Kambera: Bible for 1 Corinthians, 1 John, 1 Peter, 1 Thessalonians, 1 Timothy, 2 Corinthians, 2 John, 2 Peter, 2 Thessalonians, 2 Timothy, 3 John, Acts, Colossians, Ephesians, Galatians, Hebrews, James, John, Jude, Luke, Mark, Matthew, Philemon, Philippians, Revelation, Romans, Titus

Formatted for Translators

©2022 Wycliffe Associates
Released under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Bible Text: The English Unlocked Literal Bible (ULB)
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English Unlocked Literal Bible is based on the unfoldingWord® Literal Text, CC BY-SA 4.0. The original work of the unfoldingWord® Literal Text is available at https://unfoldingword.bible/ult/.
The ULB is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Notes: English ULB Translation Notes
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English ULB Translation Notes is based on the unfoldingWord translationNotes, under CC BY-SA 4.0. The original unfoldingWord work is available at https://unfoldingword.bible/utn.
The ULB Notes is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
To view a copy of the CC BY-SA 4.0 license visit http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/
Below is a human-readable summary of (and not a substitute for) the license.
You are free to:
The licensor cannot revoke these freedoms as long as you follow the license terms.
Under the following conditions:
Notices:
You do not have to comply with the license for elements of the material in the public domain or where your use is permitted by an applicable exception or limitation.
No warranties are given. The license may not give you all of the permissions necessary for your intended use. For example, other rights such as publicity, privacy, or moral rights may limit how you use the material.

Matthew

Chapter 1

1Na buku rukuna na dedina hi yehu karitu, na ananai Daud, ananai Abraham,. 2Abraham djiaya na amanai Ishak, hi Ishak djiaya na amani Yakub. Yakub djiaya na amana hi Yehuda dangu da angu dedina. 3Yehuda djiaya na amanai Peres dangu hi Zerah, na inada djiaya hi Tamar. Peres djiaya na amanai Hezron. Hezron djiaya na amanai Ram.4Ram djiaya na amanai Aminadab. Aminadab djiaya na amanai Nahason. Nahason djiaya na amanai Salmon. 5Salmon djiaya na amanai Boas, Rahab ya na inana. Boas djiaya na amanai Obed, Rut ya na inana. Obed djiaya na amanai Isai. 6Isai djiaya na amanai Maramba Daud. Daud djiaya na amanai Salomo, na inana djiaya na papahanai Uria lati.7Salomo djiaya na amanai Rehabeam. Rehabeam djiaya na amanai Abia. Abia djiaya na amanai Asa. 8Asa djiaya na amanai Yosafat. Yosafata djiaya na amanai Yoram. Yoram djiaya na amanani Uzia.9Uzia djiaya na amanai Yotam. Yotam djiaya na amanai Ahas. Ahas djiaya na amanai Hizkia. 10Hizkia djiaya na amanai Manasye. Manasye djiaya na amanai Amon. Amon djiaya na amanai Yosia. 11Yosia djiaya na amanai Yekhonya dangu da angu dedina bada tanawangu la Babel.12Bada halaka patanawangu la Babel, hi Yekhonya djiaya na amanai Sealtiel. Sealtiel djiaya na amanai Zerubabel. 13Zerubabel djiaya na amanai Abihud. Abihud djiaya na amanai Elyakim. Elyakim djiaya na amanai Azor. 14Azor djiaya na amanai Zadok. Zadok djiaya na manai Akhim. Akhim djiaya na amanai Eliud.15Eliud djiaya na amanai Eleazer. Eleazer djiaya na amanai Matan. Matan djiaya na amanai Yakub. 16Yakub djiaya na amanai Yusuf, na mbapa nai Maria. Welingu lai Maria hina dedi hi Yehu, Karitu ba wadanya. 17Njadi mbu halana na ndalaru dedi welingu lai Abraham lupa taka lai Daud ningu hakambulu patu ndadikuna na dedi, hala welingu lai Daud lupa taka bada tanawangu la babel lupa taka lai Karitu ningu hakambulu patu ndadikuna na dedi. Na dedina hi Yehu Karitu18Nahu, tuna yiaka na dedina hi Yehu Karitu. la rehi nu hi Maria, na ina-Na da pambuhangu dangu hi Yusuf, taka ndedia da papiti, ka paana kiadangu nanyaka welingu la Ngahu matua. 19Batuna, hi Yusuf na mbapana, ba tau tuturuya una dangu ndana mbuhangumai pa pamakiaya la madangu hi Maria, ka wanaka da laka nandinguna hi Yusuf kaku wangu pakangunduhungua badi kaku pahiawa danya hi Maria wana.20Djiaba tuna nu, batalanaga kanadi nanya nuna, ngitaya, na maranongu nai Miri na pawuwangu wikina la manggadipangu hala hiwana, "Yusuf, ananai Daud, ambu mangadatudu lapa pitiyai Maria la patuya papahamu kanadu na anakiada da lakambuna bapa welina la Ngahu Matua. 21Nyuna napa na paanangu haatu anakiada mini hala Yehu wamunya na tamu-Na kaba nyuna duka nama pamananya na kabungguru-Na welingu la njalada."22Mbu halana yiana kana padeninguwa na pambada panina hi Miri nama lii la ngaru wunangu-Na, 23Tangaruyawa, na haatu bidi kawini nama paanakiadangu hala hina paanangu haatu anakiada mini. Hala Imanuel hi wadanya."Hiwana na pawukuna; Allah nama ndutu ndakita."24Bana pawalaka welingu lakatuda hi Yusuf, hala nyuna hina palakuya hama djiangu na pambada paraha wananya, halaka hina pitiya na papahana, hi Maria, 25taka ndada papohongua dangu hi Maria lundu na paananya na Anana mini. Dangu, hi Yusuf hina paninya tamu-Na Yehu.

Chapter 2

1Nu, bana dedikai Yehu la Betlehem, la tana Yudea, ngitaha, da tau Majus welingu la pahunga lodu da mai la Yerusalem 2Hida paarangu,"langgiya ehi nyuna, nama dedi, na Hanganji tau Yahudi nuna? Kanadu ba mbada ngitamayaka na kandunu-Na la pahunga lodu taka hima mai pamarubukunya." 3Bana ronguyaka na rukuna nuna pariana na Hanganji Herodes, ka barangu nanyaka na etina dangu mbu halana la Yerusalem.4Halaka, hina pauhinja da Ratu Bokulu dangu dama pingu Uku Taurat la banjaru nuna. hala hina paaranja langginiya na dedi ningu hi Karitu. 5Taka hiwadanya Nyuna, "La Betlehem la kuruna la Yudea, kabatuna yiadu napatulihuda da wunangu; 6Dangu nyumu nahu Betlehem, la tana Yehuda, nda djiaaya kamarihi pamarahukau welingu lama kuaha la Yehuda, kanadu welingu lai nyumudu napa nataka na haatu makapipi nama pawanya na banjaru-Nggu.7Hala, hi Herodes na paau kangunduhunja da tau Majus, hina paaranja pahamunja rukuna djaka langgiya na wuwa ningu na kandunu. 8Halaka, hina parahanja la Betlehem dangu hiwananja, "Lakuwa kai himbu pihamunya rukuna na anakiada nuna. Hala djakai pihamunyaka, kai wangu papaningga nyungga hala kaku lua pamarubuku-Nya"9Bada halaka papatinginya na Hanganji, laku danyaka, Hala, hida hili ngitaya, na kandunu na pangita la pahunga lodunama ndutuha hi lupa da taka dangu hina ndudi la tuba ngia oaninya na Anakiada. 10Bada ngitayaka na kandunu,mbaha eti danyaka, nda uku mbaha etiha.11Bada tamaka la uma, ka ngita danyaka na Anakida dangu hi Maria na ina-Na. Hala, hida patika hida marubuku-Nya. Hala, hida bunggahuha da pangia pawuluda hida maraku wan-Nya, djiaha da amahu rara,kemenyan, dangu mur. 12Bana panamunjaka la manggadipangu ka ambu dakabeli dupa lai Herodes, kalaku lii ningu danyaka la anda hau bada kabeli la parainguda.13Bataliu beli daka da tau Majus, ngitaya, na Maranongu nai Miri na pawuwangu wikina lai Yusuf la manggadipangu hi wana; Hadanguwa, karianyawa na Anakiada dangu na ina-Na kai laku la Mesir. Hi ndadikuwa lai nahu lupa kaku hili paninggau kanadu hi Herodes ba himbu nanya na Anakiada nuna ka pametiya ba wana." 14Halaka, hi Yusuf na hadangu hina karianya na Anakiada dangu na ina-na la rudungu nuna maka bada laku la Mesir, 15dangu ndadikuwa lai nulupa kana meti paku hi Herodes mata kana padeningu hala na Pulu nai Miri nama lii la Wunangu; "welingu la Mesir kupaaunya na Ana-Nggu.Ba pameti halaha da anakiada mini la Betlehem16Halaka nu, bana pinyaka hi Herodes bada mahinya pariada da tau Majus, ka mbeni nanyaka, hina wuangu pareta la papameti halaha da anakiada mini la Betlehem hamangkai lalihina, dama hakambulu dambu ndauda hanahu wawangu, panamatunya na rehi papanida da tau Majus.17Njadi ka ngganapu nanyaka na papanina hi Wunangu Yeremia; 18Nama wara la Rama paronguyaka, na mahi padudurungu parai pahanduka. Hi rahel na hiinja da ana-Na, Ndana mbuhangumai ka panggauruya kanadu banda ni halla anjapa.na pareta kada kabeli la Israel19Bataliu metinaka hi Herodes, ngitaya na Maranongu nai Miri na pawuwangu wikina la manggadipangu lai Yusuf la Mesir, Hasla hi wana, 20"Hadanguwa kau karianya na Anakiada dangu na ina-Na la tana Israel kanadu na tau nama mbuhangu papametiya na hamanguna na Anakiada ba mbada meti naka. 21Hala, hina hadangu ka kariananyaka na Anakiada dangu na ina-Na la pakabeli la tana Israel.22Halla batuna nu, bana ronguka ba djiaya hi Arkelaus nama pareta la Yudea nama hiluya hi Herodes, amana, ka mangadatu nanyaka hi Yusuf la palaku lai nu. Ba halaka papainganya la manggadipangu , ka laku nanyaka la Galilea. 23Hala bana takaka hi Yusuf ka ndadiku nanyaka la kuataku nama tamungu Nazaret mata kana padeninguwa na pambada panida da Wunangu," Tau Nazaret ba wadanya Nyuna;"

Chapter 3

Na pabuabaruna hi Yohanes parunungu 1La lodu nuna, na wuwa hi Yohanes maparunungu na wara la marada tialangu la Yudea. 2Hi wana,"Manjariawa ba mareni amanaka na takana na Hanganji Awangu," 3Ma bajiaya Nyuna duka na papaniwana hi Wunangu Yesaya bana pambanjarungu,"Ninya na tau nama wara la marada tialangu,'palanyapunyawa anda nduma nai Miri, patanji nyawa andana."4Dangu, hi Yohanes na paki kalembina welingu la ru ihi unta dangu borungu manulangu la banggina. pangana kabala dangu manggaluangu la uamangu. 5Halaka, da tau welingu la Yerusalem da mai lai nyuna, dangu mbu halana welingu la Yudea, dangu welingu la lihina la luku Yordan. 6Halaka, nyuda hina parununja pariana hi Yohanes la luku Yordan dangu hida piaka kahala iara njalada .7Hala, bana ngitahaka bada dangu da tau da tau Farisi dangu da tau Saduki dama mai la paparununja, hala hiwananja, "nyimi nuwa nai ularu, nggamuka nama paninggai la papalai welingu la hukungu nama namunya? 8Batuna, mata kaninguma badi wuana nama pahama dangu na manjariami, 9dangu ambu djia wamika la kanadingumi wikimi,'ba nuanda nyutaya hi Abraham, na kawunga mbokunda. Nahu, kaku paninggai hi Allah mbu na njadi papaluringgai ananai Abraham.10Dangu, nahu mbu, na kataka punggu aii patuyaka la pingi aii, dangu da aai dama nda hamu wuada pa pungguha hala hi tokunja la epi. 11Nahunyungga kuparunu wanggai wai ka peku manjariami, taka nyuna duna nama namunyapa la hambelinggu nyungga na rihipa una pakuaha welingu lai nyungga da halapa djua anapa ndaku parakangua la pangandinya. Nyuna duna na parunu wanggai Ngahu dangu epi. 12Na tapi na patapi wangu ninya la limana, Nyuna na pamanandanya na ngia padengi-Na, hala hina pauhinya na gandum hina pahamuya la dandaku. Halaka, na kalambana hina tunuya wangu epi manda mbada.15Hi Yohanes parunungu bana parununya hi Yesus 13Halaka, hi Yesus na pamaingu welingu la Galilea hina laku la luku Yordan lai Yohanes hina parunu-Nya. 14Hala, hi Yohanes ndana mbuhangua paparununya hiwana, mba nyungga badi paparunumu, kataka hili Nyumu biaka nahu ma mai lai nyungga? Hala, hina hiama hi Yesus16Bahalaka, paparununya, ka ditananyaka welingu la wai, dangu hina tawanggahu ana awangu dangu Nyuna hina ngitaya na Ngahu Nai Allah bana puru hama rupa kulundihaya na puru weli ditangu hina taka lai Nyuna. 17Dangu, ronguyawa nama kareuku welingu la awangu nama wana, "Yianayaka na Anan-Nggu napa namu-Nggu, lai Nyuna aka na ngia paningga."

Chapter 4

Hi Yesus bana kamanya pariana hi heitangu 1Halaka nu, hi Yesus na karianya pariana Ngahu la marada tialangu kana kamanya pariana hi heitangu ba wana. 2Dangu, Nyuna hina puaha patu kambulu lodu dangu patu kambulu ruduna, hala ka manju Nanyaka. 3Hala taka nanyaka, nama kamanya Nyuna, hala hieananya hi Yesus, djaka Ana Allah dukau, panjadi hawa kanguta nada da watu. " 4Hala, hi wana bana hiama Nyuna,"ninya napatulihu, 'na tau nda lurina welingu la kanguta pakku, takawelingu la pulungu nama luhu la ngaru nai Allah.5Halaka, hinakarinya parianai heitangula paraingu mayahangu hala hina pangianya la kawuku Uma Allah, 6Hiwana-Nya, "djaka Ana Allah dukau hu puahawa wikimu huwawa kaba nidunya na patulihu; ndumamu Nyumu, hi Allah na paliawaha da maranongu-Na la papandiama wanggau limada ka ambu da tunjuru la watu da wihi-Mu.7Hala hiwana hi Yesus, "ninya na patulihu, smbu kama dunya na Miri Allahmu. 8Hala, hi heitangu hina hili karianya la la pinu palindi nama rihi djangga hala hina pangitanya mbu halana na pahanganji la pinu tana dangu na pawulu wanaka, 9hala, hiwana-Nya,"mbu halana yiada ku wuanggau-Nya, djaka hu marubuku dangu djakau tembika nyungga."10Halaka, hiwananyai heitangu pariana hi Yesus,'Maraukau, ha heitangu! Banidunya na patulihu,'nyumu hu tembi maya badi na Miri Allahmudangu lai Nyunaa na ngia pamarubukumu. 11Halakanu, hi heitangu hina dunjakunya Nyuna, hina laku, taka da Maranongu da la pandulaya Nyuna.12Hala, bana ronguka hi Yesus ba mabada yapa yaka hi yohanes, ka hiliru nanyaka la Galilea. 13hala, hina lelingu la Nazaret hina taka dangu hina ndadku ningu la Kapernaum, la halinggi tamma, la pidira Zebulondangu Naftali,14Kana pangganawa na pambada panina hi Wunangu Yesaya: 15Tanah Zebulon dangu tanah Naftali, la anda la tamma, la hapapa Yordan, Galilea, la pangiada da tau nda Yahudi, 16na banjaru nama ngiangu lama kapatangu na ngitanguka ma hambila handaraku, dangu nyuda dama ngiangu la paraingu da patamau pameti wangu, na hungga njaka mahambila.17Pakiringu la rehi nuna, hi Yesus na pabuabarungu dangu hi wana, Manjariawa kanadu na pahanganji awangu ba mareni amanka.18Batalanga nahunya hi Yesus la halinggi tamma la Galilea, Nyuna na ngitaha da tau madua dama paangu dedingu, hi Simon Petrus kali wada manyai, dangu hi Andreas, na angu dedina, ba talanga ndauhada djala la Tamma kanadu ba tau djala iyanguha. 19Hala Nyuna kareuku duanja,"Mainguwa kai tundu-Ngga Nyungga hala kaku panjadi kai tau ma djala tau." 20Hala, nyuda hida tokunja da djalada hida tundu-Nya Nyuna.21Dangu, bada lakuka welingu lai nu, na hli ngitaha da taua madua dama paangu dedingu, hi Yakobus anani Zebedeus dangu hi yohanes na anguna paluhu. nyuda batalanga ninja la tiana dangu hi Zebedeus, na amada, ba talanga palanyapu daha da djalada. hala hina paaunja Nyuna hina paaunja. 22Halaka, kamata madua dahaka da djalada nyuda la tianadangu na amada, hala hida tundunya hi Yesus.23Halaka, hi Yesus na laku winggiru halanya la Galilea, na wuangu pa ajaruna la Sinagoge da Nyuda, hina buabaruya na Injil pahanganji, dangu hina papanjanja welingu la matu-matu panyaki, dangu welingu la matu-matu pahidu wangu na maninya lka tau dangu. 24Dangu, na jkareuku na rukuna Nyuna na kada halanya lupa na taka la nggubula la Siria. Dangu nyuda hida mai nggandi-Nya da tau dama hidu dapa nggana matu-matu panyaki dangu dama padangu mahambati lailu ruku hidu wutu manu, dangu dama kaliparu, hala Nyuna hina papanjanja nyuda. 25Na dangu na tau nama kangguhuru, ninya nama pawelingu la Galilea, Dekapolis, Yerusalem, Yudea, dangu welingu la hingina la luku Yordan dama tundunya Nyuna.

Chapter 5

1Bana ngitahaka da tau dangu nuda, hei nanyaka hi Yesus la pinu palindi. Hala, hina uhuku, mai danyaka lai Nyuna da makiku-Nya. 2Halaka, ka pakiringu Nanyaka Nyuna papabanjarungu, hala hina ajaruha nyuda, hi wananja, 3papakanyurungu wangu Ngahuya na tau nama mayilla kaba nyuna duka nama mangunya na Pahanganji Awangu. 4papakanyurunguya na tau nama handuka kanadu nyuna ba papanggauru duya.5Papakanyurunguya na tau nama malidjangu etina, kanadu nyuda du dama mangunya na pinu tana. 6Papakanyurunguha nyuda manju dangu mamadau lailuna na mapadeningu, kanadu nyuda daingu mana ba papambihuha. 7Papakanyurunguha nyuda da mapanamungu kanadu daingu mana bada ngalanya na panamungu. 8Papakanyurunguha nyuda dama yahangu etida kanadu nyuda dangu mana bada ngitayakai Allah.9Papakanyurunguha nyuda dama ngandiya na ndami kanadu nyuda ba djiaha da ana-ananai Allah. 10Papakanyurunguha nyuda dama djara wanya lailu na mapadeningu kaba nyuda duka dama mangunya na Pahanganji Awangu.11Papakanyurungukai nyimi djaka na paakanggai taui dangu djaka da padjarakai, dangu djaka na paniwanggainya nama akatu lai nyimi wangu palapinguda lailu ruku Nyungga. 12Mbaha etiwa dangu hananguwa kanadu bana bokulu na wundamu la awangu kaba tud nuduka nyuda bada padjaraha da Wunangu mba ndedi ninggai nyimi.13Nyimi djiakai mehi pinu tana, taka djaka na kabbaka na mehi nuna, ka nggaraka badi papambaru beli wanya? Ndaningu apa linguna djiaya ba waru anyaka hina diliya tau." 14"Nyimi djiakai mehi pinu tana. Na paraingu nama ninya la pindu palindi ndapa njadia pakawininya.15na tau ndana paruakaa epi halla hina tuya la lumbu ngiapa pakatudana, taka natuya la tandai palita, taka hina hambilanya mbu dabana nama ninya kuru Uma. 16Mata na hambilamu kana handarakuwa mata nyuda dama ngutaya na papalokumu nama hamu kada pamangaranya na Amamu nama ninya la awangu.17Ambu djia ninyaka la kanadingumi na mai-Nggu kaku puadahuya na Uku Taurat djaka ndia da Huratuda da Wunangu. Hiku mai nda djiaaya kaku pamauya nda wan-Nggu taka kaku pangganapuya wan-Nggu duku. 18Nyungga nahu kaku paninggainya na,ma padeningu lai nyimi, lundu na mau na awangu dangu na pinu tana, ndia djia ningua hau makadutulu djaka ndia mamrihaku ma mbulangu welingu la Uku Taurat lundu kana padeningu hala.19Lailu nuna, Nggamu biaya nama pamauya na hau pareta nama rihi pakudu yiana hala hina ajaru wanya la tau hawiangu lupa kana palakuya nama pahama, nyuna marihi pakuduya la Pahanganji Awangu. 20Kanadu, Nyungga nahu wanggunggai na papalakumi nama hamu djaka ndana parihingu madu welingu la papalakuda nama hamu welingu lama Pingu Taurat dsangu da tau Farisi, nyimi nda njadi ami la patama la Pahanganji Awangu.21Nyimi mbada rongu maminyaka na pambada da Boku Apunda, ambu pameti tau, 'dangu 'Djaka nggamuya nama pameti anguna pakarianguya la pengadilan. 22Djiaba tunanu, kaku paninggai taka djaka nggamuya nama mbeninya na angu dedina nyujna pakarianguya la hangga Ama Bokulu Anggama, halla djaka nggamuya nama paninya 'nduba' na na angu dedina nyuna na parakangu paninya la epi manda mbada.23Lailu ruku nuna, djaka mi marakunja da marakumi la pinu altar, taka batalanga ninggai laiu namu minyai na angu dedimu na angumu papahili dangu nyumu. 24Mata kadinja da marakumu la Altar, hu laku kadi kau pandami da pakunya nyuna na angu dedimu, kau wangu pakabeli la pamaraku wanja da marakumu.25kaharukuma badi, kau pandami danya na tau na tau nama pahidu nggau eti ba talanga pakariangumi la anda mata kaambu na karianggau la hakimu, hala na hakimu hina wuakau la angu ramana hala hina puhikau la uaka. 26Nahu ku paninggainya nama padeningu, nyimi nda djia njadi ami paluhu welingu lainu lupa hi lunahuha da wutami dama rihi pakudu.27Nyimi mbada rongu maminyaka na pakali paniwangu,'Ambu njuraku' 28Nahu, Nyungga wanggunggai mnimbihu na tau tangaryuiya bna na haatu tau kawini hala hina mbuhanya, nyuna mbada njuraku manaka la etina.29Taka djaka na mata kawanamu nama pawitinggau hu njala, alinya nuna na matamu nuna klau warunya. kanadu na rihi hamupa banda ninya na hau tolumu ba ndauhakau la neraka. 30Taka, djaka na lima kawanamu nama pawitinggau hu njala, kadipuya dangu warunya na limamu nuna kaba na rihi hamupa banda ninya na hau tolumu welingu bada matu da tolumu ba ndauha kau la neraka.31Mbada paniwama dunyaka; nggamuya nama pahiawa danya na papahana hala hina wuanya huratu pahiawa na papahana nuna. 32Djiaba tuna, nahu Nyungga ku paninggai taka djaka nggamuya nama pahiawa danya na papahana, taka djaka nggamuya nama hili pitiya na kawini nuna, nyuna mbu njuraka mananya.33Nahu hili wanggu manggai, nyimi mbada rongu maminyaka na pambada paninja da Boku Apunda. Ambu djia harangu anga mika, taka palundu manya na harangumi nuna la hangga nai Miri. 34Taka Nyungga nahu wanggunggai; ambi djia harangu anga dimi, wanya na awangukai kanadu na Awangu ba kanjaka Hanganji nai Allah duya, 35djaka ndia na pinu tana kanadu na pinu tana ba lata wihina-Nya, djaka ndia na Yerusalem kanadu nuna ba kuatakuna Maramba bokulu duya.36Dangu ambu djia harangu waminyaka na katiku wikimu kanadu nyimi bandai njadi mbu na hawala ru lunggimi, papabaraya djaka ndia papamitinya. 37Djiaba tuna, matawa na papanimu, djia wamu djaka djiaya, ndiaa wamu djaka ndia, kanadu nama rihi welingu lainu paweli na lai maakatu.38Mbada rongu maminyaka na pambada pani wangu,' mata hilu hama hilu mata ngandu hilu hama ngandu. 39Djiaba tuna, nyungga nahu ku paninggai ambi lawa dunya nama akatu, taka djaka nggamuya na tabaya na papu kawanamu, padjama kinya na papu hapapamu.40Dangu, djaka ningu ma mbuhangu pa pitiya na kalembimu, wuambunya na kalembi bakulmu lai nyuna. 41Dangu, djaka nggamu ya nama wanda kau palaku 1 mil, laku karianya 2 mil marauna. 42Ndulaya natau nama karaiku pandulangu ambu tebukduya na tau na makarai panjuanjang lai nyumu.43Nyimi mbada rongu ma minyaka na pulungu, namuya na angumu patau, dangu karaunya eti na muhumu 44Djiaba tuna, Nyungga nahu ku paninggai, namuha da muhumu dangu hambayanja ndumada da tau dama pamayilakai, 45taka ba tunanu duka hi njadi anana na Amamu la Awangu ba Nyuna du nama pahunganya lodu na tau akatu dangu na tau na hamu,dangu nama papurunya urang na tau nama padeningu dangu na tau na manda padeningu.46taka, djakai namuya urang na tau nama namu akai, nggara wunda ka pangalami? kanda tuna numbui duda nama pauhing hilu katiku napa mbada palakuda? 47Dangu, djaka mi pamataru danya na angu dedimi nggarayaka na rihina na papandoimi? kada tau da manda tandayai Allah kanda tuna numbui na papalakuda? 48ka batuna nu, nyimi hi patutung ma badi, hama djianga na Amami la Awangu bana patutungu ma una."

Chapter 6

1"Pananjarungu bai palakuya na huri Anggamami la hangga tau dangu kana ngitakama nyuda ambi wamidu. Taka djaka tunanu, ndai ngalangua wundami la Amami la awangu. 2Djaka tuna, djaka mi wuangu pandulangu, ambi palingudu tarompet la hanggamu hama djangu da tau dama mahi da pakali palakuda la uma kabungguru dangu la mata anda mata kana wotunggama tau hawiangu ba wada. Nyungga nahu kupaninggainya nama padeningu kanadu nyuda mbada ngala madanyaka na wundada.3Djiaba tunanu djaka mi wuangu pandulangu, mata ni lima kalaimu ambu na pidunya na papalakuna na lima kawanamu, 4mata na pandulangumu na makawiningu hala na Amamu nama ngitaya na makawiningu nuna na wuanggaunya wundana lai nyumu.5Dangu djakai hambayangu, ambu hama djiangu da tau mahi nyuda da mbuhangu pandualaku bada hambayangu la Uma kambungguru dangu la halinggi anda kana ngitakama tau ba wada, 6taka nyimi djaka talanga hambayangumi, tamawa da lakurungumu bitanya na pindu hala kau hambayangu la Amamu na maninya la pangia makawiningu,hala na Amamu nama ngitaya nama kawiningu nuna hina wuanggau wunda mu. 7Dangu, djaka talanga hambayangumu,ambu djia panimuka kareuku manda ningu ihingu, hama djangu napa kali wada da tau dama nda tandayai Allah, taka wada nyuda djaka na dangu na papaninda, hina wangu parongu ta ba wada.8Djiaba tuna, ambu tundu dunja nyuda kanadu na Amamu bana pimanya duna na pawukumu ba ndedi mbupa hu paninya. 9Timinu djaka hi hamayangu: Amama ma ninggau la awangu, pamangaranguya na tamu-Mu. 10Na takawa na pahanganji-Mu, na njadiwa na pawuku-Mu.di pinu tana hama djiangu la awungu.11Wua kinggama, la lodu nahu tuda raka ngama. 12Dangu, ai arunja da njalama, hama djiangu nyuma bama ainya na anguma na njala lai nyuma. 13Dangu, ambu ngandi du kama la mapakamangu, taka pahala kama welingu la akatu. kandu ba Nyumudu ma mangunya na pahanganji, dangu na kuaha, dangu na mangarangu lupa lundu nunu. Aming14Kandu djakai ainya na angumi nama njala, na Amamu la awangu na ai mangga mui ndumu. 15Taka, djaka ndai ainja da njala Angumu, na Amamu ndana ai mbunja da njalamu.16Dangu djaka puaha, ambu kamundangudu hama djangu da dama mahi, kandu nyuda da haleliya na huri taruda mata kana ngita tau hawiangu ba puaha ndanya wada. Nyungga ku paningainya na mapadeningu nyuda mbada ngala madanyaka na wundada. 17Djaka tuna, nyimi,djakai puaha, tunya luanahu na katiku, bahaya na matamu, 18Mata na puahamu ambu na ngitaya tau, taka djiaya na Amamu nama ninya la pangia maka winingu. dangu, na Amamu nama ngitaya na papalakumu nama kawiningu nuna hina himbaluya lai nyumu.19Ambu pabundungu du pawulu la pinu tana nduma wikimu, pangiada da mangani dangu na patairara nama paruhaha, dangu nama bohu hina njanggaruha hina bohuha. 20Djiaba tuna. pauhinguwa pawulu wangu la awangu nduma wikimu, nda ningua pangia da mangani dangu na patairara mapa ruhaha dangu nda ningua pangiana na tau bohu lapa nyanggaruha hina bohuha. 21kanadu la ngginiha da pawulumu ngia paninja, lai nu mbuduya na etimu na ngia paninya.22Na mata djiaya na palita tolumu. njadi, djaka na hamu na matamu, mbu halana na tolumu na hambila. 23Njadi na hambila nama palangatakangu lati lai nyumu djaka na kapatanguka, kama rihi kapatang mayaka nuna. 24Nda djia ningua tau makabubulu tau madua maramba na haatu na karaunya eti taka na hawiangu na namuya, djaka ndia nyuna na tuturnya na haatu hala na hawiangu nda na eti waanya. nyimi ndai njadia la pakabubuluya hi Allah dangu hi mamon25Lailu ruku nuna duka nyungga hiku pakaluakanggai, ambu gidikudu rukuna na lurimu, nggaraka pangamu djaka ndia nggaraka pa ngunumu. tuna numbui rukuna na tolumu,nggara ka papakimi. ka ndana rihia papawilingu na luri welingu la pangangu, dangu na tolu welingu la pangangu? 26Tangaruha da mabohu la awangu dama nda tondungu, ndada muti ndada pahamu mbu la dandak taka na Amamu la Awangu ma duna nama wuanja pangangu.kamala nyimi ka ndai rihia papawilingu welingu lai nyuda?27Nggamuyaka nu lai nyimi nama tambangu hakabika ndaungu na lurina ruku nggidikuna? 28Dangu, ruku papakina, kja nggikina hu nggidiku wanya? tangaruha da bunga bakungu la padangu, nggiki wada bada tumbu, nyuda ndada ramaa dangu ndada tinungua 29nahu Nyungga ku paninggai hi Salomo djapangukai bana mangarangu taka ndana pakia katari mahama manandanguna na bunga nuna.30Hala, da rumba la padangu, dama ninja la lodu nahu taka haromu hi ndauhaha la ruaka epi, ba dira pamananda naha pariana hi Allah, kandai parihingua nu nyimi, ha nyimi dimi manda mandungu parahayami? 31taka batunanu nahu, ambi djia wadaka da kanandingumi djakai nggidiku nggaraka pangama,? ,'djaka ndia, nggaraka pa ununda? djaka ndia papakima?32Kanadu, da mbanjaru hawiangu bada himbu hala maya yiana taka na Amamu la Awangu na pimanya mbu halada nuda mabadjiaha da pakaruhimu. 33Djiaba tuna nu, hu himbu mangilu pakuya na pahanganji dangu na mapadeningu, hala hina wangu pa mbuanja nggaunya. 34Njadi, ambu nggidiku dunya ndumana na lodu haromu kanadu na lodu haromu ba ningumai duna panggidiku wandanya djiakaa duna bata nggidikunya na hauna na lodu.

Chapter 7

AMBU TANGGU BUATANG DU NJALA ANGUMU. 1Ambu buatang du njala angumu halla Nyumu ka ambu buatanggau njalamu. 2taka na buatangnapa pakimu la pabuatang wangu, djiama yaka napa buatanggau, dangu na hukutu pa pakimula pahukutu wangu djiamayaka na pahukutu wanggau.3Halla, nggiki biana hu ngitaya na kawitaai la mata angu dedimu, hallaka na kadipu balok nama ninya la mata wikimu ka hi ndau pianya? 4halla, kanggiki peku pani munya na angu dedimu, 'mata kaku alinya na kawita ai welingu lamatamu; taka tangaruya, baninya na balok la mata wikimu? 5Ha, tau makambaliku, ali pakunyana balok la matamu, hallaka peku ngita hamu munya lapa alinya na kawita ai welingu la mataangu dedimu.6Da papahamu nama yahangu ambu tu dunja ahu, dangu da hada hamu ambundauha duha la lihi wei ka ambu da dili wanja wihida halla hida pambelingu hida hira walakau."KARAIWA, HIMBUWA, DANGU KATORUKUNGUWA(Luk. 11: 9-13)" 7Karaiwa, halla kana wunggaunya. Himbuwa, daingu mana bau ngalanya. Katorukunguwa,daingu mana bana bunggahu nggaunya. 8Kanadu, na tau nama karai, nyuna daingu mana banawuanya, dangu na tau nama himbu daingu mana ba na ngalangu, dangu nama kantorukungudaingu mana bana bunggahunya. 9Djaka ndia, nggamuya lai nyimi, na anana djaka na karaikanguta halla hina wuanya watu nuna na anana? 10Djaka ndia, na anana nakarai iyangu, nyuna ndadjia wua ananya tamihiku na anana nuna, mala ndia wami? ¹¹11Malla, nyimi ma akatu djakai pinya lapawuangu mahamu hanggangu la anami, ka rihi ka una na Ama mi la awangu, Nyuna na wuangumahamu lai nyuda dama karai Ya.NA UKU NAMA MANGILU 12Taka ba tuna nu, mata na tau dangu ka tunangga nu djaka wamu, tuna nu madi badi baupalakuya lai nyuda kaba yiana duyaka na ihi Uku Taurat dangu da buku da da wunangu."NA ANDA NAMA HANGGANGU LA LURI( Luk.13:24) 13" Tama li ningu la pindu ma kahukulu kaba na mbalaru du dangu na liarangu na anda namahanggangu la pameti wangu, taka na danguma nama laku liya. 14Taka, ba nakahukulu na pindudangu ndana mbalaru a na anda nama hanggangu la paluri wangu, dangu hakudu ana namahangguniya."17PA INGANGU RUKUDA DA WUNANG KAMBALIKU( Luk. 6:43-44;13:25-27) 15Djiaba tuna, rimangu hanggangu la wunangu- wunangu kambaliku dama mai lai nyumu bahama djingu bimbiha, halaka una nyuda ba banda mbeniha. 16Welingu la wuana himi tandahanyuda. Na njadi nu na tau lapa pauhingu wua angguru welingu la wuku rii madaka dangu wua arawelingu la pingi ai daka? Tuna numbui, na pingi ai nama mahamu na tu wuana mahamu, taka napingi ai na manda hamu na wuana ndana hamu mai duna1819Nimbihu da pingi ai da manda hamuwuada pa pungguha hala hi ndauha ha la epi. 20Njadi, welingu la wuana hi njadi la pantandahanyuda.21Nda mbulu halla ana na tau, ' Miri, Miri nama wanangga kana tama la pahanganji Surga,taka djiaya nama palakuya na pawukuna na Ama-Nggu la awangu. 22La lodu nuna, na dangu natau na mawanangga , 'Miri, Miri, ka ndama buabaru aya na tamumu, dangu ka ndama wanggaaya na wandi akatu wanya na tamu-Mu dangu ka ndama palaku aya na pahangatarungu wanyana tamu-Mu?' 23Halla, hi wanggunja nyuda' Ndaku tanda akai! Marauwa welingu lai Nyungga, hanyimi ma palakuya nama njala!'''PATINGINGU DANGU PALAKUYA(Luk.6:47-49) 24Lata nuna, mbulu halana na tau nama ronguya na papani-Nggu yiana halla kana palakuya hamadjangu na tau pingu nama pahadangu umana la pinu watu. 25Halla, na puru na urangu na tunguna iwa, dangu na tungu na ngilu na ndalahuya na uma nuna, taka ndana tanyanggaru a kaba papadingiru la pinu watuya.²26Dangu, nimbihu na tau nama ronguya na papani-Nggu yiana takandana palaku aya na njadi tau ma nduba nama pahadangu umana la pinu wara. 27Halla, na purunaurangu na taka na iwa, na tungu na ngilu na ndalahuya na uma nuna, halla hina tanyanggaru,halla hina ruha pahala walangu.'28Taka bana halaka pa paniwanya na rukuna nuna pariana hiYesus, na tau dangu da hangatarunya ruku napa ajaru wananja, 29Kanadu Nyuna na ajaruha nyudaba tau makuaha duya, nda hama ada dama pingu Taurat da nyuda.

Chapter 8

YESUS NAPA PANJANYA NA TAU NAMA HIDU KILLA(Mrk.1:40-45; Luk. 5:12-16) 1Ba talanga puruna na hi Yesus welingu la pinu palindi nuna, na dangu na tau namatundunya. 2Dangu, ngitaya, na haatu tau killa namai lai Nyuna, hina patika la hangga-Na, hinapakaluakangu,"Umbu, djakau mbuhangu, hu njadi Nyumu pa panjangga." 3Halla, hi Yesus napajualanya lima-Na hala hina damaya, hi wana-Nya," Ku mbuhanguma, panjanguwa."La rehinuna ma a, panjangu ma ananya welingu la killana na tau nuna.4Halla, hi wana hi Yesus bana pabanjaru danya, "patingingu, ambu djia ninguka pa paniwamu lai nggamu biaya, taka lakuwa, kaupangitangu wikimu la ratu, dangu kau marakungu pamaraku wangu panamatunya na paretana hiMusa beri pahaka hingumu dangu nyuda."7" NA HAATU MAPALOKU LA KAPALA TENTARA ROMAWI NAPA PANJANGU"( Luk. 7:1-10;Yoh. 4:43-53) 5Bana tamaka hi Yesus la Kapernaum, na haatu kapala tentara namai lai Nyuna, na kamahinya, 6halla hi wanna, Umbu, na atanggu na katuda ba kaliparu nanya la uma, dira mayilla ya. Taka,wana hi Yesus, mata Kaku lua lapa papanjanya.8Taka ba tunanu, na kapala tentara wannabana hiamaya. Umbu, ndaku parakangu a duku kau tamanya na lumbu umanggu, milli hupakaluakangu a na atangu daingu panjangu mana. 9Djaka djiaya, nyungga tau ma ningga lalumbu ma kuahaka, dangu da tentara-tentara ninja la wawanggu. Halla, djaka wanggunya nahaatu lakuwa, nyuna na laku, dangu da hawiangu, mainguwa, dangu nyuda da pamaingu, dangula atanggu, palakuya yiana djaka wanggunja, daingu da palakuya. 10Bana ronguyaka hi Yesus narukuna nuna, na bokulu eti, halla hi wananja da tau dama kikunya, nahu wanggu nggai , ndediKu ngalangu a ma bokulu parahaya hamana yiana la juanga tau Israel.11Nahu wanggu nggai nadangu na tau nama mai welingu la pahunga dangu la patama, halla hina uhuku pangangu duadanyai Abraham, Isak, hamanai Yakub la pahanganji Surga, 12taka da ana-ana pahanganji nunapawarunguha la pangia makapatangu la marihi pa kapatangu. Lai nu djiaya na hii padudurungudangu na pangihing gandu aka. 13Halla, hi Yesus wananya na kapala tentara nuna, Lakuwa, matakana njadiwa lai nyumu hama djiangu napa parahayamu. Halla, la rehi nuna ma, na atana banapanjangu..NA INA YERANA HI PETRUS DANGU NA TAU DANGU BADA PANJANGU(Mrk.1:29-34;Luk.4:38-41) 14Bana taka ka hi Yesus la uma nai Petrus,Nyuna na ngitaya na ina yeranai Petrus bana katudaba kanggaduku nanya. 15Hala, hi Yesus hina damaya nalimana na kawini nuna ka munangu maananya na kanggadukuna. Halaka hadangu nanyaka hina palokunya pangangu hi Yesus.16bamareni rudungu naka, hida gandinya bada dangu da tau parunuku wandi akatu, halla hi Yesus hinawanggaha da wandi-wandi akatu nuda wangu hauma a kareuku, hala hina pa panjanja mbuluhalada da tau dama hidu, 17mata kana padeninguwa na pambada pataka nai wunang Yesaya: "Nyuna maka nama tanggu pitiha da malai malijangu nda nyuta dangu nama tanggunja da panyakinda nyuta."NjADI MAKIKUNYA HI YESUS(Luk.9:57-62) 18Nu, halla bana itahaka da tau dangu pariana hi Yesus, halla Nyuna hina wuangu pareta lapa palala hapapa. 19Halla, na haatu ma pingu uku Taurat na mai hina pabanjaru dua-Nya, " Guru, kakukikunya la nggi biaya na ngia palaku-Mu." 20Halla, hi Yesus hina pabanjaru duanya hiwananya,"da banda mbeni ningu ngia pa mauda dangu dama dama hawurungu ningu hibuda. Taka, na AnaTau nda ningu a ngia pabanjalu nanya na katiku-Na."" 21Na haatu nama kiku-Nya hina pabanjaruda-Nya" Miri, pulingga kaku lua paku pataninya na amanggu." 22Halla, hi wanai Yesus, " KikunggaNyungga, mata bianya na tau meti kana taningu hama tau metina."HI YESUS BANA PAWADARUYA NA NGALINGU(Mrk.4:35-41; Luk. 8.22-25) 23Dangu, bana heika hi Yesus la tiana, dama kiku-Nya hida karia-Nya. 24Dangu, ngitaya, tungunanyaka na galingu bokulu la tamma hallaka na tiana hina padabinya galingu. Hala, hi Yesuskatuda nanya. 25Dangu, dama kiku-Nya damai tuamaya hi Yesus hida bengi-Nya, wadanya," Miri, pamana nggama! Meti ndanyaka!"26Dangu, Nyuna hi wananja nyuda, " Nggikina himangadatu, ha nyimi maha kudungu parahayami?" Halla, hina ndualaku hina kayambakunya nangilu dangu na Tamma nuna, halla kamandalu madua nanyaka. 27Halla, da tau nuda ka hangatarudanyaka hala hi wada, " Nggara tauyaka Nyuna yiana, na ngilu dangu na tamma da karudukunya?"DA TAU MADUA LA GADARA DA PARUNUKU WANDI AKATU( Mrk. 5:1-20;Luk.8:26-39) 28Bana takaka la hapapa tamma, la pangia tau Gadara, da tau madua da parunuku wandi akatuda pahamburu da-Nya. Nyuda da luhu welingu la reti wangu karau etida hinda ningu a tau malakuli la anda lai nu. 29Dangu, ngitaha, nyuda bada wara, hi wada, " Ngarayaka na pawukumu Nyumulai nyuma, ha Ana nai Allah? Mai mu-Nya lapa pamayila kamaka la dalu ndedi djiaya na rehina?"30Dangu, na marau hakudu welingu lai nyuda na ngiapa ninja da wei dama talanga himbudapangada. 31Da heitangu nuda da karaiya Nyuna hiwada," Jaka mbuhangu Munya papaluhukama, paraha nggama kama lelingu la wei nuda." 32Halla, hi Yesus hiwananja nyuda, "Lakuwa!Hala, kaluhu danyaka hida laku la wei nuda. Hallaka, da wei nuda hida palirungu la kiala hidatama la tamma hida meti la wai.33Da tau dama pawanja da wei nuda hida palai, hala hida tamala paraingu, hida pakaluaka hallanya rukuna nuna, hamang mai nama tumbu la wikida da tau daparunuku wandi akatu nuda. 34Dangu, ngitaya, mbu halana la paraingu da luhu la patabukuya hiYesus. Bada itayaka hi Yesus, da karaiya kana marau welingu la pangiada nyuda.

Chapter 9

1Bana tamaka la tiana, ka pala nanyaka hi Yesus la tamma hina taka la paraingu wikina. 2Halla,ngitaya, halla nyuda hida ngandinya haatu tau kaliparu bana katuda la ngia pakatuda na. Banangitayaka na parahayada nyuda, ka pabanjaru dua nanyaka na tau kaliparu pariana hi Yesus, "Pamandunya na etimu, ana-Nggu, pa aingu haka da njalamu." 3Hallaka, da mapingu kalaratuwadaka la etida, na Tau yiana hihiku nanya hi Allah 4Batuna, hi Yesus na pimanya nama ninya lakanandingu da, hiwananja, " kanggikina hi mikanadinya nama akatu da la etimi? 5Nggiyapa namarihi muda, bata pani,Da njalamu pa ainguha,' njaka ndia, ' Hadanguwa dangu panggawa? 6Djiabatuna, mata kapeku piminya nahu la pinu tana na Ana Tau baningu kuahana lapa aingu njala."Hallaka, hi Yesus hina pabanjaru duanya na tau kaliparu nuna," Hadanguwa, dendiyawa na ngiapakatudamu, dangu beliwa!7Halla, kahadangu nanyaka hina beli. 8Halla batuna nu, bada itayakana rukuna nuna da tau dangu, kahangataru danyaka halla hida pamangaranyai Allah nama wuanyakuaha na tau.Hi Matius nama pauhing hilu katiku na tundunya hi Yesus(Mrk: 2:13-17;Luk.:27-32) 9Bana lakuka hi Yesus welingu lai nu, Bana itayaka na haatu na tau napa paaungu hi Matius batalanga uhuku na la ngia pa pauhing hilu katiku. Halaka hiwananyai Yesus," tundungga Nyungga.Hallaka hi Matius hina hadangu dangu hina tundu-Nya hi Yesus.10Batalanga uhukuna pangangula uma nuna. Tangaruha, dangu da tau ma pauhingu hilu katiku dangu da tau njala da mai,halla hida uhuku pangangu duanya hi Yesus dangu dama kiku-Nya. 11Halla, da tau Farisi badangitayaka na ruku yiana, hala hi wadanja dama makiku-Nya," Kanggikina na Nggurumi hinangangu duanja dama pauhingu hilu katiku dangu da tau njala?'12Djiaba tuna, bana ronguya nuna,halla Hi wana, Nyuda dama nda hidu ndada himbu a mangari, taka dama hidu a uda. 13Djiabatuna, lakuwa dangu kai ajaruya yiana, na pawuku-Nggu djiaya na panamungu, nda djiaya namaraku a, kanadu nda mai nggunya papa aunya na tau manangu a, taka na tau njala una.PA ARANGU RUKUNA PUAHAMrk. 2:18-22;Luk. 5:33-39 14Hallaka, dama kikunya hi Yohanes da mai lai Yesus hida pa arangu," Kanggikina nyuma danguda tau Farisi hima palakuya na puaha, taka dama kiku Nggau ndada puaha a?" 15Halla, hi Yesushi wananja nyuda, malla dama karianya da paratu dangu na mamuaha da handuka ba dalu angudapa dangu na paratu? Djiaba tuna nu, djaka na takaka na rehina na paratu djaka pitiyaka welingulai nyuda, hinaka nyuda hida puaha.16Nda djia ningu a haatu tau nama haba wanya katari bidina katari paki na mama ndai, kanadu na habana na hiraya na katari mandai hina tamba liarangunama kahirana.17Nda djia ningu a haatu tau nama haba wanya katari bidina katari paki na mama ndai, kanadu na habana na hiraya na katari mandai hina tamba liarangunama kahirana.HI YESUS NA PALURI BELI DANGU NA PAPANJANGUMrk.5:21-43; Luk. 8: 40-56 18Batalanga pataka nanja na rukuna yiana lai nyuda, tangaruya,na haatu makapipi la umakabungguru namai hina marubuku-Nya halla hi wana,"na ananggu kawini bidi metima ana.Djiaba tuna nu, mai aru Kau banjalunya lima-Mu, padaingu luri beli mana. 19Halla, kahadangunanyaka hi Yesus hina karianya na tau nuna, tuda numbui dama kiku-Nya.20Dangu, ngitaya nahaatu tau kawini nama hidu bungu riana ba mbada hakambulu dambu ndaunaka hina tutuyahi Yesus welingu la kadjiana hina damaya na hupu kalembina, 21wana la kanandinguna na taukawini nuna ," Milli ku damaya na hupu kalembi Ana daingu mana baku panjang, wana." 22Hallaka,hina pambelingu hi Yesus hina tangaruya na tau kawini nuna, hala hiwananya," pamandunya naetimu, ha ana-Nggu, na parahayamu daingu napa panjanggau." La rehi numa aka bana pajanguna tau kawini nuna.23Bana taka ka hi Yesus la umana nama kapipi la uma kambungguru nunaka ita nahaka dama hapui taleli dangu da tau dama kanguhuru hi dira kanyauruha, 24halla Nyunahiwananja da tau nuda,"lakuwa, na anakeda kawini yiana nda meti ananya, ba katuda ananyauna."Halla, kariki danyaka hi Yesus.25Bana luhu hallaka na tau dangu la hambeli, katama nanyakahi Yesus hina yapaya na limana na anakiada nuna, ka hadangu madua nanyaka na anakiada kawininuna. 26Na rukuna yiana na kada hala nyaka lai nu.YESUS NA PAPANJANJA DA TAU MADUA DAMA POKI 27Bana lakuka hi Yesus welingu lai nu, dama madua dama poki da kikunya Nyuna ba danguwarada, " Namu kama, Ana nai Daud." 28Bana tamaka la uma nuna, da mapoki ba tau maduahada mai tuama-Ya halla hina paaranja," Malla hi parahayadu nu djaka Kupalakuya yiana?"Hi wadanyuda," Uu, Miri!"29Hallaka, hi Yesus hina damaha da matada, hi wana," Na njadiwa lai nyumupanamatunya na parahayamu." 30Halla, pabulang madua danyaka da matada. Ndana pakabalingua hi Yesus bana panamunja Nyuda," namuya, ambu djia ningu du haatu tau mapinya narukuna yiana." 31Djiaba tuna, bada luhuka kapaniwa madua danya na rukuna hi Yesus la ngubulunalai nu.YESUS NA PAPANJANYA NA TAU KAMBIU 32Bada luhuka da tau madua , ngitaya, da tau da ngandinya haatu tau kambiu na parunuku wandiakatu lai Yesus. 33Bana halaka paluhu na wandi akatu, na tau kambiu nuna na pambanjarungu. Datau dangu nuda da hangataru hala hi wada," ndedi ta kali ngitangu a matuna yia la Israel." 34Halla,hiwada da tau Farisi," Nyuna na wangga wandi akatu wangu kuaha wandi akatu."NADANGU PAMUTI HAKUDU ADA DAMA RAMA 35Halaka, hi Yesus na laku winggirungu kuatak dangu desa hina wuangu pa ajaru la sinagoge,hina patakanya na Injil pahanganji, hina pa panjanya mbu halana na panyaki dangu na pahiduwangu. 36halaka hi Yesus bana ngita haka da tau dangu, na milanja eti nyuda kaba njili danyakadangu bada tanyalangu hama djiangu biaka na mbimbi na manda ningu mapawanja.37Hallahi wananja dama kikunya," Djaka djia pakuyaka, dangu mananya na pamuti, taka dama ramahakudu ada." 38Taka nu, karaiwa lai Miri nama mangunya na pamuti, kana pangandingu marama lapamutina.

Chapter 10

HI YESUS NA PALIAWAHA DA MAKIKUNYA 1Dangu, hi Yesus na pa aunja da tau hakambulu madua dama kikunya hina wuanja kuaha lapawanggaya na wandi akatu dangu la papanjanya mbu halana na panyaki dangu na pakatiuwangu.2Yiada haka da tamuda dama hakambulu madua: Nama mangilu, Simon Petrus bawadanya, dangu hi Andreas angu dedina, dangu hi Yakobus ananai Zebedeus, dangu hi Yohanesangu dedina, 3Filipus, dangu hi Bertolomeus, Tomas, dangu hi Matius nama pauhingu hilu katiku,Yakobus ananai Alfeus, dangui Tadeus, 4Simon tau Zelot, dangui Yudas Iskariot nama kaliakaNyai Yesus.5Hi Yesus na paliawaha da hakambulu madua dama kiku,-Nya hala hina paretahanyuda,"ambi laku li ningu du la anda banjaru hawiangu djaka ndia ambi tamadu la kuatak tauSamaria, 6taka lakuwa la mbimbi dama njarang welingu la banjaru Israel. 7Dangu, ba dalu lakumi,buabaruya dangu kai patakanya,' Na pahanganji Surga bamareni nanyaka8Pa panjanya namahidu, paluri beliya nama meti, palangaya nama kila, dangu wanggaha da wandi akatu. Nyimihi ngala djuangu. 9Ambi ngandi amahu Rara, djaka ndia amahu bara, djaka ndia wudu la borubanggimu, 10djaka ndia tas bau laku la anda, ambu kadua mbalangu kalembi, djaka ndia halapa,djaka ndia tokungu kanadu na tau na marama na ngalanguma pangana.11Dangu, la kuatak dangula ndeha la nggi biaya na ngia patamimi, pantandanya djaka nggamuya nama parakangu hallandadikuwa lai nu lundu kai beli. 12Taka djakai tamaka la uma nuna, tabi waminya. 13Dangu, djakana parakangu na uma nuna, matawa na hanggela hawola kana puru lai nyuda, taka djaka ndia,matawa na hanggela hawola ka nabeli lai nyumu.14Dangu, djaka nggamu biaya na manda katakukai djaka ndia ndana mbuhangu paronguya napa panimu, djakai luhuka welingu la uma njaka ndiawelingu lakuatak nuna, kambahuya na au welingu la taba lawihimu. 15Nahu ku paninggaunyanama padeningu kanadu la lodu nahu na buatangu,tanah Sodom dangu Gomora na njadipapatanggunya welingu la kota nuna."NA MAHARUI NA PAHANGGADA DAMA KIKUNYAMrk.13:9-13;Luk.21: 12-17 16Tangaruya, Nyungga ku paliawakai hama djiangu na mbimbi la huanga banda mbeni. Djiabatuna himi pingu hamana na ular dangu tuturu hama kulundiha. 17Taka, rimanguma la tau kanadunyuda da ngandikai lai Sanhedrin hala hina pa djarakai la Sinagoge-Sinagoge da nyuda. 18Dangu,nyimi hida ngandikai la hangga makuaha dangu la maramba lailu ruku Nyungga, beri hau tandapahakahingu ndumada nyuda dangu na banjaru hawiangu.19Taka, djaka da ngandikai nyimi,ambi gidikudu nggikinaka djaka ndia giki wandaka kanadu la rehi nu bana wunggai djaka garayana papaniwamu. 20Kanadu, banda nyimi a mapa banjarungu taka djiaya na Ngahuna na Amamunama pabanjarungu da la wikimu.21Na angu dedina ngandiya na angu dedina la pameti wangu,dangu na amana bana hangganya na anana. Dangu, da anakiada na lawanja da ina amadadangu hida pametiha. 22Nyimi na muhunggai madangu lailuna na tamu-Nggu, taka na tau namatorungu lundu la hupu njapuna pa pamananguya. 23Taka djaka da pamayillakai la hau kuatak,palaikai la kuatak hau. Nyungga ku paninggainya nama padeningu nda jia laku li halla amihada kutak-kuatak la Israel lundu takanya na maina na Ana Tau.24Na murid ndana rihi anya nangguruna, tuna numbui na ata ndana rihi anya na umbuna. 25Tuama mananya na murid djaka nahamanya na ngguruna, dangu na ata djaka na hamanya na umbuna. Taka nyuda Beelzebul djakawandanya na mangu umangu, na rihi nda hamuipa da angu umana.MANGADATUNYAWA HI ALLAH NDA DJIA A KALA TAULuk.12:2-7 26Djiaba tuna nu, ambi mangadatu dunja nyuda kanadu nda djia ningua pa pandabingu mandata bunggahu, djaka ndia maka winingu panda pingu. 27Nggaraya napa paninggu nggai lamakapatangu, pani wanyawa la mahambila. Dangu, nggaraya na parongumi ba kangurukunggai lakahilumi, buabaruyawa welingu la kawuku uma.28Ambu mangadatu dunja nyuda dama pametiyana tolu, taka ndada njadia pa pametiya na ndiawa, taka rihi mangadatunya badi Nyuna nama njadipa panjapuya na ndiawa palupanya na tolu la neraka. 29Malla da dua ngiu manginu ndapa danggawaanja hau ndui? Dangu, nda djia heumbu ma kadabu la tana la hambeli pawukuna na Amamu. 30Dangu, na lunggi la katikumu pa mbada diha halaya. 31Taka batuna nu, ambu mangadatudu,nyimi hi rihi pawilingupa welingu la manginu."PIAKA YAI YESUS LA TAU HAWIANGULuk. 12:8-9 32Njadi, nimbihu na tau nama piakaka Nyungga la hangga tau, Nyunggai duku ku piaka mayaiduna la hanggana na Ama-Nggu la Surga. 33Taka, djaka nggamuya nama pahiningga la hanggatau, Nyunggai duku ku pahini manyai duna la hanggana Ama-Nggu na maninya la Surga."NA PAWUKUNA NA MAINA HI YESUSLuk.12:51-53;14:26-27 34Na mai-Nggu ngandi nanya na dami ehi la pinu tana ambi wamidu. Na mai-Nggu nda ngandiNgunya na dami a, taka ngandi Nggunya hapanda. 35Kanadu, mai-Nggunya pa paihanya namini welingu la amana, na kawini welingu la inana, na rii anana welingu la ina yenuna, 36dangu namuhuna na haatu na tau welingu la angu uma ma ana.37Djaka nggamuya na marihi namuha daama inana welingu lai Nyungga, ndana parakangu a lai Nyungga. Dangu, nggamuya na marihinamuha da anana mini djaka ndia da anana kawini welingu lai Nyungga, ndana parakangu a laiNyungga 38Dangu, nggamuya na manda dukuya na harikanguna dangu kana kikungga Nyungga,ndana parakangu a lai Nyungga. 39Nggamuya na ma pamandunya na hamanguna napa nayamihuya na hamanguna, dangu djaka nggamuya nama yamihuya na hamanguna lailu Nyunggadaingu na ngala belimanya."NA WUNDA WELING LAI ALLAHMrk. 9:41 40Nggamuya nama nggepikai, nggepi nangga Nyungga. Dangu, nggamuya nama nggepikaNyungga, nggepinanya Nyuna nama paliawaka Nyungga. 41Nggamuya nama nggepiha dawunangu la tamuda da wunangu da ngalangu wunda wunangu. Dangu, djaka nggamuya namanggepi tau mapadeningu la tamu tau mapadeningu na ngalangu wunda tau mapadeningu.42Dangu djaka nggamuya nama wuanya paunungu na haatu tau nama rihi pakudu yianadjapangu ka hau beker wai maringu a la tamu tau makikung, Nyungga ku paninggainya namapadeningu la nyimi, nda djia mbulangu ana na wunda na."

Chapter 11

1Bana halaka hi Yesus pawuanja pareta la tau hakambulu madua dama kiku-Nya, hina laku Nyunawelingu lai nu lapa papiakangu dangu la pabuabarungu la kutak-kuataku da nyuda.YESUS DANGUI YOHANES PARUNUNGU 2Nahu, ba talanga, la hukunguyai hi Yohanes, na ronguya na paramana hi Kristus, halla nyuna hinapangandingu kareuku la tau dama kikunya, hala hida paara-Nya, 3"Malla djiakau kanyumu namanamunya, djaka ndia hi panedimanya nama namunyapa?"4Hi Yesus na hiamaha hi wananja,"Beliwa kai paninya hi Yohanes nggaraya na parongumi dangu na pangitami, 5nama poki nangitaka, nama kaliparu na panggaka, nama hidu killa na langaka, nama kawanga na ronguka,nama meti papa luriyaka, dangu nama mayila pa buabarunguyaka Injil. 6Pa pakanyurungu yakana tau na manda tunjuru lailu Nyungga.7Dangu, ba taliu laku daka nyuda, ka pakiringu nanyaka hiYesus pa paniwanya la tau dangu na rukunai Yohanes, Nggarayaka na pambuhangu pangitami lamarada tialangu? Na hareti ai au pakuada ngilu? 8Nggarayaka na palua pangitami? Na haatu taunama paki katari taluanahu? Nyuda dama paki katari taluanahu ninja la uma hanganji maramba.9Hi lua lainu nggarayaka na pambuhangu pangitami? Haatu wunangu? Nahu, hiwanggunggai,nyuna na rihi bokulupa welingu la haatu wunangu. 10Kanadu, ba nyuna duka na tau na palangu lapatulihu:'Tangaruya! Nyungga kuparahanya na papaliawa -Nggu kana mangilu-Nggau. Nyunanama palanyapunya na anda-Mu lahangga-Mu.11Ku pakaluakanya nama padeningu lai Nyumu,welingu lai nyuda dama dedi weling la kawini, ndedi ningua pangita marihi bokulu welingu laiYohanes parunungu. Taka, nama rihi pakudu la pahanganji Surga, na rihi bokulupa welingulai nyuna. 12Piti welingu lai Yohanes parunungu lundu nahu, na pahanganji Surga na ngalangumayila parodukungu, dangu da tau dama karau etida da palakuya wangu paruka liarang.13Kanadu, mbu halada da wunangu dangu na Hukung Taurat na paniya lundu takanya na rehi naiYohanes. 14Dangu, nyimi djakai mbuhangu pakatakuya, nyuna djiamayaka hi elia nama namunya. 15Nggamuya nama ningu kahilungu kana rongu, dangu na ronguma badi!16Halla, wangu garakabadi ku pabandinya na tau yiana? Nyuda hama djangu na ana kiada kudu dama uhuku la pangiatau madangu, dama pa aungu anguda, 17halla hi wada, maha puinggai taleli, taka ndai rianja a.Ma ludunggai ludu manauru, taka ndai hawina a.18Namaina hi Yohanes ndana ngangu a, dangundana unungu a, halla hi wada, runuku naya wandi akatu. 19Djiaba tuna, bana takaka na Ana Tauhina ngangu na unungu, hala hiwada nyuda,' tangaruya, na haatu tau nama manganga eti dangunama mauku, nama angungu tau mapa uhingu hillu katiku dangu tau njala.' Taka batuna, namanggana na padeninya wangu pa pandoinda.'PAIPAINGANGU RUKUNA NA TAU NA MANDA PARAHAYALuk. 10. 13-15 20Halla hi Yesus ka pakiringu nanyaka pa paakanja da paraingu-paraingu na pambada ngiapapa lakuna tanda pahangatarungu kaba ndada manjariadu. 21" Harui minyaka,Khorazim! Haruiminyaka, Betzaida! Kanadu, djaka na tanda pahangatarungu nama mbada tumbu lai nyimi djakana tumbu la Tirus hamangu mai la Sidon, nyuda mbada manjaria manjaria mandai madaka hidapaki katari handuka dangu auu. 22Djia batuna, Ku pakaluakanggau la lodu buatangu, Tirus dangula Sidon, da rihi makapa pa dukuya welingu lai nyimi.23Dangu, nyimi, kapernaum, pa pajanggakaitaka la awangu? Ndi a, nyimi pa pawawakai taka la pangia tau meti, kanadu djaka da tandapahangatarungu dama mbada tumbu lai nyimi nuda djaka da tumbu la Sodom, na paraingu nunadaingu ninya lundu la lodu nahu. 24Djiaba tuna, Ku pakaluakanggai napa la rehi buatangu, natanah Sodom na rihi makapa la padukuya welingu lai nyimi."NA HALIMUNA NA TAU NAMA MAI LAI YESUS 25Wana hi Yesus la rehina nu," Nyungga ku pamangaranggau Nyumu, Ama, Mirina na awangudangu na tana, kanadu bau kawininya mbu halana welingu ka tau manggana dangu mapingu,halla hu paka luakanya la anakida kudu. 26Dou, Ama, kaba djiaya nuna duka nama parakangu lalahangga-Mu. 27Mbu halana na pambada wuana-Ngga na Amanggu. Dangu, nda ningua haatutau ma tandayai Ana,la hambeli nai Ama; nda ningua haatu tau matanda yai Ama la hambeli naiAna dangu nimbihu na tau na pawukunai Ana lapa paluahanya.28Mainguwa lai Nyungga, mbuhalana nama njili dangu nama duku ngandi botu, halla kaku wuanggau mahalimu. 29Dukuyawana ai itu napa pandouiNggu, dangu ajaruwa welingu lai Nyungga kanadu Nyungga baku malaimalijangu dangu Ku keandar eti, halla kapeku lanyapuna na ndiawamu. 30Kanadu, na ai itu napapandoi-Nggu nuna na muda a dangu na ngandi-Nggu na halimu a."

Chapter 12

YESUS DJIAYA NA MIRINA NA LODU SABATMrk. 2: 23-28;Luk. 6:1-5 1La rehi nuna, la lodu Sabat hi Yesus na laku li ningu la wuaka gandum, hala ka manju danyakada makiku-Nya, hala ka muti danyaka karohu gandumu, hida ngangu. 2Taka batuna, ka ngitangudanyaka da tau Farisi, halla hi wada-Nya, ngitaha dama kiku-Nggau da palakuyaka na mandauku papalaku la lodu Sabat.3Taka hi Yesus na hiamaha nyuda hiwananja, Ndai kali mbaha ayana pawana hi Daud dangu dama karianya bada manjuka, 4Nggiki na bana tamaka la Uma Allahhala hina ganja da kanguta maraku da manda uku la panganja, tuda numbui da tau karia na, bandumada da ratu ha uda lati?5Djaka ndia, ndedi hi kali mbaha aya da la Hukung Taurat, kanadu lalodu Sabat, da ratu la Uma Allah bada panggaya na Sabat taka ndada njala a? 6Taka batuna, Kupa kaluakanggai nama rihi lapa bokulu welingu la Uma Allah ba ninyaka lai yohu.7Taka, djakaipinyaka na pawuku na yiana: na pawuku-Nggu djiaya na panamungu nda djiaya na maraku a,nyimi ndai hili huku anyapa na manda njala. 8Kanadu, na Ana Tau ba Mirina na lodu Sabat duya.YESUS NA PA PANJANGU LA LODU SABATMrk.3:1-6;Luk.6:6-11 9Bana laku ka welingu lai nu hi Yesus, na taka la sinagoge da nyuda. 10Tangaruya, ninya na haatutau mini na makayaki hapapa lima na. Hala, hida pa aranyai Yesus, hi wada,Malla na peku katapa panjangu la lodu Sabat? Mata kapeku panjala yai Yesus wada.11Hala, Nyuna hiwananja nyuda,gamuya lai nyimi nama ningu heu mbimbi na, hala na mbimbi nuna na kanabu huda la ruakapu lalodu Sabat, kandana yapa aya hina paditaya? 12Na rihi pawilingupa na tau welingu la heu mbimbi!Lailu nuna, ka uku duka la pa pandoi mahamu la lodu Sabat.13Hallai, Yesus hi wananya na taununa, padjuala ya na limamu. Ka padjuala nanyaka na lima na nuna na tau, ka panjangu hamunanyaka ka djangu yaka na lima na na hapungu. 14Taka, da tau Farisi da beli welingu lai nu hidapahamangu la palawanya Nyuna, nggiki hamana ka pametiya Nyuna bawada.YESUS, ATA PAPINDI NAI ALLAH YA 15Taka, hi Yesus, bana pinyaka yiana, ka marau nanyaka welingu lai nu. Na danguma namakarianya hala Nyuna hina pa panjanja nyuda mbu halada, 16hala hina panamunja nyuda ka ambuda pani duya lai nggamu ka ambu ningu ma pinya nyuna. 17Mata yiana kana padeninguwagaraya na pambada panina nama li lai Wunang Yesaya:18Tangaruya , na ata papindi-Nggu, napanamu-Nggu, hina paluahanya nama padeningu la banjaru-banjaru dangu.19Nyuna ndanapabiatangu a, dang ndana wara a, dangu nda djia ningu a maronguya na kareuku-Na la anda. 20Na au nama mbata ndana buata aya, dang na humbu nama mbuhang pa mbada ndana padaaya,lundu na pataluya nama padeningu, 21la tamu-Na, na banjaru dangu hina monongu."NA KUAHA NAI YESUS WELINA LA NGAHU NAI ALLAHMrk. 3:20-30; Luk. 11:14-23;12:10 22Halaka na haatu tau na parunuku wandi akatu, bana poki dangu na kambiu, da ngandiya laiYesus. Halla, hi Yesus napa panjanya hina njadi pangita dangu pakareuku nuna na tau pokidangu makambiu. 23Mbu halana na tau na hangataru hala hida pa arangu, " Ana nai Daud yabadi Nyuna yia?24Taka, bada ronguka da tau Farisi kawadaka nyuda, Na Tau yiana ndana njadia pa wangga wandi akatu djaka nda angu nanya hi Beelzebul, na kapala ngahu akatu. 25HiYesus na pimanya nama ninya la kanandinguda halla hiwananja, nimbihuna na pahanganji namapaiha-paihangu na lawanya na wiki ma ana, hi tokunya. Dangu, nimbihuda kuatak djaka ndiauma dama paiha-paihangu na lawangu wiki ma ana. Djaka tuna nu, ka nggiki mandungu nakana pahanganjina?26Dangu, djaka na heitang kana wangga hama heitanguna, ka paiha-ihangunayaka hina lawangu wikina. Taka djaka tunaka nu nghiki hama mandungu naka na pahanganjina? 27Dangu, Nyungga djaka kuwanggaya na wandi-wandi akatu wanya hi Beelzebul, ka danguinggamuika napa da anamu bada wangga ha nyuda? Ba tuna kanu ka njadi danya hakim amukauna.28Taka nahu, djaka paki Nggunya Ngahu nai Allah, baku wanggaya na wandi-wandi akatu,na Pahanganji nai Allah mbada ninyaka lai nyimi. 29Malla, kanggiki hama tama bianaka la uma taumarihi pa kaparu lapa wahi ha dapa pahamuna djaka ndana hondu mangiluya na tau nama rihikaparu nuna? Halla, hina wangu patama la pawahiha da ihi uma na. 30Nggamu beaya na mandaangu ngga Nyungga, lawa nangga Nyungga. Nggamu biaya na manda kahau dangga Nyungga,na paiha-ihangu.31Rukuna nuna, nahu Ku paninggai nimbihu da njala bana pa akangu la tau paainguha, taka na pa akangu bau hangganya na Ngahu ndapa ai anya. 32Dangu, djaka nggamuyanama paniwangu la palawa wanya na Ana Tau njadi pa ainya, taka nggamuya nama paniwangpalawa wanya na Ngahu Matua ndapa njadi a pa ainya, hamu kai la rehi nahu dangu mai la rehinama namunya."NA PINGI AI HI TANDAYA WELINGU LA WUANALuk.6:43-46 33Djaka na hamu na pingina, na hamu mai duna na wuana. Taka, djaka ndana hamu na pingina,ndana hamu mbui duna na wuana. Kanadu, na pingina bata tandaya welingu la wuana. 34Ha,wala nai ular mbeni, ka nggiki hama njadi mika nyimi ma akatu la pa paniya na mahamu? Kabawelina la eti du hina pabanjaru wanya la ngaru. 35Na tau hamu na paluhuya na mahamu welingula pawuluna na mahamu, hala na tau akatu na paluhuya nama akatu welingu la pawuluna namaakatu.36Nahu, Nyungga wanggu nggai nimbihu na na kareuku na manda ningu lingungu, na papaniwana na tau,nyuda napa da tunya hiamana la rehi buatangu. 37Kaba welingu la kareuku dumuhi padeninggau, dangu welingu la kareuku mamui, hi hukunggau.DA TAU FARISI DANGU DA MAPINGU TAURAT DA KARAI TANDAMrk.8:11-12;Luk.11:29-32 38Halla, wadanyaka hi Yesus pariada da tau Farisi dangu da mapingu Taurat ba tau mapiraha,Ngguru, mbuhangu manya pa ngitangu tanda welingu lai Nyumu. 39Halla hi wananja banahiamaha hi Yesus, tau la rehi nahu ma akatu dangu manjuraku yiada da karai tanda. Nda ningua tanda pa wuanggai nyimi, lahambeli tanda nai wunang Yunus. 40Kanadu, hama djangu hiYunus ba ninya la kambu iyangu bakul ba tailu mbua lodu tailu mbua ruduna, tuna numbui dunana Ana Tau tailu mbua lodu tailu mbua ruduna la kambu tana.41Da tau niniwe hida ndualakupakariangu dangu da tau la rehi nahu la rehi buatangu hala hi hukunja kanadu nyuda ba ndadamanjaria du bada ronguya na pabuabaruna hi Yunus. Dangu, ngitaya, na rihi bokulupa welingu laiYunus nama ninya lai yohu42Na Ratu welingu la selatan na ndualak karianja da tau la rehi nahula lodu buatang dangu hi hukunja kanadu nyuda da mai welingu la hupu tana lapa patinginya namanggana nai Salomo. Dangu, ngitaya, nama rihi bokulupa welingu lai Salomo nama ninya laiyohu.NANAHARUI DJAKA NDA NINGULuk. 11:24-26 43Djaka na luhuka na ngahu akat welingu la tau, hina laku li la pangia manda ningu wainguhina himbu ngia pangiangu na, taka ndana ngalangu a. 44Hala, wanaka, Ku kabeli badi laumanggu, la ngia paluhunggu.' Hala, bana takaka, kanda ningu apa ihina nuna na uma, pambada kangiri yaka, dangu mbada lanyapu naka. 45Halla, ka laku nanyaka na ngahu akatununa hina karianja da pihu ngahu akatu hawiangu da marihi akatu welingu lai nyuna, halahida tama hida ngiangu lai nu. Ba tunaka nu, kana rihika panda hamu na ndumana na taununa welingu lamangilu na. Djia mbuyai nama tumbu la tau nama akatu yiana.DA NUWA NAI YESUS DA MAPADENINGUMrk.3:31-35;Luk8:19-21 46Batalanga pabanjaru duananjapa da tau dangu hi Yesus, ngitaya, na ina dangu da angudedi-Na ndualak padua danya lahambeli, ka kareuku dua-Nya wada. 47Ninya na haatu namapaninya, ngitaha, na inamu dang da angu dedi-Mu ndualak danya la hambeli, ka kareukuduanya Nyuna wadanggau.48Djiaba tuna, na hiamaya na tau na mapani-Nya hi wananya,gamuha da ina-Nggu dangu gamuha da angu dedi-Nggu? 49Halla, hina padjualaha da limanala tubada dama kikunya, hi wanai Yesus, yiadaha da ina-Nggu dangu da angu dedi-Nggu! 50Kanadu djaka gamuya na mapalakuya na pawukuna na Ama-Nggu la Surga, nyuna ya naangu Nggu paluhu, na anawini-Nggu, na ina-Nggu.

Chapter 13

NA PANGIARANGU RUKUNA NAMA HABARUNGU 1La lodu nuna , hi Yesus na luhu welingu la uma hina uhuku la halinggi tamma. 2Halla, hinapauhingu na tau dangu lai Nyuna. Tunaka nu, Nyuna hei nanyaka la tiana hina uhuku, halana tau dangu ndualaku nanyaka la halinggi tamma.3Hala, na dangu na papani wananjanyuda bana wangu pangiarangu, hiwan-Na, Ninya na tau nama habarungu wini na lua pahabarungu, 4ba talanga habarunguna, ninja da wini dama kanabu la halinggi anda, namunja damabohu hida nga panjapuha. 5Da wini hawiangu da kanabu latana ma pawatungu, na mandadangu tanana, da rianggama patumbu kaba ndana majolung a na tana. 6Djiaba tuna nu, banahungaka na lodu, ka mbana nanjaka lodu da papamula nuda. Dangu, kabanda ningudu amuda,da pa pamula nuda kameti danyaka. ⁷7Da wini dama kanabu la wuku rii madaka, bana tumbukana rii madaka nuna, hala nggapi nanyaka. 8, nawini hawiangu nama kanabu latananama hamu hina tu wuana, ningu mapa hangahu wundangu, ningu mapa nomu kambuluwundangu, ningu mapa tailu kambulu wundangu. 9Nggamu nama ningu kahilungu, mata kanarongu."HI YESUS NA PA AJARU BANA WANGU PANGIARANGUMrk. 4:10-12;Luk.8:9-10 10Halla, dama kikunya damai lai Nyuna hida pa ara-Nya, kanggikina Nyumu bau pabanjaruduanja nyuda hu wanja pangiarangu? 11Hina hiama ha hi Yesus, Lai nyimi pambada wuangumakaika la papinya na pakawiningu rukuna na pahanganji Surga, taka nyuda ndapa wuanja. 12Kanadu, na tau na maningungu, pawuang mayaipa hi lupa na bundu landangu.13Lailununa duka, hi wanggunja nyuda wangu pangiarangu djaka da ngitangu, nyuda ndada ngitaa,dangu djaka da rongu, nyuda ndada rongu a, dang ndada djangapu aya. 14Rukuda nyuda,padeningu nanyaka na pambada patakanai Yesaya ba wana, Wangu parongu wami, bai rongutaka ndai njadi a pa djangapuya. Dangu, wangu bai ngitang, taka ndai pianya.15Ka batimbimananyaka na etina na banjaru yiana, da kahiluda da mboduku parongu, hala hida bitanjada matada nyuda. Djaka ndia, da ngitangu wangu mata duda lati, darongu wangu kahiluda,da djangapu wanya wangu etida, hida pambelingu lai Nyungga hala hi pa panjanja.16Takabatuna, pa pakanyurungu haka da matamu ka bau ngitadu da kahilumu bau rongudu. 17Kupaninggau na mapadeningu bada danguma da wunangu dangu da tau mapadeningu damambuhangu pangitaya na pangitami, taka ndada ngita aya, dangu dama mbuhangu paronguyana parongumi taka ndada rongu aya.NA PALUAHA NANYA RUKUNA PANGIARANGUMrk.4:13-20;Luk.8:11-15 18Ba tunaka nu, patinginyawa na ihina na pangiarangu rukuna na tau nama habarungu. 19Djakana ronguyaka na pulungu pahanganji na tau taka ndana pianya, namunyaka hi ma akatuhina wahiya na pambada tondungu da la eti na tau nuna. Na tau yiana djiayaka na wini napa habarung la halinggi anda.20Nimbunyai na pa habarung la tana pinu watu, djiaduyaka natau na maronguya na pulungu hala hina kataku mbaha etiya, 21taka ba nda ningu a amuna kandana torungu apa una. Bana takaka na mapakapidihu na pamayila wangu lailu na pulungununa, ka kanabu madua nanyaka. ²22Nawini na ma kanabu la huanga rii madaka djiaya na tauna maronguya na pulungu nuna, bada gidikunyaka na pinu tana dang na mangabangu pawuluna kaduahakya na pulungu nuna lupa hi ndana wua. 23Taka, na tau na pa habarung winina latana nama hamu, yiana djiaya na tau nama ronguya na pulungu nuna dangu na pinya. Nyunamaka nama tu palanga takangu wuana, ningu mapa 100 wundangu, hawingu 60, hiwiangu 30.PANGIARANG RUKU RUMBA DANGU GANDUM 24Hi Yesus ba paninja nyuda wangu pangiarang hau rupa, hala Wanna, na Pahanganji Surgangiarana hama djiangu na tau nama habarungu wini hamu la wuakana. 25Djiaba tuna nu,batalanga katuda halanaka na tau, namunyaka na muhuna hina habarunya wini witu lahuanga gandum, hala hina laku. 26Bana tumbuka napa tondungu dangu bana tuka wuana,hinaka hi ngitaya na witu.27Hala, kamai danyaka da atana na mangu wuakangu hida paaranya, Umbu, nda wini hamu aya na pa habarumu la wukamu? Hala ka nggi paweli naka nunana witu? 28Hala hi wananja, na haatu muhu nama palakuya.'hala, hi wadanya da atana, malahu mbuhangu nu kama laku pa pa uhinya?29Hala, wanaka na maramba, matangu! Kanadu,batalanga pa uhimiya na witu, napa na tambuta pakariangudu. 30Mata bianja kada tumbupakariangu lundu takanya na rehi muti. Dangu, la rehi muti, kaku paninja dama habarungu,kada pauhi mangilu pakunya na witu nuna hala kahondu yubuluya ka tunuya. Hala, nagandum ka tuya la dandakunggu.NA PAHANGANJI NAI ALLAH HAMA DJANGU KAROHU SESAWI DANGU RAGIMrk.4:30-32;Luk.13:18-21 31Halaka hi Yesus hina paninja pangiarangu hau Rupa lai nyuda, wananja, Na pahanganjiSurga nuna hama djangu karohu sesawi na papiti tau hina tondunya la wuakana. 32Na karohununa ma rihi pakudu ya welingu la mbu hala wini, taka djaka na tumbuka, marihi la pabokuluya welingu la mbu hala rii, na jadi hareti pingi ai lupa da mabohu la awangu hi damaipatu hibuda la laina.33Halla hi Yesus hina hili paninja nyuda pangiarang hau, na pahanganjiSurga nuna hama djangu na ragi, hala hina pitiya tau kawini hina tuya la angu tepung terigutailu mbua huruna na danguna lundu hina kada ndabanya ragi na tepung.34Mbu halana yianahi Yesus na paniya la tau dangu wangu pangiarangu, ndana jadi a nyuna pa pani danja da taudangu djaka ndana wangu pangiarangu. 35Taka ba tuna nu, ka padeningu hala nanyaka na pambada pani nama laku li la wunang, Nyungga ku bunggahu ngarunggu wangu pangiarangu,Kupani halaha dama kawiningu piti welingu ba hina na jadi na pinu tana.PANGIARANGU RUKUNA NA RUMBA LA WUAKA 36Halaka, hi Yesus na matanya na tau dangu hala hina tama la uma. Dangu, da makiku-Nyahida mai lai Nyuna hala hiwada,"Paluaha nggamanya lai nyuma rukuna napangiarang witulawuaka." 37Dangu, nahiamna, na Tau nama habarungu wini mahamu djiaya na Ana Tau, 38taka na wuaka nuna djiaya na pinu tana yiana. Na wini nama hamu djiaha na ana-anapahanganji, taka na witu djiaya na ana-ana nai ma akatu, 39hala na muhu nama habarunyadjiaya na Iblis, taka na rehi muti djiaya na hupu njapu rehi, dangu dama tanggu muti djiahada Malaikat.40Jadi hama djangu na witu na pa pauhing hala hi tunuya la epi, tuna nudukanama tumbu napa la hupu njapu rehi. 41Na Ana Tau napa na paliawaha da Malaikat-Na, hidapauhinja da watu tunjuru hamangmai da tau dama palakuya nama akatu la pahanganji-Na, 42dangu hida ndauha ha la epi. La pangia lai nu nama ninya djiaya na hi padudurung dangu napangihingu ngandu aka. 43Halaka, na tau nama padeningu hina hambila hama mata loduya lapahanganjina na Amada nyuda. Nggamu nama ningu kahilungu, mata kana rongu."44"Na pahanganji Surga hama tuna na pawulu na maninya la unu tana la wuaka, hina ngitayatau, hala hina kawini belinya. Dangu, lailu hanangu na, ka beli nanyaka, hina dangga halanjada manguna, halla hina keiya na wuaka nuna. 45La handadikuna, na Pahanganji Surga hamadjangu na tau danggangu nama himbu hada mama nandangu. 46Bana hauninguka hadamambotu wilina, ka beli nanyaka hina dangga halanja da manguna, hala hina keiya nuna nahada."NA PAHANGANJI SURGA HAMA DJANGU JALA MAMBINU IYANGU 47Tuna numbui, Na Pahanganji Surga hama djangu jala na pawala la tehiku, hina pauhingmatu-matu iyangu. 48Bana mbinuka na jala nuna, ka yila danyaka la halinggi hida uhuk, halahida pauhinja da iyang hamu la kaliku-kaliku bakul, hala da manda hamu hida warunja.49adi,tuna nuduka napa nama tumbu la hupu japu rehi. Da malaikat da luhu la pakawariya namaakatu welingu la tau mapadeningu, 50Halla da tau akatu hida warunja la epi. La pangia lai nudjiaya na hi padudurung dangu na pangihingu gandu aka.51Mbada pihamu minyaka yiana?Hala hiwada-Nya nyuda. 52Hala, hi Yesus hiwananja nyuda, Lailu nuna, nimbihu dama pinguTaurat dama mbada jadi makikung la pahanji Surga, nyuna hama djangu na mangu umangunama paluhu pawuluna nama bidi dangu mama ndai welingu la pawuluna.YESUS NDA PAKATAKU AYA LAKUATAK WIKI-NAMrk.6:1-6;Luk.4:16-30 53Bana hala ndaba haka na pangiarangu nuda hi Yesus, kalaku nanyaka welingu lai nu.54Dangu, bana takaka la kuatak wiki-Na, Nyuna hina pa piakangu la sinagoge-sinagoge danyuda ka hangataru danyaka hala hi wada, la nggika na galangu ningu manggana dangupambiha wangu na Tau yiana? 55Kanda djia aya ni na ana na tukang ai? Kanda djia aya hiMaria ba wadanya na ina-Na, dangu da angu dedi-Na ba djiaha hi Yakobus, Yusuf, Simon,dangu hi Yudas? 56kanda djia aha da anawini-Na dama ninja lai nyuta? Halla, ka nggi biakana ngala ninja mbuhala da yiada ehi nina na Tau?57Dangu, kahidu da-Nyaka eti. Batunaka nu,ka wanajaka nyuda hi Yesus, na haatu Wunang nda djia aya ka ndapa tembiya, hinggiluna lakuatak wikina dangu la uma wikina. 58Hala, ka ndana pandoi apa tanda mbihana lai nu kabandada parahaya dupa nyuda.

Chapter 14

Na kareuku na rukunai Yesus na ronguyaka hi HerodesMrk. 6:14-29; Luk. 9:7-9 1La rehi nu, hi Herodes, maramba lai nuya, na ronguyaka na kareuku rukunai Yesus. 2Dangu,hina paninja da atana, Yianayaka hi Yohanes parunung. Nyuna mbada luri belinaka welingu lapadua tau meti djiaya nuna duka hi ninya napa mbiha wangu lai Nyuna.3Kanadu, Herodes na yapaya hi Yohanes, hina honduya, hala hina patamanya la uaka lailurukunai Herodias, na papaha nai Filipus, na angu dedinai Herodes. 4kanadu hi Yohanes ba kaliwana dunya, Ndana hamu waanya djakau mangunyai Herodias. 5Djaka djiaya hi Herodes nambuhanguma papametiyai Yohanes, taka na mangadatunya na tau dangu kaba wunanguyahi Yohanes bawada di.6Taka, ba djiayaka na pangada nanya na dangu dedina hi Herodes,ka rianja nanyaka na anana kawini hi Herodias la hanggada nyuda, ka hanangu nanyaka naetinai Herodes, 7nggara biaya na pakaraina na midi kawini nuna daingu mana baku wuanya.8Taka, bana halaka na inana papaninya, ka wanaka na bidi kawini nuna, wuangganya nahu laiyohu, hu tuya la ndulang na katikunai Yohanes hala kau wuangganya. 9Djapangkai bana milana etina na maramba, taka mbada hala naka paharangu dangu nggikiwanaka na tau namangangu danya, hina wuangu pareta lupangu kawuanya.10Hina parahangu lapa kadipuya nakatikunai Yohanes la uaka. 11Dangu, hi tuya la ndulangu na katikunai Yohanes, hi wuanya nabidi kawini nuna hala nyuna hina ngandinya na inana. 12Halaka, da makikunyai Yohanes hidamai, papitiya na toluna, hala hida taninya. Hala, hida lua papaninya hi Yesus.LIMA MBUA KANGUTA DUA NGIU IYANG NDUMA TAU LIMA RATAMrk. 6:30-34;Luk. 9:10-17;Yoh. 6:1-14 13Taka ba naronguka hi Yesus na rukuna yiana, hina yilangu welingu lai nu wangu tiana,hina pamiahangu la mahinggilu. Hala, ba daronguyaka yiana da tau dangu, hida kiku-Nyabada wangu papangga lawihi welingu la hau kuatak-hau kuatak. 14Bana luhuka hi Yesus, kangita nahaka da tau dangu, hala hina milanja eti nyuda, hala hina papanjanja nyuda damahidu.Bana luhuka hi Yesus, kangita nahaka da tau dangu, hala hina milanja eti nyuda, hala hina papanjanja nyuda damahidu. 15Ba mareni rudungu naka, dama kikunya damai lai Yesus hala hiwadanya, lai yohu namalinggitu hala mareni rudung amanaka. Parahanja da tau dangu kada beli la nde-ndehakada kei pangangu nduma wikida.16Taka batuna nu, hiwananjai hi Yesus, ambu dalaku du.Mata nyimi kai wuanja pangangu. 17Hala hiwadanya Nyuna, lai yohu nyuta yia nda ga-garaa maningu, 5 mbua ada da kanguta 2 ngiu ada da iyangu. 18Hala, hiwana, ngandi gaha namuNyungga,19Halaka, hina parahanya na tau dangu la pauhuku la pinu rumba, hala Nyuna hinapitiha da 5 mbua kanguta 2 ngiu iyangu nuda, hala hina tangara la awangu, hala Nyuna hinapamalangungu dangu hina kawita-witaha da kanguta nuda. Bana halaka, Nyuna hina wuanjala makikunya, hala dama kikunya hida wuanja da tau dangu. 20hala, nyuda hida ngangu lunduda mbihu. Halaka, hida pauhinja dama rihi, ningu hakambulu dambu kaliku mbinu. 21Hala,dama ngangu ningu tau 5.000 ya na mini, ndedi paniha aha da kawini dangu da ana kiada.YESUS NA LINDI LA PINU WAIMrk. 6:45-52;Yoh.6:15-21 22Hi Yesus na pambanaha da makiku-Nya la patama la tiana hala kada laku mangilu la hapapa,hala Nyuna hina parahanja da tau dangu pabeli. 23Bana, halaka paparahanja da tau dangu pakabeli, Hina hei la palindi didi miaha aya la pahambayangu. Ba mareni rudungunaka, didimiaha Ayaka lai nu. 24Djiaba tuna, bana marauka na tiana welingu la mamadu, hina kuadanyangalungu kaba dapalawangu dangu na ngilu.25Hala, la papatu wana na jam la rudung nuna,Nyuna na mai tuamaha nyuda, hina lindi la pinu wai. 26Da makiku-Nya Bada ngitayaka banalindi la pinu wai, ka nda uku mangadatu ha hala hida wara, nuna na heitang! Hala, nyuda hidawa-wara kaba mangadatu danya. 27Halla batuna, ka manyamalu kareuku dananjaka nyuda,hiwa-Na, "Pamandunya na etimu! Djiaka Nyungga, ambi mangadat du.28Hala, hi Petrus hiwana-Nya, Miri, djaka djia dukau, parahangga kaku lua tuama-Kau la pinu wai. 29HiwanaiYesus, Pamainguwa! Hala, ka luhu nanyaka hi Petrus welingu la tiana, hala hina lindi la pinuwai, hina laku tuamaya hi Yesus. 30Taka, bana ngitayaka na ngilu, ka pakiringu nanyaka nyunapa mangadatu hala kangeri tandaningu nanyaka. Hala kawara nanyaka, Miri, padita aruka!31Ka pandjuala nanyaka na lima-Na, hina yapayai Petrus, hala hi wana, nyumu mahakudunguparahayamu, kanggikina hiu ndua ndandi? 32Taka bada tamaka la tiana, na ngilu mbu nakamandalu. 33Halaka, nyuda da maninja da latiana hida marubukunyai Yesus hala hiwada,"Langatakama Nyumu ba Ana Allahkau!YESUS BANA PA PANJANJA DA TAU MAHIDUMrk.6:53-56 34Bada halaka papala, taka danyaka nyuda la tana Genesaret. 35Taka da tau lai nu badatandayaka Nyuna, ka pani wangu danyaka lai nu hala hida ngandi halaha da tau dama hidulai Yesus. 36Hala mala aru wadanyai Yesus djaka na peku kama damaya na hupu kalembi-Mu,dangu na tau nama damaya daingu mana bana panjangu.

Chapter 15

NA UKU NAI ALLAH DANGU NA KALARATU TAU 1Halaka, ba mapiraha tau Farisi dangu da mapingu mapingu Taurat welingu la Yerusalemda mai lai Yesus hala hi wada, 2Kanggikina dama kikun-Nggau hida panggaya na kalaratubokunda? Kaba, ndada bahadu limada bada ngangu kanguta! 3Hala, hi wanai Yesus banahiamaha nyuda, hala, nyimi ka nggikina hi pangga mbuyai na paretanai Allah lailu na kalaratamu?4Kana pulunai Allah, Tembiha da ama inamu, taka, djaka nggamuya nama ratunya naamana djaka ndia na inana, pa huku pametiya. 5Hala, wami nyimi, Nggamuya nama wananyana amana djaka ndia na inana, Nggara biaya na pambada ngalamu pa mbada marakungu yakalai Allah, 6ambu na tembi duyapa na amana dangu na inana. Djiayaka, ba pabiata minyakana pulu nai Allah lailu na kalaratumu.7Nyimi, tau kambalikukai, na padeningu maduka napapaninai Yesaya rukumi nyimi: 8Na banjaru yiana da tembika Nyungga wangu ngaruda, takana etida na maraupa welingu lai Nyungga. 9Hala, hawiangu da marubuku-Ngga hala hida paajaru wangu pareta tau.10Halai, Yesus napa aunja da tau dangu hiwananja, Patingingu dangukai pinyawa! 11Nda djiaaya nama tama la ngaru a nama pamarihaku ya na tau, taka nggarayanama luhu welingu langaruna, djiaya nama pamarihaku ya na tau.12Hala, kamaidanyakadama kikunyai Yesus hida paara-Nya, mbada pimunyaka Nyumu bada hidu ka da etida da tauFarisi bada ronguyaka na papanimu? 13Hala, hi Yesus hi wana bana hiamaha, na papamula napanda pamula na na Ama-Nggu na maninya la Surga pa butaya lundu taka la amuna. 14Matabianja nyuda. Nyuda mapakapipi mapoki welingu la tau mapoki. Hala, djaka na tau pokina kapipi hama tau pokina, pakaduada da kanabu la walabongu.15Hi wana-Nyakai Petrus,paluahanggamanya na pangiarang nuna lai nyuma. 16hi wanai Yesus, kamala kandedi hipimanya nu? 17kamala ndai pimanya mbu halana nama tama la ngaru nama puru la kambu napawarungu ka jamban?18Taka, djaka nggaraya nama luhu welingu la ngaru wuwana welingula eti, taka nunaya nama pamarihaku ya na tau. 19kanadu welingu la eti ngia paninya nakanandingu akat, na pameti tau, na njuraku, na njala ba njuraku na bohu, na hakahi kambaliku,dangu na palaping. 20Djiaya yiana maka nama pamarihaku ya na tau, taka na ngangu ba ndapabaha lima ndana pamarihaku aya na tau.YESUS NA NDULAYA NA KAWINI KANAAN 21Halla, ka lakunayakai Yesus welingu lai nu hina hanahungu la paraingu tirus dangu sidon. 22Halla, na haatu kawini kanaan na maninya la paraingu lai nu na mai hina paaungu, Namuaruka Nyungga, Miri, Ana nai Daud! Na Ananggu kawini na runukuya wandi akat lalu mayilaya. 23Taka, nda hauma, pahiama wananya na kawini nuna hi Yesus. Hala, ka mai danyakadama kiku-Nya hala hida pambana-Ya, hi wada, Parahanya nyuna kana beli kaba waramanu nanya nyuna namu lakadjianda nyuta.24Halla, Nyuna hiwana bana hiama, Nyunggapapaliawa la mbimbi dama mbulang welingu la banjaru Israel. 25Halaka, na kawini nuna hinamai tuamaya hina patika la hangganai Yesus, wananya, Miri, ndula aruka! 26Taka, wanakaiYesus bana hiamaya, Ndana hamu a djaka pitiha da kanguta nduma anakiada ka ndauhanja daahu.27Taka, wanakaiYesus bana hiamaya, Ndana hamu a djaka pitiha da kanguta nduma anakiada ka ndauhanja daahu. 28na hiama na kiwini, langataka, Miri, taka da ahu nuda da ngangu kamumu ma kanabuwelingu la menja na mirina. Halai, Yesus wananyaka, Ha kawini, na bokul na parahayamu!Na jadiwa lai nyumu hama djangu na pawukumu. La rehi nuna maaka, na anana kawini banapanjangu.Hi YESUS BANA PAPANJANYA NA TAU DANGU 29Nalakui Yesus welingu lai nu, nali lahalinggi tama Galilea. Hala, bana heika lapinumapalindingu, Halaka uhuku -Nayaka lai nu. 30Halaka, na tau dangu na pauhingu bana mailai Nyuna, da ngandiha da tau makaliparu, pongu, poki, kambiu, dangu da tau hawiangu.Hala, hida pakatudaha da tau nuda la wihinai Yesus hala Nyuna hina papanjanja nyuda, 31kahangataru nanyaka na tau dangu bana ngitaha dama kambiu bada kareuku, dama pongubada langaka, dama kaliparu bada pangga,dangu dama poki bada ngita. Hala, nyuda hidapamangaranya na Allah Israel.HI YESUS BANA WUANYA PANGANGU NA TAU PATU RATA RIHIMrk.8:1-10 32Hala, hi Yesus hina paaunja dama kiku-Nya hala hiwananja, Ku milanja eti da tau nudakanadu mbada tailu mbua lodu daka bada kariangga Nyungga hala hinda ningu a pangangu.Dangi, Ndaku mbuhangua pa parahanja pabeli dalungu manjuda napa da haluputdu laanda. 33Hala, wada -Nyaka dama kikunya. Langginika tangalangu ningu kanguta la pangiamamalingitu yiana kata pambihuya na tau nama dangu yiana. 34Ka paara nanjaka nyuda hiYesus, pira mbuda da kanguta dama ninja? pihuda, dangu ana pira ngiu ada da iyang kudu. 35Hala, hi Yesus na parahanja da tau dangu lapa uhuku la tana.36Hala, piti nahaka ba pihumbua da kanguta dangu da iyang kudu nuda, hina pamalangungu, Hina kawita-witaha, halahina wuanja dama kiku-Nya, hala dama kiku-Nya hida wuanya na tau dangu. 37hala nyudahida ngangu lundu mbihuda. Halaka, hida pitiha da rihi ngangu da, ningu pihu mbua kalikumbinu da. 38Nyuda dama ngangu ningu patu rataya na mini ndapa niha aha da kawini danguda anakiada. 39Hala, piti nahaka ba pihumbua da kanguta dangu da iyang kudu nuda, hina pamalangungu, Hina kawita-witaha, halahina wuanja dama kiku-Nya, hala dama kiku-Nya hida wuanya na tau dangu.

Chapter 16

DA TAU FARISI DANG SADUKI DA KAMANYAI YESUS 1Halaka, da tau Farisi dangu Saduki damai la pakamanyai Yesus. Nyuda da karaiyai Yesus kanapangita nggama hau tanda welingu la Surga. 2Taka na hiamai Yesus, djaka na mareni ka narudungu, wami nyimi, na yarahu hamu bana rara na awang.3Halaka lambaru, na tungu na ngilumbangatu kanadu na awangu bana rara dangu na kapatang. Nyimi mipingu bia nggiki hamanabai kawariya na rupana na awang, taka ndai njadi a lapa kawariya na tanda-tanda rehi. 4Na haundalaru nama akatu dangu nama njuraku yiada da pambanangu pakarai hau tanda, nda djia njadimanapa kapa ngitanja bianjapa hau tanda, hinggiluna na tanda nai Wunangu Yunus. Halaka,Nyuna hina laku warunja nyuda.NAPALUAHANANYA RUKUNA NA RAGI TAU FARISI DANG SADUKI 5Bada taka ka la hapapa tamma da papanaungu, ka maruambangu danyaka pa ngandi kanguta. 6Hala, kawana ndjaka nyuda hi Yesus, Patandanya dangu rimangu badi la ragi tau-tau Farisidangu Saduki. 7Hala, ka pakiringu danyaka papani wanya nuna la hapa djiaha hala hi wada, djiabandata ngandi kanguta kabadi yia. 8Taka batuna, hi Yesus na pimanya yiana napa pabanjaru wadahala hi wana, ha nyimi tau mahakudung parahaya, ka nggikina hi pabanjaru wanya la hapa djiakairukuna banda ningu kanguta?9Mala nu ndedima hi pinya dangu ka ndai namu mayapa da limambua kanguta nduma tau lima rata, hala da rihida pira mbua kalikuda bai pauhinja? 10Djakandia, pihu mbua kanguta nduma tau patu rata, hala da rihida pira mbua kalikuda bai pauhinja?11Kanggikina hi ndai pimanya banda paniwangu nggunya kanguta a Nyungga lai nyimi? Taka,rimangu badi la ragi tau Farisi dang Saduki. 12Hala, hina aka hida pinya banda piniwangu nanya laparimangu la ragi kanguta a, taka djiaya napa ajaru wada da tau Farisi dangu Saduki.13HI YESUS DJIAYA NA MESIAS 14Bana taka kai Yesus la Kaisarea Filipi, ka paarangu nanyaka Nyuna la makiku-Nya, malabana pani wangu na tau, Nggamuya na Ana Tau nuna wada? 15Da hiama nyuda, hawiang djiayaiYohanes parunung wada, taka hawiang djiayai Elia wada, taka hawiangu djiayai Yeremia wada,djaka ndia haatu wunangu ya wada. ¹⁵Hala, hi Yesus hina pa aranja nyuda, Mala, nyimi, gamukaka Nyungga yiana? 16Na hiamai Simon Petrus, Nyumu djikau Mesias, Ana nai Allah nama luri!17Hi wananyai Yesus, Pa pakanyurungukau nyumu, Simon ananai Yunus, kanadu banda toludangu ria aya nama paluaha gaunya yiana lai nyumu, taka na Ama-Nggu nama ninya la Surga. 18Dangu, Nyungga nahu Petrus wanggu gauka. Hala, la pinu watu yiana, Nyungga ku pahadanyana kabungguru-Nggu hala na Ngaru pindu Hades ndada njadi a pakuahaya.19Hi wananyai Yesus, Pa pakanyurungukau nyumu, Simon ananai Yunus, kanadu banda toludangu ria aya nama paluaha gaunya yiana lai nyumu, taka na Ama-Nggu nama ninya la Surga. 20Dangu, Nyungga nahu Petrus wanggu gauka. Hala, la pinu watu yiana, Nyungga ku pahadanyana kabungguru-Nggu hala na Ngaru pindu Hades ndada njadi a pakuahaya.HI YESUS NA PANIWANYA RUKUNA METINAMrk.8:31-9:1;Luk. 9:22-27 21Pakiring la rehi nu, hi Yesus na paluahanya la makiku-Nya Nyuna bana laku ma badi laYerusalem hina dangu na pamayila wana weling la ama bokul- ama bokul, dangu la ratukapala, hamangu mai dama pingu Taurat, hala hi pametiya hina luri beli la lodu patailu wana. 22Halakai, Petrus hina yilaya la karaha na, hina mbeni-Nya, hi wana, Miri, padaingu manai Allahbana pamarauya nuna welingu lai Nyumu! Mbu halana yiana nda djia tumbu ana lai Nyumu. 23Taka batuna nu, hina pambelingui Yesus hi wananyai Petrus, Maraukau weling lai Nyungga,ha Iblis! Nyumu djiakau watu tunjuru Nggu kanadu ba ndau pamandu anya na kanandingmula pambuhanai Allah, taka djiaya na pambuha pinu tana.24Kawana njaka da makiku-Nya,djaka ningu ma mbuhang pa kikungga Nyungga, na mayau pakunya badi na wikina, na dukuyana harikang na, hala kana kikungga Nyungga. 25Taka djaka gamuya nama pamandunya nahamanguna na yamihuya na hamanguna. Taka djaka gamuya nama yamihu hamanguna lailuNyungga, daingu na ngalanya. 26Gara ka untungna djaka na mangu halanya na pinu tana, taka nayamihuya na hamanguna? Djaka ndia, garaka pawuananya anguna patau hiluna na hamanguna?27Kanadu, na Ana Tau daingu takana ba wangu mangaranguna na Ama-Na bada pakariangudangu da Malaikat-Na hala hida himbaluya nimbihu na tau palatanya napa pandoi na. 28Nyunggaku paninggaunya nama padeningu, ninja ba tau mapiraha dama ndualaku lai yohu nda djia metiada lundu nyuda da ngitaya na Ana Tau bana taka la pahaganji-Na."

Chapter 17

HI MUSA DANGUi ELIA DA PAWUWANGU DANGU HI YESUSMar.9:2-13;Luk.9:28-36 1Nomu mbua lodu la hambeli na nuna, hi Yesus na wandahai Petrus, Yakobus, lupa hi Yohanesangu dedi nai Yakobus, hala hina karianja nyuda la pahei la pinu palinda jangga ba didi miahaaha. 2Hala, hi Yesus hina panjilungu na rupana la hanggada nyuda. Na mata-Na na hambila hamadjiangu mata lodu dangu da katari-Na da bara kanyilaku.3Dangu, ngitaya, ka pawuwang danyakalai nyuda hi Musa dangu Hi Elia, bada pa banjarungu danyai Yesus. 4ka wananyakai Yesuspariana hi Petrus, Miri, na hamu mapa lati djaka ni manu nda lai yohu, mata kaku pahadangutailu mbua uma lai yohu, hau ndumamu Nyumu, hau nduma nai Musa, dangu hau nduama naiElia.5Ba talanga pa banjarung napa hi Petrus, na awang nama hambila na pamaunja nyuda,dangu, ngitaya, ninya na kareuku welingu la awang nama wana, Yianaya na Ana-Nggu napanamunggu, lai Nyuna Ku parakangu. Ronguyawa Nyuna. 6Bada ronguyaka nuna dama kiku-Nya,ka patika danyaka hida pudukuya na tana ba lalu mangadatu da. 7Djiaba tuna, hi Yesus na maituamaha hina damaha nyuda, hiwananja, hadanguwa ambi mangadatu du. 8Bada tangaraka kanyuda, ka nda haatu apa pangita da, didi miaha ayaka hi Yesus.9Bada puruka welingu la palindi,hina paretaha hi Yesus ka ambu da paniwangu du lai gamu biaya lupa takanya na Ana Tau bapaluri beliya welingu la njuanga tau meti. 10Hala, dama kikungu kapa arangu danyaka lai Nyuna,Hala, kanggikida dama pingu Taurat bana mai mangilu mapa badi hi Elia hiwadai?11Nahiamahi Yesus, djaka djiaya na mai mangilu ma hi Elia la papalanyapunya mbu halana. 12Djiaba tuna,nahu ku paninggai ba bada mai manaka hi Elia, taka ndada tanda aya nyuda taka palakudanya napambuha ma ada nyuda. Tuna numbui na Ana Tau daingu mayila mana la limada nyuda. 13Taka,hina aka hida pinya da makikung ba pani wananya hi Yohanes parunung du Nyuna lai nyuda.NA HAATU ANAKIADA NAPA PAHALA WELINGU LA NGAHU AKATUMrk. 9:14-29;Luk. 9:37-43a 14Bada kabeli kai Yesus dangu dama kikungu la tau dangu, na haatu tau mini na mai lai Yesushina patika la hanggana hala hiwana, 15Miri, namu aruya na ananggu ba hidu wutu manu nanyadangu lalu mayila ya. Nyuna na kali kanabu la epi dangu la wai. 16Ku ngandi mayaka lati lamakiku-Nggau, taka nyuda ndada maka a pa papanjanya nyuna.17Na hiama hi Yesus, Ha, nyimindalar manda parahaya dangu manjarangu! Ka pira mandai mapa badi Nyungga baku ndadikukarianggai? Pira mandai mapa badi Nyungga baku paliara nggai kanandigu dumami nyimi?Karianya namu na anakiada lai Nyungga. 18Halaka hi Yesus hina kayakkaya na ngahu akatu nunalupa na luhu weling la anakiada mini nuna, hala ka panjangu nanyaka na anakiada nuna la rehinuna ma a.19Halaka dama kikungu mai danyaka lai Yesus, bada pamiahanguka dangu Nyunahida paarangu, ka gikina nyuma hi ndama maka lapa wanggaya na wandi akatu nuna? 20Hiwananja nyuda, kanadu na parahayamu nama hakudung. Ku paninggainya nama padeningu lainyumi, djapa ka hama karohu hawi aya na parahayamu, hi njadidu la papa ninya na palindi yiana,leling kau welingu lai yohu kau laku lai nu! Taka na palindi nuna daingu leling mana. 21Nda ninguamanda peku la nduma mu. Djiaba tuna, na ngahu akatu hama djangu yiana njadi lapa wanggayawangu hambayangu dangu puaha.HI YESUS NA PANIWANYA RUKUNA METINAMrk. 9:30-31;Luk. 9:43b-45 22Ba talanga pauhi dai Yesus dangu dama kiku-Nya la Galilea, hala Nyuna hi wananja nyuda,na Ana Tau pawuayaka la lima tau, 23hala nyuda hida pameti-Ya, hala Nyuna hina luri la lodu napatailu wana. Hala, ka dira handuka haka dama kiku-Nya.24Bada taka ka la kapernaum, dama pauhingu hilu katiku 2 dirham da mai lai Petrus hida paarang, Mala na gurumu ndana bayar a hilu katiku 2 dirham? 25Na hiama hi Petrus, "djiaya."Banatamaka la uma, hi Yesus na kareuku da mangilunya, Ngiki wamuka nahu, Simon? Weling laigamuka da maramba la pinu tana bada pahurung hilu katiku? Weling la ana daka djaka ndia latau hawiangu ka?" 26Weling la tau hawiangu, bawana kai Petrus, kawanakai Yesus , ka djaka tunanu, ka bembahu danyaka da ana na. 27Djiaba tuna nu, ka ambu ta pahiduha da etida, maiwa katalua pama ngiala la tamma. Pitiya na iyang pakawunga yapa hala kau wangaya na ngaruna, kangitamunyaka na hau stater. Kau pitiya na ndui nuna hala kau wuanja nyuda, nduma-Nggu dangundumamu."

Chapter 18

GAMUYAKA NAMA RIHI BOKUL LA PAHAGANJI SURGA?Mrk. 9.33-37;Luk.9:46-48 1Larehi nu, ka mai danyaka dama kikung lai Yesus hida paarang,"Gamuyaka nama rihi bokulu lapahanganji Surga?" 2Halaka, hi Yesus hina pa aunya na anakiada kudu lai Nyuna, hala hina tuyana akiada kudu nuna la padua da nyuda, 3hala hiwana," nahu Nyungga kupaniya nama padeningulai nyimi, djakai manjaria dangu ka ndai njadi anakiada, nyimi nda djia njadi ami la patama lapahanganji Surga.4Gamu nama pa kiandarung wikina hama djangu na anakiada yiana djiayanama rihi bokul la pahaganji Surga. 5Dangu, djaka gamuya nama katakuya na ana kiada hamadjangu yiana la tamu-Nggu, nyuna kataku nangga Nyungga.PA INGANYA NAMA PAWITINYA NA NJALAMrk.9:42-48;Luk. 17:1-2 6Djiaba tuna nu, djaka gamuya nama panjaranya na haatu ana kiada kudu nama parahayalai Nyungga yiana, na rihi hamupa nyuna na watu pianang ka tiwalunya la goruna hala kapatadaninya la tehik nama rihi majolung.7Ura dedi nanyaka na pinu tana kanadu damapanjarangu baninja lai nu! Kanadu, dama panjarangu ba daingu nimanya, taka ura dedi nanyakana tau nama patumbuya. 8taka djaka na lima mu djaka ndia na wihimu nama pawiti nggau hunjala, kadipuya kau warunya nuna. Na rihi hamupa bau tama la luri wangu kapungga limamudjaka ndia bau kanjiku welingu bada kadambungu da limamu dangu da wihimu, taka hipa ndauhabiakau la epi manda mbada.9Djaka na matamu nama pawitinggau hu njala rukiya hala kauwarunya nuna. Na rihi hamupa bau tama la luri wangu hau mata, welingu bada kadambungu damatamu taka hipa ndauha biakauka la epi Neraka.10Patandanya, ambu djia i munyaka la pamimupamarahu na haatu anakiada kudu yiana. Taka nahu, Nyungga wanggunggai da Malaikat la Surgadama tangara manuya na rupana na Ama-Nggu la Surga. 11kanadu, na Ana Tau ba mainanya papamannya nama mbulang.NA PANGIARANG NA MBIMBI NAMA MBULANGLuk. 15:3-7 12Malla gikina wamuka? Ninya na haatu tau nama ningu 100 ngiu mbimbingu, taka na heu nanjarangu, mala ndana mbanjalu aha la palindi hala hina lua pahimbuya na heu nama jarangu nuna? 13Hala, djaka na ngala nyaka, nahu Nyungga kupaninggai, na rihi mbaha etipa lailu na heu namanjarangu nuna welingu da 99 dama nda njarangu. 14Tuna numbu, nda pawukuna na Amamu laSurga aya djaka na meti na haatu na anakiada kudu yiana.PANAUNYA NA TAU NAMA NJALALuk. 17:3 15Djaka na njala na angu dedimu, luawa kau paninya na panjala wana, nyumu dangu nyunadidi akai badi. Taka nyuna djaka na rongukau, ngala beli dumunyaka na angu dedimu. 16Taka,nyuna djaka ndana rongukau nyumu, wanda tau madua djaka ndia tau matailu kariamu mataka welingu la ngaru tau madua djaka ndia tau matailu hakahi, mata na pakareuku wangu kanamandungu.17Taka, djaka ndana buhangu mai paronguha nyuda, paniyawa la kabungguru. Hala,djaka ndana buhangu mai la paronguya na kabungguru, mata bianyawa ka hama djanguha dabanjaru hawiangu dangu dama pauhing hilu katiku.18Nahu Nyungga ku paniya nama padeningulai nyimi djaka garaya na pahondumu la pinu tana pahondu buyai la Surga. Dangu, djaka garayanapa pahalamu la pinu tana pa pahala mbuya la Surga. 19Ku hili paninggau, nahu Nyunggawanggunggau djaka ningu tau madua lai nyimi dama pahamang la pinu tana rukuna na pakaraida,nuna padaingu jadi mana lai nyuda lailuna na Ama-Nggu nama ninya la Surga. 20Kanadu, langia paninja da tau madua djaka ndia da tau matailu dama kabungguru wanya na tamu-Nggu,Nyungga ningga la huangada nyuda.NA PANGIARANG RUKUNA PA AING 21Hala, kamai nanyaka hi Petrus lai Yesus hina Paarangu, "Miri, kupambira wundangu kabadibaku ainya na angu dedinggu nama njala lai nyungga? Ku papihu wundang ka badi? 22Na hiamaiYesus, Nyungga ndaku pani anggau pa pihu wundang hu papihu kambulu kali pihu wundang badi.23Lailu nuna duka, na pahanganji Surga hi pangiaranya hama djangu na haatu maramba namapadiha danja da atana. 24Bana pakiringka pa padiha danja, na tau nama wutang madangu 10.000talenta hida karianya lai nyuna. 25Kandana maka apa nyuna lapa bayarha, dangga nyawa nyunakawanaka na maramba, lupa na papahana da anana, dangu mbu halada da manguna, ba tunanu beri bayar manahaka da wutana.26Halaka na ata nuna hina patika dangu hina marubukunyana umbuna, wananya, puli kingga lati daingu mana nyungga baku bayar halaha da wutanggulai nyumu. 27Halaka, na maramba hina namuya na atana, hala hina pulinya, hala hina wuanyapaaing la mbu halada da wutana.28Taka, bana luhuka ka pahambur dananyaka na anguna paatahawiangu nama wutang 100 dinar lai nyuna, hina yapaya hala hina kohulya na ata nuna, danghiwananya, bayar beliha da ndui napa karaimu lai nyungga! 29Halaka, na ata nama wutang lainyuna hina patika hala hina kamahinya, wananya, puli kingga lati daingu mana nyungga bakybayar halaha da wutanggu lai nyum.30Djia batuna, ndana mbuhang a hala hina patamanya lahukung nuna na anguna lupa hina lunah ha mbu halada da wutana. 31taka bada itayaka nuna mbuhalana da ata hawiangu, ka dira handuka haka hida mai lapa paninya na umbuna panamatunyanama tumbu.32Halaka, na umbuna hina pa aunya na ata nama mangilu hala hiwananya, nyumuata makatadakau. Nyungga ku ainja mbu halada dawutangmu lailu bau kamahingga. 33Kandana peku manu kau namuya na angumu pa ata, hama djangu nyungga baku pangitanya nanamunggau nyumu?34Halaka, na umbuna, wangu mbenina, bana wuaya lama tanggu pamayilalundu na mbayar beli halaha da pakaraina lai nyuna. 35Na Ama-Nggu la Surga tuna numa banapalakuya nama pahama djangu yiana lai nyumu, djaka ndau ainya na angumu weling la etimu.

Chapter 19

PA AJARU RUKUNA PAHIAWAMrk. 10:1-12 1Bana hala ndabayaka napa paniwana hi Yesus, kalaku nanyaka Nyuna welingu la Galilea, halahina taka la Yudea, la hapapa luku Yordan. 2Hala, na tau dangu nama kanguhuru hida kiku-Nya,hala Nyuna hina pa panjanja nyuda lai nu.3Ba tau mapiraha da tau Farisi da mai lai Yesus kakamanya Nyuna ba wada hala hida paarang, Mala, na padening nu na tau mini kana pahiawadanya na papahana wangu dangu lata? 4Hala hi wananja bana hiamaha nyuda hi Yesus, ka ndaibaha aya kanadu Nyuna, nama padikanja nyuda weli amangu, bana panjadiha nyuda da tau minidangu da kawini,5hala nyuna hina pulung, matawa nahu, na mini kana pahiawa danya na amanadangu na inana, hala kada kahaungu dangu na papahana, hala pakaduada nuda ka hau tolu ada? 6Njadi, nyuda nda tau madua ahapa, taka hau tolu adaka. Lata nuna, garaya na pambada kahaunaiAllah, ambu napa iha dunya tau7Hala nyuda hi wadanyai Yesus, Hala, kanggikinai Musa hinaparetakama lapa wuangu huratu pahiawa dangu hi pahiawa danja da papaha? 8Hi wananjaiyesus, ba jiaya na tongguru eti dumu, hina pulinggai Musa pa pahaiawa danja da papahamu.Djaka djia paku yaka una, weli mulangu nda tuna nu a. 9Dangu, Nyungga ku paninggau djakagamuya nama pahiawa danya na papahana, hinggilu djaka njuraku nanya, hala jaka na nikahdangy kawini hawiangu, nyuna njuraku nanya.10Kawada-Nyaka dama kikungu, djaka tunamaduika da mini lei dangu da papaha, kana rihipa la pahamu djaka ndapa nikah. 11Taka, hiwananjanyuda hi Yesus, nda djia mbu hala ana na tau nama katakuya na kareuku yiana, hinggilu da nyudada pakanyurung. 12Kanadu ba ningu tau na manda nikah kaba tuna numa welingu bana dedi lakambu ina na, dang ningu mai tau manda nikah kaba anguna patau mapandoinya, dangu ningumai tau manda nikah kaba welingu lawikina mananya lailu na Pahanganji Surga. Taka djakagamuya nama katakuya na kareuku yiana, mata kana katakuyawa."HI YESUS DANGU DA ANA KIADA KUDUMrk. 10:23-16;Luk18:15-17 13Halaka, bama piraha da anakiada kudu hida karianja lai Nyuna mata Nyuna kapeku pamaunaha lima-Na da anakiada nuda dangu kana hambayanja nyuda. Djiaba tuna dama kikunya hidambeninja da tau nuda. 14Taka, hiwanai Yesus, Mata bianja da anakiada kudu nuda. Ambu pabiatadunja nyuda la pamai lai Yungga kanadu na pahanganji Surga ba manguna na tau nama hamadjangu da anakiada kudu yiana. 15Bana halaka hi Yesus pa pamaunja lima-Na da anakiada nuda,hala Nyuna hina laku welingu lai nu.NGIKI HAMANA HI TANGALANYA NA LURI PALUPANGMrk. 10:17-32;Luk. 18:18-32 16Hala, kanamunyaka na haatu lai Yesus hina Pa arangu, Guru, gara mahamuyaka badi napapalaku kapeku ngalanya na luri palupang? 17Hala, hi Yesus hina paninya na tau nuna, Kanggikina hu pa arang lai Nyungga rukuna na mahamu? Hau ana na mahamu. Taka, djakambuhang munya pa tama la luri palupang tundunja nuda da pareta-paretaka.18Ka pa arangnanyaka nuna na tau lai Yesus, Pareta nama ginika? Na hiamai Yesus, Ambu pameti tau, ambujuraku, ambu bohu, ambu jadi hakahi kambalik, 19tembiha da amamu dangu da inamu, dangunamuya na angumu patau hama djangu na wikimu.20Ka wanaka na bidi mini nuna lai Nyuna, mbuhalada nuda mbada tundu manggu njaka, ka nggarayapa nama ndedi lundungu? 21ka wanakaiYesus bana paninya, taka djaka mbuhangu munya pahamu, lakuwa kau dangga halanja namangumu. Hala, kau wuanya na tau mayilla, hala kau ngalangu ningu pawulu la Surga, hala, kaupamaingu pa tundu ngga Nyungga. 22Taka, na bidi mini nuna, bana ronguyaka na kareuku nuna,ka beli nanyaka dangu handukana kanadu nyuna ba lalu wuluna.23hala, ka pani nanjaka damakiku-Nya nyuna hi Yesus, Nyungga kupaninggainya nama padening lai nyimi, ndana muda a natau nama wulu la patama la Pahanganji Surga. 24Hili wanggunggai, Nyungga ku paninggau narihi hamupa na heu unta kana tama li ningu la mambuawa utu welingu na tau wulu bana tama laPahaganji nai Allah.25Bada ronguyaka na kareuku nuna dama kikungu, ka hangataru danyakanyuda, hala hiwada, djaka tunaka nu, ka nggamu aka dapa pamanangu? 26hina tangaru hanyuda, hi wanai Yesus, djaka la tau, rukuna na yiana ndana peku a, taka djaka dangui Allah, mbuhalana nuna daingu njadina. 27Hala, kawana kai Petrus lai Nyuna, ngitaya, nyuma mbada mayauhalamanjaka mbu halada hala hima kiku nggau Nyumu. Hala, ka garaka pangalama?28Hala,hiwananja nyuda hi Yesus, Nyungga, kupaninggainya nama padeningu lai nyimi, nama kikunggaNyungga la pinu tana bidi, ba talanga uhukuna na Ana Tau la kanjaka bokul-Na, nyimi mbu hiuhuku la pinu kanjaka hakambulu dambu duma la pabuatanya na hakambulu dambu kabihuIsrael.29Dangu, nimbihu na tau nama mbada mayaunja da umana, angu na paluhu, anawini na,ama na, ina na, da ana na, djaka ndia da wuakana lailu na tamu-Nggu daingu na pahangahuwundangu bana ngalang kangiaha luri palupang. 30Taka batuna, na dangu na tau na mamangiluna malamiri, hala, nama malamiri djiaya nama mangilu.

Chapter 20

PANGIARANG RUKADA DAMA RAMA LA WUAKA ANGGUR 1Kanadu, na Pahanganji Surga, hama djangu nama ningu wuaka anggurungu la mbaru hadarudung hina laku pahimbu marama la wuaka anggur na. 2Bada kahaunyaka nyuda dangu damarama hau dinar hau lodu, hala ka paraha nanjaka nyuda la wuaka anggur na.3Taka, la merenijamu tailu hili laku mananyai nyuna pa himbu marama ninja hawiangu dingiru biadanya bandaningu a paramada. 4hala, hiwananja nyuda, nyimi, lakukai la wuaka anggur dangu nggarayanama parakangu daingu wua manggainya. Hala, kalaku danyaka nyuda.5la handadikku na, lapanomu wana dangu la pahiwa wana na jam hina hili laku hama djangu na pambada palakuna. 6Hala, la mareni jam hakambulu hau, hina hili laku ka tabuku nahaka dama talanga uhuku dahala hiwananja nyuda, kanggikina hi ndualak lai yohu hinda ningu a paramami? 7kawada nyakanyuda, kaba ndedi ningu a ma paraha nggama parama. Nyimi hi lakuwa la wuaka anguru nggu,ka wana njaka nyuda pariana na mangu wuakang.8Ba mareni rudung naka, ka pani nanyaka namandur pariana na mangu wuakang, pa aunjawa dama rama ka mbayaru nja wunda ramada,pakiri welingu lama tama malamiri lundu lama mamangilu. 9Taka, nyuda da paparahang paramaweling la jam hakambulu hau, da mai, dalu haatu tau da ngalang 1 dinar. 10taka nyuda damarama mangilu, da mai, hala wadaka nyuda ta ngalangu padangu ka badi nyuta wadaka. Taka, 1dinar ma a pangalada dalu haatu tau.11Hala bada ngalanjaka, ka pa arangu danyaka la manguwuakangu. 12wadaka nyuda, na tau nama tama malamiri hau jam ana parama, taka nyumu hupahama dama anggama nyuma, ma padanya na panjili wangu dangu na mbana lodu.13Djiabatuna, wanaka na mangu wuakangu bana hiamaya na haatu welingu lai nyuda, angu dedi, nyunggandaku njala a lai nyumu. Mala nyimi nda mbada pajia aminya dangu nyungga hau dinar? 14Pitiyana ndumamu dangu kau laku, taka nyungga ba mbuhang nggunya pa wuanja dama malamiriyiada, hama djangu lai nyumu.15Mala nu ndaku padeningu a baku palakuya na pambuhanggubaku hangganja da mangu wikinggu? Njaka ndia, hi akat biadanya da matamu lailu baku hamunyungga? 16Njadi, nama malamiri ka njadi nanyaka mamangilu, dangu nama mangilu ka njadinanyaka ma malamiri.HI YESUS NA HILI PANIWANYA NA RUKUNA METINAMrk. 10:32-34; Luk.18:31-34 17Taka hi Yesus bana mbuhangu ka palaku la Yerusalem, na karianja dama kiku-Nya ba dangupaihanja. Nahu la anda, hala nyuna hi wananja, 18ngitaya, nyuta hanggangu danya la Yerusalemdangu na Ana Tau napa hi wuaya la ratu-ratu kapala dangu lama pingu Taurat. Hala nyuda hidahuku pameti-Ya. 19Hala, nyuda hida wuaya Nyuna la ba-banjaru hawiangu hida pa akanya, hidapaluya, dangu hida harika-Nya. Hala, la patailu wana na lodu, Nyuna hina paluri beliya.NA PAKARAINA NA INADA DA ANA NAI ZEBEDEUSMrk 10:35-45 20Halaka, na ina na da ana nai Zebedeus dangu da ana na da mai lai Yesus hala hida patika lapakarai habata lai Yesus. 21Hala, kawana njakai Yesus, Nggaraya na pambuha mi? Na hiama naina da, paretaha da ananggu paka duada kapeku uhuku da la pahanganji-Mu, na haatu la kawana-Munya hala na haatu ka lakalai-Munya.22Taka, hina hiama hi Yesus, nyimi ndai pi anya garayana pakaraimi. Mala hi njadi pa ngunungu welingu la mbeker na pa ngununGu? Hi wada nyudalai Yesus, Uu, manjadi ma. 23kawana njaka nyuda hi Yesus, djaka djiaya nyimi hi njadi ma pangunungu welingu la mbeker-Nggu, taka la pa uhuku la kawana-Nggu djaka ndia la kalai-Nggu,nda nduma ang-Gunya la pawuanggainya, taka nduma da nyudaya da pambada hawanjirunana Ama-Nggu. 24Taka bada ronguka dama kikungu da hakambulu, ka mbeni dahaka da angudedida dama dua nuda.25Djia batuna, hi Yesus na paunja nyuda hala hiwananja, nyimi hi pinyadama yapa kuaha la banjar-banjaru hawiangu da pareta lai nyuda, dangu na tau-tau bokul nyudada palakuya na kuahada lama dangu. 26Djaka nyimi ambi timi nudu, taka djaka gamuya namambuhangu pa bokul lai nyimi, na njadi ma tanggu paloku badi. 27Dangu, djaka gamuya namambuhang pamangilu lai nyimi, nyuna na jadi atami badi, 28hama djangu na Ana Tau bana mai ndadjia aya ka kabubuluya, taka djiaya nama pakabubulu dangu la pawuanguya na hamangu-Nandumang lapa pamananya na tau dangu.DA TAU MADUA DAMA POKI BAPA PANJANJAMrk. 10:46-52;Luk. 18:35-43 29Dangu, bada laku warunyaka la Yerikho, na dangu na tau nama tundu-Nya. 30Dangu, ba taumaduaha dama poki da uhuku la halinggi anda, bada ronguyaka ba nahunyai Yesus, kapa aungudanyaka, "Miri, Ana nai Daud, namu aru kama!" 31Na tau dangu na mbeninja nyuda kada kandiba wada. Djiaba tuna, tamba hadirungu ma ada bada wara, Miri, Ana nai Daud, namu aru kama!32Hala, hi Yesus hina ndudi hala hina pa aunja nyuda. Hi wana Nyuna, garayaka na pambuhamina papa lakunggu Nyungga lai nyimi? 33ka wadaka nyuda, Miri, ma mbuhangu kada pabulang damatama wama. 34Hi Yesus na milanja eti nyuda, hala hina damaha da matada nyuda, hala la rehinuna maka nyuda bada ngita beli, hala hida kikunyai Yesus.

Chapter 21

BADA NGGEPIYA HI YESUS HAMA DJANGU NA MARAMBAMrk. 11:1-11;Luk. 19:28-38;Yoh. 12:12-19 1Bada mareninyaka la Yerusalem dangu bada takaka la Betfage, la palindi Zaitun, hi Yesus napaliawaha dama kiku-Nya; 2hala Nyuna hina paninja nyuda, lakuwa la ndeha na pahanggami,halaka hi tabukuya na heu keledai na pahondu dangu na ana na nuna na keledai bada paangungu. Kai wakahuya na hondona hala kai ngandiha lai Nyungga ba dua ngiuda. 3Taka djakaningu tau mapa aranggai, wami timi nu, hi Miri nama paraluya, daingu lu pabeli manaha.4Matayiana kana padening halawa garaya napa mbada panida da wunangu: 5pani nyawa na ananakawini hi Sion, ngitaya, na maramba na mai lai nyumu, na kendar eti, dangu na kaliti heu keledai,dangu heu keledai larina, anana na keledai kalatu.6Laku danyaka da tau makikungu hala hidapalakuya panamatunya na paparaha wana njai Yesus. 7Hala nyuda hida ngandiya na keledainuna pakarianya na anana, hala hida walahu ha da kalembida nyuda la kadjia keledai nuda, halahina uhuku hi Yesus la kadjiana. 8Hala hawiangu da tau dangu hida walahu ha da kalembidanyuda la anda, taka hawiangu hida katahi lai ai, hida banjalu la anda.9Na dangu na tau namalaku mangilu-Nya hala nyuda dama ndaki-Ya hi wada bada wara, Hosana na Ana nai Daud! Papakanyurungu ya Nyuna nama mai wanya na tamu nai Miri. Hosana nama ninya la pangia madjangga! 10Bana tamakai Yesus la Yerusalem, mbu halana na ihi kuatak ka kayanggaku nanyaka.Hala nyuda hida pa arangu, Nggamuyaka Nyuna yiana? 11Hala, nahiama da tau dangu nuda,Nyuna djiaya hi Wunang Yesus, welingu la Nazaret la Galilea.Hi YESUS BANA PA YAHANYA NA UMA ALLAHMrk. 11:15-19; Luk. 19:45-48;Yoh.2:13-22 12Hala, hi Yesus hina tama la Uma Allah hina wanggaya na tau nama talanga danggangu na laUma Allah, hala hina pambeli halanja da menja da ngia papa njiapanguda ndui dangu da kanjakada nyuda dama danggangu mabohu kulundiha. 13Hala Nyuna hi wananja nyuda, Pa mbadatulih mayaka, na Uma-Nggu uma ngia pa hambayanguya, taka nyimi hi panjadi minyai hibu taubohu. 14Hala, da tau poki dangu da tau kalipar da mai lai Nyuna la Uma Allah hala Nyuna hinapapanjanja.15Taka, bada ngitayaka na mbiha papalaku nai Yesus pariada da ratu kapala dangudama pingu taurat dangu bada ngitaha da anakiada dama wara la Uma Allah, Hosana ndumanana anai Daud, ka mbeni danyaka nyuda. 16Hala, nyuda hida pa aranyai Yesus, Mala Nyumu huronguha da papanida da anakiada yiada? Hala, Yesus hina hiamaha nyuda, U. Ndedi hi kali mbahaaya, welingu la ngaru anarara dangu la anakiada dama huhu, mbada hawanjiru mamunyaka nawotungu nduma-Mu.? 17Hala, hi Yesus hina laku warunja nyuda hina luhu welingu ka kuatak nunana hanggangu la betania hina todu lai nu.HI YESUS NA PANGITANYA NA KUAHA IMANMrk. 11:12-14, 20-24 18Nahu, la mbaru , bana belikai Yesus la paraingu, ka manju nanyaka Nyuna. 19Hala, hina ngitayana pingi ara la halinggi anda, hala Nyuna hina lua tuamaya taka nda ningu apa pangalana, didihada rau anaka. Hala, Nyuna hi wananya na pingi ai nuna, "Nda djia ningu apa wuamu lundu nunu!La rehina nu ma aka bana meti na pingi ara nuna.20Taka bada ngitayaka nama tuna nu damakikungu, ka hangataru danyaka hala hida pa arangu, nggiki hama bianaka na pingi ara yiana himeti ma ananya la rehi ni? 21Hala, hi Yesus hina hiamaha nyuda, wanggunggai nahu, djaka ninyana iman mi dangu djaka ndai ndua ndandi, nyimi nda jia biaya bai palakuya hama djangu napapalaku ba hangganya na pingi ara yiana, taka nyimi djaka waminya na palindi yiana, lelinguwahala kau tandaningi la tehiku, nuna padaingu njadi mana. 22Dangu, mbu halana na pakaraimi la hambayang, parahaya ya, padaingu ngala maminya. "DAMA KAPIPI TAU YAHUDI DA NDUA NDANDINYA NA KUAHA NAI YESUS Mrk.11:27-33;Luk. 20:1-823Bana tamaka hi Yesus Uma Allah, da ratu kapala dangu da ama bokul tau Yahudi da mai laiNyuna ba talanga papiakanguna Nyuna hala hida pa arangu, Nggara kuahayaka Nyumu hupalakuya mbu halana yiana? Dangu, nggamuka nama wua-Nggaunya na kuaha yiana? 24nahiamaha nyuda hi Yesus, nahu Nyungga ku pa aranggainya na habata yiana, djakai njadi nyimipahiamaya, Hala Nyungga kaku wangu pa paninggainya djaka nggi pawelina na kuahangguNyungga lupa hiku palakuya mbu halana yiana.25Langgi pawelina na parunguna hi Yohanes?Pawelina la Surga djaka ndia hi pawelina la tau? Hala, ka pambanjarungu danyaka nyuda lahapa djiaha, hiwada, taka pawelina la Surga djaka wanda, djaka tuma duna, ka nggikina hi ndaiparahaya ya hi Yohanes? daingu wana daka Nyuna 26Taka, pawelina la tau, djaka wandai batahiamaya. Ta mangadatunya na tau dangu ba wunanguya hi Yohanes ba wada du. 27Taka, hiwada bada hiama yai Yesus, ndama pi anya. Hala, hi wanai Yesus, djaka tuna nu, Nyunggai dukundaku pani anggainya djaka nggi pawelina na kuaha hi kupalakuya nama tuna yia.NA PANGIARANG RUKUDA DA ANAKIADA TAU MADUA 28Malla, nggiki wamika nahu? Ninya na haatu nama ningu anangu mini tau madua, hala hina mailama maaya hala hiwananya, AnaNggu, la lodu nahu lakuwa kau rama la wuaka anggur. 29Hala,hina hiama nyuna. Uu, Ama, la hambeli naka nuna nyuna ndana laku a. 30Halaka nu na amadana hili laku lama ma eri hala hina paninya hama djangu² na pambada pani wana. Na hiama nunana anakiada, ndaku mbuhangua, taka na kahala iara hala hina laku.31Nggamuyaka welingu laanakiada tau madua nuda nama tuturu la amada? Da hiama nyuda, nama malamiri. Ka wananjaka Hi Yesus, langa taka, Nyungga ku paninggai dama pauhing hilu katiku dangu da tau damanjuraku da mangilu nggai nyimi patama la pahanganji nai Allah 32kanadu, bana mai hi Yohaneslai nyimi nali la anda mapadening taka nyimi ndai parahaya aya, taka, dama pauhing hilu katikudangu dama njuraku da parahaya ya. Dangu, nyimi, bai ngitayaka nama tuna yia taka ndai kahalaiara maki la hambelina nuna kai wangupa parahaya ya.NA PANGIARANG RUKUNA NAMA MANGUNGU DANGU DA PAHEWA LA WUAKA ANGGURMrk. 12:1-12; Luk. 20:9-19 33Patinginya na pangiarang na hau. Ninya nama ningu wuakangu hina pamulanya anggur, hinatunya uaka winggiruna, hala hina aki ngiapa pohu anggur, hala hina pahadang uma. Halaka, nyunahina hewaha ba tau mapiraha dama ramaya na wuaka, hala nyuna hina laku la hau tana. 34Bajiayaka na rehi wuada, hala nyuna hina paliawaha da atana la tau dama maramaya na wuakanuna la pakeiha da wuada.35Taka, dama ramaya na wuaka da yapaha da papaliawa nuda halahida paluya na haatu, taka na haatu hida pametiya, hala hawiangu hida tuku wanja watu. 36Takabatuna, na mangu wuakangu nuna na hili paliawa mahapa da atana hawiangu, da rihipa padanguwelingu da pambada paliawa mangiluna. Hala, da tau dama rama wuaka nuda kahili djiamayainapa palakuda lama mbada mangilu. 37lundu, na mangu wuakangi na hili paliawaya na ana wikinalai nyuda, nyuda da tembi liaya una na ananggu, wanaka.38Taka batuna, bada ngitayaka na anawikina pariada tau marama wuaka nuda, ka wadaka la hapa djiaha, nyuna djiayaka napa namanggepiya na kangiaha, mala kata pametiya nyuna kata wahiya na kangiaha na. 39Hala, nyudahida yapaya na anana na mangu wuakangu nuna, hida ndauhaya la hambeli wuaka anggur, hidapametiya.40Lailu nuna, bana taka ka nama mangunya na wuaka anggur nuna, nggarayaka napapalakuna bana hanggannja nuda da tau dama rama wuaka? 41Hala nyuda hi wada-Nya, kapameti duna haka da tau akatu nuda dangu rihi bana etina, hala hina hewanya la tau maramahawiangu, dama njadi la pawuanya ihina la rehi papu.42Hala hi Yesus hi wananja nyuda, Mala ndaikali mbaha aya da la buku pulungu: na watu na pawaruda da tukang na njadika watu tunggul.Rukuna yiana na njadika lai Miri, dangu yiana pahangatarunguya nyuta bata ngitaya?43Lailu nuna,nahu Nyungga ku paninggai, na Pahanganji nai Allah pa pitiyaka welingu lai nyimi hi wuaya la tauhawiangu nama njadi patunya wuana welingu lawikina. 44Dangu, djaka nggamuya nama kanabula pinu watu yiana na mbiara ladjaru; dangu djaka nggamuya napa pitakuna na watu yiana naladjaru.45taka bada ronguyaka na pangiarangu-Na nuna pariada da ratu kapala dangu da tauFarisi, ka pidanyaka ba paniwanaha nyudaka pariana hi Yesus. 46ba tunaka nu, bada mbuhangukapayapa hi Yesus, nyuda da mangadatunya na tau dangu kaba wunanguya hi Yesus ba wada dika.

Chapter 22

NA PANGIARANG RUKUDA DA TAU PADUNDANG LA MBABU NIKAHLuk. 14:15-24 1Hi Yesus na pani danja nyuda na hili wangu pangiarangu, hi Wana, 2"na Pahangaji Surga djaka tapangiaranya hama djangu na maramba nama palokuya na mbabu nikah nduma na anana mini. 3Hala, hina paliawaha da atana lapa pa aunya na tau na pambada dundana la mbabu nuna, takanyuda ndada mbuhangua pa mai.4Hala, hina paliwaha da atana hawiangu, hi wana, paninjawanyuda da tau pa mbada dundangu, ngitaha, mbada hawanjiru ngguha da pangangu. Da hapinggudangu banda ngguka hawiangu mbada rupu halangguhaka, dangu mbada paloku halangguhaka.Mainguwa la mbabu nikah yiana.5Taka, nyuda ndada pawili anya hala hida laku, na haatu lawuakaya, hawiangu lapa palokunanya, 6dangu hawiangu hida yapaha da atana na marambanuna, da pamayilaha, dangu hida pametiha nyuda. 7Hala, ka mbeni nanyaka na maramba, hinapaliawaha da tentara na, hina pambutaha nuda dama pameti anguda, dangu hida tunuha daparainguda nyuda.8Hala, nyuna hiwananja da atana, na mbabu nikah bada palokuyaka, takana tau napa dundangu nuna nda parakangu apa. 9Jdiaba tuna nu nahu, hi lakuwa la anda bokulkai dunda halanya na tau napa hamburumi kana mai la mbabu yiana. 10Hala, laku danyaka daata nuda la anda hida pa uhi halanya na tau na pahamburu da, nama tuturu dangu nama akat.Hala, ka mbinu nanyaka tau ariya la pangia pambabu nikah nuna.11Djia batuna nu, bana tamakana maramba la papahamburu danya na tau ariya, ka ngita nanyaka na tau lai nu, na manda pakikatari pa paki la mbabu nikah. 12hala hiwananya nyuna, kanggiki biana hu tama lai yohu ba ndaupaki katari duma mbabu nikah? Hala, ka kandi nanyaka na tau nuna.13hala na maramba nuna hiwananja da atana, hondu ha da limana da wihina, hala kai ndauha nyuna lama kapatangu namaninya lahambeli lai nu, djiaya na hi dangu na pangihingu aka nama ninya. 14Kanadu, na dangu napapaaungu, taka hakudu ana na pa pindi."DA PARINGANGU DAMA KAPIPI LA YAHUNDI NDUMANG LA PAPANJALAYAI YESUSMrk.12:13-17;Luk. 20:20-26 15Halaka, da tau Yahudi da laku hida pahamangu mata ka peku panjala danyai Yesus wangu napapani-Na. 16Hala, hida parahanja dama kikunja nyuda lai Yesus, bada pakariangu dangu datau Herodian. Hiwada nyuda, Guru, nyuma ma pimanya Nyumu ba tau tanjikau dangu bau ajaruwa nggamanya na anda nai Allah nama padeningu. Nyumu ba nda ningu a pa mangadatumukanadu Nyumu ba ndau pindi a kaba mata. 17Djaka tuna nu nahu, hu paningga mawa djaka nggikiwamuka nahu Nyumu. Mala na peku nu la wuangu hilu katiku la kaisar atau ndia?18batuna, hiYesus na pimanyana akat etida nyuda hala hiwana, Kanggikina hi kamangga Nyungga, ha nyimitau ma kambaliku? 19Pangitangga namu Nyungga ndui halu katiku. Hala, nyuda hida wuanyahau dinar lai Nyuna.20Hala, Nyuna hiwananja nyuda, 21Rupa dangu Nggamuya nama tulihuyayiana? Da hiama nyuda, Kaisar. Halaka, hi Yesus hi wananja nyuda, batuna nu, wuanguwa hilukatiku la kaisar da nduma mana na kaisar, dangu lai Allah da nduma manai duna hi Allah. 22Badaronguyaka, ka hangataru danyaka, dangu hida laku waru-Nya hida beli.DA PARINGANGU DA TAU SADUKI LA PAPANJALA YAI YESUSMrk. 12:18-27;Luk. 20:27-40 23La lodu ma pahama, da tau Saduki, dama pani wangu banda ningu a luri beli, da mai laiYesus hida pa aranya Nyuna. 24Hiwada nyuda, Guru, wanai Musa na haatu na tau mini djakana meti hala hinda ningu a anana, na anguna paluhu na hili kanomaya na papahana ka pekuningu nuwana na anguna na paluhu nama mbada meti nuna.25Nahu nu, ninja ba tau mapihudama pa angu paluhu. Nama ma aya na nikah danya, taka ndedi ningu a anana bana meti, halana papahana hina hili kanomaya na anguna paluhu. 26Tuna numai napa tau madua wada, napatailu wada, lupa taka na papihu wada. 27Bada kanjupu halanguka, meti mananyaika duna natau kawini. 28La lodu luri beli, welingu lai nyuda ba tau mapihuha nggamuka nama papahanyanuna na tau kawini? Kanadu, nyuda ba mbada kanoma hala dudanyaka.29Djiaba tuna, nahiamaha nyuda hi Yesus hi wananja, njarangu minya nyimi, ndai pi anya na buku pulungu dangumbu na kuaha nai Allah. 30Kanadu, la lodu luri beli, nyuda ndada hili pakanoma djaka ndia lapapakanomanja, taka nyuda djanguka da malaikat ka Surga.31Taka, rukuna na luri belina na taumeti, ndedi a himi bahaya nggaraya napa mbada paninanggai Allah, 32Nyungga maka AllahAbraham, Allah Isak, dangu Allah Yakub? Nyuna nda Allah tau meti aya, taka Allah na na taunama luriya. 33Bada ronguyaka nuna da tau dangu, ka hangataru danyaka rukuna napa ajaruwaNa.GARRA HUKUM YAKA NAMA RIHI KAWANDI?B Mrk. 12:28-34;Luk.10;25-28 34taka, bada ronguka da tau Farisi kanadu da tau saduki bada kandika bada hangganyaiYesus, kapa uhing danyaka nyuda. 35halaka, na haatu welingu lai nyuda, haatu mapingu tauratnapa aranyai yesus ka kama-Nya ba wana? 36Guru, pareta garayaka nama rihi kawandi dalaHukum Taurat?37Halai, Yesus hi wananya, hu namuya na Miri Allahmu wangu weli etimu, welipatandangumu, dangu weli kanandingumu. 38Yiana djiamayaka na pareta nama rihi kawandidangu nama mangilu.39Yiana yaka Na padambu wana, hu namuya na angumu patau hamadjiangu na wikimu. 40La dambu pareta yiada duka, na ngia pamandung na Hukum Taurat danguda huratuda da wunangu.PA ARANGU RUKUNA NA MESIAS(Mrk12:35-37;Luk. 20:41-44) 41Nu, batalanga pauhi da da tau Farisi, kapa arananjakai Yesus, 42Mala nggiki wamika ruku naiKristus? Nggamu Ana nanya Waminyaka Nyuna? Hala nyuda hi wada-Nya, Ana nai Daud.43halaNyuna hiwananja, djaka tuna nu, nggiki wanakai Daud, la Ngahu, bana pa au-Nya' Miri, bawana, 44Hi Miri na pulungu la Umbunggu, hu uhukuwa la kawana-Nggu, lupa kaku tuha la lumbuwihi-Mu da muhu-Mu.?45taka hi Daud djaka napa aunya hi Kristus Umbu djaka wananya, kanggiki ana nai Daud biayaka nu Nyuna? 46Ka nda hili ningu haatu mahiama ya Nyuna. Dangu,pakiringu la lodu nuna, nda hili ningu apa ma toru mbeni papa arangu lai Nyuna.

Chapter 23

Hi Yesus bana pani wanja dama kapipi AgamaMrk. 12:38-40;Luk. 11:37-52; 20:45-47 1Hala, hi Yesus hina pani danja da tau dangu tumbudai dama kiku-Nya, 2Dama pingu Tauratdangu da tau Farisi da uhuku nyaka na kanjaka nai Musa. 3Taka batuna nu, mbu halana, napambada pani danggai, palakuyawa dangu patanda manya. Taka, ambi palaku duya na papalakuba wada, kanadu nyuda ba nda dapalaku duya.4Nyuda da honduya nama mbotu hala hidapadukunya na tau hawiangu. Taka, nyuda wiki nda da mbuhangu a pa paleli wanya wangu wualima wikida. 5Nyuda da palakuya na pa palakuda kana ngita kama tau ba wada. Nyuda dapambalaruya na liku hambayanguda dangu da pabokuluya da ruu mata kalembida.6Nyudada mbuhang pa uhuku la pangia patembi la mbabu, ngia pa uhuku la ngaba da la sinagoge, 7na tabi patembi la pangia madangu, dangu Rabi ba wananja Tau.8Taka, nyimi ambu panidunggai Rabi kanadu ba haatu ana na Gurumu, dangu nyimi mbu halami mapa angu dedingukai. 9Nggamu biaya ambu djia panimu nyaka Ama la pinu tana yiana ka ba haatu ana na Amamu,djiaya Nyuna a nama ninya la Surga. 10Ma kapipi ambi wada dunggai kanadu ba haatu ananama kapipikai, djiaya hi Kristus a.11Djia batuna, nama bokul la huangami, nyuna na njadi mapalokunggau. 12Nggamuya nama pajanggangu wikina papakiandaruya dangu djaka nggamuyanama pakiandarungu wikina papajanggaya.13Ura dedimiyaka nyimi, ma pingu Taurat dangu tauFarisi, tau ma kambalik! Nyimi hi bitanya na pindu Surga la hangga tau madangu kanadu nyimiwiki ba ndai tama anya dangu mbu ndai pahia anja nyuda dama mbuhang patama kada tamanya. 14Ura dedi minyaka nyimi, ha mapingu Taurat dangu tau Farisi, tau ma kambalik! Bai tamanjada umada da tau meti lei dangu bai harawuku nyimi pamalaiha da hambayangumi. Taka, nyimidaingu ngala minyaka na hukungu nama rihi mbotu. 15ura dedi minyaka nyimi, ha mapingu Tauratdangu tau Farisi, tau ma kambalik! Nyimi bai winggirunya na tehiku dangu nama madu ndumangulapa iru ngandiya na tau lapa tama la Anggamamu. Dangu, djaka na njadika haatu angumu, halanyumu hu panjadiya nyuna ana neraka, pandua wundangu welingu lai nyumu.16Ura dedi minyakanyimi, ha makapipi mangu pokingu, ba wami, nggamuya nama hara wanya na Uma Allah, nyunapahonduya lailu na haranguna nuna. 17Nyimi, ma nduba dangu mapoki! Nggiyapa nama rihi bokul,na amahu djaka ndia na Uma Allah nama katuaya na amahu nuna?18Dangu, djaka nggamuyanama harangu wanya na altar, na haranguna nda ningu a linguna. Taka, nggamuya nama haranguwanya na maraku la pinu altar nuna, nyuna pahonduya dangu na haranguna nuna. 19Ha nyimitau mapoki! Nggiyapa nama rihi bokul, na maraku djaka ndia na altar nama katuaya na marakununa?20Ruku nuna, nggamuya nama, na harangu wanya na altar dangu mbu halada da maninja lapinuna. 21Dangu, djaka nggamuya nama harangu wanya na Uma Allah, dangu wanya Nyuna namaninya la kuru uma. 22Dangu, nggamuya nama harangu wanya na Surga, nama harangu wanya nakanjaka hanganji nai Allah, dangu wanya Nyuna nama Uhuku la pinuna.23Ura dedi minyaka nyimi,mapingu Taurat dangu tau Farisi, tau makambaliku! Nyimi hi wuangu persepuluhan welingu laselasih, adas manis, dangu jintan, taka hi matanya nama rihi mbotu welingu la Hukung Taurat,na lanyapu, na panamungu dangu na Iman. Lupangu maduka badi nyimi bai palakuha yiadahala ambi mata bianjai hawingu. 24Nyimi ma pairungu mapoki kai, na kalombuhu hi sarinya takana unta hi kawalukunya!25Ura dedi minyaka nyimi, ma pingu Taurat dangu tau Farisi, tau makambaliku! Kanadu, da kaba wai dangu da kawinga mi bai baha pama nandanja na kadjia da,taka da kuruda mbinu danya wangu pabohu dangu manganga eti. 26Nyimi, tau Farisi ma poki!Pama nanda pakunja da kuruda da kaba wai dangu da kawinga mi, hida njadi pama nandanguda kadjia da.27Ura dedi minyaka nyimi, ma pingu Taurat dangu tau Farisi, tau ma kambaliku!Kanadu, nyimi ba hama djangu na reti napa pabara wangu cat, ba ngitaya na kadjiana ba diramanadanguya, taka da la kuruna mbinu nanya rii kawudu tau meti dangu ma marihaku. 28Tunanumbui nyimi, nama ngiangu la peku ngita angumi ma hamu halaya. Taka, na maninya hu da lakurumi mbinu wangu nanya ma kambaliku dangu ma akatu.29Ura dedi minyaka nyimi, ma pinguTaurat dangu tau Farisi, tau ma kambaliku! Kanadu, nyimi bai pahadanja retida da wunangudangu bai pama nandanja da penjida da tau tuturu, 30Hala hi wami, jaka mbada ningga maka latiba ninjapa da boku apuma nyuma, nyuma ndama piti a ndumama la wai riada da wunangu. 31Latanuna, hi pahaka hingu la wikimi nyimi ba anada nyudakai dama pametiha da wunang.32Njadi,ngganapu nanyaka na hukutu da boku apumi. 33Nyimi, ular, wala wua nai ular mbeni, nggiki hamapahala mika wikimi welingu la hukungu neraka?34Ruku nuna, ngitaya, Nyungga ku paliawaha dawunangu, na tau manggana, dangu dama pingu taurat lai nyimi. Da Hawiangu hi pametiha danguhi harikanja, taka hawiangu hi paluha la sinagoge- sinagogemi, dangu hi pama yilaha welingula hau kuatak- hau kuataku, 35Matawa da wai riada tau dama padeningu dama mbungu la pinutana kada kabeli lai nyimi, welingu la wai rianai Habel, na tau nama padeningu nuna, lundu takala rianai Zakaria, na ananai Berekhya,na papa metimi la njuanga da Na Uma Allah dangu na altar. 36Nahu, Nyungga ku paninggai nyimi mbu halana yiana na taka la nyimi nahu.NA HUKUNGU NDUMANA NA YERUSALEMLuk. 13:34-35 37Oh, Yerusalem, Yerusalem, dama pemeti wanja watu da wunangu da papaliawa lai nyuda. Dirambuhanguka lapa pauhinja da anamu, hama djangu na manu inana nama pa uhinja da anana lalumbu ru kapana, taka nyimi ndai mbuhangu a. 38Ngitaya na umamu ba mbada warunyaka hinamalinggitu. 39Kanadu, Nyungga ku paninggai pakiringu nahu, nyimi ndai hili ngita akapa Nyunggalupa hi wami, pa Pakanyurungu yaka Nyuna nama mai wanya na tamu nai Miri.

Chapter 24

NA PA BUABARUNGU NAI YESUS RUKUNA NA HUPU NJAPU REHIPASAL 24--25NA UMA ALLAH BA PANYUNGGURUYAMrk. 13:1-31; Luk. 21:5-33 1Ba damaika dama kiku-Nya lai Nyuna lapa pangitanya na Uma Allah ka luhu nanyaka hi Yesuswelingu la Uma Allah hina laku. 2Dangu, Nyuna hina pa aranja nyuda, ka ndai ngita aya mbuhalana yiana? Nyungga ku pani gainya nama padeningu lai nyimi banda djia ningu a hau watu pamatangu bana panunggulungu la pinu angu na pawatu, panda nyungguru.3Dangu, ba talanga uhuku nai Yesus la pinu palindi Zaitun, ka mai pamiahang danyaka damakikunya dangu hi wada, paninggamawa nahu nyuma, djaka piranguka nu mbu halana nuna natakadangu djaka nggara yaka na manjadi tandana na maiMu dangu na hupu njapu rehi? 4Hala hinahiama ha nyuda hi Yesus, patandanya ka ambu ningu tau ma panjaranggai. 5kanadu, na dangu natau nama mai wanya na tamu-Nggu dangu hi wana, djiama kaka Nyungga Kristus dangu nyudahida panjara halanya na tau dangu.6Nyimi hi ronguya nama pabiara dangu na rukuna na pabiara.Patandanya ka ambi mangadatu du nyimi mbu halana nuna daingu taka mana, taka ndedi djiaaya na rehi njapuna. 7Kanadu, na banjaru na hadangu la palawanya na banjaru, na pahanganjina hadangu la palawanya na pahanganji, dangu la nggi nggini nataka na rimbangu dangu naupungu. 8Mbu halana nuna djiayaka na pakiringuna na mayila bana katiu mangailaru.9Halaka,nyuda hida pamayilakau, dangu hida pametikau, dangu nyumu hina karau nggau eti mbu halana banjaru dangu rukuna na tamu-Nggu. 10La rehi nuna, na dangu na tau nama tunjuru, danguhida marangga pamayila, dangu hida marangga pakaraungu eti dangga anguda. 11Da dangu nawunangu kambalik dama mai hida panjara halanya na tau dangu.12Kanadu, na dangu maka na papanggada, na maringuka na panamunguda. 13Taka batuna, na tau nama mandungu lundu hupunjapuna pa pamananguya. 14Dangu, na Injil pahanganji yiana pa buabaruya la mbu halana na pinutana beri tanda pa hakahingu la mbu halana banjaru, dangu hinaka na taka na hupu njapuna.NA MAYILA BOKUL DANGU DA KRISTUS-KRISTUS KAMBALIK 15Njadi, napa djakai ngitayaka nama pameti nama hala walangu, hama djangu na papanina hiwunang Daniel, na ndualaku la pangia mayahangu, mata nyuda dama mbahaya kada pi hamunya, 16mata nyuda dama ninja la Yudea kada palai la palindi. 17Nggamuya na maninya la pinu uma,ambu na puru dupa la pa piti nggara biaya na ihi umana. 18Nggamuya na maninya la wuaka, ambuna beli dupa la uma la pa piti kalembina.19Taka, ura dedi danyaka nyuda da matalanga pa anakiadanguda dangu nyuda da matalanga pahuhu da ana rara la lodu nuna. 20Hambayanguwa matala rehi bau palai ka ambu na ngganangu la rehi maringu djaka ndia la lodu Sabat. 21Kanadu taibataka nanyaka na rehi mayila bokul, hama djangu nama ndedi kali tumbu piti welingu njadinana tana ludu taka nahu, dangu ndana hili tumbu apa. 22Dangu, djaka nda pa padanggitu yapa nalodu nuna, nda ningu a luri pa pamanangu. Taka lailu ruku nyuda da papindi, na lodu nuna papadanggitu yaka23Halaka, djaka ningu tau ma wananggau, ngitaya, hi Kristus ninya lai yohu,djaka ndia Nyuna ninya lai nu, ambu parahaya duya nyuna. 24kanadu, hi kristus kambaliku danguda wunang kambaliku napa da wuwa dangu da wunda tanda ma bokul dangu mbiha lupa dapanjarangu, djaka na peku, lundu lupa nyuda duka da papindi. 25Patandanya, Nyungga mbadapanimanggu nggaika nyimi ba ndedipa.26njadi, nyuda djaka da paninggau, ngitaya, Nyuna lamarada tialangu, ambu laku du lai nu, djaka ndia, ngitaya Nyuna ninya la kurungu nuna, ambuparahaya duya. 27Kanadu, hama djangu na kabilaku nama handaraku welingu la pahunga dangunama hambila lupa taka la patama, tuna nu napa djaka djiayaka na rehi takana na Ana Tau. 28Lagiya na maningu ma metingu, lai nu mbuha da mabohu hawurungu na ngia paninja.NA TAKANA NA ANA TAU 29Ndedi nggi mandaina, bana halaka pamayilla, kapatangu nanyaka na mata lodu, dangu nawulangu ndana hambila apa, da kandunu da kanabu welingu la awangu, dangu na kuaha laawangu na ngguada nggaduku.30Halaka, na tandana na Ana Tau hina wuwa la awangu dangumbu halana na banjaru hina hii. Hala nyuda hida ngitaya na Ana Tau bana mai la pinu karumangu,wangu mbiha dangu mangunju naNama bokul. 31Dangu, Nyuna wangu lingu taleli bokul na, bana paraha nja da papaliawana la papauhinja da banjaruna welingu la patu kabihu pinu tana, welingu la hupu hauna na awangu lupa takala hupu hauna.32Nahu, pitiwa pangiarangu welingu la pingi ai ara djaka da kamelika da ruuna,pidiminyaka ba mareni nanyaka na rehi pambanahungu. 33Tuna numbu nyimi djaka mi ngitahakambu halana na matumbu nuna, pi diminyaka ba mareni amanaka na rehina, ba la ngaru pindumayaka.34Kai pinya, Nyungga ku paninggai nyimi nda djia meti ana na tau djaka ndedi madu datumbu mbu halana na yiana. 35Na awangu dangu na tana na njapu, taka na papa ninggu nda djianjapu ana.NA REHI MAI NA NA ANA TAU(Mrk. 13:32-37;Luk. 17:26-30, 34-36) 36Taka, nda ningu a mapinya djaka pirangu na lodu dangu rehina, da papaliawa la awangu ndadapimbunya, na Ana Allah mbu ndana pimbunya, taka hi Ama a una nama pinya.37Kanadu la loduba ndedi na iwa bokulu, nyuda da ngangu dangu da ngunungu, 38dangu lalei mangoma danya,lundutakanya bana tama la kuru tena hi Nuh. 39Dangu, nyuda ndada wangu pa pimanya bana taka naiwa bokul hina pamohu ha nyuda mbu halada; tuna numbu napa nama tumbu djaka nataka naAna Tau.40Halaka, ninja ba tau maduaha dama ninja la wuaka; na haatu pa pitiya taka na haatupa mamatanguya. 41Tau maduaha da tau kawini dama nggihu, na haatu pa pitiya dangu na haatupamatanguya. 42Ba tuna rimanguwa kaba ndai pianya djaka pirangu na lodu maina na Mirimu.43Taka, na mangu umangu djaka napinya pirangu na rehina, la rehi rudungu, na tau bohu banamai, ka daingu rimangu naka dangu ndana pahia anya na umana la panyanggaruya. 44Djia batuna, nyimi kai hawanjiru manu kanadu ba ndai mbuti anya djaka pirangu na takana na Ana Tau.NA TAU PAPALIAWA NAMA TUTURU DANGU NA MANDA TUTURU(Luk. 12:41-48) 45Hala, nggamuyaka na tau papaliawa nama paweli etingu dangu nama manggana, na pawotunana mirina lapa kuahaha da ihi uma dangu nama wuanja pangangu la rehi ngangu? 46Papakanyurunguya na papaliawa nuna, djaka na maika na mirina, hina tuamanya bana palokuya nawai ngiarana. 47Langataka, ku paninggai nyimi hina wotuya na papaliawana lapa kuahaha mbuhalada da mangunaNA TAU PAPALIAWA NAMA TUTURU DANGU NA MANDA TUTURU(Luk. 12:41-48) 48Hala, nggamuyaka na tau papaliawa nama paweli etingu dangu nama manggana, na pawotunana mirina lapa kuahaha da ihi uma dangu nama wuanja pangangu la rehi ngangu? 49Papakanyurunguya na papaliawa nuna, djaka na maika na mirina, hina tuamanya bana palokuya nawai ngiarana. 50Langataka, ku paninggai nyimi hina wotuya na papaliawana lapa kuahaha mbuhalada da manguna 51Ta

Chapter 25

DA ANAKARIA DAMA NDUBA DANGU DAMA MANGGANA 1Halaka, na pahanganji Surga djaka pangiaranya hama djangu da anakaria tau hakambulu damangandi epi palita da hala hida laku pa tabukuya na paratu. 2Da tau malima da nduba, taka da taumalima da manggana. 3hala dama nduba da ngandiha da epi palita da, taka nyuda nda da ngandipakaria anja minyak. 4Hala, dama manggana da ngandi pakarianja minyakku la boti da epi palitada.5taka na paratu ndana lu taka apa, katatiku danyaka hida katuda. 6halaka, la mandaloraninguka ma wara, namu nyaka na paratu! Maiwa kata luhu pa tabukuya!7hala, ka hadangudanyaka da anakaria hida palanyapunja da epi palita da. 8hala, dama nduba hi wadanja damamanggana, wua nggama hakudu minyakumi ba mbuhangu danya pa mbadaka da palita ma. 9taka, hiwada bada hiama dama manggana, ndia a, nda da tuama nduma ma nyuma dangu nyimi.Na hamu pa kai lua lama danggangu kai kei nduma wikimi.10ba talanga laku da pa kei, ka takananyaka na paratu, hala nyuda dama mbada hawanjiru, ka tama karia danyaka la ngia pa nikah,hala hida bitanya na pindu. 11halaka nu, ka taka danyaka da anakaria hawiangu hala hi wada,Miri,Miri! Bunggahu nggama nyuma, 12Taka na hiama Nyuna, langataka, ku paninggai nyimi,Nyungga ndaku tanda akai. 13Djiaya ba tuna nu, rimanguwa kanadu ba ndai pi anya na lodu danguna rehi na.NA PANGIARANGU RUKUDA DA TAU MATAILU MAPALOKU 14Taka, na pahanganji Surga hama djangu na tau nama laku la hau tana, hina pa aunja da papaliawana hala hina wuanja da pawuluna. 15Na haatu, hina wuanya 5 talenta. Nimbuhu da rakapamaka da. Hala, hina laku. 16Na tau nama ngalangu 5 talenta nuna laku nanyaka, dangu hinawinguya na talenta na, hala hina ngalangu utu na 5 talenta.17Hama mbunai nama ngalangu 2talenta, nyuna na ngalangu utu na 2 talenta mai una. 18Taka, na tau nama ngalangu 1 talenta nunahina laku, pa aki wala mbongu la tana, hina kawininya na ndui na na mirina.19Bana mandaikanu, ka taka nanyaka na mirida da tau nuda hala hina padiha duanja. 20Na tau nama ngalangu 5talenta hina mai la hanggana dangu hina ngandi 5 talenta, wananya, Miri, nyumu bau wuangga 5talenta. Ngitaha, nyungga ku ngalangu utu 5 talenta. 21Hamu aii lulu nyumu papaliawa mahamudangu mapaweli etingu, hiwananya. Nyumu bau paweli etingu lama hakudungu, nahu ku wotukau la pakata nja dama rihi dangu, tamawa dangu kau mbaha eti dangga nyungga mirimu.22Taka,na tau nama ngalangu 2 talenta na mai hi wana, Miri, nyumu hu wuangga 2 talenta. Ngitaha,nyungga ku ngalangu utunggu 2 talenta. 23Na hiama na mirina, hamu aii lulu, papaliawa mahamudangu mapaweli etingu. Nyumu bau paweli etingu lama hakudungu, nyungga ku wotukau lapakatanja dama rihi dangu, tamawa kau mabaha eti dangga nyungga mirimu.24Halaka, na taunama ngalangu 1 talenta na mai la hanggana hala hiwana, Miri, ku pinggau nyumu ba tau mbanaeti kau, bau muti bia la ngia panda tondu mu, dangu bau pa uhingu bia la ngia panda habarungumu wini. 25Lata nuna duka, hiku mangadatu, hala hiku laku pa kawininya na talenta mu la unutana. Ngitaya, nyumu bau manguyaka nggara ya nama njadi mangumu.26Hala, hi wana na mirinabana hiamaya, nyumu papaliawa ma katadaku dangu ma mboduku! Nyumu hu pimanya bakumuti la ngia panda tondungu nggu dangu baku pauhing bia la ngia panda habarung nggu wini. 27Ba tuna nu lati, kau pahamuya la bank duka lati na ndui nggu djaka ku belika, kaku ngala belinyapakaringu bungana.28Pitiya na hau talenta nana welingu lai nyuna kai wuanya nyuna, namamangungu 10 talenta nuna. 29kanadu, na tau nama mbada ningungu pahili wuangu mayapa,hi lupa na parihingu. Taka, na tau na manda ningu ngu, djaka nggaraya nama ninya lai nyunapa hili piti mayapa. 30Ndauhaya na papaliawa na manda ningu lingu ngu la pangia nama rihi pakapatangu. Lai nu djiaya na hi dangu na pangihingu ngandu aka.NA BUATANGUNA PARIANA NA ANA TAU 31Djaka na taka ka na Ana Tau wangu mangunjuna. 32Mbu halana na banjaru pa pa uhinguyakala hangga-Na, hala Nyuna hina kawariha nyuda haatu mara haatu da, hama djangu namapawangu bana kawariha da mbimbi welingu la kamambi. 33Hala, Nyuna hina tuha da mbimbila kawa-Na na, hala da kamambi la kalai.34Halaka, na Maramba hiwananja da maninja kakawana-Na, Mainguwa, nyimi pa pakanyuru na na Ama-Nggu, nggepi yawa na pahanganji napambada paloku nggai piti weli mulangu ba hina ninya na tana. 35Kanadu Baku manju, nyimi baiwua dungga Nyungga pangangu. Baku madau bai wua dungga Nyungga pa ngunungu. Bakunjadi tau weli namungu, bai dunda dungga Nyungga la 36Baku kalulu dangu nyimi baipa paki dungga Nyungga katari. Baku hidu bai tangaru duka Nyungga. Baku hukungu bai mai dupatadaluka Nyungga. patama.37Hala wadaka bada hiama da tau nuda, Miri, ka piranguka bama ngitakauNyumu bau manju hala hima wuanggau pangan-Mu, bau madau bama wuanggau pangunu-Mu? 38Piranguka bama ngitakau Nyumu ba tau weli namungu kau hala hima dunda Nggau patama,Nyumu bau kalulu hima pa paki nggau katari? 39piranguka bama ngitakau Nyumu bau hidu djakandia bau hukungu hala hi ma mai lai Nyumu? 40Hala hina hiama na Maramba, kai pinya wanggunggai, hama djangu ba tuminya nu na haatu angu dedi-Nggu na marihi pa marahu yiana, palakuminya lai Nyungga.41Hala, na Maramba hina paninja da maninja la kalai na, marauwa welingulai Nyungga, nyimi paratungu, la epi panda peku pada la pangia na hi kambaliku dangu da papaliawana. 42Kanadu, Nyungga baku manju ba ndai wua angga pangangu. Nyungga baku madaundai wua angga pa ngunungu. 43Nyungga baku njadi tau weli namungu nyimi ndai dunda anggala patama; ku kalulu nyimi ndai pa paki angga Nyungga katari; baku hidu dangu ba la hukunguka nyimi ndai lua a pataruka Nyungga.44Hala, ka pani danyaka nyuda lai Nyuna, Miri pirangukabama ngitakau Nyumu bau manju dangu bau madau, dangu ba tau weli namungu kau, dangubau hidu, dangu bau kalulu, dangu bau hukungu, hi ndama ndula-Kau? 45Na hiamaha nyudana Maramba, nahu Nyungga kaku paninggai, ba djiaya ba ndai mbuhangu pa ndulaya na haatuwelingu lai nyuda da marihi pa marahu yiana, nda mbuhangu minya pa ndulaka Nyungga duka. 46Hala, nyuda yiada da laku la ngia pahukungu ma palupangu, taka na tau na ma padeningu la lurima palupangu yaka.

Chapter 26

DA KAHILI DANYA HI MIRI YESUS NDUMANG LA PA PAMETIYA(Mrk. 14:1-2;Luk. 22:1-2; Yoh. 11:44-53) 1Ba na halaka hi Yesus la pa pani halaha yiada, hala Nyuna hina paninja dama kiku-Nya, 2Mi pinyaba dambu lodu kinaka na lodu Paskah, hala na Ana Tau hi wuaya ndumangu la paharika-Nya.3Hala, da ratu bokul dangu da ama bokul banjaru nuna da pahamangu la uma Ratu bokul, namatamungu Kayafas. 4Hala, nyuda da pahamangu kata yapaya hi Yesus ba wangu mahinda halakata pametiya Nyuna ba wada. 5Taka hi wada, ambu ta palaku duya la rehi mbabu ka ambu napariu raungu na tau dangu.NA HAATU TAU KAWINI NA BURINYA MA MBI HINGATU HI YESUS 6Nu baninya la betania hi Yesus, la uma nai Simon na ma hidu killa, 7Na haatu na tau kawini namai lai Nyuna hina ngandi hau boti kuduna na minyak nama mbi hingat nama mbotu wilina,hala na tau kawini nuna hina burinya la pinu katiku nai Yesus ba talanga uhukuna na pangangu. 8Bada ngitayaka nama tuna nu dama kiku-Nya, ka mbeni danyaka hala hi wada, ka nggikina hipadimanya yiana? 9Na minyak nama mbi hingat nuna djaka dangganya hala na wilina ka wuanjada tau milla.10Taka, hi Yesus, hi wananja nyuda, ka nggikina himi pahandukaya na kawini yianarukuna nuna? Tu nanya na mahamu duku lai Nyungga. 11Nama mila bani manu manya lai nyimi,taka Nyungga nda ni manu angga lai nyimi.12Bana burinya nama mbi hingatu na ihi-Nggu, nyunapaloku nanya la patani-Ngga. 13Langa taka kaku paninggai, la nggi bia na ngiapa buabaruyana Injil yiana la nggubulu pinu tana, nggaraya napa mbada palakuna na tau kawini yiana papanimanuya ka pangada wa manunya nyuna.NA PAHAMANGU LA PAKALIAKANYA HI YESUS( Mrk. 14:21-22;Luk. 22:7-14;Yoh. 13:21-30) 14Hala, na haatu welingu la tau hakambulu madua, nama tamungu Yudas Iskariot, na laku la Ratubokul, 15Hala hi wana, nggaraka pa wua mingga nyungga djaka ku wua nggainya Nyuna lai nyimi?Hala, nyuda hida wuanya nyuna 30 amahu bara. 16Taka,piti welingu la rehi nu, nyuna hina himburehi ma hamu lapa wuaya hi Yesus.18NA PANGANGU PASKAHMrk. 14:21-22;Luk. 22:7-14;Yoh.13:22-30 17Nahu, la kawunga lodu Roti nda ningu ragingu, dama kikungu da mai lai Yesus hala hida paarangu, mala la ngginika nu ka paloku niya na mbabu Paskah nduma mu Nyumu? 18Na hiamahi Yesus, luawa la paraingu, la haatu tau, hala ka wami-Nya, mareni nanyaka na rehinggu,wana hi Guru. Nyungga kaku palokuya na Paskah la umamu pakariangu dama kiku-Ngga. 19Da makikungu da nunju halaya panamatunya na pa paninja hi Yesus, hala hida palokuya naPaskah nuna.20Nu, bana rudung ka, hi Yesus na mandapu pakariangu da hakambulu maduadama kikungu hala hida ngangu. 21Hala, ba talanga ngangu daka, hala wanaka Nyuna, langataka Ku paninggai nyimi na haatu welingu la huangami djiaya nama kaliaka-Ngga. 22Ka handukahalawalla danyaka nyuda, hala hida marangga pa ara-Nya, nda, nyungga a nyuna, Miri?23Hala,hina hiama Nyuna, nyuna nama labu dangga limana la kaba moku, djiaya nyuna maka namakaliakangga Nyungga. 24Na Ana Tau djiangu maka bana laku hama tuna na pambada tulihurukuna Nyuna.Taka, ura dedi nanyaka na tau nuna, ka ba lailu nyuna duka hi kaliakanya na AnaTau! Na rihi hamu biapa lati nyuna ambu ka padediya. 25Hala hi Yudas, nama mbuhang pawuayahi Yesus, hina pa ara-Nya, nda nyungga a nyuna, Rabi? Na hiama hi Yesus, ba mbada pani madumunyaka.PANGADANYA NA TOLU DANGU NA WAI RIANA HI KRISTUS(Mrk. 14:22-26;Luk. 22:15-20; I Kor. 11:23-25) 26Ba djiayaka na nganguda, hi Yesus na pitiya na Roti. Dangu, bana halaka pa pakanyurunya, halahi Yesus hina kawitaya hala hina wuanja dama kikung hala hi wana, Pitiwa dangu nganguwa, yianayaka na tolu-Nggu.27Hala, hina hili pitiya na kaba wai, hina pamalangungu, hala hina wuanjanyuda, hala hi Wana, hi ununguwa nyimi welingu lai yohu. 28Kanadu, yiana yaka na wai ria-Nggu,wai ria parandingu, nama mbungu nduma tau dangu nduma pa aingu wangu njala. 29Langa takakaku paninggai Nyungga ndaku hili unung apa welingu la pingi anggur yiana, weli nahungu lupataka la lodu nuna, baku unu danggai anggur ma bidi la pahanganjina na Ama-Nggu.30Badahalaka pa wunda hau ludu wotungu, hala hida laku la palindi Zaitun.HI PETRUS BANA PAHININYA HI YESUS(Mrk.14:27-31;Luk. 22:31-34; Yoh. 13:36-38) 31Hala hi Yesus hina paninja dama kikungu, la rudungu yiana maka nyimi bai tunjuru lalu rukuNyungga. Kaba nidunya na patulihu, napa Nyungga ku paluya nama pawangu, taka da kababambimbina hida tanyalangu. 32Na nyuna, djaka Ku luri belika, Nyungga ku mangilu nggai nyimi laGalilea.33Ka pani nanyakai Petrus, nyuda hawiangu da tunjuru lailu ruku Nyumu, nyungga nda djiatunjuru anggu. 34Na hiama hi Yesus, langa taka Nyungga ku paninggau la rudungu nahu ma, bandedi na hakuku na manu, hu pahiningga pandailu wundangu. 35Na hiama hi Petrus wana-Nya,djiapa ku meti karin-Nggau, nda djia pahini anggau Nyumu! Mbu halada dama kikungu djia halamaya napa panida.HI YESUS NA HAMBAYANGU LA GETSEMANI(Mrk. 14:32-43; Luk. 22:39-46) 36Hala kataka danyaka hi Yesus dangu dama kiku-Nya la pangia nama tamungu Getsemanihala Nyuna hi wananja nyuda dama kiku-Nya, uhukuwa lai yohu, ba luma laku Nggunya pahambayangu. 37Hala, hina karianya hi Petrus dangu ba tau maduaha da anana hi Zebedeus damakaria-Nya, hala Nyuna pakiringu nanyaka pa handuka dangu pahidu na etina, 38Hala, hiwananjanyuda, na Eti-Nggu lalu handukaya, djangu nama mbuhang pametika baku padanya. Ndadikuwalai yohu dangu kai pawala da-Ngga.39Hala, hina marau hawutu, hina patika hina pudukuyana tana, hi wana bana hambayangu, Ama-Nggu djaka na peku, pamarau aru kiya na pamayilawangu welingu lai Nyungga. Na nyuna, ambu djiaya na pambuhanggu Nyungga, taka djiaya napambuhamu Nyumu badi. 40Hala kabeli nanyaka la makiku-Nya ba talanga katuda da. Hala, hinapaninya hi Petrus, ndai maka ma lapa pawala dangga Nyungga ana hau jamu? 41Rimangu danguhamayanguwa ka ambi kanabu la mapa kamangu. Na Ngahu na paka pipima taka na tolu namalidjangu.42Na hili laku panduangu wangu hi Yesus pa hamayangu, hi Wana, Ama-Nggu, djakandana njadi ma dupa yiana pa marau djiaya Baku unu ma anyaka, na pawuku-Mu nyumu akanama njadi. 43Hala, hina beli na tuamanja ba talanga katuda da nyuda kaba mbotu madanyakada matada. 44Hina matanja nyuda, hina hili laku handakangu, hina hili hambayangu pandailunguwangu, hina hili paniha da pambada panina kawai.45Halaka nu hina beli lama kiku-Nya hinapaninja, katudawa nahu kai hangilu. Ngitaya, mareni manayaka na rehina na Ana Tau ba wuayala lima tau manjala. 46Hadanguwa, maiwa kata laku. Ngitaya, na tau nama wuaka Nyungga bamareni nanyaka.BA YAPAYA HI YESUS(Mrk. 14:43-50,Luk. 22:47-53; Yoh. 18:3-12) 47Ba talanga pani napa hi Yesus, hi Yudas, na haatu welingu la hakambulu madua dama kikungnu na mai. Nama mai karianya nyuna, na dangu na tau nama ngandi hapanda dangu kadipuai, welingu la ratu kapala dangu ama bokul banjaru nuna. 48Nahu, nama kaliakanya hi Yesusna wuangu hau tanda, wana, Nggamuya na pa pudukunggu, djiamayaka Nyuna, yapa yawaNyuna.49Hala hi Yudas hina ndaharungu lai Yesus hala hi wana, tabiwa Rabi! Hala, hi Yudas hinapuduku-Ya. 50Na hiama hi Yesus, angu mbuhanggu palakuyawa na pamai wamu. Halaka datau dangu hida ndaharungu, hida dama wanya limada hi Yesus, hala hida yapa-Ya.51Ngitaya,na haatu welingu lai nyuda nama kikunya hi Yesus, na padjualaya na limana, hina butuhuya nahapandana, hala hina latakuya na haatu atana na ratu bokul, na katahuya na kahiluna. 52Hala, hiYesus hina paninya, patiku belinya na hapandamu, mbu dabana na tau nama wangu hapandanapa pa pameti wangu hapandaya. 53Ka ndana maka ma pakarai pandulangu la Ama-Nawamingga, hala Nyuna, la rehi nahu mbu, hina pangandingu hakambulu dambu tantara Malaikatma padjurungu nduma- Nggu? 54Taka, ka nggiki hama padeningu naka na Mbuku Yahangu namawana lupangu maduka badi ka tuna nu, nama wana?55La rehi nuna, hi Yesus na paninja da taudangu, mala hama djangu na tau bohuka Nyungga himi luhu ngandingga hapanda dangu kadipuai bai yapaka? Nimbihu lodu, Nyungga ni manu mangga la Uma Allah baku pa piakangu hala hindai yapa Akai? 56Djia batuna, mbu halana yiana mata kana padeningu halawa na patulihu da dawunangu. Halaka nu, mbu halada dama kikungu hida palai warunya Nyuna.DA MAKAPIPI LA YAHUDI DA BUATANYA HI YESUSMrk.14:53-65;Luk. 22:54-55,63-71;Yoh. 18:13-14,19-24 57Nyuda dama yapaya hi Yesus da ngandi-Ya lai Kayafas, na Ratu Bokul, pangiada da mapinguTaurat dangu da ama bokul bada pahamangu. 58Hala, hi Petrus na ndutu marauya hi Yesus lupana taka la taluara uma na ratu bokulu. Hala, hi Petrus na tama, hina uhuku danja dama dai lai nuhina tangruya lundu njapuna.59Nu da ratu kapala dangu mbu halana nama batangu da himbuhakahi kambaliku ka peku huku pametiya hi Yesus ba wada. 60Taka, nda da ngalangu a djapabada dangu da hakahi kambaliku dama mai. Hala, hi ninja da tua madua dama taka, 61hida pani,wana na Tau yiana, Ku maka la panyunggurya na Uma Allah tailu mbua lodu Anggunya bakupahada belinya.62Hala na Ratu bokul na hadangu hina pani lai Yesus, Mala kanda ningu mapapahiama wamu nu? Nggaraya na pakala wada-Nggau da tau yiada? 63Taka, kandi ma ananyahi Yesus. Taka, na hili pani na Ratu bokul lai Yesus, Nyungga ku hupa Kau wanya hi Allah namaluri ka peku pakaluaka munggama, djaka djiakau ka Myumu Mesias, Ana nai Allah nama maluri? 64Na hiamaya hi Yesus, ba mbada pani ma dumunyaka. Taka batuna, ku paninggai ba piti welingunahu bai ngitaya na Ana Tau bana uhuku la kawana na nama Mbiha manyuala, hala hina maila pinu karumangu la awangu.65Halaka, na Ratu bokul hina hiraya na katarina dangu hi wana,palapingu mananyaka Nyuna! ka nggara yapa hita hili himbu hakahi? Ngitaya, nahu mbada ronguwiki maminyaka na palapingu-Na. 66Mala nggiki wamika? Da hiama da makapipi la Yahudi nuda,huku pameti maya badi Nyuna.67Halaka, hida panganjiya na mata-Na dangu hida palu-Ya. Hala,hawiangu hida taba-Ya 68Hala hiwada nyuda, Hu pani nggamawa nahu, djaka nggamu namapalukau Nyumu.HI PETRUS BANA PAHINI-NYA HI YESUSMrk. 14:66-72;Luk. 22:66-62; Yoh. 18:15-18,25-27 69Nu, hi Petrus na uhuku la taluara la hambeli hala na haatu na tau kawini nama paloku na mai lainyuna hala hi wana, nyumu angunai Yesus, tau Galilea mbu du kau. 70Taka, hi Petrus na pahiningula hanggada nyuda mbu halada, hi wana, ndaku pi anya djaka nggaraya na papani wami.71Takabana luhuka welingu la pindu taluara hi Petrus, na haatu na tau kawini nama paloku na ngitayanyuna, na Tau yiana angu mada dangui Yesus welingu la Nasaret nuna. 72Hala, hili pahiningumananyai Petrus wangu haranguna, Nyungga ndaku tanda maya na Tau nuna. ⁷73Ndedi nggimandaina, da tau dama ndualaku lai nu ka mai danyaka la Petrus, hi wada, nyumu mbu yianahaatu welingu lai nyuda makau badi kanadu na kareukumu djiaya na ngiapa pinggau. 74Hala, kapakiringu nanyakai Petrus pa pahupa dangu hina harangu, hi wana, ndaku wangu patanda mayana Tau nuna. Hala, ndapa mbuti anya, na manu bana hakuku. 75Hala, hi Petrus kanamu nanyakana papanina hi Yesus, ba ndedi na hakuku na manu wulu, mbada pandailu wundangu mukapapahiningga Nyungga. Halaka, ka luhu nanyaka hi Petrus hina hii ba lalu handukaya.

Chapter 27

HI YESUS LA HANGGA NAI GUBERNUR PILATUSMrk. 15:1; Luk. 23:1-2;Yoh. 18;28-32 1Nahu, bana takaka na mbaru, mbu halada da ratu kapala dangu da ama bokul banjaru nunambada buatangu madaka ruku nai Yesus la pahuku pametiya Nyuna. 2Hala, nyuda hida hondu yaiYesus, hala hida ngandiya dangu hida wua-Ya lai Gubernur Pilatus.Hi YUDAS NA PAMETI WIKINAKis. 1:18-19 3Taka hi Yudas, nama wuaya hi Yesus, bana ngitayaka hi Yesus ba mbata buata danyakahukungu, ka kahala iara nanyaka nyuna hala hina pabelinja da 30 mbua amahu bara la ratukapala dangu la ama bokul, 4hi wana, ku njala ka Nyungga kanadu baku wuayaka na wai rianana tau manda ningu jalangu. Taka, hi wada nyuda, nda nggara ayapa napa uruhuma nyuma? Pauruhumu nyumu ayaka dumu! 5Hala, hi Yudas hina kawukanja da ndui nuda la Uma Allah hina lakuwarunja. Hala, hina laku pa tiwalungu wikina.6Taka, da ratu kapala da pitiha da ndui nuda hala hiwada, ndana hamu a djaka ta pahamuha la ngiapa pahamu ndui kanadu ba wili wai riaha. 7Taka,bada halaka pa pahamangu rukuda da ndui nuda, hida kei wangu tana lama pipi wurungu ngiapataning tau weli namungu. 8Nuduyaka, tana wai ria hi wadanya lundu nahu, na tana nuna.9Batuna nu, ka padeningu hala nanyaka na papanina hi wunangu Yeremia: Halaka, nyuda hida piti 30amahu bara. Nuna djiama yaka na wili-Na napa mbada buata da bada pahamangu da tau Israel. 10Nyuda da panggunanja da 30 amahu bara ndumangu la pakei wangu tana lama pipi wurungu,hama djangu na pareta nai Miri na pambada wuanangga.HI YESUS DANGU NA GUBERNUR PILATUSMrk. 15:2-5; Luk. 23:3-5;Yoh. 18:33-38 11Nu, hi Yesus na ndualaku la hanggana na Gubernur hala na Gubernur hina paara-Nya, malaNyumu hanganji tau Yahudi kau dumu? Na hiama hi Yesus, Uu, hamana ba wamu. 12Taka ba tuna,Nyuna bada kalaya pariada ratu kapala dangu da ama bokul, Nyuna nda nggara ma pahiamawana. 13Hala, hi Pilatus hina pani-Nya, mala Nyumu ndau rongu maya bana dangu tau namakalakau Nyumu? 14Taka, hi Yesus ndana wangu pa hiama maya hi Pilatus, mili ana hau pakalawadanya kana hiama ndiama ka hangataru nanya na Gubernur.HI PILATUS NDANA NJADI A PAPAHALAYAI YESUSMrk. 15:6-15; Luk. 23:13-35; Yoh.18:39-19:16 15Nu, rehi lodu bokul yaka, na Gubernur na kali pahala nduma tau dangu, haatu tau tahangu napawukuda nyuda. 16La rehi nu, ninya na haatu tau tahanguda nama wuwa, Barsabas ba wadanya.17Djia duyaka, bana pauhika na tau dangu, hi Pilatus na pa aranja nyuda, nggamuyaka napambuhami kaku pahala nggainya, Barabas djaka ndia hi Yesus, Kristus ba wadanya? 18Kanadu,hi Pilatus bana pinya ba karau danya eti, nyuda hida wuaya hi Yesus lai nyuna. 19Ba na uhukukala kanjaka pengadilan, na kuru umana na pangandinya kareuku, Ambu djia nggara ula munyakana tau na manda ningu jalangu nuna. Kanadu, nyungga ba mbada mayila ngguka kamodu bakumanggadipanya Nyuna.20Taka, da ratu kapala dangu da ama bokul da rundaya na tau dangukada karaiya hi Barabas dangu ka pametiya hi Yesus. 21Ka pa arangu nanyaka na Gubernur lainyuda, nama ngginiyaka welingu la tau madua yiada napa mbuhami kaku pahala nggainya?Hala, hi wada nyuda, Barabas! 22Hala wana kai Pilatus, djaka tuna nu nggiki wanggu nyaka badihi Yesus, Kristus ba wadanya? Da hiama nyuda mbu halada, Harikanya Nyuna!23Hala, hina paarangu hi Pilatus, mala? Nggara maakatu mayaka na papalakuna? Taka batuna, ka tamba waramadua daka, Harikanya Nyuna! 24bana ngitayaka nuna mbu halana hi Pilatus nda hili nggiki wanaapa, ka tamba pariu raungu ma anaka na tau, ka piti nanyaka wai hina baha limana la hangga taudangu hala hi wana, nda ningua njalanggu Nyungga la wai riana na Tau yiana Mata ka nyimi dimimahiamaya!25Hala, hiama danyaka da tau dangu, na Wai riana mata kama hiama nyuma lupa daana maka! 26Halaka, hi Pilatus hina pahalaya hi Barabas ndumada nyuda dangu bana halaka papaluya hi Yesus, hala hi Pilatus hina wuaya Nyuna la paharikanya.DA TENTARA NAI PILATUS BADA PA AKANYAI YESUSMrk.15:16-20; Yoh. 19:2-3 27Ba tunaka nu, da tentara Gubernur da karianya hi Yesus la umana na Gubernur hala hida pauhi winggirunya Nyuna. 28Da alinja da katarina hala hida pa paki-Nya katari umba au. 29Dangu,bada halaka nyuda pa pandoinya nggubi rii madaka, hida pa pakinya la katiku nai Yesus, danguhapungu tokungu la lima kawanana, hida patika la hangga-Na, hala hida pa akanya Nyuna,hiwada, tabi, Maramba tau Yahudi.30Hida panganji-Ya, da pitiya na tokung nuna, hala hida paluyana katiku-Na. 31Bada halaka pa paakanya Nyuna, hala hida alinya na kalembi umba au nunawelingu lai Yesus, hida pa paki belinya da paki wiki-Na, hala hida karia-Nya la paharika-Nya.32Batalanga luhuda da tantara,tabukudanyaka na haatu na tau welingu la Kirene na matamungu Himungu.da pambanaya na tau nuna padukuya na harikana i Yehu. 33Dangu, tunaka nu takadanyaka la hau pangiangu nama tamungu golgota,pangia Kabakotu bawadanya, 34Wuadanyaka i Yehu pa unungu Angguru papakorungu mapaita,dangu banatupukuya i Yehu na angguru nuna,ndana bihu a pa ununya.35Tunaka nu bada harikanyaka i Yehu,hida pabe-berinja da pakina badawangu undi. 36halaka nu,mandapu danyaka dangu hida daiya Nyuna lai nu. 37Dangu,dita la pinu katikuNa, datuya na patulihu na papanjala wadanya,Yianaya i Yehu, Hanganji Tau Yahundi.38Larehi nu,nimbunja da paharika angunya i Yehu ba tau maduaha da ma pandoi manjala.na haatu la kawana dangu na haatu la kalaina. 39Dangu,datauka da malaku li lai nu da pi-pimbilingu katikuda bada pa akanya iYehu. 40Dangu dapani, Nyumu mapani Kunyanggaru-ya na Uma Ala,hiku pahada belinya la tailu mbua loduna bawamu,Malapa jaka Ana Ala dukau, puruwa nu welingu la harikangu Kau pamara wikimu'.41Malamai duda da ratu kapala,da ngguru anggama dangu da ama bokulu Yahundi bada pa akanya i Yehu.ba dapani, 42Na pamara bia na tau hawingu,taka na wikina Nyuna ndana namaka papamaraya.Nyuna jaka Hanganji Ihirailu duya,na puruwa nu welingu la ai harikangu, hina nyuna ma perhaya.43Nyuna na perhaya i Ala,dangu Ana Alaka bawana,matawa nu kataitaya jaka na pamara duya paraina i Ala. 44Da tau nda hamu da pa harika angunya Nyuna mala mai duda bada pa aka tudanya nu.NA METINA HI YESUS(Mrk. 15:33-41; Luk. 23:44-48; Yoh. 19:28-30) 45Nahu, lapa nomu wana na jam, na kapatangu la nggubulu tana lai nu, lupa taka la pahiwa wanana jam. 46Talanga wanguna, la pahiwa wana na jam, ka wara nanyaka hi Yesus, hi wana, Eli, Eli,lama sabakhtani? Nama wana, Allah-Nggu, Allah-Nggu, kanggikina Nyumu hu dunjakun-Ngga? 47Hala, da tau dama ndualaku lai nu, bada ronguyaka nuna, kawadaka nyuda, na Tau yiana paaunanya hi Elia.48Ndapa mbuti anya, na haatu welingu lai nyuda na palai, hina pitiya na lumutu,hina baha wanya angguru mayilu, hala hina honduya la ai tokungu, hina wuanya kana ununguwana. 49Taka batuna, wada hawiangu, Mala kata ngitaya, napa hi namunya hi Elia ndumangu lapapahala-Ya. 50Hala, hi Yesus hina hili wara hina pahalanya na kayeku-Na.51Hala, ngitaya, natiara la Uma Allah na kahira pademi paduangu, weli ditangu taka huwawa, na tana na ngguada, dawatu da mbiara. 52Da reti da tabunggahu, dangu da tolu tau Yahangu dama mbada meti hi paluribeliha. 53Dangu, bada luhuka welingu la retida, bana halaka paluri beli hi Yesus, hida tama laparaingu yahangu dangu hida pangitangu wikida la tau dangu.54Nahu, da kapala tentara, dangunyuda da anguda padaiya hi Yesus, nyuda ba da ngitayaka na upungu dangu mbu halana namatumbu, dira mangadatuha hala hi wada, deningu mana Nyuna ba Ana Allah ya! 55Lai nu, ninjada tau kawini dangu dama tangaru marau, dama kikunyai Yesus welingu la Galilea ndumangu lapandulaya Nyuna. 56La njuanga da nyuda ninja hi Maria Magdalena, Maria ina nai Yakobus danguhi Yusuf, dangu na inada da ana nai Zebedeus.BA TANINYA HI YESUS(Mrk. 15:42-47;Luk. 23:50-56; Yoh. 19:38-42) 57Nu bana rudunguka, na haatu tau nama wulu welingu la arimatea nama tamungu Yusuf, namambada kikungu lai Yesus. 58Nyuna na lua lai Pilatus hina karaiya na metina hi Yesus. Taka, hiPilatus hina wuangu pareta mata na metina hi Yesus ka wuanya hi Yusuf.59Hala, hi Yusuf hinapitiya na metinai Yesus, hala hina kawubuhu wanya tiara bara ma manadangu, 60Hala, hinapakatuda-Ya la reti nama bidi, mangu wiki mana, na pambada akina la palindi watu. Hala, hiYusuf hina kulinya na hau watu bokul la pindu reti nuna hala hina laku 61Hala, lai nu, ninya hi Maria Magdalena dangu da Maria hawiangu dama uhuku la hangga retinuna.NA RETI NAI YESUS PADAI YA 62La hauna na lodu, na lodu ba halaka pahawanjiru nduma na Sabat, da ratu kapala dangu datau Farisi hi da pauhi la hangganai Pilatus. 63Hiwada nyuda, Umbu, nyuma ma namu mayapa napa panina bana luripa nahu, Nyuna nama kambaliku, palangangu tailu mbua lodu, napa luri belimanggu-Nya. 64Jiaba tuna nu, wuangu pareta mata na reti nuna ka daiya lundu taka la lodu napatailu wana, napa da maidu dama kiku-Nya lapa bohu-Ya, hala hida pani la tau dangu, mbadaluri beli naka Nyuna welingu la njuanga tau meti hi wada. Na kambaliku yiana nama malamiri narihipa panda hamu welingu nama mangilu.65Na pani hi Pilatus lai Nyuda, ba ningu madu lai nyimimatanggu dai. Lakuwa, kai daiya hama djangu na pambada pimi. 66Hala, nyuda hida laku parimanya na reti nuna pakariangu dama tanggu dai, hala hida henggeluya na watu ndabina reti.

