Zereh Yesus Kristus 1Kitab zereh Yesus Kristus Anak Daud, anak Abraham. 2Abraham aye hio amah Ishak,Ishak aye hio amah Yakub.Yakub aye hio amah amah Yehuda nihi pulaksanai-pulaksai e. 3.Yehuda aye hio amah Peres nihi Zerah,ine here aye hio Tamar.Peres aye hio amah Hezron,Hezron aye hio amah Ram.4Ram aye hio amah Aminadap.Aminadap aye hio amah Nahason.Nahason aye hio amah Salmon. 5Salmon aye hio amah Boas,ine e aye hio Rahab.Boas aye hio amah Obed, ine e aye hio Rut.Obed aye hio amah Isai. 6Isai aye hio amah tekei Raja Daud.Daud aye hio amah Salomo,ine e aye hio bakas harau Uria.7Salomo aye hio amah Rehabeam.Rehabeam aye hio amah Abia.Abia aye hio amah Asa. 8Asa aye hio amah Yosafat.Yosafat aye hio amah Yoram.Yoram aye hio amah Uzia.9Uzia aye hio amah Yotam.Yotam aye hio amah Ahas.Ahas aye hio amah Hizkia. 10Hizkia aye hio amah Manase.Manase aye hio amah Amon. Amon aye hio amah Yosia. 11Yosia aye hio amah Yekhonya nihi pulaksai-pulaksanai e,katika naumpe gi Babel.12Udi na umpe gi Babel,Yekhonya aye hio amah Sealtiel.Sealtiel aye hio amah Zerubabel. 13Zerubabel aye hio amah Abihud.Abihud aye hio amah Eiyakim.Elyakim aye hio amah Azor. 14Azor aye hio amah Zadok.Zadok aye hio amah Akhim,Akhim aye hio amah Eliud.15Eliud aye hio amah Eleazer.Eleazer aye hio amah Matan.Matan aye hio amah Yakub. 16Yakub aye hio amah Yusuf,wane Maria.Dari Maria dilahirkan Yesus,sa na antuh Kristus. 17Jari,kaluhan Zereh tekei Abraham hampe Daud naan epat walas katurunan,balalu tekei Daud hampe na umpe gi Babel naan epat walas katurunan,balalu tekei na umpe gi Babel hampe Kristus naan epat walas katurunan.Kalahiran Yesus Kristus18Wayah ina,kalahiran Yesus Kristus aye hio sameh ina.katika Maria,ine E haot batunang nihi Yusuf,samete here baya,salenga aye sawuntung tekei Roh Kudus. 19tapi gene Yusuf,wane e,aye hio ulun sa maeh balalu bakoi kakan nampamangan Maria tangar penah ulun ajoh,Yusuf ba aheng nampasarak Maria nihi benyem-benyem.20tapi,katika Yusuf rahat manimbang gene hio,ini lei,malaikat Tuhan nyantarang arep e gi aye huang upi balalu ngeau,"Yusuf anak Daud,ada takut ngalap Maria gi harau nu gene anak sa na sawuntung e hio tekei Roh Kudus. 21Aye sagar nganak erang kulun nakia laki balalu hanyu sagar ngantuh aranE Yesus gene Aye sagar nyalamat umatE tekei dosa-dosa here."22Kaluhan ina jari pakai nyansukup sa na firman ulah Tuhan nangkah nabu E, 23Ini lei,erang kulun bujang peruna sagar sawuntung balalu sagar nganak erang kulun nakia laki.Here sagar ngantuh aranE Imanuel,"sa naarti lei:Allah nampahayak takam"24Katika Yusuf mele tekei andre e,aye ngagawi sameh sa malaikat Tuhan marentah gi aye,balalu aye ngalap harau e,Maria, 25tapi bakoi baya nihi Maria hampe nganak Nakia laki.Balalu,Yusuf ngantuh aranE,Yesus
