena dabua amo e tarua bona boromakau edia aniani patana ai e kurea, badina be heitatao rumana lalona na asi gabuna.8Mamoe ireguna taudia haida danu una tano ai e nohova, vahu ai bona hanuaboi ai edia seri e igimadiava. 9Lohiabada ena aneru ta e hedinarai idia ediai, bona Lohiabada hairaina diari diarina ese e gegedia, bena garibada ese e butudia tao.10Bena aneru ese e hamaorodia eto, "Asio o gari, hereva namona lau ese na mailaia, taunimanima iboudiai ihamoaledia. 11Badina be ina harihari Davida ena hanua ai, emui hahemauri tauna vada e vara Keriso Lohiabada bunai! 12Toana binai umui emui ai: beibi ta ba davaria dabu ai e kumia boromakau edia aniani patana ai hekure."13Bena guba anerudia hutuma bada hari aneru ida e hedinarai taku, Dirava e hanamoa eto, 14"Atai doriva-dorivanai Dirava ba imodaia, bona tanobada ai na maino, ena lalo-namo taudia ese bae abia.15Aneru logora ese e rakatanidia guba e lou henia, muridiai Mamoe iregudia taudia sibodia e hereva eto, "Ita na Betelehema aitala, ina eme vara gauna, Lohiabada ese vada e hadibada." 16Bena ela haraga unuseni ai Maria bona Iosepa e davaridia, bona beibi danu, hekure boromaku edia aniani patana ai.17Idia ese e itaia murinai, idia e kamonaia gauna mero sivaraina e gwauraia hedinarai. 18E kamonaia taudia iboudia ai ese mamoe iregudia taudia e herevalaia gaudia e hoalaia. 19A Maraia na unu hereva iboudia ai, e haero bona kudounai e lalotao. 20Bena mamoe iregudia taudia e lou, Dirava e imodaia bona e heatolaia badina be e kamonai bona e ita gaudia na vada e hadibadia hegeregerena.21Dina taurahani e lao bubuni ai, e peritomea bena ladana e hatoa Iesu, aneru ese e hatoa sinana do se ruru negana ai.22Bena idia ihagoevadia dinadia e ore, Mose ena taravatu hegeregerena ai, idia ese Ierusalema e laohaia Lohiabada vairana ai bae hahedinaraia totona. 23(Lohiabada ena taravatu ai e torea hegeregerena, "Mamaruanedia roboadia iboudia ai na hehelaga Lohiabada ena"), 24bona boubou gauna ba henia eto, Lohiabada ena taravatu hegeregerena, "Kerea rua eiava pune natuna rua."25A itaia, tau ta Ierusalema ai, ladana na Simeona, ia na kara maoromaoro tauna bona Dirava garina e gariva, Ia ese Isaraela edia tauhalo tauna e nariava, bona Lauma Helaga ese e rohea. 26Lauma Helaga ese danu e hamaoroa ia na basine mase ela bona Lohiabada ena Keriso do baine itaia.27Lauma ai dubu lalonai e vareai bena iahuna ese Iesu, na e mailaia taravatu karana ibadinana totona. 28Ia ese eabia, e rosia bona Dirava e hanamoa bena ia eto, 29Harihari emu hesiai tauna a kahugu nege mai mainogu ida, Lohiabada, emu gwauhamata hegeregerenai.30Badina be matagu ese emu hahemauri vada eme itaia. 31Oi ese vada o seua taunimanima iboudiai vairadiai; 32Diarina binai bese idauidau ihadiarilaidia bona oiemu bese Isaraela ihaheatolaidia.33Hari tamana bona sinana na e hoa, unu hereva e kamonai ai. 34Bena Simeona ese raruosi e hanamodia, bona sinana Maria e hamaoroa eto, "Ina mero na eabia hidi Isaraela taudia hutuma iha-ketodia bona iha-toreisidia ai bainela bona ina na toa taunimanima ese bae gwauatubu - 35Bona dare ta ese oi lalomu baine daia uru - unu amo hutuma edia lalo-hadai hehunida readia bae hedinarai."36Anna danu unuseniai, peroveta hahinena, Fanuel natuna Asere ena iduhu hahinena. Ia na hahine badana, e headava lagani hitu adavana ida e noho hebou, 37bona e vabu lagani taurahaniahui hani e noho. Ia ese dubu helaga se rakataniava, hesiai e lao heniva e anivaga bona e guriguriva hanuaboi bona dina. 38Una hora ai ia danu e kau, bena Dirava e hanamoa bona Isaraela ihamaurina e nariava taudia Isaraela ai mero herevana e harorolaidia.39Raruosi ese Lohiabada ena taravatu karadia e haguguru vaitani, bena Galileia e lou henia, edia hanua korikori Nasareta ela, 40bena mero na e bada bona e goada, mai aonegana ida, bona Dirava ena hariharibada na ia latanai.41Lagani iboudiai ia iahuna (tamana, sinana) Ierusalema e laova Lagau-Hanai Ariana dainai. 42Bena ia (Iesu) laganina gwauta-ruana ai, idia na Ierusalema e dara dae una Aria ikarana totona. 43To Aria dinadia e ore murinai, bena idia vada e lou edia hanua, to Iesu na Ierusalema ai e noho. Tamana sinana na asi dibadia, 44idia banava eto ia na laolao taudia bogaragidia ai, bena dina ta e raka. Murinai bena e tahua varavara dia bona bamodia dekedia ai.45Asi e davaria bena e lou Ierusalema bena ma e tahuava unuseni ai. 46Dina ihatoina murina ai dubu lalonai e davaria, hahediba taudia bogaragidia ai e helai, edia hereva e kamonai bona e nanadaidia danu. 47Bena erena e kamonai taudia iboudiai ia ena lalo-parara bona ena haere e hoalai.48Raruosi e itaia, e daradara, sinana ese e hereva henia eto, "Natugu e, dahaka dainai ini o karamai toma? A itaia, oi Tamamu bona lau oi a tuhumu tai, tahumu taimu. 49A ia eto, dahaka dainai o tahugumu? Asi dibamui Tamagu ena ruma na egu noho rumana? 50A ena hereva e kamonai to lalodia asie parara.51Bena e diho idia ida Nasareta ela, bena e kamonai henidia. A sinana ese ini hereva iboudiai e lalo tao. 52Bena Iesu e badaho, badaho mai aonegana ida Dirava bona taunimanima ese e ura heniava.Chapter 3
1Harihari Tiberias Kaisara ena lohia laganina ihagwauta-imana ai - Pontios Pilato be Iudea edia gavamani tauna badana, bona Heroda be Galielia lohiana, bona tadina Filipo be Iturea bona Trakoniti lohiadia bona Lisania be Abilene lohiana. 2Anas bona Kaiafa hahelaga taudia badadia negadiai. Dirava ena hereva ema Sakaraia natuna Ioane tano gagaenai enai.3Bena ia na ela Ioridaena tanona idoinai lalodia, helalokerehai bapatisona e harorolaiva badina karadika igwautaona dainai.4Vada e torea peroveta tauna Isaia ena hereva bukana lalonai hegeregerena,"Gado ta tano gagaenai e boi lolomu, e tomu,'Lohiabada ena dala ba lailaia (hegaegaelaia?), ena raka dalana baine maoromaoro.5Koura iboudiai do bae honu, bona ororo iboudiai do bae taora, bona dala gageva-gagevadia do bae maoro, bona dala mai koupadia do bae manada, 6bona taunimanima iboudiai ese Dirava ena hahemauri do ba itaia."7Una dainai Ioane ese htutuma e maiva ia ese baine bapatisodia, e hamaorodia, eto, "Umui na gaigai natuda! Daika ese e hamaoromui vairai do bainema gabuna ba heautania, a?8Una dainai, helalokerehai huahuadia ba havara, bona sibomui na basioto, "Aberahamo na ita tamada, badina na hamaoromuimu Dirava ese ini nadi amo Aberahamo natuna na baine havaradia diba.9A momokani ira na vada heato au ramudiai. Una dainai au iboudiai huahua namodia basie havara neganai na ba utudia oho bona lahi ai bae tahodia vareai."10Bena taunimanima hutuma ese dounu e nanadaiva, atomamu, "Ai be vada dahaka baia kara?" 11Bena e haere henidia bona e hamaorodia, eto, "Daika tau mai ena ahedoki rua neganai ia na asi ena tauna na ta baine henia, bona mai ena aniani tauna danu unu baine kara toma."12Harihari tax gogo taudia danu ema bae bapatisodia, bona idia ese e hamaoroa,eto, "Hahediba tauna e, ai be dahaka baia kara, a? 13Bena ia ese e hamaorodia, eto, "Moni haida ma basio gogodia, a e hamaoromui moni dia mo ba gogodia."14Harihari tuari taudia haida ese danu e nanadaia, etomu, "Bona ai be dahaka baia kara, a? Ia ese e hamaorodia, eto, "Dagadage ai haida edia amo moni basio abidia bona haida basio hahebadelaidia koikoi, bona ba moale mai davamui dainai."15Harihari taunimanima na e nari badava bona iboudiai lalodia e daradarava Ioane dainai, ia be Keriso eiava. 16Ioane e haere, iboudiai e hamaorodia, etomu, "Lau ese na momokani ranu amo na bapatisomuimu, a ta ena siahu ese lau egu e hereaiamu na e maimu, lau na dia hegeregere ia tamakana varona baina ruhaia. Ia ese Lauma Helaga bona lahi amo baine bapatisomu.17Ena gaukara fokana na imanai ena uit ikwadina gabunai baine fokadia goevagoeva bona uit na ihaboudia rumana ai baine atodia. A lai ese e odadia oho momorudia na se bodomu lahina amo baine gabudia.18Una dainai, gau idauidau danu lalodia amo, Ioane ese sivarai namo e haroro laiava taunimanima ediai. 19A lohia Heroda, Ioane ese e sisiba henia Herodias, tadikakana adavana dainai, bona ena kara dikadia danu daidiai, 20bona ina danu ma latadiai eatokau: ia ese Ioane na dibura rumana lalonai e koua-ahu.21Taunimanima iboudiai e bapatisodia neganai, Iesu danu e bapatisoa, bona e gurigurivai, guba vada e parara. 22bona Lauma Helaga tauaninai latanai e diho pune na heto, bona gado ta guba amo e diho, e tomava, "Oi na lau Natugu, na lalokau henimumu. Lau na oi daimu ai na moalemu."23Harihari Iesu sibona ena vara laganina toi-ahui hegeregerena ai ena gaukara vada e matamaia. Ia na (e gwauraiava hegeregerena) Iosepa natuna, Heli natuna,24Matat natuna, Levi natuna, Melki natuna, lanai natuna, Iosepa natuna.25Matatia natuna, Amos natuna, Nahum natuna, Esli natuna, Nagai natuna, 26Maat natuna, Matatia natuna, Semein natuna, Iosek natuna, Ioda natuna,27Ionana natuna, Resa natuna, Zerubabiela natuna, Salatiel natuna, Neri natuna,28Melki natuna, Adi natuna, Kosam natuna, Elemadam natuna, Ere natuna, 29Iosua natuna, Eliasa natuna Iorima natuna, Matat natuna, Levi natuna,30Simiona natuna, Iuda natuna, Iosepa natuna, Ionam natuna, Eliakam natuna, 31Melea natuna, Mena natuna, Matata natuna, Natani natuna, Davida natuna, 32Iesi natuna, Obedi natuna, Boas natuna, Samani natuna, Nasoni natuna,33Aminadabu natuna, Adimini natuna, Ani natuna, Heron natuna, Perei natuna, Iudea natuna, 34Iakobo natuna, Isa'ako natuna, Aberahamo natuna, Tera natuna, Naho natuna, 35Seruga natuna, Reu natuna, Peleg natuna, Eba natuna, Sela natuna,36Kaina natuna, Afaxa natuna, Sema natuna, Noa natuna, Lemeki natuna, 37Metusela natuna, Enoka natuna, Iareda natuna, Mahalale natuna, Kaina natuna, 38Enos natuna, Set natuna, Adamu natuna, Dirava natuna.Chapter 4
1Bena Iesu, na Lauma Helaga, ese e rohea, Ioridaena sinavaina amo e lou ai. Bena lauma ese tano gagaena e hakaua lao,2unuseni ai dina hari-ahui diabolo ese e dibagania. Unu dina iboudiai, ia na se anianiva, dokonai e hitoloa.3Bena diabolo ese e hereva henia eto, :Bema oi na Dirava natuna, ina nadi boma hagania aniani gauna ai bema lao." 4Iesu e haere eto, "Vada e torea, "Taunimanima na dia aniani ai mo baine mauri."5Bena diabolo ese Iesu e hakaua dae tanobada basileia dia idoidiai e haheitalaia una horanai. 6Bena diabolo ese ma e hamaoroa eto, "Lau na ini siahudia bona hairaidia iboudiai baina henimu, badina be lau mo e henigu, bona na ura heniamu tauna do baina henia. 7Una dainai, boma toma henigu diho, idoinai boma abia oiemu.8A Iesu ese e haere henia, eto, "Vada e torea, Lohiabada emu Dirava mo ba toma henia diho, bona ia mo sibona isiaina ba lao heni."9Bena diabolo ese Ierusalema ma e hakaua lao, Dubu helaga kogena (atai hereana) ai e haginia kau, eto, "Bema oi na Dirava Natuna, ini amo boma roho dobi, 10"Badina be vada e torea, "Ia ese ena aneru baine haduadia, oi bae gimamu," 11bona, imadia ai bae abimu isi, aemu nadi ai ba tutuhia na garina."12Iese e haere eto, "Vada e torea, Lohiabada emu Dirava basio dibagania. 13Diabolo ena hedibagani iboudiai e haere bena e rakatania ela bona nega ta.14Bena Iesu, na Lauma ena siahu ai Galileia e lou lao, bona ia harina una tano hegege madai idoinai e piua. 15Edia dubu lalonai e hahedibava bona iboudiai ese imodaia.16Bena ela Nasareta, ia e nada gabuna bona vaia edia kara Dina helaga ai dubu ai e raka vareai, bena e toreisi Buka helaga e duahia lolo-lolo. 17Isaia peroveta tauna ena buka e henia. E kehoa bena e davaria gabuna amo e duahia eto,18Lohiabada Laumana ese eme rohegu (na latagu ai), badina be vada e hahelagagu, sivarai namo ogogami taudia baina harorolai henidia. E siaigu vada nama e guidia taudia iruhadia, bona mata kepulu taudia matadia ihapapadia baina gwaurai bona e haberodia taudia baina hamauridia, 19bona Lohiabada ena lalo-namo laganina baina harorolaia.20Bena buka e lokua, inarina tauna e henia lou bena e helai diho. Iboudiai dubu lalonai ese ia e raraia. 21Bena e hereva henidia matama eto, "Hari ina dinai ome kamonaia hereva vada eme momokani. 22Bena iboudiai ese e imodaia, hereva namo dia uduna amo e lasi dainai, bona e hoa eto, ina na dia Iosepa natuna a?23Bena ia ese e hereva henidia eto, ina hereva hegeregerena ba gwaurai henigu dahaka baoto, "Dokta sibomu hahemauri. Dahaka a kamonai Kaperanauma ai o karava karadia, emu hanua korikori ai ba kara. 24A ia na eto, na hamaoromui momokanimu, peroveta tauna na ena hanua korikori ai basie abiadae.25Na hamaoromuimu danu, Elia neganai vabu hutuma Isaraela ai e nohova, una neganai lagani toi bona hua tauratoi, medu se dihova, tanobada idoinai doe e badava. 26A Elia na idia ta dekena se siai lao, Sarepeta Sidono kahana hanuana, vabuna ta dekena e siaia lao. 27Bena lepera taudia hutuma Isaraela ai e nohova peroveta Elisaia neganai, a ta se hamauria, Naman Siria tauna mo sibona.28Bena dubu lalonai e hebou taudia iboudiai unu hereva e kamonai e badu dikadika. 29E tore isi, hanua amo e doria lasi, edia hanua e hadaia ororona e dabuia lao, hagahaga amo bae tahoa dobi eto. 30To ia na bogaragidia amo e raka oho, ena dala amo ela.31Bena ela Kaperanaumai, Galileia hanuana ta, ai e lasi bena dina helagai e hahedibava. 32Idia na ena hahediba herevadia e hoalaiva, badina be e herevava mai siahuna ida.33Dubu lalonai tau ta lauma dikana ese vada e boloa, ia na e tai lolo eto, 34E! Iesu Nasareta tauna, dahaka emai ai o karamu? Oi ialamai totona oma a? Lau mai dibagu oibe daika - Dirava ena Helaga Tauna.35Bena Iesu ese emoni e gwau henia eto, :Eremu, iena amo a raka lasi! "Bena lauma dikana ese tano e kwadilaia idia bogaragidiai, bena iena amo e lasi. Hari tau na asi berona. 36Bena iboudiai e hoa, e hereva heheni eto, ini na dahaka hereva? Ia na mai siahuna bona mai goadana ida lauma dikadia e haganidiamu bona e raka lasimu. 37Una hegege madai tano idoinai ia harina e hapiua.38Dubu amo e didi lasi bena Simona ena ruma ai e daekau. Simona ravana hahinena e gorerea, tauna e siahu, bena idia ese Iesu e hamaoroa. 39Ia na hahine dekena ai e gini, gorere e gwau henia, bena gorere e doko hahine na e tore isi idia isiaidia e lao heni.40Dina kerekerena ai, idia ese gorere idau-idau taudia iboudiai ia dekena e laohaidia. Bena ia imana idia ta ta latadia ai e daukau, e hamauridia. 41Lauma dikadia danu taunimanima hutuma edia amo e halasidia. Bena lauma dikadia e lolo, eto, Oi na Dirava Natuna. To ia ese e gwau henidia, bona e tamanudia basie hereva, badina idia dibadia ia na Keriso.42Daba e rere ia na e tore isi gabu gagaena ela a hutuma ese e hatahua e davaria bena e rua, basine rakatanidia eto. 43A ia ese e hereva henidia eto, lau ese Dirava ena basileia hanuadia idaudia ai baina harorolaia e siagu badina bunai. 44Bena Iudea dubu dia lalodiai e harorova.Chapter 5
1Dina ta ai e vara, una neganai Iesu na Genesaret gohuna badina ai e gini taunimanima hutuma e gini hesede-hesede ia e lao heniava bona Dirava ena hereva, ikamonaina. 2Ia ese vanagi rua e itadia kone badina ai e veridia dae, a haoda taudia una vanagi amo na e lasi bona edia reke e huridia. 3Bena Iesu na una vanagi ta ai e gui, una be Simona ena, bona e hamaoroa taina baela daudau tanu amo ena. Bena ia na e helai diho bona hutuma e hadibadia vanagi amo.4Ena hereva e hadokoa, ia ese Simona, e hamaoroa eto, "vanagi na dobuna a laohaia bona emui reke ba torea gwarume bavabi." 5Simona e haere bona eto, "Biagugu, ai na hanuaboi idoina ai ame gaukara; bona gau ta danu asi ame abia, to emu hereva dainai, reke na baina torea." 6Bena e torea, idia na gwarume numerana bada e abi, bona edia reke na mokona e hedare. 7Una dainai bamodia e kalodia, vanagi au ta ai idurudia baema. Idia na ela bena vanagi ruaosi na e honu bena idia na e mutu.8A Simona Petero, ese e itaia, Iesu aena badinai e igo diho, eto, "Lohiabada e, egu amo ba raka oho, badina lau na dika taudu! 9Badina be ia, bona bamona iboudiai ida e hoa dikadika, unu gwarume e abidia dainai, 10bona ia ida e haoda hebouva taudia be Iakobo bona Ioane, Zebedeo natuna, daidia be Simon bamona bona Iesu ese Simona e hamaoroa eto, "basio gari hari amo ela umui na taunimanima bavabidia." 11Bena edia vanagi kone ai e tudia, edia gau iboudiai e rakatanidia bena ia murinai e raka.12Una negana amo ema ia na hanua ta lalonai e vareai, bena tau ta kopia idoinai lepera mo, hari ia ese Iesu e itaia, bena ia vairanai e goru diho bena e noia eto, "Lohiabada, bema bona ura, oi ese boma hagoevagu." 13Bena Iesu imana e toidia roro bena e daua toho, eto, "na uramu, vada a goeva. Una horanai ia na lepera ese na e rakatania.14Bena ia ese e taravatua ta basine hamaoroa, a e hamaoroa, "Emu dlala amo baola, bona sibomu hahelaga tauna enai ba hedinarai bona emu hahegoeva boubouna bae heni, Mose ese eha-ganilaia hegeregerena, taunimanima ihadibalaidia.15To ia ese harina e piua rohoroho, bona taunimanima hutuma bada na ela e hebou ena hereva e kamonaidia bona edia gorere amo e hanamodia. 16A ia na e raka oho tano gagaena ela bona eha-guriguri.17Dina ta ai ia na e hahedibava, bena Faresia taudia bona taravatu ihahedibalaina taudia Galileia hanuadia iboudiai amo, boa Iudea amo, bona Ierusalema amo, ema unu seniai e helai Lohiabada siahuna na unu seni ai ia ese gorere taudia e hamauridia.18Bena unuseniai tatau haida ese pada tauna geda ai hekurena ai e huaia lao, ivarealaina dalana e tahua bona Iesu vairana ai bae atoa eto, 19A dala ta asie davaria badina hutuma daidiai bena ida na e dae guma daenai bena pada tauna na mai gedana ida, guhi matuna amo e tua dobi Iesu vairanai taunimanima bogaradiai.20Ia ese edia abidadama e itaia, bena eto, "tau, e emu dika vada eme hegwau tao." 21Itorena taudia bona Faresia taudia e henanadai heheni, eto, "Ina be daika Dirava ihadikana e heheni, eto "Ina be daika Dirava ihadikana e herevalaiamu? Daika dika baine gwau tao dirava mo sibona?22A Iesu, na edia lalohadai edibaia, e haere bona e hamaorodia, eto, dahaka dainai lalomui ai ene o henanadai tomamu? 23Edena be haraga, ai na gwauraimu, 'Emu dika vada eme hegwau tao' eiava bama toma 'atoreisi bona a raka? 24A baina hadibamui taunimanima natuna na mai siahuna ina tanobadai dika baine gwaudia tao, " - ia ese pada tauna e hamaoroa - na hamaoromuimu a toreisi, bona emu geda a lokua, emu ruma aola!25Una horanai ia na idia vairadia e toreisi, ena hekure geda na e lokua, bona ena ruma vada ela, Dirava heatolaia. 26Bena iboudiai ese hoa dikadika bona iboudia ai ese Dirava e heatolaia, bona gari ese e hahonudia, eto, "Ia ese hoa karadia ina hari dina ai ame ita."27Una gau muridiai, Iesu na unu kaha amo e raka lasi bna tax gogo tauna ta e itaia ladana levi' tax gogo dabuana rumana ai helai, ia ese e hamaoroa eto, "murigu ai ame raka." 28Bena ia na e toreisi bona gau iboudiai murinai e atodia e rakatani, ia murinai e raka.29Bena Levi ese Iesu ena aniani dabarana badana ta e karaia ena ruma ai, bona unuseniai tax gogo taudia hutuma bona taunimanima haida danu idia ida pata badinai ege diho. 30A Faresia taudia bona Itorena taudia ese ena hahediba e maumauraidia, eto, "Dahaka dainai kara dika taudia bona tax gogo taudia ida o aniani bona o inuinu heboumu? 31Iesu ese e haere henidia bona eto, "namo taunimanima dia ese muramura tauna basine tahua, a gorere taudia ese hari. 32Lau danu dia kara maoromaoro taudia iboiridia asi nama, to kara dika taudia bae helalokerehai."33Bena idia ese e hamaoroa eto, "Ioane ena hahediba na e anivaga, lou-lou mu bona e guriguri lou-lou mu, bona Faresia taudia edia hahediba danu unu e kara tomamu a oiemu hahediba e anianimu bona e inuinumu. 34Bena Iesu ese e hamaorodia eto, "Umui ese headava e hakauamu tauna basio hamaoroa baine anivaga bena diba a ? 35A dinadia be maimu headava matamatana tauna na edia amo be abia ohomu, bena unu dinadia ai idia na bae anivaga.36Bena Iesu ese danu sivarai hegeregerena ai e hereva henidia eto, "tau ta ese dabua matamatana seana basine darea, dabua gunana ai basine turia kau. A bema ia unu baine kra toma, ia na dabua matamatana seana ida na basine hegeregere.37Bona tau ta ese vine ranuna matamatana basine seia vareai vine kopina gunanai. A unu bema kara toma, vine ranuna matamatana na baine haboua vine kopina ai bona hebubu lasi, bona vine kopina danu baine dika. A vine ranuna matamatana38 na vine kopina matamatana ai bae seia vareai. 39Tau ta ese vine gunana e inuamu tauna ese matamatana basine ura henia, badina ia baineto, 'gunana na namo herea.Chapter 6
1Ina na Dina Helagana ta ai e vara karana ta, Iesu na uit imeana lalona amo e raka hanaiva, bona ena hahediba memerodia ese uit anidiai na imadia ai e kopadiava bena e abidiava. 2A hari Farasia taudia haida ese eha maorodia eto, "Dahaka dainai umui na ini o kara tomamu, dina helaga ai ina na dia maoro."3Iesu ese e haero henidia eto, "Umui asio duahia Davida be dahaka e kara e hitoloa neganai, ia bona ena memero ida, a? 4"Ia na Dirava ena ruma ai e raka vareai una parao na eabi bena e aniani, ena memero danu e henidia, una na edia gwau-ahu ai na dia maoro idia ese bae ania to hahelaga taudia sibodia adia." 5Bena ia ese eha maorodia, "Taunimanima Natuna na Dina helaga Lohiabadana."6Ina danu Dina helagana ta ai ma e vara ia na synagogue ai e raka vareai bona hahedibava. Unuseni ai tau ta bona ia imana idibana na heveri. 7Itorena taudia bona Farasia taudia na e raraia kahi-kahiva e urava bae itaia ia es tau ta do baine hanamoa guguru una dina helaganai bena dala ta e tahuava ia bae habadelaia. 8To ia na e diba vaitani idia edia lalohadai bena ia ese ima heveri tauna na eha maoroa, eto, "A toreisi, bona ina ai bogaragimai ai ame gini." Bena une tau na e toreisi bona e gini tore idia bogaragidiai.9Bena Iesu ese eha maorodia eto, "Lau ese umui na nanadaimuimu, ina maoro Dina helaganai kara nam ba karaia eiava ba hahedia, lauma ta do ba hamauria eiava ba hamasea, a? 10Bena ia ese iboudiai e itadia hegege bona ima heveri tauna eha maoroa eto, "Imamu na a toia-roro" Ena hereva karana e karaia, bona imana vada e goeva guguru.11A idia na badu ese eha-honudia bona sibodia e hereva heheni dahaka do ba kara Iesu enai.12Ina danu unu dinadiai e vara karana, ia na ororo ela baine guriguri dainai, bona una hanuaboi idoinai Dirava e guriguri heniava. 13Daba e rere neganai ia ese ena hahediba memerodia e boiridia ia dekena ela, bona ia ese gwauta-rua e abidia-hidi bona e gwauraidia danu apostolo taudia.14Simona (Ia ese ladana e hatoa Petero) bona ia tadina Anderea, bona Iakobo, bona Ioane, bona Pilipi; bona Batolomiu, 15bona Mataio, bona Toma bona Iakobo Alphaeus natuna, bona Simona daika be ladana e hatoava Zealot tauna, 16bona Iuda, Iakobo natuna, bona Iuda Isakariota, daika be tao-tore tauna.17Ia na ororo amo e diho idia ida bona gabu palakana ai e gini ena hahediba memero hutuma ida bona taunimanima hutuma ida Iudea idoinai amo, bona Ierusalema amo, bona Turo bona Sudo kone kahana amo.18Idia na ia ena hereva iha-kaladia bona edia gorere amo ba namo guguru totona ema. Taunimanima mai edia kerere bona lauma dikadia ese e rohedia taudia danu eha namodia guguru. 19Taunimanima iboudiai e urava ia ba dauatoho badina be siahu na ia ena amo e lasiva bona iboudiai eha namodia guguruva.20Bena ia na matanai ena hahediba memerodia e itadia bona eto, "Ogogami taudia be nanamo badina Dirava ena basileia na umui emui. 21Harihari e hitolomu taudia be nanamo, badina umui bogamui do bae kunu. Harihari e taitaimu taudia be nanamo, badina be umui na do ba kiri22Taunimanima ese do bae inai henimui, neganai, bae dadaraimui neganai, bona bae habadelaimui koikoi neganai, bona ladamui bae hadikadia badina be Taunimanima Natuna dainai.23Una dina ai do ba moale hisidae, bona mai moalemu ida ba roho isi, umui ahumui na bada herea basileia ai. Badina be idia tamadia ese peroveta taudia danu dala tamona unu e kara henidia toma.24A umui daidia na o taga, madi ihabaimui, adina emui namo na vada ome abia. 25A madi ihabaimui, ina harihari bogamui eme kunu, badina be umui na do ba hitolo. Madi ihabaimui, harihari o kirimu taumui, badina be umui na do ba daradoko bona ba taitai.26Madi ihabaimui, taunimanima ese hereva namo henimui neganai, badina senedia ese peroveta koikoi taudia danu unu e kara henidia tomava.27A lau ese umui oha-kalamu taumui na hereva henimuimu, e inai henimuimu taudia ba lalokau henidia bona e dagedage henimuimu taudia na ba kara namo henidia. 28E gwau-tubu henimuimu taudia ba hanamodia bona asie kara namomui daidiai ba guriguri.29Daika ese oi vahamu baine pataia neganai vahamu kahana danu ba mede henia, bona daika oi emu amo o karaia dabuana baine abia oho emu rami danu basio rua.30Daika emu ai e noinoimu taudia na ba henidia, bona daika oi emu kohu na oi emu amo e abia oho na basio noidia lou.31Umui o uramu taunimanima ese unu bae kara henimui toma, unu hetomana danu umui ese ba kara henidia toma. 32Bena oi ese o lalokau henidiamu daika be oi e lalokau henimumu, ena namo be dahaka oi emu ai? 33Bema umui na taunimanima ba kara namo henidia daika be e kara namo henimuimu, ena namo be dahaka oi emu ai a? 34Bema oi na dava o heni-torehaimu taunimanima dia ediai mo, daika be o laloamu emu abitorehai na ma beheni-lou dibamu tauna, ena namo be dahaka oi emu ai? Kara dika taudia danu kara dika taudia dava e henidiamu, una dava tamona na bae abia lou dainai.35A umui ese e inai henimuimu taudia na ba urahenidia bona ba kara namo henidia. Ba heni-torehai davana ihalouna na basio naria, bona ahumu na do baine bada, bona Herea Mikamika natuna ai baola, badina be ia na manau asie hahenamomu taudia bona dika taudia ediai. 36Ba hebogahisi, Tamamui hegeregerena ia na hebogahisi.37Basio hahemaoro, bona umuina do basio hahemaoro henimui. Basio hahedika, bona umui na do basio hadikamui. Edia dika ba gwaudia tao bona emui danu do bae hegwau-tao.38Ba heni ma baine henimui: Hahetoho gauna namona - e taoa kunu, e buloa hebou, e hepurai dobimu - latamu ai baine hebubu dobi. Badina be una e heni hahetohona ida oi ma baine henimu lou.39Bena ia ese sivarai hegeregerena ta danu ma ehamaoroa laidia, "Mata kepulu tauna ta ese mata kepulu tauna na basine hakaua diba, a? "Raruosi guri ai basie moru a? 40Hahediba merona ese e hahediba tauna na se hereaia, ia na do baine diba guguru neganai, ena hahediba tauna ida bae hegeregere.41Dahaka dainai ina taha maragi-maragi be oi bamomu matanai o itaiamu, a oi be so dibamu oi sibomu matamui ai be au badana ta, a? 42Edena dala ai bamomu na ba hamaoroa "Bamogu ena matamu ai taha maragi-maragina na aina kokia-oho, a oi sibomu matamu ai au badana be asio itaiamu, a? Koikoi taumu! Oi sibomu matamu ai ina au badana do ba kokia guna, bena oi emu roharoha na do baine diari bena oi bamomu matanai una taha maragina na ba kokia-oho.43Badina be au namona ese huahua dikana baine havaraia, una kahanai danu au dikana ese huahua namona do baine havara. 44Badina be au ta ta na huahuadia ai baita diba. Badina taunimanima ese suke anina na dia au ginigini amo eiava vine anina na dia uda auna amo asie gogodiamu.45Tau namona ese ia lalona kohu namodia amo gau namodia e havaramu, bona tau dikana ia lalona kohu dikadiamo gau dikadia e havaramu. Badina be ia lalonai e honu gaudia amo ia udunai e herevalaimu.46Harihari, dahaka dainai umui ese lau o boi henigumu "Lohiabada, Lohiabada" a lau na herevamu karadia be asio karamu, a? 47Taunimanima daika be lau dekegu e maimu bona egu hereva e kamonaimu bona karadia e karamu, lau ese umui baine haheitalaimui ia be taunimanima ede bamona.48Ia na hegeregerena tau ta, ruma ta e karaiamu, guri dobuna ta e geia, bena papa-papa latanai eha daia. Bena utu-utu e kau, bena ranu bada aruna ese ruma na e doria to ruma na asine marere, badina una ruma na e karaia balaheni.49A lau egu hereva e kamonaimu to karana se karaiamu, ia na tau ta na heto ena ruma na tano latanai e karaia asi ihadaina dainai abata ranuna ese nega tamona e hamorua, bona una ruma danu e hegigi rohoroho.Chapter 7
1Iesu ena hereva iboudiai taunimanuma vairadia ai e gwaurai vaitani, bena Kaperanaumai e raka vareai.2Tuari biaguna ta ena hesiai merona e lalokau henia, na e gorere dikadika, mokona e mase. 3Tuari biaguna ese Iesu harina e kamonai, bena Iudea tau-badadia haida e siaidia lao, bae noia, ia e maimu ai, ena hesiai merona na baine hamauria. 4Bena idia na Iesu dekena ela, e noia lalo-dika eto, "Ia na tau namona ini boma karaia toma bema namo, 5badina ia ese eda bese e ura henidiamu, bona ia ese emai dubu e karaia."6Una dainai Iesu na idia ida ela. A ia na vada dia daudau ruma amo, Tuari biaguna ese bamona haida e siaidia, ela e hamaoroa, eto, "Lohiabada e, asio hekwarahi badina lau na dia namo egu rumai ba dae.7Una dainai lau danu sibogu natomu dia namo baina vasi dekemu, a hereva ta mo a gwauraia bena egu hesiai tauna baine namo.8Badina be lau danu haida henudiai, egu tuari taudia be lau henugu ai. Ta baina hamaoroa, 'Aola', bena bainela; bena ta ma baina hamaoroa, 'Aoma,' bena bainema, bena egu hesiai merona baina hamoroa, 'Ina na a karaia,' bena baine karaia."9Iesu ese una hereva e kamonaia, e hoa dikadika, bena e hegiro ia murinai hutuma e rakava e hamorodia eto, "Na hamaoromuimu, abidadama ini hetomana Isaraela ai asina davaria lasi ona lasi vaitani." 10Tuari biaguna ese hari e siaidia taudia e lou ruma ai e davaria hesiai merona vada e namo.11Hari una e vara murinai Iesu na hanua ta ela ladana Nain, bona ena hahediba bona hutuma badaherea ia ida ela. 12Hanua ikoukouna e raka kahi laova ai, haida ese mase tauna ta e huaia lasi, hahine ta natuna vara-edeana (bona ia na vabu), bena hanua taudia hutuma ese e bamoa. 13Lohiabada ese e itaia, bena e bogaiahisi dikadika, bena e hereva henia, eto, "Asio tai." 14Bena e raka kahi lao mase patana ai e dau kau bena e huaia taudia danu e gini. Bena e hereva, eto, "Tauhau e, na hamaoromumu, a toreisi." 15Bena mase tauna e helai tore bona e hereva, bena Iesu ese sinana e henia.16Gari ese iboudiai e butudia tao, bena Dirava e imodaia, eto, "peroveta tauna badana bogaragidai vada eme hedinarai." bona "Dirava ese ena bese taudia vada eme igodia ita. 17Iesu ese ina kara e karaia sivaraina na Iudea idoinai bona badina tanodia idoidiai e piua rohoroho18Ioane ena hahediba taudia ese Ioane hereva iboudiai e hamaorolaia. Bena ena hahediba rarua e boiridia.19Ioane ese e siaidia Lohiabada bae nanadaia, baeto, "Be maimu tauna be oi, eiava ta ma baita tahua?" 20Hari idia na Iesu dekenai e kau, bena raruosi eto, "Ai na Ioane Bapatiso ese e siamai, e tomu, "Be maimu tauna na oi, eiava idauna ta baita tahua?"21Una horanai Iesu ese hutuma e hamauridia edia gorere amo bona hisiani idau-idau amo bona lauma dikadia ese e bolodia, bona matakepulu taudia hutuma danu matadia e hapapa. 22Bena Iesu ese e haere henidia eto, "Vada aola ome ita bona ome kamonai karadia Ioane ba hamaorolaia: Mata kepulu taudia matadia e papamu, ae hedairiki taudia e rakamu, lepera taudia e hagoevagoevadia bona taia kudima taudia e kamonaimu, mase taudia e toreisi lou, ogogami taudia sivarai namo e kamonaimu. 23Hekwakwanai badina egu ai basine davaria tauna hari namo.24Ioane ena hesiai taudia e raka oho murinai, Iesu ese aru taudia e hereva henidia matama Ioane herevana eto, "Umui na dahaka itana tano gagaena ola? Siriho lai ese e haevaia a? 25A dahaka itana ola? Dabua manada-manadana e dokilaia tauna ta a? "A itaia, dabua mai hairaidia e dokilaimu bona aniani namodia e animu taudia na pavapava edia ruma ai e nohomu. 26A dahaka itana ola? Peroveta tauna a? Oibe, na hamoromuimu, peroveta taudia logora ia ese e hereadiamu.27Ia bunai herevana e torelaia eto, 'A itaia, lau ese egu gwaukau tauna oi vairamu ai name siaia, emu dala ilailaina.' 28Na hamaoromuimu, hahine bogadia ai e vara tauna ta ese Ioane se hereaiamu, "A Dirava ena basileia lalonai gabe tauna ese Ioane e hereaiamu."29Hari taunimanima iboudiai una hereva e kamonai bona tax gogo taudia danu, idia ese Dirava maorona e gwauraia badina be Ioane ese e baptisodia. 30A Farisea taudia bona taravatu taudia ese ena bapatiso e dadaraia, unu amo Dirava ena lalo-hadai e laoa-ahu.31"Ina uru taudia be dahaka ida baina hageregeredia, bona idia be ede heto? 32Idia na memero-memero na heto hanua ariarana ai e hehelai, bamodia e boi henidiamu, e tomu, 'Ai be ivilikou a hatai umui daimui ai, to asio mavaru; Rohe-ahu anedia abi, to asio tai!33Badina be Ioane Bapatiso ema se anianiva, eiava vine ranuna se inuava, bena umui o tomu, 'Ia na mai ena lauma-dika.' 34Taunimanima Natuna na ema e anianimu bona e inuinumu, bena umui o tomu, 'A itaia, ia na anidae-anidae tauna bona vine ranuna e inua momomu tauna, tax gogo taudia bona kara-dkika taudia turadia.' 35A aonega ihamomokanina na natuna edia amo e hedinaraimu.36Farisea tauna ta ese Iesu e vavea bae aniani hebou. Bena Farisea tauna ena ruma ai e raka vareai, aniani gabuna ai ege diho. 37Una hanua hahinena ta ariara hahinena. Ia dibana Iesu na Farisea tauna ena ruma ai ege diho, bena nadi kavabuna ta e abia kau lalonai na dehoro namo-hereana, 38bena ela Iesu murinai e gini aena badinai, e taiva, bona irurumatana amo aena e haparipari, bena huina amo e dahu kaukau bena aena e harahu bona dehoro amo e dairi.39Hari Farisea tauna Iesu e vavea ese una kara e itaia, bena lalona e hadaia, eto, "Ina tau bema peroveta tauna, ia na bema diba ina ienai e daukau hahinena na ariara hahinena. 40Bena Iesu ese e haere henia, eto, "Simeona e, lau na mai egu hereva taina oi emu ai." Bena Ia eto, "A hereva, hahediba tauna e!41"Tatau rarua na, ima doa tauna ta enai moni e abitorehai. Ta sinahu ima, bona ta imahui. 42Asi edia gau abitorehai davadia bae halou, bena ia ese raruosi edia abitorehai e gwautao. Una dainai, idia raruosi daika ese ia baine lalokau henia bada?" 43Simeona e haere bena eto, readia ena abitorehai badana e gwaua tao tauna." Iesu eto, Oibe momokani.44Ia ese hari hahine e hagerea bena Simeona e gwau henai, eto, Ina hahine oi taiamu a? Lau na emu rumai name dae kau, ran so henigu aegu ihurilaina, a Ia ese irurumatana amo aegu eme haparipari bona huina amo eme dahu kaukau. 45Oi ese so harahugu, a Ia ese dae kaugu ai ema hari aegu eme harahu.46Oi ese kwaragu dehoro amo so horoa, a Ia ese aegu dehoro amo eme dairi. 47Una dainai, na hamaoromumu, ena dika ena be babada, to vada eme hegwautao - badina be ena lalokau na bada. A ena dika amo e hegwau tao tauna na ena lalokau danu maragi48Bena Ia ese hari hahine e hamaoroa eto, "Emu dika vada eme hegwautao. 49Ia ida ege diho hebou taudia na e henanadai heheni, eto, ina na daika dika e gwautaomu? 50A ia ese hari hahine ma e hamaoroa, eto, "Emu abidadama ese vada e hamaurimu. "Aola mai mainomu ida."Chapter 8
1Unu muridia ai, Iesu ena laolao e matamaia hanua badadia bona hanua maragidia idau-idau lalodiai, Dirava ena basileia sivaraina namona e harorolaiava. Gwauta raruosi ese e bamoa, 2bona hahine haida danu lauma dikadia edia amo e luludia lasi bona edia gorere amo e hamauridia hahinedia danu: Maria hane Magadala, iena amo lauma dikada hitu e halasidia, 3bona Ioana, Kusa, Heroda ena kohu ireguna tauna; bona Susana; bona ma hutuma danu, edia kohu ia e ubulaia.4Taunimanima hutuma e aru ela, hanua iboudiai amo ema ia dekena e hebou. Bena ia ese sivarai hegeregerena ta e gwauraia, eto, 5"Uhe ihadona tauna na uit igigi-rohorohona totona e vareai. Bena e gigi-rohorohova ai, haida dala isenai e moru, bena taunimanima ese e moia tao bona manu ese e ani ore. 6Haida be nadi kikiri ai e moru, bena e tubu negana ai e mase badina be tano na dia paraka.7Ma haida be ava ginigini ai e moru, ginigini ida e tubu hebou, ginigini ese e habubuni. 8A haida be tano namona ai e moru, bena e tubu goevagoeva, e dobi, anidia na sinahu-sinahu." Unu e gwau toma, bena e hereva badabada eto, "Mai taiana tauna na baine hakala."9Bena ena hahediba ese e nanadaia, eto, "Hari sivarai anina hegeregerena be dahaka?" 10Ia eto, umui be lalo-parara vada e henimui, Dirava ena basileia hereva hehunidia vada ba diba, a hahidaosi na sivarai hegeregeredia amo na hadibadiamu, una dainai, "Bae roharoha, to basie ita; bona bae kamonai, to basie laloparara.'11Sivarai hegeregerena anina binai: Uti nadinadidia na Dirava ena herea. 12Dala isena ai e moru nadinadidia be taunimanima ese hereva e kamonaiamu, to diabolo na e maimu lalodia amo hereva na eabia ohomu, bae abiadae bona bae mauri garina. 13Papapapa ai e moru gaudia na daidia, ese hereva e kamonaiamu, bena eabiadaemu mai moaledia ida. To asi ramudia; idia ese eabidaemu to asi vanahana, bena hedibagani ese e tohodiamu ai e hekwakwahanaimu.14Ava ginigini ai e moru gaudia, be taunimanima ese hereva e kamonaiamu, to dala amo e laomu ai, tanobada ena lalohagui bona ena taga bona ena moale maurina ese e hahonudiamu bena asie huahuamu. 15A tano namona ai e moru gaudia, be ini idia, hereva e kamonaiamu, mai momokanidia ida bona lalodia goevagoevadia ida, e lalo tao tarika-tarikamu asie hesikumu bona huahuadia e dobimu.16Asi tauna ta ese lamepa baine ha-araia bena beisini ai baine koua eiava bedi henunai baine atoa. Ia ese lamepa patanai baine atoakau be bae raka vareai taudia iboudiai ese diarina baitaia. 17Badina hehuni gaudia iboudiai do bae hedinarai gau ta na dia hehuni, eiava e moi tao herevadia iboudiai bae hahedibalai bona bae gwaurai hedinarai. 18Una dainai emui kamonai nahuadia ba toho, badina be mai ena gau tauna, na momo ba henia, a asi ena gau tauna, enabe ia banava eto vada e abia gauna na ena amo do bae abia oho.19Bena ia sinana bona tadikakana na ia dekena ema, to hutuma dainai asi edia dala dekena bae raka kahi lao. 20Bena haida ese e hamaoroa, eto, "Oi sinamu bona oi tadikakamu na murimuri a gigini, e uramu baitamu." 21A Iesu ese e haere henidia, eto, "Lau sinagu bona lau tadikakagu bini: Dirava ena hereva e kamonaimu bona karana e karaiamu taudia.22Dina ta ai, ia na ena hahediba ida vanagi ta ai e gui bena ia ese e hamaorodia eto, "Ai tala unukaha gohuna." Bena lara e kidaia. 23Heaudia ai ia na e mahuta. Bena lai gubana ta gohu ai e kau, bena edia vanagi na ranu ese e hahonua, bona dikadika lalona ai e vareai.24Bena idia na ia dekena ela, e haoa, eto, Biagumai!, Biagumai! ita aita mase a? A ia e noga lai bona hurehure e gwaudia tao, bena e doko, bona vada e gaima. 25Bena ia ese e hamaorodia, eto, "Emui abidadama be edeseni ai? "Bena idia na e gari bona e hoa, e hereva heheni eto, "Ina be daika, bena lai bona hurehure e haganidiamu bena erena e kamonaimu?"26Bena idia ese Gerasa tanona ai eha kau, Galileia hegaga heninai. 27Iesu tano ai ginina ai, tau ta hanua amo ema ia ida e hedavari, mai lauma dikana ida. Nega daudau asi dabuana e loava, bona rumai se nohova, a gara ai e nohova.28Ia ese Iesu e itaia,e tai lolo, dekena ai e moru, bena e hereva badabada, "Dahaka egu ai o karamu, Iesu e, Herea Mikamika Diravana Natuna, basio hahisigu. 29Badina be Iesu ese lauma dikana vada e hagania una tau ena amo baine raka lasi. Badina be nega momo ia ese e dabaia taova, negadia ai, seini bona auri amo e guiava bona e nariava, to seini na eha motudiava bona lauma dikana ese tano gagaena ai e doria laova.30Bena Iesu ese e nanadaia eto, "Oi ladamu be daika?" bena ia eto, "Tuari Oreana," badina be lauma dikadia momo ese e boloa. 31Bena idia ese e noiava basine hagania dobu kahana basi ela.32Una ororo gabanai boroma serina badana ta e anianiva, bena lauma dikana ese e noia idia lalodia ai bae vareai. Bena ia ese e siaidia. 33Bena lauma dikadia na hari tau ena amo e lasi boroma lalodia ai e vareai, bena hari serina idoinai e heau hekei gohu ai e malodia mase.34Hari iregudia taudia ese una kara e itaia, bena e heau ela bona hanua lalonai bona hanua kahanai harina e piua.35Bena taunimanima e aru ela e vara gauna baitaia, bena Iesu enai e kau bena lauma dikana ese e rakatania tauna e itaia Iesu aena badina ai helai, mai dabuana bona mai darana bena idia na e gari.36A kara e itaia taudia ese kava tauna e hamauria dalana e hamaorolaia. 37Bena Gerasa tanona taudia iboudiai ese e noia, edia amo baine raka oho, badia be gari ese e butudia tao. Bena ia na vanagi ai e gui e lou.38Hari lauma dikana ese e rakatania tauna ese e noia baine bamoa eto, A Iesu ese e siaia lou, eto, 39"Emu ruma ba lou henia Dirava ese e kara henimu karadia iboudiai ba harorolaia." Una dainai ia na e lou ela, ena hanua idoinai Iese ena kara ia enai e harorolai.40Iesu e lou negana ai, hutuma ese e abiadae, badina be idia ese e nariava tauna. 41Una neganai, tau ta ladana Iairo, bona ia na hegunalai ta dubu lalonai. Iesu aena badinai e goru diho, e noia ena ruma bainela, 42badina be ia natuna kekenina vara-edeana laganina gwauta-rua, masena vada e kahira-kahira. Bena dala amo e laova ai aru taudia ese e rakaia biribiriva.43Hari hahine ta ena gorere rara moru lagani gwauta rua, unu e noho tomava, ena kohu idoinai dokta (doctors) ediai vada e ore, to ta ese se hamauria. 44Ia na Iesu murina amo ela bena Iesu ena dabua isenai e daukau, bena ena rara moru vada e doko.45Bena Iesu eto, "Daika ese e dogogu tao?" To iboudiai e hegore, Petero eto, Biagumai e, aru taudia ese e gegemu dae bona e rakamu biribirimu." 46A Iesu eto, "Ta ese e daugu toho, badina be siahuna egu amo vada e lasi."47Hari hahinena na e itaia basine hehuni diba, bena mai heude-heudena ida ela ia vairana ai e goru diho. Taunimanima iboudiai vairadia ai dahaka dainai e daua toho, bona ede e mauri toma sivaraina e gwauraia hedinarai. 48Bena Iesu ese e hamaoroa, eto, "Natugu e, emu abidadama ese vada e hamaurimu. Aola mai mainomu ida."49Ia dounu e herevava ai, ta ema dubu biaguna ena ruma amo eto, "Natumu na vada e hamase. Hahediba tauna basio haturiaia." 50A Iesu e kamonai, bena e haere henia eto, "Asio gari, bavabidadama, bena ia na do baine mauri."51Bena ruma ai e kau, Ia ese taunimanima ta se haduaia ia ida bae vareai, Petero bona Ioane bona Iakobo, bona kekeni tamana sinana ida. 52Iboudia ai e taitaiva bona kekeni taina e taiva, A ia eto, "Asio tai, ia na se mase, a e mahutamu. 53To idia ese e kirikirilaia dibadia kekeni na vada e mase.54A ia ese kekeni imana eabia, e boi lasi, eto, Kekeni e, a tore isi! 55Bena laumana e lou, bena kekeni e tore isi, bena Iesu e haduadia aniani taina bae henia baine ania. 56Kekeni tamana sinana na e hoa, a ia ese e tamanudia tau ta basie e hamaoroa, dahaka e vara.Chapter 9
1Ia ese gwauta-rua e boiridia hegogo, ia ese siahu bona maoro e henidia lauma dikadia iluludia oho, bona gorere taudia ihamauridia, 2bena e siaidia lasi Dirava ena basileia bae harorolaia bona gorere bae hamauridia.3E hamaorodia eto, "Laolao kohudia basio abi kau - eiava itotohi, vaina, parao, moni-hahedoki rua. 4Ba dae kau rumana ai, ba noho, ela bona raka oho.5Edeseni ai se abimui daemu, edia hanua amo raka oho, aemui kahudia ba ude-ude oho idia ihabadelaidia.6Una dainai, idia na e raka lao, hanua hanua lalodiai sivarai namo e harorolaia, bona gorere taudia e hamauridia.7Heroda, Galileia hanua idoinai e lohiaiava tauna, e kamonai e varava gaudia iboudiai. Kodouna e hetaha badina taunimanima haida e tomava Ioane Bapatiso na vada e tore isi lou.8Haida ma e tomava Elia peroveta tauna vada e hedinarai, bona ma haida e tomava peroveta tauna gunana ta vada e tore isi lou. 9A Heroda eto, "Ina na dia Ioane badina be kwarana na utua oho. A ina harina na kamonaiamu tauna be daika?" Bena douna e hetahuva dala ta ai Iesu baine itaia.10Apostolo taudia edia laolao amo e lou neganai, edia kara iboudiai Iesu e hamaorolaiava. Bena ia ese e hakaudia siri ia ida sibodia baela Betesaida hanuana. 11A hutuma na e kamomai, Iesu vada ela, bena e gavaia. Ia ese eabidia dae bena Dirava Lohiabada sibona baine hedinarai herevadia e harorolai henidia, bona gorere taudia e hamauridia.12Dina gelona ai, gwauta-raruosi ia dekena ela bena eto, "Mani aru taudia na boma siaidia hanua lalodiai bona uma gabudiai adia bema tahu bona bema mahuta, badina ita na gabu gagaena ai." 13A Ia ese e hamaorodia eto, "Umui ese adia bae henidia!" Idia eto, "Ai emai ai na parao maragidia ima bona gwarume maragidia rua. Eiava aniani baia hoi ini hutuma adia!" 14Idia unu e gwau toma badina be taunimanima na daha ima. Bena Iesu ese ena hahediba e hamaorodia eto, "Taunimanima a hamaorodia ba helai diho orea ai, imahui-imahui amo orea ta ta lalodiai.15Unu e kara toma bena iboudiai e helai diho. 16Bena ia ese parao imaosi bona gwarume rua abidia. Guba ai e gagadae bena Dirava e hanamo. Bena e baki dia sisi bena hahediba e henidia taunimanima bae henidia hagau-hagau. 17Iboudiai e aniani bogadia e kunu. Bena aniani bahudia e habou, bosea gwauta-rua e hahonu!18Dina ta Iesu na sibona e guriguriva, ena hahediba ema dekena bena ia ese e nanadaiadia eto, "Taunimanima be dahaka e tomamu Lau be daika?" 19Ida eto, "Haida e gwaumu oi na Ioane Bapatsio, a haida e gwaumu oi na Elia peroveta tauna, bona haidia na doini e gwaumu oi na peroveta tauna gunana ta vada e tore isi lou."20Ia ese ma e nanadaidia lou eto, "A umui dahaka o tomamu? Lau be daika?" Petero e haere eto, "Oina Keriso Dirava Natuna." 21Bena Iesu ese e taravatudia eto, tau ta basio hamaoroa. 22Bena Ia eto, "Taunimanima Natuna, na hisihisi diagau do baina ani: Hanua tau badadia, hahelaga taudia bona itorena taudia ese bae dadaraia bona bae alaia mase. To dina ihatoina ai ma baine tore isi lou.23Ia ese iboudiai e hereva henidia eto, "Bema tau ta igavagu baine ura ia na egu hahediba tauna, ia na sibona baine hedadarai. Ia na dina iboudiai baine hisihisi, ena mauri danu baine atoa diho. 24Badina be ena mauri e dogoa taomu tauna ese ena mauri baine reaia, a lau daigu ai ena mauri e negeamu tauna ese ena mauri baine abia. 25Ena namo be dahaka bema ia ese tanobada idoinai baine abia, a sibona ena mauri baine atoa diho, eiava baine reaia?26Ia na lau daigu ai eiava egu hereva daidiai baine hemarai, Taunimanima Natuna na ia dainai baine hemarai ia hairaina ai bona Tamana hairaina ai bona aneru helagadia hairaidia ai bainema negana ai. 27Na hamaoromui momokanimu: Haida o ini gigini na basie mase ela bona Dirava ena basileia bae itaia.28Dina taurahani vada ela murinai, Iesu ese Petero, Ioane, bona Iakobo abidia hidi ororo ai e hakaudia dara guriguri totona. 29E guriguriva lalonai, ia vairana vada e idau bona ena dabua e kuroka-kuroka bona e hururu-hururu.30Bena peroveta tatau gunadia rarua na Iesu ida e herevava; Una be Mose bona Elia. 31Mai hairaidia ida e hedinarai bena Iesu ena mase Ierusalemai herevana e gwauraia.32Petero bona mai bamona ida be mamahuta. bena idia e noga neganai, idia ese ia hairana vada e itaia; bona tatau rarua danu ia ida gigini. 33Mose bona Elia ese Iesu e rakatania, Petero ese e hereva henia eto, "Biagumai e, namo herea ita na iniseni ai! Mani kalaga autoi ai a karadia, oi emu ta, Mose ena ta bona Elia ena ta!" A lalona se parara badina asi dibana ia be dahaka e gwauraiva.34Ia dounu e herevava ai, ori ta ese e govadia ahu. Bena hahediba na e gari ori ese e gegedia ahu dainai. 35Bena Dirava gadona ori lalona amo e hereva henidia, eto, "Ina na Natugu, lau ese na abia hidi; ia erena ba kamonai!" 36Ere e doko ai, hahediba tatoi-osi Iesu sibona e itaia. Idia na asi regeregedia bona nega taina e daudau e ita gaudia na tau ta danu asie hamaorolaia dahaka e ita gaudia.37Daba ai, idia na ororo amo e hekeiva ai, hutuma bada ida e hedavari. 38Bena hutuma bogaragidia amo tau ta e boiboi, "Hahediba taumu e, na noimumu, natugu mani ame itaia! Ia na natugu vara-edeana. 39Lauma dikana ta ese e butua taomu bena e lolo dagumu. E hatororo-tororoamu bena uduna e gwara-gwaramu. Ia ese natugu na serakatanaiamu ela bona kopi danu e beromu. 40Emu hahediba na noidia lauma dikana bae lulua lasi, to asi dibadia ede bae kara toma!"41Iesu e haere, eto, Asi emui abidadama uruna bona emui lalohadai na kekerere! Lau na dekemui ai baina noho ela bona edena nega ai?" Bena mero tamana e hamaoroa eto, "Natumu a mailaia!" 42Iesu dekena e mailaiava lalonai lauma dikana ese tano e hodo laia bona e hatororo-tororoa. A Iesu ese lauma dikana e gwau henia bona mero e hamauria. Bena tamana e henia lou.43Taunimanima iboudiai ese Dirava ena siahu e hoalaia una nega ai. Idia iboudiai dounu Iesu ena kara e hoalai, ia ese ena hahediba e hamaorodia eto, 44Ba hakala namonamo ini hereva taiamui ai bae vareai na ba lalo tao: Taunimanima Natuna na taunimanima ediai taona bae torea. 45A hahediba na lalodia asie parara una hereva anina be dahaka. Dirava ese edia amo e hunia, anina basie davaria, bona ia inanadailaina garina e gari.46Hora taina elao bubuni, hahediba sibodia padadia ai e hepapa-ahuahu daika baine herea. 47A Iesu ese edia lalohadai na e dibaia, bena mero-mero ta e mailaia dekena ai e gini. 48E hamaorodia eto, "Lau ladagu ai ina meromero e abia daemu tauna ese lau danu e abigu daemu, bona lau e abigu daemu tauna ese e siaigu Diravana danu e abia daemu. Ba helalotao umui bogaragimui ai maragi-herea tauna na bada badina be Dirava ese e haeroa ia na bada-herea."49Ioane ese Iesu e haere henia eto, "Biagumai e, ai na tau ta aitaia oi ladamu ai lauma dikadia e luludia lasi taunimanima edia amo. Bena a gwaua tao, badina be ia na dia ita bamoda. 50A Iesu eto, "Basioma gwaua tao! badina be se laomui ahumu tauna ese e kahamuimu.51Dina vada e kahira-kahira bena Dirava ese ia iabi-lou na guba baela neganai, Iesu ese Ierusalema e raka henia mai haheaukana ida. 52Ena gwaukau taudia vada e siaidia guna, bena e vareai Samaria hanuana ta ai ena gabu bae hegaegaelaia. 53To Samaria taudia ese asie abia dae edia hanua ai badiba be ia na Ierusalema e lao heniava.54Ena hahediba rarua, Iakobo bona Ioane, e kamonai, bena eto, "Lohiabada e, o uramu lahi guba amo baia gwauraia baine diho unu taunimanima baine habuadia a?" 55A Iesu e gini kerehai bena e hamaorodia idia na e hereva kereremu. 56Bena hanua idauna ta ela.57Iesu bona ena hahediba dala amo e laova ai, tau ta ese e hereva henia eto, "Lau na emu laolao iboudiai lalodiai baina bamomu." 58Iesu eto, "Uda sisiadia na mai edia kohua, bona atai manudia na mai edia ruma, a Taunimanima Natuna na asi ena hekwina gabuna59Ma ta danu ia ese e hamaoroa eto, "Murigu ai a raka!" A ia eto, "Lohiabada e, mani emu kara tamagu do baina ha guria guna." 60A Iesu eto, Mase taudia sibodia ese edia mase bae guridia: a oi hari aola taunimanima gabu idoinai Dirava ena basileia ba harorolaia!"61Ma ta eto, "Lohiabada e, lau ese oi baina gavamu, a mani egu ruma taudia do aina hatonidia lao guna. 62A Iesu eto, Tau ta ese ruarua isivana imana ai baine abia, ma baine roha kerehai ia ese Dirava ena basileia basine abia diba.Chapter 10
1Harihari ini gau muridiai, Lohiabada ese danu tatau hituahui-rua vada eabidia-hidi, bona rarua-rarua amo e siaidia lasi guna baela ia sibona do bainela hanuadia bona gabudia iboudiai. 2Ia ese e hamaorodia, eto, "uma geigeina (harvest) na momo herea, a gaukara taudia na dia momo. Una dainai uma (Lohiana/Biaguna) ba noia ia ese gaukara taudia baine siaidia lasi ena geigei lalonai.3Vada aola. Aitaia, lau ese na siaimui lasimu mamoe natuna na heheto uda sisiadia bogaragidiai. 4Moni vainana ta, e laolao tauna ena kohu uda baegena ta, tamaka danu ta basio abidia-kau bona dala ai ta basio hedavari henia.5Edena ruma lalonai o vareaimu, guna baoto, 'Maino na ina rumai baine mia.' 6Bema maino natuna na unuseni, emui maino na ia latanai baine mia; a bema lasi neganai, ia na baine lou emui ai. 7Una ruma tamona ai ba noho, idia ese ba henimui gaudia na bavanidia bona ba inudia, badina gaukara tauna na ena gaukara davana do baine abia. Dia ruma ta amo ruma a baola.8Edena hanua lalona ai o vareaimu, bona idia ese eabimui daemu, dahaka vairamui ai e dabaramu na bavani, 9bona ruma lalonai gorere taudia ba hanamodia, bona ba hamaorodia, 'Dirava ena basileia na emu ai vada eme kahirakahira.10Edena hanua lalonai ba vareai, bona idia ese basie abimui dae, baola hanua daladia ai bona baoto, 11'dounu emui hanua kahudia aemu ai e kamokau gaudia na ba dahudia ohomu umui ihabadelaimui! A ina na badiba, Dirava ena basileia na vada eme kahirakahira. 12Na hamaoromuimu una dina ai una hanua ese Sodoma ena dika na be hereaiamu.13Madi ihabaimui, Korasina! madi ihabaimu, Betesaida! Badina bema siahu karadia hereadia emu ai vada e vara na Tyre bona Sidono ediai bema vara neganai, idia na idau negai vada bema helalo kerehai, boroma kopidia bona kahu ai helaidiai.14A Tyre bona Sidono edia dika hahemaorona na umui ese bo hereaiamu. 15 Bona umui, Kaperanauma, oi na basie abimu-isi gubai, a? Oi na bae diholaimu tanobada henunai.16E kamonai henimuimu tauna ese lau e kamonai henigumu, bona e daradaraimuimu tauna ese lau e dadaraigumu, bona lau e dadaraigumu tauna ese e siaigu tauna e dadaraiamu.17Bena hitahui-rua osi e lou mai moaledia ida, etomava, "Lohiabada e, lauma dikadia ese eremai e kamonai oi ladamu dainai." 18Unu amo ia ese e hamaorodia, eto, "Lau ese Satani guba amo e moru vada na itaia, kevaru na heto. 19Aitaia, lau ese siahu vada na henimui gaigai bona doadoa ba moidia tao, bona inai tauna ena siahu idoinai danu, bona ma gau ta ese dala ta ai basine hahisihisimu diba. 20Vadaeni dia lauma dikadia ese e kamonai henimuimu mo daidiai ba moale, a ba moale danu ladamui gubai vada e toredia dainai.21Una nega tamonai, ia na Lauma Helaga lalonai e moale bada herea, bona eto, "Na hamaoromumu, Tamagu, guba bona tanobada Lohiana, badina be oi ese ini gau vada o hunidia aonega bona laloparara taudia edia amo, bona maragidia ediai vada o hahedinaraidia. Oibe, Tamagu badina ini na nanamo heherea oi vairamu ai."22Gau iboudiai na Tamagu ena amo vada e gwaurai henigu, bona ta asi dibana Natuna be daika Tamana sibona mo, bona Tamana be daika Natuna sibona mo, bona daika Natuna ese e gwauraia tauna ese baine hahedinaraia.23Bena ia na e hegiro hahediba edia ai bona sibodia mo e hereva henidia, eto, "Ini gau o itamu taumui matamui na vada nanamo. 24Badina na hamaoromuimu, peroveta bona pavapva taudia momo eurava umui ese o ita gaudia bema ita to asi e itava, bona o kamonai gaudia bema kamonai to asie kamonaiva."25Harihari aitaia, Iudea taravatuna dibana momo tauna ta vada e tore-isi ia baine dibagania, etomamu, "Hahediba Tauna e, lau be dahaka baina kara mauri hanaihanai baina abia? 26Ia ese vada e hamaoroa eto, "Taravatu lalonai be dahaka e tore, a? Oi ese be ede o duahia tomamu, a? 27Ia vada e haere bona eto, "Lohiabada emui Dirava ba lalokau henia mai kudoumu idoinai ida, bona mai daramu idoinai ida, bona mai goadamu idoinai ida, bona mai lalomu idoinai ida, bona dekemu tauna sibomu o helalokaumu hegeregerena." 28Ia ese vada e hamaoroa eto, "Emu haere na maoro. Ini ba kara toma, bona oi na bo maurimu."29A sibona eurava baine maoro urana, ia ese Iesu e hamaoroa eto, "Bona lau dekegu tauna be daika, a? 30Iesu e haere bona eto, "Tau ta na Ierusalema amo Ieriko e laova. Ia na henao taudia padadiai e moru, idia ese dabuana e daredia bona eha- beroa, vada e rakatania, mokona eha-masea.31Ma ini e vara toma, helaga tauna ta una dala amo e diho laova, bona ia ese ina tau e itaia neganai, dala kahana amo e rakaia hanai. 32Hegeregerenai, Levi tauna ta danu, ema ina gabu bona tau e itaia neganai, dala kahana amo e rakaia hanai.33A Samaria tauna ta, ena laolao ai, ina tau enai e kau, bona ia ese ina tau e itaia neganai, e bogaiahisi. 34Dekena ela, ia ese dehoro bona vine ranuna amo berona e dairidia, bona e kumidia. Bena sibona ena doniki ai e hahelaia-kau, e laohaia noho rumana, bona unuseni ai eregua. 35Dina iha ruana ai, ia ese denaril (moni) rua e vaidia noho rumana biaguna e henia, bona eto, 'Ba naria namonamo, bona ma dahaka ia dainai ba hoidia, baina loumai neganai, davadia baina henimu lou.'36Ini taunimanima tatoi-osi oi ese o laloamu edena be henao taudia ese eha beroa tauna dekena tauna na bo gwauraiamu?" 37Ia eto, "Ia e bogaia-hisi tauna." Bena Iesu ese eha maoroa eto, "Aola bona oi danu unu ba kara toma."38Harihari idia edia laolao ai, ia na hanua ta lalonai e vareai, bona hahine ta ladana Mareta ese eabidia dae vadivadi ai e haloa. 39Ia na mai tadina ta, ladana Maria, ia danu Iesu aena badinai e helai diho bona ena hereva e kamonai.40A Mareta na hegaegae karadia ese lalona eha-hekwarahiava, una dainai ia vada ema bona eto, "Lohiabada e, oi be so laloamu tadigu ese vada e rakatanigu sibogu baina gaukara, a? 41A Lohiabada e haere bona eto, "Mareta e, oi na gau momo daidiai lalomu e metaumu bona e hisihisimu, 42a gau tamona mo herea. Badina Maria ese gau namona vada e abiahidi, ina na ia ena amo basine heabi oho."Chapter 11
1Hari ina na e vara Iesu na gabu ta ai e haguriguri neganai, e guriguri vaitani murinai ena hahediba ta ese e hereva henia eto, Lohiabada e, guriguri a hadibamai Ioane ese ena hahediba memero e hadibadia hegeregerena.2Bna e hereva henidia eto, "Ba guriguri neganai ini ba gwau toma, Tamamai eOi ladamu baia hahelagaiaEmu basileia bainema3Dina ta ta amo amai bame henimai4Emai dika ba gwau tao badina be ai ese danu e hadikamaimu taudia edia dika a gwau taom bona hedibagani ai basio hakaumai vareai.5Bena ia ese e hamaorodia eto, "Umui daika na mai turana bena hanuaboi ai bainela dekena bona baine noia baine eto, "Turagu e, parao toi do boma henigu. 6Turagu ta na ena laolao amo lau dekegu ema bona lau dekegu na asi gaunata ia baina ubua, a?" 7Bena ia na ruma lalona amo baine hereva henimu baineto, "Asio hametaugu (or haraivagu) iduara na hekou, bona natugu na lai ida hehekure. Lau na basina toremu bona basina hemimumu. 8Aina hamaoromui, enabe bema ia na basine toreisi una e noiamu gauna basine henia, badina be una na turana dainai, to badina turana ena noinoi goada-goada dainai, ia na do baine toreisi bena turana ena noinoi gauna do baine heni momo.9Bona ma na hamaoromuimu, ba noinoi bena baine henimu, ba tahua bena ba davaria, ba pidipidi bena iduara baine kehoa emu. 10Badina be baine noinoi tauna na do baine henia, e tahuamu tauna ese do baine davaria, bona e pidipidimu tauna enai iduara baine hekeho.11Edena tama ese bema natuna ese gwarume ta baine noia bena gaigai ta baine henia a dia gwarume, a?" 12Eiava, bema gatoi ta baine noia a doadoa ta baine henia, a?" 13Una dainai umui dika taumui natumui gau namodia ba henidia na mai dibamui a daenai be ede badana Tamamui guba ai e nohomu ese Lauma Helaga do baine henidia e noiamu taudia ediai a?"14Hari, Iesu na mu tauna ta ena amo lauma dika ta na e lulua lasi murinai una mu tauna vada e hereva matama, bona hutuma na e hoa. 15A haida na e hereva eto, "Ia na Beelzebal lauma dika lohiana ladanai lauma dikadia e luludia-lasimu."16Haida ese e tohoa toa ta guba amo baine hahedinaraia. 17A ia ese idia lalodia na e dibaia bona e hamaorodia eto, Basileia ta sibona eha-hepararamu neganai do baine kohu ore, bona ruma ta baine haheparara neganai do baine moru.18A bema Satani na sibona baine haheparara, ena basileia be ede baine gini toma, a? Badina umui na o gwaumu lau ese lauma dikadia na Beelzebul ladanai na luludia-lasimu. 19Hari bema lau ese Beelzebul ladanai lauma dikadia na luludia-lasimu o umui natumui be daika ladanai e luludia lasimu a?" 20A, bema lau ese lauma dikadia na luludia lasimu Dirava imana kwaki-kwakina amo, Dirava ena basileia vada eme kau emui ai.21Mai goadana tauna mai ena tuari kohudia ese sibona ena ruma e itaiataomu neganai, ena kohu iboudiai na nanamo. 22To goada herea tauna ta ese baine tuari henia neganai bena baine hamorua, bena ena tuari kohudia bona ena kohu baine abidia oho. 23Tau ta dia lau ida na lau e inai henigumu bona lau ida asia gogo heboumu tauna na e gigi-rohorohomu.24Lauma dika ta na tau ta ena amo e lulua-lasimu neganai, ia na tano gagaena amo e hanaimu baine laga-ani gabuna ta e tahuamu, to gabu ta asine davariamu, ia sibona e tomu, "Na rakatania rumana ma baina lou henia." 25Ia e loumu neganai, e itaiamu ruma lalona na, e daroa goevagoeva bona lalona kohudia na eatodia namonamo. 26Bena ia na e loumu lauma dika hereadia hitu ma e boiridiamu ia ida bae noho hebou una rumai. Bena una tau ena noho na e dika hereamu dia guna e nohova bamona.27Hari ini hereva e gwauraiva lalonai, hahine ta na hutuma lalodiamu e hereva badabada eto, Oi e havaramu bogana bona e ubumu ratana na namo." 28A Iesu e haere eto, "Dirava ena hereva e kamonaimu bona e badinamu taudia hari nanamo herea.29Taunimanima hegogona ba e badava bena ia ese e hereva henidia matama eto, "Ina uru na kara dika uruna idia na toa ta e tahuamu, to toa ta basine henidia a toa tamona na Iona ena toa. 30Badina be Iona ena toa na Nineva taudia ediai hegeregerena ma unu bamona Taunimanima Natuna na ina uru taudia ediai danu."31Diho kahana pavapava hahinena na do baine duniadae hahemaoro neganai ina uru taudia ida bena bae dika hebou badina be ina hahine na tanobada dokona kahana amo ema e urava Solomona ena aonega herevadia baine kamonaidia, bona a itaia Solomona e hereaia tauna be iniseni ai.32Nineva taudia na do bae dunidia-dae ina uru taudia ida bae dika hebou badina be Iona haroro dainai e helalo kerehai, bona aitaia Iona e hereaia tauna na iniseni ai.33Asi tauna ta ese lamepa eha-araiamu murinai ma hehuni gabunai eatoamu eiava bose lalonai e atoamu, a lamepa taudae gabuna ai e tauadaemu unu amo rumai ba raka vareai taudia ese diari do bae itaia. 34Umui matamui na tauanimui ena lamepa. Matamui namo neganai tauanimui idoinai na una diari ese eha-honuamu. A bema matamui na dika neganai tauanimui na dibura ese eha-honua. 35Una dainai nahuamui ba toho una diari lalomui ai na basine dibura. 36Una dainai, bema tauanimui idoinai na diari ese eha-honua, dibura taina danu lasi, a diari ai e honu, una lamepa e diarimu na heto, una hururuna danu oi latamu ai.37Hari ini hereva e gwauraidia murinai, Farasia tauna ta ese enoia ia ida bae aniani hebou. Bena ia ida e helai hebou bena e aniani. 38Hari Farasia tauna na e hoa e itaia Iesu na imana asine huri bena e aniani.39A Lohiabada ese e hereva henia eto, "Hari umui Farasia taumui na emui kehere bona mereki murimuridia mo o hagoevamu a lalomui be dadidadi bona didika. 40Umui na kavakava taumui! Ina murimuri vada e karaia tauna ese lalona danu asine karaia a?" 41A lalomui goevadia na ba heni, bona do baita gau iboudiai emui ai na ba goeva.42A Farasia taumui madi ihabaimui emui mint bona rue bona aniani avadia iboudiai na a haboumu karoadia o hagwautamu to hahemaoro maoromaoro bona Dirava iurahenina be o readiamu. A ini ruaosi na boma karadia ruaosi basioma rea.43Farasia taumu madi ihabaimu, badina be dubu lalodiai helai gabudia namodia mo o urahenimu bena o uramu hoihoi gabudia ai taunimanima ese bae hedavari henimui bona bae matauraimu. 44Umui na ihabaimui umui na midave garadia asi toadia na hehebou taunimanima ese latamui ai e raka loamu badina be asi dibadia dainai.45Bena taravatu hahediba tauna ia ese e hereva henia eto, "Hahediba tauna e, ini hereva o gwauraimu gaudia na ai danu o gwau dika heniamimu." 46Bena ia ese e hamoroa eto, "Umui taravatu taumui danu madi ihabaimui badina umui ese taunimanima na maduna o henidiamu bona ihuana danu metau, a umui sibomui ese danu edia maduna metau na imamui kwaki-kwakidia ai asio uramu ba daudia toho."47Mdai ihabaimui badina umui tubumui ese peroveta taudia e aladia maseva, a umui ese idia garadia ma oha-ginidiamu. 48Una dainai, umui ese tubumui, tamamui edia kara o gwaurai hedinaraimu momokani idia ese e aladia mase bona umui ese oha-momokaniamu, bona umui ese ma edia gara oha-ginidiamu.49Badina una dainai danu Dirava ena Aonega na etomu, lau ese peroveta bona apostolo taudia do baina siaidia bena idia ese do bae dagedage henidia bona idia ese haida na do ba hamasedia." 50Una dainai ina uru na peroveta taudia iboudiai raradia e hebubu tanobada e karaia matamana amo na idia latadiai. 51Abela rarana amo ema Zakaraia rarana daika be pata helagana bona ruma helagana padadiai e alaia mase, oibe na hamaoromuimu ina uru latanai na gwauraia kaumu.52Madi ihabaimui taravatu iha hedibalaina taumui badina be umui ese ina aonega ikehona gauna vada ome abia oho, umui na unu amo asio vareai, bona ba raka vareai taudia na umui ese o laodia ahumu.53Iesu na ruma amo e raka oho murinai Farasia taudia bona Itorena taudia ese e badu henia bona e heiri-heiri henia gau momo e gwaurai dainai. 54Bona e hakalava ia uduna amo baine lasi herevadia amo bae idoaia bona bae habadelaia.Chapter 12
1Una neganai, taunimanima daha momo asi iduahidia na e hebou tamona, hutuma herea dainai e hemoitao-hemoitao, bona ia ese ena hahediba memerodia e hereva henidia matama eto, "Nahuamui na ba toho, Farasia taudia edia eha-tubuamu gauna una na edia koikoi garina.2A gau ta na dia hehuni una na asie hedinaraiva, eiava e huniva asie urava bae dibadia. 3Bena dibura lalonai e herevalaidiava na do bae hakaladia diari lalonai bona dahaka taiai e boidobiva ruma daiutu lalonai herevadia na do bae gwaurai hedinarai ruma guhidia amo.4Lau ese umui na hamaoromuimu bamogu e, garidia na basio gari daidia be tauani do bae alaia mase, bona una garinai idia na asi dibadia ma dahaka bae kara. 5To lau ese na hamaoromuimu daika ba gari henia, garina henia tauna na daika be mai ena siahu. Ina ala-ala tauna na gehena gohuna ai do baine tahoa vareai. Oibe, na herevamu, ia hari garina ba gari.6Basiai monidia rua asie hoihoi laidia pene maragidia rua amo, a? A Dirava matanai na ta se laloa boiomu. 7A umui kwaramui huidia na ia ese na e duahidia vaitani, basio gari. Umui daramui na bisini momo daradia e hereadia.8A, lau ese na hamaromuimu, taunimanima vairadiai lau e gwauraigu hedinaraimu tauna danu, Taunimanima Natuna ese baine gwauraia, 9 a lau e dadaraigumu taunimanima vairadiai, na do baine dadaraia, Dirava ena aneru logora vairadiai. 10Bona taunimanima Natuna baine ere-dika henia tauna ena dika na do baine hegwautao, to Lauma Helaga baine hereva dika henia tauna ena dika na do basine hegwautao.11Una dainai e synagogue bae laohaimui, bona hahemaoro taudia bona siahu taudia vairadiai ba gini neganai, gau ta basio lalo-hagui laia ede do ba hereva toma bona dahaka do ba gwaurai edia hereva ilao-ahudia, eiava dahaka do herevalai, 12badina be Lauma Helaga ese do baine hadibamu dahaka do ba gwaurai.13Bena hutuma lalodia amo ta e hereva eto, "Hahediba tauna e, kakagu na boma hamaoroa ai raruosi emai kohu na baine haridia." 14A Iesu ese e hamaoroa eto, "Tau e, daika ese lau na hahemaoro tauna ai e halaogu, eiava emui kohu ihaerona tauna, a? 15Bena e hamaorodia eto, Nahuamui na ba toho bena sibona kohu e gogodia vairadia amo, badina be taunimanima ta ena be mai ena kohu momo to ena mauri na dia unuseni ai.16Bena Iesu ese sivarai hegeregerena ta e gwauraia, eto, "Taga tauna ta ena imea anina na momo herea, 17sibona ese e haeroa bena eto, Dahaka baina kara badina be egu imea anidia na momo a asi iha-boudia gabuna. 18Bena eto, "Ini hari baina kara toma. Egu roge hari baina rohoa, bena badana ta baina haginia, bona unuseni ai egu imea anidia bona egu kohu do baina hatoa unuseni. 19Bena laumagu baina hereva henia, bainato, "Laumagu e, emu kohu namodia momo vada name haboudia vaira laganidia momo daidiai. Ba laga-ani, ba aniani, ba inu-inu, ba moale.20T Dirave se e hamaoroa eto, "Kavakava taumu, ina hari hanuaboi ai laumamu na emu amo nabia ohomu, bona ini ome hegaegae gaudia be ma daika ena, a?" 21Bena ina na unu do baine heto daika be sibona mo ena kohu e haboumu tauna enai, bona Dirava enai ia na dia taga tauna.22Bena Iesu ese ena hahediba memerodia e hamaorodia, eto, "Una dainai lau ese umui na hereva henimuimu, basio helalo momo emui mauri dainao, oi be dahka bavani - eiava tauanimu dainai dahaka do ba hedokilai. 23Badina be mauri ese aniani mauri e hereaia bona tauani ese dabua e hereia.24Mani a laloa, galo manudia, unu idia na asie hadohaomu bona asie geigeimu. Idia na asi edia iha-boulaina rumana, eiava roge, to Dirava ese e ubudiamu. Umui na ini manu daediai! 25 A oi daika emu lalo-hekwarahi dainai ese dina ta baine atoa kau ena mauri iha-latana ai, a? 26Bema oi na gau maragina ikarana ai basie karaia diba neganai, dahaka dainai gau oredia haida o lalo-hekwarahimu, a?27"Herahera e varamu mani a haeroa - idia be ede e vara tomamu. Idia na sie gaukaramu, eiavana asie turiturimu. A na hamaoromuimu, Solomona ena hairai lalonai iena dabua hairaina na ini herahera ta ida se hegeregere. 28Hari, bema Dirava ese tano ai e varamu avadia na unu eha-dabualaidia tomamu hari e varamu kerukeru be lahi lalonai ba tahodia vareai, ia na unu bamona ai umui danu do baine hadabualaimui, O abidadama maragi taumui!29Una dainai dahaka do bavani bona ba inu gaudia basio tahu, bona basio lalo-hekwarahi laidia. 30Badina be ina tanobada besedia iboudiai, ese ini gau e tahumu, bona Tamamui na mai dibana vaitani unu gau na o ura-henimu.31A ena basileia ba tahua bena ini gau iboudiai baine henimui. 32Basio gari, seri maragina, badina be Tamamui na mai lalo namona ida basileia do baine henimu.33Emui kohu ba hoihoi bona ogogami taudia ba henidia. Sibomu ese basie mouka-mouka pusedia ba karadia - emui kohu namodia na ini basileia ai bavato una na seoremu, henao tauna, ta se vareaimu bona pitopito ese basie hadikadia ore. 34Badina be emui kohu namodia unuseni ai umui lalomui danu unuseni.35Emui rami latadia na gabamui varodiai ba lokudia vareai, bona emui lamepa na ba haradia; 36bona umui danu biagumui dainai e narimu taudia na heheto, ia na headava ta ariana amo baine lou, bainema bona baine pidipidi neganai, iduara ba kehoa haraga ia dainai.37Hesiai memero dia be nanamo, daidia be biagudia do bainema neganai idia na nogadiai baine davaridia. Momokani vaitani na hamaoromuimu ia ese gabana varonai ena rami baine hekasilaia; bona aniani patanai bae ege-diho, bona bainema adia baine heni. 38Enabe biagudia na noga horana iharuanai, eiava ihatoinai bona nogadiai do baine davaridia, unu hesiai taudia be nanamo.39A badiba, bema ruma biaguna na bema diba edena hora ai henao tauna na be maimu, ia ena ruma na do basie hamakohia. 40Umui danu ba hegaegae, badina Taunimanima Natuna bainema horana umui na asi dibamui.41Bena Petero e hereva, eto, "Lohiabada, ina sivarai hegeregerena be ai mo o hamaoromaimu eiava taunimanima iboudiai danu, a? 42Lohiabada e hereva eto, "Daika be mai ena kamonai bona mai aonegana kohu ireguna heitatao tauna ia biaguna ese baine duanaia ena hesiai memero baine itadiatao bona adia aniani, baine henidia hora maorona ai, ani?" 43Hesiai tauna be namo daika be biaguna bainema neganai, ia na baine davaria e gaukaramu. 44Na hamaormui momokanimu, ia na biaguna ese do baine abiahidi ena kohu baine itadiatao.45A bema una hesiai tauna na sibona lalonai baineto,"Lau biagugu ena loumai negana vada eme daudau herea, bona hesiai tataudia bona hahinedia baine dadabadia matama, bona baine aniani bona baine inu-inu, bona baine kekero. 46Una hesiai tauna biaguna baine gini dae ia ese asine haeroa dinana ta ai bona ia se diba horana ai bona ia ese baine utu-sisi bona asi edia kamonai taudia ida baine atoa hebou.47A una hesiai tauna na mai dibana biaguna ena ura be dahaka, bona asine hegaegae bona biaguna ena ura dalana se karadia ia na nega momo do bae kwadia, dikadika. 48A ena ura se diba bona se karadia bena e diba ia danu do ba kwadia tauna ena hekwadi na baine hoho. A taunimanima daika be momo e henia na edia amo momo e ura henidia loumu, bona daika enai momo eha-ahulaia, ena amo danu e noidia loumu.49Lau nama na ina tanobada latanai lahi baina tahoa kau, bena na urava vada bema araia. 50A lau na mai egu bapatiso ida ta do baine bapatiso laiagu bona ede bamona lalogu eha-hisiamu ela bona do baine guguru.51"Umui ese o laloamu lau ina tanobada nama na maino namailaia, a? Lasi, na hamaoromuimu a haheparara na mailaia. 52Badina be ini amo ela taunimanima laima ruma tamona lalonai na do bae haheparara - taunimanima toi taunimanima rua ida ba heiri-heiri bona taunimanima rarua na taunimanima tatoi ida bae haheparara. 53Idia na do ba heparara tama bona natuna padadiai bona natuna ia tamana padadiai, sina bona natuna kekeni padadiai, tama natuna kekeni na sinana ida padadiai, hahine ravana kekenina ida padadia, bona kekeni ravana hahinena ida padadiai.54Hari Iese ese danu hutuma e hereva henidia, eto, "Dina diho kahana amo ori e daemu o itamu neganai, haraga herea e gwaumu, medu do bainema benamedu na e dihomu. 55Benadiho kahana amo lai e toamu neganai oi na ogwaumu nega na do baine gesegese, benae varamu. 56"Koikoi taumui! Umui na guba bona tanobadai na mai dibamui bona e gwauraidiamu, matona ini nega ai e varamu gaudia toadia be asi dibamu a?57Bona dahaka dainai umui na sibomui emui ai maoro so hahemaorolaima, a? 58Badina be oi na inaimu ida o laomu hahemaoro tauna vairana neganai, dala ai ina gau na ba hanamoa ia ida bena unu amo inaimu ese hahemaoro tauna dekena na basine laohaimu, bona hahemaoro tauna ese dibura ruma heitatao tauna baine siamu lao, bona dibura rumai baine tahomu vareai na garina. 59Na hamaoromuimu, dibura ruma amo na basie siaimu lasi, ela bona emu abitorehai moni oredia na ba heni guguru.Chapter 13
1Una negana ai haida e vaira bena Galileia taudia sivaraidia ia e hamaorolaia eto, Pilato ese idia raradia na edia boubou gaudia ida e bulo hebou. 2Iesu ese e haere henidia bena eto, umui o laloamu unu Galileia taudia edia dika ese Galileia taudia oreadia edia dika e hereadiamu badina una dala ai unu e hahisihisidia tomava dainai a? 3Na hamaoromuimu, lasi. To bema umui basio helalokerehai, iboumui ai unu ba mase toma.4Eiava unu taunimanima gwauta taurahaniosi Siloam ai kohoro e moru bena e aladia mase umui ese o laloamu edia dika ese Ierusalema ai, e nohomu taudia iboudiai edia dika e hereaia a? 5Na hamaoromuimu, lasi. To bema umui basio helalokerehai, iboumui ai unu ba mase toma.6Bena Iesu ese sivarai hegeregerena e hamaorodia eto, "Tau ta ena vine imeana lalonai suke auna ta e hadoa, bena huahua itahuna ela, to ta se davaria. 7Bena ia ese imea ireguna tauna, e hamaoroa eto, "aitaia, lau na lagani ihatoina nama ina suke auna ai huahua name tahua to gau ta asiname davaria ba utua oho.8A ia ese e haere henia bena eto, Biagugu e, ina lagani mo do boma rakatania lau ese badina do baina geia hegege bona tano namona latanai baina atoa. 9Bena eto bema una neganai huahuana baine dobi, be namo A bema lasi, oi ese na ba utua oho!10Hari Iesu na dina helagana ai dubu helaga ta lalonai ai e hahedibava, 11bona unuseni ai hahine ta, lagani gwauta-taurahani lauma dikadia ese e boloa, doruna dika bona se maoro guguruva.12Una hora ai Iesu ese e itaia, bena e boiria kahi bena e hamaoroa eto, "Hahine e, "emu manokamanoka amo ame herua nege." 13Bena imana latanai e atoa kau, una horanai doruna e maoromaoro bona ia ese Dirava e hanamoa. 14A dubu lohiana, e badu badina Iesu ese dina helagana ai e hamauria dainai. Hutuma e haere henia bona eto, "Dina tauratoi mimia taunimanima edia gaukara dinadia bona unu dinadia hahemauri totona baoma.15A Lohiabada ese e haere henia bena eto, "koikoi taumui e! umui ta dina helaga ai ena boromakau eiava doniki asio ruhaiamu, ranu ihenina asio hakaua laomu a?16A ina hahine, na Aberahamo besena hahinena, lagani gwauta taurahani Satani ese e guia, be dina helaga ai ia ina igui amo basine ruhaia a?"17Unu e gwau toma, e inai henia taudia iboudia ai vada e hemarai, A hutuma idoinai ese e moale henia e kara gaudia iboudiai hahenamodia dainai.18Bena Iesu eto, "Dirava ena basileia be ede heto? bona dahaka ai baine hegeregerea? 19Ina na e kara sinapi nadinadina ta na heto tau ta ese eabia bena ena uma ai e tahoa, bena e tubu bona au badana ta ai ela, bona atai manudia na rigina ai e roho kau e laga'ani."20Bena ma eto, "to Dirava ena basileia be dahaka ai baina hegeregerea? 21Ina na e kara asi e hatubua muramurana ta na heto Hahine ta ese eabia bena flaoa nau atoi ida e buloa ela bona idoinai vada e tubu."22Bena Iesu na Ierusalema e lao heniava ai hanua badadia bona maragidia, lalodiai e hahedibava. 23Bena tau ta ese hereva henia eto, "Lohiabada e, gagadoi mo bae mauri a? Ia e haere eto, 24hededegwa ai ikoukou hekahi-hekahina amo ba raka vareai, badina be na hamaoromuimu, hutuma bae hetahu bae raka vareai toho, to basie karaia diba.25Ruma biaguna baine toreisi bena iduara baine koua bena oi na murimuri ai ba gini bena iduara ai ba pidipidi ba gwau "Lohiabada e, iduara mai ame kehoa! A ia ese baine haere henimui bona baineto, "Umui be ede amo oma, asi dibagu umui! 26Bena umui na baogwa, "aina umui vairamui ai baia aniani bona baia inuinu, emai ariara ai o hahedibava." 27A ia e haere eto, na hamaoromuimu, launa asi dibagu umui be ede amo oma. Karadika taumui iboumui ai, egu amo dauha aola."28Una gabu amo, bae dorimui lasi murimuri ai ba tai bona gadigadimui ba hahedai bena umui ese Aberahamo, bona Isa'ako, bona Iakobo bona peroveta taudia iboudiai baitadia Dirava ena basileia lalonai. 29Idia na dina dae amo bona dina diho amo, baema, Dirava ena basileia lalonai bae ege diho. 30Bona baitala, haida na do bae gabe to bae guna, bona haida na do bae guna to bae gabe."31Una negana ai Farisea taudia haida ia dekena eo, e hamaoroa eto, "Ina gabu ba rakatania bona dauha baola, badina be Heroda e uramu oi baine alamu mase." 32Bena ia ese e hamaorodia eto, "aola bona ba hamaoroa uda sisiana, "ai itaia lau na ina harihari lauma dikadia na luludiamu bona hahemauri karadia na karamu bona kerukeru, bona dina ihatoina ai egu gaukara baine a hagugurua. 33A harihari bona kerukeru, egu laolao baine hesiriu bona bainela bona vaira dinadia, badina be peroveta tauna na se abia daemu Ierusalema murimuri na ai basine mase.34Ierusalema e, Ierusalema e, daika ese peroveta taudia e aladia bona dekemu e siaidia vasi taudia nadi amo o hododia. Nega ede hetomana na ura natumu baina haboudia. Kokoroku hahinena ese natuna hanina henunai e gorudia ahumu na heto, to oi na asio uramu. 35A itaia, emui ruma vada e negea badina lau ese umui na hamaoromui, umui ese ma basio itagu lou ela bona negana bainema bena umui baoto, "Lohiabada ladanai e maimu tauna aita hanamoa."Chapter 14
1Hari, ina kara na e vara, Farasia hegunalai tauna ta ena rumai, bae aniani dainai dina helagana ta ai, bona idia ese ia e raraia taova. 2Hari ia vairanai be tau ta, tauanina rara e kwadogi gorerena ese eabia. 3Bena Iesu ese Iuda edia taravatu mai dibadia taudia bona Farasia taudia e nanadaidia eto, "Ina taravatu ai na maoro dina helaga ai tau ta ba hamauria, eiava lasi a?4A idia na asi regeregedia. Bena Iesu ese gorere tauna na e dogoatao bena eha-namoa guguru ena gorere amo; bena e siaia-oho.5Bena ia ese e hamaorodia eto, "Umui ta bema emu boromakau natuna ta na guri ai baine moru, umui ese haraga basioma veria dae Dina Helagana ai a? 6Idia na ini gau haerena ta asie heni.7Bena ia ese e vavedia taudia na sivari hegeregerena ta e henidia badina be e itadia idia na e urava helai gabudia namodiai mo ba helai. 8"Bema ta ese e vavemui headava ariana ilaohenina neganai, helai gabudia namodia basio helai eiava ta oi daemu ai e matauraiamu tauna e vavea ena helai gabunai basio helai, 9bona umui e vavemui tauna baine ginidae neganai oi na baine hamaoromu baineto, "Oi o helai gabuna na ia a henia ina na ia baine helai gabuna" bona oi na mai hemaraimu ida helai gabuna maraginai do baine hahelaimu.10A, bema oi na e vavemu neganai baola helai gabuna maragina ai ba helai diho, bena unu amo hevave tauna bainema neganai oi do baine hamaoromu baineto, "Turagu, aoma atai ai ame helai." Bena oi na do ba matauraimu una aniani gabunai e helai hebou taudia ese. 11Badina be ta ta e ha-hebadamu tauna na do baine bada.12Bena ia ese danu e vavea tauna eha-maoroa eto, "Aniani dabarana eiava aria ta o karaiamu neganai, turamu na basio vavedia, eiava bamomu, eiava tadikakamu, eiava taga taudia, idia ese gabeai ma bae vavemu totona bona davamu iheni-loudia dainai.13A, aria ta o boilaiamu neganai, ogogami taudia ba vavedia, ima hevari bona ae heveri taudia, bona mata kepulu taudia, 14bema oi na do ba namo, badina idia davana ihalouna na basie karaia diba badina be unu davadia do baine henimu-lou kara maoromaoro taudia edia toreisi-lou ai.15Hari ia ida e aniani hebouva tauna ese ini hereva e kamonaidia neganai, ia na e hereva eto, "Dirava ena basileia ai baine aniani hebou tauna be namo." 16To, Iesu ese e hamaoroa eto, "Tau ta ese aria badana ta eha-hegaegaea bona hutuma e vavedia. 17Aniani ianina horanai, ena hesiai memerodia e siaidia bona e vavedia taudia bae hamaorodia baeto, "Aoma, badina be aniani vada eha-lai hegaegae."18To idia iboudiai na eha-hekora. Tau ginigunana eto, "Lau na tano ta name hoia, bona bainala itana, basina vasimu." 19Tau ta ma eto, "Lau na boromakau rua-rua iboudiai laima na hahoidia, be do balaomu baina tohodia. Lau na basina vasimu." 20Dounu ma ta eto, "Lau na hahine ta name adavaia una dainai basina vasimu."21Bena hesiai merona ese ini hereva iboudiai na biaguna eha-maorolaia. Biaguna na e badu bena hesiai merona e hamaoroa eto, Aola haraga ariara ai bona hanua daladia bona ogogami taudia, ima heveri, ae heveri taudia, bona mata kepulu taudia bona ae doko taudia iboudiai ba mailaidia baema. 22Bena hesiai merona na eto, "Biagugu e, o hamaorogu karana vada name karaia bona ruma lalona na dounu mai helai gabuna."23Bena hesiai merona na biaguna ese e hamaoroa eto, "Aola, atai daladia bona henu daladiai taudia iboudiai ba hamaorodia baema bame vareai bena ina ruma na bame hahonua. 24Badina lau ese na hereva henimuimu unu na vavedia guna taudia ese egu aria anianina basie mamia diba.25Hari taunimanima hutuma na ia ida e laova, bona ia na e gini hegiro bena e hamaorodia, eto, 26bema tau ta na lau dekegu do bainema dainai, to ia na tamana bona sinana, bona adavana, bona natuna, bona tadina bona taihuna bona sibona ena mauri danu, iboudiai asine dadaraidia, ia na dia lauegu hahediba merona. 27Tau ta ese sibona ena satauro baine huaia bona murigu ai baine raka ia na dia lauegu hahediba merona.28Badina be umui daika na o uramu kohoro ta baine haginia, to guna ia na asine helai bona ikarana davana na se haeroa - ia dekenai na hegeregere ela bona baine hagugurua diba, a? 29Benaini, ia ese una kohoro ihadaina gabua vada e karaia bona vada asine hagugurua bena taunimanima ese baitaia bena bae kirikiri-laia." 30Idia ba hereva baeto, "Ina tau ese ina ruma na e karaia matama, to asine ha gugurua.31Eiava hanu pavapavana ta ma tuari dainai hanua pavapavana ta ida bae hebou tamona, basine helai bena baine haeroa ia ena tuari taudia daha gwauta be kahana tuari taudia daha - ruahui do baine tuari henidia diba eiava? 32A bema lasi neganai, idia na dounu dadaudau lalonai, ia na ena memero orea ta baine siaidia bae maino herevana bae karaia. 33Bena una dala tamonai umui na ini gau iboudiai basio kahudia-nege neganai, umui na dia lau egu ahediba memero.34Una dainai damena na namo, a bema damena mamina na lasi neganai aniani ena ihanamonai mamina be dahaka, a" 35Ia na mai ena gaukara tano enai bona tano anina enai. Idia ese e tahoa lasimu. Mai taiana tauna baine hakala, totona, ia na baine hakaudia.Chapter 15
1Harihari tax gogo taudia iboudiai bona kara dika taudia na e maiva Iesu bae hakala henia. 2A Farasia taudia bona Itorena taudia na e maumau etomava, "Ina tau na karadika taudia e haboudiamu bona ia ida e aniani heboumu."3Bena Iesu ese ina sivarai hegeregerena eha-maorodia.4Edena tau umui padamui ai na mai ena mamoe iboudiai sinahu-ta, bena ta bema raka boio, unu mamoe taurahanita-ahui taurahani-ta na tano gagaena ai basinema rakatanidia bena e raka boio mamoe na murina amo basinema tahu diba ela bona baine davaria, a? 5Bena eha davaria neganai pagana ai baine atoakau, mai moale badana ida.6Ena ruma baine lou henia, bena turana bona dekena taudia baine boiridia baine hamaorodia, "Ai tame moale hebou, badina be egu mamoe ta e raka boio gauna na name davaria." 7Na hamaoromuimu danu, guba basileia ai danu bae moale kara dika tauna ta baine helalokerehai dainai, a hari taurahanita-ahui taurahani-ta kara maoromaoro taudia daidia be asie uramu bae helalokerehai daidiai.8Eiava edena hahine na mai ena moni penedia gwauta, bena tamona baine boio, lamepa ta basinema haraia, bena ruma lalona baine daroa, bona baine tahua ela bona bema davaria, a? 9Bena baine davaria neganai, una hahine na turana bona dekena taudia baine boiridia hebou baineto, "Ai tame moale, badina be egu pene tamona e boio na vada name davaria." 10Ina dala tamona, umui na hamaoromuimu, moale na baine bada Dirava ena aneru vairadiai kara dika tauna ta do baine helalokerehai dainai.11Bena ma eto, "Tau ta natuna na rua, 12bona tau muritai na tamana eha maoroa, "Tamagu e, lau egu kohu o karoaia gauna na ba henigu." Bena tamana ese ena kohu na eha-pararaia idia raruosi ediai.13Dina dia momo muridiai tau muritai na ena kohu iboudiai e abidia bena ela hanua daudauna ta, bona unuseni ai ena kohu iboudiai eha oredia ena lebulebu maurina ai. 14Hari ena kohu iboudiai e ore neganai, doe badana ta e kau una gabu ai e noinoiva ena ogogami lalonai,15bena ela una hanua tauna ta enai eha gaukara, bena e siaia boroma baine ubudia gaukarana e henia. 16Ia na e urava boroma e ubudia aniani dia baine anidia, ta ese danu ana aniani se heniva.17A ia na sibona lalona e parara, eto,"Lau tamagu enai e gaukaramu hesiai taudia na momo bona mai adia aniani, a lau be iniseni ai noho, hitolo ese be hamasegumu! 18Lau na baina tore-isi bona tamagu dekena bainala bona baine hamaoroa bainato, "Tamagu e, lau na vada na kara dika Guba tauna vairanai bona oi vairamu ai. 19Lau na dia hegeregere oi natumu ai ba halaogu, avabigu emu hesiai tauna ta ai ba halaogu mai davagu."20Bena ia na e tore-isi bona tamana dekena ela. A ia dounu daudau lalona amo tamana e roha lao bona e itaia bena e bogaiahisi bena e heau henia, e rosia bona eha-rahua. 21Bena mero ese tamana eha maoroa eto, "Tamagu e, lau na kara dika Guba tauna bona oi vairamu ai. Lau na dia hegeregere oi natumu ai ba gwauraigu."22A tamana ese ena hesiai memerodia eha maorodia, "Dabua namona ta a mailaia haraga ba hahedokilaia, bona imana gauna ba karalaia, bona tamaka ta ba hakaralaia aena ai. 23Boromakau natuna ta ba alaia, ba mailaia bona baita ania bona baita moale! 24Badina be ina lau natugu na e mase, hari ia na e mauri, ia na e boio, bona harihari ma tame davaria." Bena iboudiai e moale.25Hari tau natuna roboana na imea ai. Ruma e raka henia kahiva ai, ane regedia e kamonai bona e mavaruva. 26Bena hesiai merona ta e boiria bona e henanadai ina be dahaka e varamu. 27Hesiai merona ese eha maoroa, "Oi tadimu na ema bona tamamu ese boromakau natuna na eme alaia badina be eme davaria lou mai namona ida.28A tau guna na e badu bona asine ura baine raka vareai, bena tamana na e raka lasi bona tau guna na e noia. 29To tau guna ese tamana e haere henia eto,"Aitaia, lagani momo oi emu ai name gaukara, bona emu taravatu ta asina makohia, a oi ese nani natuna ta do se henigu bamogu ida baiama moale, 30a ina natumu na ema hari oi ese o henia kohudia iboudiai vada e peta-petalai ariara hahinedia ida, bena boromakau natuna ta na ome alaia ia dainai.31Bena tamana ese eha maoroa eto, "Natugu, oi na nega iboudiai lau ida, bona lau egu gau iboudiai na oi emu. 32A ina na maoro baita aniani bona baita moale, badina ina tadimu na e mase, a hari eme mauri, bona e boio ina hari matame davaria."Chapter 16
1Iesu ese ena hahediba ma e hereva henidia, eto, "Taga tauna ta na mai ena kohu ireguna tauna, bena ia enai haida ese e habadelaia eto, emu kohu na e petapeta-laiamu. 2Bena taga tauna ese e boiria, bena e hereva henia, eto, "Dahaka name kamonai emu kara amo?" Emu heregu karadia herevadia ba hamaorogu, badina oina vada ba doko.'3Bena hari kohu ireguna tauna lalona e hadaia, eto, Dahaka baina kara, biagugu ese ina dagi vada eme kokia egu amo? Lau na asi goadagu tano iruhanai, bona lau na hemaraimu baina noinoi. 4Mai dibagu dahaka baina kara, bema baine kokigu egu dagi amo neganai, taunimanima ese bae abigu dae edia ruma ai.5ABena ia ese biaguna enai e abitorehai taudia e boiridia, ta e nanadaia eto, "Emu abitorehai be hida? 6Ia eto, "Dehoro kavabu sinahu-ta." Bena e hamaoroa eto, "Emu abitorehai pepana avabia, bena a helai diho haraga bena imahui ba torea." 7Bena ta ma e nanadaia, eto, bona oi emu be hida? Ia eto, "Uit puse sinahu-ta." Bena eto, emu abitorehai pepana avabia, bena ba torea taurahani-ahui.8Bena Lohiabada ese kohu ireguna tauna mai koikoina e hanamoa badina be ena kara e karaia mai lalo-pararana ida. Badina be ina nega uruna taudia edia laloparara ese diari taudia edia laloparara e hereadiamu. 9Na hamaoromuimu, sibomui ba hetura heheni kohu dikadia amo, bena ba dabu neganai oi na basie ore rumadia ai bae abimui dae.10Gau maragina e karaia maoromu tauna ese gau badadia baine kara maoro, a gau maragina e karaia kereremu tauna ese gau badadia baine kara kerere. 11Bena una dainai gau dikadia basio regu namonamo, daika ese kohu namodia baine henimu? 12Bona bema oi ese taunimanima idaudia edia kohu basio regu namonamo daika ese umui emui kohu baine henimui.13Hesiai tauna ta biguna rarua isiaidia basine lao heni diba, badina ne ta baine inai henia ta be baine lalokau henia, eiava ta baine badinaia, ta baine dadaraia.14Farasia taudia, moni e ura henia badamu ese una hereva e kamonaia neganai e kirikirilaia. 15Bena ia ese e e gwau henidia, eto, "Umui na taunimanima vairadiai sibomui o heimodai hehenimu, to Dirava ese lalomui e dibadiamu. Badina be taunimanima ese e imodaimu gaudia na Dirava ese e dadaraidiamu.16Taravatu bona peroveta taudia edia hereva e miava ema bona Ioane ena nega. Una negana amo Dirava ena basileia e harorolaiamu bona taunimanima iboudiai e didi vareaimu. 17Guba bona tanobada bae boio na mai dalana, a taravatu ena toutou ta baine boio na asi dalana.Adavana e hadihoamu bena hahine ta e adavaiamu tauna na heuda-hanai tauna, bona e hadihoa hahinena e adavaiamu tauna danu heuda-hanai tauna.19Taga tauna ta e nohova, dabu kakakakadia bona aukadia e hadokilaiva bona dina iboudiai ai e moaleva bona aniani namo dia mo e aniva. 20Ena ruma iduaranai noi-hegama tauna ta ladana Lasaro e hekureva tauna be toto ese e dudua hegege. 21Ena ura be taga tauna ana aniani momorudia bema ani. Sisia danu ela ia totona e demariva.22Noi-hegame tauna vada e mase. Bena aneru ese eabia Aberahamo dekena e laohaia. Taga tauna danu vada e mase bena e guria, 23mase gabuna ai, hisi eaniva lalonai, matana e roha dae daudauna ai bena Aberahamo e itaia, Lasaro danu ia ohena ai.24Bena e tai lolo eto, "Tamagu Aberahamo e, mani a bogagu hisi Lasaro a siaia, imana kwakikwakina ranu ai aine urua diho malagu mo ai name hagavea badina be lau na ina lahi hururu-hururuna ai hisi na animu.25To Aberahamo eto, natugu e, a laloa o mauriva dinadia ai gau namodia o abiva bona Lasaro na gau dika dia e abiva, harihari ia na tauhalo e abimu, a oi bena hisi o animu. 26Ina danu ita padadai koupa badana ta mia bona ene amo ta ini basine vasimu bona ene amo ta ini basine maimu.27Bena Taga tauna eto, Tamagu e na noimumu ia na basiaia tamagu ena ruma bainela - 28Badina be tadikakagu na laima - ia ese baine hadibadia ina hisiani gabuna baema na garina.29A Aberahamo eto, Mose bona peroveta taudia na dekedia ai, idia hari bae kamonai henidia. 30Ia eto, lasi Aberahamo Tamagu e, mase amo ta dekedia bema lao hari bema helalokerehai. 31A Aberahamo eto, lasi idia na Mose bona peroveta taudia basiema kamonai henidia, mase amo ta bema tore isi danu basiema kamonai henidia.Translation done by: Ret/Dkh. Ori. C. Kohu on Friday (21/07/23), time: 12 10 am. Ready for quality checking.Chapter 17