Chapter 28

NA LURI BELINA HI YESUS 1Nu, bana lapahuka na lodu Sabat, la mbaru hada rudungu, la kawunga lodu la minggu nuna,Maria Magdalena dangu da Maria hawiangu da laku la reti ndumangu la patangaruya na reti nuna. 2Hala, ngitaya, hi djia tungu biana na upungu bokul kanadu na papaliawa nai Miri na puru welingula Surga, na mai pa kulinya na watu nuna, halaka hina uhuku la pinuna.3Na matana hama djanguna kabilakuya dangu da pakina da bara hama djangu salju ha. 4Ka bama mangadatu madanya,nyuda dama dai nuda ba ta tatada djangu na tau nama mbuhang pa metiha.⁵Hala, na Papaliawa 5una hina paninja da tau kawini nuda, ambi mangadatu du kanadu baku pimanya ba himbu minyahi Yesus na pambada harikangu. 6Nyuna nda ni anyapa lai yohu kanadu Nyuna ba mbada luribeli naka hama djangu na pambada pani Wana. Mainguwa, kai tangaruya na ngia paka tudana. 7Beli pariangganguwa kai paninja dama kiku-Nya kanadu Nyuna ba mbada luri belinaka welingula njuanga tau meti, dangu ngitaya, Nyuna bana mangilu nggai la Galilea. Lai nu, nyimi napa kaingita niya Nyuna. Namuya, na pambada paninggu nggai nyimi.8Hala, ka parianggangu danyabada laku warunya na reti nuna ba dangu mangadatu da dangu mbaha eti nama bokulu; halahida palaingu pa paninja nyuda dama kiku-Nya. 9Hala, ngitaya, hi djia ni bianya hi Yesus banatabukuha nyuda hala hi wana, tabi! Kamai danyaka lai Yesus, hida dama ha da wihi-Na, hala hidamarubuku-Nya. 10Hala, hi Yesus hina paninja nyuda, ambi mangadatu du; lakuwa kai paninja daangu dedi-Nggu kada laku la Galilea, taka lai nu, napa nyuda da ngitaka Nyungga.DA HIAWAHA DAMA DAI KADA KAMBALIKU 11Ba talanga laku daka nyuda, ba tau mapiraha dama dai da laku la paraingu hida paninja daratu kapala rukuna mbu halana nama tumbu. 12Taka, ka pauhingu danyaka dangu da ama bokul.Bada halaka pa pahamangu, hala hida wuanja ndui dangu nuda dama dai. 13hala hi wada, damakikunyai Yesus da mai la rudungu lapa piti-Ya ba talanga katuda ma mata kawami. ¹14Taka, djakana ronguka na Gubernur, nyumaka duma mapa mandanya mata nyimi ka ambu nggara ulami. 15Hala, ka kei daha da ndui nuda hida palakuya napa mbada ajaru wadaha nyuda; dangu nakareuku nuna na kada hala nyaka la huanga da nyuda da tau Yahudi lundu la lodu nahu.NA PARAHANGUNA NAMA KAWANDI HI YESUS(Mrk. 16:14-18;Luk. 24:36-49; Yoh. 20:19-23; Kis. 1:6-8) 16Halaka, dama hakambulu haatu dama kikungu da laku la Galilea la palindi na pambada patujinaha hi Yesus lai nyuda. 17Taka, bada ngita-Yaka, hala nyuda hida marubuku-Nya. Taka batuna,hawiangu da ndua ndandi mapa.18Hala, hi Yesus hina pamaingu hala hi wanja, mbu halana nakuaha la awangu dangu la tana, mbada lai Nyungga halayaka. 19Djiaba tuna, lakuwa kai panjadiyawa makikung mbu halana na banjaru, dihu hawa nyuda la tamu nai Ama, dangu hi Ana,dangu hi Ngahu Matua,20Pa piakanjawa nyuda kada tuturunya mbu halana na pambada paretawang-Nggu nggai; dangu ngitaya, Nyungga daingu karia manu manggai, lupa taka la hupu njapurehi.

Mark

Chapter 1Paramana Yohani Pa ihu ( Mat. 3:1-12; Luk. 3:1-9; Yoh. 1:19-28 )

1Nainaya na injilu mangilu nai Miri Yehu Karitu, Na ana nai Ala. Hamma na patulih da 2la kitab nabi Yehaya, " Itayawa, nyungga ma parahanya nyunna lai nyummu. Nyunna namma mai pa palokunggai anda Mu. 3Ningu kariauku tau mapaaungu weling la padang gurun. "Palokunya anda nai Miri; paluruhia na anda dumma na."4Jadi i Yohani na ihu ha da tau la padang namma maddu dang napatakanya na ihu pamanjariawangu bana puadaha da njalanda. 5Taka danya ka da tau weling la Yudea dang datau la Yeruhalem lai Nyunna.Dang ihu naha ka laluku Yordan, taka hi da mangaku ha da jalada. 6I Yohani na paki lunggi unta dang borubanggi manula na hondia la banggi na. Na ngangu kabala ang tawitir uamang.7Da la li panaungu na patakanya na li wanna, "Ning ha atu ma mai baku hallaka nyungga pa mai, na rihi pa Nyunna papawai weling lainyungga dang nyungga daku jadi a pa bunggaha da liku halapaNa. 8Nyungga ku ihu wanggo wai, dang Nyunna na ihu wanggau Ngahu Matua."I Yohani na ihu ya i Yehu( Mat. 3:13-17; Luk. 3:21-22 )9Naina na jadi bana mai i Yehu la Naharetu, la Galilia, dang na ihu yai Yohani la luka Yordan. 10 Bana luhu i yehu weli la wai, Na ita ya na awang bana tabunggah dang i ngahu hamma njia na hiau barra manu namma puru la ditana Nyuna. 11Dang ning hau kariauka namma taka weling la hurga, " Nyummu njiakau i Ala namma aikama. Lai Nyummu ka nyungga na nggana ka."Yehu na kamma nya i hetang( Mat. 4:1-11; Luk. 4:1-13 )12Bana halla yaka nuna, i Ngahu na ngandi yai Yehu la padang lama maddu. 13Lapadang mamaddu ba patukambulu lodu na bana kama nyai hetang.Nyuna ninya lai nu la padua banda damma beni dang da malaikat damma pawang lai Nyunna.I Yehu na patakanya na injilu nai Ala galilia 14Bana hala pa apa ya i yohani, mai nanya kai i Yehu la Galilia ma patakanya na pulung ne Ala, 15WanaNya, ''Tuama naka na kapatang; Na Uma nai Ala mareni nanya ka. Jiaka pa pandoi manjala dang parahaya ya na pulung.''Yehu Na Pindi Pira Muritu( Mat. 4:12-22; Luk. 4:14-15; 5:1-11 )16Kabai Yehu bana laku pa winggirunya na karaha danu Galilia, Na itayai Simunu dangi Andreas, angudedina, dauhada jala la danu kaba ma jala iyanguha. 17Hala, Yehu wananja nyuda, '' Ndakikawa Nyungga, dang Nyungga ku panjadi nggai nyimi ma jala tawu.'' 18Simun dangu Andreas da laku warunja da jalada dang hida ndakiya- Nyuna19Bana hala ka i Yehu pa pangga hakuda aka, Na ita ya i Yakub na ana nai Zebedeus, dang i Yohani, da angu dedi na. Nyuda ninja la tiana pa hamu daha da jala. 20I Yehu pa au nanjaka Nyuda dang tokku nanjaka na ama, Zebedeus, da la tiana da paka riang dangngu da ata na da pa hewanna, dang nyuda da daki a Nyunna.I Yehu na ajararu dang binu nanya kuaha ( Luk. 4:31-37 )21Bada taka ka la Kapernaum, la lodu minggu, I Yehu tamananyaka hu da la sinagoge dang pa ajaru naka lai nu.22Dira buha danja dapa ajaru Na kabana ajaru dangu binu nanya kuaha, da hama ada da ahli- ahli Tauratu.23Ba ninjaka nyuda da la sinagoge, ninya ha atu na tau nama tamanya ngahu ma akatu 24bana pa wuungu, " Ndaningu a urusan ma nyumma dang Nyummu, dummu i Yehu tau Naharet? Nyummu hi mai dumana papa njapu kama nyuma? Ku pinggau nggamu kau Nyumu. Nyumu duka nama matua weling lai Ala.'' 25Hala ka i Yehu napa tanjikku nya na ngahu nama akatu nuna dang wanna nya, ''Kandi dang luhu kau weling lai nyuna!'' 26Halaka naluhuka na ngahu ma akatu nuna na danjakkunya dang na luhu weling lai nyuna dang pawunguna.27Bulu daba da da tau dama ninja lai nu dira hanganga dang da kawara pa arang, " Nggara ya yiana?'''' na pa ajaru baru nama binu kuaha? Napareta ya na ngahu nama akatu dang da rongu ya Nyua. 28Hala nuna rongu dama ba nanya ka bulu hala natau ba ninya Nyuna la pangia la Galilia.Na Ina yiara nai simun dang da tau dangu da panjangngu ( Mat. 8:14-17; Luk. 4:38-41 )29 Laku parianggang danyaka weling la Sinagoge, laku daka nyuda la uma nai Simun dang Adreas, pakariangu dangngi Yakubu dsngngi Yohani. 30Wakutu nuna na ina yiara nai Simun katuda nanya ba hidu analalu nanya. Nyuda laku danya ka papaninya i Yehu. 31Mainanyaka, pa apa ya na limana dang napahadanya, panjang ma ananyaka weling la analalu na dang na tau kawini nuna pakiring naka pa layani ha nyuda.32 Bana tuama ka na rudung, bana tama ka nalodu, karia hala danjaka bulu halada tau dama hidu dang dama tama nja hetang lai Nyuna. 33Bulu hala datau dama ninja la kuataku da pauhi la muka pindu. 34Napa hamu daba ha da tau dama dangu la katiu dang panyaki hau hau ha dang na wangga ha da ngahu makatu, dang dana pahila anjapa da ngahu dama akatu nuda pakariuku kaba nyuda da pinya nggamia Nyuna.I Yehu na hambayang dang na patakanya na pulung( Luk. 4:42-44 )35Bana marai rumu pa,bana kapatang pa, Na laku la pangia nama hapi dang na hambayang lai nu. 36Simun dang ba pira datau dama karia danya da laku pa himbu ya Nyuna. 37Nyuda da tumanya Nyuna dang wana nja Nyuna, " Bulu hala na tau da himbu Kau Nyumu."38I Yehu wana, " Maiwa kata laku la pangia hawiangu, ta laku la kota na palihi, ka pekunggu Nyungga pa ajaru lai nu. Bajia duya napa mbuhanggu Hiku mai." 39Bana hala yaka laku nanyaka Nyuna la bulu hala na Galilia dang na ajaru la sinagoge na wangga ha da ngahu dama akatu.Na tau kusta na papanjanya( Mat. 8:1-4; Luk. 5:12-16 )40Dang mai nanya na ha atu na tau nama hidu kusta lai Nyuna. na karuduku dang na mohungu lai Nyuna, wananya," jakau mbuhang Nyumu, Nyumu wu bisa pa papanjangga nyungga." 41Nakarataku bana namuya, i Yehu na pajualaNya nalima na dang na apaya nyuna, hi wanaNya, " Nyungga ku buhang, jadiwa nyumu kau panjang."42 Bana hala yaka, mohu ma ananyaka na kusta na dang panjang ma ananyaka.43Batuna ka nu i Yehu na hanggaratunya dang na paretaya dang na parahanya pa laku. 44Hi wana nya nyuna, " Ambu panidunya nggara-gara narukuna yiana lai nggamu ba, dang u laku wa kaupa itanya lai imam, wuanya pahambang dumma kau panjang hama na na pa pareta nai Musa, beri hamang na tanda hakahi lai nyuda.''45Dang natau nuna na laku dang na pakiring papa ninja da tau dang na habaru nya langgi-nggi hi nda peku ana kai i Yehu patama bebahu hu da la kota. Na dadiku la angia nama hapi, dang da tau weling langgi- nggi da mai lai nyuna.
Chapter 2I Yehu na ampuni ha dang na papanjanya na tau nama kalipparu

1Batuamaka ba pira bo lodu na i Yehu na beli ya la kaparnaumu da rongu ba ninya la hau uma.2Lalu, dangu da da tau dama pa uhi lundu hi daningngu apa pangia, da taka la karaha pindu bu, dang Nyuna na patakanya na pulung lai nyuda.3Lalu,nyuda da mai tuama Nyuna, da karia nya ha atu na tau kaliparu dang tau ma patuha dama lunggu ya. 4Kaba dana jadi pa pangandi ya na tau nuna la lihi nai i Yehu kaba tau dangu ya, nyuda da bunggahu ya na katiku didung na dita nai i Yehu. Bada halaka pa bunggahu ya, da pa purunya na pakatuda wana na tau kaliparu nuna hida pa mbarinya.5Bana itahaka i Yehu na parahaya da nyuda, Hi wana nya na tau kaliparu nuna, "Hai ana Nggu, da jalamu bada halanggu nyaka pa ampuni ha." 6Dangu, ba pira da da tau ali tauratu dama uhuku lai nu pa kiring danyaka pa patandanya da la eti da, 7" Ka ngiki na na tau naina hi tuna nu? Na patundinya! Nggaya nama ngalang pa ampuni ha da jala jaka da i Ala wiki du?"8I Yehu napi manya weling la Ngahu-Na kabada pikiru ha da la eti da nyuda. Hi wana nja nyuda, " Ka ngiki na nyumu hi pa tanda nya tunanu da la etimu? 9Nama nggiyaka nama rihi pa munda, pa paninya na tau kaliparu nuna, ' da jalamu da ampuni',ato wana, 'Hadangua, dendi ya napa katuda wamu dangngu wu panggawa?10Kaba tuna nu, wu pinya wa ba na Ana Tau ningu kuaha na la pinu tana hi na pa ampuni ha da njala-njala.'' i Yehu wana nya na tau kaliparu nuna, 11'' Nyugga wanggu gau nyumu: hadang, dendiya napa ka tuda wamu, dang beli wa la umamu." 12Tau kaliparu nuna na dualaku, na pitiya na pa katuda wana, dang na laku na luhu, la hangga da bulu hala da tau. Nyuda bulu hala da da hangataru dang da wotu hailanyai Ala, dang hi wada, " nyuma dedi ma itangngu a ma hama na yiana!"Lewi na ndaki ya i Yehu13I Yehu laku na la karaha danu, dang bulu hala da tau da karumunya bada mai tuamaya Nyuna, dang Hi na ajaru ha nyuda. 14Kaba nahunya Nyuna, Na itaya i Lewi, ana nai alfeuhu, kaba uhuku nanya la pangia pa bayaru panjaku. dang, i Yehu wana nya, "Daki ka Nyungga.'' Dang, Lewi na ndualaku dang na daki ya Nyuna.15Dang i Yehu bana uhuku pa ngangu la umana na tau Lewi nuna, dira dangu ha dama pa uhing panjaku dang da tau dama njala dama ngangu danya i Yehu dang da muritu Na, kanadu lai nahu ning be tau dangu, dangu nyuda da ndaki ya i Yehu. 16kaba pira da ali tauratu weling la Farisi da ita ya i Yehu bana ngangu danja da tau dama njala dang dama pa uhingngu panjakuu, da pa aranja da murituNa,'' Ka nggiki na hina ngangu danja dama pakaraingu pajaku dang da tau dama njala?''17Kabana rongu i Yehu, Hi wananja nyuda, '' Dama nda nggiki ada dada para lua dotiru, tapi nyuna dama hidu. Nyungga hiku mai da pa aunggunya na tau nama padeningu a, tapi da tau dama njala.Pa aranya dumana puaha18Kaba da muritu-muritu i yohahi dang da tau farisi ka ba puaha da, taka danya da tau dang wana Nyuna, " Kanggiki na da muritu-muritu na yohani dang da muritu-muritu na tau farisi da puaha, kataka da muritumu nyumu hi dada puaha ai?" 19Yehu wana nja nyuda, " na ngalang ka nama iringu pangantinu pa puaha kataka na pangantinu tau mini dapa ka riangu dangu pa nyuda?20Kataka nu, na taka nyaka na loduna bana mai na pangintinu tau mini pa piti ya nyuna, dang la lodu nuna buka nyuda hi da puaha. 21Nda ningu a tau dama tambalu ha da katarri dama mandai nama kahira dangu katari nama mbaru. Jaka tuna nu, na tambalu katari nama baru nuna na hira ha da katari dama mandai, dang na kahira na na tamba bakulu.22Nda ningu a tau ma buri nya angguru ma bidina da la kantung manula ma mandai. Ka jaka tuna nu, na angguru nuna na hira ya na kantung nuna jadi na angguru ato na kantung da ruha. jaka tuna nu na angguru nama bidina banjalu ya la kantung manula nama bidina.I Yehu jia na Mirinda la lodu minggu23Dang la lodu minggu, Yehu na laku hanggang la wuaka gandum, dang la padua anda, da muritu-muritu na pakiringngu daka pa papu da wuada da gandum. 24Dang, da tau farisi wananja nyuda, '' Ita ya, kanggiki da nyuda da palakuya napa larang la hukung la loda minggu?"25Dang, Hi wana nja nyuda, "Dedi a nyimi i mbaca ya nggara napa palakunai Daud kaba ninya nyuna dang da tau dapa karia na la nda ningu a gara-gara na dang la manju? 26Kanggiki bana na tama la uma nai Ala kaba masa nai abyatar nama jabatu ba Imam Bakulia, dang da ngangu roti pa pa hambangngu,latti nama ngangu jiaha da imamu a, dang napa berinya na roti nuda la tau dapa kariana?"27Bana hala yaka nuna, yehu wana nja da tau farisi, "Lodu minggu na panjadinya duma da tau, da duma na tau lodu minggu a."
Chapter 3

1dang Yehu tama beli nanyaka la sinagoge dang lai nu ninya ha atu na tau nama kaliparu na lima na hapapa. 2Nyuda da hamata ya Yehu kapeku ita danya na jadi Nyuna pa pahamu ya na tau nuna la lodu minggu kapeku da patundinya Nyuna.3Hala ka Yehu wana nya na tau nama kaliparu lima na nuna, "Dualakua da la padua. 4Dang, Yehu wana nja nyuna, " Ta jadi papandoi ma hamu ato ma akatu la lodo minggu? Pahalamatuha na hamangu ato pameti? Kataka, nyuda kandi danya.5Bana halayaka, Yehu na panau winggiru nja nyuda dang beni na. Dira handuka Ya kabada pamandung la eti da nyuna. Hala ka, Yehu wana nya na tau nama kaliparu lima hapapa na nuna, " Pajualanya na lima mu. " Dang, na tau nuna na pajualanya na lima na, dang panjangu ma ananyaka na lima na. Kanadu nu, da tau farisi laku ma ada nyaka, dang pakiring danya ka papa hamang dangu da tau Herondian nama lawaNya na papa meti wadaNya.Dangu Da Tau Nama Ndaki Ya YEhu7Kanadu, Yehu na pa maraungu wikina weling la muritu-muritu Na la ndanu, dang dira dangu ha tau la wilaya nggalilia mandaki ya Nyuna, dang weling la Yundea, 8weling la Yeruhalem, Idumea, taka la ndaera luka Yordan, dang weling la Tirus dang Sidaon, lalu dangia na tau bada rongu ya napa laku nai Yehu, da mai lai Nyuna.9Kataka da tau dangu nuda, Yehu wana nja da muritu-muritu Na kada palokunya hau tiana duma-Na ka dapeku huharu danya Nyuna. 10Kanadu Yehu bana pa panjanajaka da tau dangu, jadi bulu hala tau dama ningu katiu pakahang danyaka kapeku ngalang da pa apa ha Nyuna.11Dang, kabana ita ya na ngahu nama akatu Yehu, karuduku danya ka nyuda hi da pa aungu, " Nyumu ka na ana nai Ala! 12Tapi Yehu na lara nja ka ambu dapani duya nggamu ya Nyuna.Yehu Na Patatuha Hombulu madua Da Muritu Na.13Halaka, Yehu na hei la pinu dang na dundaNya da tau nama ndaki karianya Nyuna. 14Na patatuha hombulu madua da tau kapeku da nyuda pakariangu dang Nyuna dang kapekuna paparahanja nyuda pa patakanya, 15dang na wuanja kuaha kada wangga ha da hetangu. 16Yehu na patatuha ba hombulu madua da tau nuda: Simun (napa tuna tamu Yehu Petrus),17Yakobuhu, ana nai Zebedeusu, dang Yohani, angu dedi nai Yakobuhu (dang lai nyna Yehu na tunya tamuna Boanerges, na artina" ana-ana Guru") 18Andreas, Filipus, Bartolomeus, Matius, Tomas, Yakobuhu, ana nai alfeus, Tadeus, Simun tau Zelot, 19dang Yudas Iskariot nama daganya Nyuna.Kuaha Nai Yehu Nata Weling Lai Ala20Bana hala yaka nuna, Yehu tama naka la hau na uma, dang na karumunya tau dama beli papa uhi lai nahu hi peku nai Yehu dang da muritu-muritu Na dada jadi a pa ngangu roti. 21Kabana rongu ka da angu ka luakana, mai danya ka papitiya i Yehu pa beli kanadu nyuda wada dana warasu a Nyuna. 22Dang, da Ali-ali tauratu dama puru weling la Yeruhalem da panii, ''Hi na rasuku ya Beelzebul !'' dang ''Nyuna na wangga ha da hetang wanya kuaha na kapala nya hetang.''23Yehu na pa aunja nyuda kada mai lai Nyuna, na pani wanya parupang, " Ka nggiki wana na hetang na wa wangga hetang? 24Jaka na hau karajaan na biara bana lawanya na wikina, Na karajaan nuna dana maka a pa tahang. 25Dang,jaka hau na uma na biara , bana lawanya na wikina, na uma nuna dana maka a patahang.26Jaka na hetang na hadang pa lawanya na wikina dang na pa biara ya, dana maka a patahang, maka njapu nanyaka na luri na. 27Da ningu a haatu tau ma tama la uma tau ma kaparu dang pa rampokuha da malanjana, kecuali na hondu mangilu ya na tau kaparu nuna, hina dupa na maka pa rampokuya na uma na."28Nyungga wanggu nggau ma padingngu lai nyumu, bulu hala da njala da ana tau bada ampuni na ka, dang nggara baya na li pani nama da padeningu. 29Kataka, nggamu ya nama hujatuya na ngahu matua dajia ampuni ananya, mala na jalana lundu lapa lupangngu ya. " 30kanadu, da ali-ali Tauratu da panii, "Nyuna tamananya ngahu ma akatu. "Da Angu Kaluaka Langataka Na Yehu 31Halaka, na ina na dang da angu dedi nai Yehu mai da mai dang da dualaku la hambeli uma. yuda da parahanya na tau lai Nyuna kada pa aunya Nyuna. 32Da tau dangu da uhuku winggirunya Yehu dang wadanya Nyuna, " tarru ya, na ina Mu dangu da angu dedi Muninja la hambeli himbu da nggau Nyumu,"33Yehu wana nja nyuda, " Nggamu ya na ina Nggu dang na angu dedi Nggu?" 34Halaka, Na taru ha da tau dama uhuku winggiruNya hi wana, " Tarru wa, naina ya na ina Nggu dang da angu dedi Nggu! 35Kanadu, nggamu baya nama palakuya na pambuhanai Ala jiaya na angu Nggu paluhu, dang da ana winiNggu, dang na ina Nggu,''
Chapter 4Maparupang Hamatuna Nama Wawarungu

1Dang, Yehu pakiring na pa ajaru la halinggi danu. Da tau ba dira dangu ha da pauhi hida gukurunya Yehu hina hei da la hau natiana dang na uhuku dita la danu. Kataka, da tau dangu ninja lama mara,la halinggi danu. 2Dang, Nyuna na ajaru na parupang hamatuna.3Rongu wa!ninya na haatu na tau nama wawarungu lakunanya pa wawarung. Bana wawarunja hawiangu da wini da kambutuku la hingi anda, lalu, taka danya ka dabe mahawurung pa nganja da wini-wini nuda. 5Da wini hawiangu da kambutuku la pinu watu nama da dangu tanana.Tumbu parianggang danyaka da wini nuda kaba dana manjolungu a na tana.6Kabana bana ka na lodu, da wini nuda da mutung kaba daedi ningu amuda, madu danyaka da wini nuda. 7Dahawiangu da kambutuku la huanga madaka. la huanga madaka da tumbu pakahang taka hida meti, dang da wini nuda dada wua apa.8Kataka, nama kambutuku la tana nama hamu ningu wuada, da tumbu, dang da tamba bakulu, hi nangalangu hasilu tailu kambulu wunda, patu kambulu wunda, hangahu wunda.'' 9Halaka, wana Yehu, ''Nggamu ya nama ningu kahilu na rongu, matawa kana rongu!''10Ba didi miha aya Yehu, da tau dama winggiru-Nya, da pahama dang hombulu dambu da da rasulu, da pa aranya Nyuna da maparupangu nuda. 11Hi wananja nyuda, '' Da rahasia da kerajaan nai Ala bada wuananggonya nyumu. Kataka, da tau hawiangu, bulu halada na patanya la maparupangu, 12kapekuna, 'kada itayakai, nyuda da itaya dang dada pi a nya; dang kada rongu kai, nyuda da rongu dang dada pa tanda anya. kapeku da pambelingu da dang dana ampuni aha Ala.''Na Pakaluakanya Na Wini Da Laparupangu Pa Wawarungu13Bana halayaka Yehu wananja nyuda, "Kadepianya namaparupangu yiana? Ka nggikipi baminya bulu halana maparupangu naina? 14nama habarungu nuna habarungu na pulungu. 15Nyuda jiaha da tau dama kambutuku la halinggi anda, la pangi pa habarunya na pulungu. Kabada rongu yaka nyuda, parianggangu nanyaka na hetang pawahi ya na pulung napa habarunanja lai nyuda.16Tunanubu, nyuda napa habarungu la tana nama pawatungu jiaha tau dama rongu ya na pulungu dang da tarima dangu baha eti da; 17Kataka nda pa amu a da lalurida da torungu hakudu a. Halaka, kabada handukaka dang bada ngalanya napaharui kanadu na pulung,nyuda da kambutuku.18Dang, hawiangudamakambutuku la huanga madaka, nyuda jiaha da tau dama rongu ya na pulungu, taka da kawatirunya na pinu tana, dang da mbuhanya napa wuluwangu, dang napa buha weling la hawiangu na tama la huangana pulungu nuna dang na nggapiya hi dana pekuna pangalang wuana. 20Halaka, nyuda dama habarungu la tana nama hamu jia ha nyuda dama rongu ya na pulungu, da tarimaya, da ngalanya wuana, tailu kambulu wundana,patu kambulu wundana, dang hangahu wundana.''21Hala Yehu wana nja nyuda, kande ngandi a epi palita pa banjalu la wawa pangia pakatuda?kanda epi palita a napa banjalu la wawa wihi na palita? 22Kaba, ndaningu makawining nama nda luhang. Tunanubu, ndaningu rahasia nggara biaya padaingu luhangu na. 23Jaka ningu tau maningu kahilungu pa rongu wangu,i rongu wa!''24Halaka, Yehu wana nja nyuda, tarupahamunya nggaraya napa rongumu.na ukuru napa pakimu daingu ukuru wananggau, dang ninjapa dapa tamba nanggau nyumu. 25Kanadu nggamu nama ningu na, na wua beli manyai, kataka nggamuya nama nda ningu na,nggara biaya nama ninguna lai nyuna na piti beliya.Beri Hama Tuna Na Winni26Halaka, Yehu wana," Na Kerajaan nai Ala beri hama na tau nama habarungu wini la tana. 27Nama habarungu nuna na katuda la lodo dang na hadang la rudung, dang na wini nuna na paluhu ya na kahulukuna dang na tumbu. nama habarunya dana pianya nggikiwana bana jadiya. 28Na tana nuna na ngala wikinya na wuana. Na tumbu mangilu na kahulukuna, halaka hina wala, hala da wuadaluna gandum da la ihina. 29Kabana ihika na uhu kauna nuna, da tau da kau ya kaba tuama nanyaka na rehi kau nanya.''Beri Hama Tuna Na Wuadalu Sesawi30Halaka, Yehu wana,'' Dang nggaraka nyuta ta ngalang pa pahamanya na kerajaan nai Ala? Ato, dang maparupang nggaraka hitangalang pa pahamanya? 31Na kerajaan nai Ala beri hamana wuadalu sesawi na pa habarung la pinu tana, kabiaru kana kudukai na wuadalu nuna weling la bulu hala da maninja la pinu tana, 32kataka ba habarunya, na wuadalu nuna na tumbu dang na tamba bakulu weling bulu halada pa todung la wuaka, dang da paluhu ya na kahanga nama bakulu kapeku da mahawurung da pandoi pangiada hi jadi pa pamawu.''33dang kaba da dangu da maparupang da papaki na nuna, Yehu na patakanya na pulung lai nyuda, kapeku hamana parongu da nyuda. 34Dana parana a pakariaku danja nyuda panda paki ya nama parupang, Hi napakaluaka halanja nyuda da muritu-muritu na NyunaYehu Na Pamandanya Na Ngilu Bangatu35Dang, lalodu nuna mbu, Bana tuamayaka na malingu Yehu wananja da muritu-muritu-Na,'' Maiwa kata pala la hapapa danu.''36Bana laku warunjaka da tau dangu nuda, nyuda da karinya Yehu pa tama la tiana la panginai yehu. Dang, da tiana hawiangu da laku karinya Nyuna mbu. 37Hala, ka tungu nanyaka na ngilu nama dira bakulu ya, dang na ngaling bakulu na pawaha da tiana hi da tiana da mbinjaka wai.38Taka Yehu ninya la dita kapalu ya, katuda nanya la pinu nulang. Halaka, hi da pahadanya nyuna hi wada-Nya, ''Ngguru, kandau namu akama Hiu mata nggama pa meti?'' 39Halaka, Yehu na hadang dang na kayambaku nya na ngilu, dang Hi wana nya na tehiku, '' Kandi! mandangu wa!'' halaka, nangilu nuna panjangu nanyaka dang dira mandang ya.40Halaka, Hi wananja nyuda, '' ka nggikina nyumu hi mangadatu? ka nda ningu a nyimi para hayami?'' 41Dira mangadatu haka nyuda hi wada ha atu mara ha atu da, ''Ka nggamu ya Nyuna naina? hina jadi ba na ngili bangatu dang na tehiku pa karuduku nya- Nyuna!"
Chapter 5Ninya Haatu Natau Weling La Gadara Na Pulinya Weling La Ngahu Maakatu (Mat. 8:28-34; Luk. 8:26-39)

1Bada takaka nyuda la hapapa danu, la pangia tau Gerasa. 2Bana puru Yehu weling la tiana, ninya haatu natau nama tamanya ngahu ma akatu weling la reti na taka tuamaya Yehu.3Natau nuna nandadiku la reti. daningu a haatu mamaka patahanya nyuna, daningu mamaka pahondua ko pakinya rante mbu. 4Bada hondumanu danyaka dang dakarandiya na wihina wanya be ranting, Taka na pambuataya na ranting dang na pataya na karandina. Daningu a haatu tau mamaka pa karudukuya.5Jaka lalodu dang larudung, na pawungu la reti dang la pinu-pinu dang na pamanuwa ya nawihina wanya watu. 6Kataka bana itaya Yehu weli la maraungu, na palai dang na panyukangu la hangga nai Yehu.7Hala, napawungu dang kariauku ma bakulu hi wana, ''nggaraya na urusanu nggu nyungga dang Nyumu, Yehu, na Ana nai Ala la Manyangga? Kumonunggau Nyumu demmi Ala, ambu siksaduka!'' 8Kaba, bada wana nyakai Yehu, '' Luhua weling la tau naina, hai ngahu ma najihu!''9Hala, napaaranya Yehu na tau nuna, '' Nggaya na tamumu?'' Dang, hi wana, '' natamunggu Legion kabama dangu.'' 10Na pambirang ba papamonung lai Yehu ka ambu nawangga ha nyuda weling la pangia lainu.11Lai nahu ning wei dangu dama ngangu la lihina na pinu. 12Hala, da ngahu-ngahu ma akatu nuda da monungu lai Yehu, dang wada, '' paraha banggama nyuma la wei-wei nuda ka peku tama ma la daluna. '' 13Yehu na pahianja. kanadu nu, da ngahu-ngahu nama najihu nuna da laku pama la wei-wei. da pajurug ba sekitaru dua ratada nuda da palai lakaraha pabibitu taka la danu, hala hi da mumuhu da landanu14Banahalaka, nama daiha da wei nuda na palai la papaninja la kota dang la kampung. Dang, da tau da luhu paitaya nggaraya nama jadi. 15Hala, datau nuda da mai lai Yehu paitaya nyuna kawaina natamanya ngahu ma akaatu, nama tamung legion, kaba uhuku nanya, dang bada pakinaka katari, dang bada panjang naka. dang, da mangadatu mbu nyuda16Nyuda dama itaya nggaraya nama jadinya natau nama tamanya ngahu ma akatu nuna na paninja datau banggaraya nama jadinya nyuna, dang nggaraya nama jadinja da wei-wei nuda. 17Katakanu, pakiring danyaka da tau pakaraiya Yehu kana lakuya weling lapangiada nyuda.18Halaka, kabana hei ya Yehu la tiana, natau nama kawai nama tamanya ngahu maakatu nuna na pamonung kapeku pahilanya pakarianya danya Yehu. 19Taka, Yehu ndana pahila anya, mala wananya nyuna, '' Beliwa la angudedimu. Pakaluakanja nyuda bulu halada nggara napapalakunai Miri lai nyumu dang Miri bana namu paainggau nyumu. 20Hala, natau nuna na laku dang napakiring pakaluanja nyuda da tau la Dekapolis bulu halana pa bada palaku nai Yehu lai nyuda. Dang, bulu hala datau da hangataru.Na Ana nai Yairusu Na Wulakuya Dang Na Tau Kawini Nama Bungu Napahamuya (Mat.9:18-26; Luk. 8:40-56) 21Kataya Yehu bana palawangu tiana lahapapa, da tau dangu da pauhi lalihi-Na, dang Nyuna ninya la hingi danu. 22Dang, haatu nakapala sinagoge nama tamung Yairusu namai kabana itaya Yehu, na panyukarumg la wihi_Na. 23Dang, na pamonung langataka lai Yehu, wananya, '' Na ananggu kawini nama kudu natika pameti. Wumai aruki kau banjaluya na limamu la ditana kapekuna pahamu dang na luri.'' 24Hala Yehu nalaku karianya Yairusu. Dira dangu ha datau dama dakiya Yehu dang da nggukuru-Nya.25Dang, ninya haatuna tau kawini nama bungu bada hombulu dambu daunaka. 26Nyuna bada pambirang banaka pahanduka la wawana madangu tabipu, dang bada paluhu dabanahaka bulu hala da maninguna, taka daningu a nggunana dang tamba handukabana. 27Bana halaka paronguwanya Yehu, na tau kawini nuna namai tuamaya Yehu weling la kajia la padua tau dama ngukurunya dang na apaya na juba-Na.28Natau kawini nuna wana, '' kajaku apaya na juba amu Nyumu, nyungga ku hammu.'' 29Dangu nuna na bunguna na panjangu dang napadanya na ihina na panjangu weling la hiduna30Yehu napinya weling lawiki miha-Na kaba ningu kuaha maluhu weling lai Nyuna. Na pambelingu la padua tau nama nggukurunya nuna dang hiwana, '' Nggamuya ya nama apaya na juba-nggu?'' 31Hala da muritu-muritu nai Yehu wana nya Nyuna, '' Nyumu ma itaha datau dama nggukurunggau da pakahang-Gau dang Nyumu wamunja,' Nggamuya nama apa-Ka? 32Hala, Yehu napanau winggirunya kapeku itananya nggamuya nama palakuya.33Kanu, kana pinyaka nggaraya nama jadinya la wikina, natau kawini nuna na mangadatu dang na kangauhaku. Na mai dang na panyukarung la hangganai Yehu hina paninyai Yehu bulu halana nama padeningu. 34Halaka, Yehu wananya natau kawini nuna, '' Ana-Nggu, naparahayamu bada pahanggiala na nggauka. lakuwa dang dami sejatramu dang panjangmu nyaka weling la hidumu.''35Kaba pabanjarungu nanyapa Yehu, damai batau mapiraha weling la uma na kapala sinagoge hi wada, '' Na Anamu bada meti naka.36Jaka tunanu, Yehu dana buhang a paronguya nggaraya napa bada panina, Wananja da kapala sinagoge nuda, '' Ambu mangadatudu, parahayaba.'' 37Hala, Yehu dana pahila anya haatu mbu pandaki-Ya, kecuali Petrus, dang Yakobuhu, dang Yohani, angudedi nai Yakobuhu. 38Hala, nyuda dataka la umana kapala sinagoge nuna, dang Na itaha damakayanggaku, dang da tau dama hi bada handuka dang talia bakulu.39Banahalaka, bana tamaka Yehu, Hi wananja nyuda, '' Kanggikina hi kayanggaku dangi hi? Na anakiada nuna dana metia, kataka katunanya.'' 40Taka nyuda da rikinya Yehu. Kanu, Na parahanja nyuda bulu halada pa luhu dang Na wanda ya na ama dang na inana na anakiada nuna, dang da tau dama karianya Nyuna, hala hida tama la kurung pangia nana anakiada kudu nuna.41Banahalaka, na apaya nalimana naanakiada kudu nuna dang hina kariaku wananya, '' Talita kum!'' (Nama wana, '' Ana kiada kudu, Wanggu nggau nyumu, hadangua!'') 42Anakiada kawini nuna parianggang na pa hadang dang pakiring na papangga, kaba hombulu dambu daunaka na umuru na, dang bulu hala da datau dira hangataruha. 43Hala, Yehu na wuanja pareta ma haritu da ina ama na anakiada nuna ka ambu daningua haatu ma pinya na wundana yiana, dang wananja nyuda kada wuanya pangangu na anakiada nuna.
Chapter 6Yehu Datulakaya la Kuataku Ngiapa Weli-Na (Mat. 13:53-58; Luk. 4:16-30)

Kabana halaka, Yehu nalaku lai nahu kuataku ngipa weli-Na, dang da muritu-muritu-Na da dakiya Nyuna. 2Kabana takaka nalodu Minggu, Yehu pakiring naka paajaru la sinagoge. Dang, dangu na tau nama ronguya-Nyuna da kandakuku, dang wada, '' Weling la nggi na ngalanja bulu halada nuda?Hikmatu nggaraya napa wuananya-Nyuna dang tanda-tanda hama nggiki wana napapalaku wana lima-Na? 3Kanda matanggu rama ai aya, ananai Maria, dang angudedi nai Yakobuhu dang Yoses dang Yudahu dang Simunu? Kanda angudedi na tau kawini ninja lenai angunda nyuta?'' Hala, nyuda da tunjuru dang da tulakuya Nyuna.4Banahalayaka, Yehu wananja lai nyuda, '' Langgi-nggi natau na paainya na haatu nabi, kecuali weling la pangia wikina, dang la huanga angu dedi wikina, dang la uma wikina.'' 5Jadi, Yehu dana jadia papandoi na tanda lainu, kecuali na banjaluya na limana-Nyuna la dita tau nama hidu dang na pahamuha nyuda. 6Dang, Na heranu kabandada parahaya a nyuda. Halaka, Na laku pa winggirunya na kuataku-kuataku dang na ajaru.Yehu Naparahanja Da Muritu-Muritu-Na (Mat. 10:1,5-15; Luk. 9:1-6)7Banahalaka, Yehu na pa aunja hombulu dambuda muritu-muritu dang pakiringu paparahanja nyuda tauma dua-dua, dang na wuanja nyuda kuaha ladita ngahu-ngahu mamarihaku. 8Hala, Na wuanja nyuda pareta ka ambu da ngandi nggara-nggara la anda, kecali da tokungu a, diambu roti, diambu tasu, diambu dui pahonduda la banggida nyuda, 9Taka da paki halapa dang ambu da paki kaduangu du katari.10Dang, Yehu wanja nyuda, '' Langgiba be tama lahau uma, dadikua lai nahu lupang kai luhu weling lai nu. 11Dang, jaka ningu pangia manda tarimake nyimi dang dada rongu akae nyimi, Kajakai laku kambahunja da awu weling la wihimi kaba hau hakahi lai nyuda. ''12Hala, nyuda laku danyaka dang da patakanya ba natau-tau pa manjaria. 13Jadi nyuda dangu da hetang dapa wanggada dang da tunja minya datau dangu dama hidu, hi na pahamu ha nyuda.Herodehu Na Ronguya Bada Paniwanja Yehu (Mat. 14:1-12; Luk. 9:7-9)14Dang, Raja Herodehu bana ronguya, kabana pinjaka madangu natamu nai Yehu, dang datau dapani wada, '' Yohanihu namaihu bada hadang naka la padua tau meti, jadi da tanda-taandaa papa itana nuda pakirig daka parama da lai Nyuna.'' 15Hawiangu wada, '' NYiaya nyuna Elia.'' kataka, hawiangu wada, '' Nyia nyuna haatu nabi, hama tuna haatu na nabi.''16Kataka, bana rongu Herodihu wanya nuna, hi wana, '' Yohanihu, bada kadipu nggu nyaka na katikuna, bada wulakuyaka!'' Yohanihu Paihu Dapametiya17Kaba Herodehu mihama nama parahanja da tau, naparetaha pa apaya Yohanihu, dang dakurunya da la hukung dumanai herodiahu, natau na angu dedi da angudedi na tau mini, Filipuhu, kaba Herodehu bada pitinanyaka Herodiahu.18Kaba, pambirang bananyaka Yohanihu pa paninya herodehu, ''dana padeningu a bau piti ya na papaha angu dedimu.'' 19Kabatuna kanu, Heerodiahu na banjalu karau la etina Yohanihu dang buhang na papametiya, taka dana jadi a. 20Kaba, Herodehu namangadatunya Yohanihu kabana pinyaka kabai Yohanihu jia ya na tau nama padeningu dang ma padeningu, dang Herodehu na mangganya. Herodehu kabana ronguya Yohanihu, kadira jinjiyaka, kabana rongoya Yohanihu kadangu na beni la eti na kadangu dira hanang buya.21Kataka, tuama nanyaka na loduna, kabana tuama na lodu jadina Herodehu na pandoi hau pangangu dangu da panjabatu-panjabatu dama jangga,parawira-parawirana, dang da kapala-kapala Galilia. 22Hala kabana tama na anana kawini Herodiahu dang bana rianja, na pahananya na etinai Herodehu dang nyuda dama uhuku danya. Dang, naranja wananya na ana kiada kawini nuna, '' Karaiba nggara baya napa buhamu dang nyungga kuwuanggau.''23Dang, Herodehu na hupa nyuda, '' Nggara baya napa karaimu lai nyungga, padaing wuanggunggau, bakan hawiangu weling la karajaan nggu.'' 24Dang, na anakida nuna nalaku la inana, '' nggara ya napa karainggu?'' nainana wananya, '' kapala Yohanihu pa ihu.'' 25Dang, natama pariangga-rianggang, na anakiada kawini nuna namai la ranja dang hiwana, '' Nyungga kubuhang nahuma kau wuangga nyungga na katikuna Yohanihu paihu ladita baki.''26Jaka tunanu, ranja handuka nanyaka, taka ka bana hupaya dang datau dama ngangu danya, dana buhang a patulakuya na anakiada kawini nuna. 27Hala, naranja na pangandinya ha atu algojona dangu napareta kada ngadiya nakatiku nai Yohanihu, hala na algojo nuna na laku dang na kadipuya nakatiku nai Yohanihu da la hukung. 28Halayaka, na ngadiya nakatiku nai Yohanihu la dita baki dang nawuanya na anakiada kawini nuna, dang na anakiada kawini nuna na wuanya na inana. 29Dang, kabada ronguka na muritu-muritu nai Yohanihu, nyuda da mai papitiya na ihinai Yohanihu dang da banjaluya da lareti.Yehu Nawuanja Pangangu Rihi Weling La Lima Rata Tau (Mat. 14:13-21; Luk. 9:10-17; Yoh. 6:1-4)30Halaka, da rasulu da pauhi pahamang dang Yehu dang dapaninya-Nyuna nggarabaya napa bada palakuda dang nggarabaya napa bada pa ajaruda. 31Dang, Yhu wananja nyuda, " Maiya kata pahinggilu wikinda lapangia nama kawanaru dang tapanjang hakudu." Kaba, dangu natau nama mai dang malaku, dang pangangu mbu nyuda dada jadia. 32Hala, Yehu dang da muritu-muritu-Na dalaku papa hinggilu wikida wangu tiana lapangia nama kawanaru.33Kataka, datau dangu da itaha nyuda bada laku dang da tandaha nyuda. Dang, datau dangu nuda dapalai karianja dali la anda mamadu weling bulu halada da kuatak, dang dataka lai nahu da mangilunyai Yehu dang da muritu-muritu-Na. 34Kabana lakukai Yehu la karaha danu, Na itaha kaba dira danguha datau, dang Na milanja eti nyuda kaba hama bimbi nama daningu mapawanja. Taka, Yehu pakiring nanyaka pa ajaruha nyuna wangu dangu halu35Kabana lodu pakiring nanyaka pa rudung, muritu-muritu nai Yehu da mai tuamaya dang hi wadanya, '' Na pangia yiana pangia makawanaru ya dang pakiring nanyaka parudung. 36Parahanja nyuda palaku la daera pawingung dang la deha-deha kapeku keida hau pangangu.''37Katakai Yehu wananja, '' Nyumuka ma wuanja nyuda pangangu.'' Dang, nyuda wada-Nya, '' Harusu makanu malaku pakei Roti ma wiling Dongahu dinaru dang wuanja nyuda kada ngangu?'' 38Yehu wananja lai nyuda, '' Kapirada da roti dama ninja? lakua dang kaitaruha!'' Kabada pinyaka nyuda , hiwada, '' Lima dada roti dang dongiu dada iangu.''39Hala, Yehu naparetaha nyuda bulu halada kada uhuku dala kalompuku-kalompuku la pinu rumba muru. 40Datau dangu nuda uhuku daka pakalompukungu, ningu ma tau hangahu da dang ningu ma tau lima kambuluda. 41Kabanahalayaka nuna, Yehu napiti hada lima dada roti dang dongiu dada iangu nuda, natangara la awang, Hi nahambayang dang na hira-hira ha da roti nuda, hala Hi na wuanja da muritu-muritu- Na kapekuna papa lokunja datau dangu. Dang Hi napambaginja dongiu dada iangu la tau dangu.42Dang, nyuda bulu hala dangangu takahida mbihu. 43Halayaka, nyuda da pitiha hombulu dambuda dakaranjangu dama mbinu weling la roti dang iangu dama rihi. 44Dang, ninja lima ratada datau mini dama ngangu roti.Yehu Napangga La Pinu Wai (Mat. 14:22-23; Yoh. 6:15-21)45Halayaka, Yehu na pareta pariangganja da muritu-muritu-Na pa hei la tiana dang laku mangilunya-Nyuna la hapapa, la Betsaida, naparahakadinja da tau dangu nuda palaku. 46Bana halaka paparamihi lai nyuda, Nalaku la palindi pahambayangu. 47Kabana ngeri tuamayaka na rudung, da tiana ninja lapadua danu, dang didi aya Yehu la mamadu.48Dang, kabana itaha da muritu-muritu nai Yehu ba dira matikiha bada buhi kabana tungu na ngilu palawang ara angu nyuda, kira-kira ba jam pa jaga rudung ka patung yaka, Yehu na mai tuama ha nyuda dangu na pangga la pinu wai bada buhang na palaku lapahunjaka nyuda. 49Kataka bada itayaka nyuda Yehu bana pangga la pinu danu, nyuda dakiraya bei hetanguya, hala hida pawungu, 50Kaba nyuda bulu halada bada itaya Yehu dang mangadatuda. Kataka, Yehu naparianggang pakariauku danja nyuda, dang hi wananja nyuda, '' mandanguwa. Nyiaka Nyungga yiana! Ambu mangadatudu.''51Hala, Na hie karianja nyuda la tiana, dang na ngilu nuna mbu na mandangu, dang nyuda dira hangataruha. 52Kaba, nyuda dedi da pi hammu anya na tanda lima roti nuda kaba dira pamandung hapa la etida.Yehu Napahamuha Datau Dangu ( Mat. 14:34-36 )53Dang, kabada takaka Yehu dang da muritu-muritu-Na la hapapa, da puruha la tana Genesaret. 54Kabada, puruka nyuda weling latiana, da tau tanda maadanyaka Yehu, 55dang da palai la bulu halada daera nuda dang dapakiring pakarianja da tau hidu lapinu ngia pakatuda, langgi bia nyuda bada rongu na ngia paninya Yehu.56Kaba, langgia ba Yehu na tama la deha-deha, ato la kutak-kuatak, ato la daera-daera pawingung, nyuda dapa dabarunya da tau-tau hidu la pangia nama dangu tauna dang da monung lai-Nyuna kapeku nyuda na pahianja pa apaya na hupu juba a- Na
Chapter 7Nahukung Nai Ala Dang Nahori Tau ( Mat. 15:1-20 )

1Hala, dapa uhi datau Farisi pamai tuamaya Yehu dang bapira da da ali Tauratu dama taka weling la Yeruhalim2Dang, nyuda da itaha bapira dada muritu nai Yehu ngangu da roti wang lima marihaku, dada baha aha da lima da. 3Kaba, datau-tau Farisi dang bulu hala da tau Yahundi dajia ngangu ad kajaka nyuda dada baha aha da limada takala kawunggu limada kaba bada hori weling la makawiada dai mayaka napa apada. 4Dang, kajaka datau-tau yahundi nuda damai la pangia tau dangu, nyuda dajia ngangu ada kajaka dedia dabaha ha da limada. Dang, dangu na hori hawiangu napa tarimada pa apa, hamatuna pabaha galahu, wurungu, dang bahi tambaga.Halaka, datau-tau farisi dang da ali-ali tauratu dapa arang lai Yehu, '' Kanggikida da muritu-muritu-Mu dada luri nai aya na hori makawida dai, taka hi ngangu badanyai roti dang lima marihakuda?''6Yehu wana nja nyuda, '' Yesaya napandoi pahamu ya tanggalu nyumu nama purra, hama napa tulihu: ' Na bangsa yiana na haranggaika Nyungga la tada ngaru ana, taka da eti da da marau weling lai Nyungga. 7Nyuda da hamaya-Ngga dang parahumangu kabada mbuhanya napa ajaru napareta napapandoi natau lapinutana.'8kabada dada pitiaya napareta nai Ala, '' dangu da apaya pahamunya na horina taau lapinutana.'' 9Hala, Yehu wana bunja nyuda, pambuha bimi nyimi bai njukarunya napareta nai Ala kapeka piara minya na hori wikimi! 10Kabai, Musa wana, ' hormatuha na ama dang na inamu,' dang ' nggamuya nama paninya maakatu na ama dang na inana na meti wanya.'11Kataka, wami nyimi jaka ningu mapani wanya naa ama dang na inana, ' Nggara baya napa nggara baya napa utung napa ngalamu weling lai nyungga njia napa kurbanu, na pahambang,' 12Hala nyumu dau pahila anyapa nyuna papa lakuya nggara baya dumana na ama na ato na inana. 13dangu kabatunanu batalu minyaka na pulung nai Ala wanya na horimi napa palaku pangalami. Dang nyumu i palakuya halaya nama hamang yiana.''14Halayaka, Yehu napa aunja datau dangu hi wana nja nyuda, '' Rongu kawa Nyungga, nyimi bulu halami, dang kepaham. 15Daningu a hau mbu maweling la hambeli tau nama tama da la wikina da marihaku.'' kataka na witing nama luha weling latau jia nama marihaku.'' 16Kajaka ningu tau maningu kahilingu kana rongu, matawa kana rongu!''17Hala, kabana tama Yehu la uma dang na matanja datau-tau nuda, da muritu-muritu-Na da pa aranya Nyuna na witingu na parupangu nuna. 18Dang, Hi wananja nyuda, '' Kandau mangartima nyumu? Kandau pianya nyumu nama weling la hambeli natama latau dajia marihaka ana? 19Kaba, nawitingu nuna dana tama a taka la etina, taka la kambuna, dang naluhu da la jambangu.'' ( Dangu kabatunanu, Yehu na buatangu kaba bulu hala da pangangu da halalu.)20Hala Hi wana, '' Nggaraya nama luhu weling la tau jia nama marihaku. 21Kaba, weli da, weling la eti tau, na tumbu papatandanya nama akatu, dosa-dosa seksual, bohu, pameti, 22perzinahan, seraka, akatu, kambaliku, hawa napsu, iri la eti, pitna, sombungu, dang duba. 23Bulu hala na witing nama akatu nuna na taka weling latau, dang nuna ya nama marihaku.''Naparahayana Nahaatu Tau Kawini Siro-Fenesia ( Mat. 15:210-28 )24Weling la pangia nuna, Yehu na hadang dang nalaku la wilaya Tirusu dang la Sidonu. Dang, Natama lahau na uma dang dana buhang apapinya haatu tau bu, kataka dana jadia pa kawiningu. 25Kabana ronguyaka wanyakai Yehu, ha atuna tau kawini, na anana nama tamanya ngahu ma akatu namai pakaruduku la wihinai Yehu. 26Natau kawini nuna tau Yunaniya, na dedi la siro-Fenensial. Na pamonung lai Yehu kana wanggaya na hetang paluhu weling la anana.27Halayaka, Yehu wananya natau kawini nuna, '' Matanja da ana kiada kada bihu mangilungu. Kaba, danahamua papitiha da roti mangu da anakiada dang pa duhanja da ahu-ahu.'' 28Kataka, natau kawini nuna wananyai Yehu, '' Padeningu, Miri. Kataka, da ahu -ahu dama ninja la wawa menja da ngangu kamumu da ana kiada nuda.''29Hala, Yehu wananya natau kawini nuna, '' Kaba nyumu wupaniya naina, wu lakuwa. na hetang nuna bada luhu naka weling la anamu.'' 30Halayaka, natau kawini nuna na beli la umana dang na pahambur danya na anana na pandabarung langia pakatuda, dang na hetang nuna bada luhu naka.Natau Nama Kawanga Napahamuya31Halaka, Yehu na luhu weling la wilaya Tirusu dang nalaku hanggang la sidonu la danu galilia, la wilaya Dekapolisu. 32Hala, nyuda dakarinya lai Yehu haatu natau nama kawanga nama handuka pakariauku. Da pamonungu lai Yehu kana banjaluya nalima-Na laditana natau nuna.33Halaka, Yehu na karia mihanya natau nuna weling la tau dangu nama pabundungu. Na patamanya na lima-Na da la kahiluna natau nuna, dang bana halaka papanganji, Na damaya na lamana natau nuna. 34Hala, Yehu na tangara dita la awangu, Na yiala kayeku malai dang hi wana, '' Efrata!'' , na artina '' Tabunggahuwa!'' 35dang nuwa, na kahilu na natau nuna natabunggahu, nang nama honduya na lamana na pahalangu, dang na kariauku dangu hamuna.36Dang, Yehu na laranja nyuda ka ambu da pani wanya na witing nuna lai nggamu ba, Kataka, Na tamba palaranja nyuda, tamba wawarudanya. 37Nyuda dira hangataru ha dang wada, '' Bada pandoi hala Na-nyaka dang hamungu. Na pahamuya na tau nama kawanga dang natau nama kambanga.''
Chapter 8Pihuda da Roti Dumada Tau Dama Rihi Weling Patu Rata Tau ( Mat. 15:32-39 )

1Bala lodu nuna, kabada pauhi datau dangu dang daningu nggara-nggara kada ngangu, Yehu napa aunja da muritu-muritu-Na dang hi wananja nyuda, 2Nyungga dira namu ngguha da tau dangu nuda kaba nahu nyuda bada daki dangga Nyungga ba tailu bo lododa, dang daningua nggara-nggara pangangu. 3Dang,jaka Ku parahanja nyuda pabeli la umada dangu manjuda, nyuda padaing haluputuda la padua anda kaba tauma pira weling lai nyuda damai weling lamamarau.'' 4Dang, da muritu-muritu-Na wadanya Nyuna, '' Weling langgi nahaatu na pambihu ha nyuda wanja roti la pangi nama kahana yiana?''5Hala, Yehu napaaranja nyuda'' Kapirada daroti dumami?'' wada nyuda, '' pihu dada roti.'' 6Halaka Yehu na paretaha datau dangu nuda kada uhuku la tana, dang Na pitiha da pihu da roti nuda, dang na hambayang, dang na hira-hiraha, dang nawuanja da muritu-muritu-Na kada wuanja da tau dangu nuda. Hala, nyuda da paberinja da tau dangu nuda.7Dang, ninja hakududa da iangu kudu. bada halaka pahambayang lai nyuda, Yehu naparahanja da muritu-muritu-Na kada paberi bunja da iangu nuda la tau dangu. 8Datau dangu nuda dangangu lundu hidabihu, dangu nyda da pauhinja da kamumu dama rihi nuda pihu bo karanjang mbinu da. 9Ning sekitaru patu rata tau da dama ngangu. Bahalaka nuna, Yehu naparahanja nyuda palaku. 10Hala Yehu natama la tiana, nakarianja da muritu-muritu-Na lundu dataka la daera dalmanuta.Yehu Dakaraiya Papaitanya Natanda Weling La Suruga ( Mat. 16:1-4 )11Dang, datau Farisi damai dang da pakiring papa tabi kariauku danyai Yehu, Dang pakaraiya Yehu kana pa itanja na tanda weling la surga, kapekuda pakama-Nya. Banahalaka Yehu pa yila kayeku malai da la 12ngahu-Na, Hi wana, '' Kanggikina da tau nahu da himbu tanda? Nyungga kupaninggenya nama padeningu lai nyumu, daningu hau tanda papaitanja da tau nahu.''Ranggi Natau Farisi Dang Ranggi Nai Herodehu ( Mat 15:5-12 )14Damuritu-muritu-Na damaruabangu pangandi roti balangu da, dang haka dipuana na roti nama ninya da latiana. 15Dang, Dang, Yehu na banjalunja nyuda kariauku, '' Mangga rimangngu! Mangganja da ranggi datau Farisi dang da ranggi nai Herodehu.''16Hala nyuda pakiring danyaka pakariauku dangu haatu mara haatuda da pakariauku wanya kaba daningu a roti da. 17Dang, bada halaka papinya na witingu naina, Yehu wananja nyuda, '' kanggikina hi kariauku wanya kaba daningu rotimi? Kadedi pianya ato de mangartia?Kadira pamandu miminya la etimi?18Kaningudu mata mi, kataka hi de ita ai? Dang, ningu kahilumi, kataka hi de rongu ai? Kade ingatu a nyimi, 19Kabaku biara ha da roti duma da lima rata datau, ka pira dada karanjang dama binu ihi da dangu kadipu-kadipu roti dapa pa uhi mi nyimi?'' Nyuda hi wada, '' hombulu dambu karanjangu da.''20'' Dang, kataka da pihu da patu roti duma da patu rata tau nuda, kapira da da karanjang dama binu dangu kadipu-kadipu pangangu dapa pa uhi mi nyimi?'' Nyuda hi wada, '' pihu bo karanjangu da.'' 21Hala, Hi wana nja lai nyuda, '' Kadedi mangarti a nyimi?''Yehu Napahamuya Natau Nama Poki La Betsaida22Banahaka, Yehu dang na muriu-muritu-Na da taka la Betsaida. Dang, datau ma pira dakariangu ha atu tau mapoki dang da pamonung lai Yehu kana damaya. 23Yehu mbu na dama ya na limana na tau poki nuna dang na banjaluya na lima-Na la ditana nyuna. Hi na pa aranya, '' Hi itangu du nyimi lainai?''24Hala, natau nuna na tangara hudita hi wana, '' Nyungga ku itang tau-tau, kataka nyuda baitaha beri hama na da pingi ai nama pangga.'' 25Kabahalayaka nuna, Yehu na banjaluya nalima-Na la dita matana tau nuna, hala natau nuna na bunggahu ya na matana, hi peku ita hamu na, dang, na ngalang pa ita hamu ha bulu halana. 26Hala, Yehu naparahanya pa beli la umana dangu hi wananya, '' Ambu tama du landeha.''Yehu Jiayai Karitu ( Mat. 16:13-20; Luk. 9:18-21 )27Kabahalayaka nuna, Yehu nalaku, karanja da muritu-muritu-Na, landeha-deha la Kaisaria Filipi. Dang, la padua anda, Yehu na pa aranja da muritu_Na dangu wananja lai nyuda, '' Wada da tau-tau, ka nggamuka Nyungga yiana?'' 28Nyuda hi wada, '' Yohani paihu, da hawiangu wada elia, dang da hawiangu wadahala ha atu weling la nabi-nabi.''29Halaka, Yehu napa aranja lai nyuda, '' kataka, wamu nyumu, kanggamuka Nyungga yiana?'' Petrusu wana-Nya, '' Nyumu duka Karitu.'' 30Dang, Yehu na pa ingatunja nyuda ka ambu dapani du lai nggamu nggamu wanya na wikina -Nyuna.Dapani Wanya Na Paharui wana Yehu ( Mat. 16:21-28 Luk. 9:22-27 )31Halaka, Yehu pakiring nanyaka pa ajaru ha da muritu-muritu-Na kabana na ana kamihangu na harui wanya dang da tulakuya da tua-tua yahundi, imam-imam kapala, dang da ali-ali tauratu, dang da pametiya, dang kaba tailu bo lodu naka na hadang beliya. 32Dang, Yehu napaninja nyuda dang tabunggahu na. Kataka nu petrusu, na yilaya Yehu la karahana, dang na pakiring papulu danya -Nyuna.33Kataka nu, nawilaku dang na itaha da muritu-muritu-Na, Yehu na pulu danya Petrusu hi wana-Nya, '' Lakuwa weling lai Nyungga, Hai iblisu! Kaba, nyumu dau pikiru aya napalakara-palakara nai Ala, kataka palakara-palakara tau.'' 34Kabahalayaka nuna, Yehu na pa aunja da tau dangu, dang da muritu-muritu bu-Na, dand Hi wananja nyuda, '' kajaka ha atu na buhang pandaki ka Nyungga, Mbu na akuduya na wiki mihana, dang na dukuya na harikangnguna, hala hina ndakika Nyungga.35Kaba, nggamuya nama buhang paluri pamalundung na bulanya. Kataka nggamuya nama bulanya na lurina dumanggu Nyungga dang na injilu na luri palupanya. 36Kaba, nggara napa utung wana ha atu tau kabana ngalanya bulu halana na pinu tana, kata na bulanya na lurina? 37Kanggaraya napa ngalana na ha atu tau nama bada wuanya pa tebusu ya na lurina?38Kaba, nggamu biaya nama makiangga Nyungga da na PulungGu la generasi nama da setia dang nama berudosa yiana, maka na ana kaimihang bu na makia pa akuiya nyuna nuna kajaka Na taka lakemuliaan na na Ama-Na na pakariangu dangu da malaikatu-malaikatu dama kuduhu.''
Chapter 9

1Halaka, Yehu wananja nyuda, '' Nyungga kupaninggau nyumu nama padeningu, ninja ba tauma piraha datau dama dualaku laiyehunama dajia meti ada lundu daitaya na karajaan nai Ala nama mai wang kuaha.''Yehu Pakariang Dangu Musa Angngi Elia ( Mat. 17:1-13 Luk. 9:28-36 )2Dang, Bana tuamaka la nomu boloduna, Yehu na wandaya Petrusu, Yakobuhu, dang Yohanihu, hala nakarianja nyuda miha la pinu nama nyangga. Hala, Yehu na pahilunya na rupana la hangga da nyuda. 3Dang, dakatari-Na dira manandanguha dang dira bara hamuha. daningu a matanggu pabara katari la pinu tana yiana da jadi pabara hamangu nuna.4Hala, dataka lahanggada nyuda, Elia napakariangu dangi musa, dang nyuda dakariauku danya Yehu. 5Halaka, Petrusu wana nyai Yehu, '' Rabi, dira hamu wabananya nyuma ba ninggama lai yehu. maiwa nyuta katapandoi tailu bua kema, hau dumamu-Nyumu, hau duma nai Musa, dang hau duma nai Elia.'' 6Kaba, Petrusu dana pianya nggaraya napapanina kaba nyuda bulu halada mangadatu danya.7Hala, luhu nanyaka na awang nama pahanggurunja nyuda, dangu ronguya hau nakariauku nama weling la awang nuna, wana-Nya, '' Yiana ya na AnangGu napa ainggu. Ronguyawa Nyuna!'' 8Dangu nuna mbu, bada halaka paita winggirunya, nyuda dada itang apa nggamuya nama karianja didi ayakai Yehu.9Dang, kabada puru nyuda weling la pinu, Yehu naparetaha nyuda ka ambu da pani du lai nggamuba nggaraya napa bada itada, Lundu na Ana Kamihangu na hadang la padua tau meti. 10Kanadu nu, nyuda da apaya na kariauku nuna duma da nyuda miha hala hida paara-arang nggaraya na artina hadang weling la tau meti.11Hala, nyuda da apa aranya Yehu, '' Kanggikida ali Tauratu da pani kaba Elia namai mangilung maya?'' 12Hala, Yehu wananja nyuda, '' Elia memangu namai mangilungu kaba napa hamu halaya bulu dabana. dang, kanggiki wanaka napa tulihu wundana Ana Kamihangu kaba Nyuna na harui wanya bulu dabana dang da jerikuya? 13Katakanu, Nyungga wanggu nggai nyimi kabai Elia bada ninyaka, dang nyuda dapalakunya nggaraya napa buhada, hama tuna napa tulihu wundana Nyuna.''Da Muritu Dada Maka a Papahalaya Na Ngahu Nama Akatu Weling La Haatu Tau ( Mat. 17:14-20 Luk. 9:37-43a )14Halaka, kabai Yehu, Petrusu, Yakobuhu, dangi Yohanihu da beli la muritu-muritu, nyuda da itaha kaba dangu natau nama panggukurung winggirunja da muritu-muritu nuda, Dang, da ali Tauratu da panjomalanja nyuda. 15Dang, bulu hala datau dama karumung nuda bada itayakai Yehu, nyuda dira hangataru haka dang da palai pahamburuya-Nyuna. 16Hala, Yehu napa aranja nyuda, '' Nggaraya napa panjomalami dangu da alali-ali Tauratu nuda?''17Ha atu weling lama panggukurung nuna wana nya Nyuna,'' Ngguru, nyungga ku karianya na ananggu tau mini lai Nyumu kaba tama nanya ngahu nama pakambangaya. 18Kajaka nakuwahayaka na ngahu nuna, na kawukanya la tana dang napaluya ya wura weling la ngaruna, dang napakihinja da nganduna, hala hina halata. Nyungga kukaraiha da muritu-muritu-Mu pa wanggaya nangahu nuna, kataka nyuda dada maka anya.'' 19Dang, Yehu napani hi wananja nyuda, '' Hei gerasi nama daningu imanungu! Kapira mandai nggupa Nyungga papa hama danggai nyimi? Kapira mandai nggupa Nyungga pa tahangu danggai nyimi? Karianya na ana kiada nuna lai Nyungga!''20Hala, nyuda dakarianya na ana kiada nuna lai Yehu. Dang, kabana itaya Yehu na ngahu nuna, na kuhak-kuhakunya na ana kiada nuna. Na ana kiada nuna na kambutuku la tana hala hina nggilung-nggilung dangu napaluhuya na wura weling la ngaruna. 21Halaka, Yehu napa aranya na amana na anakiada nuna, '' kabada pira mandai manaka yiana na jadinya?'' wananya, '' weling bana kudumapa. 22Dang, na ngahu nuna bada kali dauhananyaka la epi dang da la wai kana lujuru. Kataka, jakau jadi Nyumu papandoi hau a, mila arunggama nyuma dang namu arukama.''23Yehu wananya nyuna, '' Jaka nyumu ngalang? bulu halana duma na nama parahaya.'' 24Hala na amana na anakiada nanu hima ananya dang hina pawungu, '' Nyungga ku parahaya! namu aruka dala da parahayanggu!'' 25Kabai Yehu na itaha datau dangu da pariangga pa nggukurung, Hina kayambakunya na ngahu nuna hala Hi wana nya, '' Nyumu ngahu makambanga dang makawanga, Nyungga Kupareta kau luhu weling la ana kiada yiana dang ambu hili tama belidu26kabana halaka papa wungu-wungu dang pahuta pakuhaku-kuhakanya na anakiada nuna, hala na ngahu nuna na luhu. Ana kiada nuna beri hamana tau meti kahala hi wada da tau dangu nuda, '' meti nanyaka!'' 27Kataka, Yehu na apaya nalimana na anakiada nuna dang napahadanya, na ana kiada nuna na dualaku.28Dang, kabana tama Yehu da la uma, muritu-muritu-Na da pa aranya lai Nyuna wangu ihi etida,'' Kanggikina nyuma dama maka a pawanggaya?'' 29Dang, Hi wananja nyuda, ''Nama yiana dana maka a paluhu kecuali wanya hambayangu a.''Yehu Napabanjaru Wanya Na wundana Pameti Wana-Nya ( Mat. 17:22-23 Luk. 9:43b-45 )30Weling lai nahu, Yehu dang da muritu-muritu-Na da lakuli hanggang la wilaya Galilia. Dang, Dana buhang a ningu tau ma pinya. 31Kaba, Hi ajaru naha da muritu- muritu-Na dang wananja nyuda, '' Na Ana Kamihang wuadanyaka la lima tau, dang nyuda pameti danyaka-Nyuna. Dang, bada halaka papametiYa, la tailu boloduna Na hadang.'' 32Kataka, muritu-muritu dada paham anya na kariauku nuna dang da mangadatu papa ara-Nya.Papanjomalanya Nggamuya Nama Rihi Pabakulu ( Mat. 18:1-5 Luk. 9:46-48 )33Halaka, Yehu dang da muritu-muritu-N taka la Kapernaum. Dang, bana tamaka Yehu da la uma, Na pa aranja nyuda, '' Nggaraya napa pabanjaru wami la anda?'' 34Kataka, nyuda dakandi kaba la anda da panjomalanya nggamuya nama rihi pabakulu. 35Hala Yehu na uhuku dang napa aunja da hombulu dambu da muritu-Na. Dang, Hi wananja nyuda, '' Jaka ha atu na buhang pa jadi nama mangilu, na harusu jadi mamalamiri weling la bulu hala na dang hambang wanya bulu halana.''36Halaka, Yehu napiti ha atu ana kiada kudu dang na pandualakuya la huangada nyuda. Dang na anggulukuya na ana kiada nuna, Hi wananja lai nyuda, 37'' Nggamubaya nama hamburuya na anakiada kudu hamang yiana da la tamunggu-Nyungga, na hamburuka Nyungga. Dang, nggamubaya nama hamburuka Nyungga, da hamburu nangga Nyungga a, taka Nyuna nama papurungga Nyungga.''Natau Nama Wangga Hetang Da La Tamunai Yehu ( Luk. 9:49-50 )38Yohanihu wananyai Yehu, '' Ngguru, nyuma ma itang tau nama wangga hetang-hetang da la tamu-Mu, dang nyuma ma pabiatanya kaba nyuna dana daki ata nyuta.'' 39Kataka, Yehu wana, '' Ambu pabiata dunya kaba daningu a tau nama palakuya napa pandoi nama anjaipu da la tamung-Gu, hala hina pania nama da hamu na wunda nggu Nyungga.40Kaba, nggamuya nama da lawanda nyuta, ninya la pihakunda nyuta. 41Kaba, Nyungga kupaninggai mapadening lai nyimu, nggamu baya nama wuanggau nyumu hau nggalahu wai kaba nyumu u daki yai Karitu, dajia bulang ana na nggajimu.Nawundana Napanjadina Dosa ( Mat. 18:6-9 Luk. 17:2 )42Dang, nggamubaya nama panjadinya hala ha atu weling la ana kiada kudu nama parahayaka Nyungga da pandoi dosa, na rihi hamupa nyuna jaka hau watu kilangan nama bakulu dang na tiwalunya langgoruna dang hina warunya dala tehiku. 43Jaka nalimamu napanjadinggu nyumu papandoi Dosa, kadipu bya nalima nana. Rihi hamu pa jakau tama dala luri dangu lima kapungga, daripada bo pakiha ba dambuda da limamu pa tama da la neraka, da la epi nama da bada, 44Pangia nama pakataru dama dajia metiana dang na epi nama dabada.45Dang, jaka da wihimu napanjadi nggau nyumu papandoiya na dosa, kadipu baya nawihimu nana. na rihi hamu pa kajakau tama daala luri dangu kapunggamu, dari pada dang dambuda da wihi na dauha dala neraka, 46na pangia nama pakatarung dama da meti dang epi nama dabada.47Dang kajaka damatamu na panjadinggau nyumu papandoiya na dosa, wukiha da matamu. Nahamupa kajakau tamala karajaan nai Ala dang hau mata dari pada dambu da mata taka nadauhakau dala naraka, 48na pangia nama pakatarung nama dajia metiana dang na epi nama dabada49Kaba, tiap tau na habarunya epi hama mehi. 50Namehi nuna na hamu, kataka jaka na mehi nuna dana baru a, kanggiki pandoi beli bandanya kana baru? tua mehi da la wikimu dang pahamung haatu dang hawiang.
Chapter 10Wunda Napawarung ( Mat. 19:1-12 )

1Halaka,Yehu natokunya na pangia nuna dang na lakuya ya la wilaya Yundea dang nahapapa na luku yordanu. Dang, datau dangu da pauhi hida nggukurunya belinya Nyuna. Dang, hama tukadinaika-Nyuna, Hina ajarubeliha nyuda. 2Halaka, datau-tau Fasisi da maituamaya-Nyuna,dang dakamanya-Nyuna wang pa arang, '' Kanapadeninguma kajaka ha atu leina na warunya na papahana?'' 3Yehu wananja nyuda, '' Nggaraya napaparetananggai Musa lai nyimu?'' 4Nyuda wada, '' Musa napahilanya na ha atu lei pauruhu huratu pahiwa kapeku warung nanya.''5Kataka, Yehu wananja lai nyuda, '' Kanadu bemandunja da etimi, Musa hina tulihia na pareta naina.''6Taka piti weling la pakirina bana pandoiya, 'Ala napandoi ha nyuda tau mini dang kawini.'7Kanadu nuna duya, haatu mini na tokunja da ama dang na inana dang hina kahaung dang napapahana. 8Dang, nyuda batau maduaha da jadi hau tolungu.' Dang kaba tunanu, nyuda da dua adapa, taka hau tolu adaka. 9Jadi, nggara napa bada kahau nai Ala, ambu ningu du ha atu tau mapahiawanya.''10Halaka, da la uma, Da muritu-murituna da pa ara belinya-Nyuna wunda witing nuna. 11Taka, Hi wananja lai nyuda, '' Nggamu baya nama warunya napa pahana dang na piti tau hawiangu, napandoi zina danya. 12Dang, jaka napapahaana na warunya naleina, dang na nika dang hawiangu, na pandoi zina.''Yehu Naberkatiha Da Anakiada-Anakiada ( Mat. 19:13-15 Luk. 18:15-17 )13Dang, nyuda da karianja da ana kiada kudu lai Yehu kapeku dama naha da ana kiada-ana kiada, taka da muritu-muritu da pulu danja nyuda. 14Kataka, kabana itaya Yehu, Hina beni dang hiwananja da muritu-muritu-Na, '' Matabanja da anakiada kudu nuda kada mai lai Nyungga dang ambu pabiata dunja nyuda kaba na karanjaan nai Ala nyiaya na duma na natau hamang nyuda.15Nyungga ku paninggai nya nama padeningu lai nyimu, ka nggamu biaya nama da hamburuya na karanjaan nai Ala hama tuna haatu na anakiada, dajia tama ana la daluna.'' 16Halaka, Yehu na anggulukuha da anakiada nuda, Na berkatiha nyuda dang na tuya na lima-Na la ditana nyuda.Natau Wulu Nama Tulak Pandaiya Yehu ( Mat. 19:16-30; Luk. 18:18-30 )17Hala, Kabai Yehu bana siapuya napa laku wa-Na, nahaatu napali lai Nyuna dang napanyukarung la hangga-Na dang hina paarang, '' Ngguru ma hamu, nggaraya napa palakunggu kapeku ngalanggunya na warsanu luri palupang?'' 18Dang, Yehu wana nya nyuna, '' Kanggikina nyumu hiwamunggai Nyungga hamu? Daningua haatu mbu nama hamu, didi ayai Ala. 19Nyumu wu pinya napareta-pareta: ' Ambu pameti, Ambu berzina, Ambu bohu, Ambu wuaya nakariaku nama dapadeningu, Ambu kakolulu, tembiha da ama dang na inamu.' ''20Hala, natau nuna wananya Nyuna, '' Ngguru, nyugga bada patunggu nyaka bulu halana nuna weling babidi taukapa,'' 21Kataka, Yehu napanauya na bidi tau nuna dang na banjalunya pa aingu lai nyuna, dang hi wananya, '' hau nama kurang weling lai nyumu. Lakuwa dang kaudangganja bulu halada dama ninja lai nyumu, dang ko wuaha latau mila, maka nyumu wu ngalanya napa wulu wwangu la surungga. Hala, komaiwa dang kondakika Nyungga.'' 22Kataka, nakariauku nuna napahandukaya na etina dang nalaku dang handukana kaba dangu da pawulu wana23Halaka, Yehu napanau winggirunya dang wananja nyuda da muritu-muritu-Na, '' Kaba dirahandukaha nyuda damaa wulu patama la karanjaan nai Ala, '' 24Muritu-muritu da hangataru bada ronguya nakariaukuna Nyuna. Kataka, Yehu hili wana beli manjai nyuda, '' Hai anakiada-anakiada, kaba dira handukaya patama la karanjaan nai Ala! 25Narihi gampangupa na hiau unta patama la walambongu utu katimbang datau wulu pa tama la karanjaan nai Ala.''26Muritu-muritu tamba hangataru danyaka dang hiwada dang anguda, '' Hala, kanggamuya nama jadi paluri palupangu?'' 27Yehu napanauha nyuda dang hi wada, '' wada datau nuda dajia jadiana, kataka dia wanai Ala. Kaba, nggara baya bulu halana jadi wanai Ala.'' Napangalang Bandakiya Yehu ( Mat. 19:27-30; Luk. 18:28-30 )28Petrusu pakiring nanyaka pawana nyai Yehu, '' Itaa, nyuma ma tokunja buluhala da dang himandakikau Nyumu!''29Yehu wana, '' Nyungga kupaninggai nya nama padeningu lai nyimu, daningu a ha atu tau nama lakuwarunya na umana, ato da angu dedina tau mini, ato da angu dedina tau kawini, ato na ina na, ato na amana, ato da anana, ato da wuakana ruku na Nyungga dang rukuna pulungu, 30kaba weling nahu dajia ngalang ana hangahu kali lipat--uma-uma, dang da angu dedina tau mini, dang da angu dedina tau kawini, dang na inana, dang na anana, dang na wuakana, dangu haruina; dang dumana nama namunya, na luri palupangu. 31Kataka, dangu natau nama mangilu na jadi pamalamiri, dang nama malamiri na mangilu.''Yehu Nakariaku Wabelinya Rukuna Pametiwa-Na ( Mat. 20:17-19; Luk. 18:31-34 )32Halaka nyuda dalaku hanggangla Yeruhalim dangie Yehu nalaku la hanggada nyuda. Dang, Yehu nakaria belinja da hombulu madua da muritu-Na, Na pakiring pakaluakanja nyuda kaba nggaraya nama jadi napa lai- Nyuna, 33Hi wana, '' Itaya, nyutanu hei danyaka la Yeruhalim dang natau kamihang da wuanjaya lai la imam-imam kapala dang ali-ali Tauratu. Yuda da huku-Nya lundu hina meti dang da wuanja Nyuna la da latau yahundi aya. 34Nyuda da jerikuya-Nyuna dang da panganji-Ya, dang da palu-Ya, dang hida pameti-Ya. Kataka, kabana tuamayaka la tailu boloduna, Na,hadangya.''Da Pamonungu Yakobuhu dang Yohanihu ( Mat. 20:20-28 ) 35Halaka, Yakobuhu dang Yohanihu, ana-ananai Zebedeuhu, da mai lai Yehu dang wada, '' Ngguru, nyuma ma buhang Nyumu ko pandoi nggama nggara biaya napa karaima.'' 36Dang, Yehu wana nja nyuda, '' Nggara napa buhami ka pekuna Nyungga papandoi nggai nyimmi?'' 37nyuda wadanya Nyuna, '' Pahila aruki nggama hala haatu weling lai nyuma ka peku uhukuma la hapapa kawana-Mu, dang haatu la hapapa kalai-Mu, dala kemuliaanu-Mu.''38Kataka, Yehu wananja nyuda, '' nyimi de pianya nggaraya napa karaimi. Kai makadu paunung weling lahaloki napa unung wanggu ato pa tanggunya napa ihu wangu napa tarimanggu Nyungga?'' 39Nyuda wadanya Nyuna, '' Nyuma mamaka!'' Hala, Yehu wana nja nyuda, '' Nahaloki napa unu wanggu Nyugga yi unu wamanya, dang nyimi hi ihukai dangu paihu napa ihu wanggu- Nyungga. 40Kataka, dumana pauhuku wami lahapapa kawanang-gu ato lahapapa kalai-nggu, da haku anggunya lapa wuanggainya, kataka napangia nuna dumana nyuda nama bada pasiapungu.''41Kabada ronguyaka nuna, da hombulu da murituna da hawiangu da beninyai Yakobuhu dang Yohanihu. 42 Hala, Yehu napa aunja nyuda dang hi wananja, '' nyimi pimanya kabai nyuda napa anggapuda nama paretaha datau dama da Yahundiha dapandoi hama tuna nama berkuahaha lai nyuda. Dang, datau dama jangga pauhukuda nyuda dapakiya napa kuahawada lai nyuda.43Kataka, da poekuana lai nyimi. lakabelina, nggamu biaya nama buhang pabakulu la taluarami nyimi, na jada palayanunggu, 44dang nggamu biaya nama buhang pajadi pamangilu la taluarami nyimi, najadi palayanu weling la bulu halana. 45Kaba, Na ana kamihangngu mbu kabana mai da mainapa layani aya, kataka palayani, dang na wuanguyana hamanga-Na dumana pa tebusuha da tau dangu.''Yehu Napahamuya Bartimeusu Nama Poki ( Mat. 20:29-34; Luk. 18:35-43 )46Halaka, nyuda da takala Yerkho. kabana lakuyaka Yehu weling la Yerikho dapa kariangu dangu da muritu-muritu-Na dang datau dangu, haatu natau pengemisu nama poki nama tamungu Bartimeusu, ananai Timeusu, na uhuku lahalinggi anda. 47Kabada rongu baninyai Yehu weling la Nazaretu, na pakiring papawungu dang hi wana, '' Yehu, Ana Daud, namu aruka nyungga!'' 48Dangu natau nama kayambakunya dang daparahanya pakandi. kataka tamba pawungubananya, '' Ananai Daud, nama arukika nyungga!''49Hala, Yehu napanjangu dang wana, '' paaunya nyuna.'' Dang, nyuda hida pa aunya natau nama poki nuna dang wadanya lai nyuna, '' Pamandungu la etimu! Dualakuwa, Nyuna paaunanggau nyumu.'' 50sambilu na bunggahuya na jubana, natau nama poki nuna na dualaku dang na maiya lai Yehu.51Dang, Yehu wananja, '' Nggaraya napa buhamu kapeku palaku nggunya dumamu nyumu?'' na tau nama poki nuna wana, '' Rambi, matawa kaku ita.'' 52Hala, Yehu wana nya nyuna, lakuwa. Naparahayamu nama pahamukau.'' Dangu nuna mbu, na ngalabelinya napa ita wana, dang na dutu dakiya Yehu la andana.
Chapter 11Yehu Natama La Yeruhalim Beri Hamatuna Ranja(Mat. 21:1-11; Luk. 19:28-40; Yoh. 12:12-19 )

1Dang, kaba mareni tuama danyaka pataka la Yeruhalim, lalihina Betfage dang Betania, la pinu Zaitunu, Yehu naparahanja da tauma dua da muritu-Na, 2dang wananja nyuda, '' lakuwa landeha nama ninyala hanggami, dang kajakai tamaka, nyimi pahamburu danya hiuna kelelai nama mundapa napa hondu, dedi ningu a tau makalitiya. pahala ya nakeledai nuna dang ke ngandiya. 3Jaka ningu tau mapa aranggai nyimi, ' Kanggikina hipandoiya namatunanu?', wamiba, ' I Miri nama paraluya na keledai nuna dang napa beli ka beli manya lai yehu.'''4Hala, nyuda dalaku dang da itaya hiuna na keledai nama mundapa napa hondula pindu, lahambeli, la anda, hala nyuda hida pahalaya. 5Bataumapiraha dama dualaku lainu da pa aranja nyuda,'' Nggaraya napa palakumi hi pahalaya na keledai nuna?'' 6 Nyuda hi wana hama tuna napa bada pani nanjai Yehu lai nyuda, dang datau nuda da matanjaka nyuda palaku.7Hala, nyuda da ngadiya na keledai nuna lai Yehu, da banjaluha da njuba da nyuda la dita na keledai nuna, dang Yehu na uhuku la ditana. 8Dang, dangu natau nama walahu ha da njuba da laa anda, dang da hawiangu da walahu be kalai ai dapa pungguda weling la wuaka. 9Tau dangu nama laku la hanggana dang nama dutuya da pawungu, '' Hosana!Naberkatiha nyuda nama mai dala tamunai Miri. mazmur 118:25-26 10Naberkatiha napa mai wana dala karajaan nai Daud, apu dai da nyuta! Hosana, lapangia nama jangga."11Halaka, Yehu natama la Yeruhalem dang na laku la Baitu nai Ala.Dang, bana halaka paitaha dama ninja la halinggi lainu, Na laku la Betania dapakariang dangu da Hombulu dambu da muritu-Na kabana lodu pakiring nanyaka pakalitu. Yehu Nakutukuya Napingi Ai Ara (Mat. 21:18-19 )12Dang, laharomuna, kabada lakuhaka weling la Betania, Yehu namanju.13Badahalaka paita napingi ai ara dama dangu runana weli maraungu, Nalaku paitaya kajaka ningu pangalana weling la pingi ai nuna. kabana takaka la pingi ai nuna, dana itangu a nggara-nggara didiaha da runa a da kaba da musimu a da pa wua da ara. 14Kanadu nu, Yehu wananya na pingi ai nuna, '' Ambu ningu dupa tau ma nganya na wuamu lundu nu-nu.'' Dang, da muritu-muritu-Na da rongu.Yehu Nalaku La Baitu Ala( Mat. 21:12-17; Luk. 19:45-48; Yoh. 2:13-22 )15Halaka, dataka ha nyuda la yeruhalem. Dang, Yehu natama la Baitu Ala dang napakiring pa wanggaha da tau dama dangga beling da la Baitu Ala. Na kabeliha da menja-menja dapa panjiapa wangu dui dang da kanjaka-kanjaka tau dama dagang barra merpati, 16dang dana pahila anjapa da tau pa ngandi nggara-nggara bia hanggang la Baitu Ala.17Halaka, Yehu na ajaruha nyuda dang wana, '' kadaingu a patulihu, ' Na umang-Gu jiaya na uma hambayang dumana bulu halana bangsa? Kataka, nyimi bada umba minyaka panjadinya pangia parampoku.'' 18Dang, imam-imam kapala dang da ali-ali Tauratu da ronguya dang da himbu nya nggiki wana na carana kapeku pameti da-Nya. kaba, nyuda da mangadatu-Nya kaba datau dangu nuna da hangatarunya na pa ajaru wa-Na. 19Dang, kabana lodu pakiring nanyaka pa rudung, Yehu dang da muritu-muritu-Na da lakuwarunya na kota nuna.Ningu Wa Imanu Da Lai Ala ( Mat. 21:20-22 )20Hala, lambaru-baru kabada laku, nyuda da itaya na pingi ai ara nama bada madu takala amu-amuna. 21Petrusu na ingatuya dang wana nyai Yehu, '' rambi, iyaa! na pingi ai ara napa kutukumu Nyumu bada metinaka!''22Dang, Yehu wananja nyuda, '' Ninguwa imanu da lai Ala. 23Nyungga kupaninggaunya nama padeningu lai nyumu, nggamubaya nama wana nya napinu palindi yiana, ' Dendiya dang dauhaya dala tehiku,' dang daningu a mangadatuna da la etina, kataka naparahayaya nggaraya napa panina na jadi, maka na witing nuna padaingu jadina lai nyuna.24Kaba tunanu, Nyungga wanggu nggau nyumu, nggarabaya napa hambayamu dangu karaiya, parahayaba ba bada ngalamunyaka, maka na witing nuna padaingu wuananggau lai nyumu. 25dang, kajakau dualaku dangu hambayang, pulinja da jalana angumu patau kajakau parana papandoinya jala, kapekuna Amamu la suruga na pulinja da jala-jalamu. 26Kataka, jaka dau pulinja, na Amamu la suruga mbu dana puli anja da jala-jala mu nyumu.''Nakapala Yahundi Napa Aranya Na Kuaha Nai Yehu ( Mat. 21:23-27; Luk. 20:1-8 )27Halaka, nyuda damai beliha la Yeruhalem,. Kataka Yehu nahunya la Baitu Ala, imam-imam kapala, ali-ali Tauratu, dang da ama bokulu-ama bokulu Yahundi da mai lai nyuna. 28Dang, nyuda wadanya Nyuna, '' Dang kuaha nggaraya napa pakimu Nyumu, ato nggamuya nama wuanggau Nyumu kuaha hi jadi pa palakuya?''29Yehu wananja nyuda, '' Nyungga kupaaranggai hau li paarang lai nyimi. paniwa lai Nyungga, hala Nyungga hiku paninggau nyumu dangu kuaha nggara hiku jadi papalakuya nuna. 30Kana pa ihu wanai Yohanihu weling na la suruga ato weling na la tau la pinu tana? paninggawa Nyungga1''31Nyuda da paarang ha atu mara ha atuda dang hi wada, '' jaka nyuma ma paninggau, ' Weling la suruga,' Hi wana, ' Hala, kanggikina nyumu hi do parahayaya nyuna?' 32Kataka, jaka wama nyuma, ' Weling latau '?" dakapala nuda da mangadatu nja da tau dangu kaba nyuda bulu halada da anggapuya Yohanihu mapadeningu yaka ba jiaya ya nana nambi. 33Kanadu nu, nyuda wadanya Yehu, '' nyuma dama pi anya.'' Halaka, Yehu wananja nyuda, '' Tunanumbu Nyungga, Nyunggambu daku panianggaunya dangu kuaha nggaraya Nyungga napa wanggu papalakuya na witing naina.''
Chapter 12Berihamatuna Nama Hewa Wuaka Anggur Nama Akatu ( Mat. 21:33-46; Luk. 20:9-19 )

1Hala, Yehu napakiring pakariaku danja nyuda da lamaparupang-parupangu. '' Ninyu natau nama usaha hau wuaka anggur. Na pandoi uaka winggirungu, dang na aki hau walambongu dumana papohu wangu angguru, dang napahadang hau uma panjaga wangu. Halaka, na wuanja pahewaya dama rama wuaka dang dalaku la hambeli negeri. 2Tuamananyaka na musimu pa papu, naparahanya haatu palayan lai nyuda dama ramaha da wuaka nuna duma pa pitiha da wunda rama wuaka anggur. 3Kataka, nyuda da apaya na palayan nuna, dang da paluya, hala hida wangga ya dang lima juana.4Halaka batunanu, hili paraha beli mananyai palayan haatu palaku lai nyuda, dang nyuda da paluya nakatikuna, dang da palakunya wanya napa makiawangu. 5Hala, naparahanya palayan hawiangu dang nyuda hida pametiya. nawitingu yiana najadi lama dangu, hawiangu da paluha, dang hawiangu da pametiha.6Kataka nama mangu wuaka nuna ningu napa hau, jia na anana napa namuna. jia nama malamiri napaparahana lai nyuna dang wana, ' nyuda padaingu tembi danya na ananggu.' 7Kataka, dama rama wuaka nuda wada dangu anguda ha atu mara ha atu da, ' ' Naina jia na ali warisuna. Mai, kata pametiya nyuna dang da warisanuna kata mangunja nyuda.'8Hala, nyuda da apaya, dang da pametiya, hala hida dauhaya la hambeli wuaka anggur. 9Nggaraya napa palakuna nama mangu wuaka anggurung nuna? Na mai papanjapuha dama rama wuaka nuda dang hina wuangia na wuaka angguruna nuna la hawiangu.10Kadedima pa ajaruya la ayat kitab suci naina? '' watu napa waruna na tukang uma, bada jadinaka watu panjurungu. 11Naina duyaka napa pandoinai Miri, dang napa pandoi naina anjaib la mata nda nyuta.'' 12Halaka, nyuda da usaha pa apaya Nyuna, kataka nyuda da mangadutnya na tau dangu kaba nyuda da pinya bai Yehu nama patakanya nama parupang nuna lai nyuda, Hala, nyuda da matanyai Yehu dang da laku.Wundana Pambayar Panjaku ( Mat. 22:15-22; Luk. 20:20-26 )13Halaka, nyuda da parahanja datau Farisi pa mai lai Yehu dang da tau Herodian pa jebakuya Nyuna wanya kariauku wiki-Na. 14Nyuda da mai dang wadanya Yehu, '' Ngguru, nyuma mapimanya ba Nyumu mapadeningu dang do rongu aya na kariauku tau hawiangu. kaba, Nyumu dau taru aya napa pakina na tau kataka wu ajaru la anda nai Ala nama padeningu. Kanapadeningu du pa bayaru panjaku lai kaisaru ato di a?'' 15Harusuka nyuma ma bayar ato dama bayaru a? Kataka Yehu, bana halaka papinya na munafiku da nyuda, Hi wananja nyuda, '' Kanggikina hi kamangga Nyungga? Ngandingga Nyungga hau dinar dang matawa Nyungga kaku itaya.''16Hala, nyuda da ngandiha, dang Yehu wananja nyuda, '' Gambaru dang patulihu nai nggamuya naina?'' nyuda wada-Nya, '' Gambar dang patulihu nai kaisar.'' 17Halaka, Yehu wananja nyuda, '' wuanya lai kaisar nama jadd duma nai kaisar dang lai Ala nama jadi duma nai Ala.'' Dang, nyuda da hangataru nyai Yehu.Datau Saduki Da Paarang Kapeku Jebaku Danyai Yehu ( Mat. 22:23-33; Luk. 20:27-40 )18Hala, da tau-tau saduki, dama pani kaba daningu a pahadang wana, da mai lai Yehu dang da pa ara-Nya, wada nyuda, 19'' Ngguru, Musa na tulihu lai nyuma kaba jaka ha atu, nama ningu angu deding tau mini, na maeti dang na matanya ha atu na kuru umana, taka dana mata anja da anana, na angu dedina tau mini nuna na piti na janda nuna dang na wulaku beliha da keturunanuna la angu dedina.'20Ninja tauma pihu ha dama pa angu deding. Na angu dedi na nama ma aya na piti kuru umana, dang kabana meti, dana mata anja da keturunanuna. 21Hala, na angu dedi na nama nomor dambu na pitiya na tau kawini nuna, dang na meti dana banjalu anya keturunanuna. Tuna numbu na angu dedina nama nomoru tailu. 22Dang, weling ba tau ma pihu ha dama pa angu deding da ningu a nama banjalu anana. Na hupu weling la buludabana, da tau kawini nuda mbu da meti. 23la lodu napa hadang beli wada, kabada hadang nyuda, kanggamu kuru uma danyaka na tau kawini nuna? kaba, tau ma pihu ha dama pa angu deding nuda bada panjadi danyaka kuru uma na.''24Yehu wananja nyuda, '' kada jiaya nainaya na alasanu mi nyimi hi jadi pa jarang, kaba nyimi de tanda la kitab suci ato diya na kuaha nai Ala? 25Kaba, jaka da hadang nyuda weling la paadua tau meti, nyuda daningu apa nama piti kuru umana ato na ma nguama, taka nyuda da jadi hama tuna da malaikatu la surga.26Da wunda da tau meti dapapa hadang, kandai ajaru aha da la kitab nai Musa, la pangia nama pawukungngu, kaba nggikiwana Ala bana kariauku danya, ' Nyungga njiamakaka i Ala Abrahamu, dangngi Ala Isaku, Dangngi Ala Yakupu?" 27Nyuna da Ala da tau meti aya, kataka Ala da tau dama luri. njarang langataka mamunyaka nyumu!"Pareta Nama Rihi Pentingu( Mat. 22:34-40; Luk. 10:25-28 )28Halaka, na ha atu ali Tauratu namai dang naronguha napa pabanjarungu wada nyuda. kabana itayaka i Yehu bana pabelinya napa nina dangu hamuna, ka pa arang nanyaka lai Yehu, " pareta nama nggiyaka nama rihi pentingu weling la mbulu halada?" 29Yehu napa belinya napa nina," pareta nama utama, ' ronguwa, hai tau israil, Miri Ala nda nyuta jia ya i Miri nama Eha. 30Dang, ai aruya na Miri Alamu dang paweli etingumu, dang bulu halana hamangumu, dang bulu halana napa pikirumu, dang bulu halana kaparumu.' 31Dang, na nomuru dambu jia: Ai ya na angu buhamu hamana nawikimu,' ndaningu a hukhung nama rihi pa bakulu weling naina."32Hala, da ali Tauratu nuda wada lai Yehu," Nyumu padeningu, Ngguru! na padeningu napanimu Nyumu kaba hau ana Nyuna, dang daningu apa hawiangu didi aya Nyuna. 33Dang, papaweli eting papa ai-Nya, dang bulu hala napa pikirumu, dang bulu halana kaparumu, dang pa ai ya na angumbuhamu hamana na wikimu, na rihi pa pa pentingu welingu bulu hala da kurbanu dapa tunu dang persembahanu." 34Halaka, bana itayakai Yehu natau nunu bana pabelinya napani dangu hamungu, Hi wananya, " Nyumu dau marau a weling la karanjaan nai Ala.'' Halaka nuna, ndaningu apa tau ma torumbeni papa ara nyai Yehu.Karitu Jiamayakai Miri( Mat. 22:41-46; Luk. 20:41-44 )
36Daudtu miha wana da la ngahu matua, ' Miri pani arunya na Miringgu: uhukuwa la hapapa kawana-Nggu, lunduhi-Ku tuha da muhu-Mu la hupu wihi-Mu.' 37Daudtu miha na panii Karitu kabajiayai Miri,' Jadi, kanggiki jadi banai Karitu jiaya na anana?'' Dang, da tau dangu da rongu-Ya dangu hanangu da.Hori Bahangganja Da Ali-Ali Tauratu (Mat. 23:1-36; Luk. 20:45-47 )38Dalapa ajaru-Na, Yehu wana, '' Mangganja da ali-ali Tautatu, dama buhang palaku dapaki kalembi malai dang buhang pangalangu patembi wanja la pangia-pangia bakulu, 39dang ningu pangia pa uhuk patembi wanja la sinagoge-sinagoge dang pangia-pangia patembi wanja da la pangia pangangu. 40Nyuda dama wahiha da uma-uma dada njanda dang nyuda da mbuhang pa hambayang pamalai-laingu.Nyuda padaingu ngalangu da hukung nama rihi mbotu.''Pahambang Paweli Etingu (Mat. 26:36-46; Luk. 22:39-46)41Halaka, Yehu na uhuku dang na hangganja da kotaku pahambang dang na hamataha datau dama tamang dui da la kotaku pahambang nuna. dangu tau wulu nama patamang padangu. 42Halaka, nahaatuna njanda mila namai dang napatamangu dambu keping dui bahi, nama 1 sen.43Hala, Yehu napa aunja da muritu-muritu-Na dang hi wananja nyuda, '' Nyunggu kupaninggenya nama padening lai nyimi, na njanda mila naina rihi dangupa papatamana la kotaku pahambang nuna da tau dangu hawiangu. 44Kaba, nyuda da wuangu weling la pa wuluwada, kataka na njanda mila nuna, na wuangu weling lapa mila wana, na wuanguha bulu hala napa ninguna, njia bulu hala da lurina.''
Chapter 13Nabuabarungunai Yehu Rukuna Rehi Namalupangu Baitunai Ala Napa Tuluruda(Mat.24:1-2; Luk. 21:5-6 )

1Hala, Kabana lakukai Yehu weling la Baitu Ala, na haatuna muritu-Na wana-Nya, "Ngguru, itaya kaba dira manandangu ha da watu-watu dang kaba dira manandanguha da uma-uma nida!'' 2Dang, wanai Yehu, '' Kau itaduya da uma-uma dama manandangu naina? ndaningua hau watu mbu nama ndadiki la pinu watu hawiangu napa dapa tuluru.''Wunda Mangiluna Napaharui Wangu ( Mat. 24:3-14; Luk. 21:7-19 )3Dang, kabana uhuku i Yehu dita la pinu Zaitun nama hanggang la Baitu Ala, Petru,dang Yakobuhu, dang Yohanihu, dang Andreasu da pa ara mihanyai Yehu, 4panii nggama nyuma, kapirang na witingu nuna na njadi, dang nggara tandaya nama njadi kajaka bulu halana nuna na tuamaya narehina?''5Hala, Yehu pakiring nanyaka papaninja nyuda, '' Mangganguwa ka ambu ningu tau ma pandukakai. 6Dangu tau nama taka da la tamu-Nggu, wada, ' Nyungga makaka Nyuna.' Dang, nyuda dapandukaha datau dangu.''7Kajakai rongudu na witing paparang dangu kariaku na wunda napa paparang, ambu mangadatudu. Nawunda nuna padaingu jadimana, kataka lahupu njapu ndaba na dedina njadia. 8Kaba, na bangsa da hadang npalawanya na bangsa, dangu karanjaan na lawanya na karanjaan. Nanjadi na upung la bulu halana pangia; ningu pamanju wangu. Naina duyaka na mulana katiu napa padanama paana.9Kataka, manggangu wikimi. Kaba, nyuda da wuanggau nyumu la pengadilan, dangu da palukau nyumu la sinagoge-sinagoge dangu wu dualaku nyumu lahanggada Sanhedrin dang da ranja-ranja rukunggu Nyungga, jiaduyaka na hakahi lai nyuda. 10Dangu, na Injilu padaingu mangiluna pa babarunya la bulu halana bangsa.11Dangu, Kajaka da karianggau nyumu dangu da serahkan nggau nyumu, ambu mangadatu kaddi dangu nggaraya napa kaluaka wamunja, kataka pakaluaka banja nggaraya beya napa karunia nanggau nyumu kaba nda nyumu a mapa banjarungu, kataka na ngahu matuwa. 12Dangu, haatuna na angudedina na serakanunya na angudedina la pameti wangu, dangu na amanala anana. da ana-anana da hadangu palawanja da ina-amana dang da pametiha nyuda. 13Dang, nyumu da bencikau bulu hala da tau dumanggu Nyungga. Kataka, natau nama tahang lundu la hupunjapuna jia nama malundungu.Nama Akatu Nama Patakangu Pa Ruha Wangu ( Mat. 24:15-28; Luk. 21:20-24 )14Kataka, kajakau itaya nama nama rihi akatu bana dualaku la pangia lati nda nduma ananya, nyuda dama ninja la Yundea yi palai la pinu palindi. 15Datau dama ninja la pinu uma ambu purudu ato ambu tamadu papaluihuha nggara biaha dama ninja da la umana. 16Dang, datau dama ninja la wuaka, ambu da beliduha papitiha da katarida.17Harui madanyaka nyuda dama pakambu dang dama pahuhuha ana-anada la rehina nuna. 18Hambayangu ba ka ambu na taka la rehi maringngu. 19kaba la rehi-rehi nuna jiaya napa njadi wana na harui nama bakulu nama dana parana a panjadi weli mulana bana pandoiya, napa pandoi nai Miri lundu nahu, dang nda tarjadi beli anapa. 20Dang, kajaka dana pamareni aya na rehi nuna, nda jiya ningu a ha atu tau mamalundungu. Kataka, ndemi napa pindi, napa bada papindi, Na pamareniya na rehi-rehi nuna.21Halaka, kajaka ningudu tau nama wananggau, Taruya, Karitu ninya lai yehu!' ato' Taruya Nyuna ninya lainu!', ambu parahaya duya. 22Kabai, mesias-mesias dama nda padeningu dang da nabi-nabi dama da padeningu da hadang dang da paitanguha da tanda- tanda dang da keajaiban-keajaiban dama panduka wangu, kajaka na njadi mbu, lundu da tau-tau dapa pindi. 23Mangga rimanguwa nyimi! Nyungga bada pakaluwakanggu nggenyaka bulu dabana kaba ndedi pa na njadi na wunda na nuna.''24Kataka la rehi-rehi nuna, kabana njadika na rehi nuna, ' Na lodu na kapatangu, dang na wulangu da tarangu apa. 25Da kandunu-kandunu da kambutukuha weling la awangu, dang da kuwaha-kuwaha la awangu da tandidu daba.'' Napataka Wana Na Ana Tau Kamihangngu ( Mat. 24:30-36; Luk. 21:27-33 )26Halaka, nyuda da itaya na anatau kamihangu namaiya da la awangu-awangu dangu kuwahana dang kemuliaana nama bakulu. 27Hala, Na parahanja da malaikatu-malaikatu dang na pa uhinja dapa pindi weling ba patuda da ara mata ngilu, weling la hupu-hupuna pinu tana lundu la hupu-hupuna awangu.28'' Ajaruwa weling la parupang na pingi ai ara: kaba da lai-laina da lajar dang da runa-runa na da munju. maka piminyaka ka mareni nanyaka na rehi napa bawana wana. 29Tuna numbu dangu nyimi, kajakai itaya na witing nuna bana njadi, pii banyaka kaba mareni nanyaka Nyuna, ninyaka la hambeli pindu.30Nyungga kupaninggainya nama padeningu lai nyimi, na wundana yiana ndanjia lundu lapahu ana, kajaka ndedi a na njadi yiana. 31Na awang dang na pinu tana na lundu lapahu, kataka na pulung-Nggu ndajia lundu lapahu ana. Mangga Rimangnguwa32Kataka na rehina ato na jamuna, ndaningu a ahatu tau mbu mapinya, ndiyambu da malaikatu-malaikatu weling la surga, dang na ndiyambu na anana, didi ayai Ama.33Mangganguwa dang, rimanguwa. kaba, nyimi de pii anya pirang na rehina na taka. 34Na witing yiana beri hamana natau nama lakumarawu. kabana laku warunya na umana dang na wuanja kuwaha da pelayan-pelayanuna,dang parama wikida, dang na pareta buha dama njagaha pindu kapeku rimanguda.35kanadu nu, i rimanguwa kanadunyimi de pianya pirangu na mangu umangu na taka, la rehina maling ato la paduwa rudung, ato la rehi bada takoka da manu,ato lambaru-mbaru la marai romu, 36ka ambu bana taka tuwamake hikatuda baminye. 37nggaraya Nyungga napa paninggugai nyimi, Ku panii daba manya bulu halana natau: "kada rimangu!"
Chapter 14Bada Mbuhang Papametiyai Yehu ( Mat. 25:1-5; Luk. 22:1-2; Yoh. 11:45-53 )

1Narehi pawunda na paska dang Narehi pawundaya Roti nda Beragi napalaukya dambu lodu aka, imam-imam kapala dang ali-ali Tauratu da himbu anda kapeku apadanyai Yehu dang da mahi hida oameti-Ya. 2Kaba, wada nyuda, ''Ambu larehi lodu pawundadu, ka ambupeku kayanggak la paduwa tau dangu.Yehu Dapahemi wanya Luwanahu Narwastu( Mat. 26:6-13; Yoh. 12:1-8 )3kabai Yehu ba ninya la Betania, la umanai Simon nama kusta, kabana uhuku la menja ngangu, na mai ha atuna tau kawini dang hawu na gucci kudu weling la watu puwalam nama ihi luwanahu wawu weling la narwastu nama kahingiru hamu angu nama heiwilina. Na biaraya na gucci nuna dang hida buriya la pinu katikunai Yehu. 4Kataka, ninja ba tau mapera ha dama kariuku dangu benida la ha atu mara ha atuda, '' Kanggikina hi dira mboruhuke be luwanahu nama wawu hamu hamana yiana? 5Kaba, na luwanahu yiana njadi pa dagangganya 300 dinar rihi dang njadi papaberinja la tawu mila.'' Dang, nyuda mbu da mbeninya na tawu kawini nuna.6Kataka, wanai Yehu, '' Mata banya nyuna. Kanggikina nyuna hi pahanduka nyuna? Nyuna bada palaku nanyaka nama hamu nduma nggu Nyungga. 7Kaba, ningu manuma tawu mila pa kariyamu nyumu, Kataka, nyumu nda nimanu anggau la karahanggu Nyungga. 8na tawu kawini yiana bada palaku nanyaka nggaraya napa maka papalakuna. Na pahemi mangilunya na ihing-Gu nduma na la taningu. 9Nyungga kupaninggau nyumu nama padeningu, langgiya na injilu napa takanya la hupuna tana, nggaraya napa bada palakuna na tawu kawini nuna mbu njiya napa kariyauku wangu kaba tanda nggu Nyungga ya.''Rencana nai Yudahu pa Berkianatu ( Mat. 26:14-16; Luk. 22:3-6 )
11kabada ronguka nyuda, dira hanang ha nyuda dang da parandingu pa wuanyai Yudahu dui. kanadu nuna, i Yudahu na himbu anda nama hamu dumana lapa wuanya-Ya.Dapanganu la Paska( Mat. 26:17-25; Luk. 22:7-14,21-23; Yoh. 13:21-30 )12Larehi lama ngiluna la rehi napa wunda Roti ndama ningu ranggingu, kaba nyuda da pahambanya na ana bibi paska, muritu-muritunai Yehu da pa arang lai-Nyuna, '' Ka langgiya napa mbuhamu Nyumu kama ndutukau lapa paloku nggau pangangu paska ndumamu Nyumu?'' 13Hala, Na parahanja da tawu madua da muritu-Na dang wananja nyuda, '' lakuwa la kota, dang ha atuna natawu mini nama ngandi kendi nama ningu waingu na laku tuwamakau. Ndakiya nyuna, 14dang langgi baya na tama, wamunya na mangu umangngu, ' wanai Ngguru: Kalanggikiya napangiya pangu paska nggu Nyugga dangu da muritu-muritu-Nggu?'15Hala, napa itanggau hawu pangiya nama bakulu la lante hu dita napa bada palokuna dang bada pa aturu. Aturuwa parnjamuan duma nda nyuta lai nu.'' 16Halaka, muritu-muritu da laku dang da taka la kota. Lai nahu, nyuda da ngalang pangiya hamana napa pani nanjai Yehu lai nyuda, hala nyuda hida paloku paska. .17Kaba tuama naka na rudungu, Yehu mai nanyaka dang da hombulu dambu da da muritu-Na. 18Dang, kabada uhuku nyuda dang kabada ngangu, wanai Yehu, '' Nyungga ku paninggai nya nama padeningu lai nyumu, ha atuna weling lai nyimi, nama ngangu dangga Nyungga, na hianatuka Nyungga.'' 19Bulu halada nyuda handuka danyaka, dang ha atu mara ha atuda wada-Nya, '' Nda nyungga a duku?''20Yehu wananja nyuda, '' Nyuna njiya ha atu weling la hombulu dambu da muritu, jiya nyuna nama pa habu dangganya na roti da la moku. 21Kabana, Ana tawu kamihangu na laku, hama tuna pa bada patulihu duma na Nyuna, kataka na harui na tawu nama hianatuya na Ana Tawukamihangu! Kanahamupa natawu nuna kajaka ndana dedi a.''Napa Wunda Wanya Na Toluna Dang Na Wai Rianai Karitu( Mat. 26:26-30; Luk. 22:15-20; 1 Kor. 11:23-25 )22Kaba paska danyapa nyuda, Yehu napiti roti, dang bana halaka pa berkatiya, Na hira-hiraha dang na paberinja lai nyuda, hi wananja, '' Pitiwa, nainaya na tolung-Gu.'' 23Dang, Na pitiya na cawan, dang hina ucap syukur. Hi na paberinja nyuda, dang nyuda bulu hala da unungu weling la cawan nuna.24Halaka, Yehu wananja nyuda,'' Naina ya na wairiang-Gu, wairia napa pa randing wangu, napa habarungu dumana na tawu dangu. 25Nyungga kupaninggai nya lai nyimi nama padeningu, Nyungga ndajiya hili unung anggupa hasilu da wuwa pingi ai angguru, lundu na tuamaya na rehi baku unungu angguru nama mbidingngu da la karanjaan nai Ala.''26Kaba halaka pa wotung hawu ludu harani, nyuda laku danyaka la Pinu Zaitunu. Muritu-Muritunai Yehu Da Mata-Nya( Mat. 26:31-35; Luk. 22:31-34; Yoh. 13:36-38 )27Halaka, Yehu wananja nyuda, '' Nyimi bulu halami i matangga-Nyungga, kaba ningu pa tulihu, ' Nyungga ku haranya nama pawang, dang da mbimbi-mbimbi nuna da pahiawa.''28Kataka, bana halaka Nyungga papa hadangga, Nyungga ku laku mangilunggai nyimi la Nggalilia.'' 29Taka, Petrusu wana-Nya,'' Matawa nyuda bulu halada matanggau-Nyumu, kataka nyungga ndi a.''30Dang, Yehu wananya nyuna, '' Nyungga ku paninggainya nama padeningu lai nyimi, la rudungngu yiana, kaba dedi a pa da manu wulu da takoka panduangu, nyumu manyangkaluka Nyungga pandailungu.'' 31Kataka, Petrusu na tongguruma pawana, '' Kaku meti pakariaya mbunggau Nyumu, nyungga nda njiya manyangkalu anggunggau Nyumu!'' Dang, nyuda bulu halada da paniya nama hamangu.Yehu La Tamanu Getsemani ( Mat. 26:36-46; Luk. 22:39-46 )32Halaka, taka danyaka nyuda la hawu napangiaya nama tamungu Getsemani, dang Nyuna wananja da muritu-muritu-Na, '' I uhuku kadi lai yehu kaku hambayang paku Nyungga.'' 33Dang, Na karianya i Petrusu, dangi Yakobuhu, dangi Yohanihu pahama-hama da-Nya, dang pakiring danyaka pa mangadatu dang pa kandandaku. 34Hala, wa-Na nja nyuda, '' Nahamangu-Nggu dira milaya, mala ku tika pa meti. padainguba pakandi lai yehu dangu i rimangu.''35Kaba, bana marauka hakudu, Na panyukarungu la pinu tana dang hina hambayangu, jaka na jadi, na rehi nuna na lundungu weling lai Nyuna. 36Dang, Hi wana, '' Abba, Ama, bulu halana na njadi lai-Nyumu. Pitiya na cawan yiana weling lai-Nyungga, nda njiaya nggaraya napa mbuhanggu, taka nggaraya napa mbuhamu-Nyumu.''Halaka, Na mai beli dang na tuamanja da muritu-muritu-Na katuda bada nya, dang Hi wananyai Petrusu,'' Simunu, kanggikina nyumu hi katuda? kandau njadi a panjaga ana hawu jamu a? 38I mangga rimanguwa dang i hambayang ka ambu i kambutuku dala pakamangu. Na ngahu nandaki mata, kataka na ihinda na malijangu.'' 39Dangu, hili laku beli ma-Na nyai pa hambayangu dang papaniya na kariauku nama hamangu.40Dangu, Hi namai beli hili tuama mananjai bada katuda kaba dira mbotuha da matada, dang nda pianyapa nggarayaka napa pa beli wadanya napa ni-Na. 41Bahalayaka nuna, Yehu na mai la pandailu wundana dang wananja nyuda,'' Katuda minyapa dangu kapanjangu minyapa? njiakawa, tuamananyaka na rehina. Taruya, Na Ana Tau Kamihangu bada wuaya la limana tau dama njala. 42Hadanguwa, maiwa kata laku. Taruya, nama wuaka Nyungga bada mareni naka.''Yehu Da Apaya( Mat. 26:47-56; Luk. 22:47-53; Yoh. 13:3-12 )43Kabana hala yaka nuna, kaba kariauku nanyapa i Yehu, Yudahu, ha atu weling la hombulu dambu weling la muritu-Na, namai karianja da tawu dang dangu na ngandi be kabiala dang pentungu, na imam-imam kapala nama parahanja, ali-ali Tauratu, dang da tuwa-tuwa bangsa Yahundi. 44Nyuna nama wuanya na wuangu hawu tanda, wana, '' Tawu napa pudukunggu, Njiamayaka Nyuna. Apaya Nyuna dang ke ngandiya Nyuna dang ke kawaluya.'' 45 Dang, kabana takakai Yudahu, na parianggangu patutuyai Yehu wana, ''Rambi!'' Hala, hina pudukuyai Yehu. 46Halaka, nyuda hida apayai Yehu dang hida kapaya-Nyuna.47Kataka, na ha atu weling lai nyuda nama ndualaku, nama butaya na kabialana dang haranja da palayan na Imam bakulu, hala hi na kadipuya na kahiluna. 48Dang, Yehu wananja nyuda, '' Kamai ngandi minya kabiala dang pentung dumana pakapa wangga Nyungga hama tuna na parampuku? 49Tiapu lodu, Nyugga baku kariaunggau nyumu la Baitu Ala bata dumana pa ajaru, kataka hi ndau apa aka Nyungga. Kataka, na witing yiana na njadi kapeku ngganapuna na kitapu suci.'' 50Halaka, dang nyuda bulu hala da dama karia danyai Yehu da matanya Nyuna dang hida palai.51Ninya ha atuna na tau nama munda nama ndakiyai Yehu, pakina katari lenanu a la ihina. Dang, nyuda da kapaya, 52Kataka na tokunya katari lenanu nuna dangu hi palai dangu kaluluna.Yehu Na Adiliya Da Kapala Yahundi( Mat. 26:57-68; Luk. 22:54-55, 63-71; Yoh. 18:13-14, 19-24 )53Halaka, nyuda da karanyai Yehu la Imam Bakulu. Dang, bulu halada imam kapala, dang da tua-tua, dang ali-ali Tauratu da pauhi hala. 54Dang, Petrusu na ndakiyai Yehu weling marau, lundu la muka umana Imam Bakulu. lainu, na uhuku danja da pangawalu nggunana pa pa darang la epi.55Da kapala imam dang bulu dabada kapala mahkama anggama da pangalang pahimbu be hakahi dumana palawa wanyai Yehu kapekuda nyuda papameti-Ya, kataka nyuda ndada ngalangnu a nggara-nggara. 56Kaba, dangu na tawu nama wuangu hakahi mandapadeningu palawa wanya-Nyuna, kataka da hakahida nyuda ndada pahama a dangu anguda.57Halaka, ba tawu maparaha dandualaku dangu da wuangu hakahi mandapadeningu palawa wanyai Yehu, wada, 58'' Nyuma ma ronguya Nyuna ba wana, ' Nyungga kutuluruya na Baitu Ala napa pandoida na tawu pinu tana, dang da la tailu mbo loduna, Nyungga ku pahadangngu hawiangu, napa ndapa pandoi wangu lima.'' 59Kataka, na nduma na yiana mbu na hakahida nda da pahama a ha atu mara ha atuda.60Hala, Imam bakulu na ndualaku la paduwa da nyuda dang hina pa aranyai Yehu, ''Kandaningu a Nyumu kariauku pabelingu? taruha da tawu-tawu yiana bada patakanya da tanda-tanda pa tundu wanggau NYumu?'' 61Katakai Yehu na kandi ba dang dana pabeli anja da kariauku da. Imam bakulu nuna hili pa ara beli mana-Nya, '' Kajia dukau Nyumu i Karitu, na Ana napa punji?'' 62Yehu wanja,'' Nyungga makaka Nyuna. Nyimi i itaya na ana tau kamihangngu na uhuku la hapapa kawana nama kuwaha dang namai la awang-awangu la majangga.''63Hala, Kabana hiraya na njubana, Imam bakulu wana, '' Kanggiki nanyuta hita butu i pa be hakahi? 64Nyimi bada rongu minyaka ba na hujatu-Na. Kanggaraya na buatangumi?'' Dang, nyuda bulu halada da huku-Nya dang hukungu meti. 65ba tawu ma piraha pakiring danyaka pa panganji ya Nyuna, dang da bitanya na muka-Na, dang wadanya Nyuna, '' Maiwa, kau palakunyawa !'' da pangawal da tarima-Ya dang da taba-Ya.Petruhu Dana Aku Ayai Yehu( Mat. 26:69-75; Luk. 22:56-62; Yoh. 18:15-18, 25-27 )66Dang, kabai Petruhu ba ninyapa la wawa umanai Imam Bakulu, hala ha atu na palayan tau kawini nai Imam bakulu namai. 67Dang, bana itayakai Petruhu bana padararang wikina la epi, natau papaliawa nuna na taruya dang hi wananya, '' nyumu mbu pahama danyai Yehu tau naharetu nuna.'' 68Kataka, Petruhu na manyangkalu dang hi wana, '' Nyungga ndaku pianya dang daku mangarti anya nggaraya napapanimu.'' Hala, na lakuya la pindu tama, dang da manu wulu da takoka.69Natawu kawini papaliawa nuna nahili itaya handakangui Petruhu dang na pakiring papani belinja datawu dama ndualaku, '' natawu naina jiaya hala haatu weling lai nyuda.'' 70Kataka, Na hili manyangkalu mai. Dang, dana hili mandai apa, da tau-tau dama ndualaku hili wada belinyai Petruhu,'' wanguna nyumu hala ha atuna weling lai nyuda kaba nyumu mbu tawu Galilia mbukau.''71Kataka, Nyuna pakiring nanyaka pakutuku dang na hupa, '' Nyungga ndaku tanda aya na tawu napa kariyauku wami!'' 72Hala, na manu wulu hili takoka mananyai lapapa nduwangu wangu dangi Petruhu na igatuya na kariyaukunai Yehu kaba wananya nyuna, '' Kaba ndedida panduwangua patakoka da manu wulu, nyumu wu manyangkaluka nyungga pandailu wundangu. '' Hala, Petruhu ndana tahangu apapahi.
Chapter 15Yehu Lahangganai Pilatuhu( Mat. 27:1-2, 11-14; Luk. 23:1-5; Yoh. 18:28-38 )

1Lambaru-baru ayilulu, da imamu-imamu kapala da pauhi danja da ama bokulu hanganji, dang da ali-ali Tauratu, dang bulu halada da ama bokulu anggama. Dang, nyuda bulu halada da honduyai Yehu, da kariya-Nya palaku, dang da wuanyai Pilatuhu. 2Hala, Pilatuhu na pa ara-Nya, '' Kajiya kau Nyumu ranja tawu Yahundi?'' Dang, wananya, '' Nyumu ma pani.'' 3Halayaka nuna, da kapala hanganji dira danguya napa tundu wadanyai Yehu.4Dang, Pilatuhu nahili pa ara beli-Nya,'' Ka ndawu kariyaukua Nyumu? Itaha, dira dangu na tunduhanu palawa wanggau-Nyumu.'' 5Katakai, Yehu ndana kariyaukua hina herangui Pilatuhu.Yehu Dangi Barambahu( Mat. 27;15-31; Luk. 23:13-25; Yoh. 18:39-19:16 )6Lalodo raya paska, lati Pilatuhu nakali puling ha atu patahang jaka ningu mapakaraingu. 7Dang, ninya ha atuna nama tamungu barambahu napa bada tahana dangu dama marontaku dama palaku papameti da lahawu pamarontaku. 8Datau dangu damai lai Pilatuhu dang dakarai lai Pilatuhu kana palakuya napa kali papalakuna lai nyuda.9Dangu, Pilatuhu wananja nyuda," kai mbuhangu nyimi kaku pulinya na Ranja tawu Yahundi naina?" Kaba, bada pinanyaka da kapala hanganji bada wuananyakai Yehu kaba da iri da etida. 11Kataka, da kapala-kapala hanganji da karaiha datawu dangu kapekunai Pilatuhu papulinyai Barambahu.12Hala, Pilatuhu wana belinja nyuda, ''Jadi, kanggarayaka napa papalakunggu dumana natawu Yahundi napa panimi yiana?" 13Dang, nyuda dapawungu, '' Harikanya Nyuna!''14Halaka, Pilatuhu wananja nyuda, '' Kanggara njala maya napa palakuna?" Kataka, nyuna da tamabangui pa papa wungu, " Harikanya Nyuna!" 15Kabai Pilatuhu nambuhang papahananja da eti da da tawu dangu, Pilatuhu na pulinyai Barambahu duma da nyuda, dang bada halaka papawualunyai Yehu, da wua-Nya kada harikanya.Yehu Dajerikuya Dang Dapahandukaya( Mat. 27:27-31; Yoh. 19:2-3 )16Dang, da pranjuritu da ngandiyai Yehu pa tama la ihtana, la uma pengadilanu, dang nyuda da pa awu nja bulu halada da pranjuritu papa uhi. 17Hala, nyuda da papaki-Nya be njumba ungu, dang bada halaka pa unang be mahkota daka, nyuda dapapakinyai Yehu. 18Halaka, nyuda pakiring danyaka papataka-Nya, na lima langu, Ranja tawu Yahundi!''19Dang, nyuda dapalu wanya be tokungu nakatiku-Na dang da panganji-Ya, hala hida panyukangu pa hormatu-Ya. 20Kabada halaka nyuda pajerikuyai Yehu, nyuda da alinya na jumba ungu nai Yehu, dang dapapaki-Nya na katari wikina. Halaka, nyuda da karianyai Yehu paluhu lapa harika-Nya. Yehu Da Harikanya( Mat. 27:32-44; Luk. 23:26-43; Yoh. 19:17-27 )21Dang, nyuda da paksaha datawu dama laku, Simun tawu kirene, nama taka weling la deha, Amanai Alexsander dangi Rufuhu, pa dukuya na harikang-Na.22Hala, nyuda da ngandiyai Yehu lapangia nama tamungu Golgota, Nama ningu artingu " Pangia Tengkoraku". 23nyuda dawua-Nya be anggur pakorung mur, kataka da-Na pitia. 24Halaka, nyuda da harikanya Nyuda dang da paberi-berinya-Na kalembina la anguda nyuda, dang da dauha undi kapeku pi danya nama nggiya napa piti da nyuda.25Dang waktu nuna kira-kira ninguka jamu tailu wangu na, bada harikanya Nyuna. 26Dang, napa tulihu wunda napa tundu wadanyai Yehu da tulihuya," Ranja tawu Yahundi "
28Jadi, ngganapu nanyaka na kitab suci nama wana, " Nuna padihaha lapaduwa tawu nama akatu".29Halaka, da tawu-tawu dama laku da jerikuyai Yehu dang da wiwarunja da katikuda dang hiwada, " Hoi! Nyumu ma pakambutukuya na Baitu Ala dang ma pahada belinya da la tailu mbo loduna, 30Pahalamatuya nawiki-Mu dang puruwa weling la harikangu!"31Tuna numbu da kapala-kapala hanganji, dang da ali-ali Tauratu, bada jerikuyai Yehu dang da kawara pani dangu anguda, " Na pahalamatuha datawu hawiyangu taka dana maka pahalamatuya nawiki miha-Na! 32Matawai Karitu, Ranja Israel, napuru weling la harikangu, kapekuna nyuta kata itaya dang kata parahayaya." Dangu nyuda dapa harikang pakariyanya Nyuna, da jeriku mbuya Nyuna.Napameti Wanai Yehu( Mat. 27:45-56; Luk. 23:44-49; Yoh. 19:28-30 )33Kaba jamu nomuyaka, nakapatang dabaka la tana lai nu lundu la jamu hiwa. 34la jamu hiwa, Yehu napa wungu pabakulungu, " Eloi, Eloi, lamasabaktani?" nama ningu artingu, '' Alanggu, Alanggu, kanggikina Nyumu hiwu matangga Nyungga?" 35Dang, ba halayaka paronguya, ninja tawu mapiraha dama nduwalaku lalihi-Na wada, " Taruya! Na pa awunyai Elia."36Hala, haatuna palai, dang napaihingu angguru mamayilu la haponu, dang da tuyala hawu wulu, dang da wuanyai Yehu pa anunya, hi wada, " matawa kata itaya kana maidui Elia papapunya Nyuna.'' 37Halaka, Yehu napawungu dangu hina njapu nakayeku-Na. 38Lainudu da tirai Baitu Ala da kabika pabanggi duwangu weli ditangu taka lawawana.39Dang, kaba da kapala paranjuritu nama nduwalaku bada itayai Yehu bana meti tunanu, hi wana, '' Padeninguma natwu yiana jiya na Ananai Ala!" 40Lainumbu ningu mbu tawu mapiraha da tawu kawini dama itaya weli maraungu, la huwangada nyuda nimbunyai Maria Magdalena, dangui Maria inanai Yakobuhu munda dangi Yosesu, dangi Halome. 41kaba ninyai Yehu la wilaya Galilia, nyuda da ndakiya Nyuna dang da layaniya Nyuna. Dang, dangu tawu kawini hawiyangu dama mai pandutuyai Yehu la Yeruhalim.Napatani Wanyai Yehu( Mat. 27:57-61; Luk. 23:50-56; Yoh. 19:38-42 )42Kabana tuwamaka narudung, kabana lodu nuna lodu papalokuwangu, dumana hawu lodu ba dedi patuwamaya na lodu minggu, 43Yuhufu tawu arematea na mai, ha atu ama bokulu bakuluya napa hormatu, nama patiyanya napa mai wana na karanjaan nai Ala, Na patorumbeni wikina pa laku tuwamayai Pilatuhu, dangu nakaraiya na ihinai Yehu. 44Pilatuhu na herang kaba bada meti nakai Yehu. Halakai Pilatuhu napa awunja da kapala paranjuritu dang napa aranja kanapa deninguma bada meti nakai Yehu.45Kabana pinyakai pilatuhu weling la kapala paranjuritu, na pahilanja pa ngandiya na mayatu nai Yehu. 46Dang, Yuhufu na keinya be katari lenan dang na papapurunya na mayatunai Yehu, bana halaka pa kawuhuku wa-Nya katari lenan, hina banjalu-Ya da lareti napa bada pa aki la pinu watu. Dang, na jukarunya hawu watu la pindu retina. 47Maria Magdalena dangi Maria inanai Yohehu da itaya na mayatunai Yehu bada banjaluya.
Chapter 16Wunda Napahadang Beliwanai Yehu( Mat. 28:1-8; Luk. 24:1-12; Yoh. 20:1-10 )

1Dang, kabana lapahuka na lodo minggu, Maria Magdalena, Maria inai Yakobuhu, dangi Halome, bada keidaka bei rampi-rampi kapekuda palaku pa paheminyai Yehu. 2La baru-baru ayi lulu, lalodu hawu la minggu na nuna, kabana hungaka na lodu, nyuda damai la reti.3Wada nyuda dangu anguda, '' Nggamu nama njukarunya na watu reti weling la pindu tama reti nuna?" 4Kataka, bada hala patangara hu dita, nyuda da itaya na watu nama bakulu ayi lulu nuna bada pa njukarunguyaka.5Dang, kabada tamaka dala reti, nyuda da ha atuna bidimini nama paki kalembi bara na uhuku lahapapa kawana, dang hida kanggetu nyuda. 6Hala, hi wana nja nyuda, " Ambu Katatakudu, nyimi himbu minya na tawu Naharet napa harikangu nuna. Bada hadangu Na ka. 7Kataka, lakuwa, paninja da muritu-muritu-Na dang Petruhu kaba Nyuda mangiluna nggai nyimi la Nggalilia. Lai nahu, nyimi hi pahamburu danya Nyuna, hama tuna napa bada pani nanggai Nyuna lai nyimi."8Halaka, nyuda da luhu dang da palayi weling la reti nuna kaba nyuda da karangguku dang mangadatu, dang nyuda dada pani a nggara-nggara layi nggamumbu kaba mangadatu danya.Yehu Napaitangu Wikina la Muritu-Muritu-Na( Mat. 28:9-10; Yoh. 20:11-18; Luk. 24:13-35 )9Kabana hadangi Yehu la baru-baru la lodu hawu da la minggu nuna, Na paitangu mangilungu wikina lai Maria Magdalena nama weling lai nyuna Yehu na wangga pihu ngahu ma akatu. 10Hala, hina laku papaninja nyuda dama laku kariyanyai Yehu, kataka nyuda handuka dangu hidanya. 11Dang, kabada ronguka nyuda Yehu kaba luri nanyapa dang bada itaya, nyuda dada parahaya a.12Kaba halaka na witing nuna, dangi Yehu mbu naluhang la rupa hawiangu lai nyuda da tawu maduwa dama hanggang la anda la deha. 13Hala, nyuda da beli papaninja da hawiangu, kataka da hawiangu nuna dada parahaya aha nyuda.Yehu Nakariyauku Danja Da Muritu-Na( Mat. 28:16-20; Luk. 24:36-49; Yoh. 20:19-23; kis. 1:6-8 )14Kaba halayaka nuna, na luhang miha la hombulu hawu da da muritu-Na kabada uhuku pangangu dangu Na puludanja nyuda kaba dada parahaya du nyuda dang da pamandungu la etida. Kaba, nyuda dada parahaya aha da tawu dama bada itaya-Nyuna ka bada hadangu naka. 15Dang, Hi wananja nyuda, " Lakuwa kei patakanya na pulung la bulu halana la pinu tana la pawuluna. 16Nggaya nama bada parahaya dang nama bada hala pa ihu njiya nama malundungu, kataka nggamuya nama da parahaya njiya napa hukung.17Dang, na tanda-tanda yiana nandakiha nyuda dama parahaya: Da la tamung-Gu nyuda da wangga da ngahu-ngahu nama akatu; nyuda da kariaku dala hilu-hilu mbaru; 18Nyuda da apa wanja lima wiki da da ularu; dang kajaka da unungu nyuda racun dapa meti wangu, ndajiya pahanduka adaha nyuda; nyuda da banjaluha da lima da la tawu nama katiwu, dang da tawu nuda da panjangu.''Yehu Na Hei La Surga( Luk. 24:50-53; Kis. 1:9-11 )19Hala, Bana halakai Miri Yehu papa ninja nyuda, hei Na nyaka la surga dang na uhuku la hapa kawana nai Ala. 20Hala, nyuda laku danyaka papataka nya napulung langgi-nggi be, katakai Miri na rama danja nyuda dang na pakaparunja la pulungu-Na la tanda-tanda nama ndutuha.

Luke

Chapter 1Napakaluakangu Mangiluna

1Dangu mananyaka na tau ma marana patulihu rukuna nama tumbu-matumbu la honganda nyuta. 2Hama manai dapatulihu napa mbada patakangu lai nyuta parai datau la wungana nama mbada ita wikiya dangu dama mbobarungu pulungu. 3Kabaku halaka nyungga pa ajaru halaha dangu pahamungu weling la kawungana, mbaku pangadanya mahamu laku tulihuya, nama ahalu hamu lai nyuna wanggu nggau ha umbu Teofiluhu, 4Kapekuna kau ngalangu papinya nama padeningu lailuna napa mbada ajaru nanggau nyumu.Na Piyakanai Yohani Parunu5Ha nggiyaka na hanganjinai Herodehu, la yundea, ninya na haatu na ratu Zakharia nama welingu la kalompoku ratu Abia napapahana welingu lawalana i Harun, Elizabetu ya. 6Zakharia dangu i Elizabetu djiha duda datau dama luri padeningu lai Ala. Nyuda da luri danunju ndabaya na paretana dangu na ukuriya i Miri. 7Kataka nyuda ndaningu a anada kanadu i Elizabetu na mandulu dangu kaweda mbunanyaka.8Kataka Mba djiyaka nangerana na kalibaru nduma na tunggahuda, i Zakharia na ngalangu tunggahu nduma parama ratu la hanggana i Ala. 9Na pakaji wada da ratu, wangu undi i Zakharia duka nama panggana napatama la umana i Miri dangu lapatunu kaminya ngu. 10buna na jalangu wotungu kaminyangu, hambayangu nanyaka na tau dangu la hambeli.11La rehi nuna duka na malaikatuna i Miri bana paitangu wikina lai Zakharia dangu mbana dolaku lakawana menja kaminyangu. 12Taka bana itayaka na malaikatu napapalewana i Miri, i Zakharia na kandandaku dangu dira mangadatuya. 13Kajia batunakanu, malaikatu hina paninya, ambu mangadatu, Zakharia, taka na hambayangumu na rongu yaka i Miri. Napapahamu i Elizabetu, napa nangu ha atu ana kiada mini nduma mu ndangu kau tunya tamuna Yohani wamunya.14Nyumu riki mbaha eti ndangu uku hanangumu, ndangu na ndangu na tau nama riki mbaha eti djaka na dedika. 15Nyuna napa tau mbakulu ya la hanggana i Ala dangu dana unungu a angguru dangu ndana unungu a pamawuku wangu hawiyangu. piti welingu mba la kambu ina nanyapa nyuna na mbinunya ngahuna i Ala.16Dangu tau israel napa pa irungandina pabeli lai Miri, ala nda. 17Djiya duyaka mbana laku mangilu welingu lai Miri dangu ngahu dangu kuaha Elia, nduma mbana papekuha da eti da ama-ama kada pambeling la anada. nyuna na iru ngandi ha datau nama ndatundungu kapekuna papambelingu la anda tau mapadeningu. Nu batuna na handiya hau mbanjaru napa mbada handiya nduma nai Miri.18I Zakharia napaninya na malaikatu nuna, nggiki hama pinggunya na rukuna nuna? Kaba nyungga yia mbada kaweda ngguka dangu napapahanggu kaweda mbunanyaka. 19Na hiama na malaikatu nuna, nyungga dyiana Gabriel luka, nama ndingiru la hiana lai Ala. 20Kataka nahu patinginguwa, nyumu u kambanga dangu ndau maka apa pakariyauku lundu na tuwamaya na rehi kaba nyumu ndau parahaya aya napa paninggu, nama padeningu djiya duyaka la rehina.21Mba talanga tunaka nu, na umatu patiya nanya i Zakharia. Nyuda kawara pa arangu danyaka nggikina i Zakharia hina mandai da la umanai Miri. 22kataka nu bana luhuka i Zakharia nda peku kariyauku anapa lai nyuda. Kaba pina nyaka tau i Zakharia mba ninguka pa itana nda la umanai Miri kaba na pangalang papandoi kariyauku wangu limana lai nyuda, kaba ndana pingu a pakariyauku. 23Mbana djapuka narehi palaku nanya na tunggahuna, mbeli nanyakai Zakharia la umana.24Ndedi pira mandai ana nuna, pa anakiadangu nanyakai Elisabetu ndangu na kawiningu wikina lima mbo wulangu. 25Hina panii, yiana nduyaka napa mbada pandoi nai Miri lai nyungga. Hina ndulaka ndangu hina podahuya na lii ma kiayanggu la hangga tau ndangu.Na Pekaya Na Lii Dedina I Miri Yehu26Kaba nomu mbo wula kai Elisabetu pa woru ihina, i Ala naparahanya i Gabriel paluwa la Nazaret la paraingu nggalilea. 27nyuna naparahanya patomaya na anakaria nama mbada tunangan dangu ha atu tau nama tamungu Yusuf, wana i Daud, nuna na anakaria natamuna maria ya. 28La malaikat nuna nataka lai Maria hi napaninya, '' Namuka dumu ma pakanyuru kahauna i mini i Miri na ndutu ndakikau. 29Kabana ronguyaka napanina na malaikatu, heran nanyaka i Maria hina pa arangu daa la etina kanggara wanaka na ihina nuna.30Na malaikatu napa ninya nyuna, Ambu mangadatudu Maria, kaba i Ala nahamu etina lai nyumu. 31Kau rongu, nyumu mu woru ihimu dangu hiu pa anangu ana kiada mini, dangu kau patamunya Yehu. 32Nyuna napa nama mbakulu dangu wananya tau Ana nai Ala lama djangga ya. I Miri Ala na tuya hanganji hama tuna hanganjinai Daud, na mboku na laka wungana. 33Nyuna napa mahanganjiya nama pareta la walana i Yakub lundunu-nu dangu nahanganji ndaningu dirana.34Halaka, i Maria napaninya na malaikatu nuna, nggiki hama tunaka nu kaba nyungga anakaria biya kapa? 35Na hiama na malaikatu dangu napa ninya, i ngarunai Ala nama takanggau dangu na kuaha nai Ala nama pamawunggau. nuna nduyaka, na ana kiada nama dedi napa na matua dangu da paniya ana nai Alaya36Dangu kai pinya, i Elisabet, na angu dedi mu nuna, mbada nomu mbo wula naka mbana pa anakiadangu dangu kawiadana. Nyuna amangu na mbuta wananya tau. 37Kanadu, ndaningu a manda peku lai Ala. 38Dangu na pani i Maria, nyungga yia atanai Miri ka, mala nyuna kana padeningu hama tuna mba wamu nu. Halaka, na malaikatu nuna na laku warunya i Maria.I Maria Mbana Lua Patadaluya I Elisabetu39La lodu-lodu nuna, handiya nanyakai Maria nduma la palua la ngaba palindi, la hau paraingu Yundea. 40Nyuna tamananyaka la umanai Zakharia dangu tambi wana nyai Elisabet. 41
42Taka wara nanyakai Elisabet, na pakanyurunggau la hangga kawini mbu ndabana, dangu napakanyurunggau na ana papa anamu. 43Nggamuka nyungga yia hi djia mai mbana na inana na Miringgu lai nyungga? 44Langataka, mbakuronguyaka na tambimu mbana taka lakahilunggu, na ana la kambu mu kawutaru hawalamananya. 45Hanangka nyuna mbana parahaya napapanina i Miri lai nyuna napa mbana padeningu ma.Wotungu Malangu Nduma Nai Ala46Halaka, hinapani i Maria na eti nggu na wotunyai Ala, 47Dangu na hamangunggu na hawola lumuna i Ala na mapamanangga.48Taka, i Ala na dihamaka atana mangia wawa. Kai rongu piti welingu nahu dangu napa, mbu ndama na mbanjaru oha anaka bawadangga. 49Nadu nyuna hupu mambiha, bana patumbu nggaka lii mbokulu dangu nama tua natamu-Na.50Na handaru-handani-Na milana eti welingu la mbanjaru-la mbanjaru, nama mangadatunyai Miri. 51Na wangu mbiha dangu lima kaborangu-Na.mbana pa ihanya natau nama katadaku wini etina.52Da hanganji dapapurunja weling la ngia pamandapuda, dangu natau nama ngia wawa hina padjanggaya. 53Natau nama rimbangu na pambihu wanya mahamu, taka na wanggaya natau wulu palaku dangu lima djua na.54I Ala nandula ya i israel, ata-Na, kabana patandanya na namuna-Nya. 55Kaba nggikiwana napa mbada panina la mboku mangilunda, lai Abraham dangu la wala wuana lundu nu-nu.56Dangu, ninguka tailu mbo wulana i Maria mbana ndadiku lai Elisabet, halaka hina mbeli la umana. Na Dedi I Yohani Parunu57Tomananyaka na rehi i elisabet Elisabet pahabola dangu na pa ananya haatu ana kiada mini. 58Da angu ngiangu da dangu da nuawa kalembi da da ronguya ba tuna nu na hamuna i Miri lai Elisabet, dangu nyuda da tundung pa nggauru eti danja.59Na lodu napawalu wana, taka danyaka lapa sunatu ya na anarara nuna. Da tunya tamuna i Zakaria wada, tundunya na tamu amana. 60Taka na inana na pani, ndia, Yohanih ya mbadi wana. 61Datau nuna panidanyaka i Elisabet, nda ningu a ha atu tau lakalembimu matamungu tuna nu.62Hala, hida wangu payalunguda kana paaranya i Zakharia, nggaraya natamuna napa tunanya na anana. 63I Zakharia nakarai papan tulihu hina tulihu tungu yia: Yohani ya natamuna, dangu hangataru hala danyaka datau.64Kalarehi nuna maduaka, i Zakharia mbana pingu mbeli pakariyauku hina wotunyai Ala. 65Da angu ngianguna da mangadatu hala, na li nuna nakada halanyaka tau la kaliungu palindi Yudea. 66Dangu, mbu ndaba na tau na ronguya na rukuna nuna ka paarangu danyaka dala la eti da, nggara aka manjadiya na ana kiada yiana napa? Nadu i Miri na laku kariyanya nyuna.I Zakharia Bana Palundunya Na Lii Weling Lai Ala67I Zakharia na amanai Yohanih, naharuaya ngahu nai Ala hii kiri palundu nanya na hupu lii na i Miri, wananya, 68Mala kata wotunyai Miri, Ala mbanjaru israil nadu nyuna namai ka pandulaya na mbanjaruna dangu hina pahalaha nyuda.69Na wuanda mapamanangu makabuarangu wala nai Daud, anatana. 70Amangu la ngaruda dawudangu papindina na pakatanyaka na parandina. 71Kapekuna nyuta papamanandangu weling la muhunda, dangu weling lalima tau nama pa umbita.72Napalakuya ndumana napapa djilikuna namaja etina la mboku la mangiluna, ndangu naparandi napa napa tutu manja nduna. 73Na harangu maka lai Abraham na amanda, 74Mbana parandingu papamananda welingu la muhunda kapeku nda pamangandatu mbata lumunya nyuna. 75Da la matua dangu nama padeningu la hangga-Na, la ngala luri nda.76Taka napa nyuna, ha ananggu, wunangu nai Ala la hupu madjangga, nyumu papalewa la pamangilunya i Miri, la pakalongganya anda na Nyuna. 77Lapabobarunya na mbanjaruna nyuda napa mbapa manangu ha nu i Ala jaka na djamanjaka mbu ndaba na nda djalada.78Na Mirinda na madja etina dangu na pa aingu, na lumungu papamananda nyuta hina mai hama tuna mata lodu nama hunga mbaru. 79Tuna numbu na wuanya hari mbu ndabana natau nama luri lakapatangu dangu la mangadatu nyuna na luandaha la anda nama hanggangu lapapeke.80Na ananai Zakharia ngeri matua-tua nanyaka dangu parukangu nanyaka patara urana. Nyuna la marada tialangu maya na ngalangu ningu ngahu hi lupa tuamaya na rehi papa itangu wikina la mbanjaru israil.
Chapter 2Sensus Dangu Na Dedinai Yehu Karitu

1Larehi nuna, kaisar agustuh na wuangu pareta mata mbu ndabana penduduk kana patamangu tamuna la huratu. 2Yiana djiya na kawunga diha tamu tau napapaloku mbai kirinius nama nggumbunur la tana Hiria. 3Taka, mbu ndaba natau na laku papa tamangu tamuna la paraina haatu-haatu.4I Yusup na hadang weling la Nazaret paraingu la nggalilia dangu na laku la Yudea la Betlehem ngia padedi nai daud, kadjia nyuna mba walana i Daud. 5Kapeku nai Yusup papatang tamuna hamanai Maria, tunanagan na nama mbotu ihina.6Taka i Yusup, dangu i Maria mba ninja ka la Betlehem tuama nanyaka na wula ha bualana i Maria. 7Na pa anangu haatu ana kiada mini na kawunga anana na palumburunya paraha dangu hina mbanjaluya la karaba maningu rembi uhungu kanadu mba ndaningu a pangia pakatuda da.8La rudungu nuna, ninja ndama pawangu kaba talanga kaba talanga pawa danja da mbimbi da la marada la ngabana lai nu. 9Hi djiya pawu wangu bana wikina na malaikatu nai Miri lai nyuda na kadjilaku winggiru dja nyuda lundu hi dira mangadatuha.10Kajiaya batuna nu, na malaikatu nuna hina paninja, " Ambu Mangadatu hala kau patingingu, kanadu Nyungga ngandi nggai lii hamu lai nyimi na lii nama panggauru langatakaya natau ka mbu ndabana." 11La lodu nahu, na dedi ka na hanganji nama pamananggai, nu i Karitu, na Miri, la parai nai Daud. 12Yiana ya na tandana, nyimi napa matakanya na haatu ana rara napa palumburu wangu paraha hi mbanjaluya hau karaba.13Hi djiya ni banja da kariana da malaikat dangu dama wotunyai Ala dangu napani. 14Pa wotungu i Ala la awang majangga dangu la pinu tana manjaku nanyaka na tau nama pahamuya na etinai Miri.15Bada nunjaku nyaka parai da malaikat bada beli la awangu, pani danyaka dama pawangu dangu anguda, mala ndawa kata lua la Betlehem kata itaya na lii nama tumbu napa patakananda i Miri. 16Hala, ka lu riangga laku madu danyaka hida takanja i Maria dangu Yusup, lupa na anarara na mahuru la karaba.17Kata dama pawangu bada itaya na anarara nuna, walahudanyaka napapani da la malaikatu rukuna nuna na ana kiada. 18Dangu na hangataru hala natau nama rongu ya nuna napani da dama pawangu. 19Na nyuna, i Maria napa kapa hala maya nuna la etina dangu hina pangadanya. 20Hala, dama pawang beli danyaka duda la marada ba dangu wotungu danya i Ala nadu mbu ndabada dapa ronguda dangu dapa ngitada hama tuna bawada.21Dangu, ba walumbo lodu naka na anarara sunatu danyaka nuna na anarara, hi da tunya tamuna Yehu wadanya na tamuna pambada wuananya na malaikat ba ndedi la kambu ina nanya.Yehu Dangandiya La Umanai Ala22Tuamanayaka na rehi i Yusup dangu i Maria bada palokuya na huri pamatua nunjuya na ukuna i Musa djiya duyaka hi da kariya nya Yehu la Yerusalem lapa huharunya lai Miri, 23Hamana napa mbada patulihu da la ukuna i Miri, mbulu halada da ana kiada kawunga anada huharu manja mbadi lai Miri. 24Dangu nduma pawotu maraku hama na pambada pani da la ukuna i Miri djiya be mbara kadua anggung djaka ndia dua ngiu kulundiha.Simeon Dangu I Hana Da Itaya I Yehu25Ninya na haatu ana kiada mini Simeon ya natamuna nama ndadiku la Yeruhali. Nyuna tau hamuya dangu tau padeninguya, patia nanya padua na rehi nai Ala mbana pamananya israil, dangu na ngahu nai Ala na tanggul mananya. 26Ngahu na i Ala na panimanya mba nda djiya meti ana nyuna djaka ndedi maddu na itaya na hanganji nama pamanangu na parandi nai Miri.27Ruku na pajujunguna na ngahu na i Ala, tamananyaka la umana i Miri i Simeon, la rehi ni i Yusup dangu i Maria nda tama ngandiya i Yehu lapapa lokuya na lii mba wana la uku anggama. 28Halaka, i Simeon na lungguya na anarara nuna dangu hina wotunya i Ala, wananya, 29Nahu, nu Miri matawa kau pahianya na atamu yiana palaku dangu hamungu, tundu ndanya na pulungu-Mu;30Kanadu mba ita matanggu nyaka i napamanangu welingu lai Nyumu, 31napa mbada handiyamu la hanggangu mbu ndabana la mbanjaru; 32Mba hama tuna na harii nama pahambila ya na anda mbu ndabana na mbanjaru nama nda tandaya i Miri, dangu na harii nama ngandiya na mbanjarumu, la israil.33I Yusup dangu na inana na anakiada hangataru danyaka mbada ronguya napa piakana i Simeon rukuna nyuna na ana nda. 34Halaka i Simeon napa kanyuru nda nyuda dangu hina pani i Maria ina na na ana kiada, rongu, na ana kiada yiana mbada kawari mananyaka parai nai Ala lapapa kanabuya dangu lapapa mananya lama dangu la tau israil, kana njadi tanda hanggang la tau ndangu. 35Ndangu hina talunggaru na ihi etina na tau dangu mba hama tuna na panda ndakaya.36Lai nahu mbu ninya na ha atu wunang kawini, kawiada mananyaka, hana ya natamuna, ana nai Fanuel weling la kabihu Asyer mba pihu mbo ndaunaka pamanguama, 37Ndangu mba halaka pa njadi janda nanyaka lundu na tuama na umuruna 84 mbo ndaungu. ndedima na ndnjakunya na umanai Miri, lodu rudungu lumu mananyai Ala mbana hamayangu dangu mbana puaha. 38Djiya duyaka larehi na nuna, mai nanyaka i Hana dangu hina wotu nyai Ala dangu hina paniya na rukuna i Yehu latau nama nedinya na rehi nai Ala mbana paluhuya na Yeruhali.Yusup Dangu I Maria Mbeli Ndanyaka La Naharet39Mbada palundu hala nyaka i Yusup dangu i Maria na kalaratu uku nai Miri, nyuda mbeli ndanyaka la nggalilia la Nazaret, laparaingu ngiapa welinguda. 40Na anakiada nuna ngeri matua nanyaka, kaparu, mbinu ndangu nda uku mbuha nanya parai nai Ala.41Hau ndau-hau ndaungu nda ina ama nai Yehu nda lua la Yeruhali la lodu rehi paska. 42Kabana tuamaka i Yehu mba hombulu ndambu ndau naka na umuruna, lua ndanyaka la paremi hama tuna napa kali wada. 43Mbada halaka paremi, mbeli ndanyaka. Katakai, Yehu padaingu ndadikuna la Yeruhali taka da ina amana ndada pianya. 44Nda ina amanai Yehu da kiraya Nyuna na kikungu la huanga tau ndangu wada mbia, ka laku pangalangu ndanyaka lundu hau lodu ailulu da la anda. Hina ka hida himbuya la angu nua kalembida dangu latau napatanda da nyuda.45Kataka mbadada hunggu yapa i Yehu, beli ndanyaka la Yeruhali nduma lapa himbuya. 46Mba tailu mbo lodu daka pahimbuya, hunggu ndanya kai Yehu la umanai Miri mandapu mbiananya mbana patinginja nda ngguru anggama, mbana wunda lii paarangu lai nyuda. 47Mbulu ndabana natau nama ronguya da hangataaru halanya na pinguna dangu lapa hiama-hiama-Ya.48Da ina amana da hangataru mbu mbada itaya Nyuna, taka na ina-Na napani , " Ananggu, kanggikina hi tumunggama nu? na amamu dangu nyungga da mbarangu da etima mbama himbu kau Nyumu." 49Na hiama i Yehu, kanggiki na nyimi hi himbuka? ka ndai pianya nyimi Nyungga duku mba nimangga mbadi la umana na Amanggu? 50Kataka, nyuda ndada njangngapu aya nuna na hiamanai Yehu lai nyuda.51Tunaka nu, i Yehu beli karia nanjaka la nazaret dangu na manundu lai nyuda. Kataka, na ina-Na pakapa mananya na kariayaukuna la etina. 52I Yehu ngeri matua nanyaka dangu ngeri manggana nanyaka. Na namuya na parainai Ala dangu na mbuhanya parai tau.
Chapter 3Narukunai Yohanihu Parunu

1La ndaungu hombulu lima mbana pareta i hanganji bokulu Tiberius, i Pontius pilatus, na Gubernur Yudea, dangi Herodes nama pareta latana ituna dangu Trakhonitis; taka i lihania na pareta la Ambiline, 2Dama katangu ratu bokulu djiaha i hanas dangu i Kayaras, ka taka nanyaka na pulungu nai Miri lai Yohanes ananai Zakharia, nama ndadiku la mara wara.3Halaka nu, laku nanyakai Yohannes lai nu-lai nu la nggubulu ngaba luku Yordan ndangu mbana pataka nya na lii welingu lai Ala. Pambelinguwa weling la njala-njala mi, ndangu nyimi parunungu manggal mbadi kapeku njama nanggai Ala.4Hamana napa tulihu lambuku nai wunangu Yesaya ningu tau mawarungu la marada wara, handiya nya andanai Miri, palnjakunya ngara ngiana NYuna.5Da lola-lolangu hunggurunja, ndangu da tandula pedahuha da anda ma pabikungu patanjiha, da ngarangiya karobaku pamiyaranja. 6Ndangu mbu ndaba na natau na itaya nama pamanangu weling lai Miri.7Takai Yohanes napaninja datau dangu ndama mai la papa rununja, Ha, nyimi wala tau akatukai nggamu mbaya nama panamunggai nyimi nduma la papalai wiki weling la hukungu nai Ala nama namunya?8Kaba tuna nu, pa itanguwa rukumi nyimi mbo pambelingu minyaka weling la njalami. Ambu randiduya na wikimu, Abraham djiya nduna na mboku la mangiluna! Nyungga ku paninggai; weling la watu-watu yiana mbu i Ala na pakumbu patunya ana mbokuna Abraham!9Mbaka, piti welingu nahu na kataka ninya padu aka la papugguha da pingi ai lundu la amuna. nda pingi ai-ai ndama nda ningu wuada mahamu papungguha ndangu hika wulanja la epi.10Da pa arangu datau lai Yohanes, njaka tuna nu kanggara ayaka napa palakuma nyuma? 11Na hiama i Yohanes, natau nama ningu dua mbala kalembina, mala kana wuanya na hawala natau nama ndaningu ngu ndangu, natau nama pangangu, mata kana paberinya.12Ndama pahurungu hilu katiku ndama imbu kana pa rununggama mbawada. Hida pa aranya i Yohanes, Ngguru, nggaya ayaka napa palakuma nyuma? 13Napa ninja i Yohanes, ambu pahurung parihingudu welingu lapa mbada padaingumi.14Nimbunja nda Tentara ndama pa arangu, Kanggiki wanaka nyuma yia? Nggarayaka napa palakuma? napa ninja i Yohanes, ambi rambangudu amahu mbai wangu papa lingi mata kajiaka nda ngganjimi!15La rehi nuna pakaringu nanyaka natau papa arangu, yiana i Yohanes hi njia mbiaka na hanganji ma pamanangu, njiaka i Karitu atau ndia. 16Na hiama i Yohanes ndangu hina paninja, Nyungga mapa runggai nyimi wanggai wai. Kataka napa namu nyapa nduna natau nama rihi mbokulu welingu lai nyungga. Lapa mbunggahu liku halapa ana nyungga yia nda rakambunggu. Nyuna napa nama parunu wanggai ngahu na i Ala dangu epi.17La limana ninya na tapi hina tapi halaya na uhu gandumu hi lupa nayarahu. Na karohu napa uhinya la uma uhu, taka nakalamba mbu ndabana na tuya la epi panda peku pada.18Tuna nu i Yohanes mbana paninja datau mbana wangu matu-matu andana, nu mba djiya nda mbuabaru na lii manangu. Yohanes Parunungu Mba La Uma Kapatangu19Kataka i Yohanes napa naunja i Herodes, raja wilaya, ndangu mbu ndabana nama nda hamu napa mbada palakuna, 20Mba tuna i Herodes na tamba hala nya hina patamanyai Yohanes la uma kapatangu.I Miri Yehu Ba Parununya21Baparunu halanjaka da tau mbu ndabana, i Yehu parunu mbunya dangu mba talanga hambayanguna, tabunggahu nanyaka na awangu, 22Dangu na ngahu matua parunu nanyaka lai Nyuna mba hama kulundihaya. Hala, hii ronguya na lii nai Ala nama welingu la awangu hina panii, Nyumu maka ana nggu napa mbuhanggu. Nyumu malii hamuya na etinggu.Naruku Dedi Nai Miri Yehu23Mba djiya napa kiri nanya napa rama i Yehu, Nyuna tailu kambulu ndaunaka na umuruna. Panamatuya napapani tau i Yehu mba djiya na ananai Yusup. Yusup ananai Eli. 24I Eli ananai Matat. i Matat ananai Lewi. Lewi ananai Malkhi. Ananai Yana. Yanai ananai Yusup.25Yusup ananai Matica. Matica ananai Amos. Amos ananai Nahum. Nahum ananai Hesli.Hesli ananai Nagai.Nagai anana Maat.Maat ananai Matica.Matica ananai Simea.Simea ananai Yosekh.Yoshek ananai Yoda.27Yoda djiya ananai Yohanan. Yohanan ananai Resa. Resa ananai Zerubabel. Zerubabel ananai Sealtiel. Sealtiel ananai Neri. 28Neri ananai Malkhi. Malkhi ananai Adi. Adi ananai Kosam. Kosam ananai Elmadam. Elmadam ananai Er. 29Er ananai Yesua. Yesua ananai Eliezer. Eliezes ananai Yorim. Yorim ananai Matat. Matat ananai Lewi.30Lewi djiyai na ananai Simeon. Simeon ananai Yehuda. Yehuda ananai Yusup. Yusup ananai Yonam. Yonam ananai Elyakim.31Elyakim ananai Melea. Melea ananai Mina. Mina ananai Matata. Matata ananai Natan. Natan ananai Daud. 32Daud ananai Isai.Isai ananai Obet.Obet ananai Boas.Boas ananai Salmon.Salmon ananai Nahason.33Nahason djiya na ananai Aminadab. Aminadab ananai Admin.Admin ananai Arni.Arni ananai Hezron.Hezron ananai Peres.Peres ananai Yehuda. 34Yehuda ananai Yakub.Yakub ananai Ishak.Ishak ananai Abraham.Abraham ananai Terah.Terah ananai Nahor.35Nahor ananai Serug.Serug ananai Rehu.Rehu ananai Peleg.Peleg ananai Eber.Eber ananai Salmon.36Salmon djiya na ananai Kenan.Kenan ananai Arpakhsad.Arpakhsad ananai Sem.Sem ananai Nuh.Nuh ananai Lamekh.37Lamekh ananai Metusalah.Metusalah ananai Henokh.Henokh ananai Yared.Yared ananai Mahalaeel.Mahalaeel ananai Kenan.38Kenan ananai Enos.Enos ananai Set.Set ananai Adam.Adam ananai Ala ya.
Chapter 4Yehu Nakamanya Parai Kambaliku

1Yehu na haruaya ngahu nai Ala la rehi mbana ndunjakunya na luku Yordan. Halaka nu, na iru ngandiya ngahu nai ala la marada tialangu 2patu kambulu loduna na mandaina mbana kamanya parai kambaliku. Na mandai tuna nu nda nggara ndokua a pangana. Kataka mbana njapuka, Na manjuka.3Hala, kapanii nanyaka i kambaliku, Djaka Nyumu Ananai Ala Kau, parahanya na watu yiana kana njadi roti. 4Na hiama i Yehu, Ninya napa tulihu, Natau nda roti pakua paluri wana.5Halaka, i kambaliku karia nanyakai Yehu la pangia nama djangga dangu hina pa itanya mbu ndabana napareta hanganji la pinu tana. 6Halaka, i kambaliku napa ninyai Yehu, nyungga kuwua nggau kuaha dangu wulu yia mbu ndabana, ku wua hala mbunggau nya. Dangu ku wuanggau nggara mbiaya napa mbuhamu. 7Njadi, djaka nyumu u marudukungga, mbu halana djadi ndumamu nyumu hala haka.8Taka na hiama i Yehu, Ninya napa tulihu, Marubukunyai Miri Ala a-Mu, dangu lumu nya Nyuna a.9Halaka nu, i kambaliku karia nanyakai Yehu la Yeruhali, hina tuya dita la kawuku umanai Miri, hina panii ndanya, djaka ananai Ala kau puhawa wikimu weli yohu taka huwawa, 10Mba ninya napa tulihu, mba panii kau Nyumu, napai Ala naparahanja da malaikatu na lapa mangganggau. 11Ndangu, da wangu lima da lapakatakukau kapeku nda tunjuru da wihimu.12Na hiama i Yehu lai kambaliku, ninya napa tulihu, ambu kama ndunya na Miri Ala mu. 13Mbana halaka i kambaliku pakamanyai Yehu, na laku waru-Nya dangu hina patiangu rehi hawiangu.I Miri Yehu Mbana Pakiringu Parama La Galilea14Mbeli nanyakai Yehu la Galilea ndangu na mbinu nya ngahu matua, ndangu na rukuna Nyuna wewarungu nanyaka la nggubulu ngala lai nu. 15Nyuna na ajaru la uma mbungguru-uma mbungguru dangu mbu ndabana natau da wotu nya-Nyuna.I Yehu Da Djukarunya La Paraingu Ngiapa Welingu-Na16Halaka nu luananyaka i Yehu la nazaret, la paraingu ngipa matua na. kikunya napa kali wa-Na, luananyaka i Yehu la uma tungguru dangu na hadangu la pambacaya nahuratutu matua. 17Da wuanya nambuku na wunangu Yesaya, na walahuya na kuluruna na mbuku hinh hungguya na ndalaru yiana.18Na ngahu nai Miri ninya lai nyungga, kanadu mba mbada katua nduna nggaka lapa mbuabaruya na lii manangu tau mayila. Napaliawaka lapapakadanya na marandekana natau matanawang dangu na hamu natau poki la papahalaya natau pakapidihu. 19ndangu lapa mbuabarunya na rehi takanai Miri.20 I yehu nakuluru mbelinya hina pabelinya lama palaku, dangu hina mandapu. mbu ndaba natau la uma mbungguru ndapa nauya Nyuna. 21Ka pakiringu nanyakai Yehu pakariayauku lai nyuda, la lodu nahu, ngganapu nanyaka nggaraya napa mbada patulihu la Kitab Suci la rehi rongumi. 22Ndangu, Mbulu hala natau dapa deni-Nya dangu hangataru da kaba napanii na dira hamuya nama luhu weling la ngaru-Na. Nyuda wada, " Kanda djia aya Nyuna naina na ananai Yusup?"23Halaka, kapani nanyakai Yehu lai nyuda, talanga wanguna i wamanyaka nduna na lii pangiarangu yiana lai Nyungga, 'Ndotiru pahamuya na wiki-Mu! Nyuma maronguya rukuna napapalakumu la Kapernaum, palaku maya mbadi nu lai yohu la kuataku ngiapa welingu-Mu. 24Na hili panii Yehu, kupaninggai, nda ningu a wunangu napa tarima la kuataku wikina.25Nama padeningu, Nyungga ku paninggai, la rehi nai Elia, mba ndana puru a na urangu mba tailu mbo ndau na ndangu nomu mbo wulang, patumbu wanaka na rimbang mbulu halana pangia. 26Nu mba tuna, nda paparahangu aya lai nggamu mbiaya taka mbulungu ha atu a kawini meti lei la sarfat, la ndaerah sidon. 27Ndangu, tuna numbu la rehina i wunangu Elia dangu tau la israel mahidu manula pamayitangu, mba tuna nda ha atu mbu welingu lai nyuda papamalaru mbulungu ma anai Aman, tau siria nuna.28Mbada ronguyaka na rukuna nuna, mbu ndabana natau la uma mbungguru ndambeni langataka. 29Nda hadangu hida wanggaya i Yehu la hambeli parainguna, ndangu hida ngandi-Ya la pinu palindi la ngia pawulu ndanya na parainguda kapeku puhada-Nya la wawa kiala. 30Kaba tuna nu, Yehu nalii huanga ma aha ndatau ndangu hina lakuya.Natau Napa Huruku Wandi Akatu31Laku nanyakai Yehu la hau kuataku Galilea la Kapernaum ndangu na ajaru taudangu la lodu hangahu. 32Nda maratangu mbada itaya na hori ajaru-Na kanadu na kariyauku-Na na mbinu wanya kuaha.33La uma mbungguru, ninya na haatu tau mini napa huruku wandi akatu. Natau nuna nawara palangatakangu, 34" Mata manggama mba didi kama! Ha Yehu, tau Nazaret ? Kanggiki wamunggamaka nu? Mbau mainu ka maimia papalajaru kamaka? Kupimanggau djaka nggamu kau Nyumu mba papamatua nai Ala kau!"35Nu mba tuna, i Yehu na kayambakunya na wandi akatu nuna , Wanai Yehu, " Kandii! Luhuwa weling la tau yiana!" Mbana yabahunyaka natau nuna latana lahangga tau mbulu ndabana, luhu nanyaka weling la tau nuna ndangu ndana pahidu ayapa. 36ndangu hangataruda, mbulu ndabana natau nama ninya lai nu nda kariyauku ndangu anguda, " Nggarayaka napa panina yiana? Mbana wangu kuaha hina paretaha nda wandi akatu nuda paluhu weling lai nyuda ndangu hida luhu. 37Ndangu, nalii rukunai Yehu nakada hala nyaka la nggubulu ngaba lai nu.I Yehu Napapanjanya Welingu La Hidu Na Ina Yiaranai Petrus Ndangu Tau dangu38Halaka, i Yehu toku nanyaka na uma bungguru nuna dangu hina laku la umanai Simon la rehi nu, na ina yiara nai Simon mbana ihi nanya, kanadu nuna hida karai yai Yehu lapa panjanya weling la hiduna. 39Ka ndualaku nanyakai Yehu hina lua palihinya na ina yiaranai Simon dangu hina kayambakunya na hiduna, dangu panjangu nanyaka na hiduna. ndangu la rehina nuna ma na ina yiaranai Simon na hadang dangu na pakiringu pa ingaha nyuda.40Mbana tamaka na mata lodu, mbu ndaba natau nda karianja mbu ndaba da angu dedida ndama ndangu matu-matu hidu da lai Yehu. Halakai Yehu napa ndiabakunya na lima-Na lai nyuda haatu-haatu hida panjangu. 41Da wandi-wandi nuda luhu danyaka weli la tau dangu hida warangu, " Nyumu djiya mako ka na ananai Ala!" Kataka, i Yehu na kayambaku nja nyuda, i Yehu ndana pahila anja pakariyauku kanadu nyuda dapinya kaba djiyai Karitu.I Yehu Napatakangu Pulungu La Paraingu Hawiangu42Haromu lambaru lua nanyakai Yehu la hau pangia mamalinggitu didi miha aya. Tau ndangu mahimbuya, taka mbada itayaka, parukangu ndanyaka panapaya nyuna kapeku ambu ndunjaku nanggama mbawada. 43Nu mbatuna, i Yehu panii nanjaka, nalii manangu rukuna djaka nggikina naparetanai Ala mbaku mbuabarunya mbadi la hau parai-hau paraingu hawiangu, kaba mbada madjiya maduyakai Ala hina paliawaka la pinu tana. 44Djiya nduyaka, i Yehu hina mbuabarungu pulungu la uma mbungguru-la uma mbungguru la Yudea.
Chapter 5I Miri Yehu Napindiha Da Kawunga Makikunya

1Handaka, na dangu natau nama nggukuru winggiru-Nya kapekuda papatinginya napulungu nai Ala. La rehi nuna, i Yehu na ndualaku la ngaba tamma Genesaret, 2Ndangu na itangu ndambu da tiana la hingi tamma, taka nama yapa iyangu mbada purudaka welingu la tiana ndangu mbaha ndaha da djalada. 3I yehu nahei la hau tiana, namangu nai Simon kana djukaru pamaraukinya hakudu weling la hingi tehiku. Halaka, i Yehu na uhuku ndangu na ajaru tau ndangu weli nditangu la tiana.4Mbana halaka papambanjaru, i Yehu paninanyakai Simon, lakuwa lapangia wai nama libbu dangu kau walaya na djalamu kapeku apamu iyangu. 5Na hiamai Simon, " Ngguru, dira panukangu kama weli kamodungu taka nda nggara ma pangalama! Nu mbatuna, mba Nyumu wiki maparahanggama, mata kaku wlahuyaka na djala yiana." 6Ndangu, mbada halaka pawiawarunya na djala, ka ngalangu padangu danyaka iyangu hi lupa na kahira miamang na djala. 7Nu duyaka, hida payalungu la anguda la hau tiana kapeku pamainguda la pandulaha nyuda. Halaka, pamaingu danyaka da anguda ndangu hida paihingu iyangu la tiana da hina tika pamumuhu na tiana da.8Mbana itayaka na Rukuna nuna i simon, ka marubuku nanyaka la hangganai Yehu hina panii, "maraungga Miri, kaba nyungga tau djalaka!" 9Hina kariyauku tuna nu i Petrus, rukuna dadanguda da iyangu dapa apada hi lupa dahangataru danja anguda. 10Tuna numbu i Yakobus ndangu i Yohanes, da ananai Zebedeus, nama pa angungu dangu i Simon. I Yehu napaninyai Simon, ambu mangadatudu, pakiringu nahu, nyumu mini nggerungu tau kau ka. 11Mbada halaka pa yila ndaba ha da tianada lamamara, hida ndujaku halanja dangu hida kiku nyai Yehu.I Miri Yehu Napapanjanya Natau Nama Hidu Manula pamayitangu12La hau lodu, i Yehu ninya la hau kuataku. La kuataku nuna, ninya haatuna tau nama hidu manulana, datau nuna mbada itayakai Yehu, marubuku nanyaka lundu hina taka la tana dangu hina kamahinya, " Umbu, Jakau mbuhangu Nyumu, Kau papanjangga." 13Djiya duyaka, i Yehu na damaya natau nuna hina paninya, " Kumbuhangu, panjanguwa." Ndedi mbadiku, mbulangu maduananyaka nama hidunya.14Kataka, i Yehu naparetaya natau nuna ka ambu napani lai nggamu bia, dangu hina pani, lakuwa dangu paitanguwa wikimu la ratu kada ngandi kaa meti marak, rukuna mbau panjangu welingu la hidumu hama napa mbada paretanai Musa kapeku ningu tanda da lai nyuda.15Na rukunai Yehu kada ndaba nanyaka tau hilupa na ndangu natau namamai papauhi nduma lapa ronguya dangu kapeku lapapanja nggama welingu la hiduma mba wada. 16Kataka, i Yehu lakunanyaka lapangia mamalinggitu lapa hambayangu.I Yehu Napapanjanya Natau Namakaliparu17La hau na lodu, i Yehu mbatalanga ajaruna, ninja mbatau mapiraha datau parihi ndangu ngguru anggama da mamai welingu mbuhalana kuataku weling la paraingu Galilea, Yudea, dangu kuataku Yeruhali da mandapu mbu lainu. dangu, da kuaha na i Miri nimanya lai Yehu la papanjana natau nama hidu.18Hala, ninja dama piraha dama ngandiya na haatu natau kaliparu mba dangu katuda na la topu, dangu da pamukarungu pangandiya nu natau da la uma, kapeku mbanjalu danya la hangganai Yehu. 19DJiya batuna, ba nda ningu pa anda la pangandiya natau nuna patama kaba lalu dangu ya natau, hei nanyaka dita la pinu uma dangu hida papurunya natau kaliparu nuna pakariangu na ngiapa katudana la hangganai Miri.20Taka mbana itahaka da pawai da, Yehu pani nanyaka, '' Hai angudedi, da jalamu mbada puadahu haka.'' 21Da ahli-ahli Taurat dangu datau Farisi ngeri paarangu danyaka, " Kanggamuya nina natau nama pahihikuyai Ala? nggamuya nama puadahu jala tau kajaka ndai Ala wiki?"22I Yehu bana pinyaka nggaraha dapa tandada, pani nanyakai Yehu, " Nggara ula hipa arangu tuna nu da la etimu? 23Nggiyapa nama rihi munda, da jala-jalamu mbada paudahu ngguhaka' djaka ndia Hadangua dangu lakuwa'? 24Djiya batuna, kapeku pimunya nyumu na ana tau bana kuaha la pinu tana lapa puadahu ha da jala, i Yehu napani latau kaliparu, '' Kupaninggau nyumu: Hadanguwa, wundaya na ngiapa katudamu dangu kau beliwa."25nda hili mbadiku ana, natau nuna ndualaku nanyaka la hangga mbu ndaba natau dangu hina pitiya na ngia pakatuda wana, halaka hina laku beli dangu wotu nanyai Ala. 26Mbu ndaba natau nakatataku dangu hida wotunyai Ala. Dangu mangadatuda hida pani, " ndaningu a hamana napa itanda la lodu nahu!"I Lewi Na Kikunyai Miri27Halaka nu, luhu nanyakai Yehu dangu hina itaya natau nama kei hilu katiku Lewi ya natamuna nama uhuku la pangia pahurungu hilu katiku. i Yehu napaninya, " Kikungga." 28Hadangu nanyakai Lewi pandualaku, hina ndunjaku halanja, dangu hina kikunyai Yehu.29Halaka nu, hina wundanya pesta pabakulungu ndumana i Yehu la umana. Dangu makei hilukatiku dangu natau hawiangu nama mai pangangu ndanja nyuda. 30Djiya batuna, datau farisi dangu da ahli-ahli taurat pakiring ndanyaka pakarau eti da la murid-murid nai Yehu, dapani, " Kanggikina nyimi hi ngangu dangu unung da mbiaja datau dama kei hilu katiku dangu datau jala?" 31Na hiama i Yehu dangu hina paninja, " nda tau hayandalu a nama paralu ndotiru, taka tau-tau hida duna. 32Nyungga baku mai nda nduma na natau hamu a taka nduma natau njala kapeku pambelingu da weling la djala da.Tau Farisi Nakawariha Da Murid Nai Yohani Dangui Yehu33Datau dapaninyai Yehu " Dama kikunyai Yohani parunu papuaha dangu pahambayangu, tuna nu mbu ndama kikunya natau Farisi. Kaba tunanu, murid-murid-Mu da kali ngangu dangu unungu." 34Na hiama i Yehu, Mala nyimi pekuna bai parahanja papuaha kabana panganti mini na pahama-hama danjapa nyuda? 35Taka djiya, la lodu-lodu nama namunya, na bidi papa mini jaka da pitiyaka weling lai nyuda. dangu la rehi nuna hina duka hida puaha.''36Hala i Yehu pakenanjaka na pangirangu nu lai nyuda, '' Ndaningu a haatu tau mahira kalembi miamangu da dangu haka dipu tiara weling la kalembi bidi. Nadu bana hiraya na kalembi bidi dangu mbu na tiara tambu bidi ndana nggepi mbu kalembi ndai.37Nu mbu ndaningua tau ma mburiya na anggur bidi lakanai manulangu ndai kanadu na angguru bidi djiayaka nama hiraya nakanai manulangu ndai hina mbungu na angguru nuna dangu nakanai manulangu ruhananyaka.38Na angguru bidi buriya la kanaingu bidi mai mbadi. 39ndaningu a haatu mbu djaka na halaka pa unung anggur mandai, mbuhang pa unung angguru bidi kaba wadadu nyuda, ' Na anggu ndai na hamupa.'
Chapter 6Na Paarangu Rukuna Nalodu Hangahu

1La hau lodu hangahu, i Yehu nalaku li ningu la hau wuaka uhu nggandum. La rehi nu, da maingu lai Yehu pa muti uhu gandum, da kuhi wanja limada da uhu gandum, halaka hida nganja. 2Ba tau mapiraha datau parisi da paarangu, nggikina nyimi hi panggaha da uku anggamanda bai wunda biaya napa hiringu la lodu hangahu?3Na hiama i Yehu hina paninja, " kandedi a nyimi i mbaca napa bada palakunai Daud ba djiya na rimbanguna nyuna dangu na kariana. 4Bana tama la uma nai Miri hina pitiha da roti pahambang lai Ala, hina nganja, tunakanu hina wuambunja roti da tau kariana dapa nda ngangu, mbulung da ratu a duda? 5Hala, hina pani i Yehu latau parisi, Na ana tau na kuaha ya na lodu hangahu.I Yehu Napapanjangu Tau Hidu La Lodu Hangahu6La hilu hau lodu hangahu, wananyakai Yehu pa ajaru la uma bungguru. Lainu ninya haatu natau nama meti lima hapapana. 7Nda ngguru anggama dangu nda tau parisi da hamataya i Yehu ndumana kada itaya napapanjangu ka ihi tau hidu la lodu hangahu, kapeku ningu tanda kata kalaya ba wada. 8Djiya batuna, i Yehu na pimanya napa pangadada. Djiya duyaka hina paninya natau nama meti lima hapapana, hadangu dangu ndualakuwa la padua. " Hala, natau nuna na hadangu dangu hina ndualaku lainu.9I Yehu napaninja, " Nyungga ku paaranggai nyimi, nggarayaka napeku paramanda la lodu hangahu: pandoiya namahamu djaka ndia pandoi ya nama ndahamu? Pahamuya natau djaka ndia pahanggamanunya?"10Bana tangaru wili winggirunyaka, nyuda mbundabada, i Yehu pani ndana nyaka nu natau, pajolanya na limamu. Halaka nu natau nuna na pajolanya na limana panjangu ma ananyaka. 11Djiya batuna, da ngguru anggama dangu datau parisi diraha bada mbeni dangu hida mbatangu djaka nggikina wadaka hangganyai Yehu.I Miri Yehu Bana Pindi Papahurungu Tau Hakambulu Madua12La lodu-lodu nu, hei nanyakai Yehu la tandula pa hambayangu lai nu na hamayangu lai Ala lundu rudungi. 13Haromu lambaru, pa au nanjaka dama kikunya dangu hina pindi tau hakambulu madua welingu lai nyuda, djiya haka datau mapahurungu wana i Yehu.14I Simon napa pa aungu petrus bawada mbunya, Andreah, angu dedi nai Petruh, Yakobuh, Yohanih, Pilipuh, Bartolomeuh, 15Matiuh, Tomah, Yakobuh ananai Alpeuh, Simon tau Zelot ba wada, 16Yudah ananai Yakobuh, dangu i Yudah ihkariot nama kalekanya i Yehu.Napa Ajaru Nai Yehu17Bana purukai Yehu dangu da rasul, Na ndualaku la hau pangia nama ndidar. Hala, lai nu damaika lai Nyuna da rombongan bakul da muritu-Na dangu datau dangu damai weling la nggubulu Yudea, Yeruhali, dangu weling la parai-paraingu Tiruh dangu Sidon la hingi tehiku. 18Mai danya paronguya i Yehu dangu lapapanjanja weling lapa nyakida nyuda. Dangu datau dapa huruku wandi akatu napapanjabunya. 19Mbu daba natau naparukangu padamaya i Yehu, nadu ningu kuaha maluhu weling lai Nyuna hina papanjaja nyuda mbu halada.20I Yehu napa nauha dama kiku-Nya hina pani, " Oha amika nyimi tau mila nadu nyimi napa angu mbanjaru nai Ala kai! 21Oha amika nyimi mamanju nahu kaba nyimi napa napambihukai.Oha amika nyimi mahii nahukaba napa nyimi nama rikki.22Oha amika nyimi djaka ndau pa umbinggai, jaka datukikai, da djerikukai, dangu djaka dapulunggai rukuna na Ana Tau.23Da wunangu la amangu tudanja numai: djaka tuamaka patuna nu, matawa kai mbaha eti dangu kai rianja hawuala nadu bana mbokulu na wunda napa ngalamu la awangu; kaba hama tuna nudu na apu ndai da da palakunja da nambi.24Djiya batuna, ura paku minyaka nyimi mangalangu nduma luri mahamu. 25Ura paku minyaka mambihu hahangu nahu, kanadu nyimi napa nama rimbangu. ura paku minyaka mariki hahangu nahu kanadu napa bahawina dangu bahi minyaka.26Ura paku minyaka nyimi, mbana wotuhalanggai tau kanadu mbatuna nu maka amangu da mbokumi mbada wotunja da wunang kabali amangu.Ai Ya Namuhumu27Djiya mbatuna, Ku paninggai nyimi maronguka Nyungga. Ai ha da muhumu dangu pandoi mahamu hanggang latau nama pa umbinggai. 28Pakanyurunya natau nama maratunggai dangu hambayanya ndumana nama akatu lai nyimi.29Natau nama tabbaya na papumu, padjama kinya na papumu nahapapa. Dangu, nggamu nama wahiya na kalembimu, ambu lara ndunya pawahuya nakalembimu. 30Wua bianya natau nama karai kau nyumu, dangu djaka na haatu tau napitiya namangumu, ambu karai mbeli duya.31Tuminya nu mbadi natau hawiangu bee palakunya mahamu hamangu napa mbuhami nyimi. 32Djakau mbuhanya natau nama mbuha anggau, nggara aka lingumu? Kaba, natau njala mbu na mbuhanya natau nama mbuhanja nyuda.33Djakau tu mahamu latau nama tunggai mahamu a, nggara lingu mika? kaba natau njala mbu tuna nu mbu. 34Dangu djakai wuangu parutangu amahu latau hawiangu dangu pa harapuya napa belinguna, nggara lingu mika? datau njala mbu da wuangu parutangu amahu la tau njala, hida pahuru belinja.35Djiya batuna, mbuhanya natau nama muhunggau dangu pandoiya nama hamu, mi wuangu latau taka ambi monungudu pangala belinya. Djaka tuminu maduka, na bokuluka na wundamu dangu nyimi napa ananai Ala hupu majanggakai, Kanadu i Ala bana hamu latau manda pingu pamalangungu dangu latau akatu. 36Matawa kai mila etimi hama tuna na Amami bana mila etina.Ambu Patandangu Ngiara Tau Hawiangu37Ambi patandangudu ngiara tau hawiangu ka ambu napa tandanggai ngiarami nyimi, Ambi hukungudu, ka ambu na hukubinggai nyimi. Djamanya natau hawiangu kana nyama mbunggai nyimi.38Wuanya natau hawiangu dangu kana wua mbinggai nyimi: napa i ngalanya napa takaru nama hamu, na pano-nokunya, nduma mi nyimi. Kanadu mba ukuruya nama pahamang napa nggunamu nyumu pa ukuru, djiya duyaka napa ukuru wa beli nanggai nyimi.''39Tuna nu i Yehu bana piakanja nyuda napa ngiarangu yiana, " Na ngalangu duka ihi natau poki pa luandaya na anguna papoki? Kandada kanabu a nyuda la walambongu? 40Nda ningu a tau pa ajaru marihinya na ngguruna. Djiya batuna, kaba natau napa bada ajaru na hamanya na ngguru da.41Nggikina nyimi hi ita ni mbiaya na uta ai la mata angumi, kataka napatiangangu la mata wikimu hi ndau padda anya? 42Nggiki peku naka nyimi papaninya na angumi, mata kaku ali nyaka na mata ai la matamu.' kataka na patiangangu la mata wikimu ndau padda anya? Ha makambaliku! Ali pakunya badi na patiangangu la mata wikimu. Hina paku una hi peku ita hamu munya dangu peku ali munya na uta ai la mata angumi.Na Pingi Ai Nama Hamu Natu Wuana Mahamu43" Na pingi ai nama hamu nda djiya tu ana wuana mandahamu, dangu na pingi ai nama nda hamu nda djiya tu ana wuana mahamu. 44Hareti-hareti da pingi ai pa tanda weli wuanya. Natau ndana pauhi anya na wua ara weling la lumbu madaka, ato papapu anggur weling la lumbu nama pa uamang.45Natau nama hamu na paluhu hangia-hangia mahamu weling la etina nama hamu dangu natau nama akatu napa luhuya nama akatu weling la etina nama akatu. Djaka nggaraya nama luhu weling la ngaru ha atu tau ma weling la eti nanya.''Dambu Matu Pondasi46" Kanggikina hi Pa aungga Nyungga, ' Miri, Miri,' kataka ndau palaku aya nggara napa mbada pa ajarunggu? 47Kaku pa itanggai nya, nggiki hamabanai natau nama mai lai Nyungga, bana ronguya napa ajaru-Nggu dangu napalakuya. 48Nyuna beri hamana natau nama pahadangu hau uma, bana aki pamanjo-njolu manya, hina palatanya la watu na watu umana. Kataka bana takaka na iwa, landahunanyaka wai na uma, kataka ndana ngalangu a lapa kuadakunya nu na uma kanada ba papahadangu la watu uma mahamu mayaka.49Kataka, natau nama ronguya napa ajaru-Nggu taka hi ndana wa anya, nyuna hama tuna natau nama pahadangu uma latana nama nda ningu lata wotuna. Kabana takaka na iwa, na uma nuna njoru nanyaka dangu ruha halawalangu nanyaka.''
Chapter 7I Miri Yehu Napa Panjanya Na Atana Nahaatu Parawira

1Mbana halaka papapiaka-Nya na hangia-hangia la tau dangu beli nanyakai Yehu la Kapernaum.2Lai nahu, ninya na haatu tau perwira nama ningu atangu napa dira mbuhana. Natau ata nuna hidu nanya dangu na tika pameti. 3Mbana ronguka na perwira nuna rukuna i Yehu, na parahangu ana tau mapiraha da ama bokulu Yahundi palua pahamburuya i Yehu dangu lapa karai ya i Yehu kapeku maina papapanjanya na atana nuna. 4Ba talanga mai da datau lai Yehu, da kamahi palangatakangu lai Yehu. Wada tuda nu bada pani, natau yaina raka manaka mbau ndulaya. 5Nadu nyuna bana mbuhanya na banjarunda dangu napa hadangu maka uma bungguru nduma ma nyuma.6Lakunanyakai Yehu kariangu dangu nyuda. Bana mareni takaka la lihi uma na na perwira nuna, na perwira nuna na parahang anguna tau mapira la papaninyai Yehu, " Miri, ambu pamayila du wikimu nduma nggu nyungga kaba nyungga nda raka ana payemakau la umanggu. 7Djia nuna maka, hi kiri nda toru mbeninggu pamai wikinggu pa tuamakau. Djiya batuna, tungu bia pani-Mu, napapanjanguma. 8Batuna, nyungga mbu tau wawaka dangu la wawanggu nimbunya da paranjuri-paranjuri. Jaka ku paninya na haatu paranjurit, ' Maiwa!', padaingu pamainguna. Dangu, jaka ku paninja da atanggu, ' Palakuya yiana!', na atanggu padaingu palakunanya."9Bana rongukai Yehu na rukuna nuna, Na hangataru i Yehu bana ronguya na perwira Romawi nuna. Na mbaili hina pani danya natau dangu nama tundu-Nya, Hina pani, " Kaku paninggai, Djiapa la mbanjaru Israel mbu ndedi kuhunggu ma bokulu pawai tungu nu,"10Bada belika nuda datau papaliawa la umana na perwira, na ngalanya na ata nu bana panjanguka.I Miri Yehu Bana Paluri Beliya Na Anana Na Kawini Meti Lei11La lodu haromu, lua nanyakai Yehu la hau paraingu nama tamungu Nain hama-hama dangu da muritu-Na dangu datau dangu mandaki-Ya. 12Bana takakai Yehu la pindu paraingu, ninya natau nama talanga ngandina mameti, Nama meti nuna ana kiada miniya ana kamihangu na na haatu kawini meti lei. Na dangu na tau angu parainguna malaku karianya na inana. 13Takai Yehu bana itayaka nuna natau kawini, i Miri na milanya eti dangu hina pani, ambu hii.14Tunaka nu, Na lihinya na puduku mangu metinya dangu hina damaya. Ka kandi danyaka datau dama dukuya nama meti. Halaka hina pani i Yehu, Ha bidi mini, hadanguwa wanggunggau!15Tunaka nu, natau nama meti nu kawai uhuku nanyaka dangu pakiringuna pakariayauku. Dangu, i Yehu napa kabelinya la inana.16Mbundaba na natau nama itaya rukuna nuna da mangadatu halaka hida wotunyai Ala dangu da panii, na haatu na wunang bokulu hunga nanyaka la paduanda nyuta! '' Dangu '' Ala mainanyaka papamananya na mbanjaru-Na.''17Dangu, na rukunai Yehu na wiawarunguka la nggubulu Yudea dangu la ngaba weli winggirunya.I Yohani Parunu Na Paliawaha Dama Kikunya Lai Yehu18Dama kikunyai Yohanih da pataka halanya i Yohanih mbundabana dama tumbuka. 19Takai Yohanih napa aunja da madua makikunya hina pa liawaha lai Miri lapa pa aranya, " Djia kauka Nyumu nu nama taka Djaka? ndia, Hima patia manya badi na hawiangu?20Nu datau madua papaliawanai Yohanih lua danyaka lai Yehu dapani, " i Yohanih parunu nama paraha nggama pamai lai Nyumu dangu lapapa aranggau, ' Djiya kauka nyumu nuna mataka? djaka ndia hima patia manya badi na hawiangu? wananggau.21La rehina nu, djia pakuya duna i Yehu bana papanjangu tau dangu welingu la matu-matu panyaki, Wabah, dangu wandi-wandi akatu. Na wuambunja kanyuru paitawangu datau poki dama dangu. 22Na hiama hai Yehua da tau madua nuda, kai " Laku dangu kai panii halanyai Yohanih rukuna nggaraya napa mbada pa rongumi dangu napa itami: Natai poki nangalangu pangita, natau kaliparu nangalangu papangga, natau hidu manula pamayitangu da langaka natau kawanga na ngalang parongu natau nama meti na ngalang pa luri beli. Taka natau mila na wuanya kariayauku mahamu. 23Taka nu, oha anaka natau nama nda tu pelu piakangu pajukarungga Nyungga.''24Bada lakuka dapapa liawana i Yohanih, panii ndananjaka datau dangu i Yehu rukuna i Yohanih, '' ndumana lapangita nu bai lua la marada tialangu nggara patangarumi? pataru hawala rumba pajiliru ngiluya? 25Taka nu, bai lua nggaraya napa itami? tau mapaki manandangu? Tangaruya, datau mapaki kalembi manandangu dangu luri boraku mangiangu la uma hanganji ha duda. 26Djadi nggaraya napa lua patangarumi? haatu wunangu? ya kaku paninggai, rihipa welingu la haatu wunangu.27Djiya nyuna i Yohanih, na rukuna napa tulihu: ' Ronguwa! Nyungga kupaliawaya pamangilunggau Nyumu. Kana pakaluakanggau anda Nyumu.'28Wanai Yehu, la huanga mbundaba natau pahabuala kawini, Nda ningu a haatu marihi bokulu weling lai Yohanih. Batuna, nataua nama rihi kudu la huanga banjarunai Ala narihi bokulupa weling lai Yohanih.29Dama pauhingu hilu katiku dangu datau dangu bada rongu yaka nuna nyudaka datau dama patundunja mbu ndabada da pakaruhinai Ala dangu hida mbuhangu paparununja parainai Yohanih. 30Batuna, datau parisi dangu da ngguru anggama ndada mbihu a duda pakatakuya napa pakakanai Ala nduma wikida nyuda taka ba ndedi a na parununja i Yohanih.31Nggaraka ihi badi papangiara wanggunja natau la rehi nahu? Hama nggara haka ihi nyuda? 32Nyuda hama tuna ana kiadaha da mamandapu la wara, dawara marangga haatu, nyuma mahapuya na seruling nduma mi nyimi, taka nyimi ndai rianja a. Nyuma ma ludu wanggai ludu hawina, taka nyimi dai hii a.'33Nadu, batalanga mainai Yohanih parunu dangu ndana ngangu a roti, djaka ndia ndana unungu a anggur, nyimi hi pani, huruku nanya wandi kambaliku wami. 34Batuna, batalanga maina pangangu dangu pa unungu na Ana Tau. nyimi mi pani, Tangaruya, betau mayalituya dangu na mauku! Anguna tau hilu katikuya dangu angu tau jalaya, wami. 35Batuna, mamanggana-na i Ala napa djiya parai da anana.Natau Kawini Jala Napa Heminyai Yehu36La hau rehi, ninya natau weling la nggubulu tau parisi na dunda nyai Yehu pangangu. i Yehu nalua la umana hina mandapu pangangu.37La paraingu nu, ninya haatu na kawini nama luri njala. Nu bana ronguyai Yehu ba talanga nganguna la umana natau parisi, kei nanyaka hau na boti pualam nama ihingu minya wawu. 38Taka na ndualaku la ka jiaya nai Yehu, la lihi wihi nai Yehu, dangu hina ndamaya wanya wai matana da wihinai Yehu. Tunaka nu, da wihinai Yehu hina languaraya wanya lunggina hala hina padukuha, hina burinya minya wawu.39Natau parisi bana itayaka nama tunanu, panii danyaka daa la etida, Djaka natau yiana wunanguya, lati napi manya dunna jaka nggamuya na kawini nama juanggaru-Ya nu kanadu na kawini nina baluri manjala ya wana.''40Hala i Yehu napani, '' Simon, ninya napa mbuhang papani nggunggau.'' Na hiamai Simon, paniyawa, Ngguru.''41Napani i Yehu, ninja datau madua dama wutangu la ha atu mapaluhu ndui, na haatu na wutangu lima ngahu dinar dangu na hawiangu na wutangu lima kambulu dinar.42Ba ndada maka pa pambayaru, nama paluhu ndui nuna na puadahuha da wutada nyuda da madua. Nahu, nggamuyaka weling lai nyuda da madua nama rihi mbuhanya nuna natau nama paluhu ndui?43Na hiamai Simon, " Wanggu nyungga, natau napa puadahu padangu wutana! Napani i Yehu, '' Tu bana napapani mu.''44Bana mbailinya na kawini nuna, i Yehu napani nyai Simon, mu itaya nyumu na kawini yiana? baku talanga la umamu ndau wua angga wai lapa bahaha da wihing-Gu, kataka nyuna na mbahaha da wihing-Gu dangu waimatana dangu napa hemi wanya lunggina. 45Nyumu ndau wua ang-Ga papudukuka, taka nyuna ndana panjangu a lapa pudukuha da wihingg-gu piti welingu baku hina tama.46Nyumu ndau buri angga minya la katikung-Gu dangu minya, taka nyuna napa heminja da wihing-Gu dangu minya wawu. 47Taka nu, kupaninggau, na jalana nama dangu bada puadahu nahaka wanja pa aingu ma bakulu. batuna, Natau papa puadahu hawutu jala hi hawuta ana na mbuhanguna.''48Hala i Yehu napa ninya natau kawini nuna, " Da jalamu mbada puadahu haka."49Datau dama mandapu panangu danya i Yehu pa arangu danyaka da la etida, Nggamuya natau yiana hina ngalangu lapa puadahu njala?50Taka i Yehu napa ninya na kawini nuna, " Rukuna napawaimu lai Nyungga nyumu papamanangu, lakuwa dangu hanggiala.''
Chapter 8Dakawini Dama Ndulayai Yehu

