Bible

Genesis

Chapter 1

¹Ku`, tu mentaj yo`okol kab yetel luum, tumen yam ek`jochenil yo`okol le luum yetel yo`okol le ja`obo. ²U pixan tuun Kue, ti`i ku maan yo`okol le jao`bo³Kue` ka`a tu ya`alaje hanac sazilil, kaa hanchajil. ⁴Ku tunee ka`a tu yilaaj ma`alob le sazil lo, kaatu xodaj sazil yetel ejocheen. ⁵Le sazilo ka`tu yaalje kim, le ejochenob tu yaalaj a`kab . Kaatun dzockum bel kim yetel un be` akab.⁶Kue tu yalaj: chikpaj ku xul le jao`bo, ⁷kaa tu xotaj tun un xul ichil le jaoob k`a uch bello.⁸ Le u kanlilob tu yalje` ka`an, lelob tu yalje uh caa`bel kim.¹⁰Kue` kaatu yalaj: le jao` yan yaale kaano` u mu`chuba un belilib ka`a chikpajake tikin lum`mo, ka`uch bell`o. ⁹Ka`a tu ya`alaj Kue` le` tikin lum`mo lu`m, le much jao`bo ka`a na`ab, kaa tu yiil jah ma`alob¹¹Dzoklelaj ka`a tu yalal Ku` ti` le lu`moobo ka`a jo`kok yaabach xiuob yetel che`o, ka`a u dzau yicho`b yetel u` nekob, jee bix tuu laakal, ka`a uch bell`ob. ¹²Le tun le lum`mo ka`a tu dza` un yich yetel u neek bell jeex uh ka`bae. ¹³Kue` tu yil aj ma`alob, bey xic u` oxpe`l kim¹⁴Tu ka`a alal Kue` kaa hana`k sasil ku xod aakab yetel kim, te` kanoob ti` al uh chiikpajal kim` yetel hakab, ti`al ku ye`s kinoob yetel ha`biloob. ¹⁵Lee sasilooba tee kaanob utial ku sasilkunt yokol le luu moo, y bei uchik.¹⁸¹⁶Ku` tuune ka` tu mentaj ka`pel nukuch sasil, le no`jochob uti`al ku chikbes uh sasilil yo`kol le kinoobo le chichan sasillob utial yantal yo`kol aakab, tuu mentaj xan ekoob. ¹⁷Kue`, ka`tu dza` tee kaanoh utial ku sasilkuntik uh yokol kaab. Lee n`ojoch sa`silob u ti`al ka` hanak yo`kool kim ye`tel yo`kol a`kab u`tial ku` paaikunt sasil yeetel ejochenoob. Kue`tu yiilaj jach maalob. 19 Beeituno` ka` bin u ka ampel kim.²⁰Dzoke` ka` tu y`laj Ku; chuupke kaanaboo yetel yaakach balcheoob kaa xan hanaack chichoob kaa xiknaalnacoob tu koochil le kaanob. ²¹ Kue tuu mentaj nukuch baalcheoob tie kaanaabo, jeex u yetelloob, baalcheob kau peksubao ich jah y kaa yaachakob, chiichoob yaan u xikoob, y kaa tu yiljee jach maalob.²²Kaa tu kikij daanooh Ku beeyaa; chuupuk yaachajakichil le jao chiichob yaabakoob kaanah xan kaana. ²³Leela uch tuu cinco kinil.²⁴Kaa tu kaa alah Ku; anaak tee luummo baalcheoob, jee bix uh laakoobo, huakxoob yetel uh laak baacheoob. y bey uchkob.²⁵Kue tuh mentaaj baalcheoobtee lummno, huakxoob yetel uh laak nuujuch baalcheoob, tuu laakle ku jailannkil yookol le lummo. kaa tuu yiilje jach maalob.²⁷Kue tu yaalaj; koonex mentik maac bei jeexoone, jeex bixonnee, kaa hanchajk yookol tuu laakle balcheob tiie kaanaabo, tee kaanob y tii tuu laakal baalcheo kuu jailakkiloob yoo lumm. ²⁶Kue tuu meentaj tuun maac jexx letiie, tuu meetaah xii yetel koolel.²⁹Kue tuu yaalaa; kikij than, chuupuk yaachajak, kaa yanaak yookol tuu laakal, veixan tiie kaanabo tee kaanob vey xan tii tu laakal lee luum peek tee lummo. ²⁸Ila wiileex dzookin dziiktex tuu laakal pakloob yetel uh nekoob tii tuu lakal yookle luumo u tial ah woochex.³⁰Tii tu laakal baalcheoobee chiichoo tii tu laakle luu jailankiloobee kuu chiik yiik, dzook in dziik xiulu tial u jantee y bei uchik.³¹ Ku tuuneh tuu yilaah tuu laakal lee bax dzuu mentiikoob. Ilex jach maalo, bei dzokij lee sexto kiim.

Chapter 2

¹le caj dzoc u meeta le luum yetel le kaanobo, ²y yetel tu laclee t'uu lakale baloo cuxantacoobe, kuch u kiinil u jeescuba chan ku ti tu laakal u meya, ³chan kue ka tu quiqui tanta le uc kiinobo yo,lul meya.⁴le tiela leti tu laka ba yosa luum yetel caan ka metabi men yumbil , ⁵mix u pe pa`ak`al mix u pe che chi`ji men jumbile ma u met u k`asa jai,⁶ baxe un pe`el yosho ku na`ca canle ku jo`yatic tu lacle yo`kolcab.⁷yuum`bile tu meeta le huinik yetel luum ka tu yusta ka yancha cuxtal ti e winko,⁸ yumbile caa tu meta un pee jardin tu chi`kim te eden ka tu tzaa le winkoo,⁹yuu`mbi`le ka tu meta u chiji tu laka pa`acalo ki`tac tia jamtby lela tianshan le pa`kal le tia le kuxtal na`an u xu`ul yetel le pa`kal tia la k`aotic ka`ax yetel utz, ¹⁰yan shan un p`ee alka`ha ku jo`k`o tia joyatic le jardino ku jo`ko campe ti¹¹u k`abae yax alk`jao pison lela ku yalkati`ic tu la`kaa le luum tu`ux yam oro,¹² u oroi le luumo hach ma`loo yam`xam bedelio yetel tu`unich de onice¹³u ka`abae le u laac u peel le al`cahao gihon lela ku yal`catic u lu`umi cus, u ka`ba u lac le alcajao tigris lela ku yal`katic u chi`kin asiria,¹⁴ u dzo`c le alcajao u k`abae eufrates¹⁵yu`umble ka tu ch`a le winko ka tu tza`a u patali te let`ie tia u meyatic le jardin yetel u kanantic shan,¹⁶ yumbi`le ka tu ya`la te winko ti tu laka pa`cal u beyta jan`tke,¹⁷ bashe le pa`kal tia la k`aotic le ka`ax yetel utzile mun beyta la jantic men le k`in chen a jante ya`an a ki`mil¹⁸yu`umbile ka tu yala beya ma ma`loo u yanta le x`ib tu ju`um ka`abet un metic ma`ax antic,¹⁹ yetel lu`um ma`ka`antabi le ba`alcheobo yetel le chi`cho`bo tia ka u cha`ic u ka`bao jeb`ix uch u ta`anke bey u ta`anlo tac belae, ²⁰le ya`ax wi`inik tu la tza`a u ka`aba le balcheobo le chi`cho`bo ba`she u ti`a leti na`an ma`ax tia antik²¹yuum`bile ka tu meta u lubu adan ti u un pe wene hach tan ka tu jo`sa un pee u ch`alati ka tu ka k`ala,²² tile ch`alati tu ch`ao tu me`eta u tu ko`ole ka tu tasa ti adan,²³ ka tu yala adan beya lela tin cha`lati lu ta letie yam u kaba`tik varona men ti varon jo`sabi,²⁴le olale le shibo yam u pa`ti`ic u papae yetel u mamae ku nupkuba yetel u yatne ku p`atlo bey chen u tu`ule, ²⁵letiobe pipi`so pero ma tun su`lacta`lo.

Chapter 3

¹Bejlae le caano' jach yam u na'at ichil tulakal le ka'axi ba'alcheo'ob betaab men Yumtzil. Leti'e tu yalaj ti le co'olela': ¿jach tu ja'ji tu yalaj Ku: Ma' a ja'antik mix juumpeel le che'o yam ichil le pakalo? ²Le co'olela tu nu'ukaj ti le caano': je'el u pa'ajtal kja'antik u yichi' le che'obo, ³ chen u yichi' le che' yam ti u chumuki le pakalo', Ku tu yalaj: ma' tu pajta a ja'antik, mix a ma'achik, wa mai ca kiimi.⁴Le cano' tu ya`ala ti`i le ko`olela: "jach tu ja`ji ma` ta kimi. ⁵Jajal Dios u yoje` le ki`in ken a jaante`ti leti`e a wicho`obe yam u jepajal beyech jajal Dios, a woje le ma`alobo yetel le ka`asobo. ⁶Le ka tu yilaj le ko`olela le u yichi le che`o jach ma`alob u tia`al u jantal yetel jach jaa`dzus u tia`al le wicho`obo yetel le che`o jach u tiaal` pochtibile u tia`al u betik un tu ma`ak ojelal, leti`e tu cha`a la yich`i le che`o ka tu janta. leti`e tu dza`a ti`i u yicham ti` yam tu yiknale`, yetel leti`e ka tu janta.⁷U yicho`obo tu katuli`le je`epaji ka tu yojeto`be mi`ina`an u no`ok`o. ka tu chu`uyo u le`e le higo ka tu bu`ukinto`o. ⁸Leti`obe tu yu`ubo u ximba`al Jajal Dios te`e ichil e pakalo`bo, te' ichi lu si'si le Ki'ino. ka tu ta'akubao'bo le xi'ibo yetel u yatam ti u ta'anil jajal Dios ichi le che'obo yano'o ichi le pakalo'bo.⁹Jajal Dios tu ta'ana le xi'ibo ka tu yala'aj ti:¿tux yanech tech? ¹⁰Le xi'ibo tu ya'alaj: Tin wu'uyech ichil le pa'akalobo ka ti cha'aik sajakil tumen mi'inan in no'ok. le o'ola tin ta'akimba¹¹Jajal Dios tu ya'alaj: "¿ma'ax tu ya'alatech chac nulech?¿t'zook a jaantik ti le che' tin wa'atech ma'a jaantike'?¹²Le xi'ibo tu ya'alaj: "le ko'olel ta dza'atena u tia'al u yantal tin wetel, leti'e tu dza'aten u ichi'i le che'o ka tin janta. ¹³Yumtzil Dios tu ya'alaj ti le ko'olela: "¿ba'ax dzo'ok a be'etik?" le ko'olela tu ya'alaj: "le can'o tu tusen ka ti ja'anta"¹⁴Leti'e Yumtzil tu ya'alaj ti le can'o: "tumen ta be'eta le la', ka'asanech i'ichi tulakal le ba'alche'obo yam te'e ka'axo. yo'okol a na'ak kam ximba yetel lu'um ka ja'antik tula'akal le kino'ob a ku'uxtal.¹⁵Yam in dza'aik ku'uxi ichi tech, yetel le ko'olela, yetel a ne'eka yetel u ne'ek. leti'e yam u lo'okech a po'ol leti'e yam lo'okech a tunkuuy.Ti le colela' tu ya'alaj: yam in yabachcunsikik u ya'ajal u siijbal a chambalo', yetel yaah cu siijbalo' a paalal. a dzibolale' u tia'al a wicham, leti'e jach yam u pajtalil ta woko'ol.¹⁷Ti Adame' tu yaalaj: Tumen dzok a wuuyik u t'aan a watane' yetel dzok a jaantik u yich le che'o tin tuuxtaatecho': Ma'a tu paajta' a jaantik ti leti'e, ka'akas t'aan yam yoko'ol le luum ta wolala, yetel tala'am meyaj ca jaana tulaakal le kiino' a kuxtal. ¹⁸Leti'e yam u dza'iktech tzaakam yetel k'iixo'o, yetel yam a jantik le xiu'o le kaaxo'. yetel u k'iilkabil u ta'am a wich ya'am a jaantik. ¹⁹Le waa'o, tac quen sunaquech te luum'o, turn ti' cha'abechi'. tumen luumech, luum kan su'utbesbil.²⁰Le xiib'o tu dza'a u kaba'e u yatame' Eva tumen leti'e u mamatzil ti tulaakal le wiiniko'. ²¹Yumtzil ku tu beta u tia'al Adam yetel u tia'al u yatame' k'eewelil no'oko ka tu beta u buukiinto'²²Le ku yumtzil tu ya'alaj: Beelaej le xiibo dzo'ok u taal u beeytal jeex juntul to'one, u yoje le utz'o yetel le ka'aso'. beelaej ma'a bin u chabaalti u tiich u ka'a, u tia'al u cha'ik le yichi le cuxtali che'o, u jaante, yetel u cuxtal kiino minan u could. ²³Le olale', le yumtzil ku tu jo'osa' tee' ichiil le paakalo' ku kaba'intik Eden, yam u paakaltik le lumm tuux cha'ab leti'o.²⁴Le o'ola Ku'e tu jo'osa le xiibo' tu taankabil ti'e paakalo', yetel tu dza'a juntul querubin ti lakin ti paakalilo' yetel jumpel t'aaban maascab cu suut tulaakal tu tzeelilo, tia'al u taaquik le beel cu biisik u tia'al le cuxtali che'o.

Chapter 4

¹adane ka w`en yetel u ya`tan ka yancha u cham pa`al cain, letie ka tu yala beya dzok u yamta un tul inpaali yetel u kabae cain u yanta yu`umbil.² bey`xan yamchal u lak u tul palile tu tza u ka`bae abel, lela u meyaje ka`nam tamanoo caine letie u meyaje pa`kal lumm.³ka`a uch tune tzu chan man kine caine ka tu ta`sa u yich u pa`ka`l de yan ku.⁴ bey xan abel tu ta`za xan u mejen ala`cob tu yan ku, yankue ka tu k`ama. ⁵ pero le te caino ma tu k`ami le tun tie ka jach p`uji.⁶yu`umtzil ka tu ya`la ti cain bax`ten ka pu`uska`aba. ⁷wa ka metic u`utze ja ka`amle, bashe wa ka metic ka`ase le k`ebano tian tu jo`ol naye bashe teche k`abet a ka`nant`kaba.⁸ka`tun tu ta`ana cain u sukune k`aabino ich kol ka oc ka`kakasabitie ka tu kinsa u su`cuum.⁹ yu`umtzile ka tu t`ana caine ka tu katatie tux z su`cuum ka tu nucaje tena kanantic.¹⁰yu`umtzil tune ka tu yala beya bax tz`aa metic u k`i`kil a sukune tan u ta`nken te luu`mo.¹¹ yan u bintech k`ax te yocol luum tac tu xu`ul a cuxtal, men le luu`mo tzu jeick u chi tial u k`amic u k`i`kil a su`cum. ¹²le chen a meyat le luumo matu bin u yantetech u mu`ukil, chen z`imba mac bin tzo`quech te yoc`col le luumo¹³caine ka tu ya`la ti yu`um tzil jatza jach nojoch in ti`alte ma tin beyta yetel. ¹⁴jach u jajile tza jo`osken, beyshan man bin a pacten tene chen ken bin im shimba te yo`col ka`ba bey tzabile bin caxtaquene quin quinsa. ¹⁵yu`umtzile ka tu ya`ala beya le ma`ax cu kinsik caine, ya`am u tal yolale jatz tac siete u mala, katun tu tza`a u pee chi`kul ti cain yosa beyo wa k`u yilale mu`u kinsa.¹⁶beytuno caine ka`a lu`uk tu t`aan yu`umtzil, ka bin ka`tah tu lu`umi nod tu laakim eden. ¹⁷ka yamcha cain yetel u k`olele ka yamcha u chan pal Enoc, ka tu meeto un pe chan kajil ka tu tzaa u k`abae Enoc shan.¹⁸ti enoque chi`j Irad lela papat`abi men Mehujael,Mehujael ka papatabi men Metusael, Metusaele, ka papatab men Lamek. ¹⁹Lameke ka tu cha`a katul x coleloob u k`aba u tule Ada, u lak u tule Zila.²⁰Adae yanch`a u pal Jabal, lela papatabi men le ma`coo yancha u nayo yetel o wa`kasho. ²¹u k`aba u sukunobe Jubal lela papatabi men le ku pa`ascob arpa yetel flauta. ²²Zila ka yamchi ti Tubal Cain u ki`ik Tubal ku metik fierros yetel bronce Caine u kabae Naama.²³Lamec ka`a tu ya`la tu kolelobe Ada yetel Zila uyawuyex bax quen in wale te`ne tin kinsa u tu tamkelen si`ipaa u tial metiklobtimba yetel u la`ak u tial in puchkimba. ²⁴Cain siete un mala cu vengarvile, Lameque 77 umala.²⁵adane ka yamcha u lac u palile katu k`abate Set, ka tu yala beya yu`umkue tzuc u tzaikten u laak u tu pal yolal Abel men letie kinsa men Cain.²⁶ kaa chi`j u tul pal tu Set u k`abae Enoc yusalela le wi`inkobo ka chun u qui`i`tantic Yu`untzil.

Chapter 5

¹Lelo'oba u dzi'ibil u chila'ancabilo'ob Adan. Le kiin ca tu beetaj Yumtzil le winikoo', leti'e tu beetajo'om jach chicaano'om ti leti'.²Xiib yetel ko'olel leti'e tu beetaj. leti'e tu ki'ki't'antaj yetel tu t'anaaj winikoo', le ca beeta'ajo'ob³Tzo'oke Adan cuxale'je ciento treinta ja'abo'ob, leti'e cu'uch u beetik u tataatzil juntul paal'e jeex bix leti'o, yetel tu dz'a u kaba'e Set.⁴Ca dzo'oke Adan u cu'uchule' u tataatzile' Set'e, leti'e cuxlaje' ochocientos ja'abo'ob. leti'e tale u tataa'tziltik yaabach xiibil paalal yetel yabach ch'uupal paalal.⁵Adan cuxlaj novecientos treinta ja'abo'ob, ca dzo'oke kiimi.⁶Ca dzo'ok u cuxtal Set ciento cinco ja'abo'obe', ca siijilti Enos.⁷Ca dzo'oke u taatal'tziltik Enose', leti'e cuxlaj ochocientos siete ja'abo'bo, yetel cu'uch u taataltziltik u la'ak xiibil paalalo' yetel chu'upal paalalo'.⁸Set'e cuxlaje' novecientos doce ja'abo'ob, yetel ca dzo'ke kiimi.⁹Ca dzo'ok u cuxtal noventa ja'abo'ob Enose' ca siijilti Cainan. ¹⁰Ca dzo'ok u taataltzilik Enose', cuxlaj ochocientos quince ja'abo'ob. Leti'e cu'uch u taataltziktik u la'ako xiibil paalalo' yetel chu'upal paalalo'.¹¹Enose' cuxlaj novecientos cinco ja'abo'ob, dzole' ca kiimi.¹²Ca dzo'ok u cuxtal Cainan setenta ja'abo'ob, leti'e cu'uch u tataaltziltik Mahalaleel¹³Ca dzo'ok u tataaltziltik Mahalaleele', Cainane' cuxlaj ochocientos cuarenta ja'abo'ob. Leti'e cu'uch u tataaltziltik u la'ako xiibil palaalo yetel chu'upal palaalo¹⁴Cainane' cuxlaj novecientos diez ja'abo'ob, ca dzo'oke kiimi.¹⁵Ca dzo'ok u cuxtal Mahalaleele' sesenta y cinco ja'abo'ob, leti'e cu'uch u tataaltziltik Jared.¹⁶Ca dzo'ok u tataaltziltik Jarede', mahalaleele' cuxlaj ochocientos treinta ja'abo'ob. Leti'e cu'uch u tataaltziltik u la'ak yabach xiibil palalo yetel chu'upal palalo.¹⁷Mahalaleele' cuxlaj ochocientos noventa y cinco ja'abo'obe', ca dzo'oke kiimi.¹⁸Ca dzo'ok Jared u cuxtal ciento sesenta dos ja'abo'be, letie' cu'uch u tataaltziltik Enoc.¹⁹Ca dzo'ok u tataaltziltik Enoce', Jarede' cuxlaj ochocientos ja'abo'ob. Letie' cu'uch u tataltziltik u la'ak yabach xibil palalo' yetel u chu'upal palalo.²⁰Jarede' cuxlaj novecientos doce ja'abo'ob, ca dzo'ke kiimi.²¹Ca dzo'ok u cuxtal Enoc sesenta cinco ja'abo'obe, letie' cu'uch u tataltziltik Matusalen.²²Xiimbalnaj Enoc yetel Ku, trescientos ja'abo'ob ca dzo'ok u siijilti Matusalen. Letie' cu'uch u tatalltziltik u la'ak yabach xiibil palalo yetel u chu'upal palalo.²³Enoce' cuxlan trescientos sesenta cinco ja'abo'ob.²⁴Enoce' xiimbalnaj yetel Jajal Diose', ca dzo'oke tsa'ati, tumen Ku tu bisaj.²⁵Ca dzo'ok u cuxtal Matusalen ciento ochenta siete ja'abo'obe, letie' cu'uch u tataltziltik Lamec.²⁶Ca dzo'ok u tataltziltik Matusalene' cuxlaj setecientos ochenta dos ja'abo'ob. Letie' cu'uch u tataltziltik u la'ak yabach xiibil palalo yetel u chu'upal palalo.²⁷Matusalene' cuxlaj novecientos sesenta nueve ja'abo'ob. Ca dzo'oke' kiimi.²⁸Ca dzo'ok u cuxtal Lamece' ciento ochenta dos ja'abo'obe, letie' cu'uch u tataaltziltik juntul u paal.²⁹Letie' tu dza u ka'abainte Noe, ca tu yalaj: le jela' yam u beetik je'elel tik meyaj yetel ti u meyajil ka'abob, ka' beet beetiko' yo'okol le luuma' ka'ka'as t'antab tumen Ku³⁰Lamece' cuxlaj quinientos noventa cinco ja'abo'ob, ca dzo'ok u cu'uchul u tataltziltik Noe. Letie' cu'uch u tataltziltik u la'ak yabach xiibil palalo yetel u chu'upal palalo.³¹Lamece' cuxlaj setecientos setenta siete ja'abo'obe. Ca dzo'oke kiimi.Ca Dzo'ok u cuxtal Noe quinientos ja'abo'obe, ca cu'uch u tataaltziltik Sem, Cam yetel Jafet.

Chapter 6

¹U`ch tuunee kaa joob u yaatal maakol tee luumo kaa jo`ob u si`lu xchupalii. ²U paalaal tun Kue` ka` tu yiljoobe ux chuupalile ma`koobo jach ja`tzo`o. Kaa tu` cha`joob u ti`al u yatan`oob, lee maacamaak u ka`toobe. ³Yuutzil Ku tu yaalaj; In pixanee maa tun ba`tal mantadz ichiil lee maacoba`, leutiobe` ba`kob. Leutiobe` yan u kuxtaloob 120 jaabiil.U tial lee kinoob jeelob kuxan nukuch chi`baloob tee lu`mo`, ku dzoole` uuche`u palalil Kue`dzook u bel`ob yetel u palal xchupalal le winkoo`bo, kaa hanchaj u papaloob. Leutiob tu`ne`u jach mu` ka`niloob tii yax ma`coob, ma`coob jach ka`oltanoob.⁵Yuntzil Kue` tu` yiilaj u ka`zanil le` maa`coobo` jach noj`joch te` lun`moo tu` laklu tukul u puk`sikalobe` che`n ka`sanil man`tadz. ⁶Yuntzil Kue`tu` zut utuukul tu` mentilak ma`koob yo`kol lu`m, yahchaj tiol tu`puk`zikal.⁷Kaa` tu ya`laj Yun` Tzil, yan in tzelik le` ma`acoob ti` tu` lakali le lun`mo, veyxan le nukuch balcheobo, ye`tel tu` lak`le balcheob ku jai`lankilobo, tak`xan le chi`chob te` ka`noob, tu meen yah tin wool tin mentilajkool.⁸ Noe tun`ne` chikpaj maaloob tu`tan` yich Yuntzil.¹⁰Le tie` baa`loob uchoob yan bal yilal ti` Noe. Noei un tul ma`ac utz, mina`an u ke`ban ichil le` ma`coob tu` kimil. ⁹Noee u tata`oxtul palal Sem, Cam yetel Jafet.¹¹Le lum`mo` dzu jach kaztah` tu tan` Yuntzil, jach yabach bateil`lili`.¹² Kue` tu` yilaj le lun`moo, i`lex jach dzu ka`staj, tu` la`kal bake`dzu ka`staj lu beel yookol lu`um.¹³Kue` tu` yaalaj ti` Noe; tan in wi`lik un kinnil u dzokool tii tu laakal bak`le lun`maa ya`akach baiteili tiu yoolalob, jach tu` jajil teene nikin dzo`sel yokol ca`b. ¹⁴Ment un b`el cheem de che`e ciprez. Me`nt un kuchil huene`pix yeel brea ichil pachil yetel ichil. ¹⁵Vey ken a men`tika`u choukile` che`mo` 300 u coochile 50 za`dzil ichil yetel pa`chil.Uh kaanlilee 30 kaalil¹⁶Ment u yookol tie che`moo dzo`yetel un bel chan jool tu` xuul tuu tzelob. dzaa un bel jo`naj tu tzel le che`moo, ment xan un bel kaabli, u kaapel yetel u oxpeel.¹⁷ U`yee, te`nee ti ta`zik u bel bu`lcab de ya`kach jah`yookol le lun`maa kaa dzookok tii tu laakal baalo` ku chi`k yi`k yanal kam. tu laakal leyan te` lun`moo`yan ki`mil.¹⁸Te`ne` yan in tzikni ta`an ta`wueteel. te`che` yan a wo`kool yetel a palaloob a wuatan u yatan a paliloob ta wu`etel. ¹⁹Ti` tu` lakle balcheoboo kaakab tulil kun okloob te`e che`emoo, ti`al mu` kimloob, xchuub yetel xib kun okloob ta` wuetel.²⁰Tie` chi`choobo yetel tu la`kal bal`cheobe nuk`tak yetel le ku` biil ku ba` lun`moo, jex u lak`koobo, kaaka tulil kun ta`l lta wui`knaloob tial a kalantik u kuxtaloob.²¹ Cha`a a til tu lakal bah ku han`taal lizoob tux muu mentik tech a til yetel u tia`loob. ²²Vey` tu` m`tal Noe jex tu yaljilac Kue`vey tu mentaj.

Chapter 7

¹Le Ku Yumtzil tu yalaj ti Noe: "Ko'oten ichil le cheemo', tech yetel tulakal a laa'aktzil, tio'olal dzo'ok in wilkech toj' tin ta'anil te'e belaej a chi'lancabilo'ob.²Ti tulakal le baalche'obo ma'alob u tia'al u jantaal ka ta'asik siete xiibo'obi yetel siete u chu'upali. Yetel ti le ba'alche'obo ma'a ma'alob u tial u jantale', ka ta'asik ca'apeli: le xiibili yetel u chu'upali.³Beeyxan ti le chi'icho'obo cu ma'ano te'e ca'ano, ca ta'asik siete xiibilo'bi yetel siete u chu'upalo'bi, u tia'al ma'a u dzo'okol u chilankabilo'ob te'e yo'okol cab.⁴Tumen ichil siete kiino'be yam in beetik u k'axaal ja' cuarenta kiinob yetel cuarenta ak'aabo'ob ti yo'okol le cab. Yam in ka'askuntik tulakal le yoko'ol le cab yetel tulakal le ba'alche'ob tin betajo'.⁵Noe' tu beetaj je'ex biix tu ya'alajti Yumtzil ku'.⁶Noe' yam ti seiscientos ja'abo'ob caj tal ca'ancach ja' te yo'okol le lu'uma.⁷Noe', u paalal, u yatane' yetel u yatano'bo u palalo'be mu'uch oo'oko te cheemo' tio'olal u le buulja' cu ta'alo.⁸Ba'alche'ob ma'alob u tia'al u jantal yetel ba'alcheo'b ma'a ma'alob u tia'al u jantali, yetel tulakal baax cu jiilticuba'ob yo'okol cab,⁹o'oko' catulalil, xiib yetel u chu'upali, ta'alo te' cheemo' je'e biix tu ya'alajti Yumtzil Ku ti Noe.¹⁰U'uch ca dzo'ok u ma'an le siete kiino', le buul ja' ta'al te' yo'okol cab.¹¹Ti le seiscientos ja'abo'ob u cuxtal Noe', ti u ca'apel meeso', ti le u diecisiete kiino', tulakal le u bee'can ja' ti' le nojoch ka'anabo' je'epajo', yetel je'epajo u ka'alabilo' ca'an¹²Ca caj u ca'axa le ja' yetel lu'ubil yo'okol cab tio'olal cuarenta kiiino' yetel cuarenta a'ka'abo'¹³Ti li'e kiino Noe' yetel u palalobe', Sem, Cam yetel Jafet, yetel xaam u yatan Noe, yetel u tulakal u yatano'ob u palalo'obe o'oko yetel, te cheemo'¹⁴Letio'be o'oko ju mu'ucho' yetel tulakal jejelasil ka'axil ba'alche'obo, yetel jejelasil a'laakbil ba'alcheo'ob, yetel tulakal baax cu jiiltkubaal yo'okol le lu'umo, je'e biix leti'o, yetel tulakal jejelasil chi'icho'obo, je'e biix leti'o, yetel tulakal ba'alche'ob yam u xi'iko' je'e biix leti'obe.¹⁵Ca'atulil ba'alche'ob yam u yustaj kuxtal ti'e ta'alo tu'uxian Noe' ca'aj o'oko ichil le cheemo'¹⁶Le ba'alche'obo o'okobo xiibo' yetel chu'upalo ti le ba'alche'obo, leti'obe o'oko je'e biix tu ya'alaji le Yumtzil ku.¹⁷Cu'uch le buulcabo' te'e le yo'okol le cab tio'olal cuarenta kiino, yetel le ja' ca'aj u na'acal ca'anale caj jo'op u na'aksico' le cheemo'. leti'e na'ac ca'anal yo'okol le lu'uma.¹⁸Le ja' ta'alo' ti le ca'abal ja' yetel jach ya'achajo' te'e yo'okol cab, yetel le cheemo' ca'aj jo'op u li'isaj te'e yo'okol le yabach ja'¹⁹Le Ja' leti'o mu'ukanjalo ca'ana yetel jach ca'ana te'e yo'okol cab. leti'obe tu piixa jach tulakal le pu'uco'bo jach ca'analobo yano'ob u yaanil le ca'ano'.²⁰Le ja' jach na'aco' quince codos yo'okol jach u ca'analil le pu'uco'bo.²¹Tulakal le ba'alche'obo cuxano'bo cu pe'eksicuba'obo te'e yo'okol cab kiimo': le chi'icho'obo, le wacaxo'obo, le ka'axil ba'alche'obo, tulakal le ba'alcheo'obo jach ya'abchajo'obo te'e yo'okol le lu'uma' yetel tulakal winiiko'obo.²²Tulakal ba'alob cuxano'obe te'e yo'okol cab, xu cha'aik yico'obe ti u yustaj cuxtale' ti u ni'ube, kimmo'²³Beey tuno' tulakal ba'alob cuxano' ya'ano'ob yo'okol cab ka'ascuntabi, winiko'ob yetel nojoch ba'alcheo'bobe, ta'ak le ba'alo cu jiiltcubao'ob, yetel le chi'cho'obo ya'ano te'e ca'ano. tulakal laaj ka'askuntabi te'e yo'okol le lu'uma. Chen pa'at Noe yetel le ya'ano yetelo' ichil le cheemo'.²⁴Le ja' tu piixa le lu'umo tio'olal ciento cincuenta kiino.

Chapter 8

¹yu`uutzile tu kananta Noe, bey`xan le alak`oo shan yetel tu lakle wakshobo le yano ichele cheemo, yu`umtzile katu meta u ta`a un pee k`ank`ab ical le jatuno kao`ku`sa`pal.² ka ka`altun tux ku tal le jao ka che`n u k`axa. ³le jao ka jop u sa`apa ju`junpiti cu dzokol un man 150 kii`nobe dzuc u mas tiji.⁴le cheemo t`aa je`ele ti 17 ti u septimo mes jo`kol u jai Arat. ⁵le ja`obo hach emi ti tu mes 10 ti ti yax k`inil.⁶kaa tzuc u man 40 ki`inobe Noe katu jea u kalom kinil le cheemo tu metajo. ⁷ka tu tuxta un tuu chi`ch ka si`i`ic ka talak yosal u yilic hua tzu tijil le luu`mo.⁸Noe ka tu ka tu`uxta un tu zacpakal tia ku jile hua tzu itzi tiji le lu`umo.⁹ baxe le zacpaklo zu`una te cheemo men ma yamcha tux pactali, men ma hach tijik le lu`umo.¹⁰Noe ka tu pa`ata un me man 7 un pe ki`inobe ka tu ka tuxta le zacpacklo. ¹¹le kaj zu`unaje le zacpacklo yam u pe chan ka`ax tu chi noe tune tu yuyta beyo le lu`umo tzu tiji.¹² noe tu pa`ata u la 7 ki`inobe ka tu ka tuxta le zacpacklo chem baxe ma ka zu`unaji.¹³uchbeya seis cientos yetel un pee jabil ti tu yax kin ti tu yax mes ka tzuc u tile jao noe ka tu pecsaj le cheemo ka tu jilae le luumo tzu tiji. ¹⁴ti u cape mes ti u dia 27 le luumo tiji.¹⁵yumtzile ka tu yala ti noe. ¹⁶jo`ke`nex te cheemo texh yetel a watan yetel a palaloo yetel u yatan a palaloo.¹⁷ beyshan jos`shan tu laka baloo cuxantaco wakaso chi`cho beye ku jichcubao yule luumo yusa u yacus`cubao te yokul luumo.¹⁸beytuno Noe jok te cheemo yetel u yatan yetel u palaloo te chemoo.¹⁹ beyshan tu lakle ala`k`obo yetel tu lakal baa yan cushaniti.²⁰noe ka tu meta un pee cuchil tia u q`ui`quitantic yumtzil ka tu kinsa shan le alakobo ka tu ku`uba ti yumtzil.²¹ yumtzile ka tu yuba u kiki boc le bax tu kuba noe ka tu yala beya "mix bikin biin in ca`aloolob le lu`um tu yolal u sipil le winik, kex tu men likul tu tanquelmi tu lakaba ba ku metcobe ka`ax, mix xan biquin biin suunaquen in xu`uls tulaacal ba`alche`ob je`el bix dzo`oc in metik.²² ca`aliquil dzaca`an yokol ca`bee tu lakal pacal bin yanak.

Chapter 9

¹Kue`tu` yaalal tu paalal Noe yetel le`ti` chu`pkeex ya`chakeex chupeex le lun`moo. ²A za`kileexe`yan un yanta`l ti tu lakal baalcheo yetel chii`choob tu` kaablii lun`m ti`i xan ka`yoob, dzaba`n ta` ka`b³Tu` la`kal baa`l kuxan`e tial a jante` vey le xiub yaxobo`. ⁴Ma` ten a jan`t balche` yan ki`kti ichil`le.⁵Yo`la ki`kele` u kuxtale u ki`kel, yan in kaatik tech boolil ti baache` ti` tu laakal baal`cheob ⁶a`ac ku kinzik u zukuum yan u kubit ten xooc. Lee maax ku wuekik u kii`kel maa`kee yan xan u wueklu kiikel tumeen yan un yoochel Ku` tii lee max ment wuinik.⁷ Tii techeb yaachajil chuupil kiit`benzabal te` lun`maa`yaa` kunzabail ti`.⁸Ku` tu` ta`naj Noe yetel u palal ka` tu yahti`, jach uy a wuyiik ni` kaa taan ta wuetel ku` yalik beya`: ⁹U`yen, ninkah in dzin ta`n ta wuetel yetel a chi`baloob dzokool ti teech, ¹⁰ ye`tel tu la`kal bal`cheob jo`kob te`e cheemoo, tu,` laakal baalcheob lun`m¹¹Ve`lae kin jetzik in ta`n ta wuetelex, mix bikin u ki`mil balcheo yetel kankach jab`. ¹²Ma` tun antaal kankach chacc yokol lun`m. Kue` tu yaalaj:leela un chiikul in taan kin meentik ta` wuetelex yetel tu la`kal bal`cheo.yetel u lak` a chi`balex. ¹³dzo`kin dzik un be` cheel te` kan`loob u chiikul lin dzan`.¹⁵Vey tun ken` hin t`hass munnial yookol kaab lee chee`lo yan u yilpajal kaana. ¹⁴yaan tuun u ka`jaten in ta`n tii teex` yeetel tu la`akel le baal`cheobo ku`xanoob. Lee jao` mix bikin u kaskuntik mix baaloob.¹⁶Lee che`lob tii kun hantal tee kan`nob ken in wile` yan in kaa`zik tuun in ta`n min un xuul yeeyel tu laa`kal baaloob kuxanoob luu`m.¹⁷ Kaa tu yaala` Noe;leela` un chii`kul un than`a Ku`dzoo`k in dzik tial tu laa`kal baa`lcheob luu`m.¹⁹U ` paa`lal Noe joo`koob ich` cheem, Sem,Cam yee`tel Jafet. Cam u t`ata Canaan.¹⁸ Lee o`xtula u paa`lal Noe ti`e jee`looba`chu`up lee lun`moo.²⁰Noe ka`ka`a joob u pa`kik` lun`m, u pak` ku ko`ol. Tu` yukaj vinoe caj kalchaj²¹i, kaa chilajee maa tu tep`jubai chaacnul pa`tik tu paa`zeel.²²Caan tuu`nee u taa`ta Canaan tu yilaj u chacnulil u taa`ta ka` tu yaalal tiu kaa tul sukuunoob.²³Sem tun yetel Jafet kaa` tu` pixoob yetel nook tu kuchoo`be ka`a ximbanajoob kukulpaach u tial un taa`kool u chaknulil u ta`taob. maa tu yiljoob u chacnulil u ta`taobi²⁴Kaa` haj` Noe tiu kalanileb tu` yojeltal baax uch yetel la itzin tzilob.²⁵ Bey tu yaalaj ti`a: Luubuk kax yookol Canaan leti` kun meya`tik u sukunoob²⁶Tu` yaalaj xan Noe; Yuntzil Ku`,un Ku` Sem` u tza`a ziibal, Canaan ka`a baatak meijil. ²⁷Ku` ku`u nojochkin`t Jafet kau meent u kaa`talil tu` kaatalil Sem, Canaan tun`nee ka` baatak meijil.²⁸Kaa dzook le buulcaboo kuxlaj Noe 350 ja`boob. ²⁹Tu`laaklu kini` Noe veycha 950 jab ka`a ki`mii.

Chapter 10Letio'ba u chi'lanka'abilo'ob u palal Noe, le je'eloba, Sem, Cam yetel Jafet. Sijiiltio'obe u palalo'obe ca dzo'ok le buulja'o

²U palalo'ob Jafete' tu kaba'ainto Gomer, Magog, Madai, Javan, Tubal, Mesec yetel Tiras.³U palalo'ob Gomere' tu kaba'ainto Askemaz, Rifat yetel Togarma.⁴U palalo'ob Javane' tu kaba'ainto Elisa, Tarsis, Quitim yetel Dodanim.⁵Le je'eloba, le ma'axo'ob cajlajob tu jaal ka'anab tu ja'atzuba'ao, ca bino'ob tu lu'umo', cada juntule' a'ancha u ta'anob, je biix yu la'akilo'obe, je biix u ca'ajalilo'obe.⁶U palalo'ob Came' tu kaba'ainto Cus, Mizraim, Fut yetel Canaan.⁷U Palalo'ob Cuse' tu kaba'ainto Seba, Havila, Sabta, Raama, yetel Sabteca. U palalo'ob Raamae' tu kaba'ainto Seda yetel Dedan.⁸Cuse' u taatatzili' Nimrod, ma'ax jcu'uch u yantal pajtalil te'e yo'okol le lu'uma.⁹Leti'e cu'uch u beetcubaa juntul nojoch dzoon tu ta'anil Yumtzil Ku. le'olale cu yalale': "Je'e biix Nimrode', juntul nojoch dzoon jach yaab y pajtalilil tu ta'anil Yumtzil Ku.¹⁰Le ya'axo'ob caj'o u ajawile' tu kaba'ainto Babel, Erec, Acab yetel Calme te'e tu lu'umil Sinar.¹¹Tu lu'umil Sinare' jo'oke ca'aj biin tu lu'umil Asiria yetel tu liiksaj le ca'ajo' Ninive, Rehobot,Ir, Cala,¹²yetel Resen, tia'an ichi Ninive yetel Cala. Leti'e jach jumpel Nojoch Ca'aj.¹³Mizraime' le u taataltzili le ludimitaso', le anamitaso', le lehabitaso', le naftumitaso',¹⁴le patrusimitaso', le casluhimitaso'( te'e tuux jo'oko le filisteoso') yetel le caftorimitaso'.¹⁵Canaane' u taatatzili Sidon, u ya'ax juntul u xiibil u paal, yetel Het,¹⁶beeyxan le jebuseoso',le amorreoso', le gereseoso',¹⁷le heveoso', le araceoso', le sineoso',¹⁸le arvadeoso', le zemareoso' yetel le hamateoso'. Ca dzo'oke le la'akino'obo cananeoso'obe la'aj ki'kitpajo'ob.¹⁹U xu'ulil u ca'ajtalil le cananeoso' cu ca'ja tuux yaam Sidon, cu biin tuux yaam u cajtalil Gerar, jaach naach jeebix u cajtalil Gazae' yetel jeebix juntul cu biin u tia'al Sodomae', Gomorrae, Admae, yetel Zeboime', jaach naach jeebiix Lasae.²⁰Le'loba u palalo'ob Cam, yetel u la'ako', yetel u ta'ano', ich u lu'umo' yetel ich u ca'ajalilo'ob²¹Beeyxan siijilo'ob u paalal Sem, u nojoch suku'unil Jafet. Seme' beeyxan uchi'ilankabilo'ob ti tulakal ma'axo'ob siijo'bo ti Heber.²²U palalo'ob Seme' tu ka'abainto' Elam, Asur, Arfaxad, Lud yetel Aram.²³ U palalo'ob Arame' tu ka'abainto', Uz, Hul, Geter yetel Mas.²⁴Arfaxade' u taatatzili Sela yetel Selae' u taatatzili Heber. ²⁵Hebere' a'ancha'ajti ca'atuul u paal. U cabae' juntule' Peleg, tumen tu kiinile' le lu'umo tu jatzuba'ob. U kab'ae u su'ucune' Joctan.²⁶Joctane' u taatatzili Almodad, Selef, Hazar, Mavet, Jera,²⁷Adoram, Uzal, Dicla,²⁸Obal, Abimael, Seba,²⁹Ofir, Havila, yetel Hobab. Tulakalo'obe u paalal Joctan.³⁰U lu'umile' cu ca'ja tuux yann u lu'umil Mesae' ta'ac tuux yaan u lu'umil Sefar, te'e tu pu'ukil la'akiino'.³¹Le'lo'oba u paalalo'ob Sem, jeebiix u la'akobe', u ta'ano', u lu'umilo', jeebix u ca'ajtalilo'obe.³²Le'la u la'ako'ob u paalalo'ob Noe, jeebiix u jejelas chi'ilankabi'lobile' yetel u ca'ajtalilo'bile. Ti le ca'ajtalilo'bila' tu ja'tzuba'ob yetel ki'ikitpajo'ob te'e yo'okol le lu'uma ca dzo'ok le buuljao'.

Chapter 11

¹tac behorae tolaka yo`col cabe un peel ta`an yamtiletio. ²ka job u ximbalobe tu laa`kim ka tu kaxto un peel tax cuchil tu luumi Sinar ka kajalobi.⁴katun tu yalaltubao tu latzi`lubao kone`ex metic ladrillo`ob kik chuyquintik de chac`bi, bey tuno yamchati`o ladrillo`oo ma de chul`bilu`qui. ³katun tu yalo xane: nadzaaba`ex ko`noex metic un pee nojoch kaj, yetel un pee witzil naj ka cu`chuc tak caan, ka ik tza un pej ka`ba tom, wa mik metke yan ik tzele yo lu`um.⁵balee yumtzile em ti`a u yi`le ca`jo yetel le witzil naj ku betko`obo u palaa Adan.⁶ yumtzile ka tu yaa`la beya un pee kaj, un pe`elili u ta`ano ta`an u metko lela max ba`al biin betic u p`aticob. ⁷utz yanil wa ca emcoo`n u ti`al ic c`axbes u ta`noob le noj caa`jo⁸bey tu`um yumtzile tu ki`itbeso ti yookol lu`um catu p`atajo`ob u beetico `ob le nojn caajo.⁹ te cuuchilo tu`ux yumtzil tu xa`akbesaj u t`aano tu lakal cajnaalilo`ob yokol luum yetel tux tu meta u ki`tpaloob jokol k`abe tu k`abainta babel le noj caajo.¹⁰lela u chi`inkabiloob Sem, Sem yam 100 j`abiloobti ka ta papatbi men Axfaxad, caapel ja`ab maanac le buulcabilob .¹¹ cu dzo`ocoole Seme kuxlaj u la 500 jaabilob beyo yamcha u laak u palalob ch`upal yetel shibil palalob.¹²Arfaxade yanti 35 jaabilobe ka yamcha Sala u palil. ¹³Arfaxade kuxlaj 403 jaabilob beyo yamcha xan u lak u paliloo ch`upa yetel shibil palalo.¹⁴Salae yamti 30 jaabilob ka yamcha Heber u paalil.¹⁵ Salae cuxlaj 403 jaabiloo ka dzok u papaata men Heber beyo yamcha tuun u wee u paalalo chu`up yetel shibil palalo.¹⁶Hebere yam ti 34 jaabilob kaj yamcha Peleg u paalil. ¹⁷Hevere cuxlaaj 430 jaabilo beyo yamcha xan u weel u palilo chu`upal yetel shipalalo.¹⁸Peleguee yamti 30 jaabilob kaj yamcha Reu u palil. ¹⁹Peleguee kuxlaa 209 jaabilo beyo yamcha u wee u palilob chu`upa yetel shibil palalo.²⁰Reue yamti 32 jaabilob ka yaamcha Serug u palil.²¹ Reue kuxlaj 207 jabiloo beyo yamcha u wee u paliloo shiboo yetel chu`palalo.²³Serugue yam ti 30 jaabiloob kaj yamcha Nacor u palil. ²²Serugue 200 jabilob kuxlaji le beyo yamchaji u weel u palaloo shibo yetel chu`paloo.²⁴Nacore yamti 29 jaabiloo ka yamcha ti Tare u pali. ²⁵nacore cuxlaj 119 jabiloob le betke papatabi men u wee shibo yetel chu`palalo.²⁶ Tare 60 jabiloo yamti leti kaj yamcha Abram, Nacor, yetel Haran u paalilo.²⁷leloba u chi`bali`lo Tare, Tare u ta`ata Abram, Nacor yetel Haran, Haran tu`une papatabi men Lot. ²⁸Harane ki`im tu ta`an u papa tu kajal ur de los caldeos.²⁹Abram yetel Nacor tu`u cha`o x`colelo, u k`abae u yatan Abrane sarai u yatan nacore milca, un tu`ul u hija Harane papatabi men Milca yetel Isca. ³⁰chen baale Sarai ma`a tu p`ata u yamta u palil tumen x ma`aalantzil ca`chi.³¹Tare tu cha`a Abram u palil, yetel Lot u yabil yetel Sarai, u yi`ilib lela tu laklobe ka lu`k`o ur de los cadeos tial u binoo tu luu`mi canaan, baxe ka ku`ucho Haran kaj p`a`ato telo. ³²Tare kuslaj 205 jaabilob kaj ki`imi tu lu`umi Haran

Chapter 12

¹Yuntzil Ku` tuu yaalaj ti`Abram, joo`ken ta`lun`m ti` xan a kaa`talil, tak ichil u laak` un chi`baal a ta`ata, xikech tee lu`m kin wee`siktechoob. ²Tee`n Ku` kin sutkeech nojoch kaajil yeetel yanin ki` ita`tikech yan in noojoch kint a kaj`ba y teeche yan a baa`tal ki`kilil.³ Ki`ki olal ti max ku ki`kil oltkech, leetun ku ta`n kax ta`woo`kole yan in dzik ka`az yookol. Ta`a woo`lale yan in kiiki oltik u yotochnaalilo`ob yookolcaab.⁴Vey tun jookik Abram jeex a`lakti me`n Yuntzil Kue` tumentaj jeex alabiltie. Ka` bintunn yetel Lot. Abram yam setenta yetel cinco ja`b ka`a jook Haram. ⁵Abram tu cha`a un yatan Sarai, yetel Lot, tak xan u palal u sukum.yetel tu laklu baaloob yantiob yetel xan tu laakal bax anchatiob tu` luun`mil Haram. Letiob tuune` ka` binoob tu luun`mil Canaan, ka` kuchoob tun tu luun`mil Canaan⁶Abram ma`an tak tu luu`mil Siquem yookool More. Lee u`ucho` ka`jacbal cananeosi.⁷ Yuntzil Kue` chijpajti` Abram ka`a tu ya`lajti`: tia chi`ibaloob ken in dzae luun`maa. Abram tunee kaa tu li`izaa u multunil cu`ultaj tii` Yuntzil Ku`lee dzook u chicpajaltie.⁸Tu peksubaj tunn tu lun`mil u pu`ukil tu lakin Betel, tuux tu li`izaj u cuuchil u cajtalil yetel Betel tu chikin Hai tu laakin. Tii tun tu li`izaa u multunil cu`ultaj tii Yuntzil Ku kaa tu ta`ana u ka`aba Yuntzil Ku. ⁹Dzook tunnee Abrane kaa jook u bin tu toojil Neguev.¹⁰Hanchaj wi`ijil tee lun`moo Abram tuunee heen Egipto kaa pa`atki, lee wi`ijilo jach yaa`. ¹¹Ja`ach tu yoocbal Egipto tu yaalal ti u yatan Sarai: I`le in woojel jach ja`dzutz ko`olelech. ¹²Keen un yileech lee egipsiobo yan u yalikoob, lee koolelaj a huantan waal, yan tun u kiiskenoob te`eche ma`a. ¹³Haal in kiikech tial u binten utzil tah wo`olali in kuxtale nipolal tii tech.¹⁴Kaa tun ook Abram Egiptoe le egipciobo tu yiljoob ja`atzutzil Sarai. ¹⁵U yet nuukil Faraone tu yiiljoob Sarai kaatu kiikil taantoob tu taa`n Faraon, le ko`olela kaa`bizaab tu yotoch Faraon. ¹⁶Faraon tu` yiilaj yetel utz` Abram yoola le ko`olela kaa tu siaj tij tamanoob,wacaxob,tzinoob,palitziloob, xburrazoob yetel camelloob.¹⁷Yuntzil Ku`tu beetaj loob ti Faraon tii yotoch yetel nukuch talaniloob yoolal Sarai yatan Abram.¹⁸ Faron tu ta`ana Abram kaa tu yaj`tii: Baxe tzan mentiktena`a? Baxten ma`a ta`a wuaaten Sarai a wuatan Abram?. ¹⁹Baxten taa wualje letie in wiitzin tial kin cha`a in watantel? belae jeela watanaa, cha`e xen ta beel. ²⁰Faraon tunne kaa tu tzool tan`taj u` maa`kiloob tii leetii, leutiobe kaa tu tuxtoob paachil yetel u yatan yetel tu la`akal bax yantioob.

Chapter 13

¹Abrame' jo'ok tu lu'umil Egiptoe' yetel ca'aj biin ta'ak Neguev, leti'e, u yatane' yetel tulakal baax le yanti'e. Lote' beeyxaan biin tu yetel.²Beejlae' Abrame' tu beetjuba'i sen jach aika'al ti ba'alcheo'ob, ti platae' yetel ti oroe'.³Leti'e tu cha'a tu ka'aten lu beel ca'aj tuux xann le Neguevo' ta'ac tuux yaan u ca'ajtalil Betel, u tia'al u biin tuux tu dza'a u tiendao', ichi Betel yetel Hai.⁴Leti'e biin tuux le mu'ultunil cultajo' le beetma ca'ache'. Te'ela tu awaat payalchita' u kabae' Yumtzil Ku.⁵Bejlae Lote', ta'an u biin yetel Abrame', beex xaan letie' yaan u tamano'ob, u paalitzilo'ob, yetel u tiendao'bo.⁶le'e lu'uma ma' tu pajtal u pa'atko'ob tu ka'atulalo' u tia'al u cuxtalo' jun mu'ucho',tumen sen jach yabach ba'axob yantio'ob, le' o'olale' ma' tu pa'ajta u p'aatalo'ob jun mu'uchi'ilob.⁷A'anchaj beey xaan jumpe'el ba'ate'ey ichil le ca'anan tamano'obo cu ka'ana'antiko'obo le ba'alcheo'obo ti Abrame' yetel le ca'anaan tamano'obo cu ca'anatiko'obo le ba'alcheo'obo Lote'. Le cananeoso'obo yetel le fereseo'obo ta'an u cuxtalo' te'e lu'umo' ti le kiino'obo.⁸Ca'a tune' Abrame' tu ya'laj ti Lote': "Ma' u ya'anchaaj ba'atey ichi tech yetel ten, mix ichil a ca'anaan balcheo'bo yetel in tia'ali, ca dzo'ok tulakale', la'aktziloon.⁹¿Ma tzia'an tulakal le lu'um ta'a taanila'? xeen ta'anil yetel pa'aycunticabaa' ti teen. wa tech ca biin tuux yaan taa xamane', tene' qui biin tin jnoojol. wa tech ca biin taa jnoojole', tene' qui biin tin xamane'.¹⁰Ca'a tuune' Lote' tu yilaj tu ba'acpaache', yetel tu yilaj le taax lu'umo u kaba'intik Jordan jaach ma'alo'ob chu'ulil tulakal leti'e taac Zoar, jee biix le u Paa'akalil Yumtzil Ku, jee biix u lu'umil Egiptoe'. Le' jeela' beey caach Sodomae' yetel Gomorrae jee biix u ki'inil ma'a xu'ulsa'aco'obi.¹¹Ca' tuun Lote' tu yejya' u tia'alinte' tulakal le u taax lu'umi Jordan, yetel ca'a bin tu lakin, yetel tu paaycunticuba'ob ti untule' ti u laa'ko.¹²Abrame' cuuxlaj tu lu'umil Canaan, yetel Lote' cuuxlaj ichil le u ca'ajilo' le taax lu'umo'. Letie' tu dza'a u tiendao' ju'umpi'itile' ca cu'uch tac Sodoma.¹³Be'orae' le u xiibil'ob Sodomae' jaach ka'asantako'ob yetel jach ke'bano'ob tu taan Yumtzil Ku.¹⁴Le Yumtzil Ku'o tu yalaj ti Abrame' le ca tu jatzuba Lot ti letie', "te cu'chil tuux wa'alacbalecho' pact tuux yaan le jxamano', le jnoojolo', le jlakino', le jchikino'.¹⁵Tulakal le lu'um ca wilico', yaan in dza'aic ti tech yetel a chi'ibalo'ob u tia'al kino'ob minan u xuul.¹⁶Yetel ten yaan in beetic jaach u ya'abtal a chi'ibalo'ob jeebiix u p'uuyul sa'am lu'ume, wa untu ma'ac u pa'ajta u xo'oquic u p'uuyul sa'am lu'ume', ca tuune' a chi'ibalo'obe u pa'ajtal u xo'ocale'.¹⁷Li'iken, xiimbalnen ti la'akal u cho'wakil yetel co'ochil le lu'uma, tumen yaan in dza'aictech ti tech.¹⁸Ca' tuune' Abrame' tu lik'isaj u tiendao' yetel ca'aj taal cuuxtal tuux yaan le ka'axilo'ob u beequilo'ob u ka'abainto Mamre, le jeela' tia'an tuux yaan u cajtalil Hebron, yetel te'ela tu lik'isaj umpel mu'ultunil cultaj ti Yumtzil Ku.

Chapter 14

¹uch`tun tu kini`lob Amrafel, u ajawil Sinar, ti Arioc u ajawil Elasar, ti Quedorlaomer u ajawil Elam, y ti Tidal u ajawil Goyim. ²tu meetoo un pee bate`il ti Bera u ajawil Sodoma, Birsa u ajawil Gomorra, Sinab u ajawil Adma,Semeber u ajawil ti Seboim, yetel u ajawil Bela ( ku ya`ala shanti Zoar.³le cinco ajawo`oba tuu mu`ucho`bao tu luu`mi Sidim t`ia b`atelil (ku yaala shantie ki`imen ka`anab). ⁴leloba tu meyatoo 12 jabiloo ti Quedorlaomer, baxe ti tu jabil 13 tziki`najo. ⁵tu 14 jabilil Quedorlaomere yetel u ajawo`ob yan yetelobe ta`lobe kaj jop u bateloo yetel Refaias tu luu`mi Astarot Karnaim, le zucitasobo tu luu`mi Ham, le emitas tu luu`mi Save Quiriataim.⁶ le Horeos tu luu`mi Seir hach na`ach tac ti Paran natz ti le tocoy lu`umo.⁷le ca`aj su`unajo ka k`ucho Mispat(ku t`ana shan Cades) tu muk`ajob tu laka u lu`umi Amalecitas beyxan le Amorreobo le kajacbalo kachi Tamar. ⁸le tun u ajawob Sodoma, yetel amalecitas, yetel Gomorra, yetel Adma, yetel Zeboim, yetel Belae (ku ya`ala sa`anti Zoar) jo`ok`obe ka j`op u liskubao ti`a baatel. yetel Quedorlaomer u ajaw ti⁹ Elam, Tidal u ajaw ti Goyim, Amrafel u ajaw ti Sinar, Arioc u ajaw ti Elasar, 4 u ajaw jolal 5.¹⁰ti tu`u lakal u ta`ax lu`umi sidim chup yetel che`eno u ajawilo Sodoma, yetel Gomorra pudzo ti le ba`atelilo, letiobe lubo ichi le ch`eeno, lee pa`atobo pudzo te ka`ana lu`umobo. ¹¹beytuno u aj pa`amuk`ulobe tu la cha`a tu laka baj yanti u ajawilo Sodoma yetel Gomorra.¹² le kaj bino`obe tu chao Lot u palil Abram kajakba kach Sodoma yetel tu laaka bax yamti.¹³un tu tile mako pu`dzo kaj tale kaj tu ya`ala ti Abram le hebreo, letie kajacba ti tu encinasi tu luu`mi Mamre letie le amorreo u su`cum Escol yetel Aner lela tu laklobe u yet ma`ano Abram.¹⁴ ka`atun tu yu`uba Abram tzoc u macha`al y chi`ibale leti`e ka tu josaj 318 mako`ob malo`obo tial ba`atel chijlo tu ta`ajna ka bin u chukpachte le ma`akobo tac tu lu`umi Dan.¹⁵letie`e ka tu jaj`tza le mac`oo`bo de a`k`a caj ba`atelnajo bin tu pach le makoba tak tu lu`mi Hoba yam tu shama`an Damasco. ¹⁶letitune kaj tu kaj ta`aslanta tu laakaba beyshan Lot yetel tu lakal u ayik`ali beyxan le koolelobo yetel u la`a macoob.¹⁷le kaj su`una Abram ti u jatzic Quedorlaomer yetel u we ajawilobe, u ajawili Sodoma bi`in tzicba yetel tu taxluu`umi Save (ku yaa`la shanti u lu`mi u ajaw).¹⁸ Melquisedec u ajawi Salem tu tasaj ja`a yetel wa, lela u ajki`ini Yuutzil ku.¹⁹letuna kaj tun ta ti Abram yetel le ta`ano beya: u qui`qui t`antech yamku le max met le luu`m yetel le kaa`onobo. ²⁰Abramtune kaj tu ku`uba tu lakal u diezmo`i.²¹u ajawil Sodoma kaj tu yaala ti Abram: tzate`en le ma`akobo teche ka paatal yetel le baa`lobo. ²²Abram ka tu yaala ti u ajawil Sodoma: tene tzok in lisik un ka`a ti yumtzil le max met le ka`an yetel luu`m.²³ te`ne ma tin bin chaiik mix u bal ku ta ti tech beyo mix tun beyta a wa`ik teen met u ayikalta Abram.²⁴ baale abrane ka tu nukaj ti, thene ma tin chik mix ba cheen le palawincoo le tzu jaamlo yetel le max`oo bin tin wetlo, ch`aj Aner, Escol yetel Manre u chaik na`a tielelo.

Chapter 15

¹Kaa`dzo`ok tu laak le ba`alooba` un ta`an Yunntzil Kue` tu`ta`ana` Abram ti`un bel naai` ka` a tialalti`:maa`chiik sa`akil Abram teen a canan a jach nojoch bo`olil.² Abram tialaj Yuntzil bax ken a dza`aten te`ene`leili` mina`an ten pa`al maax ti` kum pa'atlin wotoch Eliezer ku taal Damasco.?³Abram tialaj:ma`a dzaaten in chi`ibali in noojoch meijilee ti`leetij kun pa`atlin wo`otoch.⁴Il u t`aan Yuntzil taa ti`leeti kuu yailik tii be`ella:Le`e ma`ac jeela`a maa tun pa`atalti a wotoch,leemax kun taal ta winclalee tii letii kun pa`atal.⁵ Yuntzile tu bisaj pa`achil kaa tu ya`alajti:ile ka`ano u xo`okil le eko`obo wa`ju`u veyta xookoobe ka`atu ya`jti: Vey kun antal a chi`ibaloobo⁶Lee`ltie tu chinjoolta Yunntzil ka`a chaab utzil ti`i.⁷Ka`a tialaj teen Yunntzil maax jo`osech tee Ur ichil lej Caldeosobo, ti`al kin dzaatech le lu`nm kaa ba`ataktech.⁸Yunntzile tu yaatij bix ken in wojeeltik wua in si`ibaal.⁹Ka`a tu yaalajti` taas`ten un beel chan wakax yaanac ti`ox ja`ab jun tuul yuuc yaanac ti`ox ja`ab jun tuul taman yaanac ti`ox ja`ab jun tuul chan zacpakal yeetel un chichnil ¹⁰.Leetun tiie tu ta`aza tu laakal ka`a tu xo`oxodaj ka`kabelil tu dza` tunn un buuy actaanti` un laak,maa` tun tu jaatza` chi`ichoobo. ¹¹Le ch`oomoobo ta`aloob yookle kimeen ba`alcheobo,Abranee ka`a tu to`likoob¹²Tu chi`inil le ki`ino Abraanee lu`u ye`etel wenel un beel ka`kaz e`joche`nil pi`xee.¹³J Yuuntzil tu`une tu ya`lajtii jach tu ja`jile` a chi`ibaloobe je`lanoob te` tu lu`nm lej tanxeliloobo ya`n u` paalitzilta`loob yaan u` loobilta`aloob ichil 400 ja`biil.¹⁴Teen kin ja`adzikle no`ojoch ka`aj ku`nuj me`eya`atexoobo dzo`ole ku` jo`okloo yetel ya`akach ayikalilo`ob. ¹⁵Teche`yan a bii yeetel a ta`taa yetel jetzel oolal yaa a muukul ma`alob ta` chijaanil. ¹⁶Tu` ka`anpel a chi`ibaloobe le`etiobe ku su`utoob wayee tu`umeen le ya`yal loobil amorreos maa tu xu`ulul.¹⁷Lee ka`a chi`nel kim ka`a ejoche`echaje un bel ka`ak ku buzdzilankil yeetel un be`e ta`achee da`aba maan yookol u bu`ubuyiloob.¹⁸ Tie kim tu`noon Yunntzil tu meentaj un beel ta`anil yeetel Abram tu ya`alaj Tia chi`ibalool kin dzik le lun`maa, tu` ja`il Egipto ta`ak tu ja`il Eufrates¹⁹,lej quenitas, lej quezinitas, lej cadmoneos,²⁰ lej Hititas, lej Ferezoes, lej Refaitas,²¹ lej amorreos, lej Cananeos, lej Gergeseos yetel lej Jebuseos.

Chapter 16

¹Be'orae, Saraie' u yatan Abrame', ma' u dza'ati miix juntul paal ti le ti, ba'ale tune' letie' yaan ti juntul u palitzil, un tu Egipciae, u ka'abaintike' Agar.²Le o'olale' Saraie' tu yalaj ti Abrame': "Pact, le Yumtzil ma' u cha'aj u yaantal in paalale'. Xeen yetel in palitzilile' wenen yete letie'. U pa'ajta u yaantal in paalal ichi letie'. Abrame' tu yuba'aj u t'aan Sarai.³Ca'aj dzo'ok u man diez ja'abo'obe cuuxlajac Abrame' tu lu'umi'lo' Canaane', Saraie' u yaatane, tu ku'ubajti Agar, u palitzilil Egipciao', ti u yichame' jee biix u yatame'.⁴Beey tuno' letie' tu nupajubaa' yetel Agar, letie' pa'at yo'omil. Letie' le ca'aj tu yiilaj dzo'ok u yo'omchajale', ca jo'op u me'eme'echi'itic u xuunaan.⁵Saraie' tu ya'alaj ti Abrame: "Le ka'as yaan tin wo'oko'ola' ta wolaj tech. Tene' tin ku'ubajtech in palitzili ta ka'abo'obe, letie' le ca tu yilaaj dzo'ok u yo'omcha'ajale, tene' tu cu'ulpachcunsen tu taanil u yicho'ob. Le Ku Yumtzile' ca u yiilaj maax sipa'an, tech wa ten.⁶Abrame' tu nu'ucaaj ti Saraie': "A ca'aca'aj, a palitzile' ta ka'ab tia'an ta paajtalile', beet yete letie' je biix ca ma'alob tu'ucultique'. Beey tu'une', Saraie' jach tu lo'obilta'aj tu yolal lelo' letie' pu'udzul tu ta'anil.⁷U angeli' Yumtzile' tu caaxta' tu'ux yaan jumpel sayab te'e xtoko'oy lu'umo', le sayabila' tia'an tu bejil Shur.⁸Letie' tu ya'laaj: "Agar u xpalitzili Sarai, ¿tuux ca taal yetel tuux ca biin? Letie' tu ya'alajtie' : "Tene' taan in pu'udzul ti Sarai in xuunan.⁹Le u angeli' Yumzile' tu yaalajtie': " Suunen yetel a xunaanil, dza'abaa tu yaanal u paajtalil.¹⁰Beey tuno' le u angeli' Yumtzile' tu yaalajtie': "Jach yaan in yabachkunsik a chi'ibalo'ob, jaach yaan u ya'atalo'obe ma' biin u pa'ajta u xooca'alobi.¹¹Le u angeli' Yumtzile' beeyxaan tu yalaajti letie': "Pacte' teche' xyo'om yanilech, yetel yaan juntul a xiibil paal, yaan a kaba'aintike' Ismael, tumen le Yumtzilo' tu yu'ubaj a wokon oolal.¹²Letie' beey juntul ka'axi tziimine'. Letie' yaan u ba'atel yetel tulakal winiko'obe, yetel letie' yaan u ba'atelta'al men tulakal macoko'ob, yaan u cuuxtal naach ti u su'ukono'ob.¹³Ca'aj tune' letie' tu dza'aj umpel u kabae' ti Yumtzil maax t'anaaj yetel letie': "Teche' letie' le Yumtzilo' maax cu yiilkem", tumen letie' tu ya'alaj: ¿Tene' jach tu jaji la'aili cuuxane'ne, beey ca Letie' tu yiilen.¹⁴Le o'olale, le che'eno', dza'ab u kaba'ainte' Beer Lajai Roi, le je'ela' ichil Cades yetel Bered.¹⁵Agare' tu dza'a juntul xiibil paal ti Abrame' Abrame' ca'aj tu dza'a ti u kaba'ainte' u paale' Ismael, le paala' letie' tu dza'ajti Agare'.¹⁶Abrame' yaan ti ochenta yetel seis ja'abo'ob ca'aj si'ijilti Ismael le tu dza'ajti Agare'.

Chapter 17

¹yan ti Abram 99 jabilob kaj chicpati Yumtzil kaj tu ya`ala ti: te`ne u janab`kuuilen jach nojoch u pata`alil ximbaneen tin ta`ane, ix`masipilil.² tentu`ne kin meetic un pel nupta`anta wetel beyxan bin in nojoch kin a chi`balil.³Abrane katu sholkinsa u tan`ich tac lu`um ti Yumtzil ku kaj t`ana yetel beya. ⁴le nup ta`an quin metka teeche yan in metic a taa`tata men jakach ca`joo. ⁵belae ma bin a ka`batic Abram, baxe Abraham bin a ka`bate men teche in jeymajech ti`a la taa`tata men yacach cajoo. ⁶bin in bet a sen yaa`ta a chibalilo, yacach kajoo, yetel ajawilo ku yamta ta chi`ilamcabil.⁷le nu`uptan kin me`etic ta wetela beyshan bin y met yetel tu la`aka a chi`lamkabiloob yosa beyo u suto un pe nu`uptani tac tu su`ul kim, yosa shan beyo in su`uto Yankuile a t`ia yetel chi`ibaloo. ⁸yam in tza`iktech beyshan ti`a chi`ibalo le lu`um tux kajakbalech, tu laka Canaan a tialte ten tu`une a junab`kuenex.⁹Yumtzil c`ue ka tu yaala ti Abraham: beykunt in nu`up tan, tech beyshan a chi`balilo. ¹⁰le nu`uptana ka`abet a beycunsik te`ech yetel a chi`balilo, tu laa`kal le shi`ibo yam ichi`leex najmal u nu'upcu'uptaaj.¹¹ teche u najmal a nu`upcu`utaaj lela u chikunal ic nu`upta`an .¹²tu laka s`ih yam ichile`exe chen u tza 8 ki`iinobti tu najma u shoto bey ku ucho ti tu laka a ch`ilaabil lela bey e chi`lo ta naye, beyshan le manbilobo, beyshan le tan`xel lu`milobo. ¹³wa kaj beykuntic lela ik nu`upta`ne ku yamta ta bakil ku su`utu tu u pee nu`uptan tac tu xu`ul kim. ¹⁴wa yan ma`ax ma tu su`ut kupta`ale tu najmal u che`le ich ilex men ma tun beycunsik in nu`uptan.¹⁵Yumtzile ka tu yaala ti Abraham beya: a wa`tan Sarai man ka bin a tan bello u najma a ta`anik Sara. ¹⁶yam in q`ui`quita`nte yam in tzaik u tul a pali yetel, letie yam u maama`inta men yacach muuch kajilob ajawilo bi`in jo`ko`ok ti leti¹⁷Abraham caj nocla lu`um ca chejnaji, ka tu yaala tu pu`ucka`al beya: ju`um tul mak yam 100 ja`abilobti jelu be`eyta un yamta u palale? Sarae yam 90 ja`abilotie jela u beyta u yamta u palile?.¹⁸ Abraham ka tu yaala tu yamku beya: cushi Ismael ka pa`atac yetel a q`ui`quitane.¹⁹Yumtzile ka tu yaala ti beya ma`a, bashe a wa`tan Sarae yam u yamta a palil yetele yam a tzik u ka`bae Isaac. ²⁰ yan un tzik ti in nu`uptanti u nu`uptan yam u pa`ata tu`uu xu`ul kini tac tu laka u chi`ibalilo. tu yolal Ismael chu`uc xan y wuyiquech tu yolale yam in q`uiq`uitante yam u yata u palalo, yam u yata u ba`alilo, yam u pa`palta men 12 nu`kuch`macob, yam xan un metikti un pee nojoch ka ti leti.²¹ bax`e in nu`nuptanil yaan in t`ilkunsic yetel Isaac le pa`al ken u tzatech Sara walki un pee jabile.²²le caj tzuc u ta`an yumtzil ka lu`uk tu taan Abraham. ²³katun tu ch`aja Abraham Ismael u palil yetel tu laaka le chij tu nayil, yetel tu lakal le ma`ananobo, yetel tu lakle xi`ibobo ka tu la su`utkuptajob jebix Yumtzil tu yalaj`tie.²⁴Abraham yamti 99 jabi`bilobti kaj su`utkuptabi. ²⁵Ismaele 13 ja`abilob yamty kaj su`utkuptabi. ²⁶jumpe kii`nili kaa su`utkuptabi Abraham yetel Ismael u palil. t ²⁷u lakal le ma`acob yam tu naji bey e ch`ijani tu nayi beyshan le mananobo laj su`utkuptabo.

Chapter 18

¹Yunntzil chiipajti Abraham ichi u be`ekil Mamre ku`kulbal tu`jonail lu paasel tuu choowil kim.² Leiete ka`a pa`akatnal ka`ana`ka`a tu yilal ocx tul maacob wua`lakbaloob ak`tantilelti`leetie ka`a bim yaalkab tu joonail lu paasel kau yillubao yetel loob, leetie ka`a xolajil.³Leetie ka`a tu yaalaj Yunntzil waj tzin baatal utzil ta` wiche`ma`a man tu tzel a palitzil.⁴ Chain tzazik un bit ja` kin bo`aj wook ka`jeekech ya`nle che`a.⁵Bat xan in ta`acik un bit ja`anal, zis kunt a woolex, dzo`ole ka` bineex ta` beeleex, vey dzook a ta`alex tu yiknal pa`alitzil, ka`a tu yaljoob veya`:me`ent jex` tza waalikoob.⁶Abraham tuune`se`ebanikee` o`ok tu pa`asel tux yan Sara ka`a tu yaalal ti`seeban ta`as 22 litros harinaa ya`achte` me`ent wuaj. Abraham tuune` bin aa⁷lcabil tee coorral, ka`a tu cha`aj u tul u chichnil taman, ka`a tu zda tiu meeijil tu seekunsubal u meentel.⁸Leetie tu cha`aj reequesoon yetel leechee yeetel un chichnil taman, kaa tu tza tu` taanoob, leite ka`a waalchaj tu tzeeloob yaanle cheo`o leutiobe tu janloob.⁹Le maacooba tu yaljob ti`:Tu`ux yan a watan Sara? ka`a tu nukta`a te`eyan te`e paaselob.¹⁰ Kaa tu yaalaj:Te`ene jach tu jajil sunajen ta`aj woolal tie primaveraa, uuy bax ken in wualtech, a` wuatan Sara yan un yantal u` palil.Sarae tu yuubik pa`ache u`joonail lu paasel tu paach.¹¹Ve`elae Abraham yeetel Sarae tzu`chi`ijilob,jach yaab u`ja`abiloob, Sarae tzu` maan tiu kiinil le` koolelob ku` paatal yantaj pa`alti`.¹²Sarae ka`a tu che`etuba` ka`a tu ya`laj`:dzook in xuupul,je`e waa tun u` kii tal in wool, in noojoch wi`inkilee tzu` chi`jil?.¹³Yunntzil ka`a tu yaalaj ti Abraham:ba`axten ku`che`e Sara? jach waj tu jaajil yan u yantil paalil, vey tzin chi`ila`.¹⁴ Yan wua bax ma`atu veytaj u meentik Yunntzil? yaan un beel kin in wualma tinn wo`olal ti` primavera. yan in su`ut ta`wiknaal.na`atz tiu laak ja`abilob Sara yan un yaantal un paalil.¹⁵ Sara tu`une tuznajil tu yaalaj, teene ma`acheenajeni, leetie yan zaakilti,leetie ka`a tu nu`uktaj:maa teche cheenajech.¹⁶Le`maacok tuuna` liikob tial u binoob kaa tu pakto`o tial Sodoma.Abraham bin yetelob tial u` bin u yil u binoob.¹⁷Yunntzil kaa tu yaa`laj:yaan winn ta`akij ti Abraham lee bax taitin beetkaj,¹⁸tu`men Abrahane yaan un zuut un bel mu`ukan ka`jil tu laakle kaajo`bo` yan un kiiki olpajal tu yoolal.¹⁹Teen te`ete leeti kau ka`nzu paalalil yetel yootoch ku xinbat un bel Yunntzil,ku meent utzul olal yetel maalo olal veyo Yunntzile yan u ta`azik yookol Abraham le bax dzin way ti` letie.²⁰Yunntzil tu` yaalaj ya`un takjoolal yo`okol Sodoma yetel Gomorra , u keebanee tzu jach ya`tal, ²¹Teene ni`kaaj emli`kin wiil wua leetiobe jach ka`sanoob kex u ta`aklujolobo` jeex tzu`taaloob, tzu tal yaalon ten, wa,` mae ma`ten in woojelte.²²Jee tunno lee ma`acoobo ka`a suunajo`obi kaa` bino`ob tu beelil Sodoma, Abraham ba`at u`atal aktan` ti Yunntzil.²³Abraham tuune kaa na`tzee kaa ti`alaj:?yaan wuaj teelik lee u`tziil ma`acob yeetel le ka`jzaano`obo`?,²⁴Cuxtun ea yaan cincuentai utzil ichil le caajo`yaan tunn a xu`lsic maay tenn a sa`astun yo`olal le cincuenta utzo`obo`yaan noo`teelo`? ²⁵Kaa na`achak ti teech ka` mennt le baaljeelob, a kins utzoob yetel ka`zanoob le`etune`utzoobo ka`a ment jee bix yetel le ka`axzanoobo, ka`a na`achat ti tech! maa ua tu meentik le utz tee lun`m le utzob?.²⁶Yunntzil tu ya`alaj:wua kin wuilik tee sodoma cincuenta utzo`obo`ichil le caajilob te`ene`kin za`azik tu laakal le lun`mo tial a wu`tzil.²⁷Abraham tu`nuktaj kaa tu yaalaj; Il bax tzin meetik tzin chi`ik tin wookol ta`an til y Yunntzil, kex teenee` cheen saam lu`um` yetel ta`an. ²⁸Kux tun wa` ya`an cincoi mina`an cincuenta utzoob? Yaa watun a tzeelkoob yoolal tumen minaan cincoi? kaa tu ya`alaj maa ten in tzeeloob, wa` yan cuarentaicincoi.²⁹Yunntzile kaa ka ta`najil ka` tialajti:cux tun wa` kin kaxtic chen cuarentai. ka`atu nuctaj ma`a ten mente yoolal u yutzil le cuarentao. Kaa tu ya`laj quin kaat oltik teech ma`a tziikil,³⁰Yunntail tial u bey tin ta`an, ma`a xaane chen treita yaani. Ka` tu nuuktaj.Teene ma`aten in me`ete`wua yan treitai³¹.Yunntzil tu yaalaj:Ile`tzin ka`xkintann Yunntzil, kuxtun wua yan veitei, kaatu nuktaj, tee nee` maa tin tzeelob yoolu yutzile veiteobo.³³U`dzoobale` tialaj Yunntzil maa puujul, u tzook kin ta`ana`, kuxtun wa yan chen diezij, kaa tu yaalaj teene maa ten in tzeeloob tu yutzil le diezoobo. ³²Yuntzil bin tu beel se`ebakil ka dzok u tan` yetel Abraham, Abraham sunaj tu yotoch.

Chapter 19

¹Le ca'atuule angelo'obo taalo taan u chi'inil le kiino', Lote' cu'ulucba'al te tu yoocbal le nojoch ca'ajil Sodomae". Lote' le ca tu yilajo'obe jliik u kamo'ob, ca tu biisaj u taan yich taac lu'um.²Letie' tu yalaj: Beete'ex utz in dzuulile'ex, kin sebancunsikex ca'aj xiike'ex tu jotoch a meyajte'exo'oba, p'aatene'ex tee' aakaba' yetel p'o'o a wo'oke'ex. Jee' tune' teeche' ju paajtal liik'ile'ex ja'adzcabe' u tia'al a biine'ex ta beele'ex. Letio'obe tu yalajo'ob: "Ma', yaan maansik le aakaba' tee' tu kiiwiki' le caa'jo.³Ba'ale' letie' tu jach sebaancunsajo'. bey tuno' letio'obe biino' yetel letie', caaj o'oko' tu yotoch. Letie' tu beetaj jum p'eel janal, yetel tu beetaj waajob xma' levadura, letio'obe jaano'ob.⁴Ba'ale' ma' chi'ilaco'ob wenele', le u jxiibilo'ob u caajil Sodomae, tu bakpachto' le najo', le taanquelemo'obo yetel le jach nuxibo'ob, tulakal u jxiibilo'ob le caajo'. ⁵Letio'obe tu t'anajo'ob Lote', yetel tu yaalajo'ob: ¿Tu'ux yaan le maacob taalo' ti tech tee' aakaba'? taaso'o teej taancaba' u tia'al toone'ex, tia'al u paajtal chiltal yeteelo'ob⁶Bey tuno' Lote' jook teej jool najo', caaj tu ka'alaj le jool najo' tu paacho'.⁷Letie' tu yaalajtio'ob: "Quin kaat ooltik, in su'ucune'ex ma' a beetke'ex ba'al talam ka'as.⁸Paacte'ex, tene' yaan caatul in ch'uupul paalalo'obe ma' weneco'ob yetel miix juntul jxiibi. Cha'aix, quin kaat ooltik, quin taasikte'ex, yetel te'exe beete'ex yeetelo'obe je'ej ba'ax ma'alo'ob ta wiche'ex. Che'en maa' a beetiquex miix ba'al ti le ma'aco'oba, tumen letio'obe taalo' tu booyil in wotoch.Letio'obe tu yalajo'ob: "¡Tzelabaa! Letio'obe tu yaalajo' xaane': "Le je'ela' taal weye' u tia'al u cuuxtal jeej biix juntul taanxel lu'umile, ¡beorae u ca'at u beetcuba'ai nuuquilo'on! Beorae' yaan beetictech jach yaab ka'as ti tech ke ti letio'. Letio'obe ca'aj u tuulchintiko'ob Lote' yetel tulakal u mu'uko'obe, ca'aj jaach 'oolac u pa'aco'ob le jool najo'.¹⁰Ba'ale le jma'acoba' tu tii'ch u ka'abo'ob taancabi' ca'aj tu yo'okso Lot ichil u yotoch yeetelo' ca'aj tu ca'alo'ob le jool najo'. ¹¹ Le jxiibo'ob yaano'ob te' taancabo' ti le jool najo', le u'ula'obi Lote' tu ch'opquintajo'ob, le tanquelemile' tac tu jach nuxubil, u tia'al u ca'analob letio'obe yetel u tia'al ma' u caaxco'ob le jool najo'¹³Je'ej tune' le jxiibilo'ob tu yalajo'ob ti Lote: "¿Yaan tech u la'ak maac weye'? Je'j maaxaque' a ja'ano'ob, a jxiibil paalalo'ob, yetel a chu'upul paalalo'ob, je'ej maaxac yaanacteche' te'e ichil le caajo', jookeso'ob te'ela.¹²Tumen too'ne binel jca'aj xu'uls le cuuchila', tumen le tacpoolo'ob tio'olal letie' tu taanil Yum tzile' dzo'ok u sen ca'analta le o'oale do'zok tuuxtal u tia'al xu'ulsik.Lote' jo'oke' ca'aj bin ta'an yetel u ja'ano'ob, le jxiibo'ob dzo'ok u nu'ucma ta'an u tia'al u dzo'okol u beelo'ob ca'ach yetel u chu'upal paalalo'ob, tu yalajtio'ob: " Liikene'ex, tzelabaex ti le cuuchila', tumen Yumtzile bin u ca'aj u xu'uls le caaja'. ba'ale ti u ja'ano'obe ma' tu tucultajo'ob wa jaaj le baax cu ya'alalti'obe.¹⁵Le ca'aj taan u saastale', le angelo'bo tu seebancunsco'ob Lote', cu yaalikti: "Xeen, cha'a a watane' yetel a caatul chu'upal paalalo'obe yaanon weye, u tia'l ma' a xu'ulsa ti u jaadzi le caaja'.¹⁶Ba'ale letie' p'aat tuux yaano', le ma'aco'ob tu ma'achajo'ob u kaa', u kaa' u yatane', u kaa' u caatul u cu'hupal paalalo'obe, tumen le Yumtzil jach t cha'a ootzililil tie'. letio'obe tu jooksajo'ob yetel tu dza'ajo' tu tancabi' le caajo'. ¹⁷Le ca'aj tun letio'obe dzo'ok u jooksale', untul le ma'aco'ob tu yaalaj: " ¡aalcanene'ex u tio'olal a cuuxtale'ex! ma' a paacate'ex paachil miix a paatale'ex ti miix jumpel cuuchil ti le taax lu'umo. pu'udzene'ex tuux yaan le jpu'uco'obo beeyo' te'exe' ma' ta xuulsale'ex¹⁸Lote' tu yalajtio'obe: "¡Ma', quin kaat ooltik, in dzu'ulilex!"¹⁹A meyajile'exe dzo'ok u caaxtic kaat ool tu taanil a wiche'ex, yetel te'exe dzo'ok a wesike'ex sen u'utz ca ta loje'ex in cuuxtal, ba'ale tene' ma' tu paajtal in puudzu' te'e pu'uco'obo, tumen le xu'ulsajilo'obo u chuquiquene', tene' je' in quimile'.²⁰Paacte'ex, le caajo' yaan te'elo' jach naadz u tia'al in pu'udzo tuux yaano', yetel chichan. Quin kaat ooltik, cha'aix in puudzo' te'elo, (¿Ma' ta wilke'ex chichan? yetel in jeechic in cuuxtale.²¹tu yaalaj ti letio'obe: "Ma'alo'ob, taan in dza'aicte'ex le baax ca c'ateexco, ma' tin xu'ulse caaj dzo'oik a wa'alic te'eno. ²²Seeban! puudzen te'elo, tumen ma' tu paajta in beetik miix baal wa teche' ma cu'uchquechi te'elo. Bey tuno' le caajo', dza'a u ka'abainte' Zoar.²³Le kiino' dzo'ok u liiki yo'okol le lu'umo ca cu'uch Lot tu caajil Zoar.²⁴Bey tuno' le Yumtzil tu beetaj u c'axa' yo'okol Sodomae yetel Gomorrae azufre yetel c'aak' cu jo'okol te'ej ca'ano'.²⁵Letie' tu xu'ulsajo'ob le nojoch caajo'ba yetel le taax lu'umoba' yetel tulakal le ma'axo'ob cuuxano'ob te'ej caajo', yetel le caaxilo'ob cu liikilo'ob te'ej lu'umo.²⁶u yatan Lote', ma'ax tia'an tu paachi letie', tu paacta paachi letie', caj sunaj jun tucub ta'ab. ²⁷jlii'k tu ja'atzcabil le kiino', caaj biin tu cuuchil tuux wa'alabal tu taanil Yumtzil. ²⁸tu paacta' cabaaj u tia'al Sodomae' yetel Gomorrae' yetel ichil tulakal le ta'ax lu'umo'. Letie' tu jach ma'alob yilaj, bu'udz taan u li'iki te j lu'umo' bey juun p'eel chujcabe'.Bey tuno' Kue' tu xu'ulsa le nojoch caajilo' le taax lu'umo', Kue' tu ca'asaj u cha'aik ootzili yetel Abraham. Letie' tu jooksaj Lote' le ca tu xu'ulsaj le nojoch caajo'bo tuux caach caja'an Lote'Ba'ale' Lote' na'ac tu caajtalil Zoar u tia'al u cuuxtal te'ej pu'uco'obo yetel tu ca'atuul u xchu'upal paalalo'obe, tumen letie' tu cha'aj sajakil u cuuxtal ichil u caajtalil Zoar. Bey tune' letie' cuuxlaj ichil jun p'eel aactun, letie yetel u caatul xchu'pal paalalo'ob.³¹Le u yaaxi u xchu'upal paale' tu yalaj ti u yiidzin: "C taatae' dzo'ok u ch'iijil, yetel minan juntul xiib u tia'al u dzo'okol u beel t'eetel je'el biix suquile' ti tulakal le lu'uma. ³²Ko'oten, cha'a in caalcuntik yetel vinoe ctaatae', ca chilaco'on yetel, u tia'al u paajtal ca c siijes juntul paal ti c taatae.³³Bey tuno' tu caalcunto'ob caaj ac'achaji. Bey tuno le quictzilo' chilaj yetel, letie miix tu yojeeltal miix caaj chilaje' miix le ca jliike'³⁴Tu laak' kiine' le quictzilo' tu yalaj ti le iidzino': "U'uye, tene' aaca'be wenen yetel in taatae'. Cha'a in caalcuntik' yetel vinoe' tucaaten bejlae quen aaca'chajac , teche' c'aabeet a wo'okol yetel a chiltaj yetel, beyo' toone' u paajtal u yaantal paalale'.³⁵Bey tune' te'e aacabo' tu caaj caalcunto'ob u taatae' tu caaten, yetel le iidzino'ob biine' ca chilaj yetel. Letie' ma' tu yojeeltal le caaj ooke' chiltale' miix le caaj liik'e.³⁶Beyo' tu caatulale', u chu'upal paalalo'ob Lote', pa'ato' yo'omil ti u taatae'.³⁷Le quictzilo' siijilti juntul paal ca tu kaba'ainte Moab. Letie' u tata'ob le bejela'aben j moabitaobo'.³⁸Le xiidzintzil xano', letie' bey xaan siijilti juntul paal ca tu kaba'ainte' Ben-ammi. letie'u taatae' le j amon'o bejlae.

Chapter 20

¹Abraham ka jooki ka bin ka`jta tu lu`umi Negev kajla ichi Cades yetel Shur, kajla chen bey maniwinke tu luu`mi Gerar. ²Abraham ka tu yala yo`o Sara: lela in qui`ik, le u ajawi Gerar Abimlec ka tun tu tuxta ch`abi. ³baxtune Yumtzile ka ta`a ti Abimelec tu pee nayil ka tu yaala ti beya: u tu kimen maquech men le ko`ole tza chi`iko u yatam u tu ma`ak.⁴Abimelec ma yanac ba u yi`ilal yeteli ka tu yala beya: in yumtzil yam a kinsik un pee kaj nan u si`ipil. ⁵ma leti alee u ki`ik leti shane ka tu ya`ale letie un su`cum le bax tin meto tin meta tu laka le baloba yetel in malo tukul.⁶Yumtzil tun ka tu tza`a un pel nayti ka tu yaala ti: in woje ta meeta tu laka le baloba yetel malo tu`kul le betke ma ti cha`a a machki. ⁷le betic tune su`t le ko`olela ti`u yicham men leti`e juntul aj boo`bat, jel u beyta u payailchi ta wolal ka beyak a cuxtal, chen baxe wa ma su`utke tech yetel tu laka le yano ta wiknal yam a kimlex.⁸Abimelec li`ik ajbusasta kaj tu ta`ana tu lakal u me`jaobe ka tu tzikbata`tio tulaka le baloba tu laklutune laj sajacchajo. ⁹Abimelec tune ka tun tu ta`ana Abraham ka tu yaala ti beya: bax tza metic tu`um bix tzin k`ebanta tan ta`an baax tza tasi`ik tin wo`ko yetel joki`im ajawi un pee nojoch ke`ebani teche tan meta un pe ba matech u metaa.¹⁰Abimelec ka tu yaala tu Abraham bax bisech a mete leba bella.¹¹ Abraham ka tu yaala ti: men tun tin tukla bella sama waye nan sakilil ti Yumtzil bix qui`insaken tu yolal in watan. ¹²baxe jach u jalil in witzin u chu`upalil tin taa`ta, mao chu`upalil tin mamai, le betke beycha in tzoclibel yetel¹³Yumtzil ka tu meta in jokol tu najil in ta`tae tia in ximbal tee lu`umoba tin wala ti beya: je tux ka cuch`koo`ne ku yaale un su`ucu`nen . ¹⁴Abimelec ka tun cha`a taaman yetel wakashobe yetel u meyajobe yetel u lak ma`acob bey shan ko`olelobe ka tu tza`a ti Abraham beytuno ka tu s`uta Sara ti le ti.¹⁵Abimelec ka tu yaala: ilawile tu laka in lu`umile tian taniteche kalem je tu`ux le utz a wi`ike. ¹⁶ti Sara caj tu yaala beya: ti`a su`uukune tzuc in tzai`ik 1000 u tojol plata lela u tial u ta`akik wa bax uch ti tech, ti tu taan tu lakal mako`o be teche utz yaniquilech¹⁷Abraham katun payalchina ti Yumtzil, Yumtzil tun ka tu tzaka Abimelec beyshan meyajoo ko`olelo yusa u beyata u yantal u palalo. ¹⁸ men Yumtzil tu betaj mix u tu ko`ole u yamta u palil tu naji Abimelec yoo`sa Sara u yatam Abraham.

Chapter 21

¹Yuuntzil tu` ka`alanta Sara jeex tu ya`alajile`il ken u` me`nte, Yunntzil tu` me`nta` jach jeex u ya`almajitie.²Sarae ka` yo`omchaj a tu dzaj jun tuul paal ti Abraham tzu` chi`ijil lee kim Ku` u`xootma`, le u yaalmae`.³ Abrahamne`tu`dza`u`ka`aba le paale` Isaac`le` siijsa` tumeen Sara.⁴Abraham tu suut kuptaj u` paal Isaac tu ocho`kiino`ob je`el bix tu a`ala`abic ti tu me Ku.⁵Abraham yaan cien ja`ab ti` ka`yanchaj u paal Isaac.⁶Sarae tu` ya`alaj: Ku` dza mee ki che`ej, tu laakal ma`ax kun u`ike`e yaan un che`e tin wuetel.⁷ Veyxan tu ya`alaj; Ma`ax ca`abiin u ya`alti` Abrahamne` tene`jiin ka`alantik paalalo`be` dzook in dzik paal ti kex tzu ch`iijil.⁸Lee paalo` ka`a nojochaje`lujza`ab u chu`uch, Abrahamtune tu noj kinnbesaj le kin tzel u chu`uch Isaac.⁹Sara tu yilaj un paal Agar le xgipcia, maax tu dza` u paal Abrahamne ka`a tu p`aasta`.¹⁰Sarae ka`a tu yaalaj ti Abraham;joos lex paaliltzil yeetel un paal, tume`en lex pa`alitzila` mix ba`a kun ba`atal ti`yeetel in paali Isaac.¹¹ Lee baala jach tzuu yaatal ti` Abraham yo`olal un pa`al.¹²Ku tu yaalaj ti Abraham; maa tuukul yoole xi`ipalo` mix yo`ola ax paalitzil. Che`en xikin tu da`anoob ti tu laakal bax ku ya`alicoob yoole ba`ala, tumeen tu yoolal Isaac ha chi`ibaloobe yaan su ka`saloob.¹³Teen xaane` yaan in betik tiu paalil ax paalitzile un bee nojoch ka`aj, tumeen a chi`ibalxan.¹⁴Liik tun Abraham jach ja`zcabil tu cha`aj wuaj`un bel chuuj ja` ka`a tu dza`atij Agar, kaa tu lechaj tu ke`lekbaal. Tu daa tie`xiipalaob ka tu tuxtaj naach. Agaree` kaa bin tiun bex tocoy lu`mil Berseba¹⁵.Lee kaa xuup u` jai` le chuujo`Agar tu baataj le xiipalo` yaalun bel caabaj che`.¹⁶Letie ka`a bini` kaa kulaj na`azti` un bel chi`inil tuxx ku luubul t`inic un nu`ucul le jululob`ob ka`a tu yaalaj: Ba`t min wiilik u`ki`inle xi`ipala` tii kulukbal tu yiknal tu`kaan yokol.¹⁷Ku tu yuubaj u yookol le xi`ipalob u angel Kue`tu ta`anaj Agar te` kaanob tu yaalaj ti` Baax ya ol`tkech Agar? ma`a cha`ic sajkil,Kue`tzu yuubik u ta`an le xi`ipal tux yaanob.¹⁸Liiken, liisej xi`ipalo` kiiki ootej;Teen yaa in meetik u bel noojoch ka`aj.¹⁹Kue`tu jea u`yich ka`a tu yiilaj un be` che`en ja`,ka`a vini`i u chuup u chuuj`ka`a tu dza`a u yuuk le xi`ipalob.²⁰Kue`tian yeetel le` xi`ipalo`ka`a nojochahjil, ka`a kajlaj te`e xtocoy lun`moo, ka`a tu canaj dzoon²¹.Ka`ajan xtocoyluum Paran yeetel u na`a ka`a kaxtab u yatan tu lu`nmil Egipto.²²Taa tu ki`inil Abimelec yetel Ficol u nojochil u aj ba`atelo`ob tu ta`anob Abraham tu ya`aljob ti`:Kue`tian ta huetel yetel tu laakal bax ka` beetic.²³Beelae jach a`alten tu`yoolal Ku`ma`a ten a me`ente tutuz ta`an tin wu`etel, mix yetel in palaloob, mix yetel in chi`ibaloob.E`e stoon` ye`etel le lun`ma`ma`a utz ta`an jex tzin wuesikteche`.²⁴Abraham tu ya`ajti`quin jalach t`antic teech.²⁵Abrahamne` ka`tak`jolna`ti Abimelech tumeen cha`a u che`enilja`` me`n u palitziloob.²⁶ Ka`a tu yaalaj Abimelech:min wojel maax meent le ba`ala`,te`eche mixbal a walten yac belae, te`ene`mix bal in wu`uye be`elae`²⁷.Abraham`a tu cha`a`aj tamano`ob wuacaxo`ob ka`a tu dza`ti` Abimelech le`ca`atu`maacobo tu meeto`ob nup ta`an.²⁸Ba`ale Abramne` tu cha`aj un wool siete xchup tamano`ob.²⁹Abimelech tu` ya`alaj ti Abraham; baax u ka`at yal le siete xchuup tamnoob dza`a paaycuncaj?. ³⁰Le`tie kaa tu nuucaj: Le` siete tamaan ka` ka`mik ti ka`a,leutiob ku ta`n tin woolal ke` ten tin ja`adzaj le ch`e`ena`.³¹Tu`dza`un ka`bae ku`chilo` Beerseba tumen ichiloobe` tu beetajo`ob nup t`aan ³².Tu`mentoob nup t`aan te Beersebao, Abimelech yeetel Ficol,u`aj`joolil muuch`ba`atel maaco`ob ka`aj sunaj tu lu`umil filisteos.³³Abrahamne tu pakaj jun cul che`u kaabae`tamarisco te Beersebao, te`elo`ti`tu ki`ta`antaj Yunntzil Ku mina`an u xuul u kuxtal.³⁴Abrahamne ka`a baat jku`benbail tu lu`um Filisteos ya`kach ki`inoob.

Chapter 22

¹ka tzuk tu u jucho tu laka le baloba Yumtzil tu tu`unta u yol Abraham ka tu yaala ti beya: "Abraham" Abraham ka tu yaala wayanene.² Yumtzile ka tu yaala ti: cha`a a palil jach a yabitma Isac max hach a jacuma shem tac tu lu`umi Moria, ku`u bey u pee tzabilil toka`an yolul peel kaana lu`um le ken in watecho. ³beytuno Abraham ka jok ajbusasta tile ka`ana lu`umobo ka tu tzaa u nu`kul u kashitzimin ka tu cha`a kaatu makobe yetel shan Isac u palil, ka tu shota`a che u tial u tokik u si`ibal, katun ka un bin tux Yumtzil tzu yaikti.⁴ti u oxpel ki'im Abraham tu pacta kaanil ka tu yi`ila cuuchi nachil. ⁵Abraham ka tu yala te paliwinkobo te`xe pa`atenex waye yetel le kashitzimen ten yetel in palil yam ik naa`ka ka`jna tojne yam ik qui`quitan chen tzoque kik sut ta wicnaleex.⁶ Abraham ka tu cha`a le che`o u tial u toquik u si`ibal ka tu tzaa yokol Isac u palil, ka tu cha`a u nukul shot yetel ka`aak ka binoo tu katulilo.⁷Isac ka tu yaala ti u ta`ata Abraham ta`ata tan in wilik u chei yetel u ka`aki le si`ibal quen a meto cux`tun u chan tamani tuxyam ma tin wilik.⁸ Abraham ka tu yalati Yumtzil bin u tzae u chan ta`amani tia le sii`balo katun bi`inoo tu katulilo.⁹le kaj ku`choo te tux alati men Yumtzile Abraham katu mak`anta un peel mu`ultunilkulta ka tu cha`a le cheo katun tu k`asah Isac un pailil ka tu chikunsa yoole cheo yole mu`ultunilkulta.¹⁰ Abraham ka tu cha`a u nukuli le shoto katu chuya u k`aa tial u kinsik Isac u palil¹¹u angel Yumtzile ta`ana te ca`ano ka tu yala ti: "Abraham, Abraham" ka tu nu`uca wayanene. ¹²ka alati "ma tzaic a k`a yola a palil ka met olalti, taac behorae tzin wilic yan a sa`acuilil ti Yumtzil tzin wilic shan ma`atan a dzut`utquinta a dzic teen ju`untul a palil¹³Abraham ka tu jach pa`acta pachitie tian u tu chan taman ka`ala u bak ichil u ka`abo jun cuul caabalche Abraham ka bine ka tu cha`a le chan tamano katu tu ku`ubaj laaj toocbil tu cuchil u palil. ¹⁴beytuno Abraham ka`a tu dzaj u ka`baint le cuchilo Yumtzil ka dzaik tu la ka ba ka`abet beytuno bey u ta`ana tac belae u mu`ultunil Yumtzil dzaik tu laka ba.¹⁵te kajno u angel Yumtzil ka tu ka tana Abraham. ¹⁶ka tu yaala ti beya: " Yumtzile ti teen Kim waiktech tzuc u jilic matan a dzut`ta`antic a palil ti tene. ¹⁷ten tune bin in seen qui`qui tantech beyshan yan in yaakunsik a ch`ibalo bey buca le e`ko`obo yam tee caano beyshan bey u sa`am lu`umi le ja`al jao u c`hibabilobe yan u dzaan`cheticoo u aj`pecoob.¹⁸ti tu laka a chi`ibalobe yam in qui`quitantic beshan tu lakal u much cajilob yo`kolcabe bin xan in qui`quitanto men ta wuyex in ta`an. ¹⁹ beytuno Abraham caj tu ca su`uuta le palawinkobo letio`tune ca bi`noo much tac tu luu`mi Berseba, leti tune ka kalajil Berseba²⁰ca dzo`oc tze`tzec`kinobe Abraham ka alalti tune Milca tzuc u chaik palalil te a su`cum Nahor. ²¹letiobe tune Uz u yaxpalil, Buz u su`cuum, Quemuel u papa Aram. ²²Quezed, Hazo, Pildas, Idlaf yetel Betuel.²³Betuel ta ta`tabi men Rebeca lela le ti tun u 8 un tul u palal yamcha ti Milca yetel Najor, u su`cum Abraham. ²⁴ux que`ech u k`abae Reuma yamcha xan u paloloob Teba, Gaham, Tahas yetel Maaca.

Chapter 23

²Sarae cuxla`ciento veitisiete ja`ab.Letie tu laakal le ja`abob cuxlajab.¹Sarae kim te`Qquiriat-arba lela` Hebrom tu lun`mil Cannan.Abraham tu bizaj yayal o`ol yeetel o`kol, yo`olal Sara.³Jee tuune`ka`aj li`ik Abrahamne ka`a tu ba`ataj un yatan kimeen ka`a tu ta`anaj un paliloob Het,ka`tu ya`jtiob.⁴Teene` chen un be`j ku`ben maac ichilex. Tu jaajil dzaexten un xeet lun`m ichilex tialin mujke` ki`mna`⁵U` paalal Het tu nuukoob ti Abraham:mix ma`ac jeu ya`liktec mau tzik un bel muknaal u tial kaa muuka quimen`na`.⁶U`yonni tzu`uli, teech u nojochil Ku` ichiloon,muuk a kimeen tux jach jaatza wuilike`.⁷Kaa lik Abraham kaa tu chiinjoltaje ma`acob tee lun`mo`u palaloob Het.⁸Kaa tu ya`jtiob:wua teex ka chinjolkex kin mujk in xkimne`uuyeex inta`n paichitenex ti` Efron u palil Zohan.⁹Aa`lex ti ku konten le sa`jcab te` Macpelao, tee tu xuul u lum`miloob. u yaalten ba`jux u to`jol, chaex u konikten u lum`mil tial in muukij kimnoob.¹⁰Efron kulukbal ichil u palal Het yetel Efron hitita tuu nuktaj ti`Abraham. ¹¹Ma`a in nojchil u`uyen ki dzik tech le lum`moo` yetel le sa`jcabo yan no`o tin dzitech tu ta`an un palal in kajal. tin dziktech tial a muukij a kimeen.¹²Kaa tun chinlaj Abraham tu ta`n le maacob te lum`mo`.¹³Abraham tu ta`ana`Efron.Cha`in taakin teene`kin mujkin kimeen te`elo`.¹⁴Efron tu nuuktati¹⁵ Abraham,tu jajil in nojchil u`uyenii. un xeet lu`m u` toole`cuatrocientos sac taa kinoob, mix baal le jee ichiloonob.?Muuk a xkimeen.¹⁶ Abraham tu`u yuubaj Efron kaa tu ejen ta` tii Efron le ya` sac taakino`ob lee tu yaalaj tu muuch u palal Het,cuatrocientos sac taakino`ob jeex le maanoobo`¹⁷Vey tunn le u lum Efron yaan Macpelao na`tz Mamre leetie lum` le saj`cab yan no`o tu lakle pakalbi che`eobo` tu lum`milti tu laklu baa` paach y tux ku xu`ulu man u tialint ¹⁸Abraham tu mannaj tu tan` un palal Het yetel tu lakle taalob tu jonail le tan kajob.²⁰Dzookol tunee Abraham tu muukaj Sara u yatan te`saj`caboo` tu lum`mil Macpela natz ti Mamre leela Hebron tu lum`mil Ca`naan.¹⁹ Lee tun le lum`ma` yetel le saj`caboo` tu tialintaj Abraham u lu`um tial muknaal ma`anti u palal Het.

Chapter 24

¹Beorae' Abrahame' dzo'ok u sen ch'ijil, yetel Yumtzile dzo'ok xan u pulic u qui' taan' yookol ti tulakal baax yantie'. ²Abrahame' tu yalaj ti u asab nuxibil u palitzilo'ob ti u maax kubentmaj ca'ach tulakal ba'al u tial, ca tu yalaj ti:"Dzaa' a kab yaanal u muuk in wooc, ³ jalach t'anteen tu kaaba' Yumtzil, u Kue' le ca'ano' yetel le lu'umo, ma' biin a cha'a ti le cananaeoso'ob juntul chu'upal u tial u yatantik in paal, ichil u cu'uchilo'ob caajane'na. Ba'ale biin xiiquech tin caajal', y ⁴etel in laak'o, yetel ti can a cha'a u yatan u tial in paal Isaac.⁵Le palitzilo' tu yalaj ti letie': ¿cuux tun wa ma' u yooltik le co'olel te lu'umila'? ¿yann in su'tik a paal te lu'um tuux taaleno'? ⁶Abrahame' tu yalaj ti letie': ¡Ma', ma a bisik in paal te'lo'! ⁷Yumtzil, u Ku'i le ca'ano, maax tu cha'ajen ti u yotochi in tatae yetel u lu'umil in laak'oba, yetel maax dzo'ok u seeb chi'itik teen u yalik: "Ti a ch'i'ibalo'ob tene quin dza'ik le lu'uma", letie' cu tuuxtik u angeli' ta taanil, yetel teche' yaan a taasik u yatan Isaac te cu'uchilo'⁸Ba'ale wa le co'olel ma tu yooltik tal ta weetele', ca pa'atal xma si'ipilil ti le kax t'aana', bic taabaquech a su'ut in paal teelo'. ⁹Bey tuno' le paalitzilo' tu dzaa un kab ti u yaanal u muuk u yooc Abraham u dzu'ulil, ca tu jach t'antaj ti yo'okol le baax ala'altio'¹⁰palitzilo'ob tu cha'a diez u tu'ulal le camello'obo u dzu'olile' caj jook'i. Letie' tu cha'a xan tulakal siibalo'ob u dzu'ulil. Letie' jooke' ca bin tu lu'umil Aram-naharaim u ca'ajil Nacor. ¹¹tu beetaj u xooltal le camello'ob tu jaal le caajo', tuux yan jump'el ch'e'eno'. Dzo'ok u ye'esame'ental,le u suutukil cu binob le co'olelo'ob u tial u jookeso' ja'.¹²tuno' letie' tu yalaj: "Le U Yumtzil, U Ku in dzu'ulil Abraham, beet ca xi'ic teen utzil yetel e'esten a wutzil ti le nu'upt'ano' ti in dzu'ulil Abraham. ¹³Pa'acte, way yane'en tu yicnal le ch'e'ena, u chu'up palil le xiibilil le caajo'obo taan u jook'ol u taaso' ja'. ¹⁴ca u'uchuc beya'. le quen in watie' ti unjul chu'up palil ti le cu'uchila: "quin ka'at ooltiktech, e'ens a pu'ulo'ob u tial in wuk'ik ja', yetel letie' cu ya'aikten, "uk'e, yetel tene' yaan in dza'aik xaan ja' ti le camello'obo, bey tune p'aat le je maax leti' le a yeeyma' u ti'al a paalitzil Isaac. Bey quin in wojeelti dzo'ok a we'esic u chucaanil a wool ti le nu'upt'an ti in dzu'ulil.¹⁵Cu taal uchu'le, ma' dzo'okok u t'aane', jook x Rebeca yetel u pu'ul tu quele'embal. Rebecae' siijilti Betuel, u paali Milca, u yatan Nacor, u sucu'un Abrahame'. ¹⁶chu'upalo jach qui'ichpam yetel xsujuy xchuupal xan. Miix juntul jxiib yanac ba'al yila'a x yetel. Letie' j eem tuux yaan le sayabo, ca tu chupaj u pu'ul, u tial u suutbal tu yotoch.¹⁷Bey tune le palitzili'ob a'alcabnaji u tial u c'uchu tuux yaan let'io ca tu yalajti: "Quin ka'at o'oltiktech dza'aten un p'iit ja' ti le pu'ulo''. ¹⁸tu yalaj: "Uk'e in dzu'ulil", yetel letie' seeblanquil tu ye'emsa u pu'ulo ca tu dza'a u yuk'e.¹⁹Le ca'aj dzo'ok u yu'ke' , letie' tu yalaj: " Bey xan yaan in jo'okes ja' u ti'al le camello'obo, u ti'al u yukiko'ob je'el bucaj u ca'atobe. ²⁰letie' tu seblanquil tu laalaj u pu'ul te tu nu'ucul u yukico' ja', alcabnaj tu ca ten te ch'e'eno u ti'al u jo'osik ja', yetel tu jo'osa ja' u ti'al tulakal le camello'obo.²¹Le jxiibo' chen tu paactik xma't'ani u ti'al u yiilik waLe Yumtzile' dzo'ok u beetik u bin utzili ti u tuusbelil wa ma'. ²²ca dzo'ok u yu'uko ja' le camello'obo, le jxiibo' tu joosa jun p'eel oroe' tuup u ti'al ni'i miin jum p'eel chumu'ukil siclo a'alil, yetel ca'apel bakal kabo'ob maanal diez siclos aalil. ²³tu c'atajti: ¿ Ma'axeech chu'upal paal, maax a tata? a'ateen quin ka'at o'oltiktech, ¿yaan wa cu'uchil tu yotochil a tata tuux u paajtal ma'ansic le aakaba'?²⁴Letie' tu yalajtie': "Tene' u xch'upul paalen Betuel, letie' u paal Milca, le je maax siijil ti Nacore'. ²⁵tu yalajti xaan: "To'one yaanton ti tu ca'apela, su'uc yetel quin tucultike' yaantom xaan un p'eel cu'uchil u ti'al a maansik le aakabo'.²⁶Bey tuno' le jxiibo' jxola ca tu cultaj Yumtzil. ²⁷tu yalaj: "Qui'iqui' t'anta'ac Yumtzil u Ku Abraham in dzu'ulil, maax ma' u pa'at u chu'ucanil u wool yetel jach toj u yool ti u nu'upt'an ti in dzu'ulil. Tumen tene', Yumtzile' tu bisen jach toj tu yotoch u laaksilo'ob in dzu'ulil.²⁸Bey tuno' le tankelem j chu'upalo' aalcabnaji u ti'al u tzicbalt ti u yotoch u mamae tulakal le ba'aloba'. ²⁹Rebecae' yaan u su'ucun cu kaba'aintik Laban. Labane' aalcabnaj tuux yaan le xiibo p'aataj tankabee tuux yaan le sayabo. ³⁰Le ca tu yilaj le tuup tu ni'i yetel le bakal kaabob'ob tu mu'uk kaab'ob u ki'ike, yetel ca tu yubaj le baax cu tzicbatik Rebeca u ki'ike: " "Bey tu yalajten le ma'acob", letie' bin tuux yaan le xiibo', le ca'aj tu yilaj wa'alacba tu tze'el le camello'obo te sayabilo'ob.³¹tu yalaj: "Ko'oten tech, Qui' T'anech Yumtzil ¿baaxten wala'acbalech te ta'ancaba'? Tene' dzo'oc in nu'ucbesic le naajo' yetel cu'uchil u ti'al le camello'obo. ³²tune' le jxiibo' taal te naajo' yetel tu yeensaj u cu'uch le camello'ob. Ti le camello'ob dza'tio su'uc, yetel quin tucultke ja' u ti'al u p'o'oik u yo'ok yetel y yo'oko' maaxo'ob yano'ob yetelo'ob.³³Letio'obe tu dza'jo ja'ana tu taanilo' u ti'al ka ja'anaco'ob , ba'ale letie' tu yalaj: "Tene' ma' tin ja'ana ma'ili' in walic ba'ax yan in wale. bey tuno'³⁴Labane' tu yalaj: "T'anen".Letie' tu yalaj: "Tene' u palitzilen Abraham".³⁵Le Yumtzil dzo'ok u yabach qui'qui't'antik in dzu'ulil yetel letie' dzo'ok u su'ut untu nojoch ma'ac. Letie' dzo'ok u dza'ic ti letie' mu'uch tamano'ob, platae yetel oroe', jxiibil palitzilo'ob yetel jchu'upal palitzilo'ob yetel camello'ob, yetel caaxi tzimino'ob.³⁶Sarae', u yatan in dzu'ulile' siijilti untu paal ti in dzu'ulile tu ch'i'ijanili, yetel letie' dzo'ok u dza'ic ti tulakal baax yaantie' ti letie'.³⁷In dzu'ulile' tu beetaj in jalach t'an, ca tu ya'alajten: "Teche' ma' bin a taaz yatan in paale' ti u jchu'up paalil le cananeoso'bo, ichi le lu'mo tuux in be'etma in wotoch.³⁸Ba'ale, teche' ca'abet a bin ti laak'tzilo'ob in taatae', yetel tin laak'ob, yetel ca taaz u yatan in paal.³⁹Tene' tune' tin walaj ti in dzu'ulil: "cuux tun wa le co'olel ma' tu yo'oltik taal tin wetel.⁴⁰Ba'ale letie' tu yalaj: "Le yumtzil, tu taanil maax quin xiimbalo'ob, yaan u tuuxtik u angelo'ob ta wetel, u ti'al ca xi'ic teech utzil te beejo, u ti'al ca a ch'a'a atan u ti'al in paal ichil in laak'tzilo'ob yetel ichil u ch'iibalo'ob in taatae.⁴¹Ba'ale teche' ca p'aatal x ma' si'ipilil ti le jalach t'aano wa teche' ca bin tin laak'tzilo'ob yetel wa ma' u k'aat u dza'ob techi. Bey tuno' teche' ca p'aatal si'ipilil ti le jalach t'aano'.⁴²Bey tuno' tene' dzo'ok un cu'uchu bejlae' te sayabilo', yetel tin walaj: "In Yumtzil, Ku in dzu'ulil Abraham, quin ka'at o'oltictech, wa teche' jach tu jaaji a ka'at a beet in tuusbelil utz'e.⁴³Je'elena', wa'alacbalen tu tze'el le sayabil ja', le jchu'up paal cu taal u jo'osa ja', le co'olelmaax quin wacti: " quin ka'at o'oltik, dza'ten un p'iit ja' u ti'al in wu'uke ti a p'uulo'⁴⁴Le co'olel cu yalik'ten: "uk'e, yetel tene' beyxaan yaan in jo'osik ja' u ti'al le camello'obo", p'aat letie' le co'olel a ye'eyma Techo', Yumtzil, u ti'al u paal in dzu'ulil.⁴⁵Ma' dzo'oko in t'aan ichil in pu'uksica'ale', il a wileex, Rebecae' jo'ok yetel u pu'ul tu keleembale', yetel letie' e'em te sayabilo'ob ca tu jo'osa ja'. Bey tuno' tene' tin walaj ti letie': "quin ka'at o'oltik dza'ten ja' u ti'al in wu'uke.⁴⁶Letie' jach seeba'ane tu ye'ensa u pu'ul ti tu keleembale' ca tu yalaj: "U'uk'e, yetel tene' yaan in dza'aik ti le camello'bo ja' bey xaan. bey tuno tin wu'uk'a, yetel letie' tu dza'a ja' ti le camello'bo bey xaan.⁴⁷Tene' tin k'aatch'i'itaatie': ¿Maax a taatae? letie' tu yalaj:"U chu'up paale'en Betuel, le u paalil Nacor, maax le siijilti Milca u ti'al ti letie'. ca' tun tin dza'a le tuupo' ti u ni'io' yetel le bakal kaabo'ob ti u mu'uk kaab.⁴⁸Ca tune' tene' noclajen yetel tin cultaj Yumtzil u Ku in dzu'ulil Abraham, maax tu bisen ti toj beel u ti'al in caaxtik u paalil u laak'tzilo'ob in dzu'ulil u ti'al u paal.Beorae', wa teexe' je'ela beetikeex utz ti in dzu'ulil yetel jaaj oolale' yetel toj oolale' laak'tzilile', a'ale'exteen. Wa mae',a'ale'exteen, u ti'al tene' in biin ti no'oj kaab wa ti d'zi'ik kaab.⁵⁰Ca tune' Laban yetel Betuele' tu nu'ucajo'o yetel tu yalajo'o: "Le ba'ala' taal ti Yumtzil, to'one ma' tu paajta t'anikteech miix k'aaz miix utz.⁵¹Pa'acte, Rebecae' ti'an ta taanile'. Ch'a'ai yetel xe'en, u ti'al letie' u paajtal u yatanta meen u paal a dzu'ulil, jee biix tu ya'alaj teech Yumtzile'.⁵²Le ca tun le paalitzil Abraham tu yu'ubaj le t'aano', letie' xoolaj te lu'umo tio'olal Yumtzil.⁵³Le paalitzilo u taazma ba'alo'b de plata yetel ba'alo'b de oro, yetel no'o'c,yetel tu dza'a ti Rebeca. Letie beey xaan tu dza'a ja'adzu'us siibalo'ob ti u su'ucun yetel ti u mamae.⁵⁴Beey tuno' letie' yetel le jxiibo'ob yaano'ob yetelo' jaa'no' yetel uk'ajo'. Letio'be tu maanso'ob te'elo le aac'abo', le ca tun saascha'aje liik'o, letie' tu yalaj: "tuuxten naach ti in dzu'ulil".⁵⁵U su'ucune' yetel u mamae tu ya'alajo'obe: "Ch'a'a u p'aatak le xchu'up paal t e'etel ke'exi diez kiino'obe. Ken dzo'okoke, letie' u paajtal u biine.⁵⁶Ba'ale letie' tu yalajtio'obe: " Ma' a xaancuntiquene'ex, tumen Yumtzile' dzo'ok u yaantiqueen ti in beel. Tu'uxte'ene'ex tin beel u ti'al u paajtal in biin ti in dzu'ulil.⁵⁷Letio'be tu ya'alaj'ob: "Co'oneex t'aanik le xchu'up paalo' u ti'al c'ati'ikti ti letie'.⁵⁸Bey tuno' tu t'aano' Rebecae', yetel c'a'ata'ti: ¿Je'el a biin yetel le jxiib'o? Letie' tu nu'ucaj: "Tene je'el in biine".⁵⁹Bey tuno' letio'be tu tuuxto'ob Rebeca u ki'iko', yetel u palitzil, ti u tuusbeelil yetel u palitzil Abraham yetel tulakal le jxiibo'ob.⁶⁰Letio'be tu qui'qui't'a'anto' Rebeca, beya': "xiidzintzil, ca beetaquech maamail ya'abcach maaco'ob yetl a ch'i'ibalo'obe ca u ti'al linto'ob u jo'ol naaji ma'axo'ob p'eectiko'ob".⁶¹Ca tune' Rebecae' li'iki, letie' yetel u palitzilo'obe tu nat'ajo'ob le camello'obo', yetel biino'ob tu paach le jxiibo'.⁶²Beorae' Isaac taan u cuuxtal ti le Neguevo', yetel taan u su'ut ti Beer Lajai Roi.⁶³Isaac jo'ok'an u ti'al u tuucul ti oca'an kiin. Le ca tun letie' tu pa'acte' yetel tu yilaje', ¡yaan camello'obo' cu taalo'ob!⁶⁴Rebecae' ca tu yilaj, yetel ca tun tu yilaj Isaace', letie' j e'em ti le camello'ob.⁶⁵Letie' tu yalaj ti le palitzilo': ¿Maax le maac cu xiimbal te'e c'aaxo u ti'al u c'aot'ko'ono'? Le palitzilo' tu nu'ucaj, letie' in dzu'ulil. Bey tune' letie tu ch'aj u booche' yetel tu pixaj u yich.⁶⁶Le palitzilo' tu tzi'icba'ata ti Isaace' tulakal ba'ax tu beetajo'.⁶⁷Bey tuno' tu biisaj x Rebeca tu chuybil naj x Sara u maama, yetel ca j dzo'ok u beel yeetel. Letie' jach tu yaabiltaj. Bey tuno' utzchajik yool ti u quiimic u maamao.

Chapter 25

¹Abraham caj tu cha'a u lac u tul u yatan u Ka`abae Cetura. ²lela ka yamcha u pali Zimram, Jocsan, Medan, madian, Isbac, yetel Sua. ³ Jocsan ka ta'atatab men Seba yetel Dedan, u chi'ibal Dedane le'loba Asirioilob, Letuseo, yetel Leumeoilob. ⁴u chi'ibalilob Madian leloba Efa, Efer, Hanoc, Abida yetel Elda tu lakal le jeloba u chi'ibal Cetura.⁵Abraham kaj tu la tza'a ti Isac tu la'aka ba yamti. ⁶ baxe ti u palalil ya'amcha yetel uxk'eche chen tu tza'a si'ibaliti'o kach ku'sha'an ka tu tuxtajo'o na'ach ti tu pali Isac.⁷Abraham cu'xlaj 175 ja'abilo'ob. ⁸Abraham tu cha'a u tzoc u ji'ik ka kimi ti um pee ja'abil jach ochben, kaj bis'a iknaj u yet katalilo.⁹Isac, yetel Ismael u palilo tu mu'coo tu actanil Macpela, tu lu'umi Efron, u palil Zohar le ku ya'ala Hitita lela na'ach ti Manre. ¹⁰ le lu'umo'oba Abraham tu ma'ana ti u palalilo'ob Het, te tun mu'uk Abraham yetel u yatan Sara. ¹¹ kaj tzo'ok u ki'mi Abraham Yumtzil ca'atu qui'quita'anta Isac, u palil, Isactune kajla na'atz ti Beer lajai roi.¹²leloba u palili Isamael, u palil Abraham yanchanti yetel Agar Egipciai u a mejail Sarah tu tza'a ti Abraham.¹³lela u ka'aba u chi'ibalil tu la'aklo palilo Ismael t u tzo'olani Nebaiot (lela u ya'ax pali Ismael), Cedar, Adbeel, Mibsam. ¹⁴Misma, Duma, massa. ¹⁵Hadar, Tema, Jetur, Nafis, yetel Cedema. ¹⁶leloba leti tu laka u pa'alil Ismael, lela leti u kaba'o je'bish shan lu'umilobe yetel u ca'atalilo; 12 u palilo ajawilo¹⁷Ismael yamchati 137 jabilo'o ka ki'imi ka mu'uki ka'abisabi ikna u chi'ibalilo. ¹⁸leti'obe kajlajo tac tu lu'umi Havila tac Shur, lela natz ti Egipto ti'ia la bimba Asiria, letiobe kaj'lajo yetel u we'eelobe ti um pee jetztambali yetel u we ma'acob.¹⁹lela leti le balo uch ti Isac, u palil Abraham, Abraham su'ut u ta'atai Isac. ²⁰Isac yamti 40 ja'abiloo ti ka tu tzo'ocubel yetel Rebeca u hija Betuel(lela Arameo de Padan Aram) u ki'ik Laban Arameo.²²Isac kaj payalchi'ina ti Yumtzil yo'olal u yatam men let'ie na'an u palil, yumtzil tun kaj tu nu'ukaj u payalchi Rebeca tun kaj yamcha u palil. ²¹le palalo'oba caj jo'ok u ba'ate'elo ichi ti,leti tune katu ya'ala ti Yumtzil beya: ba'axten ku yochu ti te'en la bax beya, caj tu ka'ata ti Yumtzil yosela²³Yumtzil kaj tu nujka ti beya: yam ichil a jobnel ca'a p'eel mu'uch cajob ta'an tun u ba'atelo le chen chi'ikobe u tu'ule jach yan u yamtal u mu'uk le su'cumchi'lo yan u meyatic le i'tzintzilo²⁴le caj kuch u ki'inil u si'isaji Rebeca mejen iicho'ob. ²⁵lej yax si'iijo jun tu'ul chakxique'en paal piim u tzo'tzel tu laaka u winkil kaj tu ka'abata Esau. ²⁶kaj tzo'octune ka siij u yiitzin u mach'muba tu tunkuy Esau tzab u ka'bae Jacob, Isaac yamti 60 ja'bilo ka yamcha le palalo'oba.²⁷le palal'oba nucchajo'ob Esau ka su'ut u tu maac tzo'onnali, yetel ka'ashimaqui, baxtune Jacob let'ie juntul maac jetzenac utz u jilic u patal tu yo'toch. ²⁸Isaac jach u ja'abitma Esau men ku jantik le alaco'ob ku kimsik, Rebeca leti'e u ja'abitma Jacob.²⁹Jacob un peel ki'ine ta'an u cha'aquik janal kaj kuch Esau jach wi'ii tzoque kana'an. ³⁰Esau caj tu ya'ala ti Jacob tze'enteni yetel a ch'acalo te'ene jach ka'ananen le betiktune ta'an Edom.³¹Jacob caj tu ya'alati yax ko'oten a yaxpalil. ³² Esau ka tu ya'ala te'ene taytak in ki'mi bax u ti'a teen yaxpalilen?. ³³Jacob ka tu ya'ala ti jalach t'ant teen bejela'e je'el a dzo'ocbesic le ba'ax ca wa'alico, Esau ka tu jalach t'antaj ti bey uch u conic ti Jacob u tojol u ya'ax palilo. ³⁴Jacob tu'une tu dzaj'ti Esau waaj yetel u janilil lenteja, ka tz'ook u janal yetel u yukule kaj li'ike ca'j bi'ini, bey tun uuchic u ku'ulpackuntik le u bo'olalil u yaxpalil.

Chapter 26Ta'a tun un peel no'ojoch wi'jil,te'e lun'moo' junnpay le' yaax ta'alo'tu` kiinil Abraham,Isaac bin tuux yan Abimalech, u ajawil filisteos ti' Gerar.

²Je'etun Yunntzile chiikpaj ti' ka' tu ya' ayajti:maa bin Egipto,kuxle'en te' lun'um kin waitechoob. ³Ba'aten huay tie lun'ma' tene' kin huantal ta' weetel kin tsiits ja`kech,tuumen ti' teech yetel a chi' ibalo'ob ken in dzae tulaakle lu'uma'beyo' quin dzoc'ocbesic in seeb chi' ti Abraham a taata.⁴Teen kin yaa'kun tik a chi'ibal'ob jee' bix ya'abil le eeko'ob tej ca'ano', yan xan in dzaik ti'ob tu' laakal le lu'mo'oba'. Yo'olal a chi'ibal'ob ti' tu laakal yookol cab yan in tsiits ja'co'ob.⁵Teen kin meetkela' tumen Abrahane' tu'yuuba'j in ta'an tu yoc'saoltaj' ba'ax tin wa'alaj ti'e' in tzolbe'en t'aano'ob, in tuuchi' t'aano'ob, in wa'almaj t'aano'ob yeetel in ca'anbesajo'ob.⁶Isaac tuune' j p'aat Gerar.⁷ Le aj kaat chi'ita'ab ti' tumen u j cajnalilo'ob yo'olal u yaatane' ka'a tu yaa'laj: letie' in kiik. sahakil u yaal u yatan, tumen tu tukultaj', le maacob wueya' ju kiimskeno'obe' tial u chi'iktenoob Rebeca tumene letie jach ki'ichpan.⁸ Dzoole' Isaaque' tzuu yaantal uuch te'elob Abimelech, u' ajawil filisteos, kaa ma'ansaj yiich tu' calom iikil.tu yiilaj Issaacque' taan u' baaytic u yayan Rebeca.⁹Abimelech tu ta'naj' Isaac ka' tu ya'lajti', ilawile' letie a watan, baax ten ta waa'alje' in kiik? Isaac tialaj' tumeen tin tukuktaj yan maax ju' kiimskenee' tial u chi'ik in watan.¹⁰ Abimelech tu ya'laj ti'; baax tza mentik toon beeya'? , ju' veyta' wa' maax ka' chi'ilac yetel a watan'ne', te'eche dza' ta'asic lo'obil ichilo'one' . ¹¹Abiimelech tu a'alal tie kkaajo' ma'ax kun c mach ke ma'ac wau u yatanee' jach tu ja'jile' ;xot'ku k'iinil u ki'mil.¹²Isaac pakalnaj te' lun'mo' ka'joochnaj cien u teenal ichile ja'abo' tumeen Yunntzile tu tsiits ja'.¹³Le' ma'aca' sen' ayik'alchaji ka'a nohochajil.¹⁴ Isaacque' yan yaj' tamano'ob ti, wakax yetel uj laak' tsiiloob. Le filisteosoobo' ka'atu ts'iiboltoo' Isaac.¹⁵Be'elae tu lalaakal le' che'enoob poot men u k'oos in taata Abraham tu ki'inile' le filisteosobo' tu xulso'ob ka' tu but'oob yetel lun'um.¹⁶ Abimelech tu ya'jla'jti' Isaac; xeen na'achil ti to'on tu' men'teche' jach yan'tech nojocj paj'talil ti' to'on. ¹⁷Tun' Isaaque kaj' heetz tu taax koom lu'umilo'ob Gerar, ti kaj'laji'.Tu ka'aten Isaac tu ja'adzaj le ch'e'eno'ob jola'ano'ob tu kiinil u taataa Abraham. Le filisteosoobo dzook u kiimil Abrahamne' tu xulsoob un poot le ch'e'no'bo'. Isaac tune' tu tza u ka'aba' jeex dzabanil tumen u taataae.¹⁹Le u' palitziloob Isaac tu jolico;ob jun pel ch'e' en te tax koom lu'unmo' ka'aj tu kaxto'ob un p'eel sayab. ²⁰Lej kalan tamanoob te Geraro' ba'atelnajo'ob yetel u kala tamanoob Isaac ka'a tu yaljo'o beya'a; Le ch'e'na' tial, ka' tun tu dza' Isaac u ka'abae Esek,tumeen dzu' ba'teiloobi'.²¹Le tun tiobe tu jo'loob u la'a ch'e'en, kaj ba'teinajobi', Isaac tune' ka' tu dzaj u kaabae Sitna.²² Isaaque lu'uk teelo' ka' tu jo'loob u la; ch'e'en, teelo' ma'a ba'teinajoobi ka' tu dzaju ka'abae' Rehobot ka' tu ya'alaj; beelae Yunntzile' dzo'oc u coochquintic u cuuchil ichilo'on tial ayikaltaltal wey lun'me'.²³Dzoole Isaaque naac Beerseba.²⁴ Yunntzil chikpati tie aak'abo ka' tu yajla'ti; teen u Ku Abraham a taata'. ma' chiik sa'jakil teene' tianen ta' wiknale' yan in tsiits ja' kech, yan in ya'a kuntik a ch'i'ibal yo'lal in palitzil Abraham. ²⁵Isaac tu li'isaj un pe'el u multuunil kultaj ka' tu ta'naj u ka'aba' Yunntzil. Teelo' ti' tu je'edza' u cu'uchil wenli,u palitzilo'obe' tu ja'adzoob u la' ch'e'en.²⁶Abimelech bin ta'ak Gerar yetel Ahuzat, u aj bisajbaa, yetel Ficol u aj ba'atelo'ob.²⁷ Isaacque tu ya'alaj ti'ob: baaxten ka' taleex tu'ux yaneen? ma' p'ekmaeneexi' ta' tuxteneex naach ti' te'ex²⁸Leti'obe' tialjoo';To'one' dzo'k inwilik jach sa'as pactiic Yunntzile tian tin wuetele'. ka'a tun a'alje ka'anan u yantal un p'eel nup t'aan ichiloon. Cha'ex j'mentik un p'eel ta' wuetel,²⁹teche' ma' ten a beet to'on mix jun p'eel kaas,je'ex ton ma'c beetech ka'ase, to'one' uztzon ti' teech,maac tu'uxtech naachi yetel jetze'l olal. jach ja'aje'te'eche tsiits ja'tanech tu men Yunntzil.³⁰Bey tunno'Isaaque' tu beetaj jun p'eel nojoch kiinbesaj,ti'olaloob, leti'obe' jaano'ob,ukulnajo'ob.³¹ Liik'ob ha'atzcabil ca' jalach t'aanajo'ob tu baatzilo'ob, dzo'le ka; luk'o'obi, ka' bino' yetel jetzel o'lal.³²Laili'ti'le kiino'u palitzilo'ob Isaac k'ucho'ob ka' tu ya'aljob yo'ole ch'e'enob tu'ja'adzoob,letiobe' tu ya'aljoob;dzook kaxtic ja'.³³ Isaac tunne tu dza' u ka'bae ch'e'eno' Berseba,u ka'abae noh kaahjob, tac bejla'e'.³⁴Le ca tu chucaj cuarenta u ja'abilo'ob Esaue'dzo'oc u beel yeetel Judit u ch'upaalij Beri leetie Hitita,veyxan Baemat, u ch'upaalil Elon Hititaxan.³⁵ Letio'ob ta'as tuukulil ti Isaac veyxan ti Rebecaa'.

Chapter 27

¹cu tzo'kol u jach nojoch macta tun Isaac pa'at ma tu pa'akat ka tu ta'ana u yax palil Esau, let'ie ka tu nu'uka t'anen taa'ta. ²Isaac tu ya'alaj : jebix ka wilic dzoc in sen chi'i'jil ma in wojen bax ki'im chen quinqueni³let tun o'olale in kaat ca a bis a julubo'ob yetel a x-p'unchej kaax yu ti'al a dzonik jun tu'ul ba'alche. ⁴meet ti te'en u peel janaj bey hach ki in wuyic beyo chen tzokok in jamque quin tzaic tun in qui't'aan tech bey maili quinqueni.⁵ba'ale Rebeca tu yu'uba tu lakal baax tu yaala Isaac tu palil Esau, ka tun bin Esau u kaax u qui'ims wa bax balche'i u tial u ta'aata. ⁶Rebeca ka tu ta'ana Jacob u palil ka tu ya'ala ti tim wuya a ta'ata tun ta'aan yetel Esau a su'cuum ka tu ya'ala ti. ⁷t'axtiten baalcheo beet ti ten baal in jante u ti'al ka in tzaa teech in qui t'aan tu taan Yuumtzil bey ma'ili quin'quena.⁸bey tuno in paal uy ma'alo le bax quim walic ti teech. ⁹xeen ca wil tuux yan u mu'uccho le taa'amanobo ka tasik u t'ial in bee'tic le jaana tila ta'ata le jach qui u yu'uco. ¹⁰teech tun biin a bis ti' u ti'al u jamte beyo cu tzaic teech u qui' t'aan ma'ili quiimque.¹¹Jacob ka tu ya'ala tu'u naj Rebeca: "in su'cune le'ti'e jach pi'in u tzo'otzel te'ene maa.¹² wa in ta'ata ku t'ta'al cabtiken tac u kaj joltiquene, bin u tuqle chen taan in tusic, bey tuuno' lob taan bin in kam tu jeel qui t'aan.¹⁴u nae ka tu nuu'kaj ti: in paal, le loolob t'aan lu'ubuk tin wo'ko tech beet le bax quim walictecho taax teene le t'aamanobo.¹³ bey tuune j Jacob bine' ka tu taasaj le mejen tamano'ob ti u na, le'ti'e ca tun tu meeta un pee janal bey jach ki u jubic Isaac.¹⁵Rebeca ca tu'un tu ch'aa tu najil u no'ok Esau u yaxpali caj tu tza'a u buquinte Jacob le itzin'tzilo. ¹⁶let'ie katun tu ch'aa le u tzotzi le taa'manabo ka tu tza'a tu cab yetel tu'ux na'an u tzotzel. ¹⁷ka tu'un tu tza'a le kikil janaj yetel le wa tu cab u palil Jacob.¹⁸Jacob ca biin in u ta'taae ca tu yaala ti: t'aata ka tu nuke ka tu ya'ala wayanene mashech ichi katul in palili?. ¹⁹Jacob ka tu yaala ti u ta'ata ten Esau a ya'ax paal tzoc in beetic bix uch a waicten, ku'ulen tunka jamquec le baalcheo tin ki'imsa ka tza'aten a qui' t'aan²⁰Isaac ca tu ya'ala tu palil: bix uch kashantic jach seeb le ba'alcheobo; le'tie ka tu ya'ala ti: Yuumtzile tu tza'a ten. ²¹Isaac ca tu ya'ala ti Jacob: natzaba teen cha'a in t'al kabtquech u t'ial in wojetic wa tu jajil tech in palil Esau wa maa.²²Jacob katu natzuba ti Isaac u ta'ata, Isaac ka tu ma'ache ka tu ya'ala: u t'aane u t'aan Jacob baxe u k'abe u k'ab Esau. ²³Isaac ma tu'un tu k'aota men u k'aabe u k'ab Esau, Isaac ka tun tza ti u qui'tan ti.²⁴ca'a tu ca'akaatchitaj ti jach wa ja tech in pali Esau? Jacobe ka tu nujka teem. ²⁵Isaac ka tu yaa'la ti: tax tun ten le jamlo ca in jante le ba'alcheobo ka in tza teech in qui't'aan, Jacob caj tu tza'a ti le janlo ka tu jamta, Jacob ka tu t'asa ti vino ka tu yu'uk'a²⁶cu dzo'ocole' tu ya'ala ti' naatzabaa in paal dzu'dzeni. ²⁷Jacob ca tu natzajubaa u ti'al u dzu'utze Isaac ca tu yuudzbenta u bo'ok u n'ooc ka tu ya'ala ti: tu jaa'ji'lela u qui'boquil in paal, bey u qui'iboquil jum p'eel kaax, qui't'aanta tu men Yuumtzile²⁸/v 28 Yuumtzil kao cha'atech u j'ail le ca'ano yeetel u asab ma'alobil u joochilo'ob le lu'umo ya'ab trigo yetel ya'ab vino²⁹ya'ab maaco'ob biin u meyaj techo'ob yetel yaab mu'uch caa'job biin xolaco'ob t'anta'aco'ob, mec t'aant a laaktzilobo xolaco'ob ta taan, le maaxo'ob biin loolob t'antiqueche biin lolobt'antaco'ob, le maax'ob biin qui t'antiqueche biin qui t'antaco'ob.³⁰pelac Isaac tzuc u qui't'antic Jacob, bey s'aan Jacob tantic u jo'ko tu taan u t'aata Isaac, ka suu'naji Esau tu dzon. ³¹leti tun xane' ka tu beeta ki'iki janaj ka tu t'asa tu t'aata ka tu ya'ala ti: t'aata likem ka a jant le balcheo tu kimsa a palil ca dzaa teen a qui t'aan.³²Isaac u t'aata ka tu y'aala ti: mashech? ka tu y'aala ti a yaxpaal Esau. ³³Isaac seen jaac u yool ka tu y'aala: maax tun dzon le ba'aalchebo ka tu t'asa ten ka tin jamta ka ti tzaa ti qui' t'aan ti beyo p'aat in qui'tanma ti³⁴ka tu yu'uba u t'aan u t'aatae ka ok'onaji jach yaa ka tu yaala tu t'aata: "t'aata qui' t'anten xani in t'aata. ³⁵Isaac ka tu yaala ti: a su'cuum ta ti ten ka tu tu'usen tu tzeela tech a qui' taanEsau ka tu y'aala: let olal ma' cunel u ka'aba'intic Jacobi, dzoc ca'ateen u tusiquen, t'aanile' tu luksaj teen u tojol j yaax paalil, bejlae dzoc u luksic teen

Chapter 28

¹Isaace' tu t'aanaj Jacob, tu qui'iquit'antaj yetel ca tu tuuxta: "ma' ch'a'aik a watan ti u co'oleli le cananeoso'obo.²Li'iken, xe'en Padam Aram, tu yotoch Betuel, u taatae a maamae, ch'a'a a watan te'elo, ujtu u x chu'up paalil Laban, u su'ucun a maamae.³Yumtzil yaan Tulaacal u paajtalil ti'o' cu qui'qui't'antech, u beetech bey jun cuul che' yaan j'aal ja' cu yantal ya;ab u yiche' yetel u ya'abachcu'unsech, u ti'al a cu'uchu a beet ya'abach ca'ajo'ob.⁴Letie' u dza'atech u qui'qui't'ani Abraham, ti tech yetel bey xaan u ti'al a ch'i'ibalo'ob. u ti'al ca ti'alinte'ex le lu'um tuux ca'aja'nexo', le tu dza'a Yumtzil ti Abraham.Bey u'uchic u tu'uxta Jacob meen Isaac. Jacobe' biin Padan Aram, ti Laban, u paalil Betuel le arameo', le su'ucuni Rebecae', u maamail Jacob yetel Esau.⁶Beorae' Esau tu yilaj u qui'quit'anta' Jacob meen Isaac yetel tu tu'uxta Padan Arame', u ti'al u ch'a'aik u yatan ichil u co'olelil te' cu'uchilo'. Letie' tu yilaj u qui'quit'antameen Isaac yetel bix u'uchic u kuben t'anta'al ti: "Ma' u dzo'ocol a beel yetel miix jun tuul co'olelilo'ob Canaan.⁷Esau tu yilaj bey xaan biix Jacobe' tu beetaj ba'ax tu yalaj u taatae yetel u maamae, yetel biin Padan Aram.⁸Esau tu yilaj ma' tu yool u tatae u x co'olelilo'ob Canaani.⁹Bey tuno' letie' biin ti Ismael yetel tu ch'aj, u laak' u yatan, u k'abae Mahalat, u x chu'up paalil Ismael, u paal Abraham, u quic Nebaiot, jee biix u yatane.¹⁰Jacobe' jo'ok ti Beersebae' ca biin Haran¹¹Cu'uch ti um p'eel cu'chile'yetel ca p'aati tulaacal le aacabo', tumen le ki'ino dzo'ok u chiinil. Letie' tu ch'aj un p'eel tu'unich te cu'chilo', ca tu dz'aj tu yaanil u pool, yetel ca chilaj te cu'uchilo u ti'al u wene'¹²Letie' tu waya'cta yetel tu yilaj un p'eel eeb t'alacbal liiksa'an yo'okol le lu'umo'. U witzile cu cu'uchul taac le caano' yetel le u angelo'obo Yumtzile' cu na'calo' yetel cu yemelo'ob yo'okole'.¹³Je'e tuna', Jehova ti'an walacbaal yo'okol letie, yetel tu yalaj: Ten Yumtzil, u Ku Abraham a taatae yetel u Ku Isaac. Le lu'um tu'ux chilicbalecha', tene' yaan in dz'aik ti tech yetel ti a ch'i'ibalo'ob.¹⁴Le a ch'i'ibalo'oba beyo' je biix le ma'ayi le sa'am lu'umo' yetel yaan a ki'itpajal naach ti j chikin, ti j laakin, ti j xaaman, ti j noojol. Ti tech yetel ti a ch'ibalo'ob tulakal u laak'tzilo'ob le lu'uma yaan u qui'quit'anta ta woolal.¹⁵Je'el te'la, Ten yaanen ta wetel, yetel yaan in ta'aquiquech je'el tuuxac' c'aj xi'iqueche'. Yaan in taasquech tuca'aten te lu'uma', tumen ma' tin p'atech. Ten quin beetik tulakal ba'ax in seebch'itikte'echo'.¹⁶Jacobe' j aaji ti u wayake' ca tu yalaj: Jach tu jaajile Yumtzile ti yaan ti le cu'uchila' yetel tene' ma' in wojel caachi.¹⁷Letie' tu ch'aj sajakil ca tu yalaj: "¡Le cu'uchila' sen quili'ich way! le'ela jach u yotoch Yumtzil. u Jo'ol naaji le caano'¹⁸Jacobe' liik jach tu ja'atzcabil u laak kiin ca tu ch'aj un p'eel tu'unich meyajnajti u ti'al u kaan jool. tu liiksa jee biix un p'eel ocom pake' ca tu wecaj aceite yo'okol.¹⁹Letie' tu dza' u ka'aba'inte le cu'uchila' Betel,ba'ale u ka'abae le caajo' ca'ache' Luz.²⁰Jacobe' tu yalaj un p'eel jalach t'aan beya: "Wa Yumtzil cu biin tin wetele' yetel cu canantiquen ti le beel tu'ux quin ma'ano', wa ca dza'aicten ba'al in jaant bey xaan ba'al in bu'ucbese,²¹ca su'unaquen toj in wool yetel cu u lo'ojen u ti'al in cu'uchu tu yotoch in taatae, le Yumtzil tuuno' biin in kuintej. ²²Le tuunich dzo'ok in dzaiic bey ocom pakila' biin otochquinta'ac tumen Ku. Ti tulaacal ba'ax ca biin a dzaa ti teen, jach tu jaaji yaan in su'utic le u diez jaatzalil ti tech

Chapter 29

¹tune' Jacobe' biin ti u tuusbelil ca cu'uch ti u lu'umilo' le ma'aco'ob cuuxano j chikiino'. ²ca tu yilajun p'eel che'en ichil le caaxo', ca tu yilaj o'oxp'eel mu'uch tamano'ob ti'anon te' na'dzilo'. Tumen ti le cheeno' letio'be cu dza'ico'ob ja'ti le mu'uch tamano'ob, le tunich yaan yo'okol le chi'i le cheeno' jaach nojoch. ³tun tulakal le mu'uch tamano'ob dzo'ok u mu'uchtalo' te'elo, le j caanan tamano'ob cu balaaco'ob le tunich ca'alik le che'eno, yetel tune' cu dza'ico ja' ti le tamano'ob, yetel tune cu dzaico'ob le tunich tucaaten yo'okol le chi'i le cheeno', cu su'utco'ob tu cu'uchil.⁴tu yalajtio'obe: " In sucu'uneex, ¿tuux a taalex? Letio'be tu yalajo'be: "To'one haranilo'on. ⁵tu yalajtio': ¿A ca'alo'oleex teex Laban u paalil Nacor? Letio'be tu yalajo'be: "C kaj ool" ⁶tu yalaj: ¿Letie' ma'alo'ob ya'ani? Letio'be tu yalajo'ob: "Letie' ma'alo'ob ya'ani, iil telo', Raquel u x chu'up paal tu taal yetel le tamano'obo.⁷tu yalaj: "Pa'acte, u chu'umukil le kiino'. Ma' u orae' u mu'uchta le tamano'obo. C'aabet a dza'icti ja' ti le tamano'obo, ca tune biin u ti'al a biise'exo'ob janal. ⁸tu ya'alajo'ob: Ma' tu paajta dza'icti ja' yaan paatic u cu'uchul tulakal le jmu'uch tamano'obo. Le j xiibo'obo ca tune cu balaaco'ob le tunich pixiic le ch'e'eno', u ti'al ca dza'ictio' ja' ti le tamano'ob.⁹Jacob taan u t'aane' yetel letio'obe, Raquel taal yetel u tamano'ob u taatae, tumen letie' cu cana'antiko'ob. ¹⁰le ca tu yilaj Raquele', u x chu'up paalil Laban, u sucu'un u maamae, le tamano'ob Labane', Jacobe' biine, ca tu balaacta le tunich pixiic le ch'e'eno', tu dza'aj ja' ti le u mu'uch tamano'obo Labane', u sucu'un u maamae.¹¹tu dzu'udza' Raquel ca'aj c'aan ooko'naji. ¹²tu yalaj ti Raquele' u laak'txilen a taatae, u paalen Rebeca. ca tune' biin aalcabil u tzicbal ti u taatae.¹³ca tu yu'ubaj Labane' le ba'alob cu yalaj ti yo'olal Jacobe' u paal u iidzin, letie' biin aalcabil u ti'al u c'aame', tu mec'aj, tu dzu'udza, ca tu biisaj tu yotoch. Jacobe' tu Yalaj ti Labane' tulakal le ba'ala. ¹⁴tu yalaj: " Teche' jach jaajil baqueech yetel in bak'e'ech. Ca tune' Jacobe' p'aat yetel nadz' ti un p'eel mees.¹⁵tune' Labane' tu yalaj ti Jacob: "Tumen teche' in laak'tzilech", ¿c'aabet tuun a meyajtique'en tio'olal miixba'al? a'al teen ¿biix kiin in bo'otilktech? ¹⁶labane' yaan ca'a tuul u x chu'up paal. Le u k'a'aba le kiik'tzilo Lea, u k'a'aba le iidzintzilo' Raquel. ¹⁷yiicho'ob Lea jach muun, ba'ale' Raquele' sen qui'ichpam. ¹⁸jach u yaacu'unma, be tuno' tu ya'alaj: " quin meyajtiquech siete ja'abo'ob tu yo'olal Raquel, le u chichanil a x chu'up paal.¹⁹tu ya'alaj: "Jach ma'alob qui in dza'ik ti tech, ma qui in dza'a ti tu laak' jxiibi. P'aaten ti wetel. ²⁰tune' Jacobe' tu meyajtal Raquel tu yo'olal siete ja'abo'ob, u ti'al letie' bey je biix chen u p'iit kiino'obe, tu yo'olal le yaacuuna yaan ti letie'.²¹tune' Jacobe' tu ya'alaj ti Laban: "Dza'aten in watan, tumen dzo'ok u chu'ucpajal le kiino'ob u ti'al in dzo'okolin beel yetel letie'. ²²tune' Labane' tu jun mu'uchta' tulakal le j xiibo'ob te' cu'uchilo' ca tu beeta' un p'eel nojoch kiimbesaj.²³le aakabo', Labane' tu ch'a'a Lea u xchu'up paale' ca tu bisajti Jacob, ma'ax wen yetel letie'. ²⁴bey xaan tu siaj ti Zilpa u paalitzil u ti'al Lea je biix u paalitzile. ²⁵ja'atzcabile' u laak kiine', tu yilaj ¡Lea!, Jacobe' tu ya'alaj ti Laban: ¿ Ba'ax le ba'al dzo'ok a beeticte'eno? ¿ Ma' tin meyajtech tu yo'olal Raqueli'? ¿ Ba'axten tun ta tu'usen?.²⁶tu ya'alaj: "Ma' su'uc ichil toon dza'ic u chichan x chu'up paal taanil ti u quitzilo'. ²⁷u semanail u dzo'kol u beelil le je' el x chu'up paala', quen dzo'oke' quin dza'icteh beey xaan Raquel u ti'al u laak' siete ja'bo'ob ca meyaj ti teen.³⁰tu betaj beyo', tu chu'ucpesaj u semanail Lea. Ca tun Labane' tu dza'a ti Raquel u x chu'up paal beey xaan jee biix u yatane. ²⁹beey xaan tu dza'a ti u x chu'up paale' Raquel u paalitzil Bilha, u ti'al u paalitzil. ²⁸tuno' Jacobe' dzo'ok u beel yetel Raquel beey xaan, Ba'ale letie' jach tu yaabiltaj Raquel tu maasil ti Lea. Ca tune' Labane' tu meyajta Laban u laak siete ja'abo'ob.³¹tu yilaj ma' yaabiltaan Leae', bey tuno' letie' tu beetaj u yo'omcha'ja, ba'ale Raquele' ma' tu paajta u yantaal u chan paal. ³²yo'omcha'aje ca siijilti un tu j xiibil paal, ca tu dza'a u ka'abae Ruben. Tumen letie' tu ya'alaj: "tumen le Yumtzilo' tu yilaj in yaa oolal, beorae' in wichame' yaan u yaabiltiken.³³tune' letie' yo'omcha'j tu ca'aten, ca tu dza'a untul j xiibil paal. Letie' tu ya'alaj: "Tumen Yumtzile' dzo'ic u yu'ubic ma' yaabilta'aneni, Letie le olale' tu dza'aten le paal beey xaano', letie tu dza'a u k'abae Simeon. ³⁴tune' letie' yo'omcha'j tu ca'ateen, ca siijilti untul paal. Letie tu ya'alaj: "Beorae' in wichame' yaan u juun mu'uchtaal ti teen, tumen oop'eel j xiibil paal dzo'ok in dza'cti letie. Ca tun tu dza'a u k'abae Levi.³⁵Letie' yo'omcha'j tu ca'ateen ca siijilti untul j xiibil paal. Letie' tu ya'alaj: " Bejlae yaan in qui'quit'antik Yumtzil". Le olale' Letie' tu K'abainta Juda, ca xu'ul u dza'ic paalo'ob.

Chapter 30

¹Le ca' tu yilaj Raquel ma'a tu dza'baj paalal ti'Jacobe'Raquele tu tsi'iibolta u kiik. Leetie tu yaalaj ti Jacob:dzaaten paloob wa'a mae quin qiimi'.²U dzi'ikil Jacobe' tu ye'leel tu yo'okol Raquel,ka' tu ya'alajti; teen wa' yaanee tu kuuchil Ku kin taak u yaantal a paalil?.³Leti' tuune' tu ya'alaj ti'; Ile'je'elin xkoos Bilha. Wenen yetel tzaj ku siis paal tin piix teene ka' hanacten paal tu yoo'laj.⁴Veytuno' ka' tu dza' ux koos Bilha u yaatan'te Jacob tunne wen yetel.⁵Bilha tu siisaj u tul paal ka' tu dzaj'ti Jacob. ⁶Raquele' a tu ya'jlati; Kue' tzu yuuken. Jach tu jajile' dzu yu'ukin ta'an, dzo'oc u dzicten un peel paal.Le'oolal tun'nee tu ka'bayta' Dan.⁷Bilhae ux koos Raquele' tu dza'a u laak paal ti Jacob. ⁸ Ca tu ya'alaj Raquel; Yeetel nojoch muuk dzin baateil yetel in kiik y tee, veychajen. Letie tu dza' u ka'abae' Neftali.⁹Lea, ka' tu yiilaj dzu xu'ulu u dzik paalal Zilpae ka'a tu cha'aje, ka'a tu dza u yaatant Jacob.¹⁰Zilpa ux koos Lea tu dza'a junpeel paal ti Jacob.¹¹ Lea kaa tu yaalaj; leela' nojchu yuztzil,ka' tun dza u ka'abae Gad.¹²Zilpa tuun ux koos Lea tu dzaj u la'a paal ti Jacob. ¹³Lea tu ya'alaj; "!jach ki'imac in wool! bejla'e le'x co'lelo'obo' yaan u yai'coobten ki' a wool" ka'a tun tu dza'a u ka'abae Aser.¹⁴Rubene' jbin tu kiinil u jo'ochol trigo ka'a tu kaxtaj te'e k'aaxoob un kul xiu u ka'abae mandragoras ka'a tu ta'saj tiu na' Lea. Raquel tuune tia'laj ti Lea;dza'aten wuaj jaipe'el u yiche' mandragorasob tu kaxtaj a paalilob.¹⁵Ka' tu ya'alaj leti' be'eya': le'ela' un be' cha beelti' te'ech dzaj to'kin wiichan? be'elae a ka'at a tze'eltan u mandragoras in paali xa'an? Raquele ka' tu ya'laj: ¿yan wa tun u we'nel ta wuetel tie a'kaba' tu heel lu mandragoras in paalil?¹⁶Jacob bin chuunk'iin te' k'axo'.Lea jook u ch'au beel,ca tu ya'ala jti;ka'abet a weneh tin weetel tie aak'aba',tumeen dzo'ok in majan maniquech yeetel u madragoraob in waal. ¹⁷Jacobo ka'a ween yeetel Lea le a'kabo'. Kue' tu yu'ubaj Lea,ka'a yo'onchajl ka' tu dza' ti Jacob u cinco paal.¹⁸ Ca tuun tu ya'alaj Lea "Kue' dzu bo'otken, tumeen ti' dzaj in xkoos ti'in wiicham" ka'a tu dza' u kaaba' Isaacar.¹⁹Lea ka' yo'onchaj tu ka'aten tu dzaatij Jacob u seisu paalil.²⁰Ca tu ya'alaj Kue' tu dzaj teen jun p'eel ma'alob siibal. Bejelae in wiichame yaan un tsiiken tumen dzo'ok in dzi'c seis palalti'. ka'a tu dzaj u ka'aba' Zabulom.²¹ O'olej yanchaj jun tuul xch'upal ti ka' tu dzaj u ka'abae' Dina.²²Ku jka'aj Raquel ti ka'a tu yu'ubaj. Le'ti Ku' me'nt u yo'omtal.²³ Letie tu dza'ti ya'ax paal. "Ku' tu ya'alaj: Kue' dzooc u tseelik in subtzilil". ²⁴Letie tu k'aabata' Jose tumeen: Yunntzil tzu tsaayten u la'a paal.²⁵Cu dzo'lu siijsiik Raquel Jose ka; tu ya'laj Jacob ti Labam: tuuxten na'achi tial u beytin bim tin wotoch tin lu'umil. ²⁶Dzaa teen in watanno'ob yeetel in paalal tumen tu yo'olalo'ob dzin meyaj'tkech, cha'an in biin tumen te'eche a woojel bix tin meyahtilakeech.²⁷Labane' tu nuc²⁸tajti': wa' beelaj dzin kaxtic utzil ti te'eche' dzo'oc in na'at ojeltique' Yunntzile' dzu' tsiits ja' ken ta'a wo'olal. Ka'a tu ya'alajti'; "A'al ten bajux a na'ajal kin bo'otech"²⁹Jacobot tuune' tu nuctajti: Teche' a wojel biix dzin meyajtikech, a wojel biix dzu'bin utzil tia wakaxool tin wo'olal. ³⁰Un bi'it yaan tech c'ach maa talkeni', bejela e' dzo'oc un jach yaabta',Yunntzile' dzu tsiits ja je' tu'x bin in meyje'. Be'lae ¿Ba'xa kin teen in ayikalkunsic' in wo'toch xan?³¹Ka; ti'alaj Laban; ¿ba'ax ken in bo'otech? Jacob tu nuctaj; teeche' ma;a ten a dza'aten mixba'a. Wa'a ka men'kej'el tin woolalj, te'ene' kin su'ut in tze'ent, in ka'laanta a wakxo'ob.³² Ch'a in in maan ichil a wakxoob, kin jo'os le tamnoob jombox'obo, yetel jonmjon bo'ox obo, ichil le' tamnoob boo'xo'obo, yetel le jo'jon box'xoobo' yetel u jomjon boxil le tamano'obo. Leela yetel ken a bo'oten.³³In ma'alob me'yaj kun a'ik, ken ta'akeche' a wiil in bo'olil. Le' ma'a joomjom boxe' wa' ma'a jo'jombox ichil le' box tamno'obo, wa ichilin tza'al yaa'ne' in woojol.³⁴ Ka'a tu yaalaj Labam; kin nu'ktic kaj ta'an.³⁵Ti'ile kiino Labane' tu pe'eksej tamno'ob xi'iboob ti'in ti'noob yetel le wui'wuidzo'obo,yetel tu lakle xchu'upil le tamno'obo le' jomjom moobo yetel le wui'wuidzo'obo, le yan un sa'kilo'obe, i tu la'akle bo'ox tamno'obe tu dza' tu k'ab u palaloob. ³⁶Labane' tu dza' ox'bel kim meyah le'eli' yetel Jacob. Jacob tuune' ba'at u meyajt u dzo'oc u tamano'ob Laban.³⁷Jacobe ka'a tu ch'aj un jeek' ya'ax koopo' tie almendro yetel ja'as, ka'a tu dziilaj u zac' te'e'lil, ka'a tu mentaj tie sac che'o ka'a chikpaj bey tian ichile'.³⁸ Le che' tun dzo'ok un tzi'ilko tu dza'a ta'anil tie tamno'obo, a'ktanti' u b'el tux cu tal u yukico'ob ja'. Letio'obe un mu'uch u ta'aloob uk'u'.³⁹Le' tamno'obo' much'lajo' actan le che'eo, ti' cu si'ijilu ya'aloobi wui'wuidzoob,jomjombox, yetel t'untuno'ob. ⁴⁰Jacobe' tu ja'tza' taman xchu'up, ka'a tu pactaj tu lak'le bo'ox tamno'obo yetel le wui'wuidzo'obo ichil u ya'alac Laban. Jacobo tu tseela u yalac'ob, ma'a tu xa'kto'ob yetel u tial Labani'.⁴¹Le taman muc'ka'noob tu dzik un ya'aloobe, Jacobe, ku dzic ch'e' tu cuuchil tux ku yalkaj ja' ak'tane ba'alcheobo', tial u ya'lankiloob i'chile ch'eobo'. ⁴² Letune ba'alcheo t'o'onanobo' ku tal tu yicnale' ma'a tu dzick ch'e a'ctantiob. Le ba'alcheb t'o'onanobo' ku ba'ata' ti Laban, le muc'k'anoobo u tial Jacob.Le wiinika' sen ayikalchaji'. Yanjilti' nu'kuch tamnoon, kooso'ob,ko'olelob yetel palitziloob xi'ibo' camelloob yetel burro'ob.