1Bena Iesu ese ena hahediba eha maorodia eto, "Hekwakwanai gaudia na do bae vara, to bae havaradia tauna hari madi ihabaina! 2Ia enai namona na nadi metauna ta aiona bema gui laia bona davara ai bema tahoa dobi dia namo ia ese ini maragi-maragina ta baine hahekwakwanaia.3Sibomui ba henahuatoho. Bema tadikakamu na e kara dikamu, ba gwau henia; bona bema ia na e helalo-kerehai, ena dika na ba gwau-tao. 4Bema ia na oi e kara dika henimu nega hitu dina ta ai, bona nega hitu oi baine lou henimu, be tomamu, "Vada name helalokerehai" Oi ese ena dika ba gwau-tao."5Apostolo taudia ese Lohiabada e hamaoroa eto, "Emai abidadama ame habadadia." 6Lohiabada vada eto, "Bema emui abidadama na sinapi nadinadina na heto, umui ese ina budoa ba hamaoroa, 'Ba heraga isi, bona davara ai ba hehado," bona ia na oi be kamonai henimumu."7A umui daika, mai emu hesiai tauna ta tano iruanai eiava mamoe iregudiai, gabuna amo baine lasi na ba hamaoroa baoto,' Ina harihari aoma bona pata ai bame helai diho? 8(Kahanai) Lasi, ia ini basine gwau toma, 'Gau ta a hahegaegaea lau ese baina ania, bona emu dabua beletana arioa bona isiaigu ba laoheni lau na anianimu bona na inuinumu lalonai, bona ini gau muridiai oi na vada bo anianimu bona bo inuinumu, a?9Ia na asi ena tanikiu hesiai tauna enai badina be ia na e hamaoroa karadia e kara dainai, ani? 10Ina na hegeregere umui emu ai danu, bema umui na e hamaoromui gaudia iboudiai vada o karadia neganai, umui na baoto, "Ai na dia hesiai taudia namodia. Ai na dahaka baia kara gaudia mo ame karadia."11Ia na Ierusalema e dae laova ai, ia na momokani Samaria bona Galileia padadia amo e hanai. 12Ia na hanua ta ai e vareaiva ai, lepera tataudia gwauta ese e hedavari henia. Idia na daudaunai e gini, 13bona gadodia eha bada, e tomava, "Iesu, Biagumai e, ame bogamai hisi."14Ia ese e itadia neganai, (ia ese) e hamaorodia eo, "Aola emui helaga taudia ese bae itamui." bona vada e vara, idia dala amo e laovai, idia tauanidia vada e goeva. 15Bena idia taudia ta, e diba ia na vada e namo, e lou ema, mai gadona badana ida Dirava e e hanamoava. 16Ia na e hetuitui Iesu aena badinai, e tanikiu henia. Ia na Samaria Tauna.17Bena Iesu e haere bona eto, "Una be dia gwauta osi eme hanamodia, a? A taurahani-ta be edeseni? 18Una na ta asie loumai Dirava bae imodaia, ina idau bese tauna sibona mo, a? 19Bena ia ese e hamaoroa eto, 'Atore-isi bona aola. Emu abidadama ese vada eme hanamomu.20Farisea taudia ese e nanadaia eto, Dirava ena Basileia be edena nega do bainema, ia ese e haere henia eto, "Dirava ena Basileia na dia ita eda nari namonamo amo do bainema. 21Eiava dia baeto, 'Aitaia gauna oina!' eiava, 'Gauna ouna! Badina aitaia, Dirava ena Basileia na umui bogaragimui ai.22Bena ia ese hahediba taudia e hamaorodia eto, "Dinadia na e maimu bena umui na ouramu Taunimanima Natuna ena dina ta baitaia neganai, a umui ese na basio itaiamu. 23Bena idia ese bae hamaoromui baeto, Unu a rohalao! eiava ini a rohamai! Basio raka lasi eiava muridia ai basio heaukau, 24badina kevaru diarina guba kahana amo guba kahana elaomu hegeregerena, Taunimanima Natuna enai danu unu baine heto.25A ia na guna gau momo ai do baine hisihisi bona ina uru taudia ese do bae dadaraia. 26Noa ena negai vada e vara hegeregerena, Taunimanima Natuna enai danu ini do baine vara toma. 27Idia be e anianiva, idia be e inuinuva, idia be e headavava, e headava heheniva - ela bona Noa lagatoi lalonai e vareai dinana, bona abata e kau bona iboudiai eha-buadia-tari.28Lota ena negai vada evara hetomana - idia be e anianiva, idia be e inuinuva, idia be e hoihoiva, idia be e hadohadova, idia be ruma e karava, 29a una dinai Lota ese Sodoma e rakatania neganai, lahi mai siahu mase-masena guba amo e diho bona iboudiai e habuadia-tari.30Ina evara hegeregerena danu Taunimanima Natuna ena hedinarai neganai na unu baine vara toma. 31Una dina ai, tau ta ruma guhinai bona ena kohu na ruma lalonai, na basio hadihoa ena kohu baine abidia oho; bona murimuri tauna danu, unu hetomana basio haloumai.32Lota adavana ba laloa. 33Daika e hetahumu ena mauri baine abia, na baine reaia (ha boioa), a daika ese baine reaia (haboioa), na baine davaria.34Na hamaoromuimu, una hanuaboi ai taunimanima rarua na geda tamonai bae mahuta. Ta be baine abia, a ta be baine hoho. 35Hahine rarua be uiti iririlaina nadina igirona gabunai. Ta bae abia-oho, a ta be baine noho.36Tatau rua uma ai bae gaukara ta baine heabi oho, ta be baine noho.37Bena idia e haere bona e hamaoroa eto, "Edeseni ai, Lohiabada? Ia ese e hamaorodia eto, "Tauani edeseni ai, galo danu unuseni ai do ba hebou."Chapter 18
1Bena ia ese palabore ta e hamaorolai henidia, ede bae guriguri toma bona lalodia basie manoka, 2e tomava , hanua ta lalonai na hahemaoro tauna ta, ia na Dirava garina se gariva bona taunimanima se matauraidiava.3Una hanua lalonai na vabu ta; ia na una tau dekena emai loulouva bena e gwauva, 'Lau e dagedage henigumu tauna na a hahemaoro henia.4Una tau na nega daudau lalonai se urava, to ini gau muridiai, ia na sibona e hereva, eto, 'Ena be lau na Dirava garina asi na garimu bona taunimanima asi na matauraidiamu, 5ina vabu ese lau e hahekwakwanaigumu dainai lau ese hahemaoro ia baina henia bona ia ena mai loulou ese lau basine hamanoka-manokagu.'6Bena Lohiabada, eto, "Ina hahemaoro tauna ena hereva a hakalaia? 7Dirava ese ena abihidi taudia , e tai boimu, e tai ranimu taudia, daidiai hahemaoro basine mailaia? Ia baine halahe daudau idia edia ai? 8Na hamaoromuimu, ia ese hahemaoro na baine mailaia haragaharaga. Benaini, Taunimanima Natuna bainema neganai, ia ese tanobada latanai abidadama baine davaria diba?9Bena ia ese ina palabore ma taunimanima haida e gwaurai henidia; ini taunimanima na sibodia lalodiai e gwaumu idia na mamaoro-mamaoro bona taunimanima haida idia ese e hadikadiava, eto, 10Tatau rarua na dubu helaga ela, bae guriguri totona - tau ta be Farasia tauna tau ta be tax gogo tauna.11Farasia tauna na e gini bena sibona dainai e guriguriva e tomava, 'Dirava na hanamomumu badina lau na dia taunimanima haida hegeregeredia - henao taudia, kara kerere taudia, heudahanai taudia - eiava dia ina tax gogo tauna danu. 12Lau na anivagamu nega rua pura ta lalaonai. Egu davari gaudia iboudiai karoadia gwauta lalodia amo karoa ta na henimu.13To tax gogo tauna na dahuai gini, matana danu se roha isi guba se itaia, tokemena e tutua e gwauva. "Dirava e karadika taugu, a bogagu.' hisi 14Na hamaoromuimu, ina tau e lou ena ruma lalona maoromaorona ida, to dia hari tau ta,badina daika sibona e heabi isimu tauna na do bae hamanaua, to daika sibona e hahemanaumu na basine vareai unuseni ai."15Taunimanima na natudia karukarudia e mailaidiava ia dekena, ia ese baine daudia toho totona, to diba-tahua taudia ese e itaia neganai, e gwautubu henidia. 16To Iesu ese maragidia e boiboilaidia, dekena baema, e gwauva. "Maragidia na a mailaidia dekegu, asio laodia-ahu. Badina be Dirava ena basileia na ene hetomadia edia. 17Na hamaoromui momokanimu, daika ese Dirava ena basileia basine abiadae ini maragidia na heto, taunimanima na basine vareai unuseni ai.'18Ma lohia tauna ta ese e nanadaia, e gwauva, ahedibadiba tauna e, lau be dahka baina kara bena mauri hanaihanai baina abia? 19Iesu ese e haere henia eto, "Dahaka dainai lau o gwauraigumu namo? Lasi, ta dia namo, Dirava sibona mo. 20Taravatu na mai dibamu - basio heudahanai, basio ala-ala, basio henaohenao, basio habade koikoi, sinamu bona tamamu ba matauraidia." 21To lohia tauna eto, ini gau iboudiai vada na badinadia eregabegu negana vaitani."22Iesu ese ena hereva e kamonaia neganai e hamaoroa, eto, 'Gau tamona mo doini o dabumu, Emu kohu iboudiai na ba hoihoi laidia, bona ogogami taudia ba harihari henidia bona guba kohuna bavabia - bena baoma murigu ai bame raka. 23A ia ese una hereva e kamonai bena lalona e hisihisi bada, badina ia na taga tauna.24Iesu ese e raraia, eto, taga tauna na Dirava ena basileia lalonai na bae heloge.25Kamelo na kobi matunai e vareaimu be haraga, taga tauna na Dirava ena basileia ai baine vareai na mai hekwarahina ida.26E kamonaia taudia eto, "Be daika mauri baine davaria?" 27A Iesu eto, taunimanima ese ikaradia asi dibadia gaudia na Dirava ese baine karadia diba.28Petero eto, ai na emai gau iboudiai vada a rakatani, oi vada a gavamu. 29Ia ese e hamaorodia, eto, na hamaoromui momokanimu, ruma eiava adavana eiava tadikakana eiava tamana eiava sinana eiava natuna Dirava ena basileia dainai vada e rakatani. 30Ia na ina negai gau momo be abimu, bona nega gabenai danu mauri hanaihanai baine abia.31Ia ese gwauta raruosi e hakaudia siri, e hamaorodia eto, ita na Ierusalema ta dara daemu, unuseni ai peroveta taudia ese Taunimanima Natuna sivaraina e tore guna herevadia na iboudiai anidia do bae vara. 32Badina be ia na idau bese taudia ediai taona do bae torea bae gonagonalaia, bae hihiraia, bae kanudia. 33Bae dadabaia, bae alaia mase, dina toi murinai ma baine toreisi lou.34Ina idoinai na asi dibadia. Hereva e kamonai to lalodia na asie parara' ia ese e gwaurai herevadia anidia na asie davari.35Ia na Ieriko e raka henia kahi. Mata kepulu tauna ta dala isenai helainai e noi hegameva. 36Hutuma dala amo e laova regedia e kamonai, bena e henanadai, rege anina be dahaka? 37Idia ese e hamaoroa, eto, Iesu Nasareta tauna e raka hanaimu.38Bena ia na e boiboi eto, Iesu Davida Natuna e, ame bogagu hisi. 39Vairai e raka taudia ese e gwau henia, basine hereva eto, to ia na e boi lalo-dika eto, Davida natuna e, ame bogagu hisi.40Bena Iesu vada e gini, eto, A hakaua mai. E raka kahi lao, bena Iesu e nanadaia eto,41Dahaka emu ai baina kara? Ia eto, Lohiabada e, matagu boma hapapa.42Iesu eto, Matamu be papamu emu abidadama ese vada e hamaurimu. 43Matana vada e papa, bena Iesu murinai e raka Dirava e imodaia. Una kara e itaia taudia iboudiai ese Dirava e hanamoa.Chapter 19
1Iesu na Ieriko amo e raka hanaiva lalonai, 2Tau ta ladana Sakaio, bona ia na tax gogo taudia biagudia ta, bona ia danu taga tauna.3Ia na e ura dikadika Iesu baine itaia, ia be daika, to hutuma daidiai se itaia, badina ia na kwadogi. 4Bena e heau guna ela budoa ta ai e hadae baine e itaia, badina Iesu na una dala amo bainela.5Iesu na una gabu ai e kau, e roha dae bena e hamaoroa eto, "Sakaio e, a diho haraga, badina be hari dina emu ruma ai baina noho." 6Bena e diho haraga-haraga bena e abia dae mai moalena ida. 7E itaia taudia iboudiai ese e maumauraia, eto, "Ia ese dika rohoroho tauna e vadivadi heniamu."8A Sakaio e gini bena Lohiabada e hereva henia eto, "A itaia, Lohiabada e, egu kohu kahana na ogogami taudia aina henidia, bona ena kohu vada na abikava tauna na, nega hani baine henia lou." 9Bena Iesu ese e hamaoroa eto, "Harihari hahemauri na ina ruma ai vada eme kau, badina be ia danu Aberahamo natuna. 10Badina be Taunimanima Natuna na boio taudia itahu dia bona ihamauridia totona ema.11Bena e kamonaiva taudia na, Iesu ese palabore hegeregerena ta ma e hamaorodia, badina be Ierusalema vada e kahira-kahira, bona idia banava eto Dirava ena basileia una negana ai baine hedinarai. 12Una dainai ia eto, "Lohia ta hanua daudauna ela pavapava dagina baine abia bena ma baine lou.13Bena ena hesiai taudia gwauta e boiridia, gold monidia ladadia mina ta ta amo e henidia bena eto, 'Ba hoihoilai ela bona lau baina lou mai.' 14To ena hanua taudia ese e lalodika heniava bena hesiai haida ia murina amo e siaidia, baeto 'Ai na asia uramu emai pavapava ai bainela. 15Hari pavapava dagina eabia, bena e lou, moni e henidia taudia e boiridia, edia hoihoi ai e davari gaudia baine diba dia.16Gini-gunana ema vairana bena eto, 'Biagugu e, emu moni tamona amo moni gwauta vada na davari.' 17Ia ese e hanamoa eto, 'Namo herea, hesiai taumu namona badina be gau maragina o balaiaheni namonamo dainai, hanua gwauta lohiadia ai baola.18Iharuana danu ema, Biagugu e, emu moni tamona amo moni ima vada na davari.' 19Bena ia eto, hanua ima lohiadia ai baola.20Tama ema eto, Biagugu e, emu moni tamona binai, dabua ai na kumia na balaia heni, 21badina be oi garimu na gariva, oi na gwautora taumu. So atoa diho gauna o abia isimu, bona so hadoamu gauna o utuamu.22Ia eto, sibomu emu hereva amo baina hahemaoro henimu, oi na hesiai taumu dikana! Oi na dibamu lau na gwau-tora taugu, asi na toa dobi gauna na abia isimu, bona asi na hadoa gauna na utuamu? 23Matogana edeheto egu moni na balaheni (banka) gabuna ta ai so atoa, bena bama loumai, bama abilou mai ato-kauna ida?24Bena dekenai e gini taudia e hamaorodia eto, 'Enai moni na avabihaia, moni gwauta tauna ba henia.' 25A idia eto, 'Biagumai e, ia na mai ena moni gwauta.'26Na hamaoromuimu, mai ena gau tauna na gau momo bae henia, to asi ena gau tauna enai sina miana gauna do bae abihaia. 27A lau inaigu, asie urava baina lohiadia taudia, a mailaidia vairagu ai bavaladia mase."28Unu hereva muridiai, e gunalaidia, Ierusalema ai eha dara dae.29Ia na e raka lao Betefage bona Betania, Olive ororona, bena ena hahediba rarua e siaidia, 30eto, "Vaira hanuadia aola." Ba raka vareai gabuna ai, doniki natuna ta hemata-kauna ai ba itaia latanai ta do se helai kau. Ba ruhaia ba mailaia. 31Bema ta ese baine nanadaimu, 'Dahaka dainai o ruhaiamu?' Umui baoto "Lohiabada ese e ura heniamu."32E siaidia taudia na vada ela e hamaorodia hegeregerenai vada e davaria. 33Idia ese doniki natuna e ruhava ai, doniki biaguna ese e nanadaidia, eto, "Dahaka dainai doniki natuna o ruhaiamu? 34Idia eto, "Lohiabada ese e ura heniamu." 35Idia ese Iesu dekena e laohaia, bona edia dabua latana ai e laha bena Iesu e helai kau. 36E laova ai, idia ese edia dabuana dala ai e laha.37Hanua vada e kahikahi Olive ororona e hekiva ai hahediba hutuma bada e koale hisidae, Dirava e imodaia mai lolidia ida e itava karadia siahudia iboudiai daidiai, "Aita hanamoa 38Etomava, hanua pavapavana Lohiabada ldana ai e maimu! maino guba ai baine bada bona heimodai guba doriva-dorivana ai.39A Farisea taudia haida ese hutuma bogaragidia amo e hamaoroa, eto, "Hahediba taumu e, emu hahediba a gwau henidia." 40Iesu ese e haere henidia eto, "lau na hamaoromuimu bema idia na asi regeregedia ini nadi bema lolo."41Iesu na e raka kahira hanua e itaia, bena e tai henia, 42eto, "Bema hari dina ai boma diba, madi, emu maino badina bema namo! to matamui amo vada e hehuni.43Badina be negana do baine ginidae oi inaimu ese tano bae larebaia, bae komu hegege, bona bae gugubamu kaha iboudia ai amo. 44Tano ai bae kohumu tao bona natumu danu bae kohudia tao idia ese nadi ta nadi ta basine mia latamui ai, badina be asi dibamu ivadivadimu negana."45Bena dubu helaga ai e raka vareai, hoihoi taudia e luludia lasi, 46e gwau henidia eto, "Vada e torea, 'Egu ruma na guriguri rumana, to umui ese dadidadi taudia edia kohu ai ome halaoa.'47Iesu na dina iboudia ai dubu helaga lalonai e hahedibava. Hahediba taudia bona Itorena taudia bona hanua tau badadia ese ialana dalana e tahuava, 48to dala ta asie davaria, badina be taunimanima iboudia ai na ia ikamonaina e urava.Chapter 20
1Dina ta ai ia na dubu helaga lalonai e hahedibava sivarai namo e harorolaiava, bena hahelaga taudia bona itorena taudia bona tau-badadia ia dekena ela. 2E hereva henia, eto, "Mani a hamaoromai edena siahu ai ini gau o karamu? Eiava daika ese ina siahu e henimu."3Bena ia ese haere henidia, eto, Lau danu mani umui henanadai, ta aina nanadailaimui, bena ba hamaorogu. 4Ioane ena bapatiso: be guba amo eiava taunimanima edia amo?5Bena sibodia e hereva heheni eto, "Bema ita baitato, 'guba amo, 'Dahaka dainai so hamomokaniamu?' 6A baitato "taunimanima edia amo? taunimanima iboudia ai ese nadi amo be hododamu, badina be idia na etomu Ioane na peroveta tauna.7Una dainai idia ese e haere henia eto, ai na asi dibamai ia be ede amo. 8Bena Iesu eto, "O lau danu dahaka siahu ai ini gau na karalaimu na basina hamaorolaimuimu."9Bena ia ese palabore ai e hereva henidia matama, "A tau ta ese vine imeana e hadoa, bena imea ireguna taudia eha-badinalaidia, bena hanua ta ela nega daudau e noho. 10Huahua negana ai (horana) hesiai tauna ta e siaia lao imea ireguna taudia dekedia, vine anidia baine abi, to imea ireguna taudia ese e dadabaia, bona e siai oho ima-kavakavana ida.11Bena hesiai tauna ta ma e siaia, to idia ese e dadabaia, e hahemaraia, ma ima kavakavana e haloua. 12Ihatoina danu e siaia, to ia danu ma e haberoa bena murimuri ai e tahoa lasi.13Bena imea biaguna eto, Lau be ede baina kara toma?Lau natugu egu lalokau, hari baina siaia. Reana baitaia bae matauraia. 14To imea ireguna taudia ese e itaia, sibodia e hereva heheni eto, Dihina binai. Ai ta alaia mase, bena imea na baita abia ita eda.15Bena e tahoa lasi imea lalona amo bona e alaia mase. Imea biaguna be ede baine kara toma idia edia ai? 16"Ia na bainema bena imea ireguna taudia baina aladia, Vine imeana haida baine henidia." A idia na e kamonai, bena eto, "Lasi dia unu heto."17A ZIesu ese e raraidia, bena eto, Buka ai torea herevana anina be dahaka? Ruma ikarana taudia ese e dadaraia nadina na daiguni nadina ai vada ela? 18Una nadi latanai baine moru tauna na baine makohi rohoroho. A una nadi ese baine kurea tao tauna na baina hapataia."19Itorena taudia bona hahelaga taudia ese idabai-taona e ura una horana ai, badina idia dibadia una sivarai hegeregerena matana be idia ediai. 20Bena e itaia tao, dibaka taudia e siaidia kara maoro-maoro taudia na heheto, bae nanadaidia ena hereva amo bae idoaia bena gavana imanai bona siahuna ai bae henia eto.21Idia ese e nanadaia eto, Hahediba taumu e, ai dibamai emu hereva bona emu hahediba na mamaoro-mamaoro bona taunimanima oromadia so lalomu, a Dirava ena dala o hahedibalaia goevagoevamu. 22Ina be maoro ai ese Kaisara ena tax baia heni, eiava lasi?23A Iesu na edia koikoi dibana, bena e haere eto, 24Siliva monina ta ba haheitalaigu. Ina be daika laulauna bona ladana? Idia eto, Kaisara.25Bena ia eto, Una dainai Kaisara ena, Kaisara ba henia, Dirava ena, Dirava ba henia. 26Bena aru taudia vairadia ai ena hereva amo e idoaia, ena haere e hoalaia, asi edia hereva ta.27Bena Sadukea taudia haida ia dekena ela: una orea e tomava mase na basie tore isi lou, bena e nanadaia eto, 28Hahediba Taumu e, Mose ese emai taravatu e henimai eto, "Tau ta baine mase bona vabuna baine noho asi natuna, vabu na ihana ese baine adavaia natuna baine havara mase tauna ena,29Unuhetomana tadikaka hahitu e nohova, bena tauguna ese hahine ta e adavaia, vada e mase, asi natuna. 30bona iharuana, 31bona ihatoina ese adavaia; ela bona hahituosi ese vada eabia iboudia ai asi natudia, bena e mase. 32Gabe amo hahine danu vada e mase. 33Toreisi lou negana ai una, na daika adavana? Badina be hahituosi ese e adavaia."34Iesu e haere eto, ina nega (uru) taudia ese hahine eabimu bona e headavamu. 35A do baema taudia na kara maoromaoro ai mase amo bae toreisi lou, na bae headava eiava basie headava;36bona basie mase lou, idia na aneru ida bae hegeregere; bona Dirava natuna ai baela, badina be idia na toreisi lou taudia.37A mase amo e toreisi lou, Mose ese uda ai e haheitalaidia, ia ese Lohiabada vada e gwauraia Aberahamo ena Dirava, bona Isa'ako ena Dirava, bona Iakobo ena Dirava. 38Harihari ia na dia mase Diravana, to mauri taudia edia, badina be taunimanima iboudia ai na ia dainai e maurimu.39Itorena taudia e haere, eto, "Hahediba taumu e, hereva maorona bena." 40Bena unu amo gauta asie henanadaialaia lou.41Bena Iesu ese e nanadaia eto, "Edeheto idia na e tomamu Keriso na Davida natuna? 42Badina Davida na sibona Salamo lalonai eto, Lohiabada egu Lohia e hamaoroa eto, 'Idibagu kahana ai ba helai, 43ela bona inaimu iboudiai na oi aemu ihadaidia gaudia ai baina halaodia.' 44Davida una daina Keriso 'e gwauraia Lohiabada,' O ede heto ia na ia (Dirava) natuna?"45Hari (Bena) taunimanima iboudia ai na e kamonaiva, ia ese ena hahediba e hamaorodia eto, 46"Itorena taudia nahuadia ba toho, idia na e uramu dabua latadia bae rio, bae raka loa, bona e uramu hahenamo hereadaedia bae henidia hoihoi gabudiai, dubu ai bona anibou ai gabu hereadia ai bae helai. 47Idia ese vabu edia ruma eha-ogogamidiamu, bona edia guriguri eha-daudaumu. Idia na dava metauna do bae abia.Chapter 21
1Hari Iesu na e roha-isi taga taudia e itadia edia harihari gaudia e udadiava moni mauana lalonai. 2Bena e roha-lao ogogami vabu hahinena ta e itaia moni pene rua e udadiho moni mauanai. 3Bena e hereva eto, "Momokani, lau ese umui na hamaoromuimu ina vabu ese eme udaia monina na idia iboudiai edia eme uda gaudia e hereadiamu. 4badina be edia taga amo harihari gaudia sisidia eme ato. A ina hahine na ena ogogami amo, ia baine maurilaia monina iboudiai eme ato.5Hari haida na dubu hairai nadidiai eha heraia bona mai herahia gaudia ida e herevalaidiava lalonai ia eto, 6"Ini o itamu gaudia, dinadia na e maimu nadi ta na nadi ta latanai, na se makohi nadina latanai basine mia.7Bena idia ese e nanadaia eto, "Hahediba tauna e, ina be edena nega ai baine vara bona toana be dahaka ini gau do bae vara, a? 8Bena ia eto, "Nahuamui ba toho ta ese basie koimui. Badina be hutuma na do baema lau ladagu ai be herevamu, "Lau na ia" bona "Nega vada eme kahira-kahira. Idia muridiai na basio raka. 9Tuari bona dagedage herevadia ba kamonai negadiai basio gari, badina ini gau na do bavara guna, a ina na dia nega tamona dokona."10Bona ia ese e hamaorodia "Tanobada ta na toreamu tanobada ta ida bae inai heheni bona basileia ta na basileia ta ida bae inai heheni. 11Tano marere badadia bona doe bona daihanai goreredia na bavara gabu ta ta lalodiai. Hahegari karadia bona guba amo toa badadia be varamu.12A ini gau iboudiai do asie vara lalonai umui na do be dabaimui-taomu be dagedage henimuimu, bena be henimui hanaimu synagogue bona dibura ruma, be laohaimuimu hanua pavapavadia bona lohia taudia vairadia badina be lau ladagu dainai. 13Ina na gau ta e henimuimu iha-momokani laimui ai baela.14Una dainai, lalomui na ha hadai, ilao-ahumui herevadia basie ha-hegaegaelai guna, 15badina be lau ese hereva daladia bona aonega baina henimui bona inaimui na ilao-ahumui bona igwautubumui na basie kara.16A umui danu do taomui ba tore tamamui, sinamui ese, bona tadimui ese, bona varavaramui ese, bona bamomui ese bona idia ese do bae hamasemui. 17Taunimanima ese do bae inai henimui, badina lau ladagu dainai. 18Oi kwaramu huina ta basine boio. 19Emui haheauka dainai laumamui na bae mauri.20Ierusalema ba itaia tuari taudia ese e ginia-hegege neganai bona badiba ia igigi-rohorohona na ema kahikahi. 21Bena Iudea ai e nohomu taudia na bae heau boio ororo baela bona bogaragidiai e nohomu taudia na do bae rakatanidia bona hanua ai asie nohomu taudia na basie vareai. 22Badina be ina na kara davadia ihaloudia negana, e tore gaudia iha gugurudia.23A unu dinadiai rogorogo hahine bona mararoto hahinedia madi ihabaimui! Badina be dika badaherea ina tano ai bona badu garagara taunimanima latadiai. 24Idia na dare matanai bae hamorudia, bona haida be bae guidia hanua idau-idau bae laohaidia bona Ierusalema na Idau bese taudia ese bae moia-tao ela bona Idau bese taudia edia nega baine guguru.25Toa haida do ba vara dina, hua bona hisiu ai, bona tanobada besedia iboudiai bae kudou hetaha bona bae gari dikadika davara hurehure edia kiriri regediai. 26Taunimanima na gari ese be haketodiamu, bona tanobadai be varamu gaudia ese, badina be guba siahudia na be heude-heudemu.27Bena idia ese Taunimanima Natuna na do bae itaia e maimu ori latanai mai siahu-badana bona hairai badana ida. 28A ini gau e hekara matamamu neganai, ba gini tore bona vairamu bavabia-isi badina be iruhamui-nege tauna na e mai kahikahimu.29Bena ia ese sivarai hegeregerena ta e hamaorodia "Fig (Suke) auna bona au iboudiai aitadia. 30Tuhutuhudia e varamu negadiai, sibomu ese oi itaiamu lahara negana vada eme kahikahi. 31Unu hetomana danu, umui ese ini gau o itadiamu e varamu neganai, umui na o dibamu Dirava ena basileia na eme kahikahi.32Momokani, na hamaoromuimu, inauru na basine ore, ela bona ini gau iboudiai na ba vara. 33Guba bona tanobada na bae ore, a lau egu hereva na basine ore.34A sibomui ba henahua-toho, bona kudoumui na basie metau, inuinu gaudia, bona kekero daidiai, bona emu noho ai lalomui eha-metauamu lalo hekwarahidia daidiai, bona una dina na asi vanahana emu ai baine kahira. 35Idoa na heto do baine kau ina tanobada ai e nohomu taudia iboudiai latadiai.36A ba gima bona nega iboudiai ba guriguri bena unu amo ba goada una dika amo ba roho mauri bona Taunimanima Natuna vairanai ba gini.37Bena unu dinadiai ia na dubu helaga lalonai eha-hedibava, bona hanuaboi ai ia na e laova ororo ta ladana Olive ai e nohova. 38Ina hari ia na taunimanima iboudiai ese emai heniamu daba kahadia ai dubu helaga lalonai ena hereva ikamonaidia.Chapter 22
1Hari se hatubuamu Flaona Ariana, ladana e tomamu Lagau Hanai, vada e kahira-kahira. 2Hahelaga taudia badadia bona itorena taudia ese Iesu ede bae hamasea toma dalana e tahuava, badina idia na taunimanima garidia e gariva.3Bena Satani na Iuda, ladana Isakariota, vada e boloa, ia na gwauta-rarua tauna ta. 4Bena ia vada ela dubu hahelaga taudia bona dubu helaga biagudia e hereva henidia, ia ese Iesu taona ede baine torea toma idia ediai.5Idia vada e moale, bona eha momokania moni ia bae henia. 6Bena ia vada eura, bona ia taona itorena dalana vada e tahua matama hutuma edia amo ede baine abia-oho toma idia edia.7Bena Se hatubuamu Flaoana dinana vada e kau, una dinai Lagau-Hanai mamoena ialana na e varava. 8Bena Iesu ese Petero bona Ioane vada e siaidia, e tomu, "aola bona ai daimai ai, Lagau-hanai anianina ba hahegaegaea, bena ai ese baia vasi ania. 9Bena idia ese e haere henia, eto, "Oi ouramu ai be edeseni ai baia hegaegaea, a?10Ia ese e haere henidia, eto, "Aitala, vada hanua lalonai o vareaimu neganai, ranu utu tauna ta ese baine hedavari henimui. Murina amo baola ia baine vareai rumana lalona ai ba vareai. 11Bena ruma biaguna ba hamaoroa, baoto, 'Hahediba Tauna na oi e hamaormumu e tomu, "Vadivadi iabidaedia edia daiutu be edena, be lau bona egu hahediba ida Lagau-hanai Ariana do baia ania?12Ia ese atai daiutuna badana mai kohuna ida baine haheita laimui. Hegaegae karadia na unuseni ai bakaradia." 13Bena idia vada ela, bona gabuna e davaria ia ese e hamaorodia hegeregerenai. Bena idia ese Lagau-hanai Ariana vada eha hegaegaea.14Horana vada e ginidae neganai, ia na ena apostolo taudia ida pata ai ege-diho. 15Bena ia ese e hamaorodia, eto, "Lau na egu ura bada ina Lagau-hanai na umui ida baina ania hebou gabeamo lau baina hisihisi. 16Badina be na hamaoromuimu, lau ese ina na basina ania ela bona ina na do baine guguru Dirava ena Basileia lalonai."17Bena Iesu ese kehere ta eabia, bona e hanamoa, eto "Ina na avabia, bona iboumui ai ese ba inua. 18Badina na hamaoromuimu, lau ese ina vine ranuna ma basina inua ina nega amo, ela bona Dirava ena basileia bainema.19Bena flaoa eabia, bona e hanamoa, e bitua bona e henidia, eto "Ina na lau tauanigu vada e heni umui daimuiai. Ini ba kara toma lau ba lalogu. 20E aniani murinai kehere ma eabia, eto, "Ina kehere na herohemaino matamatana lau raragu ai, umui dainuiai baine hebubu.21A aitaia, taogu itorena tauna imana na lau ida ina pata ai. 22Badina Taunimanima Natuna na momokani be laomu vada e gwauraia hegeregerena. A tauna itorena tauna hari madi ihabaina!" 23Bena sibodia padadiai e henanadai heheniva una be daika ese una kara do baine karaia.24Bena sibodia padadiai hepapa-ahuahu danu e vara, idia be daika bae gwauraia hereadae. 25Bena ia ese e hamaorodia, eto, "Bese idaudia na edia pavapava ese e lohiadiamu, bona mai edia siahu taudia na e gwauraidiava?"26A umui emui ai na dia ini baine vara toma. Bema, daika na hereadae padamui ai na maraki-marakinai do bainela; bona daika e hegunalaimu na do hesiai tauna ai bainela. 27Badina daika be hereadae, pata ai ege dihomu tauna eiava hesiai e laohenimu tauna? Una be dia pata ai ege dihomu tauna, a? To lau na bogaragimui ai hesiai taugu na heto.28A umui na lau egu hedibagani lalodiai lau dekedekegu ai o nohova taumui. 29Lau ese umui na gwaurai henimuimu, hegeregerena Tamagu ese basileia ta vada e gwaurai henigu, 30bena unu amo egu pata latanai bavaniani bona ba inuinu egu basileia lalonai, bona terona latadiai ba helai Isaraela iduhudia gwauta-rua ba hahemaoro henidia.31Simona e, Simona e, aitaia, Satani vada e noinoi umui baine tapomui oho uit na heto. 32A lau ese vada na guriguri laimui, emui abidadama na basine darere, bona oi, bema boloumu neganai, tadikakamu bame hagoadadia."33A Petero ese vada e hamaoroa eto, "Lohiabada e, lau na hegaegae oi ida baitala dibura rumana bona baita mase hebou." 34Ia vada e haere, eto, "lau ese na hamaoromumu, Petero, kokoroku do basine tai ina hari dina, oi ese lau ba goregu nega toi oi na asi dibamu lau."35Bena Iesu ese e hamaorodia, eto, "Lau ese na siaimui lasiva negadia ai, asi emui moni vainadia, eiava kohu uda pusedia, eiava asi emui tamaka, umui na gau ta ai so dabuva, umui be dahaka otomu, a? Bena idia vada, eto, "lasi." 36Bena ia ese e hamaorodiava, eto, "A harihari, ta mai ena vaina, baine abia kau, bona ta mai ena kohu uda pusena danu unu heto. Ta bema asi ena dare ena dabua baine hoidia monidia amo ta baine hoia.37Badina lau ese na hamaoromuimu, ina lau sivaraigu vada e toredia na do bae guguru vaitani. 'Bona ia na kara havara taudia ida vada e duhaidia hebou.'38Bena idia vada eto, 'Lohiabada e, aitaia! Dare ruaosi be ini." Bena ia ese e hereva henidia, eto, "ina na hegeregere."39Bena e raka lasi, vaevae ena kara Olive ororona ma ela, bona ena hahediba danu ia murinai ma e raka. 40Harihari una gabu ai vada e kau neganai, ia ese e hanairiduam etim "Ba guriguri, be hedibagani lalona ai basio vareai."41Bena dekedia amo e raka oho e tahoamu nadina ena moru hegeregerena, bona e hetuitui e guriguriva, eto, "Tamagu e, bema ouramu neganai, ina kehere na egu amo avabia oho. Vadaeni, dia lauegu ura, a emu ura hari baine vara. 42eto, Tamagu e, lalomu bema hegeregere ina kehere na egu amo boma abia oho; to dia lauegu ura, oiemu ura hari.43Bena aneru ta guba amo ienai e kau, ihagoadana totona; 44a hisihisi bada ese ia lalona e gugubaia, bena e guriguri, goadagoada ela bona varahuna tano ai e moru, rara komutudia na heto.45Ena guriguri amo vada e toreisi negana ai, ema ena hahediba dekedia, bona mahutadia ai e davaridia badina be edia daradoko daidia ai. 46Bena ia ese e hamaorodiava, eto, "Dahaka dainai o mahutamu, a? Atore isi bona ba guriguri, be hedibagani lalona ai basio vareai."47Ia dounu e herevava lalonai, hutuma vada e gini dae, bona tau ta ladana Iuda, gwauta rua tauna ta, ese e gunalaidiava. Ia vada ema Iesu dekena baine harahua totona, 48A Iesu ese vada e hamaoroa, eto, "Iuda e, oi be Taunimanima Natuna taona ba torea haherahu amo, a?49Hari Iesu ena hahediba taudia ese dahaka baine vara gauna e itaiava, idia vada eto, "Lohiabada e, dare amo ai alapadia, a ? 50Bena padadiai ta ese hahelaga tauna badana ta ena hesiai tauna vada e lapaia, bona taiana idibana e utua-oho. 51A Iesu vada e haere bona eto, "Ini na asio kara toma!" Bena taiana ai e dau kau, ia ese vada e hanamoa.52Bena Iesu ese idabai-taona ela taudia, hahelaga taudia badadia, dubu helaga biagudia bona hanua taudia badadia vada e hereva henidia, eto, "Lau be tuari ta na gunalaiamu, bena umui vada oma mai daremui bona karevamui ida, a? 53Lau be Dubu Helaga lalonai dina iboudiai umui ida negadiai be imamui ta egu ai se tubuva. A ina na emui hora, bona dibura ena siahu negana.54Bena e dabaiatao, idia ese vada e laohaia, bona hahelaga tauna badana ena ruma. A Petero be daudaunai muridiai e raka? 55Lahi ta magu bogaragina ai vada e karaia bona iboudiai vada e helai diho, Petero vada padadiai e helai diho.56Hari hesiai hahinena ta, lahi diarina ai helaina ai vada e itaia, bona e raraia tarika-tarika, e tomava, "Ina tau danu ia ida." 57A Petero vada e hegore, e tomu, "Hahine e, lau na asi dibagu ia." 58Nega sisina murina ai taunimanima ta ese vada ma e itaia bona, eto, "Oi danu idia taudia ta." A Petero vada eto, "Tau e, lau na lasi."59Hora ta murina ai, taunimanima ta ma dounu e tomava, "Momokani, ina tau danu ia ida, badina ia danu Galileia tauna ta." 60A Petero vada eto, "Tau e, lau na asi dibagu oi be dahaka o gwauraimu." Nega tamona, ia do e herevava ai, kokoroku vada e tai.61Bena Lohiabada e hegiro Petero vada e raraia, bona Petero vada e helaloune Lohiabada ese ia e hereva henia herevadia e lalodia, eto, "Kokoroku do basine tai, oi ese nega toi lau ba goregu.' 62Bena Petero vada e rakalsi, e tai dikadika.63Bena Iesu itataona taudia ese vada e gonagona laia bona e dadabaia ("Bena itataona taudia ese, Iesu vada e gonagona laia bona edadabaiava.") 64Idia ese daby ani e tarya-ahu bona vada e nanadaia, eto, "A peroveta laia! Oi be daika ese e kwadimumu, a?" 65Idia ese danu hereva dikadia momo e gwaurai heniava, eha dikakaia herea.66Hari daba erere neganai, hanua taudia badadia iboudiai e hebou, hahelaga taudia badadia bona itorena taudia ida, bona idia ese vada e hakaua lao edia kansolo vairadia, 67etomu, "Bema oi na Keriso, a hamaoromai." A ia ese e hamaorodia, eto, "Bema ba hamaoromuimu, umui ese momokani basio abiadaemu; 68bona bema bama nanadaimui, umui na momokani basioma hahere.69A ina hari amo ela, Taunimanima Natuna na Dirava siahuna idibana kahana ai baine helai." 70Bena idia iboudiai vada, eto,"Una dainai oi be Dirava Natuna, a? Bena ia ese vada e hereva henidia, eto, "Umui vada o gwaumu lau na ia." 71Bena idia vada, eto "Ita be ma dahaka dainai hahebade tauna ta taura heniamu, a? Badina ita iboudai ese ia sibona uduna amo vada tame kamonai.Chapter 23
1Bena hebou taudia iboudiai e tore isi bena Pilato dekena e hakaua lao. 2Idia ese e hebadelaia, "Ai ese ina tau a davaria, emai bese lalodia e animu, bona Kaisara ena tax monina ihenina na e gwaua taomu, bona sibona danu e gwaumu ia na Keriso, pavapava ta."3Bena Pilato ese e nanadaia, eto, "Oi Iudea taudia edia pavapava a?" A Iesu ese e haere henia bena eto, "O ena vada o gwaumu." 4Bena Pilato ese hahelaga taudia bona aru taudia, "e hamaorodia eto, "Kerere ta asiname davaria ina tau enai." 5To idia na e hereva goadagoada, eto, "ia na ena hahediba herevadia ai Iudea idoinai vada e hahelogo-helogoa bona Galileia amo e hamatama, ema bona ina hanua."6Pilato ese una hereva e kamonai, ia ese e nanadaia eto, ina Galileia tauna a? 7Bena ia e diba ia na Heroda ena siahu henunai, oi ese o siaia Heroda dekena bae hakaua lao, daika be una negana ai Ierusalema ai.8Bena Heroda ese Iesu e itaia, ia na e moale e urava bema itaia badina nega daudau Iesu harina e kamonaiva, bona e urava toa haida ia ese bema kara bena bema ita, 9bona hereva diagau e nanadailaia, to Iesu na se haere. 10Hahelaga taudia bona itorena taudia unuseni ai e gini, ia e habadelaia goadagoada.11Bena Heroda bona ena tuari taudia ese e kirikirilaia bona e gonagonalaia. Dabua namohereana ta e hadokilaia, Pilato dekena ma e siaia lou lao. 12Una dina ai Pilato bona Heroda vada e herohemaino heheni, badina gunaguna idia raruosi e heinai heheniva.13Bena Pilato ese hahelaga taudia bona hanua lohiadia bona hanua taudia, e boiridia hegogo. 14Bona e hamaorodia, eto, "Ina tau dekegu o mailai o tomamu taunimanima lalodia e animu, bona aitaia vairamui ai name nanadaia momo, O hahebadelaia herevadia vada name tahu, to enai kerere ta asiname davaria.15Heroda danu unu heto, una dainai ia ese ma e siaia lou ita dekedai, bona ba itaia, ia ese mase karana ta se karaia. 16Una dainai lau ese ia, baina dadabaia bena baina ruhaia nege, 17Badina be vaia ena kara una aria negana ai dibura rumana ai e noho tauna ta baine ruhaia nege.18A iboudiai e lolo bou, eto, "Ina tau na herevana, to Baraba hari ba henimai!" 19(Ia na dibura rumana ai e koua badina heatu bona ala-ala hanua lalonai e havara dainai.)20Bena Pilato ese ma e hereva henidia lou, Iesu baine ruhaia nege eto, 21to idia ma e lolo, eto, "Ba hasatauroa, ba hasatauroa." 22Bena nega ihatoina ma e hereva henidia, "eto, Ina tau enai dika be dahaka? Lau na mase badina ta ienai asina davaria. Una dainai baina dadabaia murinai lau ese baina ruhaia nege."23To idia na e lolo lalo dika, eto, Ba hasatauroa bena idia eredia vada e kwalimu, 24Bena Pilato ese edia ura hegeregerena, e karaia. 25Hari heatu bona ala-ala dainai dibura ruma ai e nohova tauna e ruhaia nege, edia noinoi hegeregerena. A Iesu na e henidia edia ura bae karaia.26Idia ese Iesu e hakaua lasi, bena Simona Kurene tauna ta gunika amo lasina ai e dabaia tao, satauro na ia pagana ai e atoa kau, baine huaia.27Taunimanima hutuma, ia murinai e raka, bona hahine e hebogahisi bona e tai. 28Bena Iesu e gini kerehai, e hereva henidia eto, "Ierusalema hahinemui e, lau taigu asio tai, a sibomui hari ba hetai heheni bona natumui taidia hari ba tai.29Badina ba itaia, negana be maimu baeto, "Gabani hahinedia bona ratadia asie topo hahinedia hari nanamo." 30Una negana ai ororo badadia bae hereva henidia, baeto "A kuremai tao," bona ororo maragidia, bae hamaorodia, baeto a gorumai tao. 31Badina be au maurina, ini e karaia tomamu, o kakorona na ede bae tomaia?"32Kara dika taudia rarua, danu ia ida e hakaudia lasi, bae hasataurodia hebou.33idia na gabu ta ia e kau, ladana na "Kwara koukouna," unuseni ai e hasatauroa, bona dika taudia danu - ta idibana ai, ta laurina kahana ai, e hasataurodia. 34Bena Iesu e guriguri eto, tamagu e, ina e karaiamu karana na asi dibadia, davadia na basio henidia, bena dabua e hari ta ta ahudia e abi.35Hanua taudia na e gini, e herarai. Bona hanua lohiadia ese e kirikirlaia, eto, ia na idau taudia e hamauridiava, bema ia na Keriso, Dirava ena abihidi tauna, ia na sibona bema hahemauri."36Tuari taudia ese e gonagonalaia, e raka kahira, vine ranuna iditana e duduia dae. 37Bena eto, "bema oi na Iudea taudia edia Pavapava, sibomu ba hahemauri." 38Revareva ta danu e torea, ia daenai e kapaia, eto, Iudea taudia edia Pavapava."39Bena ia ida e hasataurodia hebou taudia ta ese e gonagonalaia, eto, "Oi na dia Keriso a? Sibomu a hahemauri, bona ai danu ba hamaurimai." 40A bamona ese e gwau henia, eto, "Oi Dirava garina so garimu a? Oi danu bo masemu, ia hegeregerena. 41bona ina na maoro, badina ita raruosi baita mase eda kara dika davana. A ina tau na asi ena kerere."42Bena ia eto, "Iesu e, emu basileia bavabia negana ai, ba lalogu." 43Iesu ese e haere henia eto, "Na hamaoromu momokanimu, hari dina ai ita raruosi paradaiso ai baita vareai."44Una na dina tubua, bena unu amo ela dina gelona una tano idoinai vada e dibura. 45Dina e dibura bona dubu helaga seseahuna na boagaragina amo e hedare parara.46Bena Iesu e tai lolo, eto, Tamagu e, laumagu na oi imamu ai na atoamu." unu e gwau toma, bena vada e mase. 47Hari tuari biaguna ese una kara e itaia, bena ia ese Dirava e imodaia, eto, momokani ina tau na kara maoromaoro tauna."48Herarai taudia hutuma, ese una e vara gaudia e ita, bena kemedia e pata, e lou. 49A ia bamona, bona Galileia amo e gavaia hahinedia na dauhai ginidia ai e herarai.50A kaunsolo tauna ta ladana Iosepa, tau namona bona kara maoromaoro tauna, e nohova. 51(Ia na kaunsolo edia henega ai bona edia kara ai na seura) ia na Iudea hanuana ta, ladana Arimatea, tauna, bona ia danu Dirava ena basileia e nariava.52Ia na Pilato dekena ela Iesu tauanina e noia. 53Bena e abia dobi, dabua aukana ai e kumia, bona nadi hagana ai e geia kohuana lalonai e atoa. Una kohuana matamatana, lalonai tau ta do asie guria.54Una dina na e hegaegae, bona dina helagana vada e matama. 55Bena Galileia amo e gavaia hahinedia na idia muridia amo ela, bona kohua e itaia, bena tauanina unuseni ai e guria danu e itaia. 56Bena e lou lao, muramura mai bonadia bona dahudahu murammuradia e abi hegaegae. A Dina Helaga ai e lagani, taravatu dainai.Chapter 24
1Daba galuma-galumana ai, pura dina ginigunana ai, idia na gara ela, muramura mai bonadia eabi hegaegae na e laohai. 2Ela negana ai nadi na vada e hekure oho gara amo. 3To e vareai negana ai, idia ese Lohiabada Iesu tauanina asie e davaria.4Unu e vara toma dainai, idia na e daradara ina gabu ai, haraga herea, tatau rarua dekedia ai e gini, mai dabua hururu-hururudia ida. 5A hahine na e gari bona e goru diho vairadia danu tano ai e kau, tatau ese e hereva henidia eto, "Dahaka dainai mauri tauna mase gabuna ai o tahamu?6Ia na dia inisenia ai, a e tore isi! Galileia ai e nohova negana ai e hamaoromui herevana ba laloa, 7eto, taunimanima Natuna na dika taudia ediai taona bae torea bona bae hasatauroa, a dina "ihatoina ai baine toreisi lou."8Bena hahine ese ena hereva e helaolaia-une, 9bona gara amo e lou ela, unu gau iboudiai gwauta-taosi mai bamodia ida edia ai e haripiulaidia. 10Hahine dia bini: Maria Magadala, Joanna, bona Maria, Iakobo sinana, bona bamodia haida, ini kara Apostolo taudia e hamaorolaidia.11To ini hereva na gori na heto Apostolo taudia ediai, bona hahine na asie abidia dae. 12Petero, na ede bamonai, e tore isi, e heau ela gara, bena e igo diho, dabua mo e ita. Bena ela, sibona e lalohadaiva dahaka e vara.13Una dina ai, idia raruosi hanua daudau ta baela ladana Emausa, Ierusalema bona una hanua padana na maela (mile) tauratoi sisivana.14Idia na hari e herevalai gaudia na e herevalai heheniva.15Bena edia hereva-hereva bona e henandai hehniva lalonai, Iesu na dekedia e raka lao bena idia ida ela. 16A matadia asie papa asi dibadia ia.17Bena Iesu ese e hereva henidia eto, umui na dahaka dalai ai o herevalai hehenimu? "Bena idia na e gini vairadia e hua." 18Bena idia ta ladana na Kleopa, ese e haere henia eto." Oi na Ierusalema ai o loa edeamu bona una dainai hari e vara gaudia na asi dibamu a?"19Bena Iesu ese e haere henidia eto, "Dahaka gau" Idia eto, "Iesu Nasareta tauna, ia na peroveta tauna ena kara bona ena hereva mai siahudia Dirava vairanai bona taunimanima iboudia ai vairadia ai, 20bena hahelga taudia bona hanua lohiadia ese e revaia mase bona e hasatauroa.21A ai banava ato ia na Isaraela edia hahemauri tauna. To latanai ini gau iboudiai na dina toi ai e vara.22A harihari hahine haida lalomai ai ese e hahoamai, daba matana ai gara ela, 23bona tauanina asie davaria, e lou ema e tomu aneru haida e itadia e hamaorodia ia na vada e mauri. 24Bena bamomai haida danu ma gara ela hahine edia hereva hegeregerena ai e davaria to asie itaia."25Bena Iesu ese e gwau henidia eto, "Kavakava taumui bona lalo-duhu taumui peroveta taudia edia hereva asio abi daemu! 26Dia maoro a, Keriso unu baine hisihisi toma, bona hairaina baine abia? 27Bena Mose bona peroveta taudia edia buka ai ia sivaraina e tore herevadia iboudia ai anidia ia ese e hadibalaidia.28E lao henia hanuana vada e kahira-kahira, bena ia na baine raka hanai eto. 29To raruosi ese e rua, eto, "baita noho, badina adorahi bona dina vada be dihomu." Bena ia na idia ida ruma ai e dae kau.30Unu e vara toma, tatoisi aniani gabuna ai ege diho, ia ese parao eabia, e hanamoa, bona e bitua, bona raruosi e henidia. 31Bena matadia e papa, bona e diba ia, bena vaira dia amo e puki (boio). 32Bena raruosi e hereva heheni eto, "laloda vada e siahu, dala ai e hereva henida, bona buka helaga anina e hadibalaida.33Bena idia e tore isi Ierusalema e lou henia, gwauta-taosi mai bamodia ida heboudia ai e davaridia, 34eto, Lohiabada na momokani e toreisi, bona Simona enai e hedinarai." 35Bena idia ese dala ai, e vara gaudia na e hamaorolaidia, bona parao atagana ibituna ai lalodia e parara danu e herevalaia36Edia hereva lalonai, Iesu bogaragidia ai e gini, bena e hereva henidia eto, maino emui ai baine mia. 37A idia na gari ese e butudia tao bona e gari dikadika, banava eto lauma ta e itaia.38Bena Iesu eto, "Dahaka dainai o hekwakwa hanaimu, bona dahaka dainai lalomui daradara ai e honumu. 39Imagu bona aegu ame ita, lau binai. Ame daugu toho bona ba ita. Badina be laulau na asi hidihona bona asi turiana, hari lau o itagumu hegeregerena. 40Unu e gwau toma, bena imana bona aena e haheitalaidia.41Idia na dounu e daradara badina edia moale bona edia hoa daidiai, bena ia ese e nanadaidia eto, "mai amui eiava?" 42Bena idia ese gwarume e gabua gauna taina e henia, 43bena eabia bona e ania idia vairadia ai.44Ia ese e hereva henidia eto, "ta noho hebouva negadiai na hamaoromuiva, Mose bona peroveta taudia edia buka ai bona Salamo ai lau sivaraigu e tore gaudia iboudia vada bae momokani."45Bena ia ese daradia e keho buka helaga bae lalo-pararalaia, bena e hereva henidia eto, 46ini vada e torea toma: Keriso na baine hisihisi, bona baine toreisi lou mase amo dina ihatoina ai; 47bona helalo-kerehai bona dika igwautaodia ia ladana tanobada besedia iboudia ai bae harorolaia, Ierusalema amo bae matamaia.48Umui na ini gau ihamomokanidia taudia. 49Lau ese Tamagu e gwauraia hamata gauna baina siaia latamui ai baine kau. A umui na taoni (city) ai ba noho ela bona atai amo siahu baine diho gauna do bavabia.50Bena ia ese e hakaudia lasi ela bona Betania vada e kahi-kahi, bena ima e duduia isi bena e hanamodia. 51Hari e vara gauna, ena hahenamo lalonai, ia na idia edia amo e heabi oho bena e dae guba ai.52Idia ese e toma henia diho, bena e lou Ierusalema mai moaledia ida, 53bona dubu helaga e loulou henia, Dirava e imodaia.John
Chapter 1
1Matamana neganai, una hereva na Dirava ida. Una hereva na Dirava. 2Ia na matamanai Dirava ida/una na matamanai Dirava ida. 3Gau iboudiai na ia ena amo e vara, bema ia lasi neganai gau ta danu basi ema hekara, ini e kara gaudia.4Ia enai na mauri, bona una mauri na taunimanima ena diari. 5Una diari na e kiam dibura ai, bona dibura ese na se laoa-ahu6Tau ta Dirava ese e siaia, una tau ladana na Iaone. 7Ia ema na una diari baine hahedinaraia, (ita) iboudai ese baita abiadae, ia ena amo. 8Ioane na dia una diari, to ia ema na una diari baine hahedinaraia.9Diari mamokanina, una diari na taunimanima iboudiai e henidia, ina tanobadai.10Ia na tanobada ai bona tanobada danu ia ena amo e hekara. To tanobada na ia na se dibaia. 11Ia na sibona ema, to se abiadae.12To momo ese eabiadae, bona ladana e hamomokania, bena ia ese maoro e henidia Dirava natuna ai baela. 13Idia na dia rara amo e vara, dia tauani ena ura, dia taunimanima ena ura, to Dirava ena amo.14Ina hereva na tauani ai vada ela bona ita bogaragidai e nohomu. Hairaina danu ta itaiamu. Ia hairainai vara edeana tamana ena amo ema. Harihari badai e honuhonu dae bona hereva momokani. 15Ioane ese e hahedinaraia bona e tai, 'egwa, Lau ese na gwauraiamu taunabinai.' Lau murigu ai bainema tauna na lau danu be hereagumu. Ia na lau vairagu ai.16Ia ena honuhonu dae iboudi ese ta abia, bona ena harihari bada murina, murina ta abiamu. 17 Taravatu na Mose e henia. Hariharibada bona hereva momokani be Iesu Keriso ena amo ema. 18Ta ese Dirava na do se itaia, hora ta lalonai. Dirava natuna vara edeana, tamana ohenai, sibona e haripiumu.19Ina na Ioane ena gwau hedinarai. Iuda taudia ese hahelaga taudia bona Levi oreana, Ierusalema amo e siaidia Ioane bae nanadaia, "Oi be daika?" 20Ia na egwau hedinarai - bona se hegore, to egwau hedinarai - "Launa dia Keriso." 21Ba henanadai, "oi be daika? oi be Elia? Ia eto "Lau na dia ia" ma eto "oi be peroveta ta?" ia e haere eto "lasi.22"Bena idia ese e hamaoroa," Oi be daika be ai emai haere na e siaimai taudia baia henidia? Oi sibomu be dahaka ogwaumu? 23Ia eto, "Launa gado ta, tano gagaenai e taimu: Lohiabada ena dala ba hamaoromaoroa." Peroveta isaia e hereva hegeregerena.24Hari e siaidia taudia haida be Farisea. 25Bena e nanadaia bona e hereva henia, dahaka dainai o hebapatisomu, A oi be dia Keriso o gwaumu, dia Elia eiava dia peroveta ta.26Ioane e haere eto, Lau na ranu ai na habapatisomuimu, umui bogaragimui ai ta gini, umui asio diba. 27Ia na lau murigu amo ema, lau na dia hegeregere ia ena tamaka varodia baina ruhadia. 28Ini kara na Betania ai e vara, Ioridaena unu kahanai Ioane na bapatiso e karava.29Daba ai Ioane ese Iesu e itaia ia dekena ela, bena e hereva eto, "A itaia, Dirava ena mamoe natuna, ina tanobada ena kara dika be kokidiamu. 30Ina na lau ese na gwauraiamu, lau murigu ai tau ta bema imu, ia na hereadae, ia na lau vairagu ai ema. 31Lau na asi dibagu ia, to iana do baine hedinarai Isaraela ediai, lau na ranu ai na bapatisomuimu.32Ioane egwau hedinarai, Lauma na itaia guba amo e diho ia latanai. 33Ia na asi na dibaia, to e siaigu launa ranu ai baina bapatiso, bona e hamaorogu eto,' daika o itaia Luma e diho bona ia latanai, tauna bunai, ia na Lauma Helaga ai baine bapatiso. 34Launa na itaia bona na dibaia, ia na Dirava natuna.35Dina matamatanai Ioane na ena hahediba rarua ida gigini. 36Bena e roha lao Iesu e itaia e raka e maiva bena Ioane e hereva Aitaia, Dirava ena mamoe.37Hahediba raruosi e kamonai, Iesu murinai e raka.38Iesu e hegiro e itadia, ia e gavaiava, bena e hereva henidia, umui be dahaka o uramu? E haere henia, "Rabbi (motu gado ai Rabbi na hahediba tauna) oi be ede kahai o nohomu?" 39E hamaorodia aoma baitaia, bena idia na ela ia ena noho gabuna e itaia. Bena ia ida e noho una dinanai. una na hora gwauta (10th hour).40Rarua lalona amo ta Ioane e hereva Iesu murinai bae raka, na Anderea, Simona Petero tadikakana. 41Ia ese tadikakana e davaria guna, Simeona, bena e hamaoroa, ai na Messiah a davaria (motu gado ai na Keriso). 42Bena ia ese e maiaoa Iesu dekena, Iesu ese e itaia bena eto" oi na Simeona, Ioane natuna. Oi na baia gwauraimu kepas (baita hanaiamu na Petero).43Dina ta Iesu e ura bainela Galileia, Filipi ma e davaria, bena e hamaoroa, "murigu ai a raka." 44Filipi na Betasaida tauna, Anderea bona Petero, ema hanuana amo. 45Filipi ese Nataniela e davaria, e hamaoroa :Mose ese e tore taravatuna bona peroveta dia, ai ese a davaria. Iesu Iosepa natuna Nasareta amo ema.46Nataniela ese e hamaora "gau namodia haida Nasareta amo eme vara? Filipi ese e hamaoroa, aoma ba itaia. 47Iesu ese Nataniela e itaia ia e mai heniava, bena e herevalaiava, "Aitaia, ia na Isaraela tauna korikori. Ia enai na kerere ta lasi. 48Nataniela ese e hamaoroa, ede bamonai o dibagu? Iesu ese e haere henia eto, "guna, Filipi ese do se boirimu, oi suke auna henunai, vada na itamu.49Nataniela ese e halou henia, "Rabbi, (hahediba tauna) oi na Dirava natuna. 50Iesu ese ma e halou henia, "Badina name hereva henimu, na itamu suke auna henunai,' oi ese o hamomokaniamu? oi ese gau hereadae dia bo itamu, ini daediai. 51Bena e hamaoroa eto, momokani, momokani na hamaoromumu, guba ba itaia baine hekeho. Dirava ena aneru bae dae bona bae diho taunimanima natuna enai.Translator: Mr. Taru Andrew Kamea. Completed on Friday (30/12/23), time: 10.00 am. Ready for quality checking.Chapter 2
1Dina toi murinai, headava ta e karaia Kana Galileia hanauana ta ai, bona Iesu sinana danu unuseni ai. 2Iesu bona ena hahediba ida danu e vavedia, una headava ela.3Vine ranuna e ore, bena Iesu sinana ese e hamaoroa, eto, "Idia na asi edia vine." 4A Iesu ese e haere henia, eto, "Hahine e, una be dahaka lau egu ai bona oi emu ai? Egu nega na do se kau." 5Bena sinana ese hesiai taudia e hamaorodia, "Dahaka e hamaoromuimu, na ba karaia."6Unuseni ai nadi hodudia autauratoi hehelai Iudea taudia edia hahegoeva karadia daidiai ta ta anidia na mita rua - toi sisivana. 7Iesu ese e hereva henidia eto, "Ranu hodudia na ranu amo a hahonudia. "Bena e hahonudia dae roha. 8Ma e haduadia eto, "Haida a seidia bena ba laohai anibou biaguna dekena. Bena idia ese e laohai.9Anibou biaguna ese vine ranuna ai e halaoa ranuna e inua toho, a ia be asi dibana ede amo ema, ranu iseina memero dia sibodiamo mai dibadia. Bena anibou biaguna ese headava matamata tauna e boiria, e hereva henia. 10Una dainai, iboudiai vine ranuna namo-hereana e nuia diho gunamu bena ia ese e hakekerodiamu murinai vine ranuna mia-namona e nuia dihomu. To ia ese vine ranuna namo-hereana vada o dogoa tao ema bona ina harihari.11Iesu ena toa ginigunana na ini e hahedinaraia toma, Kana, Galileia kahana ai e karaial una amo ia hairiana e hahedinaraia, bona ena hahediba ese e abidadama henia.12Una murinai ia mai sinana ida, bona tadina bona ena hahediba ida, e diho ela Kaperanauma ai, unuseni ai dina dia hoho e nohova.13Iuda taudia edia Lagau-Hanai Ariana vairadiai e hure negana ai Iesu na Ierusalema ai eha dara dae. 14Dubu Helaga ai boromakau bona mamoe bona pune ihodia taudia e davaridia, bona moni e senisiva taudia danu helai diai e davaridia.15Bena hekwadia kwanauna e hatua, iboudiai Dubu Helaga amo e luludia lasi, mamoe bona boromakau danu. Moni e senisi taudia danu edia moni ia ese e bubu-nege, bona edia pata e uhe hebubu. 16Bena pune ihoidia taudia e gwau henidia eto, Ene na avabi oho, Tamagu ena ruma na hoihoi rumana ai basio halaoa.17Bena ena hahediba vada e helalo une, Buka Helaga ai ini e torea toma eto, emu ruma iurahenina ese baine hamasegu. 18Bena Iuda taudia ese e nanadaia eto, Oi ini o kara tomamu anina be dahaka? Emu siahu toana ba henimai. 19Iesu ese e haere henidia eto, ina Dubu Helaga ba rohoa bena lau ese dina ihatoinai baina haginia lou20Iuda taudia eto, Ina Dubu Helaga na lagani hariahui tauratoi lalonai e haginia bona eha-orea, bena oi ese dina toi murinai ba haginia lou o tomu a? 21A ia ese tau-anina Dubu Helaga ida e hahegeregerea. 22Una dainai ia ese mase amo e tore isi negana ia ena hahediba ese una hereva e helalolai une, ia na unu e gwau toma. Bena idia ese Buka Helaga bona iena hahediba herevadia danu vada e abi dae.23Iesu Lagau-hanai Ariana dinadia ai Ierusalema ai e nohva negana ai hutuma ese e abiabiraia, e karava toadia e ita daidia. 24A Iesu ese idia se abidadama henidia, badina be ia taunimanima iboudiai mai dibana. 25Bona ta ese taunimanima ta herevana bema hamaorolai na asi badina, badina be taunimanima lalodia vada e diba vaitani.Translator: Ret/Dkh. Mrs. Ori Claudie Kohu. Completed on Tuesday (30/05/23), time: 12.45pm. Ready for quality checkingChapter 3
1Hari unuseni ai Farasea tauna ta ladana be Nikodemo, Iuda edia hahekau tauna. 2Ia na hanuaboi ta ai Iesu dekena ela ia e hereva henia eto, "Rabi e, ai dibamai oi na hahediba tauna daika be Dirava ena amo, badina o karamu toada na Dirava ese basine bamoa tauna ese basinema kara diba."3"Iesu e haere bona eto," momokani vaitani na hamaoromuimu, taunimanima ta na basine vara lou, ia na Dirava ena basileia basine itaia." 4Nikodemo ese e hamaoroa eto, "Taunimanima na burukana negana ai be ede baine vara lou toma? Ia sinana bogana ai nega iharuana basine vareai lou bena baine vara, ia momokani5Iesu e haere eto, "Momokani vaitani na hamaoromumu taunimanima na ranu amo bona lauma, ena amo basinema vara ia na Dirava ena basileia lalonai basinema raka vareai diba, 6tauanina ena amo e varamu be tauanina ena, bona lauma ena amo e varamu be lauma ena,7na hereva henimu basio hoalaia, 'Oi na ba vara lou! 8Lai be ena ura gabuna amo e toamu, bona regena o kamonaiamu to asi dibamu ede amo e maimu eiava ede e laomu. Lauma ena amo e varamu taudia iboudia ai danu unu heto.9"Nikodemo e haere bona eto, "Ini gaudia be ede ba vara toma? 10Iesu ma e haere bona eto, "Oi na Isaraela taudia edia hahediba tauna ta, bona ini gaudia na doini so dibamu a? 11Momokani vaitani na hamaoromumu, ai na dibamai gaudia a herevalaimu, bona ai ita gaudia a gwauraimu, to emai hereva na asio abi daemu.12Bema ina tanobada gaudia na herevalai henimumu gaudia aso abi daemu, o guba gaudia baina herevalai henimu gaudia be ede bavabi dae toma? 13Tau ta se dae guba ai Taunimanima Natuna sibona mo guba amo e diho.14Mose ese gaigai tano gagaena ai e piua isi hegeregerena, Taunimanima Natuna danu unu bae piua isi toma, 15unu amo bae abidadama henia taudia iboudiai ese mauri hanaihanai bae abia.16Badina be Dirava ese tanobada ini e lalokau henia toma, Natuna vara edeana vada eme heni, bae abidadama henia taudia iboudiai na basie mase a mauri hanaihanai bae abia, 17Badina be Dirava ese Natuna tanobada e siaia mai na dia tanobada ihahemaoro henina, to tanobada hari ia bagunai do baine mauri. 18E abidadama henia taudia na se hahemaoro henidiamu to seabidadama henia taudia na idau negai vada e hahemaoro henidia badina be idia ese Dirava natuna vara edeana na se abidadama henia dainai.19A hahemaoro badina bina. Diari na tanobada vada ema, bona taunimanima ese dibura e ura henia badamu badina be edia kara na didika.20Badina be kara dika taudia iboudiai ese diari e inai heniamu, bona diari se mai heniamu, edia kara bae hedinarai na garina. 21Ede heto, kara momokani tauna ese diari emai heniamu, unu amo Dirava lalonai e karamu karadia na bae hedinarai.22"Unu gau muridiai, Iesu bona ena hahediba Idua tanona ela unuseni ai ia na idia ida e nohova bona e bapatisova." 23Hari Ioane danu Aenon ai Salim kahana ia e bapatisova badina be ranu na bada unuseniai. Taunimanima na ia dekena e laova bona e bapatisodiava, 24badina be Ioane na dibura rumana ai do se koua ahu negana ai.25Una negana ai gwau tubu e vara Ioane ena hahediba haida bona Iuda tauna ta ida hahegoeva karadia hepapa-ahuahulai. 26Bena idia na Ioane dekena ela bona e hamaoroa eto, "Rabi e, Ioridaena sinavaina unu kahana ai oi idia o nohova, oi ese o herevalaia tauna na vada e hahebaptisomu, bona taunimanima logora na ia dekena e laomu.27"Ioane e haere bona eto," A tau ta gau ta basiema abia ela bona guba amo bema henia. 28Umui sibomui danu mai dibamui lau nato, 'Lau na dia Keriso,' a lau na ia vairanai e siaigu guna!29"Hahine matamatana eabia tauna headava matamata tauna buna, hari headava matamata tauna turana danu e ginimu bona ere e kamonaimu, headava matamata tauna gadona e moalelaiamu. Una dainai, ina lauegu moale vada e guguru. 30Ia na baine bada, a lau be baina maragi.31Atai amo, ema tauna na gau iboudiai daediai, tano amo ema tauna na tano tauna bona tano herevadia e gwauraimu. A guba amo ema tauna na gau iboudiai daediai.32Ia ese e ita bona e kamonai gaudia e gwaurai hedinaraimu a tau ta ese ena hereva se abiadae. 33A daika ese ena hereva eabia daemu tauna ese Dirava e gwauraimu Dirava na momokani.34Badina be Dirava ese e siaia tauna ese Dirava ena hereva e gwauraiamu. Badina be Dirava ese laumana e henimu neganai dia taidia taidia se henimu, 35Tamana ese Natuna e lalokau heniamu bona gau idoidiai ia imana ai vada e atoa. 36Natuna eabdadama heniamu tauna ese mauri hanaihanai baine abia, A natuna e gwau-ede-ede ese heniamu tauna mauri basine abia. A Dirava ena badu na ia latanai e karamu.RDK LOHIA KOHU ESE E HAGUGURUA, THURSDAY (11/07/24), TIME:5.40 AMChapter 4
1Lohiabada vada e diba Farasea taudia vada e diba Iesu ese hutuma vada e abidia, ena hahediba ai vada e halaodia bona e bapatisodia, a Ioane be gadoidia mo e abidia. 2Gau tamona Iesu ese se bapatisodia, to ena hahediba hari. 3Ia ese Iudea e rakatania, Galileia e lou lao.4Ena dala be Samaria tanona amo e raka hanai. 5Bona Samaria hanua ta e lasi ladana na Sukara; una hanua na Iakobo ese natuna Iosepa e henia tanona badibadinai.6Iakobo ena ranu gurina be unuseni ai. Iesu na tauna e boera laolao dainai bena dinatubua ai ranu gurina badibadinai e helai diho. 7Samaria hahinena ta ranu utu ela bena Iesu ese e noia eto ranu kurita taina a henigu. 8Badina be ena hahediba na hanua ela aniani bae hoi totona.9Hari hane Samaria ese e henia eto, Badina be dahaka oi na Iuda taumu, lau be Samaria hahinegu, ma egu ranu o noimu? Ia unu e gwau toma badina Iuda taudia bona Samaria taudia na asie hetura heheniva. 10Bena Iesu esee haere henia, eto,"Dirava ena harihari gauna boma diba, bona boma diba ia ese mauri ranuna bema henimu.11Hahine na eto, asi emu tu-dobi gauna, guri danu dobu hari mauri ranuna be ede amo bo abiamu? 12Oi ese senemai Iakobo o hereaiamu a? Ia ese ina ranu gurina e henimai, ia ese e inuava natuna verina bona ena boromakau seridia danu e inuva.13Iesu ese ma e haere henia eto, Ina ranu bae inua taudia iboudiai na bae ranu mase lou, 14a lau ese baina heni ranuna baine inua tauna na basine ranu mase ela bona hanaihanai.15Hari hahine ese e noia, eto, tau e, ena ranu ame henigu, bena basina ma ranu mase lou, bona ranu utu danu ini basinama. 16Bena Iesu e hamaoroa, eto Aola adavamu a ha boiria raruosi baoma.17Hahine eto, Lau na asi adavagu. 18Iese eto, vada o hereva maoromu, o tomamu, "Lau na asi adavagu," badina be adavamu laima vada o abidia, bona harihari o abimu tauna na dia oi adavamu. Emu hereva na momokani.19Hari hahine eto, Gauka e, lalogu vada eme parara, oi na peroveta tauna. 20Tubumai tamamai na ina ororo ai e toma dihova a umui Iuda taumui na o tomava toma-diho gabuna korikori na Ierusalema ai mo.21Iesu eto, egu hereva avabia dae, nega ta be maimu ina ororo ai bona Ierusalema ai danu Tamada basio toma henia diho. 22Umui Samaria taumui ese o toma diho heniamu Diravana na asi dibamui, a ai be a toma diho heniamu Diravana na dibamai. Badina be ahemauri na Iuda taumai emai amo.23A nega ta be maimu, harihari vada be kaumu ai bona momokani ai badina be Tamada ese unu bae toma diho henia taudia na e tahudiamu. 24Dirava the Lauma, bona bae toma henia diho taudia ese lauma ai bona momokani ai bae toma henia diho.25Hahine na eto, Lau na dibagu Mesia, (Keriso e gwauraiamu na do bainema) bona bainema neganai ia ese gau iboudiai baine gwaurai hedinarai. 26Iese ese e hamaoroa, eto Tauna bina lau, vada na hereva henimumu.27Una negana ai ena hahediba vada e lou, ia dekenai e kau, bena e hoa badina be ia na hahine ta ida e hereva-herevamu. A ta ese se nanadaia, "Dahaka o tahuamu?" eiava "Dahaka dainai ia ida o hereva-herevamu."28Bena una hahine ese ena hodu e rakatania hanua ela ia ese hanua taudia e hamaorodia eto, 29Aoma, tau ta aitaia, egu kara iboudiai ia ese e hamaorolaigu. Dahaka o tomamu, ia na Keriso eiava? 30Bena idia na hanua amo e aru lasi, ia dekena ela.31Una negana ai ena hahediba ese e hamaoroa, eto Rabi e, avaniani. 32A ia ese e hamaorodia, eto, Lau na mai agu, umui asi dibamui gauna, 33Bena ena hahediba na sibodia e henanadai heheni, eto, Ta ese ana aniani vada e mailaia eiava?34A Iesu ese e hamaorodia, eto, Agu aniani bunai e siaigu Diravana ena ura baina karaia, iena gaukara baina hagugurua. 35Umui na mai emui hereva ta, ani, o tomamau "Hua hani baela bena uit iutuna negana baine gini dae? A na hamaoromuimu a gaga isi, uma ba ita, anidia vada e lo, iutuna negana hegeregerena. 36Iutuna tauna ese davana e abiamu, bena uma anina e habouamu, mauri hanaihanai gauna. Una dainai, ihadona tauna bona iutuna tauna bae moale hebou.37Badina be vaia e gwauraiamu herevana be momokani ihadona tauna be idau, iutuna tauna danu idau. 38Lau ese na siaimui, asio hekwarahilaia gauna na ba utua haida be vada e hekwarahi umui ese edia hekwarahi anina vada ome abia.39Samaria taudia hutuma una hanua lalonai ese Iesu e abiabiraia. 40Una dainai, hari Samaria taudia na ia dekena ela, e noia, dekediai baine noho, ena dina rua unuseni ai e noho.41Bena ena hereva daidiai hutuma ese e abiabiraia. 42Bena idia ese una hahine e hamaoroa, eto, Ai na dia harihari oiemu hereva dainai asi abiabiraiamua badina be ai sibomai vada ame kamonai bona ame diba, ina na momokani tanobada ihamaurina tauna.43Una dina rua e ore, bena ia na e tore isi Galileia ela. 44Iese vada e hereva eto, peroveta tauna na ena hanau korikori taudia ese basie matauraia. 45A Galileia ai e lasi negana ai na Galileia taudia ese e abia dae dainai; badina be idia danu una aria ela.46Galileia hanuana ta ladana Kana, ai e lasi; una vanegai ranu vine ranuna ai e halaoa gabuna. Lohia ta Kaperanaumai natuna vada e gorerea; 47ia e kamonai Iesu na Iudea amo vada ema, Galileia ai vada e kau, bena Iesu dekena ela, e noia, bainela natuna baine hamauria; badina be mero na e mase rea, mase reava.48Iesu eto, Umui na toa bona hoa karadia basio ita, umui na basio kamonai. 49Hari lohia eto, Lohiabada e, mani aitala, natugu vada be masemu. 50Bena Iesu e hamaora etim Aola, natumu vada eha mauri. Una tau ese Iesu ena hereva e abia dae, vada ela.51Dala amo e laova ai, ena hesiai taudia vada ema; ia ida e hedavari, bena eto, mero na vada e hamauri. 52Bena ia ese e nanadaidia, edena horai tauna vada edai namo, varanai dina tubua kahanai ena gorere siahuna e doko.53Bena tamana na e helaloune, ia ese Iesu e hereva henia horana bunai, bena Iese ese e hamaoroa, eto "Natumu vada eha mauri." Bena ia bona ena ruma taudia iboudiai ese vada e abidadama henia. 54Toa iharuana binai, Iesu ese e karaia, Iudea e rakatania Galileia ela negana ai.Translation done by: Ek. Davai Heni on Monday (29/06/23), time: 11.20 pm. Ready for quality checking.Chapter 5
1Ini gau muridiai Iudea taudia edia aria ta e karaia, bona Iesu vada e dae lao Ierusalema. 2Ierusalema ai mamoe iduarana badina be digu gohuna ta, Heberu gadodiai ladana be Betesata, bona ia na mai ena ahekerukeru dehedia ima. 3Taunimanima hutuma gogorere, mata kepulu, ae hedairiki eaiva ima heveri, ae heveri taudia unusenai ai hehekure. 4Badina be aneru ta vaia e diho loulouva, una gohu e haraivaiava bena ranu iharaivana murinai e turu dae guna tauna ena gorere vada e namova. Gorere idau idau unu e namo tomava.5Tau ta na unuseni, ia ena gorere laganina be toi-ahui taurahani. 6Bena Iese ese unuseni ai hekurenai e itaia bona gabeamo e diba ia na nega daudau vada unuseniai, ia ese e hamaoroa eto, "Oi ouramu banamo, a?"7Gorere tauna ese e haere henia, eto, "Lohiabada e, asi idurugu tauna ta, bema ranu na e lohilohiamu neganai, ia ese baine atogu dobi gohu lalonai. A gohu lalona ai nadihomu neganai, ta da ma vairaguai e dihomu." 8Iesu ese e hamaoroa, eto, "Atoreisi, emu geda avabia-isi, bona ba raka."9Gorere tauna na e namo taku, bona ena geda eabia-isi bona vada e raka. Una dina be Dina Helagana.10Una dainai Iudea taudia ese e hanamoa tauna e hamaoroa, eto, "Ina na Dina Helagana bona emu geda o abia loamu na dia maoro." 11A ia ese e haere henidia, eto, "Vada e hanamogu tauna ese e hamaorogu, eto, 'Emu geda avabia-isi bona ba raka."12idia ese e nanadaia, eto, "Una be edena tau ese oi e hamaoromu, 'Gau bavabi-isi bona ba raka?" 13badina e hanamoa tauna na asi dibana daika badina be Iese vada hehuni ai e raka oho badina hutuma bada unuseniai dainai.14Gabeamo, Iesu ese tauna vada e davaria dubu lalonai bona e hamaoroa, eto, "Aitaia, oi na vada ome namo! Basio kara dika lou, bona dika badana ta emuai na basine vara.' 15Ina tau na e raka lasi ela bona Iudea taudia e hamaorodia ia e hanamoa tauna na Iesu.16Badina be ini gau daidiai Iudea taudia ese Iesu vada e dagedage henia, badina be ini gau na Dina Helaga ai e karadiava. 17A Iesu ese e haere henidia eto, "Lau Tamagu na e gaukaramu ema hari dina danu, bona lau, danu, na gaukaramu." 18Badina be ini kara daidiai Iudea taudia ese Iesu e tahuava bae alaia mase badina be ia na dia Dina Helaga taravatuna mo e hamakohiava, a e tomava Dirava na ia sibona Tamana, sibona Dirava ida e hegeregereva dainai.19Una dainai Iesu e haere bona e hereva henidia, eto, "Momokani vaitani na na hamaoromuimu, Natuna na sibona gau ta se karaiamu, a Tamana e karamu gaudia mo e itamu, badina dahaka Tamana ese e karamu, ini gau na Natuna ese danu e karadiamu." 20Badina Tamana ese Natuna e lalokau heniamu bona ia sibona ese e karamu gaudia iboudiai e haheitalaiamu, bona ia ese kara badadia ini kara daediai ma baine haheitalaia unu amo umui na ba hoa.21Badina Tamana ese mase taudia e hatoredia isimu bona mauri e henidiamu, hegeregerena Natuna danu e uraheniamu taudia na mauri baine henidia. 22Badina Tamana ese danu tau ta se hahemaoro heniamu, a ia ese hahemaoro idoinai vada Natuna e henia. 23Una dainai taunimanima iboudiai ese Natuna bae matauraia Tamana e matauraiamu hegeregerena. Natuna se matauraiamu tauna ese ia e siaia Tamana se matauraiamu.24Momokani, momokani na hamaoromuimu, egu hereva e kamonaiamu bona lau e siaigu tauna e abiabiraiamu tauna ese mauri hanaihanai vada eabia bona hahemaoro lalonai do basie vareai, ia na vada mase amo e hanai mauri ai.25Momokani, momokani na hamoromuimu, nega na e maimu, bona negana binai, mase taudia ese Dirava Natuna gadona bae kamonai, bona bae kamonai taudia na do bae mauri.26Badina Tamana lalonai mauri e miamu hegeregerena, Natuna danu unu e henia toma mauri ia lalonai baine mia, 27bona Tamana ese Natuna vada maoro e henia hahemaoro gaukarana baine karaia badina be ia na Taunimanima Natuna dainai.28Ina na basio hoa laia, badina nega ta na e maimu, gara ai e nohomu taudia iboudiai ese ia gadona do bae kamonai, 29bona bae raka lasi. E kara namo taudia ese Toreis-lou maurina bae abia, bona e kara dika taudia ese hahemaoro toreisi-louna bae abia.30Sibogu egu amo gau ta basine karaia diba. Na kamonaimu hegeregerena amo, na hahemaoromu, bona egu hahemaoro na maoromaoro badina be lau na dia sibogu egu ura na tahuamu, a e siaigu tauna ena ura mo. 31Bema lau na sibogu baina hegwaurai, egu hegwaurai herevadia na dia momokani. 32Lau na ta ese e gwauraigumu, bona mai dibagu ia ese e gwauraigumu herevadia na momokani.33Umui na o hesiaiva Ioane dekena baela, bona ia ese hereva momokani e gwauraiva. 34Harihari lau e gwauraigumu herevana na dia taunimanima edia amo. A ini hereva na gwauraimu na umui ihamaurimui. 35Ioane be lamepa ta e hururuva bona e diaraiva, bona umui danu o urava nega taina ia diarinai o moaleva.36A lau e gwauraigumu herevana ese Ioane ena e hereaiamu, badina Tamagu ese e henigu gaukaradia do baine hagugurudia, ini na karamu gaukaradia ese lau e gwauraigumu, Tamagu ese e siaigu. 37Vada e siaigu Tamaguna sibona ese lau e gwauraigumu. Umui ese hora ta a erena do so kamonai bona oromana do so itaia. 38Ena hereva umui lalomui ai na se miamu, badina una e siai tauna, ia na asio abiabiraiamu dainai.39Umui ese Buka Helaga Herevadia o tahumu badina be o tomamu mauri hanaihanai na lalodiai ba davaria, a ini Buka Helaga Herevadia tamodia ese na lau e gwauraigumu, 40bona umui na asio uramu dekegu baoma bena mauri bavabia.41Lau na dia taunimanima edia amo hahenamo na abiamu. 42A lau na mai dibagu umui, Dirava ena lalokau sibomui lalomui ai na lasi.43Lau be Tamagu ladanai vada nama, bona umui ese na so abigudaemu. Bema ta ma bainema sibona ladanai, umui ese bo abia daemu. 44Umui ese be ede bavabiabiraigu toma, umui be ta ta sibomui o heimodai hehenimu, a Dirava tamona ena amo e maimu heimodaina be so tahuamu, a?45Basi laloa lau sibogu ese baina habadelaimui Tamagu vairanai. Ihabadelaimui tauna na Mose, enai emui helaro vada o atoa. 46Badina bema Mose vada o abiabiraia, umui ese lau bavabiabiraigu, badina be ia ese lau sivaraigu vada e torea. 47A bema umui ese iena toretore na asio abidaemu, egu hereva be ede bavabidae toma.Translation done by: Mr. Peter English on Wednesday (16/08/23), time: 9.04am. Ready for quality checking.Chapter 6
1Ini gau muridiai, Iesu na ela Galileia Gohuna kahana, ladana ta be Tiberia Gohuna. 2Hari hutuma bada danu ia murinai, e raka badina idia ese e itaia toa haida e ita gorere taudia latadiai. 3Iesu na ororo ai e daradae bona unuseni ena hahediba memerodia ida e helai.4(Hari Lagau Hanai ariana, Iudea taudia edia aria danu eme kahikahi), 5Iesu e gaga-isi neganai, hutuma bada e itadia ia dekena e maiva, ia ese Filipi eha-maroa eto, "Ita be edeseni aniani baita hoi idia na do bae aniani, a? 6(A Iesu e hereva na Filipi baine tohoa badina Filipi na vada e diba ia be dahaka do baine kara).7Filipi ese e haere henia eto, "Sinahu-rua dinadia penedia hegeregerena aniani gaudia mo baita hoidiamu, basine davanamu ediai bona sisi sisidia mo be animu. 8Ena hahediba merona ta ladana Anderea tadina be Simona Petero ese Iesu eha maoroa eto, 9"Meromero ta na mai ena parao ima bona gwarume rua, to ini be ede baita karadia tomamu ini taunimanima hutma padadiai, a?10Iesu eto, "Taunimanima iboudiai ba helaidia diho." (Hari una gabu ai na rei bada herea e vara). Bena taunimanima iboudiai e helai diho bona e duahidia iboudiai daha-ima. 11Bena Iesu ese parao e abi, eha namodia murina e helai taudia iboudiai e henidia. Gwarume rua danu unu hetomana e karaia, aniani na e momo ediai. 12Taunimanima na bogadia e kunu neganai ia ese ena hahediba memerodia hamaorodia eto, "Aniani bahudia midia iboudiai na ba gogodia bona taina basine boio.13Bena idia ese iboudiai e gogodia bona aniani bahudia na bosea gwauta-rua eha honudia; hari taunimanima ese e ani ore momorudia. 14Bena taunimanima ese ia e karaia toana e itaia neganai, idia eto, "Ina na momokani peroveta tauna daike be do bainema ina tanobada. 15Iesu na e diba idia na ia ba dabaia-tao bena edia hanua pavapava ai bae halaoa neganai, ia na idia edia amo e lasi ororo ma e lou henia.16Hanua e boi neganai, ena hahediba memerodia na e diho davara kahana ela. 17Idia na vanagi ai e gui, bena davara amo Kaperanauma e lao henia. Gabu vada e dibura to Iesu na idia dekedia do sela. 18Lai badana ta e toa bona davara hurehure danu e bada.19Idia na vanagi e baraia, soradia ima eiava tauratoi sisivana ai Iesu e itaia davara kopinai e raka idia dekedia e laova bona iboudiai e gari. 20A ia ese e hamaorodia eto, Ina na lau! Asio gari! 21Bena e urava ia bae abiadae vanagi ai, bona nega tamona idia na e lao henia tanonai e gini dae.22Dina ai, taunimanima hutuma na e gini gohu kahanai idia ese vada e itaia vanagi haida na lasi to vanagi tamona mo to una avanagi tamonai Iesu na se gui, a ena hahediba memero sibodia mo e gui bena e lao siri. 23Ede bamonai, Tiberia amo vanagi momo ema kahikahi hari ia ese parao Lohibada ese eha namoa bona e anidia gabuna.24Hutuma na hetahu amo e diba Iesu eiava ena hahediba memero na dia unuseni, idia na edia vanagi ai e gui bena ela Kaperanauma Iesu itahuna ela. 25Gohu kahana ai idia ese e davaria murinai, eha maoroa eto, "Hahediba tauna e, edena negai ini oma, a?26Iesu ese e haere henidia eto, "Momokani vaitani na hamaoromuimu, umui ese lau o tahugumu badina dia unu toa o itadia dainai, a badina umui ese unu parao o ani bena bogamui e kunu dainai." 27Aniani e oremu gauna dainai basio gaukara, to aniani e miamu ela bona mauri hanaihanai dainai. Unu na Taunimanima Natuna ese do baine henimui badina be Tamada Dirava ese ia toana eme atoa oi emu ai.28Bena idia ese e nanadaia eto, "Ai be ede baia kara toma bena Dirava ena gaukara do baiama karadia, a? 29Iesu e haere eto, "Dirava ena gaukara binai: e siaia tauna na ba kamonai henia."30Bena idia e henanadai eto, "Dahaka toa ta boma karaia bena ai ese baia itaia bena baia kamonai henimu, a?" "Oi be dahaka bo karamu a? 31Ai tamamai na manna e aniva tano gagenai. Vada e torea eto, "Ia ese guba amo aniani parao e heniva bae ani."32Bena Iesu ese e haere henidia eto, "Momokani vaitani na hamaoromuimu, Dia Mose ese aniani parao e henimuiva guba amo, a lau Tamagu ese aniani parao korikorina eme henimui guba amo.33"Badina be Dirava ena aniani na guba amo eme diho bona mauri eha-varaiamu ina tanobadai." 34Bena idia ese Iesu e hamaoroa eto, "Lohiabada e, ina aniani na nega iboudiai ba henimai."35Iesu ese e hamaorodia eto, "Lau na mauri anianina, dekegu bainema tauna na do basine hitoloa bona daika lau e kamonai henigumu tauna na do basine ranu mase diba. 36A umui na na hamaoromuiva, una na momokani, umui ese vada ome itagu bona umui ese na asio kamonai henigumu. 37Daidia Tamagu ese e henigumu taudia iboudiai na lau dekegu do baema, bona daika lau dekegu bainema tauna na lau ese do basina tahoa lasi.38Badina be lau na guba amo name diho, dia lau egu ura hari baina karaia. 39Ina na lau e siaigu tauna ena ura, lau na ta basina ha-boioa daidia be lau eme henigu, a lau ese do baina torea-isi nega dokonai. 40Badina be ina na Tamagu ena ura, daika ese Natuna baine itaia bona baine kamonai henia taudia iboudiai na mauri hanaihanai do bae abia bona lau ese do baine torea-isi nega dokonai.41Bena Iudea taudia ese ia ena hereva dainai e maumau henia badina ia eto, "Lau na aniani guba amo name diho." 42Bena idia na e hereva eto, "Ina Iesu na dia Iosepa natuna, ita na mai dibada tamana bona sinana be daidia, a? "Edena dalai ia na harihari e gwaumu, "Lau na guba amo name diha a?43Iesu ese e haere henidia eto, "Ena sibomui padamui ai o maumaumu na aha-dokoa." 44Asi tauna ta lau dekegu na basinema ela bona Tamagu daika be lau e siaigu tauna ena amo baine henigu, bona lau ese do baina torea-isi nega dokonai. 45Ini na peroveta herevadia vada e torea eto, "Bona taunimanima iboudiai na Dirava ese do baine hadibadibadia." E kamonaidia bona dibadia herevadia Dirava ena amo taudia iboudiai na lau dekegu e maimu.46Tau ta ese Tamada na do se itaia, to ia daika be Dirava ena amo - ia ese Tamada vada e itaia. 47Momokani vaitani, na hamaoromuimu, e kamonaimu tauna ese mauri hanaihanai do baine abia.48Lau na mauri anianina. 49Umui tamamui ese manna e aniva tano gagenai bona idia na e mase.50Ina aniani na guba amo eme diho, bena unu amo tau ta ese do baine ania na do basine mase. 51Lau na una mauri anianina guba amo name diho, bema tau ta ese ina aniani baine ania neganai, ia na do baine noho hanaihanai. Lau ese do baina henimui anianina, ina tanobada baine mauri dainai na lau hidiogu.52Bena Iuda taudia na sibodia e hepapa-ahuahu e gwauva, "Ina be edena dala ai ina tau na hidihona baine heni bona baita ania, a? 53Bena Iesu ese e hamaorodia eto, "Momokani vaitani na hamaoromuimu, umui ese Taunimanima Natuna hidihona basio ania bona rarana basio inua neganai umui sibomui ese mauri na basio abia."54"Lau hidihogu baine ania bona raragu baine inua tauna na mauri hanaihanai baine abia, bona do baine tore-isi nega dokona ai. 55Badina be lau hidihogu na una aniani korikori bona raragu ai na inuna korikorina. 56Lau hidihogu baine ania bona raragu baine inua tauna na lau lalogu ai baine noho, bona lau danu ia lalonai."57Tamada e maurimu ese vada e siaigu, bona lau na maurimu badina be Tamada dainai, bena daika ese lau hidihogu baine abia, ia danu do baine mauri badina be lau daigu ai. 58Ina na mauri anianina guba amo vada eme diho, dia tamamui ese e aniva bena e mase anianina. Ina aniani baine ania tauna na do baine mauri hanaihanai. 59Iesu ese ini gau na e herevalaidia synagogue lalodiai eha hedibava negadiai, Kaperanauma ai.60Bena ena hahediba momo ia murinai e rakava taudia ese ini hereva e kamonaidia bena eto, "Ia ena hahediba herevadia na auka, daika ese do baine abidia-dae toma, a? 61Badina be Iesu na sibona e diba vaitani ini hahediba memero edia maumau bena ia ese e hamaorodia eto, "Ini ese eha hekwakwanaimuimu, a?62Bena ina na dahaka, bena umui ese Taunimanima Natuna ba itaia baine dae guba ai guna e nohova gabuna, a? 63Ina na Lauma daika be mauri e havaraiamu hidiho na gau ta se namolaiamu. Ini name herevalai henimui na lauma herevadia, bona idia na e maurimu.64A doini umui haida ese in hereva na asio kamonaimu. "Badina be Iesu na matamanai vada e diba daidia be ini hereva na basie kamonaidia bona daika be ia taona do baine tore. 65Bena ia eto." Bena una dainai lau ese na hamaoromuimu tau ta lau dekegu basinema ela bona Tamagu ese baine duanaia tauna mo.66Badina be una dainai, ena hahediba memero momo na e rakatania bona murinai danu asie raka. 67Bena Iesu ese ena hahediba memerodia gwauta ruaosi eha maorodia eto, "Umui danu asio uramu ba raka oho, a? 68Simona Petero e haere eto, "Lohiabada e, ai be ma daika dekena baiala, a? Mauri hanaihanai hereva-dia na oi emu ai mo, 69ai ese ame kamonaidia bona ama ame diba oi na Dirava ena Helaga Tauna."70Iesu ese e hamaorodia eto, "Lau ese umui gwauta-ruaosi na asi na daunaimui bona umui ta na diabolo, a? 71Ia na Iuda Simona Isakariota natuna, badina be ina na ia gwauta ruaosi padadiai daika be Iesu taona baine torea.Translator: Ret/Dk. Lohia GariCompleted on Thursday (29/05/23), time: 3.45 pm. Ready for quality checkingChapter 7
1Ini gau muridiai Iesu na ela Galileia asine ura Iudea lalonai bainela badina Ida taudia be ia ihamasena dalana e tahuava. 2Hari Iudea taudia edia Kalaga Ariana eme hori.3Tadikakana ese e hamaoroa eto, "Ina gabu na ba rakatania, bona Iudea aola bena emu hahediba memerodia ese oi o karamu gaudia na do ba itadia. 4Badina tau ta na hehuni ai basine gaukaramu, bema ia sibona na e uramu hutuma ese ba dibaia neganai. Bema oi na ini gau ba karadia sibomu ba hedinarai ina tanobadai.5Badina ia tadikakana ese danu ia na asie hamomokaniva. 6Una dainai Iesu ese e hamaorodia eto, "Lau egu nega na do asine kau, a emui nega na hora iboudiai e horimu. 7Ina tanobada ese umui na asine inai henimuimu, a lau e inai henigumu, badina be lau ese na herevalaia hedinaraimu e karamu karadia na didika.8Umui hari una aria ba laohenia, lau na basinala una aria badina egu nega na do asine ginidae. 9Ini hereva e gwaurai murinai ia na e noho Galileia ai.10A ia tadikakana na una aria e laohenia murinai ia danu hehuni ai ela ta na asine diba. 11Hari Iudea taudia be una aria lalonai ia e tahuava bona e tomava, "Ia be edeseni ai a?12Hutuma bada na e maumauva ia dainai. Haida eto,"Ia na tau namoa."A haida eto, "Lasi, ia ese taunimanima e hakarohodia roho-rohomu." 13To idia ese ia na asie herevalaia badabadava badina be Iudea taudia daidiai e gariva.14Una aria ena doko e kahiva lalonai, Iesu na dubu helaga ela bena e hahediba matama. 15Iudea taudia na e hoa bena eto, "Ina tau ese buka helaga herevadia be ede e diba toma badina ia na asi ena diba tauna, a?" 16Bena Iesu ese e haere henidia eto, Lau egu hahediba herevadia na dia lau egu a lau e siaigu tauna ena amo.17Bema tau ta na e uramu ia ena ura baine kara, ia ena hahediba herevadia na do baine dibadia una na Dirava ena amo eiava lau sibogu egu hereva. 18Sibona ena hereva e gwauraimu tauna na sibona hairaina e tahuamu tauna, a daika tau na e siaia tauna ena hairai e tahuamu na tau momokanina bona ia enai na kara kerere-kerere ta lasi ia lalonai.19"Mose ena taravatu asie henimui, a? A doini taravatu na asio badinamu. "Dahaka dainai umui ese lau iha-masegu daladia o tahumu, a? 20Taunimanima e haere eto, "Oi na lauma dika emu ai. "Daika na oi ihamasemu daladia e tahumu, a?21Iesu ese e haere henidia eto, "Lau ese kara ta na karaia bena umui na o hoa una kara dainai." 22Una dainai Mose ese e peritomemui, (una na dia Mose ena amo a tubumui edia amo) bona tau ta na Dina Helaganai baine peritome.23Bema tauta na Dina Helagana ai peritome baine abi una na Mose ena taravatu asio hamakohiamu neganai, dahaka dainai lau o badu henigumu badina lau ese tauta na hagoevaia guguru Dina Helagana ai, a? 24Basio hahemaoro emu roharoha dainai, a ba hahemaoro maoromaoro.25Bena haida na Ierusalema amo ema eto, "Ina tauna dia ia hari umui ese o tahuamu do ba hamasea a?" 26Aitaia ia na e hereva hedinaraimu, bona idia na hereva ta asie gwauraimu. Hegunalai taudia na momokani ina tau na Keriso, a?" 27A ita na mai dibada ia be ede amo ema. To Keriso bainema neganai tau ta na basine diba ia be ede amo ema.28Bena Iesu na dubu lalonai e tai lolo, e hahedibava bona e hereva eto, "Umui na mai dibamui lau bona ede amo nama. Lau na dia sibogu nama, a lau e siaigu tauna na momokani, a umui na asi dibamui. 29Lau na mai diabagu ia badina be lau na ia ena amo nama bona ia ese e siaigu.30Una dainai idia na e urava ia bae dabaia tao ta ta imana enai asine kau ia bae abia, badina ena nega do se kau dainai. 31A haida una hutuma lalonai ese e hamomokania bena eto, "Keriso do bainema neganai, ia na toa momo do basine kara, ina tau ese eme kara hegeregerena baine kara a?" 32Farasia taudia na e kamonai taunimanima ese hereva maragi ai Iesu e herevalaiava bena helaga taudia bona Farasia taudia ese dubu gaukara taudia haida e siaidia Iesu bae dabaia tao.33Bena Iesu eto, "Lau na doini ina hora sisina lalonai, bena bainala e siaigu tauna dekena. 34Umui ese do ba tahugu, to do basio davarigu, bona lau bainala gabuna, umui na do basioma diba.35Iudea taudia na sibodia e hereva heheni eto, "Ina tau be edekaha belaomu bena ita ese na basita davaria dibamu, a?" 36Ina hereva anina be dahaka eto, 'Umui ese ba tahugu do basio davarigu, bona lau bainala gabuna umui na do basioma, a?'37Hari una aria dinana orenai, Iesu na e gini tore bona e tai lolo eto, "Bema tau ta na ranu ese e masea, dekegu ainema lau egu ai ranu baine inu. 38Lau e hamomokanigumu tauna na Buka Helaga ai e torea hegeregerena e gwaumu mauri ranuna sinavaidia na bogana amo baine aru lasi.39A ia ena hereva na Lauma e gwauraiava daidia be ia e hamomokaniamu taudia ese do be eabiamu, badina Lauma na do se heni bona Iesu na una hairai na do se abia.40Bena taunimanima haidia ese ini hereva e kamonai neganai, eto, "Momokani ia na peroveta tauna. 41Haida be eto, "Ina na Keriso". A haida na eto, momokani Keriso na Galileia amo basinema diba, a?" 42Buka Helaga ai asine torea eto, "Keriso na Davida garana amo do bainema bona Betelehema amo, Davida e nohova hanuana a?43Bena taunimanima padadiai haheparara vada e vara, badina be Iesu dainai. 44Bena haida na e urava ia ba dabaia-tao to imadia ia enai ta se kau.45Bena Itorena taudia bona Farasia taudia ese e siaidia taudia na nanadaidia eto, "Dahaka dainai una tau na asio abia asio o mailaia a?" 46E siaidia taudia na e haere eto, "Ia e hereva e herevalaiva daladiai na asie herevalai diba."47Bena Farasia taudia ese e haere henidia eto, 'Umui danu ia ena hereva ese basieme hakaumu kerere a?' 48Lohia taudia ese eiava Farasia taudia ese ia e abiabiraiamu a?' 49A taunimanima hutuma taravatu asi dibadia taudia na eme gwau-tubudia.50Nikodemo (Farasia tauna ta Iesu dekena ela) ese e hamaorodia eto, 51Ita eda taravatu ai taunimanima ta na asine hahemaoro henia gunamu, a ena hereva be do asie hakalaia bona asie dibamu ia be dahaka e kara una unu e torea toma a?" 52idia ese e haere henia eto, Oi danu dia Galileia amo a?" Ba tahua bona ba itaia peroveta tauna ta na Galileia amo ema."53Bena idia na ta ta edia ruma e lou henidia.Translation done by: Ret/Dk. Lohia Gari on Wednesda (16/08/23), time: 7.47am. Ready for quality checking.Chapter 8
1Iesu na olive ororona ela. 2Daba matana ai ia na dubu e lou lao, bona taunimanima iboudiai ema, Ia na e helai diho bona e hadibadia. 3Itorena taudia bona Farasea taudia ese hahine ta dekena e laohaia heuda hanai ai e davaria. Idia ese bogaragidia ai e haginia.4Bena Iesu e nanadaia eto, "Hahediba tauna e, ina hahinena na heuda-hanaina ai vada a davaria. 5Hari ina taravatu lalonai, Mose ese vada e haganimai unu bae kara toma taunimanima dia na nadi ai ba hododia mase; Oi be dahaka o tomamu ia enai?" 6Idia na unu e hereva toma na ia bae dibagania bena bae habadelaia, a Iesu na e igo diho bona tano ai e toretore imana kwakikwakina amo.7Ida ese e nanadaia loulou, ia na e toreisi bona e hamaorodia, eto, "Umui ta bogaragimui ai asi ena kara dika, ia ese nadi matamana baine tahoa ina hahine baine hodoa." 8Bena ma e igo diho, bona tano ai e toretore imana kwakikwakina amo.9Idia ese ena hereva e kamonai ai, ta ta amo e raka lasi varaguna amo e matamaia. Bena Iesu sibona mo e noho, hari bogaragiai e gini hahinena ida. 10Iresu ma e tore isi bona e nanadaia eto, "Hahine e, hari e hahebadelaimu taudia be edeseni ai? Ta ese e hadikamu a? 11Hahine na eto, "Lohiabada e asi tauna," Iesu eto, "Lau ese danu asi na hadikamumu. Aola basio kara dika lou.12Bena Iesu ese e haroro henidia, lou eto, "Lau na tanobada diarina, daika murigu ai baine raka tauna na dibura lalonai basine loa, a mauri diarina do baine abia." 13Farisea taudia ese e hereva henia eto, "Oi na sibomu o hegwauraimu, emu hegwaurai na dia momokani."14Iesu e haere bona e hamaorodia eto, "Enabe sibogu na hegwauraimu, to egu hegwaurai na momokani. Badina lau na mai dibagu ede amo nama bona ede bainala danu dibagu, a ede amo nama bona ede bainala umui na asi dibamui. 15Umui na taunimanima edia hahemaoro dalana ai o hahemaoromu, lau ese ta asi na hahemaoro heniamu. 16Bema bama hahemaoro, edeheto, egu hahemaoro bema momokani badina lau na dia sibogu, a Tamagu e siaigu tauna ese e bamogumu.17Emui taravatu ai ini e torea toma taunimanima rarua hereva tamona bae gwauraia hebou una na vada momokani. 18Lau na sibogu na hegwauraimu, bona Tamagu e siaigu Diravana ese e gwauraigumu.19Una dainai idia ese e nanadaia eto, "Tamamu be ede seniai?" Iesu e haere eto, 'Umui na asi dibamui lau eiava Tamagu danu asi dibamui, boma diba lau, Tamagu danu boma diba." 20Unu hereva be Iesu ese moni ihabouna gabuna ai e gwaurai, dubu helaga lalonai e hahedibava negana ai, bona tau ta ese se dabaia tao badina be ena nega na do se kau.21Iesu ese ma e hereva henidia, eto, "Lau na dauha bainala, bona umui ese ba tahugu bona emui kara dika ai vada ba mase. Ba laomu gabuna, umui na basio mai dibamu." 22Bena Iuda taudia e henanadai heheni eto, "Ina ia be sibona baine heala a? Una dainai e tomu "Bainala gabuna umu na basioma diba?23Iesu ese ma hamaorodia eto, "Umui na henu amo, Lau na atai amo. Umui na tanobada taumui; Lau na dia tanobada taugu. 24Una dainai, na hamaoromui nato emui kara dika ai vada ba mase. Badina ela bona umui ese lau bavabiabiraigu, emui kara dika ai vada ba mase.25Bena idia ese una dainai e nanadaia eto, "Oi na daika?" Iesu ese e hamaorodia eto, Lau be dahaka na herevalai henimuiva matamana negana amo. 26Lau na herevamui diagau do baina gwaurai bona baina hahemaoro henimui danu. Gau tamona, e siaigu Diravana na momokani; bona iena amo na kamonai herevadia na tanobada na hamaorolaiamu." 27Idia na lalodia asie parara ia ese Tamana e herevalaiava.28Bena Iesu ma eto, umui ese Taunimanima Natuna ba piua isi negana ai vada ba diba LAU NA IA, bona kara ta danu sibogu asi na karaiamu, a Tamagu ese e hadibagumu hegeregerena ai na herevamu. 29E siaigumu Diravana ese e bamogumu, bona ia ese se rakatanigu, badina be iena ura karadia nega idoidiai na karamu. 30Ini hereva e gwaurai negana ai hutuma ese eabiabiraia.31Bena Iesu ese Iuda taudia ia eabiabiraia e hamaorodia eto, umu ese egu hereva ba badinaia bena egu hahediba korikori ai baola, 32bona hereva momokani danu badibaia, bona hereva momokani ese baine ruhamui nege." 33Idia na e haere eto, "Ai na Aberahamo garana bona ai na tau ta isiaina asi a laoheni, edeheto oi na o tomu, baia heruha nege?34Iese ese e haere henidia eto, "Momokani, momokani, na hamaoromuimu kara dika taudia na dika ese e guidiamu. A idia na dika isiaina e lao henimu. 35To hesiai tauna na ruma ai se noho hanaihanaimu, natuna hari ruma ai e noho hanaihanaimu. 36Una dainai, bema natu ese baine ruhamui nege, umu na ba heruha nege momokani.37Lau mai dibagu umui na Aberahamo garana, to umui na ouramu bavalagu badina be egu hereva na asio abia daemu. 38Lau na tomu, Tamagu enai na itava gaudia na gwauraimu; una dainai umu ese tamamui enai o kamonaiva gaudia o karamu."39Idia ese e haere henia eto "Ai Tamamai be Aberahamo." Iesu eto, bema umui na Aberahamo natuna, umui na Aberahamo ena kara boma kara. 40A harihari ouramu bavalagu hereva momokani Dirava enai na kamonaiva na gwaurai henimuimu taugu. Aberahamo na unu se kara toma. 41Umui ese tamamui ena kara ba kara. Idia eto, "Ai na dia ariara natudia, ai tamamai na tamona, Dirava mo."42Iesu ma eto, Tamamui bema Dirava umu ese lau boma lalokau henigu, badina be Dirava ena amo nama bona lau binai, badina be lau na sibogu asi nama to ia ese e siaigu. 43Dahaka dainai egu hereva lalomui se pararamu? Ina na badina umui ese egu hereva so kamonaimu. 44Umui na tamamui diabolo, ena amo oma, bona ouramu tamamui ena hegahusi karadia ba kara. Ia na matamana amo ala-ala tauna bona hereva momokani se badinaiamu badina be ia lalonai hereva momokani na lasi. Ia na hereva koikoidia e gwauraimu neganai, ena kara korikori na bunai badina ia na koikoi tauna bona koikoi idoidiai tamadia.45Doini, badina be hereva momokani na gwauraimu, umui ese na asio abidaemu. 46Umui daika ese kara dika vada egu ai o davaria? Bena hereva momokani na herevalaiamu, dahaka dainai asio abigudaemu? 47Daika Dirava ena amo ema tauna ese Dirava ena hereva e kamonaiamu, badina be ini gau daidiai umui na asio kamonaimu, badina umui na dia Dirava ena amo oma."48Bena Iuda taudia ese e haere henia bona eto, "Emai hereva be dia maoro ato oi na Samaria tauna bona lauma dika ese e bolomu a?" 49Iesu e haere eto, "Lau na lauma dika ese se bologu, lau ese Tamagu na matauraiamu, bona umui ese lau asio matauraigumu.50To lau ese hairagu asi na tahuamu; ta ese e tahuamu bona hahemaoro e karamu. 51Momokani, momokani, na hamaoromuimu, bema ta ese egu hereva baine badinaia na basine mase diba." (mase na basine e itaia)52Bena Iuda taudia eto, "Harihari vada ame diba momokani lauma dika ese vada e bolomu, Aberahamo bona peroveta taudia vada e mase; a oi na o tomamu, bema ta ese lau egu hereva baine badina na basine mase diba.' 53Tamada Aberahamo vada e mase, o hereaiamu a? Peroveta taudia danu vada e mase. Oi be daika?"54Iese e haere eto, " Bema sibogu bama heimodai, egu heimodai na asi anina, Ina na lau Tamagu ia ese e imodaigumu - umui o tomamu ia na umui emui Dirava. 55Umui na asi dibamui ia, a lau be mai dibagu. Bema lau bama toma, 'Lau na asi dibagu ia,' bama koikoi, umui hegeregeremui. Edeheto, lau na mai dibagu bona ena hereva na badinaiamu. 56Tamamui Aberahamo na e moaleva lau egu nega baine itaia, bona e itaia mai lalo-namona (moalena) ida."57Una dainai Iuda taudia ese e hamaoroa eto, Oi laganimu na do dia imahui, bona oi ese Aberahamo vada o itaia a?" 58Iesu ese e hamaorodia eto, "Momokani, momokani, na hamaoromuimu, Aberahamo do sevara lau be vada na nohova." 59Bena idia ese nadi eabi ia ba hodoa, a Iesu na e komu bena dubu amo e raka lasi.RDKH. ORI KOHU ESE E HAGUGURUA, DINANA: WED (24/07/24), TIME: 8.00 AM.Chapter 9