1La lodu haromu, i Yehu na laku la paraing-paraingu dangu la kuatak-kuatak lapa mbuabarunya na lii manangu. Datau hakambulu dambu makikungu kariamadanya Nyuna, 2Tana numbu dakawini napa mbada papanjana i Yehu weling la wandi-wandi akatu dangu matu-matu panyaki. Nyuda djiaya duhaka i Maria, magdalena bawadambunya, dapa mbebahu nai Yehu weling la mapihu wandi akatu. 3Nimbunya i Yohana papahanai Khuza tau la umana hanganji Herodeh, Susana, dangu da dangupa datau kawini hawiangu dama paki dapa wulu wa mihada nyuda pa ndutu wanya Nyuna.Pangiarangu Pahabarungu Wini4Taka mbana danguka natau papa uhi weling la hau-hau paraingu pamai lai Yehu, piakananjakai Yehu hau pangiarangu: 5Na haatu nama tungu wuaka na laku pahabarungu wini. Ba talanga habarunguna, ningu hawiangu wini makanabu la karaha anda dangu padi-diliya, halaka hina nganja maha wurung. 6Nimbunja hawiangu damakanabu la pinu watu, dangu bana pakiringuka pa tumbu, na wini nuna na madu malai banda ningu a wai.7Nimbunja hawiangu dama kanabu la padua rii madaka dangu hina tumbu hama-hama pakariangu dangu rima daka hala hina nggapiya. 8Taka ninya na wini nama kanabu la tana hamu nama kambuaka dangu hina tumbu hida tuu wuada dapa hangahu wundangu. bana njapu ka na lii pangiarang, pani nanyakai Yehu, " Djaka ningu kahilumi kai rongu pahamung!"9Ba halaka nu, dama kikungu da paarangu na rukuna na lii pangiarangu nuna. 10Hi wananja, " nyimi pawuangukai kanandingu lapa pinya napa winingu ngiarana jaka nggikina i Ala bana pareta ba hanganjiya. Batuna tau hawiangu papaninguha wangu lii pangiarangu kapeku handakangu pakandura nda djiangu ita ada, dangu handaka ronguda, nda djiangu djangapu ana.Napakaluakangu Nai Yehu Rukuna Li Pangiarangu Nama Habarungu Wini11Yiana yaka na andana na lipangiarangu nuna: " Na wini nuna djiyaka na pulung nai Ala. 12Na wini nama kanabu la karaha anda nuna djiyaka nyuda dama rongu pulung nai Ala. Taka namunyakai kambaliku dangu hina wahiya na pulungu weling la etida kapeku ambu pawaida dangu ka ambu pamananja. 13Na wini nama kanabu la pinu watu djiaha datau dama rongu pulunai Ala taka manyamalu kataku hamu eti ma adanya, taka ndana pa amu a. Napawai da nyuda ndana mandai a, batuna banatakaka nama harui, hi kandulingu madanya.14Nawini nama kanabu lapadua rimadaka djiya duhaka datau dama ronguya napulunai Ala, taka bana tumbuka nyuda, da ngapiha pamangadatu wangu, pawulu, dangu luri hanang hi ndada ngalang pawua matua. 15Taka nawini nama kanabu la tana kambuaka, pangiara djia duhaka datau dama rongu puluna i Ala hida pakapa maya da la etida mahamu dangu matanji. Nyuda da pajarungu hilupu datuu wuada.Pangitanguya Nahambilamu16Nda ningu a haatu tau mapa ruakang palita, taka hina pandabi wanya mbalu jaka ndia hina tuyai la humbu ngiapa pakatuda. Taka duna padaingu tunanya duna la tandai palita, kapeku natau nama tama kana itaya nahandarakuna. 17Batuna, nda ningu a pawiningu napa mandawuwa dangu ndaningu a pakapingu napa namanda tabunggahu dangu hi ngandiya la mahambila. 18Djiya duya, kandura pahamung nggiki nakai rongu kai nggamu nama mangungu pahili wua padangu ndia pa. Nggamu namanda ningungu nama hawutuna nama nii kinyapa lai nyuda ba papiti mbuyapa.Da Kalembinai Yehu19Hala, na inana dangu da angu dedina i Yehu mai danya lai Nyuna lati, taka nda peku tuama ana lai Nyuna ba lalu danguna natau. 20Jadi, dapaniNya, '' Na inamu dangu da angu dedi-Mu ndingiruda lua lahambeli, kapahamburu danya Nyuna wadanggau.'' 21Djia batuna, na hiamai Yehu, " Na ina-Nggu dangu da angu dedi-Nggu djiaha duda nyuda dama ronguya na pulungunai Ala dangu dapa laku ya."I Yehu Bana Pakamanduya Na Ngilu Bangatu22La hau na lodu, i Yehu dangu dama kiku-Nya da hei latiana dangu hi-Na paninja, " Malawa kata lua lla hapapa tamma.'' Halaka, laku danyaka la hapapa tamma. 23Batalanga, palirungudaka, mahuru nanyakai Yehu. Hala, hi djiya tungu biana na ngilu bokulu nama landahuya na tamma nuna dangu katamananyaka na wai la tiana hii lundu na tika paha nggabaru hala nyuda mbundabada.24Halaka nu, damakikunya mai danyaka lai Yehu dangu hida bengi-Nya, " Ngguru! Ngguru! hanggamaru ndanyaka, wadanya!" Ka hadangu nanyakai Yehu dangu hina kayambakunya na ngilu dangu na ngilu kamandalu maduananyaka na ngilu.25Dangu, i Yehu na paninja, " Kanggikina hi ndai pawai?" Ka hangataru danyaka dangu mangadatu danyaka hala hida pani dangu anguda, " Ka nggamuya ihi yiana natau ? hina pareta biaya nangilu dangu na wai, dangu da patundu ma-Nya.''I Miri Na Papanjanya Natau la Gerasa Weling Lapahuruku Wandi Akatu26Ka takananyakai Yehu dangu dama kiku-Nya la ngaba tau Gerasa, lahapapa Galilea. 27La rehi purunai Yehu la mara, mai nanyaka na haatu tau mini napa huruku wandi akatu. Natau nuna mandai nanyaka panda paki katari dangu panda ndadiku la uma, iyangu mana una la liangu pangia reti.28Kataka natau nuna bana itayakai Yehu, ka warangu nanyaka dangu hina patikingu la hangganai Yehu. Warangu nanyaka hina pani, '' Da Yehu ana Ala hupu ma djangga? Kanggiki wanggunya wamu nggaka nu? Kamahi nggau ambu pamayila duka!''29Hina pani tuna nu nadu i Yehu hina paraha dunya na wandi akatu paluhu weling latau nuna. Kali tuna maka bana rundaya wandi akatu, hi lupa djia na limana da tu ihina ka hondu wanja nggili bahi dangu ka mangga pajaritunya, peku biana la parambituha hina laku ngandiya wandi akatu la marada tialangu.30I Yehu na paaranya natau nuna, "Nggamuya natamumu?"na hiama na tau nuna, natamunggu Legion ya. Kanadu bana dangu na wandi akatu nama mbada tama daa lai nyuna.31Nuda da wandi akatu kamahi nda uku danya i Yehu ka ambu na wangga aruha la njura kameti.32La pangia lai nu, ninja da wei dama hau kababada mahimbu pangangu la karaha tandula. Na wandi nuna kamahingu lai 33Yehu kapeku pahia nanya patama la wei, ka pahia nanyakai Yehu.33Na wandi nuda luhu danyaka weling latau dangu hida tama daa la wei, hala ka palai danyaka da wei hida linjungu la hingi ngambangu hu daa la tama dang hida mumuhu.34Halaka dama pawangu bada itahaka da wei, hida palai dangu da paniya na rukuna nuna la kuatak la la ndeha winggiruna. 35Hala, kaluhu danyaka natau pamai patangaru nggaraya nama njadi. Damai lai Yehu dangu da tuamanya lai nu natau napa mbada pahalangu weling wandi akatu, mba mandapuna la padua la lihi wihi nai Yehu, mbada paki naka kalembi, dangu mbada warahu naka nakanandinguna. Hala hi mangadatu wangu danyaka.36Nyuda dama itaya narukuna nuna, pani ma ananyaka la tau dangu, jaka nggikina natau nuna mbana panjangu. 37Mbu ndabana natau nama ndadiku la ngaba winggiru Gerasa da karai yai Yehu kana ndunjaku nggama wada nadu nyuda ba lalu mangadatuha. Ka hei nanyakai Yehu la tiana beli nanyaka la Galilea.38Djiya batuna, datau dapa mbada pahalang weling la wandi -wandi akatu da karai yai Yehu kapeku pahama-hama dangu i Yehu. Takai Yehu na parahanja palaku. 39"Beliwa la umamu dangu pani halaya yiana napa mbada palaku nai Yehu lai nyimi." Ka laku danyaka datau nuna papani halaya la nggubulu paraingu nggaraya napa mbada palakunai Yehu lai nyuda.Na Ananai Yairus Napahada Belinya welingu Lameti Dangu Nakawini na Papanjanya Weling La Hidu40Bana belikai Yehu weling la Galilea, tau dangu mahamburu-Ya kaba mbada patia madanyaka. 41Lai nu ninya na haatu nama tamung Yairus nama mai lai Yehu, nuna be kapala bungguruya. Na patika lahangganai Yehu hina karai pambanangu kapeku aruna pamai la uma na 42Kanadu bajiaya nuna maa na anana kawini baha atu ana hakambulu dambu ndau naka na umuruna natika pameti. Batalanga laku nai Yehu la umanai Yairus dadahiku mana-Nya tau dangu welingu la nggi-nggi.43Lai nu ninya na haatu tau kawini nama hidu mbungu wai ria mbada hakambulu dambu ndau naka dangu nda haatu tau mataukuya na hiduna. 44Na tau kawini nuna na mai palihinyai Yehu weling lakajia dangu hina damaya na hupu kalembina, dedi mbadikuna panjang maduananyaka.45Takai Yehu napani, " Nggamuya nama njuanggaruka?" Na pahilingu hala natau, takai Petruh napani, " Ngguru, dira danguya natau nama winggirunggau dangu hida dahiki-Kau!"46Djiya batuna, napani i Yehu, " Na haatu tau nama njuanggaruka Ku pimanya, kaba ningu du kuaha maluhu weling la ihi-Nggu.''47Na tau kawini nuna bana itayaka ka mbanda peku ana pakawiningu wikina, hala hina hurungu wikina dangu kandandakuna , hina marabaku la hangganai Yehu. Ka pani hala nanyaka la hangga tau mbundabada jaka nggikina ihi hina njuanggaruyai Yehu, dangu bahadangu panjangunanyaka napa hidu wana. 48Djiya duyaka hina pani i Yehu, "Ana-Nggu, ruku wai mungga Nyungga djiya hu panjangu. Kabeliwa mananguwa dumu.''49Ba talanga pabanjaru nai Yehu, na haatu weling la uma bungguru namai hina paninyai Yairus, " Na anamu nametika. Ambu paharui duyapai umbu Ngguru.''50Djiya batuna, i Yehu bana ronguyaka na rukuna nuna bana pani nyai Yairus, '' Ambu mangadatudu. pawai bia dangu na anamu na panjanguma.''51Bana takakai Yehu la umanai Yairus, ndana pahiangu a haatu tau patama hama-hama dangu Nyuna mbulungu a i Petruh, Yohanih, Yakobuh, dangu da ina amana na ana kiada nuna. 52Mbu ndabana tau hii danya dangu hawina danya bana metika nuna na anakiada, Takai Yehu napani, "Ambu hii du, nda meti ana taka mahuru ananya.''53Datau dangu nuda rikida-Nya kaba nyuda dapinya na anakiada kawini nuna mbada meti naka.54Djia batuna, i Yehu na apaya na limana na ana kiada dangu hina pa aunya, " Hadanguwa, ana kiada!" 55Ka beli nanyaka na lurina na ana kiada dangu ndedi mbadikuna ka hadang maduananyaka. Halaka i Yehu hina parahanya pangangu na ana kiada. 56Hangataru danyaka da ina amana na anakiada, taka i Yehu na laranja papaniya na rukuna nuna la ngga-nggamu yakai.
Chapter 9

1I Yehu na paaunja damakiku-Nya datau hakambulu madua, hinawuanja kuaha lapawangga wandi akatu, dangu lapa papanjangu mahidu. 2Tunaka nu hina parahanja palua papapanjangu mahidu dangu lapa buabarunya na rukuna jaka nggikina i Ala napa mbada pareta ba hanganjiya.3Wana bana paninja, ambi "ngandi du nggara-nggara bai laku, ambi ngandidu tokungu, be tas, roti, dui, ambi ngandi mbu dua mbala kalembi. 4Langgi umaba betama ndadikuba lai nu kalupa mi ndunjakunya na paraingu nuna.5Taka nyuda dama nda inangakai, tokunya na paraingu nuna dangu kambahu maha da au la tabalu wihimi, katandaya na papanamu wanja nyuda.6Damalaku danyai Yehu hadangu danyaka, hida laku la hau ndeha-hau ndeha lapa buabarunya na li manangu dangu hida papanjanya natau nama hidu la nggi-nggi.Na Huadarunai Herodeh Rukunai Yehu7I Herodeh na rongu rukuna mbundabana nama tumbu dangu huandaru nanyaka ba tau mapareha datau dama pani bai Yohanih parunu na hadang beli weling la metina, 8Taka hawiangu dama pani belinyai Elia bawada dangu ningumbu mapani a haatu weling la wunang-wunangu ndai nama luri mbeli. 9Napani i Herodeh, " Nyungga mbada kadipu nggunyaka na katikunai Yohanih. Taka, nggamuya Natau yiana napa rongu nggu?" dangu maka napa rongu nggu rukuna nyuna kapatikingu nanyakai Herodeh pa itayai Yehu.Na Pangangu Ndumana Datau Nama Lima Rataya10Datau papaliawana i Yehu beli danyaka, hida pani halaya lai Yehu rukuna napa mbada palakuda dangu i Yehu wandaha nyuda palaku kahanangu pamihangu la laparaingu nama tamungu Betsaida. 11Djiya batuna, tau dangu mapinya na rukuna nuna dangu da kiku-Nya. Bana, hamburuha nyuda, Yehu napani lai nyuda rukuna napa mbada pareta nai Ala hanganji dangu mbu nyuda nama mbuhangu papanjangu.12Bana tamaka na lodu, da hakambulu madua damakikunya damai lai Yehu halaka hida pani '' Parahanja datau palaku la kuatak-kuataku kapeku himbuda ngiapa katuda dangu himbu pangangu kaba Nyuta ninda la pangia mahudi.''13Djiya batuna, i Yehu napani, " nyimi maka mawuanja pangangu datau." da hiama dama kiku-Nya, " lima ada da roti dangu dambu ada da iyangu dama ninja lai nyuma, mata maluaka badi pakei pangangu ndumada datau yiada.14Taka tau lima rataya nama ninya lai nu. I Yehu na paninja damakiku-Nya, '' Parahanja datau pamandapu pakangu hurungu rakangu lima kambulu-lima kambulu ya hau kangu hurungu.15Nu dama kikungu hida nunjuya napa pani nai Yehu lai nyuda dangu hina parahanja datau pamandapu. 16Halai Yehu hina pitiha da roti lima mbua dangu da iyangu dua ngiu, tunaka nu hina tangara la awangu bana pamalangunyai Ala. Halaka hina kawita-kawitaha wangu limana da roti dangu da iyangu hina patakanja da makiku-Nya la papaberinja datau dangu. 17Kangangu danyaka lundu hida mbihu. Hala dama kikungu lai Yehu hida pa uhinja da rihi ngangu da hakambulu dambu karanjangu binu da.Na Pekanai Petruh Rukunai Miri Yehu18La hau rehi, ba talanga hamaya mihang nakai Yehu, Dama kiku-Nya nimanja lainu hama-hama dangui Yehu. Ka pa arangu nakai Yehu lainyuda, " Ka nggamukaka Nyungga yia wada datau dangu?" 19Da hiama dama kiku-Nya, " Yohanih parunu, ningu mbu mapani Elia nama wana, dangu ningu mbu mapani ha atu wunang ndai nama hadang beli wada.20Nda hili nu, hala pani nakai Yehu, " Taka nyimi wiki nggamuya wamingga?" Na hiamai Petruh, Nyumu djiya kau na hanganji mapamanangu na parandinai Ala."I Miri Yehu Napaniya Na Mayilana Dangu Na Metina21Djiya batuna, mtang ailulu papaniya na rukuna yiana lai nggamu kadu. 22Dangu mbu i Yehu napaniya," Na ana Tau djiangu maka badi bana padangu mayila, dangu hinahida papanya parai da ama bokulu, da ratu kapaki dangu da ngguru anggama. Hala hida pametiya dangu nahadang beli la patailu mbua lodu wana."23Tunaka nu Yehu hina paninya natau mbundabana nama ninya lainu, " Jaka ha atuna tau na ndakika Nyungga, na jama pakunya badi na nduma wikina, kana dukuya na harikana hau lidu-haulodu, dangu kana kiku ngga Nyungga. 24Nadu, natau nama pamndunya na lurina, napa nayamihuya na lurina. Jia batuna, natau nama ai wikina bana lumu ngga Nyungga, jia bana pamananya na lurina. 25Nggarayaka na utuna jaka na ha atu tau na ngala halanya nama hamu lapinu tana, batuna nameti jaka ndia yanihunanya na lurina?26Natau nama padangu pamakia rukunggu Nyungga dangu na hilu-Nggu, napa na Ana Tau mbu namakia mai duna papekaya na tau nuna la rehi taka wangu kuaha-kuaha nai Ama-Na, hama-hama na kuaha da malaikatu matua. 27Kaku pani palangatakanggai, weling la angumi, maninggai lai Yehu ningu napa ma ndedi meti jaka ndedi na itaya i Ala bana pareta."Yehu Hama-Hama Angui Musa Dangui Elia28Rakangu, walu mbua lodu naka mapa langangu ngalana pa ajaru wanja nuda i Yehu, na wandaha I petruh, Yohanih, dangui Yakobuh pa hai dita la palindi lapa hamayangu. 29Batalanga hamayangu-Na, kapanjilungunanyaka na muka-Na dangu da kalembi-Na da bara kalilangu.30Halaka, hi jia pawuwangu biana wikina latau madua talanga pabanjaru dananja, Datau nuda jiaha i Musa dangu, Elia, 31Bana pa itangu wikina da la pahanggiala wana dangu nakariaku wanya rukuna napa meti wanai Yehu napa binuya la Yeruhali.32La rehinu, i Pertuh dangu da anguna talanga tatiku hamu danya, taka bada pawalaka , jia ita biada na hadanai Ala dangu datau madua da ndualaku danya Nyuna.33I Musa dangui Elia ba talanga tokudanyai Yehu, napani i petruh, '' Ngguru, nahamupa bata ngudu lai yohu. Mata kama wuluka tailu mbua mau hau ndumamu Nyumu, hau ndumanai Musa, dangu hau ndumanai Elia." Jia batuna, i Petruh ndana pianya nggaya na papanina nuna.34I Petruh batalanga paninanya na rukuna nuna, takananyaka naka rumungu nama nggabalunja hi lundu mangadatuda i Petruh, Yohanih, dangu Yakobuh batalanga tamada da laka rumungu. 35Halaka, hi rongu bia nama pani weling la awang, " Yiana ya na Ana Nggu, Nyuna napa pindinggu, ronguya Nyuna a." 36Bana kamandaluka na li nuna da itaya i Yehu didi ki ayaka lai nu. damakikunya i Yehu dapa huninya na rukuna mbundabana nda ningu papani da lai ngga-nggamu na ruku nuna napa itada.Na Haatu Ana Kiadamini Napahalanya Weling Lawandi Akatu37La lodu haromuna, batalanga paruda weling la palindi, dangu natau nama mai la Yehu. 38Na haatu weling latau dangu nuna, na warang, " Ngguru, ku monunggau lai Nyumu, tangaru arukia na anangga ba jia aya ba haatuna. 39Tangaruya, hadangandina nya wandi akatu, dangu ka jia wara biananya. Yi-yinda madua naka h lupa na wura na ngaruna, nu angumana duna na wandi bana pamayilaya dangu ndana bihu a paluhu weling lai nyuna. 40Ku karai maha lati dama kiku-Nggau kada wangga ya na wandi, taka ndada duluku aya."41Na hiamai Yehu, " Ha nyimi manda pawai! pirangu mapa badi kundengi kai nyimi dangu baku patorangga? Ngandiya namu na anamu."42Batalanga laku na anakiada la hangganai Yehu, na wandi akatu na wabahunya dangu hina yi-yindanya. Na batuna, i Yehu hina paretaya na wandi akatu paluhu, panjangu madua mananyaka na ana kiada, hala hina wua belinya nuna na ana kiada la amana.I Miri Yehu Bana Paniya Na Rehi Meti-Na43Mbu ndabana natau na hangataru hala bana itaya na kuaha nai Ala nama bokulu. Kaba dangu hangaru biada natau bana itaya nuna na matumbu pani danyakai Yehu damakiku-Nya, 44" Patingingu pahamungu: Na Ana Tau da wuaya la lima kuaha tau." 45Jiya batuna, dama kiku-Nya ndada hunggu aya nggaraya napa paninai Yehu, na ngiara nuna pakapinguya lai nyuda, ka ambu da pinya andana. Taka, nyuda da mangadatu papa aranya rukuna nuna lai Nyuna.Nggamuya Nama Rihi Bokulu?46La hau rehi, dama kikungu ai Yehu tumbu nanyaka napatayaku rukuna jeka nggamuya nama rihi bokulu la huangada nyuda. 47Jiya batuna, i Yehu napi manya napa pangadada, jia duyaka hina piti haatu ana kiada kudu hina pandualakuya lakaraha-Na. 48Halaka, hina paninja dama kiku-Nya," Natau nama ingaya na anakiada da la tamu nggu Nyungga, na tarimaka Nyungga, taka, natau nama ingaka Nyungga, inga nanya nyuna maka nama paliawaka Nyungga. Batuna, natau nama marau hala wala la huangami, jia mayaka nama rihi bokulu."Pihak Nama Pahama49Na hiamai Yohanih dangu na pani, " Ngguru, nyuma ma itaya natau nama wangga wandi akatu wanya natamu-Mu dangu mapa rukangu pa hiriya kabanda angunda nyuta aya."50Jia batuna, na hiamai Yehu, ambi hirudunya nadu natau nama nda nduba kai wai angu danggai."Na Hau Kuataku La Hamaria Namanda Ingayai Miri51Bana mareni ka na rehi papaditayai Yehu, Na buatangu palaku la Yeruhali. 52Na parahanja tau mapiraha palaku mangilu-Nya. Halaka, dapa parahana da laku dangu hida tama la hau ndeha la paraingu Samaria ndumana lapa handiya halaya napa taka wanai Yehu. 53Jia batuna, datau dama ninja lai nu ndada inga ayai Yehu kanadui Yehu ba hanggangu nanya la Yeruhali.54Bada pinyaka parai dama kikungu, jia Yohanih, dangui yakobuh, na rukuna nuna pani danyaka, " Miri, mala mu mbuhangu nu Miri kama karai epi weling la awangu dangu kana patalaruha datau yiada?55Jia batuna, na mbaili Yehu hala hina hangganja.56Hala, i Yehu dangu dama kiku-Nya Da laku la hau ndeha hawiangu.Napakamang Ndumana Nama Ndakiyai Yehu57Ba talanga la ngara ngia ha, ningu haatu nama pani lai Yehu, " nyungga kundakikau langgi biaya napa ngia palaku-Mu."58Napani Yehu," Da ahu rumba ningu lianguda, dangu dama hawurungu ningu hibuda. Kataka na Ana Tau nda ningu maki una ngiapa mahuru-Na."59Hala i Yehu napaninya na haatu, " Ndakika Nyungga ! " Kataka, natau nuna nama pani, " Miri, pa hia pakungga palaku pataninya na amanggu."60Jia batuna, na paninyai Yehu, "Mata nyawa natau meti kana taningu tau metida, taka nyumu kau laku dangu kau buabaruya na lii nai Ala ba patingingu nanyaka papareta kawamu."61Dangu ningu mbu haatu mapani, " Nyungga padaingu ndaki manggugau Nyumu, Miri, kataka pahia pakungga badi kaku beli papa belingu langu la keluarga nggu." 62Na hiamai Yehu latau nuna, " Natau nama bada pakiringu paluku, kana mbailipa la kajia na, nda raka jia aya na angu banjaru nai Ala.''
Chapter 10I Yehu Na Parahanja Datau Pihu Kambulu Dama Kiku-Nya

1Halaka nu, i Yehu na hili pindi ha dama pihu kambulu dama kiku-Nya, dangu hina parahanja pa laku mangilu-Nya la hau-hau kuatak dangu lapangia ngiapa luana Nyuna. 2Hi wannaja bana paninja, " Napamutimi dira dangu maya, taka nama rama hawutu ada. Jia duyaka nu, karaiya nama mangu wuakang kana parahang tau parama la pamutiya na ihi wuaka-Na."3" Lakuwa! Nyungga kuparahanggau hamada da ana bimbi la huanga angu ahu rumba. 4Ambi ngandi du pangia ndui, tas, ato halapa. Dangu, ambi pani dangu du tau nggamu bia la anda.5Nggi uma bia napa ngia pa tamami, pani mangilung paku, ' nama peku hamu aru la uma yiana.' 6Jaka datau dama ninja lai nu mahamu maha, ndadikunya mahamu na uma yiana. Jia batuna, jaka ndia, nama hamu na kabeli lai nyimi.7Ndadikuwa la uma nuna. Nggaraya napa mbada handia nanggai kai ngangu dangu kai unung bia, kaba namarama na ngalang hakudu wundana. Ambi leling du weling la uma nuna la palaku la uma hawiangu.8Kajakau tama la hau kuatak dangu datau-tau lai nahu da kataku dangu hamu nggau, ngangu bia nggara panganguha dapa wuadanggau. 9Hi papanjanja datau dama hidu dama ndadiku lai nu, dangu kai paninja nyuda, ' I Ala rianggananyaka pa itaya ba hangaji ya la padua mi nyimi.10Jia batuna, jakai tama la hau ndeha dangu jaka ndana tarima akai tau lai nahu, kai laku la anda-anda la kuatak lai nu dangu kai pani, 11' Japa na au la kuatakumi nama kanditaku la wihima padaingu kambahu manya la hanggami.jia batuna, ingaya yiana: Jiamaya na rehi pareta nai Ala ba hanganji ya la paduami nyimi.'12Nyungga kaku paninggai, la lodu nu, napa natau sodom na muda ningupa bana jamanya na parainai Ala weling la tau la paraingu yiana waminja."Napa Inatunja Nyuda Dama Tulakuyai Yehu13Ura paku amu nyaka ha Khorazim! Ura paku amu nyaka ha Betsaida! Jaka wangu nggu la eti nggu Nyungga pa ita nggai tanda nama hamang la Tiruh dangu la sidon, mbada pambeling mandai daka lati weling la njala da dangu da paki tanda hawina dangu bana burinja au da katikua. 14Jaka tuna nu, la lodu mulungu, napa datau Tiruh dang Sidon na muda ningu pa bana njamanya na parainai Ala weling lai nyimi.15Dangu nyumu, Kapernaum, napa nyumu papa njangga makau ka lundu taka la awang? Ndia, nyumu pakawulang kau la pangia tau meti la neraka!16Nggamu bia nama rongu kai, rongu nangga Nyungga. Jia batuna, nggamuya nama jukarunggau nyimi, jukaru nangga Nyungga maka. Dangu, nggamuya nama jukarungga Nyungga, jukaru nanya Nyuna maka nama paliawaka Nyungga."Da Wandi- Wandi Akatu Marubukuda La Hanggada Dama Kikunyai Yehu17Datau pihu kambulu dama kikunyai Yehu beli mbaha eti danyaka hala hida pani, '' Miri, da wandi-wandi akatu mbu da karuduku manggama jaka maparetaha wanya na tamu-Mu Nyumu." 18I Yehu napaninja, " Ku ita mayakai kambaliku bana kanabu weling la awangu hama tuna be kabilakuya. 19Kai pinya taka Nyungga ka wanggai kuaha la padiliha da dangu da tamihiku, dangu mbu ku wuanggai kuaha lapa puarakuya mbu ndabana na kaparuna na muhu. nda jia ningu mbu nama nda mbuhanggai. 20Jia batuna, ambi nggauru wadinya, da wandi akatu bada patundu nggai, rihi hamu kai nggauru eti wanya ba pa tulihu halaha da tamumi la awangu."I Yehu Na Hambayang Lai Ala21La rehinu, i Yehu bana nggauru na etina da la Ngahu nai Ala dangu napani, " Do Ama, Miri makuahaya na awang dang natana, Ku pamalangu nggau nadu Nyumu bau kapiya nuna mbu ndabana weling latau mbijak dangu tau pingu. Taka bau pawuwa mbianja datau panda ajaru. kaba nuna duya napa hamu wana na etimu Nyumu Ama.22Na Amanggu bada wua halananggahaka mbundabana, dangu ndaningu a haatu nama tandaya i Ala mbulungui Ama. Dangu, ndaningu haatu nama tandaya Ama, mbulungu i Ana dangu datau mata nyuda kada tandaya na Ama jaka wana na ana.23Halaka nu, i Yehu hina mbailinja damakiku-Nya, tunaka napanina da mehanja, oha anaka na mata nama ita nggaraya napa itami, 24Batuna Nyungga ku paninggai: dangu wunangu dangu hanganji nama mbuhangu pa itaya napa itami nyimi nahu, nadu nyuda ndada itaya. dangu, mbuhangu pa ronguya napa rongumi nyimi nahu, nadu nyuda ndada rongu aya.Natau Hamaria Nama Hamu Etina25Halaka, na haatu ngguru anggama na ndaharungu pakahiliyai Yehu, wananya, '' Ngguru, nggarayaka napa pandoi nggu kapeku ngala nggunya na luri palupangu? "26Na hiamai Yehu, " Nggaraya napa mbada tulihu la huratu matua? Nggikina wamu nyumu na rukuna nuna?"27Na hiama natau nuna, " Mbuhanyai Miri, Alamu, dangu mbulungu etimu,dangu mbulungu hamangumu,dangu mbulungu atalumu,dangu hamanai nggubuluna pangadamu,dangu mbuhanya na angumu patau hama tuna bau mbuhanya na ihi wikimu.28Na hiamai Yehu, " Na pa deningu na hiamamu. palakuya nuna jiaya napa luri wamu."29Jiaya batuna, natau nuna na mbuhang pamanang wikina, hina pa arangu, dangu nggamuya na angu nggu pa tau?''30Na hiamai Yehu, Ninya na haatu tau nama puru weling la Yeruhali la Yerikho, la padua anda na hadanya tarambangu dama wahi halaha da katarida dangu hida paluya, halaka hida dunjakunya lundu hina metiya.31Jia pakuya na haatu ratu na laku linya lai nu. bana itaya natau nuna, ka laku biana hina laku lii la anda ha wiangu.32Tuna numbu napapalakuna na ha atu tau Lewi, bana pamaingu lai nu dangu bana itaya natau nuna, na hilirunya hina laku ningu la anda hawiangu.33Jia batuna, ninya natau Hamaria ba talanga la andayana lii lai nu, dangu bana itayaka natau nuna, na mila manya eti.34Hala, natau Hamaria nuna na laku tuamaya palihinya, dangu hina tunja be tada ai da maponguna.Hi na adahu wanja be minya dangu anggur, hala hida pahei nya dita la keledai dangu hida ngandiya la pangia pakatudada, hina palokuya, uruhu pahamunya natau nama hidu nuna.35La lodu haromuna, natau hamaria na paluhuha da ndui 2 dinar dangu hina wuanya natau dama dai uma dangu pani, ahaluya natau yiana nama manua. dangu pira bia pahalamu ndumana nyuna, daingu mana wua mbelinggunya jaka ku ka beli.36Tunaka nu, napani i Yehu, " Weling nuda batau matailuha, bai kanuturuha nggamu wami nyimi nama hada angunya patau nuna natau parampuk angu?"37Na hiama na ngguru anggama nuna natau nama tulu dunya, na hiamai Yehu, " Lakuwa, dangu kau wanya nama hamu tungu nu."I Maria Dangui Marta38I Yehu dangu dama kikunya batalanga la anda ha, i Yehu natama la hau paraingu dangu na haatu kawini na hamburuyai Yehu pamai la uma na. 39I Marta ningu anguna kawini namatamungu Maria nama uhuku la lihi wihinai Yehu dangu hina ronguya napa ajaruna i Yehu.40Jia batuna, i Marta dira simbuku pakuya la papaloku mbuhalana napa rama napa ndedi pahala parama. Namai Marta palihinyai Yehu dangu napani, " Miri, ndau itamaya na angu nggu kawini bana pahala mihangga parama halaha daparama badidi aka? Paraha aru kinya kana ndulaka!"41Jia batuna, na hiamai Yehu, "Marta, Marta, kadukungu paku munya dangau wingu paku munya wikimu la papa lokuha mbulu ndabada. 42Hangia ana nama pentingu. I Maria duna na pindiyaka nama hamu, napa nda hili piti weling lai nyuna."
Chapter 11Na lii Paajaru Rukuna Na Hamayangu

1La hau na lodu, i Yehu hambayangu nanya la hau pangia. Kabana halaka pahambayang, na haatu weling damakiku-Nya dapani, " Miri, ajaru kama pahambayangu hamanai duna i Yohanih na ajaruha dama kikunya."2Tunaka nu i Yehu napaninja, " Jakai hambayang, hambayang tuminu:' Ama, Nyumu Ala makamihang-Kau. Mili aru Nyumu kamarakanggau dangu katembi-Kau.3Wua Nggama hau lodu-hau lodu raka pangangu pa unung, 4Jamanja da njalama hamana Nyumai duma ba njama nya natau nama tuu manjala lai nyuma. Ambi pahia arunggama la payamihuya pakamang.'''Karaiwa, Himbuwa, Dangu Tundunya Na Pindu5Tunaka nu i Yehu napani nja dama kikunya, " Ka jaka ningu lati ha atu weling lai nyimi nama ningu angungu dangu kai laku la uma ungumi nuna lapadua rudung dangu hi pani, ' Ai mala aruki lati angu kai lu wua kadinda roti tailu mbua. 6Ba ninya na angunggu nama talanga laku rudunguna, bidi li ma ana la umanggu taka nyugga ndaningu a pangangu pawua nggunja. 7kana hiama dukau nu natau ngia pamaimu, ' Ambu kuhiku duka nyungga! na pindu pakuhi yaka taka nyungga dangu da ananggu mahuru manyaka. ndaku maka a pahadangu pawuanggau nggara-nggara.' 8Kaku paninggai jiapa ka angu nanggau nyumu, nda jia hadangu ana lapa wuanggau nggara-nggara. Na nyuna mba ngahana panda makia lapa karai panutakungu lai nyuna, napa ka lupa nahadang maka duna lapa wuanggau nya napa kalanamu.9Jia batuna, kaku paninggai karaiwa, napa nyimi padai ngalang. Himbuwa, napa nyimi mingalangu. tundunguwa pindu, napa nyimi pabunggahu makai pindu. 10Nadu natua nama karai napa nakei. Dangu natau nama himbu napa nangalangu dangu natau nama tundungu pindu napa pabunggahunya pindu.11Ningu ihi ha atu ama la huangami nyimi nama wuanya ular na anana jaka nakarai iyangu? 12Jaka ndia wua pamakitu jaka nakarai tilu manu? 13nyimi tau akatu kai mi pinguma pawuangu mahamu la anami, kana rihi aipa duna na Amamu la awangu. Nyuna napa na wuanggau nya na ngahu lai nyimi nama karai ya Nyuna.''I Yehu Na Wangu Kuaha-Na14La hau na lodu, i Yehu na wanggaya na wandi akatu weling la haatu ana kiada mini kambanga. Bana luhuka nuna na wandi akatu, natau nama kambanga na ngalangu lapa kariauku dangu datau dangu da hangataru. 15Batuna, tau mapiraha dapani, '' Nyuna na wangga wandi akatu wangu nanya kuaha nai Beelzebul, na kapala wandi akatu du.''16Ba mapiraha datau hawiangu da mbuhangu pakahili yai Yehu, hida karaiya Nyuna papa itangu hau tanda weling la awang. 17Batuna, i Yehu napinya nggaraya napa wukuda hina paninja nyuda, " na hau nenggara jaka na mbiara pabiawangu laba-banjaru da marangga pamuhungu ndana torungu a nuna na nanggara. Dangu nahau nakuru uma nama paihangu hida pamuhungu dangu anguda lajaru nanyaka duna.18Tuna numbu napa hanganji nai kambaliku jaka nahau kalibaru napa lumungu dangu nahau kalibaru, tanyanggaru nanyaka duna napa hanganji. Napani minyimi wangu nanya kuaha nai Beelzebul duna hina wangga wandi akatu wamingga.19Jaka ku wangga wandi akatu wanya na kuaha nai Beelzebul, nggamu kuaha daka nama kikunggai nyimi bada wangga wandi akatu? kanadu nu, nyuda ha dama njadi hakimmu. 20Kataka, jaka ku pakiya na kuaha nai Ala pa wangga wanya na wandi akatu, na karajaan nai Ala namai lai nyumu.21Na haatu tau kaparu, bana paki senjata panjangga wanya na uma wikina, damara ndaba ma napa nda manguna.22Taka, jaka ningu tau marihi kaparu nama hada lumbatu nya kana taluya na tau nama rihi kaparu nuna ramba nanyaka duna mbu ndabana dama nda kana dapa monuna latti na mangu uma ngu, hala paberi hala danjaka da malanjana.23Natau nama nda wai anguna, lawa nangga Nyungga. Dangu natau nama nda pambapa dangga Nyungga, paruha nanya napa ramanggu.''Na Njanga Belina Na Wandi Akatu24" Kajaka naluhu na wandi akatu weling latau, wianangu nanyaka la hau pangi-pangia nuna na wandi bana himbu mamadu ngiapa panjanguna, batuna ndana ngalangu a pangia. Jia duyaka nu hina pani, padaingu belinggu la pangia wungang nggu. 25Bana belika, na ngalanya na uma nuna bada kanjeku pahamu nyaka. 26Hala, na wandi nuna na lua pawanda mapihu wandi akatu, marihi akatu weling lai nyuna. Lapatama dangu ndadiku la uama nuna kapeku na tau nuna na rihi iraku weling la wungana.Na Paohangu Nama Langataka27Bana halaka papani tunanu i Yehu, na haatu kawini nama ninya la huanga tau dangu napani, oha langataka naka na kawini nama pa ananggau Nyumu dangu nama pahuruhu Kau."28Batunai Yehu napani, " Rihi oha napa natau nama ronguya na pulungunai Ala dangu dangu bana wa wanya.''Na Tandanai Yunuh29Ba talanga dangunaka natau nama pauhi, i Yehu napani, " Ma akatu langatakaya natau la rehi nahu; nyuda da duki hau tanda, taka nda ningu a hau tanda pa itada mbulung na tanda nai Yunuh a.30Hamanai Yunuh nama njadi tanda la tau Niniwe.Tumbu na Na Ana Tau nama njadi tanda latau rehi nahu.31" La rehi njapu na na awang tana, natau weling la selatan na hada pakaraingu datau la rehi nahu hina panjalaha nyuda kiaha kaku ronguha da pa ajaru nai Salomo nama manggana na hadang palakuya na ngarangia nama mbana marauna welingu la hupu tana. Taka nahu lai yohu ninya na haatu nama rihi bokulu weling lai Salomo.32La lodu njapu awang tana, natau Niniwe da hadangu pakariangu danya datau la rehi nahu, hida panjala ha nyuda, kaba nyuda datau Niniwe duna bada pambelingu daka weling la njalada ba jiaya na pabuabaru ngunai Yunuh lai nyuda, nama rihi bokulu weling lai Yunuh.''Mata Njia Na Palita Tolunda33Nda ningu a haatu tau mapa ketungu palita. Halaka hina tuya na palita nuna la pangia makawiningu jaka ndia la wawa mbalu. Taka nuna, datuya na palita la wawa wihi halaka kapeku itanguda mahabila datau nama tuama. 34Da mata jiaha da palita ihimu. Jaka na matamu nahamu, na hambila halama na ihi daa mu. Batuna jaka na matamu ndana hamu, naka kapatang halama na ihimu.35Jia duyaka, pananjarungu pahamungu kapekuna nama hambila daa la wikimu ndana pambelingu a lama kapatangu.36Jaka na ihimu nam binunya mahambila ka ambu ningu ndoku ha wutu makapatangu na ihimu na hambila halama hamana na hau palita nama handaraku kau dangu na hambila.I Yehu Na Panaunja Datau Parisi Dangu Da Ngguru Anggama37Bana halaka papabanjarui Yehu, na haatu tau parisi na wandayai yehu pangangu. i yehu namai halaka hina uhuku dangu hina ngangu.38Batuna, na hangataru natau parisi bana itaya i Yehu mba ndana mbaha limana bana ngangu.v 39 Jia duyakai Miri napaninya, '' tau parisi jiangu kau nyumu hamana bau bahaya na cangkiru dangu na kawinga la hambeli na, taka daa la wikimu manda hamu halaya.40Ha nyimi tau nduba! nda Nyuna a mawuluya la hambelina dangu la kuruna? 41Jiaya nu, nama ninya daa la kurumu nuda ha badi kai wuangu. Batuminu, nyimi hi palangatakangu pahamungu.42Batuna, ura amika nyimi tau Parisi! Nyimi bai wotuha lai Ala da hangia la hau kambulu ihi wuakami hama tuna da kandangu da wala hanggi. Dangu da rungu hangia-hangia taka pihaku minyai napa deningu dangu na mbuhangu lai Ala.Lati nuna yapa badi na pawangu taka hawiangu dapa pihaku bunjai.43Ura amika, tau parisi taka bai mbuhangu pa uhuku la pangia mahanu la uma bungguru dangu kana tambi kama tau ba wami la paranggangu.44Ura mika nyimi taka nyimi hama tuna na reti panda tungu tana, napadili tau dangu nda mbutinya.''45Halaka, na haatu tau ngguru anggama napaninyai Yehu, '' Ngguru, bau paniyaka Nyumu na rukuna nuna, Nyumu pa aka munggama nyuma ka.''46Takai Yehu na hiama, '' Ura amika nyimi, ha ngguru anggama? nyimi hi karuhiya na hangia-hangia nama kalutu dangu bai wuanguha dakalaratu mambotu taka nyimi ndai pandulangu mbu kana pingu pawanja tau.47Ura amika nyimi bai pandoi nja reti da wunangu taka hi jia maduhai da boku wikimi la mangilu dama pametiha. 48Jia batumi nu mangaku wikimi aminyaka bai oranya na parai rukuda da boku ndai ka ba tubada nyuda bada pametiha da wunangu, taka ma pandoui nja retida.49Jia duyaka hina lara lii nya na manggana-Na, ' Ala, Nyungga ku parahanja da wunangu dangu da rasul-rasul lai nyuda. Batuna, tau mapiraha weling datau dapa parahanggu dapa metiha dangu dapa mayilaha.50Kapeku waina da wunangu mbundaba, nama mbumba hina padikanya na pinu tana, ngalang lapa manoki ha weling la rehi na nahu,'51Weling la wai riana, i Habel lupa taka la wai rianai Zakaria nama tumbu la manggawa ngia, pawutu maraku dangu umanai Miri kaku paninggai datau la rehi nahu jarangu maka una ba hukunya Kirana nuna mbundabana.52Ura amika nyimi ha ngguru anggama1 na kuhi napa buhanggau wanya na pindu papingu wangu ba nymi du makatanya, taka nyimi wiki ndai bihu a patama, lapa himbu papingu wangu. na panjanguna nyimi wikimai maparatahunya natau nama pamukurungu patama.''53Bana dunjaku nyakai Yehu lai nu, da ngguru anggama dangu datau parisi panjala nda ukuyai Yehu. Da kama pairu-irunya kariayauku ka matu-matu papanina ba wada. 54Nu batalanga tuna nu, hamata madanya kapeku yapa ndanya jaka ningu ba hanjilu papanina ba wada.
Chapter 12Da Kapala Yahundi Da Munapik

1Halaka, ba dangu natau ba pira rataya biaya bana pauhi dangu da kawara padili dangu anguda, i Yehu napani mangilunja dama kikunya, '' Rimangu pahamungu la muru tau parisi, ba jiaya na kapeloda.2Batuna, mbundabana nama kabitangu pabunggahuya dangu mbundabana nama kawiningu napaitanguya. 3Batuna nu, nggaraya napapanimu da lama kapatangu padaingu ronguya dala mahambila dangu napa kanguruku dala kurungu papaniya dita la pinu uma.Mangadatunyawa I Miri4Nyungga ku paninggainya, nyimi angunggu. Ambi mangadatu dunya nama ngalangu papameti ihimi, taka bana halaka nu nda hili bisa anapa papandoi marihi nu.5Jiaya, Nyungga ku panamunggai nya rukuna nggamu napa mangadatumu; mangadatunya Nyuna a, bana hala papameti, dangu pa kuaha mbu pakawukanggai dala epi namanda mbada. Ya, Nyuna a kai mangadatunya.6Nda jia a ba lima ngiu da da manginu hi dangganja dambu ndui a wilida? Ba jiaya, nda heu a weling da manginu nuda pa maruambana la hanggana i Ala.7Kaba, na lunggi na katikumu mbada diha hala nanyaka, timbi mangadatu, nyimi marihi pawiling upa welingu la manginu dangu.Panamunya Ndumana Natau Nama Nda Tandaya I Yehu8Nyungga ku paninggai, nduma natau nama akui ka Nyungga la hangga tau hawiangu, akui mbunanya na Ana Tau la hanggana dapapa liawanai Ala.9Jia batuna, ndumana tau nama nda akuika Nyungga la hangga tau hawiangu nda jia akui mbunanya la hanggana da makikunyai Ala.10Dangu, nggamu bia nama pani hau hilu nama lawanya na Ana Tau na ngala lapa njamanya na njalana, kataka nggamu biaya nama lapiya na ngahu nai Ala nda panjamangu aya.11Jaka ningu mangandikai la uma bungguru dangu la hangga mapareta dangu nama kuaha, ambi kadiku dunya ruku nggikina wami bai kahiri wikimi jaka ndia nggaraya napa panimu, 12Batuna la rehi nuna ngahu nai Ala na ajarukai rukuna nggaraya napa panimi.''Na Pangiarangu Rukuna Natau Wulu13Na haatu weling la tau dangu nuda na paninyai Yehu, " Ngguru, parahanya na angu dedinggu kapeku wua nangga duku bada pa banjalu Amama? '' 14Jiaya batuna, i Yehu napaninya, '' Angu dedi, ka nggamuka nama wuangga Nyungga pahalamu jaka ndia matangu paberinggai banda ka niaha nyimi ta madua?'' 15Ba halaka nu, i Yehu napaninja, pananjarungu dangu rimangu ka ambi taka la pamanganga eti nadu na luri natau nda jia na pawulu wangu paku napa monunguna.''Hala, i Yehu napaninja hau li pangiarangu lai nyuda,'' Ninya na haatu tau wulu nama ningu tana madangu ihina.17Njadi, natau nuna na kanandingu dala eti na, nggara ayaka napa palakunggu kaba nyungga ndaningu apa pangiada da ihi tana nggu?'18Dangu hina pani, yiana napa palaku nggu. Nyanggaru ngguha da dandaku da hiku pandoi marihi bokulu. Lai nu, hiku banjalu halaha na uhunggu dangu da mbaranggu hawiangu.19halaka, hiku paninya na eti wikinggu wangu manaka dumu, mbundabana nama hamu lai nyumu halayaka pabanjalu jiapa ka pira mbu ndaungu daka; kandiwa, ngangu, unungu, dangu pada mahamu!'20Jiaka, i Ala napani nya natau nuna, ' Ha nyumu tau nduba la rudung yiana mbu, meti munyaka. Hala, nggamuyaka nama mangunja da pawulu wamu dapa mbanjalumu?' 21Tuna nu duka na hupu njapuna natau kana mapa mukarungu la pawulu nduma wikina, taka ndana pamukarungu a la pawulu la matanai Ala.''Ambi Kawatirudu22I Yehu napaninja dama kikunya, " Kabatunanu, kakuk paninggai, Ambi kawatiru du ndumana lurimu, ndumana nggaraya napa ngamu. jaka ndia, kawatirunya nggaraya napa pakimu. 23Kaba, naluri rihi pentingu pa weling la pangangu dangu na ihimu na rihi penting pa weling la katari papaki.24Tangaruha da nggangga, nyuda ndada habarungu a dangu ndada muti a, nyuda mbu nda ningu a kurung ngiapa pangada, taka i Ala na wuanja nyuda pangangu. Nyumu rihi pawiling pa weling mahawurung nuda.25Nggamuyaka lai nyimi nama kawatirunya ruku na na pamalaiya na luri?26Jaka nyimi ndai ngalangu a papalakuya nama hawutuna yiana, ka nggikina hi kawatirunya na ndumana hawiangu?27Tangaruha da wala mangata, nggiki bada da tumbu da wala nunda. ndada rama a ata ndada tinungu mbu, kataka Nyungga kupaninggai, jaka jiapaku yai Salomo nama mbana wuluna ndana paki mbu katari manandang haa tuna nuda da walai ai.28Jaka i Ala na wotunja ngauda da rumba la marada, la lodu tumbu da dangu haromu pakawukangu ha la epi, ka ndana pamananda anggai nyimi rihi pa weling la rumba nuda? ha nyimi manda parahaya!29Jadi, ambi himbu du nduma raka pangami jaka ndia raka pangangumi dangu ambi kawatiru du. 30Kaba, da bangsa-bangsa la pinu tana himbu danya nuda maka, kataka na Ama mu na pimanya nggaraya napaparalumi.31Taka, matawa nu kai pamukarungu ka bajiaya i Ala nama paretaya na lurimi jaka jiahaka nu da hawiangu napa nawua manggai nya nuda la parainai Ala. Pauhinja Da Banda La Awangu32" ambi mangadatudu, ha nyimi ma ana hawutuna, kanadu na Amami bana hamuma na etina la pawuanggai nya na kanyuruna napa retana.33Dangganja da mangumi dangu kai pa berinja. Pandoi ya na nduma wikimi halopa ndui namanda ruha, jiaha nuda banda la awangu da manda warungu, da panda ngalangu lapa bohuha tau bohu ato ndia ndada ruha a.34Kabatuna, la ngiapa ninja da bandamu, lai nu nimanya na etimu."Na Ata Nama Handiya Manu Papalakuya Na Tunggahu35" Matawa kai rimangu padua lapa wotu pakimi dangu na palita-palitami kana duru mannu. 36Hama tuna na ata nama patianya na mirina bana beli weling lama nika kapeku bunggahu pariangganguna pindu nduma na nyuna, jaka na beli ka dangu na tundunya na pindu.37Na wuanja kanyuru da ata , dapa tuamana na miri na pa handiya batalanga belina. Nyungga kupaninggai malangatakaya, nuna na mirida napa na hawanjiru hina parahanja da atana pamandapu, hala hina tanggu palokunja pangangu. 38Wangu langataka manaka da ata jaka na tuamanja parai na mirida ba dangu rimanguda panedinya jiapa kana taka wangu manda luara ato ndia kana lapahu aipa . na berkatiha nyuda!39Jia duya kai pinya, lati namangu uma ngu jaka napinya njamu pira napa takawana nama bohu, napa na manggangu maka nduna ka ambu pekuna patama nama bohu la umana. 40Jia duya nyimi mata kai mangga rimangu, nadu na Ana Tau ba jia takangu biana la rehi panda mbutimi.''41Halaka, i Petruh napa aranyai Yehu, '' Miri, na pangiarangu yiana panimunggama nyuma a jaka ndia pani munya mbunda bana natau?''42Na hiamai Yehu, '' Nggamuya na ata nama tuturu dangu nama manggana hi lupa anguna pa ata hi peku paberi nanja pangangu jaka jiaya na rehina?43Oha paku ana ka na ata nuna, ka bana belika na mirina, bana tuama nya bana palakuya na tunggahuna.44Ku paninggai, na maramba nuna napa na pahangga hala manja duna da bandana la ata na nuna nama tuturu.45Jia batuna, jaka na ata nuna napani da la eti na, ' Na Miri nggu nda jia lu pamai ngu ana, dangu hina pakiringu papaluha da ata tau mini dangu ata tau kawini hawiangu, halaka hina ngangu unungu lundu na mawuku, 46Batalanga pamainguna la rehi panda mbutina dangu na atana ndana pi anya, na mirina napa metiya na ata nuna dangu hina tuya hama dangu da ata hawiangu na manda tuturu.47Na ha atu ata namanda pinya napa wukuna na mirina, taka hi ndana handiya jaka ndia palakuya napa mbuhana na mirina na ngalangu papalu pada a manya. 48Taka, na ata namanda pinya na pawukuna na mirina hala hina tu hau manjala na raka pangalangu wangu palu, na ngalangu raka ana palu natau nama pawua padangu, na karuhi padaa manya. Dangu, natau napa monu padanguna rihi dangu maka duna napa karuhina.Yehu Napandoi Papahiawa Wangu49Na mainggu jiaya napapa tumbuya napawutangu wana na pinu tana yiana, dangu Nyungga ku monunya na epi nuna bada duru naka! 50JIa batuna, ni manya na mayila bokulu ba lupa kuha mbeta maya badi. jia hi ndana ngudu na etinggu ba ndedi ku palundunya nuna.51Mala bai sangkaya namai nggu nu ngandi nggunya napa peku wangu la pinu tana wamingga? ndia a, ku paninggai taka pa papangunya.52Piti welingu nahu, datau malimaha da la kuru uma papa ihanguha. Datau matailu lawananja datau madua dangu datau madua lawananja datau ma tailu. 53Nyuda papa ihanguha; na Ama lawa nanya na anana mini, dangu na ana kiada mini lawa nanya na amana. Na inana lawana nya na anana kawini, dangu na anana kawini lawananya na inana. Na ina yenu lawananya na rie anana kawini, dangu na rie anana kawini lawa nanya na ina yeinuna.''Tandaya Na tanda Rehi54Hala, na paninya natau dangu, jakai paniminya, puru nanyaka na urangu dangu puru langataka mananyaka na urangu.55Jakai padiraya na ngilu nama ruru welingu la selatan, pani minyaka, ' lalodu yaiana dira mbana ya na lodu, dangu na rukuna nuna malangataka maya. 56Nyimi tau kapilandu nyimi hi pingu madimi pa kakaya na awangu dangu na pinu tana. Batuna nggikina hi ndai mbisa pa kakaya na rehi nahu?''57'' Nggikina nyimi hi ndai bisa pa buata wikiya jaka nggaraya nama padeningu? 58Ba talanga lakumi dangu da muhumu la pahanggangu mapareta, parukanguma ka lupa mi panjapuya na palakara nuna dangu nama pakala nahu bala anda bai kaipa.Kapeku ambi yila nanggai hakim dangu hakim hina paka tanggai la palihi, taka na palihi hi napuhika la uma kapatangu.59Ku paninggai, napa ndai luhu mapa weling la uma kapatangu, jaka nddedi da lundungu da ndandami.
Chapter 13Panjilungu Welingu La Njala

1Lai nu, ninja tau mapira ha nama pani nyai Yehu rukuna datau Nggalilea dapapa metina i Pilatuh nu batalanga ngandida maraku lai Ala.2Na hiama hai Yehu, rukuda nuda datau nggalilea da pameti tuda nu bai kakaya tandana batau marihi njala haka welingu latau nggalilea hawiangu?3Ku paninggai, ndi a. Kaba tuna, jaka ndai pambeling weling la njalami, nyimi mbu ndabami meti tumi nu duka.4Jaka ndia ba jiaha datau hakambulu mawaluha nama meti, batalanga kanabuna na menara la lihi kolam siloam dangu na nggana ha nyuda bai kakaya nu jiayaka bana rihi nanjalada weling mbundabana natau ka hawiangu nama ngia nya la Yeruhali? 5Nyungga ku paninggai, ndi a. jia batuna, jaka ndai pambeling weling la njalami, nyimi mbundabami meti minyaka!"Na Pingi Ai Nama Ndaningu Wuana 6I Yehu napaniya na pangiarangu yiana: " Ninya na pingi ai kapilitungu la wuaka anggur na. Jiaba tunanu, batalanga maina pa himbu wuana la ai nuna, ndana ngalanguma. 7Jadi, hina paninya nama mangu wuakangu, mbada tailu mbo ndaungu ngguka pamai pa himbu wuana la pingi ai nuna, taka ndaku paranama pangalangu wuana. Punggu bayaka na pingi ai nuna! nggara nggunana bana pambuta ya na tana?'8Jia batuna, nama mangu wuakangu na hiama, ' miri, wua kinya handakangu rehina la ndaungu yiana kapeku tungu wuana. Mata kaku ai ki tana la winggiruna dangu kaku tunya pa mboka wana.9Ihi na pingi ai nuna na tungu wuana la ndaungu nama namunya. Jaka ndana tu wuana, Miri, punggu bia duna.'''I Yehu NapapanjanguTau Hidu Lalodu Hangahu10La hau na na rehi, i yehu na ajaru lahau uma bungguru.11Lai nu ninya na haatu tau kawini mba mbada hakambulu walu mbo ndau naka la pahidu, nadu ba ningu wandi akatu da a la ihi na. Na kunduna na kawini nuna na bunggu hi ndana ngalangu pandualaku tanji.12Bana itayaka na parainai Yehu, i Yehu na pani danya, " Ha ina, panjangu munyaka la hidumu!13Halai Yehu hina padambakunya lima na kawini nuna dangu la rehi nuna maka hina ngalangu pandualaku tanji dangu hina wotunyai Ala.14Jia batuna, ka mbeni nanyaka na kapala uma bungguru hina pani halanya natau, Nomu mbo lodu na parama wangu la dalu lodu nuna mai bia tau hidu kai papanjangu, matangu la lodu hangahu wana.15Taka na hiamai Yehu, '' nyimi tau munapik kai! hi nda nyimi bia mapaluhuha da hapi jaka ndia da keledai da mangumi da pa hondu la oka dangu hi ndutuha paluhu lapa ununja wai?16Kataka nu, hi nda jia aya na tau kawini yiana na walanai Abraham, mbada hombulu walu mbo ndau naka bana jarituya paraina i kambaliku. Mala nda pekuna nyuna papa halaya weling la huandana i kambaliku la lodu hangahu?17nu bana pani tuna nu i Yehu, mbundabana da muhuna napa makiaha, mba tuna mbundabana natau hawiangu na hamu na etina bada itaya la hadana pahangatarungu da patuna i Yehu.Na Pangiarangu Karohu Hawi18Tunaka nu napani i Yehu, '' Jaka na paretanai Ala nggikina wana na hadana? Nggarayaka badi papangiara wanggunya?19Na hadana beri hama tuna na hau na karohu hawi na papiti tau dangu lima pamulaya na wuakana. Na karohu nuna na tumbu hama pingi ai ya, dangu dama hawurung mai danyaka pawulu hibuda la kahangada.20Dangu na hili panimbu i Yehu, jaka na pareta i Ala nggaraka badi papangiara wanggunya?21Na hadana ngiara hama tuna natau wolu na pitiya parai haatu tau kawini hina uraku wanja da kanguta patu kambulu titaru hi lupa na hei hala.''Hawutu Ana Natau Napapamanang22Nahu la anda bada laku la Yeruhali, i Yehu na lii ningu la parai-paraingu dangu la kota-kotaku bana ajaru tau. 23Halaka, ningu haatu tau mapa aranyai Yehu, " Miri, ka ana hawutu ana natau napa pamanang? Na hiamai Yehu, 24Parukanguwa patama la anda nama kudu pindu na; batuna Nyungga ku paninggai, dangu ma natau nama parukangu patama lai nu, taka nda da peku a.25Jaka na mangu umangu na ndingiru dangu na bitanya na pindu umana, taka nyimi hi ndingiru biami nya la hambeli dangu hi tundunya na pindu la papani, Miri, ndula aru kma kau bunggahu nggama pindu.' Na hiama na mangu umangu, ndaku pianggai nggi weli ningumi.' 26Halaka, hi hiama, ' nyuma mangangu dangu ma unung danggau Nyumu. Dangu Nyumu bau ajaru la anda-anda parainguma.'27Na hili hiama, ' Nyungga ndaku tanda akau dangu ndaku pianya na ngia pa welingumu. Lakuwa weling la hanggang-Gu, nyimi mbundabami mapalaku mandahamu kai !'28Bai kakaya napai Abraham, Ishak, dangu Yakub, hamana mbulu hala da wunangu bada hawuala la pinu tana bidinai Ala, nyimi napa hei minyaka dangu pada paku aminyaka pawangga mihakai la hambeli.29Jia duyaka, datau dama mai welingu la pahunga dangu lapa tama dangu mbu weli lurungu weli diangu napa daha wuala la pinu tana bidi nai Ala.30Langatakama, natau nama mala miri napa na mangilu, taka natau nama mangilu napa na mala miri.''Na Lakuma Badi I Yehu La Yeruhali31La rehi na nu, tau mapiraha datau parisi da mai lai Yehu dangu hida pani, " Lakuwa, `tokunyawa na pangia yiana kabai Herondeh mbuhangu na papameti-Kau."32Na hiamai Yehu, '' Lakuwa dangu kai paninya natau nama nda palingu. La lodu nahu dangu la lodu haromu ku wangga wandi akatu dangu ku papanjangu tau hidu, dangu lapa tailu mbo lodu wana ku panjapuyaka napa ramanggu.'33Batuna nu, jiangu ma duku baku pangalanya napa laku wangu la lodu nahu, haromu, dangu do modungu, nadu ba ndana hamu a na haatu wunang na meti la hambeli Yeruhali.34Yeruhali, Yeruhali! da wunangu bau pametiha dangu bau pinjalunya natau napa paliawamu! pambira wundangu Nyungga pa mbuhangu papa uhinja da ana kiada, beri hamana na bai manu bana pa uhinja da anana la wawa ruu kapana.Nu batuna, nyimi ndai mbuhangu a. 35Nuna na umami pa alingu ndabaha da ihida dangu na kahana. Nyungga ku paninggai, ndai ita akapa lundu taka na rehina, hipani, pakanyuru nyawa Nyuna na mamai wanya natamu nai Miri!
Chapter 14Napahamu Wangu La Lodu Hangahu

1la hau lodu hangahu, i yehu namai la umana na haatu ama bokulu parishi pangangu danya roti dangu nyuda mbu ndabana dama butinyai Yehu.2La rehi nu, ninya na haatu tau nama hidu mbua mbaha la hanggana. 3I Yehu napaninja datau parisi dangu da ngguru anggama, mala na mbisa du jaka ta papanjangu tau hidu la lodu hangahu?4Batuna nu, ndada hiama aya. Halaka, i Yehu mbu na apaya natau ma hidu nuna dangu hina papanjanya. Halaka hina parahanya natau nuna palaku. 5Na hili pani i Yehu, '' nggamuya la huangami nyimi jaka na anana jaka ndia na ana hapi minina na kanabu la humuru la lodu hangahu, taka ndana kawialangu a payilaya paluhu?"6Taka, ndada ngalangu a lapa hemaya nggara napa pani-Na.La Pangia Napatembi7Jia duyaka, i Yehu napaninja ha li pangiarangu datau tamu dapa dundangu batalanga itana bada pindi pangia mahamu la lihi menja pangangu, wana- Nya bana paninja, 8" Jaka ningu ma dundanggau nyumu pamai la pesta nika, ambu uhuku du lapangia tau pa tembi kaba na mangu umangu bada ningu ka tau padundana nama rihi patembina weling lai nyumu. 9Halaka, na mangu umangu nuna namai la lihimu dangu napani, ' Wuandanya na pangiamu ndumana natau yiana! Dangu, hiu lelingu la pangia nama rihi wawa dangumakia hamu muya.10Jia duya nu, jaka ningu ma dundanggau, mandapu la pangia la kajia ma kapeku na nggamu nama dundanggau pamai, dangu na paninggau, " Angu mbuha, lelingu kau la pangia nama rihi pa tembi.'Dangu batuna nu, nyumu ngalangu la patembi kau la hangga tau nama mandapu dangu ngangu danggau.11Batuna, mbundaba na natau nama pajanggangu wikina na pawawaya, taka natau nama pawawa wikina nama janggaya."Ndundangu Pangangu Dangu Na Mbalahuna12Halaka, i Yehu napaninya nama dunda-Nya nu, " Jakai dudandangu pangangu lodu ato ngangu rudung, ambu dundangu ningu angumu, angu dedimu, ato ndia kalembimu, ato tau la lihi umamu nama wulu kanadu napa nyuda dahili dundanggau la pangangu hama-hama.13Batuna, jakau wulu ningu remi, dundanja datau mayila, datau njurangu, datau kaliparu, dangu datau mapoki.14Dangu, ngalangu munyaka kanyuru nadu datau yiada ndada ngalangu a lapa mbalahu kau; hu ngalangu mbalahuna la rehi pahada belinja datau hamu.Na Pangiarangu Rukuna Na Dundangu Pangangu15Na haatu tau nama ngadanya i Yehu na rongu hilu, natau nuna napani danyai " Yehu, na wuanya kanyuru natau nama ngangu roti jaka nataka baha nganjiya."16Batuna, i Yehu napaninya natau nuna, " Ninya natau nama dundangu pangangu la rudungu dangu na dundangu tau dangu, 17Dangu bana marenika na rehi ngangu, natau nuna na parahanya na atana lapa paninja datau dapa dundana nuda, ' Maiwa, mbada handiya hala mahaka.'Taka, mbudaba natau pakiringunanyaka papandoi alasan.Natau mangilu napani, ' Nyungga bidi kei nggu tana jia kuluama patangaruya. Tarima ya na malangu nggu.' 19Na hawiangu napani, ' Bidi kei nggu hapi lima pahangu dangu ku luama badi paparehaya nuna. Tarimaya na malangu nggu.' 20Taka hawiangu napani mbu, ' Hina mapa ku hala pa nika. Batuna nu, nda peku mai anggu.'21Hala, na ata nuna na beli dangu hina pani halaya mbundabana lai Miri. Ka mbeni maduananyaka na maramba, hala hina paninya na atana, ' paringangu! Lakuwa la anda-anda dangu la kanjili-kanjilitu. Ngandi ha lai nyungga datau mayila, datau kaliparu, datau kanjiku, dangu datau poki.'22Halaka, na ata nuna napaninya, ' Miri, mbada palaku nggunyaka napa paretamu, batuna ningupa pangiangu.'23Na maramba nuna na paninya na atana, ' Lakuwa la anda-anda bokulu dangu la kanjilitu. Wandaha datau lai nu kapeku maida la uma nggu hina mbinu.24Ku paninggai, ndaningu a haatu mbu welingu lai nyuda dapa dundanggu napa nama pada nja hamuda da pangangu la reminggu nyungga.'''Na Ruku Kikunyai Yehu25Dangu datau malaku karia nyai Yehu. Na mbailinja i Yehu hina pani, 26" Jaka natau nama mai lai Nyungga taka na rihi mbuha nyapa na inana, na amana , kuru umana, dangu da anana, angu dedina mini dangu angu dedina kawini, dangu na kakaheha luri wakina, nda peku ana pakikungga.27Nggamu bia namanda dukuya naharikana dangu kana na ndakika Nyungga ndana peku ana pakiku-Ngga.28Nggamuya la huangami nama mbuhangu papahadang uma lawatu, taka ndana uhuk paku kana hitungu biayana kana ngalangu papinya da tuama da ndui ihi la papa njapuya bana wuluya nuna na uma lawatu napa hi ndia.29Jaka ndia paku, taka hi mbada halananyaka na watu umana, mbu ndabana natau namaitaya na riki manya duna.30Datau nuda napani, natau yiana na pakakangu papahadangu uma, taka ndana ngalangu a papanjapuya.'31Jaka ndia, hanganji nggi bianama laku papa parangu pa lawanja da hanganji hawiangu.taka ndana uhuku paku patimbanya jaka ningu 10 000 ya na tentara na ngalanguka ihi palawana nama ningu tantarana 20 000? 32Jaka ndana ngalangu papa kakuha da hanganji hawiangu, jiangu maka duna bana palewa tau la pakara kapapeku.33Tuna nu mbu nyimi na mapeku pakikungga jaka ndana wuangu halaha mbunda bana da manguna.''34" Na mehi hamu, taka jaka na mehi nuna na kabaka, nggiki hamanaka lapa mbaru beli?35Ndahili ningu apa linguna, jaka tuya la wuaka jaka tuya pakambuaka wangu tanayakai ka waru anyaka duna. Jaka ningu du kahilumu kai rongu!"
Chapter 15Na Pangiarangu Rukuna Na Mbimbi Nama mbulangu

1Dama tanggu kei hilu katiku dangu tau njala da lihinya i Yehu la paronguya.2Datau parisi dangu da ngguru anggama pakiringu danyaka papulunja, '' Natau Yiana ma tarima tau njala dangu na nga a dam bunja."3Halaka nu i Yehu na paninja li pangiarangu, wana-Nya, 4'' Nggamuya la huangami nyimi nama mangungu hangahu mbimbi, dangu na warungu na hiau, hi ndana tokunja nama hiwa kambulu hiwada la marada? hi ndana lu a pahimbuya nama njarangu lupa na ngalanya? 5Dangu bana itayaka, na lungguya na mbimbi nuna hina patuya la babana dangu nggauru etiya.6Bana takaka la uma, na lua tuamaha da anguna dangu da lihi umana hina paninja, maiwa kata hawuala na mbimbi nama warungu kungala beli nyaka.'7Ku paninggau, tuna nu mbu la awangu bana mbabu bokulu rukuna na haatu natau njala nama panjilingu welingu lanjalana , nda tu biana datau hiwa kambulu hiwa nama mbada hamu dangu da manda jara papanjilingu.Na Pangiarangu Rukuna Amahu Nama Mbulangu8Jaka ndia kawini nggia nama ningu hambulu amahu bara, jaka na warung na hakawita, ndana paketungu a epi palita dangu kanjeku uma, taka himbu nanya na ndui nuna la nggi-nggi hi lupa na ngalanya? 9Dangu bana ngalanyaka, na pa aunja da anguna dangu da lihi umana hina paninja, " Maikata hawuala na ndui nggu nama mbulangu bada ita beli yaka.'10Hiku paninggau, tuna numbu napa paliawai Ala bada hawuala jaka ningu haatu tau njala nama panjilungu weling la njalana.''Na Pangiarangu Rukuna Da Dua Mini Ana Kamuri Da Tokunya Da Amada11Halaka nu napani i Yehu, '' Ninya na haatu tau nama ningu toma dua ana na mini. 12Na ana kamurina na napaninya na amana, ' Ama, wuangga nyungga hawiangu da banda ndumanggu.' Taka na amana mbuna na binja pawulu wangu da anana ba toma dua aha.13Nda hili mbadikuna, na ana kamuri na nuna na pa uhinja mbundaba da damanguna, hala hina laku la hapapa tana mamarau dangu lai nahu na hinu halanja da pawulu wana hina luri mbabu wanja. 14Bana panjabu hala haka mbulu ndabada, tungu nanyaka napa rimbangu wangu la tana lai nu, dangu handanga nanyaka.15Njadi, laku nanyaka parama la tau nama ngiangu lai nu, napa rahanya la wuaka patunja uhuda da wei na. 16Na mbuhangma pangangu bei wua karob na pangangu wei, taka nda haatuma tau ma wuanya.Na Ana Kamurina Na beli La Amana17Bana padanguka wikina, jia duyaka hina pani, ' Ba dira dangu ha tau dama rama la amanggu nama ningu pangangu dangu bundungu, taka nyungga lai yohu lupa ku meti baku manju. 18Kuhadang dangu ku beli budi la amanggu. Ku paninya na amanggu, '' Ama, ku njala la hangganai Ala dangu la hanggamu ama. 19Nda raka ana pa duku bau anangga, panjadi baka tau marama lai nyumu.'20Taka hadangu nanyaka dangu hina laku la amana. Batuna nu bana maraupa na anana, na amana na itaya dangu mila nanyaka na etina, na palai na amana hina rohuya dangu hina pudukuya.'21Halaka nu, wananya na amana bana paninya, ' Ama, ku njala lai Ala dangu lai nyumu ama. nda raka ana pa nyungga bau anangga.22Taka, na amana na paninja da atana, ' Paringangu! Ngandi bia kalembi mahamu hala kai papakinya. Papaki mbunya bei tawuru la limana dangu halapa la wihina.23Ngandi ngga na bei ana hapi ma kambombu dangu kai rupuya. Maiwa kata ngangu pambambungu dangu kata hawuala, 24Kanadu na ananggu nama mbada meti, na luri beli yaka! Na mbulangu, taka nahu ku ita beli yaka! ta pakiringu danyaka pa mbabu.''Na Ana Mama Aya Na Beninya Na Amana25La rehi nu, na ana nama ma aya ninya la wuaka, bana mareni lihi nyaka na uma, na rongu lingu ana mongu dangu marianja. 26Njadi, na pa aungu haatu atana dangu hina pa aranya nggaraya nama tumbu. 27Na hiama na atana, ' Na belika na erimu, dangu na amamu na rupu ana hapi makambombu. Nadu na erimu na beli dangu nda nggara ehiana.'28Taka, na ana mama aya na mbeni dangu ndana mbuhangu a patama la uma ka luhu nanyaka na amana hina pamandanya. 29Jia batuna nu, na pani danya na amana, ' Pira mbo ndau bia ngguka parama lai nyumu dangu ndaku handakanguma pahiama ngaru danggau, taka nyumu ndedi handakanguma pa wuangga na hiu kamemi kapeku mbabu dangguha da angunggu. 30Taka, na anamu bada hala duna haka da bandamu la kawini pahunda, hina duka hina mbuhang pa beli, kawalangu ma amunya pa rupunya ana hapi ma mbuaka.'31Na hili hiama na amana, ' Ananggu, nyumu ni manunggau la lihi nggu, dangu mbundaba da da mangunggu, mangu mu nyumu mahaka. 32Taka la lodu nahu ta mbabu dangu ta hawuala mbadi. nadu na erimu nama bada meti, taka nahu luri beli nanyaka; nyuna mbada mbulangu naka, taka nahu hunggu beli danyaka.'''
Chapter 16Nyuta Ndata Ngalangu A Papaloku Kadambu Tua

1I Yehu napaninja dama kiku-Nya, '' Ninya na haatu tau wulu nama ningu kapala paloku dangu, ningu mapa takanya nuna natau wulu, na kapala paloku amahu bana hiru-haraha da amahuna. 2Jia duyaka nu, natau wulu na paunja na kapala palokuna dangu napaninya, ' Nggaraya nu napa rongu nggu na rukumu nyumu? nahu pamatu hawa da huratu hihada da bandanggu da papa lokumu. Nyumu nda peku anapa papalokuha da amahu lai nyungga.'3pangadangu nanyaka nuna na kapala paloku, ' Nggarayaka napa palakunggu nahu na miri nggu bada paluhu nanggaka weling la paramanggu? nda raka ma anggupa ma kataka wuaka dangu ka makia pakarai hunggu. 4Ku pinya nggaraya napa pandoi nggu kabana halaka papaluhuka weling la paramanggu, datau da pahiangga la umada.'5Halaka, nuna nama paloku amahu hina pa aunja dama ningu wutangu la mirida. Natau lamangiluna napa ninya, '' Pirada da wutamu la miringgu?'6Na hiama natau nuna, ' Hangahu mbalu minya zaitun; taka na kapala paloku nuna na paninya, ' Pitiya na huratu wutangumu, kau uhuku dangu kau tulihu lima kambulu mbalu.'7Halaka nu na kapala paloku nuna na pa arangu la tau hawiangu, " Pira mada da wutamu?'Na hiama natau nuna, hangahu kur uhu. Taka nama paloku nuna napani nya, " Pitiya na huratu wutamu dangu tulihuya na wutamu walu kambulu dukuya.'8Halaka tunanu, natau wulu nuna na wotunya na kapala paloku namanda junjuru nu taka napapandoina ma mahiya. Batuna da anakiada la pinu tana da rihipa lapa uruhu dangga anguda weling la ana kiada mahambila.9I Yehu napani, Da pawulu pinu tana yiana kada ngalangu wangu angu. Napa tiangu jaka nda ningupa linguda dapa wulu pinu tana, nyimi napa payeimakaika dimi la pangia palupangu.10Nggamu bia nama monungu la ma haku-kuduna peku mana lapa monungu lama bakulu. 11Njadi, Jaka ndapa monu manggaipa lapa wulu pinu tana yiana nggamuipa nama monunggai lapa wulu pangahu?12Dangu, pa ngiara malanja mangu tau hawiangu, ba itakai jaka ndana monungukai, nggamuipa nama wuanggai malanja wikimi lati?13nda ningu a haatu tau mapeku parama latau madua patangarana nadu napa narihi mbuhanyapa na haatu kaka na haatu ndia ndana mbuha anya.jaka ndia na tuturunya na haatu taka na haatu ndia.nyimi nda peku ana lapa lumunyai Ala dangu lapa lumunya na pawulu wangu.''Paingatunja Ndumada Tau Parisi14Datau parisi dama manyalitu ndui, da rongu rukuna naina dangu da jerikuyai Yehu. 15Na paninjai Yehu, nyimi jiamakai tau mapadeningu nduma wikimi la hangga tau hawiangu, batunai Ala napi manya na ihi etimu nama langataka kaba na papanjangga la huanga tau mandahamu la hangganai Ala.16Na hukung Taurat dangu napa ajaru wunangu lupa tuamanya na rehi nai Yohanih;piti weling nu na limanangu rukunai Ala napa bana pareta baha nganjiya pa buabaru pangalangu mayaka dangu mbundabana tau na parukangu patama la angu banjarunai Ala.17Taka nama palangatakangu, na rihi mudapa na awangu dangu na tana lapa munangu weling la hau kadutulu la ukunai Ala lapa maruamba.Rukuna Nama Pahiawa18" Nggamuya nama pahiawa danya natau na dangu hina kanuama kawini haatu, natau nuna njurakunanya. Dangu, natau nama kanuama kawini mbada pahiawangu leina, njuraku mbunanya."Natau Wulu Dangui Lazaruh19" Ninya na haatu tau wulu nama kali paki kalembi ungu dang katari linen, dangu na hanang-hanang hau lodu-hau lodu la pawulu wana. 20La ngaru pindu umana natau wulu nuna, namahuru natau mila nama tamungu Lazaruh, na ihina mbinu nanya mapongu. 21Monungu pakuna pawuanya pangangu nggara bia nama kambutuku weling la menja nganguna natau wulu nuna; taka da ahu da mai mbu pa jaliya namaponguna.22La hau na rehi, natau mila nuna na meti dangu hida ngandiya papaliawa la pangia mahamu la babanai Abraham la awangu. Natau wulu nuna mbu na meti halaka hida taninya. 23La pangia tau meti, la rehi siksa ya, natau wulu nuna natangara hu dita dangu na itayai Abraham weli maraungu bana babayai Lazaruh.24Taka natau wulu nuna na warang, ' Ama Abraham, mila kingga eti dangu kau parahanyai Lazaruh kana pahabunya na hupu limana la wai dangu kana pambahaya na lamanggu kaba nyungga ka mayila dala epi yiana.'25Batuna nu, i Abraham napani, ' Ananggu, hu namuya bau luripa, hu ngala ndabanya nama hamu, taka i Lazaruh na ngalanya nama nda hamu; nahu, i Lazaruh hamunanyaka nduna, taka nyumu mayila munyaka. 26rehi weling lai nu, ningu njurangu bakulu mapa hiawata, hinda pekuna natau lai yohu palua lai hiana dangu natau lai hiana nda pekuna pamai lai yohu.'27Taka, natau wulu nuna na hiama, ' jaka tuna nu, ku monu nggau nyumu Ama, parahanyai Lazaruh palua la umana amanggu, 28Kaba nyungga ningu tau ma limaha da angu dedi nggu mini. Matawa i Lazaruh kana pa ingatunja nyuda kapekuna napa ndada tama la pangia mayila tunanu yia.'29Taka na hiamai Abraham, ' Kaba nima dunjaka lai nyuda na mbukunai Muha dangu da wunangu dangu, matawa kada pinya weling lai nu.'30Na hili pani natau wulu nuna, ' Ndi a, Ama Abraham. Jaka haatu weling latau meti namai lai nyuda hina pa duna hida pambeling weli la njala da.'31Na hiamai Abraham, ' Jaka da angu dedimu ndada rongu aya na hukungu nai Muha dangu da wunangu, jiangu maka duda banda dawai, jiapa kadu kaningu tau meti maluri beli hi wananya.'''
Chapter 17Na Njala Dangu Napuadahuya

1Halaka, i Yehu napa ninja damakiku-Nya, '' Matu-matu mapawitingu hi kiri tuna manjala natau ningu maka duna napa taka pada paku nanyaka na mapawitinya hi kiri njala tunanu.2Na rihi hamupa ka hondunya watu nggihu na nggoruna ka puhaya la tehiku, nggarayai nyuna bana pawitinya hina njala wangu haatu makudu tungu yia3Rimangu jaka na angu dedimu na pandoi manjala lai nyumu, paninya nyuna; jaka ndana manjariadu, jamanya .4Jaka na papihu wundangu papandoi manjala lai nyumu da la hau lodu, taka handaka-handaka namai lai nyumu papiaka njalana, jamanya.''Kuaha Pawai5Da ngara mapahurungu dapani lai Miri, '' Pamandu arunya napawaima!"6Na hiamai Yehu, " Jaka ningu pawaimu hama ana karohu hehawiya, pekuna nyimi kai parahanya yiana na pingi murbei, ' ta butaya weling la tana dangu pamulaya la tehiku, ' napa na pingi ai nuna na tundu manya nduna na paretami.''Na Ata Nama Tundunya Napareta Na Mirina7'' Nggamuya weling lai nyimi nama ningu atangu, nama luku ato pawang na beli weling la wuaka, ' Mai, kau uhuku dangu kau ngangu'?8Hi nda jia a wananya bana paninya na ata nuna, ' handia ngga pangangu nduma nggu nyungga dangu katari paraka paki nggu batalanga ngangu unung nggu. Halaka nu, hina ka kau ngangu dangu kau unungu'?9Jia wotu nanyaka nu na atana bana palaku halayaka na paretana na mirina?10Tuna numbu ndimi nyimi . nyimi jakai hala haka papalakuya na pareta nanggai, hi paniba, ' Nyuma ata nda ningu lingu ngu kama. Nyuma mapalakuya nggaraya napa palakuma.'''I Miri Yehu napapanjanja Datau Hambulu Dama Hidu Manula11Da la anda bana hanggangu la Yeruhali, i Yehu na li padira Hamaria dangu Galilea. 12Bana tuamaka la hau kuataku, na hamburuha datau hakambulu dama hidu manula da mandingiru marau-rau weling lai Nyuna, 13dangu nyuda da warang hida pani, Yehu, Ngguru, mila aru kinggama eti!"14I Yehu bana itahaka nyuda, pani nanyaka, wananja, lakuwa dangu kai pa itangu wikimi la ratu-ratu idangu, batalanga la andaha, panjangu mananyaka weling la hiduda15Na haatu weling lai nyuda bana padangu ka wikina bana panjangu, na beli dangu hina wotunyai Ala dangu waranguna, 16la hangganai Yehu, patika nanyaka bana pamalangunya i Yehu. Natau nuna tau Hamaria ya.17Halaka nu, i Yehu na paninja natau nuna, '' Kanda tau haka mbulu aha dama panjangu weling la hidu? Ka langgihaka da tau mahiwaha?18Nda ningu a weling lai nyuda dama beli pa wotunyai Ala hi nda mbulungu yiana natau asing?19Hala, i Yehu napaninya, '' Hadanguwa dangu kau lakuwa, napawai mu nama pamananggau?Na Rehi Taka Nai Ala La Kapapareta20Ba mapiraha datau parisi da pa aranyai Yehu piranguka natakai Ala la papareta, na hiamai Yehu wananja, '' Naparetanai Ala ndana pakiri wangu tanda-tanda pa ita tau, 21nda jia ningu a tau mapani, ' Itaya, yianaya, jaka ndia lai nu ya ! Kabai Ala ba mbada pareta manaka la huangami nyimi22Halaka nu, i Yehu napaninja dama kikunya, namunya na rehina bai rinjungu nyimi pa itaya na hau na lodu weling la lodu-loduna na Ana Tau, taka ndai ngalangu a pa itaya. 23Jaka ningu tau mapaninggai, ' Tangaru, nalua!' jaka ndia ' Tangaru, la yohu!'Batuna nu, ambi laku minyai dangu ambi kikunja datau nuda Na Maina Na Ana Tau24'' Taka hama tuna na kabilaku nama taparungu la awang dangu nama kajilaku weling la hupu lundu la hupu, tuna numbu napa na Ana Tau la rehina.25Batuna nu, la kawu-wungana na padangu mapa badi mayila dangu, dangu ba ndana inga aya parai tau rehi nahu. 26Dangu napa la rehi pawuwaya na Ana Tau na hadana ben hamana la rehinai Nuh la handakara.27Datau ngangu dangu unung danya, la lei manguamananya napa ngalanguna lundu na tamaiNuh la kapal, dangu taka nanyaka na iwa hina meti hala natau mbundabana.28Hama mbunai la rehi nai Lot, la rehi nu datau ngangu, unungu danggangu, keidanya, tondungu, dangu pahadangu danya uma. 29Taka, bana luhukai Lot weling la sodom, epi dangu tana lira kanabu weling la awangu hama uranguya dangu pameti halaha nyuda mbundabana.30Tuna numa na hadana la rehi pawuwaya na Ana Tau.31La lodu nu, nggamu biaya nama ninya la pinu uma, dangu nama lanjanya dama ninja da la uma, ambu na purudu papitiha; dangu nggamu biaya nama ninya la wuaka, ambu na belidu.32Namuya nggaraya nama dedi na rukuna na papahana i Lot.33Nggamu nama parukangu papa maraya na lurina, napa na yamihuya na lurina. dangu nggamu biaya nama yamihuya na lurina napa pamarananya.34Nyungga ku paninggai, la rudungu nuna, natau madua dama katuda lahau nggala, na haatu pangandiya, taka hawiangu pabanjaluya.35Datau kawini da madua dama nggihu uhu gandum, na haatu pangandiya taka na hawiangu pabanjaluya.36Tuna numbu dama dua dama rama la wuaka, na haatu pangandiya taka na hawiangu pabanjaluya.37Ka pa arangu danyaka dama kikunya i Yehu, '' Langgiya, Miri?" Na hiamai Yehu, langgiya nama ningu mametingu, lai nu nama hawurungu nama ngangu banda meti.
Chapter 18Pangiarangu Rukuna Hakimu Dangu Na Kawini Meti Lei

1Halaka, i Yehu na paninja na hau pangiarangu lama kiku-Nya kapeku hamayang manuda dangu ka ambu da kudu etida. 2Wana-Nya, " La hau paraingu ninya na haatu hakimu na manda mangadatunyai Ala dangu ndana tembi tau hawiangu.3La paraingu lai nu, ninya na haatu kawini meti lei namamai manu-manu la hakimu nuna dangu napani, ' ndula aruka kaku hangganya na papa palakaranggu.' 4Mandai maka nuna na hakim ba ndana tanggidaku pandulaya nuna na kawini meti lei. Batuna nu, halaka na hakim nuna napani da la etina, japa kandaku mangadatunyai Ala dangu ndaku tembi a nggamu mbu, 5taka na kawini meti lei yiana ba nutaku mananya pakumiluka ku pakawananyaka badi ka ambu namai manu pahandukaka.'''6Taka i Miri napani, " Kai ronguya nggaraya napapanina na hakim nama nda padeningu nuna. 7Kai Ala ndana pakawanaru aya napalakarana na mbanjaru wikina nama waranya rudung lodu? Ka jia pamangianahu nanyaka lapandula nyuda? 8kaku paninggai, Nyuna napa nalua pakawana maha duda da palakarada.Taka, jaka namai na Ana Tau, na tuamangupa ihi tau ma waiya Nyuna la pinu tana yiana?''Na Pangiarangu Rukuna Datau Parisi Dangu Mapahurung Hilu Katiku9I Yehu napa takabunya na pangiarangu yiana nama patuba wikina dangu napa wawa tau hawiangu. 10'' Ninja datau madua dama lua la umanai Miri lapa hambayangu. Na haatu tau parisi ya taka na haatu tau mapa hurung hilu katikuya.11Natau parisi ndualaku ndunanya bana hamayangu ndumana wikina, ' Do, Ala, ku pamalangunggau kanadu nyungga ba nda hama tuna natau hawiangu; nama manganga etina, namapa lapingu, nama njuraku, jaka ndia mapa hurung hilu katiku. 12Ku puaha panduangu dala hau minggu, dangu ku marakunggau hangia la hakambulu weling lapa ngalangu.'13Batuna, nama pahurung hilu katiku na ndingiru harang marau, dangu ndana toru mbeni a patangara la awang. kataka na pambeling, na odahuya na kuruna hina pani, ' Do, Ala. Mila arungga eti tau njala yia.'14Napani i Yehu, bana belika la uma, jiaya nama pahurung hilu katiku nama payemai Ala ndia natau parisi. nadu jia nggamuya na mapa jangga wikina napa papa wawaya, dangu ka nggamu biaya nama pawawa wikina napa papajanggaya.''I Yehu Dangu Da Ana Kiada15Halaka nu, datau da ngandiha da ana kiada dama kudu lai Yehu kapeku paka nyuru nanja i Yehu. Jia batuna, bada itayaka dama kiku-Nya, pakiringu danyaka pa mbeninja datau.16Takai Yehu, napa aunja da ana kiada nuda kada mai lai Nyuna dangu napani i Yehu, '' Mata banja da ana kiada nuda kada mai lai Nyungga, ambi biata dunja nadu bada tau dama tuda nu yiada da raka angu banjarunai Ala.17Ku paninggainya nama langataka la nyimi, nggamu biaya nama ndamai lai Ala hamana na ana kiada kudu, ndana ngalangu banjaru nai Ala."Natau Wulu Dangu Na Paretanai Ala18Ninya na haatu na ama bokulu namapa aranyai Yehu, '' Ngguru mahamu, nggiki wangguka badi nyungga kapeku ngalanggunya na luri nama langataka dangu namapa lupangu? 19Na hiamai Yehu, '' nggikina hiu paningga Nyungga kuhamu? nda ningu a haatu mahamu didi ayai Ala wikima. 20Nyumu hupinya rukuna na hukung-hukung yiana: ' Ambu Njuraku, ambu pameti tau, ambu bohu, ambu hakahi kambaliku, dangu tembiha da ama inamu.'''21Na hiama natau nuna, " Nyungga bada palaku ngguhaka nuna piti weling ba bidi mini bakapa.''22Bana ronguyakai Yehu, napaninya natau nuna, '' Ninyapa hau na nama kurang. Dangganja bulu halada da pawulu wamu halaka kau paberinja la tau mamila, taka nyumu ngala munyaka na pawulu wangu la awangu; dangu maiwa, kau kikungga Nyungga." 23Bana ronguyaka nuna napani nai Yehu, ka handuka nanyaka na etina kanadu ba dira wuluya.24Halaka nu i Yehu na hamataya nyuna dangu napani, '' Kaba dira harui langatakaya datau wulu patama la banjaru nai Ala! 25Taka na rihi mudapa na hiau unta patama la kubu utu weling datau wulu patama la pinu tana bidinai Ala.''26Natau dama ronguya na hilu nuna napani, " Jaka tuna nuka , ka nggamuyaka nama peku pamanangu?"27Na hiamai Yehu, " Namanda peku bawana natau mapeku lai Ala."28Takai, Petruh napani, '' Tangaruya, nyuma nbada dunjaku halamahaka mbundabada patoma halaka hima kikunggau Nyumu."29I Yehu napa ninja, " Ku paninggai nama langataka, nda haatu mbu nama tokunya na umana, papahana, angu dedina, ina amana, jaka ndia da anana ndumana pa lumunyai Ala, 30Natau nuna napa na ngalangu himbaluna nda pira wunda biana la rehi nahu, dangu la rehi nama namunya nyuna pawuanguya luri langataka dangu luri palupangu.''Papaniya Rukuna Nametina Dangu Na hadang Belina31Hala, i Yehu na pa uhi mihanja datau makiku-Nya dangu hina paninja, " Rongu, nahu nyuta luanda la Yeruhali dangu bulu hala da patulihu da wunangu rukuna na Ana Tau.32Nyuna napa pawuanguya latau na manda tandaya i Ala.Nyuna da jerikuya, da paluya, dangu da panganjiya.33Dangu, bada halaka pamayilaya dangu hida pametiya. Batuna la lodu patailu wana na hadangu beli."34Taka dama kiku-Nya ndada hamburu aya na papanina. na andana napapaninai Yehu dakawininya lai nyuda hida pinya jaka nggaraya napapanina.I Yehu Napapanjangu Tau Mapoki35Ba mareni taka nanya kai Yehu la paraingu Yerikho, ninya na haatu tau poki nama uhuku la karaha anda hina karai pandiamangu. 36Bana rongu yaka la tau nama nahunya, pa arangu nanyaka, nggaraya nahu?37Dangu datau dama paninya, " I Yehu weling la Nazaret nama nahunya."38Ka warangu madua nanyaka natau poki nuna, " Yehu, Ana nai Daud, mila aru kingga eti!"39Datau dama laku la muka rombonganu, dambeninya natau poki hida parahanya pakandi. Kataka tamba warangu nanyaka , " Ananai Daud, mila aru kingga eti!"40Takai Yehu na ndudi dangu naparahanya kapeku karia danya natau poki lai Yehu. Bana ngeri lihi nyaka natau poki nuna, na pa aranyai Yehu, 41'' Mala ka nggaraya nu napa mbuhamu weling lai Nyungga?' " Miri, kakau ita wanggu lati.''42Na hili paninyai Yehu, " Itawa, jia bau wai ka Nyungga, jia hiu panjangu."43La mbadikuna nuna ma-a bana ita, laku kiku nanyakai Yehu hadangu pamalangu nanya i Ala. Bana itayaka tau dangu nama tuna nu, wotu haila danyaka i Ala.
Chapter 19I Yehu Dangui Zakeuh

1Ka, Tamanyakai Yehu dangu na li hanggang la paraing Yerikho. 2Lai nu ninya na haatu tau mini nama tamung Zakeuh, nyuna bei kapala kei hilu katikuya dangu tau wuluya.3Na parukang pa itayai Yehu, taka ndana ngalang a lapa itaya ba pa huharunguna na tau dangu; kabana tuluna na pandaku. 4Jadi, i Zakeuh na palai mangilu nja datau dangu, dang hina hei la pingi ai kapeku itananyai Yehu kaba la anda lai nu ya na li ningu.5Kabana takai Yehu la ngipa ninyai Zakeuh, na tangaraya dangu na paninya , " Zakeuh puru parianggangu kanadu Nyungga ba li nggu nya la umamu la lodu nahu."6Ka puru nanya kai Zakeuh dangu hina hambur mbaha eti yai Yehu.7Mbundaba na natau nama itaya na rukuna nuna, pakiring ma adanya pa hoturu dangu da pani, " Na mba wa La uma tau njala,"8Halakai Zakeuh na ndualaku dangu na pani nyai Miri, " Miri, tanguruya, hawiang da banda nggu kaku pa berinja la tau mila wanggu, dangu jaka ku lapi bei pawulu wangu tau, nyungga ku pa belinya papatu wundangu."9Hala, i Yehu napani nyai Zakeuh, '' La lodu nahu, nyumu dangu na kuru uma mbunda bana na pamananyaka parainai Ala dangu napa wua nanggau ka palu bidi. Kanadu nyumu bei walanai Abraham madu kau dumu.10Na Ana Tau maina pahimbuya dangu pamananya natau njarangu.''Na Ata Nama Tuturu Dangu Na Ata Nama Akatu11Ba talanga patingi nanya tau na panina, i Yehu na pangalanya napanina na hau pangiarangu kaba mareni nanyaka na Yeruhali dangu bana kakaya tau i Ala napa lu pareta nanyaka bahanganjiya la pinu tana. 12Jia duyaka nuna, i Yehu hina pani, " Ha atu maramba na laku la hapapa tana nama marau lapa dendiya kana jadi hanganji, jaka na halaka hina mangu pa beli.13Halaka nu, na maramba nuna na pa uhinja da atana hina wuanja hakambulu ndui rara.Wananja bana pani, danggangu wanja yiada da ndui lupa ku beli.14Batuna nu, datau angu mandapuna ndada mbuha anya dangu bana halaka palaku da paliawa tau papani, ' Nyuma ndama mbuha anya natau yiana lapa hanganjinggama.'15Ba halaka pa ndediya pa njadi hanganji, tunaka nu beli nanyaka la tanana hina pa au pariangganja da atana pa hurungu kaku pinja jaka pira utungu pangalada bada danggangu.16Na ata nama mai mangilu napani, ' Miri, na duimu ba hauna napa wua munggama mapa tuamanyaka hakambulu.'17Na hanganji nuna napaninja, ' Na hamu ai lulu, ha nyumu ata nama hamu! Kaba nyumu tuturu dala lama hakuduna, napa nyumu pareta ha da hakambulu mbua paraingu.'18Na ata na padua wada hurungu nanyaka hina pani, '' Miri, na hau na ndui napa wua mungga, ku patuama nyaka lima mina.' 19Na hanganji napani nya na ata nuna, ' Kuahawa la lima mbua paraingu.'20Halaka, na ata na haatu namai papani, ' Miri, yiana ya na dui hau mina mangumu ku mbanjaluya dala hapu tanga.21Ku mangadatu nggau nyumu batau bana eti kau. Nyumu piti nggaraya napanda banjalumu dangu hu muti biaha da panda tondumu.'22Halaka, na hanganji nuna napaninya, ' Nyungga ku hukunggau hama napanimu, ha nyumu ata nama akatu!Jadi, nyumu pingga ba tau bana etika, baku pitiya na nda mangunggu dangu baku mutiya na panda tondu nggu?23Jaka tunanu, ka nggikina ndo tuya na ndui nggu la mbangu lati kaku beli, ku ngala belinja da ndui nggu dangu da utungu da?'24Taka na hanganji nuna na paninja datau dama ndualaku lai nu, ' Pitiya na ndui weling lai nyuna dangu wuanja datau dama ningu mararangu hakambulu.'25Taka nyuda dapaninya na hanganji, ' Miri, na ata nuna mbada ningu naka hakambulu mina.'26Na hiama na hanganji nuna, natau nama mbada ningungu, napa ba hili wua madinyapa, taka natau nama nda ningu ndoku nggara-nggara, jaka nggaraya nama ninya lai nyuna papiti beli halaha weling lai nyuna. 27Batuna nu, nduma da da muhunggu, damanda mbuhangga nyungga lapa hanganji ha nyuda, ngandiha nyuda lai yohu dangu kai pametiha la hangganggu.'''I Yehu Ba Hamburuya Ba Hanganjiya28Bana halakai Yehu papaniya na rukuna nuna, na laku mangilu nja nyuda la Yeruhali.29Bana mareni taka naka la kuataku Betfage dangu Betania, la lihi palindi nama tamungu palindi Zaitun, i Yehu naparahanja da madua dama kiku-Nya.30Wana bana paninja damakiku-Nya, '' Lakuwa la kuatak la hangga mi nana. dangu, kai tama lai nu, nyimi itaya na hiau ana keledai napa hondu dangu ndedi handakanguma pakalitiya tau.Pahalaya na ana keledai nunadangu kai ngandiya lai yohu.31Jaka ningu tau nama pa aranggai, ' Kanggikina hi ngandiya na keledai nana?'pani tuminya nu: i Miri nama paraluya waminja."32Tunaka nu, laku danyaka damadu damakiku-Nya na papaliawana dangu da jangapu halama hama tuna bawananja.33Batalanga pahaladaya na ana keledai nuna, pa arangu nanyaka nama mangunya na ana keledai nuna, '' Kanggikina hi pahalaya na ana keledai nana?" 34Da hiama nyuda, '' Ningu ilawangu wanai Miri.''35Tunaka nu, ngandi danyaka na ana keledai nuna lai Yehu dangu hida ndulayai Yehu pakalitiya nuna na ana keledai.36Batalanga nahu nyaka la anda, datau dangu walahu dahaka da kalembida la anda.37Dangu, ba mareni takananyaka la Yeruhali, la anda pakamburung, la palindi Zaitun, mbundaba da dama kiku-Nya pakiring danyaka pa wotu nyai Ala dangu riki mbaha eti, dangu warangu da.Da pamalangunya Nyuna kanadu bulu hala da mujizat napa mbada itada. 38Nyuda da warang, " Oha anaka na hanganji nama mai la tamunai Miri, manjaku nanyaka la awangu lama jangga dangupa wotu haila nyai Ala!"39ba tau mapiraha datau parisi weling la huanga tau dangu da pani danyai Yehu, " Ngguru, parahanja dama kikunggau Nyumu kada kawanaru." 40Na hiamai Yehu, " Jaka da kandi da watu yiada maka dama warang."I Yehu bana Hinya Na Yeruhali41Bana mareni lihi nyaka na Yeruhali dangu bana itaya na kuataku nuna, ailu hi nanyaka.42Wana, " Na hamuka duna lati la lodu nahu jaka upinya nggaraya nama takanggau mapeku. Batuna nu, nyumu nahu nda peku ita amunya.43Nyumu napa hunggu munyaka na hau rehi, na ngiapa pekuna na muhumu bana tunggau mapahamburung la weli winggirumu napa nyuda nda nggupulukau weliglainu-lai nu.44Nyuda napa dapalajarukau, nyumu dangu da ana-anamu hi pamau la temboku. Dangu, nyuda ndada siksa a hau watu mbu dapa panunggulungu la dita watu hawiangu kaba nyumu ndau tanda wa anya na rehi takanai Ala lapa mananggau.''I Yehu Nawanggaha Datau Dama Danggang La Umanai Miri45Halaka, i Yehu na tama la umanai Miri hina wanggahalaha datau dama danggang lai nu. 46Wana-Nya bana paninja, " Ninya napa tulihu: ' Na umanggu, uma ngiapa hambayanguya, taka nyimi panjadi minya hibu tau bohu!''47Hau lodu-hau lodu i yehu na ajaru la umanai Miri.Da ratu kapala dangu da ngguru anggama lundu da ama bokulu Yahudi dapa tikangu papametya Nyuna. 48Batuna, nyuda ndada hunggu aanda lapa palakuya nuna kanadu mbundabana bapa nuangumananya la papatinginya parai tau dangu kaba napamataru etidu napa paninai Yehu.
Chapter 20Na Paaranya Na Kuahanai Yehu

1La hau na lodu, i Yehu talanga ajaruna dangu buabarunanya na li manangu weling lai Ala latau namaninya da la uma nai Miri da ratu kapala, da ngguru anggama, dangu anguda pa ama bokulu damai lai Yehu. 2Da pani danyai Yehu, " Paninggama nyuma nggaraya na latana hiu palaku halaya yiana yia? Nggamuya nama wuanggau kuaha?"3Na hiamai Yehu, " Nyungga kai duku ku pa aranggai nyimi, 4I Yohanih bana parunungu, nggamu kuaha naka? welingu na la awang ato ndia la tau?"5Pa hamangu danyaka na rukuna nuna hida pani, " Jaka ta hiama ya nyuta, ' Welina la awang, 'Padaingu panina, ' Jaka tunanu, ka nggikina hi ndau parahayaya i Yohanih?' 6Batuna, jaka tapani, welina latau mbundabana natau nahaku nandaka watu hi lupa tameti, nadu nyuda badawaiya i Yohanih ba haatu wunanguya."7Jadi, jia duyaka hida pambulunya bada hiama, ndama pianya nggi welina na parunungu nuna.8Halaka, na paninja i Yehu, " Jaka tunanu, " Nyunggai duku ndaku pani anggai dangu nggamu kuahaya na pawanggu hiku tuya nu mbundabana."Na Pangiarangu Ndumana Da Marama Wuaka Anggur9I Yehu na paninja li pangiarangu datau dangu, " Ninya na haatu natau nama pamula anggur la hau wuaka hala hina hewa nya tau nuna na wuaka ba tau mapiraha dama tanggu ramaya, dangu hina laku la hau tana lai nahu ndadiku mandai mananyaka. 10Ba jiayaka na rehi pa papu wua anggur, na mangu wuakangu parahananyaka na atana la tau dama rama wuaka la pakeiha da kangihana , taka da marama wuaka hi palu ma adanya nuna na atana, hida parahanya pa beli lima jua na.11Ka hili paraha mananyai na atana na haatu nangu wuakangu, taka jia mayai na ata nuna bada paluya bada pamakia ya parai damarama wuaka dangu hida parahanya pa beli lima jua na. 12Tunaka nu, na mangu wuakangu hili parahananyaka na atana na padua haatu wada taka na ata nuna mbu da paluya parai damarama wuaka hida ka wukanya la hambeli wuaka.13Paninaka namangu wuakangu, ' Nggikina wangguka? ku pangandi bianya na ana wikinggu napa namunggu, da tembiya nyuna badi.' 14Taka dama rama wuaka nuda bada itayaka na anana namangu wuakangu hida pani dangu anguda, ' Yiana jiaka na pangalanya na wuaka naina napa, malawa kata pa metiya kapeku na da manguna njada mangu nda nyutaha!'15Halaka, nyuda kawuka madanya la hambeli weling la wuaka anggur hida pametiya. Tunaka nu, namangu wuakangu nggara ulanaka hangganja nuda dama rama wuaka?16Napa namu manyaka duna hina pametiha nuda dama rama wuaka taka nuna na wuaka wuananyaka latau hawiangu pahewaya. Bada ronguyaka na li pangiarangu nuna datau dangu, pani danyaka, " Ambu jia njadi ana na rukuna yiana!"17Batunaka nu, i Yehu na panauha nyuda hina pani, " Jaka tunanu, nggarayaka na andana la huratu la ndalaru yiana: ' Na watu napa waruda da tukangu wulu uma jia biayakana watu la hanamba.18Mbundaba da datau dama njoru la pinu watu napa da lajaru dangu nggamu mbiaya napa pinjaluna nuna na tanahaku!"19Da ngguru anggama dangu da ratu kapala dapi manya ba jiaha nyuda dapa panina la li pangiarangu nuna, jia duyaka hida patikungu payapayai Yehu la rehina nunama taka da mangadatunya da tau dangu. Na Paarangu Ndumana Pambayaru Hilu Katiku20Halaka, da hamatayai Yehu dangu da pangangingu tau mapira mata-mata pa dama hanganja pahamu ailulu lai nyuda kapeku jebaku danyai Yehu wangu li paarangu kapeku da nyuda pa apaya Nyuna wanya li pani wiki-Na dangu pa wuanya Nyuna la kuaha dangu paapana na Gubernur.21Nuda datau dapapa liawana da paarangu lai Yehu, " Ngguru, nyuma mapimanya mbundabada dapapanimu dangu da paajarumu bada padeningu. Nyumu mbu ndau kawari a tau, taka nyumu bau ajaru kikunya na anda nai Ala dala mapadeningu. 22Ka peku duna nu nyuta pambayaru hilu katiku lai Kaisaru ato ndi a?"23Batuna i Yehu na pimanya na kahilida nyuda jia duyaka hina paninja, 24" Mala kamang kau paita-Ngga ha amahu bara. Nggamu nggambaru danyaka dangu nggamu tamunaka yiana yia?" Da hiama, " Nggambaru dangu patulihu nai kaisar.''25Na hili pani i Yehu, " jaka tuna nu, wuamanya na kaisar nggaraya na ndumana na kaisar, dangu wuamanya i Ala nggaraya na nduma naiAla."26Dangu batunaka nu, datau-tau nuda ndada njadi apa pa jebakuyai yehu wanya li pani wiki-Na la hangga tau dangu; nyuda da hangataru nya napani-Na dangu hida kandi.Da Paaranguda Da Tau Saduki27Halaka, bamapiraha datau weling la saduki damai lai Yehu, nyuda jiaha da kalibaru dama nda parahaya ba nda nahili hadangu apa natau na mameti, da paara-Nya i Yehu, 28" Ngguru, i Musa na tulihu nda nyuta, taka nyuna ningu kuru umana dangu nda ningu a anana, na angu dedina tau mini lupangu ma kana nika danya na njanda angu dedina nuna dangu kaningu anana.29Tuna nu, ninja datau mapihu dama pa angupaluhu. Nama ma aya tuhang na lalei mangilungu, taka na meti na anana. 30Halaka, na angu na pa luhu nama nomur dambu na kanuamaya na tau kawini nuna dangu jia mbuya na meti dangu ndaningu mbu anana. 31Hala, hili hama mbuna na anguna paluhu nama nomur tailu, tuna nu pangalangu lundu tuamaya la papihu wada.32Lamalamirina, meti nanyaka natau kawini nuna.33Kaba tunanu, lalodu hadang belina mameti, nggamu papaha nanya ka napa nuna natau kawini kanadu ba tau mapihuha dama dama pa angupaluhu nuda bada kanuama hala danyaka?"34Na hiamai Yehu, " Natau nama luri nahu na lalei dangu na piti lei na, 35Kataka natau-tau napa raka pa hadang beli weling la metina, taka hida luri la rehi nama namunya ndada lalei dangu nda manguama apa.36Nyuda ndada ngalangu a lapameti kaba nyuda beri hama da malaikatu.Nyuda jiaha da ana-ananai Ala kaba nyuda mbada hadang belidaka weling la meti da.37I Musa wiki na walahuya rukuna datau meti nama hadang beliya. Napatulihu na rukuna na wuku rii madaka na maroka bana tikiyai Miri. Dala ndalaru lai nu, i Miri da paniya ' Ala Abraham, Ala Ishaku, dangui Ala Yakub.38Nda Ala tau meti ayataka Ala tau luriya, kaba lumunai Ala du hi na luri natau mbundabana la hangga-Na.39Bahalakanu, tau mapitaha da ali Tauratu dapani, " Ngguru, na jangapu madu na hiama-Mu." 40Tunaka nu, nda hili ningu tau ma toru mbeni papa ara-Nya.I Karitu Jiayai Miri41Halaka nu i Yehu na pa aranja nyuda, " Nggiki peku biayana natau papani bai Karitu jia ya na ananai Daud?42I Daud wiki napani da la huratu Mazmur, ' I Miri Ala napaninya na Miri nggu, " Mandapuwa la hapapa kawana -Nggu, 43Lundu ku tuha da muhu-muhu- Nggu la wawa wihi-Nggu.Lundu ku panyaku ndabaha da muhu-muhu mu panjadi nja la wawa taba la wihi-Mu.'''44Jakai Daud natikiyai Karitu jiayai ' Miri ' nggiki peku biana yi Karitu ananai Daud bawada nya?''NaPanaungu Karimanja Da Ngguru Anggama45Batalanga patingi ngunaka na tau dangu, i Yehu na paninja damakiku-Nya, 46" I rimanja da ngguru anggama ba da mbawa ngandiha da kalembi malaida nahu la anda, dangu kada tembi kama tau nahu la parangga-paranggangu ba wada, nyuda da mbuhangu pa pa uhuku la pangia majangga la uma bungguru dangu la ngia paremi. 47Nyuda da panyuangaha da kawini meti lei dangu bada wahiha da umada dangu da hambayangu pa malai-laingu kapeku itananggama tau bawada. Datau tungu yia padaingu ngalanguda hukungu nama mbotu."
Chapter 21Na Marakuna Na Kawini Meti Lei

1Bana tangara i Yehu hudita, Na itaha tau mapiraha datau wulu dama patamangu pahambangu la kotak pahambang. 2Na ita mbuya na haatu kawini meti lei na mamamila na patamangu 2 ndui wudu.3I Yehu napani, nakawini meti lei yiana da dangu ningupa dapa patamana weling lai nyuda mbundaba da datau wulu.4Nadu, nyuda ba patamangu danya rihi ana duda weling la pawulu wada.Taka na kawini meti lei yiana, na wuangu pahambanguna weling lapa mila wana, jia hala mahaka da manguna mbulu hala da.''Na Tanda-Tanda La Rehi Malamiri5Batalanga pa banjarunguda dama kiku-Nya rukuna namanandanguna na Umanai Ala, ba pamananda wanya watu manandangu dangu malanja dapamaraku wana natau lai Ala, 6" Napa ningu rehina, mbundaba na napa itami yiana panyanggaruha. Nda hili ningu a watu mapanunggulu padaingu la pangiana.''7Hala, da paarangu damakiku-Nya, " Ngguru, ka piranguka na ngiara nuna na njadi? Dangu nggarayaka na tanda-tanda napa njadi wana nuna mbundabana?"8Na hiamai Yehu, " I rimangu napa ka ambu ningu mapa nyuangakai kaba dangu napa natau namamai wanya na tamunggu da pani, " Nyunggajiamakaka Nyuna! dangu jiayaka na rehina: Ambi kikunja nyuda.9Batuna nu, ambu mangadatu du jakau rongu lii pabera dangu mapatula ngganggangu, nadu mbundabana nama tumbu mangilu na . Taka na panjapu wanaa ndana hili malapa.''10Halaka na hili pani i Yehu, '' na hau mbanjaru napa na lawanya na banjaru hau dangu nahau negara napa na ndalahuya na negara hau.11Na tungu na upung bakulu, na rimbangu panggabalangu dangu na taparu la nggi-nggi. napa na dedi na hangia-hangia na pa mangginggitungu dangu manda najaru la awangu.12Taka, ba ndedi pa na njadi yiana, da tau da apakai dangu da pamayilakai nyimi. Nyuda napa da wuakai nyimi la uma bungguru-uma bungguru da nyuda dangu da patama nggai nyimi la hukungu.nyuda mbu da ngandi kai nyimi la hangga nai Gubernur rukuna na tamu-Nggu.13Taka, ngiapa peku madu naka nyimi bai bobaruya na lii manangu weling lai Ala.14Jaka tuna nu, pamandunya la etimu ka ambu patandanya nggaraya napa pani wamu bau kahiri wikimu,15nyungga duku ma wuanggau kariayauku dangu kaminaku hi lupa ndaningu haatu manda maka pa lawanya dangu da tantanya da muhu-muhumu.16Nyimi napa na kaleka nggai ina amami, angu dedimi, nua kalembi mi, dangu angumi, dangu nyuda da pametiha batau mapiraha weling la huangami nyimi.17Nyimi na karau nggai eti parai tau mbundabana lumuna bai kiku-Ngga Nyungga.18Jia batunanu, nda hawalama rau lunggimu lakatikumi ma munju. 19Jakai pajarangu dangu jakai patorungu nyimi nama ngalanya na lurimu."I Miri Yehu Bana Paniya Na Tanyanggaruna Na Yeruhali20" Batunaka nu, jakai itaya na paraingu Yeruhali bana nggupuluya bai pasukan-pasukan tentara, nyimi pi diminyaka ba ndana mandai apa la pa mulungu na paraingu.21Lareni na nu, datau dama ninja la Yudea da palai ha palindi, datau dama ninja da a la paraingu Kana, dunjakunya na paraingu, dangu datau dama ninya la kuatak-kuatak ka ambu da hili tama la paraingu Yeruhali. 22Nuna jia duyaka na lodu-lodu pahukungu kapeku duna mbulu hala dapa mbada pa tulihu la huratu matua.23Hala pamanggitunguha da lodu nuda la kawini mapa ana kiadangu dangu da ina matu dama talanga pahuhu ana rara natana yiana hunggu nanyaka handuka bakulu dangu i Miri napa ba hukunanyaka na mbanjaru yiana. 24Nyuda da pameti wanja wangu hapanda, nimbunjai da pangandi patana wangu la tana-tana tau; dangu napa natau na manda tandaya i Ala kali-lijaku danyaka la Yeruhali hi lupa na njapu na lodu na pambada kawukurunja nyuda parainai Miri."Nataka Na Ana Tau25" Padaingu ningu tanda la mata lodu, wulang, dangu da kandunu-kandunu. La pinu tana, da banjaru da mangadatu dangu dambingu bada hangganya na karumang dangu na hadumbaluna na ngilu tehiku. 26Natika pameti natau kabana mangadatu dangu bana hangganya dangu bana patianya nggaraya nama njadi la nggubulu pinu tana yiana, kanadu mbulu hala da kuaha la awang na tandidu halaya.27Halaka, la rehi nuna nyuda da itaya na Ana Tau bana mai la kuru karumangu wangu huaha dangu kanjupu mangaranguna. 28Jaka na pakiringuka pa njadi, hadanguwa dangu wundahawa da katikumi kaba na rehi napa mbembahu wami mareni nanyaka."Na Pangirangu Pingi Ai Ara29Halaka i Yehu na paninja hau li pangiarangu lai nyuda: " Tangaruha na pingi ai ara dangu mbundabada da pingi ai hawiangu. 30Jaka da pingi ai nuda bada kalungaka da rau da, pi madu minyaka ba pakiringu nanyaka pa wandu. 31Tuna numbu nyimi jakai itahala yaka bulu hala nama njadi, nyimi pi minyaka bana hanganji nai Ala mareni nanyaka.32Nama langataka nyungga ku paninggai nyimi, nama pangalanya yiana nda jia meti ana lundu mbulu hala na yiana na njadi. 33Na awangu dangu na tana na munangu, taka na pulung-Gu na padaingu lundu nu-nu."Mara Mangga Rimangu34" Manggangu wikimi ambu tika pakangguhaku la pambabu, la pamauku, dang pa kwatirunya na luri. Dangu hi lupa ndai rimangu ba jia mumuku wana bia nuna na lodu. 35Kaba, na lodu nuna bana taka hama tuna oka kahiliya latau mbundabana la pinu tana yiana.36Mangga rimanguwa dangu hambayangu manu kapeku makami pangia ditanya mbundabana na ma njadi dangu kai ndualaku la hanggana na Ana Tau."37La tidu lodu, i Yehu ajaruna au dangu la umanai Miri, taka la rudungu toku nanyaka na paraingu dangu hina laku la palindi Zaitun pandadiku lai nu. 38Dangu, la mbaru-mbaru, mbundabana natau namai la uma nai Miri papatingi nyai Yehu bana ajaru.
Chapter 22Da Mbuhang Papametiyai Yehu

1Na lodu remi roti nda wolungu na lodu pahka ba wadanya mareni anaka. 2Da ratu kapala dangu da ngguru anggama himbu paku danya anda la papameti kangunduhunya i Yehu, nadu bada mangadatunya natau dangu.I Yudah Napatunju Pa Kalekanyai Miri Yehu3Halaka, tama nanya na wandi kambaliku i Yudah, ihkariot bawadanya. Nyuna anguda datau hakambulu dua damakikunyai Yehu. 4Jia duyakai Yudah bana lua papahama danja da ratu kapala dangu da ngora kapala manggangu la uma i Miri rukuna jaka nggikinahama pakatananya i Yehu lai nyuda.5Dangu, dira hamuha da etida hida randiya lapa wuanya ndui. 6I Yudah na patunju mbu dangu na himbu rehi mamanggawang la papakatanyaa i Yehu lai nyuda, dangu nda pinanya tau.Pangangu Nduma Pahka7Hala tuama nanyaka na loduna, na lodu remi roti ndai beragi.nunaya na rehina papahambanya na ana mbimbi pahka. 8La rehi nu, i Yehu na parahanyai Petruh dangui Yohanih, wana-Nya, '' luawa kai paloku pangangu pahka kata ngangu nyuta."9Da paaranyai Yehu, " Langgiya napa mbuhamu Nyumu kama palokunya?"10Na hiamai Yehu, " Jakai tamaka la paraingu, nyimi i hamburuya na haatu tau mini nama ngandi kandi; kai ndakiya la uma ngiapa tamana,11dangu kai paninya na mangu umangu nuna, " Ngguru napa aranggau: Langgiya na pangia ngiapa ngangu Nggu kaku nga a danja pahka da muritu-muritu-Nggu?'12Tunaka nu, hina pa itanggai nya hau kurungu ma bakulu mangia dita, matu kanai ngu mana pa handia na. palokuwa pangangu ndumanda nyuta lai nu." 13Hala, ka laku nanyakai Petruh dangui Yohanih, dataka pawingungu ma hama tuna bawanai Yehu dangu nyudambu handia nanya pangangu pahka.Na Pangangu Pahka14Ba jiaka na rehina, i Yehu dangu dama kiku-Nya da uhuku hida ngangu la wala winggruya na menja.15Hala, i Yehu napaninja, " Nyungga ku rinjungu lapa ngangu danggai nya yiana la pangangu pahka ba ndedi pa Nyungga ku mayila.16Kaba Nyungga ku paninggai ndaku nga da anggai nyapa napa ngangu yianaba pawuwaya la pinu tana bidina i Ala."17Halaka nu, i Yehu na pitiya na kaba wai nama ningu anggur, dangu hina pamalangungu lai Ala, tunaka nu na pani, " Pitiya yiana na kaba wai anggur dangu kai pa berinya. 18Batuna, ku paninggai taka piti weling nahu ndaku hili unungu apa anggur yiana lupa tuamaya bana pareta lundungui Ala."19Tunaka nu, i Yehu na pitya na roti dangu hina pamalangungu lai Ala, hina kawita-witaya na roti nuna hina wuanja nyuda dangu hina pani, " Na roti yiana jiaya na tolung-Gu napa wuanggai nya lai nyimi; wanyawa yiana kai namu wangga Nyungga." 20Tuna numbu, bada hala pangangu, i Yehu napaniya na kaba wai anggur dangu napani, " Na kaba wai yiana jiayaka na parandinguna i Ala nama bidi na pakarangi wangu wai rianggu nama mbungu nduma mi nyimi.Patakanya Rukuna Na Natau Nama Wua Yai Yehu21Batuna nu, tangaruya, na lima tau nama wuaka Nyungga ninya lai Yohu angu menja manggunya. 22Kaba, na Ana Tau jiangu maka duna na meti hama tuna napa mbada kawuku nai Ala, na nyuna pada paku ananyaka natu nama wuaya Nyuna!" 23Dama kiku-Nya da paara kawara haatungu jaka nggamu la huangada nyuda nama palakuya nuna.Njadiwa Tau Mapaloku24Na tumbu na palumungu la huangada dama kikunya rukuna jaka nggamuya weling lai nyuda nama rihi bokulu. 25Batuna nu, i Yehu napaninja nyuda, " Da hanganji banjaru manda tandaya i Ala, dapanyakunya da rayatu. taka na makatangu kuaha mandula rayatu wadanja.'26Taka nyimi ambi tumi nu du. Taka panjanganya, natau nama rihi bokulu la huangami matawa ka hama tuna tau marihi marahuya dangu na paraingu matawa ka hama tuna mapalokuya.27Nggamuya nama rihi bokulu, natau mamandapu pangangu jaka ndia nama paloku? Hinda jia aya natau nama mandapu pangangu? Taka, Nyungga ningga la huangami nyimi hama mapalokuka.28La dalu handuka-handuka ngguka ni-nimanggai nyimi bai anungga Nyungga. 29Jia duyaka nu, hama tuna na Amanggu bana wuangga haku la papareta. Tuna numbu Nyungga napa baku wuanggai haku tunggu mi. 30Ka peku nyimi napa mbabu damingga la rehi jaka ku hanganji dangu nyimi mandapu minyaka da hakambulu dambu kanjaka pareta la paparetaha da hakambulu dambu kabihu israel.''I Petruh Na Pahingu Lai Yehu31" Simun-simun, ronguka Nyungga. i Kambaliku papahianguyaka la pakamanggai nyimi hama tuna na uhu Gandum na pakahaungu weling la tadana, hi ka hau nya nama hamu weling la ma anga. 32Taka Nyungga bada hambayangu ngguka ndumana nyumu ka ambu na talungguru na pawaimu. Dangu, jaka muhili njanga belikai Nyungga maka nyumu kau paka pandukuha da angu dedi mu."33Na pani i Petruh lai Yehu, " Miri, wai rehi manggunya duku la patama la uma kapatangu dangu la pameti karianggau Nyumu Miri!" 34Na hiamai Yehu, '' Petruh ndedi mbu da hakuku da manu wulu la lodu nahu nyumu mbada pandailu wunda ngu muka papahiningga."Handiawa Lapa Hangganya Namaharui35Halaka, i Yehu na paaranja damakikunya, " Jaka Ku parahanggai nyimi taka ndai ngandi kantong ndui, tas, ato halapa, mala nu ka ningu du makuranggai nggra-nggara?" Da hiamayai Yehu, " Ndia."36Wananja i Yehu, " Taka nahu ngggamu biaya nama ningungu kantong ndui, jaka ndia tas, ngandiawa. Dangu, nggamu nama nda ningu hapanda, matawa kana dangganya na kalembina dangu kana kei hapanda.37Kaba, Nyungga kupaninggai, ninya na handalaru huratu matua, ' Nyuna padiha maya hama tuna datau njala,' Jia mayaka badi nuna bana pangapungu la wikunggu Nyungga Nadu, nggaraya napa tulihu la huratu matua na ngiaranggu Nyungga nahu jiangu mayaka napa tutukunguna." 38Da hili pani dama kikunyai Yehu, " Miri, yiada ninja dua mbunguda da hapanda," dangu, napani i Yehu, " Jiakawa."I Yehu Na Hamayangu La Tandula Getsemani39Tunaka nu, i Yehu na luhu weling la paraingu hina laku la kalingia palakuna la palindi Zaitun hamana pakali palaku-Na; taka damakiku-Nya lua karia mada-Nya. 40Bada takaka lai nu, hina paninja, " Hamayanguwa ka ambu peku njalami, jaka ningu makamanggai."41Tunaka nu, laku maraunanyaka hawutu Nyuna weling lai Nyuda ningu handaka patuku wanya watu marauna, hala hina hambayangu, 42" Ama, jakau mbuhangu Nyumu, pamaraunya lati yiana namayila napa hambetanggu. Batuna, Ambu tundunya napa mbuhanggu, taka tundunya napa mbuhamu Nyumu bia Ama."43Bahalaka nu, na haatu malaikatu na mai lai Nyuna dangu hina pa itangu wikina lai Nyuna dangu na pakaparu-Nya. 44Dangu, dala mayila-Na hina parukangu pahambayangu; na hanggobungu hama tuna wai riaya maka mbatiku la tana.45Bana halaka pahamayangu i Yehu, nahili beli la makiku-Nya natakanja, na tuamanja ba katudada dangu hawinada.46I Yehu napa ninja, " Nggikina hi katuda? Hadanguwa dangu kai hamayangu ka ambu na ngganakai mapakamangu."Dayapayai Yehu47Batalanga kariayauku napai Yehu, taka danyaka ba hau padundilu biadaka datau; dangu da kali pa aunya Yudah, hala haatu weling la hambulu ma dua dama kikunyai Yehu, taka nu i Yudah hina lua tuamaya i Yehu hina pudukuya.48Batuna, i Yehu na paninya, " Yudah ka wuamunya Na Ana Tau dangu puduku munya?"49nu damakinyai Yehu dama ninja lai nu bada itayaka nu hida pani, " Miri, matawa lati kama landahu wanya hapanda wada?" 50Tunaka nu, na haatu weling la anguda hina landahu wanya hapanda na atana na ratu bokulu na mbuata ma nakahilu kawanana.51Batuna i Yehu napani, " Jia kawa! hala hina damaya nakahiluna nuna natau hina panjanya.52Tunaka nu, hina paninja da ratu kapala dangu da parawira mangangu la umana i Miri, hamanai da Ama bokulu Yahudi damamai lai nu payapa Nyuna, " Kanggikina hi mai bai ngandi hapanda dangu kadipu ai beri hamana maimi pa apa ma parompoku kai? 53Hau lodu-hau lodu ni manu mangga dangu nyimi la umana i Miri, taka nyimi ndai yapa aka. Na nyuna nahu jiamayaka na rehina nyimi bai paluangu limami ba rehi manaka na kapatangu bana kuaha."I Petuh Bana Pahininyai Miri Yehu54Bada halaka pa apayai Yehu, hida ngandiya la umana na ratu bokulu. Batuna i Petruh dutu weli marau nanja. 55Paruaka danyaka epi patini, takai Petruh lua hina mandapu danja datau dama winggirunya.56Na haatu natau kawini na itayai Petruh bana mandapu lalihi epi patini, hina kanundaruyai Petruh, tunaka nu pani nanyaka, " Natau yiana kawai kariambudai Yehu." 57Batuna, i Petruh napahiningu, wana, " Ndaku tanda dokumaya duku natau nuna." 58Ndedi pira mbadikuna ninya na haatu nama itayai Petruh hina pani, nyumu mbu dumu angu hala madumi dangu Nyuna!" Takai Petruh napani, " Ndia, nda nyungga a!"59Ningu hau jamu ki malapahu hili ni manyai na haatu nama pani pakudungu, " Natau yiana mbu karianai Yehu mbuya, kaba nyuna mbu tau Galilea ya.'' 60Taka na hiamai Petruh, " Nyungga ndaku pi anya nggaraya napa panimu!" La rehinu ma, bana kariyauku pa i Petruh hakuku danyaka da manu wulu.61Hala, Yehu na mbili hina tangaruyai Petruh. Dangu, i Petruh na namuya napapanina i Yehu , " Kaba ndedi pa da manu wulu da hakuku lodu nahu, nyumu mbada pandailu wundangu muka papahini ngga Nyungga bawana-Nya.'' 62Ka luhu nanyakai Petruh weling lai nu hina hi dira handukaya.Dama Dai Da Pamayilayai Yehu63Datau dama dai yai Yehu pakiringu danyaka dajuluya dangu da paluya. 64Da bitanya na matana dangu da pani, " Pandoiwa! Nggamu nama palukau?" 65Nyuda mbu dangu na kariyauku da nama nda pahama-Nya dangu da jeriku-Ya.I Yehu La Hangga Kapala Yahudi66La haromu na lodu, da ama bokulu yahudi, ratu kapala dangu da ngguru anggama da pauhi dangu hida ngandiya i Yehu la hanggana Mahkama anggama. 67Dapani, " Jaka Nyumu jiakau i Mesiasu, pani nggama nyuma." Takai Yehu wananja nyuda, " Jaka Nyungga kupaninggai nyimi, nyumu ndau parahaya aka Nyungga. 68Dangu Nyungga ku pa aranggau nyumu, nyumu ndau hiama aka.69Batuna, " pakiringu nahu na Ana Tau na Mandapu la hapapa kawananai Ala Nama Kuaha." 70Nyuda mbulu hala da pani, " Jaka tunanu, ka Nyumu Ananai Ala kau?" Na hiamai Yehu, " Nyumu ma wamu ba Nyungga duka Nyuna." 71Halaka nyuda da pani, " Hakahi nggaraya napa hili mbutu nda? Bada rongu danyaka weling la ngaru wikina Nyuna!"
Chapter 23

1Halaka, mbuhala datau nuda da ndualaku dangu hida ngandiyai Yehu la hanggana i Pilatuh. 2Dangu, nyuda pakiringudanyaka patuya i Yehu dangu panida, nyuma ma ngalanya na Tau yiana bana panjaranja da rakyatu dangu na lara nggama pambayaru hiku katiku lai hanganji bakulu, nadu Nyuna ba Karituya, haatu hanganji."3I Pilatuh na paaranya i Yehu, " Nyumu raja tau Yahudi kau?" Na hiamai Yehu, " Jia duya ba wamu.'' 4Halaka, paninanyakai Pilatuh la ratu-ratu kapala dangu latau dangu nyungga ndaku hunggu aya na njala na Natau yiana."5Batuna, warangu madua danyaka, " Na wangu lii paajaruna natau yiana na runduya natau la nggubulu Yudea pakiring weling la Galilea lupa tuama lai yiahu!"I Yehu Da Ngandiya Lai Herodeh6Bana ronguyaka nuna i Pilatuh, hina paarangu jakai Yehu tau Galilea ya. 7Dangu, bana pinyaka i Yehu ba welinguna la Galilea-ya la wawa kuahanai Herodeh parahananyaka parainai i Pilatuh pangandiya i Yehu lai Herodeh nu batalanga ninya la Yeruhali.8Herodeh bana itayakai Yehu, dira hamu ya na etina bada mandainaka pambuhangu papahamburu danya i Yehu ka mbada rongu hala dunanyaka na rukuna i Yehu na monungu pa ita wikiya i Yehu bana patumbu paha ngatarungu.9Jia duyakai Herodeh hina wangu papa ara padanya i Yehu, takai Yehu duna ndana hiama ndoku hau. 10Da ratu kapala dangu da ngguru anggama da hurungu mbu lai nu, hida panjala pambangatuyai Yehu.11I Herodeh dangu da angu tentara mbuda juluya dangu da pamakiaya i Yehu, hala hida papakinya paki tau bokulu, tunaka nu hida pangandi belinya lai Pilatuh.12Amangu, i Pilatuh dangu i Herodeh da pamuhung, taka la lodu nuna da pa angungu beli.I Pilatuh Ndana Njadi A Papahalayai Yehu13Halaka, i Pilatuh na pauhinja da kapala, dangu da ama bokulu Yahudi, dangu datau dangu, 14hala i Pilatuh na paninja nyuda, " Nyimi hi ngandiya Natau yiana lai nyungga kaba haatu tau mapanjarangu tau danguya. Kataka, jaka ku parahaya la hanggami nyimi, nda jia ngala anggunya njalana hamana pambada pakalami.15I Herodeh mbu ndana ngala mbunya hau panjalawana hina pangandi belinya lai nyuta. tangaruya ndaningu ma duna rukuna hau na raka pahukungu wanya hukungu meti. 16Jia duya, baku halaka parambahu-Ya, pahala beli nggunyaka-Nyuna."17Handaka mbabu pamangu pahka, i Pilatuh na kali pahala ha ata tau patahangu ndumana natau dangu.18Batuna, datau dangu nuda da wara hama-hama, "pametiya! pahala nggamanyai Barabah!" 19I Barabah natama la hukung ruku pakongguluna la paraingu dangu ruku pametina tau.20I Pilatuh duna mbuhanguna papahalayai Yehu, jiaya duyaka na hili paninya handakangu natau dangu. 21Batuna, nyuda padaingu warangu madanya, " Harikanya Nyuna! Harikanya Nyuna!"22Hala na pandailu wundangu wana i Pilatuh bana warang hina paaranja, " Kanggikina? Ka nggara njala maya napa palakuna Natau yiana? Ndana njala a. Ndaku hunggungu a hau njala na raka pahukungu wanya hukungu meti. Taka nu, ku parambahuNya ka pahala-Ya."23Taka, nyuda pangalangu da pa warang dangu pamandung dangu kariyauku bakulu kapeku na i Yehu da harikanya. Dangu, nyuda ka dama talu. 24La malamirina, i Pilatuh puhananyaka hukung meti tundunya na pambuhana natau dangu. 25Dangu hina pahalaya natau pakarai da, natau nama ninya la hukung ruku pakonggulu dangu pameti tau. Batuna pakata danya i Yehu lapambuhada nyuda.I Miri Ba Harikanya26Bada ngandiyaka yehu palaku, la padua anda, hamburu danyaka na haatu tau, Simon ya natamuna weling la Kirene nama hina pamaingu weling la ndeha. Da tentara nama padukunya ai harikana i Yehu la kajiana dangu hida parahanya padukuya weling la kajianai Yehu.27Dangu natau nama kiku-nyai Yehu, dangu weling la huangada nyuda ningu tau kawini nama hinyai Yehu.28Batuna, na mbailinjai Yehu dangu napani, " Hai kawini Yeruhali, ambbu hi dungga Nyungga. Hinya na wikimu dangu da ana-anamu.29Padaingu ningu ma rehina datau papani, ' Oha ana paku na kawini nda woru ihi dangu da manda handakangu paningu anangu dangu da manda pahuhu ndoku ana rara.'30Nu la rehi nuna duka bada paninja da palindi-palindi, pinjalu nggama! Dangu da tandula hungguru nggama! 31Nadu, kajiapa na ai namaluri mbada tudanya hama tuna yia, hiu nggaraipa napa na ai na mbada meti!"32Nimbunja datau madua tau akatu da pangandi lapa hukung meti da angu paharikanyai Yehu.33Bada takaka la hau pangiangu nama tamung, " Kaba kotu," bawadanya harika danyakai Yehu dangu nuda datau akatu dama dua, na haatu la kawana-Na dangu na haatu la hapapa kalai-Na. 34ka paninanya kai Yehu bana hamayang, " Do Ama, jama arunja ba nda pi madanya nyuda jaka nggaraya ulada. Da pakinai Yehu paberi-beri danjaka la dangga dangu bada wangu patunju undi35Datau dama ndualaku lai nu tangaru danyaka, batalanga pa akadanya parai da ama bokulu Yahudi. Dapani, " Nyuna na pamananya natau hawiangu , matawa kana pamanangu wikina, jaka tuba hanganji pamanangu duya na papindinai Ala!"36Da tentara mbu da paakanya Nyuna, damai hi dawua-Nya anggur mayilu, 37dangu hida pani, " Jaka Nyumu jikau Hanganji tau Yahudi, malawa kau pamanangu wiki-Mu!" 38Dangu, la dita harikanai Yehu ninya napa tulihu: YIANA YA NA RANJA TAU YAHUDI.''39Na haatu tau akatu angu harika nai Yehu, na pakanyai Yehu, " Kandajia akau Nyumu i Karitu?Pamananguwa wiki-Mu dangu nyuma mbu!" 40Batuna, taka natau akatu haatu, na hangganya hina paninya, "kandau mangadatu anya nyumui Ala kaba nyumu mbu ngalanya na hukung nama hama? 41Na hukung nda nyuta tau madua ruku bata pandoi manjala du, taka Natau yiana ndaningu a njalana."42Hala paninanyai Yehu, " Ya Yehu, namu aruka, jaka u mai ka ndumu ba Hanganji -Kau."43Hala i Yehu napani, " u wai yawa! la lodu yia maka bata kariangu la firdaus.''Na Metinai Yehu44Rakangu jamu hakambulu dambu yaka la tidu lodu, na mata lodu ba ndana handaraku dangu la nggubulu tana lai nu na kapatangu ai lulu lundu lajamu tailu la maringu lodu.45Na tiara dimbaku na patiwalungu da la umanai Miri, na kahira pa banggi dua.46Hala i Yehu na wara dangu pa bakulungu na, " Do Ama, lalima-Mu Nyumu yaka ku wuaya na na wikinggu."Bana halaka papani tunanumeti madua nanyaka. 47Na parawira pranjuritu bana ita yaka nuna nama njadi, wotunanyakai Ala dangu napani, " langataka, Nyuna ndana njala-a!''48Natau dangu nama mai lai nu da itaya nama tumbu da beli hida pa pa luha da kuruda.49Dangu mbundabada dama tandaya i Yehu dangu jia mbuha datau kawini dama ndakiya Nyuna weling laGalilea da ndualaku weli maraungu pa hamataya nuna.Yehu Da Taninya50Ninya na haatu tau mini Yusuf ya natamuna tau hamuya.51( Nyuna wiki ndana patunju a napa buatada dangu bada batangu). Yusuf welina la kuatak Arimatea, la ndeha tau Yudea dangu patia nanya padua na rehina i Ala ba mapareta ba Hanganjiya.52Yianai Yusuf na lua pakarai ya na metinai Yehu.53Hala, hina papurunya na meti nai Yehu weling la ai harikangu, hala hina kawuhuku wanya tiara yubuhu tiara linangu. Halaka nu, hina mbanjalu-Ya da la reti napa pahatu la pinu watu. Lai nahu, ndedi ningu a haatu pa tunya.54Na lodu nuna pahandia-ya, dangu lodu hangahu pakiringu amanaka. 55Da kawini dama mai karia nyai Yehu weling la Galilea, da ndutu yai Yusuf.Da itaya na reti nuna jaka nggikina na metinai Yehuba banjaluya da la reti.56Tunaka nu, beli danyaka hida dangu da handia rampi-rampi dangu minya pa buri wanya na meti nai Yehu.La lodu hangahu panjangu danyaka lapa rama ndakiya na hukung Tauratu Muha.
Chapter 24

1La lodu kawunga minggu nuna, la mbaru-mbaru, hada rudung da kawini da lua la reti nai Yehu pangandi rampi-rampi dapa mbada handia da.2Datakanya na watu bakulu bada tanggulungu naka weling la reti.3Batuna, bada tamaka, nda ita ayapa na metinai Miri Yehu.4Bada hondaru papangadanya na ngiarana nuna, hi nia mbianja datau madua dama paki katari makajilaku dama ndualaku la lihida.5Dira mangadatuha da kawini nu dangu hida karuduku taka la tana, kataka datau madua nuda da pani, " Kanggikina hi himbuya natau nama luri la huanga tau meti?6I Yehu nda nianya lai yohu, Na hadanguka. Namuya rukuna napa mbada pani nanggai-Nya lai nyumu piti weling bala Galilea yapa Nyuna.7Na pani jaka naAna Tau papakata manya badai latau njala, hida harikanya, taka la lodu patailu wana na hadang beli."8Taka datau kawini nuda da ingaya na papanina i Yehu .9Bada belika nyuda weling la reti nai Yehu, pani hala danyaka na rukuna nuna la papahurungu tau hakambulu haatu dangu mbundabada damakikunyai Yehu da hawiangu. 10Datau kawini dapani halaya nuna la makikunya i Yehu jiaha , i Maria Magdalena, Yohana, Maria inanai Yakobuh, dangu mapiraha datau kawini hawiangu.11Batuna, da panida datau kawini nuda pani anga danya wada bia dama kikunya dangu ndada parahaya aha da tau kawini nuda. 12Kataka, i Petruh hadangu lumbatu nanyaka hi napalai la reti nai Yehu. Na bunggu dangu hina ka hinu hu da a, taka na itaya na katari linen napa kawuhu wangu mameti a nama ninya. Halaka nu, beli nanyakai Petruh dangu matu-matu pa pangadana la eti na ngiarana jaka nggaraya nama tumbu.I Yehu Napangitangu Wikina La Anda Nama Hanggangu La Emaus13Nu la lodu nuna mbu, tau madua ha dama kikunya i Yehu da laku la hau kuatak nama tamungu Emaus. Rakangu nomu kambulu kiluna weling paraingu Yeruhali.14Dama tau madua ha nuda pabanjaru danja na rukuna nama tumbu-matumbu mbundabana.15Batalanga pabanjaru daka bada panjiapa kanandingu, i Yehu wikima nama mai palihinja hina laku papiara danja nyuda. 16Batuna, da matada nyuda napa biatang hi nda peku tanda adanya Nyuna.17Hala paninanyakai Yehu, '' Nyimi tau madua nggaraya napa pabanjaru wami la anda?" Ailu kandi ma adanya da tau madua nuda dangu handuka da da mukada. 18Na haatu weling lai nyuda nama tamung kleopas, na paaranyai Yehu, " Ka jiamakau ka Nyumu nu tau palaku la Yeruhali na manda pinya nama tumbu kangiau anamodu lai nu?"19Napani i Yehu, " Nggaraya nama tumbu? Da hiamayai Yehu, " Rukunai Yehu weling la Nazaret du. Nyuna wunanguya nama mbinu nya kuaha daa la kariyaukuna lupa da papalakuna la hanggana i Ala dangu la hangga mbundabana na banjarunda. 20Batuna da ratu kapala dangu da uma bokulu angu banjarunda da pulinyaka pahuku pametiya, dangu bada wangu paharika-Nya.21Lati mamonungu maka ba Nyuna ka nama pahalaya na Israel.Taka nahu, tailu mbo lodu wanaka bana tumbu nua.22Batuna, batau mapiraha datau kawini weling lai nyuma dama paka tataku kama. ba talanga ninja la eti la mbaru-mbaru ailulu, 23taka ndada hunggu aya nama meti lai nu. Bada belika hida pani bada itaha da malaikatu dama pani bana lurika i yehu wadangga.24Halaka, mapiraha weling lai nyuma dalua dangu na padeninguma hama tuna na papanida da kawini nuda. Taka ndada ita aya i Yehu."25Halaka paninanyakai Yehu lai nyuda, " Oh, kaba dira ndaba kai nyimi dangu na lamban na eti mi la paparahaya ya napa pani da da wunangu.26Kandai karitu a nama mayila dangu natama dala Hanganji pamanangu-Nya."27Tunaka nu, i Yehu hina palohanja nggaraya napa tulihu la nggubulu na na huratu matua namaliya na wikina Nyuna, piti weling la mbuku-mbuku nai Muha lupa tuamaha da mbuku da para wunanguka.28kabada mareni tuamayaka na deha Emaus, i Yehu na laku pangalangu nya napa laku wana Nyuna. 29Batuna, da patuyai Yehu dangu da pani, " Ndadiku kadi la pangiama nyuma nadu kaba mareni rudungu amanaka dangu mbada tamanaka na mata lodu." Ka, tamananyakai Yehu pa ndadiku danja nyuda.30Bada pambulungu hala la menja pangangu, i Yehu na pitiya na roti hina pamalangunyai Ala. Hina kawita-witaya, hina wuanja nyuda. 31La rehinu, tabunggahu biadanyaka da matada dangu hida tandayai Yehu. Tunaka nu, ailu munangu biananya i Yehu weling la hanggada. 32Bahalaka nu, pani danyaka dangu anguda, " Kanda rinjungu hamu ana na eti nda nyuta bana pani danda namu la anda bana pani danya na ihina na huratu matu lai nyuta?"33La rehi nuna maduaka, bada hadangu hida beli la Yeruhali. Lai nu datakanja dama hakambulu ha atuda damakikungu lai Yehu batalanga hama-hamada papauhi hala. 34Dama kikungu nuda dapani lai nyda madua, " Langatakama i Miri na luri beli dangu na pa itangu wikina lai Simon !" 35Nuda damadua dama kikungu dama bidi taka pani danyaka nggaraya nama tumbu nahu la padua anda-da a. Nyuda da paniya ba nggiki wana nyuda bada tandaya i Yehu batalanga kawita-witana roti.I Yehu Bana Paitangu Wikina La Makiku-Makiku-Nya36Batalanga pabanjaru dapa nu hi jia ndumuru wana bia i Yehu la paduada nyuda dangu na paninja, " Manjakuwa nyimi." 37Batuna, dakatataku dangu da mangadatu. Napa kanandida ba itangu da hetangu wada.38Hala, i Yehu napaninja, " Kanggikina hi mangadatu dangu hi dalilua da etimi? 39Tangaruha da lima-Nggu dangu da wihi-Nggu. Naina jiaka Nyungga ma. Damaka dangu kanundaruka, nadu da wandi ndaningu a toluda dangu ndaningu a rina da hama tuna bai itaka Nyungga." 40Bana hala papani tunanu i Yehu na pa itanja da lima dangu da wihi-Na lai nyuda.41Nu ba ndedi peku parahayada ba lalu nggauru dangu ba lalu hangataruda, i Yehu na paaranja, " Ka ningu du nu lai nyimi pangangu?" 42Hida wuanya haka dipu iyangu patunu lai Nyuna. 43I Yehu na kei ya nuna na iyangu hina nganya la hanggada nyuda.44Hala, na hili paninjai Yehu, " yiada haka da hangia-hangia dapa bada paninggu nggai baku luripa Nyungga.Bulu hala napa tulihu ruku nggu Nyungga dala hukung taurat Muha, dala la ngara wunang, dangu na ludu pamalangungu ba lupa na tuama maya."45Halakai Yehu na bunggahu ha dapatandanguda nyuda kapeku na nyuda da pinya Kitab Suci.46Na hili paninjai Yehu," Ninya napa tulihu na Hanganji na padangu mapa badi mayila dangu napa na hadangu beli badi weling la meti la lodu patailu wana. 47Dangu, wanya natamuna na Hanganji pamanangu pabuabaruya badi la mbundabana na mbanjaru da njalana parai nai Ala piti weling la Yeruhali.48Nyimi duka hakahi-hakahi nya nuna mbundabana.49Kai pinya, Nyungga ku pangandi nggai nya na parandi nai Ama-Nggu lai nyimi. Batuna, ndadikuwa la paraingu Yeruhali hi lupa na panggabulunggai na kuaha weling lai Ala."I Yehu Na Hei La Awang50Halaka nu, i Yehu na wandaha damakiku-Nya la hambeli paraingu lundu la Betania. Lai nahu, Nyuna na ndendiya na lima-Na dangu hina pamalangunya. 51Batalanga pakanyuru nanjai Yehu, Na pahiawa danja nyuda dangu na hei ya la awangu.52Hala, nyuda da marubuku-Nya dangu da beliha la Yeruhali dangu riki mbaha etida.53Nyuda ni manu manja da la Umanai Miri dangu wotunyai Ala.

John

Chapter 1La kawunga mangilu njiaya na pulungu

1Na pulung nuna na laku pamiara angui Ala angui na pulung nuna njia mayaka i Ala. 2Na pulung nuna na laku pamiara angui Ala la kawunga mangilu na. 3Mbulu daba na napadikanya weingu lai Nyuna. Jaka da Nyuna, mbulu daba na nama bada ninya yiana da ningngu a ma njadi.4La dalu na Nyuna ninya na luri angui na luri nuna njia ma yaka na hambila pinu tana. 5Na hambila nuna na panjiulungu na lama kapatangu, angui na kapatangu dena makka pa kuaha-Nya.6Ninya na ha atu tau napa paliawa nai Ala, na tamu na Yuhani. 7Na mai hamana na haka hi duma papa takanya na haka hi ruku na hambila nuna lundu welingui la Nyuna mbulu daba na tau da parhaya. 8I Yuhani wiki da njia aya na hambila nuna, ka nadu nyuna na mai duma papa takanya na haka hi ruku na hambila nuna.9Na hambila nama paturuhungu, nama njiulunya mbulu daba na tau, na mai la pinu tana.10Na epi njiulungu nuna bada ninya ka la pinu tana, angui na pinu tana yiana na pa njadi ha welingu lai Nyuna, ka nadu na pinu tana dena tanda aya Nyuna. 11Nyuna na tuamaha da manguNa, ka nadu da manguNa dena tanda tanda aya Nyuna.12Ka njiaya, nyuda nama tarimma ya Nyuna na wuanja kuaha pa njadi ana-ana nai Ala, duma nyuda dama parhaya ya la dalu kuru tamu Na. 13Nyuda da dedi da njia a kada welingu la wai ria jaka ndia da pambuha tolu da, jaka ndia weli la pambuha tau mini-tau mini, ka nadu nuda ma pawelingu lai Ala.14Na pulun g nuna bada njadi naka tolungu angui na todu la huanga da nyuta. Nyuta bada ita danyaka na pahanganji Wanna, ka nuna pahanganji na ana kamiaha na i Ama, mbinu welingu hanggiala hawuala angui nama padeningu. 15I Yuhani na wuangu haka hi ruku na Nyuna dangu na warangu, "Nai na yaka Nyuna napa wanggu baku papa takanya, 'Hala ka nyungga, daingu na maingu Nyuna nama mangilu ngga nyungga ruku na Nyuna ninya ba ndedi ba ningga nyungga.' "16Welingu lama binuNya, nyuta mbulu daba da ta tarimma hanggiala hawuala la hanggiala hawuala. 17Ka nadu, na Hukum Taurat na wuangu welingu lai Muha; ka njia hanggiala hawuala angui nama padening na mai welingu lai Yehu Karitu. 18Nda ningngu a ha atu tau nama ngita ya i Ala, ka njia ana kamiaha na i Ala, nama ninya la baba na i Ala, na papa taka-Nyuna.Haka hi na Yuhani parunu19Naina ya na haka hi na i Yuhani ba da tau-tau Yahundi da papaliawa ha da tau matua angui da tau-tau welingu la Yeruhalli, duma papa aranya i Yuhani, "Nggamu kau ka nyumu?" 20i Yuhani napa luahangu, angui nyuna dena kambaliku a, nyuna napa luahangu, "Nyungga da njia aka i Karitu nuna." 21Nyuda da papa aranya, "jaka tanu, nggamu kau kanyumu? ka Elia kau nyumu?" "ka nabi kau nyumu nuna? "Nyuna na jawabpu ha, ndia'a.22jia ba tuna, nyuda da paninya nyuna, "nggamu kau nyumu, ka nadu nyuma hili wuang manya ihi pani la tau nama paliawa kama? nggara ya na panimu ruku na wikimu?" 23Yuhani napa ihinya angu pani na wunang yahaya, "Nyungga maka pani tau napa wana i na wunang yahaya na warang la pandang tialangngu: 'Luruskanlah jalan bagi Tuhan!24Da tau-tau Yahundi da pa paliawa nuda njia maha ka da tau Farisi. 25Kanu, nyuda da pani lai Yuhani, "Jaka da njia kau Mesias, ndia'a Elia, angu ndia'a wunang nuna, ka nggiki na nyumu himu ihuha?"26Yuhani napa ihi nja nyuda, "Nyungga ku ihu ha wangu wai, ka njia la huanga mi da dingiru nda tau dama da tanda kau. 27Nyuna makka nama mai lakawunga mangilu baku dedi taka. Pa mbunggahu ha da halapa Na, nyungga daku parakang a." 28Mbulu daba na nuna na wuwa la Betania, la hapapa luku Yordania, la pangian nai Yuhani ngiapa ihu na tau.Na ana mbibi nai Ala29la haromu loduna, i Yuhani na ita ya i Yehu namai lai nyuna, angui Yuhani na pani, "ita ya na ana mbibi nai Ala nama puadahu ha da njala pinu tana! 30Nyuna makka napa ngitanggu hiku pani, "ba hala ka nyungga nu ba ningga daingu ningngu ma napa nama mai nama parihingngu lapa mbokulu welingu nyungga ka nadu ba bada ni manyaka Nyuna ba ndedi ba ningga Nyungga. 31Nahu yia, nyungga daku tanda aya Nyuna, ka nadu ka paluahanya la huanga tau-tau Israel, hiku mai papa ihu ha wangu wai."32Angui, Yuhani na haka hi, wana, "Nyungga ku ita ya na ngahu nama puru welingu la awang hamana maha wurung merpati angu na ngahu nuna na todu la luri-Na. 33Nyungga wiki daku tanda aya Nyuna, njia Nyuna nama pa papaliwa ka duma ka ihu ha dangu wai na paningga ka nyungga, 'Nyuna nama pali ditang mu ngita ya na Ngahu na puru angu na todu, Nyuna makka nama ihu ha wangu Ngahu Matua.' 34Nyungga wiki bada ita nggunyaka angu ku wuangu haka hi ka bai Nyuna naina na Ana nai Ala.' "Dama tundunya-Dama tundunya i Yehu la Kawungangu35La lodu haromuna, Yuhani na dingiru ulangu angui da tau madua dama tundunya, 36angu nyuna na ita ya i Yehu na pangga. Yuhani napa ni, "ngita ya, na Ana Mbibi nai Ala!"37Da tau madua dama tundunya da rongu napa pani na hida tundunya i Yehu. 38Yehu na mbaili la ka jia angu bana ita ha nyuda lapa ndutu daki-Nya, Nyuna na pani nja, "Nggara ha dapa himbu mi?" nyuda dapa ninya lai hanggang lai Nyuna, "Ngguru, la nggikau mu todu?" 39Nyuna na pani nja nyuda, "Mai angu nyumu daingu ita mamunya." Hala ka, nyuda da mai angu da ita ya na pangia patodu Na angu da todu nduaNya la lodu nuna ka nadu la waktuna nuna la pangiara-ngiaranya bada jam la hakambulu.40La ha atu tau nama rongu weling la tau madua na pani na i Yuhani hala nama ndutu dakinya i Yehu njia mayaka i Andreas, angu dedi na i Simon Petrus. 41La kawunga mangilu na, Andreas na patabuk duanya i Simon, angu dedi na, angu na pa patakanya, "Nyuma bada tuama manya ka i Mesias (napa hili bada palua hilunya la 'Karitu'). " 42Hala ka, Andreas na ngandi ya i Simon lai Yehu. Yehu na tangaru ya i Simon angu na pani, "Nyumu Simon, ana nai Yuhani. Nyumu daingu pa paaungu kau Kefas (nama ba wana 'Petruhu jaka ndia watu)."43La haromu lodu, Yehu na rinjungu palua la Galilea. Nyuna na patabuk angui Filipus angu na pani nja, "Tundu ngawa Nyungga!" 44Filipus nama welingu la Betsaida, la paraingu pangia pa todu nai Andreas angu Petrus ha. 45Filipus na patabuk angui Natanael angu na pani nja, "Nyuma bada ita manyaka Nyuna napa tulihu nai Muha la dalu hukum taurat angu la wunang papa liawa, ka nuna Yehu nama welingu la Nazaret, ana nai Yusuf."46Natanael na pani nja, "ka nadu napa njiaya nama hamu na paweling la Nazaret?" Filipus na pani nja, "Mai angu kai taru ya." 47Yehu na ita ya i Natanael namai lai Nyuna angu na pambajaru ruku na i Natanael, "ita ya, na tau Israel nama kunduhu, da ningngu a nama pa angang la dalu lai Nyuna!" 48Natanael na paarangngu, "ka nggi hama tuna bana Nyumu himu tanda ka nyungga?" Yehu na jawapu ya, la kawunga Filipus bana pa aunggau, Nyungga bada ita nggau ka welingu mbau ninggau la wawa pingi ai arahu."49Na jawapu i Natanael, "Ngguru, Nyumu jia maya ka ana nai Ala. Nyumu njia mayaka nama kuaha ha da tau Israel." 50Yehu na jawapu angu na pani nja, "ka bai Nyungga mapa pani nggau lai nyumu, 'Nyungga bada ita nggau ka nyumu la wawa pingi ai arahu', ka nadu himu pahaya? Nyumu daingu ita munya nama parihingngu pa mbokulu welingu nama nu!" Hala, Nyuna na pangalatilangu, "nama padeningu langataka, Nyungga ku pani nggau, nyumu daingu ita munya na wang nama tabunggahu angu na maranongu-maranongu nai Ala da hei puru papa tarima ha da Ana tau."
Chapter 2Na Wai na panjadi ha Angguru

1La lodu nama katailungu, ninggu mbungguru la lei manguma la Kana, Galilea, angu na ina na i yehu ninya la nu. 2Yehu angu dama tundunya-dama tundunya, dangu pa dundang ha la li la lei manguna nuna.3Ka nu na wai angguru na japu, na ina na i Yehu na pani nja, "Nyuda da japu wai angguru" 4Yehu na jawabpu ha, "Tau kawini, nggara ya na pa angumi angu Nyungga? na rehinggu ndedi na hala walang. 5na Ina na i Yehu na pani nja dama ndula ha, "Nggara mbaya napa pani da lai nyumu, palaku ha nuda.6Lai nu, ninja da nomu kotaku welingu la watu, dama papa laku manu nda tau Yahundi la upacara pa mbaha wanja. Da duma nda-da duma nda kotaku nuna da wotungu ningu dambu njaka tailu kawuku. 7Yehu na pani nja nama dula ha, "Tunjawa da kotaku-kotaku nuda wangu wai. "Angu, Nyuda da tunja nda kotaku-kotaku wangu wai lupa binu. 8Ka nu, Yehu na pani lai nyuda "nu, pitiwa hakudu angu ngandiwa la kuaha mbungguru. "nu, nyuda da ngandi ya lama kuaha mbungguru.9Ka nu nama kuaha mbungguru da kamanya nda wai angguru nuna, angu nyuna dena pi anya welingu la nggi nuda ngiapa weling (ka jia dama ndula ha wangu wai nuda da pinya), ka nu nama kapalanya na hangguru nuna na paaunja da kamahi tau mini-tau mini, 10angu da pani dumangu nyuda, "da tau nda ngunungu wai angguru nama hamu la kawunga na angu ma bada hala mbulu daba nda tau pa unungu, hina pa unna hida ngunungu wai angguru nama da hamu ailulu. ka jia, nyumu mu banjalu angguru nama hamu lupa nu.11Na tanda napa hangataru la kawunga yiana Yehu na palaku ya la Kana, Galilea angu na pawuwa ya na mbinu mbiha-Na, angu nda dama ndutu daki-nya da parhaya yai Nyuna.12Mba halla ka nuna, Yehu na puru la Kapernaum angui na ina na, angu dedi-angu dedi, angu dama ndutu daki-Nya. Nyuda da todu lai nu mba pira lodu nda.Yehu la Uma ratu nai Ala13La lodu pa kamahingu Paskah nda tau Yahundi da mbada ninja ka, angu i Yehu mbu na hei la Yeruhali. 14La Uma nai Ala, Nyuna na itaya da tau-tau da dagangngu lembu, mbimbi, angu merpati, angui dama patukaru ndui ninja la nu.15Yehu na pandoi mbi cambuku welingu la liku angu na pambubar hala ha luhu welingu la Uma nai Ala, ka nuna ni manjai da mbimbi angu da lembu da. Nyuna mbui da warungu ndui mbahi weingu la tau mapa pahilungu ndui angu da pa mbeli nja da menja nda. 16Duma dama pa uturu merpati, Yehu na pani, "Ngandi hala ha welingu lai yohu! ambu panjadi ya na uma amang-Nggu, pangia duma pa dagang pakei.17Ndama tundu-Nya-ndama tundu-Nya nda ingatu ha dapa tulihu: "Mbau mbuhanya ruku nda umamu, mu panjapu ka nyungga." 18ka jia, nda tau-tau Yahundi nda wuangu pani angu nda paninya i Nyuna, "tanda mapa rihing nggiki wana ma napa pawuwa-Mu nduma ma nyuma himu Nyumu mu ningngu kuaha pa palaku ya na ruku-ruku naida?" 19Yehu, na wuanja hilu nduma nda nyuda, "paruha hala ya na uma ratu nai Ala yiana angu dalu la tailu mbua lodu Nyungga daingu ku pahada mbelinya."20Nyuda nda paihingu pani, "Ningngu patu kambulu daungu pa pahadanya na uma ratu nai Ala yiana, angu Nyumu daingu pahada munya la dalu tailu mbua lodu?" 21ka jia, napa wana i Yehu uma ratu nai Ala nuda kajia mayaka na tolu ihi wiki-Na. 22ka nadu nuda, mbana pahada mbelinya i Yehu welingu la tau meti, ndama tundu-Nya-ndama tundu-Nya nda ingatu nda pani yiada; angu nyuda nda parhaya ha nda mbuku mbara eti angu na pani na i Yehu napa pawualaku na.23Mba ninya ka i Yehu la Yeruhali la dalu mabinu ruku Paskah, ndangu tau parhaya la dalu kuru tamu-Na ruku mbada itangu kuaha mapa langataka napa palaku-Na. 24Ka jia tuna nu, i Yehu wiki ndena pa parhaya wiki-Na nduma nda nyuda ka nadu nyuda na tanda ha mbulu daba nda tau, 25angu ndena paki a ngga ngamu nduma pawua hakahi ruku tau ka jia Nyuna na pinya nama ninya la ndalu eti na tau.
Chapter 3

1Ninya na tau Farisi nama tamungu Nikodemus. Nyuna mbi tau ma kapala ha la nggubulu tau Yahudi. 2la hau rudung, nyuna na laku lua lai Yehu angu na pani, "Ngguru, nyuma ma pinya ka nadu nyumu jia mayaka na ngguru nama welingu lai Ala ka nadu kanda ningng a ha atu tau nama palaku ya nama dedi papi tau napa papa ndoi mu, jaka di'a Ala nama nduku daki ya."3Na wua nja hilu, "Nama palangataka ku pani nggau, njaka na tau dena pahilungu na wikina, nyuna dena ngalangu a patama la paraingu nai Ala." 4Nikodemuhu na paarang, "Ka nggiki hama tuna nu na tau ngalangu beli pa dedi jaka nyuna bada kawiada nanya? kana hili tama beli ka nyuna la kambu na inana angu ka padedi beliya?"5na hiama i Yehu lai nyuda, "jaka jia nu, Nyungga ku paninggai, jaka na tau dena dedi welingu la wai angu Ngahu Manundu, nyuna dena ngalangu patama dala paraingu nai Ala. 6Nggara ya nama pawelingu la tolungu jia mayai na tolung, angu jaka nggara ya nama paweling la Manundu jia mayai na Manundu.7Ambi hangataru ka bai Nyungga ku paninggai,'Nyumu lupang kai dedi beli.' 8Na ngilu na hapui la nggimbu pa buhana angu nyumu mu rongu ya na linguna, jia nyumu dau pi anya jaka weli la nggi nggiapa welina angu la nggi nyuna ngiapa lakuna.9Nikodemuhu na paarang, "Ka nggiki hama na nuda bulu dabana da wuwa?" 10Yehu na wauanja pani, "Ka nda jiakau nyumu ngguru tau Ihirailu, jia nyumu ndau pi anya bulu dabana yiana? 11Langataka-langataka nu, Nyungga ku paninggai lai nyumu ka nadu nyuma hi ma pani ruku nggara ya napa pima angu ma wua pani ruku nggara ya na paitama, jia nyumu ndai tarima a na paluahama lai nyimi.12Jaka Nyungga ku paluahanggai ruku na ihi-ihi pinu tana a ndau parhaya, ka nggiki hamana nyumu mu parhaya jaka Nyungga ku pawuwa nggau ruku na ihi-ihi la handaraku? 13Nda ha atu tau a nama bada hei la handaraku, ka nadu nyuna nama bada puru welingu la handaraku, jia mayai na Ana Tau.14Hamana i Muha na pa hei ya na ularu tambaka la marada tialangu, tuna nu mbu na Ana Tau ka lupa pawotu hailanya, 15ka lupa na tau nama parhaya lai Nyuna na ngalangu paluri palupang.16Ka nadu i Ala lalu na namuya na pinu tana yiana, Nyuna na wuanya na Ana Kamiaha na nama diding wangu ka lupa na tau nama parhaya ya Nyuna dana ngalangu a pameti, jia kana ngalangu paluri palupang. 17Ka jia i Ala na paliawa ya na Ana Na la pinu tana nda jia ka duma papaluahanya nama jala angu nama padening la pinu tana, jia mbu ka tunanu ka lupa na pinu tana ka ninya lawunggu nai la Ana-Na. 18Na tau nama parhaya lai Nyuna dana ngalangu pahukungu, ka nadu nahu na tau nama da parhaya bada ninyaka la pahukungu ka nadu nyuna dana parhaya a la tamu Ana Kamiaha nai Ala.19Nainayaka nahukungu nuna: Nama hambila bada mai naka la pinu tana ka nahu na tau na rihi buhanyapa nama kapatangu welingu nama hambila ka nadu nggara ha dapa palaku da jia mahaka dama akatu. 20ka nadu jia na tau nama pandoi ma akatu dana buha anya nama hambila angu dana mai a lama hambila nuna ka lupa da palaku-palaku da dapa pawuwa-pawuwa aha. 21jaka jia, na tau nama palaku ya nama padeningu na mai lama hambila nuna ka lupa ka bunggahu ha da palaku-palaku da nuda napa paloku dala lai Ala.Yuhani Na Wua Pani Ruku Nai Yehu22Hala ka nuna, Yehu angu da kiku-Na laku la tana Yundia. La nahu, nyuna na panjapu waktuna la huanga da nyuda angu da ihu tau. 23Yuhani mbu na ihu tau la Ainonu la tutu salimu nadu mba ningu wai la nu. Tau-tau da mai-mai angu lupa hi ihuha. 24la lodu nuna, Yuhani ndedi patama anya dala panjara.25Angu, ningu ka pani pabiatang welingu la hangia-hangia dama kikungu yai Yuhani angu da tau Yahundi da tanda napa papuadahu wangu. 26Nyuda tuama yai Yuhani angu da pani, "Ngguru na tau nama tundung nggau la hapapa Yordanu, na ruku na Nyuna nyumu mu pani wangu, itaya, Nyuna mbu na ihu ha angu bulu daba tau da mai lai Nyuna.27Yuhani na wuangu pani, "Na tau dana ngalangu a patarima ngga-ngara mbu, jia jaka na ruku nuna pawuang dumana welingu la handaraku ya. 28Nyumu wiki mu ngalangu pa pani wanya na ruku nggu nyungga ka nadu Nyungga bada paninggu, 'Nyungga da jia aka Mesiasu,' nadu nyungga papaliawa ka duma kaku mangilu-Nya.29Na tau nama ningu mbapa kawini na jia mayai na mbapa tau mini-tau mini; jia kana na anguna tau mini-tau mini, nama dingiru angu nama ronguya, na rihi pahanang jaka na rongu lingu ngaru tau mini-tau mini. Nadu, na hananggu yiana bada binu naka. 30Nyuna lupa kana parihi bokulu ka nyungga kaku rihi pakudu."31"Nyuna nama mai welingu la ditana jia mayai la dita bulu dabana, Nyuna nama welingu la pinu tana jia mayai welingu la pinu tana angu papa banjaru wanya na ruku-ruku nama la pinu tana. Nyuna nama mai welingu la Handaraku jia mayai la dita bulu dabana nama la pinu tana. 32Nyuna na wua pani ruku na paitana angu na parongu na, jia da tau-tau ndada tarima aya na pani-Na. 33Na tau nama tarima ya na pani-Na da paluahangu dangu weli etida nadu bajiaya nuna nama padeningu.34Nadu, na tau napa papaliawa nai Ala daingu na patakanya na pani na i Ala ka nadu i Ala na wuangu Ngahuna nama nda ningu watahu. 35Ama na namuha na Anana angu bada wua halananyaka bulu dabana la dalu lunggu lima-Na. 36Na tau nama parhaya lai Ana na ningu luri palupangu, jia jaka na tau nama da karuduku lai Ana dana ngalangu a pangita ya na luri, ka jia na beni bana nai Ala daingu ninyapa lai nyuda."
Chapter 4Na Hilu Pani Na i Yehu Angu Na Tau Hamaria

1Bana na pinya nyaka i Miri na tau-tau Farisi bada rongu nanya nadu Nyuna na tu wuana angu na ihu rihi padangu ma kikungu welingu lai Yuhani, 2(ka japa i Yehu wiki dana pa ihu a, nadu da ma kikung-kikung-Na), 3Nyuna da laku warunya na Yundia angu na kabeli-beli la Nggalilea.4Ka jia, Nyuna na laku lapahunya na pangia kuatak Samaria.5Na taka ka i Yehu la Nggalilea, la pangia kuataku nama tamu Sikhar, nama tutungu la tutu na tana nahuyia na wuangu i Yakupu duma na anana, i Yusupu.6Na humur na i Yakupu ninya lai nu. nadu, i Yehu na manguanangu ruku na anda pa li laku, na mandapu la halinggi humur nuna. kaba nuna, ka bai la jammu kanomu. 7Na mai na tau kawini Hamaria, duma pa dendi wai. Yehu na paninya, "Wuangga Nyungga pa unung." 8(Ka nadu da ma kikungu-kikungu-Na bada na laku ka la kota duma pa kei pangangu.)9Na kawini Hamaria nuna na pani lai Yehu, "Ka nggiki hamana Nyumu, tau Yahundi, pa karai wai unungu lai nyungga ka ba tau Hamaria ka?" 10Yehu na wua pani angu na pani dumana, "Jaka mu pinya na ruku wini na i Ala angu pinya nggamuya nama pani nggau, 'wuangga Nyungga pa unung', nyumu daingu karaimu lai Nyuna, angu Nyuna na wuanggau wai luri."11Na kawini nuna na pani lai nyuda, "Miri, Nyumu da ningu a pa dendi wangu angu na humur naina na manjolung ailulu, weling la nggi Nyumu mu ngalangu na wai luri nuna? 12Nyumu mu parihing pa lapa bokulu weling la appu boku ma nyuma, i Yakupu, nama wuangu humur yiana lai nyuma angu nama bada unung wiki la humur yiana angu mbu da anana angu da mbada da?"13Yehu na wua pani angu na paninja nyuda, "Na tau nama unung la wai yiana daingu na madu manu na nggoru na, 14Nadu na tau nama unung weli la wai napa wuanggu lai nyuda dadda ngalangu a pa madu na nggoru da; ka jia na wai napa wuanggu lai nyuda nuna daingu na njadi matawai la dalu wikina nama pangalang pa hambila ha lupa da ngalang luri palupang."15 Na kawini nuna na pani lai Yehu, "Miri, wuangga nyungga na wai nuna lupang nyungga daku madu pa na nggoru nggu angu nyungga daku mai apa lai yohu duma pama ngiala wai."16Yehu na paninja nyuda, "Mulaku wa, mu paunya na mini leimu angu mu mai beli la yohu."17Na tau kawini nuna na wuangu pani, "Nyungga daningu anggu mini lei nggu." wanai Yehu lai nyuna, "Mu padening mbau wuangu pani, 'Nyungga da ningu anggu mini lei nggu'. 18Ka nadu nyumu bada ningu welingu ka tau ma lima leimu, angu na tau mini-tau mini nama todu lai nyumu nahu nda jia aya na leimu. La dalu na yiana, nyumu mu pani padeningu."19Wana na kawini nuna, lai Nyuna, "Miri nahu ku pinyaka ka nahu Nyumu jiama kauka na tau Nabi. 20Da appu mboku ma nyuma da wotu hailangu la majangga yiana, jia da angu bunggurmu da pani nadu la Yeruhali a ngiapa wotu hailangu.21Yehu na wuanja pani lai nyuna, "Mu parhaya ka wa Nyungga, do kawini! daingu ningu ma napa nadu ba nda la majangga naina jaka ndia la Yeruhali na tau bana wotung hailangu nyai Ama. 22Nyumu mu wotu hailangu napa panda tanda mu, ia nyuma ma wotu hailangu napa pa tanda ma nadu ka na pahanggiala wangu na mai weling la tau Yahundi.23Jia, daingu ningu ma napa, nuna nama nu, nama wotu hailangu-wotu hailangu nama padeningu daingu nda wotu hailangu ya i Ama dala ngahu angu nama padening; nadu i Ama na karai mahagarit hama tunanu duma ka wotu hailanya Nyuna. 24Ala jia mayaka na Ngahu angu nyuda nama wotu hailanya Nyuna na wotu hailanya la Ngahu angu nama padening.25Na tau kawini nuna na pani-Nya, "Nyungga ku pinya nadu i Mesiah daingu na maingu (Nyuna na patamung Yehu Karitu). Bana maika Nyuna, Nyuna daingu na pani ha bulu daba na lai nyuma." 26Na wua pani lai nyuna, "Nyungga, nama pabanjaru danggau nyumu jia mayaka Nyuna.27nahu nuna, da mai da kanyuru-Na angu nyuda da hangataru bada itaya i Yehu bana pabanjar danya na tau kawini. Jia, nda ningu a haatu tau nama pa ara-Nya, "Nggara ya napa himbu-Mu?" jaka ndia "Ka nggiki na himu pabanjar nduanya nyuna?"28ka nahu, na tau nuna na laku warunya na wurung waina angu na laku la kuataku dangu na pani duma da tau-tau lai nu, 29"Mai, itaya ningu ha atu tau nama pani ngga nyungga bulu dabana napa palaku nggu. Ka jia ihi Nyuna Mesiah nuna?" 30nyuda mbu la ku la hambeli kuataku angu duma patabuk duanya i Yehu.31hala ka nuna, nda kanyuru-kanyuru Na nda pabangatu pa huhar ya i Yehu angu da pani, "Ngguru, ngangu wa." 32Jia, i Yehu na paninja nyuda, "Nyungga ningu pangangu napa panda tanda mu." 33nahu, nda kanyuru-kanyuru da paarang haatu tau madua, "Kanda ningu a tau nama ngandi ha nuda duma da nyuda kada ngangu?"34Yehu na pani, "Da pangunggu jiamaya palaku ya na pabuhana Nyuna nama paliawa Nyungga angu rama halaha da parama-Na. 35ka nda jia nyumu a nama pani, 'patu mbua wulang ki na pa jarangu wangu na taka'? itaya, Nyungga ku paninggau nyumu, bunggahu ha nda matamu angu ngita ya na wuaka-wuaka bada na wingiru duma ka pangalangu wangu. 36Nahu ka nu, nyuna nama muti na ngalangu dumana angu na pabundunya na wua duma na luri palupang lupa na jarangu angu nama muti da ngalangu pa riki miri hama-hama.37Ndalu nama naina napa pani yiana padeningu, 'na haatu na jarangu angu na haatu na muti.' 38Nyungga ku paliwa kau duma kai muti na panda parama panda ramamu; na tau hawiangu bada rama nanyaka angu bada tama muka dala parama da nyuda."39Dangu tau Hamaria welingu la kota nuna nda hili parahaya yaka lai Yehu nadu ba ruku na pani na tau kawini nuna, nama wua pani, "Nyuna nama paningga bulu dabana na pabada palakunggu." 40nadu, ka bai da tau-tau Hamaria nuna da takaka lai Yehu, nyuda da karai-Ya duma kana todu angu nyuda dangu i Yehu na todu lai nu la dalu dambu lodu.41Angu, ningu nama rihi pa dangu tau nahu nama parhaya ruku na pani-Na i Yehu wiki. 42Nyuda da pani ka lai tau kawini nuna, "Ka nda jia apa napa panimu ka ma parhaya, ka bai nyuma wiki bada rongu mama nyaka, angu nyuma ma pinya nadu Nyuna naina palangatakangu nama padeningu na hanggiala hawuala pinu tana."Na Ana Marama la Paraingu Na Papanjanya43Kaba ba dambu lodu, Yehu na laku warunya na pangia nuna angu na pangalangu la Nggalilea. 44(La kawungana, Yehu wiki bada nawuangu pani nadu na tau hanganji dada tembi aya la pangia wikina.) 45nadu bana takaka i Yehu la Nggalilea, da tau-tau Nggalilea da hambur ya nadu nyuda bada ita bulu daba na parama na i Yehu dala honggur Paskah la Yeruhali nadu nyuda mbu laku la honggur nuna.46Ka nadu nuna, Yehu na mai beli la Kana, Nggalilea, na pangia na pambada pandoi ya na wai hina panjilungu la wai angguru. La Kapernaum ninya nama marama la paraingu nama ma anana tau mini na hidu. 47Bana rongu ka na ana marama la paraingu nadu i Yehu bada mai naka welingu Yundia pangalangu la Nggalilea, nyuna na laku pa tabuku ya angu na karai pamalangu lai Yehu kana mai dangu kana papanja-Nya na anana ka bai na anana hakudu ki tika pameti.48Nahu, Yehu na paninja nyuda, "Jaka ndau itangu a ruku-ruku angui na hangia-hangia nama pahangatarungu, nyumu ndau mbihu a parhaya," 49Nama marama la paraingu nuna na pani, "Miri, mai wa ka ba ndedi na meti na ananggu." 50Yehu na paninja nyuda, "Mbeli wa, na anamu na luri!" na tau nuna na parhaya la panina napa wua na i Yehu lai nyuna dangu na laku na tau nuna.51Ba dalu la andayapa nama marama la paraingu nuna, da ata-ata na da laku tuamaya angu da paninya nadu na anana tau mini na luri. 52Na marama la paraingu nuna na paarang lai nyuda ruku la jammu pira na anana na hili hamu mbeli. Angu, nyuda da wua pani, "Kangiau nahu hama jammu ka pitungu yaka na bana ihina na bulangu."53Na amana na ana kiada nuna na pinya, kaba la rehi nuna maka i Yehu bana paninya, "Na anamu na luri." nadu, nama marama la paraingu nuna angu bulu daba da dangu kaluaka na da parhaya ka lai Yehu. 54Jima mayaka na tanda pahangataru nama la ka dambu napa paloku na i Yehu bada halaka pambeli welingu la Yundia laku la Nggalilea.
Chapter 5Na Tau Mini Na Papanjanya La Kolam Betesda

1Mba hala bulu daba da nuna, ningu honggur la lodu honggur tau Yahundi angu i Yehu na hei la Yeruhali. 2La Yeruhali, la tutu pindu muka mbibi ninya na kolam nama la dalu tamu Ibrani papa aunya Betesda, nama ningu lima kawuku. 3La kawuku-kawuku nuna ningu tau dangu nama hidu tanulahu: tau ma poki, tau ma luri hapapa, angu tau ma kaliparu (nyuda da patiangu ka lupa na wai nuna na ngguada. 4nadu, jaka la hangia tunanu, na Malaikat nai Miri da puru la kolam angu da pangguada ya na wai nuna. Tau nama tama la kawunga ngguada na na wai ba bada hala naka na wai pa ngguada, daingu pa panjanya welingu la hidu nggara mbu hidu papada na).5Lai nu, ningu tau nama bada hidu mandai lupangu taka la tailu kambulu walu daungu. 6Bana itaya ka i Yehu nyuna bana tanulahu lai nu angu hina pinya nadu nyuna bada mandai naka ngalanya na hidu, Yehu na paaranya lai nyuna, "Mu buhang ka papanja nggau?"7Na tau ma hidu nuna na wua pani, "Miri, daningu a tau nama papuru ngga nyungga la dalu kola jaka na wai na ngguada, jia baku bangatu kapingatu nggu papuru ningu ma tau hawiangu nama mangilu papuru weling lai nyungga." 8Yehu na paninja nyuda, "Mu hadangua! Mu ndendi ha da pakatuda wamu dangu mu lakuwa."9Weling nuna maka, na tau nuna papanjanya, nyuna na ndendi ha dapa katuda wana, dangu mu lakuwa. Jia, lodu nuna jia mayaka na lodu papanjangu la parama.10Ka nadu nuna, tau-tau Yahundi da pani la tau nama ngalang papanjangu weli la hiduna, "Lodu yiana jia mayaka na lodu papanjangu wangu welingu la parama, nyumu ndau ngalangu a pa ndendi ha dapa katuda wamu." 11Jia batuna, nyuna na wua pani, "Tau nama papanjangga, Nyuna maka nama paningga, 'Mu ndendi ha dapa katuda wamu angu mu panggawa.'"12Nyuda da paaranya Nyuna, "Nggamunya na tau nama paninggau, 'Mu ndendi ha dapa katuda wamu dangu mu panggawa'?" 13Jia, na tau napa bada papanjang nuna dana pi anya nggamunya Nyuna nadu i Yehu bada tamanaka weli la huanga tau dangu la pangia nuna.14Hala ka nuna, Yehu na patabuku beli angu na tau nuna la uma nai Ala dangu hina paninya, "Mu rongu, nyumu bada panjangu munyaka. Ambu mu palaku beli duya na akatu ka ambu umbu hili ma tumbu nama parihing panda hamu la lurimu!" 15Na tau nuna na laku dangu na mbuabaruya ka huanga tau-tau Yahundi nadu i Yehu maka nama papanjanya.16Nadu nuna, tau-tau Yahundi da siksaya i Yehu nadu Nyuna na palaku nuna bulu dabana la lodu panjang. 17Jia batuna, Yehu na paninja nyuda "Na Amanggu na rama pa lundu nu, jiaya maka Nyungga hiku rama lundu nu." 18Na pani napa wua na nuna pani napa hanggarit wangu da tau Yahundi lapa parukangu ailulu la pameti ya i Yehu, nda ruku bana dana tutur papa lakuya na lodu papanjangu wangu, nadu bana hili pani i Ala jiamaya na Amana wiki, nama bawana na pahama wiki na nyuna angui i Ala.Na Kuaha na i Ala La Dalu nai Yehu19Jia batuna, Yehu na wuanja pani nyuda, wana, nama palangatakangu, palangatakangu, Nyungga ku paninggau, na Ana dana ngalangu a papalakuya bulu dabana weli la wikina, jaka Nyuna dana itaya na Amana nama rama ya; nadu ka nggaraya napa parama na i Ama, nuna jia mayaka napa ramana na Anana. 20Nadu, i Ama na namuya na Anana dangu na pangita-Nya la Anana la bulu dabana napa papandoi wikina, dangu na Ama mbu na pangita-Nya parama-parama nama parihing pa mbokul mbu lupa nyumu hangataru.21Nadu, hamana na i Ama na pahada mbelinya na tau meti angu na wuanja nyuda pa luri, jia buya na Ana na wuangu pa luri la tau ngiapa nggauru eti-Na. 22Ama dana pani wa anya da panjala wada da tau ngga-nggamu ja, jia Na wua halanya na padira wangu hori tau la Ana, 23lupa bulu daba tau na tembiya i Ana hamana mbu nyuda bada tembiya na Ama. Na tau nama da tembi ya na Ana, dana tembi aya na Amana nama paliawa ya.24Ku pa weli etingu ku patakanggau, na tau nama rongu ya na paninggu dangu na parhaya ya Nyuna nama paliawa ka Nyungga na mangunya na luri palupang, angu dana tama a dalu la papaluahangu wangu nadu nyuna bada na haleli ka welingu la meti hina ngalanya na luri.25Nama padeningu ku paaninggau, na rehina daingu na lu wuwa dangu bada ninyaka nu, nadu da tau-tau meti da rongu ya lingu ngaru na Ana Ala angu nyuda dama rongu ya nuna daingu da luri.26Nadu hamana i Ama na ningu luri la dalu wiki na Nyuna, ka jia mbu Nyuna na wuanya i Ana luri la dalu wiki na Nyuna, 27angu na Ama na wuanya kuaha dumana i Ana duma papalakuya na pambuatangu wangu kabai Nyuna jia mayaka na Ana tau.28Ambu mu hangataru ruku na naina, nadu ningu ma na taka ka jia da tau bulu dabana nama ninya dala wala bongu daingu da ronguya na lungu-Na 29angu nyuda daingu da luhu, ka jiaya nyuda nama bada pandoi mahamu daingu na hanggang la hadang paluri. Ka jia ha nyuda dama pandoi ma akatu, nama hanggang la pahadang nama pawuwa halaha dama njala dama dama padening.30Nyungga daku ngalangu a papa loku ngga-ngara weli la wikinggu Nyungga. Nyungga ku watahu tau manjala angu mapadeningu napa rongu nggu Nyungga angu na watahu nggu na adilu nadu Nyungga daku himbu a napa buha wikinggu, jia nahu napa pambuha nai Nyuna nama paliawa ka Nyungga."Na Pani Ruku nai Yehu Nama Paweling lai Ala Ama31Jaka ku pani ruku na Wikinggu, na paninggu dana padening. 32Jaka jia, ninya na hawiang na pani parai rukunggu Nyungga, angu ku pinya ka bai na panina na rukunggu Nyungga nuna na padening.33Nyumu bada mu paliawa lai Yuhani angu nyuna bada wua nanyaka na ruku nama padeningu. 34nahu jia, na paninggu napa tarimanggu da maweling na tau aya. Nyungga hiku pani ya na ruku yiana ka lupa nyumu hanggiala hawuala. 35Yuhani jia mayaka na epi palita nama ruaka angu na hambila, angu nyumu mu kiahangu pa hanang lai nu a dalu la hambila na.36Nahu jaka jia, na pani nama paweling lai Nyungga na rihing pambokul weling la pani na i Yuhani ruku nggu Nyungga. Nadu, na parama-parama napa wua nai Ama lai Nyungga duma ku pa kaluangga halaha, ka jia na parama-parama na paloku nggu nu, na pawuwa pani na rukunggu Nyungga ka bai i Ama maka nama paliawa ka Nyungga. 37Angu, Ama nama paliawa ka Nyungga wiki nuna bada na wuangu pani na rukunggu Nyungga. nahu jaka jia, nyumu ndau rongu aya na li languna jaka ndia mu ngitaya na muka-Na. 38Angu, na pulung-Na dana todu a la etimu nadu nyumu ndau parahaya aya Nyuna napa papaliawa-Na.39Nyumu mu ajaru halaha da mbuku mahamu nadu mbau patandanya jia la dalu mbuku mahamu nuna mu ngalangu paluri palupang; dangu na mbuku mahamu nuna na wua pani na ruku Nyungga, 40nahu jia nyumu ndau buhang a pamai lai Nyungga lupa kau luri.41Nyungga daku tarima a ma tangajir mapa weling la tau. 42Jia, Nyungga ku tandakau nyumu, nahu jia nyumu daningu a mbara etimu hamana mbara etina i Ala la wikimu.43Nyungga ku mai ruku na tamuna i Amanggu, jia nyumu ndaju tarima aka Nyungga. Jaka na tau hawiangu na mai ruku na tamu wikina, nyumu daingu mu tarima ya. 44Ka nggiki hama naka nyumu himu parhaya, jaka nyumu mu tarima mapa wotung pani weling la tau hama la hawiang dangu ndau himbu a ma wotunggau pani nama mai welingu lai Ala nama Esa?45Ambu mu patandangu nahu jia Nyungga daingu ku pa rapatu kau la hangga nai Ama; nama pa rapatu kau i Muha, ka jia na tau la pangia pa harapumu. 46nadu, jaka nyumu mu parhaya ya i Muha, nyumu mu parhaya ka wa Nyungga nadu i Muha na tulihu na rukunggu Nyungga. 47nadu jaka jia, jaka nyumu ndau parahaya aya napa tulihu na i Muha, ka nggiki hamana himu njadi pa parhaya ka Nyungga?"
Chapter 6Da Pangangu Duma Nama Parihing Weli la Lima Riu Tau

1Ba halaka nuna, Yehu na pala la luku Nggalilea, jia mayaka na luku Tiberias. 2Dangu tau nama tundunya Nyuna nadu nyuda da ngitangu tanda-tanda nama pawualak napa papandoi na Nyuna la huanga tau-tau hidu. 3Nahu jia, Yehu na hei la dita pinu majangga angu da mandapu lai nu angu da manundu lai Nyuna.4Ka bai nuna, na honggur paskah Yahundi bada tutu nanyaka. 5La dalu ba tarru ya la tutuna, dangu na ngitaha da tau dangu da mai lai Nyuna, Yehu na paninya i Filipus, "La nggi ka nyuta ta ngalangu pa kei kanguta lupa kada tau-tau nuda da ngangu?" 6Yehu na pani ruku nama nuna duma padiha ya i Filipus nadu nama padeningu Nyuna wiki bada pi nanyaka jaka nggara ya na papandoi na.7Filipus na wua pani, "Na kanguta nama pawiling ndua ngahu dinar dana kaningu a duma da nyuda, jaka nggiki bu nyuda da ngalangu ana hakudu-hakudu a. 8Ningu ha atu na kikuna, ja maya i Andreas, na angu dedina Simon petruhu, na pani lai Yehu, 9"La yohu ninya na haatu ana kiada nama ningu lima kanguta malai dangu dambu iyangu, nadu jiamayaka na pangangu na tau dangu naina?"10Yehu na pani, "Mu paliawaha bulu daba na tau kana mandapu." La pangiana nuna na dangu na rumba. Jia, na tau-tau nuna da mandapu ningu ihi tau lima riu tau mini-tau mini danguna. 11Nahu jia, Yehu na pitiha da kanguta-kanguta nuna dangu bana bada halaka pa wotu hailangu pani, Nyuna na mbanggi na kanguta-kanguta nuna lai nyuda nama mandapu; ka jia mbu napa papandoi na la iyang-iyang nuna lama dangu dapa buhada weli etida. 12Bada halaka bulu daba natau pangangu mbihu, Yehu na paninja dama kiku-Nya, "Mi pabundu nyawa na kadipu-kadipu nama ninjapa ka ambu ningu napa warung,"13Nadu nuna, dama kiku-Nya da pabundunja, dangu da pa ihinja da mbuala dangu la kadipu-kadipu welingu la lima kanguta mamalai napa pa banjalu da nyuda bada halaka pangangu. 14Nahu da tau-tau nuda bada itaka na tanda-tanda pahangatarungu napa papandoi na i Yehu, "Nyuna yiana jiamayaka na Nabi napa panjanjingu nama mai la pinu tana." 15Nadu baku pinyaka na tau ndangu nuna da mai angu da pambangatu papanjadi ya Nyuna panjadi Miri duma da nyuda, Yehu na laku welingu la huangada la majangga ndidi miaha aya.Yehu na Pangga La Dita Wai16Ba na lodu bada rundungu nanyaka, dama kikungu da puru hanggangu la luku 17angu bada halaka pa hei la tiana, nyuda da palaka la luku hanggang la Kapernaum. Na lodu bada kapatangu nanyaka, jia i Yehu dena taka mbu pa tabuku ha nyuda. 18Na ngilu na ngguada nggadduku nadu na ngilu nama bana bangatu.19Nahu jia, nahu nyuda bada ndayungu la tiana lamarau ba padiha ya ndua kambulu lima jaka ndia tailu kambulu stadia, nyuda da ngitaya i Yehu na pangga la dita luku angu da tutuya na tiana hi da mangadatu lai nu. 20Jia, Yehu na paninja nyuda, "Nyungga yiana, ambu mangadatu!" 21Ba halaka nuna, nyuda da buhangu pa woti ya Nyuna la dalu tiana dangu jia taka bana na tiana nuna la ngiapa lakuda.Na Tau Dangu Da Himbu Ya i Yehu22La haromu lodu na, na tau dangu nama dingiru la hapapa luku da ngita ya nahu da ningu a tiana lai nu, jaka da hau ana dapa paki ma kikungu dama tama la daluna. Jia, Yehu dana tundungu a patama la dalu na tiana nuna angu da ma kikung-Nya dama bada laku wiki da. 23Da maiwa da tiana-tiana hawiangu welingu la Tiberias laku la tutu pangia da tau-tau nuna dama ngangu kanguta, bana halaka i Yehu pawotu hailangu.24Bana ngitaka da tau-tau dangu ka bai Yehu angu da ma kiku-Nya da ni anjapa lai nu, nyuda da hei la tiana-tiana nuda angu na da laku la Kapernaum duma pa himbu ya i Yehu.Yehu Jia Mayaka na roti Luri25ba jiaya na tau dangu nuda da tabuku ya i Yehu la hapapa luku, nyuda da paaranya Nyuna, "Ngguru, pirang mbau taka lai yohu?"26Yehu na wuanja pani lai nyuda angu na pani, "Nama padeningu, Nyungga ku paninggau, nyumu mu himbu ka Nyungga da jia kau ngitaya na tanda-tanda pahangatarungu, ka jia mbau bada nganguka roti himu taka pa mbihu. 27Ambu mu rama pa himbu ya na pangangu nama ngalangu pameti, ka jia kamu himbu pangangu nama ngalangu paluri palupang na Ana tau pinu tana na wuanggau nyumu nadu lai Ana Tua pinu tana nuna, Ama, ka njiamayaka i Ala, bada wuananggauka napa pasah wangu."28Ka jia, na tau dangu nuna, da paarang lai Yehu "Ka Nggaraya nama papalaku ma lupa kama palaku ha da parama nama pabuhana i Ala?" 29Yehu na wua pani dangu na pani, lai nyuda, "Naina yaka na parama napa buhana i Ala: Mu parahaya wa lai Nyuna napa bada papaliawa nai Ala."30Nyuda da paarang lai Nyuna, "jaka tunanu, tanda nggarayaka nama pahangatarungu napa papandoi-Mu lupa nyuma ma ngitangu dangu parhaya lai Nyumu? Parama nggara yaka napa papandoimu? 31Na appu mbuku ma da ngangu manna la marada tialangu, hamana napa tulihu, 'Nyuna na wuanja Roti welingu la majangga duma kada ngangu.'"32Yehu na paninja lai nyuda, "nama padeningu, Nyungga ku paninggau nyumu, da jia i Muha nama wuanggau Roti welingu la majangga, ka jia welingu la Amanggu ka nama wuanggau Roti nama palangatakangu welingu la Majangga. 33Nadu, Roti welingu lai Ala jia mayaka Nyuna nama puru welingu la majangga angu na wuangu luri duma na pinu tana." 34Nyuda da pani lai Nyuna, "Miri, wuanggama Roti nuna pangala tilangu."35Wana i Yehu lai nyuda, "Nyungga maka na Roti luri; na tau nama mai la Nyungga dana manju apa nu, angu na tau nama parahaya ka Nyungga dana madu apa na nggoruna. 36Nahu jia, Nyungga bada patakanggau lai Nyumu nahu jia nyumu bada ngita munggaka Nyungga, nyumu daingu ndu parhaya. 37Bulu daba napa wua nai Ama lai Nyungga daingu na mai lai Nyungga, angu nama mai lai Nyungga daku nyara aha Nyungga.38Nadu, Nyungga ku puru welingu la Majangga nda duma kaku palaku ya na pabuhanggu wiki, nadu jia na pabuhana Nyuna nama paliawa ka Nyungga. 39Angu, naina yaka na pabuhana nama paliawa ka Nyungga: lupa bulu daba napa wuana Nyuna lai Nyungga nuna ndaningu a nama bulangu, jia Nyungga daingu pahada nggunja la mala miri hupu luri. 40Nadu, naina yaka na pambuhana na Amanggu nahu jia na tau nama ita ya na Ana dangu na parahaya lai Nyuna daingu na ngalangu paluri palupang, angu Nyungga daingu ku pahadanja nyuna mala miri hupu luri."41Nadu nuna, mba pira ha nda tau Yahundi da paihinguka ruku na Nyuna nadu Nyuna bana pani, "Nyungga maka na Roti nama bada puru welingu la Majangga nuna." 42Nyuda da pani, "Nda jia aya Nyuna nuna i Yehu, ana nai Yusuf, nama ama dangu na inana nyuta ta tandaya? Ka nggiki hamana Nyuna pa ngalangu pani, 'Nyungga bada puru ngguka welingu la Majangga?"43Yehu na wuanja pani angu na pani, "ambu mi paihinguka la huanga mi nyimi wiki. 44Nda ha atu tau apa nama mai lai Nyungga, ka jia hi Ama nama paliawa ka Nyungga duma pa yindaya, angu Nyungga daingu ku pahadanya la rehi hupu luri. 45Ningu napa tulihu dala mbuku na Nabi: Angu, nyuda bulu daba daingu paajaruha welingu lai Ala.' Na tau nama bada rongu dangu na ajaru welingu lai Ama daingu na mai lai Nyungga.46Nama nuna nda jia aya ningu tau nama bada pangitaya i Ama, nahu jia Nyuna nama mai welingu lai Ala; Nyuna maka nama bada ngitaya i Ama. 47Nyungga ku paninggau nyumu, 'nama padeningu, na tau nama parhaya na ningu luri palupang.'48Nyungga maka na Roti luri. 49Da Appu Mbokumu bada ngang daka manna la marada tialangu, jia nyuda da meti.50Naina yaka na Roti nama puru welingu la Majangga, lupa na tau nama ngangu ya angu dana meti a. 51Nyungga maka na Roti luri nuna nama bada puru welingu la Majangga. Jaka na tau nama ngangu Roti naina, nyuna daingu na luri pangala tilangu; angu na Roti napa wuanggu duma na luri nuna jia mayaka na ihi-Nggu.52Na tau-tau Yahundi da palawangu pani ha atu mandua, nyuda da pani, "Ka nggiki hamana na Tau yiana na wuanya na ihi-Na lapa nganya?" 53Yehu na paninja nyuda, "Nyungga ku paninggau nyumu, nama padeningu jaka ndau ngangu na ihi Ana Tau pinu tana angu pa ununya na wai ria-Na, nyumu ndai ngalangu a paluri la dalu wikimu.54Na tau nama ngangu ya na tolunggu angu na unung ya na wai ria-Nggu na ningu luri palupang, dangu Nyungga daingu ku pahadanya nyuna la rehi hupu luri. 55Nadu, na tolu-Nggu jia mayaka na panganu palangatakangu angu na wai ria-Nggu jia mayaka wai unung nama palangatakangu. 56Ka nggamunya nama ngangu ya na tolu-Nggu angu na ununya na wai ria-Nggu na todu la dalu nggu Nyungga angu Nyungga la dalu na Nyuna.57Hamana i Ama nama luri nama paliawa ka Nyungga, angu Nyungga ku luri ruku nai Ama. nahu jia Nyuna nama ngangu ka Nyungga, nyuna daingu na luri rukunggu Nyungga. 58Naina yaka na Roti nama puru welingu la Majangga, nda jia Roti hamana pambada pangangu nda Appu Mbokumu angu nyuda da meti, na tau nama ngangu na Roti naina daingu na luri pangala tilangu." 59Yehu na paniha bulu dabana naina la Kapernaum ba Nyuna na ajaruha la Sinagoge.Dangu Dama Tundunya da Laku Warunya i Yehu60Nahu jia dangu welingu la dama kiku-Nya da rongu ya nama naina, nyuda da pani, "Na paajaru naina bana bangatuna. Nggamunya nama mampu paa tarima ya?" 61Nadu bana pinyaka nahu jia da ma kiku-Nya da paihingu ruku nama nuna, Yehu na paninja nyuda, "Ka nggiki na pani-Nggu na mu mbeni wangga?62Jaka tunanu, "Ka nggiki hamana jaka mu itaya na Ana Tau na hei mbeli la pangia-Na? 63Na ngahu nama wua paluri, jaka na tolu ihi dana ningu a pangalangu pa papakiya. na pani-pani napa bada pani-Nggu lai nyumu jia mayaka na Ngahu angu na luri.64Nahu jia, ningu ba ma piraha la huangamu nama nda parhaya." Nadu, welingu la kawunga, Yehu na pinya nggamunya nama nda parhaya angu nggamunya nama kahikanya Nyuna. 65Yehu na pani, "Nunaya nadu Nyungga ku paninggau jia daningu a ha atu tau nama ngalangu pa mai lai Nyungga, nadu jia jaka na wuanya nuna welingu lai Ama."66Ba bada welina nuna, dangu dama tundu-Nya da pa munduru wiki dangu da panjangu pa tundunya Nyuna. 67Nadu nuna, Yehu na pani la hakambulu dambu dama kiku-Nya, "Ka nyumu mu buhangu pa laku?" 68I Simon Petruhu na wua-Nya pani, "Miri, lai nggamuka nyuma ma laku? Nyumu maka nama ningu pani luri palupang. 69Nyuna bada parhaya dangu ma tanda kau Nyumu, nahu jia Nyumu maka nama Kudus welingu lai Ala."70Yehu wuanja pani lai nyuda, "Ka nda Nyungga wiki nama pindi kau nyumu, hakambulu dambu tau naina? ka nahu jia, na ha atu welingu lai nyimi jiaya na hetangu." 71Napa panina jia mayaka i Yundahu, ana nai Simon Ihikario, nadu i Yundahu jia mayaka na ha atu welingu la hakambulu dambu dama kikungu nuna, jia nyuna daingu dana tuturu a lai Yehu.
Chapter 7Da Angu dedi-Angu dedina i Yehu Ndedda Parhaya Aya Nyuna