Chapter 32

¹Jacobe' biin tu beel, le u angeli' Yumtzile' tu ca'axtajo'ob. ² Jacobe ca tu yilajo'obe tu ya'laj: "Le je'ela u cu'uchil u naajil Yumtzil, le olale tu k'abainte' le cu'uchilo' Mahanaim"³tu tu'uchi'itaj wa jay tuul bisaj t'aano'ob tu taanil ti letie' ti u sucu'un Esau, tu caajil Seir, tu lu'umil Edom. ⁴tu tu'uxtajtio'obe: " Le je'ela le ba'ax can a wa'leex ti in yumtzil Esau: Le je'ela le cu yaalic a palitzil Jacob: Ti ya'anen caachi ye'etel Laban ti yaanen cachi ye'etel letie' taac bejlae. ⁵ya'anten wacaxo'ob, burro'ob, jun mu'uch tamano'ob, j xiibil palitzilo'ob, x chu'up palitzilo'ob. Tene' kin tuuxtictech a waaltech le je'ela in yumtzil, u ti'al in caaxtic k'aat oolal tu taanil a wicho'ob.⁶Le bisaj t'ano'ob su'unajo'ob ti Jacob tu ya'alico'ob: Bino'on tuux yaan a sucu'un Esau. Letie' taan u taal u c'amech, cuatrocientos j xiibo'ob yaano'ob ye'etel.⁷Ca tune' Jacobe' jach j'ak'yoo ye'etel tu ch'a'a yaab sajakil. Le olale' ca tu jaatza' le ma'aco'ob yaano'ob yetelo'ob ti tu ca'p'ee cu'uchil wene, beey xaan tu beetal ye'etel le mu'uch tamano'obo, le wacaxo'obo bey le camello'obo.⁸Letie' tu ya'alaj: "Wa Esau cu taal ti un p'ell cu'uchil wenela' cu beetik loob ti' u laak' cu'uchil wenel cu p'atale je e'el u paajtal u pudzu'ule.⁹tu ya'alaj: "K'u in taatae Abraham, K'u in taatae Isaac, Le Yumtzilo, maax tu ya'alajten: Suunen ti a caajtalil, ti a laak'tzilo'ob, tene' yaan in yabachcuunsique ¹⁰ma in najalma tulacal u chu'ucanil a wooli' ye'etel ba'alob a nu'upt'antma miix ti tulakal ba'alo'ob le dzo'ok a c'ubik a wool ti palitzil. Tumen che'en ye'etel in xo'olte' tin maansa le Jordano', beorae' yaan teen c'ap'eel cu'uchil wene'.¹¹k'aat ooltik, lojen ti tu k'aab in sucu'un Esau, tumen yaanten sajakil ti letie', ca taalaque', cu beet loob ti teen ti watano'ob ye'etel u paalalo'ob. ¹²Teche' ta walajteen: "Ten jach tu jaajil yaan in yaabachcunsiquech. Ten yaan in beetik a ch'i'ibalo'ob je biix u sa'am lu'umil le ka'anabo, ma' tu paajtal u xo'ocol tu yo'olal ya'abi.¹³p'aat te'elo te aakabo'. Letie' tu ch'a'a u p'iit ti le ba'alob yaan ti yete'elo jee biix un p'ell si'ibal u ti'al Esau, u sucu'un: ¹⁴x yuuco'ob, veinte j yuuco'ob, doscientas x tamano'ob yetel veinte j tamano'ob; ¹⁵xcamello'obo ye'tel u kaab iim yetel u mejenilo'ob, cuarentax wacaxo'obo, diez j wacaxo'obo, veinte x burra'ob, diez j burro'ob. ¹⁶cu'ubaj ti u palitzilo'ob jujun payil u mu'uchlo'ob. Letie' tu ya'alaj ti u palitzilo'ob: "Xeneex tin taanil", iilex ma u nadzal ichil jaatzili le mu'ucho'ob.¹⁷tu caansaj u yaax u palitzilo', tu ya'aljtie': "Le queen u naactan teech ye'etel u caax teeche in sucu'un Esaue' queen u c'aatch'iitiche': ¿Maax a yu'umil? ¿tuux ca biin? ¿maax u ti'alintik le ba'alche'obocu biino' ta taanilo? ¹⁸tune' ca wa'alicti'. letio'obe u ti'al a palitzil Jacob. Letio'obe u siibalo'ob tuuxtaan u ti'al in dzu'ulil Esau. Paacte', letie' tu taal beey xaan paachil toon.¹⁹Jacobe' beey xaan tu nu'uctaj le ca'p'eel mu'ucho'ob, le oox p'eel, ti tulakal le ma'aco'ob cu biino'ob tu paach le mu'uch aalaco'obo.Letie' tu ya'alaj: " Teche' laaili' bey ca bin a wa'alique'ex ti' Esau le queen u caxtaanteche'. ²⁰Yaan a walicti' beey xaan: " A palitzil Jacobe' taan u taal paachi toon. Tumen letie'tu tucultilac, bey quin jooms u yool u pu'ujul ye'etel le siibalo'ob cu biin tin taanilo', beyo' le queen u caaxte' je'el u c'a'anqueme'.²¹ Beyo' le siibalo'obo binoo'ob tu taanil letie'. Letie' p'aat cheen tu jun le aakabo' te cu'uchil wene..²²Jacobe' j liik' te aakabo' ca tu ch'a'a u caatu'ulal u yatano'obe, u caatu'ulal palitzilo'obe, u once u tuulil u paalal. Letie' tu tuuxtajo'ob tu laak' u jaalil le vadoe'.²³Beyo' letie' tu tuuxtajo'ob te beel jao' ye'etel tulakal u ba'alob.²⁴Jacobe biin cheen tu jun, untul j xiib'e ba'atelnaj ye'etel tak ca saaschaji.²⁵Le keen le j xiib'o tu yilaj ma' tu paajtal u toopke, tu jaadza' u t'eet' Jacob. Le u t'eet' Jacobe' tuuk'esabi le ca'a koola'obo.²⁶ Le j xiibo' tu ya'alaj: "Ch'a'a in biin, tumen taan u saastah". Jacobe' tu ya'alaj: "Tene' ma' tin ch'a'a a biin wa ma' ta qui'qui t'aantquen.²⁷Le ma'aco'ob tu ya'alaj: ¿Biix a k'abae'? Jacobe' tu nuucaj: "Jacob"²⁸ Le j xiib'o tu ya'alaj: Ma'biin a k'abaent Jacobi'.Bejlae a k'abae Israel. Tumen teche dzo'ok a bateel yetel K'u y'etel winico'obe dzo'ok a p'a'a muuk²⁹Jacobe' tu c'atch'i'naji ti: "Aalten biix a k'abae, quin k'aat ooltiktech". Letie' tu ya'alaj: ¿ba'axteen ca c'aatikteen in k'abae? ca dzo'oke qui'quit'aanta' telo'.³⁰Jacobe' tu dza'a' u k'abae le cu'uchilo' Peniel, tumen tu ya'alaj: "Dzo'ok in wilik K'u quetlan iche' ye'etel in cuutale' dzo'ok u haalk'aabtah.³¹Le kiino' ko'ok yo'okol Jacob caliquil letie' maan Peniel. Letie' kohk'alak tu yo'olal u t'eet'.³²Le olale' tac bejlae u paalal Israele' ma' tu jaantico'ob le xiich' nupic u baaquel u t'eet'o, tumen le j xiib'o tu loobiltah u xiich'i u t'eet Jacob.

Chapter 33

¹Jacobe' pacaatnaj ca'anaj ca tu yilaj Esau cu taal ye'etel letie' cuatrocientos ma'aco'ob. Jacobe' tu jaatza' u paalal ichil Lea, Raquel le ca'atuul palitzilo'obe.²Le ca tun tu dza'a le ca'atuul palitzilo yetel u paalal tu taanil, aalcab paachtaal men Lea ye'etel u paalal, aalcab paachtaal xaan men Raquel ye'etel Jose tu paachil tulakal.³Letie' ca biin tu taanil tulakal. Nooclaj taac lu'um siete u p'eelalo', taac ca cu'uch naats ti u sucu'un.⁴Esaue' aalcabnaji u ti'al u caaxcujbaal ye'etel, tu machaje', tu mec'aj u caale' yetel tu dzu'udza. Le ca tune' letio'obe ooko'olnajo'ob.⁵Le ca tu pactaj Esaue tu taanile', letie' tu yilaj le co'olelo'obo ye'etel le paalalo'obo. Letie'tu ya'alaj: ¿Maax le ma'aco'ob yaan ta wetela'? Jacobe' tu ya'a'laj: "Le paalalo'obo maaxo'ob K'u tu seem yaab dza'a ti a palitzilo'ob.⁶Le ca tune' le palitzilo'obo taalo'ob taanil ye'etel u paalalo'ob ca noclajo'ob.Ca dzo'oke' Lea bey xaan taal⁷ taanile' yee'tel u paalalo'ob ca xoolajo'ob. Tu xu'ule' Jose ye'etel Raquel taalo' xaan ca xoolajo'ob.⁸Esaue' tu ya'alaj: ¿Ba'ax ca caaxtik ye'etel tulakal le mu'ucho'ob qui wilka'? Jacobe' tu ya'alaj: "In caaxtic a utzil tu taanil u yocho'ob in yumtzil"⁹Esaue' tu ya'alaj: " Yaanten le ba'ax c'abeet'eeno', in suu'un. P'ateen ye'etel le ba'alo'ob a ti'alo.¹⁰Jacobe' tu ya'alaj: " Ma' quin c'aat ooltictech, wa dzo'ok in lu'ubul utzi ta wiche', je'el tune c'aam in siibalo'ob ti kaab, tumen jach tu jaajile', dzo'ok in wilic a taan joole', jee biix le u taan jool K'ue, ye'etel dzo'ok a c'aamken.¹¹Quin kaat ooltiktech c'aam in siibaltin taasajtecho', tumen K'ue dzo'ok u dza'icteen jach yaabach ba'alo'ob ye'etel tumen yaan teen le ba'ax c'aabeet'eeno'. Beey tuno' Jacobe' tu sen kaat oolta Esaue' ca c'aamti u siibal.¹²Le ca tuno'Esaue' tu ya'alaj: " Co'ox te beelo'. Ten kiin biin taaniltech".¹³Jacobe' tu ya'alaj: "In caambesaj wojelte' in paalalo'obe taanquelemo'ob , le mu'uch tamano'obo, le mu'uch aalaco'obo yaan u mejenilo'ob. Wa letio'obe cu xiimbalo'ob taac un p'eel kiine', tulakal le mu'uch tamano'ob cu quimilo'ob.¹⁴In caambesaj xiic tu taanil u paalatzil. Tene' yaan in tuusbelil chaanbeelil, je'el biix cu biin le wacaxo'obo taanil teeno', ye'etel je'el biix cu biin le paalalo'ob, taac queen in chu'uc in caambesajil ti Seir.¹⁵Esaue' tu ya'alaj: "Ch'a'a in p'aatic jaay tuul maaco'ob maaxo'ob yaan tin wetel". ba'ale Jacobe' tu ya'alaj: ¿Baaxteen queen a beet beeyo'? In caambesaj ts'o'okyaabcha a utsi tin wetel.¹⁶Le ca tune' Esaue' le je'el kiino' tu cajsa' u tuusbeelil u ti'al u su'ut Seir.¹⁷Jacobe' bin ti Sucot, tu betaj un p'eel nah ye'etel u cu'uchil u ti'al u baalcheo'ob. Le olale' u k'abae le lu'umilo' Sucot.¹⁹Le ca tune' Jacobe' taal lik'ul Padan Aram, letie' cu'uch tu lu'umil Siquem ki' ool, le'ela ti'an Canaane'. Letie' u p'aat he'elel naatz ti le caajtalilo'ob.¹⁸Le ca tune' tu maana' u xeet' lu'um tuux u dzaama u chu'uybil nah u paalalilo'ob Hamor, u taatae Siquem, tu yo'olal cien u p'eela u piezasi platae'.²⁰Te'elo tu liisaj un p'eel muultunil cultaj ca tu k'abainte El Elohim Israel.

Chapter 34

¹Beorae' Dina, u chu'up paal Lea tu dza'ati ti Jacob, jo'ok u c'aam le x sujuy co'olelobil le lu'umo'.²Siquem, u j xiibil paal Hamor le Heveo, u paalil ajawil le lu'umo, tu yilaj, yetel tu ch'a'a, tu jaampaytilac, ca wen ye'etel letie'.³Letie' sen utza yiich Dinae', u x chu'up paalil Jacob. Letie' tu yaacunaj le chu'upaalil ca'a tu muun t'aanta.⁴Siqueme' t'aana ye'etel u taatae Hamor, ca tu ya'alaj: "xeen a c'aat le x chu'upalil u ti'al in dzo'okol in beel ye'etel.⁵Beorae' Jacobe' tu yo'ojeltal que x letie' kaaskun u x chu'up paalile'. U paalalo'obe tiano'ob te kaaxo', le olale letie' jetz u yool taac ca cu'ucho'ob.⁶Hamor u taatae Siquem jo'ok tuux yaan Jacobe' u ti'al u t'aan tu ye'etel.⁷U paalalo'ob Jacobe' u'ulo'ob te caaxo' le ca tu yo'ojeltob le ba'ax u'ucho'ob. Le maaco'ob si'ipilchajo'ob. Jach pu'ujulo'ob tumen lelo' jun p'eel ba'al sen nojoch subtzilil u ti'al Israel iquil chilajik yetel u x chu'up paalil Jacob, tumen lelo' jun p'eel ba'al ma' unaj u yuuchuli.⁸Hamor tu t'anaj yetelo'ob , ca tu ya'alaj: "In j xiibil paal Siquem u yaacu'unaj a x chu'upalil, quin k'aat ooltiktech dza'ix ti letie' u ti'al u dzo'okol u beel ye'etel.⁹Dzo'okak a beeleex e'etelon, dza'toon a x chu'upalil ye'etel cha'aix xaan ti to'one' x chu'upalil.¹⁰Cuuxlaneneex ye'etel toon, le lu'uma yaan u je'epajal u ti'al a cuuxtaleex, a coonoleex, a maaneex ba'alo'ob.¹¹Siqueme' tu ya'alaj ti u taatae ye'etel ti u sucu'uno'obe: "Ch'a'ix in caaxtic utz ool tu taanil a wicheex ye'etel je'el ba'axqeen a waleexe quin dza'icteex.¹²C'aateneex tu yo'olal le nojoch x ba'ala u tohol ye'etel si'ibalo'ob jee biix a c'aatexe', tene' quin dza'ictex je'el ba'alac a c'aatexe, ba'ale dza'atenex le x chu'upala u ti'al in dzo'okolin beel tu ye'etel.¹³U paalalo'obo Jacobe' tu nu'ucajo'ob ti Siquem ye'etel tuus, tumen Siqueme' dzo'ok u kaaskuntik Dina u iidzin.¹⁴Letio'obe tu ya'alajob: " Ma' tu paajtal beetik lelo', dza'ictech iidzin ti miix juntul ma'ac ma suutkupta'ani; tumen lelo' yaan taasin u p'eel loob u ti'al toon. ¹⁵Cheen je'el u paajtale ye'etel le ch'a nu'uk tumen tulakala': Wa ca su'ut untul suutkuptanil jee biix toone', wa tulakalle j xiibo'ob cu suutkuptalo'on xaan. ¹⁶Ca tune dza'ictech le x chu'upalalo'oba a ti'alinte'exo, beyo cuuxtaleex ta weteleex, yaan su'uteex un p'eel caajil. ¹⁷Ba'ale wa ma' ta wuykeex le ba'ax c'aalico'ob, ye'etel ca su'uteex suutkuptanil, ca tune' c cha'ic iidzine ye'etel biin.¹⁸U ta'anoobe' tu ki'ioltaj Hamor yetel u paal Siquem. ¹⁹Le xi'ipalo' ma'a xa'achaj' ka'a tu mentaj ba'ax a'la'ti'i,letie jach ki'i yilik ux chu'upalil Jacob, tumen leti'i u jach utzil ichil tu la'akal u yo'toch u taata.²⁰Hamor, Siquen yetel u paal bi'noob tu jo'onail le tan'kaajo'k'a ta'anajob yetel le ma'acoob', ka'j tu ya'aljobti':²¹ Le ma'acob je'ela' yan'toon jetzel olal yetel'oob, p'atex u kaj'talob tuj' lu'um, ku' mentoob mei'jili' tumeen jach u ja'ajile' yaj' nu'kuch lu'um to'on u tialo'ob. Cha;ex kajtal yetel u xch'upalilo'ob tial u yatan'ob,cha'ex jdzai jchu'palil tio'ob.²²Cheen yetel le nuc't'a'na', le winco'bo' tzu'u k'anco'ob kajtal ichilo'om, be;elae un pe'elili' kajo'on. Wa' tu laaka' Wiinik ku suut kuptale', je'ex leetiob suut kuptano'obe'. ²³¿Ma'a wual' k'tial tu lak'lu wakax'oobi' u lun'moo', tu lak'lu yala' bal'cheob? ko'onex chinjootic u ta'anoon, ka'a ka'laco'ob ichiloon.²⁴Tulaacal le ma'acoobo te nohcajob tu yu;uboob Hamoryetel u paal Siquen. tu la'akal ma'acobo suut kuptabo'ob. ²⁵Tu oxpel ki'n yau u kuupiloob, ka'a tul u paaliloob Jacob,Simeon yetel Levi, u sucu'uno'ob Dina, tu cha'ajoob u maascabo'ob ka'a bi'noob tux mix ma'ac ka'lantique noh kajo', ka;a tu kinsoob tu la'akal ma'ac. ²⁶Tu kin'soob Hamor yetel Siquem, u paali, yetel u yej maascab. Leetiobe' tu cha'ajoob Dina tu yo'toch Siquem dzo'ole ka'a binoob.²⁷U la'ak u paalal Jacobe' ta'aloo tu'xyan u winklal le kinmo'obo ka'a tu xac'loobe nohcajo', tumen u winko'obo tu k'askuunto'ob u ki'ikoob Dina.²⁸ Ka' tu cha'ajo'ob ba'alche'ob, wakaxob,u burro'ob, tu la'akle nohkajo' yetel le k'aaxo'ob tu ba'pach le nohkajo'. ²⁹Tu la'alu ayik'liloob, tu la'klu palaloob u yatanoob, ka' tu chu'ukoob. Ka'a tu cha'ajoob le yan ichil le na'ajo'.³⁰Jacobe' tu yajlati Simeon yetel ti Levi: Teex dza ta'askeex yai ti wo'okol, dza' mentkex u tu'utal le kaj'jacbalo wey lun'me', le cananeoso' yetel le ferezeosobo. In wo'toche' chi'ichan. wua ku mu'uchubao tin pa'ach, ku ba'ateteno'be', ku quinskenoob yetel in wotoch'. ³¹Simeon yetel Siquem ¿Ka'abet wua u beetik ti c iitzin bey juun tuul xkaakbache'?

Exodus

Chapter 1

¹E le lo'oba le'ti u k'abaob le u palalo'ob Israel le maxo'ob talo'ob tac Egipto yetel Jacob, u tulalo'obe yetel u muchi ich najilo'ob: ²Rubén, Simeón, Leví, Judá, ³Isacar, Zabulón, Benjamín, ⁴Dan, Neftalí yetel Aser. ⁵Tu lacalo'ob le joj'ob yetel Jacob, min tu lacolo'obe setentaob ka'achi. Tumen Joseé tianilí kach Egiptoe.⁶Beytunó Joseé, tu lakal u lak'obe yetel tu lakal e chilencabo'ob je'eló kimo'ob. ⁷Le israelita'obojach seb u ya'abtalo'ob, jach ya'ab uchal u yabtal u xo'ocalo'ob yetel caj sen muk'ompajo'ob, tak le lu'um tu'ux yano'ob ja'acho ta'ax chu'up yetelo'ob.⁸Beytuno u tu'ul tumben ajau tu chunsaj u mek'tanlaj te Egiptoo, le maax ma tu k'aolta kach José. ⁹Leti'e tu yalaj ti u cajaol: "il a wile'ex, le israelita'oba jach sen ya'ab u xocolo'ob yetel muk'ano'ob ti to'on. ¹⁰kotene'ex cone'ex nuctiko'ob yetel naat olal, uamae leti'obe tan u bin u yaabtalo'ob u xocolo'ob, yetel ma ca u chapachtooone, letiobe bin u muchubaob yetel ak aj p'ekiloob, cu bateloob yetel cu xachcubaob ti to'on beituno' bin u xumpájtoob le lu'umo".¹¹Beyo letiobe ka tu dzajoob aj canan u tial pedskoob yetel mukan meyajoab. Le israelitaobo tu meyaj paktob cajoob u tial Faraón: Pitón yetel Ramsés. ¹²Chen baale' jalakil le egiptcioiloob ped'majoob kaacho', le isarelitaoba yaabchaj u xocol yetel tu t'it'ubaob . Beytuno', le Egipcioiloobo ca joob u sajactaloob ti le israelitaobo.¹³Le Egipcioiloobo tu betoob u meyaj le israelitailoob yetel jach yayaj meyaj. ¹⁴Letiobe tu metoob u kuxlaoobe k'aah yetel yayaj meyajoob yetel juch'bil patbil pak', yetel tu lakal u jejelasi meyajoob ti k'aax. Tu lakal meyaj cu yaalal u meyajticoobe jach yajtak.¹⁵Beytuno u ajaui le Egiptoo t'aanaj yetel le x-k'am sijil palaloob hebreaobo; u k'abal u tuul tiobe Sifra, yetel u la'ak u tule' Puá. ¹⁶Leeti tu yaalaj: "Le chen xikeex yiknal le x-coleloob hebreaobo chen joop u sisaj'obe, wileex le dzooc u sijil. Ua chan xiipal, kabet a kinskexoob; ba'ale ua chan x-ch'upale', chaexoob u kuxtal." ¹⁷Baale le x-k'am sijil palaloobo sajac chajoob ti jajal Dios, ma tu betoob je bix u ajauil Egiptoi tu kubentaj ti letioob; tu chaoob u kuxtal le mejen xipalaloobo.¹⁸U ajauil Egiptoe tu t'anaj le x-k'am sijil palaloob ca tu yalaj tioob: ¿baxten ta betajeex le baal beya' yetel ta chaex le palal xipalaloob u kuxtaloob?" ¹⁹Le x-k'am sijil palaloobo tu nucajoob ti e Faraóno: "Le x-coleloob hebreaobo ma beyob je bix le x-coleloob egipciailoobo. Letiobe mukan u winkililoob yetel tzook u sijsajoob cheal u kuchul le x-k'am sijil palaloobo tu yicanoob."²⁰²¹²²Jajal Dios boibes le x-k'am sijil palalooba. Le c'ajo yabchaj u xocoloob yetel jach man muk'an pajoob. Tumen le x-k'am sijil palalooba sajac chajo' ti jajal Dios, Le'eti tzaj tioob u yotochoob. Le Faraono ka tu kubentaj ti tu lakal u kajal: "Yan a picchinteex tu lacal xiib cu sijil ichil le xeljao, baale ca p'atkeex u kuxtal tu lacal colel.

Chapter 2

¹Beytuno, u tul maak ti u tribu Leví dzoc u bel yetel u tul colel ti Leví. ²Le x-coleló ca kojanchaj ti champal ca xan tu sisaj u tul xiipal. Ca tu yilaj u tul chan xiipal toj u yoole, leeti tu tacaj mi olp'el k'u.³Chen baale, leeti ca tu yilaj ma tan u beital u sentakike, leetie ca tu ch'aaj u p'eel xidibil xaake ca tu taak'a yetel tatak'kil baal . Ku dzokoltune leetie tu k'opá le champal ichil le xaac'o yetel ca lu dzaja ichil le sak'ab sukil le j'á tu jaal le xelja'o. ⁴U kik tune caj ualaj ma jach naach u tial u yile baax cu uchul yetel le champalo'.⁵U xpaal le Faraono bin tun ichkil te xeljao jalakil u xtusbelobe tan u man u ximbaloob te tu jaal le xeljao. Letie ca tu yilaj le xaac ichil le sakab suuk ca tu tuxta u xmeyaj u tial chaik. ⁶Leeti ca tu jeba', ca tu yilaj le champalo'. Tu yilej, le champalo' tan u ookol. Leetie tu ch'aaj otzilil tie ca tu yalaj: "Le jela' jach un t'uul u pal'aj le hebreoobo."⁷Beytuno u kik le champalo' tu yalaj ti u xpal le Faraono: "¿k'aabeta' in bin yetel kin kaxte' un t'uul xcolel hebrea u tial cu canantech le champalo'?" ⁸Lu xpal le Faraono tu yalaj ti: "Xeen." Beytuno le xchupalo' bin u kaxte' u mama le champalo'.⁹¹⁰Lu xpal le Faraono tu yalaj ti u mama le champalo': "Ch'a le champala' yetel canant ti teen, tene' kin botic ti teech u p'el bool." beytuno le xcolelo' tu ch'aaj le champalo' ca tu canantaj. Ca nojochlaj le champalo', leetie ca tu bisaj ti u xpal faraón yetel leetie ca tu palitaj. Leetie ca tu dzaa u k'abae Moisés yetel tu yalaj: "Tumen ich j'a tin joosaj."¹¹Beytuno Moisés ca nojochaje', bin ichil le macoob u tial, ca tu yilaj bix yajil u meyajoob. Leetie ca tu yilaj u t'uul egipcioile' tan u loobitic un t'uul hebreoe', u yet cajalil. ¹²Leetie ca tu pact'a u tsel yetel u lak tzel yetel ca tu yilaj mixmaac yan teelo', leetie ca tu kinsaj le egipcioilo' yetel tu taacaj u winkilil ich xix lu'um.¹³Leetie joo' tu sastalil, yetel, yu yilaj, k'aatul winkoob hebreoob tan u bateiloob. Leetie ca tu yalaj ti u t'uul k'expajan u yool: "¿Baxten ca lobitic a et meyajo'?" ¹⁴Baale' le winko' tu yalaj ti: "¿Maax tzaech najpoli yetel ajp'is olal tac okol? ¿Tan a tuclic a kinsken jen bix uch ca kinsik le egipcioilo?" Caatun Moisese' sajac chají yetel tu yalaj: le baax tin betaje' u jajile' ojelan tumen u jeeloob.¹⁵Beytuno' faraone ca tu yubaj le lela', leetie ca tu dzaubaj u kins Moisés. Baale' Moisese' puds ti faraón yetel ka p'at tu lu'umi' Madián. Teelo' culaj nadz ti un p'eel che'en. ¹⁶Beyo', u sacerdoteil Madián yan caach siete u chupal palaloob. Leetiobe taloob, u josoob j'a, yetel u ch'upico'ob u nuculil tuux cu yukik j'a u taman u yumoob. ¹⁷Le aj canan tamanoobo taloobe ca tu yotajoob u bisoob, baale' Moisese nads u yantoob. Tzocole' leetie' tu dzaa j'a ti le tamanoobo.¹⁸¹⁹²⁰Le xchupalaloobo ca binoob ti Reuel u yumoob, leetie tu yalaj, "¿Baen tineex ich naj jach chunkim"? leetiobe tu yalajobe: "Jun t'uul egipcioile tu tokoon ti le aj canan tamanoob. Leetie tu josaxan j'a tia le mananoobo. Leetie tu yalaj ti u palaloobo: "Beytuno, ¿tuux yan leeti'? ¿Baen ta p'atajeex le maak'o? T'aneex ca beylac u janal tac etel."²¹Moisese tu k'ama' u p'ataj yetel le winiko', max ken u tzokes u bel yetel u xpal Sefora. ²²Letie yanjil u t'uul u paal, Moisese lo t'ana' Gersón; letie tu yalaj: "Tene' u t'uul cajnalen ti tanxe lu'um."²³Un p'eel yabcach ki'inoobe, u ajauil Egiptoe ki'imi. Le israelitaobo ca u yauat okoloob yolaj u mejuli palitsilil. Letiobe tan u yauat k'atikoob tu nyolal antajil, u k'atanquiloobe k'uch tu yicnal jajal Dios tu yolal palitsiltanoob. ²⁴Jajal Dios ca tu yubaj u yauat okoloobe, jajal Diose ca k'ajti u nupt'an yetel Abraham, yetel Isaac yetel xan Jacob. ²⁵Jajal Diose tu pactaj le israelitaobo, yetel letie ca tu nat oltaj jen bix yanicoobo.

Chapter 3

¹Beytuno Moisese tan caach u canantic u tamanoob Jetro u yum u yatan, u sacerdotei Madián. Moisese tan u bisicoob le tamanoobo naach ti le xtocoy lu'umo ca k'uch tac Horeb, u witzil jajal Dios. ²Teelo' u ángel Yumtzil chicpajti ti un p'eel u toch'bal kakil sidz mak. Moisese tu yilaj, yetel tu yileke le sidz mako tan caach u yelel, chen baale ma tan u jaabal. ³Moisese tu yalaj: "Patik in dzeelkimba u péel tzelil yetel ca in wilé le baaxjak'olala, tumen le sidz maka ma' tan u jabal."⁴Yumtzil tun ca tu yilaj tan u nadzal tial u yilajte', jajal Dios tune tu t'anaj ichil le sidz mako tu yalaj ti: "Moisés, Moisés." Moisese tu yalaj: "Je yanen uaye." ⁵Jajal Diose tu yalaj: "¡ma' nadza! tzel a xaanab te ta uoko, tumen le kuch'i tuux uakbalechó kilich lu'um in tial." ⁶Leetie tu yalaj xan: "Teen u jajal Dios a yumoob, u jajal Dios Abraham, u jajal Dios Isaac, yetel u jajal Dios Jacob." Kaatune' Moisese tu pixa' u tan u ich, tumen leetie sajakla' u pactic jajal Dios.⁷Yumtzile tu a'alaj: "Teene' tzoc in ilic u muk'yaj in kaajal maxoob yanoob tac Egipto. Teene' tzoc in uuyik u ok'otbaloob yolal u ajpoloob, tumen Teen in k'ajool u muk'yajoob. ⁸Teene dzoc in taal utia'al in jaalk'abtoob tu pajtalil le Egipcioiloobo yetel in taasikoob te lu'umoobo ti un p'eel ma'alob, yetel nojoch lu'um, un p'eel lu'um tuux yan leche'o yetel kaab; te tu lu'umil le cananeos, hititas, amorreos, ferezeos, heveos yetel jebuseos.⁹Teak u aauat ook'ol u winkiloob Israel dzoc u k'uchul ti teen. Yetele, teene dzoc in ilik u pedzniloob tumen le Egipcioilobo. ¹⁰Teak beeytuno, Teen tuuxk'ech ti Faraón ti'al ka beylak' a taasik in kaajal, le israelitaoob, paachil ti Egipto.¹¹Ba'ale Moises tu a'alaj ti jajal Dios: "¿Ma'axen teen, kin bin ti Faraón yetel in ta'asik le israelitaoob ti Egipto?" ¹²Jajal Diose tu nuk'taj: "Teene tu ja'ajilile' yan in yaantal ta weetel. Lela' u p'eel chikulaj ti'al teech tu olal tumen teen tuuxtikech. Kéen a jo'os in kaajal ti Egiptoe, teexe' yan a k'ultikeneex ti le witzilá.¹³Moisese tu a'alaj ti jajal Dios: "Kéen xiiken ti le israelitaoobo yetel in ualiktioob 'U jajal Diosoob le chi'ilenkab maanja'an dzoc u tuuxtiken ti teex,' yetel cheen leetiob k'u k'aticoob, '¿bix tun u k'aaba?' ¿baax tun ken in uatioob?" Jajal Diose tu a'alaj ti: "TEEN LE MA'AXILIENE." ¹⁴Jajal Diose tu a'alaj ti: "K'aabet a ualik ti le israelitaoobo, 'LEETI LE M'AAXO' dzoc u tuxtiken ti teex." ¹⁵jajal Diose beyxan tu a'alaj ti Moisés "K'aabet a ualikti le israelitaoobo, 'LE YUMTZILÓ, u jajal Diosoob a chi'ilenkab maanja'an, u jajal Dios Abraham, u jajal Dios Isaac, yetel u jajal Dios Jacob, dzoc u tuuxtiken ti teex. Leeti e lelá in k'aaba u ti'al tu laakal ki'in, beeyó kin páatal tu tuk'uloob ti tu laakal chi'ilencabiloob.¹⁶Xeene' yetel ka muuch'kins u nuxibiloob Israel. A'al tioob: "LE YUMTZILÓ, u jajal Diosoob a chi'ilenkab maanja'an, u jajal Dios Abraham, u jajal Dios Isaac, yetel u jajal Dios Jacob, dzoc u chik'paja' teen yetel tu a'alaj teen, " Teene tu jajil dzoc in paak'tik yetel dzoc in ilik le Egipto baax dzoc u meetik teex. ¹⁷Teen dzok'aan in jok'chitik in jo'osikoob ti u peets'ajil Egipto ti'al u lu'umiloob cananeos, hititas, amorreos, ferezeos, heveos yetel jebuseos, un p'eel lu'um tuux k'u tu'ul lecheo yetel kaab." ¹⁸Leetiobe yan u che'enxikintikechoob. Teech yetel u nuxibiloob Israel k'aabet a bineex tu ta'an u ajauil Egipto, yetel k'aabet a ualik'tie, 'LE YUMTZILO, u jajal Dios le hebreosoobo, dzoc u nupt'antikuba' yetel to'on. Beytunó t'an in bino'on ooxp'eel ki'in ti'al le xtokoylu'um, u ti'al ka beylak ak dzaik ki'insbil sibalti Yumtzil, ak Dios.'¹⁹Baale teené in ojel u ajauil Egiptoe ma bin u cha' ka bineex , wa má' yetel u pajtalil in k'aab. ²⁰Teene yan in dzaik in k'aab yookoloob yetel yan in ch'a'apachtik le Egipcioiloobo yetel tu la'akal nuckuch chikulal bin in maak'an ichiloob. ²¹Teene bin in dza sibal olal ti le kaaja' u ti'al le Egipcioiloobo, ti'al cheen xico'obe, ma un binoob yetel mix baal. ²²Le xcolelo' yan u k'aatikj ba'alo jadzutstac beeta'an yetel k'aan ta'akin yetel saak ta'akin yetel nok'oob ti u yet cajaloob x-egipcias yetel jeke'en colelí u k'amlamoob ichil u najiloobe. Teex tuné ka dzalantikeex yook'ol a papaleex yetel a x-palaleex. Tu yosal tun beeya' yaan a laj chikeex tu laakal baal ti egipcioiloobo.

Chapter 4

¹Moisese tu núuk'ta: "¿Baale' ua ma' u oksaj ool tikenoobe yetel ma ma' u u'uykenoobe, baale ku akobe': 'LE YUMTZILÓ ma chikpajaktechí'?" ²LE YUMTZILÓ tu a'alaj ti: "¿Baax le ya'am ta k'a'abo?" Moisese tu a'alaj ti: "jun p'eel che'". ³LE YUMTZILÓ tu a'alaj ti: "Pik ch'iinte te lu'umo". Moisese tu pik ch'iinta te lu'umo, ka suut kaani. Moisese puuts ti leeti.⁴LE YUMTZILÓ tu a'alaj ti Moisés: "chuk yetel a k'aab, maach tu ne'ej". Kaatune tu chuk'a yetel tu machá le kaano. Kaj ka suts cheí tu k'aab. ⁵E lelá u ti'al leetioob ka u oksaj oltoob YUUME, u jajal Dios Abraham, u jajal Dios Isaac, yetel u jajal Dios Jacob, dzoc u chik'pajal teech".⁶LE YUMTZILÓ tu aalaj xan ti: "Teak ts'aa a k'aab ichil a nook". Beytuno Moisese tu ts'aaj u k'aab ichil u nook. ka'a tu jozaj'e, ileex, u k'aabe' sak pak'een yetel jaway bey le nieveo. ⁷LE YUMTZILÓ tu aalaj: "Ts'aa a k'aab ichil a nook tu ka'ajtéen ". Beytuno Moises tu ts'aa a k'aab ichil a nook, ka tu joose, leetie tu iilej uts jen bix k'aache, bey u laak u baak'ele.⁸LE YUMTZILÓ tu aalaj: " wa leetioob ma un oksaj ooltikechoobe. wa letioob ma un ch'anuptajoob ti le yaax chikulaj In pajtalil wa ku oksaj oltikoob, beytuno leetiobe yan u oksaj olticoob u jeel chikulaj. ⁹Yetel wa leetioob ma u oksaj oltikoob ti u ka'a p'eel chikulajil In pajtalil, mix tak tu uikechoob, beytuno ch'á jun p'iit u jail le xelj'ao ka uekik yookol le tikin lu'umo. Le j'a ken a ch'ae yan u sutul k'ik'i te tikin lu'umo."¹⁰Beytuno Moisese tu a'alaj ti YUMTZIL: "Yumtzil, teené ma seeban in t'aaní, mix uchilak, mix ka ta t'aaná a paalitzilá. Teené xan in t'aan yetel xan u suut in uaak". ¹¹LE YUMTZILÓ tu a'alaj ti: "¿Maax be'et u ch'í le wíiniko? ¿Maax beet'ik le wíinik toot, wa kook, wa ku bey tu paakat, wa ch'oop? ¿Ma teení, le YUMTZILÓ? ¹²Beytuno teako xeen yetel teen kin yantaj ta ch'í yetel kin esiktech baax a ualej". ¹³Baale Moisese tu a'alaj: "Yumtzil, tu olal iabcach uts tuxtel u jeel ma'ak, le max ka tuklik a tuuxtik".¹⁴Beytuno le YUMTZILÓ kaj p'uuj ti Moisés. Leetie tu a'alaj: "¿Kuuxtun Aarón, a suku'un, le Levitae? Teené in ojle' leetie uts u t'aan. Bey xanó, leetie tan u taal u nuuptantech, chen u ileché, leetie yan u ki'imak oolal u puksi'ik'al. ¹⁵Teech ken a t'aanej yetel ken a ts'a le t'aanoob k'aabet u a'alik. Teené yan in yaantal ta chi yetel tu chi xan , yetel teene yan in esikteex baax a beetex. ¹⁶Leetie yan u t'anik le wiinkoobo ta uolal. Leetie yan a chitik yetel teeché yan a metik ti jen biixené, jajal Dios. ¹⁷Teech ka bisik ta k'aab le ch'ea. Yetel ka metik le chikulaloobo".¹⁸Beytuno Moisese suut ti Jetro, u yum u atan, ka tu a'alaj ti: "Chaaten in bin, u tial in suut tuux yan in laaktsilob maaxoon yanoob Egipto, kin il ma letiobe laili kuxanoobe". Jetroe tu a'alaj ti Moisés: "Xeen yetel jets' olal". ¹⁹LE YUMTZILÓ tu a'alaj ti Moisés tak Madián: "Xeen, suunen Egipto, beyó tu laakal le wiinkoob ku tuklikoob u tselkoob a kuxtalé laj kimenoob. ²⁰Moisese ka tu ch'aaj u atan yetel u paloobe ka tu tsao yokol u chouak xikin. Leetie ka sunaj tu lu'umí Egipto, yetel tu ch'aaj u xoolte jajal Dios tu k'aab.²¹LE YUMTZILÓ tu a'alaj ti Moisés: "Cheen sunakech Egiptoe, ilal a beetik tu tan Faraone tu laakal le chikulal tzoc in tzic a pajtalil. baale yan in tsuikunsik u puksi'i'kal, yetel leetie ma u bin a cha u bin le k'aajo. ²²K'aabet a ualik ti Faraón: 'E lela' letie tu a'alik YUMTZIL: Israele in paal, in yaax paal, ²³yetel Teene tan in ualik ti teech: Cha u bin In paal, olal u bey tu k'ultiken. Baale teeche ma' cha u biní, Teené tu jajile yan in kinsik a paal, a yaax paal".²⁴Teak, te beej'o, ka jeeloob de aak'ab, le YUMTZILO tu nuptanta Moisés ka tu iotu kinse. ²⁵Beytuno Sefora tu ch'a'a jun p'eel jabil tunich ka tu xotaj u k'eulel u paal, ka tu dsa'a tu ook. Beytuno leetie yu a'alaj: "Tu jajililé teché jun tul jba'alech ti teen osal le k'iko". ²⁶Beyó le YUMTZILÓ tu p'ataj yetel jetzel olal. Letie ka tu a'alaj: "Teché jun tul jba'alech k'kikilech" tu olal le ba'aj xootó.²⁷Le YUMTZILÓ tu a'alaj ti Aarón: "Xen tokoy lu'um nuptantaba yetel Moisés". Aarone bin u ilej, tu nuptanta tu witzil jajal Dios, yetel ka tu tz'utz'a. ²⁸Moisese tu a'alaj ti Aarón tu la'akal u t'aan YUMTZIL dzoc u tuxta'al u a'alej yetel tu l'aakal le chikulajoobo yetel u pajtalil YUMTZIL u k'ubental ti u meetik.²⁹Beytuno Moisés yetel Aarone binoob yyetel tu much'oob u nuxibiloob le israelitaoobo. ³⁰Aarone tu t'aanoob yetel tu la'akal u t'aanil YUMTZIL dzók'aan u a'alik ti Moisés. Leeti xane tu iesaj lu chikulali u pajtalil YUMTZIL tu t'aanoob le ma'akoobo. ³¹Le wi'inikoobo ok'saj olnajoob. Le ka tu uioob YUMTZILE dzokáan u ilik le israelitaoobo yetel dzok u ilik u pedz'aniloob. beyó leetiobe tu chiinaj u pooloobe ka tu k'ultajtoob.

Chapter 5

¹Je'lilie ka uch le ba'alooba, Moisés yetel Aarone binó ti Faraón ka tu a'aloobe: "E le'la leeti e YUMTZIL, u jajal Diosi Israel, ku a'alik: 'ch'aa u bin in ka'ajal, ti'al beyo leetiobe ka ianak k'inbesaj ti Teen te xtokoy lu'umo."' ²Faraone tu a'alaj: "¿Maax le YUMTZILÓ? ¿Baen k'aabet in u'uy Ku táan yetel ka in ch'aa u bin Israel? Teene ma' in k'ajol le YUMTZILÓ; U je'ele, teeté ma' in chaik u bin Israeli."³Leetiobe tu a'aloob: " U jajal Dios le hebreosoobo dzok u much'kubaj yeetel to'ón. Cha'aj in bino'on ti jun p'eel xi'imbal ti o'ox p'eel k'iini ti'al te xtokoy lu'umo yetel ka in ki'insón si'ibal u ti'al YUMTZIL in jajal Diosoon, ti'ilale' Leetie ma' u tuxtik'toon loobil wa yetel tadz maskab." ⁴Baale u ajauil Egitoe tu a'alajtioob: "Moisés yetel Aarón, ¿Ba'en t'an a t'ook keex le ka'ajal ti u meyajoob? Suunenex ta' meyajeex." ⁵Leetie tua'alaj xan: "Teak yan ya'abkach hebreos tin lu'umoon, yetel teechan t'an a me'etik u che'enkoob u meyajoob."⁶Le kí'inako, Faraone tu tza'aj jun p'eel k'uben t'aan ti u ilaj meyaj le palitsiloobo yetel le mayab ilik meyajoobil k'aaj. Leetie tu a'alaj: ⁷"U je'elanij ka'ache, teexe ma an ds'akeex te ka'ajal su'uk ti'al u meetkoob patbil p'aak. Chaeex u binoob u mo'oloob su'uk leetioob. ⁸Baale, beytun xano teexe k'aabet a ka'atkeextioob le bix caach u p'eelel le patbil paak'o ku mank'atcoob caachi'. Ma' a kamkeex wa ma chukani', tumen leetioobe mak'oloob. Le beetike' leetioobe tan u autoob yetel tan u a'alicoobe: 'Cha'aj in binoon yetel ka ak kinsaj sibal u ti'al in jajal Diosoon.' ⁹Ya'abkunseex u alil meyaaj u ti'al le wiinikoobo beytuno leetioobe ka u dsaubaoobi ma' u tuukuloob ti t'aanoob tusiloob."¹⁰Beeytuno le ilaj meyaj le palitsiloobo yetel le mayab ilik meyajoobil jook'oobe ka tu a'aloob te k'aajo. Leetiobe tu a'aloob: "E lela' leetie ku a'alik Faraón: 'Ma' in dsaik'teex u jeel suuk. ¹¹Teex k'aabet a bineex a k'axteex su'uk jen tuux je u beytal a ka'axkeex, baale u alil meyaaje' ma' u minaankunsa'aj."'¹²Beytuno le k'aajo diitpajoob ti tu laakal u lu'umil Egipto u ti'al u muuchkoob u k'aaxalmal su'uki. ¹³Le ilaj meyajoob p'aalitsile la'ili u sebkuntaloobe yetel u a'alcoob: "tsookseex a meyajeex, bey kaach ku dza'abal teex ka'achi." ¹⁴Le ilaj meyajoob p'aalitsile ti Faraone tu loobitoob le mayab ilik meyaj israelitaoobo, le maaxoob lai'li maakoob le maaxoob leetioob dsaoob u ti'al u ikoob le meyajoobo. Le ilaj meyajoob p'aalitsile lai'li u k'aatkoobe: " Baen teexe ma' tan a mak'aantkeex le patbil p'ak ku k'aatalteex, bey jo'oljeak, bey bejla'e, jen bix teex suukanil a mank'antikeexo?"¹⁵Beytuno le mayab ilik meyaj israelitaoobo taaloob tu iknaj Faraón ka u takpoloob. Letiobe tu a'aloob: "Baen tan a meetik ti a meyajoob beyá? ¹⁶Mix u p'iit su'uk ku dzabal ti a meyajoob, baale leetiobe ku a'aliktoone: '¡Me'eteex u jeel patbil p'aak!' Toone, a meyajoon, takxan kin loobitaloon teak, baale tu olal a laili ka'ajalé." ¹⁷Baale Farone tu a'alaj: "¡Te'exe mak'oleex! ¡Te'exe mak'oleex! Teexe ka a'alkeex: cha'aj ak bin kinsaj sibal u ti'al YUMTZIL. ¹⁸Beytuno teak xeenex ka'aten meyaj. Mix jun p'eel su'uk u jel ku dzabil teex, baale k'aabet a meetkeex u laili bukajil pat p'aak."¹⁹Le mayab ilik meyaj israelitaoobo tu iloob tiinoob ti yayaj olal kaj a'alaltioob: " Ma' ka'abet a minankunskeex u xookil sansamal le pat p'aako. ²⁰Leetiobe tu nuptantoob Moisés yetel Aarón, maaxoob uakbaloob taankab ti le noj naajó, jalakil leetioobe binoob nachil ti Faraón. ²¹Leetiobe tu a'alajoob ti Moisés yetel ti Aarón: " Le YUMTZIL ka u ileex yetel ka u loobilteex, tumen teexe dzok a meetkonech lo'oboon tu tan u ich Faraón yetel ti u meyajoob. Teexe dzoka'an a dzake'ex jun p'eel xtadz mascab tu k'aab u ti'al u kinskoon."²²Moisese tu sutuba' ti YUMTZIL ka tu a'alaj: "Yuntzil, ¿Baaxten dzoc a dzaik yayaj olal ti'al le k'aaja? ¿Taanile' baen ta tuuxten? ²³Takti ka taalen ti Faraone u ti'al in t'aan ta k'aaba, leetie dzok u dzaik yayaj olal ti'al le k'aaja, yetel teeche ma' a jaalk'at a k'aajal u nak'anpulí."

Chapter 6

¹Beytuno le YUMTZILÓ tu a'alaj ti Moisés: "Teaki teech ka uilik le baax le ken in be'et ti Faraón. Teeche yan a uilik le le'la, tumené leetie yan u cha'ak a biineex tu yetel u mu'ukil in k'aab. Tu olal u mu'ukil in k'aab, leeti yan un joosk'eexoob ti tu lu'um."²Jajal Diose tu t'aaná Moisés ka' tu a'alaj ti: "Teene ten YUMTZIL. ³Teen le maax chikp'a ti Abraham, ti Isaac yetel ti Jacob bey Jajal Dios yan tu la'akal u pajtalil; baale in k'aabaé, YUMTZIL, teené ma' u k'aajolmenó ka'achilí. ⁴Teen xané tin wakunsaj jun péll nupt'aan yeeteloob, tu olal in dzaiktioob u lu'umil Caanan, u lu'umil tuux ma' kajlajoob bey u kajnoliloobe, le lu'um tuux kaach aj nunumoob. ⁵Bey xan, teen' dzok in ch'enxikintik u áakam le Israelitaoobo le ma'axoob le Egipcioiloobo dzok'aan u palitziltikoob, yetel dzok in k'aajbesik In nupt'aan.⁶Tu olal tune, a'al te Israelitaoobo: 'Teen le YUMTZILÓ. Teen ken in jo'osoob ti lu palitsiló tumen le Egipcioiloobo, yeetel Teen ken in ja'alk'atoob ti tu pajtaliloob. Teen kin to'okileex yeetel jun p'eel chika'anil In pajtalil, yeetel nuukuch muuk'aan pajtalil pis'olal. ⁷Teen ken in t'aascoob ti Teen bey in tiileexé, yetel Teené yan a jajal Dios keneex. Teexe yan a oikeexe Teen le Yumtzil a Jajal Dioseex, maax j'ooseex tu palitsilil le Egipcioiloobo.⁸Teen ken in t'aaseex te lu'um tin jalacht'antaj ti Abraham, ti Isaac yetel ti Jacob. Teen ken in ds'aj teex a ti'alteex. Teen le YUMTZILÓ. ⁹K'atun Moisés ka tu a'alaj e le'lá ti le Israelitaoobo, leetioobe ma' tu ch'enxikintoobi tu yolal u lúubul olalí lu palitsiltaloob.¹⁰Beyó YUMTZILÉ tu t'aanaj Moisés ka tu a'alaj ti: ¹¹"Xeen ka a'al ti Faraón, u ajauil Egipto, ka u cha' u bin u ya'abkach ma'akiloob Israel te tu lu'umó". ¹²Moisese tu a'alaj ti YUMTZIL: "Wa le Israelitaoobo ma' u ch'enxikintenoobi, ¿Baen tun le Faraono yan u ch'enxikinten, tumen teene ma' maaloob in t'aaní?" ¹³Le YUMTZILÓ tu t'aaná Moisés yetel Aarón. Leetie tu dza'aj jun p'eel k'uben u ti'al le israelitaoobo yetel ti Faraón, u ajauil Egipto, u ti'al ka' u josoob le Israelitaoob te tu pachil u lu'umil Egipto.¹⁴E leelooba letioob kaach u ajpolaloob ti u najiloob u yumoob: u paalal Rubén, le u yaax paal Israel, leetioob Hanóc, Falú, Hezrón yetel Carmi. E le'looba leetiob ka'ach u uuchben ch'i'ibaliloob Rubén. ¹⁵U paalal Simeón leetioob Jemuel, Jamín, Ohad, Jaquín, Zohar yetel Saúl, u paal jun t'uul xcananeaí. E le'looba leetiob ka'ach u uuchben ch'i'ibaliloob Simeón.¹⁶Way tuné tuux task'unta'an u k'aabaoob u paalal Leví, u múul yetel u ch'i'lenkaboob. Leetioobe Gersón, Coat yetel Merari. Levíe kuxlaj tak 137 ja'aboob ti. ¹⁷U paalal Gersone leetioob Libni yetel Simei. ¹⁸U paalal Cohat leetioob Amram, Izhar, Hebrón yetel Uziel. Cohate kuxláj tak 133 ja'aboob ti. ¹⁹U paalal Merarie leetioob Mahli, Musi. E lelooba tu be'etubaoob u uchben ch'i'ilencabiloob ti le Levitaoobo, u múul yetel u ch'i'ilencabiloob.²⁰Amrané ts'o'kunbeel yetel Jocabed, u ki'ik u yuum. Leetie tu dsa'aj ti Aarón yetel Moisés. Amramé kuxláj 137 j'aaboob ka ki'imi'. ²¹U paalal Izhar leetiob Coré, Nefeg yetel Zicri. ²²U paalal Uziel leetioob Misael, Elzafán yetel Sitri.²³Aaroné ts'o'kubel yetel Eliseba, u xpaal Aminadab, u ki'ik Naasón. Leetié u dsa'aj ti Nadab, Abiú, Eleazar yetel Itamar. ²⁴U paalal Coré leetioob Asir, Elcana yetel Abiasaf. E lelooba tu be'etubaoob u uchben ch'i'ilencabiloob ti le Coreítasoobo. ²⁵Eleazar, u paal Aarón, ts'o'kubel yetel jun t'uul u xpaalal Futiel. Leetie tu dza'aj ti Finees. E le'looba leetioob u ajp'oolaloob u najil u yuumoob ichiloob le Levitaoobo, u múul yetel u ch'i'ilencabiloob.²⁶Le k'aatuul ma'akooba leetioob Aarón yetel Moisés maaxoob YUMTZILÉ tu a'alaj: "J'ooseex le Israelitaoobo tu lu'umiloob le Egipcioiloobo, yetel u m'uuch baatel maakiloob." ²⁷Aarón yetel Moisese tu t'aanoob Faraón, u ajauil Egipto, u ti'al ka u cha'aj u j'ooscoob le Israelitaoobo ti u lu'umil Egipto. E leelooba la'ili leetioob Moisés yetel Aarón.²⁸YUMTZIL tun ka' tu t'aanaj Moisés tu lu'umil Egiptoe, ²⁹Leetie tu a'alaj ti: "Ten le YUUMÓ. A'al ti Faraón, u ajauil Egipto, tu la'akal baax ken In a'al ti teech. ³⁰Baale Moisese tu a'alaj ti YUMTZIL: "Teené ma' uts in t'aaní, ¿Baen tun le Faraón ken un ch'enxikintenó?

Chapter 7

¹YUMTZILÉ tu a'alaj ti Moisés: "Ilej; Teené dzc in meetkeech bey jun tuul diose u ti'al Faraón. Aaroné, a suku'un, ku' beetkuba teech ajbobat. ²Teech ken a a'al tu laakal baax ken in tsolteech u ti'al a a'al. Aarone, a suku'uné, ku t'aanik Faraón u ti'al leetie ka u cha'aj u jook'ol tu lu'um u ka'ajil Israel.³Baalé Teen ken in dzuikunstun u puksi'ik'al Faraón yetel Teen ken in esteech yabkach u chikulalil in Pajtalil, yabkach jak'am olaliloob tu lu'umí Egipto. ⁴Baalé Faraone ma' u bin u ch'enxikinteex, bey tunó Teen ken in dza' in k'aab yokol Egipto yetel ken in jossoob in ajbateiloob, in k'aajal, u chi'ibaloob Israel, pachil ti u lu'umil Egipto yeetel u nuukuch meyajiloob j'aads. ⁵Le egipcioiloobo yan un ojeltkoob Teen le YUMTZILÓ le ch'een in chuk'pachtoob te Egiptoo yeetel ka' in jo'osik le israelitaoobo ichiloob."⁶Moisés yeetel Aaroné tu meetoob beya'; Leetiobe tu meetoob jach jen bix YUMTZIL tu k'ubental ti'oob. ⁷Moisese ochenta ja'boob tí yeetel Aaroné ochenta y tres jaboob tí le ka' tu t'aanoob Faraón.⁸YUMTZILÉ tu a'alaj ti Moisés yeetel ti Aarón: ⁹"Kéen Faraón u a'alteexe: 'Beteex jun p'eel nojoch chik'ulaj', teech ka a'alik ti Aarone: 'Ch'a le xolteo pikchinte tu t'aan le Faraono, u ti'al ka sutuk jun tuul ka'ani."' ¹⁰Bey tunó Moisés yetel Aaroné biinoob tuux yan Faraón, leti'oobe tu metoob jach jen bix YUMTZIL tu k'ubental. Aarone tu pikchintaj u xolte' tu t'an Faraón yetel u meyajoob, le le'lá sut jun tuul ka'ani.¹¹Ka'tune, Faraone tu t'aanaj xan u ajnaatoob yetel u ajpulyajoob. Leti'oobe tu beetob xan yetel u ajmeniloob. ¹²JUjuntúul wínke tu pikchintaj u xolte, le xolteoobo sutoob kanil. Baale u xolte Aarone tu luk'a u ka'anoob letioob. ¹³Lu puksi'ik'al Faraone dsuikunsabij leti'e ma' tu ch'enxikinti', jach jen bix YUMTZIL tu a'alaj.¹⁴YUMTZILÉ tu a'alaj ti Moisés: "Lu puksi'i'k'al Faraone talam ts'u'uy, leti'e m'a u yootik u cha'aj ku bin le kaajo. ¹⁵Xeen ti Faraon jatscab k'iin chen xiik leti' te ja'o. wa'alen jaal le xelja'o u ti'al a nuptaantik, yetel ch'a ta k'ab le xolte suutik kaano'.¹⁶A'al ti leti: YUMTZILE, u jajal Dios le Hebreosoobo, dsoc u tuxtiken ti teech in a'alteech: "cha'aj u bin in kajal, u ti'al u beytu k'ultikenoob te tokoy lu'umó. Tak teaki teeche ma' a ch'enxikintí.' ¹⁷YUMTZILÉ a'alik beyá: 'Yetel le lelaj yan a k'ajoltik Teen le YUMÓ. Teen binkajen in lobilté u ja'il le xelja' Nilo yeetel le xolte yan tin k'ab yetel le xelja'o yan u sutul k'i'iki. ¹⁸Le kayoob yan te xelj'ao yan u kímiloob yetel le xelja'o yan u tú'taj. Le Egipcioiloobo ma' u binoob u pajtal u yuk'oob lu ja'il le xelja'o."'¹⁹Beytunó YUMTZILÉ tu a'alaj ti Moisés: "A'al ti Aarón: 'ch'a a xolteo yetel tiich a k'ab yok'ol u ja'il Egipto, yetel yok'ol u xelja'il, alkabja'il, ets'ekbalja' yetel tu laakal tuux tu ak'al ja'. yolaj tu beyá u ja'iloobe yan u sutuloob k'i'ikí. Beet beyá yolal u yantal k'i'ik ti tu laakal u lu'umil Egipto, bey xan tuux ku' jeesal ja' ti ch'é yetel ti tuunich."'²⁰Moisés yetel Aaroné tu beetoob jen bix YUMTZIL tu kubentaj ti'oob. Aaroné tu lisaj le xolte yetel tu p'ucháj le ja' yan te xelja'o, tu tan u ich Faraón yetel u j'koosoob. Ta laakal u ja'il le xelja'o keex k'i'ki. ²¹Le kayoob te xelja'o kíimoob yetel le xelja'o chun u túutaj. Le Egipcioiloobo ma' u pajtal u yuk'oob u ja'il le xelja'o yetel le k'i'ko ti'an tu laakal u lu'mil Egiptoe. ²²Baale u ajnatiloob Egiptoe tu beetoob xan u la'ili bey yetel u ajmeniloob, bey tunó lu puks'i'ik'al Faraone dsuykunsaab yetel ma' tu yotaj u ch'enxikintej Moisés yetel Aaroní, jach jen bix YUMTZIL tu a'alaj ku' úuchul.²³Bey tunó, Faraone sunajé ka bin tu najíl, Leti'e mix tak tu t'aanoltaj le jeelá. ²⁴Tuláakal le egipcioobo tu páanoob tu suutul le xelja'o u ti'al u uk'ulkoob ja', baale leti'obe ma' beychaj u uk'ultikoob u ja'il xan le xelja'o. ²⁵Úuk k'iin manoob ti le YUMTZIL tu ch'a'apachtaj le xelja'o.

Chapter 8

¹Ka'tune YUMTZILE tu t'aanaj Moisés: "Xeen ti Faraón a'altie: 'YUMTZILE ku' a'alik: cha'aj u bin in kaajal u ti'al u k'ulten. ²Wa ma a uoltaj a cha'aj ku binoobe, Teen ken in lobit tuláakal a lu'umoob yetel muuchoob. ³Le xelja'o yan un chuupu yetel muuchoob. Yan u jooloob yetel ku bin ichil u najiloob, tux ku wenloob yetel tux ku chi'taloob. Yan u yokoj tu nailoob u k'oosoob . Yan u bin ta kaajal, ta tsuk tun yetel tu nukulil ch'alsakan. ⁴Le muuchoobo yan u ch'apachkech, a kaajaloob yetel a k'oosoob."'⁵YUMTZILÉ tu a'alaj ti Moisés: a'al ti Aarone: Li'is a k'ab yetel a xolte yok'ol le xelja'o, alkabja'iloob, ets'ekbalja' yetel tu laakal tuux tu ak'al ja, bet u jok'ol muuchoob yook'ol u lu'umil Egipto." ⁶Aarone tu li'saj u k'abe yok'ol u ja'il Egipto, le muuchoobo joo'ko ka tu chuupoob u lu'umil Egipto. ⁷Baale le ajnatoobo beyxan tu metiloob yetel u ajpmeniloob: leti'oobe tu jo'osoob muuchoob yook'ol u lu'umil Egipto.⁸Ka'tune, Faraone tu t'aanaj Moisés yetel Aarón ka tu a'alajtioob: "Payalchi'nenex ti YUMTZIL u ti'al ka u jo'os le muuchoob ti teen yetel ti in kaajal. tsokol'e ten ken in cha' u bin le kaajo', u ti'al leetioobe u pajtal u beetkoob kinsbil sibal ti Leti'. ⁹Moisese tu a'alaj ti Faraón: "Teeche je u beital a a'alikten baax k'iin u beytaj in payalchi' tu olal, tu olal a palitsiloob yetel ta ajkaajaloob, olal le muuchoobo ka' jo'osakoob ti teech, ta najiloob yetel ka p'atkoob chen te xelja'o.¹⁰Faraone tu a'alaj: "sáamal". Moisese tu a'alaj ti: "Uuchuk jen bix ta a'ale, olal a oitik minaan u je' jen bix YUMTZIL, in jajal Diosoon". ¹¹Le muuchoobo yan u binó ti teech, tia najiloob yetel ti a k'oosoob yetel ti a ajkaajaloob. Leti'obe ku p'atloob chente xelja'o. ¹²Moisés yetel Aaroné j'ooko tu tan Faraón. Ka'tune Moisese payalchi'naj ti YUMTZIL u olal le muuchoob tu tuxta' ti Faraón.¹³YUMTZILE tu beeta' jen bix Moisés tu k'aate: le muuchoobo kíimo' ichil le najoobo, ichil le noj najiloob yetel te k'aaxoobo. ¹⁴Le maakoobo tu muumuchkinsoob ti panaboob le lu'umo túchaj u book. ¹⁵Bale Faraone ka' tu ilaj ya jeds' olale. tu dsuikunsaj u puks'i'ik'al ma' tu ch'enxikintaj Moisés yetel Aaroní, bey YUMTZIL lo a'alaj ken u beete.¹⁶YUMTZILÉ tu a'alaj ti Moisese: "a'al ti Aaroné: 'Li'is a xolte ka puch u tamtíl le le'umo, olal u beytal u suutul uk'í ti tu laakal u lu'umil Egipto"'. ¹⁷Leti'obe tu beetoob beyá: Aarone tu li'isaj u k'ab yetel u xolte. Tu p'uchaj u tamtíl le lu'umo. Uk'oob kuchoob tak te wíinkoob yetel le ba'alche'oobo. Tu l'aakal u tamtíl le lu'umo suut uk'í ti tu laakal u lu'umil Egipto.¹⁸Le ajnatoobo tu yotoob u meetoob xan le uk'oobo yetel ajmeniloob, bale ma' beychajoobi. Yan uk'oob yok'ol le wíinkoobo yetel yok'ol le ba'alche'oobo. ¹⁹Le ajmenoobo tu a'alo' ti Faraón: "E lelá u yaal k'ab jajal Dios." Bale u puks'i'ik'al Faraone dsuuy chajan, bey tuno m'a tu kiba' u ch'enxikintoobi. Jach bey jen bix YUMTZIL tu a'alaj ken u beet Faraón.²⁰YUMTZILE tu a'alaj ti Moisés: "Líik'en ja'atskab tu ja'atskabil wa'alen tu tan Faraón chen jook'ook te xelja'o. A'altie: 'YUMTZILE ku a'alik: "Cha'aj u bin in kaajal u ti'al u beytal u k'ultikenoob. ²¹Wa ma' a cha'ik u bin i kaajale', Teen ku tuuxtik teech u wolomá' ya'ax kach ti teech, ti a k'oosoob, ti a ajkaajaloob yetel iichil a najiloob. U najilé egipcioiloobo yan u chuupul yetel u wolomá' ya'ax kach yetel tu laakal le lu'umo tux yanoobo yan u chuupú yetel ya'ax kach.²²Bale te k'iin jelo, Teene yan in jastsik u lu'umil Gocen. E lu'im tux in kaajal kuxukbaloob, olale u woloma'le le ya'ax kachoobo ma' u yantaloobi. E lela yan in beetik u yolale teexe ka iotikexe Teené YUMTZILEN chuumuk ichil le lu'umá'. ²³Yan in beetik jelanil yetel in ajkaajaloob yetel a ajkaajaloob. Le u ch'ikulajíl in pajtalil saamalé yan u uchul."' ²⁴YUMTZILE tu beeta' beyá, nukuch wolomá ya'ax kach taaloob tu najil Faraón yetel tu najiloob u k'oosoob. Ti tu laakal u lu'umil Egipto, le lu'umo dsok'sa'ti tumen lu wolomá' le ya'ax kachoobo.²⁵Faraone tu t'aaná Moisés yetel Aarón ka tu a'alajtioob: "Xeenex yetel beetex kinsaj sibal ti a jajal Dioseex ich in lu'umoon". ²⁶Moisés tu a'alaj: "Ma' uts ti toon ka in beetoon beyó, tumen le kinsaj sibal kin beetkoon ti YUMTZIL ak jajal Diose talam k'as ti'al le egipcioioolo. Wa kin beetkoon kinsaj sibal tu tanoobe, talam k'ass ti le egipcioiloobo, ¿Ma' a tu chintunichkoon? ²⁷Má', jun p'eel ximba o'oxp'eel kíiní te tokoylu'umo leti k'aabet in beetkoon, u ti'al ka i ds'aon kinsaj sibal u ti'al in jajal Diosoon, jen bix Leti' tu k'ubenta' ti toon."²⁸Faraone tu a'alaj: "Teen ken in cha'aj a bineex yetel a beeteex kinsaj sibal ti YUMTZIL a jajal Dioseex te tokoylu'umo. Chen bale má' k'aabet a binex jach naachilí yetel payalchi'nenex tin wolal." ²⁹Moisese tu a'alaj: "Chen p'eel kin jookol ta taane teen kin payalchi' ti YUMTZIL u ti'al lu wolomal le ya'ax cachoobo u patkech, Faraón, yetel a k'oosoob yetel a ajkaajaloob saama. Bale teeché má' k'aabet ka' ch'aon yetel tabsajil má' cha'ik u jookol in ajkaajonoobo u ti'al u dsaik kinsaj sibal ti YUMTZIL."³⁰Moisese j'ook tu tan Faraón ka payalchinaj ti YUMTZIL. ³¹YUMTZILE tu beetá' jen bix Moisés tu k'aataj tí: tu dselá lu wolomaloob le ya'ax kachoobo ti Faraón, yetel ti k'oosoob yetel tu ajkajaloob. mix jun tuul p'aati. ³²Bale Faraone tu dsuykunsaj u puks'i'ik'al beyxan te lelá yetel má' tu cha'aj u bin le kaajo.

Chapter 9

¹Beytuno YUMTZILE tu a'alaj ti Moisés: "Xeen tux yan Faraone ka a'altie: 'YUMTZIL, u jajal Dios le hebreosoobo tu a'alik e le'la: "Cha'aj u bin In kaajal u ti'al leti'oob u pajtal u k'ultikenoob. ²Bale wa tech a a wotik a cha'aj ku binobé, wa tech laili a jesikoobe, ³beytuno u k'ab YUMTZILÉ yan u yantaj yook'ol a aalak'oob te ka'axó' yetel te tzimnoobo, chowakxikinoob, camellos, banaboob yetel tamanoob, yan u yantal jun péel nojoch k'ojanil. ⁴YUMTZILÉ yan u kanantik u wkaxoob Israel yetl u wakaxiloob Egipto: mix jun tuul u alakoob le israelitasoob ku kíimi.⁵YUMTZILÉ dsók'aan u wakunsik jun p'eel k'iin: Leti'e dsok u a'alik: "Saamatun chen i beet e lelá ti le lu'umo."' ⁶YUMTZILÉ tu beet'á le lelá ka' saslají: tu laakal u wakxi Egiptoe kíimi. Bale mix jun tuul u wakxe le israelitaoobo kimó, mix olal jun tuul alak. ⁷Faraone tu kaxan tsikbalta ka tu ilaj, mix jun tuul u alakoob le israelitaoobo kíimi. Bale u pks'i'ik'ale jach nonolki, beytuno ma' tu cha'aj u bin le kaajo.⁸Beytuno YUMTZILÉ tu a'alaj ti Moisés yetel ti Aarón: "Cha' dsedsek láapoobi u ta'anil k'aak. Teech, Moisés, k'aabet a pikchintik le ta'anoob te iik'o jalkil Farone tan u p'aktik. ⁹Leti'obe yan sutloob tamtil mamaiki tu yook'ol u lakli u lu'umil Egipto. Leti'obe yan u taskoob x'aakalil yetel sasak winkilil ku jookol ti e wíinkoobo yetel le alak'oobo ti'al ti laakal u lu'umil Egipto." ¹⁰Beyó Moisese yetel Aarone tu ch'aoob tá'an te k'obeno ka walajoob tu tan Faraón. Beytuno Moisese tu pikchintaj le tá'an te iik'o. Le tá'anoobo tu beetoob u jook'ol x'aakal yetel sasakwinkilil te wiinikoobo yetel te alak'oobo.¹¹Le ajmenoobo má' u beytal u muk'oob Moisés tu yolal le xáakaliló, tumen le xáakaló tian yook'oloobe yetel ti tu laakal u jeel le egipcioiloobo. ¹²YUMTZILE tu dsuikinsaj u puks'i'ik'al Faraón, beytuno Faraone má' tu ch'enxiquintaj Moisesi mix ti Aarón. E lelá jach bey YUMTZIL tu a'alaj ti Moisés baax ken u beet Faraone.¹³Beytuno YUMTZILÉ tu a'alaj ti Moisés: "Líik'en ja'atskab tu ja'atskabil, wa'alen tu tan Faraóne. ka a'altíe: 'YUMTZILÉ, u jajal Dios le hebreosoobo, ku a'alik beyá: "Cha'aj u bin In kaajal u ti'al lti'obe u pajtal u k'ultikenoob. ¹⁴Tumen te kíinobá Teen ken in tuxté tu l'aakal loobilal ta wok'o, yetel ti a k'oosoob, yetel ti a ajkaajaloob. Ten ken inbeet e lelá yolá a iotiké minan u jeel jen bixené ti tu laakal lu'um.¹⁵Tak ti le jelá. Tené je u beytal kaach in tichkin k'aabé yetel in ch'apachtikech yetel a kaajal yeteloob k'ojaniloob, teeche dsok kaach a xoot'o te lu'umá. ¹⁶Bale yolal e bala tené tin cha'aj a kuxtal: beytuno ka beyak in esiktech in pajtalil, yolal in k'abaé ka beylak u tsekta'a ti tu laakal yook'ol lu'um. ¹⁷Teche tan a chen liskabá tiu tan in kaajal men ma' a cha'ik u binoob.¹⁸¡u'uyé! Walki samalé, Teen yan in taasik loobil bat jach k'aam, jen bix mix jun teen ilaak Egipto, mix le kíin ka chini mix teaki. ¹⁹Teakitune, tuxte wiinkoob ka u muuch'oob a wakaxoob yetel tu laakal bax yantech te ka'axoobo ti m'aaloob kuchilil. tu laakal wiinik yetel alak yanoob ka'axe m'a tasaboob ich najilí. le bató yan u luubul yook'ooloob, leti'obe yan u kimiloob."²⁰Beytuno, u k'oosob le Faraono le maaxoob oksajolte u t'aan YUMTZILÉ tu seekunsoob u tasoob u palitsiloob yetel u alak'oob ich u najiloob. ²¹Bale le maaxoob ma' tu oksaj'oltobe u t'aan YUNTZILÉ tu jajilé tu pátoob u palitsiloob yetel u alak'oob te ka'axoobo.²²Beytunó YUMTZILÉ tu a'alaj ti Moisés: "Tiich a k'ab te kaanó yolal u yanta bat yook'ol tu lakal u lu'umil Egipto, yook'ol u winikiloob, yook'ol u alakiloob, yetel yook'ol xiu yan te ka'axo ti tu laakal u lu'umil Egipto." ²³Moisese tu tichá u xolte te kaanló, YUMTZIL tune tu tuxta kilbalil, bat, yetel ch'aktambal k'aak te lu'umó. Leti xan tu beetá u k'aaxá bat yook'ol u lu'umil Egipto. ²⁴Beytuno yanchaj bat yetel ch'aktambal k'aak u xakmubaoob yetel bat, jac man talam, jen bix mix jun teen uchuk te tu lu'umil Egipto ka sunaj nojoch kajil.²⁵Ti tu laakal u lu'umil Egiptoe, le bató tu loobiltá jach chich le ka'axoobo, bey ti maakoob beyxan ti alak'oob. Tu loobiltaj jach chich le xiwoob te ka'axo yetel tu laj jek'a ch'e. ²⁶Chen tu lúmil Gosén, tuux kuxan le israelitaoob. má' yanjí batí.²⁷Beytuno Faraone tu tuxta maakoob u t'aanoob Moisés yetel Aarón. Letie tu a'alaj tioob: "Tené dsok in k'ebantaj ti le lelá. YUMTZILE jach toj, teen yetel i kaje jach k'asanoon. ²⁸Payalchi'nen ti YUMTZIL, tumen le nukuch ch'aktambaloobo yetel le bató jach manaltí. Teen kin cha'aik a bineex, teexe má' a patleex u yaab kíinil wayé."²⁹Moisese tu a'alaj ti leti: "Jach seeb jen bix ken in p'at le kaajá, teené yan in tichik in k'ab ti YUMTZIL. Le kilbaló yan u ch'eené, yetel má' u yaltal u jeel bat. Te bey tuná ka ojetke le lu'umá u ti'al YUMTZIL. ³⁰Bale tu yolak teeché yetel a k'oosoob, ten in ojlé teexe u jajililé minaan a sajkileex ti YUMTZIL jajal Dios."³¹Teak, le lino yetel le cebadao tsoksatioob, tumen le cebadao tan u yokol u t'aajá, yetel le lino tan ka'ach u loolanki. ³²Bale le trigoo yetel le cetenoo mix lobiltaloobi tumen tu tsoc ku jochó. ³³Kéen Moisés tu pátaj Faraón yetel u le kaajó. letie tu li'isaj u k'ab ti YUMTZIL; le kilbaló yetel le bató ch'ení, yetel le ja'o tu p'ataj u tosol.³⁴Kéen Faraone tu iilaj le ja', le bat yetel le kilbaló dsok u ch'ene, leti'e kebanchají tu k'aaten yetel tu dsuikinsaj u puks'i'ik'al, u mu'ul yetel u k'oosoob. ³⁵U puks'i'ik'al le Faraono dsuich'ajan, beyó leti'e má' tu cha'aj u bin u kajalil Israeli. E beyá leti u bix YUMTZIL kaach u a'almaj ti Moises bix Faraón ke u beet bix u k'aat.

Chapter 10

¹YUMTZILÉ tu a'alaj ti Moisés: "Xeen ti Faraón, tumen dzoc in dsukunsik u puks'i'ik'al yetel u puks'i'ik'aloob u k'oosoob. Dsok in meetik lelá yolal in e'esik lu ch'ikulaj in pajtalil ichiloob. ²Beyxan dsok in beetik le lelá yolal u beytal a tsik'batik ta paalal yetel a wabiloob le baaloob dsok in beetik, buk'aj nojchil dsok in ds'akimba ti Egipto, yetel bix dsok in ds'aik yak'ach u chikulajoob in pajtalil ichiloob. Beytuna yan a ojeltik teene ten le YUMTZILÓ."³Beyó Moisese yetel Aarone vinó ti Faraón ka tu a'alajó ti: "YUMTZILÉ u jajal Dios le hebreosoobo, ku a'alik le jelá: '¿Ti buka' k'iin má' a k'aat a p'onkintabá ti teen? Cha'aj u bin in kaajal u ti'al ka pajtal u kikit'anken. ⁴Bale wa teech ma' a k'at a cha'aj u bin in kaajal, ch'enxikinté, sámal in tuxtik sak'oob ta lu'um.⁵E lelooba yan u pixkoob yook'ol lu'um u ti'al mix maak ka beylak u paktik lu'ume. Yan u jaankoob u yalab ti le bax p'uts te bató. E leloxaná yan u jaankoob tu laakal pakal bi ché ku nuktá ta ka'ax. ⁶E lelobá yan u chuupkoob a najiloob, yetel ti a k'oosoob yetel ti tu laakal le egipcioiloobo - jun p'eel báa mix u yum mix a nool mix jun teen u ilej, mixma dsok u ilaaj takte k'iin ka kaajoob te lu'uma tak te k'iiná."' Dsoke Moisese ka biní ka luk' tu tan Faraón.⁷Le u k'oosoob farone tu a'aloob ti: "¿Baax k'iin u xuul le wíinka jun p'eel sajkilil ti toon? Cha'aj u bin le israelitaoob u ti'al u kikit'antoob YUMTZIL u jajal Diosoob. ¿Má' patak a naatik Egiptoe dsok u xuulsatí?" ⁸Moisés yetel Aarone tasabo ka'aten tu tan Faraón, le maax a'atioob: "Xeenex yetel kikit'anteex YUMTZIL a jajal Dioseex. Bale ¿Baax kaajil ku bin?"⁹Moisese tu a'alaj: "Yan in binoon yetel ak tantankelmoob yetel nuxibiloob, yetel ak jpaalaloob yetel ak xpaalaloob. Yan ak bin yetel ak t'amanoob yetel ak alak'oob, tumen yan in beetkoon junp'eel kimbesaj ti YUMTZIL." ¹⁰Faraone tu a'alaj tioob: "Le YUMTZILÓ yanak ta weteleex, wa u p'it sutul ka in cha'aj a binexe yetel a mejen paalaleex. Ilawileex, yaatex k'ak'as tuukul. ¹¹¡Má'! Xeneex che yetel le xiiboobo yan ichileex ka kikit'antex YUMTZIL, tumen e leló leti' a k'aateex." Ka'atun Moises yetel Aarone josaboob tu tan Faraón.¹²Ka'atune YUMTZILÉ tu a'alaj ti Mois'es: "Tich yetel a k'aab yook'ol u lu'umil Egipto le sáakoobo, ti'al le leloba ka u ch'apachto u lu'umil Egipto yetel u jaankoob le ka'axoob yan te'eló, tu laakal le baax p'at tumen le bató." ¹³Moisese tu ticha' yetel u xolte yook'ool u lu'umil Egipto yetel YUMTZILÉ tu tasaj jun p'ell lak'in iik yook'ool le lu'um te k'iin yetel te áak'abó. Ka saslajé, le lakín iik'o tu taasaj le sáakoobo.¹⁴Le sáakoobo tu áalkabtoob tu laakal u lu'umil Egipto yetel tu k'ask'antoob tu laakal tuux. Mix jun teen yanchaj u woloma sáakoob te lu'umó yetel mixbáa jen bix le lel ku taal tu dsokol. ¹⁵Tu baloob tu laakal yook'ool lu'um u ti'al ka yanak ejoch'eni. tu jaantoob tu laakal ka'ax te lu'umo ytel tu laakal u ich le pak'aloobo pát tumen le bató. ti tu laakal u lu'umil Egipto má p'at mix jun p'eel ka'ax yaaxí. mix ch'e mix pak'al te ka'axoobo.¹⁶Ka'atune Faraone tu seblakil tu t'aanaj Moisés yetel Aarón ka tu a'alaj: "Teené k'ebanchajen ti YUMTZIL a jajal Dioseex yetel ti teex. ¹⁷Tiak tun, sa'aseex in k'eeban bejlae yetel payachi'neneex ti YUMTZIL a jajal Dioseex u tial ka u tsel ti teen le kíimilá." ¹⁸Beytuno Moisese tu tselubá tu taan Faraón ka payachi'naj ti YUMTZIL.¹⁹YUMTZILE tu tasaj jun p'eel k'amkach chik'in iik ka tu moolaj tu laakal le sákoobo yetel tu laj ch'ochintaj te Chak K'aanabo: Mix jun p'eel sáak p'at tu lu'umil Egipto. ²⁰Bale YUMTZILÉ tu dsuukinsaj u puks'i'ik'al Faraón yetel Faraone má' tu cha'aj u bin le israelitaoobo.²¹Ka'atune YUMTZILÉ tu a'alaj ti Moisés: "TIch a k'aab tak te ka'anó u ti'al ka yanak ejolchéinil yook'ol u lu'umil Egipto, ejoch'enil je u beytal u yubaal." ²²Moisese tu t'icha' u k'aab tak ka'anal ka yanchaj jun p'eel nojoch ejolch'enil ti tu laakal u lu'umil Egipto ichil ooxp'eel kíin. ²³Mix maak u pajtal u yilik mix baa'; mix maak jook' tu najil ichil ooxp'eel kíin. Chen baaltune, tu laakal le israelitaoobo yan sasilí tioob te kuchil tuux kaajakbaloobo.²⁴Faraone tu t'aanaj Moisés ka tu a'alaj ti: "Xeen a kikit'antej YUMTZIL. Tak a wotoch u pajtal u binoob ta wetel, baale a taamanoob yetel a alak'oobe k'aabet u p'aatloob." ²⁵Bale Moisese tu a'alaj: "K'aabetxan a ds'aik toon alak'oob u ti'al kinsaj sibal yetel tokbi sibal u ti'al toone u beytal in kinskoon u ti'al YUMTZIL in jajal Diosoon. ²⁶In wakaxone beyxan k'abet u bin tak eetel, mix jun péel u mayoob yan u p'atal pachí, tumen toone k'aabet ak chik u ti'al ak kikit'antik YUMTZIL ak jajal Dios. Tumen tooné má' in ojlon baax yetel k'aabet ak kikit'aan YUMTZIL tak le chen k'uchkoon teeló.²⁷Bale YUMTZILE tu dsukinsaj u puks'i'ik'al Faraón yetel má' tu cha'aj u binoobi. ²⁸Faraone tu a'alaj ti Moisés: "¡Tselabá ti taan! Kanaltaba ti jun p'ell baá, bik ka sunakech a wilen, tumen le kíin ta paktá u taan in iiché, yaan a kíimí." ²⁹Moisese tu a'alaj: "Tech dsook a a'alik. Teené má' in ka suut in iil u taan a ich."

Chapter 11

¹Beytuno YUMTZIL'E tu a'alaj ti Moisés: "Yam jun p'eel xan yayaj olal ken i taasej yook'ol Faraán yetel ti Egipto. Dsokol te lelá, leti' ken u cha'aj a bin te wayé. Chentun u cha'aj a biné, leti' ken u bisech pachil. ²Kaánsaj a kaajal yola tu laakal maaké yetel tu laakal colele u k'aat ti u yetwinkililoobe u nukuloobil plata yetel oro." ³Te u sutulkilá YUMTZILÉ tu beet'a le egipcioiloobo ka u kiimak oltoob le israelitaoobo. Beyxan, le maak'o, Moisés dsok u najmaltik u j'ajkunsaal tu tan u ich' ti tu laakal u k'oosoob Farón yetel u kaajil Egipto.⁴Moisese tu a'alaj: "YUMTZILE ku a'alik le lelá: 'Tan chuumuk 'aak'abe yan in máan ti Egipto. ⁵Tu laakal yaax paalal ti u lu'umil Egiptoe yan u kímil, ku chumbal ti u yax paal Faraón, kulukbá tu jalaach k'anché, tak ti u yaax paal le xpalitsiló ku kutá' tu pach u nukulil juuch' yetel u yaax chichnil wakax.⁶Yan u yanta' jun p'eel k'anchak ook'ol ti tu laakal u lu'umil Egipto, jen bix mix jun teen uchuk yetel mix jun teel ku ka' uchul. ⁷Bale mix jun tuul pek' ku tojoltik yolal u kaajil Israel, mix tu yolal maak mix ti baalché. te beytuná yan u ojeltáa in dsamimbá jejelas ti egipvioiloob yetel israelitaoob'. ⁸Tu laakal a k'oosobe, Faraón, yan u taaloob ti teen yetel ken u chi'nunpoloob tin tan. leti'oobe yan u a'alcoob: ¡Xeenex, teex yetel tu laakal a kaajeex ka u tsaypaachteex!'. Ka'tun te lelá teené kin jook'ol." Ka'tune leti'e bin yetel nojoch p'uujulil tu tan Faraón.⁹YUMTZILÉ tu a'alaj ti Moisés: "Faraone má' u bin u ch'enxikintech. E lelá tu yolá tumen teené yan in beeti nuukuch chikulaj tu lu'umil Egipto." ¹⁰Moisés yetel Aaroné tu beetoob chikulaj tu tan Faraón. Bale YUMTZILÉ tu dsuikinsaj u puks'i'ik'al Faraón, yetel Faraone má' tu cha'aj u kaajalil israel ka jook'ook te tu lu'umo.

Chapter 12

¹YUMTZILÉ tu t'aanaj Moisés yetel Aarón tu lu'umil Egipto: Leti'e tu a'alaj: ²"U ti'al teexe le wináala leti u chunul wináaloob, lu yaax wináalil jaab ti'al teex.³A'aleex ti u múuch'tsikbalil Israel: 'Tu diez kíiniloob le wináalá k'aabet a yeikeex jun tuul tamán wa jun tuul chivoo u ti'aloob. cada wotoche yan u beetik e lelá, jun péel tamán u tial jujun pay naaj. ⁴Wa le naaj jach chich'an ti jun p'eel tamané, le maak yetel u yeet kajal k'aabet u ch'ikoob nonoj u bak'e tamán wa chiivo, bey nonoj u ti'al u xoocaboob le maakoobo. K'aabet nonoj u ti'al ka jaanalnak tu laakloob, beytuno k'aabet u chik'oob nonoj bak u ti'al u tsentkubao tu laakloob .⁵La tamanoob wa a chiivoob k'aabet jach utstakoob, jun tuul xibi chiivo jun p'eel jabtí. Teexe je u beyta a chikeex jun tuul tamán wa chivoo. ⁶K'aabet a p'atkeex tak ti'al catorce u kíinil le wináó. Dzokolé tu laakal u muuch'tsikbalil Israel k'aabet u kinskoob le alako'ooba bey tan u taal u ak'abtalé. ⁷K'aabet u ch'ikoob u p'it u kíkel ka u dsao te tu k'atselil le jonaoobo yetel te u xnakab chéliloob jonaj te naajoob tuk ken u jaantoob le bak'ó.. ⁸K'aabet u jaankoob le ak'abo, chen dsokok u pook'aal ti k'aak. Jaanteex yetel wa'aj mank'antaan má' yetel xpajsakní, yetel k'ak'aj xiuoob.⁹Má jaantkeex cheché wa chak'an yetel já'. Bale kaabet a pookeex yook'ol k'aak' yetel u póol, u mayoob, yetel u baliloob ichil u nak'. ¹⁰Má' kaabet a p'atkeex mix baa ti'i u ti'al jaskabí. K'aabet a took'eex jeken bá ka p'aatakti ti'al jaskabí. ¹¹Bey k'aabet u jaantalá: yetel a k'axnak' a k'axmá, a xaanab a dsama ta ook', a xolte ta k'ab. K'aabet ajaanal seeb. E leló leti u tadmansaj YUMTZIL.¹²YUMTZIL'E ku a'lik bey'a: Yan in bin ti u lu'umil Egiptoe ti le abiló yan in ch'apachtik tu laakal u yaax paalal wíinik wa alak ti tu lu'umil Egipto. Yan in taasik jads ti tu laakal u diosiloob Egipto. TeEn le YUMTZILÓ. ¹³Le kík'o jun p'eel chikulaj ta naileex u ti'al in ta ti teex. Le che in iil le kík'o, Teen kin maan ta yok'ooleex chen xiken in ch'apachté u lu'umil Egipto. Le nojyajilá má' un taal ti teex yetel má' un dsoksikteex. ¹⁴Le kíina yan u sutul jun p'eel k'asbejil teex yetel k'aabet a iikeex bey jun p'eel mánk'iinal u ti'al YUMTZIL. Laili xane bey jun p'eel almajt'an teexe, u ti'al tu laakal u ch'i'ibalil u kaajal k'aabet a ch'ailtikeex le kíin jela.¹⁵Yaan a jaantkeex wa'j ma yetel xpajsakaní uucp'eel kíinnoob.Ti le yaax kíino yan a tselkeex xpajsakan ichil a najileex. Jen maax ka u jaante le xpajsakam ti'al u chuunul yaax kíin, tak uuc kíin, le maako yan u tselel te Israelo. ¹⁶Te yaax kíino yan u yaanta jun péel muuch'tsikbalil jatsa'an ti Teen, yetel ti uuc kíine yan u yaanta jun p'eel much'tambal. Mix jun p'eel meyajil ku beetbil te kíinooba, wamá chen meyaj jaanal u ti'al ka jaancoob. E leló chen leti' k'aabet u meyajtaal tumen teex.¹⁷K'aabet a iilkeex le mánk'iinal jelá u waji má' yetel xpajsakan, tumen le'te kíin uchaak in tasik le kaaja', jun p'eel muuch yantioob u nukulil batee ti jun p'eel muuch yantioob u nukulil batee, pachil ti u lu'umil Egipto. Beyó k'aabet tun a iilkeex e kíina ti tu laakal ch'i'ibaloob. E lelá yan u p'aatal jun p'eel almajt'aanil ti teex. ¹⁸K'aabeet a jantikeex waj má' xpajsakaní ti'al u chinil kíin u kíinil catorce kíinil ti yaax wináal tak u chinil kíin tu veintiun kíin wináal.¹⁹Ti'al le uuc kíinooba. má u bin iilbí xpajsakan ta lejileex. Jen maax ka u jaant waj mak'antaan yetel xpajsakamé k'aabet u tseelé tu kajil Israel, keex má u yanal maak waxan maak sijan ta lu'um. ²⁰Má k'aabeet a jjankeex mixbá yetel xpajsakan. Jel tux ka kajlacoobe, k'aabeet u jaankoob waj má yetel xpajsakaní."²¹Ka'atuné Moisese tu t'aanaj u nuxiibiloob Israel ka u a'alaj tioob: "Xeneex ka yeyex tamán wa chivoo u nonojil ka jaanak a wotocheex yetel a kinseex u tamanil le tds'mansajó. ²²Dsokolé ch'aeex jun p'eel k'axal hisopo ka chulkeex yetel le k'iik ku yantal te p'uuló. Chooeex le k'iik yan te p'uulo te tu kanlil je'elel chéi le jonajó yetel te tu k'aap'eel toj cheíloob le jonajó. Mix jun tuul ti teex k'aabeet a jooleex te jonajó tak u k'uchul jatskabkíin.²³Tumen YUMTZILÉ yan u maan yetel ken u ch'apachté le Egipcioiloobo. Le chen u iil le k'iik tu k'atcheil le jonajo yetel te tu tojcheiloobo. Leti'e ku maan ta jonajeex yetel má' u chaik ti le ajxuulsaj ka ookok tu najiloobo u ti'al u ch'apachtaloob.²⁴K'aabeet a iilkeex le úuchchajala. E lelá yan u páalta jun péel aalmajt'anil ti teex yetel ti'al a ch'i'ilencabileex. ²⁵Le chen ookkeex te lu'um le YUMTZIL ken u ds´teex, jen bix dsok'aan u sebchitik, k'aabeet a iilkeex le meyaj u ti'al k'ultajil.²⁶Kéen a paalaleex u k'aat teex: ¿Baax u k'aat u yaal le u mejuj le k'ultaja'? ²⁷Bey tuno teexe yana a'alkeex: 'Leti' u kinsaj sibalil tadsmansaj u ti'al YUMTZIL, tumen YUMTZILÉ maan yook'ool u najiloob le Israelitaobo ti Egipto, k'aa tu ch'apachtaj le Egipcioiloobo. Leti' tu jaalch'ataj le israelitaobo"'. Bey tuno le maakoobo nok'lajoob ka tu k'ultoob YUMTZIL. ²⁸Le israelitaobo binoob ka tu maank'atoob jach jen bix YUMTZIL tu a'alaj ti Moises yetel ti Aarón.²⁹Man chuumuk ak'ab le YUMTZIL ka tu ch'apachtáj tu laakal u yaax paalil tu lu'umil Egipto, takti u yaax paal Faraón, le maax ku kutal tu jalach k'anché, tak u yaax paalal le yanó xan ti xk'alabnaj. yetel tu laakal yaax chichnil waakax. ³⁰Faraone ka liik de ak'abe, leti' yetel tu laakal le k'oosoobo yetel tu laakal le egipcioobo. Ka yanchaj jun p'eel nojoch auat ti Egipto, tumen minan naj tux wa mix maak kiimi.³¹Faraone ka tu t'aanaj Moisés yetel Aarón te a'biló ka tu a'alaj: "Lik'eneex, xeenex te tin kaajalá, teex yetel le israelitaobo, Xeenex, k'ultex YUMTZIL, jen bix ta a'alkeex t'aak a mank'antikeex. ³²Ch'aex xan a tamaneex yetel a alak'eex, jen bix ta a'aleex xeenex yetel xan kít'anteneex. ³³Le egipcioilobo tinoob ti jun p'eel nojoch péeksajil u ti'al u joosk'oob te lu'umó, tuem ku a'alkoob: "Tin laak'loné kimenoon."³⁴Beytuno le kaajó tu ch'aob le sakan má chaybesaj yetel xpajsakan. U chóbob ti'al u xaktikoob san u k'aaxoob, tu nook'oob yetel tu kelembaloob. ³⁵Ti'ak lu kaajil Israel tu beet'a le bax tu a'alaj Moiseso. Yetel tu k'aatoob ti le egipcioiloobo nuukuloob beetan yetel oro, plata, yetel nook'. ³⁶YUMTZILÉ tu beet'aj u yubik le egipcioiloobo jach taak u dsaik'oob kimakolal ti le Israelitaobo. Beytuno le Egipcioiloobo tu dsaoob tu laakal le baax tu k'aatoobo. Te beytuná, le Israelitaobo tu laj tseloob ti le Egipcioiloobo.³⁷Le Israelitaobo ximbanajoob te Ramsés tak ti Sucot. Leti'obe mi bey 600, 000 chen xiibo, má' xook le coleloobo mix le paalaloobo. ³⁸Maakoob xak'ano má Israelitaobi bin xanó tu yeetelol, yetel u tamanoob yetel alak'oob, jach man yaabkach wakax. Leti'obe tu pibtoob waj má' yetel pajsakaní yetel le sakan tu taasób te Egiptoo. ³⁹Má' yetel pajsakani tubente tu joosob Egiptoe yetel má' u beytal u xantaloob u ti'al u mank'atkoob janal. ⁴⁰Le Israelitaobo kuxtajob Egiptoe 430 ja'aboob.⁴¹Tu tsokol le 430 ja'abobo, laili tu kíinilé, tu laakal le muuch'ub yetel u nuukuli batel ti YUMTZILÉ jook'oob tu lu'umil Egipto. ⁴²E lelá u abilil u yantaloob ajanoob, u ti'al YUMTZIL ka u joosob tu lu'umil Egipto. E lelá leti' u abil YUNTZIL u ti'al kimbesbil tumen tu laakal le israelitaobo tak tu lakal u ch'i'ilencabiloob le caajó.⁴³YUMTZILÉ yu a'alaj ti Moisés yetel ti Aarón: "E lelá leti' u p'at'ani le tadzmansajo: mix jun tuul tanxel tuxi ka beylak u takpajal ti le janalo. ⁴⁴Chen baale, tu laakal u palitsil le Israelitaobo, manaan yetel takín, je u beytal u takpajal ku dsokol u xootl u winkililé.⁴⁵Le tanxel tuxiloob yetel le jmeyajoobo m'a u beytal u jaankoob mix jun p'eel jaanal. ⁴⁶Le jaanlo yan u jaantal ti najil. Má' u beytal u jo'osa le bak pachil ti najil, yetel má' u beytal a k'achkeex mix jun p'eel u baakeloob.⁴⁷Tu laakal u kajnalil Israel k'aabeet u kíimbesik le mánk'iinaló. ⁴⁸Má' jul tuul tanxel tuxil kajakbal yetel teex, taak u kiimbesik u tadsmansaj ti'al YUMTZIL, tu laakal u laaktsiloob xibobe k'aabet u xootol u kinkililoob. Beytuno leti'e je u beytal u taal yetel u mank'antik. Yan u sutul jen bix le maakob sijanoob te lu'umo. Chen baxtune, mix jun tuul maak má' xotaan u winkililé je u beytal u jaantik mix baal te jaanaló.⁴⁹Laili le almajt'ana u ti'al le sijnaloob beyxan u ti'al le tanxel tuxil kajakbaloob kuxanoob ichi leex". ⁵⁰Beytuno tu laakal le Israelitaobo tu beetoob jach jen bix YUMTZIL tu k'ubental ti Moisés yetel ti Aarón. ⁵¹Yetel tu laili kíinilé, YUMTZILÉ tu jo'osaj le Israelitaobo tu lu'umil Egipto yetel bey baatemaakobe.

Chapter 13

¹YUMTZILÉ tu t'aanáj Moisés ka tu a'alaj: ²"Jats ten tu laakal u yax paalalil Israel, wíinkoob beyxan alak'oob. Le yax paalaloobo in ti'aloob."³Moisese tu a'alaj ti le kaajo: "Tas ta tukule, le kíin ka jo'keex ti Egipto, pachil ti u najilil palitsilil, yolal u muk'il u k'ab YUMTZIL tu josech ti le kuchililó. Má' a jantik waj yetel xpajsakan. ⁴Teexe yan a jooleex ti Egipto te kíina, tu wináalí Abib. ⁵Le chen u bisech YUMTZIL tu lu'umiloob le Cananeos, Hititas, Amorreos, Heveos yetel Jebuseos, le lu'um tu jalaacht'aantá ti'al a ch'i'ilenk'aab manjaan u dsa'j ti teech, le lu'um ku tuul leche yetel kaab, beytuno k'aabet a wilik le meyaj jela u ti'al k'ultajil ti le wináala.⁶Ti úuk p'eel kíiné k'aabet a jantik waj má' yetel xpajsakaní; Ti le úuk p'eel kíinó yan un yantal jun p'eel kímbesaj u ti'al tsikil ti YUMTZIL. ⁷K'aabet a jantik waj má' xpajsakaní ti úuk p'eel kíin; Má' k'aabet u iilaaj waj yetel xpajsakan ichileex. Má' k'aabet u iilaaj xpajsakan ta weteleexi mix ichileex.⁸Te kíin jeeló ka aalik ti a paalaloob: "Tu yoolaj baax tu beetaj tin wetel ká' jook'en ti Egipto. ⁹E lelá jun p'eel k'ajsaj ti teech ta k'ab, yetel jun p'eel k'ajsajil tu tan a iich. E lelá tu yolal beyó u almajt'aan YUMTZILÉ ka yanak ta chí, tumen yetel u mukil u k'ab YUMTZIL tu josech ti Egipto. ¹⁰Beytunó k'aabet a kanantik u almajt'aan te kíin dsaanó, ja'ab yetel ja'ab.¹¹Le chentun YUMTZIL u bisech tu lu'um le Cananeo, jen bix tu jalaacht'aantaj teech yetel ti a ch'i'ibalob manjanoob yetel chen u dsatech ti le lu'umó, ¹²k'aabet a jatsik u ti'al Leti' tu laakal yaax paalal yetel u yaax mejnil alak'oob. U xibaliloobe u ti'al YUMTZIL. ¹³Tu laakal lu yaax mejnil chowakxikinoobe yan a suut a man yetel jun tuul tamán. Wa má' a sutul a mané, yan tun a kachik u kaal, baalé a yaax paalalil ichil paalaloobe, k'aabet a sut a mané.¹⁴Le chentun a paalaloob u k'aatob teechtuné: "¿Bax tun u k'aat u yaal le lelá?" beytunó yan a a'alik: "Yetel mukil k'ab tu josech ti Egipto, tu najilil palitsilil. ¹⁵Ka'ach le Faraón nonolkil u ti'al u cha'aik in binoon. YUMTZILÉ tu kinsaj tu laakal u yax paalil tu lu'umil Egipto, tu laakal yaax siijilnaja'am, bey ti maak bey ti a'alak, Tu yolal tuné teené kin kinsajsibal ti YUMTZIL tu laakal yaax chichniloob xiibil aalak, yetel tumen kin ka sut in man tu laakal yaax paalalil in paaloob." ¹⁶E lelá jun péel k'ajsajil u ti'al a k'ab, yetel jun peel k'ajsajil u ti'al u tan a iich, tumen yetel u mukil u kab YUNTZIL ti joosoon ti Egipto¹⁷Ka'atun Faraón tu cha'aj u bin le kaajó, jajal Diose tu bisoob tu beelí u lu'um le Filesteosoobo, kextun le lu'umó nads ka'ach. Tumen YUMTZIL tu a'alaj: "Bey walé ma in kaajal ku sut tu tukul chen u iil le bateiló ka sunakoob Egipto." ¹⁸Beyó jajal Diose tu bisaj u kaajal te tokoy lu'umó tak te chak k'aanabo. Le Israelitaoobo jook'oob tu lu'umil Egipto u yeembalmubaob u ti'al bateil.¹⁹Moisese tu bisaj u bakeloob José tu yetel, Tumen Joseé tu jalacht'antaj le Israelitaoobo ka tu a'alaj: "Tu jajilé jajal Diose yan u lo'jeex, yetel yan a biskeex in baakeloob ta weteleex." ²⁰Le Israelitaoobo ximbanajoob ti Sucot ka' jeeloob Etam tu jaal tokoy lu'um. ²¹YUMTZILÉ ku bin taniltioob de kiíine ti jun p'eel muñal u ti'al u bisoob te bejó. Ti'al ak'abé jun p'eel wakbal k'aak u ti'al u dsá sasil tioob. Te beytuna letioobe je u beytal u ximbaloob ti'al kíin yetel ti'al de ak'ab. ²²YUMTZILÉ má' tu tsel'a tu tan le kaajaló le wakbal muñaló ti'al le kíin yetel le wakbal k'akó ti'al ak'ab

Chapter 14

¹YUMTZILÉ tu t'aanaj Moisés ka tu a'alaj: " ²A'al ti le Israelitaobo k'aabet u dsikoob jun p'eel ba' pach yetel u jeeloob táanil ti Pi Hahirot, ichil Migdol yetel le k'anaab táanil ti Baal Zefón. Teexe yan a jeeleex tu tan le k'anaab pachil ti Pi Hahirot. ³Faraone yan u a'alik tu yolal le Israelitaobo, leti'obe chen tu ajnunumoob ti le lu'umó. Le tokoy lu'umó dsok u k'alkoob.⁴Ten ken in dsuikins u puks'i'ik'al Faraón, leti'e yan u tsaipachticoob. Tené yan in tzikiltaa tu yolal Faraón yetel tu laakal lu kántunoob. Le Egipcioiloobo yan u oitikoobe ten le YUMTZILÓ." Beyó jeloob le Israelitaobo jen bix ts'oliktioobo. ⁵Ka a'alá ti u ajauil Egipto le Israelitaobo ds'okaan u putsloob, u tukuloob Faraón yetel u k'oosoob sutoob tu yok'oloob. Leti'obe tu a'aloob: "¿Baak dsook in beetkoon ka tin cha'aon Israel jalk'ab u ti'al má' u meyajtikoon?"⁶Bey tunó Faraone tu ma'ak'antáj u nukulil jitmaakoob ka tu ch'aaj u k'antunoob yu yetel. ⁷Leti'e tu cha'aj 600 nukulil jitmaakoob yeyanoob yetel tu la'akal u jel lu nukulil jitmaakoob ti Egipto, yetel aj yits jatiloob ichil tu lakaloob. ⁸YUMTZILÉ tu tsuikinsaj u puks'i'ik'al Faraón, u ajauil Egipto, le ajauo tu tsaipachtá le Israelitaobo. Teaki le Israelitaobo binóob aj ts'oye sajoob. ⁹Balé le Egipcioiloobo tan u tsaipachtikoob, yetel tu laakal u tsiminoob, yetel u k'antunoob. Leti'obe tu chukp'achtoob le israelitaobo jelekbaloob tu tan le k'anaabo tu tsel ti Pi Hahirot, tu tsel ti Baal Zefón.¹⁰Ká tun Faraón tu natsubá, le Israelitaobo tu iiloob k'anaj ka jak'uyoloob. Le Egipcioiloobo ximbanajoob pachil tioob, yetel jach sajkoob. Le Israelitaobo awatnajoob ti YUMTZIL. ¹¹Tu a'alajoob ti Moisés, "¿Tumen mináam muknajoob ti Egiptoe, ka ta joosoon kiimil te tokoy lu'umó? ¿Ba'en ka meetik toon beyá, uch ka jooskoon ti Egipto? ¹²¿Má a leti' e lel ti a'alon ti teech Egiptoa? Tin a'alon ti teech, 'cha'aon jetsekbaloon, tumen yan in meyajoon ti le Egipcioilooba.' Mas uts ti toon ka meyajnakon tioob ket ka kimikoon te tekoy lu'umó."¹³Moisese tu a'alaj ti le maakoobo: "Ma chikeex sajkil. Jetsabaex ka ileex le toksaj YUMTZIL bin u dsateex bejlae. Tumen má' a bin a iileex ka'aten le Egipcioiloobo ka iilkeex bejlaé. ¹⁴YUMTZILÉ yan u bateil ta wosaleex, yetel teexe chen ken a jetsá oleex"

Leviticus

Chapter 1

¹Yuntzil t’an Moices caa tu yaati yanic tu yotochil much’tal, tun yaic ti . ²“T’an u cajil Israel aati le kin jeemaxac ichileex cuu tas un p’eel siibal ti Yuntzil cu tasic u sii un tul ichil u yaalakoo wa waacax wa taman.³Wau u siibal letie toocbil siibal ti wacax, letie kabét u kubic un tul xibi taman mix baa uchul ti. Letie kabét u kubic tu jol u najil much’tal yoolal u beytal u kaamal tu tan Yuntzil ⁴Letie kaabét u dzic u kab tu pol le toocbil siibalo , beytuno yan u kaamal bey wa tial u pixkebant-cubae⁵Tu seeblaquil kabét u quinsic le xibi wacaxo tu taan Yuntzil. U palal Aaron, le yunkino, cu kubcoo le kiko cu wiiwitz-coo tu suutulu multunil kulta yan tu jol u yotochi much’tal. ⁶Cu dzoocole letie kabét u dziilic u keulel le sibal toocaano yet’el cu xee xeet xoot,tic.⁷Cu dzoocole u palal Aaron le yunkino cu dzic le kak yokol u multunil kulta yetel cu dzicoo si-intbil chee tial jopic le kako. ⁸U palal Aaron, le yunkino, kabét u dzicoo u xeet’el, u pol yetel u tzatzel, tu tzolil yokol le sii yan yokol le kak yan yokol u multunil kulta. ⁹Baale leu xoot’ol le tu ch’aa ichil u naako yetel u muk yook kabét u p’oobol yetel jaa. Cu dzoocole le yunkinoobo cu tooc co tu lacaal le yan tee tu multunil kultajo bey un p’el siibal toocbil u biile . Lela cu tasic ten un p’el ch’ujuc quiboc; lela un p’el siibal meyajaan in tial yetel kak.¹⁰Waa siibal tocaan tee u tal ich taman, wa un tul taman wa un tul chiva , letie kabét u kubic un tul xiib mix baat uchulti. ¹¹Letie kabét u quinsic tu xaman u multunil kulta actan ti Yuntzil. U palal Aaron le yunkino , cu t’iitbesic u kikel tu jujuntzelil u multunil le kultajo.¹²Cu dzoocole leti kabét u xoxo ch’actic u pol yetel u tzatzel, le yunkinoobo cu dzicoo tu tzolol yokol le sii yan tee kako yan yokol u multunil kultajo. ¹³Baale le tu ch’aa tu jobnelo yetel u muk yook kebét u p’oic yetel jaa. Cu dzoocole le yunkino cu kubic tu lacal, cu tooquic yokol u multunil kulta . Un p’el sibal toocaan , lela yan u tasic un p’el ch’ujuc quiboc tial Yuntzil; un p’el siibal meyajaan tial leti yetel kak¹⁴Wau siibal tial Yuntzil u siibalil toocbil ch’iich, beytuno kabét u siibaltic un tul mucuy wa un tul sacpacal loobayen. ¹⁵Yunkin kabét u taasic tu multunil kulta, cu ch’ootic u cal, cu tooquic yokol u multunil kulta. Cu dzoocole u kikele kabét u wequic tan cab tu tzel u multunil kulta¹⁶Leti kabét u peecsic u tzuuquel jeebix chuupilo cu pulic tu lakin le altaro; le tux cu dzaabal le ta-ano. ¹⁷Letie kabét u jau-kuptic tu xiik, baale ma kabét y caa jadzcuntiqui. Cu dzoocole le yunkino cu tooquic tee altaro yokol le sii yan tee kako. Lela un p’el siibal toocaan, lela cu tasic un p’el quiboc tial Yuntzil; un p’el siibal meyajaan u tial leti yetel kak.

Chapter 2

¹Lechen wa max tasic u sibil neek ti Yunzil , u siibale kabét wa harina o- olquil , letie kabét u wequic aceite yokol leti yetel cu dzic incienso yokol leti xan. ²Leti kabét u bisic u siibal ti u palal Aaron , le yunkino , teelo un tul yunkin cun machic un loot le harina o olquil yetel aceite yetel incienso yokolo. Cu dzoocole , le yunkino cu tooquic le siibalo bey u toocal un p’el siibal yok u multunil kulta bey u toocal un p’el tial eesic u jel siibalo. ³Jeebucaa ca p’aatque ti u siibalil le neeko u tial Aaron yetel u palaloo. Jach quilich ti Yuntzil ichil le siibaloo tial Yuntzil le cu metal yetel kaak.⁴Tech chen a kub a siibal yan u neek ma-cuximi takan-cunsaan ti chuucab kabét wa susulquil de harina oolquil yan u aceiteil wa chich wa xmacuximi wiitz aceite ta-an . ⁵wa siibal yan u neek ta-saan ti chuucab ti un p’el sarten de hierro, kabét wa harina oolquil xmacuxumi xaakaan yetel aceite⁶Teche kabét a jatxic jujunxeet’il yetel ca dzic aceite yokol leti. Lela un p’el siibal neek. ⁷Waa a siibal neek cha-ac ti un p’el sarten kabét wa meetaa yetel harina oolquil yetel aceite.⁸Tech kabét a tasic le siibal de neek ,meetaan yetel le baalooba tial Yuntzil, bey cun kubil ti yunkinoo max cun taasic tu multunil kulta. ⁹Cu dzoocole , le yunkino cu ch’ic hua jaip’el le de neeko bey un p’el siibal tu cuchile, letie cu toquic tee tu multunil kulta. Lela un p’el siibal meetan yetel kaak, cu tasic un p’el ch’ujuc quiboc ti Yuntzil . ¹⁰Le cu p’aataal ti le siibal de neeko utial Aaron yetel u palaalo. Jach quilich tial Yuntzil ichil le siibaloo u tial Yuntzil meyajan yetel kak.¹¹Mix un p’el siibal de neek le ca kubquex ti Yuntzil kabét u metal yeel cuxun, men teexe ma kabét a tooquex mix un p’it cuxun , mix caab, bey un p’el sibal meyaan yetel kak tial Yuntzil. ¹²Teexe ca kubquex ti Yuntzil bey un p’el siibaal leu yax ich a pakaleex, baale maun maachal tial u metal ch’ujuc quiboc tee tu multunil kultaajo . ¹³Teexe kabét a tasquex jujump’el le siibalo de neeko yeel tab. Teexe mix bikin a ch’aquex leu tabil le nuut’an ti Dioso caa minaan chajac ichil a siibaleex de neek. Ti tu lacal a siibaleexe kabét a dziqueex taabi.¹⁴Wa tex caa kubqueex un p’el siibaal de neek u yax ich a pakaleex ti Yunzil kubeex neek tumben , ka-antaan yetel kak cu dzoocole yaya ch’aan ich janal . ¹⁵Cu dzoocole kabét dzic aceite yetel incienso yokol leti . Lela un p’el siibaal de neek . ¹⁶Cu dzoocole le yunkino cu tooquic un xeet le siibal yayach’aano yetel le aceite yetel le incienso jeebix un p’el siibal tu cuchile. Lelo un p’el siibal meyajaan yetel kak u tial Yuntzil.

Chapter 3

¹Wa yan max kubic ya-siibal lela u siibalil jeedzel un tul baalche cu tal ti un muuch’, wa xiib wa ch’uup, kabét u kubic untul baalche mix baa uchul ti tu tan Yuntzil. ²Letie cu dzic u kab yokol u pol le siibalo cu quinsic tee tu najil much’tal. Cu dzoocole u palal Aaron le yunkino cu t’oo-t’ic u kikel yokol u multunil le kultajo³Lemaaco cun kubic le ya-siibala u siibalil jeetzel yetel kak u tial Yuntzil. Leu tzaatzel pixic wa le cu cojol ichil u jobnelo, ⁴Le caap’el riñono yetel le tzaatz yan yokoloobo tac tu caap le higadoo yetel le riñonoobo leti cun peecsic tu lacal lelo. ⁵U Palaloo Aaron letio cun tooc-coo lelo yokol u multunil kulta yetel le siibal toocaano, lela tian yokol le sii- le yan yokol le kako. Lela cu yan cunsic un p’el quiboc ch’ujuc tial yuntzil ; un p’el siibal meyajaan tial leti yetel kak.⁶Wau ya-siibal le maaca u siibalil jeetzel tial Yuntzil ti much’taman u tal; xiib waa ch’uup letie kabét u kubic un p’el ya-siibal mix baal uchulti. ⁷Wa leti cu kubic un tul cordero bey u ya-siibale, leti tune kabét u kubic actan ti Yuntzil. ⁸Letie kabét u dzac u kaab yokol u pol u ya-siibal cu quinsic actaan ti u najil le much’talo . Cu dzoocole u palaaloo Aaron cun wedzcu kikel tu tzel le altaro.⁹Le maaco cu kubic u ya-siibal u ya-siibalil le jeetzelo bey u metal un p’el siibal cu meetal yetel kik tial Yuntzil. Le tzatz tu lacal u tzatzel u nee kabét u xootol naadz ti u sibin, le tzadz pixic tu lacal le jobnelo , yetel tu lacal le tzaatz yan tu lacal le jobneloobo. ¹⁰Le cap’el riñono yetel le tzaatz yan yeteloobo, lela tian le tux yan le pachcabo yetel hígado, yetel riñono cun peecsic tu lacal lelo. ¹¹Cu dzoocole le yunkino cu tooquic tu lacal yokol u multunil kulta bey un p’el sibil jaantbil cu toocal tu tan Yuntzile¹²Wa u siibaal le maaca un tul chiva , bey tuno leti cun kubic tu tan Yuntzil. ¹³Leti kabét u dzic u kaab yokol u pol le chivao cu quinsic actaan tu najil much’tal. Cu dzoocole u palal Aaron cun wequic u kikel tu tzel u multunil kulta. ¹⁴Le maaca cu kubic u siibal meyaajaan yetel kik ti Yuntzil. Leti cun pecsic u tzaatzel le pixmil le yan tee jobnelo, tu lacal le tzaatzel le yan naadz tee jobnelo.¹⁵Letixan cun peecsic le caap’el riñonobo yeel le tzatz yan yokoloobo, lela tian tu tojil pachcabe le higadoo yetel le riñonoobo. ¹⁶Le yun Kino cu laa tooquic yokol u multunil kulta bey un p’el u siibalil janal toocaane, tl cu tas un p’el ch’ujuc quiboc. Tu lacal le tzatzo u tial Yuntzil. ¹⁷Lela un p’el kalt’an tial mantadz tial cuxtal wa u quimbal maac tia cajal jeentux caa meet a wotocheexe, teexe muun beytal a jantquex tzaadz wa kik.

Chapter 4

¹Yuntzil tu t’ana Moices tun yaic : ²“Aati u cajil Israel : le chen Yanac mac kebantal quex muu kaat kebantale cu meet jeen baaxac leu yaalma Yuntzil ma u metal, wa leti cuu meetbal wet’aane kabét u meetic lela . ³Wa leti le yunkin cu kebantalo , beyo cu tas siipil tee yokol le cajo, beytuno letie kabét u kubic yoolal u siipil tu meeto, un tul xibi wacax tanquelen mix baa uchulti ti Yuntzil bey un p’el siibal yoolal le kebano .⁴Leti kabét u tasic le xibi wacaxo tu jol u najil le muuch’talo actan ti Yuntzil, cu dzic u kaab yokol u pol yetel cu quinsic le xibi wacaxo tu tan Yuntzil. ⁵Le yunkin dza-an aceite tu polo cu ch’iic un p’it leu kikel le xibi wacaxo cu bisic tu najil muuch’tal.⁶Le yunkino cu t’uubic u ch’ilbil u kab ichil le kiko yetel cu wedzic un p’iit le kiko siete u tenel tu tan Yuntzil actan ti le t’imbil nook ti le cuchil jach quiliicho. ⁷Beytuno le yunkino cu dzic un p’iit le kik yokol leu baaquil leu u multunil le kultajil yetel incienso quiboc tu tan Yuntzil, lela tian tu najil muuch’tal, letie cu wequic u yala le u kikel le xibi wacaxo tu chuun tux dzaapaan le multunil kulta tial siibal cu toocaal, lela tian tu jol u najil muuch’tal .⁸Letie cun xotic tu lacal u tzaatzel le xibi wacaxo le u siibalil le kebano, le tzaatz pixic le cu tal tu jobnelo, tu lacal le tzaz yan tu tzeelo le yanoo tu jobnelo. ⁹Le caap’el riñono yetel le tzaaz yan yokoloobo, lela tian le tux yan le pachcabo, yetel le hígado yetel le riñono letie cu xotic tu lacal lelo. ¹⁰Leti cun xotic tu lacal, jeebix u xotic ti u wacxil le ya-siibalo ti le siibal de jeetzelo. Cu dzoocole, le yunkino cu tooquic u kehulel le wacaxoobo yokol u multunil kulta tial le siibal toocbiloobo.¹¹U kehulel le wacaxó tu lacal u yaala u bakelo, yetel u pol yetel u yoocoo yetel le tu ch’aa ichil u jobnelo yetel le cu jookol tu tzuuquelo(ESTIiercol) ¹²Tu lacal u yaala u xeet’el le wacaxo, leti cun cuchic tac pachil le campamento ti un p’el cuuchil tux paactaan wa mistaan intial, tux cu weequel le taano; letioobe cu tooc-coo u xeet’elo tee che-o. letioobe kabét u tooc-coo u xeet’eloobe le tux tu wecoo le taano.¹³Wa tu lacal le muuch’ti Israel cu kebantal quex muu kate, le muuch maacoobo ma u yojel waa dzuu kebantalo men letioo dzuu meetcoo jeebix u yaalma Yuntzi ma u metal, letioo dzuu siipilo. ¹⁴Beytuno le chen ojeltaac le keban dzuu meeticoobo, tu lacal le muuch’talo kabét u kubic un tul wacax taanquelen tial un p’el siibal yo-lal le kebano, cu tasicoo actan ti u najil muuch’tal. ¹⁵U nuxibiloo le muuch’talo cu dzic u kaboo yokol u pol le wacaxo actaan ti Yuntzil, le wacaxo cu quinsal tu tan Yuntzil.¹⁶Le yunkin dzaaban aceite tu polo cu tasic un p’iit u kikil le wacaxo tu najil muuch’tal. ¹⁷Le yunkino cu t’uubic u ch’iilbil u kaab ichil le kiko cu wedzic siete u tenel tu taan Yuntzil actaan tee simbil nooko.(cortina)¹⁸Letie cu dzic un p’it le kiko ti le baak yan yokol u mul tunil le kultajo le yan actaan ti Yuntzilo lela tian tu najil muuch’tal letie cu wequic tu lacal le kiko tu chuun leu muultunil kulta tial le siibal too-caano, lela tian tu jol u najil muuch’tale. ¹⁹Letie yan u xotic tu lacal le tzaatzo cu tooquic tee tu multunil kula.²⁰Lelo leti kabét u meetic ti le wacaxo. Bey jeebix tu meta ti u wacaaxil leu siibalil le kebano, beyxan leti cunu meet yetel le wacax le yunkin cu meetic pixkebaan ti le cajo, letioo tune cu saatsaal u siipilo. ²¹Letie yan u chuquic le wacaxo paachil ti le campamento cu tooquic jeebix tu tooquil le yax wacaxo. Lela leti u siibalil le keban tial le muuch’talo.²²Le quen luubuc ti keban un tul jalach ma likaanti-i u kebantali, caa tu meta jeemacamac le baaloo Yuntzil u Dios u yaalma mau metal , letie siipilnaji. ²³Betyuno le keban le dzuu meetico chen ojeltaaque letie kabét u taasic u yaa-sibal un tul chivo, xiib mix bonaani.²⁴Letie cu dzic u kab yokol u pol le chivoo yetel cu quinsic tee cuuchil tux cu quinsicoo le tooc-bil siibal actaan ti Yuntzil. Lela un p’el u siibalil kebaan. ²⁵Le yunkino cu machic u kikel u siibalil le kebano yetel u ch’ilbil u kab cu dzic yokol le baacoo yan yokol le altaro tial tooc-bil siibal, letie cu wequic u kikel tu chuun u multunil kulta ti le siibal cu too-caalo.²⁶Leti cu toquic tu lacal u tzatzel yokol u multunil kulta, jeebix u meetic ti u tzatzel leu ya-siibaalil le siibal ti jeetzelo. Le yunkino cu meetic pix keban ti le jalacho yoolal u keban , le jajacho cu saat-sal u siipil.²⁷Wa jeen chen maaxac cu kebantal quex ma lika-an ti u kebantal, cu meet jeebaaxac leu yaalma Yuntzil ma u metal , le chen kuchuc u yojel u siipile . ²⁸Beytuno le keban dzuu meetico , le chen u kaolt u siipile , cu tsic tun un tul chiva tial u ya-siibaal, ch’uupuchiva mix baa uchul ti , yo-sal le keban dzuu meetico .²⁹Letie cu dzic u kab yokol u pol u siibalil le kebano cu quinsic u siibalil le kebaano tu cuchil tux cu toocal siibal tooc-bil u bil. ³⁰Le yunkino cu ch’ic un p’iit leu kikelo tu ch’ilbil u kab cu dzic yokol le baaco tee altaro tial toocbil siibaal. Letie-cu laa wequic u yaala le kiko tu chuun leu multunil kultaa .³¹Letie cu xotic tu lacaal le tzatzo, jeebix u xootol u tzatzil le ya-siibaal ti u siibalil jetzel. Le yunkino cu tooquic yokol u multunil kulta tial cu tas un p’el quiboc tial Yuntzil. Le yunkino cu meetic pixkeban tial luuncab, letie cu saaat-saal u siipil.³²Wa le xiib cu tasic u chan xibitaman tial ya-siibalte tial un p’el u siibalil keban, leti cun tasic un tul ch’uuputaman mix baal uchulti. ³³Letie cu dzic u kaab yokol u siibalil le kebano cu quinsic u tial un p’el u siibalil keban tee tu cuchilil le tux tu quinsa le toocbil siibalo.³⁴Le yunkino cu ch’ic unp’it leu kikel leu siibalil le kebano yetel u ch’ilbil u kab cu dzic yokol le baak tee tu multuni kultajo ti un p’el toocbil siibal, letie cu wequic tu lacal u kikel tee tu chuun leu multunil kulta. ³⁵Letie cu xotic tu lacal u tzaatzel , beyxan u tzatel le tamano bey u xootol le ya-siibal ti le u sibalil jeetzel , le tun le yun Kino cu tooquic yokol u multunil kulta yokol u siibaal ti Yuntzil meyajan yetel kak.Le yunkino cu meetic pixkeban yo-lal le kebano le leti dzuu meetico le luuncabo cu saat-saal u siipil.

Chapter 5

¹Wa yan maac cu kebantal men muun jajcuntic le baal yolal kabét u jajcunajo, quex wa dzuu yilic wa dzuu yuubic yolal lelo letie cu chic siipil. ²Wa yan maac cu mach baa Dios aalmi kaase wau quimen wincilil kaaxil baalche kaas wau quimen wincicil jeebaxac waacaxile quime, wa un tul balche cu jit-cubaa, quex wa le mac ma u tuculma u machico, letie kaschaji siipilnaji³Wa leti cuu mach u kasil wa maaxe , jeen baax kasile , wa leti ma u yojele , letitune cu ‘p’aatal cuch siipilil le chen u yojelte lelo. ⁴Wa yan mac cu jalach t’an chen minaan u yichil yetel u chie tial u meetic kaase , wa tial u meetic udz jeenbaaxac cuu ch’aa chiite le mac chen minaan u yichil yetel un p’el jalacht’an, quex waa ma u yojel lelo le chen kuchuc u yojelte lelo, beytuno cu p’aatal u cuch u siipilil, jeen bax baaliloobe.⁵Le chen siipilnac wa max ti wa un p’el ti le baalooba, letie kabét u caantic jeebaax kebanil dzuu meetic letie. ⁶Beytuno letie kabét u tasic u siibal yo-lal u siipil ti Yuntzil yoolal le keban dzu meetico, un tul ch’upubaalche cu ch’ic ichil u yalakoo, wa un tul xtaman wa un tul chiva tial un p’el siibal yolal keban, le yunkino cu meetic pixkeban yolal leti, yolal u keban.⁷Wa leti maun beytal u manic un tul tamane, letitune juubeytal u siibal yolal u kebaan caatul mucuy wa caatul saacpacal loobayenoo ti Yuntzil, un tuule u siibalil le kebano u lak un tule tial toocbil - siibal. ⁸Letie kabét u tasicoo ti Yunkin , max cun kubic un tule tial u siibalil le keban yax tanil, letie cu ch’otic u pol tu chuuch u cal baale maun la-xootic tu wincilil. ⁹Cu dzoocole cu wedzic un p’iit u kikel le siibal yolal le kebano tu tzel u multunil kulta letie cu laalic u yaala le kiko tu chuun u mulunil kulta. Lela u siibalil yoolal keban.¹⁰Cu dzoocole letie kabét u kubic u laak ch’iich’o tial toocbil siibal,jeebix tzolaanile ti le tzolt’aano, le yunkino cu meetic pixkeban yoolal leti, yolal le keban dzuu meetico le mac beya cu saat-saal ti.¹¹Baale wa maun beytal u manic caatul mucuy wa caatul sacpacal loobayenoobe , leti tune kabét u tasic u ya-siibalte yolal u keban taancuch muut harina mamayquil tial un p’el siibal yolal keban . Letie ma kabét u dzic aceiteii mix un p’iit incienso ti leti , men un p’el siibal tial keban.¹²Letie kabét u tasic ti yunkin, le yunkino cu ch’ic un wol chaach ti tial p’aatal yolaal le siibal chen dzoococ u toocal yokol u multunil kulta , yokol xan le siibal meyajaan yetel kak u tial Yuntzil. Lelo un p’el siibal tial keban. ¹³Le yunkino cu meetic pixkeban yolal jeebaax kebani dzuu meetic le maaco, le winic beya cu saat-saal u siipil. Le cu p’aatal ti le siibalo utial Yuntzil beyxan u siibalil le neko .¹⁴Cu dzoocole Yuntzile tu t’ana Moices tu yaati: ¹⁵” wa yan maax mambaalcunsic un p’el aalmat’aane cu kebantal ti le baal u tial Yuntzilo, baale ma likaan ti u meetiqui, leti tune kabét u siibal yolal u siipil ti Yuntzil. Le siibal jeela kabét wa taman mix baal uchulti tu ch’aa ichil u muuch’tamanoo; u tojole kabét u yilal wa 11.4kg plata bey un p’el siibal yolal le siipilo. ¹⁶Letie kabét u jedzic u yool Yuntzil yolal le baa kas tu meeto men letie jach quilich , letie kabét u tip’ic u joop’el xeet cuu dzati le yunkino . Beytuno le yunkino cu meetic pixkeban yolal leti yetel u tamani siibal yoosal siipil, le maaca cu saat saal u siipil.¹⁷wa yan max cu kebantaal cu meetic jeebaxac u yaalma Yuntzil ma u metal, quex wa ma u yojeli, laili siipiloobe kabét u chic u siipil. ¹⁸Letie kabét u tasic un tul taman mix baal uchulti ma tu ch’aa ichil u yalakoobi , jeebix u tojol le bejlae , bey u siibal yolal siipile ti le yunkino . Beytuno le yunkino cu meetic pixkeban yolal leti yolal le keban dzuu meetic letio, le caach ma yojele letie cu saat-saal ti. ¹⁹Un p’el siibal yolal siipil,letie u jajile u cuchma le siipil tu tan Yuntzil” .

Chapter 6

¹Yuntzil tu t’ana Moices , caa tu yaati: ²Wa yan maax cu kebantal cu mambaal cunsic un p’el aalmat’an ti Yuntzil, jeebix cuu tus le cajaan naadz tio, yolal baal dzaanti, waa cu dzaa le-ech ti wa cu yocolte , wa cuu yaadz le maax cajaan naadz tio . ³Wa cuu caxtic wa bax saat-ti le naadz cajaan tio, cuu yaale ma tu caxti, cu ch’aachit tial u tus, wa ti baaloo jeebix lelooba tux cu kebantal mac. ⁴Beytuno wa dzuu kebantale dzuu siipil , kabét u ca sutic le tu yocolto wa chen tu janjampayta wa tu ch’a u tialte le chen dzabaan tio wa le baa tu caxanta saatalo.⁵Wa quex tusna ti jeembaaxaque, leti kanuun sutic tu chucaanil yetel kabét u tip’ic u joo’pel u xet’el ti le max kabét u bootco, le chen ilaac u siipilmajo. ⁶Cu dzoocole kabét u taasic u siibalil u siipil ti Yuntzil: un tul taman mix baal uchulti u tal ichil u tamano u tojol leti le bejlae bey un p’el u siibalil siipil ti Yuntzil. ⁷Le yunkino cu meetic pixkeban tu yoolal leti actan ti Yuntzil letie cu saat saal u siipil tu yolal le baa tu meta u cuchic kebano”.⁸Cu dzoocole Yuntzile tu t’ana Moices, caa tu yaati: ⁹Tuchite ti Aaron yetel ti u palal ,aati: Lela leti u leyil le siibal toocbil u bilo: Le siibal toocbilo kabét u yantal yokol u multunil kulta tu laacal le akabo tac ti u sastal, u kakil le u multunil kulta yan a wiquex muu tuupul u tooch’bal.¹⁰Le yunkino yan u dzic nook de lino, cu dzicxan u yalal u nok de lino. Leti cun molic u taanil cun p’aatal le chen dzoococ u jaabal le siibal cun elel yokol u multunil kulta, leti cun dzic u taanil tu tzeel le altaro. ¹¹Letie cu tzelic u nok cu dzac u lak nok tial u bisic le taan tancabo ti le campamento tux mistaan minaan sojol .¹²U kakil leu multunil kulta mantadz cu tooch’bal, ma kabét u tupili, le yunkino yan u toquic che laili teelo, sansamal jatz-ca kin . Leti cun nuucbesic le toocbil siibal ti leti, jeebix kaabeto, cu tooquic ti leti u tzaatzel leu siibalil jeedzel. ¹³Le kak kabét muu p’aat cu tooch’bal mantadz . Ma kabét u tuupili.¹⁴Lela leti u leyil siibal de neek . U palal Aaron cun kubic tu tan Yuntzil, tu tan u multunil kulta. ¹⁵Le yunkino cu wolchaachtic le harina mamayquilo ti u sibalil le neeko yetel le aceiteo yetel le incienso , lela tian yicnal u sibalil le neko , cu tooquic tu multunil kulta tial cuu tas un p’el ch’ujuc bok bey un p’el siibal yoolaloobe.¹⁶Aaron yetel u palaloo cu janticoo le cu p’aatal ti le siibalo. Kabét u jaantal xma cuxumil tee cuchil quilicho. Letioobe cu jantico tu solaril u najil muuch’tal. ¹⁷Ma kabét u dzaabal ich chuucab yetel cuxun. Dzin dzic bey un p’iit u sibaloo cu metal yetel . Jach quilich jeebix u siibalil keban yetel u siibalil siipil. ¹⁸Yolal tu lacal le cu tal u Kino ichil tu lacal ch’iibalil a cajal, tu lacal xiib u ch’iibal Aaron ca beyac u janticoo bey u tiiloobe, cu ch’aabal ti le siibalti YUNTZIL cu metal yetel kak . Jeen maaxac cu mache cu suut quilichil.¹⁹Beytuno Yuntzil tu t’ana Moices tu caaten , tun ya-ic: ²⁰Lela leti u siibal Aaron yetel u palaloo , lela letio cun kubic ti YUNTZIL tu kinil chen laa dzaabac aceite tu pol u palal: min 3.7 kg. Harina mamayquil bey un p’el siibal sucaane chumuque tial jaadzcakin chumuque tial u chinil kin.²¹Cu metal yetel aceite ti un p’el sarten tial chuucatbil . Le chen t’uuque tech can tasic ichil . Jujunxeet’il takantac ti un p’el chuucab ca kubic bey un p’el u siibalil tial tasic qui bok tial Yuntzil. ²²Un tul u pal le canal yunkino le max cu suut ti untul canal tunben yunkinil ichi u palaloo cu kubic. Men jeembix mantadz aalaanilo, tu lacal kabét u toocal tial Yuntzil. ²³Jujump’el u siibal yunkin de nek kabét u laa toocal . Ma kaabet u jaantaali.²⁴Yuntzile tu t’aana Moices tu caaten caa tu yaati. ²⁵T’an Aaron yetel u palal aatioo: Lela leti u leyil le u siibalil le kebano: u siibalil le kebano kabét u quinsaal tux cu toocal le siibal tu tan Yuntzil. Jach quilich. ²⁶Le yun kin cun kubic yolal kebano yan u jaantic. Kabét u jaantaal ti un p’el cuchil quilich tu solari u najil muuch’tal.²⁷Jeenbaaxac caa cojoc tu bakele cu suut quilichil, wa u kikel cu wetzel ti jeebaax buuquile, kanaan u p’ooic le tux weedzo, yicnal un p’el cuchil quilich. ²⁸Baale le olla de kat le tux locansaabo kabét u oop’ol. Wa cu locansaal ti un p’el olla de bronce , kabét u joochaal cu t’ii sal cu choobol p’oan yetel ja-a.²⁹Jeenquen xiib ichil le yunkinoobo juu beytal u jaantic un p’iite, men jach quilich. ³⁰Baale jeenquen u siibalil keban , u kikel cu tasaal tux t’inaan u nookil much’tal tial u metal pixkeban ti un p’el cuchil quilich, ma kabét u jaantaali. Kaabét u toocal.

Chapter 7

¹Lela leti u leyil leu siibalil siipil. Leti u jach quilichil. ²Letioobe kabét u quinsicoo le u siibalil siipil tee tu cuchil tux cu quinsaalo, letioobe kabét u wedxcoo u kikel yokol jujuntzelil u multunil kulta. ³Tu lacal le tzaatz yan tio kabét u kuubul : u tzatzel le nejo le tzaatz yan ichil u jobnelo. ⁴Le caap’el riñon yetel u tzatzelo, le tian nadz tu puucho le pixmil u taamnel, yetel u riñonoo tu lacal lelo kabét u peecsaal.⁵Le yunkino kabét u tooquic jujumpayil tee tu multunil kulta bey un p’el siibal meyajaan yetel kak tial Yuntzil. Lela un p’el siibal tial siipil . ⁶Jujuntul mac ichil le yunkinoobo juubeytal u jaantic un xeet le ya-siibaloo, kabét u jaantaal ti un p’el cuchil quilich men leti u jach quiliichi .⁷U siibalil le neko bey u siibalil siipile. Laili leti le ley cu dzaabal ti tu caap’elil. Letioobe cu tialtic yunkin meetic pixkeban yeteloo. ⁸Le yunkin kubic le toocbil siibalo u tial jeen maxo, juubeytal u yantal u tialte u keulel le siibalo.⁹Jujump’el u siibal nek cu ta-saal ti chuucab , beytuno jujump’el siibal cu ta-saal ti un p’el sarten tux cu yuchul tzajal waa ti un p’el sarten tial chuucab u tial yunkin kubic. ¹⁰Jujump’el siibal de nek wa tiquín wa xaakaan yetel aceite yan u tialtic xan u palaloo Aaron.¹¹Lela leti u leyil u ya-siibalil leu u siibalil jeetzel , lelooba le maacoobo cu kubcoo ti Yuntzil. ¹²Wa yan mac cu kubic tial u dzic niibolal, leti-tune kabét u kubic yetel un p’el ya-siibal yetel wa meyajaan xma cuxumil, baale xaakaan yetel aceite yetel wa meyajaan yetel harina mamayquil xaakaan yetel aceite.¹³Beyxan yetel u tuculil u dzic niibolal, letie kabét u kubic yetel u siibalil jeetzel yetel u xeet’el waa meyajaan xma cuxumil. ¹⁴Leti cun kubic un p’el ti jujump’el u jejelasil ya-siibal bey un p’el siibal cu kuubul ti Yuntzil. Leti u tiiloo le yunkino cu wetzcoo u kikel ti u siibalil le jeetzelo tee altaro.¹⁵Le mac kubic un p’el siibal jeetzel tial u tuc lil u dzic niibolal kabét u jaantic u bakel u siibal tu kinil u ya-siibal . Letie ma kabét u paatic mix baa ti lela ti u jaadzca kinil samal ¹⁶Baale wau ya-siibaal u siibal yo-lal u meetic un p’el voto,wa yolal un p’el siibal cu siijil tu pucsiikal, le bako kabét u jaantaal ti u kinil chun u kubic le ya-siibalo, baale le cun p’aatalo caa beyac u jaantaal tu laa kin .¹⁷Chen baale , jeen baax bakil caa p’aatac ti le ya-siibalo tu oxp’el kine kabét u tocaal . ¹⁸Wa yan un p’it le bakel leu ya-siibal ti u siibalil jeetzelo wa max cu jant tu oxp’el kin muun kamal mix tun yilal utzi le bax kuubo. Buytuno un p’el baa tu-u, le max cun jantique cu cuchic u siipilil le kebano.¹⁹Jeen baax bakil caa cojoc ti un p’el baa kaase ma kaabet u jaantaali. Kanaan u toocal. Caliquil u yala le bako jeen maaxac utze jubeytal u jaantique. ²⁰Quex beyo un tul maac kas cu jant jeebax u bakil ya-siibale u p’el u siibalil jeetzel leu tiil Yuntzil le maaca kabét u tzelel ichil u cajal.²¹Wa yan cu mach jeen bax kase wau kasil winic , wa ti baalche kas, wa ti u jeel baa kas wa túú wa leti tun cu jant un p’iit u bakel ya-siibal wau siibalil jeetzel u tial Yuntzil, le maaca kabét u tzeelel ichil u cajal”²²Beytuno Yuntzile tu ‘ana Moices, caa tu yaati: ²³“T”an u winiquilo Israel aatioo:Teexe ma kabét a jantquex u tzatzel wacax capartaan wa taman wa chiva. ²⁴U tzazel un tul baalche quim ma quinsbilaqui, wau tzatzel un tul baalche xexet’aan men un tul kaxil baalche, juubeytal u ch’aabal ti u lak baaloobe, baale teexe ma kabét u jajil a jantiquexi.²⁵Jeen maxac cu jant u tzatzel un tul baalche juubeytal u kaytaal men winic bey un p’el yaa-siibal yetel kak tial Yuntzil le maaca kabet u tzeelel ichil u cajal. ²⁶Teexe ma kabét a jantiquex mix un p’iit kiki mix ti un p’el najoo , wa ch’iich wa baalche. ²⁷Jeen maxac cu jant wa bax kikele le maaca kabét u tzeelel ichil u cajal”.²⁸Beytuno Yuntzile tu t’ana Moices caa tu yaati: ²⁹“T’an u maaquilo Israel aatioo: Le max cun kubic u ya-siibal u siibalil jeetzel ti Yuntzil kabét u tasic un xeet le ya-siibalo tial Yuntzil ³⁰Le siibal tial Yuntzilo kabét u metal yetel kak, yetel u kab kabét u tasic . Letie kabét u tasic u tzatzel yetel u tzeem , yolal le tzemo u yuntaal bey un p’el siibal cu yuuntaal tu tan Yuntzil.³¹Le yunkino kabét u tooquic u tzatzel tee tu multunil kulta, baale le tzeemo u tial Aaron yetel u palaloo. ³²Teexe kabét a dziquex u bakel u muuk yook u noo ti yunkin bey un p’el siibal kubaan ma ichil leu yasiibalo u siibalil jeetzel.³³Le yunkin un tul u palal Aaron , le max kubic u kikelil leu siibalil jeetzel yetel le tzatzo leti cun ch’iic u noo muk yok u tialte tial le siibaalo.- ³⁴Men tene dziin ch’ic ti u winiquilo Israel u tzeem le siibal cu yuntaal , yetel u muk yok le cu dzabal , letioobe dzuu kuubulo ti Aaron le yunkino yetel ti u palaloo tial u tiilintoo sansamal³⁵Lela leti leu tial Aaron yetel u palaloo ti le siibaloo u tial Yuntzil meyajaan yetel kak, tu kinil le ca tu kuba Moices tial meyatic Yuntzil ti u meyajil yunkini. ³⁶Lela letiu tial Yunzil tu tuchita caa kubuc tioo men u cajil Israel u kinil leti tu dzaa aceite tu pol le yunkinoobo . Lela u tial mantadz u bin kin ichil u ch’iibaloo³⁷Lela leti u leyil toocbil siibal, ti u siibalil nek u siibalil yolal keban , u siibalil siipil , u siibalil quiliichil, beyxan u ya-siibalil le jeetzelo, ³⁸Yokol lelooba Yuntzile tu dzaa tuchit’an ti Moices tee tu wiitzil Sinai , u kinil le leti caa tu tuchita ti u maaquiloo Israel cu kuboo u ya-siibalo ti Yuntzil tee tu tocoy luumi Sinai..

Chapter 8

¹Yuntzil Tu t’ana Moices caa tu yaati: ²“Ch’aa Aaron yetel u palaloo yetel leti, le buucoobo yetel le aceite tial dzaabil ti le polo, le wacaxo tial u siibalil keban, le caatul tamano,yetel u xaquil le wa xma cuximilo. ³Much tu lacal le cu much’taloo tu jol u najil much’tal”.⁴Beytuno Moices tu meta tu lacal le tu yaala Yuntzil, le u much’uloobo taloo muuch tu jol u najil much’tal . ⁵Beytuno Moices tu yaala ti u much’ulo:Lela leti dzuu yaalic Yuntzil caa meetaac⁶Moices tu tasa ti Aaron yetel ti u palaloo caa tu p’oo yetel jaa. ⁷Tu dzaa ti Aaron le tunica caa tu kaxa u kaxnakil , caa tu dzaa u buquint u manto caa tu dzaa le efod yokol leti , cu dzoocole caa tu kaxa le efod tu suutu leti yetil le kaxnak jit’aano caa tu joka ti leti.⁸Caa tu dzaa le pectoral ti leti, ti le pectoralo tu dzaa le Urim yetel Tumin. ⁹Letie tu dzaa u kaxpol tu pol , ti le kaxpolo , pach yich tu dzaa le plato chacjoopeeno le quilich petjoolo, jeebix Yuntzil tu jalach t’anta caachile.¹⁰Moices tu ch’aa le aceite cu dzabal ti poloo , caa tu cho- a tee tabernaculoo yetel le tu lacal le tio caa tu dzaa tu tzelilu tial Yuntzilo . ¹¹Leti tu wedza le aceite yokol u multunil kulta siete u tenel, caa tu cho- a tee altaro yetel tu lacal u nuuculoo , le tux cu p’oobol kab tac tu chuun , tial jumpaycunsaac tial Yuntzil.¹²Leti wec un p’iit le aceite tu pol Aaron tial u quilichcuntic. ¹³Moices tu tasa u palal Aaron caa tu dza u buquint túnicas . Leti kax tu nakoo yeel un p’el kaxnak caa tu to-a nok lino yokol u pol jeebix Yuntzil tu tuchita caacho.-¹⁴Moices tu tasa u wacaxil tial siibal yolal le kebano, Aaron yetel u palal tu tzolu kaboo yokol u pol le wacax dzuu taascoobo tial u siibalil yolal le kebano. ¹⁵Leti quince caa u ch’au kikel caa tu dzaa yokol le baaco yan tee altaro yetel u ch’ilbil u kab tu yudzquinta le altaro , caa tu weca le kik tu chuun le altaro caa tu quilichcunta tial Dios tial cu meet pixkeban yolaloo.¹⁶Leti mach tu lacal le tzaadz yan caach tee Ichilo , pixic le tamano , yetel le caap’el riñono yetel u tzazel. Moices tu tooca tu lacal yokol u multunil kulta. ¹⁷Baale le wacaxo , u keulel yetel u bakel yetel u taa tu tooca paachil le campamento , jeebix Yuntzil u tuchimá caache .¹⁸Moices tu kuba le carnero tial le toocbil siibalo, Aaron yetel u palal tu tzol u kaboo yokol u pol le tamano. ¹⁹Leti tu quinsa tu wedzá u kikel tu jujuntzelil le altaro .²⁰Letie tu xota le carnero xet-lemac caa tu tooca u pol yetel u xeet’el yetel u tzatzel. ²¹Tu p’oa jujunjaatzil le u tal tu jobnelo beyxan u yok yetel ja-a, letie caa tu tooca tu lacal le carnero yokol le altaro. Lelo un p’el caach toocbil siibal caa tu tasa un p’el quiboc un p’el siibal meyajaan yetel kak u tial Yuntzil, jeebix Yuntzil tu tuchitá caach ti Moices.²²Beytuno Moices tu kuba u jel taman, leu tamani le quilichil, Aaron yetel u palaloo tu dzau kaboo yokol u pol le tamano . ²³Aaron quince , Moices tu ch’a un pit leu kikel caa tu dzaa yokol u paach u noo xiquinil Aaron yokol u poloc noo u ch’iilbil u kab yetel u poloc noo u ch’ilbil u yok . ²⁴Tu tasa ti u palal Aaron , caa tu dzaa le un pit le kik yokol u xuul u noo xiquin yokol u poloc noo ch’ilbil u kab yetel u poloc noo ch’iilbil u yook ti jujun tul tioo. Beytuno Moices tu wedzá le kik tu jujuntzelil leu multunil kulta.²⁵Moices tu ch’aa le tzaatzo , u polquil le nejo , tu lacal le tsaadz yokol le xeet’eloo u tal ichil jobnelo , le pixmil le tamano , le caap’el riñono yeel u tzatzel yetel u bakel u noo muk yook. ²⁶Ti u xaaquil le waa xmaacuxumil le yan tu tan Yuntzil leti mach un xeet’ u waajil xmacuxumil yetel un p’el waa xakaan yetel tzaadz yetel un p’el pakach , caa tu tzola yokol le tzaatzo yetel yokol u muuk yook nojaan . ²⁷Letie tu dza tu lacal tu kaba Aaron yetel tu kaba u palaloo caa tu Yuntoo tu tan Yuntzil bey un p’el siibal cu yuntaale²⁸Beytuno Moices tu ch’aa tu kaba letioo caa tu tooca tee tu multunil kulta ti le toocbil siibalo. Lelo un p’el siibal quilich-taan cu tasic un p’el quiboc . Lela un p’el siibal cu metal yetel kak ti Yuntzil. ²⁹Moices mach u tzeem caa tu yunta bey un p’el siibal cu yuntaal ti Yuntzil. Lela leti u tiil le carnero le tu t’oxa Moices tial u dzabal u luuch yunkinoo jeebix Yuntzil u yaalmaje.³⁰Moices tu ch’aa un p’it kik ti le unciono yetel ti le kik yan tee tu multunil kulta ;caa tu wedzá yok Aaron , yokol u nookoo , yokol u palaloo yetel yokol u nook u palaloo . Bey uchic u quilichcunsaal Aaron yetel u nook yetel u palal yetel u nooko u tial Yuntzil.³¹Beytuno Moices tu yaala ti Aaron yetel ti u palal, “locanseex le bako tu jol u najil le much’talo, tee caa jaanteexo le waa yan tee tu xaaquil quilicho , jeebix in tuchimile” caa tin waale Aaron yetel u palalo cun jaantic . ³²U yaala le baako yeel le waajo teex kabét a tooquex . ³³Teexe maan jokoleex tee tu jol u najil much’tal siete kinoo caliquil ma chucpajac u kinil u dzabal u luuch . Men Yuntzile yan u quilichcunsiquex tee siete kinoo.³⁴Le dzuu metal tee kina Yuntzil dzuu tuchitic caa meetaac pixkeban ta wo-laleex . ³⁵Siete kin yetel siete akab caan yantaleex tu jol u najil much’tal caa meetqueex u tuchit’an Yuntzil. Yolal maa quimileex men letie dzuu tuchitaal tena”. ³⁶Beyo Aaron yetel u palaloo tu meetoo tu lacal le baaloo tu yalaa Yuntzil tu chi Moices.

Chapter 9

¹Tu ocho kinoo Moices tu t’ana Aaron u palaloo yetel u nuxibilo Israel . ²Leti tu yaala ti Aaron :”ch’aa un tul chan wacax ichil u much’uulo tial un p’el ssibal yo-lal keban, yetel un tul Taman ma bonoli tial un p’el toocbil siibal, kub tu tan Yuntzil.³Teche kabét a t’anic le macoo ti Israel caa waatioo:” Ch’aex un tul xibi chivo tial u siibalil keban yetel un tul chan wacax yetel un tul chan taman laa un p’el jaab tioo ma bonoloobi tial un p’el toocbil siibal. ⁴Ch’aa xan un tul caparbi wacax yetel un tul taman tial u siibalil jeetzel tial a quinseexoo tu tan Yuntzil, yetel un p’el siibal de neek xaakaan yetel aceite, men bej-lae Yuntzil yan u chiicpajal ta taanex”. ⁵Beytuno letioobe tu tasoo tu lacal le tu tuchi t’anta Moices tial u najil le much’talo, tu lacal le much’macoobo ti Israel naadzo ca hualajoo tu tan Yuntzil.⁶Beytuno Moices caa tu yaala:” Lela leti le tu tuchit’anta Yuntzil ti teex caa tu meetex tial u noobeenil caa beyac u chiicpajal ta taanex. ⁷Moices tu yaala ti Aaron :” Cooten naadz ti u multunil kulta ca kub a sibalil tial le kebano yetel a toocbil siibal , caa meet pix keban ta woolal yetel yolal winicoo, kub u ya-siibal yolal le maacoobo tial caa meet pixkeban yoolaloo, jebix Yuntzil cu tuchitic teche.⁸Beytuno Aaron bin naadz ti u multunil kulta caa tu quinsa le chan wacaxo tial u siibalil yolal le kebano lela tial xan leti. ⁹Upalal Aaron tu kuboo ti leti le kiko, letie ca tu ch’uul u ch’iilbil u kab ti leti caa tu dzaa ti le baacoo tee altaro ; leti tune tu t’oot’a le kik tu chuun le altaro.¹⁰Quex beyo , leti tu tooca le tzaatzo, le rñono, le tamano tee tu multuni kulta bey un p’el u siibalil yolal kebane, jeebix Yuntzil u tuchima caach ti Moices. ¹¹Le bak yetel le kehuel, leti tooc paachil ti campamento.¹²Aaron tu quinsa le toocbil siibalo, u palaloobe dzaati u kikel , leti tu weedza tu jujuntzeelil u multunil le kulta. ¹³Beytuno letioobe tu dzao ti leeti le toocbil siibalo xeet’lemac paate yetel u pol, leeti caa tu tooca tee tu multuni kulta. ¹⁴Letie caa tu p’oa leu xeet’el le cu tal tu jobnelo yetel u yoocoo tu tooca yokol le toocbil siibalo tee tu multunil kulta¹⁵Aaron kub le u yasiibaloo tial le maacoo le xibi chiivo beytuno tu ch’aa bey un p’el yaasiibalil u kebaan caa tu quinsa; leti yasiibalte yolal le kebano , jeebix tu meta yetel le yaax chivao. ¹⁶Leeti kub le toocbil siibalo caa tu kuba jeebix Yuntzil u tuchi aalmile. ¹⁷Leeti kub u siibalil le neeko; leti chuup u kab yetel leeti caa tu tooca tu multunil kulta , tu tzel le toocbil siibalo jaadzcakinilo.¹⁸Leeti quins le caparbil wacaxo yetel le tamano u ya-siibalil le siibal tial jeetzel, lela u tial maacoo. U palal Aaron dzao ti le kiko, lela leti t’oot tu jujuntzelil le altaro. ¹⁹Quex beyo , leetioo xot u tzaatzel le wacaxo yetel le tamano, u tzatzel u nee, le tzatz pixic u jobnel , le riñonoobo yetel le tamano.²⁰Letioo ch’aa le jadzlemacooba le xootooba caa tu dzao lela yetel u tzeem , beytuno Aaron tu tooque tzatzo tee altaro. ²¹Aaron yunt le tzeemo yetel le noo muk yooco bey un p’el siibal cu yuuntaal tu tan Yuntzil , jeebix Moices u yaalmaje²²1-Beytuno Aaron tu liisukab tu tojil le maacoobo caa tu quiquit’anta letitune; caa tun eem le tux cu kubic leu siibalil yolal kebano, le toocbil siibalo yetel u siibalil jeetzel. ²³Moices yetel Aaron oocoo tu najil much’tal ,beytuno caa jookoo caa tu quiquit’antoo le maacoobo, u noo-beenil Yuntzil caa chiicpaji ti tu lacal le maacoobo. ²⁴Kak jook ti Yuntzil caa tu tooca le toocbil siibalo yetel le tzaatz yan yokol u multunil kulta. Tu laacal le maacoo caa tu yiloo lelo , letioobe ahuatnajoo ca tu wuudz u pixoo chinicbaloo luum.

Chapter 10

¹Nadab yetel Abiu , u palal Aaron, jujuntuuli tu ch’ao u nuuculil tux cu tooc-co incienso tu dzaoo kaki yetel incienso. Cu dzoocole tu kuboo jeelaan kak tu taan Yuntzil, lela mau yaalmaji leetio tu dzao le siibal beya. ²Beytuno kak jook tu tan Yuntzil caa toocaab leetioo caa quimoo tu tan Yuntzil.³Beytuno Moices tu yaala ti Aaron: “Lela leti le tu yaala Yuntzil le caa tu yaa beya:”Ten quin eesic tioo in quilichil ti le maaxoo cu nadzcubaoo ti teen. Yan in noobeencunsaal tu tan le cajo. “Aaron mix baa tu yaala. ⁴Moices tu t’ana Misael yetel Elzafan, u palal Usiel , u tzéé yun Aaron, caa tu yaatioo :” Cooteneex waye cuch a laakex caa biseexoo pachil ti le campamento actan ti le tabernaculoo”.⁵Beytuno letioobe tu nadz u baoo caa tu cuchoo , u buquint miloo u nokil u yunkiniloo, caa tu bisoo paachil ti le campamento jeebix Moices u tzoolmil tioobo. ⁶Cu dzoocole , Moices tu yaala ti Aaron yetel ti Eleazar yetel ti Itamar, u palal: Maa chaaquex u tzotzel a poleex caa soosoobac, maa xan a tzitziquic a buuquex , yolal maa quimilex tial xan Yuntzile maa u kuxtal ti le much’talo. Baale chaex ti a laakex , tu lacal u cajnalil Israel, cu yootoo le quimoo men u kak Yuntzil le tu t’aaba leetioo. ⁷Teexe maun beytal a jookolex tu jol u najil le much’tal yoolal maa a quimilex , men le aceite choan tex men Yuntzilo tian ta wokoleexe.”Beytuno tu meetoo jeebix tzoolic tioobe men Moices.⁸YUNTZILE tu t’ana Aaron beya : ⁹”Maa kubquex vino mix u yaquil, tech waa a palaloo, maaxoo p’aataloo ta wetel, chen ocquex tee tu najil much’tal, yolal beyo maa quimilex. Lelo un p’el tuchit’aan mantadz ichil a ch’iilencabeex ta cajal. ¹⁰Tial caa chiicpajaac le quilicho ti le ma quilicho, ichil le kaaso yetel le ma kaaso. ¹¹Tial caa beyac a cansic ti u cajil Israel tu lacal u tuchit’an Yuntzil le dzuu yaic tu chi Moices.”¹²Moices tu t’ana Aaron yetel Eleazar yetel Itamar, u t’up palaloo:”Ch’aa u siibalil nek le cu p’aatal ti u siibalil Yuntzil meyajaan yetel kak, jaant xan cuxumil tu tzel u multunil kulta, men lela jach quilich. ¹³Kabét a jantic ti un p’el cuchil quilich, men a tial yetel u tiil a palaloo ti le u siibalil Yuntzil meetaan yetel kak, men leeti le tuchitaan ten in waacteex.¹⁴U tzem yetel u chiu ch’alaatel le yuntaaboo yetel kuuboo ti Yuntzil, kabét a jaantic yicnal un p’el cuchiil udz kanbeen ti Dios . Teech yetel a palaloo bey le chupalaloobo kabét u jantcoo ta wetel xetlemac bey dziin waaco , men dzaabaan a tiaalte yeel a palaloo un paayil ti u ya-siibalil le siibal tial jeetzel ti u cajil Israel. ¹⁵Le u chie ch’alat cu kuubul yetel le tzem cu yuntaalo kabét u taasaal yetel u siibalil le tzaatzo meyajan yeel kak, tial yuntbil tu tan Yuntzil. Lela leeti mantadz a tiil yetel a palal jeebix Yuntzil dzuu yaaque.¹⁶”Beytuno Moices tu kaata yolal le xibichivoo tial u siibalil le kebano caa tu yile dzooc bacan u toocal. Beytuno kuxilna ti Eleazar yetel ti Itamar, leu caatul t’up palal Aaron caa tu yaala: ¹⁷¿Baanten maa jantex u siibalil le kebano tee tu cuchil le tabernaculoo men leti u jach quilichilo, men Yuntzile dzuu dzic ti teex tial caa tzeleex le kas tee much’talo. Tial cuu meet pixkeban tioo tu tan? ¹⁸Ileex u kikele maa tasaab ichil u najil muuch’tal, beyo teexe u jajile kabét a jantiquex tee tux yan u najil le much’talo, jeebix tin waalile.¹⁹Beytuno Aaron tu nuuca ti Moices:”Tan , wilic letioobe dzuu meetico u siibaloo tial keban yetel u toocbil siibaloo tu tan Yuntzil, le baal jeela dzuu yuchul ten belaaca.Wa teen caach quin jant u siibalil keban belaaca, ¿Dzoocach u luubul utzil tu tan u yich Yuntzile? ²⁰Le caa tu yuuba Moices lelo, leetie quimacchaa u yol.

Chapter 11

¹Yuntzil tu t’anaa Moices yetel tun yaati , ²”T’an u cajil Israel caa waati:Lela leti le baalo cuxaano le juubeytal a jantiquexe ichil tu lacal le baalcheoo le yanoo yóó luumo.³Teexe juubeytal a jantquex jeebax balchei bujul u maye le xan cu walajach’tic u yooch. ⁴Baale yan wa jaytul baacheo,quex cu walak jach’cuyoochoobe, wa bujul u mayoobe, maa kabét a jantiqueexi, baalcheo jeebix le camelloo, men cu walak jach’tic u yooch baale maa bujul u mayi. Beytuno le camello maa jant bil u bili.⁵Beyxan le chi-ic cu cajal ich tunichoobo , men cu walak jach’tic u yooch baale maa bujul u maayi maa kabét a jantiqueexi. ⁶Le t’uulo, cu wala jach’tic u yooch,baale ma bujul u mayi, maa maalo caa a janteexi. ⁷Le kekeno quex wa bujul u may, ma un walakjach’tic u yooch, kas tial a jantqueex. ⁸Teexe maa kabét a jantiquex mix un p’iit u bakeli, mix caa macheex u quimen wincililoo. Letioobe kas u tial a jantex teex.⁹Le baalcheo cuxaanoo ichil jaa le jubeytal a jantiquexo leti tu lacal le yan u aletas yetel u escamas, wa ti kaanaab u tal wa ti alcajaaoo. ¹⁰Baale tu lacal le baalcheoo cuxaanoo minaan u aletas wa minaan u escamas tee kaanaabo wa ichil alcajaaoo. Taacpajaan tu lacal le cu peecoobo ichil le jaao yeel tu lacal le baacheoo cuxaanoo le yanoo ichil le jaaoo letioobe kabet a ch’aap’ec queex teex.¹¹Jeebix kabét a ch’aa peecqueexo, teexe maa kabét a jantiqueex u bakeli, beyxan u quimen wincililoo kabét a ch’aa peecqueex. ¹²Tu lacal le minaan u aletas wa u escamas tee ichil le jaao, kabét a ch’aa pecqueex teex.¹³Le ch’iich’oo kabét a ch’aa pectico le xan maun beytal a jantico letioo lela; le aguilao,, le buitreo, ¹⁴le milanoo, jeen baax falconile, ¹⁵jeebax cuervoile, ¹⁶le buhoo yan u baaco yetel le lechuza kaax u taalo, le gaviotao, yetel jeenbaax jejelas alconile.¹⁷Teex xane kabét a cha’pecqueex le chan buhoo beyxan le nojocho, beyxan le cormorán, ¹⁸Le sac buhoo yetel xan le chen lechuzao le cachic baacoobo, ¹⁹le sigueñao, jeen baax garzaile, le abubillao, beyxan le soodzo.²⁰Tu lacal le mejen baalcheo yan u xiikoobo cu ximbaloo yetel camp’el ooc kabét a ch’aapecqueex teex. ²¹Quex beyo teexe juubeytaal a jantquex le mejeen baaloo cu mano xiiknali wa cu mano yetel camp’el ooc wau yocoob yan u paajtalil u siit-t’oo yo luum. ²²Jeexan u beytal a jantiqueex jeen bax sakile, saakoo, maasoo , waa sit-kaaxoo. ²³Baale tu lacal le p’ayan baaloo cu xiknaloobo le yan camp’el u yokcoobo kabet a ch’aapecquex teex.²⁴Teexe caa kastaleex caliquil u t’uubul kin yolal le mejen p’ayan baalcheooba wa caa cooquex ti u quimen wincililo. ²⁵Jeen maxac cu mol un tul u quimen winquilioobe kabét u p’oo cu nook cu p’aatal kasil caliquil u yocol kin.²⁶Jeenqueen baalche bujul u maye baale maa jach bujuli wa maa un wala jach’tic u yooch, kas a tiileex. Jeen max cu mache cu kastal. ²⁷Tu lacal le cu xiimbal yokol u yiich’ac ichil tu lacal balcheoo cu ximbaloo yetel u camp’el ooc , letioobe kas a tiileex. Jeen maxac cu mach u quimen winquilile cu p’aatal kasil caliquil u chinil kin. ²⁸Jeen maaxac cu ch’aa le quimen wincililo kabét u p’oo cu nookoo yetel cu p’aatal kasil caliquil u chiinil kin. Le baalcheoo jeelo kas a tiileex teex.²⁹Le baalcheoo cu jiitcubaoo luumo, lela leti le baalcheoo kastaco ti teex: le topoo, le ch’oo, tu lacal jejelas nucuch lagartos , ³⁰le geco, le lagarto monitor, le lagarto, canoo yetel camaleón.³¹Ti tu lacal le baalcheoo cu jiitcubaoo, lelo leti le baalcheoo le kastcoo a tialeex. Jeen maaxac cu mach wa quimene cu p’aatal kasil tac tial u chini kin. ³²Wa yan ichiloo cu quimile yeel cu luubul yokol jeenbaaxaque, le baalo cu p’aatal kasil, wa meyajaan yetel chee,xeet nok, keuel, wa chachal. Jeembaaxaque wa jeen baax u biile, kabet u dzaabal ich jaa; lelo cu paatal kasil tac tial u chinil kin. Beytuno cu yudz tal. ³³Tial tu lacal nuucul de kaat ichil wa yokol ti le jeen baax baalcheil kas caa luubque, jeebaaxaque jeen baax yan ichil le vasijao cu kastal, teexe kabét a xixcuns queex le vasijao.³⁴Tu lacal jaanal juubeytal u jaantaale, baale le tux u jail un p’el vasija kas weeque, beytuno cu p’aatal kasil. Tu lacal le juubeytal u yuukulo ti e vasijao kaschaji . ³⁵Tu lacal le tux u wincilil quimen baalche kas caa luubque , beytuno cu kastal, wa ti un p’el chuucab wa u nuuculil chacal. Kabét a paaqueex xet’lemac. Kas kabét kas ti teex.³⁶Un p’el sayab wa jaltun tux cu joosaal jaa ma un kastal wa le baalche caa luubuc Ichilo. Baalee wa yan mac caa cojoc ti e quimen wincilil le baalche tee ichil le jao, leetie cu kastal. ³⁷Wa jeen baax ti un p’el quimen caa luubuc yokol wa baax tial pakbile, le pakalbi baala maun kastal. ³⁸Baale wa cu dzaabal jaa ichil le pakalbil baalo wa jeen baax ti u xeet’el un p’el quimen wincilil baalche kase caa luubuquee, beytuno kas a tialeex³⁹Wa un tul baalche juubeytal a jaantic cu quimil, beytuno jeen maaxac cu mach u wincilil quimeno cu p’aatal kaasi caliquil u yocol kin. ⁴⁰Jeen max cu jaant le quimen wincililo kabét u p’oic u nook cu p’aatal kasil caliquil u yaakatal. Max cun liisic quimen wincililo cu p’oic u nook cu p’aatal kasi tac tial u yaakatal.⁴¹Tu lacal baalche cu jiit cuba yoo luume ch’aa-pecbil; maun beytal u jantaal. ⁴²jeen baaxac cu jiituba yokol u naak yetel jeenbaaxac caa ximbanac yokol u camp’el ooque, wa le yan yaab u yookoobe- tu lacal le baalcheoo le cu jiit-cubaoo tee luumo lelooba ma kabét a jantiqueexi, men tial ch’aap’ec bil⁴³Teexe maa kabét a kascabaeexi ta junal a baeexi yetel tu laca baache cuxaanoo cu jiitcuba ; Teexe maa meetcabaex kaaseex ti leetioo, teexe leetioo cun kascunt queexoo. ⁴⁴Men teen Yuntzil a Dios . Teexe ca p’aataleex quilichil, le oolale , quilich chaqueex, men tene quiliichen Teexe ma kabét a kascabaaex yetel jeen baaxac baalcheil cu maan yok luum. ⁴⁵Men teen Yuntzil , max taseex naach tac tu luumil Egipto tial caa Diosinteneex. Teex tune quilich chaqueex , men tene quiliichen.⁴⁶Lela leti u leyil tial baalcheoo, ch’iich’oo, tu lacal baalche cuxaan cu maan yok jaa , yetel tu lacal baalche cu jiitcuba yok luum. ⁴⁷Tial caa chiicpajac ichil le kaso yetel le utzoo, yetel ichil le baaloo cuxaanoo cu beytal u jantaaal yetel le baaloo le ma un beytal u jantaalo”.