Ulun-ulun Majus nyambah Yesus. 1Rahat e,udi Yesus na lahir ta Betlehem,ta Yudea,waktu wayah Raja Herodes,ini lei,ulun-ulun majus tekei timur hahi gi Yerusalem. 2here nyantane,"ta awe lah Aye,sa na anak hio.Raja ulun Yahudi?gene,kami haou ngini bintang E ta timur balalu kami hawi kakan mayambah E." 3Katika Raja Herodes ngarengei gene hio, gelisah bo aye nihi kaluhan Yerusalem umba aye.4balalu,aye ngumpul kaluhan imam kepala nihi ahli-ahli taurat bang hio.aye nupui katerangan tekei here,uneng Kristus na anak lei. 5here ngeau gi aye,"ta Betlehem,wilayah Yudea,ulah kalitilah sa natulis Nabi: 6Balalu hanyu Betlehem,ta tane Yehuda,bakoi hindra lei sa panga halus tekei antara hadi penguasa Yehuda,ulah tekei hanyu sagar hulet erang kulun pamimpin,sa sagar menggembalakan umatKu,Israel."Mika 5:27Udi hio,Herodes benyem-benyem nerau ulun-ulun majus hio.ngalako kepastian tekei here gene waktu bacahaya e bintang hio. 8balalu,aye nunyu here gi Betlehem nihi ngeau,"tulak nihi selidiki lei andri teliti gene nakia hio.Balalu,amun kaon haot kahaba E,wara gi aku mat aku lei tau hawi nihi manyambah E9Udi ngarengei eau Raja,here tulak.Balalu ini lei,bintang sa na ini here ta timur hio nunda here hampe balalu tunduk ta entu uneng Nakia hio muneng. 10katika ngini bintang hio,here sanang nihi kasanangan sa hante tuu.11Udi suluk gi huang lewu,here panalu Nakia hio nengkeng Maria ine E.Balalu here suntup nihi mayembahE.Udi hio,here nguka uneng harta here balalu ngami pangamian-pangamian gi Aye,aye hio amas,kemenyan nihi mur. 12gene na peringat lei huang upi mat ada waleng gi Herodes,here waleng gi negri e nangkah lalan lain.Perintah mat nempat gi Mesir13Udi ulun-ulun Majus hio tulak,ini lei,malaikat Tuhan nyantarang arep e gi Yusuf huang upi balalu ngeau,"buan bo,tunda Nakia hio nihi ine E balalu lempat bo gi Mesir.Muneng bo ta aro hampe aku mawara gi hanyu gene Herodes hamen nupui Nakia hio mat munu E." 14Udi hio Yusuf buan balau nunda Nakia hio nengkeng ine E wayah malem ge tulak lawit gi Mesir, 15balalu muneng ta aro hampe Herodes matei mat ganap lei sa na firman kan Tuhan nangkah Nabi:"Tekei Mesir Ku nerau NakiaKu."Hosea 11:1.Panampateian kaluhan Nakia laki ta Betlehem16udi hio,hayak Herodes ngini bahwa aye haot na akal ulah ulun-ulun Majus,aye sangit tuu balalu nunyu nampatei kaluhan nakia laki ta Betlehem nihi kaluhan wilayah ta riet e,sa ba umur rueh taun gi kapit,sameh nihi waktu sa haot napastikan ulah ulun-ulun Majus17balalu,ganap lei sa nahampe ulah Nabi Yeremia: 18"isa lengan karengei ta Rama,tangisan nihi ratapan sa sedih.Rahel nangis gi nakia-nakiae,balalu bakoi hakun na katau ulah here haot bakoi naan."Yeremia 31: 15 Parentah mat waleng gi Mesir19Namun,katika Herodes matei,ini lei,malaikat Tuhan nyantarang arep e huang upi gi Yusuf ta Mesir, 20Balalu ngeau,"buan bo,tunda Nakia hio nengkeng ine E gi tane Israel ulah ulun-ulun sa kakan munu Nakia hio haot matei." 21balalu,aye buan nihi nunda Nakia hio baya ine E waleng gi tane Mesir22tapi lei,katika aye ngarengei bahwa Arkhelaus mamarintah ta Yudea nganti Herodes amah e,Yusup bakoi heei tulak gi aro.udi naparingat ta huang upi,aye tulak gi daerah Galilea. 23Yusuf hampe balalu muneng ta isa tumpuk sa ngarane Nazaret,mat ganap lei sa nahampe here Nabi,"Aye sagar na antuh ulun Nazaret."