1Ba halaka nuna, Yehu na pangga na winggiru ya na Nggalilea. Nyuna dana mbuhang a pa laku la Yundia nadu da tau-tau Yahundi lai nu dama ninja la kotu da ka pameti ya i Yehu. 2Nahu nuna, na lodu honggur tau Yahundi, jia maya na lodu honggur pangia patodu ru, na tutung ka.3Nadu nuna, na angu dedi-angu dedi na i Yehu na paninja Nyuna, "Mi laku wa weling la yohu kai laku la Yundia lupang kada ma kikung-Nggau kada ngita na parama-parama napa papandoimu Nyumu. 4Nadu, da ningu a tau nama pandoi ngga-nggara baya pa lapa kawiningu jaka nyuna na buhang patanda ya la muka tau dangu. Jaka mu pandoi ha nama nuna, Mu pangitang wiki-Mu la tau bula dabana.5Nadu, angu dedi-angu dedi i Yehu wiki mbu dana parhaya aya Nyuna. 6Yehu na paninja lai nyuda, "Na rehinggu dana taka a, jia na rehimu daingu ningngu manunya. 7Na pinu tana dana ngalangu a panda buhang-Gau, jia na pinu tana dana buha angga Nyungga nadu Nyungga ku wua pani ruku na pinu tana, nahu jia na hori-hori da jia mayaka nama akatu.8Laku wa nyimi la la honggur nuna. Nyungga ndedi ku laku a la honggur nuna, nadu na rehing-Nggu ndedi na taka a. 9Bana halaka pa pani ya nama tunanu, Yehu daingu na todu la Nggalilea.10Jia, mba bada na angu dedi-angu dedi Na laku la honggur nuna, Yehu mbu na laku lai nu, dana palaku ya lama hambila, jia na palaku ya pa kamandal-kamandal. 11Da tau-tau Yahundi da himbu ya Nyuna, la dalu honggur nuna, angu na pani, "Langgi ya Nyuna?"12Ningngu dangu pani la huanga tau dangu ma tanda ya Nyuna. Ningu nama pani, "Nyuna tau hamu ya." Ningngu mbu nama pani, "Ndia a, Nyuna na pahangganya na tau lama da hamu." 13Daingu jia, da ningu a ha atu tau nama pawualaku lapa pani ya nama padeningu na rukuna Nyuna nadu da mangadatu la tau-tau Yahundi.Yehu Na Ajaruha La Uma nai Ala14Bana ngalangu na honggur nuna nawuwa pa, Yehu na hei la Uma nai Ala dangu ajaruha. 15Na tau-tau Yahundi da hangataru ka angu da pani, "Ka nggini hamana na tau yiana hi ningu papinana nama tunanu, jaka jia dana ajaru a?" 16Yehu na wua pani angu na pani, "Na pa ajarunggu da mapa weling la wiki Nyungga a, jia weling la Nyuna nama paliawa ka Nyungga.17Jaka na tau na mbuhang papalaku ya na pabuhana i Ala, nyuna daingu na pinya na pa ajaru-Nggu, ka nuna mapa weling lai Ala jaka dia mapa weling la wiki-Nggu Nyungga. 18Na tau nama pabanjaru weling la wikina, na kiahangu lapa tembiya duma na wikina, jia na tau nama himbu patembi wangu duma na Nyuna nama paliawa ya, nyuna na padeningu angu da ningngu a nama da padeningu dala wikina.19Kanda bada wua ananggai i Muha na aturanu na lai Nyumu, jia da ha atu tau a la huangamu nama palaku ya na aturan nuna? Ka nggikina nyumu mu parukangu lapa pameti ka Nyungga?" 20Na tau dangu nuna da wuangu pani, "Nyumu na tau tamanggau ma akatu mapa weling la hetangu! Nggamunya nama parukang pameti kau?"21I Yehu na pani lai nyuda, "Nyungga ku palaku ya na hau parama dangu nyumu bulu dabami mi hangataru. 22Muha na wuanggau hunat, jaka jia nuna da mapa weling lai Muha aya, jia mapa weling la Appu mboku ya, angu nyumu hunat ya na tau la lodu panjangu.23Jaka na tau na hunat la lodu panjangu, ka lupa na hukum nai Muha dapa hili anya, ka nggikina himu beni ngga nyungga ka jia Nyungga ku papanjangu ailulu tau la lodu panjangu? 24Ambu mu paniya na tau mbau ngita ya nama paita luahangu, nahu jia mu pawuwa ha wangu na pani nama padeningu."Ka i Yehu Jia i Mesiasu?25Nahu jia, dama ma piraha dama todu la Yeruhali da pani, "Da jia aya Nyuna naina na tau napa pameti da Nyuda? 26Daingu jia, ngitaya, Nyuna na pani la mapa tarangu-mapa tarangu angu nyuda da ndada pani a ngga-nggara lai Nyuna. Ka jia ihi da kapala-kapala nuda da palangatakangu pa pinya ba jiaya Nyuna i Karitu? 27Daingu jia, nyuta ta pinya weling la nggi na tau yiana ngiapa welina. la ngiara na nuna, bana maika i Yehu, jaka jia njana mai i Karitu, da ningu a ha atu tau nama pinya welingu la nggi na mai."28Nadu nuna, bana ngalangu i Yehu pa ajaruha la uma nai Ala, Nyuna na warangu, "nyumu ngalangu pa tanda-Ka angu dangu pinya welingu la nggi baku ngiapa welinggu. Jia, Nyungga daku mai a weling la wikinggu, jia Nyuna nama paliawa-Ka na padeningu, nyumu ndau tanda aya Nyuna, 29jia Nyungga ku tanda ya Nyuna nadu Nyungga ma paweling lai Nyuna-Ka, angu nyuna maka nama bada paliawa ka Nyungga."30Ka nahu, nyuda da parukangu pa apaya Nyuna, jia da ningngu a ha atu tau nama ngalangu pa apaya Nyuna nadu na rehina ndedi na taka a. 31Jia, dangu na tau-tau nuna da parhaya ya i Yehu. Nyuda da pani, "Jaka i Karitu nuna na mai, ka Nyuna daingu na palaku nama parihing dangu na tanda pahangatar welingu nuna napa bada papandoi na tau naina?"Da Kapala Yahundi Da Parukangu pa Apaya i Yehu32Da tau-tau Farisi da rongu ya jaka nggara ya na pa pabanjaru da tau dangu nuda ruku na i Yehu, nu da kanyuru-kanyuru kapala angu da tau-tau Farisi da paliawaha dama njangga la uma nai Ala duma ka apaya Nyuna.33Nadu nuna, Yehu nas pani, "Na rehi-Nggu pa ningga la huangami hakudu kina ka angu ba halaka nuna, Nyungga daingu lakunggu lai Nyuna nama paliwa-Ka. 34Nyumu daingu mu himbuka Nyungga, jia daingu ndai ita aka Nyungga. Angu, langgi ka Nyungga pa ningga, nyumu ndau ngalangu a palaku lai nu."35Da tau-tau Yahundi nuda da pani la ha atu tau hama la hawiangu, "Ka la nggi ka na tau yiana ngiapa lakuna, hi nyuta da ta ngalangu pa itaya Nyuna? Ka Nyuna na ngalangu ihi pa laku la tau Yahundi nama tanyabar la huanga na tau Yunani, angu na ajaruha da tau Yunani? 36Nggara ya na pa ihi welingu la pani, 'nyumu daingu mu himbu ka Nyungga, jia ndau ngalangu a pa itaka Nyungga. Angu, la nggi ngiapa ningga Nyungga, nyumu ndau ngalangu a lapa laku lai nu?'"Yehu Na Pani Na Ruku na i Ngahu Matua37La lodu malamiri, jia nu na honggur nuna, Yehu na hadangu dangu na warangu, wana Nyuna, "Jaka nggamunya nama madu nggoru kana mai la Nyungga angu na unungu. 38Na tau nama parhaya ka Nyungga, hamana ba wana na Buku mahamu, weli la dalu wikina daingu ningngu nama rinding wai luri."39Na ruku na pawuwa na i Yehu jia mayaka na Ngahu, napa daingu patarima weli la tau nama parhaya ya Nyuna. Nadu, na Ngahu nuna ndedi lapa wuaya nadu i Yehu ndedi apa la pawotu haila-Nya.Na Parabang Na Ruku Nai i Yehu40Bada da rongu yaka na pani nuna, mba ma piraha welingu lai nyuda da pani, "Na tau yiana ma padeningu ya mba tau Nabi ya." 41Na tau hawiangu da pani, "Nyuna jia mayaka i Karitu." Na tau hawiangu mbu da pani, "Ka nggiki hamana i Karitu na welingu la Nggalilea? 42Kanda wana a na Buku Mahamu na pani nahu jia i Karitu mapa welingu pawawar lai Ndautu angu welingu la Betlehemu, la ndeha ngiapa todu nai Ndautu amangu?"43Nahu, njadi nanyaka na pahiawa wangu la huanga tau-tau nuda nadu mba ruku na Nyuna. 44Mba ma piraha weli la huanga da nyuda da kiahangu pa apaya i Yehu, jia nda ningngu a ha atu tau ma njumbalu ya Nyuna.Dama Da Parhaya Mba Ma Piraha da Kapala Yahundi45Nadu nuna, da majangga la uma nai Ala nuda da mbeli la hanganji-hanganji Kapala angu tau-tau Farisi, dama paarang lai nyuda, "Ka nggiki na nyimi ndai ngandi aya i Yehu?" 46Da majangga uma nai Ala nuda da wua pani, "Nda ha atu tau a nama bada pani-pani hama na tau naina!47Da tau-tau Farisi nuda da wua pani, "Ka nyimi mbu bada pakahili kaika? 48Ka ningngu tau nama welingu la huanga kapala jaka ndia tau Farisi nama bada parhaya lai Nyuna? 49Daingu jia, na tau dangu nama da pingu Hukumu Matanji naina jia mayaka nama luri nda hamu!"Na Wahi Wikina i Nikodemusu50Daingu jia, Nikodemusu, mba ha atu nama ninya la huanga da, mba nahu yia nama bada tuama ya i Yehu, na pani lai nyuda, 51"Ka na Hukumu Matanji da nyuta jia na pawuwa wangu na ha atu tau mba ndedi pa rongu ya na ru na pani-Na angu lapa pinya na ruku napa palaku-Na?" 52Nyuda daaa wua pani, "Ka nyumu mbu tau Nggalilea kau ka? mu hiwaru ya angu itaya nahu jia da ningngu a Nabi nama mai welingu la Nggalilea."Na Tau Kawini Pa Apa la Panjuraku53jia nahu, nyuda bulu dabada da mbeli la uma wiki-la uma wiki da.
Chapter 8

1Daingu jia, Yehu na lua la Bukit zaitun. 2la mbaru-mbaru ailulu, Nyuna na mai mbeli la uma nai Ala angu bulu dabana da mai lai Nyuna. Nyuna na mandapu angu na ajaruha. 3Nahu, da ahli-ahli Matanji angu da tau-tau Farisi da ngandi ya na tau kawini na ngala tabukuya pa pandoi panjuraku, angu ba bada patuya na tau kawini nuna pa ndingiru la padua-padua,4nyuda da pani lai Yehu, "Ngguru, na tau kawini yiana paitawangu luahangu ya mbana panjuraku. 5Na Hukumu Matanji nai Muha na paliawata nyuta ka waurakunya watu na tau kawini nama hama tunanu. Nggara ya na hilumu ruku nama naina?" 6Nyuda da pani nama tunanu duma la pakamanya i Yehu hida ngalangu makapanduk duma kapanjala ya Nyuna. Daingu jia, Yehu na karuduk angu wangu wua lima-Na, Nyuna na tulihu la tana.7Nadu da bangatu papa aranya Nyuna, Yehu na hadangu angu na pani lai nyuda, "Na tau nama da akatu la huangami na nyuna jiaya nama linggu wanya watu na tau kawini nuna." 8Nahu, Yehu na karuduk mbeli angu na tulihu la tana.9Bada rongu yaka nyuda nama tunanu, nyuda da hili lakuka ha atu mara ha atu, weli lama matua, angu i Yehu da laku warunya ba ndidi ya, dangu na tau kawini kawai nama ndingiru la pandua-pandua. 10Nahu, Yehu na hadang angu na paninya na tau kawini nuna, "Do tau kawini, ka langgi ha ka nyuda? Kanda ningu a tau nama hukung nggau?" 11Na wua pani na tau kawini nuna, "Da ningu a, Miri." Yehu na pani, "Nyungga mbu daku huku anggau. Lakuwa, angu weling nu, ambu mu palaku mbeli na ndoha."Yehu Na Hambila Pinu Tana12Jia nahu, Yehu na paninja da tau dangu nuda, wana Nyuna, "Nyungga maka na hambila pinu tana. Na tau nama kikungga Nyungga dena li laku a lama kapatangu, jia daingu ningngu hambila luri na. 13Jia nahu, da tau-tau Farisi da pani lai Yehu, "Nyumu mu pani ya na ruku wiki-Mu, na pani-Mu dena padeningu a."14Yehu na wuanja pani lai Nyuda, wana, "Ka ku paniya na ruku wikinggu, na paninggu jia mayaka nama padeningu nadu mbaku pinya welingu langgi mbaku mai angu langgi ngiapa lakunggu Nyungga. 15Nyumu mu pawuwaha nama njala angu nama padeningu parai ruku mba ruku na tolunda, nahu ka Nyungga daku pawuwa aha nyuda da ha atu tau mbu. 16jia, jaka Ku pawuwa ha mbu nyuda, na pawuwa wanggu jia maya nama padeningu nadu Nyungga daku pawuwa ha mba ndidi miaha ka, jia batuna baku laku kariang angui Ama nama bada paliawa ka Nyungga.17ka nu mbu, dala Buku Matanji nahu na pani tau madua jia mayaka nama padeningu. 18Nyungga ku pani na ruku wikinggu Nyungga angu i Ama nama paliawa ka Nyungga kaku paniya na rukunggu Nyungga."19Jia batuna, nyuda da paaranya Nyuna, "Ka langgi yaka na Ama-Mu?" Yehu na wua pani, "Nyumu ndau tanda aka Nyungga angu na Ama-Nggu, jakau tanda ka Nyungga, nyumu mbu mu tanda yaka i na Ama-Nggu." 20Na pani naina i Yehu na patakangu la tutu ngiapa banjalu ngga-nggara bana ajaruha la uma nai Ala, jia da ningu a ha atu tau nama apa ya Nyuna nadu na rehi ndedi na taka a.Yehu Na Pani Na Ruku Nai Ama21Nahu, Yehu na pani mbeli lai nyuda, "Nyungga daingu ku laku waru nggai angu nyumu daingu mi himbu ka Nyungga, jia nyumu daingu mi meti la ndohami. Langgi ngiapa laku-Nggu, nyumu ndau ngalangu a pamai." 22jia nahu, da tau-tau Yahundi nuda da pani, "Ka Nyuna na mbuhang lapa pameti wikina nadu Nyuna na pani, 'Ka langgi ka Nyungga ku laku, nyumu ndau ngalangu a pamai?"23Daingu jia, Yehu na pani lai nyuda, "Nyumu mu paweling weli lai wawa, jia Nyungga ku pa weling lai Ndita. nyumu mu paweling la pinu tana yiana, jia Nyungga daku paweling la pinu tana yiana. 24Nadu kanu, Nyungga ku pani nggau nyumu ba jia nyumu daingu mu meti dala ndohamu nadu jaka nyumu ndau parhaya ka Nyungga, nyumu daingu mu meti dala ndoha-ndohamu."25Nahu, nyuda da paaranya Nyuna, "Ka nggamu kau Nyumu?" Yehu na wuanja pani lai nyuda, "Nyungga bada wuanggai pani lai nyimi weling la kawunga mangiluna. 26Ninggu dangu li langu ba ruku nyumu napa papani-Nggu angu pa pawuwa-Nggu, jia Nyuna nama paliawaka Nyungga jia maya nama padeningu angu jaka nggara ya napa rongu-Nggu lai Nyuna, jia mayaka nuna napa papataka-Nggu la pinu tana." 27Nyuda ndada pi anya ka nadu i Yehu bana pabanjar duanja nyuda rukuna i Ama.28Ka nadu nuna, Yehu na pani, "Mbau ninggau la pajangga ya na Ana Tau pinu tana, la rehi na nuna nyumu daingu mu pinya ka nadu Nyungga jia makaka Nyuna, angu ba jia nda ningngu a ha hau mbu napa papalaku weli la wiki-Nggu, jia nahu Nyungga ku pani nggara ya na paanjar nai Ama lai Nyungga. 29Angu, Nyuna na paliawa ka Nyungga ningga la huanga-huanga dangu Nyungga, Nyuna dana laku waru angga la padidi miahaka nadu Nyungga ku palaku manuya na ngga-nggara nama uarang lai Nyuna." 30Yehu bana pataka halanya mbulu daba na nuna, dangu tau nama parhaya lai Nyuna.Da Ana-Ana nai Ambarahamu angu Da Ana-Ana nai Iblis31Nahu jia, Yehu na pani la tau-tau Yahundi nama parhaya lai Nyuna, "Jakau mu kandi dala pulung-Nggu, nyunu langataka ba ma kikung-Ngga, 32angu nyumu daingu mu pinya nama padeningu, angu nama padeningu nuna daingu na pahalla nanggau nyumu." 33Nyuda da wua pani, "Nyuma jaia makama na ananai Amabarahamu angu dapa ningu a lapa njadi ata nai nggamu mbu. Ka nu, ka nggiki na Nyumu himu pani, 'nyumu daingu mu mbembahu?'"34Yehu na wua pani, "Nyungga ku pani nggauy nyumu, na tau nama palaku ya na ndoha jia mayaka nama njadi ata ndoha. 35Na ata tau dana todu a la dalu hau uma lundu pangala tilangu, jia na ana daingu na todu duma pangala tilangu. 36Nahu, jaka Ana na pambembahu kau nyumu, nyumu langataka mu mbembahu.37Nyungga ku pinggau ba jia nyumu jia makauka na ana nai Ambarahamu, jia nyumu mu mbuhang pa pameti-Ka, nadu na pa anjaru-Nggu dana ngalangu a pangia la dalu mu nyumu. 38Nyungga ku paninggau ruku na ngga-ngara nama bada pa ita-Nggu angui na Ama-Nggu, jia mbu nyumu mu palaku ya na ngga-nggara napa rongumu welingu la Ama-Nggu."39Nyuda da wua pani, angu da pani lai Nyuna, "Ambarahamu jia mayaka na Ama ma nyuma." Na wua pani i Yehu, "Jaka nyumu ana nai Ambarahamu, nyumu mu palanga takangu mu palaku ya napa palaku nai Ambarahamu. 40Daingu jia, nyumu mu pambangatu lapa pameti ka Nyungga, tau nama paninggau nama padeningu, napa rongung-Nggu weli lai Ala. Ambarahamu dana palaku aya nama tunanu. 41Ka nu, nyumu mu palaku ya jaka nggara ya na palaku na ama wikimu. "Nyuda da paninya lai Nyuna, "Nyuma nda pa ndedi akama lama panjuraku. Nyuma ma ningngu ha atu Ama jia maya i Ala."42Yehu na paninja lai nyuda, "Jaka i Ala jiaya na Ama mu, nyumu daingu mu namuka Nyungga ka nadu Nyungga ku mai angu mapa weling ka lai Ala. Angu, Nyungga ku mai da paweling la pawuku wiki-Nggu Nyungga a, nahu jia Nyuna nama paliawa ka Nyungga. 43Ka nggara ya nu hi ndau pinya jaka nggara ya napa pandoi-Nggu Nyungga? Nuna ka mbau ndau rongu aya na na pulung-Nggu. 44Nyumu mu paweling lai Amamu, jia maya na hetan angu nyumu mu mbuhang papalaku ya na pambuha-pambuha na Amamu. Nyuna jia mayaka nama pameti ha welingu la kawunga na angu dana apaya nama padeningu ka nadu nda ningngu a nama padeningu dala wikina. Jaka nyuna na pani nama paangang, nyuna na pani weling la hori wikina ka nadu nyuna jia mayaka nama kambalik angu ama ma kambalik ku ya.45Daingu jia, ka nadu Nyungga ku pani ya nama padeningu lai nyumu, nyumu ndau parhaya aka Nyungga. 46Ka nggamunya la huangami nama ngalangu pawualaku ya nahu jia Nyungga mbaku ndoha? Jaka Ku pani ya nama padeningu, ka nggiki na hiu ndau parhaya ka Nyungga? 47Ka nggamu mbunyapa nama weling lai Ala, nyuna na rongu ya na pulung nai Ala; ka nuna mbuya himu ndau rongu ya Nyuna ka nadu nyumu dama weling lai Ala kauka."Yehu Na Pambanjaru Na Ruku Wikina angu I Ambarahamu48Na tau-tau Yahundi da wua pani lai Yehu angu da pani lai Nyuna, "Padeningu jaka ndia nyuma ma paninggai nahu jia Nyumu jia makauka tau Hamaria angu Nyumu na tama nggau Ngahu nama akatu?" 49Yehu na wuanja pani, "Nyungga dana tama angga ngahu nama akatu, jia Nyungga ku tembi ya na Ama-Nggu, jia Nyumu ndai tembi aka Nyungga.50Daingu jia, Nyungga daku himbu a pawualak wangngu wiki-Nggu; ningngu ha atu nama himbu ya angu nama pawuwa ha. 51Wangu nama palangataka, Nyungga ku pani nggau nyumu, na tau nama tundunya na pulung-Nggu, nyuna dana ngalangu a paita ya na pameti wangu."52Da tau-tau Yahundi nuda da pani lai Yehu, "Nu ma pinyaka nahu jia Nyumu na tama nggau ngahu ma akatu! Ka nu, Ambarahamu angu da Nabi mbu mbada meti daka. Jia, Nyumu mu pani, 'Na tau nama tundunya na pulung-Nggu, nyuna dana padda anya na pameti wangu.' 53Ka Nyumu mu parihing pambokulu weling lai Ambarahamu, na Amama, nama bada meti? Da nabi mbu bada meti daka; dangui nggamu ka Nyumu mu paha duanya angu na wikimu?"54Yehu na wua pani, "Jaka Nyungga ku pawualak ya wiking-Nggu, na pawualak-Nggu daningngu a linguna; na Ama-Nggu nama pawualak ka Nyungga, nama ruku na Nyuna nyumu mu pani, 'Nyuna jia maya na Ala ma nyuma.'" 55Ka nu, nyumu ndau tanda aya Nyuna, jia Nyungga ku tanda ya Nyuna; Jaka Nyungga ku paninggai nahu jia Nyungga daaku tanda aya Nyuna, Nyungga ku njadi tau ma kambalik, hamanai nyumu, jia Nyungga ku tanda ya Nyuna angu Nyungga ku tundunya na pulung-Na. 56Amamu, Ambarahamu, na hanangu ka nadu nyuna daingu na itaya na lodu-Nggu. Nyuna bada ita nanyaka angu na hanangu."57Ka nu, na tau-tau Yahundi nuna da pani lai Nyuna, "Na umurmu nu dana taka a la lima kambulu daungu, jia nyumu bada ita munyaka i Ambarahamu?" 58Yehu na paninja lai nyuda, "nama palangatakangu Nyungga ku paninggau nyumu, ba ndedi a pa ninya i Ambarahamu, Nyungga bada ningga-Ka." 59Ka nadu nuna, nyuda da piti watu duma katuku ya Nyuna, jia i Yehu na kapandi wiki-Na angu na laku warunya na uma nai Ala.
Chapter 9Na Tau Poki Welingu Bana Dedi Na Papanjanya

1I Yehu bana pangga, Nyuna na ngitaya na tau nama poki weli bana dedina. 2Dama kikunya i Yehu da paara-Nya, "Ngguru, ka nggamunya nama ndoha, na tau yiana jaka ndia na ina amana hina dedi poki?"3Yehu na wua pani, "Nda nyuna a jaka ndia nda ina ama na nama ndoha, ka nahu lupangu da parama-parama nai Ala papa wuwaha la ndalu nai Nyuna. 4Nyuta mbu tapalaku ya-tapalaku ya na parama Nyuna nama paliawa ka Nyungga ma ninyapa na tindu lodu; na rudung daingu na mai ba nda ningu apa ha atu tau nama ngalangu parama. 5Ba ninggapa Nyungga la pinu tana, Nyungga maka na hambila pinu tana."6Bana halaka papani tungu nu, Yehu na warung wai ilu la pinu tana angu na kolukkunya wai ilu-Na nuna dangu na tana, ka nu hina piadahu ya la mata na tau nuna, 7angu na paninja nyuna, "Lakuwa, mu ihu wangu wikimu la kolamu Siloam." Siloam artinya "diutus". Ka nu, na tau nuna na laku, na ihu wikina, angu na kambeli dangu na ngitaka.8Nda anguda la tutuda angu nyuda kawai bada ita ya nyuna ba tau poki ya da pani, "Kanda jiaya na tau naina nama mandapu manu angu na karai pamilangu?" 9Nda hawiangu tau da pani, "Jiaya, jiamaya Nyuna nama karai pamilangu." Na tau hawiangu da pani, "Ndia a, nyuna na pahama hakudu dangu nama karai pamilangu nuna." Jia, na tau nama kawai bana poki nuna na pani, "Nyungga maka nama karai pamilangu nuna."10Ka nu, da tau-tau nuna da paarang lai nyuna, "Ka nggiki wana na matamu hina ita mbeli?" 11na tau nuna na wua pani, "Na tau nama tamungu Yenu nuna nama kolukku mbi tana angu na piadahu ya la matanggu. Ka nu, na pani lai nyungga, 'Lakuwa la Siloam angu ihu wa wikimu',hiku laku angu ku ihu wikinggu, angu ku ngalangu pa ita." 12Nyuda da pani lai nyuna, "Ka langgi yaka na tau nuna?" Nyuna na wua pani, "Nyungga daku pi anya."13Ka nu, nyuda da ngandi ya nama kawai bana poki nuna la tau-tau Farisi. 14Ka ningu mbu lodu i Yehu bana kolukku tana angu na mbunggahu ya na mata tau poki nuna jia mayaka na lodu panjangu. 15Ka nu, na tau-tau Farisi da handakangu mbeli papaarangu la tau nuna ka nggiki wana mba hina ngalangu pa ita. Nyuna da pani lai nyuda, "Nyuna na piadahu ya nuna na kolukku tana la matanggu, angu nyungga ku ihu wikinggu angu nyungga ku ngalangu pa ita."16Nadu nuna, nada hawaingu tau Farisi da pani, "Na tau nuna da ma paweling lai Ala ka nadu nyuna dena patutungu la lodu panjangu." da tau hawiangu da pani, "Daingu jia, ka nggiki hamana na tau nama ndoha naina na ngalangu papa loku ya na tanda mbiha nama tuna nu?" Ka nu, na wuwaka na pabiara wangu la huangu da nyuda. 17Ka nu, nyuda da kambli pa arangu la tau nama poki nuna, "Ka nggara ya na papatandamu nyumu rukuna Nyuna nadu nyuna bada mbunggahu nanyaka na matamu himu ita?" Na tau nuna na wua pani, "Nyuna jia mayaka na Nabi." 18Da tau-tau Yahundi nuna daingu deda parhaya ya nyuna, ba ni kawai na tau nuna bana poki na ngalangu pa ita ka nu, hi lupa da paaunya na ina ama na tau nama ngalangu pa ita nuna,19angu da paaranya lai nyuda, "Naina jiaya na anamu, napa panimu na poki welingu bana dedi? Jaka tunanu, ka nggiki na nu hina ngalangu pa ita?" 20Da ina ama na da wua pani lai nyuda angu da pani, "Nyuma ma pinya ba nyuna ba ana manyuma ya angu bana poki welingu bana dedi, 21jia ka nggiki wana nu hina ngalangu pa ita, nyuma dama pi anya; jaka ndia ka nggamunya nama bada mbunggahu ya na mata na, nyuma dama pi anya. Paara mbanya lai nyuna, nyuna bada tau matua yaka; nyuna daingu na pabanjaru duma na wikina."22Da ina amana da pani tungu nu ka nadu nyuda da mangadatu la tau-tau Yahundi. Ka nu, da tau-tau Yahundi nuda bada pambulungu daka, ka nahu jaka ka nggamu mbunya nama akui ya i Yehu ba jiaya i Karitu, daingu pawarrunya welingu la Sinagoge. 23Ka tanumbu da ina amana da pani, "Nyuna bada Matua nanyaka, mi paaranya mba nyuna."24Nu, duma la pandua mbelina da tau-tau Yahundi da paaunya na tau nama kawai nama poki nuna, angu da pani lai nyuna, "Mu wotu hailanya dumana i Ala, nyuma ma pinya mba na tau yiana mba tau ndoha ya." 25Nyuna na wua pani, "Ka na tau nuna tau ma ndoha ya atau ndia, nyungga daku pinya; hau na napa pinggu, la kawunga na ku poki, jia nahu ku itaka."26Nyuda da pani lai nyuna, "Ka nggara ya napa pandoi-Na lai nyumu? Ka nggiki wana Nyuna bana mbunggahu ya na matamu?" 27Nyuna na wuanja pani lai nyuda, "Nyungga bada paninggau lai nyumu, jia nyumu nda mbuhangu a parongu ya; Ka nggiki hili wamu nu himu mbuhangu parongu mbeli ya? Ka mu mbuhangu panjadi mamanundu lai Nyuna mbu?"28jiaya nu, nyuda da pakanjura ya nyuna angu da pani, "Nyumu maka mamanundu la Tau nuna, jia nyuna jia makama dama manundu-manundu lai Muha. 29Nyuma ma pinya ma i Ala bada pabanjaru nanyaka lai Muha, jia ruku na Tau nuna, nyuma dama pianya jaka weli langgi na tau nuna ngiapa welina!"30Na Tau nuna na wua pani angu na pani lai nyuda, "Ku hangataru mba nyumu ndau pi anya Nyuna jaka weli langgi nggiapa welina, ka nu Nyuna bada mbunggahu nanyaka na matamu. 31Nyuta ta pi mbunya ka nadu i Ala dana rongu aya na tau nama ndoha, jia ka nggamu mbunya nama karuduku lai Ala angu na palaku ya napa uarang eti-Na, i Ala na rongu ya nyuna.32Welingu la amangu lundu nu, ndedi ta rongu a mba ningngu ha atu tau nama mbunggahu mata tau poki welingu bana dedi. 33Na tau nuna dama ma paweling lai Ala, Nyuna dena ngalangu a papandopi ngga-nggara." 34Tau-tau Yahundi nuda da wua pani angu da pani lai nyuna, "Nyumu mu dedi mu mbinu wangu ndoha, angu nyumu mu mbuhang papa angnga kama nyuma?" ka nu, nyuda da nyara ya na tau nuna.35Yehu na rongu mba jia tau-tau Yahundi bada nyara danyaka na tau poki nuna; mbada patabuku i Yehu dangu nyuna, Yehu na pani, "Ka mu parhaya ya na Ana Pinu Tana?" 36Na Tau nuna na wua pani, "Ka nggamunya Nyuna nuna, Miri, kaku parhaya ya Nyuna?" 37Yehu na pani lai nyuna, "Nyumu bada itamunyaka Nyuna. Nyuna jia mayaka nama pabanjaru duanggau nyumu." 38Na tau nuna na wua pani, "Miri, nyungga ku parhaya!" Ka nu, nyuna na puru lapa wotu hailanya la mukana Nyuna.39Yehu na pani, "Duma na pawuwa wangu Nyungga ku mai la pinu tana yiana ka nyuda mbu ndeda itangu, da ngalangu pa ita angu nyuda dama itangu, ka njadi lapa poki." 40Da ma piraha da tau Yahundi dama ninja la tutu-Na da rongu ya na ruku nuna, angu da pani lai Nyuna, Ka nyuma ma poki mbu?" 41Yehu na pani lai nyuda, "Jaka nyumu mu poki, nyumu daningngu amu mbi ndoha; jia ka nadu nyumu mu pani, 'Nyuma ma itangu', na ndoha daingu ninyapa."
Chapter 10Yehu Kapala Mbimbi Ma Hamu Ya

1Yehu na pani, "Dangu mapalangatakangu, Nyungga ku pani nggau, na tau nama tama la uaka mbimbi dangu dena li a la pindu, jia nu na hei welingu la anda hawiangu, na tau nuna jia mayaka nama mbohu angu nama palai ngandiha da mbada. 2Daingu jia, na tau nama tama welingu la pindu, nyuna jia mayaka na kapala mbimbi.3Dumana nyuna, dama jangga pindu da bunggahu ya na pindu, angu da mbimbi-mbimbi da rongu ya na linguna, angu nyuna na paaunja da mbimbi-mbimbi wikina dangu tamu da nyuda, angui mbu na welinja nyuda paluhu. 4Ba halaka papaluhu ha mbulu daba da mbimbina, nyuna na pangga la mukana nyuda angu da mbimbi-mbimbina da tundunya nyuna ka nadu nyuda da tanda ya na linguna.5Na tau panda tanda na deda tundu anya nyuda, jia nyuda daingu da palai weli lai nyuna ka nadu nyuda deda tanda a lingu tau-tau nama ndedi patanda da." 6Na hama tungu nu maka napa pani na i Yehu lai nyuda, jia nyuda deda pi anya jaka nggaraya napa pani na i Yehu nama kawai lai nyuda.7Ka jia nuna, Yehu na pani mbeli lai nyuda, "Nama padeningu, Nyungga ku paninggau nyumu, Nyungga maka pindu ma hanggang la mbimbi-mbimbi nuda. 8Mbulu dabana na tau nama mai mba ndedi pa Nyungga jia mayaka nama mbohu angu nama palai ngandi mangunda, jia da mbimbi-mbimbi deda rongu aha nyuda.9Nyungga maka pindu. Jaka na tau na tama lai Nyungga, nyuna daingu ku ku pamaraya, angu daingu luhu tama, angui mbu ku tabuku marada ma mbinu rumba. 10Nama mbohu na mai ruku duma pambohu a, pahunju, angu lapa patalaru halanja; Nyungga ku mai ka lupa nyuda kada ngalangu paluri, angu kada ngalanya lama mbinu liambaru.11Nyungga maka kapala mbimbi nama hamu; na kapala nama hamu na wuanya na kaleki luri-Na duma da mbimbi-mbimbi. 12Na tau napa ngganji, da tau kapala aya, nama da mangunja da mbimbi-mbimbi nuda, na itaha da Serigala da mai nyuna na laku warunja da mbimbi-mbimbi nuda angu na palai; Serigala nuna daingu na hiraha angu na nyanggaru ha da mbimbi-mbimbi nuda. 13Nyuna na palai ka nadu nyuna tau papa ngganji aya angu dena nama aha da mbimbi-mbimbi nuda.14Nyungga maka nama pawang nama hamu. Nyungga ku tanda ha da mbimbi-mbimbi Nggu angu da mbimbi-mbimbi Nggu da tandaka Nyungga. 15Hamana i Ama bana tandaka Nyungga angu Nyungga kutanda ya i Ama; angu Nyungga ku wuanja na kaleki luri-Nggu duma da mbimbi-mbimbi nuda. 16Nyungga mbu ningu mbimbi-mbimbi hawiang nama nda la uaka yiana; Nyungga mbu ku ngandi ha, angu nyuda daingu da rongu ya na lingu-Nggu; angu nyuda daingu da njadi hau paangu dangu hau kapala.17Ka nadu nuna maka i Ama na namu-Ka, nadu Nyungga ku wuanya na kaleki luri-Nggu ka lupa Nyungga ku piti mbeli ya. 18Da ha atu a nama piti mbeli ya weli la Nyungga, ka nu Nyungga maka nama wuanya la wuku eti wiki-Nggu. Nyungga ningngu Nggu kuaha duma pawuaya na kaleki luri-Nggu, angu Nyungga ningu pawuku wiki-Nggu lapa piti mbeli ya. Naina ya na dapa papaliawa weli la Ama-Nggu."19Handaka kanu, ningngu pabiara wangu la huanga tau-tau Yahundi ka nadu na pani na i Yehu nuna. 20Dangu weli lai nyuda da pani, "Nyuna na tamanya ngahu nama akatu angu na katuaba. Ka nggiki na nyimi mi rongu ya Nyuna?" 21Na hawiangu da pani, "Nuna da pani tau nama tamanya ngahu nama akatu. Kana hili tama na ngahu pa mbunggahu ya mata tau poki?"Yehu Angui Ama Jia Mahaka Nama Kahaung22La lodu nuna, la lodu lapa waualaku ya la Yeruhali. Mba nuna la wula maringu, 23angu i Yehu bana pangga la Uma Nai Ala, jiaya nuna la ngiapa ninya i Salomo. 24Ka nu, tau-tau Yahundi da pabundung lapa wili winggirunya Nyuna angu da paninya Nyuna, "pira mandai ka nu mu matanja da tau nyuma ma dama pi anyapa? Jaka Nyumu Karitu kau, Mu pani paluahangu la nyuma."25Yehu na wuanja pani lai nyuda, "Nyungga bada paninggau lai nyumu, jia nyumu ndau parhaya a. Na parama-parama napa papandoi-Nggu la dalu tamu na Ama-Nggu, nuna mayaka nama wuangga pani ruku-Nggu Nyungga. 26Daingu jia, nyumu ndau parhaya nadu nyumu da ma ninggau la huanga mbimbi-mbimbiNggu.27Mbimbi-mbimbiNggu da rongu ya na lingu-Nggu, Nyungga ku tanda ha nyuda angu nyuda da tundu-Ngga Nyungga. 28Nyungga ku wuanja luri palupang lai nyuda, angu nyuda deda ngalangu a pa meti; angu da hatu a nama ngalangu pa pawahi ya nyuda weli la limang-Nggu.29Na Ama-Nggu, nama bada pawua ya lai Nyungga na rihi pambokulu weli la mbulu halana, angu da ningngu a ha atu tau mbu la ngalangu pawahi ya la lima nai Ama. 30Nyungga angui Ama jia mayaka nama kahaung." 31Handakang mbeli, tau-tau Yahundi da piti watu duma ka linggu ya i Yehu.32Daingu jia, Yehu na pani lai nyuda, "Nyungga bada ku pa itanggau lai nyumu dangu parama ma hamu weli lai Ama, parama nama nggi ka weli nama nuda na napa pawukumu himu kiahang pa linggu ka Nyungga wangu watu?" 33Tau-tau Yahundi nuna da wuanja pani lai Nyuna, "Da ruku hau parama ma hamu nyuma ma wuku pa linggu Kau Nyumu dangu watu, ka nahu nadu ruku na pani parihing ma akatu; angu ruku mu Nyumu, nama hamana tau pinu tana, mu panjadi wiki-Mu Ala."34Yehu na wuanja pani lai nyuda, "Da jia mba ninyaka patulihu ya la mbuku Mabidar amangu, 'Nyungga bada wuanggun jaka da pulu-Nggu, Nyumu jia mayaka i Ala'? 35Jaka i Ala na pani ha nyuda nama tarima ya na pulung nai Ala, 'Ala, jaka jia na mbuku maha mbila dapa njadi a patunda ya, 36Ka nyumu mu pani ya ruku na Nyuna napa bada pamangunjuKa i Ama angu na paliawa ka la dalu pinu tana, 'Nyumu mu pa akatuKa Nyungga', nadu Nyungga ku paninggau nyumu, 'Nyungga jia makaka i Ana nai Ala'?37Jaka Nyungga daku palaku ya na parama-parama nai Ama-Nggu, ambu parhaya ka Nyungga. 38Daingu jia, jaka Nyungga ku palaku ya na parama-parama nuna, jakau ndau parhaya ka Nyungga, parhaya wa la parama-parama nuna ka lupa mu pinya angu pi luhanya ka nu i Ama la dalu Nggu Nyungga, angu Nyungga la dalu Ama-Nggu." 39Handakang mbeli, nyuda da kamang pa apaya i Yehu, jia Nyuna dapa ngala anya pa apaya weli lai nyuda.40Ka nu, Yehu na laku mbeli pa pala la luku Yordanu pangala tilangu la pangia nai Yuhani la kawunga bana ihu nahu yia angu Yehu na todu lai nu. 41Dangu tau nama mai lai Nyuna angu da pani, "Ka jia i Yuhani dena palaku ya na tanda pahangatarungu mbu, jia mbulu dana napa pani na i Yuhani ruku na tau yiana na padeningu." 42Angu, Dangu tau nama njadi parhaya ya Nyuna lai nu.
Chapter 11Na Metina i Lazarus

1Ninggu ha atu tau min nama hidu, na tamuna Lazarus weli la Betania, na ngiapa ngia nai Maria angu da angu dedina, Marta. 2Maria naina maka nama bada paluanahu ya na wihi nai Yehu dangu luanahu mawangi angu na puadahu ya na wihina dangu lunggina, na angu dedi tau minana, Lazarus, la rehi na nuna ninya la hidu.3ka nuna nu, mba tau mandua ha da angu dedina nuda da wuangu hilu lai Nyuna, ba wada, "Miri, tau napa panamu-Mu ninya la hidu." 4jaka jia, mba i Yehu na rongu ya na hilu nuna, Nyuna na pani, "Na panyaki nuna dena daingu pa ngalangu pa meti, jia daingu na pawuwaya na pajangga wana i Ala ka lupa na ana nai Ala ninya la pajangga la dalu wikina."5Yehu na namu yai Marta, angu da angu dedina tau kawini, angui Lazarus. 6Ka nu, bana ronguka i Yehu ba i Lazarus ninya la hidu, Nyuna na hili todu dambu lodu panu la ngiapa pa ninya. 7Bahala ka nuna, Yehu na paninja dama kikunya, "Maingua nyuta kata laku mbeli la Yundia."8Dama kikunya na pani lai Nyuna, "Ngguru, da tau-tau Yahundi dedi mandaina nu na parukangu pa linggu wanggau Nyumu dangu mbi watu, ka Nyumu daingu ninggau pa laku lai nu mbeli?" 9Yehu na wua pani, "Kanda ningu haka mbulu dambu jammu la hau loduna? Jaka na tau na pangga la tidu loduna, nyuna dena tunjuru a nadu nyuna na itangu mahambila la pinu tana naina.10Daingu jia, jaka na tau na pangga la rudungu, nyuna daingu na tunjuru ka nadu na mahambila nuna da ninya lai nyuna." 11Ba halaka i Yehu bana pani tungu nu, Nyuna na pani lai nyuda, "Na angunda nyuta, Lazarus, bada katuda nanyaka, jia Nyungga daingu ku laku lapa pahadanya nyuna."12Dama kiku-Nya da pani lai Nyuna, "Miri, jaka nyuna bada katuda nanyaka, nyuna daingu na panjangu." 13Yehu na padeningu lapa pabanjaru wanya na rukun metina i Lazarus, jia dama kiku-Nya da patandangu ba ruku katu bahama na mbata panjangu. 14Ka nadu nuna, Yehu bana hili pani dangu palangatakangu lai nyuda, "Lazarus bada meti nanyaka,15angu Nyungga ku hanang duma pahamu wamu nyumu, Nyungga da ningga lai nu a ka lupa nyumu mu parhaya. Ka nu, maingu wa nyuta kata laku lai nyuna." 16Ka nuna nu, i Tomahu, nama papaaungu Didimus, na pani la dama kikungngu-kikungngu hawiangu, "Mainguwa mbu nyuta kata laku ka lupa nyuta mbu kata meti pahama duanya Nyuna."17Bana takaka i Yehu, Nyuna na ngalanya i Lazarus ba ninya la reti la dalu hakambulu patu mbua loduna. 18Ba ni bunya Betania, ba ningu hakambulu lima marauna welingu la Yeruhali. 19Dangu tau Yahundi bada mai nanyaka patabuku ya i Maria angui Marta, duma ka himburu ha nyuda ba ruku na angu dedina nuna. 20Bada ronguka ba jia i Yehu bada mainaka, Marta na laku angu na hamburu ya, jia i Maria daingu ninyapa lapa todu la uma.21Marta na pani lai Yehu, "Miri, ba ninggau weli nuna nahuyia Nyumu lai yohu, na angu dedinggu daingu dena meti a. 22Daingu jia, ba ninggaka nu nyungga ku pinya ba nahu ka nggara mbuya na karaimu welingu lai Ala, i Ala daingu na wuanggau lai Nyumu. 23Yehu na pani lai Nyuna, "Na angu dedimu daingu na hadangu."24Marta na wuanja pani lai nyuna, "Nyungga ku pinya ba nyuna daingu na hadangula lodu hadangu la hupu dirana pinu tana." 25Yehu na pani lai nyuna, "Nyungga maka nama hadangu angu nama luri; ka nggamu banya nama parhaya ka Nyungga, nyuna daingu na luri ba ninya nyuna bada la meti ya, 26angu na tau nama luri angu na parhaya ka Nyungga dena ngalangu a pa meti. nama tungu nu mi parhaya ya na ruku naina?27Marta na pani lai Nyuna, "O Miri, Nyungga ku parhaya ba jia Nyumu Karitu kau, na Ana nai Ala, nama mai la pinu tana."Yehu Na Hii28Mba halaka papani na ruku nuna, Marta na laku angu na paaunya i Maria, na angu kawinina, angu na pani mba didiha, "I Ngguru ninya la yohu angu Nyuna na paaunggau." 29Bana rongu ya na ruku nuna, Maria na hadangu angu na laku patabuku nduanya i Yehu.30La rehina nuna, Yehu dedi nataka la ndeha nuna, jia ninyapa la pangia nai Marta bana tabuku ya Nyuna. 31Da tau-tau Yahundi dama laku karianya i Maria la uma nuna, nama himburu ya nyuna, na ngita ya i Maria na pariagang pa hadangu angu laku la hambeli; nyuda da tundunya nyuna ka nadu da patadangu nyuna daingu na laku la reti duma pa hii lai nu. 32Bana takaka i Maria la pangia paninya i Yehu, nyuna na ngita ya i Yehu angu na puru la wihi-Na, angui na pani lai Nyuna, "Miri, jaka ninggau Nyumu lai yohu la rehi na nuna, na angu dedinggu dena meti a."33Mba i Yehu bana itaya i Maria bana hii, angu da tau-tau Yahundi nama laku karianya mbu nyuda da tundungu pa hii, na mbinu mayila i Yehu la dalu Ngahu angu dena tenangu a. 34Yehu na paarangu, "Ka la nggi yaka i Lazarus mu taninya?" Nyuda da wuanya pani lai Nyuna, "Miri, mai kau tundungu angu kau ngita ya." 35Yehu mbu na hii.36Ka nu, tau-tau Yahuni da pani, "Ngitaya! Ka nggiki hama wana Nyuna bana namuya i Lazarus!" 37Daingu jia, mba ma piraha la huanga da nyuda da pani, "Kana dena njadi a Nyuna nama bada pa mbunggahu mata tau poki naina mbu kana pandoi ya i Lazarus ambu kana meti?"Lazarus Na Pahada Mbelinya Weling La Meti38Yehu, handakang mbeli bana handuka dala wiki-Na, na laku la reti. Na reti nuna jia mayaka na mambuawa mbokulu, angu ningu hau watu napa banjalu duma pabita wanya. 39Yehu na pani, "Pamaraunya na watu nuna!" Marta, na angu dedina nama meti nuna, da pani lai Nyuna, "Miri, nu daingu ningu ma wau mbumbuk ka nadu nyuna bada meti naka la dalu patu mbua lodu." 40Yehu na wuanya pani lai nyuda, "Kanda bada pani anggu lai nyumu ruku jaka mu parhaya, nyumu daingu mu itaya na janggana i Ala?"41Nu, nyuda da ndendi ya na watu nuna. Ka nahu nu, Yehu na wualaku ya na katiku-Na angu na pani, "Ama, Nyungga ku wotu hailanggau Nyumu ka nadu Nyumu bada rongu munggaka Nyungga. 42Nyungga ku pinya nahu Nyumu daingu rongu manu mungga Nyungga, jia ba ruku da tau-tau dama dingiru la tutung-Nggu, Nyungga ku paniya na ruku nuna ka lupa nyuda da parhaya mba Nyumu maka nama bada paliawaka Nyungga."43Mba halaka papani ya na ruku nuna, Yehu na warangu dangu lingu nama pambonduku, "Lazarus, luhuwa!" 44Na tau nama bada meti nuna na luhu, na lima angu na wihina ninyapa la hondu liku katari mbara, angu na mukana ninyapa la pabittang katari mbara. Yehu na pani lai nyuda, "Mi pahala ya na katari-katari nuna weli lai nyuna angu matanya nyuna na laku."Da Patandangu Duma Ka Pametiya i Yehu45Da tau-tau Yahundi nama mai patadaluya i Maria, angu ka ita wanya nggara ya nama palaku na i Yehu, lupa da njadi parhaya ya Nyuna. 46Daingu jia, mba ma piraha weli la huanga da nyuda da mai la tau-tau Farisi angu ka pani wanja nyuda jaka nggara ya na palaku na i Yehu.47Ka nu, dama mangunju-mangunju kapala angu tau-tau Farisi da pahamangu duma ka patabuku duanya Sanhedrin angu da pani, "Ka nggara ya napa daingu papaloku da? ka nahu, Na tau yiana dangu ailulu papawuwa na nama pahangatarungu. 48Jaka tamatanya Nyuna kana pandoi hama tungu nu manu, mbulu daba na tau daingu na parhaya ya Nyuna angu tau-tau Roma daingu na mai duma ka kawahi ya na pangia naina angu na Bangsa da nyuta."49Daingu jia, ningu ha atu la huangu da nyuda nama tamungu Kayafas, nama njadi mamangunju mbokulu la ndaungu naina, na pani lai nyuda, "Nyimi ndai pingu a ngga-nggara, 50jaka ndia mbu mi patadanya ka nahu na rihing pahamu wangu ha atu nama meti duma mbulu dana na Bangsa, weingu mba mbulu dana na Bangsa da meti."51Nyuna dena pani aya weli la wiki na Nyuna a, jia mba mamangunju ma mbokulu la ndaungu naina, nyuna bada na wuangu pani ka nahu i Yehu daingu na meti duma na Bangsa nuna. 52Angu, da duma tau Yahundi mbu nu, ka nahu nu mbu duma ka pabundunya kada njadi ana-ana nai Ala nama tanyabaru. 53Ka nu, mba la lodu nuna, nyuda da pahamangu duma ka pameti ya i Yehu.54Ka nadu nuna, Yehu dena pangga mbukka lapa luahangu-lapa luahangu la huanga tau Yahundi, jia Nyuna na laku weli lai nu la pangia padangu nama mbila laku la hau kuataku nama tamungu Efraim; angu Nyuna na todu lai nu hama-hama angu nama kikungu-kikungunya Nyuna. 55La rehi nuna, Na honggur tau Yahundi bada na tutuka, angu dangu tau weli la pangia nuna laku la Yeruhali ba ndedi pa honggur duma ka pambiadahu ha nyuda.56Nu, nyuda da himbu ya i Yehu angu da pabanjaru ha atu la hawiangu nyuda ninja la pandingiru la dalu uma nai Ala, nyuda da hama-hama papaarangu, "Ka nggiki wana wamu nyumu? Ka Nyuna dema mai a nu la parlu naina?" 57Ka ningu mbu mamangunju-mamangunju kapala angu da tau-tau farisi bada paluhu danyaka ka nahu jaka ningu ha atu tau nama pinya jaka la nggi ya Nyuna ngiapa ninya, na tau nuna na lua papaniya ka lupa nyuda da ngalangu pa apaya Nyuna.
Chapter 12Maria Na Luanahu Ya Na Wihi Nai Yehu La Betania

1La nomu mbua lodu na mba ndedi lodu hongguru, Yehu na laku la Betania, ngiapa todu nai Lazarus, nama bada pahada na Nyuna weli la meti. 2Lai nu, bada pasiapnya pangangu rudung duma nai Yehu; angui Marta ninyala tabuku pahamunja nyuda, jia i Lazarus jia mayaka na ha atu weli la huanga da nyuda nama mandapu la menja angui Yehu. 3Ka nuna nu, Maria na piti parndua danguna na minyaku Narwastu nama hamu ailulu nama parihing pa mahalu, hina lapa luanahu ya na wihi na i Yehu angu na pamadu ya wangu na lunggina. Ka nu, na uma nuna na binu dangu wau makati dangu na minyaku wangi nama tunanu.4Nahu jia, Yundahu Ihikario, ha atu nama kiku-Nya, nama daingu panda hamu duanya Nyuna, na pani, 5"Ka nggiki wana na minyaku wangi nuna dapa ndangga anya la wili tailu ngahu dinar angu lapa wuanja da tau-tau ma mila?" 6Nyuna na pani maya nama tungu nu, nda ruku bana namuha da tau mila, ba jia ka nadu nyuna jia mayaka tau nama mbohu, angu ka nadu nyuna na ngandi kotak ndui, nyuna na ngala papiti ha da ndui dapa patamangu la kotak nuna.7Nu, Yehu na wuangu pani, "Mattanya wa na tau kawini nuna, nyuna na palaku ya kaba mandumangu ya lapa pasiapu ya duma na taningngu-Nggu. 8Ka nahu nuna, na tau mila daingu ni manunya lahuangamu, jia Nyungga da ni manu angga la huangamu."Da Mamangunju Kapala Da Mbuhangu Pa Pameti Ya i Lazarus9Ba ninja lama dangu da tau Yahundi da rongu ba jia i Yehu ninya la Betania, nyuda da laku lai nu, nda jia ka nadu ruku nai Yehu, ka nahu nu mbu ka nadu da mbuhangu pa itaya i Lazarus napa bada pahada-Na weli la meti. 10Ka nu, Mamangunju-mamangunju kapala da patadangu lapa pameti ya i Lazarus mbu. 11Ka nadu i Lazarus, dangu tau Yahundi nama laku warunja nyuda angu da parhaya lai Yehu.Yehu Na Tama La Kota Yeruhali Hamana Mbi Maramba12La haromu loduna, tau dangu nama mai la Pesta nuna, bada ronguka ba jia i Yehu daingu na mai la Yeruhali, 13nyuda da piti runa-runa Palem angu da laku la hambeli duma la tabuku ya Nyuna angu da warangu ka, "Hosana! Na ngalangu Nyuna nama mai la dalu kuru tamu nai Miri, Maramba Ihirailu!"14Mba halaka na ngalangu mbi Keledai mbidi, Yehu na mandapu la nditana, hamana pa tulihu: 15"Ambu mangadatu, do kawini Sion! Ngitaya! Na Marambamu na mai, na mandapu la ndita Keledai mbidi."16La kawunga na, dama kiku-kiku-Nya ndeda pi anya mbulu daba na ruku nuna, jia ba i Yehu lapa wotu pajangga-Nya, nyuda mbulu daba da pinyaka ba njia mbulu dabana nuna bada lapa tulihu ya na rukuna Nyuna, angu ba jia nyuda bada palaku hala danyaka nuna duma na Nyuna.Da Tau Dangu Da Pabanjaru Wanya Ruku Na i Yehu17Ka nu, da tau-tau dama la huangana i Yehu mba Nyuna mbana pa aunya i Lazarus luhu weli la reti angu na pahadanya nyuna weli la meti na pani manuya. 18Ka nu nuna, dangu tau nama hambur ya i Yehu ka nadu nyuda bada rongu ba jia Nyuna maka nama bada paloku ya nama pahangatarungu nuna. 19Nu, tau-tau Farisi da pani ha atu la hawiangu, "Nyumu itaya, nggra ya na papalaku nda latti dena njadi a. Ngitaya, mbulu dabana na pinu tana bada da tundunya nyuna!"Yehu Na Pani Na Ruku Na Luri Angu Meti20La rehi na nuna, ningu mbu tau-tau Yunani la huanga da nyuda dama laku duma lapa wotu hailanya la honggur nuna. 21Nyuda da laku patabuku ya i Pilipu, nama welingu la Bethaida la Nggalilea, angu da pani lai nyuna, "Miri, nyuma ma mbuhang lapa tabuku ya dangui i Yehu." 22Pilipu na laku angu na pani lai Andreas; ka nu Andreas angu i Pilipu da laku angu da paninya i Yehu.23Yehu na wuanja pani lai nyuda, "Na rehina ninyaka duma na Ana Tau duma lapa wotu hailanya. 24Dangu nama palangatakangu, Nyungga ku paninggau lai nyumu, jaka na ihi gandumu na kambutuku la tana angu na meti, na ihi nuna daingu tetapu mba hau ana; jia jaka na ihi nuna na meti, nyuna na ninguna dangu wua na.25Tau nama mbuhanya na kaleki lurina, daingu na ngalanya pa mbulang na kaleki lurina, jia na tau nama da mbuhanya na kaleki lurina la pinu tana yiana, daingu na radanya duma na luri palupang. 26Jaka na tau nama tarima ka Nyungga, nyuna daingu na tundungga Nyungga mbudi; ka langgika Nyungga ngiapa ningga, ka lai nu mbuya nama tarima ka Nyunga ngiapa ninya; jaka na tau nama tarima ka Nyungga, i Ama daingu na tembi ya nyuna."Yehu Na Pani Ya na Ruku Meti-Na27"Nu, na njiwa-Nggu na marabaku. Nggara ya napa daingu papani Nggu? 'Ama, mu pahala ngga Nyungga welingu nu naina?' daingu jia, duma nama tungu nu maka Nyungga hiku mai nu. 28Ama, mu pajangga ya na tamu-Mu!" ka nu, mi rongu yaka na lingu nama welingu la majangga, "Nyungga bada ku pajangga ya na tamu-Nggu angu Nyungga daingu ku pajangga mbeli ya nu." 29Tau dangu nama dingiru lai nu angu lapa rongu ya bana pani ba jia nuna lingu ma tanganjir, jia da hawiangu da pani, "Ha atu malaikat bada pani nanyaka lai Nyuna!"30Yehu na wua pani angu na pani, "Na lingu nuna ta rongu ya da jia ka duma pahamu wikinggu Nyungga a, ka jia nuna duma pahamu wamu nyumu. 31Nu maka napa pawuwa wangu duma na pinu tana yiana, nu maka nama kuaha ya na pinu tana yiana ka ninya la panyara ha.32Angu, jaka Nyungga mi pajangga ka weli la pinu tana yiana, Nyungga daingu ku yindaha mbulu dana da tau la Nyungga." 33Yehu na paniya na ruku naina duma ka paitaya dangu ruku meti hama nggiki wana Nyuna daingu na meti.34Tau dangu nuna da wuanya pani lai Nyuna, "Nyuma bada ma rongu la Hukum Taurat ba jia i Karitu daingu na toduma lundu pangalatilangu; ka nggiki hamana Nyumu mu pani, 'Na Ana Tau nuna ka pajangga ya?' Ka nggamunya na Ana Tau nuna?" 35Yehu na wua pani lai nyuda, "Hakudu kika nu tai na hambila nuna ninya la huangamu. Mi panggawa mba ninyapa nu na hambila nuna ka lupa na kapatangu dena daingu pa rambihu kai; ka nu na tau nama pangga la dalu ma kapatangu dena pi anya ka langgi yaka ngiapa lakuna. 36mbamu ningupa na Tambila nuna, mu parhayawa la Hambila nuna ka lupa nyumu mi njadi ana-ana ma Hambila." Bana halaka papani tungu nu, Yehu na laku angu na kawiningu wiki-Na weli lai nyuda. Mba Ma Piraha Da Tau Yahundi Ndeda Parhaya a Lai Yehu37Jaka tungu nu mbu i Yehu bada na palaku ya na tanda pahangatarungu la muka da nyuda, nyuda daingu ndeda parhaya lai Nyuna, 38ka lupa kana mbinu na pani napa patakangu welingu lai Nabi Yehaya, "Miri, ka nggamu nyaka nama parhaya weli la pani napa patakangu ma nyuma? Angu ka lai nggamu nyaka na lima-Mu Miri b ada ngiap paluahanya?"39Ka nama tungu nu maka, nyuda ndeda ngalangu pa parhaya ka nadu i Yehaya mbu na pani, 40"Nyuna bada na pa pokiha da mata da nyuda angu na tongguru ha da etida nyuda, ka lupa nyuda ambu kada itaya wangu da matada nyuda angu kada pi hamunya wangu matada nyuda, ka da pambelingu kaku ngalangu pa panjanja nyuda."41Yehaya na pani halaya mbulu dana na naina ka nadu nyuna bada ita nanyaka na pajangga wana i Yehu angu nyuna na pabanjaru lapa patanda ya Nyuna. 42jaka hamana tungu nu, dangu mbu dama kapala nama parhaya ya i Yehu, ka nadu da mangadatu la tau-tau Farisi, nyuda ndeda pani aya lama ma palangatakangu ka nadu da mangadatu lapa yauluha welingu la Sinagoge. 43Ka nuna mbu, nyuda da rihi mbuhang pa patarima papajangga wangu weli tau weli lapa tarima ya na pajangga wangu weli lai Ala. Na Paajaru Nai Yehu Daingu Na Pawuwa Ha Da Tau44Ka nahu, Yehu na warangu, Wana, "Na tau nama parhaya ka Nyungga, dena parhaya ka Nyungga, jia nu lai Nyuna nama paliwa ka Nyungga. 45Angu, na tau nama bada itaka Nyungga, bada ita nanyaka Nyuna nama paliawa ka Nyungga.46Nyungga bada mai nggu la Hambila la pinu tana naina, ka lupa na tau nama parhaya ka Nyungga, dena todu a la dalu ma kapatangu. 47Jaka na tau na rongu ya na pani-Nggu, jia nyuna dena tundu anya, Nyungga daku pawuwa aya nyuna; ka nu mbu Nyungga ku mai da jia duma ka pawuwa ha nu na pinu tana, ka nahu duma pa pahalanya na pinu tana.48Nggamunya nama da tarima ka Nyungga angu dena tarima aya napa pani-Nggu, jia myaka na pulung nuna nama pawuwa ha nyuda la hupu japuna pinu tana. 49Ka nadu Nyungga daku pabanjaru a la witi etinggu Nyungga, ka nuna mbu i Ama nama bada paliawa ka Nyungga na wuangga pani ruku jaka nggara ya na papani-Nggu angu napa pabanjaru-Nggu. 50Angu, Nyungga ku pinya ba jia na papani na jia mayaka na luri palupang. Ka nahu nuna, ruku napa papataka-Nggu, Nyungga ku patakanggai hama na papatakana i Ama lai Nyungga."
Chapter 13Yehu Na Mbaha Ha Da Wihi Dama Kik-Kiku-Nya

1Mba ndedi lodu Raya Paskah, Yehu na pinya ba jia rehi naka nu ba jia Nyuna daingu na laku warunya na pinu tana naina lai Ama, bana halaka pa namuha da mangu wiki-Na, la pinu tana yiana, Nyuna na namuha nyuda lundu hupuna. 2La bada ngangu rudungu ka nu, na hetangu bada na tamaka la eti nai Yundahu Ihikario, ana nai Simon, duma ka pambeling weli lai Yehu.3Yehu, bana pinyaka ba jia i Ama bada wua hala nanyaka mbulu dabana la dalu wunggu lima-Na, angu ba jia Nyuna na mai weli lai Ala, angu daingu na kambeli lai Ala, 4Nyuna na dingiru weli la pangangu rudungu angu na pahalanya na kalembi-Na, angui na piti hinggi linen angu na hondu ya la mbanggi-Na. 5Ka nahu nu, Nyuna na mbung wai la dalu baskom angu na na mbaha ha da wihi dama kiku-kiku-Nya6Ka nu, Nyuna na taka lai Simon Petruhu, angu nyuna na pani lai Yehu, "Miri, Nyumu mu mbaha ya na wihi-Nggu?" 7Yehu na wua pani angu na pani lai nyuna, "Nggara ya napa papandoi-Nggu, nyumu ndau pi anya nu, jia napa nyumu daingu mu pinya." 8Petruhu na pani, "Nyumu nda handakang a napa lapa mbaha ya na wihinggu!" Yehu na wua pani, "Jaka Nyungga daku mbaha ya na wihimu, nyumu ndau ngalangu a pangia la dalu nggu Nyungga." 9Simon Petruhu na pani lai Nyuna, "Jaka tuna nu Miri, ambu na wihinggu nyungga a, jia mbu na limanggu angu na katikunggu!"10Yehu na pani lai Nyuna, "Tau nama hala pa ihu nahu na mbaha ya na wihina, jia bada bersih naka mbulu dabana. Nyumu bada bersih muka, jia da mbulu dana ami nyimi mi ngalangu pa bersih." 11Ka nadu i Yehu na pinya jaka nggamunya nama pambeling lai Nyuna, nuna maka nu hina pani Nyuna, "Da mbulu daba ami nyimi mi ngalangu pa bersih."12Ka nu, bana halaka i Yehu pa mbaha ya da wihi dama kiku-kiku-Nya, na paki mbeli kalembi-Na, angu na kambeli la pangia-Na, Nyuna na pani lai nyuda, "Ka mi pinyaka napa pa pandoi-Nggu lai nyimi? 13Nyimi mi paau-Ngga Ngguru angu mbu Miri. Nuna jia ailulu mayaka kabai Nyungga jia makaka Ngguru angu Miri. 14Jaka Nyungga, nama njadi Miri angu na Nggurumu, bada pa mbaha ha da wihimu, nyumu mbu mi pa mbaha duangu ha atu hama la hawiangu. 15Nuna nu, Nyungga bada ku wua hori napa tundungu lai nyumu ka lupa nyumu mbu mu palaku ya hamana napa pandoi-Nggu lai nyumu.16Dangu nama palangatakangu, Nyungga ku pani nggau nyumu, na tau ata dena parihing pabokulu a welingu la mirina, jaka ndia na tau napa paliawa dena parihing pabokulu a welingu la nama paliawa ya. 17Jaka nyumu mu pinya ka nu mbulu daba na naina, nyumu daingu tau pawuang kau jaka mu palaku hala nama tungu nu. 18Nyungga daku pani-pani a ruku mi nyimi mbulu daba mi. Nyungga ku pinya ngga-nggamunya napa pindi-Nggu, jia na huratu yiana daingu lapa pangganapunya, 'Tau nama ngangu roti-Nggu bada na ndedi ya na kambakku na lai Nyungga.'19Nyungga ku paninggau nyumu nu, mba ndedi na ruku nuna pa njadi ka lupa na ruku nuna na njadi, nyumu daingu mu parhaya ba jia Nyungga jia makaka i Nyuna. 20Dangu nama palangatakangu, Nyungga ku paninggau nyumu, na tau nama tarima ya na tau napa paliawa-Nggu, na tarima ka Nyungga; angu na tau nama tarima ka Nyungga, na tarima ya Nyuna nama paliawa ka Nyungga."Yehu Na Pani Jaka Nggamu Ya Nama Da Patutungu Lai Nyuna21Bana halaka i Yehu papani tungu nu, Nyuna ninya lama kanadingu ailulu la dalu Roh angu na pani, "nama palangatakangu-palangatakangu, Nyungga ku paninggau nyumu, ningu ha atu weli la huangami nyimi nama da patutungu lai Nyungga." 22Dama kikungu-kikungu da pataru muka ha atu la hawiangu, angu da njadi pa pusing ba ruku nggamunya napa pani na Nyuna.23Na ha atu ma kiku-Nya na mandapu pahariangu la kurru nai Yehu. Nyuna maka nama kikungu napa panamu nai Yehu. 24Ka nahu nu, i Simon Petruhu na wua pani lai nyuna duma papaaranya lai Yehu ba ruku nggamunya napa wana Nyuna. 25Ka nu, nama kiku-Nya nama paahariangu la kurru nai Yehu na paaranya lai Nyuna, "Miri ka nggamunya na tau nuna?"26Yehu na wua pani, "Na tau nuna jia mayaka nyuna lai nyuna napa pawua-Nggu haka ndipu roti naina ba halaka Nyungga pa patambumbulnya." ka nu, ba halaka patambumbul ya na roti nuna, Yehu na wuanya lai Yundahu, ana nai Simon Ihikario. 27Angu, ba halaka i Yundahu pa tarima ya na kandipu roti nuna, na Iblis na tamanya. ka nadu nuna, Yehu na pani lai nyuna, "Nggara ya napa daingu papalakumu, palaku yawa nu!"28Da ha atu mbu weli la huanga da nyuda dama ninja lapa ngangu nuda da pinya ka nggiki na i Yehu na paninya i Yundahu tungu nu. 29Mba ma piraha weli lai nyuda da tungu patadangu ka nadu i Yundahu ma nama apa ya na kotaku ndui hi wanai Yehu bana pani lai nyuna, "Ta kei wa ngga-ngara napa mbutunda duma na honggur," jaka ndia ka lupa nyuna kana wuangu mbi nggara mba la tau nama milia. 30Ka nu, ba halaka pa tarima ya na kandipu roti, Yundahu na laku la hambeli la rehi na nuna; angu na rehi nuna bada rudungu nanyaka.Yehu Na Pani Ruku Na Meti-Na31Ba halaka i Yundahu palaku, Yehu na pani, "Nu maka lna rehi na na Ana tau lapa pajangga ya angu i Ala ninya lapa pajangga ya la kurru na Nyuna. 32Jaka i Ala lapa pajangga ya la dalu nai Nyuna, i Ala mbu daingu na pajangga ya la dalu kurru na Nyuna, angu daingu papajangganya Nyuna la nu. 33Ana-Ana-Nggu, Nyungga ningga la huangamu nyumu ku todu hakudu a lai nyumu. Nyumu daingu mi himbuka Nyungga, angu hamana pabada pani-Nggu la tau-tau Yahundi, nu Ku pani mbu lai nyumu, 'Ka langgi ngiapa laku-Nggu, nyumu ndau ngalangu a pa mai.'34Hau papani mbaru Nyungga ku wuanggau nyumu, jia mayaka ka lupa nyumu mbu mi mariangga panamu ha atu manduami, hamana Nyungga mbaku namu kai nyimi, ka tungu nu mbu nyimi kai mariangga panamu. 35Dangu nama tunanu, mbulu daba na tau daingu na pinya ba jia nyumu jia makaika dama kiku-kiku-Ngga, jia mayaka jaka nyumu mi mariangga panamu."Na Peringatan Nai Yehu Lai Petruhu36Simon Petruhu na paaranya lai Yehu, "Miri, ka langgika Nyumu ngiapa lakumu?" Yehu na wuanya pani lai nyuna, "Ka langgi Nyungga ngiapa laku-Nggu, nyumu ndau ngalangu a patundungga nu, jia napa nyumu daingu mu ngalangu patundungga Nyungga." 37Petruhu na paaranya lai nyuna, "Miri, ka nggiki wana nyungga daku ngalangu a patundunggau Nyumu nu? Nyungga daingu ku wuaya na kaleki luringgu duma mu Nyumu!" 38Yehu na wua pani, "Nyumu daingu mu wuaya na kaleki lurimu dumanggu Nyungga? Dangu nama palangatakangu Nyungga ku paninggau nyumu, na manu dena daingu pa hakuku mba ndedi pa nyumu panda tanda ka Nyungga la patailu wundang."
Chapter 14Yehu Na Himburu Ha Dama Kiku-Kiku-Nya

1"Ambu na etimu kana njadi pamangadatu; mu parhayawa lai Ala, parhayawa mbu lai Nyungga. 2La uma na Ama-Nggu dangu ngiapa todu; jaka nda tanu, Nyungga daingu bada paninggau lai nyumu ka nadu Nyungga ku laku duma palanyapu nggai pangia duma mu nyumu. 3Angu jaka Nyungga ku laku angu pa palanyapu nggai pangia dumamu, Nyungga daingu ku mai mbeli angu ku ngandi kau lai Nyungga ka lupa ka langgika Nyungga ngiapa ningga, nyumu mbu ninggau.4Angu, nyumu mu pinya na anda ngiapa lakunggu Nyungga." 5Ka nu, i Tomahu na pani lai Nyuna, "Miri, nyuma dama pi anya ka langgi ngiapa lakumu, ka nggiki wana ma pinya na anda nama hanggang lai nu?" 6Yehu na pani lai nyuna, "Nyungga maka na anda, nama padening, angu na luri. Nda ningngu a ha atu tau nama mai lai Ama, jaka dena li la hangga-Nggu. 7Jaka nyumu bada mu tanda ka Nyungga, nyumu mbu bada tanda munyaka na Ama-Nggu; weli la rehi na nu, nyumu bada mu tanda ya i Ama angu bada ita munyaka Nyuna."8Pilipu na pani lai Nyuna, "Miri, mu paitaya nu i Ama nuna lai nyuma, angu nuna bada pas naka duma ma nyuma." 9Yehu na wuanya pani lai nyuna, "Pilipu, bada mandainggu Nyungga paningga la huangamu nyumu, angu nyumu ndedi mu tanda aka Nyungga? Jaka nggamunya nama itaka Nyungga, nyuna bada ita nanyaka i Ama, ka nggiki wana nyumu mu ngalangu pani, 'Pa itanya i Ama nuna lai nyuma?'10Ka nyumu ndau parhaya aka ba jia Nyungga la dalu nai Ama angu i Ama la dalu nggu Nyungga ya? Na pani-pani napa pani-Nggu lai nyumu, Nyungga daku pani aya weli la wikinggu Nyungga a, jia i Ama nama ninya todu la dalunggu Nyungga maka nama palaku ya napa parama-Na. 11Parhayawa lai Nyungga, ba jia Nyungga la dalu nai Ama angu i Ama la dalunggu Nyungga; jaka ndia nu, parahyawa ka nadu na parama-parama nuna a.12Dangu nama palangatakangu, Nyungga Ku paninggau nyumu, "Jaka nggamunya na tau nama parhaya ka Nyungga, na parama-parama napa palaku nggu Nyungga, nyuna mbu daingu na palakuya; angu na parama-parama nama parihing pa mbokulu weli mbulu daba na naina ka nadu Nyungga Ku laku lai Ama. 13Jaka nggara baya napa karaimu la kuru tamu-Nggu Nyungga, nuna daingu ku palaku ya ka lupa i Ama ka pajangga ya la dalu nai Ana. 14Jaka nyumu mu karai ka nggara baya lai Nyungga la kuru tamu-Nggu, Nyungga daingu Ku palaku ya.Na Janji Ruku Na Ngahu Matua15Jaka nyumu mu namuka Nyungga, nyumu daingu mu tundunya mbulu daba na pa paliawa-Nggu. 16Nyungga daingu ku karai ya lai Ama, angu Nyuna daingu na wuanggau nyumu nama pandulangu hawiangu, ka lupa Nyuna ka ninya la huangamu lundu nu nu, 17jia maya na Ngahu nama padeningu, napa dapa ngalangu patarima ya la pinu tana, ka nadu na pinu tana dena ita aya Nyuna jaka ndia patanda ya Nyuna; jia nyumu mu tanda ya Nyunaka nadu Nyuna na todu la huangu mu nyumu angu daingu ninya la dalu mu nyumu.18Nyungga daingu daku la waru anggau nyumu hamana tau nama yatimu piatu; Nyungga daingu ku mai lai nyumu. 19Dena mandai apa nu na pinu tana dena ita akapa Nyungga, jia nyumu daingu mu itaka Nyungga; ka nadu Nyungga ku luri, nyumu mbu daingu mu luri. 20La lodu na nuna, nyumu daingu mu pinya ba jia Nyungga la dalu nai na Ama-Nggu, angu nyumu la dalu-Nggu Nyungga, angu Nyungga la dalu mu nyumu.21Ka nggamu mbunya nama apaya napa pa paliawa-Nggu angu na palakuya, nyuna na namuka Nyungga; angu na tau nama namuka Nyungga daingu panamu ya weli lai Ama-Nggu, angu Nyungga daingu ku namuya nyuna angu daingu ku pawuwa wikinggu lai nyuna." 22Yundahu, nama da jiaya i Ihikario, na pani lai Nyuna, "Miri, ka nggiki wana Nyumu daingu mu pawuwa ya na wiki-Mu lai nyuma angu da jia la pinu tana?"23Yehu na wua pani angu na pani lai nyuna, "Jaka na tau na namuka Nyungga, nyuna daingu na tundunya na pulu-Nggu; angu na Ama-Nggu na namuya nyuna, angu Nyuma daingu ma mai lai nyuna angu ma todu lai nyuna. 24Daingu jia, na tau nama da namuka Nyungga, dena tundu anya na pulu-Nggu. Angu, na pulungu napa rongumu nuna da mapa weling la Nyungga a, ka nuna mapa weling la Ama-Nggu nama paliawa ka Nyungga.25Mbulu daba na naina bada pani nggauka lai nyumu ba ningga Nyungga la huangamu. 26Daingu jia, nama pandulangu nuna, jia maya na Ngahu Matua, napa paliawa nai Ama la kuru tamu-Nggu Nyungga, Nyuna daingu na anjaru kau mbulu halana lai nyumu, angu daingu na paingatu nggau la mbulu daba napa papani-Nggu lai nyumu. 27Na pahamu wangu eti-Nggu Ku banjalu nggau Nyumu; na pahamu wangu eti-Nggu ku wuanggau lai nyumu, da jia hamana napa wuangu pinu tana napa wuanggu Nyungga lai nyumu. Ambu mata dunya na etimu mbarangu jaka ndia na mangadatu.28Nyumu bada mu rongu ya ba jia Nyungga ku pani nggau nyumu, 'Nyungga daingu Ku laku, angu Nyungga daingu Ku mai mbeli lai nyumu.' Jaka nyumu mu namuka Nyungga, nyumu daingu mu senyumu ba rukunggu Nyungga laku lai Ama, ka nu i Ama na parihing pa Mbokulu pa weling lai Nyungga. 29Nyungga bada ku paninggau nyumu nu ba ndedi na ruku nuna na njadi, nyumu daingu mu parhaya.30Nyungga da daingu ku pani parihing pa dangu pa nu dangu nyumu ka nadu nama kuaha pinu tana naina ninya la pamai. Nyuna dena kuaha a hakudu mbu la dita-Nggu Nyungga. 31Daingu jia ka lupa na pinu tana kana pinya ba jia Nyungga ku namuya i Ama, Nyungga ku palakuya pas hamana napa paliawa na i Ama lai Nyungga. Hadangu wa, mai kata laku weli lai yohu."
Chapter 15Yehu Jia Mayaka Na Pingngi Na Angguru

1Yehu na pani, "Nyungga maka na pingngi angguru nama palangatakangu angu na Ama-Nggu nama usahaya. 2Na kaleki lai Nyungga nama da tungu wua na, Na warunya angu na kaleki nama tungu wuana, Na pabersih ya, ka lupa na kaleki nuna na tungu wuana na parihing padangu.3Nyumu nu bada pabersih kauka ka nadu na pulungu napa bada pani-Nggu lai nyumu. 4Mu todu wa la dalunggu Nyungga angu Nyungga la dalumu nyumu. Hamana na kaleki dena ngalangu a pa wua weli la wikina, jaka ndia nyuna na todu la pingngi angguru, ka nuna mbu nyumu ndau ngalangu a pa wua, jaka nyumu mu todu la dalu-Nggu Nyungga.5Nyungga maka na pingngi angguru angu nyumu maka na kaleki-kalekina. Na tau nama todu la dalu-Nggu Nyungga, angu Nyungga la dalu na nyuna, nyuna daingu na wua padangu ka nadu na pahiawa weli lai Nyungga, nyumu ndau ngalangu a pa wua ngga-nggara. 6Jaka na tau dena todu la dalu-Nggu Nyungga, nyuna daingu lapa warunya hamana kaleki angu na njadi pa meti; angu na tau daingu da pauhinja angu lapa warunya la dalu epi, angu na muttungu. 7Jaka nyumu mu todu pa la dalu-Nggu Nyungga angu na pani-Nggu na todu la dalu mu nyumu, mu karaiwa ka nggara baya napa mbuhamu, angu nuna daingu na wuanggau nyumu.8Na Ama-Nggu daingu pa pajangga ya dangu na ruku naina, jia maya jaka nyumu mu wua padangu angu dangu nama tungu nu, nyumu jia makauka ma kiku-kiku-Nggu." Napa Paliawa Nai Yehu Duma Mariangga Panamu9"Hamana i Ama bada namu nanggaka Nyungga, tungu nu mbu Nyungga ku namu kau; mu ni manunggau la dalu panamu-Nggu.10Jaka nyumu mu tuturu lapa paliawa-Nggu, nyumu daingu mu todu la dalu panamu-Nggu, hamana na Nyungga bada tuturu-Nggu lapa paliawa nai Ama angu todu la dalu panamu-Na. 11Na ruku-ruku naina ku paninggau nyumu ka lupa na senyumu-Nggu ninya la dalumu nyumu, ka na senyumu kana njadi pa mbinu.12Naina yaka napa paliawa-Nggu: nyumu mi mariangga panamu, hamana Nyungga bada ku namu kau nyumu. 13Da ningngu a panamu nama parihing pa mbokulu welingu la panamu na tau nama wuangu ya na kayeku na duma na anguna.14Nyumu jia makauka na angu-angu-Nggu jaka nyumu mu palaku ya napa paliawa-Nggu lai nyumu. 15Nyungga daku paau anggau nyumu mbi ata-Nggu ka nadu na ata dena pi anya nggaraya napa palaku na mirina. Daingu jia, Nyungga ku paaunggau nyumu angu-Nggu ka nadu mbulu daba napa rongu-Nggu lai Ama, bada Nyungga Ku paninggau.16Da nyumu a nama pindika Nyungga, ka jia nu Nyungga maka nama bada pindi angu panjadi kau nyumu ka lupa nyumu mu laku angu mu tungu wuamu, angu na wuamu ninya pa ka nggara mbunyapa napa karaimu weli lai Ama la kuru tamu-Nggu, Nyuna daingu na wuanggau nyumu. 17Naina yaka napa paliawa-Nggu: nyumu mi mariangga panamu!"Yehu Na Paingatunya Dama kiku-kiku-Nya18Jaka na pinu tana dena mbuha anggau, nyumu mu pinya ba jia na pinu tana dena mbuha angga Nyungga ba ndedi panda mbuha nggau nyumu. 19Jaka nyumu weli la pinu tana, ka tanu mbu na pinu tana na namu ya nggara ya na mangumu; jia ka nadu nyumu dama paweling la pinu tana akauka, ka nahu nu Nyungga bada pindin nggau weli la pinu tana, ka nadu na ruku nuna maka na pinu tana dena mbuha anggau nyumu.20Mu ingatu ya na pani napa bada pani-Nggu lai nyumu: 'Na tau ata dena parihing pa mbokulu weli la mirina'. Jaka nyuda bada da pandoi ma akatu lai Nyungga, nyuda mbu daingu da pandoi ma akatu lai nyumu. Jaka nyuda da tundunya na pulu-Nggu, nyuda mbu daingu da tundunya na pani-Nggu. 21Daingu jia, mbulu daba na nuna daingu nyuda da palaku ya lai nyumu, mba ruku na tamu-Nggu. ka nu, nyuda ndeda tanda aya Nyuna nama paliawa ka Nyungga. 22Jaka Nyungga daku mai angu papani ya mbulu daba na nuna lai nyuda, nyuda da daingu ndeda ngala anya na ndoha. Daingu jia nu, nyuda daningu adda pamaraungu wangu da duma da ndoha da nyuda.23Na tau nama da mbuhangga Nyungga, nyuna mbu ndena mbuha anya na Ama-Nggu. 24Jaka latti Nyungga daku palaku ya la huanga da nyuda na parama-parama nama dapa pernah a pa palaku da tau hawiangu, nyuda ndeda ngalaku a latti ndoha. Daingu jia nu, nyuda bada itangu danyaka jia daingu pa nyuda ndeda mbuha angga Nyungga angui na Ama-Nggu. 25Jia, na pulung nama bada patulihu la dalu Kitab Taurat nyuda daingu lapa pangganapu ha: 'Nyuda ndeda mbuha angga Nyungga la daningngu njala-Nggu.'26Jaka nama pandulang nuna na mai, napa daingu papaliawa lai nyumu weli lai Ama, jia maya na Ngahu nama padeningu nama paweling lai Ama, Nyuna daingu na pani ya na ruku-Nggu Nyungga. 27Angu nyumu mbu daingu mu pani ka nadu nyumu bada ninggau la huanga-Nggu weli la kawunga na."
Chapter 16

1Mbulu daba na naina bada paninggauka nyumu ka lupa nyumu ndau ka nggidu nggaduk. 2Nyuda daingu da yaulu kau weli la Sinagoge. Ka nu mbu, na rehina daingu ninyaka ba jia na tau nama hunju kau daingu na kanadingu ba jia nyuda ninja la patuturu lai Ala.3Angu, na ruku-ruku nuna daingu nyuda da palaku ha ka nadu nyuda ndeda tanda aya i Ama angu mbu Nyungga. 4Daingu jia, mbulu daba na nuna bada ku paninggau nyumu ka lupa na rehi namai na, nyumu mu ingatu ya ba jia Nyungga bada ku paninggau ka nyumu. Angu, na ruku-ruku naina daku pani aya lai nyumu weli la kawungana ka nadu Nyungga ninggapa la huangamu. Na Parama Na Ngahu Matua5Daingu jia, nu Nyungga daingu ku laku lai Nyuna nama paliawa ka Nyungga, angu da ha atu mbu weli la huangamu nama paarangga Nyungga, 'Ka langgika Nyumu daingu mu laku?' 6Jia, ka nadu Nyungga bada ku paninggau na ruku naina mbulu dabana lai nyumu, napa pahanduka wangu na mbinu ka lai nyumu. 7Daingu jia, Nyungga ku paninggau nama padeningu lai nyumu: na parihing pahamu dumamu nyumu jaka Ku laku ka nadu jaka Nyungga daku laku, nama pandulangu nuna ndena daingu pamai a lai nyumu; jia jaka Nyungga Ku laku, Nyungga daingu Ku paliawa-Ya lai nyumu.8Angu, jaka nama pandulangu nuna na mai, Nyuna daingu na pa paitanya na pinu tana ba ruku na ndoha, nama padeningu, angu napa pawuwa wangu; 9rukuna ndoha, ka nadu nyuda ndeda parhaya a lai Nyungga; 10ruku nama padeningu, ka nadu Nyungga ku laku lai Ama angu nyumu daingu ndai ita akapa nyungga napa, 11angu na ruku pawuwa wangu, ka nadu nama kuaha pinu tana yiana bada papawuwa ha.12Ningngu pa madangu ruku napa papaninggu lai nyumu, jia nyumu ndau ngalangu a pa pandiama ya la kundumu nu. 13Jia, ba Nyuna, na Ngahu nama padeningu nuna na mai, Nyuna daingu na lundakau la dalu mbulu dabana nama padeningu. Ka nu, Nyuna dena pabanjaru a la wikina Nyuna a, ka nahu nu mbulu hala na ruku napa ronguna nuna mayaka napa daingu na Nyuna napa panina; angu Nyuna daingu na paninggau na ruku-ruku nama daingu panjadi. 14Nyuna daingu na pajangga ka Nyungga ka nadu Nyuna daingu na tarima nama tarima-Nggu, angu daingu ku paninggaunya lai nyumu.15Mbulu dabana na mangu nai Ama jia mayaka na mangu-Nggu Nyungga. Ka nahu nuna, Nyungga ku pani ba jia na Ngahu nama padeningu daingu na paninggau nyumu jaka nggara ya napa tarima na weli lai Nyungga."Napa Handuka Na Njadi Pahanang Wangu16"Ningngu hakudu kika, angu nyumu ndau ngita akapa Nyungga napa; angu handakangu ka nu, ningngu handakangu kika, angu nyumu daingu mu itaka Nyungga."17Ba ma piraha dama kiku-Nya i Yehu da mariangga paarangu, "Nggara ya Nyuna na pani nda nyuta, 'ningngu handakangu kika, angu nyumu daingu ndau ita akapa Nyungga napa; angu handakangu kika, ningngu hakudu kika, angu nyumu daingu mu itaka Nyungga?' angu ka nadu Nyungga daingu Ku laku lai Ama'?" 18ka nu, nyuda da paarangu, "Nggara ya nama wana Nyuna dangu, 'ningngu hakudu kika'? nyuta ndeta pi anya nggara ya napa wana Nyuna."19Yehu na pinya ba jia dama kiku-kiku-Nya da mbuhangu papa arangu lai Nyuna, hi wana Nyuna lai nyuda, "Ka nggiki na himu paarangu la hungamu nyumu wiki ba ruku napa wanggu Nyungga baku pani Nyungga, 'Ningngu hakudu kika angu nyumu ndai ita akapa Nyungga napa; angu handakangu kika, ningngu hakudu kika, angu nyumu daingu mu itaka Nyungga'? 20Dangu nama palangatakangu, Nyungga ku paninggau nyumu, nyumu daingu mu hii angu mu hawina, jia na pinu tana daingu na hanangu; nyumu daingu mu handuka, jia na handukamu daingu na pahilungu na njadi pahanangu wangu. 21Jaka na tau kawini na hambuala, nyuna na ngalangu pakatiu ka nadu na rehi pandedi wangu bada ninyaka; jia jaka na anana jaka na ndendi ka, nyuna na maruambangu daingu napa pamayila wangu nama mbotu ka nadu na pahanangu wangu ba jia na tau bada pa ndendi yaka la pinu tana.22Ka tuna nu mbu nyumu mu ngalangu pamayila wangu la rehi na naina, jia Nyungga daingu ku patabuku duanggau napa angu na etimu daingu na hanangu, angu nda ningngu a ha atu mbu nama daingu pa piti ya napa pahanangu wangumu weli la wikimu. 23La lodu na nuna, nyumu ndau daingu mu paaranya nggara mbunyapa lai Nyungga. Dangu nama palangatakangu, Nyungga ku paninggau nyumu, ka nggara mbunyapa napa karaimu la Ama-Nggu la kuru tamu-Nggu, Nyuna daingu na wuanggau lai nyumu. 24Lundu nu, nyumu ndedi mu karai a ka nggara mbaya la dalu tamu-Nggu. Karaiwa, angu nyumu daingu mu tarima ya ka lupa na pahanangu wangumu na njadi pa mbinu."Na Patalu Wangu La Ndita Pinu Tana25"Nyungga bada ku paninggau na ruku-ruku naina lai nyumu dangu papa ita wangu; la rehina daingu ningnguka jaka Nyungga daku pabanjaru ndua anggaupa dangu papa ita wangu, jia daingu ku pani lai nyumu dangu mapa palangatakangu na rukuna i Ama.26La loduna nuna, nyumu daingu mu karai la dalu tamu-Nggu, angu Nyungga daku pani anggau lai nyumu ba jia Nyungga ku wotu halanya napa karaimu lai Ama dumamu. 27Ka nu, i Ama wiki na namukau nyumu ka nadu nyumu bada mu namuka Nyungga angu parhaya ba jia Nyungga ku mai weli lai Ama. 28Nyungga mapa weling lai Ama angu bada mai la dalu pinu tana; nu, Nyungga daingu Ku laku warunya na pinu tana angu kambeli lai Ama."29Dama kiku-kiku-Nya da pani, "Nahu, nu Nyumu mu pabanjaru palangatakangu angu ndau paki apa papa ita wangu apa. 30Nu, nyuma ma pinya ba jia Nyumu mu pi halanya mbulu halana angu da hili ningngu a nama paarangu lai Nyumu. Ka nadu nuna, nyumu ma parhaya ba jia Nyumu mu mai weli lai Ala." 31Yehu na wuanja pani lai nyuda, "Mi parhaya ka nyumu nu?32Itaya! rehina daingu na mai, ka nu mbu bada na mai dumamu nyumu duma ka pabiara-pabiara wangu, ha ata mandua da da mariangga kambeli la pangia wiki da angu daingu laku waru danggaka Nyungga pandindi miaha. Daingu jia, Nyungga daku pandidi miaha aka ka nadu i Ama ninya la huanga-Nggu. 33Mbulu dabana naina, Nyungga ku paninggau nyumu ka lupa la dalu-Nggu Nyungga, nyumu mu ngalangu pabara wangu eti. La pinu tana, nyumu daingu mu ngalangu pamayilangu wangu, jia mu paka pingatunya na etimu! Nyungga bada ku pakaku ya na pinu tana!"
Chapter 17Yehu Na Hambayangu Duma Dama Kiku-Kiku-Nya

1Nuna yaka na pani-pani nai Yehu, ka nahu nu Nyuna na tangaru lai awangu angu Na pani, "Ama, na rehina ninyaka, mu wualaku yawa na Ana-Mu ka lupa na Ana-Mu mbu na ngalangu pawualaku kauka Nyumu. 2Hamana Nyumu mbu bada mu wuanya Nyuna kuaha la ndita mbulu daba na tau, ka lupa la mbulu daba na tau pa wua-Mu lai Nyuna, Nyuna Na ngalangu pa wuangu luri palupang.3Naina yaka na luri palupang nuna, jia maya ba jia nyuda da tanda kauka Nyumu, ha atu-ha atuna i Ala nama padeningu, angu na tanda ya i Karitu Yehu napa bada papaliawa-Mu Nyumu. 4Nyungga bada wotu pajangga kauka Nyumu la pinu tana dangu ku halaha da parama napa wua-Mu lai Nyungga duma lapa parama ha. 5Angu nu, oi Ama, Mu wotu pajangga ka Nyungga lahuanga-Mu Nyumu dangu na pajangga wangu nama ninya lai Nyungga la huanga-Mu Nyumu ba ndedi pa ninya na pinu tana.6Nyungga bada ku pawuwa ya na tamu-Mu la tau-tau napa bada wua-Mu Nyumu lai Nyungga la pinu tana yiana. Nyuda nuna jia mahaka da mangu-Mu angu Nyumu bada Mu wuangga nyuda lai Nyungga, angu nyuda mbu bada tuturu danyaka la pulung-Mu. 7Nu, nyuda da pinya ba jia mbulu dabana nama wua-Mu Nyumu lai Nyungga mapa weling lai Nyumu ha. 8Ka nu, Nyungga bada ku wuanja lai nyuda na pulungu napa bada wua-Mu lai Nyungga, angu nyuda bada tarima danyaka angui mapa palangatakangu-palangatakangu da pinya ba jia Nyungga mapa weling lai Nyumu, angu nyuda da parhaya ba jia Nyumu maka nama paliawa ka Nyungga.9Nyungga ku hamayangu duma da nyuda, Nyungga daku hamayangu duma na pinu tana, jia duma da nyuda napa bada pa wua-Mu Nyumu lai Nyungga; ka nu, nyuda jia mahaka da mangu-Mu. 10Mbulu dabana na mangu-Nggu jia mahaka da mangu-Mu, angu mbulu daba da mangu-Mu Nyumu jia mahaka da mangu-Nggu; angu ningga la pajangga ka la mbulu dabana nuna. 11Nyungga nu nda la pinu tana naina aka, jia nyuda ninja pa nu la pinu tana yiana, angu Nyungga ku mai lai Nyumu. Ama nama Kunduhu, jangga ha nyuda la dalu tamu-Mu, tamu napa bada wua-Mu lai Nyungga, hi lupa nyuda da njadi pambulungu hamana da Nyuta.12Ba ninggapa Nyungga la huanga da nyuda, Nyungga bada jangga nggunjaka la tamu-Mu napa bada pawua-Mu lai Nyungga. Nyungga bada ku jangga ha nyuda angu da ningngu ha atu tau mbu weli lai nyuda nama mbulangu jaka na ana pameti wangu, ka lupa na kitab mambiadahu pangganapunya. 13Jia nu, Nyungga ku mai lai Nyumu; angu mbulu dabana naina Nyungga ku pani la pinu tana yiana ka lupa nyuda da ngalangu pahanangu-Nggu napa pambinu wangu la dalu wiki da nyuda. 14Nyungga bada ku wuanya na pulung-Mu lai nyuda, angu na pinu tana ndeda mbuha anja nyuda ka nadu nyuda da mapa wewling la pinu tana, hamana Nyungga da mapa weling la pinu tana.15Nyungga daku karai akauka Nyumu duma kau piti ha nyuda weli la pinu tana, jia duma pamaraunja nyuda weli lama akatu. 16Nyuda da ma weling la pinu tana aha, hama tuna Nyungga da ma weling la pinu tana a. 17Mu tambiha ha nyuda la dalu mapadening; na pulung-Mu jia maya nama padening.18Hamana Nyumu ma bada paliawa ka Nyungga la dalu pinu tana, tuna nu mbu Nyungga bada ku paliawa ha nyuda la dalu pinu tana. 19Dumang da nyuda, Nyungga ku tambi wiki-Nggu ka lupa nyuda mbu ninja lapa tambi la dalu mapadening.20Nyungga da duma ku hamaya anja nyuda, jia mbu duma tau-tau nama parhaya lai Nyungga weli napatakang da nyuda, 21ka lupa nyuda mbulu hala da ninja la kahaung, hamana Nyumu, oi Ama, la dalu-Nggu Nyungga angu Nyungga la dalu-Mu Nyumu; ka lupa nyuda mbu ka ninja la kahaung la dalu da Nyuta ka lupa na pinu tana na njadi pa parhaya ba jia Nyumu maka nama paliawa ka Nyungga.22Na pajangga wangu napa wua-Mu Nyumu lai Nyungga, Nyungga bada ku wuanja lai nyuda ka lupa nyuda ka ninja la kahaung, hamana Nyumu angu Nyungga jia mataka nama kahaung. 23Nyungga la dalu da nyuda angu Nyumu ninggau la dalu-Nggu Nyungga, ka lupa nyuda ka ninja la kahaung mbulungu. Dangu tuna nu, na pinu tana daingu na pinya ba jia Nyumu maka nama bada paliawa ka Nyungga, angu ba jia Nyumu mu namu ha nyuda, hamana Nyumu mbau namu ka Nyungga.24Oi Ama, Nyungga ku mbuhang ka lupa nyuda, napa bada pawua-Mu Nyumu lai Nyungga, ka ninja la huanga-Nggu ka langgi mbu Nyungga ngiapa ningga, ka lupa nyuda da itaya na pajangga Wanggu, napa bada wua-Mu lai Nyungga, ka nadu Nyumu mu namu ka Nyungga mba ndedi la kawunga na pinu tana.25Oi Ama nama Adilu, ka na pinu tana ndena tanda kau Nyumu, jia Nyungga ku tanda kau Nyumu; angu nyuda da pinya ba jia Nyumu maka nama paliawa ka Nyungga. 26Nyungga bada ku paninggau na tamu-Mu lai nyuda angu daingu tanu manu lapa paniya ka lupa na panamu nama tuna nu Nyumu mu namuka Nyungga ningga la dalu da nyuda, angu Nyungga ningga la dalu da nyuda."
Chapter 18Pa Apaya i Yehu

1Mba halaka i Yehu bana pani nama ruku-ruku naina, na pangia ngiapa ninya na taluara angu i Yehu na tama la daluna angui dama kiku-kiku-Nya. 2Yundahu, ha atu nama kiku-Nya nama da manundu lai Yehu, na pi mbunya na taluara nuna ka nadu i Yehu ni manunja la pamatungu angui dama kiku-kiku-Nya lai nu. 3Yundahu, ba halaka patarima ba mapira ha dapa paliawa angu da ata-ata weli la hanganji-hanganji kapala angu tau-tau Farisi, da mai la taluara nuna dang ngandi mahambila, obor, angu mama daka pameti wangu.4Yehu, nama pinya na ruku mbulu hala nama daingu pa njadi lai Nyuna, na laku la muka angu Na paarang lai nyuda, "Ka nggamunya napa himbumu?" 5Nyuda da wua pani, "Yehu nama weling la Naharet." Yehu na pani lai nyuda, "Nyungga maka nu i Yehu." Angu mbu i Yundahu, nama da manundu lai Yehu, na dingiru lan huanga da nyuda.6Bana pani i Yehu, "Nyungga maka i Yehu," da tau-tau nuda da kanduling angu da kanabu la tana. 7Ka nahu nu, Yehu na paarang mbeli lai nyuda, "Ka nggamunya napa himbumu?" Nyuda da wua pani, "Yehu nama weling la Naharet."8Yehu na wua pani, "Bada ku pani nggau lai nyumu, Nyungga maka i Yehu. kanu, jaka mu himbu ka Nyungga, mattanja dama kiku-kiku-Ngga naida da laku." 9Na ruku naina na ninya ka lupa na ngganapu na pani napa bada panina i Yehu: "Weli mbulu hala napa wua-Mu Nyumu lai Nyungga, Nyungga daku waru anja ana hau mbu."10Simon Petruhu, nama ngandi hau kambiala, napa paluhu ya na kambiala na angu na pahangganya la tau kapala ma mbokulu, lupa hina kadipu ya na kahilu na tau nuna; na tamu tau ma mbokulu nuna jia maya i Malkhus. 11kanu, Yehu na pani lai Petruhu, "Patamanya na kambiala nuna la dalu uluna! Na wai Cawan napa bada wua-Mu Ama lai Nyungga, ka jia Nyungga daingu Ku ununya?" Yehu Pa Ngandi Ya La Muka Nai Hanas12Ka nahu nu, da papaliawa Romawi angu dapa papaliawa-papaliawa da ka ningu mbu pelayan tau Yahundi da apaya i Yehu angu da hondu ya Nyuna, 13angu la kawunga mangilu na da ngandi ya i Yehu lai Hanas, la ama yenu nai Kayafas, nama jia mayaka na ama mbokulu la ndaungu nuna. 14Angu, Kayafas maka nama panaunja da tau-tau Yahundi ba jia mayaka na ruku nama ningngu ngguna na jaka ningu ha atu tau nama meti duma na tau dangu.Petruhu Dena Akui Aya i Yehu15Simon Petruhu angu ha atu tau nama kikungu hawiangu da tundunya i Yehu. Da ma kikungu hawiangu nuda patanda ha weli lai da Ama Mbokulu angu nyuna na tama angui Yehu lai dalu taluara mbakulu da Ama mbokulu. 16Daingu jia, Petruhu na dingiru la hambeli, la tutuna pindu. ka nahu nu, da ma kikungu hawiangu nuda, nama tanda ha da Ama Mbokulu, da kambeli la hambeli angu da pabanjaru duanya angui na tau kawini nama njangga la pindu, hida ngandi ya i Petruhu patama.17Kanu, na tau kawini nama njangga pindu nunana paarang lai Petruhu, "Kanda jia akauka nyumu njadi ha atu nama kikungu weli la Tau nuna?" Na wua pani i Petruhu, "Ndi'a!" 18Ba halaka papandoi mbi epi, da mamanundu angu papaliawa da hadangu lai nu ka nadu la rehi na nuna maringu ailulu, angu nyuda da ngudu. Petruhu mbu ninya la huanga da nyuda, na hadangu angu na ngudu.Na Ama Mbokulu Na Paarangu Lai Yehu19Ka nahu nu, da Ama Mbokulu da paaranya i Yehu ruku da ma kiku-kiku-Nya angu ruku napa pa anjaru-Na. 20Yehu na wua pani lai nyuna, "Nyungga bada ku pani palangatakangu la pinu tana. Nyungga ni manu-Ngga papa anjaru la Sinagoge-sinagoge angu la uma nai Ala, la pangia mbulu hala da tau Yahundi ngiapa papa pambundungu da. Nyungga daku papani a lama kawining-kawiningu. 21Ka nggiki na himu paarangu lai Nyungga? Mi paaranya wa la nyuda dama bada rongu ya jaka nggara ya napa papani-Nggu lai nyuda; nyuda da pinya nggara ya napa papani-Nggu."22Bana pani ka i Yehu nama tuna nu, ha atau nama njangga naa dingiru lai nu na tabba ya na muka-Na angu na pani, "Ka tunanu ka mbau wuanja pani da Ama Mbokulu?" 23Yehu na wuanya pani lai nyuna, "Jaka Nyungga ku pani ya nama njala, mu paitanya jaka nggara ya napa njala Wanggu; jia jaka napa pani-Nggu na padeningu, ka nggiki na nyumu mu tabba ka Nyungga?" 24ka nu, Hanas na pangandi ya i Yehu la dalu ma kalitu lai Ama Mbokulu Kayafas.Petruhu Na Kambeli Dena Akui Aya i Yehu25Ba halaka nuna, Simon Petruhu ninyapa la pa dingiru angu lapa ngudu. Kanu, nyuda da paarangu lai nyuna, "Kanda jia akauka nyumu ha atu nama kiku-Nya na Tau nuna?" Petruhu na pambelingu angu na wua pani, "Ndi'a." 26Ninggu ha atu nama manundu la Ama Mbokulu, na angu pangiana weli la tau napa kandipu kahilu weli lai Petruhu, na pani, "Ka daku ngita akau nyumu la huanga na Nyuna la taluara nuna?" 27Handakangu ki, Petruhu na pambelingu, angu la rehi na nuna, na manu na hakuku.Yehu Pa Ngandi Ya Lapa Hadap Lai Pilatus28Ka nahu nu, nyuda da ngandi ya i Yehu weli la pangiana i Kayafas la uma pengadilan, la rehi na nuna ninyapa la hau lodu, angu nyuda wiki ndeda tama a la dalu uma pengadilan ka lupa nyuda ndeda pairaku wikida, lupa kanda njadi pangangu Paskah. 29Kanu, Pilatus na luhu lapa tabuku ha nyuda angu na paarangu, "Ka nggara ya napa tundumu la Tau naina?" 30Nyuda da wua pani angu da pani lai nyuna, "Jaka na Tau naina da tau ma akatu ya, nyuma daingu dama ngandi ya Nyuna lai nyumu."31Pilatus na pani lai nyuda, "Ngandi ya Nyuna angu mu paluaha nyawa la hukummu." Tau-tau Yahundi nuna na wua pani, "Jia maya ndena padeningu a na hukummu la nyuma duma ka huku pameti ya na tau. 32Naina na njadi duma ka pangganapunya na pani na i Yehu, nama paitanya dangu pameti nama nggiki wana Nyuna na ngalangu pameti.33Kanu, Pilatus na tama mbeli la dalu uma pengadilan angu na paaunya i Yehu, angu na paaranya lai Nyuna, "Jia kauka Nyumu na Maramba tau Yahundi?" 34Yehu na wua pani, "Ka napa papaaramu nuna weli la wikimu, jaka ndia ningu tau hawiangu nama patakanggau ruku-Nggu Nyungga?" 35Pilatus na pani, "Ka Nyungga tau Yahundi ka? Na Bangsa angu da Ama-ama Mbokulu kapala-Mu wiki da wuanggau Nyumu lai Nyungga. Nggara ya napa bada papandoi-Mu?"36Yehu na pani, "Na paraingu-Nggu da ma weli la pinu tana yiana a. Jaka na paraingu-Nggu weli la pinu tana yiana, dama manundu-manundu lai Nyungga daingu da malawan ka lupa Nyungga ndeda wua aka la tau-tau Yahundi. Daingu jia, na paraingu-Nggu da ma weli la pinu tana yiana." 37Pilatus na pani, "Ka nu, Nyumu tau Maramba Kau? Yehu na wua pani, "Nyumu maka nama pani ba jia Nyungga jia makaka na Maramba. Duma naina maka Nyungga ku dedi, angu duma naina maka Nyungga ku mai la pinu tana, jia maya duma papaluahanya ruku nama padeningu. Jaka na tau ma weli la mapadeningu ya daingu da rongu ya na lingu-Nggu."38Pilatus na pani lai Nyuna, "Nggara ya nama padeningu nuna?" Angu, bana halaka papani tungu nu, Pilatus na luhu mbeli lapa patabuku nduanja da tau-tau Yahundi, angu na pani lai nyuda, "Nyungga daku itangu a manjala ngga-nggara mbu lai Nyuna. 39Jia, nyumu mu ningu hau papalaku manumu ba jia nyungga daingu ku pambembahu ya na ha atu tau napa tahangu la lodu Paskah. Ka nu, ka mu mbuhangu ka lupa nyungga ku pambembahu ya na 'Maramba Tau Yahundi' naina?" 40Nyuda da wua pani mbeli dangu da warangu, "Ambu pambembahu ya na Tau naina, jaka ndi'a i Barabas!" Barabas jia mayaka na tau mbohu.
Chapter 19

1Pilatus na pitiya i Yehu angu na paliwa ha ka lupa i Yehu walihu ya. 2Da prajurit da njilungu mbi nggumbi weli la kaleki-kaleki nama madaka angu da papakinya la katiku nai Yehu, angu da papakinya kalembi ma ungu, lai Nyuna. 3Nyuda da manju la patutu ya i Yehu angu da pani, "Tambi, do Maramba tau Yahundi!" ka nu, nyuda da tabba ya na muka-Na.4Pilatus na luhu mbeli angu na pani lai nyuda, "Itaya! Nyungga daingu ku ngandi ya i Yehu paluhu lai nyumu ka lupa nyumu mu pinya ba jia nyungga daku itangu a panjala wana ngga-nggara mbu lai Nyungga." 5Ka nu, Yehu na luhu dangu na paki mahkota mama daka angu angu kalembi ma ungu. Pilatus na pani lai nyuda, "Itaya Nyuna!" 6Ba Ama-ama Mbokulu kapala angu da tau papaliawa da itaya i Yehu, nyuda da warangu, "Harikanya Nyuna, harikanya Nyuna!" Dangu jia, Pilatus na pani lai nyuda, "Ngandi ya Nyuna angu mi harika wikiya ka nadu nyungga daku itangu a manjala ngga-nggara mbu lai Nyuna."7Tau-tau Yahundi nuna da wua pani lai Pilatus, "Nyuma ma ningu hukum, angu na wana na hukum nuna, Nyuna daingu na meti ka nadu Nyuna na pani ya na wikina ba jiaya ba Ana nai Ala." 8Ba i Pilatus na rongu ya na pani nuna, nyuna na rihi pamangadatu 9angu tama mbeli la uma papaluahangu, angu na paarangu lai Yehu, "Ka weli langgi ka ngiapa weli-Mu?" Daingu jia, Yehu dena wua a pani lai nyuna.10Pilatus na pani lai Nyuna, "Nyumu dau mbuhangu a papabanjaru duangga nyungga? Kandau pi anya ba jia nyungga ningngu kuahanggu duma lapa pahala nggau Nyumu angu ningu kuaha duma lapa harika Nggau Nyumu?" 11Yehu na wua pani, "Nyumu da ninggu amu kuaha ngga-nggara mbu lai Nyungga, jaka na kuaha nuna lapa wuanggau lai nyumu weli la dita. Nuna mayaka nu, tau nama wuaka Nyungga lai nyumu na parihing pa mbokulu na ndoha na."12Ba halaka parongu ya na ruku nuna, Pilatus na kapingatu duma lapa pahalanya i Yehu, jia da tau-tau Yahundi da warangu, "Jaka Nyumu mu pahalanya na Tau naina, nyumu da angu nai Kaisar; jaka ningu tau nama pani wikina ba maramba ya nuna jia na lawanya i Kaisar." 13Ba i Pilatus na rongu ya na pani-pani nuna, nyuna na ngandi ya i Yehu paluhu la hambeli, angu mandapu la kanjakka papaluahangu, la pangia nama tamungu Litostrotos, jia la dalu hilu Ibrani papani ya Gabata.14Na lodu nuna jia maya na lodu pa persiapanu duma Paskah, la rehi nuna ningu la jammu panomungu. Pilatus na pani la tau-tau Yahundi, "Naina mayaka na Marambamu!" 15Kanu, nyuda da warangu, "Panjapu ya Nyuna! Panjapu ya Nyuna! Pilatus na pani lai nyuda, "Ka ku harikanya manya mbudi na Marambamu?" Da Ama-ama Kapala da wua pani, "Nyuma daningngu a maramba ma selain Kaisar!" 16La hupuna, Pilatus na wuaya i Yehu lai nyuda duma lapa paharikanya.Yehu Paharikanya17Yehu na luhu dangu na duku ya na salib wiki-Na la hanggangu la pangia nama tamungu "Pangia mbi rinna", nama la dalu hilu Ibrani papani ya "Golgota". 18Lai nu, nyuda da harikanya i Yehu la huanga dangui da tau mandua hawiangu, dapa harikangu la kawana angu la kalai nai Yehu, ba ninya i Yehu la pandua.19Pilatus mbu na tulihu mbi patulihu angu na pangianya la dita ai harikangu. Na patulihu nuna wana, "Yehu tau Naharet, Maramba tau Yahundi." 20Dangu tau Yahundi nama mbaha ya napa tulihu nuna ka nadu na pangia nai Yehu ngiapa paharikanya nuna ninya la tutu kota, angu napa tulihu papatulihu ya la dalu hilu Ibrani, Latin, angu Yunani.21Kanu, da Ama-ama mbokulu kapala tau Yahundi da pani lai Pilatus, "Ambu tulihu, 'Maramba tau Yahundi,' jia mu tulihu ya, Tau naina na pani, "Nyungga maka Maramba tau Yahundi.'" 22Na wua pani i Pilatus, "Nggaraya napa bada patulihu-Nggu, daingu papa tulihu ya!"23Dapa papaliawa, ba nyuda bada paharikanya i Yehu, da pitiya na kalembi na angu da hiraya pa njadi patu, hau dumana da papaliawa, tuna nu mbu na kalembi-Na; na kalembi nuna da ningu a mahanggiala, papa tinungu ya weli la dita lundu lai wawa ba daningngu papa utu. 24Da papaliawa nuna na pani la ha atu la hawiangu, "Nyuta ambu ta hiraya, jaka ndia ta warungu undila ditana duma lapa mbuataya nggamunya nama daingu pangalanya." Na ruku naina na njadi ka lupa kana ngganapu napa bada tulihu la dalu kitab suci: "Nyuda da mbanggi-mbanggi ya na kalembi-Nggu la huanga da nyuda angu duma kalembi-Nggu, nyuda da waru undi."25La rehina nuna, ina nai Yehu, angu dedi tau kawinina i ina nai Yehu, Maria papaha nai Klopas, angu i Maria Magdalena, na dingiru la tutu ai harikangu-Na. 26Ba i Yehu bana itaya na ina-Na angu nama kiku-Nya napa namu-Na na dingiru lai nu, Nyuna na pani lai ina-Na, "Tau kawini, itaya, naina na anamu!" 27Ka nu, Yehu na pani la makiku-Nya napa namu-Na nuna, "Naina ya na inamu!" weli nuna, nama kiku-Nya nuna na tarima ya na ina nai Yehu todu la umana.Na Meti Nai Yehu28Ba halaka nuna, Yehu, nama pinya ba jia mbulu halana bada papalaku ha, duma papangganapu ya na Kitab Suci, Nyuna na pani, "Nyungga ku madau!" 29Lai nu ningngu hau wurungu ma mbinu mbi angguru mamayilu. Ka nadu nuna, nyuda da patanjikku mbi bunga karang napa bada patambumbulu la dalu angguru mamayilu la kaleki hisop angu pa pajamma ya la ngaruna i Yehu. 30Ba halaka pacampur ya na angguru mamayilu nuna, Yehu na pani, "Bada halayaka." ka nahu nu, Nyuna na karuduku ya na katiku-Na angu na wuaya na kayeku-Na.31Ka nadu na lodu nuna jia maya na lodu persiapan, angu ka lupa da mameti-mameti nuna ndeda tetapu a paninja la ai harikangu la lodu panjangu, ka nadu na sabat jia maya na lodu mbokulu, tau-tau Yahundi da karai lai Pilatus ka lupa da wihi-wihi tau dapa harikangu nuda papata ha angu mayat-mayatnya papuru ha weli la ai harikangu. 32Ka nu, da papaliawa da mai angu da pataha da wihina tau nama kawungangu angu da tau hawiangu, dapa paharikangu angui Yehu. 33Daingu jia, bada taka ka nyuda lai Yehu angu bada itaya ba jia Nyuna bada meti naka, nyuda ndeda pata aha na wihi-Na.34Jia, ha atu weli la dapa papaliawa nuda na pahaka ya na nimbu na la hangahu na i Yehu, angu la rehina nuna mbu, wai ria angu wai na luhu parianggangu. 35Tau nama itaya na peristiwa nuna nama wuangu pani naina, angu na panina napa deningu angu nyuna na pinya jaka nyuna na paniya nama padeningu, ka lupa nyumu mbu mu parhaya.36Ka nadu, mbulu halana naina na njadi ka lupa na ngganapu napa bada patulihu la dalu Kitab Suci: "Da hau mbu weli la rina-Na napa daingu papataha." 37Angu mbu, l;a dalu hawiangu Kitab Suci na pani, "Nyuda daingu da taruya Nyuna napa bada pahaka da nyuda."Yehu Patani-Nya38Ba halaka mbulu halada nuda, Yusuf angui Arimatea, nama njadi mbu ma kiku-Nya i Yehu jia la pakawiningu-pakawiningu ka nadu da mangadatu la tau-tau Yahundi, da karai la i Pilatus ka lupa nyuna da wuanya pangandi ya na mayat-Na i Yehu; angui Pilatus na panjadi ya. Nu, Yusuf angui Arimatea da mai angu da ngandi ya na mayat-Na i Yehu. 39Nikodemuhu, tau nama nahuyia patabuku duanya i Yehu la rudungu, na mai mbu pa ngandi campuran minyaku mur angu gaharu, na mbotuna ningu lima kambulu kati.40Kanu, nyuda da pitiya na mayat-Na i Yehu angu pakawuhuku ya dangu mbi kain linen nama tungu rempat-rempah, ba halaka na adat papataningu wangu da tau Yahundi. 41La tutu pangia nai Yehu ngiapa paharika-Nya, ningu hau taman angu la dalu taman nuna ninu hau walambongu mbaru nama da hau mayat mbu pa bada pabanjalu lai nu. 42Ka nadu nuna jia maya na lodu persiapan duma tau Yahundi, angu na pangia wala mbongu nuna dena marau a, nyuda da mbanjalu ya na mayat-Na i Yehu lai nu.
Chapter 20Na Kabar Ruku Na Hadangu Na i Yehu

1La lodu pertama la minggu nuna, Maria Magdalena na laku la wala mbongu nai Yehu la mbaru-mbaru ailulu, ba na lodu bada na kapatangu, angu na itaya na watu napa mbitangu wangu kubur bada papindanya weli la kubur itu. 2Kanu, nyuna na palai angu na patabuku duanya i Simon Petruhu angu dama kikungu hawiangu dapa namuna i Yehu, angu na pani lai nyuda, "Nyuda bada piti danyaka i Miri weli la kubur, angu nyuma dama pi anya ka langgi ka nyuda ngiapa banjalu danya Nyuna."3Kanu, Petruhu angu da makikungu hawiangu nuda da laku la kubur. 4Ba tau manduaha da palai hama-hama, jia dama kikungu hawiangu nuda da palai parihi parianggangu weli lai Petruhu lupa nyuna na taka parihi mangilu la kuburan. 5Nyuna na taru padaingu angu na taru ho dalu, angu da ngitangu kai linen napa kawuhuku wangu-Nya i Yehu ninja lai nu, jia nyuna dena tama a la daluna.6Ka nahu nu, Simon Petruhu da mai, lapa ndutu ya nyuna, angu na tama la kuburan angu nyuna na ngita ya na kain linen napa kawuhuku wangu nama ninya lai nu. 7Angu, kain napa paki pambitangu muka napa winggiru la katiku nai Yehu dana kambutuku angui na kain napa kawuhuku wangu kawai, jia bada kulurungu nanyaka la pangia nama berbeda.8Ka nahu nu, dama kikungu dama hawiangu kawai, nama taka mangilu la kuburan, na tama mbu. Nyuna naa ngitangu angu na parhaya. 9Ka nadu, ba ndedi na kejadian nuna, nyuda ndedi da pi anya na Kitab Suci, ba jia i Yehu na hadangu mbeli weli la meti.Yehu Na Pangitangu Wiki Lai Maria Magdalena10Ka nu, ba tau manduaha dama kikungu da kambeli la uma.11Daingu jia, Maria na dingiru la hambeli kuburan angu na hii. Bana hii, nyuna na mbaili la dalu kuburan nuna, 12angu nyuna na ngitangu dambu maranongu nama paki kalembi bara mandapu la pangia na mayat na i Yehu ba pakatudaya la kawungana. Na ha atu na mandapu la katiku angu na ha atu na mandapu la wihi. 13Ba tau manduaha da maranongu nuda da paarangu lai Maria, "Tau kawini, ka nggikina himu hii?" Maria na wua pani la maranongu nuna, "Nyuda bada piti danyaka na mayat Miri-Nggu angu nyungga daku pinya ka langgi yaka ngiapa banjalu danyaka Nyuna."14Ba halaka papani tungu nu, Maria na mbaili la kanjia angu na itaya i Yehu na dingiru lai nu, jia dena pi anya jaka napa itana jia maya i Yehu. 15Yehu na paaranya nyuna, "Tau kawini, ka nggikina himu hii? Ka nggamunya nama himbumu?" Ka nadu da kiraya Nyuna jia mayaka na manjanggala taluara, Maria na pani lai Nyuna, "Miri, jaka Miri bada mu papinda-Nya, mu pangitanya la Nyungga jaka langgi ka Miri mu banjaluya Nyuna, angu nyungga daingu ku piti-Ya."16Yehu na pani lai nyuna, "Maria." Maria mbu na pambeling angu na pani lai Nyuna la dalu hilu Ibrani, "Rabuni", nama ba jiaya "Ngguru". 17Yehu na pani lai nyuna, "Nyumu ambu apaka Nyungga ka nadu Nyungga ndedi ku laku a lai Ama. Daingu jia, lakuwa la angu dedi-angu dedi-Nggu angu paniya lai nyuda, 'Nyungga daingu ku laku la Ama-Nggu angu na Amamu, la Ala-Nggu angu na Alamu." 18Maria Magdalena na laku angu na paninja da makikungu-makikungu, "Nyungga bada ku itaya i Miri," angu ba jia Yehu maka nama bada paniya na ruku-ruku naina lai nyuna.Yehu Na Paitangu Wiki La Ma Kiku-kiku-Nya19Ba la lodu nuna bana rudung ka, ba jiaya na lodu la kawungangu la dalu mingngu nuna, angu da pindu-pindu da pangia dapa papaliawada pabundungu lama kabitangu ka nadu nyuda da managadatu la tau-tau Yahundi, Yehu na mai angu na dingiri la pandua-pandua da nyuda angui na pani, "Tambi dumamu nyumu!" 20Ba halaka papani tungu nu, Yehu na paitanja na lima-Na angu la hangahu-Na lai nyuda. Da makikungu-makikungu ninja la pahanangu ailulu nyuda bada itaya i Miri.21Ka nahu nu, Yehu na pani lai nyuda mbeli, tambi dumamu nyumu. Hamana i Ama bada paliawa nanggaka Nyungga, ka tuna nu mbu nu Nyungga ku paliawa kau nyumu." 22Angu bana halaka papani tungu nu, Yehu na kayeku lai nyuda angu na pani, "Tarima ya i Roh Kudus! jaka nyumu mu ampuni ya na ndoha nu, kanu na ndoha na tau nuna ninya la paampuni ya. Jaka ningu tau nama ndoha-ndohana ndau ampuni ya, kanu na ndoha da nyuda dapa ampuni aha."Yehu Na Paitangu Wiki lai Tomahu24Tomahu, ba ha atuna weli la hakambulu dambu dama kikungu, napa paaung Didimus, da ni anya la huanga da nyuda ba ninya pa mai i Yehu. 25Kanu, dama kiku-kikungu-Nya da hawiangu da paninya nyuna, "Nyuma bada maitaya i Miri." Jia, Tomahu na pani lai nyuda, "Jaka Nyungga ku itaya na paruku paku la lima-Na angu ku patamanya na limanggu la paruku paku nuna, angui ku patamanya na limanggu la dalu hangahu-Na, nyungga daingu daku parhaya."26La pawalu lodu tungu nu, dama kiku-ikungu da kambeli pa pabundungu la uma nuna, angu i Tomahu ninya la huanga da nyuda. Jaka mbu da pindu-pindu da kabitangu, Yehu na mai angu na dingiru la pandua-la pandua da nyuda, angui na pani, "Tambi dumamu nyumu!" 27Ka nahu nu, Nyuna na pani lai Tomahu, "Mu patamanyawa na kaleki limamu lai yohu angu itaya na lima-Nggu; angu mu patamanyawa na limamu lai yohu angu mu banjalu na limamu la hangahu-Nggu. Ambu ndau parhaya, jia parhayawa!"28Tomahu na wua pani lai Yehu, "Oi, Miringgu angu na Alanggu!" 29Yehu na pani lai nyuna, "Ka nu mu parahaya ka ka nadu nyumu bada mu itaka Nyungga? Na pa berkati ha nyuda nma da itangu, jia na parhaya."Na Parinjungu Na I Yohanes Bana Tulihu Ya Na Kitab Naina30Ningngu dangu pa tanda nama pahangatarungu hawiangu nama papandoi na i Yehu la muka dama kiku-kiku-Nya, nama da patulihu la dalu kitab naina. 31Daingu jia, mbulu hala naina patulihu ka lupa nyumu parhaya ba jia i Yehu jia mayaka i Karitu, Ana nai Ala, angu ka lupa na parhayamu nuna, nyumu mu ngalangu pa luri la dalu tamu-Na.
Chapter 21Yehu Na Paitangu Wiki La Pitu Ma Kiku-Nya

1Ka nahu nu, Yehu na paitangu wiki mbeli la ma kiku-kiku-Nya la tutu danau Tiberias. Nyuna na paitangu wiki dang cara nama tungu nu: 2Simon Petruhu, Tomahu napa paaung Didimus, Natanael weli la Kana la Nggalilea, ana-ana nai Zebedeus, angu tau mandua makikungu hawiangu ninja la pabundungu. 3Simon petruhu na pani lai nyuda, "Nyungga daingu ku laku pa apa iyangu." Nyuda da pani lai nyuna, "Nyuma daingu ma laku angu nyumu." Nyuda mbulu halada da laku la hambeli angu da hei la tiana, jia la rudungu nuna, nyuda ndeda apa a ngga-nggara.4Ba ninja la harii nu, Yehu na dingiru la pantai, jia da ma kiku-kiku-Nya ndeda pi anya ba jia nuna jia mayaka i Yehu. 5Nyuna na panin lai nyuda, "Ana-ana, ka ningngu mu iyangu?" Nyuda da wua pani, "Ndi'a." 6Nyuna na pani lai nyuda, "Mu walaya na njalamu la hapapa kawana tiana, angu nyumu daingu mu ngalangu." Kanu, nyuda da walaya na njala da, jia ndeda ngalangu a pa yindaya la dalu tiana ka nadu dangu ailu iyangu.7Ka nuna nu, nama kikungu napa namu nai Yehu na pani lai Petruhu, "Nuna jiaya i Miri!" Ba i Simon Petruhu bana rongu ka ba jia nuna i Miri, nyuna na paki kalembi na ka nadu nyuna na pahalanya na kalembina bana ramma, angu na puha wikina la dalu danau. 8Da makiku-kikungu hawiangu da mai dangu tiana angu n a yindaya na njala nama mbinu dangu iyangu. Kanu, nyuda ndeda marau a weli lama madu, na marauna ningu ndua ngahu hasta. 9Bada takaka nyuda lama madu, nyuda da ngitangu mbi bara epi dangu iyangu nama ninja la ditana angu mbu roti.10Yehu na pani, "Ngandiwa ba ma piraha da iyangu napa bada pa apa mu nu." 11Simon Petruhu na hei la tiana angu na yindaya na njala nama mbinu dangu iyangu mbokulu nuna lama madu, na jumlah na hangahu lima kambulu tailu kiku. Ka ningu mbu iyangu nuda dangu ailulu, njala nuna ndena na kahira a.12Yehu na pani lai nyuda, "Mai angu mi nganguwa." Da ha atu mbu weli dama kiku-kikungu nuda da berani papaarangu lai Nyuna, "Ka nggamu kau Nyumu?" Ka nadu nyuda da pinya ba jia Nyuna jia mayaka i Miri. 13Yehu na mai angu na pitiya na roti nuna angui na wuanja lai nyuda. Ka tuna nu mbu na papalaku-Na dangu na iyangu nuna. 14Naina yaka napa patailu wangu i Yehu na paitangu wiki la ma kiku-Nya ba halaka nyuna papahada-Nya weli la tau meti.Yehu Na Karai Ya i Petruhu Kana Pawanja Da Mbimbi-mbimbi-Na15Ba halaka nyuda pa ngangu, Yehu na pani lai Simon Petruhu, "Simon, ana nai Yohanes, ka nyumu mu namuka Nyungga parihing weli mbulu hala da naina?" Petruhu na wua pani, "Padeningu Miri, Nyumu mu pinya ba jia nyungga ku namu kau Nyumu." ka nahu nu, Yehu na pani lai nyuna, "Mu pawanja da mbimbi-mbimbi-Nggu!" 16Yehu na pani mbeli la padambu wana lai nyuna, "Simon ana nai Yohanes, ka mu namuka Nyungga?" Petruhu na wua pani, "Padeningu Miri, Nyumu mu pinya ba jia nyungga ku namu kau Nyumu." Yehu na pani lai nyuna, "Mu pawanja da mbimbiu-mbimbi-Nggu!"17Yehu na pani lai nyuna duma patailu wangu, "Simon, ana nai Yohanes, ka mu namuka Nyungga?" na etina nai Petruhu njadi pa hawinaka nadu i Yehu na paarangu duma patailu wangu, "Ka mu namuka Nyungga?" Ka nu, Petruhu na pani lai Nyuna, "Miri, Nyumu mu pinya mbulu halana. Nyumu mu pinya ba jia nyungga ku namu kau Nyumu!" Yehu na pani lai nyuna, "Mu pawanja da mbimbi-mbimbi-Nggu! 18Nyungga ku paniya nama padeningu lai nyumu, bamu muda pa, nyumu wiki nama hondu wikiya na puhu banggimu angu mu laku ka langgi mbu pa mbuhamu; jia la rehi nyumu mu njadi pa kawiada, nyumu daingu mu walaha da limamu angu da tau hawiangu daingu da hondu ya na puhu banggimu, angu na ngandi kau nyumu la pangia napa panda mbuhamu."19Yehu na paniya na ruku naina, duma papaitanya dangu na pameti wangu ka nggara ya i Petruhu daingu papajangga ya i Ala. Angu ba halaka papani na ruku nuna, Nyuna na pani lai Petruhu, "Tundungga Nyungga!"Nggaraya Nama Naingu Pa Njadi Dangu Na Makikungu Napa Namu Ailulu nai Yehu?20Petruhu na mbaili angu na taruya na makiku-Nya napa namu ailulu nai Yehu ninja lapa tundunja nyuda. Nyuna jia mayaka na makikungu nama mandapu la tutu kuru nai Yehu la honggur rudungu angu na paarangu, "Miri, ka nggamunya nama daingu pawaru nggau nuna?" 21Ba na itaya nyuna, Petruhu na paarangu lai Yehu, "Miri, ka nggiki wana dangu nyuda?"22Yehu na wua pani, "Jaka ku mbuhangu nyuna kana kana luri ka lupa Nyungga ku mai mbeli, nggara ya na pakiahamu? Nyumu, tundu nggawa Nyungga!" 23Kanu, na pani nai Yehu naina na mbuabaru la huanga angu dedi-angu dedi nuna ba jia na makikungu nuna dena ngalangu pameti, jaka jia i Yehu dena pani a lai nyuna ba jia nyuna dena ngalangu a pameti, jaka na pani, "Jaka Nyungga ku mbuhangu nyuna daingu na tetapu pa luri taka la baku mai mbeli, nggara ya napa kiahamu?"24Nyuna maka na makikungu nama pani ruku mbulu halana naina, angu bada patulihu ha mbulu halada naina, angu nyuta ta pinya ba jia na pani na Nyuna na padeningu. 25Ningngu dangu ruku hawiangu napa bada papalaku na i Yehu, nama jaka patulihu ya hau mara hau, nyungga kurasaya mbulu hala na pinu tana naina mbu dena daingu na cukupu a duma mbulu hala kitab napa tulihu nuna.

Acts

Chapter 1

1La dalu mbuku napa tulihu nggu mba dedipa, Teofilus ruku mbulu dabana la kawunga papakiri nai Yehu dangu anjaru ya, 2lundu taka la lodu la rehi mba dendiya, mba mbada wuangu na papaliawa, la hanggana na Ngahu matua, hanggang la amabokul-amabokul napa mbada papindi-Na. 3Hanggang lai nyuda, na paittangu mbu wiki-Na nyuna luri mbana hallaka pamanyilla, wangu ndangu rukku, hinna paittangu wikina lai nyuda lundu pattu kambulu lodu ndangu ndangu kareuku rukuna Pahangaji nai Allah.4Larehi mbada pahama- hama ndangu nyuda, na paliawaha nyuda ambu nda palaiwarunya na Yerusalem, njiayaika nda patianya na randing nai Ama, mba wanna-Na, "Nyumu rongu weling lai-Nyungga, 5Kanadu Yohanes na ihu wangu wai, njiayaika nyumu na ihu wanggau Ngahu Matua, ndana mandai weling nahu."Yehu na Dendiya hanggang la Awangu6Kanadu nuna, la rehi nyuda mbada pabundung nduangu, nyuda pa'arangu hanggang lai-Nyuna, "Miri, malla nyiana njiaya na rehina papabelinya na pahanganji ndumang Israel?" 7Hi wanna hanggang lai nyuda, "Nda nduma amunya ndumang papinya na jammu ndangu narehina na pambada padaina yi Ama la kuaha-Na. 8Njiayaika, nyumu ndaingu ngalanya na kuaha larehi Ngahu Matua mbada maina lai nyumu ndangu nyumu ndaingu njadimu hakahi-hakahi-Nggu la Yerusalem, la mbulu ndaba Yudea ndangu Samaria, ndangu takka la pinutana marihi huppuna."9Ndangu, mba mbada halla papaniya na nggara-nggara nyiana, larehi nyuda mbada hamataya, na tahadang ndangu na awangu na ngandi-Ya lundu namau weling la peku itta nda nyuda. 10Hallaka, mbaya nyuda masi tarru hanggang la awangu, mba larehi lakuna, tarruya, ningu tau madua mini mapaki kalembi mbara nda ndualak la halinggi nda nyuda, 11Ndangu wanna, "Ho tau-tau Galilea, nggikina mi ndualak himi tarru la awangu? Yehu yiana, na mbada hadang weling la huangami la awangu ndaingu mai mbelina wangu anda nama pahama hamana nyumu mbau itta-Ya mbana laku la awangu."Papindi Ha'attu Amabokul Bidi 12Hallaka nuna, nyufa mbeli la Yerusalem weling la pinu mba wadda Zaitun, nama ninya ia Yeruhali, nama rauna hamana mbataka laku ia sabat. 13Ketika mereka masuk, mereka naik ke ruang atas, tempat mereka tinggal. Petrus, dan Yohanes, dan Yakobus, dan Andreas, Filipus, dan Tomas, Bartolomeus, dan Matius, Yakobus anak Alfeus, dan Simon orang Zelot, dan Yudas anak Yakobus. 14Nyuda mbulu ndabanda dangu etinda paha mbayangu dangu tau kawini dabgui Maria Ina Nai Yehu, ndangu angu ndedinda.15Kala lodu nuna, yi petu na ndualku la hagana angu ndedi - angu ndedina pawaina ( Tau ndanguha lapakira hangahu nduaka muluha nda mbuludabanda), 16angu ndedi - angu dedida, kitab suci andaingu mana pamatuya, napa mbada panina mbadedipa na ngahu matua namapa welingu la angaru nai dautu rukunai yudahu, nama njadi pamimpin rukuna ndama yapa Yai yehu.17Rukuna, Mbada pandihaya mbulundabana lai nyuta ndangu mbata ngalanyaka na nduma rukuna napa pelayanan yiana. 18Nahu, tau yiana nakeiya na tana mba hapapana wunda njalana, dangfu naka tikuna naka na mvbu mangiluka, naha wiangu padua toluna nambiara, dangu mbulu ndabana nahi kabuna napa ihagagangka. 19dangu, rukuna yiana tapi halanyaka mbulu ndapa nama todu la yeruhali hiludu na tana nuna lahilu ndanyuda hakal - dama, naarina, tana wairia.20hamangu, napatulihu la kitab mahmur: mata nyaua na ngiapatodu kana kahana, dangu matanyaua lainahu ka ambu nda ningu ndoku tauna ma todu hau ndalu; dangu matanyaua ha wiangu kana piti jabatanana21rukuna nuna, naha atu tau welingu lai nyuda kanama angu manunda mba ninyapai Yehu tama dangu luhu welingu lai nyuta, 22pakiringu welingu parunungu yohani kataka lodu naheika welingu mbuludamda nyuta, ndalu haatu welingu lai nyuda yiana pandaingu ningu ma njadi hakahi rukuna mbana hadangu mbeli ndangu nyuta." 23Mbatunanu, nyuda ndahimbu tau mandua, yi Yuhup nama tamungu bernabahu, hiliwanamai yustus, dangu matias.24kabatunaka, nyuda mbada habayangka,"nyumu, Miri nama tada eti mbulu ndaba na tau. pa ngitanyau lai nyuma gamuya lai nyuda paka nduada naina napa mbada pindimu, 25ndumana nama ngalang ndumana papa lakuya yiana dangu jabatan rahul , welingu lai yudahu nama mbada kahikang nama mbada laku lapa ngia wikina. 26halaka nda rasul nama warungu undi lai nyuda ndangu undi ndaka nabuka Lai Matias halaha pa ndihaha kahuangu dangu habulurihi rahul.
Chapter 2

1Nataka Ma Ngahu Matua Kaba rehi pentakotayak takamayaka, nyuda kahaungu ndanyaka mba ninja lapa ngiaka kahaungu. 2Dangu, hi njia rongu haka welingu la awangu, lingu hama ngilu mbangatu, dangu lingu nuna na pinuya na uma ngiapa uhuk nda. 3Dangu, lamuka haga nda nyuda lamma- lammanda hama ngilu epi nama ta nyalng ludu la ndita nda nyunda hatu mara haatuda. 4Halaka, nyuda da wuanjaka ngahu mata tua ndagu pakiringu paka riuku kaba ndangu hiluyaka, hamangu nbada wuaja ngahu matua nduma nda nyuda ndama kariaku.5la rehina nuna, ninja nda tau -tau yahudi ndama todu la yeruhali, nda tau - tau manundu welingu la hau - hau paraingu la kurru awangu. 6Dangu, kaba ronguyaka nama lingu napa rongu, ndaka bugur ndangu tau mai pakariangu dangu nda bingu rukuna laha atu- atu tau nda rongu la hilu wiki nda nyuda wiki. 7nyuda rongu dangu nda hangatar, mba talanga panida," ka nda nyuda unda kandama kriaku njaka tau galiea ?8ndangu, nggiki wana mbundi ha atu - atu mbata rongu ha nyuda dangu hilu la ngiapa ndedi nda? 9nda tau - tau partia, dangu media, dangu elem, dangu mesopotami, yudea, dangu kapadokia, pontus dangu asia, 10frigia, dangu pamfilia, mesir, dangu la hau paraingu - paraingu libia la tutuna la kirene, dangu ma mai - mai welingu la roma, hamangkai nda tau - tau welingu la yahudi hamangkai nda proselit, 11nda tau - tau kreta dangu arab. nyuta ta ronguha nyuda mbada kariaku dangu hilu nda nyuta rukuna papandoi - papandoi nai Alla.12dangu, nyuda mbulu ndaba nda ndahangatar dangu bingu mbana pani wangu ha tau mara - ha atu nda 13kaba tunanuka, tau hawiangka ndriki dangu ndapani, " nyuda nda mauku la anggur mbidi."Yi Petu nakarioku la tau ndangu 14batunnau, Yi petu na ndualuku nduja da hambulu ha atuhja nda hangaji, na wunda kariakuna dangu napa ni hagang lai nyuda, " ho tau - tau yahudi dangu nama todu la yeruhali, matangua kau pinya lawikimu dangu kau tadanyaua napa nigu. 15Gikina, nda tau - tau yida ndada mauku'a, hamana napa tadangumu rukuna mbalodu mbidiya la jammu patailu wana,16Kaba yianaka napa papani wangu namapa welingu lai nabi yoel: 17Dangu, laa lodu -lodu panjapu wana ningu matumbu, Alla napa takang pullungu: kaba nyungga padaingu papurugai ngahu matuagu mbulu ndaba na tau. Dangu anakiada - anakiadamu tau mini - tauminidangu anakidamu tau kawini padaingu palokundumaha , ndangu ana mbidi taumu padaingu ngitada dapa harimatad, ndangu maka wida la ngabamu padaningu maka ndipangu - maka ndipangu18mbatunaka, la ndita atagu mini dangu atagu kawini padaingu mburi manggunja ngahu matuagu patuda paloku ngahu matuagu. 19Dangu, nyungga padainguna kupa ngita nja kanyuru - kanyuru la awangu, ho nmdita, dangu matumbu - tumbu pawilingu la tana, laho wawa, waira, dangu epi, kutu epi.20Na mata lodu paturaya pajadiya kapatangu dangu wulangu na njadiya wairia, mba ndedi lodunai Miri kanama bokulu dangui hangaji na mai. 21Dangu padaingu tumbuna, nga mbiya namapa aunya Na tamu Na Miri padaingu papaludunya.22Ho Tau ihirail, yironguyau'a naka riaku yiana. Yehu, tau naharet, natau nama paluahngula njuanga nyumu lai Alla dangu ruku - ruku ajaib, kanyuru - kanyuru, dangu tada - tada, nama pa mbada papa ingitania Alla la njuangamu welingu lai nyuna, hamangu nyumu mbau piwikinya. 23Yehu yiana, napa mbada wuangu hamangu napa wuku napa mbada randingu dangu napa pinai Alla mbandedi'pa, nyu,u pametiya dangu harikanya weling lalima tau - tau akatu. 24Kaba tunanuka, Yi Alla napa hada mbelinya, dangu napa hallanya welingu la ura ndedi kaba nda njia njadi ana paka kuahaya meti.25Hamangu , Dautu napa niwanya ruku Nai Yehu, ' nyunggaku ngitayai Miri mba nimanya la hagag, rukuna kaba ninya latuba kalaigu hamangkai nyungga ndaku gidiku'a. 26kaba tuna nuka, na etigu na mbakulu, dangu nda lammangu na kadiu mbaha eti. na ihigu ndirra monunguya,27Rukuna nyumu nda njia maruaba nggunya na ndiawagu mba ningga la pangia tau meti, kamatanya naka wori taumu la lama manangumbau ngitaya nama akatu. 28Nyumu mbada patakangumuka pani lai nyungga na anda luri. nyumu panaingu pandoimuga la riki mata mbaha eti ndangu tolomu angu ndedi angu ndedigu nyungga ku ngalangu pakariuku ndangu parahaya rukuna nda ama kawunga nda, Daud, ka mbada metina dangu mbada taninya, dangu na retina ninya ndangu nyuta ludu taka la lodu nahu.29Angudedi - angudedigu, kujadi pakariuku nduagu nyumu ndangu kuparahaya rukuna nda ama kawunga nda nyuta, Daud, kaba mbada metinaka ndangu mbada taninyaka, ndangu na retina ninyapa la njuangada nyuta ludu la lodu nahu. 30Njadi, kaba nyuna mbaha hangajiya dangu nyuna napinya kabai Alla kaba mbada parindingunaka dangu harang lainyuna ndumana uhuknya nahau welingu la nuwanai Daud lapa ngia hangajina. 31Rukuna nuna, Daud nama ngitaya rukuna nuna mba ndedipa, napa ni wanya rukuna na hadangu mbelinai Yehu karitu kabatunanu: 'ndanjia ndangiamanyapa lapa ngiatau meti, ndangu na kawori tauna ndana ngitaya napamohu wangu.32Yehu yianamaka napa papahada mbelinai Alla dangu numa mbuludabama hakahi rukuna nanuna. 33Rukuna nuna, kabana mbulananyaka parairuku lima kalai nai Alla ndangu ngalanyaka na ngahu tua namapa welingu lai Ama rukuna na ngahu matua, dangu kaba mbada pakanyurunanyaka, hamangkai napa mbada ngitamu dangu napa rongumu.34Kabatunanu, Daud ndana he'a la horga kaba tuna nukai kaba nyuna wikima namapa ni, "Miri napa ni la amambokulgu, wu uhuk la laka laigu, 35Kaludu nyungga kupanjadiha nda muhu kadanjadi lata wihimu." 36Kabatuna nuka, mata njaua mbuludaba nda uma Ihirail nda pinya lamapa liangtakangu kabai Alla kaba mbada panjadinanya Miri dangu Karitu, yianayaka napa mbada harikangumu37ka nyuda ronguya na rukuna yiana, pahakadanyaka la etida, halaka hida pani lai petu dangu nda hangaji hawiangu, "angu ndedi - angu ndedi, nggarayaka napa papa lakuma?" 38halaka, petu napani lai nyuda, " majariawa dangu parununguwa nyumu ha atu mara ha'atu la tamunai Yehu Karitu ndumana pa ai nja nda njalami, dangu nyumu ngalanya naka nyuru ngahu matua. 39Mbatunanu, parinding yiana ndumamu nyumuya, dangu anakiada - anakidamu, dangu nduma mbulu ndaba tau mamarau, nda danguda hamangui Miri Alla nyuta mbata pa aunja.40Dangu, nda ndangu papani wada hawiang, petu na angga lingu dangu pawili etingu dangu pawilingu hagang lai nyuda, kabawana, pamandungu lawikimu welingu lanuwa nama kaliaka yiana!" 41natau - tau nama ngalangu hillu papani nai petu nda parununja dangu la lodu nuna nda ndangunda nyuda patabangu pakira tailu rata katiku. Kabugur Ndatau - Tau Parahaya 42Nyuda ndapawai hagang lapa ajar welingu la wunag - wunang hangaji hagang lakambugur, hagang mbada kawita hada roti, dangu nda hambayang.43Dangu, nama ngadatu natakaka hagang la ndiawa haatu maraha'atu dangu ndangu matumbu hagang la wunang hangaji. 44Mbuludaba ndama parahaya ndapambulungu ndaba dangu ningu nggaraya mbiaya mbatada kahaungu mbuludumbada. 45Halaka, nyuda ndandaangangu pawuluda haruapa dangu anguda, dangu nda paberi - paberinja hagangu mbuludabanda tau, laraka papakida ha'atu - maraha'atu.46Nimbuhu lodu, dangu nda kahaungu eti nyuda mbada kahaungu la uma hangaji Alla dangu mbada kawita - witaha nda roti welingu la uma hagangu la uma. nyuda ndakei pangangu nyuda dira mbakul etiha, 47Mbada wuotu halinyai Alla, dangu nyuda ndambuhangu la dangu tau. dangu, nimbuhu lodu Yi Miri ndapa ndanja nda ndandanguda nyuda, ka nyuda ndatau - tau ndapa papaludunguda

Chapter 3

Yi Petu Napapanja Nda Tau Kalipar 1La hau lodu, petu dangu yohani nda laku mbait Alla kabatuna nu la jam hiwa . 2Halaka, na haatu tau mini - taumini welingu mbala kabu inana. nimbuhu lodu nyuda na mbanjal la pindi paraingu la bait Alla natamuna pindu manandangu ndumana pakarai manjaka welingu ndama tama ndatau - tau ndama tama la bait Alla. 3mbatuna nuka ngitadayaka yi petu dangu yohani laka hida tama la bait Alla, halaka hida karai pandulangu.4Halaka, yi petu ndangui Yohani, ndapandainja dangu ndaba pani tarukama nyuma." 5na tau kalipar nuna napa tadangu hagang lai petu ndangui Lai Yohani, kaba ana monungu pakari pangalangu ana nggarambiayawelingu lai nyuda. 6Halaka mbatunanu, petu napani." nyungga ndaningua parakgu hamangkai amahu, nyungga ma'ananingu'a padaingu wuangumanggu lainyumu. na tamunai Yi Yehu Karitu Naharet nuna, na hadangu dangu nalakuka!"7Kabatunanuka, Petu nayapa na lima kawanana na tau nuna dangu na ndulaya pandualaku. larehina nuna mbui, ndawihi dangu ndaka wohukna nda kalatingu. 8Dangu naka wunduhu, na dualuku dangu napa kiringu papaga. halaka hina tama la bait Ala naka riangu dangui petiu dangui Yohani, mbada paga, dangu ndaka wunduhu - wunduhu, mbada wotohailanya Nyai Alla.9mbulundaba tau ndangitaya mbanalaku dangu nawotuhailanyai Alla, 10Dangu nyuda ndatadayakanatau nunaduka nama kali uhuk manu la pindu paraingu Nai Alla ndumana pakarai pandulang. nyuda ndabinunja mbakul eti dangu pawilingu nama mbada njadi lamalapahu lainyuna.12Petu Nakariuku Hagangu Lamandangu 11Halaka na ttau nuna nayapa lai Petu dangui Yohani, mbulundaba na tau lainyuda laharambi nama wana harambi Nai Halomu, dangu papa limbanda. Halaka, halakai Petu nangitaya, halaka hinapani hagangla tau ndangu nunda, ho tau Ihirail, nggikina nyuma hangatar rukuna yiana kahiligikimanai yumu wutaru kanutukama nyuma hamanjangu dangu kuaha hamangfkai njala nyuma wiki, nyuma mbada padoimanyaka na tau tiana papaga?13Alla Abraham, dangui Isak, dangui Yakub, Alla mboku apuda nyuta napambada wotuhailanda Na Atana,Yehu, napa mbada wuamu dangu napa mbada pambelida lahaganai pilatu halakana napambada mbuatanda ndumana napambada pabebahauda. 14Halaka mbatunuka, nyumu mbautolakuha namapawai dangu namapandeningu, dangu nyumu mbaukarai haatu tau mapameti, napapahala lai nyumu,15Dangu nyumu pametiya nama wangu kayeku, napa mbada pahada nai Alla welingu la ttau meti. rukuna yiana, nyuma nyuma hakahi - hakahi. 16Dangu, lalatana mangunju la tamuna, ka namatamungu Yehu, kanama pakapru tau mini napa mbada ingitamu dangu napatadamu yiana. Dangu, mangunju nama nama welingu lai nyuna nama mbada wangu halangat namapaliangu takangu hagang la tau mini yiana la haga ndabami nyimi mbulu ndabami.17Nahu, angudedi - angudedigu, nyuga kupinya kabanyumu ndaumbuhang lapandapimu hamangu nda ndapapalu nda ndama kuahayana luku maparetayana tana. 18Mbatuna nuka, napa mbada papataka nai Alla mbadedipa nama welingu la ngaru hangaji mbai Karitu kaba urandedinayaka, kabada paganapnanyaka.19Kabarukana nunaka, majariawa dangu pambelinguwa ka ndajala - njalamu kapuadahuha, 20halaka larehi napahangilu wangu namai welingu mbaninayia miri, dangu halaka ka mbana parahang karitu kanapa mbadapandaingu lainyumu, kabai Yehu,21Namapadaingu lahorga napakeina ludutaka larehi lapapanjungu nggara mbiaya hamangu mbada wanai Alla napapani hagang la wunangna nampawai welinungu. 22Muha napani, Namiri Allami padaingu pahadanguna ndumamu nyumu mbahaatu wunang hamangu nyungga welingu la ngu ndedi - angu ndedi wekimu. nyumu patingingu nggara mbiaya napapanina hagangu lainyumu. 23Dangu padaingu tumbumana, nimbihu ndiawa, nama ndarongu hangaji nuna padaingu panjapuya welingu la nggi parainguya.24Dangu, mbulu ndabanda hangaji ndamapani, mawelingu Lai hamuel dangu nyuda mbahalaka mbatunaka ndapatakanya na lodu - lodu yiana. 25Nyumu kaba nuwa welingu la hangaji dangu welingu laparandingu napa mbada pandoinai Alla dangu nda mboku apumu, dangu mbapani Lai Abraham , welingu lawinimu, mbuludaba nuwanitu la pinutana padaingu pakanyurungu. 26Alla, kabada pahadanja nda atana, pangandinya lainyumu mamangilu ndumana pakanyurugau dangu ppandoi nga tauya la njuangamu namapa mbelingu welingu lama akatu."

Chapter 4

Wunng - Wung Dangu Hangaji Agama Yahudi 1Batunanuka petu dangui Yohani ndaka riaku hagangu la tau ndangu, maingua lai nyuda la mangunju, lakapala ndai baitu Alla , Dangu tau handuki, 2Dangu ndirra mbeni rukuna mbada nyara tau ndangu dangu mdapatangu pani lai Yehu ningu hadangu welingu la tau meti. 3Halaka, ndayapa yai Patu dangu yohani dangu ndapatamnja la panjara ludu haromuludu kaba lodu rudunuyaka. 4Mbatunanuka, ndanguwelingu lainyuda kandama rongu pani weling la wunangu nama njdi parahaya, dangu dangu tau mini - tau mini la njuanga nama njai pakira - pakira lima rata tauya,5Kala rehi hau lodu, pamimpin - pamimpin , ama mbokul - ama mbokul, dangu Ahli - ahli taurat nyuda ndapambulung ndaba la Yerohali, 6dangu nda imam hanas, dangu kayapas, aleksander, dangu mbuludabada angu ndedinda welingu la angu nda tau matua. 7halaka nyuda mbada pangianyai petu dangu Yohani la njuanga - njuanga nda nyuda mbada pa arranja, "Dangu kuaha nggaraya dangu nggamu tamunai nggaika nyimi mbai palukaya yiana?"8Halaka, petu, na mbinunya ngahu matua, wana lai nyuda, "pamimpin paraingu dangu ama mbokul - ama mbokul, 9njaka nyuma ndaparehakama nyuma nama papalakuma nama pa ndeningu hagang la tau namama lijang yiana, dangu nggiki ruku nggara tau yiana mbadapa papanjanja? 10Matanyau narukuna yiana kadapinya nyimi mbuludami dangu tau ihirail kaba mbada tamunai Karitu Yehu, tau naharet, napa mbada harikangu, napa mbda pahada mbelinai Alla welingu la tau meti, natau yian na ndualuku lahagamu ndalu halangatuna.11Yehu naina nggamuya: 'Watu pambada njurami lai nyimi, tukang - tukang pahadang, nama njadi watu panjuru. 12Dangu, nda ningu'a paluri maldungu wangu lai nggabia hawiangu rukuna nda ningu tamu hawiangu lakuru awangu lapawuana lai nggamu tauya namatamunya nuna nyuta kata ngalanya napa pamaludunguwangu."13Halaka nyuda mbada ngitaya na turu mbeninai petu dangu Yohani dangu ndapinyaka kambanyuda ndatau - tau ajarha dangu ndalalupinguda nyuda ndahangatar dangu pakiringu patadaha kaba pakanduada nda kali karianyai Yehu. 14Dangu, kabanda ngitangka tau papanjangu nuna tau na ndualaku lakarahanai Petu dangui Yohani, ndangu nyuda ndada tuamangu padulaha.15Kaba tunanuka, kabatunakanui nyuda ndapaperatahakai petu dangui Yohani pamata miahanja , nyuda ndapa paranding ha'atu - mara'atuda, 16Dangu ndapani, nggarayaka napapalakudaha hagang nda tau yiada? mbatunakanu, ningu tada ajaib matumbu palangatakangu namatumbu hagang lainyuda dangu mbatunanumbuka mapalangatakanguya mbuludabana tau nama todu layeruhali, dangu nyuta ndata ngalanya papahininja. 17Kaba tunanuka, kabanarukuna yiana ambu tambangu pambakulu lahagangu la tau - tau, mai kata ngganggaluha nyuda ndumana kada njaka pakariuku lai nggabia latamuna nuna. " 18Kabatunanuka, nyuda ndapaunjai petu dangu Yohani, halaka hida paretaha pakada nduda ndumana lapandakariuku ndangu mbui payauluya nggara mbiaya latamunai Yehu.19halaka mbatunanuka, Petu dangui Yohani ndapaluakng dangu ndapani lainyuda, pambuatanyua, la nggiya napa ndeningu lahaganai Alla, ndumana mbaronguya nama rihi welingu Lai Alla? 20Parihingu, nyuma ndama njadi'a njakamapani nggara - nggara mbiaya napa mbada ngitama dangu mbui napa mbada ronguma.21Halaka, kabatunanuka nyuda ndapa ngalangu ngganggaluhai peu dangui Yohani, nyuda ndamatambiaja nda hangaji - hangaji nuda ndalaku, halaka mbada'da hunggungpa lata pahukuwanja pakaduada rukuna mbatau ndanguya mbadapakanyuranyai Alla kanama mbada tumbu lamalapahu. 22hagangu, tau nama namunya tada papanjangu nuna kambada mapalangatakanguya, kabada luayakala ndaungu patu kambulu daungu.Petu dangui Yohani ndakabelika La angundedi -angudedi mangunjuda. 23kabada halaka papabehahuha, petu dangu yohani ndalaku la angu - angu wikida dangu ndapa niwangu witingu ndapapani wada hangaji mbokulu dangu taumatua - matua hagang lainyuda. 24Dangu, mbatunuka nda angu - anguda nuna ndaronguka, nyuda ndwundapani hagang Lai Alla dangu paetida dangu wada, " o Miri nyumu'aka mapanjadiyana awangu, natana, tehik, dangu mbulundabana ihina, 25napani welingu la ngahu matua, napawelingu la ngaru atamu, dautu, mbokuma nyuma: nggikina la hauparaingu - paraingu hawiang hida mbeni, dangu tau - tau hidapatadangu nama kahalaira?26Maramba - maramba lapinu tana hawjir hawairwa, dangu ma kuaha kahaungu palawanyai Miri dangu lawangu napakapipina.'27Batunanuka, namapandeningu la kuatak yiana kabada kahaungu ndaka pa palawanyanyai Yehu, na atamu namu yi angahu, napaka pipimu, hamangkai herodis ndangui pantiuhu pilatu, hamangkai la hauparaing - hauparaingu hawiang, dangu tau - tau Ihirail, 28ndumana papalakuya nggaraya la nduma limau dangu pawukumu napambadapawukumu lamangiluna ka namatumbu.29Dangu nahu, miri, ngitayauawa namapa ngganggal - ngganggal nyuda dangu pakanyurunyauwa na atamu yiana ndumana papatakanyana pulungmu dangu mbuludabana papaturumbeniwangu, 30kabatunanakua Nyumu paluhuhauha ndalimamu ndumana papanjanja dangu tada -tada ngahu - ngahu nama taumbu la atamu nama manundu, Yehu." 31dangu, halaka nyuda pahambayangu, na tungulika la ngiapa ngiannguda mbada kabugur kahaunguda dangu nyuda ndambinunja ngahu matua, dangu ndapangalangu papaniya napulunai Alla dangu turu mbenida.Naluri Tau Parahaya 32Dangu, na kahuangu nda nyuda tau parahaya nda kahuangu etida dangu kanadinguda. nda ningu ha'atu tau namapani wanya kaba mangu wikina, kabatuna mangumbuludabanda nyuda makahaungu. 33halaka, dangu kuaha nama mbakulu la hangaji ndawangu pulungu rukuna Hadangu mbelinai Yehu dangu kanyuru nama mbokulu ninya la ndumanda nyuda.34Ndaningu ha'atu tau makurangu la nyuda rukuna mbuludabana tau ningu wuakana hamangkai umana, nandaganguna, dangu nda ngandi wili pandaganguda, 35halaka ndatuha lawihi hangaji, dangu nda pamberinja ha'atu mara ah'atunja la tau la raka ndumada.36Hamangmai Yuhup, tau lewi, nuwanai siprus, hamangmai unna ndapa aunya hangaji, bernabahu, nama wana anakida pahananguwangu , 37na ndaganya na wuaka wikina dangu na ngandiha ndanduiana, halaka hina tuha lawihi hangaji.

Chapter 5

Ananias dangui safira ndakamanya na ngahu Nai Miri 1Kaba tunanu, ningu tau mini namatamungu Ananias, dangu tauna, safira, ndandaganja ndapa wulunda. 2Dangu, kaba pi tauna, Ananias nda patu ha hahawiangu wli padanggada duma lawikida, dangunda ngandi hahawiangu , dangu nda tu haga wihi hangaji.3Mbatunanu, yi petu napa ni, Ananias, , nggikina hetangu napa mbinuya na etimu halaka nyumu kambalik hagang la ngahu matua halaka wupatuha nda wilipadagamunda wili tana nuda? 4Kabatunanu ndendi mbu ndaganja, kaba na tana tuna mba mangumya? Dangu, kabau halaka padaganya, kana tananuna daninya la kuahamu? nggikina nyumu pikiraya napapalakuya nama tunanu la etimu? nyumu ndaupatipi a" la angumu patau, kala haganai Alla." 5mbatunanu, kabana ronguyaka napani nuna, Ananias nakanabu dangu na njapuka naka yekuna hupuwana. mbatunaikanu, njadinanyaka mangadadatu ma mbakul haganggangu mbulu ndabanda tau nama ronguya na rukuna nuna. 6mbapiraha nda mbidi tau nda mai paka wubuhuya, dangu nda ukurnya pataninya.7Kabatunanu, pakira - kiraya nawaktuna tailu mbua jamuna, Nataunai Ananias namai, ka nyuna ndana pi'anya garaya nama tumbu. 8Dangu, petu napani lainyuna, paniwa lainyungga, wu ndaganya na tana nuna dangu wili mbakul yiana?" Dangu, safira napani, "ka, wili tunanumaka."9halaka mbatunanu petu napani lainyana," nggikina nyumu dangu lei'mu wipahama ndumana pakamnya na ngahu mataua Nai Miri? taru, ndaruku - ruku wihi ndatau mataninya na lemu ninjapa la haga pindu dangu dangu nyumu mbuhangundanya papaluhukau." 10hara mbandang - harabandangu, safira naka nambu lahaga wihinai petu dangu njapu kayeku lapahupu wana. halaka mbatunanuka mbidi tau ndatamaka nyuda nda ngitaya yai Safipra mbada metinaka, halaka mbatunanu kawubuha ndanyaka lahamebli ndangu ndataninya laha linggi lei'na. 11mbatunakanu njandinya mangadatu mbakul la njuanga jemaat dangu tau - tau maronguya nama tumbu nuna. tada - tada mapaliangu takang Welingu Lai Alla12Dangu tada ajaib dangu mijizat nama tumbu la haga tau ndangu welingu la lima hangaji dangu nyuda mbulu ndabada dangu kahaungu etida ninja harambi salomo. 13ndaningu'a welingu lahawiangu maturumbeniwikina papa mbulungu dangu nyuda, kabatunanuka tau - tau mbadira pawotunguha nyuda.14Dangu, ningu tamba ndanguna na tau nama parahaha lai Miri, taba mbakulnda, hamangmai tau mini - mini hamangmai tau kawini. 15Rukuna nuna, nyuda mbatuna numai ndaka wubuhu tau - tau hidu la anda - anda dangu padalarunja nyuda la ittu dangu kahur jerami katunanu njaka na mai yi petu, mbatunanuwanguka nda hamanguda ngalangu ndahanggangu lai nyuda. 16Nyuda, ningu ndangu tau welingu la kuatukku - kuataku kawinggil yeruhali nda mai pahama, nda ngandi tau hidu dangu nyuda ndapa tama haitangu. nyuda mbuludabada ndapapanja.Ndahangaji nda yapahaka 17Mbatunanuka , ndahangaji mbokulu nfahadangu, ndangu matundunja, mbanuda kalibar hadukuha, ndangu nyuda ndabinunja papama nyuagar eti. 18Nyuda ndapaha nda hangaji ndapa tamanja la hukungu mbulung.19mbahili tunanu, larehi rudungu, ha atu maranomu Nai Miri na mbugahu pindu - pindu hukungu, naparahanja nyuda paluhu, dangu ndapani, 20Laku, ndualaku, dangu wuagauwa hagangu la tau - tau bait Alla mbuludabada pulungu rukuna luri yiana." 21Dangu, mbatunanuka nyuda ndaronguya, larehi marai romu, nyuda tama la bait Alla ndangu nda pakiringu pa ajar. kabatunanu nda hangaji mbokulu dangu tau - tau nda angu kariana ndataka, nyuda ndapambulungu ndidi'aha dangu mbuludaba wunang amabokul - amambokulu ihiral, halaka hidaparahanja la panjara nduma pangandi hangaji - hangaji nuda hagang lai nyuda.22Mbahili nuyaika, mbatunanuka nda au - tau paparahang nunda ndatakaka, nyuda ndanda ngitaha pakanduada ndudanda hangaji nuda la panjara. kabatunaka, nyuda mbelihaka dagu patang pan, 23Dangu ndapini, nyuma ngalangu panjara nuna pakuhiya dangu mbulundaba ndama roda ndaluaku la haga pindu,halaka nyuma mbama mba ndama ngitang ngitahaka ha atu tau ho ndalu."24Dangu, kabatunanunama ndai bait Alla dangu nda wunang parongu kariaku nuna, nyuda ndira binguha dangu hangaji nunda dangu ndapa'arang - pa'arangu nggikina mbudi ndumana nuna kananjadi. 25kambatunanu, ha atu tau namai dangu napatakangu lainyuda, "taru! tau - tau ndapapa tamamu la panjara kaba ndualuk la bait Alla dangu nda nyara tau ndangu."26Halaka, Ndakapala pajaga bait Alla hamangmai nda ndakina ndakariangu hangaji - hangaji nunda, mbatunanu ndapakiya karaueti'a ka nyuda mangadat hapatukuha wangu watu la tau ndangu. 27Kabatuna nuka nyuda mbada ngandi ndanyaika yi petu dangui yohani, pahaganyai lai Sanhedrin. halaka, ndawunagu mbakul ndapa aranja nyuda, 28wada, nyuma mbada ndapahiangu dangu karau eti ka ambu ajar la tamununa, kaba nyumu mbda pambinu munyaka na yeruhali dangu npa ajarmu dangu ningu pawukumu ndumana ndukuyana wairia tau yiana hagang lai nyuma."3229mbatunanu, Petu ndangu hangaji ndapani, "nyuma padaingu karudukma lai Alla mboku apunda nyuta nama mbada pahadanda Yi Yehu, napa mbada pametimu dangu napa tiwalmu la ai harikang. 30Alla napanjangga nyuna la lima kawanana hamangmai mba wundutu marigingu dangu wangga mapa maunguya ndumana pamanjaria ndumana la ihirail dangu pamangaku mbulu ndabanda njala - njala. 31Dangu, nyuma kaba hakahi - hakahi welingu mbulundabana yiana, dangu hilitunanumai una na angahu matua, napa mbada wuana Nai Alla hagang la tasu - tau nama tundunya."33Kabatuna nuka nyuda nda rongu rukuna nuna, nda etinda nyuda pahaka dangu ningu pawukunda papameti ha nda wunang mbakul nuda. 34kabatunuka, ha atu tau parihi nama tamungu Gamaliel ha'atu gurru agama yahudi napa ngiaparonguda mbuludaba tau, na ndualuku la haganai Sanhenrin dangu parahnya papaluhu nuda nda hangaji tiangu'a.35mbanuyaka, nyuna napa ni haganglai nyuda," ha kanyimi tau - tau Ihirail, patada ndudanya nggaraya napapalakumu hagang la tau - tau yiana. 36nggina, lapira mbualodu nama lapahu, taudes na hadangu, nama ngaku wikina panjadi tau panggunangu dangu pakira - kiraya ningu patu ngahu tauya nama pambulungu gangunyuna kaba tunanuka, kandapa metiya dangu mbulu ndapa tau matundunya paiha gagangundanyaka, ludu ndaningu ailulu. 37mbahalakai taudas, yudahu welingu galeliea hadangu, larehi - rehi sensus, ndangu pa mbida ndangu tau ndumana patundunya. hamang mai nyuna papameti mayai dangu mbulu ndaba nda tau nama tundunya pa iha gagang mandanya.38Rukuna nuna, lipahili yiana, nyungga kupanaugau nyumu: marula tau - tau yiana dangu matanja nyuda. nggikina, napa wuku dangu papandoi mapawelingu latauya, hamangmai nuna ndanjiala ngalangu'ana. 39mbatunaka, njaka na pawukununa ngalanya welingu lai Alla, nyumu nda njia njadi anna patahanya. hamangmai, nyumu padaingu ngala mananggui mbau lawanyai Alla."40nyuda tundunya napa naungu la Gamaliel. kamatuna, halaka papa aunja ndama nduada hangaji nuda, nyuda ndapaluha paka nduada dangu ndalaranja nda hangaji ndmumana paka riaku la tamu Nai Yehu, ndangu ndapa halanja. 41rukuna nuna, hangaji - hangaji nuda nda laku welingu la haganai Sanhedrin dangu hanang eti mdanda latanyanja paharui pakanjari la ruku tamuna. 42Dangu, nimbuhu lodu, la bait Alla dangu welingu la uma - uma, nyuda ndada panjangu panyaraha dangu papatakanya na injlilu Kabai Yehu Karituya.

Chapter 6

Tauma pihu ndumana paparahangu papindi 1Larehi lodu nuna, kataba ndanguda nda murid kataba ndangu mbada, hau patandangu welingu la tau - tau helinis hagangla tau ibrani asli rukuna tau meti lei ndanda ihiluwanja hagang lapa papaliawa patu pangangu nimbuhu lodu.2mbatunanu, kahambulu manduaha nda hangaji nuda pa au ndabanja murid dangu nda pani, "ndana pandeningu'a lawikima nyuma ndumana lapa lanjanya napulu Nai miri nduma paparang la meja. 3Kaba nyuda angu dedi - angudedimaha, pinda wa tau mapihu la njuangamu nyumu nama mbjuti palanga takangu hamu, nama mbinu ngahu matua dangu manangu' ndumana tugahu yiana. 4Halaka' nyuma padaingu kawandima lapa pahambayang dangu hagangu ngguma lumunya napulungu.'5napapaluahng nuna pahanangu eti tau ndangu. dangu nyuda ndapindi yai stepanuhu, dangu mangunju dangu angahu matua Prokhoru, Nikanor, timon Parmenas, dangui nikulaus, haatu tau proselit welingu Antiokhia. 6nyuda yiana pangandi la hangaji, dangu halapa pahambayang, nda hangaji ndawuanja parama nduma nda welingu Lai Alla hagangu la tau mapihu nuda.7napulunai miri ta mbakulna dangu nda taba ndangu nda murid. mbatuna numbui, kabugur ndangu iman ndama rubukku hagang la hangaji nuna. napa yaoania stepanuhuPenangkapan stepanhu 8Dangu, stepanuhu, na mbinunanya kanyuru dangu kuaha,mbana palukaya pahangatar ngu dangu tada -tada ajaib welingu latau ndangu. 9mbatunanu, mbampraha nda tau welingu la sinagoge nama wana tau libertini, hamang tau - tau kireni hamangkai nda tau alesksandria, dangu mbama piraha welingu la kilikia dangu asia, hadangu welingu dangu parambangu dangui stepanuhu.10kabatuna nu, nyuda nuda ndanda njadi a' pa pakanabuha namapalanga takang dangu ngahu hamangu ndangui stepanuhu papani - ni. 11Halaka, dangu kadi - kadi nyuda ndapawulung mbama piraha nda tau ndumana papani, "nyuma nbada ronguya natau yiana mbada patakangu pani papuluwanjai Muha Dangu Alla!"12Dangui, nyuda panjura tau ndangu, ama mbukul - amabokulu, dangu ahli - ahli taurat, ndayapa halaka hida angandiya lahaga nai Sanhedrin. 13nyuda ndapa haganja la hakahi hakahi kambalik papani," tau yiana ndana njadi paka ndi papatang pani - pini nama lawanya napa ngia mamanangu yiana dangu hukung taurat. 14halaka, nyuma mbada ronguyaka nyuna mbadawanaka yi Yehu welinguna la naharet kamatuna mbiarandanyaka napa ngianuna dangu turayaka nahuri kalarat napa mbda wana haku welingu Lai muha hagang lai nyuta." 15Dangu, halaka mbatandanya na mukanai stepanuhu, mbuludaba na tau nama uhuk lai sanhedrin nda ngitaya na mukana hamangu maranomuya.

Chapter 7

1Kabanuka, wunang mbakul ndapani," kanapa ndeninguka namatunanu?" 2Dangu, stepanahu wana, angu dedi -angu ndedi dangu ama - amagu, ronguka nyungga. Alla namahangaji hagang la mboku apu nda nyuta, abraham, kabaninyapa la mesopotamia, mbadedipa na todula heran, 3dangu wana lainyuna, lakuwa welingu latanamu dangu welingu sanak angu dedimu, halaka kau mai la tana lapapa ngitanggau lainyumu.Pakahiriyai stepanuhu 4Kabatunanu, abraham na laku warunyaka na tana tau kasdim dangu na todu la heran. dangu welingu sana, kaba nda meti na ama. Alla naparahanya palelingu la tana yiana, lapa ngapa todumu nyumu. 5mbanuyaka, Alla ndana wuanya haku warihu lai nyuna, kaha ndipu tana mbu ndana wuanya, padaingu randi nanya ndumana lapawuanyai Abraham nduma wikina dangu nuwana mbahalaka nyuna, njapangkai Abraham mbadendi ningu anana.6Mbatunanu mbui, Alla wana tunanu, kada nuwana njdai tau mai la tana hau pangia dangu ndapa atanja halambui nda unyak paharuiha ludu patu ngahu ndaungu. 7'tunanu, nyungga kuhukanya mbuludabana paraingu namapa atanja nyuda; wanai Alla, dangu, mbahalaka nuna nyuda nda luhuka welingu lai nu dangu ndahamayangu lai nyungga lapa ngia lai yohu. 8mbanuyaka, Alla nawuanya parandingu lai Abraham paranding pahapu halakai Abraham na njadi amanai isak dangu nahapuya la umur walu mbuadau lodu, dangui njadi amanai Yakub, dangui yakub, hambulu dambu ama nuwanituna.9rukuna mbana pauahangu lai yuhup, na ama nuwa nitundsa nyuta na ndagannya la mehir. kabatunanu, napaka nyuru nayai yuhup, 10dangu napama ludunya welingu mbuludabana paharui wangu, halaka hina wuana kanyuru dangu pingu la haganai piraun, maramba mehir, napa njadiya wundut mariging wangga mapamaungu mbuludabana mehir dangu mbuludabana hangaji paraingu.11Larehi tunaka, napa rimbangu wangu takananyaka nama tumbu lambulu ndabana lamehir dangu la kanaan, njadinyaka paharuiwangu nama rihi pahalawalangu, dangu mboku apunda nyuta nda nda ngalangu apapangangu. 12Kaba tunanu, halakai yakub naronguka kaba ningu uhukani la mehir, halaka hina parahanja nda mboku apunda pa lua lainu kaba hina wangu nda lua. 13nda laku pandua wada, yi yuhup napa ndoi wikina hida tadaya angu dedi - angudedina, dangu naluhu yi yuhup hina njadi palanga takangu lai piraun.14halaka mbatunanu, yuhup napa nganding kariuku dangu ndundanya nyai yakub, na amana, dangu mbulu ndabanda nda angu ndedina,nda ndangunda 75 katikuha. 15Halakai Yakub na puruka la mehir dangu na meti nahu, kaba mboku apunda nyuta. 16Welingu lainu, ndapa lelinja la sikhem dangu ndapa ndalarnja nda retinda napa mbada kei nai Abraham mbapiranda nda ndui welingu la ana nai hemor la sikhem17kaba tunanu, kaba rehinayaka naparanding nuna, napa mbda halapa randinai Alla hagang Lai Abraham, ndapa raingu taba ndanguda dangu parihungu welungu la mehir, 18ludu ningu maramba hawiangu ma hadangu ndumana mbuludabana mehir, nama ndapinyai yuhup. 19nama maramba nuna napa nggunanya napa raingunda nyuta dangu napaharuha nda mboku apunda nyuta halaka hina parahada pawarunja nda anarara - anarara ndanyuda halaka hida ndanda malundungu paluri.20la rehina nuna, muha na ndedika dangu ndira manadanguya lamata Nai Alla. dangu, muha nda njamanya la uma amana mba tailu mbuawulana. 21dangu, halaka mba ndawarunya, na anana kawini piraun na pitiya dangu napamatuaya hama ana wikinanya.22halaka, muha nda ajarya lagarambiaya napa hamu wangu latau - tau lamehir dangu nakuaha lapanina dangu napapandoina. 23tunanuka, kai muha na ganapka na umurna mba patu kambulu ndauna, na tumbuka la etina ndumana patadaluha nda angu ndedi angudedina, kada nuwa ihirail. 24dangu, kabada ngitayak ha'atu welingu lai nyuda ndapamakiya dang lama ndapa njiangu nda welingu la tau mehir, muha namai pakahiriya napa wuinda nuna dangu na balahuha dangu napa metiyana natau mehir nuna. 25muha napatandangu nda angu ndendina padaingu pidanya kabai Alla ndawuajanya luri palupang welingu la wikina, halaka nyuda ndanda pianya26kala lodu kalaparomu wana, muha namai latau ihiral kadama patakil, dangu na usaha papadaminja nyuda, dangu napani, 'ha, kanyimi kadanigu 'a una pakalembingimi, nggikina mariaga pahidu kanadingu?' 27mbatunanu, natau pahidu kanadingu angu ndedina nuna naka wariya lahalinggi hinapani, 'nggamuya namapanjadikau hakim ndumama nyuma? 28Kanyumu mbuhangmunya papametika hamangu mbu pametiyana tau mehir nuna?'29Na ronguyaka napanina na tau nuna, muha napa lai ndidimiahayaka dangu na njadi tau mai la midian. lai nu, na njadi ama la ana kiada mini pakanduada. 30halaka mbana ganap patu kambulu ndaungu, ha atu maranomu napangitang wikina lai muha lapadang haligi palidi hinai, la lama epi la wukuma ndaka.31halakai muha mbana ngitayaka, na hangatar napa ngitna nuna. dangu, halaka mbatuna patadanyaka , mainaka kariakunai miri, 32nyungga maka mbokumu, Alla Abraham dangui Alla ihak, dangu Alla yakub. yi muha na karanggung mangadat dangu ndana turu mbeni'a papatadanya33kabatunanu, Miri wana lai nyuna, 'alinjauwa nda halapa lawihimu kala nggi pangiaya nyumu langiapa ndualakumu kaba tana suci. 34Nyungga pandeningu palangatakangu mbaku ngitaya napa harui wangu nda kabagurgu ndama ninja latana mehir dangu mbada ronguda haruinda nyuda. dangu nyungga kupuru ndumanda pasalamatuha nyuda. dangu nahu maiwa, nyunggu kuparahagau lamehir35Muha, napa mbada tolaknda dangu mbawada, 'gamuyaka namapanjdikau hakim dangu penguwaha dangu hahim hagang lai nyuma? nyumnama napa mbada utuhu nai Alla ndumana nama njadi, hamangmai penguawaha hamangkai penyelamat, welingu la lima malaikat nama pangitangu wikina welingu lawuku mandaka. 36tau yiana memimpin keluar, sambil papawuwaya mukjzat dangu tada - tada ajaib la tana mehir, dangu la tehiku rara, dangu padangu mangailaru mba patu kambulu dauna. 37muha yianamaka namapa ni la paraingu ihirail, 'Alla napahadabelingu ladumamu ha'atu hangaji hamamu nyungga welingu la angu ndedimu.'38njiamaya yiana tau nama ninyala njuanga jemaat la padangu manggailaru dangu ndama lakikatu papani lainyuna lapa lidi hinai, dangu ndapahama mboku apunda, dangu nyiamayaka nama mbada ngalanya na pulungu nama luri ndumana napa wangu lai nyuta. 39mboku apunda nyuta ndanda mbuhag'a ndumana pama ndata lai muha, kabatuna nukai pambelinya mbuhang pa mbeli la mehir wada laetida, 40dangu ndapani hagang lai harun, 'padoigama nyuma ndewa - ndewa nama njadi papaga lai nyuma rukunai muha yiana, nama pimpin nggama nyuma paluhu welingu latana mehir, nyuma ndama pi'anya garaya nama tumbu lai nyuma.41kala rehi nuna, nyuda ndapa ndoi katuada ana lembu, ndangu ndawuanya kanyuru hagang lama kalarat nuna, halaka hidira mbaha eti rikimataha dangu parama lima wikinda nyuda. 42kaba tunanu,, Alla napa rihingu lainyuda dangu ndamatanja nyuda pakalaratungu lamandapandeningu hurdadu la awangu, hamangu namatulihu la hurat hangaji, 'kau ngandimaya lai nyungga na mbada napa rupumu dangu napa kanyurung mbada patu kambulu ndauna lapadang manggailaru, ha kabugur ihirail?43nyumu ngandi kema molokh dangu mbada ndewamu refan, katuada napapa ndoimu ndumana pahamayang dangu nyungga padaingu waru manggau lahapapa babel.'44mboku apunda nyuta ningu kema kesaksian lapadang manggailaru, hamangui Alla napaparetana halaka mbana kariaku lai muha,nduma padoi hamamukana napa mbada ngitana. 45mbahalaka ngalanya na kema nuna, mboku apunda nyuta ndatama karianja nyuta patama ndangui yosua, larehi paparabang tananda nyuta weling lahau paraingu - paraingu hawiang, napa mbada warunai Alla welingu la hagada mboku apunda nyuta, ludu taka laehi nai daut. 46dautu na ngalangu kanyuru lahaganai nai Alla ndangu naka rai ndumana pangalangu pangia patoduna dumanai Alla Yakub.47hamangmai mbatunanu, salomo napahadanya uma ndumana nyuna. 48halaka, yi njaga miaha nda ngundu'a na uma napa papandoina la lima tau, hana napaninda hangaji. 49na awangu hangajigunya dangu natana lata wigunya. umagarayaka napa papahadamu ndumagu?' Alla napa papulungu. 'hamangkai, kapangia papanjanggunyaka? 50kanda limagu namapa ndoya mbuludabana?51Ha, nyumu tau - tau nama katuku watu, dangu eti kahilu napanda hapu, nyumu lawa manunya na ngahu matua, hamana papalaku nda mboku apumu! 52Wunang - wunang nggiya nama ndambuhanja nda mbokumu apumu? dangu, nyuda pameti tau - tau mbadedipa kabanda paluahngndaka namaina namapa ndeningu, nahu nama njadi lawikimu nama njadi makatu ndangu papameti. 53Nyumu, nama mbada ngalanya hukung taurat hamangu napambada patakangu nda maranomu, ka nyumu ndau nda'aya! stepanhu ndapametiyaStepanhu Ndapametiya 54Kabatunanukanyda mbada ronguya na rukuna nuna,ndaetida ndapahaka dangu ndapa ngihinja ndaparuada hagangu lai stepanuhu. 55kabatuna nuka nama mbinunya ngahu matua naka nudaru la awangu dangu na ngitaya nahumunai Alla, Kai Yehu na ndualaku lakawanania Alla. 56Stepanuhu napani, rongu! nyunggaku ingataya naawangu mbana tabugahu dangu ana tau dualaku lakwanai Alla."57Mbanuyaka, nyuda nda pawungu - pawungu dangu luahangu, ndangu nda mbitangu kahilu ndapa hama payaulai stepanuhu. 58tunanu, nyuda ndapaluhuya welingu la kuataku dangu hida tukumayai dangu watu. mbahalaka nuna, ndahakahi nda ahaluha nda katarida nyuda lawihi mbidimni nama tamu saulusu.59Dangu, nyuda pangalangu pakabukuruya yi Stepanahu nama pani pangalangu ndangu mbawana, Miri yehu keiyau na Hamangugu.' 60Halakabatunanu, halaka padingiru wanja nda kabakuna, nakariaku pahadirungu, Miri, ambu padukunja njalanaina hagang lainyuda, Dangu, halaka mbanapanika tunanuka metinanyaka.

Chapter 8

Saulusu napakanjariya na kabuguru la yeruhali 1Dangu, saulusu mbu napa'uya papametiyai stepanuhu nuna. saulusu napakanjariya naka mbuguru la yeruhali kala lodu nuna, ndapalu papamayilaya pambakuluya nama tumbu la kabuguru la yeruhali, dangu nyuda mbuludabada ndapaihangu la hau pangia - pangia yudia dangu samaria, higilunda nda hangaji. 2Mabapira ndatau ndama hamu kanandinguda ndama taninyai stepanuhu ndangu namai pahawina nama rihi pambakulu lahagana. 3kaba tunanu, saulusu parakangu papanjapuha'nda kabuguru dangu tama la uma hau uma. ka mbada ruruhuha nda tau mini - mini dangu tau kawini halaka ndapahaganja la panjara. pilipus napatakangu injil la samaria4Halaka, nyuda ndama mbada paihangu nu'nda wigirung mbada patangu injilu. 5Pilipus napru la hau kuataku la samaria dangu napani rukunai Karitu6Dangu, tau ndangu ndapaeti ndapatdanya nggaraya napapani nai pilipus wadaka mbada rongu dangu nda ngita tada - tada padambutingu napa mbada palukana. 7Mbanuyaka, ngahu - ngahu akatu luhu welingu latau - tau ndapa papanyuangada, hida pawungdangu luahngu halawalada, hili ndangu tau kalipar dangu kanjiku napapanjana. 8Rukuna nuna, ningu hanangu bakul la kuataku nuna.9Mbatunanuka, ningu tau mini namatamungu himungu mbadedipa napa mbada patada sihir la kuatak dangu padoi hangatar mbulundabada tau hamaria, napani lawikina kabatau mbakuluya. 10Mbuludaba tau, pakiringu welingu tau kudu ludu taka latau mbakulu, napani, " natau yiana kuaha Alla nama wana bakul" 11Nuyaka, nyuda ndawuanja patadangu lainyuda rukuna halaka ndirama ndaya mbada pandoi pahangatarugu dangu tada sihirna.12Banuyaka, halaka nda tau - tau nuna ndaparahaya pilipus nama patakangu kariaku pulungu rukuna hangaji Alla dangu namatamungu Yehu, nyuda parununja, hamangkai tau mini dangu tau kawini. 13katunakanu, himung mbandindiya naparahaya dangu mbahalaka kaparunudanyaka, kabani manunya lakaranai pilipus, dangu mbana ngitayaka mbapira mbuambatada ndatada mujisat ndangu tada ajaib nama mbada tumbu, kabandira hananguha.14Larehi nuna, kada hangaji - hangaji la yeruhali ndarongu kana tau hamaria mbada keinaka pulungu Alla, nyuda ndautuhuhai petu ndangui yohani hagangu latau lai nahu, 15nama mai dangu nama hambayangu hagang lai nyuda namangalangu ngahu matua. 16Mbanuyaka, ngahu matua ndedi anapuru lai ngga tau mbia lai nyuda, nyuda mbada halaha paparununja la tamunai Miri Yehu. 17kai, petu dangui yohani ndanjakarunja ndalimanda ndumanda nyuda ndama ngalangu ngahu matua.18Halakai himungu na ngitangu ngahu matua na wuanya hagang lai panjakarunja nda lima hangaji - hangaji, himangu tawaruhala nduai hagang lahangaji - hangaji nuda, 19ndangu napani, matanyai nduku lai nyungga kuaha yiana halaka nimbuhu tau namanamunya kukaradanja lima kanda ngalangu ngahu matua."20Kaba tunanu, petu napani lai himungu, miliwanguda nduimu nda njapu dangu nyumu kanyumu mbau pikir nyumu ngalang kanyuru lai Alla dangu ndui! 21Nyumu ndaningu'a ndumamu dangu hakumu rukuna yiana kana etimu ndana tanji'a lahaganai Alla. 22njadi, manjariawa welingu lamandakandeningu yiana dangu hambayanguwa lai Miri halaka, njaka ningu, pawli etingumu pangalanya papalangugau lainyumu. 23Mbanuyaka, nyungga ku ngitaya kaba nyumu ninggau lakapidu nama paita dangu la papa amuya nama akatu.24Mbanuya, himung napani dangu wana , hambayanguwa ndumana nyungga hagangu lai Miri nggaraya papanimu ndapapa tujaka nyungga.25Mbanuyaka, mbahakai petu dangu yohani pakariaku dangu pawainda dangu ndapa ni pulungu nai miri, nyuda nda mbelika la yeruhali kaludu patakangudanya pulugu la deha dangu tau Samaria. Filupus naparunanja nda tau EtopiaPilupus naparununja ndatau etiopia 26Kabatunanuka, maranomu nai Miri nakariuku hagangu lai Pilipus, wana hadanguwa dangu lakuwa la selatan, na anda nama puru welingu layeruhali hagangu gaza. na anda nuna anda kahanaya. 27pilipus mbui hadangu dangu lakunanya. dangu, narupana tau etiopia nama wana sida - sida welingu lapajabatu welingu la pengadilan sri kandake, ratu kuataku maramba etiopia. kaba tagung jawabnaya rukuna mbuludabana ndapa wulu na ratu. halaka hinamai layeruhali ndumana pahamayangu, 28dangu na mbeli paluang, kaba uhuku la karetana dangu na baha kita yehaya.29Halaka, ngahu wanaka lai pilipuhu, lakuwa ndangu pambulunguwa dang kareta nuna." 30Halakai, Pilipus napa lai hagang lakareta nuna dangu narongu tau mabaha kitab hangaji yehaya. pilipus napa aranya nyuna, " kanyumu pinya miri nggaraya napa mbahamu?" 31Dangu, tau nuna najawapuya, hili gikiwanaka mbudi ku njadi, ka njaka ningu ma ajarka ?" kabatunanuka napa aunyai pilipus pahe dangu uhuk nduanya.32kala rehina nuna, anguna kitab suci napa mbahana kabayiana, halaka hina ngandiya hama bibiya la ngapa rupu, hamangu ana bibiya mbadedi pagutinguya na rau ihina makambiu hi ndana mbugahu ngaruna. 33hagang lapa pakanjuraya, namandapa ndeningu mbadawahi lawikina. nggamuya nama njdai papaniha ndanuwa nituna? kana, luria mbawahindaya welingu latana."34kabatunanuka, sida - sida nuna ndapani dangu wadaka lai pilipus, " nyunggu kumonunggau nyumu, rukuna nggamuya hangaji namapaniya yiana, ndumana lawikina hamangkai latau hawiangu? 35halaka, pilipus na mbugahuya na ngaruna, dangu pakiringu welingu la kitab suci yiana, halaka patakanya rukunai Yehu lai nyuna.36dangu, larehinda nyuda pada mbeli ndapakirinya na anda, hida taka lama ningu waingu,dangu sida - sida nuna wana, taruwa ningu wai! nggaraya namapa mbitangu hidapa runungga? 37halakai, pilipus wana, njakau parahaya dangu mnbinu etimu, nyumu njadi." 38Halaka, halaka hiwana "nyungga kuparahaya kabai Yehu Karitu kaba anani Alla.39Halak nyuda pakanduada ndaluhu welingu la wai, ngahunai Miri na'ngandiyai pilipus mbanalaku, dangu sida - sida nunandana ngitaya ayapa, halaka hina pangalangu palaku ndirahanguya. 40Mbatunakanu, pilipus na'ngalanya wikinya mbaninya la Asdod, dangu kabana lapahunyaka napa'ngia nuna, hina patangu pulungu la mbuludapa kuataku hina takama la kaisarea.