Chapter 12

¹Yuntzile tu yaala ti Moices: ²"T’AN u cajil Israel, caa waati:Wa un tul coolel cu yoontale cu sii sic un tul chan xiipal, beytuno letie cu p’aatal kasil siete kinoo, jeembix u p’aatal kasil chen joop’oc u yic u kinil u meese. ³Tu ocho kine yaan u xoot’ol u taabal u tuch le chan xiipalo.⁴Beytuno u yudz quintaal u kikel u mamae maun ch’enel caliquil maa kuchuc oxlajun yetel oxp’el kini. Leetie maa kabét u machic mix baa quiliichi mix caa oococ le tux yan u najil much’talo caliquil maa chuuc pajac u kinil u p’aatal utzili. ⁵Baale wa leeti cu sii cic un tul chan chuupale, letitune cu p’aatal kaasi ichil caap’el semanas, jeen bix chen joop’oc u yic u “meese”. -Beytuno u yudztal le mamatzilo ma un ch’eenel ichil sesentaiseis kinoo.⁶Le chen dzoococ u kinil u yudztalo, wa yoolal un tul chan xiib wa yolal un tul chan chuupal, leetie kabét u tasic un tul chan xiibil taman un p’el jaab ti bey un p’el siibal cun toocbile, yetel un tul sacpacal loobayen wa un tul mucuy bey un p’el siibal ti kebane, tu jol u najil much’tal ti yunkin.⁷Beytuno leeti cun kubic tu tan Yuntzil cu metal pixkeban yolal leeti, leetie cu p’aataal paate utzil yetu kikel. Lela leeti u leyil tial le cooleloo cu sii sicoo wa xiipal wa chan ch’uupal. ⁸Wa leeti maun beytal u manic un tul chan xiibi taman, beytuno leetie kabét u bisic caatul mucuy wa caatul sacpacal loobayeen, un tul bey un p’el siibal cun toocbile, u jeelo tial un p’el siibal yoolal keban, le yunkino cu meetic pixkeban yoolal leeti; Beytuno leetie cu p’aatal utzil”.

Chapter 13

¹Yuntzil t’an Moices yetel Aaron caa tu yaati: ²Wa yan wa max caa Yanac tu yoot’eelil u wincilil un p’el chuupil wau dzooyel leledzqui le ek cumeeno cu no-yaatal yan un p’el kojaanil tu yoot’elil u wincilil, beytuno leetie kabét u bisaal ti Aaron le canal yunkiino wa ti un tul u palaloo le yunkinoobo.³Tu seeblaquil le yunkino cu xixpactic le kojaanil tee tu yot’elil u wincililo. Wa u tzotzel tee tu cuuchilo tun sactal wa le kojaani bey mas taame quet u jeel u yoot’elo, beytuno un p’el kojaani pakbeen. Le chen dzoococ u xixpactaal men le yunkino, leetie kabét u yaacuba kasil. ⁴Wa le ekcumeni leledzquilo tee tu sac oot’elo, u pactaale maa mas tam quet u jel u yot’elo waa le tzoodz le tux yan le kojaanilo maa joop’oc u sactalo, beytuno le yunkino kabét u dzic un paayil leeti yolal le kojaanilo ichil siete kinoo.⁵Tu siete kine, le yunkino kabét u xixpactic leeti tial cu yila le kojaanilo wa maa cha-ket chaqui, wa maa buucbesaac u yot’eli. Wa mae, beytuno le yunkino kabét u dzic un paayil u laac siete kinoo. ⁶Le yunkino cu caa xixpactic tu siete kin cuu yile wa le kojaanilo tun yudztal wa maa jach t’iitpajac mas tam ti u yot’el. Wa , beytuno le yunkino cu yaaque leetie udz. Chen u chuupil tu yoot’el. Leetie Kabét u p’oic u nook, cu dzoocole leetie udz yani.⁷Baale wa le chuupil tee tu yot’el dzuu t’iitpajal le caa dzooc u yeesic leeti ti yunkino uchic u yaala udze, letitune kabét u tasic tu caaten ti yunkin. ⁸Le yunkino cu caa xixpactic leeti tial cu caa il le chuupilo wa dzuu ch’actic u yoot’el. Wa dzuu t’iitpale, beytuno le yunkino kabét u yaalic leetie dzuu kastal un p’el kojanil pakbeen.⁹Le chen Yanac un p’el kojaanil pakbeen tu yot’el wa maaxe, leeti tune kabét u bisaal ti yunkin. ¹⁰Le yunkino yan u xixpactic leeti cu yil wa yan sac chuup tee oot’elo wa u tzootzele dzuu sactal wa chicaan u cheche bakel tee tux chuupo. ¹¹Wa yaane, beytuno un p’el kojaani maa udz-tal u caa tu yot’eli le yunkino kabét u yaaic leeti maa utzi . Muun dzic un paayil , men letie kasilie.¹²Wa le kojaani caa toop’oc yaa tee tu yot’elo cuu buucbes tu lacal u yot’el le maac kojaana u caajal tu pol tac tu yok, caliquil u chiicpajal ti yunkin, ¹³Beytuno le yunkino kabét u xixpactic leeti tial cu yile wa le kojaanilo dzuu buucbesic tu lacal u wincilil. Wa dzooque , beytuno le yunkino kabét u yaalic le maac yan le kojaani tia maa kaasi. Wa tu lacal dzuu sactale , beytuno leetie udz. ¹⁴Baale wau cheche bakel chicaan ti leetie yan u yaalale kas .¹⁵Le yunkino kabét u yilic le u cheche bakelo cuu yaal leetie kas men cheche bakele kas. Unp’el kojaani pakbeen. ¹⁶Baale wa le cheche bakel cu sactal tu caateno, beytuno le maaca kabét u bin yicnal yunkin. ¹⁷Le yunkino kabét u xixpactic leeti tial cu yil wa le bako dzuu sactal. Wa dzooque beytuno le yunkino kabét u yaalic le maaca dzuu yudztal.¹⁸Wa un tul mac yan chuuchum ti tu yot’ele baale dzuu yudztal, ¹⁹Tee tu cuuchil le chuuchumo yan un p’el sac chuupili wa leledzquil men ekcumeen, sac-chac, beytuno kabét u yeesaal ti yunkin. ²⁰Le yunkino cu xixpactic tial cu yil wa mas tam quet u yot’el,wau tzootzele dzuu sactal. Wa dzooque le yun Kino kabét u yaalic leeti kasyanil. Up’el kojaanil pakbeen, wa le tux yan caach le chuuchum yanchajo.²¹Baale wa yunkin cu xixpactic cu yilic minaan sac tzootzii ti leeti yetel maa tu tamil le oot’el yano tan xan u saactal, beytuno yunkine kabét u dzic un payil ichil siete kinoo. ²²Wa cu buucbesic ol tu lacal u yot’ele, beytuno yunkine kabét u yaaic kasil. ²³Baale wa le ekcumeenil leledzquil cu p’aatal tu cuchil ma t’iitpaqui, beytuno chen u dzooyel le chuuuchumó le yunkino kabét u yaic leeti dzuu yudztal.²⁴Wa caa elec u yot’ele u cheche bakel le tux elo dzuu sut sac-chac wa sacwayeen, ²⁵beytuno yunkine cu xixpactic tial cu yil wa le tzootz tee tux ekcumeeno wa tun sactal wa xan mas tam u yilal quet u yot’el. Wa dzooque , beytuno un p’el kojaani paakbeen. Dzuu ch’aatic le tux elelo, le yunkino kabét u yaic kasil. Un p’el kojaanil pakbeen.²⁶Baale wa yunkin cu xixpactic cu yilic minaan tzooc sac tee tux ekcumeeno, maaxan mas caambal yanil quet u yot’elo baale dzuu saatal, beytuno le yunkino kabét u dzic un paayil ichil siete kinoo. ²⁷Beytuno le yunkino kabét u xixpactic tu siete kin. Wa dzuu jach t’iitpaajal tu yot’ele, beytuno le yunkino kabét u yaalic leeti ma-utzi. Un p’el kojaanil pakbeen. ²⁸Wa le ekcumeenil cu p’aatal tu cuchilo maa t’iitpaqui baale dzuu saatal, beytuno un p’el chuupil ti le elelilo, le yunkino kabét u yaique udz yanil, men chen u dzooyel tux udzcha elico.²⁹Wa un tul xiib wa un tul colel yan ti un p’el kojaanil pakbeene wa tu pol wa tu camaach, ³⁰Beytuno le yunkino kabét u xixpactic le maaca cu yila wa ma pakbeen u kojaanili tial cuu yil wa ma mas tam quet u yot’el wa yan mejen tzootzel kantac tu yot’el. Wa yaane, beytuno le yunkino kabét u yaic leetie kas. Chi-an , un p’el kojaanil paakbeen tu pol wa tu camaach.³¹Wa le yunkin cu xixpactic le kojaanilo tux chiaano cu yilic ma yanal u yot’eli minaan xan box tzootzii , beytuno yunkine cu dzaic un paayil le maac kojaan uchic u chiibila ichil siete kinoo.³²Tu siete kine le yunkino cu xixpactic cu yil le kojaanil wa dzuu t’iitpajal. Wa minaan mejen kan tzotz wa xan le kojaanilo chen tee oot’el cu yilalo. ³³Beytuno leetie kabét u dziiquil baale le tux yan le kojaanilo ma kabét u dziiquili le yunkino kabét u dzic un paayil le maaca le kojaan chia na ichil u jel siete kinoo.³⁴Tu siete kine le yunkino yan u xixpactic le kojaanilo tial cu yil wa dzooc u ch’eenel u buucbesic u yot’el. Wa ma bey mas tam quet u yot’ele, beytuno le yunkino kabét u yaaque dzuu yudztal. Le maaca kabét u p’oocunok, beytuno leetie udzchaji³⁵Baale wa u kojaanil chiibico dzuu t’iitpajal yaab tu yoot’el le caa dzooc u yaic yunkin dzuu yudztalo, ³⁶beytuno le yunkino cu caa xixpactic leeti tu caaten. Wa le kojaani dzuu t’iitpajal tu yot’el, le yunkino ma kabét u caxtic kantzoozi. Le maaca kaschajaan. ³⁷Baale wa tu paacat le yunkin le kojaanil chiaanilo dzuu p’aatic u t’iitpajal box tzootze dzuu chiijil tu cuchil, beytuno le kojaanilo dzuu yudztal. Letie udz, le yunkino kabét u yaic udzchajaan.³⁸Wa un tul xib wa colel tun sactal u yot’el, ³⁹beytuno yunkine kabét u xixpactic le maaca cu yila wa u t’un saquil le maaca wa kas ek,wa chen un p’el chuupil dzuu jokol tu yot’el. Letie udz yanil .⁴⁰Wa u tzootzel u pol mac tun juutul tu pol, leetie kolis baale udzyanil. ⁴¹Wa u zootzel dzuu juutul tee tu tan u polo u tan u poole kolis, letie udzyanil.⁴²Baale wa yan un p’el yajil chacsac tee tu kolis pol wa tee tu tan u kolis polo, lelo un p’el kojaanil pakbeen cu xiitil. ⁴³Beytuno , le yunkino kabét u xixpactic leeti tial cu yila wa le chuupil le tux yan le kojaani tee kolis polo wa tu tan u polo wa chac-sac, bey u yilal un p’el kojani pakbeen ti oot’ele. ⁴⁴Wa beyo, leeti tune yan un p’el kojaani ti pakbeen yetel kas. Jach in waaque kas yolal le kojani tu polo.⁴⁵Le maac yan kojaani ti pakbeene kabét u buquintic nok jaajaat, u tzootzel u pole kabét u jiit-chatic, leetie kabét u pixcu yich tac tu ni-i yetel cu yautic : “kasen, kasen”. ⁴⁶Tu lacal le kinoo cun yantal ti pakbeeno leetie kas cun ilbil. Men letie kas yoolal un p’el kojaani juubeytal u t’iitpale, letie kabét u cuxtal tu juun. Letie kabét u cuxtal paachil ti le campamentoo.⁴⁷Un p’el buuk cu kaasal men u kasil leprae ,wa lana, wa nok de lino, ⁴⁸Wa jeenbaaxac joojokan wa jiit’aan de lana wa lino, wa keuel wa jeen baax meta-án yeel keulel , ⁴⁹wa tun kastal men tun yaaxtale wa chac-buyeen le nooko,le keuelo, le baa kaxaan wa jiit’aan, wa jeen baaxac de keuel , beytuno lepra cu xeexeekal, kabét u yeesal ti yunkin.⁵⁰Le yunkino kabét u xixpactic le nooko bix wa yaan quimbalii: letie kabét u dzic un payil jeen baaxac caa Yanac plaga tie ichil siete kinoo. ⁵¹Leetie kabét u caa xixpactic tu siete kinoo wa dzuu t’iitpajal ti le nooko ,le jeebax kaxaano wa jit’aano de lana wa u baalil lino wa keuel wa jeen baax tux cu meyatal le keuelo, beytuno lolo lepra le baaloobo kastacoo. ⁵²-Letie kabét u tooquic le nooko wa jeen baaxac kaaxi wa jiit’i wa de lana wa de lino, keuel wa jeen baaxac meyajaan yetel keuele, ti jeen baaxac yaan plaga loobee, juubeytal u biscoon ti un p’el kojaani. Le nooko kabét u laa toocal.⁵³Wa le yunkin cu xixpacte le nookoobo cuu yil le plagao ma t’iitpajac ti u jel nookoobi wa le baa kaxaano wa jit’aano wa de nok wa de lino wa u meyjul keuel, ⁵⁴Leti cun tuchitic tioo cu p’oob le nokoobo le tux caxtaab le leprao letie kabét u dzic un payil u lak siete kinoo. ⁵⁵Beytuno le yunkino cu xixpactic le nookoobo le caa dzooc u p’oobol le nooko. Wa le plaga ma kex u color , quex ma t’iitpaqui, kas. Teche kabét a tooquic le nooko, quex maa tuclic tux coo le plagao.⁵⁶Wa le yunkin cu xixpactic le nooko cu yilic le plagao dzuu kexel u color le uchic u p’oobolo , beytuno leetie kabét u xotic le tux kas le nooko wa le keuelo wa le baa kaxaano wa jit’aano. ⁵⁷Wa le plaga laili chicaan ti le nooko, wa tee tux kaxaano wa jit’aano wa ti jeenbax meyajaan yetel keuel, tun t’iitpale .Teche kabét a tooquic jeen baax nookil yan plagae ⁵⁸Le nooko wa tu lacal le jookaan wa jit’aan ,wa keuel wa jeen baaxac meyajaan yetel keuel wa caa p’oe le plagao cu bin, beytuno le baalo kabét u caa p’oobol tial caa utzaac.⁵⁹Lela leti u leyil le plaga cu yantal ti nok de lana wa lino wa jeen baaxac wa jookaan wa jit’aan wa keuel wa le meyajaan yetel keuelo tial teexe caa beyac a waaquexe dzuu yudztal.

Chapter 14

¹YUNTZIL tu t’ana Moices tun yaati: ²“Lela leti u leyil tial le mac cu kojaantal leu kinil chen udzquintaaco. Leetie kabét u tasaal ti yunkin.³Le yunkino cu jokol tee campamento tial cu xixpac le maaca tial cu yila wa le kojaanila pakbeen tee oot’elo wa dzuu yudztal. ⁴Cu dzoocole le yunkino cu tuchitic ti le max cun udzquimbilo kabét u ch’ic caatul ch’ich cuxaan udztac, u cheil cedro, un xoot kaan chac yetel ch’ulbil piitz. ⁵Le yunkino cu tuchitic quinsbil un tul le ch’iich’oo yokol siisjaa dzaan ti un p’el vasija de kat.⁶Le yunkino cu ch’ic tun le ch’iich cuxaano yetel u cheil le cedroo le chac kaano yetel le ch’ulbil piidzo, letie cu t’ubil tu lacal le baalooba, taac le ch’iich cuxaano ichil u kikel le ch’iich quinsaab yok siisjaa. ⁷Cu dzoocole le yunkino cu wedzic le jaa siete u tenej yokol le mac max cun udzquinbil ti u kojaanil, , beytuno le yunkino cu yaic dzuu yudztal. Cu dzoocole le yunkino cu chaic le cuxaan ch’iich tee kaax jaancabo.⁸Le maac cu yudzquintaala cu p’oic u nooko , cu kolis kostaal u tzotzel u pol cu yichintic ja-a , beytuno leetie udzchaji. Cu dzoocol lelo letie kabét u tal tee campamento, baale leetie yan u wenel paach nah ichil siete kinoo. ⁹Tu siete kinoobe leetie yan u laa dziquic u tzootzel u pol,beyxan yan u dziquic u meex yetel u maatzab. Kabét u dziquic tu lacal u tzootzel, leetie kabét u p’ooic u nooko yetel u yichintic ja-a; letitune cu p’aatal utzil.¹⁰Tu ocho kine leetie kabét u ch’aic caatul mejen tamaan xiiboo mix baa uchultio,un tul ch’uputaman unp’el jaab ti mix baa uchulti, yetel, 11.1kg. harina mamayquil xaakaan yetel aceite bey un p’el u siibalil neeke, yetel un p’el tasa aceite. ¹¹Le yunkin udzquintico cu waacunsic le max cu yudzquintico, tu tzel le baalooba, tu tan Yuntzil tu jol u najil much’tal.¹²Le yunkino cu ch’ic un tul le taman xiibo cu kubic bey un p’el u siibalil siipile, yetel un p’el tasa aceite; leeti cun yuntic tial un p’ el siibal cu bookol actaan ti Yuntzil. ¹³Letie kabét u quinsic le xibi tamano tu cuchil tux tu quinsoo u siibalil yoolal le kebano yetel le toocbil siibaloobo, tee tux yan u najil much’tal, men u siibalil le kebano u tial yunkin, jeebix u siibalil siipilo, men jach quiliich.¹⁶¹⁴Le yunkino cu ch’ic un p’iit kik ti le u siibalil le siipilo cu dzic tu nii tuu lee u xiquin le max cun udzquimbilo,tu polquil u ch’ilbil u no-o kab, beyxan tu polquil u ch’ilbil u no o oc. ¹⁵Beytuno le yunkino cu ch’ic aceite ti le taazao cu t’oojic tu tan u dzic kab.v 16 Cu t’uubic u ch’iilbil u noo kab ichil le aceite yan tu dzic kabo cu wedzic un p’iit le aceiteo yetel u ch’ilbil u kac siete u tenel tu tan Yuntzil.¹⁷Le yunkino cu dzic u yaala le aceiteo tu kab yokol u ni-i u sol u noo xiquin le max cun udzquimbilo yokol u polquil u ch’ilbil u noo kab, yokol xan u polquil u ch’ilbil u no-o oc. Letie kabét u dzic le aceitea yokol u kikel le u siibalil le siipililo. ¹⁸Le u yaala le aceiteo le yan tu kab le yunkino, leeti cun dzic tu pol le maac cu yudzquintaalo, le yunkino cu meetic pixkeban yolal leeti tu tan Yuntzil.¹⁹Beytuno yunkine cu kubic u siibalil le kebano cu meetic pixkeban yolal leeti le max cun udzquimbilo yo-lal u kasilo, cu dzoocole leeti cun quinsic le toocbil siibalo. ²⁰Beytuno le yunkino cu kubic t- oocbil siibalo, beyxan u siibalil le neko yokok u multunil kulta. Le yunkino cu meetic pixkeban yo-lal le maaca, beytuno leetie cu yudztal.²¹Chen baale wa otzil le maaco yetel ma un beytal u bootic le ya-siibalooba, beytuno leetie kabét u ch’ic un tul xibi taman bey un siibal tial siipile tial caa yuntaac , tial caa meetaac pixkeban tial leetiuba, yetel 3.7kg. harina mamayquil xaakaan yetel aceite bey un p’el u siibalil nek, yetel un p’el litro aceite. ²²Much yetel caatul mucuy wa caatul sacpacal loobayeen, jeenbix leeti juubeytal u yantal tie ; un tul ch’iich tial u siibalil keban u laak un tulo tial toocbil siibal. ²³Tu ocho kine leetie kabét u tasic tial caa udzquintaac men yunkin, tu jol u najil much’tal, tu tan YUNTZIL.²⁴Le yunkino cu ch’aic le chan tamano tial un p’el siibal, leetie cu ch’ic yetel un p’el u litroil aceite de oliva, letie cu liisic canal caliquil tun kubic ti YUNTZIL. ²⁵Letie cu quinsic le tamano tial u siibalil siipil, leetie cu ch’ic un p’iit u kikel leu siibalil siipil cu dzic yokol u nii u sol u noo xiquin ti le max cu udzquimbilo, yokol u polquil u ch’ilbil u noo kab,yetel yokol u ch’ilbil u noo oc.²⁶Cu dzoocole le yunkino cu wequic un p’iit le aceite tu tan u dzic kab. ²⁷Letie cu wedzic le aceite le yan tu dziic kabo siete u tenel tu tan YUNTZIL.²⁸Leti le yunkin tuno cu dzic un p’iit le aceite le yan tu kabo yokol u xul u noo xiquin ti le max cun udzquimbilo, tu ch’ilbil u noo kab yetel tu polquil u ch’ilbil u noo oc, le laili tux tu dzae u kikel leu siibalil siipil. ²⁹Letie cun dzic le aceite yan tu kabo yokol u pol le max cun udzquimbilo tial caa meetac pixkeban ti tu tan YUNTZIL.³⁰Letie kabét u kubic un tul le mucuyo wa le sacpacalo loobayeno, jeebix le maaco beycha u caxticoo-. ³¹Un tuule bey tial u siibalil kebane u jeelo bey un p’el siibal toocaane, paate yetel u siibalil le neko. Cu dzoocole le yunkino cu meetic pixkeban yolal le cun udzquimbil tu tan YUNTZIL. ³²Lela leeti u leyil tial un tul mac le yan un p’el kojaanil ti paakben tu yot’el, max maun beytal u bootic le siibalil suucaan tial caa udzquintaac.³³YUNTZILE tu t’ana Moices yetel Aaron , tu yaati: ³⁴Le chen ocquex tu luumil Canano le tin dzaa teex a tialteex, wa quin dzic plaga tial caa t‘iitpajac ti un p’el naje le tux dziin dziqueexo. ³⁵Beytuno , le max u yumil le najo kabét u tal cuu yaati le yunkino. Letie kabét yaic:” bey in woole yan un p’iit plaga tin nayil”.³⁶Tu seblaquile cu tuchitic caa laa jook-coo tee najoo caliquil maa ococ u yil wa jach jaa yan plaga tee najo, yolal mix baa tee najoo caa kasac. Cu dzoocole le yunkino kabét u yocol ichil le najo u yile. ³⁷Letie kabét u xixpactic le plagao tiu yilaa wa yan tee tu pakil le najo, tial xan cu yil wa yaax bukeen wa ol chac tee yokol le pako. ³⁸Wa le naj yan plaga tio beytuno le yunkino cu jookol ichil le najo cu kalic u jol le najo ichil siete kinoo.³⁹Beytuno le yunkino cu suut tu caaten ichil siete kinoo cu caa xixpactic tial cuu yil wa le plagao dzuu t’iitpajal tu pakil le najo. ⁴⁰Wa dzooque, beytuno le yunkino cu tuchitic tioo cuu joosoo le tuunchoo le tux ilaa le plagao cuu puloo ti un p’el cuchil pachil tee cajo.⁴¹Letie yan u tan-oltic tu lacal u pakil le najo caa joochaac, leetioobe kabét u ch’icoo le xix kas jok le joochabico cu bisoo pach le cajoo u puloo ti un p’el cuchil kas. ⁴²Leetioobe kabét u ch’icoo u laac tunichoo cu dzao le tux tzel le tunichoobo, leetioobe kabét u ch’icoo tumben kat tial u choo tu pakil le najo.⁴³Wa le plaga cu caa suut cu caa jookol tee naj le dzuu kexel u tunichilo u pakile joochaabi caa pix u pakil, ⁴⁴Beytuno le junkino kabét u yocol cu xixpacte najo tial cu yil wa le plagao dzuu t’iitpajal tee najo. Wa dzooque, beytuno lolo plaga, le najo kakasnah.⁴⁵Le naja kabét u juutul . le tunichoobo, le cheo, tu lacal u saj-cabil le najo kabét u pulul pachil tee cajo ti un p’el cuchil kaschajaan. ⁴⁶Uchen tip’aanile, jeen maxac caa ococ tee naajo caliquil u kinil kalaano cu p’aatal kaasil tac chen chinic kin. ⁴⁷Jeen maxac wen tee najo kabét u p’oic u nokoo , jeen maxac caa janac tee najo kabét u p’oic u nokoo.⁴⁸Wa le yunkin cu yokol tee naj tial u xixpacte cu yil wa le plaga dzuu t’iitpalo ichil le najo le caa dzooc u caa dzaabal u katil le najo, beytuno, wa minaan le plagao, leetie cu yaalic le najo dzuu yudztal.⁴⁹Beytuno le yunkino kabét u ch’ic caatul ch’iich tial cu yudzquint le najo, yetel u cheil cedro un xoot chac ka-an yetel ch’ulbil piidz. ⁵⁰Leetie cu quinsic un tul le ch’iich’oobo, yok tumben jaa ti un p’el pichel de kat. ⁵¹Leetie cu machic u cheil le cedroo, le ch’ulbil piidzo, le ka-an box chaco, yeel le ch’iich cuxaano , cu t’ubic ichil u kike le ch’ich quimeno tee yicnal le tumben jao, cu wetzic tee naj siete u tenel.⁵²Leti cun udzquintic le najo yetel u kikel le ch’iich’o yetel tumben jaa, yetel le cuxaan ch’iich’o, u cheil le cedroo, le ch’ulbil piidz, yetel le box chac kaano. ⁵³Baale leetie cu chaic le ch’iich cuxaano caa xiic pach le cajo tac kaax chen minaan u xul. Beytuna kabét u meetic pixkeban tial le naja , lela cu p’aatal utzil.⁵⁴Lela leeti u leyil tial tu lacal kojaani pakbeen ti oot’el yetel baaloo tasic le kojaanila yetel tial u chii-bal mac. ⁵⁵Yetel tial u plagail nok wa naj. ⁵⁶Tial ch’uupil wa u p’orooxtal wincilil, yetel un p’el ekcumen leledzquil , ⁵⁷Tial caa jeedzec wa jeebaaxac ti le lelooba wa kas wa baax kin udz. Lela leeti u leyil tial kojaanil pakbeen ti yoot’el wa plaga.

Chapter 15

¹Yuntzil tu t’ana Moices yetel Aaron tun yaic: ²”T’aneex u cajil Israel, aalex tioo : Wa jeen maaxac caa joop’oc u jookol u mejen tu wincilil bey kojaane, leetie cu suut kasil. ³U kasile yo-lal le cu mansic u mejen bey kojaane. Quex wa u wincilile mantadz tun mansic wa cu tziitzil,kas yani,⁴Tu lacal le tux cu chitalo cu kastal, beyxan tu lacal le tux cu cutalo cu p’aatal kasil. ⁵Jeen maxac cu mach le tux cu chitalo kabét u p’oic u nok yetel kaanaan u yichquil ich jaa, kas caliquil u chiinil kin.⁶Jeen maxac caa culac le tux cula le mac cu maansic u mejeno, le maca kabet u p’oic u nokoo yetel caa ichquinac ich jaa, leetie kas caliquil u yokol kin. ⁷Jeen maxac cu mach u wincilile le mac cu tul u mejeno noo -yajo kabét u p’oic u nokoo yetel caa ichquinac ich jaa, kaschajaan caliquil u chinil kin.⁸Wa le mac cu tul u mejen cu tu -ub wa maax utze, beytuno le maaca kabét u p’oic u nokoo yetel caa ichquinac ich jaa , leetie kas tac tial u yakatal. ⁹Jeen bax tux cu nat’ic u tzimin le mac cu tul u mejeno cu p’aatal xan kasil.¹⁰Jeen maaxac cu mach baa yan yaanal le maca cu p’aatal kas tac chen ococ kin, jeen max cu cuch le baalooba kabet u p’oic u nokoo yetel caa ichquilnac ich jaa, leetie cu p’aatal kasil caliquil u akatal. ¹¹Jeen maxac wa cu tul u mejene cu mach baal wa ma u seen p’oma u kabe, le mac maacha kabét u p’oic u nokoo yetel u yichquil ich jaa, leetie kas tac tial u yocol kin. ¹²Jeen bax vasijaile de kat wa tu macha le mac cu tul u mejeno kabét u xixcuntaal , tu lacal baal de che tux cu liisal baale kabét u seen p’oobol.¹³Le chen udzquintaac le mac cu t’uul u mejeen ti u mejeeno, beytuno leeti kabét u xoquic siete kinoo uchic u udzquintaalo; cu dzoocole leetie kabét u p’oic u nokoo beyxan u wincilil yetel alca-jaa. Leeti tune cu yudztal. ¹⁴Tu ocho kine leetie kabét u ch’ic caatul mucuy wa caatul sacpacal loobayeen caa talac tu tan Yuntzil tu jol u najil much’tal; teelo leetie yan u dzic le ch’iich’oo ti yunkin. ¹⁵Le yunkino kabét u kubicoo , un tuule bey u siibalil kebane u laac un tuulo bey toocbil siibale, le yunkino kabét u meetic pixkeban yolal leeti tu tan Yuntzil yoolal u t’uulo.¹⁶Wa yan max cu t’uul u mejene, beytuno leetie kabét u p’oic tu lacal u wincilil ich jaa; leetie cun p’aatal kasil tac u chinil kin. ¹⁷Tu lacal buuc wa keuel tux ch’oo le mejeeno kabét u p’oobol yetel jaa; kas tac tial u yokol kin. ¹⁸Wa un tul coolel yetel un tul mac cu much’weneloobe cu kuchul le mejen ti le coolelo,kabét tu caatulilo caa ichquilnaco ich jaa; leetioobe kasoo caliquil u yokol kin.¹⁹Le chen u yil u “mes” un tul coolel u kasile muun cheenel ichil siete kinoo jeen maaxac cuu mache cu kastal tac chen chinic kin. ²⁰Jeen tux caa chilac tu kiniloo u “meso” cu kastal xan; jeen tux caa culaque cu kastal xan.²¹Jeen maaxac cu mach u kaane kabét u p’oic u nokoo yetel caa ichquinac ich jaa; le maaca kaschajaan caliquil u chinil kin. ²²Jeen maaxac cu mach baa le tux leeti culaje kabét u p’oic u nokoo yetel caa ichquinac ich jaa; le mac jeela p’aat kaasil tac ti u yocbal kin. ²³Wa tian tee kaano wa le tux cu cutalo, wa leeti cuu maache le maaca cu kastal tac tial u t’uubul kin.²⁴Wa un tul xiib cu wenel yétele,wa u t’uul u kikel coo-tie leetie cu p’aatal kasil ichil siete kinoo. Jeenbaax kanil tux cu chitale cu kastal.²⁵Wa un tul coolel tun mansic kik yaab kinoo maa jeebix suuquil u “meesanquile” wa le cu maansic kik ma u kinil u “meese”, tu lacal u kinile le tun t’ul u kikele kaschajaan, leetie bey u yilal u kinil u “meese”. Leetie kasyani. ²⁶Tu lacal u kaanil tux leeti cu chitale, tu lacal caliquil tun yilic u kikel bey u kaanil tux cu chital tu kiniloo u “mesanquilo”, tu lacal le tux cu cutalo cu kastal, jach bey u kasil tial u “mese”. ²⁷Jeen maaxac cu mach jeen macamac le baalooba cu kastal,; leetie kabét u p’oic u nokoo yetel caa ichquinac ich jaa, letie cu p’aatal kasil caliquil u yokol kin.²⁸Baale wa cu yudzquintaal ti u yic u kikelo, leetie cu xoquic u tialte siete kinoo, chen dzoococ lelo letie cu yudztal. ²⁹Tu ocho kine letie cu machic caatul mucuy wa caatul sacpacal loobayeen cu bisic ti yun kin tu jol u najil much’tal. ³⁰Le yunkino cu kubic un tul ch’iich bey un p’el siibal yo-lal keban u laak un tulo tial toocbil siibal, letie cu meetic pixkeban yo-lal leeti tu tan Yuntzil yoosal u kasil u t’ul u kikelo.³¹Bey can a meetex tex ca dziquex ti un payil u cajil Israel yolal u kasil, beyo yolal leetio muu quinloo yo-lal u kasiloo, wa cu pokolcheetcoo in najil ti much’tal, tux quin cajal ichiloo.³²Lela leti bix kanun meetal ti jeen maaxac caa Yanac ti t’ul kik, yo-lal jeen max xiibil cu yiidzbal u mejen yetel kascuntic. ³³ti jeen max coolelil cu yilic u”mese”, ti jeen maaxac muun tziitzil u t’ul wa u yidzlanquil, wa chuup wa xib, ti jeen max xibil cu wenel yetel un tul coolel kaschajaan”.

Chapter 16

¹Yuntzile tu t‘ana Moices-lelo chen p’elac u quimil leu caatul paalal Aaron, letie caa tu nadz ubao ti YUNTZIL le caa quimoobe. ²YUNTZILE tu yaala ti Moices: T’an Aaron a sucuun , aatie mau u tal tee cuchil quilicho tee ichil le cortinao jeen baax horae tee u pixil le cu piixil le yan nadz ti le arcao. Wa leti cu meete , leetie cu quimil, men tene yan in weesquinba ichil un p’el muunñal tux cu pixil le pixkebanilo.³Bey loobal cun ocol Aaron tee cuchil quilicho. -Letie kabét u yocol yetel un tul wacax tanquelen bey un p’el siibal tial kebane, yetel un tul taman bey tial un p’el toocbil siibale. ⁴Letie kabét u betic le quilich tunica de lino, leti xane kabét u yalal u nok de lino, kabét xan u dzic u kax nak de lino. Letie kabét u yichquil ich jaa beytuno cu buquintic le noko dzin waaco. ⁵Letie kabét u ch’aic ti u much maaquil Israel caatul chiivos bey u siibalil quebaane yetel un tul taman tial toocbil siibal.⁶Cu dzoocole ,Aaron kabét u kubic le wacaxo bey un p’el siibal tial kebane, lela u tial leeti, tial cu meet pixkeban tu yolal yetel yolal u palal. ⁷Beytuno leetie kabét u ch’ic caatul chivoo cu dzaa tu tan YUNTZIL tu jol u najil much’tal.⁸Cu dzoocole, Aaron kabét u joosic suerte yo-lal le caatul xibichivoso un tule yolal YUNTZIL u jeelo tial pixkeban. ⁹Aaron tune , kabét u kubic le xibichivoo ti le luub le suerteo yolal YUNTZIL cu kub le xibi chivoo bey u siibalil keban. ¹⁰Baale le xibi chivoo ti le luub le suerteo tial pixkebano kabét u tasaal cuxaan tu tan YUNTZIL ,tial caa meetaac pixkeban le chen tuxtaac nachilo bey un Tul xibi chivoo pixkeban tee xtocoy luumo.¹¹Cu dzoocole, Aaron kabét u kubic le wacaxo bey u siibalil kebane, lela u tialte. -Letie kabét u meetic pixkeban tu yolal u baa yetel yolal u palal le olale leetie kabét u quinsic le wacaxo bey un p’el siibal yolal keban tu yolal u baa.¹²Aaron kabét u tzelic un p’el incensario chuup yetel u chuuquil kak le yan tu multunil kulta tu tan YUNTZIL yetel u kab chuup yetel ch’ujuc incienso mamay juuch’aan, cuu tas le baalooba ichil le simbil noko. ¹³Teelo, leti kabét u dzic le inciensoo ichil le kak tu tan YUNTZIL yoolal u munñalil le inciensoo caa beyac u pixic u mac le pixkebanilo yokol u noo t’aanil le nuupt’aano. Letie kabét u meetic lelo yolal letie muu quimil.¹⁴Beytuno, letie kabét u ch’ic un p’iit u kikel le wacaxo cu wedz yetel u ch’ilbil u kab tu tan u mac le pixkebano.- Letie kabét u wedzic un p’iit le kiko yetel u ch’ilbil u kab siete u tenel tu tan u mac le pickebano.¹⁵Cu dzoocole ,letie kabét u quinsic le xibichiboo yolal u siibalil keban tial le maacoobo cu tas u kikel ichil le simbil noko. -Teelo letie kabét u meetic yetel le kiko jeebix tu meta yetel u kikel le wacaxo: letie kabét u wedzic tu mac le pixkebano beytuno actaan ti u mac le pixkebano. ¹⁶Letie kabét u meetic pixkeban yolal le cuchilo jach quilicho yo-lal le baaloo kastac cu meetic le u maaquiloo Israel, yo-lal u kooxiloo, yetel tu lacal u kebanoo. Leti xane kabét u meetic lelo tu najil much’tal,,tux YUNTZIL, cuxaan ichiloo, tu tan yaa baa cas cu meetcoo.¹⁷Mix mac kabét u yantal tu najil much’utal le chen ococ Aaron Ichilo tial cu meet pixkeban tee cuchil jach quilicho, caliquil u jookol chen dzoococ u meetic pixkeban tu yo-lal u baa yetel yo-lal u palal, yo-lal xan tu lacal u luumcabiloo Israel. ¹⁸Letie kabét u jokol tee altar yan actan ti Yuntzil cu meet pixkeban yolal leti, letie kabét u ch’ic un p’iit le u kikel le wacaxo yetel un p’iit u kikel le xibichiboo cu dzaa tee baac yan tee altaro tu lacal u suutul. ¹⁹Letie kabét u wedzic un p’iit le kik ti leti yetel u ch’ilbil u kab,siete u tenel tial u yudzquintic, cu dzaa un payil tial YUNTZIL, naach ti baaloo kastac cu meeticoo u maaquilo Israel.²⁰Le chen dzoococ leeti u meetic pixkeban yo-lal le cuchil jach quiliicho, u najil much’tal, u multunil kulta, letie kabét u kubic le xibichivoo. ²¹Aaron kabét u dzic tu caap’elil u kab yokol le xibichivoo cu caantic yokol tu lacal u kasaanil u maaquilo Israel, tu lacal u minaan uymat’aanilo, yetel tu lacal u kebanoo. -Beytuno, letie kabét u dzic tu pol le xibichivoo cuu tux naachil cuu canant un tul mac u liismubaa tial u bis le xibichivoo tee xtocoy luumo. ²²Le xibichivoo cu bisic tu baa tu lacal u keban le maacoo ti un p’el cuchil tu t’uruchjuun. Tee xtocoy luumo le maaca kabét u chaic le xibichivoo.²³Cu dzoocole, Aaron kabét u suut tu najil much’tal cu tzelic u buquin nok lino le tu buquinta maili ococ ichil le cuchil quiliicho, letie kabét u p’atic le buucoo telo. ²⁴Letie kabét u p’oic u wincilil ich jaa tee cuchil jach quiliicho cu dzaic u xmankin nok; beytuno letie kabét u jokol u kub toocbil siibal yetel u toocbil siibal le maacoobo, ’beytuna cu meetic pixkeban tu baa yetel ti le maacoobo.²⁵Letie kabét u tooquic leu tzatzelil le siibal yolal kebano tee tu multunil kultajo. ²⁶Le mac cun chaic le xibichivoo cuupixkebano kabét u p’oic u noko yetel u wincilil ich jaa; cu dzoocol lelo, letie juubeytal u suut tee campamentoo.²⁷Leu wacaaxil le siibal yolal kebano yetel le xibichivoo le u siibalil kebano u kikel dzuu taasaal tial pixkeban tee cuchil jach quiliicho, kabét u bisaal pachil ti le campamentoo. Teelo kabét u toocal u keulel, u bakel yetel u taa. ²⁸Le mac cun tooquic le dzin waaco kabét u p’oic u nok yetel u wincilil ich jaa; cu dzoocol lelo , letie jubeytal u suut tee campamentoo.²⁹Muun xulul u yilal bey un p’el estatuto a Tiileexe le u siete uuhoo, ti u lajun kin ti u uuhil, teexe kabét a chicancuscabaex yetel maa meyajeex, mix a huet cajaleex, mix tanxel cajiloo le cajaano ichileex. ³⁰Lelo men le kin jeelo, le pixkebano cu metal ta wonsaleex, tial caa tzel ca kebanex, tial ca utzaquex tu tan YUNTZIL. ³¹Un p’el tzicbeen kinil jeelel a tialeex, teexe kabét a chichan cunscabaex yetel maa meyajeex. Lelo mantadz un p’el estatuto a tialeex.³²Le canal yunkino le cun dzaabil aceite tu polo yetel cun tuchitaal tial canal yunkini tu cuchil u tata,leti kabét u meetic le pixkebana caa xan u buquint u nokil lino, leloobo u buquil quiliicho. ³³Letie kabét u meetic pixkeban yo-lal le cuchil jach quiliicho; letie kabét u meetic pixkeban yo-lal u najil much’tal yetel le u multunil kulta,,letixane kabét u meetic pixkeban yo-lal le yunkinoobo yetel tu lacal u maaquilo le much’talo.³⁴Lelo un p’el estatuto a tial, le u metal pixkeban ti u maaquiloo Israel yolal tu lacal u kebanoo, un teen un p’el jaab.”Lelo meetaa jeebix YUNTZIL tu yaala ti Moices.

Chapter 17

¹Yuntzil tu t’ana Moices tun yaacti: ²"T’an Aaron yetel u palal , yetel tu lacal u cajil Israel . Aatioo le dzuu tuchitic Yuntzil: ³Jeen maaxac ti Israel cu quins un tul caparbiwacaxe wa taman wa chiba tee campamentoo,wa cuu quins pachil ti le campamento, tial ya-siibal-- ⁴Wa leti muun taasic tu jol u najil much’tale, tial u siibalte bey un p’el ya-siibal tial YUNTZIL tu tan u tabernáculo, le maaco cu cuchic u sipilil uchic u wequic kik. Letie dzuu wequic kik, le maaco kabét u tzelel ichil u cajal.⁵Ubaax osalil le tuchit’ana u cajil Israel cu tas u ya-siibal ti YUNTZIL tu jol u najil much’tal, ti yunkin ,tial caa ya-siibaltaac bey un p’el siibal tial u yet yantal mac yetel YUNTZIL, yo-lal maa a bineex ti un p’el jom cooch kax. ⁶Le yunkino cu wedzic u kikel tee tu multunil kultajo u tial YUNTZIL , tu jol u najil muchtal; leti cun tooquic u tzatzel tial caa u tas un p’el ch’ujuc quiboc ti YUNTZIL.⁷Le cajo maa kabét u kubic u ya-siibalo ti meyabil diosoobi, men yo-lal lelo cu meetcoo bey le xpak kebanoobo . Lelo un p’el noo txolt’an mantadz u tiilo ichil tu lacal u ch’iibaloo.⁸Teche kabét awac tioo: Jeen maax u xibil Israel, wa tanxel luumil ti Israel cuxan ichiloobe, cuu kub un p’el toocbil siibal wa ya-siibal, ⁹Ma u tasic tu jol u najil much’tal tial u ya-siibal-te ti YUNTZIL, le xiba kabét u tzelel ichil u cajal.¹⁰Jeen maxac ti Israel ,wa tanxe luumi cuxaan ichiloo, cu jant jeenbax kikile, tene quin dziic pactic le maaca, jeen max cuu jant kike;, tene quin tzelic ichil u cajal. ¹¹Men u cuxtal un tul baachee tian tu kikele. Tene dziin dzic u kikel tial pixkebanil tee tu multunil kultajo yo-lal a cuxtaleex, men leti le kik meetic pixkeban, men leti le kik pixkebantic le cuxtalo.¹²Le oolale, ten aal ti u cajil Israel mix un tul ichileex kabét u jantic kik, mix un tul tanxel luumi cajacbal ichilex kabét u jantic kik. ¹³Mix un tul u cajnalil Israel, wa mix un tul le tanxeluumiloobo le cajaano ichileexo, cu dzoonoo wa cu quinso un tul baalche wa un tul ch’iich cu beytal u jantal; le maaca kabét u wequic u kikel cu pixic le kiko yetel luum.¹⁴Men u cuxtal le baalchea u kikel. Le oolal tin waala ti u cajil Israel ,” teexe ma kabét a jantiquex u kikel mix un tul baalche, men u cuxtal tu lacal baalcheo cuxaanoobe u kikel. Jeen maxac cu jante kabét u tzeelel.¹⁵Tu lacal mac cu jant baalche quinsaan wa lobitaab men kaxil baalcheo, quex a wetcajal wa tanxeluumi cajaan ichileex, letie kabét u p’oic u nokoo cu yichquil ich jaa, letie cu kastal tac tial u chinil.kin. Letitun chen utzac. ¹⁶Baale wa leti maun p’oic u nokoobe wa u wincilile, beytuno letie kabét u cuchic u siipil”.

Chapter 18

¹YUNTZILE- tu t’ana Moices tun yaic ²”Tan u cajil Israel aati:” ten Yuntzil a Dios. ³Teche matan a meetic le baaloo cu meetic u maaquiloo Egipto tux cajeex caacho. Teexe maa kabét a meetiqueex le baaloo cu meetic u maaquiloo Canaan, le luum tux quin bisqueexo, maa t’uulpach-quex le suuctioobo.⁴In leyese leti kabét a meetquex yetel in tuchit’aanoo leti teex kabét a meetquex, tial caa ximbanaquex tioo, men ten YUNTZIL a Dios. ⁵Le oolale, teexe yan a meetquex in tuchit’an yetel in leyes. Wa un tul mac cu uuymat’antique, letie cu cuxtal tu yo-laloo.Ten YUNTZIL.⁶Mix mac kabét u chital yetel wa max u lactzil naadzti. Ten YUNTZIL. ⁷Maa pajquex u suutal a tataex ca chilaquex yetel a naaex. ¡ letie a naa! Teche ma kabét a pajic u suutali. ⁸Ma chital yetel mix un tul u yatan a tata; teche ma kabét a pajic u suutal a tatai ti le beya.⁹Ma chital yetel mix un tul a kikoo, wau ch’up pal a tata, wau u ch’up pal a naa, wau xkosil a wotoch wa nach u tal ti teech. Ma kabét a chital yetel a widzinoobi. ¹⁰Ma chital yetel u palal a palal wau u ch’upupalal a palal. Lelo a pajsuutalcabaa. ¹¹Ma chital yetel u pal u yatan a tata, sii yanil yetel a tata. Letie a witzin teche ma kabét a chital yeteli.¹²Ma chital yetel u kik a tata. Lela a laktzil nadz ti a tata. ¹³Ma chital yetel u kik a naa. Letie a laktzil nadz ti a naa. ¹⁴Ma pajcusuutal u sucuun a tata caa xiiquech chital yetel u yatan. Ma nadzcaba ti yetel le tucul jeelo; letie a xdze naa.¹⁵Ma chital yetel a wiliboo. Letie u yantan a pal; ma chital yetel. ¹⁶Ma chital yetel u sucuun a watan; ma pajic u suutal beyo.¹⁷Ma chital yetel un tul coolel yetel u ch’uup-pal mix u xchupal u xipal leti mix yetel u xch’uupal u ch’uupal leti. Letioobe u laakubaao nadz tu bao ti leti wa caa chilaquech yétele jach kas. ¹⁸Teche maun dzoocol a beel yetel u yidzin a watan bey u caatul a watane caa wenquech yetel caliquil a yax atane cuxaan.¹⁹Ma chital yetel un tul coolel wa tun yic u “mes”.-Letie kas ichil le kinoo jeelo. ²⁰Ma chital yetel u yatan le mac cajaan ta tzelilo caa kasaba ta juunal yetel leti jeen bix lela.²¹Teexe ma kabét a dziqueex mix un tul a palalex tial dzaabil kak,tial teexe caa ya-siibaltex ti Moloc, men teexe ma kabét a xananchetquex u kava DIOS. Ten YUNTZIL.²²Ma chital yetel u laak xiiboo jeebix u chital mac yetel coolele. Lelo min jach kas. ²³Ma chital mix yetel un tul baalche caa kascuntaba beyo. Mix un tul coolel kabét u tuclic u chital yetel mix un tul baalche. Lelo tial u kascuntcu baa mac.²⁴Ma kascunt caa baex teex ti mix un p’el le baaloo beya, men ti tu lacal le baaloo beya le p’enquex cajoobo kaschajoo le cajoo quin in walcach’int ta taaneex. ²⁵Le luumo suuna kaasil, beytuno ten quin jadzic yetel u keban, le luumo tu xea u cajnalilo.²⁶teech tune, kabét a teetic in tuchit’aanoo yeel in tzolt’aanoo, teeche ma kabét a meetic mix un p’el le baalooba cu ch’aap’ectaala, mix le Israelitaso, mix le tanxel luumilo cajaanoo ichileex. ²⁷Men letie baa kas tu meta le maacoo tee luumo, le maxoo cajoo waye cach maa taquexo behora tuna le luumo dzuu kastal. ²⁸Beytuno canantabaex yo-lal le luumo muu xeequex teex xan wa teex caa kascunteex, jeebix tu xeejil le maaco yanoo cach teelo cach ma kuchqueexo.²⁹Jeen maaxac cu meet wa jayp’el le baalooba ch’a-p’ecbila, le maaco cu meetoo le baalo bey cun tzelel ichil u cajal. ³⁰Beytuno teexe kabét a meetqueex u tuchit’aan tial maa meetquex mix le baal suuctac kastaca, le baalooba meta cach waye le cach ma kuchqueexo, yo-lal teexe maa kastaleex yetel le baa cu metal kastaco.Ten a YUNTZIL a DIOS”

Chapter 19

¹YUNTZILE tu t’ana Moices tun yaacti: ²”’T’an tu lacal u much’maaquilo ti u cajil Israel aatioo:Teexe kabét a quiliichtaleex, men ten YUNTZIL a Dios quiliichen. ³Tu lacal kabét u tziquic u naa yetel u tata, kabét xam u canantcoo u kinilo in jeelel. Ten a YUNTZIL a Dios. ⁴Ma sutcabaex yicnal meyabil diosoo mix baal u biiloo, mix xan tex caa meetex a dioseex de metal. Ten YUNTZIL a Dios.⁵Le chen a dzaex un p’el u siibalil jeedzel ti YUNTZIL, kabét a kubquex tial kanbil. ⁶Kabét u jantaal laili u kinil ca kubqueexo wa tu jeel kin. Wa cu p’aatal un p’iit tu oxp’el kine, kabét u toocal. ⁷Wa cu jaantal tu oxp’el kine, dzuu kastal . Ma kambeeni. ⁸Baale le max cun jantique kabét u bisic u siipilil men dzuu biibiilic le quilich cach ti YUNTZILO. Le maaca kabét u tzelel ichil u cajal.⁹Le chen joop’oc a uxquex u uxil a luumeexe, ma kabét a uxquex tu lacal u tuuk a coleexi, ma xan mulquint queex tu lacal le baal ta uxeexo. ¹⁰Ma much’quex tu lacal le uvaa tux cu muuch’ulo, mix le uva cu luubul ichil u colil le uvao. Kabét a p’aatquex ti le otziloobo yetel le tanxeel luumiló.Ten YUNTZIL A DIOS.¹¹Ma kabét a wocoli..-Ma kabét a tusi. Maa tuscabaeex. ¹²Ma jalach t’aneex ti in kava yetel mix caa poch’eex u kava YUNTZIL A DIOS. Ten YUNTZIL.¹³Ma kabét a yadzic le cajaan ta tzeelo mix caa wocolte. Ubolal un tul koox t’anane ma kanan u p’aatal tech tu lacal le akabo tac tial jaadzcakin. ¹⁴Ma kabét a waic baal kas ti coquí mix caa dzaa un p’el tunich tu tan un tul ch’oop tial u t’oochpajac. Baale kabét a ch’ic saaquilil Ti a DIOS. Ten YUNTZIL.¹⁵Ma kabét a lequic p’ix-ol-tus. Teche ma kabét a dzicaba a waant wa max men otzili , mix caa want wa max men jach nojoch. Baale, p’ixolt le nadz yantecho tiibil. ¹⁶Ma kanan a maan a kiit bes tutuc-chioo tusil ichil a cajal, baale cax bix a canantic u cuxtal le cajaan nadz ti techo. Ten a YUNTZIL.¹⁷Ma kabét A ch’aap’ectic a sucuun ta pucsikal. Teche kabét a keyic yetel udz le cajaan nadz ti techo yo-lal maa taacpajal yetel u keban leti. ¹⁸Ma kabét a ch’ic venganzai mix caa p’aatquex cuuxil ti jeen max a wet cajale, baale yabil le nadz cajaan ti techo. Ten YUNTZIL.¹⁹Teexe kabét a meetquex y tuchit’aano. -Ma dzacabaex a xaacteex u ch’iibal a walakex yetel u jejelasil baalcheoo. Ma xaakquex caap’el jejelas pakaloo chen a pak a luumeex. Ma buquintquex nok meyajaan yetel caap’el jejelas nok much.²⁰Max cun wenel yetel un tul loobayen kox u nuucma u siicubae, baale ma lojoqui wa chabaqui, kabét u jaadzal. Letioobe ma kabét u quinsaaloobi men letie ma cha’ani. ²¹Un tul maaque kabét u tasic u siibalil u siipil ti YUNTZIL tu jol u najil much’tal- un tul taman bey un p’el u siibalil siipile.- ²²Cu dzoocole, yunkine cu meetic pixkeban u tial leti yetel le tamano yo.lal u siibalil siipil tu tan YUNTZIl, yo-lal le keban tu meta letio. Beytuno le kebano , le keban dzuu meetic letio cu saatsaalti.²³Le chen ocquex tee lum chen dzoococ a pakquex jeen baax cheiloobe tial a janteexe, beytuno kabét a wilic le ichoo ma kabét u jantaali. Le icha yan u weet’el teex ichil oxp’el jaab. Ma kabét u jantaali. ²⁴Baale tu camp’el jaabe tu lacal u yiche cu quiliichtal, un p’el siibalil tial u quiliichtaal YUNTZIL. ²⁵Tu joop’el jaabe teexe juubeytal a jantiquex le icho, men ta paa-teex yo-lal le cheoobo caa beyac u dzicoo yaacach ich.Ten YUNTZIL A DIOS.²⁶Ma jantic bak ma tzelaan u kikeli. Ma ch’aachitquex pixanoo tial caa wojelteex bax cutal u kin, ma caxqueex a t’oonan queex u jeel mac yetel paajtaliloo jelaan tacoo. ²⁷Ma t’uulpachquex baaloo kastac, jeebix u dziiquil u tzel a joole wa a tzic-kosquex u punta a meex. ²⁸Ma xotca wincilileex yolal quimenoo wa caa bon a yot’eleex ta wincilileex.Ten YUNTZIL.²⁹Ma biibiilic a ch’uupal caa sut xpak kebanil wa le caja caa luubuc ti pak-kebanil yetel le luuma cu chuupul yetel kas. ³⁰Teexe kabét a canantqueex u kinil in jeelel yetel caa tziquex u quiliichil in najil much’tal. Ten YUNTZIL.³¹Ma nadzaleex tuxyan le maacoob cu t’aano yetel quimen wa pixano . Ma caxqueexo men letioobe juu pak coo teexe. Ten YUNTZIL A DIOS .³²Kabét a watalex tu tan le maacoo sac u poloobo caa tzicqueex yanic un tul nuxi ichileex.- Kabét ch’ic saaquilil ti a DIOS.Ten YUNTZIL.³³Wa un tul tanxel luumil cuxaan ichileex ta luumeexe, ma kabét a meetqueex ti mix un p’iit loob. ³⁴Le Tanxeluumil cajaan ichileex kabét a wiqueex bey un tul Israelitaile siijil ichileex cajaan ichileex, kabét a yabitqueex bey a yabilmilabaeexe, men teexe cache tanxemaquileex Egipto. Ten A YUNTZIL A DIOS.³⁵Ma meyajeex yetel p’is kas chen p’ixnaqueex wa u alil baa wa u yaabil. ³⁶Kabét a meyajeex yetel balanza tiibil, tiibaan alil ,wa tiibaan u muk. Ten YUNTZIL a DIOS, max jooseex tu luumil Egipto. ³⁷Kabét a uuymat’antquex tu lacal in tzolt’aanoo tu lacal in leyes, caa meetex.TEN YUNTZIL “

Chapter 20

¹YUNTZIL tu t’ana Moices, ca tu yaati: ²”Aati u cajil Israel: Jeenn maxac ichil u cajil Israel, wa jeenquech tanxel luumi cajaan Israel cuu dzaa jeenquen u palal ti Moloc, kabét ,u jajil , u quinsaaloo. U winquiloo le luuma kabét u muruchtunichtic.³Ten xane quin dzicpactic le maaca, quin tzelic ichil u cajal men dzuu dzic u pal ti Moloc men dzuu biibiilic in quiliich cuchil dzuu popoch’ic in quiliich kava. ⁴Wa u maaquilo le luumo cu meetcoo bey mun yilicoo le bax cu meetico le maacoobo le chen u kuboo jeenquen u palaloo ti Moloc, wa maun quinsicoobe, ⁵Beytuno ten quin dziicpactic le maaco yetel yokol u laakoo, ten quin tzelcoo leti yetel tu lacal le cuxaan pak-kenaniloo tu junal u bao, tial caa pak-kebanacoo yetel Moloc.⁶Le mac cu sut yicnal le cut’aano yetel quimenoobo wa le cu t’anoo yetel pixanoobo tial caa pak-kebanacoo yetel letio, ten quin lolopacticoo; ten quin culch’acoo ichil u cajal. ⁷Le oólale, kubabaex tex ta baex yetel caa quiliichaquex, men ten YUNTZIL a DIOS.⁸Teexe kabét a meetiquex in tuchit’an yetel caa meetex bey u yaaco. Ten YUNTZIL, Max dzaaquex un paayil bey quiliicheexe. ⁹Tu lacal le cu pupult’antic u tata wa u ná mun jechic kabét u quinsaal. Letie dzuu poch’ic u tata wa u ná, beyo siipilchaji kabét u quimil.¹⁰Le mac cu wenel yetel u jeel coolel u yatan u jel maaque,lelo, jeen maxac caa wenec yetel u yatan le cajaan tu tzeelo-le pak-kebano yetel le xpak-kebano tu caatulilo cun quinsaaloo. ¹¹Le mac cu chital yetel u yatan u tatae tial caa wenec yétele dzuu pajic u su-tal u tata. Tu caatuliloo, bey le u palo le tatatzilo yetel le atantzilo, kabét, u jajil u quinsaaloo. ¹²Wa un tul mac cu wenel yetel u yilib,tu caatuliloo kabét, u jajil, u quinsaaloo. Letiobe dzuu metco baa ma-an kas. Letioobe siipilnajoo kabét u quimiloo.¹³Wa un tul xib cu wenel yetel u jel xib, jeebix u wenel yetel coolele, tu caatulilo tu meetoo baa ch’ap’ecbil. Letioobe kabét, u quinsaalo. Siipilnajo kabét u quimiloo. ¹⁴Wa un tul xib cu dzoocol u bey yetel un tul colel cu dzoocole cu dzoocol u bel yetel u ná, lelo kasbeen. Kabét u toocaaloo tu caatuliloo, leti yetel le coolelo, yo-lal muu yantal kas ichileex.¹⁵Wa un tul xib cu wenel yetel un tul baalche,u jajile, kabét u quinsaal, teexe kabét a quinsquex le baalcheo. ¹⁶Wa un tul coolel cu nadzcuba ti un tul baache tial wenel yetel, teexe kabét a quinsquex le coolelo yetel le baalcheo. Letioobe kabét, u jajil, u quinsaalo. Letiobe siipilnajo kabét u quimiloo.¹⁷Wa un tul xib cu wenel yetel u kik, jeebix u pal u tatao, wa u ná u ch’uupalo-wa leti cu wenel yétele letie yetel leti,un p’el baal suutzil. Letioobe kabét u tzeeloo tu tan u cajal, men letie dzuu wenel yetel u kik. Letie kabét u chic u siipilil. ¹⁸Wa un tul mac cu wenel yetel un tul coolel tun yic u “mese” dzuu wenel yeteloo letie dzuu yilic u mansic kik. Dzuu yilic u saybil u kikel. Tu caatulil xib yetel coolel kabét u tzelelo tu cajal.¹⁹Teexe ma kabét a weneleex yetel u kik a ná,wa yetel u kik a tata tu men teexe jaa su-lac-cunsquex a laakex nadz ti teex. Teexe kabét a ch’iqueex a siipileex. ²⁰Wa un tul mac cu wenel yetel u dzee ná , dzuu pajic u su-tal u dzee yun. Le chen quincoobe, quin jadzcoo tu caatuliloo, le chen quincoobe ten quin ch’ic jeebax u tiiloo cach u palaloo kabét u ch’acoo ti u tataoo. ²¹Wa un tul mac cu dzoocol u bey yetel u yatan u sucuun jeebix cuxaan u sucuuno, lelo sú-tzil. Letie dzuu pajic u su-tal u sucuun, ten quin ch’ic jeebaxac ti u palaloo juu beytal u tialcoobe cache men u til u tatao.²²Teex yo-lal lelo, kabét u yantal teex tu lacal in tzolt’aano yetel tu lacal in jalach’taanoo, teexe kabét a uuyma t’antquex yo-sal le luum tux quin bixqueexo tial cuxtal mau xeé-quex teex. ²³Teexe ma kabét a maneex le tux cu man le cajoo le quin in pic-ch’int tawolaleexo, men letioobe dzuu meetcoo tu lacal le baalooba, ti ten cu luubuloo kasil.²⁴Ten tin wala teex:”Ti teex quin in dzaa le luuma; ten quin dzicteex a tialteex, un p’el luum cu tul lechei yetel cab. Ten YUNTZIL a DIOS se-ex, junpaycunteex ti u jeel cajoo ²⁵Teex tune kabét a kaolquex ichil balché udz yetel le kaso, yetel ch’ich’oo kastac yetel le utzoobo. Teexe ma kabét a kastalex yetel baalche wa ch’iich kastac wajeen baax alakil cu jitcuba yoklum, le loobo dziin dzic un paayil bey kasoo a tiileex.²⁶Teexe kabét wa quiliicheex,men ten, YUNTZIL, Quiliichen, tentune dziin dziquex un paayil ti u jel cajoo, men teexe in tiileex.²⁷Un tul xib wa un tul coolel cu t’an yetel quimenoo wacu t’an yetel pixanoo, kabét u jajil u quinsaaloo. Le cajo kabét u muruch tunichticoo. Letioobe tu siipiltoo kabét u quimiloo”.

Chapter 21

¹Le yuntzilo tu yaala ti Moices:T’an le yunkinoobo, u palal Aaron , aatioo letioo: Mix un tul cu meetuba kasil yo-lal le cu quimiloo ichil a cajalo, ²chen jaalil wa yo-sal u laakoo nadztioo u naa, u tata,u pal, u xchuupal, u sucuun, ³wa u yitzin sujuy leti canantic, men letie minaan u yichan.letie juubeytal u p’aatal kasil yo-lal letie.⁴Baale letie ma kabét u kastal yo-lal u jeel laatziloo beyo cuu biibiiluba. ⁵Yunkinoobe maa kabét u dzic-cu poloobi wa cuu dzic u tuuk u camaachoo, wacu xot u wincililoo. ⁶Letioobe kabét u meetcubao quiliichoo tial u DIOS Yetel ma kabét u p’aasticoo u kava u DIOS, men le yunkinoo ku kubcoo ti YUNTZIL u siibalil janal,u waajil u DIOS. Le olale le yunkinoobo kabét u quiliichtaloo.⁷Letioobe ma kabét u dzoocol u beloo yetel mix un tul coolel xpak-keban men dzuu biibiiltal, letioobe ma kabét u dzoocol u beloo yetel un tul coolel u p’aatmu yichan, men letioobe un paycuntaanoo tial u DIOS. ⁸Tech can paycuntic, men leti si-ic wa ti u DIOS. Letie kabét quiliich a tial, men ten, YUNTZIL Max quiliichcunsquech, ten xane quiliichen. ⁹Jeen macamac u ch’upupal yunkin ca u kasubae men cu suut pakebani cupaj-cu suutal u tata. Letie kabét u toocal.¹⁰Le max le canal yunkino ichil u sucuuno, le tu pol weque le aceite uchic u unjirtaalo, le max kuub tial u buquint u nok le canal yunkino, maun jiit chaatic u pol wa cu tziitzic u noko. ¹¹Letie ma kabét u bin ti un p’el cuchil tux yan un tul quimen, yo-lal muu kastal tu baa, quex yo-lal u tata wa u naa. ¹²Le yunkino ma kabét u p’aatic le cuchil quiliicho ti u najil le much’talo wacu biibiil u quiliich na DIOS, men letie kubaan tial canal yunkini yo-lal le aceite dzaa tu polo men u DIOSO. Ten u YUNTZIL.¹³Le canal yunkino kabét u dzoocol u bel yetel un tul sujuy tial u yatante. ¹⁴Letie ma kabét u dzoocol u bel yetel un tul xquimen ichan, yetel un tul coolel p’aatan men u yichan, wa un tul xcolel xpak-keban. Letie maun dzoocol u bel yetel le cooleloo beyooba. Letie chen yetel un tul sujuy u yet cajal cun dzoocol u bel. ¹⁵Beytuno, letie maun pakic kas ti u palal ichil u cajal, men ten YUNTZIL, Max quilichcuntic.¹⁶YUNTZILE tu t’ana Moices tun yaacti: ¹⁷T’an Aaron aati:Jeen maxac ichil a chiibaloo caa Yanac baal uchul ti u wincililoobe, letie ma kabét u nadzcuba u kub un p’el janal ti u DIOS.¹⁸Jeen max maaquil yan baal uchul ti u wincilile ma kabét u nadzcuba ti YUNTZILI, jeebix un tul ch’oop, wa un tul mac maun beytal u ximbal, un tul jelaan u paatal u yich. ¹⁹Un tul mooch u kab wau yooc. ²⁰Un tul wa nojoch p’otlic u paach, wa jelaan dzoyaani wa jach p’eex, wa un tul mac yan baa uchu ti u yichoo, wa yan wa bax kojaanil ti, kinan , wacu soolpajal u yo-t’el, wa nulul xch’iich. ²¹Mix un tul mac ichil u chibal Aaron le yunkino wa yan baa uchul ti u wincilil; wa beyo ma kabét u nadzcuba u kub u siibalil waa ti u DIOS.²²Letie juubeytal u jantic u janlil u DIOSE, quex wa leti le jach quiliich wajo wa le chen quiliicho. ²³Quex beyo, letie ma kabét u yocol ichil le simbil nooko wa u yocol nadz ti le u multunil le kultajo, men letie yan baal uchul ti u wincilil yo-lal letie muu biibiilic in cuchil quiliich, men ten YUNTZIL, max quiliich cunscoo”. ²⁴Beytuno, Moices tu yaala le t‘aanoo ti Aaron,ti u palal yetel ti tu lacal u cajil Israel.

Chapter 22

¹YUNTZIL tu t’ana Moices, caa tu yaati: ²”T’an Aaron yetel u palaloo, aatioo letioo cu naach cunsubao ti baaloo quiliicho ti u cajil Israel, le dzuu dzicoo un paayil in tialte. Letioobe ma kabét u biibiilcoo in quiliich kabai. Ten YUNTZIL. ³Aatioo letioo: Wa yan wa max u ch’iibaloo ichil u ch’iibaloo cu nadz cubao ti baalo quiliichtacoo leu cajil Israel dzuu dzic un payil u tial YUNTZIL, caliquil leti kas yanil, le maaca kabét u tzelel tin tan: ten YUNTZIL.⁴Mix un tul u ch’iibal Aaron le yan un p’el kojaani ti pakbeen ti u yoot’el, wa un p’el yajil cu jookol tu wincilil jubeytal u jantic mix un p’el le ya-siibaloo meyajaan ti YUNTZIL caliquil maa udzaqui. Jeen maxac cu mach baa kas tial u machic quimenoo, wa u cojol ti un tul mac cu t’ul u mejen. ⁵Wa jeen maxac cu mach jeenquen baalche cu jiitcubaa,cu p’atic kasaanil, wajeen maaxac cuu p’at kasil letie, jeen baax kasil caa beyaque. ⁶Beytuno le yunkin maachic jeen baal kaase, cu p’aatal kaasil tac chen ococ kin. Letie ma kabét u jantic mix un p’el baal quiliich, jaalil wa dzuu p’oic u winquilil yetel jaa.⁷Le chen t’uubuckine, letitune cu p’aatal utzil. Le chen dzoococ yocol kine letie juubeytal u jantic le baalo quiliichoobo, men leti u yoochoo. ⁸Letie ma kabét u jantic baalche caxtaa quimen wa quinsaan men un tul kaaxil baalche, yo-lal lelo juu biibiilcubae.TEN YUNTZIL. ⁹Le yunkinoo kabét u meetcoo in tzolt’an, wa mae cu cuchcoo u kebanil yetel juubeyal u quimilo le cu biibiilquenoobo.Ten YUNTZIL max quiliich cunt teex.¹⁰Mix mac wa ma u palal yunkini, tacbesbil u yuulaa yunkin wa u koosoo le meyatico, juubeytal u janticoo baa quiliicho. ¹¹Baale wa un tul yunkin cu man un tul esclavoe-yetel u taakine, le esclavoo juubeytal u jantic baaloo un paycunsaan tial YUNTZILE. U palaloo le yunkino yetel le esclavos siijiloo tu yotocho, letioo xane juubeytal u jaanticoo yetel leti le baalooba.¹²Wa u ch’uupal un tul yunkin cu dzoocol u bel yetel un tul mac ma yunkine, letie maun beytal u jantic le baaloo quiliich cu siibila. ¹³Baale wa u ch’upupal le yunkino quimu yichan wa p’ataan men u yichan, wa letie minaan u palal letie cu caa suut cuxtal tu yotoch u tata jeebix tu ch’upalile, letie juubeytal u jantic u yooch u tatae. Baale mix mac wa minaan ichil u palal yunkin juubeytal u jantic u yooch yunkin.¹⁴Wa un tul mac jantic janal quiliiche ma u yojele,beytuno letie kabét u sutic u jel ti yunkin; letie kabét u tip’ic u joop’el xeet’el lela cu sutic ti yunkin. ¹⁵U cajil Israel muun beytal u biibiilic le baaloo quiliichoo le letio dzuu liiscoo canal yetel cu kubcoo ti YUNTZIL. ¹⁶Cu meetoo letio tu bao cuu cuchoo u siipilil le cun meetcu siipiltaloo le cun u jantoo quiliich janal, men,Ten YUNTZIL max quiliich cuntcoo”¹⁷YUNTZILE tu ‘T’ana Moices caa tu yaati: ¹⁸"Tan Aaron yetel u palal yetel tu lacal u cajil Israel. Aatioo:”Jeen max israelitail, wa tanxel luumil cajacbal Israel, le chen letioo u kuboo un p’el ya-siibale- wa tial u bootic un p’el voto wa un p’el siibal siijil ti, wa letio cu kuboo ti YUNTZIL un p’el t’ocbil siibal. ¹⁹Tial caa beyac u kamal , letioobe yan u kubcoo un tul baalche xiib mix baal uchulti cu tal ich wacax, taman wa chiva.²⁰Baale teche ma kabét a tasic baalche yan baa uchul tii. Tene main kamic tech. ²¹Jeen max cu kub un p’el ya-sibal u sibalil u yet pachulo yanil u tamano, ti YUNTZIL tial cu boot un p’el voto,wa bey un p’el sibal cu siijil tie, kabét wa mix baal uchulti tial caa kamac. Kabét le baacheo wa mix baal uchulti.²²Teexe ma kabét a kubquex baalche ch’oop, wa nuum, wa minaan u kab wau yook, wa yan axti, wa yan yaa ti wau dzoyel. Texe ma kabét a kuubquex le jeeloobo ti YUNTZIL bey un p’el ya-siibal yetel kak yokol u multunil kulta. ²³Teexe juubeytal a kubquex bey un p’el siibal cu likbal ti teexe un tul caparbiwacax wa un tul taman kas wa dzuudz, baale un p’el siibal jeenxela maun kamal tial un p’el voto.²⁴Ma kubquex mix un tul baalche ti YUNTZIL wa nulul u xch’iich ,yaayaach, wa kokol, wa xootol. -Ma meetquex lelo ichil a luumeex. ²⁵Teexe ma kabét a kubquex wá ti a DIOS tu kab un tul tanxel maaquil. Le baalcheo jeelo jelaantacoo yan baal uchultioo , leloobo maun kaamal teex²⁶YUNTZILE tu t’ana Moices caa tu yaati: ²⁷Le chen un tul chan wacax wa un tul taman wa un tul chiva cu siijil, yan u p’aatal siete Kino yetel u ná. Beytuno tu ocho kinoo, lela juubeytal u kamal bey un p’el ya-siibale yo-lal un p’el siibal cu metal yetel kak tial YUNTZIL.²⁸-Ma quinsic un tul wacax wa taman yetel u chichnil, tu caatulil ti un p’elili kin. ²⁹Chen a meetex un p’el ya-siibal un p’el sibal de niibolal ti YUNTZIL, teexe kabét a meetquex bey tial caa kaamque. ³⁰Lela kabét u jantaal ti u kinil ya-siibaaltaabic. Teexe ma kabét a p’atquex mix baa ti tial u jel kin .Ten YUNTZIL.³¹Beytuno, teexe kabét a canantquex in tuchit’anoo caa meeteex- TEN YUNTZIL. ³²Teexe ma kabét a biibiilquex in quiliich kava. Tene kabét a kaolquenex bey quiliiche men u cajil Israel. Ten YUNTZIL, Max meetiquex quiliichil. ³³Max jooseex tu luumil Egipto tial caa DIOSINTENEEX: Ten YUNTZIL.”

Chapter 23

¹YUNTZIL tu t’ana Moices: ²”T’an u winiquilo Israel, aatio: Lelooba leti le mankinal dzabaan men YUNTZIL, lelooba teexe kabét a kaytiquex bey much’taliloobe quiliicho; lelo in mankinaloo cun suuctal.³Teexe juubeytal a meyajeex seis kinoobe, baale le siete Kino un p’el kin tial laa jeelel, un p’el quiliich’much’tal. Teexe ma kabét a meyajeexi, men un p’el kin tial jeelel tial YUNTZIL jeen tuxac cajaaneexe.⁴Lela letioo le mankinalo eesaan men YUNTZILO, le quiliich much’tal kabét a kayticquex ti u kinil eesaano. ⁵Ti yax uhu, tu kinil lajuncamp’el ti le uho ti u yocol aka, leti u pascua YUNTZIL. ⁶Ti u kinil quince ti le uho, leti u mankinalil le waa xma cuxumilo tial YUNTZIL. Siete kinoo, teexe kabet a jaatquex waa xmacuxumi.⁷Teexe kabét a dziquex un payil le yax Kino tial a much’taleex; teexe mix un p’iit meya sucaan ca a meetex. ⁸Teexe yan a tasqueex un p’el u siibalil janal ti YUNTZIL siete kinoo. Tu siete kine un p’el much’tal jumpaycunsaan tial YUNTZIL, ti le kin jeelo teexe ma kabét a meetqueex a sucaan meyajeexi.⁹YUNTZILE tu t’ana MOICES, ca tu yaati: ¹⁰“T’an u maaquilo Israel aati leetio: Le chen taaco tee luum quin in dzatioobo, le chen dzoococ u liiscoo u inajoobe, beytuno teexe kabét a taasquex un jaadz u yas ich a pakaleex ti yunkin. ¹¹Leti cun liisic le yas ichoobo Tu tan YUNTZIL, cu kubic ti leeti, yolal u kamal ta kabaex. Leti le kin cun saatal chen dzoococ u kinil jeelelo chen u liis yunkin yetel cu kubic ti ten.¹²Ti le kin chen a liiseex le yax ichoobo yetel ca kubquex teno, teexe kabét a kubquex un tul taman un p’el jaabti yetel mix baa uchulti bey un p’el toocbil siibal ti YUNTZIL. ¹³U siibalil nek kabét ox-xeet ti canxet ti un p’el tulis harina mamayquil xaakaan yetel aceite,un p’el siibal meetaan yetel kak ti YUNTZIL, tial ca tasic un p’el ch’ujuc bok,yetel letie un p’el siibal de un p’el litro yetel u lac chumuc u kab uva. ¹⁴Teexe ma kabét a jantiquex mix un p’iit wa, mix oop mix nek tumben, yan a paatiquex u kinil a tasquex le a siibalex ti a DIOS. Lelo un p’el tzolt’an cun paatal mantadz ti u chiibal a cajal, jeen tux ca xiiquex cajale.¹⁵Cu cajal le kin caa dzooc u kinil jeelelo leti u kinil ca ata taseex le u yax ich a pakaleex ti le siibal cu yuctaalo xoquex siete semanas chucaantac. ¹⁶Teexe kabét a xocquex cincuenta kinoo, lela leti chen dzoococ u kinil le jeelelo. Beytuno teexe kabét a kubquex un p’el u siibalil nek tumben ti YUNTZIL.¹⁷Teexe kabét a joosiquex ta wotocheex caap’el nucuch wa meyajan yetel caa xeet ti oxet men tulise canxet ti un p’el wa de harina. Lelooba kabét u meetaalo yetel harina mamayquil cu dzabal ti chuucab yetel cuxumil; letie un p’el siibal cu yuctaal ti le yax ichoobo tial YUNTZIL. ¹⁸Teexe kabét a kubquex yetel le waajo, siete tamano un p’el jaab tioo mix baa uchultioo, un tul tanquelen wacax yetel caatul tamano. Letioobe kabét un p’el toocbil siibal ti YUNTZIL, yetel a siibaleex de nek, yetel a siibalex ukbiloo, un p’el siibal meyajaan yetel kak cu tas un p’el ch’ujuc quiboc ti YUNTZIL.¹⁹Teexe kabét a kubquex un tul xibichivo, un p’el siibal yo-lal keban yetel caatul taman un p’el jaab tioo tial un p’el ya-siibal, bey un p’el u siibalil jeetzele. ²⁰Le yunkino kabét u yuctic yetel u wajil le yax ich tu tan YUNTZIL, cuu kub ti leti bey un p’el siibal yetel caatul tamanoobo. Letioobe un p’el siibal quiliichoo ti YUNTZIL tial le yunkino. ²¹Teexe kabét a meetquex un p’el kaancacht’an ti le kin jeelo. -Yan u yantal un p’el quiliich much’tal, teexe ma kabét a meyajeex chen jeembax meyajile. Lelo un p’el tuchit’an mantadz ichil a chilencabeex u tial a winico ti tu lacal tux caa cajquex.²²Chen a liiseex u joochil a luumeexe, teexe ma kabét a jooch quex u jal a coleexi tu lacali, teexe ma kabét a liisquex u yii a joochexi. Teexe kabét a p’aatquex ti le otziloobo yetel ti le tanxelmuumiloobo. Ten YUNTZIL a DIOS”.²³YUNTZILE tu t’ana Moices caa tu yaati: ²⁴“T’an u maaquiloo ISRAEL aatioo:” Ti u siete uhil u yax kinil le uhu jeelo, un p’el tzicbeen jeelel a tialeex un p’el kaasajil yetel u juum trompeta, yetel un p’el quiliich much’tal. ²⁵Teexe ma kabét a meetiquex chen jeen baax meyajile, teexe kabét a kubquex un p’el ya-siibal meyajaan yetel kak tial YUNTZIL.²⁶Beytuno, YUNTZILE tu t’ana Moices tun yaacti: ²⁷“Bejlae tu lajun kinil le uhu sietea u kinil pixkeban. Lela un p’el quiliich much’tal, teexe kabét a t’onquinscabaex caa taseex ti YUNTZIL un p’el siibal de kak.²⁸Teexe ma kabét a meyajeex le kin jeelo men u kinil pixkeban, tial caa meeteex pixkeban ta wo-laleex tu tan YUNTZIL a DIOS. ²⁹Jeen maaxac mun t’oncuba ti le Kino, kabét u tzelel ichil luncabilo.³⁰Jeen maaxac cu meet jeenquen meyajile ti le kin jeelo. Ten YUNTZIL, Quin xixcuntic ichil u yet maaquiloo. ³¹Teexe ma kabét a meetiquex mix un p’el wabax meyajiloo ti le kin jeelo. Lelo un p’el nojoch tzolt’an mantaadz ichil le ch’iibaloo ti a wet cajaloo jeen tux caa caaqueexe. ³²Le kin jeela kabét a tialquex un p’el u kinil jeelel tzicbeen ,teexe kabét a t’oncabaex le kin nueveo ti le uuho ti u chinil kin. Ti u ocol kin yetel u lak ocol kin, teexe yanaquex tial a mankinalteex u kinil jeelel”³³YUNTZILE tu t’ana Moices tu yaacti: ³⁴T’an u maaquilo Israel, caa waatioo:Tial u kinil quince ti le siete uuho leti u mankinal le tabernaculoso tial YUNTZIL. Siete kinoo cun uchul.³⁵Ti le yax Kino kabét u yantal un p’el quiliich’much’tal. Teexe ma kabeta meetquex chen jeenbax meyajile. ³⁶Ichil siete kinoo teexe kabét a kubquex un p’el ya-siibal cu metal yetel kak ti YUNTZIL.Tu ocho kine kabét u yantal un p’el quiliich’much’tal, teexe kabét a meetquex un p’el ya-siibal cu kubul yetel kak ti YUNTZIL. Lelo un p’el much’tal tzicbeen, teexe ma kabét a meetqueex un p’el chen jeen baax meyajile.³⁷Lelooba letioo le mankinaloo eesaan tial YUNTZIL, lelooba kanan a kancach kaytico bey much’tal quiliiche tial a kubquex ya-siibal yetel kak u tial YUNTZIL, un p’el toocbil siibal, yetel un p’el u sibaalil nek, ya-siibaloo yetel u siibalil ukul, jujump’ele tu kinil. ³⁸Le mankinalooba yan u juupul tu kinil jeelel ti YUNTZIL ,U siibalil, tu lacal u votosil, yetel tu lacal le siibal cu siijil tech le caa dziquex ti YUNTZIL.³⁹Jeebix u mankinalil le tabernaculoso, tu kinil quince ti le uuhu sieteo, le chen dzoococ a joocheex, teexe kabét ma a. p’aatca meetquex le mankinala ichil siete kinoo .Le yax Kino ,un p’’el tzicbeen jeelel, leu ocho Kino laili un p’el tzicbeen jeelele.⁴⁰Le yax Kino , teexe kabét a ch’iiquex u maalo ich le cheoo, u jeekel kab palma.u poloc jeekekab le polcheoobo, le sauces yan le tux yan le jao, teexe cu jach quimac tawooleex tu tan YUNTZIL a DIOS ichil siete kinoo. ⁴¹Siete kin jujump’el jaabo teexe kabét a mankinalquex le mankinala tial YUNTZIL. Lelo un p’el tuchit’an mantadz ichil u ch’iibalo a maacoo ti tu lacal le cuchil tux canex cajal. Teexe kabét a mankinalqueex le mankinla ti siete uuhu.⁴²Teexe kabét a cuxtaleex ti mejen taacumbaa ichil siete kinoo. Tu lacal le Israelitaso cajaano teelo kabét u cájtalo ti mejen taacumba ichil siete kinoo. ⁴³Yo-lal u palaloo ti u chi’ibal yetel u jel ch’iibal caa beyac u cambal jeen bix ten tin meta yetel u maaquiloo Israele caa cajcoo ti mejen tacumba caa tin joosoo pachilti Egipto. Ten YUNTZIL U DIOS". ⁴⁴Beytuna, Moices tu yaala ti le maacoo ti Israel le mankinaloo dzaa men YUNTZIL.

Chapter 24

¹YUNTZILE tu t’ana Moices , caa tu yaati: ²”Tuchiti u cajil Israel cu taas aceite de olivo mix baal yan ichil pechen p’uch tan tial dzabil tee lamparaso, u sacile ma u tuupul mantadz.³Pachil ti le simbil noko tu tan u tzolt’aanil le nuupt’aano tee tu najil much’talo, Aaron kabét manadz, tial u chinil kin tac jadzcakin, cu yil muu tuupul le lamparao tu tan YUNTZIL. Lelo un p’el tuchit’an mantadz ichil u ch’iilencab le cajo. ⁴Le canal YUNKINO Kabét u p’atic mantadz t’abaan le lamparas tu tan YUNTZIL le lamparaso tee candelero de oro yac .⁵Teexe ca ch’iquex harina mamayquil caa dziquex ti chuucab doce u p’elel nucuch waa yetel leti. Kabét u yantal oxp’el ti canxeet wa tulis harina ti jujump’elil. ⁶Cu dzoocole teexe kabét a tzol taleex ca ca tulil, seis ti jujuntzolil, tee mesa de oro tun tan YUNTZIL.⁷Teexe kabét a dziquex maalo incienso tu chouquil le tzololil caa tu yaati: waa bey un sibil eesic tu lacale. Le inciensoa kabét u toocal ti YUNTZIL. ⁸Jujump’el u kinil le jeelelo le canal yunkino kabét jeebix suquile u tzolic le waa actan ti YUNTZIL tial antic u cajil Israel, bey u chiculal un p’el nuupt’an tial mix bikine. ⁹Le siibala u tial Aaron yetel u palal, letioobe yan u jantcoo ti un p’el cuchil quiliich, lela leti le un p’it le siibal utial YUNTZIL cu metal yetel kak.¹⁰Uuch beooraa u pal un tul coolel israelitae, u tatae Egipcioil, bin ichil u cajil Israel. Leupal le coolel israelitaa, baate-nah yetel un tul mac israelitail tee campamento ¹¹Upal le coolel israelita-a tu poch’aa u kaba YUNTZIL yetel tu yaala bal ti DIOS, beytuno, le maacoobo tu taasoo tu tan Moices. Ukaba u nae Selomit, u pal Dibri u tal tu ch’iibal Dan. ¹²Letioobe tu ch’ao u canantoo caliquil YUNTZIL u yaalic bax u kat tioo.¹³Beytuno, YUNTZILE tu t’ana Moices caa tu yaati: ¹⁴“Ch’a le mac aalbaal ti DIOSO pachil le campamento. Tu lacal le uuyoobo kabét u dzicoo u kaboo yokol u pol, beytuno tu lacal le much’talo kabét u muruchtunichtic¹⁵Teexe kabét a tzolqueex ti u caji Israel ca waaquex tioo: Jeen maxac cu yaabaa ti u DIOS kabét u cuchic u siipilil. ¹⁶Le max poch’ic u kaba YUNTZIL maun jeechic yan u quinsaal. Tu lacal le much’maacoobo kabét u jajil u muruchtunichtic, quex wa tanxeel-luumi wa un tul mac sijil Israel. Jeen maaxac cu poch’ u kaba YUNTZIL, kabét u quinsal.¹⁷Wa yan mac quinsic u laak winique, letixane kabét u quinsaal. ¹⁸Wa yan mac quinsic u yaalak wa maaxe, letie kabet u bootic cuxtal yetel u jej cuxtal.¹⁹Wa yan mac meetic loo ti le nadz cajaan ioo, kabét u metal ti jeebix tu meta ti le nadz cajaan tio. ²⁰Cachbil jeebix tu cachilo, ich yo-lal u jel ich, coj yo-lal u jel coj. Jeebix leti dzuu loobitic un tul maaque, kabét xan u metal ti leti. ²¹Jeen maaxac cuu quins un tul baalche kabét u bootic, yetel jeen maaxac cu quins un tul maaque kabét u quinsaal.²²Kabét u yantal le laili ley tial tu caatulil le tanxeel maaquilo yetel le siijil u cajil Israelo, men ten YUNTZIL a DIOS”. ²³Beytuno Moices tu t’ana u cajil Israel, u cajil Israel tu tasa le mac pachilti le campamentoo, le max aala baal ti YUNTZILO. Muruchtunichtaabi. Le u cajil Israel tu meeta le u tuchit’an YUNTZIL ti Moices.

Chapter 25

¹YUNTZIL tu t’ana Moices Tu wiitzil Sinai ca tu yaati: ²”T’an u cajil Israel ca waa ti letioo:Le chen ocquech tee luum quin dzactecho, beytuno le luuma kabét meyajaan bey tux cu joosaal un p’el kin tial u jeelel mac tial YUNTZILE.³Teche katét a meetca col seis jaaboo, yetel seis jaaboobe ca pactic a col yetel ca uxic u yich a paakal. ⁴Baale ti le siete jaabo un p’el noo kinil jeelel tzicbeen tial le luumo kabét u metal, un p’el u kinil jeelel tial YUNTZIL. Teeche ma kabét a pakque luumo mix caa paacta co⁵Teche maan dzaic u nuucul u uchul joch ti jeenbaxac chen bey ch’ijic tee a coolo, teche ma kaanan a dzic u nucul jeen bax uvail cu ch’ijil ta col quex mata paacte. Lela un p’el tzicbeen jeelel tial le luumo. ⁶Jeenbax cu dzaa le luum mata meeyateexo ti le u jaabil jeelelo tial a jante. Teech yetel a xibi meyajoo a ch’uupumeyajoo, le meyajoo ca caxtico yetel le naachu taaloo cajaano ta wetelo ju beytal u ch’icoo u yoochoobe. ⁷A wacaxoo beyxan a kaaxil baalcheo juubeytaal u jaantcoo jeen baax cu dzaa le luumo.⁸Teche kabét a xoquic siete u jaabil jeelel, lelo, siete u tenel siete jaaboo,beytuno, cu yaantal siete jaaboo jeelel, tu lacale cuarenta y nueve jaaboo. ⁹Beytuno teexche kabét a kaancach paxic le trompetao ti tu lacal cuchil ti tu lajun kin le uuho siete. U kinil pixkeban kabét a paxic le trompeta ichil tu lacal le luumo.¹⁰Teche kabét a dzic un paayil le jaab cincueta tial YUNTZIL ca huautic cháakajil ichil tu lacal le luum ti tu lacal u cajnalil. Lela un p’el nojoch quimac olil a tial le yaan baa tioobo yetel le esclavoso cu sutoo yicnal u laakoo.¹¹Le jaab cincuentao un p’el nojoch quimac-olil a tial. Teche maa kabét a nuucbesic u yuchul joochi. Jante le cu chen yantalo, yetel le uvas cu yantal quex maan paactic ichilo. ¹²Men un p’el noo quimac-ol, lela quiliich a tial. Teche kabét a jantic le cu yantal paachil TI a col.¹³Teche kabét a laa sutic ti tu lacloo u baalubao ti u jaabil le quimac olaló. ¹⁴Wa caa con wabax luumile ti le nadz cajaan ti teecho wa xan ca . man jeebax luumi ti le nadz cajaanti techo, teche ma kabét u dzic un p’el leech waa tusic a baaex.¹⁵Wa ca manic u luum le cajaan nadz ti techo, xoc bucaa jaab yetel joochoo can a ch’aa caliquil u kuchul u jaabi quimac olal. Le nadz cajaan ti teecho kabét xan u yilic lelooba chen u con u luum. ¹⁶Wa jach yaab u jaabil u bin u tal u laak jubileo lecun coo quinsic u tojol le luumo, wama yaab u jaabil u tal u lak u jaabi quimac ole cu yeensic u tojol, men u bucajil jooch le luuum cunu dzao ti le tumbeen yumilo tee cun ilbil tu jaabil u nadzal u jaabil quimac ola. ¹⁷Teche ma kabét a dzic leech wa a tuscu jeelo, yo-lal ma le lelo, kabét a tziquic DIOS, men Ten a YUNTZIL a DIOS .¹⁸Le óolale teche kabét a uuymat’antic in tzol’an, caa meet in leyes caa meet jach beyo. Beytuno, teche ca cajal tee luumo ich jeedztal. ¹⁹Le luuma yan u dzic u yich teche ca jantic a wooch caa cajal teelo yetel jeetzel.²⁰Teche juubeytal a waalic:”¿Baax con jant caliquil le jaab sieteo?. Ile muun beytatal ek paakal mix ek jooch ek col. ²¹Tene cun tuchític ti tech in bendición ta wakol ti le jaab seiso, cu dzic yaab jooch tial tac oxp’el jaaboo. ²²Teche yan a pakal tee jaab ocho cu bin a jantic le tu dzaa le jaabo dzuu mano yetel le janal a liismajo. Caliquil u yich a pakal ti le tumbeen jaabou u yiital, teche juubeytal a jantic le a liisma ti le jaabo dzuu mano.²³Le luumo ma kabét u coonol ti un tul tumbeen yumil caa p’aatac mantadz, men le luumo intial. Ta lacal teexe chen manel maaquex cajaan nex chen un p’iit Kino tee luumo. ²⁴Teche kabét a wilic u kaanani ca man ti tu lacal lu lum ca ca manic; teche kabét a chaic ti le max con tech le luumo cuu ca mane. ²⁵Waa wet cajal israelitail p’aat otzilile yo-lal lelo tu conaj u luum, beytuno u laak nadzti juu beytal u tal cu caa mantech le luumo coon techo.²⁶-Wa un tul mac minaan u laak tial caa manic le luumo, baale dzuu yudztal yanil juubeytal u caa manque. ²⁷Beytuno kabét u yilic u jaabiloo le caa contech le luumoo cuu boot le kabét u bootic le maaco . Beytuno letie juubeytal u sut tu luume. ²⁸Baale wa leti maun beytal u caa manic le luumo, beytuno le luumo le tu cono cu p’aatal ti le max mano caliquil u kuchul u jaabil quimac olal.²⁹Tu jaabil quimac olale, le luuma cu suul ti le max cono le u yumil cach ucho. Wa un tul mac cu conic u yotoch ti un p’el caj kalaane, beytuno letie juu beytal u caa manique ichil un p’el jaab le chen dzoococ u conco. Tulis un p’el jaabab yan u paatali ti u caa manic. ³⁰Wa le naj ma u caa maana ichil un p’el jaab tulis cu p’aatal tun tial u yotochte le max mano, ichil ch’iilencaboo ti u chiibaloo. Le naja maun caa suutul tu jaabil jubileo³¹Baale le najo o tee mejen cajoo minaan u kalalilo tu suutulo yan u yilaale bey chen kax tee luumo. Letioobe juubeytal u caa maanloobe, lelooba kabét u caa suuul tu jaabil quimac olal. ³²Baale le najoo u tiiloo levitaso tu cajaaloobo juubeytal u caa maanal jeen bax kin u kaatoobe.³³Wa un tul le levitas muun caa manic un p’el naj tu conaj, beytuno le naj tu cono tee caj tux yano, kabét u caa suutul tu jaabil quimac olal, men le najoo tee tu cajal le levitaso u tiiloo ichil u cajil Israel. ³⁴Baale le kaxoo tu sutul u cajaloobe maun beytal u coonol, men lelo u tiilo mantadz le levitaso.³⁵Wa Awet cajal cu yotzilchale, bey maun beytal u caxtic quex chen u yooch letie, beytuno tech kabét a wantic jeebix a wantic un tul manel maaque wa jeen maxac cuxaan bey tanxel maaquil ichileexe. ³⁶Maa ch’aic intereses wa caa wot ayikal tal ti leti jeen bixaque, baale ca dzic ti DIOS yolal a laake caap’aatac cuxtal ta wetel. ³⁷Teche maa kabét a dzic mix baal ti wa u p’aaxtakin caa ch’aa interés ti, mix caa con a woochti tial caa ayikal chaquech. ³⁸Ten YUNTZIL a DIOS, max joosech tu lumil Egipto, beyo quin dzaatech u luumil canaan, beyo caa a DIOSINTEN.³⁹Wa a wetcajal dzuu otziltale, caa u conuba ti teeche, teeche ma kabét a meetic u meya bey un tul esclavoe. ⁴⁰Meet bey un a meya a t’anmaje. Letie kabét bey un tul mac cuxaan ta wetel chen un p’iit kin. Leti ecu meyatquech caliquil u kuchul u jaabil jubileo. ⁴¹Beytuno, cu bin naach ti tech, leti yetel u palal , letie cu sut ichil u laakoo tu yotoch xan u tata.⁴²Men letioobe in meyajoo maaxoo tin joosoo tu lumil Egipto.-Letioobe maun bin conbiloo beyoo esclavose. ⁴³Ma kabét a noolchecoobi jach dz’uuyi, baale teeche kabét a tziquic DIOS. ⁴⁴Le a esclavos wa a esclavas, le maaxoo juu beytal u yantal teche, ti le cajoo yan ta sutuloo, juubeytal a manic esclavos tioobe.⁴⁵Teex xane juubeytal a manquex esclavos ti le manel maacoobo, le cu maan le cu cuxtaaloo ichileexo, lelo, ti u laakoo le yanoo ichileexo, u palalo dzuu siijil ta luum. Letioobe juu beytal u sut a tiileexe. ⁴⁶Teexe juu beytal a dziqueex le esclavoso bey un p’el siibal ti palitzil ti a palaleexe cu , tial caa p’aatac bey a tiileexe.-Ti letioo teexe mantadz juubeytal a manqueex esclavos, baale teexe ma kabét a noolchetqueexi a laakeexo ichil u cajil Israel yetel dzuúyil⁴⁷Wa un tul manel mac wa max cajan ta wicnale un p’it kin dzuu ayikaltale, wa un tul a wet caleex israelitail dzuu yo-tziltal cu conuba tee manel maaco, wa ti jeen maaxac manel maaquile. ⁴⁸Le chen dzoococ u concuba a wet calil israelitao, letie juubeytal u caa maanle. Wax ichil u laakoo juu beytal u caa manque.⁴⁹Wa u dzeyum le maaca, wa u pal u dzee jum maax cu caa mane, wa maax naadz ti u laakoo. Wa leti dzuu ayikalte, leti juubeytal u caa manque. ⁵⁰Letie kabét u yilic bax cunu meet yetel le mac mano; letioobe kabét u xocoo u jaabiloo le caa cono yeel le max mano tac chen kuchuc u jaabiloo jubileo. U tojol cun manbile yan u yilal jeebix u botal un tul meya t’anane ti u xoquil le jaabo le cu beytal u meya ti le max manmilo.⁵¹Wa p’aatal yaab jaaboobe tac tial u kuchul jubileoe, kanun bootic le cu p’aatal pachilo, jeebix u tojol yo-lal u caa maanal, un p’el yaab. taakin jeebix u bucajil jaaboobe. ⁵²Wa chen un p’iit jaaboo yane tac tu jaabil le quimac olalo, beytuno, letie kabét u tzicbatic yetel le max manco yo-lal u chiic pajal u xoquil le jaaboo p’aatal caliqui u kuchul u jaabi quimac olal, letune kabét u bootic yo-lal u caa maanal, yanic u ejentmil yetel u xooquil le jaaboobo.⁵³Letie kabét u yilal bey un tul mac t’anan jaab yetel u jeel jaab.-Teche yan a jach ilic muu chochot’antal dzuuy. ⁵⁴Wa letie muu caa mana beya , beytuno letie kabét u meya tac u kuchul u jaabil quimac olal, leti yetel u palal yetel. ⁵⁵Intial tene u cajil Israel kosoo. Letioobe in kosoo maaxoo Ten joosoo pachil ti u luumil Egipto. Ten a YUNTZIL a DIOS.

Chapter 26

¹Teexe ma kabét a meetquex idolos, mix xan kabét a liisquex figuras takaan ti che, wa un wol tunich quiliich, ma kabét a dziquex un p’el oochel polaan ti tunich ta luumex tial caa p’onlaquex tu tan, men ten YUNTZIL a DIOS. ²Teexe kabét a canantqueex u kinil jeelel, caa tziqueex in quiliich naj. Ten YUNTZIL.³Wa teex ca ximbaleex tin leyese caa cananteex in tuchit’aanoobe caa uuymat’anteex. ⁴Beytuno, quin dzic u kaxal jaa ta wicnaleex tu kinil; yan u maalotal u yic a luumex, le u cheil le luumo yan u maalo tu yich, u cheiloo le colo yan u niccuntic u yichoo.⁵Le a jat luumeexo yan u P’aatal tac tu kinil tial a uxquex uva, u uxul uvae yan u xaantal tac tu kinil pakal. Teexe yan a maalo janaleex yan a cajaleex jejedzquil le tux cana meetex a wotocheex tee luuma. ⁶Tene quin dzicteex jeetzel tee luuma; teexe ca weneleex xma saquilil. -Ten quin machic le baalche loboobo naach tee luumo, le espadao maun maan chumuc a luum.⁷Teexe yan a aalca pachtic a ch’ap’eecoo, letioobe bin luucoo ta tanex yo-lal a espadaex. ⁸Joop’el u tulul teexe caa alca pachquex naachi cien u tulul, cien ichileexe ca alca pachquex diez mil u tulul, a ch’ap’eecoobe cu luubul ta taaneex yo-lal a espadaex.⁹Tene yan in pactiquex yetel udz, yan u yaátal baal teex, yan in yaa cunt quex; ten quin dzic in nuupt’an ta weteleex. ¹⁰Teexe ca jantquex janal canantaan ti yaa kin. Teexe yaan joosquex a canan janaleexo men kabét tex le cuchil tial le tumben joocho.¹¹Ten quin dzic in wotoch tial much’tal ichileex, tene main ch’ap’ecqueex. ¹²Ten quin ximbal ta wetelex ten can a DIOSINTEEX, teexe yan in cajalquex. ¹³Ten YUNTZIL a DIOS, max jooseex tu luumil Egipto, yo-lal teexe ma u palitzintquex. Ten dziin xet’ic u katbelil u muukoo caa tin meetu ximbaloo yetel u yooc, toojoo.¹⁴Baale wa tex maan wuuyque neexe, yetel maan uuymat’aanquex le tuchit’anooba. ¹⁵Wa tex ca jadzkatquex in tzolt’aanoo caa ch’aapectex in leyes, tial maa uuymat’antcoo tu lacal in tuchit’anoo, baale ca xexetquex in nuupt’an.¹⁶Wa caa meetex le baalooba, beytuno tene quin meetic tex lela: quin meetic a ch’iquex quiquilanquil, kojaaniloo, yetel chocwiloo, cun kasca wicheex yetel cu sap’ca cuxtaleex. Teexe ca pakca a pakaleex tial mix baa, men a ch’apeecoo cun jaantic u yich. ¹⁷Tene yan in loloopactiquex, teexe yan a jadzlex men a ch’ap’eequex. Maacoo u p’eequeex cun noolchetquex, teexe ca pudzulex, tac wa mix mac alcapachqueex.¹⁸Wa teex maan wuyquex in tuchit’an, ten tune quin jadzquex siete u tenel, jach ya jeebix a kebaneexe. ¹⁹Yan in xixcuntic a canal ich ichil a pajtalilex. Ten quin meetic le ca-an ichilexo bey hierroe le luumo bey broncee. ²⁰Chen cunel cana xup a muukeex, men a luumexe muun dzic u yich, le cheo tee luumo muun yantal u yichoo.²¹Wa teex ca ximbaleex kas ti tene, yetel maan wuyquenexe, tene quin tasic tex jadz, siete u tenel tip’aanil ti teex, wa quin quet yetel a kebaneex. ²²Ten quin tuxtic ti tex loloobaalcheoo u jantex , letioo cun ocoltic a palaleex, cu xixcuntic a wacaxeex, cu p’aatquex un p’iitil. Beytuno a beleexe cu sut-tocoy luumiloo.²³Wa quex yo-le baalooba, teexe maan kamquex in wudzquina laili tan ximbaleex kas ti tene. ²⁴Beytuno tenxane quin ximbal kas ti teex, ten xan quin jadzquex siete u tene tip’aani yo-lal a kebanex.²⁵Ten quin tasic un p’el espada ta wo-leex cun vengartic uchic a xixcuntquex le nuup’aano.- Teexe bin muuch’laquex ichil a cajaleex , tene quin tuxtic teelo kojaanilo ichileex. ²⁶Teex tune caa kubuleex tu kab a ch’aap’eecoo. Le chen in p’aat in dzic jaanal, lajun coolel ma u p’aat cu takancunsic u yooch waa tu chuucabi, letioo cun dzic a woch waajex p’isantac.-Teexe caa janleex baale maan naataleex²⁷Wa tex maan wuyquenex , quex yo-lebaalooba, baale laili a ximbalex kas ti tene. ²⁸Beytuno quin xiimbal kas ti teex p’uujaanen, tene jee xan in jadzquex siete u tenel tip’aanil, yaab yo-lal a kebaneex.²⁹Teexe bin a jaantex u bakel a palaleex, teexe ca jantquex u bakel a ch’uupalaloo. ³⁰Tene yan in xixcuntic le canal cuchiloobo qui xotic u multunil a inciensoex, quin tasic u quimen wincililo yokol u idolos, ten quin jadzkatcoo.- Ten quin sutic u cajaloo xixchajaan yetel quin xixcuntic u cuchil u quiliicho.³¹Tene maun quimac tin wol yetel u boc u siibaloo. ³²Ten quin xixcuntic le luumo.- Uch’aap’eecoo, le cun cajaloo teelo, yan u ch’icoo saaquilil yo-lal le xixcunajo. ³³Ten bin t’iitbescoo ichil u laak cajoo, ten quin joosic in espada quin walca pachtoo. U luumoobe yan u xuump’aatal, u cajaloobe cu xixcuntaal.³⁴Cu dzoocole le luumo cu ch’iic u kinil u jeelel, caliquil xump’at taan teexe tianeex tu luum a ch’aap’eequeexe. Caliquil le kin jeelo le luumo cu jeltal cu ch’ic u kinil u jeelel. ³⁵Caliquil xun p’aat-taane, yan jeelel ti, lela u jeejelil le maa yan cha ti le u kinil caa jeeleex teexe, cach tee cajaaneex ti leti. ³⁶Le ti teex, le cu p’aatal tu luum u chaap’eecoobo, Ten quin tuxtic saaquilil tee pucsiikaaloobo, yo-lal quex chen u juum un p’el u lee.kax men le iko cuu sabeseex teexe caa puudzquex bey u pusz lil espadae.- Teexe ca lubleex, tac wa mix mac alca pachqueex.³⁷Teexe yan a t’oochpajal ta baex bey wa tan alcapach taaleex me espadae, quex wa mix mac alca pachqueex. Teexe muun bin yantal patalil a wataleex actan ti a ch’aapequex. ³⁸Teexe bin dzoococ teex ichil le cajoobo, tu luum a ch’aap’eequex caa jantcabaex tex. ³⁹Le max cun p’aatal ichileexe, cu dzoocol tioo ichil u kebanoo, letioobe tianoo tu luum u ch’aap’eecoobe, yo-lal u keban u tataoo beyxan bin dzoococ tioobo⁴⁰Paatiqui wacu caant u kebano yetel u keban u tataoobe, bix uchic u binoo kasil ti tene, yetel xan ximbanajicoo kas ti tene. ⁴¹Le quin in meeto yan u maan kastioo yetel quin taascoo tu luum u ch’aap’eecoo- wa u pucsiikaloo ma sujuykuptaan cu t’ontale, wa xan ku kamoo u jadzil yo-lal u kebanoobe. ⁴²Beytuno tene quin tasic tin pol in nuupt’aan yetel Jacob, in nuupt’an yetel Isaac, yetel in nuupt’an yetel Abrahan; beyxan ten quin t’anic le luum tin tucul.⁴³Le luuma bin u xump’at-too letioo, beyo udz cun tal tu kinil u jeelel caliquil u xump’atmoo letioo. Letioobe kabét u bootcoo u siipilil yo-lal u kebanoo men letioo jadzkat in tuchit’an yetel dzooc u dzacoo un tzelil in leyes.⁴⁴Paatiqui, quex yo-lal tu lacal lelo, le chen yanacoo tu luum u cha’ap’eecoobe, tene main jadzkatcoo, mix xan tin dzicoo un payil tial in jach xixcunte, quiin dzo ocsic in nuupt’an yetel letioo, men Ten u YUNTZIL u Dios. ⁴⁵Baale u tialoo utzile, tene quin tasic tin tucul in nupt’an yetel u uchben ch’iibaloo, le maxoo tin taasoo tu luumil Egipto tu tan u jeel cajoo, tial tene cu DIOSINTENOO. Ten le YUNTZILO”.⁴⁶Lelooba letioo le tuchit’aanooba, tuchitaabi yetel leyes le YUNTZIL tu meta leti yetel u cajil Israel tu wiitzil Sinai tu dzaa tu chi Moices.

Chapter 27

¹YUNTZILE Tu t’ana Moices caa tu yaati: ²”T’an u cajil Israel aati letioo: Wa yan max cu meet un p’el voto ti YUNTZILE, cu yil le baaloo quin in wala.³U coojil u yilal u botal un tul xib caa lajun tac seis lajun jaaboo ti kabét u botaal cinco lajun plata, jeebix u takini le quiliich cuchilo. ⁴Tial un tul coolel laili bucaa u jaabilo u tojole kabét u bootaal oxlajunu p’ele plata.⁵Wa joop’el jaab tie tac caa lajun jaabe u tojol tial un tul xib kabét caa lajun u p’elel plata, yetel tial un tul coolele un p’el lajun plata. ⁶Wa un p’el uhu u uchbenile tac joop’el jaab tie , u tojol maaloo tial un tul xiibe kabét joop’el u p’elel plata, tial un tul chan ch’uupale oxp’el u p’elel plata.⁷Wa manal seis lajun tie tial un tul xib u tojole kabét wa lajun yetel u laak chumuc u p’elel plata, tial un tul coolel lajun u p’ele plata. ⁸Baale wa le mac cu meetic voto maun beytal u bootic le bucaajo, beytuno le mac cu kubcubaa kabét u tasaal ti yunkin, le yunkino leti cun aalic buucaa le mac meetic le votoa juubeytal u bootique.⁹Wa yan max u kat u ya-sibalte un tul baalche ti YUNTZIL, wa xan YUNTZIL cu kamic, beytuno le baalcheo kabét u dzabal un payil ti YUNTZIL. ¹⁰Le maaca ma kabét u kexic le baalcheo wa un tul udz yo-lal un tul kas wa un tul kas yetel un tul udz. Wa leti cu kex le baalcheo yetel u jeele,beytuno tu caatuliloo lelo yetel u jel balcheo yo-lal leti cu kexlo, cu sutoo quiliichiloo.¹¹Beytuno, wa le dzuu jalach t’anic un tul mac u dzic ti YUNTZIL jach kas u yilal, tial muu kamic YUNTZIL, beytuno le maaca kabét u tasic ti yunkin le baalcheo. ¹²Le yunkino cu yilic bajux u tojol le baalcheo tee tux cu coonolo. Jeen bajux cu yaal u tojol le baalcheo, leti u tojol. ¹³Wa le yunkin u kat u caa mano, beytuno cinco por ciento u tojol cun t’iipbil ti u tojol le caa mano.¹⁴Wa un tul mac cu dzaa un payil u yotoch bey un p’el quiliich siibal ti YUNTZILE, beytuno le yunkino cu yaic bajux u tojol maalo wa kas. Jeen bucaa u tojol cuu dzae le yunkino, bey cun p’aataloo. ¹⁵Baale wa le yuumil tu paycunsa u yotocho u kat u caa mano letie kabét u tip’ic cinco por ciento mas yokol u tojol le caa mano, cu caa tialtic.¹⁶Wa un tul maac cu jatzic un p’iit u luum beytuno u tojole leti u bucajil u yaabil le semilla cun kabét-tal tial u paakal, 370. Lts. Cebadae u tojole cincuenta u p’elel plata.¹⁷Wa leti cu jadz u kax tu jaabil jubileoe, u tojole bey cun p’aatalo. ¹⁸Baale wacu jatzic chen p’el u dzoocol le u jaabil jubileoe, beytuno le yunkino kabét yilic bajux u tojol yo-lal jaip’el u jaabiloo u bin u kuchul u jel jubileo, u tojol le kaxo juu beytal u yeensaale.¹⁹Wa le mac un paycunsic le kaaxo u kat u caa mane, letitune , kabét u tip’it cinco por ciento ti u tojol, cu caa tialtic. ²⁰Wa leti muun caa manque le kaxo, wa xan leti dzuu ca conic ti u lak maaque maun beytal u caa maana. ²¹Tu cuchile , le kax chen chaabque tu jaabil jubileoe, un p’el quiliichsiibal ti YUNTZIL, jeen bix le kaxoo dzuu jach dzaabal ti YUNTZIL. U tial yunkin.²²Wa un tul mac cu dzic un payil un p’el kaxe leti dzuu manque, baale le luumo ma u tial cach u laakoobi. ²³Beytuno yunkine cu yilic bajux u tojol le luumo caliquil u kuchul jubileo, le maaco kabét u bootic u tojol ti le kin jeelo bey un p’el quiliich siibal tial YUNTZIL.²⁴Ti u jaabil quimac olale, le kaxo cu caa sut tile mac mano, u yuumil le luumo. ²⁵Tu lacal u bucaajil u tojole kabét u dzaabal jeenbix u tojol u platail le quiliich cuchilo lela quet yetel caa lajun u tenel u p’iisil 57gms.²⁶Mix mac juubeytal u dzic un payil u yax aaloo le baalcheoobo, men le yax aloo u tial YUNTZIL; wa wacax , wa taman, u tial YUNTZIL. ²⁷Wa un tul baalche kaase, beytuno u yumile juubeytal u caa manique cu sutic u tojol leti, un p’el quinta parte cun tiip’il ti u tojol. Wa le baalche ma caa mano, beytuno cu coono le bucaa u tojolo.²⁸Baale mix baa wa un tul mac kubic ti YUNTZIL, ti tu lacal le yantio, wa mac wa baalche, wa u luum u laakoo, juubeytal u conole wa u caa maanle. Tu lacal le kubaano jach quiliich u tial YUNTZIL. ²⁹Mix un p’el caaman wa dzuu botal men le mac kubaano tial xixcunah. L e maaca kabét u quinsal.³⁰Tu lacal u diezmoil le luumo, wa de nek ch’ijil tee luuma wa u yich le cheoobo, u tial YUNTZIL. Quiliich ti YUNTZIL. ³¹Wa un tul maac caa manic un p’iit u diezmoo, letie kabét u tip’ic un p’el quinto ti u tojol.³²Ti jujun lajun ti yaab wa un much’taman jeen baaxac le cu canantic un tul canan taman, un tul ti jujun lajun kabét u dzabal un payil tial YUNTZIL. ³³Le canan tamano ma kabét u caxtic u jadz utzil wa u jach kaasil le baalcheoobo, letixane ma kabét u kexic yetel u jel. Wa leti cuu laa kexe, beyo tu caatulilo, lelo wa lela le uchic u keexelo, cu quiliichtal. Beyo maun beytal u caa maana.”³⁴Lelooba letioo le tuchit’anoo le tu dzaa YUNTZIL tu dzaa tu wiitzil Sinai ti Moices tial u maaquiloo Israel.

Judges

Chapter 1

¹y. kaa kin Josué, luú Kajil israel tuú kaatá Tí yuntzile beeya´¿ maax kón yaax kaake baatclÓ teé Canancos tia toón yoosa in baateloón Yeet y loó b? ²Yuntzile kaatu yaalá: Judá kun baaté. teene in tzama bixkéna biseex ´ leé luumá ³Uuh Xibiwinik le Judá Tuú yaaloólo Tuú Xibiwinik Ti Simeón Uuh lakoobé: "kooteneex tin wetloon tee luún leé tzaatooné beeyo muchoón káa beilaak inbateción yeete Cananeos. Itooné Yaán inbinoón taa wetleex tuux lee tsabtexeé lee tribu simeón binyeetloob⁴uuh xibiluinik le Judá tu kaaJoob le baatél y yunTzile tu Tzaá ts´o y saJ yooko o leé Caananeos iyeeté ferezeos.Tuu kinsoób diez mil tee bezec ⁵Tuu kaaxtoob Adonibezec teé bezec, baatenajo ´b yeeteloo´b y tuu luusoob le Cananeos yeeté ferezeos⁶lee adonibezec alcanaJí , bino tu pach kaa Chuukí, kaa yoot NA´KAB yeete Uuh NADOK ⁷Adonibezec tuu yaalái setenta atawoobé lee NA ´KABE´ yete NA ´Ook tzokú xootí , ku muchkinsad uh yoooch yaná in mayak, che (mesa). beey Uuchin macantke beey tuuh makantik yuntzil tin wetlo, " y kaa taasab Jerusalen kakim teeló⁸Uuh xíbi Judá batenaJob Yete lú kaaJíl Jerosalén y Ka Tu Chaaóob. batenaJob yeetel un yeJú Macuanuiti(espada) íkatú Tookob le kaajó Tzuu Tzokle lee Xibil Winkoobé Judá emoob bateé yeete Cananeos le ku kaatoob tee kaná kaaxoob o tee Neguev yeet tu Witz( colina) te chikín(oeste)

¹⁰Judá biní tuuy kaajanobe lee cananeos teé hebrón (uuh kaaba le hebrón kaachilé Quiriat Arba) ikatú pesob( derrotaron) lee sesaí a Ahimán yete talmai.

falta el

⁹numero¹¹uuh xibilob le Judá binoob Tuú winkilob lee´Debir (uuh kaabá Debir kaaché Quiriat séfer) ¹²Caleb Tu yualajé lee maax kú kaajik bateé teé quiriat séfer kú conquistarte le kaajé kin tzik acsa in palichupaál tia kú yatanteé.

¹³Otoniel Uu xibil palí Quenaz, (uuh nojoch itzin caleb)

tu chocaá leé Dabir, Caleb tuuné tu tzaa Acsa uh palíl chupá tia ku yaatanté.

¹⁴tu sebalí Acsa talí ika Otoniel, y leetie´tu sen alatié ku kaat tú tatae´ un peé kaáx. kalik uuh yeme tu tzimin (asno) Caleb tuu kaatá: ati baax ju bexta in wanquech?

¹⁵Letie tu yaalaje: tzaten uuh pee sibaál beey tza tzikten le luún lee neguev, tzatenxán le sayabil (fuente) le jaó Caleb tuné tuu tzaá le sayabil (fuente) le yan tee kanaló yete le yan kanbaló¹⁶uu chiíbal(descendiente) lee cananeo uuh hachil (suegro) lee moises naakoób tu kaajil teé palmas yetel uuh kajil Judá.

tuu tokoy luun (desierto)lee Judá leetie´Neguev tia kaá kalaak yetel uuh kají Judá hatz teé arad

¹⁷Uuh Xibíloob le Judá binoob yetel uuh xibilwinikoob lee Simeón Uuh sucunoob kaá tuú kaasoob baaté tee cananeos ku yantoob te sefat kascunsad tu laaka uuh kaaba le kaajo caachó horma.¹⁸Uuh kaají lee Judá tu chuka gaza yefé Uuh lúmí uuh sutu´l taák Ascalón yete uuh lumí uuh sutu´l yete Ecyón yete uuh sutú

¹⁹inyuntzilé tianilí yeté le kají Judá y tu yantá uuh baatét le kaaná kaaxó maá beicha uuh Joscob lee winkoob kajanobo té taá lum (llanura) tumen letiobe yaanú²⁰(carretas de hierro)

Hebrón tzabtí caleb (biix tu yaalá moises) letie tu Joosá tuú oxtul (tres) palaá Anac

²¹lee uuh kajil banjamin ma tu Josad leé sebuseosoobó kuó yantaloob te Jerusalén beitunó lee Jebuseosobó tzú kataloob yetúl kají Benjamin te Jerusalen. tak tu balaíla.²²uuh najil José tu lisuuba´tia baate´veete betel, yuntzile tián tu yetloobé.

²³letioobe´ tuu tuxtoob winkoob tia uuh chúctoob te betel (unpeel kaá kachile uhh kaabaé sacilí( luz)

²⁴le winikoob kú chukoobó tu yiloob u jokoo´ tú winik te kaajó y ka tu yaloobé estoné kin katchitkeché biix ju beitalín ookó te kajó jin jach yabitkeche²⁵íletie tu yeesá un peé beé kú bin te kaajó. letiobtune ka bateenajob te kajó yetu maaskab kaab (espada) itu chaáoob uh bin le winik yeté tú laaka chiíbail(familia).

²⁶lé xibi macoó bin tu luumí Hititas I ka tuú me yaataá uhh peé kaá tuú tzaá Uuh kaabá sacili (luz) uuh kaaba taak tú Belaíla²⁷uuh kaají lee´manasés maá tu Josale´winkoob kajanodb tuú kajalí leé bet seán yeté uuh sutúlobo miix le taanac yetel uuh sutuloobó mixee´ kajaanoob tee´Oor y tu sutuloobo´ leé kajanoob tee´ibleam yete iu sutuloóbo´taak le kajanoob tee meguido teté tuú sutuloobó, leé cananeos tzu tukulcoob uuh kaataloob te luumo´

²⁸uuh kajalí ísrael yanlajú múk tu metoóbú yaya meyajobe´ le cananeosobó imix uuh púl tu josoo´b²⁹Efrain ma tu josá le cananeos kajanoob te Gezer ité Cananeosobó seguenaju yantaloob te Gezer ichiloob³⁰Zabulok má tú joosa le winkoob kaajunoob té Quitrón wad le kajuanoob te naalal, íle cananeosobo kaalajob íchiloob zabulone´tu metá uuh yaya meyaataá ten le cananeosobó³¹Aser ma´tuu joosa le winkoob kajajjnoob tee´Aco mix le cajanoob te sidón , mix le kajanoob te Ahlab, Aczib , helba,Afec mix renob

³²Uuh kaaji (tribu) Aser kaalaj ichi le cananeo sub´´o (uuh winkiloob le luumo) leetioobe´má tu josoobí³³Uuh kají neftalí ma tu Josa le kajanúb tee bet semes mix le kajanoob te bet Anatbeytunó uh kají Neftalí kaláj iche le cananeosobo (uu winkiloob le kajanoob te lumó) uu winkiloob le betsemes yete bet Anat metaab uuh yaya meyajoob tía Neftalí³⁴leé amorreosobo tu metoolo uuh keatá uuh kajalí Dan tí uhh peé kanal kaax muú chaaba luu llemioob te chakán taax luun (llanura)

³⁵ile amoreosobo kaalajob teé káax

Heres, yeé ajalón yeté saalbim, Iu Jaalachí (ejercito) Lu nají José tú baksajííl (conquisto) y leetiobe metabú yaya meyajotí

³⁶Uuh yuul Luumíl (frontera) leé amorreosobe kuu bin taak tu pu´uk bu´´u tun (colina) acrabim teé sela taak teé kuana kaaxó.

Chapter 9

¹Abimelec, upáal jerobaal bin tu táana u láaktzilóob u maama suquen táana ca tu yaalaj ti u láaktzilóob u maama:

²Quiin káat ooltic ti téey ca wáalex lela, tial u yuubicoob u nojchiiloob cajanoób siquem: ¿Báax maalóob ti teex: ca meektáantakex tu men 70 u páalalóob jerobáal wa tu men chen jun tul kaajakteex téene láaktziilen.³U láaktzilóob u maama táanajoob tiola le ti ti u noj chiilóob siquem, catu éejemtoób biin tu paách Amilec, tu yaala-Joob: "Le tie C Suucun"

⁴Dzáab ti jun péel kilo sáak takiin tu cháajoob tu táana baal berit, Abimelec yéetel le táakiino tu bóotaj dzedzec quimsaj winicoob utial ca xiicóob tu paach.⁵Abimelec biin tu táana u táata Ofra, tu yóocol jun péel tuunich tu kiimsaj 70 u sucunóob, u páalalóob jerobaal.

Chen Jotan maj tu quiimsij tumen tu tacbesubq u chichnil u páalal Jerobáal.

⁶Tulaácal u nojchiilóob ti Siquem yeétel Bet milo tu much quintajubaób caj binóob catu waácuntajóob Amimelec bey ajawe, naádz xan ti le quiliich tuunich yáan siquemo.⁷Le ca tu yojéeitaj jotam; tiolaj lelaj, náac tu witzil Gerimin.

téelo awatnaj káan catu yaláaj "Uuyeneex, teéx nojchileex siquem, tiolaj xanca úuyaqueéx tumen yuumtzil.

⁸Le Cheéobo tu yóoltajóob ca yanac jun pee ajaw tu yokóolóob.⁹Báale le olivo tu yáalaj tiob: ¿yan wa in dzic in aceite le cu me yaj utial u tziiquil máacoób bey xan utziquil yuumtzil, tial u pajtal in suutej chen tiolaj ca in xoolajken tu taan le cheobo?

¹⁰Le cheóbo tu káat chiitajóob ti u cheil le higo: cóoten ajawil i chilóon:

¹¹U cheil le higo tu yaálajti: "s yáan wa in paátic in dzaic in chúujuc yéetel in máalobi, chen tiolal in súut tial in xoolta tu taan le lecheebo?¹²Le cheobo tu yáalajo ti u cheil le uvaso: cóoten aja wen t ócoól.

¹³U cheil le uva tu yalaaj: ¿yaán wa in páatic indzaic intuúmben káab, le cu me yaj utial u quiimactal u yóol máacóob bey xan ku cu cdzóocolé yan in xóolta tu táan le cheóbo?

¹⁴Tu dzóocbalaque le cheóbo tu yáalajoób ti le lex cojquéejo: ca u beét ajawil ichilóob:¹⁵Lex cojqueéjo tu nuucaj:wa jach téexakáatex cain béetinbáa ajawil ichiléexe´, cóotenéex yáanal in bóoy.wa mae, tuúne páatex le káako cajookook ti lex cojqueejo yeétel paátéx u tóokik u kuúlcheiloob le libano;

Bejelae tene quin káat chiitiquex ta béetajeéx báax máalob yáatel báax utz iquil ta wáacontjila que ex Abimalec bey ajawe, wa téex ta béetéex utz tu yotochnáalóob jerobaal yéetel utáanale, wa téex ta Beetéex cáas tu yóokóol.-----

¹⁶(falta el verso 16)¹⁷tumen in táatae báatelnaj ta wóolalé ex, tu dzaj u cuxtal, yéeter tu tocajéex tu káab madian.

¹⁸Téex bejelae dzóoc a sutiqué ex a páacheex yóokóol u yóotoch in taátae dzóoc a quiinsiquéex tuláacal u páalalóob 70 ti jun péelili´tuunch. yéeten xaáne ta beeteex abimilec, u paal ux keech, ajaw tu yoókol u yotochnaáloób siquem, tumen letie láaktzll.¹⁹Wa téex ta béetajéex utz ti jerobaal,tuune xiic teex utzil yeetel abimelec, páatéex u quiimactáal u yool ta weteleéx.

²⁰Wa maé jóokoc ti´abimelec jun péel kdak cau toók

tu láacal u máacoob Siquen yeétel bet-milo. Páateex le kaáko jóokooc ti le máacoóbo siquemobo yeétel bet-milo tial u tookik abimelec."

²¹Jotan púudzij aalcajnaj naach, caj biin beey. cuxlaja téelo,tumen náach ti abimelec,u suucuun.²²Abimelec ajawnaj yóokóol israel 3 jáabóob.

²³Yuum tzile tu dzaj jun tul kAakas pixan i chil Abimelec yéetel le siquenilóob. utial ma´dzoócbesicóob utaán Abimelec.

²⁴Yuum tzil tu béeta lela tial u bóotic Abimelec le Kaas, iquil tu quiimsaj 70 u súucuúnóob Jerobaal, le siqueniloóbo maáchoób xan tu yoólal tu yáantjilacoób.²⁵U nojchiilóob le Siqueniloóbo tu dzáajóob máacóob tial u táacmajubaob tej kaaxo, tial u yo cóoltoób tu láacal le máacóob cu manóobo tej béejoj.aaláab tij Abimelec.²⁶Gáal u páal ebed,tal yéetel u sucúunóob caj binóob siquem. lúubóob utzil ti le cáajo.

²⁷Letiobe binóob tej ich cóol caj tu molajoob uva tu pejcháajtajóob. ca tu béetajóob jun peel aj kiimbesaj tu tanal ukue, janóob caanajóob yeetel tu lolóob táantajoób abimelec.²⁸Gaal u páal Ebed, tialaj: "¿máax Abimelec,yéetel máax siquem,yáan meyáajtic?ma wa u páal jerobaal?¿má wa zebul u yaantajil?¡tóone siqueniloón!maáaxóon utial ca máanacon beyoón u palitziilóob abimelec.

²⁹¡Ouexi; wa téen a nojchiiléex! tu séeblaquiljéel in luksic abimelec.téenje in wáalic ti abimelec: jooks aaj báatelóob.³⁰Le ca tu yúubaj zebul u méektáan le caajo báax tu yáalaj Gaal u páal ebed sen kuuxinaiji.

³¹Tu tuxta aabil ti abimelec tial u túusic, tu yalaaj: "Iile,gaal u páal ebed yéetel u láaktzilóob tu táalóob siquem,le tiobe taán liiksaj ooltic le cáajo ta wóokóol.³²Le óolale,jOoquen a táacbesabaá yéetel áakab, teéch yéetel a aj báatelóob ta wéetel, núuk u peel tus tej kaáxo.

³³Dzóocole jáatzcáab kiim, liikem pulabaá yóokul le cáajo.

Le quéen jóokoc gaal yeetel u aj báatelóob ta woókol, béet lulaacal báax a kaat."

³⁴Abimelec liike yéetel áakab, le ti yéetel u xiibil máacoob tu núuctajóob u péel tuz yóokol siquem... tu toxmajubao can peel muuch.

³⁵Gaal u Páal Ebed jóoke tu jóol le cáajo. Abimelec yéetel le máacóob yanóob tu yételoob jóocóob tuux u táacbesmu baob.³⁶ca tu yilaj Gaal le máacóobo ,tu yáalaj tij zebul: "¡Iile, yookol le jool luumóobo táan u táan u táal u yéemel jun muuch aj báatelóob : "zebul tu yaalaj:"má cheén u yoóchelóob le jóol lúumóob, chicaán ti wiinicóob".

³⁷Gaal Táana tu cáaten: " Iileex wiinicoob tu yeémelóob tu jool le luumo, jun muuch tu táalóob tu beel u béekil te aj náatíibo.³⁸zebul tialaje: ¿Baáx ta walaaj cáachi máax abimelec ca u palitzilóon?"¿ma´wa le tie la péectajo? xeen, jóoken utial báatel yeételóob.

³⁹Gaal jóok báatel tu náactáantaj u cáanalilóob Abimelec.

⁴⁰Abimelec tu chaápachtaj.⁴¹abimelec páat aruma.zebule tu jóokesaj gaal yéetel u sucúunóob siquem.

⁴²Tu láake kiine u cajtalilóob siqueme jóokób j kaáax le ca tu yojéelta Abimelec.

⁴³Tu núuctaj u aj báatelóob tu jóoksaj óox jaatz ti; ca tu táacbesajubáob tej káaxo. le ca tu yilaj u jóokol le siquenilóobó.bin yóokol ca tu quimsajóob.⁴⁴Abimelec yéetel le jun jaatzo.binoób tac tu jóol le cáajo ca tu cháajóob.u laak jun jáatzo tu pulajubaób yóokol le cu máanóobtej káaxo ca tu quimsóob.

⁴⁵Abimelec báatelnaja u yáalab le kiino tej siquemo tu cháaj le caajo, yéetel xantu quimsaj le máacóob yanóob téeloj. Le tie Xuúlsaj le cáajo ca tu pulaj táab tej caájo.⁴⁶Le ca tu yúubáob u nojchiilóob siquem lela, letiobe oókóob tu múukil u táanal El-Berit.

⁴⁷áaiab ti abimelec tulaácal u nojchiloóbtu muchuú baob nataz ti u táanai Eñ berit.⁴⁸Abimelec bin caána tu kaaxi Salomón, le ti yeéten tulaáca le maácoób yaán yeteéloób. Abimelec tu Cháj jun peél baát ca tu chaácaj u káab jun cúul che´.

ca tu dzaj tu queleémbal ca tu yáalaj ti´lucaál u aj báatelóob yaan yeetelcob:" pecsaábaex betéex báax ta ta wileéx tin beetaj.

⁴⁹Tu laacaloob tu cháacóob u kaab che´caj binóob yeetel abimelec

leutiobe tu múuchquintajóob yóokol le pakoobo, ca tu taba joób,beyo tu laácal le macoóbo le migdal-siquem quimoob jeél bix 1000 quimóob xiibóob yeétel cóoleloób.

⁵⁰cu dzóocole Amimelec bin tebes, tu núuctaj le báatelo yóokol tebes ca tu cháas.

⁵¹Chuúmuc le cáaj yaan caach jun peel witzil naj, teéloób tu táacbesubaob XIIboob yeétel cóoleloób yeétel tulaáacal u nojchiloób le caajóob ca binoob te witzil najoób catu kaalubaob ichil.Le liobe naá coób tu yookol;⁵²Abimelec tal tej witzil najoj caj bdatelnaja yeetel.

naatz tu jool le witzil najoób tial u toóquik.

⁵³Jun tul cóolelé tu chaaja u lubuul jun peél tuú nich u cail juúch yokóol u póol Abimelec caj páab u báaquel u póol.

⁵⁴Abimelec tu táana u yáantaj le cubisic u núuculóob u báatelé, catu yáalaj ti: "jooks máascab ca quiimsen tumen, ma´in kaat ca áaláaque jun tuul coolel tu quiisajen!´u yáantaj túune tu póot lomtaj yéetel u máascab caj quim Abimelec.⁵⁵Catu yilajoob u maacoob Israel Abimelec dzóoc u quimilej, binóob tu yotóoch.

⁵⁶Bey úuchic u béetic yuum tzil u bóotic Abimelec le lóob tu béetaj ti u táataj tumen tu quimsaj 70 u sucuúnóob.

⁵⁷Yuum tzil tu béetaj xan u bóoticóob le siquemlóob le lóob tu béetajóob, luub yokóol u póolóob u lolóob táan jotan u páal Jerobaal

Chapter 14

¹Sanson eén timnat, téelóob tu yilaj jun tuúl cóolel filistea.

²Le caj súunaj tu yotoche´tu yalaáj ti u maama yeetel u taáta: "téene tin wilaj jun túul cóolel timnat jun tuul chúupal pal le Filisteoso.Cáaxteéx in káat in béet in wataán."³utáataj yéetel u maame tu yalaáajóob ti : "¿mináan wajun péel coolei ichil a láaktzildob, wa ichil tuláacal le Israel?¿Baax u biilal cabin a caxant a watan ichil lex filisteos x má ocsajooloob?

" Sanson lu yalaj ti utaáta_: " Chaáj tin wolaj, lex chuupalo can in wilej utz tin wich."

⁴U táatae yéetel u maamae ma´u yojolóob cáache yuumtzile cu muucbe sic tu láacal utial ca úuchuc béeyo tumen tu caxtic bixjéel upáajtal u paic u muuk le filisteos cle kiimóobo cáacho letiob cu tonaán cunticóob Israe.⁵Túune Sanson éem timnat yéetel u táata yéetel u maámae, caj kuchóob ichil u pakilóob le cáajo tej timnat.jun túul táanque len león tanu yaacame tu pulajubaá yoókol.

⁶U pixan yuumtzil túune táal yokóol, le ti tuúne tu x exetaj le leon chen yeetel u kaáb bey u xexetic jun péel chan j yúuque. Báale ma´tu yaláaj ti u táata mix ti u maáma le báax úuchó.⁷Letie bin cajlaáná yeétel le cóolelo, utz tu yich Sanson.

⁸Cu dzóoc u máan wa jay péel kiine, suunaj tial u ca dzóococ u beel yeetel, tu tzelajubaa bej utial u bin u yil le leóno tu kiimsa.Ca tu yilaj, yáan cáach tu wiiclil le leono jun much xunáan cáabi yeétel jun peél paak kaáb.

⁹Ca tu leép´aj yéetel yáal u kab utial u jookes le káabo mamae, tu dzaj tiob u péet,catu jáantóob. Báale ma´tu yáalaj tiobi wa ti le jquimen león tu jóokesajo.¹⁰U tatae sanson bin tuxian coólelo, sansone tu béeta jun péel chaán jéel bix súukil u béetal ichil le táanque le móobo.

¹¹Seblaquil ca tu yiloób u láaktziloob lex chúupalo, letiobe tu táasóob 30 u yéet cajtalilóob tial u yantal yeétel leti.¹²Sansone tu yalaaj tiob: "Páat in wáalic ti teéx jun péel chuc chuc náat utial a náatex. wa ichil 7 kínóob cu xantalle cháan ca dzaiqueex ti teén u nuuquil jach tu beelé, tene bin dzáatex jun u yáalal suyéen lino u cáaj yéetel jun dzáatex jun u yáalal suyeén lino u cáaj yeétel jun dzaám u nokil chaán.

¹³Báale wa ma´ta dzáajeéx u núuquile; ta jun jun tuu leéxe yaán dzaiqueéx ti téen jun yaalal suyen lino u cáaj yeétel xan jundzáan u nóoki cháan."Letiob tu nuucajóob: " áalton bix le chuchuc náato; táan cúuyic.¹⁴Le tie tu yáalaj le chuchuc náato: ti le máax cu janal cáacho´jóok janal ti´ máax múukaán cáacho´jook báal chujuqui."J máan ooxpéel kiine letiobe ma´j paátchaj unáaticóobi!¹⁵Bey tuúno´tu canpéel kiine tu yáalojoób ti u yatan sanson: " Ii a wil a joókesic tí a wiichan u táanil le cucuc náato,wa mae´yaan c tóoquiquech teech yeetel u yotoóch utial ca a lukeéx tóon le bdax ctialo2"¹⁶U yatan salomone caj u yoókol tu taán; catu yaálaj ti! :"¡Teeche a pectmajen! ma´yaácuntmajeni´! iteéche! ta walaj jun peel chuchuc náat ti in weet cáajalóob, báale ma dzaa in wajéelt tene bix u núuquil. "sanson tu yaláaj ti :" Ile,wa mix ti in tata mix ti´in na; in waale,¿ni quin waálti teech?

¹⁷Letie; ti´le 7 kiinilóobo xáanchjic le chaáno´ma´j péecnaj tu yicnal; sanson. tu 7 kiine´sansone tu dzaaj ti le coolelo u nuúquil le chucuc naato. tumen le ti ma´jau u yocoóli. Le tie tu dzaaj u yojeéltoób le chuchuc táano ti u yeét cáajalóobo.¹⁸tu 7 kime maíli ococ le kiimo´le filisteobo j binóob u ya lóob ti sanson :"¿mix báal yáan asab cgujuc jeel bix cáabe ?¿Baax asad múukaán ti jun peel leon?"sansone tu yalaajtiob:"Chéen tumen x mucul táanajéex yéetel in x baal, páatchaj a núuquiquex in chuchuc táan."¹⁹Tu seeblaquile´u pixan yuumtzile óoc tii sanson.

sansone eem Ascalon catu quimsaj 30 xiibilóob le cáajo le tie tu cháaj le nóok, ca tu dzáaj nook ti le xiibóob tu núucajoób le chuchuc náato. Le tie súunaj tu táana u táata sen pujáan.

²⁰U yatane´caj dzáab ti u yeet xiimbal sanson.

Chapter 15

¹Cu dzóocol u máan dzedzec kiine, u kiinil u jóochil le nekóob, sansone súunaj u yil u yaten catu bisaj jun tuul chan j yuuc ti.ni quin wil in xbáal."Baale u táatae u yatane ma´tu cháaji.

²U taáta u yatane tialaj ti; "tene tin tu claj a peétc maj, let óolale tin dzáaj ti a wet xiimbal. uquique asab chichane asad mas quichpan ti´le ti!¿ma´wa beyi?Chaá utial u jéelintic u quiic.³sanson tu yalaáj tiobi"Bejelie´minaán baáx óolal in wáalic báax lóobil biin inbéet ti le filisteobo"

⁴Sanson Túune jbine catu chucaj 300 j chomacóob catu caxlaántaj cáacáa tuúliloób tu nejoób, ti´le cáacáa tuúloó tu kaxlaánta tu nejoób jun peel tajche.⁵Cudzóocol u tabic lej tajcheóbo tu chaájóob ichil u pakilóob le neñoóbo tu moólóob le filisteos, béeyo tu tóokaj le nekóob muchquintaán cáachó bey xan le ma´xotoco, tac u pakqlil uva yéetel paakalil le olivo.

⁶Le filisteoso jóop u kaát chiiticoob,"¿maax beet lela?"Aalaab tiób,"Sanson,béet tu yoolal Uuchic u toócol u yatan tume u taáta le cóolelo tu dzaj ti yaánal xiib.le filisteoso binóob catu tocajoób le coolelo yeetel u tatao.⁷Sansone tialaj tiob, " wa téex ta béetex lela, quin jalach tantic ma biin jéelequen wa ma´in súutic ti téex u jeél le báax dzóoc a béetiqueexo.

⁸Dzoócole ca tu xoxotaj le filisteoso junjun peeli tumen jach puujan. Dzóocolo caj biin cajtajl ti le áactun yaan wilzil etam.⁹Le Filisteoso taálóob tu nuúctajubaób tial u báatelóob juda tu nuuclajoób u aj baaleloób lehi.

¹⁰U xiibiloób juda tialóob, "¿baáxten táalex a báaleltoóneex? " Leutiebe tu núucajcób, "toóne j taálajaánoón utial c mach sanson, utial u bóotic le báax tu béetaj ti´tóonó."¹¹Le ca tu yuubajóobe 3mil xiiboob ti judá éemóob ti´le áactun yáan tu witzil etam, ca tu yaláajoób ti sanson, "¿ma´wa wojele ley filisteoso cumeéctáano t ócoól?¿Baax dzóoc a mentic ti´tone? " sanson tu núucaj tiob, "Sanson tu yalaaj tiob, "Leutiob tu béetajóab ti´ tene,le béetic tin béetaj tiob."¹²Tu yalaájáab ti´Sanson, "tóone éemon c machech utial cac kubech ti´le filisteoso." tu yalaáj sanson, dzaex teén ajalach taánil ma´teéx biin a quiiseneexi. "tu nuu-

¹³Cajoob ti le ti´, "ma toóne chéen kaát kaasech yeetel le suumo dziiquech tu káabo. toóne ma´t biin j quiimsechi." cudzoóque leutiobe tu kaxoób yeétel caápéel tumbeé suum ca tu náac saajoób tej túunichó.¹⁴Le caj taj lehi,le filisteoso tu yawatoób caj táaloób ca tu yiloób .Baále u pixan yuumtzil táal yokoól sanson. Le suumobóob tu kaaboobo bey nóok tóocbile, caj luub tu kabóob .¹⁵Sansone tu caxta jun peél camach burro, ca tu cháaj ca tu quiimsaj 1000 xiiboob yeétel.

¹⁶Sanson tialaj. " yeetel u camach jun tuul burroe tin beéta jun much yeetel caa muuchoób yeétel u camaách jun tuúl burroe tin quiimsaj 1000 xiibóob.¹⁷Caj dzóoc u taán Sansone tu pulaj le ca máachó let óolale le cuúchilo u kaábaintic ramat-lehi.

¹⁸Sansone jach sen ukaj caache tu tanaj yuumtzil ca tu yalajti; "teéche¿ bix úuchic u páajtal a dzaic ti´teén le nojoch, páa múukq-Baále bejelae caa paatiqyen jquiimil yeétel u kaj tu káab le ma´ocsaj óoloóbo.¹⁹Yuumtzil tuúne tu jea le jóol yaan Lehi, le jao joók tie jóolo. catu yukaj jae tu yuúba yáan yóol. tuúne tu dzáaj u kaába le sayabo en acore , tian Lehi táac bejelae.

²⁰Sansone tu meek táantaj Israel 20 jaábóob.

Chapter 16

¹Sansone biin Gaza catu yiilaj jun túul xcaáchach,caj wen yeétel lex caácbáacho.

²Ti u Cajil Gaza áalaáb tiob:"Sanson tal waáye."Leutiobe tu bak pachtajóob le náajo tu paájtóob bui áakaáb tu jóonal le cáajo ma´taánajoób bul áakaábi. tu yáalajoób caáchi: " coox páajtic jáatzcáab kin, cu dzoocole quiimsic.³Sanson páat chiilicbáal tac chúumue áakab. chúumuc áakabé liiquij catu máachaj u jóonal le cáajo yéetel cáapéel u yocomilóob .ca tu jocaj tej luumo,bey xan u tóoj cheil ca tu dzaj tu queleémbáal, catu cuchaáj ca tu bisaj tu cáanalil le púuc yaan actaán ti hebron.⁴cu dzoócole,sansone táal u yaábilt juntúul cóoleel cáajáac baál tax liimil sorec. u kaabae Dalila.

⁵Le u méektanoóob le filisteobo binóob tac tux yaán lex coolele,catu yáalajóob ti: túus sanson tiolal iilic túux utal u múuk, bey túuno jeél u paájtal paic u muukó, tiolal maachic yéetel c kaxic,beyo jedzcuuntic. Beet lela jujun túul toone biin c dzáatech 1.100 sac táakin."⁶Dalila tu yáalaj ti´sanson: "Beet utz a waálic ti´téen túux utáal a múuk yan téecho ,bix jeu pajtaál kaxiiquech tiolal ma´wachiicabaá?"

⁷Sansone tialaj ti: "wa ca kaáxaquen yeétel siete u kaaniloób x púnche´tuúmbetacoobe cu luubul in muuk quin paátal beyen jun tuúl chéen wa maáxe,"⁸U méektanóob le filisteobo tu bisajóob tix Dalila 7 u káanilóob x púunche túumbentacoób, le ti tuúne tu kaxaj sanson.

⁹Belae, x Dalila u táacmaj máacoob ichiil tux cu wenej. Letie tu yaálaj tii: ¡sanson le filisteos ta wokóo! " Le tie tu toótocaj u kaanil le x púun cheób, bey tóocbil kaane.Le filisteobo mo´paátchaj u yojelticóob tuúx cu táal u múuki.¹⁰Cu dzóocole,Dalila tu yaálaj ti´" bey ta túusenóob chéen taán a tusiquen. beet utz ti´ti teen baáx yáan beétaal utial ca kaáxaquech.

¹¹Sansone tu yaalaj ti : wa cu káaxquenoóbe yéetel túumben Súumóob mix jun téen me yajnacóobe, cu luubul in muuk yéetel quin páatal beyen chen wa máaxe.

¹²X Dalila tu chaaj tuumben súumóob ca tu káaxa yéetel, ca tu yáalaj: "¡ Le filisteos ta wokóol sanson!". Le macóobo chilicbalóob tu páajticóob ichil túux cu wenel x Dalila. Sanson tu tócajle suúmóob yan tu káabóob beyóob bekecb káanóobe.¹³Dalila tu yáalaj ti sanson:¡ Láili bin u bin a tusi que ne!! laili táan a tusi que ne! ¡Aal ti teén báax yáan u béetaál utial ca kaáxquech! Sansone tu núucaj ti: wa téech ca jitic páate yéetel u nóokil jalabteé 7 u tzúucul u tzotzel in póol ca káaxic tin´jun péel ché póolaan u nié; ca bajic maálóob, quin páatal beyen jun túul chen wa máaxe.

¹⁴X Dalila túune tu beétaj u wenel ca tu cháaj 7 u tzucul u tzotzel u póol catu jitáj páate yéetel nóokil jalabté catu yaalaj x dalila: "¡Le filisteos ta wokóol, sanson ! Le tie aaji catu jocaj leche bajaán tej lúumo.¹⁵X Dalila tu yáalaj ti: ¡Aj tusech¡¿Bix a táabal a wáal a yacuntmajen? dzóoc óoxtéen a tusiquen,ma´waál téen túux cu taál a muuko."

¹⁶Kiin yéetel kiin cu sen káatic x Dalila, jach náac u yóol ca tu dziiboltaj cáach u quiimil.¹⁷Sansone tu tziicbaltaj tulaácal ti x Dalila. mix jun teén kóosoc u tzotzel in póol,tumen téene nazareno, jun páay cunsáaben tu náak in mama. wa ca ku chuc kosbil u tzóotzel in poolé,cu lúubul in muuk, quin tóonquin táal quin páatal beyen chéen wa máaxe.¹⁸X Dalila tu náataj túune táan u yáalal u jaájil ti, le tie tu túuxtaj táanbil le meectanóobo le fislisteobo, ca tu yáalaj tiob "náajkex tu cáaten,tumen dzóoc u yáalic tulaácal. "u méectanóob le filisteobo náacóob tucian le ti tu ca tu .

¹⁹Bisoóob le táakinóob tu kaboóbo. Le tie tu wenel yokóol u piix. tu tuúxtaj támbil jun tuúl máac utial u kóosale 7 u lzúucul u tzóotzel u póol u jitmajó, cu dzóocole ca jóop lobiltic, tumen u múuke dzóoc u páatic.²⁰Le tie yáalaj: ¡le filisteos ta wokóolo,Sanson!" Sanson áaje tumen tu wéenlej ca tu yáalaj: "yáan in púudzo jéel bixtin beétilac u láac téenelóobe báale ma´u yojel cáach wa dzóoc u páatal tumen yuum tzil.

²¹Le filisteos tu máachoob caj Jóokesáab u yichóobo.

tu biisóob tac Gaza Catu kaxóob yéetel cadenaob bronce. Le tie catu dzajóob meyaj ti u cáil juuch túux kalabo.

²²Cheén baaleú tzotzel u póole Jóop u chowactal, tu Caátéen ca dzóoc u kóosbilo.²³U Méectanóob le filisteobo tu muchaájubaób utial u kiinbesicóob u dzaánch ée tajilóob yéetel utial u kubóob quimsbil báalche ti dagon u Diosoóob c kue, dzóoc ukubictóon c aj peéc t káab.

²⁴Le caj iilaáb tumen le wiinicóob,tu kiki taántóob u Dios, tumen tu yaálajóob c kuedzóoc u kubic t kaboob sanson c aj péec tu kubajtóon le máax kascunt cáach c pakaló yéetel tu quiimsaj caách le c laákobo.²⁵tu yóolal sen quimac yóolóobo, tu yáa loob: "taseéx sanson, tiolal u béetic chéej."caj tasaáb sanson tu joc saájóob túux kaáalan cáacho: Le liobe tu waácunta jóób chuúmucti´cáapél ocomoób.

²⁶Sansone tialaj ti le cháan xilpal u maach ma u kaabo: dzaen túux jeél u páajtal in machie le ocomoóob u cuchmil le najo, in kaát in machimbaá tiob.²⁷Tuláacal le najó chúup yéetel xiinbóob yéetel coólelóob tulaácal le méektanóobo filisteobo ti yanóob cáachi,yáan cáach lej póol najo 3mil xiibóob yéetel cóolelóob,maxoób chen tu yilcóob sanson tu béetic u chéeob.²⁸Sansone táanaj Yeéten yuumtzil caj tu yalaáj ti:" ¡in yumtzil,quin kaát óoltic ti´téech quex chéen ti´ le jun téena dzaáten múuk, yumtzil tial u bóoticóob ti´téen jun páac le filisteos le cáapéel in wichóoba." ²⁹Sansone tu máachubaa ti le cáapéel óocomóob túux cu jéedzel u yóok majilóob, ca tu jedzaj u káabóob tiobé, junpeél tu dziic kaab u láake tu nok káabe.³⁰Sansone tu yalaaj:"¡ páat in quimil yéetel le filisteos!"catu túulchintaj yéetel tulaácal u múuk le najo lúub yóokol tulúucal le méectanóobo yeétel tu laácal le maácoób yanóob téelo. Béeyo le máacoobo tu quimsajoob caj quimoob,asab yáab le tu quiimsaj tu kiimil u cuxtal. ³¹Cu dzóocole táaloób u sucuúnóob yéetel tu láacal u láactzilóob sanson, éemoob,ca tu sutajoób caj múuc ti zora yéetel estaól tuúx múuc manoa u táata tu meéctáantaj Israel 20 jabóob.

Chapter 17

¹Yan u tu maak te ka´nó gaxo te Efrain, u goábae micaia. ²Le´tie ca tu ya´la´ti tia u naa,e " Las I,100 piezas de plata le oklá te´cho, tu yook ta wále upeé maldicion, Le,tí tin wui,yá i wayé! téneén yaan´ten le plata. teén ok´le´. " u na,eko´tuýa´la´ti: "i Le´tie yu´xilo le´ti te bendigo mi paal!.³Le´tí sut´ti le 1.100 tá,guin de plata ti u naa,o y u naa,o ka,tuyati: " te,né quin li,sik,ti esta plata tia le yun´xilo,tia in paal tia ubetik imagenes de metal bor,ta,se quin ka,su,tik,tí tex. ⁴Le,ti ca tu ca,su,ta,ti le ta,gui,mó ti u nao. u Nao tu took,a doscientos monedas de plata ca Otz,tí upee me,ya,ti de metal mash be,te oochel( figuras) talladas taakin (monedas)de pool(metal) chee, ka,dt2bo,bí tu wotoch de micaia.⁵Le maako micaia ya,mu upee u yotoch de poolbil(idolos)ché letie tu beta upeé u no, gobe joch utztac u nogó le poolbichebo, letie tu yocsa u tul upaal tia u sacerdotete. ⁶Le uchiló noam reu te Israel, tu laclo cu ve-co le vaa uzt tu tan ,u xicho,vó.⁷boritasé yan u tu wainik shi,pal de belén en judá maahs le leita. Letie je,lí tíal u betik baahs ganan u vetik. ⁸Le wuinko viin belén en judá tial u cast lugar tia u yan,ta.mientras tu viné guch tu beé na,á de micaia tu upee caanal dash de Efrain. ⁹Micaia tu yalá ti letí:¿tuush a taa tech?Le wuinko caa tu ya,la,ti: tenén levitaen de Belen en Judá,y tin viin in caasht u lugar tiál in tanta"¹⁰Micaia ca,tu,ya,lá ti letí: " Jelénb tiin juete,ti tenén be,yech u tuul in tatae y un sacerdote.jimb dzatek diez u pee,lel le ta,kinó al año, upee muuch Nook; ye,tel janá." veytunó le levita oqui tu yotoch . ¹¹Le levita jaach qui,ma,cuyó u yanta yetel le wuin,ko,Le wuinik shipaló ka suná yatel Micaia Bey u tul u paalé¹²Micaia seoaro al levita tiá u betik baash ganan u betí sagrado le shipaló ka sunay su ajkúhun,y tean tu yotó ché de Micaia. ¹³Letun,ti Miacaia ca,tu yo:"beorae in,juogen de´que le yuntzilo yan u betik tí teén ,Men tean levita dtzku ka,sut tía in sacerdote.

Chapter 18

¹Tile kiinóobó mináach ajaw Israel .U much cajtalil u yotoch náalóob Dane minaán lúum utialoob.taac tie kiinóobo mau káamóob lúum iichil u súucunóob Israel. ²U caajil dane tu túuxtaj 5 xiibóob ichil tulaáca le caajo, macoób aj báatelóob jach u kaolóob zora yéetel Estaol, tial u yiilicóob le lúumo xiimbaálnajdob. Leutiabe cuchoób tu púuquilóob Efrain. tu yolóoch micais,túux j páatoób u máansóob le áakabo.³Taán u náadzalóob tu yotoóch micaias,catu yuúbajóob utáan jun túul xiipal levita. ca tu káat chiitóoc ti´,¿máax Táasech wayé' ?¿Baáx óolal yanilech wayé?¿Báax ca caxtic waye? ⁴Tu tzicbzitaj báax dzóoc u béetic micaias yéetel: Letie tia lajten can in Béetimba u aj kiim."⁵Le Le tiobe tu Yáalaajoob ti." káat chiit ti tuum tzil, utial ojéeltic wa jéel u bin tóon utz ti´´ le xiimbala,¨ ⁶Le ajkiinóob tu yáaldaj tiob, "xeneex x ma´sagaquil, yuumtzil biin u yáanteéx jéel túux caxiiquexe.⁷Le 5 Xakai ilaj lúumoóba j binóob tac lais, catu yiilóob u cáajilóob le cúuchila jedzecnac cajacbalicóob, jeél bix súucti lej sidonitaóboxma´ sajaquil.minaan mix m.aac utial u báatelóob,mix cu yocsicubaob yeételóob .cáajac balóolo jach náach ti le sidonios ,let óolal yéetel ma´tu biscubaob. ⁸Le tiobe Súunajóob tu cáajilóob zora yéetel estaol. U laáktzilóobe tu káat chiijtaj tiob,¿Bix binic téex?⁹Le tiobe tu yáalaióob,"¡ cóoteneéx ! ¡cdox baátel!" Dzóoc iilic le lúumo máaloób lúum.¿ má tu béetcóob mix báal? ma´waátalex cóox báatelticóob yáan c bin jáanpayt le luumo. ¹⁰Can xiiquexe, téexe ta biinex a will máacóob maj sajcóobi, yéetel le lúumo jaách nojóoch. yuumtzile dzoóc u dziictóon jun xéet lúumo káabet mix baál ti´".¹¹Goo máacoob ti u caajil Dan jóocóob zoya yeétel estaól yéetel u núuculóob baatel. ¹²Nacóob caj jelóob caj jelóob ti ouiriat yearin yáan juda. Tiolal leló dzaáb u kaoba tu men le maácoóo majané Dan Táac bejelae, lela tian tac bejelae tu chikin yeavin.¹³Binoób tac téeloob tu púuquiloób Efrain caj cuchóob tu yotdoch micaias. ¹⁴Le 5 máacóobo binóob u yilóob u luumil lais tu yaálajoób ti u láactzilóob, " ¿teéxe a wojeleex tej najo yaan jun péel efod yéetel jeje laas kuob bey xan jun péel póolvil ku tóan yéetel plata? Báax ca tu cultiqueéx a beéti queéx."¹⁵náatzóob téelóob caj tálóob tu táanal levitaob,tu táanal micaias, ca tu teéscuntajóob. ¹⁶Le 600 u caajil Dane, u nuúcmaubaób tial báatel páatóob tu jóol le najó.¹⁷Le 5 máacóob biin chuujcóob le lúumo bindob téelóob catu jáajóob lel poólbil ku,le efod le u láak kuuóob, le aj kiino cu wáataj jun tzéel le jóonal tuux wáalac báaldob le 600 aj báatelóob yéetel u núucúulóob tial a báatelóob. ¹⁸Le caj Oocóob tu táanal micaias tu máachoób le póobil kuo, le efod yéetel le otoch náalóob kuob,le aj kiino yáalaj tiob,"¿baaxca beetiqueex?".¹⁹Le tiobe tu núucajóob ti ´" ¡ macachi!Dzaj a kab ta chii cooten téetel, j káate caa a meyajtóon bey aj kiine yéetel ca beyaqueéx bey jun túul tata ichilóone. ¿ma ta wilic máaldob ca béetabaa aj kiin ti tulaákal jun muuch u chiibalóob Israel, ma´jun peel u yotoch jun tuul xiibi?" ²⁰U púuctzical le aj kiino kimáac chaaj,ca tu chaáj le efod, u láac kuobo yéetel le poolbil kuo caj bin yéeteloób.²¹Ca xiimbalnajóob tu cáatene taán bisicóob táanilé le mejen páalalóob u wacaxóob jeél bix tulaá cal báax yaántiobo. ²²Dzoóc caach u xiimbaiticóob yáabé ti u taánal micaiase, le maacoobe máatz ti utáanal micaise daánóob tial u bin u yáantóob micais, ca tu chucpachtóob le danitoso´. ²³Le j danilóobó tu yúubajóob u yawatóob le maxdób chaá pachticóobo´catu sutaja ju baóbe catu kaat chiitajóob ti´micaise,"¿Baaxten táanéex a múchúubaex?".²⁴Le tie tu yolaaj, "teecle´ta woóclaj le kuob tin mentaj,ta chaáj in aj kiin, yéetel ta bin.¿Baáx cu páatol ti tene? bix a káatic ti téen,¿baaxten kuuxen? ²⁵U Caajil Dane tu yaláaj ti; "teéche´ma´tu paajtal a táan tin toóne beéyo,ma´xaan ca yanac maaxoob ichiloón ca puujucóob cau lóobiltechóob ca quiisaquech yéetel a wéet otochnáaloób. ²⁶Le danilóob túuno bin u xiimbalóob ca tu yilaj micais jach muúkanóob súunaj tu yotóock²⁷U cáajil dane tu cháaj le báaloób u beetmaj micaise yéetex xan u aj kiim, caj talóob lais,tu taán jun peel caájil utz u bisicubaób leutiobe tu quisajoob yeetel máascab ca tu tóocóob le cáajo. ²⁸Tu yóolal maách yanil le cáaj tii sidone,yéetel ma´tu bisicubaa yeétel mix máaque.lela náatz ti u púuquil bet rejob. Le danilóobo tu caa liiksajóob le cáajo caj páatoób caajtali. ²⁹Le tiobe tu dzaájóob tie caajo Dan, u kaba jun túul u chiibalóob, jun túul u paal Israel. U kabaj le caj cáachó LAIS.³⁰u caajil dane tu liiksaj le poolbil kuo utial u kuiticóob.yeétel jonatan,u paal gerson,u paal moises,le tie yeetel u páalaloóbe u aj kiinóob tial u cáajil dane táac u kiinil ti yanoób cáach tan xel luúmi. ³¹teeloób tu kuitajoob le poólbil kuo beetaj micaise tulaa´cal le kiinóob ti´yanji u quiilich naj yuumtzil siloe.

Chapter 19

¹Ti le kiinoóbo, minaán ajaw caách Israel, juntuul maác, levita cajaán jach náach ti u puú kilóob Efrain .tu cháaj bey u x keechile jun tuúl cooleí x belenil. ²UX queécho tu tusaj yeétel u laak máac, lex chuopo suunaj tu yotoóch u tata ti Belen Juda. lex coóle pal teéloob campeel winaloób.³cudzoocole u yiichamo liike caj bin tu paách tial u beétic u suut u mejaj biin tu yeétel yeétel caj peel chowac ciiquinóob. ⁴u tata lex cóolela tu kaálela tu kaát ooltaj ti ca paátacoób ox peel kin.janóob tan xan yukulóob yeétel wenoob teloob⁵tu canpéel kiine liikoób maili sasaac utial u binbaloób,utata lex coólele tu yalaáj ti u jaan, "jant quex cheén jun xéet waaj maili xiiqueéxe utial ca yanac a muúkeexe". ⁶Tu caátuúlaloóbe j culajoób janol yeétel ukul.tu dzoóque u tata lex coolelo, tíalaj ti´u jaan," paateneéx wenel manséex le áakab yeétel quiimac oólal.⁷Le caj liike le levita tial binbale,utata le chuúpalo tialaj ti; ca paatac, caj páati. ⁸Tu 5kiinile pis sáaschajique lej levita liik u bimbal, laili utata lex chuupalo tu káataj ti caujaánt wa báax maili xiique utial ca yanac u muúke beyo múuch janóobe tac caj áakabchji.⁹Le caj liike le levita, yeétel xan u x ca coolelo yeétel xan u me yaje u tata lex coóolelo tu caa áalaja, "ta wiilic kine tu bin. páateneéx jun peéel áakab waáye yéetel quiimac óolal. téexe cu pajtal a liikléex saamal maili saásaque."¹⁰Baale le levita ma´yooitaj páatal u laak áakabe. Lette leeke caj bin Jebus clela Jerusalem, yeétel Cáatúul u chowac xiiquin dzáan u x jéequeb xéecóob u x ca cóolelo yan tu yéetel. ¹¹Náatzóob cáach ti Jebus, le kiino jach tu dzóocal, u meyaj tu yaláaj ti le levio," cóoten coox tac tu cáajil le Jebu seos cáac máans le áakab téelóob."¹²Lej levitaob tu núucaj "ma´taanc bin ti´mix jun peel cáaj wa má Israelita coox xiimbal tac Gabaa." ¹³Le levita tu yaláaj ti le chaán xiipalo,"cooten ,cóos yaáan ilic wac maánsic áakab Gabaa wa Rama.¹⁴Bey tuúno xiimbal najóob taan utúubul kiin caj kuchoob Gabaa, u cáajil u chiibalóob Benjamin. ¹⁵Tu tzelajubaób tun tej bejo´caj jóocdob Gabaa utial u máansicóob áakab Gabaa. culajdob tu kiiwil le caajo,tumen mix maac tu dzaj tuux u jeelóob.¹⁶Le caj áakab chajé j máan juntuúl nojoch máac ti´u meyjul u cool. Le tie cajabal cáach tu puuquilóob Efrain, cajacbal cáach téelo bey táanxel luúmile; tumen le caaja nóob caach Gabaa u Chiibaloób Banjamin. ¹⁷Le nojoch máacole ca tu yilaj le úulaj´tu quiiwiiquí le cáajo.tu káat chiitaj ti´"¿tuux cataáleéx?¹⁸¹⁹Le levita tu núucaj,"Chen úulaonti´c táalbal Belen tuluumil Judae´taánc bin náach tu puuquilóob Efrain túux yáan in cajtalil, cajlajen cáach belen táan in súuu tin wotoch,báale mix máac tin náactantaj tial u bisquen tu yotoch.Yaan tóon báal utial u jáant in burroob yáan wa c jáante bey xan vino in wuuc yéetel in watan yéetel xan in meyaj,mix baal cu bineltic tóon,"²⁰Le nojoch maacóob tu nuucaj ti´"iutz a taáliqué ex! teén biin in béet ca yanac teéch tuláacal le báax kabéet téecho,ma biin in Chá ca a máans áakab tej kiiwica. ²¹Le nojoóch máacóob tu bisaj le levita tu táana ca a tu dzaj baa u jaanl le burroubo.tu poabóob u yóo cóob, janóob yéeyel úukulnajóob.²²Ti le Súutuc senquimac u Yóolóobo, dzedzeéc maacóob le cáajo,loólob wiinicóob, tu bak pachtajóob le najo´,caj joóp kopicóob le najo. taán yáalicóob ti´le noioóch máacóob le najo. taán aálicoob ti´le noioóch máacóob u yúumil la najo; jobkes le maac a wuulabo, kaát chiitaj yéetel," ²³Le maaco u yúumil le najo´, jóok táankáab ca tu yáalaj tiab ma´in súucundex, quin káat óoltic ti´teéx ma a beetiqueéx le talam káasaitumen le mánca in wúulab tin táanal, i ma´béetiquéex le káasa.²⁴Iléex,way yáan in xsujuy chúupala yeétel ux kéech le máaca wayanóobe. páat in jóokesóob. utial ca páajéex u subtalóob yéetel ca béetéex yeetel jeel báaxac a káatéexe. ¡Baále Yéetel le xiiba ma´béetiqueéx kaas. ²⁵Baale´letiobe´ma´tu yóoltajóob u yuuboob le baax áalaab tiob, lej levitao tu cháaj ux kéecho ca tu léen chintaj taan kab. le máacóob tuuno´tu páajóob u subtal, caj chilajóob yéetel bul aakab,tac táan u tiipil kiin ca túun tu paátoób. ²⁶Caj Saascháaje le Cóolelo táale caj lúub naatz tu jóonal túuxian u yiichame letie paat téelo tac saaschaj maalóob.²⁷le caj liike u yiichame bin u jee le jóol naj utial u bimbalé, catu yilaj ux kéech yéetel u kaboob tu yookol le pacabilo. ²⁸Le levitao tu yáalaj ti," liiken .cóoneex." Báale letie ma´tu núucaji dzajubáa tu béel u yotoch.²⁹Le levita ca kúuch tu yotoch, yotoch, tu cháaj u xotobe´ca tu xotaj le u quimen wiinclil uxkéecho catu jóokesaj 12 u xéetel, catu túuxtaj titu tu laacal u cáajilóob Israel. ³⁰Tuláacal máax jile le báalóoba tu yáalajóob: mix jun téen ilaac Báal beyaj tac tu kiinil jóok Israel tu lúumil Egipto tac bejelae. ¡yáan ctucuitic! báax bin béete!"