1Khotbah Yohanes panapandrus.Ta andrau-andrau hio,huletlah Yohanes panapandrus,berkhotbah ta pulau haket Yudea. 2aye ngeau,"batobatlah ulah Kerajaan Surga haot riet." 3Gene,aye lah sa na wara Nabi Yesaya katika ngeau,"lengan erang kulun sa kamiak-kamiak ta pulau haket,sadialah lalan gi Tuhan,ulahlei lalanNe lurus."Yesaya 40: 34Balalu,Yohanes raerai makai lamma e tekei wulu unta nihi huruk pahiwu e upak ta kaliling pinggang e.nakuta e aye hio sangkalap-sangkalap nihi ranu wani. 5udi hio ulun-ulun Yerusalem hawi gi aye,nihi kaluhan Yudea,nihi kaluhan wilayah riet Yordan. 6Balalu,here natapandrus ulah Yohanes ta Yordan,nelang mangaku dosa-dosa here7Tapi,waktu Yohanes kakini ojoh ulun Farisi nihi Saduki hawi gi baptisan e,aye ngeau gi here,"kaon,zereh nipe raat,hie sa nyompo kaon mat nempat tekei muruka sa sagar hawi? 8gene hio, hasilkan lei wua-wua sa sameh nihi pertobatan, 9balalu ada bapikir mat ngeau gi tenga raerai,kami ampun Abraham,amah zereh kami,gena kuki ngeau gi kaon aye hio tekei watu-watu iti Allah kiut nampabuan nakia-nakia gi Abraham!10Nelang lei,wayah ina,kapak na andak ta wakat kayu-kayu,balalu setiap kayu sa bakoi naan hasil wua sa maeh nateweng balalu na tawut gi huang apui. 11kuki sabujur e napandrus kaon nihi ranu pakai pertobatan,tapi Aye sa sagar udi kuki aye hio labih bakuasa tekei kuki,sa sarumpah E gin kuki bakoi susuk nunda e.Aye sagar napandrus kaon nihi Roh Kudus nihi Apui. 12banda pangitap naan ta tangan E,balalu Aye sagar mambarasih uneng pangiikan E,nihi sagar ngumpul gandumgi huang palunu.Tapi,aye sagar nutung ape e nihi apui sa bakoi kiuh na tampare."Yesus na tapandrus ulah Yohanes Pengapandrus13Udi hio,Yesus hawi tekei Galilea gi Yordan nalu Yohanes mat na tapandrus ualh Yohanes. 14Tapi,Yohanes bausaha nahalang E balalu ngeau,"kuki lah sa perlu natapandrus ulahNu,tapi justru Kayo sa hawi gi kuki?" 15balalu, Yesus nuing nihi ngeau gi aye,"wayah ina,elah e bo ulah kalina lei sa harus e jari gi takam mat nansukup kaluhan sa bujur,"Balalu Yohanes ngaret bo Aye.16Udi natapandrus, Yesus langsung balua tekei ranu,balalu inni lei,Surga ta uka nihi Aye ngini Roh Allah minau sameh wurung Merpati hawi gi amau E 17. Balalu,rengei bo lengan tekei Surga sa ngeau,"itilah NakiaKi sa nasayangKi,gi Ayelah Kuki katuju."