1Iesu na raka hanaina ai tau ta e itaia matana kepulundia ai e vara. 2Bena ena hahediba ese e nanadaia, eto, Rabi e, daika ena kara dika dainai ina tau matana kepuludia ai e vara? Ia eiava tamana sinana?3Iesu e haere eto, "Dia ina tau eiava tamana sinana edia kara dika dainai, to Dirava ena gaukara siahuna iena amo baine hedinarai. 4Lau e siaigu Diravana ena gaukara dinai baita kara hanua baine boi ta basine gaukara diba. 5Tanobada ai na nohomu negana ai lau na tanobada diarina.6Unu e gwau toma murinai bena tano ai e kanudi, kanudina amo kopukopu e manea, bena mata-kepulu tauna matana e dahu laidia. 7Bena e hamaoroa, eto, "Aola Siloama gohuna ai ba huria. (Siloama anina na "siaia"). Una dainai ia na ela e digu, bena e lou ema matana vada e papa.8Bena dekena taudia bona vaevae e noi hegameva ai e itaiava taudia e henanadai, eto, Ina na vanegai e helaiva e noi hegameva tauna eiava? 9Haida eto, gauna bunai. Ma haida eto, Lasi, ina na ia ida-idana. Ia sibona eto, Lau binai.10Bena idia ese e nanadaia, eto, Matamu ede e papa toma? 11Ia e haere, eto, Tau ta ladana Iesu, ese kopukopu e manea, matagu e dahudia bena e hamaorogu, eto, "Aola, Siloama gohuna ai ba digu." Nala na ha digu bena matagu vada e papa. 12Bena idia ese ma e nanadaia, eto, Ia be edeseni ai? Ia eto, Asi dibagu.13Idia ese hari matana e papa tauna na Farasea taudia dekedia e hakaua lao. 14Iesu ese kopukopu e manea bona una tau matana e hapapa dinana be Dina Helaga. 15Una dainai, Farasea taudia ese e nanadaia, matana ede e papa toma. Ia eto, Ia ese matagu kopukopu amo e dahu, na huri, bena matagu vada e papa.16Bena Farasea taudia haida eto, "Ina tau na Dirava ena amo sema badina ia ese Dina Helaga se badinaiamu. "Haida eto, "Ede bamonai kara dika tauna ta ese toa unuhetomadia baine kara? Unu amo edia hegogo vada e haheparara. 17Bena idia ese mata-kepulu tauna ma e nanadaia lou eto, "Oi matamu na ina tau ese e hapapa oi ese be ede o gwauraia tomamu? Mata-kepulu tauna e haere eto, " Ia na peroveta tauna." 18Iuda taudia hari tau matana vada e kepulu guna gabeai e papa herevana asie abia dae ela bona idia ese tamana sinana e boiridia.19Bena tamana sinana e nanadaidia eto, "Ina mero be umu natumui a? Matana kepuluna ai e vara o tomu a? O ede bamonai matana vada e papa? 20Bena tamana sinana e haere eto, "Ai dibamai natumai bina matana kepuludia ai e vara. 21To harihari matana ede e papa toma, ai na asi dibamai, bona daika ese matana e hapapa, ai na asi dibamai. A nanadaia, ia na bada. Sibona baine hereva."22Tamana sinana unu e gwau toma badina Iuda taudia garidia e gari. Badina be Iuda taudia na vada e gwaubou bema tau ta ese baine gwauraia Keriso, ia na dubu amo bae tahoa lasi. 23Una dainai tamana sinana eto, "Ia na bada, ba nanadaia."24Bena idia ese mata-kepulu tauna nega iharuana ma e boiria lou, bena e nanadaia eto, "Dirava ba heatolaia. Ai na vada dibamai una tau na kara dika tauna." 25Ia e haere eto, "Lau asi dibagu ia na kara dika tauna eiava lasi. Gau tamona dibagu, matagu na kekepulu, to hari eme papa.26Bena idia ese ma e nanadaia lou eto, Ia ese oiemu ai dahaka e karaia?Matamu be ede e hapapa toma? 27Ia e haere, eto, vada na hamaoromui vaitani, to asio kamonaimu! Dahaka dainai umui na o uramu ma kamonai lou? Umui danu iena hahediba ai baola o tomamu a?28Bena idia ese e gwau dika henia eto, "Oi hari iena hahedia, A ai na Mose ena hahediba. 29Ai na dibamai Dirava ese Mose e hereva henia, a una tau be ede amo ema asi dibamai.30Matana e papa tauna ese e haere henidia, eto, lau na name hoa, badina be asi dibamui ia na ede amo ema, a ia ese lau matagu e hapapa. 31Ai dibamai Dirava ese kara dika taudia ere dia se kamonaimu, to ena ura karadia e karamu tauna hari erena e kamonaimu.32Tanobada matamana amo ta ese matana kepuludia ai e vara tauna ta matana e hapapa sivaraina asita kamonai. 33Bema ina tau na Dirava ena amo basinema mai, ia ese gau ta basinema karaia diba. 34Idia ese e haere henia, bena eto, Oi na kara dika ai o vara, bena oi ese ai o hadibamaimu? Bena e tahoa lasi murimuri ai.35Iesu na e kamonai idia ese vada e lulua lasi dubu amo. Bena Iesu ese e davaria e nanadaia, eto, Oi ese Dirava natuna o abiabiraiamu a?" 36Ia e haere bena eto, ia be daika, Lohiabada e, bena baina abiabiraia?" 37Iesu ese e haere henia eto," Vada ome itaia, bona ia na ina harihari e hereva henimumu." 38Bena ia eto," Lohiabada e, vada name kamonai," bena ia ese e toma henia diho.39Iesu eto, Hahemaoro totona ina tanobada nama una dainai mata-kepulu taudia na mailaidia matadia bae papa bona mata-papa taudia na matadia bae kepulu." 40Farasea taudia haida na ia dekenai bena idia ese una hereva e kamonai bena e nanadaia eto, "Ai danu matamai kekepulu a? 41Iesu ese e haere henidia eto," bema matamui kepulu, asi emui kara kerere, to umui na o tomu, 'Ai na mata-papa taumai,' una dainai emui kerere na mia."Translation done by: Rev. Eiwana Zecharaias on Wednesday (29/08/23), time: 3.30pm. Ready for quality checking.Chapter 10
1Momokani vaitani, na hamaoromuimu, tau ta mamoe edia magu ikoukouna amo asine vareaimu, to dala idauna ta amo e vareaimu, una tau na henao bona dadidadi tauna. 2A tau ta ikoukou amo e raka vareaimu tauna na mamoe iregudia tauna.3Ikoukou inarina tauna ese ikoukou e kehoamu ia ena mamoe veridia ese erena e kamonaiamu, ladadia e boiridiamu ia ena bona ia ese eha-kaudia lasimu. 4Ena mamoe na eha-kaudia lasimu neganai, ia ese e gunalaidiamu bena ena mamoe seridia na ia murina ai e rakamu badina ia erena na mai dibadia.5A idia na idau tauna ta murinai basie raka, a ena amo bae raka-oho, badina ina idau tauna erena na asi dibadia. 6Iesu ese sivarai hegeregerena ai e hamaorodia, to idia na asie diba ia be dahaka e gwaurai henidia.7Bena Iesu ese ma e hamaorodia lou eto, "Momokani vaitani, na hamaoromuimu lau na una mamoe seridia edia ikoukou.8Lau vairagu ai vada ema taudia iboudiai na henao tauna bona dadidadi tauna, to mamoe seridia ese asie kamonai henidia.9Lau na ikoukouna. Bena tauta na lau egu amo baine raka vareai, ia na do baine mauri bona egu amo baine raka vareai bona baine raka lasi bona laga-ani do baine davaria. 10Henao tauna na asine mai kavamu, to e maimu baine henao bona ala-ala, bona hahebuatari totona. Lau na nama bena idia na mauri do bae abia bona mauri bae abia lavadae helaoreana.11Lau na mamoe iregudia tauna. Mamoe iregudia tauna namona ese ena mauri e atoa dihomu ena mamoe seridia dainai. 12A hesiai tauna mai davana na dia mamoe iregudia tauna bona unu mamoe seridia na dia ia ena. Una tau na uda sisiana e itaiamu e maimu neganai mamoe na e rakatanidiamu, e heau boiomu bona uda sisiana ese mamoe eha-kaudia ohomu bona eha-karohodia rohorohomu. 13Ia na e heau boiomu badina ia na hesiai tauna mai davana bona mamoe na asie regudiamu.14Lau na mamoe iregudia tauna namona bona mai dibagu idia na lau egu, bona lau egu dainai mai dibadia lau. 15Unu hetomana danu, Tamagu na mai dibana lau bona lau na mai dibagu Tamagu, bona egu mauri na atoa-dihomu ini mamoe serina daidiai. 16Lau na mamoe seridia haida danu mai egu, idia na dia ina mamoe maguna ai. Lau ese danu baina mailaidia, idia ese eregu do bae kamonai, bona seri ba tamona bona iregudia tauna danu tamona.17Una dainai Tamagu ese lau e lalokau henigumu, egu mauri baina atoa-diho bena ma baina abia-lou. 18Tau ta ese lau egu amo basine abia-oho to sibogu ese baina atoa diho. Egu mauri baina atoa diho maorona na lau egu ai bona baina abia lou maorona na lau egu ai. Ina hahegani na Tamagu ena mo vada na abia.19Ini hereva daidia Iuda taudia padadiai hahe-parara lou. 20Badina be idia momo na eto, "Ia na lauma dika ta ese e rohea, bona eme kavaia. Dahaka umui ese ina tau o kamonai heniamu, a? 21Haida e hereva eto, "Ini na dia lauma dikana ese e rohea tauna ena hereva. Lauma dikana na asi ena diba mata kepulu taudia matadia baine hapapa, ia ese hari ani?"22Bena Dubu ihahelagana neganai, Ierusalema ai na paraka negana, 23bona Iesu na dubu lalonai, Solomona ena dehe ai e rakava. 24Bena Iudea taudia ese e ginia-hegege bona e hamaoroa eto, "Oi ese daradara lalonai oha-nohomaimu, ela bona edena nega ba-hadibamai a? Bema oi na Keriso mani a hamaoromai hedinarai."25"Vada na hamaoromui, to umui ese na asio hamomokani. Egu gaukara na Tamagu ladanai na karamu, ini ese e gwauraigu hedinaraimu." 26"To doini umui ese na asio hamomokanigumu. Badina umui na dia lau egu mamoe.27Lau egu mamoe na lau eregu e kamonaimu. Lau na mai dibagu idia bona murigu ai e rakamu. 28"Lau ese mauri hanaihanai na henidiamu, bona momokani idia na do basie mase, bona ta ese basie kokidiamu imagu amo."29Lau Tamagu daika be ia ese idiana lau e henigu na haida iboudiai e hereadia. Tamagu imana amo ta ese basine kokidia oho diba. 30"Lau bona Tamagu na tamona." 31Bena Iudea taudia na nadi eabi e urava ia bae hodoa.32Iesu ese e haere henidia eto, "Lau ese Tamagu ena amo kara namodia momo name haheita-lai henimui. Badina be dahaka ini ededia gaukara amo umui ese lau nadi ai ba hodogu, a? 33Iudea taudia e haere eto, "Ai na oi baia hodomu na dia ini gaukara namodia dainai, a Dirava o hadikaiamu dainai, bona badina oi na taunimanima mo, sibomu Dirava ai o hegwauraimu.34Iese ese e haere henidia eto, "Emui taravatu ai ini asie torea toma. "Umui na dirava, a? 35Bema ia ese e gwauraidia dirava daima be ina hereva na Dirava ena amo ema (bona hereva helaga na basio hamakohidia), 36umui na vada ia o gwauraiamu daika be Tamana e abia oho bona ina tanobada e siaia mai o gwauraiamu. "Oi na Dirava o hadikaiamu badina lau natomu lau na Dirava Natuna a?37Bema lau na Tamagu ena gaukara asina karadiamu neganai, lau na basio hamomokanigu. 38A, bema lau ese na karadiamu, enabe launa asio hamomokanigumu neganai, ini gaukara na ba hamomokani bena unu amo ba diba bona ba lalo-parara una na Tamagu lau lalogu ai, bona lau na Tamagu lalonai. 39Una dainai idia na e urava ia mo bae dabaia tao lou to ia na idia imadia amo e raka oho.40Bena ia na e raka oho ela Ioridaena kahana Ioane e bapatiso matam gabua ela bona unuseni ai e nohova. 41Taunimanima hutuma danu ia dekena ema, bona idia eto, "Momokani, Ioane na toa ta asine karaia to Ioane ese ina tau e herevalai gaudia iboudiai na momokani. 42Bena unuseni aitaunimanima momo herea ese eha-momokania.Translation done by: Ret/Dk. Lohia Gari on Wednesday (19/07/23), time: 3.45 am. Ready for quality checking.Chapter 11
1Hari tau ta ladana Lasaro na vada e gorerea. Ia na Betani hanuana amo, Maria bona kakana Mareta edia hanua. 2Una Maria be muramura mai bonana namona amo Lohiabada e dairia bona huina amo aena e dahudia, ia tadikakana Lasaro vada e gorere.3Bena hahine raruosi ese Iesu boiboina e kara, e tomu, "Lohiabada e, aitaia, emu lalokau tauna vada e gorerea." 4A Iesu e kamonai neganai, ia eto, "Ina gorere na dia mase gauna, a ina na Dirava hairaina dainai unu amo Dirava Natuna do bae haheatolaia."5Hari Iesu ese Mareta bona tadina Maria bona Lasaro na e lalokau henidiava. 6Ia e kamonai Lasaro vada e gorerea neganai, Iesu na momokani dina rua ma e noho una e nohova gabunai.7Bena gabeamo, hahediba e hamaorodia, eto, "Iudea ma aita lou lao."8Hahediba ese e hamaoroa, eto, "Rabi e, ina harihari Iudea taudia na e uramu oi nadi amo bae hodomu, bona oi ma unu bo lou laomu, a?" 9Iesu e haere, eto, "Dina ta ena hora be dia gwauta rua, a? Bema tau ta na dina-horana ai e rakamu, ia na basine hekwakwanaimu, badina be ia na ina tanobada diarina amo e itamu.10Ede bamona, bema tau ta na hanuaboi ai e rakamu, ia na baine hekwakwanai badina be diari na dia ia lalonai." 11Ini gau e gwaurai, bona gabeamo, (ini gau muridiai) ia ese e hamaorodia eto, "ita turada Lasaro na vada e mahuta, a lau na laomu na ia mahuta amo baina haoa dainai.12Una dainai, hahediba ese e hamaoroa, eto, "Lohiabada e, bema ia na vada mahuta, ia na do baine noga." 13Hari Iesu ese ena mase e herevalaiava, a idia edia lalohadai ia na mahuta laga-anina e hereva laiava. 14Una dainai Iesu ese e hamaorodia namonamo, eto, "Lasaro na e mase.15Lau na, umui daimui ai na moalemu, lau na dia unuseni ai, unu amo umui danu bavabidadama. A aitala ia dekena. 16Bena Toma, ladana e tomava Hekapa, ese bamona hahediba e hamaorodia, eto, "ita danu aitala, unu amo Iesu ida baita hamase hebou."17Una dainai, Iesu ema neganai, ia vada e diba Lasaro tau-anina na dina hani gara lalonai e mia. 18Hari Betani na Ierusalema kahanai, edia daudau na maela rua hegeregerena. 19Iudea taudia hutuma ema Mareta bona Maria dekedia, taudia ihalodia taihudia e mase dainai. 20Bena Mareta, e kamonai Iesu bainema neganai, vada ela baine hedavari henia, a Maria be ruma lalonai helai.21Bena Mareta ese Iesu vada e hamaoroa eto, "Lohiabada e, bema oi na vada iniseni ai, lau taihugu na basinema mase. 22To ina harihari, lau na mai dibagu oi dahaka Dirava enai bo noiamu, ia ese na be henimumu. 23Iesu ese e hamaoroa eto, "oi taihumu na baine tore-isi lou."24Mareta ese e hamaoroa eto, "Mai dibagu, ia na do baine toreisi-lou nega dokona toreisi-lou lalonai." 25Iesu ese e hamaoroa eto, "lau na toreisi-lou bona mauri; daika ese lau eabiabiraigumu tauna enabe ia na baine mase, ia na do baine mauri;" 26bona e maurimu bona eabiabiraigumu tauna na basine mase, lasi ona lasi vaitani. Oi ese egu hereva o abidaemu, a?27Ia ese e hamaoroa eto, "Oibe, Lohiabada, na abiadaemu oi na Keriso, Dirava Natuna, tanobada ai do bainema tauna. 28Ia ini e gwautoma murinai, ia na ela bona taihuna Maria mo e boiria hehuni. Ia ese e hamaoroa eto, "Hahediba Tauna na vada ema bona ia na oi e boirimumu."30Iesu na hanua lalonai do se raka vareai a ia na dounu Mareta ida e hedavari gabunai noho. 31Bena, Iudea Taudia, ia ida ruma lalonai e nohova bona eha marumaruava taudia, ese Maria e itaia vada e toreisi haraga bona e raka lasi murimuri ai neganai, idia ese vada e gavaia, e tomava gara e laova unuseni ai baine ha tai. 32Bena Mary na Iesu ela gabuna ai e kau, bona vada e itaia, ia na e hetuitui bona e hamaoroa, eto, "Lohiabada e, bema oi na iniseniai, lau taihugu na basinema mase."33Una dainai Iesu ese mai taina ida e itaia, bona Iudea Taudia danu mai taidia ida ia ida ema neganai, ia na laumanai lalona emetau bona e lalo hisihisi; 34bena ia eto, "Ia be edeseniai o guria?" Idia ese e hamaoroa, eto, "Lohiabada aoma bona ba itaia. 35Iese vada e taiva.36Bena Iudea Taudia, eto, "Aitaia ena lalokau na bada Lasaro enai!" 37A haida be e tomava, "Ina tau, mata kepulu tauna matana e hapapa, ese ina tau ena mase basine lao-ahu diba danu, a?"38Bena Iesu ma, mai lalona metauna ida, e lou lao gara gabuna. Ina be nadi kohuana ta, nadi ta amo e laoa-ahu. 39Iesu eto, "Nadi na avabia-oho." Mareta, e mase tauna taihuna, ese Iesu e hamaoroa, eto, "Lohiabada e, ia tauna na vada e bodaga, badina ina na vada dina ihahanina. 40Iesu ese e hamaoroa, eto, "Lau ese oi asina hamaoromu, bema oi vada o abidadama, oi ese Dirava hairaina do baitaia, ani?41Bena idia ese nadi vada e abia-oho. Bena Iesu e gagaisi bona eto, "Tamagu e, na hanamomumu badina o kamonai henigumu. 42Vada dibagu oi ese nega iboudiai o kamonai henigumu, a badina be hutuma ese e ginigu hegege dainai, lau na ini nagwau tomamu, badina be idia ese bae hamomokania lau na oi ese o siaigu."43Ini e gwautoma murinai, ia na mai erena badana ida e lolo-isi, eto, "Lasaro e, a raka lasi!" 44Mase tauna vada e raka lasi; ia aena bona imana be dabua amo e guidia, bona ia vairana be dabua ta amo e guia, Iesu ese e hamaorodia, eto, "Aruhaia bona a kahua nege."45Bena Iudea taudia hutuma unu ema Maria dekena bona Iesu dahaka e kara e itadia, ese ia na abiabiraia. 46A haida be ela Farasia Taudia dekedia bona Iesu ese vada e kara gaudia e hamaorolaidia.47Bena helaga taudia badadia bona Farasia taudia ese edia kaunsolo e haboudia bona eto, "Ita be dahaka baita karamu? Ina tau ese toa momo e karamu. 48Bema ita ese ini bamona baita rakataniamu, taunimanima iboudiai ese be abiabiraiamu, bona Roma taudia be maimu eda gabu bona eda bese ruaosi eda amo be abidia ohomu."49Vadaeni, a tau ta bogaragidiai, ladana be Kaiafas, ia be helaga tauna badana una lagani ai, ese e hamaorodia, eto, "Umui na gau ta asi dibamui. 50Umui ese na so laloamu emui ai namona na tau ta baine mase taunimanima daidiai, bena bese idoinai na do asine eore.51Ina hereva e gwaurai na dia ia sibona ena amo. To, una lagani ai, ia na helaga tauna badana dainai, ia na e peroveta Iesu na do baine mase bese dainai; 52bona dia bese mo dainai, a Dirava natuna danu unu e hakarohodia na do baine haboudia orea tamonai. 53Bena una dina amo idia ese Iesu ialana dalana vada e tahua.54Una dainai, Iesu vada Iudea besedia bogaragidia asine rakaloava, a una gabu e rakatani tano gagaena badina hanua ta ela ladana Efaraim. Unuseni a e noho ena disciples ida. 55Iudea taudia edia Lagau-hanai Ariana do sekau ai, idia na do bae hahegoeva guna dainai.56Bena idia ese Iesu e tahua, bona Dubu Helaga lalonai ginidiai e hereva heheni, eto, "Umui be dahaka otomamu? Ia be basine maimu ina aria, a? 57Helaga taudia badadia bona Farasia taudia ese hereva e halasia, bema ta e diba Iesu be edeseniai, ia ese baine hamaorodia, bena idia ese do bae dogoa tao.Translation done by: Peter English on Wednesday (16/08/23), time: 12.07pm. Ready for quality checking.Chapter 12
1Una dainai, dina tauratoi dounu mimia ela bona Lagau-hanai Ariana, Iesu na Betania ela, Lasaro, vanegai Iesu ese mase amo e hatorea isi tauna, ena hanua bunai.2Bena unuseni ai idia ese adorahi anianina e dabaraia. Ia ana, Mareta ese isiaidia e lao heniva, a Lasaro bona taunimanima haida na Iesu ida ege diho. 3Bena Maria ese muramura mai bonana nadi kiama-kiamana amo e karaia gauna e abia, Iesu aena ruaosi e dairilai, bena huina amo ma e dahu kaukau. Ruma na una muramura bonana namona ese e hahonua4A Iuda Isakariota, ena hahediba tauna ta, Iesu taona baine torea tauna, eto, 5"Dahaka dainai ina muramura mai bonana se hoihoilaia dollar toi-ahu bema abilai bena ogogami taudia bema harihari henidia?" 6Ia unu egwau toma, na dia ogogami taudia e bogadia hisiva dainai, a badina be ia na henao tauna. Ia be moni baegena dekenai bona e udava monidia na e vai henaova.7Una dainai Iesu eto, "A rakatania. Vada e abia hegaegaemu, lau igurigu dinana gauna. 8Ogogami taudia na nega iboudiai dekemui ai nonoho."9Iuda taudia hutuma e kamonai Iesu na unuseni ai, bena una gabu ela, dia Iesu mo dainai, to Lasaro, Iesu ese mase amo e hatorea isi tauna, itana totona. 10To hahelaga taudia e henega bou, Lasaro danu bae alaia eto; 11badina be ia dainai Iuda hutuma danu e raka ohova, Iesu e abiabiraiava.12Daba ai, aria dainai e hegogo taudia hutuma bada vada ela. Bena e kamonai Iesu na Ierusalema ai bainea dara dae, 13idia ese reta e abi, ia vairana ela, bena e tai lolo, eto, "Hosanna! Lohiabada ladanai e maimu tauna aita hanamoa, Ia na Isaraela edia pavapava. "14A Iesu ese doniki natuna ta e davaria bena latanai e helai kau; vada e torea hegeregerena. 15"Siona natuna kekenina e, asio gari: A itaia, emu pavapava na e maimu, doniki natuna doruna ai e helaimu."16Ena hahediba na unu hereva anidia asi dibadia una negana ai: a Iesu hairaina e abia negana ai, idia vada e helaloune, ini gau iboudiai na ia dainai vada e tore bona idia danu unu e kara toma.17Taunimanima hutuma na ia ida e nohova, ia ese Lasaro gara amo e boiria lasi bona mase amo e hatorea isi negana ai, bena idia ese harina e piua. 18Una dainai hutuma bada ia vairana ela, badina be idia na vada e kamonai ia ese una toa e karaia. 19Bena Farisea taudia na e hereva heheni, eto, "O itaiamu, umui na o dareremu; a itaia, tanobada idoinai be ia enai vada e taomu."20Aria negana ai toma-diho totona e dara dae taudia haida na Helene taudia. 21Idia na Filipo, Betesaida Galileia tauna, dekena ela, e hamaoroa, eto, "Gauka e, ai na a uramu Iesu baia itaia." 22Filipo na ela Anderea e hamaoroa; bena Aniderea, Filipo ida ela, Iesu e hamaoroa.23Bena Iesu ese e haere henidia, eto, "Negana vada eme gini dae, Taunimanima Natuna ese hairaina vada baine abia. 24Momokani vaitani na hamaoromuimu, uit nadinadina na tano ai basine moru bona basine mase, ia na sibona baine mia kava; a baine mase, anina badana baine dobi.25Ena mauri e ura heniamu tauna ese mauri baine reaia; a ena mauri ina tanobadai e inai heniamu tauna ese mauri baine abia tao ela bona hanaihanai. 26Tau ta baine ura lau isiaigu baine lao henia, ia ese baine gavagu; bena lau baina noho gabunai na egu hesiai tauna danu baine noho. Bema tau ta ese lau isiaigu baine lao henia, Tamagu ese do baine hanamoa.27Harihari kudougu eme hetaha bona dahaka baina gwaurai? Bainato, "Tamagu e, ina hora amo bame hamaurigu." Badina binai hari ina hora ai vada name kau. 28Tamagu e, ladamu a heatolaia. Bena gado ta guba amo ema, eto, "Vada name heatolaia bona ma baina heatolaia." 29Bena hutuma unuseni ai gigini vada e kamonai bena eto, "guba eme rahua. Ma haida eto, "Aneru ta ese e hereva henia."30Iesu na e haere, eto, "Una gado na dia lau daigu ai, a umui daimui ai. 31Harihari ina tanobada na e hahemaoro heniamu: harihari ina tanobada lohiana bae lulua lasi.32Lau na tanobada ai bae piugu isi, unu amo taunimanima iboudiai lau dekegu ai baina veridia." 33Ia na unu e gwau toma, ena mase dalana e hahedinaraia.34Bena aru taudia ese e haere henia, eto, "Ai taravatu amo vada a kamonai, Keriso na do baine noho hanaihanai. Badina be dahaka oi na o tomu. 'Taunimanima Natuna bae piua isi?' "Ina Taunimanima Natuna be daika?" 35Iesu eto, "Nega sisina diari na doene dekemui ai, ba raka balaheni diari o abiamu negana ai, dibura ese baine butumui tao na garina. Dibura lalonai e rakamu tauna na e lao heniamu gabuna asi dibana. 36Diari o abiamu neganai, diari bavabiabiraia, diari memeromui ai ba hahelao helaoreana." Iesu na unu e hereva toma, bena e raka oho, e noho hehuni.37Ene be Iesu ese toa diagau vairadia ai e karava, to idia ese asie abiabiraiava. 38Una dainai, Isaia, peroveta tauna, ena hereva vada e momokani, eto, "Lohiabada e, daika ese emai hereva eme abia dae? "Bona Lohiabada imana danu daika enai eme hedinarai?"39Una dainai idia ese asie abiabiraia, badina be Isaia ma eto, 40"Ia ese matadia vada e hakepulu, lalodia danu vada e haduhu; matadia amo ba ita na garina. Bona lalodia amo bae diba na garina. Bena bae helalokerehai baina hamauridia na garina.41Isaia na unu e gwau toma, badina be ia ese Iesu hairaina e itaia, bena e herevalaia. 42Hanua lohiadia hutuma ese e abiabiraia, to asie gwauraia hedinarai, Farisea taudia daidiai; dubu amo bae doridia lasi na garina. 43Badina be taunimanima edia heimodai e ura henia bada, Dirava ena heimodai e ura henia maragi.44Bena Iesu e tai lolo, eto,"Lau e abiabiraigumu tauna ese dia lau mo, a e siaigu Diravana danu e abiabiraiamu." 45Bona lau e itagumu tauna ese e siaigu Diravana danu e itaiamu.46Lau na tanobada vada nama, diari na heto; una dainai e abiabiraigumu taudia iboudiai na dibura lalonai basie noho. 47Tau ta ese egu hereva baine kamonai to basine abia dae, lau ese basina hahemaoro henia, badina be lau na dia tanobada ihahemaoro henina a tanobada ihamaurina totona nama.48E dadaraigumu bona egu hereva se abi daemu tauna, na mai ena hahemaoro, na gwaurai herevadia ese bae hahemaoro henia dina gabena ai. 49Badina dia lau sibogu ese egu hereva asina gwaurai, a Tamagu e siaigu Diravana, ese e haganigu dahaka hereva dahaka hereva baina gwaurai, bona ede baina gwaurai toma. 50Lau dibagu danu, ena hereva na mauri hanaihanai, una dainai, egu herevana Tamagu ese e haduagu hegeregerenai vada na gwauraimu.Chapter 13
1Lagau-hanai dinana vada eme kahikahi, Iesu dibana ena negana vada eme kau ina tanobada baine rakatania Tamana dekena bainela. Sibona e lalokau henidiava taudia ina tanobadai, danu e lalokau henidiava ela bona dokona. 2Aniani lalonai diabolo ese Iuda Isakariota Simona natuna, lalona vada e ania vaitani Iesu taona do baine torea.3Iesu danu dibana Tamana ese gau idoidiai e henia, ia imana lalonai, bona dibana danu Dirava ena amo ema Dirava dekena ma bainela. 4Ia na aniani gabuna amo e tore isi bena ena dabua e kokia (dokia) oho. Bena taoele ta eabia e rioa. 5Bena disi ai ranu e seia ena hahediba aedia e huri bena taoele e rioa gauna amo aedia e dahu kaukau.6Bena Simona Petero dekena ai e kau, bena Petero ese Iesu e hamaoroa eto, "Lohiabada e, oi na lau aegu ba huria a? 7Iesu ese e haere henia eto, "Dahaka na karamu harihari lalomu se pararamu, A gabe amo lalomu do baine parara". 8Petero eto, "Aegu na basio huri lasi vaitani." Iesu ese e haere henia eto, "Bema basinama hurimu oi na asi ahumu dekegu ai." 9Simona Petero e haere eto, "Lohiabada e, dia aegu mo ba huri, a imagu bona kwaragu danu."10. Iesu eto, "Vada e digu tauna aena mo baina huri na hegeregere tauna idoinai eme goeva. Umui danu gogoeva to dia iboumui ai. 11(Badina be ia na taona baine torea vada dibana una dainai eto, "Dia iboumui ai gogoeva.?"12Iesu ese aedia e huri murina ena hahedoki ma e kokia oho bena e helai diho, e hamaorodia, eto, "Vada na karamui karana anina dibamui a? 13Umui ese o gwauraigumu 'hahediba tauna' bona 'Lohiabada,' bona umui na hereva maoromu, badina lau bunai. 14Benaini lau binai, Lohiabada bona Hahediba, aemui name huri, umu danu aemui do ba hehuri heheni. 15Badina lau ese hahegeregere ta vada na henimui lau ese na karaiamu karana na umui danu ba kara.16Momokani vaitani na hamaoromuimu, gaukara merona ese biaguna se hereaiamu, eiava hesiai tauna e siaia tauna se hereaimu. 17Bema oi na ini gau o dibadiamu, boma kara boma namo. 18Lau na dia iboumui ai asi na gwauraimuimu; na abidia hidi taudia na dibagu - A buka helaga ai e torea herevana na do baine guguru! eto, "Lau ida na aniani heboumu tauna ese aena gedunai amo e lahagu."19Harihari ela do se vara gauna na hamaoromui gunamu bema baine vara neganai, na ba diba e gwauraia guna tauna na LAU. 20Momokani vaitanai na hamaoromuimu, egu hesiai tauna e abiadaemu tauna ese lau e abigu daemu, bona lau e abigu daemu tauna ese e siaigu Dirava danu eabia daemu.21Iesu unu e gwau toma, bena lalona e hekwarahi eto. "Momokani vaitani, na hamaoromuimu umui ta ese taogu do baine torea." 22Hahediba na e roha heheni, bena e daradara ia be daika e gwauraiamu.23A Iesu ena hahediba ta, Iesu ena lalokau, na pata badinai ege diho Iesu ohenai. 24Una dainai Simona Petero na hahediba, baine "nanadaidia e gwauraiamu tauna be daika." 25Bena ia na e mede kerehai Iesu kemena ai e tabe kau eto, "Lohiabada e tauna be daika?"26Iesu eto, Ai na dau dobi aniani taina baina henia be ia. Bena aniani taina e abia vasiahu ai e dau dobi Iuda Isakariota, Simona natuna e henia. 27Iuda ese eabia bena Satana ese e boloa bena Iesu ese e hamaoroa eto, ba karaia gauna na ba karaia haraga.28Aniani ai e ege diho taudia na asi dibadia ia na dahaka dainai unu e kara toma. 29 Haida banava eto Iuda ese moni mauana e nariava dainai Iesu ese vada e hanamoa aria negana ai bae ania gaudia na baine hahoi eiava ogogami taudia baine harihari henidia. 30Una dainai, Iuda ese aniani eabia bena e tore isi e raka lasi. Hanua vada e boi.31Iuda e raka lasi murina, Iesu eto, "Harihari Taunimanima Natuna eme heatolaia, Dirava danu vada eme heatolaia ia dainai. 32Dirava na bae heatolaia ia dainai, bona Dirava ese ia baine heatolaia, ina harihari. 33Natugu e, nega dia daudau lau umui ida ta nohomu. Umui ese do ba tahugu, a Iuda taudia na hamaorodia hegeregerena, nato "Bainala gabuna na basiola diba," umui danu unu na hamaoromui tomamu.34Hahegani matamatana name henimui, be helalokau heheni, lau ese na lalokau henimuimu hegeregerena, umui danu ba helalokau heheni. 35Unu amo taunimanima iboudiai bae diba umui na lau egu hahediba, bae helalokau heheni dainai.36Simona Petero ese e nanadaia eto Lohiabada e, ede baola? Iesu eto Bainala gabuna na harihari murigu amo basiola, a gabeamo vada baola. 37Petero ese ma e nanadaia, eto, Badina be dahaka ina harihari basina gavamu diba? Egu mauri na oi daimui ai baina atoa diho. 38Iesu eto, Emui mauri na lau daigu ai bavatoa diho a? Momokani vaitani, na hamaoromumu kokoroku do basine tai, oi ese hatoi ba goregu. Translation done by: Mrs. Ori. C. Kohu on Thursday (06/07/23), Time: 05.05 am. Ready for quality checking.Chapter 14
1Kudoumui na basie hetaha. Umui ese Dirava bavabidadama henia, lau danu bavabidadama henigu.2Tamagu ena ruma ai noho gabudia na momo herea. A bema lasi negana ai, vada nama hamaoromui, badina lau na ba laomu gabu ta baina hahegaegaea umui emui, 3bema bainala gabu ta baina hahegaegaea umui emui, lau na ma balou maimu bona sibogu ese bainame abimui, unu amo lau edeseni ai umui danu unuseniai.4Umui na dibamui lau ba laomu (gabuna) dalana. 5Toma ese Iesu e hamaoroa, eto, "Lohiabada e, ai na asi dibamai oi be ede bo laomu, ai dala be ede baia diba toma, a? 6Iesu ese e hamaoroa, eto, "Lau na dala, bona hereva momokani, bona mauri; Tamagu dekena baema taudia iboudiai (edia dala na lau) na lau egu amo baema. 7Bema lau vada boma dibagu, umui ese Tamagu danu vada boma dibaia. Ina harihari amo ela vada ome dibaia bona ome itaia."8Filipi ese Iesu e hamaoroa eto, "Lohiabada e, Tamada a haheita laimai, bona emai ai vada baine hegeregere." 9Iesu ese e hamaoroa eto, Lau na umui ida nega daudau tame noho bona umui na dounu so dibamu lau be daika, Filipi? vada e itagumu tauna ese Tamagu vada e itaia. Ede bamona ai oi ma otomu, 'Tamagu a haheita laimai?10Umui ese so abia daemu lau na Tamagu lalonai bona Tamagu na lau laloguai, a? Na herevalai henimuimu herevadia na dia lau sibogu ese na hereva laimu, a Tamagu lau laloguai e nohomu na ena gaukara e karaiamu. 11Bavabigu dae lau na Tamagu lalonai, bona Tamagu lau laloguai, eiava bavabigudae badina na karamu karadia mo daidiai.12Momokani, momokani, na hamaoromuimu, e abigudaemu tauna ese na karamu karadia danu do baine kara, bona ia ese kara badadia ini kara daediai baine karadia badina be lau na Tamagu dekena ba laomu. 13Ladagu ai gau iboudiai ba noinoi laidia, lau ese na baina karaia, unu amo Tamagu hairaina baine hedinarai Natuna ena amo. 14Bema gau ta ladagu ai ba noia, lau ese na baina karaia.15Bema o lalokau henigumu, egu hahegani ba badinadia, 16bona lau ese Tamagu baina noia, ia ese Hekaha Tauna ta ma baine henimui bena ia na umui ida ela hanaihanai. 17Hereva Momokani Laumana. Tanobada ese na basine abiadaemu badina be se itaiamu bona se dibaiamu. A umui na dibamui ia, badina ia na umui ida o nohomu bona ia na lalomui ai.18Lau ese basina rakatanimui ihareha hetomadia; lau na baina loumai dekemui. 19Nega kwadogi do mia bona tanobada ese vada basine itagu loumu, a umui ese ba itagu. Badina be lau na maurimu, umui danu ba mauri. 20Una dina ai umui na bo dibamu lau na Tamagu lalona ai, bona umui na lalogu ai, bona lau na umui lalomui ai.21Egu hahegani e abia daemu bona e badinamu tauna ese lau e lalokau henigumu, bona e lalokau henigumu tauna na Tamagu ese baine lalokau henia, bona lau ese baina lalokau henia bona ienai do baina hedinarai. 22Iuda (dia Isakariota) ese Iesu e hamaoroa eto, "Lohiabada e, dahaka dainai oi na ai emai ai do ba hedinarai bona tanobada enai be lasi, a?23Iesu e haere bona e hamaoroa eto, "Bema tau ta ese e lalokau henigumu, ia ese egu hereva do baine badina. Lau Tamagu ese baine lalokau henia, bona ai na baiama ia dekena bona ia ida baia noho hebou. 24Asine lalokau henigumu tauna ese egu hereva na se badinamu. O kamonaimu herevana na dia lauegu amo a Tamagu e siaigu tauna ena amo.25Lau ese ini hereva vada na hamaoromui, dekemui ai na nohova neganai. 26Vadaeni, Hekaha Tauna - ia na Lauma Helaga Tamagu ese lau ladagu ai baine siaia - ia ese gau iboudiai baine hadibalaimui bona ia ese na hamaoromui herevadia iboudiai do baine hahelalomui-une. 27Maino na emui ai na rakataniamu; egu maino na henimuimu. Lau na dia tanobada e henimu hegeregerena umui na henimuimu. Kudoumui na basie hetaha, bona basio gari.28Vada o kamonai na hamaoromui, nato, 'Lau na ba raka ohomu, bona ma baina loumai dekemui?' Bema umui ese lau o lalokau heniguva, umui na ba moale badina launa na laomu Tamagu dekena, badina Tamagu ese lau na e hereagumu. 29Harihari vada na hamaoromui guna karana do sevarai, unu amo karana bae vara, umui ese na bavabia dae.30Lau na umui ida basina hereva daudaumu, badina ina tanobada lohiana na e maimu. Ia na asi ena gau ta lau egu ai, 31a tanobada na baine diba maoro lau ese Tamagu na lalokau heniamu, bona Tamagu ese e haduagumu hegeregerenai na karadiamu. Aita toreisi bona ini amo aitala.Translation done by: Mrs. Boio English on Wednesday (16/08/23), time: 5.46pm. Ready for quality checking.Chapter 15
1Lau na vine korikori, bona Tamagu na uma biaguna. 2Do basie huahua rigidia iboudiai ia ese baine abidia oho, bona do bae huahua rigidia iboudiai, ia ese baine abidia bena idia na huahuadia momo ma bae vara.3Umui na vada o goeva badina lau ese vada na hamaoromu hereva dainai. 4Lau lalogu ai ba noho, bona lau na umui lalomui ai baina noho. Hegeregerena rigi na basine huahua bema sibona neganai ela bona vine lalonai baine mia, bena unuhetomana umui na do basio huahua ela bona lau lalogy ai ba noho neganai.5Lau na vine umui na rigi. Daika lau lalogu ai e nohomu bona lau ia lalonai, ia na huahuana momo do baine vara, badina lau lasi neganai umui na gau ta basio karaia. 6Bema tau ta lau lalogu ai se nohomu, ia na do ba tahoa oho rigi hegeregerena bena baine kakoro bona rigi bae haboua lahi lalonai ba tahodia vareai bae aradia ore. 7Bema umui na lau laloguai bona bema egu hereva danu umui lalomui ai neganai, dahaka ba noi gaudia iboudiai do baina karaia umui emui ai.8Tamagu na ba heatolaia ini daidiai umui huahuamu momo daidiai bona umui na lau egu hahediba memerodia. 9Tamagu ese e lalokau henig hegeregerena, lau ese umui danu nalalokau henimuimu. Egu lalokau lalonai ba noho.10Bema lau egu hahegani ba badinadia, umui na egu lalokau lalonai ba noho, lau ese Tamagu ena hahegani na badinamu hetomana bona ena lalokau lalonai na nohomu. 11Ini gau na vada na hamaoro laimui bona unu amo lau egu moale na umui lalomui ai bona unu amo emui moale na baine guguru.12Ina na lauegu hahegani umui na ta ta ba helalokau heheni, lau ese na lalokau henimuimu hegeregerena ai.13Tau ta na asi ena lalokau herea daena a ina mo - Una ia ese ena mauri e atoa diho ia turana daidiai.14Umui na lau turagu veridia, bema umui ese lauegu hahegani gaudia ba karadia neganai. 15Lau ese umui na asina gwauraimuimu hesiai memerodia, badina be hesiai merona na asi dibana ia biaguna be dahaka e karamu. A lau ese umui na lau turagu ai na gwauraimuimu badina be gau iboudiai lau ese na kamonai herevadia. Tamagu ena amo, lau ese umui vada name hadibalaimui.16Umui ese lau asio abigu-hidi, a lau ese umui na abimuihidi bona na duanaimui bena unu amo umui na baola bona huahuamui ba vara, bona huahua mui do bae mia. Bena unu amo dahaka gau Tamagu enai ba noi, lau ladagu ai, ia ese baine henimui. 17Ini gau na hamaoromuimu, bena umui na ta ta ba lalokau heheni.18Bema ina tanobada ese e inai henimuimu, vada ba diba ina na lau e inai henigu guna umui be gabeai. 19Bema umui na ina tanobada ena, tanobada ese bema ura henimu ia ena na heto.20Ba helalotao, hereva ta lau ese na hamaoromui nato, "Hesiai merona ta ese biaguna na basine hereaia." Bema idia ese lau e dagedage henigumu, umui danu do bae dagedage henimui, bema idia ese lauegu hereva vada bema badina, umui emui hereva danu ba badina. 21A ini gau iboudiai na umui do ba kara henimui, badina lau ladagu dainai, badina be asi dibadia lau be daika ese e siaigu. 22Bema lau na basinama mai bona basiname hereva badina, idia na basiema kara dika, a harihari idia na asi edia ha-hekora edia kara dika daidiai.23Lau e inai henigumu tauna ese Tamagu danu e inai heniamu. 24Bema lau ese na basinama karadia, una umui padamu ai na ta ese se karadia, neganai idia na asi edia kara dika, a harihari idia ese eme itaia bena lau bona Tamagu e inai henimaimu. 25A ini na bavara dalanai edia taravatu ai e torea herevana baine momokani, "Idia ese lau e inai henigu asi badinata ai.26Tauhalo Tauna lau ese do baina siaia umui dekemu Tamagu ena amo - Ia na hereva momokani Laumana daika be Tamagu ena amo - bainema, ia ese lau do baine gwauraigu hedinarai. 27A umui danu lau o gwauraigu hedinaraimu badina be umui na lau dekegu ai una matamana ai.Translator: Ret/Dk. Lohia GariCompleted on Thursday (22/06/23), time: 3.45 pm. Ready for quality checking.Chapter 16
1Ini gau na vada name herevalai henimui bena umui na basio keto. 2Idia ese synagogue amo do bae tahomui lasi. A hora na e maimu umui do bae alamui mase taudia banava baine lalohadai ina na edia boubou gaukarana ta Dirava ena.3Idia na ini do ba kara toma badina be Tamagu na asi dibadia eiava lau danu. 4A lau ese ini gau vada name hamaoromui bena unu amo horana do baine ginidae neganai, umui na ba helalotao ini na hamaomui gaudia. To matamana ai lau ese ini gau na asi na hamaoro-laimui, badina be lau na umu ida nonoho.5A harihari, lau na e siaigu tauna dekena balaomu, benaini umui ta ese lau na asio nanadaigu, "Oi be ede bolaomu?" 6Benaini ini gau name gwaurai henimui, kudoumui na dara doko ese eme hahonua. 7A momokani na hamaoromuimu, ina na emui namo dainai lau na bainala dahu ai. Badina be ema lau na basinala dahuai neganai, Tauhalo Tauna na do basinema umui dekemui.8Ia, Tauhalo Tauna, bainema neganai, ia ese tanobada na baine hahedinarai henia kara dika na kerere, bona kara maoromaoro bona hahemaoro baine hahedinarai henia, 9 kara dika baine hahedinariaia, badina be lau asie hamomokanigu, 10bona kara maoromaoro baine hahedinaraia badina be lau na Tamagu dekena balaomu, bona umui ese lau na basio itagu, lou, 11bona hahemaoro bame hahedinaraia badina ina tanobada lohiana na vada eme hahemaoro henia -12Lau ese gau momo herea nama hamaorolai henimui to harihari basio lalodia taomu. 13A Hereva Momokani, Laumana bainema neganai, ia ese do bain hakaumui hereva momokani ai badina be dia ia sibona ena amo baine herevalaidia. A e kamonaimu herevadia baine gwauraidia, bona vaira ai do bae vara gaudia baine gwauraidia. 14Ia ese lau do baine heatolaigu, badina be lau egu amo baine abi herevadia na ia ese do baine hamaorolaimui.15Tamagu enai gau iboudiai na lau egu. Una dainai na hamaoromuimu, Lauma ese lau egu amo baine abidia, bona ia ese do baine hamaoromui. 16Nega sisina lalonai umui ese lau basio itagumu, bona ma nega sisina lalonai umui ese lau bo itagu loumu.17Bena ena hesiai memerodia haida na sibodia e henanadai eto, "Ina be dahaka ia na ita eha-maorodamu nega sisina lalonai umui ese lau basio itagumu bona ma nega sisia lalonai umui ese lau bo-itagu loumu bona badina be Tamagu dekena bainala, a?" 18Una dainai idia e hereva eto, "Ina be dahaka ia e gwaumu, nega sisina lalonai a?" Ai na asi dibamai ia be dahaka e gwauraimu.19Iesu na e diba edia henanadai bena ia ese ehamaorodia eto, "Ini gau daidiai umu na sibomui o henanadai hehenimu, una lau name gwau herevana. "nega sisina lalonai umui ese lau do basio itagu bona ma nega sisina lalonai umui ese bo itagu lou, a?" 20Momokani vaitani na hamaoromuimu umui na bo taitaimu bona bo rohe-ahumu a ina tanobada na be moalemu. Dara doko ese be hahonumuimu, to emui dara doko na moale gauna ai belaomu. 21Rogo-rogo hahinena ta ena mara neganai ia na e hisihisimu, badina ena mara horana dainai a natuna e varamu murinai ena hisihisi na se lalodia taomu badina be natuna e vara ina tanobada moalena dainai22Bema hari umui na o dara dokomu, a lau ese ma baina itamu lou bena lalomui na do ba moale bona tau ta ese una moale na emui amo basine abia oho. 23Una dina ai umui na lauegu ai gau ta do basio noia. Momokani vaitani na hamaoromuimu bema umui na Tamagu enai gauta do ba noia lau ladagu ai, ia ese do baine henimui. 24Ema bona ina hari umui ese gauta do asio noia lau ladagu ai. Ba noinoi bona do badavaria unu amo emui moale na do baine guguru.25Ini na hereva hegeregeredia ai name hamaoro - henimui, a horana na e maimu lau ese umui na hereva hegeregerenai na basina hereva henimui, a una gabunai, lau ese Tamagu na hereva hedinaraidia baine hamaoromui.26Una dinana ai umui na lau ladagu ai do ba noinoi bona lau na dia asina gwaumu Tamagu enai umui do baina guriguri - laimui, 27badina Tamagu sibona ese umui na e lalokau henimuimu badina be umui ese lau oha-momokanigumu lau na Tamagu ena amo nama. 28Lau na Tamagu ena amo nama, bona ina tanobada nama. Ma na gwau loumu ina tanobada do baina rakatania bona Tamagu dekena ma bainela.29Ena hahediba memerodia vada e hereva eto, "Aitaia, harihari oi na ome hereva maormaoro bona oi na dia hereva hegeregerdia o herevamu. 30Harihari aina ame diba oi na gau iboudiai na odiba vaitani, bona asi tauna ta oi baine nanadaimu badina be ini gau daidiai ai ese aha-momokaniamu oi na Dirava ena amo oma. 31Iesu e haere eto, "Harihari umui ese lau oha-momokanigumu a?"32Aitaia, horana e maimu bona vada eme ginidae umui iboumui na bo raka ohomu emui hanua bo laomu, umui ese lau sibogu mo bo rakatanigumu. A, lau na dia sibogu badina be Tamagu na lau ida. 33Ini gau na vada na hamaorolaimui unu amo ba maino lau lalogu ai. Ina tanobadai na noho dika lalodia bo vareaimu, a ba gini auka, lau ese tanobada vada name hadarerea.Translator: Ret/Dk. Lohia GariCompleted on Thursday (22/06/23), time: 3.45 pm. Ready for quality checking.Chapter 17
1Iesu ese ini gau e herevalaidia murinai matana e roha dae guba e itaia, eto, "Tamague e, hora vada eme kau, Natumu ba heatolaigu bena Natumu ese baine heatolaimu - 2Badina be oi ese siahu vada o henia ia ese taunimanima iboudia ai baine lohiadia bona o henia taudia iboudia ai na ia ese mauri hanaihanai do baine henidia.3Mauri hanaihanai binai: Idia ese oi Dirava korikori tamona, bae dibamu, bona Iesu Keriso danu oi ese o siaia tauna. 4Na heatolaimumu tanobada ai. Egu gaukara o henigu baina kara gaudia vada name hagugurudia. 5Harihari, Tamagu e, bae heatolaigu oi hairamu amo na abia tanobada do se hekara negana ai.6Tanobada ai o henigu taudia na ladamu vada na hadibalaidia. Idia danu oi emu. 7Harihari idia na dibadia vada o henigu gaudia idoidiai na oiemu amo ema, 8badina be ohenigu herevadia vada na henidia. Ida ese eabi dae bona e diba momokani lau na oiemu amo nama, bona e hamomokaniamu danu oi ese o siaigu.9Idia daidiai na noinoimu, dia tanobada dainai asi na noinoimu. A o henigu taudia daidiai na noinoimu, badina be idia na oiemu. 10Gau iboudiai lau egu na oiemu, bona oi emu danu lau egu, bona idia edia amo lau hairaigu vada na abia. 11Lau na harihari dia ina tanobada ai, to ini taunimanima hari tanobada ai, a launa na vasimu dekemu. Tamagu Helagana e, vada o henigu taudia na ladamu ai ba dogodia tao bena idia na bae tamona, hegeregerena ita raruosi na tamona.12Lau do idia dekedia ai, na dogodia taova oi ladamu ai, o henigu ladana bunai. Na gimadiamu, bona idia ta asi e mase, a e baia tauna mo sibona, buka herevana iha-momokanina. 13A harihari ba vasimu dekemu, ini hereva na gwauraimu tanobada ai na egu moale baine guguru lalodiai helaoreana. 14Emu hereva na vada na henidia, bona tanobada ese vada einai henidia badina idia na dia ina tanobada ena.15Asina noimumu tanobada ena amo bavabidia oho, A tau dikana ena amo ba hamauridia. 16Idia na dia ina tanobada ena, hegeregerena lau danu dia ina tanobada ena. 17Hereva momokani ai ba hahelagadia. Emu hereva na momokani.18Vada o siaigu tanobada ai hegeregerenai, lau ese danu vada na siaidia tanobada ai. 19Bona idia daidia ai sibogu name helaga, hegeregerena idia danu hereva momokani ese baine hahelagadia helaoreana.20To dia idia daidiai mo na noinoimu, a eabi-abiraigumu taudia daidiai danu na noinoimu edia hereva amo. 21Una dainai iboudia ai na bae tamona, una hegeregerena oi, Tamagu e, oi na lau laloguai bona lau na oi lalomu ai. Unuhetomana idia danu ita lalodai bae noho, unu amo tanobada ese bae abia dae oi ese o siaigu.22O henigu hairanai, idia danu vada na henidia, una dainai idia na bae tamona, hegeregerena ita raruosi ta tamonamu." 23Lau na idia lalodiai ai, oi danu lau lalogu ai - una dainai idia na ba hatamondia guguru, bena tanobada na baine diba oi ese vada o siaigu, bona oi ese o ura henidiamu lau o ura henigumu hegeregerea.24Tamagu e, oi ese unu o henigu taudia, lau na uramu lau baina noho gabuna ai idia danu bae noho, bena vada o hengu hairaina idia danu ba itaia, badina be oi ese o ura henigumu tanobada do se karaia negana ai.25Kara maoro-maoro Tamagu e, tanobada na asi dibana oi, A lau be mai dibagu oi; bona idia na dibadia oi ese o siaigu. 26Oi ladamu vada na hadibalaidia, bona ma baina hadibalaidia bena o ura henilaigumu ura-henina na idia lalodia ai baine mia, bona lau danu idia lalodia ai."Translation done by: Ret/Dkh. Ori Claudie Kohu on Friday (28/7/23), time: 2.50 pm. Ready for quality checking.Chapter 18
1Iesu na unu hereva e gwaurai murinai, ena hahediba ida e raka lasi Kidron kouranai e hanai, unuseni ai imea ta ai e vareai ena hahediba ida. 2Hari Iuda, taona baine torea tauna, una gabu danu dibana, badina Iesu nega momo ena hahediba ida una gabu na e laova. 3Bena Iuda, ese tuari taudia bona Farasea taudia bona hahelaga taudia edia hesiai taudia e abidia bena uma ela mai lamepadia bona kede bona tuari gaudia danu eabi kau.4Bena Iesu, na e diba ienai bae vara gaudia iboudiai, vairadia e raka lao bena e nanadaidia, eto, "Umui be daika o tahuamu?" 5Idia e haere, eto, "Iesu tau Nasareta" Iesu ese e haere henidia, eto," Lau oina." A Iuda tao tore tauna danu tuari taudia ida gigini.6Iesu unu e hereva toma," "Lau oina," bena idia na e raka muri tano ai e keto. 7Bena ma e nanadaidia lou, eto, Umui be daika o tahuamu?" Idia ma eto, "Iesu tau Nasareta."8Iesu e haere, eto, Vada na hamoromui lau oi na. Bema umui na lau o tahugumu, idia hari baela." 9Unu e gwau toma ena hereva ihamomokanina, eto; "vada o henigu, taudia ta asina reaia."10Simona Petero, na mai ena dare, bena e veria lasi hahelaga tauna badana ena hesiai tauna taia na idibana e utua oho. Una hesiai tauna ladana be Malako. 11Una dainai, Iesu ese Petero e hereva henia eto, ena dare na iudalaina gauna ai avatoa lou. Kehere na Tamagu ese vada eme henigu, na basina inua a?12Bena tuari taudia mai biagudia ida, bona Iuda taudia edia hesiai, taudia ese Iesu e dabaia tao bena e guia.13Bena e hakaua lao guna Ana dekena, badina ia na Kaiafa ravana, ia na hahelaga tauna bada una lagani ai. 14Kaiafa ese Iuda taudia danu vada e hamaorodia guna eto "Tau ta baine mase hanua taudia daidiai ihanamomui gauna bunai."15A Simona Petero na Iesu e gavaia, bona hahediba ta danu. Una hahediba tauna na hahelaga tauna badana mai dibana, bena ia na Iesu ida hahelaga tauna badana ena ruma maguna lalonai e raka vareai. 16A Petero na iduara badinai gini murimuri ai. Bena hari hahediba, hahelaga tauna badana idia e manada tauna, e raka lasi ikoukou igimana kekeni e hereva henia bena Petero e hakaua vareai.17Bena ikoukou igimana kekenina, ese Petero e nanadaia eto, oi na una tau ena hahediba ta ani? Ia e haere eto, "Lau na lasi." 18Gaukara taudia bona hesiai taudia danu unuseni ai gigini, bena lahi e karaia, paraka dainai, bena e heganava. A Petero danu idia ida gigini e heganava.19Bena hahelaga tauna badana ese e nanadaia ena hahediba bona iena hahedibadiba herevadia. 20 Iesu e haere, eto, taunimanima iboudiai na hereva henidia hedinaraiva. Nega iboudia ai dubu lalodiai bona Dubu Helaga ai na hahedibava Iuda taudia iboudiai e hebouva gabudia ai asina hereva hehuniva. 21Dahaka dainai o nanadaigumu? Egu hereva e kamonaiva taudia na ba nanadaidia idia na dibadia ede na hahediba tomava. A itaia, ini taunimanima dibadia dahaka na herevalaiva.22Iesu unu e hereva toma, bena hesiai tauna ta ese e pataia, eto, hahelaga tauna badana unu o haere henia tomamu a? 23Iesu na e haere eto, Bema bama hereva kerere, egu kerere na boma gwauraia hedinarai, a bama hereva maoro dahaka dainai o patagu? 24Bena Ana ese mai iguina ida e siaia lao, Kaiafa hahelaga tauna badana dekena.25Simona Petero na dounu lahi badinai e giniva e heganava. Taunimanima ese e nanadaia eto, oi na iena hahediba ta ani? Ia ma e haere eto, Lau na lasi. 26Hahelaga tauna badana ena hesiai tauna ta, Petero ese taia na e utua oho tauna varavarana, eto, Ia ida imea lalonai asi na itamu a? 27Petero ma e hegore lou, bena kokoroku vada e tai.28Bena idia ese Iesu na Kaiafa ena amo ma e hakaua lao gavana ena ruma. To una na daba matana dainai, idia na gavana ena ruma lalonai na asie raka vareai, badina be idia na e helaga Lagau-hanai ariana bae ania dainai. 29Una dainai, Pilato na e raka lasi dekedia ai eto, "Dahaka dainai ina tau o hahebadelaiamu?" 30Idia ese e haere henia bena eto, Bema ina tau na asi ena kara dika, ai ese basiama maialaia dekemu." Una dainai Pilato ese e hamaorodia eto,31Sibomui ese avabia, bena ba hahemaoro henia emui taravatu hegeregerenai, "Iuda taudia eto, ai na asi siahumai tau ta baia alaia mase." 32Unu amo Iesu ena hereva vada e momokani ede baine mase toma na vada e gwauraia hedinarai.33Bena Pilato na gavana rumana lalonai ma e raka vareai lou bena Iesu e boiria bena ia ese e hereva henia eto, "Oi na Iuda taudia edia Pavapava a?" 34Iesu e haere, eto, "Sibomu ene o hereva tomamu, eiava haida ese unu e hereva laigu toma?" 35Pilato e haere eto, Be lau na Iuda taugu a? Emu taunimanima korikori bona hahelaga taudia ese dekegu e hakaumu mai. "Dahaka o kara?"36Iesu e haere eto, "Egu basileia na dia ina tanobada gauna, Bema egu basileia na ina tanobada gauna, egu hesiai taudia na bema tuari Iuda taudia imadia amo bema hamaurigu. To harihari egu basileia na dia iniseni ai. 37Pilato eto, Benini oi na hanua ta pavapavana a? Iesu e haere eto, Oi na o gwaumu lau na hanua ta pavapavana. Badina binai launa na vara, ina tanobada vada nama, hereva momokani ibadinana taudia iboudia ai ese lau eregu e kamonaimu.38Pilato eto, hereva momokani be dahaka? Unu e gwau toma, bena ma e raka lasi lou Iuda taudia e hamaorodia eto, Kerere ta ina tau enai asi name davaria, 39to vaevae eda Lagau-hanai Ariana neganai tau ta baina ruhaia nege. Umui be o uramu Iuda taumui emui Pavapava baina ruhaia nege a? 40Bena idia na e lolo eto, lasi dia ina tau, to Baraba hari. Una Baraba be dadidadi tauna.Chapter 19
1Bena Pilato ese Iesu e abia, e siaia lao, tuari taudia ese e dadabaia. 2Bena idia ese havava gauna ginigini na ia kwarana ai e atoa kau bona dabua kakakakana e hakaralaia. 3Bena e raka kahi, e hamaorodia eto, Iudea taudia edia pavapava e, ba mauri, bena e pataia.4Pilato ma e raka lasi, eto, a itaia, vairamui amo name hakaua lasi, ba diba, ia ena amo kerere ta asiname davaria. 5Bena Iesu na e raka lasi, havava gauna ginigini na kwaranai bona dabua kakakakana danu tauna ai, bena Pilato eto, Ina tau aitaia. 6Hahelaga bona hesiai taudia ese e itaia, bena e lolo eto, Ba hasatauroa, ba hasatauroa, Pilato eto, umui sibomui ese avabia, ba hasatauroa badina be lau ese ina tau enai kara kererena ta asi name davaria.7Iuda taudia ese e haere henia eto, ai na mai emai taravatu, emai taravatu dainai baine mase, bona ia na sibona e hegwaurai, e tomava ia na Dirava Natuna. 8Pilato na una hereva e kamonai neganai na e badu dikadika. 9Gavana ena ruma ai e raka vareai lou, Iesu e nanadaia eto, Ede amo oma? A Iesu na se haere?10Bena Pilato eto, so hereva henigumu a? Asi dibamu lau na mai siahugu baina ruhamu nege bona baina hasatauromu a? 11Iesu eto, Atai amo siahu basinema henigu, asi emu siahu boma noho, taogu e torea tauna ena dika ese oiemu e hereaiamu.12Unu amo Pilato ese Iesu iruha-negena dalana e tahua, a Iuda taudia na e lolo eto, ena tau bo ruhaia negemu, oi na dia Kaisara turana. Bema tau ta e gwaumu ia sibona na hanua ta pavapavana, ia ese Kaisara einai heniamu. 13Pilato ese ina hereva e kamonai, bena ia ese Iesu ma e hakaua lasi ia na hahemaoro gabuna ai e helai diho, una gabu ladana na Nadi Dehena, Heberu gadodia ai ladana be 'Gabata.'14Una be lagau hanai ariana eabia hegaegae dinana, negana be dina tubua, Pilato ese Iudea taudia e hereva henidia eto, A itaia, emui pavapava binai. 15Bena idia e lolo eto, avabia oho, avabia oho, ba hasatauroa Pilato ese e nanadaia eto, asi emai pavapava ta, Kaisara sibona. 16Bena Iesu vada e heni, bae hasatauroa, idia ese e abia, e hakaua lao.17Iesu ese ena satauro e huaia lao, gabu ta ladana, Kwara-Koukou gabuna. Heberu gadodiai ladana na 'Golgota.' 18Unuseniai idia ese e hasatauroa bona tatau rarua danu ta kahanai, ma ta kahanai.19Bena Pilato ese revareva e torea satauro dorinai e kapaia kau. E torea revareva na be ina. Iesu tau Nasareta, Iudea taudia edia pavapava. 20Iuda taudia hutuma ese una revareva e duduia Iesu e hasatauroa gabuna bona hanua badana padadia na dia daudau. Una revareva na Heberu, Roma bona Helene gadodiai e torea.21Iudea bona hahelaga taudia badadia ese Pilato e hamaoroa Basio torea Iudea taudia edia Pavapava ini ba torea toma, Lau na Iudea taudia edia Pavapava. 22Pilato e haere eto, vada na torea vaitani.23Bena hari Iesu e hasatauroa taudia ese Iesu ena dabua eabi, e dare, bena haniosi ta ta ese ahudia eabi. A ena hahedoki se turia gauna idoinai vada e hatua. 24Badina sibodia e hereva heheni eto, basita darea, a mari hari baita karaia bena baita diba daika ese baine abia. Unu amo buka helaga ai e torea herevana vada e momokani, eto, Idia ese egu dabua e hari, egu hahedoki na mari amo e abia. Hari tuari taudia na unu e kara toma.25Satauro badinai Iesu sinana bona Maria Kleopa adavana Maria hane Magadala gigini. 26Iesu ese sinana bona e lalokau henia hahedibana na unuseniai ginidiai e itadia, bena sinana e hereva henia eto, Hahine e, a itaia, natumu be ena. 27Hahediba danu e hereva henia, eto, a itaia, sinamu be ena. Unu muridiai, una hahediba ese ena ruma ai e abia dae.28Unu muridiai, Iesu na vada dibana gau iboudiai vada e hagugurudia, bona buka helaga herevana ihamomokanina laina herevana eto, ranu ese vada eme masegu. 29Hodu auta unuseniai, vine ranuna iditana ai e honu bena puta na una vine ranuna iditana lalonai e urua-utu, au ai e iria kau, bena e duduaia dae uduna ai.30Iesu ese vine ranuna iditana e abia, bena eto, vada eore. Bena kwarana e gelo diho, Laumana e henidae.31Una dina be lagau hanai ariana iabi hegaegaena dinana, Bena dina helaga ai mase taudia na satauro ai bae mia garina, badina una dina helagana badana, Iuda taudia ese Pilato e noia, e hasatauro dia taudia aedia bae hakwaidudia bona bae abidia oho. 32Badina bunai, tuari taudia na ela, tau gunana aena e hakwaidudia, ma iharuana aena danu. Iesu ida e hasatauro dia hebou taudia.33Bena Iesu ma e lao henia, to e itaia vada e mase vaitani. Una dainai, ia aena asie hakwaidudia.34A tuari tauna ese Iesu ohena e togea, rara bona ranu e lohilohi dobi. 35E itaia tauna ese vada eme gwauraia hedinarai, bona ena herevana momokani Iesu dibana ena hereva na momokani, una dainai vada bavabia dae.36Badina be una kara e vara, buka herevan ihamomokani laina eto, turiana ta asie hakwaidua. 37Ma ta danu eto. Idia ese bae togea tauna na bae raraia.38Unu gau muridiai, Iosepa, Arimatea tauna, Iesu enai e hahediba hehuni Iuda taudia garidia tauna ta ese Pilato e noia, Iesu tauna baine abia oho. 39Nikodemo danu gunaguna hanuaboi ai Iesu dekena ela tauna, muro bona aloe muramuradia e hebulo na e abi kau, metaudia na kilogram toi-ahui sisivana.40Bena idia raruosi ese Iesu tauna e abia, dabua aukana mai muramura ida e kumilaia, Iuda taudia edia mase iguridia karadia hegaegaedia. 41Iesu e hasatauroa gabuna ai be imea ta, bona una imea lalonai na gara matamata ta lalonai mase tauna ta do asie atoa. 42Idia ese Iesu unuseniai e atoa, badina be una dina na lagau hanai ariana iabi hegaegaena dinana, bona una gara na kahira-kahira.Translation done by: Dkh. Konio Kila on Wednesday (16/08/23), time: 7.58pm. Ready for quality checking.Chapter 20
1Pura dina gini-gunana ai, Maria, hane magadala, na daba vaburana ai gara ela, bena nadi e itaia gara amo vada e hekei oho. 2Bena e heau lou ela, Simona Petero bona Iesu ese e lalokau henia hahedibana dekedia ela, eto, idia ese Lohiabada na gara amo vada e abia oho, edeseniai e atoa na asi dibamai.3Bena, Petero bona hari hahediba ta e raka lasi, gara e heau lao. 4Raruosi e heau hebou, bena hari hahediba ta ese Petero e heautania, iana gara ai e kau guna. 5Bena ia na e igo vareail, dabua aukadia e ita, tano ai e heato, a gara lalonai se raka vareai.6Simona Petero ese e gavaia, ela gara lalonai e raka vareai. Bena ia ese dabua aukadia e ita, tano ai e heato.7Bona dabua danu. Iesu kwarana e kumilaia gauna na dabua aukadia ida asi e heato hebou, a idau gabu ai e heloku.8Bena gara ela guna hahedibana na e raka vareai, e ita bona e abi dae. 9Badina be idia na buka herevana do asie diba, ia na mase amo baine toreisi lou. 10Bena hari hahediba na edia ruma e lou heni.11Maria na gara murimurinai mai taina ida e giniva e taiva ai, e igo vareai, gara lalona e itaia. 12Bena ia ese aneru rarua mai dabua kurokurodia ida e itadia, Iesu tauna e atoa gabunai: Ta be aena gabunai ma ta be kwarana gabunai hehelai. 13Idia ese e hereva henia eto, hahine e, dahaka dainai o taimu? Ia ese e haere henidia eto, egu Lohiabada na e abia oho, bona e atoa gabuna na asi dibagu.14Unu e gwau toma bena e roha hegiro, Iesu na gininai e itaia, to asi dibana una be Iesu. 15Iesu ese e nanadaia eto, hahine e dahaka dainai o taimu? Daika o tahuamu? Maria banava eto, ia na uma inarina tauna ta. Bena eto, gauka e, bema oi ese ia tauanina o laohaia gabu ta negana ai, a hamaorogu, bena bainala baina ha abia.16Iesu, eto, Maria e! Maria na e gini hegiro, eto Raboni! (una hereva anina be hahediba taumu). 17 Iesu ese e hamaoroa eto, taugu ai do basio dau kau. Badina be tamada dekena do asina dae kau. A varavaragu hari dekedia aola. Ba hamaorodia do aina dae kau tamagu bona tamamui, egu Dirava bona emui Dirava dekenai. 18Bena Maria, hane magadala, na ela hahediba e hamaorodia eto, Lohiabada na itaia. Bena Iesu ese e herevalai henia herevadia na e hamaorodia.19Una pura dina gini-gunana hanuaboina ai, hahediba ese edia ruma iduarana e koua ahu, Iuda taudia garidia. Bena Iesu na ela idia bogaragidiai e gini eto, maino avabia. 20Unu e gwau toma, bena imana ruaosi bona ohena danu e haheitalaidia bena hahediba e moale Lohiabada e itaia dainai.21Iesu ese ma e hereva henidia eto, maino avabia. Tamada ese e siaigu hegeregerena ai lau ese danu umui baina siaimui. 22Unu e gwau toma bena e hahoho henidia eto, Lauma Helaga avabia. 23Edia dika ba gwautao taudia iboudiai na edia dika bae hegwau tao. A edia dika basio gwautao taudia iboudiai na edia dika do bae mia.24Toma, gwauta-rua taudia ta, e nemaia hekapa, idia ida asie hebou Iesu dekedia ela hanuaboina ai. 25Badina, hahediba oredia ese e hamaoroa, eto, ai ese Lohiabada na ame itaia. A Toma eto, bema ikoko berodia ia imana ai basina itamu, imagu kwaki kwakina na basina atoa kaumu. Bona imagu na ia ohena ai basina toia vareaimu negana ai, lau ese basina abia daemu.26Dina taurahani e ore, bena ena hahediba na ruma lalonai ma e heboulou, Toma danu idia ida. Ena be iduara e koua ahu, to Iesu na ela bogaragidiai ma e gini eto, maino avabia. 27Bena ia ese Toma e hereva henia, eto, imamu kwaki-kwakina na atoia mai, lau imagu ba daua toho: Bona ohegu ai imamu danu ba toia vareai, bena basio daradara: bavabiabiraigu.28Toma ese e haere henia, eto, egu Lohiabada, egu Dirava? 29Iesu eto, vada ome itagu dainai o abiabiraigumu, ena be asie itagu to e abiabiraigumu be nanamo.30Toa diagau Iesu ese ma e kara, ena hahediba: A idia na ina buka lalonai asi e tore guguru. 31A ini hidaosi mo vada e tore, umui ese bavabia dae Iesu na Keriso, Dirava Natuna bena bavabiabiraia mauri bavabia ia ladana ai.Translation done and completed by Dk. Karoho Kila on 15/05/23, Time: 10.35 pmChapter 21
1Una gaudia murudiai esu sibona ma e hedinarai lou hahediba ediai Tiberia davarana ai. Ina na sibona ede e hedinarai toma: 2Idia na e noho hebouva - Simona Petero, bona Toma e Nemaha hekapa, bona Natanaela Galileia Kana amo, bona Sebedeo natuna raruosi,bona Iesu ena hahediba rua danu. 3simona Petero ese e ohamaorodia eto, "Lau na ba haodamu." idia eto, "ai danu oi ida baitala," idia ela bona vanagi auta ai e hagui, a una hanuaboi gauta asie abia.4Daba rerena ai, Iesu na kone ai e gini, ena hahediba na asi dibadia una be Iesu. 5Bena Iesu ese e nanadaidia eto, "Natugu e, mai amui eiava?" idia e haere eto, "Lasi." 6Bena ia ese e hamaorodia eto, "emui reke na ena vanagi na idibana kahana ai, ba torea bona haida ba davari." una dainai idia ese reke e torea bona bae veria eto to asie goada badina gwarume diagau daidiai.7A Iesu ese e lalokau henia hahedibana ese Petero e hamaoroa eto, "Una na Lohiabada." Una dainai Simona Petero ese una hereva e kamonaia una na Lohiabada, ena dabua e karaia (badina ena dabua e kokia oho), bona davara ai e pau dobi.8A hahediba haida na vanagi ai e diho (badina be kone na dia daudau, a roha imahui sisivana bona idia ese reke gwarume ai e honu e veria. 9Una dainai idia na kone ai e toa, bena lahi mai gidana unuseni ai e itaia, bona latanai gwarume haida hehato, bona parao.10Iesu ese e hamaorodia eto, "harihari oabi gwarume dia haida ma a mailai." 11Simona Petero na vanagi ai e gui kau bona reke kone ai e haroroa, gwarume badadia ai e honu, momoherea, a reke na se hedare.12Iesu ese e hamarodia eto, "Aoma bona ame aniani." A hahediba ta ese danu se nanadaia, "Oi be daika?" idia dibada una na Lohiabada. 13Iesu ela bona parao eabia bona e henidia, bona gwarume danu. 14Una na nega ihatoina Iesu sibona ena hahediba ediai e hedinarai mase amo e toreisi lou murinai.15E aniani vaitani murinai, Iesu ese Simona Petero e nanadaia eto, "Simona Ioana natuna, idia ese e lalokau henigu maragimu, oi ese o lalokau henigu badamu a?" Petero e haere eto, "Oibe Lohiabada, oi dibamu na lalokau henimumu." Iesu ese e hamora eto, "egu mamaoe ba ubudia." 16Ia ese nega iharuana ma e nanadaia lou, eto, Simona Ioana natuna, "Oi lau o lalokau henigumu?" Petero e haere eto, Oibe Lohiabada, oi dibamu na lalokau henimumu,"Iesu ese e hamaora eto, "Egu mamoe ba regudia."17Ia ese nega ihatoina ma e nanadaia eto, "Simona Ioane natuna, oi lau o lalokau henigumu a? "Petero na lalona e hisihisi, badina Iesu ese nega ihatoina e nanadaia, "eto oi lau o lalokau henigumu ? Ia e haere eto, "Lohiabada e, oi na gau iboudiai dibamu, vada dibamu na lalokau henimumu." Iesu ese e hamaoroa eto, "Egu mamoe ba ubudia. 18Momokani, momokani, na hamaoromumu, tauhaumu negana ai, oi ese emu rami o rioava bona emu ura gabudia ai o ha loava, a ba buruka negana ai, imamu ba toia roro bona ta ese rami baine hariolaimu bona basio ura henia gabuna baine laohaimu."19Hari Iesu unu hereva toma amo ia ese edena mase ai Petero ese Dirava baine heatolai e hahedinaraia. Ia hereva murinai, ia ese Petero e hamaoroa eto, "murigu ai a raka."20Petero e gini kerehai bona Iesu ena lalokau hahedibana e itaia idia e gavadia, anibou ai Iesu kemena ai e tabe kau bona e nanadaia eto, "Lohiabada e, taomu itorena tauna be daika? 21Una dainai Petero ese ia e itaia bona Iesu e nanadaia eto, "A Lohiabada, una tau na ede baine heto?"22Iesu ese e haere henia eto, "bema baina ura ia na do baine noho ela bona lau baina lou mai, una be dahaka oiemu ai? A oi hari murigu ai ame raka." 23Una hereva na Iesu tadikakana bogaragidiai e piua, una hahediba na basine mase. A Iesu ese Petero se hamaoroa hari hahediba na basine noho ela bona lau baina lou, una be dahaka oiemu ai?"24Hahedibana bina ini gaudia e gwauraidia hedinaraimu, bona e toredia gaudia, bona ita dibada ena hereva na momokani. 25A kara diagua Iesu ese e kara, iboudiai na bema tore lau na tomamu tanobada sibona rumadia na basinema hegeregere unu buka e tore ihanoudia ai.Translation done by: RDK. Lohia Kohu, completed on Friday (24/03/23), Time: 8 am at Ret/Dk. Lohia Gari's place.Acts
Chapter 1
1Teophilo, egu buka gunana lalonai na torea, Iesu ena kara iboudiai sivaraidia e kara bona ena hahediba, 2ema bona ia e heabi isi dinana ai, murinai ia ese abidia hidi hahedibadia Lauma Helaga lalonai e haganidia. 3Hisi e ani murinai, ia na maurinai sibona mai toa momokanidia diagau ida edia ai e hedinarai, badina be dina hari-ahui lalodiai ediai hedinarai bona ia ese Dirava ena basileia gaudia e herevalai henidaiava.4Bena idia ida e nohobou, ia ese e taravatudia eto Ierusalema basio rakatania, Tamada ese e gwauraia hamata gauna, "Egu amo o kamonaia gauna do bavabia.5Una Ioane na ranu amo e bapatisova, a dina dia hoho bae lao bubuni bena Lauma Helaga bapatisona bavabia.6Una neganai idia na e hebou tamona, idia ese e nanadaia, eto, "Lohiabada e, basileia ina nega ai Isaraela ba henia lou eiava?" 7A ia ese e haere henidia eto, "Tamada sibona ena siahu ai vada e hagaudia dinadia bona negadia umui na basio diba. 8A Lauma Helaga latamui ai baine kau bona siahu, bavabia, bena lau igwaurai hedinaraigu taumui ai baola Ierusalema ai bona Iudea idoinai bona Samaria kahana idoinai, ela bona tanobada dokona."9Bena idia ese ini gaudia e gwaurai, idia na e roha dae, ia na e heabi-isi, bena ori ta ese e govaia ahu matadiai vada asie itaia lou, 10idia na guba ai e gaga dae, ena heabi-isi e raraia bena e hoa dagu, tatau rarua mai dabua kurokurodia ida idia dekediai e gini. 11Idia eto, "Galileia taumui e, dahaka dainai oginimu guba ai o gaga daemu? Ina Iesu na emui amo vada eme heabi-isi guba e laomu, na do ma baine lou mai ina harihari, ome itaia eme dae hegeregerena."12Bena idia na Ierusalema e lou henia ororo ladana e hatoa olive amo, Ierusalema kahairana ai dina Helaga laolaona sisivana. 13Bena idia na e gini dae e dae ela atai daiutuna vaia edia noho ruma bunai, Petero bona Ioane raruosi bona Iakobo bona Aniderea, Fiipo, bona toma, Batolimeo, bona Mataio, Iakobo Alfero natuna bona sinana selote taihuna, bona Iuda Iakobo natuna. 14Idia iboudiai e guriguri hebou mai lalodia tamona dia ida, hahine haida danu idia ida e hebou, bona Maria Iesu sinana bona Iesu tadikakana danu.15Una negana ai Petero na tadikakana bogaragidia amo e gini - tore taudia na sinahu ta ruahui sisivana - bena eto, 16"varavara, tadikakagu e, revareva helagana vada baine guguru, Lauma Helaga ese Davida uduna amo e gwauraia herevana Iuda sivaraina, daika be Iesu idabai taona taudia e hakaua lao.17Badina be ia na emai orea tauna ta bona emai gaukara ai danu ia na mai ahuna." 18(hari momokani ina tauna ena kara dika davana, amo tano ta e hoia bena e moru hedagwa, bona nuana e pou, bona bogarauna e hegigi lasi. 19Ina na Ierusalema ai e nohomu taudia iboudiai e diba bena idia ese una tano ladana na edia gado ai e hatoa "Akeledama," anina be rara tanona."20"Badina be Salamo bukana ai vada e torea eto, Ena tano baine degedege rahu, bona tau ta unuseni ai basine noho,' bona ta ese ena hegunalai dagina baine abia."21Ina na momokani, una dainai, ina tau ena amo daika se nega iboudiai ai e bamomaiva Lohiabada Iesu e vareai bona e lasi bogaragi mai amo, 22matamana una Ioane enai bapatiso eabi dinana amo ema ena heabi-isi ita eda amo - ini ta na basinema Iesu ena toreisi lou igwaurai hedinaraina ai baine bamoda." 23Idia ese tatau rarua e atodia vada Iosepa e nemaia Barasaba, daika ladana ta danu Iusto, bona Matia.24Bena idia na e guriguri eto, "Lohiabada e, oi, na taunimanima iboudiai lalodia dibamu, ini tatau raruosi idia na oi ese oabidia hidi tauna hahedinaraia. 25hesiai gaukarana bona aposetolo dagina baine abia badina be Iuda ese e ginia muri ela ena gabu korikori vada e abia." 26Idia na mari edia ai e kara, bena mari na Matia enai e moru, bena ia na aposetolo gwauta taosi ida e duahidia lou.RDK. LOHIA KOHU ESE E HAGUGURUA, DINANA (04/08/24), TIME: 12.25Chapter 2
1Penticose dinana ai idia iboudiai gabu tamona ai e hebou. 2Bena guba amo rege ta e rege dagu, lai badana huna na heto, e helai bou rumana e hahonua. 3Bona lahi maladia na heheto e heita, idia ta ta tubuadia ai e hururu. 4Bena Lauma Helaga ese e hahonudia bona idau gado-idau gado ai e hereva, Lauma ese e henidia hegeregerena.5Una negana ai Iuda taudia Ierusalema ai e nohova, Dirava garina e gariva taudia, tanobada tanodia logora amo ema. 6Una rege e kamonai ai, hutuma e hebou, bena laumadia e daure, badina be ta ta e gado ena gado e kamonai. 7Iboudiai e daradara bona e hoa, eto, ini e herevamu taudia na dia Galileia taudia a?8O edeheto ita iboudai tata ena gado ena gado korikori ai eda hereva ta kamonaimu? 9Patia amo, Media amo, Elam amo, Mesopatamia amo, 10Frugia amo, Pamfulia amo, Aigupito amo, bona Kurene amo (Una na Afrika kahana ta). Haida be vadivadi taudia Roma amo, haida be Iuda taumai; haida be Iuda ai e halaodia taudia; 11haida danu Krete taudia bona Arabia taudia. Tatau bini Dirava ena hoa gaudia e herevalai henidamu, eabi gado korikori ai.12Iboudiai e hoa bona e daradara, e hereva heheni; eto, Ina na dahaka? 13A haida ese e kirikiri laidia, eto, Idia na vine ranuna matamatana e inua, e kekeromu.14A petero na gwauta-taosi ida e gini tore, erena e habadaia, e haroro henidia, eto, Iudea taumui bona Ierusalema ai o nohomu taumui e, ina na ba haeroa, bona egu hereva ba kamonai.15Ini na dia kekero, umui o laloamu hegeregerena, badina be ina na doini daba.16A ina na Joel, peroveta tauna, e gwauraia guna herevana, eto, 17Dirava eto, tanobada dokona dinadia ai lau laumagu baina seia dobi, taunimanima iboudiai latadiai; bena natumui mamaruanedia bona hahinedia do bae peroveta, bona emui eregabe bae matahanai; bona emui iahu bae nihi.18Oibe, unu dinadiai egu hesiai taudia bona hahinedia latadiai. 19Bena hoa gaudia guba ai baina hedinarai, bona toa gaudia tanobada ai, rara bona lahi bona kwalahu.20Dina do baine dibura, hua na rara ai bainela, Lohiabada ena dina badana bona hereadaena baine kahira-kahira negana ai. 21A Lohiabada ladana bae hatoa taudia na bae mauri.22Isaraela taumui e, ina hereva ba kamonai, Iesu, tau Nasareta, Dirava ese dekemui e siaia vasi, bona siahu karadia bona hoa karadia bona toa na bogaragimui ai e hahedinarai, Dirava ese ia imana amo e karava; umui danu dibamui. 23Ia hari, Dirava ena lalohadai bona ena diba ese e henimui tauna, umui ese murimuri taudia imadia amo vada o hasatauroa. 24A Dirava ese e hatorea isi-lou, mase ena igui e ruha, badina be mase na ia idogo-taona asi dibana.25Davida danu ia herevana e gwauraia; eto, Lohiabada na nega idoinai vairgau ai na itaia, badina be ia na idibagu kahana ai, badina baina marere helaoreana. 26Badina lalogu eme hisi dae, matagu eme moale bada, hidoguna helalo ai baine taruha;27badina be laumagu na mase taudia edia gabu ai basio rakatania, bona emu Helaga tauna na basine pata.28Mauri daladia vada o hadibagu; oi vairamu itana ai egu moale baine guguru.29Varavaragu e, seneda Davaida herevana na hamaoromui; ia na e mase, e guria bona garana doini mia ita dekeda ai. 30To ia be peroveta tauna; dibana danu Dirava vada e gwau henia hamata, ia besena ta ese ena terona ai baine helai kau eto.31Una dainai e diba guna herevana e gwauraia, Keriso ena toreisi-lou herevana, ia na mase taudia edia gabu ai baine noho, bona tau-anina baine pata.32Hari Iesu na Dirava ese e hatorea isi; ai iboumui ai danu dibamai . 33Bona Dirava ese imana idibana amo e abia isi; bena ia ese Tamana e gwauraia hamata Laumana Helagana vada e abia, bona vada e seia dobi; umu ese harihari o itaiamu bona o kamonaiamu.34Badina be Davida na gubai se daekau, a ia hari eto, 'Lohiabada ese egu Lohiabada e hamaoroa eto, 'Lau idibagu kahana ai ba helai, 35ela bona oi inaimu na Aemu ihadaidia gauna ai baina halaodia." 36Una dainai Israela besena iboudiai na bae diba vaitani Dirava ese Lohiabada bona Keriso au vada e halaoa, ina Iesu, umui ese o hasatauroa."37Hari idia ese ini hereva e kamonai, kudoudia e hetaha, bena idia ese Petero bona apostolo oreana, ida e nanadaidia eto, varavaragu e, ede baia kara toma? 38Bena Petero ese e haere henidia eto, "Ba helalokerehai, na gwaumu, bona iboumui ai bapatiso bavabi, Iesu Keriso ladanai emui dika igwautaona totona, bena Lauma Helaga hariharina do bavabia. 39Badina be gwau-hamata be umui emui ai bona natumui ediai bona dahuai nohodia taudia ediai, Lohiabada eda Dirava ese baine boiridia taudia iboudiai ediai.40Hereva diagau amo ma e sisiba henida bona e haduadia eto, uru gageva-gagevana amo ba roho mauri. 41Bena erena e abiadae taudia na bapatiso e abia bona una dina tamona ai taunimanima daha-toi sisivana na edia orea ai e varea ai. 42Bena idia na apostolo edia hahediba heboudia ai e noho taritariva aniani danu e bitu hebouva bona e guriguri hebouva danu.43Gari ese iboudiai e butudia tao bona hoa karadia bona toa diagau aposetolo ese e kara. 44Bena abidadama taudia e noho hebou bona gau iboudiai e abi hebou. 45Edia kohu bona edia tano danu e hahoi davadia e hari hagau-hagau, ta ta ena dabu ena dabu hegeregerediai.46Dina iboudiai mai lalodia tamonai e hebou Dubu Helaga lalonai. Bona edia rumai e aniani hebou mai moaledia ida bona mai lalodia tamona ida, 47Dirava e imodaia bona taunimanima ese e lalo namo henidia, bona Lohiabada ese e hamauridia taudia na dina iboudiai dekedia ai e haboudia.Translation done by: Mr. Igo Kohu Lohia, on Thursday (29/06/23), time: 01.00am. Ready for quality Check.Chapter 3
1Nega ta, dina gelona gurigurina negana, Petero Ioane ida dubu helagana ai e dae kau. 2Unuseni ai tau ta ae hedairiki ai e vara, dina iboudiai e huaia laova, dubu helaga iduarana ladana "Hereadae" badinai e hahelaiava, bena dubu helaga ai e daeva taudia ediai e noi hegameva. 3Ia ese Petero bona Ioane e itadia, dubu helaga ai e dae kau negana ai, bena ediai ma e noinoi.4A Petero Ioane ida ese e raraia tao, eto, Ba raraimai. 5Ia ese una hereva e kamonai, ia banava eto, gau ta bae henia. 6A Petero eto, Silver bona gold na asi egu, a dekegu ai e miamu gauna hari na henimumu, Iesu Keriso, tau Nasareta; ladana ai a raka.7Imana idibana amo e veria tore, bena aena bona aena komukomuna vada e hedai kunu. 8Bena e roho isi, e gini tore, e raka matama. Bena idia ida dubu helaga lalonai e raka vareai, e raka roho isi, Dirava e heatolaia.9Hutuma ese e itaia, e raka bona Dirava e heatolaia; 10bona dibadia ia na vaia dubu helaga iduarana ladana "Hereadae" badibadinai e helaiva bona e noi hegameva tauna; bena e hoa dikadika bona e daradara bada, ienai e vara gauna dainai.11Aena vada e namo tauna ese Petero bona Ioane e dogodia taova ai, taunimanima hutuma ese e heau henidia hebou, dehe ta ai ladana na "Solomona ena dehe" laumadia na e daure. 12Petero ese e itadia, bena hutuma e hereva henidia, eto, Isaraela taumui e, dahaka dainai ina gau o hoalaiamu? Bona badina be dahaka o raraimai taomu? O laloamu ai na sibomai emai siahu eiava emai namo daidiai ina tau a hamauria a?13Aberahamo bona Isa'ako bona Iakobo edia Dirava, bona tamada edia Dirava ese ia Natuna e heatolaia, to umui ese Pilato o henia, bona Pilato urana e urava baine kahua nege neganai na umui ese o dadaraia. 14Helaga bona Kara Maoromaoro tauna umui ese o dadaraia, a ala-ala tauna be o noia baine hamauria oto.15Mauri Biaguna, be umui ese o alaia mase; to Dirava ese mase amo ma e hatorea isi, ini ai be dibamai taumai. 16Bena ina ia ladana e abidadama henia tauna o itamaimu bona umui dibamui tauna, ia ladana ese vada e hagoadaia; oibe, ia iabidadama henia ese ina tau vada e hamauria umui iboumui ai vairamui ai.17Varavaragu e, dibagu umui na mai emui lohia ida unu o kara toma na lalomui asie parara dainai. 18A Dirava ese peroveta taudia iboudiai ududia amo Keriso na hisi baine ani herevadia vada e gwaurai; unu hereva vada e hamomokani vaitani.19Una dainai, ba helalo lou, ba helalo kerehai, bena emui dika bae heabi oho, bona hahemauri negadia na Lohiabada ena amo baema. 20Bona ia ese Keriso ma baine siaia, gunaguna vada e gwauraia hidi emui Iesu bunai.21A guba ai baine heabi dae guna, ela bona gau iboudiai ihamatamatadia negadia. Dirava ese nega gunadia amo ena peroveta taudia helagadia ududia ai vada e gwauraia hegeregerena. 22Mose ese seneda e hamaorodia eto, Lohiabada emui Dirava ese peroveta tauna ta do baine haginia umui emui, varavaramui edia amo lau bamogu. Ia ese baine gwaurai henimui herevadia iboudiai na ba kamonai. 23Bona una peroveta tauna basie kamonai henia taudia iboudiai na taunimanima padadia amo bae mase ore.24Oibe, bona peroveta taudia iboudiai danu, Samuela ena amo ema bona hari, ini dina vada e gwauraiva. 25Umui na peroveta taudia natudia, bona Dirava ese umui senemui e gwau henidia hamata, Aberahamo e hanamolaia eto, oi garamu edia amo tanobada besedia iboudiai do bae namo. 26Dirava ese Natuna vada e haginia, bena e siaia guna emui ai, ihamaurimui bona emu dika amo ihaloumui totona.Translation done by Rev. Eiwana Zacharias on Friday (13/09/24), time: 7.16 amChapter 5
1Tau ta ladana be Anania, adavana Sapira ida, tano ta e hoia; 2to idia ese tano davana kahana e moia tao (adavana danu dibana), bena kahana mo e laohaia aposetolo taudia vairadia ai eatoa diho.3Bena Petero eto, "Anania e, dahaka dainai Satani ese lalomu e hahonua, bena Lauma Helaga o koia bena tano davana kahana o dogoatao? 4Do asio hoia negana ai, tano na oiemu, bona o hoia negana ai davana na oiemu, hari ina kara be ede o lalohadailaia toma? Oi ese taunimanima some koia, a Dirava." 5Una hereva e kamonaia murinai, Anania na e hekida diho bena e mase, bena harina e kamonai taudia iboudiai e gari dikadika. 6Bena eregabe e toreisi, dabua ai e hiria, bena e huia lasi, e guria.7Hora toi sisivana vada ela, adavana ma e raka vareai, asi dibana dahaka e vara. 8Bena Petero ese e hamaoroa eto, " Ahamaorogu umui ese tano o hoia gauna be ina." Bena ia e haere eto, oibe, davana gauna bena."9bena Petero ese e hamaoroa eto, Edeheto umui raruosi lalomui o hatamona Lohiabada ena Lauma ba dibagania oto? Adavamu igurina taudia aitadia iduara ai gigini, oi danu ma bae huamu lasi." 10Bena ia danu e moru Petero aena badinai bena vada e mase. Hari eregabe tatau dia e vareai, masena ai e davaria, bena e huia lasi, e guria adavana dekenai. 11Una negana ai ekalesia idoinai bona harina e kamonai taudia iboudiai gari bada ese e abidia (butudia tao).12Toa bona hoa karadia diagau aposetolo ese e karava taunimanima vairadiai. Idia iboudiai danu mai lalodia tamona ida Solomona ena dehe ai e hahebouva. 13A taunimanima iboudia ai na asi goadadia idia ida bae hebou; Edeheto taunimanima ese e imodaidiava.14Dounu hutuma bada Lohiabada e abidadama heniava ena orea ai e hebouva, tatau bona hahine. 15Gorere taudia danu e huadia lasiva edia bedi ai ariara ai e kurediava, Petero baine raka hanai negana ai ia laulauna ese haida baine hakerukerudia helaoreana. 16Ierusalema badina hanuadia taudia hutuma bada danu e hebouva, gorere taudia bona lauma dikadia ese e bolodia taudia danu e laohaidia bena ibouboudia ai e hagoevadia.17A hahelaga tauna e toreisi, bona ia e bamoa taudia (Sadukea taudia edia orea); bena e mama (vagege) henidia, 18bona aposetolo taudia e dabaidia tao, bena dibura rumana ai eatodia.19A hanuaboi ai Lohiabada ena aneru toi ese dibura rumana iduarana e kehoa e hakaudia lasi, bena eto, 20aola, bena ba gini dubu lalonai ina mauri herevana idoinai taunimanima iboudiai ba herevalai henidia. 21Una hahedua e kamonai bena daba matanai dubu ai e dae kau e hahediba. A hahelaga tauna badana mai bamona ida ela, kaunsolo taudia bona Isaraela tau-badadia iboudiai e boiridia hegogo, bena ena hesiai taudia dibura rumana e siaiadia lao aposetolo taudia bae mailaidia (hakaudia).22A hesiai taudia ela to dibura rumana ai asie davaridia, bena e lou ela, e haripiu, 23eto, a ginidae negana ai dibura rumana vada e hekou kunuka-kunuka bona hegima taudia danu iduara badibadidiai gigini, to iduara a kehoa negana ai, ruma lalona na asi tauna.24Hari dubu helaga biaguna bona hahelaga taudia ese ina hereva e kamonai, e daradara bada, asi dibadia unu kara anidia be dahaka. 25Bena tau ta dekedia ela bena e hamaorodia eto, "Aitaia, dibura rumana ai o koudia taudia na dubu lalonai gigini bena taunimanima e hadibadia mu.26Bena dubu helaga biaguna ena hesiai taudia ida ela, aposetolo eha-kaudia lou, to asie dagedage henidia, taunimanima ese nadi amo ba hododia na garina. 27E hakaudia vareai, kaunsolo taudia vairadiai e haginidia. Bena hahelaga tauna badana ese e nanadaidia, eto, 28Ai ese a haduamui, ato "Una tau ladanai basio hahediba." A harihari emui hahediba herevadia ese Ierusalema vada eme hahonua bona o habadelaimaimu, una tau ena mase dainai.29Bena Petero, aposetolo oreadia ida e haere, eto, "Ai na Dirava ikamonai henina be namo taunimanima ikamonai henia be dika. 30Tamamai edia Dirava ese Iesu vada e hatorea isi, umui ese o alaia mase satauro ai o tauadae. 31Dirava ese vada e abia dae ia imana idibana ai Lohiabada bona Hahemauri tauna ai vada e halaoa, Isaraela taudia baine hahelalodia kerehai bona edia dika baine gwau tao. 32Ai na ini gau a gwauraimu, Lauma Helaga danu e gwauraimu, Dirava ese ia ikamonai henina taudia vada e henidia.33Kaunsolo taudia ese unu hereva e kamonai ai, e badu dikadika e urava aposetolo bae aladia mase. 34A kaunsolo ta Farasea tauna, ladana Gamaliel, taravatu ihahedibalaina tauna, taunimanima iboudiai ese e matauraiava e tore isi bena e haduadia (haganidia) aopsetolo na bae raka lasi nega taina murimuri ai do bae noho.35Bena e hamaorodia eto, "Isaraela taumui e, sibomui nahuamui ba toho bena ini taunimanima ede ba karadia toma. 36Idau nega ai Theuda e ginitore sibona e gwauva ia na herea tauna, bena taunimanima sinahu-hani ia enai e tao. E alaia mase, bona ena orea taudia e hakarohodia bona e haoredia. 37 Ia murinai, Iuda tau Galileia e ginitore taunimanima ladadia itoredia neganai bona taunimanima haida ienai e tao. To ia danu e alaia mase bona ena orea taudia danu e hakarohodia.38Harihari na hamaoromuimu, ini tatau edia amo raka siri, sibodia ba rakatanidia, badina be ini hereva bona kara bema taunimanima edia amo anidia na basiema vara. 39To bema Dirava ena amo, umui na basioma haoredia diba eiava readia sibomu boma hedavari umui danu Dirava o tuari heniamu.40Bena aposetolo e boiridia vareai e dadabadia bena e haganidia Iesu ladana ai basie haroro, bena e kahudia nege. 41Una dainai, aposetolo ese kaunsolo e rakatania mai moaledia ida badina be Iesu ladana bagunai hisi e ani. 42Una murinai, dina iboudia ai, dubu ai bona ruma ta ta lalodia ai, e hahedibava bona Iesu Keriso sivaraina namona iharorolaina asie hadokoa.Translation done by: Mrs. Ori. C. Kohu on Wednesday (09/08/23), time: 4.52am . Ready for quality checking.Chapter 6
1una dinadia ai ibadinana taudia eha-hutumava bena Helene gado ai e hereva taudia ese Helene gado ai e hereva taudia e maumauraidia matama badina be edia hahine vadodia na dina iboudiai aniani iharina ai e dabu loulouva.2Bena aposetolo ese Iesu ibadinana taudia hutuma e haboudia eto, Ai ese Dirava ena hereva iharorolaina baia hadokoa aniani iharina totona na dia namo. 3Una dainai varavaramai e, umui na taumui hahitu avabidia hidi haridia namodia taudia Lauma bona aonega ai e honumu taudia bena ina gaukara ba henidia. 4A ai ese nega idoinai guriguri bona haroro baia goadalaia.5Ina hereva na iboudiai ese e abiadae bena haida e gwauraidia hidi Stefano abidadama bada bona Lauma Helaga ese e rohea tauna Pilipo bona Prokoro bona Nikodemo bona Timona bona Pamena bona Nikolao ia na tau Anitioka Iuda tauna ai e halaoa. 6Unu hahituosi na idia ese aposetolo vairadiai e haginidia. Bena aposetolo na e guriguri guna bena imadia latadiai e ato kau.7Bena Dirava ena hereva e piua rohoroho bona Iesu ibadinana taudia Ierusalema ai eha-hutumadiava bona hahelaga taudia hutuma ese danu e abiabiraia.8Stefano na harihari-bada ai bona siahu ai e honu bona ia ese hoa karadia bona toa badadia taunimanima vairadia ai e karava. 9Bena e ruhadia nege oreana edia dubu taudia haida bona Kurene bona Alesanderea bona Kilika bona Asia taudia haida ese Stefano ida e hepapa-ahuahu.10To idia na asi siahudia bae gwau-tubu badina be ena hereva na aonega bona Lauma ai e hahonua. 11Una dainai idia ese haida lalodia e ani baeto Ai na ena hereva a kamonai Mose bona Dirava e hadikalaidia.12Unu amo idia ese hanua taudia bona heitatao taudia bona Itorena taudia e haherou-heroudia bena ia dekena e heau lao vada e dabaia tao Kaunsolo taudia vairadiai e laohaidia. 13Bena idia ese hahebade koikoi e haginidia tore, idia eto, Ina tau ese ina gabu helagana bona taravatu ihadika laina herevadia na se hadokomu. 14Ai ese danu ena hereva a kamonai, eto Iesu, tau Nasareta, ese ina gabu baine rohoa, bona Mose ese e henida karadia danu baina ha-idau." 15Bena Kaunsolo gabunai e helaiva taudia iboudiai ese e raraia tao, vairana e itaia, aneru ta vairana na heto.Translation done by: Mrs. Ori. C. Kohu on Sunday (13/08/23), time: 12 midday. Ready for quality checking.Chapter 7