Chapter 20

¹Tulaácaj túun le cáajo jóokóob bey cheejun túul xiibe, tac dan yéetel Beeyseba, tac Galaad xan, Ca tu muuchubaób tu tan yuumtzil tej mizpa. ²Tuláacal u nojchiilóob le cáajo ,tuláacal u cáajilóob Israel, tu binoob tuux tu múuchaáju baób tu cáajil yuuntzil 400.000 maacoob wáalakbalóob u muúcmajubaob utial u baátelóob.yeétel máascab.³U cáajil Benjamin tu Uuyaj u cáajiloób Israel liikóob mizpac. u cáajil Israel tu yáalaj:" Aaitóon bix úuchic le lóoba. ⁴"Le lavita,U yiichan lex coole quimsáabo,tu núucaj:"Teénej táalem guibea luúm utial Benjamin, teen yeetelin x queéch, tiálc maánsic áakab.⁵Caj óok áakabe, u nóojchilóob guibea taálóob tin woókoól,tu bakpachatajóob in woótoóch caj maán u quiinsenoób. tu wocloobe in x quéech tu paájoob u suujtsj caj quiimij. ⁶Tin chaáj in x queeche´caa tin xóotaju wiinclile 12 u xexetal,caj tin túuxtaj u xéet ti´jun jun péel u cáajil Israel,tuúmen letiobe´dzoóc u menticoób jach nojóoch lolóob ti Israel. ⁷Bejelaé teéx yo´olal Israela exe, áatenéex báax ca tucliqueex baax u naj mal in béetic.⁸Tuláacal le caájo liik bey chen jun tuúl xiibe,catu yalajoób: "mix jun tuul ti tóon biin xiic tu chuybil naj wa tu yotoch.! ⁹Jeél le baáx unajmai beétic coox iilic ich buul maxoób unaj u binóob u báateit lej gabailoóbo.¹⁰Toone c bin yeé y 10 ti 100 xiibóob i chil u much cajtalil Israel, 100 Ti 1000, yeetel 1000 Ti 10,000 yan u yilicóob bix u caxticóob janal utial le aj báatelóobo,beyo cáan talacóobe guibea ti Benjamin, u yáalóob baax najmal u béetal tu yóolal le lolóob baal béetaáb Israel." ¹¹Tulaácal u aj baátelóob Israel tunupajubaó yokóol le cáajo, bey chen jun túul xiibe.¹²Tuláacal u cdajrloób Israel tu tuxtajóob aj bisaj táanóob tu luúmil Benjamin, utial u yáalicóob: " ¿Baay loóbil dzoóc u beétal ti teéch? ¹³Kubéex Tí tóone le loloób wiinicóob Yaan Guibea, util quimsicóob, beyo c beetic u yutzil áantáal Israel ti le loobo,"Baále le benjamin niloobo matu yuúbajóob u taán u suúcunoóbo lej Israelitaábo. ¹⁴Caj dzoóc u táan Israel, u aj báatelóob Benjamin tu múchajubaob tu caajiloób ti Gabaa, tial u jokóolóob baateit le Israelitaób u laáktzitoób.¹⁵U caajil Benjamin tu tzólaj tie kiino 26,000 aj báate lóob tu láacal u cáajilóob maxóob nuuctajóob tial u báatelóob yeetel máascdab.Bey xan yan cach 700 wiinicóob ye yanóob cajacbalóob tej Guibea. ¹⁶Ichil tu láacal le aj báatelóobo yáan cáach 700 yeyanóob dziic káabob. jujun tuúle cu Chiin coach yeétel yuuntun cu pajtal coach u tzayicóob ti ´jun cuúl tzotz mix jun téen cu paátal wa ma´tu tzáayal.¹⁷U caajil Israel ma´dzaj jay tuúl u xiibóob Benjamin tuláakalóobe 400,000 xiibóob aj baátelóob u yujelóob jach máalóob le baátelóob. ¹⁸U cajil Israel liike,caj naác Betel,tu káat óoltaj ti yuum tzil: "¿maax ti tóone cun báatel táanil yeetel Benjamin?" yuumtzil tu núucaj:"Juda cu bin taánil."¹⁹U caajil Israel caj saschaáje liike caj bin naátz tu luumil Guibea. ²⁰U cajil Israel bin báatel yeétel Benjamin.leutiobe tu tzólajubaób tial u báatelóob yukoóloób ti Guibea. ²¹U cajil Benjamin Joók ti Guibea, catu quiimsajóob 22,000 aj báatelóob Israelitaóbo le tie kiino.²²Súunaj yóolóob le cáajo uxiiboob Israel catu caj tzolajubaob tu caáten tuúx caj le báatelóob le yaáx kiino. ²³U caajil Israel liike caj ookóol naj tu taán yuumtzil tac ocnal kiin, teélo tu kaat chiijtajoób wa yáan u binoob u báateltoób u laaktzitoób u chiibalóob Benjamin?"yuumtzile tu nucaj: "¡ naajkeneex xeene ex báatel:²⁴U caajil Israel bin baátel yeétel u aj baátelóob Benjamin tu caapeel kiin. ²⁵Tu caápeél kiine, Benjamin tal yokoólóob tac Guibea catu quiimsajóob 18,''' wiinicoob utial Israel. tuláa caloob xiiboob múuctanóob utial u baátelóob yeetel maascáab.²⁶Tu láacal tuun u aj báatelóob Israel yéetel tuláacal le caaja binóob Betel.táan yokoloób,tu taán yuumtzil tuláacal le kiinóobo suúkinajóob,ca tu taanbesajóob yuumtzil tóocbil báalcheab yeétel quiimsbil báalcheób caá bisajbaá.²⁷U caajil Israel´tu kaát chiijtaj ti yumtzil tuúmen u baáscheil u núuptaán yuumtzil ti yáan caachi. ²⁸Finees,u paal Eleazar u yaabil aaron, tu meyaj tu táan u baáschell yuumtzil tie kiinóobo--"¿unaj wa c biin báatel tu caáten yeetel le cláakoob u chiibaloób,Benjamin wa caj xuúmpatte?yuumtzile tu núucaj: "pulabaex yokooloob, sáamale téen bin dzáa ti téex caá pa ex u múukóob.²⁹Bey túuno Israel tu taacbescubaób tu bak pach Guibea. ³⁰U caaj Israel báatel naj yeétel u cáajil Benjamin óoxpéel kiin, caa tzolajubaób tial u báatelóob yookool Guibea lailijeél bix tu beétajóob tu yaax kiine.³¹U caajil Benjamin biin báatel yeétel Israel, caj najchaájóob ti le cáajo. Caá caj u baatelóob ca tu quiimsajóob dzeedzes wiinicoób. yaan cáach bey 30 wiinicóob utial Israel maaxóob quiimoób tu bejil le kaaxp.Jun peél le bejoj cu náacaj tac Betel, u laakoj cu bin tac Guibea.³²U caajil Benjamin tu yáalaj: táan u púudzulóob ti tóone,jeel biix le yaax kiino." U aj baatelóob Israel tu yalaájóob: páat ca suúnáacon áalcabi ca naajcháacon ti´u beelil le cáajo." ³³Tulaácal u cáajil Israel teéc,joókóob te tuúx u taácbesmajubaób catu tzolajubaób tial báatel Baal tamay.tuune u aj báatelóob Israel u táacbesmajubaob ichil le pakaloobo jokoóbo maayeh Geba.³⁴táalóob yokoól Guibea 10,000 wiinicóob yeyanoob ti tuláacal Israel le báatelóob yáajchaji,le Benjamitaóbo ma´u yojelóob caach wa taitac u páabal u muukoobi. ³⁵Yuumtzile tu páajaj u muuk Benjamin.Le kiino u aj baatelóob Israel tu quiimsajóob 25,100 wiinicóob ti Benjamin.tulaácoloóbe lej quiimoóbo wiinicóob múuctanoob tial u báateloob yeétel maascab.³⁶Bey túuno le benjamitaobo tu yuúbajóob dzóok u páabal u múukóob. u aj baatelóob Israel tu náachcun sajubaób ti u báatel lej Benjamintaóbo tumen u yojelóob u taácbesmajubaób le aj báatelóob u tial u báatelóob Guibea. ³⁷Le aj báatelóoba tu téec pulajabaób yoókol Guibea,yeétel u máascabe tu quiimsajóob tulaácal máax cáajacbal tej caaja. ³⁸Le u taácbesmajubaób u tial u pulicubaób yóokol le cáajo tu dzatantajubaob yéetel u iaak Israelitaóbo, le queen u yilóob u tuúbal jun péel nojoóch búuz le ti u chiicolal dzooc u cha i cóob le cáajo.³⁹Le queen u yilajóob le israelitaób táan u tuul le búudzo ti´le súutuc ben táan caach u púudzulóobe´ca súunacóob u páatoób le Benjamitaóbo.Le Benjamitaóbo páatchaj u quiimsicóob bey 30 Israelitaób,le beétic xma´sajaquil tu tuclajóob:"dzoóc dzáan cháaticóob jéel bix le yáax báatelóob.⁴⁰ti lelo chúupaj u jóokol búudz tej cáajo,le Benjamin nóobo le caj suunai u páacatóobe tu yilajóob le u buudzil le cáajo cu kuchultac ich múuyalóob. ⁴¹U cáajil Israel tuúno´ j wáalajoób u bapateitoób le Benjamitaóbo. u wiinicoob lej Benjamin jach saácóob,tumen tu yilajóob le loob dzoóc u tal yokoóloób.⁴²Leutiabe áalcanajóob tial u púudzulóob ti´caaji Israel, púudzoób tu lex tocoy lúumo.tumen le cu jookoloob tej cáajo cu káat bejtaalóob, cu quiimsalóob.⁴³Le Benjamitaóbo j páatóob bak pach táanóob tumen le chaápachtda bóobo dzan chéetaaboob iikbaál me nuha tac tu lakin Guibea. ⁴⁴Bey quiimic 18,000 u aj báateloób ti u caájil Benjamin,tu láacalóob wiinicoob jach malóob aj báatelóob.⁴⁵Le u láakóobó tu súutajubaób ca jóokóob taán u púudzulóob tutovíl lex tocoy lúumo tu suytuunil rimon.Le Israelitaóbo tu quiimsáajóob 5,000 máacóob utial Benjamin tej bejo.tu cháapachtajóob,náatz tac tu bejil Gidon, teelo quiimsáajóob 2,000 wiinicoób xan. ⁴⁶Tulaácal u aj báateloób Benjamin quiimóob tie kiino 25,000_ wiinicóob u máalobil aj báatelóob yeétel maás cab,tuláacalóob máalóob aj báatelóob.⁴⁷Cheén 600 wiinicóob súunajoób púudzóob tu tajil lex tocoy lúumo natz tu saytúunil Rimon.caj páatóob tu suytúunil yan Rímón can péel winalóob. ⁴⁸U aj báateloób Israel súunajóob báatel yéetel Ben jamin catu quiimsajóob túulaácal le cáajo le waacaxóobo, yéetel túutaácal maáx tu yilajoob.Bey xan tu tóocajoób tu ú laácal te cáajo túulaácal bax tu yilajóob tej bejo.

Chapter 21

¹Le Israelitaóbu tu jalach tantajóob mizpa: ma´biin u chaób ca dzoóc ubeel ux chupul páalal yeétel mix jun tuúl Benjamita". ²Tuune le wiinicoob binóob tac belen caj culajoób tu tan yuum tzil tac ocnal kiin táan u yáacam oklóob. ³Tu yawatóob:"¿Baáxten yuumtzil,u ajawil Israel; Uuchtóon le bAal beya ti Israel ?¿Bixúuchic u páatal minaán jun péel u chiibaloób Israel?",⁴Tu laák kiine le cáajo liikóob péelac u Saástal, catu béetajóob u múultunil kultaj catu táambesajoób ti´yuumtzil u quiimsbil báalcheil cáa bisajbail. ⁵U cáajil Israel tu yáalajóob:"¿máax Ichil tulaácal Israel má bin j muchtal mizpai ti yuumtzi/?"tumen tu jalach tantajoób caách yáan u quiimsáal le maxoób ma´j much´lajóob mizpao.⁶U cáajil Israel u tu cháaj óotzil ti u súucúun Benjamin. Leutiobe tu Yalaájóob:" Ti le kiiná dzóoc u Xóotol jun péel cáaj ti Israel. ⁷¿Máax cun dziic cóolelóob ti le maxóob páatóob, tóone dzóóc jalac táantic tu táan yumtzil ma´biin c dzaj x chúupal páalal ca dzóocóob u béel tu yeételóobi?⁸Le tiobe tu yalaájóob:"¿yaán wa jun tuúl u caajil Israel ma´j bin tu taán yuum tzil mízpa?" CA túun j káaj tiobe le jabesóob ti´u lúumil Galáad. ⁹Tumen le caj tu tzolajubaób le cáajo mix jun túul ti´u cáajil jabes Galaad tiilaj. ¹⁰Tu láacal u caj baajilóob Israel tu tuxtajóob 12,000 jach xiibóobaj Báatelóob yéetel u yáalmáj táanil ca u quiimsóob cóolelóob yeétel xan mejen páalal.¹¹Béetex lela: yan a quiimsquex tuláacal winicóob yéetel tulaácal coólelóob ma´wéencóob yéetel winicóob". ¹²Ichil le cajaánóob jabeso, yaán cáach 400 x chúu palalóob ma´wéencóob yéetel winicóob, cáa tu bisoób silo, túux cu jéelóobo tian cannán.¹³Tuláacal túun le cáajo tu tuxtaj jun peél aj bisaj táanti ca tu yaláajóob ti u caajil Benjamin yanóob Cáach tu súuytuúnil rimon ca jawaác u báatelóob. ¹⁴Le Benjaminitóob súunajóob caj dzaáb le cóolelóob tasaáobo ti jabes galaád, báale ma´áancháaj cóolelóob utial tulacalóobi. ¹⁵U nojchiilóob le Caaja tu yalaajóob:"¿Baax biin c béet yéetel le Benjamitas ma´tuun yantáal cóolei tiobo, tumen u cóol elóob le Benjamitaobo t quiimsaj?"¹⁶NO estaba el numero 16 ¹⁷Leutiobe tu yaláajóob: Ú muuch cajtalil u yotoch náalóob Benjamine ´u najmal u paátalóob tu cúuchilóob tu yóolal le cuxáanóobo utial ma´ u bineltic mix jun múuch ti U chiibalóob Israel.¹⁸Báale tóone ma´tu páatal c dzaic x chupul páalal,utial ca dzóococ u béel yéetelóob tumen tuláacal lej Israelitaob tu jalach tantajóob, ma´biin u dzaicóob u x chupul Páalal lej Benjaminiloóbo,wac dzaique´c lolóob tantáal. ¹⁹Tu yaláajoob tuúne:" A wánjel yán jun péel nojoch kiinbe sajil utial yuumtzil iich jáabal jáabe silo cleyan tu xamal Betel, j lakin ti´le bej cu bin betel tac siquen yéetel tu nóojol le bonal."²⁰Tu tuxtajOob ti´u wiinicóób Benjamin,tu yaláajoób:"xéenéex taácbesajbaex ichil u pakilóob le uva. ²¹Yeétel ma´u náayala woólex le quéen jokóocóob le cóolelóob silo, cu dzóocole jóokenexi ichil le pakilóobo jun jun tu lilex yeyéex a waátanéex ti u cóolelóob silo, tu dzóoque súuneneéx tu tu luúmil Benjamin.²²Wa u taáta wa u sucúun lex chuúpal páal cu taálóob u beetóob wa báax tzáaj táanile c áalic:´i Beét jun peél úutz ti tóone! Páat u páatatóob minaán cóolelóob ti jun jun tulóon tiolal le aj bäatelóob .téexe keban chaajeéxi, tumen ma´ta teéch ta dzaáj ax cgúupal palaál ti leutiob.²³U cáajil Benjamín beéy tu beetóobo. tu cháajóob u yáatanóob le kabeejtiobo ichil le cóolelóob tu yóokóo tóobo,catu bisajóob utial u yataántóob.Binóob súunajóob tu caajalcóob, ca tu caá béetajóob u noj caájóob caj cajtajóobi. ²⁴Le u láakj Israelitaóbo j binóob tu junjun túule j súunajóob jach tu lúumil u chiibalóob yeétel ti u cajta lilóob.²⁵Ti le kiinóobo mináan cáach ajaw Israel,let óolai junjun túule cu béetic jeel báax u káate.

1 Samuel

Chapter 1

¹yan cha caach un tul mac tee ramataim ti zofim, ti le kaj yaab u wiitzil ti Efrain, u kaba caache Elcana, u pal Jeroham u pal Eliu, u pal Tohu, u pal zuf, un tul Efrateoil. ²le tie' yan caach caatul u yatan; u kaba' u yax atane' Ana, u kaba leu lak un tulo Penina. Peninae' yancha' u palal, baale Anae' ma' yanchaji.³le maaca ku lukul caach tu nojkaj, jaabijaab, tial kulnaj yetel u yahsibal tial yuntzil u yumil baateiloo tee Silo. Lee caatul u paalal Eli, Ofni yetel Finees, u yun kiniloo yuntzil yanoo cach teelo'. ⁴le caa' kuch u kinil tial u bin Elcana tia u dzaa yaa kuub jeebix jaab u jaab, ma tzitznaj u dzik un xet bak' ti' Penina u yatan, beyxan ti' tu laakal u paalalxiibo'ob wa ch'upo'ob.⁵baale letie' cu dzik bey loot xoot' ti' Anae', meen u yabiltmaj Ana, quex yuntzil ma u dzaa' paalal ti'i. ⁶leu xchapeco Penina P'uusic mantadz yoolal cuu t'oono, men yuntzile' ma tu dzaa palalti'i.⁷Beytuno', jaab cu taal tu pach u jel, le quen xiic tu yotoch yuntzil yeetel u yichani, leu xch'aap'eecoo' Peninamaun p'atic u p'uusic, le olale' letie' cu yok'ol yetel maun jantic mix baa. ⁸Elcana u yichan maun p'aatcu yalicti: "Ana, baaxten ca wook'ol? baaxten man jaanal? baxten okon ool a pucsikal? ma wa manalen ti tech quet diez u tulul a palal?.⁹Un p'el ti' le kinoobo, Anae' liik ka dzooc u janal u yuukul Silo. Eli le yunkin kulukbal caach tu kanche' tee tux ku yocol maac tu yotoch yuntzil. ¹⁰Letie' caache' jach okon ol, leetie' payalchinaj ti tuntzil caa ok'olnaj xmaapisil.¹¹letie' sebchinaji caa tu yaala; yuntzil ti le muul huaachoobo, wa' caa wil u okonol a xmeyaja' yetel caa wuuye' maa' tubsic a xmeyaja' baalej caa dzaa ti a xmeyaja', un tul pal, tentune yan in dzic ti yuntzil tu laacal u kinil u cuxtal maxan tun xootol u tzotzel u pol.¹²Caliquil tun payalchi ti yuntzil, Eli tun paactic u chi'. ¹³Ana t'aana tu dz'u u pucsik'al. u booxel u chie' tun peec baale u t'aane mix maac uuye'. Le olale' Elije' tu tucla wa calaam ¹⁴Eli tu yaalati': baaxkin u jawal a calaanil? dzooqui p'aat le vinoo!¹⁵Ana tu nuucaj: "Ma' in yuntzil ten untul coolel in pixane okonolchaja'an. Ma' in wuk vinoi mix xan unp'el ukul yac, baale ti yanen ti un p'el kaat-olal yeetel in pixaan tu taan yuntzil". ¹⁶Ma' tuc-lic wa a x meyaje' un tul chu'up xma'su'util; dzooc in sem t'aan ti nojoch chichnaquil in dzan ch'etal.¹⁷Cu dzoocole' eli tu nuvea nuuca caa tu tu yaalai: "penen jecdz a wol; u Diosil Israel cuu meetle ba'ax dzaa kaatco". ¹⁸Letie' tu yaala': "ch'aa ti le xmeyaja' cuu nactant meya' utz ta t'aan. cu dzoocole' le coolela' bin tu bel yetel jaani; u paatal yiiche' keexi ma' okon ooli'".¹⁹Letioobe liiko aabu sastal caa kuulnajo'o tu tan yuntail, cu tzoocole letioob sunajoo tu caaten tu yo'tocho'o tec Ramajo. El cana wene yetel Ana u yatan, juntziltune tu yuuba le tu ka'atoo. ²⁰le caa maan le kiino', Anae' yoonchaji caa tu siisa' un tul pal xii ca tu dza u kaba' Samuel tun yaalic: "men tin kaata ti yuntail".²¹U lak jun teen, Elcanae yetel tu laacal cajnalil u yo'toch, naaco'ob ub kubo'oti yuntzil u yaj sibalil le jaabo tial xan cu boot u seebchi'. ²²Baale Anae' ma' bini; letie' tu yaalaj ti u yiichan: "tene' main bin yaan in paatic cuu p'at u chuch le cham palo'; beytuno' quin bisic, tial beyo' letie' caa paatchajac u yantal tu taan yuntzil caa cuxlacteelo' mantadz". ²³Elcan le ichamtziloo' tu yaala' ti' leeti': " meet le caa wilic ma'alobe' paat caa tzel u chuch, chen yuntzile' cu jeedz u t'aan. "Beytuno le coolelo' p;aatial cuu canant u pal tac chem u tzel u chuch".²⁴Leti caa tu tzel u chuuche, tu ch'ae champalo' yetel untul wacax oxp'el jaabti 22 kilos baak yetel un p'el botella vino caa tu taasa tu yotoch yuntzil tee Siloo'. Beytuno' le chaampalo' laili' chichane'. ²⁵Letiobe tu quinsoo le wacaxo' caa tu taasoo' le chaampal ti Eli.²⁶Letie' tu yaala': "oh in yuuntzil! bey jeebix cuxliquecho', in yuntzil, teen le coolel wey tun payalchi ta tzel ti yuntzil. ²⁷Yoolal le champala' payalchinajen, yuntzile' tu yuuba'le tin kaato'. ²⁸Tene' dziin ti yuntzil; caliquil cuxaan, majantaan ti yuntzil. "Caatu kulta' yuntzil teelo'.

Chapter 2

¹Ana payalchinaji caa tu yaala': " In pucsikal cu quimae ol ti yuntzil. In muuke' cu nojochtal ti yuntzil in chie' jak ta'anaji yokol in ch'ep'eecooo', men ten quimac olen ti u toc-sajil.²minaan mixmaac tip'aan quiliichil quet yuntzil minaan chen jaalil teeche', minaan chaa'ltun jee bix ec Diose".³Ma' eesie yetl a t'an caanal olil, ma' chaic le keex olalo' jokoc ta chi. Men Yuntzile' un tul Dios yaan u kaolal; yo'lal letie' le baalo quec meetque' cu p'is oltal. ⁴Le maacoo nojoch u pajtalo'obo cu caach-lo'o' bey wutz-lilo' baale letie' cu meetic le ma' muukoobo muk nalo'o'.⁵Le maaxo'o' ma; wijoobo meya' najoob yo'lal wa' le wijoo caacho' xuul u yuucoo' wi'i. Tac le maach i tzeen tu siisa' sietei, baale le coolel yaancha' yaab pal tie' xuup u muuk/⁶Yuntzile' cu quinsa cu dzicxan cuxtal. Leti meetic pemel tu tamil luun yetel cu lii'-sa'. ⁷Yuntzil meetic otzil beyxan le ayikalo'. Letie' cu dzankatquech, baale cu nojochquintic queech xan.⁸Leti li'isic le otzilo' u xixel luun. Leti liisic le mix baa yantio' tee t'aano' tial cuu cuquins yetl u palal ajau cu dzic xan u kanchei tzicbeen. Men u muuknaliloo le lu'uma' u tial yuntzil leeti dzaamil le yookol caaba yokoloo.⁹Leeti cun canantic leu cajal ma' p'at kasoo' baale le kaananoobo' yan u dzaaloo ma' juumil ich ekjoch'eenil, men mix maac cun ti'ilil yolal u muuk.¹⁰Le maxoo' yanoo kaasil ti yuntzile, yan u xexeta'loo;, leti cun wakaltioo' tee caano'. yuntzile' yan u pisol-tic u xuloo' le luumo. Leti cun dzic u muuk le ajawo' yan u nojoch cuntic u pajta'l le max u dzama aceite tu poloo'.¹¹cu dzoocole, el canabin tac Ramo' tu yotoch. le champaloo' tun meyatic yuntzil tutaan Elile yunkino.¹²Belae' u palal Eli kakas maacoo' caachi. Letioobe mau ka' oloo' caachh Yuntzili'. ¹³Le baax suuk ti le yunkiinoo yetel le caajo' le chen talac caach jeen max maquil u kub u yaj siibale', u kooxo' le yunkino' cu taa loo yetel un p'el ch'ili' oxp'el u xai tu kab caliquil u tajal le bako'. ¹⁴Letie ' cu beytal caach u julie le ch'ili oxp'el u co-joo' ichil le chacalo'. Tu lacal k cu col chiti' co cu p'aatal ti' yunkin u tialte'. Letiobe' cu meetcoo caach le la'silo ti tu laacall Israelitas cubinoo' le'elo'.¹⁵Tee cuchilo', maili' u tocoo le tzatzo', le u meyaj le yunkino' cu kuuchul cu yaic ti le mac kubic le ya'j sibalo': "Dza ti' le yunkino baak tial u kakte'; men letie muun kamic tech loocansbil baak, u kaat cheeche' baak'". ¹⁶"We le maac cu yaac ti' leti': "tooquex le tzatz tanilo', cu dzocole' ch'aeex le bucaa ku beytale'. "cu dzoocole ku yaalic wale': "ma', teech can dzicten behora-a', wa ma-e', quin ch'ic quex jampaybil". ¹⁷U keban le maacoob tanquelenoobo' jach nuuctac caach tu taam yuntzil, meen cu manbaal cunscoo le sibaloo' loo utial yuntzil.¹⁸Baale Samuele', tu palile' cu meya'tic yuntzil u buquinma u nook' yunkin de lino. ¹⁹U mama cu meetic un p'el jul buuk chicha'n cu tasic ti leti' jujum p'el jaab le cheen naac-coo yetel u yiichan tial u kub ke ya'sibal jaabijaab.²⁰Eli, quiquitantic el cana yetel u yatanxan cu yaic: "yuntzil cuu tzaatech yaacaach palal ti le coolela', yo' lal le kaat o'lal leti' tu metaj ti yuntzil". caa dzooque, letioobe sunajoo' tu yotochoo. ²¹Yuntzile' tu yaanta tu caaten Ana, caa ca' yoonchaji'. Letie' tu siisa' oxtul xipalal yetel caatul ch'upalal. Caliquil, chamxipal Samueltun ch'ijil tu taan yuntzil.²²Bejlae', Eli dzooc u jach nuxital, tu yuuba tu lacal buucaa bal cu meetic u palal ti u cajil Israel, bix u weneloo' yetel le cooleloo' cu meya'joo' tu jol le cuuchil tux cu much'taloobo. ²³Leti' tu yaalati u palal: "Baaxten caa meetquex le baalooba'?" men tu laacal ti le maacooba dzin wuyic tu lacal ba kas ca meetquex. ²⁴Ma' in palalex; men ma' udz le tin wu'uyajo'. Teex meetic ti u caajal yuntzile caa ma uuymatanchajac.²⁵"Wau un tul maac cu kebantal ti u jeel maaque, Dios kun p'isoltic, baale wa un tul maac cu kebantal ti yuntzile', maax cun t'aan yo'lal? "baale' letioobe ma' tu yuuboob u t'aano'ob u tataoo men yuntzile' dzuu tuklic caa quimcoo. ²⁶Le xi'ipal Samuelo' tun ch'ijil tum yaabtal utzil tu taan yuntzil yetel tu taan le maacoobo.²⁷Bejlae' un tul maac ti Dios kuch tux yan Eli caa tu yaala' ti': Ma' wa' tin weesimba ten ti a uchben ch'iibaloo le caach yanoo tee Egiptoo' yanal u noj taanil u yotoch Faraon?. ²⁸Ten yey ichil tu lacal ux noj la'la' laakoo ti' Israel tial caa in yunkinte, caa xiic tin Altar cau toc incienso, tial cuu buquint u nookob yunkinoob tin taan. ten tin dzaa tu nai a uuchben tataex tu laacal u sibal leu caajil Israel cu metel yetel kak.²⁹Beytuno', ¿baaxten caa mambaal cunsic in yaj kuub yetel le sibaloo' le quin kaatic le tu'ux cajaaneno'?, ¿Baax ten ca tziquic a palaloo', tene' caa p'aatquen paachil, caa poloc cuns coo letio'ob yetel u sibal in caajal Israel?. ³⁰Men yuntzile' u Diosil Israel cuyaic: "Tun seebchita' a wotoch yetel u yotoch a uuchben tataeexo' yan u yimbaloo caach tin taan mantadz. Baale' bejlae' yuntzile' cu yaic: "Ma in meetic lelo', mentene' quin tziquicquen, baale' le maxoo' manbaal cunsquene' un p'iit cun p'e biloo'.³¹Paacte', le k'iinobo' tun kuchuloo', le chen in tzel a muuke' yetel u muuk u yotoch a tatae, yo'-sal muu yantal maacoo nuxiboob te' wotoch. ³²Yan a wilic chichnaquil le cuuchil tux caajaaneno'. Quex udz caa dzaabac ti Israel, mau'n yantal coolelo' nuxibo'ob ta wotoch. ³³Jeen maaxac ti teex maiin naach cuntic in altar, yan in meetic mau paacat u yichoo quiin taasic k'inamil tu cuuxtaloo'. Tu laacal le maacoobo' le cu siilo'obta ch'iibalo' cu quimiloo'.³⁴Lela' leti' u chiculal ti tech, cu taak yokol a caatul palal, Ofni yetel Finces: Tu ca'atulilo' cun quimil ti un p'elili kin ³⁵Ten quin lii'sic in tialte' un tul yunkin maun p'atquem kaasi, maxcun meetic tin pues ikaloo' yetel tin pixaan. Ya im meetic ti u nai jeedzaam yetelcu xiimbal tu taam in ajau le max in dzaama aceite tu pool mantadz.³⁶Tu laacal cun p'aatal cuxaan tu yotoche', yan u tal chintal tu taan, cu k'aat maat un xeet' saac taak'in yetel un xeet' waaj tun yaic: "Meet udz, dzaaten un p'eke' meya' cu meetic le yunkinoobo yo'-sal u beytal in jaantic in xeet' wa'"

Chapter 3

¹Le chan xiipal Samuel tun meyatic tuntzil tun yilal men Eli. U t'aan yuntzil ma' babal u yuubal ti' le kinoobo' minaan wayaasben sansamal. ²Ti le k'inoobo, le caa joop' u p'aatal Eli mina'an saacil-tie' maum paajtal u pacat usz, chilicbal caach tu cama. ³Leu sascunajil, Dios laili' ma' tu tupque', Samuele bin cach chital tial wenel tee tu yotoch yuntzil le tuxyan caach u Arca Dios. ⁴Yuntzile' tu t'ana' Samuel, leti tu nuuca: "jeelena'".⁵Samuele aalcabil binic yicnal Eli caa tu yaala : "wayanene'

⁶yuntzile' tu caa t'anaj:"Tu caatwn Samuel bin tuxyan Eli caa tu yaalaj:"Jeelena', dzooc a t'anquen." Eli tu nuuca:" tene' maicaa t'anechi', in pal, suneen caa chilaqueech.⁷Ti le kinoobo' Samuele' mix un ten yanac baa u yil yetel yuntzil, ma-xan yanac un p'el kubentan wa dzooc u chiicbesal man yuntzil ti'. ⁸Yuntzile caa tu caa t'ante Samuel tu oxten. Ca liik' Samuel caa bin yicnal Eli caa tu yaala:"jee'lena' dzooca t'anquen". Beytuno Eli tu ch'aanucta yuntzil t'anic le xipalo'.⁹Cu dzoocole' Eli aalti Samuel:"Penen chilen, wa' leti cu t'anquech caatene', teche' ca waalic: T'aanen yuntzil, aj meyaje tun yuubquech". Beytuno' Samuele' bini caa chilaji tu cuuchil u lak un ten.¹⁰Yuntzile, taali ca tu yeesuba'a; Letie' t'anaji jeenbix dzuu t'an yaab u tenelo':"Samuel, Samuel". dzoocole Samuele' tu yaala:"t'aanen men a meyaje' tun yuubiquech". ¹¹Yuntzile' tu yaala' ti Samuel:"Pacte' tene' bincajen in meet baa' Israel, u xiquin le tu lacal le cun uyique yan u quilbal.¹²Ti le kina' yan in dzoocbesic ti Eli tu lacal le tin waala' yokol u yotoch, bey cajique' tac tu xul. ¹³Ten aatie' ten max cu p'isol chucanil yokol u nai yo le kebam leti' u kaole' men u palaloobe dzuu tascoo kaas tu yokol u bao' letie' ma tu pedzoobi. ¹⁴Yo-lal lelo' tene' dzin jalachtantic ti u yotoch Eli, leu kebanoo u yotoche' maun saatsal yetel quinsbil baache wa sibal.¹⁵Samuele' chila' tee saschaji: ku' dzoocole' letie' tu jea' u jol u yotoch yuntzil. Baale Samuele' sajaccha' u yaal ti Eli yo-lal le wayaasbeno'. ¹⁶Cu dzoocole' tu t'ana Samuel caaa tu yaala': "Samuel, in pali" Samuel tu nuucaj:"jeelena'".¹⁷Leti tu yaala':"¿Baax t'anil leti tu yaala' tech? meet udz ma taaquic ti ten. Leti iin Dios max cuu meet ti tech wa' cuu che'n tip'e, wa caa tac wa baax ti ten tile t'aano' le leti tu yaala'tech. ¹⁸Samuele' tu yaaala' tu laacal ti; letie' mix baa tu mucla'. Eli tu yaala': Letie' yuntzil. Uchuc le maalo' u yilique'".¹⁹Samuele' ch'iji, yuntzile tian yetele' ma' tu ch'aa mix un p'el u t'anoo ajbobaloobo' caa p'aatac muu yuuchul. ²⁰Tu laacal Israel, Dan tac Beerseba yo-jel Samuele' yeyaan tial aj bobatil ti' yuntzil. ²¹Yuntzile' caa' chiicpajtil tee siloo', men tu yeesuba ti Samuel te Siloo', yo-lal u t'an.

Chapter 4

¹Sanuele' tu t'ana' tu lacal Israel. Bejlae' jok utial u batete Filisteos . Letioobe jeeloo Ebenezer, le filisteoso' jeeloo' Afec. ²Le filisteoso' tu li'isubao' tial u baateto' Israel. Le caa caj le bateiloo, le filisteoso' tu jadz'oo' Israel tu quinsoo min 4.000 mil maacoo tee tux cu yuuchul baateilo'.³Le caa kuch le maacoo tee tux cu yuuchul cu jeltaloobo,, u nuxibiloo Israele' tu yaaloo':" ¿Baaxten yuntzil tu met ec jaadzal tu tan le filisleosoobo? coonex tasic u Arcail le nuupt'ano utial yuntzilo' waye' tac Silo, caa yanac tec etel, tial cuu pixoon tu kaab lec ch'aap'ecoobo". ⁴Beytuno' le cajo' tu tuxta maacoo tac Silo; le lukicoo teelo' letioobe' tu tasoob le u Arcail le nuuptan utial u yuntzil baateoo', max cu cutal yokol le querubino'. Leu ca'atul palal Eli, Ofni yetel Finees, tiaano' teelo' yetel u Arcail u nuupt'an ti Dios.⁵Le ka kuch u Arcail le nuupt'an utial yuntzil le tux cuu noj jeelelo'ob tu laacal u cajil Israele' kaan ahuatnaji', le luumo' quilbanaji'. ⁶Le filisteoso' caa tu yuubob le nojoch ahhuato', tu yaaloo':"¿Baax u kaat u yaak le nojoch ahuata' cu tal tu noj jeeleloo le hebreoso'? "Beytuno' letioobe tu ch'aa nuuctoo u Arca yuntzile tian tee nojoch jeelelo'".⁷Le Filisteoso' saajac chajoo'; tu yaaloo':"Dios dzuu cuchul tee noj jeelelo'". Letioobe tu yaaloo':"¡talan yaniloon!" "¡Mix baa uchuc toon caachi bey lela'!". ⁸¡Talan yaniloon! ¿Maax cun toc coon ti u muuk le diosoob muuknalooba? Lelooba letioob le diosoo tu xachobaoti' Egipcios yetel ya'ach jejelas plagasteo xTocoyilo'. ⁹Ma' sajaltaleex, meeta xibilex teex filisteos, wa ca meetcvabaex palitzil ti Hebreos, jeebix tu meetubaoti'teexe'. Xiib chaquex yetel baatenenex".¹⁰Le filisteoso' baatenajo' Israele' ja'adzi, jujuntul maaque puudzi bin tu nai, le quinsajiloo' jach nojoch chaji'; men ox lajuun huachoo Israelitasoo luubo'. ¹¹U Area Diose oclaabi' le caatul u palal Elige, Ofni yetel inees quimoo'.¹²Untul maac ti tribui Benjamin aalcana' tu tan le bateilo' caa-tal Silo ti' le kino', kuch yetel u jajat nok yetel luum yokol u pol. ¹³Le caa kuch letie', Elije culucbal caach tu kaanche' tu tzel le bejo' tun yilie' men u pucsikale' chichnac yo-lal u Arca Dios. La caa ocle maac ich caj caa tu dza le pectzilo, tu jach laacal le caaja ahuat-naji.¹⁴Le caa tu yuuba leeti u jum le ahuatoobo, letie tu yala:"¿Baax u katu yaal le wolan ahuata'?" Le maaca' bin sebaquil caa tu tzicbata ti Eli. ¹⁵Bejlae', Elije 98 jaab yanti'; u yiichoobe dzuu ch'ooptal letie' maun beytal u paacat.¹⁶Le maaca' tu yaala ti Eli:"Ten le max kuchen luken tux cu yuuchuln baateil. Ten puudz'en ti le baateilo bejlae'." Leti tu kaata:¿Bix binic toon, im palil? ¹⁷Le maac taas le pectziloo tu nuuca caatu yaala': "Israele' puudztioo le filisteoso'. Beyxan yancha' un p'el nojoch jatz ichil le caajo'. Lea caatul palale', Ofni yetel Finees quimoo' u Arca Diose ocoltaabi."¹⁸Le caa tu yaala leti u Arca Diose, Elije luu' culpach yanil tu kanche' tu tzel le jonajo'. U chuch u caale caachi, caa quiimi, men nuxi yetel jach poloc. Letie' dz'uu p'isoltic Israel camp'el lajun jaaboo'.¹⁹Bejlae' u yili', u yatan Finees yoonchajaan taitac u siisa'. Le caa tu yuuba u pectzilil u Arca Dios oclaabe yetel u tata u yichan dzuu quimiloobe', letie' xolaji caa sii u pal, men tal u kinamil siijil. ²⁰Ti un sutuque quimi, le cooleloob aanticoobo tu yaalo'o':"Ma ch'ic saaquilil, men dz'aa siisic untul xii". Baale letie' me' tu nuucti, mix tudz'aolti'.²¹Letie' tu dz'aa u kaaba le chan xiipalo' lcaboot, tun yaic:"Le nojbeenilo' dzuu bin ti Israel", men le Arcao' ti' Dioso dzuu yoclaa', yolalxan quimic u tata u yichan yetel u yichan. ²²Letie' tu yaala':"Le noojbeniloo' dzooc u bin ti Israel, men u Arca Diose' dzuu yocoltaa'".

Chapter 5

¹Le filisteoso' tu yoc-loo' u Arca Dios, caatuchaoobe' caa tu bisoo' Asdod. ²Le filisteosoo' tu ch'aoo' u Arca Dios, caa tu yooc-soo ichil u nai Dagon, caa tu tzao' tu tzel Dagon. ³U cajil Asdod liikoo' tun sasatl u jel kin, jetuna', Dagon luub yook luum actan ti' u Arca yuntzil. Beytuuno' letioobe' tu maachoo' Dagon caa tu caa dzaoo' tu cuchil tu caaten.⁴Baale letioob caa liikoo' ja'atz caa' k'in tu jel kine', jeetunA', Dagone' dzuu luubul nococbal luum tu taan u Arca yuntzil. U pol Dagon yetel u caap'elil u kabe' tiaxan caachtee luumo' xo'otoloo yanal u xiik. Cheen u winquilil ma' pol, ma k'aab, ma' oc p'aatic. ⁵Le olale'. tac bejlae', u yunkiinoo' Dagone' yetel jeen maxac caa ococ tu nai Dagon, maun yaachetcoo u jool Dagon tee Asdod.⁶Ukaa yuntzile yajcha' yokol u caajil Asdod. Lti loobito' caa tu xek'a yetel chuchumoo'. Te Asdodo yetel u noj luumil. ⁷Le maaco tee' Asdodo caa tu ch'anuuctoo le baax cu yuuchul caacho', letioobe' tu yaa'loo':"U Arcail u Diosi Israel ma' najmal u p'aatal ichilooni', men u kaabe loo' ti to'on yetel ti' Dagon ec Dios".⁸Beytuno letiobe' tu tuxtoo ch'aabil le nucuch jalachoo ti' le filisteoso'; Letiobe' tu yaaloo';"¿Baaxtun coon meet ti u Arca-il u Dios Israel?", Letioobe tu nuucoo:"Chaex leu Arca u Diosil Israele' caa bisaac tac Gat. ⁹Baale' le caa tu bisoo' Gaate', u kaa yuntzile' tian yook le caajoo', tun meetic un p'el nojoch xaaknatil tu baatziloo, letie' tu loobita' le maacoo' tee caajo', le chichnoobo' beyxan le nuuctacoobo', caa joooktioob chuchumoo'.¹⁰Beytuno tu tuctoo' u Arca Dios tac Ecron. Baale' tu seblaquil jeebix oquic u Arca Dios Ecrone', le ecroniloobo' tu kancach aaloo:"Dzuu taasal ti' to'on u Arcail u Diosil Israel tial cuu quinsoon to'on yetel xan ec caajal".¹¹Beytuno' letioobe' tu tuxtoo ch'aabi tu laacal le noj jalachoob ti le filisteoso'; letioobe tu yaaloo':"Jooseex waye' leu Arcail u Diosil Israel, suteec tu cuchil, yo-lal muuquinsicoon toon yetel ec caajal". Men yanchaji' un p'el che' saaquilil ti tu laacal le cajo', u kaab Diose jach loobna' teelo'. ¹²Le maacoo ma' quimoobo meetaab lootioo men le chuchumoo, u yookol le caajo' nac tac tee caanoobo.

Chapter 6

¹U Arca yuntzile' yancha' tu caajal le filisteosoobo' siete uchoob. ²Cu dzoocole le filisteoso' tu t'ana' u yunkinoo yetel u ajnaatoo'; tu yaaloo tioo':"¿Baax juu bey ec meetic ti u Area yuntzile'? Aatoon bix juu beytal sutic tu caajale".³Le yunkinoobo yetel le cu naatoobo tu yaaloo':"Wa teex caa ca tuxquex u Area Dios Israele', ma tuxquex wa minaan u sibalil yo-lal siipil. Cu dzoole', teex caa dzaacleex, ca wojelquex baaxten u kaab ma' tzeelec ta wokoleex tac bejlae'. ⁴Cu dzoocole letioob tu yaaloo:"¿Baax sibalil yo-lal siipil juubeytal c-bisic le chen c-suut le Arcao'? Letioobe' tu nuucoo':"Jop'el chuuchum "oro" yetel jo-p'el choo oro xan, jop'el men bucaa u p'elel u jalachil le filisteoso'. yo-lal le quimbeenil le meet looti teexo' yetelxan u jalaa'cheex.⁵Beytuno' teexe' najmal a meetquex u yochel le chuchumoo' yetel le ch'oo le meetoo loo' ti le caajo', yetel caa dzaex nojbeenil ti u Diosil Israel. In waaque' leti cun tzelcu kaab ta wokoleex, yokol a Dioseex beyxann yokol a luumex. ⁶¿Baaxten wal kaanaan a dzuuyquuinsquex a pucsikaleex, jee bix le Egipcios wa Farraoo'n? Leu Diosil Israel caatu machoo maan chiche'; ¿Ma' wa le egipcioso tu ch'ao' le caajo caa laa' joo'koo?.⁷Bejla'tuna', makaantex u p'el bolan tumben yetel caatul xchupu wacax yetel u chichnil mix un ten dzaabac u cuch. Kaxeex le xch'upu wacax tee bolano', baale' bisoo' u chichniloo ta' naj naach tioob. ⁸Cy dzoocole ch'aec u Arca yuntzil dzaex ti le bolano'. Dzaex le ochel oro bey siibal yo-lal siipil ichil un p'el caja' tu tzel leti'. cu dzoole chaex u bin tee bejo'. ⁹Cu dzoocole ileex; wa' tun bin tee belil u luum tac Bet-se,es beytuno' leti yuntzil max meet le kaasa' jach nojoch. Baale wa mae', beytuno' teexe' yan a wojeltquex mau caa loobitooni'; chen jokolbikun".¹⁰Le maacoobo' tu meetoo jeebix aalaa' tioobo; tu ch'aoo' caatul xch'upu wacax yetel u chichnil, caatu kaxoo' ti le bolano' caatu kaloo u chichnilo' t'anaj. ¹¹Tu dzaoo' u Arca yuntzil ti' le bolano', tu dzel le caaja tux yan le ch'oo oroo' yetel u yochel le chuchumoobo. ¹²Le ch'uupu wacxoobo taadz binoo' tu tojil u belil Bet-semes. Naachcha u binoo tee bejo', tun yeemeloo' caliquil u binoo, ma' tzeloo' noo wa' dziickaab. U jalachil le filisteoso' tu tzaypachtoo' tac tux cu chuunul Bet Semes.¹³U winiquiloo Bet Semes tan caach u uxcoo u trigoo tee cambal luumilo'. Le caa tu liisu yiichoobe tu yiloo le Arcao', caa qyuimacolnajoo'.¹⁴Le bolano' oc tu kax Josue' u cajnalil Bet Semes caa jeelteelo', tux yan un p'el nojoch tunich, caaa tu xeetoo' u cheil le bolano' caa tu kuboo' le ch'uupuwakaxoobo bey cu toocal ti yuntzile'. ¹⁵U chiibal Levi tu yeemsoo u Arca yuntzil beyxan le caaja yancaach tu tzeele', le tux yan e ochel oroo', caa tu dzaoo' yokol le nojoch tunicho' . U winiquiloo' Bet Semese' tu dzaoo' sibal tocaantac caa tu meetoo' ya'-kuub laili' le kin jeelo' ti' yuntzil.¹⁶Le jo-p'el jalachoo ti le filisteos caa tu yiloo lelo', sunajo' le kin jeeloo tac ecron.¹⁷Lela' letioo le chuchomo' oro le tu dzaoo le filisteos ti yuntzil u sibalil yo-lal u siipiloo': un p'ele tial Asdo, u jeele' tial Gaza, un p'ele' tial Ascalon, u jeele' tial Gat, u laake' yo-lal Ecron. ¹⁸Le ch'oo oroo' laili' bucaa u p'elel leu p'elel le caajaloo' le filisteoso le tux cu yantal le joop'el jalachoobo', wa' le nucuch caaj kalaanoobo wa le caaj ma' kalaani. Le nuxi tunich, yo-kol dzaa u Arca yuntzile, p'aatal bey im p'el jaj cuna' ti' le kino' tu cuchil Josue' Bet-Semetai'.¹⁹Yuntzile' tu meeta' loo'ti u cajnalil Bet Semes, men letiobe; tu pactoo ichil u Arca. Letie' tu quinsa cincuenta mil setenta maacoo'. Le caajo' okolnaji men yuntzile' tu meeta u quimil yaa caach maac. ²⁰U maaquiloo' Bet Semes tu yaaloo:"¿Max juubeytal u yantel tu taan yuntzile', le quilich Dioso'?, ¿Maax tun ti coon tuxte le Arca wa quec tzel waye'"?.²¹Letioobe tu tuxtoo aalbil men maacooti u cajnalil Quiriat Jearim beya':"Le filisteoso' dzii suutcoo u Arca yuntzil; enseex biseex ta wicnaleex".

Chapter 7

¹Le maacoo tee Quiriat Jearim taloo' u ch'ao u Arca yuntzil, caa tu bisoo' tu yotoch Abinadab yokol un p'eel buutun. Letioobe caa tu quilich cuntoo un tul u paloo, u kabae' Eliazar tial canantic u Arca yuntzil. ²Cajic tee kin jeeloo', p'aat le Arca Quiriat Jearim, maan yaa cach kinoo', caap'el lajunn jaab. Tu laacalil u yotochil Israel tun yo'-kol u kaatoo' suutti' yuntzil.³Samuel tu yaala ti u cajil Israel:"Wa teex caa suuteec ti yuntzile' tu lacal a pucsikaleexe', caa tzeelex la tanxi diosoobo, le Astarot ichileexo', caa suut a pucsikaleex ti yuntzil caa kulteex chen leti cu to-queex tu kaable filisteoso'". ⁴Beytuno u cajil Israel tu' tzela' Astarot yetel Baaloo caa tu kuultoo chan yuntzil.⁵Cu dzoocole' Samuel tu yaala:"Much' quinteex tu laacal Israel Mizpa", "tene' quin payalchi ti' yuntzil ta wolaleex". ⁶Letioobe tu muuch'ubao' Mizpa, tu jooso' jaa' caa tu wecoo tu tan yuntzil. Suukinajoo' ti' le kino' caa tu yaaloo':"Dzooc ec kebantal ti' yuntzil". Teelo Samuele' tu p'i⁷Le caa tu yuubo le filisteos u cajil Israel much'ucbal caach tee Mizpao', u jalachiloo filisteose' oc u quinsoo Israel. Le u cajil Israel caatu yuubo lelo', tu ch'aoo saajquilil ti' le filisteoso'. ⁸Beytuno' u winiquiloo tu yaaloo' ti Samuel:"Maa' ch'enic a payalchi tec olal ti yuntzil, tial cuu tocoon leti' tu kaab le filisteoso'.⁹Samuele' tu ch'aa un tul xib taman laili' u chuuche' caa tu kuba' bey ump'el yajsibale ti yuntzil. Tu nuucaa.¹⁰Caliquil Samuel tun kubic le yajsibalo', le Filisteoso' tu nadzubaoo tial cuu batejtoo' Israel; Baale u t'aan yuntzile waak yetel un p'el kancach juum tee kino' tial cu yuuboob le filisteoso' bey uchi u sa-besceo, beyxan uchic u jaadzloo men Israelo'. ¹¹Uxiibiloo Israele lukoo' Mizpa, tu yalcapachtoo le filisteoso' caa tu meetoo looti' pachil ti' Bet Car¹²Samuele' tu ch'aa un p'el tunich caa tu dzaa chuumucti Mizpa yetel Sen. Tun dzau kaaba' le cuchilo Ebenezer, tun yaalic beya':"Tac bejlaee' yuntzile' dzuu yaant-coon".¹³Beytuno le filisteoso' too'no ma'a tu tadzmaanso u xul u luumil Israeli'. U kaab yuntzile' luub kasil ti le filisteoso' tu laacal u kinil cuxaanil Samuel. ¹⁴Le cajoo tu ch'ae' filisteos ti' Israelo' tu caa suutoo ti Israel, u cajbal Ecron tac Gat; Israele' tu caa ch'aa u luum tu kaab filisteos. Beytuno' yancha' jeetzel ichil Israel yetel Amorreos.¹⁵Samuele' p'isolte' Israel tu lacal u kini u cuxtal. ¹⁶Jaab yetel jaab cu cajal u ximbatic Bethel Gilgal tac Mizpa. Leti' p'isoltic Israel tu laacal le cuchiloobo. ¹⁷Beytuno' letie' cu suut Rama, men tian u yotochii, tee yano' cu p'isoltic Israel. Leti xane', tu meeta un p'el u mutuni kulta teelo' u tial yuntzil.

Chapter 8

¹Le caa nuxi-chaa Samuele', tu yaala' ti' u palalo' cau p'isoltoo' Israel. ²U sucuntzilil u palale' u kabae' Joel, u caatul u palale' Abias caachi. Leeloba letioo' p'isoltic Beerseba. ³U palaloobe ma' tu meetoo jeebix tu meta' u tataoobe' men tu ma' uuymat'antoo Dios, men tu tzaaypachtoo taakin, yetel kakas sibaloo', maun meetcoo' utzil baaloo'.⁴Beytuno' tu lacal u nuxibil Israel tu much' ubao' yicnal Samuel tee Ramajo'. ⁵Caa tu yaaloti':"Pacte' teche' dzaa nuxita, a palaloobe maun meetcoo jeebix ta meete. Dzaa toon un tul ajawtial p'isolcoon toon jeebix tu laacal le caajoobo'".⁶Lela' ma' luub utzil ti' Samuele' caatu yaaloo:"Dzatoon un tul ajaw tial p'isoltcoon". "Beytuno' Samuele' payalchina ti yuntzil. ⁷Yuntzile' tu yaala' ti Samuel:"Dza ti' a cajal le cu kaatcoobo, men letioobe ma' tech cu mambaal cunsqueehobi ten, baale' dzuu mambaalcunsquenoo' ten tial min meetquimba ajawil tioo'⁸Bey u meeticoo bejlae', jeebix tu metiloo' le kin tin joo'-sa le maacoo Egiptoe', tun dzaquenoo un tzelil yetel tun kulticoo u laak diosoo, beyxan u meticoo ta weteloo'. ⁹Beyo' tan oltoo'; baale' udzi aaltioo met u yojeltcoo' bix bin cun ajautaalo' men le ajawoobo'¹⁰Beyo' Samuele' yu yaala' tu lacal u t'an yuntzil ti le caaj kaatic un tul Ajau. ¹¹Tu yaala':"Bix cun ajawil le ajau ta' wokoleex. Letie' yan u chiic a palalex cu yeeyic tial u bolanil baateil, tial natic u tziminooo wa tial aalcab tu tan u bolanil baateil. ¹²Yan u teetic tial u meetuba nojochil ti' u milil u huachoo', wa u nojchil tial cincuenta huachoo'. Letie' yan u meetic ti wa jaituloobe caa jat luum-nacoo', u jeloobe' caa uxnacoo u laa' wa jaitule' tial cuu meetoo u nuuculil baateil wa' u nuucul tial le bolanoo' cu binoo' baateilo'.¹³Yan u ch'iic ti teex, a ch'uupalalex tial meyaj quibbooc, ch'ae' janal yetel tial meyaj wa' wa pakach. ¹⁴Yan u ch'iic u jadz utzil le luumoo'bo', u chuchil tux caa pakquex uvas, le tux caa pakquex olivos, cu dzic ti uj meyajoo'. ¹⁵Yan u ch'iic u diezmoil le neek'o beyxan le uvaso' cu dzic ti u nucuch meyajoo yetel ti u kosoo'.¹⁶Yan u ch'ic ti tex u jach maalobil le koosoobo yetel le xkosoobo'; u maaloobil le maacoo' tantanquelemoobo' yetel a chohuac xiquinex; cu dzicoo meyaj tu lacaloo' utial leti'. ¹⁷Yan u ch'ic u diezmoil a tamanex teexe' cu palitzilquex. ¹⁸Beytuno, le kin jeelo', ca tacpoleex yetel u jail a wicheex yo-sal le ajau le teex teto' a tial teex; baale yuntzile' ma' bin u nuucteex ti le kin jeelo'.¹⁹Baale le cajo' ma' tu yota' u yuub u t'an Samueli'; tu yaaloo':"¡Ma'! ec kaat un tul ajau tec okol. ²⁰Yo-sal ec beytal jeebix u jel cajoobo, yo-salxan ec ajawe' cu p'isoltoon, caaxan xic tani ti toon yetel cuu batet ec baateiloo'.²¹Le caa tu yuuba' Samuel tu laacal u t'an le cajo', letie' tu caa aala' le t'anooba ich payalchi' ti yuntzil'. ²²Yuntzile' tu yaala ti' Samuele':"Tan oltoo yey untul ajau u tialtoo."Beytuno' Samuele' tu yaala' ti u maaquiloo' Israel:"Tu lacal xiboobe' kaanaan u suutoo tu nojcajaloo'.

Chapter 9

¹Yan caach untul mac cu tal ti u palal Benjamin, untulmac yan pajtalil ti' u kabae' cis, u pal Abdiel, u pal Zeror, u pal Becorat, u pal Afia, u pal xan un tul Benjamita. ²Letie' yan un tul u pal u kabae' Saul, untul xiipal jadzudz. Mina'an caach u la' mac ichil le maacoo Israelo' wa tip'aan u quichquelmi quet leti'. Tac tu quelembal tial caanale letie' tip'aan u canlil quet u jeel macoobo. ³U chohuac xiquin Cis, u tata Saul, saatoo' caachi. Beytuno', Cis tu yaala' ti u pal Saul:"Bis untul le meyajoo' ta wetelo'; lii'sabaex peneneex caxtex le chohuac xiquinoobo. ⁴Beytuno' Saule' maan ichil le kaaxo' chupoo' yetel witzooti u cajil Efrain kuchxan ichil u luumil Salisa, baale' letioobe ma' tu caxtoobi'. Cu dzocole' manoo tu luumil Saalim, baale minanoo teelo'. U dzooque' letie' maan ichil u luumoo le Benjamitasoon; quex bello' ma' tu caxtoobi'. ⁵Le caa kuchoo' tu luumil Zuf, Saule' tu yaala' ti u meyaj yan yetel:"Cooten caa sunacoon, wa quex tin tatae' cu xulic u caxtic le chohuac xiquinoobo cu cajal tun u chich nactal tac olal. ⁶"Bale le meyajo' tu yaala':"Uuyahueye', yan unntul maac u tial Dios te caja'. Letie' un tul maac jach tzicbeen; tu lacal le cu yaalic letie' cu yuuchul. Chain bin teelo', cuxwa leti' juu yaactoon wa baax bejiln jeec bisic tial lecbine'".⁷Cu dzoocole' Saule' tu yaala' ti u meya':"Wa caa xiicoone', ¿Baax juu beytal ec dzaac ti le maaco'? Men ec ooch waje' dzuu xuupul, minaan toon mix un p'el sibal tial dzaa ti u maaquil Dios. ¿Baax yan toon?. ⁸Leu' meyajoo' tu nuuca ti Saul caa tu yaala':"Yan ti ten oxp'el grammos saac takin tial in dzaa ti' u maaquil Dios, yo-sal u yaactoon ma-ca mac beji unaj c-bisic tial c-bin".⁹Cuuch caache' tee Israelo, le chen xiic untul maac u kaat chi' ti Diose, cu yaic cooten, cooneex yicnal vidente. Le ajbobat bejlae' caache u yaalale' vidente. ¹⁰Cu dzoocole Saule' tu yaala' ti u meyaj:"Udz ta waali. cootem, cooc. "Letioo tune' naacoo te cajo' le tux yan caach u maaquil Dios. ¹¹Letioo' tun caa naacoo tu buutunil u yoclootee cajo', letioobe tu naac tantoo ch'upalaloo' tun suutoo tu joosa' jaoo'; Saul yetel uj meyaj tu yaaloob tioob, "¿Waya' yan le videnteo'?".¹²Letioobe tu nuucoo:"Wayane'; ilex letie' actantiteex yan. Le p'a huoleex , letie' tun bin caaj, men le cajo' tun kub yasibaloo' tec caanal cuuchiloo'. ¹³Chen p'el a woclex te caajo', caa nactantquex, Maili' xiic btee cuchil caanalo' tial janal. Le cajo' muun janal wa ma' kuchqui, men leti' cun quui tantic le yajsibalo'; cu dzoocole' cu janal le t'anaanoobo. Seblaqui xeneex, tial caa nactantex tu seblaquil.¹⁴Beytuno' letioobe' naacoo ti le cajo'. caliquil tun yocloo tee caajo', tu yiloo Samuel tun tal tu tojiloo', tial caa naacac tee caanal cuchilo'.¹⁵Bejlae', un p'el kin maili' talak Saul, yuntzile dzooquili' u yeesic ti' Samuele'. ¹⁶Walqui saamala' ten quin tuxtic un tul maac luuk tu luun Benjamin, teche' ca dzic Aceite tu pol tial cuu meetubaa noj-chil yokol in cajal Israel. Leti' cun toquic in cajal tu kab le Filisteoso'. Men dziin wilic in cajal yetel ch'a otzilil, men u kancach kaat chioobe dzuu kuchul tin t'an.¹⁷Samuele' caa tu yila' Saule', Yuntzile' tu yaati:"¡Jeele maac le dzooc in waactecho'!. Leti' u meetuba jalachil yokol in cajal'. ¹⁸Beytuno', Saule' tu nadzuba' ti Samuel tee jonajo' caa tu yaala:"Aaten: ¿Tux yan u yotoch le videnteo'?". ¹⁹Samuele' tu nuuca ti' Saul tu yaala':"Ten le videnteo. Maanen tanil coox naacal tee caanal cuchiloo', men bejlae' yan a janal tin wetel.Saamal jaadzcaa kine' quin chaa' ca bin, yetel quin walic baax tu lacal le yan ta pucsiikalo'.²⁰Ma' chuclicaba yo-lal le chohuacxiquinoo' saatoobo oxp'el kinoobo, men dzuu caxtaaloo'. ¿yolal max u dzama' tu lacal u dzibolal Israel? Ma wa' ta wokoloo yetel tu lacal u yotoch a tata?. ²¹Saul tu nuuca caatu yaala' ¿Ma wa' un tul Benjami ta ileni', u jach chichnil le tribus ti Israel? ¿Ma; wa impaloo' u dzooc le palaloo ti u tribui Bnejamiin? ¿Baemtun caa tanquen jeebix a t'anqueno'?.²²Beytuno' Samuele' tu ch'aa Saul yetel u meyaj caa tu bisa' tu saala' caa tu cuquintoo tu jo-ol polil leu' jeeloo' t'anaanoobo, min oxlajun maacoo.²³Samuel tu yaala'ti le chacjanalo':"Tas le un xeet tin dzaa' teche', le tin huateche':"Dzaa tanxe' tux". ²⁴Beytuno' le chac janalo' tu ch'aa leun xet baak le dzoocaan u kuubul yaj-sibalil yetel tu laacal bey yanilo', caa tu joosa u dza tu tan Saul. Cu dzoocole' Samuel tu yaala':"¡pacte' le un paycunsaan a tilito! Janen, men lelo' canantaan a tialte ti le kina'; le caa tin wale':"Dziin t'anic le cajo'". Beytuno' Saule' jaan yetel Samuel tee tuxyan le terrazao'.²⁵Le caa heemo tee cuchil caanalo' talicoo te cajo', Samuel t'ana' yetel Saul tee tuxyan le terrazao'. ²⁶Beytuno' tial u sastal, Samuel tu t'ana' Saul tee terrazao' caa tu yaalaj:"Liiken, tial quin wil a bin". Beytuno' Saul liiki, tu caatulilo', leti' yetel Samuel jookoote calleo'.²⁷Caliquil u binoo pach caje', Samuel tu yaala' ti Saul:"Aal ti le meyajo' caa xic tani toon (caa bin tani), baale teche' p'aaten, yo-lal u beytal in dzactech le pectzil tu dzacten Dios a tial".

Chapter 10

¹Beytuno' Samuel tu ch;aa un luch Aceite, caa tu lala aceite tu pol Saul caa tu dzuudza' tun yaic:"¿Ma' wa' yuntzil dzuu dzic aceite ta' pol tial ajawi yokol u cajal?. ²Le chen a p'aten bejlae', caa nactantic catul maacoo le tux yan u muknal Raquel tu luum Benjamin Selsai'. Letioo cun yactech:"Le chohuac xicnoo caa mana caxte', dzooc caxtic. A tatae' dzuu xulul u chuclicuba yo-lal le chohuac xiquinoobo, behoraa' tun chuclicuba ta wo-lal, bey u yaaca':"¿Baax quin in meet yo-lal iim pal?³Beytuno', ca bin a naachtal teelo', ca kuchul yicnal le encina u tial Tabor. Teelo ca nactantic oxtul xiiboob tun binoo kulta' tac Betel, un tuulee u cuchma' oxtul tanquelen tamanoo, u laak un tuule u cuchma' ox-xet wa' u jeele' u cuchma' u chujil vino. ⁴Yan u tzicquechoo yetel cu dzictechoo caa xeet wa', lelooba yan a ch'ic tu kaaboo.⁵Cu dzoocol lelo', teche' ca bin tu witz Dios, tux cu taccuba le filisteoso. Le chen kuchquech tee cajo, ca nactantic un muuch' bobatoo tun yeemeloo' tee canal cuchiloobo yetel u Arpaoo', tammbor, flauta, yetel lira; letioobe tan u aj-bobatoo. ⁶U pixan yuntzil seeban cun tal ta wokol, ca aj-bobat yetel letioo, ca kexel ti un tul maac jelaan.⁷Le chen la talac le chiculalo' ti tech, meet le cutal ta' kaab a meetcoo, men Diose tian ta huetele'. ⁸Cooten much'tal tin wetel Gilgal. Beytuno' ten quintal ti' tech, tial quectooc sibal yetel u yaj-sibalil jeetzel. Paate siete kinoo tial caa kuchquen muchtal ta wetel tial quiin waltech le baax najmal a meetico.⁹Caa tu sutuba Saul tial u p'atic Samuel, Diose' tu dzaati u laak pucsikal. Beytuno' tu lacal le chiculaloobo uchoo' tee kinoo'. ¹⁰Le caa kuchoo tee witzoo', wa' jaitul bobatoo much' lajoo, u pixan Diose tu seblaquil em yokol leti' tial caa ajbobatnac yetel letioo.¹¹Le k'aolmiloo caachilo tu yiiloo tun ajbobat yetel le bobatoobo, le maacoobo joop'u yaacoo tu batziloo:"¿Baax dzu yuuchul ti u pal Cis? ¿Bejlae' Saule' un tul ichil le bobatoobo?". ¹²Un tul maac tee cuuchilo' tu nuuca:"¿Maax u tata?" yolal le lelo', sunaj tial aalbil:"¿Saul un tul le bobatoo?". ¹³Le caa dzooc u ajbobate, caa bin tee cuchil caanalo'.¹⁴Beytuno', udz yuume' tu yaala' ti Saul yetel u meyaj: ¿Tux tun binech? Letie' tu nuucaj:"Binoon ec caxte' le chohuac xiquinoobo, men saatoo, binoon il Samuel". ¹⁵U dz'eyum Saule tu yaala':"Meet udz aaten baax tu yaatech Samuel". ¹⁶Saul tu nuuca ti' dzeyumi:"Leti' tu yaala' toone le chohuac xiquino' dzu caxtal". Baale ma' tu yaati' u dzeyum le ajawi' aalaatioo, le aalaati men Samuelo'.¹⁷Cu dzoocole', tu much'quint le caj tu tan yuntzil tee Mizpaoo. ¹⁸Tu yaala'ti u cajil Israel:"Lela' leti cu yaalic yuntzil u Diosil Israel: Ten joos Israel tu cajil Egipto, tin tocaj tu kaab le Egipcioso', yetel tu kabob tu laacal le pajtalil yaach'coobo'. ¹⁹Baale bejlae', teexe' dzaa jadzkaatquex Dios, max toquex ti tu lacaal bal kas yetel tu lacal a chichnaquiles; tun ya'ic:"Tet untul ajau tee okol. Beytuno' cootenex tu tan yuntzil jeen bix u tal a chii'bal yetel a palaleex".²⁰Samuel tu meeta cuu nadz uba tu lacal u xh'iibal Israel u ch'iibal Benjamin tetaabi'. ²¹Tii' u tribui Benjammin tu meeta caa naadzcoo yetu palaloo'; u palal Matri yeyaabi, Saul tun u pal Cis tetaabi. Baale' le caap'u caxtale, maun yilal.²²Beytuno', le caj tu yo-ta' a meet ti Dios yaacach katchi':"¿Dzooc u kuchul le maaco'?" yuntzile tu nuuca; Letie' tu taacuba' ichil le cuuchoobo. ²³Beytuno' aalcanajoo tu joosoo Saul tee cuchilo'. Le caa hua'la chumuc le cajo', tip'aan caanlil quet tu lacaloo tu quelembal cu ch'iiquiloo.²⁴Beytuno', Samuel tu yaala' tee cajo':"¿Dzooc a wuiquex le maac max tetaab men yuntzilo? ¡Minaan maac jeebix leti ichil tu lacal le cajo'! Le cajo' ahuat naji':" ¡Chohuac cuxtal ti le ajawo'!.²⁵Beytuno', Samuel tu yaala' ti le cajo' le baaloo' sucaano' yetel bix maalo' le ajawilo', tu dziita' ti un p'el libro, caa tu kuuba' ti' yuntzil. Samuel tune' tu cha' u bin tu laacal le cajo jujuntul maaque bin tu yo-toch.²⁶Saulxane ' sunaj tu yotoch tac Guibea, yetel leti wa jaitul maacoo mukaanoo, u pucsikaloo coo' Diosi. ²⁷Baale maacoo kastacoobe tu yaaloo:"¿Bix juu toc coon le maaca?" Le maacoo jeela cu mambalcunscoo Saul ma' tu bisoo' mix un p'el sibal tii'. Baale Saule' p'aat u mac muchi'.

Chapter 11

¹Beytuno' Nahas le Amonita bini caa tu ba'-pachtaj Jabes ti Galaad tu lacal tun u maaquiloo Jabese' tu yaalo ti Nahas:"Meet un p'el kaxtan tec etel bello' quee meyajtquex". ²Nahas Amonita tu nuuca:"Chen jali bey quini meet kax tan ta hutleexa', quin joos a noo' ichex ta lacleex teex, beyo' quin tasic kas yokol tu lacal Israel".³Beytuno' u nuxiboo Jabes tu nuucoo:"P'atoon tec jun siete kinoo, tial caa beyac tuxtic bisa t'anoo ti' tu lacal u luumil Israel, Beytuno', wa minaan mix maac tial toccoone quec kuubqueba' ta tanex"⁴Le bisa' t'anoobo' ku choo Ghibea', tux cajaan Saul, caa tu yaaloo tee caaj le bax dzuu yuchulo'. Tu lacal le cajo' ahuat okolnaji. ⁵Saule' tun tal caach kax tu paach le huacaxoobo. Saule' tu yaala:"¿Baax cu yuchulti le cajo', tun yo-kol?" Letioobe tu yaalo ti Saul le dzooc u yaalic u maaquiloo Jabes.⁶Le caa tu yuuba Saul le cu yaacoobo; u pixan Diose emtu seeblaquil yo-kol leti', letie' yaab uchcu p'uujul. ⁷Tu ch'aa caatul wacax caa paataanoo, tu xota' jujunxeeti' caa tu tuxtal tu lacal u luumil Israel men le bisa't'anoobo: letie' tu yaala':"Jeen maaxac ma' u jokol baateil tu tan Saul yetel Samuel, bey cun meetbil ti u caparbihuacaxoobo". Beytuno' u sabentzilil yuntzile' luub yo-kol le cajoobo, letiobe' tu much'ubao' bey n tulili' maaque'. ⁸Saul caa tu dzicbata tee Bezeco', le winicoo tee Israeloo' min trescientos mil, u xiibiloo' Juda ocp'el lajun mil.⁹Letiobe tu yaaloo ti le tasat'aano taloobo:"Yaan a waaquex ti u xibiloo Jabes ti Galaad. Samuel chen chocochajac le kino' yan a toclex."Beytuno' le bisat'anoo' binoo caa tu yaaloo ti u xibiloo Jabes letioobe quimac-olnajoo. ¹⁰Beytuno' u xibiloo Jabese' tu yaaloo ti le nahasilloob:"Samal ec kuquee ba ti teex, juubeytal a meetquex le bax ca tuc-liqueex tec etele'.¹¹Tu laa kine, Saul tu jaatze' caj oxjatzil. Caa ocoo' tee tux cu weneloo le huachoobo tial u sastal caatu juupuba u jadzoo le Amonitasoobo' tac tial u chocotal kin. Le ma' quiboobo titbesaabo, beyo' ma' p'at caatil much'tal un p'eli tux¹²Beytuno le cajo tu yaala ti Samuel:"¿Maax caach aale?, ¿Saul cun u meet u ajawi tec okol?, Tas le maacootial quee quinsoobo". ¹³Baale Saul tu yaala:"Mix mac kaanan u quimil bejlae', men bejlae' yuntzil dzuu toquic Israel."¹⁴Beytuno' Samuel tu yaala' tee cajo':"Cootenex. coonex tac Gilgal cac tumbencuns le ajawilteelo'. ¹⁵Beytuno' le cajo' bin Gilgal caa tu meetoo ajawi Saul tu tan yuntzil tee Gilgaloo'. Teelo' letioobe tu ya-sibaltoo u sibalil jeetzel tu tan yuntzil Saul yetel tu lacal xiboob tee Israelo' nojoch quimacolal yancha'tioob.

Chapter 12

¹Samuel tu yaala' ti tu lacal Israel:"Tin wuuya' tu lacal baax ta hualexten, dzooc in dzic un tul ajau ta wockleexteex. ²Bejlae' wayan le ajau cu ximbal ta taneex; tene; nuxiben laa' sac in pol, in palale tian ta wicnaleexe. Dzin ximbal ta taneex tin tanquelmi tac bejlae'.³Jeelena'; aaleex ba kasta wileexten, tu tan yuntzil yetel tu tan leu dzaama' aceite tu polo'.¿Macamax caparbihuacax dzin ch'ic? wa' ¿Baax xchohuac-xiquini dzin ch'ic?¿Maax dzin p'atic kaasi?¿Maax tin yaadzaa'?¿Maax tin macha' tu kaab un p'el sibal kas ch'oopquinsin wich? Aalex wa bey tin meeto' tene quin sutic u jeel".⁴Letioobe tu yaalo:"Ma a tusooni, yaadzi wa a ocolte mix baa tu kaa wamax". ⁵Letie' tu yaalatioo:"Yuntzile leti cun jajcuntic ta wokoleex beyxan le dzaa aceite tu polo' yan u jajcuntic bejlae' teexe' mix ba ta wileex tin kab letiobe tu nuucoo: Yuntzil jajcuntic.⁶Samuel aal ti le cajo:Leti' yuntzil max dzaa Moises yetel Aaron, max tzel a tataex tu luumil Egipto. ⁷Bejla tuna, cootenexta juunex, tu tan yuntzil, yo-lal ec dzicbatic ta huetelex yo-sal tu lacaal le utzi' baalo le dzuu meetic yuntzil a tialex yetel u tial a tataex.⁸Le caa tal Jacob Egiptoe', u tataoobe' tu juuntanlo' yuntzil. Yundzile' tu tuchita' tioob Moises yetel Aaron, maaxoo' nuucte' le bej ti a tataex paach Egipto letioobe tu taasoo' tee cuchuila'. ⁹Baale letioobe tu tuubsoo yuntzil u Dios; caa kuubooo tu kab sisara', u nojchil le huachoo ti Hazor, tu kaab le filisteoso, tu kab xan u ajawil Moab; tu lacal lelooba batenajoo yetel a uch ben ch'iibaloo.¹⁰Letioobe tu juun t'antoo yuntzil caa tu yaaloo:"Toon dzooc ac keban, men dzooc xuun p'atic yuntzil, dzooc meyatic Baaloo yetel Astorot baale bejlae' toccon ti ec ch'ap'eecoo tone' quec meyajtquech. ¹¹Beytuno yuntzile lu tuxta Jerobaal, Bedan, Jefte yetel Samuel, catu jatza' u ch'a-p'ecoo sutuloo letioob, bey cuxlajicoo ti jeedztalil.¹²Le caa ta wileex teex le Nahas u ajawil u cajal Amonitas tal u loobilteex, ta waalexten:"¡Maa'! mas maaloo caa ajauchajac un tu ajau tec okol, quex wa yuntzil, a Dioseex, a ajaweexxan. ¹³Bejlae' way yan le ajau te teteex teexo', le ta kaatex teexo le xan yuntzil tu dzaa ajawil ta wo'-leex.¹⁴Wa teex saaquexti' yuntzile', meyatreex, uuytantex u t'an, ma' p'uuscabaex ti baax cu yaic Dios, beytuno' teexe' yetel le ajawo' le cu ajawil ta wokoleexo, yan a binex tu paach yuntzil a Dios. ¹⁵Wa teex maan uuyt'antic u t'an yuntzile', baale caa xachcaabaex ti bal cu yaic yuntzil, u kab yuntzile' cu luubul ta wokolex, jeebix luubic yokol a tataex.¹⁶Tac teex bejlae' yan a wiquex le nojoch bal cunu' meet yuntzil tu tana wicheex. ¹⁷¿Ma' wa' u kinil u uxul trigo? quin kaan t'antic yuntzil tial cu tuxte chaac yetel jaj. Beytuno' teexe caa wojeltquex caa wiquex xan nojoch a kasaanil tu tan yiich yuntzil, le uchic a kaatic a tialtex un tul ajau". ¹⁸Beytuno' Samuele' payalchina' ti yuntzil; ti le kino' yuntzile' tu tuxta chaac yetel u jail. Cu dzoocole tu lacal le cajo' tu ch;aasaquilil ti yuntzil yeetel ti Samuel.¹⁹Beytuno, tu lacal le maacoobo tu yaaloo' ti Samuel:"Payalchinen yo-lal a meyajoo ti yuntzil a Dios , yo-lal ma' ec quimiloon. Men toone tec tip'a ti tu lacal ec keban leu jeel ka-sa' le uchic kaatic ajau tec okol. ²⁰Samuel tu nuuca':"Maa ch'aquex saaquilil, teex meet tu lacal le ka-sa', baale ma' nachtalex ti yuntzil, meyatex yuntzil tu lacal a pucsikaleex. ²¹Ma' binex tu paach baaloo' ma' jaaji' mix bal u biloo maxan tun tocqueex teex, men le balooba mex bal u bil.²²Yo-lal u noj kabae', yuntzile' maun jadz ka-tic u cajal, men leti' yuntzile' cu quimactayol le cu dzaa cuba-oo cu cajalte. ²³Intial tene', un puli' ma-in kat keban-tal ti yuntzili', quin p'at in payalchi' ta wo'lalex, ma ti e loo', yan in cansic le ba utzo' tojtac.²⁴chen ch'aex saaquil ti yuntzil, meyajtex tu jajil yetel tu lacal a pucsikal. Pactex le nuucuch baloo tu meeta' ta wolalexo'. ²⁵Baale wa maan p'atquex a meetquex le kaaso', teexe' yetel a ajaweex bin xixcuntaaqueex.

Chapter 13

¹Saul oxlajun jaab ti caaj u meet-cu ajawi, le caa dzooc u meet cu ajawi camp'el laun jaab yook Israele'. ²Letie' tu teta oxp'el mil maacoo ti Israel. Caapel mile tian caach yetel Micmas beyxan ti u witziloo Betel, caliquil mile xiboobe tianoo caach yetel Jonatan tee Geba ti Benjamin. U yala' le huachoobo tu tuxta tu yotochoo, jujuntuloo caa xiico tu nayoo.³Jonatan tu jatza' tun leu huachiloo filisteos le yanoo caach Gebao, le filisteoso tu yuubo lela'. Beytuno' Saule' tu paxa' trompeta tu lacal tux, tun yaic:"Uuyees Hebreos". ⁴Israele tu yuuba bin Saule' dzooc u jadzic u huachiloo le filisteoso', beyxan Israele' jach ch'ap'ectan men filisteos. Beytuno' le huachoobo' t'anon cu much'ubao' yetel Saul Gilga.⁵Le filisteoso tu much'ubao tial cuu batetoo Israel: Oxp'el mil bola'n tial bateil seis mil xiibob tial bisic u bolanil bateil, yetel huachoo jeebix u sac luumil u jal kanaabe. Letioobe naacoo caa tu meetu paseloo Micmas, tu la-kin Bet-Aven.⁶Leu xibiloo Israel caatu yiloo sen kas yaniloobe caachile- le cajoo tun yaolal, tu tacubao' ich actunoo, yaanal cheoo', paach toktunchoo, ti ch'eenoo yetel tancach jooloo'. ⁷Wa' jaitul le Hebreoso' binoo yook Jordan tu luumiloo Ged yetel Galaad. Baale Saule tu pechuba' Gilgal tu laacal le cajo tzaypachmil yetel nojoch saaquilil.⁸Letie' tu paata' siete kinoo, leti le bucaa kin tu yaala Samuelo'. Baale Samuele' ma kuch Gilgali, le maacoobo tun maachtaloo ti Saul. ⁹Saul tu yaala':"Taaseex le sibal tocaantaco beyxan u sibalil jeetzel:"Beytuno' leti kub le sibal tocaantaco'. ¹⁰Chen p'elac u dzoocol u kubic le sibal tocaantaco Samuele' kuchi. Samuele bin u nactante yetel cuu tzique'.¹¹Beytuno' Samuele tu yaala:"¿Baax le dzaa meetico'? Saul tu nuuca': Le caa tin wila' le caj tun p'atqueno', yetel maan kuchul jeebix aalmiloo quex tin p'a-tquecho, yetelxan le filisteoso tun kuchloo Micmas. ¹²tene tin wala':"bejlae' le filisteosoobo yan u yemeloo' u p'eeltenoo' tee Gilgalo', dzoocole' tene' main kat ol u meyaj, utzil yuntzil. Beytuno' tin p'isimba in kub le sibal tocaano."¹³Beytuno' Samuele tu yaala' ti Saul:"Dzaa meetic bey ma' naateche. teche' maa' uuymat'ant u t'an yuntzil a Diios tu dzaatech. ¹⁴Men yuntzil leti pak u pajtal yok Israel ma' tial caach xululi. Baale bejlae' a ajawile xuuli. Yuntzile' dzuu caxtic untul maac jeebix u pucsikal letie', yuntzile' dzuu tetic leti tial cu meet u nojoch dzulil yokol u cajal, men tecge' mata' uu yatanta le tu ajau aalta techo'".¹⁵Cu dzoocole Samuele liiki caa naacti Gilgal tac Guibea ti Benjami. Cu dzoocole' Saule' tu xoca' le maco yan yetelo', min seiscientos maacoo. ¹⁶Saul, u pal Jonatan yetel le maacoo yan yeteloobo, p'atoo tee Geba utial Benjamin. Baale' le filisteoso' tu meetnu paseloo Micmas.¹⁷Ocoloo' cu taaloo' tux cu jeeleloo le filisteoso oxjatzo'. Un jaatzee bin Ofra tu luum Sual. ¹⁸U laak un jaatze' bin tac Bet Horon u dzooc u jaatzo' binoo tu xul tux cu yilal u tadz luumil Zeboim tu tojil tocoyluum.¹⁹Minaan mix untul herrero tu lacal u suutulo' Israel, men le filisteoso cu yaacoo':"Wa ma' beyo' le hebreoso' dzuu meetcoo caach espadas wa' lanzas utial letioobe'. ²⁰Tu lacal u xiibilo' Israel cu aala'olcoo le filisteoso tial u Jooss u yee' u escardilla, u pico, u baat yetel u hoz. ²¹U tojole' caa xet ti oxxte u granosil siclo' yo-lal le escardillao' yetel le picoo', un xet ti oxxet u granoi' plata le cu joosal u yee' le baato' yetel xan u yudz quintcoo' le hozoobo'.²²Beytuno', u kin le bateilo', maan caxtic mix un p'el espada wa' lanza tu kab mix untul huachoo le yanoo yetel Saul yetel Jonatan; chen Saul yetel u pal Jonatan yan espadas tio' caachi'. ²³Le much' huachoo' ti le filisteoso' jookoo' tial u kat u belil Micmas.

Chapter 14

¹Un p'el kine Jonatan u pal Saul, tu yaala' ti u tanquelen canampach:"Cooten, cox tu lak un tzelilo', tee tux yanu pasel le filisteoso'". Baale letie' ma tu yaala ti u tatai.²Saule' tian tu xul Guibea, yaanal un u cheil granadas tian caach Migrone'. Yetel letie' yan caach min seiscientos xiiboo. ³Tacpajaan Ahias, u pal Ahitob, u pal Finees, u pal Eli, le yunkinti yuntzil tee Silo caachilo', u buquintma' u nokil yunkinoo. Le cajo' mau yojel caachi wa Jonatan dzuu bini'.⁴Ti le tux cu maan maac, letux cu yootic Jonatan u xoylte le tux yan u pasel le filisteoso' yan un p'el Jonlemcab tok tunich tu tzel yetel u jel joomlembac tok tunich tu laun tzel. U kaaba un p'el jomlemcabo Boses u kaaba' u laak un p'elo' Sene. ⁵U p'el le jomlemcabo' chinchin cu liikil caach tu xaaman u xul u luumil Micmas, u jeelo tu nojol actanti' Geba.⁶Jonatane' tu yaala' ti le tanquelen canampacho'."Cooten, coox maan ichil u pasel le leloo' ma sujuykuptaanoobo' in waaque' yuntzile' juu meya' udztoone, men mix baa juu peedzic yuntzil tial cuu tocoon tu k'ab yaab wa' un p'it maacoo'". ⁷Uh canampache' tu nuuca':"Meet le yante pucsikalo'. Cooxtani, tene' tianen ta wetele' tial quin uuyma't'ante tu lacal le ca waaco'.⁸Jonatan tu yaala':"Toone yan tadzmansic le tux yan le xiibobo', yetel yane eesquecba tioo'. ⁹Wa letioo' cuu yaatoon:"Pa-ateex teelo' tial caa kuchcoon te tux yaneexo' beytuno' toone' quec p'atal tec cuchil mah tun tan c-tadzmansic letioob. ¹⁰Baale wa letioo cu nuuc-co:"Cootenex tec ic nal; tton tune' quec tadzmanscoo letioo: Men yuntzile' dzuu kubic tec kab. Lela' leti u chiculal ec tial toon.¹¹Le caa tu yeesubao' tu caatulilo' ti u huachoo le filisteoso'. Le filisteoso' tu yaaloo':"Pacteex, le hebreoso' tun jookloo' tu actunoo le tux letioo u taac mubaoo' caachi'." ¹²Beytuno' u xiibili le cu bateiloo' tu yahutoo' Jonatan, yetel u caanampach, caa tu yaaloo':"Cootenex le tux yanoona', cssc eesteex baal"> Jonatane' tu yaala' ti u canampach:"Cooxtin pach men yuntzile' dzuu kubic tu kaabo Israel".¹³Jonatane' tinchena'h yetel u kab yetel u yok, u canampache bin tu pach. Le filisteoso tun luubul quimentacoo tu tan Jonatan, u canampache' cu quinaic le binoo pachiltio'. ¹⁴Ti le yax quinsanajic Jonatan yetel u canampach tu meetoo, tu quinsoo ol caalajun xiibo ti un p'el chichan cuuchil min quince metros tu cantuukil tee luumo'.¹⁵Peecna'yoloo tac tux cu jeeleloo' tu paselo', tee kaaxo' yetel tac ichil le cajo. Tac le huachoobo yetel le mantadz tun binoo baateilo tu ch'ao' saaquilil. Le luumo' tiitbanaji, caa yancha' un p'el nojoch saaquilil.¹⁶Beytuno', leu cananoo Saul tee Guibea ti Benjamino' tu yiloo le yaacach huachoo ti filisteos dzuu tiitbesaloo,. Letioobe tan caach u binoo un tzeli yetel tu laa' tux. ¹⁷Beytuno' Saul tu yaala' ti le caj yan caach yetelo':"Xoquex caa wileex max minaan ichiloon". Le caa tu yocoobe, Jonatan yetel u canampach minaan.¹⁸Saul tu yaa'lati Ahias:"Tas u Arca Dios waye'" (Le kin jeelo u Arca Diose tian yicnal le Israelitasoobo)". ¹⁹Caliquil Saul tun t'an yetel le yunkino, u jaak-olil tux cuu jeltal le filisteoso laile tun jach yaabtal. Beytuno' Saule' tu yaala ti le yunkino', "Joosa' kaab".²⁰Saul yetel u lacal le caj yan yetelo', tu much'ubao caa binoo' bateil. Jujump'el u chohuac mascab le filisteoso luu' yokol le u yetmanoo tee bateiloo', p'aat bey muu kaoltmubaoobe. ²¹Le hebreosoo yanoo caach yetel le filisteoso', yetel dzoocxan u binoo yeteloo tee tux cu jeeleloobo, ma' chen lelo', dzuu much'cubao' yetel le Israelitaso le yanoo cach yetel Saul yetel xan Jonatan.²²Le tun tu lacal u xiibiloo Israel le tu taacubao paachil le buutunoob nadz ti' Efrain, caa tu yuuboo tun pudzul caach le filisteoso, tac letioo aalcapachtoo tu pach le bateilo'. ²³Beytuno' yuntzile' tu toca' Israel tee kino, le bateilo' kuch paachil ti Bet Aven.²⁴Le kin jeelo u xiibilo' Israele tun ya' olalo' caachi men Saul tu dzaa le caj yanal jalachchit'an beya':"Conol chibil le maac cun janal maili aka'ch'aque' tene quin vengartal yokol in ch'ap'eecoo". Beyo' mix maac ti u huachoo yu jantoo wa'. ²⁵Beytuno' tu lacal le cajo' octee kaaxo' yan caach caab te luumo'. ²⁶Le caa oque caj tee kaaxoo', tun tul le caabo', baale mix maac tu dzau kaa' tu chi men le cajo saajac ti le conolchio'²⁷Baale Jonatane' ma' tu yuuba caach leu tata tu dzaa le cajo yanal jalachchitan. Letie' tu tuch'a u punta le lanza' le yan ru kabo' caa tu jula' ichil le caabo. Caa tu dzaa u kaa tu chi', u yiiche' p'iili yetel ledzbanaji'. ²⁸Beytuno' un tul ti le cajo' tu nuuca':"A tatae' tu dzaa bey u jadz chaac ti le cajo' yanal jalacht'an beya':"Conol chibil le maac cun janal ti le kina, tac wa' le caj mah muuk men wii".²⁹Jonatane' tu yaala':"In tatae' dzuu tasic baaloo istic ya' ti le luuma'. Pacteex bix in wich dzu p'aatal lelemquiloo men tin jaant'ah u p'iit le caaba. ³⁰¿Cuxtun wa' le caj cuu jant caach ma' weeti bejla' le tu ch'aoo' ti' u ch'ap'ecoobo? Men bejlae' le quinsajilo' ma' maaloo' ichil le filisteoso'".³¹Letioobe tu ch'inubao u jadzoo le filisteoso ti' le kino cajoo Micmas tac Ajalon. E cajo' jach sen canaan caachi'. ³²Tu lep'uyoloo tun dzibolcoo le bal yan ch'aabilo', tu ch'aoo taman, caparbihuacaxoo' yetel xiibil tamanoo', caa tu quinsoo tee luumo. Le cajo' tu janta paatee yetel u kikel.³³Cu dzoocole letioob tu yaalo' ti Saul:"Ile', le cajo tun kebantal ti' yuntzil men tun jaanlo p'aate yetel kik". ³⁴Saule' tu yaala':"Dzuu meetcoo baa jach kaas. Bejlae' balakteex un p'el nojoch tunich tac waye' in tial."Saul tu yaala:"Jookenex ichil le cajo aalextioob, "tu lacal xiib u tas u caparbihuacax yetel u taman, quinseex waye', jaanteex. Ma' caa kebantaleex ti yuntzil le caa jaanaleex paate yetel kik". Beytuno' jujuntulil ti le cajo tu taasa' u caparbil huacax yetel leti ti le akabo caa tu quinsoo teelo'.³⁵Saul tu meeta un p'el altar ti Yuntzil, lela' letie' yax altar tu meeta leti' tial Yuntzil³⁶Cu dzoocole Saul tu yaala':"Ti le akaba' maan c-p'atqueex u pach le filisteoso quec la tzel baltioob tac chen sasac, ma' ec patic mix untul u cuxaanil tioobi:"Letioobe tu nuucoo:"Meetaac jeebix utz a wuique'."Baale le yunkino tu yaala':"Nadzecbaon ti' Dios waye". ³⁷Saule tu yoota' katchi' ti Dios yetel u jeeloo katchioo, ¿Kanaana in aalcapachtic le filisteoso? ¿Yan wa' a kuubcoo tu kab Israel? Baale diose ma' tu nuuca ti le kin jeelo'.³⁸Beytuno' Saule' tu yaala:"Nadzubao' tu lacal le tip'aantacoobo tee cajo'; u kaoltoo' yetel cuu yiiloo bix uchic le keban bejlae'. ³⁹men cuxaan yuntzil maxtoquic Israel, quex wa' le kebana' tian ti in pal Jonatan, letie' mau'n jechic le quimmilo'. "Baale mix un tul le xiiboo yanoo ichil tu lacal le cajo tu nuucoo.⁴⁰Cu dzoocole leti aalti tu lacal Israel:"Teexe' tianeex ti un tzelile' ten yetel in pal Jonatan yan ec yantal ti un laun tzelil. "Le cajo' tu yaala' ti Saul:"Meet jeebix maalo' a wique'". ⁴¹Le olale' Saule' tu yaala' ti yuntzil, u Diosil Israel: "Ees le tumino'" Jonatan yetel Saul tetaabo ti bulil, le cajo' tu jecha u teta. ⁴²Saultune' tu yaala:"Buleex ichil in pal Jonatan wa' ten. "Beytuno' Jonatane' yeyaab yetel bul.⁴³Beytuno' Saule tu yaala' ti Jonatan:"Aaten le baax dzaa metico'". Jonatan tu yaala':"Dziin jaantic un p'it caab yetel u nii le vara yan tin kabo'. Jeelena' quimquen". ⁴⁴Saul tu yaala':"Dios cuu meet lela', cu tip' intialii', watech mah a quimil Joonatan".⁴⁵Beytuno' le cajo' tu yaala' ti Saul:"¿Kaanaan u quimil Jonatan, le max chucaam cunt le nojoch jadz tu meeta Israel?. Ma' u yuuchul beyo'. Jeen bix cuxaan yuntzilo' mix un cul u tzotzel u pol luubuc luum men letie' dzuu meyah yetel Dios bejlae'. "Beytuno' le cajo tu tocah Jonatan yo-lal leti mau' quimi. ⁴⁶Beytuno' Saule' tu p'ata u aalcapachtic le filisteoso, le filisteoso binoo tu luumo'.⁴⁷Le caa caj Saul u ajawi yook Israele, batetan yetel tu lacsl u ch'a p'eecoo' tu jujump'elil u cuchil. Letie' tu baate'ta' Moab, u cajil Amon, Edom u ajawilo' Soba yetel le filisteoso'. Jeen tux cuu sutubac, letie' cu meetic loob tioob. ⁴⁸Letie' tu much'a yaa' huachoo caa tu jaadza' le Amalecitaso'. Leti tox Israel tu kab le maacoo ocoltic caacho.⁴⁹U palal Saule' letio' Jonatan, Isui yetel Malquisua' u kaba' u caatul xch'upupalale' letioob, Merab, u nojochil, yetel Mical u chichnil. ⁵⁰U kaba u yatan Saul leti Ahinoami; letie' u pal Ahimaas. U kaba' u nojchil u huachoobe Abner u pal Ner, u tzeyum Saul. ⁵¹Cistatataab men Saul, Ner u tata Abner, u yaabil caach Abiel.⁵²Yancha' nucuch baateiloo tial caa jaadzac le filisteoso tu lacal u kinil Saul. Saul chen u yil un tul maac muukaane' wa' maac dziique' cu ch'ic u tialte.

Chapter 15

¹Samuel tu yaala' ti Saul:"Yuntzil tuxtan tial in teetech ajawi yokol u cajil Israel. Behora uy u t'an yuntzil. ²Lela' leti le cu yaalic u yuntzil le huachoobo:"Tene' dzooquin ch'anuctic le tu meta Amalec ti Israel tun xachcuba ti in cajal ti u bin, le caa luukoo Egipto. ³Bejlae' penen jadz Amalec chucaan xixcunt tu lacal le baa yaantioobo'. Ma' ch'aaje otzilil, baale quins tu lacal, xiib wa xch'uup mejen palal yetel le cu chuchoobo', caparbi huacax wa taman, camello wa chohuac xiquin.⁴Saul tu much'quinsa le cajo' ca tu xoca' tu noj cajil Telaim:Doscientos mil xiiboo cu maanoo yetel diez mil xiiboo Judajiloo'. ⁵Beytuno', Saul k'uch tu cajil Amalec caa jeel paat'an tee kancabilo.⁶Beytuno' Saul tu yaala' ti le Quenitasi':"Jookenex naach cha'queex ti le Amalecito', yo-sal main xixcuntquex yetel ketioob. Men teche' dzaa' wesic udzil ti tu lacal u cajil Israel, caa kuchoo ta wichaleex luk'icoo Egipto". Beytuno' le quenitasoobo jookoo caa naach chajoo' ti l Amalecitaso'. ⁷Beytuno' Saule' tu chun u jadzic le Amalecitaso' tu cajsa Havila tac Shur, le yan tu laakin Egipto.⁸saul tu macha' cuxaan leti' Agag, ajau ti le Malecistaso' tu cajsa xixcunt tu chucaanu tu lacal le cajo' tu yee' u mascaboo'. ⁹Saul yetel le cajo' ma' tu quinsoo Agagui, beyxan tu meetoo ti u maalobil le tamanoobo', ti le caparbil huacaxoobo, le poloc huacaxo' yetel le xibil tamanoobo'. Tu lacal le udz-taco', ma/ tu xixcuntoobi'. Baale' tu laa' xixcuntoo tu lacal le k'astaco' yetel mix bal u bil.¹⁰Beytuno' u t'an yuntzile tal ti' Samuel, tun yaic: ¹¹"Quim yaoltic uchic in meetic ajawi Saul, men dzooc u nachtal ti ten mau' uuymant'amt im tzol t'aanoobi". Samuel jach peecna yol, okolna' ti yuntzil tu lacal le ak'abo'.¹²Samuele' liik akab u sastal tial cuu nactant Saul ti le jdzcakino. Ti Samuele' aalaabi:"Saule' tal Carmel tu liisa un p'el monumento u tial, cu dzoocole sunaj caa em tac Gilgal". ¹³Beytuno' Samuele' tal yicnal Saul, Saule' tu yaati'"¡Quiquit'an bilech yo-sal yuntzil! tene' dziin meetic u noj t'an yuntzil.¹⁴Samuele' tu yaala':¿Baaxtun bey in wole tun suuncal tamanoo' tin xiquin, yetel u jeencaloo le huacax quin wuyico'?" ¹⁵Saule' tu nuucaj: Letioob taase tu ch'aoo ti le Amalecitaso'. Men le cajo' tu ch'aoo u maalobil le tamanoobo yetel le huacxoobo tial u yasibaloo ti yuntzil u Dios, u yalabo' tec xixcunta tu lacal". ¹⁶Beytuno' Samuele' tu yaala' ti Sayl:"Paatiquui, quin waaten baac dzuu yaic ten yuntzil ti le akaba'."Saule' tu yaala':T'anen.¹⁷Samuele' tu yaala':"¿Quex chichnech caachi ta pacat, ma wa dzabech pali yokol u ch'ibal Israel? yuntzile' dzooc u dzac aceite ta pol tial caa ajaucha queech yok Israel. ¹⁸Yuntzile' dzuu tuxqueen caatu yaala:"penen xixcunt tu juut lacal ke quebanoobo, le Amalecitaso', baatetoo' letioo tac quen a xixcuntoo'. ¹⁹Baanten ma' a uuymat'ant u t'an yuntzili, men ma' ta' meetelo', teche' dzaa ch'ic tu lacal baa tioo caa ta meta le jach man kas tu tan u yich yuntzil".²⁰Beytuno' Saul tu yaala ti Samuel:"tene' dzim uuymat'antic u t'an yuntzil, dzooc in ximbatic le bej tux tu tuxten yuntzilo'. Tene' dzin chuquic Agag, u ajawi Amalec, dzooc xan in la xixcuntic le Amalecitaso'. ²¹Baale' le cajo' tu ch'aa wa baax tioo, taman, huacaxoo u jadz udztaquil le aalan u xixcuntaaloo, tial caac kub ya sibal ti yuntzil a Dios tee Gilgalo'.²²Samuele' tu nuuca:¿yuntzile' jea u jach quimactayol yo-lal sibal toocaan wa yasibal quet caa uuymat'antac u t'an yuntzil? uuyma't'ane' ti p'aan utzil quet ya-sibal;, a uuyic tip'aan utzil quet u tzatzel le xibi tamanoobo'. ²³U joop'ol le p'uulo' bey u kebanil Joosa naate, le ma uuymat'anilo' len kas bey a kul tic tanxel diosiloo', men dzaa jaadzkatic u t'an yuntzil letixane dzooc u len ch'intquex yo-sal maa meetca ajawil".²⁴Beytuno' Saule' tu yaala' ti Samuele':"Ten dziin kebantal, men dziin ma'uuyma t'antic u t'an yuntzil yetel xan a t'an, men saaquencaach ti le cajo' caa tin uuymi t'anta u taanoo, Bejlae' meet udz a saatsic u keban. ²⁵Yetel sunen tin wicnal yo-lal u beytal in kultic yundzil".²⁶Samuel, tu' yaala' ti Saul:"Tene' main caa suut ta wetel; men teche' dzooc a dzic un taclil u t'an yuntzil, yuntzil tun xane' dzooc xan u dziquech un tzelil tech yo-lal mau xictubin a ajawi yok Israel". ²⁷Tu seeblaquil jeebix Samuel tu sutuba tial u bine', Saul caa tu chan-mach tu nook, le nooko' jaati.²⁸Samuele' tu yaala ti:"yuntzile' dzuu dzelic ti tech bejlae' y ajawil Israel yan u dzic ti u laak maac, un tul mas maalo' quet tech. ²⁹U jach jalile' u muuk Israel maun tus ma xan jeelpajal; men letie' maa winic tial cuu kex u tuculil.³⁰Beytuno' Samuel tu yaala':"Dzin meetic keban, baale meet udz a tzicquen bejlaa' tu tan lu nuxibilo' le cajo beyxan tu tan Israel, Sunen tin wicnal tial quin kult yuntzil a Dios. ³¹Samuele' suna pachilti' Saul, Saul tune' tu kulta yuntzil.³²Samuele' tu yaala':"Tas Agag u ajau le Amalecitasoob tin wicnal" Agag kuch yicnal jijich' kaxtaan caa tu yaala:"Jach in huaque' kaacil le quimilo' dzuu maan". ³³Samuele' tu nuuca:"jeenbix a masca' tu p'ata coolelo' ma' palalo', beyxan tech najmal a quimil caa p'aatac ma' pal a mama". Beytuno' Samuel tu xota Agag yaab u xeet'el tu tan yuntzil tee Gilgalo'.³⁴Samuele', bin Rama', Saule' naac tu yotoch tee Guibeao' utial Saul. ³⁵Samuele' ma caa suna' u yil Sauli' tac tu kinil quimic, men kaan u kaatchi' yo-lal Saul. Yuntzile' tu maan yaol ta uchic u dzic Saul Ajawi yok Israel.

Chapter 16

¹Yuntzile' tu yaala' ti Samuel:"¿Baax tun kin cun dzoocol u ya-olal yosal Saul, ta caa-sa le caa tin dzaun tzelil tial muu ajawi yok Israel? chup le baak yetel aceiteo' caa xiiquen quin tuxquen ti Isai Belemi men dziin tetic in tial u tul ajau ichil u palaloo'.²Samuele' tu yaala':"¿Bix juu beytak in bin tene? wa' cuu yuub Saul, cuu quinsquen, yuntzile' tu yaala':"ch'aa un tul ch'upu huacax tantic u siisaj ta wetele' yetel ca waic, "dzin tal kuub ya-sibalil ti yuntzil. ³tan Isai ti le ya-sibalo', tene' quin wee'sic tech baax canq meete. Tech can dzic aceite tu pol le max quinin wteche'.⁴Samuele' tu meeta jeebix yuntzil tu yaale' caa bin Belen. U nuxibiloo le cajo tun quiquilanquiloo caa binoo u kamo' u bel caa tu yaaloo':"¿yetela' jeetzel taalech?". ⁵Leti' tu yaala':"yetel jeetzel; dzin tal in meet ya-sibal ti yuuntzil. kubabaex ti yuntzil tial le ya-sibalo cootenex tin wicnal" leti' tune tu dza yaanal tux Isai yetel u palalo' caa tu tanoo tee ya-sibalo'.⁶Le caa taloo letioobo' tu pacta Eliab caa tu yaala tuba jel le cun dzaabal aceite tu polo men yuntzile' lee huacbal actan tie'. ⁷Baale yuntzile' tu yaala ti Samuel:"Ma' pactic u pachul, wa u caanlil u baaquel; men tene jadz kaatic.Men yuntzile' maun pacat jeebix u pacat maaque, le maaque yo-cabal cu pacat, baale yuntzile' cu yilic le pucsikalo'.⁸Beytuno' Isai tu tana' Abinadab, caa tu meet u maan tu tan Samuel. Samuele' tu yaala:"mix lela' tetab men yuntzil". ⁹cu dzoocole Isaie' tu maansa sama. Samuele tu yaala:"Mix le jeela teran men yuntzil". ¹⁰Isai tu meeta u maan siete u palaloo' tu tan Samuel. Samuele' tu yaala' ti Isai:Yuntzile' mau yey mix un tul ti letioobi".¹¹Beytuno' Samuel tu yaala ti Isai:"¿chena' lejal u palala'?" Leti tu nuuca':"un tul u bin u dzeedzil, baale letie' tu canantic le tamanoobo. "Samuel tu yaala' ti Isai:"tux ch'aabil caa taasaac; Men maane cutal jaalil u taale". ¹²Isaie' tu tuxta ch'aabil caa taasaabi. Letun u pal jeela' jadz udz u yilal, udz tac u neek u yiich u pachule dziboltbil. Yuntzile' tu yaala':"Liiken, dzaa aceite tu pol; men leti dzuu teetal".¹³Beytuno' Samuel, tu ch'aa le baak tuxyaan le aceiteo' caa tu dzaa tu pol chuumuc ti u sucuunoobo. U pixan yuntzile yancha' yok David cajic tee kinoo bey binic tioo'. cu dzoocole' Samuelliiki' caa tac Rama'.¹⁴U pixan yuntzil p'at Saul, un tul pixan kas tu tuxta yuntzil tial meetic oolati; caachi. ¹⁵U koosoo Saul tu yaaloo':"Pacte, un tul pixan tu tuxta yuntzil tial meetic ola'ti'. ¹⁶Tuchit ti ek nojchil, le mas tusbeltic ti a meyajoo, le toon yanoon ta tam, caxtaac un tuk xib ch'ee y yojeel u pax Arpa. Beytuno', le chen talac. le kakas pixan cu tuxtic Dioso caa ococ tie', letie' cu pax cu yuudztal tun.¹⁷Saule' tu yaala ti u meyajoo':"Caxten ten un tul xib cu pax udz taaseex tin wicnal". ¹⁸Beytuno' un tul le maacoo ttanquelemoobo tu nuucaj caa tu yaala':"Dzin wilic un tul u pal Isai Belemi, maalo' yoolil pax, muknal loob, u xibil bateil, cucanaantic u t'an udz yilaa' yuntzile' tian yetele'. ¹⁹Beytuno' Saule' tu tuxta kubent'an ti caa aalaati:"tuxte ten a pal David, le max yan tu pach le tamanoobo':.²⁰Isaie' tu ch'aa un tul chohuac xiquin caa tu dzaa u cuch wa', un chuu vino, un tul chsn taman, caa tu laa tuxta yetel u pal David ti Saul. ²¹Beytuno' David tal yicnal Saul caa oc u meyate. Saule' tu sen yabilta caa tu meeta u canampach mantadz.²²Saul tu tuxta ti Isai aalbi:"Cha caa paatic David tin tan, men letie' dzuu luubul utzil tin wich. ²³Le kakas pixan chen talac men Dios yok Saulo', David cuu maachic u Arpa cu paxic caachi. Le kakas pixano' cu naachtal ti leti beytuno' Saule cu yuudztal.

Chapter 17

¹Le filisteosoobo tu much' u huachoo tial le bateilo'. Letioobe much'-lajoo tee Soco, lela tian ti Judaje'. Letioobe tu jeelebtoo chumuc ti Soco yetel Azeca, tee Efes Damim.²Saul yetel u xibiloo Israel much'lakoo caa tu jeclebtoo tu tadzlumil Ela, caa tu dzau bao' tu tzolil te baateilo' cuu baatetoo le Filisteoso'. ³Le filisteoso' paatanajoo tu tzel un p'el witz, Israele' paatana' ti un p'el witz ti u lak un tzelil, le tadz luumo p'at chumuc tioo.⁴Untul xib muukaan jok ichil u jeelebobo le filisteoso u kabae Goliat Gat u tal, u canlil u baquele' oxp'el metros. ⁵U p'ooquintma' bronce yokol u pol, u julmuba ichil un p'el tooch buuk chachal, le tooch buuk chachalo' min 60 kilos bronce u alil.⁶Yan xan ti caach bronce u toh-mil u muuk-yok yetel un p'el jabalina bronce yokol u quelembal. ⁷U yook u lanzae chohuac u rodilloi cu colal yetel un p'el sun bey u kanil le pudzoobo. U punta le mascabo' u alile' siete kilos hierro. U canampache tian caach actan tie'.⁸Letie' walaji caa tu yauta u hhuachiloo Israel:"¿Baaxten jookeex teex tial bateil? ¿Ma' wa filisteoeni, teexe' ma wa u meyajeex Sauli? Teteex un tul xib chaex u tal tin wicnal ⁹Wa leti juubeytal u bateil tin wete yetel cuu quinsene, beytuno' toone quec p'atal ek meyateex. Baale wa ten quin jadze' cain quinse, beytuno' teexe' caa p'aatleex palitzil tial caa meyatoon.¹⁰U lak un ten le filisteoso tu yaala':"Bejlae' quin p'uusic uj huachiloo' Israel. Dzaa tenex un tul xib tial baate' tin wetel". ¹¹Saul yetel tu lacal Israel tu yuuboo le cu yaic le filisteoo, letioobe lubaan u yoloo caachi jach sa-luumoo.¹²David u pal caach le Efrateo ti Belen un tal Juda, u kaba' caache' Isai. Letie' yan ocho u palal. Isaie' un tul xib nuxib caachi tu kiniloo Saul, tip'aan uchbenil ti u jel xiboo'. ¹³Le oxtul u palal nuuctaco' tu tzay pachtoo Saul caachi tial le bateilo'. U kabao le oxtul palaloo le binoo tee bateiloo', Eliab u nojoch pal, u caatule Abinadad, u oxtule Sama.¹⁴David leti' uj t'uupil. Le oxtul nuuctacoobo u tzay pachmoo Saul. ¹⁵David cu bin cutal lehil uj huachoo Saul cu bin xan u yil uj taman u tata Belen, yo-lal u pajtal u tzentcoo. ¹⁶Ichil camp'el lajun kinoo le muukan xib filisteoso cu nadzcuba, jadzcaa kin waa u chinilkin, tial u yeescuba letiuba tial bateil.¹⁷Beytuno' tu yaala ti' u pal David:"Bis ti a sucuunoo un p'el Efa (22 kilos) le neek kaaktaano yetel lajun wajoo, penen tu seblaquil tu jeeleboo a sucuunoo. ¹⁸Bisxan le lajun quesos tial u nuuctalil, le aj-miloo' ilawil bix yanil a sucuunoo', tasten wabaax bix cana' huesten udz yaniloo'.¹⁹A sucuunoobe tianoo yicnal Saule' yetel tu lacal u xibil Israel tee tu kaancab luumi Ela', tun baatetco le filisteoso'". ²⁰Davide' liik akaab u sastal caatu p'ataj u tamanoo u canant un tul canan taman. Caatu ch'aa le janalo' bini jeebix Isai tu tuchitaje. Letie' kuch tee jeeleebo p'elac u jookloo le huachoo tuxcu yuuchul le bateiloo tun yauticoo u t'anil bateil. ²¹Beytuno' Israele' yetel le filisteoso' tu rzol u bao tial baateil, huach yetel u yet huachil.²²David tu p'ataj le jaanal ti le max canantic nuuculoo, aalcana tux tzo'locbal le cu bateiloob caa tu dzica u sucuuno. ²³Caliquil tun t'anoo yeteloobo, le muukan maacoo, leu filisteoil Gat, u kabae' Goliat, jook tux tzolocbal le filisteoso, caa tu yaala' laili' leti' le t'anoo cu yaic bikino Davie' tu yuuba. ²⁴Tu lacal u xibiloo Israel caa tu yiloo le maaca, p'uudzoo ti leti jach sa'-luumoo caachi.²⁵U xibiloo Israel tu yaalo':"¿Dzooc wiqueex le maac jooka?, letie' dzuu tal u p'uus Israel. Le ajawo' yan u dzic ti le mac cun quinsique nucuch ayikalil yan u dzoocsic u bel u ch'upal yetel yan u meetic u nai u tata maun beetic impuestos tee Israel".²⁶Davin tu yaala ti le maac yan yetel caachilo':"¿Baax cun meetbi ti le mac cun quins le filisteos caa u tzek u tal kasil Israel? ¿Max le ma' sujuy kubtaan filisteo, le p'uusic leu huachiloo le Dios cucaana'? Beytuno' le maacoobo tu caa aaloo le cu yaacoo letioobo tu yaaloo: ²⁷Bey cun meetbil ti le maac cun quinsica'".²⁸Eliab nojoch sucuuntzile' tu yuuba le caa t'ana David yetel le maaco'. Sen p'uu Eliab caa tu yaala' ti David:"¿Baaxten dzaa wemel waye'? ¿Maax ti ta p'ata le un p'it tamanoo tee u tocoy luumo'? Tene in ka-ol a nonobai yetel le kas yan ta pucsikalo'; men teche' dza weme tial a wil le bateiloo". ²⁹Davin tu yaala:"¿Dzooc in meetic baa kas? ¿Ma' chen un p'el k'aatchii?. ³⁰Letitune' naach cha tial yicnal u jel, caa t'ana laili' beyo'. Le maacoobo' tu nuucoo laili' jeebix tu nuuquilo caachilo'.³¹Le caa uuyab le t'aanoo tu yaala David, le huachoobo tu caa aaloo ti Saul, letie' tu tuxta ch'abil David. ³²David tu yaala ti Saul:"Ma chaic mix un tul maac caa t'oonaanchajac yo-sal le filisteos, ten a meyajen kin bin bateil yetel". ³³Saul tu yaala ti David:"Teche' maun beytal a bin bateil yetel le filisteos, men chen kas tanquelmech, letie' un tul maac batenal caliquil tu tanquelmi tac bejlae'.³⁴Baale David tu yaala ti Saul:"Aj meyaje cu canantic u taman u tata. Le chen tac untul Leon wa untul oso cu yoot u chaa un tun taman ich le suup'o. ³⁵Quin bin tu pach in chuch machte, quin toquik le taman tu chio' le chen liikik tial u yoot cu chiene, quin machic tu quiliin quin loloxic yetel quin quinsic.³⁶Aj meyaja dzuu quinsic leon wa oso. Le ma' sujuykuptaan filisteoa' bey quin in dzooxti jeebix in meeti le baacheoobo, men dzuu xicaan p'uusic u huachoo Dios kuxaan".³⁷David tu yaala:"yuntzile' dzuu tocquen ti u mool le leono' beyxan tu mool le osoo. Leti cun tocquen tu kab le filisteoa'" Beytuno' Saule' tu yaala' ti David:"Penen yuntzil caa yanac ta wetel. ³⁸Saule tu dza ti David u nok huach. tu dza un p'el p'ooc bronce yokol u pol, caa tu dza un p'el coraza tu tzem.³⁹David tu dzaa u mascab tu piix. Baale maun beytal u ximbal, men ma' cannsaan tii'. Beytuno' David tu yaala ti Saul:"Tene' maun beytal in jookol bateil yetel lelooba, men ma cansaateni'. beytuno' Davide' tu la tzela' u armasoo. ⁴⁰Tu ch'aa u nuucul tu kab, tu tetta tux yan aalcaja' joop'el mejen tunichoo, tu bolsail le cu meetcu canan tamani. U yuntune tian ti kabe' caliquil tun naadz cubaa ti le filisteoo.⁴¹Le filisteoo kuuchi tu nadz u ba ti David, yetel u escudo cuu bisic actanti. ⁴²Le filisteoo caa pacatna tu sutule' caa tu yila' David, tu p'aastaj men chen bey un tul chan xiipale', chaclool udz u yilal. ⁴³Le filisteoo tu yaala ti David:"¿Beya' pel a wiquene, ca tal tin wicnal yetel cheoob? "Le filisteoo tu poch'a David yetel u diiosoo.⁴⁴Le filisteoo tu yaala ti David:"Cooten tin wicnal, tene quin dzic a wuinquilil ti le ch'iich'oob cu manoo te cano' yetel ti u baalqueil kax". ⁴⁵David tu nuuca ti le filisteoo :"teche' ca tal tin wicnal yetel espada, lanza yetel un p'el jabalina. Baale tene quin tal u kaba' yuntzil le tilictic u huachiloo Israel le maax dza p'uusica⁴⁶Yuntzil cun antquen tial quiin jadzech, tene' yan in quinsquech, yan in xot ch'actic u cal quin tzelic a wincilil. Bejlae' ten quin dzic u wincilil u huachil le filisteooso ti u ch'ichil le cano' yetel tioob u kokox baacheil le luumo', yo-sal tu laacal luume' cuu yojelte' yan Dios Israel. ⁴⁷Yo-sal tu lacal le yanoo waye' cuu yojeltoo maun dzic najal yetel espada wa' lanza. Men le bateiloo' u tial yuntzil, leti cun antcon ac xixcuntoo.⁴⁸Le caa liik le filisteoso caa tu naadz u ba tial baateil yetel David, David aalcana' tu seblaquil tuxyan le ch'ap'eco huachoo' tial cuu p'uchuba yetel le filisteoo. ⁴⁹Davide tu jula' u kab tu bolsa, tu macha' un p'el tunich caa tu pula', caa tzay tu tan u pol le filisteoso' le tuncho, oc tu tanil u pol le filisteoo, luub nonocaan tee luumo'.⁵⁰David tu jatza' le filisteoo yetel un p'el yuntun yetel un p'el tunich, leti' tu tzaya ti le filisteoo caa tu quinsa. ma' tu macha' espada David. ⁵¹David aalcanaji caa huala' yokol le filisteoo caa tu mach u espada tu joosa' tu pixil, tu quinsa, caa tu xote u cal. Le filisteooso caa tu yiloo u muknal mac dzuu quimile', letioobe p'uudzoo.⁵²Beytuno' u xibiloo Israel yetel Juda' liiko yetel un p'el ahuat, caatu aalcapachtoo le filisteosoo tac kuchicoo te kancabo tu jonajil Ecron. Le filisteooso' quimiibo tiltaan yaniloo tu belil Saacroin, tee tadz bejo tial a kuchul tac Gat yetel Ecron. ⁵³U cajil Israel sunaj le cu aalcapachtic filisteos, letioobe tu ocoltoo u jeleloo. ⁵⁴David tu macha u pol le filisteo tu bisa' Jerusalen, baale tu dza u armas tu nai.⁵⁵Le caatu yila' Saul tun jookol David tial u jadz filisteos leti tu yaala ti Abner, u nojchil le huachoobo: Abner, ¿Max palitic le xipala? Abner tu yaala:"Bey cuxaanileche, ajau tene main wojeli". ⁵⁶Le ajawo' tu yaala:"Kaat ti le leloobo u yojeloo', max le xipala'".⁵⁷Le ca suna David uchic quinsic filisteoso, Abner tu ch'aa, caa tu tasa tu tan Saul yetel u pol le filisteo tu kabo'. ⁵⁸Saul tu yaala':"Maax a tata tech, xiipal? David tu nuuca:"Tene u palen aj meyaj Isai Belennmi".

Chapter 18

¹Le caa dzooc u t'an leti yetel Saule', u pixan Jonatan taak tu pixan David, Jonatan tune tu yabita bey u yabitmilubae. ²Saul tu ch'aa David u kosinte ti le kin jeeloo; letie' ma' tu chau sut tu yotoch u tatai.³Beytuno' Jonatan yetel David tu nuup-utaano' ti yet polil men Jonatane tu yabita bey u yabil mil u cuxtale. ⁴Jonatan ti tzela u nok u dzaamo', caa tu dza ti David yetel u armas, beyxan u espada, u arco yetel u kaxnac.⁵David cu bin jeen tux caa tuxtac men Saule', udz cu bin ti Saul tu dza yoko le maacoo cu bateiloo. Lelo maalo' yilal men le cajo, tac tu yich u meyajoo Saul.⁶Le caa sunajoo tu yotochoo le caa dzooc u jadzcoo le filisteoso, u cooleliloo tu lacal u cajiloo Israele taloo, tun kayoo tun yokoltoo, tial u yiloo ajau Saul, yetel tamborines, yetek quimac olal yetel u nuuculil musicaoob. ⁷Le cooleloobo cu paxoo yetel cu cayoo tu batzilubaoo letioobe bey u kayooba:"Saul tu quinsa u miles, Davide' u diez miles".⁸Saule p'uuji ma' udz tu xiquin le kaya. Letie' tu yaala':"letioobe dzuu dzicoo ti David diez miles, baale ti tene chen miles cu dzicoo ¿Baax u jeel cun yantal ti wama' le ajawil? ⁹Le cajic te kin jeelo bey binico tu yila' jelaani, David.¹⁰Tu jeel kine un tul pixan kas tu tuxta Dios luub yokol Saul, caa p'uu sacachtan ichil u nai. Beytuno' David tu p'axa u pax, jeen bix u meetic sansamale. Saule u machmu' lanza tu kab. ¹¹Saul tu pul u lanza men tu tucla':"Quin loomic David ti le paka'". Baale Davie' p'uudz tu tan Saul caaten. ¹²Saul tu ch'aa saaquilil ti David, men yuntzile'tian yetele, baale minaan tu caaten yetel Saul.¹³Beytuno' Saule' tu tzela' tu tan caa tu dza nojchil ti mil huachoo. Beytuna David cu jokol cu jokol tu tan le cajo'. ¹⁴David cu ch'ijil ti tu lacal u bel, men yuntzile' tian yetele'.¹⁵Le caa tu yila Saul tun muuklantle, tu ch'aa saquilil ti leti. ¹⁶Baale tu lacal Israel yetel Juda' u yabiltma' caach David, men letie' cu yocol cu jookol tu taanoo.¹⁷Beytuno Saule tu yaala' ti David:"Jeel in ch'upupal nojocha' Merab. Quin dzic tech a watante. Chen in kat caa xich'aba ma a meleni' in tial caa baatet u bateiloo yuntzil. Men Saul cu tuclique:"Ma' ten quin quinsiqui, u kab le filisteoso'." ¹⁸David tu yaala ti Saul:"¿Max xen ten, baax in cuxtal, wa max in laakoo ti in tata tee Israela', tial cu jaaninten le ajawo'?¹⁹Baale' le caa kuch u kin ti Merab, u ch'upubal Saul najmal u dzaabal ti Davie', letio' tu dzaa ti Adreil, meholatita u yatante'.²⁰Baale Mical u jel u ch'upupal Saul tu yabilta David. Aalaati' Saul, lelo' udz cha tu t'an. ²¹Caa tun tu tucla:"Quin dzic ti leti, bey coon kal ti un taabsa letio, beytuno u kab filisteos cun luubul yokol". Beytuno Saul tu yaala' ti David tu caaten:"Teche' yan in jaanintqueech".²²Saul tu tuchita' ti u meyajoo:"T'anenex yetel David chen tu juun, aaleex ti:"Pacte, le ajawo' cu tzicquech yetel tu lacal u meyajoobe u yabil mechoo. Bejla' tuna, metaba u jaan le ajawo."²³Beytuno' u meyajoo' Saul tu yaalo le t'ana ti David caa tu yaala':"¿Chan baala a tialeex, caa u jaaninten ajau, jeebix ten xiib itzilena yetel mix bal inbil? ²⁴Uj meyajoo Saul tu yaalooti le baloo' tu yaala David.²⁵Beytuno Saul tu yaala':"Bey cana waaleex ti David:"Le ajawo mau' kat mix un p'el Dootei, chen cien u prepucios filisteos, tial caa suutque jadz ti u ch'ap'ecoo". Behoraa Saul tu tucla' u meetic u luubul David tu kab filisteos. ²⁶Leu meyajoo caa tu yaaloo ti David le t'anooba, lela' luub utzil ti David tial cuu meetuba u jaan la ajawo'.²⁷Maili' dzooco le kinoo jeelo', David tal yetel u maacoo caa tu quinsa doscientos filisteos. David tu taasa u prepucios, caa tu dzaa tu chucanil ti ajau, men lelo' leti cun meetic u kuchul jaanil ti le ajawo'. ²⁸Beytuno' Saule tu dzaa u ch'upupal Milca tial u yatante. Le caa tu yilaj yetel tu yojelta' yuntzile tian yetel Davie'; Mical xane' u ch'upupal saule' u yabiltma' caachi'. ²⁹Saule' ch'ii u saaquilil ti David. Saul laili' u ch'aa p'ecma' David.³⁰Beytuno' u nuuctalil le filisteoso' jookoo baateil, jeen bix u yuuchul mantadz chen joocoobo', David tip'aan u jadz quet tu lacal u jel u meyajoo Saul, beytuno u kaba Davie' jach caanal-cha' u yilal.

Chapter 19

¹Saul tu yaala ti Jonatan u pal yetel tu lacal u meyajoo letioo u naj u quinscoo David. Baaleti Jonatane' u pal Saul u yabima' David. ²Beytuno Jonatane tu yaala ti David, "Saul in tata tun caxtic bix u quinsquech. Leo'lale' canantaba ti le jaadzcakina, taacaba ti un p'el cuchil ma' kaotaani. ³Tene' yan in jookol tancab quin watal tu tzel in tata tee kax tux yanecho', tene quin t'an yetel in tata ta wo-lal. Wa ten quin wojel un p'iit baale, tene' quin wactech".⁴Jonatan ta'na udz yo-lal David ti Saul u tata caa tu yaala ti leti' "ma' chaic u luubul ti keban le ajawo' ti u meyaj David. Men ;letie' ma' kebanchajac ti techi, le baalo tu meeto' tu taasa udz tech. ⁵Men leti quins le filisteoo. yuntzile tu tasa un p'el nojoch najmal tial tu lacal Israel. teche' ta wila' yetel quimaccha a wol. ¿Baxten coon kebanta' ti kik mix baa yo-jel le coon quins David mix bal yo-sal?⁶Saule' tu yuuba Jonatan. saule' jalach t'anaji:"Cuxaan yuntzil maun quimi". ⁷Beytuno Jonatan tu t'ana David, Jonatane' tu yaati tu lacal le baalooba. Jonatan tu tasa' David ti saul, letie' yancha tu tan jeebix caache'.⁸Yancha' bateil tu caaten, Davie' jooki batena yetel filisteoso caa tu jaadza' yetel yaacach quimenoo. Letioobe puudzoo tu tan leti'. ⁹Un tul pixan kas tal ti yuntzil yok Saul leti caach culucbal tu nai yan un p'el lanza tu k'ab, caliquil David tun paxic u pax.¹⁰Saul tu yoota u baj David tee pako' yetel u lanza, baale letie' luuk tu tan Saul, beytuno' Saule tu baj u lanza ti le pak'o. David aalcanajji caa puudz ti le aabilo'. ¹¹Saule' tu tuxta bisa' t'anoo tu yotoch David tial cuu ch'uucte yosal beyo' caa patchajac u quinscoo tial u sastal. Mical u yatan David, tu yaala ti leti, "Watech maa toccaba bejlae' ti le akabila', Samale' ca quinsal".¹²Beytuno' Mical tu chau yemel David tee ventana. Letie' jooki aalcanaji caa p'uudzi. ¹³Mical tu ch'aa u tu meetbil dios ta naj caa tu chicuntaj tux cu chital David. Beytuno' letie' tu dzaa un p'el kampol u tzotzel chiva tu pol, caa tu pixa' yetel nok.¹⁴Le caa tu tuxta Saul bisa tanoo tial chiic David, letie' tu yaala':"Letie' kojaan yani". ¹⁵Beytuno' Saule tu tuxta bisa' t'anoo tial ilic David; leti' tu yaala':"Taseex tin wicnal tux chilicbalena tial ten quin quinse.¹⁶Le caa oc le bisa' t'anoobo, tu yiloo, leu idoloil le najo' chilicbal u kanjolma' u tzotzel chiva tu pol. ¹⁷Saul tu yaala' ti Mical:"¿Baaxten dzaa tusquen, dzooc a ch'aic u biin in cha-p'eekcaa puudzu Mical tu nuuca ti Saul:"Leti' aaten:"cha'-in bin, wa mae' quin quinsqueech".¹⁸David aalcana naachi, puudzi caa bin yicnal Samuel tac Rama' caatu yaala tu lacal bal dzuu meetic Saul ti leti'. Beytuno' leti' yetel samuel binoo' caa p'aatoo Naioth. ¹⁹Lelo aalaa' ti Saul, beya':"Pactex, Davie' tian Naioth te Rama'. ²⁰Beytuno' Saul tu tuxta bisa' t'anoo tial chuquic David. Le caa tu yiloo le yaacach bobatoo tun ajbobatoo, Samuele tanil yan tioob, u pixan Diose tal yokol u bisa' t'anoo Saul letioo xane ajbobatnajoo.²¹Le caa aalati Saul lelo', letie tu tuxta u jeel bisa' taanoo, letioo xane' ajbobatnajoo. Beytuno' Saule tu tuxta bisa' t'anoo tu oxten, letioo xane ajbobatnajoo. ²²Beytuno' letixane bin Rama' caa tal yicnal le ch'e-en tam le yan Secu'. Letie' tu kaata', "¿Tuux yan Samuel yetel David?" yan max aale, "ileex, letioob tiaanoo tee Naiot tee Rama'".²³Saul bin tac Naiot tee Rama', u pixan Dios tal yokolxan caliquil tunn bin, letie' tun ajbobat tac kuchic tee Naiot ti Rama'. ²⁴Letixane tu tzela u nook, letixane' ajbobatnaji tu tan Samuel caa moch'la ma' nokil tulis kin yetel tu lacal le a kabo'. Le olale' letioobe cuu yaacoo, "Tian Saul xan ichil le ajbobatoo?".

Chapter 20

¹Beytuno Dacid luk Naiot tee rama' caa talti yetel caa tu yaala ti Jonatan:"¿Baax dzin meetic ten? ¿Baax in k'asi? ¿Maca mac in keban tu tan u tata tial cuu caxten u ch'ain cuxtal?". ²Jonatan tu nuuca ti David:"Ma' beyo', maan quimil. In tataee maun meetic bal nojoch wa chichan cu muk-le ten. ¿Baanten in tatae cuu taacten lela? Maun taaquic".³Baale David caa ca ch'aachinaji tu yaala:"A tatae jach u yojel lubanilen udz tu tan a wich. Dzuu yaic:"Ma ch'aquex cuu yojel Jonatan lela men juu lubul yoole; baale jach jaj jeebix cuxaanil yuntzile, bey cuxaanileche, chen un p'el xaka' yanil le quimil ti teno".⁴Beytuno' Jonatane' tu yaala' ti Dacid:"Jeen bax caa wale', ten quin meetic ta' wo-sal. ⁵David tu yaala ti Jonatan, samale' chichan uu tene yanin cutal janal yetel ajau. Baale cha in bin, in taquimba tee kaaxo' tac tu ocp'el kin tial u yaka'tal.⁶Wa a tata jelaan cunu yile', beytuno' ca wacti:"David tu kaat-olta ten quin ch'au bin aalca tu cajal Belen; tial u meet le ya-sibal jab y jab le cu kaytic tu lacal u ch'iibal". ⁷Wa leti' cu nuuque:"Maalo' aj meyaje yan jeetzel ti. Baale wa cu p'uujuj yaab beytuno caa wojel-que dzooc u tetic le kaso'.⁸Leolale' ch'aa otzilil ti a meyaja. Men dza bisic a meya' tial un p'el u nuup'tan yuntzil ta wetel, baale wa yan keban ti tene, quinsen tech ta kabil; ¿Baaxten tun caa bisen ti a tata? ⁹Jonatane tu yaala':"¡Mix bikin caa uchuc tech lelo'! Wa quin wojel in tata dzuu tuclic u meetic tech loo', ¿Main waca a walic ti tech?."¹⁰Beytuno' Davie' tu yaala' ti Jonata:"¿Maax cun aalicten wa a tatae cuu nuuctech kas?. ¹¹Jonatan tu yaala ti David:"Cooten caa xicoon kax". Caa jookoo tu caatulilo kaax.¹²Jonatan tu yaala ti David: U yuntzilil, u Diosil Israel, cuun jajcuntic. Le chen in kaat walquil saamala' wa tu oxp'el kin, ile, wa yan udzi ol tial David; ¿Beytuno' main t'anquech, caa wojelte?. ¹³Wau kaat in tata u meet-tech loo, yuntzil cuu meet ti Jonatan, u yaabil, wama' in waactech caa in tuxtech naachil yo-lal a bin ich jeetzel. Yuntzile' caa yanac ta wetel, jeebix dzuu yantal yetel in tatao'.¹⁴Wa cuxaanen xane'; ¿Matan a wesicten le u nuup'tanil ch'a otzil ti yuntzil tial min quimil?. ¹⁵Ma' xotic u nuup'tanil ch'aa otzilil tin nai mantadz, mix wa yuntzil cu xixcunt tu lacal u ch'ap'ecoo David way yokol le luuma'. ¹⁶Beytuno' Jonatane tu meeta un p'el nuup'tan yetel u yotoch David caa tu yaala:"Yuntzil cu kat p'isolal ti le maacoo ch'aap'ecmil David".¹⁷Jonatan tu meeta ti Davie cuu meet ch'aachi tu caaten yo-lal le yabila le yantie', men u yabima' bey u yabilmi lubae'. ¹⁸Beytuno' Jonatane' tu yaala': ¹⁹"Samale' chicha uuh. Teche' maan bin ilbil men a kanchee' mix maac cun cutali'. Le chen u dzaa oxp'el kin xiiiqueche' caa weme' tu seblaquil ca lukul tu cuchil tux ta taacabao' le kin caa la ucheloo', ca paataj yicnal u tunich Ezel.²⁰Tene' quuin pulic oxp'el flecha tee tzeelo' bey wa tin canic ch'iine'. ²¹Quin tuxtic in meya' quin wacti:"Penen caxte le flechasoo'". Waquin wati le xiipalo:"Pacte', le flechaso tian ta tzeele'; cooten caxte'; beytuno' ca tal; men cu yanta jeetzel tech ma' loobi, jeebix cuxanil yuntzile'.²²Baale waten quin wal ti le xiipalo': pacte le flechaso pachil ti; tech yan, beytuno' ca bin naachil, men yuntzile' tu tuxtech naachil. ²³Tu yo-lal l;e dzec aaco' ta wetelo', ile, yuntzile' yanacti tech yetel ti ten mantadz."²⁴Beytuno' Davie' tu taacuba tee kaaxo', le caa jook le chichan uuho, le ajawo' cula janal. ²⁵Le ajawo' culaj, tu kanche, jeenbix suquile', le kanche' naadz ti le pako'. Jonatane liiki, Abnere caa cula' tu tzel Saul. Baale u kanche David mix maac culucbalil.²⁶Saule' mix baa tu yaala' le kin jeelo', men tu tucla:"Yan baa uuchti. Letie' lulum; jach in wojel letie' luulum". ²⁷Tu caap'el kine', le kin dzooc u chichantal uho', u cuchil David mix mac yaani. Saule' tu yaala' ti Jonatan u pal:"¿Baaxten u pal Isai ma talac janali', mix jol-yac mix bejlae'?.²⁸Jonatan tu nuuca ti Saul:"David tu kata ten quiin cha u bin Belen. ²⁹Letie' tu yaaten:"Meet udz chain bin. Men in laakobe yan u ya-sibaloo tee cajo' in sucuune tu tuchita ten caa yanaquen teelo'. Behorae', wa dzin luubul utzil ti tn a, wiche', meet udz a chaaquin bin in wil in sucuunoo'. Le olale' ma' talac janal yetel ajawi".³⁰Beytuno' jach yaab uchic u p'uujul Saul ti Jonatan, caa tu yaati:"¡Tech, u pal coolel kas yetel xkoox! ¿Bey a wol teche' main wojel dzaa tetic u pal Isai, tial cuu sulaccunsech u suutzilil xan u ma' nokil a na'?. ³¹Caliquil u pal Isai cuxaan yoo luume, mix tech, mix a ajawil cun jeetzel. Bejale'tune tuxte tas titen, men letie' u jajile' yan u quimil.³²Jonatan tu nuuca' ti Saul u tata:"¿Baax olal kanaan u quimil? ¿Baax dzuu meetic?. ³³beytune' Saule' tu ch'iina yetel u lanza cau' quinse. beytuno' Jonatane tu yojelte u tatae u p'el mu yol u quins david. ³⁴Jonatane liik tee mesao' xiican p'ujaan, ma' tu janta mix bal tac tu caap'el kin le uho', men jach luubul yol yo-sal David, men u tatae dzooc caach u pa-cu su-tal.³⁵Ti le jadz ca kino, Jonatane' bin kax tial u yilaa David, un tul xiib tanquelen bin yetel. ³⁶Tu yaala' ti u meyaj:"Aalcanen caxte le flechas tin puulo'". Caliquil le xiib tanquelen tun bin u yaalcabo, letie' tu pulaa' un p'el flecha poodz manse. ³⁷Le caa kuche, le xiipal te tux luub le flecha le tu pula' Jonatanoo, Jonatane' tu t'ana le xiipalo', tu yaalati':"¿Maa tian le flecha pachil techo'?.³⁸Jonatane tu t'ana le xiib tanquelemo':"¡Lep'awol, seebac, ma p'atal! le xib tanquelen u tial Jonatane' tu much' quinta' le flechaso' caa tu suta' ti u yumil. ³⁹Baale le xiib tanquelemo' mau yojel mix baali. ⁴⁰Jonatane' tu dzaa armas ti le xiibtanquelemo caa tu yaati:"Penen, bis tee cajo'.⁴¹Chen p'elac u bin le tanquelemo, Davie' liik pachil ti le multuno', caa tu nooc-ch'intuba yok luum, caa chinla' oxten. Tu dzuudzubao caa muul okolnajoo, baale Davie' maun chiital. Jonatane tu yaala ti David:"Penen ti jeetzel, men toone dzooc u ch'a-chi' tic tu kaba yuntzil beya; yuntzile caa yanac ichiloon tech yetel ten, ichil in ch'ival yetel u ch'ibal tial mantadz. ⁴²Beytuno' David liiki caa bini, Jonatane suna' tee cajo'.

Chapter 21

¹Beytuno' David tal tac Nob tial yil yunkin Ahimelec. Ahimelecque tal tun quiquilanquil tial u nactant David caa tu yaati, "¿Baaxten ta jun mix mac yan ta wetel?". ²David tu yaala ti yuunkin Ahimelec, "ajau tuxten ti un p'el meyaj, "Ma' dzaic ojel bil men mix mac le bax osal quin tuxquech leti xan metic a bino'.! Dzooc in huaacti le xiibob tanquelemoobo caa xiicoo tu laa cuchil.³Bejlae' ¿Bax yan ta kab? Dzaten joop'el u hualal wa, wa le yan tech waye'. ⁴Le junkino tu nuuca ti David caa tu yaala, "Minaan chen wa' tin kab, baale yan kilich wa'- wa' le xiiboob muu machoo cooleloob".⁵David tu nuuca ti le yunkino' "U jajile' maee mach coolel ti le oxp'el kinooba, jeen bix suquil ten chen jooconti beje. Le baaloo utial xiibobe tanxe tux yan quex chen ti mejen meyajoo'. ¡Bucaa tun cun dzaabil tanxe tux u baluba xiiboo bejlaee!. ⁶Beytuno' le yunkino tu dza le wa dzaan un payil. Men minaan u jeel wa' telelo', chen u wajil leu tal tu tano', tee ch'aab tu tan yuntzile', tial u dzabal chocohua' tu cuchil le kin caa tzeeloo.⁷Bejlae' un tul u meyajoob saul tian teelo le kin jeeloo, walacbal tu tan yuntzil. U kabae' caache' Doeg Edomi, u nojchil u canan tamanoo Saul.⁸david tu yaalati Ahimelec, "¿Minaana' way un p'el lanza wa espada ta kab? men ma'tin taase mix espada mix arma tin wetel yo-sal u sebil le u baluba ajau. ⁹Le yunkinoo tu yaala, "U espada Goliat le filisteoo, le max ta quinsa tu kancabil Ela, wayana' toan yetel nook pachil ti le Efod (u nok yunkin). Wa caa wote, bise, men waye minaan u laak arma."David tu yaala', minaan u laak espada beyela'; dzaten".¹⁰David liiki caa puudz ti le kin jelo ti Saul caa bin Aquis, a ajawil Gat. ¹¹Uj meyajoo Aquuis tu yaaloo, "¿Ma' wa letie' David, u ajawil le luuma'? ¿Ma wa' kay un p'el kaytii men u jeeloo yetu jeeloo tial u yokotoo, Saule' dzu quinsic u miles, Davie' u diez miles?.¹²davie' tu bisa' le t'anoo tu pucsikal, jach saajac ti Aquis u ajawil Gat. ¹³Tu jelaancunsuba bix u maan ichiloo, tu meetuba bey choco u pol tu taanoobe; tu joron dziita baaloo tu jol le noj joolo', caa p'uu joy u lul tu camach.¹⁴Beytuno' tu yaala' ti u meyajoo, "ileex, maan wiquexae' le maaca choco u pol. ¿Baaxten caa taasquexten? ¹⁵¿Tana tucliquexe wa kanaanten chocopoloo, tial caa taseex un tul jeebix un tul chocopol tin taane'? ¿Jacha' juu yo-col tin huotoch le jeela'?.

Chapter 22

¹David luk teelo' puudzi caaa bin tu actun Adulan. Le caa tu yojeltoo u sucuunoobe yetel tu lacal u yotoch u tata, letioobe emoob teelo' caa binoo yicnal leti'. ²Tu lacal le yan olal tioob, tu lacal le p'aaxnajaanoob yete tu lacal le ma' jedzaanoobo' tu lacal letiobe tu much'ubao yicnal David caa tu meetu nojchil yokoloo. Yan caach min cuatroscientos xiiboob yetel leti.³Beytuno' Davie' bin tac Mispa tee Moabo. Letie' tu yaala ti u ajawi Maoab; meet udz u chacubin in tata yetel in nj ta wetel caliquil in wojetic bax cunu meet Dios ti wolal. ⁴Letie' tu p'ata yicnal u ajawi Moab. U tata yetel u naj p'atoo yetel leti tu lacal le kinoo David tian tu tacumbae'. ⁵Cu dzoocole bobat Gad tu yaala ti David:'Ma' p'atal ta taacumba. Jooken penen tu luumil Juda". Beytuno' Davie' luukteelo caa oc tu kaxil Haret.⁶Saul tu yuuba Davide' dzooc u caxtal, pa-ate yetel xiiboo yan yetelo. Behora culucbal Guibea, yan u cheil tamariscos Ramantu kab yan u julub tu lacal u kosoo tian tu suutul letie.⁷Saule tu yaala' ti u kosoo le huacbaloo tu sutuloo':"¡uuy yawuyeex bejlae' u maquileex Benjamin! ¿Le u pal Isai yanu dzic teex ti jujuntulil kaac yetel y coolil uvas? ¿Yan u meetic u polilex miles wa' u polilex cientos?. ⁸Tial ta lacleex teexe' caa joop'oc a liik leex kas ti ten? mix un tul ichilex dzuu yaactan bax kinac in pale wa dzuu meetic nuuptan yetel. Mix untul ichilex wa tun ya-olal tin wosal. Mix un tul ichileex aacten wa' in pal dzuu liisic in kos David tial u jadzen. Bejlaa cu taacuuba cu paatquen tial u pajtal u jadzquin".⁹Beytuno' Doeg le edomiciloo, max yan tu tzel u kooso Saul, tu nuuca:"Tene' tin wila' u pal Isai u tal tac Nob yicnal Ahimelec u pal Ahitob. ¹⁰Letie' payalchinaji ti yuntzil yo-sal letie' caa beyac u yantic tu dza u yooch beyxan u espada. Goliat filiosteoti".¹¹Beytuno' le ajawo tu tuxta wamax tial tanic le yunkin Ahimelec, u pal Ahitob yetel tu lacal u ch'ibal u tata, le yunkinoob yanoob caach tee Nobo. Tu lacal letioo taloo yicnal ajau. ¹²Saul tu yaala:"U ya wuy bejlae', u pal Ahitob". Letie' tu nuuca':"wayanene in yuntzil". ¹³Saule tu yaala ti:"¿Baaxten liikech a met ten kas teech yetel u pal Isai, letie' uchic u dzic matie' yetel le espadae' dzooc xan u kaat oltic ti Dios caa antac, yo-sal u liikil tin wokol, tial xan cu tacuba jeebix tu tacuba bejlae'?".¹⁴Beytuno' Ahimelec tu nuuca ti le ajawo' caa tu yaala:"¿Max ichil tu lacal le meyajoob jach toj u meyaj jeebix David. Max u jaan le ajawo', u nojchil a cananoo, cu tziquil tu nail". ¹⁵¿Yaxila bejlaac in payalchi ti Dios tial caa antac? ¡nachac ti ten beya! ma chaic ti ajau u dzic siipil u meyaj mix ti untul u palal in tata. Men aj meyaje' ma' u yojel mix bal yokol le baala'".¹⁶Le ajawo tu nuuva':"Teche' maan jechic le quimilo', Ahimelec, tech tu lacal u ch'iibal a tata". ¹⁷Le ajawo tu yaala ti' cu canan huacbaloo tu sutulo'. "Sutabaex quinseex le yunkinoob ti yuntzilo'. Men u kaboobe letiobe tiaxan yetel David, men letioobe u yojeloo pudz, baale ma tu yaalo' teni. "Baale, u meyajoo le ajawo ma' tu quinsoo le yunkinoob u til yuntzil.¹⁸Beytuno le ajawi tu yaala ti Doeg:"Sutaba tech quinse le yunkinoob". Beytuno' Doeg edomita tu sutuba caa bin yokol le yunkinoobo; letie' tu quinsa ochenta y cinco maacoo cu buquintcoo efod (u nok kinoo) de lino le kin jeelo. ¹⁹Yetel u yee le espada tu xota Nob, u cajal yunkinoo, bey xiib wa xch'uup, mejen palaloo beyxan le cu chuchoob huacaxoo chohuac xiquinoo, yetel tamanoo. Letie tu quinsoo tu lacaloo yetel u yee le espada.²⁰Baale un tul u palal Ahimelec, u pal Ahitob, u kabae' Abiatar, puudzi caa bin tu pach David. ²¹Abiatar tu yaala ti David Saule dzuu quinsic u yunkiniloo yuntzil.²²David tu yaala ti Abiatar:"Le kin jeelo' tene' in wojel le chen yanac Doeg le edomita teelo yan u yaalic beya' ti Saul. ¡Ten cuchic jujuntul le quimenoo ti u xh'ibal a tata!. ²³P'aaten tin wetel ma' ch'ic saaquilil. Men le max cun caxtic a cuxtale, cu caxtic xan le teno'. Teche' mix baa cuin uchultech tin wetel.

Chapter 23

¹Aalati David:"Pacte le filisteoso' tu baatetcoo Keila, tan xan u yoc-licoo le tux pec saan u luumil le pakaloo. ²Beytuno Davie' payalchina' ti yuntzil caa antac yetel tu kaata:"¿xiquena in baatet le filisteoso? yuntzile' tu yaala ti David:" Penen baatet u huachooo le filisteoso?".³Le xiboo u tial David tu yaaloo' ti leti:"Pacte saa-coon way Judaja'. ¿Bucaj cun ti p'ol ec saaquilil, wa toon caa xicoon keila? ec baatet u huachoo le filisteoso. ⁴Beytuno' David payalchinaj ti yuntzil tial caa antaac tu caaten. Yuntzile tu nuuca:"Liiken, emen Keila. Men ten quiin dzic tech caa jadz le filisteoso.⁵David yetel u xiiboobe bino Keila caa tu batetoo le filisteoso'. Letie' tu bisa' naach u huacax caa oc u quins yaacaach mac. Beytun David tu tocaj u cajnalil Keila. ⁶Le caa puudz Abiatar, u pal Ahimelec tial u bim yila' David Keilae', letie' em yetel un p'el Efod (u nok yunkin) tu kab.⁷Aala ti Saul Davie' dzuu bin Keila. Saul tu yaala:"Dios dzuu kubic tin kaa. Letie' kalaan, men dzuu yocool ti un p'el caj yanu jonajil kataan xan chei". ⁸Saule' tu much'quinsa tu lacal u muk tial baateil, tial u yemel Keila, tial cuu kal u bel David yetel u kiibob. ⁹David tu yojelte Saule tun caxtic bix cunu meet looti. Letie' caa tu yaala ti Abiatar, le junkino' :"Tas le efod (u nok yunkin) waye'.¹⁰Beytuno' David tu yaala:"Yuntzil, u Diosilech Israel, aj meyaje' u jajil dzuu yuubic Saule' tun caxtic bix u tal Keila, tial u xixcunte le caja tin wolal. ¹¹¿Kux wa' u xiibiloo Keila, cuu kubenoo tu kab? ¿Je u tal Saul jeebix aj-meyaj dzuu yojeltic? yuntzil u Diosil Israel quin kaat oltic meet udz aati aj-meyaj". Yuntzile tu yaala':"Letioo cun kuubquech.¹²Beytuno' Davie' tu yaala':"¿Cux wa u xiibiloo Keilae' cu kuboon ten yetel in xibiloo tu kab Saul". Yuntzile' tu yaala':"Letioo kun kuubquech.¹³Beytuno' David yetel u xiibo, letioobe min sesciontosoo, liiko caa naachchajoo ti Keila caa binoo ti u p'el cuchil yetel u jel cuchil. Aalati Saul David bine dzuu puudzul tee Keilao, letie tu p'aata u yaalcapachtic. ¹⁴David p'aat tu tacumbai te xtocoy luumo', le tux yanoo le witzoobo, tu xtocoy luumi Zif. Saule cu caxtic samsamal, baale Diose matu kuba tu kabi.¹⁵David tu yila' Saule dzuu jookol u tzel u cuxta; behorra Davie' tian tu xtocoy luumil Sif tee Hores. ¹⁶Beytuno' Jonatan, u pal Saul, liiki caa bin yicnal David Hores, tu mukaansa tial ti Dios.¹⁷Letie' tu yaala':"Ma' ch'ic saaquilil. Men u kab Saul, in tata, muun caxqueen. Yan a metic a ajawi yok Israel, tene' yan in yanta' naadz ti tech. Saul in tatae' yojelxan lela'". ¹⁸Letioobe tu meeto un p'el kaxtan tu tan yuntzil. David p'aat Hores, Jonatane' bin tu yotoch.¹⁹Beytuno' le zifeoso' taloo yicnal Saul tee Guibeao' tu yaaloo:"¿Minaan wa David tun tac cuba ichiloon, tu tacumbai Hores, tu buutuni Haquila, lela tian tu nojol Jesimon. ²⁰¡Emen behoraa, ajau! ¡jeebix caa dzibotcoo, emen! ttom baax kanaan c-meetque' kubic tu kab ajau".²¹Saul tu yaala':" Yuntzil bin u quiqui'tanteex". Men dzuu ch'a ic otzilil ti ten. ²²Penenex jach ila' wileex wa beyo'. Caxteex caa wilex tux cu tacuba yetel max ila' teelo'. Dzuu yaalal tene letie' jach chucaan u naat. ²³Beytuno' ileex, caxteex ti tu lacal le cuchil tux cu taccubao' caa suuteex tin wicnal caa waleexten u jajil, beytuno' tene' quin suut wa wicnaleex. Wa' leti wayan tee luuma, tene quin caxtic ichil tu lacal u maaquil Juda'".²⁴Liiko binoo tac Zif tu tan Saul. Bejale' Davie' yetek u winicoobe tianoo caach tu xtocoy luumil Maon tee tuxyan Araba' tu nojol Jesimon. ²⁵Saul yetek u maacoo binoo u caxtoo. Ti Davie' aalaa' lelo', beyo' caa em ti un p'el buutun, caa cuxlaa tu xtocoy luumi Maon. Caa tu yuuba' Saul lelo', letie' bin tu pach David tu xtocoy luumil Maon.²⁶Saule' cu bin tun tzel le wiitzo', David xane' cubin yetel u maacoo tu laa' un tzel ke wiitzo'. Davie' tu lep'uyol tial caa naachac ti Saul. Caliquil Saul yetel u maacoo tu baapachcoo David yetel u maacoo tial u chuchmachtoo. ²⁷Un tul bisa; t'ane tal tuxyan caach Saul caa tu yaalati:"Lep'awol cooten men le filisteoso tun batetcoo in cajal.²⁸Beytuno' Saul sunaj ti' u tzaypachtic David caa bin u jadz le filisteoso'. Le olale' le cuchilo' aalab u kaba' u noj tunchil pudzul. ²⁹David naaqui, lik teeloi caa cuxla' tu tacumbalil tee Gadi.

Chapter 24

¹Caa suna' Saul tial u aalcapachtic le filisteoso', aalati:"David tian tu xtoyluum tee En-Gadi. ²Beytuno' Saul tu ch'aa oxp'el mil maaco, yeyaano ti tu lacal Israel caa bin u caxte David yetel u xiiboo ichil le nucuch tunchoo tux cuu yantaloo le kaxi chivaso'.³Letie' kuch tux kalaan tamanoo' tee bejo', tux yan un p'el actun. Saul ooc ichil le actuno' men kanaan u p'uuctal. Baale Davie' yetel le maacoo yan yetelo' tee culenculoo jach paachil ichil le actuno'. ⁴Le maacoo yan yetel david, tu yaalo' ti leti:"Lela' leti le kin uj yaalma yuntzil, le caatu yaala tech letie':" ten quin kubic tech aj-ch'aap'ec ta' ka', tial caa meet-ti jeebix a kaate', "Cuu dzoocole' David liiki mac chiil tu jiituba tanil caa tu xota' un xet u nok Saul.⁵Caa dzooc lelo, u pucsikal Davie' yaolnaji men letie' dzuu xotic caachi un xet u no Saul. ⁶Letie' tu yaala' ti le maacoobo:"yuntzil mau chaic quin meete baa beyo' ti in ajau, le dzabaan aceite tu pol men yuntzil quin in meet looti', tin wilic letie' dzaban aceite tu pol men yuntzil". ⁷Beytuno' Davie' tu keyaj le winicoo yetel le tanooba' ma' tu ch'aa u meetcoo mix bal ti Saul, Saul walaj, jook te actuno', caap'uu bin u ximbal tee bejo'.⁸Caa dzooc lelo' David xane' walaji, jok tee actuno', caa tu t'ana Saul:"On yuntzil ajaw". Le caa pacatnaj Saul pachiltie', David caa tu chinuba u tan yiiche'. tojil luun yan tu yeesic u tziquilil ti. ⁹David tu yaala ti Saul:"¿Baaxten caa wuyic le maaco cu yaacoo; pacte, ¿David tun caxtic bix u meetic tech loo'.¹⁰Bejlae' a eich dzuu yilic bix yuntzil tu dzaech tin ka' le caach tianoon ichil le actuno'. Yan aalee quin quinsech, baale tene' tin saatsa tech. Tin waala':"Tene' main meetic mix baa kas ti in ajau, men leti dzam aceite tu pol men yuntzil". ¹¹Pacte', in tata ilawil u xeetel a nok tin kab, men jeebix tin xota' a nok ma' tin quinsechoo, teche' juubeytal a wojeltic yetel tene' ma' keban ch'aquen ti tech quex wa tan caxtic in cuxtal tial a quinse.¹²Yuntzil cuu p'issoltoom ichil tech yetel ten, yuntzil xan cuu vengarten ti tech baale in kabe maun meetic mix bal kasteech. ¹³Jeebix le t'an cu yaic le uchben maacoobo: ichil le kasaanoobo cu tal le kaaso', baalein kaabe maa kas ta wokoli.¹⁴¿Maax paachil jook u ajawi Israel? ¿Max cu aalca pachticoo? ¡un tul quimen pek'! ¡un tul chi'ic!. ¹⁵Yuntzil caa p'isolnae' cuu pisolton tech yetel ten cuu yiile', caa-xan yaanten ti in siipil cu cha in puudzu ta kab".¹⁶Le caa dzooc u yaic David le t'anoo ti Saul, Saul tu yaala', ¡tech ca t'an in pal David? Saul kaancha' u tan caa okolnaji.¹⁷Leti tu yaala ti David:"Teche' tip'aan a wutzil quet ten. Men dzaa bootquen yetel udz, quex wa quin bootquech yetel kas. ¹⁸Teche dzaa wilic bejale' bix uchcameetic ten udz, men ma' ta quinsen caa tu dzaen yuntzil ta ka'.¹⁹Men wa un tul maac cuu yiil a ch'aapec, ¿Jeu chaic u bin mix ba cuu meetic? yuntzile' cuu bootech yetel udz to-sal le dzaa meetic ten belaaque'. ²⁰Tene' in wojel maan jeechic yan a meetic a ajawi' beyxan u ajawil Israel cuu muukanta tu kab.²¹Kax t'ante ten yo-lal yuntzil maa quinsic in chiibaloo, tech xane' maan xixcuntic in kaba' tu yotochi in tata". ²²Beytuno' davie' tu meeta un p'el ch'aachitan ti Saul. Cu dzoocole, saule' bin tu yotoch, baale David yetel le maacoo yaniloo naacoo tu tacumba'.