Yesus na cobai ulah iblis 1Udi hio,Yesus na tunda ulah Roh gi pulau haket mat nacobai ulah iblis. 2Balalu,Aye ngaret epat pulu andrau nihi epat pulu malem,udi hio Aye jari kaluan. 3Balalu,hawi lei aye,sa mancobai yo,nihi ngeau gi Yesus,"amun kayo bujur Anak Allah,huyu bo mat watu-watu iti jari wadai." 4Tapi,Aye nuing nihi ngeau,"naan tatulis,bakoi ekat tekei nakuta bo marunsia welum,tapi ulah setiap Firman tekei wawa Allah."Ulangan 8:35Udi hio,iblis nunda Aye gi tumpuk barasih nihi ngandak Aye ta entu Bait Allah, 6balalu ngeau gi Aye,"amun kayo Anak Allah,sanawu bo tengaNu gi kapit ulah naan tertulis : gene Kayo,Allah sagar marentah malaikat-malaikat E balalu ngenat Kayo ta entu tangan here mat pee Nu ada wuah watu."Mazmur 91: 11-127Yesus ngeau gi aye,"hindra lagi,naan tertulis,kayo ada mancobai Tuhan Allahnu."Ulangan 6:16 8Hindra lagi,iblis nunda Yesus gi entu gunung sa entu tuu balalu nyantarang gi Aye kaluhan kerajaan ta dunia namput kemegahane, 9balalu ngeau gi Aye,"kaluhan ina sagar naamiki gi Kayo,amun Kayo suntup manyembah kuki."10Udi hio,Yesus ngeau gi aye,"hulu kayo iblis,kayo harus menyembah Tuhan Allahnu nihi ekat gi Aye bo kayo sambayang."Ulangan 6 : 13 11Udi hio,iblis nanan Aye,balalu ini lei,malaikat-malaikat hawi malayani Aye.Yesus mamulai pelayan E ta Galilea12Balalu,katika Yesus ngarengei bahwa Yohanes haot najaput,Aye mahulu gi Galilea. 13Aye nanan Nazaret balalu hampe nihi muneng ta Kapernaum,ta iring danau,ta helang Zebulon nihi Naftali,1614Mat nasansukup inon sa nawara nangkah Nabi Yesaya: 15"tane Zebolon nihi tane Naftali,lalan danau, ta sabarang Yordan,Galilea,wilayah ulun-ulun bakoi Yahudi, bangsa sa muneng huang mieng ngini maraai sa hante,balalu bagi here sa muneng ta negri nihi amma-amma kapateian,maraai hio haot hulet.Yesaya 9 : 1-217Mulai saat hio,Yesus mulai berkhotbah nihi ngeau,"batobatlah ulah Kerajaan Allah haot riet!" Yesus Nerau epat murid E sa ka isa18Katika Yesus takia ta iring danau Galilea,Aye kainni rueh kulun pulaksanai,aye hio Simon sa naantuh Petrus,nihi Andreas,pulaksanai e,rahat nimai lunta ta danau gene here pangenahan. 19Balalu,Aye ngeau gi here,"gi iti bo umma Kuki mat kuki sagar ngajari kayo ngalunta murunsia." 20Here palus nanan lunta -lunta e balalu umma Aye.21Balalu,katika tulak nekei hio,Aye kakini rueh kulun pulaksanai sa lain,Yakobus anak Zebedeus nihi Yohanes pulaksanai e.Here rahat ta huang isa jukung baya Zebedeus amah here,rahat nagkaeh lunta-lunta here.Balalu Aye nerau here. 22Balalu,here palus nanan jukung nihi amah here,palus umma Yesus. Yesus ngajar nihi nyamare ajoh ulun.23Udi hio Yesus ngaliling kaluhan daerah Galilea,ngajar ta Sinagoge-sinagoge here,mawara lei Injil Kerajaan , nihi nyamare ajoh masam panyakit,nihi ajoh masam kahanang ta penah ulun ajoh. 24Balalu,kabar tentang Aye tersebar hampe gi kaluhan Siria.Balalu,here nunda gi Aye kaluhan ulun sakit sa rara ajoh masam panyakit nihi hanang,nihi sa karasukan setan,sa sa sakit rapui iwek,nihi lumpuh,balalu Aye nyamare here. 25karumunan hante ulun ajoh tekei Galilea,Dekapolis,Yerusalem,nihi tekei Yudea nihi tekei sabarang Yordan.