Chapter 9

1Banuyaka, saulus, mbana pangalangu papandoiya dangu pametiha hagangu nda muritnd nai Miri, nalaku hagangu lahangaji mbokulu, 2dangu nakarai huratu welungu, napa mbada etina lainyuna sinagoge - sinagoge la damsyik halaka nggamu mbiaya naparahaya na anda nuna, hamangkai mini dangu kawini, halaka njakana ngalanguka ndumana lapatahanja la yeruhali.3Mbama manjadangunaka papaga, marenitutunayaka Damsyik, dangu njiawuwa mbiana nama hambila welingu la awangu natapalangi mbana wigirunya. 4Halaka, hi nakanabu la tana dangu narongu kariaku nama wananya, saulus, saulus, nggina nyumu panjaraka nyungga?5Saulus napa arangu, "nggamukauka nyumu, miri?" dangu, wana mbanapani, nyunggamaka yehu, napapa njaramu. 6dangu tama lakuataku, dangu nyumu patakaunya nggaraya napapalakumu. 7tau - tau malaku pahama dangui saulusu ndualaku danda pani nggara - nggara kambada halayaka paronguya nakariukununa, ka danda ngitang gabiaya.8saulusu na ndualaku la tana, dangu ndamatana ndapambulangu, kadana ingtangu'a nggara - nggara. halaka, tau - tau nuna napaundinya dangu limana dangu napatamanya la damsyik. 9Dangu, mba tailu mbualodunapa, ndana njadi apapa ngita dangu pangangu hamangmbui paunung.10larehi nuna, ningu ha atu murid la damsyik, namatamungu ananias. miri nakariaku lainyuna lapapa aunya, ananias! halakai ananias wana,yianakaka nyungga, Miri." 11halaka, miri wana lainyuna, hadangu lakuwa la anda matanji, dangu la umanai yudahu himbu pangalangu tau nama tamungu saulusu rukuna, taruwa, tau nuna mbahabayangna , 12dangu na halaka pangalanya napa ngita wangu halaka ha'atu tau namatamungu ananias na mai dangu natuyana limanahodita kana hili ngitaki13Mbatunanu, ananias napani, Miri, nyungga mbada rongu nggunyaka welingu la tau ndangu rukuna tau yiana, kadira danguya nama akatu nama mbada palakuya hagang lakabugur manangmu la yeruali, 14dangu lai yohu ningu mamangunaya na kuaha welingu la wunang - wunang katiku membelenggu mbuludabana natamu,mu." 15kaba tunanukai, Miri napani lai nyuna, "lakuwa rukuna na tau yiana kaba alatuya papindigunya ndumana pangandiya natamugu la hagangu laparaingu - paraingu hawiangu, dangu maramba - maramba, ludu paraingu ihiral. 16Kabanuyaka, nyungga padaingu pangitagunya laigamu mbadira ndanguya kanama harui rukuna natamugu17halaka, ananias nalakuka dangu na tama la uma nuna, dangu na mbanjaluha nda limana la katikunai saulusu, miri yehu, namapa ngitangu wikina lainyumu la anda mbau pamaingu, kabada utuhumaugaka kau ngita mbeli ndangu na binugau ngahu matua." 18kabatunanuka, larenina nunambui, hamanjangu nepi iangu nama kanabu welingu lamatana dangu na ngita mbeli. kamatunanu, hina hadangu lapa paparununya. saulus pakiringunanyaka papatakanya rukunai Yehu 19dangu, kabahalaka pangangu, Saulus napakaparuyaka. hida pahama ndngu murid - murid damsyik mbapira mbualoduda.20Dangu, pakiringu papaniya rukunai Yehu la sinagoge - sinagoge dangu napani, Yehu kaba anai Alla." 21Mbuludabana tau namaronguya nda hamngatar dangu ndapa'arangu, kadanyuana a'una nama niya la yeruhali namapametiha nyuda nama wana nama tamungununa dangu kanama mai laiyohu dangu ningu oawukuna pangandiha nyuda mbajapaha halenggu lahaga wunang - wunang katiku? 22Kaba tunanukai, saulus kataba kaparuna dangu ndira mbinguha nda tau yahudi ndama todu damsyik kanabutinyai yehu kaba karituya. saulus nalolohu welingu latau yahudiSaulus nalohu welingu latau yahudi 23kabana ganapka bapira bualoduna. tau yehudi hakongkolndayaka kahaungu papametiyai saulusu, 24kabada hakongkol ka pinahakai saulus. nyuda haharndajaka nda pindu - pindu lodu dangu rudungu kapametiya. 25halaka kabatunanu, marid - murid saulus nda ngandi larehi rudungu ndangu ndapapurunya welingu la tembok dangu nda ngeru papurunya howawa lakuru karanjang. saulus la yeruhaliSaulus la yeruhali 26Halakai Saulus nataka la yeruhali, na kamangu papambulungu dangu murid. kabatunanu, mbuludabanda ndamangadat danda parahaya kabanyuna kaba muridya. 27Mbatunaka, bernabas ndapa yapa lima dangui saulus, hina ngandiya la hangaji, hinapa pa'mbajarangu lai nyuda nggina hi ngitayai miri la anda mbaulaku, dangu mbada kariuku lainyuna, ludugikina hina turu mbeni papa'ni la tamunai Yehu la damsyik.28Dangu, saulus ndapa angungu dangu nyuda kabada luhuka ndangu mbanda tama welingu la yeruhali hina pambanarungu turu mbeni latamunai Miri. 29Nyuna nakariuku dangu padebat danya dangu tau helenis, kanyuda parukangu mandanya papametiya. 30Halaka angu dedi mangunjunda nda pinya rukuna yiana, nyuda nda ngandiya papapurunya la kaisarea dangu utula la tarsus.31Rukuna nuna, kabugur la yudiea, dangu galelia, dangu samaria na ngalangu damai dangu natumbu, dangu, naluri ndalu mangataduna lai Miri dangu lahanangu ngahu matua, nyuda taba ndangunda. petu la kuataku lida dangu kuataku yope 32Kalarehina, kai Petu mbada wigirunya mbuludabana napa ngianuna, ndangu mbui na lua patadaluha nda tau - tau parahaya ndama todu la lida.33lai nu, kana ngalangu ha a'atu tau namatamungu eneas, nama mbada katuda la ngiapakatudana kaba walu mbuadauna kaba kaliparnaya. 34halakai, Petu napani lainyuna, "Eneas, Karitu Yehu napapanjagau. hadanguwa palanyapyauwa na ngapaka tudam! Dangu, larehina nunamai una, Eneas hadangu. 35Halaka, mbuludabana tau nama todu la lida dangu saron nda ngitaya napabeling lai miri.36hau rehi, la yope, ningu ha'atu murid taukawini namatamungu tabita, njaka njaka wana nama dorkas. na mbinuya papa ndoi mahamu dangu ma mbuhangu pasadeka. 37kala lodu - lodu nuna njadinanyaka, ka hidunya dangu meti. halaka. kabada halandanyaka paihuyaka tau, ndapaka tudaya kurung mangiadita.38kai lida ninya latutunai yope, kada murid, kabanda rongudayaka kai petu mbaninya lainu, ndaparangu tau madua ndangu karai monungu ambu njiatudamuka palua lapa ngiama nyuma! 39halaki, petu hadang dangu na laku ndangu nyuda dangu, katakadanyaka, hida ngandiyai petu kurung mangiadita. mbuludaba tau kawini ndaningu lengu ndualakudanya lakaranai petu hida hi, halaka hida pangitanja nda kali ndalu ndangu katari hangia na pakali pandoinai dorkas kabada pa angungupa nyuda.40tunanuka, petu naparaja mbuludabanda paluhu, halaka hina hambayangu. kabatunanuka, nahagang lama meti tabita dangu napa ni, tabitan, hadanguwa! halaka nataukawini nuna hina pambulangu dangu nangitayai petu mbana uhuku. 41mbatunakanu, napanjuanya lima lainyuna dangu ndulaya papahadanya pandualaku hina pa aungu tau - tau pawai dangu nda kawini ndaningu leingu, hina pangitanja kai tabita mbanalurika. 42dangu, kanatumbu lainu maripambakuluya mbulundabana la yope, dangu dangu tau parahaya lai miri. 43Halakai, Petu todunyaka papama daingu la yope namatamungu himungu, ha atu tau pandoi manulang.

Chapter 10

Petrus dangu Kornelius 1Hau rehi, la kaisarea, ningu ha'atu tau namatamungu kornelius, ha'atu tau perwira welingu nama wana pasukan italia, 2tau madua tau mama ngadat lai Alla,tunanumai una dangu mbulundaba tau nama ninya la umana, ndangu wangu padangu pandulangu la tau - tau dangu naha mbayangu manu lai Alla.3La hau rudu, kiraya jam lapahiwawana lodu nuna hina ngitaya dangu luahanguna ladalu pangta wana, ha atu maranomo Alla namai ndangu napa ni lai nyuna, kornelius!" 4halaka, hina kanudaruya namaranomu nuna dangu mangadatanuna dangu napa ni nggaraya yiana, tuan? Dangu, maranola mu nuna napa ni lai nyuna, "hambayang - hambayangmu dangu sedekah - sedekahmu mbada henaka kabama njadi patadanguya la haganai Alla. 5Nahu, parahanguwa tau - tau la yope dangu pa'aungua ha'atu tau nama tamungu himung, nama wanamai petu, 6nyuna natodu dangunanya mapa ndoi manulang nama tamung himung, na umana ninya laha linggi tehik."7Kana maranomo nama kariukuka lainyuna ka' mbana lakuka, kornelius napa aungu tauma ndua paparahang dangu ha'atu hurdadu nama hamu welingu la tau - tau nama nimanunya nggaraya napa butuna lawikina, 8Dangu kabada paluahanya nggaraya mbiaya lai'nyuda, kanaparahanja la yope.9Kaharomu loduna, kabanyuda la andaha dangu nda tutuya kuataku nuna,petu nahe laka wuku uma, pakiraya la jam nomu ndumana lapahabayang. 10halaka, ndira majuya dangu mbuhangu pa ngangu, halaka mba ningu tau - tau ma siapu pangangu, petu na ngalangu pa ngit, 11Dangu na ngita ya awangu mbana tabugahu dangu hama higiya ma ndira balaruya napuru ludu taka latan. 12la daluna, ningu pira rupa mbada mbiha ndama wihi kapatungu, dangu mbada malata la tana, dangu manginu la awangu.13Kabatunanuka, namunya huara nama wana lai nyuna, hadanguwa, petu, rupuwa dangu nga'nguwa!" 14mbahilinuyaika, petu napani, ndi'a, Miri. kaba, nyungga ndaku kali nganguma matuna nu nama haram dangu najis." 15Dangu, na hilu nuna napa ni mbeli lai'nyuna lapa papanduawana, nggaraya napa mbada wuanagau yi Alla ambu njia pani ya haram." 16kahilitunaka lapa tailu wana, dangu hara mbadangu mbuludabada he ndanyaka la awangu.17La rehi nuna, halakai petu kaba bingu mbiananyapa garaya na arti na napa ngitana nud, ndumur ndanyaka nda tau ndapa tulihunai kornelius mbabuhang ndanya papinya lagiya na umanai himung, kabana ndualaku lapindu paraingu, 18Halaka hi napa aunya, nyuda ndapa aungu njiakau nyumu himung, nama wana petu, nama todu lai nu.19Halakai petu patadanaya napa ngitana nuda, ngahu napa ni lainyuna" taruwa, ningu tau matailu tau mbidi mini matarukau. 20hadang dangu puruwa, lakuwa dangu nyuda ndana hili ragu kanyuda kabadapa utusuha nyuda. 21Halaka, petu napuru latau - tau nuda dangu napa ni, " taru, nyungga tau pahimbumi. nggaraya na pawukumu hi mai?22Nyuda ndapa ni, kornrlius, ha'atu hudadu, nama mangadatu hagang lai Alla, napa tada hamu la mbulunguna kuataku yahudi, napa mbada pa ingatuta na maranomu ndumana lapa mai la umana dangu ndumana paronguya naka kariukumu. 23petu na nduda nja nyuda pa tama halaka hina wuaja tumpangan lai nu. kalaharomu lodu, na hadangu dangu na laku ndangu nyuda, dangu bapiraha nda angu ndedinda mama nundu welingu la yope nda anguda.24Kala hauludu, nyuda nda tama la Kaisarea. kornelius mbada panedinahaka nyuda dangu halaka nda pambulungu angudedi nda dangu kaduada.25Halakai petu na tama, kornelius nahamburya, halaka hida karubuku lai petu dangu hamayanya. 26kaba tunanuka, petu na ndulaya pa ndualaku hina pani, "ndualakuwa! nyungga anataumakai.27halakai petu ndapa bajarungu dangui kornelius, petu natama dangu natuamangu tau ndangu maka nguhuru paole. 28Halaka, petu napa ni lai nyuda, " nyimi pinya kaba kekejian wada tau yahudi ndumana papanuwang hamangkai patadalu tau nda yahudi, kabai Alla napa ngitaga lai nyungga kaba nyungga nda ngiara anggunya papani nggamu mbiaya haram hamangkai najis. 29Nuna nduyaka na wudana, nyungga ndaku keberatan'a kanyumu mapa liawaka pamai. rukuna nuna, nyungga ku pa arangu lai nyumu nduma garayaka una hi pa auga?30Dangu, kornelius wana, " Patu mbualodu nama lapahu ludu jamu yiana, kala jam hiwa, nyungga kaba hambayangu la umagu, dangu taruwa, ningu ha'atu tau nama ndualaku lahagagu katari ka njilaku. 31halaka, wana, kornelius, hambayangmu mbada paronguya dangu sedekahmu mbada ingitaya lahaga nai Alla. 32Rukuna nuna, parahanyaua la Yope dangu karai lai himung nama wana Petu ndumana lapamai. ka todunanya la penyamak kulit, lahalinggi tehiku.' 33Rukuna nuna, nyungga kuparahngu tau lai nyumu, dangu nyumu mbada hamu etimu pa mbuhangu pa mai nahu, nyuta mbulu ndabada lai yohu, lahaga nai Alla, ndumana lapa ronguya nggaraya mbiaya napa mbada paretamu lainyumu lai Miri. Petu napatakangu injil la umanai korneliusPetu napa takangu pulungu la umanai kornelius 34Halaka, petu na mbugahu ngaruna dangu napani, nahu, nyungga kupandeningu papinya kai Alla ndana pangitangu lapaandaka haungu. 35Tunanuka, la'gi paraingu mbiaya, tau mangadat ndangu nggaraya mbiaya napa papalakuna napa ndeningu, napa tubang lai nyuna.36Pulungu nai Alla takaka la hau paraingu Ihiral lapapa takanya na nama ndeningu, damai mbakul eti welingu lai Yehu Karitu, nyumaka miri mbulundaba nda. 37Nyumu ndidi'akau pinya nama tumbu nama lapahu la yudia, pakiringu welingu galilea, mbahalaka 'kai yohani paparunungu pawuana, 38nyumu pinya yi Yehu, tau naharet ,nggikinai Alla napa rupanya ngahu matua dangu kuaha. hina laku wigirung papalakuya namapa ndeningu dangu napapanjang tau ndangu napa tama haitangu rukunai nai Alla papalangunya nyuna39Nyuma hakahi - hakahi welingu mbuludabana nggaraya mbiaya napapa lakunai Yehu, hamangkai la haupangia tau yahudi hamangkai la yeruhali. nyuda mbada pametindanyakai yehu dangu nda tiwalunya la ai harikangu. 40Halaka, Alla napahada mbelinya ladu patailu wana dangu napatadangu wikina, 41Nda mbuludaba tau, kaba nyuma, hakahi - hakhi napa mbada pndi nai Alla mba ndedipa, nama ngangu dangu unu nduanguda kabada hadanguna welingu la tau meti.42Dangu, ka'naparetakama nyuma ndumana papatakanya hagang la tau - tau dangu beraksi dangu pawili etingu ka mba nyuna papa ndainai Alla nama njadi hama mbuladabana nama luri dangu nama meti. 43kaba nyuna, mbuludaba'nda hangaji bersaksi kaba gamumbiaya na tau paraha lai nyuna padaingu papalangunanya njala hagang latamuna." Alla napangitangu na ahal ndabaya na tau44halakai petu mbapa nina'nyapa hilu nuna, ngahu matua purunayaka mbuludabana na tau nama rongu pulungu nuna. 45dangu, tau - tau parahaya nama hapu nama'mai ndangui petu, mbakul eti rukuna na ngahu matua napa mbada pakanyuruna, hamangkai la hau paraingu - hauparaing.46kabatuna, nyuda nda rongu tau - tau makariaku mbapiraha hiluya dangu pawotunaya nama tamu nai Alla halakai petu napani, 47Kabadaninguki mapa habarnya na wai ndumana lapapa runungu hagang latau - tau nama mbada ngalangu ngahu matua hangu nyuta yiana? 48Halakai, petu naparetaha nyuda ndumana la paparununja latamunai karitu Yehu. Halaka, tau - tau nuna nakarai kana todu yi petu kadapa angungu mba pira mbualoduda

Chapter 11Petruhu Na Kambeli La Yeruhali

1La rehi nuna, ama mbokul angu angudedi-angudedi mapawai nama ninya la Yudea rongu mba tau-tau nda Yahudi mbu mbada kataku ya na pulung nai Allah. 2Kanadu nuna, larehi yi petrus na hei la Yerusalem, tau-tau napa sunat napa hili kanadingu dangu nyuna, 3Hi wanna, "Nyumu laku hanggang la tau-tau nama da sunat dangu ngangu duangu nyuda."4Jiayaika, Petruhu pakiring papaluahanya weli hupung hanggang lai nyuda, wananya, 5Nyungga hambayang la paraingu Yope, la dalu dena pinya nyungga ku itangu hau paitang, mbai nggarangu hama hawala katari ma mbalaru na puru, napa pajualana wangu patu mbua kawudu welingu la awangu, ndangu na benda nuna na ndaharungu lai nyungga. 6Mba mbada ku tarruya, nyungga ku hamataya ndangu ittangu kandunu- kandunu ma wihing pattu la pinutana, mbanda-mbada matamba, mbada-mbada mandialang, dangu manginu-manginu la ngilu.7Nyungga mbu ko rongu ningu lingu ma wana lai nyungga, 'Hadang, petruhu, rupuya dangu nganguwa!' 8Jiayaka, nyungga wanggu, 'Ndi'a, Miri. Ka nadu, da ningngu a manda hamu jaka ndia manda marihak matama la ngarunggu.' 9Jiayaka, na lingu nuna dena hiama aya ndumang padambu wana welingu la awangu, 'Nggaraya napa mbada pamau nai Ala ambu handakang-handakangu nyumu mu paninya dahamu!' 10Ruku yiana na tungu li patailu wana, halaka mbulu dabana nuna na piti mbeliya la awangu.11Taruya, la rehi nuna mbu, ningu tau matailu papaliawa lai nyungga na mai la uma pangia ngiapa ningga nyungga welingu la Kaisarea. 12Halaka, ngahu wana lai nyungga ndumangu pa laku duangu lai nyuda wangu da nggidiku. Tau manomu angudedi mapawai yiana mbu laku duangga nyungga dangu nyuma tama la uma tau nuna. 13Halaka, napa takanya hanggang lai nyuma nggiki wada napa mbada itana na maranongu nama ndualak la umana dangu wana, 'paliawaya tau la Yope dangu karai yai Simon napa pani nai Petruhu pamai lai yohu, 14Dangu daingu pani nanya na langu hanggang lai nyumu rai ruku na langu nuna nyumu daingu pamana nggau, nyumu dangu mbulu daba tau nama todu la umamu.'15La rehi nyungga pakiring papani-niya, ngahu matua na puru lai nyuda, hama jiangu la kawungana nama tungngu li lai nyuta. 16Hi, nyungga namuya na pani nai Miri, la rehi mba wana, 'Yuhani napa paihu wangu wai, jiayakai nyumu daingu ihu wangu ngahu matua.'17Njadi, Jakai Ala na wuanda papingu wangu nama pahama hanggang lai nyuda hama napa wuana lai nyuta mba mbada parhaya lai Miri Yehu Karitu, nggamu ka nyungga hi nyungga njadi pa mbiatanyai Ala?" 18La rehi nyuda mbada roinguya na ruku-ruku nuna, nyuda njadi pahanang dangu pawotunyai Ala dangu wana, "Jaka tunanu, hi Miri mbu mbada na wuanja la hanggang tau-tau da Yahundi pa manja ria hanggang lapa luri wangu."Na Pulungu Taka La Antiokhia19Halaka, tau-tau nama pawarungu-pawarungu ka nadu na pamayila ya nama pali hanggang lai Stefanus, na liambaru taka la Fenisia, Siprus dangu Antiokhia, dangu da mbuambaru ya na pulung nai Miri hanggang lai nggamu mbu la hambeli na hanggang la tau-tau Yahundi. 20Jiayaika, ningu tau ma pira welingu lai nyuda, nuna tau-tau Siprus dangu Kirene, nama mai la Antiokhia dangu mbu pabanjar hanggang la tau-tau Helenis, lundu pa mbuambaru ya ruku nai Miri Yehu. 21Limma nai Miri na kapipi ha nyuda, ndiha dangu tau nama njadi parhaya mbeli hanggang lai Miri.22Na hilu rukuna nyuda taka la hilu kabunggur la Yeruhali, dangu nyuda paliawa yai Barnabas la Antiokhia. 23La rehi Barnabas na taka dangu na itaya panamungu pawuanai Ala, na hanangu dangu n panaunja nyuda mbulu dabada ndumangu padaingu da tuturu hanggang lai Ala wangu eti nama kapanduk. 24Ka nadu Barnabas jiaya na tau nama hammu, mbinu wangu ngahu matua dangu pawai, padiha pabakul tau na ngandiya la hangga nai Miri.25Halaka, Barnabas laku la Tarsus ndumangu pa himbu yai Pauluhu. 26Dangu, mba mbada hungguya, na ngandi ya la Antiokhia. Lundu hau ndaungu, nyuda pahamburu dangu kabungguru dangu na anjaruha dangu tau. Dangu, la Antiokhia, da matundungu-matundungu ndumangu la kawungana nuna "Tau Harani".27La lodu-lodu nuna, ma pira ama mbokulu puru welingu la Yeruhali mai la Antiokhia. 28Ha atu weling lai nyuda matamungu Agabus, na ndualak dangu ndihaya na panamung na ngahu ba daingu tungu li napa manju wangu nama hanggari la mbulu daba pinu tana. Dangu, pamanju wangu nuna tungu li na la rehi paliawa nai Klaudius.29Hi, nda matundungu da mbuataya ndumangu papa ngandingu kawara pawuada, hama dangu kaparu da nyuda ha atu-ha atu, hanggang la angudedi-angudedi mapawai nama todu la Yundia. 30Dangu, napa papalaku da nyuda mbu, dapa ngandingu da kawara pawuada nuda hanggang la ama mbokulu la limma nai Barnabas dangu yi Saulus.
Chapter 12Yi Yakombuhu Da Pametiya Dangu Yi Petruhu Da Yapaya Yi Herodes

1La rehi nuna, yi maramba Herodes na ndendiya na limmana la pinu tau ma pira welingu la kabungguru ndumang pamayilla ha nyuda. 2Nyuna na pameti yai Yakombuhu, angudedi nai Yuhani, wangu madaka.3La rehi yi Herodes na itaya mba napa pandoina nuna napa hananya na eti tau-tau Yahundi, nyuna pangalanya dangu na yappa yai Petruhu. Ruku nuna na tungu li lundu Lodu Mbakul Kanguta Nama Kaba. 4Mba mbada yappa yai Petruhu, na patamanya la hukungu dangu na wuaya la hangga tau ma patu papaliawa ndumangu pahamataya, dangui mbu napa mbuhana, mba mbada la lodu heina, na ngandi ya la hangga tau dangu.5Hi, Petruhu na patuya la hukung, jiayaka na hamayang nduma nai Petruhu papangala-pangalanya pa wotunya hangganya lai Ala na kabungguru.Maranongu Nai Miri Na Pullinyai Petruhu Weling La Hukungu6Taka ka la rudungu la rehi yi Herodes daingu ngandiyai Petruhu la hambeli, yi Petruhu katuda la huanga tau mandua papaliawa, na hondu wanya dambu nggili mbahi, dangu dama dai la hangga pindu da hamataya na hukung.7Dangu, tarru, ha atu maranongu nai Miri na ndualak la tutu nai Petruhu dangu na hambila panjaraku la hukungu nuna, halaka maranongu nuda na tabbaya na ri karaha nai Petruhu dangu na pahadanya, dangu wana, "Hadang parianggang!" Dangu, nggili mbahi-nggili mbahi nuda kanabu tambukal welingu la dambu limmana. 8Halaka, maranongu nuda wana lai nyuna, "Honduya na mbanggimu dangu pakiha da halapamu." Dangu, hi na palakuya mba halaka tunanu, hi wana lai nyuna, "Paki yauwa na kalembimu dangu tundungga nyungga!"9Halaka, yi Petruhu na luhu dangu na tundunya na maranongu nuna. Nyuna dena pi anya mba nggaraya nama tungu li la maranongu nuna palangatakangu, jiayaika na patandanya ba nyuna na itaya napa itana. 10La rehi nyuna mbana lapahunya nama ndai lama ngiluna dangu lapa padambu wana, nyuna na taka la pindu mbahi mbakul nama hanggang la paraingu. Pindu mbakul nuna tabunggahu wangu wikina ndumana nyuna, hi nyuda luhu dangu pangga takka la halinggi, dangu na maranongu nuna jia palai waru mbananyai Petruhu.11Laheri nai Petrus mbana pinyaka ndangu nggara ya nama tungu li na la wikina, nyuna na pani, ''Nahu, nyungga langa ta-taka pinya mba yi Miri na paliawaya na maranongu na ndangu na pahalangga nyungga welingu la limma nai Herodes ndangu welingu mbulu halla nda na rukku na pamonungu ndumangu tau-tau Yahudi." 12Hallaka yi Petrus mbana pinyaka nyuna na laku la umma nai Maria, na inna nai Yohanes na papa au mbu yi Markus, langgi ndangu tau nama pabundung pahamangu ndangu nda hambayangu.13Hallaka yi Petrus na katokungu pindu mbahi mbakulu, ha attu papaliawa kawini nama tamungu Rode namai la pa mbunggahuya. 14Hallaka nyuna na tanda ya na lingu pani nai Petrus, kanadu nyuna na hannang ailulu nyuna ndana mbunggahuya na pindu, njiayaika na palai la kurru ndangu na paniya mba jiayai Petrus na ndingiru la pindu mbahi mbakulu. 15Nyuda nda pani lai Rode, "Nyumu katuaba!" njiayaika, Rode na pani pangalangu mba jiaya nama tungu nuwu, ndangu nyuda ndaingu nda pani, "Nuna njiamayaka Maranongu na."16Jiayaika, Petrus na katokungu mannu, ndangu larehi nyuda mbada mbunggahu pindu, hi nda ngita yai Petrus, nyuda nda katatku. 17Njiaya, mba hallaka yi Petrus na wuangu pahamangu wangu limmana lupangu nyuda nda kahanangu, nyuna na paluahanja lai nyuda nggiki wanna yi Miri mbada karianya luhu welingu la hukungu. Ndangu, nyuna wanna, "Patakanya na rukku naina lai Yakobus ndangu nda kapala angudedi-angudedi ma parahaya mapawai." Hallaka, nyuna na hadangu ndangu na laku la pangia hawiangu.18Larehi tidungu na lodu, na njadika na pabiara wangu nama nda kudu la huangu tau papaliawa rukku nggara nama tungu li na hanggang lai Petrus. Na Metina Yi Herodes 19Larehi nai Herodes mbana himbu yai Petrus ndangu ndana hungguya, nyuda na parehaya ndama ndai ndangu na wuangu pani ka lupa nyuda nda pametiha. Hallaka, Herodes na purru welingu la Yudea hanggang la Kaisarea ndangu nda todu lai nu.20Larehi na nuna, Herodes na mbeni ailulu hanggang la tau-tau Tirus ndangu Sidon, hallaka nda pahamang, nyuda nda mai la hangga nai yi Herodes, ndangu mbada halla pakahiliya yi Blastus, nama uruhuya na kuru umma maramba, nyuda nda karai nduma ka pandami kanadu la pangia nda nyuda nda ngalangu papaliawa pangangu welingu la pangia nai Herodes. 21La lodu pambada pindi nda, Herodes na paki kalembi pahanganji, na mandapu la kanjakka lipaduangu, ndangu na patakkangu hillu hanggang lai nyuda.22Na tau na warangu mannu,"Nyiana njiamayaka na lingu nai Allah, nda tau!" 23Larehi nuna mbu, ha'attu na maranongu nai Miri na tabbaya kanadu nyuna ndana wuangu'a pajangga hanggang lai Allah ndangu nyuna na nganya ngeli-ngeli, hi na meti.24Njiayaika, na pullung nai Miri na rihi tambang ndangu na ngalangu panduangu. 25Hallaka, Barnabas ndangui Saulus na kambeli welingu la Yerusalem mba mba hallaka nyuda papalokuya na paramma nda nyuda, angu nda wandaya mbu yi Yohanes, na pawadda mbu yi Markus.
Chapter 13Tugahu Miaha Nduma nai Barnabas ndangui Saulus

1Larehi napa, ningu la huanga kabunguru Antiokhia, wunangu-wunangu, nuna yi Barnabas Simeon na papa aungu Niger, Lukius weling la Kirene, Menahem na papamatua ngu ndangui Herodes, maramba pangia, ndangui Saulus. 2Larehi tau- tau yiana ninja lapa hambayang nyai Miri ndangu nda puaha, na Ngahu Matua wanna, "Padumanya nduma Nggu Barnabas ndangu Saulus nduma na tugahu nama nduma na nuna nyungga mbada ku pa'aunja nyuda." 3Hallaka, mba hallaka nyuda mba puaha ndangu pahambayangu, angui mbu la pa njakarungu limma nda nyuda lai Barnabas ndangui Saulus, nyuda nda paliawaha madua palaku.Barnabas ndangui Saulus la Paraingu nai Siprus4Hi, mbada paliawaya palaku welingu la Ngahu Matua, Barnabas ndangui Saulus nda purru la Seleukia, ndangu welingu lai nu nda pala la Siprus. Larehi mbada takka la Salamis, nyuda nda patakkanya na pullung nai Allah la sinagoge-sinagoge tau Yahudi, hallaka nyuda mbu nda karianya yi Yohanes panjadi papaliawa nda nyuda.6La rehi nuda mbada laku pahalatuya mbulu daba na paraingu lu ndu la Pafos, nyuda da ngalangu ha atu ma tanggu pandubaku, ha atu wunangu kambalik Yahundi, nama tamungu Baryesus. 7Nyuna angui Prokonsul Sergius, Pauluhu, ha atu nama pingu, nama karaiya yi Barnabas dangui Saulus pamai lai nyuna dangu mbuhang paronguya na pulung nai Ala. 8Jiayaika, Elimas, matanggu padubaku nuna, ka nadu tunanu maka na tamuna jaka pahilunya, na rakapyai Barnabas dangui Saulus, angu na paraukangu na papahillir yai Prokonsul nuna weling la pawaina.9Jiayaika, Saulus, angu mbu na patanda mba jiayai Pauluhu na mbihunya Ngahu Matua, na taruyai Elimas, 10Dangu wana, "Ho nyumu, nama mbinu dangu mbulu daba nama kambalik dangu mbulu daba nama da hammu, nyumu jiaya ana nai Hetang, nyumu jiaya na muhu weling la mbulu daba ma padening, ndau mbuhang'a nyumu papattu pahillir la anda nai Miri nama kunduhu?11Nahu, taruya, na limma nai Miri na mai la pinumu dangu nyumu daingu njadi papoki ndangu ndau itangu mata lodu lundu pira mb ua rehi." La rehi nuna mbu, na kamburang dangu na kapatangu puru lai nyuna damngu nyuna na laku weli winggir pahimbu tau ndumangu pakapipiya na limana. 12Halaka, Prokonsul nuna njadi parhaya la rehi mbana itaya nggaraya nama mbada tungu li ka nadu na hangatar hanggang la pa'anjar nai Miri.Yi Pauluhu dangui Barnabas Laku La Paraingu Antiokhia La Pangia Nai Pisidia13La hau rehi, yi Pauluhu dangui da tau-tau dapa kariana pa pala weling la Pafos lundu la Perga, la Pamfilia, jiayaka yi Yohanes na laku warunja nyuda dangu da kambeli la Yeruhali. 14Jiaya, yi Saulus dangui Barnabas da laku pangalatilangu weli la Perga dangu taka la Antiokhia, la Pisidia. Dangu, la lodu minggu, nyuda laku la Sinagoge dangu mandapu lai nahu. 15Mba hala pambaha Hukum Taurat dangu mbuku tanji ama mbokul, kapala-kapala Sinagoge paliawa tau papani hanggang la tau mandua ama mbokul nuna, "Angudedi-angudedi, jaka nyumu ningu hilu-hilu mahanangu nduma tau-tau yiana paniyauwa."16Hi, yi Pauluhu na ndualak dangu nan wuangu pareta wangu limmana dangu wana, "Ho tau-tau Ihirailu dangu nyumu nama mangadat nyai Ala, ronguwa! 17Yi Miri tau Ihirailu yiana mbada pindiya na appu ndai da nyuta dangu da pajanggaya na paraingu da nyuta mba nyuda todu la tana Mehiru dangu wangu pungu na panjakaru nyuna na kapipi ha nyuda paluhu weling lai nu. 18Mba ningu la patu kambulu ndaungu, Nyuna na torungu hanggang la hori da nyuda la marada ndialangu.19Dangu, mba halaka Nyuna papamauha da pitu pangia l;a tana Kanaan, na pandumanja da tana nuda. 20Mbulu daba yiana na tun gu lina hama jiangu lundu la 450 daungu. Halaka nuna, yi Ala na wuanya lai nyuda nama padira-padira ya lundu la rehi nai ama mbokul Samuel.21Halaka, nyuda karai ha atu maramba, dangui Ala na wuanja nyuda yi Saulus ana kiada mini Kish, tau weling la kambihu Benyamin, lundu patu kambulu daungu. 22Hallakai yi Ala na pamaraunyai Saul yi Ala na pahadanya yi Daud ndumang panjadi maramba da nyuda nama rukunai Ala nama mbada pa hakahingu dangu wana, 'Nyungga mbada ngalanyai Daud, anana mini nai Isai, tau nama tanji la eti-Nggu, nama daingu palakuya mbulu dabana na pambuha-Nggu.'23Weling la nuwa tau yiana, yi Ala pahama dangu na randing-Na na ngandi hanggang la Ihirailu ha atu mapa panangu, nuna yi Yehu. 24Mba ndedipa na mai nai Yehu, yi Yuhani mbada pani naka mba ndedipa ruku paihu pamanjariangu hanggang la mbulu daba tau Ihirailu. 25Dangu, la rehi yi Yuhani, mbana halaha da tunggahuna, nyuna pangalangu wana, 'Nyumu mu patandangu nggamu ka Nyungga yiana? nyungga nda jia aka nyuna. Jiayaika, taruya, ha atu nama mai mba hala nyungga, halapa la wihi-Na nyungga daku parakang pa allinja.'26Angudedi-angudedi, nuwa na kalembi nai Abrahamu dangu tau-tau la huangamu nyumu nama mangadatunyai Ala, hanggang lai nyuta na mbuambaruya na pamanang yiana mbada takana. 27Ka nadu, nyuda damma todu la Yeruhali dangu ma kapipi ha nyuda, namanda tandaya Nyuna dangu dena pinya na panina ama mbokul, na pambahana tiapu lodu minggu, mbada ngganapuna na panina ama mbokulu nuna dangu mbana hukunya yi Yehu.28Dangu, kajappang kai nyuda ndada ngalangu pahiama wada nggarambu, ndumang pahuku pametiya, nyuda da karai yai Pilatus ndumang pa pameti-Ya. 29Dangu, la rehi nyuda da ngganapu mbulu hala ndapa tulihu da rukuna Nyuna, nyuda da papuru-Nya weling la ai harikangu dangu pakatuda-Ya la reti.30Jiayaika, yi Ala na pahadanya Nyuna weling la huanga tau meti, 31dangu lundu hau lodu-hau lodu, yi Yehu na paitang wikina hanggang la tau-tau na karia-Na weling la Nggalilea taka la Yeruhali, nama nahu na njadi hakahi-hakahi-Na ndumang na paraing yiana.32Dangu, nyuma ngandi ndumamu hilu mahamu ruku na randing nai Ala hanggang la appu ndai da nyuta, 33Mbai Ala mbada pinuya na randing nuna nduma da nyuta, ana-ana da nyuda wangu na hadang nai Yehu, hamana napa tulihu la mbuku pulung Mazmur kawudu dambu: "Nyumu maka ana-Nggu. Lodu nahu, nyungga mbada njadi ama-Nggu.' 34Ruku nai Ala nama pahadanyai Yehu la huanga tau meti, nda njia kambeli na hanggang lapa meti. Yi Ala mbada wana, 'Nyungga ndaingu wuanggu lai nyumu mahamu nama tanji dangu njadi paparahaya, napa wuangu hanggang lai Daud.'35Rukuna nuna ma, Nyuna mbu hi wana la Mazmur hawiangu, 'Nyumu nda matanya tau tanji-Mu paitaya mbana meti.' 36Ka nadu, Daud, mba halaka pa uruhuha da nuwa wikina rai ruku napa mbuhanai Ala hina meti, dangu pakatudaya la huanga appu ndaida, angu mbui paitaya na meti, 37Jiayaika yi Yehu nama Ala pahadanya weling huanga tau meti, dena itaya nama meti.38Rai ruku nuna, matanyauwa kau pinya nyumu, angudedi-angudedi, mba weling lai nyuna yianaya na pamanangu nduma njala-njala napa paluahana lai nyumu, 39dangu welingu lai nyuna, tiapu tau nama parahaya na bebahu welingu la mbulu ndaba nggara, nama pawelingu lai nyumu dana njadi pa mbembahu weling la Hukum Taurat nai Muha.40Njadi, rimangu-rimangu ka lupa na ruku-ruku napa panina la mbuku pulung ama mbokul dena li lai nyumu: 41'Tarru ya, ho tau nama pa njuki! Katataku ndangu na metiwa, kanadu Nyungga mbada palaku ya na paramma la rehimu, hauna na paramma na panda parahayamu, angui mbui njiaka ningu ha'attu tau nama patakangu lai nyumu.'"42Larehi nai Paulus ndangui Barnabas mbana luhu, tau-tau na karai ka nyuda nda patakkanya ruku na pulung nuna la lodu minggu nama namunya. 43Bahallaka pa pahamburu la sinagoge nuna njapu, ndangu na tau Yahudi ndangu tau Proselit44La lodu minggu nama namunya, tikka pa mbulu ndaba tau na pabundung nduma parongu ya na pullung nai Miri. 45Njiayaika, larehi tau-tau Yahudi mbada ittaya ma ndangu nuna, nyuda na punu nja iri eti ndangu pakiringu palawanya nggaraya na papaninai Paulus angu papa irrakuya.46Hallaka, Paulus ndangui Barnabas na hiamaya ndangu turu mbeni ndangu wanna, "Ruku naina na pentingu mba na pullung nai Allah latti na paluahanya lai nyumu la mangiluna. kanadu nyumu mbau tullakuya ndangu mu ndiha wikimu ndau parakkangu'a pa pangalangu luri palupangu, tarruya, nyuma ma pambeling la pangia-pangia hawiangu. 47Kanadu, tunanu yi Miri mbada wuangu hillu lai nyuma: 'Nyungga mbada panjadi kau nyumu hambila nduma pangia-pangia hawiangu ka nyumu hi ngalangu pangandi ma mannangu takka la hupu pinutana.'"48Larehi tau-tau nda Yahudi nuda nda rongu ruku yiana, nyuda nda hannangu ndangu nda panjangga ya na pullung nai Miri. Ndangu, hama ndangu na pambada pahamanya ndumang paluri palupang, njadi parahaya. 49Hi, pullung nai Miri na mbinu la mbulu ndaba pangia nuna.50Njiayaika, tau-tau Yahudi na pakambalik nja nda kawini-kawini matanji na patembi ndangu tau-tau penting la paraingu, ndangu na pahadanya na pamanyilla wangu hanggang lai Paulus ndangui Barnabas, angubui panyaraha madua nda paluhu weling la huppu pangia nda nyuda. 51Jiaya, mbada kambahuha nda awu la wihi nda nyuda hanggang la tau-tau Yahudi lai nu, Paulus ndangui Barnabas laku la Ikonium. 52Ndangu, nda ma tundunya nda mbinu nja ndangu hannangu ndangu wangu Ngahu Matua.
Chapter 14Pauluhu Dangui Barnabas la Pangia Ikonium

1Dangu, na njadika, la Ikonium, Pauluhu dangui Barnabas da tama duangu la Sinagoge tau Yahundi dangu da pabanjaru hama nggiki tu na hi mbama pira danguha da tau, ka tau Yahundi ha ka tau Yunani ha, da njadi pa parhaya. 2Jia, tau-tau Yahundi dama da parhaya da kahiliha da tau-tau nda Yahundi dangui da wuanja hilu ka lupa nyuda da lawanja da tau-tau parhaya.3Hi, nyuda da todu lai nu la dalu rehi nama mandai hili da tungu pabanjar dangu toru mbeni duma nai Miri, nama wuangu hilu ruku na hilu panamungu-Na, angui mbu na wuangu tanda-tanda ajaibpu dangu parama-parama nama njadi welingu la limmada nyuda. 4Jiayaka, tau-tau la pangia nuna da mbanggi-mbanggi, da hawiangu da tundungu la tau-tau Yahundi dangui da hawiangu da tundungu la ama mbokulu.5Jaka ningu usaha papandoi, ka weli la tau-tau nda Yahundi ka tau-tau Yahundi mbu, dangui da makapalaha nyuda, duma pamayillaha dangui da linggu wanja watu da ama mbokulu, 6ba halaka yi Pauluhu dangui Barnabas dangu da palaika la Listra dangui la Derbe, pangia-pangia la Likaonia, dangu la pangia-pangia la tutuda. 7Dangu, lai nu nyuda da patakanya ruku na Injil.Pauluhu La Pangia Listra Dangui La Pangia Derbe8La Listra, ningu ha atu tau nama mandapu dangu dena halangatu'a na wihina, na kalippar weli la kambu inana dangu dena ngalangu'a handakang papangga. 9Tau nuna ninya lapa rongu yai Pauluhu ka nadu nyuna mbana pabanjaru, mba halaka yi Pauluhu pa tarruya dangu na itaya mba jia nyuna ningu pawai duma lapa papanjanya, 10Pauluhu na pabanjaru dangui lingu ma pambandukku, "ka nu, na tau nuna na kawullang wikina dangui na pangga.11la nahu na tau dangu da itaya jaka nggara ya napa palaku nai Pauluhu, nyuda da tungu lingu ngaruda dangui da pabanjaru la dalu hilu Likaonia, "Da dewa-dewa mbada purundaka la pandua-pandua nda nyuta angui da njadi pahama angui na tau!" 12Tau-tau nuna da pa'aunya yi Barnabas pa njadi Zeus dangui Pauluhu pa njadi Hermes, ka nadu nyuna nama pimpinha la dalu pa pabanjaru. 13Na parhaya la dewa Zeus, na pangia hambayang ninya la hambeli pangiada, da ngandi lembu-lembu mini dangui mbi bunga la pindu mbahi mbakulu kota. Nyuna dangui da tau ndangu nuda da mbuhangu pa wuangu parupu mbada lai Pauluhu dangui Barnabas.14Jiayaika, da ama mbokulu Barnabas angui ama mbokulu Pauluhu da ronguya na ruku nuna, nyuda da hiraha da kalembi nyuda dangu da palai tama la pandua-pandua da tau dangu nuda, hida warangu, 15dangu hi wada, "Angudedi-angudedi, ka nggikina nyumu mu palokuha mbului daba da naida? nyuma mbu tau ma tungu nu makama hamana nyumu dangu ma ngandi ihi li mahamu dumamu ka lupa nyumu mu pambeling weli la ruku-ruku nama nda ningu lii na naina lai Ala nama luri, nama pandoi ya na awangu, dangu na pinu tana, dangu na tehiku, dangu mbulu daba nama ninya la daluna. 16La wala wuana-wala wuana nama nahuyia, Nyuna na pahalanya mbulu daba pangia da pangga la anda-anda nda.17Jiayaka, Nyuna dena pahala anya Nyuna la panda ningu hakahi. Ka nadu, Nyuna na palakuya nama hamu dangu na wuangu lai nyumu mbi urangu weli la awangu dangu na rehi-rehi pa wua nama pambinu eti dangui pangangu dangui pahanang wangu." 18Jaka mbu dangu pani halaha na ruku nuna, nyuda da deda pingu apa lapa tahanja nda tau dangu nuda ka ambu da wuangu kurban nduma da nyuda.19Jiayaika, tau-tau Yahundi da mai weli la Antiokhia, dangu Ikonium, dangu mba halaka pa wandaha da tau dangu nuda, nyuda da tukuya yi Pauluhu dangu watu dangu da yindaya la hambeli kota ka nadu mbada patandanya ba jia yi Pauluhu mbada metina. 20Jia, mba da matundungu da wili winggirunya yi Pauluhu, nyuna na hadangu dangu na tama mbeli la kota. La lodu nama namunya, nyuna na laku dangui Barnabas la Derbe.Kambeli La Kota Antiokhia La Pangia Siria21Mbada halaka papatakanya na li langu la pangia nuna dangu mbada panjadi dangu matundungu, nyuda da kambeli la Listra, dangu la Ikonium, dangu la Antiokhia, 22dangu pa undunya da ngahu da matundungu, paliawaha nyuda nduma lapa kapingatu la dalu parhaya, dangu paniya ba jia nyuta ta tama mbudi la Paraing maha ali nai Ala la dalu dangu pa pamayilla wangngu.23Ba yi Pauluhu dangui Barnabas na patunji ha da ama mbokul-ama mbokul nduma da nyuda la setiappu jemaat, ba halaka pa hambayangu dangu pa puaha, nyuda da wuanja da ama mbokul-ama mbokul nuda lai Miri, nama lai Nyuna nyuda hida parhaya. 24Jiayaika, nyuda da lapahu ya na Pisidia dangu taka la Pamfilia. 25Ka nu, ba nyuda mbada patakka danyaka na pulung la Perga, nyuda da puru la Atalia. 26Weli lai nu, nyuda la hanggang la Antiokhia, ngiapa nyuda pa mbada pawuangu la panamung nai Ala nduma na parama napa mbada halla daka nyuda.27Mba nyuda da takka dangu da pabundungu pahama duanja da jemaat, nyuda da pani halaha mbuli dabana napa bada papalaku nai Ala angui mbui nyuda dangu ka nggiki hama tuna Nyuna bada mbunggahu nanyaka na pindu pa parhaya nduma da pangia-pangia hawiangu. 28Dangu, nyuda da todu angui da matundungu nduma na rehi nama mandai.
Chapter 15Pa Patabuku La Kota Yeruhali

1Jiayaika, mba ma piraha da tau da puru weli la Yundia dangu lapa pa'anjarha da angudedi-amgudedi ma parhaya, "Jaka nyumu ndau katahhu hamana dangu na kalaratu nai Muha, nyumu ndau ngalangu a pa lapa pambembahu kau." 2Kanu, jaka njadi na pambiara wangu dangu na pahanggang ngaru nama nda kudu la yi Pauluhu dangui Barnabas dangu da tau-tau nuda, nyuda da mbuatangu ba jia yi Pauluhu dangui Barnabas, angui mbu ba ma piraha da tau-tau hawiangu weli la nyuda, da hai la Yeruhali nduma lapa patabuku dangui da wunang dangui da ama mbokul ba ruku dangui da mahama naina.3Hi, ba halaka lapa tuha la dalu na pap palaku wangu weli la jemaat, nyuda da lapahu ya na Fenisia dangu Samaria dangu lapa paniya dangu patutungu ruku na papanjangu pa katu da pangia-pangia hawiangu, dangu na ruku nuna na ngandi pahanang wangu nama parihing mbokul nduma mbulu hala na angudedi ma parhaya. 4Mbada takaka nyuda la Yeruhali, nyuda pa hambur ha weli la jemaat, da wunangu, dangu da ama mbokul, hi nyuda dapa paniya mbulu halana napa palaku nai Ala lai nyuda.5Jia, mba ma piraha da tau weli la tau Farisi nama mbada parhaya dangu hi wada, "Na penting ma nduma lapa katahhu ha nyuda dangu nduma lapa papaliawaha nyuda kada tundunya na Hukum nai Muha!" 6Da wunangu dangu da ama mbokul da patabuku duangu nduma la papambanjaru wanya na ruku naina.7Mba halaka na papambajaru wangu nama malai lai nu, Petruhu na dingiru dangu hi wana lai nyuda, "Angudedi-angudedi, nyumu mu pinya ba jia la rehi nama lapahu Ala mbada pandoi nanyaka na papindi wangu la huangamu nyumu ba jia weli la ngarunggu, da pangia-pangia hawiangu daingu da ronguya na ihi Injilu dangu da njadi pa parhaya. 8Dangu, Ala, nama tandaha ya da eti tau, mbada na paniyaka lai nyuda dangu na wuanja mbi Ngahu Matua lai nyuda, hamana napa mbada papalaku-Na lai nyuta, 9dangu Nyuna dena pahiawa-pahiawa anda nyuta dangui nyuda, mba halaka Nyuna pa pambidahu ha da eti da nyuda weli la parhaya da.10Njadi nu, ka nggikina nyumu mu kamanyai Ala dangu mu wuanya kuk nama mbotu la nggoru dama tundungu dama, hamu da appu ndai da nyuta angui mbu nyuta, deta ngalangu pa tanggungnya? 11Jia, nyuta ta parhaya ba jia nyuta ta ngalangu pambembahu weli la panamung nai Miri Yehu, hama da nyuda mbu."12Jiayaika, mbulu hala da pambundungu tau nuda da kandi dangu nyuda da ronguya yi Barnabas dangui Pauluhu, hi dalu la haka mbulu dambu wunangu nuda da pani halaya na tanda dangu na papanjangu wangu napa mbada pandoi nai Ala la huanga pangia-pangia hawiangu.13Mbada halaka nyuda papanjangu pabanjaru, yi Yakombuhu na wua pani, "Angudedi-angudedi, ronguka nyungga. 14Simon mbada pani nanyaka jaka weli la kawungana yi Ala mbada hamata nanjaka da pangia-pangia hawiangu, nduma la papitiya weli la huanga pangia nuda na manguna nduma na tamu-Na.15Na pani da nabi da pa'ainja na ruku naina, hamana napa tulihu, 16'Mba halaka naina, Nyungga daingu ku kambeli. dangu daingu ku pahada mbelinya na umanai Dautu nama mbada mbapa. Nyungga daingu ku pahada mbelinya na hupu-hupuna, dangu Nyungga daingu ku papahamu ya, 17ka lupa da umat tau pinu tana nama ninjapa da ngalangu pahimbuya yi Miri, dangu mbulu hala da pangia hawiangu napa papa'aungu la dalu tamu-Nggu, nama palakuya mbulu halada naida,' nsa pulung nai Ala, nama palakuya mbulu halana naina, 18mbada papinya weli la kawungana ngaungu.19Njadi, nyungga ku pani ba jia nyuta latti deta pasulit aya da tau-tau weli la pangia hawiangu nama mbada pambeling lai Ala. 20Jia, nyuta latti ta tulihu lai nyuda ka nyuda da pamaraungu wikida weli la ruku-ruku nama pairakuha weli la berhala-berhala, dangu weli la ndoha-ndoha seksual, dangu angui mbu weli la nggaraya nama mbada pakohulu dangu weli la wai ria. 21Ka nu, weli la ana nama la kawungana, Muha mbada ninguna, la setiapu kota, tau-tau da paniya ka nadu pa lapa mbaha ya la Sinagoge-sinagoge la lodu Minggu."Huratu Nduma Tau Parhaya Nama Da Yahundi22Ka nu, da taru pahamunya weli la wunangu, dangu da ama mbukulu, dang mbulu hala da jemaat, da pindi tau-tau weli la huanga da nyuda nduma pa paliawa la Antiokhia angui Pauluhu dangui Barnabas. Pa paliawa yai Yundahu napa papa'aungu Barnabas, angui mbu Silas, dama kapala la huanga angudedi-angudedi ma parhaya, 23dangu nyuda da tulihu huratu dangu limma da nyuda, tungu nu:24Ka nadu nyuna mbada rongu maka ba jia mba ma pira kama weli lai nyuma, nama lai nyuda nyuma ndama wuangu papaliawa, mbada paganggu nggau dangu pani da nyuda nama pakanabu ya na ngahumu, 25na ruku naina papataru hamuya weli lai nyuma, mba halaka panjadi pahamang duangu, nduma papindi tau-tau dangu papaliawaha nyuda lai nyumu angui mbu da angudedi-angudedi ma nyuma napa panamu, Barnabas dangui Pauluhu, 26nama mbada tungu luri da nyuda nduma tamu Mirinda nyuta, Karitu Yehu.27Ka nadu nuna, nyuma mapaliawa yai Yundia dangui Silas, nama nyuda wiki daingu da paniya na ruku-ruku nama pahama la wua pani. 28Ka nu, kana rihi pahamu pa na Ngahu Matua dangu nduma ma nyuma duma pabanjalu ya nama mbotu la ditamu nama da parihing pambotu weling nama parlu naina, 29ba jia nyumu mu pamarau wikimu weling la nama mbada wuangu la berhala, dangu weli la wai ria, dangu weli nggara ya nama meti la pakohulu dangu weli la ndoha seksual.30Mba halaka nyuda pa karai palaku, nyuda da puru la Antiokhia, dangu halaka papabundunya na jemaat, nyuda da wuanya na huratu nuna. 31mba da tau-tau parhaya da mbahaya, nyuda da hanangu parai ruku na pani halangatu nuna. 32Yundahu dangui Silas, nama nyuda mbu nabi, na pamandungu dangu na pakaparu wada da angudedi-angudedi nama parhaya dangui dangu pani.33Dangu, mba halaka nyuda pa todu lai nu nduma pira mbua rehi, tau-tau parhaya nuda da pahalangu nja nyuda pakambeli dangu mbaha eti la tau-tau nama mbada paliawa ha nyuda. 34(Jiayaika, pa pani hamuya weli lai Silas nduma lapa padaingu lai nu.) 35Jia, Pauluhu dangui Barnabas da todu la Antiokhia, dangu pa anjaru dangui pa paniya na pulung nai Miri pahama dangui da tau dangu hawiangu mbu.Pauluhu Dangui Barnabas Da Pahiawa36Mba halaka la pira mbua lodu, Pauluhu na pani lai Barnabas, "Maiwa nyuta kata kambeli dangu la patadaluha da angudedi-angudedi nama parhaya la setiapu pangia, pangia da nyuta mbata patakkanya na pulung nai Miri nduma ka ita wanja nggiki hama da nyuda." 37Barnabas na mbuhang pawanda ya mbu yi Yuhani napa pa'aung Markus. 38Jiayaika, Pauluhu da patandangu ba jia deda ngalangu'a latti pawanda tau nama mbada laku warunja nyuda la Pamfilia dangu deda laku pahama a dangui nyuda nduma na parama nuna.39Hi, na njadika na pambiara wangu nama ihiku hi nyuda da pahiawa ha atu mandua da. Barnabas na ngandi angui Markus dangu da hanggang la pangia Siprus, 40Jia yi Pauluhu na pindiya yi Silas dang da laku, mba halaka pawuanja weli la angudedi-angudedi ma parhaya la daluna panamu nai Miri. 41Dangu, nyuna na lapahuya na Siria dangui Kilikia dangu pani papamandu wanja da jemaat.
Chapter 16Timotius Na Tabuku Nduanja Yi Pauluhu Dangui Silas

1Pauluhu mbu na mai la Derbe dangui Listra. Dangu, taruya ninya na ha atu matundungu lai nu, na tamuna Timotius, na ana weli la tau kawini Yahundi nama mbada parhaya, jia na amana jia maya tau Yunani. 2Nyuna pa patanda hammu ya weli la angudedi-angudedi nama parhaya la Listra dangui la Ikonium. 3Pauluhu na mbuhang yi Timotius na laku angui nyuna, hi nyuna na wandaya dangu na katahhu ya dangu ka nadu tau-tau Yahundi nama todu la pangia nuna. Ka nu, nyuda mbulu halada da pinya ba jia na amana jia maya na tau Yunani.4Mba ninja nyuda da pangga lapahu ya na kota-kota, nyuda da patakanya na pa ihi-pa ihi nduma tau-tau nama parhaya kada patutungu, nama mbada mbuatangu weli la wunangu dangu da ama mbokulu nama ninja la Yeruhali. 5Hi, da jemaat pambiha ha dalu parhaya dangui mba ninja la patambangu la setiapu lodu.Ala Na Pa'aunya yi Pauluhu Laku La Makedonia6Kanu, nyuda da laku palapahu ya na pangia Frigia dangui Nggalatia ka nadu mbada mbita nanjaka weli la Ngahu Matua nduma papaniya na pulung la Asia. 7Mbada takaka nyuda la Misia, nyuda da pambangatu pa laku la Bitinia, jia na Ngahu nai Yehu dena pahila anja nyuda. 8Hi, mba halaka palapahu ya na Misia, nyuda da puru la Troas.9Ningu hau papaitangu wangu na wuwa lai Pauluhun la rehi rudungu. Ningu ha atu weli la Makedonia ninya la padingiru dangu na karai lai nyuna, wananya, "Mu mai la Makedonia dangu mu tolong nggama nyuma." 10Mba halaka yi Pauluhu pa itaya na paitangu wangu nuna, nyuma ma pambangatu dangu parianggangu pa laku la Makedonia, mba halaka pa mbuataya ba jia yi Ala mbada pa'aunanggama nyuma nduma la papaniya na Injilu lai nyuda.Na Patobatu Wangu La Lidia11Ka nadu nuna, mba halaka pa hanggang la Troas, nyuma ma pangala tilangu pa hanggang la Samotrake, dangu la lodu nama namunya laku la Neapolis, 12dangui weli lai nu laku la Pilipi, kota nama kawungana la pangia Makedonia dangu na kota na panjanja Roma. Nyuma ma todu la kota nuna la mba pira mbua lodu. 13Kanu, la lodu minggu, nyuma ma laku la pindu mbahu mbokulu kota hanggang la hingi luku, pangia langgi nyuma mbama patandangu ba jia lai nu ningu pangia pahambayangu. Hi, nyuma ma mandapu dangu ma pabanjaru dangui da tau kawini ndama pabundungu.14Na tau kawini nama tamungu Lidia, weli la kota Tiatira, ha atu tau nama ndagangngu katari ungu nama wotu hailangu yai Ala. Miri na mbunggahu ya na etina nduma la pataru pahamunya jaka nggara ya na pani nai Pauluhu. 15Dangu, mba halaka yi Lidia dangui mbulu daba na tau dama todu la umana pa ihuha, nyuna na karai lai nyuma, wana, "Jaka nyumu mu panika nyungga parhaya dangu la patanjingu la dalu nai Miri, maiwa la umanggu dangu toduwa lai nu." Dangu, nyuna na karai pambangatu kama nyuma.Pauluhu Dangui Silas La Panjara16Mba ninggama, nyuma palaku la pangia pahambayang, ha atu ata tau kawini, nama ningu ngahu nduma pa ramal patabuku kama nyuma. Nyuma na ngandi dangu pautungu wangu la mirina la dalu ramalan-ramalan na. 17Na tau kawini nuna na tundunyai Pauluhu dangui nyuma mba ninggama la pawarangu, "Tau-tau naina jia maya da ata-ata nai Ala nama Parihing Pajangga, nama paniya na anda pambembahu lai nyumu!" 18Nyuna na pambangatu pa palakuya selama la hau lodu-hau lodu. Pauluhu, ka nadu na njadi la pa mbeni ailulu, na pambeling dangui na paninya lai na ngahu nuna, "Nyungga ku paliawa kau nyumu la dalu tamu nai Karitu Yehu nduma paluhu weli lai nyuna!" kanu, na ngahu nuna na luhu, la rehina nuna mbu.19Jiayaika, mbada itayaka da mirinda ba jia na harapan nda nyuda ruku na pa'utungu wangu mbada njapu nanyaka, nyuda da apaha yi Pauluhu dangui Silas, dangui la payindaha nyuda la pangia ma dangu la hangganda ma kuaha pangia. 20Dangu, mba nyuda mbada ngandi ha yi Pauluhu dangui Silas la hakim-hakim kapala, nyuda da pani, "Tau-tau naina jia maya da tau-tau Yahundi dangu ninja la paparuha la kota nda nyuta. 21Nyuda da anjaruha mbai adat istiadat nama da padeningu nduma nda nyuta patarimma jaka ndia papalaku mba tau Roma ta."22Tau dangu nuda da hadangu pahama la pambiara duanya yi Pauluhu dangui Silas dangui da hakim la kota da hiraha na kalembi nai Pauluhu dangui Silas, angui mbu ningu lapa paliawaha nyuda nduma lapa paluha mba tau manduaha dangu mbi tongkat. 23Mba halaka ninja la pamayillaha yi Pauluhu dangui Silas dangui dangu kaudu limma, nyuda da warunya la dalu panjara dangu papaliawaha da kapala panjara nduma la panjangga yai Pauluhu dangui Silas la ndapa hawiawa. 24Mba halaka patarima ya na hilu nuna, kapala panjara pa patamanya yi Pauluhu dangui Silas la dalu panjara nama parihing pa dalu dangu pahondu ha nda wihida nyuda wangu kalorungu.25Ningngu la pandua rudungu, Pauluhu dangui Silas ninja la pahambayang dangui la pa ludu la ludu-ludu hailangu nduma nai Ala, dangu da patahangu dama hawiangu mbu da ronguha nyuda. 26Kanu, ningngu pa njadi gempa pinu tana nama mbokulu hi na pondasi panjara na ngguada. Dangu, ninja mbulu daba da pindu da tambunggahu dangui da pahodu la wihi tau da tambunggahu.27Mba nda kapala panjara da hadangu dangu na ngitaha da pindu-pindu panjara mbada da tambunggahu, nyuna na pitiya na kabialana dangu ninya hakudu lapa pameti wikina ka nadu nyuna na patandanya da patahangu mbada palai danyaka. 28Jia, yi Pauluhu na warangu dangu pambangatu, "Ambu mu pameti wiki dumu ka nadu nyuma mbulu halama ninggama lai yohu!"29Jiayaika, na kapala panjara nuna na karai lampu dangu na lu palai tama, kanu na ninya la kandandaku, nyuna na karuduku la hangga nai Pauluhu dangui Silas. 30Halaka nuna, nyuna na ngandiha nyuda pa luhu dangu hi wana, "Miri-miri, nggaraya napa papalokunggu hiku ngalangu lapa mbembahu?" 31Dangu, nyuda da wua pani, "Parhayawa la dalu kuru tamu nai Miri Yehu dangu nyumu daingu mu ngalangu pambembahu, nyumu dangu mbulu halana na tau nama todu la umamu."32Jiayaika, Pauluhu dangui Silas da patakanya na pulung nai Miri la kapala panjara nuna dangu la mbulu halana na tau nama ninja la dalu umana. 33Halaka nuna, nyuna na ngandiya yi Pauluhu dangui Silas, la rudungu nuna, dangu na pundahuha dama taluruhu-taluruhu da nyuda, hi nyuna dangu mbulu hala da angudedina ninja lapa ihu. 34Jiayaika, kapala panjara na ngandiha yi Pauluhu dangui Silas la umana dangui na wuanja pangangu. Hi, nyuna na hanang ailulu, ba jia nyuna dangu mbulu halana nama todu la umana mbada parhaya daka lai Ala.35Jiayaka, jaka ninguka la tidu lodu, da hakim-hakim kota da paliawa mba ma piraha da polisi, dangui da pani, "Pahalanja da tau-tau nuda!" 36Dangu, kapala panjara na paninja da pani nuna lai Pauluhu, dangu da pani, "Hakim-hakim kota mbada paliawa daka nduma lapa pambembahu kau nyumu. Ka nadu nuna, luhuwa nu dangu lakuwa la dalu hamu etmu!"37Jia, Pauluhu na pani lai nyuda, "Tau-tau nuda mbada da palu kama nyuma la muka tau dangu, la da ningu pa adili, tau-tau nama jia maya tau negara Roma, dangu mbada pawarru nggama nyuma la dalu panjara. Kanu, ka nyuna dapa luhu kama nyuma la panda pi-panda pi nda? Nia'a! matanja nyuda wiki da mai dangu da paluhu kama nyuma." 38Nda polisi da paniya da hilu-hilu nuda la hakim-hakim kota. Nyuda da mangadatu jaka da rongu ba jia yi Pauluhu dangui Silas jia maya da tau negara Roma. 39Hi, nyuda da mai dangu da karai lapa maapunja lai Pauluhu dangui Silas. Mba halaka paluhuha yi Pauluhu dangui Silas, nyuda da karai ka lupa mba manduaha da luhu weli la kota nuna.40Kanu, nyuda da luhu weli la panjara dangui da tama la uma nai Lidia, dangu mba da itangu ha da angudedi-angudedi dama parhaya, Pauluhu dangui Silas da pambinuha da etida nyuda, hi wampa da laku.
Chapter 17

1Lahau rehi, larehi yi Paulus ndangui Saulus mbada lapahunyai Amfipolis ndangu Apolonia, nyuda takka la Tesalonika, lagini ningu hau sinagoge tau Yahudi. 2Hallaka, hamana pambada palaku nai Paulus, na tama la huanga nda nyuda, ndangu lundu tailu lodu minggu na kareuku ndangu nyuda weling la mbuku pulung tanji,3Mbana paluahanya ndangu mbana pa'ittanya mbai Karitu ndaingu mayilla ndangu hadang welingu la huanga tau meti, ndangu wanna, "Yehu yiana, na pabuabar nggu hanggang lai nyumu, njiayai Karitu." 4Hallaka, na hawiangu weling lai nyuda na pakapanduk ha ndangu na pambulu nja ndangui Paulus angui Silas, hama ndangu ma ndangu tau Yunani nama mangadat nyai Allah ndangu nda hakudu kawini-kawini patembi.5Njiayaika, tau Yahudi njadi iri Eti ndangu na wanda tau mapirra manda hammu nama paluangga maingu la pangia madangu, nyuda nda pabundunja mandangu tau ndangu nda pandoi ma kanyauru la paraingu, hallaka hi nda karungguya na umma nai Yason hi nda himbu yai Paulus angui Silas ndumang pangandi ha nyuda la hambeli la hangga tau madangu. 6Larehi nyuda ndada hunggu yai Paulus angui Silas, nyuda nda mboru nyai Yason ndangu mapirra angudedi mapawai la hangga amabokul la paraingu, ndangu hi wanna, "Tau-tau nyiada, nama mbada paruhaya na pinutana, mbada mai mbuna lai yohu. 7Ndangu, Yason na katakuha nyuda, ndangu nyuda mbulu ndaba ndatu pani nda nama lawangu hukungu Kaisar ndangu nda pani mba ningu maramba, nuna yi Yehu."8Tau ndangu angu amabokul paraingu njadi nda hamu mbada rongu ya na ruku nuna. 9Ndangu, mba nyuds mbafa ngalangu jaminan weling lai Yason ndangu nda hawiangu nda, tau-tau nuda nda pahala wanja.Paulus Ndangui Silas la Paraingu Berea10Angudedi-angudedi ma pawai na riangga papaliawa yai Paulus ndangui Silas, la rodung nuna mbu, la Berea, ndanga larehi nyuda takka la sinagoge tau Yahudi. 11Tau-tau Yahudi lai nahu rihi hamu etina weling nda tau-tau la Tesalonika kanudu ruda nda ngalanya na Pulung wangu mbinu kaparru, angu nda hamataya nda Mbuku Pulung tiapu lodu ndumang papinya na nggara-nggara nuna nama langataka padening. 12Rai ruku nuna, ndangu welingu lai nyuda nama parahaya, angubui kawini ndangu mini Yunani patembi na padiha nda hakuduna.13Njiayaika, larehi tau-tau Yahudi la Tesalonika mbada pinya na Pulung nai Allah mbu na mbuabarnya yi Paulus la Berea, nyuda mbu una mai la Berea ndumang pakuadanja ndangu pakanyauru ha nda tau madangu. 14 Hallaka, wangu hahangu, agudedi-angudedi ma pawai nda paliawayai Paulus laku takka la mbulu wara, jiayaika yi Silas angui Timotius padaingu todu lainahu. 15Tau-tau nalihi nai Paulus na karianya takka la Atena, ndangu mba mbada ngalangu hau kareuku welingu lai Paulus nduma nai Silas angui Timotius ka damai lai nyuna rianggangu, Nyuda mbu nda laku.Paulus La Paraingu Atena16Larehi yi Paulus nda patianja nyuda la Atena, na ngahuna na paddangu pamayillaya la dalu wikina kanadu nyuna na ittaya na paraingu nuna mbinu wangu katuada-katuada ndahamu. 17Rsi ruku nuna, nda pani papida la sinagoge ndangu tau-tau Yahudi ndangu tau-tau welingu la pangia hau nama mangadat nyai Miri, angubui la pangia madangu, tiapu lodu, ndangu tau-tau nama nda hara wuku ninya lai nu.18Mapirra mapingu patandangu na welingu la pabundungu Epikuros ndangu Stoa mbu na pabanjaru-pabanjaru ndangu nyuna. Ndangu mapirra wadda,"Ngarraya na pambuhamu papani yi pembual nyiana?" nda hawiangu wadda,"hama njiangu, nyuna nyiana jiaya ha'attu mabuabar dewa-dewa panda tanda," kanadu nyuna na buabar ya Yehu ndangu na hadanguna.19Hallaka, nyuda nda wandaya ndangu nda karianya la Areopagus, hi na pani,"Njadi jiaka nyungga kupinya na pa'ajaru biddi nggara nyumu na pabuabar nyiana? 20Kanadu, nyumu mbu ngandi munya mapirra nggara na pahangattaru la kahillu ma nyuma. Nyuma mbuhang papinya nggaraya na lakungu na nggara-nggara nuna." 21(larehi nuna, mbulu ndaba tau Atena ndangu tau-tau Pandatanda nama todu lai nahu mandamangu na panjappuya na rehi nyuda ndangu nda palaku nggara mbu lahambelina papaluahanya ndangu paronguya nama mbidi.)22Halla, Paulus na ndualak lapadua-padua Areopagus ndangu wanna,"Ho tau-tau Atena, nyungga ku hamata mba la mbulu ndaba nggara nyumu ailulu religius. 23Kanadu, larehi nyungga ku hallatu ndangu ku hamataya nda benda-benda na hamayamu, nyungga mbu ku hambur hau Altar angu patulihu yeana,"HANGGANG LAI ALLAH NA PANDA TANDA." Kanadu nuna, nggaraya na pasembahmu ndangu nda patandaya, nunaya na pabuabar nggu lai nyumu.Allah nama padikanya na pinutana ndangu mbulu ndaba nama ninya ndalu, kanadu Nyuna jiaya yi Miri na awangu ndangu na pinutana, ndana todu dalu la kuil-kuil napa pandoi wangu limma tau, 25Ndi'a mbu nda pakei wanya limma-limma tau, hamajiangu nyuna na paralu nggarangu kanadu Nyuna wiki nama wuangu hanggang lai nggamu mbu mba paluri wangu, ndangu kayeku ndangu mbulu ndaba na.26Ndangu, na padikkanya, welingu la ha'attu tau, mbulu ndaba pangia tau matundunya ndumangu patodu la mbulu ndaba la pinutana yiana, mba mbada padainanya na musim-musim ndangu na huppu -huppu pangia nda nyuda, 27Ka nyuda kada himbu yi Allah, ndangu jiaka nggiki wanna nyuda njadi pajuanggaru-Ya ndangu pahunggu-Ya jappangkai Nyuna ndana marau welingu lai nyuta ndumang-ndumang.28Kanadu, la dalu na Nyuna,nyuta luri, ngguada, ndangu ningu. Hama mbunai pujangga-pujanggamu wiki nama wanna, 'Kanadu nyuta mbu nyiana jiaya nuwa-Na.' 29Njadi, Kanadu nyuta jiata nuwa nai Allah, nyuta latti ndata patandangu mbaha na pangia Ilahi nuna hamabai amahu, ndia amahu mbara, ndia watu, hau ruppa na papadikkana welingu la keterampilan ndangu patandangu tau.30Rai ruku nuna, mbana hallaka palamburnya na rehi-rehi maduba, tahu yi Allah na paninya mbulu ndaba tau la nggini-nggini kana manjaria, 31Kanadu mbada parehinya la hau lodu larehi mbana hukutuya na pinutana dalu lama li paduangu welingu la Ha'attu tau na pambada paparehi-Na, mbana hallaka pawuangu malangataka hanggang la mbulu ndaba tau ndangu pahadanya na tau nuna, welingu la huanga tau meti."32Ndangu, larehi nyuda mbada rongu rukuna hadanguna lahuanga tau meti, tau mapira tau na pajukki, jiaya na hawiangu wanna,"Nyuma mbuhangu parongukau ruku na nggara nyiana." 33Hi, Paulus na laku welingu lahuanga-huanga nda nyuda. 34Jiayaika, tau mapirra na pabundung angu nuna, ndangu njadi parahaya, lahuanga nda nyuda mbu ninyai Dionisius,anguda yi Areopagus, ndangu ha'attu kawini matamungu Damaris, angubui tau hawiangu mapirra nama angunja nyuda.
Chapter 18

1Hallaka nuna, Paulus na palaiwaru nyai Atena ndangu laku la Korintus. 2Ndangu, Paulus na ngalanya na tau Yahudi natamuna Akwila, nuwanai Pontus, mbidi takkana weling la Italia angu na papahana, Priskila, kanadu yi Klaudius mbada paliawa mbulu ndaba tau Yahudi papalai warunya na Roma. Paulus namai lai nyuda, 3Ndangu kanadu nyuda ningu paramma nama pahama, Paulus todu ndangu nyuda ndangu ramma kanadu nda paramma nda nyuda njiaya mapandoi kawarungu.4Ndangu, Paulus nda patandang pahilung la sinagoge tiapu lodu Minggu ndangu parukungu ndumangu paparahaya tau-tau Yahudi ndangu Yunani. 5Njiayaika, rehi Silas ndangui Timotius purru weling la Makedonia, Paulus pakiring papalakuya na wiki ailulu ndumang pabuabuar ya na pullung, angu na hakahinya wangu weling etingu hanggang la tau- tau Yahudi mba yi Yehu jiaya yi Karitu. 6Njiayaika, larehi nyuda mbada rakkapuya ndangu mbada tuala nyai Paulus, na kambahuya na katarri na ndangu wanna hanggang lai nyuda, "Wairia mu ninya lapinu katiku wikimu! Nyungga kahillak.Pakiring nahu lundu pangalangu, nyungga ndaingu laku hanggang la paraingu-paraingu hawiangu."7Hallaka, na mattanya na pangia nuna ndangu na laku la umma ha'attu tau nama tamungu Titius Yustus, ha'attu nda Yahudi nama marubuk lai Allah, na umma na ninya lahalinggi sinagoge. 8Krispus, tau matua sinagoge, na njadi parahaya lai Miri ndangu mbulu ndaba tau nama todu la umma na, angu ndangu tau Korintus nama mbada rongu yai Paulus njadi parahaya ndangu nda babtis.9Hallaka, Miri na kareuku hanggang lai Paulus la hau ruddung la peku itta, "Ambu mangadat, jiaya kareuku pangalang ndangu angu ambu kandiyi, 10Kanadu nyungga angumu ndangu nda ha'attu mbu mapawahi nggau nduma pamayillakau kanadu ningu ndangu kabunggur-Nggu la paraingu nyiana." 11Hi, Paulus todu lai nahu lundu 1 ndaungu 6 mbua wulang, hinna ajaru pulung nai Allah lahuanga nda nyuda. Paulus nda Pahangganya la hangga nai Galio12Njiaya, rehi yi Galio mbana njadi prokonsul Akhaya, tau-tau Yahudi wangu kahaungu eti hadang palawanyai Paulus ndangu na ngandiya lahangga kajakka lipaduangu, 13Angu wanna, "Tau yiana palakunanya na pangaruya mbinu tau ndumang pa marubuk lai Allah nama palawang ndangu Hukup Taurat."14Njiayaika, larehi yi Paulus tikka pabunggahu ngaruna, Galio wanna hanggang la tau-tau Yahudi nuna, "Jiaka yiana jiaya na pawahing nama palapahu ndia mandahamu nama hanggari, ho tau- tau Yahudi, nyungga ndaingi wai hangganya rukkuna pa kareukungmu. 15Jiaya, jiaka yiana jiaya napawahing rukkuna hillu-hillu, ndangu tamu- tamu, ndangu ndangu hukungu nyumu wiki, Aturu wiki. Nyungga ndaku mbuhang panjadi hakahi nduma na na nggara-nggara nuna."16Hallaka, Galio na nyaraha nyuda weling la pangia lipaduangu. 17Hallaka nuna, nyuda mbulu ndaba nda yappa yai Sostenes, tau matua sinagoge, ndangu nda paluya lahangga pangia lipaduangu. Njiayaika, Galio ndana hamataya na nggara-nggara nuna.Paulus Kabeli Laparaingu Antiokhia18Hallaka nuna, Paulus pirra mbua lodu kika, hinna paramihi ndangu angudedi-angudedi mapawsi ndangu nda pala la Siria, kariungui Priskila ndangu Akwila. La Kengkrea, Paulus mbada pabotak nanya na lunggina kanadu mbada pandoi na hau Nasar. 19Hallaka, nyida takka la Efesus angui Paulus nda palaiwaru nyai Priskila angui Akwila lai nahu, jiaya nyuna wiki tama la sinagoge ndangu pahilungu patandangu angu tau-tau Yahudi.20Larehi nyuda mbada karaiyai Paulus ndumang patodu rihi mandai, Paulus ndana akuya, 21Jiayaika paramihi ndangu nyuda ndangu wanna, "Nyungga ndaingu hilli mai nggupa lai nyumu jiaka yi Allah na panamungu." Ndangu na pala weling la Efesus.22Mbana na purruka la Kaisarea, hi nahei ndangu na wuangu tabbi hanggang la makabunggur, halla purru la Antiokhia. 23Ndangu, hallaka mba halla pirra mbua rehi lai nahu, na mattanya na pangia nuna ndangu na weliwinggirnya hau pangia la pangia hawiangu la wilayah Galatia ndangu Frigia, angu pakapanduk ha mbulu ndaba muritu.Apolos la Paraingu Efesus ndangu Paraingu Korintus24Napa larehi, ningu tau Yahudi matamungu Apolos, nuwanai Aleksandria, mai la Efesus. jiaya ha'attu nama pa'ajaru ndangu mahir la nggara Mbuku Pullung Tanji. 25Tau nyiana mbada pa'ajaruya rukuna Andanai Miri ndangu maranna la roh. Na kareuku ndangu pa'ajaru ndangu hamungu nggara-nggara rukunai Yehu, jiayai napapina hanya pa'ihunai Yohanes. 26Na kareuku ndangu turumbeni la sinagoge, jiaya larehi Priskila ndangui Akwila na ronguya, nyuda nda ruruhuya la halinggi ndangu nda paninya na anda nai Allah nama rihi padening.27Ndangu, larehi yi Apolos napala la Akhaya, angudedi-angudedi mapawai na pamandunya ndangu natulihu hanggang la murid-murid kada hambur ya namai na. Larehi mbana takka, na ndangu panamuha nyuda rairuku napawuana hi nanjadi parahaya, 28Kanadu ndangu haddirungu nalawanja tau-tau Yahudi lahangga madangu, angu pa'ittaya weling la Mbuku Pullung Tanji mbai Karittu jiayai Yehu.
Chapter 19

1Mbu halana yiana na tumbu, ba ninyapa hi Apolos la korintus, hi Paulus na laku li ningu la pangia mamalinggitu hi lupa nataka la Efesus. lainu na tuamanja ba tau mapiraha dama kikungu. 2Kawanakai Paulus lai nyuda, mala mbada ngala minyaka na Ngahu Matua bai njadika Tau maparahaya? " da hiama Nyuda, ndedi'a, dangu ndama kali ronguaya djaka ninya na Ngahu Matua.3Hala, hiwanai Paulus," wanya na nggarakanu nyimi baparununggai? da hiama nyuda, wanya naparungunai hi Yohanes. 4Hi wanai Paulus," hi Yohanes naparunungu wangu tanda manjaria, hala hi paninya na Tau kana parahayaya na haatu tau nama mai ba taliunaka nyuna, djiaya Nyuna maka hi Yesus.5Hala, bada ronguyaka ndabayaka nuna, halla hinpoarununja nyuda wanya na tamunai Miri Yesus. 6Halaka, batalanga pamaunaha lima paraina Paulus, hinaka nataka na Ngahu Matua lai Nyuda, kapakiringu danyaka nyuda la papabanjarungu wangu matu-matu hilu hamamnai lapambiha. 7Nyuda mbu halada ningu tau hakambulu maduaha da Tau mini.8hala, katama nanyakai Paulus la Sinagoge hina pabanjarungu dangu torumbenina ningu tailu mbua wulana mandaina, hida panjiapangu kanandingu, dangu hina pamandunja da parahayada rukuna napahanganji nai Allah. 9Djiaba tunanu, da hawiangu da tongguruma da etida dangu ndada mbuhanguma lapaparahaya, halaka hida paniwanya nama akatu rukuna na anda nuna la hangga tau dangu, hala hi Paulus hina laku warunja nyuda taka hina karianja dama kikungu la palaku, hala hidab panjiapangu kanandingu nimbihu nlodu la hakolanai Tiranus. 10ningu dambu ndauna mandaina la papalakuya hi lupa mbuhalana na tau la asia hida ronguya na pulunai Miri , da Tau Yahudi hamukai da Tau Yunani.11na dangu na tanda pahangatarungu na papalakunai Paulus. 12lupa na hapu tanga djaka nndia na celemek nama mvbada kanayana tada ihinai Paulus da ngandiya la Tau mahidu, hala hina munangu na panyakina dangu na wandi akatu na luhu welingu lai nyuda.13taka, ba tau mapiraha dama wangga wandi akatu da laku winggirung hida paringangu la papaniwanya na tamunai Yesus la tau napa runuku wandi akatu halanhi wada," Nyungga ku hupakai wanya natamunai Yesus na pakali paniwanai Paulus!" 14ba tau mapihuha da ananai Skewa, na haatu ratu bokulu Yahudi, nama palakuya nuna.15taka batunanu, na ngahu akatu nuna nahiama hala hiwana lai nyuda, " nyungga kutanda mayai duku hi Yesus dangu kunpimanya narukunai Paulus, hala nyimi nggamukai nahu? 16hala, na Tau naparunuku wandi akatu nuna hina kapunduhu la tubada nyuda, hala hina kuahaha nyuda, hala hina pakakuha nyuda mbu halada hi lupa dapalai weliungu la uma lai nu badalu kaluluda dangu badalu manuada. 17Na rukuna yiana dapihalanyaka pariada da tau la Efesus, hamukai da tau Yahudi hama mbunai na tau Yunani. Hala, nyuda mbuhalada hida mangadatu dangu na tamunai Miri Yesus hida pamangaranya.18da danguma welingu lai nyuda dama mbada parahaya padaingu mai manu mada, hida paluahanya dangu hida buabaruya na papandoida nyuda. 19taka, da dangumai welingu lai nyuda dama kali palakuya na pakabaingu, hida pauhinya da mbukuda nyuda hala hida tunuha la hangga tau dangu. dangu, nyuda hida dihaha da wilida da buku nuda dangu hida ngalanja wilida bada dihaha ningu 50.000 mbua amahu bara. 20njadi, na pulunai Miri na tumbu dangu na kuaha . hi Paulus na kakaya na lakuna21bana hala ndabayaka nuna' wanya na Ngahu' hi Paulus na wukungu palaku la Yerusalem bana lapahu halanyaka la makedonia dangu la Akaya, hi wana, "djka mbada ninggaka lai nu, ku ngita m,aya badi na Roma. 22dangu, bana halaka papaliawaha ba tau maduaha dama laku papaloku la makedonia, djiaha hi Timotius dangu hi Erastus, taka nyuna wiki na ndadiku nda lalu mandai ana la Asia. hi Demetrius na [patumbuya na pakanyaurungu la paraingu Efesus23Ka larehi nuna, lai nu ningu mapa lumugu kamandahakudunguya rukuna na anda nuna. 24Kabatunanu, ningu tau ma tamungu Demetrus, mbatau raingu la peraku, nama pandoi kuil -kuil peraku Dewi Artemis nda wuanya wundana nama ndahakudungu la tukangu - tukanguna. 25Nda tukangu nuda na pambulungu pakahaungu dangu la nggarra ha'mbata - ha'mbata paramanda dangu ndapani, "Angundedi - angundedi, nyumu pinya kanapa lanyapu wangu nda nyuta mapa welingu laperusahan yianaya.26Halanyimi, mbada ngita fangu mbada rongu madi minyaka, banda bulinguna ia Efesus taka ia nggubuluna ia Asia, hi Paulus mbada pamandu nanyaka hina dangu na tau nama palenginu hi wana da Allah papandoi wangu lima tau banda djiaaya na Allah. 27Rukuna yiana paharui wanguya nda bulunguna bata28Taka nyuda bada ronguyaka na rukuna yiana, kadira karauha da etida hala hida wara, "Bokul nanyaka hi Artemis na marapu tau Efesus!" 29Hala, kapakanyaurungu nanyaka la kuatak nuna dangu hida laku pakaringu la uma ngia parianja badalu yiladaha hi Gayus dangu hi Aristarkus, na tau Makedonia napakali karia manunai Paulus.30Djiaba tuna, bana mbuhangu la palaku patama la njuanga tau dangu nuna, dama kikunya nda puli anya. 31Dangumbui, ba tau mapiraha da ama bokulu la Asia dama pa angu duanya da pangandinya kareuku nyuna da pambira wundangu bia pakaraiya nyuna ka ambu na pulingudu wikina la uma ngia parianja nuna. 32Djia duyaka, hawiangu ningu payilada taka hawiangu da yilaha da anguda, kaba pakanyaurungu dunanyaka lai nu hala hawiangu nama rihi padangu nda pianya djaka nggara lataya hida mai la papauhi lai nu.33Taka hawiangu wada bada kahaunya bada tau Yahudi dama djukarunyai Aleksander la hangga, dangu bana halaka hi Aleksander lapawundanja limana, kaku kahiri wikinggu welingu la tau dangu wana lati. 34Djiaba tuna nu, nyuda bada tandayaka hi Aleksander ba tau Yahudi ya, ningu dambu jamuna ehi talanga wanguna, nyuda bada wara wangu hau kareuku,"bokulu nanyaka hi Artemis, na maraou tau Efesus!"35Halaka na njuru tulihu nama katangu waingiara la patanggu tulihu la pengadilan nama palokuha da huratu la pengadilan, na pandoi huratu buatangu la rehi sidang, dangu huratu buatangu hawiangu. hina pakamandaluha da tau dangu nuda, hi wana nyuna, " Ha nyimi tau Efesus, nggamuyaka nama ndedi pinya na kuataku Efesus ba djiaya nama daiya na Marapu Artemis nama bokulu dangu nama puru welingu la awangu. Da tau Efesus da parahaya kanadu na hau watu meteor na kanabu welingu la awangu bana tika papahama dangu na Marapu Artemis na pamarubukuda. 36Njadi, yiana ba ndapa njadi apa la papabiatanya, nyimi nahu mata kai ndi badi dangu mbui tika lapabokulu eti wanya. 37Kanadu, nyimi ba mbada ngandi dimihaka da tau yiada hi Gayus dangu hi Aristakus, da tau dama laku karianya manunya hi Paulus lai yohu, dama nda bohuya na marapu dangu dama nda paakanya na Marapu kawini nda nyuta.38Djiaba tuna nu, taka hi Demetrius dangu da tukangu dama angunya nyuna djaka ningu manda padjiangu hanggangu la haatu tau, na oengadilan padaingu mana tabunggahu dangu dainguma prokonsul. Matawa nyuda kada maringga paarangu dangga anguda. 39Djiaba tuna, nyimi djaka ningu papimi rukuna na habata, nuna padaingu mana ba palanyapunya la sidang nduma madangu panamatunya na huri. 40Kanadu, nyuita ba nindaka la harui bana pabukundaka nyuta rukuna na pakanyaurungu kla lodu yiana kaba nda hili ningu dupa lata na papakaluakanda rukuna na papamatungu wanda nama pakanyarungu yiana." 41Bana halaka nyuna pa pakaluakanya mbu halana yiana, hala nyuna hina hina paihanya na tau dangu nama pauhingu nuna.

Chapter 20

1Bana djaka na pakanyaurungu nuna, hi Palus na dunda nja dama kikunya, bana halaka la papaandunja da etida nyuda, hina paramihi duanja nyuda hala hina laku hanggangu la Makedonia. 2Bana winggiru halanyaka lainu dangu hina wunja panaungu lai nyuda dama kikunyai Kristus la nggubuluna la Makedonia, hala nyuna hina taka la Yunani. 3Dangu, lai nu hi Paulus na ndadiku ningu 3 mbua wulana. kanadu da tau yahudi bada pahamangu la pamahi kata lawanya nyuna ba tanga palirunguna la Siria ba wada, hala nyuna hina buataya lapalaku ningu la Makedonia.4Hi Sopater welingu la Berea na angunyai Paulus, na anai Pirus, lailu hi Aristarkus dangu hi Sekundus, welingu la Tesalonika, dangu hi Gayus welingu la Derbe, dangu hi Timotius welingu la Asia. 5Nyuda da laku mangilu hala hida panedi nggama nyuma la Troas, 6taka nyuma hima palirungu welingu la Filipi ba halayaka na lodu bokulu Roti ndapatai wolungu, ningu mbua loduma bama todu lai nu. na hupu njapauna na padaluna hi Paulus la kuataku Troas7La kawunga lodu la minggu nuna taka da tau Yahudi na kawunga lodu la minggu da pakirinya djaka na tamaka na lodu la lodu nomu, taka hi Lukas na pakiya na rehi Yunani la ayat yiana, na palana djiaya na rudungu kla lodu minggu, batalanga pamatungu nguda la pakawita kambamba pamangu rudungu, hi Paulus napabanjaru duanja nyuda kaba ninya napawukuna kaku laku a lodu nama namunya, dangu nyuna hina pamalaiya na kareukuna lundu paduaka rudunguya. 8Da dangu da epi la kurungu ma ngia dita, la ngia papauhima nyuma.9Dangu, lai nu ninya na haatu bidi mini nama tamungu Eutikus batalanga uhukuna la jendela dangu hina tuamanya katuda.Hala, hi Paulus pabanjarungu dira mandaiya, hala nyuna tamba katuda mangandu ma ana ka kanabu nanyaka nyuna la lantai patailu wana hala hida dendiya ba mbada meti naka. 10Tunakanu, hi Paulus na puru hina napunya, hala hina rohuya, hi wana," ambu takanyaurudu kaba ninyapa na hamanguna lai nyuna."11Bana hei belika hi Paulus, hala hina kawita kanguta dangu hina hi ngangu, hina pabanjaru duanja nyuda dangu dira mandaiya, lundu marai romuya. la hambelinaka nuna, hina wangu palaku. 12Hida karia belinya nuna na bidi mini la dalu lurina dangu dira hananguha. Welingu la kuataku Troas dalaku hanggangu la kuataku Miletus13Djiaba tuna, bada laku mangiluka la kapal, nyuma mapalirungu mangilu la Asos kama hamburuyai Paulus lai nu kanadu mba mbada djiamayaka na pawukuna, nyuna wiki na mbuhangu palaku li lawihi bana laku lai nu. 14Dangu, bana hamburu kamaka nyuma la Asos, hala nnyuma hima karianya la Metilene.15Bama palirunguka welingu lai nu, hadangu lahari hinaka himataka la Khios. hili hau lodu hinaka hima mareninya la Samos, taka hili hau lodu hima wangu pataka la miletus. 16Kanadu, hi Paulus ba mbada buatangu manaka la papalirungu la palaku ningu la Efesus mata ka ambu ta panajapu ningu rehi la Asia kaba mbuhangunanya la palu taka la Yerusalem, djaka ningupa pekuna, la lodu Pentakosta. Kaku pambajaru duanja da ama bokulu la Efesus wanai Paulus17Welingu la Miletus, hi Paulus na paliawa tau la Efesus la papaninja da ama bokul la pamai lai nyuna. 18Dangu bada takaka lai nyuna, hala hiwananja nyuda, "nyimi mbada pi wiki maminyaka, nggiki wanggu baku luri lanjungami nyimi ba dira manadika, piti welingu ba hina ku diliya la Asia. 19baku palokuya na nduma nai Miri wangu kiadaru etinggu, dangu wangu wai matanggu, dangu matu- matu mapakamangu matakangga wangu kambalikuda da tau Yahudi. 20nggiki hamana baku pamandungu wikinggu ndumangu la pabuabaruya lai nyimi mbu halana nama ningu lingungu dangu baku papiaka nggai lahangga tau dangu hala baku nimbihunggai umami. 21Paweli etingu bai pahakahingu, la tau Yahudi hamukai la tau Yunani, rukuna na manjaria lai Allah dangu lapa parahaya la Mirinda, hi Yesus Kristus.22Dangu la rehi nahu, ngitaya,wangu bana honduya Ngahu, ba talanga nahungga la anda hanggangu la Yerusalem, dangu ndaku wangu papimanya djaka nggaraya nama tumbu la wikinggu lai nu, 23kanadu na Ngahu Matua bana pahakahingu mapa langantakangu nimbihu la kuataku na ngia paningga hi wanangga na uaka dangu na pamayilla wangu bapanedi nanggapadua. 24Djiaba tuna, ndaku bokulu eti waanya na luringgu bana pawilingu hi lupa kupalaku na wai ngiaranggu dangu na papaloku napa ngalanggu welingu lai Miri Yesus, ndumangu lapa njadi hakahi mapaweli etingu rukuna na Injil napa wuanai Allah.25Dangu nahu, ngitaya, nyungga kupimanya banda ninguapa la njuangamu, lai nyumu nyungga hiku laku winggirungu lapa buabaruya na pahanganji, hiku hili ngitaya beliya na rupa wikinggu. 26Lailu ruku nuna, nyungga hiku pahakahingu lai nyumu la lodu nahu kanadu nyungga banda ningua njalanggu la mbulu halana na wai riamu. 27Kanadu, ba ndaku patungua wikinggu lapa buabaru nggaunya lai nyumu mbu halana napa wukunai Allah.28Rimangu badi wikimu dangu dangu mbu halada nda kababa mbimbi dangu, djiaduhaka da kabungguru, lailu nyuda na Ngahu Matua nama panjadikau makapipiha ndumangu lapa pawanja da kabungguru nai Allah hi Paulus napamaunya na wai ngiarada dma kapipiya na kabungguru nai Allah, djia duyaka kada pawanja da kabungguru hama djiangu da mbimbi dama tundunya nama pawanja. dapa ,mbada ngalana wangu wai ria wikina djaka ndia, wai riana na Ana wikina, 29Nyungga ku pimanya bataliu ngguka, da banda dama mbeni damai la njuangami, ndada hili namu aha da kababa nuda. 30Dangu, welingu la njuangimi nyimi wiki napa na hadangu da tau dama pabanjaru wanya nama panjaranya na tau parahaya hi lupa na tundunja nyuda.31Djiaba tuna nu, mangga rimanguwa, hala kainamu manuya kanadu na lodu dangu na rudungu, ningu 3 mbua ndauna, ba ndaku kamuataludu lapa anmu manunggai nyimi haatu mara haatumi dangu wai matanggu. 32Dangu nahu, nyungga ku huraru nggai nyimi lai Miri dangu la pulungu pawua-Na nama maka lapa pahadanggau dangu lapa wuanggau kangiahamu la njuangada mbu halada da tau dam yahangu.33Nyungga ndaku mbuhangua amahu bara, dangu amau rara, djaka ndia malanja nai nggamubiaya. 34Nyimi wiki hi pimanya ba wangun lima wikinggu baku himbuya na pambuhanggu dangu nyuda mbu dama angu manungga nyungga. 35La mbu halana, nyungga ku pangitanggau wangu rama pambotungnggu ham djiangu yiana, lupangu ma badi kata ndulaya nama nda maka dangu kata panamunya na papanina hi Miri Yesus, na rihi hamupa bata wuangu welingu bata ngalangu."36Dangu, bana halaka nu nyuna la pakaluakanya mbu halana nuna, hala nyuna hina patika dangu hina hambayangu duanja nyuda mbu halada. 37Hala, kahi hala danyaka nyuda dangu nyuda mbu halada hida rohuya hi Paulus dangu hida pudukuya, 38dira handuka nyuda, rihimaka una ba ndai hili ngita ayapa na rupanggu ba wana. hala, hida karianyai Paulus la kapal.

Chapter 21

1Bama pahaiwaka dangu nyuda mapalirungu hanahungu la kos. dangu hadangu la mbaru mahanahungu la Rodos, dangu welingu lainu ma hili laku la Patara, 2Hala, bama ngalanyaka na kapal nama laku la fenisia3Taka bama ngitayaka la Siprus hima laku lapahunya hima li ningu la kalaima dangu hima palirungu pangalangu la Siria, hala hima puru Tirus, kanadu na kapal bapa purungu nanya gandi. 4Bama patabuku duanjaka dama parahaya, hima todu lai nu ningu pihu mbua lodu mandaima. Dangu, wanya na Ngahu, nyuda bada panaunya hi Paulus ka ambu na heidu la Yerusalem.5Taka bana njapuka na rehima lai nu, hala hima pangalanya na lakuma. Nyuda mbu halada, da karianja da papahada dangu da anada, hida lua pakareninggama la hambeli kuataku. Taka, bahalaka papatika la hingi wara dangu pahambayangu, 6hima wangu pamarangga paramihingu danga anguma. Halaka hima hei la kapal dangu nyuda hida kabeli la umada.7Bama panjapuyaka na lakuma la Tirus, ka takamanya la Ptolemais dangu hima tabukuha da angu dedinda da angu parahayanda, hala hima todu lai nyuda ningu hau loduma. 8Hadangu la hau lodu hima wangu palaku hiama hanahungu la Kaisarea. Hima tama umanai Filipus, napa mapihu wada nyuda hala hima ndadiku danya. 9Tau mapatuha da anana kawini nyuna dama tanggu patakangu lii.10Batalanga ninggama lainu ba pira mbua loduma, na haatu wunangu nama tamungu Agabus na puru welingu la Yudea. 11Hala, bana taka nggamaka nyuma, kapiti nanyaka na borungunai Paulus hala hina honduya da limana dangu da wihi wikina, hala hiwana, "Yiana duyaka napa panina na Ngahu Matua, 'tuna nuduka da tau Yahudi la Yerusalem bada honduya na tau nama mangunya na borungu yiana hala hida wuaya la banjaru hau12Taka bama ronguyaka nama tuna nu, nyuma dangu da anguma dama ninja lainu ma pamonunyai Paulus ka ambu na hei la Yerusalem. 13Hala, hina hiama hi Paulus, "Nggaraya na papalakumi, kanggikina hi hii dangu hi palajaruya na etinggu? Kanadu, nyungga ba hawanjiru manggunya, nda mbulunguna ba hondu biaka, la pameti wanya na tamunai Miri Yesus mbupa la Yerusalem." 14Dangu, ba ndapa njadipa la papamonunyai Paulus, ka kandi amanyaka dangu hi wama, "Kata panedinya na pawukunai Miri biaka una."15La hambelida da lodu nuna, ka hawanjiru manyaka nyuma dangu himakabeli la Yerusalem. 16Ba tau mapiraha dama parahaya welingu la Kaisarea da karianggama nyuma, hala hida karianggama la umanai Mahason, na tau Siprus, na haatu tau nama mbada mandai lapa parahaya, hima ndadiku danya nyuna. hi Paulus na tadaluya hi Yakobus17Bama takaka la Yerusalem, da angu dedinda dama parahaya da katakukama wangu mbaha etida. 18Hala, la hau lodu, hi Paulus hina lua karianggama lapa tadaluya hi Yakobus, dangu mbu halada da ama bokulu dama mai. 19Bama halaka papaninja tabi ba wamanjaka nyuda, kapakiringu nanyaka hi Paulus papani wanya mbu halana na panamungu nai Allah napa mbada palakuna la mbu halana na banjaru napa mbada palakuna nyuna20Dangu, bada ronguyaka nyuda, hala nyuda hida wotunyai Allah. Halla, hiwadanyai Paulus,"Tangaruya ni Angu angu dedinggu, pira riu biaya na tau la angu Tau Yahudi lainu dama parahaya hida pambangatungu lapa palakuya na Uku Taurat, 21dangu nyuda pa mbada pakaluakangu mahaka na rukumu nyumu, djiaduya bau papiaka halanya na tau Yahudi la njuanga banjaru hawiangu lupa kada hiliru welingu la kalaratu nai Musa, hala hiu paninja nyuda ka ambu na hapu duhapa da anada nyuda djaka ndia ka ambu da kiku dunyapa na kalaratunda nyuta.22Hala, kanggarayaka badi na papalakunda? namaimu nyumu daingu manaka bada ronguya. 23Djiaba tuna nu nahu, palakuyawa djaka nggaraya na papanimanggau. Ninja ba tau mapatuha welingu lai nyuma dama ninja la lumbu Randingu, 24karianjawa nyuda dangu kai payahanguwa wikimu dangu nyuda hala kau wuanja wilida bada pabuluya na lunggida. batuna nuduka,hina pihalanya tau ba makambaliku halaya duyaka na kareuku tau na papani wada rukumu nyumu, taka nyumu wiki ba tundu mamunya dumu na uku Taurat.25Taka, rukuna na banjaru hawiangu dama mbada parahaya, mbada tulihu mamanjaka huratu dangu mbada buatangu mamaka lupangu maka badi nyuda bada yilirunja da, 'tolungu da pambada wotu la marapu, dangu welingu la ria, dangu welingu la nggaraya na pawangu pakoholu, dangu welingu la njala njuraku. Hi Paulus ba yapaya 26Halaka, hi Paulus na karianja da tau nuda, hala la hili hau lodu, bana halaka papayahangu wikina dangu nyuda,ka tama nanyaka nyuna la Uma Allah hina paniwanya na rehi payahanguna wikina ba njapu nanyakala rehi bada wuanguha da kameti marakuda haatu mara haatuda27Ba mareni amanaka napa pihu mbua lodu wana, da tau Yahudi welingu la Asia, bada ngitayaka hi Paulus da la Uma Allah, hida pambanaha da tau dangu ka yapayai Paulus ba wada, 28hala hida wara, "Ha tau Israel mala aru! Natau yiana maka nama papiakanya na tau la gini- gini la palawanya na banjarunda nyuta, dangu na Uku Taurat, dangu na pangia yiana. Dangu, nama rihi nda hamu, bana karianja da tau Yunani la Uma Allah hidda pairakuya na pangia nama yahangu yiana!" 29Kanadu, ba ndedipa nyuda mbada ngita madanyaka hi Trofimus, tau Efesus, bada paangungu da la kuataku dangu wadaka nyuda hi Paulus kabadi nama tama karianya da la Uma Allah.30Halaka, mbu halana na ihi kutaku na kayanggaku hala na tau dangu namai palangungguru. Hala nyuda hida yapayai Paulus hida yilaya la hambeli Uma Allah, hala da pindu Uma Allah hida lu bitanja. 31Kapametiya ba wadaka lati, kataka nanyaka na kareuku katiku pamba tentara Roma kanadu la panggubuluna la Yerusalem ba kanyauru nanya.32La rehi nuna, nyuna bana kariangu hurudandu, hala hida parianggangu pa puru tuamaha nyuda. Dangu, na tau dangu bada ngitayaka na katiku hurundandu dangu da hurudanduna, ka djaka daka lapa paluya hi Paulus. 33Batunaka nu, na katiku hurundandu na lua tuamaya hi Paulus hina yapaya, hina wuangu pareta lapa honduyai paulus wangu dua mbungu nggeli bahi. Hala, kapakiringu nanyaka la papa aranyai Paulus dangu djaka nggaraya na pambada palakuna.34Djiaba tuna, naha hawiangu welingu la tau dangu nuna hida wara bada paniwangu habata dangu hawiangu duda paniwangu danya hau rupa mai duda. Dangu, ba ndana pi hamun nyapa nyuna kaba pakanyaurungu nanyaka lai nu, hina wuangu pareta kakarianyai Paulus la uma ndihida. 35Hi Paulus da wangu pamalinggiya kanadu na tau dangu banda padjiangu nanyapa na tau dangu la rehi nuna. 36kanadu, na tau dangu nuna daingu mana bada ndutuha nyuda, ba dalu warada padua, Panjapu maya badi nyuna!"37Hala hi Paulus hida tama ngandiya huda la uma ndihi, ka wankai Paulus la katiku hurundandu, " na peku lati nu ba ningu papaniwanggu lai nyumu? " Dangu, na katiku hurundandu nuna na hiama, "Hi pingu nyuna nu nyumu hilu Yunani? 38Djaka tuna nu, kanda tau Mesir akau nyumu makariangu tau patu rata dama pameti tau nahu yia hala hu pandoiya na pakanyaurungu la marada mapawarangu?39Batuna, hi wanai Paulus, "Nyungga yia tau Yahudi welingu la Tarsus, kilikia, haatu tau wwelingu la kuataku nama kawandi. Nyungga ku kamahingu, puli arungga kaku pabanjaru duanja da tau yiada." 40Dangu, bana wuanyaka rehi pariana na katiku hurundandu, hi Paulus na ndingiru la tangga hina wundanja lima da tau bana mbuhanguka pakareuku. Hala, bana kamandalu halaka, kapakiringu nanyaka nyuna papa banjarungu wangu hilu Ibrani hi wana.

Chapter 22

1Angu dedinggu dangu Ama- amanggu, patinginya na pakaluakangngu nahu lai nyumu." 2Dangu, bada rongu yaka hi Paulius bana paaunja wangu hilu Ibrani, ka tamba kandi maadaka nyuda, dangu hi Paulus hina pabanjarungu,3"Nyungga, tau Yahudaka, madedi la Tarsus, Kilikia, taka matuanggunya la kuataku yiana, hi ajaruka la hakolah Gamaliel wangu pambangatungu panamatunya na kalaratu boku apunda nyuta, dangu hiku pambangatungu la ndumanai Allah, hama djiangu nyimi mbu halami la lodu nahu. 4Nyungga kupamayilaya na anda yiana hi lupa nameti, hi honduya dangu hi patamanja nyuda, da mini tumbudai da kawini, la hukungu, 5hama djiangu mbu na pahakahinguda lai nyungga da Ratu bokul dangu da ama bokulu. Welingu lai nyuda hiku ngalanja da huratu ndumada da angunda la Damsyik hala i lua pa honduha nyuda dama ninja lainu la Yerusalem hama djiangu tau tahanguha dapa hukungu.6Hala, katumbu nanyaka, ba talanga nahungga la anda ba mareni taka ngguka la Damsyik, talanga wanguna tidu loduya badi, hi djia tungu biana na kabilaku nama handaraku welingu la awangu hina winggirungga. 7Ka marubukunggu nyaka la tanah hala hiku ronguya nama kareuku dangga, 'Saulus, Saulus, kanggikina hu pamayilaka?' 8Hala, hiku hiamaya, 'Ka Nggamukau Nyumu nahu Miri?' Hala, hina kareuku dangga, djiaka Nyungga maka Yesus welingu la Nazaret, napa pamayilamu nahu.'9Da tau dama kariangga da ngitaya nama hambila nuna, taka ndada pianya na papanina nuna na tau nama kareuka dangga nyungga. 10Dangu, hi wanggu nyungga, Nggarayaka badi na papalakunggu Miri?' Dangu, hi Miri na hiamaka nyungga, 'Hadanguwa dangu lakukau la Damsyik, hala lainu, ka pani hala gaunya napa mbada buata hala kau palakuya.' 11Hala, ba ndaku njadipa pangita lailu nama handaraku nuna, hida luandaka da tau dama kariangga hiku taka la Damsyik."12Hala, hi ninya tau nama tamungu Ananias, tau tanjiya panamatunya na Uku Taurat dangu hida tanda hamumaya mbu halada da tau Yahudi dama ninja lai nu, 13na mai lai nyungga, hala hina ndualaku la karahanggu, hi wana,'angu dedinggu Saulus, ngitawa!' Taka, la rehi nuna, ka ngita maanggunyaka hala hiku ngitaya nyuna.14Dangu, hi wana nyuna, 'hi Allah da boku apunda na pindikau nyumu ndumangu lapa pinya na pawukuna dangu lapa pangitaya nama padeningu, dangu mbu lapa ronguya nakareuku nama luhu welingu la ngaru-Na, 15Kanadu nyumu ba njadi munyaka hakahina Nyuna la tau madangu djaka nggaraya napa mbada rongu dangu napa mbada ngitamu. 16Dangu, nahu, ka gikina nuhi napa-napa biamu? Hadanguwa dangu kau padjamanguwa wikimu ka parununggau, hala kapayahanggau welingu la mbu halada da njalamu dangu ka paaunya na tamu-Na.'"17"Baku kabelika la Yerusalem dangu batalanga hambayanggu la Uma Allah, hina kuahaka Ngahu, 18hala hiku ngitaya Nyuna bana pabanjaru dangga nyungga, 'pariangganguwa dangu luhuwa welingu la Yerusalem kanadu nyuda ba ndada mbuhangua lapa katakuya na pahakahingumu rukunggu Nyungga.'19Hala, hi wanggu nyungga, Miri, kabada pingga dunggaka ba nyungga mahukunja dangu mahonduha nyuda dama parahaya lai Nyumu welingu la hau Sinagoge dangu la Sinagoge hau. 20Halaka, na wai riana na hakahi-Mu hi Stefanus, maba nyungga duka ma bunya, nyungga wiki ku ndualaku lai nu, ku patunjuya, dangu madaiha da katarida da tau dama pametiya.' 21Halakanu, hi Yesus na pabanjarungu lai nyungga, 'Lakuwa! kanadu, Nyungga nahu ku paliawakau la mamarau la banjaru hawiangu."'22Da tau dangu nuda da ronguya hi Paulus lupa na papaninaka yiana. la hambelinaka nuna, katungu danyaka panida dangu hi wada, "Pamauya na tau yiana welingu la pinu tana kaba ndana parakangua lapa luri!" 23Hala, batalanga warada nyuda , dangu bada kawukanja da kalembida nyuda, dangu bada habarungu au la ngilu, 24na katiku huru ndandu na wuangu pareta mata hi Paulus kakarianya la uma ndihi, hida paluahanya lupangu maka badi hi Paulus ba parehaya pakarianya palu kalupa kangalanya djaka nggara latayaka nyuda hida lawanya nyuna pakaringu wara tuda yia.25Taka batuna, bada panjuala wanyaka liku manulangu, kawanakai Paulus la hurundandu nama talanga ndualakuna la lihina, mala na njadikanu lapa paluya na haatu tau Roma dangu ndapa uruhuya?'" 26Taka bana ronguyaka nuna na hurundandu, kaluananyaka la katiku hurundandu lapa paninya, hi wana, "mala nggiki wamuka nahu? Kanadu na tau yiana ba tau Roma duya."27Batuna, kamai nanyaka na katiku hurundandu nuna lai Paulus, "pakaluaka nggawa nahu, mala tau Roma ka nyumu? Hala, "langatakama" hi wana hi Paulus. 28Na hiama na katiku hurundandu nuna, "Mbada ngala manggunyaka na kewarganegaraan yiana wangu ndui dangu. " Hala, hi wanai Paulus, Taka, nyungga baku njadi warga negara welingu baku dedi maka." 29Njadi, da tau dama parehayai Paulus kapalai waru danyaka dangu na katiku hurundandu ka dira mangadatuyaka bana pinyaka hi paulus ba tau Romaya dangu ba mbada hondunayaka. Hi Paulus na pambajaru danja dama kapipi la Yahudi30Djiaba tuna, la hau lodu, na katiku hurundandu ba mbuhangu nanya lapa pimanya djaka nggara lataya nama padeningu hi lupa da pabukunyai Paulus paraiada da tau Yahudi nuda, hala nyuna hina pahalayai Paulus dangu hina paretaha da ama bokulu dangu mbu halada da Sanhedrin la papauhi, hala nyuna hina puru karianya hi Paulus dangu hina tuya la paduada nyuda.

Chapter 23

1Hi Paulus na kanduraya na Sanhedrin dangu hi wana, "Angu dedinggu, nyungga kupalakuya na luringgu wangu paweli etingunggu la hangga nai Allah lupa taka la lodu nahu." 2Hala, na Ratu Bokulu Ananias na paretaha da tau dama talanga ndulakuda la lihinai Paulus kada tabaya na ngarunai Paulus. 3Hala, hi Paulus hi wanai Paulus lai nyuna, "hi Allah kana tabakau nyumu, ha nyimi tembok papabara wangu cat! Mala nyimi bai uhuku lapa buatangga njalanggu panamatunya la Uku Taurat, taka hi pangga biaminyai na Uku nuna dangu hi parahangu la patabaka nyungga?"4Kawadaka da tau dama ndualaku la lihina, "Mala kapa njalamunya na Ratu Bokulu nai Allah?" 5Halaka, hi wanai Paulus, "angu dedinggu, nyungga ndaku pianya djaka nyuina na Ratu Bokulu. kanadu, napa tulihu, 'ambu djia paniwamunyaka maakatu na haatu makapipiya na banjarumu.'6Djiaba tuna, bana pinyakai Paulus da hawiangu da tau dama ninja lai nu ba tau Sadukiha, hi Paulus na pakaluakangu la njuanga Sanhedrin, "angu dedinggu, nyungga duku tau Farisi, ana tau Farisika duku. hida parehaka nyungga lailuna baninya na monunggu dangu na luri belina ma tau meti!" 7Batalanga piniwananya nuna hi Paulus, ka tumbu nanyaka na pahili lai nyuda hapa djiaha da Tau Farisi dangu tau Saduki, dangu kapaiha-ihangu danyaka nyuda. 8Kanadu,wada da tau Saduki nda ningua luri beli, nda ningua Malaikat, dangu mbu nda ningua Ngahu, taka da tau Farisi da parahayaya na ruku nuna mbu halana.9Hala, katumbu nanyaka na kanyauru pabokulungu dangu bamapiraha dama pingu Taurat welingu kanguhuru tau Farisi da ndualaku dan hida pabiatanya wangu mbenida,"nyuma ndama ngalaanya njalana na tau yiana. nggiki hamana na Ngahu djaka ndia Malaikat ba mbada pabanjaru dananya?" 10Hala, bana tamba liaranguka na pahilida, na katiku hurundandu na mangadatu napa da pamanuwa duya hi Paulus pariada da tau dangu nuda, hina wuangu pareta la hurundandu kada puru lapa pitiya hi Paulus welingu la paduada nyuda dangu wahi danya, hala hida karianya la uma ndihi.11Hala la rudungu na hau, na ndualaku hi Miri lakaranai Paulus hina wana, "Pamandunya na etimu kanadu nyumu ba mbada pahakahingu wangu pawelietingu dumu na rukunggu Nyungga la Yerusalem, taka batuna nu nyumu lupangu maduka badi hu pahakahingu la Roma." Na pakakangu lapa pametiya hi Paulus12Bana tidunguka na lodu, da tau Yahudi kapahamangu danyaka lapa kambaliku lapa hupa wikida la panda ngangu dangu pangunungu ngga ngarambu lupa da pametiya hi Paulus. 13Ningu tau patu kambulu rihiha dama kahaungu lapa kambaliku yiana.14Nyuda damai la Ratu kapala dangu la ama bokulu, hala hiwada, "Nyuma mbada mbada pamandungu maka wikima hupama nda djia ngangu mamapa lundu kama pametiya hi Paulus. 15Nahu, djiaba tuna nu, nyumu, paangungu dangu Sanhedrin, paninya na katiku hurundandu kada puru karianya lai nyumu, mata ka hama djiangu pa mbada pareha pahamu munya na palakarana hala hu buatanya dangu nyuma kama hawanjiru la papametiya ba ndedipa nyuna nama mareninya na pangia yiana."16Djiaba tuna, na anana mini na anawini nai Paulus na ronguya rukuna lapa papayapa ba wada, hala na laku hina tama la uma ndihi, hina paninya hi Paulus. 17Hi Paulus na haatu na hurundandu hala hiwananya, "karianya na bidi tau yiana la katiku hurundandu kaba ningu papakaluakana lai nyuna,"18Hala, kakaria nanyaka la katiku hurundandu dangu hiwananya, "Paulus, napa tahangu nuna, na paaungga nyungga hina karaika la pakarianya na bidi tau yiana lai nyumu kaba ningu papanina lai nyumu. " 19Na katiku hurundandu hina yapaya na limana na bidi tau nuna, hina yilaya la karahana nuna, dangu hina paaranya pamiahanya na bidi tau nuna, "Mala nggarayaka na papanimu lai nyungga?"20Hala, hina hiama nyuna, "Da tau Yahudi mbada pahamangu daka la pakaraiya hi Paulus lai nyumu ka puru karianya haromu la sanhedrin, hama djiangu ningu papaarada marihi paihikungu lai nyuna. 21Taka, ambu djia rongu dumuha nyuda kandu ba ningu tau patu kambulu rihiha welingu nyuda dama napunya hi Paulus, ba dangu hupada wikida la panda ngangu pa ngunungu lupa da pametiya hi Paulus. Dangu nahu, nyuda ba panedi danya na patunjumu nyumu aka."22Hala, na katiki hurundandu hina paliawaya na bidi tau nuna la palaku, hina pambulunya pani nyuna, "Ambu djia ninguka ngia papanimu kaba mbada pakaluaka dumu ngganyaka lai nyungga na rukuna yiana." Hi pangandinya hi Paulus la kuataku Kaisarea 23Hala, na katiku hurundandu nuna na paaunja ba tau maduaha da hurundandu hala hiwananja, "Hawanjiruwa dua ngahu hurundandu, dangu pihu kambulu makaliti njara dangu dua ngahu hurundandu ma ngandi madaka, hala kada laku la Kaesarea, la patailu wana na jamu la rudungu yiana. 24Hawanjirunya mbunya banda kana kaliti hi Paulus dangu kai karianya nyuna dangu nda nggara ehina lai Feliks, na gubernur nuna."25Hala, nyuna hina tulihuya na huratu, hama djiangu yiana: 26Welingu lai Klaudius Lisias. 27Na tau yiana da yapaya pariada da tau Yahudi dangu nyuda da tika papameti amayaka bajiaya baku kariangu hurundandu aka una hina luri biapa, ba pinyaka ba tau Roma nyuna.28Kaba yaulunggunya papinya djaka nggara lataya hida pabukunya panjala, hiku puru karianya la Sanhedrin da nyuda. 29Hinaka hiku pinya hida panjala nyuna lailu rukuna da Uku Taurat da nyuda una, taka nda ningu ndokua lata maparakangu lapahuku pametiya djaka ndia la uaka. 30Taka bapaninggayaka nyungga kaba ninya na kambalikuda lapa lawanya na tau yiana, hiku paringgangu lapa wuangu pareta lama tunya njalana mata nyuda kada paluahanya na papanjala wadanya nyuna la hanggamu.31Hala, da hurundandu, panamatunya na papareta wanja nyuda, da pitiyai paulus hida karia rudunya lai Antipatris. 32La hili hau lodu, hida pulinja dama kaliti njara nuda lapa karinya, hala nyuda hida kabeli la uma ndihi. 33Bada takaka nyuda la Kaisarea dangu hida patakanya na huratu nuna la gubernur, hala nyuda hida ngandiyai Paulus la hanggana.34Bana halaka lapambahaya na ihi huratu nuna na gubernur, hina paaranya la giniya na ngia pawelinai Paulus. Dangu, bana pinyaka nyuna bapawelina la Kilikia hi Paulus, 35kawanaka nyuna, "nahu nyungga ku rongukau ba ndedipa da taka dama panjalakau. "Halaka, nyuna hina wuangu pareta mata kada rimanya hi Paulus la Uma ndihi bokulu

Chapter 24

Napa Laping Tau Yahudi Lai Paulu 1Pa lima lodu wan-na wunang Bokulu Ananias da puru karangu- dangu tau wunang matamu ungu ma-tuturu. Nyuda dapalakungu pawunda da hanggangu lai Pauluh la Gubernur. 2Ba ndedi-pa hi Paulu dapa au-nya pama nundu lapa kirina lapa lapiya dangu nakariuku taka nalii yuma la maramba-taka padanya nama hamu lapa- pabidi-ya nanjadi ka bunggur yiana rukuda dapa buata maramba. 3Nyuma mahambar waya anda dangu lapangia dangu mbina nangu hanang Feliks.4Taka hi ndada panjapuya narehi lai Nyungga komonungu kiandaru etimu nduma parongu kama nyuma ndana mandai-a. 5Taka Nyuma ma jamburu-ya na tau yiana ba tau mapa ruha, mapatumbu-ya mapa ruha tau Yahudi la mbuta pinu tana-dangu hini-ya na kapala sekte Nasrani. 6Hi napa ringangu paka lai-tuya - la uma Allah taka nyuma hima appa-ya. Nyuma marinjung pawada hama tuna dangu hukungu-ma- Nyma.7Taka, i lasias, na kapala nabiara nuna, na mai pawahi-ya welingu la lima- ma Nyuma dangu wa -ngu beni, 8Taka napa reta-ya na tau nama lapi-ya nduma lapa mai hangga ngu lai Nyungga. Dangu papa reha wikina, Nyumu hungalangu pa-pi wiki-nya ruku ngarangia napa panjala-ma la hangga-na. 9Na tau Yahudi mbuu napahama lapalapi-ya nuna wangu mbeni taka mbuu halana nuna napadeningu.Pakahiri-ya i Pauluh Lahangga na i Feliks10Taka na gubernur na wonya anda i Pauluh nduma pakariuku, i Pauluh hina hiama bandedi kupinya man-dai ndati ndaungu taka nyumu hujadi hakimu lapinu tana yiana, Nyungga dangu hanang eti pakahiri wiki. 11Nyumu hu ngalang papi-nya kanadu ndau rihi-a welingu la hakambulu dambu lodu nama lapahu Nyungga ku hei la Yeruhali ndama pama rubuku. 12Nyuda nda-da kali jamburu-ka Nyungga paka riuku dangu nggamu mbuu jaka ndia paka runggu tau hamu-la uma Allah, sinagoge- sinagoge dangu mbui da lakuru kuataku. 13Nyda mbuu nda-da jadi mbuu patu tanda lahangga-mu, nggara mbu-ya nyuda papanjalaka nyungga mbuu-nahu.14Kanadu Nyungga kumangaku lahanggamu, taka napa deningu na anda nuna, napapa nida nyuda ba hau sekte, Nyungga kamarubuku lai Allah ba boku nda nyata, dangu paraheya la hau anda nama padeningu dangu hukungu dangu napa tulihu la kitab para nabi. 15Taka da piti monung lai Allah dangu nyuda dapa neding, baningu- pahadangu wiki mahamu, la tau nama padening dangu mbui nama ndapa dening. 16La ngara ngia yiana, nyungga ku paringang nduma pawili eti tanji nama padening, nama hamu la hangga nai Allah dangu mbui la tau.17Nahu bandedi pira mbua ndau nggu kumai nduma pangandi kanyuru- nduma na paretanggu Adangu nduma pawuangu hunggu maraku. 18Bandedi nyungga ku palaku-ya nyuda da jamburu-ka nyungga, bandedi nyungga da payahangga la uma Allah, ndaruku karunggu nangga tau jaka ndia jala. Taka lai nu na tau Yahudi welingu la Asia. 19Lupangu ma nyuda damaninja la hanggamu dangu dapa laku maya na njala, jaka talu nyuda pamangu-nya nahau anda nduma palawangga Nyungga.20Mat-ta bianja da tau nuda cawiki da kada panii palapahungu nggara-ya napa hamburu da nyuda taka nyunggu kuhadangu la hangga-na i Sanhedrin, 21Jaka ndia hau randinguya napa-mbada waranggu Nyungga taka Nyungga kadingiru lai Nyuda, kanadu papahadangu tau meti Nyu-ngga hi hukungga la lodu nahu.22Katak-ka i Feliks, namangu-nggu pa pingu marihi rukuna na anda nuna, natunda-ya na njala nuna dangu hiwan-na- kataka i Lisias, na kapala pabiara nuna-napuru, Nyungga hiku buata nggau njalamu. 23Bandedi- i Feliks na pareta- ha-da- perwira nuna taka i Pauluh hina pat-tu-ha, taka dangu na pahalimuha dangu ndana nggapi-ha da-a-angu na nduma pahangga-nya nyuna.I Pauluh Nakareuku Rukuna- Nanga Hu-na da lai Karitu24Bandedi pira mbua lodu-na, i Feliks namai dangu na kuru uma-na, drusila, ba mbada tau Yahudi-ya dangu naparaha-ya i Pauluh pamai dangu parongu-ya I Pauluh paboba- ruya rukuna wunangu- na da lai Yehu Karitu. 25Jia bandedi I Pauluh taka napanjilu ya na pikiruna nama pade-ningu, nakahiri wiki-na, dangu na hukungu-na nahili mai, i Feliks panjadi pamangatu dangu hiwana, lakuwa nahu, kataka nyungga kungala-nya nahau rehi nyungga hiku pa-au-nggau.26Larehi nama pahama, i Feliks na monung taka i Pauluh hina ma- dangu hiwana-nya. 27Taka bandedi dambu ndaungu ma lapahu, perkius Festus hina pahi lun-ya, Feliks dangu hina pahana-nya na tau- tau Yahudi, i Feliks hina matanya i Pauluh la dalu hukungu-na.

Chapter 25

Pauluh Nakarai Palaku Lai Kaihar. 1Patailu lodu waha i Festus, na taka la provinsi nuna, nahala pa-laku weling kaisarea la, Yeruhali. 2Da wu-wunang matua dangu parai da pareta Yahudi da palaku-ka mbaliku palawa-nya i Pauluh, dangu nyuda dapa ngalangu pahangga-nya i Festus. 3Taka dakari kiandar eti-da hanggangu lai nyuda dangu da paraha, ngu tau pakaria-nya i Pauluh la Yeruhali, bandedi dapa hamangu nduma pa-pameti-ya i Pauluh la padua anda.4Hiwana I Festus taka i Pauluh hina padaingu patahangu lai kaisarea- dangu la wikina hinamai parianggangu lai nahu. 5Taka hiwada nyuda mata bianja- da pareta lahangga-mu kada laku puru kariangga nyungga jaka ndaningu hau anda da tau nuda mata bianja nyuda kada palakungu pawunda-da lai nyuda.6Bandedi-pa i Festus na todu lai nyuda ndana rihi-a walu mbua lodu jaka ndia haumbulu lodu hina kabeli lai kaisarea. Taka la lodu haromu, hina uhuku la kajaka pareta dangu napareta-ya taka I Pauluh dakaria-nya la -hangga-na. 7Kanadu i Pauluh nataka na tau- Yahudi nama puru weling la Yeruhali hina ndingiru winggiru-nya dangu palakungu kambaliku-nama mbotu palawa-nya i Pauluh nda-da maka-a nyuda patu mbuti-da. 8Larehi nuna, i Pauluh hiwana paka hiri-ka nyungga ndaku palaku-ya namanjala nggara mbuya napalawangu nama hamu na hukung tauratu Yahudi, la uma Allah dangui mbui i Kaiharu.9Taka hina mbuhangu pa-pahana-nya tau Yahudi, i Festus hi wana hanggangu lai Pauluh, taka nyumu humbuhangu palaku- la Yeruhali dangu papanau-nggu da makamba-m- baliku yiana? 10Taka hiwana I Pauluh nyunggu la-wiking-nggu kuduala-ku la hangga pengadilan nai kahiru-lapangia-pa-ajaruka Nyungga-dang ndaku njalambu la hangga tau Yahudi beri hamana nyumu wiki ma-pinya.11Njadi jaka nyungga manjala pa-palaku hau anda padening pahuku pameti-ka Nyungga, taka ndaku palai-a welingu la hukungu meti nuna. Taka jaka papalapingu-ha nyuda-lahangga- nggu ndani-anya nama padeningu, ndaningu mbuu tau nama ngalangu paparahangga Nyungga hanggangu lai Nyuda. taka Nyungga kupala kungu kanandingu hangangu lai kaiharu. 12Taka bandedi-pa I Fentus da pahamang dangui sanhedrin, hi wana, Nyumu wuhei patatadang lai. Kaiharu, taka lai kaiharu Nyumu-lupangu-ma wu laku.I Festus Napa-Arang la Maramba Agripa Ruku Nai Pauluh13Bandedi pira mbua lodu namalapa hu na maramba Agripa dangui Bernike na taka lai Kaisarea- nduma patembi-ya hanggangu lai Festus. 14Bandedi Nyuda da todu lai nahu mandai pira mbua lodu, I Festus napaluahang ruku njala nai Pauluh hangga la maramba, hiwana ningu tau mapalai waru-nya beri hama mahukung parai nai Feliks. 15Taka Nyungga ningga la Yeruhali, da wunang ama bokul danga maka wia-wiada Yahudi da pa takang kambalik palawang dangu pakarai lupangu hi nukung. 16Nyungga ku hiama-ha Nyuda taka nda hau anda mapa deningu-a la tau Roma nduma pawuangu tau bandedi papanjala pahambur dangu palapi ya, mata dangu mata dangu hiwuanja buatang nduma pakahiri-ha la nja- njala nu.17Kata-ka Nyuda da mai pa-pamatung Lai yohu, yungga ndaku tunda- aya na hukung yiana, kata-ka hatomu la lodu, Nyunggu ku-uhuk la kanjaka pareta dangu papareta- ya taka na tau nuna hikaria Nya la hangga-nggu. 18Kata-ka dapa- panjala nuda hida-ndingir, Nyuda nda-da patakang- njala kambalik beri hama pamangga dipanggu Nyungga. 19Kata-ka Nyuda nda-da mangungu-a pira pandambuha-da dangu tau nuda ruku Agama Nyuda wiki dangu nama tamungu Yehu- nama mbada meti, napa katatu nai Pauluh hina luri. 20Kanadu Nyungga nda kupi-anyapa- nggiki hamana papareha-ya mbuu halana yiana, nyungga kupa-arang himbuhang palaka la Yeruhali dangu pa-ajar lai nahu nduma njala yiana.21Nu kata-ka I Pauluh na hei patundang nduma pahukung dangu paneding buatangu nai kaiharu, Nyungga ku pareta-ya lupa hitaha-nya taka Nyungga ngalangu pa-pangandi-nya hanggangu lai kaiharu. 22Dangui, Agripa hiwana hanggang lai Festus. Nyungga mbuu kambuhang parongu wiki-ya na tau nuna. Haromu Festus hi wana Nyumu hu mbuhang parongu-ya.23Taka na lodu nama namu-nya, I Agripa dangui Bernike da mai dangu hanangu-da dangu da tama la uma pareta daka riangu hurunda-ndu militer dangu pareta-pa reta la kota nuna. lupangu hi hamana napa retana I Festus, I Pauluh nakaria-nya patama. 24I Festus hiwana-Nya, na maramba Agripa dangu mbuu halana nama mai kariangga ma Nyuma la yohu. Ita yauwa na tau yiana nama monung mbuha lana na tau Yahudi lai Nyungga. Hamu nama ninya la Yeruhali dangu mbui nama ninya lai Yohu. Dangu wa-warana na tau yiana lupangu dapa paluri mandaiya.25Kata-ka Nyungga ndaku djamburu-aya napa-palaku nggara mbuu-ya dangu na hukung meti. Dangu na- heipa-patandangu hanggangu- la maramba. Nyungga kubuata-ya nduma pa-pangandi-nya lai kaiharu. 26Nadu nyungga ndaku mangngu-ngu a hau anda mapadening nduma- patulih hanggang la miring-nggu. Kanadu nuna Nyungga kukaria-nya na tau yiana la hanggamu mbuu ndabana. dangu la wikina la- hanggamu nyumu maramba Agripa dangu tu numbu bandedi papareha-yiana nama ninya, Nyungga ku-mang-ngung ngara ngia nduma patulih. 27taka, beri hamana namanda ni-nya laka nandingu-nggu la wiki-nggu nduma pakariangu tau hukungu napa ndapa rahangu pakam baliku namapaluahangu la hangga-na.

Chapter 26Pauluh La Hangganai Raja Agripa

1 Hala na Raja Agripa wana nyai Pauluh, " Nyumu na wuanggau waktu lapa padira wikimu." halai Pauluh na wuanya kariyauku isyaratu dangu na dendiya na limana dangu hina padira. 2" Nyungga ku hanang, Raja Agripa, lapa pandoiya na parakara nggu ba ndedi pa la lodu nahu nyumu lawanya mbulu halana tuduhan weling la kaum Yahudi. 3Rihima, kaba nyumu ahli kau hanggang la mbulu halana tau Yahudi. Njadi nyungga ku monu nggau nyumu kau torung lapa ronguka.4Langataka, mbulu halana tau Yahudi da pimanya ba nggiki wana nyungga baku luri piti weling baku munda pa la ndaera nggu dangu la Yeruhali.5Nyuda da tanda ka nyungga weling la mangiluna dangu da akuya kaba nyungga baku luri hamana tau Parisi, nama dira kapandukuya dala anggama.6Nahu nyungga kundualaku lai yohu nduna lapa adili kaba nyungga patianggu nya napa ngganapu wana na randinai Miri, Ama nda nyuta. 7Kaba naina duyaka na randi napa patiangu da da hombulu ndambu da huku kaba nyuda dangu paweli etingu da bada hambayang lai Ala lodu dangu rudung. Na lailu naina ndumana pamonunguda la Raja Agripa, da tau-tau Yahudi dama tunduka nyungga. 8Ka nggikina nyimi hi ndai parahaya ya kabaila na hadang weling lametina?9Kanadu nuna duyaka, nyungga wiki makiraya kaba nyungga lundu kupalakuya na dangu na witing nama tantanya na tamunai Yehu weling la Nazaret. 10Dangu, nuna duyaka napa palaku nggu la Yeruhali. Nyungga nda mbulungu paku natau-tau kunduh a napa patama nggu dala hukung, baku halaka pangalanya na mandatu weling la imam-imam kapala, kataka mbu nyuda bada hukung meti, nyungga ku patunju ya. 11Hala, nyungga kukali hukunja nyuda la Sinagoge-sinagoge dangu pa usaha lapa paksa ha nyuda kada jerikuya, dangu dira mbeni ailulu hanggang lai nyuda, nyungga ku aniyaya ha nyuda, lundu taka la kuatak-kuatak asing."Pauluh Napaniya Rukuna Napapahamburu Dananyai Yehu12Ndumana na nama nuna, nyungga ninggapa la anda hanggang la Damsyik, dangu pareta dangu tunggahu weling lai imam-imam kapal. 13MBana tuamaka la tidu lodu, ya raja, la padua anda nggu, nyungga ku itaya hau nama kajilaku weling la awang, na rihipa papatarang weling mata lodu, nama duru winggirungga dangu datau-tau dama laku karia dangga nyungga. 14Hala, kaba nyuma mbulu hala ma mapa nyukarungu la dita tana, nyungga ku rongu hau kariyauku nama pani lai nyungga dala li Ibrani, Sauluh-Sauluh, ka nggikina nyumu hiu siksa ka nyungga? Dira hanukaya nyumu bau tilaya na galah rangsang.'15Hala nyungga hiku paarang, ' Ka nggamukau ka nyumu, Miri?' Halai Miri wananja, Nyungga Yehu ka, napa siksamu. 16Kataka, hadanguwa hala kau ndualaku wanja da wihimu. Kaba, Nyungga mbada pa itangu ngguka wiki nggu lai nyimi nduma na patunju nggu yiana, jiaya napa mbanjalumu hamana haatu tau pelayan dangu hakahi, nda mbulungu na nduma na witing napa mbada itami, kataka mbu ndumana na witing napa pa ita nggu nggai nyimi. 17Nyungga ku pamalundu nggai nyimi weling la bangsa mu yiana dangu mbu weling la bangsa-bangsa hawiangu, nama wada nyuda nyungga ku paraha nggau nyumu, 18kau mbunggahu ha da mata da nyuda kapeku pambelingu da nyuda weling lama kapatang hanggang lama hambila dangu weling la kuaha na imblihu hanggang lai Ala kapeku ngalang da nyuda pengampunan hanggang la njala-njala da dangu kada tarima nduma da la padua tau-tau dapa mbada pa hala papa kunduhuha dala pawai da lai Nyungga."'Pauluh Na Pakaluakanguya Rukuna Naparamana19Maka, Raja Agripa, nyungga ndaku parna a panda tundung hanggang la pa itaya na awang nuna, 20kataka, lamangilu-mangiluna, nyungga ku patakaya lai nyuda dama ninja la Damsyik, hala la Yeruhali, dangu la mbulu halana wilaya Yudea, dangu mbu la bangsa-bangsa hawiayangu, kaba nyuda lundunguma kada tombatu dangu kada pambelingu lai Ala, dangu lapa papalaku-palakuya hamana dangu napa tombatu wada nyuda. 21Nuna duyaka lati, da tau-tau Yahudi apaka la umanai Ala dangu da mbuhang papametika.22Lundu lodu nahu, nyungga ku ngalanya napa namungu weling lai Ala hiku ndualaku nyungga lai yohu ndumana pa hakahi, hamu latau-tau kudu njaka ndia la tau-tau mbokulu dangu ndapa pa pabanjaru wanya na ruku hawiangu, dedi mayaka jaka napa panina da wunangu dangui Musa rukuna nama njadi, 23kabai Karitu lundungu ma na harui dangu na hadang beli weling la padua tau meti, Na mbuabarunya nama hambila, hamu la tau-tau Yahudi ato ndia la bangsa-bangsa hawiangu."Pauluh Na Parukangu Lapa Payakinunya Na Agripa24Pauluh kaba patakanya pa rukuna napa kahirina, Festus wana dangu kariyauku pa mbokulunguna , " Pauluh ka katuaba munyaka nyumu! Napa pimu nama dira danguya nuna na pandoi kau nyumu hi ndau warahu." 25Katakai Pauluh wana, " Napa tembi nggu Festus, nyungga ndaku katuaba a, kataka nyungga ku patakanya nama padeningu dangu na kariyauku nama tama la kanandingu. 26Kabai, Raja na pinya na witingu yiana dangu lai nyungga mbu nama kariyauku dangu toru mbeni. Kaba, nyungga kuyakinu kaba nda ningu a hau mbu weling la witing yiana nama loloh weling la pahamatana kaba yiana ndana njadi a la pangia nama hudi.27Raja Agripa, ka nyumu parahayaha da wunang? Nyungga ku pinya nyumu parahaya." 28Raja Agripa wananyai Pauluh, " La waktu nama mareni, nyumu mbada pa yakinu munggaka nyungga lapa njadi tau harani?" 29Hala, Wanai Pauluh, " Nyungga ku monung lai Ala kana pariangganya ato kana pakanadikuya, nda mbulunguna nyumu a, kata mbulu halana tau nama rongu ka nyungga lodu nahu, njadi pa hama ngga nyungga, dira ana da kalai-lai yiada."30Halaka, raja na ndualaku. tuna numbu na gubernur, Bernike, dangu mbulu halana tau nama uhuku danja nyuda. 31Hala, kaba nyuda bada laku warunya napangia nuna, nyuda da kariyauku dangu anguda haatu dangu hawiangu, " Natau yiana ndana palaku aya nggara mbiaya napa rakana hamana dangu na hukung meti ato panjara." 32Maka, Agripa wananyai Festus, " Natau yiana njadi papahalaya jaka ndana hei banding lai Kaisar."
Chapter 27Pauluh Na Lakuya la Kuataku Roma

1Kaba halaka pa mbuataya nyuma pa lakula Italia, nyuda da wuyai pauluh dangu ba pira da dama tahangu hawiangu la haatu parwira pasukan agustan nama tamunguYulius. Nyuma ma hei la hau kapal 2weling la Adramitium nama mbuhang pa laku la dangu-dangu pelabuhan la sepanja pantai Asia. Nyuma malaku dangu na karia nggama i Aristarkhus, tau Makedonia weling la Tesalonika.3La lodu haromuna, nyuma mataka la Sidon, Yulius napalakunyai Pauluh dangu hamungu dangu napa hilanayi Pauluh lapa lua pararuha da anguna ndumana lapa uruh napa mbutu nai Pauluh. 4Weling lai nahu nyuma malaku dangu mapala hanggang la Siprus kaba na ngilu na mbangatu na lawang ara. 5Kabama taka ka nyuma dangu bama lapahunya na pantai nama malai Kilikia dangu Pamfilia, nyuma mataka la Mira la Likia. 6Lai nahu, naparwira nuna na tuamanya na hau kapal weling lai Alexsadria nama pala la Italia, halaka hina pa leli nggama nyuma la kapal nuna.7Nyuma ma ngeri pala kaba pira mbo lodu ma, dangu dira handukaya nyuma bama taka la Knidus. Kabana ngilu dira mbangatuya hi nda pekuna nyuma palaku rihi marau, nyuma ma pala hanggang la pantai Kreta la arah Tanjung Salmone. 8Nyuma mapala lapahunya na tanjung nuna dangu dira handukaya dangu matakanya hau napangia nama tamungu Pelabuhan Indah, nama ninya la lihina na kuataku Lasea.9Kaba nyuma ma pimanya mbada warungu maka waktu, dangu la rehi nahu, napa laku wangu la tehiku nuna dira mbahayaya kanadu rehi puaha datau yahudi mbada lapahu naka, Pauluh na panau nja nyuda, 10dangu hi wana nja nyuda, " Angudedi-angudedi nyungga ku ita kaba napa laku wangu yiana na nduta ya napa ruha dangu na runggi bakulu, nda mbulu ngu a napa wotuna dangu na kapaluna, kataka mbu na luri nda nyuta." 11Kanadu, na parwira nuna na rihi parahaya yapa na nahkonda dangu nama mangu kapalu ngu katimbangu i Pauluh.12Kaba ndana hamu a ba ndadiku la pelabuhan nuna kaba ninya pa musim maringu, dangu ma natau nama patunju ka laku weling lai nu dangu da parukang kapeku taka da la kuatak Fenik, hau pelabuhan la Kreta, nama hanggang la arah mbarat daya dangu mbarat tehiku, dangu ndadiku lainu kaba ninya pa la musim maringu. Na Ngilu Nama Dira Mbangatuya Na Nahakuya Nakapalu Nai Pauluh13Kaba natungu na ngilu mbangatu weling la selatan, nyuda da patandang kaba nyuda mbada taka daka la ngiapa patunju da nyuda. Kanadu nu, nyuda da yilaya na njangkar dangu da laku sepanjang pantai Kreta.14Kataka, ndedi hili mandai ana, na ngilu nama dira mbangatuya, napa pani Euroklidon, na pahapu weling la pulau nuna. 15Kabana landahu yaka ngilu nuna na kapal lu manyuma dangu ndapa maka apa pa hangganya na kamundina, nyuma ma menyerah dangu mata ma amanyaka na kapal lu manyuma hina hali-lindingu. 16Kabama pakiringu ka nyuma paka nggamiku hanggang la pulau kudu nama tamungu Kauda, dangu ba dira matiya nyuma mamaka pakamanduya sekoci kapal lu manyuma.17Bana halaka na awak kapal payilaya sekoci la ditana kapal, nyuda da paki liku-liku pa tolung wangu kapeku mandungu na kapal nuna. Kaba nyuda mangadatu danya pa terdampar la Sirtis, nyuda da paparunja da alat-alat kapal hida matanya da kapal lu da nyuda pa hali-lindingu. 18La hili hau loduna, kaba nyuma na pahali-lindi nggama la dita ngilu nama dira mbangatuya, datau pakiring danyaka pawarung pawotuna nakapal.19Dangu, la lodu napa tailu wana, nyuda da warunja da alat-alat kapal wangu lima wikida nyuda. 20Kaba hamu mata lodu ato ndia kandunu-kandunu ndada luhang a ba pira mbo loduna dangu na ngilu nama nda kudu na nahaku kama nyuma, njapu ma adanyaka mbulu halada monungu ma nyuma lapa pa malundungu.21Kaba dangu natau nama mbada laku mandai naka kaba nda ningu a pangangu, Pauluh na ndualaku la taluara da nyuda dangu na pani, " Angudedi-angudedi, lati nyimi tundunya na li panaungu nggu nyungga dangu ndai laku a weling la Kreta hi ngalanya nama ruha dangu napa runggi wangu hama tuna yiana. 22Kataka nahu, nyungga ku djukaru nggai nyimi kai padaingu tambah kanadu la huangamu ndaningu a nama mbulangu lurina, dira ana mbana mbulangu na kapal.23Kaba,ni kamodu, ningu malaikatu nai Ala, nama nduma ngga nyungga dangu napa hambayang nggu nyungga, na ndualaku la hangga nggu, 24hala hina pani, ' Ambu mangadatu, Pauluh. Nyumu lupang kau ndualakuma la hangganai Kaisar. Dangu, itaya, Ala mbada mura etina lai nyumu dangu da mbulu hala datau dama laku karia nggau nyumu. ' 25Kanadu nu, Angudedi-angudedi, tahang kadi etimu kanadu nyungga ku parahaya dala i Ala kaba mbulu hala nama njadi hamana napa mbada pani nangga nyungga. 26Kanadu, nyuta lupang ma ta kasasar la hau pulau.27Kataka, la rudung napa hombulu patuna, kaba nyuma ma hali-lindingu pa la sepanjang tehik Adria, kira-kira la padua rudung, da awak kapal da ndungga kaba nyuda lihi danyaka na mamadu. 28Nyuda da pajualanya na watu duga dangu da tuamanya na manjolungu na wai dokambulu rapana. nyuda da hili manju hakudu, hida hili ndauha ya na watu duga dangu da hili tuamanya na manjolungu na na wai hombulu lima mbo rapa napa. 29Kaba nyuma ma mangadatu pa takae la watu karungga, nyuda da papurung patu janggar weli la buritan dangu da hambayang ka peku riangga lodu na.30Kataka bapira da da awak kapal parukangu danya pa lapa palai miha weling la kapal dangu mbada papurungu daka sekoci la tehik dangu da pura-pura papapungu jangkar-jangkar weling la haluan, 31Pauluh wana nya na parwira nuna dangu da prajurituna, " Jaka datau-tau nuda ndada ndadi ku a da la kapal, nyumu ndapa ngala anggau lapa malundu nggau." 32Hala ka nuna, da prajurit da kadipuha da liku sekoci dangu da matanya pa tambulu.33Kaba mareni tuama naka na lodu, Pauluh na karai ha nyuda mbulu hala da kada piti pira pangangu, dangu na pani, " Lodu nahu jia na lodu hombulu patu nyumu panga-ngalang pa ninggau dala tegang dangu patorung pamanju kaba ndapa ngangu a nggara-nggara mbu. 34Kanadu nu, nyungga ku karai kai nyimi kai piti pira pangangu ndumana pamalundungu wamu. Kaba, ndaningu a hawala ru lunggi mbu nama mbulang weling la padua mu nyumu." 35Bana halaka papaniya nuna, Pauluh napitiya na roti dangu na hambayang lai Ala la hangga da nyuda mbulu hala da, na kawi-witaya na roti nuna, hida pakiring pangangu.36Maka, nyuda mbulu hala da hida pandingiru ha da etida dangu nyuda wiki mbu da ngangu. 37Da jumla ma nyuma nama ninggama dala kapal ningu 276 tau. 38Ba hala ka pangangu lundu mbihu, nyuda da pamalinya na kapal dangu da waru nya da gandum la tehik.Kapal Na Lujur Dangu Mbulu Hala Da Panumpang Da Malundung39Mbana pa kiring ka pa mbana na lodu, nyuda ndada pi a nyapa ba ningu ma madu, kataka nyuda da hamaya na na hau teluk nama ningu pantai ngu, lapangia napa mbuhang da nyuda pa berlabu ya na kapal lai nu jaka na njadi. 40Maka, mbada halaka pa ndauha jangka-jangkar, nyuda da matanya dala tehik, dangu la waktu nama pahamang, da pulinya na liku-liku kamundi dangu da pa hei nya na layar la muka kapal kapeku ngandina ngilu nyuda lundu la pantai. 41Kataka, kapal na tabrak karungga la pangia pahambura na dambu na tehik hina takae na kapal, Haluan na na kapal na takae dangu ndana njadi apa pa ngaduku, hala na buritan na kapal lujuru nanyaka kaba na ndalahuya ngaling.42Da prajurit ningu rencana da lapa pametiha da tahanan ka ambu ningu du haatu mbu nama ngeni dangu mapalai miha. 43Kataka, perwira nuna, na monung ka peku pamalundu nyai Pauluh, na cegaya na rencana da nyuda. Na pareta ha kapeku na natau-tau nama pingu pa ngeni kapeku kalinjuku mangilungu da weling la kapal dangu kada hanggang la mamadu. 44Dangu, dama rihi ninja la dita papan, ningu mbu nama paki benda-benda hawiangu weling la kapal. Dangu tuna nu, mbulu hala natau na lundung la mamadu dangu malundungu.
Chapter 28Pauluh La Pulau Malta

1Kabama lapahu nyaka nyumu dangu malundungu ma, nyuma ma pinya kaba na pulau nuna dapiniya Malta. 2Datau asli pulau nuna dapa pangitanguya na hamu etida nama dira hamu ai lulu ya. Kaba, nyuda da paduru epi dangu da hamburu kama nyuma mbulu halama kaba la rehi nuna pakiring nanyaka na urang dangu na maringu bakulu.3Kabai Pauluh na pauhi nja da kalai-kalai dangu na mbanjaluha la dita epi, hiu na na ular bludak na luhu kanadu na mbana hala hina kuluru nya na lima nai Pauluh, 4Kaba da mandadiku asli lainu bada itaya na binatang nama berbisa nuna bana tiwalungu la limanai Pauluh, nyuda da pani haatu dangu hawiangu, " Ndapa hili ranggu anyapa, natau yiana jiaya haatu nama pameti, sekalipun na malundung weling la tehik, keadila nda jia mata ananya pa luri."5Kataka, Pauluh na kambahunya na binatang nuna dala epi dangu ndana menderita a nggara-nggara. 6Datau-tau nuda da kira ya i Pauluh na mbua ato na meti la rehi nuna mbu. Kataka, bada mandai ka nyuda papatiangu dangu ndaningu a hau manjala nama njadinya, nyuda da beruba pikiran dangu hida pani kabai Pauluh jiaya na dewa.7La hau na rehi, la sekitar pangia nuna, ninya na tana mangu na kapala la pulau nuna nama tamungu Publius, nama hamburu kama nyuma dangu na njamu kama nyuma dangu hamungu ba tailu mbo lodu ma. 8La rehi nuna, na amanai Publius katuda nanya la ngia pakatuda kaba pariti nanya dangu disentri. Pauluh mainanya patadaluya dangu pa hambayanya dangu na mbanjaluya na limana la dita tau nuna dangu na pahamuya. 9Bana halaka panjadi na witing nuna, datau-tau hawiangu la pulau nuna dama hidu mbu damai lai Pauluh dangu na pahamuha. 10Nyuda mbu datamba tembi kama nyuma dangu bama siapu ka nyuma palaku, nyuda da handia nggama mbulu hala dapa paralu ma nyuma.Pauluh Na Hanggang La Kuatak Roma11Bana lundungu ka lapa tailu mbo lodu wana, nyuma ma laku dangu hau kapal weling lai Alexandria, nama berlabu la hau pulau nuna selama musim maringu dangu papaki Dioskuri kaba lambangu nanya. 12Ba takaka la Sirakusa, nyuma mandadiku lai nu tailu mbo loduma.13Weling lai nahu, nyuma ma laku hanggang la pantai dangu taka la regium. Haromuna, na ngilu selatan na tungu, dangu la hili hau lodu na, nyuma mataka la Putioli. 14Lai nahu, nyuma ma hamburu ha da angudedi hama pawai ma dangu da dunda nggama kapeku ndadiku hama-hama danja nyuda selama pihu mbo lodu. Hala, nyuma ma laku la Roma. 15Dangu, da angudedi-angudedi hama pawai la nahu, kabada ronguya rukuna nyuma, maingu weling lai nahu lundu taka la Forum apius dangu Tres Taberne lapa pahamburu dangga ma nyuma. Kabai Pauluh bana itaha nyuda, na bersyukur lai Ala dangu na pamandunya na etina.Pauluh La Kuatak Roma16Bama takaka nyuma la Roma, Pauluh da pahila nya pandadiku miha, dangu haatu prajurit nama ndakiya. 17Lapa tailu mbo lodu wana, Pauluh na pauhi nja da kapala-kapala Yahudi lainu, dangu bada halaka nyuda papauhi, hina paninja nyuda, " Angudedi-angudedi, handaka mbuna nyungga ba ndaku palakuya na nggara mbiaya nama palawang dangu bangsa nda nyuta ato da hori-hori apu ndai nda nyuta, kataka nyungga da wuaka beri hamana haatu tahanan weling la Yeruhali la lima datau-tau Roma. 18Kabada halaka nyuda papareha ka nyungga, nyuda da mbuhang pa puli ngga nyungga kaba nda ningu a alasan da lapa hukung pa meti ka nyungga.19Kataka, Kaba datau-tau Yahudi ndada mbuhangu a, nyungga ku parukang pa hei banding lai Kaisar, nda jia mbu ka nyungga ningu tunduhan ka lawanya na bangsa nggu. 20Njadi, nuna duyaka, nyungga mbada karai ngguka kapeku ita nggu nggau nyumu dangu pakariyauku danggau nyumu kaba nyungga da hondu wangga rantai yiana rukuna na monungu nai Israel."21Haka, nyuda da pani lai Pauluh, " Nyuma ndama tarima a huratu rukumu nyumu weling la Yudea dangu ndaningu a haatu mbu weling la angudedi-angudedi pawai nama mai lai yohu papatakanya na kabar ato papaniya hau nama nda hamu rukumu nyumu. 22Kataka, nyuma ma mbuhang parongu weling lai nyumu nggaraya napa ngalamu kaba rukuna na sekte yiana, nyuma ma pimanya ba langgi-nggi datau-tau da tantangunya."23Kaba da halaka nyuda pa aturu hau lodu nduma nai Pauluh, nyuda damai la pangia pandadiku nai Pauluh, da kariangu hau rombongan tau dangu. Weling la mbaru lundung la rudung, Pauluh na pakaluakanja nyuda dangu na hakahi rukuna Kerajaan nai Ala dangu na parukang pa yakinu nja nyuda rukunai Yehu, hamu weling la hukungTaurat Musa, hama mbuna na kitab para nabi. 24Datau ma pira da yakin hanggang napa pani nai Pauluh, kataka da hawiangu da tukaku paparahaya.25Kaba nyuda ndada patunju a haatu dangu hawiangu, nyuda mbu da laku mbana halakai Pauluh papaniya na pernyataan naina, " Na padeningu ma nggaraya napa pani nai Ngahu Matua la apu ndai mu lilai Nabi Yesaya, 26Lakuwa la bangsa yiana dangu paniya wa: Nyumu rongu, kataka ndau parna a pa mangerti, dangu nyumu ita, kataka ndau parna a pamengerti.27Kaba, da etida bangsa yiana mbada timbi daka dangu da kahilu da da mbotu lapa rongu, nyuda mbada bita dahaka da matada. Kapeku, ambu da ita nyuda wangu mata da, rongu wangu kahilu da, mangerti wangu etida dangu pambelingu. Halaka, nyungg ku pahamuha nyuda.'Kanadu nu, matawa na witingu yiana nyumu pimunyaka kaba na pamalundung wangu weling lai Ala mbada pataka nanyaka la bangsa-bangsa hawiangu dangu da ronguya nyuda." 29 [ Bana halakai Pauluh papatakanya na pani-pani nuna, datau-tau Yahudi da laku dangu dangu pa ndapa hama da la anguda nyuda ].30Pauluh na ndadiku dambu ndau ailulu na la uma napa hewa miha na dangu lapa hambur ha mbulu hala natau nama mai lai nyuna. 31Kabana buabarunya na Kerajaan nai Ala dangu na ajaru rukunai Miri Yehu Karitu dangu dira torumbeniya dangu nda ningu a halangan nggara mbia.

Romans

Chapter 1

1Pauluh, na atanai Yehu Karitu, napa pa aungu panjadi wunang, dangu napa pamihang lapa pabuabarunya na pulung nai Ala, 2napa mbada pa randi nai Ala ba ndedi pa hanggang la wunang-wunang-Na dala kitab suci 3rukuna Ana-Na kaba wana na tolu na dedi weling la keturunana nai Daud.4Dang pa mbada pa mbanjalu kaba jia duya na Ana nai Ala nama kuaha hanggang lapa hadang wana weling la padua tau meti wana na Ngahu nama matua, jiayai Karitu Yehu, Miri nda nyuta.5Hanggang lai Nyuna, nyuma ma galanya na kanyuru dangu jabatan kerasulan lapa ngandiya napa tundung lapawai lapa dua mbulu ndaba na bangsa nama nda Yahudi rukuna tamu-Na, 6ka nyumu mbu tama bana panjadi nduma nai Karitu.7Lai nyimi mbulu halana nama ninggai la Roma, napa namu nai Ala, dangu napa pa aungu lapa njadi tau-tau nama manandang: na Kanyuru dangu na hanggiala lai nyumu weling lai Ala, Ama nda nyuta, dangu weling lai Miri Yehu Karitu.I Pauluh Na Mbuhang Patadaluha Da Kabunggur La Roma8Lamangi-ngiluna, nyungga ku hanang lai Alanggu hanggang lai Yehu Karitu laditana nyimi mbulu halami kaba napawai mi mbada patakanyaka la mbulu halana pinu tana. 9Kaba, Ala, napa layani nggu dangu ngahu nggu dala pulung na Ana-Na, nama njadi hakahi nggu kaba nyungga ndaku panjang-panjangu a papaingatu nggai nyimi mbulu halami; 10dala hambayanggu, nyungga ku monung manu kajaka na peku nahu, dala la pambuhanai Ala, lundu ku tuabang mba nyungga lapa tadalukai nyimi.11Nyungga dira mbuhang ka papahambur danggai nyimi kapekuna nyungga pa wuanggai hau karunia rohani ndumana lapa pamandu nggai nyimi, 12kapekuna nyuta ta ngalang pa teguka pahama-hamang dala pawai mi-mihanda, hamu napawaimu jaka ndia pawai nggu.13Angudedi-angudedi, nyungga ku mbuhang kai pinya kaba nyungga mbada pambi-mbirang bangguka lapa mbuhang patadalukai nyimi, kataka ningu pa mapambiatang lundu nahu, kapeku mbuna nyungga papapu wuana weling la paduami nyimi ka hamana la paduada mbangsa-mbangsa hawiangu ndama nda Yahudi ha. 14Nyungga ku wutang latau Yunani dangu latau barbar, lama ningu patandang ato lama nduba. 15Kanadu nuna duya, nyungga dira mbuhang ka papatakanya na pulung lai nyimi nama ninggai ka Roma.16Nyungga ndaku makia anya na pulung, kaba na pulung jia na kuaha nai Ala nduma lapa malundung natau nama parahaya; ri-rihi lama ngiluna datau Yahudi, lundung mbu datau Yunani. 17Kaba la dana, napadeningu nai Ala napatakanya weling lapawai taka lapawai, hamana ba ninya napatulihu: '' Natau nama padeningunaluri lapawai.''Na Mbeni Nai Ala Hanggang La Njala Tau18kaba, na murka nai Ala na patakanya weling la awang hanggang la mbulu halana napakambaliku wangu dangu na akatu natau nama nakunya nama padening weling wanya akatu da ntuda. 19Kanadu nu, nggaraya napa pinya rukunai Ala mbada luhang naka lai nyuda kabai Ala mbada patuji nanyaka lai nyuda.20Langatakama, piti weling bana padikanya na pinu tana, na horinai Ala napa ndapata ita, jiaya na Kuaha-Na nama palupang weli la hori ke ilahian-Na, mbada pa ita luhang yaka lapa patandanya hanggang dapa mbada padika-Na hala nyuda hi nda pekuda pa papalaping. 21Kataka, da tanda mbuya nyuda i Ala, nyuda ndada tembi aya-Nyuna mba Ala ya ato hanang lai-Nyuna; taka na pambeling, apa tandang da nyuda nda ningu a nggunana dangu na etida nyuda ama nduba na kapatang.22Nyuda da anggapu da wikida tau manggana ha, kataka da nduba, 23dangu da panjiapanya na kemuliaan nai Ala nama nda marihaku dangu hori tau-tau nama mbinu njalana, mbara-mbara, mbanda dama kapatung wihina, ato mbanda-mbanda mbeni.24Kanadu nu, Ala na wuanja nyuda lapa mbuha etida nyuda bada mbuhanya nama nda hamu hi nyuda da kawara pa hidu ha da tolu wiki da nyuda.25Kaba, nyuda da panjiapanya na padening nai Ala wanya kambaliku, dangu da panyukaru pa pahambanya makluk dapa padika-Na, nda Nyuna a nama padikanja napa punji pangalada lundu nu-nu. Amin!26Kanadu nu, Ala na wuaha nyuna lai napsu-napsu nama hina, kaba da tau kawini-kawini da nyuda da panjiapanja da hubunga nama patuba dangu namanda patuba. 27Tuna nu mbu datau mini, nyuda da tokunya na hubunganu nama patuba dangu tau kawini, kataka dira hambi-mbilaha dala napsu hanggang la haatu dangu la hawiangu; tau mini dangu tau mini dapa palakuya na papandoi-pandoi napa makia wangu dangu da la tolu da nyuda, nyuda da ngalanya na hukung rukuna na njala da nyuda.28Dangu, kaba nyuda ndada mbuhangu a pa akuyai Ala da la patandangu da nyuda, makai Ala na wuaha nyuda la patandang-patandang nama muhung hi nyuda da palakuya napa nda peku palakuda.29Nyuda na mbinu nja mbulu hala nama nda padeningu, nama akatu, rakusu dangu kebencian; mbinu nja iri la eti da, pameti, pahanggang, kambaliku, dangu dengki; nyuda da pulu wangu, 30Pitna, benci yai Ala, kasar, sombong, bakulu ngaru, patumbu ya nama akatu, ndada tundung la ina ama, 31nduba, nda tundung, nda ningu perasaan, dangu mbeni.32Dangu, ber da pi mbu nya nyuda peraturan nai Ala ba wanakaba natau nama palakuya nuna na witing-witing na pantasu ma pa meti, nyuda nda palaku adanya, kataka da ndukunya natau-tau nama palakuya na witing nuna.
Chapter 2Matawa I Ala Nama Njadi Hakim

1Jaka tuna nu, nyimi ndai maka apa lapa pambeling beli, ha tau, nggamu mbiaya nama hakimi ya natau hawiangu, kaba jakai hakimi haka nyuda, nyimi mbu i hukunya na wikimi; kaba, nyimi nama hakimi mbu i palakuya na witing nama hamang. 2Nyuta ta pimanya kaba na hakimi nai Ala napa kambutukuya dangu adiluna la mbulu halana tau nama palakuya na witing hama na nuna.3Jaka tuna nu, ka nyimi bai kiraya i maka pa puling weling la hukung nai Ala, ha tau, jiakai nyimi nama hakimu ha nyuda nama palakuya na witing nuna, kataka mbu ma palakuya na wunda nama pahamang? 4Ato, ka nyimi anggap reme ya napa wulu na la kemurahan-Na, bana sabar-Nyuna, dangu na ta bunggahu na kanandingu la eti-Na dangu ndana pianya kaba na hamunai Ala napa tunjuya kapekuna nyimi na pandu kai la patobatu?5Kataka nu, kabana hori katiku watumu dangu na etimu nama nda mbuhang pa tobatu, nyimi mbanjalu minya murka la wiki mihami nduma na la lodu murkana jaka na taka ka na hukung nama padening weling lai Ala napa takanya. 6Nyuna na mbalahuha mbulu ndaba natau hama na napa pandoi da nyuda miha: 7Jiaya na luri palupang lai nyuda nama dira tekunu lapa pandoi ya nama hamu pa himbuya na kemuliaan dangu napa tembi.8Kataka na murka dangu a mbenina lai nyuda nama parihinya na wiki mihana dangu ndana tundu anya nama padening, kataka na ndakiya nama nda padeningu. 9Ningu ma harui dangu handuka lai nyuda natau nama palakuya nama akatu, ri-rihi datau Yahudi dangu mbu datau Yunani.10Kataka, kemuliaan, patembi, dangu hanggiala hawuala padaingu ningu ma lai nyuda mbulu ndaba natau nama palakuya nama hamu, ri-rihi la tau yahudi dangu kemuliaan latau Yunani. 11Kaba i, Ala ndana kawa-wari a tau. 12Ndumana natau nama palakuya na njala dangu ndana tanda aya na Hukung Tauratu, nyuda da lanyapu nda ningu Hukung Tauratu. kataka, natau nama pando njala la wawa Hukung Tauratu na hakimu ya la dasaruna Hukung Tauratu.13Kaba, ndama rongu Hukung Tauratu aya napa padenina la hangganai Ala, katakanapa tunjuya latau nama palakuya nama padeningu la hangganai Ala.14Kaba, jaka ndatau nda Yahudi nama ndaningu Hukung Tauratu napa lakuya dangu alamina nggaraya napa tuntu tuna na Hukung Tauratu, maka nyuda, nama ndaningu Hukung Tauratu, jiaya na Hukung tauratu la wikida nyuda miha.15Na witing tiana na patunju ya kaba napa pandoi na na Hukung Tauratu nuna da la eti da nyuda, lumbu eti da nyuda da wuangu hakahi, dangu na patandangu da nyuda da kawara patunduh ato da mbela ha nyuda, 16La lodu kabai Ala bana hakimuha da patandangu-patandangu datau dama kawining hanggang lai Yehu Karitu hama dangu na Pulungu nggu.Tau Yahudi Dangu Hukung Tauratu17Kataka, jaka nyumu paniya na wikimu tau Yahudi dangu kandiwal la Hukung Tauratu, dangu mbakul dalai Ala, 18Tandaya napa wuku-Na, patunju ya nggaraya nama hamu, dangu mbana ajaru rukuna na Hukung Tauratu, 19dangu yakinu kaba na wikimu jiaya nama pa itanya na anda da nyuda dama poki, na hambila lai nyuda nama ninja dala kapatang, 20pa ajaruha nyuda datau-tau nama nduba, ngguru da nyuda datau nama ndedi matua kanandingu, dangu kaba ningu perwujudan papinguna dangu mapadeningu dala Hukung Tauratu,21Maka nyumu hai nama ajaru tau hawiangu, kanggikina nyumu hi ndau ajaru aya na wiki mihamu? nyumu nama ajaruha nyuda ka ambu da mbohu, ka nda nyumu wiki a ma mbohu? 22 nyumu nama laranya natau pa berzina, ka nda nyumu wiki a nama berzina? nyumu nama njijik hanggang la berhala-berhala, ka nda nyumu wiki a nama rompokuya na uma berhala?23Nyumu nama bangga hanggang la Hukung Tauratu justru pamakiaya i Ala dangu bau langgaruya na hukungu-Na! 24Kaba, ninya napa tulihu: " Na tamunai Ala da hujatuya la padua bangsa-bangsa hawiangu rukuna nyumu.25Hunatu memang ningu nilai na jaka nyumu u tundunya na Hukung Tauratu, kataka jaka nyumu haatu tau nama langgaru Hukung Tauratu kau, maka na hunatuma ndana njadi a pa hunatu. 26Njadi, napa ndapa hunatu na paluya na pareta-pareta dala Hukung Tauratu, kanda nama nda pa hunat na dihaya hamana napa hunatu? 27Dangu, ndia natau napa huna lahiriah, jaka napa lakuya na Hukung Tauratu, na hakimi kau nyumu, tau ka ningu mbu Hukung Tauratu dangu pa hunat, kataka pa langgaru hukung?28Kaba, Napa pani Yahudi sejati kanda jiaya natau napa ita weling la hambeli ana, dangu na hunatu nama palangatakang nda jiaya na hunatu la tolu aya. 29Haatu Yahudi sejati jiaya nama pa weli eting weling la kanandinguna kaba Yahudi ya, dangu hunat nama langatakana jiaya na hunatu napa palaku weling la eti, napa palaku nai Ngahu, nda jia aya na hukung napa tulihu. napa punji hanggang latau hama na yiana nda takana weling la tau a, kataka weling lai Ala wiki.
Chapter 3

1Jaka banai kanu, nggarayaka na rihi natau Yahudi? Ato, nggarayaka na utungu na bana hunatu? 2Dira dangu ya, dala mbulu halana; la mangiluna, lai nyuda napa parahaya ya na pulung na Ala.3Hala, jaka tau mapira ndada parahaya, ka ndana parahaya da nyuda na mbataluya na tundungu nai Ala? 4Alu ndia ndoku ma! Ala jiaya nama padeningu walau pun haatu-haatu tau nakambaliku. Hama na ba ninya napa tulihu: " Nyumu terbukti bau padeningu dala kariauku-Mu, dangu Nyumu padaingu talumu jaka natau da hakimi kau-Nyumu,"5Kataka, jaka na ndapadeningu nda nyuta justru na patuji ya napa deningu nai Ala, ka nggarayaka napa paninda nyuta? Ka na njadi du nyuta kata pani kabai Ala ba ndana adilu a bana hukun nda nyuta? ( nyungga hiku pani tunggu nu kaba haatu tau ka ) 6Alu ndia ndoku a! Jaka tunaka nu, kanggiki wana bai Ala bana hakimu nya na pini tana?7Kataka, jaka na lii la kambaliku nggu, na padeningu nai Ala na tamba hawualawa-Nya, kanggikina nyungga na hakimi kapa hamana haatu tau nama njala? 8Dangu, ( hamana bada pitnaha bapira datau hanggang lai nyuta ) kanggikina hi ndai pani, " Maiwa, kata palakuya nama akatu kapeku wuwa na nama hamu weling lama akatu nuna."Nyuda dama pani tuna nu na layaku ma lapa hukunya!Mbulu Halana Natau Nakuahaya Njala9Hala nggaraya? Ka nyuta ta rihipa lapa hamu weling latau hawiangu? Ndia ndoku a! Kaba, kaba nyumu mbada pani maka ba dedipa kaba hamu natau-tau Yahudi ato mbu tau nda Yahudi , ninya la wawa njala. 10Hamana ba ninya napa tulihu, " Nda ningu a haatu tau mbu nama pandoi ya nama hamu, haatu mbu ndi a.11Ndaningu a haatu tau mbu nama ningu kanandingu na. Nda ningu a haatu mbu nama himbuyai Ala. 12Mbulu halana tau mbada pambelingu naka weling lai lai-Nyuna, nyuda hama-hama ndaningu apa ngguna da. nda ningu a haatu tau mbu nama pandoi ya nama hamu, nda haatu mbu."13Na kambalawai da nyuda beri hamana reti nama hanganga, na lama da nyuda da pelitu-pelituha, racun na ularu nama berbisa ninya la wawa tada ngaruda nyuda." 14" Da ngaru da nyuda na mbinja kutuka dangu ma paita."15" Da wihida nyuda riangga pa bungunja wairia. 16Na harui dangu napa handuka wangu ninya la andada nyuda. 17Dangu, nyuda ndada pi anya nggiki wanaka na lari da la ndami. 18" Na mangadatu lai Ala nda ningu a la hangga mata da nyuda."19Nahu nyuta ta pinyaka kaba nggara biaya napa pani na na Hukung Tauratu halaka hi na patangangu la hau-hau ngaru, dangu na pinu tana ninya la wawa penghakiman nu nai Ala. 20Nda ningu a tau napa padeni na la hangganai Ala wanya bana palakuya na Hukung Taurat kaba jaka na liiya na Hukung Tauratu nuna na taka napa tanda wanya na njala.Ala Napadeninya Natau Li La Pawai Hanggang lai Yehu Karitu21Kataka nahu, jaka ndaningu Hukung Tauratu, na padeningu nai Ala napatakanya, dangu na hakahinya la Kitab Taurat dangu da wunang-wunang. 22Kaba na, padeningu nai Ala hanggang la pawai lai Karitu Yehu na patakanya lai nyuda latau nama parahaya, kaba ndaningu a paka waringu;23Kaba mbulu hala natau mbada njala naka dangu mbada mbulangu naka na hawuala nai Ala, 24dangu napadeninya dala panamu la karunia-Na dangu para huma-humangu bana li la penebusanu dala Yehu Karitu;25napa mbada pataka nai Ala wangu tabunggahu kaba anda ndami ya dala wairia-Na la pawai. Na witingu yiana na pa itanguya kabana na adilu-Na, na sabaru-Na, Ala mbada mata nanjaka da njala-njala dama njadi lama lapahu.26Na witingu nuna mbu na pa maksutu na na patunju hanggang na adilu-Na la masa nahu kapeku Na terbukti padeningu dangu papadeninya natau nama pawai lai Yehu.27Njadi, langgiyaka napa jangga wanda nyuta? mbada palelinjaka! La hukung nggara? La hukung napa pandoi nda nyuta? Ndi a, kataka la hukung pawai. 28Kanadu nu, naina duyaka napa parahaya nda nyuta, kaba natau napadeninya la hangganai Ala rukuna pawai, nda ma welingu la pandoi-pandoinama palatangu la Hukung Tauratu.29Ato, kai Ala, Ala miha na bangsa Yahudi aya? Ka nda Nyuna jiaya na Ala na bangsa nama nda Yahudi mbu? Ya! Na bangsa nama nda Yahudi mbu, 30kabai Ala nuna hau ana dangu Na padeninya natau-tau napa hunatu dala pawai, dangu napa nda hunat la pawai.31Njadi, ka nyuma ma pa mbula nya na Hukung Tauratu la pawai? Hada-ndakangu ndi a! taka na pambelingu, nyuma justru ma ndingirunya na Hukung Tauratu.
Chapter 4Teladan Nai Abraham

1Njadi, nggarayaka napapaninda rukunai Abraham, ama mandai nda nyuta wanai tolu? 2Kanadu jakai Abraham napadeninya rukuna napapandoi na, ningu alasan na lapa djangga wana, kataka ndi a la hangganai Ala. 3Kaba, nggaraya napa panina la Kitab Suci? " Abraham na parahaya lai Miri dangu i Miri na diha ya nuna lai nyuna kaba mapadeninguya."4Lai nyuda datau dama rama, ngganji dapa wua danja lai nyuda nda hau handia aha, kataka haku da nyudaha.5Dangu, nyuda dama nda rama, kataka da parahaya lai Ala nama paninja datau fasik, napawai da nyuda na diha ha kaba mapadeninguya.6I Daud mbu napani ba dira diberkati ya natau kabai Ala na diha ha na padeningu dangu ndana hamata aha da wunda dapa mbada pandoi na: 7Na hanggiala wa natau napa ampuniha dapa laku lapahu-lapahuna, dangu dapa bitungu da djala-djalana. 8Na hanggiala wa natau da djala na ndana diha aha i Miri!"9Ka na berkatu yiana ndumana natau napa hunatu aha? Ato ndia ndumana natau napa hunatu mbuya? Kaba nyuma mbada pani maka kaba " Na pawai nai Abraham na dihaya kaba mapadeninguya."10Hala, kanggiki wanaka nuna mbana diha ya lai nyuna? Mba ndedi pa ato mba halaka pa nyuna pa hunat? Nda ba hala pa hunatu a, kataka ba ndedi pa pa hunatu.11Abraha na tarima ya na tanda hunat kaba meterai mapadeninguya napawai ba ndedi pa nyuna pa hunatu ya kapekuna nyuna pa njadi ama mbulu hala datau parahaya nda pa hunat hi nama padeningu nuna na diha mbuha lai nyuda;12walaupun na njadi ama datau dapa hunatu nda mbulung dapa hunatu a kataka mbu na laku dala pawai napa mbada pa hanggana na ama nda nyuta, Abraham, ba ndedi pa pa hunatu ya.Abraham Natarimaya Na Randingu Nai Ala La Pawaina 13Na randi lai Abraham dangu la keturunan na kaba nyuda da nduma nya mbulu hala na pinu tana nda jia mbinu ana nya Hukung Taurat, kataka li lama padeningu pawai. 14Kaba, jaka nyuda dama weling la Hukung Taurat ngalang pa njadi ahli waris, maka na pawai nda ningu a nggunana dangu na randingu nai Ala ndana njadi apa; 15Kaba na Hukung Taurat napa takaya na murka, kataka jaka nda ningu Hukung Taurat, maka lainu mbu nda ningu a palapahungu.16Naina duyaka ka nggikina na randingu nuna na taka weling la pawai, kapekuna na randingu nuna na palatangu dangu panamu karunia hi peku na na randingu nuna nataka la mbulu halana keturunana nai Abraham; nda mbulung mbu nama weling la Hukung Taurat, kataka mbu nama weling la pawai nai Abraham, kaba jiaya duya na ama nda nyuta mbulu hala nda, 17( hama na napa tulihu, " Nyungga ku panjadi nggau nyumu ama la bangsa dangu " ) la hangganai Ala, napa parahaya na, jiayai Ala nama wuangu luri la tau meti dangu napa pa aungu nama ndedi ningu lundu hi ningu.18Dala monung la dita monung la parahaya, hina pahilangu pa njadi ama dangu bangsa hama na napa mbada panina, " Kataka ba tuna nu maka da keturunan nu mu."19Dangu, ka ambu malijangu dala pawai, kana pi mbunya na tolu wikina bana tika pa meti kaba na umuruna kira-kira 100 ndaungu dangu na rahimu nai Sara mbu mbada meti naka;20nyuna ndana pa mbimba anya hanggang la randi nai Ala rukuna na nda parahaya na. kataka na pambelingu na pawai na mandungu hina wuanya na hanggialana lai Ala, 21dangu na yakinu kabai Ala na berkuaha papalakuya nggaraya napa mbada pa randi-Na.22Kanadu nuna duyaka, napawina " na dihaya kaba mapadeninguya."23Kataka, na wunda nuna na tulihu nda mbulung na kepentinganai Abraham a, 24Kataka nyuta mbu. Na witingu nuna na diha lai nyuda nama parahaya lai nyuna nama pahadananyai Yehu, Miri nda nyuta, weling la padua tau meti.25Jiaya, Yehu napa mbada wuada lapa meti nduma nda nyuta, dangu napa mbada pahadang rukuna lapa padeni nda nyuta.
Chapter 5Datau Napadenyai Ala Wanya Pengobanan Nai Yehu Karitu

1Batunaka nu, kaba nyuta mbada padeni nandaka i pawai, maka nyuta mbada ndami ndaka dangui Ala li la Miri nda nyuta, Karitu Yehu; 2lilai Nyuna, nyuta ta ngalanya na anda tama hanggang la pawai la kanyuru na Ala kaba nahu nama njadi lata nda nyuta pandualaku, dangu nyuta ta hanggiala dala monung kemuliaan nai Ala.3Nda nuna mbu a, nyuta mbu ta hanggiala dala handuka napa alami nda nyuta kaba ta pi dunya nyuta kaba na pa handuka wangu yiana na ngalanya na ketekunan, 4ketekunan menghasilkan karakter nama tahang uji, dangu karakter nama tahang uji na ngalanya na monung, 5dangu na monung ndana paka cewa ata, kaba na panamu nai Ala na pahalanya dala eti nda nyuta li la ngahu matua napa mbada pa karunia nanda nyuta.6Kataka nyuta bata malijangu pa, Karitu na meti ndumana tau-tau nama durhaka la rihi nama tepat. 7Kanadu, jarang ningu tau nama mbuhang pa meti ndumana natau nama padeningu, walaupun ningu mbu tau nama mbuhang pa meti nduma natau hama.8Kanadu, Ala napatakanya na panamu-Na lai nyuta, kaba nyuta ninda pa la panjala, Karitu na meti ndu nda nyuta. 9Rihi weling lai nu, bana halaka papadeninya weling la wai ria-Na10Kanadu, kaba ta njadi pa nyuta muhu nai Ala, nyuta mbada pandami ndaka dangui Ala lila pameti wana na ana-Na, rihi-rihi maka nahu kaba nyuta mbada pandami ndaka dangi Ala. Dangu nyata na nahu nyuta mbada pandami ndaka dangui Ala, maka nyuta mbu padaingu pamalundu nanda lila luri-Na. 11Nda jiaya nuna mbu, nyuta mbu ta djangga dalai Ala hanggang lai Miri nda nyuta i Yehu Karitu, nama lai Nyuna nyuta nahu ta ngalanya na ndami dangui Ala.Meti Lilai Adam, Luri Lilai Karitu12Kanadu nu, hamana na njala mbana tama dala pinu tana yiana lila haatu tau dangu na meti tama lila njala, tuna nu mbu meti na tanyabar la mbulu hala natau kaba mbulu halana mbada njala yaka. 13Kaba, na njala mbada ninyaka la pinu tana ba ndedi pa ninya na Hukung Tauratu nai Musa ninya, kataka na njala ndana diha aya i Ala selama ndaningu a Hukung Taurat.14 Jaka tunanu, na meti na berkuaha piti weling zaman nai Adam lundu i Musa, bahkan la dita tau-tau nama nda palakya na njala hamana napa palakunai Adam, nama jiaya na pamauna weling lai Nyuna nama taka.15Kataka, napa wuana weling lai Ala nuna ndana pahama a anguna njala. Kaba, jaka na njala haatu tau, dangu tau ma meti, maka rihi maka anu na karunia weling lai Ala dangu na wuangu lila karunia haatu tau nuna, jiayai Yehu Karitu.16Dangu, na kanyuru nda hama ana akibatu weling la njala haatu tau nuna. Kaba na penghakiman la dita laku lapahu na ngandi hukung, kataka na kanyuru la dita dangu palaku lapahungu na ngandiya nama padeningu.17Jaka na njala haatu tau, na maut na berkuaha la haatu tau nuna, ri-rihi maka datau dama tarima dangu kanyuru dangu karunia mapadeningu na pareta dala luri lila haatu tau, jiayai Karitu Yehu!18Njadi, hamana mbana lila hau palaku lapahuna mbulu hala natau na ngalanya na hukung, tuna nu mbu napa pandoi na lama padeningu haatu tau kataka mbulu hala natau na ngalangu luri dangu padeningu. 19Kanadu, jaka ndana taatu a na haatu tau, dangu natau nama njala. Kataka, kabana taatu na haatu tau, dangu natau napa padeningu.20Hukung Taurat na tambaya kapekuna na njala na tamba dangu. Kataka, la pangia njala na tamba, na kanyuru nai Ala na tamba berlimpa-limpah, 21kapeku beri hamana na njala bana berkuaha dala meti, na panamungu mbu na berkuaha lila mapa deningu nama pandu la luri palupang dalai Karitu Yehu Miri nda nyuta.
Chapter 6Meti Hanggang la Njala Dangu Luri Dalai Karitu

1Njadi nggarayaka napa pani nda nyuta? Ka ta pandoi pangalamanya na njala nyuta kapeku na kanyuru na tamba dangu? 2Ka ndi a mbu una! Ka nggiki wana ba nyuta nama mbada meti la njala ta luri pa la dalu na? 3ato ka ndai pi anya kaba nyuta mbu ndaba na pahala pa runung dalai Yehu Karitu mbada parunu nandaka dala meti-Na.4Kanadu nu, nyuta mbada tani nanda ka pahama danya Nyuna la rehi mbana nyuta bana parunu dala meti-Na; kapeku hamanai Yehu napa pahadang weling la padua tau meti lila kemuliaan nai Ama, nyuta mbu ta njadi palaku dala luri mbaru. 5Kaba, jaka nyuta mbada kahau nandaka pahamang lai Nyuna dala rupa na pameti wana Nyuna, nyuta mbu na pakahau nda dala la rupana napa hadangu wana-Nya.6Nyuta ta pimanya kaba natau ndai nda nyuta mbada harika nanyaka pahamang dangui Karitu dangu tolu njala nda nyuta ndana palanyapa aya hi nyuta ndata pa ata aya na wiki nda la njala. 7Kaba, natau nama mbada meti, mbada puli nanyaka weling la njala.8Nahu, jaka nyuta mbada meti danda nyakai Karitu, nyuta ta parahaya ya kaba nyuta mbu ta luri danya Nyuna.9Nyuta ta pimanya kabai Karitu napa mbada pahadang weling la padua tau meti ndana hili meti beli apa; napa meti wangu ndana berkuaha apa lai Nyuna.10Kaba, rukuna pa meti wa-Na, Nyuna na meti hanggang la njala walaupun lundu nu-nu, kataka rukuna na luri-Na nuna, Na luri ndumanai Ala.11Tuna nu mbu na wikimu nyumu, nyumu u pimanya kaba na wikimu mbada meti naka hanggang la njala, dangu luri nduma nai Ala dalai Karitu Yehu.12Kanadu nu, ambu pahila dunya na njala na kuaha ya na tolumu nama fana halaka nyumu hi tundu nya napa mbuhana. 13Dangu, ambu wua mbuya na anggota-anggota tolumu la njala ba alatu pa akatu wanguya. Kataka, wuaya na wikimu lai Ala ba nama luri la padua nama meti, dangu da anggota-anggota tolumu ba alat napa padeningu wanai Ala.14Kaba, na njala ndana berkuaha a la ditamu kanadu nyumu ndau luri apa la wawa Hukung Taurat kataka la wawa kanyuru.Ata Mapadeningu15Njadi, nggarayaka napa palakunda? Ka padaingu palaku mbanda nyaka nyuta na njala kaba ndata luri a la wawa Hukung Taurat, kataka la wawa kanyuru? Tentu ndi a mbu! 16Nyumu u pimanya wangu na kaba bau wuaya na wikimu ba hama ata na tundung la hau ato la haatu, nyumu njadi ata la pihak napa tundu mu nuna; hamu hanggang la njala nama pandu kau hanggang la pameti wangu, ato la tundung nama pandu kau la pa hanggang lama padeningu.17Kataka, syukur baka lai Ala kaba nyumu nama amang na atanggau njala, nahu mbada njadi muka pa tundung mbinu eti lai poku-poku napa mbada pa ajaru nanggau nyumu, 18dangu kaba nyumu mbada mbebahu muka weling la njala, nyumu njadi ata mapadeningu.19Nyungga ku kariaku wangu istila nama latau kaba na lema na tolumu. Kaba, hama nama weli amangu nyumu u wuanguya na anggota-anggota tolumu lapa ata ya nama najihudangu nama akatu nama pa akibatu ya nama rihi marau lapa akatu, nahu wuanguyawa na anggota-anggota tolumu pa njadi ata mapadeningu nama pahupung la pamatua. 20Kaba, nyumu njadi pa mbudaku njala, nyumu mbebahu weling lama padeningu. 21Kanadu, utung nggarayaka napa ngalamu nyumu weling la wunda nama pamakia kau nyumu nahu? Kaba, la hupu halana nuna njia napa meti wangu.22kataka nahu, ba halaka papuli nggau weling la njala da na pa atanggau i Ala, nyumu ngalanya na wuana ladita na kesucian dangu na pahupung la luri palupangu . 23Kaba na upana njala jiaya napa meti wangu, kataka na karunia nai Ala djiaya na luri palupang dalai Yehu Karitu, Miri nda nyuta.
Chapter 7Na Pahalaya weling la Hukung Taurat Lila Tolu Nai Karitu

1Kai pi dunya nyimi, hai angudedi-angudedi nggu ( kaba nyungga kukariauku danja nyuda dama pinya na Hukung Taurat ), kaba na Hukung Tautat na berkuaha la haatu tau bana luri pa?2Kanadu nuna duyaka, haatu tau kawini nama nika narandiya wanya Hukung la leina bana luripa; kataka jaka na meti na leina, nyuna na mbebahu weling la hukung nikana. 3Njadi, jaka na tau kawini nuna na njadi papaha tau mini hawiangu bana luri pa na leina, na paniya pezina, kataka jaka na metika na leina, na mbebahu weling la hukung hi ndada pani ayapa pezina jaka naa hili nika angu tau mini hawiangu.4Kanadu nu, angudedi-angudedi nggu, nyumu mbu mbada meti muka la Hukung Taurat lila tolu nai Karitu kapeku na nyumu na mangu nggau hawiangu, jiaya Nyuna napa mbada pahadang weling lama meti hi peku na nyuta ta ngalanya wuana lai Ala. 5Kaba, ka bata luripa nyuta dala tolu, na hawa napsu njala napa padana la Hukung Taurat na rama dala anggota-anggota tolu nda nyuta kapeku ngala nanya wuana la pa meti wangu.6Kataka, nahu nyuta mbada puli nanadaka weling la Hukung Taurat, mbada metika hanggang nggaraya la mangiluna nama winggiru nda nyuta hi nyuta nahu ta layani ya la keadaan mbaru ndutu ya na ngahu, nda ndutu aya na hukung ndai napa tulihu.Njala Dangu Hukung Taurat7Jaka tunaka nu, nggarayaka nyuta napa pani nda? Ka na Hukung Taurat nuna njala ya? Handa-ndaka ndi a! Na pambeling, nyungga ndaku tanda aya na njala kecuali lila Hukung Taurat, kaba nyungga ndaku pi anya na arti na na mangunya na mangu tau hawiangu jaka na Hukung Taurat ndana pani a, " Ambu mbuha dunya." Kataka, na njala na piti kesempatan lila pareta nuna kapeku ngala ndanya wuana hamana pambuha na wiki nggu; kaba jaka nda ningu Hukung Taurat na njala na meti.9La maniluna nyungga ku luri nda ningu a Hukung Taurat, kataka bana takaka na hukung nuna, na njala na luri dangu nyungga ku meti; 10dang na pareta naina, lati nama ngandita la luri, kataka na pandu ka la pameti wangu..11Kaba, na njala na piti kesempatan lila hukung nuna kapekuna tipuka dangu na pametika. 12Njadi na Hukung Taurat nuna na kuduh, dang na hukung nuna kuduh, padening dangu hamu.13Jaka tuna nu, ka nama hamu nuna na patakanya napa meti wangu lai nyungga? Handa-ndaka ndi a! na njala la nama ngalanya napa meti wangu dala lai nyungga hanggang nggaraya nama hamu kapeku nyata na kaba na njala jiaya mayaka na njala, dangu hanggang la hukung nuna na njala na tamba luhang lapa njala wana. Nama Nda Pahama Dala La Wiki Nda Nyuta14Kaba nyuta ta pinya kaba na Hukung Taurat napa hori haraningu, kataka nyungga ku pa hori jasmani, pa danggang la wawa njala.15Kaba, nyungga ndaku pi anya nggaraya napa palaku nggu kanadu nyungga ndaku palaku aya nggaraya napa mbuha nggu, kataka ku palakuya nggaraya napa benci nggu. 16Kataka, jaka nyungga ku palakuya hau na witing napa nda mbuhang papalaku nggu, nyungga ku pa tunju ya jaka na Hukung Taurat nuna na hamu.17Njadi nahu, nda nyungga apa nama palaku ya, kataka na njala nama luri dalai nyungga.18Kaba, nyungga ku pi manya ba nda ningu a witing ma hamu nama luri dalai nyungga, dala la tolu nggu, kaba nama mbuhang nuna ninya dala wiki nggu, kataka lapa palaku ya nama hamu nuna ndi a.19Kaba, nyungga ndaku palaku aya papandoi ya nama hamu napa mbuhanggu, kataka nyungga ku palaku ya nama akatu, napa nda mbuhanggu!20Njadi, jaka nyungga ku palakuya na witing napa nda mbuhanggu, nuna nda nyungga a ma palakuya, kataka na njala nama luri dalai nyungga. 21Njadi, nyungga ku ngalanya na hukung yiana, jiaya: kaba nyungga ku mbuhang papalakuya na witing nama hamu, taka nama akatu mbu na ndaki ka nyungga.22Kaba, nyungga ku mbuhanya na hukung nai Ala dala kanandingu nggu, 23kataka nyungga ku itangu hukung hawiangu dala anggota-anggota tolu nggu nama berjuang palawanya na hukung akal budi nggu dangu na tahangga dala hukung njala nama ninya dala anggota-anggota tolu nggu.24Nyungga tau celakaka! ka nggamu yaka nama maka pa malundu ngga nyungga weling la tolu tau meti yiana? 25Syukur baka lai Ala hanggang lai Miri nda nyuta, Karitu Yehu! Njadi, dangu akal budi nggu, nyungga ku layani ya na hukung nai Ala, kataka dangu tolu jasmani nggu nyungga ku layani ya na hukung njala.
Chapter 8Luri Kanadu Na Ngahu Nai Ala

1Kanadu nu, nahu nda hili ningu apa pa hukung datau dama ninya lai Yehu Karitu. 2Kaba, hukung na ngahu luri dalai Yehu Karitu mbada pa mardeka nanggau ka nyumu weling la njala dangu la pa meti wangu.3Kaba, nggaraya napa nda njadi papalaku nai Hukung Taurat kaba na malijang la tolu, mbada palaku nanyakai Ala dangu carana mbada parahanya na ana-Na wikina kana njadi hau rupa angu tau nama njala dang nama pa aki dangu njala, Na hukung dala la tolu, 4kapekuna na tuntutan Hukung Taurat na pangganapuya dalai nyuta nama luri ndakiya na tolu, kataka ndaki ya na Ngahu. 5Kaba nyuda nama luri ndaki ya na tolu, da patandanya na wunda nama pa hori tolu, kataka nyuda dama luri la Ngahu, da patandanya na wunda nama pa hori Ngahungu.6Na patandang napa napa arah hanggang la tolu jiaya na pameti wangu, kataka na patandang napa arah lai Ngahu jiaya na luri dangu na hanggiala hawuala. 7Kanadu na patandang nama pa arah hanggang la tolu na pambapang lai Ala; kaba nyuna ndana karuduku a la Hukung nai Ala, dangu ndana maka a papalakuya. 8Dangu, nyuda dama luri dala tolu ndada maka a papa hana nyai Ala.9Jaka tuna nu, nyumu ndau luri a dala tolu, kataka dala Ngahu jaka na Ngahu nai Ala na ndadiku dalai nyumu. Kaba, jaka haatu nda ningu ana Ngahu nai Karitu, nyuna nda mangu ana-Nya. 10Kataka, jakai Karitu ninya dalai nyumu, kana meti mbu na tolumu rukuna njala, kataka na ngahu na luri lama padeningu.11Kanadu, jaka na Ngahu na Nyuna nama pahadanyai Yehu weling la tau meti na ndadiku dalai nyumu, Nyuna nama pahadanyai Yehu Karitu weling la pa meti wana mbu na wuanya luri na tolumu nama fana la Ngahu na Nyuna nama ndadiku dalai nyumu.12Njadi, angudedi-angudedi nggu, nyuta yiana tau-tau nama wutangu ta, kataka ndala tolu a, kata luri ndaki ya na tolu. 13Kaba, jaka nyumu luri ndaki ya na tolu, nyumu meti, kataka jakau wanya Ngahu papametiya napa pandoi-pandoi na tolumu, nyumu luri.14Kaba, mbulu halana tau napa pandu nai Ala jiaha da ana-ana nai Ala. 15Kaba, nyumu ndau hili tarima aya na Ngahu napa ata wangu nama pamangadatu wangu, kataka nyumu mbada ngala munyaka na Ngahu nama mbada ndendikau nyumu pa njadi nggau ana-ananai Ala, nama hanggang lai Ngahu nuna nyuta ta pawungu, " Abba, Ama!"16Na Ngahu nuna wiki nama hakahi pahama danya na ngahu nda nyuta kaba nyuta yiana ana-ananai Ala ta, 17dangu jaka nyuta ananai Ala ta, nyuta mbu yiana pawarihu ta, pawarihu nai Ala, dang pahama pawarihu dangui Karitu; jaka nyuta ta padening langataka pandakiya napa handuka wangu dangu Nyuna, nyuta mbu napa hanggiala ta hama-hama danya Nyuna.19 Ana-Ananai Ala Na Ngalanya Napa Hanggiala Wangu18Kaba, nyungga ku anggapuya napa handuka-handuka wangu la rehina nahu ndapa maka a pa pahamanya dangu na hanggiala napa pataka na lai nyuta. 19Kaba, mbulu hala dapa wulu napa tia-tianya dangu na rehina ana-ananai Ala napatakanya.20Kaba, mbulu hala dapa wuluna mbada pakaruduku nahaka lama ndaningu nggunangu, nda ndaki nanya napa mbuha wiki ana, kataka ndaki nanya napa mbuha na Nyuna nama mbada pakarudukuha, la dita lata monunguna, 21kapeku mbulu hala napa wulu mihana nuna mbu napa merdekaya weling lapa ata wangu nama palupangu hanggang la pa merdekaya na ana-ananai Ala nama mbina nya hanggiala23Dangu nda didiya naina a mbu, kataka nyuta miha mbu nama tarima ya na wua mangiluna na Ngahu mbu na kawunggu dala wikimiha nda nyuta, hala hi patianya napa ndendi wananda ba anana, jiaya bana paluhu ya na tolu nda nyuta. 24Kaba, nyuta na pamalundu nda dala monungu. Kataka, na monungu napa ita nda hili jia aya na monungu, kaba nggamuya nama monunya na hau napa mbada itana? 25Kataka, jaka nyuta ta monunya na hau napa nda ita nda, ta patianya dangu hamungu.26Tuna nu mbu, na namuta nyuta dala malijangu nda nyuta; kaba nyuta ndata pianya nggiki hamana nyuta lati bata hambayangu, kataka na Ngahu wiki nama hambayang rukuna nyuta dangu kawunggu-wungguna napa ndapa maka pa kariauku wangu pani. 27Dangu, Nyuna nama hamataha nda eti na pimanya nggaraya napa mbuhana na Ngahu nuna, kaba Nyuna na hambayang ndumana na tau-tau nama kuduhu hama na napa mbuhanai Ala.28Dangu, nyuta ta pi manya kaba mbulu hala nama rama hama-hama rukuna na hamu na tau-tau nama namuyai Ala, jiaha nyuda dapa pa aungu hamana napa rencana nai Ala.29Kaba, nyuda dapa tanda-Na weli amang, mbu napa tatuya weling la mangiluna kapekuna pa njadi hau rupa gambaru Ana-Na, kapekuna Nyuna panjadi mamangilu la taluara angu dedina. 30Nyuda dapa mbada patatu-Na weling la mangiluna, mbu napa au-Nya; dangu nyuda dapa pa au-Na, mbu napa deni-Nya; dangu nyuda dapa padeni-Na, na pahanggiala ha Nyuna.Napa Aingunai Ala Dalai Karitu Yehu31Njadi, nggarayaka napa pani nda rukuna yiana mbulu halana? 32Nyuna nama nda namauha da Ana-Na wiki, kataka da wua-Ya rukuna nyuta mbulu hala nda, kanggiki wana ba Na pahama danya Nyuna nda ningu a karunia lai nyuta?33Nggamuya nama ndakwa ha da tau-tau dapa pindi nai Ala? Ala nama padeninja nyuda. 34ka nggamuyaka nama wuangu Hukungu? Yehu karitu nama mbada meti, napa mbada pahadang weling la meti mbu, uhuku la hapapa kawananai Ala kana hambaya nda nduma nda nyuta.35Nggamuyaka nama maka papahiawa nda nyuta weling panamunai Karitu? Ka na penindasan du, ato handuka, ato na aniyayakau, ato manju, ato pakalulu, ato mbahaya, ato kabiala? 36Hamana ba ninya napa tulihu, '' Rukuna Nyumu, nyumu ninggama dala mbahaya meti lundu nu; nyuma da anggapu kama hama da mbimbi-mbimbi dapa rupu.''Kaba tunanu, dala mbulu halana yiana, nyuta ta rihi weling lama manangu kanadu Nyuna nama namuta nyuta. 38Kaba, nyungga napa yakin ngga kaba nda meti a ato nda luri a, ndia mbu malaikatu-malaikatu ato mapareta-mapareta, ndia mbu na witing nama nahu ato nama taka, kuaha, 39ndia mbu nama ninya la dita ato nama ninya lawawa, ato mbu hau napa wulu hawiana, maka papahiawa nda nyuta weling la panamu nai Ala, nama ninya dalai Yehu Karitu, Miri nda nyuta.
Chapter 9Umat Na Papindi Nai Ala