Chapter 25

¹Samuel quimi. Tu lacal Israel tu much'uba caa okol yo-sal leti, letioobe tu mucoo tu yotoch Rama'. Cu dzoocole David liiki caa em tu xtoyluumi Paran.²Yancha' un tul xiib tee Maon, u ayikalile' tian caach tee Carmel. Le xiiba' jach ayikal. Letie' yan cach oxp'el mil taman yetel un p'el mil chibas. Letie' tan caach u kosic u tzotzel u taman, Carmel. ³U kaba' le maaca Nabal caachi, u kaba u yatane Abigail caachi. Le coolela' chucaan u naat caachi jadz udz yilaa'. Baale' le maaco' dzuuy, kas-xan u luubul ti u jel maac . Letie' ti u ch'iibalil u yotoch Caleb.⁴David tu yuuba tee xtocoy luumo' Nabal bine' tun kosic u tzotzel u chivas. ⁵Beyo' David tu tuxta lajub xiiboo tanquelemoo, "Naaqueneex tac Carmel, penenex yicnal Nabal, tziquex tin kaba'. ⁶Teexe caa waquexti, "Udz cuxaanil. Jeetzel a tial jeetzel tial a wotoch xan, jeedzel xan caa yanac ti tu lacal ke yan techo'.⁷Tin wuya' yaalal yan bin tech kos tamanoo. A canan tamanoobe dzuu yantaloo tec yetel, ma' tee meeta loo' tioobi', letioobe ma' saat mixbaltioob tu lacal kin le yanchajoo tee Carmel. ⁸Kaat tioob a meyajoo, letioobe cu yaacoo. Behoraa' cha in meyajoo caa luubcoo utzil ta wicheex, men dzooc ec kuchul ti un p'el kimbesa'. Yo-sal udz kayte le yan ta kabo' ti aj meyajoo beyxan ti a pal David".⁹Le caa kuchoo le xiiboo tanquelentacoo u tiiloo David, letioobe tu yaalo tu lacal lela' ti Nabal u tal ti David caa p'aatanacoo. ¹⁰Nabal tu nuuca ti u meyajoo David, "¿Max David? ¿Max xan u pal Isai? yaa kooso tie' kinooba cu puudzlo ti u yumiloo. ¹¹¿U dza quin ch'a in wooch wa', in woch jaj, in woch bak le dzin quinsic tial in kostamanoo, quin dzaa ti maacoo main wojel tux u taloo?.¹²Beytuno' le xiiboo tanquelemoobo u tiloo David sunajoo, tu yaaloo tu lacal le aalca tioobo. ¹³David tu yaala ti u maaco, "jujuntul xiibe u kax u espada". Junjuntul xiibe tu caxu espada. David xane' tu kaxu espada. Min cuatroscientos xiiboo binoo tu pach David yetel doscientos p'atoo tux p'aat tu lacal le nuuculo'.¹⁴Un tul le xiiboo tanquelemoobo tu yaala ti Abigail, u yatan Nabal; letie' tu yaala', "David tu tuxta bisa' t'anoo tee xtocoy luumo' tial u tzic ec yumil, letie' tu pooch'aa. ¹⁵Baale le maacoobo jach maalo' kuchicoo' tec icnal. Ma' tu meetoo toon loobi, mix baa saaltoon caliquil yanoon yeteloo le caach tianoon tee kaaxo'.¹⁶Letioobe tu laakintoon yetel kin wa yetel aka', caliquil yaniloon yeteloo canaantic ke tamanoobo. ¹⁷Le olale' ojelte lelo caa tuculte' bax cana' meete', men kas dzuu yotal meetbil ti ec yuumil, tac xan tu lacal u yotoch. Letie' un tul maac ma' udz u luubuli maun beytal a t'an yetel".¹⁸Cu dzoocole Abigail tu dzaa seebti tu ch'aa doscientos wa', caap'el chuu vino', joop'el taman makantaan, joopel p'isaan nek kaktaan, cien u jeckel pasas, doscientos u wajil higos, caa tu dzaa yokol le chohuac xiquinoobo. ¹⁹Letie' tu yaala ti u meyajoo, "Penenex tanil tin ten, tene' quin bin paachil ti teex". Baale letie' ma' tu yaala ti u yiichan Nabal.²⁰Caliquil leti' tu nata' u chohuac xiquin caa em ti le wiitzo', David yetel u xiibo emoo yicnal leti, letie' tu naactantoo'.²¹Bejlae' David dzuu yaic, "U jajile' chen culen in canantic tu lacal le yanti le maaca tee xtocoy luumo', yo-sal mix baa caa saatac tu lacal leu tiiloo, letie' dzuu sutic kas yo-lal udz. ²²Dios cuu meet ten, Davien, ma' chen lelo', wati le jaadzcakin cu p'aatal un tul xiib ti tu lacal le u til letio'".²³Caa tu yiila' Abigail Davie', letie' tu lep'u yol caa emti le chohuac xiquine' caa chinla' tu tan David caa tu t'alcunsu pol tee luumo'. ²⁴Letie' tu dzauba tu yooc caa tu yaala':"Chentiin wokol, in yumil, leu siipilil. Meet udz cha' u t'an a meyaja', uuy u t'an a xmeyaja'.²⁵Ma' chaic in yumile' cuu taanolt le maax mix bal u bil, Nabal, men jecbix u kabae' bey leti'. Nabal u kaba', le chocopolilo' tian ti letie'. Baale' ten ax meyaj ma' tin eila xiiboo tanquelemoo a tial tech, le maxoo ta tuxtoobo. ²⁶Bejla tuna', in yumil, jeebix yuntzil cuxaano', techxane' cuxaanech, yuntzile dzuu wetic caa wee kik, tial xan caa vengartabaa yetel a kab, behoraa chaa a ch'aapecoo, le maxoo cuu caxcoo kas ti in yuumile, paatcoo bey Nabale'.²⁷Le sibaloo le a xmeyaj dzuu tasic ti in yumila' caa kuubic ti le meyajoobo le cu binoo tu pach in yumil. ²⁸Met udz a saatsic u keban a meyaj, men yuntzile', u jajile' yan u meetic un p'el maj maalo' ti in yumil, men in yuumile tun baatetic u bateil yuntzil; kase muun bin ilbi titech caliquil cuxaanech.²⁹Quex le maacoo caa liikcoo u yaalcapach teche' cu tzel a cuxtale' quex beyo' u cuxtal in yuumile' cu canaantal tux yan le cu cuxtaloo' u tial yuntzil a Dios; letie' yan u pulic naachil u cuxtaloo a ch'ap'eecoobo, bey tu yuntunil yuntune'.³⁰Le chen dzoococ u meetic ti in yuumil yuntzil tu lacal le baalo u seechitmao', chen u meetech u nojchil yok Israel. ³¹Le bal jeela' muun tasic tech okonolil, mix poochil ti in yuumil, men maa wee kik chen cuneli', ma'-xan a vengartabai. Le chen u meet yuntzil le udz ti in yumilo', kaa-se a xmeyaja'.³²David tu yaala ti Abigail, "le yuntzil u Diosil Israel, quiquitantbil, leti max tuxtech a wilen. ³³Quiquitanbil a naat, teche' quiquitanbilech xan, men maa chain wequik kik cuneli', cain vengartin baa yetel in kab.³⁴U jajile' jeebix yuntzil, u Diosil Israel, cuxaan, le max wet main meetic tech loo, chen men ta lep'awol a wilen, u jajil maun p'aatal caach xiib wa palal ti Nabal ti u saastal. ³⁵Beytuno' David tu kama' tu kab le tu taasa caacho'; leti aal ti leti, naaquen ta nai ti jetetzel; tene dziin wuuyic a tan, dzooc xan in kamquech tech".³⁶Abigail suna' yicnal Nabal, ilex, ketie' tun meetic un p'el banqueta tu yotoch, bey un p'el banquete cu meetic ajawe''; u pucsikal Nabal jach quimac u yol tu ba, men letie' jach callan. beytuno' letie' mix baa tu yaati p'isiac u saastale.³⁷Tial le jaadz caa kino', le caa dzooc u maan u caalanile Nabale', u yatane' tu yaala' le baaloo tioo; u pucsikale' bey quim tie', letie' p'aat bey tuunche'. ³⁸Min tu lajun kine yuntzile' tu meeta' loo' ti Nabal caa quimi.³⁹David caa tu yojelyta dzuu quimil Nabal, letie' tu yaala' "yuntzile' caa quiquit'an taac, max tan olt uchin pooch'ool tu kan Nabal, dzuu canantic u meyaj ti kas. Leti sut le baa kas tu meeta' Nabal ti u ba". Cu dzoocole Davie' tu tuxta t'ambil Abigail, tial u ch'aa u yatante. ⁴⁰Le caa kuchoo u meyajoo David tux yan Abigail tee Carmel, letioobe tu t'anoo leti caa tu yaaloo, "David tuxtoon ta wicnal tial quec ch'aech u tial leti u yatante".⁴¹Letie' caa liiki, caa chin polnaji luum, caa tu yaala:"ileex aj meyaje un tul xmeyaj tial u p'oo u yook le meyajoobo ti in yuumil. ⁴²Abigail tu lep'uu yol caa liiki, caa tu naata u chohuac xiquin yetel joop'el u xmeyajoo le tzaypachtoobo; letie' bi tu pachoo u tasa' t'anoo' David bey uchic u sut atantzililo'.⁴³David xane tu ch'aa Ahinoam Jezreelil u yatante, tu caatulil atantaaboo'. ⁴⁴Beyxan, Saul uchili' u kub Mical u ch'up pal u yatan caach David, ti palti, u pal Lais, Galimi caachi.

Chapter 26

¹Le Zifeosoo' taloo yicnal Saul tee Guibeao' caa tu yaalo':"¿Ma' wa teu taacmuba' tu bu'utunil Aquila, le yan maili' kuch quech queen tec tee Jesimon?". ²Beytuno' Saule' liiki, caa em tuxyan u xtocoyluumi Zif, yan ti oxp'el mil maacoo tetanoo ti Israel yetel leti, tial xcatic David tu xtocoy luumil Zif.³Saule tu dzau pasel tu buutuni Haquila, le yan tial a kuchul Jesimon, tee bejjoo'. Baale David tee cu p'aatal tee xtocoy luumo', letie' tu yiila' tun tal Saul pachiliti tee xtocoyluumo. ⁴Beytuno' David tu tuxta ch'uucoo, caatu yojeltaj Saule' u jajile dzuutal.⁵David liiki' caa bin tux cajelta Sauli; letie' tu yila' tux chilicbal. Saul, yetel Abner u pal Ner u nojochil u huachoo; Saul chila' tee noj jeelelo', le maacoobo caa jeeloo' tu suutul, tu laacalo tun wenloo.⁶Beytuno' Davie' tu yaala' ti Ahimelec le hilitailo', yetel ti Abisai u pal Sarbia, u sucuun Joab:"¿Max cun bin cambal tin wetel yicnal Saul tee noj jeltato? "Abisai tu yaala' ¡Ten! ten quin bin ta wetel". ⁷Beytuno' David yetel Abisai binoo yicnal le huachoo tee akabo. Tian caach Saul tun wene tee ichil le noj jeelelo', u lanzae' u ch'icma' tu luum tzel u pol. Abner yetel u soldados chilicbaloo caachi tu sutul. ⁸Beytuno Abisai tu yaala ti David: "Bejlae' Dios dzuu dzic aj chapec ta kab. Behoraa chain lomic tee luuma' yetel le lanzaa chen un pulili quini lome'. Tu caaten main meetic looti'."⁹David tu yaala ti Abisai:"Ma' xixcuntic", men ¿Max juu liisic u kab u met loo' ti le max dzaan aceite tu pol caa aalaque mix baa tu meeta?". ¹⁰David tu yaala':"Bey cuxaan yuntzilo', yuntzil cun quinsic, wa' u kinil u quimile' cu tal, wa' leti' cu bin bateil cu quimil'.¹¹Yuntzile' mu chaic in liisic in kab in meet kas ti max u dzama aceite tu pol; baale bejlae', quin kaat oltic, mach le lanza le yan nadz tu poloo, beyxan u chujil le jao', coneex. ¹²Beytuno' David tu macha' le lanzao' yetel u chujil le ja-o' le yan caach nadz tu pol Saul caa puudzoo. Mix maac iloo mix xan tu yojeltoo lelo', mix maac xan a-ji, men tu lacaloo tun weneloo, men un p'el wenel tam tal ti yuntzil tu yokoloo.¹³Beytuno' David bin tuu laun tzel caa wala' tu canlil le wiitzo' tee naachilo', yan caach un p'el naachtalil ti ubaoo'. ¹⁴David tu yauta' le maacoobo yetel Abner u pal Ner; "Leti aale:"¿Maan nuuquic, Abner?" Beytuno Abner tu nuuca caa tu yaala:"¿Maaxech caa autic le ajawo?".¹⁵David tu yaala' ti Abner:"¿Ma' wa' tech un tul maac topaani? ¿Max jeebixech tee Israelo? ¿Baxten tun ma' ta meeta. P'ichchi yokol a yuumul le ajawo'? Men yan wamax tal quinsic a yumil le ajawo'. ¹⁶Le dzooc a meetic ma' udzi. Jeebix cuxaani yuntzile, teche' najmal a quimil men teche' ma-a meet p'iich-ichi yokol a yuumil, le dzaan aceite tu pol men yuntzil. Behoraa' il tuxyan u lanza le ajawo, yetel u chujil le ja-o le yancha tu tzel u polo'".¹⁷Saul tu kaolta u t'an David caa tu yaala':"¿Masima' teche' caa t'anoo in pal David?" David tu yaala':"In t'an, in yumil, ajau". ¹⁸Leti tu yaala':"¿Baaxten caa aalca pachtic in yumil aj meyaj? ¿Baax dziin meetic ten? ¿Baax kas yan tin kab?.¹⁹Bejla' tuna, quin kaat al tic tech, cucha' in yumil le ajawo' cuu yuub u t'an u meyaj. Wa yuntzil le maax tu dzaech tin wokole, cu ch'a leti cu kanu un p'el sibal; baale wa u tial maacoobe, letioo conol chi taacoo tu tan yuntzil, men bejlae' dzuu picch'intquenoo, tial muu dzabal ten mix bal cutal ti yuntzil; letioobe dzuu yaacoo:"Penen a kulte u lak diosoo. ²⁰Bejla tuna maa' chaic caa luubul in kikel ti luum naach tu tan yuntzil; men u ajawi Israel dzuu jokol u caxte ch'iic jeebix u caxtal un tul noom tzombil ti le witzoobo".²¹Beytuno' tu yaala' saul:"Ten dzin kebantal. Sunen, David, in palech; men bejlaila main caa meetic tech loo', men bejlae' dzaa weesic coo in cuxta tu tan a wich, Pacte, tene dzin meetic bey un tuk ma' naate, dzooc in meetic un p'el siipil talan".²²David tu nuuca caa tu yaala':¡ile', a lanzae wayane', Ajau! Chau tal u tul le xiiboo tanquelemoobo taacoo waye' yetel cuu caxte caa xan u bistech. ²³Yuntzil cuu boot jujuntul maac yo-lal u tiibil olil yetel u mantadzil, men yuntzil tu dzaech tin kab bejlae', baale tene main meetic loo ti max u dzama aceite tu pol.²⁴Pacte, men bejlaa que a cuxtale' coo tu tan in wich, beyxanin kaat caa ilac coo tu tan u yich yuntzil, yetel leti' cuu toquen ti tu lacal le istic yajoo". ²⁵Beytuno' Saul tu yaala ti David:"Caa quiquit'an taa quech, in pal, caa kuchquech a meet nucuch baaloo, yetel jeen baax caa meete xiictech utzil". Beyo' David bin tu bel, saule caa sunaj tu cuuchil.

Chapter 27

¹David tu yaala' tu pucsikal:"Un p'el kine yan in quimil tu kab Saul; minaan u jel bal udz in tial jeebix caa puudzquen tu luum le filisteoso; saul yaan u naacal u yol u caxten tu dzuu u luumil Israel; beytuno' quin toquimba tu kab".²Beytuno' David liiki caa bin yetel le seiscientos xiiboo yan yetelo', yicnal Aquis u pal Maoc, u ajawi Gat. ³David cuxla' yicnal Aquis tee Gat, leti yetel u xiiboo, jujuntule yan u yotoch, Davie' yetel caatu u yyatan, Ahinoam le Jezreelitail yetel Abigail le u tal Carmel u yatan caach Nabal. ⁴Aalati Saul Davie' dzuu puudzul caach tee Gat, beytu p'aatil u caxtico.⁵David tu yaala ti Aquis:"Wa dzooc in luubul utzil ta wiche' chau dzabal ten un p'el cuchil ti un p'el le cajoo yan tee kaxo', yo-sal u beytal in cuxtal teelo':" ¿Baaxten, bin cuxlc a meyaj ta wetel tu cajal ajau?. ⁶Beytunoo' Aquis tu kuba' Siclag le kin jeeloo; le olale' Siclag utiaaloo u ajawil Juda' tac bejlae'. ⁷U jayp'el kinil david cuxla' tu luum filisteoso un p'el jaab yetel camp'el uhoo'.⁸David yetel u winicoobe tu jadzoo wa jayp'el cuchiloo caa tu ch'aoo baaloo u til le guesuritasoo, le guerzitas, yetel le amalecitasoo; men ti le cajoobo u tal u cajnalilo' u luumil Shur, jach naach jeebix u luumil Egipto. letioobe uch joop'ooc u cajloo tee luumo dzuu jach maan uchtal. ⁹Davie' cu yocol u jadz le lumoo' maun p'aatic mix xiib mix ch'uup cuxaan, cu bisic le tamanoobo, le caparbi huacaxoobo, chohuac xiquinoo, le camelloso' beyxan le nookoobo; cu sut tu caaten Aquis.¹⁰Aquis cu yaic wale', : ¿Max ti cha-a' le buuca baalo bejlae'? David cu nuuquic caachi, "Ti le maacoo yan tu nojol Juda'", "Ti le yanoo tu nojol Jerameel. Wa "ti le yanoo tu nojol le quenitasoo".¹¹David maun p'aatal mix yetel xiib mix yetel coolel cuxaan tial u taaso Gat, bey u yaaca':"Yo-lal mau pajltal u t'anoo kas tec okol, Beybal tu babal meeto'". Leti' lelo le cu meetico tu lacalkin le cuxal' tu noj luumil filisteos. ¹²Aquis tu ocsa olta David, caa tu yaala', leti' p'uus u cajal Israel tial caa jadz-kataac tu chucaanil; le olale' letie' yan u meyajquen mantadz".

Chapter 28

¹Bey uchic ti le kinoobo le filisteoso tu much' u huachoo' tial bateil yetel u cajil Israel Aquis tu yaala ti David, "yanac tech u jajil yan a jokol tin wetel ichil le huachoobo, tech yetel le maacoo yantecho'. ²David tu yaala' ti Aquis, "Bey can a wojelt bax juu beytal u meetic aj-meyaje'". Aquis tu yaala' ti David, "Beytuno quin meetquech in canampach mantadz".³Le kin jeela' Samuele dzuu quimil tu lacal Israel tu yaolta', tu muca' xan tee Ramajo', tu cajal. Beytuno', saul tu joosa' tee luumo le cu t'aano yetel quimenoo wa' pixanoo'. ⁴Beytuno' le filisteoso tu much'ubao caa tu meet u jeeleboo sunen; Saule' tu much'aa tu lacal Israel, letioobe tu meet u jeeleboo Gilboa.⁵Caa tu yiila' Saul u huachoo le filisteoso, saajacchaji u pucsikale' pecna' yaab. ⁶Saul payalchina ti yuntzil tial antajil, baale yuntzile' ma' tu nuucaji, mix nayil, mix yetel Urim, mix bobatiloo. ⁷Beytuno' Saule caa tu yaala ti uj meyajoo, "Caxteex tun untul coolel cu t'an yetel quimenoo, tial caa xiqueen yicnal cuu tzol in xiquin leti. "U meyajoobe tu yaalo, "Pacte, yan un tul coolel Endor cu yaique cu t'an yetel quimenoo".⁸Saule caa tu jelbesuba, jelaan nok tu dzaa', caa bin caatul xiboob yetel; letioobe binoo yicnal le coolelo' tee akabo. Letie' tu yaala ti, "Naat in tial, quin kat oltic, yetel un tul pixan, tasten jeen maxac quin wateche'. ⁹Le coolelo' tu yaala', "Teche' a wojel baax tu meeto Saul, bix dzuu wetic tee caja' le maxoo cu t'anoo yetel quimenoo wa pixanoo. Beytuno' ¿Baaxten caa tabsic in cuxtal, tial caa quinsaquen?". ¹⁰Saul ch'aa chi' na ti leti yo-sal tuntzil caatu yaala', "Bey jeebix cuxan yuntzil, mix un p'el jadz cun uchul ti tech, yo-lal lelo'".¹¹Beytuno' le coolelo' tu yaala', " ¿Max kinil tas tech?" Saule tu yaala', "Tasten Samuel in tial". ¹²Le coolel caa tu yila' Samuel, letie' kancach okolnaji caa tu t'ana Saul beya', ¿Baaxten ta tusen? Teche' Saulech".¹³Le ajawo tu yaala ti leti', "Maa ch'ic saaquilil. ¿Baax ca wilic? Lee coolelo' tu yaala ti Saul, "Tin wilic un tul dios cu naacal tee luumo". ¹⁴Letie' tu yaala' ti leti', " ¿bix u yilal leti? Letie tu yaala', "Un tul nuxi cu naacal; u buquintma' juupus nok". Saul tu naataje Samuel lelo', caa noclaji u yiche' luum yan caa tu tziica'.¹⁵Samuel tu yaala ti Saul, " ¿Baen caa chichnacunsquen yetel dzaa tasquen caanal? Saul tu nuuca', "Jach in p'eelt minba, men le filisteoso tun baatetqueno', Diose dzuu p'atquen maun nuucten un puli' mix yetel bobat, mix naitbil. Leolale' dzin t'anqueech tech, yo-sal a waic bax kanik meetic".¹⁶Samuel tu yaala', " ¿Baaxten tun caa katic ti ten, wa' yuntzil dzuu p'aatquech, yetel letie' dzuu kuchul u meet aj ch'ap'eec?. ¹⁷Yuntzile' dzu meetic ti tech leu yaalma' yan u meetique. Yuntzile dzuu toquic tech le ajau ta kabo caa tu dzaa ti u jel maac ti David".¹⁸Men teche' ta ma' uuymat'antil u t'an yuntzil ma'xan ta bisa' u venganza yok Amalec, leti tune dzuu meetic lelo' bejlae'. ¹⁹U chen tiip'ee yuntzile' cu kubic Israel tac tech tu kab le filisteoso. Samale tech yetel a palal yan a taleex tin wicnal. Yuntzil xane cu kubic leu huachil Israel tu kabo le filisteoso".²⁰Beytuno' Saule tu seeblaquil luub luum jach saajac caach yo-lal u t'an Samuel. Minaan u muuk, men ma' janac tu lis le kino, mix xan tee akabo. ²¹Le coolela tal yicnal saul caa tu yiile' jach tun p'eelcuba, letie' tu yaala' ti, "pacte, aj meyaja dzuu yuubic a t'an; dzooc xan in dzic in cuxta ti talamil, ten xane' dzin wuuyic le t'anoo dzooc a wacteno.²²Bejlae' quin kaat oltic ti tech, caa wuy xan u t'an aj xmeyaja', chain dzic un p'iit janal ta taan. Janen caa ch'aa muuk yo-sal a bin ta bel. ²³Baale Saul ma' tu yooti caa tu yaala', "Tene main janal". Baale u meyajoo, yetel le coolelo', tu caa aalooti, letitune' tu yuuba u t'anoo. Beyo' caa liik tee luumo' caa culji tec tux cu ch'italoo.²⁴Le coolelo' yan caachti un tul chan wacax poloc tu yotoch; letie' tu lep'uu yol caa tu quinsa; tu ch'aa harina, caa tu yaach'ta, caa tu ta'-sa' un pel wa' x ma' levadura. ²⁵Letie' tu tasa' tu tan Saul yetel uj meyajoo, letioobe tu jaantoo. Beytuno' letioone liikoo caa binoo ti le akabo.

Chapter 29

¹Le filisteoso tu much' u huachoo Afec, le Israelitasoo tu dzaa u jeelebo' tu tzel u aalcajail le yan Jezreelo'. ²Uj nucuch dzuliloo le filisteoso tu jatzubao a cienil yetel milesil; David yetel u macoobe cu manoo ichil le cananoo pachi yetel Aquis.³Beytuno u nojoch dzulil le filisteoso tu yaaloo',: ¿Baax cu meeticoo le Hebreoso waye'? "Aquis tu yaala ti u jel nucuch dzuloo ti le filisteoso:" ¿Ma' wa' letie' David, uj meyaj Saul, u ajawil Israel, le dzu yantal tin wetel ti le kinooba, wa le jaboob, tene' min wil mix un p'el siipil tii le caa kuch tin wicnal tac bejlae'?.⁴Baale u nucuch dzulil le filisteoso p'uujaanoo ti leti; letioobe tu yaaloo':"Meet u bin le maaca', yo-sal u sut tee cuchil ta dzaatioo; ma' cha' cu bin bateil tec-etel, yo-lal letie' muu sut ec ch'a p'equil tun yuchul le bateiloo'. Men, ¿Bix juu yantal jeetzel ti yetel u yumile? ¿Ma' wa' yetel u cuxtal ec maacooba?.⁵¿Ma' wa letie' David, le cu kaaya' ichiloo cu yokot-tal xan, tun yaacoo:"Saul dzu quinsic u miles, David u diez miles?"⁶Beytuno' Aquis tu t'anaj David caa tu yaati:"Jeebix cuxan yuntzilo, teeche' utzech, aj jookol yetel a wocol tin wetel ichil le huachoobo udz tu tan in wich, men ma' in wila' baa' kas tu kinil caa talech tin wicnaltac bela tee kina' quex beyo', le nucuch dzuloobo ma' udz a luubul tioob. ⁷Beytuno bejlae' sunen penen yetel jeetzel, yo-lal ma a p'uusic u nucuch dzuliloo le filisteoso'.⁸Davie' tu yaala ti Aquis, " ¿Baale baax dziin meetic?" ¿Baax dzaa wilic ti aj meyaj leu kinil le dziin yanta ta tan tac u kinil bejlae', ma biin tan u beytal in bin bateiltic u ch'ap'ecoo in yumil le ajawo'?". ⁹Aquuis tu nuuca caatu yaala ti David:"Tene' in wojel minaan a siipil tin tan, bey u anquelech Diose; quex beyo', u nucuch dzulil filisteose dzuu yaacoo: Letie' ma' kanaan u naacaal tee baateilo'".¹⁰Beytuno' behoraa' liiken aka u sastal ma jokoc kini yetel u jeel u meyajoo' a yumil le taloo ta wetelo', chen p'el a liikil jaszca kin samale' dzu sastale', penen". ¹¹Beytuno Davie' liik tun sastal, leti yetel u winicoo, ti u binoo tee jaadzcakino, tial caa sunac tu luum le filisteoso. Baale le filisteoso naacootac Jezreel.

Chapter 30

¹Uchi le caa kuch David yetel u xiboobe Siclag tu oxp'el kin, le Amalecitasoo dzocaan caach u jedzcoo Neguev tee Siclag. Letioobe oc u jadzoo Siclag, tu tocoo. ²Caa tu ch'ao u cooleliloo' yetel tu lacal le yan caach letio bey chichan yetel nuuctac. Ma' tu quinsoo mix maaqui, baale tu bisoo caliquil tun ximbatic u beloo.³Le caa kuchoo David yetel leu maacoo tee cajo, toocaan, u yatanoo u palaloo yetel u xch'upulaloobe bisaabo palitzilbil. ⁴Beytuno David yetel le maacoo le yanoo caach yeteloo ahuat najoo yetel okolnajo tac uch cu xupul muk tiaal u yokoloo.⁵Leu caatul atan ti David bisaab palitzilil, Ahinoam le Jezreelitae' yetel Abigail u yatan Nabal caachi le Carmelitaile'. ⁶David jach yaj yanil caachil, men le maacoobo tun yaacoo u ch'in tunich coo, men tu lacal maacoobo tun ya-ol coo tu pixanoo, jujuntul maaque yo-sal u palal xiib wa' xch'uup; baale Davie' mukan chaji ti yuntzil, u Dios.⁷David tu yaala ti Abiatar u pal Ahimelec, le yunkino:"Quin kaat oltic ti tech, tasten Efod (u nok yunkin) waye' intial Abiatar caa tu tasa le Efod ti David. ⁸Davie' payalchinaji ti yuntzil yo-lal u yeesalti u belil bey tu yaala:"Wa quin aalcapachte le huachooba, ¿Jeelin chuecoobe? yuntzile tu nuuca':"Penen tu paachoo, men u jajile' jaa chuccoobe yetel u jach beyile' ca caa ch'iic tu lacal".⁹Beytuno Davie' bini, leti yetel seiscientos xiiboo leti le yanoo caach yetelo; letioobe kuchoo tee torrente Besor, tux wajaitul p'aatoo teelo. ¹⁰Baale Davie' na' tu p'at u tzaypachcoobi, leti yetel cuatroscientos maacoo, men doscientose p'aatoo pachil, men letioobe ma' muukoo letioobe maun beytal u tadz manscoo le torrente Besoro'.¹¹Tu nactantoo untu Egipcioil tee kaxo caa tu tasoo ti David, tu dzao' wa' ti, letie' jaani caaxan tu dzao jaa' ti tial yuke'. ¹²Letiobe caa tuu dzao u xet u wajil higos yetel caa jeech pasas. Le caa dzooc u jantic letie', yancha' u muk, men mau jant wa' mix jaa' yuke ocp'el kin yetel oxp'el aka'.¹³Davie' tu yaala' ti: ¿Max tililech tech? ¿tux a tal? Letie tu yaala':"Tene un tul xiib tanquelemen Egipcioilen, u meyajen un tul Amalecita; in yuumile tu p'aaten men oxp'el kinaque luuben ti kojaanil. ¹⁴Tec mecta un p'el jadz te Neguevo ti le cereteoso, yetel le u tial Juda', beyxan u Neguev Caleb, toon tooc Siclag.¹⁵David tu yaalati:" ¿Jea bisquen le tux uche' ocolo? Le Egipcioo tu yaala':"Ch'aachi tun Diios caa wale maan quinsquen, wa maan kubquen tu kab in yuumil, tene' quin bisquech le tuxyan le ocoloobo.¹⁶Le caa dzooc u bisac David men le Egipcioo, le ocoloobo kifpajaanoo tee tu lacal le luumo' tun janloo tun caltaloo tanxan u yokotoo yo-lal le bal tu yokloobo le tu ch'aoo' tu luum le filisteoso' yetel tu luum Juda'. ¹⁷Davie' ocujadzoo tial u dubul kin tac uch cu yokol kin ti u lak kin. Mix un tul xiib puudzi, chen jajil cuatroscientos xiiboo tan tan quelemoobe, letioobe tu naata' u cameloo caa puudzoo'.¹⁸david tu caa ch'aa tu lacal le tu ch'ao le Amalecitaso'; David tu tocoj tu caatulil u yatan. ¹⁹Mix baa cu binetic, mix chichan mix nojoch, mix xiibi palal wa chupupalal, mix takin, mix un p'el baal le tu ch'aoo le ocoloob u tialtoo. David tu lacal tu caa suta'. ²⁰David tu ch'aa tu lacal le mulen mul tamanoobo, lelooba le xiiboobo cu biscoo actan ti u jel huacaxo'. Letioobe tu yaaloo:"Le botina u tial David".²¹Davie' tal tux yan le doscientos ma' muuko ma beycha' u binoo tu paache, lelooba p'aatoo tee torrente Besor le maacoo jeela bin u ximbaloo tial cu nactantoo David beyxan le maacoo yanoo' yeteloo. le caa tal David yicnal le maacoob, letie' tu tzica'. ²²Beytuno' tu lacal le xiiboob kasaanoobo, u yetmanoo mix bak u biloo ichil max dzuu binoo yetel David tu yaaloo:"Baxten le macooba ma' binoo tec eteli, maane dzic tioo mix un p'it le botin le dzooc oc caa ch'a coo. Chen jalil u yatanoo wa u palaloo cu ch'aacoo, cu binoo'.²³Beytuno' David tu yaala':"Teex ma' meetquex beyo', in laakoo yetel le dzu dzictoon yuntzilo. Leti canantoon tu kuba' xan tec kab le ocoloobo maxoo taloo tial u meet toon loob. ²⁴¿Max uuyex teex yo-lal le baala'? Men t'ooxo u tial jeenquen caa ococ bateile, beyxan cun t'oxbil ti jeen maxan cu canan nuucul teelo; cu dzabal tioo bucaa le cu dzabal toono'. ²⁵Bey chuni tac bejlae', men Davie' tu p'aata bey aalmat'ane bey u p'is u metic Israelo'.²⁶Caatal David Siclag, letie' tu tuxta un p'it le botino' ti le nuxiboob tee judajo ti u teepolaloo caa tu yaala:"Jeeel u p'it sibal ti teex tac ch'aa ti le max p'ec miloo' yuntzilo'. ²⁷Letixane tu tuxta ti le nuxiboo cajanoo Betel, beyxan le cajaanoo tee Ramot tee nojolo beyxan le yanoo tec Jatir. ²⁸Tial xan le yanoo caach tee Aroer. Tial xan le yanoo caach tee Sifmot, yetel xan le yanoo caach tee Estemoa.²⁹Leti xane tu tuxta un p'it ti le nuxiiboo le yanoo caach tee Racal, ti xan le yanoo caach tu cajiloo Jerameelitaso', beyxan tial le yanoo caach tu cajiloo Quenitas. ³⁰Utial xan le yanoo te Horma, u tial xan le yanoo caach Corasan, u tial xan le xanoo caach tee Atac. ³¹Utial xan le yanoo caach Hebron, ti tu lacal le cuchiloo tux David tu kabil, yetel u xiibo tux succha u binoo.

Chapter 31

¹Le filisteoso' tu bate'-to Israel. U xiibiloo Israel pudzoo tu tan le filisteoso caa luuboo quimenoo tu kaxil Gilboa. ²Le filisteoso' tu yalca' pachtoo saul yetel u palal nadzil. Filisteose' tu quinsoo Jonatan, Abinadab yetel Malquisua, u palaloo. ³Le bateilo' jach yaj-cha utial saul, meetaa looti men le arqueroso. jach yaa u kinaan yolal le dzu meetal tio'.⁴Saul tune' tu yaala ti le max cuchmil u armao, "Joos a espada tadz loomten yetel. Wa mae' le ma' sujuy kuptaanooba yan u ta-loo cu meetcoo ten oola'. Baale canampache' muun meetic, men letie' jach u ch'amasaaquilil. Beytuno' Saule' caa tu macha' u espada caa tu ch'aa u luubul yokol. ⁵Leu canampach caa tu yila' dzu quimil Saule', leti xane caa tu ch'aj u luubul yokol u espada caa quim yetel. ⁶Beyo' quim Saul, tu oxtulil u palal, yetel le canampacho'; le maacoo jeela muuch' quimicoo ti un p'elili kin.⁷Le u maquiloo Israel le yanoo tu tzel le kancab luumo yetel le yanoo pachil ti le jordano caa tu yiloo tun pudzuloo u xiibiloo Israel, beyxan Saul yetel u palal dzu quinsaaloobe, letioob caa tu p'atoo u cajaloo caa pudzoo, le filisteosobo taloo caa cajoo tee cajoobo. ⁸Uchi tu jel kin, le caa tal le filisteoso u yiloo le quimenoobo, letioob tu caxtoo Saul yetel oxtul u palale quimenoo tu kaxil Gilboa.⁹Letioobe caa tu cul ch'actoob u pol, caa tu tzeloo' u armas caa tu tuchitoo bisa t'an tu lacal u luum le filisteoso' yo-lal u bisaal le pectzila' ti u templos le meyabil diosoobo yetel ti tu lacal le cajo'. ¹⁰Caa tu dzaopo u armas tu templo Astorot, caa tu kaxoo u wincilil tu pakil u cajil Bet-San.¹¹Le caa tu yuuboo u cajnalil Jabes Galaad le dzu meetic le filisteos ti Saulo'. ¹²Liikoo tu lacal le maacoo ma sacoob caa ximbanajoo kal-aka tial u chao' u wincilil Saul yetel u wincilil u palaloo tu pakil Bet-San. Letioobe binoo tac Jabes tu toocoo teelo'. ¹³Beytuno' letiobe tu ch'aoo u baaquel caa tu mucoo yanal u cul che' Tamarizco tee Jabeso', caa sukinajoo siete kinoo.

2 Chronicles

Chapter 1

¹Salomón , u pal David tu mu'uka'antaj u ajawil , yuum tzile tian ye'eten le tie , caj sen yáabchaj u páajtalil²Salomón é tu tánaj tuláakal Israel , u nu'uquilóob u 1000 yeetel u 100 u pisóolobo ye'eter tu láakal u nu'uquilóob Israel u aj me yajilo'ob u jalach naj . ³Beyóob Solomoné tu chaaj le macóob , caj biin tu ye'etelo'ob tej quili'ich naj ya'an ca'an Gabaono , tumente lo tian u noj Paselil u yuuchul much'tal tu ye'etel yuum tzil , beey tu béetaj Moises u palitzil Yuumtzil tex tocoy lu'umó . ⁴Ba'ale Davidé , tu bisaj ca'ach u báasche yuumtzil Quiriat Jearim tac ti'le cúuchil u nu'ucbemajó , tumen tu liiksaj jun p'éel chuybil naj u ti'al u caajil Jerusalen ⁵Le u muluunil kultaj bronce tu be'etaj Bezalel u pal Uri , u pal Hur ,ti'yaan xan ca'ach Gabaón tu ta'an u chuybil naj Yuumtzile ; Salomón yéetel tu la'akal le caajó , na'atzóob tu tan .⁶Salomón biin te'elo , te multunil kultaj bronce tu tán Yuumtzil tian u noj Paselil u yu'uchul much'tal ye'etel Yuumtzil ca tu kubaj 1000 to'ocbil ba'ache'ob tu yóokol . ⁷Yuumtzile chiicpaja ti Salomón áakabe ca tu ya'alajt : "!Kaate! ¿ba'ax a ka'at quiin dzatech ? "⁸Salomón tu nuucaj ti yuumtzil : " Teche ; ta sen be'etaj utz ti David in tata , tumen dz'zc a béetiquen ajaw jeel bix ca'ach letie . ⁹Bejelae , yuumtzile dzo'ocbes ba'ax ta wa'alaj ti' David in taata tumen techejdzo'ok a beetiquen ajaw ti jun péel caaj sen nojoch bix le lúum tej luuma . ¹⁰Bejelae dzáa ti teen na'atil yeetel ojeelalil utial in nu'ucbeesic le caajaj tumen ¿maax biin páatac u nu'ucbecic le caaja sen nojchaj ? ¹¹Yuumtzile tialaaj ti Salomón : " Tumen lela tian ta puctzi cale , yeeten tumen ma ta ka'ataj ayikaliloobi ; tziiquilo'ob , mix u quiimil a pe'ecoob mix chowac cuxtala tial , tumen ta ka'atatiteen na'atil ye'etel oje'elatil utial a méektantic in ca'ajal tu'ux lin dzajech a beet u ajawo , lela quin in ment .¹²Beejelae quin in dza'atech na'atil ye'etel oje'elalil . Ni quin dzatechxan ayikaliil ta'akin tziiquililoób jeel bix ma' aachaj ti le ajawoob ta'anil ti techaj mix xanti le biin áanaco'ob cu dzo'ocol techój . ¹³Salomón tuné taj Jerusalen luk tuxian káach Gabaón ,tu táan u noj paselil u yúuchul muchtal tu ye'etel yuumtzil ajawnaj Israel.¹⁴salomoné tu ya'abcuntaj u balanóob bey xan u aj naat tziiminóob , yanchaj1400 u belano'ob yéetel 12000 u aj náat tziiminoob , ca tu dza u cana'antoob le cajo'obo yeeten leti xan , u ajaw Jerusalen . ¹⁵Ajaw , tu beetaj u yantal tu cáajil Jerusalen yáabchaj , plata ,oro yéetel jadzutz tu'unicho'ob ; bey xan ya'abchaj kuulchéob jeel bix u ya'abilo'ob u x kóochilo'ob káax ti le táax lúumo . ¹⁶Utziimino'ob ca'ach Salomoné , cu mana'alo'ob Egipto ye'etel coa ,tumen aj man co'onoloob u jalach naj . ¹⁷Leutiobe cu manicoob ca'ach Egipto jun peel balan tiolal 600siclos plata , jun peel tziimintiólal 150siclos plata . Leutiobe cu cóonolo'ob ti u láake ajaw , hititas ye'etel arameos .

Chapter 2

¹Bejeale Salomoné tu yalaaj eaa mentac un pee naj u tial u ka'aba yuumtzil , bey xan u jalach naj leti . ²Salomoné tu dza 70 mil ma'aco'ob tial u biiscoob cuuchoob , 80 mil ma'aco'ob cu meyajco'ob le chéo tej ruuco'obo ye'etel 3,600 maco'ob tial u aj ilaj me yajo'ob ³.....⁴Ile , tene bin in ca'aj in beet jun p'éel kuinaj utial Yuumtzil , utial in jun paaycunt ti , utial utookaal qui'iboc poom tu táan ,utial u dza'abal saámsamal u tzo'olil waajo'ob ye'etel u ku'ubul toocbil balo'och jaatzcab kiin yeeter oc naj kiin , bey xan tu kiinilo'ob Sabado bey xan u kiinil tumbel uj ye'etel tu kiinilo'ob u laak kiimbesoajoob tu nojbenil Yuumtzil jeel bix suuquil u beetáal Israel mantadz má xuulile . ⁵Le kuinaj biin in beetó unaj nojóoch ,tumen Yuumtzile asab nojoch ti ' tuláak Dios.⁶Ba'ale , ¿maax jéel u pa'ajtal u be'etic jun peel Kulnaj utial le ti' wa mix u co'ochil le cáan balic nojochilo? ¿ ye'etel maaxenteen utial ca in be'et jun peel kulnaj qu ex cheen utial uto'oca'al poom tu nojbeenil? ⁷Bey tuuno tu tuuchiita ti teen jun túul maak nu'uca'an u beet u mayajilo'ob oro , plata , bronce yeetel fierro chaacjoomeen nook ,chac nook yéetel chac puke'en nook , jun peel ma'ak y oje'el xan u pool u yo'ochel le che'eob , tu yo'olal u múul meyaj yéetel makoob yo'ojlóob meyaj maxo'ob wayano'ob tin wetele Juda yéetel Jerusalen maaxoob ta'anóob meyaj tumen in taata David .⁸Tuuchi'it xan ti teen le che'ob yanóob Libano ; u chéiloob kuulché, cipres yéetel sándalo, tumen tene in wojel a palitziiloobé u yojejelo'ob u cháco'ob u chéilóob Libano . In palitziiloobé biin áantic a palitziilo'ob. ⁹Utial ca u núucbesoob ti'ten ya'acach ch'eob ,tumen le kuinaj biin in beeto; unaj sen nojoch yéetel sen quiichquelem. ¹⁰Ba'ale biin in dza'a u tiál aj meyajo'ob lej ch'ac si'ob biin ch'aquic le chéobó , can peel millono'ob 400 u wuudziilo'ob ne'eko , can peel millono'ob 400 u wuudziil cebada ye'eetel 440000 litros vino ye'eter 440mil aceite.¹¹Hiran u ajawil Tiro tuune tu tuuchiita junpeel dziib ti Salomón tuúx cu ya'aliic :Yuum tzilé tu dzáajeck u ajawil israelitaob tumen yaacuntmaj u caajal. ¹²Tu ya'alaj xan Hiram : " Oui'qui tantbil Yuumtzil u Dios Israel , maax tu menta le ca'analo ye'etel le lu'umo tu dzáa xan ti David un pée par sen náatmáac ,sen can balnajcian yeetel cu tuucul yeetel naatil , bin u caaj u beet jun p'eel kulnaj u tial Yuumtzil yeetel jun p'eel jalach naj utiál le ti .¹³Ouin tu'uchiitic ti teech jun túul máac maaloob canbalnaja'anil Hiram Abí. ¹⁴Le tie u pai jun túul coolel sijnal tu chiibalo'ob Dan tu siijsaj ti jun tu'ul u cajnaalil Tiro . sen u yojer u meyajt oro,plata,bronce,fierro,tuunich, ché nóok chacjoomeen nook , chac pukeen nook, lino. Ye'etel u yojel u pool jéel ba'alac u jejelaasil oocheloobe. biin áalaac ti' ca u béet ye'etel le máxoob yanóon ca'ach tu yicnal a taata David. In dzuulilo, leló le ti maaxoob núucano'ob tial le meyajoobo.¹⁵Bejelae tune , le trigo,cebada le aceite ye'eter le vino tuuchi'ite ti 'a palitzil. ¹⁶To'oné , cbin j Libano c c'hac tu la'akal le chéob kabe'et ti techó ,c bicic ti ' tech i ch ka'anab ti 'che'emoob, tac tu caajil Jope. Cu dzoocolé,teché ca wílic bix abisic tac Jerusalen. ¹⁷Cu dzo'ocolé Salomoné tu xoocaj jay túul j taan x el lu'umilo'ob yaan tu tu'umil Israel , jel bix tu be'eta u taata Davide catu xo'oca jaay tu'ulo'ob 153,600tu laacaloob. ¹⁸Tu jookesaj 70000mil aj bisaj cuucho'ob , 80000 cu meyajcoób le chéu tej puuco yéetel 3600 aj ilaj meyajo'ob utial ca u beeto'ob u meyajo'ob le máaco'obo .

Chapter 3

¹Salomoné tu chu'umbesaj u beetic u kuinaj Yuumtzil tu caaji Jerusalem tu pu'ukil Moriaj ,le tuux chiicpajal Yuumtzil ti'David u taataó .Le tié tu nuucbesaj u cuchiil tuux David u tuculma u béetic, u cu'uchil u nu'ucbesaj trigo utial Ornán le jebusitao ².Tu chuúmbesaj le meyaj tu caape'el winalil, ti u can p'eel ja'abil chu'umpajac u ajawil. ³U chuun pakilo'ob le kulnaj tu dzáj Salomón;tial u kulnaj Yuutzile le tiela 27 metro u chowaquil,ye'etel 9 metros u co'ochil.⁴L ex máacan pak yaan ta'anil ti le kuinajo cu p'isic caach 9 metros u chowaquil, jeel bix bucaaj u co'ochil le kuinajo, u ca'analil xané laili 9 metrose;Salomoné tu laaj balaj yeetel oro ichil. ⁵Ca tu balaj yeetel oro u po'olbil cheilo'ob pino ichil le noj najó , cu dzo'ocole ca tu balaj yeetel ma'alo'ob oro caj poóla'ab tu yo'okooloob u yóochelo'ob xaano'ob yeetel x jokenjoko'ob.⁶Ca tu ja dzutzquinta ye'etel jadzutz tunicho'ob : le oro u oro Parvaim. ⁷Le ti xa'ane tu tóaj le ka'aacoob,bey xán u umbrales , le pako'obo , jonalo'ob ,ye'etel oro ,tu béetal xan aj xicnalo'ob tu paquiloob.⁸Tu be'etaj xan le sen qui'ilich najó. Uchowaquil 9 metros jer bix bucáaj u co'ochile 9 metros xan, catu láaj balaj yeetel maaloob oro. Cu cuchil miin 20kilos u a'alil. ⁹U a'alil le cla voiloob ca'ache 550gramos u aalil + u jujun p'éelil. Tu balaj xan yeetel oro le najo'ob yaan tu yo'okoloob u laak najo'obo.¹⁰Ichil le qui'ilich najó tutuxta po'ol bil caatul aj xicnaloobé , ca tu balajoobe tu ye'etel oro. ¹¹Tuláacar u chowaquil u xiik le aj xiknalo'obo 9 metros jun p'éel ti'u xiicoobe cu pisic ca'apel metros yeetel 25centimetros cu co'ojol ti u pákil le najó, u láakó , láili' bucajó , cu co'ojol tu xiik u laak ajxiiknalo. ¹²U láan jun peel u xiik le aj xik naló , laili bey u p'iisoló, je'el bix u láakoobó , cu cojo'olti u pakil le najo ;u laak u xiiko laili beyo u pi'isilo, kumani'ic u xi'ik le yax aj xiknaló.¹³U xiko le aj xi'iknalo'obá cu p'isico'ob 9metros u chowaquil, wa'alacbalo'ob u sutmajo'ob u yicho'ob acta'an ti le naj yaan chuumucó. ¹⁴Tu beeta xan le x Káasabo'ob tu ye'etel chacpuken nook, cha'ajo me'en no'ok ye'etel lino, ca tu beeta u chu'uyul aj xiiknaloobo. ¹⁵Le ti'e tube'etaj caá p'éel ocomo'ob ,cada un p'éel 16metros u ca'analil utial ta'an u pakil le culnajó. u pi'ichoobe cu piisico'ob ca'a p'éel metros yeetel 25centimetros . ¹⁶Tu beeta xan x jokenjo koob utial le ocomób ca tu dza tu u ca'analil le ocomo'ob; le ti ' xane tu beela 100granadaub ca tu dzaj te x joken jokoobó. ¹⁷Le tié tu dzaj le ocomóobo tu tán le kulnajo, jun p'éel x no'ojili yeetel jun p'éel x dziiquiló. Le ocom yaan tu x no'ojiló tu dzaj u ka'abaint Jaquín, le yaan x dziiquiló tu dzaj u ka'abaint Boaz.

Chapter 4

¹Salomoné tu beetaxan u muutunil bronce ; u chówaquil 9 metros , u cóochil 9 metros xan , u cáanalil 9 metros. ²Le ti ' tu beetaj xan , jun peel nojoch lacam caat yeetel bronce u ca'aj utial já . Woolis , cu p'isic cam peel metros ca tac taacoch jun ja'al u chi'ti ' u laak jun jaal. U caanálil caache; caapeel metros yeetel 25 centrimetros , u bak pache 13 metros ca tac ta'ancoch. ³Kaabal jun tzele u bak pache le káak náab yáan caach wacax , tiólal Jun p'éel codo, puukan cutal u meento'ob un p'éel yéetel k'áak náabo le ti xan le k'áaké náab pu'uk'aan xan.⁴Le Káak náab ajcuna'an yóocol 12 wacaxoob , oox túul cu paacatoob j xamani ; óoxtul cu paacatoob j no'ojoli; ooxtule cu paacatoob jlakini , ye'etel óoxtu'ul cu pa'akato'ob jchikini. Le ka'ak na'abo tián tu yo'ol'olo'ob , tu láak'al bacpachóob bey tu biin ichiile . ⁵Le ká'aak náabo jach werek je'er bix u co'ochil jun peel kabe , u tzele be'etan , jeex bix jun tzel jun p'éeel caat , jeex jun péel lol dzo cu je'ek'pajaaj . Le kaak na'ab tu biisaj 3mil batos j'aj. ⁶Tu be'etar xan diez ca'at tiál u p'o'obol nu'ukulo'ob ; le tié tu dza 5 jun p'éele x noojili , yeetel 5 xdziiquili. Ti cu p'o'obol ca'ach tu la'akal le nu'uculo'ob cu meyajo'ob ti ' le to'ocbil le k'aak na'abo tu no utial u ichkiilo'ob le aj kiino'obo.⁷Le t'ie tu beeta 10 t'uchub sus yeetel k'an tak'in be'etóob jeel bix áalanó; ca tu dzaj tej kulnajó 5 tu noj ka'ab ye'etel 5 tu dziik ka'ab. ⁸Tu beetaj xan 10 mayakche ca tu dzaj ichiil le kuinajo 5 tu noj ka'ab yeetel 5 tu dziik kaab , tu be'eta xan 100 caat ta'amóob yeetel le kántarin.⁹Tu be'etaj xan u pakbil u taancab le aj kiinóobo; yeétel u noj bakpakill, u joonali tial u bacpakiló ca tu to'aj yeetel bronce. ¹⁰Tu dzaj le Káak'náabo u noj tzalil le na'ajo x lakini tu pa'ak'at chaan chikini.¹¹Hiram tu beetaj xan le cuumo'ob , xjo'opobo'ob, yeetel le nucuch laco'obó. Hiram tune tu dzo'ocbesaj tu la'aka le meyáaj ti Salomoné tu culnaj Yuumtzil.12 ¹²Le meyajo'ob tu be'etaja leutiob le caapeel ocomo'ob , le ca'a p'éel x kalo'obo'ob utial u pi'ixiil le p'iicho'obo. 13 ¹³Le 400 granadoob dza'ano'ob ca'a tzolil lex kalabo'ob utial u pi'ixil le ca'a p'é'el wolis p'iichóob , yaan tu ca'analil le ocom'oobó.¹⁴Le diez chuunoob, le diez lacam ca'ato'ob cu yactalo'ob tu yo'okolo'ob. ¹⁵Le nojoch lacam cáat utial já yeetel le 12 wacaxóob yaan tu yáanalo. ¹⁶Ye'etel tuláacal le cuumo'ob ,lex jo'opobo'ob yeetel lex lu'utzubdobó; tu láacal le nu'uculo'ob tu b´´eetaj aj ca'ambesaj Hiram ti Saloón utial u kuinaj Yuumtzilo; bronce u ca'ajóob yúltano'ob.¹⁷Le ajaw tu yibla'antaj ti ' u patabiloob sáam lu'um u ca'ajo'ob tu lu'umil Jordán chu'umucti' Sucot ye'etel Saretan. ¹⁸Salomoné lu be'etej sen ya'abcach nuuculóob bronce u ca'ajo'ob mix tu tucultaj u beetic u pi'isil buca'a u aalil tula'acali.¹⁹Salomoné tu béetaj tu la'acal nu'uculo'ob ya'an caach tu kulnaj Yuumtzil . Le u multu'unil kulta oro xanoj le ta'ascheob tuux cu dza'aba caach le waajo'ob. ²⁰Le t'u chub sáaso'ob be'etaano yeetel oro,utial tabiloob ²¹U yoochel le loolo'obo; le sa'aso'ob ye'etel x nat'aboóbo laaj be'eta'aboob tu ye'etel cheen oro. ²²Lex nat'ab che'ob ,le nucuch laco'obó ; le x jo'opobo'ob ye'etel lex p'uluto'ob l'aaj béeta'ano'ob xan ye'etel cheen oroó, beeta'ab xan yétel oro u joolil le kulnojo; u jool najilo'ob , ichi, u sen quiliich najil ye'etel u jook najilo'ob le kulnajó.

Chapter 5

¹Le caj dzooc tu la'acal le me yajo'ob tu beetaj Salomón tu kulnaj Yuuntzil , Salomoné tu taasa ichil le nu'uculo'ob David uta'atao , jun paaycunta'ano'ob utial Yuumtzil tumen utaataé tu dzaj le plata le oro ,ye'etel xan tu la'akal le nu'uculo'ob --ca lu dzaaj tu'ux cu dza'aba u co'ocaj báalilo'ob u kulnaj Yuumtzil.²Salomón tu'une tu muchquintaj tu caajil Jerusalen tuláaka u nuuquilo'ob u muuch cajtilo'ob yotoch na'alo'ob yéetel u nuuquilo'ob u yotochnáalo'ob Israel ,utial ca u biso'ob u ba'aschéil u nupt'a'an Yuumtzil u caajil David ,le ti Sion. ³TU Láacal le maaco'ob Israel Muchlajo'ob tu ta'an le ajaw jach kimaax óolo'ob , tu siete winalil le ja'abo.⁴Tu laakai u nu'ukilo'ob Israel , kucho'ob levitasa caj tu chaob le ba'aschéo. ⁵Leuti'obe tu na'actzajo'ob le ba'asché , paate tu yéetel u noj paselil u yúuchul much'taj ,yéetel tu la'acal le quili'ich nu'uculo'ob yaan ichil.Le kiinoob maxo'ob u ca'ajil Levi tu na'actzájo'ob le nu'uculo'obo. ⁶Le ajaw Salomonó yéetel tuláacal u caajil Israel tu muuchlajoob tu táan le báasché utial u kubico'ob tamanoob , waacxo'ob mina'an u xo'oquilo'ob.⁷Le kiinóobó tu náactzo'ob le ba'asch'e u nuup ta'an Yuumtzil tu cu'uchiil, ichil le kulna'ajo, tac tej sen quiliich najó, tu yaanal u xiik le aj xiknalo'ob. ⁸Le tiobé le aj xiknalo'ob u xitmajo'ob u xicóobo yóokool le tu'ux ya'an le ba'as ch'eo, u balmajo'ob u yookol le báaschéo u balmajo'ob xan ux katabilo'obo.⁹Baale le x katabiloob , sen chowactacoob, cu p'aajtal u yila'alo'ob liikbal ichil le quiliichil cúuchil, actaan ti le sen quiliich cúuchil quex tumen ma'tu pa'ajtal paachiló;bey p'aatliloob tac bejela'ó. ¹⁰Mináan ichil le ba0ascheo mixba'aj ,chen leca'a péel jaajay tuunichó u dza'ama Moises tej Horeb ,caaj tu beétaj nu'up ta'an Yuumtzil yéetel u ca'ajil Israel ,le ca jo'okóob Egipto.¹¹Uuch tune , le aj kiinoobo jóokoob ichil le quililich cuchilo.Tu laakal le aj kiino'ob yano'ob ca'ach tej cúuchiló, dzaquili' u yutzquinticubaobe, ma yanchaj u toxicuba'ob ti' u kiinil u meyajoob je'el bix to xa'aniltióbó. ¹²Bey xan le levitas maaxo'ob cu ka'ayo'obó, tu laakalóbó bey xan Asaf, Hemán,Jedutún Yéetel u páalalo'obe u sucunoobe, u bu'uquint majoob u nookoob lino, tu pa'axco'ob platillob , salteriob, arpas,liras. Wa'alacbaloob jlakini le u multunil le kultajój.I chilo'obe ya'an ca'ach 120 aj kiino'ob cu uutsco'ob le hompak. ¹³Laaj muchjo'ob tune;cajoop u paxo'ob yéetel u ka?am kaayo'ob táan u dzaicoob niboolal ti Yuumtzil. le tiob jaach kaamkach kayoob yéetel le uts home pak, platillo yéetel u jejelaasil paxoob ca'alikil taan u ka'aya:" Qui'iqui t'antex Yuumtzil, tumen le tié utz ,tumen u núup taame minaan u xuul". Tuune u kulnaj Yuumtzile chuup yéetel u p'eel múuyal. ¹⁴Le aj kiino'obo má pa'atcháa u wáajtalo'ob tial u meyajóob tiolal le muuyaló ,tumrn le kuinajó, jchúup tu yéetel u nojbe'enil Yuumtzil.

Chapter 6

¹Tu'uné Salomoné tu ya'alaj:"Yuumtzile tiàlaj ca'ach ichil éekjochéenil ca Kaja'ata. ²Ba'ale ; dzo'oc in beetic jun p'eel kulnaj utiál a wantal , jun pëel cúuchil utiàl a cajtal mantatz." ³cu dzo'ocole le ajaw tu sutajuba, ca tu qui'tantaj Israel, tu la'akal le ca'ajo wa'alacbalo'ob.⁴Ca tu ya'alaj "Yuumtzil , u Dios Israel , oui't'antbil Yuumtzil, ma'ax ta'anaj ti in t'ata David , dzo cu mentic yéetel u ka'abo'ob , ca tu ya'alaj: ⁵"Ca tin ta'asaj in ca'ajal , tin jóokesaj tu luumil Egipto, Ma'tin yéeye mix jun péel kulnaj utial u ya'antal in kaabá mix ti'in yéeya jun tuul xiib u pal ajaw yóokol in ca'ajal. ⁶Báalé tin yéeyaj Jerusalen ,tial u yáantal in ka'abá telo, tene tin yéeyaj David ca yáanac yoókol in caaj Israel".⁷David in taataé tu yóoltaj c'aach u beet jun p'eel kulnaj u tial u káaba yuumtzil, u Dios Israel. ⁸Baale Yuumtzile tu ya'alaj ti in taataé David: "Maaloob a tu cultic a b'eetic jun p'eel kulnaj utiàl in kaabá ,máalo'ob tumen jook ta puksiikal. ⁹Baale ,má tech canament le kuinajó ; ta woolalé biin u meent jun tuul cu jokool i chil techó biin u ment le kulnajo tuux cun dza'abal in kaabá.¹⁰Yuumtzile tu be'eta ba'ax tiálaj , tene ajawen u je'elen in ta'ata David dzo'oc in cutáal tu jala'ach ka'anche Israel jeel bix u yualma Yuumtzil. Dzo quin mentic le Kulnaj tuux cun dza'abal u ka'abáYuumtzil, u Dios Israel. ¹¹Dzo'oc in dziik le ba'asche tuxiian u nuuptaan Yuumtzil tut'aan u caajil Israel , le ba'ax tu menta yéetel u caajil Israel.¹²Salomoné wa'alacbaji tuta'an le muitunil Yuumtzilo tu tanan le tu la'acal u caajil Israelé; ca tu tichaj u kabo'ob . ¹³Ti yoon ca'ach tu yóakol jun p'éel taasché bronce u càaj caap'eel metro yéetel 25 centrimetros u cóochil yéetel un p'éel metro 30 yéetel 5 centrimetros u caanalil , lelá tu beeetajé , ca tu dzáa caach tu chúumuc ti'u ta'ankabil le culnajó. Cu dzo'ocolé jxola tu ta'an lu la'akal u caajil Israelé, ca tu tichajoob u kabóob caan.¹⁴Ca tu kaam a'alaj: " Yuumtzil u Dios Israel jeel bixech cu dzo'zcbesic u nu'upta'an yéetel cu ye'esic u ch'a'a otzilil ti' moxo'ob meyajtic yéetel tu jajiil óolal; ¹⁵Tech ta wa'antal a palitzi'il David in ta'ata ba'ax ta waalaj,wa tech ta wáalaj yéetel a chiij dzo'oca mentic yéetel a ka'ab ,ti le kiina.¹⁶Bey tú unó , Yuumtzil, u Dios Israel , dzoocbes ba'ax ta ti a palitzi'li David in taata:" Le ca ta wa?alaj ma biin p'aatac ma u yantal jun tuul u chi'ibal u tial cutal tu jalach káanché Israel wa tumen a p'aalalo'ob cu canantico'ob u cuxtalo'ob ca u dzo'ocbeso'ob a wa'aimaj ta'anóob jeel bix tech xiimba na'ajech tin we'tel". ¹⁷Bey tu'uno , Yuumtzil Israel quin payalchi ti téch ca béet ba'ax a wa'almaj ti a palitzi'il David.¹⁸Ba'alé ¿Jach wa tu jaajil jéel u paajtal u cajtal Dios yéetel wiinicoób way yo'okoica'abé? Wa le ca'an yéetel tula'acal u co'ochil ma tu balic a nojochilé , ¡ bucaaj tuun chichanil a tiál le kuinaj dzo'ok in beetic techá!. ¹⁹Baale Yuumtzileúuy u payalchi'a paalitzil yéetel ba'ax u ka'at , in Yuumtzil; úuy in wo'oko'ol yéetel u payalchi a palitzil cu beetic a'acta'an tech, paaté a iicho'ob je'epaja'an tej kulnajaj kiin yéetel aaka'ab, u cu'uchi'il tu'ux ta wa'alaj a dzi'ik a kaabá. ²⁰Úuy, u payalchi a palitzil cu béetic tej kulnajó.²¹Ch'en xinquint in kaat 'ool yéetel u ka'at áol a caajal Israel le quee'n payalchi'inaco'on ti le cuuchila; ch'enxiquint ta caanil , tu cuuchil tuux caja'anech , dza'a to'on sáatza si'ipil.²²Le caan yaanac u si'ipil wa ma'ax ti u laaké u jalach taán tu yicnal u muultunil u kultaj a kulnajé. ²³Chen úuy ta cáanilé béet yéetel pisóolt a palitziiloob dzaa baax cu najnatic le maax toj yéetel , máax mináan u si'ipil, je'el bix cu najmatiqué.²⁴Le quéen pa'abak u mu'uk a cáajal Israel tumen u aj peek , tu yóola u keban ta ta'ané ,wa cu ka'ajal u yiik u tial u qui'iqui tantic a kaabá, bey xan cu pa yalchi ti tech tej kulnaja; ²⁵Chen xiquint tac tej ca'analo u payalchi; sa'ates u si'ipil, béet u suut tí le lu'umoobo ta dzaj ti'ob yéetel ti u maánja'an chi'ibalo'obé.²⁶Leque en ka'alac tej ca'analo, ma tu luubo le ch'aaco tu men j kebanchaj ti tech tej cuuchil, cu qui'iqui tantic a kaabá yéetel cu yutztal u tukul tumen dz'ook u bissíc u jadzil u keban, ²⁷úuy ta caanilé , ca saatsej u sipil a palitzilóob, a caajal Israel, caambestiob le maalob béej tuux unaj u binoobó túuchi'it tu'un u ka'axal a jail ti ' le lu'um t a dzda u tialint a ca'ajaló.²⁸Le quéen taatac wi'ijil tej lúuma wa le quéen ta'alac ba'an quiimil , wa sen kiin utiàl u tiquincuntic ch'eob. Waj ba'an cuuxomo'ob, sa'akóob, wa yikelo'ob pa'akalo'ob ; le quéen bakpachtaák c caajal tumen le aj p'eec utial u baateltic , wa le quéen talac jeel baaxlóolob óolil wa kojáanilé, ²⁹chen xiquint túun jéel baalak payalchi'il wa jéel k'aat óolil biin beetac jeél m'axac , wa quex tumen tula'akal a ca'ajal Israelé,le quéen a wil u lóolob óol yéetel u mukyaj tu mentáan, u liiksic u kab u tial u payalchi' tej kulnajá. ³⁰Chen xiiquint ta cáanil ti' le cuuchil tuux yanechó, ca sa'ates u sipil ; dzaá ti'u jujun túulil je'el bix cu najmatic u cuxtale; tumen chéen téech a kaj óol ba'ax cu tucultic yéetel bix u pucsi'ikal lej xi'ibó. ³¹Beyo biin u noj be'eniltecho'ob bey xan biin u yuubaj a tantecho'ob ca'aliquil ti' cajna'alóobo tej lu'um ta dzáa ti ' c ma'anja'an chi'ibal'oobó.³²Ouex wa jun tuúl táanxel luumi ,má u cáajnalil Israel cu ta'al na'anach lu'umil tumen cu yu'ubic u tzic balil a nojoch kaabá yéetel nucuch ma'actzio'ob, wa cu ta'al payalchi tej kulnaja, ³³chen xiquint ta ca'analil tej cuuchil tuux caja'anecho, ca a beet baax cu kaatic le ta'an x el li'umiloobó, tu yo'olal u kaj óotiquech tuláakal yoókolca'ab , utial ca u noj beeniltecho'objeer bix u b'eetic a ca'ajal Israelé, yéetel utial ca u yoje'el to'ob cu ch'a'a chi'itala kaaba ti' le kulnaj dzo'oc in beetic dza'an a kaaba.³⁴Le quéen joóco'ok a caajal jbaatel y'eetel u aj p'éeco'ob jeel tuux biin a tu'uchiitoobé ,cu payalchi'obe ti teech tu tojil le caaj a éeyma yéetel tu tojil le kulnaj dzo'oc in béetica. ³⁵Chen xiquint ta ca'anil u pachalchi' yéetel u ka'at óole caatoqué.³⁶Le quéen kebanchajaco'ob ti te'eche tumen mix ma'ak cu p'aajtal xmá kebanilé , le quéen u cuuxquintecho'ob, u tial a kubico'ob ti' le aj p'eec utial ca biso'ob ta'anxi lu'umil quex naach wa quex naadze. ³⁷Wa ti le lu'um tuux bisano'obo cu sut u tu u culoobo ti tech utiál u ka'at óolo'ob bey xan cu caantico'ob dzo'ok u kebantalo'ob yéetel dzo'ok u beetico'ob baax kaasé. ³⁸Wa cu suut u lúuculóob ti' teech tu jaajil u yóolo'ob yéetel chucáan pucsi'ikal ti' le lu'umoob túux bisa'ano'ob , bey xan cu payal chi'ob tu tojil le luum ta dzáa ti 'u máanjaan chiibalo'ob yéetel ti' le caaj ta yéeya , bey xan ti' le kulmaj dzo'oc in béetica. ³⁹Chen xiquint ta ca'anil, u cuchil tuux ca'ajanecho, u payalch'iob yéetel baax u ka'atoolo'ob áant'oob, yéetel sáats ti' a ca'ajar u si'ipilo'ob ti tech. ⁴⁰Belae in Yuumtzil úuy in payalchi páate a ichóob jeepájaan, yéetel xiquint ti' le payalchi cu mentaj tej cúuch'ilá. ⁴¹Yuumtzil Dios , li'iken yéetel u baàsch'eil a páajtalil cóoten tu cuuchil a jéelel.Yuumtzil Dios páat aaj kiinoob u bu'uc be su ba´ob yéetel tocsajil quiima'achajac u yooloob yéetel utzil. ⁴²Yuumtzil Dios má sublacuntic le ajaw dzo'oc a yéeyico; Kaajac ti'tech a Ya'abilaj ti' David a palitzil.

Chapter 7

¹Belae, caj dzo'oc Salomené u payalchi taal u ka'aki caané, ca tu tóoca le to'ocbil ba'alchéob yéetel le kiimsbil ba'achéob, caj chuùp le kulnaj yéetel u nojbéenil yuumtzil. ²Le aj kiino'ob , má tu pa'ajtal u yocoloob ca'ach ichil. ³Tu la'akal u caajil Israel lu yilajóob , le kaak yéetel u nojbeenil Yuumtzil cu yéeme yóokol le kulnajó, xolajóobecaj noclajoób tu yóokol u báj péequil le lu'umó, ca tu kuitajóob y'eetel tu dzaajo'ob nibóolal ti' Yuumtzil, ca tu yaálajo'ob : tumen leti'é utz tumen u yabilajé, utial kiinoob mináan u xuul.⁴Beya le ajaw yéetel tu la'akal le cáajó tu kubajoob kiimsbil ba'alch'eob ti Yuumtzil. ⁵Le ajaw Salomoné , tu kubaj quiimsbil ba'alch'eiloob 22000 wacaxo'ob yéetel 120000tamano'ob. Beyo le ajaw yéetel tulaakal u caajil Israel; tu jun páaycuntajo'ob u kulnaj Dios. ⁶Le aj Kiinoob caaj walacbalo, túux cun paxóobo, le levitas xa'no u ch'a'amajo'ob ca'ach u qui'ilich nu'ucul u paxóob u béet ma' cáach ajaw David utial u paxcoob le kaay cu ya'alik: "Tumen u y'aabila´je, utiàl k'iinóob min'an u xuul" Tu la'acal le aj Kiino'ob tu úustajo'ob le hompac tu ta'anilo'ob tu la'acal le caajo caj walacbal.⁷Salomoné tu jun paàycunta xan u chuumuc le ta'ankab ya'an acta'an ti' u kuinaj Yuumtziló , tumen ti' kubaj le toocbil ba'alche'ilo'ob le cáa bisajbáiló, tumen le u muultunil kultaj bronce u ca'aj tu beetajó. chichan u tiál le toocbil báalch'eobó. le u tiibil oolali jeela'as janalbeén neeko'ob yéetel tza'atzó.⁸Bey tuno, Salomoné tu be'etaj u quiimac óolil tiólal 7 kiino'ob tu la'akal Israel ye'etel leti' yéetel u p'eel nojoch ca'ajil tuux cu ca'ajaloob Lebo Hamat tac tu chan áalcab jail Egiptoé. ⁹Tu 8 kiinoobe letióbe tu be'etoob jun p'éel quiliich kiinbesa tumen le tiòbe tu páato'ob u quiimac óolil u jun páaycuntáal u mutu'unil kultaj yéetel ula'ak bul 7 kiino'ob kiinbesajil maocao'ob. ¹⁰Tu 23 kiinil u winil 7,Salomon tu tu'uxta le áaj tu ta'analo'ob yéetel u puúcsicaloob qui'ima'ac óoloól tiòlal u úutzi'il Yuumtzil tu yéejsaj ti David ,Salomon yétel Israel yéetel u Caajal.¹¹Beyó, Salomon tu dzoocjac u kulnajYuumtzil yéetel utánaj le ajaw. Tu láaka báax tal tu pucsi'cal Salomoné tiál u beetic utáanal Yuumtzil yéetel u ta'anále , tu dzoocsajmáaloób. ¹²Yuumtzile chi'ipacjal ti' Salomone ciakáab caj tu yáalajti "Dzóoc in úuyiik a paayalchij , dzóoc in yéeyic wáaye in tiàl ten bey un péel naj utial ukuinajil quimsbil balch'eóbó.¹³Wa quin káalic le cáan tial má ulúubo cháaque wa quin túuchi'itic sáacóob u kascunto'ob le káaxoobo; wa qui t'uuchi'tic jun p'éel báan quíimil ti' in caajal . ¹⁴Wa in caajal, le váaj cubisic in káabá, cu t'ontal, cu payalchi; cu caxtiquen yéetel cu páatic u káakas cuxtale; tené, biin in ch'en xiquint tin ca'anale , quin saatsic u si'ipilo'ob yéetel quin sutic u ayikalil le luumó. ¹⁵Belae ,in iicho'obe jeek pajan yéeten in xiquintic u payalchio cu b'eetal ti cúuchilá.¹⁶Tumen dzo'oc in yèeyic , bey xan dzooc in jun páaycuntic le kulnaj utiál u yantal in káabá, in IIchoobé yéetel in pu'ucsicalé ti' cun ya'antalé. ¹⁷Wa tech ca cuxtal jéel bix tu beetajil David a taata u tiál a dzóocbesic tu láacal báax dzooc in wáalic, yéetel ca wuu yáj tántic in waalmajtàano'ob yéetel tuláakal báaxo'ob quin wa'alique. ¹⁸Tene; biin in be'et u páatal jedzecnac a ajawil jéel bix tin dzaj u nup taanil ti a táata, le catin wa'alaj ti' mix bikin biin binet jun tuul chi'ibal utiál meektantic Israel.¹⁹Ba'ale wa ka nachtale'ex ti' teen , yéetel ti' m wa'armaj ta'ano'obo, bey xan ti' in nu'ucbéen táano'obo; dzo'oc in dzaic ti' teex bey xan ca binéex a meya'ateéx yéetel a kultéex u láak dios. ²⁰Tune biin in tojol chinte'ex ti 'a luumeex dzóoc in dzaic ti te'exo;biin lukes tin táan in kulnaj in juun páaykuntajó, utiál ca in be'et a che'ejtale'ex mantadz tumen tula'akal yo'okolca'ab. ²¹Le Kulnaj sen nojbe'ena ; bin pa'atac ju'uju'ut pakil, cu dzo'ocolé, tu láakal máax bin kaátac tu yicnale; yaan u jákal u yóol utial ca u Kóat chi'it báaxten tu be'etaj Yuumtzil bey ti' le luùmo'ob yéetel ti' le kulnajó. ²²Biin nu'ucaác tuun tiób tumen tu xu'unp'attajo'ob Yuumtzil, u Dios u ma'anja'an chi'ibaloob le ma'ax j'ookeso'ob Egiptoé, tumen tu chokajuba'ob u meyajto'ob u laák dios ; let óolal b'éeta'ab u taál najoch kaas tu yóolóobó.

Chapter 8

¹Caj maan 20 ja'abo'ob dzo'ococ u béetic Salomon u kulnaj Yuuntzil yéetel yo'ot'och le ajaw. ²Salomon ca tu yutzquintaj túun le ca'ajo'ob dza'ab ti ' tumen Hirame; ca tu béetaj u cajtal lej israelitaob tej caajo'obó.³Cu dzo'ocolé, jbiin tu yóoko'ol u caajilo'ob le yaan tu lu'umil sobaé ca tu ch'a'aj. ⁴Ca tu yuutzquintaj xan Tadmor, te xtocoy lu'umo; bey xan tuláakal le cáajo'ob tuux cu li'iksa'al báal ja'antbil, le u beetmajo'ob c'aach Hamato.⁵Tu yuutzquintaj xan Bet-oróm le ya'an ca'analo;yéetel Bet-oron le ya'an ca'abaló, lelóobó j tu lúumil ca'ajóob dzaan u pakilo'ob u jo'ol najilo'ob yeetel x katabcheilo'ob. ⁶Le ti' beet xan Baalat yeetel u laák caaj'ob tu'ux cu liksa'al baal ja'antbil, tu la'akal u cu'uchil tuux cudzáabal u bolanilo'ob ba'atel, u cuuchil u kaalal tziimino'ob yeetel tu la'akal le ba'ax tu yo'otaj u béet Jerusalen, Libano yéetel tu laakal lu'umo'ob ya'anal u meectané.⁷Ba'alé le hitita'ob, amorreob , heveob, fereseob,yéetel le jebuseob pa'ato'ob má israelitaobó. ⁸Le u chi'ibalo'ob paato'ob tej luum maj xuulsa'abo'ob tumen le israelitaobó tonquinta'abo'ob tumen Salomon utial u béetoob mukulmuk meyajo'ob , bey yanilo'ob tac bejeelao.⁹Ba'ale ; ma`tu be'etaj uj muukil meyaj mix jun túul israelitail utiál pallitzilil ti'le meyajoobó, baalé tu dzájo'ob u béeto'ob u aj ba'atelilo'ob, u nu'uquilo'ob aj baateloob, u naacomilo'ob yéetel u núuquilo'ob u bolanilo'ob ba'atel yéetel u tziiminilo'ob ba'atel. ¹⁰U aj ilaj me yajo'ob Salomoné 250u tuululo'ob, caachi.¹¹Salomone tu lukesaj ux chu'upal pal faraón tu caajil Davidé, ca tu bisaj ti'u jalach naj Salomón tu béetaj utiál letió, tumen tu tukultaj ma' unaj u cajtal u yaatan tú jalach naj David, u ajawil Israeló, tumen le cu'uchiloob tu'ux dzo'oc u yookol u ba'asche Yuumtziló qui'ilichoob.¹²Salomoné cu cubic ca'ach to'ocbil ba'alchéob ti' Yuumtzil tu yo'okol u multuunil u kulta'al Yuumtzi le tu béetaj acta'an ti' ux ma'akan pakil le kultajó. ¹³Cu cubla'antic tu kiinoldob jeel bix u ya'almajil Moisés,tu kiinilo'ob Sabado, tu chichan uj, yéetel ti'le oox p'éel qui'imac óolo'ob cu kiimbesa'alo'ob jujun ja'ab:Wa'ajo'ob x ma' levadura, u kiinbesajilo0ob semana'ob yéetel maacanoob.¹⁴Tu tuxla'antaj xan kiinilo'ob u yuuchul meyaj je'el bix tu béetajil David u ta'ata, utiál u meyaj le aj kiino'obó tu t'uxaj ti' le levitaob utiál ca u quilqui'tanto'ob Yuumtzil yéetel ca u ya'anto'ob le aj kiino'ob ti' le ba'axo'ob kabe'et u béeta'al saamaló. Bey xan u kiinil u meyaj le aj canan jool najo'obó, tumen bey u yaalmajil David u xiibil Dios. ¹⁵Bey tuuno tu be'etóob tu la'aka ba'ax u ya'alma a David , tu yo'olal le aj kiino'ob yéetel le levitaob bey xan tu yéetel lej canant bil táakino.¹⁶Tula'akal ba'ax tu tuuchiitaj Salomon ,béetajbil liikbal ti' le kiin dzáab u chuunpakilo'ob le kulnajó ,tac tu kiilnil dzo'oquic . U kulnaj Yuumtzilé, láaj dzo'ocbesa'abi. ¹⁷Salomón túuné , bin Ezión-Geber, yéetel Elot tu jáal ka'anab ,tu lu'umil Edom. ¹⁸Hirame tu tu'uchiijtaj ti' Salomon tu kab u nu'uquiol u aj mw ya'ajo'ob , chéemo'ob yéetel jxiibo'ob u tiál meyactic , u kaj óoloob káanab, binóob yéetel u núuquil u aj meyajo'ob Salomón , caj kucho'ob Ofir tuux tu ch'a'ajo'ob miin 15 kilos oró , ca tu bisajo'ob ti' le ajaw Salomonó.

Chapter 9

¹Ux ajaw Sabaé tu y'uubaj buucaj dzóoc u nujochtal u peectzilil Salomoné, caj bin tu caajil Jerusalen u tuunte' yeetel talan kaat chi'ob . J kuch yéetel nojoch tzicbéenil, tu bisaj cameiio'ob u cuchmajo'ob jkiiboc jaób , yéetel yaabcach oro yéetel jadzutz tu'unicho'ob. Le kuch tu yicnal Salomoné; tu Kaat chi'itaj tula'akal ba'ax u tucultmaj. ²Salomoné tu nu'ucaj tu la'akal baax tu ka'ataj ti' ma' yanch'aj mix jun p'éel ka'at ma' u nuuquiqui.³Le ca tu yilaj ux ajaw Saba u náat Salomón yéetel le jalach naj u béetmaj. ⁴U qui'iqui janalilo'ob u ta'asche, u cu'uchil u yanatal u aj yajo'ob yéetel u nook u palitzilo'ob , u aj dzáa vino'ob , yéetel u no'oko'ob yéetel le to'ocbil ba'alcheob tu kulnaj Yuumtzil, pa'at jaka'an u yóole.⁵Ca tu ya'alaj tí le ajaw:"Jaaj tu la'aka ba'ax tin wu'uya tin caajale, a ta'ame yéetel a na'ato. ⁶Ba'alé chéen cu paajtal in wocsa óoltic bejela'adzo'oc intaal in wil tin wichilé. Tu ja'ajile, ma' j tzicbalta'ab ti teen mix ta'acoch ti' a nojchil a naati; tumen teche;asabyaan a na'at ti' le tin wu'uya ca'achó.⁷¡ Buca'aj wal qui'imaquil a ca'ajil, yéetel quiimaquil a pa'alitzil moxo'ob yáno'ob mantadz a'actan ti teech wala'acbolo'ob tumen leutióbe cu yúubico'ob a na'at! ⁸¡Oui' tambil Yuumtzil a Dios tu yilajech yéetel utz ca tu dza'aech utial a béetabáau ajawil!¡ Tu yo'olal u Ya?acuna Dios ti Israel utiál u quit'jedzcuntico; dzáajech u ajawto'ob utiál ca a me'ecta'an yéetel tujil bey xan yéetel utzil.⁹Le ti'tu kubaj ti le ajaw 120 talentos (4,080 kilos)de oro, yéeten yaabcach qui'iboc jo'ob yéetel yaabcach jadzutz tuunicho'ob, mix jun téen j toal caach Israel sen ya'ab qui'iboc jaób jeel bix tu ta'asa ux ajaw Sabáti' Salomoné.¹⁰Bey xan Xiibo'ob u aj meyajo'ob Hiram yéetel Salomonó,dzooc ca'ach u taasico'ob u oroi Ofir, tu ta'asajo'ob xan u chéil sandaloYéetel jadzutz tu'unicho'ob. ¹¹Yéetel u chéil le sandalo ,le ajaw tu béetaj barando'ob utiál le kulnaj yéetel u jalach najo; bey xan arpaób yéetel salteriob u tiál le pa'axo'bo, mix jun ten caach ila'ac cheób beeyá tu luumil Juda. ¹²Le ajaw Salomoné tu dzo'oj ti x ajaw Saba tu la'ak baax tu yo'olta, u ka'ate dzo'oquili xan u dzaic u kéexil le ba'axo'ob tu ta'asajó.Cu dzo'ocolé le xajaw j su'u naj tu luum , laakinta'an tumen le ma'aco'ob meyajticó.¹³Le oro cu kaamic ca'ach Salomone jujun ja'abó cu kuchul 666talentos(23000)oro. ¹⁴Un paay le oro le j manconolo'ob, yéetel le cu ta'alo'ob u xiimbalto'ob tu ta'asob .U ajawoob Arabiayéetel u meektáanilo'ob le lu'umo'obo tu ta'asob xan ti oro yéetel plata ti' Salomon.¹⁵Le ajaw Salomonó tu tu'uchiitaj beetbil 200 chimaloob nojoch yéetel joybile oro ,tu jujun peelile, yáan ca'ach 600 siclos oro jujun p'eelile. ¹⁶Le ti xane tu béeta 300 chimalo'ob yéetel joybile oro 3 siclos oro ,jujunpeelile, le ajaw tu dza'aj ti le jalach naj cukaabaintic u kaaxil Libano.¹⁷Tu tu'uchiitaj xan béetbil jun p'eel jalach káanche marfil u caaj ca tu beetaj u laaj ba'alal tu yéetel chéen oro. ¹⁸Le jalach káancheób ta'akaloób ti ca'ach seis ebtu'uno'ob yéetel jun péel u nu'ucul tu'ux cu yedztal le jalach ka'amché oro u caajo;yaan xan u kabóob tu jujun tzéelil, wa'alcunta'an ca'a tul leóno'ob tu jujun tzéel.¹⁹wa'alacbal xan 12 leónóob jujun tuul tu jun tzéelil le 6 ebtuu noòbó.Mix jun teen béeta'ab mix ti ti u la'ake ajawil u la'ak ba'al beyó. ²⁰Cu Dzóocolé tu laakal u báalubaob le ajawo; láaj oro u ca'ajoob, bey xan u nu'uculo'ob u jalach naj u ka'axi le Libano.Mináan mix jun péel nuucul béetaán yéetel plata, tumen tu kiinilóob Salomoné le plataó chéen jun piit u tojol. ²¹Le ajaw David yan ca'ach ya'ab u cheemo'ob Hiram, cu cuchulo'ob jun ten ti óox péel jaab ,utiál u ta'asic'ob,oro,plata,marfil maxo'ob yéetelajaw úulumóob.²²Bey tuuno le ajaw Salomoné ;cu tadz ma'ansic cáach tu láakal le ajawo'ob yéetel u ayikalil yéetel u naát. ²³Tu láacal yo'okolcaabé u káatóob yaatal náats ti Salomon tial u yúubico'ob le na'at dza'an ti Salomon tumen Dios. ²⁴Le maxo'ob cu bino'ob u ximbaltico'ob Salomone cu bisco'ob jun p'éel siibalti nu'ukulo'ob,plata,oro,nook u ca'ajoob , suyemo'ob, quiiboc baalo'ob, bey xan tziimino'ob yéetel cho'owac xi'iquino'ob.²⁵Salomone yáan ca'ach ti 4000 mil u nu'uculóob tuux cu kalic tziimino'ob yéetel u bolano'ob, yéetel 12000na'at tziiminoob le lo'obá tu dzáalantajoób tu cuuchil u yaantal aj báatelo'ob yéetel utiál uj canaliloob jalach naj tu cáajil Jerusalen. ²⁶Salomone le ti' cá'ach u jalachil tu láacal ajawo'ob liikbal tu áalcab ja'il Eufrates tac tu luumil filisteob tac u kuchbal tu xúul u luumil Egipto.²⁷Le ajaw tu béetaj u ya'amtal Jerusalem ya'ab ca'ach plata je'er bix u yaabil tu'unichóobe; beey xan tu béetaj u yáantal ya'abe ku'ulché jeel bix ya'abil u x kóochil ka'ax yano'ob tej taax kóm luumó. ²⁸U tziimo'ob Salomone tu táaso'ob tu luumil Egipto bey xán tu láakal lu'umiloob. ²⁹U dzo'oc u dziibilo'ob u cuxtal Salomon liikal tac dzo'oquiqué ¿ Ma wa dziibtano'ob tu juunil u dziiboob aj bóobat Natán, tu péectzil Ahías siloil, baale u tzicbalilo'ob Jeroboan u paal Nabaté,ti' yaan tu na'ayóob Iddo? ³⁰Salomone;ajaw naj tu yóokol Jerusalén yéetel tu yóokol Israel 40 ja'ab'ob. ³¹Le caj quiimé muùc tu caajil David, u táata , cu dzóocolé jcuaj Roboam tu jalach kaanché.

Chapter 10

¹Roboamé,bin tu tuumil Siquen, tumen tu láakal Israel é, bin Siquem u tiál u b,eetoób ajawtal. ²Báale Jerobóane u pa'al Nabat, tu úuya lelá (tuumen tián-Egipto, tuuxpu'udzj ca'ach ti ajaw Salomon j luk Egiptoé caj su'unaji).³tu'uxta'ab cháabilé Jeróboam yéetel tu la'acal Israelé, bino'ob tu ta'an yéetel Roboamé,ca tu y'aalajo'ob ti: ⁴a ta'ate tu sen yedzájoon;piitcunt le sen bool u dzáamaj t óokooló cac meyajtech. ⁵Roboam, tu nuukajtiób "Suunaquex a wilene'ex tu yóox péel kiin" le cáaj tuuno biini.⁶L e ajaw Roboam tu káat chiitaj le nóojoóch máacóobo cu meya'ajoób cáach yéetel Salomon u táatae, cáach cu'uxanu; ca tu yáalaj:"¿Baax ca wáaliquex ca in nuuc ti le caajaj?" ⁷Leuti'obé tu yáalajóob ti: " wa ca wutzul táantic le caaj u tiál a béetic baax u kaatoób yéetel ma'ta kakal nuuctic u táanóobé,letiobé,biin u pui meyajtecho'ob".⁸Ba'ale Roboamé, ma tu táan óolta u tzol xiquin u nu'uquilo'ob le ca'ajo, baalé, j bin u káat chiit ti' le xi'ipalal u yéet kiinilo'ob ma'axo'ob meyajtico'ob cáacho. ⁹ca tu káat chiitaj tiób:¿"Baax ca tzol xiiquintiquex ca in núuc ti le cáaj, cu káatic ti te'en ca in jun piitcunt le bóolal dza'an u béetoób tumen in taatao"?¹⁰Le xiipalal u yeet liikacoobó, tu nu'ucajo'ob ti:"Le caaj ka'atic ti teech ca a ju piitcunt le boól dza'an tiób tumen a taataó, unaj a nu'uquic tiób:Wa in táata tu yedzajé exe, tene; bíin asab yedzeéx; ¹¹wa tu dzaj ti teex ya'ab boolal a be'ete'exe;tene biin in asab yaàbcunt ti' teex; wa tu jadzajeex yéetel ke'ewelo'obé, tené, bíin in jadzeex yéetel báaloób ya'an yáacho'ob fierro u ca'ajo'ob."¹²Beey tuuno Jerob'oan yéetel tu láakal le cáajó ta'aloób tu'uxian Roboam, jeel biix, tu yáala'aj le ajaw:"Suuneneex oox p'éel kiin". ¹³Roboam táanaj yéetelóob chi'ich, ma' tu yu'uba u tzol xi quin le nojo'och ma'aco'obó. ¹⁴Le tíe tu yáalaj tu láakal ba'ax áalabic ti tumen yéet paalilo'o:"Wa bin u taata tu dza'aj jun p'éel páatan ya'ab u bóolale, letié biin u asab, nojochquinte, bey xan wa bin u ta'ata jadznaj tu yéetel kéewelo'obé letié, bi'in jadznac yéetel baalo'ob yaan u ya'acho'ob fierro u ca'ajo'ob".¹⁵Le ajaw tuuno ma'tu úuya le ca'ajo, tu la'aka lela u tu'ucul Yuumtzil tiál u yu'uchu'ul, ba'ax u wa'almaj Yuumtzil, tiólal Ahías le Silonita ca tu taánaj Jerobóan u paal nabat.¹⁶Le ca tu yilaj tu la'akal u caajil Israel ma' wuúya'ab u taàno'ob tumen le ajawo; tu nuu'cajo'ob beyá:"¿Mix baal ya'anc ila'a tu yéetel David? !Mix jun p'éel kam báal bail ya'an to'on tu yéetel u pa'al Isaí! Jisraelitaex súunaquéex tu jujun túulile'ex ta chuuybil naajoob. David xané u canant u yotoch na'aloob! ti le súutuco;tu la'akale lej israelitab jsúuna'ajo'ob! tu chu'uybil na'ajóob. ¹⁷Ba'ale lej israelita'ob caj na'alo'ob tu ca'ajiloob Judaó,Roboam ajautico'ob. ¹⁸Cu dzo'ocolé le ajaw Roboamé, tu tu'uchiitaj Adoram u aj kam me yajo'ob x ma' bo'olalé, caj quiim sa'ab yéetel ch'iin tu'uniich tumen lej israelitaobó, le ajaw roboam tu'uné se'eb jna'ac tu bolané, caj pu'udz u bimbal Jerusalén. ¹⁹Bey u'uchic u liikil u yoól israel tu yo'okol u chiibal David tac bejelae.

Chapter 11

¹Le caj kuch Roboam jerusalené, tu much quintal 180000 ma'aco'ob tu yeya'a tiál u biinóob ba'ater tu contra israel tu yoolal u caa toquic u ajawil.²U waalma Yuumtzile taj ti Semaías u xiibil Dios ca ya'alaj ti: ³"Aal ti Roboam u paal Salomoné , u ajaw Juda yéetel tu-la'akal Israel ti Juda yéetel Benjamín: ⁴'Yu'umtzile quin wa'alic beyaj "teche ma' ba'atel yéetel a la'aktzilo'ob.Laj su'unaque'ex ta wootochees,tumen bey in ka'ato".Le tióbe tu úuyó u táan Yuumtzil ma' ba'atel na'ajo'ob yeetel Jeroboam.⁵Roboam, cajlaj Jerusalem, caa tu béetal ya'ab ca'ajoob ti,al u tzu'ultaca. ⁶Le tié tu muúka'anquintaj : Belen ,Etam, Tecoa, ⁷Bet Sur, Soco, Adulam, ⁸Gat, Maresa, Zif, ⁹Adoraim, Laquis, Azeca, ¹⁰Zora, Ajalón y Hebrón.Tu mu'uka'an quintaj le ca'ajo'obaj Judá yéetel Benjamín.¹¹Tu múuka'anquinta xan le tu lúumo'obó ca tu dzaj ma'axo'ob canantic, ba'al u tiál ja'antal , aceite yeetel vino. ¹²Cu dzo'ocole tu dzaj chima'alo'ob yéetel lóomte'ob ti tula'akal le ca'ajo'ob ca tu sen mu'uka'anquintaj. Bey p'a'atic Roboam u me'ecta'ant Juda yéetel Benjamín.¹³U aj kiino'ob yéetel le levitasu ma'axoób ya'ano'ob ca'ach tu la'akal Israel ta'alo'ob yéetel tuux cu dzo'ocol le caajo. ¹⁴Le levitasoobó tu pa'ato'ob u cuuchil u tze'en baal-cheob, yéetel u chu'ucan ba'al u tiáloob u tiál u binoob,Jerusalem, tumen Jeroboane yéetel u pa'alalo'obé tu jo0oc sajo'ob, bey tuuno ma' tu p'a'ajtal u me'eyajo'ob utial Yuumtzile. ¹⁵Jerobóané tu dzaj u aj kiinoobe ti le manba'al kulnajo'obó utiál u culticóob ka'asilbalóob, yéetel le mejen Wacaxo'ob yéet le tamano'obó u béetmaob.¹⁶U caájil tu láaca Israel biino'ob tu pa'acho'ob, le maxóob tu dzajo'ob u caxtico'ob Yuumtzil yéetel u púucsial u Dios Israel; ta'alo'ob Jerusalen. tiál u kubóob quiimsbil balcheób ti Yuumtzil, u Dios u ma'anja'an chi'ibalo'ob. ¹⁷Beyó tu múuka'anquintajo'ob u ajawil Juda ca tu beeto'ob ,Roboam u páal Salomon, mu'uka'an tiólal ooxpéel ja'abo, xiinbal naajo'ob tu béel David yéetel Salomón ooxp'eel ja'aboob.¹⁸Roboam dzo'oc u beel yéetel x Mahalat, ux chuupal paal Jerimot, u p'aal David, yéetel Abigail, u chu'upal pa'al Eliab, u pa'al Jesé. ¹⁹U paalal Roboane:Jeús, Semarías yéetel Zaham.²⁰Dzo'ocol Mahalat, Roboam tu c'háaj, Maaca u chu'upal pal Absalón; u pa'alao'obe tu káabaintajo'ob, Abías,Atai, Ziza, yéetel Selomit. ²¹Roboané jach tu yaabiltaj asab x Maaca u chu'upal pal u tiál Absalón, ichil tuláacalo'ob u co'oleloob yéetel u yáatáan'oob, jach u yáata'ano'obe 18 yéetel 60 ma' dzoocubeel yéeteloobi, ya'ancháaj 28 u xiibil paalal yéetel 60ux chu'upul pa'alal.²²Roboane tu yeya'aj Abías u xiibil paal ,Maaca u tiál u be'et u nojochil i chil u sucu'unóob tumen u káat cáach u dzáa u tiál u béet u ajawil. ²³Roboan ajawnajil yéetel náat; tu dzaj tu la'akal u páalal tu la'akal u luumil Juda yéetel Benjamín tula'acal le ca'ajo'ob tu mu'uka'anquinlajo'ob. Tu dzaj xan tiob ya'ab báal utiál jaant bil, tu caaxtaj xan yaab u yatano'ob.

Chapter 12

¹Úuch tuune caaj jéedz u ajawil ye'etél mu'uka'ane, tu pa'ata wa'alma ta'ane Yuumtzile--yéetel xan tulaakal Israel.²U 5 ja'abo u ajawil Roboané, Sisac, u ajaw tie Egipto tal u ca'axt ba'atel Jerusalen, tumen le ca'ajoj tu tu'ubsaj Yuumtzil. ³Sisac ta'al yéetel1200 bóolanóob yéetel 60000 u na'atmo'ob u tzimino'ob.Ba'atelo'ob mina'an u xoquil ta'alóob yéetel letie Egipto: Libios,Suquienos yéetel Etíopes. ⁴Tu ja'ampayta le mu'uka'an ca'ajo'ob u tiál ca'ach Juda caj taj Jerusalen.⁵Bejeale Semaías aj bóobat tal u yill Roboam yéetel u nu'uquilo'ob Judá ma'axo'ob tu mu'uchu'ubao Jerusalen tiólal Sisac. Semaías tu yáala'aj tiob:"Lela le ba'ax cu ya'aalic Yuumtzil: ' Te'eche ta tu'ubsene'ex, ten tu'une quin kúubiquéex tu ka'ab Sisac."' ⁶Dzo'oc léle, u pa'alal le ajawo'obó, yéetel le ajaw tu ya'alajo'ob, yéetel cabal o'olal:" Yuumtzilé jach toj".⁷Le ca tu yilaj Yuumtzile dzo'oc u tonjo'oltalóobé tu la'akalóobe, u wa'alma ta'an Yuumtzile tal ti Semaías ca tu yaalaj:Leutiobe dzo'oc u cabal óolalóob tu la'akalóob.Ma' biin in xu'ulsóobi;ten báale biin in toco'ob ichiil jun piit kiin, in dziiquilé ma' biin in tóox in pu'ujul tu yóokóol Jerusalen tiolal u ka'ab Sisac. ⁸Leutiobe ya'an u páalitzitalóob, tiál u náatcóob báax in meyajta'al teen.⁹Beytuuno Sisac, u ajaw Egipto, tal tu yo'okol Jerusalén ca tu ma'achaj u ayikalil u kulnaj Yuumtzil yéetel u ayikalil jalach naj. Ca tu bisaj tu láakal;bey xan tu bisaj le chimaloob béetáab yéetel oro tumen Salomón. ¹⁰Le ajaw Roboam tu béeta chimaloob yéetel bronce u jeel le biisaab béetab yéetel oro, ca tu dzaj tu kaaboob cu canáanoobo, maxóob cu canaantico u jo'ol naj jalach naj.¹¹Cu yúuchu túune le can o'ococ le ajaw tu ta'ana Yuumtzile le cananóobó, cu bisico'ob ca'achi; cu dzóocolé cu su'uticóob tu c'uuchil tuux cu canáanticoob. ¹²Beytumen tónlaj Roboam tu ta'an Yuumtzilé, j máan u pp'uja'anilé, caj pa'ate ma' tu jach xu'ulsaji. Ouex tumen beyó yaan ca'ach báaloob cu béetáal máalóob Judá.¹³Beyó le ajaw Roboam ,múuka'anchaj u ajawil Jerusalén beyo ajawni. Roboam yáanti 41jáabó ca caj u ajawil ajawilnaaji 17 jáabo Jerusalén, le cáaj yéeyab tumen Yuumtzil ichil tu la'aakal u chi'ibalóob Israel utiál u dziic u káaba téelo. U ka'aaba u mamae Naama, x amonita. ¹⁴Le tié tu béetaj ka'as, ma' tu dzaj u pucsical u caxtic Yuumtzil. ¹⁵Utzicbalil Roboam, liikbal caajic tac dzooquiqué , dziibtaab tumen aj bo'obat Semaías yéetel Iddo le nayo'ob,¿ max tu dzii ba'alta u yotochna'alo'ob yéetel le báateloob áach'aj ichil Roboam yéetel Jeroboam? ¹⁶Roboane wéene yéetel u ma'anja'an chiibáalóob, caj mu'uk tu caajil David; Abías u páale culaj tu jalach káanché.

Chapter 13

¹18 jáabóob joop'ooc u beetic u ajawil Jeroboane caj culaj Abías tu jalach káanche Judá. ²Le tie ajawáanil 3 jáabóob Jerusalén, u káaba u mmae Micaías, u chuupal paal Uriel j Gabail. Áanch'aj báatel ti' Abías yéetel Jeroboam. ³Abiase bin báatie yéetel 400000 u asb máalobil u aj báatelóob tu ye yáa. Jeroboane tu núucbesajuba u báatle Abías, yéetel 800000 u asb máalobil u aj báatelo'ob.⁴Abiase túune, wáalaj tu púuquil Zemaraim, le yaan tu witzil Efraín ca tu ya'alaj :"¡ úuyéenéex, Jeroboam yéetel tulákal Israel!. ⁵¿ Ma' wa a wojeleex u Yuumtzil Israel, tu dzaj le ajawil ti' David yéetel ti' u chiibalóob, ichil jun p'eel nu'upt'aan mináan u kexpajal ti?⁶Baale Jeroboam u paal Nabat, u páalitzil Salomone u paa David, liik u yóol tu yóokol u dzulil. ⁷Ca tu nupajubáa tu yéetel kasáan máacoob. Ca tu máanbáal cuntajoRoboam, u páal Salomón, tumen cáaliquil taanquequelen yéetel ma' chúucáan u yóoli. Bey túuno, ma' yanchaj u múukil utiál u báatel tu yéetelo'obi.⁸Bejelae, téexe ca wáaliquéex cu páajtal a baateleex yéetel Yuumtzil tu káabe u chi'ibalil David.Te'exe jáach yáabéex yéetel ti'yaan taj wicnaleex le mejen wacaxóob béetáanóob yéetel oro tumen Jeroboam utial a qui'iquictáanteex. ⁹¿ Ma'wa ta tojolch'intajeex u aj kiinóob Yuumtzil u chibalóob Aarón, bey xan ta tojolchi'intajeex lej levitaob u tiál adzaique'ex a aj kiine'ex je'el bix u beeticóob lej ma' ocsa óol muuch ca'ajo'obó?Jeel ma'ax cu taal u jun páaycuntubáa u cha'amaj jun tuul chan wacax yéetel 7 jtamanóobé, jéel u pa'ajtal u béetic u aj kiinil ti' dios ma' u ja'ajil dios.¹⁰Ba'ale'nctiál to'one Yuumtzile jajal Dios , cu dzo'ocolé, ma'c xu'unp'attii. Le aj ki'ino'ob meyajtic Yuumtzilo, chi'ibalo'ob Aarón, le maxo'ob be'etic u meyjulo,j levitaob. ¹¹Ja'adzkab kiinyéetel ocnaj kiin, le tiób cu t o'okiko'ob utiál Yuumtzil to'ocbiil siibal chúuju'uc poom, letiobe xan e cu dzáaico'ob le qui'ilich wa'ajo'obó yo'oko'ol le suujuy mayacché.Le le tióbe xane cu tabico'ob tu la'acal ocnaj kiin u sa'aso'ob Yuumtzil cu jajabaánquiloob ti' le xtu'uchú sa'as oro u ca'ajo tumen to'one dzo'ocbesic u tu'uchi taánóob Yuumtzil Dios, ca'aliquil teexé dzooc a xuumpattiqueex.¹²Ilex, Yuumtzile tiánt e'etele tpo'ole yeétel u aj kiinóob waayáano'ob yéetel le trompetao nu'ucbesa'an utiál u jóopsa'al u pa'axil a ba'ateltique'ex.Ca'ajal Israel, ma' ba'ateltique'ex Yuumtzil u Dios a ma'anja'an chiibale'ex, tumen ma' biin u pa'ajta a mu'uknaque'exi.¹³Jeroboane tu nu'ucta u p'eel tus tu paachilóob, u ba'atelo'obe tu táan Judá, le tuso tian pa'achi'ilé. ¹⁴Le ca tu surtaj u yicho'ob le Judeailo'ob pa'achile; tu yilajo'ob ta'an u ba'atelo'ob ta'anil yéetel paachil.Le tiobé payalchiina'ajo ti Yuumtzil le aj kiinóobó tu jo'opsajoob u trompetao. ¹⁵Le ma'aco'ob Judaobo awa'atna'ajo'ob, úuch tune le cáa awatnajo'obe Yuumtzile tu jadzaj Jeroboam yéetel tu la'akal Israel tu ta'an Abías yéetel Judá.¹⁶U ca'ajil Israel pu'udzo'ob tu ta'an Judá, Yuumtzile tu ku'ubajo'ob tu ka'ab Judá. ¹⁷Abías yéetel u aj ba'atelo'obé tu quiimsajo'ob ya'ab cach ma'aco'obé; 500000 yeye'en tumen Israel. ¹⁸Be'eyaj,u ca'ajil Israel tonquita'abo ti le kiino, u ca'ajil Judá mu'uka'anchajo tumen tu ka'atajo'ob u ya'antaj Yuumtzil u Dios u ma'anja'an chi'ibalo'ob. ¹⁹Abías tu cha'apachtaj Jeroboam; Abías tu tocaj tié u (Jeroboam): Betel Yéetel u me'ejen ca'ajo'ob yéetel, Jesana ye'etel xan u me'ejen ca'ajo'ob ye'etel Efraín ye'etel u meejen ca'ajo'ob. ²⁰Jeroboane mix bi kiin áancha'aj u mu'uk tu ka'aten tulaakal u kiinil Abías;lo'obilta'ob tumen Yuumtzile caj qui'imi. ²¹Abíastu'une mu'uka'anchaj ti paajtalil; tu chaa 14 u yatano'ob, caj tal u be'et u ta'atail 22 xiibo'ob yéetel 16 chupal pal. ²²Tula'akal ba'ax tu be'eta Abiase , baax tu yáalaj, dziibta'an tu ju'unil u tzicbal aj bo'obat Iddo.

Chapter 14

¹Abías quiimi mu'uk yéetel u ma'anjan chiibalo'ob, caj muuk tu caajil David. Asa , u pa'ale culaj tu jalach kaanché.Tu qui'inilo'ob u ajawilé,yanchaj je'edzel tiolal 10 ja'abo. ²Asa tu be'eta ba'ax utz ba'ax toj tu taan u yi'ich Yuumtzil u Dios. ³Tumen tu lutzá u multu'unil u kulta'al j ta'anzel lu'umil,be'et bil dioso'obó, bey xan le manba'al kulnajoobó; tu xe'exe'ectaj le tunicho'ob u quili'ichnajo'ob tu ka'ascuntaj u yo'ocholo'ob Asera. ⁴Tu tu'uchita tu Judá u ca'axtic Yuumtzil,u Dios u ma'anja'an chiibalo'obyéetel ca u be'etoob le nu'upta'ano yéetel le wa'armajta'ano.⁵Tu tzelaj ti tula'aka u luumil Judá le ma' ocsaj óol qui'ilich najo'ob yéetel ma' ocsaj óol multu'unilo'ob kultajó, yanchaj je'edzel tu kiinilo'ob u ajawil. ⁶Le tié tu beéta u tu'ulumil Judá tumen le luumo áanchaj je'edzel ti ,ma' áanchaj ba'atle tié kiino'ob'ó, tumen Yuumtzile tu dzaj je'edzel ti.⁷Asa tialaj ti Judá: " Coone'ex be'etic u tu'ulumil le ca'ajo'obá, co'one'ex dzaic u bak pakilo'ob, u witzil najilo'ob, u j'ool najiilo'ob, téetel u x katab cheilo'ob; le luuma ctial tu'ume d'zo'oc caxtic Yuumtzil c Dios.To'one c caxta, le ti tu'une tu dzajtoon Jeedzel t tze'ele'ex". Bey tuuno leutióbe me ya'ajnajo'ob bin utzil tiób. ⁸Asa ya'anti jun peel aj ba'atelo'ob cu cu'uchco'ob chimalo'ob yéetel loomteobi; Judá yaanti 300000 ma'aco'ob, Benjamin yaanti ca'ach 280000 ma'aco'ob tu cu'uchajo'ob pu'uncheob. Tu'ulaakal jach xiixib ma'aco'ob ca'achi.⁹Zera le etiopeo taj baátle yéetel Asa yéetel u p'eel aj ba'atelo'ob un 1000000 ye'etel 300 bolanilo'ob; le tie taj Maresa. ¹⁰Asa tuuné, jook u nu'upta'antuba tu yéetele, ca tu nu'ucbesaj u tiàl ba'atel tu ta'ax ko'on luumil tu tze'el Maresa. ¹¹Asae awa'atna'aj ti Yuumtzil u Dios ca tu ya'alajti: " Yuumtzil, mina'an mix ma'ak, chen tech waya'anech a wa'anteni jun tuul mina'an u muuk tiál u ba'atle yéetel ya'ab aj ba'atelo'ob. Aánteeno'ob Yuumtzil c ta'ata, tu'umen mix ba'aloon wa ma' ya'anech e'etele, ta ka'abej dzo'oc tal ba'atel ja'ach nojo'och aj ba'atelo'ob, teché c taataech;tu'umen mina'an xiib u pa'ajtal u ba'atel ta we'etele.¹²Beeya Yuumtzile tu ya'antaj Asa yéetel Judá; tu pa'ajo'ob u mu'uke le etiopeobó,ca áalcabnajo'ob. ¹³Asa yéetel le aj ba'atelo'obé, j binóob u cha'apachto'ob tac tu ca'ajil Geraré.Beyo ya'ab le etiopeobo luub yo'olo'ob, tumen tu na'ajto'ob dzoc u xu'ulsalo'ob tumen Yuumtzil yéetel u aj ba'atelo'ob. Le aj ba'atelo'obo tu cu cho'ob jach yaab takin. ¹⁴FALTA ESTE VERSICULO ¹⁵Le aj báatelo'obo tu xu'ulso'ob xan tu la'akal le chu'uybil najo'obo le maacoob cu ca'ana'antco'ob le tamanoobo; ca tu bisajoob ya'ab tamano'ob, jeel bix camellos ca su'unajo'ob Jerusalén.

Chapter 15

¹U qui'ilich pixan Yuumtzile tal yookol Asarías u paal Obed. ²Le tié jook tial u nu'upta'antic Asa caj tu ya'alajti:" Xiquinteni Asa, yéetel tula'aka Judá yéetel Benjamín: Yuumtzile ya'an ta wicnaalé, wa yanech tin wetelej. Wa ca caxtiqué, cu ca'axtiquech xan, wa ca xu'unpattiqué, le ti xan cu xu'unpattiquech.³bejelae úuch mina'anchaja'ac Israel u ja'aji Dios ti, mina'an xan u aj kiino'ob u tial ca'ambesico'ob le waalma ta'ano. ⁴Ba'ale tu quiinilo'ob u yu'uchul mukyaj, le tiobe cu su'utu tuculo'ob ti Yuumtzil u Dios Israel, cu caxco'ob, le tie cu jo'okol u nu'upta'anto'ob. ⁵Ti le kiino'obo mina'an je'edzel ti le ma'axo'ob cu ta'alo'ob Israel, mix le cu bino'ob ta'anxel ca'ajo; tiólal le ba'alo'obá áachaj nojo'och lo'ob tu yo'okol le ma'aco'ob cáajacbalo'ob tej luumo.⁶Pa'ajano'ob tu xéxétal, ca'ajo'ob ye'etel ca'ajo'ob, ca'ajil ye'etel ca'ajil, tumen Yuumtzil tu dzaj u sajaquil ye'etel tu la'akal mu'ukyaj. ⁷Ba'ale te'exe mu'ukane'ex ma pa'atic u lu'ubul u yool a ka'ab tumen a meyaaje biin bo'otac.⁸Le ca tu yu'uba Asa le ta'anaj, le aj bo'obat Obed, le tie tu cha'aj muuk ca tu tzela, le ba'alo'ob jach ka'aso'obo tu luumil Judá yéetel Benjamín,yéetel tu la'akal le caajo'ob tu cha'ala'antaj tu witzilo'ob Efraín, ca'aj tu utzquintaj xan u mu'ultunil Yuumtzil, ya'an ca'ach acta'an ti ux ma'acan pakil u kulnaj Yuumtziloob. ⁹Cu dzoocole tu mu'uchquintaj tula'aka Judá yéetel Benjamín yéetel maxo'ob pa'ato'ob yéetelo'ob-- ma'aco'ob Efraín, Manasés yéetel Simeón. Tumen letiobe ta'alo'ob Israel jach ya'ajbóob, caj tu yilajo'ob Yuumtzile u Dios tian yéetelo'ob.¹⁰Tu'une ca tu mu'uchubaob Jerusalen tu óox péel winalil, 15 jáabob u ajawil Asa. ¹¹Tie kiino tu kubajoob ti Yuumtzil le ba'alcheéob tu tocajo'ob ti'le pe'eco: 700 wacaxóob yéetel 7000 tamanoob.¹²Cu dzo'ocolé, tu séeb chi'itajo'ob yéetel u puucsikaloob u caxtico'ob Yuumtzil u Dios u ma'anja'an chiibalo'ob. ¹³Le tióbe tiálo'ob tula'acalo'ob le ma' tu ca'axtic Yuumtzilé u Dios Israel ya'an u quiimil, jeel bix u nojochile;bey u chichanil ,jeel bix u xiibo bey xan le co'olelo.¹⁴Le jalach ta'anó tu béetajo'ob ti yuumtzil ye'etel ka'an cach awatilo'ob bey xan yeétel u jo'opsaj pa'axilo'ob trompetaubo yéetel bacoobo. ¹⁵Tula'aka Judá qui'imacchaj óolal yeétel le jalach táan tu beetajo'obo tumen ta'anajo'ob ye'etel u pucsikalo'ob, tu ja'ajil u yo'olo'ob tu caxto'ob Yuumtzil,le ti tune tu cha'aj u nu'upta'antale. Yuumtzile tu dzaj je'edzel tiób le maax ca'ajano'ob tu tze'elo'ob.¹⁶Bey xan Maaca u chiich jaw u be'etic u ajawil, tumen tu'uchiita beetbil jun u yo'ochel Asera. Asaé kascuntaj le oocheló, tu xe'exéet'ajé, ca tu to'ocaj tu áalcab jáil Cedrón. ¹⁷Ovex tumen ma'j lu'uksa'ab Israel le manbaal kulnajo'ob, u pu'ucsical Asaé; tu yocsaj u yóol ti Yuumtzil tu la'aka u quiinil cuxan. ¹⁸Tu ta'asaj tu kulnaj Yuumtzile le ba'alo'ob u nu'uculo'ob a ta'atae ye'etel le baaloob u tial Yuumtzil: baalo'ob oro yéetel plata. ¹⁹Ma' j ya'anch ba'atel tac 30 ye'etel 5 ja'abiloob u ajawil Asa.

Chapter 16

¹Báalé ti u 36 ha'abil u ajawil Asaé, Baasa u ajaw Israelé, tu ca'axta caxta baatel ti Judá ca tu beetaj Ramá, tiolaj ma' u paatic u jo'okol mix maak mix u yocol tu luumil Asa u ajawil Judá.²Tuuné Asa tu láaj ch'aaj u plata yeetel oro tu kuinaj Yuumtzil yeetel ti u jalach naj le ajaw, ca tu tu'uxta Ben Adad u ajawil Aram, ca'aja'ajba caach Damasco. Le ti tu yaalaj: ³"Coox béetic u peel nu'upta'an ten yéetel tech, jeex áanjii yéetel a taata yeetel in tata. Ile dzooc in tu'uxtiquech plata yéetel oro. Paaj le nuup taan a be'etma yeetel Baasa, u ajawil Israel ca u paat u chi'ichnaccuntiquen."⁴Ben Adad tu xiquintaj ajaw Asa ca tu tu'uchi'itaj u nu'uquil u aj ba'atelo'ob, ba'ateltic Israel. Baatelnaajo'ob yéetel Ijón, Dan,Bel Maín yéetel tu'ula'akal u ca'ajilo'ob tuux cu liiksa'ol báalo'ob tu caajil Neftalí. ⁵Uuch tuune caj tu yuuba lela, tu paataj u beetic tej Ramá, caj tu beeta u xulsaj le meeyajó. ⁶Asa tuune le ajaw tu biisaj tu'ula'akal Judá ye'etel le ti. Letiobe tu jo'okso'ob le tu'unicho'obo yéetel le cheób cu me yaj ca'ach ti Baasa ca tu be'etaj le caajo.Tuune le ajaw tu cháaj le tu'unicho'obo ye'etel le cheobo ca tu líiksaaj Geba yeetel Mizpa.⁷Ti le kiinoobo Hananí le aj bo'obato bin tuxian Asa, u ajaw Judá, caj tialaj ti:"Tuumen ta dzaaj a wool yo'oko'ol u ajaw Aram, ma' ta dzaj a wool ti te'ene Yuumtzil a Diose, u aj ba'atelo'ob le ajaw Aram dzooc u puudzul ta kaab. ⁸¿Ma wa le etiopeo yeetel le libios jach noojooch aj baateloob, yeetel jach yaab u boolaniloob yéetel xi'iboob u naatmoob tziminino'ob? Baale Yuumtzile tu kuuba ta ka'ab tumen ta ka'ata caj in ya'antech.⁹Tumen u yiich Yuumtzil cu yiilic tulaaka baax cu yuuchul yookolkaab, tial u ye'escuba ti le ti muukaan u kaaba ti tula'akal maaxoob u puucsiikaloobe ja'ach ma'alo'ob tu taan Le ti. Teeche jáach ma' áanchaj a na'at ti le baálo'ob ta beeto'ob. Bejelae yaan u ya'antal tech baatelioob". ¹⁰Asaé , sen p'uuj ti le aj bóobató, ca tu tu'uchi'itaj kalbil, tumen jach púujáanchaj yéetel le ti tiolal le baaloba tiolal xane Asa tu loobiltantaj dzedzec ti le caajobo.¹¹U tzicbalil Asa liikbal ti u cáajbal tac u dzoocolé, dziibtáan tu dziibilo'ob u ajawilo'ob Judá yéetel Israel. ¹²Ti u ja'abil 39 u ajawil, Asa áanch'aaj ti u yo'oco'ob jun peel kojaanil jaach ya'aj ma' tu kaxtaj u dzáacal tumen Yuumtzile chéen tu caxta u dzaac aj dzac yajóob.¹³Asa wéeni yéetel u chi'ibaalo'ob; quiim tu 41 ja'abilo'ob u ajawil. ¹⁴Caj muuk ti' le muuknal tu tuuchiitaj beetbil tu caajil David. Letibe tu dzajoob ti p'éel cooch ché chuup yeetel qui'iboc jaób yéetel tuláakal qui'iboc báalóob núuc bensáanilo'ob. Cu dzo'ocolé,ca ta'ab nojoch káak tu yóolaj.

Chapter 17

¹Josafat u paal Asa, culaj tu jalach ka'anche u taata. Caj mu'ukáancháaji tu taan Israel. ²Le tie tu muukaanta tulaakal u caajiloob muukaanoob Judá ca tu dzaj aj ba'ateloob lu luumil Judá yeetel Efraín, le ch'a'aboob tumen u taata.³Yuumtzilé j yanchaj tu tzéel Josafat tumen ximbanaj u ya'ax beelil u taata David, yéetel ma' tu caxta u óochelo'ob baal. ⁴Baale letie tu yóolta u Dios u taata ca ximbalnaji tu nuucbeen taanoob, ma' tu queta le baax cu beetic Israel.⁵Le beetic Yuumtzile tu dzaj u ajawil tu kaab; tulaaka Judá tu tasóob siibáalóob ti Josafat. Yanchaj yaab caach ayikalilóob yeetel tziiquiloob ti'. ⁶U puuctziicale u dzáama tu bej Yuumtzil. Le ti' xane tu ca'atzelá le mamba'al kulnajoob bey xan u yochelo'ob Asera.⁷Tu ooxpeel jaabil u ajawile, tu tuxtaj u jalach aj meyajo'ob Ben Hail, Abdías, Zacarías, Natanael yéetel Micaías tiál caanbesaj tu caajil Judá. ⁸Tu tuxta xan le levitasóobo: Semaías, Netanías, Zebadías, Asael, Semiramot, Jonatán, Adonías, Tobías yéetel Tobadonías; yéetel letiobé tuxta'ab xane aj kiino'ob Elisama yéetel Joram. ⁹Letiobe tuuchi'itaabo utial u caanbeso'ob Judá, baax cu yáalik u yáarma taan Yuumtzil. Letióbe binóobo tulaakal u ca'ajilóob Judá u caanbesóob tulaakal ma'acóob.¹⁰Sen sajacchajo'ob ti Yuumtzil tula'akal le ajawo'ob le luumo yáan'oob bakpachmail Judá ma' tuun baatelnaajoob yéetel Josafat. ¹¹Dzedzec tij le filisteos tu tasóob siibáalóob ti Josafat, Yeetel plata utiál u booticóob paatanti Josafat. Lej arabeobo,tu ta'asóob xan 7,700 tamanoob yeetel 7,700 jyuucóob.¹²Josafat jáach mu'ukancháaj ca tu túuchiita béet bil caanal pa'akbilo'ob yéetel cáajóob utial u liiksaal balóob Judá. ¹³Yaancha'aj yaab u baalubaob tu caajilóob Judá, yéetel yaan chaaj aj báateloob jach xiixib máacóob-- ti Jerusalén.¹⁴U xo'okil u káabaóbe u yotoch náalóobé: utial Judá, u náacomil Adnas yéetel leti 300.000 aj báatelóob máacóob jach xi'ibo'ob. ¹⁵Naatz ti leti, Jonahán náacomil, yéetel 280.000 maacoob; ¹⁶Naatz ti leti Amasías, u paal Zicri, máax tu junal u yóol tu yáalaj u meeyaajtic Yuumtzil yéeten leti 200.000 máacóob aj báatelóob. ¹⁷Yeetel Benjamín: tian Eliada jun tuul xiixib maak aj báatele, yéetele 200.000 xiiboob u ch'aamajóob pu'umcheób yeetel chimalóob; ¹⁸tu tzelé, ti yaan Jozabad yéetel 180.000 aj baateloob u nuucbesmujabaób. ¹⁹Le lóoba letiobé tu méeyajtajóob le ajaw, yaan u laakoob le ajaw tiotaj u dzaj tile cáajóob jach cáanan u paakiloob tiolaj Judá.

Chapter 18

¹Josafaté; yanchaajti yáabcach ayikalil yeetel tziiquil; tu nu'upu'uba ti Acab ca tu dzóoctzaj u bel jun tuul u paal yéetel u chuupal paal. ²Cu dzóocol u máan dzéedzec jáabóobé bin tuuxian Acab tac Samaria. Acabé tu quimsaj yáab tamanóob yéetel waca xóob u tial leti yéetel le máacob yanóob tu yéetelo. Acab xane tu yóoquesaj tu pool ca xiic u baatelt Ramot Galaad yéetel leti. ³Acab, u ajaw Israel tiálaj ti Josafat, u ajawil Judá:"¿A káat a laakinten ti Ramot Galaad?" Josafat tu núuca " Téene teeche in caajale a caajal; ti yano'on ta wéetele ti le baatelo.⁴Josafat tu yáalaj tile ajaw Israel:" Taanil unaj a kaat chiitic baax cu yaalic Yuumtzil". ⁵U ajawil Israel tu mu'uchquintaj le aj bóobat, 400 ma'acóob ca tu yáalaj tiobe: "¿ Unaj wac baatéltic Ramot Galaad wa maj?" Ca tu núucajóob : " Baatéelte tumen Yuumtzil biin u kuub tu kaab le ajaw".⁶Báale Josafat tialaje: "¿ Mináan wa láake aj bóobat cu yáal báax bin béetic ?" ⁷U ajaw Israel tialaj ti Josafat: " Yaan u laak jun tuul maax yéetel jeel u páajtal c kaat chii ti Yuumtzilé, Micaías u paal Imla, baalé, kaas u luubul ti teen tumen mix jun téen cu yáalic bax máaloob tin wo'olaj, cheen baax kaas." Josafat tialaj beeya " Ajaw ma' taan beyo." ⁸Tu séeblaquilé le ajaw tu táana jun tuul u nójochil ca tialaj ti :" Seeb talac Micaías u paal Imla."⁹Bejelae Acab u ajawil Israel yéetel Josafat u ajawil Judá culucbaloob jun jun tuuloob tu jalach kaancheob, u buucbesmujaob yéetel u nookil báatelóob tej táax luum tu jóol u cáajil Samaria tuláakal le aj bóobatoobo cu tzéecóob cáach u táano'ob. ¹⁰Sedequías u paal Quenaana tu beetaj caach jujun p'éel baacóob fierro ca tu yáalaj:"Yuumtzile tialaj béeya:"Yeetel lela téexe biin a púuxex le arameos laaj xuuixes." ¹¹Tulaakal le aj bóobatóobo táanajóob caj tiálajo'ob, tu láakalóob: "Baatelt Ramot Galaad ca múukanquech, le Yuumtzilo dzo'oc u kuubic ta ka'ab le ajaw."¹²Le aj bisaj biin táanic Micaías táanajti ca tialajti:"Tulaakal le aj bóobatóobó dzóoc u táanóob majloob péectzil ti le ajaw.Te'ech xanej páat a táan je'el biix u tiálóobó áal máalo'ob báalo'ob." ¹³Micaías tu nuca: "Yuumtzile cu'uxa'an le cun u ya'ale kiin waal xan." ¹⁴Caj taaj tu taan le ajaw, le ajaw tiá lajti:"Micaías, ¿ Unaj wac báateltic Ramot Galaad wa ma'?" Micaías tu nuuca: "¡Xeeneex muuknaquex! tumen Yuumtzil ta wéeteleex."¹⁵Baalé, le ajaw tu nuucaj ti': "¿Jay teen unaj in waalic ti teech tu yéetel jalach taán cheen unaj a waalic ti' téen báax jaaj tu kaabá Yuumtzil?" ¹⁶Micaías tuune tu yaaiaj:" Dzo'oc in wilic le israelitaob ki'it pa janóob tej pu'uco'ob bey tamano'ob mina'an maax cáananticóob caj tu yaalaj Yuumtzil:'Lelo'obo mina'an m'aax cáanan ticóob. Paat ca súunacóob tu laaca maacoob tu yotóochóob yéetel Jeedzel."¹⁷U ajawil Israelé tu yáalaj ti' Josafat:"¿Ma dzo'oc in waalic ti' teché le m'aaca; maatech cu táasic ti teen ma'alo'ob péectzilo'ob, baale cheen kaakas peectziloob?" ¹⁸Micaise tu yaalaj xan "Uuyex tula'akalel utaan Yuumtzil: Tin wilaj Yuumtzil culucbal tu jalach káanché, bey xan tuulaakaj u aj baatelilo'ob tej caano waalacbaloob tu nooj kaab yeetel u dziic kaab.¹⁹Yuumtzile tu yaalaj:'¿ Maax jeel u bin u yoques tu pool Acab, u ajawil Israel, tial u náacal tiál u lúubúl Ramot Galaad?' Jun tuule tia'laj beéyaj u láaké u baal.²⁰Baale kúuch jun túul pi'ixan tu táan Yuumtzilé ca tu yaalaj le ti' biin xiic beetej.'Yuumtzile tu yalaj ti':¿Bix? ²¹Le pixano tu nuuca:' Bin in caaj u yooques tuus tu pool tuláakal u aj bóobatóob.' Yuumtzile tu nuuca:' Te'ech cun paajtaj tuusic xen a béetel.'²²Bejelaé, Yuumtzile dzooc u dzaic jun tuul pixan cu tuus tu chi' a aj bóobato'ob, yéetel Yuumtzile dzóoc u xotic u kiinil cuuxtal."²³Sedequías tuune u paal Quenanae, taale, ca tu dzaj jun puul laaj tié, ca tu yaalaj":¿Tuux jook ti' teen u pixan Yuumtzil tial u ta'an ta weetel?" ²⁴Micaías tu yaalaj:"Biin a wojeelt le kiin le queen xiiquech a táac besabáa iichiil jun pe'el naj."²⁵U ajawil tu yáalaj ti a paalitziloob:" Maacheex Micaías ca'a a biisee ti Amón, u méektáanil le caajo yéetel tu yicnal Joás, in paal. ²⁶Teejxe ca'ana wáaléex ti léti:'Le ajaw tu yaalaj: Ca kaalak le maacaj dzáabac chéen jun pi'it wáaj yéetel jun piit já ti' táac tu kiinil in súut yéetel jéedzel.' ²⁷Micaías tu núuca:"Wa biin a suut yéeteljeedzeel, yuun tzile maaj taanac tin chi'i'.Tu yáalaj xan: Xiiquiinteex le báala, tuláakaléex."²⁸FALTA EL VERSICULO 28 ²⁹U ajaw Israel tu yáalaj ti Josafat:"Teen bin in ca'aj ichil le b'aatel in búuquintmá jun peel no'ok ma' in tiali." Bey tuuno u ajawil Israel tu bu'uquintaj, nookoob ma' u tiáli caj biinoob báatel. ³⁰Bejelae, u ajawil Aram tu tuuchiitaj caachi ti u náacomilo'ob le u boolaniloobo,:" Ma' báateleex tel mix máac chéen yéetel u ajawil Israel."³¹Uúch túune le caj iláab Josafat tumen u náacomilo'ob le bóolanóobó, tu tucultajóobe:"U ajawil Israel."Ca tu bakpachtajóob utiál u baatelóob,Josafat túune awatnaj káatic ántaj caj ántáab tumen Yuumtzil. Diosé tu náachcuntaj ti leti. ³²Caj tu yilajóob u náacomilóob le boolanoob ma' u ajawil Israel, tu patajóob u ch'a'apachtico'ob.³³baale jun tu maake' tu julkaptaj u x puunché, chéen tu yóol iike, ca tu lóolbitaj utial qui'imil u ajawil Israel tuux cu núupul u chiob u nóokil u báatel. Le tié tu ya'alaj ti' máax cu núucbesic le bóolanóobo:" Súutabaj ca a Jóoksen ichil le ba'atelá, tumen chaket lóobitáanilen." ³⁴Le baateló, jach yajchaj ti kiinaco, u ajaw Israelé, j yanchaj u wáatal tu bolan tu táan le siriob tac tu yucbal kiinó, caj quiim táan u túubul kiin.

Chapter 19

¹Josafat w ajawil Judá suunaj yeetel jeedzel tu táanal Jerusalén. ²Baale aj boobat Jehú u paal hananí, bin u nu'uptante caá tu yáalaj ti ajaw Josafat:"¿ Baaxten ca wa'antic ka'akas maacoob? ¿ Ta cháaj óotzilil ti u péecóob Yuumtzil? Tu yo'olal baaxta béetaj, u puujul Yuumtzil yaan ta wookol. ³Baale, yáan baax utz ti tech, tumen ta lu'uctzaj u yóochelo'ob Asera ti' le muuch luumo, Yéetel dzo'oc a núuctic a pu'ucsicalt a ca'axt Yuumtzil."⁴Josafat caajacbaal Jerusalén; caj jook tu ka'aten iichiil u caajil Be'erseba tac tu p'uuquilo'ob Efraín caj tu beetaj u su'uto'obe ti Yuumtzil, u Dios u ma'anja'an chiibalóob. ⁵Cu dzo'ocolé tudzaj xan aj ilaj tacpooloob ti' tu jujun péelil u tu'ulun u caajiloob Judá.⁶Leti tu ya'alaj ti le aj tacpóolóobó:"Ilex máalóob báax ca béetiquéex, tumen ma' tu káaba wiinicóob biin a beétéexi, báale tu káaba Yuumtzil, leti tian ta wiicnaléexe le quéen a wáaléex baax unaj u be'etal. ⁷Bejelae tune ,páatex u kúux Yuumtzil ta wóokoleex, cananta baex ti' báax ca méentiquéex, tumen tu ta'an Yuumtzile Dios mina'an mix baal káas, pis óolte mix tu kóamic ma' u jáajil bóolalóob."⁸Josafat tu dzáj xán Jerusalén, dzéedzéc levitas aj kiinóob,yeetel xan u nu'uquiilo'ob u yotoch na'alo'ob Israel, utial u béetóob u aj ilaj tac poolilóob tiólaj Yuumtzil yeetel u báalibaob.Letiobe cáajnáalilóob Jerusalén. ⁹Tu dzaj le tzol xiquinóobó tiob:" teexe unaj a meyajeex yéetel tojil be, yéetel tulaakal a pucsicaléex.¹⁰Ti jéel báalac báatelil ca táasáac tumen a wéet lúumile'ex, wa cu wéetco'ob quiik, wa quex utiál u dzo'ocbésáal le jejeláas nuup t'aanoobó,Le tzolbéen ta'anóobó, le tzol xiquiinóob yéetel báaxóob u yaalmaj yuumtzilé, áaléex tiob utial ma' u kúuxta'al ti téex mix ti letiob.Béetéex beyó, tu yóolal ma' u lúubul u si'ipilil ta wóokoléex.¹¹Iileex, Amarías u no'ojoch aj kiinóobe, le biin u beet u nojochil ti' u ba'alubaób Yuumtzil.Zebadías u paal Ismael u nojochil u ca'ajtalilo'ob Judá, leti biin ilic u báalu baób le ajaw. Bey xan le levitaóbo letiobe biin áantiquéex.¡Chokabae'ex meyaj! Yuumtzil biin yanac tu yéetel le maax biin béetic báax máalóob."

Chapter 20

¹Cu dzóocol tulaakal le báalóoba, u cáajil Moab yéetel Amonitaobo yéetel dzéedzec meunitas táalóob báatel yeetel Josafat. ²Táalóob dzéedzec máacob u yiil Josafat: Caj tu yáalajóob " Taan u taal jun peel nojoch múuch' aj báatelóob u báatel téex jun piit máas ti le quimen kaanabo ti Edom. Ilé, le tiobe ti' yanóob Hazezon tamar" leláj En Gadi.³Josafat ja'ak yóol caj tu káataj áantaj ti Yuumtzil. Bey tuuno tu káaytaj su'ukin tuláakal u lúumil Judá. ⁴U caj náalilóob Judá tu muchajubaób u káatóob u yáantal yuum tzil ti tuláacal u cáajilóob Judá táalóob u caxtóob Yuumtzil.⁵Josafaté wáalaj tile muuchbáal áanchaaj Jerusalén yeetel Judá. Tu kulnaj Yuumtzil, tu táan le túunben táancabo. ⁶Ca tu káam a'ala:" Yuumtzil, u Dios c máanjáan chiibalóob,¿ ma' wa tech u junub Dios tej caano? ¿ Ma' wa te'ech méektantic tulaacal muuch caajóob? Paajtalil, muuk ta káab yaan, mix máac jéel u páajtal u báatel ta wéetelé. ⁷C Dios,¿ teech tojochint tu táan a cáajal Israel u cájnáalilo'ob le much cáajóobá ca ta dzaj u tial tuláaka jáabóob ti' u chi'ibaloob Abraham?⁸Cu dzo'ocol u je'edzel u cajtalóobe waye, tu béetajoob u jun peel kulnaj ta kaabale, caj tialajoob: ⁹'Wabiin ta'alac jun peel l'ob-- utial u jáadzil csi'ipil, jeel bix báatel, baanquiimil, wa wiji'ili--bin táalacóon, tu táan ( tumena kaabae tej kulnaja) to'one biin ckáat ti te'ech áantaj tu yóolal yaj óol, teéech xane biin a úuyón yéetel a tóocon.¹⁰Il bejelae wáayan u ca'ajil Amón, Moab yéetel Seir maacoob ma' ta wooltajca ocooc Israel ca joocoob tu luumil Egipto; báale máanóob jun tzel, ma' ta wóolta ca xúulsacóobi. ¹¹Tu bóolil leló, bejela'e táan u táalóob u báateltonóob u tial toquic tóon le luum ta dzaj ctialintó.¹²¹³C Dios,¿Ma' wa biin a jáadzo'obi? Tóone ma' chúca'an¹⁸Josafat tuuné, j xóolajé, ca nojclaj luum. Tulaaca Judá u caajnaaliloob Jerusalen xo'olajo'ob tu táan yuum Yuuntzil utial u kultico'ob. ¹⁹Le levitaóbo, u chi'ibalo'ob le Coatitas yéetel Coretitas, waalcháajóob tial u cultico'ob Yuumtzil u Dios Israel, senka'an.²⁰Cu sáastal u laak kiiné, liikóob piknal, utial u binoob tu x tokoy luumil Tecoa.Tu su'utuqui u jóokbalóobe, Josafaté, wáalaj ca tu yaalaj:"¡ Uuyene'exi u cáaj naliléex JudáYéetel Jerusalén! Ócsaj óoltéex Yuumtzil a Dios seex ca paatac jedzenac a waniléex, oques a wóoleex ti' le aj bóobatóob, bey biin xiic téex utzil ti' tuláacal." ²¹Cu dzo'ocol u ta'an yéetel le cáajo, tu tuuchi'ita máaxo'ob cun kaayo'ob utiál ca xiico'ob ca'aliquil ta'an u qui'iqui taanticoob Yuumtzil utial ca xiicoob tu ta'an le aj baatelóob cu yáalicóob:"Dza'aex nib oolal ti' Yuumtzil tumen u yaabilaj tié nuuptaano utial tulaacal jabóo."²²Caj ca u káayo'ob yeetel uquiiqui tantico'ob, yumtzile tu dzaj mácóob u nuuptáantóob tunyóokool u caajil Amón, Moab yéetel u puuc Seir, maxóob talóob baatelt yéetel Judá.Letióbe xuuisaabo. ²³U cáajil Amón yéetel Moab liikóob báatel yéetel u cáajilo'ob u puuquilóob Seir, tiál u qui'imscóob yéetel u xúulsicóob. Caj dzóocóob, yéetel u puuquilóob Seir, tuláacalóob tu quiimsajubaó tu báatzilóob.²⁴Le caj kuch Judá tu cúuchil túux chiicáan u yillal le x tocoy luumo, tu yiilajóob le aj báatelóob. Tuláacalóob quimenóob, jayacbaloob luum mix jun tuul puudzij.²⁵Caj biin Josafat yéetel le cáajoj u molob le baax tu paatoób tu caaxtóob jaach yáab baaloob yaab u tojóol, nook, tu laacal le báalóobó utiallóob, ma´tu pajtal cáach u cuuchcóob. Ooox peel kin tial u laj móolcóob le báalóobó tumen jach yáab cáachii. ²⁶Tu cáampéel kine tu muuchubaób tu taax komil Beraca. Te'elo tu quiiqui ta'antóob Yumtzil le beetic u káaba le luumo beya Valle Beraca, tac bejelae.²⁷Dzóoc tuláacale su'unajóob, tuláacal xiibo'ob Judá yéetel Jerusalén, Josafat yáanal u nu'ucsbes bej tial u biinóob tu ca'aten Jerusalén sen quiimac u yóolóob, tumen Yuumtzile tu tóocóob tu kab u aj péecoob. ²⁸Letiobe binóob tu kulnaj Yuumtzil Yéetel u paaxil liras, arpas yéetel trompetas.²⁹Tu ch'a'aób sajaquil ti Yuumtzil tuláacal le ajawilóob ti le nojoch cáajóobo, le caj tu ajéeltáabó Yuumtzil baatelna ja´yéetel u aj péecóob Israel. ³⁰Bey tuuno u ajawil Josafaté, yáanchaj iich jéedzel tumen u Dios tu dzaj jéedzel ti yéetel tu láacal máaxóob cajacbalóob tu tzel.³¹Josafat ajawnaj tu yóokol Judá. Le tie yaan caach ti 35 jaaboob ca tu chuumbesaj u ajawil, méektáanaj 25 jaaboob Jerusalén. U káabá u mamae cáache Azuba u chuupal paal Silhi. ³²Le ti Xiinbal na ja' tu bel Asa, u tataé le tie ma' náajcháaji, le tie tu béetaj ba'ax toj tu táan u yiich Yuumtzil. ³³Chéen baalé, ma' lukesáab le mambáal kulnajóobó, tumen le caajo' ma'ili' u qui' jedzmaj u tu'uculóob ti u Dios u máanjáan chiibaloobi.³⁴Tuláacal u laak báalóob tiolaj Josafat, yaaz yéetel u dzóoquele ile, letiobe tu dzibtoob tu dziibilóob Jehú u paal Hananí,dziibta'an xan tu juunilóob u ajawilóob Israel.³⁵Cu maan kiine Josafat, u ajawil Judá, tu nupajubáa yeetel Ocozías, u ajawil Israel máax jach tu meentaj loob. ³⁶Tu nupajubaa tun yéetel u tiál u béetóob ch'emo'ob tial u bino'ob Tarsis. Letióbe tu béetóob le cheemoobó tej Ezión Geber. ³⁷Tuune, Eliezer u paal Dodava Maresa, tu ka'aytaj ti Josafat; caj tu yaálaj:" Tumen ta nuúpaaba yéetel Ocozías, Yuumtzile cu xéexétic tuláaca báax béetaj." Le chéemo'obó xéexetáabó, ma' pa'atchaj u bin'oob Tarsis.

Chapter 21

¹Josafat wene yeetel u máanja'an chi'ibaalo'ob, gaj múuc tu caajil David; Joram u paaltal u béet u ajawil tej caajo. ²Joram yaan cáach ti súucunóob, u páalalo'ob Josafat:Azarias,jehiel,zacarias,Azaryahu,Micael yéetel Sefatias.Tu laacaloob paalal Josafat u ajaw Israel. ³U tatae tu dzaj ti le tiobé nóojóoch siibáalo'ob, plata, oro,yéetel ba'aloob jach cooj u tojol, tu múukáanta xan u ca'ajilo'ob Juda, baale,le ja'alach kamcheób ty dzaj ti Joran ,tumen u yaax paal.⁴Bejalae caj liike Joramyo'okol u ajawil u tatae,jach yáanchaj u muuke bix le ajaw , tu laaj quiimsaj u yiidzino'ob yeetel u yej maascaab yeetel ulaac nojchiilo'ob Israel. 5 ⁵Joram yaan 32Jáabo'ob ti caj chumpaj u ajawil , ajawnaj Jerusalen 8 jaboob.⁶Le tie XI'imbalnaji tu bel u ajawiloob Israel , jeex tu beetajo'ob u chiibal Acab, tumen dzóoc u beel Yeetel u chuupal paal Acab, tu beetaj baax kaas tu taán Yuumtzil ⁷Baale, Yuumtzile ma'tu yo'olta u xuls utáa David, tu Yöolaj le núupta'an tu béetaj yéetel Dadid tuux tu seeb chiitaj ti' le ti' yéetel u páalal tulaacal jáaboob , biin y'anac ta'aban jun p'eel u sáaso'ob.⁸Tu kiiniloob Joram,Edom,liikeollchaj ti'u tonquina'anil tumen Judaé,ca tu culquinta u ajawil. ⁹Joram tuunebin tu tojilóob yeetel tulaacal u naacomoob áacáab caj liike u baater le edomitas maxo'ob u backpachmailo'ob le ti Yeetel u náacomo'ob u bolanilbob. ¹⁰Baale Edomé tu yilaj bix u jaanpayticubaa ti Juda jeel bix tac tu kiinil bejela'a.Ti'le Kiinó tu Jáanpayti cubáa xan Libna tumen Joramé tu páataj u beel Yuumtzil u Dios u ma'anja'an chi'ibalo'ob.¹¹Joram xane tu Béetaj ma?anbal kulnaajoob tu puukilóob Judá, ca tu be'etaj xan u páatico'ob Yuumtzil ucaajil Jerusalen cajlajo'ob bey ma'u ka'aolo'ob Yuumtzilbey xan Juda.¹⁵¹²Jun peel juun tu kamaj Joram utial Elias. Tuux cu yaalic:" Lele lete ba'axcu yaalic Yuumtzil u Dios David, a maanjan chi'ibal, cu yaalic:"Tumen ma ' xi'imba naquech tu beelil Josafat,a tatae, mix tu beelil Asa ,u ajaw Juda. ¹³Dzo'oc a xinbaal tu béeloób le ajawóobó ,yeetel ta béetaj xan u caajil Juda yéetel Jerusalen u cóoleloob u coonubao bey jun tu x cáakbach yéetel tu biisaj tu béelil ma' uutzoob,jeex tu béetaj acabyeetel u yóotoch-- yéetel xan ta quiinsaj a su'ucunóob u paalal a taataé yeetel u yej le maascab, xi'iboob maaxóob maaloob que teech-- ¹⁴Ilé, Yuumtzile jun peel noj yajil tu yookol a cáajal , a paalal, a wáatanoob yeetel tulaacal a ayika'alil.v 15 Biin koja'anchajquech ti' a jobnel ti' jun p'éel koja'anil mina'an dzáac utial tac u beetic u jo'okol a cho'ochelo'ob.¹⁷¹⁶Luube tune u puujul Yuumtzil yóokol Joram, le filisteos

Chapter 23

¹Tu 7 jáabilóobé , Joiada aanchaj yaab u muuk caj tu béetaj jun péel núuptáan yeetel u méectáano u 100: Azarías u paal Jeroham, Ismael u paal johanán, Azarías u paal Obed, Maasías u paal Adaía yéetel Elisafat u paal Zicri. ²Letiobe oocóob Judá caj tu múuchóob le levitaso'obó tuláacal u cáajilo'ob Judá yéetel u nuuquiilóob u laaktzilóob Israel, leutiobe táalóob Jerusalén. ³Tuuláacaloube tu muchajubaób tu béetajo'ob jun p'éel nuptaan yeetel le ajaw tu kulnaj Yuumtzil. Joiada tu yaalaj tióbe:" Iilwwx, u paal le ajaw leti unaj u béeticubáa ajawil, jeel biix u yáalma Yuumtzil ti ' u chiibaal David.⁴Lela unaj a béetiqueex: ti' le óox aj kiino'ob yeetel le levitas cu ta'alóob meeyaj le sabado, bii u ca naantoob le joonaloobo. ⁵U laak jun jaaztze cu yáantalóob tej jaalach naajo, u dzooc jun jaadze, tu jóol le chuun paakoobó. Tu laacal le caajo biin yanacóob ichil u sujuy iúumilóob le kulnajo.⁶Baale mix máac biin ococ ich u kulnaj Yuumtzil, baale le aj kiinóob yéetel le levtaob cu meyajóob. Letiobe cu paajtal u yocolóob tumen jun páay cuntanóob, u chuucan le caajo yan u U'ui táan u wáalma táan Yuumtzil. ⁷Le levitas yaan u bak páach cóob le ajaw, tu jun jun tuulile u machmaj u nuucuul tu kaab.Jéel máa xáac u kaat ocol ichil le kulnajo biin quimic.Biin laakintáac le ajaw jeel tuux ca xiique.⁸Le levitas yeetel tulaacal u caajil Judae tu béetajoob tulaacal baax aalaan tiób tumen aj kiin Joiada jun jun tuuile tu nuucbesajoob u muuchul lej xiiboob, maaxoob cu biin ococ meyaj le sábado, yeetel maaxoob cu binoob tuumex dzooc u meyajo'ob le sábado dzo'ocó, tumen Joiada le aj kiino ma' ch'aa u biin le dzooca'an u me yajoob. ⁹Dzooc tu laacal lelo Joiada, le aj kiino tu kuubaj ti le na'acomóobo le lomteob yéetel le chimalóobo nojóochóob yeetel chiichanóob utial caach David le ajaw tian caach tu kulnaj Yuumtzil.¹⁰Joiada tu dzaj tu laacal aj ba'atelóob, yaan tu kaabó u nu'ucul u baatelo'ob, tu noojil le kulnajo tac tu dziiqui le Kulnajo, nadz ti le altar yéetel le kulnajo, u bak pach le ajaw. ¹¹Tuune, letiobe tu taasoob u paal le ajaw, tu dzaajoob le péet jool tu yookol, yeetel u chiiculaloob le jalach najó letióbe tu beetoob ajaw, yéetel Joiada u paalaloob tu wecajoob aceite tu pool. Ca tu yaalajoob:" Chóowac cuxtal ti le ajaw."¹²Caj tu yuuba Atalía u yaawat le caajo tu yaalcaboob cu caayticoob le ajaw, le tie taj tej caajo tu taana Yuumtzil. ¹³Le tie tu yiilaj jaakal u yool le ajaw natz walacba tuchuun u yocomtuux cu yuuchul ocoló.Le meectaanobo yeetel le paaxoobo náatzóob ti le ajaw. Tu laacaj le caajaloobo jach quiimac yooloob taan jóopsicóob paaxoob, le aj kaayoobo u chaamajoob u nuucul u páaxóobe tan cáach u n'ucbesicob u kaayil quiiqui táanóob. Atalía tuuné tu jataj u nookoobe ca tu yaawtaj:"¡Chéntúus Chéntúus!"¹⁴Joiada tuune le aj kiino tu táasaaj le méectanóobó u 100 maxóobo yaanoob yo'okól le aj baateloob caj tu yaalaj:"Taasex ichil u tzoolol le maacooba; jéel maáxac tzay pachtiqué, paatex u quimsaj yeetel u yej le máascabo".Tumen le aj kiim Joiada dzoc u yaalic:" Ma' u quiimsaal ichil u kulnaj Yuumtzil". ¹⁵Letióbe tu béetóob jun p'eel beej utial leti, le ti tuune biin tu joonal tuux cu jóokolóob letziminóobo tu ta'anal le ajaw, le lóob quuiimsáabi.¹⁶Joiada tu béetaj jun p'éel nu'upta'an yéetel le ca'ajo'ob yéetel xan le ajaw, utial ca u béetubaób u caajal yuumtzil. ¹⁷Beey tuuno tulaacal le caajo biin tu taana baale ca tu jenoob. Tu paajoob u multuuniloob kultaj yéetel beetbil kuob, letiobe tu quiimsaajoob Matán u aj kiin báale tu taan u multuunil.¹⁸Joiada tu dzaj jun muuch' aj cananoob tu kulnaj Yuumtzil tu y'anal u nu'ucbesaj aj kiinoob yeetel levitas, le maxoob tu dzaj David tu kulnaj Yuumtzil, tial kubicoob tocbil balcheob ti Yuumtzil, jeeel bix aalanil tu nuptaan Moises, yeetel quiimac óolal kaaynajoob jeel bix u yaalmaj David. ¹⁹Joiada tu dzaj aj cana'an jo'onalo'ob tu kulnaj Yuumzil, tu yoolal ma' u ya'antal tuux u yoocol mix ma'ac ma' utz yanilóobo.²⁰Joiada tu chaaj le na'acomóob 100, ma'aco'ob úutzóob u meetanoobo le caajoobo yeetel tu laacal le caajoob le luumo.Le ajaw éem tu kulnaj Yuumtzil; tac tej jalach najó caj óocóob tu noj jóol najil.Cu dzo'ocolé, cuiquinta'ab le ajawó tu jalach ka'anché. ²¹Caj quiimacchaj u yool tuulaácal le luumo, le caajo paat jedzecnac. Bey tuuno quiimsa'ab Atalía tu yej ma'asca'abo.

Chapter 24

¹Joás, yaan caach 7 jaaboob ti ca chuumpa u ajawil; ajaw naj 40 jaaboob Jerusalén. U kaaba u mamae Sibia de Beerseba. ²Joás tu beetaj baax utz tu taan u yiich Yuumtzil tuulaacal u kiinil cuxaan Joiada aj kiim. ³Joiada tu ja'aj caatuul u ya'atano'ob caj yanchaj u xiibil paalal yeetel chuupal paalal.⁴Cu maan kiiné, Joase jo'ope u yutz quintic u kulnaj Yuumtzil. ⁵Tu mu'uchquintaj le aj kiino'obo yeetel le levita'aso'ob, ca tu ya'alaj tiob:"Xeneex jujun péel jaábil tu ca'ajilo'ob Judá yeetel Israel much quintéex tu laacal le taaquiinoj tiál u yutzquintal u kulnaj a Yuumtzileex,se'eb cunte'ex a beetiqueex". Le levitaso'ob ma' tu be'eto'ob mis baal caj chumpaji.⁶Le ajaw tuuno tu ta'anaj Joiada u nojoch le aj kiino'ob caj tu yaalaj ti:"¿ Baaxten ma' a tu'ux le levitas yeetel le ta'akinó tac Judá yeetel Jerusalén jeel biix u yaalmaj Moisés u palilzil Yuumtzil yéetel u muúch taamba'al Israel, ca dzáabac utial u noj paselil le nupia'ano?" ⁷U paalal x Atalía le ja'ach ka'a san cooleloj tu ca'ascunto'ob u kulnaj Yuumtzil tu dzaajo'ob tu laacal le nuuculo'ob ja'anpayta'an utiál u kulnaj Yuumtzil ti baal.⁸Le ajaw tu tuuchiita, u beettbil jun peel baaschée, ca tu beetaj u dza'abal tu tzéel u ujool nail u kulnaj Yuumtzil, tu tzel u taancabil. ⁹Cudzoocolé caj kaaytaab ti tulaacal Judá yeetel Jerusalén kabeet u bisaal ti' Yuumtzil le laakin tu tuchiita Moisés u palitzil Yuumtzil liikbal x tocou luum ca dzaabaco. ¹⁰Tulaacal u nuuquiloob le caaj yeetel le caajo quimac u yooloob caj tu ta'aso'ob le taakiino caaj tu dzaajoob ichil le báascheo tac u chuupicoóbó.¹¹Uuch tuune cu taascoob le baaschéo le levitas ti le ajaw tu kaabo, can u yiilóob yaan ya'ab ta'akin ichiile, u aj dziib le ajaw yéetel u nuuquil le aj kiinoobo cu ta'alo'ob, cu laalico'ob le báascheo cu dzóocole cu yéedzcuntico'ob tu ca'aten tu cu'uchil. ¹²Le ajaw yeetel Joiada tu dzaajoob le ta'akinó ti le maaxoobo ilic u béetaal u meyajiloob le kulnajo. Utiál ca u caxtoob j póol tuunichoob yeetel j pool cheób utial u yuzquintaal u kulnaj Yuumtzil.Unaj xan u ca'axticoob máaxóob meyájtic fierro yeetel bronce utiál Yuzquintaal le kulnajo.¹³Bey le ma'aco'obo tu be'eto'ob le meyajo'ob, le meyaj u yuzquitaal biin utzil tu ka'abo'ob, caj utzquinta'ab u kulnaj Dios jeel bix xaax béeta'anilo ca tu mu'uka'antajo'ob. ¹⁴Caj dzoocoobe, tu taasoob u yalaab le taakino ti le ajaw yeetel ti Joiada. Le taakiin paatoj tu tu'uxtajo'ob béetbil nu'uculo'ob tial u kulnaj Yuumtzil, jeel bixo'ob le cumeyajo'ob utial yu'uchul kultajo bey xan utiál to'ocbil ba'alcheob , ux jo'opobo'ob, yeetel u laak nu'uculo'ob oro yéetel plata u ca'ajo'ob. Caaliquil cu xa'an Joiada e mantadz kuub tóocbi ba'alcheób tu kulnaj Yuumtzil.¹⁵Joiada nuxibchaji, sen ya'abcjhaj u jaabile caj quiimi; yaan 130 jaaboob ti caj quiimi. ¹⁶Caj muuc tu cáajil David ichi le ajawoob, tumen tu beeta utz tu ca'ajil Israel, tiolal Dios yeetel u kulnaj Yuumtzil.¹⁷¹⁹Cu dzoócol u quiimil Joiadae' kucho'ob u nu'uquilo'ob Judae ca tu tziquiilóob ti le ajawó. Le tie tu cha'aj u tzol xiquinta'al tumenóob. ¹⁸Letiobe tu xuúmpattaja'ob u kulnaj Yuumtzil, u Dios u ma'anja'an chiibalo'obe, ca tu kultajoob u yoocheloob Asera yéetel u laak dioso'ob. U pu'ujul Yuumtzile lu'ube yo'oko'ol Judá yeetel Jerusalén tiolal le ke'ebano tu be'eto'obo. 19 FALTA ESTE VERSICULO.²⁰U piixan Yuumtzile chiic tuun tuucul Zacarías u paal Joiada aj kiin; Zacarías liik caj ta'ana yéetel le caajó ca tu yaalaj:" Yuumtzile cu yaalic beeyaj: ¿Baaxten ma' ta dzo'ocbeaiqueex u nuucbe'en ta'an Yuumtzil, Baaxten ca caxtiqueex u ta'al lo'ob ta wo'ocole'ex? Tumen dzo'oc a xu'umpattique'ex eleti biin xan in xu'ump'atte'ex. ²¹Baale letiobé tu pe'eliliicuntaj u tucu'ulo'ob; tiolal le ba'ax tu ya'alaj le ajaw, ca tu quiims'ajo'ob yeetel chiin ichil u bak pakil u kulnaj Yuumtzil. ²²Le ajaw Joase tu tuubsaj le chucaan óolal éesa'ab ti tumen Joiada, u tatae Zacarías, tu dzaaj ti. Ca tu quiimsaj Zacarías u paal Joiada.Tu quiimil Zacarías, ca tu ya'alaj:" Yuumtzile ca u yiil lelá ca u béet p'iso'olal."²³Utial u yaax kiiné, u much' aj baatelloob le Aram bino'ob u baatelto'ob Joás.Cu dzo'ocol u pulicubaob tu yóokóol Judá yéetel Jerusalén; tu quiimsajo'ob tu láacal u nu'uquiilo'ob le caajo tu jookesajoob baxo'ob yané ca tu tutuuxtaj ti u ajawil Damasco. ²⁴U aj baateloob le arameoso cheen caach jun peel chan muuch, baale Yuumtzile tu kubaj jun peel nojooch muuch' aj báatelo'ob lu kaabob tumen Judá tu xuumpaataj u Dios u ma'anjaan chiibaloob.Be'eyo le arameoso tu taasoob p'isóolal yokool Joás.²⁵Caj ma'an kiine le arameos biino'ob, Joase beéta'ab lo'ob, ti tumen u aj meyajo'ob tu peeliliicuntaj u tuculo'obe yookol le ti tumen tu quiimsaj u paal Joiada, le aj kiino.Tu quiimsajo'ob tu'ux cu we'enel: muuc tu caajil David, baale ma' tu mucajo'ob tu jalach cuuchil le ajawo'obo. ²⁶Lelá u ka'abaj le ma'aco'ob tu péeliliicuntaj u tuculo'ob: Zabad u paal Simeat,le amonita, yeetel Jozabad u paal Simrit, le moabita.²⁷U tzicbalil u pa'alal Joás, yéetel le ya'abca'ach pe'ectzilo'ob tu yo'okol, le úuchiic u ya'abcuntic u boolil paatan jeel bix xan uuchiic u Yutzquintic u kulnaj Diose, laaj dziibtaan tu dziibiloob utzic balil le ajawoobó, cu dzoocole ajawnaj Amasías u paal tu jalach ka'amché.

Chapter 25

¹Amasías taan 25 ja'abo'ob ti' ca tu caasaj u ajawil; le tie ajawnaj 25 jaaboob ti Jerusalén. U kaaba u mamae tu kaabaintaj x Joadán, x Jerusalén. ²Le tié tu béetaj baax toj tu u yiich Yuumtzil baale ma' tu kubaj tu laacal u puctzical.³Le caj dzóoc u cutal ma'alob Amasías tu jalach kaancheé, tu quiimsaj tu laacal le ma'axo'ob quiims u tataó, le ajaw. ⁴Baale ma' tu quiimsaj u pa'alalo'obi, tumen tu dziibil u yaalmaj taan Moisesé, Yuumtzile tu yaalaj:2 letaataobó, ma' biin xot kiinta'aco'ob tu yoolaj baax biin u beet u p'aalaloobi, mix le pa'alalo'ob tu yoolaj baax u beétmaj u ta'ataóbó, ba'alé tu jujun tuulil biin quiimic tu yoolal u keban."⁵Tuune Amasías, tu múuchquintaj tulaacal Judá ca tu nu'ucbesajoob u la'actzililoob tu yaanal u nu'ucben u na'acomo'ob u miles yeetel cientos, tulaacal Judá yeetel Benjamín.Cu dzoocolé tu xo'ocaj le maanal 20 u ja'abilo'ob, kuch 300.000 u xooquil le aj baateloob ye'eyanóob u nu'ucbes majubaó, utiál baatel cu pajtal u bisicoob loomteób yeetel chimalo'ob. ⁶Tu bootaj xan 100.000 ma'aco'ob aj báatelo'ob tiolal 100.000 talentos plata.⁷Taal jun tuul u aj meeyjul Dios taal tu taame ca tu yáalaj ti:" Ajaw, ma' pa'atic u aj ba'atelo'ob Israel u biin ta we'etel, tumen Yuumtzilé mina'an yeetel Israel, yeetel mix u tuul u caajil Efraín. ⁸Baale wa ca biin baatel yeetel a paajtail yeetel xan muuké, Diose biin u beet a luubul tu taan a aj peec, tumen Dios yaan u pa'ajtalil utial u ya'antaj yeetel u pa'ajtalil u xu'ulquiintech.⁹Amasiase tu ya'alaj ti meeyjul Dios:"¿ Baax biin úuchul yeetel le plata tin dzaj ti u aj ba'atelo'ob Israel?" U meeyjul Diose tu nu'ucaj ti:" Yuumtzile cu paatal u dziitech asab ya'abil ti lelo." ¹⁰Amasías tuune tu ja'anpaycuntaj le aj baateloob ta'alo'ob tu caajil Efraín; ca tu tu'uchiitaj caj su'unaco'ob tu ca'aten. Baate letiobe jach p'u'ujo'ob ti judá, caj suunajo'ob tu yotocho'ob sen kuuxtacoob.¹¹Amasiasé tu ch'aaj paajtalil caj tu biisaj u aj ba'atelóob tial u jo'okolóob tu taax koomil táab; te'elo caj tu quiimsaj 10.000 u xiibiloob Seir. ¹²U aj baateloob Judae tu cuucho'ob cuxa'ano'ob u aj baatelo'ob u laak 10.000.Ca tu biisajoob tu piich le wilziituunó, ca tu le'enchintajo'ob tac tej caabaloj tac tej caanaloj xéexe'etpajo'ob.¹³Baale le xiibo'ob aj baatelo'obo tu'uxtajo'ob tumen Amasías caj súunacóob tu yóotochóob , tial ma' u biino'ob ba'atel,yeetelo; óocob tu caajilo'ob Judá tac Samaria tac Bet Horón.Letiobe báatel najo'ob yéetel 3000 xiiboob tej caajo ca tu bisajo'ob ya'abcach ba'alo'ob.¹⁴Le caj suunaj Amasías dzooc u paic u muuk Edome, tu ta'asa u dioso'ob u caajil Seir, ca tu ch'a'aj tial u kuinto'ob. Le tie le ajaw tu chináj u pool tu taano'ob ca tu to'ocaj poomtiób. ¹⁵Yuuntzilé, p'u'uj yeetel Amasías. Ca tu tuuxtaj jun tuul aj boobat ti le ti, caj áalaj:"¿Baaaxten ta ca'axtaj u llac dioso'ob tu laak caaj ma'axo'ob ma' tu toquico'ob u muuch ca'ajo'ob ta kaab?"¹⁶üuch tuune le aj bóobat tu taán yeetel le ti , le ajaw tialaj ti le aj bo'obat:"¿Dzo'oc wa c dzáiquech utial a beeticaba'a u aj tzo'ol xi qyunil le ajaw? ¡Paatiqui! ¿Ba'axten biin quiinsaquech?" Le aj bo'obato ma' tu pe'ecsajubai ca tu ya'alaj:" Tene in woojel baax dzooc u tuucultic Dios u xuul siquech uuchic a beetic le ba'alobáa tumen ma' ta dzooc besaj in tzoolxiquini."¹⁷Amasías u ajawil tej Judaó tu dzo'ocbesaj u tzool xiiquin ya'anal ma'aco'ob, tu tu'uxtaj a'albil ti Joás u paal Joacaz u paal Jehú, u ajaw Israel ca tu yaalaj:"Cooten, utial cac baatelna'acon."¹⁸Baale Joase u ajawil Israel tu tuuxtaj áalbil ti Amasías u ajawil Judá ca tu ya'alaj ti:"Le muló, tu tu'uxtaj áalbil ti' ku'ulcheil le Líbano:'Dza'a a x chu'upa'al ti in xiibil paal utial u yatanté'; Baalé, j ma'an jun tuul dziidzic ba'alcheé ca tu xanabcha'ataj le j mulo. ¹⁹Teche ca waalic:'Lie dzo'oc in lo'oxiic Edom.' let óolal cu ca'anal chajal a wich u tiál a caxtic u laak tziiquilo'ab. Ba'ale asab ma'alo'ob ca pa'ataquech ta wotoch ¿baaxten a ka'at a beet u taal loob ta wo'okol yeetel tu yo'okol Judá?"²⁰Baale Amasiase ma' tu yu'ubaj ta'ani tumen Diose dzo'oc u tucultic u cubic tu kab Joás, tumen j j bino'ob tu pa'ach u dioso'ob Edom. ²¹Beey tuune Joás u ajaw Israel, biin yoko'ol; le ti yeetel Amasías u ajawil Judá tu nuupta'antajoob u yiichoob tej Bet Semes, yaan tu luumil Judá. ²²Judaé, j paab u muuk tumes Israelé, caj puudzóob tu yotocho'ob.²³Joás u ajawil, tu ma'achaj Amasías u paal Joás u paal Joacaz, u ajaw Judá ti Bet Semes, Le ti tu ta'asaj Jerusalén, caj tu lukesaj u paakbil Jerusalén u jo'ol nail Efraín tac tu jo'ol nail yáan tu ti'itziló. ²⁴Le tie tu ch'aaj tulacaal le oro yeetel plata, yeetel tulaacal le ba'alo'ob tu kulnaj Yuumtzil yeetel Obed Edom, yeetel le nu'uculo'ob jaach coojoj tu ta'anal le ajaw, caj tu ch'a'aj dze'edzec ma'aco'ob u bise ,jsunaj Samaria.²⁵Amasías u paal Joás, u ajaw Judá, cuxlaj 15 jaabó caj dzooc u quiimil Joás ,u paal Joacaz u ajawil Israel. ²⁶U yaalab u tzicbalil Amasías, chu'unpajic tac u xuul´w, ¿le dziibta'ab tu dziibil ju'unilo'ob u aj wilo'obJudá yeetel Israel?²⁷Beelae, ti le kiino'obó tu tzelajubáa Amasías tu beel Yuumtzil, tu ca'ajil Jerusalené, ya'anchaj liik oolal tu yo'okol Amasías, letié j puudzé, caj bin u ta'ac besubáa Laquis, ba'alé j cha'apachta'ab tac tej caajó caj quiimsa'abi. ²⁸Caj tu taasoob caajten tu yookol tziiminé, caj muuc yeetel u chiibalo'ob tu caajil David.