1Bena helaga tauna badana eto, "Ini gau (hereva) momokani, a? 2Bena Stefano eto, "Tatau, tadikaka, bona tamagu logora, lau a kamonai henigu: Hairai Diravana na ita tamada Aberahamo enai e hedinarai Mesopotania ai, gabe amo ia na Haran ai e nohova, 3bona ia ese vada eha maoroa eto, 'emu tano amo bona emu bese amo baola, bona baoma lau ese baina haheita laimu tanona lalonai.'4Bena ia vada Kaldea taudia edia tano amo e raka-lasi bona Haran ai e nohova; unu amo, tamana ena mase murinai, Dirava ese e mailaia ina tano lalonai, ina harihari umui ese o noho laiamu. 5A ia ese tano ahuna ta se henia - sisiba taina danu lasi. To e gwauhamata ena tano ta baine henia, bona murina garadia (besedia) danu baine henidia - enabe ia na do asi natuna ta.6A Dirava ese vada ini e hereva henia toma, ia garana logora idau tano ai do bae noho, bona unu tano e noholaimu taudia ese hesiai taudiai bae halaodia bona do bae hahisi-hisidia lagani sinahu-hani. 7'To lau ese idia isiaidia e lao henimu besedia na do baina hahemaoro henidia,' Dirava eto, 'bona una murinai idia na do bae rakalasi bona lau bae tomadiho henigu ina gabu ai.' 8Bena Dirava ese Aberahamo peritome taravatuna vada henia, bona Aberahamo vada Isaak tamana ai ela, bona dina ihataurahanina ai e peritomea; bona Isaak be Jacob tamana ai ela, bona Iakobo be iduhu ikwaradia taudia gwauta ruaosi tamadia ai ela.9Badina be iduhu ikwaradia taudia na Iosepa e mama henia, idia ese e hoihoi laia Aikupito ai; a Dirava be ia ida. 10Bona ia ese e hamauria ena hisihisi iboudiai lalodiai. Ia ese hahenamo bona aonega e henia, Parao, Aikupito Pavapavana vairanai bona ia ese eabia hidi Aikupito bona ena ruma taudia baine lohiadia.11Una nega ai, doe ta vada e kau, Aikupito ibounai lalonai bona Cannan ai, bona hisihisi badaherea bona tamada (seneda) ese aniani se davaria. 12A Iakobo e kamonai Aikupito na mai uitina neganai, ia ese tamada (seneda) e siaidia lao edia laolao gini-gunana. 13Edia laolao iharuana ai, Iosepa ese tadikakana eha dibadia ia be daika, bona Iosepa ena bese Parao ese vada e dibadia.14Bena tadikakana e siaidia-lou, Iosepa ena gwaukau tamana, Iakobo bona varavarana iboudiai, taudia hitu-ahu-laima boiboidia e kara. 15Bena Iakobo vada e diho lao Aikupito ai, bona unuseni ai e mase, ia bona ita seneda. 16Idia vada e huadia lao Sekem bona gara lalodiai e atodia Aberahamo ese Hamoro natuna edia amo silva monidia ai e hoidia Sekem ai.17Gwau-hamata negana vada e kahira-kahira neganai - Dirava ena gwau-hamata Aberahamo enai - taunimanima vada e hutuma bona e pere rohoroho Aikupito ai, 18ela bona pavapava idauna ta ma Aikupito e lohiaia ia na asi dibana Iosepa. 19Ia ese eda taunimanima e dibaganidia bona seneda eha hisihisidia, eha duadiava natudia karukarudia bae hahedinaraidia bena idia na basie hamauridia.20Una negai, Mose vada e vara; bona ia na rahonamo merona Dirava enai. Ia na hua toi e ubua ia Tamana ena ruma ai. 21Ia murimuri ai eatoa neganai, Parao natuna kekenina ese vada e abia bona sibona ese e naria natuna na heto.22Mose na Aikupito taudia edia aonega idoinai vada eha dibalaia, bona ia na e goada herea ena hereva bona kara lalodiai. 23A ia laganina e haria-hui hegeregerena ai, lalona vada e hadaia, tadikakana Isaraela taudia, do baine vadivadi dia. 24Isaraela tauna ta e itaia Aikupito tauna ta ese eha dikaiava, Mose ese gwauna egwa, Aikupito tauna e alaia mase, 25badina be eto tadikakana lalodia vada bae parara Dirava na imana amo idia eha mauridiava, to idia na se lalopararava.26Dina iharuana ai, ia na ema Isaraela taudia haida e heaiva dekedia, bona ia ese eha marumarudia bae maino, eto, "Tatau e, umui na tadikaka. Dahaka dainai o hahedika hehnimu, a?" 27A dekena tauna e hadikaiava tauna ese e doria oho, eto, "Oi be daika ese ai emai lohia bona hahemaoro tauna ai eha laomu, a? 28Oi na souramu lau bavalagu, varani Aikupito tauna o alaiava na heto, oi ourama, a?29Bena Mose na ina hereva dainai e heau ela Midiana tanona ai idau tano e e noho taunai ela, unuseni natuna maruanedia rarua eha varadia. 30Lagani haria-hui vada eore, aneru ta enai e hedinarai Sinai ororona tanona gagaenai, au ginigini e araiava hururuna lalonai.31Mose ese lahi e itaia neganai, ia na e hoa; bona e raka kahikahi itana totona, unu amo Lohiabada gadona vada eto: 32Lau na senemui edia Dirava, Aberahamo ena Dirava, Isaak ena bona Iakobo ena.' Bena Mose tauanina idoinai e heude-heude bona seura baine roha kau.33Bena Lohiabada ese e hamaoroa eto, "Emu tamaka aemu amo a kokidia oho, badina be oi oginimu gabuna na tano helagana. 34Momokani lau ese egu taunimanima Aikupito ai, edia hisihisi vada na itaia bona edia ganagana vada na kamonai, bona lau vada na diho mai idia ihamauridia; una dainai harihari aoma lau ese baine siaimu Aikupito baola."35Ina Mose tamona, idia ese e ihi-ihiraiava, etomu, 'Daika ese emai lohia bona emai hahemaoro tauna ai vada e halaomu?' Tauna ia bunai Dirava ese vada e siaia, edia lohia bona edia hahemauri tauna ai e halaoa - au ginigini lalonai Mose enai e hedinarai aneruna imana amo. 36Ina Mose ese Aikupto amo e hakaudia lasi, hoa karadia bona toa idauidau e karava Aikupito ai bona Davara Kakakana ai bona tano gagena ai, lagani haria-hui lalodiai. 37Ina Mose tamona ese Isaraela natudia e hamaorodia, eto, 'Dirava ese tadikakamui bogaragimui amo emui peroveta tauna ta baine haginia-tore, peroveta tauna ta lau hegeregeregu.38Tauna binai, ia na tano gagaena hegogona lalonai ia Sinai Ororona ai e hereva heniava aneruna ida, bona ia na ita seneda ida; tauna binai mauri herevadia vada eabidia ita baine henida. 39Tauna binai, ita seneda ese ikamonai henina seurava, a idia ese vada e dadaraia, bona kudoudia ai eurava Aikupito ma bae lou lao. 40Idia ese Aarona vada e hereva henia, eto, 'ita igunalaida diravadia haida a karadia. Badina ina Mose, ita e hakauda lasi Aikupito tanona amo, ita na asi dibada dahaka vada enai eha vara.'41Bena una nega ai idia ese boromakau natuna laulauna ta vada e karaia, bona boubou gaudia e laohai kaivakuku e henia bona e moaleva badina edia ima karakara gaudia daidiai. 42A Dirava ese vada e muridia bona e raka tanodia guba hisiudia bae tomadiho henidia, hegeregerena Peroveta taudia edia buka ai vada e torea, eto, 'Isaraela taumui e, lagani hari-ahui tano gagaenai umui ese ala-ala boromakau dia bona boubou gaudia ta vairagu ai o atodia, a?43Umui ese Moleke ena dabua dubuna bona emui hisiu diravana Refan o abidia daeva, bona laulau o karadia bae tomadiho henidia: bona lau ese baina lao haimui Babulonia unukahana.'44Dabua dubuna, taravatu ihahedinaraina gauna na seneda ese tano gagaena ai eabia, hegeregerena Mose e hereva henia tauna ese e haduaiava ia ese e itaia oromana hegeregerena ai do baine karaia. 45Dabua dubuna binai, ita seneda Iosua neganai ese danu vada eabia bona idia ese vada e mailaia idau besedia lalodiai. Dirava ese vada e luludia lasi seneda vairadia amo ema bona Davida negana ai. 46Ia vada Dirava ena hahenamo eabia, bona e noinoiva Iakobo ena Dirava ena noho gabuna ta baine davaria.47To, Solomona ese Dirava ena ruma vada e karaia. 48To, Herea Mikamika na dia ima karakara rumadiai e nohomu, peroveta tauna ena hereva hegeregerena, eto, 49Guba na egu helai gabuna, bona tanobada na lau aegu iato-kauna gauna, Umui be ruma ede bamona ta ba karaia lau egu.' Lohiabada e gwaumu, eiava Egu laga-ani gabuna be dahaka, a? 50Ini gau iboudiai be dia imagu ese e karadia, a?51Umui na aio auka bona kudoumui bona taiamui na do asie peritomedia. Umui ese nega iboudiai Lauma Helaga o laoa ahumu; senemui ese e laoa ahuva hegeregerena. 52Ededia peroveta taudia vada umui senemui ese se dagedage henidia, a? Idia ese Kara Maoromaoro tauna ena mai e gwauraia gunava taudia na e aladia maseva, ina harihari umui na ia taona itorena bona ialana taudiai vada ome lao, 53umui na aneru ese e heni taravatuna vada oabia, to asio badinaiava.54Ini hereva e kamonai neganai, kansel taudia na e badu dikadika bona gadigadidia Stefano e gariri henia. 55A ia, Lauma Helaga ai e honuhonudae, e gaga-isi Dirava hairaina guba ai vada e itaia; bona ia ese Iesu e itaia Dirava idibana kahana ai e gini. 56Stefano, eto "Aroha lao, guba na itaiamu vada e hekeho, bona "Taunimanima Natuna na Dirava idibana kahana ai e gini.57Iniseni ai, kansel taudia ese taiadia e koudia bona e lolo mai eredia badadia ida, iboudiai ese ia vada e heau henia. 58Bena hanua amo e dabuia lasi murimuri ai, idia ese nadi amo e hodoava. Herarai taudia ese edia (murimuri) dabuadia e atodia diho eregabe merona ta ladana Saulo aena badinai.59Idia ese Stefano e hodoava lalonai, ia na e boi lasiva bona e tomamu, "Lohiabada Iesu, laumagu na avabia." 60A ia na e hetuitui, e lolo mai erena badana ida eto, "Lohiabada e, ina kara dika davana na basio henidia." Ia ini e hereva toma negana ai, ia vada e mahuta.Chapter 11
1Harihari aposetolo bona tadikaka Iudea ai vada e kamonai idau bese taudia ese danu Dirava ena hereva vada e abiadae. 2Harihari Petero vada e dae Ierusalema ai neganai, ia na e peritomedia oreana taudia ese e hepapa-ahu-ahu henia; 3idia eto, "Oi be se peritomedia taudia ida o hebouva bona idia ida o anianiva!"4A Petero ese gau iboudiai e hamaorolaidia goevagoeva; ia eto, 5lau be Iopa hanuanai na guriguriva, bona egu mata hanai ai lau ese (gau ta - udauda gauna ta) na itaia dabua bada hereana na heto, isena haniosi ai guba amo e tua dobiva. Lau e diho heniguva. 6Lau ese na raraiava bona na lalohadai laiava. Lau ese tanobada ai aedia hani ai e rakamu gaudia na itadia, bona e dagedagemu manudia, bona e raumu manudia bona guba ai e rohomu manudia na itadia.7Bena ere ta danu na kamonai, e hamaorogu eto, " A tore isi, Petero; avaladia bona bavanidia?" 8A lau nato, "Dia unu heto, Lohiabada e; badina lau na dia helaga bona dia namo gauna ta vada na ania ema bona ina nega." 9A ere na nega iharuana guba amo ema, eto, "Dirava ese dahaka e gwauraidia nanamo, na basioto didika." 10Nega ihatoina vada ini e vara toma, bena gau idoidiai guba ai ma eabidae lou.11Aitaia, nega tamona taunimanima tatoi vada ai a nohova rumana vairanai gigini; idia na Kaisarea amo vada e siaidia lau dekegu baema. 12Lauma Helaga ese e haganigu idia ida bainala, basina lalo daradara idia ediai. Ini tadikaka tauratoi osi danu lau ida vada ala, bona una tau ena ruma ai a vareai. 13Bena ia ese vada e hamaoromai ia ese aneru ta vada e itaia ena ruma lalonai gini bona e tomamu, "Tatau asiaidia Iopa baela bona Simona, ladana Petero, bae boiria. 14Ia ese hereva ta baine hamaorolaimui unu amo umui na bo maurimu - umui bona emui ruma taudia iboudiai."15A egu hereva na matamaiava ai, Lauma Helaga na idia latadiai vada e diho, guna ita latadai danu e diho hegeregerena. 16Bena Lohiabada ena hereva vada na helaloune lai, ia eto, "Ioane momokani ranu amo e bapatisova; a umui na Lauma Helaga lalonai do bae bapatisomui."17Bena bema Dirava ese idia na harihari gauna tamona e henidia hegeregerena ita ese Lohiabada Iesu Keriso ta abidadama henia neganai vada e henida, lau be vada daika, bena lau ese ?Dirava baina laoa-ahu, a?" 18Idia ese ini gau e kamonaidia neganai, idia na asi edia halou herevadia, a idia ese Dirava e imodaia, e tomu, "Bena Dirava ese helalokerehai maurina Bese Idaudia danu vada e henidia."19Harihari momokani unu Stefano negana dagedagena ese e hakarohodia taudia vada ela Fonisia, bona Saiprus, bona Antioka, sivarai namo be dia haida e harorolai henidiava a Iudea taudia sibodia mo. 20A taudia haida be Saiprus bona Sirene amo ema Antioka bona Helena taudia danu e hereva henidiava, Lohiabada Iesu sivaraina namona e harorolaiava. 21Lohiabada imana na idia ediai; bona hutuma bada ese edia hereva eabidae, Lohiabada vada e lou henia.22Harihari idia sivaraidia vada Ierusalema ekalesia dia ese e kamonai bona idia ese Banabas vada e siaia lasi bainela bona Antioka. 23Ia ema bona Dirava ena hariharibada eitaia neganai, ia vada e moale; bona iboudiai e hagoadadia Lohiabada enai bae noho mai kudoudia iboudiai ida. 24Badina ia na tau namona bona Lauma Helaga bona abidadama ai e honu-honudae, bona Lohiabada ibadinana taudia vada e hutumava.25Bena Banaba vada e raka lasi ela Tasias Saulo itahuna. 26Ia ese e davaria neganai, ia ese e hakaua lao Antioka. Unuseni ai, idia raruosi lagani ta dubu taudia ida e hebouva bona hutuma e hadibadiava. Harihari hahediba taudia na ekalesia dia e gwaurai guna Antioka ai.27Harihari ina nega ai peroveta taudia haida vada Ierusalema amo ema Antioka. 28Taudia ta, ladana Agabus, vada e ginitore bona Lauma ese e hadibaia vairai doe badana ta na baine vara tanobada idoinai latanai. Ina na Klaudio negana ai vada e vara.29Una dainai, hahediba e lalohadai, bema bae karaia diba, idia ta ta edia heduru bae siai lao tadikakadia Iudea ai e nohova taudia ediai. Bena unu vada e kara toma; 30idia ese edia moni Banaba bona Saulo imadiai eato dubu taudia badadia bae henidia.Chapter 12
1Harihari una nega ai, Pavapava Heroda ese dubu taudia haida latadiai imana e atoakau e urava baine hakaudia kerere. 2Ia ese Iakobo, Ioane tadikakana, dare amo vada e alaia mase.3Gabeamo Iudea taudia edia moale aitadia amo, ia ma e urava Petero danu baine guia. Harihari una be Parao-setubumu Ariana dinadia ai. 4E guia murinai, ia ese dibura rumanai vada eatoa, tuari taudia hani eatodia ia ba itaia tao, e urava Lagauhanai Ariana murinai, baine mailaia taunimanima vairadia.5Una dainai, Petero na dibura rumanai eatoa; a dubu taudia ese Dirava e guriava ia dainai. 6Una hanauboi ai Heroda ese baine hakau lasi murimuri ai baine hakotaia eto, Petero na tuari taudia rarua padadiai e mahutava, seini rua amo e guia, a vaira iduarana e naraiava taudia danu dibura rumana e nariava.7Aitaia, Lohiabada ena aneru ta e hedinarai dekenai, bona dibura rumana danu e hadiaria. Ia ese Petero ohenai e pata bona vada e hanogaia, etomava, "A toreisi haraga," bona ena seini imana amo vada e moru. 8Bena aneru ese vada e hamaoroa, eto, "Sibomu emu dabua a karaia bona emu tamaka ba karadia." Petero vada unu e kara toma. Aneru ese vada e hamaoroa, eto," Murimuri dabuana a karaia bona murigu amo baoma."9Bena Petero vada aneru e gavaia bona e raka lasi. A ia na sedibava aneru ese dahaka e karava be momokani. Badina ia e tomava ia na e mata-hanaiva. 10Idia ese hegima tauna ginigunana bona iharuana vada e hanaidia murinai, idia vada ema hanua badana vareaina aurina iduarana; idia daidiai sibona vada e hekeho. Bena idia e raka lasi bona dala ta amo e laovai, bona aneru ese una hora ai vada e rakatania.11Petero e helaloune neganai, ia vada eto, "Harihari name diba momokani Lohiabada ese ena aneru vada e siaia lau baine rauagu Heroda imana amo, bona Iudea taudia ese e naridiava gaudia iboudiai amo. 12Ia ese ina gabu e dibaia neganai, ia vada ela Ioane, ladana ta danu Mareko, sinana Maria ena ruma, taunimanima momo e hebouva bona e guriguriva.13Ia ruma maguna iduarana ai e kokokoko neganai, hesiai kekenina ta ladana Roda ema iduara ikehona totona. 14Ia ese Petero gadona e dibaia neganai, ena moale bada amo, iduara na sekehoa; a e heau vareai ruma lalonai, e hamaorodia una be Petero iduara ai gini. 15Bena idia ese e hamaoroa eto, "Oi na kavakava," A ia na dounu e ura dikava. Bena idia eto, "Una na ia ena aneru,"16A Petero be dounu e kokokokova, bona idia ese iduara vada e kehoa neganai, idia ese eitaia bona e hoa. 17Bena Petero ese imanai e hadibadia rege basie habada, bona e hamaorodia Lohiabada ese ede bamonai dibura rumana amo e harakaia lasi. Ia ese vada e hamaorodia, eto, "Ini gau na Iakobo bona tadikakana ba hamaorolaidia." Bena ia ese vada e rakatanidia bona gabu ta ma ela.18Hari daba e rere neganai, tuari taudia padadiai rege maragina dikana ta sedae una dahaka Petero enai e vara gauna amo. 19Heroda ese ia e tahuava bona sedavaria murinai, ia ese tuari taudia vada e nanadaidia bona e tamanudia mase ahuna do bae abia. Bena ia vada Iudea amo ela Kaisarea bona unuseni ai vada e noho.20Hari Heroda vada e badu dikadika Taire bona Sidoni taudia ediai. Una dainai idia iboudiai ia dekena vada ela. Idia ese Pavapava iduruna tauna, Balatus lalona vada e hanamodia baine durudia. Bena idia na herohemaino e noinoi laia, badina be edia hanua anianidia na Pavapava ena hanua amo eabidiava. 21Unu amo eabiahidi dinana ai, Heroda na pavapava dabuadia e karadia. Ena terona ai helainai, ia ese vada e haroro henidia.22A taunimanima vada e loloisi, eto, "Ina na dirava ta gadona a dia taunimanima ta gadona." 23Una hora ai, Lohiabada ena aneru ta ese vada e rahua mase, badina be ia ese Dirava se heatolaiava dainai, bona biluga logora ese vada eania bona e mase.24A Dirava ena hereva vada e bada bona e pere rohoroho. 25Bena Banabas bona Saulo edia gaukara e hagugurudia neganai, idia ma e lou lao Ierusalema, Ioane ladana ta danu Mareko, idia ida ela hebou.Chapter 13
1Hari Ekalesia oreana Antioka lalonai, be mai edia perveta bona hahediba taudia. Idia na Banaba bona Simeona (daika be Nigera), bona Lukio Kurene raruosi Manaen (ia na Heroda Gaubada ida e ubua hebou tauna bona Saulo. 2Una neganai idia na Lohiabada e toma henia dihova bona e anivagava, Lauma Helaga ese e hamaorodia eto, "Umui ese Banaba bona Saulo, ida na ba hahelagadia lau egu gaukara ta ikarana vada na abidia hidi." 3Una dainai idia na e anivaga bona e guriguri bona imadia na raruosi latadai e ato kau, bena e kahudia nege.4Momokani Banaba bona Saulo na Lauma Helaga ese e siaidia lasi bona kone amo e lasi Seleuka ai, bona unu amo lagatoi ai egui Kupro motumotu e heau lao. 5Una neganai idia na Salami hanuana ai e vareai, idia ese Dirava ena hereva Iuda taudia edia Dubu Helaga lalodiai vada e harorolaia matama. Ioane Mareko danu idia raruosi e durudia.6Una neganai idia ese una motumotu idoinai e rakaia hegege ela bona Rafo, idia ese babalau, Idua peroveta koikoi tauna ta e davaria, ladana na Bariesu. 7Ia na gavana tauna, Seregio Paulo, dekenai e nohova una gavana be lalo-parara tauna. Ina tau ese Banaba bona Saulo e habadelaidia badina ia e ura Dirava ena hereva baine kamonaia. 8A Eluma "hari babalau tauna" (ladana ihahegeregerena bunai) raruosi e gwaudia tubu ena ura be gavana ena heabidadama amo baine hakaua oho.9A Saulo, daika ladana ta be Paulo, na Lauma Helaga ai e honu, ia ese Eluma e raraia tao 10bena eto, "Oi na diabolo natuna, koikoi ai o honuhonu dae bona dika idoinai ese e hahonumu. Kara maoromaoro iboudiai o inai henimu. Oi na kara maoromaorodia ihagagevadia, basio hadoko a?11Hari ba itaia, Lohiabada imana na oi latamu ai be atoamu, bona oi matamu na bae kepulu. Oi ese dina basio itaia ela bona nega ta. Una horana ai kahu bona dibura e moru. Eluma enai, e hakepulua bona e loa eva-eva taunimanima e noidia ia imanai baebi bae hakaua. 12Gabeai e vara gauna gavana ese e itaia, e abiadae badina ia na e hoa Lohiabada ena hahediba herevadia ai.13Hari Paulo mai bamona ida lagatoi amo Pafo e heautania, bena Perega ai e diho una na Pamfulia tanona ai. A Ioane Mareko ese e rakatanidia bena Ierusalema e lou henia. 14A Paulo mai bamona ida na Perega amo e varai gunika kahana ela bona Antioka ai e kau Pisidia tanona ai. Dina Helaga ai idia na dubu ai e raka vareai bena e helai diho. 15Taravatu bona peroveta bukadia e duhai murinai, dubu biagudia ese gwaukau na dekedia e siaia lao, eto, "Varavaramai e, bema mai emui hahealo herevadia taunimanima ediai, mani a gwaurai.16Bena Paulo e tore isi bona imana ai e taodia ahu; ia eto, Isaraela taumui bona umui daika Dirava o matauraiamu taumui e a kamonai. 17Ina bese Isaraela ena Dirava ese seneda e abidia hidi bona e hahutumadia Aigupito tanona ai e nohova negana ai, bona imana eabia isi amo ia ese e hakaudia lasi. 18Badina lagani hariahui sisivana tano gagena ai e haheauka henidia.19Murinai ia ese Kana'ana tanona besedia hitu e habuadia tari; ia ese tano na Isaraela taudia e henidia edia tano korikori ai e halaoa. 20Unuseni ai lagani sinahu hani imahui sisivana ini gau iboudiai e vara. Murinai ini gaudia idoidiai Dirava ese hahemaoro taudia e henidiava ema bona Samuela peroveta tauna ena nega.21Bena Isarela taudia ese pavapava ta henanadailaia bena Dirava ese Saulo Kisa natuna, Beniamina ena iduhu tauna, e henidia, lagani hariahui ia ese e pavapava dia. 22Murinai Dirava ese ia eabia oho pavapava dagina amo, Dirava ese Davida ma e haginia edia pavapava ai e halaoa. Davida dainai Dirava ese e herevalaia, hedinarai eto, lau ese Davida Iese natuna vada name davaria egu lalokau tauna, egu ura karadia iboudiai do baine kara!23Ina tau garana amo Dirava ese Isaraela edia hahemauri tauna, Iesu, e havaraia ena gwauhamata hegeregerena. 24Ia na do sema negana ai Ioane ese helalokerehai Bapatiso Isaraela taudia iboudiai vairadiai vada e harorolaia. 25A Ioane ena gaukara dokonai ia eto, 'Umui na dahaka o tomamu lau be daika? Lau na dia ia. A kamonai, tau ta murigu ai be maimu, lau na dia namo ena tamaka varona baina ruhaia?26Tatau, varavaragu e, Aberahamo garana logora e, bona Dirava garina o garimu taumui e, ina hahemauri herevna na ita dekeda vada e siaia mai. 27Badina be Ierusalema ai e nohomu taudia, bona edia lohia, ese ia asie dibaia, bona peroveta taudia edia hereva dina Helaga iboudiai e duahi to lalodia asie parara una dainai e revaia mase bona peroveta taudia edia hereva e hamomokani.28Ena be ihamasena badina ta asie davaria, to idia ese Pilato e noia baine alaia mase. 29Ia hereva iboudiai vada e tore guna herevadia na idia ese e hamomokani, idia ese au dorina amo e abia dobi bena gara lalonai e atoa.30A Dirava ese mase amo e hatorea is. 31Ia ida Galileia amo Ierusalema ela taudia ese dina diagau lalodiai e itiaia loulou, harihari idia ese taunimanima vairadiai e gwaurai hedinaraimu.32Una dainai ai ese sivarai namona umui a harorolai henimuimu Dirava ese seneda e henidia gwauhamatana. 33Badina be Dirava na ena gwauhamata ita eda ai na e hagugurudiamu, ia ese Iesu ihatoreisina ai vada e hamomokania natuna edia, Salamo iharuana lalonai e tore na heto, 'Oi na lau natugu, hari dina Lau na oi tamamu ai name lao! 34Momokani ia na mase amo vada e hatorea isi unu amo e gwauraia eto, 'Davida na henia gwauhamatadia helagadia bona momokanidia do baina henimu.'35Una dainai Salamo ta lalonai ma eto, emu helaga tauna basio kahua nege basine pata gauna baine itaia!36Badina be Davida ese ena uru ai Dirava isiaina e lao heniva, ia na mase, bona senena logora ida e hahebou bona tauanina be e pata. 37 A Dirava ese e hatorea isi tauna na pata asi dibana.38Una dainai umui badiba, bona varavaragu e, ia bagunai dika igwautaodia, bona gaudia amo Mose ena taravatu ai basio heruha diba.39Ia bagunai kamonai taudia iboudiai edia dika logora amo eme heruha.40Una dainai nahuamui ba toho peroveta taudia ese e gwaurai gaudia na umui emui ai bae momokani na garina. 41'Aitaia, heihihirai taumui e, a itaia, bona ba hoa bona ba mase; badina be kara ta emui mauri dinadia ai na kariaia, a karana umui ese na basioma abiadae diba, enabe bema ta ese bema hamaoromui!"42A Paulo bona Banaba e raka lasi taunimanima ese e noidia Dina Helaga gabenai unu hereva tamona na ma bae gwauraia lou idia vairadiai. 43Dubu Helaga hebouna e ore, Iuda taudia hutuma bona Dirava garina e gariva taudia ese Paulo bona Banaba e bamodia, raruosi ese e hereva henidia bona e hahalodia eto, dirava ena hariharibada bae badinaia tarikatarika.44Dina Helaga iharuana ai, hanua taudia hutuma bada e hebou Dirava ena hereva bae kamonaia. 45A Iuda taudia ese aru taudia e itadia idia na e vagege bona Paulo ena hereva e gwauatubu bona ere dika henia.46A Paulo bona Banaba e hereva goadagoada bona eto, "Dirava ena hereva a harorolai henimui guna na mai badina, to umui ese o dadaraiamu bona sibomui o laloamu dia nanamo mauri hanaihanai basio abia o tomamu, Aitaia, ai na idau bese taudia baia hageredia. 47Badina be Lohiabada ese vada e haganimai eto, "Lau ese vada na atomui idau bese taudia edia diari ai baola, unu amo hahemauri ai baola ela tanobada dokona."48Idau bese taudia ese una hereva e kamonaia, idia na e moale bona Lohiabada ena hereva e imodaia. A hutuma e abidia hidi mauri hanaihanai e abiabiraia. 49Unu amo Lohiabada ena hereva na unu tano idoinai e hapiua rohoroho.50A Iuda taudia ese lohia hahinedia, hanua tau badadia lalodia eani Paulo bona Banaba na bae dagedage henidia bona edia tano amo e luludia lasi. 51A Paulo bona Banaba ese aedia palapaladia kahudia e davedave oho idia ihabadelaidia karana, bena ikonio ela. 52Iesu ibadinana taudia na moale ai e honu bona Lauma Helaga ese e rohedia.RDK. LOHIA KOHU ESE E HAGUGURUA. (07/07/24), TIME: 9.10 PM.Chapter 14
1Ikonio ai ma e vara lou Paulo bona Banaba na raruosi Iuda taudia edia dubu lalonai e raka vareai bona sivarai namona e harorolaia Iuda taudia bona Helene taudia hutuma bese ese eabia dae. 2To Iuda taudia haida ese asie abia dae Helene taudia lalodia eani bona tadikakadia e dagedage henidia.3Una dainai raruosi na unu seniai taina e noho daudau, Lohiabada dainai e haroro goadagoada, neganai ia ese Lohiabada ena hariharibada hereva mai toadia bona hoa karadia ida Paulo bona Banaba imadia amo e karava.4To hanua taudia hutuma na ehehari, taunimanima haida Iuda taudia edia kaha ai, A haida aposetolo taudia ediai e taova.5A Helene bona Iuda taudia haida ese edia hanua Lohiadia lalodia eani idia ese Paulo bona Banaba na bae adikadia bona nadi amo bae hododia, 6rarusi na ediba bena e heau Lukaonia tanona ela, Lustera bona Derebe hanuadia ai bona una tano idoinai, 7unuseniai idia ese sivarai namona e harorolaia hesiriu.8Lustera ai ae-hedairiki, tauna ta e helaiva, sinana bogana, amo unu e havaraia toma asi raka dibana. 9Ina tau ese Paulo ena haroro e kamonaia. Paulo ese e raraia bona eitaia ena abidadama ese na baine hamauria diba. 10Bena ia na e lolo eto, "Aemu ai a gini tore." bena ia na e roho isi bona e raka hegege.11Bena aru taudia ese Paulo ena kara eitaia, idia e lolo LUkaonia gaodiai eto, "Dirava be taunimanima heidaidadia vada eme diho ita dekedai." 12Idia ese Banaba e hatoa "Deo," bona Paulo "Hereme," Badina ia na hereva herea tauna. 13Deo haroro tauna, ena dubu be hanua murinai, boromakau mamaruanedia bona herahera gaudia na ikoukou e laohai, ia bona aru taudia e ura bae haboubou.14A aposetolo, Banaba bona Paulo, e kamonai, edia dabua e dare bona e heau lasi haraga hutuma bogaragidiai e tai lolo, 15bona eto, "tatau e, dahaka dainai ini gaudia o karadiamu? Ai danu taunimanima mo umui o hemamimu hegeregerena a hemamimu. Ai ese sivarai namo umui dekemui ai harorolaiamu, umui ese ini gau asi anidia ba rakatani mauri Diravana, daika be guba, bona tanobada, bona davara, bona lalodiai e miamu gaudia idoidiai e kara. 16Uru gunadia edia nega ai ia ese bese idauidau iboudiai e henidia sibodia edia ura daladia ai bae raka.17To semarere, sibona ihahedinaraina toadia mo se nege, a hahenamo karadia e karamu bona medu guba amo e henimu bona madinamo negadia, anianidia bogamui e hakunudiamu bona e hamoalediamu. 18Enabe Paulo bona Banaba na unu e hereva aru taudia e rudia boubou gaudia ihenidia ai.19A Iuda taudia haida na Antioka bona Ikonio amo ema bona hutuma lalodia eani. Bena idia ese Paulo na nadi amo e hodoa bona hanua amo e veria lasi, e laloa ia na vada e mase. 20A Iesu ibadinana taudia ese e ginia hegege, ia na e toreisi bona hanua e lou henia. Daba ai, ia na Banaba ida Derebe ela.21Idia ese hanua lalonai sivarai namona e harorolaia murinai bona Iesu ibadinana taudia hutuma eabidia, idia na e lou Lustera, bona ela Ikonio, bona ela Antioka maragina. 22Idia ese Iesu ibadinana taudia e hagoadadia bona e hahalodia Iesu bae abiabiraia tarikatarika, bona e hamaorodia eto, "Ita na hisihisi momo lalodia amo Dirava ena basileia lalonai baita raka vareai."23Una neganai idia ese ekalesia oreadia iboudiai lalodiai heitatao taudia vada eabidia hidi, bona guriguri mai anivagadia, ai e hamomokanidia Lohiabada ena, ia e abiabiraia taudia ena. 24Bena idia Pisidia tanona amo e raka hanai bona Pamfulia tanona amo e lasi. 25Bena idia na Perega ai sivarai namo e harorolaia; ma e diho ela Atalia hanuana.26Unu amo lagatoi auta ai e gui Antioka badana ela, hari vada e ha-orea gaukarana dainai Dirava ena hariharibada lalonai e hahelagadia guna gabuna ai e kau.27Bena ida na Antioka ai e kau bona ekalesia taudia e haboudia, Dirava idia edia ai e kara gaudia idoidiai sivaraidia, bona ia ese abidadama iduarana idau bese taudia ediai ede e kehoa toma herevadia e gwaurai. 28Idia na Iesu ibadinana taudia dekedia ai e noho daudau.RDK. LOHIA KOHU ESE E HAGUGURUA (06/07/24), TIME: 8.10 PMChapter 15
1Tatau haida na Iudea amo e diho ela Antioka. Varavara e hadibadia, eto, basie peritomemui, Mose ena taravatu hegeregerena, umui na hahemauri basio abia. 2Paulo bona Banaba na idia ida e heai bona e hepapa-ahuahu bada herea dainai, idia na e hahedua, Paulo bona Banaba, ma haida danu, Ierusalema baela, aposetolo bona heitatao taudia dekedia, una hereva bae nanadailaidia.3Ekalesia taudia ese edia dala matamana ai e bamodia bena Foenikia bona Samaria tanodia e rakadia hanai, bese idau-idau taudia ese e helalo-kerehai sivaraina e gwauraia bena varavara iboudiai e moale bada. 4Idia na Ierusalema ai e ginidae ai, dubu taudia apostolo bona heitatao taudia ese e abidia dae; bena idia na Dirava ida e kara bouva gaudia idoidiai e hamaorolaidia.5A Farasia oreana amo Iesu vada eabiabiraia taudia haida na e tore isi, eto: Maorona binai idau taudia danu bae peritomedia, bona bae hadibadia danu Mose ena taravatu bae badinaia. 6Bena aposetolo bona heitatao taudia e hebou, una hereva e haeroa.7Bena e hepapa-ahuahu daudau, murinai Petero e toreisi, eto: Tatau bona varavaragu e, dibamui Dirava ese umui bogaragimui amo e abiguhidi, lau udugu amo bese idaudia taudia ese sivarai namo bae kamonai bona bae abiadae. 8Bona taunimanima kudouna mai dibana Diravana ese idia ediai e hedinarai, bona Lauma Helaga e henidia, ita e henida hegeregerena. 9Ita bona idia se-haidauda badina edia abidadama ese lalodia vada e hagoevadia.10Dahaka dainai Dirava o dibaiamu taumui ese ia ibadinana taudia na maduna metau o ato kaumu. Tubuda bona ita danu ihuana asita hegeregere maduna na. 11Ita ta abia daemu Iesu Keriso ena harihari-bada dainai baita mauri, idia danu unuheto.12Hebou taudia iboudiai asi regeregedia. Bena Banaba bona Paulo edia hereva mo e hakala henia; Dirava ese bese idau-idau taudia bogaragidiai toa bona hoa karadia idia imadia amo e karava sivaraidia raruosi ese e gwaurai.13Edia hereva e ore, bena Iakobo na e hereva, eto, Bamogu bona varavaragu e, a kamonai henigu. 14Simona ese e hamaorodia, Dirava ese na gunaguna bese idau-idau e hanamodia, edia bese bae abia hidi ia ladana baine nanoe laia.15Una na peroveta taudia edia hereva eme hegeregere: E torea, eto, 16Ini gau muridiai baina lou mai Davida ena kalaga e kohu gauna ma baina haginia lou, e hegigi rohoroho, ma baina hadaia lou bona baina haginia vaitani. 17Bena taunimanima gabedia ese Lohiabada bae tahua. Oibe, bese idau-idau lau ladagu vada e nemailaidia na bae tahua. 18Lohiabada e tomamu ini gau e gwaurai hedinaraiva guna negana amo ema hari.19Bena lau na tomamu bese haida ese Dirava e hagereamu ita ese be basita haraivadia. 20Ai ta tore henidia, baitato, kaivakuku ihaboulaidia gaudia basie ani, bona basie heuda-hanai bona aiodia e taudae gaudia hidodia bona rarana basie ani. 21Badina sene negadia amo ema ina hari, Mose na mai ena haroro taudia hanua iboudiai lalodiai bona dina helaga iboudiai ena taravatu na dabu lalodia ai e duahiamu.22Bena apostolo bona heitatao taudia, ekalesia taudia ida lalodia e hadai edia orea amo haida bae abidia hidi Paulo bona Banaba ida baela Antioka. Taudia be ini Iuda e nemaia Baraseba bona Sila idia raruosi na varavara ikwaradia taudia. 23Ina revareva imadia ai e torea e laohaia aposetolo taumai bona ekalesia hegunalai taumai bona bese taumui Antioka ai bona Suria ai bona Kilikia ai o nohomu iboumui ai ba namo ba mauri.24Aina vada ame kamonai haida emai amo e vasi, edia hereva amo e haraivamu bona e hadaradaramui to ai ese asia hamaorodia toma. 25Badina be, ai iboumai ai emai lalo-hadai tamona binai tatau haida baia abidia hidi baia siaidia emai lalokau taudia Banaba bona Paulo bae vasi. 26Taudia raruosi bene edia mauri e nege daure, eda Lohiabada Iesu Keriso ladana dainai.27Badina bunai Iuda bona Sila a siaidiamu, ini hereva hegeregeredia mo ududia amo ma bae gwaurai. 28Badina be Lauma Helaga bona ai atomamu ina na baine namo: maduna metaudia na pagamui ai basia ato kau; a ini mai badidia gaudia mo baia ato kau. 29Kaivakuku ihaboulaidia gaudia rara bona aiodia e gigi gaudia hidiodia na basio ani, bona basio heuda-hanai. Unu gau idoidiai na basio abi dae vada ba namo, ba mahuta.30Badina be, e siaidia taudia na Antioka ela, kamonai taudia unuseni ai e haboudia, bena revareva e henidia. 31Idia ese e duahia, bona unu hahealo herevadia e moalelai. 32Iuda bona Sila na peroveta taudia: badina be raruosi ese hereva diagau amo e hadibalaidia bona e hagoada laidia.33Idia na unuseni ai dina haida ma e noho: Bena varavara ese e tu-dia, mai mainodia ida ela e siaidia taudia dekedia. 34A Sila na ena ura dainai dounu e halaheva. 35Paulo bona Banaba na Antioka lalonai e nohova, e hahedibava bona Lohiabada ena hereva e haroro laiava hutuma ida.36Dina haida vada ela bena Paulo ese Banaba e hereva henia, eto, Aitala Lohiabada ena hereva aita harorolai henidia hanuadia iboudiai baita lou henidia varavara baita itadia ede e hetomu. 37Bena Banaba e urava Ioane Mareko na idia ida ma baela. 38A Paulo ena lalo-hadai be ia bae laohaia na dia namo badina be Pamfulia ai e rakatanidia, edia gaukara ai se bamodia.39Una gwauna raruosi e heai, bena e haheparara Banaba ese Mareko e abia lagatoi auta ai egui Kupro ela. 40A Paulo ese Sila e abia hidi, varavara ese Dirava ena harihari-bada ai e hahelagadia bena e tore isi. 41Suria bona Kilikia tanodia e rakadia hanai ekalesia oreadia e hagoadadia.Chapter 16
1Paulo na Derebe bona Lustera ai e lasi, unuseni ai Iesu ibadinana tauna ta e nohova, ladana na Timoteo: sinana be Iuda hahinena sivarai namo e abiabiraia, a tamana be Helene tauna. 2Varavarana Lustera bona Ikonio taudia ese e gwauraiava tau namona. 3Paulo ese e ura henia, ia ida baela: bena eabia e peritomea, Iuda taudia unu gabu ai e nohova daidiai; badina be iboudiai dibadia tamana be tau Helene.4Hanua-hanua e rakadia hanai ai, aposetolo bona Ierusalema ekalesiana ita-taodia taudia edia hahegani e henidia, bae badina dia helaoreana, 5badina be, ekalesia oreadia iboudiai edia abidadama e goada e laova bona dina iboudiai ekalesia taudia na e hutuma e laova.6Bena Paulo mai bamona ida Frugia bona Galatia tanodia e rakadia hanai: badina Lauma Helaga ese e gwaudia ahu, Asia tanona ai sivarai namo basie haroro laia eto. 7Idia na Musia hetoana ai e kau, Bitunia baela e tomava, to Iesu Laumana ese e ru-udia. 8Bena Musia amo e raka hanai, ma taina ma e raka lao, Troa hanuana ai.9Hanuaboina ai Paulo vada e nihi, ena nihi ai Makedonia tauna ta e itaia, ia vairana ai e gini, e noia, eto, Makedonia aoma bame durumai. 10Una Paulo ena matahanai dainai, ai ese Makedonia ai baia heau hanai dalana a tahua haraga-haraga, ato sivarai namo baia henidia helaoreana Dirava ese vada e boirimai.11Badina bunai, Troa ai lara akidaia isi, bena a heau maoromaoro Samotrake ala, daba ai ma a heau Neapolis ai a hakau. 12Unu amo Filipi ala una na Makedonia hanua badana: bona Roma tuari oreana ta ese danu e noholaiava. 13Dina helaga ai hanua amo a raka lasi sinavai isena ala: badina a diba guriguri gabuna na unuseni ai, a helai diho bena e hebouva hahinedia a hereva henidia.14Unseni ai hahine ta ladana Ludia, dabua kakakakadia e hoiva hahinena ena hanua Tuatira ai ⁰na Dirava e toma henia dihova. Emai hereva e kamonai bona Lohiabada ese kudouna e kehoa, bena ia ese Paulo e hakala henia. 15Ia mai ena ruma taudia ida bapatiso e abi; bena ia ese e noimai, eto, lalomui ai boma gwau lau na Lohiabada iabiabiraina hahinegu, egu ruma baitama lao, unuseni ai boma noho, ia ese e hamaoromai bena ala.16Nega ta guriguri gabuna a laova ai, babalau laumana ese e roheava kekenina ta vairamai ema, una kekeni biaguna ese kohu momo iena babalau karadia amo eabiva. 17 Ia na Paulo bona ai murimai ai e raka bena e lolo, eto, idia raruosi na herea mikamika Diravana edia hesiai taudia, hahemauri dalana e hamaoro laimuimu.18Dina momo unu e kara tomava, bena Paulo lalona e hesiku, e gini hegiro. Hari lauma e gwau henia, eto, Iesu Keriso ladanai na haganimumu ena amo a raka lasi. Bena una hora lalonai e raka.19A biaguna ese e itaia, edia kohu iabilaidia karana e doko bena idia ese Paulo bona Sila e dabaidia tao hoihoi gabuna e laohaidia hanua Lohiadia vairadia ai. 20Hahemaoro taudia vairadia ai e hakaudia lao, eto, ini raruosi na Iudea taudia eda hanua e neneamu. 21Bona kara haida, iabi-daedia bona ibadinadia na mai taravatuna ita Roma tauda eda, karadia danu e gwaurai hedinaraimu.22Aru taudia ese Paulo bona Sila e gonagona laidia bena hahemaoro taudia e haere edia dabua bae dare oho, au amo bae dadabadia. 23E dadabadia dikadika, bena dibura rumana inarina tauna e hamaoroa baine gimadia namonamo. 24Unu e hamaoroa toma dainai, ia ese raruosi laloma daiutuna ta ai e koudia, aedia danu au matudia ai e kapu tao kunuka-kunuka.25Malokihi ai, Paulo bona Sila e guriguriva bona Dirava ihanamolaina anedia e abiva: dibura taudia ese danu e hakala henidiava. 26Bena tano e marred dagu, dibura rumana e heude-heude, iduara iboudiai sibodia e hekeho bona edia igui iboudiai e heruha.27Dibura rumana inarina tauna na mahuta amo e noga, iduara e ita iboudiai e hekeho: bena ia ese ena dare e veria lasi, sibona baine heala mase eto, badina ia banava dibura taudia e heau lasi eto, 28A Paulo na e lolo badabada, eto, sibomu asio heala badina be ai iboumai ai iniseni ai.29Dibura rumana inarina tau a e boiboi, kede bae mailai: bena e heau vareai, Paulo bona Sila vairadia ai e goru diho mai heude-heudena ida. 30Bena ia ese e hakaudia lasi, eto, Lojiamui e, ede baina kara toma bena mauri baina abia? 31Raruosi e haere, eto, Lohiabada Iesu bavabiabiraia bena ba mauri, oi bona emu ruma taudia.32Bena raruosi Lohiabada ena herevai ia bona ena ruma taudia e hamaoro laidia. 33Bena hanuaboi lalona ai ia ese raruosi e laohaidia berodia e dairi: bena ia bona ena ruma taudia bapatiso vada e abia. 34Bena ena ruma ai e hakaudia dae, adia e dabaraia, e aniani. Bena ia mai ena ruma taudia ida e moale bada, Dirava e abidadama henia dainai.35Daba ai hahemaoro taudia ese edia hesiai taudia e siaidia, eto, ene tatau ba ruhadia nege. 36Dibura rumana igimana tauna ese Paulo e hamaoroa, eto, hahemaoro taudia edia gwaukau e siaia, baina ruhamui nege e tomu, badina bunai, a raka lasi mai mainomui ida aola.37A Paulo, eto, aina Roma tanona ai a ohomu taumai. Asie hahemaoro henimai guna a taunimanima vairadiai vada e dadabamai kava bona dibura rumana ai e koumai, bena harihari bae ruhamai nege hehuni a? Lasi vaitani, idia sibodia baema, bae hakau mai lasi. 38Bena hesiai taudia ela, unu herevana hahemaoro taudia e hamaoro laidia idia na e kamonai raruosi na Roma ena gabu taudia, bena e gari. 39Bena ela, raruosi e hamarumaru dia, bena e hakaudia lasi, e noidia danu una hanua na bae rakatania, eto.40Raruosi na dibura rumana amo e raka lasi, Ludia ena ruma ela, unuseni ai idia na varavara ida e hedavari bona hahealo herevadia amo e hagoadadia bena Filipi e rakatania.Chapter 17
1Idia raruosi na Amfipoli bona Apolonia e rakadia hanai. Tesalonika ai e kau, Iuda taudia edia dubu ta be unuseni ai. 2Paulo na dubu ai e dae kau, vaia ena kara hegeregerena, bena dina helaga toi ai buka helaga na idia ida e nohobou laia.3E hadibalaidia goevagoeva Keriso ena hisi-ani bona ena toreisi lou na mai badidia. Bona e hamaorodia, eto, ina Iesu na harorolai henimuimu na Keriso. 4Idia haida be e kamonai, bena Paulo bona Sila ida e hebouva; bona Helene taudia, Dirava garina e gariva hutuma bona lohia hahine dia dia gadoi danu idia ida e hebouva.5Una dainai Iuda taudia oredia vada e mama. Bena hoihoi gabuna ai e noho kava taudia dikadia haida e abidia, bona hanua taudia hutuma e haboudia. Helogo-helogo bada herea e havaraia. Bena Iason ena ruma e darea, Paulo bona Sila e tahudia. Hanua taudia vairadiai, bae veridia lasi, eto. 6To asie davaridia; bena idia ese Iason bona varavarana haida ida, e dabuidia lasi. Hahemaoro taudia vairadiai e veridia lao, e lolo eto. Tanobada idoinai vada e hegiro hedagwamu taudia iniseni ai danu vada eme kau. 7Bona Iason ese vada e abidia dae ena ruma ai. Idia ese Kaisara ena taravatu e tata utumu, pavapava ta ma e gwauraiamu ladana Iesu.8Aru taudia bona hahemaoro taudia ese una hereva e kamonai neganai na kudou dia e hetaha. 9Idia ese Iason mai bamona ida taravatu e henidia, bena e ruhadia nege.10Varavara ese Paulo bona Sila na hanuaboi ai e siaidia haraga ela Berea raruosi e kau, bena Iudea taudia edia dubu ai ma e dae kau. 11Ini na asi regedia taudia, dia Tesalonika taudia hegeregeredia; badina be idia ese hereva e hakala henia mai lalo-haragadia ida. Bona dina iboudiai buka helaga lalodiai e hetahu, ini gau na momokani eiava lasi. 12Badina be hutuma ese edia hereva eabidae, bona Helene lohiadia danu, tatau bona hahine, dia gadoi.13A Iuda taudia Tesalonika ai harina e kamonai Paulo ese Dirava ena hereva na Berea ai e harorolaiava, bena unu ela, hanua taudia e raraidia auka-auka bona eha garidia. 14Bena varavara ese Paulo e siaia lasi haraga kone ai; a Sila bona Timoteo be unuseni ai e noho. 15A Paulo inarina taudia ese e hakaua lao, Atena ai e rakatani, bona ena hereva e loulaia, Sila bona Timoteo edia, raruosi na ia dekena baela haraga eto,16Paulo ese Atena ai raruosi e naridiava negana ai lalona e hekwaraiva, badina be una hanua na e itaia, kaivakuku ai e honuhonu dae.17Bena ia na dubu ai Iuda taudia bona Dirava e toma henia diho taudia ida e hereva herevava, bona hoihoi gabuna ai danu, daba, daba idoidiai, unuseni ai e davaridia taudia ida.18Bona Epikuro ena orea bona Stoa oreana taudia haida Paulo ida e hepapa-ahuahu. Haida eto, ina hereva kava tauna be dahaka e gwauraimu haida ma eto, ia na Dirava idaudia e gwauraidiamu dahaka. Idia na unu e gwautoma badina be ia ese Iesu bona ena toreisi-lou sivaraina namona e harorolaiava.19Bena idia ese Areo ororona e hakaua lao; bena eto emu hahediba matamatana na anina mani boma hadibalaimai. 20Badina be emu hereva mamidia na idau a tomamu, una dainai a uramu anidia korikori baia ma dibadia. 21Badina be Atena taudia iboudiai bona idau hanua taudia unuseniai e nohova danu edia kara tamona be dina iboudiai hereva matamatadia e gwauraiva bona e kamonaiva.22Bena Paulo na Areo ororona bogaraginai e gini, e haroro, eto, Atena taumui e, name itamui umui ese emui dirava o matauraidia hereamu. 23Badina be na raka heniava ai, o toma heni dihomu gaudia na itava negana ai boubou patana ta na davaria, latanai revareva ini e torea toma asi dibada Diravana ena benaini asi diabmui Diravana o toma henia dihomu na lau ese aina dibalaimui.24Tanobada bona lalonai e miamu gaudia idoidiai ikaradia Diravana ese guba bona tanobada na e lohiadiamu: ia na taunimanima imadia ai e karava dubudia lalodiai se nohomu. 25Taunimanima imadia ese danu ia isiaina asie lao henimu, gau ta bema dabu na heto: badina be ia ese mauri bona laga bona gau idoidiai danu taunimanima iboudiai e henidiamu.26Rara tamona ai ia ese taunimanima besedia iboudiai vada e karadia, tanobada kopina idoinai bae noho henia, edia nega bona edia tano hetoadia vada e gwaurai. 27Dirava bae tahua totona: bena bae darahua bona bae davaria readia, gau tamona, ia bona ita ta ta padada na dia daudau.28Badina be ia lalonai ta maurimu, bona ta marere-mareremu bona ta nohomu, emui ane isisibadia taudia haida ese vada e gwauraia hegeregerena, eto, badina be ita danu ia natuna.29Benaini, ita na ia natuna: badina dia maoro lalodia ai baitato Dirava na golo eiava siliva eiava nadi, kwara-herea bona aonega taudia ese e korova gaudia na heto.30Dirava ese unu mata-lahui negadia na selalo taomu; A harihari ia ese taunimanima iboudiai gabu idoidiai e haganidiamu, ba helalokerehai. 31Badina be ia ese dina ta vada e gwauraia hidi. Una dina ai ena abihidi tauna ese tanobada idoinai baine hahemaoro henia mai maoromaorona ida: Bona ihamomokanina toana taunimanima iboudiai vada e henidia. Toana binai mase amo e hatorea isi.32Mase ihatore-isi louna herevana e kamonai negana ai haida ese e kirikiri laia. Ma haida eto, ina hereva na emu ai ma baia kamonai lou. 33Bena Paulo ese e rakatanidia. 34A haida na ienai e taova. Bona ena hereva e abia dae: ta be Dionusio, Areo ororna tauna ta: Bona hahine ta ladana be Damari: Bena ma haida danu idia ida.Chapter 18
1Unu gau muridiai, ia ese Atena e rakatania. 2Unuseni ai ia ese Iuda tauna ta e davaria, Ponto edia bese tauna, ladana na Akula, ia adavana Priskila ida Itali amo ema Klaudio ena hereva hegeregerenai, eto Iudea taudia iboudiai Roma bae rakatania dainai. Bena Paulo na idia raruosi dekedia ela. 3Ia bona idia edia moni idavarina gaukara na tamona dainai. Ia na idia ida e nohova bona idia ida edia moni idavarina gaukarana be tamona dainai, Ia na idia ida e nohova bona e gaukara hebouva. Edia gaukara na dabua rumadia ihuridia.4A dina helaga iboudiai ia na dubu ai e harorova, Iuda taudia bona Helene taudia lalodia eani tohova. 5Sila bona Timoteo na Makedonia amo e kau una neganai Paulo e haroro goada goadava, Iuda taudia eha dibadia goevagoeva, Iesu na Keriso. 6 A idia ese e gwautubu mai ere dikadia ida, bena ia ese ena dabua e odaraia, eto, raramui na sibomui kwaramui ai baine mia, dia lau egu kerere, harihari ela, lau na idau bese taudia dekedia bainala.7Bena ia ese una gabu e rakatania, ela, tau ta ladana Titio Lusto ena rumai e nohova, una tau ese Dirava e toma henia dihova. Ia ena ruma danu dubu ida e gini hetabira. 8Krispo, dubu biaguna ese Lohiabada eabiabiraiava ena ruma taudia ida Korinto taudia hutuma danu Paulo ena haroro e kamonaia, e abia dae, bona bapatiso eabi.9Bena Lohiabada ese hanuaboi ai Paulo nihi ai e hereva henia, eto, asio gari ba hereva, udumu basio daia kapu. 10Badina lau na oi dekemui ai na nohomu. Tau ta ese basine guru henimu, basine hadikamu, badina be lauegu taunimanima na hutuma ina hanua lalonai. 11Unai dainai, Paulo na lagani ta hua tauratoi unuseni ai e noho, Dirava ena hereva e hadibalaidiava.12Galio be Akaia tanona e lohiaia matama negana ai, Iuda taudia ese Paulo e dagedage henia mai lalodia tamona, bena hahemaoro gabuna e hakaua lao, 13eto, Ina tau ese taunimanima lalodia e animu, taravatu e tataia utumu dalana amo Dirava bae toma henia diho e tomu.14Paulo baine hereva etto, to Galio ese Iuda taudia e hamaorodia eto, Iuda taumui e, kara dika eiava kerere badana ta ai boma hahebadelaia, bama kamonai henimui, bema namo. 15To ene hereva bona lada bona emui taravatu henanadaidia na sibomui ba tahu; lau ese ene gau basina hahemaorolai.16Bena ia ese hahemaoro gabuna amo e luludia lasi. 17Bena idia iboudiai ese dubu biaguna, Sostene, e dabaia tao, hahemaoro gabuna vairanai e dadabaia. A Galio na una kara se haerolaia.18 Paulo na dina hoho, dounu e nohova, bena ia ese varavara logora e hatonidia, lagatoi ai e gui, Suria bainela. Priskila bona Akula ese e bamoa Kenkrea ai huina vada e utua, badina be mai ena gwauhamata. 19Tatoiosi Efeso ai e heau kau; unuseni ai ia ese raruosi e rakatanidia. Ia sibona dubu ai e dae kau, Iuda taudia ida e hereva-hereva.20Bena idia ese e noia baine noho tari tari; to ia ese edia noinoi se abia dae. 21E hatonidia eto, Dirava baine ura, ma baina lou mai dekemu ai. Bena Efeso e heautania.22Kaisarea ai e diho, bena Ierusalema ai eha dara dae, ekalesia oreana e hahenamo henia. Bena Anitioka ela. 23Nega taina unuseni ai e noho, bena ma eha laolao, Galileia bona Frugia tanodia ela, ekalesia oreadia e igodia ita, Iesu ibadinana taudia iboudiai e hagoadadia.24Una negana ai Iuda tauna ta, ladana Apolo, na Efeso ela. Ia na Alesandra tauna, mai aonegana, Buka Helaga dibana herea tauna. 25Ina tau na ta ese Lohiabada ena dala vada e hadibalaia; bena ia ese Iesu sivaraina e gwauraia mai siahuna ida, bona e hahedibalaia goevagoeva. Gau tamona bapatiso na Ioane ena bapatiso mo dibana. 26Ia na dubu lalonai e haroro matama mai haheaukana ida. Unuseni ai Priskila bona Akula ese ena hereva e kamonai, bena edia ruma e hakaua lao; bena raruosi ese Dirava ena dala e hadibalaidia maoromaoro.27Ena ura be baine heau hanai, Akaia bainela; una dainai varavara ese Iesu ibadinana taudia unuseni ai e tore henidia, e noidia bae abia dae. Ia na unuseni ai e kau, bena Dirava ena hariharibada dainai vada e kamonai taudia na ia ese e durudia badava. 28Badina be ia ese taunimanima vairadiai Iuda taudia e gwaudia tubu vaitani. Buka Helaga amo vada e hahedinaraia, Iesu na Keriso.Chapter 19
1Apolo na Korinto ai e nohova negana ai, gunika kahana amo e lasi Efeso ai e kau, Iesu ibadinana taudia haida unuseni ai e davaridia.2Paulo ese e nanadaidia eto, Iesu o abiabiraia negana ai Lauma Helaga danu oabia a? Idia e haere eto, "Lasi, Lauma Helaga herevana ta asia kamonaia."3Bena Paulo eto, "Dahaka bapatisona o abia?" Idia eto, Ioane ena bapatiso." 4Bena Paulo eto, Ioane ese helalokerehai bapatisona mo e heni. E hamaorodia danu ia murina amo bainema tauna danu bae abiabiraia, Iesu bunai."5Una hereva e kamonai, bena Lohiabada Iesu ladanai bapatiso ma e abia. 6Bena Paulo ese imana na idia latadiai e ato kau, Lauma Helaga na idia latadiai vada e diho, bena idia na gado idauidau ai e hereva bona e peroveta danu. 7Taudia iboudiai gwauta rarua sisivana.8Bena Paulo na dubu ai e dae kau hua toi davana, e haroro loulouva mai haheaukana ida Dirava ena basileia herevana e hahedibalaiava taunimanima lalodiadia e aniva. 9A haida ese lalodia e ha-aukadia e gwau ede-ede, bona dala matamatana e gonagonalaia hutuma vairadiai. Una dainai Paulo ese e rakatanidia Iesu ibadinana taudia danu e hakaudia oho, bena dina iboudiai Turano ena hahediba rumana ai e hahedibava. 10Lagani rua unu e kara tomava, una dainai Asia tanona ai e nohova taudia Lohiabada ena hereva e kamonaiva, Iuda taudia bona Helene taudia danu.11Dirava ese siahu karadia hereadia danu Paulo imana amo e karava, 12bena unu amo muko bona rami Paulo tauanina e dogotao ena amo e laohai gorere taudia dekedia edia gorere e ore bona lauma dikadia ese e rakatanidia.13A Iuda taudia haida vaia lauma dikadia ilulu-ohodia karadia e laoalaiva taudia danu una gabu ai. Idia ese Iesu ladana e hatoa matama lauma dikadia ese e bolodia taudia latadiai eto,Paulo ese Iesu e harorolaia tauna ladanai a haganimuimu a raka lasi. 14Skeva, Iuda tauna bona hahelaga tauna ta, natuna mamaruanedia hahituosi unu e kara tomava.15Bena lauma dikana ese e haere henia eto. "Iesu na mai dibagu, bona Paulo danu dibagu; a umui be daidia?" 16Bena hari lauma dikana ese e boloa tauna na idia latadiai e roho kau e hadareredia bona e dadabadia. Ela bona idia na una ruma amo e heau lasi asi dabua dia bona mai berodia ida. 17Iuda taudia bona Helene taudia Efeso ai e nohova ese harina e kamonai. Bena gari ese iboudiai e butudia tao, bena Lohiabada Iesu ladana e imodaia.18Bona kamonai taudia hutuma danu iboudiai ema edia kara e gwaurai hedinarai. 19Bona babalau taudia dia gagadoi edia buka e habou taunimanima iboudiai vairadia ai e gabu. Buka davadia e hagaudia, bona e davariadia siliva monidia gerebu (daha) ima. 20Una dainai Lohiabada ena hereva vada e vara rohorohova bona e kwalimuva.21Paulo na ena gaukara e hagugurua Efeso ai, bena lalona Lauma enai e hadaia Makedonia bona Akaia tanodia amo baine raka hanai Ierusalema bainela; eto, "Unu bainala guna, gabeamo Roma baina ha-itaia." 22Bena ia ese iduruna taudia rarua Timoteo bona Erasto, Makedonia e siaidia lao. A ia sibona Asia kahana ai e nohova.23Una negana ai helogo-helogo dia maragi e vara, Iesu ena dala dainai. 24Badina tau ta ladana be Demetrio, siliva igaukaralaina tau, Artemis, ena siliva dubu-dubudia e karava unu amo ena gaukara oreana taudia ese moni diagau e abiva. 25Ia ese idia bona gaukara hegeregeredia e karava taudia e haboudia, eto, "Tatau e, dibamui ina gaukara amo eda moni ta abimu.26O itaiamu bona o kamonamu danu, dia Efeso ai mo, to Asia tanona idoinai danu, ina tau Paulo ese taunimanima hutuma bada lalodia e animu. E tomamu taunimanima imadia ese e karamu diravadia na dia dirava korikoridia. 27Ina na ita e hadikadamu, eda moni idavarina gaukarana taunimanima ese bae dadaraia, bona dia una mo a Artemisi (Diana) ena dubu danu bae dadaraia. Oibe, Asia idoinai bona tanobada taudia ibouboudiai e toma henia dihomu diravana dagina herea-daena baine heabi oho."28Idia ese unu hereva e kamonai negana ai e badu dikadika, e lolo loulou, eto, "Efeso diravana herea mikamika." 29Hanua idoinai helogo-helogo vada e bada, bena idia iboudiai e heau ela, herarai rumana. Idia ese Paulo e bamoava taudia Gaio bona Aristako Makedonai amo ema e guidia.30Paulo ena ura baine raka vareai hanua taudia dekediai, to Iesu ibadinana taudia ese e ru-ua. 31Asia lohiadia haida Paulo turana ese danu gwaukau e siaia e noia herarai rumana ai basine raka vareai eto. 32 Haida ese hereva ta e lololaiava, ma haida hereva ta, bena hebou na e helogo ahuahuva dainai hutuma na hebou badina asi dibadia.33Bena hutuma bogaradia amo Alesana ema, Iuda taudia ese taunimanima vairadiai e doria laova. Una dainai Alesana ese imana ai taodia ahu, taunimanima baine haere henidia eto. 34To idia ese e itaia ia na Iuda tauna, bena iboudiai hereva tamona e lololaia loulouva ela bona hora rua sisivana eto, "Efeso diravana Artemisi (Diana) na herea mikamika.35Bena hanua ena toretore tauna ese hutuma e hatuidia, eto, Efeso taumui e, daika tanobada ai asi dibana Efeso na Artemisi (Diana) badana ena dubu igimana, bona deo (heaven) ena amo e moru gauna danu igimana. 36Ini hereva be asi igwau-tubudia, una dainai ba noho namonamo basio kara havara-havara una be namo.37Badina be ini o hakaudia mai taudia na dia dubu ai asie dadidadi eda dirava hahinena danu asie hadikaia.38Una dainai, Demetrio mai ena gaukara taudia ida lalodia baeto tau ta ese vada e hadikadia, hahemaoro rumadia vada eme hekeho gavana danu noho. Benaini bae hahebade heheni. 39A bema idau hereva ta mia, hebou korikori ai bae herevalai. 40A hari dina ena helogo-helogo dainai bae hahebadelaida be baita kerere. Badina be ina helogo-helogo dainai bae habadelaida na asi anina bona ina hebou badina na basita gwauraia diba. Ia e hereva vaitani, bena e haganidia bae karoho.DAVAI HENI LOHIA ESE E HAGUGURUA.Chapter 20
1Helogohelogo e doko murinai, Paulo ese Iesu ibadinana taudia e heboudia bena e hahealo henidia murinai, e hatonidia bena e rakatanidia Makedonia ela. 2Unu gabu e rakadia hanai bona hereva momo ai e hahealo henidia, bena Akaia ela. 3Hua toi unuseni ai e noho murinai, lagatoi ai baine gui Suria bainela eto, to Iuda taudia haida ihadikana karadia e henegalaia dainai ia ese lalona e hadaia Makedonia amo baine lou.4E bamoa ela bona Asia taudia bini Sopatera Puro tau Berea natuna, bona Aristako bona Sekunde, a Tesalonika taudia Gaio tau Derebe, bona timothy, bona Tukiko bona Trofimo Asia amo. 5A idia ese e gunalaimai bona Troa ai e narimai. 6Bena ai na Flaoa asie hatubua Ariana dinadia e ore murinai Filipi a heautania, bena dina ima Troa ai a heaukau. Idia dekediai a kau dina hitu unuseniai a noho.7Bena pura dinana ginigunana, anibou ianina e hebou negana ai, Paulo ese Iesu ibadinana taudia e haroro henidia, badina be daba ai baine heau eto, ena haroro e hadaudaua ela bona malokihi. 8Atai daiutuna ai a hebou lamepadia na momo.9Eregabe tauna ta ladana na Eutuko, gaba mauruna ai e helaiva. Bena mahuta ese e hametaua matana. Paulo ese ena haroro e hadaudau dainai, e mahuta hedavahue, bena ruma atai harana toi kahana amo e moru dobi bena e aba isi negana ai ia na vada e mase. 10A Paulo na e diho, latanai e goru, bona e rosia. Bena ia eto, "Asio helogo helogo ia na doini e maurimu."11Bena ma e daekau lou bena Flaoa atagana e bakia bona e anianai. Idia ida e hereva hereva ela bona daba e rere, bena e raka oho. 12idia ese eregabe tauna e hakaua lao mai maurina ida bona lalo-namo na e badaherea.13A ai sibomai na vada a gui guna bena Aso ai baia heaukau, unuseni ai a laloa Paulo baine gui kau. Ia sibona na uu e hamaoromai toma, badina be ia e laloa tano amo baine raka. 14Una dainai ai na ia ida Aso ai a hedavari, egui kau bena Mitulene ala.15Unu amo ma a heau lao bena kerukeru Kioso daenai a hetu vanega Samo ai a heaukau bona vaira negai Mileto ai a heaukau. 16Badina be Paulo lalona eto Efeso baine heau hanai be namo, nega daudau Asia ai baine halahe na garina. Badina be ia na e gava, bema mai dalana, Pentekose dinana ai Ierusalema ai baine noho eto.17Bena Mileto amo ia ese gwaukau Efeso e siaia lao bona ekalesia oreana ita taona taudia ia dekena baela.18Bena idia na dekenai e kau negana ai, ia ese e hereva henidia eto, Asia tanona ai dina ginigunana ai umui sibomui na mai dibamui. 19Lohiabada isiaina na lao heniva mai manaugu ida bona mai iruru matagu ida bona hisihisi ese e butugu taova badina be Iuda taudia edia henega dikadia daidiai. 20Umui dibamui ihanamolaimui herevadia iboudiai na hamaorolai henimuiva ta asina hunia, bona na hadibamuiva taunimanima vairadiai bona ruma ta amo ela ruma ta, 21Iuda taudia bona Helene taudia danu na hereva henidiava Dirava enai bae helalokerehai bona eda Lohiabada Iesu bae abidadama henia.22Harihari baitaia, lau na Ierusalema bainala, lauma ese vada e guigu dainai, asi dibagu dahaka egu ai baine vara unuseniai. 23Gau tamona hanua hanua lalodiai Lauma Helaga ese vada e hamaorogu igui bona hisihisi momo vairaigu ai e narimu. 24A sibogu egu mauri na basina laloa gau hereadaena, egu heau baina ha-orea bona hesiai ialo-henina Lohiabada Iesu ese vada e henigu, Dirava ena hariharibada sivaraina namona baina gwauraia hedinarai vada baina haugurua.25Harihari Aitaia, launa mai dibagu emui ai na laloa basileia na harorolai henimui taumui, iboumui ai ese vairagu basio itaia lou. 26Una dainai ina dina ai na hamaoromuimu lau na taunimanima iboudiai raradia amo name goeva. 27Badina be Dirava ena ura idoinai vada na hamaorolaimui sina taina asina moia tao. 29Dibagu lau baina raka oho murinai, uda sisiadia kavakavadia be bogaragimui ai do bae raka vareai bona seri na bae hadikaia. 30Dibagu umui sibomui emui amo tatau haida do bae ginitore hereva goevagoevadia bae gwaurai kamonai taudia bae hakaudia kerere.31Una dainai ba gima, ba helalotao lagani toi vaitani umui ta ta isisiba henimui asina hadikoa na sisiba heniui boiva bona na sisiba henimui raniva mai iruru matagu ida.32Harihari Dirava imana ai bona ena hariharibada herevana ai na atomui taomu ia na mai goadana baine haginimui maoro bona ahumui baine heni ena helaga taudia iboudiai bogaragidiai.33Tau ta ena silver eiava gold eiava dabua asine hekise hekise heniava. 34Umui sibomui dibamui ini imagu ruaosi gaukaradia amo egu dabu gaudia bona bamogu edia na abiva. 35Ini gaudia iboudiai lalodiai, lau ese dala namona na hahedinarai henimui ita na baita gaukara auka manoka-manoka taudia baita kahadia, bona Lohiabada Iesu ena hereva, balaloa tao ia sibona eto, "Gau ihenina na namo bada gau iabina be namo maragi."36Unu gaudia e gwaurai murinai, tuina e hadai bena idia iboudiai ida e guriguri. 37Idia iboudiai na e tai dika dika, idia ese Paulo aiona ai e hegagui dae bona e harahua.38Idia lalodia e hisihisi bada badina be ena hereva dainai ia vairana basie itaia lou eto, bena dala ai e bamo ela lagatoi.RDK. LOHIA KOHU ESE E HAGUGURUA DINA 23/07/24 (TUE), HORANA: 12.40 AMChapter 21
1Bena edia amo a raka oho neganai a heau, maoromaoro bona Kosa ai a kau, bena dina gabenai ala Roda, bena unu amo ala Patara. 2Unuseni ai Foenikia bainela kadana ta a davaria, bena a guikau a heau.3Kupro a itaia bena laurina kahana ai a rakatania, a heau ala Suria bena Turo ai a diho, badina be kada kohuna unuseni ai bae vaia dainai. 4Bena una murinai hahediba a davaridia, idia dekedia ai dina hitu a noho. Lauma ena amo idia ese Paulo e hamaoroa loulouva Ierusalema basinela.5Unu dinadia e ore, bena emai laolao ala, idia iboudiai, mai adavadia bona natudia, e bamomai dala ai ela bona hanua isena a rakatania. Bena kone ai a hetuitui, bena a guriguri, 6bena a hahetoni heheni. Kada ai gui, bena e lou edia ruma.7Emai laolao Turo ai e ore, Tolemaia ai a heau kau. Unuseni ai tadikaka a hahenamo henidia bona dina tamona idia ida a noho. 8Bena daba ai ala Kaisarea. Filipo ena ruma ai a vareai, evanelia tauna, ia na hahituosi tauna ta, bena ia ida a nohova. 9Ia na mai natuna ulatodia hahani e peroveta va.10Dina hoho unuseni ai nohomai ai, peroveta tauna ta ladana Agabo Iudea amo e diho ema. 11Bena ema dekemai Paulo ena belta (eiava riorio dabuana aukana) e abia. Sibona aena bona imana e guidia bena eto, Lauma Helaga be ini e gwau tomamu, Iuda taudia ese Ierusalema ai ina belta (riorio dabuana aukana) biaguna ini bae guia toma, bena idau bese taudia bae henidia.12Una hereva a kamonai neganai na, ai bona una gabu taudia na Paulo a noiava Ierusalema ai na basine ha dara dae. 13Bena Paulo e haere, eto, "Umui be dahaka o karamu, o taimu bona lalogu o hamakohiamu? Lau be vada name hegaegae, dia una mo bae guigu, a baina mase danu Ierusalema ai Lohiabada Iesu ladanai." 14Paulo lalona ianina asia hegeregere dainai emai noinoi a hadokoa ato, "Lohibada ena ura mo baine karaia."15Unu dina muridia ai, emai kohu abidia bena ala Ierusalemai a hadara dae. 16Hahediba haida Kaisarea amo danu ai e bamomai. Idia ese tau ta ladana Nason, tau kupro, Iesu ibadinana tauna gunana ta, ena rumai e abi mai dae baia noho.17Ierusalema ai a kau neganai, tadikaka ese mai moaledia ida e abimai dae. 18Dina gabenai Paulo na ai ida ala Iakobo dekena, bona orea ita-taona taudia danu e vaira. 19Paulo ese e hahenamo henidia, bena Dirava ese bese idau-idau taudia bogaragidiai iena hesiai amo e karava karadia iboudiai sivaraidia e gwaurai.20Idia na e kamonai, Dirava e heatolaia, bena idia ese ia e hamaoroa eto, "Oi itaiamu tadikakagu e, Iuda taudia daha daha ese Iesu vada e badinaiamu. Idia danu taravatu e badinaia tarika-tarikamu. 21Idia na vada e kamonai oi ese, Iuda taudia bese idau-idau bogaragidia ai e nohomu na o hadibadiamu Mose bae rakatania, bona natudia basie peritome dia, bona sene karadia basie kara.22Una dainai, ede baita kara toma? Idia na momokani bae kamonai oi vada oma. 23Una dainai ini kara ai a hamaorolaimu na ba karaia. Tatau hahani bini hehelaga edia gwauhamata dainai. 24Oi ese bavabidia idia ida ba hahegoeva, bona edia negenege ba davanadia, bena huidia ba utu. Unu amo taunimanima iboudiai bae diba oi harimu e kamonaiva na asi anina, bae diba danu o kara maoromaoromu bona taravatu o badinaiamu.25A bese idau-idau taudia na emai lalo-hadai vada a tore henidia, ato, kaivakuku ihaboulaidia gaudia bona rara bona aiodia e gigi gaudia hidiodia na basie ani, bona basie heuda-hanai. 26Una dainai, Paulo ese hari tatau na e abidia, kerukeru idia ida bae hahegoeva, dubu lalonai e raka vareai, hahelaga taudia bae ore dinadia baine gwaurai hedinarai bona boubou gaudia idia ta ta daidiai baine ato.27Hahegoeva dinadia hituosi kahira-kahira e ore murinai, Iuda taudia haida Asia amo ese Paulo e itaia dubu helaga lalonai, bena idia ese aru taudia lalodia e ani, bena e dabaia tao. 28E lolo eto, "Isaraela taumui e, a durumai. Ina tau ese taunimanima iboudiai gabu idoidiai e hadibalaidiamu ita beseda, bona taravatu, bona ina gabu bae inai henidia. Ina danu, ia ese Helene taudia na dubu helaga lalonai vada e hakaudia vareai, ina gabu helagana vada e hadikaia." 29Badina be idia ese e itadia guna Trofimo, tau Efeso ida, hanua lalonai bena banava eto Paulo ese dubu helaga lalonai vada e hakaua vareai.30Hanua idoinai e haraivaia, bena hanua taudia e aru ela Paulo e dabaia tao. Dubu helaga amo e veria lasi, bena iduara iboudiai e kou. 31Idia ese bae alaia mase eto, Ierusalema idoinai e helogo-helogova harina na tuari biaguna badana e kamonai.32Bena ia ese tuari taudia mai biagudia ida e hakaudia haraga-haraga bena hutuma dekedia e heau lao. Aru taudia ese tuari biaguna badana mai ena orea taudia ida e itadia, bena Paulo idadabana e hadokoa. 33Bena tuari biaguna badana e raka kahira Paulo e abia, bena ena orea taudia e haduadia gadea rua amo bae guia. Bena e nanadaia ia be daika bona ena kara be dahaka.34A hutuma bogaradiamo haida e hereva ta ma haida e hereva ta e lololai. Bena helogo-helogo dainai ia na hereva maorona idavarina asi dibana. Una dainai, e hahedua, Paulo na tuari kohorona lalonai bae hakaua vareai. 35Vadavada ai e kau ai, tuari taudia ese e huaia dae badina be aru taudia na mai edia dagedage.36Badina be hanua taudia ibouboudiai ese e gavaia e lolo eto, "Aine mase."37Kohoro lalonai bae hakaua vareai eto, Paulo ese tuari tauna badana e noia, eto, "Mani bama hereva henimu a?" Tuari biaguna badana eto, Helene gadodia mai dibamu a? 38Oi na dia hari Aigupito tauna, gunaguna ala-ala e havaraia bona ala-ala taudia daha hani tano gagaena e hakaudia lao a?"39Paulo eto Lau na Iuda taugu egu hanua na Taso Kilikia tanona ai, harina dia maragi hanuana. Una dainai, na noimumu, mani emu kara taunimanima aina hereva henidia. 40Tuari biaguna badana e gwau maoro, bena Paulo na vadavada ai e gini imana ai taunimanima e taodia ahu. Idia na asi regeregedia bena ia ese Heberu gadodia ai e hereva henidia eto,Chapter 23
1Bena Paulo ese kaunsil taudia e raraidia tao; ben ato, varavaragu e, lau na mai lalo-goevagoevagu ida vada na nohova Dirava vairanai, ema bona harihari. 2Bena hahelga tauna badana, Anania, ese badibadinai e gini taudia e haduadia, uduna bae huaria. 3Bena Paulo ese e gwau henia, eto, Dirava ese oi do baine huarimu; oi na e hakurokuroa habana na heto; Oi na taravatu ai ba hahemaoro henigu totona o helaimu ani? Matona, taravatu o tataia utumu, o haduadiamu bae huarigu.4Badibadinai e gini taudia eto, Dirava ena hahelaga tauna badana o gonagonalaiamu a? 5Paulo e haere, eto, varavaragu e, asi dibagu ia na hahelaga tauna badana; a dibagu vada e torea, Emu bese lohiana na basio ere dika henia.6Paulo ese kaunsil taudia e itadia eto, haida be Sadukea taudia, ma haida be Farisea taudia; bena bogaragidiai e lolo, eto, varavaragu e, lau na Farisea taugu; bona Farisea tauna natuna. Mase taudia edia tore-isi-lou name laroa dainai o hahemaoro henigumu a? 7Ia na unu e gwau toma; bena Farisea taudia bona Sadukea taudia e hepapa-ahuahu, edia hebou e haheparara; 8badina be Sadukea taudia e tomamu tore-isi-lou na lasi, aneru lasi, lauma danu lasi, a Farisea taudia ese iboudiai e gwauraidiamu.9Bena helogo helogo vada e badava; itorena taudia haida Farisea oreana amo e gini tore, e hereva goada goada, eto, ina tau enai kara dika ta asiame davaria; lauma ta eiava aneru ta ese vada e hereva henia dahaka. 10Hepapa-ahuahu na e habadaia; bena tuari badana e gari, idia ese Paulo bae darea na garina. Una dainai, ia ese ena orea taudia e haduadia, bae diho, bogaragidia amo bae hakaua oho, kohoro lalonai ma ba hakaua vareai.11Hanuaboi ai Lohiabada na Paulo badibadinai e gini, eto, Ba goada balaheni, badina be Ierusalema ai vada o gwauraigu hegeregerena ai Roma ai danu ma ba gwauraigu.12Dabai ai Iuda taudia haida e henega, e gwau hamata mai hereva metau dia ida, basie aniani bona ranu basie inua ela bona Paulo bae alaia mase. 13Unu e gwau hamata toma taudia na hari-ahui mai dikoana.14Idia na hahelaga taudia bona hanua tau-badadia dekedia ela, eto, Ai na vada ame gwau hamata mai hereva metaudia ida, basia aniani ela bona Paulo baia alaia mase. 15Una dainai, umui na kaunsil taudia ida tuari biaguna ba noia, ia ese Paulo ma baine hakaua diho dekemui ai, boma ura ia herevana boma tahua goevagoeva na heto. A ai na baia hegaegae noho, bena dekemui ai do basine raka kahi mai, vada baia alaia mase.16A Paulo vavana ese edia bani-tao herevana e kamonai, bena tuari taudia edia kohoro ai e raka vareai, Paulo e hamaorolaia. 17Bena Paulo ese tuari biaguna maragina ta e boiria, eto, Ina tauhau na tuari biaguna badana dekena a hakaua lao, badina be ia na hereva ta aine hamaorolaia e tomu.18Una dainai, ia ese e hakaua lao, tuari biaguna badana dekena eto, hari mai iguina tauna, Paulo, ese e boirigu, e noigu, ina tauhau na oi dekemu baina hakaua mai eto, badina be ia na hereva ta aine hamaorolaimu e tomu. 19Bena tuari biaguna badana ese ia imana eabia e hakaua siri, e nanadaina hehuni eto, dahaka ba hamaorogu o tomu?20Ia na e haere eto, Iuda taudia vada e henega bou, bae noimu kerukeru Paulo ba hakaua diho, kaunsil taudia dekediai, bae nanadaia goevagoeva totona. 21To basio kamonai henidia, badina tatau haria-hui mai dikoana na Paulo ese e bani heniamu, bona vada e gwau hamata eto, aniani basie eani bona ranu basie inu ela bona bae alaia mase. Idia na harihari e hegaegae nohomu, badina be lalodia e tomamu oi ese edia noinoi bavabia dae.22Una dainai, tuari biaguna badana ese tauhau na e tuia, e tamanua, eto, tau ta basio hamaoroa oi ese unu gau vada o hamaorolaigu. 23Bena ia ese tuari biagudia rarua e boiridia, eto tuari taudia sinahu-rua bona hosi ai e guimu taudia hitu-ahui bona io taudia sinahu-rua ba haboudia hegaegae, hari hanuaboi hora taurahani ta Kaisarea baela. 24Hosi ta danu bae henidia, Paulo ena gui gauna. Bena gavana Feliki dekena ba laohaia mai maurina ida.25Revareva danu e torea, ini e torea toma: 26Lau Kludio Lusia ese oi Feliki gavana taumu namo-hereana, na hahenamo henimumu. 27Ina tau be Iuda taudia ese e dabaia tao, bae alaia mase eto; bena lau na tuari oreana ida ala na hamauria, badina be na diba ia na Roma tauna.28Lau na ura e hahebadelaia anina baina diba, una dainai na hakaua diho edia hegogo badana lalonai. 29Unuseni ai na davaria idia ese edia taravatu herevadia ai e habadelaiava, a ihamasena eiava iguina badina ta asie gwauraia. 30A vada eme hamaorogu haida na bae bani tao, bena bae alaia mase; una dainai na siaia vasi haraga-haraga dekemu ai; bona ihabadelaina taudia danu vada bae vasi, oi vairamui ai bae habadelaia.31Una dainai e haduadia hegeregerena ai tuari taudia ese Paulo e abia, hanuaboi ai Antipatri e hakaua lao. 32Kerukeru idia na edia kohoro e lou lao; a hosi ai e gui taudia be Paulo ida ela. 33Kaisarea ai e lasi; bena hari revareva na gavana e henia, Paulo danu e hakaua vareai ia vairanai.34Paulo ese hari revareva e duahaia vaitani, bena e henanadai eto, Ia be edena gabu tauna? Vada e kamonai ia na Kilikia kahana tauna. 35Bena eto, E hahebadelaimu taudia do baema, bena vairadiai emu hereva idoinai baina kamonai. Bena e haduadia, Heroda ena hahemaoro rumana ai do bae gimaia.Translation done by Rev. Eiwana Zacharias on 08/08/24, time: 8.00 am.Chapter 24
1Dina ima e ore ai Ananias hahelaga tauna badana, hanua tau-badadia haida ida, bona haroro mai dibana tauna ta ladana Teretulo unu ela. 2Bena Paulo na governor vairanai e gini, Teretulo ese governor enai e habadelaia matama, eto, "Badina be oi daimu ai maino ai a nohomu, bona emu aonega dainai ina bese ena dala vada eme maoromaro, 3una dainai ai ese nega idoidiai bona gabu iboudiai oi emu hereva abiadaemu bona a hanamomumu.4Edeheto, baina haturiamu na garina na noimumu, mani ame bogamai hisi emai hereva kwadogina ba kamonai. 5Badina be ai ese ina tau a davaria ia na dika ihavarana tauna Iuda taudia iboudiai tanobada kahadia idoidiai ia ese e hahelogo-helogodiamu ia danu Nasareta oreana ihakauna tauna ta. 6Ia ese Dubu Helaga e hadikaia toho, to ai ese a dabaia tao baia hahemaoro henia emai taravatu hegeregerenai ato.7A Lusia, tuari biaguna badana ema imamai amo eabia oho mai dagedagena ida. 8Mani oi sibomu ese ba nanadaia ini kara idoidiai e habadelaimumu herevadia sibomu ba diba gaudia amo ai ese a habadelaiamu. 9Iuda taudia ese ena hereva e abiadae unu hereva iboudiai na mo-momokani.10Gavana ese Paulo e lodu henia, bena Paulo e haere, eto, "Lau dibagu lagani momo oi ese ina bese vada o hahemaoro henidia, una dainai sibogu herevagu ai na gwaurai mai moalegu ida. 11Boma tahua boma diba dina gwauta-rua vada ela lau na toma-diho totona Ierusalema ai na hadara dae. 12Tau ta ida hepapa-ahuahumai ai asie davarigu, eiava hutuma na habadudia, bona dubu ai eiava hanua ariaradiai ai heolog-helogo ta asina havaraia. 13Idia danu harihari e habade laigumu herevadia na oi vairamu ai basie hamomokani dibamu.14A ina-na na gwauraia hedinaraimu oi vairamu ai, idia ese kererena, e gwauraimu dalana ai lau ese senemai edia Dirava na toma henia dihomu. Lau na gau iboudiai taravatu ai bona peroveta bukadia ai e torena na abidaemu danu. 15Mai egu helaro danu Dirava enai ini hahebade taudia hegeregeredia mase taudia do bae toreisi lou kara maoromaoro taudia bona asi edia kara maoromaoro taudia danu. 16Ina danu na goadalaiamu lalogu na basine kerere helaoreana Dirava vairanai bona taunimanima vairadiai.17Lagani haida vada e lao bubuni bena nala harihari gaudia bona boubou gaudia egu hanua baina laohai nato. 18Unu na kara toma, bena na hahegoeva ai na Dubu Helaga ai, e davarigu aru taudia na lasi, helogohelogo danu lasi. 19A Iuda taudia haida Asia amo be unuseni ai oi vairmu ai bema mai bema habadelaigu, idia na egu kara dika ta bema diba una na bema maoro.20Eiava, ini vada ema taudia ese bema hamaorogu egu kara dika be edena e davaria Iuda kaunsolo taudia vairadia nagini negana ai. 21A ina hereva tamona na gwauraia badabada idia bogaragidia ai ginigu ai nato, "Mase taudia edia toreisi lou herevana dainai, hari dina o hahemaoro henigumu,22Bena Felix hari 'Dala' vada e diba maoromaoro tainai idia e gwaudia tubu eto, "Bema Lusia tuari biaguna badana bainema neganai emui hereva baina tahua namonamo. 23Bena tuari biaguna e hagania Paulo baine gimaia, to basine koua kunuka-kunuka, bona basine gwaua tao turana haida ese danu bae igoa ita.24Dina haida muridia ai, Felix na adavana Darusila, Iuda hahinena, ida ema bena Paulo hesiaina e kara bena ia ena amo e kamonai Keriso Iesu iabiabiraina herevana. 25A Paulo ese kara maoromaoro bona boga auka bainema hahemaorona danu e herevalaia, Felix na e gari, eto, Harihari aola nega baine namo ma baina boirimu lou.26Ia danu mai ena helaro Paulo ese moni baine henia ia iruhana davana una dainai ia ese e boiria loulouva, ia ida e hereva-herevava. 27A lagani rua vada e lao bubuni, bona Porokio Festo ese Felix e boloa, A Felix na Iuda taudia lalodia ihanamodia urana e urava dainai, ia ese Paulo na igunai e rakatania.Chapter 25
1Festo na baine lohia tanona ai e vareai, bena dina toi murinai, Kaisarea amo ela bona Ierusalema. 2Hahelaga taudia bona Iuda ikwaradia taudia ese Paulo e habadelaia Festo enai, 3bena idia ese e noia bona e nanadaia ia ihadikana ai baine durua - bena Festo ese Paulo na Ierusalema bae hakau mai - badina be idia ese dalai bae bani henia bae alaia mase eto.4Festo ese e haere henidia eto, Paulo bae gimaia Kaisarea ai, bona asi vanahana lau danu unu bainala.5Ma eto, "Una dainai, umui bogaragimui ai hegunalai taudia danu lau ida bainala. Bema hari tau mai ena kerere, idia ese bae habadelaia."6Festo na idia dekedia ai e nohova dina taurahani eiava gwauta dahaka, bena Kaisarea ela. Dina gabenai ia na hahemaoro gabuna ai e helai bena e hahegani (gwau lasi) Paulo na bae hakaua mai ia vairanai. 7Paulo na e ginidae, bena Ierusalema amo e diho taudia ese e ginia hegege, hereva metaudia momo e habadelaia, to asie hamomokanidia. 8Bena Paulo e haere eto, "Lau na gauta asina karaia kerere, Iuda taudia ediai eiava dubu enai, eiava Kaisara enai, taravatu asi na tataia utu."9To Festo, na e urava Iuda taudia lalodia baine hamoaledia dainai, ia ese Paulo e haere henia eto, "O uramu be Ierusalema ai ba hadara dae unuseni ai baina hahemaoro henimu ini hereva daidiai a?" 10A Paulo eto, "Lau na Kaisara ena hahemaoro gabunai na ginimu ia ese baine hahemaoro henigu." Lau be gau kererena ta asi na karaia Iuda taudia ediai, oi danu mai dibamu.11Bema dounu bama kerere bona mase karana ta bama karaia vada bama mase, basinama gwau ede-ede. A bema edia hahebade asi anina, tau ta ese idia imadia ai basiema tahogu kau diba. Kaisara ladana bama hatoa ia vairanai baina hahemaoro. 12Unu amo Festo Kaunsol taudia ida vada e hereva-hereva, bena ia e haere eto, "Kaisara ladana ome hatoa. Kaisara dekena do baola!"13Dina haida vada ela, Pavapava tauna Agripa bona Berenike ida Festo ihanamona totona Kaisarea ela. 14Idia na dina hoho unuseni ai e nohova, Festo ese Paulo herevana na gaubada e hamaorolaia eto, "Tau ta be iniseniai Feliki ese dibura rumana ai e rakatania. 15Lau Ierusalema nala negana ai hahelaga taudia bona hanua tau-badadia ese ia herevana e hamaorolaigu, bona e noigu danu baina hahemaoro henia. 16Bena na haere henidia nato Roma taumai na unu asia kara tomamu e hahebadelaiamu tauna na ihabadelaina taudia ida do asie hegaga heheni bona do se haere henidia negana ai asie hahemaoro heniamu.17Una dainai, idia na iniseni ai e hebou negana ai lau na asi na halahe a kerukeru hahemaoro gabuna ai na helai na gwau isi hari tau bae hakaua mai. 18A ihabadelaina taudia e ginitore negana ai lau banava kara dikadia bae habadelaia nato to asie gwaurai. 19Edia tomadiho karadia mo e herevalai bona tau ta ladana Iesu herevana danu ia na vada e mase, a Paulo ese e herevalaia goadagoadava eto, vada eme mauri. 20Bena ini hereva itahudia dalana na daradara laia dainai, na nanadaia Ierusalema bainela unuseni ai baine hahemaoro henia.21A Paulo ese e noigu, eto, ihahemaoro henina baine mia ela bona Augusto ese baine karaia una dainai na hahedua ba gimaia ela bona Kaisara dekena baina siaia lao. 22Bena Agripa ese Festo e hamaoroa eto, Lau danu na uramu hari tau ena hereva baina kamonai. Festo eto kerukeru do ba kamonai.23Kerukeru Agripa bona Berenike na mai hairaidia ida ela hahemaoro rumana ai e raka vareai tuari biagudia bona hanua tau-badadia ida, Bena Festo e gwau isi Paulo bae hakaua vareai. 24Bena Festo eto, Pavapava Agripa e, bona dekemai ai vada ome hebou taumui iboumui ai ina tau oi taiamu. Iuda taudia iboudiai Ierusalema ai bona iniseni ai danu e noigu e lolo baine mauri na dia namo eto.25To mase karana ta ienai asi na davaria. Bena ia ese Augusto ladana vada e hatoa ia vairana ai baine hahemaoro e tomu. Una dainai na tomamu baina siaia lao. 26A ia herevana biagugu baina tore henia na asi na diba goeva una dainai vada name hakaua mai umui vairamui ai bona oi vairamu ai danu Pavapava Agripa e, baita nanadaia goevagoeva bena ia herevana ta baina davaria baina torea. 27Badina be lau na tomamu dia maoro mai iguina tauna baina siaia lao, a ihahebadelaina herevadia na basine tore hedinarai.Chapter 26
1Unu hetomana Agripa ese Paulo e hamaoroa, eto, "mani sibomu daimu ai ba hereva." Bena Paulo na imana e toi roro bena ena helaoahu e karaia. 2"Ini gau iboudiai daidiai lau na Iuda taudia ese e habadelaigumu. Pavapava Agripa e, lau na laloamu, lau sibogu na hegeregere gaudia iboudiai na oi vairamu ai hari dina ai baina herevalai. 3Badina be Iuda taumai emai kara bona hepapa-ahuahu danu iboudiai vada o diba bada, una dainai na noimumu mani a kamonai henigu mai haheaukamu ida.4Bena etomamu, tauhaugu negana maurina na maurilaiava dalana e hematama na egu bese taudia bogaragidiai bona Ierusalemai danu, Iuda taudia iboudiai vada dibadia. 5Matamana amo idia na dibadia lau bona bema ura bema gwauraigu lau na Farisea taugu, tomadiho orena bunai, ena kara metaudia iboudiai na badinava.6Harihari ina hahemaoro gabuna ai name gini, badina be Dirava ena gwauhamata na laroamu senemai e henidia gwauhamatana. 7Iduhu gwauta-ruaosi ese una gwauhamata na e laroamu dainai idia ese Dirava e toma diho henia boimu e toma diho henia ranimu mai goadadia ida. Pavapava Agripa e, una helaro dainai Iuda taudia ese e hahebadelaigumu. 8Badina be dahaka umui na o tomamu Dirava ese e mase taudia e hatoredia isi herevana na basita abiadae diba?9Lau danu lalogu na hadaia, nato, Iesu tau Nasareta ladana ihadikana momo boma kara bema namo. 10Unu na kara toma Ierusalemai. Bena helaga taudia hutuma dibura rumana ai na koudia ahu, e revadia mase negadiai lau danu nato bae mase. 11Dubu iboudiai lalodiai danu lau ese na hahisihisidia loulouva, na ura dikava bae ere dika. Na badu henidia dikadika dainai, na dagedage henidia ela bona hanua idaudia.12Una gaukara dainai Damaseko nala siahu bona maoro hahelaga taudia ese vada e henigu, 13bena dala ai, dinatubua neganai, Pavapava, diari ta guba amo na itaia dina hururu-hururuna e hereaia bona e diaridiari lau ida a laolao hebouva taudia e gegemai ahu. 14Ai iboumai ai tano ai moru neganai, bena gado ta na kamonai Heberu gadodia ai e hereva henigu, 'Saulo e, Saulo e,' dahaka dainai o dagedage henigumu? Emu ai e aukamu dainai ikodo o lahamu.15Lau nato, 'Lohiabada e, Oi be daika? Lohiabada e haere, 'Lau na Iesu o dagedage henigumu. 16Harihari a tore isi bona a gini; badina be emui ai vada name hedinarai, badina binai egu hesiai tauna ai baina halaomu bona vada o ita gaudia bona do baina hahedinarai henimu gaudia danu ba gwaurai hedinarai, 17bona baina hamaurimu taunimanima edia amo bona idau bese taudia edia amo idia dekedia baina saiamu lao, 18matadia bae papa bona dibura amo bae diari bona Satani ena siahu bae rakatania Dirava ena bae hagerea, unu amo edia dika bae hegwautao bona ahudia do bae abi lau iabiabiraigu ese vada e hahelagadia taudia bogaragidia ai.19Una dainai, Pavapava Agripa e, guba amo e hahedinarai henigu gauna na asi na gwau ede-ede henia, 20a, Damaseko taudia na haroro hendia guna, gabeamo Ierusalema taudia bona Iudea kahana taudia iboudiai bona bese idau-idau taudia danu na haroro henidia, bae helalo kerehai bona Dirava bae lou henia, bona helalo karadia danu bae kara. 21Badina binai Iuda taudia ese e dabaigu tao dubu lalonai bae alagu mase eto.22Una dainai heduru na davaria Dirava ena amo una nega amo ema harihari, vada na gini tutuka-tutuka kikina badana vada na haroro henidia, gau idauna ta asina gwaurai dia peroveta taudia bona Mose ese gwaurai guna gaudia mo na gwaurai bae vara - 23Keriso na hisi baine eani guna bena mase amo baine tore isi baine hadiaridia ena taunimanima bona idau bese taudia ediai."24v 24 Paulo na ini hereva e gwaurai murinai, Festo e lolo eto, "Paulo e, oi na o kavamu, emu aonega badana ese lalomu vada e hakavaia." 25A Paulo eto, "Lau na dia kava, namo-herea taumu Festo e, a lau na momokani bona lalo-parara herevadia na gwauraimu. 26Badina be pavapava danu ini gau na dibana, dainai mai goadagu ida na herevalai heniamu, vada name diba ini gau ta ienai na dia hehuni; badina be ina gau na dia daiguni ai asie karaia.27Peroveta taudia o abidia daemu, Pavapava Agripa a? 28Bena Agripa ese Paulo e hamaoroa eto, "Hora kwadoginai lalogu o aniamu Ekalesia (Keriso ibadinana) tauna ai bainala a? 29A Paulo eto, "Dirava na noiamu, bema dala ta ai, enabe hora kwadoginai eiava hora latanai, dia oi mo, to hari dina ai e hakala henigumu taudia iboudiai, lau ihagoigu ai boma lao, a dia igui ai."30Bena pavapava e tore isi, bona gavana danu, bona Berenike, bona idia ida e helaiva taudia iboudiai, 31e tore isi, e raka lasi, sibodia e hereva heheni eto, "Ina tau na mase karana ta eiava iguina karana ta se karaia. 32Bena Agripa ese Festo e hamaoroa eto, "Ina tau na baitama ruhaia nege, bema Kaisara ladana basinema atoa.Translation done by Dkh. Moale Edward, on Tuesday (10/09/24), time: 10.00 amChapter 27
1Lalodia e hadai ai na Italy baia ala, bena idia ese Paulo bona e guidia taudia haida tuari biaguna tauna ladana Julius e henia Augustos ena orea tauna ta. 2Bena a gui lagatoi ta Adramutio amo, ia na Asia konena hanua dia baine heau henidia gauna. Bena a heau. Makedonia tauna ta ladana Aristako, Tesalonika amo, ese e bamomai.3Daba rerena, Sidono ai e heau kau. Unuseni ai Julio ese Paulo e kara namo henia e kahua nege turana dekedia bainela bena dekedia ai baine laga-ani. 4Una gabu a heautania Kupro enoenona kahana ai a hanai, badina be lai na vairamai amo e maiva.5Kilikia bona Pamfulia daedia amo a heau hanai bena Muro ai, Lukia tanonai a heau kau. 6Unuseni ai, tuari biaguna ese Alexandra lagatoina ta e davaria Italy bainela, una dainai e hagu mai hanai una lagatoi ai.7Dina hoho a heau metaira-metaira ela bona Kenido daenai a heau kau mai hekwarahimai ida. Unuseni ai lai ese e laomai ahu bena Krete enoenona ai a heau, Salmone idukana daenai. 8Bena badibadina amo a heau ela bona gabu ta ai a heau kau, ladana be Ao Namodia, una gabu bona Lasea hanuana padadia na dia daudau.9Nega daudau vada ela bubuni, bona una nega heauna be mai garina, badina be anivaga negana vada e ore, una dainai, Paulo ese e sisiba henimai, 10eto, tatau e, vada name diba eda laolao na do baine dika, gau momo bae boio bona dia kohu mo a lagatoi danu, ita danu baita mase dahaka. 11A tuari biaguna ese lagatoi itarina tauna bona lagatoi biaguna e kamonai henida, Paulo ena hereva se abiadae.12Una hetu gabuna na dia namo Lahara neganai, una dainai hutuma na e tomava baia dihotania. Foenikia ai baia heau kau toho, unuseni ai baia noho Lahara negana ai. Foenikia na hanua ta Krete motumotuna.a mai matuna, ta be lasirai matuna, ta be laurabada matuna. 13Lahu diho e toa, bena idia banava eto nega namona vada e davaria. Una dainai idia ese dogo e veria bena Krete badibadina amo a heau.14Asi vanahana, guba badahereana ta, ladana totodae, motumotu kahana amo e toa. 15Lagatoi guba ese e butuatao neganai bona asi a hegeregere lai lalonai baia heau, guba a lailaia bona a hagogoa. 16Bena a heau motumotu ta metainai ladana Kauda, bona a hekwarahi una dingi baia ha-aukaia lagatoi ida.17Idia ese dingi e veria dae neganai, idia ese kwanaudia na e abidia lagatoi gabena na kahanai e mataia bena e veria tao. Idia na e gari hari be Syrtis boe na kuiohona ai bae heau dae, bena idia ese lara (sea anchor) e tua-dobi bena a hagogoa. 18Ida na e gari guba dikadika dainai, bena daba e rere kohu nege a matamaia.19Dina ihatoina ai lagatoi memerodia sibodia ese imadia ai lagatoi kohu dia iboudiai e taho dia dobi. 20Dina hoho dina eiava hisiu danu asie hedinaraiva bona guba danu se dokova e odamaiva bena baiama mauri helarona e heabi oho vaitani.21Idia na nega daudau asie anianiva bena Paulo na lagatoi memerodia bogaragidiai e gini tore bona eto, "Tatau e, boma kamonai henigu, bona Krete basitama dobitania, bena ina hahedika bona kohu iha-oredia na emui ai basiema vara. 22A harihari na hamaoromuimu ba goada, badina be padamui ai emui mauri basine boio, a lagatoi mo sibona baine boio.23Badina be boi hanuaboi ai Dirava ena aneru ta lau na iena bona isiaina na lao henimu, na badibadigu ai e gini 24eto, Paulo e, basio gari, Kaisara vairana ai do ba gini, oi ida o laolaomu taudia iboudiai edia mauri na Dirava ese vada e henimumu. 25Una dainai lalonamo taumui! badina be Dirava na abidadama heniamu natomamu gau iboudiai bae vara, vada e hamaorogu hegeregerena. 26A motumotu ta ai do baita hure kau.27Boi gwauta-hani vada ema neganai, Adira gadobadanai a hure eva-eva, bena malokihi ai lagatoi memerodia eto tano ta vada e kahira-kahira. 28Idia ese davara ena dobu e hahetohoa roha ruahui eabia; asi vanahana ma e hahetohoa lou, roha gwauta-ima eabia. 29Bena lagatoi na nadi ai baine tata negana ai, idia ese dogo au-hani lagatoi gabena na amo e nege dobi bona e guriguri daba e naria.30A lagatoi memerodia ese lagatoi bae pautania eto , bena dingi davara ai e tua dobi, e kara hedibagani, lagatoi idamana ai dogo haida inege-dobidia laona urana na heto. 31Bena Paulo ese tuari biaguna mai ena orea ida e hamaorodia, eto, idia na lagatoi ai basie noho, umui na basio mauri diba. 32Bena tuari taudia ese dingi kwanaudia e rahu utu, bena dingi na davara ai vada e moru.33Daba e kinia, bena Paulo ese iboudiai e noidia, aniani taina bae ania. Ia eto dina iha-gwauta-hanina binai umui na vada o vagamu, aniani taidia asio animu; 34una dainai, na noimuimu, aniani taidia mani avani, mauri helaoreana. Badina be kwaramui huidia autamona basine boio, lasi vaitani. 35Unu e gwau toma, bena aniani eabia, Dirava e hanamoa idia iboudiai vairadiai bena e baki sisi, e ani.36Bena iboudiai lalodia vada e namo, e aniani danu. 37Lagatoi ai a nohova taumai iboumai ai na sinahu-rua hituahui tauratoi.38E aniani vaitani, bena lagatoi ihaharagana totona uit na davara ai vada e nege dobi.39Daba e rere ai, idia na tano toana asi dibadia. A tabero ta hari e itaia, mai konena, bena lalodia e hadai, eto bema mai dalana lagatoi na una kone ai bae hatataia kau lao eto. 40Una dainai idia ese dogo kwanau dia e rahu utu, dogo na davara ai e rakatanidia; tari iguidia kwanau dia e ruha, bona idama larana na lai hoho-hohona ai e kidaia, bena lagatoi e taria diho. 41A aru e toibolo gabuna ta ai e heau kau, bena lagatoi na moemoe ai e hatataia kau. Lagatoi idamana e tataia kunuka-kunuka a gabenana be hurehure ese vada e hamakohia matama.42Tuari taudia edia lalohadai be mai iguidia taudia bae aladia mase eto, haida bae nahu vareai kone ai bena vada bae heau na garina. 43A tuari biaguna ena ura be Paulo baine hamauria, una dainai ia ese e e gwaudia tao. A nahu mai dibadia taudia be e haduadia, bae pau dobi guna, tano ai bae nahu vareai; 44muridiai taunimanima oredia bae diho, haida reirei latadiai, ma haida lagatoi gaudia latadiai. Unu e kara toma, bena iboudiai tano ai e kau mai mauridia ida.Translation done by Dk. Tara Edward on Monday 28/10/24, time: 10.00 pm.Chapter 28
1Ai na vada a roho mauri, bena vada a diba una motumotu ladana na Melita. 2Una motumotu taudia edia kara namona e karaia, idia ese lahi eha-araia bona eabimai dae, badina be medu bona paraka dainai.3To Paulo ese au haida e gogo bena lahi ai e atokau ai, gaigai e vero lasi badina siahu dainai, bena imana ai e hetau dae. 4Bena una motumotu taudia ese hari gaigai imanai e hetau dae na e itaia, bena e hereva heheni eto, "Momokani ina tau na ala-ala tauna, gadobada amo e roho-mauri to kara maoromaoro na se uramu baine mauri.5A ia ese gaigai e davea dobi lahi lalonai bona dika ta se davaria. 6Idia ese e itaiatao tauna baine gudu eiava baine hekida dobi baine mase taku. A nega taina e daudau idia ese e itaia ienai gauta se vara, lalodia e ha-idau eto ia na dirava ta.7Una gabu tamona lalonai, be motumotu Lohiana ta ladana Pabilio mai ena tano. Ia ese e abimai dae mai gaiho-namona ida dina toi ena vadivadi ai e halaomai. 8Unu e vara toma hari Pabilio tamana na hekure gorere taina ese eabia bona rara e kukuva ela bena e guriguri, imana latana ai e atokau bona e hanamoa. 9Una kara e vara murinai, motumotu ai e nohova gorere taudia iboudiai danu ema bona namo e davari. 10Unu taunimanima ese hahenamo bada herea e henimai. A hegaegaeva baia heau oho lalonai, idia ese emai lakwa (aniani) e henimai.11Hua toi ela murinai, bena Alexander kadana ai a guikau una kada toana be Hekapa diravadia. Ia be lahara negana ai una motumotu ai e nohova. 12Surakuse ai a heau kau, dina toi unuseni ai a noho.13Unu amo a heau Regio ai a kau. Dina ta murinai diho lai na e toa, bena dina iharuana ai Puteola ai a kau. 14Unuseni ai tadikaka mai haida a davaridia bena idia ese e boirimai dina hitu idia ida a noho. Ina dala amo Roma ai a kau. 15Unuseni ai tadikaka haida ese harimai e kamonai, bena vada ema e hedavari heni mai hanua maragidia Appius bona Tarven toiosi ai. Paulo ese tadikaka mai e itadia neganai, Dirava e hanamoa bona goada e abia.16Roma ai a kau neganai, Paulo na e kahua nege sibona baine noho e gimaiava tauna ida. 17Dina toi vada ela ia ese Iuda ikwaradia taudia e boiridia ia ida bae hedavari. Idia na e hebou, bena ia ese e hereva henidia eto, Tatau, Tadikakagu e, ena be taunimanima asina hadikadia bona seneda edia kara danu asina hadika, to Ierusalema ai e guigu Roma taudia imadia ai e atogu kau. 18Idia ese e nanadaigu murinai, e urava bae ruhage nege, badina be mase badina ta egu ai asie davaria.19A Iuda taudia e gwau-gwau, lau na e hagugu-guva Kaisara dekena bainala, gau tamona launa asi egu hahebade ta egu bese taudia basina habadelaidia. 20Una dainai, badina binai, na boirimui baina itamui bona baina hereva henimui, badina doini ini e guigu tomamu badina be Isaraela ena helaro dainai."21Idia ese e haere henia eto, oi herevamu Iudea amo ta asia davaria, eiava tadikaka ta danu sema emu kara dika eiava sivaraimu dikana ta se gwauraia. 22A ai na auramu emu lalo-hadai baia kamonai, badina be a kamonai ina orea na gabu idoidiai e gwautubu."23Idia ese dina ta e gwauraia hidi bena una dina ai hutuma bada na ema ruma ai e hebou. Ia ese Dirava ena basileia e harorolaia. Iesu herevana, Mose ena taravatu bona peroveta taudia edia buka amo e gwauraia hedinarai, daba amo ela bona adorahi. 24Haida ese ena hereva e herevalai gaudia e abidae, A haida ese asie abidae.25Lalodia na dia tamona, bena e karoho murinai Paulo ese ina hereva tamona ma e hamaorolaidia eto, Hereva momonai na Lauma Helaga ese Isaia peroveta tauna ena amo seneda e gwaurai henidia, 26eto, "aola ina bese taudia dekedia bena baoto, "Kamonai be ba kamonai, to lalomui basie parara; bona ita be ba ita to basio diba.27Badina be ina bese taudia lalodia na duduhu, bona taiadia na kukudima, bona matadia vada e hakapu. Matadia amo bae ita na garina, bona taiadia amo bae kamonai na garina, bona lalodia bae parara na garina bae hegiro, bena baina hamauridia na garina."28Una dainai, do ba diba Dirava ena hahemauri na bese idau-idau dekedia vada e siaia lao, idia na do bae kamonai." 29Ia na unu e gwau toma, bena Iuda taudia na dauha ela, ena hereva e helalolai badava.30Paulo na lagani rua sibona davana e heniva rumana ai e nohova, bena ia dekena ela taudia iboudiai e abidiadae. 31Ia ese Dirava ena basileia herevana e harorolai henidiava bona Lohiabada Iesu Keriso sivaraina e hadibalaidiava mai goadana ida. Bona ta ese se gwaua-tao.Translation done by: Mrs. Ori Claude Kohu on Friday (06/10/23), time: 7.10 am, ready for quality checking.Romans