1Nyungga kupaniya na padeningu dalai Karitu, nyungga ndaku kambaliku a, dangu na eti nggu na ndaki pa hakahi hama-hama dangu Ngahu Matua, 2kaba na handuka nggu dira bakuluya dangu pangalangu pahawina dala eti nggu.3Kaba, nyungga ku monung ka na wiki nggu na terkutuk, pahiawa weling lai Karitu rukuna da angudedi-angudedi nggu, angu bangsa nggu hama jasmani 4jiaya datau-tau israil; nama hakunya pa dendiya pa njadi ana-ananai Ala, ngalang hanggiala, parandi-parandingu, ngalang pawuana Hukung Taurat, ibada, dangu randi-randi. 5Nyuda duhaka da keturunan ama-ama mandai, dangu weling la padua da nyuda Karitu na dedi dala tolu, Na ma njadi Miri la dita mbulu halana dangu napa punji lundu nu-nu ma.!6Kataka, Pulung nai Ala ndana mbuata a. Kaba, nda mbulu hala ana natau nama weling la Israil jiaya natau israil, 7dangu nda mbulu hala ana na keturunan nai Abraham jiaya na ana-ana-Na, kataka" napa pani keturunanmu jiaya nama weling lai Ishak."8Naina berarti nda ana-ana la tolu a napa ndiha na kaba ana-ana nai Ala, kataka ana-ana paranding a napa diha keturunan. 9Kaba, naina ya na paranding pani nuna: " La rehi yiana duyaka Nyungga kutaka, dangui Sara ningu ana na tau mini."10Nda didi mbuya naina, kataka mbai Ribka mbu na pa anakiadangu ana-ana weling la haatu tau, jiaya Ishak, appu mandai nda nyuta. 11Kaba, ndedipa da anakiada nuna da dedi dangu ndedi mbu da palaku hau nama hamu atu nama akatu, kapeku na patunju nai Ala rukuna napapindi-Na na pamandungu nda jia bana pandoi kataka ruku Na pa aungu Na, 12pani dunanyaka lai Ribka, " Na anana nama matua na layani ya na erina." 13Hamana ba ninya napa tulihu, " Nyungga ku namayai Yakub, kataka Nyungga ndaku mbuha anyai Esau."14Njadi nggaraya napa mbuha nda nyuta? Kai Ala ndana Adilu a? Handa-ndaka ndi a ! 15Kaba Na paninyai Musa, " Nyungga ku mbuhang panamuya nggamu mbiaya napa mbuhang pa namu nggu, dangu Nyungga na mila na eti nggu lai nggamu mbiaya napa mbuhang pa mila nggunya eti."16Njadi, na witing nuna ndaku kandiwalu a la pa mbuhang ato lapa rama na tau, kataka lai Ala nama patuji ngga napa mura wa-Na.17Kaba, Kitab Suci na paninyai Piraun: " Kanadu ndumana alasan naina duyaka Nyungga ku dendi kau nyumu kapeku na nyumu pangitanguya na kuaha Nggu dalai nyumu, dangu kapekuna natamu Nggu mbuabarunya la mbulu halana pinutana." 18Njadi, Ala na namuya nggamu mbiaya nama ndaki-Ya, dangu napa mandu nya na etina nggamu mbiaya napa mbuha-Na.19Njadi, nyumu pani lai nyungga:" Ka nggiki na Nyuna da panjala yapa? Kaba, nggamuya nama maka pa tantanya napa mbuha-Na?"20Kataka na pambelingu, Ka nggamu kau nyumu, hai tau, hi malawaya u Ala? ka njadi du papandoi hau kariyauku lama pandoiya, " Ka nggikina nyumu pandoika nyungga hama na yiana?" 21Ka na tukang tembikar nda ningu a haku na la tana liat; kapeku pandoi na weling la nggumpalan tana na hamana angu bejana napa paki la ma mulia, dangu bejana hawiangu ndumana lama hina?"22Ka nggiki wanaka jakai Ala, kana mbuhang mbu papatuji ya na murka-Na dangu na patakanya na kuaha-Na, mbada tanggu nanyaka napa tahangu etina nama bakulu hanggang la bejana-bejana kemurkaan-Na napa mbada pa siapuna ndumana la panjapu wangu? 23Na palaku ya ndumana takana pawulu wangu la hanggiala-Na la dita bejana-bejana panamu-Na, napa mbada pa handia-Na ndumana hanggiala-Na, 24jiaya ta nyuta, napa pa au-Na, nda mbulungu mbu la padua tau Yahudi, kataka mbu weling la padua bangsa-bangsa hawiangu.25Hama mbuna na Pulungu-Na la kitab Hosea: " Nyuda dama nda jiaha da umatu- Nggu, ku paniha umatu-Ngguha. dangu napa nda namu nggu, kupaniha ku namuha." 26Dangu, " La pangia nai Ala napa niya nama lapahu: ' Nyumu nda umat nggu Nyungga akau, ' la pangia naina nyuda da paniha' ana-ananai ala dama luri."27Dangu i Yesaya na hinyai Israil: " Walaupun da dangu na da ananai Israil hama wara la tehikuha, kataka ndaningu a ngguna na kaba nyuda aha dapa pamalunduna, 28Kabai Miri na palakuya na pulungu-Na la pinu tana, parianggang dangu sempurna. 29Hamana dangu napa mbada pandoi nai Yesaya: " Jakai Miri nama mangu nya na pawuluna ndana mbanjalu anja nyuda la keturunanu na, nyuta ta njadi hama tuna na Sodom nama parupang Gomora."30Njadi, nggarayaka napa pani nda nyuta? Kaba na bangsa-bangsa nama nda yahudiya nama nda ndutu ya nama padeningu, mbada ngala nanyaka nama padeningu, jiaya nama padeningu nama weling lama pawai; 31Kajaka, Bangsa Israil nama usaha pa tundunya na Hukung Taurat nama padeningu justru ndana taka a la hukung nuna?32Ka nggikina? kaba nyuda ndada nyara aya wanya pawai, kataka dangu papandoi. Nyuda da tunjur la watu pudda.33Hamana ba ningu pa tulihu: " Itaya, Nyungga ku banjaluya la Sion hau watu pudda dangu hau watu karungga, Dangu jaka nggamuya nama parahaya lai Nyuna ndana pamakiya aya."
Chapter 10Na Pamalundungu Wangu Ninya La Pawai A Lai Yehu Karitu

1Angudedi-angudedi, napa mbuha na eti nggu dangu na hambayangu nggu lai Ala ndumana nyuda jiaya kapeku malundungu da nyuda. 2Kaba, nyungga ku ngalang pa hakahi rukuna nyuda kaba nyuda ningu hamangatu dalai Ala, kataka ndana palatangu a la patandanguna nama padeningu. 3Kaba, nyuda ndada pi anya na padeningu nai Ala dangu da usaha pa ndingiru la padeningu wiki da nyuda, nyuda ndada karuduku a la padeningu nai Ala.4Kaba, i Karitu jiaya napa ngganapuna na Hukung Taurat nama njadi mapadeningu lai nyuda nama parahaya. 5Musa da tulihu rukuna padeningu nama taka weling la Hukung Taurat, kaba na haatu nama palakuya nama padeningu nama palatangu la hukung na luri lai nu."6Kataka, napa deningu nama weling lama pawai wana tunanu, " Ambu panidu dala etimu, ' Ka nggamuyaka nama hei la awang? ' Artina, kana karianyai Karitu pa puru. 7Ato, ' Ka nggamuyaka nama puru la kanjuanga pa meti wangu? ' Artina, kana karianyai Karitu pa hei weling la padua tau meti."8Kataka, nggaraya napa panina? " Na Pulungu ninya la lihi mu nyumu, dala ngarumu dangu dala etimu." Nuna ya napa panina i pawai napa mbuabaru manyuma.9Jaka dangu na ngarumu nyumu aku yai Yehu ba jiayai Miri, dangu parahaya dala etimu kabai Ala na pahadanya Nyuna weling la padua tau meti, nyumu na pamalundu nggau. 10Kanadu wangu eti, tau nama njadi parahaya hina ngalanya nama padeningu; dangu wangu ngaru, tau na mangaku hina ngalang pamalundungu.11Kaba na Kitab Suci na pani, " Nggamu mbiaya nama parahaya ya Nyunanda jia pamakiaya ana nya. " 12Kaba, ndaningu a pakawaringu tau Yahudi dangu tau Yunani; Miri nama haatu na jia mayaka i Miri nda mbulu hala nda, nama dangu pawulu lai nyuda dama pawungu lai Nyuna.13Kaba, " Mbulu halana tau nama pa wungu dala tamuna i Miri na malundungu."14Kajaka, ka nggiki hama pa wungu da nyuda lai Nyuna kaba ndedi a nyuda da parahaya? Dangu, ka ggiki hama parahaya mbada nyuda lai Nyuna kaba ndedi a nyuda da rongu? 15Dangu, ka nggiki mbuabarungu badanya Nyuna, jaka nyuda ndapa paraha anja?Hama na ba ninya napa tulihu: " Badira manandanguya da wihi-wihi da nyuda dama taka pangandiya na kariyauku nama hamu!"16Kanadu, nda mbulu hala ana natau na tundunya na kariyauku nama hamu nuna kaba na wunang Yesaya wana, " Miri, Nggamuyaka nama mbada parahaya hanggang la berita napa mbada rongu na weling lai nyuta?" 17Njadi, na pawai na tumbu weling ba rongu, dangu ronguya na Pulungu nai Karitu.18Kataka nyungga ku pa arangu, " Ka da tau nuda ndada rongu a? Lati nyuda da rongu ma kaba, " Na kariyauku da nyuda na taka la mbulu halana pinu tana, dangu na pani da nyuda na taka lundu la hupu-hupu tana."19Kanadu, nyungga kupani, " kana bangsa Israil ndana pi anya?" Lamangiluna, Musa wana, Nyungga ku wulakuya na hidu etimu hanggang lai nyuda nama nda hau bangsa, dangu ku wulakuya na mbenimu hanggang la bangsa nama nduba."20Dangu toru mbeni, Yesaya wana: " Nyungga da itaka nyuda dama nda himbuka; Nyungga ku pa itangu wiki nggu lai nyuda nama nda pa aranya rukuna Nyungga, 21Kajaka, rukuna Bangsa Israil Hi wana, " Kaba hau lodu na Nyungga mbada pajuala nggunyaka na lima-Nggu la bangsa nama nda tundung dangu nama malawang."
Chapter 11Ala Ndana Maruaba Anja Da Bungguru-Na

1Maka nyungga ku pa arang, " kai Ala na tulaku duya na bungguru-Na? " Handa-ndaka ndi a! Kaba, Nyungga wiki mbu haatu Israil mbu ka, keturunan nai Abraham, weling la kabihu Benyamin. 2Ala ndana tulaku aha da mbungguruna, dapa mbada pa pindi-Na weling la mulana. Ka ndau pi anya nyumu nggaraya napa panina na kitab suci rukunai Elia, bana pakala yai Israil lai Ala? 3" Miri, nyuda mbada pameti dahaka da wunang-wunangu-Mu, nyuda da tuluruha da uma-uma-Mu, dangu didi miha aka ka nyungga nama luri pa, dangu nyuda mbuhang da papametika."4jaka tunanu, ka nggiki wanakai Miri lai nyuna? " Nyungga ku matanjapa 7000 tau nduma nggu-Nyungga, nama nda karuduku pa semba lai Baal." 5Tuna numbu la rehi nahu, ningu hau marihi napa pindi weling la lata kanyuru.6Kajaka tunanu, jaka na palata wanya kanyuru, maka ndana palatangu apa la papandoi na, kajaka tunaka nu na kanyuru ndana njadi apa kanyuru. 7Hala ka nggikiwanaka? Na bangsa Israil na mbatal pa ngalanya nggaraya napa himbuna, kataka nyuda dapa pindi justru da ngalanya, kataka da hawiangu da pamandunya da eti da 8hama ba ninya napa tulihu: " Ala na wuanja nyuda ngahu tatiku, mata nama nda maka pa ita, dangu kahilu nama nda maka parongu, lundu la lodu naina."9Dangu i Daud na pani: " Matawa na meja pangangu wada nyuda na njadi hiru pa hiru wanja, njadi watu pudda, dangu pambalahu ha nyuda. 10Matawa da matada nyuda pakapatanja ka ambu peku itada nyuda, dangu da kajia da nyuda da bunggu pangalangu."11Njadi, nyugga ku pa arangu, ka nyuda da tunjuru kada kanabu? Handa-ndaka ndi a ! kataka, la palaku lapahu da nyuda, na malundung mbada taka naka la bangsa-bangsa nama nda Yahudi, kapeku pandoi ha nyuda pa hidu eti.12Kaba, jaka na palaku lapahuda nyuda na njadi pawulu wangu na pinutana, dangu napa nda njadi wada nyuda na njadi pa wulu wada da bangsa-bangsa nama nda Yahudi, maka rihi maka napa sempurna wada nyuda!13Nahu nyungga ku kariyauku danggau nyumu, hai bangsa-bangsa nama nda Yahudi, justru rukuna nyungga kaba rasuluka la bangsa-bangsa nda yahudi, nyungga ku pahanggialaya na pelayanan nggu, 14kapeku pandoi ngguha nyungga da angu dedi hama bangsa nggu da hidu eti, dangu pamalundu nja tau mapira weling lai nyuda.15Kaba, jaka na patulaku wada nyuda jiaya hi pandami dangu pinutana , nggarayaka na nggunana napa ngala wada nyuda hau ya na luri weling la padua tau meti? 16Jaka na roti mangilu jiaya nama kunduh, mbulu halana adonan kunduh. Dangu jaka na amu na kunduh, maka na lai-lai na mbu na kunduh.17Kataka, jaka bapira da laina da mbata, dangu nyumu, nama secara alami na tumbu la hambeli napa cangkok lapa duana nyuda dangu na ikut pangalang bagian dala amuna dangu na rutuhu pingi zaitun nuna, 18ambu njadi lapa hombong hanggang la lai-lai na nuna. kataka jaka nyumu hombong, ingat tuya kaba nda nyumu a nama topanguya na amuna, kataka na amuna nama topang nggau nyumu.19wanguna nyumu pani, " Da lai-lai nuda dapataya kapeku nyungga lapa cangkok ya." 20Nuna napadeningu! nyuda da pataha kanadu ba ndada parahaya a nyuda, kataka nyumu ndualaku ndingiru rukuna pawai. Ambu hombong, kataka mangadatuwa 21kaba jakai Ala ndana namu aya na lai-lai na nama langataka, Nyuna mbu nda jia namu ananggau nyumu.22Kajaka tunanu, tarupahamunya napadeningu nai Ala dangu na mandungunai Ala; pamandung lai nyuna nama mbada kambutuku, kataka na hamu-Na lai nyumu jaka nyumu padaingu ndadiku dala hamuna Nyuna. Jaka ndia, nyumu mbu na kadipu kau.23Dangu nyuda mbu, jaka nyuda ndada pangalang paparahayaya, nyuda da cangkok kuya kabai Ala nama kuaha lapa cangkok beli ha nyuda. 24Kaba, jaka nyumu mbada kadipukoa weling la nggaraya nama alami ba jiaya na pingi ai zaitun matamba dangu hi cangkok ya la pingi ai zaitun napa pamula, nama palawang angu na horimu, kanda rihi a nyuda nama lai langataka napa cangkok la pingi zaitun da nyuda wiki?25Kaba, angudedi-angudedi, nyungga ndaku mbuhang nyumu ndau pi anya na rahasia naina kapeku na nyumu ambu anggapu wikimu bijaksana, kaba na hori katiku watu nama mbada nggaha na hawiangu Bangsa israil lundu la pangganapu bangsa-bangsa hawiangu da taka.26Jaka tunanu, mbulu hala natau israil damalundungu. Hamana ba ningu pa tulihu, " Penebus na taka weling la Sion, dangu Na pahinggiluha ya na kefasikan weling lai Yakub. 27Dangu naina ya na parandingu-Nggu dangu nyuda, kaba Nyungga ku dendiha da njala-njala da nyuda."28Wana na Pulung, nyuda muhuha rukuna nyumu, kataka wana na mapindi, nyuda jiaha datau dapanamu rukuna appu ndai da nyuda. 29Kaba na kanyuru dangu na pa aungu nai Ala ndapa maka a pa mbataluya.30Kaba, hamana nyumu lama mangiluna ba ndau tundung lai Ala, kataka nahu mbada ngala nyaka na panamungu rukuna nda tundung da nyuda; 31tuna nu mbu nyuda nahu ndada tundung a kapeku na panamungu nai Ala napa mbada patakana lai nyumu nyuda mbu da ngalangu. 32Kaba, Ala mbada mbanjulu nahaka nyuda mbulu halada dala nda tundung kapeku Na da ngalangu papatuji ya napa namungu-Na la mbulu halana tau.Pujian Lai Ala33Oh, ka dira manjolunguya na pawulu dangu dangu na kebijaksanaan dangu na patandang nai Ala! Ba dira nda pareha pambuata-mbuata-Nya dangu ndapa nduga aya na anda-anda-Na! 34" Kaba, nggamuya nama tandaya napatandangu nai Miri? Ato, ka nggamuyaka nama maka pa wua-Nya li panaungu?"35" Ato, nggamuka nama perna pawuangu hau lai Nyuna ba ndedi pa, dangu lundu na mbalahu ya -Nyuna?" 36Kaba nggara mbiya welingu na lai Nyuna, dangu ndumana Nyuna, dangu lai Nyuna. Lai Nyuna duyaka hanggiala lundu nu-nu! Amin.
Chapter 12Wuaya Na Lurimu Lai Ala

1Kanadu nu, la kawawa eti nai Ala, nyungga ku jukarunggau nyumu, angudedi-angudedi, kapeku pahambamu nyumu na tolumu ba pahambang nama luriya, nama kunduh dangu napa mbuhanai Ala; nuna duyaka na ibadamu nama langatakaya. 2Ambu njadi du pahamanya na pinutana yiana, kataka ubaya na wikimu kana mbaru dala kanandingumu, hi peku kawarimunya nyumu nggaraya napa mbuhanai Ala; nama hamu duyaka, napa mbuhanai Ala, dangu nama sempurna.3Kaba, lila kanyuru napa mbada wua nangga nyungga, nyungga ku paniya la haatu-haatu tau la paduamu nyumu kapeku ambu pikiruya nama rihi djangga weling lapa pikiru na lati, kataka kana patanda pahamunya dangu pawai na hamana pambada wua nanjai Ala lai nyuda miha-miha.4Kanadu,hama na hau tolu, nyuta ningu dangu anggota, kataka ndada kawara pahama a napa rama da.5Tuna nu mbu nyuta, kata dangu mbu, kataka hau tolu anda dalai Karitu. dangu, nyuta ningu anggota miha-miha nda.Kanyuru-Kanyuru Harani6Nyuta ningu kanyuru nda nama hau-hau ha wana na kanyuru napa wua nanda nyuta. Jaka ndumana papandoi, hamu nyuta kata palakuya hamana dangu na pawai nda nyuta miha. 7Jaka ndumana pa melayani, hamu wa kana melayani, ato jaka ndumana pa ajaru, hamu wa kana ajaru. 8Ato jaka ndumana pa himbur, hamu wa kana wuangu pa hibur, jaka ndumana pa wuangu, hamu wa kana wuangu dangu mura etina, jaka ndumana papandu, hamu wa kana pandu dangu paweli etingu, jaka ndangu na paitanguya la panamu, hamu wa kana palakuya dangu hawualana.Na Panaungu Rukuna Na Luri Dala Panamungu9Matawa na panamu nuna ambu na pura-pura du. Benciyawa nama akatu, dangu apaya nggaraya nama hamu. 10Lundu kai kawara panamuma dangu panamu la angudedi dangu kawara mangilu lapa patembi.11Ambu na mayau du namaranamu, Hamangatu wa dala ngahu bau layani yai Miri. 12Hawuala wa dala la monung, tamba wa dala manduka, dangu parukangu wa dala hambayang! 13Kikunguwa pa piti ndumamu dala patuamanya napa mbutu datau-tau kunduh, parukanguwa la ngalangu papaitanguya na keramahan.14Berkatiha nyuda dama aniyaya kau nyumu, berkati ha dangu ambu kutuk duha! 15Hawualawa dangu nyuda dama hawuala, dangu hiwa dangu nyuda dama hii. 16Patandanyawa na hal nama hama antara haatu dangu hawiangu.Ambu patanda dunya na hal nama djangga, kataka pahangganya la tau-tau napa anggapu mi rendah. Ambu anggapu duya na wikimu pingu.17Ambu mbalahu du la haatu mbu ma akatu dangu ma akatu. Palakuya nama hamu la hangga mbulu hala natau.18Jaka wanguna, lati nuna na nggantung lai nyumu, luri wa dala ndami dangu mbulu hala natau.19Angudedi-angudedi nggu napa namu nggu, ambu nyumu wiki du nama tuntutu pa mbalahu, kataka pahilanya pangia na murka nai Ala. Kaba ninya napa tulihu, " Na pambalahu haku nggu Nyungga ya, Nyungga nama mbalahu, " Pulung nai Miri. 20" Kataka, jaka na muhumu na manju, wuanya pangangu, dangu jaka na muhumu na madau, wuanya kana unung. Dangu jaka palakuya naina, nyumu pabundunya na wala epi la dita katikumu." 21Ambu kakudu hanggang lama akatu, kataka pakakuya nama akatu dangu nama hamu.
Chapter 13Tundung La Pa Aturuna Mapareta

1Hendaku wa mbulu hala natau na karudu la mapareta nama kuaha lama djangga kaba nda ningu a mapareta nama nda weling lai Ala, dangu nyuda napa tatuha yi Ala.2Kajaka tunanu, nggamu mbiaya nama malawanya nama pareta, na malawanya napa tatu nai Ala, dangu nyuda dama malawang na patakanya na hukung la wikina.3Kaba, namaparets ndana pataka anya napa mangadatu wangu lai nyuda nama palaku ya nama hamu, kataka lama palakuya nama akatu. mbuhangu du nyumu pa luri nda ningu a mangadatu hanggang lamapareta? palakuya nggaraya nama hamu, dangu nyumu ngalanya na punji weling lai nyuna 4kaba nyuna palayan nai Ala rukuna hamumu. Kataka, jaka nyumu palakuya nggaraya nama akatu, mangadatuwa kaba nda ningu alasan na namapareta pa ndendi madaka.Nyuda pelayanai Ala, nama tuntut mbalahu nama palaku murka nai Ala lai nyuda datau dama palakuya nama akatu. 5jaka tunanu, nyumu karuduk, nda mbulung na murka nai Ala a, kataka mbu rukuna lumbu etimu.6Nuna duyaka nyumu mbu mbayar pajak, kaba nyuda pelyan nai Ala ha dama mengabdi wikida ndumana nuna. 7wuanguwa mbulu halana nggaraya napa wuamu nyumu; pajak lama ningu hakungu pa tarima pajak, cukai lama ningu hakukung patarima cukai, nama ngadatu latau nama ningu mangadatu ngu, dangu patembi lai nyuda ama ningu hakung lapa tembiha.Panamuya Natau Hawiangu Jiaya Nahukung Nama Mangilu8Ambu utangu du nggara-nggara lai nggamu mbiaya, kataka panamuwa haatu dangu hawiangu kaba natau nama namuya na anguna mbada pinu nanyaka na Hukung Taurat. 9Kaba, " Ambu berzina, ambu pameti, ambu bohu, ambu mbuha nya," jaka ningu mapareta hawiangu, mbulu halana mbada pambulung dala kariyauku yiana, " Namuyawa na angumu hamana bau namu ya na wikimu." 10Na panamu ndana palaku aya nama akatu la anguna patau. Kanadu nu, panamu jiaya na pangganapu na Hukung Taurat.11Tuna numbu, nyumu pinya na rehimu nyumu nahu kau hadang weling la katudu; kaba nahu na malundung na rihi marenika lai nyuta welingu la rehi la mangiluna nyuta bata parahaya. 12Na rudung mbada lapahu naka dangu na lodu mbada mareni naka, kanadu nu maiwa nyuta kata warunja da papandoi-padoi nda lama kapatang dangu kata pakiha da alatu senjata tarangu.13Maiwa kata luri dangu patembi hamana la tidu lodu, nda da a la pesta pora dangu la mauku, ndi mbu dala percabulan dangu hawa napsu, dangu ndia mbu dala pahanggang dangu iri la eti.14Kataka, pakana nyawa i Miri Yehu Karitu, dangu ambu rawatu duya na tolumu kana puahu napa mbuhamu.
Chapter 14Ambu Anggapu Duya Na Wikimu Na Rihi Pa Pahamu Weling La Angudedimu

1Tarima ya na tau na malijang pawaina, kataka nda ndumana pa kayambakunya na pangalamu. 2Ningu tau nama yakin ba njadi panganya mbulu hala da pangangu, kataka natau nama malijang pawai na ngangu nanya rii a.3Natau nama ngangu ambu na hina duya natau nama nda ngangu, dangu natau nama nda ngangu ambu na hakimi duya natau nama ngangu, kabai Ala mbada tarima nanyaka nyuna. 4Ka nggamu kau ka nyumu hi hakimi ya nyumu na ata tau hawiangu? Hamu ba ndualaku ato mbu ba njoru, nuna pa uruhuna miri na nyuna wiki. Dangu, na ndualaku kabai Miri na maka papandualakuya.5Ningu tau nama anggapuya kaba na hau lodu na rihi pa pa ningu nggunangu weling la lodu hawiangu, kataka da hawiangu da anggap ba mbulu hala na lodu hama mbiaya na. mbulu hala natau na parahaya hamu ma badi dala etina. 6Nyuda dama diha ya lodu nama tertentu a, da panggunanya ndumanai Miri. Dangu, nyuda dama ngangu, ngangu ndumanai Miri kaba na ucap syukur lai Ala. Tuna numbu nyuda dama nda ngangu, nyuda ndada ngangu a ndumanai Miri dangu da ucap syukur lai Ala.7Kaba, nda ningu a haatu tau mbu lai nyuta nama luri ndumana wikina, dangu nda ningu a haatu mbu nama meti ndumana wikina. 8Kaba, jaka nyuta ta luri, ta luri ndumanai Miri, ato jaka nyuta ta meti, nyuta ta meti ndumanai Miri. Njadi, hamu nyuta bata luri ato nyuta bata meti, nyuta mangunai Ala ta. 9Kanadu ndumana nuna du i Karitu na meti dangu na hadang, kapeku Na pa njadi Miri, hamu la tau-tau meti angu mbu tau-tau luri.10Kataka, ka nggikina nyimi hakimi ha da angudedimu? Ato, kanggikina hi hamata pa kawawaha da angudedimu dangu hi hina ya? Kaba, nyuta mbulu hala nda ta ndualaku hanggang la tahta pengadilan nai Ala. 11Kaba ninya napa tulihu, " Kaba Nyungga du maluri, Pulung nai Miri, mbulu hala da kambaku da panyukarungu lai Nyungga, dangu mbulu hala da lamma da aku yai Ala."12Njadi, mbulu hala nda nyuta ta wuangu patanggung jawab rukuna wiki nda nyuta lai Ala. Ambu Pandoi Duya Natau Hawiangu Na Njala13Kanadu nu, nyuta ambu ta kawara pa hakimi du, kataka rihi hamu pa kataka pangalang nda ningu mapa mbiatang ato hau watu pudda hanggang la angudedi nda nyuta.14Nyungga ku pinya dangu mbada yakinu nggu nyaka dala Miri Yehu Karitu kaba nda ningu a hau mbu nama nanjihu weling la nuna miha.15Kaba, jaka na hidu na eti na angudedi mu rukuna hala hau napa ngamu, nyumu ndau luri tundu anya na pa aingu.Nyumu ambu pameti duya nyuna dangu pangamu nuna, kabai Karitu mbu mbada meti naka rukuna nyuna.16Jaka tunanu, ambu mata dunya nggaraya napa anggapumu hamu ba pitnah ato mbu nama akatu. 17Kaba na kerajaan nai Ala nda jia aya rukuna ngangu dangu na unungu, kataka rukuna nama padeningu, hanggiala hawuala, dangu hanggiala dala ngahu matua.18Kaba nggamu mbiaya nama layani yai Karitu dangu carana naa mbuhanai Ala, dangu na tembiya tau. 19Njadi, maiwa nyuta kata yauluya na napa taka wana ndami sejahtra dangu pahadang haatu dangu hawiangu.20Ambu paruha duya na parama nai Ala ba rukuna pangangu a! mbulu halana hamu, kataka na akatu natau nama ngangu dangu hina patama nya la njala natau hawiangu. 21Na rihi hamu pa jaka ndapa ngangu tolung ato unung anggur, ato palakuya hawiangu nama sebabkan na angudedimu na tunjur.22Apa ya na parahayamu nama ninya la wiki mihamu la hangganai Ala. Na hanggiala baka natau nama nda hakimi wiki miha na hanggang la nggaraya napa anggapuna hamu. 23Kajaka, natau nama mbimbang na hukunya jaka na ngangu, kabana ngangu ndana palata anya na pawai na; dangu nggaraya nama nda paweling la pawai jiaya na njala.
Chapter 15Namuya Na Angudedimu Kana Kaparu Dala Pawai

1Njadi, nyuta makaparu ta tanggunya na malijangu na natau nama nda kaparu, dangu ambu pa hana dunya na wikimu. 2Lundunguma mbulu hala natau la taluara nda nyuta kana pahananya na anguna rukuna hamuna, ndumana lapapa hadanya na harani na.3Kaba, Karitu ndana pahana anya na wiki miha-Na, kataka hamana ba ninya napa tulihu, " Na kariyauku-kariyauku napa pajeriku wada nyuda, Nama jeriku-Kau, mbada nggana nanggaka Nyungga." 4Kaba, nggara mbiaya napa tulihu la mangiluna halaka patulihuya nggunana pa ajaru ta nyuta kapeku na parukangu dangu napa himburu napa wuana na Kitab Suci, nyuta ta ngalanya na monungu.5Matawa i Ala, pingi na pa sabaru wangu dangu na hibur na wuanggau nyumu la kanyuru kapeku ngalang luri dala tundung haatu dangu hawiangu ndakiya napa mbuhanai Yehu Karitu, 6hi dangu mbulungu eti dangu hau kariayauku nyumu muliakan nyai Ala dangui Ama Miri nda nyuta Yehu Karitu. 7Kanadu nu, tarimawa haatu dangu hawiangu, hamanai Karitu mbu na tarimata nyuta rukuna kemuliaan nai Ala.8Nyungga ku paninggai nyimi bai karitu mbada njadi na pelayan latau-tau napa hunat rukuna napadeningu nai Ala, jia ndumana pa ndingirunya na randingu napa wuana la appu ndai nda nyuta, 9dangu mbu ndumana bangsa-bangsa nama nda Yahudi kapeku da nyuda muliakan nyai Ala la dita panamungu-Na. Hamana ba ninya napa tulihu, " Jaka tunanu, nyungga ku punji kau -nyumu la padua bangsa-bangsa nda Yahudi; dangu nyungga ku ludu nya na mazmur ndumana tamu-Mu."10Dangu hili wana mai, " Hanggiala wa hai bangsa-bangsa, Pahama danya na bungguru nai Ala!" 11Dangu hili, " Wotu hailanyai Miri hai mbulu hala na bangsa! Matawa mbulu hala na kabunggur kana wotuhailanyai Miri."12Dangu, Yesaya na hili pani, " Na taka weling la keturunan nai Isai, dangu Nyuna na hadang la paretaha da bangsa-bangsa dama nda Yahudi, dangu dalai Nyuna, bangsa-bangsa na monung."13Matawai Ala na pingi monung na pinu kau nyumu dangu mbulu halana hanggiala dangu ndami sejahtra dala pawaimu hi ngalanya nyumu na dangu monung la Kuaha Ngahu matua.Na Pelayanan Nai Pauluh La Tau-Tau Nda Yahudi14Angudedi-angudedi nggu,nyungga wiki napa yakinu ngga rukuna nyumu, kaba nyumu mbinu dangu mahamu, dira dangu ya napa pimu, dangu maka papanaungu haatu dangu hawiangu.15Kataka, nyungga mbada tulihu ngguka dangu toru mbeni nggu lai nyumu rukuna ba pirada dapa pa ingatu beli nggau nyumu, rukuna kanyuru napa mbada wua nangga nyungga i Ala, 16nyungga ku njadi pelayan nai Yehu Karitu ndumana bangsa-bangsa nda Yahudi kaba wunanguya ndumana na Pulungu nai Ala, hi da bangsa-bangsa nama nda Yahudi ngalang pa njadi pahambang napa mbuha nai Ala, Napa kunduh la ngahu matua.17Nuna duyaka, dalai Yehu Karitu, nyungga na pahila ngga pa hanang ba kupalaku ya na rukunai Ala. 18Kaba, nyungga ndaku toru mbeni a pakariyauku lailu na hawiangu, didi aya napa mbada palaku nai Karitu lai nyungga, lapa pandoi ya na bangsa-bangsa nama nda Yahudi tundung la kariyauku dangu la papandoi, 19hanggang la kuaha tanda-tanda ajaib dangu mukjizat-mukjizat, lila kuaha Ngahu hi weling la kota Yeruhali dangu la winggiruna lundu la Ilirikum, nyungga mbada pataka hala nggunyaka na Pulungu nai Karitu.20Tunanu duka nyungga hiku nekad lapa patakanya na Pulung la pangia nama ndedi tanda yai Karitu ka ambu ku pahadangu nyungga la dita lata napa mbada pa banajalu tau hawiangu. 21Hamana ba ninya napa tulihu, " Nyuda dama ndedi ndoka pa tarima ya na berita rukuna nyuna da itaya, dangu nyuda dama ndedi rongu da mengerti."Rencana Nai Pauluh Pa Kunjunya Na Kuataku Roma22Naina duyaka nyungga ningu manu ma nama halangi ka lapa kunju nggai nyimi. 23Kataka nahu, ba nda ningu apa pangia la daera yiana, dangu nyungga mbada ndaungu-ndaungu ngguka na mandai nggu baku mbuhang pa kunju nggai nyimi.24Maka mbaku laku nyungga la Spanyol, nyungga ku monung njadi palii dangu ku pahamburu danggau nyumu hi paku na nyumu pa bantu ka nyungga lai nahu, ba halaka la mangiluna nyungga na pa hanggialaka dangu nyumu ndana mandai a. 25Kataka nahu, nyungga ku laku la kuataku Yeruhali pa layani ha datau-tau kunduh.26Kaba na Makedonia dagu na Akhaya dangu hanang eti na wuangu sumbangan la tau mila la taluara tau-tau kunduh la Yeruhali. 27Nyuda dira hananguha papalakuya, kaba jia maya na kewajiban da nyuda. kaba jaka na bangsa-bangsa nama nda Yahudi mbada ngala danyaka na bagian da dala hal harani mangu datau Yahudi, maka nyuda mbu lundu da layani ha tau Yahudi dala kebuthan njasmani da nyuda.28Kanadu nu, baku halayaka nyungga papanjapuya na tunggahu nggu naina dangu pameterai naina na hasilu na lai nyumu, nyungga ku laku la Spanyol hanggang la kuatakumu. 29Nyungga ku pimanya jaka ku laku nyungga pa kunju nggau nyumu, nyungga ku taka dangu mbinu nangga berkat nai Karitu.30Nahu, nyungga ku karai kau nyumu, angudedi-angudedi, dalai Miri nda nyuta i Yehu Karitu dangu dala panamu nai Ngahu, ndumana lapa nggumulu hama-hama dangga nyungga dala hambayang lai Ala nduma na wiki nggu, 31kapeku pahala nangga nyungga weling tau-tau nama nda tundung la Yudea, dangu kapekuna pelayanan nggu rukuna Yeruhali na mbuhana na tau-tau kunduh. 32Dangu, kapeku na pambuhanai Ala nyungga ku mai lai nyumu dangu hanggiala, dangu ku ngalang kesegaran la padua mi nyimi.33Matawa na ndami sejatra nai Ala menyertai kai Nyimi mbulu halami. Amin.
Chapter 16Tambi Dangu Pani Weling Lai Pauluh

1Nyungga ku wua nggau nya nyumu Febe, angudedi nda nyuta nama haatu pelayan ya la bunggur la Kengkrea. 2Katakuya nyuna dalai Miri hamana natau-tau kunduh, dangu namu ya nyuna dala paraluna weling lai nyumu kaba nyuna miha mbada wuangu naka bantuan la tau dangu dangu mbu lai nyungga.3Pataka aru kinya na tambi nggu lai Priskila dangu Akwila, da angu-angu pelayanan nggu dalai Karitu yehu, 4nama mbada patarunya na luri na nyuna lailu nggu nyungga. Ladita da nyuda, nda didi miha aka nyungga nama ucap syukur kataka mbu mbuluna kabunggur nama nda Yahudi. 5Pataka mbunya na tambi nggu nyungga la kabunggur la uma da nyuda. Pataka mbunya na tambi lai Epenetuh napa namu nggu, nyuna tau mangiluya la Asia nama katakuya i Karitu.6Tambi lai Maria nama mbada rama dira matikiya ndumamu nyumu. 7Tambi lai Andronikuh dangui Yuniah, angudedi-angudedi hama bangsa nggu sekalian hama tahanan napa mbada tanda la padua da wunangu, dangu mbu nama mbada ninya dalai Karitu ba ndedi pa nyungga. 8Tambi lai Ampliatuh, napa ai nggu dalai Miri.9Tambi lai Urbanuh, angu hama pelayanan nda nyuta dalai Karitu, dangu lai Stakhis napa ai nggu. 10Tambi lai Apeles, nama bada terbukti mbada tahang uji dalai Karitu. Pataka mbunya na tambi nggu la para anggota keluarga Aristobulus. 11Patakanya na tambi nggu lai Herodion, angudedi hama bangsa nggu. Tambi la para anggota keluarga Narkisus, nama ninya dalai Miri.12Patakanya na tambi nggu lai Trifena dangui Trifosa, nama dira matikiya dalai Miri. dangu, lai Persis napa ai nggu, nama mbada rama patingirungu dalai Miri. 13Tambi mbu lai Rufus, tau napa pindi dalai Miri, dangu mbu na inana nama njadi ina nggu mbuya. 14Tambi lai Asinkritus, Flegon, Hermes, Patrobas, Hermas dangu da angudedi-angudedi dama pakariangu danja nyuda.15Tambi lai Lilologus dangui Yulia, Nereus dangui angudedi na kawini, dangu mbui Olimpas, dangu mbulu hala da tau kunduh dama kariangu dangu nyuda. 16patambi wa haatu dangu hawiangu dangu papuduku kunduh. Mbulu halana bunggurunai Karitu da patakanya na li tambi da nyuda lai nyumu.17Nahu ku jurakau nyumu, angudedi-angudedi, hamata hawa nyuda dama patumbu papabiara wangu dangu panduka wangu, dangu nama nda pahama dangu napa ajaru napa nbada kataku mi nyimi; marau nja nyuda. 18Kaba, datau hama tuna nu ndada layani ayai Miri nda nyuta Yehu Karitu, kataka da layani napa mbuha wiki da nyuda; dangu na kariyauku nama lembut dangu na kariyauku nama pawulaku, nyuda da mahinja datau dama ndaningu curiga ngu.19Kaba, na tundungumu mbada pi hala nanyaka tau, kanadu nuna duyaka nyungga hiku hanggiala rukuna nyumu.Kataka, nyungga ku mbuhang kapeku bijaku mu nyumu hanggang la nggaraya nama hamu dangu mbersih weling lama akatu. 20Ala na pingi ndami sejahtra nuna ndana mandai apa lapa palunjuruya na hetang la wawa wihimu. Kanyuru nai Yehu, Miri nda nyuta, na ndutu kau nyumu.21Timotius, na angu pelayanan nggu, na patakanya na tambi lai nyumu, dangu mbu weling lai Lukius, Yason, dangui Sosipater, angudedi-angudedi hama bangsa nggu. 22 Nyungga tertius, nama tulihuya na huratu yiana, ku patakanya na tambi nggu lai nyumu dalai Miri.23Gayus, nama wuangga ngiapa ndadiku dangu mbulu hala da bungguru, na patakanya na tambi lai nyungga. 24( Kanyuru nai Yehu Karitu, Miri nda nyuta, na ndakita nyuta mbulu ndaba nda! Amin. )25Mbagi Nyuna nama maka papandingiru kau nyumu hamana na Pulung napa ngandi nggu dangu napa mbuabaru nggu rukunai Yehu Karitu, dangu napa hama dangu napa apa la rahasia napa mbada kawiningu ba berabad-abad, 26kataka nahu napa patakana la kitab-kitab da wunang, hamana pareta nai Ala nama lupang napa mbada panina la mbulu hala na bangsa kapeku pandu na hanggang la tundung lapawai.27Ba dida aya nyuna ba haatu nai Ala nama mbinu nya hikmat hanggang lai Yehu Karitu; kemuliaan lundu nu-nuya ! Amin.

1 Corinthians

Chapter 1Tabi weling lai Paulus

1Paulus, pa aunya panjadi ama mbokul nai Yehu Karitu rukuna pambuha nai Allah, angui SOSTENES, angu ndedi nda nyuta. 2Nda kabungur lai Allah ndama ninja la Korintus, nduma nyuda ndama tanji ndalu lai Karitu Yehu, ndapa pa aungu la panjadi tau-tau tanji ndangu mbulu ndaba na tau lapangia nama pa aunya na tamu nai Miri nda nyuta yi Yehu Karitu, hamu la pangiada nyuda njiaka ndia nyuta. 3Kanyuru ndumamu ndangu na ndami weling lai Allah Ama nda ndangu yi Miri Yehu Karitu.Paulus Napama Langu Lai Allah 4Nyunga pamalangu lai Allah ruku nyumu kanadu na kanyujuru nai Allah na pawuana lai nyumu ndalu Yehu Karitu, 5Ka la mbulu ndaba ngara, nyumu na pawulu kau lai Nyuna, ndalu mbulu ndaba napani,ndangu mbulu ndaba pengetahuan, 6Hamana ndangu na pahakahi na ruku nai Karitu mbada padainguna ka lai nyumu.7Ndangu mbatuna nu, nyumu nda njia kuranangau ndalu la karunia mbung mba talanga nedinya na pernyataan na Miri nda, Yehu Karitu, 8Ndangu mbui na pa-pandaingu na nyumu lundu la hupuna ka nyumu ambu bercela la lodu na Miri nda Yehu Karitu. 9Allah nuna tanji, Ruku Nyuna nyumu napa aungau ndalu lakabungur ndangu Ana-Na Karitu Yehu, Miri nda.Na Mbiara Ndalu La Kabunguru10 Nahu, ku panaungau,angu dedi-angu dedi, ruku tamu na Miri nda Yehu Karitu ka nyumu mbulu ndaba pania ngaraya nama pahama ambu ningu mbiara-mbiara la huanga mi nyimi, hawiangu ka nyumu na pangganap ngau na kotumu nama pahama ndangu ndalu napa ngalamu nama pahama. 11Rukuna, namapa mbada paluahana lai nyumu rukuna nyumu, angu dedi-angau dedingu, la kuru uma na Kloe, mba ninya napa lumung la huanga mu nyumu.12Wanggu nyunga nahu njiaya nyumu kawara-wara wanda, "Nyunga lewing lai Paulus," ndangu, " nyunga weling lai Apolus, " ndangu " nyunga weling lai kefas, " ndangu "nyunga weling lai Karitu." 13Mala na Karitu na pahiawa-pahiawa? mala yi Paulus naharikang nduma mu? njaka nda, mala nyumu nda ihukau ndalu la tamu nai Paulus?14Ku pamalangu lai Allah ma nyunga ndaku ihu haatu tau mbungu weling lai nyumu, la hambeli nai Krispus ndangui Gayus, 15Ka ambu ningu ha attu mbungu nama njadi pa-pani mba nyumu ihu ndalu la tamungu. 16 Nyunga mbugu ku ihu ihi uma nai Stefanus; na rihi na, ndaku pinya njiaka ku mbada ihu tau hawiangu.17Kanadu,Karitu ndana paliawaka dumang pa ihuya, njiayaika dumang pa mbuabar yana pulung, nda ndalu hikmat hilu-hili, kana ai harikang nai Karitu ndada pandoi parahumma-parahummanya.Kuaha Ndangu Hikmat Nai Allah18Kanadu, napani ruku na harikang njiaya na nduba ndumang nyuda nama binasa, tapi ndumang nda nyuta napa pamana na, ruku nuna njiaya na kaparu nai Allah.19Kanadu, ningu pa tulih, "Nynga njiangu paruhanguya na hikmat tau nama magana, ndangu na pinguna na tau nama pingu, nyunga njiangu njuraya."20La ngiyaka na tau nama magana? La ngiyaka na ahli taurat? La ngiyaka ahli parabang la rehi nahu? Nda yi Allah mbada pandoi hikmat pinutana yiana? 21Kanadu ndalu hikmat nai Allah, pinu tana weling la hikmat na dana tada yi Allah, yi Allah na rama weling lama nduba pa mbuabar yana pulung dumang pa-pamananya nama parahaya-Ya.22Kanadu, tau-tau Yahudi makarai tada-tada ndangu tau-tau Yunani ma himbu hikmat. 23Njiayaika, nyuma ma mbuabar yai Karitu napa harikang, na nduma tau-tau Yahudi hau watu pa tunjurungu ya, ndangu duma tau-tau nda Yahudi, ma nduba.24Njiayaika, nduma nda nyuda ndapa pa aungu hamu tau-tau Yahudi angubu tau-tau Yunani, Karitu njamaya na kaparu nai Allah ndangu nahikmat nai Allah. 25Kanada nama nduba weling lai Allah njiaya nama rihi ma ngana weling la tau, ndangu nama malijang weling lai Allah njiaya nama rihi kaparu weling la tau.26Taruya na wilimu la rehi mba pa aungau, angu dedi-ngu dedi, ndana ndangu nama manganna weling la tolumu, ndana ndangu nama kuaha, ndana ndangu napamajang, 27Njiayaika Allah mbada pindiya nama nduba weling la pinu tana ndumang pa makiaya nama mangana, ndangu Allah na pindi ngaraya nama malijang weling la pinu tana dumang pa makiaya nama kaparu.28Ndangu, Allah na pindi nama nda pamajang weling la pinu tana ndangu na maja wawaya, mba ngara-ngara ndana pa ngunang, ndumang pa-pamau ngara-ngara nama pangunang, 29Ka nda tau ndana njadi pa njanga hagang lai Allah.30Rai ruku Nyuna, nyumu ningau lai Yehu Karitu, hi nyuta hina panjadita hikma, mapa ndeming, matanji, ndangu ma papuadah weling lai Allah, 31Kahama na patulihu, "Matawa tau nama panjanga wikina, na njaga ndalu lai Miri."
Chapter 2Ngahu Nama Pakarahang Lai Allah

1Ndangu, njiaka ku mai lai nyumu, ngu dedi-angu dedi, nyunga nda jia mai angu na madjia hillu-hillu njika ndia ndumang pa-paluahanya na rahasia nai Allah lai nyumu. 2Kanadu, nyunga ku mbuataya ndumang panda pinya garra kiyapa la huangamu nyumu la hambeli tanda yai Karitu Yehu, nuna paharikang.3Nyumu, pahama angu nyumu ndalu la nda makka, ndalu la mangaddat, ndangu ailulu kadandak. 4Na kareuku nggu angbui na pa-paninggu nda la hillu-hillu hikmat nama pa-parahanya, njiayaika wanggu rukku hamangu ndangu kuaha, 5Kana ngahumu ndana pakarahang la hikmat tau, la hambeli kuaha nai Allah.Allah Na pa'ittanya Na Hikmat-Na Hanggang La Hamangu6Nyuma ma paniya na hikmat la huanga nda nyuda nama matua, njiayaika nda hikmat rehi yiana njiaka ndia weling la makuaha-ma kuaha la rehi yina nama njiaya jappu, 7La hambeli nyuma ma paninya na hikmat nai Allah ndalu la pakawini na, hikmat nama kawining, yi Allah mbada padaina mba ndedi la mangilu rehi ndumang na kunduh nda nyuta.8Nda ningu makuaha-makuaha la rehi yiana nama tanda ya. Kanadu, njiaka nyuda mbada tanda ya, nyuda nda njia harikka nyai Miri nama tanji. 9Njiayaika, hamana pa tulihu," Garra ya na mata na pandedi itta, ndangu kahillu nda rongu ndoku, ndangu nda rongu ndoku wawa ndalu la eti tau, mbulu ndaba na nuna yi Allah mbada handiana ndumang nyuda nama namu-Ya."10Njiayaika, yi Allah mbada paninaya hal-hal yiana hanggang lai nyuta weling lai hamangu kanadu hamangu na hamataya mbulu ndaba hal, angubui ndalu lai Allah. 11Kanadu, nggamuya lahuanga tau nama tandaya na hal-hal weling la tau hambeli na hamangu ta nama ninya ndalu na? angubui,nda ningu ha'attu tau bui nama pinya na hal-hal weling lai Allah la hambelina hamangu nai Allah.12Nahu, nyuta mbada ngalang,nda hamangu weling la pinutana, njiayaika weling lai Allah ka nyuta njadi pa pinya hal-hal na pawuanai Allah lai nyuta. 13Hal-hal angubui nyuta na panima yiana, nda njia wangu hillu-hillu na ajaru na hikmat tau, njiayaika na pa'ajaru na hamangu angu na padihanya hal-hal nama harani angu nama harani.14Njiayaika, tau nama nda harani nda ngalanya na hal-hal nama paweling la hamangu nai Allah kanadu na hal-hal nuna hamana nbuba ndumana. Nda na njadi pa pinya kanadu hal-hal nuna na njadi pa pahandanya secara harani. 15Tau nama harani patandanya mbulu ndaba hal, njiayaika na wikina nda na patadanya yi nggamu. 16Kanadu, Gamu nama pinya na patadang nai Miri hi na njadi pa panaunya? " njiayaika,nyuma ningu patadang lai karitu.
Chapter 3Na Ndamatuana Jamaat

1Njiayaika, angu dedi-angu dedi, ndaku njadi a pa-pambanjaru hagan lai nyumu hamana hangan la tau nama harani, hawiangu hangu na hangan la tau pinutana, nuna hangangu la ana rara-ana rara lai Karitu. 2Nyunga kuwuangau wai huhu, ndapa ngangu, kanadu nyumu ndidi mu maka, angumbui nahu nyumu ndedi mbu mu maka,3Kaba nyumu ningau la pinutana. Kanadu, njiaka ningau la pa malara eti ndangu napa hilimi la huangmu, kandia ndu nyumu ningau ma pangahu ndangu na luri ndangu luri hama tau? 4Kanadu, larehi ha attu mba wanna, " Nyunga angu nai Paulus," ndangu nahawiang, " nyunga angu nai Apolos," nda njiaya nuna latti nyumu nda tau kau? 5Halaka, ngamu nyai Apolos nuna? ndangu, ngamu nyai Paulus nuna? Ata-ata nanya nyumu njadi pa parahaya hamana na puawai Miri la nduma-nduma.6Ku pamula ya, Apolos na mangahunya, njiaya yi Allah nama patumbuya. 7Hi na, ndanama pamulaya, ndanama mangahu mbunya, njiayaika yi Allah nama patumbuya.8Tau nama pamulaya ndangu nama mangahunya njiaya hau na, ndangu nduma- nduma na ndaingu ngalanguna nganji wikina hamana ndangu na maka wikina. 9Kanadu, nyuma njiaya angu ramma nai Allah; nyumu njiaya na wuaka nai Allah, uma nai Allah.10Hama ndangu na kanyuru nai Allah napa wuana lai nyunga, hamana ha attu ahli uma nama pingu, ku mbanyaluya na pondasi ndangu hawiangu na pahadanya la nditana. Njiayaika, tiapu tau ndaingu hamataya ngiki wanna mbana pahadanya la nditana. 11Kanadu, nda ningu ha atu tau nama njadi pambanjalya na pondasi hawiangu laha mbeli pa mbada mbanjalu na, nuna yi Karitu Yehu.12Njiaka ningu tau nama pahadangu lapinu pondasi yiana wanggu amahu, ma mbara, watu-watu ningu wiling, ayi, rumba, katanga, 13Paramma na pa-palakuna tiapu tau njiangu luhangu ruku na lodu nuna ndaingu pa ittananya wangu epi, ndangu epi nuna wiki njiangu pakama nanya ngiki wanna napa rama tiapu tau.14Njiaka na paramma napa mbada ha attu tau pahada na nuna na torung, njiangu ngalanguna ngajina. 15Njiaka na paramma tau nuna na mutung njappu, njiangu mayilla rungi, ka njapangkai mba tuna nu, nyuna wiki ndaingu pamana-nya, tapi na keadaana hama mbana langarunya na epi.16Ndu pi anya mba nyumu njiaya na Uma nai Allah 17Njiaka ningu tau nama paruhaya na Uma nai Allah, Allah njiangu paruhana nyuna kanadu Uma nai Allah nuna tanji, nuna maka nyumu.18Ambu ningu tau nama kambalikungu wiki na. Njiaka ningu tau la huangamu nama patadangu mba na mangana larehi matawa kana nduba kana ngalang njadi pamangana. 19Kanadu, hikmat pinu tana yiana njiaya na nduba lahanga nai Allah. Kanadu, ningu pa tulihu, " nyuna maka mayapa tau mangana ndalu la kambulaku nda nyuda," 20Ndangu mbui, "Miri na piya na patadang-patadang tau nama mangana, mbulu ndaba na nuna parahumang."21Kanadu nuna, ambu ningu ha attu mbu nama panjanga ngu la tau. Kanadu, mbulu ndaba na ngaraya njiaya na ndumang, 22Hamui Paulus, Apolos, angu mbui Kefas, hammu pinutana, hammu luri angu mbui meti, hammu ngara-ngara nahu angu mbui ngara-ngara nama namunya; mbulu ndaba na njiaya na ndumamu. 23Ndangu, nyumu nduma nai Karitu, ndangu Karitu nduma nai Allah.
Chapter 4Pelayanan pa-paliawa -paliawa Nai Karitu

1Tunanu na mbuhangu na tau napa ndihangama nyuma nuna hama mbai ata-ata nai Karitu ndangu tau-tau napa parahaya rahasia-rahasia nai Allah. 2Anggu mba tuna nu, tau-tau nama parahaya wangu ngara-ngara nama pa wiling ndaingu na pa itanya mba nyuda na pa-parahaya.3Njiayaika, ndumangu ndana pangunang njaika ku hakimi kau nyumu njaika ndia na pengadila tau. Angu mbui, nyunga wiki nama hakimi wikingu. 4Kanadu, nyuna ndaku padanya ngarambuyaipa na wikingu. Njiayaika, nda rai ruku nuna hiku pandening, njiayaika yi Miri ma nama hakimi ka.5Kanadu nuna, ambu meng hakimi mba ndedi rehina, nuna mba ndudi yi Miri na mai. U nama ndaingu nama hambilaya ngara-ngara nama kawiningu ndalu la kapatangu ndangu ndaingu paluahananya na pambuha-pambuha eti. Halla ka tiapu tau ndaingu ngalanguna wotingu weling lai Allah.6Angu dedi-angu dedi, nyunga mbada lanyapu na ngara-ngara yiana la wikingu ndangu Apolus nduma-mu nyumu kadalu lai nyuma, nyumu njadi pa ajar ndumang panda lapahunya ngara ya na patulihu hi ndaningu hau mbungu weling lai nyumu nama njadi njanga eti ha attu hangang la hawiangu. 7Kanadu, ngamunya nama kahau-kahaungau nyumu? ngaraya na mangumu, napanda ngalamu? ndangu, njiaka langa taka mu ngalanya, ngiki na nyumu hiu pa njangangu wikimu hama njiangu nama nda ngalangu?8Nyumu mbada pa mbihu, nyumu mbada wulu! nda nyuma, nyumu mbada njadi ma maramba! nyunga ku monungau nyumu langata-taka mbada njadi maramba ka nyuma mbungu njadi pa-paliawa ndangu nyumu. 9Kanadu, njiaka nyunga? Alla mbada pangiana ngama nyumu, ama mbokul, la pangia na panjappu wanna, hama na tau-tau napa kanambung hukung meti; Kanadu nyuma na panjadi kama pahamata ndumang pinutana, hamu ndumang maranongu-maranongu angumbui tau.10Nyuma nduba rukuna yi Karitu, tapi nyumu ma ngana lai Karitu. Nyuma nda maka, tapi nyumu kaparu. nyumu patembi, tapi nyuma hina. 11Lundu nuhu nyiana, nyuma manju ndangu ma ndau, kataringu kanyapat-kanyapat, nda palu kama, ndangu luri nadang.12Nyuma mayilla ailulu, ramma ndangu wangu lima wiki. la rehi nyuma nda tualangu ina ngama, nyuma mamberkati. Mba nyuma nda siksa kama, nyumu patorunya. 13Mba nyuma nda paniwangama, nyumu ma hiana ndangu hanangu. Angu mbui, lundu nahu, nyuma njadi hama mbai sampah pinutana yiana, ma-marihak weling la mbulu ndaba ngara-ngara.14Ku tulihu ngara-ngara yiana nda ndumang pa-pamakiakau nyumu, njiayaika ndumang pa-panaungau nyumu hamambai ana kiada napa namu ngu. 15Kanadu, ka njiapangkai nyumu ninggu hakamulu riu nguru la Karitu, nyumu nda ningu ndangu ngu ama. Kanadu lai yehu karitu, nyunga maka nama njadi ama-mu hangang la pulungu. 16Njadi, ku njura kau nyumu, njadiwa tau nama tundungu na pingu ngu!17Nuna ya, nyunga mbada paliawaya lai nyumu yi Timotius, ana ngu na panamungu ndangu nama tanji lai Miri u ndaingu napa tadangu lai nyumu ruku na anda-andangu lai Karitu, hamana na pa-ajarngu la ngini-ngini, la tiapu jamaat. 18Tau mapiraya weling lai nyumu njadi pa njanga eti, hama njiangu nyunga nda hili mai angu nyumu.19Njiayaika, nyunga ndaningu mereni mai mbeli lai nyumu, njiaka yi Miri na mbuhangu, ndangu nyunga ndaingu pinya nda hanya hilu tau-tau njanga eti nuna, njaya mbunyai kuaha nyuda. 20Kanadu, na paraingu nai Allah ndala hillu aya, njiaya la kuaha. 21Ngaraya na pambuhamu? ngaraya nyunga ndaingu maingu lai nyumu wangu tokung njiaka ndia wangu namu ndangu roh kelemah lembutan?
Chapter 5Dosa Seksual la Jamaat

1Mba mbada laporya mba ningu parsinaan lahuanga mu, persinaan nama rihi ndaninya lahuanga kuataku-kuataku hau, nuna ninya na tau nama piti pa-paha ama na. 2Ndangu, nyumu njanga eti! nda tuna nunggu nyumu hiha nduka kana tau nama palakuya na hori yiana na pahingiluya weling la huangamu?3Mba, tundungu ihi nda kumarau, njiayaika ku taka la roh. Ndangu, ku pakanambunya hukung na tau nama palakuya na tau nuna, hama njiangu ningga. 4La tamu nai Miri yehu, larehi mbamu pambundung, ndangu nyungga angumu la roh wangu kuaha na Miri nda, yehu, 5Nyungga mbada mbuatangu nya ndumang pa wuaya na tau yiana la hetang ndumang kebinasaan toluna kana roh na njadi pa-pamananya la lodu nai miri.6Na njanga eti-mu nuna ndana hammu. Ndau piayan nyumu mbaha kuddu ragi a na meragikan mulu ndaba adonan? 7Pamanada nyawa mbulu ndaba ragi nama mandai ka nyumu njadi adonan mbidi, ngiki wana ma mbudi nyumu ndau beragi. Kanadu, Karitu, mbibi paska nda nyuta mbada rupuya. 8Kanadu nuna, maingu wa nyuta merayakan pesta nuna, nda wangu ragi nama ma ndai, nda weling la ragi nda nama muhung ndangu nda hamu, njiaya wangu roti nda beragi weling la mahammu ndangu la mapadening.9Ku tulihu lai nyumu la huratungu: ambu pa angu ndangu tau-tau cabul. 10 Wangu nyungga, nda ndangu tau-tau cabul la pinutana yiana, tau-tau seraka, maka mbalik, njiaka ndia ndangu ma penyemba berhala.Njiaka tuna nunggu, nyumu ndaingu luhu weling la pinutana yiana.11Njiayaika, nahu ku tulihu lai nyumu, ambu pa anggu ndangu tau-tau napa wada angu dedi njiaka u yiana tau cabul, seraka, penyemba berhala, pemfitnah, ma-mauku, njiaka ndia maka mbaliku. Angumbui,ambu ngangu nduangu tau hama nuna. 12Kanadu, ngaraya na korungumu menghakimi tau-tau nahu? nda nyumu menghakimi nyuda namw ninya la jemaat? 13Njiayaika, Allah nama ndaingu menghakimi nyuda la hambeli jemaat. Kanadu nuna, nyaraya na tau nama palakuya nama nda hamu la huangamu.
Chapter 6Rukuna Perkara Hukung La Huanga Tau Perhaya

1Mba ha atu weling lai nyumu nama ningu pahilingu ndangu la hawiangu, mala na turu mbeni palaku ndumang pahimbuya na keadilan la hanga tau-tau nama ndapa ndening ndangu nda lahanga tau-tau tanji? 2Mala nyumu ndau pinya na tau-tau tanji njiangu menghakimi pinu tana? njiaka na pinutana na hakimiya nyumu, mala nyumu ndau parakangu ndumang pa mengadili na perkara-perkara nama kundu ailulu? 3Mala nyumu ndau pinya mba nyuta ndaingu mengadili maranongu? rihika mba perkara-perkara mbatuna nuya hau lodu-lodu!4Njiadi, njiaka mu hanganya na perkara-perkara tuna nungu a hama na nuna, ngiki na nyumu hiu ngandiya lai nyuda nama ndapa ndiahanya la jemaat? 5Nyungga wangu ngau yiana ka nyumu makia. Mala nda ningu ha atu la huangamu nama mangana, nama maka pa uruhuya na perkara-perkara la huanga angu dedi-angu dedina?
7Latti unna, mbada njadi pa gagal nduma-mu kanadu nyumu ninggu perkara-perkara hukum la huangu-mu. Mala nyumu ndau rihi mbuhang la pa-panjala kau? mala nyumu ndau rihi mbuhangu pa-parungi kau? 8La hambel, nyumu wiki ma njala ndangu ma rungi. Angu mbui, nyumu palakuya la hanga angu dedi-angu dedi mu.9Mala nyumu ndau pinya mba tau nama ndapa ndening nda ndaingu ngalanya kerajaan Allah? Ambu njarang! tau- tau cabul, tau penyembah berhala, tau-tau nama berzina, kahala mbai, homo seksual, 10Ma mbuhu, tau-tau nama seraka, ma mauku, ma pemfitnah, ndangu maka mbalik-kambalik, nyuda mbulu ndamba nda ndaingu ngalangu kererajaan Allah. 11Ma pira weling lai nyumu mbungu hama nuna. Njiayaika, nyumu mbada pama pamanadang, mbada pa tanji, ndangu mbada pandening la tamu nai yi Miri yehu Karitu ndangu la roh Allah nda. Maraunyawa na perzinaan12Mbulu ndaba ngara nama njadi ndumangu, tapi nda mbulu ndaba na pangunang. Memang mbulu ndaba hal na panjadingau ndumangu, njiayaika nyungga ndaku mbuhang pa atangu la ngara mbungu. 13pangangu ndumang kambu, ndangu kambu ndumang pangangu, njiayaika Allah ndaingu membinasakan ndambu-ndambu nda. Ihi nda ndumang perzinaan, njiayaika nduma nai Miri, ndangu Miri nduma ihi.14Allah na pahada mbelinya yi Miri ndangu mbung ndaingu pahada mbeli nda nyuta rukuna kuaha-Na. 15 Mala nyumu ndau pinya mbana ihi mu njiaya na nuwa-nuwa nai Karitu? Mala nyungga ndaingu pitingu nuwa-nuwa na karitu ndangu panjadi nyuda nuwa-nuwa pelacur? hama ailulu ndia!16Mala nyumu ndau pinya mba tau nama hondu wikina la pelacur njadi hau ihi ndangu na? kanadu, u wanna," Ndambuna naingu njadi hau tulu. " 17Njiayaika, tau nama hondu wikina lai Miri njadi hau roh ndangu-Na.18Marauwa la perzinaan! La tiapu njala hawiangu na ha atu palakuya yiana la hambeli ihi na, njiayaika tau nama berzina, jala hangang la ihi na.19Mala nyumu ndau pi anya mba na ihi njiaya na bait Roh Tanji, nama ninya lai nyumu, napa ngawang welin lai Allah, ndangu mba wikimu nda nduma wiki ammunya? 20Kanadu, nyumu mbada puandahu nangau wangu wili lunahu. Kanadu nuna, muliakanlah yi Allah wangu ihi-mu!
Chapter 7Panaungu Ruku Na Pernikahan

1Nahu, ruku na ngara-ngara napa tulihungu lai nyumu: na hamu nduma mini ambu na njuangaru kawini. 2Njiayaika, kanadu ninya na perzinaan, tiapu mini nahamuna ningu pa-paha wikina ndangu tiapu kawini ningu lei wikina.3Lei harus pinuya na ndumana hangang la pa-pahana, tunanu mbui na pa-pahana hangangu la lei na. 4Pa-pahana ndana kuaha la ihi wikina, njiayaika na lei-na. Tunanungu mbui lei ndana kuaha la ihi wikina, njiayaika na pa-pahana.5Ambu mi pamaraungu, la hambeli na wangu na hatunju nduangu nduma la rehi hakundu ka nyumu hawiala pawuanya na rehimu ndumang pahamayan. Halla ka, luriwa hama-hama ki kana hetang ambu na pakamangau kanadu na nda maka mu ndalu lapa wahi wikimu. 6Jiayaika, nyungga ku paniya yiana hama na kaluanga, nda hama nda paliawa. 7Kumonungu mbulu ndaba tau hamana nyungga. Njiayaika, tiapu tau ningu karinia wikina weling lai Allah, nama ha attun la ngara yiana, ndangu hawiangu la ngara yiana.8Ndumana namada nika ndangu na janda, nyungga ku pani mba rihi hamu nduma nyuda njiaka na padaingu la keadaan hama ngu nyungga. 9Njiayaika, njiaka nyuda ndada njadi a pawahi wiki nda, hamu pa nyuda ma menikah. Kanadu, rihi hamu pa mba nikah welingu hama mba tunu wangu ka mbulaku.10Ndumana nama menikah, ku wuangau paliawa -paliawa yiana ( nda weling lai nyungga, njiaya weling lai Miri), nuna pa-paha ndana njadia a pa warunya na lei na, 11(Njiayaika mba nda lapahu waru nya na lei na, u harus ndaingu nda kawin, njiaka ndia ka mbeli pa-pandami ndangu lei na), ndangu lei ndana njadi a pa warung kuru uma-na.12Hangangu na rihina, ku paniya (nyunga, nda Miri ka) njiaka ningu angu dedi nama ningu pa-pahangu nama nda perhaya, ndangu na kawini nuna mbuhang pa luri ndungu-nya, ambu na warunya na pa-pahana nuna. 13Tuna numbui njiaka ha attu ka wini ma ningu leingu nama nda perhaya, ndangu na mini nuna mbuhang pa luri nduangu-nya, ambu na warunya na lei na nuna. 14Kanadu na lei na nama nda perhaya ya nuna na tanji rukuna kuru umana, ndangu na kuru umana nama nda perhaya ya nuna na tanji ruku na lei na. Njiaka nda tuna nungu, nda anakiada-anakiada najis, tapi nahu nyuda tanji.15Njiayaika, njiaka ndama nda perhaya nunda mbuhang pa-pahiawa, mata mbanja kada pa hiaya. Langar hama na yiana, ana mini njiaka ndia angu kawini ndanda panuwangu appa. Njiayaika, Allah mbada pa au nda nyuta ndumang pa luri la ndami. 16Kanadu ho pa-paha, ngiki wana hiu pinya njiaka nyumu njadi papa mana nya na lei mu? Njiaka ndia, ngiki wana hiu pinya, ho lei, njiaka nyumu ndaingu pa mananya na kuru uma-mu?Pandaingu La Keadaan La Rehi Pa-angu Nai Allah17Njiayaika, hamana pa mbada pambada ndai nai Miri nduma tiapu tau, mba ngiki wanna yi Allah mbada pa-aunya nyuda ndumang-ndumang, pa ndainguwa luri la keadaan. Tunanu mbui nyungga ku pa liaya mbulu ndaba la jemaat. 18Malla ningu tau na pa-auna mba mbada hala na pa sunat? ambu na pambulanja na tanda-tanda sunat nda. Mala ningu ka tau la rehi mba pa-aunya ndedi na sunat? ambu na sunat. 19Kanadu, na sunat angu nda sunat ndana penting. Njiayaika, nama pentingu njiaya na tanji hagang na pa-paliawa-liawa nai Allah.20Tiapu tau harus na tondu la keadaan hamana la rehi na pa-aunya. 21Malla nyumu ha attu ata kau la rehi pa -aungu? Ambu ngidik ruku na nuna. Jiayaika, njika nyumu mu njadi tau nama manang, rehi hamu pangunanya na kaluanga nuna. 22Kanadu, u mbala rehi pa-aunya lai Miri mbai ataya, njiaya na tau manna ndumang nai Miri. Tunanu mbui unna, la rehi na tau nama manang nda pa-aunya njiaya na ata nai Karitu. 23Nyumu mbada bayar wangu wili mbada lunahu, kanadu nuna ambu nyumu njadi ata tau. 24Angu dedi-angu dedi, malawa tiapu tau padainguwa angu Allah, la keadaan la rehi pa-aungu.Panaungu Nduma Tau Nama Ndedi Menikah 25Nahu, ruku na tau-tau nama ndi ndoku menikah, nyungga nda ningu paliawa weling lai Miri. Njiayaika, nyungga ku wuangu pa pingu mbaku njadi tau, rai ruku na namu ndai Miri, njadi pa-perhaya. 26ku ndiahaya yiana na hamu ndalu la keadaan mayilla, nuna rihi hamu ndumang ha attu tau ndumang pa tondu pangalang hamana ngara mbaya nama ninya.27Malla nyumu mbada hondungau ha attu pa-paha? Ambu mi parukangu ndu pa-pahiwangu. Malla nyumu ndedi mi pahodungu angu pa-paha? ambu mu hili himbu pa-paha. 28Njiayaika, njiaka mu menikah, nyumu ndau njala a. Ndangu, njiaka ha atu ka wini na menikah, u ndana njala a. Njiayaika, nyuda ndama menikah njiangu ngalanya na mayila-mayila luri la pinutana, ndangu nyungga mbuhang nyumu pamarau weling la ngara-ngara nuna.29Angu dedi-angu dedi, napa mbuhangu njiaya na rehina nama mbada mareni. njadi pakiring nahu, matanyawa nyuda nama ningu pa-pahangu, luriwa hama njiangu nama nda ningu na, 30Nyuda ndama hiyi hama njiangu nda hiyi, nyuda nda mahanang hama njiangu nda hanang, nyuda nama keyi hama njiangu manda ninguha, 31Ndangu nyuda nama panguna nya nda ngara-ngara pinutana yiana, hama njiangu ndada pa ngunanya. Kanadu, keadaan pinutana yiana merini mohuna.32Nyungga ku mbuhang nyimi hawiawa weling la mangadat. Tau nama nda menikah napadanya na ngara-ngara ruku nai Miri ngiki wana hina njadi pa-pahananya yi Miri. 33Njiayaika, tau nama menikah napatadanya ngara-ngara pinutana, ngiki wana hina njadi pa-pahananya na pa-pahana, 34Ndangu na hamuna nda pambaginka. Kawini nama nda menikah ndangu mbidi kawini nama ma-ngadatnya na ngara-ngara ruku nai Miri kana njadi pa tanji, hamana na toluna angumbi hamanguna. Njiayaika, tau kawini nama menikah nama ngidikunya na ngara-ngara la pinutana yiana, ngikiwana hina njadi pa-pahananya na lei.35Ku paningau na ngara-ngara yiana ndumang utung wikimu, nda njiaka ndumang patunya kahili wikimu, njayaika ndumang ngara yaika nama hamu ka na pelayananmu lai Miri ndana paruha ya.36Njiaka ningu tau nama ndiahaya mbada palaku na ngara ya nama nda hamu hangang la ana na kawini kanadu na karini nuna mbada lapah umurna ndangu hama nunya wa latti, mattanyawa kana palakuya ngara ya napa mbuhana, u nda njia njalana; mattawa nyuda kada menikah. 37Njiayaika, u nama mbada pasu la eti na, nda pa-parudi aha, paningu kuaha la pinu pa mbuha wikida, ndangu mbada mbuata nanyaka la eti na ndumangu pada menikah nduanya na kawinina, hi njia mbuya na tu pani ndangu hamu. 38Njadi, njiaka na menikah ndangu na kawini nuna u na pandoi mapa ndening, njiayaika njiaka ndana menikah ndangu na kawini nuna, na horina nuna mbui hamu.39Pa-pahana na hodungu selama na lei na masih luri pa. Njiayaika, njiaka na lei na meti, mbembahu ndumang menikah ndangu ngamu mba napa mbuhana, asalkan na tau nuna lai Miri. 40Njiayaika, tundung napa mbuhangu nyungga, ndaingu rihi hananguna njiaka napa ndaingu la keadaan, ndangu naiya nyungga, nyungga mbungu roh Allah.
Chapter 8Pangangu Pawuangu la Berhala

1Nahu, rukuna tolung-tolung na pawuangu la berhala-berhala. Nyuta pinya mba nyuta mbulu ndaba ningu pengetahuan. Pengetahuan njadi ta pajangga eti, njiayaika kasih na pahadanda. 2Njiaka ningu tau nama patandangu mba na pingu ngara, u ndedi na pinya na paharusu pina. 3Njiayaika, njiaka ha attu na namuyai Allah, u na tandaya yi Allah.4Kanadu nuna, rukku pangangu tolung-tolung na pawuagu la berhala, nyuta pinya mba nda ningu berhala la pinutana yiana, ndangu nda ningu Allah lahambeli na Nyuna, ha attuna. 5Njiayaika, njiaka ningu mbu nama pani Allah-Allah, hammu la awangu njiaka ndia la pinutana, ( njiaka nggiki wanna ningu ndangu"Allah" ndangu ningu ndangu "Miri" ), 6Njiayaika nduma nyuta hanya ha attu Allah, nuna Ama. Weling lai Nyuna maka mbulu ndaba ngara ndangu ninda nduma na Nyuna. Ndangu, hanya ningu ha attu Miri, nuna Karitu Yehu, rai rukku Nyuna ngara mbaya, ndangu nyuta ninda rukku nyuna.7Ka njapang kai mba tunanu, nda mbulu ndaba tau ningu pengetahuan yiana. Njiayaika, mapirra tau, nama mbada ndamang wangu berhala lundu nahu, ngangu pangangu nuna, hamabai pangangu na pawuangu la berhala. Kanadu nuna, eti kudu nda nyuda ndama malidjang njadi pa tercemar.8Pangangu nuna njiangu pamareni ta nyuta lai Allah. Nyuta mbung nda njia rehi nda hammu njiaka ndapa ngangu, njiaka ndia nda rihi hamu njiaka ta ngangu. 9Njiayaika, namunyawa mba na mbebahumu yiana ambu njia njadimu watu patunjur nduma nyuda ndama nda makka. 10Kanadu, njiaka ningu tau nama ittakau, nama ningu pengetahuan, ngangu la kuil berhala, nda njiaya na eti kudu na, njiaka ndana kaparru, njiangu na paliawaya pangangu tolung-tolung na pawua la berhala?11Njadi, weling la pengetahuanmu, tau nama nda makka nuna, nuna angu dedimu, na nduma na Karitu mbada meti, njadi binasa. 12Njadi, dangu njala hanggang la angudedi-angudedi pawai mu ndangu pakatiuya na eti kuduna nama nda kaparru, hi nyumu njala hanggang la Karitu. 13Kanadu nuna, njiaka pangangu na njadi nda angudedi pawaimu na tunjur, nyungga nda njia ngangu nggu tolung palupang ka ambu ku pandoinya na angudedi nggu tunjur.
Chapter 9Hakku-Hakku Ha Attu Rasul

1Ka nda nyungga a tau mbebahu? Ka nda nyungga a rasul? Ka mbada itta angunya yi Yehu,Na Miri nda? Nda njia akai nyumu na ruku paramma nggu lai Miri? 2Njiaka ndumang tau hattu nyungga nda rasul ka, ka njapangkai ndia nyungga mbai rasul nduma-mu. Kanadu, nyumu njia makau matarai kerasulain lai Miri.3Yina ya napa hiamangunja hangang lai nyuda na padaingu parehana ndangu lai nyungga. 4Malla nyungga nda ningu a hakunggu ndumang pa angngu ndangu pa utung? 5Malla nyungga nda ningu a hakunggu pa ngandinya na pa-paha angu pawai, hama ndangu rasul hawiangu, angudedi-angudedi lai Miri, ndangu Kefas? 6Njiaka ndia, malla njiaya Barnabas a ndangu nyungga nama nda ningu hakku nggu ndumang panda ramma?7Ngamu nama mbada mengabdi pa njadi tentara wangu ndui wikina? Ngamu nya nama pamulanya a wuaka anggur ndangu dana nganya na wuana? Njiaka ndia, ngamunya nama pawanja nda mbada ndangu ndana ununja nda huhu na? 8Malla nyungga ku raniya na ngara-ngara yiana mba wana tau? Ka nda hukung Taurat mbu napaniya na ngara-ngara nama pahama?9Kanadu, ninggu pa tulihu ndalu la mbuku taurat nai Musa, " Matawa ambu mu memberangus mbimbi nama mengerik gandum!" malla na mbimbi na pahamata nai Allah ! 10Njiaka ndia, malla mana pani nduma nda nyutaya? u, ruku nyuta maka na ngara yiana na hina tulihu kanadu nama membajak harus na membajak ndalu nama monung ndalu nama mengerik harus mengerik la monung ndumang pangalanya na nduma na. 11Njiaka nyuma mapa rukanya winni harani la huaganya mu nyumu, malla naparihi njiaka nyumu nda na papuya na ngara-ngara materi weling lai nyumu?12Njiaka tau hawiangu ningu hak ndumang nyumu, ka nda nyuma a marihi ningu hakungu? kanjapangkai mba tuna nu, nyuma ndama pa nguna a nya na haku nuna. La hambeli na, nyuma ma tangu halanya na ngara ka ambu nyuma ndama wuangu nama ndanjadi hangang la pulung Karitu. 13Malla nyumu ndau pianya mba nyuda nama anjaruya ngara-ngara nama tanji nuna, ngangu pangangu weling la umanai Allah mbungu? ndangu, nyuda nama yalani la altar 14Angu mbui, Miri napa liawaha nyuda nama mbuabaruya na pulung ndumang pa luri weling la pulung mbu.15Njiayaika, nyungga ndaha ndaka ndoku pa-paki hau mbu weling la haku-haku yiana. Ndangu, nyungga ndaku tulihu ngara-ngara yiana pa-palakuya hamana nuna lai nyungga. Kanadu, rihi hamu ku meti weling mba ha attu na pamaunya napa mbuhangu. 16Kanadu, njiaka ku mbuabar pulung, nyungga nda ningu andangu ndumang pa hamimu kanadu na ndumangu nuna ninya lai nyungga. Ruhawa nyungga, njiaka nyungga ndaku mbuabaru pulung.17Njiaka ku mbuabar pulung kanadu napa mbuha wikingu, nyungga ningu ngajingu. Njiayaika, njiaka yiana ndapa mbuhangu, yiana njiamaya napa ramangu na pa-parahaya na lai nyungga. 18Njiaka tuna nu, ngaraka na ngajingu? na nganjingu njiaya mbaku mbuabaruya na pulungu, nyungga njadi pa mbuabaru ya na pulung ndangu nda ningu nganji ndangu ndaku njala pakiya na hakungu la pulung.19Njiayaika, ka njiapanguki mbaku mbembahu la mbulu ndaba tau, nyungga kupanjadiya na wikingu ata ndumang mbulu ndaba tau ka nyungga njadi pa pa-manangu rihi ndangupa. 20Nduma tau Yahudi, nyungga ku njadi hama tau Yahudi kaku njadi pa-pahananja nda tau Yahudi. Nduma tau nama luri la wawa hukung taurat, nyungga njadi tau hama nama luri la wawa hukum taurat (kanjiapangkai nyungga miaha nda la wawa hukung taurat ka) ka nyungga ku njadi pan-pamananya nyuda ndama ninja la wawa hukum taurat21Nduma na nyuda ndangu na hukum taurat, nyungga ku njiangunda hukum taurat ( nda dangu hukum nai Allah, njiayaika la wawa hukum Karitu) kaku njadi pa ngalang pa-pamananja nyuda ndangu nda hukum Taurat. 22Nduma tau nama nda maka, nyungga njadi pada maka ka nyungga ku njadi pa-pamanag nyuda nama nda maka. Nyungga mbada njadingu ngara-ngara ndumang mbulu ndaba tau pa wangu mbulu ndaba anda nyungga kaku njadi pa-pamananya na tau mapira tau. 23Nyungga kupalakuya mbulu ndaba tau nduma pulung kunjadi pa ngalanya ndumangu ndalu.24Ndau pinanya nyumu mba nyuda nama palai la huanga palawang mbulu ndaba na palai, njiayaika ha attu ana nama ngalangu hadiana? Njadi, palaiwa rakana kau njadi pangalanya! 25Tiapu tau nama ajaru na kuaha wiki la mbulu ngara. Nyuda nda palakuya ndumang pangalangu lamba nama fana, Njiayaika nyuta ndumang pangalanya na mapalupangu. 26Kanadu nuna, nyungga ndaku palai a hama ndaningu pawukkunggu. Nyungga ndaku patakil hamana tau nama takil ngilu. 27Njiayaika, nyungga ku ajaruya na ihi-ngu wangu kaparu ndangu ku-kuahaya ka mbahala pabuabaruya na pulung hagang la tau hawiangu, nyungga wiki ndanda pakambelika.
Chapter 10Ajaru Welingu La Njala Israel

1Kanadu, nyungga ndaku mbuhangu nyumu ndau pinya, angudedi-angudedi, mba appu ndai nda nyuta, mbulu ndaba na ninja la wawa awang ndangu mbulu ndaba na palang tehik. 2Nyuda mbulu ndaba nda ihuha lai Musa, ndalu na awangu ndangu la tehiku. 3Nyuda mbulu ndaba nda ngangu pangangu harani nama pahama, 4Ndangu mbulu ndaba unungu paunung harani ma pahama. Kanadu, nyuda unung weling la watu harani nama tundungu angu nyuda, ndangu na watu nuna njiayana Karitu.5Kanjapang kai mba tuna nu, Allah ndana hatunju a ndangu hawiangu na ndangu na mbakul weling lai nyuda. Kanadu nuna, nyuda nda pametiya la marada ndialangu. 6Nahu, ngara-ngara yiana panjadiyawa contoh nduma nda nyuta ka ambu nyuta njadi tau nama mbuhang mandahamu njiaka ngiki wanna nyuda mbada mbuhanya.7Ambu njadi pawua berhala hamana tau ma pira weling lai nyuda, hamana patulihu, "Lakuataku nuna uhuku ndumang pa ngangu ndangu unung, hi hadang ndumang pa-panjulu." 8Ambu tapa lakuya na perzinaan hamana na pa-palaku na tau mapira weling lai nyuda hi 23 riu tau meti ndalu hau lodu.9Nyutu mbu ndata njadi pa-pakamanya yi Miri, ngiki wana na pira weling lai nyuda angu mbui pakamanya ndangu na pametiya mbai ularu-ularu. 10Angu mbui nyumu ka ndutul-ndutul njiaka ngiki wanda nyuda mbungu kandutul-ndutul ndangu na pa metiya maranongu maut.11Ngara- ngara nyiana na luahang lai nyuda hama mbai contoh ndangu na tulihuya hama mbai panamu mbelingu ndumang lai nyuta, nama lai ngamu la hupu rehu mbada takana. 12Kanadu nuna, matanyawa tau nama patandang njiaka na wikina kapanduk pandualak rimangu ambu na kanabu! 13Nda ningu a pakamangu nama mbada nganakau la hambeli ma pakamang nama muda nduma tau. Ndangu, Allah njiamaya na tutur, u nda njia mattanangau nyumu na pakamangau rihi weling lakaparumu. Njiayaika, pahama ndangu na pakamangu nuna, u ndaingu handia nanya anda luhuna kana njadi patangunya.14Kanadu nuna, angudedi-angudedi na panamunggu, maraungu wikimu weling la wuangu berhala. 15Nyungga ku pani hamana la tau- tau nama manggana, pandihanyawa ngaraya na pa-paninggau. 16Nda na kanai berkat napa wotunda nuna njiaya na kambunguru la wairiana yi Karitu? Ndangu, nda na kanguta napa kandipu nuna njiaya na kabunguru la ihi nai Karitu? 17Kanadu ninya na hau kanguta, hinyuta nama ndangu nyiana njiaya na hau ihi; kanadu nyuta mbulu na njadi nuwana weling la hau kanguta nuna.18Hamatayawa na tau-tau Israel, nda nyuda a nama ngangu ndapa wuada napa piti ndumanda ndalu la altar?19Njadi, malla na pambuhangu? Malla ngara ya na pangangu hangang la berhala njiaya na ngara? Njiaka ndia, malla na berhala njiaya na ngara?20Ndia. Nyungga kupaluahanya lai nyumu mba ngara-ngara na kuataku-kuataku hawiangu napa parihina, nyuda nama parihiya ndumang hamangu-hamangu ndahamu, nda ndumana yi Allah. Ndangu, nyungga ndaku mbuhang nyumu muka mbunguru ndangu hamangu nda hamu. 21Nyumu ndau njadi a paunungu la kanaingu nai Miri ndangu mbui la kanaingu hamangu-hamangu nda hamu. Nyumu ndau njadi pa njadi nuwana weling la jamuan nai Miri ndangu jamuan weling la hamangu-hamangu nda hamu. 22Njiaka ndia, malawa nyuta ta pahadanya kecemburuan nai Miri? Malla nyuta rihi kaparu weling lai nyuna?Luri ndumang Pa memuliya Yi Allah 23"Ngara ya mbulu ndaba na pahianya," njiayaika mbulu ndaba ndana pangunang. "ngara ya mbulu ndaba na pahianya," njiayaika mbulu ndaba na ndana pahadangnya. 24Ambu ningu ha attu mbu nama himbu mahamu ndumq wikina, njiayaika nduma nahamu na tau hawiangu.25Nganyawa ngara mbaya na padanggangu la pahangu tolung ndangu nda parehaya, nduma eti kudu. 26Kanadu, pinutana ndangu mbulu ndaba ihina njiaya mangu nai Miri. 27Njiaka ha attu tau nama ndedi parahaya na ndundanggau ndangu nyumu handia ndumangu palaku, ngangu mba ngara ya na pahandia na la hagamu nda parehaya, nduma eti kudu.28Njiayaika, njiaka ningu tau nama wana lai nyumu, " pangangu yiana mbada wuananyaka la berhala," ambu mu ngandunya, nduma tau nama paningau nuna ndangu duma eti kudu. 29Wangu nduku, nda nduma eti kudu wikingu, njiayaika eti kudu tau hawiang.Ngikina na mbebahungu na tunya wangu eti kudu tau hawiangu? 30Njiaka ku pitiya na ndumangu wangu pamalangungu, ngikina nyunga hi panjalaka kanadu napa ngangu nama ninya ku pamalangunya?31Njadi, njiaka mu ngangu ndangu mu unung, njiaka ndia ngara mbaya na pa-palakumu, palakuya mbulu ndaba na nuna nduma na kemulian nai Allah. 32Ambu padoinya na tau pa tunujur, hamu tau Yahudi, tau Yunani, angu mbui jamaat nai Allah, 33Hamana nyungga mbui ndalu la mbulu ndaba ngara na pahananya mbulu ndaba na tau, ndangu ndana himbuya na utungu wikina, njiayaika na utung tau ndangu ka nyuda njadi pa-pamananja.
Chapter 11

1Njadi wa tau-tau nama tundunya na pingu nggu, hamanna nyungga mbui hanggang lai Karitu.Tanda Makuaha2Nahu, nyunggabku wotunggau kanadu nyumu mu patanda ngga la mbulu ndaba nggara ndangu yappa la tradisi-tradisi hamana na pa patakka nggu lai nyumu. 3Njiayaika, nyungga kubuhang nyumu mu pinya mba na katiku tiapu mini njiaya yi Karitu, katiku kawini njiaya na mini, ndangu katiku Karitu njiaya yi Allah. 4Tiapu mini nama hamayang ndangu bernubuat wangu katiku nama karuduk ndana tembiya na katiku na.5Njiayaika, tiapu kawini nama hamayang ndia bernubuat wangu katiku nama nda panggabing, menghina katiku na, nggara nuna hama angubui njiaka na katiku pakikir. 6Kanadu, njiaka ha attu kawini ndana panggabingu katiku na, na takkawa mbu ka nakadipuya na mbulu mbulu ndaba na lunggina. Njiayaika, njiaka na makia nduma ha attu kawini mba kadippu lunggi ndia kikiru katiku, mattawa kana padabingu katiku.7Tau mini nda ukku panggabing katiku na kanadu u njiaya na gambaru ndangu kemuliaan Allah. Njiayaika, kawini njiaya na kemuliaan mini. 8Mini nda pawelingu la kawini, njiaya kawini pawelingu la mini.9Ndangu, mini ndana pa ndikangu ndumang kawini, njiaya kawini ndumang mini. 10Nuna ma nduyaka, kawini harus u tada kuaha la katikuna kanadu maranongu.11Njiaya mba tuna nu, lai Miri, nda ningu kawini njiaka nda ningu mini, ndia mini njiaka nda ningu kawini. 12Kanadu, kawini weling la mini, tunanu mbui mini ndendi weling la kawini. Ndangu, mbulu ndaba ngara mbu pa weling lai Allah.13Timba wikinya, malla paraka ndumang ha attu kawini ndumang pahamayang lai Allah wangu katiku nama nda pangabing? 14Nda alam wiki ma ajaru lai nyumu mba njiaka mini ningu lungi malai, ngara nuna hama njiangu kehinaan ndumana? 15Njiayaika, njiaka kawini ma ningu lungi malai, ngara nuna njiaya kemulian: Kanadu, lungi na nuna na wuanya lai nyuna hama mbai pangabing. 16Njiaka ningu tau nama mbuhangu pa palawangu, nyuma nda ningu a ndamangu nuna, hama mbu na jamaat nai Miri.Ngara-Ngara Nama Njala La Pamangu Rudungu17Ndalu mba wuangu paliawa yiana, nyungga ndaku wotingau, kanadu nyumu pa mbundung nda ndumang ngara nama rihi hama, njiaya ndumang ngara nama rihi nda hamu. 18Kawungana, mba nyumu pa mbundung hama jemaat, nyungga rongu mba ningu mbiara la huanga mu. Ndangu, nyungga ku parahaya ya na hawiangu. 19Kanadu, ndaingu ningu mbiara la huangamu ka nyuda nama luahang mandung pakamang njiadi luahang la huangamu.20La rehi nyumu pa mbudung la hau pangia nama pahama, ngara nuna nda ndumang ngangu pamangu rudung nai Miri. 21Kanadu mba ngangu, tiapu tau nama piti mangilu pangangu wiki na hi ningu nama manjuwu ndangu na hawiangu mauku. 22Malla nyumu nda ningu uma ndumang ngangu ndangu unung? ndia, malla nyumu menghina jemaat nai Allah ndangu pamakiaha nyuda ndama ndaningu ngara-ngara? ngaraya nama ndaingu paningau nyumu? ndaingu ka kuwotingau? langataka ndia!23Kanadu, nyungga ku ngalang lai Miri ngara mbuya napa wuangu lai nyumu, mba yi Miri Yehu, mba la rudung mba u dihianati, na piti ka nguta, 24Ndangu mba pamalangungu, u na mbiara-mbiaraha ndangu wana, " Yianaya na ihi-Ngu, nama njadi ndumamu; palakuya pa njadi patadangu wanga nyungga."25Hama mbunai, u na piti ihi kanaingu mba mbada ngangu hi wana, " ihi kanainungu yiana njiaya na randingu mbaru nama ninya la wairia-Ngu. Palakuya yiana, tiapu rehi mu unungu, pa njadi patadangu wanga nyungga." 26Kanadu, tiapu rehi mu ngangu kanguta yiana ndangu unungu ihi kanaingu yiana, nyumu mbuabaru yana meti nai Miri lundu ku mayi.27Kanadu nuna, ngamu nama ngangu kanguta, ndia unungu ihi kanaingu nai Miri wangu anda nama nda parakangu, u na njala hagang la ihi ndangu wairia nai Miri. 28Tau harusu pakamang wikina, wangu tunanu matawa kana ngangu ka nguta ndangu unungu weling la ihi kanaingu nuna. 29Kanadu, tau nama ngangu ndangu unungu ndana akuya na ihi nai Miri, u namainya hukungu la wikina. 30Nuna nduyaka, ngiki na ndangu la huanga mu nama nda maka ndangu katiu, angu mbui ndangu ailulu nama meti.31Njiayaika, njiaka ta pandihangnya la wiki nda nyuta wiki ndangu padening, nyuta nda njia hukungu. 32Njiayaika, la rehi nyuta hukung, nyuta na ajaruta yi Miri ka nyuta ndata hukungu hama-hama ndangu pinutana.33Njadi, angudedi-angudedingu, la rehi nyumu pambundungu ndumang pangangu, kawara patiangu. 34Njiaka ningu tau nama ma njuwu, hamu pa kana ngangu mangilu la umana ka ambu nyumu pabundung ndumang penghakiman. Ndangu, ngara-ngara hawiangu ndaingu ku aturuya la rehi mbaku mai.
Chapter 12Karunia-Karunia Weling La Roh Tanji

1Nahu, ruku na kurunia-karunia harani, angudedi-angudedi, nyungga ndaku mbuhang njia ndau pinya. 2Nyumu pinya la rehi nyumu masih njadi tau-tau nama ndedi tadayai Allah, nyumu napa njarangau hagangu la behala kambiu, ngiki wana nyumu mbana ka pipikau. 3Kanadu nuna, nyungga ku pani lai nyumu mba nda ha attu mbu, nama kariauku wangu Roh nai Allah, nama wana, "Yehu pahupa," ndangu nda ningu ha attu mbu nama njadi pa wana,"Yehu njiayai Miri," la hambelina Roh Tanji.4Ningu ma pira kurunia harani, njiaya Rohnya hama. 5Ndangu, ningu ma pira pelayanan, njiaya yi Miri na hama. 6Ningu pira mbua parama, njiaya yi Allah nama pahama nama ramaya mbulu ndaba ngaraya ndalu la mbulu ndaba tau.7Hangang la tiapu-tiapu tau na karunianya malanga taka Roh ndumangu pahamu nduangu. 8Hagangu la hau na wuanya hilu-hilu hikmat hangangu la Roh ndangu hangangu la hariangu hilu-hilu pengetahuan nah Roh nama pahama.9Hanga la hawiangu nawuanya pa wai Roh nama hama, hagang la hawiangu karunia-karunia papanjang yi Roh nama hau nuna. 10Hangang la hawiangu na wuanya parama-parama mukjizat, hagang la hawiangu nubuatan. Hagang la hawiangu na wuanya kaparu ndumang pa-pambedanya na roh-roh, hagang la hawiangu ndangu macam hillu yuwu, ndangu hawiangu na pingu hillu-hillu yuwu nuna. 11Mbulu ndaba na yiana parama yi Roh nama hau ndangu nama pahama, nama pa mbanginya hangang la nduma-nduma tau, hama na pambuhana.Tiapu Tau Perhaya Njiaya Nduma Na Ihi Nai Karitu12Hama ndangu ihi njiaya hau, njiaya ningu ndangu pangia,ndangu mbulu ndaba pangia ihi, njapangki ndangu, njiaya hau ihi, tunanu mbui Karitu. 13Kanadu, yi hau Roh, nyuta bulu ndaba mbada ihu la hau ihi, hamu tau Yahudi angumbui tau Yunani, hamu pa-paliawa angumbui tau manangu,ndangu nyuta mbulu ndaba nawuada pa unung weling la hau Roh.14Kanadu ihi nda hau pangia ana, njiaya ndangu pangia. 15Njiaka wihi wana, "Kanadu nyungga nda limaka, njiadi nyungga nda nuwa weling la ihi," nda njiaka nda nuwa ihi. 16Ndangu, njiaka kahilu wana "Kanadu nyungga nda mataka,nyungga nda nuwa ihi," nda njiaka nda nuya ihi. 17Njiaka mbulu ndaba ihi njiaya na mata, la ngiayaka napa rongu wangu? njiaka mbulu ndaba kahilu, la ngiayaka na pa-pada wanya?18Njiayaika, nahu yi Allah mbada mbanjalu nanyaka la pangia-pangia nuna, tiapu tau welingu lai nyuda, ndalu la ihi, ngiki wana napa mbuhana. 19Njiaka mbulu ndaba na njiaya na hau pangia, la ngiyaka na ihi? 20Njadi, langa taka ningu ndangu pangia, njiaya hanya hau ihi.21Kanadu nuna, mata ndana njadi pa wana hangang la lima, "nyungga ndaku paralu kau nyumu!" ndia mbui, katiku hagang la wihi, "nyungga ndaku paralu kau!" 22Lahambeli na, pangia-pangia ihi nama wuwa rihi nda maka latti nama rihi pa-paralu. 23Ndangu, pangia-pangia ihi napa patanda nda ndalalu tembi, njiabayai nama wuangu tembi rihi. Ndangu, pagian-pangia ihi, napa pandihada nda lalu hamu na mba ittiya, harusu pandoiya ndumang pa rihi hamu mba ittaya, 24Kanadu pangia-pangia nama mbada hamu mba ittaya ndana paraluya. Njiayaika, Allah mbada aturuya na ihi nuna wangu pawuanya pa tembi rihi mbakulu hangang la pangia-pangia nama kurang,25Ka ambu ningu mbiara la ihi, hawiangu nda pangia-pangia nuda njadi pahamataya hau ndangu na hawiangu. 26Njiaka hau pangia mayilla, mbulu ndaba pangia mayilla nduangu. Njiaka hau pangia na hamu mbulu ndaba pangia hanangu nduangu. 27Nahu nyumu njiaya na tolu nai Karitu ndangu nyumu ndumang- ndumang njiaya na pangia-pangiana.28Allah mbada pandainanya la jemaat, kawungana njiaya na ama mbokul, la ndambu njiaya na nabi, la tailuna njiaya na nguru, halaka na mukjizat-mukjizat, karunia-karunia pa-panjangu, panamungun, maka pipita, ndangu ngara-ngara hillu. 29Malla mbulu ndaba nda ama bokul? malla mbulu ndaba na nabi? malla mbulu ndaba nda nguru? malla mbulu ndaba njiaya mapa ndoi mukjizat?30Malla mbulu ndaba ningu karunia pa-panjangu? malla mbulu ndaba kariaku wangu hillu? malla mbulu ndaba nda pangunangu? 31Njiayaika, mbuhanguwa wangu langa tataka karunia-karunia nama rihi mbakulu.Ndangu, nyungga ndaku pa itta nya lai nyumu na anda nama rihi hamu.
Chapter 13Panamungu

1Njiaka ku njadi paka riauku la hillu-hillu tau ndangu maranongu, njiaya nda ningu panamungu, nyungga njiaka mbai ana mongu nama lingu ndangu canang nama gemerencing. 2Njiaka nyungga ningu karunia bernubuat ndangu pa pinya mbulu ndaba pa wining ndangu mbulu ndaba pengetahuan, ndangu njiaka nyungga ningu mbulu ndaba pa wai ndumang pa-palelinja nda pinu-pinu, njiayai nda ningu panamungu, nyungga nda ngara-ngara. 3Njiaka ku wuanja mbulu ndaba ndapa wulungu ndumang pa wuangu pa ngangu hagang la tau milla, ndangu pa wuaya na tolung ndumang pa tunuya, njiayai ndaningu panamungu, hakudu kippa nda ningu nguna na ndumangu.4Panamungu nuna na tahangu ndangu na haliala etina, panamungu nuna ndana cemburu, ndana pa njanga wikina, ndangu ndana njanga eti, 5Ndana palakuya nama nda parakangu, ndana himbuya na pahamu wana wikina, ndana rianga pa mbeni, ndana pandiahanya njala tau hawiangu, 6Ndana hanang la pinu nama nda pandening, njiayai hanang nduangu lama pandening. 7Panamungu nuna torung pa tangunja mbulu nbada nda ngara, parahaya mbulu ndaba ngara, monungu mbulu ndaba ngara, ndangu torungu pa tangunya mbulu ndaba ngara.8Panamungu nda ningu hupuna. Njiayaika, njiaka ningu nubuatan-nubuatan, njiangu pa mauya; njiaka ningu hillu-hillu, njiangu patuya; ndangu ningu pengetahuan, njiangu pamau ya. 9Kanadu, nyuta ta pinya nda hawiangu a ndangu nyuta bernubuat hawiangu a. 10Njiayaika, njika nama hamu na taka nama hawiangu na nuna njiangu mau na.11Mba nyungga mba ana kiada -ana kiada, nyungga kariauku hama anak kiada-ana kiada, ku patadangu hama ana kiada-ana kiada, ndangu pandiha-ndiha hama ana kiada-ana kiada. Mbaku ma tua ka, nyungga ku matanya na ngara-ngara nama ana kiada-ana kiada nuna. 12Kanadu nahu nyuta ittaya la kaninu secara samar- samar, njiaya halaka muka ndangu muka. Nahu, nyungga hanya ku tada hawiangu, njiya hala ka nyungga ndaingu tada halaya, hamana nyungga mbu ndada tada ailulu ka. 13Njadi, nahu la tailu ngara yiada nama ndaingu ndandiku, nuna pawai, pamonungu, ndangu panamungu; njiaya nama mbakulu welingu la tailu njiaya napa namungu.
Chapter 14Nubuat Ndangu Na Yuwu

1Kihanyawa napa namungu ndangu mbuhanyawa ndangu langataka-langataka karunia-karunia harani, lama ngiluna ka nyumu njadi pa bernubuat. 2Kanadu, gamu nama kariauku la hillu yuwu, nda kariaku hagang na tau, njiaya hagang lai Allah; Kanadu nda ningu tau nama pinya, njiaya na paniya na ngara-ngara nama kawiningu la roh. 3Njiayaika, tau nama bernubuat kariaku hagang la tau ndumangu pa-pahadangu, panaungu, ndangu pahananya. 4Tau- tau nama kariauku la hillu yuwu napa hadangu wikina, njiaya tau na bernubat napa hadangu jemaat.5Nyungga ku monungu ngau nyumu mbulu ndaba kariauku ndalu la hillu-hillu yuwu, njiaya rihipa ka nyumu bernubuat. Tau nama bernubuat rihi mbakulu welingula tau nama kariaku la hillu yuwu, lahambeli njiaka mbu tapa ndiahanya hi jemaat njadi pangalang peneguhan. 6. Angudedi- angudedi, njiaka ku mai lai nyumu ndangu kariaku ndalu la hillu-hillu roh, ngaraya na utungu na ndumamu, la hambeli njiaka ku kariauku lai nyumu wangu ma langa taka, pengetahuan, nubuatan, ndia pa ajaru?7Angumbui, benda-benda nama nda kayeku, hama mbi suling ndia kecapi nama paluhu lingu, njaka ndia paluhu nama nda pahama lalinguna, ngiki wana tau njadi pa-pinya alat ngara napa panjulu na, suling ndia kecapi? 8Ndia, njiaka trompet paluhu lingu nama nda luahangu, ngamuka nama ndaingu pahiapungu wiki ndumang pa-pambiara? 9Hama mbunai nyumu. Njiaka wangu yumu mu, nyumu mbau pani hillu-hillu nama nda njadi papinya, ngiki wana tau na pinya ngara ya na pa-pani na? hamanjiangu nyumu kariauku hagang la ngilu.10Tarrang, ningu tunanu ndangu ngara hillu la pinutana ndangu nda ningu tau mbu weling lai nyuna nama nda pangunang. 11Njiayaika, njiaka ndaku pinya na artina hillu nuna, nyungga ndaingu njadi tau hawiangu nduma nyuna nama kariauku, ndangu tau nama kariauku nuna njadi tau hawiangu ndumangu.12Hama mbunai nyumu, kanadu nyumu langa taka parukang ndumang karunia-karunia harani, parkanguwa kana mbinu ndumang pa-pahadanya na jemaat. 13Kanadu nuna, malla wa tau nama kariauku la hillu yuwu hamayang kana njadi papinya. 14Kanadu, njiaka ku hamayang la hillu yuwu, rohngu hamayang, njiaya na kotungu ndana pawua.15Njiadi, ngarayaka napa palakungu? nyungga ndaingu hamayang wangu rohngu ndangu nyungga mbu ndaingu hamayang wangu patadangu. Nyungga ndaingu ludu wangu rohngu ndangu nyungga ndaingu ludu wangu patadangu. 16Njiak nyumu hanya pamalangu wangu rohmu, ngiki wana ndangu tau, nama ninya la pangia nda ningu karunia nuna, njadi pa wana, "Amin," ndia napani pamalangumu nuna kanadu ndana pinya ngaraya na papanimu?17Jiapangki nyumu pamalangu ndangu hamu, njiaya na tau hawiangu ndana hadangu. 18Ku pamalangu lai Allah mba nyungga kariaku la hillu-hillu yuwu rihi weling lai nyumu mbulu ndaba. 19Njiayaika, la jemaat, nyungga rihi hamu kariauku lima hillu ndangu kotungu ka nyungga mbu njadi pa ajaru tau hawiangu, weling la hambulu riu hillu la hillu yuwu.20Angudedi-ngudedi, ambu njadi ana kiada-ana kiada la patadangumu. Njadiwa ana rara-ana rara la manda hamu, njiaya la patadangumu njadiwa ma tua! 21Hama na patulihu la hukum taurat, "Ka mba tau-tau nama ningu hillu panda pingu ndangu ngaru tau-tau pada tada, nyungga njiangu kupani hagang la kuataku yiana, njiaya nyuda ndada ronguka nyungga, pulung nai Allah."22Njadi, hillu-hillu yuwu njadi na tada, nda nduma tau ndama perhaya, njiaya ndumu tau nama nda perhaya, hama mbunai bernubuat njiaya na tada, nda nduma tau nama nda perhaya, njiaya nduma tau nama perhaya. 23Njiaka mbulu ndaba jemaat pa mbudung hama la hau pangia, ndangu mbulu ndaba kariauku wangu hillu-hillu yuwu hala nda ningu tau-tau nama nda pinya ndia tau-tau nda perhaya na tana, nda nyuda ndaingu paniya mba nyumu mbada katuaba?24Njiayaika, njiaka mbulu ndaba bernubuat halaka ningu tau nama nda perhaya ndia tau nama nda pingu pa tama, u ndaingu padananya mbulu ndaba nanya ndangingu napa ndihanya mbulu ndaba. 25Makawining la eti na ndaingu luahangu, u ndaingu marubuk, ndangu na wotunyai yi Allah, na akui mba langa taka yi Allah ninya la huangamu.Kalarat- Kalarat La Pauhi Jemaat26Njadi, nanuwana ngiki wana, angudedi-angudedi? mba nyumu pa mbudung, nduma- nduma ningu mazmur, pa ajaru, maluahangu, hillu yuwu, ndia hau penafsiran. Matawa mbulu ndaba yiana palakuya ndumang pahadang. 27Njiaka ningu mapa lua hillungu yuwu, mattawa ka dambu ndia paling ndangu tau ma tailu, ndangu nduma-nduma pahilung, ndangu ningu ma mbudi tau hawiangu nama padihanya. 28Njiayaika, njiaka ndaningu tau nama pa ndiahanya, u ndaingu ka ndia la jemaat ndangu mattawa na kariauku hagang la wikina ndaungu hagang lai Allah.29Mattawa ka ndambu ndia tailu nabi nama kariauku ndangu nahawiangu kana patadanya. 30Njiayaika, njiaka na maluahang napa ndoi ndumang tau hawiangu nama uhuku lai nuwu, tau nama mangilu kadiyi.31Njiayaika, nyumu mbulu ndaba njadi pa bernubuat hau nduma hau, ka mbulu ndaba ngalang ajar ndangu mbulu ndaba ngalang ka paru. 32Roh- roh para nabi karuduk hagang la para nabi. 33Kanadu, Allah nda Allah weling la ma kanyauruya, njiaya na ndami, hama njiangu la mbulu jemaat tau-tau tanji.34Kawini harus ndaingu ka ndi la jemaat kanadu nyuda ndapa pahia-anja ndumang pa kariauku, njiaya ndaingu marubuk mba ngiki wana na hukum taurat mbu mba wana-nya. 35Njiaka ningu na pambuhanda na pa ajaru, matawa nyuda kada pa arangu nda lei nda la uma kanadu njiaya na ngara na pama kiawangu nduma na kawini nduma pakariauku la jemaat. 36Malla na pulung nai Allah pa weling lai nyumu? Ndia, malla hagang nyumu aya na pulung nuna mbana patanya?37Njiaka ningu nama patadangu mba njiaya ha atu nabi ndia tau nama harani, matawa kana tadayawa mba ngara-ngara napa tulihungu hangang lai nyumu njiaya na paliawa nai Miri. 38Njiaka ningu tau nama nd tadaya yiana, u ndapa tadaya.39Njadi, angudedi-angudedi, parukanguwa ndangu langataka-langatakat ndumang pa bernubuat, ndangu ambu laranya na tau pakariauku hal hillu-hillu yuwu. 40Njiayaika mbulu ndaba nya ndaingu palakunya wangu tebi ndangu lanyap.
Chapter 15Pulungu Ruku Nai Yehu Karitu

1Nahu, angudedi-angudedi, nyungga ku pani lai nyumu na pulungu, na pambuabarungu hagang lai nyumu, na pambada ngalamu, nama la ndalu nyumu ndualuku padaingu. 2Mba na pulung nuna mbu nyumu na pamanangau, mili nyumu yapa pamandung la pulung na pa mbada mbuabarungu hangang lai nyumu, njiaka nyumu para haya ndangu para humang-parahumang.3Nyungga mbada patakanya lai nyumu, la kuwunga-wungana nama petingu, ndangu mbu napa ngalangu mba karitu meti nduma njala-njala nda nyuta hama na ndangu na mbuku pulu tanji, 4U mbada taninya, u na hadang mbeli la lodu pa tailu wana hama na mbuku pulu tanji,5Ndangu pa itta nya na wiki-Na lai Kefas, halaka hangangu la ma haka mbulu ndambu na nuna. 6Hallaka nuna, napa ittangu winiki-Na hagang rihi weling la limangahu angudedi-angudedi ha ndakangu. Nama rihi dangu weling lai nyuda nasih luri lundu nahu, njiaya ma pira mbadmeti. 7Hallaka, napa ittangu wiki-na lai Yakubu, hallaka hagang mbulu ndaba na rasul.8La hupuna, ham njiangu hagang la anakiada nama ndedi lama ndedi rehi na, na pa ittangu wikina lai nyungga. 9Kanadu, nyungga maka ma kudu la huanga rasul-rasul-na ndangu ndaku parakang la pani mbai rasul kanadu nyungga menganiaya jemaat Allah.10Njiayaika, kanadu pawuanai Allah, nyungga njiaya nyungga nama nahu. Ndangu pawua-Na lai nyungga dana parahumangu. Nyungga ku rama rihi ku marana weling lai nyuda mbulu ndaba, njiaya nda nyungga, njiaya na pawuanai Allah nama pipika. 11Kanadu nuna, hamu njiaka nyungga njiaka ndia nyuda, hama mbunai nyuma ma ajaru ndangu hamana mbunai nyumu mbada perhaya.Na Hadan Mbeli Welingu La Mameti 12Njiaka Karitu na mbuabaru na hadanguna weling la mameti, ngiki na ma pira la huangamu wana mba ndaningu hadang mbeli weling la mameti? 13Njiaka nda ningu hadang mbeli weling la mameti, Karitu mbu na ndana pernah pa hadng mbeli. 14Ndangu, njiaka Karitu ndana hadang mbeli, parahuman na pambuabar na lai nyuma ndangu parahumang mbu na paraimu.15Rihi pa unna, nyuma mbu nangalagama mba hakahi dusta Allah kanadu nyuma wuangu hakahi mbai Allah napa hada mbeli nyai Karitu, napanda pahada mbeli-Na, njiaka langa taka tau meti ndana hadang mbeli. 16Kanadu, njiaka tau meti ndana hadang mbeli, Karitu mbu ndana hadang mbeli. 17Ndangu, njiaka Karitu ndana pahadang mbeli, para humangu na pawaimu, njiangu nyumu njiangu ningu njala-njalamu.18Hama mbunai, nyuda nama mbada meti lai karitu ngu mbada binasa. 19Njiaka na monung nda nyuta lai Karitu hanya ndumang luri nyiana a, nyuta njiata tau-tau nama rihi mayila weling la mbulu ndaba tau.20Njiayaika nahu, Karitu mbada hadang mbelina weling la huanga tau meti, hamana wua kawunga na weling la mbulu ndaba na tau parahaya nama mbada meti. 21Kanadu, hamana meti na wuwa weling la ha attu tau, hi weling la ha attu tau maka na hadang mbeling la huanga tau meti hi na wuwa.22Kanadu lai Adam mbulu ndaba na meti, hama mbunai lai Karitu mbulu ndaba ndaingu lurina. 23Njiayaika, tiapu-tiapu tau hamana panuwangu na: Karitu hama na wua kawungana, halla nuna nyuda njiaya nduma nai Karitu, mba la rehu mai mbeli-Na,24Halla ka nataka na njapuna, nuna mba na wuanya na hanganjina lai Allah Ama, mba mbada pa maunanya mbulu ndaba na paliawa, mbulu ndaba na kuaha, ndangu na kaparu. 25Kanadu, na ndaingu na paliawaya lundu yi Allah na mbajalu mbulu ndaba na muhu-Na la wawa wihi-Na. 26Muhu panjapu wana nama ndaingu mau njiaya na meti.27Kanadu, Allah mbada mbanjalu na mbulu ndaba na ngara la wawa wihi-Na. Njiayaika, la rehi wana mba mbulu ndaba ngara mbada mbajalu nanya la wawa-Na tarungu mba nyiaya ndai Allah miaha, nama mbajalu naya mbulu ndaba na ngara la wawa karitu. 28La rehi mbulu ndaba ngara na mbajalu nya la wawa Karitu, halla ka nuna ana wikimu mbu ndai ngu menaklukkan wiki lai nyuna, nama menaklukkan mbulu ndaba la wawa Karitu halla yi Allah ndaingu pa njadinanya ngara-ngara la mbulu ndaba na.29Njiaka nda tuna nu, ngarayaka na palakuna nyuda ndapa ihu ndumang tau nama meti? njiaka tau meti ndana hadang mbeli lailulu, halla ka ngiki na tau-tau na ihunya nduma na nyuda? 30Ndangu, ngikina nyuma ningama la ma hangari tiapu rehi?31Angudedi-angudedi, tiapu ludu ku haganya na meti, ruku na hanagu lai nyumu, namangungu lai Yehu Karitu, Miri nda. 32Hama tau, ngara ya na utungu mbaku palawangu ndangu mbada-mbada mbeni la Efesu? njiaka tau meti ndana hadang mbeli, "Mainguwa kaya ngangu ndangu unung kanadu haromu nyuta meti. "33Ambu na kambalikngau: " na pa oringu nama nda hamu napa ruhaya napa ndama-ndama nama nda hamu." 34Pi mbelinya wangu hamu ndangu ambu pa ndoi njala. Kanadu, ma pira tau nda ningu na patadaya yi Allah. Nyunga ku paniya yiana kau ma kiya.Na Hadang Mebeli Natolu Harani35Njiayaika, ha attu ndaingu pa arang," ngiki wana tau meti mbana hadang mbeli? ndangu tolu ngara nyuda ndaingu mai mbeli?" 36Ho tau nduba! ngaraya na pa-pamulang nda ndaingu tumbu luri, la hambeli meti mangilungu.37Ndangu, ngara ya napa pamulamu nda tolu pingi ayi ya nama tumbuh nuna, njiaya na wua nama nda patadang hama mbi wua kani ndia wua-wua hau. 38Njiayaika, Allah na wuanya tolung ngiki wana mbana mbuha-Nya ndangu nduma-nduma wua na wuanya toluna wiki-wiki. 39Nda mbulu ndaba tolun njiaya na tolung nama pa hama, njiaya hanya hau tolu tau, ndangu hawiangu tolu mbada-mbada, ndangu hawiangu tolu manginu-manginu, ndangu hawiangu tolu iyang.40Ningu mbu tolu awang ndangu tolu pinutana, njiaya kemuliaan la awangu nuna ndana pahama ndangu kemuliaan la pinutana nuna mbu ndana pahama. 41Kemulian matalodu ndana pahama, kemuliaan wulang ndana pahama, kemuliaan kadunu-kadunu ndana pahama, kanadu hau kadunu ndana mapaha ndangu kadunu hawiangu la ke muliaan.42Tuna nu mbui ndangu na hadang mbeli na tau meti. Napa pamula na la kebinasaan, nahadang mbeli la ketidakbinasaan. 43Na pamula la kehinaan, na hadang mbeli la kemuliaan. Na pamula la nda maka, na hadang mbeli la kaparu. 44Na pamula hama la tolu jasmani, na hadang mbeli la hamana tolu harani. Njiaka ningu tolu la jesmani, ningu mbu tolu la rohani.45Hamana na patulihu, "Tau la kawunga, Adam, njadi hamangu nama luri." Adam la malamiri na njadi roh nama wuangu luru. 46Njiayaika mba tuna nu, nama rohani nda nama mangilu. Nama mangilu njiaya na jasmani, halla ka nuna hiwangu pa nama harani.47Tau la mangiluna paweling la pinutana, nuna weling la kutu tana. Tau pa ndambu wana pa weling la awangu. 48Hama ndangu nama paweling la kutu tana, hama mbunai nyuda nama paweling la kutu tana. Ndangu, hama njiangu la awangu, hama mbudai nyuda la awangu. 49Mba ngiki wada nyuta nama padikada la rupa tau mapaweling la ka wu tana, nyuta mbu ndaingu pakinda rupa tau la awangu.50Nyungga ku paniaya yiana lai nyumu, angudedi-angudedi, mba na tolung ndangu na wai riana ndana njadi papangalanya la pahanganji nai Allah. Hama mbunai nama njadi pa mau, ndana njadi pangalanya nama nda njadi pa mau. 51Runguwa! nyungga ku pani la nyumu hau pakawining, nyuta nda njia meti ndaba nda, njiaya nyuta mbulu ndaba na pahilu nda,52Rehi nuna mbu, la handaka mata a, rehi trompet mala mirina: kanadu trompet ndaingu lingu na, ndangu tau meti ndaingu hadang mbeli na tanpa kebinasaa, ndangu nyuta ndaingu pahilu nda. 53Kanadu, nama njadi pa mau nyiana njiangu nganangu na nama nda njadi pa mau. Ndangu, nama njadi pa meti yiana, harus na nganaya nama nda njadi pa meti.54La rehi nama njadi pa mau yiana na nganaya nama nda njadi pa mau, ndangu nama njadi pa meti yiana na nganaya nama nda njadi pa meti, hi nganapuya na pulung napa mbada tulihu: "Na meti mbada wallunya la manangu." 55"Ho ma meti, la ngiya nama pa manangu ngau? Ho mau, la ngiya nama pa sengatkau?"56Sengat mau njiaya na njala, ndangu kuasa njala njiaya na hukum taurat. 57Njiayaika, nyuta pamalangung lai Allah nama wuanda nyuta manangu la Miri nda, Yehu Karitu.58Njadi, angudedi-angudedi ngu ma pa wai napa namu, ndualaku kaparu, ambu nguada, na mbinu manuwa la parama nai Miri. Kanadu, nyumu pinya mba na hawuawa njilumu ndana para humangu lai Miri.
Chapter 16Pabundungu Ndui Ndumangu Tau-Tau Tanji

1Nahu rukuna pabundungu ndui ndumana tau-tau tanji, palakuya hamana anda-anda na pawuanggu hanggang la jemaat la Galatia. 2Lodu kawungana tiapu minggu nduma-nduma mu nyumu patungu nggara ndangu pabanjalu nggara ndangu na pangalamu kanambu la rehi kumaiyi hi ningu pabundungu.3Rehi nyungga kumaiyi, nyungga ku parahanja nyuda, ngamu mbanja napambuhamu, pakariangu ndangu hurat-hurat, ndumang pangandiya napawuamu la Yerusalem. 4Ndangu, njiaka parakkang ku laku, nyuda njiangu laku angu nyungga.Rehi Laku Nai Paulus 5Njiayaika, nyungga ndaingu mai lai nyumu mba mbada lapahunya na Makedonia kanadu nyungga mbuhang pa lapahunya na Makedonia. 6Ndangu, ihhi nyungga ndaingu ndadik pahama nyumu ndia pajappuya na rehi lundu wulla maringu ka nyumu njadi pa bantuka la anda laku nggu, langgini ku laku.7Kanadu, nyungga ndaku mbuhang pa ittakau nahu hanya hakuddu pangalang. nyungga ku monungu ndadik pirra mbua lodu angu nyumu, njiaka yi Miri na pahiangga. 8Njiayaika, Nyungga ndaingu ndadik la Efesus lundu lodu Pentakosta, 9Kanadu na pindu nama mbalaru ndungu parammaya na paramma nama panggunang mbada tabunggahuna ndumang nggu njapangu kipa ningu ndanguna ma palawangu.10Nahu, njiaka Timotius namayi, hamataya ka ndana mangadat mbana angunggau kanadu na palakuya na paramma nai Miri, hama ndangu nyungga mbu. 11Njadi, ambu ningu tau nama tarru pawawaya. Bantuya nyuna la andana wangu ndami kana njadi pakambeli lai nyungga. Nyngga kupatiangu nduanya ndangu angudedi-angudedi laiyohu. 12Nahu, rukuna angudedi nda nyuta yi Apolos, nyungga ailulu paliawaya ndumang patadallu kau nyumu hamana angudedi-angudedi hawiangu, njiaya ndia ailulu ndana mbuhang pamaiyi nahu. Njiangu mayimana njiaka na kaluangga.Tabbi Lanjappuna13Pananjaruwa, ndualak padaingu lapawai. Tu panimu hama njiangu mini ndangu njadi wa kaparru. 14Mattawa mbulu ndaba na paramma mu, na palakuya la panamungu.15Nyungga ku ruddikau, angudedi-angudedi, (Nyumu pinya mba mbulu ndaba ihi uma nai Stefanus njiaya nawua-wua mangiluna la Akhaya, ndangu nyuda mbada mengabdi wiki nda nyuda ndumang pelayanan tau-tau tanji), 16Ka nyumu mbu marubuk hanggang la tau-tau hamana nyiana ndangu hanggang la tiapu tau nama ramma pahama ndangu hawuawa njili.17Nyngga ku hannangu na mainai Stefanus, Fortunatus, ndangu Akhaikus kanadu nyuda mbada pangganapu nggaraya nama kurangu lai nyumu. 18Kanadu, Nyuda nda pahalangat ya na roh nggu ndangu roh mu. Kanadu nuna, tembiya na tau-tau hamana nuna.19Jemaat-Jemaat la Asia na patakka nggau tabbi nduma mu. Akwila ndangui Priskila na patakkanya na tabbi mamittu lai Miri hanggang lai nyumu, pahama ndangu jemaat la uma nda nyuda. 20Mbulu ndaba angudedi lai yohu pangandingu tabbi nduma mu nyumu. Paniya na tabbi hau angu hawiangu wangu pudduku tanji.21Nyngga, Paulus, tulihu tabbi nyiana wangu limma wiki nggu. 22Njiaka ningu tau nama nda namuyai Miri, terkutuklah Nyuna. Oh Miri, mainguwa! 23Pawuanai Miri Yehu na kapipikau Nyumu. 24Panamu nggu na kapipikau nyumu mbulu ndaba lai Yehu Karitu. Amin.

2 Corinthians

Chapter 1Tabbi Weling Lai Paulus

1Paulus, ha attu wunang nai Karitu Yehu na pambuha nai Allah ndangui Timotius, angudedi nda nyuta, hanggang la jemaat nai Allah nama ninya la Korintus pahama mbulu ndaba tau tanji nama ninya la mbulu ndaba Akhaya. 2Pawuana nduma mu ndangu ndami welingu lai Allah Ama nda ndangu Miri Yehu Karitu.Na Pamalangungu Nduma Penghiburan Allah3Na ngahu nai Allah ndangui Ama Miri nda, Yehu Karitu, Ama nama mbinu panamungu ndangu Allah mbulu ndaba penghiburan, 4Nama menghibur ka manyuma la mbulu ndaba manyilla ma nyuma hi nyuma mbu njadi menghibur nyuda nama ninya la dangu manyilla ndangu penghiburan, na nyuma wiki na pahibur nai Allah.5Kanadu, hama njiangu mayilla-mayilla Karitu na mbinu lai nyuma, hamambunai na penghiburan ma nyuma na mbinu lai Karitu. 6Njiaka nyuma mayilla, nggara nuna nduma penghiburan ndangu na mannangumu. Ndia, njiaka nyuma pahibur, nggara nuna njiaya na penghiburanmu, nama ramma torungu la manyilla-mayilla mapahama, na papadda ma nyuma mbu. 7Na monung ma nyuma lai nyumu na mandungu kanadu nyuma pinya mba njiaka nggiki wanna mbau pittiya ndumamu la pamayilla-mayilla, hamabunai nyuma ma pitti nduma ma ndalu la monung ma8Angudedi-Angudedi, nyuma ndama mbuhang nyumu ndau pinya rukuna pamayilla wangu napapadda ma la Asia. Nyuma mbotu ailulu rihi weling la kaparuma nyuma hi nyuma mbuata monung ndumang papandaingu luri. 9Angu mbui, nyuma ningu hukung meti la wikima nyuma wiki ka nyuma ndama perhaya la wiki ma nyuma wiki, njiayaika yi Allah nama pahada mbelinya na tau meti. 10Mbada puli nangama ka nyuma weling la pa meti na ma-manyila nuna ndangu ndaingu pulimanangamu nyuma mbu. Hanga-Nya nyuma monung mba daingu pamana ngama nyuma mbu.11Nyumu mbu tudung panamu kama nyumu rukuna hamayang-hamayangmu hina ndangu ndaingu pamalangu nduma na tamu ma nyuma kanadu napa namung karunia napa wuana hangang lai nyuma weling la hamayang-hamayang ndangu tau.Na Pahilung Na Pawuku Nai Paulus 12Yianayaka napa hanangu wangu, nuna makahakahi eti kudu ma nyuma mba nyuma mba luri la pinu tana yiana la mangiluna hagang lai nyuma wangu tanji ndangu manadang weling lai Allah, nda ndalu hikmat pinu tana, njiaya ndalu na pawuana yi Allah. 13Kanadu, nyuma ndama tulihu hau ngara-ngara hawiangu lai nyumu la hambeli na napa njadimu pa mbaca ndangu pinya. nyungga ku monungau nyumu kau pinya mbulu ndaba na, 14Hama mbunai nyumu mbada pinya hawiangu ruku na nyuma, nuna mba nyuma njiaya napa hanang wama, ngiki wana nyumu mbu njiaya napa hanangu wama nyuma, la lodu nai Miri Yehu.15La parahaya yiana, nyungga ku mbuhang ndumang rihi mangilu pa mai la pangiamu ka nyumu njadi pangalangu pawuana ndumang la pa ndambu wana. 16Nyungga ku mbuhang pa tadalukau nyumu ndalu la andangu lama ke dunia, hallaka hili kambeli lai nyumu ma mbada weling la maka kedunia ka nyumu njadi pa bantu ka la anangu yudea.17Kanadu nuna, malla la wingungu nyungga na pandoiya na ngara nyiana? ndia, malla na pawukungu nyungga, nyungga wukuya hama pinutana hi ndumangu nyungga pa hama ninya "ya,ya" ndangu" ndia, ndia" 18Hama ndangu yi Allah njiaya na tanji, na hillu ma nyuma hagang lai nyumu nda "ya" ndangu"ndia".19Kanadu, ana nai Allah, Yehu Karitu, napa mbuabar la huanga mu nyumu, lai nyuma, nuna ndumangu nyungga, silas, ndangu timotius, nda "ya" ndangu" ndia" njiayaka "ya" lai Nyuna. 20Kanadu, mbulu ndaba na randing nai Allah njiaya "ya" lai Karitu. Nuna ya kanadu, weling lai Nyuna, nyuma ma pani "Amin" nyuma ndumang kemuniaan Allah.21Ndangu, Allah napa mandungama nyuma pa hama-hama ndangu nyumu lai Karitu, ndangu napa mbada mengurapi nyuta, 22Napa mbada mataraina nyuta ndangu napa wuana Roh-Na la etinda nyuta hama mbai jaminan.23Njiayaika, nyunga pa aunyai Allah pa njadi haka hi ndumang na hamangu ngu mba nduma pa tahang wiki lai nyumu ndedi ku mai la Korintus. 24Nda ruku nyuma mapa liawa la pa waimu, njiayi ka nyuma nama rama pahamangu ndumang hanangu mu kanadu napa waimu, nyumu ndualaku padaingu.
Chapter 2

1Njadi, nyungga mbada mbada mbuatangunya nduma wikingu mba nyungga nda njia maingu pa lai nyumu la handuka. 2Njiaka nyungga ku padoingau haduka, ngamuka nama padoingau ma hanang, la hambeli na pa mda pandoingu handuka nuna?3Nyungga ku tulihu, ngiki wana napa palakungu, mba la rehi mbaku mai, nyungga nda njia ngalangau la haduka weling lai nyuda nama latti padoingu nama hanang. Kanadu, nyungga ku padang parahaya lai nyumu mbulu ndaba mba na hanangu njiangu njadi hanang mbulu ndaba. 4Welingu na ndangu napa mayilla wangu ndangu pamalara eti, ku tulihu lai nyumu angu ndangu njanjar waimata, nda ndumang papandoingu ngau nyumu pahanduka, njiayaka nyumu njadi pa pinya na panamung namangu ngu, nduma miahang hagang lai nyumu.Malangunja Nda Angu Mu Mana Njala5Njiayaika, njiaka ningu ruku na hi haduka, nda rairuku ndumangu, njiaya la mbatahu nduma na -- kanyunga ndaku parihi-rihi -- nduma na nyumu mbulu ndaba. 6Nduma tau hama nuna, tanaunya rihi ndangu weling lai nyumu njiaka a nduma na. 7Kanadu nuna, nyumu la hambeli na, rihi hamu malangu ndangu pahananya kana tau nama hamang nuna ndana mumuhu la haduka lama parihingu.8Njadi, ku paliawa kau nyumu ndumang pakawandilu ya napa namungu mu lai nyuna. 9Kanadu, nduma yiana mbu nyungga ku tulihu lai nyumu,nuna ka nyungga njadi pa pinya na ruku na, malla nyumu tanji la mbulu ndaba ngara.10Ha attu na pamalangu mu, ku pamalangu nya mbu. Kanadu, ngara ya napa mbada pamalangungu njiaka ningu pa harus pamalangungu, nyungga palakuya ruku nyumu palakuya la uhagang lai Karitu. 11Mba tuna numbui, hetang nda ndaingu pa utunya weling lai nyuta kanadu nyuta ta pinya na pambuhan-pambuha.Na Mbarangu Na Ndangu Na Keleganaan Paulus 12Mbaku taka la Troas ndumang pa mbuabar yana pulung nai Karitu ndangu mbana pindu na tabungahu ndumangu lai Miri, 13Ndedi ningu kelegaan ndumang roh ngu kanadu ndaku hamburya yi Titus, Angudedingu. Njadi, nyungga ku para mihi lai nyuda ndangu laku lama kedonia.14Njiayaika, ku pamalangu lai Allah, nama mbada kapipi kama nyuma hagang la mamanang lai karitu ndangu napa itaya keharuman pengetahuan ruku nyuna la tiapu la pangia, weling lai nyuma. 15Kanadu, nyuma njiaya mbau harum Karitu nduma nai Allah la huanga nda nyuda na papa manangu ndangu la huanga nda nyuda nama binasa.16Nduma na hau, nyumu njiaya wau ma meti nduma ma meti, ndangu nduma na hawiangu, wau paluri wangu ndumang paluri. Njiayaika, ngamuka nama maka ndumangu ngara-ngara yiana? 17Kanadu, nyuma nda hama ndangu tau ha wiangu, nama ndangaya na pulung nai Allah. Hambeli na, lai Karitu nyuma kariauku la haga nai Allah nama tanji, ngiki wana na paliawa -paliawa weling lai Allah
Chapter 3Pelayang-Pelayang Parandingu Mbidi Nai Allah

1Malla nyuma pa kiring pa wotungu wiki ma nyuma wiki pa? ndia, hama ma pira tau, malla nyuma ma paralu huratu wotungu ndumangu ndia weling lai nyumu? 2Nyumu maka huratu ma nyuma, napa tulihu la eti ma nyuma, napa pima, ndangu na bacaya mbulu ndaba tau. 3Nyumu paittanya mba nyumu njiayabna huratu karitu napa layani ma nyuma, napa tulihu wangu tinta, njiaya wangu roh nai Allah nama luri, nda la pinu loh-loh watu, njiaya la loh-loh eti tau.4Na perahaya hamana yiana nama ninya lai nyuma hagang lai Allah weling lai karitu. 5Nda njiaka nyuma, wangu wiki wangu nyuma wiki, kaparu pa anggul ya na ngara nama pa weling la wiki nyuma wiki, njiaya nakaparu ma nyuma pa weling lai Allah, 6Nama mbada pa ndoi kama nyuma maka pa njadi pelayang-pelayang pa randing mbidi, nda ruku huruf, njiaya weling la roh. Kanadu, huruf nuna ma pametiya, njiaya roh nama paluriya.Kemuliaan Mbakul Weling La Pelayanan Roh 7Njiayaika, njiaka pelayan nama ngandi ta hagang pameti, nama wangu huruf-huruf pa tulihu la loh watu nuna mai ndangu kemulian, lundu-lundu bangsa Israel ndana nadi pa taruya na mata nai Musa kanadu kemuliaan nuna, pada hal rehi nuna kemuliaannya mbada wana na, 8Nda pelayanan roh ma ningu kemuliaan nama rihi pa mbakulu pa?9Kanadu, njiaka pelayana nama ngandi hukungu nama ningu kemuliaan, rihi pa pelayanan pandening nuna mbinu la kemuliaan. 10Latti unna, ngaraya nama mangilu napa ndiaha mulia, la ngara yiana ndana mulia pa kanadu kemuliaan nama mbinu nuna. 11Kanadu, njiaka na nama walla nuna mai wangu kemuliaan, rihi pa nama palupangu nuna la kemuliaan.12Kanadu ningu monungu nama pahama yiana, nyuma pangunanya na turumbeni mbakul, 13Ndangu nda hama nai Musa, nama tuwu selubung na mata na ka anakiada -anakiada Israel ndana njadi pa itaya na hupu na welingu ngara nama walla nuna.14Njiayaika, nda patadangu nda nyuda mbada mandungu nda. Lundu lodu nahu, la pambaca paranding nama ma ndai, selubung nama pahama ndaingu nda njakar kanadu hagang lai Karitu selubung nuna njadi pa njakarunya. 15Angu mbui lodu nahu, rehi mbuku pulu nai Musa mba baca ya, mbulu ndaba selubung na mbitaya na eti nda nyuda. 16Njiayaika, rehi ha attu pa mbeling lai Miri, selubung nuna ndaingu njakarunya.17Miri njiaya na roh ndangu pa ngiana roh nai Miri nama taka, lai nahu ninya na manangu. 18Ndangu, nyuta mbulu ndaba, nama ndangu matangu ndana terselubung napa ittanya na kemuliaan nai miri, halaka napa hillu nya hagang la rupa nama hama weling la kemuliaan hagang la kemuliaan, hama angu yi Miri, nama njiaya na roh nuna.
Chapter 4Na Rinjungu Nai Paulus La Pelayanan

1Rai ruku nuna, rehi nyuma ma ngalanya pelayanan yiana, ngiki wana nyuma ma ngalanya na panau nai Allah, nyuma ndama kudu eti ma. 2Njiayaika, nyuma ma njuraya ngara-ngara maka winingu na pama kiawangu, ndana laku la kelicikan, ndia pa hilu nyana pulung nai Allah, njiaya wangu na luahang nama padening, nyuma pa ittangu wiki nyuma wiki la eti kudu ma tiapu tau la haga nai Allah.3Angu mbui, njiaka na pulung ma nyuma masih ka mbitangu mbu, pulung nuna kambitang ndumang nyuda, nama ndaingu binasa, 4Nama la huanga na, ilah pinutana yiana mbada pa puokinanya na patadangu na nyuda nama nda perhaya hi nyuda ndada njadi pa ittaya na habila kemiliaan pulung nai karitu, nama njiaya na rupa nai Allah.5Kanadu, nyuma ndama mbuabaru nya ruku wiki ma nyuma wiki, njiayaika karitu Yehu ma njadi Miri ndangu wiki ma nyuma wiki manjadi pelayang-pelayang mu kanadu yi Yehu. 6Kanadu Allah, nama berfirman, "Matawa habila ma habila weling la kapatangu," mbada pa habilaya la eti ma nyuma ndumang pa wuanya habila pengetahuan rukuna kemuliaan nai Allah nama ninya la mata na yi Karitu Yehu.7Njiayaika, pa wulu yiana nyuma ningu ma la bejana tana malira kana mbinu kuaha nuna mapa weling lai Allah ndangu nda weling la wiki nda nyuma wiki. 8Nyuma nda tingahu kama weling la mbulu ndaba halingi, njiaya nama hipulitungu. Nyuma nduandandi, njiaya nyuma nda mbuata monungu. 9Njiaka nda aniaya, njiaya ndada matangu ngama. nyuma di campakkan, njiaya nda ndi binasakan. 10Nyuma manu ma ngandiya na meti nai Miri ma tolu ma nyuma kana luri nai Yehu mbu na luahangu la tolu ma nyuma.11Kanadu nyuma, nama luri yiana, wua manunya la meti kanadu Yehu kana paluri wangu Yehu mbu napa luahangu la tolu ma nyuma nama fana yiana. 12Hama na mbunai na meti rama lai nyuma, njiaya na luri na ramma lai nyuma.13Njiayaika, wangu ningu roh nama pa wai nama pahama, hama na pambada tulihu, "Nyungga parahaya kanadu nuna nyungga ka riauku," Nyuma mbu parahaya ndangu ruku na nuna, nyuma mbu kariauku. 14Kanadu, nyuma pinya mba nama mbada hadang mbeli Miri Yehu, ndaingu hadangbeli na nyuma mbu pahama-hama ndau Yehu ndangu ndaingu karia nangama nyuma hamang nyumu la hanga-Na. 15Kanadu, kanadu mbulu ndaba nggara yiana na tumbu ndumang na pangunangu ka napa wuana, nama njadi pa ngalanya ndangu tau, njadi pa pinuya na pamalangu nduma na kemuliaan Allah.Luri Wangu Pawai 16Nunaya rukuna, nyuma ndama pa kudu eti. Kajapunguki na tolu la ihhi riama nyuma rihi merosot na pangiama, njiaya na tau batinia nyuma na perbaharui manu kama lodu ndangu lodu. 17Kanadu, mayilla nda lalu nama yiana nahu, na ramma ya nduma ma nyuma hau na pinuya palupang kemuliaan nama rihinya na nggara-nggar. 18Nyuma ndama hamataya na ngara-ngara nama wuwa, hawiangu na ngara-ngara na mawuwa. Kanad, ngara-ngara nama wuwa njiaya nama ndapadainggu njiaka na ngara-ngara nama nda wuwa njiaya nama palupang.
Chapter 5

1Kanadu nyuma pinya mba njiaka na kemah, pangia ngiapa ka ndi ma nyuma la pinutana na ruha, nyuma ningu ma hau bangunan weling lai Allah, hau uma napanda ndoi wangu lima, nam palupangu la awangu. 2Mba njiapa tapa nyuta la kemah yiana nyuta ta mengelu kanadu nyuta panama ndumang pa nganangu la pangia paka ndi la awang nda nyuta. 3Kanadu, la rehi nyuta mbata pakiya, nyuta ndana ngalanda kalulu nda.4Mba ninda pa la kemah yiana, nyuta mengeluh ndangu na mbuotu kanadu nyuta ndata mbuhang pa kalulu njiaya pakataringu ka nama pana nuna nawalunya yi luri. 5Nahu, nyuma nama handia nda nyuta ndumangu napa wukunda yiana njiayai Allah nama wuada roh lai nyuta hama na jaminan.6Kanadu nuna, nyuma torung manu ndangu padanya mba la rehi nyuma ningama la uma la tolu yiana, nyuma ningama la hambeli nai Miri. 7Kanadu, nyuma ma luri ruku pawai, nda ruku ndapa na itta. 8Njiayaika, nyuma torungu ndangu rihi mbuhang pa ndadiku la hambili tolu yiana halaka ndadiku nduangu yi Miri9Kanadu nuna, nyumu parupang ka nyuma kaberkenang kai-nyuna, njiapa nyuma ndadi la uma yiana ndia ningama la hambeli. 10Kanadu, nyuta mbulu ndaba harus pahangaya la hanga kanjaka pengadilan nai Karitu ka tiapu tau njadi pa ngalang mbeli ngara-ngara nama laku tolu na, hamana ndangu ngara ya napa mbada palakuya, njiaka nuna hamu ndia mbu ndana hamu.Pelayana Padami Weling Lai Allah11Kanadu nyuma pinya na artina mangadat nyai Miri, hi nyuma ma parahaya tau hawiangu. Njiayaika, nyuma mbada luahang nduma nai Allah ndangu monung ma luahangu mbu nduma eti kudu ngu. 12Nyuma ndama parukangppa pa wutungu-pawutungu wiki ma nyuma lai nyumu, njiaya nyuma ma wuangau nyumu rehi ndumang pa hanang ndumang lai nyuma. Ndangu tuna nu, nyumu ndaingu ningu pahiama wangu nduma nyuda nama hanang la pinu ngara-ngara la ihi ria ndangu nda njiaka ngaraya nama ninya la eti.13Njiaka nyuma ndama njadi nyuma wiki ma nyuma, ngara nuna njiaya nduma nai Allah. Njiaka nyuma njadi wiki ma nyuma, nuna ndumang na paralumu. 14Kanadu napa namu ngu nai karitu na kuaha kama nyuma rehi nyuma ma pindi ya mba nja ha attu tau meti nduma mbulu ndaba, njiaya nyuda mbulu ndaba meti. 15Ndangu, Nyuna meti nduma mbulu ndaba ka nyuda ndama luri ndada luri pa ndumang wiki nyuda wiki, njiaya nduma na Nyuna, nama mbada meti ndangu hadang mbeli nduma nda nyuda.16Kanadu nuna, la rehi nahu nyuma ndama tadaya ha attu mbu ruku napa ngia lahairianya. Kanjiapangki nyumu ndama tada ndoku njiayai karitu secara lahiriah, njiaya nahu nyuma nama pa ndiaha-Nya hamana nuna. 17Njadi, ngamu nama linya la karitu, njiaya na napadikang mbidi. ngara-ngara nama madai mbada lapahu, ittaya, ngara-ngara mbidi maina.18Mbulu ndaba ngara yiana njiaya weling lai Allah, nama padami ta nyuta ndangu wiki-Nda weling lai Karitu ndangu nama wuada nyuta pelayanang padami nuna, 19Nuna lai karitu Allah padami pinutana ndangu wiki-nda wiki, ndangu ndana pandiahanya nda njala-njala nda nyuda ndangu mbada parahaya na berita padami hagang lai nyuta.20Njadi, nyuma njiaya na duta-duta Karitu. Allah napa itta-nya na pa aungu-Na hagang lai nyuna. nyuma kariauku lai nyumu nduma nai karitu, wuanguwa wikimu halaka padami ya Allah. 21Nyuma nama nda tada njala mbada padoi-Na njadi njala kanadu nyuta ka nyuta napa ndeningu nda yi Allah lai Nyuna.
Chapter 6

1Ndangu, rama nduangu ndangu Nyuna, nyuma mbu paliawa kau nyumu ambu mu keyi napa wuanai Allah wangu para humang. 2Kanadu, Nyuna berfirman: "La rehi nyungga berkenan, nyungga ku rongukau ndangu la lodu pamanang, nyungga ku panamungu."Hamatawaya, nahu njiaya na rehi na berkenan nuna. hamatawaya, nahu njiya na lodu pamanangua nuna. 3Nyuma ndama wuangu pa tunjur lai ngamu mbu mba na pelayanan nuna ndana nda dicela,4Hawiangu la mbulu ndaba anda nyuma ma pa itta wiki ma nyuma mba njadi pelayan-pelayan Allah, ndangu mbinu torung la mbulu ndaba mayilla, la haduka, la nda ningu, pa palu, la pahukung, ma kanyauru, manjili, ma dakatuda, ma nyuda, 5Pa-palu, la hukungu, kanyauru, mayilla, ndapa katuda, manjuwu,6ndangu mbinu kemurnian, pengetahuan, ma tahangu, na haliala, roh tanji, panamungu nama tanji, 7Na hilu na padening kuaha nai Allah, pahiapungu mapa ndening la lima kawana ndangu la kalai,8Kemuliaan ndangu kehinaan, umpatan ndangu pawutungu, na ndiahaya hama maka mbalik-maka mbalik padahal nyuma pa dening. 9Nyuma hama njiangu ndapa tadang, njiaya patada; hamanjiangu hama pa meti, njiaya taruya, nyuma liri; hama njiagu tau nama palu njiaya ndapa hunju; 10Hama na nama haduka, njiaya pangalang pa hanang, nyuma mayilla, njiaya pa ndoiya na tau hawiangu pa wulu, nda ningu ngara-ngara, tapi ningumbulu ndaba na.11Nyuma mbada mbungahu ngaru ma nyuma hawang lai nyuma, ho tau korintus, eti ma nyuma ta mbungahu mbalaru. 12Nyumu ndama mbatahu aya nyuma, njiaya nyumu ma mbatahuya na eti wikimu ya. 13Nahu, --nduma na mbeling nama pahama nyungga kariauku hama njiangu la hanga anak kiada-ana kiadangu -- mbungahumunya na eti mu mbalar-mbalar.Anguna Nama Nda Pahama14Ambu njadi anguna nama ndapa hama ndangu tau-tau nama nda parahaya. Kanadu, pahama ngara nama ninya la huanga mapa ndening ndangu nama nda hamu? ndia, pahama ngara nama ninya la huanga ma habila ndangu kapatang? 15Na pa-pahamangu ngara nama ninya lai Karitu ndangu Belia? Ndia, tuba ngara nama ninya la huanga tau para haya ndangu tau nama nda parahaya? 16Ndangu, pahamangu ngara nama ninya la huanga pahangaji nai Allah ndangu berhala-berhala? Kanadu, nyuta njaya pahanganji nai Allah nama luri, hamana pulung nai Allah, "Nyungga kundadik lai nyuda ndangu panga la huanga nda nyuda, ndangu nyungga ndaingu njadi Allah nda nyuda, ndangu nyuda ndaingu njadi umat-Ngu."17" Kanadu nuna, luhuwa nyuma weling la padua-padua nda nyuda ndangu pahiawa-wa," wanai Miri."ndangu, ambu ndama ya nama ngaraya nama nda hamu, hi nyungga ndaingu ngala ngau nyumu." 18"Ndangu, nyungga ndaingu njadi Ama nduma mu, ndangu nyumu ndaingu njadi anakiada- anakiadangu mini ndangu anakiada-anakiadangu kawini,"tunanuya na pulunai Miri, nama kuaha.
Chapter 7

1Kanadu nyuta ningu randing-randing yiana, ho nama panamu, mainguwa nyuta pamanadang witanda nyuta weling la mbulu ndaba kecemaran tolu ndangu roh sambil pamanadanya nama tanji lama ngadat nai AllahHanang Nai Paulus2Wuanyawa pangia nduma na nyuma la etimu. Nyuma ndama njala hangangu mbu ndapa ruhayai ngamu mbu ndangu ndama piti utungu lai ngamu mbu. 3Nyungga nda wangu yiana ndumang papanjala kau nyumu, kanadu mba ndedi pa, nyungga mbada wangu ka lai nyumu mba nyumu ningau la eti ma nyuma, nduma meti nduangu ndangu luri nduangu. 4Na parahaya mbakul ngu nyungga, na hanang mbakul hangang lai nyumu, nyungga na mbinu wanga hiburan, nyungga na mbinu wananga hanangu la mbulu ndaba la mahaduka ngama nyumu.5Angumbui, rehi mbama taka nyuma la Mekedonia, na tolu ma nyuma ndama njadi pa hanang, njiaya terniaya weling la mbulu ndaba halinggi, nuna pahangang la weling la hambeli ndangu mangadatu weling ndalung. 6Njiayaika, Allah, nama menghibur tau nama mbuata eti na menghibur kama nyuma ndangu na mainai Titus. 7Nda nyiaya nama njuwa, njiaya mbu rukuna penghiburan nama pandoinya penghiburan lai nyumu, hamana nama pabanjaru lai nyuma ruru napa namungu, na haduka, na kaparumu nduma nyungga hi nyungga rihi hanang.8Njadi, njiapa kai nyungga mbada pa ndoimu handuka kanadu na huratu ngu nuna, nyungga ndaku menyesal. Njiaka mbu nyungga pernah pemenyesal, nuna ruku nuna itta mbayana hurat nuna pa hiduya na eti mu njaika mbunya hanya mba tunanu. 9Nahu nyungga hanang, nda ruku nyumu haduka, njiaya ruku na nyumu haduka ndumang manjaria, kanadu nyumu haduka hama ndangu napa mbuha nai Allah hi nyumu ndau rungi la ngara mbu ruku nyuma. 10Kanadu, ma handuka nama pahama ndangu napa mbuha nai Allah pangunangu pa manjaria nama nda menyesalu ndangu ma kappi hagang la pamanangu. Njiayaika, nahanduka la pinutana na ngalanya na meti.11Kanadu, hamatayawa ndira ndanguya na haduka nama pahama ndangu napa mbuhana yi Allah nuna na ramaya nduma mu pa langatakangu nama mbakul, ruka na nyumu ndau njala, pa mbening, mangadat, panamu, kaparu, ndangu pambelingu. La mbulu ndaba ngara, nyumu mbada pa ittanja mbau nyumu ndau njala la ngara yiana. 12Njadi, njiaka mbu ku tulihu hurat lai nyumu, ngara nuna nda ndumang paralu tau nama nda njala ndangu mbu nda nduma paralu tau napa panjala, njiaya na langa takamu hangang lai nyuma na luahang lain nyumu la haganai Allah13Nunaya rukuna, nyuma terhibur. La halingi penghiburan ma nyuma nuna, nyuma rihi hanangu pa la hanangu nai Titus kanadu rohnya mbada kaparu na ruku nyumu mbulu ndaba. 14Kanadu, njiaka ku pernah pahamemu-hamemungau nyumu lai titus, nyungga ndana pama kiaka. Njiayaika, ngiki wana mba nyuma mba wama nbulu ndaba ngara lai nyumu la mapa ndening, tunanu mbu na hanangu ma nyuma la haga nai Titus luahangu pa deningu.15Ndangu, panamu rihingu hangang lai nyumu na tabangu pa mbakul, njiaka ku patadaya na tanjimu mbulu ndaba ma, ngiki wana nyumu mbau katakuya na maina wangu mangatat ndangu kadandak. 16Nyungga ku hanangu kanadu la mbulu ndaba ngara nyungga ningu paparahayangu lai nyumu.
Chapter 8Pambundungu Pawuangu Panamungu Nduma Tau-Tau Tanji

1Nahu, angudedi-angudedi, nyungga ku mbuhangu nyumu mu pinya ruku na pawuanai Allah nama mbada wuana la jemaat-jemaat la Makedonia, 2Mba la ndalu ndangu pa kamang mayilla, na mbinu hanang ndangu mbakul na mayilla nda nyuda mbada mbinu na la wulu la wili etingu nda nyuda.3 Nyungga mbahakahinja mba wuanja hama ndangu na kaparu nda nyuda, mba na rhinja na kaparuda la paweli etingu mba nyuda wiki. 4Nyuda nda pamalangu wangu rihi hangang lai nyuma napa wuana ndumang pa tudung pa piti nduma la pelayanang la tau-tau tanji. 5Ndangu, yianaya na papalakuda nyuda, nda hamana na pamonungu nyuma, la kawunga-wungana, nyuma ma wuangu wiki nda nyuda wiki lai Allah, hallaka lai nyuma napa mbuha nai Allah.6Njiadi, nyuma marudiyai Titus, ngiki wanna mba mbada pakirinja, hama mbuna napa mbada pa napuna parama napa wuana yiana la huanga mu nyumu. 7Njiayaika, hama njiangu nyumu ma mbinu la mbulu ndaba ngara, la pawai, la paniyi, pengetahuan, mbulu ndaba parukang, ndangu la panamungu mu hagang lai nyuma, malla wa nyumu mbu na mbinungau la panamungu yiana.8Nyungga ndaku pania na ngara yiana, hamana paliawa, njiaya ndumang pa kamangu hagang la langataka tau hawiangu ruku na wili etingu panamungu mu. 9Kanadu, nyumu mu pinya napa wuanai miri nda yehu karitu, mba njapang kai wulu, ndana mbuhang pa njadi mila ndumang nyumu ka weling la ma yila-Na nyumu njadi wulu.10Ndangu, la ngara yiana ku wuangau pa pingu, ngara yiana njiaya ndumangu pa utungu wangu, nama nahu nama ndaungu nama lapahungu, nyumu nda hanya palakuya, njiaya mbu mbuhang ndumang papalakuya. 11Njadi, nahu, pa njapuyawa na parama nuna kana pahama ndangu na wil etingu ndumang papa njapuya na ngaraya nama ninya lai nyumu. 12Kanadu, njiaka ningu pahiapu pawuangu, pa wuangu nuna ndaingu ngalanya hamana ngara yana nama ningu la ha attu, ndangu nda hama ngara nama nda ninya.13Ngara yiana ndumang pa haliala tau hawiangu ndangu papambotukau nyumu, njiaya ka ningu pahamana. 14Matawa na rihimu nahu kana hukupu la mada ningu nyuda kana rihi nda nyuda kana hukupu la mada ninya lai nyumu. Ndangu mba tuna nu ningu pa hamana. 15Hamana patulihu la mbuku pulu tanji," tau nama pa mbudungu padangu, ndana rihi ndangu tau nama pa mbudung hakudu, ndana kurangu."Na Paliawa Nai Titus 16Njiayaika, malangu nduma nai Allah nama tuya la eti nai Titus nama langa taka nama pahama ndangu nama ningu lai nyungga nduma mu. 17Kanadu, nda hanya ngalangu anjuran lai nyuma, njiaya ndangu langa taka nama mbakul, na mai lai nyumu la pa mbuha wikina.18Hamangui Titus, nyuma paliawa angudedi nama wotu-wotunya la huanga mbulu ndaba jemaat la pa mbuabaru pulung. 19Nda njiaya nuna njuwa, nyuna mbu napa itta mbu la jemaat-jemaat ndumang palaku ndangu nyuma la pelayanang pa wuana yiana, napa palaku ma nyuma ndumang pa ngandiya na kemuliaan ndumang lai Miri ndangu nduma papaittaya na wili etima nyuma.20Nyuma ailulu rimang-rimang ka ndaningu tau nama ndaingu nama cela kama nyuma la ngara la pawuangu ma mbakul na pa aturuma nyuma yiana. 21Nyuma parukangu papalakuya nama padening, nda hanya la mata nai Miri, njiaya mbu la mata tau.22Ndangu, hama nyuma, nyuma paliawa angudedi ma nyuma nama mbada sering ngu pa kamanja nyuma ndangu paluahang nama rana na la ndangu ngara, rihi pa nahu nyuna rihi marana kanadu nyuna ningu parahaya nama mbakulu hagang lai nyumu. 23Nahu ruku nai Titus, Nyuna njiangu na anguna, ndangu angu ramangu nama ndaingu panguna ndumangu. Njiaka ruku na angudedi-angudedi hawiangu nda, nyuda papaliawa jemaat-jemaat, hau kemulian nduma nai karitu. 24Njadi, pa ittanyawa lai nyuda, la haga jemaat-jemaat, na luahangu panamungumu ndangu na hanangu ma nyuma lai nyuma.
Chapter 9Wuangu Ndangu Wili Etingu

1Ndumangu, njiaya na rihi ndumang pa tulihi lau nyumu ruku na pelayanan hagang la tau-tau tanji yiana. 2Kanadu, nyugga ku pinya na wili etingu, ka nyungga ku hana-hananya ruku na nyumu hagangla tau-tau Makedoni, nyuda mba Akhaya mbada hadia la rehi ndaungu malapahu ndangu na kaparumu nama mbada ma nguada hawiangu mbakulu weling lai nyumu.3Njiayaika, nyungga ku paliawa angudedi-agudedi yiada kana hanangu ma ruku nyuma ndau njadi pa parahumangu ruku na ngarara yiana. Ndangu mba tuna nu mbui, nyumu ha ndia ailulu hamana napa mbada paningu. 4Kanadu, njiaka ma pira tau nama Makedonia mai pahama-hama ndangu nyunga ndangu nyuda na ngalangau nyumu mba ndedi ha ndia, nyuma (ndama paralu lai nyuma papani lai nyumu) ndaingu pama kia nanga kanadu na parahaya yiana. 5Kanadu nuna, nyungga ku patadangu paralu ndumang pawuahaya nda angudedi-angudedi yiana pa laku rihi mayilu lai nyumu ndangu naha ndiaya napa wuangu napa mbada randingu la mayilu. Ndangu mba tunanu, napa wuana nuna hadia ndumangu njadi pawuangu wili etingu, ndangu nda ruku na parudingu.6Nyungga ku paniya yiana: ngamu nama pamula hakudu ndaingu ngala nanya hakudu mbu, ndaingu ngamu nama pamula pa ndangu ndaingu ngalangu pa dangu. 7Tiapu tau harus wuangu pa mbada mbuatana la eti na, nda ndangu hidu eti ndia la parudi kanadu yi Allah na namu tau nama wuangu ndangu hanagu.8Ndangu, Allah maka na pinuya mbulu ndaba na pawuana hagang lai nyumu ka nyumu ka ningumu mbulu ndaba na hukup la mbulu ndaba ngara ndangu na mbinu ngau la tiapu parama nama hamu. 9Hamana patulihu: "mbada mbangi-mbangi nanya, mbada wuananyaka hagang la tau milla, napa ndeningu-Na ndaingu ndumangu palupangu."10Nahu, nyuna nama hadia wini ndumang papamula ndangu ka nguta ndumang pa ngangu, ndaingu handiana ndangu na lapitu pa ndua lapitu na wini-Mu ndumang papamula ndangu ndaingu papadanya na pangala-pangala padening. 11Nyumu napa wulu kau la mbulu ndaba ngara la mbulu ndaba haliala eti nama weling lai nyuma na hadang mbeli napa pamalangu hangang lai Allah.12Kanadu, bantuan pelayanan yiana nda hanya hukupu na paralu-paralu tau-tau tanji, njiaya mbu na minu pamalangu hagang lai Allah weling la ndangu tau. 13Weling la luahang pelayanan yiana, nyuda ndaingu memuliaka Allah kanadu na tanji mu hagang la pamangakungu la pulung na Karitu, ndangu nduma mbulu ndaba ma haliala eti napa pambangiku ndumang lai nyuta ndangu mbulu ndaba tau. 14Ndangu, la hamayang-hamayang nda nyuda nduma mu, nyuda nda namu kau nyumu kanadu napa namungu karunia Allah nama mbinu lai nyumu. 15Pamalangung la Allah ndumang pawua-nya na pada njadi papani!
Chapter 10Otoritas Paulus Mapawelingu Lai Allah

1Nyungga, Paulus, wiki nggu nyungga ma pamalangung lai nyumu ndangu maluayang ndangu haliala nai Karitu-- nyungga, nama nda turumbeni larehi mba pahanggangu mata lai nyumu, njiaya turumbeni mba marau lai nyumu! 2Nyungga pamalangung lai nyumu mba larehi nyungga kumayi, nyungga ndaku paralu pa njadi turumbeni wangu parahaya ndanguna nyungga ku padihanya ndumang paturumbeni palawanya mapirra tau nama ndiha kamma nyuma hama tolungu.3Langataka, nyuma masih luri la tolungu, njiaya nyuma ndama parukkangu wangu tolungu. 4Kanadu mbandilu-mbandilu pabiara ma nyuma nda welingu la tolungu, njiaya welingu la kaparru ilahi nduma paparuhaya na benteng- benteng.5Nyuma ma patanyunggur ya na patandangu-patandangu ndangu tiapu nggara ma njangga na papahadangu wangu njangga eti tau nduma parakkap ya na patandayai Allah. Nyuma menawan mbulu ndaba patandangu ndangu menaklukkanya lai Karitu, 6Ndangu nyuma hiapu pahukung mbulu ndaba nandatanji larehi natanjimu pamanandanya.7Tarruya hanggang la nggara nama ninya la hanggamu. Njiaka ningu tau nama parahaya wikina njiaya na nduma nai Karitu, mattawa kana patanda mbelinya na nggara nuna, nuna nggiki wanna mba nuwa nai Karitu, nyuma mbu hama mannai. 8Angubui, njiaka mbu nyungga hakuddu parihingu pa pahannangu otoritas, na pawua nai Allah lai nyuma nduma papahada nggau nyumu ndangu nda ndumang paparuha kau nyumu, nyungga ndaku makia.9Nyungga daku mbuhang pawuwa hama njiangu nyungga ku pamangadat-mangadat kau nyumu wangu huratu-huratu nggu. 10Kanadu, nyuda wadda, " Hutaru-Huratu langataka hanggarri ndangu mandungu, njiaya rukuna natakka na tolu, ndana makka ndangu wannanya ndana panggunangu."11Matawa na tau nama hamangu tunanuwu na patandangu nggara nyiana, nuna nggaraya nyuma na papanima la huratu larehi nyuda nda angumu, hamana ndangu na papandoi ma nyuma la rehi ta pa angu nyumu. 12Kanadu, nyuma ndama turumbeni ndumang pahababa nja ndia papadihangu wiki manyuma ndangu mapirra tau nama wotu-wotu wiki nawiki. Njiayaika, larehi nyuda mbada ukuru wiki nda ndangu wiki nyuda wiki ndangu padihangu wiki nda wangu wiki nyuda wiki, nyuda nuda nda pi anya.13Njiayaika, nyuma nda njia hannanguma la nggara-nggara malapahungu mbatahu ma nyuma, hawianguna tundunya na mbatahu welingu na papadaina yi Allah mbada mbangginanya lai nyumu, nuna mbatahu ndumang panggana hallaya lundu lai nyumu mbu. 14Kanadu, nyuma ndama lapahunya na mbatahu ma nyuma, hama njiangu nyuma ndama nggana hallaya lundu lai nyumu. Nyuma maka nama mangilu ailulu lundu lai nyuma ndangu na pulung nai Karitu.15Nyuma mbu ndama hannangu palapahunya na mbatahu ma nyuma ndangu pahannangu la njili hawuawa tau hawiangu, njiaya ndangu monungu mba nggiki wanna na pawaimu na tambangu, na pangia paramma ma nyuma la huanga mu nyumu ndaingu rihi liarangu nappa, 16Ka nyuma njadi pabuabar ya na pullungu lapangia- pangia lahambeli mu nyumu, ndangu ndana hannangu ruku nggara na pambada hallana lapangia paramma tau hawiangu.17Nggamu nama mbuhangu pahannangu, mattawa ka nahannangu lai Miri." 18Kanadu, nda tau nama wotungu wikina wiki nama luangu torungu pakamangu, njiaya na tau yi Miri na wotunya.
Chapter 11Paulus Ndangu Rasul Kambalik

1Ku monungu, nyumu tahang hagang lai nyungga ma hakudu ndubangu, ndangu nyumu ma matahang hagang lai nyungga. 2Kanadu, nyungga hama hagang lai nyumu ndangu na wuhu ilahi kanadu nyungga mbada menunangkan nyumu wangu ha attu lei, nyuna na wuagau nyumu mbai perawan nama tanji lai Karitu.3Njiayaika, nyugga mangadat, ndia-ndia, hama njiangu ular nama kelicikan nya na kabaliknyai Hawa, tuna numbu na patadangu ndaingu pa njara nanya welingi nama tanji ndangu kemurnian pengebdian ndalu lai Karitu. 4Kanadu, nyumu tahang mba la rehi ha attu na mai ndangu na mbuabarunya na ruku nai Yehu na hawiangu, nama nda pahama ndangu nyuma napa mbuabar, ndia rehi nyumu ngalangu roh nama nda pahama, nama nda pernah pangalamu, ndia pulung hawiangu na nda pernah pangalamu.5Njiaka nyungga, nyungga nda kurangu weling la para rasul nama manjia nuna. 6Kajapangukai nyungga ndaku pingu la nggara hillu, njiaya nda tunanu mbu la nggara pengetahuan, kanadu wangu pirra anda, nyuma mbada pa ittanya lai nyumu la mbulu ndaba nggara.7Ndia, malla nyumu mu pandoi njala larehi mba pawawa wiki nggu nyungga wiki ka nyumu njadi pa pajanggakau kanadu nyungga mabuabarnya na pullung nai Allah hanggang lai nyumu ndangu parahumangu? 8Nyungga ku maranggang jemaat-jemaat hawiangu wangu ngalangu ngganji welingu lai nyuda ndumang melayani kau nyumu. 9Ndangu, larehi mba angunda ndangu mayilla, nyungga ndaku pambotu ha attu mbu kanadu angudedi-angudedi nama mayi welingu la Makedonia na pinuya na paralunggu. Ndangu, la mbulu ndaba nggara nyungga ku rimangu wiki ndumang panda njadi mambotu ndumu mu ndangu nyungga ndaingu palaku pangalanya.10Nggiki wanna na padening nai Karitu lai nyungga, na pahannang wanggu nyiana nda njia pakambelinya la wilayah-wilayah Akhaya. 11Nggikina? Malla rukuna nyungga ndaku namukau? Allah nama pinya!12Njiayaika, nyungga ndaingu pangalangu palakunya nggaraya na papalaku nggu hi nyungga ndaku kadipuya narehina welingu lai nyuda nama mbuhangu larehi ndumangu pangalungu hamana nyuma la nggara mba nyuda hannangu. 13Kanadu, tau-tau hamangu nuna njiaha nda rasul-rasul kambalik, paramma-paramma nama nda hammu, nama ndaharungu pa njadi rasul-rasul nai Karitu.14Nggara nuna ndana pakatattak kanadu hetangu nda nyamaru njadi hamangu maranongu hambila. 15Kanadu nuna, ndana pakatattak njiaka para pelayannya mbu na nyamaru hama para pelayan mapadeningu, na mba mbada nyuda nuna na pahama ndsngu na papandoi wiki nda.Manyilla Nai Paulus Nduma Nai Karitu16Handangu ki, nyungga ku paniyi ambu ningu ha attu mbu nama padihangu nyungga nyiana nduba. Njiaka tunanu, keyi ka nyungga hama tau nama nduba ka nyungga mbu njadi hakudu pahannangu. 17Nggara ya na papaninggu la nggara parahaya ndaingu pahannangu wangu nyiana, nyungga ndaku paniyi hamana pambuha nai Miri, njiaya hama njiala la nduba. 18Ndangu tau nama hannangu hama tolung. Njadi, nyungga mbu ndaingu hannangu.19Kanadu, nyumu tunanu mangganahi wangu hannangu eti nyumu tahangu hanggangu la tau nduba! 20Nyuma tahangu, njiaka ningu tau nama pa attakau nyumu, na wallu nggau nyumu, na pitti uttung lai nyumu, na pajangga wikina, ndia na tabbaya na matamu. 21Ndangu makia ailulu nyungga ndaingu paniyi ba nyumu lalu malidjang nduma nggara nuna! njiaka, nggara mbaya na tau hawiangu turumbeli pa hannangu,--nyungga kareuku hama tau nduba--nyungga mbu turumbeni.22Malla nyuda tau Ibrani? Nyungga mbu. Malla nyuda tau Israeh? Nyungga mbu. Malla nyuda nuwa nai Abraham? Nyungga mbu. 23Malla nyuda melayani Karitu? Nyungga rihi-rihipa--nyungga ku paniyi-paniyi hamatau katuaba. Na njili parukangu rihi ndangu, rihi mannu pa la uaka mbahi, papalu-papalu nama nda njadi padiha, ndangu rihi pa ninya la mambana maut.24Weling la tau-tau Yahudi, ndangu palimang nyungga mbada ngalangu patukambulu kurang hau cambukan.25Pa ndailung papalu wangu rotan, handakangu na tuku wangu watu, pandailungu nyungga ninga la tiana karam, hau rudungu ndangu hau lodu nyungga na ulangga ngalungu la tehik. 26Ndangu ailulu la anda, nyungga terancam mambeni welingu laluku, welingu la maranggangu, nduama tau-tau Yahudi, ndangu tau-tau nda Yahudi. Nyungga na Ancam mambeni la kota, la marada ndialangu, la tehiku, ndangu mbu mambeni-mambeni welingu la angudedi lai Paulus27Nyungga mbada njili hawuawa ndangu ramma mambotu, ndaingu parimangu, manjuwu ndangu madauwu, kali ndaningu pangangu, la maringu, ndangu nda ningu katarra. 28Ndangu, hambeli na nggara- ngara nyiana nyngga mbu manjala hau lodu-lodu nama njadi nduma nggu ndumang pa piaraya na jemaat. 29Nggamu nama malidjang, ndangu nggamu nama nda malidjang? Nggamu nama njoru, ndangu nyungga ndaku handuka?30Njiaka nyungga harusu hannangu, nyungga ndaingu hannangu la nggara- nggara nama pa ittangu na nda makkanggu. 31Allah ndangu Ama Miri Yehu, na pawotungu palupang-palupangu, napinya mba nyungga ndaku kambalik.32La Damaskus, gubernur la wawa maramba Aretas na rimanya na kota Damaskus ndumangu payappa ka nyungga. 33Njiayaika, nyungga nda papuru ngga la hau karanjangu welingu la hau jendela temboku, hi nyungga ku pullingu weling la limmana.
Chapter 12Madakka La Tolu Nai Paulus

1Nyungga harus hannangu njapanguki nuna nda pa uttungu. Nyungga ndai pangalanya na pa itta-pa itta ndangu maluahang-paluahang welingu lai Miri. 2Nyungga ku pinya ha attu lai Karitu, nama hakka mbulu pattu nahu mbada ngandi nanya la awangu hadadkik tailu--ndakunpinya la toluna, nyungga ndaku pinya; ndia lahambeli tolu, nyungga mbu ndaku pinya, Allah nama pinya.3Ndangu, nyungga ndaku pinya mba na tau nyiana--njiaka ndalu ndia lahambeli toluna, nyungga ndaku pinya, Miri nama pinya--4Na njakarunya la Firdaus ndangu na rongu hillu-hillu nama nda njadi papani, na panda njadi papani tau. 5Nduma tau nyiana, nyungga ndaingu hannangu, njiaya ndumangu wiki nyungga wiki, nyungga nda njia hannangu lahambeli na ndamaka-ndamaka nggu.6Njiayaika, njiaka ku mbuhangu pahannangu, nyungga nda njia njadi nduba kanadu nyungga ndaingu paniya nama padeningu. Njiayaika, nyungga ku patorunya ka nda ningu tau nama hamataka, rihi welingu la nggara nyuda pa itta nda ndia parongu nda nyuda rukuna nyungga. 7Ndumang Parimanya ka nyungga ndaku rihi hannang la pakapipi-kapipi nama hanggari nuna, hia hau na madakka na wuanya la tolunggu, nuna papaliawa hetangu ndumangu pamayillaka nyungga ka ambu ndana pajanggangu wiki.8Rukuna nggara nyiana, nyungga ku karayi la Miri padangu padailungu ka na nggara nuna na matta ngga nyungga. 9Njiayaika, na pani lai nyungga, "pawuana lai-Nyungga hukup nduma mu rukuna kuaha-Nggu la manandangu la nda makka." Kanadu nuna, nyungga rihi hannang pahannangu la nda makka nggu ka na kuaha nai Karitu kandiyi lai nyungga. 10Nuna ya rukuna, nyungga ku hannangu la nda makka, la pakamangu, la nda ningu, la penganiaya, ndangu ndalu la handuka dangui Karitu. Kanadu mba la rehi ndaku makka, hi nyungga kaparru.panamungu Nai Paulus Ndumang Jemaat Korintus11Nyungga mbada njadi nduba kanadu nyumu ruddika nduma nuna, njiaya latti nyungga harusu mu wotungga nyumu. Kanadu, nyungga ndana kurangu ngara-nggara padihanya para rasul nama hanggari nuna, njapangu kippa nyungga nda ningu nggara-nggara. 12Tanda-Tanda nama paluahanya ha attu rasul mbada pa ittana nya la huangamu nyumu la mbulu ndaba torungu, la tanda-tanda, mukjizat-mukjizat, ndangu keajaiban-keajaiban. 13Kanadu, la nggara ki nyumu nda pawawa kau weling la jemaat-jemaat hawiangu, lahambeli na mba nyungga nda njadi mambotu nduma mu? malangumu na nda lipaduangu nggu nyiana!14Nahu, nyungga handia papatadalu nyuda na patailu wanna ndangu nyungga nda njia njadi mambotu nduma mu kanadu nyungga ndaku himbu nggaraya nama ningumu hawiangu nyumu. Kanadu, anakiada-anakiada nda wajib na pabundungu harta ndumangu inna amana, njiaya inna ama ndumangu anakiada-anakiada na. 15Ndangu, nyungga ndaingu ndangu hannang pawuanya na nduma nggu ndangunwiki nggu nduma nyumu. Njiaka ku rihi namukau nyumu, malla nyumu ndaingu kuranguna namuka nyungga?16Njiayaika, njapangkai nyungga ndama mbotu nduma nyumu, nyuma wammu nyungga mbana kambalik ndangu na pahangga nggau nyumu la makambalik muslihat. 17Malla nyungga ku pitti untungu lainyumu hanggang la tau-tau napa paliawa nggu lai nyumu? 18Nyungga ku ruddiyai Titus ndumang palaku ndangu ndangu papaliawa angudedi ma nyuma ndumang palaku nduangu. Malla yi Titus na pitti uttungu na lai nyumu? Malla nyumu ndau pangga la matanji na mapahama ndangu ndangu la hapapa-hapapa la mapahama?19Hallaka, malla nyumu mbada mandai pa patandanya mba nyuma ma palaikariangu wiki ma nyuma hanggang lai nyumu? Nyuma kareuku la hangga nai Allah lai Karittu, njiaya na nggara-nggara nyiana, ho na panamu, njiaya ndumang pa pahada nggau nyumu.20Kanadu, nyungga mangadat, njiaka larehi mbaku mayi, nyungga ndaingu hamburu nggau nyumu nda hamana na pamonunggu, ndangu nda njiangu hamburu mungga nyungga hamana pamonumu nyumu. Ndia-ndia ningu pahili,iri eti mbani, na paralu nduma nyungga wiki, papullungu, desas-desus, jangga eti, ndangu mambiara. 21Nyungga mbarrangu larehi mbaku mayi beli, Allah nggu na pawawaka nyungga la hanggamu ndangu nyungga daingu handuka la pinu ndangu tau na ma amang mbada njalana mba ndedipa ndangu daingu ndana mangaku njalana weling la kenajisan, percabulan, ndangu na hawa mangabang na pambada nyuda palaku nda.
Chapter 13

1Nyiana njiaya na patailu wanna nyungga ku tadalukau nyumu. Harusu ningu hambila welingu la ndambu ndia tailu hakahi, hi na hawu manjala na saha. 2Mba ndedipa, nyungga mbada panamu nggunja nyuda ndama njala ndangu mbulu ndaba nda hawiangu. Nahu, njapangu ki nyungga ndaku pahama ndangu nyumu, nyungga ku panamu nggau nyumu hamana papalaku nggu la patadalunggu la panduanguna, nuna njiaka ku mayipa, nyungga nda njia menyayangkan nyuda.3Kanadu nyumu karaiya naluahangu rukkuna nsi Karitu, nama kareuku lai nyungga ndangu nama nda malinjang hanggang lai nyumu, njiaya na kuaha lai nyumu. 4Malangataka, Karitu na harikkangu la nda makka, njiaya na luri wangu kuaha nai Allah. Kanadu, nyuma mbu nda makka lai Nyuna, njiaya nyuma ndaingu luri pahama-hama ndangu Nyuna kanadu na kuaha nai Allah hanggang lai nyumu.5Pakamangu wikimu wikindumangu pa itta, malla nyumu padaingu la pawaimu. Parehawa wikimu wiki! ndia, malla nyumu ndau tanda wikimu wiki mbai Karitu Yehu ninya lai nyumu, lahambeli a njiaka nyuma nggagalu la pakamangu. 6Nyungga ku monu nggau nyumu padaingu pinya mba nyuma tau nama nda tahangu pakamangu.7Njiayaika, nyuma hamayangu lai Allah ka nyumu ndau palakuya nama njala, nda ka nyumu pa itta torungu pakamangu, njiaya ka nyumu palakuya nama padeningu, njappangukina pa ittama nyuma mbada nda tahangu pakamangu. 8Nyuma ndama palakuya na nggara-nggara nama parakkap ndangu mapadeningu, njiaya hanya ndumangu mapadeningu.9Nyuma hannangu larehi nyuma nda kaparru ndangu nyumu kaparru. Hamayangu ma nyuma njiaya ka nyumu njadi pamanandangu. 10Nunaya Rukuna, nyungga ku tulihu nggara-nggara nyiana la rehi nyungga marau lai nyumu ka larehi mbaku mayi, nyungga ndaku paralu papaki ma mandungu, kuaha na pawuanai Miri lai nyungga ndumang papahada nggau nyumu, ndangu nda ndumangu papamawuya.11Na njappu na, angudedi -angudedi, hannanguwa. Parukkanguwa pa njadi mamanandangu, hiburuwa hawu ndangu hawiangu, hawu eti, hawu pikiru, ndangu luri la ndami. ndangu, Allah pingi panamungu ndangu ndami ndaingu kapipi kau nyumu. 12Mattawa tabbi hawu ndangu nahawiangu nama puduku matanji.13Mbulu ndaba tau-tau tanji na pangandingu tabbi nduma mu. (13- 14 ) Pawuanai Miri Yehu Karitu, ndangu panamungu nai Allah ndangu persekutuan welingu la roh tanji na kapipi kai nyumu mbulu ndaba.

Galatians

Chapter 1Tambi Weling Lai Pauluh

1Weling lai Pauluh, nama njadi wunang nda rukuna tau ato lila tau kataka lilai Karitu Yehu dangu i Ala Ama nama pahadanya Nyuna weling la padua tau meti. 2Hamadakai, weling mbulu ndabada angu dedi parahaya nama hama-hama dangga nyungga, ndumana da jemaat-jemaat la Galatia.3Kanyurung dangu pahamung la kahaungu ndumamu nyumu weling lai Ala Ama nda nyuta dangui Miri yehu Karitu, 4nama mbada wuangu ya na wiki-Na la njala-njala nda nyuta kapeku kata manangu nyuta la zaman nama akatu nahu yiana ndakiya napa mbuhanai Ala dangu Ama nda nyuta. 5Lai Nyuna duyaka na Maha Ali tundu pangalang. Amin.Hau Ana Na Pulung6Nyungga ku njinji, kaba dira parianggang kau nyumu bau matanya Nyuna, nama pa aunggau nyumu lila kanyuru nai Karitu, dangu pambeling la pulung hawiangu.7Lati, ndaningu a pulung hawiangu. Taka, dangu natau nama mbada paruha kau nyumu dangu na mbuhang pa pambelinya na pulung nai Miri.8Rihika, jaka nyuma ato haatu malaikat weling la awang mapatakanya lai nyumu na pulung nama pabiatang dangu nggaraya napa mbada mbuabaru lai nyimi terkutuk baka nyuna! 9Hama tuna napa mbada panima la mangiluna dangu nahu ku pani beliya, jaka ningu tau ma buabarunggai nyimi pulung nama pabiatang dangu nggaraya napa mbada ngalami, matawa nyuna kana terkutuk. 10Ka nahu nyungga himbu nggunya papatunju wana natau ato papatunju wanai Ala? Ato, ka kamang nggia papahananya natau? Ka jaka nyungga pakamang dunggu nyapa papahananya natau, nyungga nda ata nai Karitu aka.Na kahiri I Pauluh La Dita Wunanguna11Angudedi-angudedi, nyungga ku mbuhang kau pinya kaba na pulung napa mbada pataka nggu nda pulung papandoi tau aya. 12Nyungga nda ngalang nggu nya weling la tau a, ato pa ajara weling latau, taka nyungga ku ngalanya weling lahakahi nai Yehu Karitu.13Kaba nyumu mbada rongu muyaka rukuna naluri nggu nama mandai weling la anggama Yahudi, nyungga ku pamayilaha da kabungguru nai Ala dangu mbeni dangu ku parukang pa palujuruha. 14Nyungga dira mbuhang ailulu pa ndahar la ndumana anggama Yahudi, rihi ailulu pa pandaharu weling latau dama hamatunaika da umuru nggu la mbangsa nggu. Nyungga dira marana hamuka la ndumana pa piara na hori da apu ndai nggu.15batuna nu, kabai Ala, nama mbada pahiawangga nyungga piti weling la kambu ina nggu dangu mbada pa aungga lila kanyuru-Na nama mbada papiaka 16nama patakang ana kiada-Na dalai nyungga kapeku ngalang nggu nyungga lapapatakanya Nyuna la padua tau-tau nda Yahudi ha, nyungga ndaku riangga karai a napanaungu lai nggamu bia. 17Nyungga mbu ndaku laku a la kuatak Yeruhali lapa hamburuha nyuda dama mbada njadi wunang mba ndedi pa nyungga, taka nyungga ku riangga laku la wilaya Arab dangu hili mbeli la kuatak Damaskus.18La tailu mbo ndaungu nama namunya, nyungga ku laku la kuatak Yeruhali ndumana lapa tanda danyai Kefas dangu ku ndadiku danya nyuna lundu hakambulu lima mbo lodu. 19Batuna nu, Nyungga ndaku itangu ma haatu mbu weling la wunang-wunang hawiangu, didi ayai Yakobuh, angudedi nai Miri. 20Nyungga ku paparahaya ailulu nggau nyumu la hangga nai Ala kaba nggaraya napa tulihu nggu nyungga lai nyumu naina nda makambaliku aya.21Mba halayaka nuna, nyungga ku laku la wilaya Siria dangu Kilikia. 22Nyungga ndedi da tanda aka weling la ihi wiki nggu la kabunggur-kabunggur dalai Karitu nama ninya la wilaya Yudea. 23Nyuda da kali paronguya, " Nyuna, nama mangilu pamayila tanyuta, nahu napatakanya naparahayana napa mbada kamangu na paparuhana amang." 24Nyuda da pahawualayai Ala lailu na nyungga.
Chapter 2Da Mangaku Da Wunangu Lai Pauluh

1Hakambulu patu mbo ndaungu nama namunya, nyungga hili beli manggunyai la kuatak Yeruhali dangui Barnabah dangu karia nyai Tituh pa hama dangga.2Nyungga ku laku kaba hau hakahi dangu ndumana pakaluakang nja nyuda rukuna pulung napa pataka nggu nyungga la padua tau nda Yahudi. Taka nyungga ku palakuya dala lapatabuka mihang, jiaha nyuda a dama papatinggingu ndumana papinya dapa mbuhang papalakunggu dangu napa hala papalaku nggu ndaningu a ngguna da.3Dangumbui, Tituh nama angungga, nda jia hunatu aha walau nyuna tau yunani ya. 4Latana yiana na njadi kaba ningu angudedi-angudedi ndapa dening nama kandi-dii tama dang pangga mandang pa hamataya na pambebahu na mangu nda nyuta dalai Yehu Karitu kapeku beli nda nyuta lapa pa atanda.5Batuna nu, nyuma ndama mbuhang a pakarudukunja nyuda hakudu mbu kapeku na na pulung nama padening na ndadiku pangalang dalai nyumu.6Kataka, weling latau napa tembi nuna, napa ngiapa uhuku wana ndana rihi pentingu a lai nyungga kaba i Ala ndana kawari-wari a, nyuda ndada tamba a nggara-nggara lai nyungga. 7taka na pambeling, nyuda da itaya kaba lai nyungga mbada parahaya na pulung ndumana natau napa nda hunat. Kaba, Nyuna nama mbada rama lai Petruh lapa njadi wunang nduma datau dapa hunat, Nyuna mbu nama rama hanggang lai nyungga kapeku njadi na wunangu da tau nda Yahudi.Bana halakai Yakobuh, Petruh, dangui Yohanih, ndapa patingingu hamanakai tau ma ajar dangu papatinging hamana ngguru la kabunggur nama patandanya na kanyurung napa wua nanda nyuta, nyuda da wuanguya na lima kawana pahambayang lai Barnabah dangu lai nyungga kapeku na nyuma ma laku la tau-tau nda Yahudi, kataka nyuda da laku la tau-tau dapa hunat. 10Nyuda karai danggama nyuma papatandanja datau mila a, hau miha nyungga napa dira hamangatu papalakuya.Pauluh Napa Itanguya Na Njala Nai Petruh11Batuna nu, ka bana mai Kefas weling la kuatak Antiokhia, nyungga ku paluhanya ba ndaku mbuha anya kaba padeningu mana na njalana. 12Kaba ndedi pa datau-tau papatingingu weling la kalangan nai yakobuh da mai, i Kefas mbada kali ndamangu manaka panga danja datau nda Yahudi. Taka, bada mai ka nyuda, na pakiri pa undur pakawari wikina kaba na mangadatunja da kalompok tau dapa hunat.13Datau-tau Yahudi hawiangu da kii-kikung pa munapik danja, i Barnabah mbu da yilaya pa munapik danja nyuda. 14Kaba ku itaha nyungga nyuda bada bartindak ndana pahama anda dangu na pulung nama padeningu, ka paninggu nyaka nyungga i Kefas la hangga mbulu halana tau, " Jaka nyumu tau Yahudi u luri beri hama tuna natau nda Yahudi ya, ka nggiki hama bana nyumu paksaha datau nda Yahudi kapeku luri hama na natau Yahudi?"15Nyuta tau ma dedi la nenggara Yahudi dangu datau-tau njala a weling la nenggara nda Yahudi. 16Kataka, nyuta ta pinya kaba ndaningu a haatu mbu napadeninya kabana palakuya na hukung Taurat, kataka la parahayana lai Yehu Karitu. Kaba, nyuta mbu bada parahaya danyakai Yehu karitu kapekuna nyuta napadeninda la pawai dalai Karitu, da jia batapalakuya na hukung tauratu a. Kaba, nda haatu mbu napa padeningu kabana palakuya na hukung taurat!17Kataka, kaba nyuta bata usaha kapeku padeningu nda dalai Karitu, nyuta ta tuamanya na wiki nda nyuta mbu bata njala, kai Karitu nu ata njala duya? ndia mbu nduna! 18Jaka nyungga ku pahada belinya nggaraya napa mbada papanjorunggu, nyungga ku buttinya kaba nyungga tau ma laku lapahunya na hukungu. 19Kaba, lila hukung taurat, nyungga bada meti wanggu nyaka na Hukung Taurat kapekuna nyungga ku ngalang paluri wanya ndumanai Ala.20Nyungga bada harika dana nggaka dangui Karitu. nda jia akapa nyungga nama luri, takai Karitu nama luri dalai Nyungga. Na luri nahu napa luri wanggu dala tulu jiaya na luri la pawai yai Ananai Ala, nama namuka nyungga dangu nama mbada wuangga ya na wiki-Na nduma nggu nyungga. 21Nyungga ndaku pabiata anya na kanyuru nai Ala kanadu jaka nama padeningu na taka lila Hukung Taurat, nda ningu a nggunana na metinai Karitu!
Chapter 3Natau Parahaya Napadeninya Lila Pawai

1Hai nyumu tau-tau galilea nama nduba ! Nggamuya nama tarukau? Kandia du la hangga matamu Yehu Karitu bai itaya bada harikanya la hangga tau dangu? 2hau na lina napa mbuhang papa aranggu lai nyumu, kau ngala dunya na ngahu rukuna bau tundunya na Hukung Taurat, ato rukuna bau rongu dangu pawai? 3Ka dira nduba kau nyumu? Nyumu mbada pakirinya dangu ngahu, ka nahu nyumu mbuhangu munya papanjapuya dangu tulu?4Ndaningu a nggunana bau mayila wanya napa mayila wangu nama dira dangu nuna-- jaka ndaningu a ngguna na nuna? 5NJadi, ka Na wua dunggau ngahu nyumu dangu na rama ya mujizat la huangami nyimi kaba nyimi bai palakuya na Hukung Taurat, ato kaba nyimi bai rongu ya dangu pawai?6Hama tunai Abraham bana nama parahaya lai Ala hina dihaya lai nyuna kaba mapadeningu duya.7Kanadu nu, kai pii dunya kaba natau-tau nama pawai a dapa pani ana-ananai Abraham. 8Kitab suci, nama mbada pinya ba ndedi pa napa deninyai Ala kaba tau-tau nda Yahudi laili na pawai, na mangilu papatakanya na pulung lai abraham dangu wana, " Mbulu halana mbangsa na berkati ya lilai nyumu." 9Njadi, nyuda dama pawai da berkati ha hama-hama i Abraham, tau nama parahaya nuna.10Mbulu hala natau nama kandiwal la parama na Hukung Taurat ninya la wawa kutuk, kaba ninya napa tulihu: " Terkutuk baka natau nama nda karudukunya mbulu halana napa tulihu dala kitab Hukung Taurat dangu dapalaukuya."11Njadi,nahu paniyawa kaba ndaningu a haatu tau napa padening la hangganai Ala lailu Hukung Taurat, Kaba " Tau nama padening na luri wanya napawai na." 12Jaka tuna nu, Hukung Taurat ndana dasaru na pawai a. taka napa mbeling, " Tau nama palaku ya na Hukung Taurat naluri rukuna."13Karitu na paluhu ta nyuta weling la kutuk Hukung Taurat dangu njadi kutuk lai nyuta, kaba ninya napa tulihu, " Terkutuk natau napa tialung la ai harikangu!" 14Dangu ninya da lai Yehu Karitu, Berkat Abraham ngalanya lundu la tau-tau nda Yahudi hi dangu pawai nda nyuta ta ngalanya na ngahu napa mbada randina nuna.Na Randi Nai Ala Dangu Na Hukung Taurat15Angudedi-angudedi, nyungga ku wuanggai lipangiarang luri hau lodu-hau lodu: Jaka napa randingu na njadika, beru pa hewa tau aya, nda ningu a tau nama ngalang pa mbatal ato pa tambaya dala paranding nuna. 16nahu, rukuna paranding napa taka nai Ala lai Abraham dangu la keturunanu na. I Ala ndana pani a, "... la keturunan-keturunanu na, " napa patuji la madangu keturunanungu."... dangu la keturunan mu, " napa tuji la haatu tau a, jiayai Karitu.17Wanggu nyungga, Hukung Taurat nama luhang 430 ndaungu nama namunya ndapa maka a papabiatanya na parandingu napa mbada panjadi nai Ala. njadi, napa randingu nuna ndana njadi a pa alinya.18Kajaka na namapangalangu napa latanya la Hukung Tauratu, ka papapangalangu nuna ndana palatangu apa la parandingu. Jaka tuna nu, Ala na pakanyurunya lai Abraham lila hau parandingu.19Njadi, ka nggina hi ningu Hukung Taurat? Hukung Taurat na wuanguya kaba ndapatundungu a, lundu na keturunan nuna namai hamana napa randina napandoi. Hukung Taurat napalakuya lila malaikatu dangu la huangana.20Kataka, na huangana ndana njadia a pa wakiluya ha tau haatu, pandahalu i Ala hau ana.Napa Tunjuna Hukung Taurat21Kajaka tunaka nu, ka na Hukung Taurat napa lawang dangu napa randi nai Ala? ndia mbu una! kaba, jaka na Hukung Taurat na wuandanya kapeku ngala ndanya na luri, nama padening duna welinguna lai Hukung Taurat. 22Batuna nu, kitab suci mbada panjarananya mbulu halana nama ninya la njala kapekuna na parandingu la pawai dala lai Karitu Yehu da wuangia lai nyuda dama parahaya.23Ba ndedipa na taka napawai, nyuta da tahanda la wawa Hukung Taurat, da tahanda hama na patahangu lundu na pawai nama mai na takanya. 24Jaka tuna nu, Hukung Taurat hamana pangawah lai nyuta lundui Karitu na mai kapeku na nyuta na padeninda la pawai. 25Nahu, Na pawai nuna mbada mai naka. Nyuta ndata mbutu apa Hukung Taurat nama njadi pangawahu nda nyuta.26Dalai Yehu Karitu, nyimi mbulu halami ana-ananai Ala lailu na pawai.27Nyimi mbulu halami napa mbada hala pa ihu harani dalai Karitu mbada paki nanyakai Karitu. 28Nda ningu apa tau Yahudi ato tau Yunani, ata ato tau manang, tau mini ato tau kawini kaba nyimi mbulu halami hau ami dalai Yehu Karitu. 29Jaka nyimi mangunai Karitu kai, nyimi keturunan-keturunan nai Abraham dangu mapa ngalanya hamana napa randingu.
Chapter 4

1Napa wanggu, kaba ana kiada yapa nama panganya nuna, ndaningu a mbendana dangu da ata walaupun jia nama mangu dabanja. 2Nyuna ninya la wawa kuaha pangawah dangu nama ahaluya nakuru uma lundu na tuamaya na rehi napa mbada randi na amana.3Tuna numbu nyuta, ba ana kiada tapa, nyuta napa ata nda na ngahu-ngahu la pinu tana yiana. 4Kataka batuna nu, bana tuamayaka na rehi napa randina, Ala na parahanya na Ana-Na, nama dedi weling la haatu tau kawini dangu na dedi lawawa Hukung Taurat, 5kana paluhuha nyuda nama ninja la wawa Hukung Taurat kapeku na nyuta ta ngalanya pa dendita ba ana-ana na-Nda6Kaba nyumu ana-ana-Na, i Ala na parahanya na ngahu Ana-Na la eti nda nyuta, nama pa aunya, " Abba, Ama." 7Njadi, nyumu nda ata akaupa, kataka ana kau ka. jaka nyumu ana kau ka, Ala napa njadi nggau nyumu mapa ngalanya lai Karitu.Ambu Napa Ata Beli Dukau Ngahu-Ngahu La Pinu Tana8Lamangiluna, Ka ba ndai tandayai Ala nyimi, nyimi ata nanggai nama nda palatanyai Ala. 9Kataka, nahu, kabai halaka pa tandayai Ala ato nama rehi nggepiya na tandayai Ala, kanggiki bana nyumu hi pambeling beli la ngahu-ngahu pinu tana nama malijang dangu nda ningu nggunang? ka mbuhang miya nyimi kana pa ata beli kau?10Nyimi wunda papalakuya la lodu-lodu, wulang-wulang, musm-musm dangu la ndaung-ndaungu! 11Nyungga ku mangadatu kandiya du na hanggobu nggu napa mbada palaku nggu nda ningu a ngguna na.12Nyungga ku monunggau nyumu, angudedi-angudedi, njadiwa hamana nyungga kaba nyungga mbu mbada njadi ngguka hamamu nyumu. nyumu ndau njala a lai nyungga. 13Nyumu pinya, la mulana nyungga ku buabarunya na pulung lai nyumu kabana katiu na ihu nggu. 14Na katiu mbu na ihi nggu bana unji kau nyumu, nyumu ndau paaka angga dangu ndau tulaku aka. taka na pambeling, nyumu hamburu ka nyungga beri hama tuna na malaikatu nai Ala ka nyungga yiana, jia hama tungu ka nyungga yianai Yehu Karitu nuna miha!15Ka nggiwana ka dangu da berkat dapa padamu nuna nahu? Kaba, nyungga ku njadi pa hakahi rukuna nyumu la mangiluna, jaka na njadi, pa wukiha da matamu dangu pa wuanggaha nyungga mbu u mbuhangu mbu. 16Ka nahu nyungga pa njadi mungga muhu muka ka baku pa tuji nggau nya nama padening lai nyumu?17Datau-tau nuda da parukang lapa tuama nggau nyumu, taka ndada wangu aya nama hamu. Nyuda da mbuhang pa kawari kau nyumu dangu da mbuhang nyumu kau himbu ha nyuda. 18Na hamu ma jaka marana pa kaparu lapa palakuya napa tunju ya nama hamu, dangu nda jia nyungga baku pahama-hama danggau nyumu.19Ana-ana nggu, rukuna nyimi, ku rela belinya handakangu nyungga lapa tanggunya nakatiu pa ana lundui Karitu na taka dalai nyimi. 20Nyungga ku monung, nyungga ku njadi papahama danggau nyumu nahu dangu pa umba na lii kariayau kaba nyungga njapu naka na patanda nggu baku hangga nggai nyimi.Hagar dangui Sara da njadi li pangiarang21Paningga nyungga, hai nyumu nama mbuhang paluri la wawa Hukung Taurat, ka nyimi ndai rongu aya na Hukung Taurat? 22kaba ni dunya napa tulihu, Abraham ningu tau madua anana mini; na haatu na dedi weling la haatu ata tau kawini, dangu na haatui weling la haatu tau kawini manangu. 23Jaka tunanu, na ana weling la ata tau kawini nuna na dedi tundunya na tulu, taka na ana weling la tau kawini manang na dedi lila paranding.24Taruya na witing yiana hamana palambang dua tau kawini yiada napa lambanya dambu napa randing. Hau jia naparanding weling la pinu palindi sinai dangu na padediha da ana-ana ata. Nyuna jiayai Hagar. 25Nahu, Hagar napa lambanya na Pinu palindi Sinai la tana Arab, hama na na Yeruhali nahu yiana kaba da luri dangu bana pa atanja dangu da ana-ana da.26Jaka tunanu, Yeruhali no dita jiaya na tau kawini manang, dangu nyuna jiaya na ina nda nyuta.27kaba ninya tulihu, " Hanggialawa, hai tau kawini manda ningu anang, nama nda pa ana. Pawungu dangu hawualawa, hai nyumu nama nda padanya na katiu pa ana. Kaba, rihi dangu pa da ana weling la tau kawini pamihang ketimbang datau kawini nama ningu lei na."28Angudedi-angudedi, nyimi jiaya kai ana-ana paranding hamanai Ishak. 29La rehi nuna, da ana kiada dama dedi tundunya na tolu da pamayilaha da ana kiada dama dedi tundunyai ngahu, hama tuna nama njadi nahu yiana.30Jaka tuna nu, nggaraya napa panina na kitab suci? " Wanggaha da ata tau kawini nuda dangu da ana na kaba da ana ata nuda nda ngalangu a panjadi ahli warih pahama dangu da ana tau kawini manangu." 31Kanadu nu, Angudedi-angudedi, nyuta nda ana-ana weling la tau kawini ata, kataka weling la tau kawini manangu.
Chapter 5Yehu Napamananja Datau Parahaya

1Ndumana pamanangu wangu, Karitu bana mbada pambebahuta nyuta. Kanadu nu, ndualaku pamandung dangu ambu hili mbuhang dupa pa dukuya na pa ata wangu. 2Ronguwa! Nyungga, Pauluh, kupaninggau nyumu jaka nyumu ngalanya na hunat, Karitu ndaningu a nggunana lainyumu.3Hili handakang, nyungga ku paninya mbulu hala natau napa hunat kaba na lupang ma pa ndutuya mbulu halana Hukung Taurat.4Jaka nyumu parukang pa padeninya dangu papalakuya na Hukung Taurat, na lurimumbada pakawariya weling lai Karitu dangu nyumu tokunya nakanyuru.5Lila Ngahu, dangu pawai,nyuta ta patia-tianya na pamonungu wangu da lama padeningu. 6Kaba, dalai Yehu Karitu, pa hunat ato ndapa hunat ndaningu a nggunana. Didi aya napawai nama rama lila panamu nama ningu nggunangu.7Nyimi mbada palai mika dangu hamung. nggamuya nama pabiatanggau nyumu weling lapa ndakiya nama padeningu? 8Nama pawanda nuna nda welina lai Nyuna a nama mbada pa aunggau nyumu.9" Hakudu a ragi na pandoi ya na adonan nama wundu."10Nyungga ningu parahaya nggu hanggang lai nyumu dalai Miri kaba nyumu ndau ngala anya na patandang na hawiangu. Jaka tunanu, nggamu biaya nama pakanyawuru kau nyumu na tanggunya na hukunguna.11Jadi angudedi-angudedi, jaka nyungga ku patakanya na hunat, ka nggikina nyungga hi pa mayila kapa? jaka tunanu, watu tunjur hanggang la harikang mbada pakaluangga yaka. 12Nyungga ku monunya nyuda dama pandindi kau nyumu na kala wiki mihana.13Angudedi-angudedi, nyumu napa aunggau kaba mbada pamana nanggauka.Kataka nu, ambu pangguna dunya namanangumu nuna lapa nggunanya papakiya na luri dala tolu, kataka pa ayingu la haatu dangu la hawiangu la papanamu. 14kaba, Mbulu halana Hukung Taurat mbada pa mbinu yaka dala hau pulung yiana, " panamuwa dangu angumu patau hamana wiki mihamu."15Jaka nyimi kawara pakati dangu pakawalukungu, rimanguwa nyumu kau ambu kawara panjapu.Napa mbuhanai Ngahu Napa Lawang Dangu Napa Mbuhana Na Tolu16Njadi, nyungga ku pani, luriwa dala Ngahu, maka nyumu nda jia palaku amunya napa mbuha na tolu. 17Napa mbuhana na napsu tolu napa lawang dangu napa mbuhanai Ngahu, dangu napa mbuhanai Ngahu napa lawang dangu napa mbuhana na napsu tolu, kaba ba dambuda yiana da kawara palawang, kapekuna nyumu ndau palaku aya napa mbuhamu nyumu. 18Kataka nu, jaka nyumu na kapala nggau Ngahu, nyumu nda ni anggau la wawa Hukung Taurat.19Naparamanai napsu tolu mbada luhang naka,jiaya nanjala seksual, kecemaran,hawa napsu,20pahambang la katuada, kuaha kapatang, pambening, pakayambakung, iri la eti, mbeni nama nda njadi pa pabiatang, patandang wiki miha, papahili, pabiarang, 21cemburu, mauk-mauk, pesta pora, dangu nama hamang. Nyungga ku pa ingatu nggau nyumu nahu, hama tuna napa mbada pa ingatunggu nggau ba ndedi pa, nggamuya nama palakuya nuna ndana pangalaanya na karanjaan nu nai Ala.22Batuna nu, wuana Ngahu jiaya panamung, hanggiala, hawuala, tambah, riki mata, hamu, setia, 23lima lijang, dangu kuaha wiki. Nda ningu a hukung namalawanya yiana. 24Nyuda dama njadi nduma nai Yehu Karitu mbada harika danyaka na napsu tolu handakang angu napsu napa mbuhana.25Jaka nyuta ta luri dala ngahu, hamu maka kata luri la anda nama parakang dangu Ngahu. 26Ambu ta jangga eti dunda nyuta, kawara pahaka, ato kawara iri la eti.
Chapter 6Kawara Panamu

1Hai angudedi-angudedi, jaka ningu tau napa tuamang papalakuya hau napa lanjana, nyumu nama harani lupang pabelinya natau hama tuna nu dangu ngahu lima lijang. Mangga-rimanguwa nyumu wiki kau ambu ndakiya nama panggonda. 2Kawara panamuwa dalapa tanggunya na beban kapekuna nyumu tundunya na hukung naiKaritu.3Jaka ningu tau nama anggapuya na wikina penting, kataka nda tuna nu a, na mahinya na wiki mihana. 4Maiwa tau kana unjiya napa palakuna wikina. Hambelina nuna, na njadi pa bakulu etina pa itaya na keadaan wikina dangu nda rukuna bana pahamanya dangu tau hawiangu. 5Kaba, mbulu halana tau lupanguma na tanggunya nambeban wikina.Padaingu Papalakuya Nama Hamu6Nggamu nama ngalanya napa ajarau weling la pulung nai Ala lupang na pabanggi halaya la mbulu hala nama hamu nuna dangu natau nama ajaruya. 7Ambu pakotu. Ala ndapa njadi a papajulu wanya kaba natau napapuya nggaraya napa mbada habaruna. 8Natau nama habarungu wangu napsu tolu na papuya nama muhung weling la toluna. Kabatuna nu, natau nama habarung wangu Ngahu na papuya na luri palupang weling la Ngahu.9Ambu ta djili du papalakuya nama hamu. Jaka na tuamaka na rehina, nyuta ta papu nama penting ambu ta manyerah du. 10Kanadu nu, jaka nyuta ta ngalang kesempatan, maiwa kata palakuya nama hamu la mbulu ndaba natau, ririhi la nggubulu dala la pawai.Pauluh Napanjapuya Na Huratuna11Tarubayaka badira bakuluya na hurup-hurup napa tulihu nggu nggau nyumu wangu lima wiki nggu. 12Nyuda namambuhang papaitanguya napa hamu wada weli la witing da la etida na paksakau lapa hunat.Nyuda da palakuya na wunda nuna kapeku ambu na mayila wanya rukuna na harika nai Karitu.13Nyuda dapa hunatu mbu ndada tundu anya na Hukung Taurat, kataka nyuda da mbuhang nyumu kada hunatu kau kapeku na nyuda da ngalang pa pajangga wikida bada hunatu kau.14mudah-mudahan nyungga ndaku parna a pa wotung wiki nggu kecuali dala harika nai Miri nda nyuta, Yehu Karitu.Lila harika-Na, na pinu tana mbada harika nyaka ndumana nyungga, dangu nyungga ndumana pinu tana. 15Napa hunat ato napa nda hunat nggarayaka na nggunana. Nama penting jia ba njadi pawulu mbaru. 16Banggi mbulu hala natau nama palakuya na aturan naina, matawa na hanggiala hawuala dangu na rahmatu na puru weli ditada nyuda dangu la pinu nai israel nduma nai Ala.17La hupuna, ambu ningu du tau nama paharui ka nyungga kaba nyungga ku ngandi tanda-tanda nai Yehu da la tolu nggu.18Angudedi-angudedi, matawa na kanyuru nai Miri Yehu Karitu na pakaria danya na ngahumu. Amin.