Chapter 26

¹Tu laacal u caajil Judá tu chaajoob Uzías, yaan caach 16 jaabo ti, caj tu dzaajo'ob utial ca ajawnac tu jalach kaanché u táata Amasías. ²Le ti tu utzquintaj Elot caj tu suutaj ti Judá.Caj dzooc lelo le ajaw weene yeetel u chiibalóob. ³Uzías yaan ti 16 jaabo caj caaj u ajawil.Le tie ajawnaj tiolal 52 jaabo Jerusalén. U kaaba u mamae x Jecolías; ti sijnal Jerusalén.⁴Tu béetaj baax máalo'ob tu taan u yiich Yuumtzil, jeel biix Amasías u tatae ti tula'acale. ⁵Tu taan óolta u caxtic yuumtzil tu kiiniloob Zacarías, maax caanbes u tzic Dios. Ca'aliqyuil tu caxtaj Yuumtzilé, j bin utzil ti.⁶Uzías jooc caj ba'atelnajaj yeetel le filisteos.Ca tu jenaj u tuulumilo'ob u caajil Gat, Jabnia yeetel Asdod; ca tu beetej cajo'ob tu lumiloob Asdod ichil lej Filisteóbo. ⁷Yuumtzile tu ya'antajo'ob u ba'atelo'ob yeetel le filisteóso, bey xan yeetel árabes cajna'aloob Gurbaal yeetel tu yóokolo'ob lej meunitas. ⁸Le amonitas tu boojto'ob páatan ti Uzías, ca t'iitpaj u pe'ectzilil tac tuux ca oco'ol Egipto, tumen sen ya'anchaj u paajtalil.⁹Cu dzo'oclé tu beeta xan witzil tu caajil Jerusalén, tu jo'ol nail le tiitzo, tu joal nil le taax koomó teetel tej ti'itzó, ca tu laajtuulumtaj. ¹⁰Cu dzo'ocolé tu bbeta xan wiitzil najo'ob x tocoy luum, tu potaj xan che'eno'ob, tumen sem ya'ab ca'ach u wacaxo'ob jeel biix tej taax koomo, bey xan tu ta'achiil le p'ucó. Yaan xan maaxoob meyajtic tej kaax yeetel tu peet pa'achilóob u pa'akalilo'ob uvaob yaan tej taax puukil yeetel u laak u jejela'asil u paakaloobó, tumen sen utz tu yich le paakaloob.¹¹Uzías xané, caach u aj baateloob u nuucbes majubao, cu tzo'olicubaó utial u jo'okolo'ob baatel jeel bix dziibta'anil u ka'abaob tumen Jeil le ma'ax dziibtic ba'axo'ob cu yuuchul jalach naj yeetel tumen Maasías aj dziib, jun tuul u na'acome le ajaw. ¹²Tu la'acal u nu'uquil u laaktzililo'ob le aj baaleloobo xiixib maacoobó, 2.600. ¹³Yaanal u ka'ab, yaan caach 307.500maacoob aj baateeloob u nu'ucbes majubaó báatel, sen muukaanoob utiál u yaanto'ob le ajaw tej baateloob.¹⁴Uzías tu nu'ucbessaj utiál tu láacal u aj baateloobé-- chimaloob, loomteob, póokiloób baatel u bu'uquilo'ob,baatel x puuncheob yeetel yu'untuno'ob. ¹⁵Tu béetaj tu ca'ajil tu kab na'anat ma'acob nucuch jejela'as nu'uculo'ob utiál u dzaa tu yo'okol witzil najo'ob yéetel tu asab ca'analil tuluumo'ob, utiál ca u ch'iinóob x julubóob yéetel nucuch tu'unichóob. Sen nachchaj u peectzilil, tumen nojoch áantabic tumen Yuumtzil utiál u muukantal.¹⁶Baale Uziasé caj mu'ukanchaje su'unaj caanal ichilé, u puuctzile ma' tu caxtaj Yuumtzile caj tu béetal baax jach kaas tumen óoc tu kulnaj Yuumtzil Dios utiál u took poom.Tu multuunil kultaj utiál u tóocáal poom. ¹⁷Azarías , aj kiine óoc pa'achil ti, yeetel leti 80 aj kiinoob utiál yuumtzil, máacóob jaach xiiboob. ¹⁸J yaanchajoob acta'an ti' le ajawó, ca tu ya'alajo'ob ti':" Ma' a tiali, Uzías, u meyjul le kub poomó, ma' a tzicbéenil unaj a béetiqui, leló u meyaj aj kiino'ob u chi'ibalóob Aarón, tumen jun pa'aycuna'ano'ob utiál u beeto'ob.Jookoc a tzicbe'enil ti' le qui'ilich najá tumen dzo'oc u ma'uuyaj ta'antic Yuumtzil, ma' biin tzi'iquic Dios yo'olal leló.¹⁹Bey tuuno Uziase dziiquinaji. U maachma u nuucul le to'ocaale le poomó.Le ti Uziase puuj yeetel le aj kiinoobó, l chil u puujaanil tu yeetel le aj kiinoobó, jook jáaway tu taan u poolé, tu taan le aj kiinoob ichil u kulnaj Yuumtzil tu yicnal u muultuunil lultaj utiál u tóoca'al poomó. ²⁰Azarías u no'ojchil le aj ki'inóobo yéetel tulaacal le aj kiinóobó ca tu yiilajo'ob yaan jáaway tu taan u poolé, ca tu s´ssb jóokesóobi; tu seeb cuntaj xan leti' tumen dzo'oc u ja'adzal tumen Yuumtzil.²¹Uzías le ajaw yanchaj jáaway ti' tac tu kiinil quiimic cuxlaj koja'an ti' le jáaway chéen tu ju'unal ti' jun peel naj , we'et u yocol tu kulnaj Yuumtzil,Jotam u pa'ale paat iilic u baalubaób u jalach naj yéetel u me'ekta'anil le mu'uch caajoobó.²²U yaalab u tzibalil Uzías liikbal chu'upajic tac tu dzoocbalé, dziitaab tumen Isaías u paal Amoz. ²³Le caj quiim Uziasé, j muuc tu tzel u maanjaan chiiibalo'ob tu muucnalil jalach naj, tumen u yojelo'ob koja'an caach ti' jáaway. Cu dzoocolé, ajaw naj Jotam tu jalach ka'anche.

Chapter 27

¹25 jáaboob ti' ca caj u ajawil, letie ajawnaj 16 jáabóob Jerusalén. U kaaba u mamae Jerusa; u chuupal paal Sadoc. ²Le ti' tu beetaj baax utz tun taan u yiich Yuumtzil, jeel bix tu beetajil u tatae Uzías.Le ti' ma' ooc tu kulnaj Yuumtzili. Baalé le caajó, tu beetajoob baaxoob kaas.³Tu beetaj u noj jool najil u kulnaj Yuumtzil, bey xan tu tu'ulumil ofel tu béetaj xan y'abcach najo'ob. ⁴Tu béetaj xan cáajo'ob tu yookol u witzil Judá, bey xan tu tu'ulumóob yeetel witzil najo'ob tej kaaxoobo.⁵Le tie baatel najaj xan yeetel u ajawil u caajil Amón ca tu páaj u muukoob. Ti le ja'abo le lej amonitaóbó j yanchaj u bóoticóob u tiál patan 100 mil talentos plata,yeetel 10.000 u piisil néeko, 10.000 u piisil cebada.Buukaaj xan tu kubalo'ob ti' tu ca'apéel yeetel óoxpéel jáabo'ob.⁶Jotane sen yanchaj u paajtalil tumen xiinbalnajaj maaloob tu taan u yiich Yuumtzil u Dios. ⁷U chuucan báaxóob tu béetaj Jotán, bix úuchiic u báatel yeetel b'axo'ob tu beetajé, dziibta'ab tu ju'unilo'ob u ajawilo'ob Israel yeetel Judá.⁸Jotane yaan 25 jaaboob ti' caj chuupaj u ajawil, meektaana 16 jáabóob Jerusalén. ⁹Jotam weene yeetel u maan chi'ibalo'ob, caj muuc tu caajil David. Acaz u paal culaj tu jalach ka'anche.

Chapter 28

¹Acazé , yaan 20 jaaboob ti caj chupaj u ajawil , meecta'ana 16 ja'abóob Israel . Le tie ma'tu beetaj baax toj tu taan u yiich yuun tzil , jeel bix tu beetaj David u ma'anjaan chiibale . ²Baale , le ti xiinbaalnaj tu beelil le ajawoob Israel ; le ti tu beetaj xan patbil kuub yeetel yi'ibil fierro , utial u yoochelt baal .³Tu to'ocaj xan po'om tu ta'ax kóom luumil Ben-Hinom yeetel tu dzaj u pa,alalo'ob yo'okol ka'ak , jeel biix suuc u be'etico'ob le ma'acoob tojo'ol chintáabo'ob tumen lej Israelitaóbo . ⁴Cudzo'ocole tu kubaj quiimsbil báalcheob , tu to'ocaj xan poom ti manbaal kulnajoob , bey xan ti le meejen puucoob yeetel tu yaanal búucle cheob sen yaan u motzóob.⁵Tu yo'olal beeyo , u Dios Acazé , tu kubaj tu kab u ajaw Aran . Le aramitas tu paab u muuke caj biisa'abo jaach yáajbóob caájchi caj tasa'ajbóob Damasco. Acaze kuúba tu kab u ajaw Israel ca sen pa'ab u mu'uke. ⁶Tumen Peka u paal Remalias , tu qui'imsaj Juda 120000aj báatelo'ob , tumen letióbe tu patajóob yuumtzil , u Dios u ma'anja'an chi'ibaloob .⁷Zicri jun tul máac jach mu'ukáan ti Efrain tu quiimsaj Maasias u paal le ajaw Azricam u aj nujuchil le jalach naj , yeetel Elcana , u noj áantaj le ajaw . ⁸U aj baateloob Israel tu máachaloob cuxa'an 200000 u cáajnalio'ob Juda xecpajaan yeetel cooleloob ;jxiibil pa'alalo'ob yeetel x chuupal pa'alalo'ob , ben xan tu cha'ajo'ob yáabjoob ba'alo'obé , ca tu bisájo'ob Samaria .⁹Téeló , yaan cáach jun tul aj bo'obat yuumtzil cu kaabaintic Obed , letié jo'ok u nu'upta'ant le aj ba'ateloob ca'aliquil táan u yocolóob Samarié , ca tu yaalaj ti'ob : "Ba'axten Yuumtzil , u Dios a ma'anja'an chi'ibalo'ob , kuuxinaj ti Juda , let óolal tu kubaj ta kabeex . báale te'exe ta quiinsajéexoob yeetel jun peel p'uujanil jkuch tac jcaan . ¹⁰Cudzóolé dzoóc a Tucultiqueex a palitziltiqueex ¿ Ma'wa kebanchajque'ex xan tu ta'an Yuumtzil a Dios ? ¹¹Let oolalé , chen xiquiiteneex , suteex le máaxóob ta machaje'ex cuxa'ano'obo , tumen a laakeexoob , tumen yuumtzilé , sen kuux ti teex ".¹²Beytuunó , u noj chilo'ob u caajil Efrain -- Azarias u páal Johanan , Berequias u paal Mesilemot , Ezequias u páal Salum , yeetel Amasa , u paal Hadlay , liiko'ob tu yookal le maxo'ob su'unajoob ti le aj báatelo'obo . ¹³Letiobe tu yoalajo'ob : " Téexe ma' taásiqueex way le ma'axo'ob ta machajeexo ; tumen jeel u béetic u yaantal c siipile'ex tu táan yuumtzile ; Le baax ca tuquil queex a beetiqueexó , cheen biin u sen biin ya'abcunt csiipile'ex dzo'oc u sen yaabtaloób yuumtzile biin kúuchajac tu yeetel Israel " .¹⁴Le aj ba'atelo'ob tuuno ; tu Ja'alkabta'ajo'ob le ma'axóob tu machajoobó ca tu patajoob le baxoob tu tocajoob tiob tu taan na'acomo'ob yeetel tu taan le caajo . ¹⁵Le maacoob dzajoob yeetel kaabaob liikoob ca tu machajoob le palitzilo'obo , ca tu dzajo'ob nooktiál u búucbesaal tumen le chacnulo'obo ; bey xan tu patajo'ob le báalo'ob tu tocajo'ob tiob . Tu buucbesaaloob tu dzajo'ob xan xanab tiob ; u janalo'ob yeetel u yukulo'ob , jdzáac u lo'obilo'ob , cu dzo'ocolé caj bisáabóob tu yookol choowac xiiquino'ob tac Jerico , u (caajil xa'anóob ) le ma' tu pa'ajtal u xiinbalo'obó cu dzóocole j suunajoob Samaria.¹⁶Ti le kiinaco ; le ajaw Acazó tu tuuchi'ta aj bisaj taa noob ti u ajaw Asiria utial u ka'atic áantaj . ¹⁷Tumen le Edomitas taaloób báater yeetel Juda ca tu bisajo'ob dzéedzec ma'aco'ob cuxano'ob . ¹⁸Le filisteos xanó , j bino'ob u yo'ocolto'ob u cáajilóob u taax koom lu'umilo'ob Negueb utial Judá . Tu cha'ajo'ob Bet Semes, ajalon , Gederot yeetel Soco yeetel u mejen caajo'ob timna yeetel u caajo'ob xan , yeetel xan Gimzo yeetel u caajoob .¹⁹Tumen yuumtzil tu yooltaj u tonquint Juda tu yoolal Acaz , u ajawir Juda , tumen le ti jcaajbees u kaakas kuxtal Juda Jsuunaj jach ma ' ocsajóolil ti yuumtzil . ²⁰Tilgat Pilneser , u ajaw Siriae ; j bin u baateit Acaz , ma'bin u mu'uka'ankinti jeel bix ka'ata'abic tie ; baale bin u yedze . ²¹Quex tumen Acaz tu jo'okesaj u c'oocoj baaliloob tu Kuinaj Yuumtzil , bey xan u cóocoj baalildob le jalach naj yeetel u yotoch u núuquilóob Juda utial u bóotic paatan ti ' u ajawil Asiriaé , ma áantaabi.²²Quex tumen tu yilajuba'a ichil mukyaje , j sutkaj u yool ti yuumtzili. ²³Tu yoolal tu kubaj qui'imsbil balcheob ti u kuilo'ob Damasco , le ti 'jbeet u páabal u muuk . Le ti tialaj ; "jeel bix áatabic u ajawilo'ob ti Aram , tumen u kuiloob Siriae bey jeel u ya'anta'al letié ; wa cu kub quiimbil ba'alcheob ti'obé " . Baalé , j beet u kaasil ti yeetel ti 'tulaacal Israel .²⁴Acaze; tu muuchquintaj tulaaca u nuuculoob u kulnaj Dios ca tu xiixcuntajoob , tu kaalaj u jool hailo'ob u kulnaj Dios , ca tu tuuchiitaj beetbil ma'anbaal multu'unil kultajoob ti 'tulaacal u tiitz bejilóob Jerusalen. ²⁵Ti tu laacal u caajilo'ob Juda tu b'eetaj manbaal cuinajo'ob utial tóoquic pom ti ya'anaikuub . Le ti'e tu beeta u puujul yuumtzil u Dios u maanj'aan chi'ibabalóob .²⁶Belaje , u yaalab ti baa tu beetaj , yeetel tulaacal uxiinbale yeetel u liikbaal u chunpajal tac u dzóocle , iilé dziibtaan tu juunil a ajawilóob Juda yeetel Israel . ²⁷Acaze wene yeetel u ma'anja'an chi'ibaloob , caj muuc tu caajil , Jerusalen , báalej ma'tu táasoob iichil tux cu muucul u ajawilo'ob Israel . Ezequias , u páale ajawnaj caj culaj tu jalach kánanche .

Chapter 29

¹25 jaboob yaan ti; Ezequías caj chupaj u ajawil , meectaana 29 jaboob Jerusalen .U Káaba u mamae abi ux chuupal pai Zacarias . ²Le Tie tu béetaj baax toj tu táan u yiich Yuumtzil ; jeel bix tu beetaj David u tatae .³Letie , t' u yaas jaboo u ajawiloób , u yaas wínalil ,Ezequias tu jeaj u jóol najilóob u kulnaj Yuumtzil ,catu yutzquintaj . ⁴Cu dzoocolé tu táanaj le aj Kiinoobo tu yeetel lej levitaóbó , ca tu muuchquintajoob tu quiiwiquil j laquime . ⁵Ca tu yaalastiob : " ¡ Xiiquinteneex , levitas ! Utzquinteex a wanileexbejelae ;caxan a wulzquinteex u yaanil uKulnaj Yuumtziil u Dios a maájaán chiibaleex . Júukese 'ex ichil le quilich naj tuáacal báax ma' utz yanile .⁶Tu men cmaanjaan chiibaloobé , tu páatajo'ob u yocsa óolaloob , tu be'etajo'ob ba'alo'ob Ka'astac tu ta'an Yuumtzil CDIOS , Ca tu xu'umpatbtajóob . Tu tzelajo'ob u pa'acato'ob ti' u Yotoch Yuumtzil , tu pectajo'ob x'an . ⁷Tu Kaaloob najiloob u x maacanpakil , tu'uplaj u saasoob ;ma'tu tooco'ob poom Yeetel u Kuubul toocbíl baal cheob tu quiilich naj Yuumtzil u Dios Israel .⁸Tióla lelo , u puujul Yuumtzile luub yookol Juda Yeetel Jerusalen , ca tu Sutkeso'ob ba'alilo'ob Cu dzaic sajaquil Yeetel CU ja'acsaj óol jeel bixta wilajile'ex ta wichileexé ⁹.Let o'olale ctataóbe luubo yeetel u Yej maascab , xíibll paalalooobe cxchuupul paalaloob yeetel c atanoobé , jmaachoob jbísajboj cuxa'ano'ob .¹⁰Bejelae , yaan tin puctzical in beetic jun nuuptaán yeetel Yuumtzil U Dios israel utiál ca u tzel u p'uuja'anil nach ti'to'one . ¹¹Let oolalé , in pa'alale'ex , ma'a pa'atcabae'x tumen Yuumtzile'tu ye'eyaje'ex utial ca yanaque'ex tula'acal ja'abo'ob utial a meyajteex , yeetel utial ca a Kube'ex po'omti .¹²Tuune , le levistasoobo liikoob : Mahat , u paal Amasai , yeetel Joel u paal Azarias , u chiibal le cotilas; yeetel u chiibal ti Merari , Cis u paal Abdi , yeetel Azarias , u paal Jehalel ; u chiibal ti le Gersonitas , Joab , u paal Zima , yeetel Eden ,u paal Joa; ¹³U paalaloob ti Elisafan , Simri yeetel Jeiel , u paalaloob Asaf , Zacarias yeetel Matatias ; ¹⁴U paalalo'ob ti Heman , Jeil yeetel Simei ; u paalaloob Jedetun , Semaias yeetel Uziel .¹⁵Letiobe tu muuchquintajob u laakoebe , ca tu laaj yutzquintajoob u yaniloob ; cudzocole' , jo'oco'ob u yutzquintoob yanil le kulnajo , jeel bix tu ya'alajil le ajaw ye'etel je'el bix u ya'almajil yuumtziló . ¹⁶Le aj kiino'obó jo'oco'ob iichil u kulnaj yuumtzil tial u yutzquintico'ob ; letiobe tu jo'oksajo'ob tu la'acal baax ma' utz yanilo'ob tu caxto'ob tu kuinaj yuumtzil tej taancabo . Le levitaso'ob tu cha'ajo'ob tial cuuchcoob tu chan aalcab jail Cedron . ¹⁷tu caajsajo'ob u yutzquintico'ob tu yaax jun peel kiinil le winaloi le ca tu chucaj u 8 kiino'obé le winalo , cu'ucho'ob tu x Ma'acan pakil u kulnaj yuumtzil . Tuune caj dzooc 8kiinoobe , letiobe tu dzo'ocsajo'ob u yutzquintico'ob le ca tu chucaj u diez yeetel seis kiino'obé , laj dzoca'an yanil¹⁸Cu dzoocolé , jo'oco'ob tu jalach Ezequias , ca tu yalajoob ti : " tone dzo'oc utzquintic u kuinaj yuumtzil , u muultunil kultaj utial le toocbilo yeetel u nuuculoobo yettel u taas cheil le waaj paat yeetel tulaacal u nu'uculo'ob . ¹⁹dzooc xan c nuucbesic yeetel dzooc utzquintic yanil tulaacal le baxoobo mambaalcultajoob tumen le ajaw Acaz caaliquil ajawnaj bejelaé ti yanoob tu taan u muultunil u kuitaj Yuumtzil .²⁰"Le ajaw , Ezequias , jliik jach piknal u sastalé , ca tu muuchquintaj u jalaachiloob ; caj bin tu kuinaj yuuntzil . ²¹Letiobe tu taso'ob 7 wacaxo'ob , 7 tamano'ob , 7 jyu'uco'ob utial u tiibil o'olalil u keban u yoto'ochnaalo le ajaw , u kulnaj yuumtzil yeetel Juda . Le ajaw tu ya'alaj ti le aj kiino'obo , u paalaloob Aaron , ca u laaj kuuboob tu muultunil yuumtzil .²²le aj kiinoob tu qui'imsajo'ob le wacaxoobo , le aj kiinoobo tu moolajoob u kiikelo ca tu tzitzajoob tu yookol u muultunil le kultajo. Letiobe tu quiimsajoob le tamano'ob ca tu tzitzajo'ob u kiikel yo'okol u muutunil le kurtajo'ob letiobe tu kiimsajoob le j yuuco'ob ca tu tzitzajo'ob u kiikel yo'okol u muutumil le kurtajo ²³Letiobé tu ta'asoob le Yuuquiloob u ti'ibil oolil le Kebano'ob tu yicnal le ajaw yeetel le caajo ca tu dzaajo'ob u kaboob tu yo'okol le baaicheóbo. ²⁴Le aj Kiino'obo tu quiimsajo'ob ,ca tu w ecajo'ob u ki'ikel tu yo'okol u muuitunil kuitaj ( u kiikel le yu'uquilo'ob) utial utiibil óolal keban tu laaca Israel , tumen le ajaw tu tuuchiita ca taambesaac le tooc bil baalcheob utial tuiaacal Israel.²⁵Ezequias tu dzaj le levitas tu Kuinaj Yuumtzil u chaamajoob u plaliloob , salteriob yeetel citarao , jeel bix u yáalmajiiloob David ,gad, le aj naay cu me yaj tu yicnal le ajaw , yeetel natan le aj boobat , tumen lelo yuumtzu aal tu chu u aj boobatoob . ²⁶Le levitaso'ob waalacbaloob yeetel u nuuculoob u paaxoob David le aj kiinoobo yeetel u Trompetao.²⁷Ezequias tu tuuchi'ita ti letiobe ca kuubuc le quiimsbil baaiche tu yookol u muuitunil kultajo . Tu sutuquil ca'ajsaabic u kuubul le quiimsbil baalcheobá , caajsaab xan le kaay ti'u nojbeenil Yuumtzilo , bey xa u jo'opsaal le trompetao , yeetel u paaxiloob u nuuculoob u paaxoob Davido . ²⁸Tu laacaj le caajo tu kultajoob yuumtzil le kaayoobo kaay najoob le trometistao'bo paaxnajoob ; tu laacal u suutu quil u kuubul le to'ocbil baalcheob .²⁹Caj dzooc u cuubicoob le siibaloobo , le ajaw yeetel maxoobo laakintico laaj xoolajoob ca tu kuitajoob . ³⁰Cu dzoocole ajaw Ezequiase . Yeetel u meectaanilo tu yaaloob ti le leviatosoob ca u quiiqui ta'anto'ob Yuumtzil yeetel u saimoob David yeetel u saimood Asaf le aj boobat .Letiobe tu beetajo'ob yeetel yaabcach qiimacóol , jxo'olajo'ob xan u kuito'ob yuumtzil³¹cu dzocole Ezequias tu yaalaj "Bejelae te'exe dzooc a jun paaycunticabeex utial yuumtzil . Nadzabaex utial a ta'aseex quiimsbil baalcheob yeetel u tiibil óolal nib óolal nib óolal , yeetel tu laacal maac yaan tu pucsical tu taasaj quiimsbil baalcheob .³²Le baalcheob jbisaaboab tumen le caaj utial toocbil baalcheob 70 wacaxoob , 100 tamanoob yeetel 200 yuuquiloob . Tuulaaca lela utial le toocbil baalcheob utial Yuumtzil . ³³Tu paateil le baalcheob j kuubajobó , 600 wacaxoob yeetel 3000 tamanoob .³⁴Le aj ki'inoobo jun piit utial u lukesicoob u keewelil tulaaca le wacaxoobo utial le toocbil baalcheob yanchaj u yaantalo'ob tumen u laaktziilob le levitaob u dzocbesoob le meyajo , caaliquil u pa'aticóob u yutzquinticubao , tu men le levitasoob cu canaanticubao asab ti u laak aj kiinoobo .³⁵Cu dzacole , yoob coach le to'ocbil baalcheo yaan utial kuubul . Bey xan u tzatzeloob u quiimsbil baalcheiloob caa bisaj bil , yeetel u tiibil óoliloob vino cu beetal yeetel le to'cbil baalcheob . Bey tuuno , le kultaj utial u kulnaj yuumtzil maaloob cha'aj . ³⁶Ezequias quimacchaaj yool , yeetel xan tulaaca le caajo . Yeetel baax tu beela Dios tej caajo tumen lu laaca uuch jach seebaan .

Chapter 30

¹Ezequías tu tuuxta aalbil ti' lulaacal Israel yeetel ti Judá, tu tuuxlaj xan dziibil juuno'ob ti' Efraín yeetel ti' Manasés, utial u paay óoltico'ob tu kulnaj Yuumtzil tu caajil Jerusalén utial ca xiicoob u kiimbesoob u noj kiinil u tadz maambal Yuumtzil Dios de Israel. ²Tumen le ajaw yeetel u nuuquiiloob bey xan tu laacal u caajil Jerusalén tu dzaj tu tucul u quimbesic le taadz maambal tu ca'apeel xinaló. ³Letiobe ma' tu pajtal u kiimbesicoob jach tu kiinil, tumen chen jun piit aj kiinoob u yutzquintmajubao, cu dzocole mix le caaj u muuchmajubao Jerusalén.⁴Bey tumen luub utzil tu taan u yiich le ajaw yéetel ti tulaaca le caajó. ⁵Tu tucultajoob u kaayticoob ti tula'acal Israel, tac Berseba tac ti Dan, ca patac u taj le caajo u paay oolil utiál ca xiicoob Jerusalén u noj kiimbesoob u taadz maambal Yuumtzil u Dios Israel ti Jerusalén.Tumen letiobe dzooc u sen maan kiin ma' kiimbesaac jeel bix aalaanilo.⁶Bey tuuno jook u bimbal aj bisaj ta'ano'ob utiál u bisoob ti tuláacal u luumil Israel yeetel Judá u dziibil juno'ob le ajaw yeetel u nuuquiiloob u jalach naj utiál u kaayto'ob u tus bel le ajaw:"Teexe, u caajil Israel, suuneneex ti Yuumtzil, u Dios Abraham,Isaac yeetel Israel,tial u suut le ti' ta weeteleex u yalab le caaj jpudz tu kab u ajawiloob Asiriao.⁷Mal quetiqueex baax tu beetaj a maanjaan chiibaloob yeetel a laaktzileex tumen letióbe tu paatajoob u yucsaj oolaloob ti Yuumtzil u Dios u maanjaan chiibaloob le ti xane tu kubajoob utiál u xulsbil jeel bix a wiliquéexo. ⁸Ma, dzuuy quinticabaex, jeel bix a maanjaan chiibaleexo; taan oolteex Yuumtzil, utial a cáa ejemtiqueex u nup taan cooteneex tu quiilich naj, tu jun paaycuntaj utial tulaaca jaaboobó, meyajteex Yuumtzil a Dios eex ca cheenec u puujaanil ta weetwleex. ⁹Wa ca suuteex tu paach Yuumtzile le aj peecoobo kalmail a laakeex yeetel a paala leexo bin chaob ootzili tiob u tial ca u beetoob u suutoob ti le muuch caajoba tumen a Dios cu chaic ootzilil yeetel biin u culpach quinteex wa teex ca suuteex tu paach.¹⁰Le aj bisaj taano'obo tu ya'alcabtajo'ob u luumiloob Efraín yeetel Manasés, caajal caaj tac u kuchulo'ob Zabulón, baale cu chéejta'aloob yeetel cu pa'asta'alo'ob tumenoob. ¹¹Baale junjun tuul ti' uj xiibiloob u chiibaloob Aser, manasés yeetel Zabulón tu tonquintajubao tu taan Dios caj binoob Jerusalén. ¹²U kab Yuumtzil tal yookol Judá, tial u dziic tiob jun peel puctzical, tial u beeticoob baax tu yalaaj le ajaw yéetel u nuuquiloob caaj jeel bix yaalmajil Yuumzil.¹³Yaab maacoob tu muchajubao tu caajil Jerusalén tu caa peel winal utial kiimbesicoob u quiimac óolil waajoob xma' paj sacanil. ¹⁴Tu chuumbesajoob u tzelicoob tulaacal u multuniloob kultaj yaan cachJerusalén yeetel u cuuchiloob u toocal poom ca tu pulajoob tu chan aalcab jail Cedrón. ¹⁵Dzoocole tu quiimsajoob le tamanoob le tadz maambala tu 14 le caa peel winalo. Le aj kiinoob yeetel le levitaobo tu chaajo'ob subtalé, ca tu yutz quintajool yaniloobó, ca tu bisajoob tu kulnaj Yuumtzil baalcheob utiál laaj toocbil.¹⁶Letiobe walacbaloob tu cuuchiloob jeel bix dziibtaanil tu ya'almaj taan Moises u palitzil Dios. Le aj kiinobo cu tzitzicoob caach le kiik cu dzaabal tiob tumen lej levitaobo. ¹⁷Yaab caach maacoob le maacoob ma' u yutzquintmaob u yooloob le levitaobo yanchaj u quiimscoob u baal cheiloob le tadz maambal j taasaaboob tumen le maa xoob ma' utz yaniloob utiál u jun paaycuntoob ti' Yuumtzil.¹⁸Tumen yaabcach u caajnaliloob Efraín, Manasés, Isacar yeetel Zabulón tu jaantajoob u janalil le tadz maanba lo baale ma' u yutzquintmajubao jeel bix áalaanilo.Baale Ezequiase j pa yal chiij naj tu yoolaloob, caaliquil taan u yaalic :"Utzil ool Yuumtzil saates u si'ipil tulaacal ¹⁹u dzaj tu puctzical u caaxtiquec Dios,Yuumtzil u Dios u maanjaan chiibaloob, quex tumen ma utz yaniloob jeel bix kabeet utiál u quiliichil Kulnaj." ²⁰Yuumtzile tu yuuba u payalchi Ezequías ca tu saatsaj u si'ipil le caajo.²¹Bey tuuno u caajil Israel yano'ob Jerusalén tu kiinbesajoob u quiimac oolil le waaj xma' paj sacanilo tiolal 7 kiinoob. le levitas yeetel le aj kiino'ob, tu qui'iqui ta'antajo'ob Yuumtzil kiin yeetel kiin kaynajo'ob yeetel u nuuculoob quiiliich paaxoob Yuumtzil. ²²Ezequías tu táanaj tula'acal le levitaóbo tu dzajóob tula'aca u yo'olo'ob u meyajto'ob Yuumtzilo ca tu ya'alajtiob senquiimac u yool ti letiob cu dzo'ocol u ja'analo'ob ti' le kiinbesajo'ob bul 7 kiino'obo bey xan u dzooc u kubicoob quiinsbil ba'alcheob utial ca bisajbail yeetel dzo'oc u qui'iqui ta'antico'ob u Dios u ma'anja'an.²³Tulaacal le caajo tu tucultajoob u beeticoob u laac 7 kiino'ob le kiinbesajo ca tu beetajoob yeetel sen quiimac óolal. ²⁴Tumen ,Ezequiase u ajawil Judá tu siaj ti' le caajo 1000 wacaxo yeetel 7000 tamanoob, u nuuquiiloob le caajo tu siijoob xan mil wacaxoob yeetel diez mil tamanoob. yaab aj kiino'ob tu yutzquiintajo'ob u yaniloob.²⁵Tulaacal u ca'ajnalilo'ob Judá, yeetel le aj kiinoobo yeetel le levitasoobo, yeetel tulaacal le caajo taallóob ti Israel,bex xan ta'anxel luumiloob maxoob ta'aloob tu luumil Israel yeetel maxoob caajacbaloob Judá-- tulaacaloob qui'imaccha'aj u yo'olo'ob. ²⁶Sen yanchaj, quiima'ac óol Jerusalén, tumen liikbal tu kiiniloob Salomón u paal David, u ajaw Israel, ma' beetaac mix baal bey tu caajil Jerusalén. ²⁷Cu dzocoole waalajoob le aj kiinoóbo yeetel le levitaobo ca tu qui tantajoob le caajo. caj uuyaab, tumen Yuumtzil jkuch u payalchiob tac j caan, le tuux cajnaal Dios.

Chapter 31

¹Cu dzoocole tulaaca lela, tulaaca u ca'ajalilo'ob Israel yano'ob te lo, joko'ob tu caajaliloob Judá ca tu bu'ubujo'ob u qui'iliich tu nichiilo'ob tu buubujoob u yo'ochelóob Asera, yeetel tu jenoob le ma' oocsa oolal quiiliich najo'ob tac u láaj xu'ulsico'ob le yano'ob Jerusalén yeetel Benjamín bey xan le yano'ob Efraín yeetel Manaseso.Cu dzo'ocole tulaacal le israelitaóbó, j súunajo'ob tu yotocho'ob.²Ezequías tu toxaj ti' u jujun jaatzilo'ob le aj kiinoobo yeetel ti' le levitas u kiiniloob u jejelaas meyajilo'ob u kuubul tooc bil baalcheob, u kuubul quiimsbil baalcheilóob caa bisabail u dzabal nib óolal ti Yuumtzil yeetel u meyjuióob u juul najiloob kulnaj. ³Le ti xane le ajawo tu chaaj ichil baal u tial e ca tu dzaj baxoob kaabeetoob utial toocbil báalcheilóob u kiinil sabado utial u kiinbesajil chichan uj yeetel utial qui'iliich kiin kuujoob jeel bix dzibtaanil tu yaalmaj taan Yuumtzilo.⁴Tu yaalaj xan ti u caajnaliloob Jerusalén ca a kuboob le paatan ti' le aj kiino'obo yeetel levitaobo, utial u kububaob tu jaajil u yooloob u dzoocbesoob u meeyjul u yaalma Yuumtzil. ⁵Le ca kaaytaab le taanaj, u caajil Israel tu dzajoob jaach yaab le yax cereal, vino, aceite u ca'abo'ob yeetel tulaacal baax yaan tiób tej a'axo tu bisajo'ob xan sen yaab u diezmoil.⁶U caajil Israel yeetel Judá, caajacbaloob ti u caajiloob Judá, tu taasoob u diezmoil le xacaxoobo yeetel le tamanóobo, yeetel u diezmoil xan ti tulaaca baloob jun paaycunanoob tu Yuumtzil u Dios, ca tu beetoob jun much yeetel u laac jun much. ⁷Tu yoox peel winale joop u muchquiintaal tulaacal le baaloobo jun much yeetel jun much, ca dzooc tu 7 winal. ⁸Le caj bin Ezequías yeetel u nuuquiloob tu yilajo'ob le baaxoob muchquinano tu quiiqui ta'antajoob Yuumtzil yeetel u ca'ajil Israel.⁹Ezequiase tuune tu kaat chi'itaj ca aalaacti' bix yanil le muuch ba'alo'obo. ¹⁰Azarías, le nojoch le aj kiino'obo, ti u yotoch Zadoc,tu nuucajti:"Liikbal ti le kiin chuunpaj u taasaal le paatan tu kulnaj Yuumtzil, yaanchaj yaab baal c jaante, cu dzoocole yaab cu paatali, tumen Diose dzóoc u sen qui'taantic u caajal, le báax páataló jach yáab. ¹¹Ezequías tuune tu tuchiitaj ca nu'ucbesáac chi'ilo'ob tu kulnaj Yuumtzil ca tu nu'ucbesa'ajoob. ¹²Letiobe yeetel tu jaajil ool tu ta'aso'ob le paatanoobó le diezmos cu kuublajalo'obo, yeetel le ba'aloob utial Yuumtzil. Conanías, leti le levita, dzáab utiál ca u béet u noj mayol coolil u aj cananilo'ob Yéetel Simei u yiidzin utiál aantic. ¹³Jehiel, Azarías, Nahat, Asael,Jerimot,Jozabad, Eliel, Ismaquías, Mahat, yeetel Benaía eran encargados yaanal tu kab ti Conanías yeetel Simei u suucun,dzo'al tumen le ajaw Ezequías, yeetel Azarías, u nojchi'il yookol u taana Yuumtzil.¹⁴Coré,u paal Imna le levita, u aj cana'an u jool nail j lakino, leti' iilic le juunal ool tiibilo'ob utiál Dios bey xan le janalo'ob cu jun pa'aycuntaatoob utiál Dios. ¹⁵Yaanal u kab tian cach Edén, Miniamín, Jesúa, Semaías, Amarías, yeetel Secanías, tu caajiloób le aj kiinoobó. Letiobe dzabo'ob u to'oxo'ob ba'ax u ja'antoob u yeetel aj meyajo'ob. Cu dzaaico'ob tiob jeel bix toxanil u me yajoobé je'el bix u nu'uquiiloobe bey ti' mejenilóob.¹⁶Letiobe tu dza'ajo'ob xan liikbal le yaan óox ja'ab tiobo, tulaacal dziibtan u kaabaob ti le dziibo ti u ma'anja'an chi'ibalo'ob cu yo'ocolo'ob tu kulnaj Yuumtzil, tula'acalo'ob le maxo'ob cu bino'ob kulnaj u be'eto'ob u meyajo'ob sa'amsa mal, jeel bix taxanil u kiinilo'ob.¹⁷Le aj kiinoobó dziibtaan u kaabáob tu yotoch naaloob le levitasóob dziibta'an u ka'abaób liikbal le yaan veinte jaab tiob tac u asab nu'uquiilo'ob, jeel bix t'oxa'anil u meyajoob tu kiinilo'ob. ¹⁸Tu dzáajoob xan u mejen paalaloob, u yatano'ob, u jxiibil paalaloob, u x chuupul paalalóob yeetel tu laacal le cáajo tumen bey dza'ano'ob ti le meyajoob cu páatalo'ob jun páaycuna'ajoob utial Yuumtzil. ¹⁹Ti' lacaal le ca'ajo'obo, xan xiibo'ob dza'ano'ob utial tóxic báal u ja'ant tu laacal u jxiibil le aj kiino'ob u chiibalo'ob Aarón, bey xan tu laacal le j levitao'bo dziib ta'an u ka'aba'ob yeetel u cajnáalo'ob.²⁰Ezequías tu beetaj tulaacal lela Judá. Letie tu be'etaj tulaaca bax utz yeetel toj tu ta'an Yuumtzil u Dios. ²¹Tulaacal báax tu béetaj tu kulnaj Yuumtzil u ya'almaj táan Dios tu béetaj utial u caxtic Dios Yeetel tu láacal u pucsiical let óolal bin utzil ti'.

Chapter 32

¹Cu dzo'ocol le báaloba, yeetel u chiicaanil le chucaan óolalo kuch Senaquerib, u ajawil Asiriae ca tu cháa u ca'ajilo'ob Judá ca tu kalaj u paach u tuulum caajilo'ob yeetel u tuuculil u cha'ala'antic.²Ca tu yiiláaj Ezequías Senaquerib dzo'oc u kuuchu yeetel tac u ba'atele yeetel Jerusalén, ³letie tzicbalnaj tu yeetel nuuquiloob le caajo bey xan yeetel u na'acomo'obo ca tu ya'alaj tiob kaanan u butico'ob le sayabo'ob yano'ob tu pa'ach le ca'ajo ca tu pe'elilicuntaj u tu'uculo'ob u buticóob. ⁴Tu muchajubaó tuun ya'ab maacoobe ca tu botajo'ob le sayabo'ob bey xan u be'el le ja ya'an tu yaanal le luumo tu yóolal le queen kuchuc u ajawilóob Asiriae ma' náactáanticoob yaab ja' utial u yuko'ob.⁵Ezequiase tu yu'ubajuba'a xiixib ma'aquile ca tu yutzquintaj le tu'ulumo tu yutzquintaj xan le witzil najo'ob yano'ob tu yo'okoloobó, bey xan u pakpakilo'ob yaan tu paach le caajó. Tu mu'uka'anquintaj xan u niix bu'util u caajil David, cu dzoocole tu béetaj ya'abcáach x loomteob, yeetel chimaloob.⁶Ca tu dzaj na'acomóob nu'ucbesic le caajo. Ca tu muuch quintajo'ob tu taax lu'umil u jool le ca'ajo ca tu dzaj u yo'oloob cáaliquil taan u yaalic tiob. ⁷"Muukaancchajqueex yeetel xiixib. Ma' ja'ajquex sa'ajquil mq' u lu'ubul a wo'ole'ex tiolal u ajaw Asiria yéetel tuláacal u aj ba'atelo'ob tian ye'etelo'ob tumen yaan ma'ax t icnal asab no'ojo'och ti le ma'axo'ob yan ye'etelo'ob. ⁸Letie yaan u muuk wiinicoob tu yicnal, baale t icnal yaan Yuumtzil c Dios utial áantico'on utial ca pa'a muuknacoon." Tuune le caajo yanchaj u yool ca tu yu'ubaj bix taanajic le ajaw Ezequiaso ti' u ajaw Judá.⁹Cu dzoocole Senaquerib, u ajaw Asiria, tu tuuxtaj u palitziilo'ob ti Jerusalén ( le tie tian tu tanti Laquis, tuláacal u aj ba'atelo'ob tiano'ob yéetelo'ob), ti Ezequías, u ajaw Judá, yeetel tulaaca Juda maxo'ob ya'ano'ob Jerusalén. Le ti Tialaj: ¹⁰"Senaquerib u ajaw Asiria, cu ya'aliic:'¿ Baaxten ca tucultique'ex jach ma'alo'ob wanilee, utial ca pa'ataque'ex Jerusalén?¹¹¿ Ma' wa tu tu siqueex Ezequías, tial u k'uubeex ca quiimiqueex yeetel wiij bey xan yeetel u ukaj, can u ya'ajte'ex:'Yuumtzil c Dios, biin u toqueex tu kab u ajaw Asiria?'. ¹²¿ Ma' wa le ti' le Ezequias tu lukesa'al u cu'uchilo'ob u kulta'al Dios utial ca u yaal ti' u caajnalilo'ob Jerusalén yeetel Judá, ca u béeto'ob kultajil yeetel ca u toóco'ob p'oom?'¹³Ma' wa wo'ojleeex baax in béetma ten yeeten in ma'anja'an chiibalo'ob ti tulaacal le ca'ajo'obo tej lu'uma? ¹⁴¿ Ma'acal maac ti' u béetmil kuilo'ob le muuch ca'ajoob kas cuntaabo'ob tumen in ma'anja'an chiibalo'ob pa'atchaj u toquic u ca'ajal tin kab? ¹⁵Bey tuuno, ma' paatqueex le Ezequías u tu'usique'ex mix u naisa'al a wooleex. Tumen wa mina'an mix jun pe'el u kuil mu'uch cáajo'ob jeel u pa'ajtal u toquic u caajal tin kab yeetel tu kab in ma'anja'an chiibalo'obé, Ma' xan biin pa'atac ato'ocole'ex tin kab tumen a Dios.¹⁶Cu dzo'ocole sen ya'ab ba'alo'ob tu yaalajo'ob u nuuquilo'ob u ajaw Asiria ti' Dios Yuumtzil, bey xan ti' Ezequías u palitzil. ¹⁷Senaquerib tu dziibtaj xan ju'uno'ob tuux cu pochic Yuumtzil, u Dios Israel, iquil u ya'aliv ti:" Je'el bix u kuilo'ob u laak muuch ca'ajo'obo ma' pa'atchaj u to'oquico'ob tin kab u ca'ajob ma' paatchaj u tooquico'ob tin kab u caajaloob mix u dios Ezequías biin pa'atchajac u to'oquic tin kab u caajal."¹⁸U nu'uquilo'ob u aj ba'atelo'ob senaqueribé tu tanajo'ob u caajil Jerusalén ya'an tu yóokol le tuulumó ca tu kaamcach áalo'ob tiob ich hebreo tu yóolal u ja'asico'ob u yo'olo'ob yeetel u dzaico'ob sajaquil tiób utial ca u chaob le caajo. ¹⁹Jtáanóob ti' u ujnab Dios Jerusalén je'el bix u táanóob ti, u kuob u laak muuch caajoob, le cu be'etaalo'ob tumen wiinico'obo.²⁰Ezequías, le ajaw, yeetel Isaias, u pa'al Amoz le aj bo'obato pa yalchiinajo'ob utial u ka'atico'ob áantaj le ca'ano. ²¹Yuumtzil tu tu'uxtaj jun pe'el u aj tuuchi' utiál xuulsic le aj ba'atelo'obo, u nu'uquil le aj ba'atelo'ob, yeetel u aj nuucbesajilo'ob u cu'uchilo'ob u je'elel u aj ba'atelo'ob u ajawil Asiria ca j suunaj tu mu'uch caaj chúup yeetel sublaquil. Le caj óoc tu kulnaj u be'etbil kué, ti' j quiimsa'ab tumen u pa'alalo'obi yeetel maascab.²²Bey u'uchic u to'ocol Ezequías yeetel u caajnaalilo'ob ti Jerusalén tu kab Senaquerib, u ajaw Asiría, yeetel ti' u kab ti' tulaaca u aj pe'ecóobé caj dza'ab jeedzel tiob tu yeetel ma'axoob caajna'alo'ob tu tze'elo'ob. ²³Yáab maaxoob tu taáso'ob tiibil óoloob Jerusalén utial Yuumtzil, bey xan o'ocoj ba'alo'ob utial Ezequías u ajaw Judá, liikbal ti le kiinó, ya'abchaj u pe'ectzilil tu ta'an u chuucan muuch caajoob.²⁴Ti le kiino'obo, Ezequías luub ti' jun pe'el chaket koja'anil ba'ale j pa'ayalchiinaj ti' Yuumtzilé caj nu'ucaab ti' tu yeetel jun pe'el mactzil. ²⁵Baale quex tumen tu kaama nojoch utzo,Ezequías ma' tu yeesaj u tziquil le utzo baale j chuup caanal ichil let óolal Yuumtzile j ku'uxilnaj tu yeetel bey xan ru yeetel Judá yeetel Jerusalén. ²⁶Baalé, quex tumen cáanalchaj u yiché, Ezequías tu ton quintajubaa tu ta'an Dios, bey cxan tu be'etajilo'ob u caajil Jerusalén, let óolal Yuumtzil ma' tu jedzaj u pujaanil tu yo'okolo'ob pujaanil cuxa'an Ezequías.²⁷Ezequiasé, sen yanchaj u nucuch a yikalilo'ob yeetel u utziiquiloob, yanchaj tie yaabcach plata, oro jadzutz tu'unicho'ob, quiiboc ba'alo'ob, chimalo'ob yeetel tulaacal cóocoj baaloob. ²⁸Tu be'etaj xan chiilo'ob utial u kalic u jejela'asil janal be'ex ne'eko'ob, vino yeetel aceite, bey xan u cuuchil u kalic jtamanoob. ²⁹Cu dzo'ocole tu tuuxtaj beetbil ca'ajo'ob, yanchaj ya'abcach u wacaxo'ob yeetel uj tamano'ob, tumen dza'ab ya'abcach utz ti' tumen Yuumtzil.³⁰Ezequiasé le ti' xan tuuxt kalbil tuux cu jookol ja' tu caanalil u sayabil Gihoné, ca tu be'etaj u beel caabal tu tzeel u chikin u caajil David. Ezequiasé, jook máalobil tu láacal baax tu dzajubaa u beete. ³¹Ba'ale le caj tu'uchiita'ab aj bisaj ta'ano'ob tumen Babilonia utial xiimbaltic Ezequías tu yoolal u kaat chiitico'ob maactziló, úuch ti' le muuch caajó, Dios yu pa'ata Ezequías tu juunal utial u tuuntic u tuucul.³²U dzooc u tzibalil Ezequías yeetel le meyajo'ob tu be'etaj tu yo'olal u yoquesmaj u yool ti' Dios, ti' dziibta'an tu boobat ta'ano'ob aj bo'obat Isaias u paal Amosé, bey xan tu dziibiloob u ajawilo'ob Judá yeetel Israel. ³³Le caj quiim Ezequiasé j muuch tu asab noj cuuchilil u mucnalil u caajil David. Tulaacal Judá yeetel u caajnaliloob Jerusalén tu dzajo'ob tziiquilo'ob. Caj culaj Manasés u paal tu jalach kaanché.

Chapter 33

¹Manasés yaan 12 jaaboot ti caj chuumpa u ajawil me'ektaána cincuenta yeetel cinco ja'abo'ob Jerusalén. ²Tu béetaj baax kaas tu taan u yiich Yuumtzil, tumen beetaj le lo'olob ba'alo'ob tu beetaj le much ca'ajo'ob tojol chiintajoob tumen Yuumtzil tu ta'an Israel. ³Tu yutzquintaj manb'al kulnajo'ob jéeno'ob tumen Ezequías u ta'ataó tu liikesaj u multunil kultajo'ob utial u yóochelo'ob baal yeetel Asera, tu quiiqui tantaj yeetel tu kultaj tulaacal u eekilo'ob ca'an.⁴Tu beetaj xan u multuunil kultajo'ob tu kulnaj Yuumtzil, quex tu yaalaj Yuumtzil:"Jerusalén tuux biin kaaoltaob in ka'aba." ⁵Tu liikesaj u laak u multuunil kultajo'ob tu ca'ape'el sujuy lu'umil u kulnaj Yuumtzil ca tu jun pa'aycuntaj utial tula'acal u eekilo'ob caan. ⁶Tu luumil Ben Hinom tu be'etaj u ku'ubul u pa'alal laaj to'ocbil. Tu paya'abtaj pixano'ob; tu kubajubaa ti' chuchuc na'atil, yeetel ti', j wa'ayil, cu kaat chi' ti' pixan quimeno'ob yeetel ti' pulya'ajo'ob. Sen kaas uuchic u cuxtal tu ta'an Yuumtzil, kuch u be'etic u puujul Yuumtzil.⁷Tu cha'aj xan jun peel beet bil ku tu joyaje, ca tu dzaj tu yotoch Yuumtzil, na'adz ti le cuuchil tuux tu ya'alaj Dios ti' David yeetel ti' Salomón u paal; Le naj yaan way Jerusalena, dzooc in ye'eyic ichil tula'acal u chi'ibalo'ob Israel, utial yaantal in ka'abá tu la'acal ja'abo'ob. ⁸Ma' biin inca luukes u caajil Israel tie lu'umá tin dza'aj ti u ma'anja'an chi'ibalo'ob, wa letiobe cu dzo'oc besico'ob yéetel be'etico'ob ba'axo'ob in wa'almaj, yeetel tulaacal in ca'ansajo'ob, waalnaj taanoob, in tzol xiquino'ob yeetel tula'acal baxo'ob in wa'alma ti' Moisés ca u yaalé. ⁹Manasés ma' tu biisaj tu maajlo beil u caajil Israel tu beetaj ba'alo'ob ka'as jach ka'as ti' u laak ca'ajo'ob tu xuuisa Yuumtzil tu taan Israel.¹⁰Yuumtzil ta'anaj yéetel Manasés yéetel u ca'ajal, báale letióbe ma dza'ata'antajo'obi. ¹¹Let oolale Yuumtzil tu taasaj tu yo'okolo'obo u nu'uquilo'ob u aj baatelo'ob u ajawil Asiria, ma'ax tu cha'aj Manasés yeetel lichiboobe ca tu kaxoob yeetel x joken joko'obe, ca tu bisajo'ob Babilonia.¹²Baale le ca tu yilajuba icj yaj oolale, payal chiijnaj ti' Yuumtzil u Dios, ca tu tonquintajuba u yool tu ta'an Yuumtzil, u Dios,u ma'anja'an chiibalo'ob. ¹³Le ca payalchiinaje, úuya'ab u ka'at ool tumen Dios,caj be'eta'ab u su'ut Jerusalén tu jalach kaanché. Manasés tuune tu yocsaj ooltaj Yuumtzil junab Dios.¹⁴Ca dzo'oc lelo, Manasés tu beetal tu caajil david tu chikin Gihoné, jun p'eel tuulum tu paach caaj, cu ma'an tac tu chan áalcab jail u jo'olnail cayo'ob tac u kuchul u pakpacht Ofel. Sen ca'anal tu beetilac. Cu dzo'ocole tu dzaj na'acomo'ob ti' tula'acal u tuulum ca'ajiloob Judá. ¹⁵Tu lu kesaj xan tu kulnaj Yuumtzil, tulaacal kuob bey j taanxel luumiloob, bey le be'etbil kuob, bey xan tula'acal le manbaal multuunil kultajo'ob, tu beetaj tu puukil u kulnajil Jerusaleno ca tu laaj pulajoob tu paach caaj.¹⁶Tu yutzquintaj u mu'ultunil u kultaj Yuumtzil ca tu ta'an besaj tu yookol e quiimsbil ba'alcheilo'ob caa bisaj bail yeetel nib óolal, ca tu tu'uchi'itaj ti' Judá ca u kult Yuumtzil u Dios Israel. ¹⁷Baalele caajo, laili caach cu kubico'ob quimsbil ba'al che'ob tu yookol le manbaal mu'ultunil kultajo'ob quex tumen cu kubico'ob tu kaabáYuumtzil ,Dios.¹⁸U yalab utzicbalil Manasés, yeetel u payalchi' ti u Dios, beu xan le pe'ectzilo'ob dza'ab ti' tumen le aj bo'obato'ob tu ka'ab Yuumtzil, u Dios Israel dziibta'ano'ob tu juunil u tzicbalil u ajawilo'ob Israel. ¹⁹U payalchi yeetel bix nu'ucaabic ti' bey xan keban tu patilac u yocsaj oolal, paate yeetel le cu'uchilo'ob tu'ux tu be'etaj le manba'al kultajo'obo utial u dzaic le be'etbil kuob, mailí u kubic u yool ti' Dios j dziibta'ab tu juunil u tzicbalil u aj bo'obato'ob. ²⁰Manasés we'ene yeetel u ma'anja'an chiibolo'ob, letióbe tu mu'uco'ob tu yootoch .Amón u paale ajaw naj tu jalach ka'anche.²¹Amón yaan 22 ja'abo'ob ti' ca tu chu'unbesaj u ajawil, me'ectana ca'apeel ja'abo'ob Jerusalén. ²²Tu be'etal ba'ax kaas tu ta'an u yi'ich Yuumtzil, jeex bix u ta'atao Manasés, tu be'etajo. Amón tu kubaj quiimsbil baalcheob yeetel tu kultaj tulaacal le beetbil kuob j be'eta'abo tumen ta'atae. ²³Baale letie ma'tu tonquintaj u yool ti' Yuumtzil jeel bix tu be'etal Manasés u taataé, baale tu yaab cunta u kebano'ob.²⁴Liik u yo'ol u nu'uquilo'ob u jalach naj tu yo'okelé caj quiimsaj tu jalach naj. ²⁵Baale u ca'ajnalilo'ob le lu'umo tu quiisáajo'ob tula'acal le ma'axo'ob liik u yo'olo'ob u quiinsajo'ob Amonó, ca tu culquintajo'ob Josías, u pa'al tu jalach kaanche.

Chapter 34

¹Josiase yaan 8 jaaboob ti' caj chu'unpaj u ajawi';me'ectaana 31 peel ja'abo'ob. ²Josías tu beetal baax utz tu taan u yiich Yuumtzil xiinbalnaj tu beejil David u ma'anja'an chi'ibal, ma'a su'unaj mix tu noj kab mix tu dzic kab. ³Tu ocho ja'abo'ob u ajawil ca'aliquil ta'anquelen, caj jo'op u caxtic Yuumtzil u Dios David, u ma'anja'an chi'ibal. Ti' u doce ja'abiloobe, joop u yutzquintic Judá yeetel Jerusalén ti' le manba'al kulnajo'ob, u yo'ochelo'ob Asera, le be'etbil kuob Yeetel le kuob ma'ascab u ca'ajo'obo.⁴Le caajo tu laaj kascunta'al tu taan le ti' ; tu xoota je jelas u multu'unil kultajo'ob tu'ux cu to'oca'al po'om yaan tu yookoloobo. Tu tuxla xan mamaxtunbil u yo'ochelo'ob Asera, le beet bil kuobó, bey le joybil kuob fierro u ca'ajo'obo tu xiixcunta ca tu tosaj tu yo'okol u mucnal le ma'axo'ob j kub quiimsbil baalcheob tiobo. ⁵Tu toocaj u ba'aquelo'ob le aj kiinoobo tu yo'okol le u multu'unilo'ob le kultajo'ob. Ca tu yutzquintaj u yani judá yeetel Jerusalén.⁶Bey xan tu beetilac tu ca'ajilo'ob Manasés, Efraín, Simeón,tac Neftlí, tu kiiwiquilo'ob tu laacal le ca'ajo'obo. ⁷Le tie tu juta tulaacal le multu'unilo'ob, u yo'ochelo'ob Asera yeetel le beetbil kuobó tu xiixcuntajoob, tu laaj ju'uju'utaj xan u multu'unilo'ob kultajo'ob utialtoocaj poom yaan ti' tu laacal u muuch caajiloob Israel; cu dzoocole j suunaj Jerusalén.⁸Ti' u ja'abo'ob u ajawil, caj dzo'oc Josías u yutzquintic le luum yeetel le kulnajo, tu tuxta Safán u paal Azalía, yeetel Maasías, u me'ectáanil le ca'ajo, yeetel Joa, u paal Joacaz u aj dziib, tial u yutzquintic u kulnaj Yuumtzil u Dios. ⁹Le tiobe bino'ob u yiil Hilcías u nojoch le aj kiino'obó ca tu kubajo'ob tie tula'acal le ta'akin bisa'ab tu kulnaj Yuumtzil lej mool tumen lej levitaóbo aj canan jo'olnajo'ob tu ca'ajilo'ob Manasés yeetel Efraín, lej mo'ol ichil le ma'aco'ob pa'ato'ob Israel yeetel tulaacal Judá yeetel Benjamín yeetel u ca'ajilo'ob Jerusalén.¹⁰Cu dzo'ocolé, kuub ti' maaxoob ilic u beetal u kulnaj Yuumtzil. Le ma'aco'obo tu bo'otajo'ob ti le meyajo'ob tu yutzquintajo'ob le kulnajo. ¹¹Letiobe tu bootajo xan ti' le pol cheob yeetel ti' le pool tu'unicho'ob, utial ca u mano'ob po'ol bil tu'unicho'ob yeetel cheob utial u wiinclil yeetel u bujbil cheilo'ob le na'ajo'ob jcha'ab u kascunta'alo'ob tumen u ajawo'ob Juda.¹²Le ma'aco'obo tu beeto'ob le meyajo ma'alo'ob. U nu'uquilo'ob le aj meyajo'ob letióbe lej levitaobo cu ka'abaintico'ob Jahat yeetel Abdías, le levitas, u paalaloob Merari; yeetel Zacarías yeetel Mesulam, u paalal Coat. U laak levitas, tulaacalo'ob jaach ma'alo'ob u paxo'ob, tu yalo'ob ti le meyajo'obo naatz. ¹³Le levitas letiob xan ilic u meyajo'ob le aj bisaj cucho'obó letiob ilic ca'ach ma'axo'ob beetic tula'acal le meyajo'ob. Yan xan levitas cu be'etico'ob u aj dziibil ba'axo'ob cu yu'uchul j meektaano yeetel aj canan jool najo'ob.¹⁴Ca tu taso'ob le taakino j bisaab tu kulnaj Yuumtzil, Hilcías le aj kiino tu nu'uptaantaj u ju'unil u ya'almaj táan Yuumtzil jdaza'ab tumen Moisés. ¹⁵Hilcías tu yala'aj ti Safán le aj dziib:"Dzo'oc in ca'axtic u juunil u ya'amaj taan Yuumtzil tu kulnaj Yuumtzil." Hilcías tu ta'asaj le ju'uno ti' Safán. ¹⁶Safán tu biisaj le ju'un ti' le ajaw, ca tu yala'aj xan:" U palitziilo'ob a tzicbeenilé, taan u be'etico'ob tulaacal baax ta tuuchiitaj tiób.¹⁷Dzo'oc u la'alico'ob le ta'akin ca'axta'ab tu kulnaj Yuumtzil tu dzajo'ob tu kab le aj meyajo'ob yeetel ti' le meyajo'obo." ¹⁸Safán le aj dziibo tu yala'aj ti' le ajaw:"Hilcías le aj kiino dzo'oc u kuubicten jun peel juun." Tuune Safán tu xo'ocaj ti le ajaw. ¹⁹Uuch tuune le caj tu yuuba le ajaw ie juun le aalmaj ta'ano, tu jataj u nook.²⁰Le ajaw tu tuuchiita ti' Hilcías, Ahicam u paal Safán, ti' Abdón u paal Micaías, Safán le aj dziibo yeetel Asaías,u nojoch u noj meyaj, caj tialaj: ²¹"Xeenex ca'atex tin woolaj ti' Yuumtzil, yeetel tiolal u yala'ab pa'ato'ob Israel yeetel ti' Judá, tiólal le ta'an ya'an tej juuno ca'axta'abo. Tumen jaach nojo'och u puujul Yuumtzil tu we'ecaj t ocool. Nojoch tumen c ma'anja'an chiibaloobe ma' tu yuubo'ob le ta'an yan tej juunaj tial u beetoobo."²²Hilcías yeetel maaxoob, tuuxtaab tumen le ajaw, bino'ob u yiloob x Hulda x aj boobat, u yatan Salum u paal Ticva u paal ti' Harhas, canant nuuculoob ( x letie caajacbaal Jerusalén tu caa jaatz) letiobe ta'anajo'ob yeetel tiólal le baaloob u yaan u kaaticoob.²³Letie tu nuucaj:" Lela le tie baax cu yaatic Yuumtzil, u Dios Israel, cu yaalic: Áal ti' le maac tuuxtech tiin weetel, ²⁴Lela le tie ba'ax cu yaalic Yuumtzil:' Ilé, teen biin i caaj in taas jun peel numyaj tu yo'okol le cu'uchila yeetel u ca'ajilo'ob, jeel bix tulaacal le lo'olob ta'ano'ob dziibtaan tej juun dzooc u xooquic u ajaw Judá. ²⁵Tumen letiob tu xuunpattenoob utial u tooquicoob poom ti' u yaanal kuob, lelo tu be'etal in puujul tu yeetel baaxoob cu beeticoob, lel oolal dzooc u le'equol in puujul yookol le cuuchilá, ma'biin tuupuqui.'²⁶Tiolal le ajaw ti' Judá, maax tu tuuxtex kaat chi' ti Yuumtzil baax biin u beet , lela letie baax caana waaleex ti, Yuumtzil u Dios Israel cu yaalic lela:' Tiolal le taan ta wuuyajoob, ²⁷tumen a pucsiicai aak, yeetel ta tonquintajaba tu tan Yuumtzil ca ta wu'u yaj ta'an tu yookal le cu'uchila yeetel u caajiloob, tumen la tonquintajaba tin taan yeetel ta jataj a nook yeetel okol najech tin tan, ten xaane dzooc wuuyiquech,' cu ya'alic ti' tech Yuumtzil. ²⁸'Ile, biin in bisiquech yeetel a maanjaan chiibaloob. Teeche yaan mo'loj tuux can muucul yeetel jeedzel ma' biin a wil le numyaj biin in ta'as tu yo'okol le cuuchila yeetel tu yo'okol u ca'ajnalilo'ob.' " U aj bisaj ta'no'ob le ajawó, su'unajo'ob utial u biso'ob le nu'ucta'ano.²⁹Dzoocole le ajaw tu tuuxtaj taanbil u nu'uquilo'ob Judá yeetel Jerusalén. ³⁰Tuune le ajaw, naac tac tu kulnaj Yuumtzil, yeetel u xiibiloob Judá yeetel u caajil Jerusalén, yeetel le aj kiinoobo, levitas, yeetel tulaacal maacoob, nojoch yeetel chichanoob. Ca tu xoocaj tu tan le caajo tulaacal baax cu yaalic u juunil le nuptaano naaclaanlaab tu kulnaj Yuumtzil.³¹Le ajaw j walaj tu chuun u yocomtuune ca tu beetal jun peel nuptaan tu tan Yuumtzil, u xiinbal tu paach, yeetel u dzoo beesic u yaalmaj taan, yeetel tu laacal baloob jeel bix dziibtaanil, yeetel tulaacal u pucsical yeetel tulaacal u cuxtal, tial beetic u taan le nuuptaano dziibtaan tej juuno. ³²Le tie tu beetaj tulaacal le maaxoob caaxtaboob ti Jerusalén yeetel Benjamín u muchubaob ti le nuuptaano.U caajiloob Jerusalén tu dzoocbesajoob u nuptaan Dios u Dios ma'anja'an chiibalo'ob.³³Josías tu lukesaj tulaacal le kakas baaloob lej luumo utial u caajil Israel. Tu beetal tulaacal Israel u kuilikool Yuumtzil, u Dios. Caaliquil cuxan le ti,ma' naj chaajoob ti Yuumtzil, u Dios u maanjaan chiibaloob.

Chapter 35

¹Josías tu kiinbesaj tu caajil Jerusalén le taadzmaan baal ti u nojbeenil Yuumtzil tu 14 kiinil u yaax winalil le jaaboo tu quiimsaj u tamano'ob le kinbsajó. ²Tu dzaj le aj kiino'obo tu cuuchiloob u meyajoob ca tu yaalaj tiob ca yanac u yooloob utial u meyajoob tu kulnaj Yuumtzil.³Tu yaalaj ti le levitas cu aj caanbesajoob tu laacal Israel jun paaycunanoob utial Yuumtzil:" Dzaex le quiilich baasché tu kulnaj Yuumtzil lej beetaab tumen Salomón u paal David, u ajawil Israel. Ma' a caa biseex ta queleenbaleexi. Bejelae jach dza'abaex a meyajteex Yuumtzil a Dios yeetel Israel u caajal Yuumtzil. ⁴Muchabaex ta jujun laaktzileex ca toxeex u kiinilo'ob a meyajeex je'el bix tu pataj dziibaltanil David u ajawil Israel yeetel salomón u paal.⁵Paatac ich quiilich naj jun much le levitaobo ti junjun much' u yotochnaaloob tu kaaba u junjun muuchilo'ob u yotoch naaloob Israel u laaktziloob. ⁶Ouimseex u tamanoob le taadz maanbalo, utz quint a wanileex yeetel nuucbesex le tamanoob tial a cucuneex, utial ca dzoocbesaac tumen a laaktzileex baax u yaalmaj Yuumtzil ti' Moises ca beeta'ac.⁷Josías tu dzaj ti tulaacal le caajo 30.000 tamanoob yeetel mejen j yuucoob ichil yaalakoobe utial u kiinbesicoob le taadz maanbalo ti tulaacal yanoob teelo. Tu dzaj xan 3 mil wacaxoob; u yaalakoob le ajaw. ⁸U nuuquiloob tu dza'ajoob xan siibaloob tu juunal u yooloob ti le caajó, ti' le aj kiinoobo yeetel ti levitas. Hilcías,Zacarías, yeetel Jehiel, u nuuquiloob u kulnaj Yuumtzil, tu kubajoob ti le aj kinoobo utial le kiinbesajil le tadz maabalo 2600 wacaxoob yeetel 300 mejen wacaxoob. ⁹Bey xan Conanías, Semaías yeetel Natanael,u suucum, yeetel Hasabías, Jeiel yeetel Josabad, u nojchil le levitasoobo tu dzaj ti le levitasoob utial le kiinbesaal le taadz maanbalo 5mil tamanoob yeetel 500 wacaxoob.¹⁰Beey tuuno nuuctaabil le kiibesajo, le aj quuno'obo bino'ob tu cuuchil u mejajoob, le aj levitaobo xano tu toxajo'ob u kiinil u meyajoob, jeel bix u yaalmail le ajaw. ¹¹Letióbe quiimsajoob u baalcheiloob te taadz maanbaló tumen le aj kiino'ob tu witzico'ob le ki'ik kuub tiob tu kab le levitas yeetel le levitaso tu kiimsajoob le tamanoobo. ¹²Letiobé tu jokesajo'ob tza'atz unaj u toocal, tial u pajta u dza'abal ti u laaktzilo'ob le caajo u maanjaan chi'ibal le caajo, utial j kubbil ti' Yuumtzil, je'el bix aalanil tu juunil u dziib Moisés. Cudzo'ocole bey xan tu be'etajo'ob yeetel le wacaxoob.¹³Cu dzoocole ka'abta'ab le tamano'obo utial u kiinbesajil le ta'adz ma'anbal yéetel ka'ak jeel bix aalanilo. U chuucan le quili'ich tiibil óolalo'obo, cha'aco'ob ti' cuumoob ti nuucuch cuumoob yeetel ti' jaay cab cuumoobé caj toox seebaan ichil le caajo. ¹⁴C dzoocole tu nuuctajo'ob le to'ocbil baalcheob yeetel tzaatz utialoob yeetel utial le aj kiinoobo, tumen le aj kiinoobo, u chiibalo'ob Aarón, meyajnajo'ob tac tu yaakabil tan u kubico'ob to'ocbil baalcheob yeetel tzaatz. Let óolal lej levitaobo unaj u be'eticoob u meyajoob paaté yeetel u meyaj le aj kiinoobo u chi'ibalo'ob Aarón.¹⁵Le aj kaayo'obo, u chiibaloob Asaf, ti yano'ob xan tu cuuchil u meyajo'ob je'el bix ya'almilo'ob David,Asaf, Heman yeetel Jedutún le aj naay meyajtic le ajaw, le aj cananjool najo'ob. Letiobe mix jun tuul yanchaj u pátic u cuuchili, tumen u yet j levitailo'obe tu nu'ucbesajo'ob le quiimsbil ba'acheób unaj u nucbesico'ob letiobó.¹⁶Bey uuchic u nuucbesaal tulaacal u meeyjuliloob Yuumtzil ti' le kiin utial u kiinbesaal le taadz maanba yeetel le toocbil baalcheob j kuublajoob tu yookol u multuunil u kultaal Yuumtzil, jeel bix tu yaalajil Josías le ajaw. ¹⁷U caajil Israel muuchmajubao tu kiinbesaal le taalz maanbal yeetel le 7 kiinóob u jaantal le waaj beetan yeetel tuuben sacan.¹⁸Mix jun teen kiibesac caach jun peel taadz maanbo beeyo liikbaal tu kiiniloob aj boobat Samuel,mix jun tuul u ajaw Israel u kiinbesmaj le taadz maanbal jeel bix lu kiinbesajilac Josías yeetel le aj kiinoobo lej levitaobo u caajnalilo'ob Judá yanoob tej cuuchilo yeetel tulaacal u caajnaliloob Jerusalén. ¹⁹Ti' u 18 jaabil ujawil Josías ca kiinbesaab le taadz maanbalo.²⁰Caa dzooc tu laacal leelo, Josías tu pata le kulnajo maaloob u yaanil, Neco, u ajaw Egipto, naac tial u baatel yookol Cardemis u alcaab jail Eufrates Josías bin baatel tu yeetel. ²¹Necao tuune tu tuuxtaj aj bisaj taanoob aalic ti':¿Baax yaan in wil ta weetwl , ajaw ti Judá? Teene ma' tiin tal ta wookol beelae, taan in bin baatel yanal muuch caajoob cu baateloob tin weetwl, Yuumtzil tu yaalaj ti' te'en ca in se'ebcunt, wa kaat ca xiic teech utzile p'ar a pechicaba ti Dios tu yoolal ma' u xuulsiquech.²²Baale, Josías ma' j suunaj tu paachi tu chakajubaa j baatel yeetel ma' tu yooltaj u taan óolt baax tu yaalaj Necao tuumen bey u kaat Dios ca uuchuco bey tuuno j ooc u baatel tu taax koom u luumi Meguido.²³Le maaxoob cu baateloob yeetel u x puuncheobo tu chiinajoob ajaw Josías le ajaw tuuno tu yaalaj ti' u nuuquil u aj ba'atelo'ob jookeseneex wayé tumen jach yaj lool bil ta'anilen. ²⁴Jookesaab, tuumen u nu'uquiloob le aj baateloob ti' u bolanil u baateloob ca maansaab ti' u laak bolane. Caj bisa'ab Jerusalén tuux quiimi. Caj muuc ichil u muucnaloob uj maanjaan chiibaloob. Tulaacal u caajnaliloob Judá yeetel Jerusalén okolnaj uuchic u quiimil Josías.²⁵Jeremías okolnaj tiolal Josías; tulaacal le aj kaayoob xiiboob yeetel x kaayoobe ocolnajoob tiolal Josías tac beejelae. Le kaayooba dzooc u suuctal u kaayaaloob Israel cu dzo'ocole dziibta'ano'ob ti' u ju'unilo'ob le ka'ayo'obo. ²⁶U dzooc utzicbalil Josías yeetel le ocsaj óolal meyajo'ob tu be'etaj je'el bix dziibtanilo'ob tu yaal maj taan Yuumtzil- ²⁷paate yeetel baaxo'ob tu beetaj tu yaax chuun tac tu dzoocbale dziibtaano tu dziibil juuniloob u ajawilo'ob Israel yeetel Judá.

Chapter 36

¹U caajnaliloob le caajo tu chaaj Joacaz u paal Josías caa tu beetoob ajaw tu lugar u taae Jerusalén. ²Joacaz yaan 23 jaaboob ti caj chuupaj u ajawil meect taana ox peel waniloob Jerusalén.³U ajaw Egipto tu lukesaj Jerusalén, ca tu beetaj u bootic paatan ti' tuumenoob 1.000 talentos plata yeetel jun peel talento oro. ⁴U ajaw Egipto tu be'eta Eliaquin, u suucun, ajaw yookol Judá yeetel Jerusalen, tu keexa baaba ti Joacim. Dzoocole Necao tu chaaj u suucunoob ca tu bisaj Egipto.⁵Joacim yaan 25 jaaboob ti ca chuunpaj u ajawil, ajaw naj 11 jaabo'ob Jerusalén. Tu beetaj baax tu taan u yyiich Yuumtzil. ⁶Dzoocque, Nabucodonosor, u ajaw Babilonía, baatelnaja yeetel ca tu Kaaxa yeetel jookenjoocobo tial u biisic Babilonía. ⁷Cu dzoocque Nabucodonosor tu biisaj xan baaloob ti u kulnaj Yuumtzil tac Babilonía, ca tu dzaaj tu jaalacj naj yaan Babilonía.⁸Ti u laac baaloob tu beetal Joacim, baaloob jach kaas tu beetal, yeetel baaloob kaaxtaab ti', ileex tian dziibtaanil ti ujuunil le ajawoob Judá yeetel Israel. Dzoocque, Joaquín, u paale culaj tu jaalach kaanche.⁹Joaquín yaan 8 jaaboob ti' ca chuunpá u ajawil; ajawnaj ool peel wanil yeetel diez kiinoob Jerusalén. Tu beetal xan baal kas tu taan u yiich Yuumtzil. ¹⁰Ti u kiiniloob u ja'aja'alil le jaabo, ajaw nabucodonosor tu tuuxtaj maacoob ca tu taasaj Babilonía, yeetel le coocoj ba'alo'ob tu taasaj tu kulnaj Yuumtzil, ca tu beetal Sedequías, u laaktzil, ajaw yookol Judá yeetel Jerusalén.¹¹falta el versiculo 11.. ¹²Tu beelal baax kas tu tan Yuumtzil u Dios. Ma' tu tonquintajaba tu tan Jeremías le aj boobato, maax cu taan tiolal u chii Yuumtzil.¹³Sedequías bey xan dziiquinaj yeetel le ajaw Nabucodonosor, maax tu beetaj u jalach tantic u kaaba Yuumtzil. Baale Sedequías tu chiichcunt u cal yeetel u pucsical yookol Yuumtzil, u Dios Israel. ¹⁴Bey xan, tulaacal u nu'uquilo'ob le aj kiino'obo yeetel le caajo tu sen patajoob u yocsaj oolaloob tu be'etajoob lej peecbeen baaloob cu beetico'ob lej ma' ocsa ool caajo tumen maanbaal cuntajoob u kulnaj Yuumtzil u yeeymaj utial u quiilich naj tu caajil Jerusalén.¹⁶¹⁵Le Yuumtzil, u Dios u ma'anja'an chiibaloobo tu tuuxtaj jun peel taan yeetel u aj bisaj ta'ano'ob jun peel, caapeel, ooxteen, tumen le tie cu chaaic ootzilil ti' u caajal yeetel u cuchil u cajtal.¹⁷Yuuntzil tuune tu beetaj u biin baatelbil tumen u ajaw le caldeob tu quiimsaj yeetel maascab tulaacal u xiipalaloob ichil u najiloob le kulnajo ma' tu chaaj ootzlil ti' j xiipalal mix ti' chuupalaloobi mix ti nuxiboo mix ti ma' j muukoob. Tu la'acalo'ob j kuub tu kab tumen Yuumtzil.¹⁸Tulaacal u nu'uculoob u kulnaj Dios nuuctaco'ob yeetel mejentaco'ob, bey xan u ayikaliloob u kulnaj u ayikaliloob le ajaw yeetel u ayicalilo'ob u nu'ukilo'ob u jalach naje, tulaacal bisaab, tumen u ajawil cadeob tac Babilonía. ¹⁹Letiobe tu toocaab u kulnaj Dios, je'en u tu'ulumil Jerusalén, toocaab u jalach najilo'ob, yeetel tu xuulsajoob tulaacal baaloob yan ichiiloob.²⁰Le ajaw tu bisaj Babilonia le maaxoob puudzoob ti maacabo. Caj palitzita'abo'ob pa'ate tu yeetel u paalal tac tu kiinil uuchic u chuunpajal u meectaan a ajawil le persaobo. ²¹Lela uuch tiólaj le báax tu yaalaj Dios tu chi aj boob Jeremías. Bey tuuno le lu'umóobo kaanan u qui je tumen tu jeel sajuba tulaacal u kiiniloob xuunpaatt tac ma'anic setenta jaaboob.²²Bejelae, u yaax jaabil u ajawil Ciro, u ajaw Persia, Yuumtzil tu yocsaj tu pool Ciro ca u yaal yeetel dziibt le aalma taaná,tu yaalaj: ²³"Lela letie baax cu yaalic Ciro, u ajaw Persia, cu yaalic:' Yuumtzil, u Dios le ca'analo, dzooc u dziicten tulaacal u ajawillob le luuma. Dzo'oc xan yaalic ca in meente jun pe'el kulnaj utiál leti Jerusalén, tián Judá. Je'el ma'axa'ac ichiile'ex u ca'aje, na'aka'ak tej luumo, a'antaac tumen Yuumtzil u Dios yeetel leti.'"

Ezra

Chapter 1

¹U yax Jabil Ciro, ajaw Persia, le Yumtzilo tu beta báx tialaj tu chi Jeremias,tu pecsaj u pixan Ciro. U Yawoat Ciro uuyáab tu lakáal yá kóol u ajaw.Lela letie bax dziitano yeten áaláano. ²Ciro, ajaw Persia cu yáaliik: "Le Yum tzilo, Dios té cánnálo, tu dzaákal to láakal le ajaw tej luma ka tiajten in ment un pee kúlnaj Jerusalen yeten Jedea.³Jemaxaac u cajale (u Dios yeten leti) cupajt u nacal Jerusalen caument u kalnajutial le yum tzilo.Uyumil Israel, max u Dios Jerusalen. ⁴Macoob, jel tux cajacbaloobe cuxano tie luma yaan u dzicoob saac laquiin yeten oro yeten tu laak baax yantio balcheob bey xaan ofrenda cu siioj tial u kulnaj Dios Jerusalen.⁵Tune le jalach wiinikóob yeten le Nojóoch macoóbo Judayeten Benjamin, le j kiinoobo yeten xan le Levitas, yeten tu laakal max u pixane tu yáacsa Dios tial v bin u ment le culnaj Dios liigóo. ⁶Le macóob u backpachob antajóob yeten meyaj yeten sack, takiin oro, u laak baloob yantio, balcheoon, baloob hach yaab u tojol, yeten u láak bax u kaat u siihilcóob.⁷Bey xan Ciro tu josáaj tu láak baax tu tanal le tumyzile le baaxóob tu tasa Nabuconodosor tu cuchill Jerusalen u dzama cachi tu tána u dioses. ⁸Ciro tu dza tu káab mitridales max cu kanáantie letaqiino, lettie tu xóo cá ti Sesbasar, u nojchi Judea.⁹Le tie u nemroila: 30 cát de oro, 100 cáat sack taquino, yeten 29 mas le cáatóobo.30 cáat de oro, ¹⁰410 mejen cáat bey le sáac taquino, yeten 1000 u masi u láak báalob. ¹¹Tu ldacal tune 5,400 le balóob de oro yeten jeex le sáak taquiino. Sesbasare tu táasa tu láakal, cáj sunajóoti Babilonia tac Jerusalen.

Chapter 2

¹Lelá u caajil le maacoob náacob bey u palitzil Nabuconodosor, le tie tu bisajoob Babilinia, le caaj sutóobe, jujun tulé binoob tu caajal Jerusalen yeetel Juda. ²Nactontáa nóob tumen:Zorobabael, Jesúa, Nehemías, Seraías, Reelaías, Madoqueo, Bisán, Mispar, Bigvai, Reunm yetel Baana.Le lá le tie bax dziibtan tiolal u kabao u cajil Israel.³Uchiibal Paros, 2172. ⁴Ti u paalal Sefatías: 372. ⁵Ti u paalal Ara: 775. ⁶Ti u paalal Pahat Moab, tiolal Jesúa yeetel Joab: 2,812.⁷Ti u paal Elam: 1,254. ⁸U palal Zatu: 945. ⁹Ti u paalal Zacai: 760. ¹⁰Ti u paalal Bani: 642.¹¹Ti u paalal Bebai: 623. ¹²Ti u paalal Azgad: 1222. ¹³Ti u paalal 666. ¹⁴Ti u paalal Bigvai:2056.¹⁵Ti u paalal Adaín: 454. ¹⁶U maacoob Ater tiolal Ezequías: 98. ¹⁷Ti u paalal Bezai: 323. ¹⁸Ti u paalal Jora: 112.¹⁹Ti u paalal Hasum: 223. ²⁰Ti u paalal Gibar: 95. ²¹Ti u paalal Belén: 123. ²²Ti u paalal Netofa: 56.²³Maacoobe tiolal Anatot: 128. ²⁴Maacoob tiolal Azmavet: 42. ²⁵Maacoob tiolal Quiriat Jearim, Cafira yeetel Beerot: 643. ²⁶Maacoob tiolal Ramá yeetel Geba: 621.²⁷Maacoob tiolala Micmas: 122. ²⁸Maacoob tiolal Betel yeetel Hai: 223. ²⁹Maacoob tiolal Nebo: 52. ³⁰Maacoob tiolal Magbis: 156³¹Maacoob tiolala u laak Elam: 1254. ³²Maacoob tiolal Harim: 320. ³³Maacoob tiolal Lod, Hadid yeetel Ono: 625.³⁴Maacoob tiolal Jericó:345. ³⁵Maacoob tiolal Senaa: 3630³⁶Ti aj kiinóobo u chibaloob Jedaías, u laaktzililoob Josúe: 973. ³⁷U chiibal Imer: 1052. ³⁸U chiil Pasur: 1247. ³⁹U chiibal Harim: 1017.⁴⁰U chiibal le Levitas: Laaktzilóob Jesúa yeteel Cadmiel, u chiibal le Hodavías:74. ⁴¹Le kaayóobo tu táana yuumtzilo u chiiibal Asaf:128. ⁴²Upaal le canan jóol najóobo ti u chiibal caách Salum, Ater, Talmón Acub, Hatita yeetel Sobai: Tuláakalé 139.⁴³Le maxoob daanoob tial u meyajool tu tawá yuumtxilo: Ziha, Hasufa, Taboat, ⁴⁴Queros, siaha, Padón, ⁴⁵Lebana, Hagaba, Acub, ⁴⁶Hagab, salmai yeetel Hanán.⁴⁷U chiibal Gidel, Gahar, Reaía, ⁴⁸Rezín, Necoda, Gazam, ⁴⁹Uza, Paseah, Besai,⁵⁰Asena,Mehunim yeetel Nefusim.⁵¹Ti u chiibal Bacbuc, Hacufa, Harhur,⁵²Bazlut, Mehida, Harsa, ⁵³Barcos, Sísara, Tema,⁵⁴Nezía yeetel Hatifa.⁵⁵U chiiibal u paalitzii Salomón: U chiibal Sotai,Soferet, Peruda, ⁵⁶Jaala, Darcón, Gidel, ⁵⁷Sefatías, Hatil, Porqueret Hazebaim,yeetel ⁵⁸Ami.Tu laaklloobe 392 u chiibaaloob maxóob tial u meyajoob tej kul najoob u chiilbal le meyáajna joobo ti Salomón.⁵⁹Le maxoob biinoob te Tel Mela, Tel Harsa, Querub, Addán e Imer, má páatchaj u jajcunticoob wa ti u chiibal Israel, ⁶⁰u chiibal Delaía, Tobías yeetel Nocoda.⁶¹U chiibal le kiinoob: Ti u chiibal Habaía,Cos, yeetel Barzilai(letie dzoocubel yettel juntuul u chupul pal Barzilai tej Gilead caj daan tiolal u kaabá). ⁶²Leloobá tu coxtajoob u caabaob tu dziibil juunil u laak tziiloob, baale tu yoolal mátu nactaantoobe, jook saabob ti u meeyjul le aj kiinilo. ⁶³Cu dzóocole le aj meectáatajo tu yaalaj tiobe mau jaanticoobe le janai jun paaycuntanó, tac u beetal u káat chiita tumen jun tull aj kiin yeetel Urim yeetel Tumin.⁶⁴Uxooquil tu laacal le suunajoob 42,360, ⁶⁵máj xooc u palitziloob letiob cáache( 7337) maacoob yaan xan(200) aj kaayoob yeetel x kaayoob.Tej kul naajoob.⁶⁶Yoon xan 736 tziiminoob 245 mulaob. ⁶⁷435 camellob yeetel 6720 burrub.⁶⁸Caj binoob tu tane yuumtzile Jerusalén u nojchiloob, tu kubajoob u siibaloob ca utzquintaac u tanal yuumtzil. ⁶⁹Jeel bix paajtajoob tu dzajoob u tial le meyasó 61,000 dracmas oro, 5000 minas de plata yeetel 100 u buuc aj kiinoob.⁷⁰Leaj kiinoob le levita, le caajob, le káyóob tej tu tana yuumtzilo, le cu canáan Jónalóob yeetel le maxoob dánóo tial u meeyajoob, ti u tanal yuun tzile, páato tu cajáloob. Tu laakal le maacoob Israel binoob tu cajáaloob.

Chapter 3

¹Le cal máan siete winaloób gucho Israel tu cajaaloob, catu mucha jubaúb Jerusalen. ²Josúe u paal Josadac yetel u sucunóobe le quinóobo yeetel u sucunóobo yeten Zorobabel, upaal salatie yeetel u sucunóobe liigo ca tu beetóob u kukumenl tumtziil Israel u u tial u dzaicóob siibil chuuh elel tóok jel bix áalan ti Moisés, u xibil Dios.³Letiube tu dzaob chuuh elet tux cu binóob, tumen leutiobe sajacoob ti u cajnáa liloobe le lumo. Jáatzcab quin yeetel ocnac quiine, cu kubícoob yoókle quiims bil báal cheob yu dzicbéenii YUMTZIL. ⁴Tu kiimbesaoob xan u kiinil máaconóob, jeel bix sziibtaanil ti leaalmaj táanó, saamasamal tan u kubicoob. Le laaj tookbil báalchéobo, le bucaaj suuquil u dzaicóob saamsamalo. ⁵Páate yeetel le saamsamal la´aj teocbill báalcheob bey xan u kil nolóobo túuben uj, le xan utal u quiilich kiimbesajil YUMTZILO, bey xan le cu cubik wa maax tu junai yóolti yumtzilo.⁶U yáax kiinil tile u 7 winalo caju dzaicab laj tóocbil báachéob ti yuumtzil, quex tumen má cajsáac u yutz quintáal u kulnah yumtzili. ⁷Cu dzóo cole tu dzajóob taakin tile parba lóob yeetel ti lej poll cheobo, tu cajmalilob Sidón yeetel Tiro, tu dzaab janal, ukul bey xan aceite, utial beyó cau bisáab kuulcheo´b tu yóokol káanas liikbal Libano ta Jope jel bix tialaj Ciro, u ajawill Persia.⁸Bey tune caapeel winalil tu cáapeel vaábil tolow tu kulnaj yuumlzile Jerusalén, Zorobabel, Josúa u pal Josadac, u xix le quiinobo, le levitas, bey xan le sunajob palitzil caaten Jerusalén, caju meyajoob leu tiobe tu dzaob le tanquelmo yeten mas nojoch xiboobo cau tiloob u beta le meyajo cubeta te u kuinas yuumtzilo. ⁹Josúe tu dzajo u palal yeten u sucunoob, cadmiel yeten u palal yeten u l+aaktzil Juda tial u caantic le macóobe cu mencób u kuinaj yuumtzile, tu tzeloóobe tianóob u láaktzil Henadad, u laaktzil yeeten u núupoo levitas.¹⁰Le meyajóobon tu dzáab u chuumpakil u kuinaj Yuumtzil. Tial u waatajóob le quiinoob, yeten u nookóob yeten trompetaob, le levitoobo, u palal Asaf, tial u quiiqui tamtóob Yuumtzili yeten bojolpaxóob, jel bix u kaab David, u Ajawill Israel tu Yalaj. ¹¹Leutiube tu kayóo yeten nib óolal, yeten dios botic ti Yoomtzil.¡ Le tiejjach utz! u nup ti Israel, maatu dzooco" tu laaka le cajóo awáatnajóob yeten nib óob oólal ti Yuumtzil tumen u chuumpaquil dzoco dzaba.¹²Yáab le quiinoob, levitas yetel u nuquilóobo yeten láaktzilóob tu yilajóob le Yaax kuinajo, caj dzab le yax tu nich tu táan Yichobbo okolnajoob, awatnajóob. Yáabe awatnajóobe yeten kimak oólal Jadzutz.¹³Le cajó má tu natá max jach kimak oólal yeten max tu yogo, le cajó tu niip óolal yeten kimak oólal uúyáab nachil u juúmbal.

Chapter 4

¹Le macao u 'peec'oob Judá ye'etel Benjamín tu yubajo'ob le caj biis'aab bix paalalzil belae tu meco'ob u kulnaj yuumtzil u Dios Israel. Naadzoob ti Zorobabel caj tialo ti. ²Toné ka'at meyaj ta wetelex, jex bix texe, tone caxtiic a Dios xaan dzo'ok tookik balchicob tileti, ukiino lo'ob Esara hadón, u ajaw Siria, tu taso'on wayé.³Zorobabel, Josúe ye'el u la'ak unnquiilo'ob u la'aktziloob, tu ya'alajo'ob: " Ma tezi, tone max cun metie u kulnaj yuumtzil, tone max cun mentie u kulnaj yumtzil, u Dios Israel, Jel bix u ya'alma u ajawill Ciro de Persia".⁴Le caj tumo beto u lumul u muuk u kaab u cajil Judá; letioube tu beeto'ob u cajil Judá u chaico'ob saajkil tial ma u meyajo'obi. ⁵Leutio xane tu dzaaob taakiin ti u nuuquiilo'ob u meyajo'obi tia ma u meyajo'ob.Lela tu betoob tu laakal u kiinoloob Ciro taak tu kiinil u ajawill Dario, Ajawil Persia.⁶U ca'ajblil u ajawil Asuero tu dtziotoob u pee jun tux cu ta'akiko'ob u pol Judá yeten Jerusalén.⁷Tu kiinolo'ob Atajerjes,Bislam, Mitrídates, Tabel yetel u meyajo'ob tu dzitto'ob ti Atajerjes. Le juno tu dziibtajoob. Arameo, ye'etel u sut ta'anil.Tune. ⁸Rehum, Simsai aj dziibe tu dziibjob beya ti Atajerjes. tiola Jerusalén.⁹Tune Reum, Simsai yetel laakoobe, ma'xob toj yeten u jalachilo'ob Erec,Babilonia, yeten Susa, Elam, leutiube tu dziibjob le juno. ¹⁰Tu no puubao tie cajo'ob, tile noj aj ojel Asnapar catu bisajob ti u laak caaj Samaria, natz ti u laak caja'ak baloob un biit mas tuxian le aacab jáil.¹¹Lela u sut ta'anil le jum tu tuxtajo'ob ti Atajerjes: "To'on aaj meyajo'obe cajak balo'on natz tie a'acab jail: ¹²Taan dzaic u yojeejtic ajaw le ju dio bo ta tuxta joob, do cu likoob contra tone yola Jerusaén tia lu meyco'ob un peecaj Kasáan.Leutiub dzook u dzooc soob le chuumpakiilo'ob.¹³Tan dzic a yoleeita ajawill wa le caj cumencoob cu dzo'oscoobe leutiube matuno bootoob taqiin nucu mentoob ka'as ajawil.¹⁴Tone dzooc jantic u ta'abil tux cajacbaleche, ma utztitone cakiil u yuucho téch bax káas ajaw. Lebetic taan waliictech ajaw.¹⁵Utial ca xakaltaak u dziibil ju'unil a tatatial a will le cajó jacha k'asan jeu u mentic lo'obe ti a ajawill yeten a cajó do cu mentico'obe lo'obe ti u laak ajawill yeten ti u laak cajajob hach k'asanob le beetic xulquiin Sabai. ¹⁶Let be'etic taan dzaic a yoje'elt a tzicbe'enil wa cu dzoocol u li'iksa'al meyajoob matu paata mix ba ti tech ta'ak ti u ya'acab jail.¹⁷Le ajaw tuno tu nunca le ju'um dziib ta'an, ti Rehum yetel Simsai ye'etel u nu'upo Samaria yeten u yalab caja'ano'ob un pe'et mas tie yaacab jail siibal anac ta wetelex. ¹⁸Ledziibil ju'un ta tuuxtaje'ex dzooco u xoocol ti ten tumen suutti un peel taan quin naatic. ¹⁹Tin wa'alaj ca xakaltak catiin wilaj, jach jaaj le caaj'o ti le jaaboob ma'anolo'bo leutiob kuxo'ob maa tu yubii coob u dom ajaeil.²⁰Yanchaj xan ajawoob múúkano'ob yokol Jerusalén anchaj ya'ab u muuk yookol tu laaka u masi le 'aacab jall. Tu bootob taquiin ti leutio. ²¹Beora, dananex yetel le ma'aco'obo ma tuno dzocsoob le cajo hasta in waliik. ²²Ma'a páatiqueé cheen beyó tu¿yoolal má u yaabtal le kaas cu paajtal u loobitic le ajawill?²³Ca xooc ba'ax tu yaalaj Artajerjes tu taan Rehum,Simsai yeten u nuupobe, Jokoob tu séeblaquil bino'ob Jerusalén ye'etel u muuk'oob tu beetoob le judioso u jaw be'etco'ob lemeyajoob. ²⁴Beeya tu paatoob u beetoob u kuinaj yuumtzil Jerusalén tac tu ca'a peel jaabil u ajawill Dario, ajaw Persia.

Chapter 5

¹Tune Hageo le bo'ob yee'tel Zacarías, upal iddole bo'obato'ob, tiala jaob tu ka'aba yuun tzil u Dios Israel tile Judíos yano'ob Judá yetel Jerusalén. ²Zorobabel, u pal Salatiel yetel Jesúa, upal Josadac,likoob cáj cajo u beetico'ob u kuinas yuumtzil Jerusalén ye'etel le bo'obato'oh taanoob utzill.³Tune Tatnai, meektaan mas tie kaj yaan nach tie ya'aka'ab Jall, Setar Boznai yetel nu'upe talow ka'aj tialobe:"¿Max a'atex ca beetex le naja ye'etel ca dzoocsex le nojochpa co'obo?" ⁴Leutiobe tialoj xan: "¿Biix u ka'abao le maco'ob cubeelcooble najo?" ⁵U yiich yuuntzile tian yo'ocol u noj choobil le judioso le max u pe'etcoobo matu beetoo mix ba'ali, leutibe tan u poatcoob u tuxtla le ju'un tiola leajaw tiola le box coxoochula.⁶Lela letie dzbiil jun Tatnai. Setar Boznai yeten u nu'upo'ob u no nojchiilo'ob, ti ajaw Dario. ⁷Leutiobe tu tuxlajoob u laak juum ti ajaw Dario: "Tux cu yaalicoob lu laaka baax yuchol toj o'olal litech.⁸Taan dzaik a wojelt tone bino'on Judá tu kuinaj nojoch ku. Tan u meyajo'ob yetel nojo'och tu'nicho'ob che'ob tu pakiloob. ⁹Le meyajo'ol matun xantal tu meyajo'ob majlo yetel u kaaboo. Tone ka'ata ti u noj chiiloob:'¿Max a'atex ca beetex le pakiloob?'¹⁰Tone xane ka'ata u kaaboab u tial a woseettic u kaaba cada utuu xiib u nojchiloob.¹¹Leutiobe tu nu'ucajo'ob catu ya'aloob: 'Tone cultik le Dios yaan caano Dios xaan luum taan tuunk beetic le naja, beetaab ya'ab ja'abo tumen un bee nojoch ajaw tu caajsaje yeten tu dzoooza.¹²Tu yaalajjoob xane, u maajoan chiibaloobe cuxnajo'obe yeten le Dios yaan caanalo, le tie tune dza tu kaab Nabuconodosor, u ajaw Babilonia, max tu xiixcuntas le kuinajo ca bisaabbo Babilonia. ¹³Uxax jaabil u ajawwil Ciro Babilonia, tu yalaj ca caja'ac u yusquiintal u tanal Dios.¹⁴Ajaw Ciro xane tu suutaj le oro ye'etel le nuuculoob plata, tu chaaj Nabuconodosor tu taanaj Yuumtzil Jerusalén caa tu taase tu taanal Babilonia, leti letune tu dza tu ka'aten Sesbasar, max tu beeta me'ekta'an. ¹⁵Catialaj: " Jele nu'uculo'oba xen dza tu tanal Yuumtzil Jerusalén.Nuuktac u tana Yuumtzil".¹⁶Sesbasar tune biin ca tu dza u yaxtunich tial u tanal Yuumtzil Jerusalén.¹⁷Beora wa utz tie ajaw, ca xácalta'ak u tanal tuxian le júnubo'ob Babilonia jex bix tiala'aj u ajaw Ciro tial u beetaaj u ta'anal Yuumtzil Jerusalén.Tune le ajaw cáa yaaton ba'ax biink be'te."

Chapter 6

¹Rey Ciro tune tu ya'alaj ca xaakaaltak u cuchil tuxiian le juno'obo'ob Babilonia. ²Tu lu'mil lr kaj ti acmeta caxtaab u pée dtzibil cu ya'alik beya:³Tuyaax ja'abil u ajawil VCiro, táana tiola u kulnaj tummtzil Jerusalén: " Ca liik utz quintaac najil utial ca ku'ubuk quiimbil balcheob. Ca dzaabac u chun paki loob u ca'ananil, ca dzaabac go, codos yee'ten u coochile 60 codos de xáan, ⁴bey xaan oxpeel u tzoolol nojoch tunich, u pee tzoolol tu'umben ché.Yeetel u taakin ajaw cun bootbil. ⁵Ya'an xáan a sútiquex le oro tu láakaal le nuucoo loob de plata tu cuchil u kulnaj Yuumtzil.' tuxlex tie kuinajo letu jooksaj Nabuconodosor tu kuinas Jesusalén catu taasa tu kuinas Babilonia. Tuxtextu kuulnaj Jerusalén dzaaex tu kuinaj Yuumzil.'⁶Tune Ttnai, Setar Boznai, yeten u lácóobe yeten u núquiiloobe cajaacbaloob un peet, mas tie yaalcab jail, ma nadzcabaex telo. ⁷Paatex u dzoocol le meyajo u kulna Yumtzil.Leme'ec taan yeten unuuquiilo'obo le Judíos cuno meetoob u kuinaj Yuumtzil tela.⁸Tiin w'áalitex yaan beetquex lela ti, u nu'uquiil le Judíos pa'atex u mencoob u kuinaj Yuumtzil: Tula'acal le meeyajoob cubootiq ajaw un peet mas ya'alcab jaotial u botaob tu la'acal le macoobob tial ma u patcoob u meyajoob. ⁹Je bax kabeetiobe mejen wakax, mejen tamanoob, tial laaj toocbil ti yum ttzil yaan ca'ananalo watrigo, wa taab, vino wa aceite jebax u kaatic le kiinoob Jerusalén, dzaex tu laca'a le báalóoba samsamal ma u tuubotex. ¹⁰Betex lela tial u tasoo afrenda ti Yuumtzil yaan ca'analo'o ca kaat o'onaco'ob tiin wolal u ajaw yeten in chaan pa'alalo'ob.¹¹Tiin waliik lela wa yaan max ma'atu beetic la báax quin wáalica, ca lu'uksac un pell u cheeil u yotoch ca kiimsac yeten le checob.U yotooch ca kiimsac yeten le cheeob u yotooch tune yaam u luubo tiola lela. ¹²Le Yummzil caja'acba telo u xu'uls jeel maxac ajawil wa u laak caaj cu kascunt u kulnaj Yuumtzil Jersusalén.Tene Dario, quiin waliic lela beetex beya.¹³Tune Tatnai, Setar Boznai, yetel u laacoobe tu beetoob tu laacal jeel bix tialaj ajaw Darío.¹⁴Le u noj chiilo'ob le Judíos tu beetoob jel bix Hageo yetel Zacarías tiaa'aljo'ob tiolal le profecía.Tu beto'ob jel bix tiale u Yumtzil Israel yetel Ciro,Darío yetel Artajerjes, u ajaw Persia. ¹⁵Dzooc sab le kulnajo u xox peel kiim u winal adar u jaabil u ajawil Darío.¹⁶U caájil le Israelita taabo,, le kiinoobo, le Levitaobo, yetel u yaalaobo suna'ajoobo,yetel quimáacool tu kúubú u kuinaj Yumtzil. ¹⁷Tu kuubajoob 100 wacaxo'ob 100 tamanoob yetel 400 corderos tial ukuubu u kui naj Yumtzil. bey siibaloob tiolal u keban Israel, un pee ticada utul u cajal Israel. ¹⁸Leu tio xane tu dzaaob kiibob yeten Levitas tial u meyajoob un pay utial jajal Yumtzil Jerusalén, je bix dziita'ano tu juunil Moisés.¹⁹Le maxoob bisaaboob caach ta'anxel luume, tu beetoob le Pascua tu kiinil 14 yaax winal. ²⁰Le kiinoob yetel le Levitaobo tu lacaoobe tu tiola le pascua, tiolale bisabo tanxel lumo bey xan tiolaloob.²¹Tula'akal le Israelitabo tu jantoob le tadz ma'abalo, leu tiobe suunajo'ob tie tanxel luumo najchaa joob tie cajo, matu nupubaob tie maacoob tanxel luumo catu caxta joob u Yumil, Israel. ²²Leutiobe yetel quiimaco'ol tu beetoob le waajoob xma levadura tiolal 7 quiino, Yuumtzile tu tasá quiimac oolal, tu quexaa u pucsical ajau Asiria tu dzaj muuk tu kaab, yokool u tana u tána Yumtzil Israel.

Chapter 7

¹Cadzoc lela, u ajawil Artajerjes, u ajau Persia,Esdras na'ac Babilonia.U chiilamcabo'ob Esdras lelo'obo Seraías, Azarías, Hicías, ²Salum, Sadoc, Ahitob, ³Amarías, Azarías, Meraiot, ⁴Zerahías, Uzi, Buqui, ⁵Abisúa, Finees, Eleazar, upal aator nojoch quiin.⁶Edrase na'ac taac Babilonia, ca'anbesaj cabal najaan ti le aalmaj taan tú dzaj Moisés tiolal Yumtzil, u Dios Israel.⁷Dzedzec chiilancaboob Israel ye'etel kiinoobo, le levitaobo tial le kul najo'ob naáco xan Jerusalén u 7 joabil ajaw Artajerjes.⁸Le tie kuch Jerusalén u 5 wanalil tile jaabo. ⁹Letie jook tu yaax kiinil u yaax winalil. U yaax kiinil u 5 winalil cáa kuch Jerusalén, tumen u maloj kaab tumtzil ye'etel. ¹⁰Esdras u dzamatu puctzical u xoc u ya'alma taan Yumtzil bey xan u coasic.¹¹Lela u dzibil juunil tu dzaj ajaw Artajerjes ti Esdras aj kiin canbal najaan ti u ya'almaj toan Yumtzil tiolal Israel. ¹²"Ajaw tile ajawbo Artajerjes, yeetel kiin Esdras, max canbalnajaanti u yáan cáan. ¹³Dzo'oc in waalic ti tulaakal le Israel yaan tin ajawile le aj kiinobo yetel le levitaso. wa u kaatoob biin Jerusalén, xicoob ta weetel.¹⁴Ten leajaw yeetel in 7 tzool xiquino'obó, taan intux tiquex tu localex a xocaltiquex tiolal Judá yeetel Jerusalén wa tu caxtaloob jeel bix cu yaalic le yaal maj taan ca najtiqueye. ¹⁵Ca ta'asex xan Jerusalén, u kuinaj, le plata yee tel le oro tu siibaloob ti u Yumtzil Israel. ¹⁶Dzaex tu laakal le plata le oro tu laakal Babilonia tu dzaj, yeten tu laakal bax tu siiloob le caj yeetel le kiino'obo tial u kuinaj yumtzil Jerusalén.¹⁷Ma'an xán tu laakal bax cabeet wacaxoob, tomanoob janalbeen, neekoob yeetel vino, utial a kubic tu yoocol u multunil yoan tu kulnaj Yumtzil tian Jerusalén. ¹⁸Bet yeetel u yalab le plata le oro, beeteex jeel baaxac ca tu cultiqueex yeetel a sucunoob boax utz ti Yumtzil.¹⁹Dza tu laákl le nucuuboob dzatech yetel kiimac o'ooldza tu taan leti utial u meyaj tu táana Yumtzil Jerusalén. ²⁰Jeel baxaac kaabetch tial u kuina a Diose cu paaj a maachic tin takiin.²¹Ten ajaw Atajerejes, quin wa'alic ti tu la'akal le canan taakino'ob yanoob tu chikin alcaab jail, jeel baxaac cu káat Esdras titexe dzaex tu laacal. ²²Táak 100 talentos de plata, 100 coro de trigo 100 batos de vino, 100 batos de aceite jeel búukaj táab u káate. ²³Jee boxaak ca taak tie Dios yaam tej caanalo, beetex majloob tial u kulnaj ¿baxten cun lu'ubu u dziquiil yo'o co'ol in ajawil bey xán yookool in palal?²⁴Tone tank taan ta woolaleex ti leutio tiola ma dzalcob a bootiquix mix baal tiolal le kiino'obo, Levitas, mix le kaayo'ob, mix ti canano'ob, mix tile meey juloob dzatial u meyajoob tie kulnajoob, yetel u laak meyajoob tial u kulnaj Yumtzil.²⁵Esdras, yetel le naat dzaan titech tumen yum tzile, yaana dziic toj maacoob, yaan u na'ajtoob tiolal u mencoob utz tie luum yaan un piit mas tie áalcab jail u tial a mentik utz xan ti maxoob u kaoloob u yaalmajtaan Yumtzil. Yáan acancik le maxoob má u kajoobe le y'aalmaj tán. ²⁶Tu laakal max matu dzóocbecic u yaalmaj taan Yumtzil yeetel u taan ajawé xot kintaac utialj quiimil, wa tojol chintáac, táaxel luumil, luuksaac tu laakaj bax yaanti, wa bisa'aac kalbil.²⁷Esdras tu yaalaj beyaj: "Quiiqui tantanáac yuumtzil, u yúumtzil in núuctáa kioobo, letie tu dzaj tu puectziicaal le ajaw ca ouiiqui tantaac u kulnaj Yúumtzil Jerusalén, ²⁸maxtu dzajten u yutziil tu taan le ajaw, yeetel utzool xiquinóob yeetel xan u nuuctaquiloob, tu liiksaj xan in wool in Yumtzil katiin muchquintaj u nuquiloob Isarel tial u binoob tin wetwl."

Chapter 8

¹Lela u kaab'aob u nuuquiloob le laaktziloob maxoob joocoob tij Babilonia tiin wetel tu ajawill, ajawill Artajerjes. Ti u chiibal Finees,Gersón. ²Ti u chiibal Itama, Daniel.Ti u chiibal David, Hatús, ³max u chiilbal Secanías,max u chiibal ti Paros; yeetel Zacarías, yeetel le ti dziibtaab 150 xiiboob ti u juunil le siijilo'obo.⁴Ti u chiibal pahat Moab: Elioenai,upal Zerahías.Yeetel leti dziibtaab 200 xiboob. ⁵U chiibal Secanías: Benhaziel.Bin yeetele dziibtaan xan 300 xiibo'ob. ⁶U chiibal Adín: Ebed, upal Jonatán. Yeetel letie dziibáab 50 xiboob. ⁷Ti u chiibal Elam: Jesaías, upal yeetel letie dziibtaal 70 xiboob.⁸Ti u chiibal Sefantías: Zebadías, upal Micael. Yetel letie dziibtaab 80 ⁹xiboob.Ti u chiibal Joab: Obdías, upal Jehiel.Yeetel letie dziibtaab 218 xiboob. ¹⁰Ti u chiibal Selomit, upal Josifías. dzblaab 160 xiboob.¹¹U chiibal Bebai: Zacarías, upal Bebai. Dziibtaab 28 xiboob.¹²Ti u chiibal Azgad: Johanán, upal Hacatán. dziibtaab 110 xiboob. ¹³Ti u chiilbal Adonicam taaloob tu dzooc. Lela letie u káabao'ob:Elifelet, Jeiel, yeetel Semaías. Yeetel loobe taaloobe 60 xiboob. ¹⁴Tu u chiil Bigvai: Utai yeetel Zabud.Dzibtaab 70 xiboob.¹⁵Esdras lu ya'alaaj: " Tene,tin muchquintajoob tu jaal u beecanil cu bin joocol tu jail Ahava, ca je'elon teelob ooxpeel kiin.Le catin xocaj le maacoob yeetel leaj kiinoóbo matin wilaj mix un jun tuul levitaobi leobob. ¹⁶Tune tin caxbi Eliezer, Ariel, Semaías, Elnatán, Jarib yeetel Elnatán yeetel Natán, Zacarías, yeetel Mesulam, mpxoob nuctajoob yeetelJarib yeetel Elnatán yeetel, Zacaraías, yeetel Mesulam, moxoob nuctajoob yeetel Joiarib yeetel Natán, maxóob cu caanbesajoób.¹⁷Tune tin, tuxtajoob ti Iddo, u nuquil Casifia.Catin walaj bax cun u yaalti Iddo yeetel ti u laak tzilob, cu meyoojoob tej kulnajoab cajaakbaloob ti Casifia, lela beyá, ca u tuxtoom meyajoob tial u kulnaj yumtzil.¹⁸Ca tu lu tuxtaton tiojal u majloob kaab yuuntzil un tul xib u 'aabatma Serebaías,u pee maac taj.Le tie u chiibal Mahli, upal Leví, upal Israel.Le tie tali yeetel 18 u palal yeetel u súucúunóob.¹⁹Yeetel letie tal xan Hasabías. Tian xanoob Jesaías, un tul pal Merari, yeetel u sucunoob yeetel upalal, 20 xiboob lu laákáal.²⁰Mxoob dzboob tial u meyajoob tej templo, moxoob David yeetel u nuquiloob tu dzoob tial u meyajoob tialal le Levitaob 220 cada un tuul dzaabo yeetel gabao.²¹Teen tune tin walaj maan tun janaj mix maac tu canaj,Ahava tial oaxtic, u yiich yuum tziil, tial u yeston baaxbel, ca xicon, mejen palaloob yeetel tu laacal baax yaanton. ²²Tumentin chaaj subtal in kaatic tie ajaw jnat tzimi noob utial baátel tial u canantoon tej bejo tie u pee canoj tumen dzooc aálic tie ajawe.U kaab Yumtzile tian yoocool ti le maxoob caxique tial utz, báatel tieal u laaliie u puujul tu yookool tu lookal maaxoob cu tuubcicoab.²³Beytuno maj janooni coot caxta Yumtzil, payal chii najoonti tu yoolal le baaloob.²⁴Tentune tiin caxta 12 xiboob u nuucta coob le kinoobo: Serebías, Hasabías yeetel 10 u sucuunoob. ²⁵Tin piisaj plata, oro yeetel nuuculoob, dzaabtial u kuinaj yYumtzil le ajaw, yeetel tzol xiquiinoobo yeetel tu laakal Iasrael, tu dzá jeel bix u káate.²⁶Tin piisaj tu kaabe 650talentos plata, 100 talentos nuu cuuloob de plata, 100 talentos oro, ²⁷20 caat u taaquiinale u mil doricos, caapel nuuculoob de bronce yultaán maloob, Jatzutz jex bix le oro.²⁸Cu dzoocole tin walaj tiob: Texejún paaycuntanex utial Yuumtzil jéel bix le núuculóob, le plata yeetel le oro, le platao u siibal. Yumtzil, u Dios a nuquiiloob. canontx, taaquex taaquex tac quen piisic tu taan u nuuquil loob le kiinoob levitaoba, yeetel u nuuquiiloob. ²⁹Canantex ta'aquex tac que'en piisic tu taan u nuuquíi loob le kiinob levitaobo, yetel u nuuquiiloob u laak tziloob Israel Jerusalen tu tasajóobtu tana Yumtzil. ³⁰Le kiinoob yeetel le levitaob tu kamajoob le plata le oro piisajno'obo yeetel le nuuculoob cato biisajoob Jerusalen, tu kulnaj Yumtzíl.³¹Tu kiinil 12 u yaax winalil, jookoon tu jaal yaalcab jail Ahava caj binoon Israel. U kaab Yumtzil tu kananton letie tu tocoon tie caj u p'ee cono yeetel ti le maxoob u kaatob ca luúbkon tej bejoob. ³²Le caj o'okon Jerusalen jeelon o'ox p'eel kiin.³³Tone tu canpeel kiine, le plata, le oro, yeetel le nuuculoobo píisij tu tanal Yumtzil tu kaab Meremot, u pal Urías le quiinob. Tían xántelo Eleazar, u pal Finees, Jozabad, u pal Jesúa, yeetel Noadías, u pal Binúile levitao. ³⁴U lenumeroi yeetel u piisil tu laakal le ba'alo'oobo áalan yeetel dziibtan tíe quiino'obo.³⁵Le maxoob sunajoobo tej taanxel luumo tu kubaj'oob sibal, u tial lelaj toocbil baalcheob utial Dios Israel, 12 mejen wacaxtial tu laaka Israel, 96 tamanoob, 77 mejen tamanoob yeetel 12 yuucoob utial tiibil o'olal keban. Tu laaka utial laj to'ocbil ti u tzicbenil YUMTZIL. ³⁶Cu dzoocole tu kubajo'ob u dziibil juun le ajaw ti le u méektáanóob le ajawilo, le luum yaan tu chikin u áalcab jail maxoob tu yantoob le cajo yeetel u kulnaj Yumtzil.

Chapter 9

¹Caj dzooc tu láakal le baloobá, le meelanobo nadzo tiin wicnaal cá tu yaloob: u cajiil Israel u kiinoobo yetel le Levitaobo ma u tzelubaoob ti le cajoob ulaak lumo yeetel xaan le kaas cu mencoobo: cananeos, hititas, ferezeos, jebuseos, amonitas, moabitas, egipcios yeetel amorreos. ²Letiobe yeetel u páalale dzoocu beeloob yeetelux chupul paalal tu xaakpajaltoob u cajaal yumtzil yeetel u laak cajoobo. U meec táa noobo yéetel u núuquilóob yaxoo si piinajoob ti le kebanoobo.³Caj tiin wúuyaj lelaj, tin jataj in nóok, tin jocaj utzoótzel in pool yeetel in meex, caj culen lúub in wool. ⁴Tu láaka le macoob sajaco'ob tiolal baax tu yaalal Yuumtzile tiolal Israel tiolal le baax tu beeto'obo tu láaj nupajubaob ti teen tené xulul culiquen jach luub in wool tac caj chúunpaj u kúubul le quinsbil baalcheil ocnaj kiin.⁵Tial quiinsbil baalcheil ocnáj kiin, utzchaj in wo'ol bey jeel bix yanilen ye'etel in nook ja'atalo xolajen ti liisaj in kaab ti YUMTZIL In Dios. ⁶In yuum sublaquen saatal in wool in liijsiik in wiich ta táan, tumen in kebane jach ya'aj dzóocu náaka ta'ak tiin pool, siipile dzooc u cuchu taac cáan.⁷Dzooc u maan ya'abcach kiino'ob tac bejelae ichil nojoch keban. Yanilo'on tu yoolal ckasaanil jeelbix tone bey xan a jawoob yeetel kiino'ob kuboon tu kaab ajawiloob tie luma táanxel lumiloob beeta'ab ti to'on lo'ob bisaboon taanxel luum ocolta'a boon jach subko'on tac bejelae.⁸ba'alé, behora tu yoolal u witzile YUMTZIL dzo cutaj tial u pa'atic dz'edzec ti tone ca cuxlaáco'on tial u ya'anto'on xan ca cajlaco'on ti le quiliich luuma. Lela uchi tial ti u Dios dziic tito'on saasil tic ich ta dzaj ti to'on quiimac o'olal ichil palitzil. ⁹Obey xulul palitzilo'one, Yuuntzile maá u tubsoni tu weesaj ti ton u wutzil. Lela tu be'etaj tu taan u yiich u ajawil Persia tial u dziic ti to'one muuc tial utzquintic u kulnaj Yumtzil laaj juuju'uto. Lela tu beetaj tial u dziic titone paak tuux u cuxtal Judá yeetel Jerusalén.¹⁰Bejelae, Yuuntzile, ¿Ba'ax je'el u pa'ajtal a'alic tiolal le baala tone dzooc tu'ubsiic le aalmaj taáno. ¹¹Le a'almaj ta'ano ta dza ti aj me'eyjulo'ob le aj boobatoóbo techeta wáalaj tone: le lu'um tuux b'iin ocokeex cajtale sen kas chajaan. U yo'olailooboo u cuxtaal u caj náalilo'ob le cuchiiloob jach kaasaonob. ¹²Behorae ta wa'alaj tone, xane ma dziic chúpaal palal ti u xiibil; ma chaic u chu'upal paalal tial a palalol xiibiil, ma dziibaltic ca yamac jeedzel ichilo'ob mix utzil ti le maacoobo, utial muuka'antal, tial a jaantex u yutzil le luumo, cu dzo'ocole' ca pa'atac ti tu tula'acal a chiilbalo'ob utiaal mix bikin biin xuúluc.¹³Cu dzo'ocoltu laacal le lebaax dzocu yuchul tu yoolal le loobilá yeten tu yo'olal kebane, teche Yumtzil, paatech yeetel kebane cata cha'a cuxtal, ¹⁴¿Bix biin mamba'alcuntic tu caaten a nuúcbéeni taanoob, wa xan dzo'ococ bee yeetel le peecbeen ma'aco'obo kaas u kuxta loobo? ¿ma jeel a puujul tu yolal bax biin beeté, yeetel je'el a xoolsico'on?¹⁵YUMTZIL, u ajaw Israel, tech jach utzech teche ta be'etaj ca cuxlac jun much ti toon tacbejelaé. ¡Ile! ta taanil ya'anoon hach sipilnajo'on, let o'olalé má tu pa'ajtaj a'antaal ta ta'an tiolal lelá.

Chapter 10

¹Esdras ta'an u payalchi, tan xan yocolé tu taan u kuinaj Yumtzil. Nu puubao ti Esdrase co'oleloob yeetel paalal tan xan u ya'ayaj okolo'ob, xiiboo coleloob mejen palaloob israelitaubo tu sen okoloob. ²Secanías, u paal Jeil u chiibal Elame, ta'anaje catu yaalaj ti Esdras: ''to'one paata Yumtzil tumen dzóocaane beel yeetel coolelo'ob taanxel luum. Quex beyo ya'am ma'alo'on pa'atajil utial Israel.³Coox beetic u bee nupta'ax yeetel Yumtzil tial jooksic tu la'aka'al le coleloob yeetel xaan u paalalo'ob, jeel bix u a'almaj taan Yumtzile, yeetel le bax u yalmaob le maxoob cutziquicoob u nu'uc been taanoob Yumtzil, ca beeta'ac jeel bix cu yaalic le a'almata'ano. ⁴Liiken, tumen lela' chentech u'unchac a beetic, tone tianoon ta we'etele dzaa a wool beete.⁵Esdras tuuné liike ca tu be'etaj u nuuquilo'ob aj kiinoob, yeetel ti u nu'uquiloob le levitaobica u se'eb chiitoob yeetel ja'ajilil o'olal. ⁶Cu dzocole Esdras luk tu ta'ana Yumtzil tial ubeen tuux jeelel Johanán, u paal Eliasib. Ti tu maansal aakabi, má jaani mix tu yukaj mix ja, tumen jach yáj u yool tu yoolal u keban le maaxoob bisa'abóo caach taanxel luumo.⁷Cu dzo'ocolé catu tuxtajoob taan ti Judá yeeten Jerusalemen tu laakal le cajoob sunajoob tanxel luumo catu nupubaob Jerusalén. ⁸Tu laacal maax má biin xiicob tu óoxpeel kiine jeel bix dzooc yáalicoob u nuquiloob yaan u laj toocol u luumoob, yam xan jocsaloob ti le caj sunajoobo.⁹Le beetiiqué tu la'acal u cajnaalilo'ob Judá ye'etel Benjaminé tu muchuubáob Jerusalem óoxpeel Kiine veinte u winalil nueve. Tu laacal le cajoob wala'akbálo'ob tu kiiwiquil u tana'al Yuumtzil taan u quiquila'an quilo'ob tiola'al le baax cu yáaláloob bey Shan tiolal le cha'aco. ¹⁰Esdrase aj kiin waalaj tu'une, ca tu ya'alaj: ''Teexe kebancha'aey. Tu yoolalidzooquic a be'ele'ex yeetel u la'ac co'olelo'ob ta'anxel lu'umilo'ob, beyó ta nojoch quintaje'ex u keban Israel.¹¹Le o'olale te'ela, tu taan YUMTZIL, u Dios a ta'atae'e xo'obe, betex baax utz ti. Pay cuntabaex tie cajo le lumo, yeetel ti le cooleloob taanxel luumilo.¹²Tu la'acal le maacoobó tu kaam a'alajoob: Jec be'etic le ba'ax biin a wa'ale. ¹³Baále ya'aboón yeetel ma tu maan le cháacamina'an mu'uk tiac wa'atal taamkab le, baala. Ma tu dzo'ocol ichil cáape'el wa ooxpeel kiin, tumen yaabo'on lej kebanchajo'ono.¹⁴Paatacoob óolal chuuquiloob waye to'olal u nooquiloob wayé. Tu laaka maax tu pa'ata u cuxtal co'olelo'ob taan xelluumil tca'aje, ta'acoj le ora cun u yaaloob le nojoch ma'aco'obo te cajó u nuuquil le cajo óbo tial u lu úgu pu'ujul Yumtzil ti to'one. ¹⁵Jonatán, u paal Asael y Jahazías, u paal Ticva tu yaaalo'ob ma, Mesulam yeetel Sabetai levita tialoj maxan.¹⁶Le caaj tal tanxel luumo tu beetaj lelá. Esdras le nojoch quiinó tu yeeyaj jay tuul ma'aco'obe, u nuuquiloob ca'ach u la'aktzilo'ob yeetel u kaabaob tu beeto'ob lelá u yaax quinil u wiinal lo. ¹⁷U ya'ax quinil ti u yaax winalil tu dzo'oc sajoob u dziib kaabail le maaxoob dzoocan u be'elo'ob yeetel taan xel lu'umiloob.¹⁸Le ajkiino'ob dzoó can u be'elo'ob yeetel cóolelo'ob ta'anxel lu'umiloob le lova ti u chiibal Jesúa, u paal Josadac, yeetel u la'aktziitoobé: Maasías, Eliezer, Jarib yeetel Gedalías. ¹⁹Tu yaalalob u jo'osico'ob yatanoob, tumen yaan u kebanoo catu cubo'ob u pee taman utialó tiolal u kebanob.²⁰U la'aktziilo'obe Imer: Hananí yeetel Zebadías. ²¹U la'aktziilob Harim: Maasías, Elías, Semaías, Jehiel, yeetel Uzías. ²²Ichiil u chiibal Pasur: Elioenai, Maasías, Ismael, Natanael, Jozabad yeetel Elassa.²³Ichil le levita so'obo: Jozabad, Simei, Kelalía, u kaat ya'alé Kelita, Petaías, Judá yeetel Eliezer. ²⁴Ichil le kaayoobe: Eliasib. ti al cananobo: Salum, Telem, yeetel Uri. ²⁵U yaalab le israelitaob, uchiiba Parose:Ramía, Jezías, Malquías, Mijamín, Eleazar, Malquías, yeetel Benaía.²⁶Ti u chiibalo'ob Elame: Matanías, Zacarías, Jehiel, Abdi, Jeremot, yeetel Elías. ²⁷Ichiil u chiibal Zatu: Elioenai, Eliasib, Matanías, Jeremot, Zabad, yeetel Aziza. ²⁸Ichil u chiibal Bebai: Johanán, Hananías, Zabai, yeetel Atlai. ²⁹Ichil u chiibal Bani: Mesulam, Maluc, Adaía, Jasub, yeetel Seal Ramot.³⁰Ichil u chiibal Pahat Moab: Adna, Quelal, Benaía, Maasías, Matanías, Bezalel, Binúi, yeetel Manasés. ³¹Ichil u chiibal Harim: Eliezer, Isías, Malquías, Semaías, Simeón, ³²Benjamín, Maluc, yeetel Semarías.³³Ichil u chiibal Hasum: Matenai, Matata, Zabad, Elifelet, Jeremai, Manasés yeetel Simei. ³⁴I chiil u chiibal Bani: Madai, Amram, Uel, ³⁵Benaía, Bedías, Quelúhi, ³⁶Vanías, Meremot, Eliasib.³⁷Matanías, Matenai, yeetel Jaasi. I chiil u chiibal Binúi: Simei, ³⁸Bani, Binúi, Simei, ³⁹Selemías, Natán, Adaía, ⁴⁰Macnadebai, Sasai, Sarai,⁴¹Azareel, Selemías, Semarías, ⁴²Salum, Amarías, yeetel José. ⁴³Ichiil u chiibal Nebo: Jeiel, Matatías, Zabad, Zebina, Jadau, Joel, yeetel Benaía. ⁴⁴Tu laaka le je'elo'oba dzooco beeloob yeetel colelo'ob tanxel luumi ya'an amchaj u mejeen palaloob.

Nehemiah

Chapter 1

¹Ut'aan Nehemías, u palil Hacalias: Uchi tu winal Quisleu, tu ja'abi junk'aal, yanabé tu nojoch, muuk'aan u cajil Susa. ²luntuu ti in sucuunnoob Hanani, tal ye'etel dze' edzec Makoob, ti Judá tin, k'at chitoob yoole Judios yanobé yetel ti Jerusalen.³Letio'ob tu yaloobten: "le maxoob te peten lulum cuxlajobé, é p'atoobé yan nojoch mu'k-ol yetel yaya-ol, tumen u pak'il Jerusalen je'hi u jonagilobé tocabi.⁴Ka ti wuye t'aanobo, culajen yetel okonajen yacach kinoob, tin muk'ya, suk'aje payalchinagen ti yuntzil. ⁵Dzoqué tín walá: "Teech yuntzil, u yuntzil kaan, nojoch yuntzil yetel latí canantic te'tzt'an ti yabilá Jédze, ool yetel le maaxobé u yavilma yetel cu meyacoob u yalmat'an.⁶Uye in payalchi yetel jé,a vich'oob yasa a wuyic u payalchi a palitzil cu payalchi ti tech kin yetel ak'ab yolal u cajalil Israel a palitziloob. Tin caantic tech u kebanoobab u calil tzo'oc k'ebantáh ta, taán. Jo'ón ten yetel u ch'ilencabí in ta-ta tz'ooc k'ebantá. ⁷Tzo'oc cuxtá jach ca'ax ta taan, máh xán ek meyátil aj almat an, aj tzolt'an, aj p'ist'aan taj waala ti a palitzil Moisés.⁸K'at ol tech, taau ta tu cul le t'anoob taj kuba tí, a palitzil Moises, "wa ca k'ebanta, kin kitkech ich cajoob. ⁹Wa ca sut ti tené yetel ca meyaatic in almat'an yetel a cuxtactic, kex a cajal kítchajanej, yana e cáano naachiló, yan in molcoob yetel in sutcoob fuux in chíchma u luum, tial u pa'cli in k áaba.¹⁰Beyó, leti, oobé a palitziloob yetel a cajal, tzá tócoob yetel a nojoch paatalí yetel a muuk'an k'ab. ¹¹Yuntail, kin k'at otic teech, ca wuy u payalchi a palitzil yetel u payaltzil a pali tziloob cu kiki boloob ti u tsikikoob a k'aaba. Bejlae tzae bin maalobil ti ti palitzil, yetél tzátí ch'aotzitalí ti un ichóob le wincoo tea tzaic u yuk'ul le ajaw.

Chapter 4

¹beyo Sanbalate' ka' tu yu'baj tan in meétiko'on le bak'paácho', yan ba'ax t'aàb tu jobnel yeétel jach p'uúji yeètel xan ka tu kaja u poóch'ik le judioso'bo. ²Tu tan u laák'obe yeétel tu lakal u aj bateloób Samaria, leti' tu yaálaj; ¿Ba'ax ku meétik le luúbul ol Judioso'bo'? ¿wa jeéla u pajtal u yutskintiko'ob le kaáj letio'bo'? ¿wa je'la u pajtal u k'ubiko'ob kimen balcheob tu k'a'tene'? ¿wa jeéla u ts'oòksiko'ob le meyaj chen jump'eél k'iíno'? wa jeéla u pajtal u jok'siko'ob tumben tunich tu'ux nikchaj ka' toka'bo'? ³Tobias amonitae' ti' yan tu yiknale' ka' tu yaálaje': ''wa chen juntul oóch ka' na'kak tu'ux ku lik'siko'ob le meéyajo', ku nikchajal le bak'pach tunicho' ''.⁴U'úyej, in Yum K'uj, tu'ux kin che'ejta'alon. Sutej tu yoók'olo'ob le u ya'alaj ba'alo'obo' yeétel k'uúbo'ob u ti'al ka' bisa'ko'ob k'albilo'ob tanxel lu'um. ⁵ma' balik u talank'ebano'ob mix a tuúpik u k'eébano'ob ta tan, tuúmen letio'obe' ts'o'oki u p'ujsik le maáko'ob ku lik'meyajo'obo'. ⁶beytun xaáno' tin lik'meyajto'on le baákpacho' yeétel ts'o'ok u laj k'ujsa'al tu chumuk kaánalil tumen le winiko'obo' tak u meyajo'ob.⁷ba'ale' Sanbalat, Tobias, le arabeso'ob, le amonitaso'ob yeétel le Asdodeosoóbo' ka' tu yojeltajo'ob tan u seb utskinta'al u bak'pachil Jerusalene' yeétel xan tan u laj utskinta'al tu'ux laj tejelo'obo', ka' jach p'u'ujo'ob. ⁸tu lakalo'obe' tu much'ajubao'ob u tial u ya'alo'ob bax ken u meéto'ob yeétel ka talo'ob u ba'atelto'ob Jerusalen yeétel xan u k'exo'ob u tukulo'ob. ⁹ba'ale' to'one' kin payalchi'najo'on ti Yum K'uj yeétel tin jo'osajo'on juntul wiínik ti'al u kananto'on ti' letio'ob bul k'in yeétel bul aák'ab tu yo'osal bax ku jach ya'liko'ob.¹⁰ba'ale' u kajnalilo'ob Judae tu ya'alo'ob: "lu muk'e ku bisiko'ob le kuúcho' tan u luúbul. Jach man ya'ab le pak'tunich ku juútulo' yeétel xan mix tan u pajtal in ka' utskintiko'on le baák'pacho'. ¹¹yeétel in aj p'eko'on tu ya'lo'ob: ''Letio'be' ma'átan u yojeltiko'ob mixtan u yiliko'ob chen ko'on k'uchul in kinso'ono'ob ye'etel in wa'kuto'on le meyajo'.¹²tu k'inakilelo' le Judioso'ob ku kajtal nats' ti leti'o'obo' talo'ob tu lakal tu'ux yeétel t'anajo'ob lajun pul tin wetelo'on, tu yalajto'one' tu lakal le ba'ax ku much'altiko'ob ken u meto'ob ti' toóno' ¹³ten tune' tin ts'aáj winiko'ob tu kambalil le baák'pacho', tin ts'aj xan ti' le beéjo'. tin wa'alaj ka' u much'ubaob le mako'ob yeétel u palalo'obo', yeétel u tats'maskabo'ob, u puts'cheo'ob ye'etel xan u ch'inche'oób. ¹⁴Tene' tin wilaje', ka' wa'lajene' ka' tin wa'alaj ti' le ts'ulo'ob, ti' le ilik le kajo', ti' tu lakal u yalab le kajo': "Ma' ch'aike'ex sajakil''. Sut ta tukule'ex Yumtsil, tumen nojoch yeétel jak'olalil. Ba'atelnene'ex tu yo'osal a ch'iíbale'ex, tu yo'osal a paálale'ex, tu yoósal a watane'ex yeétel a naájile'ex.¹⁵In aj p'eéko'on ka tu yu'ubo'ob tin wojelto'on ba'ax ku tukulikoóbe' yeétel yumtsil ts'ok u jubik tulakal bax tu yaálajo'obe, tinlakalo'one' sunajo'on te ka'anal koóto' ka' bin jujuntulil yoók'ol u meyaj. ¹⁶Ti' le k'iíno' junchumuk in wantajo'be' meyajnajo'ob ti u yustkinajil le bak'pacho', junchumuke' u machmajo'ob putscheo'ob, u nu'ukulil taákaba, ch'incheo'ob yeétel u nok'il ba'ate'il, ka'like' u nojchilo'be' ti' yano'ob tu pachil u kaájnalilo'ob Judae'.¹⁷le winiko'ob ku mejay baák'pacho' ye'etel ku bisaj kuchoóbo' leti'xan ku kanantik u kuúchilo'ob. tulakalo'be ku meyajo'ob jump'el u k'abo'ob yeétel jump'eéle' u machmajo'ob u nu'ukul ba'teil. ¹⁸Tulakal le ku meyajo'obo' u k'axnak'maj u tats'o'ob beytun u meyajo'obo'. Tin tsele' ti' yan le mak ku paáxo'.¹⁹Tene' tin wa'alaj ti' le ts'ulo'ob, ti' le ilik le kajo', ti' tu lakal u yalab le kajo': ''le meéyajo' nojoch yeétel ya'ab tsokole' te' bak'pacho' nach yano'on ti' u jeél in wet meyajo'on. ²⁰k'a'abet a bineéx tu sebanil tux ken a wu'uyex le paáxo' ka much'ikabae'ex. In Yumtsilo'one' leéti ku ba'ateil tin woósalo'on.²¹betunxano' toóne tan in metiko'on le meyajo'. U chumuk ti' toóne' u machmajo'ob le tats'maskabo' ti' u sastal yeétel u yak'abtal. ²²Beyxan tin waálaj ti' le kaájo': ''Chae'ex ti' le wiínik yeétel u yantajo' ka' p'atako'ob way ichil u kaajil Jerusalen ti' le ak'aba', tu yoósal u kanantiko'on tulakal le aák'aba' yeétel ku meyaj bul k'iín. ²³Beyxano' mix ten, mix in lak'o'ob, mix in antajo'ob, mix le kaánano'ob yan tin wiknalo', mix juntul ti' to'on ku k'exik u nok', jujuntule' ku kuchik u nuúkulil u baáteil kex ka xiko'on ch'aá ja'.

Chapter 6

¹Ká tú yuuboó Sanbalat, Tobias Yeetél Gesem Arabé yetél tú la'akal maa'x uuh p'eekóon. Ten ts'ooki ká lisik le b pach yetel mix u xóot pát wa pukul, keex ma in tzad uuh jonajil. ²Sanbalot Yeetél Gesem tu tuxtoób ha cratak tenè: kooteneèx ka muúch'la'koon te taaxlum u kábae ono. "Leetiobé tu tukultoob u metikoob teén kaás.³Tiin tuxtal k'ubeent'an tuux yanoob: tene tan in mak'antik junpeé nojoch meyaá mix tu beitál in bátik. ¿Baen ken in wa'anuns le meyaj chen yosaj in bin tux yaneex? ⁴Letiibeé tú tuxtoob ten u laili k'abentaán kanten upuúl teene tiin nucta tiob je bix tin yadx alaatiob.⁵Sanbalet tu tuxtaaten u poalitsil u tzoók cinco u puulú yetel junp'eel tziib jeek'ab tu k'ab. Tuux tsibtáan ⁶"Tsóok u tzábul ojelbil iche kajoob yeétel Gesem xan tu yalik, teech yetel Judiose tan tucultikeey alileex, le o saj tan liskeex le ba' pach. Bei tsibtan te tac pool ti le ajawo.⁷Techeé tsook a tzik ajloobat ka u tsa'a ojeetbil Jerusalen, '¡Yaán ajow Judá!' Ojelte yan u K'uchu tu xiqun le ajaw lé tac pool. Coox tun tzikbaatik teéch yec'té teén."⁸Tene ka tin tuxtail ka alactie: "mix ba' uchuc jeel bix ka walik. Chen tech tukultic tu puksik'al." ⁹Tuumén tu lakalob tac u sajbeskoon ku tukulticoob: "Leetiob yaan u p'atkoob u meya joob, ma u ts'ook sikoob Bejla'e, Yuntzil tzaatén muuk' tin k'aaboo.¹⁰Tene ka binen tu najil Semaias u xibil paali Delaia, u xibil paali Mehetabel, tuumén leetié K'aalán tu najil, ka tu yate: Kooneex much'tal tu najil yuntisil ich kúlnah, koo'neex k'alik u jonajilooob le kuulnáh tumen te a k'abal yan u taaloób u kinsechóob. ¹¹Tene katin nukta: "¿juntil winik je bix tene jel u p'uutsle? Juntul winik jeél bix tené ¿jeel u yokol kuulnah chen tial u pajtal uuh kuxtaál? Tene ma in okóli!"¹²Ka tin naaté má yuntzil tuxti chen leet. tu yáalá t'anoo tin wolal. Tumen bo'taab tumén Tobias yétel Sanbalat. ¹³Lee tio bo'te yoolad in ch'ik saajquilil tial ka in meyajte le baalob ku yaacoob u tial ku k'ebanchajaken, yo sal u tsikeno kasil bey xan u t'oonkinskeno. ¹⁴Taas ta tukul Tobias yeteél Sambalat, in yun tsil, yetel tu lakal baáx tuú metoób. Bei xaán taas taa tukúl x-ajbobat naodi yetel xan u yaalab aj-bobatoob tu yoo tal u sajbeskenoo.¹⁵Beituna le bak' pacho tsooksaab veinti cinco tiu kinalí u winalil Elul, cincuenta y dos kin tu bisaej. ¹⁶Ka' tu yojeltoob le ch'a'kux ta'noob, yetel le kajoob yano tu ba'k pacho tu ch'ao sajkil, ka jach lubuyoloob. Tumen tumen tú na'tajob yetel u yant'aj yumtsil betáb le mayajo.¹⁷Ti le K'inobo u nukiloob Judá tu tuxtoób yaáb cach tz'ibaloob ti Tobías u ts'ibal xan Tobías k'uch xan t'oob. ¹⁸Tumen yaab cach mac judailoob u meyamoob nub'táan, tumen letié u Jáan secanias u xibil páal ara. u xibil páal Johanán tsókubel yetel u x-ch'opaal paal Mesolan u xibil paal Berequías. ¹⁹Le t'oobe t'anajoob yosal u malobil u meyaj ka tu yaaloob ti le tí baax tin waaloj yaab u ts'ib Tobías tuxtaab ten yosal u jaskinwool.

Chapter 7

¹le ca j dzo´oc u lik utzkinta´al le ca´ana ko´oto ye´etel ca j dzaab u joolo´obe´, tu dzajo´ob maaxo´ob canantico´ob , dzaabo´ob xane aj kaayo´ob yéetel j levitaob ²U ti´al u gobernartiik Jerusalene´, tin dzaj in sucu´un Hanani yeteel Hananias u comandantee´ Jerusalenee´ , tuumen jach je´el u páajtal u confiar máak ti' yéetel tumen jun túul máac yaan yocsaj óolal ti Dios ma' bey bix u láak máacoóbe'.³Tin wa'alaj ti'obe': "U jonajilo'ob u kaajil Jerusalene' maa ka'abeta je'ek'abta'al hasta u chokotal ki'ine. wa yan ma'axo'ob kaananti'ik le jonajo'ob unaj u ka'aliko'ob le joonajo'obo' yetel unaj u asegurarticoob. Ichil u kaajnalilo'ob Jerusalen xane' yeeye'ex máaxo'ob kun kanántik le kaajo', yanoobe unaj u canacntco'ob te tu'ux in wa'almajo, yéetel uláaak'o'obe unaj u yantalo'ob aktáan ti' u yotocho'ob". ⁴Le caajo' jach nojoch yeetel sen cóoch jaaylic, ba'ale' chéen juunpi'it maako'ob yano'ob ichil, yeetel miix juun pee' naajiloob beeta'ak ichi'.⁵In Diose' tu tsa'aj tin puksi'ik'al in muuch' quíintic le tsu'ulo'obo, le nuuquilo'ob , bey xan u kajnalilo'ob le kaajo' utia'al u ts'iibta'alu k'aaba'ob segun ti ba'ax familial u taalbalo'ob. Ca' tin kaxtaj le libro tu'ux ts'ibta'an u ka'aba' le máaxo'ob yáax sunajoob, lela' leti'e ba'ax tin wilaj ts'ibta'an te' libroo'.⁶Lela letie israelitaob síijoob tu lu'ummil Juda le j bisa'abo' ob ca'ach Babilonia tumen ajaw Nabucodonosor, cu dzo'ocole' e maco'oba ka ma'an k'iine suunajo'ob Jerusalén yéetel Juda, cada juntúule' sunaj tu kaajal. ⁷letioobe taalob yeetel Zorobabel, Jesua, Nehemias, Azarias, Raamias, Nahamani, Mardoqueo, Bilsan, Misperet, Bigvai, Nehum yeetel Baana. tu la'akal le' xi'ibo'ob israelita'aob' letee' je'elooba':⁸Ti' u chi'ibalo'ob Parose', dos mil ciento setenta y dos. ⁹Ti' Sefatiase', trecientos setenta y dos. ¹⁰Ti' Arae', seiscientos cincuenta y dos.¹¹Ti' Pahat Moabe ku talo'ob ti' u paalal Jesua' yéetel Joabe', dos mil ochocientos dieciocho. ¹²Ti' Elame, mil docientos cincuenta y cuatro. ¹³Ti' Zatue, ochocientos cuarenta y cinco. ¹⁴Ti' Zacaie', setecientos sesenta.¹⁵Ti'Binuye' seicientos cuarenta y ocho. ¹⁶Ti' Bebaie seiscientos veintiocho. ¹⁷Ti' Azgade', dos mil trescientos veintidos. ¹⁸Ti' Adonicame, seiscientos sesenta y siete.¹⁹Ti' Bigvaie, dos mil sesenta y siete. ²⁰Ti' Adine, seiscientos ciencuenta y cinco. ²¹Ti'al Atere' le maaxoob ku taaloob ti' Ezequiaso', noventa y ocho. ²²Ti' Hasume' trescientos veintiocho.²³Ti' Bezaie' trescientos veinticuatro. ²⁴Ti' Harife, cientos doce. ²⁵Ti' Gabaone noventa y cinco. ²⁶Le xibo'ob talo'ob Belen' yeetel Netofao', ciento ochenta y ocho.²⁷Le xibo'ob ku talbao'ob ti Anatot ciento veintiocho. ²⁸Le xibo'ob ku talbalo'ob ti Bet Azmavet, cuarenta y dos. ²⁹Le xibo'ob ti' Quiriat Jearim, Cafira yeetel Beerot, setecientos cuarenta y tres. ³⁰Le xiboob ti' Rama y Gebae, seiscientos veintiuno.³¹Ti' Micmase, ciento veintidos u túulal. ³²Ti Betelilo'ob yeetel Haiobe' ciento veintitres u túulal. ³³Ti' Neboe cincuenta y dos u túulal. ³⁴U chi'ibalo'ob le u la'ak Elame' mil doscientos cincuenta y cuatro u túulal.³⁵Le xibo'ob ti' Harime trescientos veinte u túulal. ³⁶Le xibo'ob ku talba Jericoe'' trescientos cuarenta y cinco u túulal. ³⁷Le xibo'ob ti' Lod, Hadid yeetel Onoe, setecientos veintiuno u túulal. ³⁸Le xibo'ob ti' Senaae, tres mil novecientos treinta u túulal.³⁹Le ak kiino'ob: u chi'ibalo'ob Jedaiase, (ti'u yotochnalo'ob Jesúa), novecientos setenta y tres u tuulal. ⁴⁰U chi'ibalo'ob Imere' mil cincuenta y dos u tuulal. ⁴¹U chi'ibalo'ob Pasure', mil doscientos cuarenta y siete u tuulal. ⁴²U chi'ibalo'ob Harime', mil diecisiete.⁴³Le j leviato'ba: u chi'ibalo'ob ti'Jesua, Cadmiel, Binui yeetel Hodavias setenta y cuatro u túulal. ⁴⁴Le maaxoob ku ka'ayoob : u chi'ibalo'ob Asafe, ciento cuarenta y ocho. ⁴⁵Le maxoob kanan jool najo'ob, ti'u chi'ibalo'ob Salum, Ater, Talmon, Acub, Hatita, yeetel Sobai, ciento treinta y ocho u túulal.⁴⁶Le maxo'ob ku meyajo'ob te' temploo': u chi'ibalo'ob Ziha, Hasufa, Tabaot, ⁴⁷u chi'ibalo'ob Queros, Siaha, Padon, u chi'ibalo'ob ⁴⁸Lebana, hagaba, Salmai, ⁴⁹u chi'ibalo'ob Hanan, Gidel, Gahar.⁵⁰U chi'ibalo'ob Reaia, Rezin, Necoda, ⁵¹u chi'ibalo'ob Gazam, Uza, Paseah, ⁵²u chi'ibalo'ob Besai, Mehunim yeetel Nefisesim.⁵³U chi'ibalo'ob Bacbuc, Hacufa, Harnur, ⁵⁴u chi'ibalo'ob Bazlut, Mehida, Harsa, ⁵⁵u chi'ibalo'ob Barcos, Sisara, Tema, ⁵⁶u chi'ibalo'ob Nezai, Hatifa.⁵⁷U chi'ibalo'ob u jmeyajo'ob Salomone: leti'e je'elo'oba': u chi'ibalo'ob Sotai, Soferet, Perida, ⁵⁸u chi'ibalo'ob Jaala, Darcon, Gidel, ⁵⁹u chi'ibalo'ob Sefatias, Hatil, Poqueret-hazebaim, yeetel Amon. ⁶⁰Tulaacal u aj meyajilo'ob Salomone, yeetel le maxo'ob ku u aj meyajilo'ob te' templo, trescientos noventa y dos u tuulal.⁶¹Le'la le'te maaco'oba taalo'ob Tel-Mela, Tel-Harsa, Querub, Adon yeetel Imer. Chen baale' má beeychaj u yeésko'ob ti' ba'ax familiali u talbalo'ob, u tial u yila'ale wua israelitao'obo. ⁶²U chi'ibalo'obo' Delai, Tobias, Necoda, tulaaclo'obe' seiscientos cuarenta y dos u tuulal'. ⁶³Lela' lete' sacerdote'obo: ti' u chiibalo'obo Habaia, Cos yeetel Barzilai (le ma'aka tu' cha'a watan, tiu familiali Barzilai le galaaditao' laen' jo'op u t'aanal yeetel u ka'aba' u suegro).⁶⁴Le' maco'oba tu dzaubaó u kaaxtico'ob u registro tuux tsi'ibaan u ka'abao'obe u tial' uyila'ale ma'ax ti' familial u talbalo'obe, chen ba'ale ma'a kaaxta'abil,, leo'olal ma' u pajta'ali u metkoubi sacerdoteilo'ob. ⁶⁵Le gobernador tune' tu yaala ma u pajtalil' u jantiko'ob le ba'aloob ku'ubanii ti Dios, hasta u kaaxta'ale u jee sacerdote yeetel Urim, le Tumimo.⁶⁶Tulaakal le' kaj ca'acho cuarenta y dos mil trescientos sesenta, ⁶⁷u jelo'obo u aj antailo'obo yetel u x ajantailo'ob tu chucajo'ob siete miel trecientos treinta y siete. Yanchaj xane' cuarenta y cinco u aj ka'ayo'obo yetel u x aj ka'ayo'obo.⁶⁸Yaan xan ca'ach tio'ob setecientos treinta y seis tsiimno'ob, doscientos cuarenta y cinco mulaob, ⁶⁹cuatrocientos treinta y cinco camello'ob , yeetel seismil setecientos veinte burro'ob.⁷⁰Yaan jay tuul u nuuquilo'ob familialo, tu' dzajo'ob antaj u tia'ale e meyajoo'. le gobernadoro tu dza'a tu'ux u cananta'al le taki'ino ocho kilos oro, cincuenta nukuch taza'aob yeetel quinientos treinta nooko'ob utia'al le aj kiino 'ob. ⁷¹Yan jay tul u nuquiloob najile tu tsa'ajo'ob ciento sesenta kilos oro, yeetel doscientos cincuenta y cuatro kilos plata, tuulakaal lela tu tsajo'ob tu'ux ku kananta'al le ba'alo'ob ko'ojtakoo'. ⁷²u masil e' kajao' tu dza'ajo ciento sesenta y ocho kilos oro yeetel ciento cuarenta kilos plata, bey xan sesenta y siete no'okob u'tia'al le aj kiino'ob.⁷³ka tso'oke le aj kiino'ob, le levitao'ob, le maaxo u canano'ob, le ma'axob u k'axo'ob, le maáxob u meyajilo te' templo, bey xan u maasil e israelitao'ob bino'ob tu kaajlo'ob. Te' mes siete'o le Isaraelitao'ob tso'oka'anili u pa'atlo'ob tu kajalo'obe'.

Chapter 8

¹Tu La'aka Le Ka'ajó much- la'ajob bey juntuLiwiniik tó. Tu Kuchil jeeKab tée tu tánilil v jonajil Le jaáo. Ka'a tu Kaat-chiitóob ti Esdras Le aj Dzibóo Kaa u taasóob u dziib Le Leey ti moises. Je Léelo yundziil tv dzáa ti Israel. ²Ti u yax Kinil le u-uuk ú. Esdras le ah Háanbesá tu táasa le leey tux muchúc.báal le kaajo je bix xiibóob yéetel koléelóob tu LaKaaloob le maxoob Ku beyta u yubikoob byxan Le Ku Naatikóob. ³Leti tu dzajubá tu taanilil Le Kuchil tu jóol u nájile jááo Káa tu xoká leti tak tu jatzkaabiilil. tak tu chumuk kiin. tu taan xiiboob. Kooleloob je maxoob tán u yubiikoob yetel jetz-olal u dziibil Le Ley.⁴Beyo Esdrase. le ajDzíbo. Káa walaaji tu yokol jupéel Kúuchil Kanal beytunó le Kaajó dzokumeyáatik yetel júnpéel meya. Waalak baaloob tu dzéel leti tiantúun matatias. Sema. Anias. Urias. Hilcias yeetel Maasias. Tiaan tu noah beyo Pedadias. Misael. Malquias. Hasun. Hasbadana. Zacarias beyxán Mesulan tiáanóobi wáaláakbáalóob tu tsiik. ⁵Esdrase tu jeéba le dziib tiaáh u yiloób tu laákalob le káajó. Beytúno letie walaakba tu yokoól he kaajo beytúnó leti tu jéeba tu laakal le makoobo kaj liikoób.⁶Esdras tú tzaá kiilichi ti yun tziil. Le noójach yuntzil. beyo tu laKáal he káajo tu lizóob u káabóob ka tu nukajoob. "¡ibeeyo! ¡ibéeyo!" beytuno letióobe kaatu chiná u póoloób kajook kiilich kunt koob le yuntziíl yetel u táan póoláalóob te lúumo. ⁷Beyxan Jesúa. Bani. Serebias. Jamin. Acub. Sabetai. Hodias. Massias. Kelita. Azarias. Jozabed. Hanan. Pelaias beyxan le levitáabo tu yantaajoob le kajó u tiaál ka-u náat-oltoob le leyo. Beytúno le Káajo tiaán te kuchiiló. ⁸Xokáab ti le tziíbo u táan yun tzil. Tu metaajoob tubéelil yetel u chiikbezcóob bax u káat u yáale yóola byo le Káajo ku náat. óob le táanoj.⁹Nehemias u jalaáchi esdras ajkáanbeza. ajtziibxan yéeteel leevitaob letioób yáanoób u kannzoob le káajo. Káatu yalaáob te káajo: le kiin bejlaé jáach kíilich ti yúun tziil u kúuob. Máaxáan a yaáololex mix a wóoléex" beyó le káajó ókónáji káatu yúubajoób le táan ti le tzibo. ¹⁰Beyó Nehemias tu yáala ti letiob: "xéenex jántéx le tzáatzo bey xáan ukex báá chúújuk. Tux tex jun pi'it xáán ti le minán tióbo á méyamexo. Jex bix le kiín bejlaé kilich u tiál yúntzil a kíún. Máá xán a yáolalex. Túmen u kii oláli kiún leti in múkoón.¹¹Bey túuno le levitaobo tu metájoób ti le kájotú maka uchiób beyo: "¡Mak.chieéx! Je bix ti le kííu jách kiilich. Má yaá.olalex." ¹²Y béyó tu láaká le káajó káá binlájoób. Ch'aaéx tóóxtabáex le óchóobo by xaáu kiinbesáa le ki ólal túmeén tu náatáob le t'aanoob je bix káansáabó.¹³Bey tuu káa júún kíín le u nukiloob le páadíín tsiloob te nájóobo tu lakal le káajó bey xán le ájkiino béy xán levitaobo. Kúch múch'oob tu yikna. Esdras. le ajtsiibo u tiál u náajaltic u tukuloob ti u t'ani le tsiibo. ¹⁴Létíobe tu kaxtoób te tsiibo ti le t'aar jée bix kíiún tu yalá ti Moises le u Káajil Israel kánaáu u kúxtal tu najiloób kanák le kiibésaj tiuuk új. ¹⁵Káabét u beetikoob jun p'el páyálchi ti a tu lakal le kajóobo je bix Jerusalen tu yála: "Jókenex te kanál cuchiloobo. Tasex cheen súnakey u káb le oliboo. Olivo p'a. bey xaan le mirto. bey xau le xáano yetel chéob de booy. U tial a metikeex cuchiloob de jélelil. Je bix tsiibtani."¹⁶Béytúuno le kájo jóki ka sunaji yetel u kab le cheó katu méyatá u najillob le tiób. U yakaol u najiloob bey xan u tselíloob. U tseliloob u nájil yuntsil. bey xan kuchil jékap náts ti u jónajíl le ja'ó bey xau tu chumukil u jónájíl Efrain. ¹⁷Tu lakal le much kaabalilo le ka sunajob ti le kalanilobo tu meta u najiloob ka kux lájóbi. tu laka u kííníl Josue. U palil. Nun. takxan le kííno. u kájil tun Israel má u kiinbésaji kánán. Bey u ki'ólal. Jach nóojòch.¹⁸Bey xaan kiin pách kíín. Jebix yax kíín takxan u tsoók Esdras tu xóoká u tsiibil u t'an yúntsiil. Ka jelooj te kííotálil utíal u-uk kiin bey xáu nuaxac. yanla junp'el. much kabal kíólal bey le max kuyúbic le t'aan.

Chapter 9

¹Bey'tunó tu veinticuatro k'ini tu laili winaló, u caji Israele d'ano'o, tan u sukino'ó u bukinmo'ó tzatzapki no'ok k'a tu tzaò lum tu polo'ó. ²U ch'ì'ibal Israel tu jatzubá ti tu lakle yanah kajilo'ob. Ualaj'ó yetel tu k'anto u kebano'o yetel le ba'alo kastak tu met'oó u máanjan'an ch'i'balo'obó.³K'a j hualajo'o tux yano'obé, yetl o'oxpe horailé tu xoko'ó ti tu dzibil u t'a'án Yuntzil u Kuob, ti' u láak óoxp'éel horaé, tu cáantajo'ob u kebano'ob, yetel noklaj'ób tu tan Yuntzil u Kuob. ⁴Le levitaob, Jesúa, Bani, Cadmiel, Sebanías, Buni, Serebías, Bani yéetel Quenani na'co'ob ti jun p'éel u ca'anche'il tze'eque' ca j ka'am payalchi'inajo'ob ti Yuumtzil u Kuob.⁵Cu dzo'ocolé lej levitaob, Jesúa yéetel Cadmiel, Bani, Hasabnías, Serebías, Hodías, Sebanías yéetel Petaías, tu ya'alajo'ob: "Líkene'ex, qui't'ante'ex Yuumtzil u Kuob mantadz". "ka maktzilta'ak a kili'ich k'aába, yéetel ka qui'qui't'anta'ak yokol tu lakal maktzili'il yetel qui'ichquelem kaayo'ob. ⁶Chéen teech Yuumtzilech. Mina'an u láak. Teech beet le ca'an, yetel u sen ca'analil le ca'anó, yéetel tuláacal u eeko'obó, bey xan le lu'umó yéetel tuláacal ba'ax yaní. Bey xan le ka'anabó yéetel ba'ax yaan ichil. Teech ca dzáic kuxtal tio'ó, yéetel u eekilo'ob le ca'anó cu kultik'ech.⁷Teech le Yuumtziló, le Yum Ku j yéey Abram yéetel tu jóosal Ur, u caajal le j caldeobó, ka ta tz'aa u kaaba'int Abraham. ⁸Ta wilé u puksic'alé t'oj ta tan, ca ta beetaj jun p'éel nup t'aan tu yéetel ti'al ka tza ti u ch'i'ibal, u lu'um le j cananeob, hititaob ,amorreob, ferezeob, jebuseob yéetel gergeseobo. Dzo'oc a beetic le ba'ax ta wa'alajó, tumen teché ca dzo'ocbesic a t'aan.⁹Teché ta wilaj bix u mukyaj le máanja'an ch'i'ibalo'ob tu luúmil Egipto, ta wu'uyaj xan u yaayaj awato'ob tu jáal Chac Kaáb. ¹⁰Ta beetaj nucuch chikuláj yéetel jakbe'en ba'alo'ob tu yóokol Faraón, tu lak'lu palitzi'ilí, bey xan tu yóokol tuláacal u cajnáalilo'ob le lu'umó. Tumen téech a wo'oje le egipcio'obó yéetel kanal'ich ya balo'ob tu meto'ob. Bey xan ta metaj'tech u p'eel k'aaba cu jetzel tak be'ejlaé.¹¹Ka'atune, ta jóosaj ca'a búuj ti' le ka'anab tu táano'obó, máano'ob tu yóokol tiquin lu'um, yéetel ta bulaj u aj ch'a'apachto'ob tac tu tamil le ka'anabó, beyo'ob tuunich tu tamil ja'e'.¹²Ta dzaj jun p'éel múuyal u ti'al nu'uctic u beelo'ob de kiin, yéetel áakabe' jun p'éel tóoch'bal káak u ti'al julic le bej cu ximbatko'o yetel sasililó ¹³Tu Witzil Sinaí j éemech, ca j t'aanajech yéetelo'ob ti' yanech te j ca'ano', ta dzaj ma'alob tzol xiquino'ob ti'ob, u jaajilo'ob ca'anbesajo'ob, ta dzaj xan a'almaj t'aano'ob yéetel nu'ucben'en t'aano'ob utztac.¹⁴Ta ca'anbesajo'ob xan u c'ajoto a kilich kiinil sábado, ta dzaj a nu'ucben'en ta'ano'ob, a ma'alob ca'ansajo'ob, ta dzaj xan a wa'almaj t'aano'ob ti'ob tu kab a pa'alitzi'il Moisés ¹⁵Ta dzaj xan u waajil ca'an ti'ob u ti'al u na'ajcunsicubao'ob, yéetel u ja'il cháaltun u ti'al u yukajilo'ob, yéetel ta wa'alaj ti'ob ka xico'ob cajtal te lu'um ta séeb chi'italj ti'obo.¹⁶Ba'ale leti'ob yéetel in máanja'an ch'i'ibalobe ca'analchaj u yicho'ob, yéetel u dzu'uy poolo'ob, ma' xan tu táan óoltajo'ob a nu'ucben'en t'aano'obi. ¹⁷Leti'obé ma tu quibu yubobí yéetel mix u ka'ajbeso'ob le nucuch ba'alo'ob ta beetaj ichilo'ob, tu yo'olal u jach dzu'uyil u poolo'obe tu dzajob'ob juun túul u nojchil u ti'al u ca su'utco'ob tu palidzilo'ob. Ba'ale teche' jun túulech Ku chu'upech yéetel sa'atsaj, utz a ch'a'a óotzilil, chuca'an a yo'ol , chuca'an a yacunaj. Té'eche ma'xan ta xúump'atajo'obi.¹⁸Té'eche ma'xan ta xúump'atajo'obi, mix ca tumen tu beetajo'ob un p'eel chan wacax yéetel yibbil fierro ca tu ya'alajo'ob: "leti' le Ku jo'osech ti Egipto", tu beetajo'ob xan ba'alo'ob talam kastaco'ob. ¹⁹Teche', tu yo'olal a nojoch yaacunaje' ma' ta xúump'attajo'ob te xtocoy lu'umo. Le t'o'ol múuyalo' ti'alo'u bisco'ob tej bejo' ma'j náachchajti'ob yéetel kiin, mix u t'o'ol ka'ak de áakab u ti'al u julic le bej tu'ux cu xi'imbal'ob.²⁰Té'eche ta dzaj a ma'alob Pixan u ti'al u ca'anbesico'ob yéetel mix ta tzelatioób le waj tu chio'obo, ta dzaj xan ja' ti u yukajilo'ob. ²¹Cuarenta ja'abo'ob táan a tzéenco'ob te xtocoy lu'umo' yéetel mix ba'a p'at minan tio'ob. U no'okobe' mix laabchají yéetel u yooco'obe mix chu'uplají.²²Ta kubaj ti'ob ajawilo'ob yéetel nucuch ca'ajo'ob, ca ta t'oxaj ti'ob jujun xéet lu'um. bey tuno' tu ch'a'ajo'ob u lu'umí Sehón, u ajawi Hesbón, yéetel u lu'umí Og u ajawi Basán.²³Ta beetaj u ya'abtal u palalo'ob je'el bix le éeko'ob cu dzo'ocole' ca ta tazo'o' te lu'umo'. Ta walajti u máanja'an ch'i'ibalo'ob ca ok'ko'o u ti'alinto'ob. ²⁴Bey tuno' le c'ajo tu ti'alinto'ob le lu'umo, Té'eche ta p'etzá tu táano'ob' u cajnáalilo'b le lu'umo', le cananeos. Ta kubaj tu kabo'ob u ajawo'ob yéetel u cajnáalilo'ob le lu'mo', u ti'al Israel ca u beet yéetelo'ob jeél bax u káato'obe'.²⁵Tu ch'a'ajo'ob xan nucuch caajo'ob tuulumta'ano'ob, yéetel un p'eel ma'alob lu'um, yéetel tu ch'ao'o najo'ob chuptac yéetel ba'alo'ob jadzutstak, ch'e'eno'ob, coolo'ob, yéetel u cuchil pakalí olivo, yéetel pakalbi che yabtac u ich. Bey tuno' ja'ano'o, yéetel tu na'ajcuntajuba'ob, yéetel uts u yucubao'obe, yéetel tu qui'imaccunsajo'ob xan u yóolo'ob ti' a nojoch utzil.²⁶Ba'ale' leti'obe suto'o ma' uyal da'aní yéetel ko'oxchajo'ob ti teech. Ca tu kex óolta'ajo'ob a Wa'almaj t'aan. Leti'obe tu químsajo'ob a aj bóobato'ob, leti'obe tu kat'otaj ti'obe ka suunaco'ob ti Teech, leti'obe tu beeto'ob baalo'ob talam k'a'aso'ob ²⁷Le beetic Teech ta kubajo tu kab u aj p'eeco'ob máaxob tu meto'ob u mukyajo'ob. Cu dzo'cole' le táan u yaayajo'obe autnajo ti Teech yéetel Teché ta wu'uyajo'ob tac te ca'anilo' yéetel yaáb u teenelé Teech ta toko'ob tu kab u ajpektzilo'ob yu yo'la' a nucuch ch'a'a otzitalil.²⁸Ba'ale' chéen p'elac u yantal jun p'íit jéedzel ti'obe, cu ca'a beetico'ob ba'alo' kaastak ta táan, ta cha'aj u lúubulo'ob tu kab u aj p'eeco'ob, beituno' u aj p'eeco'ob jala'achchajo yu yokolo'ob. Cu dzo'ocole' leti'obe ca sunajo'ob ca kaamtánajoob ti Teech, Teeché ta wuúyajoob te ca'ano yéetel ya'ab u tenalé yo'ola' a yaacunajé ta tocajo'ob ²⁹Ta tzolxiquinto'o u ti'al ca beilac u sut'lo'o ta Wa'almaj t'aan. Ba'ale leti'obe ca'anaj chaj u wicho'ob yéetel ma' tu yu'ubo'ob a nu'ucben'en t'aano'ob. Leti'obe k'ebanchajo'ob ti'a tzol xiquin, leti'obe cu tzac'o kuxtal ti' le máaxoób beetique'. Leti'obe ma' tu meeto'obi, le beetic ma' tu yu'ubajo'ob a táani'.³⁰Ya'abcach ja'abo'ob chucpaj a óolal ti'ob, ta t'aano'o yéetel a Pixan beyxan yéetel a aj bóobato'ob. Ba'ale leti'obe ma' tu yu'ubajo'obi. Beitu'uno ta kubo'o tu kab le cajo'ob nats'takilo'obo. ³¹Ba'ale tu yo'olal a nojoch ch'a'a óotzilile' ma' ta xu'ulsajo'obi, mix ta xúump'attajo'obi, tumen teche' jun túulech Ku muunil a pucsi'ikal yéetel ch'a'a óotzilil.³²Le o'olale', ak Ku, le nojoch, le tuláacal páajtalil, yéetel sajbe'entzil Ku, ma' tu xu'ulsic u nup táan mix a noj yaacunaj, ma' a chaic tu láacal le mukyajo'ob dzo'oc u máan tak yóokol, ak ajawo'o, u nojchil cajal, sacerdoteo, aj bóobato'ob, yéetel yóokol ak máanja'an ch'i'ibalo'ob yéetel tuláacal la caajó tu kí'inilo'be ajawo'ob Asiria tak bejela'é, chicpa'jac jach minaán ta táan. ³³Teché mina'an a si'ipil ti tuláacal le bax'ax úuch ti to'ono, tumen teche' a meyajé jaj'ol ba'ale' to'one tac beetaj ba'ax talam kaas ³⁴In ajawo'on, u nojchil cajal, sacerdoteo, yéetel máanja'an ch'i'ibalo'ob ma' tu dzo'ocbesajo 'ob a Wa'almaj t'aan, mix tu yu'ubajo'ob a nu'ucbe'en t'aan wa u t'aanilo'ob a nup táan le ta wa'alaj ti'obe.³⁵Tac tu ajawilo'ob, ajaki tu ki'imac'olilo'obe yo'olal a yaáb utzil ti'oob, ti u nojchi yéetyel u maálobil le lu'um ta tzáa tu t'ano'ob, ma' tu kultajecho'obi mix su'unajó ti tu k'ak'as belo'obi.³⁶Le o'olale' palitzilo'on, ti le lu'um ta tzáa ti i'in máanja'an ch'i'ibalo'ón u ti'al u kí jantko'o u ich'e' pak'alo'obo yéetel u ma'alo' siba'alilo'ob. Le o'olale' palitzilo'oní. ³⁷Tuláacal ba'ax cu dz'aique ac lu'um cu bi'in te ajawo'obo le a tzá'ama' tin yóokolo'on tu yolal in kebano'on. Leti'obe cu jalachilo'ob yóokol in winkililo'on yéetel yóokol in alako'on je bix u k'a'atobe. Tino'on ti u p'eel' nojoch yayaj'olalil.³⁸Tu yo'olal tu lakle ba'alo'obá. To'oné tin me'etoón jun p'eel' nup t'áan ma' un pe'ec yéetel dzi'itbí. Te dzi'ibiló k'alanó ti'an u k'áaba'ob ac u nojchil cajal, levitao yéetel sacerdoteo."