Chapter 1
1Paulo, Keriso Iesu ena hesiai tauna ta, vada e boirigu ena apostolo taugu ai nala, bona e hahelagagu Dirava ena sivarai namona iharorolaina dainai, 2ia ese peroveta taudia edia amo vada e gwauhamata laia ena Buka Helaga lalonai, 3ia natuna herevana danu daika be Davida garana amo tauanina ai e vara.4Helaga Laumana ena amo e gwauraia mai siahuna Dirava Natuna, e toreisi lou mase amo, Iesu Keriso ita eda Lohiabada. 5Ia ena amo ita na hariharibada tame abia bona hesiai dagina danu badina kamonai abidadamana na bese idauidau ese bae abia ia ladana dainai. 6Ini bese idauidau lalodiamo umui danu e boirimui Iesu Keriso ena taunimanima.7Ina revareva na umui Roma ai o nohomu taumui emui, Dirava ese e ura henimuimu, e boirimui ba helaga taumui. Ena hariharibada na latamui ai, bona maino Tamada Dirava ena amo bona Lohiabada Iesu Keriso ena amo.8Ginigunana, egu Dirava na hanamoamu, Iesu Keriso ena amo umui iboumui daimui ai, badina emui kamonai harina na tanobada hegegemadai e herevalaiamu. 9Badina Dirava na lau igwauraigu hedinarai, lau ese isiaina na lao henimu laumagu, ai ia Natuna sivaraina namona lalonai, ia na dibana egu guriguri umui daimui ai asine dokomu. 10Nega iboudiai egu guriguri ai na noinoimu Dirava ena ura ai baina vasi dekemui.11Na ura dikamu baina vasi itamui, unu amo lauma ena harihari haida baina henimui, unu amo umui na ba goada? 12Una na nauramu umui bona lau eda kamonai tamona tama hahealo heheni.13Hari lau na asina uramu basina hamaoromui, tadikakagu, nega momo na ura dikava dekemui baina vasi, (to e laogu ahuva ema bona hari) umui lalomui ai huahuamui baina davari, lau ese Helene taudia lalodia na davari hegeregerena. 14Launa na abitorehai Greek taudia, idau taudia, aonega taudia bona kavakava taudia ediai. 15Una dainai, lau egu ai, launa na hegaegaemu sivarai namo baina harorolaia bona umui Roma taumui emui ai danu.16Badina sivarai namo na asina hemarailaiamu badina ia na Dirava ena siahu e hamomokaniamu taudia iboudiai ihamaurilaidia, guna Iuda taudia ediai bona Helene taudia ediai. 17Badina ia lalonai Dirava ena kara maoromaoro na e hahehdinaraiamu kamonai ta amo kamonai ta, bona vada e torea hegeregerena, "momokani, kara maoromaoro tauna do baine mauri ena kamonai dainai.18Badina be Dirava ena (badu/lalo garagara na guba amo asie helagamu bona asie kara maoromaoromu taudia ediai, edia kara kereredia amo hereva momokani na e dogoa taomu. 19Madi be Dirava na e dibaia hedinarai ediai. Badina Dirava ese e hahedinarai henidia lalodiai.20Badina be ena hehuai gaudia, ena siahu hanaihanai bona ena helaga karadia na e itadia hedinarai tanobada e karaia matamana amo. Una dainai asi edia hahekora ta. 21Ena be Dirava na e dibaia, idia ese na asie heatolaiava ia na Dirava, eiava asie hanamoava. A kahanai, edia lalohadai na vada e kavakava, bona lalodia danu vada e hadiburadia.22Sibodia e tomava mai aonegadia, a gau be kavakava taudia ai ela. 23Idia ese Dirava noho hanaihanai hairaina ena amo e raka ohova, a e masemu tauna iha-hegaegaena laulaudia, bona manu, bona aedia hani manudia, bona e raumu gaudia e tomadiho henidava.24Una dainai Dirava ese e tudia nege, lalodia hegahusi uradia mirodia bae gava, bona sibodia tauanidia ihadikadia dainai. 25Idia ese Dirava ena hereva momokani na koikoi gauna ai e halaoa, bona idia ese Ia ese e kara gaudia e tomadiho henidiamu bona isiaidia e lao henimu, a dia ikararana tauna, daika be bae hanamoa hanaihanai. Amen.26Una dainai, Dirava ese e tudia nege tauanidia asie matauraimu karadia mirodia lalodiai, badina edia hahine ese hahine ena kara korikorina eha-idauamu sibodia e hegahusi hehenimu. 27Tatau danu, hahine ihenina karana korikori eha idauamu, tau sibodia ta ta e hegahusi hehenimu. Tatau na sibodia e hegahusi hehenimu bena asie hemaraimu kara readia na sibodia tauanidiai eabimu.28Badina Dirava ilalohadaina na asie uralaiamu, Dirava ese e tudia nege edia lalohadai uradia ba gava, namo karadia amo.29Idia na ini gau ese vada e hahonudia, kara gagevadia, kara dikadia, mata ganigani, bona vagege. Idia na mama, ala-ala, hepapa ahuahu, koikoi, bona ura dikadia ese e hahonudia. Idia na hevaseha koikoi, 30habade koikoi, Dirava e inai heniamu, ere dagedage, hekokoroku, heagi-heagi, kara dika mo e uramu ba havara; sina bona tama asie kamonai henidiamu. 31Idia na asi daradia, asi edia kamonai, asi kudoudia, bona asi edia hebogahisi taudia.32Idia na mai dibadia Dirava ena gwauhamata maorona, daika ini e kara tomamu tauna na do baine mase. A dia ini kara ikaradia ai mo, a haida ini bae kara toma taudia danu e abidiadaemu. 2To ta dibamu unu e kara tomamu taudia na Dirava ese davadia baine henidia mai maoromaorona ida.Chapter 3
1Bena ena namo be dahaka Iuda tauna enai? Eiava ena namo be dahaka Peritome ai? 2Ia na bada herea dala iboudiai lalodiai. Badina be ginigunana, Dirava ese ena hereva Iuda taudia ediai eatoava.3To dahaka dainai bema Iuda taudia haida ediai kamonai na lasi? Una be asi edia kamonai dainai Dirava ena hahemomokani danu lasi a? 4Dia unuheto. Dirava be momokani, hegeregerena ena be taunimanima iboudiai na e koikoimu. Buka ai e torea hegeregerena, "Unu amo emu hereva iboudiai bae momokani, bona bae hahemaoro henimu neganai ba kwalimu."5To bema eda kara dika ese Dirava ena kara maoromaoro baine hahedinaraia negana ai, ede baita gwau toma? Dirava ese baine badu henida ia na baine kerere a? (Lau ese taunimanima edia hereva kava mo na gwauraimu.) 6Lasi dia unuheto! Unu bema heto Dirava ese tanobada ede bema hahemaoro henia toma?7To bema egu koikoi ese Dirava ena momokani bona hairai bema habada, dahaka dainai egu kara dika davana bema henigu? 8Ai na asi ato, haida ese e habadelaimai koikoimu, e tomamu ai na unu agwau toma "dika baita kara, namo bainema"? edia hahemaoro na latadiai.9O edeheto? ai be aha-hekoramu a? Lasi ona lasi vaitani. Badina ai na Iuda bona Helene taudia vada aha-hebadelaidia edia kara dika tamona lalonai. 10Buka Helaga ai e torea hegeregerena, ta dia namo, ta lasi.11Laloparara tauna ta lasi. Dirava itahuna tauna ta lasi. 12Iboudiai vada e raka oho. Iboudiai asi edia gaukara. Kara namo tauna ta lasi - tamona danu lasi.13Gadodia na gara ehekehomu na heto. Maladia danu e koikoimu. Mase muramurana na hekori gaigai ese bibinadia henudiai eatoa. 14"Ududia na heudugurai bona dagedage ai e honumu."15Aedia e heaumu rara ihahebubuna totona. 16Hahebua bona hisihisi na edia dala ai mimia. 17Ina taunimanima na maino dalana na asi dibadia." 18"Dirava gari asie garimu.19Hari ta dibamu taravatu ai egwauraimu herevadia iboudiai ese taravatu henunai e nohomu taudia e gwaurai henidiamu, udu iboudiai bae hekou, bona tanobada idoinai Dirava ese baine hahemaoro henia. 20Badina tau ta basine maoro taravatu ibadinana dainai. Badina taravatu ena amo kara dika e varamu.21Harihari dia taravatu amo Dirava ena kara maoromaoro eme hedinarai. A taravatu bona peroveta ese vada e hamomokania dalanai, 22unu hetomana, Dirava ena ena kara maoromaoro na Iesu Keriso e abidadama heniamu taudia iboudiai ese bae davaria. Badina ta dia idau.23Badina be iboudiai vada e kara dika bona Dirava hairaina vada e reaia, 24to ena hariharibada dainai maorodia e gwauraimu Keriso Iesu ena hahemauri bagunai.25Badina Dirava ese Keriso Iesu eabia hidi herohemaino gaunai e halaoa rarana bae abidadama henia taudia edia. Unu amo ena kara maoromaoro, vada eme hedinarai badina be kara dika gunadia vada eme hegwau tao. 26Dirava ena haheauka dainai. Ena kara maoromaoro na ina negana ai vada eme hedinarai sibona vada eme maoromaoro bona Iesu e abidadama heniamu tauna maorona e gwauraiamu.27Bena heagi na edeseni ai? vada eme hegwautao. Edena taravatu bona edena kara ese egwaua tao? Lasi, abidadama ese egwaua taomu. 28Ita ta tomamu tau ta maorona e gwauraimu be dia taravatu ibadinana dainai, abidadama dainai.29Eiava Dirava be Iuda taudia mo edia Dirava? Ia na dia bese idauidau edia Dirava a? Lasi, ia na idau bese taudia edia Dirava danu. 30Benaini, Dirava na tamona, Ia ese e peritomedia bona asie peritomedia taudia edia abidadama dainai maorodia bae gwaurai.31Ita be abidadama dainai taravatu ta negeamu a? Lasi ona lasi vaitani! ita ese taravatu ta dogoatao tarika-tarikamu.Chapter 4
1Seneda Aberahamo na ede baita herevalaia toma, Ia ese dahaka gau e davari? 2 Bema Aberahamo na ena kara dainai maorona bema gwaurai, ia na bema heagi, to dia Dirava vairanai. 3Badina buka helaga be dahaka e tomamu? "A Aberahamo ese Dirava e abidadama henia dainai maorona e gwauraia."4 Hari gaukara tauna ese davana eabiamu, dia harihari gauna, a davana korikori. 5A se gaukaramu to kara dika taudia na kara maoromaoro taudia ai e halaodiamu, Diravana e abidadama heniamu tauna, ia ena abidadama dainai maorona e gwauraiamu.6 Davida ese danu vada e hanamoa Dirava ese ena kara se duhaimu to maorona e gwauraimu tauna. 7 Eto, "Edia kara rea e gwau taomu bona e lao ahumu taudia be nanamo. 8Lohiabada ese dikana se gwauraiamu tauna hari namo."9Ina hahenamo be e peritome taudia sibodia ese mo bae abia, eiava se peritome dia taudia danu? Badina ta tomamu, "Abidadama dainai Aberahamo na maorona e gwaurai. 10To edena negai? Ina be Aberahamo e peritomea lalonai, eiava do se peritomea neganai? Dia peritome lalonai, a se peritomea lalonai.11Aberahamo ese peritome toana eabia. Do se peritomea neganai gabeamo e peritomea ena abidadama maoromaorona toana. Una dainai ia na asie peritomea to mai edia abidadama taudia tamadia maorodia e gwauraimu. 12Una anina Aberahamo na dia e peritomea taudia mo tamadia, to edia abidadama seneda Aberahamo ena abidadama do se peritomea negana ai e tohotohoamu taudia danu.13Badina gwauhamata na Aberahamo e henia ia garana ida tanobada idoinai bae abia taravatu dainai se henia to ena abidadama amo e varava kara maoromaoro dia daidiai e henia. 14Badina be taravatu ibadinana taudia na dihina ai bema halaodia, abidadama bena asi anina, taravatu danu asi anina. 15Taravatu ese badu e havaraiamu, badina be bema taravatu lasi, itata-utuna danu lasi.16Benaini abidadama dainai e abiamu harihari gauna na heto dia taravatu ibadinana taudia mo a Aberahamo ena abidadama e toho-tohoamu taudia iboudiai danu. Ia na ita iboudai tamada, 17buka ai e torea hegeregerena, " Lau ese bese logora tamadia ai baina halaomu."Aberahamo ese e abidadama henia, Diravana, mase taudia e hamauridiamu bona do asi e vara gaudia e havaradiamu.18Eda helaro na abidadama dainai e helarova, ia bese logora tamadia ai ela,e hamaoroa hegeregerena ai, "garamu na unu ba hoho toma." 19Ena abidadama na se manokava, ena be tauanina e haeroava mase tauna na heto (badina laganina na sinahu ta sisivana) - bona Sarah danu mase hahinena na heto.20To badina Dirava ena gwauhamata, Aberahamo ese laloa taova dainai ena abidadama ai e goada bona Dirava e heatolaia. 21Ia na diba goevagoeva Dirava ena gwauhamata baine hamomokania. 22Una dainai maorona e gwauraia.23Dia ia mo sibona herevana unu se torea toma.24A ita danu, Iesu eda Lohiabada, mase amo e hatorea isi Diravana ta abidadama heniamu tauda, maoroda e gwaurai. 25Ia taona e torea, iseda kara dika daidiai mase amo e tore isi, maoroda baine gwaurai helaoreana.Chapter 5
1Eda abidadama dainai, maoroda vada egwaurai Dirava ida ta maino Iesu Keriso iseda Lohiabada lalonai. 2Ia bagunai ita danu ta noholaiamu lalonai ta ginimu, bona mai moaleda ida Dirava hairaina ta laroamu.3Dia una mo, to dounu ta moalemu eda hisihisi lalodia ai. Ta dibamu danu una hisihisi ese haheauka ehavaraiamu. 4To haheauka ese namo/gaukara ehavaraiamu bona namo/gaukara ese helaro ehavaraiamu, 5bona una helaro na dia badu badina Dirava ena lalokau honuhonu daena Lauma Helaga ena amo vada ehenida.6Badina be ita ta manokava, negana ai Keriso e mase e hihi-raiava taudia daidia ai. 7Ta bàine mase kara maoro tauna dainai. Readia tata mo unu bae kara toma.8A Dirava sibona ese ena lalokau ita edai ehahedinaraia, badina ita na dounu ta kara dikava dainai, Keriso na ita daidai e mase. 9Iesu rarana dainai ita na maoroda egwauraimu, Ia ese Dirava ena badu amo baine hamaurida.10Gunàguna ta inai heniva negana ai, Dirava ida ta herohemaino Ia natuna bagunai, harihari vada ta herohemaino vaitani negana ai, mauri baita abia iena mauri bagunai. 11A dia una mo, ta moalemu Dirava lalonai eda Lohiabada Iesu Keriso bagunai herohemaino vada tame abia.12Una dainai tau ta dainai dika tanobada ai e vareai, bona dika ese mase evareailaia, bena mase ese taunimanima iboudiai e butudia tao, badina be iboudiai mai edia kara dika. 13Badina be kara dika vada e vara guna tanobada ai, taravatu be gabeamo; asi taravatu kara dika asie hahemaoro heniva.14Mase vada e kwalimuva, Adam negana amo ema bona Mose negana ai, ena be haida ese Adamu ena kara dika asie tohotohoa, to e mase. Adamu ese bainema tauna ehahedinaraia guna. 15 A kara dika na idau, hariharibada danu idau. Badina be tau ta ena kara dika dainai hutuma e mase; a harihari, Dirava ena hariharibada dainai, bona ena hariharibada ese ehavaraia herahiana, Iesu Keriso, dainai, hutuma eme mauri.16Tau tamona ena kara dika be idau, hariharibada be idau; badina be tau tamona dainai hahemaoro ese hahedika egwauraia, a hariharibada ese kara dika taudia hutuma maorodia egwaurai. 17Tau tamona ena kara dika dainai mase vada e kwalimu; unu hetomana, hariharibada bona kara maoromaoro eabimu taudia na bae kwalimu bona bae mauri, tau tamona, Iesu Keriso dainai.18Bona tau tamona ena kara dika dainai hahemaoro ese iboudiai e hadikadia; unu hetomana, tau tamona ena kara maoro-maoro dainai taunimani a iboudiai maorodia egwauraimu, vada bae mauri. 19Bona tau tamona ena gwau ede-ede dainai hutuma na dika taudia ai e halaodiava; unu hetomana, tau tamona ena kamonai dainai hutuma na kara maoro-maoro taudia ai halaodiamu.20Taravatu e gini, bena hekwarahi vada e vara badabada. A kara dika e badamu gabudia ai, hariharibada na e honuhonu daemu. 21Kara dika e kwalimuva, mase e havaraiava; unu hetomana kara maoromaoro dainai hariharibada e kwalimumu, Mauri hanaihanai ehavaraiamu, Iesu Keriso iseda Lohiabada bagunai.Chapter 6
1Dahaka baita tomamu? Kara dika dia ma baita kara loulou hariharibada ihavarana helaoreana a? 2Lasi vaitani. Ita ese kara dika vada ta mase-tania, dahaka dainai lalonai dounu baita noho? 3Asi dibamui Keriso Iesu lalonai e bapatisoda tauda na ena mase ai vada e bapatisoda?4Bapatiso ai Ia ida ta mase bona Ia ida e gurida. Ini e vara toma badina Keriso na tamana hairaina ai e toreisi lou hegeregerena, ita danu mauri matamatana lalonai baita raka. 5Badina be Ia ida ta mase hebou, Ia ida danu ta toreisi lou.6Dibada, ita tauanida gunadia na Ia ida satauro ai e mase kara dika iha-orena. Unu e vara toma dainai ita na kara dika isiaina ma basita lao heni lou. 7Mase tauna na kara dika ena amo vada e roho mauri.8To bema ita na Keriso ida ta mase hebou, ta dibadamu Ia ida danu ta mauri hebou. 9Dibada Keriso na mase amo vada e toreisi dainai, Ia na basine mase lou; mase na asi siahuna Ia enai.10Badina be e mase neganai Ia na kara dika enai e mase vaitani, e maurimu be Dirava enai e maurimu. 11Unu hetomana, umui danu sibomui unu na bahelalolai kara dika enai vada omase, Dirava enai vada omauri, Keriso Iesu eda Lohiabada lalonai.12Kara dika ese tauanimui basine lohiadia; ena hekise-hekise basio kamonai henia. 13Tauanimui regedia na kara dika basio henia, isiaina basio lao heni. A tauanimui na Dirava bahenia, kara maoromaoro ikarana gaudia ai baela. 14Kara dika ese basine lohiamui. badina be taravatu henunai asio nohomu, a hariharibada henunai enohomu.15Ede heto? Ita be baita kara dika badina taravatu henunai asita nohomu, to hariharibada henunai a? Lasi ona lasi vaitani. 16Asi dibamui erena o kamonaimu tauna ena hesiai ài baola, o kamonai heniamu dainai? Kara dika isiaina balao heni, mase bavabia, eiava kamonai korikori isiaina balao heni, kara maoromaoro bavabia.17Dirava baita hanamoa! badina be gunaguna kara dika isiaina o lao heniva, a harihari ahadibamuiva herevana vada o kamonai mai daramui ida. 18Kara dika amo vada e ruhamui nege, kara maoromaoro enai vada e guimui kau.19Na herevamu taunimanima edia hereva kava hegeregeredia ai na gwauraimu, tauanimui edia manoka-manoka dainai. Badina gunaguna tauanimui regedia ese kara dika bona lebulebu isiaidia e lao heniva hegeregerena, harihari tauanimui regedia ba heni, kara maoro-maoro isiaina ilao henina ai bae helaga. 20Kara dika isiaina o lao heniva negana ai, umui na kara maoro-maoro enai o heruha negeva. 21Una negana ai, harihari o hemarailaimu karadia o karava negadiai anidia be dahaka emui ai? Unu gau dokodia na mase.22A harihari kara dika amo vada o heruha nege Dirava ena hesiai ai vada ola, anina emui ai be vada o helaga, bona dokona be mauri hanaihanai. 23Badina be kara dika davana be mase; a Dirava ena harihari gauna na mauri hanaihanai, Keriso Iesu eda Lohiabada bagunai.Chapter 7
1Tadikakagu e, (taravatu mai dibamui taumui na hereva henimuimu), taravatu ese taunimanima e lohiadiamu edia mauri iboudiai lalodiai ani?2Badina headava hahinena na taravatu dainai adavana enai baine tao, to bema adavana baine mase neganai, ia na asi taravatuna. 3Unuhetomana, adavana maurinai, tau ta ma baine abia, ia na heuda-hanai hahinena. To bema adavana baine mase, ia na asi taravatuna tau ta ma baine adavaia, una na dia heuda-hanai.4Una dainai, tadikakagu e, umui danu Keriso tau-anina bagunai taravatu enai vada o mase. Unuhetomana tadikakagu e, mase amo e toreisi tauna ese baine abimui, huahuadia Dirava enai bae dobi helaoreana. 5Badina be ita ese tau-anina ta badinaiva neganai, kara dika ena laloani taravatuna ena amo e varava bona tauda regedia lalodiai e vareaiva, bena huahuada mase enai e dobiva.6A harihari taravatu ese vada e kahuda nege. E dogoda taova gauna enai vada ta mase na heto. Unuhetomana harihari eda hesiai ilao-henina na lauma dainai, dia nega gunadia ai e tore herevadia daladiai.7Dahaka ma baita gwaurai? Taravatu be dika a? Lasi vaitani. Ede heto, taravatu basinema hadibagu, lalogu basinema parara kara dika be dahaka. Bona lalogu na basinema parara hekise hekise be dahaka taravatu basinema haduagu, "Basio hekise-hekise." 8A taravatu ena hahedua dainai dika ese hekise-hekise idau-idau lalogu ai e havara. Badina be taravatu bema lasi, dika bema mase.9A gunaguna lau na taravatu murimurinai na mauriva, a dika egu ai e kau neganai, dika e vara lou, 10bena na mase. Taravatu na mauri gauna e tomamu lau egu ai na mase gauna ai ela.11Badina be dika ese e haganigu amo e koigu. Hahegani ena amo e alagu mase. 12Una dainai taravatu na helaga, bona hahegani danu helaga, bona maoromaoro bona namo.3Matona gau namona na mase gauna egu ai e laomu a? Lasi vaitani. A dika, ena dika baine hedinarai totona gau namona, na mase gaunai egu ai e halaoa. Ina na hahegani ena amo, kara dika toana baine hedinarai ia na dika vaitani. 14Dibada taravatu na lauma ena, a lau be tau-anina ena. Kara dika ese vada e hoigu ena hesiai ai vada e halaogu.15Lau na karamu, karadia na asi dibagu. Badina be na ura henimu karadia na asina karamu, bona na inai henimu karadia na karamu. 16A asina ura heniamu karana na karaiamu negana ai, lau ese taravatu na maorona na gwauraiamu.17A harihari ikarana na dia lau,a dika lau lalogu ai e nohomu. 18Lau dibagu , lau na asi egu namo, tau-anigu ai. Badina be lalogu ese kara namo e ura heniamu, to ikarana asina hegergere.19Na ura heniamu karana namona na asina karaiamu, a asina ura heniamu karana dikana be na karaiamu. 20Hari asina na ura heniamu karana na karaiamu, to ikarana na dia lau, a dika lalogu ai e nohomu hari. 21Ta davaria, vada na lalo kara namo baina karaia na tomu, to dika na egu ai e miamu.22 Badina be lalogu ese Dirava ena taravatu e moalelaiamu. 23A tau-anigu ai taravatu idauna na itaiamu. ia be lalogu ena taravatu e tuari heniamu. Bena e guigumu kara dika taravatuna ena tau-anigu lalonai e nohomu.24Lau madi ihabaigu! Daika ese ina tau-anigu masena amo baine hamaurigu? 25A Dirava na hanamoamu Iesu Keriso eda Lohiabada lalonai! Benaini, lalogu ese Dirava ena taravatu e badinaiamu. Ede heto, tau-anigu ese kara dika taravatuna e badinaiamu.Chapter 8
1Una dainai, harihari Keriso Iesu e badinaiamu taudia na dikadia basie gwaurai. 2Badina be mauri Laumana taravatuna Keriso Iesu lalonai ese vada e ruhamui nege, kara dika bona mase taravatuna amo.3Badina be tauani ena manoka dainai, taravatu na asi siahuna ikarana, Dirava ese vada e karaia, Ia ese sibona Natuna vada e siaia, dika tauanina eabia, dika kwaranai ela, bona Ia ese tauani dikana vada e hadarerea. 4Ia ini e kara toma badina be taravatu ena kara maoromaoro ita edai na baine guguru, ita dia tauani ena kara ta karamu, to Lauma ena kara ta karamu tauda edai. 5Badina be tauani ena kara ekaramu taudia na Lauma gaudia mo elalomu.6Badina tauani ilalona be mase; to Lauma ilalona be mauri bona maino. 7Una dainai, tauani ilalona na Dirava e inai heniamu, badina ina na Dirava ena taravatu se badinaiamu bona se dibaiamu dainai. 8To tauani ai e maurimu taudia ese Dirava na basie hamoalea dibamu.9Vadaeni, umui na dia tauani lalonai to Laumai lalonai, bema momokani Dirava Laumana na lalomui ai enohomu. To bema ta ese Keriso Laumana seabia daemu, ia na dia Keriso ena. 10To bema Keriso na lalomui ai, tauani na mase kara dika dainai, to Lauma na mauri kara maoromaoro dainai.11Bema momokani Dirava Laumana ese Iesu mase amo e hatorea isi na lalomui ai enohomu, Keriso Iesu mase amo e hatorea isi Diravana ese danu tauanimui baine hamauridia, Laumana lalomui ai enohomu dainai.12Una dainai, varavaragu, eda imadoa na dia tauani enai, a tauani ena kara ikaranai. 13Badina bema tauani ena kara ba karaia, oi na vada bamase, to bema Lauma ena amo, tauani karadia vada o hamasedia, oi na ba mauri.14Badina be Dirava Laumana ese e hakaudiamu taudia iboudiai na Dirava natudia. 15Badina be umui ese vada oabia laumana na dia ihametaumui bena umui na gari ai ba mauri lou, to heabidae Laumana vada oabia, unu amo ta taimu, "Abba e! Tamamai e!"16Lauma sibona ese ita laumada ida e gwau boumu, ita na Dirava natuna. 17Bona bema ita na Ia natuna neganai, ita na Ia dihina danu, Dirava dihina. Bona ita na Dirava dihina Keriso ida, bema ita na momokani ai Ia ida baita hisihisi hebou bena unu amo ita danu Ia ida hairaida baita abia hebou.18Lau na gwaumu, ina nega hisihisi dia na dia hegeregere, una vairai edai be hedinaraimu hairaina enai. 19Badina be e kara gaudia iboudiai edia helaro be Dirava natuna bae hedinarai mo e nariamu.20E kara gaudia iboudiai na mase henunai e atodia, dia edia ura dainai, a eatodia tauna ese ekaraia, helaro ta dainai. 21Ekara gaudia sibodia danu mase iguina amo bae ruhadia nege, bona bae mailaidia Dirava natudia edia heruha nege hairaina lalonai. 22Vada mai dibada, ekaradia gaudia iboudiai na e ganaganamu bona e hisihisi boumu, mara hisihisi na heto, ema bona ina nega.23Dia una mo sibona, to enabe ita ese Lauma natuna roboana vada ta abia, ita siboda danu doini lalodai ta ganganamu, iabidaeda bona tauanida ihamaurina narina ta nariamu. 24Ina helaro ta lalonai ita vada e hamaurida. Ta laroamu gauna ta itaiamu, ina na dia helaro. Daika ese e itaiamu gauna baine laroa? 25To bema ita na mai eda helaro ta asi taitaiamu gauna enai, ita na baita nari mai haheaukada ida.26To unu hetomana danu, Lauma ese eda manoka-manoka danu e durudamu. Badina be ita na guriguri maorodia asi dibada, to Lauma sibona ese ita daidai e gurigurimu mai ganagana badana ida. 27To taunimanima lalodia etahudiamu Diravana na Lauma ena ura na dibada, badina be Lauma na helaga taudia daidiai e gurigurimu Dirava ena ura dalanai.28Badina dibada, Dirava ese gau iboudiai e gaukaralai heboumu, e lalokau heniamu taudia bona ena abihidi taudia ihanamodia. 29Badina be e dibadia guna taudia, Ia ese danu eabidia hidi guna Natuna oromanai baela, unu amo Ia na vara roboana bagwauraia tadikakana momo padadiai. 30Bona Ia ese eabidia hidi guna taudia, Ia ese danu e boiridia. Bona e boiridia taudia, Iese danu maorodia e gwaurai. Bona maorodia e gwaurai taudia, Ia ese danu hairaidia e gwaurai.31Ita be dahaka baita herevalai ini gau daidiai? Bema Dirava na ita ida, daika ese ita baine halo he ida? 32Ia ese natuna vara edeana serua, to ita iboudai daidai e kahua nege, dahaka dainai ia ese danu gau iboudiai basine henida kava a?33Daika ese Dirava ena abihidi taudia baine hahebade laidia? Dirava sibona ese ahemaoro ekaraiamu. 34Daika ese ita dikada baine gwaurai? Keriso Iesu na e mase tauna - to una latanai, ma e toreisi lou - bona Ia na Dirava idibanai kahanai enohomu, bona ita daidai e noinoimu danu.35Daika ese Keriso ena lalokau amo baine bibida-oho? Nega aukadia, eiava lalo hisihisi, eiava dagedage, eiava doe, eiava ogogami, eiava mase, eiava dare ese a? 36Vada e torea hegeregerena, "Oi daimuai, ai na dina ibounai e alamaimu. Ai na vada egwauraimai e aladiamu mamoe dia na heto."37To ini gau iboudiai lalodiai, ita na vada ta kwalimu vaitani, e lalokau henidamu tauna bagunai. 38Badina be lau vada na diba vaitani, dia mase eiava mauri, eiava aneru, eiava tanobada lohiadia, eiava ini nega gaudia, eiava do sevara gaudia, eiava siahu gaudia, 39eiava atai gaudia, eiava dobu gaudia, eiava e kara gauna ta ese Dirava ena lalokau, Keriso Iesu eda Lohiabada lalona, amo baine bibida oho diba.Chapter 9
1Lau na Keriso lalonai, na hereva momokanimu. Lau na asina koikoimu bona Lauma Helaga danu dibana lalogu aheaukana na e tomamu, 2ena be egu lalohisi na bada herea bona seoremu hisihisina na kudougu ai.3Badina lau nauramu sibogu dikagu bema gwaurai bona Keriso ena amo bema bibigu oho tadikakagu, daidiai unu lau egu tauanina besena taudia. 4Idia na Isaraela. Idia na heubu, bona hairai, bona herohemaino, bona taravatu hariharina, bona Dirava itomadiho henina, bona gwauhamata. 5Tubu tama danu idia mo edia idia bogaragidiai Keriso na tauanina ai e vara-ia daika be Dirava gau iboudiai daediai. Ia bae hanamoa hanaihanai. Amen.6A basitato Dirava ena gwauhamata na vada e moru. Badina taunimanima iboudiai na dia Isaraela daika na Isaraela korikori. 7Eiava Aberahamo ena amo evara taudia iboudiai na momokani ia natuna. A "maoromaoro Isaako ena amo oi garamu do bae boiridia."8Una dainai, tauanina ena amo evara maragidia na dia Dirava natuna. A gwauhamata maragidia mo ia garana baine halaodia. 9Badina ina na gwauhamata herevana. "Lagani vairai lau na baina vasi, bona mero ta na Sara baina henia."10Dia una mo, A gabeai Rebeka danu tau tamona, ese e harogorogoa ai tamamai Isaac - 11A maragidia do sevara ai bona gau namona eiava dikana ta do se karaia ini heto Dirava ena ura na ena heabihidi helagana ai vada egini, 12dia una kara daidiai, A badina ia be daika e boiria - ia ese e hamaoroa, "tau roboana ese tau muritai isiaina baine lao heni." 13E torea hegeregerena! "Iakobo na lalokau henimumu, A Esau inai henimumu."14Dahaka baita gwaurai? Dirava asi ena kara maoromaoro a? Lasi vaitani. 15Badina ia ese Mose e hamaoroa eto "lau na bogalaidiamu taudia na bogalaidiamu, bona Lau na bogadia hisimu taudia na bogadia hisimu." 16Una dainai tau ta ena ura, na hereva, eiava tau ta ena heau na herevana. Badina Dirava, ena hebogahisi e hahedinaraia.17Badina be revareva helagana ai Parao e hamaoroa eto, "Ina mo dainai Lau ese na hatubumu, una dainai egu siahu oi lalomu ai, baina hahedinaraia, bona tanobada idoinai lau ladagu harina bae haripiua. 18Una dainai, Dirava ena ura hegeregerena haida e bogadia hisi, A ma haida lalodia e ha-aukadia.19Oi ese ma ba hamaorogu, "Dahaka dainai ia doini kerere e davarimu? Badina ena ura na asine lalo-pararalaiamu. 20Latanai ihamomokanina, tau, oi be daika Dirava ena hereva ogwaua tubumu? E karaia gauna ese ikarana tauna baine nanadaia, baineto "Dahaka dainai ini o karagu toma?" 21Uro ikarana tauna asi ena maoro raro amo tabe hegeregerena baine karaia gau namodia igaukaralaidia bona haida na daba ai ba gaukaralai?22A dahaka bema Dirava, na euramu ena badu bona siahu baine hahedinarai, hisihisi mai haheauka badana ida badu gaudia na hegaegae baine ha-oredia? 23Dahaka bema ena hahegai ai baine kara ena goada ena taga mai hairai badana baine hahedinarai hebogahisi gaudia ediai, ia ese guna hegaegaea hairaina? 24bona dahaka bema ia ese ita daidai baine karaia, daidia ia ese eboiridia, dia Iudea taudia mo bogaragi amo, A bese idauidau taumui danu?25Ia danu Peroveta tauna Hosea ena toretore lalonai eto. "Lau ese egu bese baina boiridia daika be dia lau egu bese, bona davana e lalokau henia daika be dia ia ena lalokau. 26Egwau henidia eto umui na dia lau egu bese taumui, "gabuna ai mauri Diravana," natuna bae gwauraidia.27A Isaia danu eto " Ena be Isaraela garana ba hutuma kone mirina na heto, to kwabu-kwabudia mo bae mauri. 28Badina be Lohiabada ese ena hereva tanobada ai, baine hagugurua bona basie halahe." 29Isaia ese e herevalaia guna, eto "Bema Iehova Sabaota ese bese kwabu-kwabudia basinema hanohodia, ita na Sodoma bona ita na Gomora" hegeregeredia ai tama lao.30Dahaka baitato? bese idauidau taudia daidia bae kara maoromaoro, asie gavaiamu to kara maoromaoro eabimu, A kara maoromaoro na abidadama dainai. 31A Isaraela, daidia be kara maoromaoro, taravatuna e tahua. A taravatu lalonai na asie davaria32Dahaka dainai? Badina idia ese abidadama, anina se tahua. A gaukarana ikarana mo, idia na ehkwakwanai nadina ai e hekwakwanai, 33Buka helaga ai e torea hegeregerena eto, "Aitaia, lau na Siona lalonai na hetutuhi bona na hekwakwanai. Nadina na atoamu mai ena abidadama tauna na basine hemarai."Chapter 10
1Varavaragu e, lalogu ena ura bona egu noinoi Dirava enai idia na bae mauri. 2Badina lau dibagu idia ese Dirava e ura heniamu, to lalodia asie pararamu. 3Badina be Dirava ena kara maoromaoro asi dibadia, sibodia edia kara maoromaoro e goadalaiamu. A Dirava ena kara maoromaoro asie badinaiamu.4Badina Keriso na taravatu ihaguguruna bae abidadama henia taudiai iboudiai maorodia bae gwaurai ia bagunai. 5Badina Mose ese e torea kara maoromaoro na taravatu ena amo ema. E karamu taudia na unu gau daidiai do bae mauri.6A kara maoromaoro ena heabidadama na ini e gwau tomamu, "Lalomu ai basioto, "Daika baine dae gubai?" (bena Keriso baine diholaia); 7bona basioto, daika guba dobunai baine diho)" (bena Keriso mase taudia edia amo baine mailaia).8To dahaka e tomu?. "Hereva na dekemui ai, udumui ai bona lalomui ai." Una na abidadama herevana ai ese a harorolaiamu. 9A udumui ai Iesu Lohiabada ba gwauraia, bona lalomui ai bavabia dae Dirava ese mase amo e hatorea isi, umui ba mauri. 10Badina be lalo ena heabidadama amo kara maoromaoro e varamu, bona udu ena hegwaurai amo mauri e varamu.11Badina be buka ai e tomamu, "Ia bae abidadama henia taudia iboudiai na basie hemarai. 12Badina be Iudea tauna bona Helene tauna na asi edia idau. Badina iboudiai edia Lohiabada na tamona bona e hahaneamu taudia iboudiai na e harihari henidiamu. 13Bona Lohiabada e hahaneamu taudia iboudiai na bae mauri.14Ede heto se hahaneamu taudia ese bae abiabiraia? bona ede bae abiabiraia toma asie kamonaimu. 15bona ede bae haroro toma, bema bae siaidia? - Buka ai e torea hegeregerena e tomamu, "Sivarai namo e harorolaiamu taudia aedia dahaka namo!16A haida ese sivarai namo asie abiadaemu! Badina Isaia eto, "Lohiabada e, daika ese emai hereva vada e abiadae?" 17Heabidadama badina be kamonai, bona kamonai badina be Iesu Keriso ena hereva.18A lau tomamu idia na asie kamonai a? Lasi, e kamonai. Eredia na tanobada hegegemadai ai e hapiua, bona edia hereva na tanobada dokodia ela.19Ma na tomamu, Isaraela asi dibadia a? Matamana ai Mose eto, "Lau ese asi besedia taudia edia emu vagege baina havaraia bona lalo duhu besena enai emu badu baina havaraia.20Bona Isaia e hereva goadagoada eto, "Asie tahugu taudia ese e davarigu, bona asie nanadaigu taudia ediai na hedinarai." 21A ia ese Isaraela e herevalaia eto, dina idoinai gwau ede-ede bona gwau tubu besena imagu na pala henidia."Chapter 11
1 Ma na gwaumu, Dirava ese ena taunimanima e negedia a? Lasi vaitani. Badina lau danu Isaraela taugu, Aberahamo garana, Beniamena ena iduhu taugu. 2Dirava ese ena taunimanima na se negedia, e dibadia guna dainai. Eiava umui be asi dibamui buka helaga ai Elia be ede e herevalaia toma, ia ese Isaraela taudia e habadelaidia Dirava enai? eto. 3"Lohiabada e, idia ese emu peroveta taudia vada e aladia, emu pata helagadia vada e gigi rohoroho. Lau mo sibogu noho, bona lau danu e tahugumu."4To Dirava ena haere be dahaka eto? "Lau egu taunimanima na daha hitu Baal asie toma henia dihomu." 5Benaini, ina harihari danu taunimanima kwabu-kwabu dia mo nonoho badina hariharibada ese vada eabidia hidi.6A bema hariharibada dainai, gaukara na lasi. Bema lasi hariharibada na asi anina. 7Ma dahaka? Isaraela ese e tahuava gauna, do asie davaria, a abi hidi taudia ese vada e davaria. Oredia be lalodia e ha-auka. 8Vada e torea: "Dirava ese mahuta laumana e henidia, matadia ai basie eita, bona taiadia ai basie kamonai, ema bona ina harihari."9Bena Davida eto, "Edia pata na idoa bona rikiriki, hekwakwahanai gauna bona ahudia. 10Matadia bae vabura bena basie roharoha bona dorudia bae kwaidu hanaihanai."11Ma na tomamu, "Idia na e hekwakwanai bena vada e keto vaitani a?" Lasi ona lasi vaitani. To, edia keto dainai idau bese ese mauri vada e davaria, bena edia vagege vada e vara. 12Gau tamona idia edia keto dainai tanobada bema taga, bona idia edia dabu dainai bese idauidau bema boga kunu, o edia honuhonu dae amo dahaka namona bema vara?13A harihari idau bese taumui, na hereva henimuimu badina be lau na apostolo taugu idau bese taumui, emui ai egu dagi danu na heagilaiamu. 14Readia baina badu mai vagegegu ida egu bese latadiai. Bena haida baita hamauridia.15A bema edia hedadarai anina ese herohemaino bema havaraia ina tanobada ai, iabidaena ese be dahaka bema havaraia to mase amo mauri baine vara? 16A bema anina roboana na helaga, taba danu. Bona bema ramu bema helaga, rigi danu.17A bema rigi haida bema kwaidu, bona oi, na vara kava olive na, bema hirimu kau idia lalodiai, bona idia ida olive ramuna bona todena boma abia hebou, 18basio heagi rigi korikori daediai. To bema basio heagi, dia oi daimu ai ramu oduruamu, a ramu ese oi e durumu mu.19Bena baoto, "rigi e kwaidu oho lau bae hirigu kau helaorean." 20Una na momokani. Badina asi edia abidadama dainai e kwaidu oho, a oi hari o ginimu emu abidadama dainai. Sibomu ata ai basio heato, a ba gari. 21Bema Dirava ese rigi korikori basine bogadia hisi, oi danu basine bogamu hisi.22Ba itaia, danu, Dirava ena kara namodia bona lalo-auka idau taudia e keto ediai lalona e aukamu, to Dirava na oi e bogamu hisi, ena hebogahisi o badinaimu dainai. Bema lasi oi danu baine e utumu oho.23Bona idia danu bema edia hedadarai bae rakatani, bae hiri kau lou. Badina Dirava na mai siahuna baine hiridia kau lou. 24Benaini oi na vara kava olivena ena amo e utumu oho, uma olivena enai e hirimu kau, idau bese be rigi korikori, edia olive korikorina ai basie hiri kau, vada bae hiri kau ani?25Tadikakgu e, Lau na uramu ina hereva hehunina ba diba, sibomui emui aonega ba heagilaia na garina. Isaraela taudia haida lalodia do bae duhu, ela bona bese idau-idau taudia bae didi vareai guna.26Bena Isararela taudia iboudiai do bae mauri, Buka ai e torea hegeregerena: "Siona ena lalona amo hahemauri tauna baine vara. Ia ese Dirava idadaraina karadia Iakobo ena amo baine atodia tabe,27bona ina na egu gwauhamata ediai, "edia dika baina abi oho negana ai."28Umui daimui ai idia ese sivarai namo e inai heniamu, a Dirava ese senedia e abidia hidi dainai e ura henidiamu. 29Badina be Dirava ena hariharibada bona ena abi-hidi na se idaumu.30Gunaguna umui ese Dirava o gwau ede-ede heniava, to harihari hebogahisi vada o davaria idia edia gwau ede-ede dainai, 31bona ina dala tamona ai idau taudia na harihari e gwau ede-edemu. Umui emui hebogahisi dainai idia danu harihari hebogahisi do bae davaria. 32Badina be ita iboudai Dirava ese gwau ede-ede amo vada e kouda ahu, baine bogada hisi helaoreana.33Dirava ena taga hereadaena amo ena aonega bona ena lalo-parara dahaka dobu! Ena hahemaoro na daika ese baine tahua diba, bona ena dala na daika ese baine davaria!34"Bona daika ese Lohiabada lalona baine dibaia bona baine sisiba henia?35Eiava daika ese gau ta Dirava vada e henia, bena Dirava ese davana ma baine henia? 36Badina be gau iboudiai ihavaradia bona gau iboudiai badidia bona dokodia na ia mo. Ia mo baita imodaia hanaihanai. Amen.Chapter 12
1Una dainai na noimuimu, varavaragu, Dirava ena hebogahisi amo, tauanimui ba heni boubou gaudia mauridia, helagadia, Dirava ese baine moalelai (abidiadae). Ina na emui hesiai gaukarana korikorina. 2Ina tanobada oromana basio tohotohoa, a ba idau (hegiro) vaitani lalomui edia matamata amo. Ini ba kara toma amo, umui ese Dirava ena ura namona, bona hairaina (iabidaena), bona hereadaena ida vada ba dibaia momokani.3Badina be vada e henigu hariharibadana dainai, na hamaoromuimu, iboumui ai padamui ai haida basie lalohadai sibodia hereadia bae gwaurai. Unu amo (instead), idia na bae lalohadai namonamo, Dirava ese abidadama ahudia ta ta e henidia hegeregerena.4Hegeregerena ita regeda na momo tauani tamona ai, to dia rege iboudiai na gaukara tamona e karaiamu, 5unu hetomana danu, enabe ita na momo ita na tauani tamona Keriso lalonai; bona ita ta ta na rege idauidau.6A ita na mai eda herahia idauidau dia vada e henida harihari-badana hegeregerediai. Bema ta ena herahia na peroveta herevadia, vada baine karaia ena abidadama hegeregerenai. 7Bema ta ena herahia na hesiai ilaohenina, vada hesiai baine laoheni. Bema ta na mai ena hahediba herahiana, vada baine hahediba. 8Bona ta ena herahia na hahegoada (hahealo), ia na baine hahegoada (hahealo). Bema ta ena herahia na e henihenimu vada baine karaia mai ura badana ida. Bema ta ena herahia na heregu (hegunalai), vada baine karaia mai lalona ibounai ida. Bema ta ena herahia na hebogahisi, vada baine karaia mai moalena ida.9Lalokau ai basita koikoi, dika baita laloa nege; namo gaudia baita dogodia tao. 10Hetadikaka lalokauna dainai, ta ta ba heura heheni. Hemataurai dainai, ta ta ba hemataurai heheni.11Gaukara namonamo dainai, basio lahedo Lauma dainai ba urabada, Lohiabada dainai, ia isiaina ba lao heni; 12Ba moale helaro momokani lalonai, hisihisi ai ba haheauka, guriguri ba goadalaia. 13Helaga taudia edia dabu ai ba durudia (herahia henidia). Heabidae daladia momo ba karadia.14E dagedage henimuimu taudia ba hanamodia; ba hahenamo bona basio heudugurai. 15E moalemu taudia ida ba moale. 16Lalomui bae tamona dekemu taudia ediai. Heagi daladia ai basio lalohadai. A manau taudia bavabidia dae. Sibomui aonegamui basio gwaurai.17Ta ena kara dika davana basio karaia. Kara namodia ba kara taunimanima iboudiai vairadiai. 18Bema mai dalana, umui sibomui mo daimui ai, maino ai ba noho taunimanima iboudiai ida.19Lalokau taumui, sibomui ese kara basio hadavaia, A Dirava ena badu dalana ba lailaia. Badina vada e torea eto, "Dava ihalouna na lau egu, lau ese davana baina heni, " Lohiabada e gwaumu.20"Bema inaimu na hitolo, ana ba heni. Bema ia na ranu e masea, ranu ba henia. Badina bema ini na kara toma, umui ese lahi gidadia na kwaranai ba gigikau." 21Dika ese basine hadareremu, a namo amo dika ba hadarerea.Chapter 13
1Taunimanima iboudiai bae matauraidia, badina be siahu idoinai na Dirava ena amo e maimu. Unu lohia iboudia ai Dirava ese vada ehagini dia. 2Una dainai lohia e laoa-ahumu tauna ese Dirava ena hahegani egwaua tubumu; bona egwaua tubumu taudia ese davadia do bae ani.3Badina be kara namo tauna na lohia garina se garimu, a kara dika tauna hari. Oi ouramu lohia garina basio gari a? 4Badina ia na Dirava ena hesiai tauna oi baine hanamomu. A kara dika boma kara, bima gari; badina ia ese dare seabia kavamu. Badina ia na Dirava ena hesiai tauna, kara dika tauna davana baine heni. 5Una dainai, ba matauraia, badina badu garina, a lalona dainai.6Emui dainai, umui ese tax monidia ohenimu. Badina be idia na Dirava ena hesiai taudia, ina gaukara e karaiamu. 7Iboudiai edia gau davadia baheni. Tax gogo tauna tax bahenia, heni tao tauna, heni tao bahenia; garina e garimu tauna ba henia, e matauriamu tauna bamatauraia.8Tau ta enai basio ima doa, ba heura heheni. Badina be bamona e ura heniamu tauna ese taravatu idoinai vada e badinaiamu. 9Taravatu ai etomu, "basio hueda hanai, basio ala-ala, basio henao, basio hekise-hekise, "bona taravatu oredia iboudiai na ina hahegani tamona lalona vada ehebou: "Dekemu tauna ba lalokau henia, sibomu ohelalokaumu na heto." 10Lalokau ese dekemu tauna se hadikaiamu; una dainai lalokau na taravatu ihaguguruna11Ini ba kara toma badina nega vada dibamui, hora vada be kaumu mahuta amo ba noga. Badina be harihari ahemauri na vada eme kahikahi matamana ai ta hamomokania negana ai. 12Hanuaboi vada eore, bona dina vada eme kahikahi. Una dainai dibura karadia baita nege, diari karadia baita kara, eda kesi ai baita haloa.13Eda raka nahuadia baita toho, dina ai, dia lebu-lebu eiava kekero ai, bona basita heuda hanai eiava basita mata bodaga, bona basita vagege, basita mama. 14A Lohiabada Iesu Keriso baita hahedokilaia, bona tauanimui edia ura dikadia basio abi dae.Chapter 14
1A, abidadama ai e manokamu tauna na bavabia dae, basio hahemaoro henia emui hepapa-ahuahu lalodiai. 2Tau ta na mai ena abidadama gau iboudiai baine ani dainai, a e manokamu tauna na uma anidia mo eanimu.3Gau iboudiai e animu tauna ese asine animu tauna na vbasine dadaraia; bona asine animu tauna ese gau iboudiai e animu tauna na basinema hahemaoro henia. Badina Dirava ese ia na vada eabiadae. 4Oi be daika, tau ta ena hesiai tauna ta o hahemaoro heniamu? Ina na ia sibona biaguna vairanai do baine gini eiava baine keto. To ia do bae haginia, badina Lohiabada ese baine haginia.5Tau ta ese e haeroamu dina ta na dina ta ma daenai. To tau ta ese ma e haeroamu dina iboudiai na hegeregere. Ta ta emui lalohadai ai ba haerodia. 6Dina e hagereamu tauna ese e hagereamu Lohiabada ena dainai; bona ea nianimu tauna na e anianimu Lohiabada dainai, badina ia ese Dirava e hanamoamu. Asine anianimu tauna na asine animu Lohiabada dainai, ia danu Dirava e hanamoamu.7Badina ta ta na dia sibona dainai e maurimu, bona ta na basine mase sibona dainai. 8Badina bema ita na ta maurimu, ita na Lohiabada dainai, ta maurimu, bona bema baita mase, ita na Lohiabada dainai ta masemu. Una dainai baita mauri eiava baita mase, ita na Lohiabada ena. 9Badina ina dainai Keriso na e mase bona ma e mauri lou, unu amo ia na e mase taudia bona e maurimu taudia edia Lohiabada.10To oi, dahaka dainai varavaramu o hahemaoro heniamu? Bona oi, dahaka dainai varavaramu o dadaraiamu? Badina ita iboudai na Dirava ena hahemaoro vairanai do baita ginimu. 11Buka Helaga ai vada etorea, "Lau na maurimu" Lohiabada na e gwaumu, "lau vairagu ai tui iboudiai do bae hadai, bona mala iboudiai ese bae gwau hedinarai Dirava enai."12Una daina, ita ta ta eda kara eda kara do baita gwauraidia hedinarai Dirava enai. 13Una dainai basita hahemaoro heheni, a lalodia ini tama hadaia toma, varavaradia na basita hekwakwanaidia bona basita idoa henida.14Lau na dibagu bona Lohiabada Iesu ena laloani lalonai, gau ta na sibona basine miro diba. Ia sibona ese baine laoa una gau na mi mirona, badina ia enai una gau na mai mirona. 15Badina bema aniani gauna dainai oi varavaramu oha-hisihisiamu, oi na lalokau lalonai asio rakamu. O aniamu gauna dainai bena varavaramu oha dikaiamu a Keriso na ia danu dainai e mase.16Umui ese o lalodiamu namo gaudia na basio gwaurai hedinarai bena idia ese emu namo na dikadia basie gwaurai. 17Badina be Dirava ena basileia dia aniani bona inuinu gauna, a kara maoromaoro, bona maino, bona moale gauna Lauma Helaga lalonai.18Badina ina dalai na Keriso isiaina e lao henimu tauna na Dirava ese ea biadaemu bona taunimanima ese e hamomokaniamu. 19Una dainai, maino ihavarana gaudia baita gavadia, bona ta ta baita hahegoada heheni.20Aniani dainai Dirava ena gaukara na basio gigia rohoroho. Gau iboudiai na momokani gogoeva, to e aniamu tauna ese dikana e gwauraimu neganai ia sibona e hahekwakwanaimu. 21Ina na namo vamu basio ani, eiva vine basio inu, eiava gauta basio karaia varavaramu iha-hekwakwanaina dalanai, eiava kara dika ai basio hakaua vareai, eiava iha manokana.22Emu heabidadama na baine mia oi bona Dirava padamui ai. Sibona dikana se gwauraimu ena kara dainai, una tau na namo. 23A e daradaramu tauna sibona e hahedikamu, bema ia ese e aniamu, badina ia na dia ena abidadama amo. Bona dahaka gau dia abidadama amo na kara dika.Chapter 15
1Hari ita ta goadamu tauda ese e manokamu taudia edia manoka baita huahai dia, bona dia ita siboda mo baita moale. 2Iboudai ta ta dekeda taudia baita hamoaledia, edia namo bona goada ihavaradiai. Badina be Keriso danu sibona se hahemoale.3Badna buka helaga ai e torea eto, Gwau-gwau herevadia oi e gwau henilaimu na lau latagu ai vada eme kau. 4Badina e tore guna gaudia na ita ihadibalaida totona e tore, unu amo buka helaga ese haheauka bona tauhalo bae havara ela bona helaro baita davaria.5Bena haheauka bona tauhalo Diravana ese lalomui baine hatamonadia Keriso Iesu bagunai. 6Bena mai lalomui tamona bona udumui tamona ida Dirava iseda Lohiabada Iesu Keriso Tamana ba imodaia. 7Una dainai bae heabidae heheni, Keriso ese umui e abimuidae hegeregerena Dirava ihanamonai.8Bona lau na gwaumu Keriso na hesiai tauna ai e halaoa Dirava ena hereva momokani dainai, tamada e gwauhamata henidia herevadia ihamomokanidia, 9. bona bese idauidau ese danu Dirava bae imodaia, ena hebogahisi dainai. Buka Helaga ai e torea hegeregerena, "Una dainai baina hanamomui bese idauidau bogaragidiai o ladamu na egu ane ai baina hanamoa."10Ma eto, "Ba moale, idau bese taumui, ia ena besena ida." 11Ma eto, "Dirava ba imodaia idau bese taumui iboumui ai; bona taunimanima iboudiai ia ba hanamoa." .12Ma Isaia eto, Iese ramuna amo ta baine kau, bese idauidau lohiadia ai bainela; ia lalonai bese idauidau taudia helaro bae abia." 17Keriso Iesu lalonai! ena gaukara na karaiamu bona na heagilaiamu. 18Badina lau na gau idaudia haida basina herevalai to Keriso ena gaukara lau daigu ai idau bese taudia vada e kamonai ina gau na hereva bona kara ai e hekaramu (varamu). 19Toa bona hoa karadia danu vada eme hedinarai Dirava Laumana ena siahu dainai. Ierusalema amo ela bona Iluriko, lau ese Keriso sivaraina na harorolaia guguru.20Ini amo, egu lalohadai na sivarai namo baina harorolaia, to dia Keriso ladana e dibaia gabudiai, asi na uramu ta ena du (foundation) latadiai egu ruma baina hadaia. 21A buka helaga ai e tore eto: "Asie hadibalaidia taudia na ba itaia, bona bae kamonai bena bae diba." .22Una dainai name helao-ahu amo asi na vasi dekemu. 23To harihari lau na asi egu gabu ini kahai, bona lagani momo na urava dekemu baina vasi.24Na uramu egu laolao ai baina itamui bena Spain bainala, bona ba durugu nega taina baina noho ene seniai. 25A harihari lau na Ierusalema na laomu, helaga taudia ikahadia totona.26Badina be Makedonia bona Akaia taudia ese edia harihari gaudia vada e habou ogogami taudia Ierusalema ai ekalesia na edia . 27Idia na mai moale dia ida unu e kara toma, e haeroa idia na ima-doa taudia na heheto. Badina be lauma gaudia vada e abi, bena tauani gaudia ma bae heni lao eto.28Una dainai, ina gaukara baina hagugurua bona baina diba huahua na vada eabia, bona baina vasi itamui ma Spain bainala. 29To lau dibamu danu baina vasi negana aikeriso ena hahenamo idoinai baina vasilaia.30Na noimuimu, tadikakagu e, eda Lohiabada Iesu Keriso, bona Lauma ena heuraheni bagunai, Dirava ba guria goadagoada lau daigu ai. 31Ba guriguri gwau ede-ede taudia Iudea ai imadia amo baine hamaurigu, bona egu gaukara Ierusalema ai helaga taudia ese bae abia dae mai lalonamo dia ida. 32Ba guriguri baina vasi mai moalegu ida Dirava ena ura hegeregerena, bona baita laga'ani hebou.33Maino Dirava na ese iboumui aine bamomui. AmenChapter 16
1Lau ese taihugu Foibe na haganiamu, Ia na Kenkerea Dubu na hesiaina baine lao henia. 2Ia na Lohiabada bagunai bavabia dae. Ini ba kara toma Helaga taudia na heto, bona ba gini hebou ia ida emui ura ai, bena ia na sibona umui iboumui ai idurumui ai bona lau danu idurugu.3Ba hahenamo Priskila bona Akula, Keriso Iesu lalonai a gaukara hebouva taumai. 4Daidia be lau daiguai mokona bema mase, lau na idia na hanamodiamu, bona dia lau mo to Gentiles Dubuna ibounai danu. 5Ekalesia na edia ruma ai ba hanamodia, Epaineto egu lalokau ba hanamoa, daika be aniani roboana Keriso enai asiaia.6Maria danu ba hanamoa, Ia na umui daimui ai vada e hekwarahi bada. 7Andronika bona Lydia danu ba hanamodia idia be lau ida dibura ruma ai anoho. 8Ampilia, egu lalokau Lohiabada lalonai.9Bona Urebano, lau ida agaukara hebouva tauna. 10Apele e hanamoa, Keriso lalonai e hamomokania Aristobulo ena ruma taudia e hanamodia. 11Heroda bahanamoa, egu pavapava, Narakiso ena ruma taudia ahanamodia, daika be Lohiabada lalonai.12Trufena bona Trufosa, daika be e gaukara goada Lohiabada lalonai, Peresi lalokau ahanamoa, daika na e gaukara auka Lohiabada lalonai. 13Rufo ahanamoa, Lohiabada lalonai eabiahidi, bona ia sinana bona lau. 14Asunukrito, Flego, Heieme, Patroba, Herema, bona bamona daidia be idia ida ba hanamoa.15Pilogo bona Iulia, Nerea bona mai taihuna ida, bona Olumupa, bona eabidadamamu taudia iboudiai daidiai be idia ida ba hanamodia. 16Ba hahenamo heheni ena helaga haherahunai Keriso ena ekalesia iboudiai ese bae hanamomui.17Harihari lau umui na ura henimuimu, varavaragu, ba lalohadai daidia ese kara bona helao-ahu ehavaramu, kavakava herevadia umui e hadibamui ba raka oho edia amo. 18Taunimanima unu hetomadia ese na Lohiabada iseda Keriso na isiaina asie lao henimu, a to bogadia korikori edia mo, edia manada bona ahenamo hedibagani herevadia amo asi edia dika taudia lalodia e koidia.19A emui haheauka na taunimanima iboudia ai ese eabi lau na moalemu, badina binai, oi daimu ai, launa na uramu umui na aonega ai ba namo, to dia dika ai ba kavakava. 20Maino Diravana ese asi vanahana Satani baine moia patapata umui aemui henunai, iseda Lohiabada Iesu Keriso ena hariharibada na latamui ai baine mia.21Timoteo, lau ida na gaukara hebou, na hanamoamu, bona Luka Iason, bona Sosipatro, 22lau, Teretio, daika ini revareva name torea oi na hanamomu Lohiabada lalonai.23Giao, lau egu hegaegae bona dubu idoinai, na hanamomuimu, Erato, moni inarina tauna hanuai, na hanamoamu, tadikakagu Koato ida. 24Eda Lohiabada Iesu Keriso ena hariharibada na iboumui ai emui ai baine mia. Amen.25Harihari ia daika be e hagoadaiamu oi baine bamomu egu sivarai namona bona Iesu Keriso iharorolaina ai, hegeregerena hereva hehunidia nega gunadia ai. 26To harihari vada eme hedinarai bona eme hamomokani dia peroveta taudia edia toretore ai bese ena hahegani, abidadama kamonai baine mailaia.27Una aonega na Dirava sibona, Iesu Keriso enai mo, hairaina baine mia hanaihanai. Amen.1 Corinthians
Chapter 1
1Lau Paulo, Keriso Iesu ese vada e boirigu ia ena apostolo ai vada e halaogu Dirava ena ura dainai, bona tadikakada Sostene ida, 2Dirava ena dubu Korinto ai, Keriso Iesu ladana ai e hahelagadia taudia, e boiridia bae helaga taudia bona gabu iboudiai Lohiabada Iesu Keriso ladana e hahaneamu taudia, edia Lohiabada bona ita eda. 3Hariharibada bona maino na emui ai Dirava ita tamada bona Lohiabada Iesu Keriso ena amo.4Lau na nega iboudiai egu Dirava na hanamoamu umui daimui ai badina be ena hariharibada ehenimui Keriso Iesu lalonai. 5Badina gau iboudiai lalodiai umui na e hatagamui ia lalonai, hereva ai bona aonega ai, 6Keriso igwaurai hedinaraina na oabia daemu bona oha momokaniamu umui bogaragimui ai.7Una dainai umui na Lauma ena herahia idauidau lalodia amo na so dabumu eda Lohiabada Iesu Keriso ena hedinarai o naria tarika-tarikamu. 8Ia ese danu goada baine henimui ela bona dokona, una dainai umui na asi emui kerere bae gwauraimui Lohiabada Iesu Keriso ena dina ai. 9Dirava na momokani, daika be umui e boirimui ia natuna ida bae hebamo, Iesu Keriso ita eda Lohiabada.10Ina harihari na noimuimu tadikakagu e, ita eda Lohiabada Iesu Keriso ladanai, iboumui ai bagwau hebou, bona padamui ai heiri-heiri basie vara, to baita ahekubou lalo tamonai bona ura tamonai. 11Badina be vada eme hahedinarai henigu umui daimui ai, tadikakagu e, Kloe ena taunimanima ese umui padamui ai na heiriheiri e varamu.12Hari lau na dibamu, umui haida na ogwaumu, "lau na Paulo ida," eiava "lau na Apolo ida," eiava "lau na Kefa ida," eiava "lau na Keriso ida." 13Be Keriso e hapararaia a? Paulo na dia umui daimui ai e hasatauroa, una ia? eiava umui be Paulo ladanai e habapatiso mui a?14Dirava na hanamoamu lau ese umui ta asi na habapatisomui, Krispo bona Gaio hari, 15una dainai ta basieto, umui na lau ladagu ai na bapatisomui. 16(Lau ese hari Stefana ena ruma taudia na habapatiso dia. Una latanai, lau na asi dibagu lau be haida na bapatisodia eiava.)17Badina Keriso ese e siaigu na basina hahebapatsio, to sivarai namo baina harorolaia - dia aonega herevadia amo, una dainai Keriso ena satauro siahuna na basine ore.18Badina be satauro herevana na kavakava mase dalanai e rakamu taudia edia ai, a mauri dalanai tarakamu tauda edai, ia na Dirava ena siahu. 19Vada e torea, "lau ese aonega taudia edia diba baina hadikadia, bona lau ese diba momo taudia edia laloparara baina hahegonudia."20Aonega tauna be edeseni ai? diba momo tauna be edeseni ai? Ina tanobada e herevalaiamu tauna be edeseni ai? Dirava ese ina tanobada aonegana na vada e giroa kavakava aonegana ai vada ela? 21Una negana amo Dirava ena aonega lalonai taunimanima na asi dibana Dirava, badina Dirava na e moale taunimanima na edia kamonai amo e hamauridia haroro kavakava dia lalodia amo.22Bona momokani Iudea taudia ese toa e henanadailaiamu bona Helene taudia ese aonega e tahuamu . 23To aina Keriso vada e hasatauroa aharorolaiamu, a Iudea taudia edia ai na hegonu bona Helene taudia ediai na kavakava.24To e boiridia taudia, Iudea taudia bona Helene taudia, Keriso na Dirava ena siahu bona Dirava ena aonega. 25Badina be Dirava ena kavakava ese taunimanima edia aonega e hereaiamu, bona Dirava ena manoka-manoka ese taunimanima edia goada e hereaiamu.26 A Tadikakagu, emui boiboina a laloa, umui momo na asi aonegamui tauani kahanai, momo asi siahumui, bona momo na dia lohia taudia edia amo ovara. 27To Dirava ese ina tanobada amo kavakava gaudia eabidia hidimu ia ese aonega taudia baine hahemaraidia, bona Dirava ese manoka gaudia e hididiamu goada taudia baine hahemaraidia.28Dirava ese henu gaudia bona asie duhaidiamu gaudia ina tanobadai eabidia hidi, bona lasi gaudia, unu amo e mailaidiamu bona gau haidai ai ehalaodiamu, 29una amo ta basine heagi Dirava vairanai.30To badina ia dainai, oi na Keriso Iesu lalonai, daika be ita daidai ehedinarai Dirava ena aonega amo, kara maoromaoro, hahelaga bona hahemauri. 31Una dainai, ini e torea toma, "daika e heagimu na, Lohiabada dainai baine heagi,"Chapter 2
1Varavaragu e, lau navasi dekemui neganai, lau na dia hereva namo-hereadia eiava aonega herevadiai a Dirava ena hehuni gaudia na harorolai henimuiva. 2Badina be lalogu vada name hadaia vaitani Lau na gauta asi dibagu umui padamui ai, to Iesu Keriso, bona ena mase satauro ai mo.3Lau umui ida neganai na manoka-manoka lalonai, bona gari lalonai, bona heude-heude bada lalonai. 4Lau egu hereva bona harorona dia lalo-ani bona aonega herevadiai, a Lauma bona siahu ihahedinaraina amo, 5unu amo emui abidadama na dia taunimanima ena aonega lalonai, to Dirava ena siahu lalonai.6Harihari taunimanima badadia bogaragidiai aonegai ta herevamu, to dia ina nega uruna aonegana amo, eiava ini nega lohiadia edia aonega amo, ini na vada e boiomu. 7Unu amo, ita na Dirava ena aonegai gau hehunidia baita herevalaidia, badina Dirava ese nega gunadiai vada eha hegaegaeda Ia hairaina baita davaria.8Ina nega lohiadia ta ese ina nega asie lalopararalaia, to idia ese bema lalopararalaia neganai, hairai Lohiana na basiema hasatauroa. 9Buka Helaga ai vada e torea, "dahaka mata ese do asie ita, bona taia ese do asie kamonai, bona do asine toreisi taunimanima kudounai, Dirava ese ini gau iboudiai vada e hahegaegae dia Ia e lalokau heniamu taudia ediai."10Badina be Dirava ese vada ehahedinarai henida Lauma ena amo. Badina Lauma na gau iboudiai e tahudiamu, Dirava ena dobu herea gaudia danu. 11Badina be daika taunimanima bogaragidiai mai dibana tauta lalona gaudia to ia laumana sibona mo mai dibana Ia lalonai be dahaka? Unu hetomana danu, ta asi dibana Dirava lalona gaudia to Dirava Laumana sibona mo12To ita na dia tanobada laumana asita abia, to Dirava ena amo ema Laumana, bona ita danu Dirava ese e henidamu gaudia na baita dibadia guguru. 13 Bona ai ese ini gau na a herevalaimu, dia taunimanima edia aonegai ehahedibalai hereva dia amo, to Lauma ese e hahedibalai hereva dia amo, Ia ese Lauma gaudia na baine hahanai dia Lauma lalonai e nohomu taudia ediai.14To tauani kahanai Dirava ena Lauma, ena amo gauta basie abia badina idia ediai na kavakava. Ia ese basine dibadia badina unu na Lauma ai ba dibadia. 15To bema Ia na Laumai neganai unu gau iboudiai baine dibadia, a Ia sibona na ta ese basine hadibaia. 16"Badina daika Lohiabada lalona mai dibana-daika ese Ia baine hadibadibaia?" To ita na Keriso lalona vada tabia.Chapter 3
1Varavara mai e, lau na umui basina hereva henimui dia lauma kahanai e nohomu taudia hegeregere dia, to tauani kahanai e nohomu taudia hegeregeredia, a rata inu karukaru dia na heheto Keriso lalonai. 2Rata na henimuiva, dia aniani aukadia, badina umui na do asio goadamu.3Badina umui na doini tauanina kahanai. Badina padamui ai na doini oheriheirimu bona o dagedagemu, umui na dia tauani ikamonai-henina a, bona doini tauani kahanai ai o rakamu taunimanima dia hegeregeredia a? 4Badina be ta na baineto, "Lau na Paulo ena," ma ta na baineto, "Lau na Apolo ena," umui na dia tauanina ena kaha ai a? 5Apolo be daika? Bona Paulo be daika? Ai na hesiai taumai mo ikamonai-henina ai, ta ta ena gaukara Lohiabada ese e henidia hegeregerenai.6Lau ese na hadoa, Apolo ese e dairia, a Dirava ese anina e havaraiamu. 7Una dainai, e hadoamu tauna eiava e hapariamu tauna na tamona, a Dirava ese anina e havaraiamu hari.8Ihadona tauna bona idairina tauna be hegeregere, ta ta davadia bae abi, edia hekwarahi hegeregerediai. 9Badina be ai na Dirava ida a gaukara heboumu, umui na Dirava ena uma bona Dirava ena ruma.10Dirava ese e henigu ena hariharibada hegeregerenai, ruma ikarana dibana tauna badana na heto, lau ese badina na hadaia ma ta ese latanai ma e haginiamu. To ta ta nahuadia bae toho ede bae haginia toma. 11Badina be ruma e hadaia badina na ta ese ma basine hadaia diba, una na, Iesu Keriso.12Una ruma badina latanai tau ta ese gold eiava silver eiava nadi namo hereadia eiava au eiava kurukuru eiava biri baine hadai, 13ta ta edia gaukara na bae momokani, badina una dina diarina ese do baine hahedinaraia, badina be ina lahi lalonai do baitaia. Una lahi sibona ese baine tohoa ta ta edia gaukara anidia be dahaka.14Bema ta ena gaukara ai e haginia na mia, ia na davana do baine abia; 15A bema ta ena gaukara na lahi ese baine araia ore neganai, ia na do baine dabu, to ia sibona baine mauri, una lahi lalona amo.16Umui asi dibamu umui na Dirava ena dubu, bona Dirava Laumana na umui lalomu ai a? 17Bema ta ese Dirava ena dubu baine hadikaia, Dirava ese ia danu do baine hadikaia. Badina be Dirava ena dubu na helaga, umui danu unu bamona.18Tau ta na sibona basine hekoi. Bema umui padamui ai ta na e laloamu ina uru ai ia na mai aonegana, Ia na "kavakava" ai do bainela bena unu amo ia na do baine he-aonega. 19Badina be ina tanobada aonegana na kavakava Dirava enai. Buka Helaga ai vada e torea, Ia ese aonega taudia e dabaidia taomu edia dibaka karadia amo. 20Bona ma eto, "Lohiabada na mai dibana aonega taudia edia lalohadai, idia na asi anidia.21Una dainai ta ese taunimanima basine heagilaidia badina be gau iboudiai na umui emui. 22Ena be Paulo, eiava Apolo, eiava Kepa, tanobada, eiava mauri, eiava mase, eiava ini nega gaudia, eiava do bae vara gaudia, iboudiai na umui emui. 23Bona umui danu Keriso ena, Keriso danu Dirava ena.Chapter 4
1Ina na taunimanima ta ese ede bahaeromai toma, ai na Keriso ena hesiai taumai bona Dirava ena hereva hehunidia iregudia taumai. 2Hari heregu taudia ediai ba davaria urana badana gauna na ikamonai heninai.3To lau egu ai ina na gau maragina una na bema umui ese bahemaoro henigu, eiava taunimanima edia hahemaoro gabunai. A lau sibogu ese danu basina hahemaoro diba. 4Badina lau sibogu egu ai kerere ta asina davariamu, to ini gau ese lau na maorogu basie gwaurai. To Lohiabada sibona ese lau baine hahemaoro henigu.5Una dainai gauta basio hahemaoro henia una negana dounu, Lohiabada ena mai na dounu. Ia ese ena diari amo hehuni gaudia dibura amo do baine veridia lasi bona taunimanima lalodia uradia do baine hahedinaraidia. Unu amo hahenamo Dirava ena amo tata edia bainema.6Harihari, varavaragu e, ini gau na lau bona Apolo latamai ai umui daimui ai, unu amo umui na ini gau na badibadia: "Buka Helaga ai e torea hereva dia na basio matadia rea," unu amo ta ese be abiadae mu ta ese be e dadaraiamu. 7Daika ese umui na e karamui idau-herea? Umui emui ai be dahaka umui ese so davaria gau na amo? bona bema momokani umui ese o davaria, dahaka dainai umui o heagimu hegeregerena bema umui ese so davaria neganai?8Umui na vada ome davana! umui na vada ome taga! umui na vada o lohia dia ai ida, bona launa na uramu umui na momokani vada ba lohia bena unu amo ai danu umui ida ta ma lohia hebou. 9Badina na laloamu Dirava ese eme hahedinarai mai ai apostolo na umui murimui taudia, mase ai egwaurai mai kau taudia. Badina ai na tanobada ese bae raraimai tao taudia ai eme halomai-aneru ediai bona taunimanima ediai.10Ai na kavakava Keriso dainai, to umui na mai aonegamui Keriso lalonai, Ai na mamanoka a umui na gogoada, umui na e matauraimuiva, a ai be asi e matauraimaiva. 11Ema bona ina hari nega aina a hitolomu bona a ranu masemu, bona asi emai karakara dabuadia namo dia, bona edagedage henimaimu, bona asi emai noho gabuna.12Ai na gaukara goadamu, sibomai imamai amo a gaukaramu. E hadikamaiva negadiai, a hanamodiava. E dagedage henimaiva negadiai, to aheaukava. 13Hereva ai e hadikamaiva, ai ese manau ai ahereva henidiava. Ai na ina tanobada mirona ai e halaomaiva bona momoru dia ai e halaomaiva, ema bona ina hari.14Ini gau na tore henimuimu na dia umui basina hemaraimui, to iha dibadibamui natugu lalokau dia heto. 15Badina bema umui inarimui taudia na daha gwauta Keriso lalonai, dounu tamamui na dia momo. Badina Keriso Iesu lalonai lau na umui tamamui ai vada nala sivarai namo ena amo. 16Una dainai na noimuimu umui na lau itoho-tohogu taumui ai baola.17Badina bunai, Timoteo na siaia vasi dekemui, Ia na lau natugu lalokauna bona momokanina Lohiabada lalonai. Ia ese baine hahelalomui-tao lau egu dala iboudiai Keriso Iesu lalonai, lau ese gabu iboudiai dubu iboudiai na hahadibalaidia hegeregerenai. 18Ina hari haida na eme hedadarai, e laloava lau na umui dekemui na basina vasi.19A lau na hora sisina dekemui ba vasimu, bema Lohiabada baine ura neganai. Bena lau ese baina itadia dia edia hedadarai hereva dia hehunidia daidiai to edia siahu dainai. 20Badina Dirava ena basileia na dia hereva ai mo siahu ai. 21Umui be ma dahaka ouramu? Lau baina vasi mai hekwadi auna eiva lalokau ai bona manau laumana ida a?Chapter 5
1Sivarai momokani vada e haripiulaia bogaragimui ai na lebulebu bona hegahusi karadia dikadia na evaramu, bona ini kara dikadia na Helene taudia bogaragidiai na asie varamu-tau ta tamana adavana ida e heuda hanaimu. 2A umui na o hekokorokumu! bema namo boma lalo-hisihisi bena una kara e karaia tauna na bogaragimui amo boma atoa tabe.3Ena be lau na tauani ai na dia umu ida, lau na lauma ai umui ida. Lau ese hahemaoro vada na heni vaitani una kara e karaia tauna enai, e kara lau na umui ida. 4Bema umui na eda Lohiabada Iesu Keriso ladanai o hegogomu, bona lau na laumai umui ida, eda Lohiabada Iesu siahunai, 5ina tau na ba heni hanai Satani enai tauanina ihamasena dainai, bena Ia laumana na Lohiabada ena dinai do baine mauri.6Emui heagi na dia namo. Umui asi dibamui una hatubua gauna sisina ese parao idoinai e hatubuamu a? 7Hatubua gauna gunana ba negea oi na parao matamatana ai baola, bena oi na asi ihatubuna paraona ai baola. Badina be Keriso, ita eda Lagauhanai ariana mamoe na, boubou gauna ai e halaoa. 8Una dainai ina aria baita moalelaia, dia hatubua gauna gunana, eiava dia hatubua gauna haheitalai dikadia bona kara dika amo, to parao asi ihatubuna gauna, maoromaoro bona momokani ai.9Egu revareva na tore henimui lalonai lebulebu hegahusi taudia ida na basio gaukara hebou. 10Asi dalana ta ai lau asi nato dika taunimanima dia iboudiai ina tanobada ai, eiava mata ganigani, eiava dadidadi, eiava kaivakuku e tomadiho henidiamu taudia, hari be umui danu tanobada ena amo bo raka ohomu.11To ina harihari na tore henimuimu bema ta e tomamu ia na tadikaka to bema ia na lebulebu hegahusi, eiava mata ganigani, eiava kaivakuku e tomadiho henidiamu, eiava hereva dika dia e gwauraimu, eiava inu kekero, eiava daidadi taudia. Idia ida na basio gaukara hebou. Taunimanima unu hetomadia ida na basio aniani hebou. 12Badina Lau be dahaka baine kara murimuri taudia baina hahemaoro henidia a? A umui be ina laloma taudia be basio hahemaoro henidia a? 13To Dirava ese murimuri taudia ehahemaoro henidiamu. "Kara dika tauna na bogaragimui amo na bavatoa tabe."Chapter 6
1Bema umui ta ese bamomui obadu heniamu neganai, ia mai goadana bainela kara kerere taudia vairadiai baine hahemaoro henidia, bona dia hahelaga taudia vairadiai a? 2Eiava umui asi dibamui unu helaga taudia ese tanobada na do baine hahemaoro henia a? Bona bema umui ese ina tanobada na bo hahemaoro heniamu, umui vada dia hegeregere ini kara maragidia bahahemaoro henidia a? 3Umui asi dibamui ita ese aneru danu baita hahemaoro henidiamu a? Momokani, ini mauri gaudia danu ani?4Benaini bema umui na ini mauri gaudia iboudiai ohabadelaidiamu, dahaka dainai umui ese unu tatau oabidia hahemaoro taudia na heto asi haridia ina dubu lalonai? 5Lau na tomu ina na emui hemarai. Bogaragimui ai aonega tauna ta lasi ia ese tadikakana padadiai ina badu do baine hanamoa diba a? 6To tadikakana bainela tadikakana ta ma baine hahemaoro henia, bona ini na asie hamomokaniamu taudia vairadiai!7Ini daidiai, umui na momokani vada odarere vaitani, doini umui na sibomui padamui ai ohahebade hehenimu. Dahaka dainai kerere hisihisina boma abia? Bona dahaka dainai bae koimu? 8To umui na okara kereremu bona umui na o okoikoimu tadikakamui ediai!9Eiava umui asi dibamui ina asi edia kara maoromaoro taudia na Dirava ena basileia ai asi ahudia ani? basie koimui, eiava hegahusi bona lebulebu karadia, kaivakuku itomadiho henidia karadia, bona heudahanai taudia bona hahine ai elaomu taudia, sibodia tauanidia ai ehahedikamu taudia, 10eiava henaohenao, eiava mata ganigani, eiava kekero, eiava hahebade koikoi, eiava dadidadi taudia, ini iboudiai ese Dirava ena basileia ai na asie ahudia. 11Bona umui haida danu guna unu heheto. To umui na vada gogoeva, umui na ehahelagamui, umui na maoromui egwaurai Lohiabada Iesu Keriso ladanai, bona eda Dirava Laumana amo.12"Gau iboudiai na taravatu lau egu ai," to dia gau iboudiai na nanamo. "Gau iboudiai na taravatu lau egu ai," to gau haida ese lau na basine lohiagu. 13"Aniani na boga ena, bona boga na aniani ena," to Dirava ese ruaosi baine haoredia. Tauani na dia lebulebu bona hegahusi karadia ena, to Lohiabada ena, bona Lohiabada na tauani ena.14Harihari momokani Dirava ese Lohiabada e hatorea isi, bona ia ese ita danu ena siahu amo baine hatoreda isi. 15Umui asi dibamui umui tauanimui na Keriso regena a? Bena lau ese ina Keriso regena baina abidia oho bena ariara hahinena regena ai baina halaoadia a? Basine vara diba!16Eiava umui asi dibamui tamona ariara hahinena ida eheboumu tauanidia e tamonamu a? Badina Buka Helaga ai etorea, "raruosi tauanidia na bae tamona." 17A ta Lohiabada ida eheboumu na Lauma tamona ia ida.18Lebulebu bona hegahusi karadia amo ba raka siri! Kara dika haida iboudiai tauani ese e karamu na tauani murimurina ai, a daika lebulebu bona hegahusi kara dikadia na sibona tauanina eha dikaiamu.19Eiava umui asi dibamui umui tauanimui na Lauma Helaga ena dubu, ia na umui lalomu ai, Dirava ena amo oabia ani? Umui na dia sibomu emui, 20badina be umui na vada ehoimu mai davamui. Una dainai tauanimui ai Dirava ba imodaia.Chapter 7
1Hari otore henigu herevadia badadia bini: "Una na namo tau ta ese hahine ta basine dau-atoho." 2A badina lebulebu garina, tau na hahine tamona mo baine adavaia, bona hahine na tau tamona mo baine adavaia.3Headava tauna ese adavana ena headava karadia maorona baine henia, bona unuhetomana danu headava hahinena danu adavana unu baine kara henia toma. 4Headava hahinena ese sibona tauanina basine biagua, to adavana ese. Bona unuhetomana danu, headava tauna ese sibona tauanina basine biagua, to adavana ese.5Basio hedadarai heheni, to raruosi bagwaubou amo nega sisina mo, unuhetomana danu sibomui bahelaga emui guriguri gaukaradia bagoadalaidia. Bena ma ba hebou lou, unuhetomana danu Satani ese na basine dibaganimuimu badina asi emui boga-auka. 6A Ini hereva na gwauraimu na hahealo, dia hahedua. 7Lau na laloava umui na vada ohegeregere lau hegeregeregu. To ta ta na sibona mai ena herahia Dirava ena amo, momokani ta be ina dala ai, bona ta be una dala ai.8Hari asi adavadia bona vabu ai na hahealo henidia, na tomu una na namo bema unu bae noho toma lau hegeregeregu. 9To bema asi edia boga-auka, idia na bae headava. Badina ina na namo bae headava a lalodia lahi ese e aradiamu be dika.10Hari eheadava taudia ina hahegani na henimu-dia lau, to Lohiabada-headava hahinena adavana ena amo na basine noho pada 11(to ena be bema ia na mai padana, ia na dounu basine eheadava, eiava adavana ida bae herohemaino), bona headava tauna ese adavana na basine dihotania.12To haida daidiai ai nato-lau, dia Lohiabada-bema tadikaka ta adavana na murimuri hahinena, bona una hahine ese eabiadaemu ia ida baine noho, ia ese adavana na basine dihotania. 13Bona bema hahine ta adavana na murimuri tauna, bona una tau ese eabiadaemu ia ida baine noho, ia ese adavana na basine dihotania. 14Badina una murimuri tauna na vada e helaga hahinena dainai, bona una murimuri hahinena na vada e helaga tauna dainai. Bema lasi umui natumui na mai mirodia, to harihari idia na hehelaga.15A bema ina murimuri tauna vada e raka oho, vada bainela. Kara ini bamodia na tadikaka tauna eiava hahinena na asie guidia, to Dirava ese e boirida maino ai baita noho. 16Badina hahine e, oi be ede bodiba tomamu, adavamu bahamauria? Eiava tau e, oi be ede bodiba tomamu adavamu bahamauria?17Lohiabada sibona ese ta ta gabumui ai vada e atomui, badina Dirava ese ta ta vada e boirimui, una dainai Ia enai baraka, lau na ini na hahegani tomamu dubu iboudiai lalodiai. 18Daika e peritomea neganai e boiria? Ia na se peritomea tauna dainai bainela. Daika be se peritomea e boiria? Ia na basie peritomea. 19Peritome na asi anina, bona basio peritome danu asi anina, to gau badana na Dirava ena taravatu ba badinadia.20Umui tata na e boirimui neganai o nohova hegeregerenai da banoho. 21Oi be e boirimu hesiai tauna a? Ina ese basine hahekwakwanaimu. To bema momokani oi na vada oherua nege, bavabia dae. 22Badina be e boiria tauna Lohiabada lalonai na hesiai tauna ia na Lohiabada enai vada e heruha nege. Unu hetomana, e heruha nege tauna e boiria na Keriso ena hesiai tauna. 23Umui na vada e hoimui mai davamui; taunimanima edia hesiai taudia ai basiola. 24Tadikaka mai e, ededia dala ai ta ta e borimui hegeregeredia ba noho Dirava ida.25Hari ini rami-hebou ulatodia daidiai, lau na Lohiabada ena amo hahegani ta asina abia. To, Lohiabada ena hebogahisi vada na davaria dainai, lau ese lalo-hadai ta na henimu e kara kamonai bada tauna hegeregerena. 26Una dainai, lau egu lalohadai ai ina na namo, badina ini nega dikadia e maimu daidiai, una namo badina tau ta baine noho na e nohomu dalanai.27Umui mai adavamui a? Basio hadihoa. Adavamui vada e diho a? Ta ma basio tahua. 28To bema momokani oi na oheadava, oi na dia kerere; bona bema haneulato rami-hebou ta na baine headava ia na dia kerere. To headava taudia na do bae hisihisi tauanidia ai, bona lau na uramu basina hametaumui.29A ini na gwau tomamu, tadikakagu e; nega na kwadogi, una dainai hari amo ela, bona oheadava taumui na banoho e kara asi adavamui na heto; 30bona daidia bae tai, e kara asie taitaimu na heto; bona daidia bae moale, e kara asie moalemu na heto; bona daidia bae hoihoi, e kara asi edia kohu na heto; 31bona tanobada kohudia e gaukaralaimu taudia danu e kara se gaukaralaimu ai bae noho. Badina tanobada itaitana na vada e boiomu.32To na uramu lalomui na basio hahekwarahidia. Do se headava tauna ese Lohiabada ena kohu e lalodia badamu, Lohiabada be ede baine hamoalea toma. 33A mai adavana tauna na tanobada kohudia e lalo badamu, adavana ihamoalena ai, bona lalona na rua. Asi adavana hahinena eiava haneulato rami-hebouna 34ese Lohiabada ena kohu e lalodia badamu, unu amo ia na baine helaga tauaninai bona laumanai. To e headava hahinena ese tanobada kohudia e lalo badamu, adavana ede baine hamoalea toma.35Ini na gwau tomamu na umui sibomui emui namo ihavarana dainai, dia umui ilaoahumui dalanai, to na uramu hemataurai karadia bakara bona Lohiabada isiaina balaoheni, asi dara-daramui.36 Bema tau ta na e lalohadai kereremu ia maohenina enai-bema maohenina na headava gabana bona una na momokani-ia ede be kara tomamu na ia sibona. Ia na se keremu, bae headava hari. 37Bema ta ese sibona lalona vada e hadaia, dia haheduai, to lalona ibounai vada e atoa, bona vada e tomu mai kudouna ida-basine headava-ia na e kara namomu. 38Una dainai, maohenina baine adavaia tauna na baine kara namo, bona ta basine headava ia na baine kara namo herea.39Hahine ese adavana baine badinaia, tau ena mauri idoinai. To bema adavana baine mase, ia na lailai baine headava ia e uraheniamu tauna ida to Lohiabada lalonai baine headava. 40A lau egu haero ai una na baine moale herea bema e nohomu dalanai baine noho. Bona na laloamu lau danu Dirava Laumana na abia.Chapter 8
1Hari ini Kaivakuku edia ihaboulaina vamudia daidiai, ita na mai dibada, iboudai na mai eda lalo-parara. Lalo-parara na e badamu, to lalokau danu e tubu daemu. 2Bema tau ta ese e lalomu ia na gau ta mai dibana, a gau tabe ia na asi dibana. Unuhetomana ia na dounu baine diba. 3A bema tau ta ese Dirava e lalokau heniamu, una tau na ia ese na e dibaiamu.4Una dainai, kaivakuku ihaboulaina vamudia ianina dainai; Ita ta dibadamu ina tanobada ai kaivakuku na asi anidia bona Dirava ta lasi a tamona mo. 5Momokani enabe bema egwauraidiamu Dirava dia, guba ai eiava Tanobada ai, unu hetomana danu "dirava-dirava" na momo bona "lohia-lohia" na momo, 6to ai emai ai ita tamada Dirava na tamona, Ia ena amo gau iboudiai e maimu bona ia dainai ita danu ta maurimu, bona Lohiabada tamona Iesu Keriso, ena amo gau iboudiai e hedinarai, bona ita danu ia ena amo ta hedinarai.7Unu hetomana ina lalo-parara na dia taunimanima iboudiai lalodia ai badina haida na guna kaivakuku gaukaradia lalodiai vada e manada ema bona ina negai; e abimu bona e animu dainai e hamanokadiamu bona e hadikadiamu.8To aninai ese Dirava vairana basine laohaida. Ita na basita dika bema basita ania neganai, eiava baita namo bema baita ania neganai. 9A nahuamui ba toho badina emui heruha nege maurina namona ese manoka taudia basie e hamanoka dia. 10Badina bema tau ta ese lalo-parara tauna ta baine itaia, e anianimu kaivakuku edia dubu ai, ia lalona, ena manoka amo basine hatubua una kaivakuku edia vamu eanimu a?11Bena manoka tauna, tadikakada ta Keriso ia dainai e mase, na oi emu lalo-parara amo na vada ohadikaia. 12Ini heto, oi tadikakamu okara dika heniamu bona ena lalo-manoka na oha-beroamunegani oina Keriso o kara dika heniamu. 13Una dainai, bema aniani ese lau tadikakagu ta ena moru e havaraiamu, lau ese ina vamu basina ani ela hanaihanai, badina tadikakana baine hahekwakwanaia na garina.Chapter 9
1Lau be dia ura kwalimu taugu a? Lau be dia apostolo a? Eda Lohiabada Iesu be asi na itaia a? Umui be dia lau egu gaukara anidia Lohiabada lalonai a? 2Bema lau na dia apostolo idau taudia ediai, daba lao lau na umui emui ai hari. Badina be egu Apostolo dagina na umui ese o hamomokania Lohiabada lalonai.3Ina na lau egu haere, e tahugumu taudia ediai. 4Ai be asi emai maoro baia aniani bona baia inuinu a? 5Ai be asi emai maoro kamonai hahinena ta baia hakaua, hegeregerena Apostolo oreadia, bona Lohiabada tadikakana bona Kefa a? 6Eiava Banaba bona lau hari asi emai maoro baia gaukara a?7Daika be hesiai e lao henimu tuari tauna na heto ena ura negadiai sibona davana e henimu? Daika be vine imeana e hadomu bona huahua na se animu? eiava, daika be mamoe seridia e naridiamu, bona rata na se inumu, unu mamoe serina edia amo? 8Ini hereva na gwauraimu be dia taunimanima edia siahu hegeregerediai a? Eiava taravatu ai danu unu se gwau toma a?9Badina vada e torea, Mose ena taravatu bukana ai. "Boromakau uduna na basio koua bema uit e moimoilaiamu neganai." Dirava ese una boromakau na se laloa badamu ani? 10Eiava, ita daidai unu egwau tomamu a? Badina ita daidai vada e torea, "badina be tano e hamakohiamu tauna na, ta baine hamakohia mai helarona ida, bona uit e kwadiamu tauna na baine hekwadi mai helarona ida, ahudia bae abi edia geigei ai." 11Bema ai ese Lauma gaudia ahadodia lalomui ai, ini na momo herea bema ai ese tanobada gaudia emui amo baiama geidia a?12Bema haida ese na unu ekaramui tomava, ai ese be basiama kara badabada a? to ai ese na asi abiagumui. A gau iboudiai lalodia amo na a haheaukava, badina asi aurava Keriso ena sivarai namo ilao-ahuna karadia bae evara. 13Umui asi dibamui dubu ai e gaukaramu taudia dubu gaudia eanimu; ihaboulaina patanai e gaukaramu taudia ihaboulaina patana amo ahudia eabimu ani? 14Unu hetomana danu, Lohiabada na vada ehahegani, Sivarai namo e harorolaiamu taudia na sivarai namo amo adia bae abi.15To lau ese ini gau maorodia ta asina biagudia. Badina lau ese ini gau asi na tore na dia umui ese unu ba kara henigu toma, unana bema bama mase hari namo, a tau ta ese egu heagi badina bema abia-oho hari dia namo. 16To bema sivarai namo na harorolaiamu na asi badinai baina heagi, badina vada ehaganigu baina karaia, to madi ihabaigu bema sivarai namo basinama harorolaia neganai!17To bema lau na egu ura badai baina karaia, lau na mai ahugu. A bema dia egu ura ai, lau na heregu tauna ai vada e halaogu. 18Benaini ahugu be dahaka? Bema lau na sivarai namo na harorolaiamu asi davana ai, sivarai namo na bama heni, to egu maoro idoinai na basina gaukaralaia sivarai namo lalonai.19Ena be lau na ura kwalimu taugu taunimanima iboudiai vairadia ai, iboudia ai vairadia ai lau na hesiai tauna ai nala, unu amo hutuma momo ma baina davaridia. 20Iuda taudia edia ai, lau na Iuda tauna ai vada nala, unu amo Iuda taudia baina veridia mauri helaoreana. Taravatu henuna ai e nohomu taudia edia ai, lau na taravatu henuna tauna ai vada nala, unu amo taravatu henuna ai enohomu taudia baina veridia mauri helaoreana, ena be lau na dia taravatu henunai.21Taravatu murimurina ai e nohomu taudia edia ai, lau na taravatu murimurina ai e nohomu tauna ai vada nala (Ena be lau na dia Dirava ena taravatu murimurina ai, to Keriso ena taravatu henunai) unu amo lau ese taravatu murimurina ai e nohomu taudia baina veridia mauri helaoreana. 22Manoka taudia edia ai, manoka tauna ta ai vada nala, unu amo manoka taudia baina veridia mauri helaoreana. Lau na gau iboudia ai nala taunimanima iboudia ai edia ai, dala idauidau iboudia ai lalodia amo haida baina hamauridia. 23Gau iboudia ai na karamu na sivarai namo dainai, unu amo ina gaukara baita abia hebou taunai nala.24Asi dibamui heau helulu ai heau helulu taudia iboudia ai e heaumu, to tau tamona ese davanbavabia. 25Gadara helulu taudia na e boga auka e abiamu ani? Unu ba heau toma bena davana amu gau iboudiai lalodia ai. Ini e kara tomamu na korona e masemu gauna iabina helaoreana, a ita be, mia hanaihanai gauna iabina helaoreana. 26Una dainai unu na heau tomamu, dia asi aninai; na heatumu, dia hoda-hoda asi na tutuamu. 27A sibogu tauanigu na alaiamu bona na guiamu, badina haida baina haroro henidia murinai, lau sibogu danu mauri basina reaia.sibogu tauanigu na alaiamu bona na guiamu, badina haida baina haroro henidia murinai, lau sibogu danu mauri basina reaia.Chapter 10
1Tadikaka mai e, asina uramu baoto umui na asi dibamui, eda sene taudia be ori ta henunai e laolaova bona davara padadia amo danu e raka hanai. 2Idia na iboudia ai vada e bapatisodia Mose lalonai, ori lalonai bona davara lalonai, 3bona iboudia ai ese lauma anianina tamona eaniava. 4Idia na iboudiai lauma ranuna tamona e inuava, badina idia na lauma nadina tamona ranuna e inuava bona una lauma nadina ese e gavadiava, bona una nadi na Keriso.5To Dirava ese idia momo na se lalonamo henidiava, bena e haoredia tano gagaena ai. 6Harihari ini gau na ita ihaheitalaida gaudia ai vada eme lao, unu amo ita ese gau dikadia basita uraheni, idia ese e ura henidiava hegeregerena.7Kaivakuku itomadiho henidia taudia ai basiola, idia haida hegeregeredia; Buka Helaga ai e torea hegeregerena, "Taunimanima na e hahelaidia dihova bae aniani bona bae inuinu, bona e toreisiva bae gadara." 8Tauani lebulebu dia basio kara, idia momo e lebulebuva hegeregerena, bona taunimanima iboudia ai daha ruahui-toi na eha-moru dia dina tamona ai.9Umui ese Keriso basio tohoa, idia momo ese e tohoa hegeregerena, bena gaigai ese eha-mase dia. 10Basio maumau, idia momo e maumau hegeregerena, bena hahedika tauna ese eha-mase dia.11Hari ini kara e vara idia ediai na haheitalai gaudia. Badina be ini na e toredia ita isisibalai henida, uru dokona edai vada e kau tauda ihadibalaida. 12Una dainai ta e lalomu ia na e ginimu, nahuana baine tohoa ia na basine moru. 13E butumui taomu hedibaganidia na taunimanima iboudia ai ediai e kaumu hedibaganidia hegeregeredia. To Dirava na momokani. Ia ese una hedibagani amo ba roho mauri dalana baine havaraia, bena umui ese do ba haheaukalaia diba.14Una dainai, egu lalokau taumui, kaivakuku itomadiho henidia bae heautania. 15Lau na herevamu na umui lalo-parara taudia bama hereva henimui na heto. Sibomui ese na herevalaimu herevadia ba haerodia. 16Hahenamo keherena ta hahenamo laiamu, gauna be dia herahia gauna Keriso rarana lalonai a? Ta bituamu paraona, be dia herahia gauna Keriso tauanina lalonai a? 17Badina be parao idoina na tamona, ita na hutuma tauani tamona lalonai. Badina be ita iboudai una parao-idoina tamona ita ese ta heubulaia heboumu.18Mani tauanina roharohana amo Isaraela aitaia. Unu boubou gaudia e animu taudia be dia ihaboulaina patana gaukaradia ai e helaoreava a? 19Lau be vada dahaka na gwauraimu? Una kaivakuku ta ena ihaboulaina anianina be gauta a? Eiava una Kaivakuku be gauta?20To lasi, lau natomamu idau besena ese e bouboulaiamu gauna, idia na lauma dikadia e bouboulai henidiamu bona dia Dirava e bouboulai heniamu. To lau na asi na uramu lauma dikadia ida bae hebou! 21Umui ese Lohiabada ena kehere bona lauma dikadia edia kehere basio inua diba. Umui ese Lohiabada ena ihaboulaina patana bona lauma dikadia edia ihaboulaina patana gaukarana ai basio hebou. 22Eiava ita be Lohiabada ta habaduamu baine mama a? Ita eda goada be Ia ena goada ta hereaiamu a?23"Gau iboudia ai na mai taravatudia," to dia gau iboudia ai na mai edia hahenamo. "Gau iboudia ai na mai taravatudia," to dia gau iboudia ai ese taunimanima e hatubua dae kaumu. 24Taunimanima ta ese sibona ena namo basine tahua, to haida edia namo danu.25Hoihoi gabunai e hoihoilaimu anianidia iboudiai na bavani diba, asi henanadaimui ida emui lalohadai ia heato maorona dainai. 26Badina be "tanobada na Lohiabada ena, bona anina idoinai danu."27Bema Dirava asine abidadama heniamu tauna ta ese evavemumu ia ida bavaniani hebou, bona ouramu baola neganai, vairamu ai e dabara anianidia na bavani asi henanadaimu ida emui lalohadai ena heato maoro dainai.28A bema taunimanima ta ese baine hamaoromu, "ina aniani na vada e henilao boubou gaudia," neganai basio ania, una e hereva henimu taunimanima na dainai, bona emu lalohadai ia heato maorona dainai - 29dia oi emu lalohadai ena heato maoro dainai, to unu e hereva henimu toma tauna ena lalohadai iha heato maorona dainai. Benaini, dahaka dainai lau egu ura kwalimu na taunimanima ta ena lalohadai e heato dalanai ese baine hahemaorolaia? 30Bema lau na mai hahenamogu ida na anianimu neganai, dahaka dainai egwau henigumu na hanamolaimu gaudia daidiai?31Una dainai, bavaniani eiava ba inuinu, eiava dahaka-dahaka ba kara, iboudiai ba karadia Dirava hairaina dainai. 32Iuda taudia, eiava Helene taudia, eiava Dirava ena dubu basio hahekwakwanai dia, 33launa na hededegwamu danu gau iboudiai lalodiai taunimanima na hamoalediamu. Lau sibogu egu namo asi na tahuamu, to taunimanima momo edia namo daidiai, badina be ihamauridia helaoreana.Chapter 11
1Lau ba tohotohogu, lau ese Keriso na tohotohoamu hegeregerena. 2Harihari na hanamomuimu badina be gau iboudiai olalolaigumu, bona hahediba herevadia, na abi bena na henimui gaudia o badinadia tarika-tarikamu. 3Harihari na uramu badiba, tatau iboudiai kwaradia na Keriso, hahine kwarana na tau, Keriso kwarana be Dirava. 4Tatau e gurigurimu eiava e perovetamu, negadia ai kwaradia e koumu, una na kwarana se matauraimu.5A hahine e gurigurimu eiava e perovetamu kwaradia asie koumu neganai, ia danu kwarana se matauraiamu. Badina ina na tamona bona hegeregerena kwarana e nauamu. 6A bema hahine ta ese kwarana basine koua neganai, huina danu ba-utua oho. A bema ina na mai hemarainai hahine ta enai huina baine utua eiava kwarana baine naua neganai, hahine ese kwarana na baine kumia.7A tau ese kwarana baine mukoa na dia namo, badina be Ia na Dirava ihagoina tauna bona Dirava hairaina. A hahine be tau hairaina. 8Badina be tau na hahine ena amo sevara, a hahine hari, tau ena amo e vara,9Badina tau na sekaraia hahine ena, to hahine be tau ena. 10Una dainai hahine ena siahu toana kwarana ai baine mia, badina be aneru daidiai.11Gau tamona, Lohiabada lalonai, hahine na dia sibona tau ena amo, eiava tau danu dia sibona hahine ena amo. 12Badina hahine na tau ena amo, unu hetomana danu tau na hahine ena amo evara. Badina be hahine na tau dainai vada e vara, a tau be hahine ena amo e varamu. A gau iboudiai na Dirava dainai e varamu.13Sibomui ba haeroa. Hahine be kwarana asi ikumilaina Dirava baine guria namo eiava? 14Lalomui asie pararamu a, tau huina baine lata na hemarai gauna ienai. 15a hahine huina baine lata na hairai gauna iena? badina be huina latana amo kwarana baine kumia. 16A ta ese ina hereva baine gwaua tubu, egu haere binai: ai na kara idauna ta asi dibamai, bona Dirava ena ekalesia oreadia danu asi dibadia17A egu hahedua binai na henimuimu, asina hanamomuimu, badina be emui hebou amo namo ta sevaramu, a dika mo evaramu. 18Badina matamanai, vada na name kamonai emui hegogo tamona dubu lalonai, haheparara evaramu bogaragimui ai, bona una kahana na abia daemu. 19Badina be una na momokani bogaragimui ai na orea-orea e varamu, unu amo e hamomokaniamu taudia ese bae hahedinaraia umui bogaragimui amo.20Emui hebou negadia ai, Lohiabada ena anibou asio ania momokanimu. 21Badina be tau-ana, tau-ana oanimu, una dainai haida e hitolomu, ma haida e kekeromu. 22 Be! Asi emui ruma a? unuseni ai boma aniani bona boma inuinu. Dirava ena ekalesia ihi-ihiraina bona ogogami taudia ihahemaraidia ouramu a? Ede baina hereva henimui toma a? Baina hanamomui a? Lasi vaitani.23Badina be Lohiabada ena amo na abia umui na hamaorolaimui dalana binai; taona e torea hanuaboina ai, Lohiabada Iesu ese Flaoa atagana ta eabia, 24e hanamoa, bena e bitua, eto "Lau taugu binai, umui daimui ai baine makohi, ini bakara toma, lau ba lalogu."25Unu hetomana danu, e aniani vaitani murinai ia ese kehere eabia , bena ma eto, "Ina kereher na herohemaino matamatana lau raragu ai, ba inua negadia ai ini bakara toma, lau ba lalogu." 26Una dainai, ina Flaoa atagana bavania bona ina kehere ba inua negadiai iboudiai na umui ese Lohiabada ena mase ba hahedinaraia, ela bona Ia do bainema.27Benaini, tauta ese ina Flaoa atagana baine ania bona ina kehere baine inua kerere, Ia ese Lohiabada tau-anina bona rarana baine hadika. 28Tauta lalona baine tahua guna, bena ataga baine ania bona kehere baine inua. 29Badina be eania kavamu bona einua kavamu, se laloamu una na Lohiabada tau-anina, tauna ese Ia sibona ihahemaoro henina e aniamu bona e inuamu. 30Badina bunai hutuma umui bogaragimui ai e manoka-manokamu bona e gorerediamu, haida danu e masemu.31A ita siboda laloda baitama tahu, hahemaoro na edai basinema kau. 32Gau tamona Lohiabada ese e hahemaoro henidamu, matada ihakanidia, ita bona tanobada baita dika bou na garina.33Una dainai, varavaragu e, anibou dainai ba hebou negadia ai, ba henari heheni. 34Ta bema hitolo, Ia na ena ruma ai bema aniani, hahemaoro ai ba dika bou na garina. Hereva oredia do bae mia ela bona baina vasi, bena bain hamaoromaoroa.Chapter 12