Ephesians

Chapter 1

1Welingu lai Paulu, paihikungu i Yehu karitu na pakakang i Ala hama tuna tau na mamanundu la epehu. Hama tuna tau nama kabunggur lai Yehu karitu.2Kada luri panjangapunya na pakaka bokulu nai Ala, na Ama nda nyuta hama tuna i Yehu Karitu.3Pawotungu yai Ala na Amanda na Mirinda i Yehu Karitu, nyuna nama kanyuru ndanja bulu daba nda ka nyuru pangahu la Awangu. 4Ka nadu, mata pabulungu ndangui Karitu dedimbu pa padikanya yiana na pinu tana i Ala bada pindi nanyaka ruku nai Karitu daningu kanyurunda hanggang lai nyuna ruku mbuhangu lai Ala,5Tiki hama mana ndaka nyuta i Yehu Karitu napa bada wotu nandaka nyuta hi hama ana wikinanda welingu lai Karitu Yehu bana buhanandaka hama tuna nyuna. 6Pawotungu ya welinhgu lai Ala nama mbokulu ka nadu mba rukuna ana pambuhana nyuna lalu ba bana namunanda nyuta.7Hama tuna nyuna i Yehu, nyuta tangalanya napa hamu wangu welingu la wairiana nyuna, hama tuna bata karuduk la hagana. 8Nyuna hi tunanu ka nadu ba lalu pahada nda nyuta dangu na mbuhangu nuna naha mburu nanya bana wangu kaminaku manggana.9Ka nadu bana pa nidaka nyuta hama tuna nama ninya la eti napa hamu mbulu dabana nama ninya lai Karitu, 10Nuna napa kakana ka pekuna mbulu dabana nama ninya lai Karitu, hama tuna nama ninya la Awangu angu Pinu tana.11I Ala, napa tumbuya mbulu dabana tundunya na patiki etina angu napa botu wikina, piti weli la kawunga-kawunga na bada pindi mana daka, ka nadu napa mbuhana kapitunda nyuta ka mbanjarunanda bata pambulungu lai Karitu.12Matawa nyuta makawunga monungu lai Karitu, kata wotunya i Ala parai ruku mbokuluna,13hama tuna nyuna, angu nyumu, bajiaya rongu minya na hupu lina i Ala mi pawai lai Yehu Karitu jia duyai Ala hina tunggai tanda mangu nanggai nu na ngahuna paranding na.14Na ngahu nuna maka nama pa kawandi ya ba ngaladanyaka, napa napambada randina i Ala la mbajaruna nuna jiayaka nama pakiria danyaka bada hala nanyaka na i Ala na banjaru na pawotungu na i Ala ruku wotungu nanya bokuluna.Na Hamangu Nai Paulu15Jia duya piti welingu, ba kurongu kai bai patuai lai Miri Yehu dabai buha halanja da banjaru nai Ala, 16nyungga da ninya na panjangu la pamalangunya i Ala lumunggai nyimi daingu na tiki nggunja nata mumi jaka ku hamayangu.17Ku hamayangu hagangu lai Ala la Mirinda nyuta, i Karitu Yehu, na amana mama ngaru, kawunganya na ngahuna lai nyimi hama tuna bana pinya nyuna. 18Ku kamahingu ka pekunai Ala kana mbunggahu ya na kanadingu mi kana habola hanggalu minya na raka pamonu mi welingu lai Ala, nama pa aunggai nyimi, dangubu kai pinya jaka nggiki hamana pabundungu da kanyuru manda dangu da papayema nanya na banjaruna paraina i Ala,19dangu jaka nggiki hama mbangatuna i Ala lapa rama bada wangu binu kuaha-Na lai nyuta mapawai. 20napa wana bana paluri beliya i Karitu welingu la meti dangu bana wuanya ngiapa mandapu marihi jangga mapahama dangu i Ala la Awangu, 21na mandapuna i Karitu narihi maraunya pawelingu la ngiapa mandapu da mbulu dabana da mapareta, mbulu daba nama ningu kuahangu, bulu daba liku uru, mbulu daba pamaringu dangu jiabapa ka nggamunya ka nadu bana wuanya pangia pa mandapu majangga, kama luri la rehi nahuya, kamaluri la rehi nama namunyakai.22Nyuna nama kuaha halanya mbulu dabana angu na wua wikina ka njadi kapala welin gu8 mkbulu daba dumangu dama dama dutuya, 23nama jiamayaka nda manguna i Tuhan nama dumangu hama tolu ihina i Karitu, langgi nama binu-Nya na mbinu halaka angu mbulu dabana.
Chapter 2Welingu La Meti Hagangu La Luri

1Amangu nyimi mi meti la hori pangahu nadu nyimi mbai njala.2La rehi nu nyimi mi tunjada hori pawana la pinu tana yiana, nu jiaduyaka bami manundu la ma kuaha njia nahu nama kuaha la gubulu Awangu, 3hama tuna nyuda amangu nyuda hama manda dangu nyuta, bata luri tundunya na hori tau dangu bata wundaya njaka garaya hama mana nyuta hama tau hawiangu.4Taka nggikina, bianaka hina manja eti nahu i Ala, nyuna baka jupu ruku na papangga-papanggada, napa luri beli karianda dangu i Karitu, 5njiaba ka meti biadanya pa la hori pangahu ruku na papangga-papangganda napa luri belinda dangu Karitu, 6ruku pambulungu dangui Karitu Yehu, i Ala napa luri karianda dangu nyuna, kapekutuna kata pareta karianya nyuna ndita la Awangu, 7hama tuna nama taka napa, njaka nggiki hama mbokulu na napa namungu nai napa pawuwa nai Ala napa luri beli ruku hama na etina lai nyuta bana li paduanda i Karitu Yehu.8Hama tuna, na mbuhanggai nyimi jiaya duya hina pamandunggai nyimi ruku bai pawai lai Yehu, 9na manangngumi nda ruku na parukangu wikimi, nuna pawua nai i Ala ya, 10nyuta pawulu nai Ala ta, na pandoi ta lai Yehu Karitu, kata peku nyuta.Pambulungu Rukuna i Karitu11Hama tuna, mi patandanguwa hama tuna nyimi piti welingu bai dedi njadi tau kapir, nyimi tau da kari wandaikai tau dama peka wikidaba tau pa kari ha hi wada mbada ngalangu dudaka tanda mapandoi tau la tada ihida lalima tau 12la rehi nu nyimi ndai mbulungu a dangui Karitu, nyimi tau nda hangga dangukai ndai tama a la pabanjaru na nyimi mbai luri la pinu tana yiana hama tuna tau-tau nama ningu randingu-na parandingu, nama nda ningu monungu angui hama tunai i Ala da la pinu tana yiana.13Jaka jiaya, hama tuna nahu, da la Yehu Karitu, nyimi hama tuna welingu dira marauha mbada ngandiha pajadi pamareningu na wai rianai Yehu Karitu.14Hama tuna, Karitu wiki jiaya nama pandaminda nyuna nama pamana biana yaka, 15bana puandahu nama pamuhung dala toluna, ka pekuna nuda tau ndua banjaru ka hau banjaru tau bidiha, nuda njadi papadaminja, 16parai ruku metina la ai harikangu i Karitu na pambulunja da tau harikanguhi lupa munangu nanyaka napa muhungu.17nunaya na pakirina maina i Karitu la pa bombaruya na li manangu rukuna nuna na pandami lai nyimi hama tuna nyimi nama reni. 18hama tuna, nama welingu lai nyuna, nyuta ma dua maningu anda tama ka peku mbulungunda lai Ala ama.19Djia mba tuna, nyimi dai tama apa la tau hangadangu jaka dia tau lai hambeli nyimi nahu angu banjaru nai ala kaika, nyimi angu kuru umanai Ala lai, 20nyimi mbu pahadangu kaika la lata watu uma hama tuna da ama bokulu, angui Yehu Karitu mba didiya hama tuna watu luriya. 21da lai Karitu, nyuna na mapanunggalu halanya napa hadangu uma hi tuya uma Ala.22Nadu baluri pambulungu dangui Karitu, nyimi mi pahadangu pahama hingiangu dala uma Ala dala ngahu matua.
Chapter 3Na Ramana i Paulu Nduma Na Tau Da Hayundi

1Nunaya na kirina, nyungga, Paulu, hi patamangga la uma kapatangu hama tuna Yehu Karitu parai ruku nyimi, hama tuna tau-tau kapiru. 2Nyimi dira piminya, ruku hama etinai Ala bana pakatangu ngiarangu lumu nggai nyimi,3i Ala na bunggahu jakana pingu la pa kakana dangu hina pekanya nyungga, na ngiara nuna bada tulihu paka babanggunyaka nu dita. 4Hama tuna baku baku mbahaya yiana, nyimi mi pimanya nama ninya la etinggu hama tuna i Yehu Karitu, 5amangu nuna namaka pingu dedi pahadakangu papiaka la tau, taka nahu la ngahuna i Ala bada pawuwanjaka dapa hurungu dangu da munanguna.6Nuna napaka pingu jiaduyaka yiana li manangu, nda tau yahundi-a una angu daba naka la tau na i Karitu.7Na pakata ngganya napa wua wai ngiarangu napa habarungu na li manangu.8welingu la nggubulu banjarunguna, nyungga aka duku marihi dapalingu ba tuna napa katangganya yiana napa wuna na wai ngiara la pambobarunja na tau yahundi na li manangu hama tunai Yehu Karitu. 9Nama ngandi mahambila hama tuna tau nama ningu paha didingu napa kawinningu piti welingu na ndaung-ndaung da lai Ala, hama tuna bana pandoi ta weli etina.10Napa wukuna, i Ala jiaya nahu bulundabana nama yapa kuaha la ngubulu Awangu kada pinya welingu la kabungguru nama nggana la etina i Ala hama tuna nahu bana pani nyaka hama tuna nama pali ditang angu na ngia pakaruduk la pangia mayahangu. 11Hama tuna na bada papa hamangu, nama manundu nama padeningu da lai Yehu Karitu, na Mirinda nyuta.12hama nama pawai lai Karitu dangu ruku pabulungu dangu nyuna, na wuadaka maka luangga la pahangiriya i Ala dangu mbulu daba nama pawai lai Yehu Karitu. 13Jia duya, napa karainggu, jiaya ambi kadikku dunya na ngiara mayillanggu lai ruku nyimi ka nadu bulundabana nuna bajiaya napa hamu wammi nyimidu.Naha Mayangu Nai Paulu Dumanai Epehu14Jia nuna duka, hiku marubuk nyungga la haganai Ama.15Welingu lai nyuna, nimbihuna na tau kuru uma la Awangu dangu la Pinu Tana hama tuna bana ngalanyaka na tamuna.16Ku hamayangu Miri i Ala nama hupu ngarangu kana liarangu ka wangu ngahuna.17mili aru ruku pawaimi lai karitu kana langangu i Karitu dala etimi, 18hama tuna nyimi bai pambulungu la tau nama manundu hina ngalanya nama hamu, hama tuna na mamalai, angu nama jangga hama tuna dala Yehu Karitu. 19Na panda hanggalu pa tanjikuda wangu kanadingu tangguda pa tau. Mili aru nyimi kai tandaya na mbuhangu nai Karitu ka peku binu wangumi hada wikinai Ala nama maludungu.20Wanya kuaha nai i Ala na maringgitu parama wikinda da nyuta peku manaka i Ala papaloku padangu na maliru langanya na pakarainda angu na pakanandida. 21Mala aru ka pamangunjuya i Ala lundu ana hadala hadadiku la kabungguru ruku nai Karitu Yehu, pawotunguya i Ala lundu nu nu. Amingu.
Chapter 4Na Mbulungu Na Tau i Karitu

1Nunaya na pakiri na nyungga, ha atu tau pataha parai ruku lumunya i Miri hiku karai pamanda nggunggai nyimi, luri manunjuya nama dapu mi ba tau pambada papa aunai Alakai hama tuna nyimi ma bada tarima. 2Matawa nyimi kana karada manu na etimi, kai malijangu dangu kai patorungu da la etimi, 3pamukaru jaka taka kai luri pandami, ka peku padai pangalu nana mbulungu na pambada rai rukuna nangahu nai Ala.4Ba mbulungu pakuna tauda dangu hi bulungu nana ngahu, tuna nubu nyimi bapa aunggai kana mbulungu na monungu nama pa hama, 5Ba bulungu paku nai Miri, bulungu napawai bulungu napa runungu, 6dangu na mbulungu nama maka nai Miri pa nggubulu Awangu nama rama la bulu dabana dangu nama kuaha la mbulu dabana.7Hama tuna, nyuta ha atu-ha atu taka wara ngalangu hangia pawuangu, tundunya jaka nggaraya napa wuanai Karitu. 8Da la huratu matua ninya napa tulihu: ba jiaya naheina nyuna la hupu majangga, na ngandi padangu tana wangu dangu na wuangu pawuangu hangia-hangia la tau wana.9Nu, nahei jaka wana, jia duyaka bada puru naka la kawungana lupa la pangia-la pangia wawa halawala la pinu tana yiana. 10Taka nyuna nuna bada puru nyuna buduka nama hei la pangia marihi jangga halawala welingu la Awangu ka hi lupa na binu wangu na gubulu Awangu na ninya nyuna.11Nyuna nama wunggu pawuana, hangia-hangia la tau ba wana hawiangu na tuya papahurungu, hawiangu na tuya wunangu, taka na hawiangu na tuya maborungu li manangu, taka da hawiangui na tuha ngguru dangu matanara mbungguru, 12yiana hi tunanya nu hawa jirunanya na banjaru nai Ala ka peku lumunanya i Miri dangu ka peku pahada nanya na tau i Karitu, 13hama tuna nyuta mbulu dabada, bata ngala nyaka mapawai lai ngah matua ba pinyaka i Ana Ala, hama tuna na tau bada matua kanadingu da hurungu la jangapu hama tunai Karitu.14Nyuta data hilu ana kiada apa malindingu lai nu-lai nu. Dangu da ngandi arihu pa ajaru dada tau mapingu pakahili nyuda da panjaranya na tau wangu akalu ka hilida. 15ndia hauya duna, mata kata pawuwa ha wangu eti buhangu langataka da jaka ngaraha dama nedingu hi lupangu la ngala mandai na kaparu rukangu palanyapu la mbulu dabana hama tunai Karitu na kapalanda. 16Ruku ulingu nanyuna, hina panua hamungu, hina parepingu mbuludabana da nua ihi danguka parai rukuda da wohuku matada, nyuda nimbihuda dada anggota, bulu dabada na tauna na paka mbu-mbutuhu mananyaka duna hi lupana matua dangu hi lupa nahalangatu paraina mbuhangu.Na Luri Bidi Lai Karitu17Jia ba tuna, lumuna na tamu nai Miri yiana yaka napa napaninggu danguna papa ailulunggu, ambi hili luri dupa hama tuna na tau nama da tanda ya i Ala dangu lapa mangadatunya nama da jiaya. 18Na kanadingu nama kaparu, nda tanda ayapa na luri, pawuana i Ala nadu bada ningu ndokuma duda papi wanya na ngiara li nama pawai la Ala. Hi tuda nu mba maliru katiku madanya. 19Nda ningu apa nyuda da makia wanguda hi lupa da tundu manya ha wuwatu na eti ringuna dahi da luri iraku pabuha etida.20Taka i Yehu Karitu na patandami da tuna nua nuda.21Mbada rongu minyaka, naruku nanyuna dangu bama kikku makiku ngakai pabada ajaru makakai hori-hori nai Ala nama ninya lai Nyuna, i Yehu Karitu, 22warunya na tau nama bada mandai hama tuna napangalamu dala lurimu nama bada mandai, hama tuna nama pajarangu.23Matua da eti dangu daka nadingumi kai pabidi palundu halanja. 24Mata kai luri hama tuna tau bidikai nama padikangu tundu nyai nahada nai Ala. Nu lapa luri la hori mapadeningu matanji dangu ma matua.25Ka nadu nuna, jaka ta warunya nama da padeningu, mainguwa nduma nyumu ka pabanjaru ruku nama padeningu duma angu hamamu ka nahi nyuta hama-hama welingu la hau tada ihi. 26Mu beni wa angu umbu palaku ya na ndoha. Umbu pahilanya na matalodu na tama ndala parai ruku benimu. 27Ambu wua dunya hangilu duma na hetanu.28Na tau nama bada mbohu, ambu na mbohu duipa. na rihi hamupa jaka na parukangu ailulu angu na rama parama ma hamu welingu la ihi lima wikina ka lupa ningu wikina duma pabanggi la tau nama karuhi palangatakangu.29Ambu mata dunya na pani marihaku kana luhu welingu la ngarumu, ka jia pani nama hamu a nama pawualaku tau nama karai palangatakangu lupangu napa panimu pawuamu la tau nama rongunya. 30Ambu pahaduka ya na Ngahu Matua nai Ala, pahaduka ya na Ngahu Matua nai Ala jia mayaika nama da tarima bana pahilu njilunya na tau lama baru. ka jia, pa welingu lai Nyuna maka nyumu hi ningu tandami, ba tandami ba pawuang tanda mba manguna Ala wiki kai. Duma lodu papa lunahu.31Waru halanya mbulu daba na katiu eti, na wundu, na beni, na pangangangu, angu na pani panjala tau, angu mbulu daba nama akatu, pamaraunja nuda welingu lai nyumu. 32pahadanya na hori hamu hamu ha atu tau la tau hawiangu, mi ngalangu eti nama hawialar, angu mi hama-hama pa malangunja da njala tau hamanai Ala dala Karitu mbu na pamana nggau nyumu.
Chapter 5

1Nyimi jiakaika, Ana nai Ala nama pabuhana. 2Na luri dala pambuhang, hama mana yi Karitu banna wuada mahamu nyuta angu bana wuandanya hama tunai nyuta, banda ngenji wikina bana lumunda nyuta, bana pahamuta na hanangukai i Ala.3Nyimi banjaru nai Alakai, jiaduya naparai parukumika dangu bana iraku dangu dama kabulaku, jaka jiayakai nama malumbangu nda rakana baningu lapa duami nyimi. Napa ningudu lata papani wana na tau hawiangu nyimi bai rukunja nuda ndama tuda nu.4Umbu ningudu kareuku manda hamu, kareuku iraku, angu nama kajari dangu namanda rakana, taka na nyuna mata kai wundaya napa malangumi lai Ala.5Panau pahamunya, na tau-tau nama kajari horina, jaka ndia na tau nama kabulaku, jaka ndia na tau nama lumbangu, na tau nama hamu hori tunu hana ma ana na tau nama lumungu marapu, na tau nuna da peku ana patama la angu banjaru nda nyuta la pareta nai Karitu dangui Ala.6Nyimi ambu napanyuanga akai, parai pabanjarungu ma kakollu. nadu bajiaha nadu batuna nu ndu nama patumbu ya lahangga nai Ala la tau damanda manundu lai nyuna.7Jia batuna, matangu ailulu papanggolu danja da tau tungu nu.8Nyimi wiki amangu ninggai la maka patangu, nahu nyimi angu banjaru nai Miri kaika.9Nadu ba welingu la lodu tungu nu du hina hunga parai ruku nama hamu nama daningu dangu nama tada ya jaka nggara ya na pahamu eti wannai Miri, 10pamukaru mapatandaya jaka nggara ya na pahamu wanai i Miri. 11Ambi wiunda duya napa ruku-paruku ndama daningu lingu, da pawunda-pawunda da tau maluri la kapatangu taka na nyuna, mata kaimai pahambola hada jala la hangia-hangia dama tungunu. 12Nadu nuda da hangia-hangia da pawunda da lamakawiningu, mili lapa pani jua lapamakia wangu buya.13Mbuludaba daka dapa patarakungu la hori, pa ita luahangu maha 14nadu mbuludaba naka da pa ita luahangu mahariya, jiadu yaka hiniya la pani. Pawala wa dumu maka tuda, dangu hadanguwa welingu la pangia pameti, napa i Karitu kana handaraku nggai wana.15Jia duya, maga pahamunya na hori lurimu, ambi paluri tau madumangu taka natakai bai luri tau mangganangu. 16Wa pahamu manya handaka ningu-handaka ningu pekuna lai nyumu nadu la rehi nahu ba rehi akatuya. 17Ambi dubadu, taka manginjiru ya jaka nggara ya napawuku nai Miri.18Ambi maukudu la angguru, nadu nuna napa napa ruha ndukai. Taka na nyuna matawa kana kuahakai parainai ngahuna i Ala. 19Wuajawa na pani la ludu pamalangu, la ludu wotungu dangu na wilikungu pangahu, la pabanjarungumi. Matawa nyimi kai wangu eti gaurumi, bai wundaha da ludu wotungu lai Miri. 20Mata kai nutakungu lapa wunda pamalangu-ngu lai Ala jiapa kanda garaya bai wanya natamu na i Yehu Karitu na Mirinda.21Ka tembi wanyai Karitu, matawa nyimi kai kawara pakaradakungu dangu angumi.Damapalei Papahangu22Oi papaha, mi karudukungu leimi hama tuna lai Miri. 23Nadu namini lei kapalana la papaha ya, hama tuna i Karitu ba kapala na na kabungguruya dangu nyuna wikimbu na hanganji pamanangu nana kabungguru nu na tau. 24Hama tuna na na kabunggurungu ma bada karuduku lai Karitu, tuna numbu da papaha bada karuduku la mini leida.25Oi mini lei, mi buhangu wa papahami hama tuna i Karitu bana buhanya na kabungguru malai bana ngenjingu wikina lumuna nakabungguru, 26hi kiri tuna nu i Karitu, kapekuna la papahaya na kabungguru wangu li pa ajaru dangu lai wai parunungu, ka peku huharu lai Ala la mara Mirina. 27Tuna nu duka, napa witinanya paraina i Karitu hina dolaku mangu bunjuku dangu yahanguna na kabungguru la hanggana, dangu da ningu katanjana angu nyuruna.28Tunu buna mini lei badi bana buhadunya, na kawini papahana hama tuna bana mbuhangu tada ihi wikina, na tau nama buhangu kawini papahana, buhanguna tada ihi wikina. 29Nda kali ningu a tau makaraunya eti na tada ihi wikina. Taka nanyuna na radanya dangu na mangganya hama tunai Karitu bada tanarananya na kabungguru 30nyuta ta pi manya nuna, nadu nyuta banua angu toluna i Karitu ta.31Ka ruku nuna maka, na ha atu tau daingu laku waru nanya na amana angu na inana dangu na kahaungu angu na papaha-na ka lupang mba tau maduaha kada kahaung la tolu ihi-la tolu ihi napa hondu dala kahaung napa pambuhana i Ala. 32Na kawuhuk yiana na bokulu, angu nyungga ku pani ya yiana la dalu pahamu wanda duma Karitu angu dama manundu. 33Ka jia, matawa kai kawara namuha nda papahami hamana na wikimu angu na papaha na mangadatu hailanya mini leina.
Chapter 6Da Ana Dangu Da Ama Da Inada

1Ha dimi ana, ba tau maka kikungu lai Karitukai, nyimi patundunguwa la amami la inami, nadu batimi nu badi hikana. 2Tembiha da ama da inamu, wana na kawunga pareta nai Ala, nama ningu njanjingu 3ka peku makamu dangu kamana malai na lurimu la pinu tana, wana.4Angu dedi, nyimi ba amakai, ambi tikadu pahalawanja da anami hi lupa da beni wanya, taka matawa kai pamatua hamanai manaunja da hori dangu bai ajaru hala pambuha nai Miri.Da Ata Dangu Da Miri5Angu dedi manjadi ata, tundu njawa da pareta, Mirimi la pinu tana yiana. Ba timinu mataka kai weli etimi bai tembiha dangu bai patundunja hama tunanu ba timinyanu i Karitu wiki. 6Mata ba timinu ambu bulungu biana jaka ningu matanarakai kana wotu wanggama tau bawami, taka matawa ba timinu ba ngaha pa eti nai Karitu kai buhanyai Ala. 7Na parama napapa lakumi ba atakai, mata kai rama wangu eti wikimi. 8Namu ya mbulu daba na tau, ka ataya ka tau marandeka yakai baka wara ngalangu yakai, baluna welingu lai Miri duma damahamu da parai rukuna.9Angu dedi nyimi manjadi Miri matawa na horimi katuminu bai hanganja da atami. Ambi hilu hanggaritu dunjapa namuya nyimi dangu atami hama ninguma ha atu patangarami nu i Miri la Awangu.Da Dakana i Ala Da Mamatu Daba10La njapuna, matawa nyimi kai kapingatu bai maka wanya na kapingatu pangalami welingu la kuahana i Miri.11Wa njawa bulu daba dama daka papa biara wangu da mamatu daba da pa wuana i Ala lai nyimi. Ka pekuna kai panjarangu la palawanya na akalu kahili nai kambaliku.12Nadu nyuta bata patarangu da lawanja bulu dabana da wandi kambaliku dama kuahaya nggubulu Awangu.13Jia ba tunanu nahu paki hawa bulu daba da madaka papa biara nai Ala, ka peku makami palawanya napa la lodu akatu bana hada ngandingu pa tungu na muhu, hama tuna bulu daba bihalayaka nyimi mi hadang wikimi.14Matawa nyimi kai mara mangga rimangu, paki yawa na tuturumi lai Ala. Hama tuna na rohu banggimi dangu napa tutungu hama tuna na kalembi waja. 15Matawa na wangu etimi la pabobaruya na li manangu nama ngandi manjaku, ka halapa wihiminya. 16La nimbihu rehimi wanya napa waimi lai Ala temingu ma patipangu wanya na pawai nuna na maka papahada bulu daba da ana pana epi welingu lai ma akatu.17pitiya na manangu ka tubuku wajami dangu na puluna i Ala kana panda welingu la ngahu nai Ala, 18paharanyawa nuna bulu daba ba dangu hamayangumi la pakarai dulangumi welingu lai Ala. La iara ngiapa pekuna, hamayanguwa hama tuna bana iru ngandi kai ngahu nai Ala. Mata kai rimangu manu dangu ambu tamaidu hamayangu manu dumada bulu daba banjaru nai Ala.19Dangu hamayanguwa dumanggu nyunggabu. ka pekuna nyungga ba talanga kareukunggu, i Ala kana wuanggaha da pani dama njapu. Dangu ka peku toru beninggu pa bunggahu ya napa kapingu la li manangu. 20Nadu ba lumunya na li manangu nuna duhi tuka wunangu nyungga, ka nahu nyungga ningga la uma kapatangu. Hamayangu wa ka peku toru beninggu papani yana rukuna na li manangu, hama tuna raka papani wangu.Na Li Malangu La Japuna21I Tihiku angu dedina, nama tuturu la lumunya na paramma nai i Miri, nyuna ka duna napa piaka nggaiha bulu daba na na ngiaranggu nyungga, kai pingga jaka nggara ehinggu dangu jaka nggara ulanggu. 22Nuna yana pakiri hiku paliawa nyuna lai nyimi, la pa papiakanggai nyimi bula dabami jaka nggara ehima nyuma, ka peku nggauru wangu da etimi.23Mala aruki i Ala Ama, dangi i Miri Yehu Karitu kana wuangu ngiapa pekuna nggubuluna pakabungguru kada pambulungu dangu kada kawara pabuhangu malai kada padaingu la papawai lai Karitu. 24Mala aruki i Ala kana pakanyurukai angu dedimi bulu dabami ma buhanyana Mirinda i Yehu Karitu wangu buhangu na panda hilu pada.

Philippians

Chapter 1Tabi Welingu Lai Paulu angu Timotiu

1Welingu lai Paulu angui Timotiu, nyuta ata nai Miri Yehu Karituta, hama tau nama manundu dalai Karitu Yehu hama tuna nama ninya lai Pilipi, hama tuna nama duma nyala Karenja da ama mbokul karenja.2Napa wutu hailangu lai Ala, na amanda nyuta, hama tuna i Yehu Karitu nama namuta nyuta.Na Hamayangu nai Paulu Dumana Na Kabungguru3Handaka pangada nggunggaiku pangalangu nanyai Ala. 4Dangu handaka hamayanggunggai dumami bulu dabami, dangu baha eti manggu baku hamayangu 5kupamalangu nyai Ala rukuna bai pambapa dangga lapa boru la pani managu welingu lai Ala, piti welingu la lodu kahunga na lundu nahu. 6I Ala wikima uma nama pakirinya nuna parama mahamu lai nyimi, dangu ku pi hamu manya bana pangala manya una bana palundu manya la lodu mai beli nai Karitu Yehu.7Raka mana jaka tuna nu baku pangadanggai, nadu baku monunggai nyimi. bulu dabami la etingggu dangumbu bai angga la pangalanya napa namungu nai Ala, napa wuanangga nahu baku ngiangu la uma kapatangu. 8Na pimanggai Ala baka jappu rinjunanggai nama pawelingu lai Karitu Yehu wiki.9Yiana ya na hamayagunggai:ndumami mara aruki kana parakangu nabuha minyai Ala, dangu da angumi dangu kanaingu bonjangu na pingumi la mapadeningu dangu timbangu ma pananjarungu.10Nu ba tuna pinguminyaka papindiya jaka garaya nama hamu halawala, hi ana nggara nyurami jaka ndia da ana nggara panjala wangukai la lodui maiu belina i Yehu Karitu, 11napa nabundu landangu wangu pawunda mahamu langataka na lurimi da patumbu wikina i Yehu Karitu hi pabakulu ya dangu hi pawotungu ya napa i Ala.Luri Dumana i Karitu12Angu dedi-angu dedinggu, mata kai pinya wanggai matu tubaku lai nyungga ba jia pakuyai nba parihi dangu wana na tau na marongu ya dangu nama waiya na li manangu. 13Jiaya nuna duda napa pi wananya bulu dabana nama dai uma hanganji dangu da tau hawiangu ka laparaingu yiana ba ruku lumunggunya i Karitu hi kiri puhika la uma kapatangu. 14Taka na tamanggu la uma kapatangu jiaya kanapa mandungu wana na etina lai Miri na tau dangu la huanga tau Karitu la paraingu yiana, hi hama hiku toru beni da pa bobaruya na li langu nai Ala dangu damangadatu da.15Nimanjai nyuna hawiangu lai nyuda da mabobaruya i Karitu ruku malara etida dangu ka pahanggangu wangu bawada, na nyuna hawiangu nyuda matanji maya napa wukuda. 16Ruku mbu hama nai Ala dangu nyungga hi kiri wunda danya nuna bada pidunya bada pawai ngaba nanggaka i Ala la pajakaruya bama deningu maya na li manangu. 17Taka da tau hawiangu duda, ndana hamu a napa wukuda bana bobaruya i Karitu himbu danya nduma wikima bada bobaruya. Ka bonja wanya na handuka na la uma kapatangu, wadangga lati pamonunguda.18Na nyuna, mala nyuna jiapa ka nggikina hamana kadu, ka matanji ya na pawukuda, ba da wundaya nuna, ka manjala yakai, taka nu hi pabobaruya i Karitu. Jia hiku mbaha eti dangu padaingu mbaha eti manggu duku. 19Ba pimanggunya ba pahalaka duku dapa rukuda da hamayangumi dangu wangu pa ndulangu nana ngahu nai Ala Karitu.20Napa rinjungu hala walangu dangu napa ni mangga ka ambu jia dadulukunggu la wai ngabanggu wanggu. 21Nadu nyungga, duku jiaya kai Karitu na ngiapa harangu nana luringgu taka na meti pamangi wanggunya wangu.22Na nyuna jaka peku wundanggu parama marihi palingu, nu baku luri la pinu tana, kanda ku pi anyapa jaka nggiya napa pindinggu. 23Papadangi beli mbapa ngguka ku rinjungu langa taka ma, pataliurunya yia na pinu tana palua pa dadiku lai Karitu, bajiaya nuda du nama hamu halawala. 24Na nyuna, ndumana napa hamu wami nyimi, na rihi hamu pa jaka padaingu dadikungu la pinu tana yiana.25Ku pi hamumanya duku nuna, tuna nu duka hi kiri pigunya bapadaingu dadikungu lai nyimi bulu dabami, ka peku dulanggunggai kai parukangu pa atalu dangu kai parukangu kai pambaha eti lai pawaimi lai Miri. 26Jia ba tuna, jaka ku ka beli napa lai nyimi, nyimi ma bada pambulungu dangu Karitu Yehu, pabo bonjangu nanyaka na danguna napa hamemu wamingga nyungga.27Nu batuna nama papingi nahu jiaya jakai luripa nama tungu la paka ruhi nana nu manangu pakaruhi welingu lai Ala.28Matawa kai taru ura manu, ambi mangadatunja da papa mi, nu batiminu, jakaru minya bajiangu napa da kaku dangu ba nyimi matalu, bai ita yai Ala wikima nama wuangga patalu wangu. 29Nadu i Ala na wuanggai jaka napa namunguna da bulungu bianaka mi pawai lai Karitu, taka jia buya kai padangu mayila lumunai Karitu. 30Nahu mainguwa lapa ringgitu napa ukurunda nuna pabada itami baku paringgitunya amangu, dangu bajia mayapa nahu napa ringgitunggu, hama tuna pa bada rongumi nahu.
Chapter 2Na Wawana Dangu Na Bokulu Na i Karitu

1Mi atalu nyimi, rukuna bai pabulungu dangu i Karitu dangu ninggai la omba eti rukuna bana mbuhanggai i Karitu na kapipi kai parainai ngahuna i Ala, dangu bai marangga pabuhangu dangu bai marangga pangadangu ngiara dua wikimi. 2Malana, batuna yia bai li langataka ya na etinggu kai pahama eti ba dangu pahama na napabuhangumi, badangu pahana na pawukumi.3Ambu nggara du pawundami lummu na na kiahangumi ngiara wikimi, jaka dia lapanganjangngu wangu taka lati una matawa kai marangga wawa etimi kai marangga kakaya bana rihi na tau hawiangu welingu lai nyimi wikimi. 4Eti wanyawa na duma tau hawiangu ambu jiabaya na duma wikimi.5Matawa na hori etimi kahana tuna na hori etina i Karitu, 6lati una nahama hadanya i Ala, taka lupangu ma badi ku patanda yana hada Ala nggu dawada a.7Taka na nyuna na pulli dabanja nuda hi hama tuna ha atu ataya hama tuna ha atu tau ya, dangu hi itaya na lurina ba hama tuna luri tau ya. 8Napawangu wikina, hina karuduku lai Ala la nga la lurina lundu metina na na meti la ai harikangngu.9Tuna nu duka hidira pajangga nanya parai Ala hina pakatanya kuaha marihi na banja da kuaha hawiangu 10Ka tembi wanya i Yehu, napa kana marubuku daba butana maninya la awangngu, dangu la pinu tana, hama ngui nam ninja la unu tana ba tembi ya nyuna. 11Napa da piaka daba buta da bamiri ya i Yehu Karitu tuna nu duka hi pamangunja ya i Ala Ama.Handaraku Hama Tuna Na Hambila Nama Harinya La Pinu Tana12Jia batuna, dai da angu dedi pambuhanggu duku, hama tuna ba daingu manundu mi lai nyunggaba ningga pa amangu la pahikumi taka rihi pa nahu bata pamaraungu matawa kana padaingu manundu lai nyungga bada pamana naggakai i Ala ba tuna paringgitu pangala makana lanyapu na peku hamumi. 13Nadu bai Ala wikimi ma una dama rama la wikimi nyimi ka peku buhangumi dangu ka peku buhangu dangu ka peku ngalangumi paliya na etina na i Ala.14Rama yawa bulu dabana dangu da hoputu minjaka ndia dangu dapa lumungumi. 15Ka lupangu nyumu ndau bata puruku angu ka ndau njala, ka bai ana nai Ala kai nama nda ningu panjala la padua-padua tau nama kaliaka angu nama da ngitangu anda naina, lupangu kai hambila la ngia da nyuda nama jadi hambila pinu tana. 16Nu batimi nu jakaruminyaka ba ana Ala manda ningu nyurangukai, matanji mula dangu mapa deningu na lurimi lapa hipu tau akatu dangu tau jala dangu larehi patakaminyai lai nyuda na li langu palulu wangu, matawa kahama tuna handarakukai lai nyuda nama hambila hina hari la pinu tana. Jaka tunanu na lurimi rakamana kaduku la pa hamemu wanggai nyimi la rehi bai mbaili i Yehu Karitu. Nunanu buti duyaka bada kahiawa napa ringgitunggu dangu baningu ngalana pamukarungunggu.17Talanga wanguna, papa meti ihi napa, taka na wai rianggu hi beri mangejingu papa liringuya la pinu pamangejimi lai Ala na tada pawaimi lai nyuna. Jaka lupanguma ba tunanu, ku pamalangungu ruku na nuna dangu ku baha eti danggai nyimi. 18Mata aruki ka tunanu mbu nyimi bai baha eti, dangu bai baha eti dangga nyungga.I Timotiu Dangu i Epapurunditu19Ku monungu bawangu padulangu nai Miri Yehu, peku lu paliawa nggunya i Timotiu lai nyimi ka peku halimbirru na na etinggu jaka ku rongu na wai ngiara mi nyimi. 20Didi miaha maaya i Timotiu nama hama etingga nyungga, dangu nama weli etingu papangadanya napa hamu wammi nyimi. 21Bulu dabada hawiangu jiaya paduma wikima adda napa lumuda, da jia aya na duma na i Yehu Karitu.22Mbada ita wiki maminyaka na butina badingu linguna i Timotiu bada rama pamangadatungu na ka bana pabapa dangga la ngiara buabaruya na li manangu welingu lai Ala hama tuna ana dangu ama biakama. 23Jia batuna, jaka ku pinya, jaka nggikina na hupu japuna napa ngiarangu, lu paraha manggunya lai nyimi. 24Angu Nyungga ku parhaya lai Miri ka jia nyungga wiki una daingu mainggu parianggangu lai nyumu.25Jia batuna, nyungga ku kanadingu ku paliawa kaika i Epapurunditu lai nyumu. Nyuna jia maya na angu dedinggu, angu rama ma dala kamahingu, angu papa bangatu, angu bui tau nama ngandi ihi li langu lai nyumu angu nama rama duma napa ana kanadingunggu. 26Ka nadu, nyuna na namu rihinggai nyumu bulu dabami angu na ngala handuka na etina parai nyumu mi rongu ya bana hidu. 27Jia, nahu yia nyuna na ngalanya na hidu hina tika pa meti, jia ba tuna i Ala na paluahanya na wini baha etina duma na nyuna angu da duma na nyuna wiki a, jia duma nggu nyungga mbu ka lupa na handuka nggu dana papitaku-papitaku.28Ka jia nuna, nyungga ku paringgitu papaliawa ya nyuna mbeli lai nyumu hi lupa nyumu mu ngalangu pa hanang parai mu ngitaya nyuna mbeli, angu angu na puruka na pamangadatunggu. 29Mi napa yawa i Epapurunditu dalai Miri wangu binu ma hanangu angu mi karada ha da tau-tau na hama nai nyuna 30jia nyuna na tika pa meti ruku na parama lai Karitu; nyuna na tuya na lurina duma papa hilu wanya napa ngalami nama dapa jadi pawua mu lai nyungga.
Chapter 3Na Pa Dengingu i Karitu Langataka

1Jia ba tunanu angu dedi, mata kai hawuala rukuna bada pabulungu mika dangu i Miri da ku mayau a duku lapa hili tulihuya na pambada tulihu nggai la mangiluna, nadu ba pahamu wama namanangumi nyimida. 2Panarungu mala tau da ma wunda na dama akatu, da tau ahu, baraka wandanya, da paru watu ka riha da tau. 3Taka lati hamu jaka nyuta maka duta mabada ngalanya na kari nama langataka; da nyuta a. Nyuta uta talumunyai Ala ruku ka pipinda ngahunda i Alama, dangu ta pamalangungu rukuna bata pambulu duanya i Karitu Yehu la lurinda da ta monu anja da li hori lawiti paita wangu mata.4Piaka biana duku lati pamonunja nuda da li hori la witi. nadu jaka ningu ha atu ma kakaya bama palatangu maya la pama monungu li hori lawiti paita wangu mata ku rihi pa duku nyungga. 5Nyungga duku pakarika ba walubua lodu anggupa. Tau ihi railu maka duku baku dedi welingu la kabihu banyamingu, tau ibarani, weli wingungu maka. La ngiara nunjuha da uku Agama yahundi, tau laka loka tau parihi maka.6Jiapa kajupu ringgitu kika ipa, hi lupa ku pamayilaya laka bungguru. Jaka bana matu ni nyala uku agama Yahundi, ha atu tau hama manda ningu nyurangu manggu duku.7Na nyuna lumuna i Karitu, bulu dabada da pa utu wangu ba wanggu lati amangu; pamburi kuaha nguha wangguka nahu.8Nda didi biaha nuda, jiaba bulu dabana ka ngara butana, pamburi wangu ma aha wangguka. Na mangunggu ba wanggu duku nahu na rihi pa wilingu pa nu baku tanda ya i Karitu Yehu na Miringgu. Lumuna i Karitu, maka hikiri jamanggunja bulu daba ngara butanda. kalamba halaya wanggu maka nahu ka peku ngalanggunya i Yehu Karitu. 9Dangu hi malangataka ya napa pambulu danggunya nyuna. Na hamu napa puinggu lai Ala, dapa loku wiki anggu nyapa wangu nunjunggu nya na uku anggama nahu hina hamu na puingu nggu dangui Ala jiaya baku pawai lai Karitu jiaba tuna, na hamu nuna paingu, mapa welingu lai Ala maya dangu palatanya na pawai lai Yehu Karitu. 10Hau jua ma ana napa rinjunggu, jiayaka kaku tandaya i Karitu wanggu ma a, dangu kuku iaranya na biha beli nama paluri beliya nyuna welingu la meti. Kurinjungu pama yilla danya nyuna dangu lapa meti hama tuna nyuna. 11Dangu monu manggunya ba papahada beli nguka napa welingu la meti.Talanjiru Kataka La Ngia Pataka12Mbada ngalangguka, jaka ndia bada jangapu ngguka da wanggu a nyuna paringgitu pangalangu manggunya la pangalanya na pawuangu jiamaya i Karitu. Jia nuna maka hina hanggalu kahi hina panjadi ka manguna. 13Langataka ma angu dedi, bada ngala manggu nyaka nuna pawuangu, nda wanggu a nyuna hangiana na pawundanggu, nu banda ku kanandi anyapa na pabada ta liurunggu dangu hiku paringgitunggu lapa patakanya napa haganggu. 14Tuna nuduka hiku talanjiru pangalangu hanggangu la ngia pataka la pangalanya na talu, nuna luri la awangu nuna duyaka napapa au wanda i Ala lai Karitu Yehu.15Tunda nu maka badi nyuta bulu dabanda ma bada matua la hori pangahu. Na nyuna jaka ningu la huangami na hili hau pangadanguna, napa kana pakaluaka manya una i Ala. 16Na nyuna, batuna eti wa manyaka badi yiana. Ta luri pa nama tungu manu maka badi laka laratu pabada nunjuda lundu nahu.17Dou da angu dedinggu bulu dabami kiku nyawa na ngiarangu welingu lai nyungga. Mbada pangita mama nggaika ngiarangu mapadeningu, jia ba tuna hama mata pahamunja da tau dama pamatungu la ngiarangu welingu lai nyuna. 18Mbada kali pani manggu nggaika, taka nahu ku hili paninggainya pakariangu wai matanggu, bana dangu na tau nama paruhu wanya hori lurina na pameti wana i Karitu la ai harikangu. 19Na hupu japu lurinda, da tau tungu nu jiaya na molungu, nadu napa hala jiaya na parinju nana tolu wiki ma ada. Dapa makia wangu ba wada, jia niaha dapa hamemu wada. Nyuda, ba jiaya na ngiara pinu tanama a duda napa kanandida.20Taka nyuta utta ana tana la awanguta weli namu dunaka napa bana maiya na Hanganji ma pamanangu da i Miri Yehu Karitu jiaya nyuna maka napa nedinda ba dangu rinjudanya. 21Da ihinda dama ma luputu dangu dama ngalangu pakabu, napa na panjilunja paraina i Karitu hidahamanya na ihina nyuna nama mangarangu. Hina ngalangu pawunda ya nuna jiaya baningngu kadi makana la papanyaku ya bulu daba.
Chapter 4Da Li Paingu

1Hama tuna nuna, angu dedi-angu dedinggu, napa buhanggu angu napa karinggit tunggu, hita jadi dala pahanang wangu hadanguawa dala i Miri.2Ku pamanja i Eondia dangu i handiki bada ka haungu etinggu lai Miri. 3Nyumumbu angu langatakanggu, da angu buhanggu, mata kau hamata aru nuda da tau kawini da jara dangu ramanggu hawiangu damaninja da ngarada la hurat tau luri.4Mata kai hanggiala hawuala mapa nuang lai Miri mata kai hanggiala hawuala hili wanggunggai. 5Matawa nahamu etimi kana pinya tau i Miri nahu marani nanyaka. 6Ambi handuka eti wadunya batuna dapa karuhimi la ngara-ngara mata kai mbuhanya i Ala la hamayang dangu mi pamndungu mi karianya pamalangu. 7Nu na peku weling lai Ala nama hipu dubaya na pangada mangu manja una da etimi dangu papangadangmi lai Karitu Yehu.8Hinggi nai anggu ndidi jiaka danya nama tubangu nama rakangu matanji nama yahangu ndangu hori pawotungu, mata kajia ninguya na hori mahamu pawotungu, mata kajia wanguya badi papangadangmi. 9Hama tuna nyumu mbaupu anjarumi ba kiya, mba rongu dangu mi ngitaya weling lai nyuna mataka njiaba napa limi i Ala nama pingi peku njia maaya una na ana nggunggai nyimi.Napa Molanguna Rukuna Napa Ndulanguna Da Tau Filipi10Mbaha dira matikinya la etinggu mbaludu pekumi bapa hadabingu na namu minggai. Ina munya nu lati ka jia dira hunggung a ngarangia. 11Nyungga ku pani yiana nama da jadi hama tuna nyungga bandaku patuamang. 12Nyungga ku pinya nama da tuama angu hama tuna bada mangguka papatuamangu wangu tuda maningguka. 13Kumaka manya duku bulu dabana hukuna nyuna nama pa ataka.14Taka mahamu ya na pa tundami bai ukur daganya na handuka nggu hama tuna baninggaka la kuatak Tehalonika nyumu ka pangandi pandulang weling nduma nama jakangga. 15Nadu nyimi wiki tau pilipu mbau raka wuangga buabar naa li manangu baku hadanggu weling makadoni banggunya na li manangu la hau kabungguru mapa ndiha dadanya dapawua dangu da pakei bulungu lai nyimi. 16Hama tuna baninggaka la kuatak tehalonika nyumu ka pangandi pandulang weling duma nama jakangga. 17Da himbu nggunnya napa wuangu taka himbu nggunya na wua mata kana buanja-buanjangu na dumami njiaka papawai wanguya nahu ngala njaka bada rihi bukka hama tuna napa wuamu napa ngandi lai nyungga Epaporunditu.18Nyunggaka ngalanyaka napa wuamu nama dangu. Jia bana rihi mapa una danguka nu baku ngalanjaka dapa wuami la limamu i Epaporunditu. Mabi hiritu maraka pambuhanggu pa urana i Ala ha. 19Na Alanggu jiaya duna nama pa patutunggai nama jaka nggai namuya na wuluna nama hamu da lai Miri Yehu Karitu. 20Lai Ala ya na Amanda napa wotung lundu nunuta. Amingu.21Tabi waminya nggubuluna na banjaru nai Ala nama pambulungu Karitu Yehu. Dangu tabi wanggu bunggai da angu dedi damaninja lai nyungga. 22Tabi wadabunggai mbulu daba da banjaru nai Ala la paraingu yiana rihi dama ninja la uma hanganji bokulu.23Mala aruki Miri Yehu kai napanyuru la ngahunggu. Amingu.

Colossians

Chapter 1Langu Mapa Weling Lai Paulu

1Weling lai Paulus, nama njadi rasul Yehu Karitu nduma nai Allah, dama paweling lai Timotius Angu dedinda. 2nduma da tau-tau maha ali dang angudedi-angudedi nama tembi ya Karitu la Kolose. Kanyuru ndumamu dang peku hamu wa weling lai Allah ama nda.na hambayang dang tembiya na kanyuru nai Paulus3Ma hambayang nduma mu, tembi manu yai nduma nai Allah, Ama weling lai miri Yehu Karitu nda.4Ma rongu tundunyai na pulung weling lai Yehu Karitu dang nama aita nyuta tau maha ali. 5tundunyai na pulung dang na aitanyuta lupang la surgaka napa mbada rongumu na pulung nam padending. 6Li panaungu nataka ka lai nyumu dang bui la pinu tanaka nama wua padening, hanangkai napa mba ngalamu, weling napa rongumu dang kanyuru Allah ma padening.7nyumu na ajaru li weling Epafras, na angu pelayanan ma, nama njadi pelayan Karitu nduma na nyumu. 8nyunda maka mapatakanya ndumana panamunai kanyuru.9weling nahu ka nyuma marongka nyuma mahambaya manu ngau duma mu dang makarai lupang miri kana aita la pingu Rohani. 10dang mbui nyumu ngalanya na luri ma hamu paweling lai miri mapa mulaya nama hamu, dang maluri lai Allah.11Lupang ka nyumu matorung weling la mangadat. dangu mbiha luri kuahana lupang nyumu ngalanya na panundu dang torung la harui handuka. 12tembi manuyawa duma yi ama nama pandoikau nduma hi ngalanya na luri weling la warisan tau-tau mahaali lama hambila.13nyuda dama pamarauta weling la kapatang dang mapa lelinda nyuta nduma na paraina Anana napa namunda. 14Weling lai nyuda, nyuta ta ngalanya na ainanda, naaita la njala nda nyuta.Pamangiluyai Karitu la mbulu halana15Nyunda nama ndapa itanda dapa weling lai Allah mama aya weling lai napa dikana. 16Jakai weling lai nyunda, mbulu ndaba na la surga dan natanaka papadikang na napa itanda dang napa da itanda, pahanganji, kuaha, pareta dang kuaha pareta mbulu ndaba weling lai nyunda nduma na nyuna. 17nama mbada ninya weli mulang nyunda mayapaya mbulu halaka.18nyuna makapalanya na tolu, da kabunggur. nyuda nama maya hamangkai la tau meti lupang nyuna nama pamangilu mbulu halanaka. 19Allah na wanda mbulu ndama nda kata todu lai nyunda. 20weling lai nyunda, mbulu ndaba na aita la wikina nama ninya la surga dang bui la pinu tana. nama aita lai ai haking.21nyumu la weling njadi tau hau pangia mandatembiyai Allah weling la padandangmu, dang mapa lakuya nama ndahamu. 22nahu nyumu na aikau weling na tolu nai Karitu weling mbana meti nduma na tembikau nyumu nama haali, mapadening, dang nama hamu mapa weling lai Allah. 23Jadiwa, nahu nyumu luri tembiyai Allah, ma mandung ma torung la luri injil napa rongumu nama patakanya wa nama ninyakai lai pinu tana Paulus ma njadi pelayan.Pelayana yi Paulus nduma na kabunggur24Nahu nyunga nama mbaha eti riki mata luri ngauru ngiala weling la harui mbotu ndemi nyumu weling na tolungu, ku pamatuya ngaraya nama ndaninya weling na mayilla nai Karitu, natoluna nuna kabunggur. 25Ku njadi wa pelayanan kabungung nduma na napaduku pelayanan weling lai Allah nama wuanya na wikina ndumangu ndumamu nyumu lupang ku wuangai na pulung nai Allah mapa wiling eting. 26nainaya na piaka nama kawining weling la ndaung taka na ndaung dang ana umbuk, jaka nahu na pinyawa da tau pawaida nyuda. 27Yi Allah na mbuhang pawuanda kariauku nduma da nyuda maha ali la weling la tau-tau Karitu ninya lai nyumu na pamonu luri dang mbiha luri.28nyuma mapaniya nduma na nyuda nama ajar ha mbulu ndaba na tau weling lama hamu lupang nyuma mangandiya bundaba na tau manjadi tau matua lai Karitu. 29ndumanaka nyunga maharui, parukang nduma na kuaha nama rama la wikingu.
Chapter 2

1Jakai, pinyawa bana mbotu napa lakungu ku palakuya ndumamu, dang nduma nda nyuda maninya la Laodikia dang ndumana na tau nama dedi itaka. 2napawukungu lupang mai na eti da nyuda kada hangiala dang kada kahaungu weling la panamu lupang nyuda da ngalanya. nama hamu la pingu lai Allah, la Yehu Karitu. 3weling lai nyunda, nakawininya bulu halana napa pingu wangu.4Ku pakakanya na li yiana lupang nda ning tau ma palapingau weling la njala. 5Jakai tolu tada ihingu ndana pakariangu dang nyumu mataka ta pakariangu. La kanyuru, dang nyunga ma mbaha eti riki mata na tundumunya nama hamu dang luri tundunyai na pulung.Tundu manunya yi Karitu Yehu6nyumu mbada ngalanyai Yehu Karituna mirinda, luri pangalang wa lai nyunda. 7Mapaamu dang pahadanyawa lai nyunda, ainyawa na kanyuru napa mbada papataka na ndumamu dang tembi karadawa.8umang rimang wa lupang kau liya na anda mahamu ang ndama paweling lai Karitu. 9weling lai nyunda ma yapaya mbulu halanaka nama luri weling la tolu tana ihi.10nyumu ma mbada njadi weling lai nyunda nama yapaya mbulu halana na lurimu. 11Weling lai nyuda da hotukau, nda hotu palaku weling la lima tau, malai hotu nama weling lai Karitu, weling na aiha da tolu tana ihinda la ngala. 12Weling la ihi, nyumu lai Karitu kakau dang pakahaung weling la tolu tana ihi pulung.13Ma mbada meti weling la njala pinu tana, Allah na aikau weling na Anana. 14nyuda ndama nda tembiyai Allah ndapa palakuya dama akat. 15nyuda daku kuahayawa pinu tana, halaka da panjadiya patalu wangu weling la ai harikang.Ambu tundunya aturan-aturan napa papandoi tau la pinu tana16Ambu matanunya da tau dapa paniwangau weling pangang pinu la lodu raya keagamaan, perayaan bulan baru/hari sabat. 17mbulu halana nuda papatanda nyawa na li matakanda, malaka nama paneding palangatakang mapa weling lai Karitu.18Ambu matadunya tau papawawang wikina nama mahi dang mahabayanja nduma da malaikat-malaikat nama paniwangau nyumu nyuda ma mbuha manunya na li-li ndahamu hida palakuya na hombung la pinu tana. 19tau manda tembiya na amada. jiamayaka da amana ma yapaya na luri da, dang mbulu ndaba na na kahaung la tolu da mbulu halana mapa weling lai Allah.20Jaka nggiki hamanai nyumu ma mbada meti la pinu tana nggiki hamana nyumu mu palaku bayapa na hori pinu tana, karada ka na hori la pinu tana. 21"Matang jamah matang pa kamanya ambu ndamaduya", hori pinutana ndaningua ngunana jaka tapa lakuya nama ndahamu ndumanda. 22Hori pinu tana ndaningua ngunana. jaka ndaka paurilinya lama hamu. 23na papalaku-papalaku nama tunanu umaka pingu mahamuya dangu papawuwaya na hambayang nduma wikina angu pakarada wangu nama paangang angu mbui papaharui wangunya na tolu. Jia, mbulu halana nuna nda ningu a nilaina ma duma pa hamu mbinu wangu na tolu ihina.
Chapter 3LURI NAMA MBIDI LAI KARITU

1Jaka nyumu ma mbada hadang lai Karitu, imbuyawa na li-li nama hamu, pangianai Karitu, nama uhuk la kawana nai Allah. 2patandawanya na li-li pinu tana. 3Jaki nyumu mbada meti dang lurimu makawining hamana Karitu weling lai Allah. 4hai nuka Karitu, ya na lurimu, nama wuanya na tau na nyumu bui na aitau weling maha ali hamana nyunda.5Hala lainukai matangwa papalakuya na hori ndahamu pinu tana ndapa mbuhanya na angu, palaku na pinu tana manu palakuya na mandahamu, dang ndapa patembi hambayang ndumana napinutandama ninya. 6Li-li naina napa mbeni wunai Allah. 7mbada palakuya bo luri pa. 8Nahu warunyawa napa mbeni wangu ndapa oring, ndapa mbuhanya na angu, paniwanya na angu kariauku nda hamu weling la tada ngarumu.9Matangwa pakambalik ndumana na angumu weling napa ndaimu. 10tundunya tau bidi/paranding bidi nama bidi weling minak manggana/pingu. 11Na li yiana ndaning a tau Yunani dang tau Yahundi, tau napa hotu li Karitu dang ndapa hotu li Karitu tau padening dang tau hidu, ata dang tau matalu Karitu nama kuahaya mbulu ndabana.Luri nama bidi dangu kuru kaluaka12njadiwa tau-tau pa pindi nai Allah, nama haali dang napa mbuhana, tembi manuya, paoring ambu njanga eti na angumu luri patembi dang torungla harui handuka. 13torung wa nyumu weling la angumu, dang nai manunya na angumu jaka ninya nama ndahamu. hamanai miri nama aikau, lupang nyumu uaimanu ya na angumu, nama njadi mahamuka. 14nama paweling lai Allah, namu manuya na angumu, nama njadi mahamuka.15Matawa peku hamuwa lai Karitu nama apaya na etimu dang nama kahauya la hau tolu Karitu, ang tembiya na kanyuru. 16Matawa na kariak nai Karitu nama todu lai nyumu, dangu mbulu ndaba na pingumu kuajar, dang ko panaungu la angumu mbulu ndaba Mazmur, ludu-ludu pujian, dang ludu rohani budaba na weling la tembiya na pulung li Karitu. 17ngara baya napa palakumu na kariauku dang bui na karamakmu, wupalakuya bulu ndabana la tamu nai Yehu. dang ko tembiya na kanyuru nduma nai Allah Ama maweling lai nyunda.Luri nama bidi la kuru uma18Tau na/tau kawini karada wa la lee mu hamangkai lai Mirri. 19Le/tau mini, namuya na taumu dang matang pa mberi manunya na tau mu dang matang pa mbeni manunya. 20Anakiada, tembiyawa na ina-amamu bulu halanaka kana mbuhangai Miri. 21Ama-ama matangwa pa mbeni manunja da anamu lupang kada palakuya na wai ngiarada.22Ata-ata tembiya na Tuan/maramba nama ninyaka la pinu tana. palakuyawa nuna kana ita tau malawa palakuya nuna weling la eti mangadat nyai Mirri. 23Ngara ya napa palakumu palakuya pawili eting ndumanai Mirri dang da nduma nyuta a tay njala. 24Jaka wu pinya weling lai mirri nyuma ngalanyana peku luri na nduma na lurimu mirri Karitu ka napa tembi manuya. 25Jakai nda tau nama pandoi njala napana napa papa lakuna napa ndambuha tau dangu.
Chapter 4

1Maramba, pahalanjawa da atamu lama hamu dang aiha hamangkai u pinya ningu marambamu la surga.Na ruku-ruku napa palaku2Palakuwaya napa ramamu la hambayanhg, dangu u manga rimang dang tembiya na kanyuru. 3Hambayang wa nduma ma lupang yi Allah kana mbungahnda pindu na pulung hita ngalanyai na li Karitu. 4hambayang wa nyumu ko patakanya napa mbada papatakang.5Pahori namuwa la tau dangu palakuya nama hamu. 6Matawa na kariaukumu nama namu manuya na angumu, lupang nyumu, ko tembi manu ya na tau.Malangu weling lai Paulus angu tau-tau nama ninja angu nyuda7Tikhikus nama paniya nawikingu. nyunda da angu ndedingu panamu pelayanan nama torung la harui handuka, dang angu rama lai Miri. 8Ku pangandingau langu lupang ko pinya nyuda dama pamandunya na etimu. 9nyuda mamaing dangu Onesimus, angudedingu nyuta matembiyai Karitu. nyuda mapa takanyawa ndumamu mbulu halanaka napa ngalanda.10angungu la hukung, Aristrakhus panganding langu ndumamu dang yi markus liana nai barnabas hi ngalanya na anda napaya jaka na mai ndumamu. 11Dang weling lai Yehu paaungnyai yustus. La angu pelayanan nduma nai parainai Allah tau napa pa hotu li Karitu dang nyuda dama mbada njadi paita nyunga.12Epafras, angudedi nyuda ndama da wanda manutau weling la hambayang lupangumu ko ngalanya kanyuru ma peku weling lai Allah. 13Ku wuangai napa napa bada ngalanggu weling nyuna nama harui mbotu ndemi nyumu dang nyuda dama ninya laodikia dang ka Hierapolis. 14Lukas ndotir napa namu dang bui demas napanganding langu lai nyumu.15mapangandinya langu ndumana angudedi-angudedi la Laodikia dang ndumana kabunggur Laodikia. 16Mba halaka na huratu naina pa mbahaya lai nyumu, mu pa mbaha mbuya la kanyuru Laodikia. ka tunanu mbu, mu mbaha mbuya na huratu duma la kanyuru Laodikia. 17Paniwanya ndumana Arkhipus "tembimanuya lupang nyumu palakuya pelayanan napa mbada kanyuru yi mirri".18Nyungga, Paulus matulihya na langu nina weling la limangu. patanda manunyawa na wiki luringu. Kanyuru weling lai Allah nama aikau nyumu.

1 Thessalonians

Chapter 1Tabi ndangu na pawaina yi Pauluhu

1Weling lai pauluhu, angui timotiu ndumang nama pawai la Tehalunika, nama ninya la Allah Ama dangu lai Miri Yehu karitu.Panamung ndaha walu ndangu na ndami ka nda manggagau.2Ma wotu haila nyai Allah ndumang mbulu ndaba, ndangu ka na panikau lahambayang ma, 3Namu manu ya naparama mapawai, parukang papanamu, ndangu patutung pamonung lai Miri nda, Yehu Karitu, la hangga nai Allah ndangu la Ama nda.4Angu ndedi nggu napa namu nggu lai Allah, kai pinyawa mba mbada pindi nanggau. 5Ka na ndu na pulung na namai nda njiaka hilu njuwaya, njeayai ka weling la kuaha, Ngahu Matua, ndangu parahaya langataka, hamana napapimu tau ngiki hamana nyuma lahuanga mi nyimi, nduma na napaparalu mu.6Nyumu mbada njadi tau nama ajaru kama nyuma ndangui Miri ka na ndu mbada ngala munyaka na pulung na la ndalu ndangu nama handuka ndangu na hanang weling lai Ngahu Matua, 7Kau njadiwa ma pingu ndumang mbulu halana tau nama pawai la Makedonia ndangu la Akhaya.8Ka na ndu, weling lai nyuma na pulung nai Miri hi na rongu ya na tau pawai la Makedonia ndangu akhaya, ndangu la mbulu ndaba pangia, na pawai mu lai Allah mbada buabar nanya hi nyuma ndama paralu lapa paninya na gagara. 9Ka nu ndu, nyuna wiki napa niya ruku na nyuma, nggiki wanna mbau tarima kama,ndangu nggiki wana mbau kabeli lai Allah weling la nama ndapa ndening ndumang patundu nyai Allah nama luri ndangu nama padening, 10Ndangu panapa ya namai na Ana-Na weling la awang,nama hadang mbeli weling lahuanga tau meti, njia yai Yehu, nyuna maka nama pahallata nyuta weling na harruna njiaka na hili mai.
Chapter 2Na parama na i Paulu la Tehalonika

1Angu dedi nggu, pi maminya ba nda kahiawa na na tadalu manggai. 2ka njapang kai bama handuka la kawunga na hama na pilipi, nyumu bada ningngu ka turu beni welingu lai Ala lapa buabar nggai na li pulung nai Ala la padua mapambiara.3Ka nadu, na kamahi manggai da hau manjarangu aya, dangu da wangu pawuku manda tanji mbuya, angu da li panyuanga aya, 4langataka ndama kiaha kana liya na eti tau da wama a hima kareuku, kana li ya na etina i Ala, nama makanja da etima wama dumma.5Nyuma dama mai a wangu kareuku minangu, beri hama na pa pimi, jaka ndia lapa kahili kai lapa pahini wanya na ma nganga etima..hakahi ma i Ala. 6Kiaha kana tembi wanda tau da wama mbu, kama paweling lai nyimi kai jakka ndia kama paweling la tau hawiangu, ka njapang kaba wunang nai Karitu, napa kiaha ma lai nyimi.7Na nyuna, ma malijangu maya duma napa wama ba ningga ma lapahik mi, hama tuna ha atu ina nama lumungu ana na. 8Ka nadu, ruku na mbuha langataka manggai, ma mbuhang mbu pawuanggai nya na luri ma nda didi biaya na li manang weling lai Ala, ka nadu ba njapu namu manggai. 9Ka nadu, kai namu maiya, angu dedi, parukang angu nama pambangatu ma parama, bama marana wangu lodu dangu ruddung, kiahangu ka ambu ha atu papambotu lai nyuda ba wamanggai, ka nadu bama buabaru nggai na pulung nai Ala lai nyimi.10djiakai nyimi maka hakahi angu i Ala, na tanji, na padeningu, angu da ningngu koru na bama luri la huanga mi nama parahaya. 11Bai pi madunya, mapanaungu, maka mahinggai, mapaliawa kai la dumami, beri hama na ha atu ama nama hangganya na ana wikina, 12ka nadu kai luri tundunya napa wuku nai Ala, nama paaunggai laparaingu na angu nama ngunju wiki na.13Nyuma ma hanggiala hawuala hanggang lai Ala nduma na yiana, nuya nu djiaya na ngiara kataku minya na pulung nai Ala, napa rongumi weling lai nyuma, mi kataku ya nda njia aya na hilu tau, ka nadu nama tuna nama padjiangu, na kareuku nai Ala, nama rama lahuanga mi, tau ma parahaya.14Angu dedi, nyimi bada njadi tau ma pareta ha da kabungguru nai Ala lai Yehu Karitu nama ninya lai yundea ka nadu nyimi bada ngala minyaka na handuka nama pahama, nama pawelingu la tau angu paraingu wikimi, hama dapa pangala da welingu la tau yahundi 15dama bada pameti yai Miri Yehu angui mbui da wunangu dangu da yaulu kama nyuma. Nyuda ndeda pahana nyai Ala angu da muhhu halanja da tau. 16Da paratahu kama pakareuku duma da tau nda yahundi dumangu lapa pamanna nja. Djiamahaka nyuda ndama mbuajaha nda njala nda, nahu puru nahaka lahangga na lai nyuda.Na Rinjungu na i Paulus lapa hili tadalu mbeliha nda tau Tesalonika17Angu dedi, la nduma nanu ndapa hiawa nggama la tolu nda welingu lai nyimi nda djiaka da hamangu nda. Nyuma lalu namu manggai angu parinjungu la pahamburu kai. 18Ka na ndu, nyuma mbuhang pahambur kai nyimi, njapang kai nyungga, Paulus, mbada pambira wundanguka, ka na ndu i Hetangu ndama ndimbaku kama. 19Ka na ndu, ngamu nyaka napa monung, na mbaha eti, njiaka ndia napa hanangu wama nyuma la hangga nai Miri Yehu njiaka na mai? nda njiaka nyumu? 20Nyimi maka pahamemu wama angu pambaha eti wama.
Chapter 3Kareuku nama hamu welingu lai Timotiu ruku na angu mbajaru na la tesalonika

1Jia ba tuna, na rihi hamu pa kama ndadiku miaha kadi la atena, 2nu ba talanga paliawa manya na angu dedina i Timotiu angu dedi ma nyuma nama njadi bada tundunya Ala, da angu rama da li pulungu karitu, ba tuna nu da ha atu lai nyimi maka ndulingu na panaungumu angu mapa ndumangu lama pawaimu. 3Da ningngu a ha atu tau nama da ngguada la pinu mayila yiana hama tuna nai nyimi mbai pinya nama padeningu welungu lai nyuna.4Ba tuna nu da ha atu a lai nyimi ma ka ndulingu ruku da mayila da. ba ni, nggama palai lai nyimi, bana piaka haha manggaika ba njiangu ta mayila ma. Taka nuna bana njadi langataka manaka ba pi wiki ma diminya. 5Tuna nu duka hi, ba daku njadi lapa tahangu, kajupu rinjung ka lapa pinya jaka nggi tuna na kadu tuhu mi la ngiara mapa wai. Na nggidikku na etinggu jaka na haranga paku jaka na pakama nggai parai na i kambaliku, lundu kama hiawa ana kabu da bana njarama.6Nahu, bada, beli naka i Timotiu ndangu bada patakangu lai nyuma na li langu baha eti ruku na hori pawaimu lai Karitu dangu rukuna marangga pa mbuhangumi, beri hama na nyuma ba marinjungu pa hamburu kau. 7Tuna nu duka, nyimi angu dedi, na li langu ruku mi nyimi njia napa nggauru wada etima lapinu mayila yiana. Na pawaimi lai karitu nama pambakulu ha da etima.8Taka mahi padanya, nahu bana luri langataka manyaka mili aru nyuna kaba daingu mbai pa mbulungu angui Miri. 9Kanjupu mbokulu yana pamalangungu ma lai Miri mbulu daba baha eti welingu la hangga ruku mi nyimi, hama tuna bada pahilingu mbulu da bana napa pahamu wangu lai nyimi?. 10Maka mahi weli eti lai Miri la lodu rudungu kapeku paita patada lapa matu yiana maka la na tuda lapa pangia pawaimu.11Mala aru ki i Ala wiki na amada angu na Miri da, i Yehu wiki, angui Yehu, na Miri da nyuta, i Yehu nama kaluku ngga la anda nama pahamburu danggai nyimi. 12Mili aruki i Yehu kana pawiti nggainya ka hama huka na tau, hi nama pambuhang mbuajangu na mbuhangu mi. 13Nu ba timi nu napa i Miri kana pamandunya welingu dama ninya la etimu hi lundu matua hi ningngu nyurami la hangga nai Ala Ama da nu la rehi maina na Mirinda i Miri da nyuta, Yehu, dangu mbulu daba na na tau nama manundu.
Chapter 4

1Nahupu njapuna, angudedi-angudedi, nyuma makarai ndangu mapanaunggai da lai Yehu Karitu kapeku hamunai nama pabada ngalami welingu lai nyuma nyeka nggiki hamu luri mi badi kai liya na eti na i Allah, palaku ya nama rihi hamu. 2nadu, kaba pindinanyaka napareta-pareta na pambada patakanggai lai nyimi lahupu li kuaha na i Yehu Karitu.3Nadu, yiana na pambuhana i Allah:bai pamatua wikimi, kai wilirunya mbu ndabana na luri iraku; 4Nadu mimbihumi kai pinya nggiki hamana kana kuaha ya na ihi tolu wiki na da la pamatua wikina ndangu na tembi wikina, 5Ambu namatu ya na napa mbuha tolumu hama tuna napa wunda da da tau manda tada ya i Ala, 6nu lama tuna nu ambu njia ha atu ma wunda ma njala la angu dedi na nyeka ndia lapa panyonga ya. nadu i Miri nahuku nja da tau dama wunda ha da njala tungu nu, bama panamu manggai amangu.7Bana paaunda i Ala da jia aya kata luri kajari, taka kata luri pamatua wikida. 8Taka jia duyaka nu, na tau nama tebuku ya yiana na li papekanggu, da tebuku nanya tau'a taka tebuku nanya i Ala, nama wuanggainya na ngahu matua na.9Da nggara wanggu apa lapa tulihu nggainya jaka nggiki hamana bai mbuhanja da angu dedi angu pawaida, bada papeka manai nggaika paraina i Ala lama rangga pambuhangu dangga angumi. 10Taka, nyimi bada palaku minyaka la mbu dabana la ngu dedi la nggubulu tana Makandonia. Na nyuna, angu dedi, makarai pabana kai kapeku paloku minya na rihi hamu, 11pamukarunguma pa luri madangu, uruhu ya na ngiara wikimu, dangu matawa kai rama dangu lima wikimu, hama tuna napa bada papareta nanggainya, 12kapeku ngalumi papa laku ya na luri dangu manjaku la hangga tau hawiangu dangu dana jaka anggai ngga nggara.13Angu dedi-angu dedi, nyuma dama mbuhangu a kataka nyimi ndai pinya ruku da da tau nama bada meti ka ambi handuka hama tuna da tau hawiangu manda ningu monungu da. 14Mba tuna nyuta duta ta parhaya maya ba bada meti naka i Yehu dangu ba bada luri beli naka, tuna nu duka hita parhaya mbuya i Ala bana paluri beliha mbu dabana na tau mapa wai lai Yehu kada luri lai nyuna. 15Na ngiara na nuna, yiana ya na li papekangu na i Miri na papa takangu ha ba wamunggai na rehi mai nai i Miri, nyuta ma luri pa larehi nu da njia mangia danja da tau nama bada meti mangilu.16Napa na wara pakodungu na ngora papalewa dangu hina pani ya na toru pitu na i Ala, kanjia ya na tanda hi pa irungu, hala hina puru wikina i Miri welingu la awangu, taka da tau Karitu da ma bada meti hina paluri mangilu ha. 17Halaka nu, nyuta maluri nama dakikupa, papadita pakariangu ta dangu nyuda laka rumangngu papatabuku danya i Miri la kuru awangu, taka hina manundu lai Miri. 18Jia ba tuna, yiana napani ka jiaya napa wangu mbai marangga pamandungu ndua wikimi.

Chapter 5

1Nu, angudedi-angudedi, na ruku na rehi angu na ndaungu, dapa patulihu aha lai nyumu. 2Ka nadu, nyumu wiki palangatakangu-palangatakangu pinya na lodu nai Miri daingu na mai hamana ma mbohu ya la rudungu. 3Bada pani ka da tau-tau, "Mi damai angu mi hamu," na panjapu wangu daingu na taka la ndita da nyuda la nu nu, hamana na makatiu na tau kawini nama mangillar, angu nyuda deda ngalangu a lapa pambembahu wiki da.4Jia, angudedi-angudedi, nyumu ndau luri a la dalu makapatangu ka lodu nuna daingu na takanggau hamana na tau nama mbohu. 5Nyumu mbulu daba da anakiada-anakiada nama hambila angu da ana-ana hambila. Nyuta data welingu la rudungu jaka ndia lama kapatangu. 6Ka nadu nuda, ambu katuda ndu nyuta hamana tuna na tau-na tau hawiangu, jia nahu nyuta ninda lama pahamata angu ninda la parimangu. 7Na tau nama katuda, katuda la rudungu angu na tau nama mauku, dangu na mauku la rudungu.8Jia, ba ruku nyuta ba ana-ana hambila, maingua nyuta ta hawiala, mi paki kalembi zirah. Na kalembi zirah na kalembi mbahi napa paki lapa parimangu wangu la ihi dala lapa pabiara wangu la maamangu. Na parahaya angu nama panamu wangu, angu na paki parimangu wangu. Napa rimangu wangu na nggubi napa papandoi welingu la mbahi, napa paki la rehi pabiara duma ka rimanya na katiku.Napa pamonung ruku na pamalundungu wangu.9Yi Ala dena padaingu a la nyuta duma la pahama duanja nyuda, ka nadu duma palangu wangu napa pamalundungu wangu la kuru nai Miri nda nyuta, Yehu Karitu, 10hama tuna nama mbada meti welingu lai nyuta hama tuna nyuta, ka la parimanguya jaka ndia la katuda, ngalangu patodu la huanga Nyuna. 11Ka nadu nuna, pamandunyawa ha atu hama la hawiangu angu mariangga pawulaku, hamana napa papandoi nu. Na panaungu nama malamiri angu tabi12Angudedi-angudedi, nyuta makarai kau duma ka tembiha nyuda nama palangatakangu parama ma mbotu la huangamu, angu nama kapala kau l dalu nai Miri, angu nama panaungu nggau. 13Mi tembiha nyuda pawili etingu la dalu panamu ka nadu parama da nyuda. Luriwa la dalu damai la ha atu hama la hawiangu.14Nyuma manjurakau, angudedi-angudedi, panaunja hama tuda nyuda dama luri nama mayau-mayau, mi wuanjawa pani makapingatu hama tuda nyuda dama kudu eti, dulaha nyuda nama da kaparu, angu mi sabar dangu mbulu dabana tau.15Katana ya hamatuna ambu ningu tau nama mbalahu dangu makarau eti dangu karau eti, ka jia nu ni manu nggau mi palaku ya nama hamu la huangamu angu duma mbulu hala na tau. 16Mi hawialawa manu! 17Pangalanya napa pahambayangu wangu! 18Mi wotungu wa la dalu mbulu halana. Ka nadu, nuna duyaka na mbuha nai Ala dumamu la dalu nai Karitu Yehu.19Ambu padaduya na Ngahu! 20Ambu taruduya pawawa na papaitangu wangu! 21Jia, mi kawariya mbulu halana! Apaya nggaraya nama hamu! 22Mi maraunyawa welingu mbulu dabana nama nda akatu!23Monungu, yi Ala na tabi hawuala wiki nama pahawiala kau nyumu mbulu halana. Ka na Ngahu, na jiwa angu na tolu ihimu ninya la papeliharaya mbulu dabana, ka ma ndaningu ma kalippar la rehi maina i Miri da nyuta, Karitu Yehu. 24Nyuna nama paaunggau nyumu jia maya nama manundu, Nyuna daingu palaku mananya.25Angudedi-angudedi, mi hambayanguwa mbu duma ma nyuma! 26Wuanyawa tabi duma mbulu dabada angudedi dangu pudukudu mahawiala. Puduku mahawiala na papandoi jaka ndia napa bada palakuna na tau-tau nama parhaya la rehina nuna bana wuangu tabi. 27Nyungga ku karai kau dangu parukangu la kuru tamu nai Miri, duma lapa mbahaya na huratu naina la mbulu dabana angudedi lai nu. 28Na panamu nai Miri nda nyuta, Karitu Yehu, na ndutu ndaki kau.

2 Thessalonians

Chapter 1Tambi hanggang ndumma na kabunggur la paraing la tehalunika

1lima langngu weling lai Paulus, Silwanus, dangngu Timutiu, la kabunggur la tehalunika dangngu i Ala, Ama nda nyuta, dangngu Miri Yehu Karitu. 2 kanyuru dangngu ngalanya napa hammu wangngu ndumamu nyummu weling lai Ala, Ama nda nyutta, dangngu i Miri Yehu Karitu.3nyumma ndira hangguala kamma lai Ala, angu dedi nggu, dangngu tuna numaka una. Ruku na para hayamu banna tumbu rihi dang napa aingngu na ndumamu nyummu dangngu la angubuhamu na tamba dangngu.4Tuna nu duka nu, nyuta wiki makariuku danggu bakul eti ruku na nyummu la hangga da kabunggur-kabunggur ne Ala kanna tahang la parahayamu la padua handuka mayilna pahanggamu.Napa pa ara nai Ala5naina beri tanda pahukung nama pahama weling lai Ala, ruku na nyummu bana akukai la pangianai Ala lalu nai nyummu paharui.6Njakajia ya, bada hakku nai Ala pa balahuya namma njala lai nyunna namma pa haruikau,7Mbatunu na wuanggau kaluangga dumma da tau damma dili wanggau, dangngu nyutta bu, la rehi nai Miri Yehu weling la surga da pakariangngu da malaikat na damma kaparru,8la epi namma duru,dumma da nyunna ya damma nda tanda ye Ala dangngu nda karuduku anya na injilu nai * Yehu,Miri nda nyutta.9Nyudda ndamma buhang pa ngalanya na hukung namma njappu pangalang,namarau weling la hangga nai Miri Dangngu namangarang nakuahana. 10la rehi nana mai dummana papanjangga ya la padua tau kuduh dangngu ruku na pa ita rihi na la padua tau dangngu namma paraha YaYa, ruku napa ita nda nappa napa parahayanda.11Kanudu, nyumma ma hamayanggau ndummamu, mata kai Ala nda nyutta namma akuta ndangngu napa aunggau kanna pa binuya nappa buhammu dummana papandoimu dangngu nappa ramma na la para haya dangngu na kuaha-Na, 12kanadu natamu nai Miri Yehu nda nyuta wotuhailanya lai nyummu, dangngu nyummu lai Nyunna, pahamang dangngu kanyuru nai Ala nda nyutta dangngu Miri Yehu Karitu.
Chapter 2Pamaiwanna Na Tau Akatu

1Nahu, na maina Mirinda, i Yehu Karitu, tuamanaka na rehi na kata kahaungngu nyuta ta pahamangngu lai nyunna, nyumma ma karaiko nyummu , angudedi, 2Ambu riangga la pa huandarru la kanandingngu bau rongngu ya na lodu nappa mai wannai Miri, hammu weling la ngahu3ambu pahila ndunya nggamu biaya namma panjuanga kau ndangngu nggara mbiaya. kanadu, laloddu nunna ndajiamai anna badedi a na hukunja d tau damma kabeli la anda namma akattu, nyudda nda ana damma binaha, 4namma malawang dangngu namma panjangga wikkina la hangga da mbullu halla na dappa la tammu nai Ala dangngu nappa njanggangu tau; jaka jia nyunna namma puttu ya na ngiapa uhukuna la uma Ala ndang na pa mai la wikki nai Miri Ala.5
6Nahu, nyummu pi munyaka nggarra ya namma tahanya lundu nappa, hinna taka la rehina. 7Batunna nu, ndata pi a nya namma rihi lapaakattu mbada pakiring naka pa ramma, nyiana nyuna aka nahhu nama tahhanya lundu nawarru pa maraunya.8Halla ka, na tau nama akattu tuamananyaka narehina. Njiaba tuna nu,hi Miri na pa pemeti wangngu ngarru-Na ndangu na pajappu ya mbana pamaing-Ngu. 9Mbana pamaing nda tau ndama akattu nda pa hamma ndangu parrama nda hetang*, na pandutu ndabanya na kuaha,na tan'da-tan'da ajaib, ndangu paramma-paramma ndama kambalik; 10ndangu mbundabana nama akatu nyuda padaingu ngalla ndanya nda numma nbada tullak ya na aingngu lama padening na luri palupang.11Kanadu nu, Ala napangandinya na handuka namma bakul dumma da damma parahaya namma kakolulu,12Bulu dabba damma ninja la jala, jiaha nyuda damma da parahaya ya namma padeningngu dangngu namma hannangngu lamma akatu. Nyummu na pindi kau ngalanya naluri palupang.13Angu dedi- angu dedi nggu dapa ainggu lai Miri, nyumma dira bahaeti kamma lai Ala dummamu nyummu, kabai, Ala namma pindi kauweli amang kau luri palupang lai dangngu la parahaya lamma padeningngu. 14tunna nu i Ala hina pa aunggau nyummu la injilu* napataka ma nyumma ka peku ngalamunya napa jangga wangngu nai Miri da,Yehu Karitu. 15kannu angu dedi nggu, dualaku pamandung dangngu i apa ya nappa bada ajaru nanggai nyimmi, hammu liwatu la kariuku ato dia liwau la huratu ma nyumma.16Nahu, mata wa i Miri nda nyutta, Yehu Karitu, didiayai Ala Ama nda nyuta, namma ai ta nyuta dangngu namma wuanda nyuta pariki palupang dangngu pa apa lamma hammu la kanuru, 17namma wuangga ka paru la eti lappa rama dang lappa kariuku wanya namma hammu.
Chapter 3Na monungu Hamayangu na mapa welingu la i Paulus

1Halla ka nu angu ndedi nggu, hamayanggama ndumama, mata na pulunai Miri kana liarangu dangu kana riangga la pangaranya,ham djiangu nam tumbu lai nyimi, 2Dangu Kana puli nda welingu la tau ndama karau eti ndangu nama akatu ka ba ndahama andaha nyuta ma parahaya.3Hi, Miri ma panamunguya. na pamandu nggai dang na kapipikai welingu lama akat.4Nyuma ningu monungma lai Miri ruku mi nyimi kanadu nyimi badalu palakuminya dangu kai palaku pangala manya nggara ya na papareta wamanggai. 5Mata wa hi Miri nama pa hangganya na etimu lapa namung na dangu na liarang etina i Ala dangu lai nyuda nama li njangu eti nai karitu. papa lakuya ndumma napa rama.6Halaka nu angu ndindigu la tamu nai miri yehu karitu, ke marau nya nda tau ndama luri mayau ndangu nda ronguya napa panimu mbopa takanya lai nyuna . 7Ka nyumu mbu pi miaha manya nggara ya napa angalang ngumu paludunya napa lakuya ambu kama ma yau pa ha ngganggau. 8Nyuma mba nda jia ngangu ama pa ngangu tau ha wiang njaka ndapa bayarnya.ndangu mbu ndaba na ndangu nyummu mba ndaingu kaparu pa rama la tidu lodu angu rudungu ambu kama botaya na tau ha wiangu. 9Nda jiaka nda hak nduma na ludu kada njadi pa itaya nggaraya napa pandoinggu ku ndutuya.10ka ba nyuma mba ma pa oringu upa lai nyumu nduka, nyuma ma wua nggau pareta yiana:" njaka na tau ndana mbuhang ngu a parama , wu matangu aru pa nga ngu." 11Ka bama rongu ninja da tau ma piraha welingu lai nyimi dama luri mayau, nda da mbuhangu a parama, mbuhangu pa pandoiya nama nda ningu nggunangu.12Da tau dama tuna nu ma parahanggau kau paninya weli etingu la tamunai Miri Yehu Karitu kana rama dangu mandanguna kana ngangu pangangupapandoi wikina. 13dangu nyumu, angu dedinggu, ambu mayau du papa ndoiya namahamu. 14djaka nda ningu ma tundunya na papanimu la huratu yiana' kau pinya na tau nuna ambu angu dunya mata kana makia. 15taka ambu muhu dunya, taka pakaluakanya hama tuna na angu dedimunya. huppu njappu kariaku.16 Mata hi Miri kana wuanggau mbaha eti riki mata ma palupangu la mbulu hala ngguada lurimu. hi Miri kana ndutu ndaki manukai. 17 Nyungga, Paulusku tulihyanna huratu yiana wangu lima wikinggu kau pinya bama padeninguya na huratunggu. tuna nu baku tulihya. 18 Na kanyuru welingu la Mirinda, Yehu Karitu, na kapipi kai mbulu halami.

1 Timothy

Chapter 1Tabbi Nduma Nai Timotius

1Weling lai Paulus, nama njadi Ama Bokul Yehu Karitu kandu paliawa nai Allah, nama pamana nda nyuta, dangu Yehu Karitu, pamana nda yuta, 2Nduma nai, Ana nama mbada ningu ngahu kanyuru weling etingu dangu nama ndami weling lai Allah Ama nda dangu Yehu Karitu, Miri nda nyuta.Parehingu Palawanya Nama Ajaru Pa Akatu3Jiaka ngiki wanna nyunga pamalangu lai nyumu la rehina nyunga mbaku laku la Makedonia, padaingu pandadik la efesus kau ngala nyawa nyumu napa naungu haweangu tau ambu ka da ajaru kau yuda pa ajaru-ajaru hau, 4Jiaka ndia ka na padainya na patadang da nyuda hangang lapangiarang-lapangiarang dangu silsilah-silsilah.5Nama daningu hupung nyuna jamu takana papawahing, nda jia kakupalakunya na waingiarangu patundunya Allah napa ramma na pawai nda kana napa wukuda weling lapaparahana nuna na pabuhang nama pawing la eti nama hamu,murni,nurani nama hamu, angu pawai nama palangatakang tama pira tau nama hilir napa wukung. 6 Mapirada tau mbada hilir nduka weling la pawukuna yena dangu ma akat da panida nama daninggu ngunang. 7 Nyuda mbuhang pa njadi Ahli hukum taurat, jayaika nda pinya ngaraya napa panida jiaka ndia ngara-ngara napa parahanya nda nyuda. 8Jiaka jiaya nyuta pinya hukum taurat, nuna hamu jiaka na tau napa ngunanya jiaka ngiki wanna latti.9Dangu pandangu na bana hukum taurat dana pandoi dungga tau padening, ba unna nduma nama hukung nama pawahing wikida, tau da hamu langanya dangu tau njala, tau nama nda pawai dangu nama pandoi pinu tana, nyuda nama pametiya na Ina dangu Ama wikina, mapa hunju. 10Tau asusilah nama pandoi njala mangabang-mangabang hama kawini ma piti rabang mapakotu, hakahi ma pa pulung angu nggamu mbung nama lawanya na pa ajaru nama halangat. 11Nuna na pa ajaru injilu nama hamu weling lai Allah sumber berkat, napa mbada parahanyana lai nyungga.Na Pamalangung Nai Paulus Nduma Napapandoi Nai Allah12Nyunga kupamalangunya lai nyuna nama mbada pakaparuka,nuna yi Yehu Karitu,Miri nda nyuta,kaba mbada hihapaka nyunga patutung dangu na pahangang nyunga ndalu.13Njapaking amang nyunga ha attu taumu pakanjura penganiaya,dangu tau nama pambuhang kana ndu amang nyunga ku palaku ya dangu nda pikiru dangu dalu la parahaya.14 Miri na waungu lai nyunga Kanyuru nama dangu hama-hama dangu pawai dangu pambuhang dalu lai Yehu Karitu.15Napa ni yiena njadi paparahaya dangu parakang pangala ailulunya bai Yehu Karitu mai lapinu tana dumang papanauja nda tau-tau njala;la huanga nda nyuda,nyunga maka nama rihi akatu.16 Ndumang napa karang yiena nyunga ku ngalanya napambuhang nana lai nyunga,tau mana rihi panjala yiena,Yehu Karitu napaitanya natorung na nama hamu panjadiya baik tada ndumang nyuda nama parahaya lai nyuna dumang pangalanya na luri nama palupang.17 Nduma na maramba mbulu ndaba narehi, nama palupang,dangu nama ndawuwa,hau-hau nai Allah,tembi dangu matanji lundu na napanya Amin.18 Napaliawa yiena ku wuanya lai nyumu,Timotius,ana nggu,hamana dangu nubuatan napambada wuana nggau rukuna nyumu,dangu hamana nubuatan nuna parukanyawa ndalu la paparukanya nama hamu.19 Dangu papamandung papawai dangu na eti kudu nama hamu.hawiangu tau mbada nda buhang papalakuya hindana pangalangu napawaina nyuda.20 la huangada yi Hemeneus ndangui Aleksander,napa mbada wuanggu la hetang nyuda kada ajaru ndumang panda kajura.
Chapter 2Hamayang Nduma na Mbulu Ndaba Tau

1 La kawunga na, ku panaunggau nyumu nduma na pawotinya na pakaraida na hamayang,hamayang mbulu ndaba dangu ungkapan syukur ndumang mbulu ndaba tau.2Nduma na maramba-maramba, dangu mbulu halla tau nama uhukku la pemerintahan ka nyuta njadi pa palakuya na luri hannang ndangu hamu dalu mbulu halla kesalehan dangu na patembi.3Nyiana hamu dangu na njadi la hangga nai Allah, nama pamanna da nyuta. 4Na menghendaki mbulu ndaba na pamannanya ndangu lundu na pinya nama padeningu.5Kanadu, ninya ha'attu Allah ndangu hau ngiapa patakangu antara Allah ndangu tawu, nuna tawu Yehu Karitu, 6Nama mbada wuangu wikina pa njadi tebusan ndumangu mbulu ndaba tawu. Na pahakahi na yiana na paluahanya la rehi na pambada pa pamanduna. 7Nduma nuna, nyungga nda padaingga pa njadi pengkhotbah ndangu ama bokul nyungga pani padening, nyungga ndaku kambalik ndangu ba guru ka dalu la pawai ndangu ma padening nduma kuatak-kuatak hau.Na Hori Mini ndangu Kawini ndalu la Kabungguru Jemaat8Ruku nuna, ku mbuhang mini la mbulu ndaba pangia na hamayang ndangu na djakar limma na nama tanji nda ningu mbeni na ndangu pahanggang. 9Angubui, ku buhang kawini pa katarring hammu, ningu patembi ndangu na rimang wikina. Na pakina nda lunggi ana na pahondu kahanga-kahanga na, amahu, mutiara, njiaka ndia katarri heiwili, 10Melainkan na hori-hori hamu nggiki wanna na njadi na kawini na ningu kesalehan.11Ha attu tau kawini ma ajaru dalu la kahanna ndangu dalu mbuu ndaba matutur. 12Njiayaika, nyungga ndaku pahiangu kawini pa ajaru atau pa paliawa mini. Njiayaika, kawini padaingu mandang13Kanadu, Adam na padikka mangilunya, halla hi wangui Hawa, 14Ndangu ndai Adam a napa kamballik, melainkan kawini na pakamballik ndangu kanabu dalu la manjala. 15Njiayaika, kawini njiangu pamannanya weling la dedi anakiada njiaka nyuda nda luri pangalangu dalu pawai, kasih, ndangu na tanji, dangu rimang wiki.
Chapter 3Syarat-syarat Penilik Jemaat

1Na hillu yiana ma padeningu ya, "jiaka tau nama kiahangu payappa penilik jemaat, na wukuya na paramma nama hammu. 2 Kana ndu nuna penilik jemaat padaingu ha attu nama ndia pamakiangu,lei dangu ha attu papahana bijaksana ,nama pihalanya wikina ,napa tembi buhang pawuangu ngiapa toduna ,dangu mangutur pa ajaru.3Ndia na unung,ndia tau nama karau eti hawiangu nama malijang hamu ndana buhangu papawui ,dangu ndia tau nama buhangu ndui.4 Padaingu njadina pa uruhuya na kuru uma wikina ndangu hammu ndangu pa panjadi ha nda ana-ana na ndumang pa tutur dangu patembi. 5 Kanadu, jiaka ndana pinya nggiki wanna mba na uruhuya na kuru uma wikina, nggiki wanna mba uruhuya nda jeamaat Allah?6 Ambu ha attu ma manjaria mbidi ka ambu na jadi hamemu ndangu kanabu dalu la pahukung hetang. 7Na tambang pa, na padaingu ha attu nama ningu reputasi nama hamu la huanga tawu nahu ka ambu na kanabu dalu pakanjura dangu na pakahili hetang.Na Mbatahu Mamatua Matanji Kabungguru8 Tuna numbu diaken ,ndaingu tau napa tembi,ndia kadambung yuna ndia kecanduan paunungu anguru ,angu ndai pahimbuya napa utungu wanggu nama ndia kambalik.9 Nyuda mbada njadi payapaya napandapi mapadeningu mapawai dangu eti yahangu nama nda marihak.10Nyuda mai mbada pakamang pamayilu angu jiaka ndana padening ndana bercela,nyuda njadi melayani sebagai diaken.11Angu bui papaha-papaha diaken, nyuda mbada tau napa patembi, nda papullung, tapi njadi pa kuaha wikina ndangu njadi pa parahaya ya dalu la ngarraya. 12Diaken mbada lei weling la ha attu papaha, njadi pa aturuya da ana kiada ndangu na kuru umana dangu hamu.13Kanadu, nyuda nama nbada melayani pa njadi diaken dangu hamu ndaingu na ngalanya na patembi nduma wikina angu na parahaya nama mbakul ruku pawai na dalu lai Yehu Karitu.Rahasia Kesalehan Kita14Nyungga ku monungu palu mai lai nyumu, yiena ba kutulihu ngara-ngara naina ndumang kau njadi. 15kangiara nyunga ndaku lu takka, nyumu mbada pimunyaka ngikiwana nyuda padaingu luri ndalu la uma nai Allah, na kabunguruna weling lai Allah nama luri, kambaniru na dangu welingu lama padeningu.16Nyuta pindanyaka kang ngiki bakulu na rahasia kesalehan nuna: " la, na pajilikungu la tolu, na wuaya la ngahu, nangitaya maranongu-maranongu, na pattakanya la huanga kuataku-kuataku, na parahaya ya ndalu lapinu tana, da pa ditaya la matanji."
Chapter 4Patandanya Rukuna Panjaranda

1Roh wanna ndangu padening ba mbada rehi-rehina la malamiri, hamana tau padaingu mbanjalunaya na pawaina dangu nawuangu wikina hanggang la roh-roh manjarang angu pa ajaru hetang-hetang.2 Nyuda datamaja weling na kambalik ma pakotu nama eti kudu na mbada ningu tandang dangu bahi mbana.3 Nyuda ndama nda pahianja tau pa menikah angu ndana pahianja tau pangangu-ngangu napa padikka nai Allah, nama padaingu pittiha dangu tawoti hailangu ndumang nyuda nama parahaya dangu nama pinya nama padening. 4 Kanadu mbulu ndaba da papadika na i Allah nuna na mahamu dangu nda ningu dokuna nama nda hamu jiaka napittiha dangu tawoti hailangu, 5Kanadu nuna mbulu halla na pawaina pullung nai Allah ndangu na hamayang.Pelayan Karitu Yehu Nama Hammu6 Dangu pa ajaru ngara- ngara naina hangang la angu ndedi - ndedi ma- pawai, nyummu daingu njadi pangandi pulungu nai Yehu Karitu nama hamu, jiaka ngiki wanna nyummu mbada pa ajaru ndalu napanina-napanina ma pawai dangu ajaru mahalangat nama mbada tundung mu nyumu. 7Maraunyawa napa pani-pani takhayul dangu pangiarang-pangiarang appu maka wiada, jiaka jiaya ajaruwa wikimu ndumang luri ndalu kesalehan. 8Ajaru ihi hakuddu ngguna na, tapi kesalehan ningu ngunang ndalu mbulu ndaba kanadu ningu randi na ndumang paluri wana nahu angubui paluri wana nama nammunya.9 Napa nina naina njadi pa parahaya ailulu ya.10 Ndumang nuna, nyuta kaparu paramma dangu parukang. Kanadu, nyutta banjalu randi na nyutta hangang lai Allah nama luri, nama pamanda mbulu ndaba tau, rehi nyuda nama parahaya.11 Na paliawa dangu ajaruya ngara-ngara naina.12Ambu ningu tau mapa wawakau nyumu kanadu nyumu mbidi, njiayaika njadi patundung ndumang tau-tau parahaya ndalu papani, nahori, na kasih, pawai, dangu tanji 13 Lundu kumai, maranawa ndalu pambaca nduangu mbuku pulung tanji, dalu pawuangu panaungu, ndangu dalu la pa ajaru.14 Ambu lanjanya na karunia rohani nama ninya lai nyumu, na pawuana lai nyumu weling la nubuatan mba na dewan penatua na banjal limma lapinumu. 15Palakuya nggara- nggara wangu maranna, wuanya wa nawikimu mbulu ndabana kapalakuya na nggara-nggara yiena kambulu ndabana tau njadi paittaya na tabangumu. 16Patanda hamunya wa nggiki wanna mbau luri dangu nggara ya na pa ajarumu. Patutung wa lai Nyuna kana ndu dangu ba pandoi tunanungu nyumu jiangu pamannanya, hamu weling lai nyumu wiki jiaka ndia nyuda da maronguya na pa ajarumu.
Chapter 5Nahori Dalu Panaungu Angu nda

1Ambu panaungu mini nama rihi kawiada wangu hadirungu, jiaya palakuya hamatuna ama, ndangu palakuya mini mbidi tau hamatuna angu dedi. 2Palakuya kawini nama rihi matua hamatuna inna, ndangu kawini mbidi tau hamatuna angu dedi kawini dangu wangu hammu.Rukuna Da Njanda3Tembi ha nda Njanda nama langatakka-takka Njanda. 4Jiayaika, jiaka njanda ningu anangu njiaka ndia umbuk, nyuda maka la kawunga na padaingu ajaru pa ittanya na ramma duangu hanggang la ihi uma wikina. Ndangu tunanu, nyuda badda hillu limma hanggang la inna ama da nyuda, kanadu garra yiana nama pahanna nyai Allah.5Njiayaika na njanda na ma langatakka njanda ya ndangu luri ha attu mangu diding, u daingu tunanya na monung na hanggang lai Allah angu pangalang pawotu hailanya ndangu hamayang lodu ndangu ruddung. 6Jiayaika, njanda nama luri tuda hamemu-memu, u mbada meti na kajappang kai luri nanyapa.7Paliawa nyawa bungu na garra-garra yiana hanggang lanjemaat ka nyuda ambu da bercela. 8Jiayaika, jiaka ha attu ndana kabubul ya da nuwa wikina, nduma na nuwa wikina, njiaka tunanu u badda kambalik nanya na pawai na ndangu u rihi nda hammu weling la tau nama nda parahaya.9Njanda na pa patamang dalu la ndiha hanya kawini nama umur rihi hakudu nomu kambulu ndaungu njadi papaha ha attu lei, 10Ndangu tandaya rukuna hori-hori hamuna, nuna mba na pamatuaha da anakiada na, na wuangu pangia, na baha wihi tau-tau tanji, na ndulla tau nama hadukka, ndangu na maranna hanggang la paramma na hammu.11jiayaika,njanda-njanda nama mbiddi tau ambu patamanya la diha, kanadu na hasrat seksualnya na njadi nyuda pamarau weling lai Karitu, nyuda njiangu mbuhang da pa hilli nika mbeli. 12Rukku nyiana na takka hukuman kanadu nyuda da maruabanya na randing la kawunguna na papandoi da mba ndedi pa. 13La hambeli na nuna, nyuda pakiring padamang pa mayau-mayau, ladang la hau uma, hanggang la uma hawiangu. Nda nuna juwa aiya, nyuda mbungu paniwangu ndangu tamanya na pa uruhu tau hawiangu, na paniya na garra-garra napa panda pani latti.14Njadi, ku mbuhang da njanda-njanda mbidi tau da nika mbeli, na mangilarungu anakiada, ndangu na uruhuya la kuru uma na ka ambu ningu anda na muhu na ndumang pa cela ha nyuda. 15Kanadu, tomu pirra tau mbada pambeling patundung hetang. 16jiaka ningu ha attu kawini ma parahaya nama ningu nuwangu nama njanda, matawa nyuda kada puyara njanda-njanda nuda ka na karenja ambu ningu nduku mbotuna, ndangu karenja njadi padulla njanda-njanda hawiangu nama paralu langataka padullang.Rukuna Ama Bokul Ndangu Garra-garra Hawiangu17Ama Bokul- Ama Bokul nama uruhu jemaat dangu hammu njadi pangalang tembi dambu lappit, la kawunga na nyuda ndama ramma mambotu dalu la pabuabar ya ndangu pa ajaru. 18Kanadu, mbuku pullung wanna, "Ambu memberangus ngaru lembu nama nggihu kani, "dan" ha attu maramma ningu hakku na pangalang ngganji na."19Ambu tarima ma pabukung na pa hangga daya la ama bokul la hambeli na pahamanya la rukku weling la dambu njiaka ndia tailu tau hakahi. 20Nyuda dama pandoi manjala daingu panaunja la hangga mbulu ndabba tau ka hawiangu njadi pa mangadat pa pandoi manjala.21La hangga nai Allah, Yehu Karitu, ndangu da maranongu papindi, ku panamu nggai nyimi dangu langataka kai tundu nya na rukku-rukku yiana ndangu nda papullung njiaka ndia mbuhangu attungu. 22Ambu lalu riangga pa pandiamangu limma lai nggamu bea njiaka ndia ambu pitti nduma dalu la njala tau hawiangu. Rimanyawa na wikimu ka ndaingu hammu.23Ambu hanya unung wai juwa, jiayaika pakiwa hakudu angguru nduma kambumu ndangu na tolumu na hiddu mannu. 24Njala weling la tau hawiangu tarrang ailulu ba ittaya hi na pambananja nyuda hanggang la pengadilan. Jiayaika, njala weling la tau hawiangu hinaka njiangu itta malamiri ya. 25Angubui una ningu hori hammu nama luahang mba ittaya. Jiayaika na hori hammu na panda itta mbung, nda jiaka jiangu kawinning mannu na.
Chapter 6Na Anda Miaha da Ata

1Mbulu ndaba da tau ndama duku mambotu ba njadi ata daingu diha ya na mirrina pa njadi tau nama parakkangu pangalanya mbulu ndaba tembi ka na tamu nai Allah ndangu na pa ajaru nda nyuta ambu na cela. 2Ka nda ata nama mirringu tau parahaya, ambu pakuranya na rasa patembi hanggang lai nyuda kanadu nyuda bai angu dedi-angu dedi ma pawai. La hambeli na, da ata daingu uruhu ha da mirri da dangu rihi hammu ki kanadu nama ngalang berkat pelayanan bai tau-tau parahaya ndangu nyuda da panamu da. ajaru ha ndangu panaunja na garra-garra nyiana hanggang lai nyuda.Rukkuna Ajaru Hau ndangu Mbuhang Ndui3Njiaka ningu tau nama ajaru pa ajaru hawu nama nda pahama dangu na pani padening weling lai Miri nda yi Karittu Yehu ndangu ndana pahama ndangu na pa ajaru kesalehan, 4 U njiamaya pembual ndangu ndana pingu gara-gara. U hanya na hannang pa pawahing nama nda halangat, nama nda hanya pakareukunya hillu-hillu na njadi pa tumbu na iri hati, pelecehan, fitnah, ndangu na patandang manda hamu, 5angubui pangalangu papandoi hori mambiara la huanga tau-tau nama kotu mbada ruha ndangu ndana mbuhang ma padening, nama wanna mbana kesalehan njiaya na anda pangalangu uttung.6Jiayaika, kesalehan nama pakariangu rasa hukup jiangu ngalang na mapagunang nama bakul. 7Rukuna, nyuta mbada ta ngandi nggara-nggara la rehi luhu weling la pinutana yiana. 8Jiaka mbada ningu pangangu ndangu katarri, nyuta jiangu ta rasa hukup.9Tau nama mbuhang pawulu na kanabu dalu la mapakamang ndangu la kahili, angu ndangu mangabang nama nduba ndangu pahagarri nama ndangu paroduk tau-tau dalu la paruha ndangu kebinasaan. 10Rukuna, na mbuhang bai ndui jiamayaka nama njadi amuna weling la mbulu ndaba nama nda hammu. Tau-tau nama kiahang ndui mbada hilir na weling la pawai ndangu na pakamang wikina wangu nggara mba dukacita.Dapirra Nggara Da Padaingu Namu11Jiayaika, nyumu mbau njadi tau nai Allah, pamaraungu wikimu weling la mbulu ndaba nuna. Kiahanyawa na padening, kesalehan, pawai, kasih, ketabahan, ndangu kelembutan. 12Parukanya dalu paparukang pawai nama hamu ndangu yappa wa la luri palupang rai rukuna nyuna da pa au nggau rehi nyumu mu wuangu paluahang nama hammu lahangga ndanguna hakahi.13Lahangga nai Allah nama wuangu luri ruku mbulu ndaba ndangu lahangga nai Yehu Karitu nama wuangu paluahang nama hammu rehi lahangga nai Pontius Pilatus, nyungga ku paliawakau nyumu, 14Milli nyumu palakuya na paliawa yiana ndangu nda bercacat ndangu nda bercela hi na mai nai Miri nda Yehu Karitu.15La rehi na pabadda kawindi-Na, na pa ittangu wiki-Na hamabai hau-hauna makuaha, Maramba la pinu maramba, ndangu mirri la pinu mirri. 16Nyuna maka hau-hauna mapalupang, nama ninya lahambilla na panda terhampiri, nama nda ha attu mbung ittaya atau kali itta-Ya. Nduma Nyuna, lapinu patembi ndangu kuaha nama palupang! Amin.17Rehi nuna, paliawa tau-tau wulu la zaman yiana ambu na jangga eti atau na tuwu monung la pawuluna nama nda langataka, jiayaika tuwa monung lai Allah, nama ndangu mbinu pahandiangu mbulu ndaba ndumang nyuta panikmati. 18 Paliawa ha nyuda papandoi mahammu, njadi pawulu dalu papandoi-pandoi mahammu, njadi tau nama haliala etina ndangu handia paduangu. 19Angubui, nyuda daingu pabundung malanja nduma wiki nda nyuda wiki hamabai pingi nama hammu ndumang la rehi nama nammunya hi nyuda njadi pahangiarang luri nama langataka.20Timotius, rimanyawa na pabadda parahaya na lai nyumu. Maraunyawa na hillu pinutana ndangu kambalik angubui mapajurang nama njala disebut "pengetahuan", 21Nama ndangu paluahanya, pawai pirra nda tau njadi pahilliru.Anugerah na ndutukau nyumu.

2 Timothy

Chapter 1Tabbi Nduma Nai Timotius

1Weling lai Paulus, ama bokul Yehu Karitu na papindi na pawukku nai Allah hamana randi luri nama ninya lai Yehu Karitu. 2Nduma nai Timotius, ana na panamuna. Anugerah, belas kasih, dangu ndami weling lai Allah, Ama, ndangu Yehu Karitu, Miri nda.Panaungu Ndumang Papangalang Pabuabarya Na Pulung 3Nyungga bersyukur mannu lai Allah, na palayani nggu wangu eti kuddu nama manandang na palakuna nda appu ndai nggu, rehi ku namukau la hamayang-hamayang nggu lodu ndangu rudung. 4Mbaku namuya na wai matamu, ku mbuhang pa ittakau ka na mbinu hannang nggu.5Nyungga na panamu wangu pawaimu nama tulus, lakawunga- wunga luri la appumu Lois, dangu innamu Eunike, dangu ku parahaya nahu luri lai nyumu mbung.6Nduma rukku yianama, ku panamu ngau ka pangalang mengobarkan karunia Allah nama ninya la wikimu weling la tuama limma nggu. 7Kanadu Allah ndana wuangu lai nyuta roh mangadat, jiayabai roh kaparru, kasih, dangu kuaha wiki.8Njadi,ambu makia pahakahinya rukku nai Miri nda jiaka ndia rukku nyungga, papattu-Na. Njiayaika, na kuaha nai Allah tundung pamanyilla rukku Pulung. 9Nyuna maka nama mbada pamanna nda nyuta dangu pa au nda nyuta wangu pa aungu tanji,nda rukuna hori nda nyuta, jiabayai kanadu na pawukku dangu anugerah-Na wiki na pambada wuana lai nyuta yi Yehu Karitu mba ndedi pinutana ninya. 10Nahu, nggara yiana mbada njadi langataka weling la maina Njuru Panamung nda Yehu Karitu nama mbada puadahu meti dangu ngandi luri dangu palupang weling la Pulung.11Weling la pulung yiana, nyungga nda paliawaka panjadi pengkhotbah, Ama bokul, ndangu guru.12Ruku nuna maka, ku mayilla hamana nahu. Jiaya, ndaku makia kanadu ku pinya lai nggamu ku parahaya ndangu ku parahaya na makka garra ya naparahaya na lai nyungga lundu lodu nuna takka. 13Pamandunya na pingi-pingi pa ajaru halangat na pambada rongumu lai nyungga dalu pawai ndangu kasih nama ninya lai Yehu Karitu. 14Ndangu roh tanji nama ninya lai nyuta, rima ndangu hammu na mbanda ningu wiling na pabadda parahaya na lai nyumu.15Nyumu pinya weling la mapadening mba mbulu ndaba nama ninya la Asia. Mbada hiliruna weling lai nyungga, la huanga nda nyuda jiayabai Figelus ndangu Harmogenes. 16Milliki yi Miri mengaruniakan belas kasih hanggang la ihi uma Onesiforus kanadu na pahamangat mannu ka ndangu ndana makia na hukkung nggu. 17Lahambeli na, rehi takka la Roma, u ndangu kaparru pahimbuka ndangu pa hamburka. 18Milliki yi Miri na nduttu ka na ngalanya na belas kasih weling lai Miri la lodu nuna, nggiki wanna mba didikau pinya pirra ndangu pelayanan na pambada wuana lai nyungga la Efesus.
Chapter 2Ndaingu Tanji Ka njiapangkai mbau Handuka

1Ruku nuna, ana ngu, njiadiwa kaparu ndalu la kanyuru nama ninya lai Yehu Karitu. 2Ngara kiya napa mbada rongu mu weling lai nyunga la ndangu hakahi, parahayawa nuna la tau-tau nama tanji, angu mbui nama maka pa ajaru tau hawiangu.3Tundunguwa pa mayilla hamang mbai prajurit nai Yehu Karitu nama hammu. 4Nda ningu a prajurik nama pa sibuk wikina wangu lapa uruhu luri na haulodu-lodu kana njadi pa pahananya na kapala na. 5Angumbui ha-attu olahragawan nama palawang, u nda njiangu ngalanguna lamba manang la hambeli na njaiaka napa lawang kikung randing nama pangalang.6Ha atu petani na maraingu mbada njadi panjadi tau ma kawungana nama ngalangu ihi wuaka na. 7Patadanyawa ngaraya napa paningau kanadu yi Miri ndaingu wuanangau magana ndalu a mbulu ndaba ngaraya8Tundunyawai yi Karitu Yehu, nama mbada hadang mbeli weling la huanga tau meti, nuwanai Daud, hamana pa mbada mbuabarngu na pulungu, 9Rai ruku nyuna nyunga nahu ku mayilla ludung la hupungu hama mbai tau kriminal, njiayaika na pulung nai Miri ndana pahukungu! 10Kanadu nuna, nyunga kupa torunya ndalu la mbulu ndaba ngara ki nduma tau-tau pa pindi nai Allah ka nyuda mbungu njadi pa mannang nama ninya lai Yehu Karitu ndangu angu kemuliaanya nama palupang.11Na hillu yiana na padening:"Njiaka ta meti anu nyuna, nyuta mbungu njiangu luri ndangu nyuna. 12Njiaka nyuta tama ranna, nyuta mbungu njiangu paliawa angu nyuna. Njiaka nyuta ta pahining ya Nyuna, u nyuna mbu ndaingu pahining nanda nyuta. 13Njiaka nyuta ndata tanji, ku ndaingu tanji, kanadu nyuna ndana njadi pa-pahininya na wilina. "Parama nama Pahananya Yi Allah14Panamunja nyuda ruku ngara-ngara yiana. Panaunja njawa nyuda la hanga nai Miri ambu nda pawahing ruku hillu-hillu, kanadu daningu nguna na ndangu njiangu paruhaya na tau-tau nama rongu ya. 15Palakuya nama hamu ndumang pa wuanya na wikimu angu parakang la hanga nai Allah hama nama rama nama ndama kia, ndangu nama mbada pa ajaru mapa ndening ndangu hamu16Njiayaika, maraunyawa nama kambalik anga-anga kanadu nggara nuna napa hangga nggau la tidak kesalehan nama rihi hanggarri. 17Na hillu nda nyuda njiangu pa ihangu hamabai panyaki gangren. La huanga nda nyuda mbai Himeneus ndangu Filetus, 18Nama mbada hillir weling la mapadening, ndangu na pani mbana hadang mbeli na mbada hallanaka. Nyuda ndapa ruhaya na pawai nda mbada njadi tau.19Njiayaika, na latanai Allah na padaingu ndulak wanggu matarai yiana: " Miri na tandaya nggamunya nama njadi ndumana," ndangu " tiap tau nama pinya na tamu nai Miri daingu warunya nama nda hamu." 20La uma na manadang, nda ngalang njua nanya kanaingu welingu la amahu ndangu mabara, hawiangu mbui weling la ai ndangu tana malirra. Hawiangu nda pakiya ndumangu na pa tembi, tapi hawiangu ndumangu nama nda hamu. 21Ruku nuna, njiaka ha attu na pamanadang wikina welingu la nggara-nggara nama nda hamu, U njiangu kanaingu ndumangu la mahamu,napa ndumaya, pangunang nduma na Mirri na,ndangu na panapanya ndumang na paramma na mahamu.22Marau nyawa na kabulak biddi tau ndangu kiahanyawa na mapadening,pawai,kasih, ndangu dami hama-hama ndangu nyuda nama tanda yi Miri ndangu nama pawili eti. 23Marau nyawa na pawahingu nama nduba ndangu nama nda tungu kotuna kanadu nyumu pinya mba na nggara nuna njiangu takanya ma palumungu.24Pa paliwa nai Miri ambu na palumungu ndu, padaingu hawiawa la mbulu ndaba tau, terampil pa ajaru,ndangu malai kanading, 25Wanggu weling eti napa rehaya na lawana. Milliki Miri na kanyuru nyuda manjaria nama ndutuha la kotu nama padening 26Ka nyuda njadi pa patandanya ndangu nda warung wiki nda welingu lakahili hetangu nama nbada pakamanja nyuda ndumang pa palakuya napa mbuha nda.
Chapter 3Hori- hori Tau La Rehi Malamiri

1Hamataya mba la lodu- lodu malamiri, rehi-rehi kesukaran njiangu takkana. 2Kanadu, tau ndaingu njadi pambuhangu wikina, pambuhangu ndui, pembual, jangga eti, penghujat, ndana patutung la inna ama, ndana pingu pamalangung, ndana suci, 3Ndana pingu pa panjuanjang, ndana mbuhang pa ndami, mbuhang pa paniwangu, ndana njadi pa rimang wikina, karau eti, ndana mbuhangu garraya nama hammu, 4Penghianat, ceroboh, angkuh, rihi mbuhang ma kabullak weling pa mbuhanyai Allah,5Mba ittaya saleh njiayaika na pahinning kuaha na. Maraunya na tau-tau hama nda yiada. 6Kanadu, la huanga nda nyuda ningu tau-tau nama tama winningu dalu la jemaat ndangu na kahili tau kawini-kawinni nda makka nama mbinu njala ndangu na porunja mbai kabullak mangabang. 7Kawini-kawini hama nuda ajaru mannu, njiayaika nda njadi pa takka la patandangu ndangu ma padeningu.8Hama ndangui Yanes ndangu Yambres nama lawanyai Musa, angubui nda tau-tau nyiada nama lawangu ma padeningu. Nda kotu nda nyuda mbada ruha ndangu nda pawai nda nyuda ndada torungu pakamangu. 9Njiaka njiaya, nyuda ndada njadi pamarau kanadu na nduba nda nyuda njiangu itta baliha la tau, hama ndangu nda tau madua nuda.Panaungu Nai Paulus Lai Timotius10Njiaka, nyumu mbada tundumu nya na ajaru nggu, anda luri nggu, tujuan luri nggu, pawai nggu,Tahanggu, panamu nggu, ndangu maranna nggu, 11Hama penganiayaan ndangu na mayilla na papadda nggu la Atiokhia, Ikonium, ndangu Listra. 12Mba una latti, mbulu ndaba tau nama mbuhang paluri hammu lai Yehu Karitu ndaingu pa aniaya, 13Njiaka nda tau- tau nda hammu ndangu kambalik njiangu rihi nda hammu pa, nyuda pajarranya ndangu njarang.14Njiaka nda nduma- mu, pangalanya wangu nggaraya na pambada ajaru- mu ndangu mbada yakinumu kabamu pinya weling lai nggamu mbamu ajaruya, 15Njiaka nggiki wanna mbamu kudu pa mbada tandamunya na mbuku pullung tanji nama makka pawuanggau hikmat la mamanangu weling la pawaiLai Yehu Karitu16Mbulu ndaba mbuku pallung tanji na kayekung lai Allah ndangu na pangunang ndumang pa ajaru,ndumang paittanya na manjala,ndumang pa pahammu nya na horinda, ndangu ndumang pa ajaru la mapadeningu. 17Wangu mba tunanu,tau nduma nai Allah ndaingu parakkang ndangu na pangganapung ndumang na hori hammu.
Chapter 4

1Nduma namai-Na ndangu nduma na kerajaan-Na, wangu langataka- taka ku panamu nggau lai nyumu la hangga nai Allah ndangu Yehu Karitu nama ndaingu menghakimi tau nama luri ndangu nama meti: 2Buabaruya na pullung, handia handiawa hammu ndia nda hammu rehina; tegurlah, panaunya, ndangu ajaruya nyuda wangu mbinu tahangu ndaingu pa ajaru.3Kanadu, njiangu takka rehina mba nda tau- tau ndada mbuhang pa ngalangu pa ajaru halangat-halangat lahambeli na, nduma papuasunya na kahilu, nyuda ndaingu pabundunja nda nggur-ngguru nduma wiki nda nyuda wiki nama pahama dangu na pambuha nda nyuda.4Nyuda ndaingu memalikan parongu wadda weling la mapadening ndangu pambeli la pangiarang- pangiarang. 5Njiaka nyumu, rimanguwa ndalu la mbulu ndaba nggara, taronguwa la manjaka, ramma hawa duma pabuabaya na pullung ndangu panjappuya la pelayananmu.6Kanadu,nyungga mbada puha nagga hamabai kanaingu pawuangu, ndangu la rehi lakunggu mbada takkana. 7Nyungga mbada parakkap la paparakap nama hammu ; nyungga mbada panjappuya na pertandingan; nyungga mbada puyaranggu nya napawai. 8Nahu,lamba mapadening mbada handiaka nduma nggu. La lodu nuna,Miri hakim nama lipaduangu, ndangu menghadiakan lai nyungga, ndangu nda hanya lai nyungga, njiaya mbu hanggang la mbulu ndaba tau nama mbuhanya namai- NaPapanamungu Wiki Nai Paulus nduma Nai Timotius9Parukkanyawa ndumang palu mai lai nyungga 10Kanadu Demas na palaiwaru ngga nyungga, kanadu na mbuhanya na pinutana yiana ndangu laku la Tehalonika. Krekes mbada lakuna la Galatia ndangu Titus la Dalmatia.11Ndidi yai Lukas angungu. Hambur yai Markus ndangu ngandinya nyuna ndangu angumu kanadu nyuna ailulu panggunang ndumanggu la pelayanan. 12Nyungga mbada parahanya yi Tikhikus la Efesus. 13Njiaka nyumu mayi, ngandiya na katarri na pabanjal nyai Karpus la Troas ndangu mbu nda mbuku-mbuku nggu, ndana ngiluna mbulu ndaba perkamen nuna.14Aleksander, na tukang mbahi nuna, mbada parunggi ailulu nangga nyungga. Miri njiangu balaku nanya hamana lai nyungga na papandoi na. 15Nyumu pananjaru-pananjaru hanggang lai nyuna kandu u mbada pakamanja nda pa ajarunda nyuta. 16La pambeli nggu la mangilu na, nda ningu ha attu mbu nama nduku ngga nyungga kanadu mbulu ndaba mbada matta ngga nyungga. Milliki na nggara nyiana ndana mbalahuya lai nyuda.17Njiayaika, Miri na ndualak la karaha nggu ndangu na pakaparuka hi na kabar hammu nuna njadi pabuabaru ailulunya weling lai nyungga, ndangu mbulu ndaba tau nda Yahudi njadi paronguya. Hamambu nai,nyungga pahalangu weling la ngaru singa. 18Miri njiangu pamannanggab nyungga weling la tiapu hori nda hammu ndangu ndaingu na ngandika la kerajaan surgawi-nya wangu mannang. Ndumana Nyuna maka na kemulian lundu palupang . Amin.Tabbi Mallamirina19Patakkanya na tabbi nggu lai Piskila ndangui Akwila, ndangu la mbulu ndaba Ihi uma Onesiforus. 20Erastus padaingu ndadik la Korintus, ndangu Trofimus ku palaiwarru nja la dalu hidu la Miletus. 21Parakkangu pamai nyohu mba ndedi wulla maringu. Ebulus, Pudes,Linus, Klaudia,ndangu mbulu ndaba angudedi na pawai nda panganding tabbi nduma mu nyumu.

Titus

Chapter 1Tabi Nduma Nai Titu

1Welingu lai Pauluhu, ata nai Miri dangu na wunang nai Yehu Karitu, napa paliawana nduma na nama pawai papindi nai Allah dangu nama manggana napa ndening napakapipina la anda manangu 2Kanadu kadda ngalang monung luri palupang, napa randina weling lakawunga pakiring na yi Allah nama tanji. 3Rehinaka pabuabar nya napulluna napa patakkana napa mbada akuna lai yungga napa paraha nai Allah, nama panamungu.4Nduma nai Titu, Nyumu ana langatakka nggunggau, nyuta mba angu pawainda laluri nda ndangu namanjak nama paweling lai Allah, Ama ndangu yi Yehu Karittu, nama namuta.Paramma nai Titu la Papindi ya na Amabokul la Kareta5kanadu weling lai nai maka hikku matanggau la Kareta, kau njadi papalaku ya gara ya napawukku mu ndangu kau njakar nja da amabokul la hau paraingu, hamana napa mbada patakka ngu lai nyumu.6Nyuna mangu nama ndapa kahikangu, lei weling lapapaha na, ningu ana na nama pawai, ndangu ndapa pangiara anya la luri akatu njiaka ndia nama nda rongu. 7ka na ndu, ha attu tau Amabokul kabungguru mangu mbudi nama ndapa kahikkang nama njadi wunnang nai Miri, ndana njangga eti, ndana riangga pambeni, ndana mauku, nana mbuhang papawui ndangu ndana kanyurrut la ndalu himbu nanya napa uttung wangu.8Lahambeli na nuna mbuhang pa nduangu pangiangu, mbuha nya nama hamu, manjaku, li pa nduangu, manundu, ndangu nama kuaha wiki na. 9Wu nyapa pamandunya nahillumu napa mbada akumu, hama na pa mbada ajaru, kana ndu kana wuanya panaungu hamana pa ajaru ya nama halangat ndangu napa ittanya anda na tau akatu.10Kana ndu, ndangu na tau nama lawang, mbuhang pakambalik ndangu pakotu, nduma nda nyuta nama paweling lakabunggur tau pahappu. 11Nyuda rakkang pa mbitang ngaru ha kana ndu napa mayilla ya mbula hallana angu ndedi na ajaru ya nama ndapa njiangu nama nda peku lapa ajaru ya, kaba ngalanyaka napamakia wangu.12Ha attu weling lai nyuda, nd wunang wiki, wadda"Da tau kareta kambalik hama mbada mbohuha ndama malau mbuli da ndangu mamayau" 13Napani naina napa ndening. ka na ndu, panau pahamunja ka nda matua hamu ndaka nanding.14 Ambu tundunya na li pangiarang tau yahudi nam pa wunnanya na tau palawanya nama padeningu.15Nduma nama tanji mbulu ndaba nama tanji. ka na ndu, nyuna ma akatu ndangu nd parahaya, nda ningu ha attu nama tanji nyuna hamu patandang ndangu eti tanji nyuda akatu. 16Nyuda paluahang pa tanda yai Allah, njiayaka napa palaku ndana patutu nyai Allah. Nyuta manggita, nda tutur, ndangu nda maka papalaku ya garra ya nama hamu.
Chapter 2Napa ajaru Nama Pa dening

1Kanadu, nyumu, ajaru ya mbulu ndaba na lamahamu ndangu ajaru ya nama halangat. 2Panau njawa dam kawiada mini kada patu wikida, ka da mannggana dangu kada pananjarungu batau maraka patembiha dangu halangatu daa lama pawai, la dalu panamungu parukangu.3Dangu,kawini marihi kawiada nduma na napa itaya napapalakuna nama hamu,ndia ndama kambaliku angu na ata angguru dangu nama taka ajaru ya nggara nama hamu 4Nu batuda nu kada kapipiha da bidi kawini lapambuhangu leida,lapa mbuhangu anada.5Torungu wiki,nama hamu,uruhu ya nama papalakumu lakuru umamu,hawiawa,dangu na leina kanadu na pulungu nai Miri ambu naruha.6Tuna numbui panaunja da bidi tau kada maka wikida. 7Ndalu mbulu hallana, ajaruya, pa njadi yawa wiki mu ma pingu la ndalu papa laku ya nama hamu. La ndalu ajaru ya, mbau pa ittanya nama hamu ndangu nama patembi, 8Na pani nama hamu nama hamu ka na ndu nama muhu nda kanamakia kana ndu ndana pinya papaniya nama nda hamu ruku nyuta.9Nda ata na marubuk la Miri nda la ndalu papalaku nda, parukkanya ndumang papahannanya, ndangu ambu malawang ndu. 10 Ambu bohu, tunaka kau pa ittanya ka parahaya kau la ndalu gara mbeya kana wotu haila nyai Allah, nama namuta.11Hamatuna, napa namung ndaha walu yi Allah kan tarrang wa la mbulu ndaba tau, 12Ndumang pakaparu nyuta la ndapa pa u ya nama ndapa dening ndangu nama ngabang pinu tana kn ndu kata luri pamandung wiki nda, li paduangu, ndangu hamu la rehi nahu, 13Ka na ndu nyuta patianya na monung ndangu na monung, na maina nama ndangu hagiala weling lai Allah nama parihing pabakul, ndangu nama ndula ta, Yehu Karitu.14Na mbada wuangu nka wiki na nduma nda nyuta papuadahuha nda papandoi nda ndama akatu nangu ndumang pa mbaha ya na wiki-Na ndama tundunya papalaku ya nama hamu.15Papeka wanjawa yiada mbulu halla nda. panau nja ndangu paninjawa ndangu hanang eti. Ambu ningu ha attu tau nama pawawa kau.
Chapter 3Na Luri Nama Padeningu

1Panamunja nyuda kapeku karudukuda lahangga mapareta dangu lama kuaha, kadakaradaku dangu handia lapapalakuya mbuu ndabana nama hamu, 2ambu wotungu makambaliku lai nggamu bia, ambu palumungu, dangu palangatakangu pahuri hamungu hanggangu la mbuu ndabana na tau.3kanadu,amangu nyuta wikimbu ba tau ndubata, ndata marubuku, tanjarungu, napa atata parai ma matu paitirungu, dangu mangabangu ma akatungu ma aya, dangu ndata mbuhangu kanahamu na angunda, tamarangga karaungu eti.4Kajiapa tunaka nu, rukuna na hamuna dangu napanamunguna i Ala, nama pamananda nyuta ,naluahanya, 5Hina pamananda nyuta , kanda jia bata pandoi mahamu a napapalakunda, taka jia duna napa mila etinguNa palii welingu bana padedi belita i Ngahu Matu'a.6Napapakanyuruna nduma nda nyuta dangu mbinu mahamu welingu lai Yehu Karitu, nama pamananda nyuta. 7mata rukuna napanamunguna, kata papeku beli dangu i Ala hitangalanya na luri langataka dangu nama palupangu napamonunda.8Napapani yiana mapadeningu. jeyaka nu nyungga kumbuhangu nyumu palangatakangu kapeku da nyuda ma mbada parhaya hanggana i Ala kada ngalangu parukangu lapapalaku mahamu. yiada jiahaka damahamu dangu palingu la mbundabana na tau.9Jiapa katunaka nu, maraunya nama patayaku manda ningu lingungu, na lii ndalaru dedi, nama palumungu, dangu pahanggangu, nama nduba da papalakuda na kalaraku hukungu nuda mbuta da ndaningu lingungu dangu ndaningu utungu. 10Ndumana na tau nama pawitinya napa biawangu, panamu nya nyuna, handakangu nyiaka ndia pandua wundangu, halaka nu ambu hili panggolu dadu nyapa. 11Ba pi dumunya na tau tungu nu bairakunanya ndangu da njalana ba njiaha da mbuti ha njala nanya.12Napa njaka ku paraha ngga jaka i Aratemahu jaka ndia, tihiku, upamakarungu ma palu mai lai nyungga la Nikupoli nadu ba engangu lai nu wanggu lawula maringu. 13Pamukaru langatakama pandula ya i henahu nama tanjiku la hukungu, dangu i Apolu, kapeku hadanguna palaku ka ambu ningu manjakanja.14Da papekanguma badi pattu mahamu da angunda kapeku patomana manjakanja da la lodu, lodu luridaka.15Da angu dedi mbu ndabada da maninja lalihinggu tambi wa danggau. Tabi wandagai kawamu halanja da angu pawainda. Matawa napanamunguna kana pakanyurukai nyimi angu angu dedi mbu ndabami.

Philemon

Chapter 1

Li malangu nduma mu Filemon 1Welingu Lai Nyungga Paulus, pa mbada hukungu rukuna I Yehu Karitu, dangu lai Timotius, angu dedi hama para hayanda, lai Filemon, angu dedi angu ramama napanamuma 2Dangu hi Apfia, na angu dedinda kawini, hama mbunai Arkhipus, na angu ndula ngunda, dangu na kabungguru dama kahaungu la umamu 3Na kanyuru dangu na mbaha eti na mapawelingu lai Allah, amanda, dangu na mapa welingu lai Miri Yehu Karitu nduma mamunyaNapa Malangungu Rukuna Na Parahaya Dangu Na Panamungna i Filemon 4Ku pamalangungu lai Allah baku namu manu makai badalu hamayanggu 5Ba mbada rongu ngguyaka rukuna na parahaya dangu na panamumi lai Miri Yehu dangu mbu hallada da tau yahangu 6Ka hamayanggai ndumami mata na kahaungu mi kana mandungu dangu nakanandingu mi nama hamu kana padaingu lai nyuta rukuna hi Karitu 7Ku mbaha eti dangu ku hanangu lailu na panamungumu kanadu welingu lai nyumu, angu dedinggu, da eti tau yahangu hi paka pingatu beliha.8Djia batuna, djapa bana bokul na monunggu lai Karitu dangu ba paretakau la papa lokuya na wai ngiaramu, 9Lai luna panamu, na rihi hamupa baku karai welingu lai nyumu. Nyungga, Paulus ma mbada kaweda, dangu nahu mbada hukungngguka rukuna hi Karitu Yehu.10Ku karaikau pandulangu nduma na ananggu, Onesimus, na pangalanggu Ia hukangu, 11Amangu ndana pawilingu a lai nyumu, taka nahu dira pawilinguyaka, ndumamu nyumu dangu ndumanggu Nyungga. 12Yungga ku paliawaya nyuna, na ana pambuhanggu, kana beli lai nyumu, 13djaka djiaya lati patuya wangguma -kana ningu angganggu mata kana hillu kau lapandulaka ba dalu ningga La hukangu rukuna injil,14Djiaba tuna nu djaka ndaupatunju madi nyungga nda djia mbuhangu manggu pa palaku nggara biaya mata nama hamu kai palokuya nda djia ba waingara aya, taka ba welina na mbu hangumi, 15Talanga wanguna lata lai nuya hi Onesimus hi kawariya weling lai nyuma djapakai ba ndana mandai mata kapekuna bai kataku beliya lupa lundu nunu, 16nda djiaayapa kana hili djadi ata, mata kana rihi mapa badi welingu lai nu mata kana njadi angu dedi panamumi, nda djiaya na nduma miahanggu taka na parihingu mapa badi na ndumamu nyumu, hamukai la nduma tolu hamang mai lai Miri.17Njadi, angu ramandanya nyuna djaka wamingga, katakuyawa hi Onesimus hama djangu bai katakuka nyungga. 18Djaka ningu njalana lai nyumu djaka ndia wutana lai nyumu, mata nyungga kaku hiamaha. 19Nyungga, Paulus, kutuliha yiada wangu lima wikinggu: lupang maduka baku lunahha nda djia pani anggauha rukuna da wutamu lai nyungga, rukuna na luri wikimu, 20Woi, angu dedinggu, matawa mbuhalana na hamumu kaku ngalanya lai Miri. Panggauruya na etinggu lai Karitu.21Baku namumaya na tuturumu, hi kutuliha nggaunya na hurat yiana, baku pimanya bau paloku parihingu mapa welingu na pakarainggau. 22Djiaba tuna, mala aru kau palokungga kurungu panggianggu kanadu boku monungu welingu lamahayangumu, kapekuna kaku kabeli lai nyumu.Li malangu La Hupu Njapuna 23Epafras, angu hukungnggu rukuna hi Yehu Karitu, kupangandinggau langu, 24Hama mbunai Markus, Aristarkhus, Demas, dangu hi Lukas, angu ramanggu. 25Namahamu welingu lai Miri Yehu Karitu, kana kapipiya na hamangumu.

Hebrews

Chapter 1

1Allah Napani La ngaruna na Ana 2La rehi na handaka -na ma-matu ngarangia Bawan-na i Allah ba napanii danja da boku la mangilu-nda la-ngaruda da wunangu. 3Taka nahu la rehi mala Miri panii nanyaka lai nyuta la ngaru Anana. Rukuna yiana na anana hina padika -Nya napa- nggubulu awangu mbuta-na paraina i Allah. Dangu mbada kawuku nanyaka i Allah bana anana yiana -maka mnduma-Nya mbuu ndabana. Nyuna nama – patapajiru-Nya na mangunju-na i Allah nama ji-jilana ; nyuna jiayana-ninu mauna nahada wikina i Allah. Nyumambu na maopa wanya pulu mbiha mendina hi kiri undunguna mbu-tana nahanggubu awangu. Nabana halaka papa halaya natau welingu la-jala naka kamandapu- nanyaka lakanjaka pareta la a wang, banama ndapu danya i Allah, ma kuwaha nama hupu jangga.4Nama ndapu na i Ana na pangala-na welingu lai Allah nda hakudu hipu naha damandapuda da papaliawa, dangu natamuna napawua-nanya parainai i Allah ndaha kudu hipu naha la pa-mangarangu welingu latamu napawunai i Allah la papaliwa-ka. 5Ndedi ma na-handakangu papani tuna yia la ha atu papaliawa i Allah, Nyumu Ana nggunggau lalodu nahamu bau Amangga nyungga, la pawana. Ndedimbui na-handakangu papani tuna yia i Allah rukuda da papaliawa, kanggamuya- kadu; Napa na-amangga nyungga, taka hikuana-nya nyuna, la pawana.6Taka larehi paliawa- nanya na-Ana kawangana yia lapinu tana. Napani i Allah. Matawa da papalewa na i Allah mbuu ndabada kada- marubuku-Nya i Ana, wana. 7Rukuda da papalewa, napani i Allah. I Allah natuha ngilu. Dangu natuha ruaka epi da malumu-Nya. Wana.8Taka lai Ana napani i Allah, na kanjaka hanganji-mu dou Allah, hani-mana lundu nu-nu! Napareta-mu paretamamuala-ya. 9Nyumu mu-mbuhangu mamuala. Dangumu paura-ya na ma-kaputingu; jia duyaka i Allah. Na Allah-mu. Hina pindi-kau nyumu hi-nawua-ngagau tembi maraku pambaha eti wangu-marihi-nja da angumu. Wana.10napanimbu i Allah, nyumu dou Miri, la kawunga-na mu-padika-nya na tana. Dangu nyumu mikima maraku limanya na awangu. 11Nuda mbuu ndabada napa-da da-mulungu-ha, dangu dambuu hama tuna paki, taka nyumu dumu ndao panjilungu-a. 12Yiana na hanggubu awangu mu-palapitu kalembi-nya napa, taka hiu pahilu wanya, hangia. Taka nyumu dumu ndau panjilungu-a napa, dangu nda jia ningu-a hupu njapuna na lurimu, wananya.13Ndedima na-nahandakangu i Allah papanii tuna yia la haatu papaliawa. Mandapu- kau lakawana-nggu, ka lupa- kupanyaku- ha lai Nyumu da papa- muka, nda wana-a. 14Jaka tuna nu, ka nggara- haka duda da papaliawa? Nyuda jiaha da ngahu malumuNya i Allah dangu da papa raha-na pandula-ha da tau da manduma-nya na manangu ngeru

Chapter 2

Na manangu na manda najarungu 1Tuna nuduka hilupangu tapamandu langataka- manjaka badi da lii papiakangu lapawainda.2Da lii langu pambada piakada da papaliawa la boku la mangilu- nda ma-deningu- maha, taka na tau na mapangga-ya dangu na manda nunjuya nangala-nya tuda himbalu-na. 3Narihi- aipa duna na manangu narihi hala wala-nja nuda da lii langu! Jaka nda ta eti wanya nuna na manangu, nda tamara-a lahukungu.Nadu ba i Miri wikima nama bobaru mangilu-ya mbada wuangu daka mbuti lai nyuta ba madeningu-maya. 4La piarada nuda. Na-pamandu-nya napa- hakahingu-da tau parainai i Allah wanguma-matu pa- hangatarungu dangu tanda manda ningu hamangu, hinapaba-berinja pa wuana na ngahuna iAllah nunjunya na pambuha wikina.5Da papaliawa nda da ngalangu-a kuaha welingu lai Allah la pa- paretanya na tana bidina manamu-ya nu na tana na papanii wanda yiana. 6Taka ninguma pa- tulihu la hilh hau pangia la huratu matua, nggara-mayaka nu na tau, dou Allah, hiu namuya? Na tau duna tau-ma-aya. Na nyuna mu ihili bianya!7Ndumana la rehi dan mapadikaggitu mu- pangia wawaya hawutu welingu la papaliawa muwua-nya bunjuku dangu tembi, 8Dangu mu- pakata-nya kuaha la mbuu ndabana, na mawana jia ba tuna, i Allah Ama na-mapadika-nya na tau pa kuaha-ya mbuu ndabana; jaka wana, nuna ihina nda jia ningu-a manda karuduku-nya na tau, wana duka nu. Jiapakai ba tuna, ndata ita-aya nahu na tau bana kuaha-ya mbuu ndabana.9Taka mbada ita- ndanyaka bana kuaha i Yehu! Nda nggi tuna-a mandaina Nyuna ba papawa-ya hawutu welingu la papaliawa. Matawa ba ruku hamu etina i Allah kapeku meti lumu-nanya nggubulu-na na tau pinu tana ta ita-ya nahu Nyuna pa wuangu-ya ngia pamandapu ma-bunjuku dangu patembi, nadu ba mbada mayila lundu meti-naka. 10Raka-mana duna i Allah- na-madika-nya mbuu ndabana ndmd pawuku wikina-na pawiti-nya i Yehu na ma-pamanangu malanyapu pali ningu lamayila jia ba tuna nu peku-naka i Allah pawunda-ya na tau dangu duna. Bunjuku- karia-nya i Yehu. Ma-a ba Nyunamaka duna ma-bunggahu-nja anda kapeku pamara-ha.11Yehu na payaha-nja da tau welingu lanjala-njala-da; Nyuna nu nama-payaha-nja dangu Nyuda da-papayaha-na, ha-atu Ama-ma aha. Tuna nuduka hindana na-makia i Yehu, papiaka ba angu dedi-nanja. 12Yehu na panii-nya i Allah, kabuabaru-nja napa da angu dedinggu rukumu Nyumu. Napa kuwotu-nggau Nyumu da-a lapa-jamburu-da” wana.13Napanii-mbu i Yehu, jiaya i Allah Ama nangia pamonu-nggu, wana Dangu nahili panii-mbaui,Yungga yia. Karia-mada Ana pawua-nangga Nyungga i Allah.”wana. 14Rukuda da tau nu ananggu-nja ba wana-nja, ba tau ma-ngalangu pameti-ha, ka pahamangu-nanyaka wikina i Yehu dangu Nyuda hina luri la huri tau Nu hi tuna nu-napawunda-na ka peku palaru-nanya i kambaliku nama kuaha-ya na pameti wangu rukuna na meti Nyuna. 15Tuna nuduka ba-na pahala-ha da tau papa-atangu la ngala lurida parai pa-mangadatungu meti.16Nu luahangu-nanyaka ba nda jiaha da papaliawa-a da pandula-na taka jiaha da walana i Ambrahamu duda. 17Na ihina nuna lupangu nahamu-manja badi la ngga-nggarada angu dedina, wana duka nu ba tuna nu peku naka panjadi Ratu Bokulu ma-tuturu dangu mamila etina. Wangu lumungu-na na matuna nuduku hi peku jamangu-da danjalana na tau. 18Dangu rukuna ba mbada padangu-naka mayila dangu ba mbada kamanyaka, peku ndula-nahaka da tau dapa-kamangu.ma-a ba pambada kamangu-duya Nyuna wiki dangu mbada-manyilanaka.

Chapter 3

I Miri Yehu Narihi Bokulu-pa Welingu Lai Muha 1Angu dedi. Angu-nda patau karitu papa auna i Allah! Mala pangada hamu-manya badi yiana i Yehu! Na paihiku-nya Nyuna paraina i Allah panjadi Ratu Bokulu la Anggama payapa-nda. 2Na- tuturu-ma duna lai Allah nama mbada pindinya la parama nuna hama tuna i Muha ama-ngu bana tuturu pa-palaku-ya na parama-na la uma Allah. 3Taka i Yehu duna na-parakangu-ma pa-ngalangu tembi-maraku ma-parihingu welingu lai Muha. Nadu na tau na mawulu uma ba parihi tembi welingu la uma nuna. 4Deningu-na nimbihu-da da uma ba ninguma mawulu-ha, taka na mawulu-ya mbuu ndabana. Jiaya i Allah duna.5Muha na tuturu-ma duna bama-lumu-nya da-a la uma-na i Allah dangu la pa-pataka-nya na papanii-na i Allah la rehi na-manamu-nya. 6Taka iKaritu duna na-tuturu ba ana-ya, na makata-nya na uma-na i Allah. Nyuta maka yia umana i Allah jaka pa-daingu ringgitu-nda dangu pa-daingu mandungu-nda la eti-nda pangala-nya napamonu-nda.Pangala-Nyauwa Patundu-nya I Allah.7Jia ba tuna nu, hama tuna papanii-na na ngahu-na I Allah. La lodu nahu, jakai rongunya na wai liina I Allah. 8Ambi malihu-du hama tuda da boku la mangilu-mi, ba da katadaku lai Allah, hi dakama-nya I Allah la marada wara.9Lai nu dakama-ngga parai da boku la-mangilu-mi, dangu dakaka-ka, wana I Allah, jiapa ka mbada ngita-danja da pawunda-nggu ba patu kambula ndauna mandaina, wana. 10Jia-duyaka hikuhangga-nja hi kupanii, naingu-mana ba nda tuturu, dangu nda dabihu pa-karuduku-nja da hupu linggu, hi wanggu. 11Kumbeni hi ku-harangu, Nda jia ngalangu ada patama la tana nuna la pa-hangahu dangga Nyungga, wanggu, wana.12Oi angu dedi, manggangu ka ambu ningu ha atu lai nyima ma aka-tu etina dangu manda pawai, hi na-kandulingu ba nama raunya I Allah maluri! 13Jia ba tuna, ambu ningu ha atu lai nyimi pa-panyuanga ma akatu hina-ndubaku-nya I Allah, matawa kai marangga panaungu dangga angumi nimbihu lodu ba talanga luru-ndapa la rehi nahu, nu na lodu Nahu” ba wana la huratu matua.14Nyuta mbudaba-nda angu pajarangu-na I Karitu-ta mili aru nyuna takata undu-nya nama-mandungu la etinda piti welingu la pakiri-na lundu hupu njapuna. 15Yiana-na na patulihu la huratu matua, jakai ronguya na wai liina I Allah la lodu nahu, ambi malihu-du, hama tuda da boku la mangilu-mi ba da-katadaku lai Allah, wana.16Mala nggamu haka wami da marongu-ya na wai liina I Allah hi katadaku biada-nyai lai Nyuna? Hi jia ndaba-maha da tau pa iru ngandi-na I Muha welingu la mehiru, wangguka? 17Dangu ka nggamu-haka da pa-mbenina I Allah la patu kambulu ndangu mandai-na? Jiaha da matuu manjala, hi da meti hadaparu la marada tialangu, wanggu-ka? 18Ba tuna yia na harangu-na I Allah, nda jia ngalangu ada patama la tana nuna la pahangahu dangga Nyungga wana ka nggamu-haka duda da pala ana I Allah? Jiaha da tau da ma-katadaku lai Allah, wanggu-ka? 19Nu piduda-nyaka nahu, hi nda da-ngalangu patama ba ruku nda pawai da lai Allah.

Chapter 4

Narandingu Nduma Pangia pa- Parendingu-na i Allah 1Jia ba tuna undungu-mana-nyapa duma na randina i Allah. Dangu napa nawua-ma-ndanya nu na hangahu na pambada randi-nda. Jia ba tuna, matawa ka ta mangga-ngu ka ambu ningu haatu lai nyimi na manda ngalanya na hangahu parandi-nanda. 2Nadu nalii manangu nuna pambada pa-takangu-yaka lai nyuta. Hama tuna lai nyuda. Na nyuna nda ningura. Linguna nu na lii langu lai nyuda. Na duba jiaya naro ngu-danya nuna-nda dapawai-a.3Taka nyuta mapawai tangala-nya duta na hangahu parandi nanda i Allah. Nuna napata-ngangu dangu na papanii-nai Allah “ Nyungga ku mbeni dangu ku harangu, Nda jia ngalangu ada-patama lapa-hangahu dungga nyungga, wanggu, wana. Napanii tuna nu i Allah jiapa-kai-ba mbada njapuna na parama-napiti welingu ba napa-dikanya yia na pinu tana. 4Nadu rukuna na lodu papihu wana ba nidunya napa-tulihu la Huratu matua, la lodu papihu wana hangahu-nanyaka i Allah welingu lambua ndabana na parama naka. Bawana. 5Rukuna nuna nimanyai na pa patulihu, nda jia, ngalangu-ada patama la tana nuna, la pangahahu dangga Nyngga, bawana.6Jiaba tuna na nyuda da marongu mangilu-nya nalii mana ngu nuna, nda ngala -anya nuna hangahu-maa banda dapawidu. Jaka tuna nu luahangu-nanyaka ba ningu tau hawiangu mapeku pangala-nya nuna na hangahu. 7Nadu ba nahili kawuku- duya nahili- ha lodu i Allah, nalodu nahu ba wana. Ba nda pira mbua ndaungu biapama palangangu ba napamii i Allah la ngaruna i ndautu rukuna yiana, hama tuna na patiki nu kawai. Jakai rongunya na wai liina i Allah la lodu nahu, ambi marau -du” ba wana.8Lati jaka mbada wua-nanjaka nuda da tau parainai i Yohua na hangahu parandi-na i Allah, nda jia panii-anapa lati i Allah rukuna na hili hau lodu. 9Jia ba tuna, nduma ba-njaruna i Allah ni-manyapa napa ndi-na la pahangu hama tuna i Allah ba nahanga hula lodu papihu wana. 10Nadu natau na ma-ngalanya na hangahu parandi nanya parainyai i Allah, napa na-hangahu- mbu welingu la parama-naka, hama tuna i Allah. 11Jia batuna, matawa kata pari-ngangu langa taka ma palanga-nya na ngahu parandi nanda i Allah. Kaambu ningudu haatu lai nyuta manda lii hama tuna nyuda amangu, rukuna banda dapawai lai Allah.12na pulu nai Allah pulungu luriya dangu na maka na rihi pahataraya welingu la hapanda madaka mbeli mbapa. Na pulungu nuna na tanju parapangu la pakawari hamangu dangu ngahu: lupa kawohuku dangu tambiliku, lupa na pi parapanya na kanandingu na pawuku eti tau. 13Ndaningu papadikangu makabeli la hanggana i Allah. Mbu ndabana pangitanya dangu na tambunggahuma a la mbara matana lai Nyuna na ngia pahiama ninggu nda.I Miri Yehu Hupu Ratu Bokulu-ya 14Tuna nuduka hilupangu takata undugu-ma badi la papiaka-wainda. Nadu banidunya lai nyuta na hupu ratu bokulu-nda, nambada tama lundungu la hanggana i Allah -jiaya-Nyuna maka i Yehu na ana Allah. 15Na ratu bokulu-nda ndajianda pi-ananya da lamanga-nda. Taka pambada kamangu-yaka la mbuu nda bana, hama tuna Nyuta; jia-aya banda ningu njalana! 16Jia batuna nu, matawa ka tatoru mbeni paha-ngirinya i Allah nama-pareta wanda nama eti. Napa i Allah namila- nda eti hina-pakanyuru-ta kapeku pa-ndu langu la rehina.

Chapter 5

1Nimbihu ratu bokulu papindi-ya welingu la banjaru, hiwatu ya la palumu-nya i Allah huruda nyuda. Na parama-na-jiaya lapawotu hunggu maraku lai Allah pa-jamangu wada dan njala. 2Na ratu bokulu wiki nadangu, mai duna na malingu-na langga -nggara, jia batuna nuhi peku wanguna mamalijangu la tau manda nggara papina dangunu ma njarangu. 3Taka rukuna ba na-malijangu- mai-duna nyuna jia-du-yaka hi lupa nawotu badi maraku ruku njala, nda mbulungu bia njala banjaru, taka ruku njala wiki mbuna.4Nda ningubu haatu mawatu wikina la panjadi Ratu bokulu. Hi nanjadi ratu bokulu na tau, jaka napaau-ya paraina i Allah-hama tuna ih harungu. 5Tuna numbu i Karitu. Nda nawatu-a wikina la panjadi Ratu Bokulu. I Allah, wikima duna na mawotu-ya. I Allah napanii-nya, Nyumu anangu-nggau; la lodu nahu- maka aba ama- mungga, wana.6Napanii-mbu i Allah la hau pangia. Nyumu ratukau lundu nu-nu, hama tuna i Ratu Melkihendiku, wana.7Larehi lurina i Yehu jia-la pinu tanana na-hamayangu dangu kaladaku-na lai Allah paringu wai matana, na mamaka pa-pahala-ya nyuna welingu la meti. Dangu rukuna bana pawawangu wikina lai Allah ba natembi mara-kuya, ka rongu-nanyaka. 8I Miri Yehu duna Ana Allah-maya, taka jiapa-kai batunanu, na-papikangu-ma pa-karadakuba jiaya na-padangunamayila.9Ba halaka patuya ma-pahala langataka, ka jiaya Nyunaka na pingi puala manangu lundu nu ndama mbuu ndabana na tau ma-karadaku lai Nyuna. 10Taka i Allah na paluaha-mbunya ba jiaya Nynaka na Ratu Bokulu, hama tuna i Ratu Melkihendiku!Nama Laku Nunju-ya I Ngahu Matua 11Jaka jia-yaka na mandapu na i Yehu ba Ratu bokulu-ya nadangu-mapa lati napapiaka-nja ba wanggunggai, taka-nda namuda lapakaluaka-nya maa ba ndai nanggadupa jangapu-ya.12Tuama-mana nyaka lati na rehina ba raka ngguru kai, taka jiangu biapa baningu badi ma-piaka-nggainja da kawunga pakiri-na na puluna i Allah. Ndedi-mapa i-ngalangu pangangu ma-mandungu; paka ma-unungu wai huhu-ma-a kaipa. 13Na tau na ma-unungu ipa wai huhu, Ana rara dunyapa; ndedi-mapa najara-nya jaka nggara-ya-nama-padenginu dangu na manjala. 14Na pangangu mandungu tungu ma-matua-ya da mbada ndamangu, hi da-ngalangu pahia-kanya na mahamu dangu na-manjala.

Chapter 6

1Jia batuna nu, matawa ka ta-pangalangu la nuana na lii pa-piakangu rukuna na matua luri tau karitu, dangu ambu dira-ana la pa katana-ya na lata kawunga pa-piakangu la anggama-nda. Ambu tahili beli dunyapa na lata pa-piakangu ba na manda lingu ba-pawaima badi lai Allah. 2Jaka ndiana na kawunga pa-piakangu ruku pa-runungu jaka ndia rukuna na pa-damba kungu lima la tau, jaka ndia na hukungu ma palupangu. 3Jiaya jaka wana i Allah, matawa kata-pangala-njanuada nuda da lii pa-paakangu.4Nadu, da tau da mbada kandulingu, nda-napeku-apa lapa-kapipi beliha. Nyuda amangu mbada ninjaka la-hambila-na i Allah, dangu mbada pada danyaka na pa wua-na Nyma. Nyuda mbada kuaha-mbuna-njaka paraina ngahuna i Allah. 5Nyuda mbada ndama-danyaka ba mahamu-ya na puluna I Allah, dangu mbada pada-danjaka da pawuana dama- patahu la rehi na manamu-nya. 6Taka halaka nuhi kandulingu biada-nyai? Nggi peku na kaka lapa kapipi beliha kada-panjilingu welingu lanja-njalada. Nadu bahili harika-danyai na Ana Allah hi datuya lapa-pawawa-ya la hangga madangu.7Na tana na pa-manga panu wai urangu na makali purunya. Hi na patumbu-ya na matumbu na maningu lingungu la tau mapuaka-ya na tana nuna na-pamaringu-ya paraina i Allah. 8Taka jaka na tumbu bianya witu dangu rii madaka, kanda ningu-apa linguna nuna na tuna. Hi na ratunya napa paraina i Allah dangu hi tunu palapu-ya la hupu njapuna.9Na nyuna ha angu dedi pambuha-nggu jiapa-kai ba panii tumanu, da-mandungu biada etima rukumi nyimi. Mandungu madanya da etima ba mbada ngala-minjaka da marihi hamu. Nu da kanyuru da anguna na pamanangu wami. 10I Allah duna nda Allahmanda tanji-aya. Na ndambula anya na parama-mi ndu-mana Nyuna, dangu na ambuha-minya Nyuna bai paluaha-nya la lumu-minja da angunda pa tau pawai amangu dangu nahumbu.11Marinju halawala-manya kapa-daingu ajaru-mi nimbihu mi lundu hupu njapuna, hi lupangu i ngalanya nu na pamomonumi. 12Ndama-mbuhangu-a kai mayau. Taka na pambuha makai luri hama tuna da tau da mangala-nja dapa randi-na i Allah, ruku pawai lai Nyuna dungu ruku-pa-daingu-nedingu-dNa Randina I Allah Nda na Panjilungu-a. 13Bana- parandingu I Allah lai Ambrahamu, na harangu ba- jiangu-ma napa na- pahara-nya jak nggaranya na pambada randi naka. 14Taka ba nda ningu marihi jangganya I Allah, ka- harangu wangu nanyaka tamu wikina. 15I Ambrahamu na-patoru-nya ba nade- ningu, kangala-nanja ka da parandi- nanya I Allah.16Jaka na- harangu na tau, nahara wanya na tama tau hawiangu nama rihi-nya Nyuna, nuna naharangu na-pakamandalu-ya nama padanya napa-njanjingu. 17I Allah nambuhangu pa- kawandi-ya la tau nama-ngala-nya na-parandi-na ba ndana haleli-aya na-pawukuna. Tina nuduka hi-napamandu wanya harangu na-parandi-na. 18Nu badua ngiada nda-da haleli-a; I Allah duna nda-peku kambal-liku-mana lapa randi-na dangu laharangu-na. Jiaba tuna nu, nyuta mambada handiara lai Allah, napanau pam-bangatu-nda lapa kata undu-nya na-pamonunda namani-nya la hangga-nda.19Na monungu-nda beri watu labu matama tanjiku-ya dangu nangia pakata undungu-nda hi taluri ngadu. Namonungu nuna na-parapangu la hambeli din-di tiara la ruawa mahupu matua la uma-na I Miri La awangu. 20I Yehu mbada mangilu nanda-ka anda lai nu, dangu mbada tama naka lai-nu ba nanjadi ratu bokulu-nda lundu nu-nu hama tuna I Ratu Melkihendiku.

Chapter 7

IMBARI KAWUDU 7 I Ratu Melkihendiku 1Nyuna I Melkihendiku hanganji la halim-ya. Ratu na I Allah mahupu djangga. Ba nabeli-ka pabiara-ha da hangandji paraina I Ambrahamu, lua-nanya-ka patabuku-ya paraina I Melkihendiku hina-pakanyuru-nya. 2Ka wotu nanya-ka I Ambrahamu lai Melkihendiku hangia la hakambulu welingu la mbuu ndabana da pariba-na.[Nyuna I Melkihendiku, jaka haleli-ya na ngara-na.”Hanga-nji mamuala,” wana duna, tak ba hanga-nji hilumu-nya jaka haleli-ya,” Hanga-nji peku,” wana.] 3Rukuna yiana I Melkihendiku nda ningu-ma lii kaluaka ba ningu ama-na jaka ndia Ina-na jaka ndiakai boku la mangilu-na, nda ningu-mbu kaluaka dedi-na, jaka ndiakai kaluaka metina. Nyuna pa-pahamangu-ya la Ana Allah” nyuna ratu ma-palupangu-ya.4Nu ita ndanya-ka ba dira bokulu-ya I Melkihendiku: bokulu tuna numaka hi lupa nawotu-nya pa-hakambulu wada welingu la mbuu ndabada da pangala naka la pahanjalungu nyuna I Ambrahamu, na boku lamangilu-da. 5Ninya la uku Anggama Yahundi ba lupangu-ma da ratu da ana umbuku-na I Lewi ba da ngalangu hangia la hakambulu welingu la ihi paraida da banjaru Ihurailu, nuda angu dedi wikida, jiapakai ba jia ndabaha ba ana umbu kuna I Ambrahamu-ha. 6Nyuna duna I Melkihendiku nda ana umbuku-na I Lewi-aya na nyuna na ngalangu-mbuu hangia la hakambulu welingu laka-nyuru-mbuyaipa I Ambrahamu lati wamu na mambada ngala-nja da parandi-na I Allah.7Langataka nda jia ningu-a mapanda-ya, ba nangia wawa mapa duna na tau na pa-pakanyurungu welingu lama pakanyuru-nya. 8Da ratu mangalangu hangia la hakambulu, tau mangalangu pameti-ha Taka nama ninya la huratu matua I Melkihendiku duna na mangalangu hangia la hakambulu, tau maluri pa-ngalangu-ya. 9Ta-ngalangua-mbuu patapu-ya nyuna I Lewi nama ana umbuku-nja dama ngalangu hangia la haka-mbulu welingu la tau Ihurailu mbada wotu mbuda haka nuda bajiaya nawotu naha I Ambrahamu L ai Melkihendiku. 10Jiapa-kai ka ndedi na dedi I Lewi tangalangu-mbuu patapuya ba mbada ninyaka da-a la ihina I Ambrahamu na boku lamangilu-na. Nu ba jiaya na-patabukuda I Melkihendiku dangu I Ambrahamu.11Ba-ngaru dapa da ratu lewi na uku Anggama Yahundi pawua-nya la banjaru Ihurailu.Rukuna banda natuama luana ba da-palaku-ya na parama-da da ratu Lewi la handakana. Ningu dukd badi hili ratu ha-atu mahama-nya I Ratu Melkihendiku, dangu ambu welina la kaluaka-na I Ratu Harungu duya! 12Nu ba tuna, jaka na haleli na mandapu-da da Ratu na haleli mbudu badi na uku Anggama Yahun13Nuna nu na-palana jiaya na mirinda: Nyuna welina la hau kabihu, dangu ndedi ha-atu-a angu kabihu-na ma- katangu parama ratu. 14Mbuu ndabana na tau napima-nya ba welina la kabihu Yahundi na Miri-nda; taka ndana tikima-ya duna na kabihu nuna paraina I Muha ba na-panii-nya rukuda da Ratu,I Yehu Ba Ratu Hama-na I Melkihendiku 15Na papanii-nda yiana narihi luahangu-pa ba jiaya na kawudaku-na na hili ha-atu ratu na-mahama-nya I Melkihendiku. 16Hiwotu-nya Nyuna la paratu, nda pa-panamatu-nya na huri lawiti tau-a. Taka napamatu-nya na lurina nama ningu kuaha-ngu dangu na manda ningu njapu-ngu. 17Nadu ba napanii na huratu matua, Nyumu ratukau lundu nu-nu hama tuna I Melkihendiku, “ ba wana.18Jia ba tuna, nahu na uku ndai pahangilu-yaka, ba nda na-undungu ap-pa dangu ba nda ningu ap-pa lingu-na. 19Na uku anggama Yahundi nda ana ningu-a pa-paraha-na manda ningu nyurangu. Tuna nuduka nyuta nahu hi pawuangu-ta hau monungu marihi hamu; hi peku hangiri-nda-nya I Allah.20Hinggilu-nai, nuna mbuu ndabana wangu pakarai-ya harangu welingu lai Allah. Nda ningu-a harangu tungu-nu ba wotuha paratu hawiangu. 21Taka bawotu-ya la paratu I Yehu pa-wangu harangu-maya, ba napanii -nya paraina I Allah, “I Miri mbada harangu-naka, dangu nda na-haleli aya napa wukuna, Nyumu ratu kau lundu nu-nu ba wana.22Nu ba tuna nu, kawuku randi marihi hamu-yaka I Yehu. 23Hili ni-manyapa na habata : dadanguma da ratu hawiangu, rukuna na-meti hindana padaingu na-payapa-da. 24Taka I Yehu duna naluri lundu nu-nu, jia ba tuna nawaingaba-na ratuna nda na-pala-a la tau ha-atu.25Jiambu-dunyaka hi namaka pa-pamana hala-nja da tau lundu nu-nu dama ngarangia-nya Nyuna la pahangiri-ya I Allah, nadu ba naluri lundu nu-nu la pakamahi-nja nduma lai Allah. 26Jiaba tuna i Yehu jia-yaka na Ratu bokulu pa-kalana-nda. Nyuna na-matua; nda ana nggara -a pahili-na jaka ndia panjala-nakai. Nyuna pa-pahinggilu-ya welingu la tau njala dangu pa-pajangga pa-hi pungu-ya wewlingu la awangu-ka.27Nyuna duna nda hama ada da ratu bokulu hawangu, da magandi manu-mapa maraku nimbihu ladu ruku njala wikana, hi mangapa rukuda da njala na banjaku-ka. I Yehu na-handakangu-ma-a duna pamange-jingu wiwkina lundu nu-nu, ba na-mange jingu wikina ba kamati maraku-ya. 28Na ungku anggama Yahudi nawatu bia tau ningu yurangu la paratu bokulu. Taka na ma -mala Miri-nya nauku nuna, na-parandi wangu harangu i Allah ba na wotu-ya pa-ratu bokulu, na Anana na pambada tuna ma-panangu manda ningu nyurangu lundu nu-hu.

Chapter 8

1Nuna panii-ma yiana-yama mapapi-ngi;ninya cai mutu na Ratu bokulu na matungu nu, ma-mandapu pa-pareta angu-na i Allah mahupu-mangunju la awangu. 2Nyuna nalumu-nya na parama ba Ratu Bokuluya la ruawa mahupu-matua, nu la mau tera langataka-na i Miri, na pa-pahada-na i Miri, na panda ruku tau.3Nimbinu-na na ratu bokulu-kapawatu-ya la pangandi mangejingu dangu maraku lai Allah. Tuna numbu na ratu bokulu-nda; ningu-mana badi pa-mangeji-na. 4Lati jaka la pinu tanaya, nda jia ratu-aya, ba mbada ningu- duka ratu mangandi-ha da pamangejingu nunjuya na uku anggama Yahudi. 5Na parama palumu-da ba ratuha ninu wai mau mara-ananya duna lati welingu la maninya la awangu. Mbada piaka-mana nyaka i muha paraina i Allah la handaka-na rukuna nuna, ka wuluya na mau terana i Miri ba wana, i muha, napanii i Allah lai muha, tangaru paku! Mbuu nda bana mu-wulu-maya badi nunjuya na ngerangu na pa pangi tangu-kaula palindi, ba wana.6Taka nahu i Yehu duna na-ngalangu parama ratu na marihi manganangu welingu da parama-da nuda da ratu. Nadu napa njanjingu-na i Allah dangu na tau jiaya-na pa-njanjingu na marihi hamu bana-palatangu-dula-randi na marihi hamu. 7Labi jaka nda ningu nyuruna na parandi-ngu na ma-man gilu, ka nda nggara ihi wangu ka turaya napa-randingu pa dambu wana.8Taka i Allah duna mbada hungguna-ka njala la banjaru-na. Hi napanii, rimangu, namunya tai na lodu, bo kutuya na pa-randingu bidi la banjaru ihirailu, dangu la banjaru Yahunda. 9Ndahama jiangupaku na pa-nandingu na patunggu la boku la mangilu- da la-lodu luanda-nggunja paluhu welingu la tana mehiru. Nyuda nda da-padaingu-a lapa-randingu patunggu la nyuda; kiringu nunadu hindaku-ihili-nja nyuda.10Taka nahu, yiana-yaka na pa randingu la banjaru ihurai-lu la lo lodu na manamu-nya, wana i Miri; napa kutuha da ukunggu la pa-ngadangu-da, dangu ka ku-hu ratu-hala etida. Nyungga napa ka Allah-dangga, dangu nyuda napa ka banjaru-ngunja.11Nda-da-panaungu-apa la angu nituda, dangu nda dapanii mbunjapa da angu dedida, tanda yauwa i Miri. Nda wada apa. Nadu ba datanda ndaba-maka ngeru, ka ma-matua-ya ka anakiada-yakai. 12Napa kujama-nja da njala-daka, dangu nda kuutu-ahapa da ndoku-dangnga, wanna.13Nu ba na-jakaru-nya napa-randingu mabidi, mamandai yaka dangu mamiri-yaka na pa-randingu na ma-wungangu, wana-duka nu i Allah; taka jaka nggaraya na mambada mandai, mareni lahupu-mbuna-nyaka.

Chapter 9

1Nu na pa-randingu nama-mangilu ni -nguma huri lumungu-na ningu-mbu uma ngia pa-lumungu tau. 2Na rua-na na mangia ngaba nuna uma tiara pa-wuluda Ruawa matua wandaya na tamuna. Lai nu ningu tanda-palita dangu ningu-mbu menja ngia patuu oti pa-mangenjingu lai Allah.3La mbara dalui, nu la hambeli-na na dindi tiara na-padua mbala wada, ninya na ruawa, ruawa mahupu-matua wandanya na tuamana. 4Lai nu ninya na ngia pawotu maraku papa-ndoi-welingu la amahu rara nangia patunu dupa, dangu ningumbu pati-pa-parandingu na pa-kadapu weli winggirungu amahu rara. Da-a la kuru pati ninya na kdihi marara na maningu ma-nangu, dangu na tokuna i harungu na mahambada kalunga, dangu da dambu kapa-mbalu watu ngia pa-talihu-ha da-hakambulu ukuna i Allah. 5Lai pinu pati nuna hi ninjai da madua da patau awangu, da maningu rau kapangu dama-paninu maunya na ninya i Allah. Pa rau kapada nuda pa-kadua-da da-hanggubu-nya na ndabi pati, nu da pa-jamangu wada da njala. Na nyuna na rukuda yiada nda peku panii mara hau-andanya nahu.6Tuna nuduka ba ahalu ndabaha. Danimbihu lodu patama da ratu la ruawa mangia nabana na uma tiara la pa pa-la-ku ya nawai ngiara-nda. 7Na matama la ruara mbara daluma na uma tiara nuna didiya na ratu bokulu ma-a Na handakangu-a hau ndaungu ba wunda-ya nuna nangandi wai ria paman-gejingu lai Allah lumunya nyuna wiki dangu lumuda da njala panda mbutina na banjaru.8Ba tuna nu na pawangu pahabuala-dunya-nyaka papaina nga huna i Allah, bani nyapa na ruawa mangia ngaba nu la uma tiara-mbedi nambuawa-a na ngarangia mohanggangu la ruawa mahapu matua. 9Yiana pa-pangiara wanguya na rehi nahu; nu da pa-mangejingu-dangu da banua maraku pangandi-da lai Allah ba nda damaka-pa-palanyapu-nya na eti dalu na tau na mangandi- mangejingu. 10Nadu da lii nuda ba ruku pangangu dangu pa-ngunungu lupa huri baha hangia-hangia-aha duda. Nudaka mbuu ndabada ba kalaratu pa ita wangu mata-aha duda dapa-namatu lundu tuamaya na lodu papindi-nanya i Allah.Na Wotu Hai-Langu la Parandingu Mandai 11Taka i karitu duna mbada mai-naka ba ratu bokulu-ya langara mahamu-ka da mbada ninja. Na mau tiarana i Miri nangia pa wunda-nanya na parama -na ba ratu Bokulu-ya ja-yaka na uam tiara na marihi bokulu manda ningu nyurangu. Nu nda ruku lima tau-aya; nda palewi-na la pinu tana pa-padikangu aya. 12Natama-nya na ruawa mahapu-matua la uma tiara nuna i karitu, na-handa kangu-a nduma lundu nu-nu la rehi nu anda nangandi-a nduma lundu nu-nu.13Na wai ria kamambi dangu na wai ria mini ruamba hapi dangu na-kalatu ana hapi, pa-paiharu-nja da tau iraku tundunya na uku anggama ka da-yahangu. 14Jia ba tuna, jaka na-payaha-nja da iraku-da da tau ruku wai ria dangu nuna na kalatu, ka manau-naipa duna na wai riana i karitu! Rukuna i ngahu ma-palupangu, na mangejingu wikina i karitu lai Allah ba maraku manda mingu nyurangu-ya. Na wai riana na-payaha-nja da eti dalunda welingu la lii anggama manda lingu, kata lumunya i Allah maluri. 15Tuna nuduka hi mali padua la papa-randingu bidiya i karitu ka peku ngalada-nya na kanyuru pa-lupangu na pambada randi nanja paraina i Allah da tau da pambadapa-auna. Hi natumbu nuna mbuu ndabana ba mbada ningu-duka mameti, nu i karitu; na metina nuna na-pahala-hada tau welingu la njala pawunda-da ba pawangu-yapa na parandingu ndai.16Wadu jaka ningu huratu randi la ngiara kangiha-nja dapa banjalu, ningu badi mbati ba mbadameti-naka na tau narandi-ya. 17Nadu na haratu randinga la ngiara kangiaha-nja da pa-ba njalu ndedi pawangu-aya ba naluri dupa na tau maruku limanya. Hinapa duna jaka mbada meti-naka.18Tuna nuduka hi pamandu wanya wai ria mai badi nuna-parandingu na ma-wungangu. 19La mangiluna na-pataka nda banya na pareti rukuna na ukuna i Allah la banjaru ihirailu paraina i muha, halaka nuhi napiti, wai ria ana hapi i muha dangu wai ria kamambi bumbu, hi na-paroku-nya wai, hi na-paiharu wanja karangga hihupu dangu wulu mbimbi rara atuna-haratu-da da ukuna i Allah dangu na banjaru ihirailu-ka mbuu ndabada. 20Ba talanga wundaya nuna na panii i muha, yiana jia-yaka na panunju-mami badi’ wana.21Tunaka nu hi na-paiharu-mbunyai wai ria na mau tiara na i miri dangu da kanaingu pa-lumungu wanguka paraina. 22Tuna numa nunjuya na uku anggama Yahudi, tika pambuu-ndabada-ka amangu ba payaha wanja wai ria-hi peku jamangu-da da njala mbulungu-ana jaka ningu wai ria mambungu.Ba Kameti Maraku-ya I karitu Na Puadahu Njala 23Tuna nuduka na pawangu ba payaha-manja badi da-mahama hadanja da maninja la awangu-ma duda kameti, marihi hamuma badi pawangu. 24Nadu i karitu ba nda tamangu-nanya la ruawa matua paruku lima tau-a, na maninu maunya na ruawa matua na ma-langataka. I karitu tama-nanya la awangu-ma duna; lai nu nahu hurungu-nanya la hanggana i Allah lumunda nyuta.25Naratu bokulu Yahundi natama nimbihu ndaangu la ruawa mahupu-matua la umana i miri ba ngandi wai ria heu banda. Taka i karitu duna ba natama nda jia-aya la pahau dangu pa-mangenjingu wakina. 26Nudu jaka tua-manaka nu, mbada pahau dangu-dunaka badi lati pa-pandangu mayika weli mula weli talangu. Taka nahuna pa-itanda la rehi mala miri, ba na-nandanguma-a duna pamai la panu tana la pa-puadahu njala ruku mangeji-ngu-na wikina.27Mbada hukutu-mana-nyaka paraina i Allah ba na-handaka ngu-a pameti na tau halaka hi mangu parata-nya wai ngiarana. 28Tuna numbu i karitu ba na-handakangu-a -pa-wangejingu wikina la paduku-ha da njalana na madangu. Hapa tayi nahili mai beliya la pa-dambu wana-nda jia-aya ka panjapu-ha da ruku njala, taka ka pamana-nja da tau da mane-dinya na maina.

Chapter 10

Nameti-na Miri Yehu Karitu na Handakangu-a-lundu nu-nu 1Na uku anggama Yahundi nawangu pa-lamaru-a ba-na pi-nuna manja da mahamu da manamu-nja, banda jia pakuya nuna hada langataka-da. Nuna na uku nda nangalangu-a pa-palundu-nya i Allah ba nawangu pangandi maraku. Jiapa-kai kana nimbihu ndangu ba nawotu manu kameti maraku ma-hamangu. 2jaka mbada payaha langataka-manjaka lati da njala tau da malumunya i Allah, kanda hili ningu ndaku-a duna pandanguda njala, dangu nda pahili wotu-apa kameti maraku. 3Taka nama—luahangu, jianihai-ka da kameti maraku pawotu la-nimbihu ndaungu dama-panamu-nja da tau rukuda da njalada, 4Nadu nawai ria hapi dangu wai ria kamambi bum-bu ba-nda da-ngalangu-ma duda pa-pua dahu njala.5Jia-duyaka ba nataka-ka i Karitu la pinu tana, hi napani-nya i Allah, nda kameti maraku dangu mangejingu-a dumu pambuha-mu, taka na nyuna mbada payiama munggaka tada ihingu. 6Nda kameti maraku patunu-a pauara-mu jaka ndiaa nda kameti maraku pa-jamangu wangu njala-mbu. 7Hu kupanii-yia-nggaka yia, ou Allah! Mainggu-nyaka pa-patutu-nya na pawuku-mu, hama tuna na pa-huratu la huratu matua rukunggu nyungga, wana hi wana.8La kawunga-na napanii i karitu, nda kameti maraku dangu ma-ngejingu-a dumu pambuhamu; nda kameti maraku danda patunu dangu nda kameti maraku ruku njala pa uara-mu, wana. Tuna nu na panina i karitu jiapa-kai ka pa-panatungu la uku anggama Yahudi-ha ba wotuha nuda da kameti maraku mbuu ndabada. 9Halaku nu hi napanii i karitu. Jia-nggaka yia ou Allah! Mainggu-nyaka pa-patutu-nya na pawukumu, wana. Jia- duyaka hi na-pahangilu ndabaha da kameti maraku da ma-wungangu paraina i Allah, taka hi na-pahilu wanja kameti maraku-na i karitu. 10I Yehu Karitu mbada patutu-nanyaka na pawuku-na i Allah hi na-mangejinguwikina ba kameti maraku-ya. Rukuna na mangejingu-na nuna ba nahandakangu-a panunju-ya lundu nu-nu ka payaha ndaba-nanjaka welingu la njala.11Nimbi-na na ratu Yahundi na pahara-nya na wai ngiarana nimbihu lodu ba ratuya, dangu na-panutakungu pa wotu-hada kameti maraku ba jia-jiama-aha. Taka da kameti maraku nuda nda da-ngalangu ndoku-a pa-puadahu njala. 12Taka na nyuna, i karitu duna hau-a kameti marakupawo tu-na na pa-jamangu wada da njala,taka na kameti maraku nuna na-undungu-ma duna ndumana . Lundu nu-nu. Ba nahala-ka pawotu kameti maraku, ka-mandapu-nanyaka i karitu la kawana-na i Allah hi anguda pa-pareta. 13Nahu patiangu-nanya padua i karitu hi lundu na-panyaku-ha da papa-naka paraina i Allah. 14Jiaba tuna nu rukuna na kameti maraku ba hauna, mbada palundu-nanjaka la nda ningu nyurada paraina i karitu da tau da pambada payaha-na welingu la njala.15Na Ngahuna i Allah na- hakahii-mbu-nyaka lai nyuta ruku na jiana. Ba napanii na Ngahuna i Allah. 16Yiana-ya napa-randingu na parindingu na parindi-nggunja napa la lo-lodu na manamu-nya, wana i Miri, napa ka kutuha da ukunggu da-a la etida, dangu ka ku-huratu-ha da-a la pa-ngadangu-da, wana.17I Allah napanii-mbu, nda ku-utu-ahapa da njalada dangu da akatu-da, wana. 18Nu batuna pambada jamangu-haka da njala dangu da iraku, nda nggara ihi wangu-apa la pawotu maraku pa-jamangu wangu njala.Malawa Ka- Tamare -Ninya I Allah 19Jia batuna-angu dedi, rukuna na metina i Yehu, ka toru-mbeni-ndanyaka patama la Ruawa mahupu matua. 20Ba mbada luata-nandaka ngarangia mbidi i Yehu, nu na-ngarangia na mawua-nda luri. Na ngarangia nuna nalii ningu la dindi tiara, nu na tada ihi wikina i Yehu. 21Dangu ba ningu-ndaka nahu ha-atu ratu bokulu, na ma-ta-nara ya na umana i Allah. 22Jia ba tuna nu, malawa kata- mareni-ya i Allah mangu-tanji eti-nda dangu mandungu pawainda; wangu eti pa-payara hu welingu la kaduku-nya na njala. Dangu da tada ini pambada baha wangu wai kahingiru.23Matawa ka ta-pamandu-manya na papiaka-nda rukuna na pamonu-nda, nadu ba pa-monungu-maya duna i Allah dangu na-patutu-manya duna na parandi-na. 24Dangu matawa ka ta-maranga pa-hamata dangga angunda, kata-manangga pahani dua wiki la pambuha-nya na angunda dangu la pawunda mahamu. 25ka ta-pauhi manuma dangga angunda, ambu hawia-ngu. Manau tuturu-manda bani lapa-marangga pa-undungu dangga angunda. Nadu ba tapi-manya ba nda namandai-apa na lodu takana i Miri.Ambu Lawa- Dunya i Allah. 26Nadu jaka mbada taka-nandaka pulungu ma-tubangu welingu lai Allah, taka hi taharawuku bia-ya patuku manu manjala, kanda hili ningu-apa kameti maraku pa-puadahu wanjada njalanda. 27Na maninya lai nyuta mbulungu-ma ana bata-hanuabaku-ya ratananda wai ngiara i Allah dangu na epi hangana na ma tunu palapu-ha napa da bau da ma-ndubaku-ya nyuna!28Na tau na manda patutu-nya na uku pawua-na i muha pa haku pameti-ya dangu nda pa-jama-anya, jaka madua matai lu na ma-hakahi-nya ba njala langataka mananja. 29manau mbotu-naipa duna na hukungu napa-panggunangu-ma badi la tau makali-lijaku-nya na ana Allah. Na tau nuna na rakaba-ya na wai ria pa-randingu-na i Allah. Nu na metina i Karitu na ma-payaha-nya la njala. Nyuna napa akanya i Ngahu na ma-wuangu pa-namungu.30Tapi-manya nggamuya nu Nyuna nama mbada panii, napa hukungu! Na mawana. Dangu na napanii. I Miri napa na-patanda-nya wai ngiarana na banjaru-na, mawana. 31Nda uku mara-daputa jaka ta-yamihu la limana i Allah maluri.Paman-ndu Nyauwa Na toru mbeni Dangu Na-Malijangu32 I namu-mayai badi Angu dedi, nggi-nggikina na lurimi larehi na ma-lapahu la rehi nuna, ba nahala pa-handaraku-nggai hambilana i Allah. Ba dira mayila-kai; na nyuna daingu-mami bai pajarungu dira matiki. 33 Talanga handaka-na da-pakalana-kai dangu manda hamunya ba da-palua-nggai lima la hangga madangu. Talanga han daka-na mitanggu mayila daa-mbunja nyimi dang nyuda da pa-paluangu lima tungu nu. 34 Dangu bai hawina karian-ja da tau ma-ngiangu la umakapatangu. Taka ba wahi ndaba-haka da mangumi, inggepi mbaha eti biaya nuna, ma-a bai pidunya ba ninyapa na mangumi na marihi pahamu, na ma-padangu lundu nu-nu.35Jia ba tuna nu, matawa ka ambu dambua-tadu da monungu mi nadu jaka daingu-mami la wai, nadangu-ma napa na wundami. 36Ipa-patangu-ma badi, ka peku nunju-minya na pawuku na i Allah, ka peku ngala-minya na parandina. 37Maa ba pa-tulihu-duya la huratu matua, ba ndapira-ama-napa, ba naluu taka nyuna na manamu-nya; dangunda jia pare-rehi-ananya na maina.38Hamanai na banjaru-nggu na mantaji napa napawai hi naluri taka jaka ningu la huangada ma-kandulingu, ka nda ku mbuha-anya napa, bawana. 39Nyuta duta nda banjaru ma-kandulingu, dangu ma-njarangu ata. Taka na nyuna banjaru mapawai lai Allah-ta dangu-papama-nanguta.