Chapter 10

¹Le maxo'ob tu dzibta u k'abao'ob ti le k'alan ju uno'obo le ti e j'eloba: Nehemias u paalil Hacalias u nojoch jalachui,y'eetel lé aj'kino'ob tu dziita' u k'a bao'ob xane sedequias. ²sereias, Azaria, Jeremias ³Pasur, Amarias, Malquias⁴Hatus, Sebanias,, Maluc ⁵Harim, Meremot, Abadias ⁶Daniel, Gineton, Baruc, ⁷Mejulam, Abias, Mijamin ⁸Maazias, Bilgai y'eetel Semaias. Lelo'oba' aj'kino'ob⁹Lelo'oba leti le Levitao: Jesúa u Pali Azanias, Binúi u ch'i'ibal Henadad, Cadmiel ¹⁰Ulaak levitaobe le ti lelo'oba: Sebanias, Hodias Kelita,pelaias, Hanan ¹¹Micaia, Rehob, Hasabias ¹²Zacur, Serebias, Jebanias ¹³Hodias, Bani Y'eetel Benino ¹⁴U joolilob e caajó le ti lelo'j'oba: Paros, Pahat, Moab,Elam, Zatu, Bani¹⁵Buni, Azgad, Bebai, ¹⁶Adonías, Bigvai, Adín, ¹⁷Ater, Ezequías, Azur, ¹⁸Hodías, Hasum, Bezai, ¹⁹Harif, Anatot, Nebai, ²⁰Magpías, Mesulam, Hezir, ²¹Mesezabeel, Sadoc, Jadúa,²²Pelatías, Hanán, Anaías, ²³Oseas, Hananías, Hasub, ²⁴Halohes, Pilha, Sobec, ²⁵Rehum, Hasabna, Maasías, ²⁶Ahías, Hanán, Anán, ²⁷Maluc, Harim yéetel Baana.²⁸U yalab e caajó oj'kiino'ob, levitao'ob, canano'ob, kaayo'obi u meeyjalió'ob le k'ulnaj, tu lacaxan le maxo'ob tu jaatsbe subao'ob ti u cajnáalilo'ob tuyalob u dzocbescob u almajt'an yuumtzil, tacxan u yatano'ob, yéetel u xibil paalal yéetel u ch'upil paála, tu laca'le yancha' u k'ajóoltíc yéetel u na'atic. ²⁹Tu nupajuba'o yéetel u laak'ob, yéetel u nuukilo'ob ca'tu je'dz t'antoob yanal umpé coonolchié u ximbato'ob tu ya'almajt'aan tuumtzil, jebix dzabicti o'ob tumen Moisés u palitzil yuumtzil, ti u paaktico'ob yéetel u jalach t'aano'ob yéetel u ka'ambesa.³⁰Toóne tin nuuptanto'on máa dzaic in xch'upul paalal ti u caalalí le lu'umalo'oba Mixtaan ch'a'ikxan u xch'upu palalobe ti in xibi paalalo'on. ³¹Tin ch'ach'ito'on xané waa u maaquiloob le caajo'obo caá u tasoob ba'alo'ob, yéetel xan i'inaj neek' u conoob ti toón tu k'iini j'eésajba wa xan ti quiliich' k'iiné mixtaa'ne manic tio'ob. Yan xan in ch'aico'on u jéescuba'ob le lu'úmo anal u'uk yan xan in xoot'p'aaxcoon u pa'ax ujele judioso'obo.³²Tin chiin poolton xan in dzáaaxico'on un óox ti plata anal ja'ab u tial u meyjulil u najil yuumtzil, ³³yo'olal u yantal waa tu ta'an, sii o'olal i'naj neek sio'olal de tocbí tu k'iini jeésajbá, tu kiinilo'ob tumben uj yéetel e kiimac olal o'laanobe u tiial le kilich si baalo'obe u tiial le sibaalo'ob tie k'ebano'obe yhoohsah sa u siipil Israel yoosaa tu laadal e meyaj ku meetaa tu najil Yuumtzil.³⁴Le aj'kiino'ob e, le levitaso'obe yéetel u chucan le caaje tu bulo'ob e siba de cheé, e buula' u tial u yojetco'ob mayo'ob cú tazic cheé tu najil yuumtzil tii e kíinoob álanóob ti anal jaabobe. Lec cheeó u tiaj toocbi ti u caana multunich kiichquelem yuum beey dzibta'an tu ya'al maj ta'an. ³⁵Ti in chiin po'olton in taascoonxan tu naajil yuumtzile' u yax ich'e paak'aalo'obo bey xan u yaax ich anal jaabo. ³⁶Jeebix dziitaani tile kiliich dziibo, tooné tin ch'unpooltoon ya nin taasco'on tu naajil yuumtzil bey xan tic aj'jiino'ob cu meyajo'ob teelo', in yaax paalilon in yaax aalak'on³⁸³⁷Yaanxan in taasco'on u yax siiubal juch'bi trigoo, u k'aam si'ijil le i'inaj neeko'obo beyxan u yax ich le pak'alo'ob beyxan u yax ich le pak'alo'ob

Chapter 12

¹Lelo'òba` le ti e sacerdotes yetel levitas nah`coob yetel zorobabel, u`paal Salatiel yetel Jesùa: Seraias, Jeremias, Estras ²Amarias, Maluc, Hatùs ³Secanias, Rehum, meremot,⁴Iddo, Gineto, Abias ⁵Mijamin, Maadias, Bilga ⁶Semanias, joiarib, Jedadias ⁷Salú, Amoc, Hilcias, yèetel Jedaias. u kíini'lob Jesua leti'ob ka'ach u nuuktakil le sacerdote'obo`bey xan u làak'tsil'ob.⁸le levita'obo leti'e je'elo'oba: Jesua,Binúi, Cadmiel, Serabias, Judá, yéetel Matanías, Matanias yéetel u láak'tsil'ob léeti'ob u mellajo'be aj pa'ax tux ku d'zaba nib'ola ⁹Bacbuquías yéetel Uni, yéetel u much'tambaal wa'laj' ob tanil tu la'kal e meja'jo¹⁰Jésua k'uchu u beetuba u yum Joiacin, e la u yum Eliasib, Eliasib el u yum Joiada, ¹¹Joiada k'' uchu u beetuba ta'ta Jonatàn le ti y ta'ta Jadùa.¹²tu k'iinilo'ob Joiacin, e sacerdote'ob ku beetik u nojchilo'ob ti e familia'ob: Meranias k'uchu mèet u noj'ch ti Seranias, Hananias'e u noj'och ti Jeremias, ¹³Mesalun k'uchu mèet' ku noj'chil ti Esdras. Johanàn k'uchu met ku noj'och ti Amarias, ¹⁴Jonatàn k'uchu mèet'u noj'chil ti Melicù, bey'xan Josúe k'uchu mèetic. u b u noj'chil ti Sebanias.¹⁵ti a ch'ajoh'tic, Adna tu mèet u noj'och ti Harin, Helcai tu mèet'u noj'och ti Meraiot. ¹⁶Zacarias'e tu mèet'u noj'och ti Addo, Mesulan tu mèet u noj' och ti Gineton ¹⁷bey'xan Zicri tu mèet u noj'ti Abias ti Miniamin. Pitay tu mèet u noj'chi ti Moadias. ¹⁸Samua tu mèet'u noj.chi ti Bilga. Jonatan tu mèet'u noj'ti semanias. ¹⁹Matenai tu mèe u noj'och ti joiarib, uzi tu mèet u noj'och ti Jedaias, ²⁰Calai tu meet u noj'och ti Salai, Eber tu mèet'u noj'och ti Amoc. ²¹Hasabias tu mèet'u noj'och tu Hilcias, bey'xan Natanael ti Jedadias.²²tu k'iinilo'ob Eliasib, e levitao'bo Eliasib, Joiada, Johanán bey'xan Jadua dza'aboób u nuc'ta'kil'ob ch'iibalo'ob bey'xan le sacerdote'ob dza'abo'ob tu lak'al u jala'chi Dario ti persia ²³tu laa' cal u ch'iibalo'ob levi yèetel u nuuktakil u ch'iibalo'ob dzabo'ob de u k'aaba'ob te dziibil'ob be cronicas tak'tu k'iinil johanán, u paal Eliasib.²⁴u nuuktakil le levita'obo leti'e Hasabias, Serabias bey xan Jesúa u paal Cadmiel, yèetel u laak'tsilob'obe wa'alakbalo'ob kac'ach actàan ti lèeti'ob u ts'aaiko'ob qui'qui' k'ai bey xan nib'ola ti u mèet'ob e bix u yaa'mil David. ²⁵Matanias, bacbuquias, obadias, Mesulam, Talmón yèet'el Acub, lèet'ob canaan'tic tux ku liitsa tu lacaal baal'ob tej jool. ²⁶le ti'ob meeya'nah'job tu kíinil Joiacim u paal Jesúa u paal Josadac, bey xan tu kíinil Nemias u jalachil beyxan Esdras lee'ti u sacerdote bey xan aj'dziib.²⁷Le ca cuch u kiinil u cuu'bu u bakpach jerusalen, le caa'jo tu caxta e livita'obo he tux ku caj'tal ti u taasic tak jerusalen, ti u kiinbesico' yèetel qui'imac òolal, e kiinbes'kinó, yèetel qui't'aano'ob yèetel boboj'paxo'ob yèetel arpa bey'xan lira. ²⁸taalo'ob tulacal le aj kaayo'ob le levita'ob ka tu muchuba'ob tu bakpax Jerusalen yèetel tu lacal u cajtalil e Neftalitas.²⁹táalo'xane tu luumi Bet Gilgal bey'xan tu kaaxil Geba yéetel Azmavet, leeti'be tu méetal u naj'il tu bakpax jerusalen. ³⁰e aj'kiinob yéetel levita tu yutzquinta u kux'tal, bey'xan tu laa'cal le caj'o bey'xan un u jóo'lob tux'cu'puu'lo baa'lob.³¹bey'tu'nó ti met'a u naa'cal tu nuuc'taquil Júda yo'kol e kó'to bey xan ti wa'lah ku muchuba'ob e aj kaa'ob ti a u dzool' ni'ib ola'. u tu'le tu jonah' dzaba yalah'báa'lob.³²Osaias yéetel táanchumuc u nuctakil Judá bi'no'ob tu pach, ³³tu pach'obe ti'cu'bin Azarías, Esdras, Mesulam, ³⁴Judá, Benjamín, Semaías, Jeremías, ³⁵wa jai'tulo'ob u páa'la'lob e aj'kiino'ob yée'tel joopsaj paaxo'ob yée'tel Zacarias, u paal Jonatán u paal Semanias, u paal Matanias, u paal Micaias, u paal Zacur, u chi'bal Asaf.³⁶bey'xan ti yan'ob u laj'tzilo'ob,Zacarías, Semaías, Azareel, Milalai, Gilalai, Maai, Natanael, Judá, Hanani, yéetel e páx'ob, u kai, David u paal kú.Escras e aj'dziibo ta'nil cu bín. ³⁷tu too'jil u jóo'nah sayab' naa'cob te tzolbi, tunich o caj' al David, tu náa'ca yokol e coo'to, yóokol u jalach naj David tu jool cajil David, tu jool e chikiín já.³⁸u jeél kai'o e dzco'ob niv'holal bi'no'ob yána'tux. ten'ne binen'tu pach'ob yée'tel tan'chumuc le maa'cob, yokool tux cu jokool butz, te tux cox, e coot'o, ³⁹tu yoo'kool u jool, u náj'il Efrain, tu tojil u uchben jool'il e cayó, bey'xan witzil najíl Hananel yéetel tu witzil najíl e cien, tac tu najíl e taman 'nob, caj walá'ob tu jool e aj'canán.⁴⁰bey'tun'óh tu cáa'be aj'kayob, tu dzii'ob nib'o'laj, u cuuchil'ob tu kulnaj, bey'xanten tíi, yanen yée'tel e nucuch máa'cob. bey'xan ⁴¹le aj'kiinob dzaab tux yu yaa'nto'ob yée'tel Eliacim, Maasías, Miniamín, Micaías, Elioenai, Zacarías y Hananías, yée'tel hoops'bi pax, ⁴²Maasías, Semaías, Eleazar, Uzi, Johanán, Malquías, Elam y Ezer. e aj'kaayo'ob, tu káa'ob yée'tel Izrahías bey'aj'cansaj'e.⁴³lée'ti'ob tune tu dza'ob yáa'cach, kinsaj baal'ché te kii'no, ca táj kiímac'cha u yóol'ob. bey'xan le cóo'lée'lob, bey xan, le páa'la'lob. bey'tun u kii'mac holal Jerusalen tac nach ku yuu'baal.⁴⁴dzáa'bob te kii'no máa'cob ti a káa,mic tu láa'cal le sibal'lo, ti kilich ta'ta, u yax'ich u pakal'ob, bey'xan y diezmoób, ti a u ká'mo'ob je bix'halan, tii, ho'ob, ti al aj'kinoób, bey'xan levita'ob. láca' mac tu meyaj'te kaxo'ob natz te caj'ob nucta'cob. pues le caj'o kii'mac'cha u yóo, e yáanob tanil, ti leti'ol ⁴⁵lée'ti'ob, je'le 'bix le aj'káa'yo'ob, bey'xan e aj'uctzcuna'ob, je'bix uch u yáa'lah ti men David yée'tel u páal Salomon, bey'tun uch u méet,cob le aj'kai'ob bey aj'canan'ob.⁴⁶hach yabu'kinil, tu kii'nil David yée'tel Asaf, yan max, canxic, le aj'kaayoób, yan xan káayob'ti nib'olal, yée'tel kii'mac'olal. ⁴⁷tu kíinil'ob Zorobabel, bey'xan tu kiinil'ob Nemias, tu lacal Israel, ku dzacob, jáana te aj'káayo'ob bey'xan te aj'cánan'ob. ku liiz'cob, y bit te le levita'ob, e levita ti u chilan'cab Aron.

Esther

Chapter 1

¹Ti u kiniloo Asuero [ Le Asuero letie cu ajawi eaachi tda indid u kuch bal naachi jeebix Etiopía yokol ciento veintisiete provincias], ²Le kinoo jeeló le ajau Asueroo culá tu kancheil tux cu cutal u kanchine ajau tu ajaunajil susa.³U oxpél jaabil u ajawil, tu meetá un p'el nojoca janal ti tu lacal u nucuch meyajoo yetel u koxoo. U huachiloo Persia yete media, u dzuliloo yetel u jalaachiloo le provinciasó taloo eaach tu tan. ⁴Letiétu yee-sá u nój Ayikalil u ajawil yetel u tziquilil u noj beenil u noj chil ti yaacach kinoo, ciento ochenta kinoo.⁵Le cad chucpá le kinoobo, le ajawó tu kubá un pél nojoch janal sansa mal ichil siete kinoo lelá utial tu lacal le maacoo tu ajaunajil susa nojoca wa chichán. Te meetra tu solari tux pakaan looloo tu tzel u Ajaunáh le ajawó. ⁶Le solar tux yan e looloobo sinaan u nookil pildzil sas-tac yetel cháe-wayeen u sumiloo sinaaniloobe maaló li-no yetel . Cháctac, kaxadnoo ti jooloo meyajaan yetel plata ti tzol pakoo marmol. Yan caach u Kancheil oro yetel plata ti un p'el beh Porfirio, marmol, bey u náh naacare yetel adoquin.⁷Le cu, yukuló cu tójol tii luch oro. Un p'el luché minaan ujueel beyó yaá u yooch vino ajau teelo yo-lal u siiolil le ajawó. ⁸U yukul le vinoo meetaa jeebix u yaalmi ajawé. "Mix maac cun chóc bil ti."Le ajawó u yaalma ti tu lacal le cu meya joo tee ajaunajó cuu meetoo tu lacal le tanaanoobo tu lacal le udz tu tanoobe.⁹Beyxan le xajau Vasti tu dzaa xan un p'el nój janal tial le cooleloo yanoo tee ajaunajó utial le ajau Asuero. ¹⁰Tu siete kinoobe, le caa jach quimaccha u yol le ajau yo-sal le vinoo, letié tu yaal ti mehuman, bitzá, harbona, biyta, abaqta, zetar yetel carcas [ letie siete cu meyajoo tu tan le ajawo]. ¹¹Caa tasaac tu tan le xajau Vasti yetel u p'oquil xajau. Letié u raat caach u yees ti le macoobo yetel ti u nuuetaquiloobe u quich pamil, men u paata xiiche dzibolbil utzil.¹²Baale le xajau Vastio ma tu uuymáténti után ajau ledzuu taasalti mein le bísátaanoobo. [Oficiales] Beytuno le ajawó jach p'uují, u cooí-le táab ti letiuba.¹³Beytuno le ajawó tu ka'ta u chi le maacoo raolfanoó ea- nal u naatoo, le maxoo naatic le rinoobo [ men bey u meetic ajav ti le lacal le jach tam u kaolmiloo leleyó ye tel p'isol.] ¹⁴Bejlaé le jach naadzo ti le ajawó carsena, setar, Admata, Tarsis, Meres, Marsena yetel Memucán. lelá u siete dzulilo Persia yetel media. Letioobe cu yocoloo yienal ajav cu meetcoo le nucuch meyajóó ichil le ajawiló. ¹⁵"Tial u dzoosajil e leyó ¿Bay coon meet ti le xavaj Vastía men má tu yotá u meet le baax tu yaala le ajau Asuero, le bisaa men nuuucuch meyájoo? "¹⁶Memucántu yaalá tun tán le ajawó yetel u nucuch meyajoo: "Má chan ti tech ajau le xajau Vasti dzuu meetic ras, ti xan ti tu lacel lea nucuch meyajoobo yetel u jeel maacoo ca-jaanoo ti tu lacel a provincia ajau Asuero. ¹⁷Men le baa tu meet lexajawa yan u raoltel men tu lacel cooleloob. Lenti cun meetic tu lacel cooleloobe cuu mambalcunsu yichamoo cu yaacoo walé, ajau Asuero tu yaalá caa bisaao le xajau tu tan, baale letie má tu yooti. ¹⁸Maili túubuelekinjeeló, u yunan cooleil Persia, yete me did le uuyoó le baal tu meetá le xajawá, yan u yaacoo ti tu lacal u nuucuch mey'aj le ajawó. Yan y jach p'uuloo tu men tu mambalsaaloo.¹⁹Wabey u kaat ajau, u chá caa Tuxtac un p'el jalach tán yo- sal letí, leló eaa dziitao ti u leyiloo Persas yetel Medas, lelá muun bin rexbil, Vasti mau caatal ta tan. Ajawé cu dzáa ajawi u lac coolel tip'aan utzil puet leti. ²⁰Le cheen Jooroc albil le jalachtán ti tu lacal u nojchilil le yawa, tu lacal atantziloobe yam u tziquio u yichamoo, bey le nuuctacoobo wa le mejentacoobo".²¹Le ajawo yetel le dauloo jach quimde yoolo yo-sal le tzol táná, le djawó tu meeta jeebix tu yaalil Memucán. ²²Letié tu tux tuxta juúno ti tu lacal le provinciasoti te ajawiló, jujunp'el províncidé jeebix u dzibe. Tu tuchita ti jujun- tul maaque caa yuumilchajac tu yotoch. Lejalacjtáná dza ti u tán ti lacal u cajiloo le imperioa.

Chapter 2

¹Caa dzooc le haalooba, le caa chan em u p'uujaanil le ajau Asuero, caa tu kaasa Vaasti yetel xan le bay tu meetó. Tu kaa-sd xan lejalach tán dzocaan u meetic ti letio. ²Beytuno le xiibo tanquelemoobo le meyáticoo le ajawó tu yaaloo:"caa caxtac sujuy chúupalaloo quiich pantacoo u tial ajau.³Le ajawó cuu dza meyajoo ti tu lacal le provincias ti tux cu ajawil, tial cuu much' quint tu lacal le quiichpan ch'u upalaloo tial uj caj-cunte tee tu nó-nai Susa. Cuu cháa u dzabal tial u canant Hegai, uj meyaj le ajao, max canantic le chupalaloobo yetel caa dzabac ti u xbon ichoo. ⁴"Le chúupal cun luubul utzil ti ajawé cau meet u ajawil tu kuchil Vasti". Le tzól tána udz tu yuubil ajau, bey tu meetó.⁵Yon un tul judioo tu nój cajil susa u kabae Mardoqueo u pal jair, u pal Simei u pal Lis, letie Benjamitaí. ⁶Letié naach cuntaab ti Jerusalen yetel le naachcunta-boobo, much' yetel le puuloó yetel Jeconías, u ajawil Judá, le max Nabucondonosor, u ajawil Babilonia tu bisá kalbiloó.⁷Letié tun canantic Hedasa, le lela, Ester, u pal u dzé yun, men letié minaan u papá mix u mamá. Le chúpal coolelá udz u yilaa, quiich pan u paatal yich. Mardoqueo tu cha'a bey u paale.⁸Le caa aalaa u ajau tán ajawó, yan chúupalaloo bisaaboo tu ajaunaji Susa, caa dza-boo u canan Hegai, Ester xané bisaa tu ajaunaji jau caa xan dza ti Hegai u canante , le canantic chúpalo. ⁹le chúpalá luú utzil ti leti, letié tu najmaltaj u utzil le ajawó. Tu seblaquil letie tu dza baa tial u bonic uyich yetel u chi tu yeyá xán u yoóch. Letié tu dzaati siete x meyajoo utaloo tu ajauná le ajawó, caatu keexa u najil tux cun yanta Leti beyxan leu xmeyajoobo ti u yuutzil tee tu yotoch le cooleloobo.¹⁰Ester mau ya-a ti mix maac tux u cajal wa max u laaRóó men Mardoqueo u tzalma ti má u yaic. ¹¹Sansamal Mardoqueoe tee cu suusutcuba actan u solari tux pakaan le loolooboo, nadz tu nai le cooleloobo, tial cuu yojelt bix u bin ti Ester, bix u maan kinti.¹²Le chen aalac-ti jujun tul chu'upal leti cu bin tu tan ajau Asuera, jeebix kanu meetic le cole loobo, jujuntul chú-pale yan u chucbesic 12 whóó lecu quich pancunsaa-loo, seis uhoó yetel u aceiteil mirrá, seis xan yetel quiboocoo yetel u polbiyoo xan. ¹³Le chen xiic untul chúpal yicnal le ajawó, jeen baaxcuu kaate cu dzabalti te tu nai le cooleloobo, yo-lal u bisic leti tee ajaunojo.¹⁴Ti u chini kíne letié cu yo-kol, jaadzca kine cu suut tu leak u nai le cooleloobo, tux cu canan zaazgaaz u meyáj le ajawó maxtan oltic u cajcunaj cooleloob le ajawó. Letié maún caa sut yienal ajau jaalil wa leti caa jach luubuk utzil tie' cuu caa tantu caatené.¹⁵Baale le caa kuch u kin utal Ester [ upal Abihail, u dze yum Mardoqueo, le max cháan leti u palinte] yicnal ajau, letié mix baa tu kaatá jalil le Hegai u meyaj a-jau, max dzaban ilic le coole loobo, tu kaytati. Baale cuu yilé maan quiich pan yilic. ¹⁶Esteré biseab yienal ajau Asuero ichil ajaunah ti la-jun uhó, lelá, u uhji tebet tu siete jaab ti u ajawil.¹⁷Le ajawó tu yabilla Ester tip'an ti tu lacal ujel ch'uupalaloo letie' tu najmaltá utzil yetel maalóbil tu tan leti, tip'aan ti tu lacal le sujuy ch'u palaloobo, heytuno tu dzaa u pet-jool djau yokol u pol leti caa tu meeta xajawil tu cuchil Vasti. ¹⁸Le ajawó tu meetá un p'el banquete ti tu lacal u nucuch meyajon yetel u koxon, "U banquete Ester" caa tu yeensá u boloole provinciaso. Beyxan tu dza ajau-sibal ma'pisil.¹⁹Le caa much' le sujuychupalaloo tu caatenó, Mardoqueoé tee culubal tujol u naí ajawé. ²⁰tac bejlac' Esteré máu yaalti mix mac max u laakoo wa tux u cajal, jeebix Mardoqueo u Tzolmitio. Letic ma tu p'ata u tzol tán Mardoqueo, jeebix tu meeta, caach eaatu cháu tzent tu yotoch letié. ²¹Ti le kinoobo, caliquil Mardoqueo tian caach tu jol u nai Aju, caatul u nucuh meyaj le ajawó, biqtan yetel teres, le canantcoo le jolbejo, p'uujoo tun caxcoo bix cun u metoo loo ti le ajau Asuero.²²Le baa caa kuch yojet Mardoqueoo, letie tu yaalá ti x ajau Ester, Estere tu yaalá ti ajau tu kabá Mardoqueo. ²³Le baa cu yaalala tanoltaabi, caailaabe jáj tu caatulil le maacooba bisdaboo jich'bil u cal le baa jeela dziibtaa tiun p'el juum tux cu dziibtaj tu lacal balooo cu yuchul tu tan ajau.

Chapter 3

¹Le caa dzooc le baalooba, le ajaú Asuero tu yanta Amán u pal hamedata le Agagueo, caa tu dzaa tu cuquinta- jil pajtalil ti yokol u jeel u meyajoo le yanoo yetelo. ²Tu lacal u kooso le ajau le cu yantaloo tee jonaj tee ajawó mantadav u xoltaloo yetel cu chintaloo tu tan Aman, jeebix utuchi aalmil caa metaaque. Baalé Mardoqueoe maun xoltal mixtun p'ontal xan.³Beytunó leu kosoo le ajau yan tee jonajóó caa tu yaalo ti Mardoqueo: "¿Baxten ca má uuy má tántic leu tuchi má le ajawó? ⁴Letiobe tu yaaloo ti sansamal, baaleletie maun ejejntio le baa cu yaacoobo. Beytuno letiobe tánajoo yetel Amán yo-lal le baa cu meetic Mardoqueo cu yiiloó wa juu p'aatal chen beyó, men Mardoqueoé dzu yaic tioob letie judio.⁵Le caa tu yilá Amán Mardoqueo maún xoltal maxan tun p'ontal tu tán, Amané caa xicaan p'uují. ⁶Letié yanchá u tuclilti u quinsio Mardoqueo, men u Rox ajawé dzuu yaic tux caach u cajal Mardoqueo. Amán tune u kat u dzoocse ti lacal judios, u cajal Mardoqueo le yanoo tux cu ajawil Asuero.⁷Ti le yaax uhó[lela nisan] ti le jaab doce u ajawi Asuero, letioobe, tu dzao Pur, tu buloo tu tan Amán, u bulil yokol u uchil doce [ ujil Adar]⁸Beytuno Amané tu yaalá ti ajau Asuero: "Yan un p'el caj titpajan ichiltu lacal a provincias tux ca ajawil. U tzól tánoobe jelaan ti ujel cajoo, maún uuymatanteoo, utuchitan ajau, le polatemá maaló caa p'aatcoobi. ⁹Wá udz tu tán ajawé, u dza u ajautánil caac quinsoo, tené quin bootic diez mil talentos tu kaboo le maxoo yanoo ti u ayikalil ajau tial cuu dzaó tux cu dzabal u takin Ajau".¹⁰Letié tu ch'aa u anilloi u yuuchul dzal tu kaab caa tu dzáá ti Amán u pal Hamedata le Ayagueolió u ch'áa p'eek le judiosoobo. ¹¹Le ajawó tu yaalá ti Amán: "Yan in wilic caa suutuc tech le takinoo yetel ti a cajal. Teché ca meetic yetel leti jeebix a kaaté".¹²Beytuno uj dziboo jawé much' tántaboo u kinil trece tial yax uhu, caa meetab un p'el jalach dziib tux aalaab tu lacal le baa dzuu tuchitic Amán ti tu lacal u nucuch jalachil le yan tu provincia Ajav, le yanoo yokol le provinciaso , ti le nucuch jalachoo tu lacal le cajoobo, yetel xan le nucuch meyajoo ti tu lacal le cajoobo, ti jujunp'el provincia. Tu tán jujump'el caaja jeebix utáneí dzabtaab tu kabá ajau Asuero Dzaal ka taabi yetel u anillo. ¹³Le jalach táno kuub ich aalcabil titu lacal provincias ti le ajawó, tial dzoocbesbilti, quinsbil, yetel xixcunbil le judioso, bey chichán wa nuxiib, bey mejen palal yetel cooleloo, ti un p'el kin-U rinil trece u ujile doce [lelá u ujil Adar] caalá chá u Ayikaliló.¹⁴U p'el u copiail lejalachtáno meeta leyil ti jujump'el provincias. Tijujumpe'l provinciadé dza kaolbil men tu lacal maac men letiobe kanaan u liiscubao tial le kin jeeló. ¹⁵Le maxoo biso le utuchi ajawá binoo aalcabil tial u tóxoo tu seblaquil, le nój tuchia tóox-xan tee tu ajaunajil Susa. Le awajó yetel Amán culajoo pistiar, baale u nój cajil Susae muun ch'a nuuctic baax cunv meete.

Chapter 4

¹Le caatu yojeta Mardoqueo tu lacal le ba dzuu meeta algo tu jala u nok caatu buquinta'j box nook caatu dzaa ta-an tu poli. Caa jok chumuck caj, caa kaan ahuátnaji bey ka-ka-ahuaté. ²Letié chen tu raój jol le ajau beycha u kuchulá, men muún chaabal ti mix mda u buquintimá box nok u yoocol teeló. ³Ti tu lacal le provincias le tux dzuu kuchul le ajaú tuchió, dzu lá buquintal box nokmen le judioso, tun suukínoo, tun okol tánoo. Yaabee chilicbaloo ich taan yetel u box nokoo.⁴Le caa tal le ch'upalaloo le meyájcoo Estero yienal leti eaa tu yaaloobe, le xajawó ya-olnaji. Letié tu tuxtd buuk tial u buquint Mardoqueo [tial cuu tzel u box-nok] baale letié matu kami. ⁵Beytunó, Ester tu táná Hatac, u tut u nój meyajoo le ajawó le dzaban eaach ti tial meyatic. Letié tu tuchitd yicnal Mardoqueo tial cuu tan olt baax uchi baax-xan u kat yaale.⁶Beytuno Hatac bin yienal Mardoqueo te kiwikó actán ti u n'oj jol ajau. ⁷Mardoqueo tu yaala ti lebaaloo uch tióó caachiló, le bucaa plata tu seebchita Amán u p'isic yetel u dzaiu tux cu liid cutakin ajau tial caa beyac u quinsic judios. ⁸Tu dzaaxán u p'el u copiail le nój tán le dzá Susaó tial u xixcuntal le judioso, Tu meeta leló yo-sal u beytal Hatac u yeesic ti Ester, caa u dzaa yokol u siipilil uchic u bin yienal ajau u kat ol yokol leti yetel cuu yayant caa meetac udz ti u cajal.⁹Beytunó Hatac bini caatu yaalá ti Ester ledzuu yaic Mardoqueoó. ¹⁰Ester táná yetel Hatác, tu yaalá ti ca asut nae yienal Mardoqueo. ¹¹tu yaaláxan ti: tu lacal u meyajoo le ajawó, yetel u cajil le provincias ti le ajawó, yo-loo jeen max maquil wa coolel caa ococ tee solar yan i chiló wá má tánaanó, un p'elili ley ti leló: yan u quimil-chejalil wa ajau cutich u cetro oro tial ca cuxac. Tené má ta'anquen tial caa xiiquen yienal ajau ti u dzooc oxlajun kinooba. ¹²Beytunó Hatactu yaalá leu tánoo Ester ri Mardoqueo .¹³Mardoqueo tu tuxta le pectzila: "teche máh Kanaan a tulic men tee cajanech tu ajaunáh ajau, wa caa pudzul quex tu lacal judios caa quimic. ¹⁴Wá caa mac-ca chi ti le kiná, antajil yetel tocsajil cun tal ti judios tu laa tux, baale teche yetel a yotoch a tata yan u dzocolti ¿ quensa má inwaic te ché leólal ruchích ti ajawil tial le rin jeela?¹⁵Beytunó Esteró tu tuxta le kubenta'n ti Mardoqueo. ¹⁶"Penen much'quint tu lacal le judioso cajaanoo tee Susaó. caa suukinacoo tin wólal. Má jaanlex mix u Rul ichil oxp'el kin, aka yetel kin. Le in ch'upalaloo yetel tan, beyxán coon suu kinoo. Beytuno tené quin bin in wilá ajaú, quex ma bey aalaniloo, waquin quimilé, quinquen." ¹⁷Mardoqueo bini tu meeta tu lacal letu yaala Estereó letu yaala caa meetaaco.

Chapter 5

¹Caa dzooc u maan oxpel kine, Ester tu dzaá u ajau-nok caa hualá tee tux yan eló-loobo le yan ichil u ajau-Ná le ajawó, actan ti u yotoch le ájawó. Le ajawó tee culan caach tu noj kancheé, tee noj najó, tujol le majó. ²Le ajau caa tu yila le xajaú Ester, tee huacbal tee corteoo, luub utzil ti. Letié ti tich'aa u cetro oro le yan caach tu kabó tu tojil leti. Esteré naadzi caatu dzaa u kab tee tu nie cetroo.³Le ajawó tu yaala ti: ¿Baax a kat, ajau Ester? ¿ Baax ca ktie? tac chumuc in ajawil jiim dzicteché". ⁴Ester tu yaalá: "wa udz tu tán ajawé, caatalao ajaú yetel Amán bejlaé ti un p'el nój janal in makaan má utial ajaú.⁵Cu dzoocole ajautu yaalá, "taaseex Amán tu seblaquil, caac meetex le cu yaic Esteró", Beytuno ajau yetel Amán binooti le banquete u makaamá Estereo. ⁶Caliquil tun dzabal levino ti le banqueteo: Ajau tu yaalati Ester: "¿Bax a kat?" Lelá cudzabal tech ¿bax ca kaatic? Tac chumuch le ajawiló cu kuubul tech".⁷Ester tu nuuca: "Baaxin kat yetel baax quin kaatqué leti lelá: ⁸Wa daíin luubul utzil tu yich ajaú u dzaten beax in katé cu chimpol baax quin kaatqué, talac ajau yetel Amán ti le banquete le quin i mett samal a tiilexx, Beytuno quin nuuquic le tu kaataten ajaú."⁹Amán jok ti le kíno quimacyol, quimac yolxan u pucsilkal. Baale Amán caatu yilá Mardoqueo ti n'oj-jol u palacio ajaú, letié má liikí ma xan tu cháa saaquilil tutani, Amán caajach púu ti Mardoqueo. ¹⁰Uex beyo' Amán jaa-da u pu'ujul caa bin tu yotoch. Caa tu tuxta ch'aabi u yet polaloo, caa muuchoo yetel u yaten zeres. ¹¹Amán tu tzícbatá buuca ché utzíl u ayikalil, u yaabil u pelal, tu lacal le bucaa baal dzuu meetic ajaú tial u tziquic, bixan uchic u tip'aantáh yakol u lak nucuchmeyájoobo yetel u koosob le ajawé.¹²Amán tu yaalaile xajaú Estereó mau tán mix mac u jeel, chen ten tial caa xiiquen yetel ajau tial un p'eel ban quete u makaamá. Má chen leló, samalé tu ca tánén leti tial caa yenaquen tu tzel ajau. ¹³Baale tu lacal leló cu p'aatal mix balil in tial le chen in wil le Mardoqueo le judio culucbal tee tu n'oj jol u ajau-nai ajau"¹⁴Aalaati men Zeres u yatán yetel ujel u yeet polaloo: "cuu meet u p'el jich' cal cincuenta codas u ca- anlil. Cu sastale cawacti ajau Tial, caa jiichiic u cal Mardoqueo ti leti, cu dzocoole ca bin quimac a wol yetel le ajau te banqueteo. Lelá quimac cuns yol Amán, caa meeta u nuuculil jich cal dzoocole caabin quimac yol yete ajau tee banqueteo. Lelá tu quimaccuns yol Amán, caa meetaab u nuucul tux cun jiich'l le caló.

Chapter 6

¹le aka jelá le ajawó ma beycha u weneli caa tu yaal;a ti u meyajoo cuutasóó leu uchben tzibiloo le baalóo cu yuuchul tux cu ajawiló, tun xoocol kaan tu tan ajaú. ²Caaxtaab deibtan telo Mardoqueo tu yaala' yo-lal Biqtan yetel teres, caatul u nucuch meyajoo le ajawó, le cananteoo lejanajo, tu yet u metoo lóó ti ajau Asuero. ³Le ajawó tu kaata: "¿Baax meeta tial u tziiquil wá u dzabil kaolbil ti Mardoqueo yo-lal le ba tu meeta?" Beytuno le maacoo tanquelenoobo ti le ajawó, u koosoo, tu yaaloo: "Mixba meetaa ti leti."⁴Le ajawó tu yaalaoo: "¿max yan tee solaro?" ti le sutucó Amán dzu yocol tee tu solari lle u yotoch ajaú taal tán yetel leti yo-lal u jich calil Mardoqueo le dzuu makaantic letio. ⁵U meyajoo le ajawó tu yaaloo: Aman tee wacbal tee solaro" le ajau tu yaala: "chaek u yokol". ⁶Le ca Amané, le ajawó tu yaala: "Baax najmal u meetal ti le maac le ajau luub utzil ti tial cuu tzi qué? Beytuno Amané tu yaalá tu pucsikal: "¿Maxjuu tziquic ajau wa má chen teni?⁷Amán tu yaalá ti ajau: "Tial le maac le max ajau bajol tu p u dzic tzicbilé. 8 Tasaac ti u nokil ajau, yetel untul tzimin le dzuu natic ajau tu poletian u peetjool ajaú. ⁸Tasaac ti u nokil ajau, huúcoo dzuu buquintic ajau, yetel untul tzimin de dzuu natic ajau tu poletian u peet jool ajaú. ⁹Beytuno le buucoobo yetel letziminoo dzaabti u jach tip'aan dzulil ti u meyajoob ajawe. Chaeex caa dzabac u buk le maac max ajau u kat u tzique caa much' xiic mac yetel yo-tzimin tu callesil le nój cajá. Caa kan aalac actan tii'i lela leti cu meetal ti le max ajaú cu sen tziquic".¹⁰Beytuno le ajawó tu yaala ti Amán: "Dza seebi, cha'e le bucoobo yetel le tzimino, jeebix dzaa waacó, meetti Mardoqueo, le judio yan tu jol u nai ajau. Má p'aatio mix un p'iti le dxaa waacó." ¹¹Beytuni Amán tu ch'aa le buucoo yetel letziminoo. Caa tu dzaau buquint Mardoqueo caatu chóo paytá yetel u tzimin tu callesil le cajo. Kap'uu kan-aaltic actan ti: "¡lelá leti cu meetal ti le mac max leajau cu chimpol tic yetel quimac ol!¹²Mardoqueoe suna tujol u yotoch ajau. Baale Amán tu lep'u yol bin tu nai, tun yaoltic, u pixmu pol. ¹³Amán tu yaala ti Zeres u yatan, ti xan tu lacal u yet polaloo tu lacal le ba dzuu yuuchul tió. Beytunó u xiibo ojel kaan naatalóó yetel u yatan Zeres, tu yaaloo: "wa le Mardoqueo, le tu tan dzu cajal a luubuló, wa judió, maan beytalyetel, haale u jajilé yan a luubul tu tan. ¹⁴caliquil tun tánoo yetelo, kuchoo u nucuch meyaj le ajawó, caa tu lep'u yoloo u bissoo Amán ti le banquete le makaama ajau Ester.

Chapter 7

¹Beytuno le ajawó yetel Amán binoo tee banqueteo yicnal ajau Ester. ²Tié u caap'el kiná, caliquil tun tóole vinoo, ajau tu yaalá ti Eter: "¿Baax ca kaatic?" cu dzabal tech ¿Baax ca kaatic? Tac chumue le ajawila juu dzabal tech"³Beytuno le ajau Ester tu nuuca: "Wa dza wilic udz ti tené, ajau, wa cu luubil utzil ti teché, in cuxtale caa dzabac ti ten leti le bax quin kaatica, quín kaatic lelá tial in cajal. ⁴Men dzooquec conol, ten yetel in cajal, tial xixcunt-bil, quinsbil caa dzoocsaac ti. Wa chen caach caa cooncon tial palitzilil bey u palitziltaa xiib yetel coolel, ten caache dzin maacquin chi-é, men mix un p'el yaólal jeebixlelá, juu tibil cunsic u chich-nac-cunsic ajaú. ⁵Beytuno le ajau Asuero tu yaala ti le ajaw Ester:"¿ Max tun?¿Tux yan le maac dzuu chupic u pucsikal tial cuu meet baa beyó?⁶Esteré tu yaala: "¡Le mac kas, le ch'aap'ecó, letié kasa;an Amaná!" Beytuno Amané maan zaajac-chá caachi tu tan ajau yetel le x ajawó. ⁷Le ajawoti u xicaan p'uujanile, walaji le tuk cu caltaloobo tee banqueteoo, caabin ichil le looloó te palacioo baale Amane p'aat tial u kat-ol yo-lal u cuxtalti le xajau Ester. Letie tu yila le baa kastaco dzooc u kuchul yokol leti.⁸Beytuno ajawé luk ich u looliloo palacio caa suuná tux cu dzabal caach le yinoo. Amán tantic u luubul yokol le kanché tux culaan caach Esteró. Le ajawó tu yaala: "¿U kat u mach le x ajau tin taano, tin wotoch?" chen p'elac u jokol le tánoo tu chi ajaú le meyajoobo tu pixoob u yich Amán.⁹Beytuno Harbona, un tul le meyajoo meyátic ajau yaalá: "Un p'el jiich'cal liisan cincuenta codos u canlil tu tzel u nai Amán. Leti liisé tial Mardoqueo caachil, le max tána tial muu meetal loob ti ajau" Ajau tu yaalá: " jich'eex u cal ti le jiich'cal jeeló". ¹⁰Beytuno letioobe tu jiich'oo u cal Amán ti lw jiich'cal tu makaanta caachiltial Mardoqueo. Beytun tzitzic u p'ujaanil ajawó.

Chapter 8

¹Ti le kin jeelo le ajau Asuero tu dzaa ti xjau Ester baloo u tial Amán caachi le max Cha-peemil Judios. Mardoqueo tu caasu Meyah tu tan ajau, men Estere tu yaala ti ajau bix yanil Mardoqueo yetel leti. tu yaala ti ajau bix yanil Mardoqueo yetel leti. ²Le ajawo tu chau anillo tux cu dzaaka, lelá dzuu chic ti Amán, caatu dzaati Mardoqueo, Esteré tu yaala ti Mardoqueo caa p'aatac u yil le baaloo utial caach Amán.³Beytuno Esteré caatu caa táná le ajawó. Letie caa t'onlaji ol nococbal luum okoln'ah caliquil tun kaat oltic ti cuudzau xul le yaacaach baa kas tu yotáh u meet Amán le Agagueo, le tee tu tucla caach u meetic ti judios. ⁴Beytuno le ajawó tu tich'aa u cetro oro ti Ester, letié caa liiki caa walaji actan ti ajau.⁵Letié tu yaala: "Wa udz ti ajaú, wa dzooc in luubul utzil tu yáche, wa lejeela maaló tu tan ajawé, yete ten udz u yiquené, caa dziibtac un p'el ajau tán tial utzelel u pajtalil lejunoo u dziimá Amán u pal Hamedata le Aqagueoile, le junoo tu dziita tial u xixcuntal le judios le cajaanoo ti tu local u provincias ajaú. ⁶Men, ¿Bix juu beytal in muk yatic in wilic u xixcuntal in chibaloo?.⁷Le ajau Asuero tu yaala ti ajau Ester yetel ti Mardoqueoo, le judioo: "Pacté, dzooquin dzicti Ester u yotoch Amán, letiobe dzuu jiich'coo u cal, men letié bin ca caach ocol u meet loo ti judios. ⁸Dziite u laac jalach tán utial judios tu kabá ajau dzalkate yetel u anilloil dzalká utial ajau. Men le ajau dzib dziintan tu kabá ajawé yetel dzal katan yetel u anillo ajau maun u mambalcunsal".⁹Cu dzoocole úh dziiboo ajau táanoo ti le kino, ti le oxp'el uhoo, lelá uuhil sivan, ti le 23 kinoo ti le uhóó. Un p'el ajau tán dziibtaabi tux yan tu lacal bal le tuchitántaab ti Mardoqueo yo-lal le judioso. Dziban 10 Tioob u jalachil le provinciaso, e jalachoobe yetel uh nucuch meyajiloo le provinciasó le dzabanoo tu xul india tac Etiopía, 127 provincias, ti jujunpél provincias dzitaab jeebix u dziibe, ti jujun p'el caje jeebix u táné tile judiosooyanoó jeebix udzibo yetel u tánoó.¹⁰Mardoqueoe dziibná tu kaaba ajau Asuero, caa tu dzalkata yetel u amilloil u dzalka' ajau. Letie tu tuxta le noj juunoobo yetel bisá tánoo u naat mutziminoo peecaanoo le cu naatál tial u meyjul ajau, tzentanoo yetel u yoch u tzimin Ajau. ¹¹Le ajawó tu dzatile Judiosó le yanoo ti jujump'el eajo u pajtalil caa much'lacoo, yetel caa walacoo tial tu canantu cuxtaloo: tial dzooesá, quinsa yetel xixcuntá jeebax mukil tijeebax cajile wa provincia caa u yoot u jaatzoo, palal yetel cooleloo wa oclic u baalubaoobe. ¹²Lelá yan u pajtalil ti tu lacal úh provincias le ajau Asuero, ti íh kinil trece ti u ujil doce, lela u ujil Adar.¹³Un p'el u caa daibil le ajautána yan u tuxtaa bey un p'el ley yan u yeesal tu yich tu lacal mac. Le judioso kaanaan u liíscubao ti le kinó tial cuu su too lebaa kas yokol u ch'aap'ecoo. ¹⁴Beytuno le bisatánooho aalcanajoo yoo tziminoo leu tial ajau cu naat-loo tial u meyataal ajaú. Letioobe. binoo tu sebla u ajau tán ajawé tee xan tuxtaa tu ajau najil susa.¹⁵Beytunó Mardoqueoe luk tu tan ajau uh buquintma u nokil yéé yetel saac, yetel y p'el ch'uyú p'oc oro yetel un p'el tunica chac-chac lino-susulquil. U cajil susaé ahu'atnaji yetel jach quimacchá yol. ¹⁶Le judioso sacil tux yanoo yetel quimacyo-loo, kiol yetel tzicbeenil. ¹⁷tijujump'el provinciaé yetel jujump'el caje, jeen tux kuch le ajau táno után ajau, yan quimac olal yetel qui ol ich judios, un p'el banquetee yetel maanrinil.Yaab ichil le jejelas maacoobo tee luuma suná judiosiloo, men úh saaquilil le judioso luu caach yokoloo letió.

Chapter 9

¹Bejlaé tile uhu docea, lelá u uhil Adar, ti le kin trece, le bi caach ma kaanbil u ley ajau yetel ujalachtan le u kinil leu chá-p'es le judios cu dziboleo u nahmalcoo pajtalil yokol letioobe, walkesaabí. Le judiosoobo tu najmaltoo pajtalil yokol le maxoo ch'a p'ecmilooboo. ²Le judios tu much ubao tu cajaloo ichil tu lacal le provinciaso leu util ajau Asuero, tial cuu machóo le maxoo oot xexec coobo. Mix mac juu waatal u jadzubaoo yeteloobe, men u sá-beniloobe dzooc u luubul yokol tu lacal caj.³Tu lacal u nuuch meyajil le provinciasó, le jalachoobo ti le provinciao, jalachoo yetel uh yóesá takinoo ajau, tu yaanto le judiosó men u sa-quilil Mardoqueoe dzooc u luubulyokoloo. ⁴Men mardoqueoe nojoch tu le ajawó, yetel u tzicbenile dzuu titpajal ti tu lacal le provinciasó. Men le mac Mardoqueo dzu sen njochtal. ⁵Le judiosó oc u Jatzoo u chá- p'ecoo yetel mascab, tun quinsajoob, yetel tun xixcunajoo tu meetoo jeebax tu yo-too ti le maxoo cha-pecmiloobo.⁶⁷Letioob tu quinsoo Parsandata, Dalfón, Aspata, ⁸Porata, Adalía, Aridata, ⁹Parmasta, Arisai, Aridai, Vaizata ¹⁰yetel lajun u palal Amán u palal ti hamedata, le ch'a pecmil judioso. Baale letioobe mix baa tu ch'aoo tioo.¹¹Le kin jeelóó uh buucajil le tu quinsoo, Susaó, le caaj mukaansajaano bin aalbi ti ajau. ¹²Le ajawó tu yaala ti ajau Ester:"¿ le judioso dzuu quinscoo qunientos maacoo tu cajil susa,tucaan u lajun palal Amán. ¿Baax ujel dzuu meetcoo tu yaalab u provincias ajau?" Behoraa ¿ Baax a kat? cu dzabal tech ¿ Baax can a kaat chite? Juu dzabal teaché.¹³Ester tu yaalá:"Wá udz tu tán ajau cu cháa tioo le judiosoo cajaanoo susa cuu meetoo xan le ajau-tán Semalá, cuu cháá xan u winquil u palal Amán caajiichiic xan u caa-loo" ¹⁴Le ajawó tu tuchitá eaa meetaac leló. Le ajau- tánó dzaa Susa, caa jiich' u caloo le lajun u palal Amán.¹⁵Le Judiosoo cajaanoo Susaó tu much- ubao ti u catorce kinil Adar, caa tu quinsoo trescientos ujel maacoo Susa, baale mix bal tu cháóo tioo. ¹⁶U yaalá le judios le yanoo tu provincias ajau tu much-u-bao tial u toc u cuxtaloo, caatu ch'a u muroo ti u chap'ecoo, caa tu quinsoo setenta yetel joopel u jel miles le maxoo cha- p'eemiloo, baale letioobe matu machoo mix baa coo u tujol ti le dzuu quinsicoobo.¹⁷Lela uchi lekin trece ti u uhil Adar, Le Rin catorcee letioobe tu jesubaó caa tu meetó le kin jeeló u kinil banquete yetel quimacol. ¹⁸Baale le judios yanoo Susaó tu much' ubao tile Rin trece yetel kin catorce. Ti u quince kine letioobe jeeloo caa tu meetoo u kinil banquete yetel quimac el. ¹⁹Le ó-lale le judiosó ti le mejen cajtaloobo, le maxoo cuu meetic u nayoo kax, tu yiloo lekin catorce u uhil Adar un p'el kin yan qumac ol yetel banquete bey un p'elkin tuxcu tuxtal u sibalil janal ichilu bao.²⁰Mardoqueo cu dziibtic le balooba yetel cu tuxtic juun ti tu lacal le judios le yanoo tu lacal u provincias le ajau Asuero, le yanoo naadzó uja wa le yanoo naacho. ²¹Tun tuchitaatioob cuu mankimaltoo le kin catorce yetel quince ti Adar tu lacal le jaaboobo. ²²Lelá leti le kinoo tóon u chá-p'ecoo le judioso leti xan u uhil le u okon aloobe suná quimac ol, ubuuquin box nookoobe suuná ti un p'el mankinil. Najmal u meetcoo un p'el u rinil banquete yetel quimac olal tial u tuxtal sibil janal tu baatzil bao yetel sibal ti otziloo.²³Beytuno le judtioso mátu p'aatcu meetoo le makinal dzuu cajsicoobo cu meetcoo letu dziibta Mardoqueo ti letioobo. ²⁴Ti le Rinoo jeelo, Amán u pal Hamedata, leu cha' pec tu lacal judioso, liik u xixcunt tu lacal judios, tu meet ubulil [ lelo u kat u yaale tu joo-sa u bulil] tial cuu juutoo yetel cu xixcunsoo. ²⁵Baale le caa kuch lebal tu tan ajau letie tu tuchitah yetel cartas yo-lal le baa kas liiku meet Amán tial u dzoosic Judioso kabetu lubultu pol u palaloobe kanaan ujiichil u caaloo ti le jiich'caalo.²⁶Le olalo aalaa lekinoo jeeloo Purín yo-lal le kabá pur yo-lal tu lacal le dziibtaan ti cartaso, yetel xan tu lacal le dzooc u yicoobo men dzoo xan u yuuchul tioob. ²⁷Le judioso tu ramoo tumben bal yetel un p'el meyah. Lebal cunu suubesooba tial u tial too, u chibaloo, yetel tu lacal le cunu much' ubao yeteloobe. Beyó yaan u makinal coo le caap'el kinooba jab yetel jab. Yan u mankinalcoo wa bixi laili u rinile jujump'e jaab. ²⁸Le kinoo jeeloo tial caach u mankinaltaal yetel u yilal le cunoo sijiloo, jujump'el chiibaloo tijujump'el provincia yetel jujump'el caj. Le judiosooba yetel u palaloobe maun p'aateoo u mankinalcoo le u kiniloo purin yolal beyó mix bikin cutubso.²⁹Le xajau Ester, u pal Abihail yetel Mardoqueo le judioo tu dziitoo yetel nojoch pajtalil yetel tu jeetzóó leu jel corta tial purim.³⁰Le cortasa tuchitaab ti tu lacal judios ti le 127 provincias tee tu ajawil Asuero, cu dzibolcoo tial tu lacal judiosoo caa beyac yetel jaj. ³¹Le cartasá cu jeetz coo u Riniloo purin ti u rinil dzaaban, jeebix Mardoqueo le judio yetel le ajau Ester tu lechoo tile judiosoo. Le judioso tu yootoo le bal dzaa tióobe yetel u palaloo, beyxan tu kamoo u kinil le suurin yetel le o roloobo. ³²Leu tuchí tán Estere tu jeedza le baalooba le yan bal yilah yetel purin, caa dziibtaab ti e libroo.

Chapter 10

¹Cudzoocole ajau Asuero tu dza un p'el bol tee tuumo yetel tu ja já tu chouquil le raanaabo. ²Tu lacal ledzuu najmaltic u muk yetel u pajtail paatee yetel u xooquil u nojchil Mardoqueo le max le ajau tu liísa, dziintan tu libroil ti le cronicas ti u ajawiloo Media yetel Persia.³Mardoqueo, le judioó, dzaaban bey u caatul ajawé ti ajau Asuero. Letié nojoch caachi ichil judios jach Raoltaan men u suucuunoo judios, men letí caxte caa udz chajac yanil u maacoo yetel táná xán tial jeetzel ti tu lacal u winicoo.

Isaiah

Chapter 1

¹Letii tu yila Isaias u’ pal Amoz, letii tu yilaj tu chinpolta Judá yetel Jerusalén. tiu kíniloob tii Uzias. Jotam. Acas. Yeetel Ezequias. ajaw tii Juda.²uuyex. caaneex. uuyeex luum tumem yumtzil dzooc untaan’ ten dzoquin dzelkii dzoquin tzentic palaloob letijoobe dzooc liscoob vaax tin wocol ³bell wuacax ukaol uyumil, echowak oxikin.tuux yojeltuux cu dzentaal uyumil, bey Israel, beey tun Israel, omaatunatii maum naatcoob in.cajal minaan naatti.ob.⁴yaan nojoch.ca kebanuob un pelca chuup yetel kaakas chii.len cabil kaakas macob. palaloob. gumeti.coob vaa. kaas. letioob dzooc pati.coob yuumtsil leti.oobe dzokú dzocu paticoob kiliich Israel, dzook paticoob. lettioob. kaa zunajoopachil.⁵¿ baaxten letiobe yayatsektaloob? ¿baaxten k. puulool yaab? tu lacal poolee koja’anoob u puksiikal jach lubul uyol. ⁶Tii tu táan u yóoc ta,actu póol mix báa yaníi mináan dzáac chéen yajáan. bóox chájáan yájaan tú un ben jéenajáan máa kaláani. k chóoik ca tóik mix. chóan yétel aceite.⁷ucajalée dzócáanti u cajalove dzocá.an u tocá.al; u caxovetátané.ex - má.ah káolanovi. tá-an, u dzó.oczá.a ti.ob - dzóoczáa ti.ob. ká.as dzóocsáatioob mene’.e tan’xel.ma.cóobu ⁸u. palíl. Sion dzó.oc páatro’ob ve’ey un peel pácel tu’ u. pé.el có.ol.lee ve’ey un pé.el nájee vell.un pé.el cuchil pá.kal. ve’ey un pé.el cá bá. apachtane.⁹mav yumtzil yetel. baate’obo ma’aki.in pa.tó.oni un pé.el u yalá.ab maki.in metibá.on yeey Sodoma dzokin yey Gomorra.¹⁰uuyé.ex u taan yumtzil téexee jalach Sodoma u; yeexaálmaj t.aan. un k’uj juum. juumtsil. u. cajil Gomorra ¹¹¿báaxten la múuch’ul cux’an siibal? tun ya’alik. yuum.taat dzócu yáantal jach.ya’ab cux’an siibal to’oca’an ta’ama’am u dzadzel a’alax u’ob u kiikkel j.meyjil waakax ta’ama’am ma chivas nakinwol.¹²chen ta’aken a wuezaba tin’ ta’an ¿ma’ax ka’tik ti.i te.ex le’eti a yacan.chetike’ex a xot’ke’ex? ¹³ma’a ta.síkéex siba.léex ma’anate’ex kiibokilée chen un pé.el ti.i ten ti.ibtéene a luna tú.unben y mú.uchta’anbal u kinil u jéescubamá. unbéyta ín wu’uy.ké.ex letiib a muichtanbalexó.o ká.asóo.¹⁴kiinpé.ectic a múuch.cabil te’e luna túunben ukinilo’ol áala’an; un pe’el cu’.ch tu’iten dzo’oc in cá.anal in mu’ucyáatéex béetu’un chéen tzche a kábéex ¹⁵tiil a payalchíé.ex té.nee kin tá.akik in wich té.ex ké.ex téexe ca dzake’ex yáabcach payanchiex má.atan in wu’uyké.ex aká.beex chú.up tetel kiik.¹⁶po’ abáex chóabaex tzeléex e ke’ebanó ca-meti kéexó tiin táan nin wicho’ob pá téex ameticabáex a kazanilóob; ¹⁷canéex a metéex e udzo’ cá axtéex e toczajil uztkinteex le ka’ax meeté,ex uzttiile ma’anaobó,ob tókéex e ma’b ichamóob.¹⁸co’otené,ex tukinilóob s’unacóon mu’chó,on u yáalik yumtzil kéx a ké banéex vey chaké letié ve’ey sake ve’ey serénóé be’ey cha’c’ke be’ey ba’ake le’elo veyóob ve’ey pidz.¹⁹ma te’exe akatéex i uyé,ex te’ex cajan’tiké,ex y. má,lobi le lu’umo’o ²⁰matéex ma’a kátéx cáa po’ujule’xe máascab ku dzóoc sic téex ma’u chi-i yumtzil tu yá_alay.²¹be’ey caje’e u’ uyma’ataan dzóoc sutul x nupkebane létie yú,up yetel tibil tojil le’etié tian’i chúup yétel u móodos véora letié chúup yelel kinsajil ²²a ta;kinéex dzó-oc súutul ká silóob u vinóe xáan yetel jáh nojoch kásjáno.²³u noojoch ka’as jáanóo u lá.ac ocolóob cada untul u yavilmó e sibá lobku bíntupa’ch e sibálóob letiob ma tokik le mánáob mix u payal’chiob mix tunkúchi tu tá.an letiob²⁴ve’ey tún ti’ani cá aláabi e yumtzil tial ba’ateobo u’ pa’talil Israel "¡ya’an ti’téexi! te’em kínbi’n cháik chátojil in pécma’ob ch’atojil téen kátenta wok’ol k’uxtaanbalóob ²⁵ya nin suutik in ca’b tawok’ol teex tzelic suyoil kipóik tulacal kin tzelik tu lacal la sojolli.²⁶wáantique’ex e p’isóólo jevixcajico a chá pachóob be’ey chunicob, jelilie tilejeló teech ta’nanéex u cajil tibil un pe’el caj ajsáa."²⁷caaj loj tuyóolal pí’isol tukexa u tucul t pi’sóol. ²⁸má uyumaj d’an keban winic yanuyaach’lo’ob tu lak’loob leti’ob p’ato’ob jumtzil dzo.ocsaatióob.²⁹bey tuno ku su’ lajcunta’a ve’ey un p’el ché yacuntáan te’ech yana chi’ic súutal te’e tu’um ta’ caxta. ³⁰veyech. un p’el che’ kubulule’e ku dzu’cul, ve’ey un p’el lúum mináan ja’tie.³¹e mác yanumúk veey un p’el ku’ch umeya’j veey un meecha t’able mu’ch.ob ma un bey.tal u tup’ke.

Chapter 2

¹Le báalaba tu ila ti nayai, Isaias u paal Amos, tu yajsá Juda yeetel Jerusalén. ²Beybin uuchuc tu ts’oo’k k’iinob tu wtzil u na’jil yuun bey dzajanilo bix le jach kanalil le wtzililoba, yeetel bey ku líik’saj yokool le butunobo, yeetel tulaakal le kojo’ob yan u taalobti.³Ya’abk’ach kajo’ob ku ta’lob yeetel ku yacob:"katene’ex, kanéx na’ka tu witzil Yuun, tak tiu na’jil u Yuumtzil Jacob, yo’osal letie ka beyac u ka’anscoom wa babajun titu’bel, yeetel tun to’nee ka beyac lek xi’baa tu bé’lob". Tu’menti Sion ku jóok’ol le almajt’aan, yeetel u t’aan Yuun jóok’ol ti Jerusalén.⁴leti’e yan u píisóoltik ichil le nojoch kajalo’ob yeetel ku chi’ik ti tulaka kaajab letiob ku babajkuncab u xootelab ti yeetel u tzopcheob ti juuchbali; kaaj ma’atan líiksij u xootel tu woko’l kaaj, mix letiob u ka ka’ansicob le najbateló.⁵Nay ti Jacob, taalkex, yeer xiinbalnacon ti sáasil ti lek Yumtzil. ⁶Baka’an teche dzok a’paatikob a kaajal, leti u nayi ti Jacob, meentun letiob ti’aanoob, chupoob ti bix suukil til le lak’iino yeetel e’elob kansaj ti tamaxchi je bix le filisteos, yeetel letiob ku nuuptanku u k’abob yete u paalil tanxe kajob.⁷U lu’um ti’yaan chuupan ete sacktakin yeetel kaantakin, yeetel ma naan minaan yuul e u ayik’ali; u lúume bexxan ti’yaan chuupan ete ts’íiminiob, mix minaan xuul utiaal u petencheo’ob. U ⁸lu’um ti’yaan chupaan ti xmajajiocheli, yeetel its’atipo’olob, ti u batsil k’abob, báalob ku u batsil yaalk’abob dzokan u ma’akantikob.⁹E ma’ako’obo ku chíinkubajab, yeetel le kaswiinkobo, lúubulob; yala’tun maai maatan u liiksilos. ¹⁰Xiikextun ti le kúuchilob ko’okoltunchobo, yeetel ta’akabajex te lúumo, ti u sajkili ti Yuun yeetel ti u ki’kio’olal ti u tepalil. ¹¹E pakat tsukbalil ti’le wíinik beybí niikik, yeetel u najbail ti le winikoo’bo beybí p’uuyuc, yeetél cheen leti Yuun bin no’jbaalkuntak ti u ta’abaal kiin.¹²Me’nee yu’nyanta utu kíina tial Yuun ti u k’atunob tu woko’l tulaaka maax ku najbail yeetel tsikbalil, yeete tu wokol tulaaka maax ku nonolki yeetel letie beybí juutuk. ¹³Yeete tu wokol tulaaka le k’ucheob ti le Libano lee yaano kaanalob yeetel li’sanob, yeete tu wokol tulaaka le che’oob ti Basán.¹⁴Le kiinajeo,e Yuun ti u k’atuno’ob beybín tu wokól tulaaka le witzo’obo ka’analob, yeete tu wokol tulaaka le buktuno’ob e yaanó liiksaanob, ¹⁵yeete tu wokol jujuntu’ul julbi’naaj ka’anal, yeetel tu wokol jujuntu’ul pa’tulum ts’ameib, ¹⁶yeetel tu wokol tulaaka le cheemob ti Tarsis, yeete tu wokol tulaaka le ki’ichkelemob cheemob yo ja’o.¹⁷U najbali le wiiniko beybín niikik, yeetel u ka’analio’ol tile winike ku lu’buul; cheén leti Yuun beybín nojbaalkuntak utul kiina. ¹⁸Le xmajajilochelob yan’usaata tupakili. ¹⁹Le winikobo yanok’loob ti le jamo’ob ti le luumo, tu yoola sajkili tu Yuun, yeetel ti u ki’kiola ti u tepali, keen liikik ti’al u sajbesej le luumo.²⁰Cheen k’uuche kiin jelo le maako’obo yanu puulanko xmajajilochelob. ²¹Le maako’ob yanuok’loob tux jeeble tuuchobo yeete ti lu teeteji le tuuchóobo, ti u saakili Yuun yeete u ki’kiola u tepali, le cheen liik leti ti’a u saibese e luum. ²²P’ateex a dzaik a tukuulex te winiko, le iik yaan tu kuxtalo tiaan tu níie, tuumen, ¿baaxtun ku kaxtik leti?

Chapter 3

¹Pactex, uh YUMTZIL ti’le soldado’jobo, jach taitac uh t’slik ti Jerusalem yatel ti Judá antají yete máakoob: tu laca tux’ku’ta le waaja, yetel tusku taa le jáa; ²eh wuinik yanu páa’talil, eh ba’ate’li, eh juez, eh ajloobat, eh na’ata, eh nojoch mac; ³uh nojochi le cincuentajobó, eh kaaj’nali chinpoltanó, eh tsolxikinó, eh jach its’atiíl pool, eh ka’askunaj ich jach malolooó.⁴Ten yani dzáic xipalalób jalachi ti’tex, yetel uh xipalalób le’ti’ob ku jalachi yóok’ol leti’ob. ⁵He máakoboh llan u lóbitálob, yanu paclanta’lob, yetel cada u’tul ca’ajan tutsel; le paaló yan uh poo’chi eh nojoch mác, eh káasjan yan u kaa’tic ba’teé ti le mac ust uh kustal.⁶Hu tu wunuc yan uchic u saku’un tu yatoch utaata yanu llaik: te’che yan a nook; metuba nojoch jaalachil yetel ku’pa’atáj le ba gas’cha’jan ta k’ab. ⁷Eh kinilo leti yanu llawuat y llanu wuaik; t’ene matan i’met’kiba ah’xaqui; tene minan’ten waaj mis nag. Te’che ma’tan a met’ken nojoch jalachi teé kajaa.⁸Mene Jerusalem dzocu doch’pajá yetel Juda dzocu lu’bu, mene uh t’aane yetel bas’cu’bet’cobe tián tu wok’ol YUMTZIL, tu ka’xan ba’ate’il tu i’chob u nojbe’enil. ⁹U paa’kat u ich’obe ku t’aan tu wok’olób leti’ob; yetel leti’ob ku nob’chi’ob u k’ebanob bix Sodoma, leti’ob dzocu met’kob loob lá’ayli ti leti’ob¹⁰Ah’tií eh wiinik uts yanu vin ma’alotí, tumen leti’ob llanu janti u ich u meyajab. ¹¹Ay ti’ale k’aak’as máak llanu biin k’asiti, tumen u bo’olal u k’abo ya’anu uchu tioób. ¹²Kaaj intia’al jeep’keex yetel ko’ole’lob ku jalachi yóok’ol leti’ob, in kaaj le maxob nu’uctaj be’elex ti’texe ku visquex ti llaas beé yetel ku sat’ol’ko eh toó beé.¹³LETY YUMTZIL tu ba’tetik u tu tac’pool; leti’eh wua’ak’ba tiaal uh tak’upool le kaaja. ¹⁴LETY YUMTZIL yanu taá yetel kuxóolal tu wok’ol u nojoch maco’obo ti e kaajó yetel eh pooliloob: "tee’xe dzoc a kaasques le viñedo; e baaxo tá ookoltex te óotsilobó tian ta naojilesh. ¹⁵¿Baxten ka peechquex in kaajal yetel ja t’o’ona’anquex u ich le óotsilob?" leti lela tu ts’aa ajoltbi YUMTZIL ti’e molay k’atuno’ob.¹⁶LETY YUMTZIL kuwuaik baxten lu a’ali Sion jach nojbailob, ku ximbalob yetel u poolobu waacusmo, yetel ku chagichob tu síit’óok’oto yetel ku metcob u júum u yooko, ¹⁷la’ene leti YUMTZIL llanu tsaik ooxer k’ajaan’i tu poolo u a’alilob Sion, yetel LETY YUMTZIL yanu páatik t’oorochilob.¹⁸Ti le kiinilo leti YUMTZIL yanu k’eexic u jach jastutsi u k’ani u yocob, u nooki u poolo jats’uts ba’al bey chuúmuk uj, ¹⁹chu’yub ti xikin nob, k’aap yéetel bóoch; ²⁰yetel u cho’obol ni, yetel u kaasal u kaal ook yéetel u k’ax nakoob yéetel u ba’as ki’ibakil, yéetel u tuunich natoób kaas.²¹Leti’cu k’eexic ts’ipit yetel u ts’ipit leni; ²²u nook’oob ki’ickelem, u nooki lu bóocho, yetel u sáabukani lu kaabo; ²³u néen obti k’ab’bob, letie nook mamaykil, e’etel u bóochob cu piscu póol lob yéetel u nook’il ké’el.²⁴embes tich’ujuk ki’ibok yanu yunta báan kiimil; chen suum eembes u tu kaas naag embes ti pool jats utskintan, yanu t’ooyochpoolta embes u tu nook ki’ickelem, utul boónboón yetel thaan yeetel buxbak enbes ki’ichpamil. ²⁵U wiinik’kilobé yan u lúubullob yóokóol u máascabo yeetel u wiinik’kilob mu’uk’a’an yanu lubulob ich ba’ate’il. ²⁶U nojoch joonaj Jerusalem yanu awat ak’ol yeetel áakam; yeétel leti yanu p’ataj tu jun yeetel kilikbaj ti li’um.

Chapter 4

¹Tee k’iiniloobe úuk ch’uupobe yan u machcob chich untu xibe ku yaacootie: "ln woochoné toon con jantic, in nook’onee toon kubukintic. Chen baaxe cha in ch’icon a k’abaa tialin tuupcoon in pajsuutalon". ²Tee k’iiniloobe un jeek’ ché le YUMTZIL’O jach judzuts kikiolal, u yich tuune luum’oo jach kii kux maaloob tialoobe p’aatob yetel kuxtal tac Israel.³Quen uchuc tialé e max cu p’atbi Sion yete max cu p’ata Jerusalén yan hu yuchle e max kuu bin p’atbil Sion yete mash kuu p’atal Jerusalén yan hu t’aaná kililich, tulaaca mash ts’iitanoó kushanoob Jerusalén. ⁴Elá yanu yuchu quen Yumtsil ts’ooc uh p’oik u lik’ii u a’al Sión, ts’oocu sackunsic u boonli le k’iik’eló tac tu chumuki Jerusalén, tu chuumukí le kililich kuxóolal yete kiliich k’aac’ kutoch’bá.⁵Ti’ tuun yook’o tuu laacaj kaxan u nojoch k’así Sión yok’oluu kuchi m´´uuch’ tsikbalo’ Yumtzil’o yan u metik ump’e muuyal yetel ump’e but’s de k’iin, yetel lu let’sba k’aak’ tu toch’ba tii ak’aa; elelaá ump’e boóyii yok’o tu laacaj ki’ki’olal. ⁶Bey ump’e makbooyi tii booyii kaalikil e k’iin’o tialee k’ilk’aab yetel ump’e maak booyi ti ump’ee pix ti’a chichil ik’ ti’ chaak.

Chapter 5

¹Cha’ in k’ayic ti’ utsi yaakuna’an, antú k’ay ti’a in yaakuna’an nats’ tu luumi tux cu pak’a sak tabka’am. In utsi yakuna’an yan caach u luumi tux cu pak’a sak tabka’an ti ump’e nucuch k’ax jach maa’loo’ luum. ²Leeti’ pecsé luum’o’, tu tsele’ tunchobó, ka tu pak’a ump’e maa’loob vino’e. Letie mak’ante ump’e julbil naaj chumuc tí letí, tu mac’antaj xan ump’e tuux cu yaats’aj sak tabka’an, chen baaxe chen tu ts’aaj k’axi sak tabka’an.³Bey tun ve’horae’ kaajnáalilex Jerusalén yetel u xibileex Judá, p’iisóoltex ichi ten yetel u luumi’ tux cu pak’a sak tabka’an. ⁴¿Baax mas kaach in metik yoosal in luum tux cu pak’aj sak tabka’an baax ma’ in meti’ oolal leti’? Caa ti caxtaj ti’a’ lu tsa’ic sak tabka’an, ¿Baan ten tu ts’aaj k’axi sak tabka’an?⁵behora tun’e’ ten ku aik baax ke nin met tin luum tu cu pakaj saj tabka’an: Ten kin tselic u suup’il, Ten ki suutic suukij, Ten ki luus ku pak’iloó, yan xan a yakanchétaa. ⁶Ten ku chaa’ cu saa’taj, mixtan u xoot’o mix cu pecsale luumo’. Ti’ jeel k’iix cu xití. Ten xane’ kin aaicti’le muñaloóbo maa’ k’axa yok’o leti’.⁷Men e luum tux cu pak’aj sak tabka’an tia’ YUMTSIL’ k’atun u najil Israel, u xibii Judá u pak’al k’ii; leti’ pa’tee tojil’o’ ba’ale’ ti’ jeel, uch kinsaj; Ti’a’ tojil, ba’ale’ ti’ jeel, antú auat tu’a’ u antaj.⁸¡ Ay ti’ letio’ max ku much’ic naaj yetel naaj, cu much’cob k’ax, tak ti’ mix utuj kuchil u p’ataj, yetel chen tech ka p’ataj ti e luum’o! ⁹E YUMTSILI’ k’atun tu aa’laj, yaab baalob yan u p’at’a jochbabentaj, kex lela’ nojoch jajac’olaliloob, mix antú kaajnálil. ¹⁰Bey antuj luum tux cu pak’aj sak tabka’an oxp’e le p’iisi luum yan u tsic chen ump’e p’ul, yetel ump’e xac nek’e yan u tsic chen ump’e lap’.¹¹¡ Ay tialobé ku lik’lob jatscak’iinó tia’ lu caxtob uk’u muuk’a’an, e maxoob ku p’atloob tac oknajk’iin ac’abé laac’a tune’ sak tabka’an k’i ku calcunscoob!. ¹²Letiobe’ ku metcoob k’iinbesaj yetel arpae’, laude’, tamborine’, chul yetel sak tabka’an k’i baaxé letiobe mun k’aotcob u meyaj YUMTSIL’E, mix u ch’aoltob mix u meyaj u k’abóbi.¹³Ka’ like’, in cajale’ tsoc u ocoj ti’ baksajil o‘olal u mana’ant’i; u poolilóbe nojolalil’o ku manscob wiij, yetel e chen maacob naan baa tu ukob. ¹⁴Chen baaxe e ejo ch’een tuux cu bin e kimenoobo’ tsu jach nojoch tu tatac janlí tsoc u jeb ku chi’ juch coch; u jalachilob, u kajilob, u nuuctakiloob, yetel maa uuya t’anoob yetel maaxob kiimacuyolob ichiloob, ku emej tie’ ejoch’een’i tuuxan e kimenoob.¹⁵E xibó yan u meta lu chincupol, yetel e wiinikob’o yan u t’oonkiisajlo’; u iche e ka’anal óolob yan u ensaalob. ¹⁶E YUMTSILE k’atun yan u k’an’acunsaj tia’ lu tajil, yetel Yum k’uj LETI’ KILIICH yanu yeescubá kiliich yool u tojil. ¹⁷Bey xan e tamanoob yan u tsencubaob bey ti’ u cuchil suuki’, tee uchben cuchiloobó, tamanob yan u janloob bey yanaj tuuxiloobe’.¹⁸Ay tiale maaxob cu jilcoob u k’asaniloob yetel suumiloob ma’ba’lil yetel maxoób bisic k’eban bey ump’e ché de suumé. ¹⁹Ay tiale maaxob cu yaacobe’:" Cha’ Yum k’uj u see’cunsic, cha’ tun u metik see’ban, yoosal u beytaj in wicoon wa cu yuchu; yetel cha’ u metik baax u tukulmaj e Kiliich Israel ca tacoob, yoolal u beytali k’aotcon."²⁰¡ Ay tiale cu ttacobe k’aso’o tiale uts’o, yetel e uts’o k’as; maaxob aiic ejoch’eeni bey sasilie, yetel sasil bey ejoch’een; maaxob aic k’aj ti’ e chujuc’o bey k’aje!

²¹¡Ay tiale maaxob yan u naátob tialu batsil u ichob yetel ajkux óolib tial u batsil u naatob!²²¡Ay tiale maxoob ajkoob ku uk’coob sak tab’ kaan ki’, yetel kansaj xaak’coob uk’uloob muuk’áantac; ²³E maaxob chaab ke k’asaan’o yoolal u bootik, yetel cu tselcob tie maax minaan u k’eban u na’aj!²⁴Bey tun’e jee bix e aak’ti’ k’ak’o ku jantik’e zuuc’oj bey tun’e k’ax tikin luub te’ k’aak’o, bey tun u mots yan u tuu’, yetel u shitle yan u uustaaj bey jujuy lúum. E leelá yan u uchu men letiob’e tu p’ectoob u a’almaj t’aan YUMTSIL k’atun men tun letiobé tu p’ectoob u t’an kiliich’i Israel.²⁵Bey tun’e u p’ujan’i YUMTSIL t’abaj tu wok’ol u kajal. Letie’ tu tich’ u k’a tu wok’ol letiob tu ts’ektaje e bolon wits’s kikilanchajo’ u winkililoob’e beeyob sojol t’e’ yaam kajob. Ti’fu lacle baaloba’ u p’uja’nile’ mun tentaj; maa bey tun u k’abe’ laili’ u tich’maj.²⁶Letie’ yan u tich’ic ump’e láakam bey u chiikul tu’ale cajob nachtakij yetel u xuxul tia’le’ maxob tu ts’ooc e luum’o. Ilej, letiobe’ yan u taalob seebaj tu seeblanki yetel sebik.²⁷Mix untu ku kan’li’ wa cu tacchalankij ichiloobi; mix untúj cu chinchinpoli wa cu wenli. Mix tan xan u tabaloob ku wach’a. ²⁸Wa u tabali u shamboob jataj, u k’aax jalalob yan u yejob tu lacaj lu tip’ix che wuutsu’; tulac lu may tsimin’obe bey tun jats’uts yaxil tun yetel u balk’es tsimin che’ bey chichichich ik’obe.²⁹³⁰U áakanobe’ bey untuj leon’e; yan u aakanobe’ bey leoncillose’. Letiobé yan u ts’ikiloob yetel yan u chuckoob u oochob yetel yan u jitcoob naachij yetel mix untuj tia’ u tookcob. Teé k’iiniloob’o’ yan u aakano’bo’ tu pach u oochoob bey u akan e k’anaab’o’. Wa yan untuj ilik oolal e luum’o’, letie’ yan u ilik ejoch’eni’i yetel yayaj olal; tak e sasililoob yan u sutuj e joch’en’i’ yoolal e muñalob.

Chapter 6

¹Te’en el año ka kímen e jalach Uzias, tenen tun wuila YUNTSIL culukba yo kilích k’anchen, letíen k’ana ya’ab u tojol, u chi u nook; kun chupik e culnajo. ²Yacob letíe’n yaan angelobin; amal un tulen yan wuakpe un xik’; yetel kapén kun balik un tanub yih, yetel un kapen kun balik un xok, yetel kapele kun lík’i.³Amal un tulen tun tánob un wuel katun yalen:"kili’ich, kili’ich, kili’ich, nojoch MAAKILEN batel! macobon tu lakleen lumon chupán yetelun nojbelin".⁴Un kavalun yun pak’ob liil, puus tiit tun t’anen t’anobo ka hawóatnaab, e najo chup yetel but’s. ⁵Tentuneb katí wualé "¡Ay ti téne! bakan, ten yaan in si’ipil, men tene un tu wuinken ti chiob, ek’ tene kajakbalen ichil upe kaj k’as un chiob, baen in wichén tun ilaj JALACHILEN YUMON batel makob!".⁶Un tule anjelo lik’tin ikna letien yan antu chuk t’aba tu k’a leti c’ha yetel un xnat’al chén kuyen. ⁷Leti’’ machi chi yetel katun yale:"ilawuile, elela samun machan chi; san t’selek an k’ebane t’seli".⁸Tene tin wuya an t’an Yuntsil tan yaque ¿Maxkenin tuxté?¿Max kenun vin tin asalón? katuntin wuale wuayanen tene tux teni. ⁹Katun xale penen ka wuale kajo:"Tu yucob, mixtun nat cób; tú yicob.¹⁰Beet,u pucsi ikal ti e kajo, e u xiknoben mun ubcon, e mun pacate yetel u yíchón. Uwuen pajtalen letioben u pajtalun pacato yetel yichon tun obcon, yetelun xiknoven tun natcón yeetel un pucsi icale má ken un náatoob mix báal yetel má kun suuto’ob tin wiknal u tia al k’a in t’s ako’ob".¹¹Katinwuale tene tin wuale "Yuntsil,¿ baah k’in?" letien katun nukten: "hastalun luble kajo xlá pak’ lak’ in mixmak kajnáal e najobon yun p’ata mixunpé mako e lumobób beyun p’e lun choco yetel k’ino, ¹²astáque Yunt’sil catun tuxten ti kajo man nachan, e isolo ti le lumon man nojoh.¹³Kex un chumuc te wuincobon cun wuatloon tun lacle jat’ska k’ino, elela tsun k’uhuntun k’in u t’sonksa tiob katen; benyun, pe neb zelah beyun p’e c’hen kun patik, un neek’ uts yanik".

Chapter 7

¹Tialob u k’iniloó Acaz, u palij Jotam, u palij Uzias, jalaachi Judá, Rezín u jalaachi Aram, yetel Peka, u palij Remalías, u jalaachi Israel, naacob tun Jerusalén noj ba’ate’el tu wok’ol leti’, cheen ba’axe’ leti’obe ma’t’iilob’i wok’ol letiobí. ²Tuxtá a’bii tu naajil David ka Aram tu nupubá yetel Efraín. Uj puksi’k’ale papalankilnaji, u puksik’al u kajal, bey tun nucuch ch’eiloob kaana’ k’ax tu tituba’ob yetel ik’.³⁴Ti’ tuúne YUMTSIL tu yaalaj Isaias: "jok’en yetaj palil Sear Jasub a kaxtabaj yetel Acaz tu xul u bel e yaax jamaal nojoch, tu beele’ k’ax tux ku uchu’ p’o’. Aati’ kana kanantabú, jets’kumsabá, ma’ ch’ik saajki wáa ma’ u’uykaba chichni’ yoosu jopankil e k’ak’o, yosal u nojoch p’uja’nil Rezín yetel Aram, yetel Paka u palil Remalías.⁵⁶Aram, Efraín, yetel u palil Remalías tsoocu tsicbatcob baalo’ k’as ti’ tech, letiobe’ ts’u yaacobé: "Koox ch’a’apachtik Judá ca u ch’aob sajkil, koonex okoj ichij ki’ ts’ain jalaachon teela’, u palil tabeel".⁷Leti’ YUMTSIL kiliich Yum ku yaake: "E lelá mun uúchul; mix tun man, ⁸Men u pol Aram Damasco, u pol Damasco’e Rezín. Ichi óox k’aal jo’o ja’ab, Efraín yanu xexek’a’ yetel ya nu ch’eene kajali’. ⁹U pol Efraín Samaria, u pol Samaria u palil Remalías. Wa tech ma’ p’ata ch’iklí taj oksajol, muuk’a’anti teché ma’ p’ata muuk’a’an".¹⁰YUMTSIL’E tu t’anaj kaaten Acaz. ¹¹K’at ump’e chicola ti’ YUMTSIL a kiliich yum; k’at ti tu tamil’oo wa tu yok’ol kaanilob". ¹²Ba’ale’ Acaz tu yaale’: "Ten’e min k’atic, mixtan in tuúmtajtic YUMTSIL".¹⁶¹⁷YUMTSIL yan u tasictech, yo’ola cajal, yetel yoolaj najil tia’tata, kiinoobe bey mix ump’e, k’iinobe bey mix unten tac tii Efrain ca tuu nachcunsubá ti’ Judá, leti’ cu tas cu jalaachi’ Asiria".¹⁸Bey shan te k’iinoob YUMTSIL yan u xoobtic antú yaaxcach tee tu xuule’ áalkab já Egipto, yetel utulú caabi luu luumi Asiria. ¹⁹Tulaca letiobe’ yan u talób yan u p’atloob ti tu tami le luumo’, yetel tu actun le tunchobo’, ti tulaca le nucuch che’ob yetel k’iix, yetel tu laca yoc’o suuc.²⁰Tee k’iiniloob e YUMTSIL yan u tsikic yetel ump’e xootob taasan tu tanxé tuuxil’e áakab já Eufrates, u jalaach Asiria, u pol yetel lu tsoots le muk’ook; e lel xaná yan u xoot’ic u meex. ²¹Tee k’iniloobo antú xibe’ yan u tsentic untú ch’uupul wakax yetel caatuj taman, ²²yoosá tuun u yaabi lu k’aab iim letiobe’ yan u tsicoob, leti’e yan u jantic olmalja’anob bey xan tu laclob yan u p’atlob te luum’o yan u jantcob olmalja’anob yetel caab.²³Tee k’iiniloobo, tuux yan caach jun pic cuchi lu pak’a sak tabka’an u tojotic tun jun pic siclos sak táak’iin, mix baa cu yantá wa ma’ nucuch cheob yete k’iixoob. ²⁴Xiiboob yan u binoob te’lo’tia’ tson yetel tipi’ixche’, men te luumo’ yan nucuch cheob yetel k’iix. ²⁵Letiobe’ yan u ik u naachcunsubaob ti’ tu lacaj nucuch k’aaxob tuux pac’aloob yetel azadón oolu saajkililoob nucuch k’axob yetel k’iixob; chen tia’ lu janloó wacax yetel taman.

Chapter 8

¹²YUMTZIL tu yaalatiten:"chaáe u xó’ot’che’ nojoch yeete dziiti" maher shalal Hash Baz’. Teen ki taánik ts’áaj jaajil chuca’an u yóolo ka’a jaajkunso t’aan ti woosaaj, yuum k’iin Urias yeete Zacarias u paal Jeberequias".³Teen bineen tu iknaa le x aj bobat, yeete tun leetié koja chaji yeete ca’anlaj u paal. Ka dzoktunee yuun ka tu yaalatén:"dzatun u kaábate ’Maher shalal Hash Baz’ ⁴Ka’ailik e paalo maa u kan u yaale: in yuum yeete in na’, u ay’ikali ti Damasco yeetel tu laakaa baaloo yaan ti Samaria la yaan u cháaba tumeen u ajaw ti Asiria".⁵LE YUUM tu ta’anen kaaten: ⁶"Tumeentu le kaaj dzo’uk u paatkóob u jedzekbajai Siloé, yeete jach kiimacyoolo ete Rezín yeetel u paal Remalías, ⁷Yoola tun, e YUUN tiaan jach taitaac u taasik ti letio lu jailob le áalkobjó, seebóol yeete ya’abcach, u ajaw ti Asiria yeete tu laaka u ki’oalal.. Leti tune yanunaaka yooko tu laak aalkabjób, yeete yanula laakaa u jaalob.⁸Le áalkabjó yanu mistik taani yeete ichi Judá, ku la buulik yeete ku maan yooka, yeete taku k’úuchba tu ka’alo. U xiicoób u xiidlamo’ob ku chuupook u koochi u luum, Emanuel".⁹Teextune maacex, beybin jajatakeex yeete yana kakachalex, uyeex, ta’alaclex teex nojlu’umex nachtaquex: liisabajex tile baatetanbalo, yeete yan jatlex ete la kaachlex; liisabajex teex yeete yaan jatlex u xe’taalex. ¹⁰Meetex u petu’ukul, ela maatan ma beybin uchki; dzajex le a’almajt’aan, maa tu bin maácatáa, meen Yuun tiaan ti etelone.¹¹YUUN tu taane teen, ete u muuk’aan ka’a ti woóko, yeete tu yaalaten mai xiinbal tu beelob u kaajal. ¹²Ma t’aakex muuch’t’aani mixtiba e kaaja ku yaalik muuch’t’aani, teexe ma’an bin a chaeex saakili ti’le baax saajko leetiob, yeetel ma saajbezalex. ¹³Letie ek YUUN ti’le muuch’cabil kaan leetí máax teex keen achiinpooltex bey kili’ich; ti leti ka’anan a chiikex saakili yeete ti leti ka’anan u yaantatex ti leeti sajkil.¹⁴Leti ku suutu u p’eel kulnaj; bale leti’tuune yaan u suutu bey u p’eel tuunche ti’alu loobite, yeete u tuunich ti u luun’loo, tíaa tuulaaka u naajil ti Israel, yeetel letie yaan u suutu bey u p’ee taabjzaj yeete utu jook tiaal luu kaaji Jerusalem. ¹⁵Yaab ku t’óochpajalob, ete leeti yeete ku luubuloob yeete bin kaachco’ob, yeete beybin chuukakoob yeetel k’aalob.¹⁶K’aaxe i tojolt’aan, ts’ale e a’almajt’aan yits’atil, yeete t’sati in aj kanbalob. ¹⁷Teene yan i paatik ti le YUNTSILO, lee maax ku t’aakik u taanuich ti u naaji ti Jacob; teene yan i paatik yosa leti. ¹⁸Idawilex, teene yeete e paalalob tu dzajaten YUUN u tiaa chiikul yeetel tiaa chiikulajoob ti Israel ti YUUN tiaale muuch’cabil kaan, lee maax kaajan tu witzil Sion.¹⁹Letióob yaan y yacob ti teech:"k’aatioob ti le aj kunaj t’aan yeete le na’atbaloobo," le je’elobo e ku xmukult’aanob yeete a’al t’aancoob le aj kunajoob. Maatune, ¿ k’aabet e kaajo u k’aatichi ti YUUN?¿K’abetatun letiobe u k’aaticoob ti e kimenoobo yosale kuxanoobo? ²⁰¡Le almajt’aan yeete le tojolt’aan! wa letio ma tu yaco bax balobe, mentune ma minaan mix utu sasili u sastaja.²¹Letiobe yanu manoo tae te luum nojoch o yeete wiitacobo. Cheen yanlac wii, letiob yan pu’ujulob yeete k’aask’ast’aan ti u ajaw yeete ti YUUN, kaliiki u sutu u icho te kaanalo. ²²Letio yanu ikoob le luumo yeete ku paaktiko ete ya tuukul, ejoche’eni yeete cha’apactanob ete yayaola. Letiobe beybin bisalob tu p’ee luum ejoche’en.

Chapter 9

¹E k’aas bo’oy yanun t’selen tin letin, e yanun te yayaololi. Beyun pé k’iin úuch kun chichankunsa tun lumin Zabulón yetel u lumin Neftalí, tilun xalaben k’iínoban tilun t’soklen leti kun meetik un nojbenin un belilen k’anabun más nachin le Jordan, Galilea nojoch kajon. ²E kajon katunbinun xinbaté e jeh’eno katon ilo unp’e nojoch sasil; letioben kajlaón te lumón tilun bollin e kimíon, e sasilón tin jojopank’i yocón leti’ob³Tech hojohkunque kajo; Tech tsocolan nojohkuntik un kimak olon. Letiob kun k’imakunskun yolon tin tech beyun k’imakilunyolon tilun k’inoben e jooch.⁴Tumen tech’ dzóoc a xúulsic le palitzilil cu be etio cáacho u mukyaj le caajó mukyaj cu beetic u yokol cáachi, ti le loolob méektaan yanilo’ob ca’áchó, Ti le kiinob ca ta xúalsaj Madián. ⁵U juum u xanabo’ob u taalbal le aj ba’atelo’ob, u búuco’ob boonolo’ob ye’etel ki’iké, biin tóoca’aco’ob, biin sú utuco’ob ta’anil tumen k’aak.⁶Pus ti tone un tu chan xipa tsun llanta, ti tone un p’e paal tsocún t’sabatón; le junab tan llan yocun kelembalen; Un kabaen llanun t’ana jach jats’ uts: tsol xikin, Yuntsil, Pajtalil, Papa, Nanun, X’ulilik máaca’ cu jookesik jéedzel óolal. ⁷Un nochilon jalach wi’inik, jetsel olal telon nanun sulil, vellun mek’tan mail culukba yoculon k’aanche’ David, yoculon ajawuil, utia’al yéeyaj un lat’ik yetelun tibil, tojile k’iin yete tani un vinbak’iin. E noj yail ti YUNTSIL ti letiobe Bátel winkon yanún metke laán.⁸E YUNTSIL tun tuhta t’aan yacon Jacob, elelela lub yocol Israel. ⁹Tu laka wuinke yanun ojetik’, tak Efrain, yetelun kajnalilo Samaria, machón ak’en yetel nojbail, yetelun pucsik’al, sebun alik un lakál ba: ¹⁰"Un ladrillosilen tsocun lubon, pero tone yanin ka makancon, yetel Polvin tunich; e sicómoroson san c’haco pero tone llanin t’sacón cedro tuh lucón."¹¹Tun yolalon YUNTSIL yanun lik’iti ta woko’ol tu nup un mots, k’asan wunkon, yanun much tambalón yetelen k’asan wunkobón. ¹²E Arameosoban ti e este, e Filisteos ti e oeste. Letioben llanun lik’on Israel yetelun chión jeben. Tu lakle baloban un ira matanun xupun tun cuchilon, tux lailin un tisch’ mun k’aben.¹³Lailin un kajon, mun sut letien maun k’a sut men samón jat’sen, mixcanun ca cashcon YUNTSIL ti Batel wunkon. ¹⁴Tun yolalón, e YUNTSIL yanun xulsik ti Israel un polilen y yetelun nej, y yetelun k’ab, yetelun xáan, ch’iit, y yetel sak’ab, ti lun pé k’iin. ¹⁵E wunik tsaan noxilen letiun polin; y yetel aj bobat, aj chilam kun kansik tuz e nejon.¹⁶Tun yolalon e max visicte kajo tanun viskon utia’al un k’eschlon, e leloban tanun kansalon yolal letiob tial un luklón. ¹⁷Tun yolalon, e YUNTSIL mixtanun kimaktun yol yok’olen palal wunkobon mix letien mun c’haik ontsita te max nan un nataobon y yetel e nanun ishanobón, tak kah k’asanób un pe meya k’as yun lakale chioben cun tanobon muh natik bah kun yacón. Tion un lakle baloban, mun c’henlon pujani, te cuchilon, un kaben un tixmon k’a.¹⁸Un k’asanilobon tanun llelen bey k’ak’en; un t’soksik te k’i’ixicheovon yetel jash k’iixobon; tacun cheilen k‘ashón, letioben llanun lik’lon beyun s’hun beyun p’e but’sen. ¹⁹Ti un yoc’o letien p’ujan e YUUMTSIL ti batel wunkón e lumon yanun elen, e cajo beyun pé wíinik sa’as kon sipil tiun lak’on.²⁰Letioben ch’aik janaj ich u k’a t’sik b’aale yanun aalkabun mujin; letioben jelun pajtun jancobun o’chobon yetelun k’a nojani b’aale’, mix tun kimaktun yolon. Cada un peloben tak’ llanun jank’on un bak’elun un mismon un k’a. ²¹Manases cu xulsic Efraín, y Efraín, a Manases; y letioben muc’hitambalon batelon toc’o Juda. Ti tun lakle baloban, u pujanilen mun man; estenun k’aben seguiosun tichmic.

Chapter 10

¹Ya ti leti’ob cu ts’aa ojéetbil a’almajt’aon x ma’tojil yéetel cu ts’íib’cob a’almajt’aanob x ma’tojil. ²¡ Letióbe cu luk’sco u tojil ti le uts’chobo, cu ookol’cob ti u óotsili ti i kaajal u no’oj, ku óokolcob le xma’íicham, yetel cu meentcob ti le ma’yuum u preesaob!³¿Bax quena metex teex ti le k’iin ti le kuxóolal le kéen tae le k’askuntaj chen taalac jach náachi?¿ Maax ti ka vina áalkabex a katex áantajil, yetel tu’ux quena p’aatex a ayik’alil? ⁴Miix ba’al p’aatal, yetel te’exe ka t’uchtalex ichil le k’ala’anobo wuaquex ka lúubulex ichi le quimenobo. Ichil tuláakal le ba’alob, u p’uujul mixtan u jeets’el; laailii, u k’abe u saats’ma.⁵¡Yaaj ti le asiriojobo leti in polok ché ti ín p’uujanil, u ch’ilibi ti le maax qui chúuch maachtik ti ín p’uujanil! ⁶Teen túuxte iknal júuntúul ka’anal paakat noojoch kaa yetel iknai le kuaj u tuul in k’uux. Ten alik ti leti ku ch’ae le tseelan, ka uchae le o’och, yetel ka u bibilchéete je’ebix lu look’ ich lu beelilob.⁷chéen ba’ale lela má leti le ba’ax u k’áat mix leti tuuklik wua beello, tián ich u puksi’ik’al u k’askuntic yéetel u xu’ulsik ya’ab kajo. ⁸Bakan leti cu yaalik "¿ Má a tu láakal in buc ajaw? ⁹¿ Má a leti Calmo je’ebix Carquemis? ¿ Ma a leti Hamat je’ebix Arfad? ¿ Má a leti Samaria je’ebix Damasco?¹⁰Je’ebix im k’ab ts’ook weekic u ka’aji le k’uj, maaxob tu póol’o oochel maas nuctakoó ti le Jerusalén yetel Samaria, ¹¹Bex ten ti meta ti Samaria yetel ti u k’uj minan u toojó ¿ Mix tan i metica vey ti Jerusalém yetel lu k’ujob?"¹²Lee kéen leti Yuumtsil chen ts’o’okoc u meyaj ich le Monte de Sion yeetel Jerusalém, Ten jan i jaats’ik u t’aan éetel u puksi’ik’al ka’anal paakat u ajaw ti Asiria yeetel u paakat’ob jach ki’imak óoolob. ¹³Letie ku yaik: " Yoolal i muuk yéetel i ojelil, teene ti meenta. Teene yani na’at, yéetel teene ts’ooki k’eex’tic u xuul e kaajobo. Teene ts’ooki ookil a ayikalil, yéetel je’ebix u tu xiibil wakax tene ts’ooki lúubsicoj u kajnálilob.¹⁴In k’ab ts’ooku tia’aliintik, je’ebix u tu k’u’ éetel u ayikalil le kajobo yeetel je’ebix wamáax ku muuch kintic le je’ p’ata’an, téene ts’ooki much’kintic tu lakal lle lu’um. Mix jump’eel popok xiik’na u xiik’oob mix tu jaapa u chi mix u tu t’aanaji."¹⁵¿ Yana u noj ba’al kunscuba le báat yóok’ol leeti ich tu wok’ol máax ts’aabil? ¿ Yanu ki’iki’t’aan ku ba le sierrao leti u bá jach quele max ku shoot yetelo? Je’ebix u júuntúul ch’ilib ka u ch’úuyik maaxob láat’ik, je’ebix u tu xóolte’ dée ché ka paalak u ch’úuyik jú untú ul wíinik. ¹⁶Tumen leti YUUMTSIL Yuum k’uj leti he báateobó yan u túux tic ma’ak’olil yóolal uj mu’uk’a’anilob; yéetel kaambal u nojbe’enil yan u yantal u t’aabal ba’al ku yelel je’ebix junpéel k’aak..¹⁷U Sáasil leti Israel yan u suutul ich k’a’ak’, yeetel u bolon pixan jú unt úul tóoch’k’a’ak’; yan u elel tu lacal u k’i’ixil yéetel u zarzajilob ich junp’eel k’iin. ¹⁸Leti YUUMTSIL yan u tóok’ik u nojbe’eni u k’áaxil yéetel ti u lu’umil cu jach ichankij, tu ka’atulil óol yéetel winkil, bey je’ebix u kuxtal junp’eel wíinik k’oján cu manba’alkantik. ¹⁹U yalab u chéilob ti u k’áax yan u jach jump’iitaj u tu paal jelu páajta u xookik.²⁰Ich le k’iin, le ku p’aatal ti Israel, u ch’i’ibal ti Jacob le dsok u púuts’ul, máatan, máatan u yaantal u alabóolta ich le wuegobóo, ba’aló tu jaalil yan u patcóo ti YUUMTSIL, le bolon pixan ti Israel. ²¹Jun p’aatalil ti Jacob yan u suut ti Yuum k’uj u nojoch páajtalil.²²Bakanée kex a kaajal, Israel, bey je’bix u lu’umil k’aa’náab ich u jáal k’aak’náab, chéen u p’aatli ti leti’ob yan u suut. E k’askunal dsok u a’almaj t’aan’tic, je’bix uk’aat u tojil tun, tuul. ²³Bakanée leti YUUMTSIL leti he ba’ateobíó, jach taitac u yuchúul e k’askunaj alan ti e lu’um.²⁴Tumen leti YUUMTSIL Yumm k’uj ti le báateobó ku alic: " in kaajal u máaxil ku antal ich Sion, má sojaktales tée asiriojabo. Leti ku jaatsquex éetel ch’ilib yéetel cu ch’úuyic u xóolte ta wok’ol tech je’bix tu beetob lej egipcios. ²⁵Má sajakta ti leti, bakané ichil jump’eel jach kóom k’iin in k’uux tá wok’ol tech yanu ts’ooko, yeetel in k’uux yanu bisik ti u k’askunaj."²⁶Je’etúun, lei YUUMTSIL ti he báateobó yanu maachik jump’eel suumijaats yóokol letiob, je’ebix le k’een leti tu wuega Madián ich u tuunichi ti Oreb leti yan u ch’uuyic u ch’ilib yóokol le k’áak’náab yéetel cu ch’uuyic je’ebix leti tu meta ich Egipto. ²⁷Ich le k’iin, u kuuch cu ch’úuygaja ti a keléembal yeetel u yukaché ti a kaal, yeetele yukaché yanu k’askuuntáj yole polokilo.²⁸Leti he ch’a’k’uux xooku ta tak Ajat yeetel tsoku maan yóok’ol Migron; ich Micmas leti ts’oku ta’akik u koonol. ²⁹Leti’ob chuku k’atakbal yóokol le chek ok yeetel tu ets’kúunsajuba ich Geba. Ramá kikinaji yeetel Guibeá ti Saul tsacu púuts’ul³⁰¡Ok’olnen jach ka’am ti Galim! ¡ts’aóolal, Lais! ¡A óotsil Anatot!. ³¹Madmena tanu púuts’ul, yeetel u kajnáallilob ti Gebim cu áalkabob osa tojóolal. ³²Te najbe’en k’iin, leti yan u je’esiik Nob yeetel cu púustic u kab ich lu k’áaji ti uch’úupaal ti Sion, eetel u búu’tun ti Jerusalém.³³Paaktex, leti YUUMTSIL Yuum k’uj ti he ba’ateobo yan u chak’ik u jéek che’ éetel k’a’am juum; u chéilob máas ka’analobe yan u cháakalob yéetel enobleo yan u lúubsaj. ³⁴Leti cu xootik le u polkil ti e k’áax yéetel u jump’eel báat, yéetel Libano ich u nojoch páajtalil yan u lúubul.

Chapter 11

¹U xiti u yol tu chun ti Isaí, yetel ump’e jeek’ che yetel u mots yan u tsic ich. ²U pixan YUMTSIL yan u jeescubá yok’ol leti’, u pixan ojelil, yetel naat, u pixaní caansaj yetel pajtalil, u pixaní k’aolal yetel u saajkilil ti’ YUMTSIL.³U ki’ olale’ u saajkili Yumtsil; Letie’ mun p’iis óoltic oosale’ ku ik u ichoo’, mix xan leti’ ku teetic e baax cu uuycú xiicnoo. ⁴Men tun’e, letie’ mun p’iis oltic e otsil’o’ yetel tojil ku teetic yetel u maalobi ti’a’ yetel jnuun óolob e luum’o. Letie’ yan u ch’a’apachtik e luum’o’ yetel u cheí’ lu chi’, yetel u muusik’ u boox i li chi’ letie’ ku kinsic e k’asaanobó. ⁵U tojilé u k’aax nak’ u chuun u nak’ yetel u jajil u k’ax nak’ u sutul u pach.⁶U pek’i k’ash yan u cajtá yetel taman, u misi k’ash yan u jeescuba yetel xuulubil taman tankelen, u aal e wacax’o’ yetel koh yetel u aal wacax polokcunzan, much’ch’aanob. Untuj chichan pal cu jo’ol poltic. ⁷Ej ch’upul wacax yetel sam hool yan u manoob muuch’ch’aanoob yetel u mejniloob ku jeescubáob much’ch’aanoob. Ej koh yan u jantic suuc bey e waacax’o.⁸Untul champal yan u baaxa yoc’o untu jol’i can, yetel e chan pal yan u p’atmaj u chuuch yan u tsaic u k’a tu k’u e can’o. ⁹Letiobé mun loobitcoob mix xan u c’ascunscob t’i tu lacaj in kili’ich k’ax; bey xam e luum’o yan u chuupu yetel u naati’ YUMTSIL, bey e jao’ cu pixcoob e k’áanab’o.¹⁰Bey xan te k’iinobó, u mots Isaí yan u wa’tloob bey ump’e láakam ti’a’le macoob. Lee nucuch cajob’ó yan u caxcoob u cuchil ti’a lu jeescubaob ti’a’ ki’ki’óolaltic. ¹¹Tee’ k’iiniloob, e Yumtsil’o yan u tich’ic u c’a caaten ti’a’lu caa ch’aacuj max p’atoob tee cajo’ maxoob p’atob Asiria, Egipto, Patros, Cus, Elam, Sinar, Hamat yetel u Islas the k’aanab.¹²Leti’e’ yan u tsic untuj laákam tia ’ le nucuch cajob’o yetel yan u much’ticoob e p’ecta’ncob Israel yetel e k’iik’iitc’aanoob Judá ti’a’le kanp’el tuu tu’uk’ile luum’o. ¹³Leti’é yan u jatsic u ts’iibol Efraín yetel u sebilup’ujultic Judá yan u k’oosoj. Efraín mixtan u ts’iiboltic Judá yetel Judá mixtan u sebil u p’ujul yetel Efraín.¹⁴Chen baax’e, letiobe’ yan u lii’loob yoc’oj le nucuch k’aaxob filisteasob tia’ chik’in much’ob chen u ocoltoob e caj’o ti lak’in. Letiob’e yan u jats’coob Edom yetel Moab, yetel u cajil Amón yan u uuycoót’an. ¹⁵E YUMTSIL’O yan u k’ascunsic tulacaj e golfo tee k’aanab Egipto. Yetel u ik’ jach chocoj leti’e yan u wa’cunscu k’aa yoc’oj Rio Eufrates yetel yan u jatzic ti’ úuk beji’ jaa, yoosal u pajtal u manoob yetel u xanabob.¹⁶Yan u yantaj untu bel ti’a’ lu p’itil u caj ku sut t’i’ Asiria, bey xan uchictic Israel ti’a’ u jok’o u luum’ij Egipto.

Chapter 13

¹Utu bobatil’aan yacol Babilonia, meen Isaias, u paal Amós, tu k’aama: ²Tak tu witzil tu kaxtaj tu ma’kantaj utu noj nook’il ti chiikulaj,, áutej k’aan ti letiob, peksaj k’aab ti letiob okenex te joloob ti lee dzuulo’obo. ³Tenee ti tsoola ti in Kili’ichob, wa, teen dzi t’aanco in wiinkob yan u páajtalilo tiaa ku dzajo in p’uujanil, tak’ tile Kimacolal Lisajkoj.⁴U juum yaabcax tile witzilob, ¡bey yabcax maacob! ¡U juum u yaambaal ti le ajawilob bey yaabcach nukuchkajob u much’lankubajo up’elili! EJ YUUN ti le muuch’cabil kaan taan u yaalik ti u k’antuno’ob tiaa ba’ate’il. ⁵Letio ku taalo ti up’e kaaj nachi, ti u jaach nachi chuun ka’an. Leti u Yuun ti u nukuli u p’sisol, tiaa u dzosej tulaaka le luumo.⁶Ok’olnenex, tumeen u kiinaj e YUUMO naudz yanik; tu taa yete u dzosajil tile yan le nojochpajtalilo. ⁷Yosale, tu lakaa le k’aabob ku ch’uytalo xmammuxíil, yete jujunp’eel puksi’ik’al ku yíibi. ⁸Letiobe yan yaantal sajkilitioob; k’i’inam yeetel pa’muuk yan ichiloob, bey utu ko’oler ku siijil u paal, letio yan u ilko eete jakáaoli juntu ete lujeloob, u ichob bey jopantake.⁹Idawilex, u k’iini YUUN tu taj etu yaayaj jaadz yeete u p’uujani de dzoksej ti le k’eeban wiinkobo. ¹⁰U ek’iilob e kaano yeete le tsool eek’o’obo ma dzaiij sasilij. E k’iino yaanú ejocheta taku taalu sastaj, yeete le uj ma tu sasitáj.¹¹Teen xood oltik yokol kaab yosu k’asani yetel le k’asano’ob yosu k’asanilob. Teen dzsajik u xuul tile ku nojbalkunkubajo yeete bin dzoksej ti le nojbalkunba ti xan le mina ch’acax ositalitio. ¹²Teen ki meetik maacob jach ma yaaboobi bey le k’an mamaykij yeete tile wiinko jach istikia u kaaxtaáj bey e k’an mamayki Ofir.¹³Yoolatun, teen ya in meetik le kaanoob u kiibalob, yeetele luumo yanu peksaj tuu kuchili, yoola lu p’ujani ti u YUUN ti le muuch’canbil kaán, yeetel u k’iini li jach nojoch p’uujanil. ¹⁴Bey u tu keej ku alkatalle wa bey utu t’aaman na maáx kaanantik, tulaaka winik yan u suut ti lu yeet maackilob yeete yanu p’usuj ti’a u luum.¹⁵Tulaaka le maash ku kaxbilobe yan u kiimlob, yeete tulaaka lek ku bin chuukbilob yan u kiimsaj ete maska. ¹⁶U paalalob xaan yaon xexedhalo tu taanu u ichob. U naiyo yaan u laj josaj yeete u yatnoob yan u meeta olajtiob.¹⁷Pakteex, teen taan jach u p’iit tsaij yoocoolo le medos ti ka b’atenako, ti maxshoo ma matuun u k’a’ananil le sac takino, mix u k’a’ananil le k’an tak’ino. ¹⁸U k’aax jalalob yan u ta’sjmascob ti e wiinikob táankelemobo. Letiobe matan u ch’aicob ositaalti le chanpaálobo yetel matan u sa’astile mejen xi’ipalobo.¹⁹Tuune Babilonia, le jach man yaakunaj ti le u ajawilob, u sasili ti u nojbali ti le caldeo, beybín dzoksakti tumen Yuum bix Sodoma yete Gomorra. ²⁰Ma mix bikiin kaajlak maaki wa kuxtal u ch’ileen cabalo etelujel ch’illbalilo. Le árabe mataan p’aatal je’ele wanel ti k’aax u naj ti k’aax, mix le kaanan taamanobo bin yaanlak u kuchi u yalaak taaman tial u jeskuba telo.²¹Báale le k’axi ba’alcheilob ti lex xtokoy lu’um yan u chitlobi telo, u naijilob yanu chuupu yete tunkuluchuj; yetel le avestruce yetel le k’aaxi cabajóo ku síit tak telo. ²²Le hienasobo ku yawaatob tak tu noj najil jala’ach, yetel le chakalobob tak tu ki’ichkelem noj najil jala’achob. U k’iina lela naats,, yeete u k’iinil ma bin kukulpaachkuntaki.

Chapter 14

¹E YUNTSIL yanun cgik ontsita ti Jaboc; Letien katen llanun k’a elegirtik Israel y llanun ka tumbenkunsik ich u propio lumon. Letioben t’s’uul llanun much kubaon yetel letiob y yetel llanun muchcubaon tiun nain Jacob. ²E cajobon tun tasque tuxcun llantalobonun tilon. Letio’ben un najoven ti Israel letioben yanun c’haban ti le lumon, tie YUNTSIL beyun pé aj k’oos, yetel ix k’oos. Yanun c’hablón beyun pe baksaj, kuuch chimal. Letioben e macxobon c’hukmikon letiobon, e jalachile wuncob’on yoc’olen wuncobon chucanon.³Un k’iinile le YUNTSIL yanun tsiktech a jescaban ti a pajmuk’, yetel ok’ool olan yetel leti yayanj mella letiob máakalmáak bine maun k’atun mak’antin a metik. ⁴teche ta k’aike k’ai yetela k’asanin lik’an tilen lik’an tilen jalachilen kajon:¡ Veyun pé yayanme yajon san cuhuk tun tsokban, un pujanin yetelun nojoch kumuban un t’socun!.⁵E JALACHIN shotab un sak’ab ti e k’asanobon, un chumukilen wuincobon ti letiob un jalachilen wi ínkoban ⁶tun lobiten cajobon un pujanilob yeetel un manatilob ka jatson, un nojochilen jalachilen cucuch kajon ti lun p’ujani, yetel un batelob beyun pe batel nanun tsakbal.⁷Beoraá yaan jeets’elil ti tuláakal le lu’mon, mix ba’al beetik u muajo’ob; le máako’obo’ ku yawato’ob tumen kimak u yóolo’ob. ⁸U che’ilo’ob enebro yeetel le cedro’ob yaan té Líbano; kiimak u yo’olo’ob tu yo’olal le ba’ax tso’ok u yuunchultecho; ku ya’alikóob; desde ka xúulsa’abteche ma’atech u taal mix juntul máak ku ch’ak ché waye.´ ⁹Tak le muknalo táan u yaayamtik ka k’uchkech tu yiknal utiál u k’aj o’oltikech. Le olale taan u yajsik le maxo’obon kimeno’obon tulaakal le k’asa’an maakobon ku núuktajoob ka’ach te lumó, letie ku betik u likil tu trono’ob, tula’akal le ma’axo’ob ku beetik k’aach u reyilo’ob té kaajo’obo’.¹⁰Tuláaklo’obe’ ku ya’aliko’obtech: 'llawil ba’ax u p’aatal mina’an u muuk’. T’so’ok a p’aatal je’ex to’one. ¹¹A k’a’anal ichile’ tso’ok u yeemel way muknale bey xan le paax ku beeta’al kaach ti techo’. Le x-nook’o-oolo’ob pixmilecho'.¹²¡Vein unchulán lubun te kan, un ekile te jatsaka, un palilen jatskoon! ¡Vein tech shot’anech le lumon, tech vax untslajan ilik te cajobon! ¹³Teche ts’oka alik ta puksiik’ale:'Tene llanin liiklen te konlon, kon nojbalcunsán yocolon kilik s’kanche yocolen e ekobon ti yunkón, culukba té k’axobon kon muh ta’anba’alon, yetelen wuinkobon, un t’sookba te xamanon. ¹⁴Llanin liki yokolon kanlil te muñal; llanin metkiban lailin tene, bey leti jach nojoch yunk’un’.¹⁵Bacaxi’x, veoraen teche ts’okulan emen te kuchilen te ejocheniloben kimenobon, un tamilen te muknalon. ¹⁶Letiob kun ilkon kun pacaton ka tssaka tukúl xok’o letiob kun llakon:'¿Tun llaque wuinkobon vash metun kikil lank’ e lumon max litke ajawuil, ¹⁷max makan shocon kabon vellun pe stoxol lun, max k’ansun k’ajalon y yeetel matun shaobon un talon e wuinkobon tun nayobon?'¹⁸Tulakle u reyilob te kaajo’obo, tu lakal letioben yanun chinkun yichón te tsikbe’ enil, cadaun tuloben un tilob un muknalob. ¹⁹Cheen bále teche má muukechi beyun pé chéen kun jookpayta’al ku piikch’inta’ale. E kimenobon yanun pixkechom beyun pé nook, letiob ts’okolun oplonta’ano’ob yeetel espada, machob enskun tunchilob te mok’ och, jool. ²⁰Teché má kon mukbil té tu’uxki mu’ukul, tumen ta xu’ulsaj te lu’umtu’ux yanech k’aacho yeetel ta kíimsaj a weet kaajalo’ob. U palalal le k’asan maako’obo mix bik’in kun k’aa k’a’ajsbilo’ob.²¹Prepararte’ex le tu’ux ken a kíimse’ex le paalalo’ob, tu yo’ilal baax u beetmaj u yúuchben, la’ak’ tsilo’obo’, utial ma’ u líiklo’ob u cháob le lu’um utial ka u chupo’ob yeetel u kaajalo’ob’. ²²" Yanin líik’il tu contra’ob letiob" elelan tanun yalik u jalach wuikilob le baatel maakob, tene llanin chaak’ ti Babilonia, un k’abáob, un palalob, bix un pallalo’ob un palálob"--- elelan un yalik un jalach wuinkilen. ²³"Tene yanin beetik u p’aatal beyun pé lugar tu’ux kaja’un xoochob, y yeetel pila chupan yeetel já, y yeetel yanin mistik yeetelen misob y yeetel yanin t’soksiktio’b"--- en lelan un yalik e jalachilen batel wuinkobon.²⁴Un JALACHILEN batel wuinkob’on tu yaque mix jajin:"Un jajilen, bey letien bey ten llanun, uchun ichilon pe’e ak’á; y bey letien tene t’sokin bey, kun yuchón: ²⁵Tene yanin k’achik e asirion ti lun lumin, y yeetelen cheeobon tun pec’han yeetelun xook. Bey llosalun k’asanin ka lik’in yoc’on leti’ob, u cuch yok’on."²⁶Lelá letie ba’ax ts’ook u ch’atukla’al ti un laaklen luman, e lelan letien k’ab kun lisan ti un laklen kaajalo. ²⁷Letién e JALACHILEN batel wuinkobon t’sokon un tuklik elelan; ¿max kun esik? un k’aben un tsichman, ¿max kun ensik?²⁸Téen año e jalach Acaz kimin diosen tu ya’aláj: ²⁹"Ma un ki’imaktal jats’ke’exó t’sokun un kachán. Tiun mootsilen kaano tin xijun tun tsi’iitsik kaanil’, juntul chi’ibal kaan ku xik’nalkana. ³⁰Un palalon e ootsilo’obo yanun manskon en mejen tamnobon tanon manon te súuk, wiiw, tunlaklen kochanobón³¹Tun awúaten, tun jolen najon, tun chókloben, te kajon; tun laaklon tun nachkunskubaon, Filistea. Tumen tu tojil xamané tun ta untúl muñal beyun tu buuts’é, y yeetel telon mixun pe kun p’atal pachin tun pachilob. ³²¿Ba’axken u núuko’ob, ti len tasan t’anobon te kajobón? bachten YUNTSIL un ts’aamik ti un chonbalin le kajon, le tien llallaj olal ti un kajal llanun k’achtik tuxkun llantán.

Chapter 15

¹Jumpéer ts’aa ojetbil yóok’ol Moab. Tu jaajil, ti u pee aak’abi Ar ti Moab k’askuun’sabi yetel tsi’iktavi, tu jaajil, ti u tu aak’abi Kir ti Moab k’askuun’sabi yetel tsi’iktabi. ²Leti’ob t’socu nakalob te templo’jo, u kaaji ti’ Dibón na’aki te ka’analil ti a ok’ol; Moab cu awat’áakam tu yo’olal Nebo yéetel tu yo’olal Medeba. Tuláakal u poolob yanu k’olista’lob yetel tuláakal u me’ex’oob yanu k’ooslob³Ti’ beel’ilob leti’ob ku ts’aakonook ti’mukuk; ti’ u jo’ol naj yetel ti tulakal tu’uk’ tu lakal yóok’ol kaab ku áakam,ku yiibi ti’ u ja’il u ich. ⁴Hesbón yetel Eleale tu kaatik áantáji u juumooh ku u’uya tak náachi je’e bix tak Jahaza. Beye wiinik jba’ate’el ti Moab ku káatikob áantaji; leti’ob tanu kikilankijlob ichil letiob.⁵In puksi’ik’al cu ok’ol yo’olal Moab; u máak’ilob ku púuts’lo tac Zoar yéetel Eglat Selisiya. Leti’obe cu na’akalob te kabal miix ti luhit tu ok’olob; tu bejil Horonaim leti’ob cu áakamob jach chich yolal u k’askunta’l naats ti u k’askuntaj. ⁶U ja’ilob ti Nimrim ts’ook utijil; leti u su’uki le tikin yeetel le su’uk túumben tu kiimi; mix ba’al yan ya’ax. ⁷Éetel ch’ech’ejki, ya’ab ba’ax leti’ob tu beet ob u ya’abtal yéetel tu liik’so leti’ob cubisaj yóok’ol leti u beel já ti kóopó.⁸Le awat dso’cu’bin ti lumi ti Moab, leti cu áakam jach náach jéebix tak Eglaim Yéetel Beer Elim. ⁹Bakan éetel u jaij ti Dimon jach chuup yetel k’i’ik; Ché en ba’ale tene yan intasik maas yóok’ol Dimón. Júuntúul león yan ujaatsik le cupúuts’ulti Moab yéetel bey xan.

Chapter 17

¹Ump’e aalmajt’an ok’o Damasco. ²U cajiloob Oroer yan u p’atlajá. E lelá letie u cuchililoob tamanoob tuux cu jeescubaob, mix mac cu sajbescoob. ³Cajaloob muuk’antacob yan u saatlob ti’ Efrain, u ajawil Damasco, e cu p’atloob Aram-- e leloob’a’ beyu’ u kiolal u cajal Israel-- e lelá u aalmajt’an YUMTSILI K’atunoob.⁴Yan u uchu ti’e k’iinobo’ u ki’ki’olal Jacob yan u chichantaj, yetel u polkij lu bak’elob yan u ts’ooyó. ⁵E lel tu bey untu mac cu joché cu much’ic u yi’ij’, yetel u k’a tune ku jochic u pol e xiim’o’. Bey tun chen jooc u mooloj u pol e xiim’o’ tu jem Rafaim.⁶Yan u p’aat u yi’ij, chen baa’le’ bey tun untuj u nojoch che olivo cu titaj: caaten waoxten aceitunas’e’ tu caanli’ lu jeek’che’ tu jebak caanli’, camp’e wa jo’o tu jek’ che’ jebak caanli ump’e nojoch che’ man yan u yich-- e lelá u aalmajt’ani YUMTSIL, u Yum K’uj Israel. ⁷Tiale k’iiniloob e xibobó yan u sutob ti’a le maax meyajmiloob, yetel u ichob’e cu pacticoob e Kiliichi Israel.⁸Letiobe mun bin u pactob e k’atal che’obo’ u meyajil u k’aboob, mix u pacticoob e baax u ya’al u k’a tu metoob, u k’atal che’ilob Asera wa u oochelob e k’iino’. ⁹Tee k’iiniloob u mumuk’ cajilob’e’ bey u tsel e che’ob p’atoob tu caanli le caana’ k’axiloob, baaxe p’atoob men u cajal Israel baaxe yan u p’atloob tu juunob.¹⁰O’olal teexe sa tuubskex Yum K’uj, yetel toksajil, yetel ts’a tuubskesh u nojoch tunich u muk’olalil. Bey tun xan teex ca pac’ keex ki’kil pak’alob, ca shaak’teex yetel ump’e jeek’elob sak tabka’an ka k’anke’ex ti’ mac ma’ a k’aolex, ¹¹tiale beela’ile ca pac’aleex ca k’alkeex u pachob yetel ca canantkeex. Seban u neek’e cu nojochtaj, baaxe u iche’ yan u k’astaj tu ump’e k’in ti’ yayujolal yetel yayajk’inan.¹²¡Ay! ¡U akan e yaacach maacob, u akame’ bey u akan e k’an’aabobo’, bey u titkubaj e nojoch cajobó cu seekcunscubaob bey u seblankij le yan u pajtalliloob! ¹³E nucuch cajiloobo’ ku akamob bey u juum e yaacach jaobó, baaxe Yum K’uj yan u majcuchiob. Letiobé yan u putsloob jach nachij yetel yan u alcataloob bey e k’axoob kimenoob tiale kaana k’axobo’ yetel tun e ik’o’, e bey e k’axob cu sutob ti ump’e chichic ik’ob. ¹⁴¡Tee ak’abiloob, pacteex, sajkilil! ¡Yax taanil te jatscak’iino’ letiobe yan u satloob! E leelá u bo’olajtun e maaxob cu tsel’toon tu lacaj, u k’intaj e maaxob tu ocoltoon.

Chapter 18

¹Llante lumon boy yetelun cxxiki tiun chouk’in te jaón te kajón; ²mash kun tuchtik en visan t’anobon tien jaobón, ti en cheem jun chok’olen jaobon. En visan t’anobon séeba’an un vinob, ti un pé ka kana, o’olki, ti un pe káj sajak nachi yeetel nat’sin, ti un pe ká muuk’náal y kun ts’áancheke, kajon e lumobon un tilon kun llakal e jaobon kun jat’skon.³Tajlaklesh tesh un k’ajnalilen e chok’o kab teshen mashkuni kkajta te lumobon, buk’aj ti un pe chíikultan kun lik’in te noj k’áaxobon, tan pajtik’j shen llanbanak e trompetae kunjumen, ka uxijk.⁴Elej le tí tun llalaj YUNTSIL tun alajten: "llananbajtik, ch’enchin’enkil tiin nain un nallen k’iik’a tun t’onchtamba shambel beye kiinob, beyun pe munal te serenonob tien kiilkabin ti en joshon. ⁵Vashtene joshon, shen t’socun lool, un ichen vein unpe ovae, con shotlen cun lusantin, letien llanun shotik llete llanun lusic un k’ab unn shitma.⁶⁷Llanon p’atic un much tamba lletelen shishovon te noj k’ashobón y lletele ballsheón te sh’on lumáan. E shishovon llanun nicl’un leen k’ashobon icnal letion mixshtan un llanta bollin icnal letion shocon k’in y lletele un laclen balsheobon llanun metcon kelin icnalón. Te k’inoban llanun t’asan e k’ansiobon te YUNTSIL te k’antonobon te k’ajan kanalobon maiki, ti un pe k’a sacón nashilob y lletel natsin, ti un pe ka llanun muk’ y kun t’sanshetik, e kajon e lumon un tilon kun llakál e jáobon kon jatskon tun k’oshin un k’aban llontsil te YUNTSIL e batel mak’obon, te Monte Sión.

Chapter 19

¹Utu bobatil t’aan yocool Egipto. Idawile, leti Yuun naatmaj ti utu múuyal séeban yeetel ku taj ti Egipto; u yuun kujub Egipto ku ch’iik sajkili tu tan leti; yeetel le puksi’ik’alobe ti le Egipciosoba ku yibile ichilob ti letiob u baajob. ²"Teen liisik wokol ti le egipcio tu wokol egipcio: utu maak ku batelil tu wokol u laak, yeete utu maac ku batee yete et chi’na; naj kaaj yaanu liiki wokol u et noj kaaj; yetel ajawilob wokol u yet ajawilob.³U pixan Egipto beybin luubu u muuk taak ichilob. Teen ki dzosik ti u ts’oolshikin, kex letiob tu caxcob u ts’oolshiknob ti yuun kujob, lu pixan le winkob kimenob, tamaxchiob yetel le aj kun yaj. ⁴Teen ki k’uubik le egipciosobo tak tu k’aab u k’aasan dzuli, yetel utu ajaw muk’aan yaan u palitsilkob wokol letiob lela leti le bobatil t’aan ki yuun ti lu luuch’cabil kaa’n."⁵U ja’ilob ti le k’aanab yan u tijlob, yeetel alkabjabjaob yan xan u tijloob yeetel ku suutub jójochi. ⁶Ej alkabjaob yan u sutulo k’astacob; lu chiich jailob Egipto yan u bi’itchaja yeete ku tijlaja; le sak’abo yeete le jalalob yan u tijlob ku kimlo.⁷Lu sak’abilob nats ti Nilo, tu jalu u chi Nilo yeete tu laaka u k’áaxi pak’antaco tak ti Nilo yan u tijloób, yan u sutloj ma’ay lu’um, yeete beybin ustakoob nachi. ⁸Ej chuj kaayoobo yan u áakam yeete yan u yokoj, yeete tulaaka e ken u puulú u lúuts tak ti e Nilo yan k’aasikoób, yeetel le masho’ob ku jaayic u káanil chuc cayob ichi le jao yan u naak’altiob.⁹Ej meij maacob ti e lino mamaykij yeete letioobe ku chuyikob nookj sactakob yan u p’atalo b sakpile’etakob. ¹⁰Ej meyj maacob ti nookob tak Egipto yan u yach’aálob; tulaakalob le mashob ku meyajob ti’aj kashan meyaj beybin yaaj óolnakob ichi lubajob.¹¹U buc loj Zoán jach chúuka’an u maanatilob, u tsolsiknoj ti le aj otlom kabalob jach u naatob ti Faraón dszok u sutlo xmaanati. ¿Bix ju beytale a a’alik ti Faraón:"Teen u paal e wiinkej yan u naat, utu u paal u ajawil le uchbentakoob?" ¹²¿ Túxtun yán túun e wiinkob yan u natoobo? chau yaálkob yeetel dzaj k’aaolbij le baxoob le yaanti le yuun u muuch’canbil kaán naats ti Egipto.¹³Ej u buc ti Zoán dzok u suuto xmanaatob, uj buckilob ti Menfis leti tusanoob, letio dzok u meetcob ti Egipto u k’echloob, letiob u tunchilob u tuk’iilob ti u ch’iilenkabilob. ¹⁴Ej YUUN dzu xactic u pixan ti ej jub t’aan tak chumuc ti leti, yeetel letiob dzoki u biiscob ti u p’eej k’aas bej ti Egipto takk te tulaaka le el ku metico, bey utu caalám ku bin u ch’eeblankile tu xeeje. ¹⁵Ma mina mixba mix maac up’aajta u ma’kantic yosaj Egipto, wa u pool wakex u neej, je’kaaj xa’an wa sak’aaj.¹⁶Ej k’iinaj jelo, ej egipcios beybin bey x’coleloobe. Letiobe ya u kikilankilob yeete yanu sajactalob yosa lu k’aaj lijsmaj ej YUUN ti le u muuch’canbil kaán lee chen leti u liisej yokool letioob. ¹⁷U luum ti Judá yan u sutu yoólaj ti u jak’anola ti Egipto. Ej chen k’aajsacti tumeen wa maax yookol letie, letiobe yaan u yanta sajkilitiob, yoósaj le baax ken u mak’aante e YUUN, lee baax ku tukliik mak’aantic wokol letiob.¹⁸Ej k’iinaj jelo yan u yaantaj jo’op’éel kaajob tak tu luumi ti Egipto ka t’aanako tu t’aanoob ti Canaán yeetel yan u pechkubaju yaloob tuojo ti u YUUN ti le u much’ canbil kaán. Utu ti ichil le kaajobo beybin t’aanak u kaaji le k’iino.¹⁹Ej k’iinok jelo yan u yantaj utu k’atal che u tiaal ej YUUN tu chumuki u luumi ti Egipto, yeete u p’eej tsool tunchoob tak tu xuul tiaal YUUN. ²⁰Beybin bix u tu chikuul yeetel utu jajkunaj t’aan tiaal ej YUUN tial le much’canbil kaan ti u luumi ti Egipto, leechen letiobe ken k’aatolnakob ti YUUME tu yoolá le maax k’aassan tiobe. Leti yaan u tuxtic u tu tóoksaj yeete utu maax ku bin tojkó, yeete leti ku jáalk’abtkoj.²¹Ej YUUN yan u k’aajotaj tak Egipto, yeete le egipcioso yan u k’aajotkob YUUN te k’iinaj jelo. Letiob yan u nojbalkuntukob yete suy k’upob yete loojilob yete yan u mak’antikob u dzaku t’aanob tu jalajil ti YUUN yeetel yan chukbesaj. ²²Ej YUUN naak’siktiob ti Egipto, yan u naak’siktiob yeetel yan u dzakoob. Letiob yan u suutob ti YUUN; letie yan u yubik u payalchiob yeete yan u dzakoob.²³Ej k’iinaj jelo yan u yantaj ub’ej tsíimin che ti Egipto tak Asiria, yetel le asiriosobo yan u taalob ti Egipto, yete le egipciobo ti Asiria, yetel le egipciosobo yan u nojbalkunscob yetelob le asirios.²⁴Ej k’iina jelo, Israel leti yokol oxtuli yetel Egipto yeete Asiria, utu ki’ki’t’aan tak chumuc ti le luumo; ²⁵U YUUMI i muuch’canbil kaán yaan u ki’ki’t’aantik yeetel yan u yalik:"Qui’iqui t’antbil, beyak Egipto, Ij kaajal; Asiria, lu meya; kaabob ; yete Israel, itiaj k’aam ba’albail."

Chapter 20

¹Tak tu Ja’abi talil Tartán ti Asod, leeka tuxta Sargón u ajawi ti Asiria, leetie ba’tenaji wokol Asod yetel ka tu cha’aj. ²Ti lelo kiiná lelo, ej YUUN t’aanaj yokol Isaias, u paal Amós, yeete tu yalaj: "Xeen yeete dzelej e nook ti mukuk yan tak jets kaob, yeete dzelej a xaaná yan taj woko." Leti tu mataj, xiimba xma nook yeete xma xanbi.³Ej YUUN tu yaalaj tioob: "J’ee bix in palotzil Isaias dzoku xíinbaj xma nookij yete xmá xaanbij yokol oxbej jáabob, lela up’ej utu chikuul yeete utul bobatil t’aan yokol ti Egipto yeetel yoko Etiopía, ⁴Ti tun beya a ajawi ti Asiria ku bisik leej wiinko k’aalanobo pachij ti Egipto, yetel lej cheen talano tak Etiopía, xiipalalob yeete nojochmaacob, minan u nooko yete xma xaanaj, yete chiican u p’u’ukiitob, tiaal u zutsil ti Egipto.⁵Letion beybin u chaico sajkili yete yan u zulaktaaloob, yosaj Etiopía, u p’atajube, yete yosaj Egipto, u nojbenil. ⁶U kaajnáalilob ti lej jáal jaobo yan u yacób tile le kíina:’jachtujalil, lela leti ekj nojoch p’atajil, tux keek biin yosaj antaji tiaa kaa tokacob ti u ajawi ti Asiria, yetel beora, ¿Bix jelu bextaj toon ek p’sulonee?’’’

Chapter 21

¹Ump’e a’almajt’an tee x tokoy luum nats ti k’aanaab. Vey mason ik’ tii Neguev, vey cu taj x tokoy luum, takti ump’e luum jach k’as. ²Ts’oc u tsabanten untuj waya’as ok’om olaltic: e xibo’ aj k’uubilaj cu metic k’uubilaj, yetel e mac jay akile cu jay aj. Cu n’aaca yetel u cha’apachtik, Elam; cu ocoltik, Media; ten kin waa’cunsik tulacaj u áakam.³Bey tun, in pu’uchobe’ chupob yetel yajil, yajilob bey u yajil unti ch’up cu sijic ump’e champaj tin ch’aaj; ten tun t’ookile yo’olal bax cu uiik; ten tun sajakchajen e baax kin wilic. ⁴In puksik’aj cu pek, ten ki kikilankij yetel sajkili. Jatskab eek’ same’en, ump’e k’in pay numtic tee’ k’inilob, tsooc u tasicten jach sajkil.⁵Letiobe cu mak’antic e mayak, letiobe cu ts’acob alfombraob yetel cu janlob yetel cu u’ccob; likenex, mukex, p’aaycunsmajenex a chimaleex yetel ch’ach’ap.⁶Leti’ baakan lel YUMTSIL tu aalajten:" Shen, tsa’ untuj aj kanan bej; leti’e c’aabet u aik tullacaj baax cu ilik. ⁷Chen u il untuj tsimin ch’e, caa’tuj aj naat yetel tsimin, aj naat yetel chowak xikin, yetel aj naat yetel alak’ yetel u p’oxob, bey tun letie’ k’aabet u uik t’an yetel u yantaj paymun u ts’aaj óol ta’al ba’al."⁸Leti’ e aj kanan bej cu awat:" YUMTSIL, tu ba jullbil naaj tuux yanen tulacaj e k’in amal k’in, yetel tin kuuchil ten ti’anen tulacaj ak’ab." ⁹Tee’ cu taj untuj tsimin ché yetel untuj winik yetel caa’tuj aj naat ti’ tsiimin. Awat " Babilonia, tsóoc u lubuj, lubuj, yetel tu lacaj u óochel pooltan ti’ u ti’a u yuumob ti’aan paa’c’aljanoob ti’e’ luum’o."¹⁰¡In t’at’alkij yetel tojla, paalalob ti’ lu’um ti’ t’atálkil ! E baax dzooc u uyik ti’ YUMTSIL ti k’atun, k’uj, Yuum ti’ Israel, ten tsookij a’alik ti’ teex.¹¹Ump’e a’alamaj t’an Duma. Untuj ku t’aanken taac Seir:" Aj kanan bej ¿Baax ku p’aata ti’e ak’abó?, ¿ Baax ku p’aata ti’e ak’abo’?." ¹²Ej aj kanan bel tu aa’laj:" E jadz ca’ k’iinó tun taj vey xan e a’ka’bó: wa tech a k’at a k’ate’ vey tuno’ k’ate; ca sunakech caaten.¹³Ump’e a’almajt’an yook’o Arabia. Ti’ tocoy luum ti’ Arabia teex ca manskesh e ak’abo’ teex e ximba makeex ti’ danitas. ¹⁴Taasesh ja’ ti uk’ajó; cajnalileex te luum’o ti’ Tema, k’ameex e puts’loob yetel waj. ¹⁵Men letiob’e tsooc u putsloob ti’e’ mascabo’ ti’e mascab’o ti’e’ mascbab tich’aanob e tip’ix che’ wutsaan yetel u a’ali noj baatel.¹⁶Men e leela’ leti’e tu a’alajten YUMTSIL tu a’alajten:" Ich ump’e jab bey e meyaj t’anaan meyaj ump’e jab cu k’a ila’aj tulacaj u ki’ki’olal Cedar yan u ts’oocoj. ¹⁷Chen u p’it e ma’acob cu tip’ix che’obo’, e noj baatelob ti’ Cedar yan u p’atloob," men e YUMTSILÓ, Yum k’uji Israel, tsooc u t’aan.

Chapter 22

¹Utu bobatil t’aan yasaj ti le jem ti le nai: ¿Bax yoolaj teex ta laklex laj binex yookol leej náajobo? ²¿ Yoosalaj u beytaj a uykex up’eej kaaj chuup yete u jumob , utu kaaj chuup yete ti k’iinbesajob? aj kiimenobe ma kimsabob yete wa mascabi, yete letiobe ma kimbob ti batetambali.³Tulaka aj jalachilobe múul alkanajob, bax tune letiobe chukabob keex ma tu chaob u tip’ix ché; tulaaklob lletiobe laj múul chuktaabob, kex letiobe dzoki u biino jach nachij. ⁴Yosaj elo, tene ka ti walaaj: "Ma pakitiken teen, teene yan in wookoj jach yaayaj o’olal; ma cheen tuklic a chíilkuntken yosaj ti le u dzoksaj ti u x ch’úupali in kaajal."⁵Méene yan utu kiin yete p’uujul, pe’echetan yete xaa’pajtiob bakáan tune e YUUN ti e k’antuno’ob, ti u jem ti le nayal, utu niikil ti le pak’óobo, yetel le máako’obo tu k’atolalob ti le witzilobo. ⁶Elam tu ch’aik le aljabao, yete tsíimin cheo ete winkob yeete aj naat’obo, yetel kir tu p’aataj u chimal tak jok’aan. ⁷Yan u úuchul le a jemoobo yeyanobo bin chuupkoob yete ts’imin cheob, yeetel lej aj naat’obo yan u ch’akob u kuchilob tak te joolnajo.⁸Leti tu tselaj e max kanantik ti Judá; yete teex ta alab óoltex e kíin ti le u nukuul ti lu noj najil jaláach le noj k’aaxoj. ⁹Teex ta wilex ej beej jol lantakoob tak tu kaajal David, leej jach yaabob, yete teexe ta moleex u jaai ti le tux ets’ekbalo te ichilo.¹⁰Teexe ta xókeex u nailob ti Jerusalén, yete teex ta nikeex ej najoobo tial u dzaju muk’uuc le p’aakoj. ¹¹Teexe ta meetex jool tu yam le kap’eej pak’o’ob tial le jao ti le ets’ekbalo uchbeno, bale teexe mma ch’ata óoltexii ti le max mete e kaajo, le maax tukulmic buuka kíin.¹²LETI U YUUM ti le k’antuno’obo tu t’aanaj lelo u kiinaj tia o’kol, tiaal k’aajsajil, tiaaxan poolo dzikantaj, yetel lu bukintaoj nok k’u chiibal. ¹³Baaxtune ildawilex, ti k’eek’exan, k’iinbesajob yete le ki’ki’óolal, kíimsaj wakax yetel lu suy k’up’uj tamáanob, jaanta bak yeetel u uk’ul chujuksuutsj; konex janatun yeetel uk’oon, meene saamale ej kiimilonee. ¹⁴Lela lete ya’alabten tak ti xiin tumen u YUUM le k’antuno’obo: "Jachtu jajile, u k’asanilo mu bin tiob, wale chen kimkobe," bey u yaik u YUUMLE kantuno.¹⁵Lu YUUMI ti le k’antuno’obo ku yalik lela: "Xeen ti le lisaj tak’iino, Sebna, leti ej kaanan naajo, yeetel aalti:" ¹⁶¿Baax ka meentik walle yeetel max dzatex pajtalil tiaa ka meete u p’ee mucnaal atia teech, a ma’antik utu mucnaal te kaano yeetel a poolik utu kuchil ti u jeskuba tak te tuncho?"¹⁷Idawil, YUUMO jach taitak u pic’ch’intkex, xiib yan u pajtali, jach taitak u puulkex kaanba; leti yan u kukinaj yaalan k’ab jéejeep’ki. ¹⁸Leti jach tu jajile yan u dzajiktech meétak suut yeetel a suul, yeetel yan u ch’iin, puulkech bey utu wóolis báaxal tak tu noj lu’um, teé kex kiimili, yeetel tei bin yanlak a xpeten ché, kiichkelemobo;¡ tech bin a meete u sut’ali tial u naajil Yuum! ¹⁹"Ten kin linch’inkex ti a meyajo yeetel tux jeelecbalecho. Tech beybin niikex.²⁰Yan u yuchul tile k’iino ten tune yan i t’aanik in palitsil Eliaquim, u paal Hilcias. ²¹Teen ku tak ku nook yeete ki dzaik yookol leti aj ookol, yeetel ten ki mansik aj pajtali ti u k’aabo. Leti beybin u metuba utu tatat’sil ti u kaajnalil ti Jerusalén yete u naaji ti Judá. ²²Ten ki dzajik u je’eb ch’otob ti u naaji ti David yokool u keelenba; leti ku jeebik, yetel mix maac ku k’aalik, leti ku k’aalik yete mix maac ku jéebik.²³Ten ki akkúunsik, utu ts’oopol tu be’ej kuchil muuk’aanyanik yete leti yan u sutu utu kulxekil ki’ki’óolal tial u naajil u taatajo. ²⁴Letiob yan u ch’uuykinscob ti leti u ki’ki’óolal ti u naajil u taataj, u paalalob yetel u ch’iilenkabalob, tulaaka lu nuukkulob chichantakobo takti e lakobo takti le p’uulobo.²⁵Tile k’iinobo, lela leti u bobatil t’aan ti le YUUM le k’antunob , le xolob baj tu kuchil muc’aanik yan u puuku, u xeet’e yete yanu u luubu, yetel u aali yan ti o beybin xootok, tumen e YUUMO bey ku yaaik.

Chapter 23

¹Un p’el ot’an yokol Tiro autnenex u chemi Tarsis; mina’an u najil te’e jalja’ob; tu lu’mil Chipre dzo’ok yeesaaj ti letiob. ²Yanake’ex ma’ dtaneex te’ex cajakbaleex te’e jalja ob; ajconol t Sidón, ma’ax kuma’no’ob yokol le jaó, dzo’ok chupike’ex te’ex yo’kol nukuch jaob’ ti’ine. ³U neek sijor, took e’emsaj nilo vin u p’akalo’ob leti’i tali metuba’ conoli tile cajo’obo.⁴Yanu su’ulal cunta’alo’ob, Sidon; veey e ja’ob, dzooc u dta’n leti yan u pa’jtali te’e ja’o leti alik: tene’ ma’a yan chajeni caaj ch’ijchi ma u ch’ikiib mix.mix.xan tzentik maco’ob ta’ankelen mix co’olelo’ob lo’obajeno’ob keen ka’an. ⁵Ke’en kaan ojelil ku’chen Egipto, leti’ob yantalo’ob na’aksa’atioob yo’olal Tiro.⁶Xaay tak Tarsis; aakan te’ex cajnale’ex tu ja’al ja’a. ⁷¿Dzook yu chu ti tech, ki’macuta wool, ká u chunbal e kino’obo uchbennoob u choco’ob visa’abó.ob nachil lu’um ts’uul antal?⁸¿Ma’ax tucultik leti’i yok’ol Tiro, leti tz’a’ik le pet jool letiob cono’loob yax p’aloob, letiob conoloob leti’ chinpoltaa te’e lu umo? ⁹LETI YUMTZIL tile’ ba’ateob dzo’ok tucultik be’ey tu tze’la nojbail tu lacal nojbenil tial suulalkinta’ tu lakal max chinpolticóob te’e lu’umo.¹⁰Pecsa la luum, vey tun maxe pecse nilo, u pa’l Tarsis. Minaan mix untul mercado tak Tiro. ¹¹YUMTZIL dzook dza’ik u ka’b yokol e ja’, leti dzo’ok pekcik cajo’ob, leti tu dza’a pajtali yolal Fenicia, tia’ qu’ dzook un p’el quchil. ¹²leti teche’ matun kimacta wo’ol la’a tén mas, chiichnac zujuy u pa’al Sidon; liken manen yoko’l Chipre; mix yetel teché yanu yantal tech jeesaba’il.¹³Ylu.lumi utuuloob Caldeos. Le macoobó dzook p’acoob; le Asirios dzo’ok metik tocoy lumó tial u yalakil káx má suktaki. Letiob liko’ob u julbinaj dza’enti; letiob ju’til nojoch najil; letiob tu meto’ob nik dzoc xujulsa. ¹⁴Awunenex; te’ex chemo’ob tak Tarsis; baaxtem u cuchul’ tuux qu taac cubaob dzook qu dzook sa’atioob.¹⁵Tilu’ kiniloob Tiro dzook tuubsa’aj lajun p’eel tikanka’al veey u kiniloob untúl ajaw. Un dzo’ok kin tele lajun p’el kan ka’ál, kuchul t Tiro veey veey u ka’ay nupkeban coolel. ¹⁶Chá e un p’el p’aax ile’ kajo’ a nupkeba’n coolel tu ub saan; qu pa ax h’utz ku kay yaab cach’ k’ayoob; sosil veeytal u ka’ajzaá.¹⁷Yanu yuchu dzook 70 ja’ab YUMTZIL qu yantic Tiro, leti cajjik metik takin uten metik le meyajo utul nupkeban co’olel leti tun dzaik u meya tu lacal ajawi e lu’um. ¹⁸Tu lakal qu najaltik dzaik tillel YUMTZIL ma canantkeex canantaan te cuchilob eku najaltico dza’an maxoob cuxaan tu ta’n YUMTZIL yanu dzaik ti’a dzaik ti letio yetel ya ab cach janal yosal letiob beyak yan tal no kex adzuy malo’ob.

Chapter 24

¹Inlán wuilencsh, YUMTZIL llanon lusic bash llan shocolen lumón, tialon k’asic, lloclen lumon, y kon titcubaon un wuinkílon. ²Llanon ta en lelan, vellon pe wuincob, bey un pe; k’iin, yuum k’iin, vellun pe a k’oos, beyun pe un llavilan; beyun pe ch’uupal, beyun pe; yaankunaj lletelon ku manon; beyen kun coonolón; beyen pé maak kuts’, beyen kun bashón; beyecun kanke e wuinic kun t’sáaj tuukul be wak kun t’saaj tuukul.³E lumon llanon p’atan tun lak’an kon lloklan; vashten YUNTZIL tun alan en tanan. ⁴E luman llanun tijin y lletel llanun ts’uutsu, e lumon con chichanta y cun k’asta, e wuincobon llanonte kana lumon kon satlon. ⁵E lumon susto lletel wuincobon vashten letioben tanun mansik pachile t’ano, maton metic y cun paco e t’aana mina’an k’aajal mix u xuul.⁶LLolen lan un pe k’aask’ as t’aan cun k’ascunsa e lumon y e wuincobon cun k’ashta llosan letin. E un wuinkilon e llokle luman cun xuupon, y un piit maak kon p’ata. ⁷E tumben vino en cun sap’an letien, e vinoe júut’ul, k’astal ku úuchbental, cun aakam tun laklon k’imak un chol un puk’sikalon.⁸Un jun kimakola te panderet’áobó, cun shene, ycon kinvensa e kimacun yolobon; ku taasik u pa’axal le ⁹arpaó.Letioben mixtan un yuk’oon e vinoe cun k’ayón y e k’aka ja cun c’huk’ken wuincoben mashop cun shuki’k e k’akajaon.¹⁰Un kajilen xúup’attá’an yeetel xúulsanti; tu lakal najoben k’alanob mix ba llani. ¹¹Llan llallaj olaj te bejobon tun llosaj; tun laka kimak olobon kun ejoch’enta, un kimak yolile lumon satin.¹²E cun p’ata te kajo tsóok u p’aatal, e jonaje laj sheshetán, ts’ook u p’aatal cheen u niki escombro. ¹³Bashten bey shok’en lumon shucan ushun shoklon te kajo, vei un p’e un mata shen le olivo tso’okon u p’uúp’ucha’al, ba’ax e yi’ij te josh te ovasón tso’kan.¹⁴Letioben tun k’anvens un t’anob y cun awuato’n te aj tepal, tepalil ti YUNTSIL, y cun llawuat k’an desde te k’an nabon. ¹⁵Le o’olale ti letiob kikin olaj ti YUNTZIL, y kun tikin lumilen jaon tsanan kikin olaj ti un k’aba te YUMTZIL, e Yuum k’uj ti Israel.¹⁶Takti un t’sokba te lumon ts’okin oicon k’allob. "Kiki óolal jash shen letin tibil, tujil " tene tin wualej: tene kin wu’uyik mináan in muuk, kin wu’uyik mináan in wuuk, kensa bix kin ts’ooko e washob kun tsóok utuskóob yeetel tsóok u k’ooba’an pach."¹⁷Sakilaj, ti e ok’op lu’um, tie jook tian llok’oo techéen, u kajnalilen lumobon. ¹⁸Leti e ku aka tie jo’ojoonki tie sakilaj ku lubo’on ichil e ok’oplíim, y ke ku jok’on chumukilen e ok’oplu’um llanún chuk’on ti leti jok’on. U kalom k’iin e kanlón llanun jéven y tiun chuun e lumón llanun kiilbál.¹⁹E lúumon tsóok xi’iilpal, tso’ok u tiititaal; le luumon ta’an u púupchcuban se’eb u p’u ujul. ²⁰E lúumon ku kikilankil bey un pe maak kala’an y kun péek tiá pachi y yeetel t’aani vei un pe naj, pasel, jaato. U k’eba’anen al en lelán cu lubón y mix vik’iin un lik’in.²¹Llanun ta te kiinoobon ti e YUMTZIL llanun jaatsik e k’atuno’ob ti e ka’analil ti un ka’anali, y ti un ajau ti e lumón chuk le lumon. ²²Yan un wuchtalon utial u muul k’a’alalo’on tu junp’eel jool y llan un k’aalob ti un pé carcel; le keen ma’anak ya’ab k’iino’obe yan u castigart’a’alob. ²³E uj llan un chaik suutal, y lletel e kiinob llan un chaik suutál, leti YUNTSIL leti wuincoob llan un llantalin te kash te Sion y yeetel Jerusalén, tani ti un nojoch makiloob kiki’oolal.

Chapter 25

¹YUMTSIL tech in yum k’ujech, ten cu caa’nakinskech, ten ki ki’ki’ol ta k’aba’; men tech ts’a metik baa’lob jach jatsutstac, baalob a tuculmaj buca’ k’in, tu maalob jets’il. ²Tech tsa’ metik e noj kaajo yaab, e noj kajo’ muu’k’anchajab, tso’kanti’, yetel ump’e muu’ka’an ti’ max ma’ k’ajolmi’ ti’ mix ump’e kaj. ³Bey tun’e ump’e kaj muu’k’an yan u ki’ki’otkech, ump’e kaj ti’ nojoch kajob tsu’tsu’yob chi’cootech sajkil.⁴Men teche tsa metcabaj cuuchil toj olal ti’a maaxob otsil, untuj mak bo’oy ti’a maax k’aabet ti’ tu muk’yajil- ump’e mak bo’oy tee chichichik’ob yetel ump’e bo’oy ti’ale k’ilkabo’. Bey u yoxol e tsu’tsuy caach bey e chichich ik’o tu wok’ol e pak’o. ⁵E bix tun u k’ilka’ ti’e luum tikin, tech biibikunsic u jun e yanal kajilob, bey e ki’ilkabilob cubibiltaj men e bo’oy e muñal, bey tun e k’ayob e tsu’tsuy maakob cu nucta’aj.⁶Ti’e nucuch k’ax YUMTSIL k’atun yan u mak’antic tiale tu lacaj cajobo’ ump’e k’iinbesaj ti’ maalob janaj, ti’ sak tabka’an uchbenchajal, ti’ bak’ mumuntacob, ump’e k’iinbesaj yetel maalob sak tabka’an. ⁷Leti’e’ yan u nojmaltic ti’e’ nucuch k’axob u pixmaj tulacaj e cajobo, e nok’ob jit’aan yok’o ti’ tulacaj e nucuch cajob. ⁸Leti’e yan u lik’iic e kimlo’o yok’ol untich’, YUMTSIL Yum k’uj yan u choic u ja’i u i’choob tulacaj maakob; u suu’taj lu caj leti’e’ yan u joo’sic ti’ tulacaj luum, men YUMTSIL ts’ooc u aik.⁹Yan u aalaj te k’iinilob:"Ileex in Yum k’uj; ts’ooc in pa’atcoon yoolal leti’, leti’ cu toksaoltcoon." ¹⁰Bakáan te’ nucuch k’axobo u k’ab e YUMTSIL’O yan u jees’cubaj; Moab yan un yakanche’taaj tu cuchuj; bey tun e zuuk cu yacanche’taaj ti’ ump’e ch’een chup yetel ta’a.¹¹Leti’obe yan u tich’lantcu k’aboob tu chumuc i lel’a bey e mak cu baab u tich’lan u k’aboob ti’a lu baabe’. Chen baaxe YUMTSIL yan u jeenic u nojbail kex uja yan u its’atil pool u k’aboob. ¹²U pak’iloob caa’naj julbil naaj leti’ cu laj luusic tac luum, tac ti’ e jujuy luum’o’.

Chapter 26

¹ich le k’iino, le k’aayá yan u k’aaya ichil u lu’umi Judá: Yaan tóon jump’éel noj kaaj mu’uk’a’an; Yuum k’uj dzoc u áantic ujka’anal pak’ilob yeetel uj yáatajilob. ²Píijétes le joonajobo’o, utia’al le caaj utzó le p’aatal chuca’an u wóoll, cu beyta u okol.³E tuukul cu p’áata ti Tech, Tech ka kuxkinsic ich sen ma’alob jets’a’an óolal tumen leti cu dsicu óol ti Tech. ⁴Tsá a óol ti YUUMTZIL mantats; tumen leti YUUMTZIL leti jun’peel tuunich nan u xuul.⁵Tume’en LETY cu lúusik le cu kustalob nojbailob; le kaaj jach muúk’náal LETY cu sublakkunsik tac le lu’um; LETY cu ts’áajik u ka’analil le ma’ay li’um. ⁶Yan u ts’ats’áanchoktic tumen u ook’oo le óotsilobo yeetel u pe’eche’e e minan najbe’entsil.⁷Le u beel le máax utzó de taas, le máas utzo; le u beel le máax utzó TECH metic toj. ⁸Beey, ich ubeel a p’is óolilobé, YUUMTZIL tóone kin pa’atcon ti TECH; a k’aabá yeetel jkáajsiquech leti ek ts’iibolil. ⁹Ten dsoc ik’aat, ts’íiboltic ich le áak’abo; beya, in pixan ichi ti ten cu kaxontiquech mantats, tume’en le ké en a p’isóolill chen tac yóok’ol le lu’umo, u kajnáalilob le yóok’ol kaab cu kan cob le utzicustalilo.¹⁰Ku ye’esa e áantaj ti e k’aak’asmáako, ché, ba’ale leti má tan u kanik u beet báax utz, way tu lu’mi e utzo leti cu betic ba k’aak’as yeetel má tan u ilik u NOJOCHI YUUMTZIL.¹¹YUUMTZIL, a kabe a ch’uuyma, chén ba’ale leti’on má tan u yicob, chén ba’ale leti’ob yan u yicob a noj yail tu yo’olal le wíiniko’obo yeetel yan u dsabl’oob ichil subtalil, tumen k’áak ti a éet ba’ate’elilob cu laj ta’ats man ichilob. ¹²YUUMTZIL, TECH ka taasik ejets’e óolal utia’al to’on tumen tu jaajil, TECH dsoc a pá ajtal tuláakal a meyaj yóok’lol to’on.¹³YUUMTZIL ik kiichkelem Yuum, u jeel ts’uulobe paachil ti tech dsocu jalachi yóok’ol tóon; chén en ba’ale to’one ki’iki’t’aancon chéen a k’aabá. ¹⁴Leti’ob jach kimeno’ob letiob maátan u kuxtalob; leti’ob jach kimeno’ob letiob máatan u líik’ilob. Tu jaajil, TECH taalech ich p’isóolil yeetel t dsocsa ti letiób ta luk’saj tu lakal u k’aajsalob.¹⁵Tech dsoc a nojochkunsik le cáajo; YUUMTZIL, tech dsoc a nojochkunsik le cáajo; tech honorable; tech tsoka kóochkintik tulá akal u xuul e luúm.¹⁶YUUMTZIL ich mukyaj leti’ob dsoc u kaxquecho tech; letiob mukul t’aanajob payal chi’najob le kéen a ka’ansaj a’almaj t’aan tian yóok’ol leti’ob. ¹⁷Je’ebix júuntúul ko’olel koja’an ti’chaanpal cu naadza u kiinil u siijsa, le’keem leti tian ich k’i’inam yeetel cu awat ich u k’i’inamilob ti u síijsa, bey xan to’on dzo’oc i yantalon aktáanil Tech, YUUMTZIL.¹⁸Dzo’oc in batalon koja’anonti’ chaan pal, dzo’oc in aantalon ti síijsa ché ba’ale bey je’ebix wáa to’on chéen dzóoc in síijsajon che iik’. To’one má in taason tocsajil tej lu’uma yeetel uj kajnáalilob le yóok’ol kaab ma lúukoobi.¹⁹A kimenob yanu kuxtaloob; u wiinkililob kimenob yan u líik’ilob. Aje’en yeetel k’aaynen yeetel ki’imakóol, tech ka kuxtal ich le jujuy lu’um; bakan a p’uulja’ lelo p’uulja’ ti sáasil, yeetel le lu’um yanu tasik tu tanil u kimenob.²⁰Penen kaaj in tia’a, oken ich a najil yeetel k’aal a joonajob paachil ti tech; ta’akaba junp’eel súutuk,, jaliki udzoco e k’uxil chéen dzooj cu máan. ²¹Bakam, paakte, leti YUUMTZIL jach ta’itak u j´ook’ol ti u kúuchill u tia’al u jaats’ u kajnáalilob le lu’umo tu yo’olal u kebano’ob e lu’umo yan u kaxtic u ba’ambankíimsaj, yeetel ts’o’oka’an ma’atan u baalik u kiimsajob.