1Harihari Lauma ena herahia, varavaragu, lau na asi nauramu ba kavakava, 2umui dibamui dibura ai o nohova negana ai, e hakaumui negadia iboudiai kaivakuku, asie herevamu diravadia, ese dala ede bamodia ai e hakaumui. 3Badina bina na hadibamuimu, ta dia Dirava Laumana ai e herevamu, tauna ese "Iesu basine uduguiraia," bona tau ta basine eto, "Iesu na Lohiabada." Lauma Helaga ai e herevamu tauna mo sibona.4Harihari unuseni ai herahia be idauidau, a Lauma be tamona. 5Bona unuseni ai hesiai daladia na idauidau, a Lauma be tamona. 6Bona unuseni ai gaukara danu idauidau, a Dirava be tamona Ia ese gau idoidiai taunimanima iboudiai lalodiai e karamu.7Harihari Ia ese taunimanima vada ehahedinarai henidia hagauhagau iboudiai bae namo. 8Badina be Lauma tamona ena amo ta aonega herevana, eheniamu bona ma ta lalo-parara herevana eheniamu bamona,9ma ta abidadama e heniamu Lauma tamona ese, bona ma ta gorere ihanamolaidia siahuna e heniamu, 10bona ma ta hoa karadia ikaradia siahuna e heniamu, ma ta peroveta siahuna e heniamu, ma ta Lauma idibadia e heniamu, ma ta gado idauidau e heniamu, ma ta gado anidia ihahedinaraidia e heniamu, 11a unu gau iboudiai na Lauma tamona ese taunimanima e henidia hagauhagaumu, ena ura hegeregerenai.12Badina be tauanina be tamona to regena na momo, bona rege ena be momo,to iboudiai tauanina tamona regena Iesu danu unu heto. 13Badina be Lauma tamona lalonai ita iboudai e bapatisoda tauanina tamona, ai e halaoda ena be Iuda tauda eiava Helene tauda, ena be hesiai tauda eiava ura kwalimu tauda, bona ita iboudai danu Lauma tamona, e hainulaida.14Badina be tauanina na dia rege tamona, a rege momo. 15Bema ae palapala baineto, "lau na dia ima palapala, dainai lau na dia tauanina ena," una dainai, ia na dia tauanina ena. 16Bona bema taia baineto, "lau na dia mata, dainai lau na dia tauanina ena." Asi badina, tauanina regena ta ai. 17Bema tauanina idoinai na mata mo, kamonai vada edena?18A Dirava ese rege ta ta tauanina lalonai, vada eato, ena ura hegeregerena. 19A bema iboudiai rege tamona, tauanina na tamona. 20A rege be momo, tauanina na tamona.21Benaini, mata ese ima palapla, na basine hereva henia baineto "asi emu gaukara egu ai." eiava kwara danu ae palapala dia, baine hereva henia baineto, "asi emu gaukara egu ai." 22Lasi, manoka-manoka ta gwauraimu regedia na mai edia gaukara bada hereadia, 23bona regedia tauanida ai ta laloamu imatauraidia na mamaragi, ita ese na ta matauraidia badamu bona asi hairaidia regedia ta hanamo badamu, 24a tauanina regedia mai hairaidia na gau ta ai asie dabumu, a Dirava ese rege iboudiai vada eme habou, tauanina tamona ai baela, e dabu regena danu hemataurai bada vada eme henia,25a tauanina basie karoaia, a rege iboudiai bae hedaro boubou bona bae henari heheni. 26a bema rege ta baine hisihisi, rege iboudiai na bae hisihisi hebou, bona bema rege ta bae matauraia, rege iboudia na bae moale hebou. 27Harihari umui na Keriso tauanina bona umui ta ta be ia regena,28bona Dirava ese haida ekalesia lalonai vada eato dia, giniguna dia be Aposetolo, iharuadia be peroveta taudia, ihatoidia be hahediba taudia, idia muridiai hoa karadia ikaradia taudia, ma idia muridiai gorere ihamauridia, hekaha taudia bona gado idauidau taudia. 29Iboudiai be apostolo, a? Iboudiai be peroveta taudia a? Iboudiai na hahediba taudia, a? Iboudiai na hoa karadia e karamu, a?30Dia herahia iboudiai na gorere ihamauridia, ani? Dia iboudiai na gado idaudia ai bae hereva, ani? Dia iboudiai hereva anidia e hahedinaraimu, ani? 31A ura momokanina herahia hereadia. Bona harihari, lau ese dala hereadaena aina hahedinarai henimui.Chapter 13
1Bema lau baina hereva taunimanima bona aneru gadodiai, to asi egu lalokau, lau na ekara gaba eiava auri e kwadiamu na heto. 2Bona bema lau na peroveta herahia na bona idibana aonegana idoinai bama abia, bona bema egu kamonai bada amo ororo bama kokidia, to asi egu lalokau, launa gauta lasi. 3Bona bema lau na egu kohu iboudiai baina heni, bona bema lau tauanigu baina heni una amo bama heagi, to launa asi egu lalokau, launa gauta basina abia.4Lalokau na haheauka bona boga-auka, lalokau na asi ena hesiku, lalokau na seheagimu, asine hekokorokumu. 5Asine kara havaramu, sibona sehetahumu, asine badu haragamu, kerere ta se laloa taomu. 6Gabu kereredia ai asine moalemu, ta gabu maorodia ai e moalemu. 7Gau iboudiai e hua taomu, gau iboudiai eabidaemu, helaro ai gau iboudiai e haheaukalaimu.8Lalokau na basine doko. To bema peroveta herevadia, idia na bae ore; bema gado idau-idau idia na bae doko; bema aonega, idia danu bae ore. 9Badina be taidia-taidia ta dibamu bona taidia-taidia ta peroveta laimu. 10To goevadaena be maimu neganai, taidia ta dibamu gaudia na be oremu.11Marakigu neganai, egu hereva bona lalohadai na mamaraki, badina launa maraki dainai. 12Ina harihari ta heita valahu-valahu mu hevarivari ai, ta heita hehenimu. Harihari taina name diba, to una neganai baina diba guguru odibagu guguru hegeregerena. 13Harihari ini gau toiosi mo mimia: Abidadama, helaro bona lalokau, to hereadaena na lalokau.Chapter 14
1Lalokau na ba gavaia balaheni, bona lauma herahiadia na ba ura henidia, to hereadaena be boma peroveta. 2Badina gado idau-idau ai eherevamu tauna na dia taunimanima ehereva henidiamu to Dirava ehereva heniamu; badina ta na sedibamu anidia, to ina na hehuni herevadia e gwauraimu Lauma ena amo. 3A peroveta herevadia e gwauraimu tauna ese taunimanima ehereva henidiamu badina idia iha-tubudia, ihagoadadia bona tauhalo e henidiamu. 4Gado idau-idau ai e herevamu tauna na sibona e hahegoadamu, a peroveta herevadia egwaurai hedinaraimu tauna ese dubu ehagoadaiamu.5Ina harihari, lau na ura dikamu umui na gado idau-idau ai boma hereva, to ma nauramu bema lasi neganai peroveta herevadia boma gwaurai hedinarai. Ina hari, peroveta herevadia e gwaurai hedinaraimu tauna na gao idau-idau ai e herevamu tauna daenai. (ela bona bema unu gado herevadia anidia baine gwaurai hedinarai neganai, bena unu amo dubu baine goada ihatubuna ai). 6To harihari, bamogu e, bema lau na baina vasi bena gado idau-idau ai baina hereva henimui neganai, dahaka gau namona ta do baina havara henimui, ela bona lau ese baina hereva henimui mata hanai herevadia amo, eiava laloparara amo, eiava peroveta amo, eiava hahediba-diba amo?7Iha hegeregerena asie maurimu kohudia danu mai regedia - biugili eiava gitara - bema idia regedia na basie ha-idau, ede boma diba toma una be biugili regena eiava gitara regena? 8Bema biugili regena na dia tuari boiboina regena, daika na bema diba bena una tuari boiboinai bema hegaegae? 9Unu hetomana danu, unu gadi idau-idau ilalopararadia na emui gado amo basio heni neganai, ede boma dibadia toma bona unu be dahaka egwaurai? Badina una na hoda-hoda ehereva heniamu.10Asia daradaramu ina tanobadai gado idau-idau na momo herea, bona gado ta basio davaria asi anidia. 11Bema lau na gado ta anina asina dibamu, lau na idau tauna ia enai, bona una eherevamu tauna na lau egu ai.12Umui danu unu heheto, ema bona ina negai umui na o ura badamu ini lauma herahiadia, ba tahudia bena baine habadalaimui dubu iha-tubuna dainai. 13Bena gado idau ai eherevamu tauna na baine guriguri una gado anidia baine hanaidia noinoina. 14Bema lau na gado idau ta ai na gurigurimu, laumagu danu e gurigurimu, to daragu na sevaramu.15Una dainai, lau be ede bama kara toma? Lau na laumagu ai baina guriguri, a mai daragu ida danu baina guriguri laumagu ida ane baina abi bona mai daragu ida danu ane baina abi. 16Ma kahanai, bema lauma ai Dirava o hanamoamu o edena dalai ta na una asie harihari henidia gabuna amo baine gwa "Amen", oi emu hahenamo ai, badina ia na asi dibana oi be dahaka ogwauraimu?17Badina be hahenamo korikori ohenimu na hegeregere, to haida be asio hagoadadiamu. 18Dirava na hanamoamu lau na gado idau-idau momo ai na herevamu una ese umui na name hanaimui. 19 A dubu lalonai, lalogu herevadia ima hona mo nama herevalai bona nama hadibalaidia danu, a dia gado daha-ta herevadia amo.20Varavaragu e, memero maragidia hegeregeredia ai na basio lalohadai. A kara dika enai boma garugaru, to emui lalohadai hari bema lo. 21Taravatu bukanai na etorea "gado idaudia taudia edia amo bona idau taudia bibinadia amo, lau ese ini taunimanima baina hereva henidia, to dia ina dalai idia ese lau ba-kamonai henigu", Lohiabada na ini egwau tomamu.22Bena ini heto, gado idau-idau badina na toa ta, dia eha-momokaniamu ediai, to asie hamomokaniamu taudia ediai, a peroveta herevadia be dia asie hamomokaniamu taudia edia to eha-momokaniamu taudia ediai. 23Una dainai, bema, dubu idoinai na gabu tamonai bame hebou bena iboudiai na gado idau-idau amo ba hereva, to lalona amo herahia asie abi taudia bona asie-hamomokaniamu taudia danu bae vareai, idia basiema gwau umui na kakava?24To bema iboumui ai na peroveta ai boma hereva, a asie hamomokaniamu eiava asie herahia henia tauna ta bema raka vareai, ia na baudaia roha iboimui ese bona ba tahua umui iboumui ese, 25ia lalonai hehuni gaudia iboudiai bae hedinarai, unu amo ia na baine goru diho bena Dirava baine tomadiho henia, baine gwau hedinarai, "Dirava na momokani ita ida."26Bena ma dahaka, varavaragu e? Emui hahebou tamona negadiai, ta ta mai emui ane, mai emui hahedibadiba, mai emui ihahedinaraina herevadia, mai emu gado, eiava gado ihahanaidia. Ini gau iboudiai na dubu iha-tubuna dainai. 27Bema tau ta na gado idauna ai baine hereva neganai, rarua eiava tatoi hona, ta ta ba hereva, bona ta be gado anidia baine gwaurai hedinarai. 28A, bema gado anidia iha-hedinaraina tauna ta na lasi neganai, ia na asi regeregena baine noho dubu lalonai. Ina gabunai, sibona baine hereva bona Dirava baine hereva henia.29Peroveta taudia rarua eiava tatoi ese hereva ba gwauraidia, bona haida be unu hereva anidia ba gwaurai hedinarai, 30a, bema iha-hedinaraina herevana ta na e helai tauna ta na henia, hari e hereva guna tauna na hereva baine hadokoa.31Badina be iboudiai na peroveta herevadia bae gwaurai bena ta ta bae diba bona iboudiai bae goada. 32Momokani, peroveta laumadia na peroveta taudia e kamonai henidiamu. 33Badina Dirava na dia hegonu Diravana, a Dirava na maino. Helaga taudia iboudiai edia dubu lalonai,34hahine na dubu lalodiai basie hereva. Badina be egwaudia taomu basie hereva a bae kamonai heheni, taravatu egwaumu hegeregerena ai. 35Bema idia na e uramu gau haida badiba negadiai, idia na rumai adavadia bae nanadailaidia, badina una na dia namo hahine na baine herea dubu lalonai. 36Eiava Dirava ena hereva umui emui amo eiava a? Eiava umui sibomui emui ai mo eme kau, a?37Bema ta na sibona e laloamu, ia na baine peroveta eiava lauma ai eheudaroha neganai, ini na tore henmuimu herevadia na baine abidiadae badina ini na Lohiabada ena haheganu umui emui. 38A bema ta ese e dadaraiamu neganai ia danu do ba dadaraia.39Una dainai, bamogu e, peroveta herevadia igwauraidia ba ura henia bada, bona gado idau-idau herevadia na basio dadaraidia. 40A gau iboudiai ba kara namonamo mai maoromaoro dia ida.Chapter 15
1Ma na hadibalaimuimu, tadikakagu e, sivarai namona na harorolai henimuiva, oabi daeva, lalonai o gini tutuka-tutukamu, 2Unu amo danu mauri vada oabia, bema ba dogoa tao tarika-tarika sivarai namo na harorolai henimuiva, boma laloa tao basioma abia dae kava.3Badina be na henimui gunava hereva badadia lau ese danu na davaria herevana - Keriso e mase na eda kara dika dainai Buka Helaga ai e torea hegeregerena, 4bona vada e guria, bona dina iha-toinai e hatorea isi Buka Helaga ai e torea hegeregerena,5bona Kefa enai danu e hedinarai, bona gwauta ruaosi ediai danu. 6 Gabe amo e hedinarai tadikakada sinahu-ima mai dikoana ida ediai nega tamona ai. Hutuma na doini e maurimu, a haida na vada e mahuta. 7Iakobo enai danu e hedinarai, bona apostolo iboudiai edia ai danu.8Iboudiai muridiai, egu ai e hedinarai, e kara maragina ta bema vara hora kererena ai na heto. 9Badina be apostolo iboudiai ese lau e hereagumu, lau na dia namo apostolo ai bae gwauraigu, badina be Dirava ena ekalesia oreana na dagedage heniava.10To Dirava ena hariharibada amo lau ini name heto, bona ena hariharibada danu se henigu kava. Badina, be egu gaukara iboudiai na hekwarahi idia na vada na hereadia, a dia lau mo, a Dirava ena hariharibada na lau ida. 11Una dainai lau eiava idia, ai ese a harorolaiamu bona umui ese oabiadaemu.12Harihari bema Keriso na mase amo e hatorea isi e harorolaiamu, ede heto umui haida na otomamu mase taudia na basie toreisi lou? 13To bema mase taudia na basie toreisi lou, Keriso danu basinema tore isi lou; 14bona bema Keriso na se toreisi, emai haroro na asi anina, bona emui abidadama danu asi anina.15Oibe, ai danu vada bema gwauraimai Dirava idiba-koikoina taumai, badine be Dirava ese Keriso e hatorea isi sivaraina a harorolaiava; a gau be mase na asie hatore dia isi. 16Bema mase basiema hatore dia isi, Keriso danu basinema hatorea isi; 17bona bema Keriso na basinema hatorea isi, emui abidadama na asi anina; umui na doini emui kara dika lalodiai boma noho.18Bona bema Keriso lalonai vada e mase taudia danu bema boio. 19Bema ina mauri ai eda helaro Keriso lalonai, taunimanima iboudia ai padadiai ita madi mai bogahisida.20To harihari Keriso na mase amo vada e tore isi, mahuta taudia edia tore isi lou roboana. 21Badina be tau ta ena amo mase vada evara, ma tau ta ena amo mase taudia ihatoreisi lou dia vada evara.22Badina be iboudiai Adamu lalonai vada e mase, Keriso lalonai iboudiai do bae mauri. 23A ta ta ena nega ai: Keriso toreisi lou roboana, bena ia ena mai ai, Keriso ibadinana taudia.24Bena dokona baine kau ai, Keriso ese basileia na tamana Dirava baine e henia hanai, una neganai ia ese gaubada iboudiai bona lohia iboundiai bona siahu danu baine hadareredia. 25Badina be ia na do baine lohia ela bona inai na iboudiai na aena henudiai do baine atodia. 26Ena inai orena be mase baine hadarerea.27Badina be "ia ese gau iboudiai aena henunai vada eatodia." A hereva e tomu "ia ese gau iboudiai vada eato," dibada anina be dia gau iboudiai ia henunai vada eatodia ia, ita tamada na unu seheato toma. 28Hari gau iboudiai ia henunai vada eatodia, natuna danu sibona ia henunai vada eheato, unu amo Dirava na gau iboudiai lalodiai.29Unu basinema heto, mase daidiai vada e bapatisodia taudia vada ede bema heto? Bema mase taudia basiema hatoredia isi, badina be dahaka idia daidiai e bapatisodiamu? 30Dahaka dainai, ita na nega idoidiai hahedika lalonai ta nohomu?31Lau na dina iboudiai na masemu! na heagilaimuimu dainai na gwau hedinaraimu, Tadikakagu, Keriso Iesu ita eda Lohiabada ena amo na abia. 32Dahaka gau namona egu ai, taunimanima edia lalohadai hegeregerena, uda boromadia ida na heatuva Epeso ai? Bema mase na asie toreisimu, "Aita aniani bona aita inuinu, badina kerukeruna baita masemu.33Basio hekoi: "hebamo dika taudia ese kara namo taudia e hahekwakwanai dia mu. 34Ba noga! kara namo enai! basio kara dika. Badina be umui haida na asi dibamui Dirava - na herevamu umui ihahemaraimu totona.35To ta baine eto, " Ede bamona ai mase e tore isimu, bona tauanidia ede hetomadia ai ma baema? 36Kavakava taumu! dahaka o hadoa gauna na basine mauri ela bona baine mase.37Bona dahaka o hadoamu, gauna na gabe ai baine vara anina, to uhe mo - readia wit eiava uhe idau na ta. 38A Dirava ese anina ehenimu ena ura hegeregerena, uhe ta ta anidia korikori e henidiamu. 39Hidiho iboudiai danu dia hegeregere. ta be taunimanima hidihodia, ma ta be animal hidihodia, bona ta manu hidihodia, bona ta ma gwarume hidihodia.40Guba gaudia bona tanobada gaudia danu mimia. A guba hairaina be ta, bona tanobada hairaina be ma ta. 41Dina hairaina be ta, bona hua hairaina ma ta, bona hisiu hairaina ma ta. Badina hisiu ta ta hairaidia danu idau-idau.42Mase taudia edia toreisi lou na unuheto. Mase ai e hadoamu gauna na, toreisi lou ai e maurimu. 43Hemarai ai e hadoamu; hairai ai e hatorea isimu. Manoka-manoka ai e hadoamu; goada ai e hatorea isimu. 44Tauanina ai e hadoamu; lauma ai e hatorea isimu. Badina be tauanina e maurimu, lauma tauanina danu e maurimu.45Buka Helaga ai danu e torea, "tau gini gunana Adamu na lauma maurina ai e halaoa." Adamu gini gabena be hahemauri laumana ai vada e halaoa. 46A lauma anina na se guna to tauanina, gabe amo lauma anina.47Tau gini gunana na tano amo ema, kahu ai e karaia. Tau iharuana na guba amo ema. 48Tanobada taudia be tano amo ema tauna hegeregerena, guba taudia be guba amo ema tauna hegeregerena. 49Tano amo ema tauna oromana vada tabia na heto, guba amo ema tauna oromana do baita abia.50Hari varavargu e, lau na tomamu, hidiho bona rara ese Dirava ena basileia basine abia diba. E masemu gauna ese se masemu gauna basine abia diba. 51Aitaia! hereva hehunina aina hamaorolaimui: ita iboudai na basita mahuta, to iboudai do baine ha-idauda -52asi kaimana, mata hekunumai tamona ai, kibi gabena ai. Badina be kibi regena ai, mase taudia baine hatoredia isi, basie mase lou, bona ita danu do baine ha-idauda. 53Badina be ina baine pata gauna ese basine pata gauna baine hahedokilaia, bona ina baine mase gauna ese basine mase gauna baine hahedokilaia.54Una dainai baine pata gauna na basine pata gauna baine hadokilaia, bona baine mase gauna na basine mase gauna baine hadokilaia negana ai, e torea gauna baine momokani eto, "kwalimu ese mase vada e hadonoa." 55Mase e, emu kwalimu be edeseni ai? Mase e, emu hekori be edeseni ai?56To mase ena hekori na kara dika, bona kara dika ena siahu na taravatu. 57A Dirava baita hanamoa, ia ese e hakwalimuda eda Lohiabada Iesu Keriso bagunai!58Una dainai, tadikakagu egu lalokau e, ba gini tutuka, basio marere, Lohiabada ena gaukara lalonai bagoada balaheni nega idoinai, badina be dibamui emui hekwarahi Lohiabada lalonai na asio hekwarahi kavamu.Chapter 16
1Ihaboulaina helaga taudia daidiai, lau ese Galatia dubu dia na tore henidia hegeregerena umui danu unu ba kara toma. 2Pura dina ginigunana ai, ta ta ese ohaboumu gaudia haida na bahaboudia, bena lau baina vasi, neganai ihaboulaina gaukara na basio karaia.3Lau baina ginidae neganai, umui ese oabidia hidi taudia, na mai revareva dia ida baina siaidia bena emui harihari gaudia na balaohai Ierusalema. 4Bona bema ina na maoro lau danu baiala neganai, Ida na lau ida baiala.5A launa Makedonia baina hanai murinai dekemui baina vasi. Badina lau na Makedonia do bainala. 6To readia launa umui idia baina noho, eiava ina paraka neganai danu, bena umui ese do ba durugu egu laolao dalanai.7Badina launa asi egu ura ta ina hari baina itamui ina egu hanai ai, badina na helaromu umui ida hora taina tama noho, bema Lohiabada ena ura hegeregerena. 8 A lau na Efeso ai baina noho ela bona Pentecose, 9badina be iduara badana bona gagaena ta eme hekeho egu ai, bona inaigu danu hutuma.10 Hari bema Timoteo bainema, neganai baitaia umui na basine gari henimui, badina be ia na Lohiabada ena gaukara e karaiamu, lau hegeregeregu. 11Una dainai, ta ese basine dadaraia. A ba durua maino dalanai, bena ina lau dekegu bainema, badina be lau ese ia bona mai bamona ida na naridiamu. 12Hari bamoda Apolo dainai, lau na ura dikamu ia mai bamona ida na umui dekemui bae vasi. A ina na dia ia ena ura ia hari bainema. Ede hetomana, ia na bainema ena ura hegeregerenai.13Bagima, abidadama ai ba gini auka, eregabe taudia hegeregeredia ba goada. 14Emui gaukara iboudia ai na lalokau ai ba kara.15A umui na mai dibamui, varavaragu e Sefani ena ruma taudia ida be Achaia ena roboa anidia bona sibodia helaga taudia isiaidia ilao henidiai na goadamuimu. 16Umui na idia isiaidia ilao henidia ba tamona bae hekwarahi ina gaukara lalonai.17Lau na Sefani ena mai na moale laiamu, bona Fortunetus, bona Achaicus danu, badina idia ese emui duu gaudia iboudiai ehavara henimui. 18Badina be idia ese lau laumagu eme akerua, bona umui danu una dainai taunimanima ini bamodia na bavabidia dae.19Asia ekalesia oreana na edia hahenamo e siaia emui. Aquila bona Priscilla danu edia hahenamo ehenimuimu Lohiabada lalonai, edia ekalesia oreana edia hanua. 20Tadikaka veridia ese edia hahenamo henimui. Haherahu amo ta ta bahanamolaidia.21Ina hahenamo na lau sibogu imagu amo na tore henimuimu-Paulo. 22Bema taunimanima ta ese Lohiabada se lalokau heniamu, neganai, ia na bema gwau tubu henia eda Lohiabada na e maimu! 23Eda Lohiabada ena harihari bada ai baine mia. 24Egu lalokau na iboumui ai baine mia Iesu Keriso lalonai baine mia. Amen.2 Corinthians
Chapter 1
1Lau Paulo, Dirava ena ura dainai, Iesu Keriso ena aposetolo taugu ai nala, bona Timoteo, ita tadikakada, ese Dirava ena dubu Korinto ai, bona helaga taumui Akaia tanona idoinai a tore henimuimu. 2Dirava ita Tamada bona ita eda Lohiabada Iesu Keriso ena amo harihari bada bona maino avabia.3Dirava aita imodaia, bona iseda Lohiabada Iesu Keriso Tamana, ita danu Tamada, hebogahisi bona tauhalo Diravana, 4ia ese tauhalo e henidamu eda hisihisi iboudiai lalodiai, una dainai ita danu haida ma tauhalo baita henidia edia hisihisi lalodiai, Dirava ese tauhalo e henidamu hegeregerena.5Badina be Iesu Keriso na ita daidai e hisihisi, una dainai ita eda tauhalo danu Keriso dainai baine vara. 6To bema ita na vada ta hisihisi, una na ita eda tauhalo bona hahemauri; bema ita na tauhalo vada ehenida, una na umui emui tauhalo e hahedinaraiamu eda hisihisi iboudiai lalodiai baita haheauka badina ai danu unu a hisihisi toma. 7Bona ai emai helaro emui ai na tutuka, dibamai umui danu ai daimai ai ohisihisimu bona tauhalo odavarimu.8Tadikakamai, ai na asi auramu umui na basia hadibamui dahaka kerere ai emai ai evara Asia ai. Eha manoka-manoka mai bona emai goada danu eore bona emai mauri danu ato diho. 9Momokani vaitani, ai na baia mase, sibomai emai ai asi aheabidadama, to mase taudia eha toredia isimu Diravana enai aheabidadama. 10Ia ese ehamauri mai una mase dikana amo, bona ma baine hamauri mai. Emai helaro na ia enai atomu dounu ma baine ruhaimai nege,11ai daimai ai o guriguri heboumu, hahenamo danu taunimanima momo ese Dirava bae henia ai daimai ai, ena hariharibada danu haida edia amo ai eme henimai.12Asi a daradaramu dainai aheagimu, badina agwau hedinaraimu Dirava ena ura ai arakamu, ai ese helaga ai gau iboudiai a karadiamu bona Dirava euramu daladiai dia tauani ena aonega ai to Dirava ena hariharibada amo, emui evasimu. 13Badina gau haida asi atorediamu emui, to umui ese baduahidia bona ba laloparara lai gaudia. Egu helaro na umui ese boma lalopararalai gugurumu, 14badina umui ese danu kaha ta ai mo vada olalopararalai maiva, una dainai ai be umui emui heagi badina iseda Lohiabada Iesu, ena lou mai dinana ai bena aina umui emui heagi badina.15Bona asi emai daradara dainai, lau naurava baina vasi, dekemui gabe ai hahenamo iharuana bavabia, 16bona ene amo bahanaimu Makedonia, bona ma baina loumai Makedonia amo, bena bo siaigumu Iudea ba laomu.17Una dainai, vanega na laloava ini bainama neganai, lau na asina takutaku, ani? Eiava lau ese na haeroa gaudia na tauani kahanai, una dainai dekegu ai "Oibe, oibe" bona Lasi, "lasi" hora tamonai, a? 18To Dirava na abidadama, una dainai ai emai hereva emui ai na dia "Oibe" bona "Lasi."19"Dirava natuna, Iesu Keriso sivaraina a hanamolaia, lau bona Silvanus bona Timoteo ese na dia "Oibe" bona "Lasi" to nega iboudiai "Oibe," Keriso lalonai, 20Dirava ena gwauhamata iboudiai na "Oibe" ia lalonai. Bena ia dainai, "Amen" baita gwauraia Dirava ena hairai dainai.21Harihari Dirava ese ita e haginida Keriso lalonai bona Ia ese e horoda, 22ia ese e nevarida bona Lauma Helaga na egwauraia ita kudouda ai baine taruha.23Dirava hari lalogu dibana, lau na Korinto asi na vasi badina korikori be na bogamui hisi dainai. 24Ai na umui emui abidadama na asi alaoa-ahumu, badina ita na gaukara hebou tauda aita moale bona eda abidadama ai baita gini tutuka.Chapter 2
1Badina be sibogu lalogu vada name hadaia, lalogu mai hisihisina dainai ma basina lou mai. (ina hereva do baitaia namonamo) 2Bema lau ese lalomui na hahisihisi, daika ese lau be hamoalegu mu, to na hisihisia tauna a?3Bona ina hereva tamona na tore henimuimu, baina vasi neganai, reana unu e moalemu taudia padadiai lalo hisihisi ta basina abia, asina daradaramu, egu moale na umui iboumui ai emui. 4Vada na tore henimuiva mai lalo hisihisi bona kudou metau ida bona mai taigu ida, na tore henimui, dia iha hisihisimui to egu iuraheni emui ai badibaia dainai.5A hisihisi e havaraia tauna ese dia lau mo e hahisigu, to dala haida ai umui danu o hisihisi. 6Una tau ena dika davana umui ese ogwauraia vada e hegeregere. 7Oi ese ena dika ba gwaudia tao bona ba ura henia. Bema lasi, tamona na ba lalo namo henia, ena hisihisi baine bada herea na garina.8Bena na hahegoadamu, oi emu lalokau ia enai ba hahedinaraia. 9Momokani lau ese na tore henimuiva umui itoho laimui, ini iboudiai na o badinadiamu eiava lasi.10Umui ese tau ta ena dika ba gwau tao, lau danu ena dika baina gwau tao. Badina be tau ta ena dika bama gwau tao una na umui daimui ai bona Keriso vairanai bama gwau tao. 11Satani ese basine abida ia ena badina, ai na dibamai ia ena koikoi karadia.12Lau nala Troas neganai Keriso sivaraina namona iduarana ta vada e hekeho egu. 13Lau na laumagu ai asina laga-ani, badina lau tadikakagu Tito, na asina davaria, unuseni ai, na rakatanidia bena Makedonia nala.14Dirava na tanikiu heniamu Keriso lalonai nega iboudiai eguna lai maimu bona eha kwalimumaimu, ia sivaraina bonana namona, gabu idoinai e hedinaraimu. 15Ita Keriso bonana namona Dirava ena, vada ehamaurida bona e boio taudia padadia amo.16Momokani vaitani, ini idia ediai mase bonana ta amo mase e varamu, to kahanai mauri bonana namona ese mauri ehavaraiamu. Daika be hereadae ini gau ai? 17Badina ai na dia taunimanima haida hegeregeredia be Dirava ena hereva na ahoihoilaiamu mai davana gauna, to mai momokani mai ida, Dirava ese Keriso lalonai ehenimai mu hegeregerena Dirava vairanai aherevamu Keriso lalonai.Chapter 3
1Ita be tauramu siboda ma baita ahenamo lou a? Ai na umui emui amo eiava ai emai amo gwaumaoro revarevadia na asi aura henimu, taunimanima haida ekaramu hegeregere dia, ai be unu heheto a? 2Umui na ai emai revareva, ai kudoumai lalonai vada e torea, taunimanima ese e duahiamu bona e dibaiamu; 3unu ese ehahedinaraiamu umui na Keriso ena revareva ai ese a reguamu, dia ink ai e torea, to mauri Diravana Laumana lalomui ai enohomu ena amo, dia nadi latanai etorea, to taunimanima kudouna lalonai e torea.4Ai emai gini auka Dirava enai na Keriso ena amo e varamu. 5Dia basioto ai na diba heherea bena gau iboudiai ai emai amo e emaimu, to ai emai diba na Dirava ena amo, 6momokani ia ese diba ehenimai ina herohemaino matamatana igaukaralaina taumai ehalaomai, dia revareva amo to Laumana ena amo. Revareva be ehahemasemu, to Lauma be mauri ehenimu.7Bema hari ina hesiai gaukarana ese mase ehavaraia - nadi ai e torea revarevana - mai hairaina ida ema una dainai Isaraela memero dia na basie roha mamoromaoro Mose vairana, badina be ia vairana hairaina amo danu vada e valahu-valahumu, 8benaini ina Lauma gaukarana basinema hururu a?9Badina bema ina hahedika gaukarana na e hururuva, o una kara maoromaoro hairaina be ma ede bema hururu-hururu toma! 10Momokani vaitani, ina hairai gunana na asine hururumu, badina be ina hairai matamatana ese eme hereaia vaitani. 11Bema ina eveve ohomu hairaina na vada ema, ina hairai mia na be ede baine hururu toma.12Ina helaro emai ai dainai mai goada mai ida gaukara akara gugurumu, 13bona dia Mose hegeregerena vairana na muko ai ekoua una dainai Isaraela taudia ese una hururu e veve ohova gauna na asie itaiava.14To idia lalodia na eha aukadia. Ema bona ina hari, una muko na dounu e miamu gwauhamata gunana iduhainai. Una na do se hekoki badina Iesu Keriso sibona ena amo baine veve oho. 15Ema bona ina hari, ena be Mose ena buka e duahiamu, dounu kudoudia na muko ese ekoudia ahumu. 16Lohiabada e lou heniamu tauna ena amo una muko na ehe koki ohomu.17Lohiabada na Lauma, bona Lohiabada Laumana e nohomu gabuna ai, heruha nege na e miamu. 18Hari ita iboudai vairada asi muko na Lohiabada hairaina, ta hedinaraiamu bona eha idauda ia heidaidana hairai ta amo hairai ta ita eda Lohiabada Laumana ena amo.Chapter 4
1Una dainai, ina hesiai lasi gaukarana, bona ina hebogahisi ame abia, kudoumai na asi e hetahamu. 2Ai na hemarai karadia hehunidia vada a nege; dibaka karadia asia loalaimu; Dirava ena hereva asia hagagevaiamu. A hereva momokanidia a gwaurai hedinaraimu Dirava vairanai; unu amo taunimanima lalodia a hanamodiamu emai ai.3Bema ai emai sivarai namona na hehuni, e masemu taudia ediai danu hehuni, 4ina nega diravana ese asi ehamomokania mu taudia lalodia na vada ehadiburadia, bena Keriso, hairaina daika be Dirava heida-idana, ena sivarai namo diarina na idia ediai na basine hedinarai.5Badina be aina sibomai asi agwau hedinaraimu; to Keriso Iesu na Lohiabada, bona ai na ia ena hesiai taumai mo Iesu dainai. 6Badina be Dirava na eto, "Diari na dibura amo baine tara," unu amo ai kudou mai e diarimu, bona ina diari amo Dirava hairaina Keriso ena amo e hedinaraimu.7Ina kohu namona na hodu lalona amo abimu, ina siahu hereadaena na dia ai emai amo to Dirava ena amo. 8Emai hisihisi na dala idauidau amo e maimu, to asi adareremu. Ai na adaradaramu to daramai na asie dokomu. 9Ai na ehahisihisi maiva to asi a manokava. Ai na ehamoru maiva to asi a darereva. 10Ai na nega iboudiai Iesu ena mase tauani mai ai ahuaia mu, unu amo Iesu ena mauri na ai ese tauani mai amo ahahedinaraiamu.11Badina be dina idoidiai, ai mauri taumai taomai e tore Iesu dainai, Iesu ena mauri ai hidihomai ai baine hedinarai helaoreana. 12Una dainai ai lalomai ai mase e gaukaramu, to mauri na umui lalomui ai.13To abidadama laumana vada ta abia hebou, vada e torea hegeregerena: na ahamomokania una dainai vada na herevalaia. "Ai ese danu ahamomokania mu, una dainai ai ese danu a herevalaiamu, 14ta dibamu danu Iesu eha torea isi tauna ese oi bona lau baine hatoreda isi bona umui bona ai Iesu varanai baita ginimu. 15Ini gau iboudiai na umui daimu ai, una amo Dirava ena harihari badana e habadaiamu hutuma edia ai unu amo ihanamona baine bada Dirava hairaina danu baine bada herea.16Una dainai basita manoka. Ena be, bema ita tauanida na e dika elaomu to ita laumada na dina iboudiai e matamata loulou mu. 17Ina nega sisina mo, hisihisi taidia ese e butuda taomu una mia hanaihanai hairaina maduna na ese baine govadia ahu. 18Ai na dia e itamu gaudia aitamu, to seheitamu gaudia aitamu. Badina aitamu gaudia na dia mia hanaihanai gaudia, to asi ta itamu gaudia be mia hanaihanai gaudia.Chapter 5
1Badina ita mai dibada bema ita eda noho gabuna tanobada ai - ta noholaiamu kalaga na - vada e rohoa, Dirava ena amo, mia hanaihanai rumana ta Basileia ai, dia taunimanima imadia amo e karaia. 2Ina kalaga lalonai ta ganaganamu, ede tama kara toma Basileia dabua na tama karaia, eda ruma ta Dirava ese ehenida kalagana ai, badina aina bae davarimai, mai dabuamai ida. 3Badina be momokani bema ita ese ta hedokilaia, ita na basie davarida gagaeda mo.4Badina momokani ita na do unu una kalaga lalonai, ta ganaganamu, eha maduna damu, badina ita na asi ta uramu basie hadabuada, to bae hadabuada, mauri ese e dikamu tauanina baine hadonoa. 5Hari ita ehahegaegaeda tauna na Dirava, ia ese ia Laumana vada e heni.6Una dainai ita na nega iboudiai gogoada bona ta dibamu ita na tauanida ai ta nohomu, ita na Lohiabada ena amo ta raka oho - 7Badina ita na abidadama ai ta rakamu, dia roharoha ai - 8Ai na asia daradara mu, auramu tauanina ena amo baia raka oho, bena Lohiabada ida baia noho.9Una dainai ai emai, lalohadai badana bina, ini seniai eiava unu seniai ia ihamoalena dainai. 10Ita iboudai na Keriso ena hahemaoro terona na vairanai baita hedinarai, tata tauanida ai ta kara gaudia baita abidia lou, namo eiava dika.11Lohiabada imatauraina na badibaia una dainai taunimanima baita hadibadia ita danu idia lalodia na helaoreamu umui lalomui ai ia badibaia goevagoeva. 12Ai na dia sibomai a hegwaurai loumu, to ina nega na a henimu ai daimai ai bae heagi, una na umui mai emui haere murimuri kahanai e heagimu taudia ediai, to dia kudoudia ai.13Badina bema ai lalomai na dahuai, una na Dirava mo dainai; bema ai lalomai na mamaoro una na umui daimui. 14Badina Keriso ena lalokau ese ehaganimai mu, Oreana bina: ita daidai tau tamona e mase! una dainai iboudiai vada ta mase. 15Bona ia na ita iboudiai daidai e mase, una dainai e maurimu taudia na dia sibodia ediai e maurimu ai, e mase bona ma e toreisi lou tauna dainai. .16Una dainai, ina hari amo ela ita ese ta basita haeroa tauani kahanai. Ena be Keriso na tauanai ena dala ai, ta haeroava, a harihari unu dalai na asita haeroamu. 17Una dainai, bema taunimanima ta na Keriso lalonai ia na tau matamatana. Gau gunadia vada e boio vaitani, aitaia gau iboudiai eme matamata.18Gau iboudiai danu Dirava ena amo; ia ese Keriso bagunai ia ida vada e haheroheda maino; bona herohemaino isiaina ilao-henina taumai ai vada e halomai. 19Herevana binai: Dirava be Keriso lalonai, tanobada taudia ia ida e haheroheda maino, eda kara dika asine lalo tao. Herohemaino herevana binai ai e henimai.20Ai na Keriso ena hesiai taumai: una dainai a noimuimu, e kara Dirava na ai emai amo egwau lasi mu. Ai na Keriso dainai umui a noimuimu, "Dirava ida bae herohemaino! 21Kara dika asi dibana tauna, ita daidai dika ai ehalaoa, unu amo ita na Dirava enai maoromaoro baita abia helaoreana Ia lalonai.Chapter 6
1Ia ida a gaukara heboumu, taumai ese a haganimuimu Dirava ena hariharibada basio abia kava. 2Ia na etomu, "nega namonai na kamonai henimui, ahemauri negana ai na durumui." Aitaia, hari na nega namona. Hari dina na ahemauri dinana. 3Taunimanima ta asi a hahekwakwanaia, badina emai hesiai gaukarana ihakoikoina garina.4A, emai kara iboudiai lalodiai taunimanima bae diba na Dirava ena hesiai taumai, haheauka lalodiai, hisihisi lalodiai, lalo hisihisi lalodiai, ogogami lalodiai, 5hedadaba lalodiai, dibura rumana noho lalodiai, heiri-heiri lalodiai, hekwarahi lalodiai, hegima lalodiai, hitolo lalodiai. 6Lalo goevagoeva lalodiai, aonega lalodiai, hebogahisi lalodiai, Lauma Helaga lalonai, lalokau korikori na lalonai, 7hereva momokani lalonai, Dirava ena siahu lalonai, kara maoromaoro ena tuari gaudia imamai idibadia ai bona lauridia ai.8E heatolaimai bona e hahemaraimai. Namomai e gwaurai, bona dikamai e gwaurai. Koikoimai e gwaurai gau tamona, ai na momokani. 9Asi harimai eto, gau tamona mai harimai. Mase taumai etomu, aitaia gau tamona a maurimu. E dadabamaiva to asi e alamai maseva. 10Daramai e dokomu, to nega idoinai a moalemu. Ogogami taumai, to hutuma ahatagadiamu. Asi emai gau ta to gau iboudiai na ai emai.11Korinto taumui e, hereva iboudiai vada ahamaorolaimui, lalomai anidia eme hedinarai emui ai. 12Umui na dia ai ese agwaumui taomu, to sibomui ohegwau taomu emui kara daidiai. 13Iha hegeregerena dalanai na hereva henimuimu natugu na heto, sibomui lalomui ba hahedinarai.14Asi e kamonaimu taudia ida basio hebamo. Badina kara maoromaoro bona kara havara ede bae hetura toma? Eiava diari bona dibura ede bae hetura toma? 15Keriso bona Beliar be ede bae herohemaino toma? Kamonai tauna ahuna be dahaka asi ena kamonai tauna enai. 16Dirava ena dubu bona kaivakuku be ede bae hatamona dia toma? Badina be ita na Mauri Diravana ena dubu; bona Dirava ehereva eto, "lau na bogaragidiai baina noho bona baina loa eva-eva; lau na edia Dirava ai bainala, bona idia na egu bese ai baela."17Una dainai "edia amo bae raka oho, dauhai bae noho," Lohiabada na eherevamu, "miro gauna enai basio daukau, bena baina abimu dae." 18"Lau na Tamamui ai bainala, bona umui na natugu mamaruanemui bona hahinemui ai baina halaomui," Lohiabada siahu hereadaena eherevamu.Chapter 7
1Egu lalokau taumui e, ini gwauhamata tame abi dainai, tauanina bona lauma iha dikadia karadia iboudiai lalodia amo na baita hahegoeva, helaga karadia na baita haguguru Dirava igari heninai.2Bavabimai dae! Ai ese ta asia hadikaiava. Ai ese ta asia hahisiava, ta ena kohu asi abi kavava. 3Lau ese asi na gwau dika henimuimu; badina na hereva guna hegeregerena umui na ai lalomai ai, badina baita mase hebou bona baita mauri hebou. 4Egu heabi dadama emui ai na bada herea; na heagilaimui mu. Unu amo ehagoadagu mu. Emai hisihisi lalodia amo egu moale na bada herea.5Badina Makedonia ai akau neganai, tauanimai na asie laga'ani. Dounu, dala idauidau amo eha hegonumaiva - murimurimai be heai, lalomai be gari. 6To tauhalo e havaraiamu Diravana ese, Tito ena gini dae ai tauhalo ehenimai, 7bona dia Ia ena gini dae mo dainai, a umui ese Ia tauhalo ohenia sivaraina danu. Badina be emui helalo, emui taitai, bona emui gosi lau egu ai, dounu na moale bada.8Egu revareva dainai lalomui na hisihisiva, asi na helalo loumu (to dounu na helalo lou, badina badiba una revareva ese hora sisina mo lalomui eha hisihisiva). 9Hari lau na moale mu, dia lalomu e hishihisiva dainai, to emui hisihisi amo helalo kerehai ehavaraia. Badina be emui lalo hisihisi na Dirava ena amo, una dainai dika ta ena amo asie davaria 10Badina ina lalo hisihisi na Dirava ena ura unu amo helalo kerehai e havaraia mu bona unu amo hahemauri na evara mu. A tanobada ena lalo hisihisi amo mase e havaraia mu.11A itaia, badina be ini ehavara henimuiva gaudia, Dirava ena ura dalana amo eha hisihisimuiva negadia: Iurahenina dainai, sibomui nahuamui ba toho ura dikana amo, emui lalo hekwarahi amo, emui gari amo, emui helalo amo, emui gosi amo, emui kerere ihadavadia amo, ini gau iboudiai daidiai umui na sibomui o hahemomokanimu. 12Ena be na tore henimui guna, una na dia kerere e karaia tauna dainai, eiava una kerere dainai e hisihisi tauna dainai; to emui iurahenina ai daimai ai, Dirava vairanai baine hedinarai.13Una dainai ai eme hagoada mai. Hari sibomai emai tauhalo latanai ma amoale badamu Tito dainai, badina be Ia laumana na umui ese o hamatamataiava. 14A bema gau haida daidiai bama heagilaia umui daimui ai, lau na asina hemarai. Ma kahanai, hereva iboudiai momokani ai aherevalai hegeregerena, Tito iheagilainai vada eme momokani.15Bona Ia ena hemami namodia na eme bada herea emui ai, emui kamonai karadia na e lalo taomu, Ia ede oabiadae toma, mai garimui ida bona mai magigi mui ida oabiadae. 16Na moalemu badina be gau iboudiai daidiai egu hahemomokani umui emui ai.Chapter 8
1Varavara mai e, Dirava ena hariharibada Makedonia dubu dia ahenidia herevana auramu umui danu baia hadibalaimui, 2edia hisihisi ahetohona lalonai, edia moale na babada bona edia ogogami amo edia heniheni na babada heherea.3Badina be na gwau hedinaraimu edia goada hegeregerena ai eheniva, ma edia goada danu e hereaia, mai ura kwalimu dia ida, 4mai hahealodia ida, idia ida a noinoi hebouva helaga taudia ihanamodia edia hesiai gaukarana lalonai. 5Bona dia ai ese a laloa dalanai ekaraia, a idia na guna sibodia tauanidia Lohiabada ehenia; bona ai emai ai, Dirava ena ura dainai.6Bena ai ese Tito na ahagoadaia, una dainai Ia ese hariharibada karana e matamaia, bona umui emui danu baine hagugurua. 7Gau iboudiai umui na so dabu - abidadamai, herevai, aonegai, bona gau iboudiai ikaradiai, bona emai iuraheni umui emui ai, una dainai ina hariharibada karana ai bahonuhonu dae,8lau na herevamu na dia hahegani, to latanai umui emui lalokau korikori itohona haida edia goada amo. 9Badina be Lohiabada Iesu Keriso ena hariharibada vada o dibaia, bena Ia na ogogami tauna ai ela, ena be Ia na taga, to Ia ena ogogami amo umui na vada ome taga.10Una dainai egu lalohadai na ini na hedinaraia tomamu, badina be ina na namo emui ai dia una lagani gunanai omatamaia mo, to oura dikava bakaraia. 11A ina gaukara danu ba hagugurua, emui ura okaraia gauna, na baine guguru, emui amo. 12Una dainai bema tau ta lalona ehegaegae, harihari gauna iabidaena na ia enai emiamu gauna, dia e dabumu gauna amo.13Ina na dia haida bae laga'ani, a umui be bahisihisi, to iboumui ai na bahegeregere. 14Hari ina negai, emui ai na momo a idia be lasi dainai heduru euramu, unu hetomana danu idia ediai danu bae momo neganai umui danu ma bae durulaimui, una amo umui na iboumui ai bahegeregere, 15vada e torea: "Ana mana momo egogo tauna na enai bahu semia, a egogo gadoi tauna ana be vada e davana."16To Dirava ta hanamoamu, Ia ese umui daimui ai Tito lalonai iurahenina vada e havaraia. 17Dia ai emai noinoi mo se abiadae, to mai iurahenina ida sibona ena urai umui dekemui vada evasi.18Tadikaka ta ida asiaia vasi dubu iboudiai ese e hanamoava sivarai namo dainai. 19Dia ina mo, ia danu ta dubu ese e duanaia ai ibamomai ina laolao ai, ina hariharibada karana ai ese aitaia taomu Lohiabada hairaina, bona ai emai hegaegae ihahedinaraina.20Ai na nahuamai atoho, ta ese basie habadelaimai kerere ina herahia gaukarana ai. 21Badina be vairai bae vara gaudia alalodia maorodia be ede dia, dia Lohiabada vairanai mo, to taunimanima vairadiai danu22Tadikaka ta danu asiaia idia ida, dala momo ai atohoa bona lalona adavaria e ura dikadikamu. To harihari e ura dikadikamu badina be ena hahemomokani umui emui ai dainai. 23A Tito enai, ia na lau bamogu bona umui emui gaukara hebou tauna ta. Ai tadikaka mai haida, idia na dubu ese e siaidia bona Keriso e matauraiamu. 24Una dainai Ekalesia Oreana ese baheitaidia emui iuraheni toana ihamomokanina bona emui heagilai ihahedinaraina.Chapter 9
1Ina hari, helaga taudia edia gaukara dainai na asi badina baina tore henidia. 2Badina be emui hegaegae na dibagu, Makedonia taudia vairadiai na heagilaimui, nato Akaia na lagani gunana ai ehegaegae, bona emui gosi na idia haida danu eha goadalaidia.3A varavarada na siaidia vasi, a heagilaimuimu, hari be gau asi aninai bae halaoa, una dainai umui na bahegaegae, na herevalaimui hegeregerena ai. 4Hegeregerena, bema Makedonia taudia haida ida baia vasi to umui na do sohegaegae neganai, ai na baia hemarai - umui na ma basia hereva laimui lou - unu bamona. 5Bena na laloa varavarada baina noidia idia na bae vasi guna, emui hari-hari gauna ogwauraia hamata gauna bae haboua hegaegae. Ina dala ai, una na baita hahegaegaea hahenamo gauna, to dia hahegugu dalanai.6Hari ini na gwau tomamu, baine hado gadoi tauna ese baine gei gadoi, bona mai hahenamona ida e hadomu tauna danu, hahenamo lalonai ma baine geigei. 7Ta ta ena heni heni na kudouna amo baine heni, dia hahedua ai eiava dia haheganiai, badina Dirava na mai lalonamona ida ehenimu tauna na eura heniamu.8Bona Dirava ena hariharibada oi latamu ai na baine bada, unu amo, gau iboudiai lalodiai, emu dabu gabudiai, emu gaukara namodia iboudiai do baine ha bada laimu. 9Badina be vada etorea: "Ia na e gigi momo, ogogami taudia ehenidia ena maoro-maoro na ehesiriu hanai-hanaimu."10Uhe bona aniani e henimu Dirqava ese uhe baine henimui bona baine hatubu; emui kara maoromaoro huahuadia danu baine hahoho. 11Ia ese baine harihari henimui, bena umui danu ba harihari; bena ai daimai ai Dirava ihanamolaina baine bada.12Badina be ina heni-heni gaukarana na dia helaga taudia ihenidiai mo dainai, a Dirava ihanamolaina danu baine bada herea. 13Badina be ini gaukarana ihamomokanidia, idia ese Dirava e hanamoamu badina umui emui kamonai ihahedinarainai Keriso sivaraina namona o herahia laiamu idia ediai bona taunimanima idoidiai ediai. 14Bona idia na umui daimui ai e guri-gurimu, bona e lalomuimu badina be Dirava ena hariharibada hereadaena na umui latamui ai. 15Dirava ta hanamoamu badina ena herahia na asi ihahegeregerena!Chapter 10
1Lau, Paulo, sibogu umui na noimuimu, Keriso ena manau bona manada daidiai. Lau na manau dekemui ai na nohomu, to bema dauhai nama noho lau na mai goadagu! 2Na noimuimu, bema lau na umui ida negadia ai, lau na gau ta garina basina gari, lau na baina goada ena be haida ese egwauraimaimu ai na tauani ena dala ai arakamu.3Ena be tau-anina ena dala ai a rakamu, to emai tuari na dia tau-anina ena amo, 4badina be emai tuari gaudia na dia tau-anina ena, a Dirava ena amo emaimu siahuna, kohoro irohodia bona helogo dika dia alaodia ahumu,5bona Dirava idibanai e laoa ahumu gaudia iboudiai e haketodiamu, lalohadai iboudiai e guidiamu Keriso ikamonai henina ai. 6Bona aina hegaegae ini gwau ede-ede, iboudiai davadia baia heni ela bona emui kamonai na baine guguru.7 Ini evaramu gaudia na vada oitadiamu. Bema ta baine eto ia na Keriso ena, ia sibona ese ma baine haeroa lou, ia hegeregerena ita danu Keriso ena. 8Bema lau na emai siahu baiama heagi laia, unu na Lohiabada ese ilarebamui helaoreana, a dia iha dikamui, lau na basinama hemarai,9egu revareva na basi oto ihagarimui dainai na tore henimuimu. 10Momokani, haida etomu, "ena revareva na mai metaudia bona mai siahudia, a tau-anina na manoka, bona ena hereva danu asi anidia."11Mani ta ese baine haeroa, ena be ai na dia umui ida, to emai hereva na revareva ai dekemui evasimu, bona bema dekemui ai danu unu baiama kara toma. 12Ai na asi a tomamu sibodia ehahenamomu taudia hegeregeredia, to sibodia e hahetohomu, sibodia e hahegeregeremu, bona asi edia laloparara.13Ai na, ede heto, basia heagi kava a Dirava ese ehenimai hahetohona benai emui ai vada ekau. 14Emai hahetoho na asi aha-lataia, ena be asi abimui dae to sivarai namona na avasi laia.15Emai gaukara hetoana basia heagilaia, aheromu, emui abidadama na lalomui baine tubu hetoana do baine daudau. 16Bena unu kahadia tanodia ai sivarai namo do baia harorolaia, a idauna ta ena gaukara basia heagilaia.17A ta baine heagi, ia ese Lohiabada lalonai baine heagi. 18Badina be sibona ehahenamomu tauna na sibona namona basine gwauraia a Lohiabada ese ehanamoamu tauna hari.Chapter 11
1Launa na ura mu egu kavakava sina taina ba haheauka laia, to oi na momokani lau o haheauka henigumu. 2Badina launa na maduna, Dirava ena badu hegeregerena ai na badumu. Badina, launa na gwauhamata oina tau tamona adavana, Keriso baina henia, hane ulato do serami hebou.3To launa na garimu, gaigai ese Eva e koia hegeregerenai, helalo idauidau ese bae koimu, bena emui lalokau momokanina bona goevadaena, Keriso enai ba rakatania, 4bema ta ese Iesu idauna bema gwauraia, dia ia ese egwauraiava hegeregerena eiava lauma idauna ta boma abia dae, dia sivarai namo oabiadae, lau na ta asi na abidia dae umui na o kara maoro.5Na laloamu lau na dia unu Apostolo badadia ida hegeregere. 6Ena be lau na hereva igwauraidia, lau na dia hegergere, to lalogu ena diari na dia unu heto, dala iboudiai lalodiai, na hahedinarai.7Lau be na karadika, sibogu na hahemanau, umui bae imodaimui dainai, Dirava sivaraina namona na harorolai henimuiva, asi davagu. Na kerere a? badina be lau ese ura kwalimu ai Dirava ena sivarai namona, na harorolaiamu umui emui. 8E kara launa Dubu haida na henao dia edia amo davagu na abi badina ina hesiai gaukarana umui daimui ai. 9Dekemui ai na nohova negana ai, gau na urava negadiai na ta asi na ha metaua. Badina varavarada Makedonia amo ema taudia ese egu ura gaudia iboudiai e haguguru dia. Ini gau iboudiai lalodiai, lau na sibogu na hedogotaova asi na urava umui baina hametaumui, bona lau na dounu unu baina kara toma.10Keriso ena hereva momokanina lalogu ai, una dainai egu heagi regena na basine ore Akaia tanona idoinai lalonai. 11Dahaka dainai? badina asina lalokau henimuimu a? Dirava na dibana, na lalokau henimuimu!12Bona dahaka na karamu karadia dounu baina kara, una dainai lau ese ini nega namodia e uramu taudia edia amo baina abidia oho unu amo idia na baita gwauraidia, ita hegeregereda dahaka e heagilaimu lalodia amo. 13Badina be idia na Apostolo koikoidia, gaukara koikoi taudia, sibodia Keriso ena Apostolo ai e hahelaomu.14Bona basita hoalaidia, badina be Satani danu sibona diari aneruna ta ai e hahelao. 15Una dainai, edia hesiai taudia danu sibodia kara maoromaoro taudia ai e hahelaomu, dokonai edia kara hegeregerediai ahudia bae abi.16Na gwau loumu: ta ese basine laloa lau na kavakava. A bema unu bakara toma, boma abigudae danu, kavakava tauna na heto bena unu amo lau danu taina bama heagi. 17Dahaka na herevalaiamu na, lau na herevamu na dia Lohiabada bema hereva dalanai, to ina kavakava lalona amo, na heagi momokanimu. 18Badina hutuma na tauani kahanai e heagimu, lau danu dounu baina heagi.19Badina umui, mai aonegamui, na mai moalemui ida kavakava taudia ida bagini hebou . 20Una dainai umui na bagini hebou, bema haida ese hesiai taumui bae halaomui, bema haida ese bae gaukaralaimui, bema haida ese bae biagumui, bema ta na sibona e hahebadamu, eiava bema ta ese vairamu baine pataia. 21Egu hemarai amo, na gwaumu aina mamanoka-mamanoka unu daidiai! Ede-heto, edena dala ai ta bema heagi - na hereva kavamu - lau danu baina heagi.22Idia na Heberu taudia a? Lau danu. Idia na Isaraela taudia a? Lau danu. Idia na Aberahamo garana a? Lau danu. 23Idia na Keriso ena hesiai taudia a? (Lau na herevamu na e kara kava ta na heto.) Na hekwarahi bada, dibura ruma ai e kougu loulouva, e dadabagu dikadikava, nega momo masegu danu e kahira kahirava.24Nega ima Iuda taudia ese hekwadi "toi-ahui taurahani ta" amo e kwadigu. 25Nega toi auri amo e kwadigu. Nega ta nadi amo e hodogu. Nega toi nagui lagatoidia na e dika. hanuaboi ta dina ta gadobada ai na hure. 26Nega momo na laolao, sinavai dikadika dia amo, henao-henao taudia edia hahedika amo, dadi-dadi taudia edia hahedika amo, idau bese taudia edia hahedika amo, hanua lalodia dikadika dia amo, tano gagaedia dikadika dia amo, gadobada dikadika dia amo, vara-vara koikoi dia edia hahedika amo.27Na hekwarahimu, taugu e boeramu, na noga rani lou-loumu, e hitologumu bona na ranu masemu, na anivagamu, keru ese eha masegumu, dabua ai na dabumu. 28Dia ini tau-anina gaudia mo, to lalogu danu dina iboudiai e hekwarahimu, Ekalesia oreadia iregudia ai. 29Daika na manoka, bona lau na manokamu? Daika be e hekwarahimu, bona lau lalogu se siahumu?30Bema lau bama heagi, lau na egu manoka-manoka bama heagi laia. 31Dirava eda Lohiabada Iesu Keriso tamana, bae imodaia hanai-hanai Diravana, ia hari dibana lau na asi na koikoimu!32Damaseko ai Areta Pavapavana ena Gavana tauna ese Damaseko hanuana e gimaia, lau baine guigu eto. 33To e tu'ugu dobi bosea lalonai e udagu magu gaba-mauruna, bena na heau mauri, ia imana lalona amo.Chapter 12
1A bama heagi na hegeregere, to asi anina. A Lohiabada ena amo matahanai bona ihahedinaraina herevadia hari dounu baina gwauraidia hedinarai. 2Lau dibagu tau ta Keriso lalonai, ia na lagani gwauta-hani vada ela-ia be tauanina lalonai, lau na asi dibagu, eiava tauanina murimurinai, lau na asi dibagu, Dirava sibona hari mai dibana-una tau na e dae laia guba ihatoinai.3Bona lau mai dibagu una tau - tauanina lalonai eiava tauanina murimurinai, lau na asi dibagu, Dirava sibona mai dibana - 4ia na e dae laia paradaiso lalonai bona e kamonai herevadia na taunimanima ese basie hereva laidia diba. 5Una tau dainai lau na baina heagi. To lau sibogu daiguai na basina heagi, a egu manoka-manoka hari.6Bema hegeregere lau baina ura heagi, lau na basina kavakava, badina launa hereva momokani na herevalaiamu. To launa na heveri taomu ini gau amo, bena ta ese lau basine lalohadai laigu bada a egu ai o itamu gaudia bona o kamonaimu gaudia hari. 7Una dainai, lau na basina hekokoroku egu matahanai dainai, ginigini ta e henigu tauanigu lalonai - una na satani ena hesiai tauna - lau baine ha hisihisigu, bena unu amo lau na basina hekokoroku.8Nega hatoi Lohiabada na noia una gau na egu amo baine abia oho. 9To ia ese e hamaorogu, "Egu hariharibada na oi emu ai baine davana, badina be manoka-manoka ai lau egu siahu na herea." Bena lau na mai moalegu ida egu manoka-manoka baina heagilaia, bena Keriso ena siahu na lau egu ai baine mia. 10Una dainai Keriso baina hamoalea egu manoka-manoka lalodiai, hegwau heni ai, kerere ai, hahedika negadiai bona dika iboudiai lalodiai, badina be na manoka-manokamu neganai, na goadamu.11Launa vada na kavakava! Emui hahegugu dainai, a umui ese na boma hanamogu. Lau na ene "Apostolo-hereadaedia" ese na sehereagumu, ena be lau na gau ta lasi. 12Momokani, Apostolo toadia, toa badadia umui lalomui ai a kara hesiriuva - toa bona hoa karadia. 13Edena dala ai umui na sehaeromui namonamo dubu haida padadiai, a lau ese umui na asi na hametaumui? Egu kerere na agwau dia tao!14Aitaia! lau na hegaegae nega ihatoina ma baina vasi dekemu, bona basina ha metaumui. Badina lau na umui emui ai gauta asina tahuamu, to umui hari. Badina be natu ese tama bona sina edia basie habou. 15Hari-hari launa mai moalegu ida tau-anigu baina heni bona baina heni guguru umui laumamui daidiai. Bema lau ese baina lalokau henimui bada, umui ese lau be ba lalokau henigu maragi a?16Bema unu baine heto neganai, dia lau ese umui asina ha metaumuimu, to, dibaka taugu dainai, koikoi ai name davarimui. 17Lau ese umui na asi na dibaganimui dekemui na siaidia vasi taudia daidiai, lau be unu na kara toma a? 18Tito na noia baine vasi dekemui, bona tadikaka ta danu ia ida na siaidia. Tito ese e dibaganimui a? ai be lauma tamona lalonai asi a rakamu a? ai be ae gabu tamona lalonai asi a rakamu a?19Umui ese o laloamu ai raruosi na umui emui amo a helaoahumu a? Ai na Dirava vairanai bona Keriso lalonai a herevamu, ini gau iboudiai, emai lalokau taumui, umui ihagoada laimui.20Bona launa na garimu bema ba vasimu neganai baina vasi davarimui, dia lau egu ura hegeregerenai, bona lau danu umui ese bavasi davarigu dia umui emui ura hegeregerenai; reana padamui ai heai, mama, gwau tubu, badu, a heparara, hahebade koikoi, maumau, hekokoroku, bona hahebadu karadia. 21Sedira bema lau baina vasi lou neganai, egu Dirava ese baine ha maragi-maragigu vairamui ai, bona karadika taudia hutuma taidia baina tai, badina be edia mata bodaga, heuda hanai, edia lebu-lebu karadia amo, asie helalo-kerehaimu daidiai.Chapter 13
1Ina na nega ihatoina na vasimu dekemui, "emui hahebade herevadia iboudiai rarua eiava tatoi ese bae hamomokani dia." 2Vada na hereva guna e kara dikava taudia bona haida danu nega iharuana na vasi neganai, bona ma na gwau loumu: baina vasi lou neganai, basina matadia rea.3Aina hamaoromui badina be toa otahumu Keriso be edena dala ai lau egu amo e herevamu. Ia na dia manoka emui ai. To, Ia na siahu herea umui lalomui ai. 4Badina be Ia na manoka-manoka dainai eha satauroa, to Dirava ena siahu dainai Ia na emaurimu. Badina ita danu manoka Ia lalonai, bona ita na baita mauri Ia ida Dirava ena siahu ai umui latamui ai.5Sibomui a hetahu bona baheita umui na mai emui abidadama. Sibomui a hetoho. Umui so dibamu Keriso na lalomui ai a? - bema lasi, umui na o moru ina hahetoho ai. 6Bona na heabidadamamu umui na bodibamu aina asi a moru ina a hetoho ai.7Harihari ai na Dirava a guriamu umui na basio kara kerere. Lau na asi na gurigurimu e kara ita una e hedinarai a hetohona amo na vada ta kwalimu. Unu hetomana Launa na gurigurimu kara maorona hari boma karaia, enabe ita na ehahedinariamu una hahetoamu na ta moru. 8Badina ita na gauta basita kara heniamu to hereva momokani sibona.9A ita na ta moalemu eda manoka negadiai bona umui na gogoada. Aina ma a gurigurimu umui ba guguru dainai. 10Ini gau na torediamu badina lau na dia umui bogaragimui ai, bema lau na umui bogaragimui ai, lau na basina kara dage-dage, egu siahu igaukaralainai - Lohiabada ese e henigu dainai, una dainai baina haginimui tutuka bona basina ha ketomui.11Dokona binai, Tadikaka, ba moale! gau ihanamodia dainai ba gaukara, ba hahegoada heheni, lalomui ba hatamona, maino ai ba noho. Dirava ena lalokau bona maino na umui ida. 12Mai helagamui ida ba haherahu.13E abi-dadamamu taudia iboudiai ese umui na e hanamomuimu. 14Lohiabada Iesu Keriso ena hariharibada, Dirava ena lalokau, bona Lauma Helaga ena hebamo na iboumui ai emui ai baine mia.2Cor (Chpt 1 - 13) General Checking completed, ready for editing.Galatians
Chapter 1
1Lau Paulo na apostolo tauna ta, dia taunimanima edia amo eiava tau ta dainai apostolo dagina na abia, to Iesu Keriso bona Tamada, Iesu Keriso mase amo e hatoreaisi Diravana lalodia amo na abia, - 2bona e bamogu taudia iboudiai ese Galatia ekalesia oreadia taunimanimamui a tore henimuimu, atomamu,3harihari-bada bona maino Tamada Dirava ena amo bona eda Lohiabada Iesu Keriso ena amo avabi. 4Iesu Keriso sibona ese tauanina e heni eda kara dika daidiai, ina hegeregerena, 5hairai idoinai na Ia ena nega hanaihanai. Amen.6Lau na name hoa, badina be umui na o raka-oho haragamu, Keriso ena hariharibada dainai e boirimui Diravana ena amo. Lau na name hoa badina umui na sivarai-namo idauna ta ma o raka heniamu, 7dia sivarai-namo ta ma mia dainai, to tatau haida ese eha hekwakwanai muimu bona e uramu Keriso ena sivarai-namo na baha idaua.8To ena be ai eiava guba anerudia ta ese ma sivarai-namo idauna ta, dia a harorolai henimui sivarai-namona, una taunimanima eiava aneru na heuduguirai enai aine kau. 9Ahamaoromui guna bona ma na hamaoromui loumu, "Bema ta ese sivari-namo idauna ta e harorolai henimuimu, dia umui ese o abia sivarai-namona, una taunimanima na heudugurai aine abi." 10Lau be taunimanima ena ahemomokani eiava Dirava ena ahemomokani na tahuamu? Lau be na uramu taunimanima baina hamoaledia? Bema lau na doini na uramu taunimanima baina hamoaledia neganai, lau na dia Keriso ena hesiai tauna.11Badina be, tadikakagu, na uramu ba diba lau ese na harorolaia sivarai-namona na dia taunimanima edia sivarai-namona. 12Ina sivarai-namo na dia taunimanima ta ena amo na abia bona dia taunimanima ta ese eha dibalaigu.13Umui na vada o kamonai lau egu mauri gunana Iuda taudia edia abidadama lalonai; lau ese Dirava ena dubu naha hisihisiava bona na urava baina hadikaia rohoroho. 14Iuda taudia edia abidadama dalana ai lau na nala daudau herea egu bese padadiai bona lau egu uru taudia danu na hanaidia. una be lau egu heuradai auka-auka toana senegu edia kara ibadinadiai.15A to, lau do sinagu bogana ai, vada e atogu-tabe hegaegae negana ai bona ena hariharibada lalonai vada e boirigu, 16Diravana ena lalo-namo Natuna vada e hahedinarai henigu, Ia baina harorolaia idau-bese padadiai totona, lau ese na hidio bona rara (tauani) enai asi na badi haragaharaga. 17Lau na asi nala Ierusalema ai apostolo ginigunadia ediai asi naha badi. Lasi, lau na nala Arabia bena ma na lou Damaseko.18Bena lagani toi murinai nala Ierusalema, Kepas (Petero) dekenai dina gwauta-ima na noho. 19To lau ese aposotolo haida na asi na itadia, a Iakobo, Lohiabada tadina mo na itaia. 20Na tore henimui herevadia lalodia ai na hamaoromui hedinaraimu Dirava vairanai, lau na asina koikoimu.21Bena ma nala Siria bona Silisia tanobadadia. 22Keriso ena dubu Iudea ai taudia ese lau be do asie dibagu. 23Idia ese e kamonaiava herevana na, "Guna eha hisihisidava tauna na ina harihari vada guna e urava baine hadikaia rohoroho abidadamana e haroro laiamu. 24Bena idia ese Dirava hairaina e heato laia lau daigu ai.Chapter 2
1Bena ma lagani gwauta-hani e ore murinai Banaba ida Ierusalema ala; Tito danu ai ida ala. 2Egu ai e hedinarai gauna ta dainai nala bona bese-idauidau vairadiai na harorolaiamu sivarai-namona baina atoa lasi idia vairadiai dainai. Mai ladadia taudia na helavahu ai na hereva henidia, badina be asi na urava na heaulaiamu heauna - na asi anina ai bainela.3To Tito Helene tauna, lau ida unuseni ai tauna, danu asie hagugua peritome baine abi. 4Hetadikaka-korikori taudia na hehuniai ai e itamaiva, ai emai heruha-nege Keriso lalonai na e hasinadoava."Idia edia ura na ai na igui-taudia ai bae halaomai; 5to ai na nega sisina danu asia manoka edia ura iabidaena dalanai, bena hereva momokani sivarai-namo lalonai na umui emui ai baine mia hesiriu.6To egu haerohaero ai unu mai ladadia taudia (eiava idia na taunimanima ede hetoma dia na dia gau badana lau egu ai badina Dirava na taunimanima hetoadia se karamu); unu mai ladadia taudia ese gau ta ma egu ai asie atoa kau. 7To idia ese e itaia gauna na asie peritomedia daidiai sivarai-namo na lau eha badilaigu; unu hetomana Petero na e peritomedia taudia daidiai sivarai-namo eha badilaia. 8Badina be e peritomea taudia daidiai Petero lalonai e gaukara bena apostolo gaukarana eha badilaia hegeregerena, bese-idauidau daidiai danu Dirava e gaukara lau lalogu ai.9Iakobo, Kepas bona Ioane vada e abidiadae bona dubu e haginia taudia ese lau e henigu hariharibadana e lalo-pararalaia neganai, idia ese imadia idibana lau bona Banaba e henimai, edia hevaravara toana. Ini e kara toma badina na ai be bese-idauidau dekedia baiala bona idia be e peritomedia taudia dekedia baela. 10E noinoi mo, ai ese ogogami taudia baia lalodia tao; una na lau ese na uralaia dikadika baina karaia gaukarana11To Kepas ema Antioka neganai lau ese asina abiadae badina ia na e gwauraiava e kerere. 12Tatau haida Iakobo dekena amo do asi ema ai, Kepas be bese-idauidau taudia haida ida e aninai hebouva. To ini tatau ema neganai, ia na unu kara eha doko bena bese-idauidau taudia dekedia amo e siriva. Ia na peritome e urahenia aukava taudia garidia e gariva.13Unu Iuda taudia nohodia danu ina koikoi karana e karaiava. Matona Banaba danu idia edia koikoi karana ese e hakaua oho. 14To lau ese edia kara na itaia na dia sivarai-namo hereva-momokanina se badinaiava neganai, idia iboudiai vairadiai Kepas na hamaoroa nato, "Bema oi na Iuda tauna to bese-idauidau tauna bamona o maurimu bona dia Iuda tauna bamona, ede bamona oi ese bese-idauidau tauna o haduaiamu Iuda taudia edia mauri dalana ai baine mauri?"15Ita danu Iuda varadia bona dia bese-idauidau edia karadika taudia, 16to dounu ita dibada na taunimanima ta maoro ai se atoamu Taravatu gaukaradia daidiai, to abidadama Keriso Iesu enai dainai. Ita danu Keriso Iesu enai ta heabidadama badina abidadama Keriso enai dainai maoro ai bae atoda bona dia Taravatu gaukaradia daidiai. Badina be Taravatu ibadinana gaukaradia amo na taunimanima ta maoro ai basie atoa.17To bema ita na Keriso lalonai maoro ai bae atoda ta tahuamu badina ita danu e davarida karadika tauda, una anina be Keriso be karadika e hahegoadalaiamu? Lasi vaitani! 18Badina be bema guna na hadika-rohoroho gaudia ma baina haginidia lou neganai, lau sibogu na hahemomokanimu lau na Taravatu ihamakohina tauna. 19Badina be Taravatu dainai Taravatu enai vada na mase bena Dirava dainai do baina mauri.20Lau na Keriso ida vada eha sataurogu. Ina harihari na dia lau na maurimu to Keriso lau lalogu ai e maurimu. Ina harihari tauani ai na maurilaiamu maurina na, heabidadama Dirava Ntauna enai na maurilaiamu. Dirava Natuna ese e lalokau henigu bona lau daigu ai sibona tauanina e heni. 21Lau ese Dirava ena hariharibada asi na atoa tabemu, badina be bema kara maoromaoro na Taravatu lalona amo baine heabi neganai, Keriso na asi anina ai vada e mase.Chapter 3
1Galatia taumui na kakavakava! Daika ese e vadarimui Iesu Keriso na e hasatauroa na taunimanima iboudiai vairadiai e hahutalaidia, umui mata dogadogamui ai. 2Emui amo na uramu baina dibaia gauna tamona na ina: Umui ese Lauma be taravatu gaukaradia daidiai oabia eiava o kamonaia gauna o abiadae (abidadamalaia) dainai? 3Umui be kavakava herea? Lauma enai o hematama, umui be tauani enai bo haguguruamu?4Emui hisihisi gaudia momo be vada asi anidia - bema momokani, asi anidia neganai. 5Lauma e henmui tauna bona padamui ai hoa karadia e karava tauna be taravatu gaukaradia dainai eiava heabidadama ai o kamonaiva dainai.6Abraham ese Dirava e abidadama heniava bena "kara maoromaoro tauna e gwauraia" bamona, 7una hegeregerena ai ba diba maoro heabidadama taudia na Abraham natuna. 8Revareva helagadia ese vada e roha vaira lao ai e itaia Dirava ese idau bese [dia Israel besedia] maorodia baine gwaurai abidadama dainai, ese guna sivarai namo na Abraham e harorolai henia, e gwauva, "Oi lalomu amo tanobada iboudiai hahenamo do bae abi." 9Una dainai, heabidadama taudia na Abraham heabidadama tauna ida vada e hanamodia.10Taravatu gaukaradia ai e helalotaomu taudia iboudiai na heudugurai henunai, bona vada e hetore, :Taravatu bukana ai e tore herevadia asie badinamu bona asie karamu taudia iboudiai na vada e uduguiraidia." 11Ina harihari na vada hedinarai, taunimanima ta Dirava vairana ai dia maoro taravatu dainai, badina be kara maoromaoro taudia na abidadama dainai do bae mauri. 12To taravatu na dia abidadama amo, to vaia, "Taravatu gaukaradia e karamu tauna na unu gauka daidiai baine mauri."13Keriso ese taravatu ena heudugurirai amo e hoilaida dalana na Ia na heudugurai ai ela ita daidai ai - badina be vada e hetore, :Au ai ehetaudae taudia iboudiai na e heudugurai" - 14una dainai Abraham ena hahenamo na idau bese (dia Israel taudia) edia baine kau Keriso Iesu lalonai, una dainai Lauma gwauhamatana na abidadama dainai do baita abia.15Tadikakagu taunimanima edia hereva dalanai aina hereva. Taunimanima ese e karamu una hebou gwauahuna ai na taunimanima ta ese ma basine atoa tabe [laia oho] eiava latanai na gau ta vasine atoa kau, bema taravatu ai vada e haginia vaitani neganai. 16Gwauhamata be Abraham mai vevena ta ida e hanamolai henidia. Ina na dia asine tomamu, "vevena momo e henidia", to tamona mo e gwauraiamu, "bona oi vevemu", tauna na Keriso.17Egu hereva anina na ina: ina taravatu, lagani 430 murinai ema taravatunaese Dirava ese e haginia guna gwauahuna na asine atoa tabemu [laia ohomi]. 18Badina be bema henihanai (maorona) na taravatu dainai e maimu neganai, una anina na vada dia gwauhamata dainai e maimu. Gau tamona, Dirava ese na Abraham e henia gwauhamata ta ai.19O vada taravatu ena gaukara be dahaka? Taravatu na e atoa kau badina be kara havara dainai, bona ela bona Abraham vevena, e gwauhamatalaia tauna na do bainema. Taravatu na ihuanai-gini tauna ta ese gaukaralaiava aneru edia amo. 20Ihuanai gini-tauna anina na dia taunimanima momo asine gwauraidiamu, to Dirava na tamona.21Una anina be taravatu na Dirava ena gwauhamata e tataia ahumu? Lasi ona lasi vaitani! Badina be bema taravatu ta na e heni, mauri baine heni dainai, una anina na kara maoromaoro na mo momokani vaitani bema mai, taravatu dainai. 22To hereva helagadia ese gau iboudiai kara dika henuna ai e magudia ahu. Dirava na ini e kara toma bona unu amo hahemauri Iesu Keriso enai heabidadamana amo gwauhamata na e heabidadama taudia do baine henidia.23Heabidadama do asinema ai, ita na e dabaida tao taravatu henunai, e maguda ahu ela bona abidadama ai baine hedinarai. 24Bena taravatu ita e reguda ela ela bona Keriso ema, bena ita na abidadama dainai maoroda baine gwaurai. 25To harihari heabidadama vada ema dainai ita na vada dia heregu taravatu henunai. 26Badina be umui iboumui ai na Dirava natuna, Keriso Iesu enai o heabidadama bagunai.27Badina be Keriso lalonai e habapatisomui taumui iboumui ai ese Keriso vada o dabuaia bamona o hahedokilaia. 28Harihari na Jew eiava Helene na vada lasi, eguia tauna eiava e heruha tauna danu vada lasi, maruane eiava hahine danu lasi, badina umui iboumui ai na hegeregere Keriso Iesu lalonai. 29Una dainai bema oi na Keriso ena, oi na Abraham vevena, bona dihina gwauhamata dainai.Translation note:Descendant - vevena, Heir - dihina, slave - e guia, free - e ruhaia tauna.Chapter 4
1Lau na tomamu, dihi ta dounu mero maragina neganai, ia na hesiai tauna ida hegeregere, ena be ia na tano mai kohudia iboudiai na ia biagu. 2To ia na dounu heregu taudia bona badi-taudia henudia ai ela bona tamana ese e abia hidi dinana.3Unu hetomana, ita danu do maragida neganai, ita na tanobada e hadaia lalohadaina ai vada e guida. 4To nega badana vada e hori neganai, Dirava ese natuna e siaia, hahine ta ena amo e vara, taravatu henunai baine vara. 5Ia ini e kara toma na taravatu henuna ai e nohomu taudia baine henidia lou dainai, bena ita na Ia natuna ai baine halaoda.6Bona umui na natu dainai, Dirava ese natuna ena Lauma na e siaia ita kudouda ai, e boimu e tomamu, "Aba, Tamagu." 7Una dainai oi na dia e guia tauna (hesiai tauna), to natu ta, bona bema natu ta neganai, oi na dihi to Dirava ena amo danu.8To una nega ai, una Dirava do asie dibaia neganai; umui na unu asi edia siahu bona dia dirava taudia ese eguidia taudia ai e haboumuiva. 9To harihari umui ese Dirava vada ome dibaia, eiava vada Dirava ese e dibamui, ede bamona ai umui na ma unu lalohadai ese goadadia bona asi anidia na e lou henidiamu? Umui be o uramu ba hegui lou?10Umui ese dina haida, bona hua matamatadia bona nega bona lagani haida o hahelagadiamu. 11Umui daimui ai na garimu badina hari be egu gaukara umui ida na vada asi anina.12Na noimuimu, tadikakagu, lau hegeregeregu ai aola, badina be lau danu umui hegeregeremui ai vada name lao. Umui ese lau asio kara kerere henigu. 13To umui mai dibamui lau ese sivarai namo na harorolai henimui matama badina be tauani hisihisina ta dainai. 14Ena be tauanigu oromana ese e hahekwakwanaimui, umui ese na asio gwautubu henigu bona asio dadaraigu. To umui ese o abigudae e kara lau na Dirava ena aneru ta na heto, e kara lau na Keriso Iesu na heto.15Emui hahenamo ina nega ai be vada edeseniai. Badina be na hamaoromui hedinaraimu, bema mai dalana, matamui anidia boma gibolasi bena boma henigu. 16Bena launa vada inaimui ai nama lao badina be hereva momokani na hamaoromuimu dainai.17Idia na e heuradaimu e uramu bae abimui hanai, to dia namo ta dainai. Idia na e uramu bae laomuiahu, bena umui na idia daidiai ba heuradai. 18Nega iboudiai ina na namo bema ba heuradai ura namona ta dainai, bona dia lau na umui padamui ai dainai.19Natugu maragimui lau na mara hisina na aniamu umui daimui ai ela bona Keriso na umui lalomui ai baine hebou. 20Na uramu umui padamui ai nama noho ina harihari bena eregu nama haidaua, badina lau na name lalo daradara umui daimui ai.21A hamaorogu, umui o uramu taravatu henunai ba noho, umui taravatu so hakala heniamu. 22Badina be vada e hetore; Abraham natuna memerodia na rarua, mero ta be e hegui kekenina enai e havaraia, a mero ta be e heruha nege hahinena enai e havaraia 23Mero ta be e hegui kekenina enai tauani dalanai, to mero ta be e heruha hahinena ena amo e vara heabidadama lalonai.24Ini gau na e kara sivarai hegeregeredia dalana ai ba ita; badina ini hahine raruosi na ura hebou gwauahudia rua na heto. Gwauahu ta be Sinai ororona amo bona ia ese e havaradiamu taudia na e hegui, ina hahine na Hagai. 25Hagai na Sinai ororona dainai e badu, bona ia na Ierusalema dainai e badu, badina be ia na natuna ida hegui lalonai.26To Ierusalema atai ai guna na e heruha, bona ia na ita sinada. 27Badina be vada e hetore, "A moale gabani hahinena, natuna asine havaraiamu hahinena, a tai lolo bona mai moalemui ida a boi, oi mara hisina asio aniamu hahinena; badina e sepua nege hahinena natuna na momo herea a mai adavana hahinena natuna be dia hoho.28To umui, tadikaka, Isako hegeregerena, na gwauhamata dainai e natumu. 29Una nega ai tauani dalana ai e vara merona ese Lauma dainai e vara merona e hahisihisiava. Ina harihari danu unu heto.30To revareva helaga be dahaka e gwaumu? E hegui kekenina bona natuna na asiai dia oho. Badina e hegui kekenina natuna na e heruha hahinena natuna ida heni-diho ahunamo na basie herahia dibamu. 31Una dainai, tadikaka, ita na dia e hegui kekenina natuna, to e heruha hahinena natuna.Translation note - Chapt. 4v17 - Zealous - heuradaiv18: Purpose - ura namona (better word-ura or badi)v19: Formed - hebou/hekarav20: Purplexed - lalo-daradarav21: Covenant - ura hebou, gwauhamata, gwauahuna.Chapter 5
1Heruha-nege dainai Keriso ese e ruhada nege. Una dainai ba gini tutuka bona igui madunana henuna ai ma basio heato lou. 2A itaia, lau Paulo ese na hamaormuimu, bema emui ura ai beha peritome muimu negana ai, asi dalana ta Keriso ena namo ba davaria.3Na gwau hedinarai loumu, o uramu peritome bavabi taumui iboumuai latamui ai, umui na vada o heguimu taravatu idoidoinai ba badinaia. 4Umui na Keriso ena amo vada o hetu-oho, umui daidia na taravatu dainai o hegwauraimu mamaoro taumui; hariharibada na vada asio dibaiamu.5Badina be Lauma lalonai, abidadama dainai, ita ese mai lalo-goadada ida kara-maoromaoro helaorona ta nariamu. 6Keriso Iesu lalonai, peritome eiava dia peritome na asi anidia to, abidadama lalokau lalonai e gaukaramu hari. 7Umui be o heau namonamova. Daika ese e laomui ahuva hereva momokani ibadinana ai? 8Ina ahegugu na dia e boirimumu tauna ena amo e maimu!9Ha-tubua muramurana sisina ese parao-ikuina idoinai eha tubuamu. 10Mai egu lalo-goada Lohiabada enai; umui ese na lalohadai idauna ta ma basio karaia. Daika umui e hahekokamuimu tauna ese kerere ahuna do baine abia.11Tadikakagu, bema lau ese peritome doini na harorolaiamu neganai, dahaka dainai lau doini eha hisihisigumu? Bema unu bamona neganai, satauro hekwakwanaina na vada e abia oho. 12A na uramu, hari umui emui noho eha dikamu taudia na sibodia bema utu oho.13Badina be umui na e boirimui ba heruha-nege, tadikakagu. To emui heruha-nege na basio gaukaralaia karadika maurina dalanai; lasi, to lalokau ai ba hekaha heheni. 14Badina be taravatu idoinai na hahegani tamona ai vada e hamomokania; "Dekemu tauna ba lalokau henia, sibomu o helalokau henimu hegeregerena." 15To bema ba hekori heheni bona ba he-ani heheni neganai nahuamui ba toho ta ese ta basine haorea.16To lau na tomamu, Lauma ena ahekau ai ba raka bena ura dikadia karadia basio kara. 17Karadika uradia ese Lauma e inai heniamu bona Lauma ena ura ese karadika uradia e inai henidiamu. Ini gau ruaosi ehe inai hehenimu dainai umui o uramu ba kara gaudia basio karamu. 18To bema umui na Lauma ese e gunalaimuimu neganai, umui na dia taravatu henunai.19Karadika maurina karadia na hehedinarai, gaudia be ini: heudahanai, mahuta-hebou loaloa, kara bodagadia, mata bodaga, 20kaivakuku itomadiho henidia, vada/meamea, heatu/tuari, hebadu heheni, mama, vagege, heiriheiri, hemaka, hedadarai heheni, 21hegahusi, inu-kekero, lebulebu moale heboudia bona kara unuhetodia. Henahuatoho dalanai na hamaoromuiva bona harihari ma na hamaoromuimu, unu e kara tomamu taudia ese Dirava ena basileia na basie abia.22To Lauma huahuana na lalokau, moale, maino, haheauka, hebogahisi, kara-maoromaoro, heabidadama, 23hahemanau bona boga-auka, ini kara e karadiamu taudia na taravatu ta ese asie guidiamu. 24Keriso Iesu ese e biagudia taunimanima dia ese karadika maurina mai ena ura idauidau ida vada eha sataurodia.25Bema Lauma ai baita mauri neganai, Lauma ai baita raka. 26Ta ta siboda basita hekokoroku, basita hahebadu heheni bona basita mama heheni.Chapter 6
1Tadikakagu, bema tau ta na e davaria e kara kerere, umui Lauma o badinaiamu taumui ese manau ai ba hagoadaia baine namo lou. Ba henahua toho, hari be oi danu hedibagani ese baine abimu garina. 2Ta ta emui maduna ba heduru-hehenilai bena unu amo Keriso ena hahegani ba badina.3Badina be bema umui ta na baine lalo ia na herea a gau be lasi, ia na sibona ehe koimu. 4Ta ta emui gaukara mo ba haerodia bena emu gaukara mo dainai lalomu baine heabi isi, to dia ta ena gaukara o haeroamu dainai. 5Badina be umui ta ta ese sibomu emu gaukara madunana ba huaia.6Dirava ena hereva ai e hadibaiamu tauna ese gau iboudiai baine herahialai e hadibaiamu tauna ida. 7Basie koimui. Dirava na basie gonagonalaia, taunimanima ese e hadoamu gauna na huahuana do baine geia. 8Badina be ena karadika maurina ai e hadohadomu tauna ese dika huahuana baine geia. Lauma enai e hadohadomu tauna ese Lauma ena amo mauri hanaihanai baine geia.9Kara namona ikarana ai na basita lahedo badina be nega korikori ai do anina baita geia bema ita na basita hebalarea neganai. 10Ita eda ai nega e namomu lalonai, taunimanima iboudiai mai heabidadama besedia danu, baita kara namo henidia.11A itaia, sibogu imagu ai revareva badadia ai na tore henimuimu. 12Tauanina dainai sibodia toadia e uramu bae hanamo taudia ese eha gugumuimu peritome bavabia. Ini e kara tomamu badina idia na asie uramu Keriso dainai bae hahisihisi dia. 13Badina be e peritomedia taudia ese taravatu danu asie badinaiamu, to idia e uramu umui na peritome bavabi bena umui tauanimui daidiai idia bae hekokoroku.14Nega iboudiai gau ta basina hekokoroku laia to eda Lohiabada Iesu Keriso ena satauro hari; Ia ena satauro dainai lau egu ai, tanobada na vada eha satauroa bona tanobada enai, lau na vada eha sataurogu. 15Una dainai, peritome eiava dia peritome na asi anidia, to mai anina gauna na mauri matamatana. 16Daidia ina dala e maurilaiamu taudia na maino bona hebogahisi na latadiai ai mia bona Dirava ena Isaraela latanai.17Ina hari amo ela, ta ese basine ha hekwakwanaigu badina be Iesu toana na lau tauanigu ai mimia. 18Tadikakagu, Lohiabada Iesu ena hariharibada na laumamui ai aine mia. Amen.Ephesians
Chapter 1
1Lau Paulo na, Keriso Iesu ena aposetolo taugu, Dirava ena ura dainai, Helaga taumui Efeso ai, bona Keriso Iesu oabidadama heniamu taumui, na tore henimuimu. 2Hariharibada bona maino, tamada Dirava ena amo bona eda Lohiabada Iesu Keriso ena amo;3Dirava, eda Lohiabada Iesu Keriso Tamana, aita hanamoa ia ese lauma ena hahenamo iboudiai gubai emiamu gaudia na vada e hanamolaida. 4Tanobada do se karaia negana ai Dirava ese Keriso lalonai e abida hidi, helaga tauda bona asi bebeka-bebekada tauda ai baitala helaoreana, ena lalokau dainai.5Ia na lalona e hadaia guna, ia natuna ai baine halaoda Iesu Keriso dainai, ina na ena ura namona hegeregerena. 6Ena hariharibada goeva daena ena lalokau tauna ai vada e ha-tagalaidia harihari na, dainai baita imodaia.7Ia dainai hahemauri vada ta abiamu ia rarana ai eda dika vada eme hegwau tao. Bona ina na ena hariharibada goeva daena. 8[Vada e habada isedai/vada eha-badadia ita edai]9Badina ena aonega bona ena lalohadai hehunidia vada e hadibada. Ena ura namona Keriso lalonai e henida hegeregerena. 10Negadia bae guguru ai gau iboudiai guba bona tanobada gaudia. Keriso enai baine haboudia helaoreana.11Badina be Dirava ese gau iboudiai na ena lalohadai hegeregerena ai e karamu. Bona matamana negana ai ia ese egwauraimai hidi, ena ura ihaguguruna. 12Una dainai ai keriso a homokania gunava, taumai ese ia hairaina baia helaorealaia.13Ia dainai umui ese hereva momokanina, emui hahemauri sivaraina namona, oabia dae. Umui danu Keriso oabidadama henia bona Dirava toana e henimui, Lauma Helaga, e gwauraia hamata laumana. 14Toana bunai, ita ahuda baita abia Dirava ena gwau hamata hegeregerena bona ena taunimanima baine hamauridia bena ia hairaina baita heatolaia hebou.15Badina, Lohiabada Iesu Keriso oabidadama heniamu bona helaga taudia o lalikau henidiava sivaraina na kamonai dainai. 16Egu Dirava ihanamona na asi dokona daimui ai, bona daimui ai danu na gurigurimu.17Eda Lohiabada Iesu Keriso ena Dirava, Tamada hereana ese aonega bona lalo-parara laumana baine henimui, bena ia enai ba manada. 18Lalomui matadia danu baine hapapa bena ena boiboi helaoreana bona ahuna hereadaena davana bada gauna helaga taudia edia vada badiba.19Iena siahu badaba bona goada hereana na ita kamonai tauda edai danu baita diba. 20Siahuna bunai Keriso enai e hedinarai: bena mase amo e hatorea isi, bena gubai eabiadae ia idibana; e hahelaia. 21Keriso na gaubada iboudiai gavana iboudiai. Siahu taudia iboudiai bona lohia iboudiai daedia ai ia ladana danu lada iboudiai ina mauri aibona mauri gabena ai eherediamu.22Dirava ese gau iboudiai ia aena palapalana henunai eato bona gau iboudiai ikwaradia ai vada e halaoa ekalesia lalonai. 23Ekalesia na Keriso tau-anina gau iboudiai e hagugurumu tauna ihaguguruna.Chapter 2
1Bona umui ese kara havara bona kara dikadia lalodiai o maseva. 2Ina kara havara bona kara dikadia gunaguna o maurilaiva ina tanobada ena ura daladiai. Emui mauri lalonai guba padana siahu lohiana o badinaiava, laumana bunai gwau ede-ede memerodia lalodia ai e gaukaramu. 3Gunaguna ai iboumai ai idia ida a nohova, tauanina ena ura a karava, tauanimai edia ura bona lalomai edia ura a badinava, bena ahumai korikorina na badu, taunimanima oredia hegeregeredia.4To hebogahisi bada Diravana ese e ura henimai lalo-dika dainai. 5Kara havara ai a mase taumai na Keriso-ida e hamaurimai. Umui danu hariharibada ese e hamaurimuimu. 6Dirava ese Keriso ida e hatoreda isi hebou, bona Ia (Dirava) ese danu e hahelaida guba ai Keriso Iesu lalonai, 7unu hetomana danu vairada negadia ai ena hariharibada bona ena gado namo ita edai baine hedinarai, Keriso Iesu lalonai.8Badina hariharibada ese vada e hamaurimu abidadama dainai, bona dia sibomui emui amo ema, ina na Dirava ena herahia, 9dia gaukara amo, tau ta baine heagi garina. 10Badina be ita na Ia imana ai e karada tauda, Keriso Iesu lalonai gaukara namodia ikaradia totona Dirava ese vada e hahegaegaelai, ita ese baita rakalai.11Una dainai balaloa guna umui na idau bese taumui. E gwauraimuiva "asie peritome taumui" e gwauradiamu "peritome" taudia na tauanidia vada imadiai eivadia dainai. 12Una neganai umui bona Keriso na mai padamui, o noho-hedoava Isaraela besena ida, idau taudia asi dibamui herohemaino gwauhamatana, asi emui helaro bona asi emui Dirava tanobada ai.13A harihari Keriso Iesu lalonai dauhai o nohova taumui vada o kahikahimu Keriso rarana ese vada e harakamui kahi. 14Badina Ia na eda maino. Ia ese rua e hatamonaia. Ia tauanina ai e hapararada maguna vada e ragaia (e kokia). 15Ia tauaninai Ia ese taravatu ena hahedua iboudiai vada e haore bese ruaosi amo matamatana ta baine havaraia bona maino baine haginia. 16Keriso ena herohemaino dainai ruaosi baine hatamonada eda heinai-heheni satauro ai e haorea.17Keriso ema bona maino e harorolaia umui dauhai o nohomu taumui emui bona maino gabu kahikahi ai e nohomu taudia edia. 18Badina Keriso lalonai umui bona ai na baita vareai diba tamada dekenai Lauma tamona lalonai.19Una dainai umui na harihari dia idau bese bona dia noho hedoa taumui. Umui na helaga taudia ida hanua tamona taumui Dirava ena ruma taudia. 20Umui na vada e hadaimui apostolo bona peroveta taudia latadia ai, bona Keriso Iesu sibona mo daiguni nadina. 21Ia lalonai ruma idoinai e larebaia daemu dubu helagana ai bainela, Lohibada lalonai. 22Ia lalonai danu umui e larebamui heboumu Dirava ena ruma ai baola Lauma lalonai.Chapter 3
1Badina ina dainai lau, Paulo, na Keriso Iesu ese eguigu idau bese taumui daimui ai. 2Launa na diba umui na okamonai Dirava ena hariharibada gaukarana e henigu umui daimui ai.3Lau na ehadibagu dalana korikori ai na tore. Ina hereva hehunina na torea kwadogi umui daimui ai. 4Bema umui ese ina baduhaia, umui na bodibamu bolalopararamu lau Keriso ena hereva hehunina na mai dibagu. 5Ura haida lalodiai ina hereva momokani ediai na sehedinarai. A harihari Lauma Helaga ese vada e hahedinaraia ena apostolo bona peroveta taudia ediai, daidai e atodia idauhai ina gaukara helaganai.6Ina hereva hehunina binai idau bese taudia dihina bamodia, bona ekalesia oreadia tauanina, bona idia-Keriso Iesu lalonai gwauhamata ahuna danu eabia hebou sivarai namo dainai. 7A Dirava ena hariharibada ehenigu ena siahu ai vada e gaukara lau na sivarai namo isiaina ilaohenina taugu ai vada ehalaogu.8To lau egu ai-ena be hahelaga taudia iboudiai ediai lau na maragimaragi herea to ia ese e harihari henigu, bese idauidau taudia edia Keriso ena taga, ta asi dibana tagana baina harorolaia. 9Unu amo lau na diari baina mailai taunimanima iboudiai edia ura-hehunina herevana laganidia Dirava lalonai daika be gau iboudiai e karadia.10Ina ura na ekalesia ena amo evara unu amo lohia hereadia bona siahu taudia guba ai e nohomu ese Dirava ena aonega idauidau na bae dibaia. 11Ina mia hanaihanai eheato dalana momokanina evara ia ese Keriso Iesu eda Lohiabada lalonai ehagugurua.12To Keriso lalonai ita na mai boga aukada bona mai goadada momokanina ida badina ta abidadama heniamu dainai. 13Una dainai na noimuimu daramui basie doko badina dahaka umui daimui ai na hisihisilaiamu, una na umui emui harai.14Badina lau na tamada vairanai na hetuituimu, 15unu amo bese iboudiai guba ai bona tanobada ai be ia nemaina. 16Na noiamu ia ese baine henimui momokani, ia hairaina tagadia, laumana ena amo goada siahuna baine henimui daika be umui lalomui ai.17Na noiamu abidadama ai Keriso umui lalomui ai baine noho, ramumui bahadai bona lalokau ai ba gini tutuka. 18Bona umui na bagoada unu amo balaloparara, helaga taudia iboudiai, ida, ena lababa be dahaka, bona rohana, bona harana latana bona dobuna, 19bona Keriso ena lalokau umui ese badibaia, vada ela daudau lalopararana daenai, bona unu amo umui na Dirava ena honuhonu dae ese baine hahonumui.20Harihari ia enai daika mai dibana ela daudau gaukaradia iboudiai baia hamaoroa baine karaia eiava alaloa, ita laloda ai ena siahu ida e gaukaramu, 21to ia hairaina be ekalesia lalonai bona Keriso Iesu lalonai ela uru iboudia ai ela bona hanaihanai. Amen.Chapter 4
1Una dainai, lau Lohiabada ese e guigu taugu umui na noimuimu ba raka e boirimui rakana hegeregerena. 2Lau na umui na noimuimu lalo manau bona manada bona haheauka, ai ba noho ta ta lalokau lalonai ba tubu dae. 3Ba helaorea goada laumana ena lalo tamona lalonai ba kahu tao, maino ena igui ai.4Unuseni ai tauanina tamona bona lauma tamona, umui e boirimui dalanai boiboi helaoreana na tamona.5Bona Lohiabada na tamona, abidadama tamona,6bona Dirava tamona taunimanima iboudiai Tamadia, daika be gau iboudiai daediai bona iboudiai lalodiai iboudiai e hereadia.7A ita ta ta hariharibada vada eme henida Keriso ese ena herahia e hahetohoamu hegeregerena. 8Buka Helaga ai e torea eto: "ia e dae atai ai neganai, ena abi mauri taudia mai iguidia ida e hakaudia lasi, ena herahia taunimanima e henidia."9"Ia edae anina be dahaka,' avabia dae ia na e diho ela bona tanobada henuna kahana ani? 10Ia daika e diho tauna tau tamona ma edae guba doriva-dorivana ela, gau iboudiai ia ese baine hahonudia.11Keriso ese haida e henidia apostolo taudia, ma haida peroveta taudia, ma haida evanelia taudia, bona ma haida haroro taudia bona hahediba taudia. 12Ia ese ini dagi taudia e henidia baine regudia, bena idia ese Keriso isiaina bae laoheni, bena Keriso tauanina bae larebaia dae. 13Ia ese tauanina unu e larebaia dae hesiriu toma ela bona ita iboudai eda abidadama bona laloparara baine tamona Dirava natuna, bona tauda bae lo bona Keriso ena hahetoho honuhonu daena bae davaria.14Keriso ese ita e larebada dae una dainai ita na ma karukarudia hegeregeredia ai na basitala daika be hurehure ese baine piua muri kahana bona vaira kahana baela, bona hahediba herevadia lau ese eabidia ohomu bona taunimanima edia koikoi karadia ese na basie hakaudia kerere. 15Unu amo hereva momokani na lalokau ai baita gwaurai, ita na dala iboudiai lalodiai ia enai baita tubu dae. Daika be kwara, una na Keriso. 16Keriso ese tauani ibounai e larebaia, bona, e hesiriu bona e hekamo boumu, bona rege ta ta e gaukara heboumu, ese tauanina e hatubuamu unu amo sibona lalokau ai e larebaia daemu.17Una dainai, Lohiabada lalonai na halomuimu, bona na tomu umui na dia daudau idau bese taudia e mauri hegeregerenai bo maurimu edia lalohadai na asi anidia. 18Edia laloparara na didibura, Dirava ena mauri amo na asi ahudia badina na kavakava na lalodia ai, badina kudoudia na auka herea.19Idia na asie hemaraimu bona sibodia eheni laomu tauani ena lebulebu daladia ai e rakamu bona idia na miro karadia iboudiai e karadia hesiriumu.20To ina na dia unuheto umui ese Keriso odibaia dalanai. 21Lau na abiadaemu umui ia harina vada okamonai, bona umui ia lalonai vada e hadibamui, hereva momokani na Iesu lalonai. 22Umui na vada e hadibamui dahaka mauri gunana ena emui amo na bavatoa oho tau gunana ba kokia oho, ini na tau gunana ena dika badina ena koikoi ura dia.23Umui na vada e hadibamui lauma lalonai daramui ba matamata dia, 24bona tau matamatana ba hadabualaia e karamu Dirava heida-idana - kara maoromaoro ai bona helaga ai.25Una dainai hereva koikoidia ba negedia bona umui ta ta dekemui taudia ida hereva momokani ba herevalai, badina ita bona idia na tauani tamona, 26ba badu bona basio kara dika dina do basio hadihoa emu badu ai. 27Emu nega namona diabolo basio henia.28A ta henaomu na ma basine henao lou. Ia na baine hekwarahi, imana amo gaukara namona ta baine karaia, unu amo gau ta baine abia bena e dabumu taudia baine herahialai henidia. 29Udumui amo hereva mirodia basio herevalai. A hereva namodia mo ba gwaurai haida ba durudia bae tubudae, edia dabu korikori gabudia amo, emui hereva bae kamonai taudia na baine durudia, 30bona Dirava ena Lauma Helaga na basio hataia, badina ia ena amo umui na e govamui ahu badina hahemauri dinana dainai31Idita gaudia iboudia ai bavatodia oho, dagedage, badu, heai, bona hereva mirodia, hahebade iboudiai. 32Ba hebogahisi heheni, emui dika ba hegwau tao heheni, Dirava ese emui dika Keriso lalonai e gwau tao na heto.Chapter 5
1A umui, Dirava natuna, eiava lalokau, Keriso ba toho-tohoa. 2Lalokau ai ba raka, Keriso ese e lalokau henida hegeregerena; Ia sibona eheni, ita daidai herahia gauna bona boubou gauna mai bonana namona, Dirava ena.3Heuda hanai, mata-dika bona mata-ganigani bogaragimui ai basio herevalai; helaga taudia edia dala bunai. 4Lebulebu, kavakava, bona hevaseha herevadia danu dia nanamo; a hahenamo herevadia hari namo.5Umui be dibamui ani, heuda hanai tauna, mata dika tauna, bona mata ganigani tauna na asi ahuna, Keriso bona Dirava edia basileia lalonai; idia na kaivakuku itoma diho henidia taudia na heheto. 6Tau ta ese hereva kavakavadia basine koilaimui; badina be Dirava ena badu na gwau ede-ede taudia latadia ai e kaumu. 7Badina bunai, idia ida basio hetura.+-8Badina be gunaguna umui na didibura, a harihari umui vada ome diari, Lohiabada lalonai ba raka; diari memero dia hegeregeredia. 9Badina be diari huahuadia na lalohadai namodia, kara maoromaoro dia, bona hereva momokanidia ai e hedinaraimu. 10Lohiabada iha-moalena karadia ba tahu. 11Dibura karadia asi huahuadia na basio hetura henidia, a ba hahedinarai. 12Badina be edia kara hehunidia igwaurai hedinarai dia na mai hemaraidia.13A ehedinaraimu karadia iboudiai na diari ese ehahedinaraimu. 14Badina be ehedinaraimu karadia iboudiai na didiari; una dainai hereva na e tomamu, mahuta taumu e, a noga mase taudia bogaradia amo ba toreisi; Keriso ese diari baine henimui.15Emu raka nahuana ba tohoa; aonega taudia hegeregeredia ai ba raka; dia kavakava taudia na heheto. 16E henimui negana ba gaukaralaia namo namo; badina be ina na nega dikana. 17Bena ini, basio kavakava; Lohiabada ena ura badiba goevagoeva.18Vine ranuna basio inua momo, kekero garina; a Lauma Helaga ese baine hahonumui. 19Ba hereva heheni, salamo ai bona ane ai bona lauma anedia ai, ane bavabi Lohiabada ba hanamoa lalomui ai. 20Nega idoidiai tamada Dirava ba hanamoa, gau iboudiai daidiai, eda Lohiabada Iesu Keriso ladana ai. 21Ba hemataurai heheni, Keriso o matauraiamu hegeregerena.22Hahine e, adavamui ba kamonai henidia, Lohiabada boma kamonai henia hegeregerena. 23Badina be tau na adavana kwarana, Keriso na Ekalesia kwarana na heto, Ekalesia na ia tauanina, bona Keriso na ekalesia ihamaurina. 24Ekalesia ese Keriso e kamonai heniamu hegeregerena, hahine ese gau iboudiai lalodiai; adavadia unu bae kamonai henidia toma.25Tatau e, adavamui ba lalokau henidia, Keriso ese ekalesia e lalokau henia dainai; ia sibona e heni. 26Ena hereva amo, ranu ai e huria; baine hahelagaia. 27Ma baine abia iena, ekalesia mai hairaina, asi toutouna, asi makukuna, asi berona, asi bebeka-bebekana; baine helaga asi ena kerere.28Unu hetomana tatau ese adavadia bae lalokau henidia, sibodia tauanidia e lalokau henidiamu hegeregerena; adavana e lalokau heniamu tauna ese sibona tauanina e lalokau heniamu. 29Badina be tauta sibona tauanina se inai henaimu, to e ubuamu bona e reguamu; Keriso ese ekalesia e ubuamu bona e reguamu hegeregerena. 30Badina be ita na ia tauanina regena.31Badina binai tau ta ese tamana bona sinana baine rakatanidia adavana ida bae tamona; bena raruosi vada tauani tamona na heto. 32Ina hereva hehunina anina na bada; to lau ese Keriso bona ekalesia na gwauraidiamu. 33Bena ini umui tatau ta ta adavamui ba lalokau henidia, sibomu ohelalokaumu hegeregerena, hahine danu adavana baine matauraia.Chapter 6