Chapter 11

1Napawai ba wanda jiaya na-mandungu langataka-na laeti-jakanggarahada pa-monungu, nu jiaduya-ka ba mbada ninjaka la cima da kawu-da panda ngita wangu mata. 2Rukuna ba pawai da tau la handaka-na hi nambuha-nja paraina i Allah. 3Rukuna ba pawai, hi tapinya ba na paluna i Allah na ma-padika-nya na pa-nggubulu awangu; jia ba tuna, nggaraha da pangita-nda dedida welingu la panda ngita.4Rukuna ba pawai hi ngandi kameti maraku lai Allah i Hambilu, nu na kameti maraku na marihi-nya na kameti maraku-na i kangu. Rukuna pawaina nuna hina-nggepiya i hambilu paraina i Allah ba tau hamuya, nadu ba na-luahangu bana nggepi-ha da pawotu-na paraina i Allah i hambilu duna mbada meti-naka taka rukuna na pawaina hi re-reu bia napa lundu nahu.5Rukuna ba napawai, hi nda mameti i Henuku, na nyuna pa-padita-ya hi karai-ya lai Allah. Nda ningu-a tau mahunggu-ya, maa ba mbada padita-nanyaka duna paraina i Allah. Pa-tulihu-mayaka daa la huratu matua ba ndendipa pa-padi ta-ya i henuku, nali-maya na etina i Allah. 6Jaka nda ningu pawai, nda ningu-a ha-atu tauma-ngalangu paliya na eti-na i Allah. Nadu na tau na ma-lihi-nya i Allah nawai-maya badi ba ninya i Allah. Dangu ba-nawua-nya wundana na tau na ma-himbuya Nyuna.7Ruku pawaina hi napanii-nya i nuhu paraina i Allah rukuda da madedi la lodu ma-lamiri, da pandedi ngitana. I nuhu naka-ruduku-nya i Allah hi na-pandai-ya na kapalu lapa-pamara wanya dangu na kuru umana. Nu hi hukunya na pinu tana, taka i nuhu duna tau hamanya wananya paraina i Allah rukuna na pawaina.8Ruku pawaina, na-karadaku lai Allah i Ambrahamu ba na-radunya hina paliawa-ya palaku la hau pangia napa randi-nanya paraina i Allah. Ka laku-na nyaka nyuna i Ambrahamu dangu nda pinanya na ngia pa hanggangu-na. 9Wangu pawaina, nama-ndapu nyuna i Ambrahammu la tana pa-randi-nanya paraina i Allah ba takau takaya. Ka ngiangu-nanyaka-lai nu i Ambrahamu la uma tiara. Tumbuda i haku dangu i yakupu, dama angu ndumanya na parandi-na i Allah. 10Nadu ba patia-ma-nanya duna i Ambraham na parangu na maningu lata mandungu, napa pa-pakaka hahana dangu na pa-rahada-na i Allah.11Ruku pawaiana, hi na-ngalangu bia kawukuna lai hara nyuna i Ambrahamu, taka i Hara duna ba tau mbuti aya. Na mandungu-ma la etina i Ambrahamu ba na-patutu-nya na parandina i Allah. 12Jiapa kadu la rehi nuna bahama tuna tau bambada metiya i Ambrahamu, na nyuna nangala pahau dangu biaana umbuku-na da panda tau padiha-hama tuna na dangu da kandumu la awangu dangu wara la hingi tehiku.13Nyuda numbuu ndabada daingu pawai-mada hi lundu dameti. Nda dangala-anjapa da parandi-na i Allah, taka dangita dangu da nggepi marau-aya. Jia ba tuna nuka pajia-duda-nyaka ba tau takaha dangu ba tau tama-aha yia lapinu tana. 14Da tau da mapanii tuda nuba pa-ita luaha-danya ba himbu-danya tana na manjadi tana wikida napa.15Nda jia-aya na tana na pambada tu kajia-da na pa-pangada manuda. Nadu jaka tunanu, mbada peku-daka lati pakabeli latana ngia paweli-da. 16Taka ita-ndanyaka, ba rinju da-nya na hau tana na marihi hamu, nuna tana na maninya la awangu, jia-duyaka hi nda na-makia i Allah, Allah-maya jaka wada-nya ma-a mbada payiama-du-nanjaka hau paraing ndumada nyuda.17Ruku pawai-mbuna- i Ambrahamu hi nawotu-yai i haku ba na tuya kameti marakuna ba jiaya nakama-nanya-paraina i Allah. Lai Ambrahamu-maka na ngia papara-ndinguna i Allah na nyuna ba tuna na majangu bia i Ambrahamu pawua-ya na ana mangu didingu-na. 18Mbada panii naka i Allah lai Ambrahamu, lai ihaku yiana-maka na ngia pa-ngalangu-mu ana umbuku-mu na parandi nggunggau, ba wananya. 19N-anandungu-ma duna laetina i Ambrahamu ba namaka-ma duna i Allah la pa-pahada belinya I ihaku welingu la meti-jia ba tuna nu i Ambrahamu mbada ngala. Beli-nanya-ka I ihaku welingu la meti peku wandambu.20Ruku pawaina, i ihaku hi piaka-nja mahamu i Yakupu dangu i Ehau ndumana na lodu na manamu-nya. 21Ruku pawaina, bandedipa nameti i Yakupu, hinapiaka maraha-atu-nja mahamu da anana i Yakupu- hina-namanya-nyai Allah bana-payuka la pingina na to-kungu-na. 22Ruku pawaina, i Yakupu-ba mareni meti-ama-naka-hi napanii-ya na luhuda da tau ihirailu welingu la mehiru -hi-napa muanja jaka nggiki-danya badi napa na metina.23Ruku pawaida, da inana da amana ba nadedi-ka i Muha hida-wini-nya katailu mbua wulanya parai da ina amana. Ba-da-ita-ya paraka miningu-na dangu nda damanga-datu-anya nahupu liina na hanganji. 24Ruku pawaina, ba na-matua-ka i Muha nda nabihu-a ka tikiya ba anana na ananakawini Firaunu-ya. 25Narihi mbuhangu-pa la papada danya mayila na banjaru-na i Allah welingu la papada-nya na luri hamu nu naluri la-njala na manda pira-a mandaina. 26I Muha napada-nya la etina ba kanjupu rihi palawingu-mayapa duna la-pangala-nya na papawa-ya lumuna na hanganji ma-pamanangu pa-randi-na i Allah welingu la pangala ndabanja da banda tana mehiru, ma ba monu-mananya duna i muha nawundara la lodu mala miri.27Ruku pawaina, i muha hi na-dunjaku-nya na tana mehiru dangu nda mangatu-nanya na hanggana na hanganji. Ka laku hanggangu-nanyaka i muha la ngia palaku-na ba hama jiangu ita bia-nanya i Allah na panda ngita. 28Ruku pawaina i muha, hi nakata-nya na uku paha hi na-wuangu pareta kaperinja wai ria da pindu uma tau ihirailu ka ambu na-pameti-ha da kawunga ana-da parai papaliawa-na i Allah na matanggu butuhu kayeku tau.29Ruku pawaida da tau ihirailu, hi peku pala-danya na tehiku rara, ba hama tuna malii la mamara biaha, taka da, tau mehiru da ma-kamangu-mbu la papala da mumuhu. 30Ruku na pawai-da tau ihirailu da-nyungguru-ha da kangeli paraingu Yeriku ba dahala-ka-pa-winggiru appihu mbua lodu-nya. 31Ruku pawai-mbuna i Rahapu pahunda, hi nda namohu karia bianja da tau da ma—ndubaku-ya iAllah: ba nanggepi mangu hamu-dunjaka da tau ihirailu dama-kapilitu tana.32Nu ba tana. Peku pani pa-ngalangu-manggu, taka nanjapu-nggaka rehi. Nadu ba ndedi ku tiki-aha Inggindeungu, i mbaraku, i Himungu, i Yeputa, i Ndau-tu i Hameulu lupa da wunangu-ka. 33Ruku pawaida, hi mbada pakaku-daha da pa-nganji. Da wunda ya na matanji, hi dangala-nya na parandi-na i Allah. Dawunggu-nja da ngaru hinga. 34Dapada epi ma-kandulangu, da-pahala welingu la tanju-nanja hapanda. Da manda maka. Hi dalua-ya la pamaka; nyuda da-kabuanangu la pabiara, hi da-biaraha da pamba banjaru tau hangadangu.35Ruku pawaida, da kawini dangala belinja da taudaka da mameti, ningu-mbu ma-pajamangu wikida ka pa-mayilaha mameti-ningu-mbu ma-pajamangu wikida ka pa-mayilaha lundu da meti, nda dabihu-a kapahala-ha-ba da-mbuhangu-ningupa la pa-paluri beliha la’hili hau luri na marihi hamu. 36Ningu pa-payudi ,papalu, patungu nggili bahi, dangu pa-pananggangu, la uma kapata-ngu. 37pa-pinjalungu watuha lundu dameti, ningu pa-ruandangu, dangu ningu pa-pameti wangu hapanda. Da-njadangu dangu paki manula mbimbi jaka ndia manula kamambi; ba dangu milada. Pa-pamayila dangu pa-pajara-ha. 38Na pinu tana yiana nda raka pangia-andaya. da- njadangu la marada tialangu dangu la tandula- tandula, da-ngiangu la ciangu dangu la ruawa tana.39Nda uku bokulu-ya na manangu na pa-ngalada da tau mbuu ndabada nuda rukuna na pawaida! Jiapa-kai ba tuna nda dangala-anya na parandi-na i Allah. 40Nadu ba ningu pa-pakaka-na duna i Allah na marihi hamu ndumanda nyuta. Nu na pa-pakaka-na jiaba da-karianda nyuta-a hi pekuda la panda ningu nyurangu.

Chapter 12

1Nu ba tuna-na ngiara wikinda nyuta nda uku dangu-maha da ma-hakahii la winggiru-nda! Jia ba tuna, matawa kata toku ndabanja da ma-pambotu-ta dangu da njala da ma-karitaku manuta, dangu matawa ka tapa-rukangu papalai langia pa-parimbu na pahangganda. 2Matawa ka tapanau-ya i Yehu, maa ba Nyunadu na ma-patumbu la hupu njapuna. I Yehu na-patoru-nya namayila-na la ai-harikangu! Nda na-kawiala-anya na meti la ai harikangu nuna ba pa-makia wanguya. Pangada-nanya na hawuala-ma-a na hanganji-na i Allah hi anguda la pa-pareta. 3Mala kai pangada-nya nggiki hama ma-yilana i Yehu ba na-hangga-nja da tau njala da ma-mbangatu la pa-ndubaku-ya! Jia batuna nu ambi kudu eti wanyai hi nambuata na monun gu-mi.4Nadu bai pabiara danya na njala, ndedi i mbeni hanggangu-a hi lundu luhu wai riami. 5Dangu ambu mbula-dunya yiana na panaungu-na i Allah, na papanii-nanggai ba ana-nanggai: oi ananggu, katana pahamu-manya na pa-piakangu-na i Miri dangu ambi kudu eti wanyai jaka nahangga-nggai. 6Nadu ba na-pawahiku-nya nimbihu-na na tau pambuha-na duna i Miri, dangu na-parambahu-nya nimbihu-na na tau ana-nggunya, ba wana.7Matawa kai kataku-ya na rambahu welingu lai Allah ba-hama tuna pa-wahikungu mapa-welingu la ha-atu amaya nadu ka ningu nu ha-atu ana panda payalu-na paraina na ama-na? 8jaka nda pa-payalu-nggai hama tuna mbuu ndaba da da anana hawiangu, ka nda ana langataka-akai taka ana wuku ramba kai.9narihi-aipa duna hanggangu la ama pangahu-nda na maninya la awangu, jiangu-maka badi ba tNingu-madu amanda la pinu tana, Nyuna na payalu-nda taka hi tatembi-ya. Ba tuna, ka arihi pa-wawangu wikinda lai Nyuna, ka taluri. 10Da ina amanda la pinu tana ningu dirana na rehi ba da-payalu-nda pa-namatu-nya na mahamu la kanandingu-nda. Taka i Allah duna hi na-payalu-nda-ndumana na pahamu wanda nyuta wikima, kapeku matua karia-ndanya Nyuna. 11Deningu-mana nu bana payalu-nda, nda pahamu eti wangu-aya ba pa-wahiku-nda, taka pahawina wangunya. Na nyuna tai la malamiri-na, ndumanda nyuta duta pambada payalu-na-nu ba na-pawahiku-nda jia-yaka na mapawitinya hi kiri, luri nunju-ndanya na pawuku-na i Allah dangu hi tataka-nya na pada-ndanya na luri mambiru.12Jia mbuduya i yehu ni nameti la hambeli pindu bokulu paraingu ka peku pa-yaha-nanya welingu la njala na banjaru-na wanya na wai ria wikina. 13Jia batuna nu, matawa ka ta-hurungu lai Nyuna-la hambeli mapa-uma tiarangu kata-angu ngiara-nya ba pa-oka-nya Nyuna.14Na du la pinu tana yiana ba nda ningu-a ngia pa ngiangu ma-padaingu ndumanda nyuta, ba himbu-ndanya ngia pa-ngiangu na manamu-nya. 15Jivatuna ba nalii padua-nda i yehu-matawa ka tawo-wotu manunya i Allah; nuna nu kameti maraku pa-malangu-ngu-ndanya lai Nyuna, na maluhu la-tada ngaru ba tawotu hailanya na ngarana. 16Ambi maruambangu-du la patuu mahamu dangu la pa-marangga pandula dangga angumi, nadu ba jiaha da maraku tungu yia da maliya na etina i Allah. 17Matawa kai pa-tundungu la tau maka pipi-kai dangu kai pawawa lai yuda, ma-a ba jia-duha dama hamata manuya naluri hamangu-mi nadu ba lupangu ningu hiamada ngiara lai Allah. Jakai pa-tutungu lai Nyuda, peku lumu hamu eti duda-nggai’’ jaka nda tuna nu, napa dalumu hawina eti nggai.na matungu nu nda pa-utu wa ami-na Hamayangu Pamalangungu 18I hamaya manu aru nggama nduma-ma ba pimama-nya ba ningu lai Nyuma eti pa tandangu-ma mahamu, nadu la ngga-ngara bia ba mbuhangu manu mama-nya pawunda-nya nama tubangu, 19Ku-kamahi pa-ihikunggai, kai hamaya-ngga ndumanggu ka naluu pabelingga I Allah lai Nyimi. 20I Allah mbada paluri nanyaka na mirinda I Yehu welingu la meti.Jiaya na metina nuna duka nahu hi nanjadi hupu ma pawangu lai Nyuta mbimbi-na. Nuna nametina pamandu mbunanya na randi pa-lupangu na patura nanda Nyuta I Allah. 21Mala aruki I Allah na pingi pualana na peku na hamu ka na-pamatu-nggai-nya na mahamu hangia-hangia da pakalana-mi la pawunda wanya na pambuhana mata aruki rukuna I Miri Yehu Karitu, ka natuya I Allah da-a la eti-nda nggaraya na pambuha-na. Matawa I Karitu ka wotu haila-nya lundu nu-nu Amingu.22Taka nyimi dimi, taka-minyaka la tandula Haingu dangu la paraingu-na I Allah na maluri, nu na Yeruhali la Awangu dangu riu rata papaliawa-na, 23Tama minya la kabungguru ma -hawola nuna kabungguru dada kawunga anana I Allah, da mbada ningu tumangu la huratu la awangu. Hurungu-minya lai Allah, na hakimu ma patanda-nya mbuu ndabana na banjaru. Hangga-minja da hamangu tau meti da matanji da mambada lundungu. 24Hurungu-minya lai Yehu na mali padua lapa parandingu bidi; hanggami-nya na wai ria pa-paiharungu na mapanii-ya namarihi hamu welingu la wai riana I Hambelu.25Jia ba tuna nu, pananjarungu badi ka ambi jukaru-nya Nyuna na mapuru la pinu tana hi na-pataka-nya na puluna I Allah. Nda peku palai ad-da. Ka manauama-naka nyuta yia mambada rongunya Nyuna na mapanii welingu la Awangu! Jaka nda tapatingimanya ,ka nggiki hama pahala bianda! Nyunaa na wuanda panamungu welingu la hurga. 26L a rehi nuna na talia nggoru-na napaka- nggupuku-ya na tana. Taka nahu parandingu-nanyaka, hilu handakangu-ki napa ka-nggupuku-ya nda didi-aya na pinu tana taka na Awangu-mbuu’’ wana.27Nu hili handakangu ba wana piaka-nanya nangiarana pa-nggubulu Awangu na pambada padikana bana nggaduku napa hi paleli-nya ka peku pa daingu-na na manda ngalangu pa-nggaduku. 28Jia ba tuna matawa kata pamalangungu lai Allah, ma-a ba tangala-dunya welingu lai Nyuna na hau pa-hang-ngandji na manda nggaduku. Matawa ka ta-pamalangu-nya dangu kata lumu-nya I Allah. Hi tatembi-ya ba dangu mangadatu-ndanya. Tundu-nya na paora wiki mana duna. 29Nadu na Allah nda ba beri epi mapakarangu-nya.

Chapter 13

1Napanau-naungu Nduma Tau Mapa Wai. Matawa ka daingu-na na marangga pa-mbuhangu-mi dangga angumi ma pa-angu dedingu ba tau karitu-kai . 2Ambi jia matangu dimi panggepi ari-yaa la uma bundu nda pina-nya ba papaliawa-ha.3Inamu-ha da tau dama ngiangu la uma kapatangu. Ba hama tuna ngiangu mbumi-nyai dimi la uma kapatangu hama tuda Nyuda. Hamanai da panggana mayila la manda palatangu, matawa kai namu mbuha ba beri nyimi-ma patuda-nggai nu. 4Matawa na lii lalei lii manguama ka natembi ndaba-ya tau, jia ba tuna nudu hi lupangu badi da marangga pa- mandungu dua wikida da ma palei pa- pahangu. Na tau nama kajari dangu nama njuraku napa ngiara na-patanda-nya ngiarana paraina I Allah.5Matawa na lurimi ka ambu na- panyaku-ya amahu, taka matawa kai patoma wabianya nggara ya tuda na maninya lai nyimi. Ma-a ba mbada panii naka i Allah, nda jia mata-anggunggau dangu nda-jia danjaku-anggunggau, wana. 6Tuna nuduka hi tatoru mbeni papanii, i Miri jiaya na ndulanggu, nda ku-mangadatu-a. Jia nggiki nangga-ka tau​? Hi wanda wangu.7Ambi mbula- dunja da tau da makapi-pikai-da mambada papiaka-nggainya na paluna i Allah. Panau maya nggikina ba daluri dangu ba demeti, dangu kai tandunya na pawaida. 8I Yehu karita duna jia-jia-maya, amangu nahukai dangu lundu nu-nu.9Ambu na-iru ngandi-dukai mbuu ndaba na pa-piakangu manda pa-deningu hangia-ngia, da ma-panjara nggai. Pamandu manja badi da etinda paraina hamu etina i Allah, ba jiaya nuna du na mahamu; ambu jia ni-hai da kalaratu ruku pangangu nangiapa mandungu ninguna na etimi. Da tau amangu dama nunju-ya nuna na, kalaratu nda ningu-a linguna. 10Ningu hau ngia pawotu maraku-nda nyuta. Ka wotu wangu kameti maraku lai Allah, taka da ratu dama-lumungu la mau tiarana i Miri, nda ngiara-adanya la panganya na kameti maraku na maninya nu la pinuna ngia pawotu maraku. 11Na wai ria banda na pawotu na pa-jamangu wada. Dan njala mangandi-ya paraina ratu bokulu la rowa mahupu-matua, taka hi tunuha da metida da banda la hambeli ma-pa-uma tiarangu.12Jia mbuduya i yehu ni nameti la hambeli pindu bokulu paraingu ka peku pa-yaha-nanya welingu la njala na banjaru-na wanya na wai ria wikina. 13Jia batuna nu, matawa ka ta-hurungu lai Nyuna-la hambeli mapa-uma tiarangu kata-angu ngiara-nya ba pa-oka-nya Nyuna. 14Na du la pinu tana yiana ba nda ningu-a ngia pa ngiangu ma-padaingu ndumanda nyuta, ba himbu-ndanya ngia pa-ngiangu na manamu-nya.15Jia batuna ba nalii padua-nda i yehu-matawa ka tawo-wotu manunya i Allah; nuna nu kameti maraku pa-malangu-ngu-ndanya lai Nyuna, na maluhu la-tada ngaru ba tawotu hailanya na ngarana. 16Ambi maruambangu-du la patuu mahamu dangu la pa-marangga pandula dangga angumi, nadu ba jiaha da maraku tungu yia da maliya na etina i Allah. 17Matawa kai pa-tundungu la tau maka pipi-kai dangu kai pawawa lai yuda, ma-a ba jia-duha dama hamata manuya naluri hamangu-mi nadu ba lupangu ningu hiamada ngiara lai Allah. Jakai pa-tutungu lai Nyuda, peku lumu hamu eti duda-nggai’’ jaka nda tuna nu, napa dalumu hawina eti nggai.na matungu nu nda pa-utu wa ami-nya.18Na Hamayangu Pamalangungu

19Ku-kamahi pa-ihikunggai, kai hamaya-ngga ndumanggu ka naluu pabelingga I Allah lai Nyimi.20I Allah mbada paluri nanyaka na mirinda I Yehu welingu la meti.Jiaya na metina nuna duka nahu hi nanjadi hupu ma pawangu lai Nyuta mbimbi-na. Nuna nametina pamandu mbunanya na randi pa-lupangu na patura nanda Nyuta I Allah. 21Na wai ria banda na pawotu na pa-jamangu wada. Dan njala mangandi-ya paraina ratu bokulu la rowa mahupu-matua, taka hi tunuha da metida da banda la hambeli ma-pa-uma tiarangu.Napa Tabi Njapu Wana22Ku- kamahi nggai angu dedi kai kanandi pahamu-nja yiada da lii panaungu-nggu, nadu yiana na huratu-nggu ba nda natika-a pamalai. 23Kai pinya ba mbada luhu naka I Timutiu na angu dedi-nda welingu la uma kapatangu. Jaka mbada taka nanggai-ka , napa ku karia-nya jaka ku mai patadalukai.24Tabi wada wami-nya mbuu ndabana da makapipi-kai dangu na kabungguru-na I Allah mbuta biana.Tabi wada mbunggai da angu dedinda la italia. 25Mala aru-kiwa I Miri kana paliri-nggai kanyuru mbuu ndabami angu dedi.

James

Chapter 1

1Lima langu weling lai Yakobuhu, papa liawanai Ala dangui Miri Yehu Karitu, hanggang la haka mbulu dambu kabihu dama ninja la bulu halana pinu tana. Kamang Papawai Pangalangu Pamanonuku2Angu dedi-angu dedinggu, hama biana djaka nyimi kanabu dala la matu pakamang. 3Kanadu, nyimi pinya napa kamangu hanggang la kanandingumu hinga langu pamanangu ruku.4Matawa nama nunuku hingalanya wundana babinu kiha nyimi hi ngandi pamatu dangu mbulungu, ndaningu a makurangu nggara-nggara. 5Kanadu, djaka la djuwangami ningu makurang pangadangu, malawa katakarai lai Ala, dangu kia daru eti pawuanya bulu halana tawu dangu dapa angu, dang nuna pawua dumana.6Kataka, nyuna lupangu pakaraingu dangu pawai dangu dapa djo malangu kanadu natawu nama pa djo malang beri hamana ngaling tehiku, napa ngandi ngilu lainai-lainu. 7Natawu hama tungunu matangu pawamu nangalangu nggara-nggara weling lai Miri. 8Tau nama kadambungu eti ndamuda namandangu da la anda lurina.Nawulu Nama Langataka9Matawa angu dedi maluri mayila hanangu la rehi padjanggana, 10Dangu tau wulu na mbu djakai Ala napa wawaya, kanadu beri hamana wala rumba, wala munju. 11Kaba, namata lodu bana hunga nabanana na tamba bana, dangu napamalai ha da rumba, walana na munju, dangu na lanyapu na manandanguna. Tuna nu mbu, natau wulu na lanyapu lapadua ramana.Napakamangu Da Welina Lai Ala12Nakanyurunya natau namanunuku lapakamangu kanadu la hambelina nuna napalatang natorunguna lapakamangu, nyuna na ngalanya na tanda luri napa randi nama namuya Nyuna. 13Djaka naha atu nakamanya, ambu wana dunya, '' Nyungga kamananggai Ala.''14Kanadu na tau na kamanya nama akatu napa mbuhana, na ruruhuya nyuna dang na honduya nyuna. 15Kadjaka napa rinjuna ningu wuana, nyuna napa anangu ma akatu dang kadjaka nama akatu nama tua, nuna pa dediya namulung. 16Angu dedi-angu dedi panamunggu, ambu djarangu du.17Bulu hala napa wuana nama hamu dang bulu halana pa wuana nama manandangu namaingu weli ditangu, napa purunyai Ama la mbulu halana mahambila, lai-Nyuna daningu a pahilungu dang panjiyapangu narupana. 18Lapawuku wikina-Nya, Na panjadita nyuta dang pulungu* mapadeningu kapeku na nyuta djadi wua kawungana weling bulu halana papadoyi-Na.Tarongu Dangu Ta Palakuya Na Pulung Nai Miri19Angu dedi-angu dedi panamunggu bulu, panauya yiana: malawa ha atu mara ha atu tapa rianggang lapa patingingu, kataka dada riangga a papani, dangu dada riangga a pambeni. 20Kanadu, na mbeni na natau dada rama aya na pulung nai Ala. 21Kaba tunanu, warunya bulu halana mandayahangu dang dangu nama akatu, dang katakuya nama malai malijangu na pulung nai Ala napa bada patondung lawikimu, dangu nama maka pamalundunya na ndiawamu.22Djadi wa papalakuya napulung dang ambu patingi djuwa anya, djaka ndia, nyumu lapiya nawikimu. 23Kanadu, Djaka tau nama rongu pulung, kataka ndada palaku aya, nyuna beri hamana tau nama patandanya na wikina la kaninu. 24bana halaka papatandanya nawikina dangu hina lakuya, nyuna namaruwambanya nawikina la mangiluna. 25Kanadu, natau nama pinya na hukung nama padeningu, djiya na hukung nama pamananya, dang marana lawikina nyuna, ndana djadi a mapatingingu mamaruwambangu, ktakaa na djadi m palaakuya na pulung. Nyuna na kanyurunya nggaraya napa palakuna.Hambayang Nama Padeningu Lai Ala26Djaka ha atu tau napa tandanya na wikina djiya na tau nama tuturu pahambayangu, kataka nyuna ndana rima anya na lamana, nyuna na lapiya na eti wikina. Na tuturuna kahiwa anaka. 27Hambayanga nama tanji dang dana manggawang la hangganai Ala dang na Ama nda nyuta djiya nama luwa tuamaha da anakiada-anakiada mila kawini meti lei la mayilada nyuda, dang nda manggang wikida ka ambuda kanyari la pinu tana.
Chapter 2Namuha bulu halana tau

1Angu dedi-angu dedinggu, ambu pa itadunya na pawaimu lai Miri nama halita, Yehu Karitu, dang mapakawariya latau. 2Djaka ningu tau mamai la sinagogemu dang napaki tawuru amahu dang katari mapawilingu, larehi nama pahama, damai mbu datau mila dang dapaki katari mamarihaku, 3dang nyumu panau mihanja datau dama paki katari dama pawilingu nuna hi wamunya nyuna, '' uhukuwa lapangiya nama hamu yiana ,'' kataka natau nama mila nuna hiwamunya,'' nduwalakuwa lai hiana!'' djaka ndia uhukuwa la lihi wihinggu!'' 4Kabada pakawari muhaka weling la huangamu nyumu dangu njadi hakim lapangadang-pangadang nama akatu?5angu dedi-angudedi napanamunggu, patingi nyawa! Kandiya ndu Ala bada pindinahaka da tau mila la mata pinu tana ndumana pa panjadinja pawulu dala pawaina dang papangalanya umanai Ala napa bada randinai Ala lai nyuda nama namuya? 6Kataka, bada djeriku muhaka datau mila. Kanda datau wulu a dama napunggau dang nama ruruhukau la pengadilan? 7Kandanyuda a dama parahunya nama hamu, hi lupa hina pa aunggau?8Kajaka nyumu palakuya na hukung la kawungana pahamanya na ihi pulung* djiya '' Namuya na angumu patau hamana na tolu wikimu,'' nyumu bada palakumunyaka nama padeningu. 9Kanadu jaka nyumu u kawari-wari tau, nyumu palakuya nanjala dang napatakanya hamana na hukung napa palangang hukung.10Nggamuya nama manonuk halanya na hukung, kataka ndana manonuk anya na hauna kawari na, na djala hanggang bulu halada hukung nuna. 11Kaba, Nyuna nama wana,'' iraku, dang wama mbu,'' ambu pametidu,'' Djadi, djaka ndau palakuaya nyumu na iraku, kataka nyumu pameti, nyumu bada djadi muka palangang hukung nuna.12Kariyaukuwa dang pawanjiruwa hamana na tau-tau nama pabuatang hukung dapa papuling. 13Kaba, nahakimu ndaningu a panamunguna latau nama ndapa itang lii panamunguna; lii panamungu natalu la ditana na hakimimu.Pawai Nama Ndarama Nameti14Angu dedi-angu dedinggu, nggaraya na ngguna na ha atu tau nama wana kaba ninguna pawai, kataka nda ningua papandoina? Kana ngalang du napawai nuna pamalundunya? 15Djaka ha ha atu angu dedi nda ningu a katarina dang na mbutu pangangu hau lodu-hau lodu, 16dang ha atu la djuangami nyimi wananya, '' Lakuwa dala ndami, matawa na tolumu na pambanahung dang nambihu, nggara ya na ngguna na nuna? 17Tuna nu mbu na pawai, djaka na pawai ndana laku pahama da anya na papandoimu, nawitingna napawai nuna na meti.18Kanadu, ihi ningu mbu tau nama wana, '' nyumu ningu pawaimu, dang nyungga ningu papandoi nggu.'' Nyungga ku hiama, '' Pa itanguya na pawaimu nda ningu a papandoi, dang nyungga ku pa itangya na pawai nggu dang napa papandoi nggu.'' 19Nyumu parahaya djakai Ala nuna ha atu ana. Nuna padeningu. Ngahu-ngahu akatu mbu da parahaya dang dakandandaku. 20Ha tau nduba! Mbuhang ndu nyumu papangadanya na pawai nama nda ningu papandoi djiya kahiawa anaka?21Kandai Abraham *, ama nda nyuta, napa deninya napapandoi-napapandoi kabana pahurunya ihaku*, anana, la dita altar 22tarru kabana pawai na rama pahama dangu papandoi-papandoina, dang na papandoi-papandoi, pawai napahamuya. 23Napamatunya na pawana la ihi pulung*, '' Abraham naparahaya lai Ala, dang nuna na ndihaya nama padeningu,'' dang nyuna hina tikiya na '' Angu langunai Ala.'' 24Djadi, nyumu itaya kaba weling lapapandoi nduka natau napadeningu, nda weling lapawai paku.25Tuna nu mbu, Ndai Rahabu, nama bana kabulaku nuna, napadeninya kanadu napapandoina kabana tarimaha da mata-mata israel dang nama ndulaha nyuda papalai hanggang la anda hawiayangu? 26Djadi, hamana natolu nama ndaningu ngahu na meti, tuna nu mbu napawai nda ningu papandoi na meti ya.
Chapter 3Mangganya Nakariyauku Napa Pani Nda Nyuta

1Angu dedi-angu dedi nggu, ambu ningu ndu madangu lan djuangami nyimi nama djadi ngguru kaba nyumu pinya nyuta ma ajaru na hakimi ta dang ukuran nama rihi mbotu. 2Dangu na wunda napa djala wanda nyuta. Djaka ningu tau nama nda ningu djalangu dala kariyaukuna, nyuna djiya na tau nama padeningu, nama maka pa aturuya na toluna.3Djaka tabanjaluya narapa la ngaru djara, kapeku manonuku nanda nyuta, dang nyuta mbu tadjadi pa kuwahaya bulu halana toluna na djara. 4ita mbuha da kapal-kapalu, berka dira bakulu mbuha dang na panggadukuya ngilu mbakul, kapal nuna na apaya nama ngandiya nama dira kuduya, dang na laku langgi mbiya nama ngadiya napa hangganya.5Tuna nu mbu, dalama djiya ndama kudu weling la tolunda, kataka dalama nama ngalang pa djangga eti wanya na wunda nama mbakul. Itaya kaba dira mbalaruya na uwamang nama mutung weling la epi nama dira kuduya. 6Dalama beri hamana epi, hauna pinutana akatu, napa mbajalu la djuwanga tolu dapa kawari-kawari dang nama ngalang pa marihakuya na bulu halana tolu. Na tunuya bulu halana ara luri nda nyuta kataka nyuna wiki natunuya la epi neraka.7Kaba, bulu halada mbada djalar dang mbara damahawurng, mbanda dama luri la tehik dang mbada pamapunanyaka datau., 8kataka ndaningu a ha atu tau mbu nama maka papamapunya na lama. Lama djiya nama akatu napa nda maka pakananya, mbinu dang racun ndapa meti wangu.9Dangu nalama nda nyuta tapa mbakuluyai Miri dang Amanda nyuta, kataka dangu nuna mbu nyuta ta kutuku ya natau. Napa pandoi hama rupa nai Ala. 10Weling la ngaru nama pahama paluhuya na punji dang na kutuku. Angu dedi-angu dedi nggu, lati nda hama tunanu a.11Kana hau na mata wai na maka papaluhu wai langga dang wai paita la rehi nama pahamang? 12Angu dedi-angu dedi nggu, na ngalang du na pingi ai ara pa Zaitun; dang pingi anggur pangalang wua ara? Tuna nu mbu, mata wai mbaru ndana paluhu a wai langga.Kadambung Pingu13Kanggamuyaka la padua mi myimi nama pingu dangu patandang? matawa ndangu horina nama hamu, napa itanguya napa pandoi-pandoi da la kawawa etina nama weling la pinguna. 14Kataka, djaka nyumu ningu iri la eti nama mbinu mapaita dang mbeni la etimu, ambu paditang du wiki dang ambu kakolul palawanya nama padeningu.15Napingu nuna ndana puru a weli nditang, kataka weling la pinu tana, ndana harani, dang akatu. 16Djaka ningu iri la eti, dang ambihi nama enggo, lainu ningu papatakilu wangu dang bulu halana papandoi nama akatu. 17Na pingu nama weli nditang, laka wungana na kahingiru, halaka na mbuhang pandami, malijang-kawanar, mbinu pa aingu panamu dang wua-wua ma hamu, ndana pakawari-pakawari, dang tuluhu. 18Wua nama hamu na habarunya dala ndami weling nama pandami.
Chapter 4Wuanya Nawikimu Lai Ala

1Weling langgi yaka napaweling nama patakil dang pahanggang nama djadi la djuangami nyimi? Kandaweling nala djangga etimu dang nama paparang dala huanga tolumu? 2Nyumu mbuhanya na hau, kataka ndau ngala anya, maka nyumu pameti. Nyumu iri la eti dang ndo ngala anya, maka nyumu patakil dang pahanggang. nyumu ndo ngalang kanadu nyumu ndo karai a. 3ato nyumu karai, kataka ndo ngalang a kaba nyumu djala karai mu, djiya bau pahananya na wikimu.4Hoi, nyumu nama kadjaliku, kandau pi anya nyumu mba pa angu ndanya na pinu tana hamana mba pamuhu danyai Ala? Kanadu nu, nggamu mbaya nama mbuhang papa angu ndanya na pinu tana, na panjadinya na wikina muhu nai Ala. 5Kai patanda ndunya na pulung* nda ningu a nggunana bawana, " Ngahu* napa tunai Ala dala wiki nda nyuta nambuha-Nya dang hidu etina."?6Katakai Ala na wuanguya na kanyurung nama rihi, kanadu nu, na pulung wana, '' Ala na tulaha da tau dama djangga etida, kataka na wuanja kanyurung da tau dama kawawa etida.'' 7Kanadu nu, Wuanya na wikimu lai Ala. lawanya na hetang, maka na palai weling lai nyumu.8Tutuya lai Ala, dang Na tutu kau nyumu. bahaya na limamu, hai tau-tau nama djala, dang pamanandanya na etimu, hai tau-tau nama kadambung etina. 9Handukawa dang hawinawa; matawa narikimu na pambeling panjadi hawina dang na hawualamu na djadi handuka. 10Pawawaya na etimu la hangganai Miri, maka Nyuna na padjanggakau.Ambu Pa Djala Dang Pahamimuya Na Angumu11Angu dedi- angu dedi, ambu kawara pani ndu dangu angumu wunda nama akatu la huangami. Natau nama paniya nama akatu rukuna na angu dedi na, ato nama hakimu ya na angu dedina, wana nalawanya na hukung dang nahakim ya na hukung. Djaka nyumu mahakimi ya na hukung, nyumu nda djiya akau ma palakuya na hukung, kataka hakimu ya. 12Didi aya ha atuna nama wuangu hukung dang hakim, Djiya Nyuna nama pamalundunya dang nama panjapuha; kataka nggamu kau nyumu hiu hakimu ya na angumu?Napawuku Nai Ala Dala Pambuhana Na Tau13Nahu, runguwa hoi nyumu nama wana, '' Lodu nahu dang haromu nyum alakumaya la kuwataku yiana dang nuna, pandadiku lai nahu hau ndaungu, padagang, dang pangalang utung,'' 14kataka nyumu ndau pi anya nggara ya nama djadi haromu. Nggaraya na ngguna na lurimu? Nalurimu nuna hamana na kawuu nama luhang hakudu, dang hina mbulang.15Djadi, nyumu wamu lati, '' Djakai Miri na mbuhang, nyumu kamaluri dang papalakuya naina dang nuna.'' 16Kataka nahu, nyumu bangga dala djangga etimu; bangga hamana nuna djiya nama akatu. 17Djadi, djaka ha atu tau na pinya nggiki wana mba pandoi ya nama hamu, kataka ndana palaku aya, na djala.
Chapter 5Na paingatu Dja da Tau-tau Wulu

1Hai tau-tau wulu, ronguwa! hiwa dangu hawinawa la handuka nama takanggau. 2dapawulu wamu da muhung dang da katarimu na nganja yehu. 3da amahu raramu da patai raraka, dang da patai rarada djiyaha dama djadi mbukti papambotukau dang na nganya na tolumu hama na epi. nyumu pa uhi nya napa wulu wang la lodu-lodu malamirina.4Ronguwa, ganji dama rama nama rama nawuakamu, napa tahangmu dangu dapa ndeningumu, da pa aungu pa lawanggau. Dang, da pawungu da dama papuha mbada taka naka la kahilu nai Miri nama wulu ya na tana. 5nyumu mbada luri muka la pinu tana dala pawulu wanya dang hi pahananya na wiki mihami, nyumu mbada pa wutumuyaka na etimu la lodu panjapu wangu. 6Nyumu mbada hukung dang pameti tau mapadeningu, dang dana lawa anggau.Torungu Lapa Harui Wangu7Djaka tuna nu, angu dedi-angu dedi nggu, torung kadi lundu na taka na lodu taka nai Miri. taruha mba nggiki wana da tau tani mbada patia nja nda wua dama hamu dapa ngala da weling la tana, da patia dja dangu torungu da lundu na taka na urang wungang dang urang mala mirri. 8Nyimi mbu patorunya, pamandunya na etimu kanadu napa taka wanai Miri mbada mareni naka.9Angu dedi-angu dedi nggu, ambu kawunggu-wunggu du ha atu dang hawiayangu kapeku ndapa hukung gau nyumu. taruha, da hakim mbada ndualaku daka la hangga pindu. 10Angu dedi-angu dedi nggu, kaba na paitanguya napa harui wangu dang natorung, taruha da nabi dama kariyauku dala tamu nai Miri. 11Nyuma ma anggapuha dabaha etida nyuda dama torung. nyumu mbada rongu muyaka napa torung wanai Ayub dang itaya napa mbuha nai Miri la lodu djapuna, kabai Miri na mbinu panamung dang na kawawaku etina.Ambu Pahupadu12Kataka, angu dedi-angu dedi nggu, ladita na mbulu hala na nuna, ambu pahupadu nyumu, hamu la awang, latana, dangu nggara mbiya. wamumba '' djiya '' Djaka djiya dang " ndi a " djaka ndi a kapekuna nyumu ndada puhanggau hukung.Kuaha Hamayang Dala Parahaya13Kaningu du lapadua mi nyimi ma handuka? matawa kana hamayang. Kaningu da ma mbaha etina? Matawa kana ludunyai mazmur. 14Kaningu du lapadua mi nyimi ma hidu? Matawa kana pa aungu ama mbokul-ama mbokul 15Hamayang napa wotu dala parahaya djiya nama pamalundunya na tau nama hidu nuna dangi Miri nama pahadanya. Dang, Djaka nyuna mbada palakunaka djala-djala, padaingu puwaduhunaya.16Kanadu nu, hi kawara akuhawa da djala mi nyimi dang kawara hamayanguwa kapeku panjangumi. Hamayang natau nama padeningu napa wotuna dangu weli etingu, dira bakulu ya na kuahana. 17Elia* djiya na tau hamana nyuta kadi. Na hamayang dang paweli etingu ka ambu na puru na urang, dang na urung dana puru a la tana nuna kaba tailu mbo ndaungu nomu mbo wulang. 18Halaka, na hili hamayangu mai, maka na awang napa purunya na urang dang na tana na tumbunya wuana.Tulung Tau Papambeling Lai Ala19Angu dedi-angu dedi nggu, kadjaka ningu du lapaduwa mi nyimi nama nda hanggang lama padeningu, hala hi ningu tau nama tulunya papambeling, 20kai pi ndunya kaba na tau nama kariyanya na tau djala pa mbeli la anda nama padeningu djiya nama pamalundunya na ndiawana na tau nuna weling la pameti wangu dang na mbitanya na djala na nama ndangu.

1 Peter

Chapter 1Li Tambi Weling Lai Petruhu

1Weling lai Petruhu, Haatu rahulu nai Yehu Karitu, la tawu dama dadiku kaba tawu baratuha, dama tanyabar la bulu hala na wilaya Pontuhu, Galatia, Kapadokia, Ahia, dang Bitinia; 2napa pindi weli mulang i Ala Ama dala pawanjiru nai ngahu kapeku ngalanya naluri napa karuduku wangu lai Karitu Yehu dang pa ngalanya na pahebirungu wai ria-Na: Matawa na anunggara dang napa hamu wangu na dutu daki kai nyimi!Naluri Napa Monungu3Napa wotu wanyai Ala dangi Ama weling lai Miri da nyuta i Yehu Karitu, nama pahamang danya na anuggra-Na nama dira bakuluya, nama bada padedi belita nyuta da laluri monungu hanggang lapa hadangu wanai Karitu Yehu weling la paduwa tawu meti, 4dang papangalanya da pawulu wana dama da ningu njapuda, dada ruha a, dang dada malijangu a; dapa banjalu la surga dumamu nyumu, 5jiya kau nyumu napa anggana la kuwaha ni Ala la parahaya pamalunduwangu napa panedingu la hupu njapu na naluri.6Dalainaika nyumu hi hangguala, berka tu nu a, jaka da paralu, nyumu u handuka wangu matu-matu pakamang 7halaka hina parahayamu na rihipa papa wilingu weling la amahu nama daningu nggunangu, berka bada kamanyaka la epi, bada papinyaka na padeninguna dang pangalangu wangu puji, hanggiala, dang patembi ba tuwamaya na rehi nai Yehu Karitu.8nyumu dedi awu itaya Nyuna, kataka nyumu ai-Ya, dang berka nahu dau ita aya- Nyuna, kataka nyumu parahaya-Ya. nyumu hanggiala dang hawuala napa dapa diha dang nama binu kemuliaanna, 9kanadu na hupuna napa tunju na naparahayamu na tuwamaka, jiya naluri palupangu. 10ruku na luri malundung yiana, na nambi nama pandoyi anunggara nama jadi dumamu bada pareha pahamu nyaka dang pa ajaru pahamunya.11Nyuda da himbuya rukuna nggamuya dang pirangka na tuwamaya na pambuhana na Ngahu nai Karitu nama ninya da lawikida nyuda kaba-Na pandoiya napa harui wanai Karitu dang kemuliaan nama taka ba halayaka. 12Lai nyuda da nambi kaba nyuda dada layani a wiki miha da, kataka layani danggau nyumu da la wunda nahu napa pataka danggau lai nyumu lewatu da tawu dama habarunya napulungu lai nyumu dang na ngahu matuwa napa parahana weling la awang majangga; nawitingu nunaya napa mbuhang pa itada da malaikatu.Napa Awungu Pa Luri Hamu13Kanadu nu wu palokuwa wikimu dangu rimanguwa, banjaluya namonungumu bulu halana la anunggra napa wuananggau la lodunai Karitu Yehu na taka. 14Kaba ana-ana maka ruduku, ambu karuduku dunya na nama akatu hamaana bau luripa lapa nduba wamu.15Kataka pahuwa dala hori lakumu, hamanai Ala bana pa aunggau lama hamu. 16Kaba ningudu patulihu,'' Wu hamuwa nyumu kanadu Nyungga baku hamu.'' 17Dang, jaka ko pa au-Nya Ama, jiya Nyuna nama hukunja da tawu-tawu dapa pandoi wikida nyuda dang dana kawari aha, luriwa dala mangadatu kaba hama tuna tawu taka kai.18Dang ka bau pinyaka bahalaka papaluhu kau weling la luri namanda padeningu, napa ngandimu weling la apu ndaimu, nda wananya barang ma fana a bai amahu rara a. 19Kataka, nyumu paluhu wananggau wai riya nai Karitu nama mulia, nama hamangu wai riya ana bibi nama nda manua dang nama hamu.20Kabai, Karitu bada pindi nanya badedipa na wuluya napinuta tana, kataka nahu bana tuwama nanyaka narehi njapuna lailu munyumu. 21Weling lai Nyuna, nyumu njada parahaya lai Ala; jiyai Ala nama pahada-Nya weling la paduwa tawu meti dangi Ala nama wuanggau hanggiala-Na, kapekuna parahaya dangu namonungumu ninya da lai Ala.22Kanadu nyumu bada halaka pamanandanya na hamangumu dangu luri lama padeningu. hi ningu panamu dangu angu dedimu weling la etimu, maka maiwa ka panamu pahamung dang paweli etingu lama hamu, 23Kaba nyumu bada dedi beli muka, daweling lawini nama meti a, kataka weling la weni nama da meti a jia na pulung nai Ala nama luri dang nama dadiku lai nyumu.24Wana na kitab suci, '' bulu hala nama luri hama tuna na rumba, dang bulu halana kemuliaan na beri hamana na wala rumba; rumba na malai dang da kabutuku da walada, 25Kataka na pulung nai Miri lundu lupangu.'' dang na pulung nuna djiya napulung napa patakanggau lai nyumu.
Chapter 2Watu Nama Luri Dang Bangsa Nama Kunduh

1Kanadu nu, waru halanja dama ndahamu, dama kakolul, bulu hala da munafik, iri la eti dang papani anga. 2Hama tuna na ana rara ma bididedi, nama patiyangu huhu rohani nama kahingiru, kapekuna nyumu u tumbu la luri palupangu, 3Jaka nyumu u pi manyai Miri bana hamuma.4Ka bau mai lai Karitu, watu luri napa tulaku na tawu, kataka napa pindi nai Ala dang narihi pa pa wiling lai Nyuna, 5nyumu beri hamana da watu-watu luri, dapa pahadangu dama djadi uma rohani, imamat nama kuduh dapa pahambang rohani napa tarimanai Ala lai Yehu Karitu.6Kaba wanadu la kitab suci, taruya, Nyungga kubanjalu hawu watu la sion, hawu watu panjuru napa pindi dang nama hanggiala, dang nggamu baya nama parahaya lai-Nyuna da djiya pamakiya ananya.''7Djadi, na watu nuna nama hanggiala wanggau nyumu nama parahaya, kataka nama da parahaya, '' Na watu napa tulaku da da tukang-tukang dama pahadang uma, bada djadi naka watu panjuru,'' 8dang manjadi, '' hawu watu tunjuru, dang karuangga nama pa kambutuku tawu. '' Nyuda da tunjuru lailu na daparahayada la pulung. nuna duyaka na anda pa ngalada nyuda.9Kataka, nyumu djiya kau bangsa napa pindi, imamat nama rajani, bangsa nama kuduh, umat nai Ala wiki, kapeku na nyumu i patakanya nama hamu daba rukuna-Nyuna nama pa aunggau nyumu paluhu weling lama kapatang hanggang lama hambila hawuala. 10Lamangiluna, nyumu nda umat nai Ala akau, kataka nahu nyumu umat nai Ala ko ka. Lamamangiluna, nyumu dau tarima aya na pa ayingu, kataka nahu nyumu bada tarima munyaka na pa ayingu weling lai Ala.Papalakuya Naluri Nama Hamu Dumana Kemuliaan Nai Ala11Angu dedi-angu dedi panamunggu, nyungga ku buhang papanaunggai nyimi, hamatuna datawu dama hina taka dang da tawu dapa da tandada la pinutana yiana kapekuna u pamaraungu wikimu weling napa buhana na tolumu dang napa lawana na hamangumu. 12U janggaya na hori nama hamu weling la paduwa tawu dama dedi parahaya kaba jaka da pulu wanggau nyumu bo palakuya nama da hamu, nyuda da itaya napa palakumu nama hamu, dang da punjiyai Ala lalodu napa takawa-Na.Ronguya Nyuna Nama Kuaha13Da latamu nai Miri, karudukuwa lambulu halada mapareta napa djadi da tawu, hamu la ranja nama kuaha lama njangga, 14Hamu mbu lai Gubernur napa paraha na ranja lapahukunja dama palakuya nama ndahamu dang papunji ha da tawu dama palakuya namaa hamu. 15Kaba nuna duya napa wukunai Ala, papandoiya nama hamu, nyimi kawininya napa da pidaa datawu dama nduba. 16Luriwa beri hamana natawu nama manang, kataka ambu pangguna dunya napa manangu wama lailu nama nda hamu. kataka luriwa beri hamana da ata-atanai Ala. 17Tembi halaya na tawu. namuya da angu dedi-angu dedi parahayamu, mangadunyai Ala, dang tembi ha da raja.Paharui Wananai Karitu Hamana Palakuna Bana Luri18Ata-ata, karudukuwa la mirimu dang patembi. da nyuda a dama hamu dang dama mandang, kataka nyuda mbu dama karutungu. 19kaba hawu panamu paayingu napa ngalana, jaka lailu na napa tandana dumanai Ala, ha atu na mbuhang pa tahang dala pa harui wangu kaba dapa adilu. 20Kaba, nggaraya napa ngalamu kajakau palakuya nama njala? Kataka, jakau handuka wanya napa palakumu nama hama dang tarimaya dang hamungu, napa palakumu nuna djiya napa mbuhana la hangganai Ala.21Kaba, lailu nuna duyaka nyumu hina pa aunggau, kabai Karitu mbu na harui wanya na nduma mu nyumu dang na banjalu nggau horina kapeku ndaki muya na ruku-Na. 22Da-Na pandoi a manjala, dang mahi kambaliku daningu a la ngaru-Na. 23Kabada jerikuya Nyuna, dana balahu aha bada jerikuya; kaba-Na harui, da-Na ancam anja, kataka na wuanya na wiki-Na lai Ala nama hakimuya dangu hamungu.24Nyuna wiki nama dukuha da njala nda nyuta la tolu-Na la ayi harikangu kapekuna nyuta ta meti lanjalanda, dang ta luri lama padeningu. Wanya na mbilur-mbilur-Na, nyumu panjang. 25La wungana, nyumu berihamana da mbimbi-mbibi dama nduka manu, kataka nahu nyumu bada belimuka lama pawanggau dang nama njanggaya na hamangumu.
Chapter 3Hori Da Papaha Dang Da Lee

1Tuna numbu nyumu, hai papaha-papaha, karudukuwa la lee mu. Kaba, kajaka ningu la huwanga da nyuda namanda mangadatu la pulung, nyuda da pamananja weling la hori papahana daningu a kariyaukuda, 2kaba nyuda da ita kaba dira manandang hamuya na horimu.3Ambu na manandang weling la hambeli biya, hamatuna weling la hondu lunggi, paki amahu rara, dang papaki katari nama hei welina. 4Kataka napambeling, namanandangumu nataka weli da la etimu, djiya namanandang nama nda malai, nama taka weling la ngahu nama lemah lembut dang kahanangu. Nuna duyaka nama pawiling la matanai Ala.5Kaba, tuna numaka da tawukawini-tawukawini kuduh dayi, nama banjulu monunguna lai Ala, mapamanandangu wikida nyuda; djiya bada karuduku la lee da nyuda. 6Tuna numbu sara bana karudukunya na lee na, Abraham, dang da pa awunya miri. Nyumu djiya kau ana-ananai Sara kajaka kau pandoyiya nama hamu dang dana kuaha akau pamangadatu napapalakumu.7Tuna numbu nyumu, hai lee- lee, luriwa dang papahamu dangu binu tandamu kanadu nyuda tawu nama lemaha. Tembi kiha nyuda kaba hamana mangalang ali warihu paluri wangu kapeku hambayangmu dang daningu mapabiyatangu.Handuka Kanadu Bapalakuya Nama Padeningu8Lahupuna, hi kahawunguwa nyimi bulu halami be kepatandanya, napa ayingu, panamu dangu angu dedi, eti ma hanggiala hawuala, dang kawawaku eti. 9ambu balahu duya nama akatu dangu ma akatu, ato patuwalang dangu patuwalangu. kataka pambelingu, hi pamberkatiwa kanadu lailu nuna duya hina pa aunggau, kapekuna nyumu wu ngalanya na berkat.10Kabana kitab suci wana, '' kanggamuya nama namuya naluri, dang na mbuhanh pa itaya na lodu nama hamu, na mangganya na lamana weling lama akatu, dang na tadi ngaruna weling la kariyauku nama kambaliku. 11dangu na pamaraungu mbu wikina weling lama akatu dang napalakuya nama hamu. Na himbuya napadami, dang dang na usaha pa nyaraya. 12Kaba, namatanai Miri na hamataha da tawu-tawu dama padeningu, dang na kahilu-Na na ronguha da hambayangu da nyuda. Katawa, namuka-Na na tantanja da tawu dama palakuya nama akatu.''13Kanggamuya nama pa handukakau kajakau marana papalakuya nama hamu? 14Kataka, djakau handuka wanya bau palakuya padeningu, nyumu na berkati kau. '' Ambu mangadatudu dang ambu karanggukudu pahangganja nyuda dama pahandukakau.''15Kataka, kunduhunyai Karitu kaba djiya duyai Miri da la etimu! Manggarimanguwa kau patakanya nakariyauku lai nggamu biaya nama tuntutu kau rukuna na monungu napa apamu, 16kataka palakuya nuna dangu hanggiala hawuala dangu patembi, dangu ningu eti nurani makahinguru kajaka ningu ma puluwanggau, da tawu dama djerikuya na lurimu nama hamu da lai Karitu padaingu makiyada. 17Kaba, na hamupa ba handuka kaba palakuya nama hamu, kajaka nunaya napa mbuhanai Ala, weling ka ba handuka ba palakuya nama akatu.18Kabai Karitu na harui wanya rukuna da djala da nyuta, handakang dumana mbulu halana tawu, nama padeningu na meti wanya rukuna nama da padeningu, kapeku Na pangandita nyuta lai Ala. Da pametiya na toluna, kataka na lurina Ngahuna. 19Dala ngahu, Na laku papalakuya na pulung la ngahu-ngahu la mbui, 20djiha nyuda dama da karudukunyai Ala dangu dang da tahang papatianyai la zaman nai Nuh, katakai Nuh pandaina tiana. la tiana nuna, hakuda ada, ana tauma walu aha, dama halamatu la wai iwa.21Na wai iwa nuna djiya nama palambanya napa ihu wangu nahu katamaludungu. Napa ihu wang nda djiya aya ka pambersiya nama marihaku weling la tolunda, kataka djiya napa pamonungu wanda lai Ala duma na hawu eti nurani nama manandangu kaba nuna duyaka napa hadangu wanai Yehu Karitu, 22Djiya duyaka Nyuna nahu nama bada hei la awangu dang nama ninya la hapapa kawananai Ala; kajaka hala ndaba danyaka da malaikatu, damapareta, dang bulu hala dama kuaha da karuduku nyai-Ala.
Chapter 4Luri Nama Mbaru Napa Nagalang Langahu

1Kanadui, Karitu kaba bada harui wanya na toluna, kanadu nyimi paloku pahamunguwa wikimu, kaba natawu nama bada harui toluna, bada panjangunaka papandoi djala 2dang ka bana palakuya nalurina la pinu tana yiana, ndana ndaki ayapa napa mbuhana na tawu la pinu tana, kataka napa mbuhanai Ala.3Kanadu djiyakaka lama lapahu bau palakuya na horimu beri hama tuna na tawu nama nda tandayai Ala; luri la hawa nafsu, mawuku, pesta pora, unu mawuku, dang pa hambayanja da katuwada dapa larangu. 4Nahu, nyuda dira herangu ha kabada itakau kaba nyumu ndau ndaki ahapa dama akatu napa palakuda nyuda. Kanadu nu, nyuda da pulu wanggau. 5Kataka, nyuda da tanggung jawab lai Nyuna nama hukung tawu luri dang meti. 6Ndumana na yiana duyaka, napulung napa takanya la tawu nahu nama bada meti kajaka bada meti mbuna bada hukunanyaka la pinu tana yiana hama mana napa pandoina, kataka nyuda da luri da la ngahu ndakiya napa ukuru nai Ala.Pakiya Nakaruniamu Paramawangu7Lahupu djapuna bulu halana na marenika. kanadu nu, mangganguwa dangu rimanguwa kapeku hambayangumi. 8Laditana bulu halana nuna, pangalanguwa papa namu dang paweli etingu kanadu napanamu duyaka nama bita halanya na djala nama ndangu. 9Pa itanyaya napa tembi wangu ha atu dangu angumi ambu pakawunggudu.10Kanadu bulu halana natawu bada ngalang daka karunia, paki nuna kau rama dangu angumu kabau rama nama hamu la dita bulu halana karunia welin lai Ala: 11Nggamuya nama kariyauku, hamumaka bana kariyauku beri hamana natawu nama patakanya na pulungu nai Ala; dang nggamuya nama rama, hamuwa bana rama wanya nakaparu napa wuananyai Ala hi da la bulu halana, i Ala na wotunya lai Yehu Karitu. Lai Nyuna duyaka na kuwaha lundu napa. Aming.Harui Pandakiyai Karitu12Angudedi-angudedi dapa panamunggu, ambu katataku dunya na epi pakamang nama taka pakamanggau nyumu, hamatuna hawu nama ndatuna lai nyumu. 13Kataka, hanggialawa kaba nyumu piti ndumamu lapa harui wanai Karitu djadi nyumu mbu hanggialawa dang hanang djaka na tuamana kemuliaan-Na. 14Hananguwa djaka nyumu da djerikukau dumanai Karitu, kaba na ngahu kemuliaan dang na ngahunai Ala na kandi da lai nyumu.15Kataka, ambu ningudu la paduwami nyimi nama handuka kabana pameti, mbohu, palakuya nama akatu, ato tawu nama mbuhang patama la duma tawu hawiyangu. 16Kataka, nggamubaya nama harui wanya ba tawu haraniya, ambu na makiya du, kataka na pambelingu na wotu hailanyai Ala kabana tanggunya napani nuna.17Tuwamananyaka narehi pahukung wangu na pakiring welin la keluwarga nai Ala. Dang, na pahukung wanai Ala na pakiring weling lai nyuta, kanggiki wanaka na patangguda da tawu dama nda luri ndakiya na pulung nai Ala? 18Jaka datawu dama halih a da handuka pa malundung, kanggiki wanaka da tawu dama akatu dang da tawu djala? 19Kanadu nu, mata djawa nyuda da harui kabandakiyai Ala, naparahayaha da hamanguda lama wula pahamunja, papalaku pangalanya nama hamu.
Chapter 5Pawanja Da Mbimbi-Mbimbi Nai Ala

1Kanadu nu, kaba hama penatuwa dang hakahi mata la pa harui wanai Karitu, dang mbu kaba tawu nama piti nduma na dala kemuliaan napa patakana, nyungga ku monunja da penatuwa dama ninja la huwangami myimi: 2Pawanja da mbimbi-mbimbi nai Ala dama ninja lai nyumu; ambu pa paksa dukau, kataka paweli etingu, hama tuna na pambuhanai Ala; ambu palaku duya pangalang wangu utungu napa djeriku wangu, kataka napa weli etingumu. 3Ambu mbu palakuya beri hamana penguwaha lai nyuda dapa parahaya nja tanggung djawabmu, kataka djadiwa talandan la banda nuna. 4Dang tunanu, kajaka napa nama pawang langataka namai, nyumu tarimaya na mahkota kemuliaan nama nda malayi.5Tuna numbu nyumu, marihi kudu, karudukuwa la mama aya; dang nyimi bulu halami ningu wawa etimi, ha atu dang hawiyangu: Ala ndana mbuha anja da tawu dama ndapa tembi, kataka Na wuanja anungrah da tawu dama wawa etida. 6Kaba tunanu, pawawawa wikimu la wawa limanai Ala nama binu kuaha. maka, Na padjanggakau nyumu la rehina. 7Wuanya bulu halana mangadatumu lai Ala kaba Nyuna nama piyarakau nyumu.8Mangganguwa dang rimanguwa! Muhuhumu, i iblihu, na laku paluwanggamaingu beri hamana na hinga nama paka aungu, na himbu pangana kapekuna paka walukungu. 9Lawanya i iblihu! Duwalaku ndingiruwa da la imanumu kabau pimanya kaba la bulu halana pinutana, angudedi-angudedi hama imanumu nyuda mbu da tanggung handuka hama napa alamimu.10Dang, kabau halaka pa handuka dumana la rehi nahu, Ala nama ningu bulu halana anugrah nama bada pa aunggau nyumu papiti ndumamu dala kemuliaan nama palupangu dala lai Karitu nama pa panjanggau, namapamandunggau, pakaparukau, dang nama wulakukau nyumu. 11Lai Nyuna kuwaha lundu nunu. Amin.Limalangu pabitang12Nyungga ku tulihuya na huratu nama hakadipuna yiana lai nyumu lai Silwanus, napa tandanggu kaba angudedi harani nama hamu. Nyungga ku mbuhang pawuanggai kaparu dang hakahi lai nyumu, kaba naina djiya na anugrah nama paweling lai Ala, nduwalaku ndingiruwa dala anugrah nuna. 13jamaatu nama ninja la Babilonia, dama djiya mbuha da umatu dapa pindinai Ala, dapatakanya na limalangu lai nyumu. Markuh, ananggu dalai Karitu, mbu napatakanya na limalangu lai nyumu. 14Wuanguwa limalangu ha atu dang hawiyangu dang papuduku pa aingu ndami sejahtra la bulu hala nama ninya lai Karitu. Amin.

2 Peter

Chapter 1Tabi welingu lai Simon Peturu

1Welingu lai Simon Peturu, ata dangu wunang nai Yehu Karitu hanggalai nyuda dama pingu dangu nyuma la pangalanya na ma pawai rai ruku na na miarang nai Ala dangui mapa hala ta nyuta, i Yehu Karitu. 2Panamu juang dangu dami lanyap matauwa kana binu lai nyimi ruku na tada minyai Ala dangui Yehu na Miri da.Papa aungu dangu pa pindi nai Ala3Na kuaha na nama pangarangu na wuanda ka nyuta mbulu daba, na nama panggunang duma da luri tutu ani ruku na na tada danya nyuda nama bada pa au nda ruku kuaha angu nama mangarang mbiha na. 4Ninya la anda nyuna, nyuda bada pataka nanda karanding nama pawili hala walang, ka peku na nyimi mi ngalang papiti wai ngiarami da lai Ala, angu kai ngalang papa hala weling lama ruha la pinu tana nama ngandi kai la tappar.5Jia ba tuna nu, matawa kai palanga takangu lapa parukang lapa buanja na napa pawaimi ndangu nama hamu, lupangu na pingu, 6Dangu hanggangu la pingu la kuaha mi wiki, ndangu welingu la kuaha wiki lapa tutungu, dangu lupangu dama tua. 7Dangu weling la matua lapa namung la angu dedimu dangu weling lapa namung la angu dedi lapa namu ya mbulu daba na tau.8Ka nadu, jaka ninya mbulu daba lai nyumu wangu binu mbubaku na, napa nyimi nama marana kai lupang na mbuajangu na tada-tada na Miri da, i Yehu Karitu. 9Na nyuna, nggamu nama ndia mangunya nyuna mbulu hala na, nyuna na poki dangu na akatu, ka nadu nama ruabangu nyakka la nggi na njala na dapa bada puadahu.10Jia na nyuna nu, angu dedi nggu mi parukangu langataka kapeku na pa aungu ndangu na pindika wikina jakau palaku ya, nyumu da jia tunjuru amunya. 11wanya nama tuna nu nyimi pahuanga ngu kai ka dumu binu lapa tama da lapa pama ramba lupangu, lu lapa rama nai Miri nama pahala ata i Yehu Karitu, nama mbunggahu pambalaru ya na dumamu.12Jia ba tuna nu, ba ni manungga baku panamu nggai ruku na nuna, jiapangkai ka bada kada pi manya angu bada kapingngatu da lapa padeningu nama bada katakumi. 13Weling baku luri la pinu tana yiana na njadi ka wai ngiara nggu lapa panamu nggai nyimi la mbulu daba na nuna ba dedi baku pahala welingu la uma tolu ya. 14Ka nadu baku pinya, ba dena mandai apa na pamalangu welingu la uma yiana, hama tuna nama bada pani na na Miri da i Yehu Karitu. 15Angu, daingu parukangu manggu wangu kaparu nggu la hambeli lakunggu nuna kai namu manu ya.Hakahi mata nama pawai nai Karitu16Ka nadu jaka ndia matundung la ana lalu tau nama patakanya hanggang lai nyimi na kuaha angu na rehi taka ka na Miri da, i Yehu Karitu, na nyuna nyuma yia hakahi mata kama lamangarung mbakulu na. 17Nyuma ma hakahinya la dalu ngala nanya ma tembi angu nama ngarang weling lai Ala ama, la taka na na warungu welingu lai mama tua nama wana: "yiana yaka na anama panamu nggu, lai nyuna yaka kapa li ninya bana parukangu, 18Na warungu nuna nyuma mbu marongu, ya welingu la surga la dalu pakariangu ma angu nyuna lapa palindi ma matua.19Wuanya nama tuna nu, nyuma pakaru kama la pulungu nama bana patakangu li la wunangu kana rihi hamu di yapa jaka i kanandar hama tuna na kanandar minya na palita nama hambila lapa pangia nama kapatang lundu mbaru na dangu da kadunu ma ndedi dama hambila la etimu. 20Na nyuna ba tuna kai pinya ka nadu da ningu a dala hurat matua ndeda njadi a lapa palua hilunya la ha atu tau, 21Ka nadu na panaungu nde maluhu welingu la karandi tau aha, na nyuna welingu lai ngahu matua mbulu daba na na tau napa pambajaru la tamu nai Ala.
Chapter 2Hukungu da dumada ngguru-ngguru ma kambaliku

1La rehi lama lapahu bada ni mbunja da kamala wunangu la banjaru i Ala. jiama ahakai dama dutu daki yai Ala, hama nanahu dangu ninja da ngguru-ngguru dama li papiakangu, dama lawanyai Miri nama bada lunahu lai nyuda angu bada takaka napa harui wangu dangu dama riangga jangga wiki danyaka nyuda mba didiha. 2Angui jaka ningngu madangu tau dangu dama tundungu hama na luri da nyuta angu ndia ma pa embiru ya, dangu ma weli lai nyuda ha, na anda nama padeningu angu nama palalu ya nama akatu. 3Angu da kajaliku da nyuda da piti pa utungu wangu weli lai nyumu dangu la kareuku-kareuku dama binu kabaliku; bada hukung ka nyuda angu dama hala welingu la ma daina, na haleli yana rehi, angu bada ruhaka nyuda deda lanyapu apa.4Jia ba tuna hurungu lai Miri nyuna beri watu luri ya, napa waru tau pinu tana, bada ningngu linguna ba wada lati; taka i Ala una na pindi ya watu mapa lingu. angu bada karuduku nyuda dala rantingu nama kapatangu bada tahanya hida taka lapangia pawunda njala. 5Angu jaka njiayai Ala dena mbuhangu a napinu tana laka wunga na hama tunai Nuh, natau nama patakanya nama padeningu angu mapa hama la pinu tana angu da hawiangu, jaka jiaya bana takaka na wai nama binu la pinu tana angu nama tandaya i Ala. 6Hama tuna Ala na hukunjaka laparaingu Sodom angui Gomora bada paruha yaka da dama paraingu nuda hida njadi kamburu. bada panjadi haka nyuda pangiarang nggarahaka ma njadi da tau-tau ma akatu dama luri hama na nahu.7Hama tunai Ala bana dulaya na tana Lot, na tau nama padening nuna, dangu da haduka kanadu bana luri lama akatu welingu la tau-tau nama da tandaya na hukunya. 8Hama nanu Lot lurina lapandua doru lodu, angu na tau nama parihingu lapa handuka kanadu bana itaya angu bana ronguya napa padoina nama akatu napa ita angu napa ronguna. 9I Ala na pimanya nggiki wana papa halanja da tau dama padeningu welingu lama pakamang angu pataha nja da tau dama akatu hamatunai da tau hukungu welingu da lodu hida taka lapangia manjala.10Hama tuna nyuda da garang toluda dala pambuhang belida, angu taka jalirku wadunya na pareta, angu umbu tikadu pajangga eti, da wunang-wunang dama dapa deningu dida mangadatu umbu pani wadunya na tau nama manundu. 11Halaka da maranongu, hama tuda jaka daka paru angu da rihi lapa kuaha welingu lai nyuda, deda kareuku wanya nama paihingu wilina lai Miri Yehu.12Da wunang-wunang dapa ma deningu hama tuna manaku, hina dedi dalaku pa apaha hida pameti: 13Hama da dama dangu njala da lama akatu da ngalangu ka napa padoida nyuda lama akatu, hama tuna bada mauku la lodu nahu hama tau hanang manu ha. njadi danyaka tau manjala papa ni wangngu tau, hanang danyaka mba ngita yaka mba ngangu hama angu nyumu. 14Nyuda binu kamata dama da torungu lapa padoi manjala, imbu njaka eti da tau dama malijang kanading, ba da ajaruka lama njadi nyuda njia maha ka da ana kiada manda hamu.15Hama tuna nyuda matanya na anda matanji dangu da tundunya na anda ma akat, nuna na anda Bileam bin beor nama hanang pangalang ndui duma napa padoi na nama akatu. 16Ka nadu, bana ngala nyaka napa naungu bada langgarunyaka na heu keledai kambiu, jiaya ka nama luhu weli la ngaru tau hina papanjanya na horu katuaba nuna.17Da tau yiada hama mata wai mamadu dangu hada makawu napa wari ngilu mbokulu. Na kapatang nama parihingngu ba ninyaka duma da nyuta. 18Na hilu jangga eti, na kambalik, na kapidihu ya na tau nama bana pahalangu welingu lai nyuda nama luri la kapatang dangu patadang tolung mapa iraku. 19Da ngguru-ngguru dama da padeningu hama tuna nyuda da randing hangilu, japa kada tau ma akatu ha. Ka nadu, nggara buyaka napa tuna la tau lai nyuna napa njadi ya ata.20Ka nadu, njaka bada pahala nanyaka na pinu tana njala bana tada ya kai Miri nama namu ta, Yehu Karitu, jiayai ka hili kabeli nanyaka la anda ma akatu ndangu ma kuaha yaka, jiayai nyuda tamba danya hamu welingu la kawunga na. 21Na rihi hamu pa jaka hida pinya na anda ma hamu, welingu bada tada yaka bada pabeling la anda ma hamu napa bada tundunya. 22Nyuda jiaya ka na rupana weling na hilu mapadeningu'. "Ahu kabeli la muta wikina" dangu " wei nama bada hamu kabeli panguri beli la ramuk.
Chapter 3I Miri Yehu na mai beli

1Angu dedi-angu dedi nggu panamu rihinggu, yiana ya na hurat pandambu wana napa tulihu lai nyumu, na hurat napa dambu wana nu nyungga ku paringnganya papa hadanya laka nading wangu papa namung nggau. 2Taka nyumu panamu nggau na hilu lama ngilu na. Taka ningu hilu da wunang matua dangu papareta nai Miri paraina para rasul.3Lama ngi ngilu da bana pinyaka na lodu-lodu japu na akaya da tundunya panjala, 4taka da tu hilu da la nggiya ka da randing dai mboku nyuta ta meti daingu laku la anda la mangilu na lama padikangu,5Taka da hara wuku pa mbulunya na pulu nai Miri la awangu nama ninya weli malana, taka la pinu tana na njadi wai, 6dangu wai nuna la rehi nu dapa ruhanya dangu iwa mbokul. 7Taka na pulung hama na la awang dangu na pinu tana taka hina pahamu ya hida tunu wanya epi taka na lodu hukunya da paruha ya na tau njala.8Angu dedi-angu dedi napa namung nggu ambu maruambanya mba ha atu Miri, hau lodu hama hariu daungu, hariu ndaungu hama beli hau lodu. 9I Miri dena madai anya na randina. Hama jiangu tau mama ndai mapa beling ya, na kiandar etina, taka mbu halana tau taka na mai pa mangaku njala.10La lodu na mai i Miri hama jiangu tau bohuya dangu na awangu hina japu na lingu na la awangu taka lumu wanya epi hina mau japu banaya, na pinu tana dangu na ihi na namutung hala.11Taka hau rehi ma ruha nggiki hamana hi njadi paluri? dangu nyumu paluri palupang lai Ala, 12taka napa nedingu dangu napa riagangngu na lodu mai nai Ala na lodu nai Miri Yehu la awangu na mutung wangu epi, la awangu na japu lama bana. 13Taka nyuta duta nedi danya na pambada randi nanda i Ala, nuna awangu bidi dangu na tana bidi, na ngia pangiangu na nama tanji.14Jia ba tuna nu angu dedi pa mbuhanggu batalanga nedi minya pa na lodu nuna, pamukarungu langataka ma badi la pa luri matua dangu na manda nin gu nyurangu la hangga i Ala. Dangu kai mangga manya na panaungu hamu mi dangui Ala. 15Matawa pamara wangu ya ka wami bana liarangu eti na i Miri bana wua nggai rehi manggawangu. I Paulu, na angu dedi pambuha da, bada tuna numbuka na pa tulihu nanggai. Bana tulihu ya nuna nama matu nanya na manggana pawua nanya paraina i Ala. 16La mbu daba da da huratu na i Paulu, na tulihu manu maha ruku da nuda. Da ningu na ba ninja da ma da pira da dala huratu-Na dama kalutu la papinja dangu jiaha na duka dapa pajiangu jangga da tau da manda nggara papi ndangu da manda mandungu pawai da. Ruku na nuna data hangataru wa anya, nadu ba tudanya nubu dui hawiangu dama ninja la huratu matua. Nggara ya na pawunda da nu pawiti danya na monungu wiki maada.17Njiaka nyimi ndimi angu dedi pabuha nggu, mbada pimami njaka yiada njia ba tunanu, i rimang mbadi, ka ambu njia iru ngandi ndaggai la njarangu da da tau akatu i lundu yamihu welingu langia patunggulumi nama mandungu. 18Matawa ka nabo-nabonjangu napada minya napa namungu na i Yehu Karitu, na Miri nda ndangu Nahangaji mapa mana da, ndangu ma tumbu kana bobonjangu na tanda minya nyuna. Pawotungu yawa nyuna, la lodu nahu kai ndangu lundu nu-nuka! Amingu.

1 John

Chapter 1

Napulung Maluri 1Nahau rehi nama mbada ninya weli amang, napa mbada ronguma napa mbda ita wama mata, dangu napa mbada patandama napa mbada rama wama lima, djiaya na Pulung Maluri, 2Naluri namapadening langataka mbada ita manyaka. Nyuma manjadi hakahi lapabuabar nggaunya rukuna naluri palupang, nama mbada ninya lai Ama nama mbada luahang lai nyuma.3Yiana pambada ngita dangu parongu ya, hima buabar ya lai nyumu kapeku na nyimi kaikahaung dangga ma nyuma.djaka jia ya na kahaung nda angu ndanya hi Alla Ama dangu na Ana - Na, Karitu Yehu. 4Mbulu halla na yiana nyuma ma tulihu ngainya kapeku na nabaha eti kanna mbinu.La Anda Mahambila 5Nyiana yakka na palungu na parongu ma rukku na Nyuna napa patakangai, rukku na hi Alla bayiaya namahambilla lai Nyuna ndaningu a makapatang. 6Djaka ta pani makahaung ma ndangu Nyuna, halla ka luri mbandanya lakapatang, kambalik ndanya dangu ndatta palaku aya namapadening. 7Takka nyutta , tapangga lamma hambila, hamma djang Nyuna mbama hambilla ya, hi ninda lakahaungu haattu ndangu hawiangu, ndangu wai ria ne Yehu Ana - Na, nama payahanda weling la njalanda.8Jiaka nyuta tapaniya ba nyuta ndata njala,nyuta kambalikungu wiki nda nyuta wiki dangu ma padeningu nda ninya lai nyuta. 9Jiaka nyuta tapaluahanya na njala-njala nda nyuta, jiaya na tanji dangu na lipaduangu ndumangu papuadahuha da njala-njala nda nyuta ndumangu pakahilak ta nyuta welingu la mbulu ndaba manda hamu. 10Jiaka nyuta tapaniya rukuna ndata pandoi manjala,nyuta ta pandoinya Nyuna njadi pakambalik dangu na pulungu-Na ndaninya lai nyuta.

Chapter 2

Miri Yehu nama kahiri ta nyuta. 1Ana ananggu, nyungga ndama tulih ya duma - duma nama le nyumu ruku na nyumu matang papandoi ndjala mba ta nu, mili ninya nama pandoi njala, nyuta mamangung makahirita lai ama, i miri Yehu Karitu, nama padeningu nuna. 2Djiaya Nyuna maka na kameti maraku nduma da njalanda nyuta. ndangu nda mbulungu njala nda nyuta a, taka mbulu hala njala pinu tana. 3Hinna ka hita pi luahanya natanda ndanyai Alla, djaka ta tuturunja mbuhallada paretan-Na.4wana natau" Nyungga kutanda hi Allah, halaka ndana tundu anya na pareta-Na namapandeningu, nyuna tau kambalikuya dangu nda nianya na mapadening la wikina. 5Takka nggamunya nama tundunya napulungu -Na i Allah, napa namu wuanai Allah ni manu manyaka la wikina. 6Takka na tau nama wanna ni mangga lai Allah djaka wana, na luri hama nai Yehu. Mapanamungu hamana mbana rinjunyai i AllahPanamungu Hamami Patundunya Na Pambuhana i Alla 7Angu Ndedi- angu ndedi nggu panamu rihinggu, nyungga ndaku tulihu aya napareta nbidi la hanggamu, lahambeli pareta ndai nama ninya lai nyumu pitti weli amangu taka napullumu napa mbada rongumu weli nungu. 8Nahu nyungga kutulihunya napareta biddi mu nama padeningu lai nyun-Na ndangu lai nyumu kana kapattangu malapahu ndangu mahambila mapa ndeningunya nahu nama patarak.9Na Tau nama kariuku maninya lama hambila, taka hina muhunya na angu ndedina, taka ninyapa lamakapattangu lundu nahhu. 10Na tau namanamunya na angu ndedi na napa lai warunya lama hambilla ndangu ndaningu mbui mapa tunjurunya. 11Nbatunaka nu, hina mahunya na angu ndedina landalu kapattang ndangu lakuna lakapattang. kanandu ndana pianya nbana kapattang napoki na matana.12Nyungga kutulihu lai nyumu ho ana-ananggu, kanadu njala-njalamu mbada ai nanjaka ruku tamu-Na. 13Nyungga kutulihu lai nyumu, ho ama-ama kanadu nyumu mbada tanda munya Nyuna weli la kawungana. Nyungga kutulihu lai nyumu,ho tau-tau mbidi kanadu nyumu mbada pakakumunya yi nda hamu. Nyungga kutulihu lai nyumu ho ana-ananggu kanadu nyumu mbada tanda yai Allah. 14Nyungga kutulihu lai nyumu, ho Ama-ama, kanadu nyumu mbada tandaya Nyuna welingu la kawungana. nyungga kutulihu lai nyumu, ho Tau-tau mbidi,kanadu kaparu, dangu pulungu nai Allah ninya lai nyumu,dangu nyumu mbada pakakuya nama nda hamu.15Ambunamu nduya napinu tana nyiana djaka ndia mbulu halana nama ninya lapinu tana, napa namung na hi Ama nda n ianya la nyuna; 16ka nadu mbulu hala na nama ninya lapinu tana, nuna pa mbuha toluya, pa mbuha mataya dangu na luri djangga eti ndapa welina lai Ama a, taka paweli na lapinu tana. 17lapinu tana yiana na njapu pakariangu napa mbuha na, halaka na tau nama palaku ya napa mbuhana hi Alla naluri lundu nunu.Ambu Tundungu ANTI-Karitu 18Ana-ananggu, nahu yiana jiaya na rihi njapuna; dangu hamana na pambada ronguna yi Anti-Karitu. 19Nyuda mai welingu la huanga nda nyuta jiaya nyuda nda nduma welingu lai nyuta. Kanadu, jiaka nyuda nduma nda nyuta, nyuda daingu padaingu angu nyuta. Jiayaika nyuda na mattanda nyuta hina luahangu ba nyuda nda nduma nda nyuta.20Djaka tuna na nu, nyimi mbada mangu minyaka na pakatua weling lama yahang ,ndangu nyimi hi pinya mbulu halana. 21nyungga hi kutulih nggai ndadjia ka nda piminya nama panedingu, taka rukuna bai pinya ndangu pandaningu maka mballik nama paweling lama padening.22nggamu yaka nuna nama kambaliku nuna djaka nda nyuna nama pahini nya hi Yehu nba badjiahi Karitu, nyuna maka na muhu nahi Karitu, na tau nama pa hininya yi Ama hamang mai hi Ana. 23nyumu mbiaya nama pahininya yi Ana, ndana mangu-ananya hi Ama.24matawa, napa mbada rongumi weli amang kani manunya lai nyimi. djaka nggaraya napa mbada rongumi weling amangu kani manunya lai nyimi, nyimi mbu kai padaingu lai Ana dangu lai Ama. 25ndangu yianaya narandingu napa wuana nyuna lai nyuta, djiaya na luri palupang. 26mbulu hala na napa mbada tulihu nggunggai yiana panamatya nyuda dama parukangu lapa panjara nggai.27mata, nakatua nanggai napa mbada ngala mi weling lai Nyuna ka ni manunya lai nyumu,dangu nyimi ndai hili karai apa tau ha wiangu lapa adjar kai. Djia ba tunanu na katua nanggai nyuna na ajaru kai la mbulu halana dangu nuna mapa deningu, nda djia aya kama kambalik ya hama djiangu napa mbada adjaru wanna nggai, nyumi padaingu ni manu nggai lai nyuna. 28nahu ananggu, ndadikwa lai nyuna djaka napa luahanya nawikina na, dangu ndata makia a, nyuta la hangga na nyuna larehi takaNa. 29djaka nyimi hi pimadunya nyuna mba mapanedingu ya nyimi hi pimbunya na tau nama palakunya nama panedingu, dedi na welingu lai Nyuna.

Chapter 3Nyuta ana anana i Alla

1patandanya mbana mbakul napa namung napa wualanda hi ama lai nyuta rukuna nama, napinu tana ndana ta nda ata nyuta kanadu napinu tana ndana tada ayanyuna. 2Angu dediggu panamugu, nahunyuta ana- ana Na i Alla. taka njia mba ndedi ta pihamunya nggiki wanda napa. njiaba tuna, nyuta tapinya napa nyuna kanadu nyuta mbata itaya nyuna la mapandeningu. 3Bulu halana tau nama ningu monungu lai karitu, napa yahangu mbadi wikina, hama jiangu ya i Karitu mbana yahangu.4nimbihu natau mapa lakuya ma njala panggambuninyai na hukung kanandu najala bapanggadanya nahukung. 5Nyimi mbada pimanya hi karitu mba njiya nama puadahu njala, lai nyuna nda ningu a manjala. 6Nimbuhu na tau nama ngiangu lai nyuma ndana pa ndoi a manjala, nda ningu a h atu tau njala nama itaya njaka ndia matanja nyuna.7Anagu, anagu ambu njia ninguka tau mapa jaraggai. na tau mapa lakuya nama padeningu tau padening ya, hama jiang hi karitu mbana padening ya. 8Natau nama pa ndoi ma njala pawelina lai hetang kanadu hi hetang mbada njala manaka weli ammang. napa wukuna na Ana Alla hina mai: papa lajar ya na papa ndoi na hi hetang.9Nda njia ningu a ha atu tau nama dedi welingu lai Alla kana pandoi manjala ka ndu nawini nai Alla mba ninya lawikina, ndangu nyuna ndana njadi a papa ndoi ma njala kanadu nyuna mbana dedi maka weling lai Alla. 10Halaka, nggamu yaka nda ana na i Alla dangu gamu haka nda ana n i hetang hinaka hida luahang na tau nama ndapa lakuya nama pa deningu ndapa welingu lai Alla, tuna nu mbui na tau nama namu angu dedina.11Yiana yaka, na kareuku napa mbada rongumi weli amangu, mata kata marangga panamu. 12Ambu kiku dunyai Kain, na ma pametiya na erina. dangu, nggikina hina pametiya na erina? kanadu, na papalakuna nai Kain na akatu halla ka na papandoina na erina napa deningu.13Angu dedinggu ambi katatak du djaka na karaunggai eti na pinu tana yiana. 14Nyuta tapinya mbada luhundaka weling lameti hangangangu la luri ka batta namuha nda an angu dedi na nimannunya lakuru pameti wangngu. 15Nimbihu na tau nama karau nya eti na angu dedinda na nyuna tau mapa meti angu nanya, ndangu nyimi mi pinya na tau nama pameti angu na ndaningu a luri palupang la wikina.16tuna yia hi ta tanda ya napa namu: Yehu Karitu mbada wuana ndayaka na luri wikina lai nyuta. njadi, nyuta tawuamanyai mbadi na luri wiki nda la angu de dinda. 17nahu, djaka ningu tau mawulu la pinu tana, halla kana itta ya na angu dedina nama ndaningngu ndoku na ai lulu, halla ndana millanya eti na angu dedina nunna nggiki hama naka napa namu nai Alla kaninnya nda la eti na? 18Na Ana nggu mai wa kata panamu nda jia bata pabanjarngu wangu lama, takka wanggu papa laku ndangu nama padening.19Panamatnya nyiana, nyuta ta pinya hapa weli nda lama padeningu ndangu nyuta nahu tapa pamandu nya na eti nda la hangga na hi Alla. 20Djaka tana nu, na eti nda djaka napa djala madu taka, li Alla na rihi bakul paweling la eti nda nyuta dangu nyuna na pi halla nya. 21pingu dedingu panamungu djaka dana panjala ta eti wiki nda, nyuta ningu maka monung la hagangang nai Alla. 22Nggara mbaiyai napa karainda, nyuta tangala nya weling le Alla kana du ma tatundaya mbulu halla na na pareta Na dangu tapalaku ya napa mbuhana.23nangu, yiana ya napareta nai Alla, matta nyuta kata parahaya la tamu na Ana, Yehu Karitu, dangu nyuta tamarangga pnamu hama njiangngu napa mbada pareta wananda Nyuna.
Chapter 4Patadanya na ngahu weling Lai Alla

1Angu dedi - angu dedi nggu panamangu, ambu paraha ndunya na ngahu naha hambeli nai pakamang hi ngahu mata tua nuna napinya mba nyuda papa ba pa weli Nai Alla ka na ndu na wunang dangu daka balliku pamai lai pinu tana 2Yianaka nyumu mata ndanya i ngahu nai Alla. Nimbuhu i ngahu napa niha jaka Yehu Karitu da tumbu na tau welingu lai Alla. 3Nimbihu na ngahu ndama ngaku aha lai Alla. nudahaka nda ngahu nai Karitu ka na ndu nyumu horungu kada mai nahu la pinu tana yiana.4Da ana kiada welingu lai Alla dangu mbada pa kaku dahaka nda wunang wunang kambaliku kanu maninja lawikimu rihi mbokulu welingu nama ninya la pinu tana. 5Da wunang - wunang kambaliku weling la pinu tana. Ka nandu ni nda nda tu hiluda weling la pinu tana ndangu la pinu tana nda ronguha nyuda. 6Nyuta ma welingu lai Alla. Tau ma mbada tadayai Alla na ronguta nyuta, taka tau nama ndapa welingu lai Alla da nda rongu ata nyuta. dangu yiana, tapinya i ngahu mapa nde ningu dangu ngahu kambliku.Mainguwa kata kawara pa namungu 7Angu dedigu napa namugu, mainguawa nyuta kata kawara panamung welingu lai Alla, dang mbulu daba nda na tau nama namu ya nde ndi weling lai Alla dangu na tada yai Alla. 8Natau nama nda namu ndana tada yai Alla rukuna i Alla napa namu.9Kanuyaka napa namungu nai Alla napa ita nda nyuta: Napa ngandinya na Ana Kamiahang Na lapinu tana taka nyuta ta luri welingu lai nyuna. 10La dalu panamangu na nuna: Nda nyuta a ma mbada namu Yai Alla, taka i Alla nama mbada namuta nyuta ndangu na pangandinya na Ana Na rukuna kameti marak pa hamu wangu.11Angu dedi - angu dedi napa namu nggu, njaka i Alla na namuta nyuta, nyuta mbu marangga panamung. 12Ndedi ningu a tau ma ita ye Alla.Njaka taka warra panamung, Miri ninya lakananding nda nyuta dangu napa namung Na paturuhu ya lai nyuta. 13 Ndangu rukku na nyuta ta pinya ma tudu la kananding nai Alla dangu Alla ninya la kananding nda rukku nai Alla mbada wuananyaka lai nyuta na Kanyuru Ngahu matu Na. 14Dangu,nyuma ma mbangitaya napa paloku na kaba paliawa nanyaka na Ana Na hina njadi papa mannanya na tau la pinu tana.15Nimbihu tau ma parahaya ye Yehu kaba Ana nai Alla ya,hi Alla na tudu la wiki na nyuna ndangu nyuna ninya la wiki nai Alla. 16Njadi,nyuta ma mbada pinya ndangu ma parhaya ya na ngahu ne Alla le nyuta. Alla na pa namung, ndangu ndama tudu la pa namung, todunanya la panamung nai Alla dangu i Alla ninya la wiki na nyuna.17Dangu Nyiana, napa payahang dangu nyuta kalundu nyuta ta ngalang ngu kata mangunya na parhaya wiki nda la rehi lodu patandangu. Rukku na pahama hamang lai nyuna, hamang mai nyuta la pinu tana. 18ndaningu a papa mangadat la ndalu panamu,rukku na pa namu nama yahangngu la welinya na rukku na na mangadat na panuang ndangu na hukung na tau nama mangadat, ndedi nayahangu a rukku na panamu.2019Nyuta tanamu ya rukku Nyuna nama rihi panamu lai nyuta.
21Dangu, napa reta yiana napa ngalanda welingu lai Alla, lupang mbadi kai namu manuya.
Chapter 5

1Ana anakida nai Alla ndapa kaku ya na pinu tana Nngga tau mbiaya nama pawai mba Yehu ya ka nyuna Yehu ya na ndedi welingu Lai Alla; dangu ka ngga tau mbiaya nama namu yai ama njangga meha, nyuna na namuya na ana nama ndedi welingu lai Ama. 2Dangu yiana, nyuta pinya rukuna nyuta ta namu ana - kiada Alla, hamangkai nyuta tanamu yai Alla dangu rongu ya napareta na. 3rukuna yianamayaka na panamu Nai Alla, dangu nyuta ta rongu ya napa retana ; dangu pareta - pareta kadana botu a.4Rukuna, gara biaya nama dedi weling lai Alla napa kaku ya napi pin tana; dagu yiana yaka napa talu wangu la pinu tana: napara haya na kananding nda nyuta. 5Nggamu yaka nama pakaku ya na pinu tana jaka nda nyuna nama para haya kaba Yehu anai Alla? Na luri pa lupang ninya lai Yehu6Nunayak yianaka ka nama mai dangu wai dangu wai ria: Yi Miri Yehu; nda ruku wai mbuka dangu wai ria. Yi ngahu nama paloku rukuma na angahu nuna nduyaka nama pa ndeningu. 7Rukuna, ningu ma tailuha ndama ma ngaku la awangu : 8 Ngahu, wai, dangu wairia; dangu ndama ka tailuda nda mbulungu hau a.9Njaka nyuta ma keya na pulu tau, napulunai ALLAH na rihi kaparupa. rukuna, napulung napa wuanai ALLAH kanadu pulungu ruku anakiada. 10Na tau nama pawai la Ana nai ALLAH ningu pulung ai nyuna la wikina. na tau nama ndapa wai lai ALLAH na njadiya tau kambaliku rukuna tau nuna ndana pawai la pulung napa wuanai ALLAH rukuna na anana.11Ndangu, nainayaka napung nuna: ALLAH nawuanda nyaka nyuta na luri palupang, ndangu na luri yiana ninya la wiki anana. 12Ngga tau biaya nama ningu anana ningu luri; ga tau biaya nama nda ningu anana nda ningu a luri na.Na tau nama dedi weling lai ALLAH ndana pa ndoi a ma akat13Nyunga mbada tulih ruku ruku na lai nyumu nama parahaya la ruku Anana Nai ALLAH hamang nyumu ko pinya kaba nyumu ningu luri ma lundung. 14Ndangu, yiana yaka napa wai lai nyuta hangang lainyuna, njaka nngara biaya napa karainda nyuta ngara biaya nama pahama ninya la kananding na ,na rongu mata nyuta.15Ndangu, nyaka nyuta ta pinya ndaingu mana na rongu ta, ngara biaya na paka rainda ,nyuta pinya kaba nyuta mbanda ningu monung nda apa mbada karaida lai nyuna.16Njaka ningu tau ma ngitang angu dedi na mapa ndoi ma akat nama nda hanganya na meti, hamu maka na tau nuna mbana karai, ndangu mbui ALLAH padaingu wuananya luri la tau nama pa ndoi ma akat nama nda hanganya na meti; nyunga ndaku pa niaya ruku na palupamanya papa aranya ruku na njala nuna.17 Mbulu ndaba biana nama ndapa dening padaingu ma akat maya, ba ningu mai njala nama nda hangang la meti.18Nyuta ta pimanya ga tau biaya nama dedi nama pa weling Lai Allah ndana pa laku aya nama njala, ka njaka nyuna nama dedi weling Lai ALLAH na piara mau maya ndangu nama akat ndana laku li aya. v/ 19 nyuta ta pimanya bama paweling Lai ALLAH, mbulu ndaba biana la pinu tana mbaku wahananya ma akat.20Ndangu,nyuta ta pimanya kaba Ananai Allah kaba mainayaka ngangu mbada wuangu naka pa tandang lai nyuta ka lundung nyuta kata tandaya nyuna ndangu pa ndeningu; ndangu nyuta ka ninda lai nyuna lama pa ndening, ndangu hangang la Anana Lai Yehu Karitu.nyuna maka Hi ALLAH mapa ndening ndangu luri palupang.V/ Ana ana gu, pama rauwa wikimu nama palukuya na njala.

2 John

Chapter 1Lima Langu

2namma padeningngu nama daki ta nyutta lundu nunu. 3kanyuru, napa aingngu, ngalanya napahamung weling lai Ama dangngu lai Miri Yehu Karitu, na Ana na, nama wuanda lama padeningngu dangngu pa aingngu.Luri ndaki ya na pareta nai Alla 4Nyungga dira hanangka baku pinya ba pira dada anamu damma luri lamapadeningngu, bagiki wana napa reta napa ngalang da weling lai Ama. 5Nahu,nyungga karainggunya lai nyummu, Rambu nda ula anggu patulih hau pareta baru, tapi nama ninya lai nyutta weli amang kata kahaungngu lapa aingngu.6Dangngu, napa aingngu, bata luri ndaki ya naparetta-pareta na. naina ya naparetta nama hamangkai bata rongngu ya weli amang kata luri lai nyunna.7Ba, ndangngu napa njarang nama tama lapinutana, nyudda ndada aku ayai Yehu ba karitu ya nama mai nama parupang tau. nyudda pajarang damma nda lai karitu.8I magang aru ambu kadda bulangngu nggaraha dappa badda usaha mi,kekeiha da dumma mi bulu halla da.9Na tau nama pangga lahambeli dangngu nama ndadaki kau lappa ajaru nai Karitu,nda ningngu a Alla na. Dangngu nggamu ya nama ndakikau lappa ajaru ningngu hammu nai Ama ndangngu i Ana.10Jaka ningngu tau namma taka lai nyummu ndangngu ndana ngandi ama pa ajaru yiana,ambu tarima dia nyunna ba danianya la umamu ato ambu wuadunya lima langngu nggara kai.11Dangngu nggamukai nama hamburu ya nyunna na piti parama la tau njarangngu nuna.Limalangu Napabitangngu12Lalu dangngu ya napa buhang patulihunggu lai nyummu,taka ndaku buhang a papalaku ya lapinu karata nu,nyungga ku monung pangalang pa mai lai nyummu kata papuluhagang kata ngala nya na bahaeti ndanyuta kata pabinungngu.Da ana-ana na weling la angu dedimu dapa pindi papatakanya na limalangngu lai nyunna.

3 John

Chapter 1Pa-wotungu -ya i nggayu

1Mapa welingu la tau matua hagang la i nggayu pa-mbuhanggu. 2Kupama langu rihinggau angu ndedi ku hamanggau milli aryu nyummu angu dedi, ka ambu nggara ehimu ndangu mbudabba nda angumu kahamu ndunyakka kana halangat na ndiawa luri. 3Kajapu hammuya na etigu mbajiaya nda taka nda mba tau ma pirraha nda ngu ndapa tau karittu mbada pa ihingga rukumu nyummu mba lalu mbana tuturkau la i Ala nama ndeningu. 4Nda ningu marihi mabaha eti marihi mbakullu nama parihingu napa ro ngunggu rukuna nda anakiada -anakiada gu nda laku lama pa ndeningu.5Angu ndedi angu papa aingu, kau pa mandungu wikimu dangu pa daimanya ruku mbulu ndabana napa wukumu rukku na nda angu ndedi- angu dedimu, nja pangkai mba tau nahu ha. 6Nyunda mbada paloku nda nyakka ruku napa aingumu lahaga ka mbuguru. nyummu pa daingu mana mbau palakuya nama pa nde ningu jakau ndulla ha nyunda mbada pangalangu palaku napaka gi ulla mbu la i Ala. 7Rukuna, nyunda ka mbada laku ndaka rukuna na tamu nuna, njapangkai mba ndapa tarima ha njapangkai welingu nda tau-tau ndama dappa paraha nda nda parahaya. 8Rukuna nuna, nyutta kata ndulla ha nda tau-tau hamangkai nyuta mbata njadi angu ngglu nda rukuna napa papa laku ndumma rukuna nama pa ndeningu.9Bada tulihu nggunyakka na hurattu hagang laka mbuguru, ka takai ndiatarepihu, mbuhangu papa wuwangu wikina lai nyunda, nda da mbuhangu a la papa patarimakama nyuma. 10Rukuna nama, njaka nyungga kumai, nyungga ku patadanya nyunna ndaka ndeningu la hillu dapa tuba nama akatu! nda ndangu nuna mbuka ndana mbuhangu mbu pata rimaha nda angu ndedi nda ndama ndapa pa luhu nda welingu laka mbuguru.11Angu dedigu pa namugu, ambu kikunya nama akatu, nda hama ana nama hammu,hamangkai na tau nama palakuya nama pa ndeningu. na tau mamapa ndeningu. na tau mamapa ndeningu nama welingu la i Ala, njapangkai tau nama pa ndoiya nama akat,nama ndedi ngitta ya i Ala. 12Bulu ndaba na nama mband paluahangu mapa neningu ruku nai demetrius, halai kai nama pa ndeningu nama papa luahangu rukuna yiana. nyumma kai mapaluahngu, ndagu nyummu pinya napa papa luahama napa ndeningu.13Ningu ndangu pawukugu pa mbuhanggu patulihu lai nyummu, kata nyungga ndaku mbuhangu a mapa welingu lai nyummu dangu pena dangu tinta. 14nyungga kumonugu ndumma na pa hamburkau nahu ndangu nyutta tapa pakariukungu pahagangu muka. 15pa mannangu wa la wikimu. nda angu ngolumu la yohu ndapa ngandi nggau langu ndumamu. patakaja langu welingu lai nhyumma mbulu dabba ma angu dedi lai nahu.

Jude

Chapter 1Tabi welingu lai yundahu

1Welingu lai Yundahu, Pa paliawa nai Miri Yehu Karitu angui na angu dedina i Yakombuhu, ndumangngu nyuda dapa pindi angui dapa namu na i Ala Ama, dangui dapa kambuana dumangu i Yehu Karitu. 2Kamala na pamila eti, manja maringu, angui eti ma mbinu dumamu.I Ala na hukunya na tau njala3Angu dedi-angu dedi panamu,hiku parukangu bana tulihu dumamu duma na pahamu wanda nyuta mbulu daba, nyungga kunamu langataka tulihu dumamu angui ku karai kau kai parukkangngu pa weli etingu duma na pawai napa papatakkangngu handakang dumana lundu nu duma nda tau-tau tanji.4Ka nadu, nda tau-tau dama tuna nu mbada tama ndanyaka dapa mbuti nja, nuna dama la kawungngangu mangilu bada panjadi ha lapa pahuku nja, nda tau-tau dama dapa pawai dama nda palaku langataka ya na panamu nai i Ala nda nyuta duma na pinu ya na pawuku na angu dena mbuhangu a nda ha atu-nda ha atu kapala angui na Miri nda, Yehu Karitu.5Nyungga ku mbuhang kau pinya njapang kai nyumu bada pimunyaka mbulu dabana, ka mbai Miri nama pa liha lama hamu da tundunya hina paluhu ha welingu la tana mehiru, ka nadu na panjapu hala ha dama da parhaya 6nda maranongu-maranongu dama da manundu la hupu-hupu kuaha da nyuda, japa kai tuna nu nda laku waru maanja dapa pangiada, nyuna bada hodu mana jaka wangui nggeli palupangngu ndalu lama kapatangu nama parihingu pa kapatangu duma da nda ndiha njala la lodu mbokulu napa.7Tuna nu mbui Sodom angui Gomora. 8Tuna numa mbui da tau-tau naida, da pahariangu la manggadipangngu-manggadipangngu da, da paruha ha da ihida, dada mbuhang a kuaha, angui da pairaku ha dama padeningngu.9Mikhael mbu, nama njilu maranongu, bana palawangu dangui hetanu rukuna na kayuba nai Muha, dena toru mbeni a lapa patakanya nama akatu lai nyuna, njapa kai bana pani, "i Miri natenda-nggau napa! wana-a. 10njiapa kai tuna nu, mbulu daba na nama ngandiha lama njala da padika ha namma-namma da padeningu da dapa papida, da papida ruku kanadingu da, hama nama bada daningngu patandangu da. 11Mayila danyaka nyuda! nuyda da hili pakiya na anda napa paki na i Kain, angui da dutu ndakiya nama iraku ma akatu napa palakuna i Bileam, angui meti mau rukuna ba dena manundu hamanai korah.12Nyuda yiana hamanai nama marihaku la dalu mbau hamu duanja, nama ngangu duanggau la ndalu daningngu eti mangadatu, da patandangu wiki ma a da, nyuda hamana awangu nama nama da ngandi urangu, nama paha pui ngilu la halua la yohu. 13Nyuda hamanai na kanggiduku nggaduku na wai tehiku, nama pawuwang wikina nama panjala wikina. Nyuda hama da kadunu dama tanyalangngu nama dumanya na kapatangu paihikingu dapa bada padumangu lundu pangala tilangu.14Angu mbui rukuna da tau-tai naida Henokh, da wala wua na nama kapitu nai Adamu, na pawualaku, "Itaya, I Miri na mai dangu tau-tau dangu dama dutu tanjinya, 15nduma palaku nanya na padihangu njala duma tau dangu; na hukunja da tau dama da manunduruku dapa palaku da dama da manundu nda palaku da hama na da li manjala, angui mbulu daba dapa pani nama da hamu welingu da tau dama njala nama akatu lai Ala. 16nyuda ba tau ma mbuhanya paha winna manu, ma imbu-imbu ma njala, angui nama tundunya napa pawuku wikina; nyuda ma pani mbokulu ha angui maha ruku manundu duma pautung wikina.Na paingatu angui na panaungu17Angu dedi-angu dedi dapa namu, nyumu mi palaku tundunya la kanadingu dapa pani da papahurungu-papahurungu Miri da nyuta, Yehu Karitu. 18Nyuda bada pani madanggau, "la rehi napa, daingu ningngu dama dapa mbuha tau dangu nama tundunya na pawuku wikina nama njala". 19nyuda naida tau-tau dama palaku ya napa pahili wangngu, da tundunya papalaku pinu tana, angui dama daningngu ngahu da.20Jiapa kai tanu, nyumu, angu dedi-angu dedi napa panamu, pawulaku wikimu la dita pawaimu nama parihingu pahamu angui hambayangu la dalu ngahu matua. 21Mu pamatuang wikimu la panamu nai Ala la dalu patiang na pawuku da i Miri da nyuta, Yehu Karitu, nama dutu dakita la luri palupang.22Mu ana ningngu mila etimu duma nyuda dama mangadatu-dama mangadatu, 23Mu paita nja anda la ndalu mbau rambanja welingu la epi. da duma da hawiangu, pangitanja da bara etimi la dalu binu mangadatu, la dalu ba deta mbuhanya napa palaku da nama binu pawuku wiki la pinu tana.Pa wotu hailangu-wotu hailangu duma na i Ala24Duma nyuna, nama kuaha pajangga kau dena kanabu angui napa luakau lapa pangia kanjaka pawuku na la dalu binu mbaha eti ailulu. 25Duma ha atu-ha atu na i Ala, nama pahanggiala hawuala da, la dalu Karitu Yehu, Miri da, pawualaku, nama parihingu, kaparu, angui kuaha lundu napa: la kawungnga na, nahu, lundu napa-napa ya. Amingu.

Revelation

Chapter 1Yohanes na Pakaluaka nya Ruku na Mbuku Yiana

1Wanna weling lai Yehu Karitu, nama wuanyai Allah nduma-Na ndumang papa itta nja da ata-Narukku na ma mbada ninya. Yehu Karitu na wuanya kareuku hanggang la maranongu-Na ndumang pa patakkanya lai Yohanes, ata-Na. 2Yohanes mbada njadi naka hakahina pulung nai Allah ndangui Yehu Karitu, ndumang mbulu ndaba na pambada itta na. 3Na puru nyaka ngahu na tau nama mbaca ndangu nama luahang panina la pulung yiana ndangu nama purunya ngahu mai nyuma nama rongu ya ndangu nama palaku ya garra ya da napambada tulihu na, ka batakka nanyaka na rehi na.Tabi nai Yohanes nduma da tau ma pittu ndama pawai la Asia4Weling lai Yohanes, nduma da tau ma pittu ndama pawai nda ninja la Asia.Na Mulur ndangu Na Manjak nduma mu weling lai Nyuna nama ninya, ndangu na mbada Ninya, ndangu nama nammu-Nya; ndangu ndama kapittung ngahu matua ndama ninja la hangga pahanganji-Na, 5Ndangu weling lai Yehu Karitu, Hakahi nama patutung, nama kawunga hadang weling la huanga tau meti ndangu nama Kuaha ya na maramba-maramba la pinu tana. Nduma Nyuna, nama namu ta ndangu nama pa'ai nja nda njala nda nyuta weling la wai ria-Na, 6Ndangu nama mbada pa njadi ta nyuta pa njadi hau paraingu, tau matua nduma nai Allah ndangu na Ama nda, nduma Nyuna ku wotu hailanya lundu napa-napa! Amin.7Tarru ya, yi Yehu namai ndangu na awang, ndangu nda mata da tarru ya Nyunna, ndangu mbui nyuda ndama mbada ndawai-Ya; ndangu mbulu ndaba da la pinu tana njiangu marubuk da rai rukku Nyuna. Yiana ndaingu tu mana li na. 8 " Nyungga maka la kawungu na ndangu la mala mirina, na pulung na Miri Allah , Nama ninya,nama mbada ninya, ndangu Nama Namunya , Nama Kuaha ".Na itta ya yi Yohanes Rukku Ana Tau9Nyungga, Yohanes, ndangu kalembi mu nama pitti nduma na la dalu handukka , la paraingu, ndangu na patutung na lai Yehu , ninya la hau tana napa wada Patmoska na du na pullung nai Allah ndangu napa mbada buabar nai Yehu. 10 Nyungga na Kuaha ka Ngahu matua la lodu nai Miri, ndangu nyungga marongu ya na lingu bai tarompet Ya, 11Nama wanna, " Wu tulihu ya wa mbulu ndaba napa itta mu la hawala mbuku nda pangandi nyawa nunna la tau ma pittu ma pawai : Yi Efesus, Smirna, Pergamus, Tiatira, Sardis, Filadelfia, ndangui Loadikia."12Halaka, nyungga ku mbaili pataru ya na lingu panina lai nyungga. Mbaku mbalika, Ku itta ya bai amahu ka pittung wihi ya, 13Ndangu la huanga -huanga wihi nunna, Ku itta ya ha attu hama bai Ana Tau ya, na paki kalembi takka la wihi ndangu hau labbak la kurru -Na.14Nakatiku ndangu Na lunggin bara hama bai ru ihhi mbibi ya, bara hama bai salju ya ; ndangu na mata-Na hama bai ruaka Epi ya. 15Na wihi-Na nakajillaku hama bai bahi patunnu ya da la ruaka epi ndangu na lingu-Na hama kanggungu wai heiya .16 La limma kawana-Na na yappa pitu kandunu ndangu weling la ngaru-Na luhu hapungu nimbu ma nujjur kamata ndambu ,ndangu na muka-Na na hambilla hama bai lodu mbana ya.17Mbaku itta ya Nyuna, nyungga ku kanabu la wihi-Na hama bai tau meti ka. Njiayai ka na mbanjalu ya na limma kawana-Na la pinu nggu ndangu wanna, " Ambu mengadat, Nyungga maka La Kawunga Mangilu na, 18Ndangu nama Luri. Nyungga mbada Meti, njiayaika tarru ka Nyungga ma Luri palupang, ndangu Nyungga ma yappa ya na Kuhi maut ndangu na kuhi Hades.19Ka na ndu, tulihu yawa napa mbada ittamu, ndangu la pakiring na nu ndangu nama mbada lapahu. 20Yiana yaka na kuhi na rukku da kadunnu ndama kapittung ndapa mbada ittamu la limma kawana-Nggu ndangu da amahu kapitung wihi nuda. Pittu nda Kandunu nuda njiamahaka da tau a pittu ma Pawai."
Chapter 2Hurat Kabunggur la Efesus

1Lai maranongu ma pawai la Efesus na tulihu ya: ninayaka napa nina-Na nama yappa ya ba pittu da kandunu la limma kawana-Na ndangu nama pangga la huanga amahu kapitung wihi: 2Ku pimanya mbulu ndaba napa rammamu ndangu naharui kariamu-Nya ndangu napatutungmu, ka nggiki wanna ndau torung hanggang lama akatu , ndangu mu pakamanya na tau nama pani wiki na wunang ya, jiayaika nyuda nda wunang aha, ndangu nda pinyakka nyuda kambalik.3Nyumu ningu patutungu mu ndangu torung rairuku na tamu-nggu ndangu ndau pingu njilli. 4Ka jiayaika, Ku panaunggau ka na ndu nyumu mbada matta munyaka na hamu etimu la mangilu na. 5Ka na ndu patanda nyawa weling lainggi bau kanabu, wuangu wikimu ndangu palaku gara ya napa mbada ramma mu lamangiluna jiayaika ndia,njaingu mai Nggu lai nyumu ndangu ku pitti na wihimu weling lapangiana , kecuali mu wuangu wikimu.6Jiayaika, yiana ya na ndumamu : nyuma ndau buhang napa pandoi na nama tundunyai nikolaus, napa muhu-nggu. 7Na ningu kahilu na mattawa kana rongu gara ya napa paninggu la wunang la ma kabunguru. lai nyuna nama mannang , nyungga ku wuanggau pangangu weling la pingi ai luri nama ninya la wuaka nai Allah.Hurat Kabungguru la Smirna 8" Ndangu ,la maranongu Kabungggur la Smirna tulihu yawa : yiana yaka napa ninggu weling la kawunga ndangu pakiring na, nama mbada meti ndangu luri mbeli: 9Ku pimanya bau handuka ndangu bau mayilla mu, Kanadu nyumu tau wulukau! Ku pimanya napa karamu napa hanggamu Lai nyumu kaba nyuda nama pani wiki nda tau Yahudi, Jiayai ka latti ndia'a , melainkan sinagoge Hetang.10Ambu mangadat hanggang la garra ya napa mayilla wammu. Tarru ya, na hetang ndaingu warru nanggai hawiangu weling lai nyimi la mbui na pakamanggai, ndangu nyumu ndai padda munya mbana pamayilla kau lundu 10 lodu. Patuttung wa lundu meti, ndangu nyungga ndaingu wuanggugau lamba luri. Ka nama ningu kahilung matawa kana rongu garra ya napanina maranongu la kabunggur. Tau nama mannang nda jia mayilla ana la meti pa dambu wanna."Hurat Kabunggur la Pergamus12Ndangu, la maranongu kabunggur la Pergamus tulihu yawa: Nyiana yaka na panina Nyuna nama ningu nimbu dakka mata ndabu: 13Ku pimanya langgikau mu todu ndingu, la pangia pahanganji na Hetang ninya; njiayaika mu pamandung la tamu-Nggu ndangu ndau kambalik nyana na pawai-Nggu ndangu mbui la rehi Antipas, hakahi-Nggu nama patutung na papameti lahuangamu, ngiapa ninja nda Hetang.14Njiaya, ku panaunggau ka na ndu ninya hawiangu lahuangumu nama tundunya napa ajaru nai Bileam, nama ajaru yi Balak ndumang patuya na tunjur la hangga anakiada-anakiada Israel, ndumang panganya na pangangu na patuda nama ndahamu ndangu papalaku ya nama akatu mangabang. 15 Hama mannai, ninya hawiangu lahuangamu nama pamandung la pa'ajaru nai Nikolaus.16Ka na ndu, marubbukuwa! Jiaka ndia, Nyungga ndaingu maihahang lai nyumu ndangupa paluahanja nyuda ndangu bai kuaha weling langaru-Nggu. 17Ka nama ningu kahilung matawa kanarongu garra ya napanina maranongu kabunggur-kabunggur. Hanggang lai nyuna nama mannang, Nyungga njiangu wuanggugau manna nama kawinning; ndangu Nyungga njiangu wuanggugau lai nyuna hawu watu bara, ndangu hawu tamu mbaru pa tulihu la watu nuna, nama ndaha attu tau mapinya kecuali tau nama ngalanya."Hurat Kabunggur la Tiatira18Ndangu na kabunggur la Tiatira tulihuyawa: Nyiana yaka napanina Ana nai Allah, nama mata-Ngu hama bai ruaka epi ndangu nama wihi-Ngu hambila hama bai tembaga dalu la ruaka epi: 19Ku pinya na papalaku-palakumu, na maringu etimu ndangu na ngahumu, na pabuabarmu ndangu na tahang wikimu, ndangu na paramma-parammamu la malamiri nama hippuya la mangilu na.20Jiayaika, Ku panaunggau ka na ndu mu mattanya na kawini Izebel nina, nama mangaku bai tau nabiah, na pa ajaru ndangu na pa'akatu ya ndapa paliawa-paliawa-Nggu kadda wuhu ndangu ngangu pangangu na pabada wuada la ma'akatu. 21Ku mbada wuanyaka rehi ndumang pamarubuk, njiayaika ndana mbuhang pamarubuk weling la njurrak na.22Tarru ya, Nyungga jiangu warru nggunya nyuna lapinu ngiapa katudda mayilla ndangu nyuda ndama njurrak nduanya nyuna jiangu Kukawurru nja ndalu lahanduka bakul, kecuali nyuda marubuk weling lapapandoi-pandoi nda la tau kawini nuna. 23 Ndangu, Nyungga jiangu pameti nggunja nda ana-ana na ndangu nameti na; ndangu mbulu ndabana makabunggur jiangu pinanya mba nyungga maka mapakamang patandanguna ndangu eti tau, ndangu nyungga jiangu wuangu nggu lai nyumu hawu-hawu tundunja na papalaku mu.24Jiayai ka, lai nyumu ya nahawiangu la Tiatira, nama nda tundunya na pa ajaru yiana, nama ndedi pinya nakuhi-kuhi na Hetang, Nyugga wanggugau: Nyungga nda njia banjal anggunya nama mbotu hau lapinumu nyumu. 25Ka jiayaika, yappa pangalanya garra ya nama mbada njadi nduma mu lupang Ku mai.26Ndangu, la tau nama mannang ndangu nama palakuya na paramma-ramma-Nggu lundu njappuna, Nyungga jiangu wuanggunya kuaha la paraingu-paraingu, 27Ndangu nyuda jiangu paliawaha nda paraingu-paraingu nuda wanyana toku bahi, na ladjar pakabbu-kabbu hama bai tukang wurrung, ka na ndu Nyungga kai mbada ngalang kuaha weling la Ama-Nggu. 28Ndangu, Nyugga jiangu wuanggunya kandunu timuru. 29Ka nama ningu kahillung matawaka narongu garra ya na papanina maranongu la kabunggur-kabunggur."
Chapter 3Hurat Kabunggur la Sardes

1Ndangu, na maranongu kabunggur la Sardis tulihu ya: Yiana mayaka napani-Na nama ningu pittu maranongu nai Allah ndangu pittu kadunu nuda: Ku pinya na papalaku-palakumu. Tau wanna nyumu mu luri, jiayaika nama langatakka nyumu meti. 2Pananjaruwa ndagu pakapanduk ya nda garra-garra ndama masih ninja, nama tikka pameti, ka na ndu ndedi Ku ngala anya na paramamu hammu ndalu la tarru nai Allah.3Ka na ndu nuna, namuyawa garra ya na pambada keimu, ndangu rongu, patutunyawa nuna ndangu marubukuwa! Jiaka nyumu ndau pananjar, Nyungga jiangu mai hama tau bohu ndangu nyumu nda jia pi'amunya jam pirra Ku mai lai nyumu. 4Jia ayaika, nyumu ningumu hawangu tau la Sardis nama ndedi pa'ihanya na katarri nda nyuda; ndangu nyuda jiangu pangga nda angu Nyungga angu paki katarri bara ka na ndu nyuda parakkang.5Tau nama mannang jiangu pahaunya katarri bara ndangu Nyungga nda jia puadahu anggunya na tamu na weling la mbuka luri. Nyungga jiangu mangakunya na tamu na la hanggana Ama-Nggu ndangu la hangga nda maranongu-maranongu-Na. 6jiaya nama ningu kahilung matawa kana rongu garraya na papani maranongu la kabunggur-kabunggur."Hurat Kabunggur la Filadelfia7Ndangu, la maranongu kabunggur la Filadelfia tulihu yawa: Yiana yaka napanina weling Namma Tanji ndangu Namma Padening, nama yappaya na kuhi Daud, nama mbunggahu ndangu da ha'attu tau nama njadi pa bittanya; nama bittang ndangu nda ha'attu tau nama njadi pabunggahu ya. 8Ku pinya na papalaku-palakumu. Tarru ya, Nyungga mbada bunggahu pindu nduma mu, nama nda ha'attu tau ma njadi pa'bittanya ka na ndu na kaparrumu na kudu'a, jiayaika nyumu mbada patutunya na pullung-Nggu ndangu ndana kambaliknya na tamu-Nggu.9Tarru ya, njiangu Ku pandoi nja nda sinagoge Hetang nuda, ndama mangaku pa njadi tau Yahudi, jiayaika latti ndi'a, ka ba pakotu, Nyungga jiangu ku pandoi nja nyuda pamai ndangu pamarubuk la wihimu, ndangu pandoi nja nyuda kadda pinya ba Nyungga ku namukau. 10Ka na ndu nyumu mbada puiyaraya na pullung patutung-Nggu, Nyungga jiangu puiyaranggau weling na rehi handuka nama takka la mbulu ndaba pinutana, ndumang pakamanya nama ninya lapitu tana. 11Nyungga jiangu lu mainggu. Pamandunya nyumu gara ya nama mbada mangumu ka ambu ha'attu tau mbu nama njadi pa pittiya na lambamu.12Ka nama mannang, Nyungga jiangu ku panjadiya kambaniru patiamaya na Uma Tanji nai Allah-Nggu, ndangu ka nda jia laku ana weling lainu; ndangu Nyungga ndaingu tulihu lai nyuna na tamu na Allah-Nggu, la Yerusalem biddi nama purru weling la awang, weling la Allah-Nggu, ndangu na tamu-Nggu nama biddi. 13Ka nama ningu kahilung matawa kana rongu garaya na papanina maranongu la kabunggur-kabunggur."Hurat Kabunggur la Laodikia14"Ndangu, nda maranongu kabunggur la Laodikia tulihuyawa: Yiana ya napanina Namma pa Amin, hakahi nama tutur ndangu padening, kawungana weling mbulu ndabana papandoina yi Allah: 15Ku pinyana papalaku-palakumu, ba nyumu ndau maringu ndangu ndau mbana. Rihi hamupa njiaka nyumu maringu jiaka ndia mbana. 16Njadi, ka na ndu nyumu mamittu, ndau mbana ndau maringu, Nyungga jiangu muttanggugau weling la ngaru-Nggu.17Ka na ndu nyumu wammu,'Nyungga ku wulu,mbinu ailulu, ndangu ndana kurangu garra-garra,' ndangu ndana pi'anya ba latti nyumu handuka, pamiahang, mayila, poki, ndangu kalulu. 18Nyungga ku pa naungau ndumang pakeiya weling lai-Nyunga amahu, napa tunna wangu epi kau njadi nyumu pa njadi wulu,ndangu katarri-katarri bara kau njadi la papakiha ka ambu mu paddang makia ka na ndu naka lulumu ndajia itta'ya, ndangu uadahunya salep la matamu kau njadi la pa'itta.19Nyuda dappa namu-Nggu, ku panaunja ndangu ku paluha; ka na ndu nuna, pamaringu yawa na etimu ndangu marubukuwa! 20Tarru ya, Ku ndualak la hangga pindu ndangu ku katoku. Jiaka ningu tau nama ronguya na pa'aung-Nggu ndangu na bunggahu pindu, Nyungga jiangu tama lai nyuna ndangu ngangu ndangu nyuna, ndangu nyuna angu-Nyungga.21Ka nama mannang, Nyungga jiangu pahianggunya pa'uhuk ndangu-Nyungga la pangia-Nggu, hama hamana Nyungga ma mbada mannang ndangu uhuk ndangu na Ama-Nggu la pangia-Na. 22Ka nama ningu kahilung matawa kana rongu garaya na papanina maranongu la kabunggur-kabunggur."
Chapter 4Yohanes na Ittaya la Awangu

1Tunaka nu, Ku ittaya na pindu nama tabunggahu la awangu, ndangu nama lingu kawai, na parongu nggu hama bai lingu trompet ya nama pabanjar nduangga, wanna, "Hekau lai yohu ndangu Nyungga ku pa'ittanya lai nyumu garra ya nama mbada tungu na li lahambeli na yiana." 2Rehi nuna mbu, nyungga na kuahaka ngahu ndangu tarruwa, hau na kanjaka nama ninya la awang ndangu ha'attu na tau nama uhuk la kanjaka nuna. 3 Ndangu, nama uhuk la kanjaka nuna, ba ngitaya hama bai watu Yaspis ndangu Sardis; ndangu ninya na hauna kapuri nama weliwinggirnya na kanjaka nuna, na pa'itta hama bai zamrud.4La weliwinggir na kanjaka nuna ningu duaka mbulu patu kanjaka ndangu lapinu kanjaka-kanjaka nuda ku ittaha duaka mbulu patu amabokul-amabokul uhuk, mapaki kalembi bara ndangu lamba-lamba amahu ninja la katiku da nyuda. 5Ndangu, weling la kanjaka nuda luhu kajillak kaballa ndangu kanggungu guntur. Ndangu ninja pittu nda mahambila la hangga kanjaka nuna, ndama pittuha nda ngahu nai Allah.6Ndangu, lahangga kanjaka nuna mbu ningu garrang hama bai tehik kaca ya, hama bai watu bara. La padua ndangu la weliwinggir na kanjaka nuna ningu pattu maluri ma mbinu bai mata la tambaru hanggana ndangu lakajia na.Maluri lakawungana hama heu singa, nda napadambu wanna hama heu mbimbi mini, ndangu maluri napatailu wanna parupang hama bai rupa tau, ndangu maluri napapattu wanna hama heu ikitu nama hawurung. 8Da pattu nda maluri nuda hau-hau ningu nomu mbala raukappa nama mbinu bai mata, hamu weling lahambeli hamang lakurru na; lodu ndangu rudung, makapattung maluri nuda nda perna'a pangudu papani, " Tanji, tanji, tanji Miri, Allah nama kuaha, nama mbada ninya, nama ninya, ndangu nama namunya."9Ndangu, handaka-handaka nda maluri-maluri nuda jaka nda wotu-Nya, tembi-Ya, ndangu pamalangu-Nya nyuna nama uhuk la kanjaka, nama luri palupang, 10nda dua kambulu patu amabokul-amabokul nuda marubuk lahangga mandapuna la kanjaka nuna, ndangu nawotu nya Nyuna nama luri lundu palupang nuna, ndangu na kawurrunya na lamba da nyuda lahangga mandapuna hi wanna, 11"Do Miri ndangu Allah ma Nyuma, Nyumu nama parakkang pawotu, patembi, ndangu kuaha ka na ndu Nyumu mbada padikanya mbulu halla nda ndangu pambuha-Mu mbulu ndaba nda maninya ndangu ndapa padikana."
Chapter 5Mbuku Pakuluru ndangu Ana Mbimbi

1tuna kanu, ku ittaya la limma kawana-Na nama uhuk la kanjaka nuna hauna mbuku pakulur, nama ningu patulihung ndalu ndangu lahambeli na, na parapitu wangu bai pittu mbua rapitu. 2Ndangu, ku ittang ha'attuna maranongu nama manandang manauru ndangu lingu haddiru, "Nggamuka nu nama parakkang pabunggahuya na mbuku pakulur nuna ndangu bunggahuya na parapitu-rapitu?"3Jiayaika, ndia ningu ha'attu mbu, hamu nama la awangu, la pinu tana, ndangu mbu nama lawawa tana nama njadi pabunggahu jiaka ndia pa'ittaya na ihi na pakuluru nuna. 4Jiaya, Nyungga pakiring pahi padudurung ka na ndu ndaha attu tau mbu pahunggung maparakang ndumang pabunggahu ya na mbuku pakuluru nuna jiaka ndia pa'ittaya nama ngiangu ndalu. 5Jiayaika, ha'attu weling la amabokul-amabokul nuda wadda lai nyungga, "jiakawa pahi! tarru, na Singa weling la kabihu Yehuda, wallawuanai Daud, mbada mannang hi na njadi pabunggahuya na mbuku pakuluru nuna ndangu pitu mbua rapituna."6Ndangu, nyungga ngittang lapadua-padua kanjaka ndangu maluri kawai, ndangu lapadua-padua amabokul-amabokul nuda heuna ana mbimbi na ndualak, hama pambada rupuya, nama ningu pitu kadungu ndangu pitu mata, nuda pitu hamangu nai Allah nda papaliawana la mbulu ndaba pinu tana. 7Ana mbimbi nuna mai ndangu na pittiya na mbuku pakulur nuna weling la limma kawana na Nyuna nama uhuk la kanjaka.8 Ndangu, na ana mbimbi mbana pittiyaka na mbuku pakulur nuna, ndama kapattung maluri ndangu dua kambulu pattu amabokul-amabokul marubuk lahanggana Ana Mbimbi nuna, ha'attu-attu yappa hau kecapi ndangu hauna cawan amahu nama mbinu bai kemenyan, nda hambayang tau-tau tanji.9Halla, nyuda nda wundaya hauna ludu biddi, wanna: "Nyumu nama parakang papitiya na mbuku pakulur nuna ndangu pabunggahuya na rappit-rappit na ka na ndu Nyumu nama mbada paruppu, ndangu nawairia-Mu, Nyumu mbada pamanna munja nda tau-tau weling la hau-hau kabihu, hillu, kaum, ndangu hau tana nduma nai Allah. 10Ndangu Nyuna mbada panjadi nanyaka nyuda njadi hau paraingu ndanu taumatua-matua nduma nai Allah nda nyuta, ndangu nyuda jiangu parahananya na pinu tana."11tunakanu, nyungga itta, ndangu nyungga rongu na lingu jiahamuya na maranongu nama weliwinggirnya na kanjaka, maluri, ndangu amabokul-amabokul nuda. Ndangu da dihada nyuda riu-riu nda, bahkan kambulu riuna, 12Na wotunya bai lingu ma haddir, "parakanguwa Ana Mbimbi, nama mbada paruppu nuna, ngalangu kuaha, ndangu wulu, ndangu hikmat, ndangu kaparru, ndangu tembi, ndangu pamalangunya, ndangu ludu."13Tunakanu, Nyungga kurongu nda maluri nama ninja la awang, ndangu lapinu tana, ndangu lawawa pinu tana, ndangu la tehik, ndangu mbulu ndaba nama ninja dalu, mbulu ndaba nda wanna, "Nduma na Nyuna, nama uhuk la kanjaka ndangu nduma na Ana Mbimbi mbulu ndaba pawotunya, tembi,pamalangung, ndangu kuaha lundu palupang!" 14Ndangu, maluri nuna wanna, "Amin" ndangu amabokul-amabokul marubuk ndangu nda sembah ya.
Chapter 6

1Hallaka, nyungga kuhamataya na Ana Mbimbi nabunggahuya na hau weling la pittu rapitu nuna, ndangu nyungga kurongu hau weling la pattu maluri nuda wanna mbana lingu hama bai kaballa, "Maiwa" 2Hi ku ittaya na heu njara bara ndangu nama kalittiya nayappa bai panah; ndangu lamba nawuanya, ndangu na ndaharungu ndumang papakakkuya ndangu pataluya.3Ndangu, na Ana Mbimbi nuna na bunggahu na rappit padambu wanna, Ku ronguya na maluri nomur dabbu wanna, "Maiwa!" 4Hi, nandaharungu heuna njara hau warna rara hama bai ruaka epi, ndangu nama mandapu laditana nawuanya kuaha ndumang papittiya napandami weling lapinu tana njadi na tau hi napahunju, ndangu hapungu madakka nama bakulu wuanya lai nyuna.5Ndangu, ka Ana Mbimbi nuna na bunggahuya na rappitu patailu wana, ku ronguya na maluri nomur tailu wanna, "Maiwa" Ka, ku ittaya na heuna njara mitingu ndangu nama kalitiya nayappa hau bai timbang la limma na. 6Halla, ku rongu hamaningu lingu la padua-padua patu maluri nuda wanna, "Hau cupak ndumang 1 dinar, ndangu 3 cupak jelai ndumang 1 dinar, jiayaika ambu paruhaya na luanahu ndangu na angguru!"7Ndangu, mbana Ana Mbimbi nuna na bunggahuya na parapit pa patu wana, ku ronguya nalingu maluri nomur patu wanna, "Maiwa" 8Hi, ku ittaya heu na njara warna muru walla ndangu na mandapu lapinuna nama tamung Maut ndangu Hades nda tundunya. Ndangu, kuaha na wuanya lai nyuda 1/4 pinu tana, ndumang pahunjuya wangu madakana, rimbangu, panyaki, ndangu bada-bada mbeni lapinu tana.9Mbana Ana Mbimbi na bunggahuya naparapit palimma wana, ku tarru lawawa pangianggu da hamangu da nyuda napabada pameti rukuna pulung nai Allah ndangu rukuna pahakahina napabada nyuda pamandung. Nyuda da warang ndangu lingu hadirungu, "pirra mandai 10napanu do, Miri nama tanji ndangu padening, Nyumu mbau patorungu wiki welingu la mapakamangu ndangu hiwu balahuya na wairiama lai nyuda nama ngudu lapinu tana?" 11Ndangu, la nduma-nduma hamangu nuna na wuanya hawalla kalembi bara ndangu nyuda dapaninya ba nyuda harus panjangu hakudu, ka dadiha da angu-angu buabar da ndangu na angudedi-angudedi nda nyuda nama pametiya hama ba nyuda njadi ngganap.12Ndangu, nyungga ku ittaya na Ana Mbimbi nuna na bunggahuya na parapit nomur nomu, natungu na upungu bakul; matalodu njadi miting hamabai katarri karung napa pandoi weling la lunggi ndangu mbulu ndaba wulang njadi hamabai wairia. 13Ndangu kadunu-kadunu la awang kanabu lapinu tana hamabai pingi ara nama kambutuku wua-wuana nama mbaku bana tungu na ngilu mbangatu. 14Ndangu napahiawa na awangu hamabai mbuku pakuluruya, ndangu tiapu pinu ndangu paraingu na palelinja weling lapangiada.15Ka, maramba-maramba lapinu tana, ndangu tau bakul, ndangu perwira-perwira, ndangu tau-tau mawulu ndangu makuaha, ndangu mbulu ndaba nda atta, ndangu da tau bebas pakapandi la liangu-liangu ndangu lahuanga watu-watu lapinu. 16Nyuda wada hanggang lapinu-pinu ndangu lawatu-watu dakka nuna, "Tanyungguruwa kana pittak nggama nyuma ndangu kawini nggama nyuma weling lahangga-Na nama mandapu la kanjaka, ndangu weling la mbeni na Ana Mbimbi! 17kaba, la lodu bakulu ndumana mbeni da nyuda mbada takanaka ndangu nggamuka nama makka patorung?"
Chapter 7

1Halla kanuna, ku ittaha patu da maranongu da mandualak la patu pangia lapinu tana, tahadanya da patu ngilu pinu tana ka'ambu ningu mamaruru la mamaddu,la tehik, njiaka ndia lapuala ai-puala ai. 2Hallaka, ku ittaya na maranongu hau naluhu weling lapangia pahambila na matalodu, na ngandiya na kawanggalu weling lai Allah nama luri. Na warangu ndangu nalingu hadiru hanggang latau mapatu maranongu nama mbada wuanya kuaha ndumang paparuhaya napinu tana ndangu na tehik kawai, 3"Ambu paruhaya napinu tana, tehik, jiaka ndia puala ai-puala ai ba ndedi mahalla pawuanya tanda na kawanggalu la kaba mata ata-ata nai Allah nda nyuta."4Ku rongu tauma pirraha nama rapituya na ndanguna 144.000 tau. Nyuda mbulu ndaba da paweling weling la tiapu kabihu anakiada-anakiada Israel: 5Weling la kabihu Yehuda 12.000 weling la kabihu Ruben 12.000 weling la kabihu Gad 6Weling la kabihu Asyer 12.000 weling la kabihu Naftali 12.000 weling la kabihu Manasye 12.0007Weling la kabihu Simeon 12.000 weling la kabihu Lewi 12.000 weling la kabihu Isakhar 12.000 8Weling la kabihu Zebulon 12.000 weling la kabihu Yusuf 12.000 weling la kabihu Benyamin 12.000 12.000 12.000 na pambada matarai.Tehiku Tau9Hallaka nuna ku ittaya, kabada ndangu ailulu ladiha da tau dapanda njadi padihaya mapiraha, weling mbulu ndaba hau tana ndangu kabihu ndangu paraingu ndangu hillu, na ndualak lahangga kanjaka ndangu lahanggana Ana Mbimbi, mapaki kalembi bara ndangu lai-lai palem la limma da nyuda; 10Ndangu nyuda da warangu wangu pahadirungu, "Namanang nduma nai Allah ma nyuma nama mandapu la kanjaka, ndangu nduma na Ana Mbimbi."Ndangu, mbulu ndaba da maranongu dama ndualak la weliwinggir kanjaka nuna ndangu la weliwinggir amabokul-amabokul, ndangu ndama kapatung maluri nuda, nyuda marubuk lahangga kanjaka nuna ndangu da wotu yai Allah, 12Angu wanna, "Amin! ludu ndangu tanji ndangu hikmat ndangu pamalangung ndangu tembi ndangu na kuaha nduma nai Allah nda nyuta lundu napa-napa. Amin"13Hallaka, 1 weling la amabokul-amabokul nuda da kariauku ndangu da pa'arrang lai nyungga, "Nggamuha nyuda da mapaki kalembi bara nina ndangu weling langgi nyuda pamaingu?" 14Hi, ku wanggunja nyuda, "Miri nggu nyumu mupinya." Halla, hi wanna lai nyungga, "Nyuda jiamahaka tau-tau nama mbada luhu weling pa'aniaya bakul ndangu mbada bahana katarri da nyuda ndangu na pabaraya dalu la wairia Ana Mbimbi.15Ka na ndu nuna, nyuda ndualak lahangga kanjaka nai Allah ndangu na paluangga mainya Nyuna lodu ndangu rudung la uma-Na; ndangu Nyuna nama mandapu la kanjaka nuna jiangu ndadik na lahuanga da nyuda. 16Nyuda da jia manju'adda ndangu madau addapa; jiaka ndia na mata lodu nda jia pakatiu ananja nyuda angubui mbana pa'ihik hau. 17Mbana, Ana Mbimbi lapadua kanjaka nuna jiangu njadi na mapawang nja nyuda ndangu jiangu ndutu danja nyuta la matawai paluri wangu; ndangu yi Allah jiangu puadahu nanja nda waimata nda weling la mata nda nyuda."
Chapter 8Ana Mbimbi Nabunggahu Segel ke Pittu

1Ndangu, na Ana Mbimbi mbana bunggahuyaka na segel kepittu, nakahana la awangu kira-kira hatengah jammu na mandaina. 2 Ndangu, ku ittaha tau mapittuha da maranongu ndama ndualak lahangga nai Allah, ndangu pittu da trompet dapawuangu lai nyuda.3Hallaka, maranongu hau namai ndangu ndangu na ndualak la altar, nayappa hauna pedupaan amahu; ndangu lai nyuna na wua padanya dupa ndumang patunya hamang hambayang- hambayang tau-tau tanji lapinu altar amahu nama lahangga kanjaka nuna. 4 Ndangu nakutu dupa nuna, hamang ndangu hambayang-hambayang tau- tau tanji, nahei lahangga nai Allah weling lalimana maranongu nuna. 5Hallaka, na maranongu nuna napitti pedupaan ndangu napa'ihinya bai epi na papittina weling la altar ndangu nawarrunya lapinu tana; hi naronguya nalingu kaballa na pakarianya kabillak ndangu upungu.Trompet Kawungana Taka la Trompet papatu wana da Hapuiya6Hallaka nuna, pitu da maranongu nama yappa pitu trompet nuda parehi-rehing pahapuiya da trompet da nyuda. 7Maranongu kawunga nahapuiya na trompet, hi natungu la urrang esu ndangu epi pakorung wairia; ndanguhi nabunya lapinu tana, hi namutung 1/3 napinu tana ndangu 1/3 da pingi ai ndangu mutung halla da rumba muru.8Maranongu lapadambu wana hapuiya na trompet, hi ningu hamabai pinu mamutung ya na warunya hudalu la tehing; ndangu 1/3 weling la tehik na njadi wairia, 9Hi 1/3 weling la maluri nama ninya latehik ndama masih luri njadi meti, ndangu 1/3 weling la kapal nda palanjaruya.10Maranongu papatu wana nahapuiya na trompet na, hi nakambutuk weling la awangu hauna kandunu bakul, hambila hamabai obor, ndangu na kandunu nuna napitakunya 1/3 weling laluku ndangu matawai. 11Natamuna kandunu nuna bai Apsintus. Hi 1/3 weling mbulu ndaba wai njadi apsintus ndangu ndangu tau mameti rukunu wai nuna mbada njadi naka papaita.12Maranongu papatu wana hapuiya na trompet na, hi napaluya 1/3 matalodu, 1/3 wulang, ndangu 1/3 kandunu hinna 1/3 weling lai nyuda njadi kapatang, ndangu 1/3 la tidulodu njadi kapatang ndangu hamabunai la rudugu.13Hallaka, ku itta ndangu ku ronguya heuna mahawurung rajawali na hawurung lapadua- padua awangu, wanna ndangu pani hadirungu, "ruha, ruha, ruha ndanyaka nyuda na mangudu lapinu tana rukuna lingu trompet patailu wana maranongu hau napa masih hapuina."
Chapter 9Trompet Palima wanna pakiring Kengerian lamangiluna

1Hallaka, maranongu palima wana hapuiya trompet na, ndangu ku ittang hau kadunu kanabu weling la awang hanggang lapinu tana, ndangu lainyuna nawuanya kuhi mabuawa kiala maut. 2hi na bunggahuya na mabuawa kiala maut, hina hei nakawu weling lamabuawa nuna, hamabai kutung weling la tullur bakul, ndangu matalodu ndangu na awang njadi kapatang rukuna kutung namabuawa nuna.3Hallaka, weling dalu nakawu nuna, luhu da lunga-lunga lapinu tana, ndangu nyuda da wuanja kuaha pamihik lapinu tana. 4Ndangu lai nyuda da wuanja pani ka'ambu paruhaya da rumba-rumba lapinu tana, matumbu-matumbu, jiakandia pingi ayi-pingi ayi, jiayaika hanya nyuda nama ndaningu segel Allah lakaba mata da nyuda.5Nyuda ndapa pahianja ndumang pametiha nyuda, tapi ka siksa ha nyuda selama 5 mbua wulang; ndangu siksa nuna hamabai siksa pamihik mbada wittu tau. 6Larehi nuna, tau jiangu himbu pameti wangu, jiayaika nda da hunggu aiya. Nyuda mbuhang pameti, jiayaika na pameti wangu nahiliha nyuda.7Rupa nda lunga-lunga nuda hamabai njara-njara ma siap palaku papabera; ndangu lapinu katiku nda nyuda ningu hamabai lamba amahu, nda ruppa nda hamabai ruppa tau ha. 8Lunggi nda nyuda hamabai lunggi tau kawini ndangu ngandu da nyuda hamabai ngandu singa, 9Ndangu na kurru da nyuda hamabai bahiya, ndangu lingu rukappa da nyuda hamabai lingu kareta-kareta bai dangu njara palapang langiapa pabiara.10Ndangu, nda kiku da hamabai kiku pamihik nama ningu nganjingu, ndangu ndalu lakiku da nyuda ningu kuaha ndumang pakatiuha nda tau lundu 5 bua wulang. 11Maramba nama paliawa ha nyuda bai malaikat kiala maut, jiaka dalu lahillu Ibrani na tamuna bai "Abadon", jiaka lahillu Yunani na tamuna bai "Apolion". 12Li nama ngilu mbada lapahuna, jiayaika masi ninyapa na pamayila wangu hawiangu nama hili namunya.Trompet Panomu wana Lingu13Hallaka, maranongu nama ke nomu nahapuiya na trompet na, ndangu ku ronguya na linguna weling la papatu wana kadu altar amahu nama ninya lahangga nai Allah, 14Wanna la maranongu ke nomu nama yappa trompet nuna, "Pullinja da mapatu maranongu da pahondu la luku Efrat nama bakul nuna." 15Hi na, mapatu maranongu nuda, nama mbada kaluamat ndumang jammu ndangu lodu, wulang dangu ndaungu nuna, da pullinja kada pameti 1/3 tau.16Diha da tentara makaliti njara nyuda 200 njuta ndangu da, nyugga ku rongu mapiraha nyuda. 17Ndangu, tunanu baku ittaya di tarru da njara-njara nuda ndangu nyuda ndama mandapu lapinu da; ndama kaliti da paki kalembi bahi warna rara hambila, muru kapatang, ndangu wingir hamabai belerang; ndangu katiku njara-njara nuda hamabai katiku singa ndangu weling la ngaruda luhu bai epi,kawu, ndangu belerang.18Mba tailu da 1/3 tau da pameti ha, wangubai epi, kawu, ndangu belerang nama luhu weling la ngaru da nyuda. 19Kaba, na kaparuda njara-njara nuda ninja langaru da ndangu lakiku da nyuda. Kaba, na kiku da nyuda hamabai ularu ndangu ningu katiku na, ndangu wangu nuna maka hida pasiksa.20Jiayaika, tau ndama mannang dama nda meti ruku na bencana nuna, jiaba nda da marubuk weling la papandoi limma nda nyuda, mba nyuda ndana njadi pawotunya na roh-roh akatu ndangu berhala-berhala weling la amahu, peraku, tembaga, watu jiaka ndia ai; nama nda njadi pa'itta, parongu, angubui papangga, 21Ndangu nyuda nda da marubuk weling la papahunju, sihir, percabulan, ndangu pabohu
Chapter 10Maranongu ndangu Pakulur Mbuku Kudu

1Hallaka, nyungga ku ittang ha'attu maranongu kaparru hawiangu puru weling la awangu, na pakataring awang ndangu kapuri ninya lapinu katikuna, ndangu na mukana hamabai matalodu, ndangu da wihina hamabai kambaniru epi. 2Maranongu nuna yappa hau mbuku kudu nama tabunggahu. Ndangu, na padilinya nawihi kawana na latehik ndangu nawihi kalaina la mamaduya,3Halla nawarang pahadirungu, hamabai singa ma kangauya; ndangu bana hallaka pawarang, pittu da makagungu kaballa bada ronguya na lingu da nyuda. 4Ba dapittu kaballa nuda bada linguka, nyungga mbuhanggu patulihuka, jiayaika ku rongu lingu weling la awangu wanna, "Pamandunya garaya napabada panina da pittu kaballa nuda! Ambu tulihu duya!"5Tunakanu, Maranongu na pa'itta nggu bana ndualak latehik ndangu la mamadu nuna na jakarunya nalimma kawanana la awangu, 6Ndangu na harang nduma na Nyuna nama luri palupang, nama padikanya na awang ndangu mbulu ndaba na ihina, ndangu pinutana ndangu mbulu ndaba na ihina, ndangu tehik ndangu mbulu ndaba na ihina, ba diningu appa pahili tundana, 7Jiayaika larehi lingu maranongu nomur pittu, bana buhang pahapuiya na trompet na, hi namatuwa nawini eti nai Allah, hamana na papatakana hanggang la ata-Na: Nyuda amabokul."8Tunakanu, lingu nama kawai kurongu weling la awang na hilli pani lai nyungga, wanna, "Laku ndangu pittiya na kulur mbuku tabunggahu weling lalimma maranongu nama ndualak lapinu tehik ndangu la mamadu nuna." 9Hi, ku laku la maranongu nuna ndangu pakaraiya pawuangu kulur mbuku kudu nuna lai nyungga. Ndangu, maranongu nuna napani lai nyungga, "Pitti yawa na mbuku yiana ndangu nganguwa, nuna jiangu panjadi nanya na kambumu paita, jiayaika la ngarumu, nuna jiangu padamunya langga hamabai manggaluwang."10Hallaka, ku pittiya na mbuku kudu lalima maranongu nuna ndangu panganya, ndangu la ngaru nggu kupadanya langga hamabai manggaluwang; ndangu ba mbada ku nganyaka, nakambu nggu njadi paita. 11Hallaka, hi wanna lai nyungga, "Nyumu mupalaku beliya lahangga ndanguna bangsa angu kaum ndangu hillu ndangu maramba-maramba."
Chapter 11Dambu Hakahi

1Hallaka, nawuangga lai nyungga nahawala ru'ihi, na rupana hamabai tokung pa'ukuru wanguya, angu hilu-hilu, "lakuwa dangu ukuruya na Umanai Allah ndangu na altar na ndangu nyuda ndama wotunya daluna. 2Jiayaika, matta nyawa na pelataran Umanai Allah nama lua lahambeli, ambu ukuru duya kaba nuna mbada wuayaka la bangsa-bangsa; ndangu nyuda jiangu liti-liti ya naparaingu tanji nuna lundu 42 wulang.3Ndangu, Nyungga jiangu kuwuanya kuaha hanggang la dambu hakahi nggu ndangu nyuda jiangu palaku danya lundu 1260 lodu napaki katarri kabung." 4Nyuda yiada bai dambu pingi zaitun ndangu dambu wihi dian nama ndualak la hangganai Miri nama mangunya na pinutana. 5Ndangu, jiaka ningu tau nama mbuhang pa pahiduha nyuda, na epi luhu weling langaru da nyuda ndangu na pakaranja da muhu-muhu da nyuda. Jiaka nggamu banya nama mbuhang pa pahidu ha nyuda, jiangu pametiha wangu cara hamada nuna.6Dambu da yiana ningu kuaha ndumang pabitanya na awang ambu na urang ndana puru la lodu-lodu papalaku da nyuda; ndangu ningu kuaha hanggang lawai dumang pa pahilunya pa njadi wairia ndangu ndumang pa paluya na pinutana kana ningu namapali, naparihi mbuha da. 7Ndangu, ba nyuda mbada haladaka pa hakahiya nyuda, banda nama wuwa weling dalu lakiala hupu jiangu pabiara palawanja nyuda ndangu pakakuha nyuda, angu pametiha nyuda.8Ndangu, da mayat ba dambu da jiaka tawalahu la anda kota bakul, nama secara simbolis napawada Sodom ndangu Mesir, pangiana Miri nda nyuta ba harikanya. 9Ndangu, weling mbulu ndaba da bangsa ndangu kabihu ndangu hillu ndangu kaum jiangu ngitaha da mayat badambu da lundu 3,5 lodu ndagu nda jia pahianja da mayat badambu da pabanjalha lareti.10Ndangu, nama ninya la pinutana jiangu hagiala ruku nyuda ndangu hanang; ndangu nyuda kawara panganding danya hadiah ha'attu ndangu ha'attu rukuna taumadua amabokul yiana na siksa ha nyuda nama ninja la pinutana. 11Jiayaika, ba mbada 3,5 lodu, na roh paluri wangu weling lai Allah na tama la madua mameti nuda, ndangu nyuda da ndualak lapinu wihi da nyuda hi nama hamataha nyuda njadi mangadat. 12Halla, nyuda rongu lingu nama hadiru weling la awangu wanna lai nyuda, "Hewa yohu!" ndangu, nyuda hidahei la awangu la karumangu, da hakahinja muhu-muhu da nyuda13Ndangu, la rehi nuna, tungunanya na upungu bakul hina sepersepuluh paraingu nuna tanyungguru; ndangu pituriu na tau meti rukuna upungu nuna, ndangu nama nda meti njadi mangadat ailulu, hala hida wotunyai Allah nama la awangu. 14Bencana na padambu wana mbada lapahunaka; taruyawa na bencana patailu wana jiangu mareni namunya.Trompet Napa Pittu wana Lingu15Halla, maranongu ke pittu nahapuiya na trompet na, ndangu ronguya nalingu hadirungu la awangu nama wanna, "Ma paliawa pinutana mbada njadi na mapaliawa nai Miri nda nyuta ndangu Nyuna Napabada Pindi-Na, ndangu Nyuna jiangu nama parahang lundu palupang."16Tunakanu, dua kambulu patu amabokul-amabokul nama uhuk la kanjaka nda, lahangga nai Allah, marubuk ndangu da wotunyai Allah, 17hi wanna, "Nyuma mahanang lai-Nyumu, do Miri, Allah Nama Kuaha, Nama Ninya, ndangu Nama Mbada Ninya, kaba Nyumu mambada piti kuaha-Mu Nama Bakul ndangu pakiring paparahang.18Ndangu, paraingu-paraingu mbada mbeni, jiayaika na murka-Mu mbada mainaka, ndangu narehina mbada takana ndumana tau-tau meti ndumang papa'aranja ndangu pawuanja wilida ata-ata-Mu, amabokul-amabokul ndangu tau-tau tanji ndangu nama mangadatx la tamu-Mu, nama kudu ndangu nama bakul, ndangu ndumang pa palanjaruya nama palanjaruya na pinutana!"19Tunakanu, na tabunggahu na Uma nai Allah la awangu ndangu peku ittaya na Tabut Paranding nai Allah dalu la Uma-Na, ndangu nawuwa na kabilak ndangu na lingu kaballa ndangu na upungu ndangu na urangu es nama mbumbu.
Chapter 12Kawini Nama Mangilar ndangu Naga

1Tunakanu, nawuwa nahauna tanda nama bakul la awangu: ha'attu kawini makataring matalodu ndangu wulang lawawa wihina ndangu lamba weling la hakambulu dambu kandunu la katikuna. 2Nakawini nuna pa'anakiadang ndangu dalu mayillana ba mareni mangilaruna, na warang ba katiunanya.3Tunakanu, nawuwa hau tanda hawiangu la awangu: hiauna naga bakul warna rara nama ningu pittu katikung ndangu hakambulu kadung angu pittu lamba la katikuna. 4Kiku naga nuna naruruhu sepertiga kandunu la awangu ndangu nawarunya la pinutana. Naga nuna nandualak lahangga kawini nama mareni mangilar nuna jiaka na kawini nuna mbada mangilaruna, na njadi pawallunya na'anana.5Kawini nuna na mangilar anakiada mini, nama jiangu paliawa bangsa-bangsa wanya na tokung bahina; jiayaika na anakiada nuna nawahiya ndangu na ngandiya lai Allah ndangu la hangga kanjaka-Na. 6Kawini nuna napalai la marada ndialang, napangia napahandia nai Allah ndumana ka lainahuya, na kabubulnya lundu hariu duangahu nomu kambulu lodu.7Ndangu, natungu napabiara la awangu, Mikhael ndangu da maranongu na dapabiara lawanya na naga nuna. Naga nuna pabiara angu da maranongu na, 8Jiayaika nyuda kurangu kaparuda hi diningu apa una pangia ndumada la awangu. 9Naga bakul nuna da warrunya laiwawa, na ularu kawiada nabai Mamarung jiakandia Hetang, nama panjarranya mbulu ndaba pinutana, da warrunya la pinutana, ndangu da maranongu na warrunja huwawa pa'angunya.10Ndangu, ku rongu nama lingu hadirungu la awangu wanna, "Nahu, mbada namunyaka nama pamanang, kuaha, ndangu na paraingu na Allah nda, ndangu pakuaha nai Karitu-Na kaba yi pabukung nuwa-nuwa nda nyuta, nama pabukunja nyuda lahangga nai Allah lodu ndangu rudung, mbada warru njaka huwawa.11Nyuda nda pakakuya wangu wairia na Ana Mbimbi, ndangu wangu mbana pani ma hakahinja nyuda; kaba nyuda ndada sayanja da kayeku da nyuda, angukipa larehi hangganya la pameti. 12Rukuna nuna, hananguwa, ho awangu ndangu mbulu ndama nama todu dalu! jiayaika, ruhawa pinutana ndangu tehik rukuna na hetang mbada puruna lai nyumu la dalu mbeni nama bakul rukuna ba napinya kaba narehi nduma na danggit."13Mbana naga nuna na'itta ya mba mbada warunyaka la pinutana, na aniaya kawini nama mbada mangilarungu anakiada mini kawai. 14Jiayaika, kawini nuna nawuanya dambu rukapa manginu rajawali nama bakul kapeku njadina pa hawurung la marada ndialang, la pangiana, langgini na puyaraya lundu hau rehi, dambu rehi, ndangu hapapa rehi marau weling lahangga nai ular.15Ular nuna na hambarunya na wai nama hamabai lukuya latuba na kawini nuna, ndumang pahuabaya na kawini lai nyuna. 16Jiayaika, pinutana natolonya na kawini nuna; pinutana na bunggahu ngaruna ndangu nawalunya nawai na pahambar naga nuna. 17Hi, naga njadi mbeni ailulu hanggang la kawini nuna ndangu laku pa kalahiruha anakiada-anakiada hawiangu weling la kawini nuna, nuda tau-tau nama puyaraya na paliawa-paliawa nai Allah ndangu na appa la pahakahi nai Yehu. 18Naga nuna nadualak la halinggi tehik.
Chapter 13Banda Nama Luhu Weling la Tehik

1Tunakanu, ku ittang hiau banda mbeni luhu weling la tehik, ningu hakambulu kadu ndangu pittu katiku. la tiapu kaduna ningu hau lamba ndangu la tiapu katikuna patulihu tamu-tamu pa'akang. 2Banda mbeni na pa'itta nggu hamabai harimau tutul, na wihina hamabai wihi beruang, ndangu na ngaruna hamabai ngaru singa. Naga nuna nawuanju da banda mbeni nuda kaparru, kanjaka, ndangu kuaha nama bakul.3Ku ittang hau weling la katiku-katiku da hama paganna mapongu nama njadi pangalanya nameti, jiayaika na mapongu nuna njadi papanjang. Mbulu ndaba pinutana hangatar ndangu tundunya na banda mbeni nuna. 4Ndangu nyuda da marubuknya na naga nuna rukuna ba mbada wuananya na kaparruna la banda mbeni nuna; ndangu nyuda da marubuknya na banda mbeni nuna hi wanna, "Nggamu nama hamabai banda mbeni nina ndangu nggamu nama njadi papabiara palawanya nyuna?"5Ndangu, lai nyuna wuanya hau ngaru nama pani-pani jangga ndangu pamakia, ndangu kuaha ndumang pa palakuya lundu 42 wulang. 6Nyuna bunggahu ngaruna dalu pamakia lawanyai Allah, ndumang pamakiaya na tamu-Na, ndangu pangia-Na, ndangu nyuda ndama todu la awangu.7Nyuna mbungu pahianya ndumang patundung tau-tau tanji ndangu pakakuha nyuda; ndangu lai nyuda da wuanja kuaha la mbulu ndama kabihu, kaum, hillu, ndangu bangsa. Mbulu ndaba nama todu la pinutana jiangu marubuknya, hanggang nuda tau na tamu da panda tulihu pitiweling na pinutana bana njadi dalu la mbuku luri mangu Ana Mbimbi, na pabada rupu.9Tiapu tau nama ningu kahilungu matawa kana ronguya yiana: 10"jiaka ha'attu tau na pindiya panjadi tawanan, jiangu njadina tawanan; njiaka ha'attu tau na pameti wangu bai madaka, wangu madaka ma pameti wanya. " Nunaya na marana ndangu natutung tau-tau tanji.Banda Nama Luhu Weling la Pinutana11Halla, ku ittang heu banda mbeni hau luhu weling dalu la pinutana; ndangu banda nuna ningu dambu kadung hama ana mbimbi, jiayaika na kareuku hamabai heu naga. 12Nyuna palakuya mbulu ndaba kuaha banda mbeni la kawungana nuna la hanggana, ndangu na pandoinya na pinutana ndangu nyuda ndama todu dalu da marubuk la banda mbeni kawunga, nama pongu pa'akang mbada langanaka.13Na palakuya na tanda-tanda ajaib nama bakul, angubui na papurunya na epi la awangu la pinutana, la hangga tau-tau. 14Ndangu, na panjarangu tau-tau nama todu la pinutana wangu tanda-tanda ajaib na papahiana ndumana ndumang papalakuya la hangga banda mbeni la kawungana. Wanna hanggang lai nyuda ndama todu la pinutana ndumang papandoi katuada banda mbeni la kawungana nama manuwa la madaka, jiaya na luri pa nuna.15Na pahianya patunya kayeku la katuada banda mbeni nuna hallana katuada banda mbeni nuna njadi pakareuku ndangu na paharui tau-tau nama da marubuk la katuada nuna da pametiha. 16Ndangu, paharui mbulu ndaba tau, kudu atau bakul, wulu atau milla, ata atau tau manang, na wuanya hau tanda la limma kawana atau la kabamata na, 17Ka ambu ningu ha'attu tau nama keiya atau dangganya kecuali ningu tanda nuna, nuna natamu banda mbeni atau na diha tamuna.18Ruku yiana naparlu hikmat. matawa tau nama li paduangu na dihaya heu banda mbeni nuna rukuna heu nuna jiayana na diha ha'attu tau; ndangu na dihaya nomu ngahu nomu kambulu nomu.
Chapter 14Umat nai Allah Ludunya na Ludu Bidi

1Tunakanu, ku ittaya na ana mbimbi na ndualak la Pinu Sion, angu ndangu-Na ningu 144 riu tau, nama ningu tamu amana la kabamata da nyuda. 2Ku rongu lingu weling la awangu hama kagungu wai danguya ndangu hama lingu kaballa nama kapanduk, jiayaika na lingu na parongu nggu nuna hama lingu tau nama pajulu kecapi nama pajulunya na kecapi nyuda.3Nyuda da ludunya na ludu biddi la hangga kajakka ndangu la hangga mapatu banda, ndangu la hangga ama bokul-bokul. Nda ha'attu tau mbung nama njadi pa'ajaruya na ludu nuna la hambeli hangahu patu kambulu patu tau na pabada tangguna weling la pinutana. 4Nyuda bai tau-tau nama ndapa marihak wiki la kawini-kawini kaba nyuda bujang. Nyuda bai tau-tau nama tundung ana mbimbi langgimbu na laku dingu. Nyuda mbada tanggunya weling la huanga tau hamabai wua-wua kawungana nduma nai Allah ndangu Ana Mbimbi. 5Ndia ningu pulu ngaru nda nyuda; Nyuda ndada njala.Langu Weling la Tailu Maranongu6Ku ittang hawiangu maranongu hawurung lapadua-padua awangu, ngandi pulung palupang ndumang pa patakanya lai nyuda nama todu la pinutana ndangu mbulu ndaba bangsa, kabihu, hillu ndangu kaum 7Ndangu nyuda na mapani wangu lingu hadirungu, "Mangadat nyawai Allah ndangu wuanyawa kemuliaan lai-Nyuna kanadu rehi pa'arangu-Na mbada takka naka; hambaya nya Nyuna nama padikang awangu, tana, tehiku ndangu mbulu ndaba matawai."8Halaka,maranongu hawiangu, la padambuna, na padaking ndangu wanna, "Jappu, mbada jappu na Babel nama bakul nuna kanadu mbada pandoi nanya bullu ndaba na bangsa pa'unung anggur mangabang pa'angunya nama bejat. "9Tunakanu, maranongu hawiangu, na patailuna, da ndutuha madua maranongu ba ndedipa, ndangu wanna wangu lingu hadirungu, "Jiaka gamu banya na marubuk la mbanda nuna ndangu la katuadana, ndangu na ngalanya hau tanda la kabamata ndia limma na, 10Tau nuna jiangu ununguna anggur mbeni nai Allah, na paburri wangu kaparru mbinu la kaha mbeni nai Allah, ndangu jiangu siksa wananya epi ndangu tanamalira la hangga maranongu-maranongu tanji ndangu la hanggana Ana Mbimbi.11Ndangu na kutung pasiksa wanja nyuda heyi lundu napa. Nyuda ndia ningu rehi panjang da, la lodu ndia rudungu, nyuda dama marubuk la banda nuna ndangu la katuadana, ndia gamu mbung na mangalanya na tanda tamuna." 12Yiana mayaka na maranna na tau-tau tanji nama pa kanuakanya na paparaha nai Allah ndangu na ngahu da nyuda hanggang lai Yehu.13Hallaka, ku rongu lingu weling la awangu wanna, "Tulihu yawa yiana: Pakiring nahu, na berkatiha da tau meti, nama meti lai Mirri. " Roh wanna, "Dening, ka nyuda ngalang panjangu mbada jilli nyuda kanadu da pa pandoi-pandoi da nyuda da tunduja nyuda."Pinutana Dipanen14Hallaka, Ku ittaya na awang bara ndangu uhuk la pinu awang nuna ha'attu hamabai Ana Tau, na mapaki lamba amahu la katiku-Na ndangu ketu nama dakka la limma-Na. 15Hallaka, maranongu hawiangu luhu weling la umma nai Allah, ndangu na warang wangu lingu hadirungu hanggang lai nyuna nama uhuk la pinu awangu, "Waunjaya na ketu-Mu ndangu panen yawa kanadu na rehi panen mbada takka naka ndangu panen la pinutana mbada memika." 16Hi, Nyuna nama uhuk la pinu awangu na waunjaya na ketu-Na la pinutana, ndangu la pinutana bung da panen.17Tunakanu, maranongu hawiangu luhu weling la umanai Allah nama la awangu, ndangu angu mbu ningu ketu dakana. 18Ndangu, maranongu hawiangu bui, nama kuaha lapinu epi, luhu weling la altar. na warangu wangu lingu hadirungu hanggang la maranongu nama yappa ketu dakka nuna, "Waunjaya na ketumu nama dakka nuna ndangu pabundunya wua anggur weling la pingi anggur la pinutana19Hi, maranongu nuna na waunjaya na ketuna la pinutana ndangu na pabundunya gugusan wua anggur weling la pingi anggur la pinutana ndangu na warunya dalu la watu kilangan bakul na mbeni nai Allah. 20pohu wua Anggur nuna na palakuya la hambeli kota, ndangu wairia njanjar weling la bahi pa pohu wangu anggur nuna hama jiangu jangga kekang njara ndangu malaina hariu nomu ngahu stadia.
Chapter 15Pittu Maranongu nama Ngandi Pittu Li

1Ku ittang tanda hawiangu la awangu, nama bakul ndangu ajaib, pittu maranongu nama ngandi pittu li, nuna li malamiri, kanadu dalu pittu li nuna maka na mbeni nai Allah la malamiri na.2Hallaka, ku ittangu hau hamabai tehik kaca pakorung epi ndangu nyuda nama mbada pakakku banda nuna, katuadana, ndangu angka tamuna, ndualak la halinggi tehik kaca nuna hi nayappa kecapi Allah.3Nyuda da ludunya na ludu nai musa, ata nai Allah, ndangu ludu Ana Mbimbi:"Bakul ndangu Ajaib mbulu hallana na paramamu, do Miri, Allah Nama Pakuaha. Li paduangu ndangu bakul mbulu hallana anda-Mu, do Maramba mbulu halla bangsa. 4Nggamuka nama ndama ngadat lai-Nyumu, do miri ndangu ndana wotunya na tamu-Mu? Kanadu Nyumu a nama tanji. Mbulu ndaba bangsa na mai ndangu na marubuk lahangga-Mu kanadu na lipaduangu-Mu mbada luahang naka."5Ba hallaka mbulu ndaba na yiana, ku ittaya na umma nai Allah, na pangia pa'itta nai Allah la awangu, na tabunggahu. 6Pittu maranongu nama ngandi pittu li nuna luhu weling la umma nai Allah, da pakataring linen nama bara ndangu kajillak, ndangu napaki hautawa amahu la kurruda nyuda.7Hau weling ba pattu nda maluri na wuanja la pittu maranongu nuda pittu cawan Amahu, mbinu mbeni nai Allah, nama luri palupangu. 8Umma nai Allah na mbinunya kawu weling la tanji nai Allah ndangu na kuaha-Na; ndangu nda ha'attu bung njadi patama la Umma nai Allah ba ndedi pa da pittu li weling la pittu maranongu nuda njappu.
Chapter 16Pittu Cawan Nama Ihing Mbeni nai Allah

1Hallaka, ku rongu hau lingu weling dalu la uma nai Allah nama wanna la pittu maranongu, "Lakuwa ndangu mbu nja da pittu cawan mbeni nai Allah nuda la pinutana."2Maranongu la kawungana laku ndangu na mbunya na cawan la pinutana, hi nawuwa na manggari nama muhung ndangu panyaki la tau-tau nama paki tanda mbanda nuna ndangu nama pawai la katuadana.3Maranongu la padambuna na mbunya na cawan hanggang la tehiku, hi na tehiku na pahilung njadi wairia, hama wairia tau meti; ndangu mbulu ndaba nama luri dalu mbung meti.4Maranongu patailuna na mbunya na cawan la luku-luku ndangu la mata-matawai, ndangu mbulu ndaba na njadi wairia. 5Hallaka, ku rongu maranongu nama kuaha la pinuwai wanna, "Nyumu lipaduangu, Do Nama Tanji, nama ninya ndangu nama mbada ninya kanadu Nyumu nama padiraya mbulu ndaba na nyiana. 6Rukuna, nyuda mbada mbunya na wairia ata-Mu nama tanji ndangu wairia amabokul-amabokul-Mu, njiayai Mu wuanja nyuda wairia ndumang pa'unung. Nyuda rakkang pangalanya." 7Ndangu ku rongu Altar wanna, "Do Miri, Allah Nama Kuaha, padening ndangu lipaduangu na penghakiman-Mu."8Maranongu papattuna na mbunya na cawan la pinu matalodu, hi na matalodu na wuangu kuaha ndumang pa pakarranya na tau wangu bai epi. 9Tau na karrang weling la mabana ailulu, njiayaika nyuda nda pajallaya na tamu nai Allah nama ningu kuaha la pinu mbulu ndaba nama tungu li yiana. Nyuda nda mbuhang pa marubuk ndangu pawotunyai Allah.10Maranongu palimma na mbunya na cawan la pinu kajakka mbada nuna, hi na paraingu njadi kapattang; ndangu nyuda wittu yu nda nyuda rukuna mbada katiu, 11ndangu nda pajallaya na tamu nai Allah Nama la awangu kanadu na katiu ndangu manggarri-manggarri da nyuda; njiayaika nyuda nda da marubuk weling la papalaku-palaku da nyuda.12Maranongu panomuna na mbunya na cawan la luku bakul, la Efrat, hi na wai njadi maddu ndumang pa panapanja anda ndumang maramba-maramba weling la Timur. 13Hallaka, ku ittang weling la ngaru naga, weling la ngaru mbanda nuna, ndangu weling la ngaru amabokul kambalik luhu tailu roh najis nama wuwa hamabai kapaki, 14Kanadu nyuda bai roh-roh nda hamu, nama pa ittang tanda-tanda ajaib, nama laku la maramba-maramba la pinutana ndumang pa pamattuha nyuda ndumang palawanya na pabiara la lodu bakul, la lodu nai Allah, Nama Kuaha.15("Tarruya! Nyungga ku mai hamabai mabohuka. Oha-naka na tau napa daingu parimangu dagu napa puyara katarina ka ambu na pangga ndangu kalulu na ndangu na tau ambu na ita ya napa tau wanna.") 16Tuna kanu, da wandi na nuda napauhi nja nyuda lapa pangiada, njaka la hilu ibrani papaluahang wada Harmagoden.17Maranongu lapa pitu wanna na mbunya na ihi kanaingu na la kuru awang, hi rongu ya nama lingu hadiringu weling ndalu la uma nai Allah, welingu la kajakka na nuna, wana, "Mbada njapu naka." 18Ndangu, luahang na kambala nama kambilak-kambilak lingu dangu kanggungngu kabala dangu na upung nama nda najaru, hama nama dedi hadakang patungu welingu la tau ninya la pinu tana, kaparu ailulu na upung nuna. 19Paraingu mbakulu nuna na pahiawa njadi tailu pangia, ndangu paraingu-paraingu nda kuataku paraingu na ta nyungguru; ndangu Babel nama mbakulu nuna ndena maruamba nya i Ala ndumang pawuanya la ihi kanaingu na angguru mbeni-Na nama tambangu-tambang.20tiapu kuataku njapu ndangu pinu-pinu ndapa itaha. 21Ura watu esu nama mbakulu, njiangu mbotu hau kilu kanabu weling la awang ka pitakkungu tau; njiaya ka na tau napa iraku ya i Ala kanadu ruku na tungu na na ura watu esu nuna. kanadu nama nda najaru la pangadatu ailulu.
Chapter 17Kawini La Pinu Mbada

1Kanadu, ha atu welingu pitu maranongu nama yapa pitu ihi kanaingu nuna nama reni daangu napa pani lainyungga, wana, "Maiwanyungga njiangu paitanggau lai nyumu hukung dumang ma akat mbakul nuna, nama madapu la pinu wai ma ndangu, 2anggu nuna nda maramba-maramba lapnu tana nda panjuraku anggu nyuda nama ninja lapinu tana ndama mbada mauku weling anggur njuraku."3Na maranongu nuna na ngandika ndalu manundu la pandangu nama mahambila, anggu nyunga ku itangu tau kawini mandapu lapinu mbanda nama hurat marara nama mbinu tamu-tamu pairaku, nama ningngu pitu mbua katiku angngu hambulu mbua kandu. 4na tau kawini nuna na paki katari nama hurat ungu angngu rara nama mbinu wangu amahu, watu-watu makanjilaku, angu amah mbara. nyuna na appa ihi kanaingu ma rara nama mbinu ndangu ma akatu angu ndangu nanda hamuna nanjuraku. 5La kabamatana, na tulihu hau tamu, da pawiningu:"Babel Na Mabakul, Ina Kawini Akatu Angu Bulu Ndaba Nama Dahamu Lapinu Tana."6Nyungga ku itangngu kawini nuna mauku wai ria tau-tau tanji angu wai ria hakahi-hakahi nai Yehu. La rehi mbaku itaya nyungga ku hangataru ailulu. 7Halaka, maranongu wana lai nyungga, "Nggiki na nyumu hi hangataru? Nyungga ndaingu pani nggau nyumu na pawiningu na na kawini nuna ndangu na pawiningu mbada na pakalitina, nama kapitungu mbua katiku ndangu nama kadu hakambulu nuna.8Na mbada na paitamu nama mbada ninya, njiaya ka nahu mbada nda ninya, ndangu daingu riangga luhung na weling la kiala mbira hanggangu la pa meti. Angu, nyuda dama ninja la pinu tana, ndama nda ningu tamu nda panda tulihu la mbuku luri welingu la kawunga na awang tana mba padikanya, ndaingu hangataru na mbana itaya na mbada nuna, nama mbada ninya, njiayaika nahu nda ni anya ndangu njiangu ni mbelinya.9La ngira na yiana ningu maka mbadi pingu angu kanadingu. Pitu katiku nuna njia nduhaka pitu pinu-pinu ngia pamandapu na kawini nuna. 10Pitu katiktu nuna njia mbu pitu maramba, nda limma weingu lai nyuda nda kabutuk, na haatu maramba daingu ninyapa, dangu na haatu maramba ndedi a nataka, njiaka la rehi maina, nyuna daingu todu ndena madai a.11Na mbada nama mbada ninya, njiayai kanu nda ni anyapa, njia na maramba pawalu wana njiaka mbada tama naika ndalu la pitu maramba kawai, dangu na hanggangu la pameti.12La hakmbulu kadu na pangitamu nuda njia mahaka nda hakambulu maramba nama dedi tarima papareta wangu, ka nadu nyuda nda tarima kuaha pa njadi maramba la ndalu hau jamu la paangu nja nda mbada nuna. 13Nyuda ningu pahangga mapa hama, dangu nyuda na wuangu kuaha dangu kapunduk payapa nda yuda nduma nda mbada nuna. 14Nuda daingu pabiara palawanja nda ana mbibi, jiayaika na ana mbimbi daingu pa kakunanja nyuda kanadu i Miri lapinu mbulu ndaba Miri ndangu maramba lapinu mbulu maramba angu nyuda na mangu-Nya napapa auna, napa pindina ndangu nama tanji."15Tunaka nu, namaranong nuna wana lai nyunga, " Na wai na paitamu, landita ngiapa uhuku kawini akat nuna, mbai tau tuna nuya, tau ndangu, kuatak, ndangu hillu.16Nda hakambulu kadu na paitamu ndangu na mbanda nuna ndaingu muhunanya na kawini akatu. Nyuda ndaingu panjadanya ndangu kalulu, angu na huaba tolungu ndangu na tunu nyuna wanggu epi. 17Ka nadu, Ala mbada mbanjalu nanyaka na hilu nuna la dalu etinda lundu nataka na la pawukuna ndangu pa aingu nduma pawangu kuaha nda nyuda nduma na mbada nuna lundu na pulungu nai Ala napamatunya.18Na kawini napa ngitamu nuna njiamayaka na kuatak mbakulu nama paretaha welingu maramba-maramba la pinu tana."
Chapter 18Babel Na Hanggubalu-na

1Mba halaka mbulu daba kayiana, nyungga kuitaya na maranongu hawiangu, purung weling la awang nama ningngu kuaha nama mbakul, dangu na pinu tana na hambila na ma tanji. 2Na waranya na wangu lingu nama hadiringu, wana, "Mbada tanyunggur na Babel nama mbakul nuna? Mbada njadi na pangia pandadik hetang-hetang dangu uaka panjara nduma na nama da hamu, hibu nduma na manginu nama da hamu dangu nama pamuhungu. 3Ka nadu, mbulu hala kuatak mbada mauku nanyaka la anggur mangabang panjurak, maramba-maramba la pinu tana mbada njurak dangu nyuna, dangu madagang-madagang la pinu tana njadi pawulu rukuna nama mangabang nama mbakul."4Hala ka, nyungga ku rongu lingu hawiangu welingu la awangu wana, "Ho nduma-nggu luhuwa welingu lai nyuna, ka ambu na pelunggau ndalu lama njala dangu ambu ngalanya na paharui wangu nama takangai. 5Ka nadu, na njala-njala nama mbada pabudung taka la awang dangu i Ala mbada namu nanyaka na panjala-panjala na. 6Palokunya na paraingu nuna hama njiangu mbada palokunya, hiamanya lai nyuna panduangu palapit ndumang napa pandoi-pandoi na, dangu dalu la ihi kanaingu na papaki na ndumang papa korunya, pakorunyawa panduang lapitu.7Hama dangu napa pambada wotuna dangu na pawuana pahannang wangu la nduma na nyuna miaha, wuanyawa hukung dangu patandangu na hama na nuna. Ka nadu, nyuna wana la etina, 'nyungga uhuk hama mbai haatu maramba kawini, nyungga nda tau pameti waru lei a dangu da njia hili ngita anggupa papatandangu hama nuna.' 8Ruku na nuna, ndalu hau lodu a napa paharui-paharai na njiangu maina lai nyuna, nuna na meti, papatandangu, dangu napa pamanjung wangu. njiangu tunu wangu epi ka nadu i Miri Ala nama pahupu nyuna nuna nama kuaha."9Maramba-maramba la pinu tana, nama mbada njurak dangu luri ndalu la pahanang wangu hama", njiangu hi na dangu na handuka na rehi nyuna itang kawu epi muttung, 10Na ndualak marau-marau ka nadu na mangadat hanggangu la pakamangu ndangu hi." ruha! ruhawa, na paraingu nama mbakul, Babel, Paraingu nama kapingngat nuna! ka nadu, ndalu hau jam na pahuppungmu mbada takana!"11Madagang la pinu tana njiangu hi dangu papatandangu miaha na nduma na paraingu nuna ka nadu nda haatu tau mbu nama kei padagang nyuda mbeli, 12nuna amahu tabaka, makanjilaku, amahu mbara, hinggi kunduh mayunang, hinggi kawuru, hinggi kahilaku, dangu rupa mbarang welingu la ai nama hei wilina, weling la tembaga, mbahi, marmer, 13Ai langga, lai-lai, ma wangi, mur, kemenyan, anggur, luanah, tepung lujur, uhu kani, hapi, mbibi, njara, kareta, ata, hama mbunai na kayeku tau.14Nyuda njiangu wana, "Wua napambuha etimu mbada mbulang na weling lai nyumu, mbulu daba napa hanang dangu hambila mba mau welingu lai nyumu, dangu nda njia ngala amu nyapa.15Dama dagang malanja-malanja yiana, nama njadi pawulu ka nadu na paraingu nuna, ndaingu ndualak marau-marau na ka nadu mangadat hanggang lama pakamang na mbada padana la paraingu nuna, dangu hi dangu patadang. 16Nyuda wana, ruha! ruhawa na paraingu mbakul nuna, nama paki kunduh manyulang; nama paki hinggi kawuru ndangu hinggi kajilak, ndangu napa pahuangang amahu, watu-watu ma hambila, ndangu amahu bara! 17Ka nadu, ndalu hau jam a, mbulu dabana na pawulu na nuna mbada njapu naka! "Mbulu dabana nama ngandita, nama tundu nda, nama marama, dangu mbulu daba na na tau ma himbu luri la tehik njiangu ndualak marau-marau na,18Ndangu na waranya mba nyuda itang kawu mutung la paraingu nuna, " Paraingu la nggika nama hamanya na paraingu mbakul yiana?" 19Nyuda nda palokuya na au lakatiku nda nyuda dangu nda warang dangu hi dangu padatanya, wana, "ruha! ruhaw paraingu mbakul nuna nama weling la mbulu dabana nama mangunya na kapal tehik mbada njadi na pawulu wangu lama mbinu! Ka nadu, ndalu hau jam a na paraing napandoinya lapa kahana!" 20Hanggiala hawuala wa ruku na nyuna, ho awangu, ho tau-tau tanji, ama-ama ka nadu Ala mbada puaha nanyaka na hukung la pinu paraingu nuna ndumamu.21Halaka, haatu maranongu nama kapingatu na ndendi ya na hau watu mbakulu hama mbai watu panda makangu dangu nda warunya la tehik hi wana, "Hama nuna maka na Babel, paraingu mbakul nuna, njiangu kanabu na dangu nda njia hili hunggu ananyapa. 22Na lingu pajulu njungga, nama hapui seruling, hapui terompet, dangu nda dumangau malingu hawiangu nda njia rongu ahapa lai nyumu. Nda ningngu a ma tanggu rama, nama njadi papa ndoi wangu limana, na panjiangu hamburumu lai nyuna. Lingu panggihu nda njia rongu andanyapa lai nyuna.23Na hambila matarang nda njia hambila anapa lai nyuna. Na lingu mamuaha mini dangu mamuaha kawini nda njia rongu anapa lai nyumu, ka nadu na padagang-padagangu nama mbakul la pinu tana. Ka nadu, mbulu dabana na kuataku bada nduka naka na palakungmu. 24Ndangu, dalu la paraingu nuna, na hunggu ya na wai ria ama mbokulu-ama mbokulu tau-tau tanji, dangu wai ria mbulu daba na tau na pambada pameti la pinu tana!"
Chapter 19Tau Dangu Nama Wotunyai Allah

1Hallaka, rongu nggunyaka malingu hadirungu hama pabundung dangu tau ya la awangu wanna, " Haleluya ! na mannang, na tanji, ndangu na kuaha nduma nai Allah da nyuta 2Kanadu nama pahupu-Nya padening ndangu lipaduangu; kanadu mbada uruhu ya na kawini akatu bakul nuna, nama paruha pinutana wangu pa pandoina, ndangu mbada pa belinanya wairia ata-ata-Na hanggang la kawini akatu nuna."3Dumang na padambu wanna, nyuda wadda, " Haleluya ! Na kutung kawini akatu nuna mbada heyi lundu napa-napaya." 4Hallaka, dua kambulu pattu amabokul- amabokul ndangu pattu maluri nuda da marubuk ndangu da wotunyai Allah, nama uhuk la kajakka, ndangu wanna, " Amin ! Haleluya !"5Hallaka, ronguya na lingu weling la hanganji, " Wotunya na Allah da nyuta, ho nyumu mbulu ndaba nama marubuk lai Nyuna, hamu nama kudu hamangbui nama bakul, nama tembiya Nyuna ! "Remi na kawing na Ana Mbimbi6Hallaka, ku rongu lingu hama hau pabundung tau ndangu, hama lingu wai wurraya, ndangu hama lingu kaballaya nama hagarri, wanna, " Haleluya ! kanadu, yi Mirri Allah da nyuta nama kuaha paparahang.7Mainguwa kata hanggiala hawuala, angu kata wuanya hannang lai Nyuna kanadu la lodu kawing na ana mbimbi nama mbada ninya, ndanu mamuaha kawinni-Na mbada parehingu na. 8Lai nyuna mbada wuanya katarri kangidihu nama bersih ndangu hambilla, ndumang pa paki kanadu na katarri nuna hori ma padening ya napa palakuna tau-tau tanji."9Tunakanu, maranongu nuna wanna lai nyunggu, " Tulihu yawa yiana: ' uaha anaika na tau na padundang la pamangu kawingu ana mbimbi! " Ndangu hilli wanna mai lai nyunggu, " Yianaya na hillu-hilli nama padening weling lai Allah." 10Hallaka, ku karuduk la wihi maranongu nuna ndumang pa wotunya Nyuna. Njiayaika, wanna lai nyungga, " Ambu palakuya nuna kanadu nyungga bungu ata hamana nyumu ndangu angudedi-angudedi mu na mayappa la pahakahi nai Yehu. Karuduk lai Allah kanadu na pahakahi nai Yehu nama hammu."Nama Kalitti Njarra Bara11Tunakanu, ku ittaya na awangu na tabunggahu, ndangu wuwa nanyaka heuna njara bara; Nyuna nama uhuknya na tamuna Tutur ndangu Padening, ndangu dalu nama padening na pahupunya ndangu na pabiara. 12Mata-Na hama ruaka epi, la katiku-Na ningu ndangu lamba, ndangu ningu tamuna patulihu, na pandapi hattu tau bung, kecuali nyuna wiki. 13Na pakki katarri pabada labbu dalu la wairia, ndangu na tamu-Na Pulung nai Allah.14Mbulu ndaba na pakariana nama ninya la awangu nama tundunya Nyuna nama kaliti njara bara ndangu nama paki hinggi kunduh manyulang nama mbara kahilak. 15Weling la ngaru-Na, luhu hapungu hapanda dakka napa pakina ndumang pa paluya nakuatak-kuatak. Njiangu parahang lai nyuda wangu tokung bahhi. Njiangu pohuna anggur dalu la watu kilangan, na mbeni nai Mirri nama kuaha. 16La katarri ndangu la winju-Na na tulihuya na tamu na nina : MIRRI LAPINU MBULU NDABA MIRRI NDANGU MARAMBA LAPINU MBULU NDABA MARAMBA.17Hallaka, ku ittaya ha attu maranongu ndualak la matalodu. Na warang ndangu lingu hadirungu la mbulu ndaba manginu nama hawurung la awangu, " Maiwa pa uhi ndumang pa tundung dalu la pamangu ngangu bakul nai Allah, 18Ka mu njadi pangangu tolung maramba, tolung panglima, tolung tau-tau kaparru, tolung njara-njara ndangu nyuda nama uhuk laiditana, ndangu tolung mbulu ndaba tau, njapangkai tau papahalla ndangu bui tau talu, tau kudu ndangu tau bakul."19Halla, nyungga ku itta ya na mbanda nuna ndangu maramba la pinutana ndangu da matundunya nyuda pa'uhi nduman pa pabiara palawanya Nyuna nama uhuk lapinu njara bara nuna ndangu palawanja da karia-Na. 20Hi na, na banda nuna da yappaya, ndangu na amabokul kamballik na nama mbada parehinya na tanda-tanda ajaib la hanggana mbanda nuna, nama angunya na pajarranya nyuda nama ngalanya na tanda mbanda nuna, ndangu nyuda nama marubuk la katuada na. Nyuda mbulu ndaba da warru kaluri-luri nja dalu la tehik epi nama ruaka kadullang la tanamalira.21Ndangu, da rihida da pameti wanya hapanda nama luhu weling la ngaru na Nyuna nama kaliti njara bara ndangu mbuku ndaba manginu da mbihu wangu tolung da nyuda.
Chapter 20Paraingu La Hariu Daungu

1Hallaka, ku ittang maranongu na mapurru weling la awangu, nama ngandi kuhi kiala huppu ndangu hawalang ranting bakul la limma na. 2Na yappa ya na naga nuna, yi Ular Kawiada, na bai Hetang ndangu Iblis, ndangu da honduya lundu hariu ndaungu, 3Da warrunya dalu la kiala huppu, da bittanya, ndangu da rappit ya ka ambu na pajarranja da kuatak-kuatak, lundu na hariu ndaungu nuna jappu. hallaka nuna, da pullinya hakudu.4hallaka, ku ittang kanjakka-kanjakka ndangu la pinu na uhuk tau-tau na pawuangu kuaha ndumang pa pahupunya. ku ittang hamangu tau-tau na pakadipu katikuna rukuna pahakahi nai Yehu ndangu rukuna pullung nai Allah, ndangu nyuda dama nda marubuk la mbanda nuna njiakandia katuada na ndangu nama nda ngalang tanda mbanda nuna la kabamata njiakandia la limma da nyuda. Nyuda luri mbeli ndangu parahang nduangu Karittu lundu hariu ndaungu.5njiayaika, tau-tau da hawiangu ndada luri appa ba ndedi rehi hariu ndaungu nuna njappu. Yiana yaka na hadang mbeli na la kawunga na. 6Ngala ndangu tanjiwa tau-tau nama ngalang nduma na dalu la hadanguna la kawunga na. Hanggang la tau-tau yiada, mameti la padambu wana ndana kuaha, jiayaika nyuda jiangu njadi da tau matua-matua nai Allah angui Karittu, ndangu jiangu paraha nduangu angu Nyuna lundu hariu ndaungu.Na Kakku Nai Kamballik7Mbana rehi hariu ndaungu na jappu, yi Kamballik jiangu paluhu yaka la mbui. 8Jiangu lakuna pa pajarranja da kuatak-kuatak la pattu pangia la pinutana, God angui Magog, ndangu da pa'uhi nja nyuda ndumang pa pabiara. Na dangu da nyuda hamabai wara la tehik.9Nyuda hei la mamaddu la pinutana ndangu da karungguya na ngiapa ninja tau-tau tanji ndangu la paraingu panamu. Njiayaika, na epi purru weling la awangu ndangu muttung nyuda. 10Hallaka, yi Hetang nama mbada panjarranja nyuda na warrunja dalu la tehik epi ndangu la tana malirra, lainahu na manda ndangu ama bokul kamballik nuna bung da warrunya. Nyuda daingu pakama danya lodu ndangu ruddung lundu napa-napaya.Pahupung La Hangga Kanjakka Bara11Hallaka nuna, ku ittang kanjakka bara nama bakul ndangu Nyuna nama uhunya lai ditta, nama weli la hangga-Na pinutana ndangu na awangu njappu ndangu ndapa hilli hunggu ayapa napangia da nyuda. 12Ndangu, ku ittang tau-tau meti, bakul ndangu kudu, ndualak la hangga kanjakka nuna. Hallaka, na bunggahu mbuku pullung-mbuku pullung ndangu la mbuku pullung la hau, na mbuku pullung luri, ndangu tau- tau meti nuna da pahupu naiya garraya na pabadda tulihu dalu la mbuku pullung - mbuku pullung nuna, hama da papandoi da nyuda.13Tehik na wuanja tau-tau meti nama ninja dalu, maut dan Hades bung na wuanja tau-tau meti nama ninja dalu ndangu nyuda dapa pahupung, nduma-ndumang tundunya napa pandoi. 14Hallaka, maut ndangui Hades na warrunja dalu la tehik epi. Yiana yaka nameti na padambu wanna-- tehik epi. 15Njiaka na ha'attu tamu na ndapa tulihu ya dalu la mbuku pullung luri, njiangu warrunya dalu la tehik epi nuna.
Chapter 21Awangu ndangu Pinutana Biddi

1Hallaka, ku ittaya na awangu biddi ndangu na pinutana biddi.Kanadu, na awangu la kawunga ndangu pinutana la kawunga na mbada maunaka; ndangu na tehik bung mbada dea ni ayapa. 2Ku ittaya na paraingu nama tanji, Yerusalem Biddi purru weling la awangu lai Allah, ndangu badda handiaka hamabai mamuaha kawini nama hatellu nduma na lei na.3Ku rongu lingu nama hadirungu weling weling la pahanganjina wanna, Ittaya, na pangia nai Allah ninya la padua-padua Tau. Na dadik lahuanga da nyuda ndangu nyuda daingu njadi da ma tundu-Nya.Allah wiki jiangu ninya lahuanga da nyuda ndangu njadi Allah da nyuda. 4Ndaingu puadahu da waimata la mata da nyuda ndangu la hupuna nda ni anyapa, nda ningu apa perkabungan,hiyi,njiaka ndia maka tiu rukana nama mandai mbada lapahu."5Nama uhuk la kanjakka nuna wanna, "Ittaya,Ku panjadiya ma mbaru !" Hilli wanna pa,tulihu yawa yiana ruku napani- pani yiana kana parahaya ndanggu padening." 6Hallaka, na pani lai nyungga, "mbada njapu na! nyunga ma Alfa ndangu Omega, la mangiluna ndangu la malamirina. Nyunga njiangu wuangu ngau pa unung hangangu la tau nama maddau weling la matawai paluri wangu hamatuna parahumang.7Nama mannang njiangu ngalanja mbulu ndaba da yiada; Nyunga njiangu njadi Allah nda ndangu njiangu njadi ana-Nggu.8Njiayaika, nyuda da mangadat, nda parahaya, ndangu keji; mapahunju, tau-tau sundal, mapalakung,* nama hambayang la hau anda,*ndangu mbulu ndaba na pendusta, njiangu ngalang na nduma na nyuda ndalu la tehik nama nduru-nduru na epi ndangu tana malirra. Yianaya nameti la ndabuna."Yerusalem Biddi9Hallaka, hau weling la pittu maranongu nama yappa pittu kanai wai nama mbinu wanggu pittu nama tungu linna la mala mirina nuna namai ndangu wanna lai nyunga," Maiwa, nyunga njiangu ku patujingau lai nyumu mamuaha kawini,kuru umana ana mbimbi nuna." 10Hallaka, na ngandika nyunga ndalu la hamangu hangang la hau pinu nama mbakul ailulu ndangu njangga, hi napatuji ngga lai nyunga na paraingu tanji nuna, Yerusalam, nama purru weling la awangu lai Allah,11Binu wangu kunduh nai Allah ndangu na hambila-Na hama mbai permata nama hei wilina, hamabai permata yaspis, kaninik hamabai kristal. 12Paraingu nuna ningu tembok nama mbakul ndangu njanga angu hakambulu ndambu pindu uaka. La pindu-pindu uaka nuna ningu hakambulu ndambu maranongu ndangu tamu-tamu da tulihu lai ndita, nuna tamu hakambulu ndambu kambihu Israel.* 13Ningu tailu pindu uaka la hapapa timur, tailu pindu uaka la hapapa utara, tailu pindu uaka la hapapa selatan, ndangu tailu pindu uaka la hapapa barat.14Tembok paraingu nuna ninggu hakambulu ndambu watu katindi na ndangu la pinu watu-watu katindi nuna na tulih hakambulu ndambu ama mbokul* Ana Mbimbi. 15 Maranongu nama kareuku lai nyunga nuna na appa ha punggu tokung hukutu na papandoi weling la amahu ndumang pahukutu ya na paraingu nuna, pindu-pindu uakana, ndangu tembok na.16Paraingu nuna hama narupa na kawudu kapatung, nama laina hamana ndangu na mbalaruna. Na hukutu ya na paraingu nuna wangu tokung na, hakambulu ndambu riu stadia; malai, mbalaru, ndangu njanggana hamana. 17Hallaka, na hukutu ya na tembok paraingu nuna, hangahu pattu kambu pattu hasta, tundunya na hukutu na tau, hamana pa hukutu maranongu.18Tembok paraingu nuna papandoi weling la permata yaspis ndangu na paraingu nuna papandoi weling la amahu kahingiru, kanjilak kaca. 19Katindi tembok paraingu nuna weling la mbulu ndaba ruppa permata nama hei wilina. Watu katindi mamangilu njaiaya na watu yaspis, na padambu wanna watu Safir, napa tailu wanna watu Mira, na pattu wanna watu zambrud, 20Na palima wanna watu Unam, Na panomu wanna watu Sardis, na papittu wanna watu Ratna Cempaka, na pawalu wanna watu Beril, na pahiwa wanna watu Krisolit, na pahakambulu wanna watu Krisopras, na pahakambu hau wanna watu lazuardi, ndangu na pahakambulu ndambu wanna njiaya na watu Kecubung.21La hakambulu ndambu pindu uakana njiaya nda hakambulu ndambu mutiara, ndumang-ndumang pindu uaka papandoi weling la hau mutiara. Na anda paraingu nuna papandoi weling la amahu kahingiru, kanjilak kaca. 22Nyunga ndaku ittaya na Uma nai Allah* ndalu la paraingu nuna kanadu yi Miri, Allah nama kuaha, ndangu ana mbimbi wikima uma nai Allah la paraingu nuna.23Paraingu nuna ndana paralu matalodu angu wulang ndumang pahambilanya kana ndu na kunduh nai Allah na hambilanya na paraingu nuna ndangu ana mbimbi mayaka na lampuna. 24Kuatak-kuatak njiangu pangga ndalu la hambila paraingu nuna ndangu maramba-maramba la pinu tana njiangu ngandi danya na kunduh nda nyuda la ndalu na. 25Pindu-pindu uakana ndana wangpa kambitang la lodu, ndangu nda ningu rudung lai nahu.26Nyuda njiangu ngandi nda makunduh ndangu tembi kuatak-kuatak ndalu la paraingu nuna. 27Njiayaika,nda hau bung nama najis njiangu tamana ndalu la paraingu nuna, angubui nama palakuya nama keji njiaka ndia palaku ya na kambalik, hau yai ka na tamu na pa tulihu ndalu la mbuku pulung luri Ana Mbimbi.
Chapter 22

1Hallaka, Maranongu nuna na pa'ittanya lai nyungga na luku wai paluri wangu, nama kahingir hamabai Kristal, na njanjar weling la kanjaka nai Allah ndangu Ana Mbimbi 2La padua-padua anda paraingu nuna. La ndambu halinggi luku, na tumbu na pingi ai luri nama ngalangu hakambulu ndambu ruppa wua ndangu na ngalanya wuana tiapu wulangu. Rau-rau ayi nuna na pakiya ndumang papanja na kuatak-kuatak.3Nda Njia ningu appa huppa, njiayaikai na kanjaka nai Allah ndangu Ana Mbimbi njiangu ninya ndalu la paraingu nuna. Na ata-ata-Na njiangu marubuk lai Nyuna. 4Nyuda njiangu ittaya na mata-Na ndangu na tamu na njiangu na tulihuya la kabamata nda nyuda. 5Ruddung nda njia ningu appa hi nyuda ndada paralu hambilla lampu njiaka ndia matalodu rukuna yi Miri Allah njiangu ngalanja nyuda, ndangu nyuda daingu parahang lundu palupang.Namai nai Yehu Karittu6Na maranngu nuna wana lai nyungga, " mbulu ndaba na kareuku nyiana njadi pa parahaya ndangu padening. Miri, Allah weling la hamangu ama mbokul,*na paliawa maranongu-Na ndumang pa pa'ittang hanggang la ata-ata-Na ngaraya nama mareni tungu. 7Ronguwa, nyungga mareni mainggu! na wuanya ngahu na tau nama tembiya na kareuku-kareuku nubuat* mbuku pulung yiana."8Nyungga, Yohanes, nama mbada rongu ndangu mbulu ndaba nuna. Mba ku rongu ndangu lttaya mbulu ndaba na, ku karuduk ndumang pa marubuk lawihi maranongu ndangu mbada pa'itta nanyaka mbulu ndaba na lai nyungga. 9Njiayaika, wanna lai nyungga, " Ambu palakuya nuna! Nyungga bai ata ka hama na nyumu ndangu angu ndedi-ndedi nggu, ama mbokul, angu hamana nyuda nama tembi kareuku-kareuku ndalu la mbuku pulung nuna. Marubuk wa lai Allah!"10Hallaka, maranongu nuna wanna lai nyungga," ambu menyegel na kareuku-kareuku nubuat ndalu mbuku pulung nyiana rukuna rehina mbada marenina." 11Matta nyawa na tau nama pandoi manjala,tau nama nda tanji ndaingu nda tanji, tau nama pandoi mahamu ndaingu palakuna nya nama padening, ndangu tau nama kunduh ndaingu pakunduhu na wikina."12Rongu wa, Nyungga mareni mai nggu! Ndangu, Nyungga ku ngandi kangiaha-Nggu, ndumang pahillu ya mbulu ndaba tau nama tundunya na horina. 13Nyungga maka Alfa ndangu Omega, La Mangiluna ndangu La Malamirina, La mangilu na ndangu La Malamirina14Na Purrunya ngahu nyuda nama mbaha katarri na nyuda hi nyuda ningu pingi paluri wangu nuna ndangu tama la paraingu nuna weling la pindu-pindu uaka na. 15Nama la hambeli paraingu nuna bai ahu-ahu, tau nama palakung, tau-tau nda hamu,ma pameti tau, tau ma marubuk la mandahamu, ndangu tau-tau nama mbuhang ma kambalik.16Nyungga, Yehu, mbada paliawa maranongu-Nggu ndumang pahakahi lai nyumu rukuna mbulu ndaba na nyiana nduma na jemaat-jemaat. Nyungga maka amuna ndangu nuwa nai Daun, Sang Bintang Timur nama hambilla."17Hamangu ndangu mamuaha kawinni nuna wanna, "Mainguwa!" mattawa na tau nama ronguya yianaka wanna, "Mainguwa!" Mattawa na tau nama madau ka namai; mattawa na tau nama parehing ka na pitti wai paluri wangu secara parahumang-parahumang."18Nyungga hakahi mbulu ndaba tau nama ronguya na kareuku nubuat mbuku pulung yiana: "Njiaka ningu nama tambaya na kareuku-kareuku yiana, Miri njiangu tambaya lai nyuna mbulu halla nama tungulina na patulihu ndalu la mbuku pulung yiana. 19Ndangu, njiaka ningu nama kurangu weling la kareuku-kareuku ndalu la mbuku pulung nubuat yiana, Allah jiangu pittina nduma na weling la pingi paluri wangu, weling la paraingu ma tanji ndangu weling la ma tulihuya ndalu la mbuku mbakul."20Nama hakayi rukuna hal-hal yiana wanna, "ya Nyungga mareni mai nggu." Amin*! mainguwa, Miri Yehu! 21Anugerah Miri Yehu na ndutu ndaki kau nyumu mbulu halla. Amin.