Chapter 27

¹Te k’iinaj jelo e YUUMO yete u m’u’k’án, nojoch ts’iik mosca yanu xoot óol le k’ak’asbaj caano séeba’ano, yete le k’ak’asbaj kaan ch’ech’eto, yete leti yanu kinsik le nojoch caan yan iche k’aanabo. ²Ej k’iino jelo: Up’eel kuchil vinaj, yan u k’aayco ti ela. ³"Ten, e YUUMO , ten a bo’oybesaj; ten ki joyatik lac kach súutuk. Ten ki takiik tuulaaka ak’abi yete tulaaka k’iin yosaj mix maac ka loobtik.⁴¡Tene ma p’uujaneni, wa, ka yanlak k’ixix chée yete k’iixob! Ti noj baateli ten ki biin yokol letiob; tenée jelin tojkobej tu laklob múuch; ⁵wa ma u k’atob u ch’aobi in boybesaji yete ku meto jetsej olal ti wete; ka u meto, jetsej oollal ti ete.⁶Tile k’iino ku taalo, Jacob yan u ch’aik u mots; Israel yan u lolaanki yetel yan u jookoj; yete letiobe yan u chupkob yokoj tile luumo yete u ichoob."⁷¿Dzoka u ch’a’apachtik e YUUMO ti Jacob wa Israel jee bix letie dzoc u ch’a’apachtik leej kaajob le ch’a’apachtob letiobo?¿Dzokwa u kiinsalo Jacob wa Israel jee bix le kinsaji ti le kaajobo leej kinsábobe tumén letiobe? ⁸Jach p’elech p’iis teexe dzoc p’iislam muuk, a tuxex Jacob yete Israel nachi; leti tu bisaj etu chichi iik, tu k’iini lu iiki te lak’iin.⁹Beytun bey yosale, u k’ebane ti Jacon yanu sajsaj, yosale jela bey u yiich jach chuukan ti u túumbenskun ti u k’eeban: le cheen makan leti tulakaa lu tunchilo kultajo bey t’aanej yete mumuuxtan ti u kachalo, yete mix u tu okom ti Asera wa k’ultaji ti incienso bin p’atak watli.¹⁰Yosaj beyo le kaaj jach m’ucaan lela yan u p’aat tu jun, le tux kajacbalob yan u p’aat y tokoy luumi yete yan u p’aata beye y yokoy luumo. Teeo ku bin jana le chan wakaxo, yete te ku bin chitali yete yan u laj xuupik u jek’eek’abo. ¹¹Ej u jek’eek’abob le chen p’atak tiknobo, letiob beybin kachcob, x kolelob yanu u taalob yete yan u metkob k’aak yete leti, le etuna ma winkobi yet lu naatobi. Yosaj tunbeyo e max meetobo mu bin yanta ch’aa otsita ti letiob, yete e max neyaj toobo ma bin u ch’aa otsitalitiob ti letiob.¹²Yan u yuchuul ti le kíino e YUUMO yan u t’aat kuultink taakti u alkjailob Eufrates takti u julbil naaj ti Egipto yete tech, lu kaji ti Israel, yan u muchkintalo utu yetel utu. ¹³Ej kíin jelo up’ee nojoch jom bin jumnak; yete lec bin dzokoti ti u luumi ti Asiria yan u taáló, yete le bisanobo ti u luumi ti Egipto, letiob yan u yaajkunatkob le YUUMO ti u kili’ich witzil ti Jerusalén.

Chapter 28

¹¡Ay ti le nojbail petjo’ol ti k’aax jo’ol le keen u dzaje jujuntulo ti lu calanilob ti Efrain, yete ti le lo’ol ku koo’jalóol ti u tepalil u ki’ichkelmil, le k’aax jo’ol lebin dza’abak yokol u pool ti jem ch’eech’eeki ti tioob le wuego yosale vinoo! ²Idawilex, e Yumtzil ku tuchtik utu max jach yan pajtaliti yete jach mu’k’aan bey u chakiik etu batij yete utu chak iik ku dzoksaj, bey utu k’aamkach k’axajaa yete u jaailob ku tuul; yetel leti u ch’iinik te luumo jujuntul petjo’ol ti k’aax jo’ol.³U nojbali u k’aax jo’ol ti lu calanilob ti Efrain beybin yakanchetakob yalan u yokob. ⁴Le lool ku koo’jal’ool ti lu nojbali u ki’ichkelmi, le yaan tu pool tile jem ku ts’aik u yich yaab; bey yax ich e higo ku taja ma k’uch k’inil k’intun, le chen ilak tumen wa max, kaaliki tiian tu k’aabe, leti yan u luuk’ik.⁵Ej k’iino jelo u YUUMI ti le k’antunob yanu sutu bey utu petjo’ol jach ki’ichkelem yete bey utu petjo’ol ti u ki’ichkelemil tiaal u yalab ti u kaajal, ⁶utul pixan ti u p’isol tial leti, le ku bin kutaj ti le xoot k’iino, yete muk’óolalil tiaa letiob maxob ku meentik u sutob le max k’uxtaanbalob tak tu joolnajob.⁷Tak letiob eloba ku takchalaankilob yetel le vinoj, yete ku dzaik ku dzanchetkob yetel u yukulob jach k’aaj. Le yuum k’iin yete lej aj bobat ku takchalaank yete lu yuku jach k’aaj, yete letiob ku luk’alob tumen le vinoj. Letiob ku ka sutob tu yukolob jach man k’aaj, baaltiob w wuayako yeetel takchalaankilob ti ch’aa tuklicob. ⁸Jachtujajil, tulaaka le mayak cheo laj chuup yete xéej, non mix minan utul kuchil ma’éek’i’.⁹¿Le max leti ku kansil le k’aj óolal, yete max ti leti ku ts’olikti le t’aanilob?¿Ti letiob dzokan u t’selob u chuchob, wa leti le jach tantik u tselob u chuchob? ¹⁰Bakáan a’almajt’aan yokol a’almajt’aan, a’almajt’aan yoko’ol a’almajt’aan, p’iis yokol p’iis, p’iis yoko’ol p’iisil; waye u p’iit, teelo u p’iit.¹¹Jachtujajil, etu boxi lu chioob ku p’aasob yeetel utul aak’ ts’uul leti yan u t’aanik u kaajal. ¹²Takti le máanlikco leti tu yaalaj:"Lela leti le jeleebob, dzajexti jeele ti max kaanaa; yeetel e’ela leti le ma’alob kiino’ob," baxtune letiobe matu uyoobi.¹³Beytuna u t’aan YUMTZIL beybin ti’al letiob a’almajt’aan, p’iis yokol p’iisil, p’iis yokol p’iis, waye u p’iis, teelo u p’iit; tiaal ka beyac u binoo yeetel yanu luubulo tak paachi, yeetel bey kakachob, k’aalatakob yeete chukantakob.¹⁴Bextuno ka uyex u t’aan YUUM, tech ka p’aastik, tech ka mek’taji yokle le kajaa le yaan tak Jerusalém. ¹⁵Leela yan u uchuul tumeen tu yaalob:"Dzoki meentkoon ts’aajt’aantamba yetel le kiimlo, yeetel le metnalo dzokli kuchlon tu b’eej k’aax t’aan. Beytuno le jat’s ku kilbaloól cheen maanal, mix tubin u chucpaxton, bakan dzooki meentik utu tuz tiilin majbo’oyon, yeetel dzich’akon majanbo’oyon ichil tuzelit."¹⁶Yo’ola tun beyo, e YUUM k’uj alik:"Paaktxteen ibin i dzaje ti Sion utu tuunich jach k’a’abeet, utu tuunich túmtajan, utu jatsus tuunich tu’ukpajan utu k’abeejta muuk’aan. Lelo maax oksaj óol ma.²⁰²¹Leti e YUUMO yan u liiki jebix uchku mentik tak tu witzil Perazin, leité yan u ajá jebix taktu witzil ti Gabaón tiaal u maakante u meyaj, u meyaj jeelan, yeetel u jeelan kelem.²²Bejaláe’, yo’olal tunee matún a p’a’asex, wáa mae’e ajj jookexe biin k’ak’axtak. Tene’e dzi ayik ti u YUUMI ti le k’antuno’obo, utul a’amajt’aan tu jay kaabal yo’ok’ol le luuma.²³Dzatunab a uyex yeetel u’uyex in t’aan, yaanlakex ch’exintex yeetel u’uyex in t’aanoba. ²⁴¿Le koolnaalo ku paak tulaaka kiin tiaal u pak’aal, chenaj pecsik le luumo?¿San’sama leti k’jaatik yeete ku laachie le kaax?²⁵Keen leti u ma’ak’ante le luum, ¿Ma matu xicbesik le neek e eneldo, ku pak’ikj le comino, yete ku dzajik le trigoo ti tsool yeete le cebadajo tak tile kuchil tu beel, yeetel le centeno tak tu jaajalil? ²⁶U k’uj leti tsool núukit; yeetel ka’ansik kanjil naát.²⁷Bey xan, neec ti le eneldo ma mix t’uut’uulki wa tu maantas’i, mixtak etu tu tunul pechech u peten che u suut tak tu yokol ti comino; mae e eneldo ku p’uchu etel u xood chée, yeetel ej comino etel utu p’iische’. ²⁸Leti ej neec ku juuchu tiaal waaj cheen ba’axe’ mix wajach maan mamaykij, yeetel kex u tunul pechechi ti u xpeten chee yeetel u ts’iimin ku laj xicpesik, u ts’iiminob matu t’a’at aalki.²⁹Lela bey xan máax u taal ti YUUM ti le k’aantunob, le máax leti máktsil ti káanbesajilo yeetel nojochkunkik ti le yits’atil.

Chapter 29

¹¡Yaj yanil, Ariel, e noj kaaj tu’ux David p’aati! tsaabac ja’ab uge’el ja’ab; p’aatex le cháanobó u taal. ²Che’en ba’ale TENE yani bak’ paachtik Ariel, leti yan u ok’ol yeetel áakam; yeetel leti yanu paata je vix Ariel ti t’eene.³Teene yan i p’áatal ta wok’ol tech ich junp’eel wolis yeetel yani ts’aaik kúuchil ta wok’ol tech éetel junp’eel kolóoxche, teen yan i liik’sik meyajob ti bak’ paach ta wok’ol tech. ⁴Teech yan a luubsa’a yeetel yan a t’aan ti’le lu’um, a t’aan yan u ba’ata kaamba ti’le jujupkil lu’umo. A t’aan beey je’ebix junp’eel ja’asóol cu jóok’ol te lu’umo yeetel a t’aan béex jach k’aja’an tian nech te jujupkil lu’um.⁵Eeter u jach ya’abi ti a k’uxtaanbalo’ob béey je’ebix e jujupkil lu’um chichan, yeetel u ya’abi ti le mu’uk’a’anobo je’ebix su’uk ká maanaque. Lelá yan u yúuchul séeba’an ichil u súutuk. ⁶LETY YUUMTZIL ti e ba’ateobo yan u taal ti tech éetel kilim cháak, quíilbal lu’um, noj juum, yeetel iik’ chíich yeetel chak iik’al ts’íik, yeetel u léets’ba jump’eel k’aak’ cutóok.⁷Béey je’ebix junp’eel náay, jump’éel il ti e aak’ab: jump’éel u ya’abi ti tu láakal e caajo’obo yan u baate’ob wok’ol Ariel yeetel u muuk. Leti’ob yan u jaats’cob leti’ yeetel u chich muuk utia’al u peets’e yóok’ol leti. ⁸Béey je’ebix le ké en jun tul wiinik wi’ij cu waa yaktik leti tan u janal, ché en ba’ale le kéen leti aja’aque u nak laili wiijée. Béey je’ebix le ké en junp’éel wíinik uk’aj cu naaytic leti tan u uk’iik já, ché en báale le kéen ajak leti, leti tan u sa’atá u óol, éetel u uk’ajil matu che’ene, beey u noj xookil ti e noj kaa jo’obo cu ba’ate’el yo’okol Monte Sion.⁹¡Jak’saóolex teex yeetel ka jak’kaóolex; ch’óop kiínsabajéex téex yeetel ca ch’óoptaleex! káal kunsabajex, chéen ba’ale má eetel ki’; luube’nex, chéen ba’ale má eetel aanis. ¹⁰Leti YUUMTZIL dzoc u wéekik yóok’ol te’ex u pixani taamm’kach wuene’el. Leti dzoc uk’aalik u wicho’ob le aj bobatob’oo, yeetel dzoc u piixic u poolo’ob e aj bobatob’oo.¹¹Tu láakal le sáasilcunaj dzoc usutul utia’al te’ex je’ebix u t’aanil junp’eel libroo dzoc u chíicultalé, u wiinikilob jubeyta u ts’aajik ti junp’eel máax kaansáan, cu a’alik:" Xooke lelá". Leti bey cu a’alik:"Ten maatáan u beyta, tumen lelá chicultan." ¹²Wáa e libroo ka dsaba’ac ti junp’eel má ak máatan u beyta u xook, ku áalik:"Xooke lela", leti ku a’alik:"Ten má tubeyta i xook."¹³LETY YUMTZIL tu ya’alaj:"Le caaj ku naatskuba ti ten eetel u chi’oon yeetel cutziijqueno’ob yeetel u bóoxel u chi’ob chéen ba’alé u pucsi’ikaloóbe náach yanil ti’ teen. U tsiiquil u tia’al teen bey chéen u a’almaj t’aan wíinkib dsu kaán zaa. ¹⁴Ila’aile’ex túun, teen tu ka’ate’en yan in metik junp’eel ba’al táaj jats’uts ichil le kaajó u jats’uts u jel jats’uts. U naat ti ú maákoobo ajmiats’oob yan u kiimilob, yeetel u na’at ti u wiinkilobé ku kalantikubajob ti’ je’el ba’axé yan u sa’ataloob".¹⁵Yaj ti lélo’obo cu jach ta’ako’ob baax cutikil coob ti YUMTZIL yeetel u meyajob tian ich éek’joch’e’eni. Leti’ob cu ya’alico’ob:"¿Máax cu paaktikon, yeetel máax u k’ajóolon?"¹⁷Ich chéen jun súutk, le Libano yan u suutul ich junp’el chak’an, yeetel e chak’an yan u suutul junp’eel k’áax. ¹⁸Ti le kiinó e kóok yan nu u’uyik u t’aanil ti junp’eel libroó, yéetel u ich ti juunp’eel ch’oop yan u yiilik u taami e éek’joch’e’enó. ¹⁹Le jeep’a’ano yan u ki’imak chajuóol u láak uten ti YUUMTZIL, yeetel e óotsil ich le wiinko’obo cu ki’imakchajuóol ti Kili’ich ti Israel.²⁰Tuumen e séeb u p’u’ujul yan u ts’o’okol, yeetel le maak ku p’a’as yanu s’a’atá tulá akal le máaxóob ku yaabiltik u beetik ba k’aas yan u xúulsati’ob. ²¹Le máaxo’ob tuyo’olal junp’eel t’aan ku meetko’ob ú k’eebanta u junp’eel wiinik. Leti’ob kuts’ako’ob junp’eel léech utia’al leti, máax cu kaxtik u tojil tej joonaj yeetel ku ts’oocsik ti le máax uts eetel tuus’o’ob.²²Tumen tujajil lelá lete ba’ax kuya’alik YUUMTZIL ti u naaji Jacob- leti YUUMTZIL, tu looja Abraham:"Jacob máa tan u sublaktal ka’aten, mixtan u sakpilé’ental u ich. ²³Le ké en leti chen u paakte u paala’al, u meyaj in k’abob, leti’ob ku beetikob in k’aabá Killi’ich. Leti’ob ku beetikob Kili’ich le u k’aabá ti u Kili’ich ti Jacob yeetel leti’ob yanu p’aatalob jak’áal u óolob ti ki’ichkelem Yuum Israel. ²⁴Le máaxóob ka’achi etel Kili’ich pixan yan u antaltiob na’at yeetel e tak jo’olo’obó yan u kaanko’ob k’ajóolal."

Chapter 42

¹Yela leti in palitzil maxten ten lap.imi; in yeeyma ti leti qu kimactin wol dzooc dzsaic in pixan yokol; tasik piis ol ti le cajo.obo’. ²Leti mitun aut mix utu lisu tan mix in metik u yu ubaa teé vejo.³Le saká yadzaian leti ma dzooc sa aj ti e kib t;abalol tanu nibi lanki ma un tu upul leti qu utzil dzzaic e p:is ol. ⁴Leli mix saiatal uyo.ol mix p:etu tucul asta chen dzaiabac e p:iisol te.e luumo; u jele ja.obo tun paa’tico ob u almaj tian.⁵Leti tun tu yaala YUMTZIL tu yaala leti tu metá caano:obo tu nojoch kinta; leti tu meta elu.umo tu lacal qu yantalo; leti qu dzaic ik u cuxtal te maco:obo tu lacal qu yan talo.obo yano.obo. ⁶Teen YUMTZIL tin ti anech ti p:is hol ouin mach.ka kab kin canant.kech ten tzaik un p:el alma tian yetel le kajo beey sacilil tial maco.obo,⁷Ti alka pi ilik u yich e chiopo.obo’ ti al caaj ya.abak le max c:alano.obo ti le naj kala ane’ letiob maxo.ob qu cutalo.ob te’ e jochieno’⁸Teen YUMTZIL leti in ka’aba; in dzik be.ni ma in dza:ik tu’ je’ mix nojbe.en yetel idolos pola.an. ⁹Ile.ex tu lacal baxo.obo dzooc u mano.obe’ be.ora teen tianen ti’ waale tunven ba.alo.ob tani cun.ta tial u yuchul teen quin wa.alik yokol lo.obo’.¹⁰Kaay me:neex YUMTZIL un p’el tunben ka.ay, yetel u noj.ben.eni tak tu xul le luumo; teexe’ k le ja’ob, tu lacal yantal tial u jale jaobo’ letiob qu cuxta lo.ob te.elo. ¹¹¡Awatnen te tocoy li.um le ca’joo:bo bejil tu.ux ca yantal kedar awutnen yetel kimac.olal le max cajac balo:ob tal sela cayne.neex; letiob awutnen.¹²Patak u nojbe:enil YUMTZIL aleex u kayil te jal ja.ob. ¹³YUMTZIL qu jokol beey un tul ba’ate e’ veey un tu make ba’ate tu packuba qu piuujele qu awat. ma leti qu yakan un p’el awat de ba.tei; Leti qu yeecik tu pecma u pajtali.¹⁴Teen dzooc mackin chi ti ya.ab cach kin, tien mix tin pek cben xuluca.a; ukinil t.en kin awut beey un tul co.olel qu ch.ijsaje; u chik uyik kin ca ustik. ¹⁵Teen kin jirichtik ca.anal kaxo.ob caanal caboob qu tijil tulacal u sojlil; teen kin sutik le alca’já wool lu.um kin tijsik luko.obo.¹⁶teel kin tasik le ch:opó obo tu un p:el be leti ob ma u kaolo.obi teen kin wailik ti’ teen kin kexik le e.jochenilo’ e sasilo tanil letiob’ kin metik no.ojani cuchulo.ob ma toji la balo.ba kin betik ten ma. in p:atik.¹⁷Letiob kin sut.co.ob pachil letioob tin dza.ob chucaan u su.lakilo ob, letiob maxoob ocsaoltik dzibo.ob pola.an maz qu dziboobo. dzupzu.uy baal de joybil:"teexe leti patbi baal.¹⁸Uyeex teex kokeex ile.ex; teex ch.opeex teex jelu.vey tala a wike.ex. ¹⁹Max le ch.opo ¿Leti in palitzil?¿Max co.ok veey in tusve.lile teen tuchte? ¿max jach ch:oop ve in tuz vele le a.almatzan, max chioop veey palilítzil YUMTZIL?²⁰²¹Teex ka wilik ya:ab cach vaalo:ob; veey ma an na atkeex xikine.ex je.ebkab mix mac uyik.Teen kin lubul ti JUMTZIL nojoch kintik u p’is ol nojoch kintik u aalma tan.²²Leti lela un p’eel ca’ ocla.an ocolta.an leti obe tu lakaloob ka.aloob te’e ch:eno machaam ta aka.an kalano.ob; letiobe veey un p’el took mix mac ju ch:a.ake, mix mak ku yaalik taseex tu lu suut"²³¿Max ichileex uyu ubik lelo?¿Max ku yuubik a wu uyik ma’ uch coob? ²⁴¿Max kube’ ti Jacob le okolo, te Israel te’e okolo:ob?¿Ma’ a JUMTZILI max maxoob dzooc u kebantalo ob, le vejo.obo letiob patu xinbalo.ob ma’atu yuubo.bi patal. ma’ u yuub coob?²⁵Veey tun leti tu lalá u p.uuli yokolo.ob veey u dzooc sa.a’ ba.ate.il. Lembanajil u ba’ tu naatoobi tu dzooc sati leti ma’ tu ch a obi u jajili.

Chapter 43

¹Ba’ale bejalé lela ñeti ki aik e YUUM, leti le max meentikmecchu, Jacob, yeetel leti le max patmikeila, Israel:"Ma u yantaj tech sajkili, tumen dzi lojkech; dzok in ta’ankech ta k’aba, tech i tilech.²Chen mankech tech ichil le Jacob, yani i yantuj ta wuetel; yeetel ti le alkabjaob, letiobe maatán u bulkech. Le chen mankech tech iche k’ak’o maatan bin tokk’aja, yeetel u yaak’, k’aak matu bin u dzoktech. ³Tumenten teene e YUUN ti u ajaw, u kilichi ti Israel, a toksajil, teene dzoki i dzajik ti Egipto yoosala toksajil, Etiopia yeetel Seba a k’ex ti tech.⁴Yoolaj tumeen tech jach kichkelemech yeetel mina’an oláak’ beyó, taan i wich, teene in yaakunamech; yoola tunee, ki dzajik macoob tiaal a k’eex tech, yeetel u jeel kaajob u k’eex yoosal a kuxtal. ⁵Ma u yaantaj tech sajik, tumeentene tinen ta wuetele; teen ki tasik a ch’ilenkabalob tak ti lak’iin, yeetel yan i malcoj tak tile chik’iino.⁶Teene ki alik ti xamano: ka sutob; yeetel ti le nojolo:'ma jesik mix u tuul.' Tas in palililob tak tilu kuchkabal ti lu xuul le luumo. ⁷Tulaaka le max taananob yoosal in k’aaba, le maax teen ti mac’antaj tial in nojbenil, le maax teen tin mac’antaj, beyo, maax teen mak’antej.⁸Taseex le macob maaxob ch’ooptakob, kex letiob yan u ichob, yeetel le cocob, kex letiob yan u xiicnob. ⁹Tulaaka le nukuch cajobo yan u muchtalob, yeete le mejen kaajobo ku muchtalob. ¿Maax ichil letiob pajla ti u alik lela yeetel ku yalik ti toón le baaxob uchoj uchilak? chaex tiob ku t’askob u aj jaajkuns t’aan tiaal túuntaj ti letiob u baajob tojilob, chaex ku uyuub.¹⁰"Teexe teex il aj jaajkona t’aan," ku yalik e YUUMO:" yeetel in ixk’oos le maax teen ti yeyaj, yosaj beyo ka u k’ooltob yeetel ka oksaolnakob ti teen, yeel ka u natoob baaxe teene teen leeti. Taanil ti teene mina mix utul ajaw mak’antan, yeetel mix tu bin yantaj mix utul pachal titen. ¹¹Teen, teen teen e YUUMO, yeetel naán minaan aj tóoksajil cheen teen.¹²"Teen ti alaj yeetel ti autaj: teen dzok in tokikob; yeetel naan minaan u jeel ajaw ichil teex. Teexe in aj jaajkuna t’aanob," ku yalik e YUUMO: teene teen a ajaw. ¹³Ti lej kíin jela tak tanilti teene teen leti, yeetel mix maac ku pajtal u tojkex mix utu ti k’aab. Teen le kin mak’aantcoj, yeetel ¿max wua ku pajtlu ts’elkej?"¹⁴Lelo leti ku alik YUUM, a toxsajil, u kilichi ti Israel:"Tuyolal teche ka tu tuctaj Babilonia yeetel belbesaj takti letio jebix pusul ma obe, tu xéxbe le tukulobo kimal olalilo ti le babilonioso ti k’ayo ti yayaolal. ¹⁵Ten e YUUMO, u kilichi ti teex, le max malan mic ajawi."¹⁶Lelo leti ku alik YUUM ( le max jeebe up’e tam iche k’anobo yeetel utul bej ichil ja jach yan u muo’o. ¹⁷Le max jo’see tsíimin ché yeetel u tsíimin, tak u malay k’atuno’ob yeetel u yabcach pajtalil. Letiob lucbo junmochíilobo; mix bik’in bin likcoj; dzokan satsaloj, dzoko tuoloj je bix utul mecha d’ablej.)¹⁸Ma dzik a tukulex ti le balol manajanob, mix a nen óoltik le balob dzu maon yabkach kíino. ¹⁹Idalwilex, ti yanen jach taytak in makantik baax tumben; bertasej tun chunul y yuchul; ¿matan wua a bin a k’ajotex? yan in macóntic up’el bej ti ej xtocoy luumo yeetel alkabjaob ti le luum tu juuno.²⁰Le k’axi balcheobo til k’aaxo yan nojochkuntikeno, le k’axi pek’obo yeetel le avestrucesobo, tumenten dzojik ja ti le xtokoy, luumo áalkob jabo ti le xtokoy luumo, tial in maako’ob ku yeyob tial u yuk’ob, ²¹le máako’oba leti’n maak’ante tial iba ten, tiaal ka beyak ts’aajik ojetbi u nojbenilob.²²Baaxtune teche ma toj t’aaneni, Jacob; dzok a kanaj ti teen, Israel. ²³Ma tostieni mix utul ti la toomanobo bey bix e loojil tokanob, wuaxex dzokana a chinpoollilen yeete a loojelilob. Teene ma in dsaj a kuch yeetel ti siibali, mix in nacsawuoli yetel a tooc incienso.²⁴Ma a manten, sak’ab kiiboe yetel t’aakin, mix tak teech wuekik ti teen tsasil a loojelilob; baale dzok a dzajik in koche yeete a k’eebono, dzok a cansken yetel balob ka meentik k’aastak.²⁵Ten, ten teno le max ku tupik a k’asanil ti wosaj ti teniba; yeetel teene mix ti ka suti k’asej a k’eebanobo. ²⁶Kaajse ti teen le maano. K’ooy okoj ich p’iis óo much; saj oojelbi a uchbal, je bix ku pojtaltech u jokol utsyanikeche.²⁷A yax tataje k’ebanchaji, yeetel a kansajobe dzu k’ebantaj ti wuokol teen. ²⁸Yoosaj tunee, ti k’askunta la kilicho satume; yan i k’ubij ti Jacob ti dzoksajil chukanil, tak Israel yan u sublakkontaj máan k’abij."

Chapter 44

¹Bejela’e uye, Jacob in k’os, yeetel Israel, lej max teen ti yeyoj: ²Lela leti ku alik YUUM, leti le maax meetecho yeetel le max pateche te jobnel yeetel max keen u yantecho:"Ma cajaktaj, Jacob in k’os; yéetel tech, Jesurún, le max teen ti yeyaje.³Bakáan teene ki wuekik ja tak te luum uk’aj, yeetel u beej ja’ ku tuul ti ej luum tikno; teen wuekik in kilich pixon ichil a ch’ilenkabalex, yeetel in ki’ki’t’aan ti a mejen palalex. ⁴Letiobe yan u ut’oop’ol ichil k’axobo, je bix le sauceso na’ts ti le xalcobjaobo.⁵Utu alik:"Teene u tilen YUUM', yéetel u uláak yan u yautik u k’aaba Jacob, yéetel uláak yan u dzibtik tu k’aab' u tilen YUUM yeetel yan u k’abatik leti u bá yokol u k’aba Israel."⁶Lela leti ku alik YUUM-- u ajawi Israel yéetel u toksaji, u YUUMI ti le k’antunob:"Ten u yaxi yéetel u dzoki yéetel mino u je k’u.⁷¿Max bey je bix teena? chaeex in nub ch’itik yeetel kin t’solej le baaxo uchoo taki uchilaki le teen ti dzaja takti kajal uchben, yeetel chaex u alik le balob ku taalo.⁸Ma sajataj, wua u yantaj tex sajkili, ¿Ma dzi wualiktexi teen tak séeséen buka k’inaki, yeetel dzoki i dzaij ojelbili? teexe te in ajjaajkuns t’aan:¿Yan wua u utul ajaw bey yan bix teena? minan mix utu je bix e tuncho; teen mi in ojel ma yan u jeeli."⁹¹⁰Tulaklo maaxo mac’antik pac’antik mix ba yonlico; tulaka le ba’alo uts tu ichobo mix ba yanik; u ts’áaj jajil mix tu pajta u ilik wua u ojeltik mix baaj, yéetel letiobe bin dzabcob ti sulaki. ¿Maax jelu maankantike utul ajaw wua maakantik utul pa’k mix baal u bilaj?¹¹Idalwilex, talaklex teex keetlilex bin dzabkex ti suulaki, its’atil pool winko, cheen winko. Chaeex wualkilo yokol u ok’o much; letiob yan u kumtantaj yéetel beybin dzablo’o ich sutsilil.¹²Le aj meyaj máaska ku meyaj ete’el u nukulo, ku patlaantik, tu meyaj wok’ol echuucob. Leti ku patik etéel u bajab yeetel ku meyajtik u muuk’an k’a. Leeti’e yanti wi’iji, yeetel u muuk’ ku p’aata mináan; letie mu uk’ik j’a yeetel ku luubú.¹³Le pool cheo’ ku p’iisik le chéo’ etolu u t’o’ol yeeteñ jarat’ts’íibtik etel u p’ee puu’s. Letie ku dzaik u paatalil etel u nukuul yeetel ku jaratik etel x chilil ts’iibo. Leetie ku dzaik paatulik bey u winik jatsuse kichkelem, yosal u beytaj u p’aataj ti u p’ee naj.¹⁴Letie ku ch’áakik k’uche’ob, wua ku yeyik u kul u che’i Cipres wua u kul chei béek. Leetie u ba yeyik le che’obo te kaana ka xóu leti ku pac’íik u kul che’ Conifero yeetel chaaki jao ku méentik u nojochtaj.¹⁵Ba’altune utu winik ku ch’aik ti’aal utu k’áak yeetel ku k’inkuntkuba letiubaj beyó, leti t’aabik e k’aak’oo yeetel tsuk tun u yooch waaj, Beytun leti tak etelo ku maak’antik utu ajaw yeetel ku chinku póol tu taan; letie ku patik utu pac yeetel ku chinkuba tu táan. ¹⁶Let’i ku tok’ik up’ejats ti’e cheeó ti’e k’ak’oo, ku pokik u yo’och b’ak’ wo’k’ol lelo. Leti’e ku jantik yeetel jach najchajíi. Leti’e ku k’inkuns kuba leti u ba yeetel ku alik:"Ay, jach tun k’inlén, dzokan in wilik e k’ak’oo."¹⁷Et’el u yaalab e che’o leti ku méentik utul ajaw, ku póolik u oochel; leti’e ku chinkuba tu tan leti yeetel ku k’ulintik, yeetel ku payalchi: ti leti

Chapter 45

¹Leti qu yaalik YUMTZIL tu yaala u ye eyma, ti Ciro u nojol u kab teen la o ik tial uyuubo ob cajo.ob tutano ob; utial ka’ paik jala.ach; tial kau je’eb jona joob, tu tano lti veey jona jo:ob lakal kino ob je’ kab’²"Teen kin bin tanil ti’ yani wemcik le piuko ob, teem qu’ paik u xed.oma le jona: jo obo broncekin xotik u xe etioma barra d hierro, ³te enkin tsaik le takin maum yilaa: takin ta akan tial ka vey tal awojelltik teen maxen le YUMTZIL max tiankech tu kaba, teen, u Yumtzil Israel.⁴Yosu yutzil ti im pali tzil Jacob, Israel in yeeyma, teem tian kech ta’ kaba: kin tzaik un p el kaba’ chin poltik quex ma’ inkaolechi. ⁵Te.en YUMTZIL mina an u jeel mina an. Yumtzil chen te..en te em kim maka antik tial le ba atelio; kex ma aka oleni; ⁶tial ku uyile maco obo ouyojel to ob tak u tia tuux ku jokol le kino tak te lakin mina an u jeel dios cheen te.en te en le YUMTZILO mina an u jeel.⁷Te en mete sacilo te en mete el e.jocheno; teen kin tasik kiimak ola teen metik jak ola; teen le YUMTZILO max metik tu lakal le bailouba. ⁸¡Teex ca.ane ex ku tozol tak tak te ka ano! le ka.ano ku tozol p is ol le lu’umo ku sa:a p:al, yosal le tocsajil ka beyak u jokol le p:is:olo’ ku jokol tetel, teen YUMTZIL teen mete tu catulil.⁹¡Yaan ti tu lakal le max ku paclan t an max yetel maka anta leti max veey un p:el nu.ukul chen waye ikil tu lakal nu.ukulo:obo chen waay lu ume! Veey a waake ki yaalik le kato le mayajo ¿Vaax ka metik? tech ¿ka meya mina an te:ech minan nuukul le lela?¹⁰Yan ti leku ya alik un tu tata:'¿Max ka dzaik? utul colel vaax ku ch:isik?¹¹Leti tun ku ya alik YUMTZIL ku ya alik: el santo ti’ Israel; leti metech:'¿Va entu veta kate ti yolal kin vetik yolal hin pala’? teech alten vaax kiin vete yolal le le meyajo yetin kabo:ob?¹²Ten mete luumo tin mete mac yokolo in kaboob tin nojoch kinta le cano obo, ten kin walik te eko.ob’ ka a chikpajak.¹³Ten pecse Ciro ti le p:is.ol teen bu diik tu lakal le bejoobo leti ku betik in cajal, leti dzaik tiin cajalo.ob ku chaik u vin tu najil ma de vool bili mix de vo.olvi,''' ku ya alik YUMTZIL le baate.obo.¹⁴Leti tun ku ya. alik YUMTZIL ku ya alik ba.ax ku yantal ti tak Egipto baalo.ob conol Etippia mu:ch yetel Sabeos maak canaloob, yanu taza.loob ti te.ech. Letiob atiloob letiob ku vin pachil ti tech kaxa no.ob leti ob tu tu chinupolo ob ti tech ku katol ke cho ob ku yalik tu jajil tata’ ya an ta wetel mina an uje el je ebix leti.''' ¹⁵Jach u jajil teech un tul tata max ju u ta ak cuba tata Israel tocsajil.¹⁶¹⁷Tulakal letiob yanu sulak ta loob ma uyma tian much letiob ku polkoob polvi che ku ximbaloob ku chinku poloob. Leti Israel yanu toca.a val YUMTZIL un p’el tocsajil minan u xuul texe mix vikin vin suukinta ak ma u chinku po’loob.¹⁸Leti qu ya alik YUMTZIL qu ya alik max beta cano.ob: leti jajil Dios max mete lu’umo tu beta max dza.ei leti tu beta ma’ veey qu peder ta ele tumen leti dza e ka beyak u ka.ajal te em e YUMTZIL mina an u jeel.¹⁹Mix tdanakeni ta acani, ti un p’el cuchil ta aka.an mix tin wa alik u ch.ilen cabini.ib Jacob i caxten mix c:a anani ten le YUMTZILO max cu t:an jach tu jajil teen alik e ba axoob jach tu jajil²⁰¡Mu.ch.ava ex k.a take ex!¡ Much teexe k ta.ackaba.ex ichil le cajo.obo! leti obe mina an naattiob; leti ku:cuch coob metbi va.aloob leti ku pachalchu ti dioso.ob ma un ve eyta u tockech.²¹¡Na dzaba ex ale exte en t teen ta.seex u chikula’ ca yiloob much ¿Max ex teex ti lu dzo ol yaab kinib pachil?¿Max a.ale?¿Ma teni leli YUMTZIL mina an Dios chen leti un tul Dios utz un tul tocsajil, mina al mix mac je e ti teen.²²²³Sune.ne.ex ti teen kin tok keex tu lakal ku dzo obal le luumo ba axten teen Dios minan u jeel. Teen alik teen waala kin wa alik un p.el alma dtan to; mixtun tupik tin taan tu lacal piix ya u wuitzul: tu lacal ake ku yalik.²⁴Letiob ku yaaco.ob ti teen cheen ti YUMTZIL tian le tocsajilo le muk.o tu lakal letiob yanu suulakkint alo ob maxoob le p.ujanoobo yetel. ²⁵E YUMTZIL tulakal lu ch:ilen cabilo’ ti Israel yanu p.is otaloob leti k nojochkin cubaob ti leti.

Chapter 47

¹Kooteen yéetel kulén te’ luumo, suju’uy chu’palil u paal ti Babilonia; kulen ti’e biltum xma k’aanche ajaw, u paa ti le Caldeos. Teech ma bin t’ankech xunanili yéetel mamaykil. ²Ch’ae u tunchil ti juuchuba yéetel juuche e harinab; lusej a x k’asab nookaj, ts’ele a tunicajo ku wilbalo, chikbesej u muk’a ok, xak’ate le alkajaob.³⁴⁵Aj sulakij bin k’ooltak, bey, a sulaki beybin ilake teen yan i ichiikk ch’atojil yéetel ma tin sajsik ti mix utul winik. Ej toxsajill,, e YUUM ti le k’atunob leti’ u k’aaba, lleti kilichi ti Israel. Kulen ch’ench’enki yéetel ok’een ti ejocheni, uchupalil ti le Caldeos; meen teche ma bin t’ankechi u ajawi le noj jalachilob.

Chapter 49

¹²Uyene.ex teex lumi jal.ja’ ve ora t.sa te.en ka,a wuyene ex; teech in vajal nachil. YUMTZIL dzo.oc u toana tak tilu chijil yoli kaba; baax in mama tu tacen way luume’. Leti metin chi veey un p.el mascab yanu yej, leti tu ta.aken tu yochel u kabo; leti tu sutken veey un p.el arco de hierrro

Jeremiah

Chapter 36

¹Úu tíu jaab kán tí Joacim, u xíibí paalil Josías ajau Judá, le bín le t'aana táal tí Jeremías tié yummtsilo, yéetel leti'é tu yáala tí: ²Ch'a up'ee koots' tíal teech ta Batsí yéetel ts'iipneen ti letié tu lakal le t'aanoo le dzook ín waík teechó tu yóolal Israel yeetel Judá, yéetel jujunp'ee lu'um. Beeté baaxá tu yóolal tu lakal le dzook ín waalikoo tíu k'iinoo Josías tak le p'íis óolal k'íinoo. ³Ma kaan wá le u kajíl Judáo ku yuubikoo tu lakal le labpak teen kí tukultik ín taasik tío'boo. Má káan wa ku naachtaloo tíu k'a-k'as bejoobo, tíal ka pajchak ín sa'as'sí'ipil u k'eebanoo.⁴Tunee Jeremíasé tu t'aana Baruc, u xíibí paalí Nerías, yéetel Baruc tu tsi'iptá up'ee koots', le katu ts'ooia Jeeremías, tu lakalé t'aanoo le Yummtsilo t'aan tí letí'o. ⁵Dzookolé Jeremíasé tu ts'a up'ee A'almajt'aan tí Baruc. Letíé tu yáala: "Teene tíaanen ích k'aalambil yéetel mataanú pajtal ín bín tu t'aanal le yummtsílo. ⁶Bey tuun teeché k'abeta bíin yéetel a xooké taktié koots' te'ech tá ts'íipta tíín ts'ool t'aan. Tiu k'íínile Suuk'inoo, teeché k'abeta xookík u t'aane yummtsilo íchile maakoboo te' ta taanaloo, yéetel Xaan íchil tu lakal Judá maxoo dzooku taaloo tak tu muuch' kaajiloobo. Ts'a hoojetbil le t'aanoboo tí letí'obo.⁷Má káan wá u ók'otba yóolal yatsil ku taaloo tu táane yummtsilo. Ma káan wá jujun tuul makoobe ku nachtaaloo tiu k'ak'as béeloo, dzook bey leu k'uxiloo yéetel u p'uujú le yummtsilo le ts'ook u numchí'tik tu yóok'ol u kajaloo jach yaaj." ⁸Bey tuun Baruc u xíibil paalil Nerías, tu beeta tu lakal le baax Jeremíasé lé ajbobato' dzooku tuuxtik tí letié kav beeté. Letié tu xóoká yetén k'aan t'aan leu t'aane yummtsilo té tu táanale yummtsilo te' tu taanalé yummtsilo.⁹Uuch tíe jaab ujo'op'éel yéetel u winal novenoi Joacím, Xíibi paalil Josías, ajau Judá, tu lakal bín u kají Jerusalén yéetel u kajil maxoo táalo Jerusalén taktí u muuch' kajiloo Judá tu ts'ajoo hoctbil up'ee Suuk'ín tiu tsííkí le yummtsilo. ¹⁰Baruc tu xooká tí t'aan k'aam leu t'aanoo Jeremías te tu taanalé yummtsilo, taktí le'naj tuux yan Gemaríaso, Xiibil paalíl Safán le kú tsí'iboo, te tu taankabíl jach k'ajolanoo, tu yóolal leu jonajilé le ok'oo' te tu taanale yummtsilo. Lela tu béeta te ichíl tu lakal le kajo.¹¹Bejela'e' Micaías, Xíibí páalil Gemarías, u Xíibi páalil Safán, tu yúuba tu lakal u t'aane yummtsilo tie koots'o. ¹²Letié l'uuk' te tu taanale ajau, ka bín té naj tuux yane secretario. Pakté, tu lakal lé noj póoliboo tí kulkábalo téelo: Elisama le secretarioo, Delaía, u Xíibi páalil Semaías, Elnatán, u Xíibi páalil Acbor, Gemarías, u Xíibí paalí Safán, yéetel Sedequías, u Xíibi paalí Ananías, yéetel tu lakal lé noj póoloboo.¹³Tunee Micaíasé tu numchi'taj tí leti'oboo tu lakal le t'aanoo tu yu'uba' le tu xooká Baruc k'aamo te ichilé kajoo. ¹⁴Bey tuno tu lakale noj póoloboo tu tuuxtoo Jehudí, Xíibi páalí Netanías, Xíibi páalí Selemías, Xíibi páali Cusi, íchile kajoo yéetel xéen. Bey tuun Baruc, u Xíibi páali Nerías, tu Ch'ae koots' tu k'aboo yéetel bín tu yiknalé noj póoloboo. ¹⁵Tuuné letí'obé tu yáalájoo tié: Ku'uleen yéetel ká xook le baaxá te ichíloona. Bey tuun Baruc tu xooké koots'o.¹⁶Letié ba'ax u'chá lé keen tu yu'uboo tu lakalé t'aanoba Jujun tuul makeé dzooku suutik ti sajkílí le maax yan tu tse'elo yéetel tu yaalal ti Baruc: Jach tu jajilé k'abet humchi'tík tu lakalé t'aanoo tie ajavo. ¹⁷Tuneé leti'obé tu k'atchíít'oo tí Baruc "a'al tóon, ¿bíx tá tsi'ptilak tu lakal le t'aanoo tiu tsool Jeremísoo? ¹⁸Baruc tú yáala tíó: "Letié tu tsoola tu lakal le t'aanoo teenoo, yéetel tuun teené tí tsí'ptá yetén boom tie' koots'o. ¹⁹Tuneé le noj póoloboo tu yáalao tí Baruc: Xeen, taakabá tak Xaam Jeremías. Má chaík mixmaak kau yojelt' tuux yaneex.²⁰Bey tuun letí'obo tu tsa'oobe koots'o te naj tuux yan Elisamao, le secretarioo, yéetel letí'obé bínoo tíé ajavo té ích' solaroo yéetel letí'obé tu numchí'too tu lakal tu taane ajavo. ²¹Tuneé le ajavo tu tuuxtá Jehudí kau ch'aé koots'o. Jehudí tu ch'aa te naj tuux yan Elísamao, le secretarioo. Tuneé letié tu xooka ichil tuux yane ajao yéetel tu lakal u noj póoliloo maxoo Waalanoo tu tséelo. ²²Bejela'e' le ajawo táan u p'atal te lo najilé kéelo tu winal novenoo. Yéetel u tuul maax ku tuuk' tu táan letíe'.²³U'uche beyá keen Jehudí tu xooká okp'eel wa kán p'eel T'o'olé, le ajawó pajcha u xoot'ík yetén up'ee chan mascab yéetel katu pu'ulá íchílé k'aak'oo te chúukoo tak ka tu lakal le koots'o kaskuntabí. ²⁴Baalé mixé ajawó mixe u meyjiloboo maxoo tu yu'uboobé tu lakal le t'aanoba jaak' u yóoloo e mix tu laachá u nook'obí.²⁵Elnatán, Delaía, Gemarías tak tu yaalao tié ajawo mau tookíké koots'o, baalé letíe' ma tu yu'ubaobí.d ²⁶Tuneé le yummtsilo tu tuuxta Jerameel, u tuul laak'tsil, Seraías, Xííbí páali Azriel yéetel Selamías, Xííbí u Xííbí paalí Abdeel Kaú K'al Baruc le kú tsí'íboo yéetel Jeremías le ajbobatoo, baalé le yummtsilo dzook u taakik²⁷Tuneé leu t'aane yummtsilo táal ti Jeremías dzook le ajau u tukik le 'koots'o yéetel lé t'aanoo Baruc tu tsí'íptá tiu tsool Jeremías, ku yaalik: ²⁸Súuneen, Ch'au lak' koots' a tíal teech, yéetel tsí'ípté tu lakale t'aanoo le yanoo kaach te koots' tu yaaxó, le koots' tu toká Joacimo, ajau Judao: ²⁹Tuneé teeché k'abeta waalik le baaxá tí Joacim, ajau Judá: Teeché tá tookaé koots', katá waala': "¿baxten teeché tsí'ípnaechí" Le ajau Babiloniao jach tu jajilé yanu táal yéetel u k'askunt le lu'uma, bey xaam letié yanu k'askuntík tu kátulil makoo yéetel báalcheo tí letí?³⁰Tuum tunee le yummtsilo ku yáalik le baax ta woolal. Joacim, ajau Judá: "mixú tuul a ch'í'íbalíl mixbí k'íín ken kulak tu ajk'anche David. Bix a tía teeché, lea wíínkílíloo yanu pu'ulu' íchil u chokojil le k´iínoo yéetel tú síísil le ak'aboo. ³¹Tumeen teené yaní xuot'kíntik, lea ch'í'íbaloboo yéetel a meyjíloobo yoola lea k'asanileex tu lakalileexoo. Yaní taaskech tí tu lakal u kajnalíloo Jerusalén, yéetel tí jujntuul makoo Judaé tu lakal le labpak' yetén tu yoolal le báal teen dzook ts'aa sajak ta weetelo, baalé teeché ma a majant ts'aóolalí.³²Bey tun Jeremíase tu ch'aa u lak' koots' yéetel katu k'uba tí Baruc, u xííbí paalí Nerías, le kú tsí'íboo. Baruc tu tsí'ípta leu tsool Jeremíasó lakal le t'aanoo yanoo k'aach te koots' tu tóoká Joacimo, leu ajau Judao, yaab Xaam u laak t'aano jach chíkanoo ts'ab íchílé koots'o.

Chapter 37

¹Béjela'e', Sedequíasé u Xííbí paalí Josías ku awiná bix ajau tu kuchíl Conías u Xíibi paalil Joacim. Nabucodonosoré, u ajau Babiloniaé, dzook u tsáik Sedequías ajau yook'ol u lu'umí Judá. ²Baalé Sedequíasé, yetén u meyjiloobé, yéetel le kajoo le lu'umo ma tú yu'uboo u t'aane yummtsil tu tsá hoojetbíl yoolal u k'ab Jeremías le ajbobatoo.³Bey tuun, le ajau Sedequíasó, Jucal u Xííbí paalíl Selemías, yéetel Sofonías u Xííbí paalíl Maasías le ajk'ííno tu tuuxta up'ee t'aan tí Jeremías le ajbobatoo. Letí'obe tu yaalajoo: payaj chí'íneen tu yoolal le mentá usts óolalo tí lek Dioso. ⁴Bejela'e' Jeremiasé ku bíín yéetel ku suut íchíle makoobo, tumen má ts'aabak te k'aalbililoo. ⁵Leu k'atuno'ob Faraónoo tal tak Egipto, molay yéetel le Caldeoso maxoo kaach ku cheeneet-koo Jerusalénoo tu yuuboobé k'uben t'aano yook'oil leti'obo yéetel jook'oo tí Jerusalén.⁶Tuune, leu t'aane yummtsilo táal tí Jeremías le ajbobato tu yáala: ⁷Leo yummtsil Diosí Israelo, ku yáalik le baaxá: lela letié baáx kéna waaleex tiu ajau Judao, tumeen letié tu tuuxteex tial ká kaxteex ín A'almajxíkín: pakteex u molay k'atuno'ob Farono, le maax taalóo u ya'antechoo, lela jach taitak u bíin Egipto, le Jachú lu'umo. ⁸Le Caldeoso yanu súutoo. Letí'obé yanu baáteloo yook'ol le muuch' kajá, yanú chukxajoo, yéetel yanu tóokíkoo.⁹Le yummtsilo ku yaalik le baaxá: Má tusik-abaex ta Batsileex ka waalíkeex: jach tu jajil le caldeoso táan u p'atkoon. ¹⁰Bey wá teex ka toopkeex tu lakal u molay k'atuno'ob le Caldeos ku tsa'ík teex ba'atelo tial ka p'atak makoo loobíntánoo tu pasel no'ok'oo, leti'obe yanu líík'íloo yéetel yanu tokíkoo le muuch' kajooba.¹¹Bey tuno uchkoo kaan leu molay k'atuno'ob le Caldeosó tu p'atá Jerusalén kalíkíl le molay k'atuno'ob Faraóno tanu taaloo, ¹²tuuné Jeremíasé Jóok' tí Jerusalene tíal u bín tu lu'umi Benjamín. Letie tak kaach u chí'ik u tíaalintik up'eel Xoot' lu'um ichil u kajal. ¹³Kalikíl letie' tiáan te tu jonajil Benjamínoo, u tuul u noj póolil le k'alanoboo tían teeló. U k'abae Irías u Xííbí pa'alíl Selamías u Xííbi paalil Hananías. Letié tu machá Jeremías le ajbobatoo yéetel tu yáala: Teeche taana púuts' ul tié caldeosó.¹⁴Baalé Jeremías tu nu'uka: le baaxó ma jají. Teene matáan ín púut'ul tie' caldeoso. Baalé Iríase má tu yúubaí. Letié tu chá Jeremíasé. Katu taasaj tie noj póoliloboo. ¹⁵Le noj pooliloboo kuxinajanoo yetén Jeremías. Leti'obé tu k'ook'oloo yéetel tu ts'ajo te ích k'albiloo. Letié kaach u táanal Jonathan le ku ts'iiboo, baale' letí'obe dzooku k'exíkoo tía k'albí makoo.¹⁶Bey tuun Jeremíasé ts'aab tí up'ee k'albí yáanal lu'um, tuux anchaj yoolal yaab k'íinoo. ¹⁷Tuuné, le ajau Sedequíasó tu tuuxta utuul maax kau táas té noj najil jala'achó. Tu tanal, lé ajaú tu k'aatá u yuub taakabení, ¿Yán wá up'eel u t'aan tsúkul le yummtsilo? Jeremías tu núuka tí: yaan up'ee táan: Teeché yana k'uubú tu k'ab le ajau Babiloniao.¹⁸Dzookole Jeremíasé tu yáala tié a ajau Sedequíasó: ¿Bix dzookí k'eebanta ta wook'ol, teech, yetén xaam a meyjiloo, wa lea kajaloo le dzooka ts'aikeen tí k'albí? ¹⁹¿Tuux yan lea aj bobatoo, le maxoo ku aj chílamoo tí teecho yéetel ku yáalikoo leu ajau Babiloniao matéen talak tá wook'ol mix yook'ol le lu'umo? ²⁰Baalé bejela'e' ch'a nuukté, ¡ín tsuulí ajau! ch'aa ín k'áat táalak ta táaní. Má Sutikén tu táanal lé ts'iíb Jonatano, wá teené yaní kíímí teelo.²¹Bey tuun le ajau Sedequíasó tu ts'a a'almajt'aan. U meyjiloobé tu k'uchbesajoo Jeremíasé te tu pachil u najil le kalanoobo. Ku ts'aikoo tí up'ee waj jujunp'ee k'íín tiu bejil le mental wajoobo, tak ka xuupé wá te muuch' kajoo. Bey tuun Jeremíasé tí p'aat tu pachíl u najíl le kalanoo.

Chapter 38

¹Sefatías, u Xííbí paalíl Matán, Gedalías, u Xííbí paalí pasur, Jucal, u Xííbí paali Selamías, yéetel pasur, u Xíibi paali Malaquías, tu yúuboo le t'aan tu tsa'hoojetbí Jeremías tí tu lakal le kajo. Letie' táan káach u yáalik: ²Le yummtsilo ku yáalik le baaxá: jé maaxak ka p'aatak té muuch' kajá yanu kíínsaa tu yóolal le mascabo, le wííjoo yéetel le loobilo. Baalé jé maaxak kun bín pachil tié caldeoso yanu kuuxtal. Letié yanu puuts'u yetén jachú kuxta, yéetel kuxlantamba. ³Le yummtsilo ku yáalik le baaxá: le muuch' kajá yanu k'uubú tu k'ab u Molay k'atuno'ob ajau Babilonia, yéetel letié yanu chuukik.⁴Bey tuuno, leu noj póoliloboo tu yáalajo tié ajau: ch'au kímile maaka, bey tuuno táan u luusik u muuk leu k'abé makoo baatelobo le' p'aataloo te muuch' kajá, yéetel u k'ab tu lakal le kajo. Letié táan u ts'aik hoojetbil le t'aanobaa, bey tuun le máaka matáan u meyaj yoolal u tojóolal le kajá, baalé tiale labpak'oo. ⁵Bey tuun, le ajau Sedequías tu yáala: pakté, letié ti yan ta k'abé, mináan ajau ku pajtal tí teech.⁶Dzookolé leti'obe tu ch'ao Jeremíasé yéetel katú púuloo íchil u Ch'éení Malaquías, u Xííbil paali lé ajau. Le Ch'eeno tí yaan tu pachil le k'alano. Letí'obé tu yéensoo Jeremías yeten súumoo. Mináan já té ch'eenoo, baalé yan luuk'í, yéetel letí tuuné búul íchile lúuk'o.⁷Bejela'e', Ebed Melec le Cusitao utuul le eunucoso te tu táanal le ajau. Letié tu yúuba letíó dzookú tsa'ikoo Jeremías te Ch'eenoo. Bejela'e', le ajau kulkabaa tu jonaji Benjamín. ⁸Bey tuun, Ebed Melec bín tu táanal le ajau ka táana yetén le ajau. Letié tu yáalaj: ⁹Ín ajkaambesaj ajau, lé makooba dzooku betkoo k'ak'as ba'al yetén le ajbobato. Letí'obe tu púuloo íchil up'ee Ch'e'en tíal ká kíimik yeten Wíi, bey mínáan janal te muuch' kajá.¹⁰Dzookolé le ajau tu ts'a up'ee A'almajt'aan tí Ebed Melec le cusitao. Letié tu yaalaj: ch'aa up'ee muuch' makoo treinta u tuulal teelá yéetel jóos Jeremías le ajbobatoo te ch'éenoo, Ma 'aili' ká kíímiké. ¹¹Bey tuun, Ebed Melec tu ch'áa le muuch' makooboo yéetel bín tu táanal le ajau, ti up'ee kuchíl tuux yan nook'oo, kábal tié najoo. Téelo tu ch'áa jaip'eel Shlaá nook'oo bukíntanoo yéetel dzookolé tu yéensaj yetén súumoo tí Jeremías té chultunoo.¹²Ebed Melec le cusitao tu yáala tí Jeremías: ts'aé Shláa nook'oo yéetel le nook' bukíntanoboo yanal lea k'aboo yéetel yook'ol lé súumooboo. Bey tuun, Jeremías tu betá beeyoo. ¹³Dzookolé letí'obé tu kóolajoo Jeremías yóolal le Súumoobo. Bey tuuno tu jóosoo tíe' chuitunoo. Bey tuuno Jeremías p'aat tu pachil leu táanal le kalanoo.¹⁴Dzookolé le ajavo Sedequías tu tuuxta utúul bíísajt'aan yéetel tu táasaj Jeremías le ajbobato bey tu Batsi u OOXp'ee YOOKol tíu taanal le yummtsilo. Lé ajavo tu yáalaj tí Jeremías: tak ín k'atik teech wá baáx. Má táakín u jajil tí teen. ¹⁵Jeremíase tu yáalaj tí Sedequías. Jéel ín nuukík teeché, ¿Jach tú jajilé yana kínskén? baalé jéel ín ts'aik teech up'ee A'almajxíkin, teeché matéen a úuyen. ¹⁶Baalé le ajau Sedequíaso tu jach'jaah Jeremías tí taakabenil yéetel tu yáalaj: "bix kuxanil le Yummtsilo, le maax beetoono teené matáan tén in kíinskech wá kí ts'aikech tu k'abé makoo ku kaxkoo lea kuxtaloo.¹⁷Bey tuun Jeremíaso tu yáalaj tí Sedequías: le yummtsil, Diosí Molay k'atuno'ob, Diosí Israel, kú yáalik le baaxá: wa teech, jach tu jajil, wa ka jóoko yetén u noj póoliloo le ajavo Babiloniao tuuné yana kuxtal, yéetel lé muuch' kaajá matéen tóokaak, teeché yéetel lea lak'tsíliloobo yana kuxtaaleex. ¹⁸Baalé wa matáan a jóok'ol yetén u noj póoliloo le ajau Babiloniao, tuuné le muuch' kajá yano k'uubu tu k'abe caldeoso. Letí'obe yanu tokikoo yéetel teeché matáan a púuts' tu k'ab.¹⁹Lé ajavo Sedequíaso tu yaalaj tí Jeremías: Baalé teené sajkeen tiu kajil Judáo, maxóo dzooku lúubul u yóoloo tie caldeoso, tumeen teené yan ín k'uubu tu k'ab, tíal letí'o u méentikoo teen k'asanil.²⁰Jeremías tu yáalaj: má téen k'uubkech tí letí'o. uuyt'aan leu bisat'aan le yummtsilo le kí waalik téchó, tíal le baaloboo Xíik utsíl tí teex, yéetel ká pajchak a kuxtal. ²¹Baale wa matáan a wooltik jook'olé, lela letí'e baax dzook u ye'esik teen le yummtsiloo.²²¡Pakté tu lakal le kooleloo p'aatalo ta taanaloo, ajavo Juda, yan u bíisaaloo tie noj póoliloo u ajavo Babilonia. Le kooleloba yanú yalikoo tí teech teeché dzooka tuusul tu yóolal lea etchí'noo; letí'obé dzooku labpakechoo. Lea wookoobo bejela'e' dzooko búululoo tie' lúuk'o, yéetel lea etchí'nale yanu yáalkaboo. ²³Bey tuun tu lakal lea atánoobo yéetel lea páalaloboo yanu bíisaloo tié caldeoso, yéetel téch tá Batsi matáana putsul tu k'ab. teché yana Chuukul tu yóolal u k'ab leu ajavo Babiloniao, yéetel le muuch' kajá yanu tóokáa.²⁴Dzookolé, Sedequías tu yáalaj tí Jeremías: má numechi'tik tí mixmak lé t'aanoba, yóola má kíimi. ²⁵Wá le noj póoliloo ku yúubikoo dzook ín t'aan ta weetel, yéetel wá letí'o ku táaloo yéetel ku yaalikoo teché: a'al to'on ba'ax ta Waalaj tié ajavo yéetel má taakík tóon wák kínskech. ²⁶Tuuné k'abeta Waalik tí'o: teené tí beetá up'ee suukóol yáayan AKtáan le ajavo, tial mau k'ubiken tu táanal Jonatán tial ín kíimi teelo.²⁷Dzookolé, tu lakal leu noj póoliloo táaloo tí Jeremías yeetel katú k'atoo u chí', tial kau núuk bix le ajavo dzook u yáalik tí. Bey tuuno letí'obe Jawú t'aano yeten. tumen letí'obé mau yúuboo le tsíkbal íchil Jeremíaso yéetel le ajavo. ²⁸Bey tuun, Jeremiasé p'aat tu tankabil le k'alanoo tak tu k'íínil ka chuuk Jerusalén.

Chapter 39

¹Tíu Bolon Ja'ab yéetel Lajun Winalí Sedequíasé ajawí Judá, Nabucodonosoré leu ajawi Babiloniae táal yetén tu lakal u Molay k'atuno'obé tu yóok'ol Jerusalén katu bak'paachtá. ²Tiu Buluk ja'ab yéetel u tunk'as winal tí Sedequías, tie Bolon k'íinil le wínaloo, le muuch' kajo OKoltabí. ³Tuuné tu lakal lé noj póoliloob le ajawí Babiloniao táaloo ká kulajoo te jóona yan chuumukó: Nergal Sarezel, Sambar Nebo, Sarse Quim yéetel u tuul jach k'ajolan noj póoli. Nergal Sarezel bey u tuul ka'ana noj póolil yéetel tu lakal u lak'oo Xaam u noj póoliloo u ajawi Babilonia.⁴Uch beya le keen Sedequías, ajawí Judáe, yéetel tu lakal u makoobí le ba'atelo tu yiilobé, letí'obe púuts'o. Letí'obé jook'oo yetén ak'ab te muuch' kajó tu yóolal u beji le tuux pak'ané Nikteo tié ajawo, tu yoolal leu jonajiloo íchil le káap'ee pak'oboo. Le ajawo jóok' tu toji Arabá. ⁵Baalé leu Molay K'atuno'ob le caldeoso tu chupaxtoo yéetel tu chuuk'oo Sedequías tu ta'ax lu'umi le Jordano, up'ee k'oomi le já naadz' tí Jericó. Tuuné chúukí yéetel ta'asaj tu AKtáan Nabucodonosor, ajawí Babilonia, tí Ribla tu lu'umi Hamat, tuux tun Nabucodonosoré tu maansá xoot k'iin tu yóok'ol.⁶Le ajawo tu Xoot'a u ka'al u páalal Sedequías AKtáan tu yíichoo te' Riblao. Letí Xaané tu xoot'u kaal tu lakal le makoo ahavilo Judá. ⁷Dzookolé tu jóosaj u yíichoo Sedequías yéetel katú k'axa yetén chak máaskab Suum yóolal ká pajchak u bíisik tak Babilonia.⁸Dzookolé le caldeoso tu tóokoo u táanal le ajawo yéetel u táanal le kajoo. Tu jénoo xáam u pak'iloo Jerusalén. ⁹Nabuzaradane, leu póolil kalanile ajawo, tu bíisa u k'al u yálaab le makoo p'atoo té muuch' kajo°. Lela letie makoo lu'ub u muuk'oo tak le caldeoso yéetel u yálab le makoo p'atoo te muuch' kajo. ¹⁰Baale Nabusaradáne u póolil leu kalane ajawo tu cháa tié makoo jach otsíloboo mináan mixbaal tíí tu Batsiloboo, ká p'aatkoo tu lu'umi Judáo. tu ts'a Viñedos yéetel k'aaxoo tie Batsí k'iinoo.¹¹Nabucodonosoré u ajawí Babiloniae dzook kach u ts'aík up'ee A'almajt'aan yook'ol Jeremías tí Nabuzaradan leu póolil u kalane ajawo. Letié tu yáalaj tí: ¹²Ch'ae yéetel kálanté. Má mentik k'as tí. Meent' jé báaxak kau k'at tí teeché. ¹³Bey tuun Nabuzaradáne leu póolil u kalan le ajawo, Nabusazbán le kaanal eun'ucoo, Nergal sarezer le kaanal noj póoliloo, yéetel tu lakal leu noj póoliloboo jach k'ajolano tie ajawo tu tuxtoo u maakoobo. ¹⁴U maakoobe tu ch'a'o Jeremíasé tu pachil le kalanoo yéetel tu ts'ajoo tu kalaní Gedalías u xíibí paalil Ahicam, u xíibí paalil safán, tíal kau bíis tu táanal, Bey tuun Jeremíasé p'at naads' te kajó.¹⁵Bejela'é leu t'aane Yummtsilo táal tí Jeremías laíkíl tían te tuux k'alanoo tu pachil le kálano tu yáala, ¹⁶T'aané Ebed Melecó le Cusitao yéetel a'al tí: Le Yummtsilo Molay K'atuno'ob, Diosi Israelo, ku yáalik le baaxá, teene jach taitak u yuuchul ín t'aanoo tu yok'ol le muuch kajá tíal ín táasik up'ee lab pak ma tíal u yuutsílí. Bey tuun keen uchukoo AKtáan tí tech le k'íínoo.¹⁷Baalé tené yaní lookech tié k'íinoo, lela letié u A'almajt'aane yummtsilo, yeetel matéen k'uubkech tu k'ab le maakoo maxoo sajkech tí'obo. ¹⁸Bey jach tu jajile teen kén ín loojkech, teeché matáan lu'ubul tí mascab. Teeché yana púuts'ul yetén a kuxtal, tu yoolal dzooka ts'aik a pajtalil tí teen, lela lettie' u A'almajt'aane Yummtsilo.

Chapter 40

¹Le t'aane Yummtsilo táal tí Jeremías dzookol Nabuzaradán leu póolilobe kalan pachká le ajawó dzook káach u jaalk'atik Rama. Letié dzook káach u nuptaantik Jeremías k'axaan yetén máascab suumoo ichil tu lakal leu k'alaniloo Jerusaleno yeetel Judá maxoo tanú bíísaloo tíe u lak' kají Babilonia. ²Leu noj póolil le kálanoo tu bíisaj Jeremías katú yáalaj tí: "le Yummtsil lea Dioso tu A'lmajt'aanta le labpak tíale kuchílaa.³Bey tuun, le Yummtsilo tu Bujolt'aanta. Letie' tu béta jeex bix dzookú A'almajt'aano, béy tuun teexé k'eebanajeex tu yóok'ol letí yéetel má ta' uuyeex u t'aani. Tu yóolal lelá dzook u yuuchul teex le baaxá . ⁴¡Baalé bejela'e' pakte'! teene dzook ín jaalk'atkech belaé tie máaskab Suumoo yan káach ta k'aboo. Wá uts' ta wichoo a táal Babilonia tí weetele', kóotén, yéetel teene jéel'in kálankeché. Baale' wa' má malóob ta wichoo a táal tí weetél Babiloniae. Tuuné má bétik. Pakte tu lakal le lúum AKtáan téechó xe'en tuux maloobé yéetel tuj AKt'aan ta wichoo a bín".⁵Kaan Jeremías má tu núukí, Nabuzaradán tu yáalaj: "Xéen tuux Gedalías u xíibí paalil Ahicam u xííbí paali Safán, le maax u ajawi Babilonia dzook u ts'aik u kuché leu muuch' kaji Judá. P'aatén yetén ichil lé makoo wá xeen tuux maloob ta wichoo a bín." Leu noj póoliloo leu kálan pu'uch le ajawó tu ts'a janal tí yéetel up'ee sííbal, yeetel dzookolé katú tuuxtá. ⁶Bey tuun, Jeremíase bin tu yiknal Gedalías u xíibi páalil Ahicam te Mizpao. P'aat yetén letí' ichil le makoo p'aatoo pachil te lu'umo.⁷Bejela 'e' jaytuul leu noj póoliloo le k'atun judíosó maxoo yanoo te k'aaxo -letí'o yeetel leu maakoobo- tu yu'uboo leu ajawi Babiloniao dzook u betik Gedalías u Xíibí páali Ahicam, jalaach yook'ol le lu'umo. Letí'o Xanee tu yúuboo letié tu ts'a u kalant' le Xíibooboo, kooleloboo, yéetel le mején paalaloboo maxoo u makíloo jach oots'iloo te' lu'umo. Maxoo má bíísaabó Babiloniao. ⁸Bey tuuno, letí'obé binoo tí Gedalías té Mizpao. Lé maakooba Ismael u xíibi páali Netanías; Johanán yéetel Jonatán, u xiibí paali Carea; Seraías u xíibi paali Tanhumet; leu páalílo Efai netofatita; yéetel Jezanías u Xíibí páali maacateos -leti'o yéetel u maakoobé.⁹Gedalías u xíibí páalí Ahicam u xíibí páalí Safán tu bétaa up'ee jach t'aan tí letí'o yéetel u maakíloo tu yáala tí'o má ch'aikeex sajkílí a meyaj keex u noj poolilobe caldeoso. kajleneex te lu'umo yéetel meyaj teex u ajawí Babilonia, yéetel yanu bíín teex uts'il. ¹⁰Pakteex, teené táan ín kajtal Mizpa tial in Nubtaanke' caldeoso maxoo táaloo e'eteló. Bey tuuno, jóocheex u k'aab k'í', u yich chéeo yaax k'iiní, yéetel ch'ach'apki yéetel taakeex tu kuchil. Kajleneex tié muuch' kaj tuux teex dzooka kojoloo.¹¹Tuuné tu lakal le judíos te Moabo, ichil le maakob Amón, yeetel Edom, yéetel tí jujunp'eel lu'um tu yuúboo leu ajawi Babiloniao dzook u ch'aik up'ee yaalab Judá u p'aatal, letí tu ts'a tí Gedalías u Xíibi paali Ahicam u Xíibi páali Safán yook'ol letí'o. ¹²Bey tuun, takal le Judíoso suunajoo takti jujun p'ee kuchil tuux letí'obé dzook u k'iitloo. Letí'obé Suunajoo tu lu'umi Judá, tí Gedalías te Mizpao. Letí'obé tu jóochóo u k'aab ki' yéetel u yíich cheeo yaax k'íin tí jach yaabí.¹³Johanán u Xiibí páali Carea yéetel lakal leu noj póoliloo le Molay k'atuno'obo te k'aaxoo t'aaloo yiknal Gedalías te Mizpao. ¹⁴Letí'obe tu yáalajoo tí: "¿dzook wá a wiilik Baalis u ajawi le u kaji Amóno tu tuuxta Ismael u Xíibi páali Netanías kau kíinsech?" Baalé Gedalíase u Xíibí páali Ahicam ma tu óoxa óoltobí.¹⁵Bey tuuno, Johanán u xíibi páali Carea tu t'aana ich táakabéeni Gedalías te Mizpao katu yáala: "ch'a in bíin in kíins Ismael u Xíibi páali Netanías. Mixmaak kenú Yáal wa téen. ¿baaxteen letíe' k'abet u kíinskeech? ¿baaxteen ch'a tu laka Judá le dzookú muuch' kíntaa ta weeteló ká k'iitik yéetel leu yáalab Judao k'askuntáan?" ¹⁶Baalé Gedalíasé u Xííbí páalí Ahicam tu yáala tí Johanán u Xíibí paali Carea: "má betik le baaxoba, bey tuun táan a waalik tuusil yóolal Ismaeloo".

Chapter 41

¹Baalé úuch tié Úuk Winaloo Ismael u Xíibí pa'alí Netanías u xíibi pa'alí Elisama, tiu lak'tsil ajau, yéetel jaituul u noj póoliloobé ajawo, táaloo --lajun makoobo yetén létí-- tu yíik'nal Gedalías u Xiibi pa'ali Ahicam, Mizpa. Leti'obé muuch' janoo te' Mizpao. ²Baalé Ismaele u xiibí pa'ali Netanías, yéetel lajun mákoobo le yánoo yeténoo líik'obé ka tu ts'aanchata Gedalías u Xiibí pa'ali Ahicam u Xiibi pa'ali Safán, yetén lé máascabo. Ismaelé tu kinsá Gedalías, le maax leu ajawi Babiloniao tu ts'a u kalant' le lu'umo. ³Tuun Ismaele tu k'insá tu lakal le Judíos yanoo kaach yetén Gedalíaso te Mizpao yéetel le ajbáatelob le caldeoso le yanoo teelo.⁴Tuune tié kap'ee k'íinoo le ká dzooku kínsa' Gedalíase. Baalé mixmáak hoojelmi. ⁵Jaytuul makoo táaloo taktí Siquemé, takti Silo yéetel Samaria --ochenta makoo dzooku joochik u ho'ochoo, ja'atal u no'ok'obé yéetel tu xoot'ubao letí'o tu batsiloo-- yetén u Síibalil jana yetén bulut buds tu k'aboo tial u biinoo tu tánal le Yummtsilo.⁶Bey tuun Ismaelé u Xíibí pa'ali Netanías jóok' tak Mizpa tial u kaxkoo kalikil letí'o ku binoo, Xíimbalíl yeetel Ookom óolal. Dzookole Uuché le ka nup'taánchajobe, tu ya'alaj tí'o, "¡ko'oteneex tu yiknal Gedalías u Xíibi pa'ali Ahicam! ⁷Uuché leika táalo letí'ob te muuch' kajo. Ismael u Xiibí pa'ali Netanías tu kínsajoo yéetel katu p'uulajoo tiu p'ee Ch'een, letí yéetel le makoo yanoo yeten letí'o.⁸Baalé yam lajun makoo tu chumukí letí'o tu yáalajoo tí Ismaelé, Ma kínsko'on, Bey tuun yan janaloo tial tóon tí up'ee kaax; trigo yéetel cebada, ch'ach'apkí yeetel káb bey tuun letíé má tut kínsoobí yetén u lak'u nuu'poobo. ⁹Le Chultun tuux Ismael tu púlá tu lakal u Wíinkílí le kímenoo tu kínsajoo. Up'ee kaach chultun nojoch kan le ajau Asa tu pa'ana'j tial u tojkuba tu yo'ok'ol le ajau Baasa le israelilo. Ismael u Xiibi pa'alí Netanías tu chúpaj yetén kímenoo.¹⁰Dzookolé Ismaelé tu chuuka' tu lakal u lak'e makoo yanoo Mizpao, u pa'alal ch'uupaloo le ajau yéetel tu lakal le makoo p'aatoo Mizpa maax Nabuzarardán u noj po'olil le ajkalanoo dzook kaach u ts'aik tí Gedalías u Xiibi pa'ali Ahicam. Bey tuun Ismael u Xiibi pa'ali Netanías tu chukajoo yéetel bín u k'at tak u kají Amón.¹¹Baalé Johanán u xiibi pa'ali Carea yéetel tu lakal leu póolilobe Molay k'atuno'ob yetén létí tu yu'uboo tu lakal le k'aas kan Ismael u xibi pa'ali Netanías dzooku betik. ¹²Bey tuun tu ch'aoa tu lakal le makoo yéetel binoo ba'atel tu yóok'ol Ismael u Xiibi pa'ali Netanías. Letí'obé tu nuptandoo te nojoch sayab jáo te Gabaóno.¹³Tunee Uuché kaan tu lakal le makoo le yanoo kaach yetén Ismaelo táloo tu yik'nal Jonahán u Xíibí pa'ali Carea yéetel tu lakal leu noj póoliloo le Molay k'atuno'obo le yanoo yeténoo, letí'obe jach kímakóoloo. ¹⁴Bey tuun tu lakal le makoo tu chuuká Ismael Mizpao tu súutu pa'achoobe ka' bínoo tu yiknal Jonahán u Xíibí pa'ali Carea.¹⁵Baalé Ismael u Xíibi pa'ali Netaníasé púuts' yetén Waxak u makiloo Jonahán. Letíé biin tu kají Amón. ¹⁶Jonahán u Xíibi pa'ali Carea yéetel tu lakal u noj póolilo Molay k'atuno'ob yanoo yeténo tu ch'ao Mizpa tu lakal le makoo le dzook kaach u lojaloboo tial Ismaelo u xííbi pa'ali Netanías. Lelá Uché dzookol ka Ismael dzook kadch u kínsik Gedalías u xiibi pa'ali Ahicam. Jonahán yéetel u nuup'uube tu ch'ao le makoo muuk'anoobo, leu makiloo ba'atelo, le kooleloboo yéetel le mején pa'alalobo, yéetel le eunucoobo le dzook káach u lojaaloo Gabaonoo.¹⁷Tuune leti'obe binoo yéetel ka p'aatoo yo'olal Up'iit k'íínoo tí Gerut Quiman, le yan Nads' tí Beleno. Letí'obe yanú binoo káach Egipto. ¹⁸Tu yo'olal le Caldeoso. Letí'obe u ch'aamajoo saj'kílí taktí ka Ismael u Xíibi pa'ali Netanías dzook u kíinsik Gedalías u xíibi pa'alí Ahicam, le maax u ajawi Babilonia tu ts'a káach u kalanté lu'umo.

Chapter 42

¹Tuuné tu kakal u hoj poolilo Molay k'atuno'obo yéetel Johanán, u xiibi pa'ali Carea, Jezanías u xíibi pa'ali Osaias, yéetel tu lakal le makoo takti u Chíchni tak u nojchí nadz'o tí Jeremías le ajbobatoo. ²Letí'obé tu yáalajoo tí: cháe lek' k'aatoo táalak AKtáan teech. Payalchineen óola tie' Yummtsil lea Dioso tu yo'olal le makoo Baili' cheen jach p'iitoon tiu X'ookalé, jeex bix ká paktike'. ³K'aat tié Yummtsilo lea Dioso kau ya'al tóon tuux k'abet bin yéetel ba'ax k'abet betik.⁴Bey tunoo Jeremías le ajbobatoo tu yáaláj tíó: "Dzook ín uuyíkeex. Pakteex, yaní payal Chí tié Yummtsil le Díos bix dzook u K'atikoo. Jé baaxax kau nu'uké Yummtsilo. Jéel ín waik tié, mixbaal a tialeex kun p'atal téen." ⁵Letí'o tu yáalajoo ti Jeremíasé: "Uncháak Wa le Yummtsilo kau me'ent u tuul jach tu jajil jaajkuns t'aan Ook'ol to'on, wa to'one matáan betik tu lakal le Yummtsil lea Dioso ku yaalik ka'ak beté. ⁶Bey wa ba'al maalobé wa k'aas. T'oone yaank U'uyik u t'aane Yummtsilo lek' Dioso, tie' máax táank tuuxkechoo, tial ka Xíík' to'on utsil keen U'uy u t'aane Yummtsil lek' Dioso.⁷U Xu'ul u lajun K'íné, u t'aane Yummtsilo ta'al tí Jeremías. ⁸Bey tuun Jeremíase tu t'aaná Johanán, u Xíbí pa'alí Carea yéetel tu lakal u muuch'íloo le molay k'atuno'ob yete'n letí, yeetel tu lakal u makíloo tak tu chíchaní tak tu nojchí. ⁹Tunee letié tu ya'alaj tí'o: léla letié báax le Yummtsil, u Dios israelo -le máax teex ta' tuuxteeneex tía ín pajtal ín tsaik lea k'ateex akta'an tí letié -ku ya'alik: ¹⁰Wa teex ka suuteex yéetel ka kajtaleex tie' lu'uma, tuun teené yaní líisikeex yéetel matéen ken ín je'eneex; teené yaní pak'íkeex yéetel matéen ín tíkínkunskeex, bey tune yaní nachkunsik le labpak'oo le dzook ín taasik ta wook'olexoo.¹¹Má Ch'iikeex sajkíltie u ajawi Babiloniao, le máax teex taan a ch'íkeex sajkíloo, má Chí'íkeex sajkí -lela letié u A'almajt'aane Yummtsilo- tuun teené tianeen ta weeteleex tíal ín tojkeexé yéetel tía ín lojkeex tu k'ab. ¹²Bey tuun teeché yani ts'aik te'ex yatsil. Teené yaní Ch'aik teex ootsílíl, yéetel yani suutkeex ta´lu'umeex.¹³Baalé ko'ox a'aliké wa teex ká Waalexee: "Mate'en p'aatko'on té lu'uma" -Wa teex matéen a U'uyikeex ín t'aane, u t'aane Yummtsilo lea Diosexoo. ¹⁴Kóox a'aliké wa teex ka walikeexé: "¡má! t'oone yan bín tu lu'mí Egipto, tuux mateén pakté mixup'eel ba'ateel, tuux mate'en u'ux u jume jomoo, yéetel matéen Wííjchakóon, To'one tí keen kuxlakoon teeló."¹⁵Bejelá'e' u'uyeex u t'aane YUMMTSILO, teex u yaalabeex Judao. Le YUMMTSIL Molay k'atuno'oboo, Diosí israelo, ku yaalik le baaxá: Wá teex jach tu jajil ka bíineex tak Egiptoe, tial a binex a kajtaaleex teeló, ¹⁶Tuuné le máaskab tié lea ch'amex sajkíloo yanú toopkeex tu lu'umi Egiptoo. Le wiij le óolal ka tukultikeexoo yanu ch'apaachkeex tak Egipto, yéetel tí keen kínkeex teeló. ¹⁷Bey tuun ke'en uchukoo tu lakal le makoo kun bínoo Egiptoo tíal u kuxtaaloo teelo yanu kímiloo yóolal le maaskabo, wiij, wa loobil.Matúun a'antal mixutuul kuxaan tíó.Mixmaak tíal u putsul tie lab pak'oo keen ín taas tu yook'ol letí'obo.¹⁸Bey tuun le Yummtsil Molay k'atuno'obo Diosí israelo, ku ya'alik le baaxá: Bey jeéx ín k'uxíle yéetel ín p'ujulé bín weekel yook'ol u kajnaliloo Jerusalén, bey xaam ín p'uuju yanú weeké tá wook'oleex wa ká bíineex Egipto. Yana k'eexleex tiú p'ee baal manabchi' yéetel jaasal óol, up'ee baal tíal u t'aana ak'ayil, yéetel baax máa meen utsí, yeetel mutuun ka paktbí le kuchíla. ¹⁹Tuun Jeremías tu yáalajé le YUMMTSILO u yúul táan u t'aankeex -u yaalab Judá. ¡Má biineex Egipto! teexé jach tu jajilé a wojleex kan teené túulen ajjaajkuns t'aan ta wook'ol teex bejela'e'.²⁰Bey tuun teexé ta tusabaex ta batsileex jach k'asil ká ta tuuxteneex tié YUMMTSIL a Diosexo ka ta waaleex: "Payalchíínen tíé YUMMTSILO lek' Dios óolalo. Tu lakal le baaxle YUMMTSIL kenu ya'alo, a'alé, yéetel to'one yank'' betik." ²¹Bey tuun teené dzook ín nuumchíitik teex bejela'e', baalé teexé má u'uyeex u t'aane YUMMTSILO lea Diosexoo mix le ba'ax tu tuuxta tí teex ka betexoo. ²²Bey tuun bejela'e', teexé a wojeleex jach tu jajilé yana kímileex yóolalé maaskabo, wiijil yeetel loobil te kuchil tuux ta wooteex kajtaloo.

Chapter 43

¹U''uch tuun ka dzook Jeremías u tsá hoojel tí tu lakal le kajo tu lakal u t'aane YUMMTSIL u Dios le YUMMTSIL maax tu ya'alaj tí letí kau yaáló. ²Azarías, u xibi pa'ali Osaías, Johanán, u xíbi pa'ali Carea, yéetel tu lakal le makoo kaanal óoloboo tu yaalajoo tí Jeremías: "Teché táan a waalik tuusil. Le YUMMTSIL lek Dioso maú tuuxtech a Waalí: "Ma bíineex Egipto tiaal ka kajlakeex teeló. ³Wa má tun Baruc, u xibi páali Nerías, táan u tuuxtíkeech óok'ole tiaal ka biisóon tu k'abe Caldeosoo, tiaal ka bet kímil yéetel ka bet k'aala Babilonia.⁴Bey tuun, Johanán, u xibi paalil Carea, tu lakal leu Buckíloo le Molay k'atuno'oboo, yéetel tu lakal le kajo ma tu yóoltoo u yu'uboo u t'aane YUMMTSILO tiaal ka kajlakoo tu lu'umi Judáo. ⁵Johanán, u xibi páali Carea yéetel tu lakal u muuch' Molay k'atuno'obo tu bíisoo tu lakal u yáalab Judáo le kaach sunajoo tí tu lakal le muuch' kaajó le tuux letí'o kaach k'íitoobe tiaal u kajtaloo tu lu'umi Judáo. ⁶Letí'obe tu Ch'ao le mako'obo yéetel le kooleloboo, yéetel le mejen páalaloobo yeetel uxch'upal pa'alil le ajawoobo, yéetel tu lakal ma'ak ka Nabuzaradán, leu nojochi u kalam pachkab le ajawó, dzook kaach u p'atik yaantal ichil yetén Gedalías, u xibi páali Ajicán, u xibi páali Safan. Letí'o Xané tu biisoo Jeremías le ajbobato yeetel Baruc, u xibi páali Nerías. ⁷Letí'obé biinoo tu lu'umi Egipto, tak Tafnes tumen letí'obé matu yu'uboo u t'aane YUMMTSILO.⁸Bey tuuno, u t'aane YUMMTSILO t'aal tí Jeremías té Tafneso, katu yáalaj: ⁹"Ch'áa Jayp'ee nukuch tunichoo ta k'ab. Yéetel tu yíich u kaji Judá, táakoo tu cementoí le adokínoo tiu yo'ok'bal tu ta'anal le Faraóno te Tafnesoo." ¹⁰Dzookolé, a'al tío: "Le YUMMTSIL Molay k'atuno'obo, Diosí Israel, ku yaálik le baaxá pakté, Teené jach taitak ín tuuxtik biisa táanoo tiaal ka u táasoo Nabucodonosor, ajawí Babilonia, bix ín meyjilee. Teené yani tsa'ik u ajk'anché yook'ole tunichoo le teech, Jeremías dzooka mukikoo. Nabucodonosore yanu tsa'ik u páam yook'ol letí.¹¹Tumen letí'e yanu taal u ts'aanchaat u lu'umi Egipto. Le maax dzook u tséele tíale kimilo yanu k'uubu tie kímíloo. Le maax tseel tíalé k'albíliloo yanú bíisaa k'albi. Le maax tseel tialé máaskaboo yanu ts'aaba tíalé máaskaboo. ¹²Tuun teené yaní t'abik up'ee k'aak' te' tu k'ulnají leudiosiloo Egiptoo. Nabucodonosore yanú to'kikeex wa yanú chuukikeex. Letié yanu p'ooik leu lu'umi Egiptoo bixe' kalam tamanoo ku p'oikoo le bolinoo tiu nook'oo. Letíé yanu biin tié kuchilá tí noj beení. ¹³Letié yanu kachik le chuun tunicho té Heliópolis te tu lu'umi Egiptoo. Letié yanú tookik u k'ulnajil u diosiloo Egiptoo.

Chapter 44

¹Le t'aan táal tí Jeremías tí jaykun tu lakal lé Judío le kajanoo tu lu'umi Egiptoo, le ku p'ataloo kaach Migdolo, Tafnes, Menfis yéetel tu lu'umi patros. ²Le YUMMTSIL Molay k'atuno'ob, Diosi Israelo, ku yáalik le baaxá: Teex ta Batsíleex dzooka paktikeex tu lakal le labpak dzook ín táasik tu yo'ok'ol Jerusaléno yéetel u muuch' kajil Judáo. Pakteex, tíaaneex tí labpak bejela''e'. Mina'an mixmáak ka kuxlak tí letí. ³Lelá tu yo'olal le ba'alob k'aasantakoo tu betoo tiaalú pooch'kenoo binoo u tókoo bulut buda yéetel u k'ultoo u lak' diosoo. Leloba diosoo mix letí'o tu Batsiloo, mix teex, mixá Uuchbeen táataex tu k'aajoltobí.⁴Bey tuun teené u yu'ul tí tuuxta tu lakal ín meyjiloo le ajbobatobo tí letí'o. Tí tuuxta kau ya'aloo: p'ateex le baalob p'etayenjal ín p'eekmajoo. ⁵Baalé leti'obe má tu yu'uboobí, letí'obé matú yóoltajoo u ts'aóolalobi wá ka nach'chakoo tiu k'asanilo tié to'ok bulut buda tiu lak' diosobo. ⁶Bey tunoo ín p'uju yéetel in k'uxílé bin wekbí yéetel tú t'aaba up'ee k'aak' tu muuch' kajíl Judá yéetel tu bejiloo Jerusalén, Bey tuun leti'obé Sunajoo labpak yéetel k'askuntal, jéex bix tié k'íín bejela`e'.⁷Tuune, bejela`e' le YUMMTSILO, leu Diosi Molay k'atuno'ob yéetel u Diosí israele, ku ya'alik le baaxá: ¿Baxten teexé táana betkeex nojoch k'aas ta wook'oleex ta batsileex? ¿Baxteén te'ex ta batsíléex taana betkeex ka xoot'keex íchil Judá. Xiboo, ko'oleloo, mejen paalaloo yéetel méjen cháambaloo? Mixutuul u yaálabeex yanú p'atal kuxani. ⁸Tu yo'olal a k'asanileex teexé dzooká pooch'keneex yetén le báax ku betiká k'abexee, letíé a tókikeexé bulut buda tiu laak' diosobo tu lu'umi Egiptoo, tuux dzooka biineex kajtaloo. Teexé dzooka biineex teelo' tíaal ka Jaích'íintakeex, tiaal up'ee ak'ayil yéetel up'ee tuupóolal ichil tu lakal le muuch' kajoo te lu'umo.⁹¿Dzooka tuupsikeex le k'aas tu betajoo lea u'uchbéen táataoboo yéetel le k'asani tu beta u ajawiloo Judáo yéetel u yatanobo? ¿Dzooka tu'upsikéex le k'asanil tá beteex teex tá batsíleexo yéetela Wataneex te tu lu'umi Judáo yéetel tu bejiloo Jerusalén? ¹⁰Tak tié k'íiná, letí'obe má T'oonkíinsajkoobí. Letí'obé matáan u tsíikíkoo ín A'almajt'aan Wá ín ts'olt'aan teén kí ts'aik aktáan tío'be yéetel u U'uchbe'en táatao, mix tu Xíimbaloo tío.¹¹Bey tuuno, le YUMMTSILO Molay k'atuno'ob, Diosí Israelo, ku ya'alik le ba'axá: pakteex, teené taítak ín ts'aik u táan ín Wiich tá wook'oleex tia'al ín táasik teéx labpak yéetel jaykuntaal tí tu lakal Judá. ¹²Bey teené yani ch'aík u ya'alab Judaé le dzook U Xáach kuba bín tu lu'umi Egiptoe tiaal u kajta teeló. Teen kín betik tiaal ka tu lakal letí'o kímikoo te lu'umi Egiptoo. Letí'obe yanú luusaloo tu yo'olale máaskaboo yéetel le Wiijoo. Taktí u chichani tak u nojochi. Letí'obé yanú kímiloo tu yo'olale máaskaboo yéetel le wiijoo. Letí'obé yanu kíimiloo yéetel yanu k'eexeloo tí baalob pooch'iloo, ak'ayiloo, ok'om óolal yéetel ba'al jak'oolil.¹³Bey tuun teené yani xoot óoltik le makoo kajanoo tu lu'umi Egiptoo jéex bix teen tí xootóolta Jerusalené yetén le máaskaboo, le wíijoo yeetel le loobíloo. ¹⁴Mix puutsulil mix kuxtalil tiu ya'alab Judá maxoo yan u kajtaloo té tu lu'umi Egiptoo yanu suut tu lu'umi Judá, keex wa letí'o taak u suutoo yéetel ká kajlakoo teeló. Mixutuul íchiloo yanu suut, Cheen yo'olal u p'iitoo maxoo putsoo teelo.¹⁵Tuuné, tu lakal le xiboo u yojeloo u yotánoo ta'an u tokikoo bulut buda tíu laak' diosobé, yéetel tu lakal le kóoleloo yanoo ka'ach tie' nojoch muuch'iloo, yéetel tu lakal le makoo kajakbaloo te tu lu'umi Egiptoo, ti patros Jeremías tu nuka tí. ¹⁶Letí'o tu yaalajoo: "Yo'ok'ol le t'aan le dzooka' wa'alik tu k'aba le YUMMTSILO -mate'en u'uyech. ¹⁷Tumen to'one jach tu jajilé yank' betik tu lakal le balob le a'ala ken betee -to'okik bulut buda ti lex ajawí le kanoo yéetel wekik siibal uk'uloo tí letí jeex bix to'on, lek u'uchbe'en ta'ataobe, lek ajawoobo yéetel lek noj póoliloo tu beetoo te tu muuch' kajiloo Judáo yéetel tu bejiloo Jerusalén. Tuune tóone yank chuupu yetén janal yéetel yanu ya'antal tóon yakach baalob, mix téen k' ma'ans mixup'ee labpak.¹⁸Kaan tóone táan pechkaba maak betik le baaloba, le maak ts'aík bulut buda tí lex ajawil le kanoo yéetel mak wokik siibalí uk'ul tí letié, tóone ka'aché táank muk'yaji ootsílíl yéetel táan ka'ach kímíl tu yo'olalé máaskabo yéetel le wiijoo. ¹⁹Le kóolelobo tu ya'alajoo: kaan ka'ach táank betik le baaloba aktáan ti lex ajawil le kanoo yéetel táan wekik siibalí uk'ul ti letié, ¿K' betiké baalé yóok'ol lek ichamoboo le to'on beta le baaloba, beeta pasteloo yetén u yo'ochel letí yéetel weeká síibali uk'uloo tí letié?²⁰Tuuné, Jeremíase tu ya'ala tí tu lakal le kajo, tie Xíboo yéetel tie' kóolelobo, yéetel tí tu lakal le makóobo le tu nukóo tí, tu ts'a nojetbíl yéetel tu yáalaj: ²¹¿Bey wae le YUMMTSILO ma wa k'a'a tí le bulut buda teex ta tóokeex tu muuch' kajiloo Judáo yéetel tu bejiloo Jerusalén --teex yéetel lea U'uchbeén táataoboo, u ajawiloo yéetel u noj po'oliloo, yéetel u makiloob le lu'umo? Tumen le YUMMTSILO k'ajaan tí; lelo ku táal tu tuukul.²²Tuuné, letié matáan u k'etik le tuuntaj k'aastak, yo'olal le p'etayenjal le teex ta betexee. Tuuné, lea lu'umexo Suunaj up'ee kuchil ju'uchaan, tiup'ee jaasal óol, up'ee ak'ayil tial mau a'antal teeló mixutuul maax kajaani jeex bix tié k'íin bejela'e'. ²³Tumen teexé ta tóokeex bulut buda yéetel k'eebanaeex tu yo'ok'ol le YUMMTSILO. Yéetel tumen má ta U'uyeexu t'aani, u A'almajt'aan, u ts'ool t'aanoboo, wa leu nu'upt'aanobo, le lab pak' ta wook'olexe dzoku ma'an tak te k'íin bejela`e'."²⁴Tuun, Jeremías tu ya'alaj ti tu lakal le makoobo yéetel tu lakal le ko'olelobo: U'uyeex u t'aané YUMMTSILO, lakal Judá le yaneex tu lu'umi Egiptoo. ²⁵Le YUMMTSIL Molay k'atuno'ob, Diosi Israelo ku ya'alik le baaxá: teex yéetel a watanexee, tu katulileex dzooka walikeex yetén a Ch'iexé yéetel dzooka betkeex yeténa k'abexee le báax ka walikexoo: "To'one jach tu jajilé yan chukbesik le nupt'aanoo betá tiaal k'ultik lex ajawile kaanoo, tiak weekik síibal uk'ul tí letí." Bejela'e', biiseex chukanil lea nupt'aanexo; chukbeseex.²⁶Bey, tuune, U'uyeex u t'aane YUMMTSILO, tu lakal Judá le t'aan u p'aatal te tu lu'umi Egiptoo. Pakteex, teené dzook ín jajkunsik yo'olal ín nojoch k'abae --Ku yaalik le YUMMSTILO. ín k'abae matéen u t'aana tu chí muxutuul tiu makíloo Judá ti tu lakal u lu'umi Egipto, teexé le bejela'e' tu ya'alikobé: Bey jeex le YUMMSTIL Dios Kuxano. ²⁷Pakteex, teené táan ín paktik yo'ok'ol letí'o tiale lab pak'o yéetel ma tial utsilí. Jujuntuul makiloo Judae tiu lu'umi Egiptoe yanu kími tu yo'olal le máaskabo yéetel le wííjoo tak kén dzookok tu tu lakaloo. ²⁸Tuuné le matúun kímikoo yo'olal le máaskabo yanú ká suutoo tiu lu'umi Egiptoo tak tu lu'umi Judá, chéen u cha'an p'iit u xo'okíloo. Bey tuuno le u ya'alabiloo Judáe le binoo kajtal tu lu'umi Egiptoo yanu yojetkoo makamak t'aani yanu jajtáal: ín tiá Wá tíá letí'o.²⁹Lela Up'ee chikula tiaal teex --lela letié u A'almajt'aane YUMMTSILO- teen tuuné táan ín líiskíba tié kuchilá ta wook'ol teex, beyó teexé yana ojetkeex le ín t'aanoboo jach tu jajilé yanu ts'aanchatkeex yetén labpak. ³⁰Le YUMMTSILO ku yáalik le baaxá: "pakteex, jach taitak ín k'uubik le Faraón Hofrao, u ajawí Egiptoo, tu k'ab u ajp'eekoo yéetel tu k'ab le maxoo káaxko tial kínskó. Bey Xaan batsi keen ín k'ub Sedequías, u ajawi Judá. Tu k'ab Nabucodonosor, ajawi Babilonia, u ajp'eek le maax kaxtú kuxtalé."

Chapter 45

¹Lela letié t'aan le Jeremías le ajbobat tu yáalaj tí Baruc u Xibi páali Nerías U'uch beyá kaan letí tu ts'iptá tiup'ee koot' le t'aanoba tiu ts'ool t'aan Jeremías, lela letié kan ja'ab tí Joacimó, u Xibi páali Josías, ajawi Judá, yéetel letié tu yáalaj tí: ²"Le YUMMTSILO, Diosí Israelo, ku yáalik teeché baaxá, Baruc: ³Teeché dzooka waalik: ¡Yaj anikeen! Bey tuun le YUMMTSILO dzooku yáakundik pa'muuk' tí ín OK'om óolal. Ín áakame dzokí káana; teené mateen ín kaxtik Jedzel."⁴Lela letié k'abeeta' waalik tí letí'o: "Le YUMMTSILO ku yáalik le baaxá: pakté le baax tí líisajoo, bejela'e' táan in jéen ch'íintik. Le baax teén tí pak'e, bejela`e´ táan ín jo'okik, teené yani betik le baxa tí tu lakal le lu'uma. ⁵¿Baalé ka páatik yo'olal nukuch baalob a tiaal teex? Ma paatik tu yo'olal lelo. Bey tuun, yana paktik, le labpak'o táanu táal ti tu lakal le makooboo, lela letié u Aalmajt'aane YUMMTSILO, baalé teené táan ín ts'aik a kuxtal bix up'ee booli jé tuux ká Xííkeché."

Chapter 46

¹Lela letié u t'aane YUMMTSIL le táal tí Jeremías lé ajbobatoo le baxu k'aat u ya'al yo'olal le muuch' kajoboo. ²Tiaal Egiptoo:" Lela letié u k'aat u ya'al tiu Molay k'atuno'ob le Faraón Necao, u ajawi Egipto, le anchá ka'ach Carquemise tu tseel le u Jaí Eufrates. Lelá letí bin u Molay k'atuno'ob le Nabucodonosor, u ajawí Babiloniae, tu toopa tié u kan ja'abí Joacimo, u xíbi pa'ali Josías, u ajawi Judá: ³Ma'ak'anteex le chimaloob mejentakoobo yéetel le chimaloob nuktakoobo, yéetel Xeeneex té ba'atelo. ⁴Ts'aex le arnéso yook'ool le tsíminoobo; na'at'eex yo'ok'ol le tsíminoobo ye'etel Ch'aaex le tojiloo yeetén u p'ookiloo ts'aabanoo: Jóoseex u yéj le máaskaboo yéetel ts'aex chej baakel.⁵¿Baax táan ín paktik tela? Letí'obe Chu'upoo yéetel Sajkíli táanu puudzuloo, bey tuun u k'atunoo dzook u lúubsajoo. Táan u ya'alkaboo tiaal tem kunajóoloo yéetel mataán u paktikoo pachil. Le ja'asaj óolo tiaan tu lakal baak'paaché. Lela letié u A'almajt'aane YUMMTSILO, ⁶le Séeba'anoboo matú pajtaal u pudzuloo, yéetel le k'atuno'obo matáan u pajtáal u pudzuloo. Letí'obe ku kíkílankaloo tié Xamanoo yéetel ku luubuloo tu tseel u Jaí Eufrates.⁷¿Maáx lela ku náaka je'ex bíx le Niloo. Leu Jaíloo ku yuunkubao ka'anal yéetel Kaabal jeex bixé jaaobo? ⁸Egiptoo ku náaka Jeex bixé Niloo, Jeex bix u jail le já ku náaka yéetel ku ye'emel. Egipto ku yaaliké: teene yani náaka yéetel kí tooiké lu'umo. Teené yani jaích'íintik muuch' kaajoo yéetel kajnalíloo. ⁹Naakeneex, tsímineex. K'uxíneneex, teex peten ché. Ch'aex ka jook'oke k'atuno'obo, cus yéetel put, makoo ja'ach yaan u pajtali tío yetén up'ee chimal yéetel lud, makoo jach yan u pajtali tío u wuutsí'koo u tip'ixchéo.¹⁰Le k'íínoo letie' u k'ííní le ch'atojíloo tiaal le YUMMTSIL Díosi Molay k'atuno'obo, letié yanu ch'aik ch'atojil tiu ajp'eekoboo. Le máaskaboo yanu kíínsaj yéetel yanu naajtal. Yanú yuuk'ul tak le ken na'ajchaak yetén u k'íiké letí'ob. Bey tuun yanu a'antal up'ee suyk'up tiale' YUMMTSIL Diosi le Molay k'atuno'obo tié u lu'umi le Xamanoo tu tseele u jail Eufrateso.¹¹Na'aken Galaad, yéetel k'am tsa'ak, u pa'ali ch'uupa sujuy Egipto. Chéen konel ka tsa'a ya'ab tsa'ak ta wook'ol tá batsí. Mináan miixbaal a'ant'kech. ¹²Le muuch' kajoobe dzook u yu'ubikoo lea loobiloo. Le lu'umo chuup yetén lea ok'olo, bey tuun utuul k'atun ku t'ooch kajal tu yo'ok'ol u laak k'atun. Tu katuliloobe ku luubul muuch'o.¹³Lela letie´u t'aane YUMMTSILO tu yaálaj tí Jeremías le ajbobutoo keen Nabucodonosoré, ajawi Babiloniae, táal yéetel tu tsa'anchatá u lu'umi Egipto. ¹⁴Num chíiteex Egipto, yéetel tsa'ex hoetbíl Migdol, Menfis yéetel Tafnes. Ch'aex u tojil yéetel ma'ak'antex, bey tuuné tuuné le máaskabo yanú kíinsík le yanoo ta baak'paaché.¹⁵¿Tumen tiaan u muuk'iloo tiu yiichoo tié lu'umo? Letí'obe mate'en keen waalakoo tumen teené, le YUMMTSILO, dzook ín tuulch'ínt'koo te lu'umo. ¹⁶Letíe ku ya'ankuntik u Xookíl le maxoo ku kíkílankaloobé. Jujuntuul k'atune ku luubu tu yo'ok'ol u laak'e. Leti'obe ta'an u yaalikoo: liik'eneex. Xeeneex tanaj. Suuneneex tiik laak'obé, tie' lek luum tuux sijiloono. Kook p'aatik le máaskaba le táan u peets' kooná. ¹⁷Letí'obé tu tsa'o hoetbil teelo': Faraón, u ajawi Egítoe chéen up'ee Juum, utuul le dzook u p'atik uk'iinil ka pu'udzuk tí;¹⁸Beyó jéex bix kuxanilené uh'ukpesik le ajawó, U k'abae letié YUMMTSILO, yaan ma'ax kún táalaak jéex bíx u K'aaxil Tabor yéetel u k'aaxil Carmelo tu ja'al tseeli le k'aanabó. ¹⁹Ma'ank'at a tiaal te'ex batsileex kuchoo tiaal a biskeex tié k'aalbiloo, teex kajaneex Egiptoo. Tumen Menfise yanu suutú tí up'ee Kuchil JoJochil, yanu a'antal ich lab apk yéetel míixma'ak kun kajtal teeló.²⁰Egiptoe bey u tuul xwakax jach jatsutsé, baalé u tuul boolin puputs'kí ku táal te Xamanoo. Ta'an u táal. ²¹Le k'atuno'obo kú ba'ateloo tu yo'olal taak'ín Wa yo'olal ment uts'é chuumuk letié beyoó bixé Wakax polok'kuntanoo, baalé leti'o- yan Xaam u kuxtaloo yéetel yanu puts'loo Mate'en Waalakoo muuch'oo, bey tuun leu k'iini u labpak táanu ta'al tu yo'ok'ol leti'o, u k'inil u Xoot óoloo. ²²Egiptoe bey utuul kaané yeetel ku puts'ul ku yáalal, bey tuun u ajp'eekobe táan u papax óokoo tu yo'ok'ol letí. Letí'obé táan u binoo tu pa'ach jéex bix kaxam Síóbe yetén u ba'atoo.²³Leti'obe yanu ch'akikoo le chee'o tak tu chu'unoo. Lela letié u A'almajt'aane YUMMTSILO, ke'ex jachc a'alé. Bey tuun le ajp'eekobe yan u ya'ataloo bey jeexé Saak'oo matáan u pajtal u Xookolobo. ²⁴Leu Ch'uupal pa'ali Egiptoo yanu betalu ch'aik Suutá. Letié yanu k'ubu tu k'ab u makiloo Xamano.²⁵YUMMTSIL Molay k'atuno'ob, leu Diosi Israelo, ku ya'alik: jach taitak ín xootóoltik Amón Tebas, Faraón, Egipto yéetel u diosoo, u ajawiloo leu Faraoneso, yéetel le maxoo u tsa'mjoo u páataloo tí'obé. ²⁶Teené táan in k'ubikoo tu k'abé maxoo kaxtik u kuxtal letí'obe, yéetel tu k'ab Nabucodonosor, ajawi Babilonia yéetel u meyjiloo. Tuun dzookolé baaxá. Egiptoe yanu kajkuntaa bix u k'íinil ka'aché, lela letié u A'almajt'aane YUMMTSILO.²⁷Baalé teeché, ín meyjí Jacob, ma Ch'aik Sajkil, mau luubú a óol, Israel, bey tuun pakte, teené jach taitak ín taasik tu kaatéen taakti na'achil, yéetel a pa'aliloo takti u lu'umi le tuux k'alanoo. Tuuné Jacobé yanu Su'ut, yanú ka'axtik jedz óol, yéetel yanu a'antal tí tojóolal, yéetel matuún a'antal mixma'ak kau Jasu yo'ol. ²⁸Teech ín meyji, Jacob, ma ch'aik sajkilí, lela letié u A'alamjt'aane YUMMTSILO, Tumen Teené tiaanen ta Weetelé, beyó yani taasik jaykunaj tu chuukani tu yo'ok'olé muuch' kajoobo te tuux tí niik ch'íntechee. Baalé matéen ín niik ch'intech tu chuukani. Baalé yani xoot óolkech tojil yéetel tojóolal mate'en ín p'atech wa'ma tení xoot óoltech.

Chapter 47

¹Lela letié u t'aane YUMMTSIL táal tí Jeremías le ajbobatoo tu yo'ola le Filisteoso. Le t'aana ta'al tí le má ka'ach Faraón u ts'anchaat' Gaza. ²Le YUMMTSILO ku yaalik le baaxá: pakteex, buulkabalí já táan u na'aka Xamanoo. ¡Letí'obé beyoo bix up'ee jaí ch'aak'abe! Tuun letí'obé yanú weékeloo yook'ol le lu'umo ye'etel tu lakal le yan teeló, u muuch' kajiloobé yéetel u kajnaliloo! beyó tu lakal le yook'ol káboo yanu k'aat óol k'atik a'antal, yéetel tu lakal u kajnaliloo le lu'umo yanú ook'ol.³Tiu Juum leu ts'ats'a chaab leu máay u muuk'ilobe tsíminoobo, leu Á'akam le péten cheeobo yéetel u juum le suut che'o, le ta'ata-tsíloobo maatéen u ya'ant u pa'alalobo tu yo'olal jach u lubul óoloboo. ⁴Bey tuun le k'iínoo táan u táal yaan u lab pak'tik tu lakal le Filisteoso, tiaal mau pajtal tí Tiro yéetel Sidón tí tu lakal le kuxlajoo leu k'at u ya'antobee. Bey tuun le YUMMTSILO táan u labpak'tik le Filisteoso, maxoo yanoo íchil u islai Caftor.⁵Le k'oolisiloo yanu taal tí Gaza. Tí Sham Ascalón, le makoo p'atoo tu k'oomilo yanú makaluchí'. ¿Tu yoólal bukaa k'iin yana Xootkaba tu yoólal le yajóolo? ⁶¡U, máajkab le YUMMTSILO! ¿Bukaa k'iinoo tak keen a'anchakeech a maakma a chí'? ¡Suunen tía píixoó! Páatíkí' yéetel maaká chí' ⁷¿Biix u pájtal a makíká chí', bey tuun le YUMMTSILO dzookú nu'upeeskech? Leetié dzooku betka naadzal tiala tsa'am-cháatik Ascalón yéetel tu yook'ol u lu'umi jáal chí'le k'aanaboo.

Zechariah

Chapter 1

¹Tí le u Ruwaxak kinile ka'a jaabo le u jalachíl le Dario, u Dzíbil YUMTZÍL táa tíle Zacaríasó, u paalí Berequías, u paalí Iddo, le bobaoo, kú yaálik: ²lé Yumítzílo zenkéch dzík yetén ú tatáoo! ³Wáalex tí letío: le Yumtzílo le hú Molaík le ku yaík le láa: ''¡suneneesh tí wiknal!", le tí ú báax kú yalik le YUMTZÍLO le ú Molaík le káb, tenee kí káa sut tía wetelesh''ku yalik le YUMTZÍLO le ú Molaík le kab.⁴Maa betxesh bey tataeshe, le maxobe le aj'bobat tu tzol xikínd'ao máa betxesh beyó: le YUMTZÍLO Molaík le káb kú yaalik beyá: ¡luk'enesh tíe k'ak'as bejobo yeten u k'ak'as báa ku betkobo! letíobe matú dzaj u yolo tení. Leelá ú dán YUMTZIL. ⁵Ú tataobe, ¿tux yanob? ¿tux yam le aj'bobatobo, tíanob weyab tak tú xuul? ⁶Ím d'anobe ím nu'ukben, tenee tí tsoola tí ím meyjilob le aj'bobatobo, ¿maa waa pi'itmaankex tí a tataex? tunee, letíobe yaj'olachajo tu yalajoo beey: je bix le YUMTZIL Molaík le k'ab tu tuklaj u betik tóonee, le baax balob k'asíl k'amke', beyo letie dzoku betik yeten tóon.⁷Tu kinil le braínly, lat tu lahunile kinoo le k'ínolé Sebat, letie u káajab le u jaachíl le Dario, u d'zibal YUMTZIL tál tí Zacaríaso, u paálí Beraquíaso, u paálí Iddo, le aj bobato, u yaalík: ⁸O'niak tenee tí wilaj, ¡ílej'! u p'ee shíib u nad'ma u píe tsímín chaák, letie tían íchile cheobo te mirto le yam te k'oomo; tú pach letie tí yaam u p'ee tsímín chak, marron, rojizos, sakta. ⁹Tí walaj: ¿báax le baloba, YUMTZÍL? Le tunee u Angel le YUMTZÍLO le kú dán tí wetwlo tú yaalaj tene: "tenee ím wesik tí techee báaxe le balobo".¹⁰Tunee le xíibo le walajó ichí'le chéobo tíe mirto, tu núka tu yáalaj: "letie lelóba le YUMTZIL tu tuxta u manoo te' luumo". ¹¹Letíobé tu nukó tíe u angelile YUMTZÍLO le walaj íchíle chéobo te mirto; letiobe tú yaalajo tí letí: "tank maan chéen beyo te luumo; ílé, tu lakal le luumo kulukba jedzekba taan ú jeézkuba".¹²Tunee, le u angel le YUMTZÍLO tu nuka tu yaalaj: YUMTZIL Molaík le káb, ¿bey bukaa a yaábíl techee waa maá a weesik a wotmá Jerusalen yeten u mu'ch kajoob le Juda le dzoko muk'yaj yeten u k'uxlantambalob tie 70 jaabo? ¹³le YUMTZILO tu nuka ti le angelo ku d'an tí wetelo, yeten utzíl dánoo, dánoo utz oo'laj.¹⁴Tunee, le angel táan u d'aan cáach tí wetelo tu yaalaj tí tenee: awatnen álej: le YUMTZILO tíe Molaik le káb ku yaalik le baaxá: ¡tenee aj'sawinil tí Jerusalen yetel Sion yetel u p'ee nojoch oolaj! ¹⁵tenee senkéch p'ujlen yetel le muuch' cajobó le kú jelelobo. Le cheén u p'ítt p'ujlen yetelobo, letiobe tu beéto le u k'así le k'askunbilob.¹⁶Beey tuno, le YUMTZILO tí le Molaik le káb kú yaalik lelaj: tenee dzokí sut Jerusalén yetén utz balolob. ¡in wotóch yán u k'a liisaaj tela'a; letie ú tzol d'aan le YUMTZÍLO. Le káxab p'iísoo yán u zaad'za tial u chúkul yokól Jerusalén! ¹⁷'Tún kátene, awatnén, aleej: ''le YUMTZILO le Molaik le káb kú yalik lelaá: ím noj kajilobe tun káten yán u ká yakachtalob yeten u malobil, le YUMTZILO tún katén yan u kínbaa óolaltík le Sion, letié tun katenee yán u xíxtik Jerusalén''.¹⁸Tunee, ¡tí líisaaj ím wichóo tí wilaj k'aan p'ee baakoo! ¹⁹Tenee d'anajen yetel le angel d'ana tí wetelo: ''¿baxe baloba?'' letié tu nuká: ''letí le bakobaa tu beta u k'itpajal Judá, Israel, yetén Jerusalén''.²⁰Tunee le YUMTZILO tu yesaj tén káan pée maak ku meetik báalob yetel u káb. ²¹Tenee tí walaj: ''¿baax kú tal u bet le makobaa?'' Letie tu nuká, ká tu yalaj: letié baakoba tu betá u k'itpaja Judá tíalak mix u túul xíib ku pajtal u líisik u póol. Le much' makoba taán u talob u jóxol, tíalak u k'askundik le baakoboó tí le much' kajobo le tu liísobe jée makamak bakobee tu k'atubao te tu luumil le Judá tíal u k'itpaskoo

Chapter 2

¹Dz'okoleé, tenee tí líisaj ín wichobe tí wilaj u pée xíib yeten u p'ee u linea tía p'íisbi té tu k'abobó. ²Tenee tí walaj: ''¿teeché tuux tún ka bín?'' le béy tu yaaláj tén: ''ín p'iísik Jerusalén, tíaal ínn nuktic u koochíl yetel u choukíl''.³Dz'okolee, le angel tu d'aneno biní u lak' angel jook' u nuuktuba yeten. ⁴Le ka'a angel tu yaalaj tí letíe: ''alkánen dánee xiíb taánkelmoo; álej: ''Jerusalén yaan u kútal tí lé u k'axíl jeek'abo tu yólal le much' xíibobo yeten le baa'alcheobo tí letié. ⁵Bey tenee (letie lela u tsool d'aan le YUMTZILO) yán ín suut tí letie u p'ee paak' yeten k'aak' ti u Bak'paach, tenee u nojbe' enil tu chumukíl tí letie.⁶¡Káana!, ¡Káana! ¡puudzenex te tu luumile le lak'inoo. Letie lela u tsóol dáan le YUMTZILO. Bey tunee d'zuk ín k'itkoob beye kan ík'oboo teé kaánoo! leelá u tsóol d'aan le YUMTZILO. ⁷¡Káana! ¡Pud'zenex tí Sion, texee le kajakbalex yeteen u paalí Babilonia!⁸Bey d'zoko le YUMTZILO Molaik le káb, tu tsiík ten ín tu tuxtén yokóol le muuch' cajalobo le d'zok u yoklaloboo bey maax káa u machoobee, ¡kú machík u chúpalil u yich le Yumtsílo! d'zokole letíe le u YUMTZILO tu beta lela, letie tu yaalaj: ⁹''tenee kín liísik ín k'aa yókol letío, letiobe yan u yoklalob tumen lé manbí macoboo''. Tunee yan u yogetkob le u YUMTZIL Molaik le káb tu tuxtén.¹⁰''¡K'aínen yeten kímbak óoli u paalí Sión, bey tenee tianén n'aadz ín táa ín mek'tik a bak' paach! Letie lela u tsóol d'an le YUMTZILO''. ¹¹Dzocolé, nukuch cajoob yan u much'cubao tilé YUMTZIL tie k'inoo. Letie kú yalik: ''tunee letíobe yan u ká suutóo ín cajalobo; bey tenee yan ín bak'pachtik chúmuk tí teex'', texee yan a wojetxee le u YUMTZIL Molaík le káb tu tuxtén táa weteléx.¹²Béy tune le YUMTZILO yan un síiba ti Judá bey up'ee xtansia jach tu jajil te tu luumil kílíicho, yan u suut u laak' u jun tíalak u yéyik Jerusalén utíal letí. ¹³U maak u chií, tu lakál baak' tu t'aan le YUMTZILO, tunee letie d'zok u yajzaá te tu kuchil kiliicho.

Chapter 3

¹D'zokole le YUMTZILO tu yeesaj tí Josué lee káanal yumkinoo tu táan lé u angel le YUMTZILO u k'ak'asbalee tí walakbaa tu noój k'abee tíalak u takík u jool tie k'ebanoo. ²Le u angel lee YUMTZILO tu yaalaj tié k'ak'asbalo: ''¡le u YUMTZIL kú kú k'eíkech k'ak'asbaa; lee u YUMTZIL, maax u chíxtik Jerusalén, kú k'eiikéch! ¿Máa wáa u p'ee chuúk jo'osaaj tie k'ak'oo?'' ³Josué u bukíndma u nook' boox te tuux walakba tu táane angeló.⁴Le angeló d'anaa tú yaalaj letíobé maxobée walánoo tu táan letío: ''luuxe boox nook tío''. D'zokole leetíe tu yaalaj tí Josué: ''¡íilée teene d'zook ín betik le u k'asílo luk'uk tí teech in tenee yan ín bukínkech yeten nook mamaykíl!'' ⁵letie tu yaalaj ¡p'atoo u d'zaiko u p'ee p'ook xaák tu póloo! bey tun, létiobe tu d'zajoob u p'ee p'ook xaak tu poól Josué ká jéelí yetén nook xaak bey u angel le YUMTZILO tian téelo.⁶Dzokee u angel le YUMTZILO tu noojoch dánta Josué tu yaalaj: ⁷''Le YUMTZIL Molaík le káb kú yaalik beeya: ''waa tech ká xímbaa tín beelobee waa ká yajooltiik ín d'anobe, tunee ká nojochjalachtik ín wotóch ká kalantík im corte, bey tenee yam ín betik a bín a suut ichiloob létiobe le maxob ku wáatalo tín táanoo.⁸¡Úyee, Josué lee káana nojoch kínoo, tech yéten léa k'aajolalobo le maxob k'ajanoo táa weteloo! bey tunee xíiboba létí u p'ee señal, bey tenee yam ín líisik ín meijil tunbeen. ⁹Beeyá íle le tuunich d'zook ín d'zaik tu táan Josueo. Yam uuk íichoo cheen tí le tuunchá tenee yam ín dzíibtik u p'ee dziib; leelá u p'eetzool dán YUMTZIL le Molaik le káb, tenee yam ín xaaktik le u k'ebanee luumaa tí u p'ee kíin.¹⁰Tiée k'ino: letié leelá u tz'ol d'aan le YUMTZILO le Molaik le káb, jujuntul xíb yaam u invitar tial u kutal tu yaanal u vid yeten tu yaanal u higuerao.

Chapter 4

¹Tunee le angelo le ku d'aan tí weteloo táa tí wiknal ka tu líséen beey u p'ee xíibee dzóok u lisaa tí u p'ee waayak'. ²Létie tu yaalaj ten: ''¿Báax ka wilik?'' ten tí waalaj: ''tenee kí wilik u p'ee candelabro mendaan laam oro, yeten u p'ee k'at yokol. Yam uuk juuloo yokol letie yeten uuk tubos le juuloo yokól jujunp'eel juuloo. ³K'abe chéo de olivo tianoo n'adz tí, u p'eele tu nooj' le k'ató u laak'o tu t'zeel d'iik.⁴Jeesh tenee d'anaen yetén le angeloo le maax tán u d'ankeno. Ten tí waalaj: ''¿baax tun u k'aat u yaal le balob beyaá, ín Yumtsíl? ⁵Le angel maax tan u d'aan tíi weteló tu nuka tu yaalaj ten: ''¿a wojej baax u k'atu yaal le balobá?''tenee tí walaj: ''maá, ín Yumtsíl''.⁶Bey tu yaalaj: ''Leelá u d'anee YUMTZILO tí Zorobabel: maá yetén muk'ilí, mish yetén a pajtalití, chén yetén ÍN PIXAM, ku yalik le YUMTZILO le Molaik káb. ⁷¿maxech techí, nojoch noj k'aax? tu táan Zorobabel teche yaam a suutú tí u p'ee llanura, letié ku joosik le funichoo te kámloo ichíle a watoboo ''¡men uuts! ¡men uuts tí lela!''.⁸U dán le YUMTZILO táa tí ten, ku yaalik: ⁹''u k'abobe Zorobabeloo d'zok u kukínske le u chuun pak'ilé najaá yetén u k'abobee yaam u chukpesiík. Tunee yan a wojetik LE YUMTZILO le Molaik káb tu tuuxten tí teech. ¹⁰¿maax d'zok u p'eektik le u kínile balob mejenobo?lee cajaloba yam u kímbaktalu yolób u yílikób le u aalíl le u k'ab Zorobabel. (Letié uuk juulobo le YUMTZILO le ku yaalkátik tu lakál le luumo). ¹¹''Tunee teneetí k'atá tíe angeloo: ''¿ba'xee u cheilobee olivoo le yanoob té dzíka yetén te o noojil le candelabroo?''¹²U p'ee teen tenee tí k'ata tié: ''¿baaxe k'aa j'ek'oba tu tzele k'ap'ee tuboo lan oroo le yam le aceitek'ankáno ku wekel tu paachob?'' ¹³Tunee, letie tu yaalaj ten: ''¿máa wáa a woje baxee jelobaa?'' ten tí waalaj: ''maa, ín yumtsíl''.¹⁴Beyaj bax tu yalaj: ''letie lelaa u k'a tu u palál maaxobe weeke le oliva siis, maaxoo walanoo tu tán le Yumtzilo tí tu lakále luumo.''

Chapter 5

¹Tune'e tí liisaj ín wichoo, tenee tí wilaj, leela, ¡u p'ee rollo kú xíik'nal! ²Lee angeloo tu yaalaj tenee: ''¿baáx ka wilik tech?'' tenee tí nuka''. Tenee kí wilik u p'ee rollo ku xíiknal, veintidos codos u chewakíl waa cuarenta y cuatro metros, yeteen diez codos lee u cochil waa jó metros''.³Dzokole tu yaalaj tenee: ''leela letie k'ak'as d'aan kú jok'ool tí tu lakál lee lumoo, tumen jujuntul okool yaam u xodóol tu pachilil beelae lee bíx nuuktaniloo lee bix kú yaalaj te tu la'a tzelooboo jeésh bix tu tzoloo ⁴''Tenée yáam in joosko te pachilóo, letié u d'aan le YUMTZILO le Molaik le káb, beya, yaam u yokoloo te tú tanal le okolóo yeten tu tanal le ku tuz tí K'abaoo. Lelá yam u p'ataa te tu tanalóo kú xupik lee cheoo yeteén ú tunchiilob.⁵Tuneé leé angeloo maax kú d'aan tí wueeteloó jokí ká tú yaalateén: ¡''Liisa wichoob ileé leebaax ku taloo! ⁶Tenée ti wualáa: ''¿baaxé leo?'' letie tú yaala: lelaa ú p'ee shaák yeteén ú p'ee efa (treinta y siete litros) lee ba'ax kú táalo leela u kébanoo tí tu lakal lee lumoo. ⁷Tuneé ú p'eel ú ta'akaníi lee plomoo liisaab tú paách shaak ¡yam tú cooli cúlcaba tu yána!⁸Le'e angeloo tu yala'a: ''¡lelá k'ebanoo! letie'tu chinaa tú k'aaten te shaakoo letie' tu ch'inaa lee u takanil lee plomoo yoko'ol le tuúx j'ekaboo. ⁹Teneé tí lisaj in wichoo ká ti wilaj káa tu koolelo tu taloo tin wíkna, lee ik'oo tiaan tee tu xik'ooboo túmen yaam u xik'oob beey lee cigüeñao. Letiabee tu liisajo lée sh'aako ichii'l lee lumoo yetéen lee kaánoo.¹⁰Jeesh be'eya ti wualaje te angeloo mash dangue: ''¿tu'ux ka biskesh sha'akoo?'' ¹¹Leeti tú yáala teneé: ''yaam u liisik u p'ee kúlnai te tu lumil lee Sinar u tia letioo, beya lee ken dzokok lee kúlnaíloo, lee shakoo yaam u d'zabaa tee loo te tu chumpak'iloo''.

Chapter 6

¹Tzooc le t'eené sutnajen catin liisaj in wichoo catin wila kanpée carros tú colaloo tumen tsimnoo cutáloo tu joolo te k'ap'ee noj; k'aaxo letié k'ap'ee noj kaaxo betanóo yetén bronce. ²Ú yaxup'ee carro yanti tsimnoo chakoo, u k'ape'e carro yanti tsimnoo boxoó, ³le oxpe'e carro yanti tsimnoo saktakoo lée kanpée carro yanti tsimnoo' sakboxóo pukutacóo. ⁴Tunee teneé kati nucaje catí walaj tiee le angeloo cu d'an tin weteloo: ''¿baxee jéloobo in Yumil?⁵Le'e angeloo kátuu nukae kátuu yantené leé jelobaa leetieé kamp'ee leé ik'oboo' té kánoo leé kú joloboó teé túx yanoboó walajoó tu' tan' le YUMTZILO te tú lakleluumo. ⁶Le tsimnoo boxoboó ku joloo utiaa le nojoch kajoo x'amán lée tsimnoó sacobó cu jónióo tée nojoch kajoó chiki letie tsimnoo sak box yétee pukúl kú jónloo u tia lubinó tée nojoch kajoó nojol.⁷Léte tsimnoo nojoch mugobó jokóob ú kaxtoo tux u vinoó yókól lée lúumo lée angeloo katu ya'ati xénex a báapáxtes yokol le lumoo leetiobee jokóo ti tú lak'aa lée lumóo. ⁸D'zokie leti tu d'aneé ká dáná tin h'uetel kátu ya'ate iré léku jolobóo u tiaa lé kájó xáman' létiobé yán ú jed'zkuncoo in' pixan yéten lebáx kénubetoo té káj xámanoó⁹D'zokole u d'aanlé YUMTZILOO táj titen' kátu yalatiten: ¹⁰''B'iis ub'ee siiba túxan lé nachkutanoboo túk'ajaloobo yétel Heldai, Tobias, yétel Jedaías, iila léte k'iino y'etel b'izeé tú n'ajil Josias, úp'ali Sofonías, lée táloo tée Babilonia. ¹¹D'zoklé ch'aa plata yétel oro, b'et ú p'ee kaax jo'ol kú dzokle dzá yókol ú p'ol Josué, ú páli Josadac, ú n'onchi leé kiinoboo.¹²D'zaanee ká jua'tii: ¡lée YUMTZILO Molaik le káb kú yalik: ¡lée xibóo, ú k'abaé Rama! l'e kú nojo'chtale túx yanoo léti d'zokle kú lisik lée kulnai l'ee YUMTZILO!. ¹³Leti kú liisik lée k'ulnai lée YUMTZILO yán ú léets'ba dzokle yán ú k'uutal b'eey lée ú nojochil lée ú jalachiloo l'etie y'anubetik beey ú p'eel k'inée yo'kol ú trono. Yétel ú na'ati yéte etsa'an i'chil k'aatuloo.¹⁴¹⁵Ú b'ee kaax jo'ol ya'n ú d'zabaa tée kúlnajiloo lée YUMTZÍLO ú t'iaa tzic ti Heldai, Tobías yetel Jedaías b'eey ú p'ee k'aasai t'i ú yúzil ú p'aliloo Sofonías. Dzole l'etiobee tianoo tée tú náchiloo yá nú tál ú liise ú kúlnai lée YUMTZÍLO, yéteé t'exee yán a wojet'kesh lée YUMTZILO Molaik le káb d'zok ú túxk'een ti téex lée jéloo yán u yúchú wáa téxe'e ká uikesh le'e ú dáan lée YUMTZILO Ú DIOSOO.

Chapter 7

¹Baale le jalachí Darío gobernarna kan jaab, tí u kan kíne Quisleu (le kaach le noveno kino), u dáne YUMTZILO táa tí Zacaríaso. ²Le macoboo tie Betelo tu tuuxtó tie Sarezer yetén Regem Melec u xibilob tíal u k'aat ool tu táan u yich le YUMTZÍLO. ³Letiobe tu d'anobe kínobo maxob tíano té tu najil le YUMTZILO le Molaik le káb tie aj'bobatobo: ''¿k'abet ín yajholanta tí u jó mesil ichíl u p'ee sukin, jée bix dzok ín betka tie yaakach jabobá?⁴Tunee, le u d'aan le YUMTZILO le Molaik kab ta'a tin wiknal, katu yaalaj: ⁵''D'aan tu lakale macoob te luumo ták le k'inoboo alej': ''le ká tá suk'in tá baesh le ká yajholalexe tie u jó yetén le wak yolale 70 jaboboo, ¿jach jaá tá suk'indabaesh tín Wolaj? ⁶Le teshee janex uk'unajex, ¿máa wáa janex uk'unajex ta wolalexí? ⁷¿Maa wáa létie u jach d'an LE YUMTZILO tu yaalaj tu chiile ajbobatobó le uchbenobo, letén teshée cajakbalesh te Jesuraleno yetén le much' cajobo bak pachtanob yetén yacach balob utzo tianob chuun pak' tie Neguev, tí le pu'uk te chikino?''⁸U d'aan le YUMTZILO ta'al tí Zacarías, ká tu yaa'laj: ⁹''Lée YUMTZÍL le Molaik le káb kú yaa'lik beyá: ''betex u malobil yetén u jajíl tojil, sajkilil tie much' tu kuló, yeten c'haa otsílil. Cha'ex u jujuntul maco'obu betoob beyá yoola'al u lak'oob. ¹⁰Yo'olal le kimeén u yichamo' yeten le naan u tatobo, le ula' kajoob, yeten le maakoob otsiloob, ma betik a k'asanilex, ma' p'at kex mix u t'ul u tuklik mix u p'ee k'aas tu yoolal u laak tu puksikal''.¹¹Tsoke le ti o be ma tu yootob u yu'boo t'an, ka tuujed'z kundu keelembaloob yeten ma ún ya t'aan. Le ti o be tu kaloob u xicnoob ti a ma u yuubikob. ¹²Le ti o be tu beetoob u puksikaloob jaach chich bey le tunich'ob, ti a ma' u yuubikob le u ley'ob wa u ta'an le YUMTZILO le Molaík le káb. Le tie tzook u tuxtik u ka d'aan ti le maakob yoolaal u Pixam ti uchbeen k'inobo, tu yoolal u chí le u ajbobatobo. Tsoke le maakobo ma tu yootob u yo'bo, beya le YUMTZILO le Molaik le káb jach k'ux yetelob.¹³Uuchi le ka d'anají, le ti o be ma tu yuub'obi. Yoolale le la tu yalaj le YUMTZILO le Molaik le káb: ''le ti obe yan u d'ankenoob, tsoke tene'ma taan i uikoob. ¹⁴Beya tené yan in kitkob bey u p'ee moson ik ti tu lakabe mu'ch kajoob ma' u yiloobo yetel le luumo le ku patkoobo tu pachobo yan u patal tux naan mix baa'. Tu men mix maak ku manak u yokol le luumo wa ku ka'sut tu yoolal, tun le maakobo d'zook u betkoob u maaloob luumoti u p'e k'aax.

Chapter 8

¹Lee u tzol d'anee YUMZTIL le Molaik le kab tá tí wiknal, ku yaalik: ²Lee YUMTZIL le Molaik le kab kú yaalik beya: ¡sem kímak ím wool tu yolaal Sión yete'en nojoch cala'an sem kímak ín wool tu yolaal yeteén nojoch dzikíl! ³Lee YUMTZIL le Molaik le kab ku yalik beya: ¡tenee yaam ím sút tí Sión tenee yaam ín cajtaal tu chumukil lee Jerusalén, beey Jerusalén yaam u k'abaataa lee u kaajil lee u jajíloo lee u noj k'axil lee u YUMZTILO le Molaik le kab yaam u d'anaa le kiliinch noj k'axool!⁴Lee u YUMTZÍL le Molaík le kab ku yalik: ch'ijaan shiboo ch'ijaan koleloo, tu k'aaten k'an antaleex tí u bejíl lee Jerusalén u jujuntul maacobe yaam u k'abejta tio bee u p'ee xooltee tí tu k'aaboo tumén dzok u jach ch'ijiloob. ⁵Lee u bejil lee u kajiloo yaam u chuupul yeteén mejen shípalalob yeteén mejen ch'upalaloob kún baxalobi.⁶Lee u YUMTZIL le Molaik le kab kí yalik beya: ¿Waa yaam ba'axmatáan u pajtaal u menk'alee tí tu yichobee lee u bit u makílobee lee kajoó tí u kínilobee, beey yaam kun chikpajak ba'ax maatan tu pajtal u menkaja tí wichoo?, leela u tzool da'an le YUMTZILO. ⁷Lee YUMTZÍL le Molaik le kab ku yaalik beya: ¡Paktex, jach taíták ín k'eex lojik ím kaajal tí u lumil lee u sasbaaloo yeteén u lumil lee u yak'ataloo! ⁸¡Beey tenee yaam ín taskoob tu kateen letiobe yaam u cajtalobtu chumukil lee Jerusalenoo, beey letiobee tu kateene yaam ín metikoob ím kajliloo, ín teene yaam ím metik'iba u Diosoo yeteen u jajil yeteen u utzil.⁹Lee YUMTZÍL le Molaik le kab kú yalik beya: teex lee a wojlexoo, táan a sem uyikesh lee sem dánoo ku taal ti lee u chíobee lee ajbobatoboo lee u chuum pak'iil lee ím tanaloo dzook u dzabal, lee ím tanalaá, Le YUMTZÍL Molaik le kab: u muk'il lee a k'aboboo, tíaal u pajtal u lisaaj lee kulnajiloo. ¹⁰Tun cachee tí le k'inoboo mix u p'eel pak'aal mool tumen mixmaak, minaan naajalil, mix tía xiib waa tía b'alchec, maa ancha ets'a'an tí mix u tuulí tí waa ku binee wa ku suteo. Tenee dzok ím dzaík ka'chi jujuntul maak tu yok'ol lee caja'an tu tzeloo.¹¹Beey tuná, mataán u mek'aja yete'en lee u dzedzekíl lee kaja'a, lelaa u tzól dán lee YUMTZIL le Molaik le kab. ¹²Beey lee u neek'e ets' a'ano yaam u p'ak'aal; lee vid ku naakaloo yaam u dzaík u yichoob ím lee lumoo yaam u dzaík u jochíl; lee k'anoo yaam u dzaík lee ye'eboo, beey tuno teneé yaam ím betik tí u dze'dzékil lee kajaa ka bataak tí tu lakal lee baloboo.¹³Teex kácheé u p'ee kansajesh tí u laak' much' kajoboo tí k'ak'as d'aan, u najil Judá u najil Israél. Beey tunee, tenee yaam ím lísíkóob texee yaam a menk'aleex u p'ee kíkil d'aan. Maa ch'íkex sajkilil; ¡batéx a k'abeex u mentkubaoo mukil! ¹⁴Beey lee YUMTZILO le Molaik le kab ku yalik: jeésh beey kín tuklik ím bétik teex k'aso'o beey jeex lee a uch beniloo tu betoob ín k'uxíloo, kú yalik le YUMTZÍLO le Molaik le kab, maa lubuu yoo'lí. ¹⁵¡Beey xaam tenee yaam ím tukultik tí lee k'ínobaa ím bétik teex utzíl tu k'atén tí Jerusalén tí tu tanal Judá! ¡Maa ch'íkex xaajkilil!¹⁶Létie balobaa k'abet a betikex; d'aneneex yéteén u jájíl jujuntul maloob yeteen le max cajanob tu tzelobee. Betex u malobil, yeteen utzil, yeteen ets'a'an te tu jonajiloo. ¹⁷Maa tukultike'ex a mekex k'aas íchíil tí a puksík'alex yoko'ol u laak', ím maa yabitkeex d'anoo tusiloo, ¡beey tun letie ba'aloob tenee ín ch'abekmajoo!, letie lelaá u tzól d'aan le YUMTZÍLO''.¹⁸Dzokolee le u tzól d'anee YUMTZÍLO le Molaik le kab taal tí tenoo, ku yalik: ¹⁹Le u YUMTZÍL le Molaik le kab kú yalik beyá: le u suk'ínee kaan p'ee mesoo, le u quinto mesoo, tí le septimoo mesoo, tí le decimo mesoo, yaam u sutoo u k'íniloo k'ík'i d'aan, cheejil, ¡k'imak o'olí uts o'olal tí u taanal Judá!'' ¡bey tunó, yabilte'ex lee u yutsilo yetéen le ets'a'ano.²⁰Le u YUMZTÍL le Molaik le kab ku yalik beya: le macoboo yam u taloo tu ka'a teén, le maxoob kajanoo te tu tancheé cajoo. ²¹Le cajanob te cajoo yam u bínoo tí tu laak' cáj yam u yalikoo: ''¡chaoní ka xiko'on tú séblakil tía ká ok'anakón tú ta'anee YUMTZÍLO ka'ak kaxteé le YUMTZÍLO le Molaik le kab tunee yam xa'an bíim. ²²¡Yaabmakoob yaab much' cajoob nojoch muk'oo yam u taaloo u kaxtoo le YUMTZÍL le Molaik le kab te Jerusaleno yam u yok'oloo yo'olal le u ment'autsíl le YUMTZÍLO!''²³Le YUMTZÍL le Molaik le kab ku ya'alik beya: ''tí le nachil k'ínoboo lajun xiboo tí jejelas d'anoo yeteen jejelas much' cajo'o yam u machiko'o u wudzílil lea nók'oo yam u yalikob: ''¡cha'ak bín ta wetelí, beey dzook uík le Diosoo tíaan ta wetelee!''.

Chapter 9

¹Lelaá u p'eel u nuuk d'aan le YUMTZÍLO tu yoolal le u luumil le Hadrac yetén Damasco. Beyá u yich le YUMTZÍLO tíaan tí tu lakal le macoboo, bey shaam te tu lakaal le tribuobo te Israelo. ²Lelaá u nuuk d'aan shaam yoolal Hamat, le túux kú naká Damasco, tu yoolal Tiro yetén Sidón, kéex jách ú yoojoloob.³Tiro d'zook u betok yoolaj letí u p'ee muk'aní d'zook a d'zapik lee platabéey lee luumo yetén lee oro ku lembaloo beye luuk' teé bejoboo. ⁴¡Ileé! Lee YUMTZÍLO yáam u luusik u muuk tí lee k'anaboo, beyaa letiee yaam ú jandaa tumén lee k'ak'oo.⁵¡Ascalón yáam ú yiliik yáam u jak'aal u yo'ol! ¡Gaza yaam u liílkubaa jach noojo'ch! ¡Ecrón, u pa'atal baa ut'z yaam u kínsaal ú ú yo'ol! ¡Lee ú noojoch jalachíl Gaza yaam u kímiil lee Ascalonoó mataán u káa kajta macoobí! ⁶¡Macoob máa k'ajolanobí yaam u beticoob u taanalobí teé Asdodoo tenée yaam ín xo'otik le u jakán u yoólob lee filisteoboo. ⁷Beey túun tenee yaam ín luusík u k'ik'eloo tú chíoob leé u k'ebanoobo íchíl ú ko'ojoboo. Dzókole'e, letíobe yaam u k'expaloo tí ú p'iit macoob u tíaal le YUMTZÍLO beéy ú p'ee u nojochil te Judá, Ecronee yaam ú suut beey u p'ee Jebuseoe.⁸Tenée yaam ím mek'lantandik u bak'paach ím luumo tuux ku t'och k'ajal lee molaik lee maxoob u k'atoo ka xíik teéch k'aasí tíalak mixmaak ká pajcha'ak u maáníi waa kú ká suutí, béy mix ú tú k'asaan kún manaak tu yiknal. ¡beéy tunaá ténee yaam ín c'huctik yook'ole luumo yeetén ín wichoob!⁹¡Awatneen yeteen nojoch kínbak o'olaj, ú pa'alí ch'upa Sión! ¡Awatneen yeten kínbaak o'olaj, ú pa'alí ch'upa Jerusalén! ¡Ilee! lee a nojoch Jalachilo ta'an u ta'al ta wiknal yeteen ú tojíil tú jáalk'atk'ech. Letié Óotsil ú nat'maa u p'ee tsímin chowak xikiín tí u yaál u p'ee tsímin chowak xikiín. ¹⁰Dzókee yaam ín xoótik lee u nuukul lee kú ko'olik le tsímnoo Efraín yeteén le u tsímin Jerusaleno, yeteen lee ú suut pacho'o yaam ú xo'ot'oo tí lee ba'ate'iloo; ¡beéy letiee yaam ú d'aanik ets'a'an tí lee much' cajooboo lee u nojoch muk'oboo beey lee k'anaboo yok'ole k'anaboo tí lee jáoo ta'ak tu xulil lee luumo.¹¹Lee teeché, ti u kiké lee ín nukd'aan ta wete'eloo, teenee yaam ín beetik tí lee a k'almoboo jaalk'aboo tí lee ch'enoo tuux na'an jaá. ¹²¡Sunenex tí lee a mukilexo, lee k'aalanexoo lee a p'atalexoo bey beelaa ta'an ín waalík teneé yaam ín suutik te'ch u k'aa p'eeli. ¹³Beey dzok ín pakik Judá beey u p'ee suut. Dzo'k ín chupiik ím chachal yeteén lee chín cheeoo yeteen Efraín. Tenee dzo'ok ín waajsik a palal Sión, beey u nu'ukulil le u ba'atel lee guerrero!¹⁴Lee u YUMTZÍLO yaan u chíikpajal tí letíoob, ¡u ch'in cheoboo yaam u xiíchaloob beey lee u jaad'z lee yuum chaakoo! beey lee YUMTZÍLO yaam u yuustik lee trompetao yaam u nadzkuba yeteen le yaja itk te temán. ¹⁵Lee YUMTZÍL lee Molaik le kab yaam u ta'akikoob, letiobe yaan u jandaloob tumenoo yaam u luusaaj u muk'e tunichoo tí u nu'kuliloo. Dzokole, letiobee yaam y yukú loo'b'yaam u yawatoob bixe macoob k'alanoboo yéteen le vinoo, bixee tdzonoboo, bixee u titse'e altaroo.¹⁶Jeeshe lee YUMTZÍLO u DIOSOO yaam u líisaloo tíe k'iinoo; letiobe béey bixee u p'ee k'alambi tamanobo lee yanoob tee tu cajaloób, bey letiobee bixee lee u tunchile k'aax joóloo lee ku lembaloo, liisan tu yookool lee luumo. ¹⁷¡Jaach utsíl jach kíchkeleen leetioboo lee macoob tan kelenoboo yaam u xítiloob beeyee nek'oo lee virgeno boo tilee vinoo ch'uujukoob!.

Chapter 10

¹K'aate cháac tie YUMTZÍLO té tu k'iinil lee u tíknilee cheoboo, lee YUMTZÍL kú betik lee yajá íik'o, letiee kú d'zaik lee to'oslanja'a tí tu lakaloo yeteén kóol te k'axoboo. ²Beey lee idoloo lee yanoo te naajiloboo kú d'anoo yeetén tusiil; lee ba'ax kú yikoobe lee naatholobo chen tusiloo; letiobe kú yalikoob wayak'oob tusóob kú dzaiikoob kímbaak o'ola shuputaak, beey letiobee ku saataloob beey u p'ee tamaan ku muk'yaje tumeen naan maax calantik.³Ín k'uxilee d'abaa yo'okol lee ka'alan tamanoboo: leéla letie u xíbile chiboobo, u pooliloboo tenee yaam im jaats'ko'ob. ¡Lee YUMTZÍLO le Molaik le kab yaam shaam u calantíik u yalaj tamanoob, u taánal Judá, yaam u beetik tioob beey u tsíminilobee bateloo tiee bateloo!⁴Tí letiobe yaam u ta'al lee Tunich Angularoo; tí letíobee yaam u ta'al lee u clavijaile tiendaoo; tí letíobee yaam u ta'al tú laka'al lee u póliloobeé yaam u muchiloo. ⁵Letiobee yaam u mandikubaoo beey lee ba'ateél macoboo, maxoobee kú yaaya'aj chatikoob lee u enemigo'obee tí lee íchiil lee jo'oloó tí lee u bejilobee lee báateló; letíobee yaam u betikoob ba'atel beey lee YUMTZÍLO tiaan yeteelobee, letiobeo yaam u pajku su'utaá letiobee maxobee lee kú nad'kobee u tsímnolobe ba'ateloboo.⁶Teneé u muk'anilen lee u ta'anal lee Judá yaam ín a'antik lee u ta'anal José; beey tenee yaam ím liísikoob yaam u yand'a tí teen uts o'olí yeeteloo. Letiobee yaam u betikobeé beey tenee maa ím dzaob ti u p'ee tzelé, beey tenee lee YUMTZÍL U DIOSOO, tenee yaam ín nukik tiobeé. ⁷¡Dzokee Efraíne yaam u metikoba beey jeeshé ba'atel macoboo, lee ú puuksik'alobee yaam u kimbakta'al u yo'olobe beey yeteel le vinoo; lee u palaloboo yaam u yilikoob yaam u kimbactal u yo'olo! ¡ú puksik'alobee yaam u kímbaktal u yo'olo tí teén!⁸¡Teen yaam ín xook'ob tu yoolalob yaam ín muuchkinkoob, beey tenee yaam ín utskintikoob letiobee yaam u kaá sutoo u betubaoo beey u p'ee jach nojochoo jeésh bixoob ka'acheé! ⁹Tenee dzookín pak'iiko'ob iíchil lee macoob, beey letíobee yeteén u palalobee yam u kuxtalob yaam u suto'o. ¹⁰Beey tenee yaam ín utskínskoob tí tu lumilee Egipto yaam ín muuch'koob tí lee Asiria. Tenee yaam ín ta'askob te tu lumilee Galaad yeteénLíbanoo beey kún naanda tuux u yandaloobee¹¹Tenee yaam ím ma'an íchil u k'ananil lee u yaaj 'olaloo; tenee yaam ím ba'ateel tík lee u olasil lee k'anaboo yaam ím tikikundik tu lakal lee u taamil lee Nilo. Lee u jalachil lee Asiriao yaam u luusaa lee u cetroilee Egipto yaam u bin tí lee egipciooboo. ¹²Tenee yaam ím muuk' kínskoob cheén tí teen ín letíobee yaam u xímbaloo tí ín k'abaa leela u tzol d'aan lee YUMTZÍLO.

Chapter 11

¹¡Jéa jonajíl Libano, le tunee k'ak'ou jandé cedrosó! ²¡Ook'onenex u cheíló cipres, bey tun le u cheílobé cipreso dzok u lubulob! ¡Le ba'ax kach jach jadzutsé dzok u k'askunda'! ok'onenex téex u roblesí Basán, baalé le muk'umuk' k'axo dzok u lubul. ³Le k'alam tamanobó tu yawató, ba'ale u nojbe'enile dzók u k'askundá! ¡U d'anee leonó tankélenobo tu yakamó, yolál u jak'an u yool le u jaíl le Jordanó dzok u k'askundá!⁴Lelá letie ba'ax ku ya'alik le YUMTZÍL ÍM DIOSOO; ''¡bix u tuul k'alam tamam kú ch'uktik yok'ol le tamano alaam u k'ínsalobó! ⁵(Le maxoku mancobó kú k''insko' mataán u jadzalo, le maxó kú konikobo ku yaliko: ''¡Kichkelenech YUMTZÍ! ¡ Tenee dzok ím ayik'tal!'' bey tunee le kalam tamanobó tu meyajó tía u yumilobe tamanobó minaam ch'a otsilil tió.) ⁶Ba'ax tén tenee mataán u yanta ten ch'a otsíliltí u makílobe lumoo! Letie lela o tzol d'ane YUMTZÍLO. ¡Ilé! Tene'e jach taitak ím k'ubik jujuntul mak tu k'aabé kajan nad'tío tí tu k'aab le jalachó, letiobe yaam u k'askunkob le lumo mataán ín tokík mix u tuul kte tu k'abobo''.⁷Bey tunee tene sunajén tí le k'alam tamanó le dzok u dzabal tial le kínsajó, letie maxob ku kalam tamanobo. Tene tí ch'a cap'ee xoolteo; u p'ele tí d'aná ''men uts'' u lak'o ''much'tambal''. Bey tuna tí kalandé tamanobó. ⁸Tí u p'ee mesee tené tí k'askundá lé oxtú kalam tamanobó, tumén tene tí sata'a le p'aatalilo yetelobo, letiobe tu ch'a pekteno xa'an. ⁹Tún tené tí walaj tí u yumilobó: ''Tenémat'an ín meyaj bey u p'ee kalam taman tí texee. Le tamano kú k'ímilobo ch'a u k'ímilo; le tamanó ku k'askundalobo ch'a u k'askundalo. B'até tamano kún b'atalobo, yam u jantikob u bak'el u nadz kajanilobo''.¹⁰Bey tunee tí ch'a ím xoolte' men utsó k'atí kachá tíaal ín kachík le nupd'an tí beta yetén tu lakal le tribuso. ¹¹Tí le k'íno le nupd'ano' kachí, le maxó kú k'om tamanobo le maxó kú jach íkenobó u yogeló le YUMTZÍLO dzok u d'aan. ¹²Tené tí wala'j tío: ''Wa uts tí teche, bo'ot ím najalí, wa mae, má betik.'' Bey tun letíobe tu bo'oto ín meyaj treinta u xed'al plata.¹³Tunee le YUMTZÍLO tu ya'alaj tén: ''¡ dzá le plata te tux ku kalata'a le tak'ínó, u malob bolil jeex bix botakech techetun! tene tí ch'a treinta xod'al le platao ká tí dza te tuux ku kalata'al u tak'inil te tu tanal le YUMTZÍLO. ¹⁴Tunee tené tí kacha le kap'e xoolteo, ''muchtambá'', tía u kachal le lak'tsíl íchíl Judá yetén Israelo.¹⁵Le YUMTZÍLO tu ya'alaj tén: ''Tú k'aten, ch'a le u nukulil u p'ee kalám tamán sata u yoolo tí techó, ¹⁶Tía ká a wilé, tene jach taitak ín dzaík u túl k'alam tamaan te lumo. Letie ba'ax u k'ajtí wá ku kímil le tamanobo. Letíe matén u kax le tamanoo satalobo, mix te'en u dzaké le tamán kimbajano'. Letie matén u dzá u janal le tamano má k'ojanobo, ba'ale yam u jantik u bak'el le polok tamanobo yam u t'okik u yich'akobo.¹⁷¡Yayaj olal tí le kalam taman le mataán u betik malob u meyajó max ku p'atik le tamanobo! ¡Le u nukulil le ba'atelo talak tu yok'ol u k'ab yetén u xnooj ích! ¡Tikik u k'abo u xnooj ichó chopchak!''

Chapter 12

¹Leelá letié u tzol d'ane YUMTZÍLO yok'ol Israelo, u p'ee u tzol d'ane YUMTZÍLO, le max tu betá u xichajale káno' tu dzá u chumpak'il le lumoo, le maax tu betá u píxa'a le makobo' íchilobo: ²¡Ilé, jach taitak ín betik Jerusalén tí u p'ee copa', u mendalé makobo tu bak' paach u lilaloo. Bey xaam tí Judá tu yoraíle kaxaam tu yok'ol Jerusalenó. ³Tí le k'ino, tenee yam ín betik tí Jerusalen u p'ee tunich jach a'al tía tu lak'ale makobó. Jee maxak ká u yo'ot u líise tunichó yam u kímba'al tu juna'a senk'ech yaj, tu lakalé u much' cajíl le lumoo yam uu liísikuba' tu yok'ole cajoo'.⁴Tí le k'ina', leelá u tzól d'ane YUMTZÍLO; tén yam ín lajik u túl tsímin yetén sajkilil u túl le nad' tsiminó yetén chocopolil. Tené yam ín wilik yetén men utsíle' yok'ol u tanal Judao yam ín betik u ch'opta jujuntul u tsímne k'asaanobo. ⁵Tunee, le u polilob Judao yam u yaliko' tú puksík'alobe: ''Le u kajnaliló Jerusalenó letíobe k' muk'o yolal le YUMTZÍLO le Molaik le kab, u DIOSOO''.⁶Tí le k'ina yam ín betik tí u polilo' Judá bey u p'ee meyjíl ích cheobe' bey u p'ee najché d'abale íchile' nek' dzápano', tumen letiobé yam u dzoksikob tu lakal le makob yanoo te tu ba'ak pacho', te tux noojo' yetén tux dzíko'. Jerusalené tu katén yam u kuxtál tu kuchil.⁷Le YUMTZÍLO yam u tokik le tux yax cajan Judao, tíal le u tsík le u cajtalil Davido yetén u tsíkíl le cajano te Jerusaleno má u jach nojochtá tí le u ya'alab Juda'o. ⁸Tí le k'íná, le YUMTZÍLO yam u tokík u kajnalí Jerusalén, tí le k'ína le jach má muk' íchílobo yam u mentálobix Davide, u tanal Davide yam u menta bix u tanal Diose, bix le u angelile YUMTZÍLO tu tanobo'. ⁹''Ti le k'ína' tenee yam ín chumbajal ín k'askúndik tu lakál le much' cajobo le kú ta'alo tu yok'ol Jerusaléno.¹⁰Tún tenee yaam ín wekík u pixáníl ch'a otsilil yetén jach k'at o'ol tí tu cajtalil Davido tí le u cajtalilo Jerusaléno, tía ká u yílenobe', le max dzok u tads mano'o. Letiobe' yam u yok'olo tí woolaj jeex bix maax kú yok'o yolal chén u tu'ul u palilé; letiobe yam u yok'o yeten yaj olal tu yolá jeex bix le ku yok'olo yolal u k'imil u tul u yax pale'e, ¹¹Tí le k'ína' yam u yok'olo te Jerusaléno jeex bix ok'onako' te Hadado Rimonó te tu llanoil le Meguidó.¹²Le luumo yam u yok'ol, jujuntu cajnalilobe tu p'atobo yet cajnalilobo. Le cajnalil le u tanal Davido yam u p'ata tunee le atanstílobo yam u luusalo tí le xibobo. Le u cajnalil u tanal Natano yam u luusaj le atanstilobo yam u luusalo tí lé xibobo. ¹³Le u cajnalilob Levío yam u luusalo u yatanobé yam u luusalo tí le xíbobo. Le u cajnalilobe simeitaso yam u luusalo u yatanobe yam u luusá tí le xibobo. ¹⁴Jujun tu cajnalile le cajnalil batee, u tul cajtalile yam u luusa u yatanobe yam u luusá tí le xibobo.

Chapter 13

¹'' Tí le u k'íniloo u p'ee primavera yam u jek'aja tía'al u tanal David yeteen le kajanoo te Jerusalenoo, yoolal u k'eban jach boxoo. ²Tí le k'iniloo, leelá u p'ee u d'aan le YUMTZÍL le Molaik le kab, tenee yam ím xod'ík le u k'abae idoloo yanoo te lumoo tía maa u suut u tuk'uloo tí. Tenee yam sham ín betik tí le ajbobatoo ku tusoobo yeteen u pixanoo sem boxoo xiko'o te lumoo.³Waa je'e maxaak makil ajbobat ku d'anee, u tata yeteen u nae maxoo tu kuchooyam u yalikoo tí letie: ''¡Techee mataán a kuxtal tumen techee ka walik tuus tí tu k'aba le YUMTZÍLO!'' dzokolee le a tata yeteen le a nao' maxoob tu kuchechoboo yam u jolkechoo le keen danakech tu k'aba.⁴Letie u k'íniloo jujuntul ajbobatoo yam u ch'ik s'uta'a ti le ba'ax d'zab u yilee le kén chumbajak u d'aan tu k'abal le yumtzilo. Bey le ajbobatoboo mataán u d'zaik'o capas yeteen tzo'otz, yeteen u tusil ti le makoboo. ⁵Bey tuno jujuntul yam u yalik: ''¡Tenee maa u p'ee ajbobateni! ¡Tenee u p'ee make'en ku meyaj te lumoo, beey tune le lumoo keshpa'tí ím meyajte tu yoraí u p'ee make'en tankelen!'' ⁶Bey tuno yam max kén u yal tí letié: ''¿Baxe' le u yajil yam íchil le a k'abobo?'' létie yam u nukik: tenee yajkundabeen yeteen leelobo te tu tanal le max nads' tí tenoo''.⁷''¡Maskab! Aje'en tu yoko'ol le kanam tamanoo, le maak yam nads' ti tenoo le'ela u tzol d'an le YUMTZÍL le Molaik le kab. ¡K'oole le calám tamanó le tamanobo yam u k'itpaloo! Bey tenee yam ím sutik ím k'ab tu yoko'ol le otsílobó.⁸Tunee yam u yuchul le'ela tí tu lak'al le lumoo, leela u tzol d'aan le YUMTZÍLO, ¡Bey ká xeed' tí letí yam u xod'oo! Le tunee makobe yam u kímilo'o, che'en u p'ee xo'od yam u yatal teló. ⁹Tenee yam ín tasik le u xo'od'o tí tu chumukil le k'ak'o yam ím betik u lembaloo jeesh bix u lembale platao; tenee yam ín tundikoo jeex bix u tunda'a le oro. Letiobe yam u d'ankobí k'abaa ím tenee yam ín nukik tio' yam ím walík: ''¡LE YUMTZÍL ím Dios!''

Chapter 14

¹¡Paktex! Yolal le YUMTZÍLO u p'eek'ine ku tal tux kán okilbil yam a xodó'ol ta chumkilo. ²Bey tun tenee yam ím much' kíntik jujunp'eel le nojoch' kajoboo tu yoko'ol le Jerusalenoo tia bate'el le much' kajoboo yam u chuukulo'o. Le najoboo yam u xak'laloo le kolelobo yam u ketlammuk'taloo. U tanchumukil le much' kajóo yam u bisaa k'albí, bey tun le u laak u bitíl le kajobo má tu xod'biloo tí le much' cajoboo.³Bey tun le YUMTZILO yam u jok'ool yam u betik bate'el tu yok'ol le nojoch kájoboo bey jeesh letie ku betik le ba'atelo. ⁴Tí le u k'iniloo u yokobee yam u wataló té u puukil le olivoobo, yam u xodóo tí tu tanchumukil ichil le lak'inoo yete'en le chik'ino tí u p'ee nojoch k'oom u tanchumukí le noj k'axoo yam u ká suuto te xamánoo ím le u laak' tanchumuko' te nojolo'o.⁵Dzokole texee yaná pudzulex tí le k'omoo íchil le u noj k'axilobe le YUMTZILO, bey tun le k'omoo íchile' noj k'axoboyam u napaxtik tak Azal. Texee yaná pudzulex teex be'ey pudzikob tí u liíkubale lumoo tí le u k'ínil Uzías, u nojoch jalachíl Judá. Tun letie YUMTZIL IM DIOSOO yam u ta'al tu lakál le kiliíchobo yam u yand'aloo yetén.⁶Tí lee k'inio matún yantá saziliil, tunee mix u p'ee k'eel, mix u p'eel u lembali. ⁷Tí le k'inoo, u p'eel k'inil k'ajolaam chén tu yolal le YUMTZILO, mataán u yant'a k'im mix ak'a, bey tunee le u lubuu k'inoo bey u p'eel u k'inil sazililee. ⁸Tile'e k'inoo ja'a kúxaan kún weke'l te Jerusalenoo. U tanchumukilobee yaan u wekél te u k'anabil le orientaloo, u tanchumukile te tu k'anabil occidentaloo, bey u k'inil u banik u le'e le cheéobo yetén u k'inil le ke'elo.⁹Le YUMTZILO yam u nojoch jalachiltá yok'o'ol tu lakál le lumoo. Tile k'ínoo Le YUMTZILO, u Tulili DIOS, u P'elilil u K'abaa. ¹⁰Tu lakál le lu'umo, yaan u beta'a bix Arabá, te Guebao tak Rimón, u nojol Jerusaleneé. Jerusalenee yaan u liisaj. Letíe yaan u kuxta te tu kuchiloo, tí le u jonajil le Benjamínoo, tak le u cuchil tux yaan le u yaax jonajiloo, ta'ak le u jonajil te Esquinao tak u Torreí le Jananel, tak le u lagar le u jalachilo. ¹¹Le cajó yam u cajtal te Jerusalenó ma tun antá k'askumbilal chukaníl tí DIOS tu yok'oloo. Jerusalen yam u kajtál tí jedzekna.¹²Le'elá letie kímbalil yetél lé YUMTZIL yam u taksik tu lakál le makoob tu beto'o le bateél yokól le Jerusalenó: u bak'ele yam u tu'utaál, kéex ká walakoob yok'ool u yokóbee. Uyichobee mataán u túutál te tu poloboo u yakóbee yam u túutaloo te tu chíoboo. ¹³Té k'ínoo letie nojochsajkílil le YUMTZILO yam u taí tu yok'olo. Jujuntulee yam u kaxtik u k'ab u yet makil, u k'ab u lak'ee yam u lísa'atu yok'ool u k'ab le u lak'oo.¹⁴Judá, yam sham u bate'el tu yok'ool Jerusalén. Letíobe yam u much' kínkoob le u ayík'alil tu lak'al le much' kájoboo le báa pachtikoobo, oro, plata yetén nok'oob jach jaítsílenoo tí u nojoch yabíl. ¹⁵U p'ee kímilile kún yantáa yok'ool le tsímnoboo yetén le mulaoboo, le camelloobo yetén lé burroobo, yok'ool u túul báalche tuux much'uk balobee yam u lobiltaalob yetén lé kímililo.¹⁶Dzokólee tu lak'al letíobe le kún batakoob tíe much kajoboo le taloob yok'ool le Jerusaleno, yam u vinoo jaab tí jaaboo tía u tsíko'o le jalachoó, le YUMTZIL le Molaik le kab tía u chumkíndik le kímak'olal le Enramadaobo. ¹⁷Waá kú yuchul mixmaak tí tu laak'al le much' cajobíl le lumoo mataán u nak'aloob te Jerusalén tía lak u tsíkto'o le jalacho, le YUMTZIL le Molaik le kab, dzokole le YUMTZILOO mataán u taasík chaak tíoob. ¹⁸Waa le u nojoch k'ajil le Egipto mataán u naakalobe, bey tunee letíobe mateen u k'amoo le cha'akoó. U p'eeu kímilil le YUMTZILO tu ta'asaj le much' kajoboo le mataán u naakálobo, mix taán u betíkoob le kímak olil le Enramadaobo.¹⁹Le'elá u jadz'il te Egiptoo, u jadz'il tía jujunpee much' kajil le mataán u nak'al te kímak oliloob tí le Enramadao.²⁰Bey tí le k'inó, le u campanaíle tsímnobo yam u yalikob: ''Jast le u tíaal le YUMTZIL,'' le p'obanobo te u tanal le YUMTZILO bey jeex le u nukúlil yam te tu chumukíl le altaroo. ²¹Bey tún u p'eel bakée te Jerusalén tí le Judá yam u tsele u tíal le YUMTZIL le Molaik le kab u tuul le ku tasik le u síbaaloo yaam u jantik yam u look ichíl loob. Tí le k'ínoo le kónoloboo mataán u yant'aloob te tu tanaal le YUMTZIL le Molaik le kab.

Itza’: Bible for 1 Samuel, 2 Chronicles, Deuteronomy, Ecclesiastes, Esther, Exodus, Ezekiel, Ezra, Genesis, Habakkuk, Haggai, Hosea, Isaiah, Jeremiah, Joel, Jonah, Joshua, Judges, Lamentations, Leviticus, Malachi, Nahum, Nehemiah, Obadiah, Ruth, Song of Solomon, Zechariah, Zephaniah

Formatted for Translators

Genesis

Exodus

Leviticus

Deuteronomy

Joshua

Judges

Ruth

1 Samuel

2 Chronicles

Ezra

Nehemiah

Esther

Ecclesiastes

Song of Solomon

Isaiah

Jeremiah

Lamentations

Ezekiel

Hosea

Joel

Obadiah

Jonah

Nahum

Habakkuk

Zephaniah

Haggai

Zechariah

Malachi