1Natu e, iahumui ba kamonai henidia Lohiabada lalonai, badina ina na maoro. 2"Tamamui bona Sinamui" ba matauraidia (ina na hahegani gini-gunana mai gwauhamatana ida), 3"bena ba namo bona emui mauri tanobadai baine daudau."4Tama e, natumui basio habadudia. A ba ubudia Lohiabada ena hahediba herevadia bona sisiba herevadia amo.5Hesiai memeromui e, biagumui ba kamonai henidia mai hemataurai bona heude-heudemui mai momokanina ida. Ba kamonai henidia Keriso o kamonai heniamu hegeregerena. 6Ba kamonai henidia na dia vairadiai mo ba-hamoaledia urana. A Keriso ena hesiai taudia kamonaidia ai baola, Dirava ena ura e karamu mai lalodia ida. 7Isiaina ba lao heni mai lalomui idoidiai ida, ekara Lohiabada isiaina o lao heniamu na heto to dia taunimanima, 8badina mai dibada dahaka kara namodia ta ta ese baita karamu neganai, Lohiabada ese davada be henidamu, ena be ia na hesiai eiava heruha nege tauna.9Biagu e, kara hegeregeredia ba kara henidia. Basio hagaridia. Umui dibamui umui bona idia biagumui be tamona guba ai, bona ia ese taunimanima toadia se lalomu.10Dokona binai, ba goada Lohiabada lalonai bona siahuna ai bagoada. 11Dirava ena tuari dabuadia iboudiai ba hahedokilai, bena ba goada diabolo ena kara dibaka ba laoa ahu.12Badina be eda hededegwa na dia tauani bona rara ai, a lohia taudia ediai, dia gaubada hereadia, dia siahu taudia tanobada diburana lohia dia, lauma dikadia guba gabudia. 13Una dainai Dirava ena tuari dabuadia iboudia ai bahahedokilai, bena dika dinana ai ba laodia ahu diba, bona gau iboudiai ba kara guguru, ba gini tutuka.14Ba gini, una dainai, koekoemui ai hereva momokani bona kememui ai kara maoromaoro ba gegedia. 15Bena aemui palapaladia ai sivarai namo mainona iseuna ba kumilaia. 16Nega idoinai abidadama kesina bavabia kau, unu amo tau dikana ena diba lahidia ba habodo diba.17Bona hahemauri kwara-gauna bavabia kau bona Lauma ena dare, Dirava ena hereva bunai. 18Guriguri negadiai bona noinoi idoidiai, ba guriguri Lauma lalonai. Nega idoinai, ba gima malaka-malaka, helaga taudia daidiai ba noinoi.19Bona ba guriguri lau daigu ai, sivarai namo udugu amo baina gwaurai. Ba noinoi baina haroro negadia ai sivarai namo ena hereva hehunidia baina hahedinarai goevagoeva. 20Badina sivarai namo dainai lau na hesiai taugu mai iguigu ida na nohomu, baina hereva goadagoada, vada e haduagu hegeregerenai.21Tukiko, tadikakagu egu lalokau, bona hesiai tauna Lohiabada lalonai eheabidadamamu ese gau iboudiai baine hamaorolaimui, egu gaukara badiba totona. 22Lau ese vada na siaia vasi dekemui, ai sivaramai baine hamaorolaimui totona, bona ia ese lalomui baine hagoadadia.23Maino na Tadikaka iboudiai ese bae abia, bona lalokau mai heabidadamana ida Dirava tamada ena amo bona Lohiabada Iesu Keriso ena amo. 24Hariharibada be eda Lohiabada Iesu Keriso e lalokau henia hanaihanaimu taudia iboudiai ediai baine mia.Philippians
Chapter 1
1Paulo bona Timoteo, Keriso Iesu, ena hesiai taumai, umui Keriso Iesu lalonai e atomui tabe taumui Filipi ai, mai emui heitatao bona diakono ida. 2Hariharibada bona maino Tamada Dirava bona Lohiabada Iesu Keriso ena amo avabia.3Hora iboudiai na lalomuimu egu Dirava na hanamoamu, 4hanaihanai, egu guriguri iboudiai lalodiai umui daimui ai na gurigurimu mai moalegu ida 5badina be eda hebamo sivarai namo gaukaranai dina ginigunana amo ema bona hari. 6Launa dibagu lavadae ina gaukara namona emui amo e matamaia tauna ese baine hesiriua ela bona Iesu Keriso ena dina.7 Lau egu ai na maoro unu baina henari toma badina umui na lau kudougu ai. 8Dirava na lau igwau hedinaraigu lau umui iboumui ai be ede na lalomui tomamu Iesu Keriso ena hebogahisi lalonai.9Ina na lau egu guriguri umui emui lalokau na bae tubu daekau aonegai bona lalopararai. 10Unu amo gau namodia ihamomokanidia bona taunimanima namodia ai baola ela bona Keriso ena dina. 11Kara maoromaoro huahuadia ai ba honuhonu dae Iesu Keriso ena amo hairai bona hahenamo na Dirava ena.12 Varavaragu harihari lau na uramu umui iboumui ai badiba egu ai e vara gaudia na sivarai namo ihtubuna. 13Huahuana be una Keriso lalonai e guigu iguidia na diari e vara hegvima taudia bona haida ediai. 14Varavara momo edia goada Lohiabada lalonai danu e bada herea badina lau iguigu iguidia daidiai, bona mai goadadia herevadia iherevalaina15Haida na lalo dika bona badu ai Keriso e haripiulaia haida na e lalo namo bona moale ai, 17Guna taudia ese edia diba ai Keriso e haripiulaia e laloava lau iguigu lalonai bae hegonugu herea,18bena dahaka? dala iboudiai lalodiai enabe dibaka eiava momokani Keriso na e haripiulaia una mo lau ese na moalelaiamu, oibe, bona lau na baina moale, 19badina dibagu una na lau iruha negegu umui emui guriguri bona Iesu Keriso ena hereva heduru amo.20Ina na lau egu ura dikadika bona helaro dala ta ai basina hemarai, to mai goada gugurugu ida hari bona hanaihanai Keriso baina abia isi maurigu ai eiava masegu ai. 21Lau egu ai baina mauri na Keriso bona baina mase na baina abiabi.22To bema tauani ai baina mauri, una anina mai huahuagu. To edena baina abia? Lau na asi dibagu. 23Ini ruaosi ese e gugubagu herea. Lau egu ura dikadika na baina heruha nege Keriso ida, una na hereadae. 24Tauani lalonai baita noho anina tauani ena mo.25Una ese eme haraivagu, bona dibagu lau na umui ida bona doini umui idia emui moale ihatubuna abidadama na lalonai. 26Bema lau egu amo emu heagi Keriso Iesu lalonai na bae bada herea baina lou henimui neganai. 27Emui kara hari Keriso ena sivarai namo ida bae hetura. Lau bainama eiava lasi, sivaraimui baina kamonai, umu na Lauma tamonai o gini tutukamu bona lalo tamonai o raka heboumu sivarai namo abidadama na lalonai.28Basio gari inamui daidiai. Una na toa idia igigi rohorohodia, to umui emui ai na hahemauri. 29Una e heni na asi davana Keriso dainai dia basio abiabiraia Ia dainai danu ba hisihisi. 30Eda tuari hegeregeredia egu ai danu oi ita bona harihari egu amo o kamonaimu.Chapter 2
1Una dainai, bema unuseniai ahealo haida Keriso lalonai, bema unuseniai tau halo haida lalokau amo bavara bema unuseniai hebamo heheni haida Lauma lalonai, bema unuseniai hekaha bona hebogahisi haida. 2Bena umui ese egu moale lalogu ai bae hegeregere lalokau hegeregerenai, Lauma lalonai boma hatamona.3Gau ta heiriheiri ai eiava hekokoroku asi anina ai basio karaia. A hahemanau ai balaloa haida na oi hereamu. 4Bona ta ta sibomui emui namo basio tahudia, a haida edia namo ba tahudia5Ina dara bavabia sibomu lalomu ai baine mia hegeregerena Keriso lalonai, 6daika ena be ia na Dirava, oromana eabia ena be ia na Dirava ida na hegeregere to se laloa una baine dogoa tao gauna. 7A ia sibona e hekaruhi hebubu hesiai merona oromana eabia, bona taunimanima hegeregerena ai e vara - e davaria e itaia tau ta na heto, 8ia sibona e hahemanau bona Dirava e kamonai henia ela bona mase, oibe satauro ena mase!9Una dainai Dirava ese ia e imodaia atai ai bona Dirava ese lada e henia lada iboudiai e hereadia ladana. 10Ini e kara toma Iesu ladana dainai tui iboudia ai bae hadai, guba gaudia bona tanobada gaudia bona tanobada henuna, gaudia iboudiai tuidia bae hadai, 11bona mala iboudiai bae gwau hedinarai Iesu Keriso na Lohiabada, Tamada Dirava iheatolaina.12Una dainai egu lalokau taumui e, nega idoidiai ba kamonai dia lau vairagu ai mo a murigu ai, emui kamonai ba habadaia emu hahemauri ba tahua mai garimui bona mai heude-heude mui ida. 13Badina una na Dirava daika be umui lalomui ai e gaukaramu hegeregerena ena ura namodia iurahenidia bona ikaradia na lalomui ai e havaramu.14Gau iboudiai ba karadia asi emui maumau eiava hepapa-ahuahu ai,15unu amo oi na basio kerere bona ba goevagoeva, Dirava natuna ai baola asi toutoumu, idia bogaragidia ai oi na tanobada ba diari lamepa na heto, uru gagevagageva na bona gwau ede-edena bogaragidiai. 16Mauri herevana ba dogoa tao bena Keriso ena dina ai lau na baina heagi lau na asina heau kava eiava asina hekwarahi kava.17A ena be bema lau baina hekaruhi hebubu Boubou herahiana bona emu abidadama tomadihona, lau na baina moale bona umui ida baita moale hebou. 18Kara tamona lalonai umui danu do ba moale bona lau ida baita moale hebou.19A lau na helaro Lohiabada Iesu lalonai nega dia daudau Timoteo dekemu baina siaia vasi una dainai lau danu bae halogu lau na gaudia emu ai na mai dibagu. 20Badina be dekegu ai na ta lasi ia hegeregerena daika be momokani mai ena helalo emui ai.21Badina be iboudiai na sibodia edia gau e tahumu, a dia Iesu Keriso ena gau.22A umui be ia davana be dibamui, badina mero tamana ida, ia lau ida sivarai namo isiaina a lao henimu. 23Una dainai egu helaro be nega dia daudau ia baina siaia vasi ede baina heto baina diba negana ai. 24A lau na Lohiabada lalonai na abidadama nega basine daudau lau danu baina vasi.25A lau na laloa maoro Epafrodito bain siaia lou oi dekemu. Ia na lau tadigu bona bamogu gaukara ai bona tuari ai e bamogumu, bona emu gwaukau tauna bona hesiai tauna egu dubu ai.26Badina be e lalomu badamu ia na umui ida bona e lalo hekwarahi bada badina ena gorere harina o kamonai dainai. 27Momokani e gorere, mokona e mase. To Dirava ese e bogaia hisi, bona dia ia mo, a lau danu e bogagu hisi, egu lalo hisihisi baine bada herea na garina.28Una dainai lau na ura badamu baina siaia vasi bena oi ese ma baitaia lou oi na ba moale, bona lau danu egu hisihisi baine maragi. 29Una dainai Lohiabada lalonai bavabia dae mai moalemu ida bona taunimanima ia hegeregerena danu ba mataurdaidia. 30Badina Keriso ena gaukara dainai mokona e mase ena mauri e dadaraia lau isiaigu e lao heni bona oi dahaka basio kara egu ai tomdiho lalonai.Translation done by: Ret/Dk. Lohia Kohu on 15/09/22, completed on 19/09/22, time: 2 amChapter 3
1Dokonai, varavaragu e, Lohiabada lalonai ba moale. Badina lau ese ini gau hegeregeredia umui ma na tore henimu loumu umui ese lau na so hahekwakwanaigumu, bona bavabidia umui ba mauri. 2Sisia nahuadia na ba toho, dika e karadiamu taudia nahudia na ba toho, tauani eivamu taudia nahuadia na ba toho. 3Badina ina na ita e peritomeda daidai. Dirava Lauma ai e tomadihomu, bona Keriso Iesu lalonai, heagi eabimu bona tauanina lalonai na asine heabidadama.4Enabe lau sibogu tauanina lalonai na heabidadamamu. Bema ta ese baine laloa, tauanina lalonai ia na mai ena heabidadama, lau egu ai na momoherea. 5Lau na e peritomegu dina ihataurahaninai Isaraela besena, Beniamena iduhuna taugu, a senegu na Heberu taudia, taravatu ibadinana ai, lau be Farisea taugu.6Egu goada na badaherea, lau ese ekalesia oreana, na dagedage heniava kara maoromaoro taravatu henunai, lau na asina hahedika. 7Badina dahaka kohu eabilai gaudia iboudiai egu, lau ese Keriso dainai dikadia na gwauradiamu.8A momokani, harihari gau iboudiai na dadaraimu, badina gau hereadaena Keriso Iesu egu Lohiabada baina dibaia goevagoeva helaoreana dainai. A ia dainai gau iboudiai vada na lalo boio-bona lau ese negenege gaudia dikadia vada na halaodia-una dainai Keriso baina abia tarikatarika 9bona ia lalonai bae davarigu, dia lau egu kara maoromaoro taravatu enai, a una na abidadama Keriso lalonai-kara maoromaoro Dirava ena amo abidadama amo. 10To ina harihari lau na uramu ia baina dibaia bona ena toreisi lou siahuna bona ena hisihisi e anidia hebou, ena mase dalana ai lau danu unu baina heto, 11bema ede bamona lau na toreisi lou, mase ena amo baina dibaia.12lau na dia na tomamu gaudia, na vada na abidia eiava vada na goevadae, a launa doini na gavaiamu baina abia na tomu, Keriso Iesu ese lau eabigu na heto, 13varavaragu e, launa asina laloamu lau ese na vada na abia. A gau tamona na karaiamu: dahaka murigu ai na lalodia boiomu bona vairagu gaudia na gavamu, 14vaira kahana na heau heniamu davana baina abi na tomu Keriso Iesu lalonai Dirava ese e boiridia dae.15Una dainai mai darada tauda iboudai ina dala baita laloa, bona bema oi balalo idau gau haida ai, Dirava danu euramu emu ai baine hahedinaraia.16Ede heto dahaka gau ai tame kau, gaudia mo baita dogo tao.17Varavaragu e, lau hegeregeregu ai baola. Ai e hagoimaimu taudia na ba haerodia. 18Badina hutuma e rakamu-na bae hamaoromui gunava, a harihari mai taigu ida na hamaoromui loumu-Keriso ena satauro e inai heniamu. 19Edia dokona na mase, badina edia Dirava na bogadia, bona edia heagi na edia hemarai. Idia na tanobada gaudia mo e lalomu.20A ita eda hanua korikori na guba ai, unu amo danu ta hrimu ihamaurida tuna, Lohiabada Iesu Keriso, 21ia ese ini tauanida manokadia baine haidaudia tauanida baine hamatamata ia tauanina goevagoevana hegeregerena ai baine haloa ena goada siahuna ai gau iboudiai baine hamanadaChapter 4
1Una dainai, varavaragu e egu lalokau taumui bona na ura henimuimu, egu moale bona kwara e gegea gauna ina dala ai ba gini auka Lohiabada lalonai, bamogu lalokaumui. 2Euodia, bona Sunutuke na noidiamu, lalodia bae hatamona Lohiabada lalonai. 3Oibe, lau ese danu oi na hanamomu, lau bamogu momokanidia, unu hahine ba durudia daika be lau ida hahekwarahiva sivarai namo iharipiuna, lalonai Klemeto bona lau ida a gaukara hebouva taudia ore dia, daidia ladadia na mauri bukana lalonai.4Nega idoidiai Lohiabada lalonai ba moale, ma na gwau loumu, ba moale. 5Emui lalo manada na taunimanima iboudiai na bae diba. Lohiabada na eme kahikahi. 6Gau ta basio lalo haguhilaia. a, gau iboudiai guriguri ai bona noinoi mai hahenamona ida, emui ura Dirava ba hamaorolaia, 7bona Dirava ena maino, diba idoinai e heraiamu, ese lalomui bona daramui baine gima Keriso Iesu lalonai.8Dokona, varavaragu e, dahaka gaudia na momokani, dahaka gaudia na hemataurai, dahaka gaudia na maoromaoro, dahaka gaudia na goevagoeva, dahaka gaudia na lalokau, dahaka gaudia na haripiu namodia, bema gau ta dia herea dae, bona bema gau ta dia bae imodaia, miadia gaudia ba haero. 9Oi odiba gaudia bona oabi bona o kamonai bona egu ai o ita, unu gaudia mo ba kara, bona maino Diravana na oi ida.10A Lohiabada lalonai na moale badamu badinaharihari umu ese o lalolaigu loumu dainai. Guna umui ese o lalolaigu, to asi emui nega namona bae heduru. 11Lau na dia ini na gwau tomamu badina launa na dabumu. A lau na lalo namo e hadibagu gau iboudiai egu ai e varamu ena. 12Lau na mai dibagu ogogami be dahaka, bona lau danu mai dibagu taga be dahaka. Ini dala iboudiai lalodiai bona gau iboudiai lalodiai lau danu hehunina na diba ede bamona ai bae namo - ba ubua eiava bae hitolo, bona momo ede bavabi toma eiava dabu lalonai. 13Lau na gau iboudiai ia lalonai ikaradia ai na ia ese e hagoadagu.14Ede heto o kara namo egu hisihisi lalonai o kahagu. 15A umui Filipi taumui danu dibamui sivarai namo matamana negana ai, Makedonia amo na raka lasi, ekalesia oreana ta ese ikahalaigu gaudia ihenidia bona iabidia herevadia se gwaurai a umui mo sibomui. 16Ena be lau Tesalonika ai, na nohova nega momo egu dabu ai emu heduru o siaiva. 17Ina na dia herehia gauna asina tahuamu. A, huahua e tubu na tahuamu umui ihanamolaimui gaudia ai baela huahuadia.18A lau na gau iboudiai na abi honu bona momo egu ai na namo - Epafrodito ese emui amo e mailai gaudia vada na abi. Idia na gaiho - bonadia nanamo, boubou gaudia Dirava ese eabidaemu mai moalena ida. 19A egu Dirava ese o dabumu gaudia baine henimui guguru hegeregerena ena taga hairaina lalonai Keriso Iesu lalonai baine henimui, 20harihari eda Dirava bona Tamada baita imodaia hanaihanai. Amen.21Keriso Iesu lalonai helaga taudia iboudiai ba hanamodia. Varavarada dekegu ai e nohomu ese umui e hanamomuimu.22Hahelaga taudia iboudiai ini seniai ese e hanamomuimu, a Kaisara ena ruma ai e nohomu iboudiai ese hahenamo henimuimu. 23Lohiabada Iesu Keriso ena hariharibada na laumamui ai baine mia. Amen.Translation done by: Ret/Dk. Lohia Kohu on Tuesday (20/09/22), completed on Friday (23/09/22), time: 12.17 amFilipians (Chpt 1 - 4) General checking yet to done.Colossians
Chapter 1
1Paulo, Keriso Iesu ena apostolo ta Dirava ena ura dainai, bona Timoteo ita tadikakada, 2abidadama taudia bona kamonai tadikakada Keriso lalonai Kolose ai o nohomu, emui e vasimu. Hariharibada na umui aine vasi henimui bona maino Diravana ita tamada bona Lohiabada Iesu Keriso edia amo. 3Dirava, Lohiabada Iesu Keriso Tamana a hanamoamu, bona nega iboudiai umui daimui ai a gurigurimu.4Emui abidadama Keriso Iesu lalonai bona emui lalokau, Dirava dainai e hahelagadia taudia ediai, haridia na vada a kamonai.5Ina lalokau na emui ai badina be guba (guba basileia) ai vada e atoa balaheni helarona dainai. Umui ese ina baine vara momokani gauna na vada o kamonai guna gabeamo hereva momokani, sivarai namo, vada o kamonaia,6bona vada dekemui ema. Ina sivarai namo na huahuana e dobimu bona e tubumu tanobada idoinai lalonai hegeregerena, umui emui danu unu e vara tomamu, sivarai namo o kamonaia matamana dinana amo ema bona Dirava ena hariharibada hereva momokani lalonai o dibaia.7Epafras ena amo o dibaia sivarai namona gauna be ina, Epafras na ita (ai) bamoda (bamomai) lalokauna bona ia na ai daimai ai Keriso ena hesiai lalokau tauna. 8Epafras ese emui lalokau Lauma lalonai, e hadiba mai.9Ia ena lalokau dainai, a kamonaia (kamonaia matama) dinana ema hari, ai na umui daimui ai emai guriguri na asia hadokoa. Ai na a noinoiva umui na Dirava ena ura aonegana bona lauma ai lalo-pararana ai ba honuhonudae. 10Ai na a guriguriva, umui na ba raka balaheni (maoromaoro) Lohiabada dainai, lalonamo daladia iboudiai lalodiai. Ai na a guriguriva umui na huahuamui bae dobi (emui) kara namodia iboudiai lalodiai bona Dirava-idibana (aonegana) ai bae tubu daekau)11A gurigurimu umui na ba goada emui dibaka (diba) iboudiai Dirava ena hairai siahuna dalana ai, haheauka bona boga-auka iboudiai lalodiai mai moalemui (lalo-moale) ida. 12A gurigurimu, umui ese tamada ba hanamoa (hahenamo ba henia) totona, ia ese umui danu ahumui bavabi hebou, diari lalonai e hahelagadia taudia (e hamauridia) taudia ida.13Ia (Dirava) ese e hamaurida (abida-mauri) dibura basileiana amo bona e atodia hanai Natuna lalokauna ena basileia ai. 14Ia (Iesu) lalonai ita ne e hebodohilaida (ihamaurida dainai e hoida), eda karadika e gwautao.15Ia (Iesu) na asita itaiamu Diravana heida-idana, e karadia gaudia iboudiai e riboadia (edia roba). 16Ia dainai (ena amo) gau iboudiai e karadia, guba lalona gaudia bona tanobada latana gaudia, e heitamu (ta itadiamu) gaudia bona asie heitamu (asita itadiamu) gaudia. Terona eiava basileia eiava gavamani (to translation note: this is not a Motu word but a corruption of the English word, governemnt. If a motu word is to be used then the closest can be lohia) eiava siahu, gau iboudiai na e hekahu heboumu.18Ia na tauanina eiava dubu kwarana. Ia na matamana bona roboa (toreisi roboana) mase padadia amo. 19Badina be ia anitarana idoinai ia lalonai baine mauri na e lalonamo (e moale) laia, 20bona Natuna ena amo gau iboudiai baine haherohemaino dia ia enai. Dirava ese ia ena satauro rarana ai maino e havaraia. ia ena amo, Dirava ese gau iboudiai, e haherohemaino dia, tanobada latana eiava guba lalona gaudia.21Nega ta gauna ai, umui danu Dirava ida asio dibaia taudia bona umui na ia ena inai emui lalohadai ai bona emui kara dikadia lalodiai. 22To harihari ia ese umui na ia tauanina ai e haherohemainomui ena mase bagunai. Ini e kara toma amo (bagunai) ia ese baine henimui lao hehelaga bona mamaoro-mamaoro (asi emui kerere) bona asi igwau-henimui, ia vairana ai, 23bema umui na ba heabidadama hesiriu, ba gini-tutuka bona sivarai-namo o kamonaia helarona amo basio hebibi-oho negana ai. Sivarai-namo na be ina, guba henuna taunimanima dia iboudiai e harorolai henidia. Ina sivarai-namo dainai lau Paulo na hesiai-taugu ai vada nala.24Harihari lau na egu hisihisi lalodiai na moalemu, bona lau tauaniguna na hahonuamu Keriso dainai hisihisidia ai, ia tauanina, ena dubu dainai (the context of the word 'dubu' here is 'believers of Christ' hence it may be best to use in its place, 'ia eabidadama heniamu oreana dainai') 25Lau na ina dubu ena hesiai tauna (hesiai-taunai), umui daimui ai Dirava ena amo madunana (maorona)? e henigu hegeregerena ai, Dirava ena Hereva baine hekara (hekara guguru) dainai. 26Ina na gau hehunina (lalohadaina hehunina) se heita uru momo vada e bubuni lalodiai. To harihari ia (Iesu) e abidadama heniamu taudia ediai vada eme hahedinaraia. 27Idia daidiai Dirava vada e ura ina hereva momokani hehunina ena hairai tagana na dia Isaraela besena ese bae dibaia, gauna na Keriso lalomui ai, hairai helarona.28Ia be una, ai ese a harorolaiamu tauna. Ai ese taunimanima iboudiai aonega idoinai ai a hagoadadiamu, bena unu amo taunimanima iboudiai na idoi-idoidiai (heidoidiai) baita atodia lasi (duanaidia) Keriso lalonai. 29Ina dainai na gaukaramu bona na hededegwamu ena goada e gaukaramu lalogu ai (tauanigu lalonai) hegeregerena.Chapter 2
1Badina be na uramu badiba lau egu hededegwa umui daimuiai, bona Laodikea taudia daidiai, bona tauanigu ai do asie rohakau taudia daidiai. 2Na gaukaramu badina be idia kudoudia ihagoadadia bae hedaro kuboukubou lalokau ai bona laloparara guguru tagana lalonai, Dirava idibana hereva-momokanidia hehunidia lalodiai, hereva momokanina bunai, Keriso. 3Diba bona laloparara tagadia iboudiai na Ia lalonai e hunidia (e hehuni).4Ini hereva na gwauraimu be taunimanima ta ese basine koimu laloani herevadia amo. 5Ena be lau na tauaniai dia umui dekemui ai, to lau na lauma ai umui dekemui ai (umui ida).6Una dainai, Lohiabada Iesu Keriso o abiadae dainai, Ia lalonai ba raka (ba mauri). 7Ia lalonai ramumui (emui mauri badidia) ba hahedai bona ba tubu daekau, bona emui abidadama ai ba tutukatutuka e hadibamui hegeregerenai, bona hahenamo ihenidia karadia na ba kara momo.8Ba-heita, ta ese basine idoamui aonega herevadia ai bona koikoi herevadia asi anidia ai, taunimanima edia sene-karadia daladia ai, bena tanobada ena kara ba totohoa a Keriso be basio totohoa. 9Badina be Ia lalonai na Dirava anitarana idoinai tauani ai e maurimu.10Umui na vada o idoi guguru Ia lalonai, Ia na lauma siahudia bona lohia iboudia e kwaradia (daedia ai). 11Ia lalonai danu, umui na e peritome mui (kopimui e iva oho) dia taunimanima ese tauani kopina e ivaia ohomu, to Keriso ese vada e peritome mui. 12Ia ida vada e gurimui bapatiso ai, bona ia lalonai vada e hatoremui isi Dirava ena siahu ai heabidadama bagunai (dainai), Dirava ese Ia mase amo vada e hatorea isi.13Emui kara dika lalodiai bona tauanimui e peritome dia lalodiai vada o mase, Ia ese e hamaurimui Ia ida bona eda kara dika iboudiai e gwautao. 14E gwauda tubu bona e inai henida taravatu herevadia iboudiai Ia ese e hadikadia (e aladia). Ia ese eabi oho, satauro ai e kokodia kau dalanai. 15Ia ese lauma edia siahu bona lohia iboudiai e hadareredia bona taunimanima iboudiai vairadiai danu e hahedinaraia, e kwalimu taudia satauro dainai.16Una-dainai, taunimanima ta ese basine hahemaoro henimui aniani bona inuinu daidiai, eiava aria dinadia eiava hua matamata dia daidiai, eiava dina helagadia daidiai. 17Ini na gabeai bae vara gaudia laulaudia (vaburadia), to anidia na Keriso.18Taunimanima ta e uramu hahemanau bona aneru edia tomadiho, ese basine hahemaoro henimui bena ahumui do basio abia. Taunimanima unu bamona ese e ita gaudia ai e varaimu bena sibona lalonai e hekokorokumu badina ena tau-anina lalohadidia daidiai. 19Ia na kwara enai se kahua taomu. To kwara amo elaomu tauani idoinai garugaru bona varavaro e hatamonadiamu, bena e badaho, badahomu Dirava ena heubu dainai.20Bema umui na Keriso ida o mase hebou tanobada gaudia ediai, dahaka dainai o maurimu e kara tanobada enai o badimu. 21"Basio dogoa tao bona basio mamia-toho bona basio daua-toho!" 22unu gau hegeregerenai? 23Ini na taravatu, mai edia taunai ena sibo-hetomadiho bona sibo-hahemanau bona sibo-hahemetau aonegadia. To ini na asi anidia tauani ena sibo-hahemoale ituari henina ai.Chapter 3
1Taunabunai ai Keriso ida atoreisi dainai, atai gaudia ba haero gabuna bunai Keriso na Dirava idibana kahana ai e helaimu. 2Atai gaudia ba haero, tanobada gaudia basio haero. 3Badina be vada o mase? Emui mauri na Keriso ida Dirava lalonai vada e henimui. 4Keriso, eda mauri badina, baine hedinarai negana ai, umui danu ia ida hairai ai ba hedinarai.5Taunabunai tauanimui edia ura dikadia ba hamase, heuda hanai, karadika, mata dika, lalo-hegani, mata ganigani, ena na kaivakuku itomadiho henina na heto. 6Ini gau iboudiai Dirava ena badu e maimu. 7Ini gau oi ese o rakalaimu daladia ai o maurilaidiamu. 8A harihari ini gau iboudiai ba nege badu, dagedage, lalo-dika, ere dika, udumui herevadia dikadia.9Basio hekoi heheni badina be tau gunana mai ena dika vada o dokia oho, 10tau matamatana vada o hahedokilaia ia na aonega ai e hamatamataia, ikarana Diravana heida-idana. 11Tau matamata lalonai asi Helene, asi Iuda tauna, e peritomea tauna danu lasi, Skute tauna, asi hesiai tauna, bona asi ura kwlaimu tauna. Keriso mo sibona taunimanima bona gau iboudiai lalodiai.12Dirava ena abi hidi taumui, ena helaga taumui, ena lalokau taumui e, ini na ba hedokilai, gado namo, manau, manada, haheauka. 13Ba haheauka heheni ta ese bamona baine habadelaia negana ai, emui dika bae hegwau tao heheni. Lohiabada ese emui dika vada e gwau tao umui danu unu ba kara toma. 14Ini gau iboudiai lalodiai lalokau ba hahedokilai, ia na ihatamoda gauna hereadaena.15Keriso ena maino danu lalomui baine biagudia, e boirimui, tauanina tamona ai e haboumui. 16Keriso ena hereva be lalomui ai bae mia, nega idoinai bae hatagamui. Salamo ai, ane ai, lauma anedia, ba hahediba heheni bona ba hahealo heheni. Dirava ihanamolaina anedia bavabi mai lalomui ida. 17Emui hereva ai bona emui gaukara ai, gau iboudiai Lohiabada Iesu ladana ai bakara, bona Dirava ba hanamoa ia bagunai.18Hahine e, adavamui ba kamonai henidia, una na maoro, Lohiabada lalonai, 19tatau e, adavamui ba lalokau henidia, basio lalo dika henidia. 20Memero kekeni e gau iboudiai lalodiai tamamui sinamui eredia ba kamonai, bena Lohiabada ese baine lalo namo henimui. 21Tama e, natumui basio badu henidia lalodia bae hesiku na garina.22Hesiai memeromui e, gau iboudiai daidiai biagumui ina tanobada ai ba kamonai henidia, dia vairadiai mo, taunimanima ihamoaledia karana a mai lalomui idoidiai, Lohiabada imatauraina karana. 23Emui kara iboudiai na ba kara balaheni, Lohiabada vairanai, dia taunimanima vairadia ai mo. 24Oi badiba ahumu na Lohiabada ena amo bavabi, badina be umui na Lohiabada Keriso ena hesiai taumui. 25A kara dika tauna ena kara dika davana do baine abia, edia Lohiabada na taunimanima toadia se lalomu.Chapter 4
1Biagu e, baheni lao emu hesiai taudia ediai dahaka be maoromaoro bona namo idia ediai, oi na mai dibamu oi danu mai biagumu guba ai.2Guriguri basio hadokoa, ba guriguri goada-goada. Ahenamo ihenidia ai ba guriguri hahheauka. 3Ba guriguri hebou ai danu daimai ai, Dirava ese iduara mai baine kehodia, Keriso ena hereva hehunidia baine herevalai. Ini gau daidiai igui ai na nohomu. 4Ba noinoi egu hereva baina gwaurai hedinarai, badina ini na lau egu gaukara.5Aonega ai ba raka murimuri taudia ba raka henidia. 6Ba gado namo emu hereva iboudiai, damena ba hanamodia, bena badiba taunimanima ta ta be ede ba henidia toma.7Lau sivaraigu be Tukiko ese baine hadibamui ia na lau tadikakagu lalokauna bona hesiai merona namona ta, bena Dirava isiana a lao heboumu merona ta. 8Ia na e siaia oi dekemu e vasi, badina be ia ese oi sivaraimu baine hamaoromu, kudoumu baine haheabia isi dainai. 9Ia na siaia Onesimo ida, tadikakaka namona bona lalokauna ta, ia na umui bamomui ta. Idia ese ai ini seniai e varamu karadia iboudiai baine hadibamui.10Aristako, lau bamogu dibura ruma ai, ena ahenamo e henimu, Mareko danu, Banaba tadikakana oi emu dala baine hadibamu, bena e vasimu, bavabia dae. 11Bona Iesu, ladana ta na Isuto, ese ena ahenamo e henimu danu. Idia na lau ida a gaukara heboumu Dirava ena guba basileia iharorolaina, idia ese lau lalogu e hanamoa.12Epafra ese ena ahenamo ehenimu. Ia na umui bamomui ta bona Iesu nega idounai, umui daimui ai e gurigurimu, umui ba gini auka, bona Dirava ena ura ba dibaia guguru. 13Lau ese na ita karadia na hadibamuimu, ia na e gaukar goadamu umui daimuai, Laodikea taudia daidiai, bona Hieropa taudia daidiai. 14Lalokau tauna Luka muramura tauna, bona Dema ese ahenamo e henimuimu.15Ahenamo ba henilao, tadikaka Laodikea ai bona Nimufa bona ekalesia ena ruma ai. 16Ina revareva na bogaragimui ai ba duhaia murinai, Laodikea ekalesia taudia danu ba duhai henidia, bona Laodikea taudia edia revareva danu ba duhaia. 17Akipo ba hamaoroa :hesiai gaukarana Lohiabada ese e henimu ba itaia, Oi ese ba hagugurua."18Ina ahenamo na lau imagu amo na torea - Paulo. Lau egu igui ba laloa, ahenamo bavabia.2 Thessalonians
Chapter 1
1Lau Paulo, Silvanu, bona Timoteo, ese umui Tesalonika dubuna a tore henimuimu. Dirava ita Tamada bona Lohiabada Iesu Keriso lalonai.2Hariharibada bona maino na avabia Dirava ita Tamada ena amo bona Lohiabada Iesu Keriso ena amo.3Varavaragu e, nega iboudiai Dirava ahanamoamu umui daimui ai. Ina na maoro badina emui kamonai bona ta ta emui uraheni na e badamu bona e tubumu. 4Una dainai ai sibomai ese umui na a herevalaimuimu Dirava ena ekalesia oreadia vairadiai. Ai ese emui haheauka bona emui kamonai na a herevaladiamu e dagedage henimuimu metaudia daidiai. Ai ese emui hisihisi lalodiai emui haheauka eha-hedinaraidiamu danu a herevalaidiamu. 5Ini na Dirava ena maoro-maoro hahemaoro toana. Umui na do bagwauraimui mai ahumui Dirava ena basileia lalonai badina emui hisihisi dainai.6Badina korikori una na maoro Dirava enai bona ia ese davana baine haloua eha-hisimuimu taudia do baine hahisidia, 7bona ai ida ta hisihisi heboumu tauda laga-ani do baine henida. Ia ese do baine havaraia Lohiabada Iesu do baine hedinarai guba basileia amo ena aneru ida baema mai siahuna ida dinanai. 8Mai lahi hururu-hururuna ida davadia do baine heni Dirava asie dibaiamu taudia latadiai bona Lohiabada Iesu ena sivarai namona asie abiadaemu taudia latadiai.9Idia ahudia na mase hanaihanai bae abia, idia na Lohiabada vairana amo bona siahuna amo do abidia oho. 10Ia ese baine karaia bainema dinanai bena ia e kamonai heniamu taudia sibodia ese ia hairaina bae imodaia. Badina be ena haroro eabiadae.11Una dainai ai na umui daimui ai nega iboudiai a gurigurimu. Ai na a gurigurimu ita eda Dirava ese namomui baine gwaurai vada e boirimui hegeregerenai. Ai na a gurigurimu ia ese emui namo bona emui kamonai karadia iboudiai baine havara henimui mai siahuna ida. 12Ini gau daidiai a gurigurimu bena unu amo Lohiabada Iesu ladana bae heatolaia umui ese. A gurigurimu ia ese baine heatolaimui badina be eda Dirava bona Lohiabada Iesu Keriso ena hariharibada dainai.Chapter 2
1Hari ita eda Lohiabada Iesu Keriso ena mai negana bona ia ida do baita hebou tamona herevana dainai, varavaramai e, a noimuimu, 2unu gau ese basie hahegonumui haraga-haraga eiava kudoumui basie hetaha, dia lauma ta ena amo, eiava hereva ta amo, eiava revareva ta ai emai amo e tomu Lohiabada ena mai dinana vada eme ginidae.3Ta ese dala haida ai basie koimu. Badina be una dina na do basine ginidae ela bona heabi-oho baine vara murinai, bena dika ihavarana tauna do baine hedinarai, ia na hahemase natuana. 4Ia sibona ehe-gwauraimu hereadae bona Dirava itoma-diho henia daladia iboudiai ia ese e laodia ahumu, bona dubu helaga lalonai e helaimu, sibona e hegwauramu ia na Dirava.5Umui asio helalo-taomu lau umui ida neganai, ini gau iboudiai na vada na hamaoro laimui, ani? 6Hari umui na mai dibamui ia ilao-ahuna tauna be daika bona ena nega korikori ai do baine hedinarai.7Badina be kara havara tauna na dala hehunidia amo vada e gaukaramu bona ia ilao-ahuna tauna tamona na hari doini noho, ela bona ilao-ahuna tauna baine heabi oho8Bona kara havara tauna na baine hedinarai, ia na Lohiabada Iesu ese uduna amo baine ha-hoho henia bena baine alaia mase. Lohiabada ese gau ta ai basine halaomu, ia ena mai hedinaraidia amo. 9Ina kara havara tauna ena mai hedinaraina na Satani ena gaukara mai siahuna ida, mai toa idau-idau ida, bona mai hoa karadia koikoidia ida, 10bona mai dibaka karadia gagevagavedia ida. Ini gau na e boio taudia ediai, badina idia ese hereva momokani lalokauna asie abiadae idia ihamauridia totona.11Badina binai, Dirava ese kerere karana ta e siai henidiamu, bena unu amo hereva koikoidia bae hamomokanidia totona. 12Unu amo idia na bae hahemaoro henidia daika be hereva momokani asie abiadaemu a edia kara gageva-gagevadia e moale-laimu taudia latadia ai.13Varavara mai e, Lohiabada ena lalokau taumui, ai na nega iboudiai Dirava aha-namoamu umui daimui ai, badina Dirava ese vada eabimui hidi ena hahemauri anidia roboadia, Lauma Helaga lalonai bona hereva momokani iha-momkani dainai. 14Ia ese e boirimui ai emai sivarai namona amo, bena umui na eda Lohiabada Iesu Keriso hairaina do bavabia. 15Una dainai, varavara mai e, bagini auka ahadibalaimuiva herevadia udu mai amo eiava emai revareva amo na badogodia tao tarika tarika.16Ina hari ita eda Lohiabada Iesu Keriso sibona ese, bona Dirava ita Tamada ita e lalokau henida bona ena hariharibada amo noho hanaihanai tauhalona bona helaro goevadaena vada eme henida, 17ese tauhalo bona lalomui ai kara namodia bona hereva namodia baine havara henimui.Chapter 3
1Varavara mai e, ai daimai ai ba guriguri bena Lohiabada ena hereva na baia lasi-laia haraga bona bae imodaia, emui ai danu hegeregerena. 2Daimai ai ba guriguri bena ai na baia heruha-nege kara kereredia bona kara dikadia e karamu taudia edia amo, badina dia iboudiai na mai edia abidadama. 3A Lohiabada ba abidadama, baine haginimui tutuka bona baine gimamui dika tauna ena amo.4Ai na asi emai lalo daradara Lohiabada lalonai umui daimui ai, ene emai hahegani herevadia na o karamu dounu bo-karamu dainai. 5Lohiabada ese lalomui baine gunalaidia Dirava ena lalokau ai bona Keriso ena haheauka ai.6Varavara mai e, ahaganimuimu eda Lohiabada Iesu Keriso ladanai bamomu lahedo ai e nohomu mauridia taudia edia amo bona ai ese a sisiba henimuiva daladiai asie maurimu taudia edia amo ba raka oho. 7Badina umui sibomui danu dibamui ina na maoro umui ese ai ba toho-tohomai. 8Ai na ta ena amo aniani davana asi a henia bena ania kava. A ai na hanuaboi bona dina a gaukaramu bona a hekwarahimu unu amo ai na umui basia madunamui. 9Ini a kara tomamu dia ai na asi emai maoro. A ini a kara tomamu na umui ihaheitalaimui, bena unu amo umui na ai ba toho-tohomai.10Badina umui ida ta nohova neganai, ai ese ahaganimui ato, "asine uramu baine gaukara tauna na basine aniani." 11Badina ai na ame kamonai umui haida na o raka havara-havaramu. Idia na asie gaukaramu unu na gado-dae gado-dae taudia.12Hari taunimanima unu hetomadia na ahaganimuimu bona ahagoadamuimu Lohiabada Iesu Keriso lalonai idia na bae gaukara asi maumaudia ida bona sibodia adia aniani bae ani.13A umui, varavara mai e, lalomui na basio hamanokadia ina kara maorona ikaranai. 14Bona bema ta ese emai revareva asine badinaiamu neganai, badibaia bona basio hebou tamona, bena baine hemarai. 15Basio laloa ia na oi emu inai tauna, ba sisiba henia e kara oi bamomu.16Hari maino Lohiabadana sibona ese maino baine henimui nega iboudiai bona dala iboudiai lalodiai. Lohiabada na umui ida nega iboudiai. 17Ina lau egu hahenamo na henimu, lau Paulo, sibogu imagu ai ina revareva na toreamu, egu revareva toana. Ina na egu revareva na toreamu dalana. 18Eda Lohiabada Iesu Keriso ena hariharibada na iboumui ai ese avabia. Amen.2 Thess. (Chpt 1 - 3) General Checking yet to be done.Titus
Chapter 1
1Lau Paulo, Dirava ena hesiai taugu ta bona Iesu Keriso ena aposetolo ta, Dirava ese eabidia hidi taudia edia abidadama dainai, bona hereva momokani idibalaidia bona helaga daladia ibadinadia eabidaemu dainai,2mai mauri hanaihanai helarona ida una asine koikoimu Diravana ese e gwauhamata-laia nega gunadia do asie hemata neganai. 3A nega korikori ai ena hereva vada eme hedinarai henigu lau ese baina harorolaia hedinarai hahemauri Diravana ena hahegani dainai.4Tito ena, ia na natugu korikorina emai abidadama tamona lalonai. Hariharibada bona maino Diravana ita Tamada ena amo bona Keriso Iesu ita ihamaurida ena amo.5Ina gaukara dainai lau ese Crete ai na rakatanimu, bena unu amo oi ese gaukara doene mimia ba heatodia lailai bona heita-tao taudia ba helagadia hanua ta ta lalodiai, lau ese na hamaorolaimu dalanai.6Heita-tao tauna na basie habadelaia, ia na hahine tamona mo adavana, natudia ese danu baine kamonai henia bona basie habadelaia bona idia na asi edia hemataurai eiava sisiba herevadia se kamonaimu. 7Heita-tao tauna danu hegeregere Dirava ena ruma ireguna biaguna, ia na basie habadelaia. Ia na basine ura dika, basine badu haraga-haraga, basine inu kekero, basine dagedage bona kohu basine mata ganigani heni.8A ia na heabidae tauna, kara namo baine hetura henia, baine haero namonamo, baine kara maoro-maoro, baine helaga baine boga auka. 9Ia na eha-dibalaia hereva momokani dia baine dogodia-tao tarikatarika, bena unu amo haida baine hagoadalaidia hahediba namo daladiai bona e gwau tubu taudia baine hereva maoro henidia.10Badina eneseni ai hutuma e heinai hehenimu, e hereva kava, hereva kavamu taudia, bona hereva dibaka taudia e peritome taudia momo ene hutuma lalodiai. 11Unu na bae hadokodia. Idia ese bese na e hakaudia kereremu edia hahebade herevadia amo edia hemarai karadia anidia davana, unu na basiema kara toma.12Idia sibodia edia peroveta na eto, "Kretan taudia na nega iboudiai e lahedomu, boroma dikadia bona hitolo mase taudia." 13Ina hereva na momokani. Una dainai ba hadibada diabadiba dia auka herea bena unu amo edia kamonai amo do bae namo. 14Iuda taudia edia guriguri basie kamonai henidia, eiava taunimanima edia hahegani ese hereva momokani amo e haraka dia ohomu.15Gau iboudiai na gogoeva-gogoeva lalodia goeva-goeva taudia ediai. A lalodia mai mirodia bona asie hamomokania taudia ediai gau ta segoevamu, a daradia bona lalodia na vada e hamirodia. 16Idia na etomu mai dibadia Dirava, a gau be edia kara ese e gorediamu. Idia na dika karadia ai e maurimu bona e gwau ede-edemu bona dia hegeregere kara namona ikaranai.Chapter 2
1A oi, ba hereva dahaka gau be hegeregere mai hahediba momokanimu ida. 2Tatau badadia ba hadibalaidia idia na bae boga auka, bae hemataurai, lalodia bae aonega, kamonai ai, lalokau ai, bona haheauka ai bae goada.3Hahine badadia danu unu hetomanai ba-hadibalaida idia danu edia karai bae hemataurai, basie habade koikoi, kekero muramurana ese basie hadareredia, a kara namodia bae hahedibalai. 4 Ini dala amo idia ese eregabe hahinedia ba-hadibadiba dia namonamo bena idia na adavadia bona natudia bae lalokau henidia, 5idia na lalodiai bae aonega, basie mata dika, ruma gaukaradia bae kara namonamo, bona adavadia bae kamonai henidia, bena unu amo Dirava ena hereva na basie hadikaia.6Unu hetomana danu eregabe tatau danu ba-hagoadadia edia aonega namodia bae gaukaralaidia. 7Dala iboudiai sibomu bahedinarai oi na kara namodia ihagoina taumu. Emu hahediba-diba lalodiai na momokani ai bona hemataurai ai bahahedinaraia, 8bona ba hereva maoro-maoro igwauhenimu herevadia daediai, bena ilao-ahumu tauna na baine hemarai asi edia hereva dikadia ita bae hamaorolaida.9Hesiai taudia bahadibadia biagudia na bae kamonai henidia gau iboudiai lalodiai, biagudia bae hamoaledia, bona basie heai henidia. 10Basie henao, a edia kamonai namona bae hahedinaraia, bena unu amo eda dala iboudiai lalodia amo Ihamaurida Diravana hahediba-diba herevana na bae hairavaia11Badina be Dirava ena hariharibada vada eme hedinarai taunimanima ihamauridia dainai. 12Ita na eha-dibadamu bena asita helagamu bona tanobada iurahenina maurdia amo baita hekoki, bena ita na boga auka, bona kara maoro-maoro ai, bona helaga daladiai baita noho ina nega ai. 13Ita na vaira ta roha laomu eda helaro namona iabina dainai, gauna bunai, ita eda Dirava herea mikamika bona ihamauridia tauna Iesu Keriso ena hedinarai hairaina.14Iesu na sibona ena mauri e heni ita daidai unu amo ita ihamaurida kara dika iboudiai lalodia amo bona baine hagoevadia ia ena, taunimanima idaudiai baitala kara namodia ikaradia ma baita uralai.15Ini gau mo ba herevalai, bona taunimanima bahagoadadia ini na bae maurilaidia bona maoro daladiai ba sisiba henidia mai siahu idoinai e henimu ida. Ta ese oi basine dadaraimu.Chapter 3
1Ba hahelalodia une hahemaoro taudia bona mai edia siahu taudia na bae kamonai henidia, bae noho hegaegae kara namodia iboudiai ikaradiai, 2tau ta iha-dikana basie karaia, basie dagedage, bona bae manada, bae manau taunimanima iboudiai vairadiai.3Badina ita gunai danu asi lalodia bona ta kavakava, ta gwau ede-ede. Ita na ta raka boio ura dikadia bona moale idauidau isiaidia ta lao heniva. Dika karadia bona vagege ai ta nonova. Ta dagedageva bona ta e heinai heheniva.4A ihamauridia Diravana ena gado namo bona ena lalokau ita edai vada e hedinarai. 5Ina na dia ita eda kara maoro-maoro karadia amo, a ia ena hebogahisi amo bona ia ese e hamauridia, vara lou amo e hurida bona Lauma Helaga ena ha-hematamata lou amo,6Dirava ese ita latadai e seia-dobi ita-ihamaurida Iesu Keriso ena amo, 7unu amo maoro-maoroda bae gwaurai ena hariharibada amo bena ia dihina ai baine halaoda una mauri hanaihanai helaoreana ai.8Ina hereva na mai momokanina ida. Lau na uramu ini gau ai ba gini goada, bena unu amo Dirava e kamonai henia taudia, na nahuadia bae toho kara namodia ikaradia lalodiai.9A henanadai herevadia kavakavadia, bona sene urudia ihagaudia, bona heai bona taravatu hepapa-ahuahudia amo ba raka oho badina unu na asi anidia bona asi edia namo ta. 10Heiri-heiri dainai nega ta eiava rua o sisiba henia to doini hemaka lalonai e nohomu tauna na ba dadaraia, 11badina unu hetomana tauna na dala maorona amo vada e raka oho bona doini kara dika lalonai, ia na sibona eha-hedikamu.12Atema eiava Tychius baina siaidia vasi neganai ba kara haraga bona baoma dekegu Nicopolis ai, badina be na tomamu ina paraka negana na unuseniai baina noho. 13Mai lalonamomu ida Zenas taravatu tauna bona Apollos ba siaidia, edia mai ai danu imadia anidia ba kara, gau ta ai basie dabu.14A eda taunimanima na gaukara namodia ikaradia ba hadibalaidia bona haida edia ura haraga noinoidia daidiai, idia ese bae havara henidia, bona basie gwauraidia edia kara na asi huahuadia garina.15Lau ida na nohomu taudia edia hahenamo na umui e henimuimu. Emai hahenamo danu baheni edia kamonai ai e lalokau henimaimu taudia. Hariharibada na iboumui emui ai baine mia.Philemon
Chapter 1
1Lau Paulo, Keriso Iesu ena igui tauna, bona Timoteo varavarada Philemona ena, ai turamai bona gaukara hebou tauna ta, 2bona Apphia ai taihumai, bona Archippus ai emai tuari tauna, bona ekalesia oreana emai ruma ai e heboumu taumui emai revareva be inai. 3Hariharibada bona maino na Dirava ita Tamada bona Lohiabada Iesu Keriso ena amo avabia.4Nega iboudiai Dirava na hanamoamu. Egu guriguri ai ladamui na hatodiamu. 5Vada na kamonaimu emui iuraheni bona abidadama Lohiabada enai bona ia e abiadaemu taudia ediai. 6Na gurigurimu emui abidadama hebou tamona na anina baine havaraia bona ita padadai gau namodia iboudiai na ba diba Keriso lalonai. 7Badina egu moale bona tauhalo name abia badina emui iuraheni dainai, badina helaga taudia lalodia eme hamatamatadia oi ese, varavaragu e.8Una dainai ena be lau na auka Keriso lalonai bena baina haganimui dahaka baina kara, 9ema bona ina hari badina be iuraheni dainai, ina gabunai na noi-hegame, henimuimu - lau, Paulo, egegabe tau badana, bona ina hari danu Keriso Iesu ena igui taugu. 11Badina be guna ia na hesiai - ilaoheninai na asi ena namo ta, a harihari hesiai ilaohenina na mai ena namo oi bona lau edai. 12Lau ese vada na siaia lou oi dekemu, ia na lau kudougu korikori. 13Na ura bama dogoatao dekegu ai, lau doini igui lalonai bena ia ese isiaigu bema lao heni sivarai namo dainai.14To asi na ura gau ta baine karaia badina oi emu amo gwau-maoro ta asio heni dainai. Asi na ura oi emu kara namodia na dia hahedua daidiai a sibomu emu ura namodia amo. 15Readia, momokani ina dainai ia na oi emu amo e daudau nega sinaimo, bena unu amo oi ese ma bavabia lou hanaihanai. 16Dia hesiai merona ai bainela, a hesiai merona e hereaiamu tauna na heto, ita bamoda lalokauna ta. Ia na lau ese na lalokau heniamu bona oi ese danu o lalokau henia badamu, tauaninai bona Lohiabada lalonai danu.17Bena bema oi ese o haerogumu lau na oi bamomu, ia na bavabia-dae lau oabigu daemu hegeregerenai. 18A bema ia ese eha-dikamumu eiava mai ena abitorehai neganai, ena abitorehai na lau egu ai bavatodia. 19Lau Paulo ese ina revareva na toreamu imagu ai. Davana na lau ese baina henimu lou - asina ura baina hamaorolaimu mai emu imadava, oi ese laumamu egu amo oabia doa. 20Oibe, varavaragu, namo karana ta boma kara henigu Lohiabada lalonai; lalogu bema keru Keriso lalonai.21Emu kamonai na asina daradara-laiamu, na tore henimumu. Lau na dibagu ina na noiamu gauna daenai momo bo karamu. 22A ina nega tamonai, vadivadi rumana ta ba hegaegaea lau egu, badina na helaromu, emu guriguri amo lau na dekemu baina vasi lou.23Epaphras, lau bamogu eguia tauna ta Keriso Iesu ladanai ena hahenamo e henimu. 24Mareko danu ese, Aristarchus ese, Damas ese, bona Luka ese, lau ida a gaukara heboumu taudia. 25Eda Lohiabada Iesu Keriso ena hariharibada na laumamu ida. Amen.Philemon (Chpt 1) General Checking yet to doneHebrews
Chapter 1
1Idau negai Dirava ese ita seneda ehereva henidia peroveta taudia edia amo nega momo bona dala idaudia amo. 2To ini dina hidaosi ai, Ia ese ita ehereva henidamu natuna ena amo. Ia ena amo, Ia ena amo danu tanobada evara. 3Ia na diaridiari bona Dirava hairaina ehahedinaraiamu. Ia na gau iboudiai eabi hebou ena hereva siahuna amo. Gabeai Ia ese dika ehagoevaia, Ia na herea mikamika idibana kahanai ehelaimu.4Ia na aneru iboudiai daediai bona Ia ese lada hereadaena eabia lada idia iboudiai ladadia e hereadia. 5Una be daika ese Aneru na Dirava ese e hereva henia eto, oina lau natugu, hari dina lau na oi tamamu? O na gwau loumu lau na ia tamana ai bainala, bona ia na natugu ai bainela?6To na gwau loumu, bona Dirava ese natuna roboana tanobada e mailaia, Ia bema gwau, "Dirava ena Aneru iboudiai ese ba tomadiho henia." 7Aneru ai e halaodiamu Ia e gwaumu, "Ia sibona ese ena Aneru, na Lauma ai e halaodiamu, bona Ia ena hesiai taudia lahi hururuna ai e halaodiamu."8To ia natuna egwaumu, Dirava, oi emu terona, baine mia ela bona hanaihanai. Oi na Basileiai bahamaoroa badina oi na hahemaoro tauna. 9Oi na mai emu lalokau kara maoromaoro taudia ediai, to taravatu asi e badinaiamu taudia na asi oura henidiamu. Una dainai Dirava, oiemu Dirava ese ehahelagamu moale dehorona amo oi bamomu iboudiai daediai.10"Matamana neganai, Lohiabada, oi ese tanobada o karaia? Guba oi imamuai o karaia. 11Iboudiai bae ore, to oi na banoho hanaihanai. Idia na bae ore dabua ehedare maragi-maragimu na heto. 12Oi ese ba lokudia dabua aukana na heto, bona idia na ba idau dabu rimurimu dia na heheto, to oi na basio idau bona oi emu lagani na do basine eore."13To edena Aneru Dirava ese e hereva henia edena negai, lau imagu idibana kahanai bahelai ela bona oi inaimu na aemu henunai baina atodia? 14Dia e gaukaramu Lauma Aneru dia bona basiai dia lao Laumai e ogogamimu taudia dekedia bona bahamauridia lao?Chapter 2
1Una dainai ta kamonai herevadia nahuadia baita toho, nega ta baita huretania garina.2Badina be aneru ese e gwaurai herevadia bema momokani, bona kara havara iboudiai bona gwau ede-ede iboudiai bema mai davadia korikoridia, 3ita na ede baita roho mauri toma, ahemauri unu badana baitama dadaraia negana ai? Hahemauri bunai Lohiabada ese e gwaurai guna; bena ia ena amo e kamonai taudia ese vada e hamomokania ita eda. 4Bona Dirava danu vada e hahedinaraia, toa ai, hoa karadia ai, siahu karadia idauidau ai, bona Lauma Helaga ena herahia ai, ena ura hegeregerenai.5Badina be mauri gabena ai ia ese e herevalaiamu na dia aneru se henidia bae biagua. 6Buka itorena tauna ta vada e hereva eto, taunimanima be dahaka oi ese ia o laloamu? Taunimanima natuna be daika oi ese ia o dosiamu?7Oi ese o karaia, aneru ese sisina mo e hereaiamu, hairai mai hematauraina idia oi ese kwarana o havavalaia. Oi imamu ai o kara gaudia iboudia ai vada o henia, baine biagudia. 8Gau iboudiai ia aena henuna ai vada o atodia, ia ese baine biagudia. Badina be gau idoidiai taunimanima henunai eato dia negana ai, gau ta se rakatania idauhai. To harihari ta itaiamu, gau idoidia ai na dia ia henunai.9 A nega sisina mo aneru ese e hereaia tauna, Iesu, harihari ta itaiamu, mase hisihisina dainai hairai mai hematauraina ida kwarana vada e havavalaia. Dirava ena hariharbada ai mase mamina eabia, taunimanima iboudia ai daidiai. 10Ina na diagau namona, ena, bona ena amo gau iboudia ai e havaramu Dirava na, ia natuna logora hairaina ai bema hakaudia vareai totona ese, eda hahemauri tauna hisihisi amo bema hahairadae.11Badina be hahelaga tauna bona e hahelagadia taudia na iduhu tamona, una dainai ia na asi ena hemarai ia tadina baine gwauraidia. 12Eto, oi ladamu baina gwauraia, tadigu vairadia ai; hebou lalonai baina hanamoa egu ane ai.13Ma eto, Lau oina bona natugu, Dirava ese vada e henigu, bini. 14Benaini, natuna be mai hidihodia bona mai raradia dainai, ia ese danu tauanina eabia idia hegeregeredia, mase amo ia ese mase biaguna, una na diabolo, baine hadarerea, 15bona edia mauri dinadia iboudia ai mase garina ese e guidiamu taudia baine ruhadia nege helaoreana.16Momokani, ia na dia aneru se kahadia, a Aberahamo garana hari. 17Una dainai ia na gau iboudiai lalodia ai tadina ida hegeregere, hahelaga tauna badana ai bainela, mai ena hebogahisi bona mai ena kara maoromaoro. Dirava ena gaukara lalonai, taunimanima edia dika iabi-ohona. 18Ia na hedibagani e mamiamu taudia idurudia mai dibana, badina be ia sibona ese hisihisi bona hedibagani mamidia eabi dainai.Chapter 3
1Una dainai varavaragu helagamui, Basileia boiboina vada e ahulaimui, Iesu balaloa, ahediba tauna bona hahelaga tauna ai vada ela dika igwau taona. 2Ia na eabia hidi tauna enai e heabidadamava, bona Mose Dirava ena rumai e heabidadamava hegeregerena. 3Badina be ia ese hairai namo hereana eabia Mose ena ehereaia, hegeregerena ruma ikarana tauna e matauraia bada a ruma be sibona, 4ruma iboudiai ikaradia na mai taudia, to gau iboudiai na Dirava ese e kara dia.5Mose eabidadamava, hesiai gaukaradia e karava Dirava ena ruma idoinai lalonai, badina bae gwaurai gaudia iboudiai bae herevalai dia vairai. 6 A Keriso eabidadamava natuna enai daika be Dirava ena ruma ehabiagulaia, ita na ia ena ruma, bema ita baita haheauka momokani bona eda helaro ai baita heagi.7Una dainai, ina na Lauma Helaga e tomu, "hari dina ai, bema oi na ia gadona ba kamonai 8kudoumui basio ha-auka, o dadaraia tano gagaenai o tohoa neganai.9Unuseni ai umui tamamui ese lau e tohogu, bona lau egu gaukara e ita lagani haria-hui. 10Una dainai unu taudia ediai na badu. Lau nato, `Idia nega iboudiai kudou dia e kahu, bona idia na egu dala asie diba.' 11Ina na egu badu ai na hereva: "Idia na egu laga-ani ai na basie vareai diba."12Nahuamui ba toho, varavaragu, badina be umui ta ese kudoumui dika dia daidiai, Dirava basio ura henia. 13A dina iboudia ai ba hahealo heheni, ela bona e boirimu, "hari dina," una ese umui ta bogaragimui ai kara dika ena koikoi ese lalomui basine ha-auka.14Badina be ita na Keriso ida ta hebamo, bema ita na eda heabidadama baita kahua tarikatarika amo bainela dokona. 15Ini daidiai vada e hereva, "hari dina, bema oi na ia gadona o kamonaia, kudoumui basio ha-auka, basio dadaraia,"16badina daika ia gadona o kamonaia bona o dadaraia? O idia iboudiai be dia Mose ese Aikupito amo sehakau dia lasi a? 17A daidia ia ese e badu henidia lagani-haria hui? asi e kara dika taudia, mase tauanidia, tano gagenai. 18Bona daidia ia ese egwau hamata henidia taudia na ia ena laga-ani ai basie raka vareai, a daidia egwau ede-ede taudia a? 19A itaia idia na asi edia kamonai dainai asi e raka vareai.Chapter 4
1Una dainai, baita gari una ia ena laga-ani ai baita raka vareai gwauhamatana negana na doini emiamu lalonai, a umui haida ese oitaiamu idavarinai vada ome dabu. 2Badina sivarai namo na e hamaorolaida ma haida danu unu heto. To una sivarai na e kamonaiva a namo ta asie havara idia ediai, badina idia na abidadama e kamonaiva taudia ida na asie tamonava.3A, ahamomokania taumai ese ena laga-ani ai vada ame raka vareai, ena hereva hegeregerenai eto, "egu badu ai na gwauhamta, idia na egu laga-ani lalonai na basie raka vareai." Unu hetomana danu, ena gaukara na e guguru tanobada eha-daia neganai. 4Badina dina iha-hituna dainai na ehereva: "Bona dina iha-hituna ai e laga-ani ena gaukara amo." 5Ma ehereva eto, "idia na lau egu laga-ani ai basie raka vareai diba."6Una dainai, ina nega doini mianai, ini haida danu ma raka vareai, bona matamanai haida ese sivarai namona eha-maorolai henidia na sie raka vareai, badina be dia gwau ede-ede daidiai. 7Dirava ese dina ta ma eabia hidi bena egwauraia "Hari dina." Dina momo muridiai ia na Davida ena amo ehereva eto, "Hari dinai, bema ia gadona o kamonaiamu neganai, kudoumui na basio ha-aukadia."8A bema Iosua ese laga-ani vada e henidiava neganai, Dirava ese dina tama basinema hereva ina nega murinai. 9Una dainai , doini Sabati laga-ani na e siaia Dirava ena taunimanima edia. 10Badina daika Dirava ena laga-ani ai evareaimu na sibona ena gaukara amo danu laga-animu, Dirava ese e karaia hegeregerena. 11Una dainai, baita heura-dai una laga-ani lalonai baita vareai, unu amo ta na basine moru ina gwau ede-ede lalonai.12Badina Dirava ena hereva na e maurimu bona mai siahuna, bona mai ganona bona ganona rua darena e hereaiamu. Lauma bona dara na egwadadia urumu elaomu bona turia haradia bona garugaru danu ehapararadiamu, bona elaomu bona taunimanima lalona ena lalohadai bona ena ura danu eha-hemaoro henidiamu bona eha-hedinaraiamu. 13E kara gaudia iboudiai, ta na dia hehuni Dirava vairanai. A gau iboudiai eme ha-ulala bona ia matanai ta na dia hehuni bona do baine hahemaoro henida.14Una dainai, ema bona hari ita na mai eda Hahelaga tauna badana Iesu Keriso Dirava natuna, guba padadia amo e hanai, ina eda kamonai ta hamomokaniamu gauna na baita dogoatao balaheni. 15Badina be ita na asi eda Helaga tauna ta daika be eda manoka-manoka dainai basine boga hisi, to tamona daika be dala momo amo e dibagania ita hegeregereda, a taina danu asine kara dika. 16Una dainai mai goadada ida una hariharibada terona-na aita raka henia, bena unu amo hebogahisi do baita abia bona hariharibada baita davari bena eda dabu negadiai do baine kahada.Chapter 5
1Hahelaga taudia badadia na iboudiai, eabi-hidi, taunimanima bogaragidia amo, ia na taunimanima edia ura Dirava baine hamaoroa, bona ia ese boubou gaudia baine hahelagadia bona edia dika iabi-ohodia baine kara. 2Ia na mai manauna ida lalo-duhu bona kerere taudia daidiai ia na e manoka-manokava. 3Unu daidiai, ia ese boubou gaudia baine karadia dika igwautao dia, ia ese taunimanima daidiai bona ia sibona dainai.4Ia na dia ia sibona dainai to haida ese ina dagi danu eabimu, una dainai, ia na Dirava ese e boiria, Aaron e boiria hegeregerena. 5Una dala tamonai, Keriso na dia sibona eheabihidi hahelaga tauna badana to, ia ehereva henia tauna eto, "oi na lau natugu, hari dinai lau na oi tamamu."6Ini na ia ese eherevalai gabudia haida, "Oi na hahelaga tauna nega hanaihanai Mekisedek oreanai."7Unu dinadia ia tanobada ai, Keriso na ia dainai e guriguriva bona eura, bena e tai lolo matana ranuna e diho, Dirava dainai badina ia ese mase amo baine hamauria, bona ia e kamonai badina ia na Dirava ena mauri lalonai. 8Ena be ia na Dirava natuna, ia e kamonai ena hisihisi amo.9Ia na namona egwauraia bona ema, taunimanima iboudiai daika ia kamonai henia, taudia edia mauri hanaihanai ihavarana tauna ai ela. 10Ia na egwauraia Dirava ese hahelaga tauna badana Mekisedek ena orea ai. 11Emai hereva na momo baia gwaurai, to ini na auka baia herevalai henimui badina taiamui na kukudima.12Ena be nega vada eme ginidae to oi na hahediba taumu ai baola, oi na dounu rata oura henia badamu dia aniani aukana! 13 Badina be rata e inuamu tauna na mai ena diba hereva momokani, badina be ia na dounu karukaru. 14To aniani aukana na tauani dia vada e lo taudia adia, bona idia lalodia vada eme manada, namo bona dika toadia na mai dibadia.Chapter 6
1Badina bunai, Keriso ena hereva badidia baita rakatani, huahua dia baita gava. Basita hagini lou kara asi anidia ihelalo-kerehai dia Dirava ibadinana ai, 2bapatiso herevadia, ima ato kau ai, mase iha-toreisi dia ai, bona mia hanaihanai hahemaorona ai. 3Ita danu ini na baita kara bema Dirava baine ura.4Badina lalodia e aukava taudia ediai e diariva, idia ese guba harihari na e mamiava, bona Lauma Helaga enai ahudia eabiva, 5bona Dirava ena hereva namona mauri gabena siahuna e mamiva. 6A taudia na bema keto - idia na basiema helalokerehai lou diba. Badina be idia sibodia ese Dirava natuna vada e hasatauroa lou bona taunimanima vairadia ài vada e hahemaraia.7Badina be e diho loulou medina e inuamu, bona aniani gaudia namo dia e havarai uma taudia edia, tanona ese Dirava ena hahenamo eabimu. 8A au ginigini bona ava ginigini e havaraiamu tanona ese hedadarai bona heuduguirai eabimu. Dokonai lahi ese baine karaia ore.9A ena be ini ahereva tomamu, lalokau taumui, to lalomai e tomamu hahemauri badina gaudia namodia na lalomui ai vada mimia. 10Badina Dirava na asi ena kara gageva-gageva, emui gaukara bona emui lalokau ia ladana dainai vada o hahedinaraia, helaga taudia o durudiava bona o durudiamu ia ese basine lalo boio.11Ai na a ura badamu umui iboumui ai ene ba goada toma, ela bona dokona ai emui helaro ba hagugurua. 12Basio hesiku, a edia abidadama bona edia haheauka daidiai ahudia vada eabi taudia ba hagoidia.13Badina be Dirava ese Abraham egwau hamata henia negana ai, ta ese ia sehereaia dainai ia sibona ladanai e gwau hamata. 14Eto, "Lau ese oi baina hanamomu bona lau ese oi garamu baina hutuma dia. 15Unu hetomana, Abraham na e haheauka taritariva ela bona gwau hamata anina davaria.16Dokonai edia hepapa-ahuahu herevadia gwauhamata na e hamomokania. 17Unu hetomana Dirava na e urava gwauhamata dihina taudia bae diba goevagoeva ia ena lalohadai basine idau, una negana ai ia ese hereva helaga na amo egwau hamata henidia. 18Unu e kara toma badina gau ruaosi na basie idau, bona unu gau ruaosi ai danu Dirava ese na basine koida diba. Ita na hahedika vada ta heautania, bona goada vada ta davaria, ita ese vairadai eme hure helarona baita kahua tao.19Una helaro na laumada dogona na heto, se idaumu bona se mareremu, seseahu unu kahanai e vareaimu. 20Unuseni ai Iesu vada e raka vareai ita daidai, hahelaga tauna badana Melkisedek ena orea ai vada e hahelao, ela bona hanaihanai.Chapter 7
1Bona ina Melkisedek, Salem pavapavana, Dirava herea mikamika ena hahelaga tauna, Aberahamo ese pavapava e aladia mase murinai, ena lou ai ia ida e hedavari bena e hanamoa. 2Aberahamo ese danu gau iboudiai lalodia amo karoa ta e henia. Ia ladana matamatana be "Kara maoromaoro Lohiana," bona ia danu Salem pavapavana," una na "Maino Lohiana. 3 Ia na asi tamana, asi sinana, asi garana, eiavana hematama dinadia bona mauri dokona. Gau tamona, itaitana oromana na Dirava natuna, ia na doini hahelga tauna ela hanaihanai.4To mani ina tau ena badaho-badaho mani aitaia, daika be ina hegunalai tauna Aberahamo ese karaoa ta e henia tuari ai ia ese eabi kohudia lalodia amo. 5Bona momokani unu Levi natudia hahelaga dagidia eabi na mai edia maoro taravatu ai taunimanima edia amo karoa bae abi, una na tadikakadia edia amo, ena be idia na Aberahamo tauanina amo ema. 6To Melkisedek, ia garana idia ediai na lasi, Aberahamo ena amo karoa eabi, bona gwauhamata na ia enai dainai e hanamoa.7A gwau tora haida lasi dainai, tau maragina na tau badana ese baine hanamoa. 8Ina gabu ai, bae mase taudia karoa eabi, to unu hetomana vada e gwauraia ia na mauri hanaihanai. 9Bona ina hereva hegeregerena, Levi, karoa eabiva tauna, Aberahamo ena amo dainai karoa e heniva. 10Badina Levi be dounu ia dihina tauanina lalonai, Melkisedek bona Aberahamo ehe-davari neganai.11Bema maoromaoro be Levi hahelaga taudia edia amo (badina idia edia amo taunimanima taravatu e dibaiava), dahaka ura haida daidiai hahelaga tauna tama baine toreisi Melkisedek ena orea hegeregerena, bona basie gwauraia Aarona ena orea hegeregerena a? 12Badina hahelaga tauna e sensiamu neganai, taravatu isensina danu unu e vara tomamu.13Badina ini gau daidiai e herevalaiamu tauna ena Iduhu na idau, unu amo ta ese pata helagana gaukara do se karaia. 14Bona ina danu hedinarai ita eda Lohiabada garana na Iuda amo, Iduhu ta Mose ese se herevalaia hahelaga taudia daidiai.15Bona ina na eme hedinarai goevagoeva, bema hahelaga tauna tama baine toreisi Melkisedek heida-idana. 16Ia na hahelga tauna ai ela, dia tauani eha manokaiamu taravatuna dainai, to mauri hanaihanai siahuna dainai. 17Badina Buka Helaga ai e torea: "Oi na hahelaga tauna ena hanaihanai Melkisedek ena orea hegeregerena."18Badina taravatu gunana na eatoa tabe badina be manoka bona asi ena gaukara. 19(Badina be taravatu ese gauta se hanamoa), bona helaro namona eha hedinaraia, unu amo ita ese Dirava baita hakahi-kahia.20Bona ina be se karaia asi gwau hamatana! badina haida be hahelga taudia ai ela asi gwua hamatamana. 21A Iesu na hahelga tauna ai ela mai gwau hamatamana, Dirava ena amo e hereva heniamu, "Lohiabada na e gwau hamata bona ia lalona na basine ha idua: Oi na hahelga tauna ela hanaihanai."22Ini hetomana danu, Iesu na maoro ai eme lao herohemaino matamatanai. 23Hahelaga taudia gunadia numerana be namo, to edia gaukara hesiriu lalodia amo mase ese e butudia taova. 24To badina Iesu na baine mauri hesiriu ela hanaihanai dainai, ia na hahelga tauna bainela hanaihanai.25Una dinai ia ese danu Dirava e hakhiamu taudia na baine hamauridia guguru ia bagunai, badina ia na negaiboudiai e maurimu ida daidiai e gurigurimu. 26Badina hahelaga tauna unu hetomana na momokani ita ese ta ura heniamu. Ia na helaga, asi ena kara dika, asi bebeka-bebekana, e haheparara kara dika taudia edia amo, bona guba atai doriva-dorivana ai.27Ia na asi ena ura, hahelaga taudia badadia hegeregeredia, boubou gaudia baine hahelagadia dina iboudiai, guna ia sibona ena dika, bona gabe ai taunimanima edia dika. Badina ina na ia ese nega tamona e karaia iboudiai daidiai, ia sibona boubou gauna ai e hahelao neganai. 28Badina taravatu ai be hahelaga taudia badadia be mai edia manoka-manoka taudia eabidia hidi. To gwauhamata herevana, taravatu murinai ema, natuna eabia hidi, dika be maoro-maoro ai eme halaoa ela hanaihanai.Chapter 8
1Ai ese vada ame gwauarai herevadia bini: Ita na mai eda hahelaga tauna edia helai terona na idibana kahanai. Atai doriva-dorivana ai, Guba Basilei ai. 2Ia na helaga taudia edia helaga gabunai, ina korikori kalagana Lohiabada, ena dia tauta ena, Lohiabada ese e duanaidia.3Herahia gaudia bona boubou gaudia, una hegeregerena tauna ena herahia gauna baheni. 4Bema Kerios na ina tanobada ai ina helaga tauna ai basinema lao. Una danu taunimanima edia herahia gaudia ehenimu taravatu hegeregerena. 5Idia edia gaukara na Guba Basileia ai e karamu gaukarana hegeregerena bona laulai ai. Dirava ese Mose egwau sisiba henia na eto, guriguri kalagana baine karaia neganai Dirava ehereva eto, aroha lao gau iboudiai o kara, ororo ai na haheitalaimu gaudia oromadia hegeregeedia.6Harihari Keriso ese heregu dagina vada eabia, dagi gunadia e herediamu ina na iena herohemaino ese taravatu gauna ehereaiamu hegeregerea, badina be gwauhamata herevadia latadiai ehadaia dainai. 7Badina be taravatu gini gunana bema asi kererena, taravatu iharuana na asi anina.8A Dirava ese kerere taunimanima na e davaria, ia hereva eto, dina vada be maimu. Dirava Lohia herea eto. 9Una dia taravatu hegeregerena, lau ese na karaia senedia unu dina, lau ese imadia na abi na gaudia lasi Aikupito tanona dinanai, egu taravatu asie badinanaiva lau ese na dadaraidiava, Dirava Lohiabada eherevamu.10Dirava Lohiabada eherevamu ina taravatu lau ese baina kara na Isaraela edia ruma ai. Una dainai Dirava Lohiabada eherevamu, lau ese taravatu na lalodiai baina torea bona lau ese kudoudia ai baina torea, lau na edia Dirava bona edia taunimanima ai bainala.11Basie hahediba heheni danu ai varavaramai edia bona ia tadina tamona ediai hereva dibana, Dirava Lohiabada idia iboudiai. 12Badina be edia kavakava lalodia ai ese gini gunana taravatauna vada13Boiboi taravatu matamatana oi ese matamana ai okaraia taravatuna hereadaena bona dahaka be hereadae bona gunana na baine boio takuChapter 9
1Taravatu gunana na mai ena toma-diho haheganidia bona mai ena dubu tanobada ai. 2Badina be guriguri kalagana helagana e karaia, murimuri daiutuna ai be lamepa iato-kauna gauna bona pata bona Dirava vairanai e atoa flaoana; una na gabu helagana e gwauraia.3Seseahu iharuana lalonai be Helaga Herea daiutuna ta e gwauraia hidi. 4Ia lalonai pata helagana ta gold ai e karaia, muramura mai bonana patana bunai; bona taravatu mauana ta danu gold ai e havavaia hegege; bona maua lalonai be gold kibona auta, anina be mana; bona Arona ena itotohi, e gara kau gauna; bona taravatu nadidia danu una maua lalonai. 5Maua daenai hairai kerubidia ese hebogahisi teronana e hakerukeruava. To unu gau harihari basia herevalai hagau hagau diba.6Unu gau be unu e seu toma; bena hahelaga taudia na murimuri daiutuna lalonai e raka vareai loulou, boubou gaudia e hahelagadia. 7A laloma daiutuna be hahelaga tauna badana mo sibona lagani ta lalonai nega tamona e raka vareai, rara e vareailaia, e hahelagaia, ia sibona dainai, bona bese taudia edia kara kerere-kerere daidiai.8Ini amo Lauma Helaga ese e hadibadamu: Helaga Herea gabuna iraka-vareaina dalana do se hekeho, murimuri daiutuna dounu gini negana ai. 9Una na hereva hegeregerena, ina nega ena. Herahia gaudia bona boubou gaudia vada e hahelagamu, gau tamona idia na asi siahudia toma-diho tauna lalona ihagoevana. 10Badina be edia siahu badidia be ini mo; aniani gaudia, inuinu gaudia, digu karadia haida, tauanina taravatudia; e hagini, taunimanima ese bae badina ela bona hahematamata negana.11A Keriso ema, vada evara gaudia edia hahelaga tauna badana. Bena guriguri kalagana bada-hereana bona namo-hereana amo e raka hanai, dia taunimanima imadiai e karaia gauna bona dia ina tanobada gauna. 12To dia nani bona boromakau, natudia raradia a ia sibona rarana e varealaia Helaga Herea gabunai hahemauri hanaihanai e havaraia.13Badina be nani raradia bona boromakau maruanedia raradia bona boromakau natudia lahi ese e gole oho kahudia amo na dika taudia bema gigidia tao, bena tauanidia bema goevagoeva; 14o Keriso rarana, Noho-hanaihanai Laumana dainai sibona Dirava e henia tauna rarana, asi bebeka-bebekana tauna rarana, siahuna basinema herea a, umui lalomui mase karadia amo bema hagoeva, bona Mauri Diravana ena hesiai taudia ai bema halaomui ani? 15Una dainai, ia na taravatu matamatana ena herohemaino tauna, taravatu gunana vada e tataia utu taudia na mase ta ai e hamauridiamu, bona e boiridia taudia na mia-hanaihanai ahudia e henidiamu, ena gwauhamata hegeregerena.16Badina be tau ta dihina ese ahudia basie abi ela bona una tau baine mase momokani. 17Ena kohu iharidia herevadia na mai siahuna ena mase dainai, a ena mauri negana ai idia na asi siahudia.18Unuhetomana taravatu gunana danu rara ese e hamomokania. 19Badina be Mose ena taravatu ena hahegani iboudiai na bese taudia iboudiai e herevalai henidiava, bena boromakau natudia raradia bona nani raradia bona ranu e abi, mamoe huina kakakakna bona husopo danu e abi bena buka bona bese taudia iboudiai e nevarilaidia, 20eto "Ina na Dirava ese vada e haganilaimui taravatuna rarana."21Unuhetomana danu ia ese guriguri kalagana bona helaga gaudia iboudiai rara ai nevarida. 22Oibe; taravatu henuna gaudia momo herea rara ese ehagoevadiamu; bona rara basinema hebubu, dika igwau-taodia bema lasi.23Benaini, guba gaudia ihahegeregeredia gaudia na ini helaga karadia amo e hagoeva, a guba gaudia korikori na boubou namodia amo bae hagoeva. 24Badina be Keriso vada e raka vareai dubuna na dia taunimanima imadia amo e karaia gauna dubu korikorina ihahegeregerena, a guba ai vada e raka vareai, Dirava vairanai e hedinaraimu ita daidai.25Bona ia na se raka vareai sibona boubou gauna ai bainela loulou, hahelaga tauna badana na heto, ia ese lagani ta ta amo Helaga Herea gabuna lalonai e raka vareai, rara e vareailaia, to dia ia rarana. 26Unu bema heto, Keriso na nega diagau bema hisihisi, tanobada matamatana ema bona harihari. A ia be nega tamona, ina nega dokona ai, vada eme hedinarai, sibona boubou gauna ai vada ela dika iabi-ohona.27Una dainai edia mase na tamona, murinai hahemaoro bae abia; 28unuhetomana Keriso danu nega tamona boubou gauna ai vada a halaoa, hutuma edia kara dika ihuadia. Ma baine hedinarai lou, dia kara dika ihamaoromaorona totona, a mai helarodia ida e nariamu taudia ihamauridia.Chapter 10
1Badina be taravatu enai na gau namodia do baema laulaudia mo, dia unu gau sibodia hegeregeredia. Dirava e raka kahira heniamu taudia na basie namo guguru edia boubou gaukaradia na hahelaga taudia ese lagani-lagani e karamu amo. 2Unu basiema heto ina boubou gaukarana basiema doko, a? Badina be tomadiho taudia na hahegoeva tamona amo bema abia bona edia kara dikadia basiema helalolai lou. 3A ini boubou gaukaradia ese eda kara dikadia e hahelalolaida-une mu lagani iboudiai. 4Badina be asi dalana ta boromakau maruanena bona nani raradia amo kara dikadia abi oho.5Una dainai Keriso ema ina tanobadai, ia na eto, "Boubou gaudia bona herahia gaudia na asio uralai, a tauani ta umui ese o abia hegaegae lau egu; 6lahi ese e gole ohomu bouboudia , umui ese asio moalelaidia. 7Bena nato, "Aitala, lau be ina Buka Helaga ai vada e torea lau e gwauraigumu - oi emu ura baina karaia, o Dirava."8Ena hereva ai na eto, "Boubou gaudia bona herahia gaudia, bona lahi ese e gole ohomu bouboudia, bona kara dika igwautaodia bouboudia umui ese asi o uralai. Umui ese danu asio moalelai." (Ini na taravatu hegeregerena vada e atodia) 9bena eto, "Aitaia lau, oina, emu ura ikarana." Ia ese kara gunana e abia ohomu, kara iharuana baine hadaia dainai. 10Una ura amo, Ia ese vada e hahelagadia Iesu Kerisotauanina boubou gauna eheni nega tamona mo ita iboudai eda.11Bona momokani, hahelaga taudia na dina iboudiai e ginimu Dirava ena gaukara e karamu. Ina boubou gaukarana e karaia louloumu - a kara dikadia na se heabi oho dibamu. 12A Keriso na boubou gauna tamona mo e heni ita eda kara dika iboudiai daidiai, ia na Dirava imana idibana kahanai vada ehelai diho. 13Una nega amo ema bona hari, ia na e narimu ela bona ia inaina taudia na aena e hadaiamu gauna ai baine halaodia. 14Badina be ina boubou gauna tamona ia ese e hahelagadia taudia na vada e hanamodia guguru ela bona hanaihanai.15Bona Lauma Helaga danu e hadibalaidamu.Badina ia na guna eto, 16Ina na gwauhamata ta lau ese baina karaia idia edia, unu dina muridiai, Lohiabada na e hereva eto, Lau ese egu taravatu kudoudiai baina atodia bona lalodiai danu baina toredia."17Bona unu amo edia kara dika bona kara havara danu lau ese baina lalodia boio vaitani. 18Harihari edia kara dika e hegwautaomu ediai kara dika boubouna na asi badina.19Una dainai, varavaragu e, ita ese ta hamomokaniamu helaga gabunai baita raka vareai Iesu rarana amo, 20Ina na mauri dalana matamatana, ia ese vada e kehoa ita eda, una seseahu amo, bona una na ia tauanina ena amo. 21Badina ita na mai eda Hahelaga tauna badana Dirava ena ruma ita taona, 22aita raka henia kahi mai kudouda ida, mai heabidadamada ida, laloda na mai goevadia lalohadai dikadia amo, bona tauanida na ranu negarina amo eme huridia.23Eda helaorea igwaurai hedinaraina ai baita dogoatao auka, basita manoka, badina Dirava vada e gwauhamata na mai momokanina ida. 24Bona tama helalo ede bamodiai ta ta tama hahealo heheni lalokau ai bona kara namodiai. 25Eda hegogo karadia basita nege, haida e karamu hegeregeredia. Ini gabudiai, aita hahealo heheni, bona ma latanai ma o itaiamu dinana eme kahikahi.26Badina be boma ita na dounu baita kara dika louloumu, ina hereva momokani vada ta dibaia murinai, kara dika boubou na tama lao. 27Una gabunai mai garina gauna tamonamo ta nariamu hahemaoro dinanai, bona lahi garagarana ese Dirava e inai heniamu taudia iboudiai do baine aradia orea.28Daika ese Mose ena taravatu e dadaraia tauna na do baine mase asi ibogahisina. E diba taudia rarua eiava tatoi edia gwau hedinarai amo. 29Hisihisi dikana davana be ede heto oi ese olaloamu bema tauta ese Dirava natuna baine moia tao, bona baine laloa gwauhamta rarana na dia helaga - una rara na vada helagai - bona una hariharibada Laumana danu (insulted) ?30Badina ita na mai dibada ta ini e gwau toma "Davana ikarana na lau egu; Lohiabada ese ena taunimanima baine hahemaoro henidia." 31Ina na mai garina bada gauna e maurimu Diravana imanai baine butumai tao!32A dina gunadia ba lalo, umui eha-diarimui muridiai, hisihisi bada herea ese e gugubamui to o haheaukava. 33Nega haida be haheitalai gaudia ai e halaomuiva e gonagonalaimuiva bona e inai henimuiva, bona ma nega haida idia bamodia ma e halaomuiva emui hisihisi lalodiai. 34Badina be umui ese e guidia taudia o bogadia hisiva bona emui kohu e dadiva danu mai moalemui ida oabidiadaeva. Umui sibomui odibava mai emui kohu namo hereadia bona mia hanaihanai kohudia.35Una dainai emui (confidence) basio negea, mai davana bada ida. 36Badina be emu haheauka na mai badina, Dirava ena ura ba karaia guguru murinai ena gwauhamata gauna do bavabia. 37"Badina nega sisinai be maimu tauna na bainema bona basine halahe.38A lau egu kara maoromaoro tauna, ena kamonai dainai baine mauri, bona bema basine kerehai lou, lau laumagu ese do basine lalonamo henia." 39A ta na dia namo una dika kerehai lou tauda. Una gabunai, ita na mai eda kamoai tauda bena Laumada na do bae mauri.Chapter 11
1Abidadama na asi laromu gaudia ihamomokanida, bona asi taitamu gaudia ihamomokanidia. 2Una dainai Dirava ese sene taudia eabidiadaeva. 3Ena abidadama amo ta dibamu tanobada na Dirava e hereva amo ehekara, una dainai ta itamu gaudia be asita itamu gaudia amo ekaradia.4Abidadama dainai Abela ena boubou gauna namo hereana ese Kaino ena herahia ehereaia, una dainai Dirava ese kara maoromaoro tauna egwauraia bona hereva namodia latanai, e gwauraidia badina ena herahia dainai, ena be emase to doini e herevamu.5Abidadama dainai, Enoka na tanobada amo Dirava ese eabia dae, badina baine mase garina, Ia na e tahuava, badina Dirava ese eabia dae, Ia do seheabi oho neganai, Ia na egwauraiava Dirava e hamoaleava tauna. 6A asi ena abidadama tauna na auka herea Dirava ihamoalenai. Badina Dirava iraka henina kahi euramu tauna ese eabiadaemu Dirava na emaurimu bona Ia e tahuamu dainai ahuna namodia baine henia.7Abidadama dainai Noa na Dirava ese do seita gaudia e sisibalai henia bona mai hematauraina ida Lagatoi ta e raia bona ena ruma taudia ehamauridia.8Abidadama dainai Aberahamo e boiria neganai na e kamonai vada ela bona ia baine ahua tanona ai. Ena hanua e rakatania asi dibana ede elaova. 9Ena abidadama dainai gwauhamata tanona ai e noho hedoava, Isa'ako bona Iakobo danu ia ida kalaga ai e nohova, idia raruosi danu gwauhamata dihina. 10Badina ia na e roha laova, Ia e taruha henia hanuana do baine gini tutuka-tutuka, iseuna bona ikarana na Dirava.11Abidadama dainai Sera ena be vada e buruka herea to natuna ta e havaraia, Dirava ese egwauhamata henia hegeregerena. 12Una dainai ina tau tamona ena amo - bona kahira-kahira bema mase tauna danu - bese hutuma herea e vara, edia numera na guba hisiu dia na heto eiava kone mirimiri dia asi iduhaidia.13Abidadama dainai ini iboudiai na vada emase, gwauhamata iboudiai danu sedavari, to gabunai e itadiamu bona eabidia daemu gabu daudau dia amo bona e gwau hedinaraimu, idia na noho hedoa-hedoa bona e luludia tauda. 14Unu e hereva tomamu taudia na edia hereva anidia amo e hedinaraimu. Idia na edia tano korikorina ta e tahuamu.15Bema momokani idia ese e rakatania tanona bema laloa nega namona ta eabia neganai bema lou henia. 16To hari hegeregerena idia na hanua hereadia bae biagu taudia , una na Dirava e nohova gabuna. Una dainai Dirava na sehemaraiva, idia ese egwauraiamu edia Dirava, badina Ia ese hanua ta vada eabia hegaegae idia edia.17Abidadama dainai Aberahamo e tohoa neganai, ia ese Isa'ako boubou gauna ai e halaoa. Ena be gwauhamata baine abia tauna to ia ese natuna vara edeana na boubou gauna ai e halaoa. 18Vada e herevalaia eto, "Isa'ako ena amo oi vevemu ladadia do bae gwauraidia." 19 Aberahamo ese na vada e haeroa Dirava ese Isa'ako na mase amo baine ha torea isi eto, una dainai ia ese eabia lou unu amo.20Abidadama dainai danu Isa'ako ese Iakobo bona Esau e hanamodia. 21Abidadama dainai, Iakobo baine mase eto neganai, ena itotohi kwarana ai e goru kau bena ia ese Iosepa natuna ta ta e hanamodia bona latadia ai e guriguri. 22Abidadama dainai, Iosepa ena mase vada e kahira-kahira neganai, ia ese Isaraela besena Aikupito amo bae raka lasi vada e herevalaia bona e haganidia ia turiana danu idia ese bae abi kau.23Abidadama dainai Mose, e vara laganina hua toi neganai, sinana bona tamana ese e itaia mai hairaina dainai, pavapava ena hahegani garina se gari bena e hunia. 24Abidadama dainai Mose e badaho-badaho nenai, asi ena ura, Parao natuna hahinena ena bese ai bae gwauraia. 25To ia ena ura na Dirava ena bese ida bae hisihisi hebou, bona kara dika moaledia be se ura heni badina unu na basie mia daudau gaudia, 26ia ena haero ai Keriso dainai baine lodu hari, taga bada hereana bunai una ese Aikupito tagana iboudiai e hereadiamu. Una dainai ia matana na ina dava ai mo e hagerea.27Abidadama dainai, Mose ese Aikupito e rakatania dia hanua pavapavana ese e badu henia dainai to e haheauka badina e kara ia ese asita itaiamu Diravana vada e itaia. 28Abidadama dainai, ia ese lagau hanai karana e badinaia bona rara danu e nevari, unu ese ala-ala aneru na ese memero roboa dia basine daudia toho.29Abidadama dainai, idia ese Davara kakana e rakaia hanai tano kaukauna amo e raka hanai na heto. Aikupito taudia eto unu bae raka toma, to neganai, davara ese e hadonodia. 30Abidadama dainai, Ieriko maguna e keto, dina hitu e rakaia hegege murinai. 31Abidadama dainai, mata bodaga hahinena, ladana Rahaba na egwau ede-ede taudia ida se mase badina ia ese hasinadoa taudia maino ai eabidia dae dainai.32Ma dahaka baina gwauraia? Badina nega na lasi bema lau ese ini idia baina herevalaidia, Gideon, Barak, Samson, Jephthah, Davida, Samuel danu peroveta taudia, 33Abidadama amo tanobada basileia dia e hadarere diava, kara maoromaoro e karava, bona gwauhamata eabiva. Idia ese Leona ududia ehakapudiava, 34lahi siahu dia e habodova, dare matadia amo e roho mauriva, edia gorere e hanamodiava, tuari ai goada heherea bona inai dia edia tuari oreadia e hadarerediava,35Hahine ese edia mase e louva badina be e toreisi louva dainai. To haida be e hahisihisi diava, bae ruhadia danu seurava, badina toreisi namo hereana bae dibaia urana, 36bona haida be e kirikiri lai diava bona e kwadidiava, auri ai e guidiava danu bona e hadiburadiava. 37Nadi ai e hodo dia maseva, e hapararadiava iri amo, e tohodiava bona dare amo e aladiava e loava, mamoe kopidia bona nani kopidia e riova, ogogami, e hahisihisi diava bona se karadia namonamova. 38Idia na dia hegeregere tanobada ai bae noho; e loava tano gagaedia ai bona ororo ai, koura ai bona guri ai e nohova.39Ini taunimanima na Dirava ese e hanamodia edia abidadama dainai to gwauhamata na seabia. 40Dirava ese gau namo hereana ta e haeroa ita eda, una na idia bona ita na nega tamona baita maoromaoroChapter 12
1Una dainai, badina be hutuma ese eda hereva bona kara eitamu dainai, ita ese ehametauda haragamu karadikadia na baita atodia tabe. Mai aheaukada ida baita heau vairada ai e atoa heau heluluna lalonai. 2Eda lalohada na Iesu, ita eda abidadama e matamaia bona e hagoevagoevaia tauna, enai baita atoa. Iesu na gabeai baine vara moalena dainai, satauro hisihisina hemaraina e haheauka henia, bena gabeai Dirava ena terona idibana kahana ai e helai. 3Una dainai Iesu na ba lalohadailaia, Ia na kara dika taudia edia dagedage Ia enai e haheauka henidia, bena umui na basio manoka kudoumui ai bena ba hebalarea.4Umui ese karadika idadaraina hededegwana ai raramui na do asine diho. 5Bona umui ese natu hegeregeredia e hagoadamui ahegoadana na vada o laloaboio, eto. "Natugu e, Lohiabada ena matahakani emui ai na basio laloa maragi bona basio manoka bema emui kerere dainai e hahisihisimuimu. 6Badina be Lohiabada ese e lalokau henidiamu taudia iboudiai matahakani e henidiamu, bona e abidiadae natuna ai ela taudia iboudiai na Ia ese edia kerere ahudia hisihisina e henidiamu.7Matahakani hisihisina na ba haheaukalaia. Dirava ese e kara henimuimu na tama ese natu e kara henidiamu bamona. Be edena natu na tamana ese matahakani asine heniamu? 8To bema matahakani basio abi taunimanima iboudiai eabi hegeregerena, umui na dia natu korikori bona umui na dia Ia natuna.9Ina latanai danu, ita na tamada, tauanidia ai e havarada taudia, ese matahakani e henida bona ta matauraidia. Ita be vada lauma tamadia enai siboda basita heni lao badabada bena baita mauri? 10Badina be momokani vaitani ita tamada, tauanidia ai e havarada taudia ese nega sisina ai mo matahakani e henida, idia ese e laloava namo hegeregerenai. To Dirava ese matahakani e henidamu na ita eda namo dainai, unu amo ita Ia ena helaga baita abia herahia. 11Momokani vaitani matahakani iboudiai e henimu negadia ai, na e kara dia lalo-moale gauna a mai hisihisina hari. A - to gabeai matahakani ese kara maoromaoro huahuana mai mainona e havaraiamu, matahakani amo e haheaonegadia taudia eidia.12Una dainai imamui e heveriveri imadia na ba hagoadadia bona tuimui e manoka tuidia danu. 13Aemui palapaladia edia raka daladia be ba hamaoromaordia bena e magigi ae-palapalana na basine heride to baine goada guguru.14Taunimanima iboudiai ida maino ai ba noho maurina ba guna henia bona ba helaga, badina bema helaga maurina lasi neganai ta ese Lohiabada basine itaia. 15Ba heita ta ese Dirava ena hariharibada ai basine dabu, bona heiriheiri ramuna iditana na basine tubudae ihahekwakwanaimui totona, bena ina ese taunimanima momo na do bae hadikamui. 16Ba heita, taunimanima ta basine matabodaga eiava dia Dirava se hagoiamu taunimanimana Esau hetomana, aniani dainai sibona ese ena vara roboana e hoihoilaia oho. 17Badina be mai dibamui, Esau na gabeai eheuradai ena maoro hahenamona baine abia neganai na e dadaraia, badina ia na helalokerehai se ura, ena be una hahenamo na mai tai dikadikana ida e uralaiava.18Badina be umui omai henia gauna na dia imamui ai ba dautoho diba gauna, dia lahina e hururumu, dia dibura-kobo, dibura bona dikadika, 19bona dia kibi regena ta, eiava dia ere ta, e herevamu herevadiai e kamonaimu taudia ese e noiamu hereva ta ma basine gwauraia erena, 20badina be idia na e hagnidia herevana eto; "Ena be bema manu ta ese ina ororo baine dauatoho, una manu na nadi ai bae hodoa," herevana na asie abia goada. 21Ina gabu oromana na mai garina bada dainai Mose eto, "Lau na gari dikadikamu bona na heudeheudemu."22A to lasi, umui na oma Siona ororona bona oma e maurimu Diravana ena hanua, Ierusalema guba hanuana, bona aneru gerebu gerebu e moale heboumu gabuna oma, 23bona vara-roboa, ladadia guba ai vada ehetore taudia, edia hegogo gabuna oma, bona taunimanima iboudiai edia Hahemaoro Diravana dekana oma, bona, bona ekara maoromaoro bona vada e hagoevagoevadia taudia laumadia dekedia oma, 24bona Iesu taravatu matamatana ihahemaorolaina tauna dekena oma, bona vada ehenevarilaia rarana - gadona Abela rarana gadona ehereaia rarana omai henia.25Ba heita, umui ese e herevamu tauna basio dadaraia. Bema ina tanobada ai ahegani ehenida tauna erena e dadaraia bena asie roho-mauri, ita be ma ede baita roho-mauri toma bema guba amo ahegani baine henida tauna baita rakaia-muri? 26Bega ta ai na Ia gadona regena ese tanobada e ude-udea to harihari Ia ese vada e gwauhamata henida, etomamu, "Do nega tamona, lau ese dia tanobada mo baina ude-udea to guba danu."27To ini hereva, "Do ma nega tamona," anina na e ude-ude gaudia bae abidia oho, eiava anina na, e karadia ima-karakara gaudia bena asi e ude-ude dia gaudia na bae mia. 28Una dainai badina ita na basie e ude-ude diba basileiana tabiadaemu dainai, aita lalo-namo bena lalo-namonai baita domadiho. Dirava e hamoaleamu dalana ai, mai hematauraida bona mai garida ida. 29Badina be eda Dirava na heara-ore lahina.Chapter 13
1Heura-heni na bogaragimui ai baine hesiriu. 2Idau taudia iabidaedia basio lalo boio badina be una kara dainai, haida ese aneru vada eabidiadae, a asi dibadia unu be aneru.3Dibura rumadia ai e hekoumu taudia ba lalodia umui danu idia ida bema koumui hebou na heto. E hahisidiamu taudia danu ba lalodia badina be umui danu mai taunamui. 4Taunimanima iboudia ai ese headava bae matauraia, mahuta gedana basie hadikaia, badina be Dirava ese herahe-dadi taudia bona heuda hanai taudia do baine hahemaoro henidia.5Lalomui ai moni basio hekise hekise henia, a dekemui ai mimia gaudia na bavabi, badina be Dirava eto, "Lau na basina negemu, bona basina rakatanimu." lasi ona lasi vaitani. 6Una dainai mai goadada ida baita ato,"Lohiabada na egu hekaha; Lau na basina gari. Taunimanima ese ede bae hadikagu toma?"7Ihakaumui taudia, Dirava ena hereva e hadibalaimui taudia, na ba lalodia. Edia abidadama ba haeroa. 8Iesu Keriso the varani, ina harihari dia idau, bona basine idau ela bona hanaihanai9Hahediba idau-idau dia ese basie hakaumui kerere. Badina be ina na namo hariharibada ese laloda baine ha-auka dia aniani gaudia ese, unu gau ese e badinava taudia asie hanamodiava. 10Ita na mai eda pata helagana guriguri kalagana ena hahelaga taudia na unu amo basie aniani diba. 11Badina be mauri gaudia raradia na hahelaga tauna badana ese helaga herea gabuna ai e vareailaia, kara dika iabi-ohodia tau-anidia na taruha murimurinai e gole oho.12Unuhetomana Iesu danu ikoukou murimurinai e mase, ia sibona rarana amo bese taudia baine hahelagadia helaoreana. 13Una dainai, ita na ia dekena baitala, taruha murimurinai, ia hemaraina danu baita huaia. 14Badina be iniseni ai ita na asi eda mia-hanaihanai hanuana, a mia-hanaihanai hanuana, gabeai baine hedinarai gauna, ta tahuamu.15Ia lalonai, nega idoidiai Dirava baita iheatolaia eda boubou gauna ai baita halaoa; ududa bibinadia ese ia ladana bae imodaia. 16Kara namo bona kohu ireguna na basio rea, badina be Dirava ese helaga karadia ene hetomadia e moalelaimu. 17Ihakaumui taudia ba kamonai henidia bona ba matauraidia. Badina be idia ese umui laumamui e gimadiamu, edia kara anidia bae gwaurai hedinarai taudia na heheto. Unu bae kara toma mai moaledia ida baine namo; a mai ganaganana ida bae karaia negana ai na emui ai anina taina basine vara.18Ba guriguri daimai ai, badina ai a tomamu lalomai na gogoeva-gogoeva bona auramu gau idoidiai baia kara maoromaoro. 19Launa na noimuimu unu ba kara toma bena ma baina vasi haraga-haraga.20Maino Diravana, mamoe iregudia tauna badana, Iesu Keriso, mia hanaihanai herohemainona rarana dainai mase amo e hatorea isi lou Diravana, ese 21gau namodia idoidiai baine hanamolaimui guguru; bena umui ese iena ura ba kara, bona ia ese e moalelaimu gaudia na umui lalomui ai baine havara.22Lau na noimuimu, tadikakagu e, egu hahealo herevadia bavabi dae, badina be hereva dia hoho vada name tore henimui. 23Ba diba tadikakada, Timoteo vada e ruhaia nege, Ia bema mai haraga, raruosi baiama vasi itamui.24Ihakaumui taudia iboudiai bona helaga taudia iboudiai ba hanamodia. Italy taudia ese e hanamomuimu. 25Hariharibada na iboumui ai emui ai baine mia.1 Peter
Chapter 1
1Lau Petero Iesu Keriso ena aposetolo taugu ese eabimui hidi taumui, Pontio ai bona Galileia ai bona Kapadokia ai bona Asia ai bona Bitunia ai o noho hedoa-hedoamu na tore henimuimu. 2Ita Tamada Dirava ese eabimui hidi guna bona Lauma Helaga ese e hahelagamui Iesu Keriso ba kamonai henia bena ia rarana ese baine nevarimui helaoreana.3Dirava, iseda Lohiabada, Iesu Keriso, Tamana, aita imodaia. Iena hebogahisi na badaherea dainai ia ese vada e havarada lou mauri helaoreana ai. Iesu Keriso mase amo e toreisi lou dainai. 4Ahumui do bavabia, baine mia hanaihanai asi bebeka-bebekana basine marai, guba ai vada eatoa hegaegae umui emui. 5Abidadama dainai Dirava ena siahu ese baine gimamui, ela bona vada e seua hahemaurina, nega gabenai ai baine hedinarai gauna bavabia.6Una dainai ena be ina nega sinai hedibagani momo daidiai daramui e dokomu, to ba moale. 7Emui abidadama e tohoamu, gold lahi ai e tohoamu na heto. Ena namo ese gold ena namo e hereaiamu, ia na ihanamolaimui bona iha-heatolaimui bona imatauraimui gauna ai bainela Iesu Keriso baine hedinarai negana ai.8Ena be nega ta asi ai itaia, to o ura heniamu, bona o moalelaiamu, emui moalena asi igwauraina dalana, o moale hisidaemu. 9Emui abidadama huahua dia do bavabia, laumamui ihamauridia benai. 10Peroveta taudia, Dirava ena hariharibada emui ai baine kau o gwauraia guna taudia, ese hari hahemauri e henanadailaia bona e tahua malaka-malaka.11Keriso ena lauma lalodia ai e nohova; bona Keriso baine ani hisidia bona murinai baine abi hairaidia e hadiba laidiava, bona idia ese negana bona toana e tahuava. 12E hadibadia danu unu gau e gaukaralaidia na dia idia edia, to umui emui; bona harihari sivarai-namo e harorolai henimui taudia ese vada e gwaurai, Lauma Helaga guba amo vada e siaia diho dainai. Unu gau aneru ese itana urana euramu e tomamu.13Lalomui ba hagoeva ba haheauka, Iesu Keriso baine hedinari negana ai emui ai baine kau harihari na balaroa mai lalomui idoidiai. 14Kamonai namonamo ai baola o diburava negadia ai o gahusiva gaudia na basio hagoidia,15a e boirimui tauna vada e helaga hegeregerena umui danu ba helaga, emui kara idoidiai lalodia ai. 16Badina be vada e torea,17Taunimanima e hahemaoro henidiamu na oromadia e lalomu, a ta ta ena gaukara ena gaukara daidiai e hahemaoro e henidiamu, Diravana o hahaneamu. Tamamu o gwauraiamu benaini, ina emui noho hedoa negana ai ba noho mai garimui ida.18Bona ba diba, senemui edia kara asi anidia amo e hamaurimui davana na dia baine pata gauna ta dia silver dia gold, 19a rara hereadaena mamoe natuna asi bebeka-bebekana bona asi toutouna rarana na heto, Keriso rarana benai.20Tanobada do se havaraia negana ai eabia hegaegae, a ini dina gabedia ai vada eme hedinarai umui daimui ai. 21Ia bagunai Dirava o abidadama heniamu Dirava ese mase amo e hatorea isi bona hairaina e henia taunimanima emui abidadama bona emui helaro na Dirava enai mimia.22Hereva momokani vada o kamonai dainai laumamui vada o hagoevadia, bona varavarada o lalokau henidia momokanimu, benaini ba heura heheni mai lalomui idoidiai. 23Vada o vara matamata, dia baine pata gauna ena amo a mauri bona noho hanaihanai Diravana ena hereva dainai.24Badina be: Taunimanima iboudiai na rei na heto, Idia hairaidia na ini huahua na heheto. Rei e maraimu bona huahua e hehunimu. 25A Lohiabada ena hereva do baine hesiriu hanaihanai sivarai-namo vada e harorolai henimui herevana benai.COMPLETED BY RDKH. ORI KOHU ON MONDAY (29/07/24), TIME: 3:58 PM2 Peter
Chapter 1
1Lau, Simona Petero e siaigu tauna bona Iesu Keriso ena aposetolo umui ai ida eda abidadama goevadaena na iseda Dirava bona hahemauri tauna Iesu Keriso ena kara maoromaoro enai e miamu taumui na tore henimuimu. 2Hariharibada bona maino emui ai bae bada emui lalo-parara danu Dirava enai bona eda Lohiabada Iesu Keriso enai baine bada.3Dirava ena siahu ese eda mauri bona ia ibadinana gaudia iboudiai vada e henida, hairaina bona goevadaena amo vada e boirida Tauna tame diba dainai. 4Unu amo ena gwauhamata badadia bona hereadia vada e henida, unu gwauhamata ese tanobada ena hegahusi bodagadia amo bae harohomui mauri, bena Dirava lalona korikorina bavabia.5Badina bunai, ba goada balaheni. Emui kamonai enai, kara namo bavato kau; kara namo enai lalo-parara bavatoa kau; 6lalo-parara enai haheauka bavatoa kau; haheauka enai boga-auka enai boga-auka bavatoa kau; boga-auka enai Dirava ibadinana bavatoa kau; 7Dirava ibadinana enai tadikakamui iura-henidia bavatoa kau; bona tadikakamui iura-henidia enai lalokau bavatoa kau.8Badina be bema ini gau lalomui ai bae mia bona bae bada, umui na lahedo taumui bona asi damumui ai basiola, Lohiabada Iesu Keriso mai dibamui dainai. 9A ini gau ai e dabumu tauna, ia na mata kepulu tauna; matana e tunamu dainai e helalo boiomu ena kara dika gunadia vada e huri oho vaitani.10Una dainai, varavaragu e, ba goada balaheni, e boirimui bona e abimui hidi vada ba hamomokania, badina be unu ba kara toma negana ai umui na basio keto.11Bona unu amo emui dala baine lailai goevagoeva, eda Lohiabada bona eda Hahemauri Tauna Iesu Keriso ena mia hanaihanai basileiana ai ba raka vareai.12Badina bunai lau na tomamu ini hereva baina hamaorolaimui loulou. Ena be mai dibamui bona hereva momokani ai o gini tutuka-tutukamu, 13to lau na tomamu, ina taruha doini na noho heniamu ai, baine haomui bona ini gau baina hahelalomui une. 14Badina be lau dibagu egu taruha iragana negana vada eme kahira-kahira; iseda Lohiabada Iesu Keriso unu vada e hadibagu toma. 15A baina goada toho, bena egu mase murinai ina gau ba helalolai une, nega iboudiai.16Badina be eda Lohiabada Iesu Keriso ena siahu bona ena mai herevada e hamaorolaimuiva negadia ai, ai na dia gori herevadia asia sivaraiva, a ia hairaina na matamai amo a itaia. 17Badina be Tamada Dirava ena amo hemataurai bona hairai e abi negana ai, ere ta Diari-diari Herea-daena lalona amo e kamonai, eto, "Ina na Natugu, egu lalokau; lau ia na lalo namo heniamu". 18Ina ere ai ese a kamonai, ia ida ororo helagana ai a nohova negana ai.19Unu amo peroveta herevadia vada e momokani vaitani, ai emai ai. Umui danu ba badinadia baine namo; idia na lamepa gabu diburana ai e diarimu na heto, ela bona daba baine rere, bona hisiu bada na lalomui ai baine dae.20A ina na ba diba guna; ta ese sibona ena lalo-hadai hegeregerena ai peroveta bukadia anidia baine gwaurai. 21Badina be peroveta herevadia na taunimanima edia ura kava amo asie vara, a Lauma Helaga ese Dirava ena helaga taudia e haduadia hegeregerena e herevava. Translation done by Rev. Eiwana Zacharias on Moday (02/09/24), time: 7.05 amChapter 2
1To koikoi PerovetaTaudia danu taunimanima ediai ema, hegeregerena hahediba koikoi taudia emui ai baema. Idia ese e hunia dika rohoroho be mai laidia bona Lohiabada basie gwauraia eme abidia kahi. Idia sibodia dika rohoroho latadiai e heato kaumu. 2Momo be edia koikoi herevadia muridiai bae raka, bena idia ese momokani dalana dikai be halaoamu. 3Edia ura dika dia namo ai be ha kereremu hereva koikoi ai.4Dirava ese e kara havara anerudia na se bogadia hisi. To e negedia guba henunai, e seini dia dibura lalonai hahemaoro dinana e nariamu. 5 Bona ia ese bese gunana danu se bogaia hisi, Noah mo, kara maoromaoro iharorolaina tauna, mai bamona hahitousi ida, e hamauridia. 6Bona Sodoma bona Gomora danu e habuadia tari, kahu ai e halaodia. Ina na matahakani daidia gabe ai Dirava garina basie gari taudia ediai.7A Ia ese Lota na kara maoromaoro dainai e hamauria, ia na lalona e hesikiu kara dika taudia edia lebulebu karadia daidiai. 8Ia na kara maoromaoro tauna, idia padadiai e nohova dina iboudiai edia kara havara e itava e kamonaiva dainai ia lalona e hisihisiva. 9Benaini Lohiabada na mai dibana Dirava ena tau hedibagani lalona amo baine hamauria diba, a kara dika taudia baine guidia diba ela bona hahemaoro dinana.10To ina na momokani daidia tauani ena ura dikadia e karamu bona gwau maoro taudia e dadaraidia taudia. E hekokorokumu, sibodia edia ura e karamu, atai taudia i'hiraidia asie garimu. 11To aneru ena be mai goadadia bona siahu herea to unu atai taudia asie habadelaidia Lohiabada vairanai.12To idia na boroma asi lalodia be dogodia bona be ha-mase diamu. Hegeregerenai se laloparara lai gaudia ududia amo eha-dikadia. 13Ahu dia bae abi edia kara dika amo. E lalomu taga dinanai e moalemu. Edia na toutou eiava bero na heto. Umui ida o aniani heboumu negadiai danu e aniani lalo-dikamu. 14Matadia na heudahanai ai e honuhonu dae, bona kara dika ai asie hesikumu. lalo-manoka taudia e idoadiamu, mata-ganigani karadia ai vada e manada. Idia na dika natuna!15Idia na dala maoromaorona vada e rakatania bona e boio Balaam Beor natuna, murinai e rakamu kara dika davana iabina urana e uramu. 16A ena kerere dainai e sisiba henia - doniki taunimanima gadodia ai una peroveta tauna e hereva henia ena kavakava e gwaua tubu.17Ini taunimanima na ranu guridia kororodia na heto bona kahu lai ese e odaia isi na heto. Dibura masemase gabuna vada e seua, idia edia. 18Badina e hereva kavamu. E heagi kavamu kara kerere taudia edia amo e roho maurimu taudia e idoadiamu tau-anina ena hegahusi bona ena mata dika amo. 19Ura kwalimu bae henidia e tomamu to idia sibodia na mase ena igui taudia badina be darere tauna na kwalimu tauna ena hesiai ai bainela.20Badina be Lohiabada bona Hahemauri Tauna Iesu Keriso dibadia murina tanobada ena miro gaudia amo vada e roho mauri taudia na unu miro gaudia ese ma bae idoadia lou bona bae hadareredia, madi edia dika gunana na maragi edia dika gabena na baine bada. 21Idia na dala maoromaorona basiema diba bema namo a dibadia bena e henidia haheganina helagana amo e raka oho na dika. 22Hereva hegeregerena na idia ediai vada eme momokani eto sisia be ena mumuta e lou heniamu bona boroma be bae huria to kopukpou ai baine hekui-hekui lou.Translation done by: Rev. Eiwana Zecharaias on Thursday (06/07/23), time: 4.45 pm. Ready for quality checking.-Chapter 3
1Lalokau, ina hari na revareva iharuana name tore henimui. Raruosi Laodikea lalona amo emai laia. 2Oi ese guna herevadia helaga peroveta taudia eme heni lalona amo be hedinarai, eda Lohiabada bona Hahemauri Tauna ena helaga Aposetolo amo.3Badiba guna, A hahedika taudia dina dokidia ai ema. Namo bae kirilaidia bena, kara havara bae ura dika laia.4idia be eto, "Eme gwauhamata ia be loumaimu be edekahna? Badina Sene Tama mai e mauta oho, gau iboudiai doini mimia Guba bona Tanobada ikaradia matmana neganai.5Idia na ura dika ai eme laloa-boio, guba gaudia na idau negai mimia, bona tanobada ranu amo e karaia Dirava ena hereva ai. 6Bona ina gau amo, tanobada una neganai eme hadarerea abata ranuna amo. 7To hari guba bona tanobada be e nari lahi amo e hagania. Hahemaoro dinana e naria bona kara havara taudia bae hadikadia rohoroho.8Egu lalokau taumui e, ina hereva tamona basio laloa boio, Lohiabada enai dina tamona na lagani daha na heto, bona lagani daha na dina tamona na heto. 9Lohiabada na ena gwauhamata ihamomokanina ai se halahemu, haida e laloamu na heto to e haheauka henimuimu badina ia na seuramu ta baine mase e uramu iboumui ai ba helalokerehai.10A Lohiabada ena dina baine kau henao tauna na heto una dina ai guba baine puki mai rege-badana ida gau iboudiai na siahu badana ese baine havevedia tanobada danu mai anina idoinai ida lahi ese baine araia ore.11Benaini ini gau iboudiai unu bema ore toma umui be ede boma kara toma? Emui kara iboudiai bema helaga Dirava boma badinaia. 12Dirava ena dina ena mai ba nari bona ba kahaia una dina ai lahi ese guba baine araia ore bona siahu-badana ese gau iboudiai baine havevedia. 13Ita na guba matamatana bona tanobada matamatana ena gwauhamata hegeregerena ta narimu; kara maoromaoro taudia ese bae noholaia.14Una dainai, egu lalokau taumui e, ini gau o narimu dainai ba goada balaheni hedaro-bouboumui ai baine davarimui asi toutoumui bona asi kereremui ia vairanai. 15Lohiabada ena haheauka ba haeroa una na hahemauri gauna varavara-dosida Paulo ese e henia aonegana amo e tore henimui hegeregerena. 16Ena revareva iboudiai lalodiai ini gau na unu e torelai toma. E tore herevadia haida anidia idavaridia na auka bena mata-lahui bona daradara tauna ese e hagagevamu revareva helagadia haida e hagagevamu hegeregerena sibodia ihadikadia gaudia ai e halaomu.17Egu lalokau taumui e, vada o diba guna una dainai nahuamui ba toho kara havara taudia edia kerere ese baine hakaumui siri na garina emui gini tutuka-tutuka amo ba keto na garina. 18A eda Lohiabada bona eda Hahemauri Tauna Iesu Keriso ena harihari-bada bona ena lalo-diari ai ba tubu daga dae. Hairai na iena, hari ela hanaihanai. Amen.Translation done by: Rev. Eiwana Zecharias on Saturday (24/07/23), time: 9.00 pm. Ready for quality checking.1 John
Chapter 1
1Una na matamana amo - ta kamonai, matada amo ta-itaiamu, ta raraiamu bona imadai ta dogodia, una na Dirava ena mauri herevana. 2Una danu mauri na eha-hedinaraiamu. Bona ta itaiamu bona ta hamomokaniamu aina a haripiumu umui emui ai ina na mauri hanaihanai una na tamada ida bona una na ita edai e hedinaraimu.3Una na ita ese ta itaiamu bona ta kamonai, ai ese aha-momokaniamu umui danu, bena umui danu, ina ekalesia hegogo na lalonaiumui danu. Una dainai ita eda hegogona Tamana, Natuna, Iesu Kerios. 4Ina danu ai na ini gau a toremu umui emui, una ai emai moale na baine guguru.5Ina na sivarai ai ese a kamonai ia ena amo bona ai ese a haripiulaiamu, umui emui ai Dirava na diari, bona ia lalonai dibura ta lasi vaitani.6Bema ita baita ato, ita na ia ida ekalesia hegogona lalonai bona dibura ai ta rakamu, ita na ta koikoimu bona hereva momokani na asi ta hetoholaiamu. 7To bema ita na diari ai baita raka, ia hegeregerena, ia na diari ita ekalesia hegogona lalonai bona Iesu ia natuna rarana ese eda dika iboudiai baine hagoevadia.8Bema ita na baita ato ita na asi eda dika, ita na siboda ta hahedikamu bona hereva momokani na dia lalodai. 9To bema ita na eda dika baita gwaurai hedinarai, ia na momokani bona maoromaoro eda dika baine hagoevadia eda kara gagevagageva dia amo. 10To bema ita baita ato ita na asi ta kara dikamu, ita na ia na koikoi tauna ai ta halaoamu, bona ia ena hereva na dia ita lalodai.Translator: Mr. Kamea Andrew Tau. Completed on Monday (26/06/23), Time: 9.00 am, ready for quality checking.Chapter 2
1Lau natugu, lau na ini gau na toremu umui emui, bena umui na basio dika. To bema umui ta baine dika, ita mai eda hereva tauna ta ita tamada ida, Iesu Keriso ia na kara maoromaoro tauna. 2Ia na ita eda dika kwaranai ela, dia ita edai mo, to tanobada idoinai. 3Una dainai ita ia ta dibaiamu bona ia baita dibaia, bena ena hahegani baita badina.4Ta baine eto, "Lau mai dibagu Dirava" to ena hahegani basine badina, ia na e koikoimu bona hereva momokani na dia lalonai. 5Bema ta ia ena hereva e badinamu, Dirava ena lalokau korikorina maoromaoro ia enai. Unu amo ita baita dibamu, ita na ia lalonai. 6Daika e gwaumu ia na Dirava lalonai e nohomu, ia ena raka hegeregerenai, baine raka.7Lalokau taumui, lau na dia hahegani matamatana ta na toreamu, umui emui to hahegani gunana, umui ese hereva o kamonaia gauna matamatana neganai. 8Oibe lau ese hahegani matamatana na toreamu, umui emu. Una na momokani ia enai bona oi emu ai. Badina be dibura na vada e pukimu, bona diari momokani na vada e kiamakiamamu.9Daika e gwaumu, ia na diari ai, bona tadikakana einai heniamu, ia na doini dibura. 10Daika tadikakana e lalokau heniamu, bona diari ai e nohomu, ia na asi ena hekwakwanai. 11To bema ta tadikakana einai heniamu ia na diburai bona diburai e rakamu. Ia na asi dibana, ia be ede e laomu. Badina be dibura ese matana vada e koua.12Lau na umui na tore henimuimu, natugu veridia, badina emui dika na vada ehe-gwautao, badina ia ladana dainai. 13Lau na umui na tore henimuimu, tatau badina umui dibamu, ia na matamana, lau na umui na tore henimui, eregabe tatau, badina umui ese dika gauna o hadarereamu. 14Lau ese na torea umui emui, maragidia umui na mai dibamui tamada. Lau ese na torea umui emui, tatau badina umui dibamui ia na matamana. Lau ese na torea umui emui, eregabe tatau badina umui na mai goadamui bona Dirava ena hereva na lalomui ai bona umui ese dika gaudia o hadareremu.15Ina Tanobada na basio lalokau henia, Tanobada gaudia danu; bema ta ina tanobada e lalokau heniamu, Tamada ilalokau henina na dia ia lalonai. 16Gau iboudiai ina tanobadai, tauani ena hegahusi, mata ena hegahusi, heagi kava heagi kava mauri lalonai, ini na dia tamada ena amo e maimu. 17Tanobada bona ena ura na baine puki, to daika Dirava ena ura baine karaia baine noho hanaihanai.18Maraki-maraki dia hora dokona binai, umui vada o kamonai keriso koikoidia bema maimu, ina hari keriso koikoidia hutuma vada ema. Unu amo baita diba hora dokona binai. 19Idia na ai emai amo e raka lasi, to idia na dia ai ida. To bema idia na ai ida, idia na bema noho ai ida. To idia na e lasi, una ese e hahedinaraiamu idia na ta dia ai ida.20A umui na Helaga tauna ese vada e horomui, hereva momokani vada o diba. 21Lau umui na tore henimuimu na, dia natomu umui na hereva momokani asi dibamui dainai, to badina umui na mai dibamui dainai. Bona badina koikoi ta lasi, hereva momokani amo.22Daika be koikoi tauna. Iesu na Keriso e goreamu tauna? Una tau na Keriso koikoina ia ese Tamana bona Natuna e gorediamu. 23Iboudai natuna baita goreamu, tamana danu basita abiamu. Daika daika natuna baita gwauraia hedinarai, tamana danu baita abiamu.24Matamanai o kamonai herevana na lalomui ai baine mia. Dahaka o kamonai matamanai baine mia lalomui ai. Oi danu natuna bona tamana lalodiai ba noho. 25Ina na gwau hamata ia ese e henidamu - mauri hanaihanai.26Ini na tore gaudia umui emui, bae hakaumui kerere taudia daidiai.27A oi na hehoro vada o abia ia ena amo, lalonai ba noho. Bona oi na ta ese basine hadibamu, to ia ena hahehoro oi e hadibamu gau iboudiai bona momokani dia koikoi bona maoro ia ese oi e hadibamu, ia lalonai ba noho. 28Natugu e , ia lalonai ba noho bena ia baine hedinarai neganai, ita na basita daradara bona basita hemarai ia vairanai, ia ena mai ai. 29Bema oi na o dibamu ia na maoromaoro, oi danu badiba iboudai daika kara maorona e karaiamu ia na ia ena amo e vara. Translator: Mr. Kamea Andrew Taru. Completed on Monday (26/06/23), Time: 12.16pm. Ready for quality checking.Chapter 3
1Mani aitaia Tamana ena lalokau, vada e henida ita na bae gwauraida, Dirava natuna bona ita be unai. Una dainai, tanobada na asi dibana ita, badina ita na asi dibana ia. 2Egu lalokau harihari ita na Dirava natuna bona ina na do se hedinarai dahaka ita eda uru lalonai. Ita mai dibada bema Keriso baine hedinarai ita na ia idaidana na heto. Ita ese basita itaia ia korikorina. 3Daika ini e helaro tomamu, ia enai ia sibona e hegoevamu, ia eme goeva goeva hegeregerena.4Daika e kara dikamu, ia na e karamu taravatu e tataia utumu, kara dika na taravatu itata utuna gauna. 5Umui dibamui Keriso e hedinaraimu na kara dika baine abia oho, bona ia lalonai na asi ena kara dika. 6Daika ia lalonai e nohomu, ia na basine kara dika. Daika baine kara dika hesiriu, ia ese na basine itaia bona basine dibaia.7Natugu lalokau, ta ese basine gunalaimui ba kerere na garina, kara maormaor e karamu tauna na, maoromaoro Keriso hegeregere na, ia na maoromaoro.8A kara dika e karamu tauna na diabolo ena, diabolo na e kara dika, matamana neganai. Una dainai Dirava natuna e hedinara ia ese diabolo ena gaukara baine ha dikaia (Baine gigia rohoroho).9Daika Dirava ena amo e vara, ia basine karadika lou. Badina Dirava ena uhe na ia lalonai, ia na basine kara dika lou, badina ia na Dirava ena amo. 10Unu amo Dirava natuna bona diabolo natuna vada ba hedinarai, daika tau, bema kara maorodia basine kara, ia na dia Dirava ena amo. Eiava tadikakana basine lalokau henia.11Ina hereva na matamana neganai vada o kamonaia, ita na baita helalokau heheni. 12Ita na Kaino hegeregerenai basitala. Daika dika karana amo tadina e alaia mase, dahaka dainai e alaia? Badina ia ena gaukara na dika, tadina ena be maoro.13Basio hoa bema tanobada ese baine inai henimu. 14Ita baita diba, ita na mase amo vada ta hanaimu mauri. Badina tadikakada ta lalokau henidiamu. Daika tau, asi ena lalokau, ia na mase lalonai.15Daika tau, tadikakana e inai heniamu ia na ala-ala tauna. Oi mai dibamu, ala-ala tauna na mauri hanaihanai gabunai ia lalonai na lasi.16Unu amo ita baita diba lalokau badina. Keriso ena mauri e atoa diho ita daidai. ita danu eda mauri baita ato diho tadikakada daidiai. 17Bema daika mai ena tanobada kohudia, tadikakana baine itaia mai ena ura, basinema bogaia hisi kudou na amo, Dirava ena lalokau ia lalonai be ede bema mia toma? 18Natugu e, eda lalokau na dia herevai mo, dia mala amo, a kara bona momokani ai baita hahedinaraia.19Una amo baita diba ita na momokani bona ia vairanai kudouda baita hagoadadia. 20Bema ita na kudouda baita hadika, Dirava ese e hereadiamu bona ia na gau iboudiai mai dibana. 21Egu lalokau, bema ita kudouda ese basine hadikada, ita na hegeregere asi eda gari Dirava baita mai henia. 22Dahaka baita noi gaudia baita davari, ia ena amo, badina ita ese ia ena hahegani ta badinamu. Bona ia ta ha-moaleamu, karadia ta karamu, ia vairanai.23Ina na ia ena hahegani, ita na ia natuna, Iesu Keriso baita abiadae (baita hamomokania) bona siboda ta ta baita helalokau, heheni, ia ese ena hahegani e henida hegeregerenai. 24Daika ia ena hahegani e badinamu, ia na ia lalonai bona ia danu ia lalonai. Unu amo ita ta dibamu ia na ita lalodai ia ese lauma e henida gaunai.Translator: Mr. Kamea Andrew Taru. Completed on Monday (30/06/23), Time: 09.02am. Ready for quality checking.Chapter 4
1Egu lalokau, lauma iboudiai basio abidiadae, to lauma ba tohodia, idia be Dirava ena amo, badina peroveta koikoi dia momo ina tanobada ai. 2Unu amo bodibamu, Dirava laumana na lauma iboudiai Iesu Keriso e gwauraiamu ia na tauani amo ema, idia na Dirava ena amo ema. 3Bona lauma iboudiai Iesu se gwauraiamu idia na dia Dirava ena amo ema, ina na Keriso koikoina laumana. Vada o kamonai, ia na bainema bona ina harihari ia na vada tanobada ai.4Oi na Dirava ena amo, natugu, bona vada o hadareredia, badina oi lalomu ai e nohomu e nohomu gauna ese ina tanobada ai e nohomu gauna e hereaiamu. 5Idia na tanobada ena, una dainai dahaka e gwauraimu, gaudia na tanobada ena bona tanobada ese e kamonai henidiamu. 6Daika Dirava e dibaiamu, e kamonai heniamu. Daika dia Dirava ena amo, se kamonai heniamu. Unu amo ita ta dibamu lauma momokanina bona lauma koikoi na.7Egu lalokau, aita helalokau heheni, lalokau na Dirava ena amo bona ita iboudai, daika e helalokaumu ia na Dirava ena amo, bona Dirava mai dibana. 8Taunimanima ta Dirava se lalokau heniamu, na asi dibana Dirava, Dirava na lalokau.9Badina be Dirava ena lalokau na e hedinarai ita bogaragidai, bena Dirava ese natuna vara edeana e siaia ina tanobada ai ita baita mauri badina ia dainai. 10Ina na lalokau, dia ita ese Dirava ta lalokau henia, to ia ese ita e lalokau henida, bema ia natuna e siaia ita eda dika kwaranai ela.11Egu lalokau bema Dirava na ita e lalokau henida badamu, ita danu baita helalokau heheni. 12Ta ese, lasi vaitani, Dirava se itaia, bema ita baita helalokau heheni, Dirava na ita ida bona ena lalokau hereadaena na ita ida. 13Unu amo ita baita dibamu, ia danu ita lalodai badina ia ese ena lauma haida e henida. 14Una danu ita ese ta itaia bona ta momokania, Tamana ese Natuna e siaia na ita eda hahemauri tauna ina tanobada ai.15Daika baine gwau hedinarai Iesu Keriso na Dirava Natuna,Dirava na ia lalonai ia danu Dirava lalonai. 16Una danu, ita ta dibamu bona ta abiadaemu, una lalokau Dirava ese ita e henida. Dirava na lalokau bona daika ia ena lalokau lalonai e nohomu, Dirava danu ia lalonai e nohomu.17Badina binai, ina lalokau hereadaena na ita bogaragidai, unu amo ita na baita goada hahemaoro dinanai, badina ia na, maoro ina tanobada ai ita danu. 18Lalokau lalonai gari ta lasi. To lalokau hereadaena ese gari e kokiamu, badina gari na matahakani e mailaiamu. Badina e garimu tauna ese lalokau hereadaena se abiamu.19Ta helalokaumu badina Dirava ese e lalokau henida guna dainai. 20Bema ta baine eto, "Dirava na lalokau heniamu" to tadikakana e inai heniamu ia na koikoi tauna. To tadikakana e itaiamu tauna se lalokau heniamu, Dirava basine lalokau henia badina se itaiamu. 21Ina danu, ina na hahegani ia ena amo ta abia: Dirava ta lalokau heniamu tadikakada danu baita lalokau henidia.Translator: Mr. Kamea Andrew Taru. Completed on Thursday (06/07/23), Time: 05.06pm. Ready for quality checking.Chapter 5
1Ita iboudai ese ta abiadaemu Iesu na Keriso Dirava ena amo e vara bona ita iboudai ese Tamada ta lalokau heniamu bona natuna danu e lalokau heniamu ia ena amo e vara. 2Badina unu amo ta dibamu ita ese Dirava natuna ta lalokau henidiamu bema ita Dirava ta lalokau heniamu ia ena hahegani ta karamu. 3Ina na Dirava ena lalokau ita ese ia ena hahegani baita badinaia. Ia ena hahegani na asi hekwarahina.4Iboudai Dirava ena amo ta vara tauda ese tanobada ta hadareramu ina na kwalimu ese tanobada e hadarereamu eda abidadama danu. 5Tanobada e hadarereamu tauna ba daika? Iesu e abiadaemu, Dirava natuna e gwauraiamu tauna.6Ina ranu bona rara amo ema: Iesu Keriso. Ia ema na dia ranu mo, to ranu bona rara. 7Gabu toi ai e hedinaraimu. 8Lauma, bona ranu bona rara iboudiai ese eabiadaemu.9Bema ita ese taunimanima baita ha momokanidiamu to Dirava iha-momokanina hari hereadae. Dirava ena hereva be natuna igwauraina herevana. 10Daika Dirava natuna e abiadaemu ia igwaurai hedinaraina tauna. Daika Dirava se abiadaemu ia na koikoi tauna ba gwauraia, badina be ia ese Dirava natuna se hamomokaniamu.11Ina na iha momokanina: Dirava ese mauri hanaihanai eme henida, ina mauri na ia natuna enai. 12Ta ia natuna e abiadaemu ia na mauri. Ta bema Dirava natuna se abiadaemu ia enai mauri na lasi.13Lau ese na tore henimuimu ini gau na badiba umui na mauri hanaihanai vada o abia umui ese Dirava natuna ladana o abiadaemu.14Ina danu ina na hegeregere ia vairanai gau ta baita noia ia ena ura hegeregerenai baine kamonai henida. 15Ina danu, bema ita ta dibamu baine kamonai henida - dahaka-dahaka ia enai baita noi - ita baita diba dahaka dahaka ia ena ta noimu.16Bema ta ese tadikakana baine itaia kara dikana ta e karaiamu to dia mase karana, to kara dika ta be mase karana lau na asi na tomamu ia na una gau dainai bae guriguri. 17Kara gageva gagevadia iboudiai na dika to dika haida na dia mase e havaramu.18Ita iboudai mai dibada Dirava ena amo e varamu tauna na asi ena dika. Dirava ena amo e varamu tauna na e gimaiamu bona dika ta ese se abiamu. 19Ita iboudai mai dibada ita na Dirava ena amo dibada danu ina tanobada idoinai na siahu dikana imanai.20Ita mai dibada Dirava natuna ema ita laloparara eme henida unu amo ita na baita diba ia na momokani. Ita na ia lalonai bona natuna Iesu Keriso lalonai. Ia bunai Dirava natuna bona mauri hanaihanai. 21Natugu, nahuamui ba toho kaivakuku edia amo.Translator: Mr. Kamea Andrew Taru. Completed on Friday (14/07/23), Time: 10.16pm. Ready for quality checking.3 John
Chapter 1
1Heitatao taugu egu lalokau tauna Gaius na tore heniamu, ia na momokani ai na lalokau heniamu. 2Egu lalokau tauna e, na gurigurimu gau iboudiai emu ai bae namo bona tauanimu baine namo, laumamu (daramu) e namomu hegeregerena. 3Egu moale na bada-herea badina tadikaka haida ema bona eme haripiu oi na kara momokani taumu, momokani ai o rakamu hegeregerena. 4Lau na asi egu moale badana ta ina moale hegeregerena, name kamonai natugu na momokani ai e rakamu.5Egu lalikau taune e, oi dahaka o karamu na o karadia namonamomu tadikaka bona idau taudia ediai, 6idia ese emu lalokau eme haripiulai dubu vairanai. Oi na o kara namomu edia laolao ai o siaidia lasimu Dirava e uramu daladiai, 7badina be idia na ina lada dainai e laomu, gau haida se abikaumu murimuri taudia edia amo. 8Una dainai ita ese taunimanima ini bamodia na baita abidia dae, unu amo ita na idia gaukara hebou taudiai baita hereva momokani dainai.9Lau na gau ta vada na torea ekalesia taudia (dubu taudia) edia, a Diotrepfes, padadiai sibona e heimodaimu tauna, ese na se abimai dae. 10Dainai bema lau bainama, lau ese baina helaloa-tao e karamu karadia daidiai, hereva dikadia e gwaurai henimaimu. A dia una mo, ia ese sibona tadikaka asine abimai dae, a ia ese tadikaka iabidaedia taudia danu e koudia bona dubu murimurinai vada eatoadia.11Egu lalokau tauna e, dika na basio tohotohoa a kara namo hari. Kara namona e karaiamu tauna be Dirava ena amo; kara dika e karaiamu tauna ese Dirava se itaiamu. 12Demetrius na taunimanima iboudiai ese namona e gwauraimu bona hereva momokani sibona ese danu. A ita ese danu vada ta gwauraia bona dibamui eda gwau hedinarai na momokani.13Launa gau momo nama tore henimu, a asi nauramu baina toredia peni bona inka ai. 14A nauramu baine itamui haraga, bona raruosi tama hereva-hereva heheni. 15Maino emu ai baine mia. Turada edia hahenamo e henimu. Turada eneseni ai ta ta ladadiai ba hanamodia.3 Jn. (Chpt 1) General Checking yet to done.Jude
Chapter 1
1Jude, Iesu Keriso ena hesiai tauna, bona James tadikakana, eabimui-hidi taumui, Dirava Tamada ena lalokau taumui, bona vada e gimamui Iesu Keriso dainai a tore henimuimu: 2Hebogahisi bona maino bona lalokau na emui ai bae bada.3Egu lalokau taumui e, na ura bada baina tore henimui eda hahemauri herevadia daidiai lalonamo, lau na umui na tore henimuimu baina hagoadamui baina hededegwa korikori una helaga taudia e henidia vaitani abidadamana dainai. 4Badina tatau haida vada hehuniai e vasi rau vareai padamui ai, idia na idau negai ini kara davadia vada e gwaurai henidia, Dirava se badinaiava taudia, idia ese Dirava ena hariharibada na lebulebu gaunai vada e halaoa, bona ita Biaguda tamona bona Lohiabada Iesu Keriso na e goreamu.5Harihari na uramu baina hahelalomui une - enabe nega ta ai vada o diba gauna - Iesu ese taunimanima (bese/uru) ta vada eha-mauridia Aikupito tanona amo, a una murinai ia ese seabidadamava taudia vada eha buadiatari. 6Aneru danu edia maoro dagidia se dogodia-tao, a edia noho korikori gabuna vada e rakatania - Dirava ese vada e atodia mia hanaihanai seinidiai e guidia, dibura mase-mase lalonai, ela bona dina badana ena hahemaoro negana.7Ina na Sodom bona Gomorrah bona dekedia hanuadia hegeregeredia, heuda hanai bona kara bodagadia e karava idia hegeregeredia, bona e urava ini kara dikadia mo bae kara. Idia na haheitalai hegeregerena, unu e kara toma taudia ahudia na mia hanaihanai lahina. 8Dounu hegeregerena, ini nihi taudia danu tauanidia unu e hadika tomamu. A idia ese maoro taudia e dadaraidiamu bona hairai aneru dia e gonagona laidiamu.9A Michael Aneru igunalaidia danu, ia diabolo ida e hepapa-ahuahuva bona ia eheai heniava Mose tauanina dinai, ia ese na se ere dika henia. A e hamaoroa eto. "Lohiabada ese baine gwau henimui." 10A ini taunimanima ese se lalopararalaimu gaudia na e gonagonalaimu bona dahaka e lalopararalaimu edia hemamiai na e karamu boroma asi lalodia na heto, ini gau ese eha dikadiamu. 11Madi ihabaidia! badina idia na Kaino ena dalai vada e raka bona Balam ena kerere vada e moru henia, moni daidiai. idia na vada e mase Korah ena dagedage lalonai.12Taudia be ini idia na miro toutoudia hehunidia emui anibou lalodiai, idia na umui ida o anibouva negadiai na se hemaraimu - heregu taudia sibodiamo e heubuva. Idia na ori asi medudia, lai ese e odadia evaevamu. idia na au asi huahuadia - nega rua e masemu, mai ramudia ida e ragadiamu. 13Idia na davara hurehuredia dikadia, gwaragwaradia ese sibodia edia hemarai e hahedinaraimu. Idia na e morumu hisiudia, dibura mase mase gabuna na idia e nari laidiamu ela hanaihanai.14Enoch danu, Adam ena amo uru ihahituna tauna, ese vada e peroveta laidia, etomu, "Aitaia! Lohiabada na e maimu mai ena helaga taudia daha daha ida. 15Ia na e maimu taunimanima iboudiai baine hahemaoro henidia. Ia na e maimu Dirava asie badinaiamu taudia iboudiai edia dika baineme hhemaor henidia, badina Dirava seuramu karadia e karava bona Dirava ihadikana herevadia aukadia e gwauraiva daidiai." 16Ini taunimanima na gonagona taudia, maumau taudia, edia hegahusi dikadia mo e karamu. Ududia na heagi herevadia mo e lasimu, idia na bae namo urana dainai haida e hanamodia koikoimu.17A umui, egu lalokau taumui e, eda Lohiabada Iesu Keriso ena apostolo taudia ese guna e herevalai herevadia na ba lalodia tao. 18Idia ese e hamaoromuiva, "nega dokona ai , hekirikirilai taudia baema sibodia edia ura karadia bae kara." 19Ini idia ese heiriheiri be havaramu, idia na tauani mo e laloamu bona idia ese lauma na do se abia.20A umui, egu lalokau e, ba tubu daekau emui helaga bada abidadamanai, bona Lauma Helaga ai ba guriguri.21Dirava ena lalokau lalonai ba noho, bona eda Lohiabada Iesu Keriso ena mauri hanaihanai e mailaiamu hebogahisina ba naria.22E daradaramu taudia ba bogadia-hisi. 23A haida ba hamauridia lahi amo ba veridia-oho. Haida ba bogadiahisi mai garimui ida. Tauani mirona dabuana danu ba inai henia.24Harihari be mai siahuna emui keto amo baine gimamui bona baine haginimui vairana hairaina asi bebega-bebegamui bona mai moalemui bada ida, 25eda Hahemauri Dirava tamona eda Lohiabada Iesu Keriso bagunai: hairai, dagi, goada, bona siahu, na ia ena matamana neganai, ina harihari ela bona hanaihanai, Amen.Revelation
Chapter 1
1Iesu Keriso iha-hedinaraina herevana, Dirava ese e henia asi vanahana bae vara gaudia na ena hesiai taudia baine hamaorolaidia. Bena ena aneru e siaia ena hesiai tauna Ioane e haheitalaia. 2Ioane ese Dirava ena hereva bona Iesu Keriso ena hereva bona e ita gaudia iboudia ai e gwaurai hedinarai. 3Ini peroveta herevadia baine duahi tauna baine namo, bona bae kamonai taudia danu bae namo bona ina buka ai e tore herevadia bae badina taudia danu bae namo badina be ini gau iboudia ai be varamu negana vada eme kahikahi.4Lau Ioane, ekalesia oreadia hituosi Asia ai: Harihari bada bona maino bavabi e nohomu, e nohova, bona baine noho, bona ena terona vairana ai e ginimu laumadia hahituosi edia amo,5bona Iesu Keriso ena amo, ia na gwau maoro tauna namona, bona tore-isi lou roboana mase amo, bona tanobada pavapava dia biagudia. E ura henidamu eda karadika na rarana amo e huri oho tauna. 6Ia ese basileia ta e karaia ena hahelaga tauda ai e halaoda Dirava bona Tamada ena hairai bona siahu bae mia ela bona hanaihanai. Amen.7A itaia, ia na ori amo be maimu, mata iboudiai ese bae itaia e gwadaia taudia danu bae itaia. Tanobada bese iboudiai ese ia dainai bae tai. Momokani, Amen. 8Lohiabada Dirava na e tomamu (e gwaumu) "Lau na Matamana bona Dokona," Ia na e nohomu, e nohova, bona do baine noho, siahu idoinai Diravana.9Lau, Ioane umui tadikakamui hisi-ani ai bona basileia ai bona haheauka ai, Iesu bagunai, motumotu ta ladana Patimo ai na nohova, Dirava ena hereva bona Iesu ena hereva e gwaurai hedinaraiva daidiai. 10Bena Lohiabada ena dina ai Lauma ese e rohegu bena murigu ai gado badana ta, kibi regena na heto, na kamonai; 11eto, ini ome ita gaudia na buka ai ba tore ekalesia oreadia hituosi dekedia basiai lao, ekalesia dia bini. Efeso, Semurana, Peregamo, Tuatira, Filadelfia, Laodikea.12Bena na gini kerehai, e hereva henigu tauna baina itaia nato. Bena gold lamepadia hahitu na ita, 13lamepa bogaragidiai ta e gini, e kara taunimanima natuna na heto, ena dabua na lata, ela bona aena, kemena na gold torana e gegea.14Kwarana bona huina na kuroka-kuroka, mamoe huina na heto, eiava snow na heto. Matana na lahi na heto. 15Aena na auri labora-labora e kimore-kimore na heto, lahi ai e havevea gauna negana ai gadona na sinavai momo regedia na heto. 16Imana idibana ai hisiu hitu e abi. Dare ta kahana-kahana mai ganodia gauna, uduna amo e lasi. Vairana na dina e tara na heto.17Ia na itaia, bena aena badinai na goru diho e kara na mase na heto. A ia ese imana idibana taugu ai e dau kau, eto,"Asio gari. Launa matamana bona dokona,18bona mauri tauna lau, na mase, to a itaia, na maurimu bona baina mauri hanaihanai! Mase key na bona mase taudia edia gabu key na na imagu ai.19Una dainai, ome ita gaudia ba tore, bona e maimu gaudia bona do bae vara gaudia bini. 20Hisiu hitu imagu idibana ai o itamu, bona gold lamepadia: Hisiu hituosi na ekalesia hituosi edia aneru, bona lamepa hituosi na ekalesia oreadia hituosi.Chapter 2
1Ekalesia oreana Epeso ai ena aneru ini ba tore henia toma: Hisiu hituosi imana idibana ai e dogo taomu bona gold lamepadia auhituosi, bogaradiai e loa tauna ena hereva bini: 2"Mai dibagu emu gaukara bona emu hededegwa bona emu haheauka, bona karadika taudia o dadaraidiamu.3Dibagu oi na o haheaukamu, o hisihisimu badina lau ladagu dainai bona so hesikumu. 4To inana na lodulai henimumu emu lalokau gunana vada o rakatania. 5Ba laloa vada o morutania gabunai. Ba helalokerehai emu gaukara gunadia ma ba kara. Bema lasi, lau na baina vasi bona emu lamepa gabuna amo baina abia oho - bema oi basio helalokerehaimu neganai.6A emu sina bina: Nikolaita taudia edia gaukara o inai henimu, lau ese danu na inai-amu. 7Mai taiana tauna ese Lauma ena hereva ekalesia oreana ediai baine kamonai. Kwalimu tauna lau ese maoro baine henia mauri auna amo huahua na baine ania, Dirava ena paradaiso lalonai.8Ekalesia oreana Semurana ai ena aneru ini ba torea henia toma: Gini-gunana bona gini-gabena, e mase bona ma e mauri lou, tauna ena hereva bini: 9"Mai dibagu emu hisihisi bona emu ogogami (A oi na taga taumu), bona ere dika taudia sibodia Iuda taudiai e hahelaomu, to idia na lasi. A, idia na Satani ena dubu taudia.10Bavabi hisidia na garidia basio gari. Aitaia! Diabolo na e hegaegaemu umui haida dibura rumanai baine koumui bena baine dibaganimui, bona ba hisihisi dina gwauta. Ba heabidadama ela bona mase, bena mauri ena kwara-havava baina henimu.11Mai taiana tauna ese Lauma ena hereva ekalesia oreana ediai baine kamonai. Kwalimu tauna na mase iharuana ese basine hadikaia.12Ekalesia oreana Peregamo ai ena aneru ini ba tore henia toma: Dare kahana kahana e abia tauna ena hereva bini: 13"Emu noho gabuna na dibagu, ena terona na eneseniai. Dounu oi ese lau ladagu ba hekamo tarika-tarika bona o abidadama henigumu, egu hereva e gwaurai hedinaraiva mai momokanina tauna, Antipa bogaragimui ai, e alaia mase, Satani ena noho gabunai.14A gau ta ta na lodulai henimumu: bogaragimui ai haida ese Balaam ena hahediba herevadia e badinamu, una tau ese Balak e hadibaia bena hekwakwanai gauna ta Isaraela taudia, edia dala ai etoa bena idia ese kaivakuku iboulaina vamudia e aniva bona e heuda hanaiva. 15Haida danu dekemui ai ese Nikolaita taudia edia hahediba herevadia eabi dae.16A helalokerehai! bema lasi, baina vasi haraga dekemui, udugu darena amo baina tuari henidia. 17Mai taiana tauna ese Lauma ena hereva ekalesia oreana ediai baine kamonai. Kwalimu tauna na mana e hunia gauna, baina henia bona nadi kurokurona ta baina henia una nadi ai lada matamatana ta e hetore, ta asi dibana herevana a iabina tauna sibona mai dibana.18Ekalesia oreana Tuatira ai ena aneru ini ba tore henia toma: Dirava Natuna, matana na lahi hururu-huruna na heto bona aena na auri labora-labora e kimore-kimoremu na heto, ena hereva bini: 19Mai dibagu emu gaukara, emu lalokau, emu abidadama, emu heduru bona emu haheauka. Emu kara gabe dia ese emu kara gunadia danu e hereamu.20To inana na lodulai henimumu: Asio gwaua tubumu hahinena Iesabel, sibona peroveta hahinena ai e hahelaomu. Egu hesiai taudia e hadibadia kereremu bona e hakaudia kereremu bona kaivakuku iboulaidia vamudia e animu bona e heuda hanaimu. 21Lau na ena nega vada na heni baine helalokerehai, a ena lebulebu karadia irakatanidia seuramu.22Aitaia! Lau ese gorere patana ta ai baina tahoa kau, bona ia idia e heuda hanaimu taudia basie helalokerehai negana ai idia danu baina hahisihisidia bada. 23Lau ese natuna danu baina aladia mase, bena ekalesia oreadia iboudiai na bae diba lau na taunimanima edia lalohadai bona lalodia (kudoudia) na tahumu, bona umui danu ta ta davamui baine henimui ta ta ena kara, ena kara hegeregeredia ai.24A umui hahidaosi Tuatira ai unu hahediba herevadia asio abidae, bona Satani ena dobu gabudia asi dibamui taumui - emu ai na tomu, 'Lau ese maduna idauna ta pagamui ai basina atoa kau.' 25A vada oabia gauna ba kahua tao tarika-tarika ela bona lau baina vasi.26Kwalimu tauna egu kara baine badina ela bona dokona tauna na siahu baina henia. Ia ese tanobada besena baine lohiadia, 27auri itotohina amo baine regudia. Uro e huari kohikohimu na heto ia ese baine huaridia. Lau danu siahu unuhetomana Tamagu ena amo vada na abia. 28Bona hisiu bada danu baina henia. 29Mai taiana tauna ese Lauma ena hereva ekalesia oreadia ediai baine kamonaia.Chapter 3
1Ekalesia oreana Sadi ai ena aneru ini ba tore henia toma: Dirava ena lauma hituosi e abimu tauna ena hereva bini: Emu kara na dibagu. E herevalaimumu o maurimu e tomamu, to vada o mase. 2Ba noga bena mia gaudia bona be masemu gaudia, ba regu namonamo badina be emu kara maoro-maorona ta Dirava vairanai asina davaria.3Ba laloa tao, dahaka oabi dae bona o kamonai. Ba badina, bona bahelalokerehai. A bema basio noga (gima), lau na bavasimu henao tauna na heto, bona egu vasi horana danu basio dibamu. 4A tata ese eneseni ai (Sadi ai) edia dabua asie hamiro taudia, na lau ida baia raka hebou, dabua kurokurona bae hahedokilai, badina idia na nanamo.5Kwalimu tauna ese dabua kurokurona baine hahedokilaia, bona lau ese ladana basina rohoa Mauri Bukana amo, bona ia ladana baina gwauraia Tamagu vairanai, bona ena aneru vairadiai. 6Mai taiana tauna ese Lauma ena hereva ekalesia oreana ediai baine kamonaia.7Ekalesia oreana Filadelfia ai ena aneru ini ba tore henia toma: Helaga, hereva momokani tauna, Davida ena key e abimu tauna, e kehoamu bona ta ese basine kouamu tauna, bona baine koua bona ta ese basine kehoa, ena hereva bina: 8Mai dibagu emu gaukara. Aitaia, iduara ta vada vairamu ai na kehoa tau ta ese basine koua diba. Badina emu goada na dia bada, to egu hereva vada o badina bona ladagu so gorea.9Aitaia! lau ese Diabolo ena dubu taudia sibodia Iuda taudia ai e hahelaomu to idia na lasi, idia na koikoi taudia - baina tuidia baema bona bae goru diho oi aemu badinai, bona bae diba lau ese na lalokau henimumu. 10Egu haheauka herevana vada o badinaia dainai tanobada idoinai baina dibaia bona tanobada taudia baina dibadia negana ai na oi baina hamaurimu. 11Lau na bavasi haragamu. Vada oabia gauna ba dogoa tao tarika-tarika bena tau ta ese havava (crown) emu amo basine dadia.12Kwalimu tauna na egu Drava ena dubu duna ai baina halaoa. Unu amo ia na basine raka lasi lou, bona eguDirava ladana na ienai baina torea, egu Dirava ena hanua ladana danu (Ierusalema matamatana guba amo, egu Dirava ena amo, e dihomu), bona ladagu matamatana. 13Mai taiana tauna ese Lauma ena hereva ekalesia oreana ediai baine kamonai.14Ekalesia oreana Laodikea ai ena aneru ini ba tore henia toma: Hereva momokani tauna, dibana tauna bona mai momokanina ida Dirava ese e kara gaudia roboana, ena hereva bini: 15Mai dibagu emu gaukara, bona oi na dia keru eiava dia siahu! Na lalomu boma keru eiava boma siahu bema namo. 16Una dainai, oi na maivalo (Lukewarm), dia siahu bona dia keru, lau na udugu amo oi baina lorimu lasi.17Badina be oi na o tomamu, lau na taga taugu, mai egu kohu momo, bona lau na gau ta ai asina dabumu.' A asi dibamai oi na dika rohoroho, ihareha, ogogoami, kepulu bona gagaemu mo. 18Lau ese na haduamumu egu ai gold ba hoi lahi ese vada e hagoevaia gauna bena taga taumu ai baola, bona dabua kurokurona danu ba hoia bona ba hahedokilaia bena basio hemarai asi ramimu dainai, bona mata muramurana danu ba hoia, ba dahulai bena gau ba ita.19Lau na sisiba henidia bona na dadabadiamu taudia na ura heniadiamu. Una dainai lalomu ba siahua bona ha helalokerehai. 20A itaia, lau na iduara badinai na ginimu na pidipidimu. Eregu baine kamonai bona iduara baine kehoa tauna enai baina raka vareai, ia ida baina aniani hebou.21Kwalimu tauna na baina abia dae, lau ida egu terona ai, baia helai hebou lau hegeregeregu na kwalimu bena Tamagu ida ena terona ai a helai hebou. 22Mai taiana tauna ese Lauma ena hereva ekalesia oreana ediai baine kamonai.Chapter 4
1Ini gau muridiai na roha lao guba ai iduara ta e hekeho na itaia bona ere na kamonai guna gauna, kibi regena na heto, ese e hereva henigu eto, A dae aoma gabe ai bae vara gaudia baina haheitalaimu. 2Lauma ese e rohegu, bena guba ai terona ta na itaia bona ta latanai e helai kau. 3E helai kau tauna ita-itana na iaspi bona sadio nadi dia na heheto bona kevau ese terona e gegea dae, ita-itana samarago nadina na heto.4Terona rau-hui hani ese terona badana e laia hegege bona heitatao taudia rua-hui hani unu terona latadia ai e helai kwaradia na mai havava gaudia gold gaudia. 5Terona amo kevaru bona ere guba rahu-rahu e lasi bona terona vairana ai lamepa auhitu e ara mai hururu-hururu dia, Dirava ena Lauma hahituosi gaudia bunu.6Bona terona vairanai danu davara hevarivari na heto e mia. Bona terona lalonai bona hegegenai mauri gaudia hani mimia, vairadia kahadia ai, bona muridia kahadia ai matadia na momo.7Mauri gauna gini-gunana na leona na heto, iha-ruana na boromakau natuna ta na heto, iha-toina vairana na ta taunimanima vairana na heto, iha-hanina na ugava e rohomu na heto. 8Idia haniosi hanidia na tauratoi amo, murimuridia ai bona lalodia ai matadia na momo. Idia na dina hanuaboi lagadia asie animu, e herevamu e tomu, Helaga, Helaga, Helaga Lohiabadana Siahu idoinai Diravana E nohova, e nohomu bona baine noho.9Bena hari mauri gaudia ese Mauri Hanaihanai Diravana terona ai e helaimu na e imodaiamu bona e heatolaiamu bona e hanamoamu negadia ai, 10 heita tao taudia rua-hui haniosi ese terona ai e helaimu Diravana vairana ai e goru dihomu Mauri Hanaihanai Diravana e toma diho heniamu edia havava gaudia na terona vairanai e nege dobimu e tomu. 11Emai Lohiabada emai Dirava e namona binai. Hairai bona hemataurai bona siahu bavabi. Badina be oi ese gau iboudiai o havara. Emu ura dainai o kara dia bona e miamu.Chapter 5
1Bena na itaia terona ai e helai tauna imana idibana ai be buka ta lalonai bona murimuri kahana ai danu revareva e hetore bukana e hekou kunuka-kunuka ikouna toadia na hitu. 2Bena aneru goadana ta na itaia e hereva badabada eto, Daika na hegeregere ina buka baine kehoa bona ikoudia toadia baina hamotu.3A guba ai bona tanobada ai bona tanobada henunai ta asi goadana buka baine kehoa bona lalona baine itaia.4Bena na tai dikadika badina be ta asi goadana buka baine kehoa bona lalona baine itaia. 5Bena heitato tauna ta ese e hereva henigu eto, asio tai Iuda iduhuna ena Leona Davida ramuna vada e kwalimu ia ese buka baine kehoa bona ikouna toadia hituosi baine hamotu.6Bena terona bona mauri gaudia haniosi padadia ai heitatao taudia bogaragidiai Mamoe Natuna ginina ai na itaia e kara vada e alaia mase na heto. Doana na hitu matana danu hitu Dirava ena Lauma hituosi tanobada hegegemadai e saidia lao gaudia bunu. 7Ia na ema terona ai e helai Tamana idibana amo buka eabia.8Buka eabia bena mauri gaudia haniosi bona heitatao taudia ruahui-haniosi na Mamoe Natuna vairanai e goru diho. Idia ta ta mai edia gitara bona mai edia gold urodia, unu uro be e gabumu bena bonadia e daemu muramuradia ai e honuhonu dae helaga taudia edia guriguri bunu.9Bena ane matamatana eabia eto:Oina hegeregere buka bavabiabona ikouna toadia ba hamotu.Badina be e alamu mase,bona raramu danu taunimanima o hoilaidia,Dirava ena iduhu iboudiai, gado iboudiai, hanua iboudiai, bese iboudiai amo;10Pavapava bona hahelaga taudia ai o halaodiaEda Dirava vairana aiBona tanobada ai bae lohia.11Bena na roha lao bona aneru hutuma gadodia na kamonai idia ese terona bona mauri gaudia haniosi bona heitatao taudia e ginidia hegege daha, daha, gerebu, gerebu. 12Idia na e lolo badabada eto, "Mamoe Natuna e alaia mase ia hari namo siahu bona taga bona goada bona hemataurai bona hairai bona hahenamo baine abi.13Bena e kara gaudia iboudiai guba ai bona tanobadai bona tanobada henunai bona davara ai bona lalodia gaudia iboudiai eredia na kamonai eto, "Terona ai e helaimu Diravana bona Mamoe Natuna na hahenamo bona hemataurai bona hairai bona siahu bae abi hari ela bona hanaihanai. 14Bena mauri gaudia haniosi eto, 'Amen' Bona heitatao taudia e goru diho e toma henia diho.Chapter 9
1Bena aneru iha imana ena kobi vada e hiriria, bona lau ese hisiu ta na itaia guba amo vada e moru tanobada ai. Hisiu be dobu masemase gurina kina vada e henia. 2Ia ese dobu masemase gurina vada e kehoa, bona guri amo kwalahu e dae e karamu amu badadia kwalahudia na heto. Guri amo e lasiva kwalahuna ese dina bona guba vada e havaburadia.3Bena kwalahu lalona amo kwadi vada e lasi tanobada latanai, bona siahu e henidia tanobada doadoadia e henidia siahudia na tanobada siahudia na heto. 4Idia vada e hamaorodia, tanobada avadia eiava tanobada ai e tubumu gaudia eiava audia na basie e hadika, a Dirava toana bagudiai lasi taudia toadia mo.5Idia na se hamaorodia unu taunimanima bae aladia, a hua ima mo bae hahisihisidia. Edia hisihisi na doadoa ese taunimanima e koridiamu hisidia na heto. 6Unu dinadia ai taunimanima ese mase bae tahua, a basie davaria. Idia bae ura dikadika bae mase, a mase edia amo baine heau-oho.7Kwadi oromadia be tuari hosidia na heheto. Kwaradiai be e karamu golo korona dia na heheto, bona vairadia be taunimanima vairadia na heheto. 8Idia huidia be hahine huidia na heheto, bona isedia na leona isedia na heheto; 9idia kemedia be auri na heheto, bona hapedia regedia be kariota bona hosi momo tuari ai e heaumu regedia na heheto.10Idia iudia be mai duridia, doadoa na heheto, bona iudia lalodia be taunimanima hua ima bae hahisihisidia siahudia eatodia. 11Idia edia pavapava be guri dobu masemasena aneruna. Ia ladana Heberu gadonai be Abaddon, bona Helena gadonai ia ladana be Apolio. 12Dika matamana vada e ore, Aitaia! Gabeamo dika rua na dounu be maimu.13Bena aneru iha tauratoina ena kibi vada e hiriria. Bona gado ta na kamonai Dirava vairanai e miamu golo patana doadia edia amo e maimu. 14Gado ese aneru iha tauratoina mai kibina ida, e hamaoroa eto, "Eufrate sinavaina badana ai e guidia anerudia haniosi ba ruhadia-nega." 15Bena aneru haniosi vada e hahegaegaedia una hora, una dina, una hua, una lagani, vada e ruhadia-nege badina taunimanima kahana toi do bae aladia.16Tuari taudia hosi ai egui be gerebu sinahu-rua. Lau ese edia numera vada na kamonaia.17Harihari be lau ese egu matahanai lalonai hosi bona latadiai egui taudia ini na itadia toma, kemedia auridia be (lahi kakakakadia, vaiurivaiuri, sulfur laboralaboradia). Hosi kwaradia be leona kwaradia na heheto, bona ududia amo lahi, kwalahu bona sulfur e lasiva.18Taunimanima kaha toiosi be ini hahedika toiosi: lahi, kwalahu bona sulfur idia ududia amo e lasi ese vada e aladia mase. 19Badina hosi edia siahu be ududiai bona iudiai - badina iudia na gaigai mai kwaradia na heheto bona unu amo idia ese taunimanima e haberodiava.20Taunimanima oredia iboudiai, ini hisihisi ese asie hamasedia, na do se helalokerehai edia ima-karakara gaudia amo, unu amo idia ese lauma dikadia bona kaivakuku itomadio henidia daladia amo, bena idia ese golo, siliva, bronze, nadi bona au - ini gau ese basie ita dibamu, basie kamonaimu dibamu, basie raka dibamu. 21Bona, idia na edia ala-ala amo, edia babalau amo, edia heudahanai amo, edia henaohenao karadia amo, do asie helalokerahai.Translation done by: Elder Peter English, on Monday (25/09/23), time: 8.09 am, ready for quality checking.Chapter 10
1Bena lau ese goadabada aneruna ta ma na itaia guba amo e diho e maiva. Ia be ori e hahedokilaia, kwarana daenai be kevaru ta. Ia vairana be dina na heto bona aena be lahi du-udia na heheto. 2Ia na buka maragina ta vada eabia, una be hekeho ia imanai. Ia aena idibana palapalana be davara latana ai eatoa bona aena laurina palapalana be tano latana ai eatoa.3Bena ia vada gadona badana ai e lolo isi e karamu leona ta e gigiva na heto. Ia e lolo neganai ai, guba-rahurahu hitu-osi sibodia gadodia amo e hereva lasi. 4Guba rahu-rahu hitu-osi e hereva lasi neganai, lau nato baina toredia, a gado ta na kamonaia guba amo, e tomamu, "Guba rahu-rahu hitu-osi edia hereva na ba hunidia. Basio torea diho."5Bena lau ese na itaiava aneruna davara ai bona tano ai e gini imana idibana vada eabia isi guba e dudui henia.6Ia vada e gwauhamata noho-hanai Diravana, guba mai anina idoinai e karaia, tanobada mai anina idoinai, bona davara mai anina idoinai, e karadia ladanai, eto, "Nega halahena na lasi. 7A aneru ihahituna erena dinadiai, ena kibi do baine hiriria neganai, Dirava ena hereva hehunina do bae momokani, ena hesiai peroveta taudia sivarai namo e hamorolaidia hegeregerena."8Bena gado guba amo na kamonaia ese vada e hereva henigu bona e hamaorogu, eto, "Aola, davara ai bona tano ai e ginimu aneruna imana amo buka hekehona na bavabia." 9Bena aneru dekena vada nala bona na hamaoroa buka maragina na baine henigu. Ia eto, "Avabia bona avania. Bogamu na be haiditaiamu, a udumu ai be bada-ranuna digarana na heto."10Bena buka maragina aneru imana amo vada na abia bona na ania. Udugu ai digarana be bada-ranuna na heto. Vada na ania murina ai, lau bogagu vada e idita. 11Bena taunimanima ta ese e hamaorogu, e tomava, "Oi na taunimanima momo, bese momo, gado momo, bona pavapava momo daidiai ba peroveta lou."Translation done by: Elder Peter English, on Monday (25/09/23), time: 8.09 am, ready for quality checking.Chapter 11
1Bena siriho ta vada e henigu baina gaukaralaia hahetoa auna na heto. Vada e hamaorogu, eto, "Atore-isi bona Dirava ena dubu bona pata helagana, ba hahetoadia bona lalonai e tomadihomu taudia ba hagaudia.2A dubu murimurina na basio hahetoaia, badina ina na Bese idaudia taudia vada e henidia. Idia ese hanua helagana na hua hariahui-rua do bae moimoilaia.3Bona lau ese egu hereva igwauraina taudia raruosi siahu baina henidia, bona idia edia puse dabuadia e hahedokilaidia amo dina daha-ta sinahu-rua tauratoi-ahui do bae peroveta." 4Ini na olive audia rua bona lamepa rua e atodia kaumu tanobada lohiana vairanai e ginimu. 5Bema ta ese ihadikadia urana baine ura, lahi ududia amo bae lasi bona e inai henidiamu taudia do bae hamasedia. Bena ta e uramu baine hadikadia, ia na ini do baine mase toma.6Idia na mai edia maoro guba bae koua unu amo medu na basine diho idia edia peroveta dinadia ai. Idia na mai edia siahu ranu bae girodia rara ai baela bona tanobada ai dika gaudia idauidau bae havara edia ura negadiai. 7Edia gwaurai lasi herevadia (haroro) vada bae guguru neganai, dagedage manuna guri dobu masemasena amo e daemu ese baine tuari henidia. Ia ese baine tuari henidia bona baine hadareredia bona baine aladia mase.8Idia tauanidia badina na hanua badana dalana ai bae mia (anina na Sodoma bona Aikupito toadia) unuseni ai danu edia Lohiabada vada e hasatauroa. 9Badina dina toi mai dina kahana taunimanima haida taunimanima idauidau amo, iduhu idauidau amo, gado idauidau amo, bese idauidau amo ese tauanidia do bae itadia, bona gara ai iguridia do bae laodia-ahu.10Bona tanobada ai e nohomu taudia ese bae moale laidia bona bae hisidae. Idia ese harihari gaudia ta ta bae siai henidia badina be ini peroveta taudia raruosi ese tanobada ai e nohova e hahisihisidiava. 11A dina toi mai dina kahana ai Dirava ena mauri hodahodana ediai do baine vareai, bona idia na aedia ai do bae ginitore, bona bae itadia taudia na gari badaherea ese bae butudia tao. 12Bena idia ese gado badana ta guba amo e kamonai e hamaorodia, eto, "Ini a dae mai!" bena idia na ori amo bae dae guba lalonai, inaidia taudia ese e itadiava lalonai.13Una hora lalonai tano-laga (heude-heude) badana ta baine vara, bona hanua badadia gwauta-osi amo kaha-ta na baine kohu. Taunimanima daha hitu tano laga (heude-heude) ese baine aladia, bona bae mauri taudia na do bae gari dikadika bona guba Diravana do bae heatolaia. 14Dikadika iharuana vada eore. Aitaia! dikadika ihatoina na emai haragamu.15Bena aneru ihahituna ese ena kibi vada e hiriria, bona gado badadia guba amo e hereva, eto, "Tanobada basileiana na vada eda Lohiabada bona ena Keriso ena basileia ai vada eme lao bona ia na do baine lohia ela hanai hanai."16Bena taunimanima badadia ruahui-hani Dirava vairanai edia terona ai e helaimu taudia, vada e goru-diho bona Dirava e tomadiho henia. 17Idia vada eto,"Emai tanikiu a henimumu, Lohiabada siahu bada Diravana, o nohomu, o nohova, badina be oi ese emu siahu bada hereana vada oabia bona vada o lohiamu.18Bese idau-idau taudia vada e badu, a oi emu badu na vada e kau, bona mase taudia ihahemaoro henidia negana, bona emu hesiai taudia, peroveta bona helaga taudia, davadia ihenidia, bona unu oi ladamu garina e garimu taudia, maragidia bona badadia, bona tanobada e hadikaiamu taudia ba hadikadia negadia vada eme kau."19Bena Dirava ena Dubu Helagana gubai vada e kehoa bona Lohiabada ena taravatu mauana helagana Dubu Helagana lalonai vada e hedinarai. Kevaru diarina, rege bona guba rahu-rahu, tano lagana ta bona guba nadidia lagana ta vada e hekara.Translation done by: Mr. Peter Vai English on Friday (06/10/23), time: 3.44 pm, ready for quality checking.Chapter 12
1Bena hoa gauna badana guba ai e hedinarai a hahine ta ena dabua na dina, bona hua na aena henudiai, bona hisiu gwauta rua ai e gegea. 2Ia na e rogorogo, bona ia na e hekamonai hisina dainai e tai lolo bona e hededegwa baine mara.3Bena toa ta ma e hedinarai guba lalonai, aitaia, huala badana kakakakana kwarana na hitu bona doana na gwauta, bona kwarana havava gaudia na hitu kwaradia. 4Bena iuna ese guba hisiudia e daro dobi. Hari huala na baine mara hahinena vairanai e gini, una ia baine mara merona na ia ese baina ania eto.5Bena hahine na e mara mero eabia maruane, ia ese bese logora iboudiai auri itohona amo baine regudia. Natuna na e kitoa dae Dirava vairanai bona ena terona vairanai. 6Bena hahine na tano gagaena e heau lao, Dirava ese e hahegaegae laia gabuna ai e noho unuseni ai ia ese dina daha ta sinahu rua tauratoi ahui bae ubua.7Hari guba ai tuari e vara, Mikael bona ena aneru ida ese huala e tuari henia, bona huala bona ena aneru ida e tuari lou, 8to ia na se goada e darere, bena edia gabu asie davaria lou guba ai. 9Bena hari huala badana idau negai e tahoa dobi gaigaina, ma ladana ta Satani, tanobada idoinai e koiamu gauna na e doria lasi bona e tahoa dobi tanobada ai, bona ena aneru danu ia ida e tahodia dobi,10bena na kamonai gado badana ta guba ai e hereva eto, "Hari iseda Dirava ena hahemauri bona siahu bona ena basileia bona Keriso ena siahu vada eme ginidae badina be Dirava vairanai varavarada e hahebadelaidia boi e hahebadelaiadia rani, tauna na vada e tahoa dobi,11idia na mamoe natuna rarana dainai bona e gwaurai hedinarai herevadia daidiai, vada e hadarerea edia mauri asie lalokau henia ela bona mase. 12Una dainai guba e, bona guba ai o nohomu taumui e! idia daidiai ba moale a tanobada bona davara madi ihabaimui, badina be diabolo vada e lasi! ia na badu ese e hahonuhonua dae badina be ia dibana ena nega eme kwadogi.13Hari haida ese e itaia, ia na tanobada ai vada e tahoa dobi, bena ia ese maro eabia hahinena e dagedage henia.14A hahine na Ugava hanina ruaosi e henia, bena ia ese huadia e rohotania tano gagaena e roho lao ena gabu korikori ela, lagani ta bona lagani rua bona lagani kahana-gaigai vairana amo baine daudau herea.15Bena gaigai na uduna amo ranu e loria lasi sinavai na heto hahine murina ai, abata ese ia baine arua isi eto. 16A tanobada ese hahine e durua. Tanobada uduna eha hagaia bena huala ese e loria lasi sinavaina ma e hadonoa. 17Bena huala ese hahine e badu henia bena ela hahine natuna oreadia eha tuari henidia, daidia Dirava ena hahegani bona Iesu ena hahedua herevadia e badinamu taudia bunu.18Bena ia na kone murinai e gini.RDK. LOHIA KOHU ESE E HAGUGURUA, THURSDAY (11/07/24), 6.OO PM.Chapter 13
1Bena dagedage gauna ta na itaia davara amo e lasi, doana na gwauta bona kwarana na hitu. Doana doridia ai be havava gaudia gwauta, bona kwarana ta ta ai hahedika ladana. 2Hari dagedage gauna na itaia ita itana na taiga na heto, aena be bea na heto, bona uduna na leona na heto. Bena huala ese ena goada, bona ena terona, bona ena heregu siahuna badana na e henia.3Dagedage gauna kwarana ta e hedinarai e kara vada e haberoa dikadika, mase berona na heto, to berona vada e namo. Bena tanobada taudia na una dagedage gauna murinai e raka. 4Idia danu una huala e toma henia diho, badina be ena siahu dagedage gauna vada e henia. Idia ese una dagedage gauna, danu e toma henia diho bona eto, "Daika be ina dagedage gauna heida-idana?" bona "Daika ese baine tuari henia?"5Udu ta danu unu dagedage gauna e henia hekokoroku bona Dirava hadikana, herevadia e gwaurai lalodika bona siahu danu e henia hua hari-ahui baine lohia. 6Bena ta uduna e hagaia Dirava ere dika henia, Dirava ladana, ia e noho gabuna, bona guba ai e nohomu taudia na e hadikadia.7Dagedage gauna na maoro e henia helaga taudia baine tuari henidia bona baine hadareredia. Bona siahu danu e henia iduhu iboudiai, taunimanima iboudiai, gado iboudiai, bona bese iboudiai baine lohiadia.8Tanobada ai e nohomu taudia iboudiai ese bae tomadiho henia, ladadia asie tore taudia ibouboudiai, tanobada e karaia negana ai, ena Mauri Bukana lalonai, Mamoe Natuna ena, daika be e alaia mase.9Bema mai taiana tauna, ia na baine kamonai. 10Bema ta baine abia mauri, ia na vada bainela. Bema ta dare matana, amo baine alaia mase, vada bae alaia mase. Ini na helaga taudia bae haheauka bona bae abidadama.11Bena dagedage gauna ta na itaia tano lalona amo e dae. Doana na rua mamoe na heto, bona erena na huala erena na heto. 12A ia ese dagedage gauna ginigunana ena siahu idoinai e gaukaralaia ia vairanai, bona tano mai inoholaina taudia iboudiai e haganidia dagedage gauna ginigunana hari ena mase berona e namo gauna bae toma diho henia.13A hoa karadia badadia danu e kara, ta be lahi guba amo e hadihoa taunimanima vairadiai. 14A unu hoa karadia dagedage gauna vairanai, e kara siahuna amo ia ese tanobada taudia e koidia. Tanobada ai e noho taudia na e hamaorodia dagedage gauna mai dare, berona to e mauri gauna laulauna ba karaia eto.15A ia na mai siahuna una dagedage gauna laulauna baine hamauria, unu amo una dagedage gauna laulauna na baine hereva. Bona mai siahuna danu una laulau basie toma diho henia taudia baine aladia mase. 16Bena taunimanima iboudiai, e hereva henidia auka herea. Kikina bona badana, taga taudia bona ogogami taudia, ura kwalimu taudia bona e guidia taudia, na toa ta e henidia imadia idibana ai eiava bagudia ai e kara. 17Una dainai, ta basine hoihoi diba hari toa-dagedage gauna ladana, eiava numerana eabi tauna mo sibona.18Ini seniai aonegana bina: lalona e pararamu, tauna ese ina dagedage gauna numerana baine hagaua badina be ina tau ta numerana bona numerana na 666.RDK. LOHIA KOHU ESE E HAGUGURUAChapter 14
1Mamoe natuna na itaia, Siona Ororonai e gini. Ia ida taunimanima domaga ta gerebu-dahahani, ia bona Tamana ladadia ai e tore taudia. 2Bona gado ta na kamonai guba amo ema sinavai regedia na heto bona guba e rahu dagumu na heto. Una gado danu gitara taudia edia girara e hatimu na heto.3idia na ane matamatadia e abiva terona bona mauri gaudia haniosi bona heitatao taudia vairadiai. Una ane na tau ta basine davaria diba hari taunimanima domaga ta gerehu hani daha hani, tanobada amo e hoidia taudia sibodia. 4Idia na hahine ida asie enobou taudia, vada helaga. Idia ese mamoe Natuna murinai e rakamu ena loa iboudiai. Taunimanima padadia amo e hoidia Dirava bona Mamoe natuna anina roboana ai baela taudia bunu. 5Koikoi herevana ta idia ududia amo asie lasi, idia na asi bebeka-bebeka dia.6Bena aneru ta na itaia guba padanai e roho, mia hanaihanai sivarina namona na tanobada ai e nohomu taudia ediai e laohai - bese, iduhu, gado bona tanobada iboudiai e harorolai henidia. 7E hereva badabada eto, Dirava garina ba gari, ia mo ba imodaia badina be ena hahemaoro negana vada be gini daemu. Guba, tanobada, davara bona ranu e lohilohimu gabudia e kara Diravana ba toma henia diho.8Aneru iharuana ia murina amo e roho, eto Babulonia badina hanuadia iboudiai na ena heuda hanai baduna vine-ranuna ehe-inulaidia hanuana, vada e kohu.9Ma aneru ihatoina, idia muridia amo e roho, e lolo eto, ta ese dagedage gauna mai laulauna ida baine toma henia diho bona ia toana bagunai eiava imanai baine abi. 10Ia ese Dirava ena badu vine-ranuna ena kehere lalonai vada e seia, ranu kavakava ida asie buloa gauna.11E animu hisidia kwalahuna e dae hanaihanaimu, bona dina hanuaboi lagadia asie animu, dagedage gauna mai laulauna ida e toma henia dihomu bona lalona toana e abiamu taudia ahudia bunu. 12Helaga taudia, Dirava ena hahegani e badinamu bona Iesu e abidadama heniamu taudia, do bae haheauka.13Bena gado ta na kamonai, guba amo ema, eto, Ini ba torea toma, Lohiabada enai e masemu taudia be nanamo. Ma lauma eto, oibe, edia gaukara amo bae laga-ani badina be edia kara ese e gwauraidiamu.14Bena na roha lao, ori kurokuro ta na itaia, ori latanai ta helai, ita ita na taunimanima natuna na heto, kwarana ai na gold havava gauna, bona imana ai ilapa ta mai ganona. 15Bena aneru ta Dubu helaga amo e raka lasi, ori latanai e helai tauna e lolo henia, eto, emu ilapa aine gaukara, a lapalapa badina be uit iutuna negana vada eme kau, tanobada uitina vada e lo vaitani. 16Ori latanai e helai tauna ese ena ilapa e gaukaralaia, tanobada uitina e lapaia vaitani.17Bena aneru ta ma guba dubuna amo e raka lasi, ia danu imana ai na ilapa ta mai ganona. 18Aneru ta pata helagana amo e raka lasi aneru na mai lahi siahuna ema. Bona ia ese aneru imana mai ilapana e lolo henia, eto, emu ilapa baine gaukara, ba utu oho moimoi gabuna tanobada ena vine takodia ba utu, badina be vine huahuadia vada e mage.19Aneru ese ena ilapa e gaukaralaia tanobadai, tanobada ena vine huahuadia e utu oho bona moimoi gabuna badana, Dirava ena badu be una, lalonai e taho udamu. 20Moimoi gauna na hanua murimurinai, be e moia. Rarana moimoi gabuna amo e lasi e aru ela bona kilomita sinahu toi, ena dobu danu tano ela bona hosi uduna hegeregerena.Translation done by: Mrs Konio Kila on Sunday 17th November, 2023, time: 1.31pm, ready for quality checking.Chapter 15
1Bena hoa gauna guba ai na itaia, aneru hitu ese eha-hisi gaudia oredia hituosi e abi, Dirava ena badu ihaguguruna gaudia bunu.2 Bona davara na itaia, hevarivarina heto, mai lahina, dagedage gauna bona laulauna mai ladana mai numerana ida vada e hadareredia taudia danu na itaia dia, idia na una davara hevarvarina na heto isenai e gini, Dirava ena gitara imadia ai e abi.3Bena Dirava ena hesiai tauna, Mose, ena ane eabia, Mamoe natuna ena ane danu, eto Lohiabada Dirava e, siahu idoinai Diravana emu gaukara dahaka bada, hoa karadia uru iboudiai edia Pavapava e, emu kara na maoromaoro bona momo-mokani. 4Lohiabada e, daika oi garimu basine gari? Daika oi ladamu basine imodaia? Badina be oimo sibomu helaga. Bese iboudiai baema, bae toma hemimu diho. Badina be emu hahemaoro karadia vada eme hedinarai.5Vada na itaia, igwaurai hedinaraina kalagana helagana e kehoa guba ai. 6Bena aneru hituosi, haheisi gaudia hituosi e abi anerudia na kalaga helagana amo e raka lasi, dabua aukadia goevagoevadia bona kurokakuroka dia eha-hedokilai, kemedia na gold.7Mauri gaudia haniosi amo ta ese aneru hituosi gold kibodia auhitu e henidia, unu kibo na noho hanaihanai Diravana ena badu amo e honuhonu dae. 8Bena Dirava hairaina bona siahuna kwalahudia ese una dubu e hahonua bona tau ta dubu lalonai basine raka vareai diba ela bona aneru hahituosi ese edia haheisi gaudia hituosi bae ore.Translation done by: Mrs Konio Kila on Sunday 17th November, 2023, time: 1.50 pm, ready for quality checking.Chapter 16
1Bena ere badana ta dubu helaga lalona amo na kamonai, aneru hahituosi e hamaorodia, eto, Aola, Dirava ena badu ai e honumu kibodia auhituosi na tanobada ai ba bubu dobi.2Aneru gini gunana ela, ena kibo tanobadai e bubua. Bena dagedage gauna eabia bona laulauna e toma henia diho taudia ediai toto badadia mai hisidia eha dudu.3Aneru iharuana ena kibo davarai e bubua, mase tauna rarana hegeregerenai ela, bena davara lalonai e noho gaudia iboudiai vada e mase.4Aneru ihatioina ena kibo na sinavai ai bona ranu lhilohi gabudiai e bubua, bena rara ai ela. 5Bena ranu ilohidia aneruna erena na kamonai, eto, Helaga Diravana e, onohova, onohomu. Ini ohahemaoro henidia tomamu na mamaoro. 6Badina be helaga taudia bona peroveta taudia raradia e bubudia bena rara ohenidiamu, bae inu, edia kara hegeregerena. 7Ere ta ma pata helagana amo na kamonai eto, Lohiabada Dirava e siahu idoinai Diravana momokani, emu hahemaoro na momokani bona maoromaoro.8Aneru ihahanina ena kibo na dina latanai e bubua, bena e hasiahua taunimanima baine aradia, lahi na heto. 9Bena siahu badana ese taunimanima e aradia, idia ese haheisi e biagudia Dirava na ladana e uduguiraia asie helalokerehai bona asie heatolaia.10Aneru iha-imana ena kibo na dagadage gauna ena terona latanai e bubua, bena ena basileia e hadiburaia, taunimanima maladia e kori, hisihisi dainai. 11Bena Guba Diravana na e uduguiraia edia hisihisi bona edia toto daidiai asie helalokerehai bona edia kara dika asie rakatani.12Aneru ihatauratoina ena kibo na sinavai badana, ladana Eufrate lalonai e bubua, ranuna e kororo, mairiveina kahana hanuadia pavapavadia edia dala e lailaia. 13Vada na ita, lauma dikadia tatoi, paroparo na heto, huala bona dagedage gauna uduna amo bona peroveta koikoi tauna uduna amo e lasi. 14Idia na lauma dika hereadia, hoa karadia e karamu bona tanobada idoinai hanua pavpavadia e lao henidiamu, eha goadadiamu, siahu idoinai Diravana ena dina badana tuarina dainai.15A itaia, henao tauna na heto be vasimu, Hegima tauna, ena dabua e abi hegaegaemu, asi ramina baine loa ena hemarai baine hedinarai na garina, ia hari namo. 16Bena lauma dikadia ese e gogodia gabu ta ai, ladana Heberu Gadodiai be Aramagedono.17Aneru ihahituna ena kibo na guba padanai e bubua, bena guba dubana teronana amo ere badana ta e lasi, eto, vada e ore. 18Kevaru, ere bona guba rahu e vara. Tano e laga bada, taunimanima tanobadai e noho matama ai ema bona harihari tano na unu se laga toma. 19Bena hanua badana e parara, karoa toi, bese idau-idau edia hanua logora e hegigi dobi, bona Dirava ese Babulonia badana e laloa ena badu garagarana keherena e henia, ena badu vine-ranuna baine inua ore.20Motumotu iboudiai e heau boio ororo na lasihidia.21Medu hetaridia badadia, edia metau na pound sinahu ta mai dikoana, na guba amo e moru taunimanima latadiai. Bena taunimanima ese Dirava e uduguiraia, medu-hetari hetari dainai, badina be ena haheisi na bada herea.Translation done by: Mrs Konio Kila on Sunday 17th November, 2023, time: 2.35 pm, ready for quality checking.Chapter 17
1Kibo auhituosi e abi kau anerudia ta dekegu ema, e hereva henigu eto aoma, ariara hahinena badana, ranu momo latadiai e helaimu hahinena, ihahemaoro henina baina haheitalaimu. 2Hanua pavapavadia na ia ida vada e heuda hanai, bona tanobada ai e nohomu taudia ese ena heuda hanai vine ranuna vada e inua kekero.3Bena ia ese lauma ai e laohaigu, tano gagaena ala, unuseni ai hahine ta na itaia, mauri gauna kakakakana ta latanai e helai kau. Una mauri gauna na Dirava ihadikana herevadia amo honu, ia kwarana na hitu bona doana na gwauta. 4Hahine na dabua kakakakadia bona mia kakadia eha-dokilai, gola, nadi hururuhurudia bona ageva mai hairadia e heralai. Imana na gold keberena ta, gau dika rohoroho dia bona ena heuda hanai amo e honu. 5Ia baguna ai lada ta e torea, anina e hehuni gauna ini e torea toma, Babulona badana, ariara hahinedia bona tanobada ena kara mirodia idoidiai sinadia.6Hahine na itaia, helaga taudia bona Iesu dainai e aladia mase taudia raradia e iunu kekero, na itaia neganai na hoa dika dika. 7Bena aneru ese e hereva henigu eto, dahaka ohoamu? Ina hanina sivaraina hehunina, mauri gauna, latanai e helai kaumu gauna, kwarana hitu sivaraina hehunina, mauri gauna, latanai e helai kaumu gauna, kwarana hitu doana gwauta gauna sivaraina hehunina aina hamaorolaimu.8Hari mauri gauna o itaia be e nohova, to harihari iana lasihia, asi vanahana ia na guri dohu-mase mase amo do baine dae, mase gabuna bainela. Bena tanobada ai e nohomu tanobada na matamatana ai ladadia na mauri bukana lalonai se tore taudia ese hari mauri gauna e nohova, ma lasihia ma bainema gauna, bae itaia bona bae hoa.9Aonega tauna na lalona baine parara. Hari kwara hituosi na ororo hitu hahinena latadiai e helaimu. 10Idia na pavapava hahitu, laima vada e keto. Ta be e nohomu, a ta be do sema, bainema neganai taina baine noho.11A hari mauri gauna , e nohova na ihataura hanina, gau tamona hahituosi ia danu ta bona ia danu mase gabuna bainela.12A doa gwauta oi ita gaudia na pavapava gwauta,to edia basileia do asie abia. A hari mauri gauna ida pavapava siahuna do bae abia, hora tamona. 13Iboudiai lalodia na tamona, edia goada bona siahu hari mauri gauna ba henia etomamu. 14Idia ese mamoe natuna bae tuari henia to mamoe natuna na do baine kwalimu, badina be Ia na Lohia edia lohia, Pavapava edia Pavapava bona e bamoamu taudia na ia ese e boiridia bona eabidia hidi, idia ese ia e abidadama heniamu.15Ma e hamaorogu eto, o ita ranudia ariara hahine ese e helai heni ranudia, na tano orea, bese bona gado idauidau.16Mauri gauna doana gwauta osi o ita gaudia ese ariara hahinena bae inai henia, kopi kavakava bona hidiona bae abia, lahi ai bae golea oho. 17Bona Dirava ese eha-uradia, ena lalohadai bae hagugurua, bona lalodia bae tamona, edia basileia na mauri gauna bae henia ela bona Dirava ena hereva baine guguru.18Hari oi itaia hahinena na hanua badana bona hanua pavapavadia e lohiadiamu hanuana.Translation done by: Mrs Konio Kila on Sunday 17th November, 2023, time: 3.10 pm, ready for quality checking.Chapter 18
1Ini gau iboudiai muridiai aneru ta ma na itaia. Mai siahuna ida bona tanobada danu ia hairaina ese eha diaria. 2Bena e lolo badabada, eto, "Babulonia badana vada e kohu! Ia na lauma dikana ena noho gabunai vada ela, lauma dika-hereadia edia kohu ai vada ela, bona manu dikadia bona dagedage manu dia edia ruma ai vada ela. 3Badina bese iboudiai ese ena heuda-hanai baduna vine-ranuna vada e inua. Hanua hanua pavapavadia na ia ida vada e heuda-hanai. Hoihoi taudia ese ena lebulebu tagadia amo edia taga vada e habada.4Bena ere ta ma na kamonai guba amo eto, "A raka lasi iena amo, egu taunimanima, ia idia ba kara dika hebou na garina, bona ia ena hisihisi ta basio davaria. 5Badina be ena dika vada e senua ela bona guba ai, bona Dirava ese ena kara havara e lalo taomu. 6E henia hegeregerena ai ba henia, bona davadia ba henia harua, ena kara daidiai; ena kapusi e buloa hegeregerenai ia ana ba buloa harua.7Sibona e heimodaiva bona e lebulebuva hegeregerena hishisi bona tai ba henia. Badina be lalona e hadaia, eto, 'Lau na pavapava hahinena na heto; lau na dia vabu, bona lau na basina tai! 8Una dainai dina tamona ai ena hisihisi idau-idau baine kau; mase, taitai, bona doe. Lahi ese baine araia vaitani, badina be Lohiabada Dirava na goada, bona iena hahemaoro tauna."9Bona hanua hanua pavapavadia ia ida e heuda hanaiva bona e lebulebu hebouva taudia bae tai bona bae tai lolo ia idouna kwalahuna bae itaia negana ai. 10Idia na dauhai bae gini, badina be ena hisihisi garina dainai, baeto, "Madi o, madi o Babulonia, hanua bada hereana, goada hanuana! Badina hora tamona ai vada eme hahemaoro henimu."11Bena hoihoi taudia hanua hanua danu ia taina bae tai, bona bae tai dikadika badina be edia hoihoi kohudia tau ta ese basine hoi loumu - 12gold, silver, nadi hururu-hururudia, ageva mai hairaidia, dabua aukadia, dabua mia kakakakadia, silka dabuadia, dabua kakakakadia, boto audia bona au namodia idau-idau dia amo e kara gaudia, au namodia, auri lahora-labora amo e kara gaudia, auri bona nadi amo e kara gaudia, bronze, iron, marble, 13cinnamon, spice, incense, myrrh, frankincense, vine ranuna, dehoro, flaoa, uit, boromakau bona mamoe, hosi bona kariota, taunimanima tauanidia bona laumadia.14Digara gaudia, laumamu ese e ura henimu gaudia, ese vada e rakatanimu. Taga bona diari gaudia iboudiai ese vada e heautanimumu, bona basio o davaridia loumu.15Unu gau e hoiva edia taga e davariva taudia na dauhai bae gini badina ena hisihisi dainai bae gari, bae tai dikadika bae tai lolololo. 16Baeto, "Madi o, madi o hanua badana dabua aukadia, e hahedokilaiva, mia kakakakadia, bona kakakakadia, bona gold, nadi hururu-hururudia, bona ageva! 17Hora tamona ai emu taga vada eme ore vaitani." Kada iboudiai kapenadia, guikau taudia iboudiai, hiri taudia, bona davara gaukara dia amo e maurimu taudia, dauhai ai gigini.18Bena idouna kwalahuna e itaia e tai lolo. Eto, "Edena be hanua badana idaina?" 19Bena tano gahuna na kwaradia ai e taho kau, bona e tai, e tai lolololo, eto, "Madi o, madi o hanua badana edena taga ese lagatoi e hatagadia. Badina hora tamonai vada eme ore vaitani." 20Guba e, ena vahu ba moalelaia, bona helaga taumui, aposetolo taumui bona peroveta taumui, badina be umui daimui ai Dirava ese davana vada eme henia!21Bena aneru goadana ta ese nadi-huro badana ta e abia isi davara ai e tahoa dobi, eto, "Babulonia, hanua badana, unu bae tahoa dobi toma, Bena basine hedinarai lou. 22Gitara e hataimu, ane e lada isimu taudia, ivilikou e hataimu, bona kibi e hiririmu taudia, Oi lalomu ai basie e kamonai dia lou. Gaukara namodia mai dibadia taudia, oi lalomu ai basie noho lou, Uit ibidina nadina regena na Oi lalomu ai basie kamonai lou.23Lamepa diarina na Oi lalomu ai basine hururu lou. Headava matamata tauna bona hahinena eredia oi lalomui ai Oi lalomu ai basie e kamonai lou, Badina be emu hoihoi taudia na tanobada lohiadia ai ela, Badina babalau kara dia ese bese iboudiai e koidia.24 Peroveta taudia raradia, Bona Helaga taudia raradia, ia lalonai e davaridia, Bona tanobada ai e aladia mase taudia iboudia raradia ia lalonai e davari.Translation done by: Mr. Davai Heni Lohia on Monday (28/08/23), time 8.00am. Ready for quality checking.Chapter 19
1Unu gaudia muridia ai hutuma bada guba a eredia na kamonai gado badana ta na heto, eto, "Aleluia.hahemauri, hairai, bona siahu na iseda Dirava enai mimia.2Badina be ena hahemaoro na momo-mokakani bona mamaoro-mamaoro, badina be ia ese ariara hahinena badana vada e hahemaoro henia daika be ena heuda-hanai amo tanobada e hadikai hahinena bunai. Dirava ena hesiai taudia raradia davana eabi imana amo."3Bena idia na ma nega iharuana e hereva eto:"Aleluia!Ena amo kwalahu e dae hanaihanaimu." 4Bena heitatao taudia ruahua-haniosi bona mauri gaudia haniosi e goru diho, eto,"Amen, Aleluia!"5Bena terona amo gado ta e lasi eto,"Dirava ena hesiai taumui e,Kikina bona badana."6Bena hutuma bada eredia na kamonai gado badana ta na heheto, bona sinavai momo ranudia regedia bona guba rahu regedia na heheto, eto,"Aleluia!Lohiabada eda Dirava siahu idoinai Diravana ia Lohia.7Aita moale bona aita hisi dae bona ia mo aita imodaia badina be Mamoe Natuna ena headava negana vada eme gini dae, bona adavana vada e hegaegae vaitani. 8Ena dabua aukadia vada e hadokilai goevagoeva bona kuroka-kurokadia" (badina be hari dabua aukadia na helaga taudia edia kara maoromaoro).9Bena aneru ese e hamaorogu eto, "Ina atorea: Mamoe Natuna ena headava anibounai e vavedia taudia be nanamo." ma e hamaorogu eto, "Ini na Dirava ena hereva momokanidia." 10Bena aena badina ai na goru diho baina toma henia diho nato, a ia ese e gwaugu tao eto, "Ene asio kara toma! lau danu hesiai taugu oi bamomu bona varavaramu Iesu ena hereva e badinaiamu taudia bamodia danu. Dirava ba toma henia diho.11Bena guba na itaia e hekeho, bona hosi kuroka-kurokana ta e hedinarai. Latanai e gui tauna ladana na Abidadama, bona momokani, bona ia na kara maoro-maoro ai e hahemaoromu bona e tuarimu. 12Ia matana na e kara lahi hururu-hururuna na heto, bona kwarana ai na havava gaudia momo. Ia enai lada ta e torea a e torea herevana ta asi dibana ia mo sibona. 13Ia na rara ai e urua diho dabuana e hahedokilaia, bona ladana e hatoa Dirava ena hereva.14Guba ena tuari oreadia na ia murinai ela hosi kurokurodia ai e gini, daba aukadia goevagoevadia bona kuroka-kurokadia e hahedokilai. 15Uduna amo dare mai ganona e lasi, unu amo bese idauidau ibotalaidia, bona ia ese auri itotohina amo baine regudia. Siahu idoinai Diravana ena badu garagara vinena gabuna ai baine moidia tao, 16Ena dabua ai bona mamuna ai lada ta e torea "Pavapava edia Pavapava bona Lohia edia Lohia."17Bena aneru ta na itaia dina lalona ai e gini guba padanai e rohomu manudia iboudiai gadobada badana ai e lolo lasi henidia eto, "Aoma, Dirava ena anibou badana ai ame hegogo, 18unu amo Pavapava hidihodia, tuari baigudia hidihodia, goada taudia hidihodia, hosi hidihodia bona hosi ai e guimu taudia hidihodia, bona taunimanima iboudiai hidihodia, ura kwalimu taudia bona e guidia taudia, bona kikina badana hidihodia bavani."19Bena dagedage gauna, bona hanua pavapavadia mai edia tuari oreadia ida na itadia, e hegogo hari hosi ai e gui tauna bona ena orea ida bae tuari henidia. 20Bena dagedage gauna eabia mauri, bona peroveta koikoina hoa karadia dagedage gauna vairanai e kara dainai, dagedage gauna toana eabi bona laulauna e toma henia diho. Taudia e koidia danu e abia mauri idia raruosi na mauridia ai lahi gohuna teio e aramu gabuna lalonai e tahodia dobi.21A oreadia na hosi ai e gui tauna, uduna amo e lasi, darena ese e aladia mase, bena manu iboudiai ese hidihodia e ani bogadia e kunu.RDK. LOHIA KOHU ESE E HAGUGURUA. (21/07/24), 11.58 PMChapter 20
1Bena aneru ta na itaia guba amo e diho. Guri dobu masemasena, Key na bona auri gadeana badana ta na ia imanai. 2Ia ese huala, idau negai gaigaina, gauna diabolo, eiava satani, e dabaia tao bona e guia badina be lagani daha ta baine noho. 3Bena ia ese guri dobu masemasena lalonai e tahoa dobi, bena e koua bona ikouna toana latanai e karaia hanai, una dainai ia ese bese idauidau basine koidia e lou ela bona lagani daha ta bae ore. Una murinai, ia na do ma ba ruhaia nega kwadogina mo.4Bena terona haida na itadia. Latadia ai e helai kau-taudia laumadia daidia be kwaradia e utu oho taudia badina be Iesu ena hereva bona Dirava ena hereva, e gwaurai hedinarai dainai, bona daidia be dagedage gauna eiava mai laulauna ida asie tomadiho henidia bona toana bagudia ai eiava imadia ai asie abi-bona hahemaoro na idia e henia. Idia na e mauri lou, bona Keriso ida eha lohia lagani daha ta.5(A mase taudia oredia asie mauri lou ela bona lagani daha ta e ore.) 6Ina toreisi lou ginigunana lalonai ahuna eabiamu tauna na namo bona helaga! Ini gau e ore mase iharuana na asi siahuna, A Dirava ena hahelaga taudia bona Keriso, ena hahelaga taudia ai baela bona ia ida bae halohia ela bona lagani daha ta.7A unu lagani daha ta bae ore, Satana na ena igui amo bae ruhaia nege. 8Ia na baine lasi tanobada daigunidia haniosi lalodia e nohomu besedia baine koidia - Gog bona Magog - baine gogodia tuari dainai. Ihagaudia na davara konena mirina na heto.9Idia na e dae ela tanobada lababana bona hahelaga taudia edia taruha bona e lalokau heniamu hanuana e daidia hegege. A lahi na guba amo e diho bena e habuadia tari. 10Bena Diabolo, e koidia tauna, na lahi bona tei gohuna, lalonai e tahoa dobi unuseni ai dagedage gauna bona peroveta koikoina e tahodia dobi guna gabuna. Idia na bae hisihisi boi bona bae hisihisi rani ela bona hanaihanai.11Bena terona kurokurona badana ta na itaia bona e helai kau Diravana danu, Tanobada bona guba na ia vairana amo e puki, to edia gabu ta asie davaria. 12Bena mase taudia - Kikina bona badana - na itadia terona vairanai gigini, bona bukadia e kehodia. Bena buka ta ma e kehoa, edena be mauri bukana. Mase taudia na e hahemaoro henidia e kara gaudia bukadia ai e tore, edia kara hegeregeredia.13Bona davara ai e mase taudia na davara ese e henidia dae, bona idia danu edia kara hegeregerediai e hahemaoro henidia. 14Bena mase bona mase gabuna lahi gohuna lalonai e tahodia dobi. Ina na mase iharuna - lahi gohuna. 15Bema tau ta mauri bukana lalonai ladana se davaria sehetore ia na lahi gohuna lalonai bae tahoa dobi.RDK. LOHIA KOHU ESE E HAGUGURUA, HORANA: 3.08 AM, DINANA: FRIDAY (19/07/24)Chapter 21
1Bena guba matamatana bona tanobada gunana na vada e puki oho, bona davara danu lasihia. 2Bona hanua helagana, Ierusalema matamatana, na itaia guba amo e diho Dirava ena amo, be headava ulatona na heto e haheraia adavana ena.3Bena gado badana ta na kamonai terona amo ema eto, "Aitaia! Dirava ena noho gabuna na taunmanima dekedekediai, bona ia na bogaragidiai baine noho. Idia na iena bese ai baela, bona Dirava sibona na idia ida. 4Ia ese iruru-matadia iboudiai matadia amo baine dahu oho, bona mase bae ore, eiava daradoko, eiava taitai, eiava hisihisi. Idia na basine noho daudau badina be gou gaudia vada e puki.5Bena terona ai e helaimu Diravana eto, "Aitaia! lau ese gau iboudiai baina hematamatadia." Ia ese ma e hamaorogu eto, "A torea diho badina be ini hereva na mamaoro-mamaoro bona momokani." 6Ia ese ma e hamaorogu eto, "Ini gau na vada e hekara! lau na Alefa bona Omega, matamana bona dokona. Ranu mase tauna na e lohilohia daemu mauri ranuna baina henia asi davana.7A kwalimu tauna ahuna binai, bona lau na ena Dirava ai bainala bona ia na lau natugu ai bainela. 8A gari taudia, asie kamonai taudia, kara bodaga taudia, ala-ala taudia, babalau taudia, kaivakuku e toma henidia diho taudia bona koikoi taudia, iboudiai ahudia na lahi bona teio gohuna. Una na mase iharuana buna.9Bena aneru hituosi hari kibo hituosi lalodiai hahehisi gobedia hituosi eabi anerudia ta ema, bena e hereva henigu, eto, ini aoma headava matamatana hahinena, Mamoe Natuna adavana baina haheitalaimu." 10Bena lauma ai e laohaigu ororo badana ta bona dorina ai bena hanua helagana Ierusalema e haheitalaigu guba amo e diho Dirava ena amo.11Ia hairaina na Dirava hairaina, bona diarina na nadi hururu-hururuna davana bada gauna na heto - iaspi nadina na heto e negari-negari. 12Ia na bada, habana lababana na bada ikoukouna na gwauta rua, ikoukou badidiai na aneru gwauta-rarua. Ikoukou daediai Isaraela iduhudia gwauta raruosi ladadia e tore.13Laurabada kahana ai ikoukou toi, mirigini kahana ai toi, diho kahana ai toi, bona lahara kahana ai danu toi.14Bona habana badina nadidia na gwauta rua, bona latadia ai Mamoe Natuna ena aposetolo taudia gwauta raruosi ladadia e tore. 15Bena hari e hereva henigu aneru imana na hahetoho gauna ta gold amo e karaia gauna hanua e hahetohoa, ikoukoudia bona habana.16Hanua na e hadaia kaha haniosi hegeregere, roha-maorona bona lababana na hegeregere. Ia ese ena hahetoho gauna amo hanua e hahetohoa, maela daha gwauta rua roha-maorona (roha-maorona, lababana, bona harana-latana vada hegeregere.) 17Ia ese habana danu e hahetohoa, roha hari-ahui taurahani taunimanima hahetohona (aneru edia hahetoho amo.)18Habana be iaspi nadina amo e larebaia bona hanua na gold hereadaena, to e negari-negari. 19Hanua habana badina nadidia na nadi hururu-hururudia e haheralaidia. Gini-gunana na iaspi nadina, iharuana na sapairo, ihatoina na kalakede, ihahanina na samarago, 20ihaimana na sodonu, ihatauratoina na sedio, ihahituna na krusolito, ihataurahanina na berulio, ihataurahani-tana na tapasio, ihagwautana na krusoparaso, ihagwauta-tana na huakinto, ihagwauta ruana na ametuso.21Bona ikoukoudia gwauta ruaosi na agevadia mai hairaidia ikoukoudia ta ageva mai hairaina ta. A hanua vairana ariarana na gold, negari-negari. 22Hari hanua lalonai dubu ta asina itaia, badina be Lohiabada Siahu idoinai Diravana bona Mamoe Natuna na una hanua dubuna.23Dina bona hua danu lasi una hanua asie raraia badina be Dirava hairiana ese e hadiaria, bona ena lamepa na Mamoe Natuna. 24Bese idauidau na una hanua ena diari ai bae raka, bona tanobada pavapavadia ese hairiaidia bae rakalai vareai. 25Dina ai ikoukoudia na basie kou, bona hanuaboi na lasi unuseni ai.26Bese idauidau ese hairaidia bona hematauraidia bae rakalai vareai. 27A hahedika gauna ta eiava lebulebu tauna eiava koikoi tauna unuseni ai basie raka vareai a Mamoe Natuna ena mauri bukana ai ladadia e tore taudia mo.RDK. LOHIA KOHU ESE E HAGUGURUA, HORANA: 2.08 AM, DINANA: FRIDAY (21/07/24)Chapter 22
1Bena aneru ese mauri ranuna sinavaina negari-negarina e. Ia na Dirava bona Mamoe Natuna edia terona amo e lasi. 2Hanua bogaragina amo e arua parara. Sinavai kahana kahana mauri auna e gini, huahua na idau idau, bona hua ta ta ai mai huahua dia. Au rau na ese bese idau idau e hamauridiamu.3Bona hahedika na basine vara lou. Dirava ena terona bona Mamoe Natuna edia terona na hanua lalonai, bona ena hesiai taudia danu bae toma henia diho. 4Idia ese ia vairana ba itaia, bona ladana na bagudia ai baine e hetore. 5Hanua na basine boi lou; idia na lamepa diarina basie abia eiava dina diarina badina be Lohiabada Dirava ese baine hadiaridia. Idia na bae lohia hanaihanai.6Aneru ese e hereva henigu eto, "Ini hereva na mamaoro-mamoro bona momo-mokani. Lohiabada, peroveta taudia laumadia edia Dirava, ese ena aneru vada e siaia asi vanahana bae vara gaudia na ena hesiai taudia baine haheitalaidia." 7"Ba heita! Lau na bavasimu! Ina buka e gwaurai gunamu herevadia e badinamu tauna na namo."8Lau, Ioane, ini gau na kamonai bona na itadia. Na kamonai bona na itadia, na goru diho bena ini gau e haheitalaigu aneruna aena badinai baina toma henia diho nato.9Bena e gwaugu tao eto, "Ene basio kara toma! Lau na hesiai taugu oi ida, bona tadikakamu peroveta taudia bamodia, bona ina buka herevadia e badinamu taudia bamodia. Dirava ba toma henia diho!"10Ma e hamaorogu eto, "Ina buka ena peroveta herevadia basio kou ahu, badina negana vada eme kahikahi. 11Kara dika tauna do baine kara dika, lebulebu tauna do baine lebulebu, kara maoromaoro tauna do baine maoromaoro. Helaga tauna do baine helaga.12"Ba heita! lau na ba vasimu. Dava na imagu ai, taunimanima iboudiai edia kara heregeredia davadia baina henidia. 13Lau na Alefa bona Omega, gini-gunana bona gini-gabena, matamana bona dokona.14Edia dabua e huri taudia be nanamo badina be idia ese mauri auna bae lao henia bona iduara amo hanua lalonai bae raka vareai diba. 15A murimuri ai be sisia bona babalau taudia, heuda-hanai taudia, ala-ala taudia, kaivakuku taudia, bona e toma henidia dihomu taudia, bona koikoi herevadia igwauraidia e moalelaimu taudia.16Lau, Iesu, ese egu aneru vada na siaia vasi ekalesia oreadia herevadia vada e vasilai. Lau na Davida ramuna bona tuhutuhuna, daba hisiuna mai diarigu.17Lauma bona headava matamata hahinena e tomamu, "Aoma!" E kamonaimu tauna danu baineto, "Aoma!" Ranu mase tauna, na bainema, bona ranu e uramu tauna, ese mauri ranuna baine inua asi davana.18Ina buka ena peroveta herevadia e kamonaimu taudia iboudiai na sisiba henidiamu: Bema tau ta ese ini hereva latadiai hereva ta baine atoa kau, Dirava ese ina buka lalonai e tore hisihisidia na ia latanai baine atoa kau. 19Bema ta ese hereva ta ina peroveta bukana amo baine abia oho, Dirava ese ia ahuna mauri auna enai bona hanua helagana lalonai ina buka ai haridia e tore ahudia na iena amo baine abi oho.20Bena aneru ese mauri ranuna sinavaina negari-negarina e. Ia na Dirava bona Mamoe Natuna edia terona amo e lasi. 21Hanua bogaragina amo e arua parara. Sinavai kahana kahana mauri auna e gini, huahua na idau idau, bona hua ta ta ai mai huahua dia. Au rau na ese bese idau idau e hamauridiamu.Rev. Eiwana Zacharias ese e hagugurua, dinana: 20/07/24, Time: 6.30 pm.