3Khotbah Yesus ta bukit antuhan berkat 1Katika kakini ulun ajoh hio,Yesus mambai gi bukit.Balalu udi hio Aye maharung,murid-murid E hawi nalu Aye. 2Balalu,Aye nguka wawa E nihi ngajar here,eau E,
Ajaran hal ngami 1"baingat lei huang ngagawi kewajiban agamanu ta hadapan murunsia,ada nihi aheng mat naindi gi here.amun kala hio,kayo bakoi sagar narime upa tekei Amah nu sa ta surga. 2Ulah hio,katika kayo ngami sadakah,ada nampalengan terompet ta hadapannu sameh sa ulun-ulun munafik ngagawi e ta Sinagoge-sinagoge nihi ta lalan-lalanmat here na sanawat ulun lain.Kuki mawara sa bujur e gi kayo aye hio here haot narime upa e.3Tapi katika kayo ngami sadakah,ada na aret tangan kawi nu karasa inon sa na gawi tangan kawan nu, 4mat sadakah nu hio na siok bo balalu Ambah nu sa kakini sa nasiok hio sagar ngami upa gi kayo." Ajaran hal berdoa5" Balalu,katika kayo berdoa,ada sameh ulun-ulun munafik ulah here sanang mindri palus berdoa ta sinagoge-sinagoge nihi ta iring-iring lalan mat na inni ulun lain.kuki mawara sabujur e gi kayo,here haot narime upa e. 6tapi,katika kayo berdoa,suluk bo gi huang kamarnu palus tutup bo wanawang e,balalu berdoa bo gi Amahnu sa naan ta uneng tasiok,balalu Ambahnusa kakini sa tasiok hio sagar ngami upa gi kayo. 7Balalu,katika kayo berdoa,ada bo ngaguna paner-paner sa8Gene hio,ada sameh here ulah Amah nu karasa inon sa na kahanak kayo samete kayo ngalako gi Aye. 9Berdoalah sameh siti,`Amah kami sa ta Surga,nabarasih lei aranNu. 10Hawilah kerajaanNu,jari lei kahandakNu ta bumi sameh ta surga.11Ami lei gi kami,ta andrau ina,nakuta kami sa sasukup e. 12Balalu,ampuni lei kahalaan-kahalaan kami,sameh kami lei mengampuni ulun-ulun sa bahala nihi kami. 13Balalu,ada nunda kami gi huang pencobaan,tapi sanapas lei kami tekei sa jahat.gene Hanyulah isa ampun kerajaan,nihi kuasa,nihikemuliaan hampe salawah-lawah e.Amin.`14ulah amun kayo mengampuni kesalahan-kesalahan ulun lain,Amah surgawinu lei sagar mengampuni kayo. 15Tapi lei,amun kayo bakoi mengampuni kesalahan-kesalahan ulun lain,Amah nu lei bakoi sagar mengampuni kesalahan-kesalahannu. " Kalakuan katika bangaret16" Balalu,katika kayo bangaret,ada marut sameh ulun munafik gene here sangaja ngarubah rai mate here mat nainnni ulun here rahat bangaret.Kuki mawara sabujur e gi kayo aye hio here haot narime upa e. 17Tapi lei,kayo katika bangaret,na minyak lei ulu nu palus na sawu rai matenu 18mat ngaretnu bakoi naan naini ulun,tapi ulah Amahnu sa ta uneng tasiok.Balalu,Amahnu sa ngini gawiannu sa tasiok hio sagar ngabalas e gi kayo." Kumpul bo katatau ta surga19Ada mangumpul lei pakai tenga nu raerai katatau ta bumi,uneng wuwuk nihi karat nanrusak,nihi uneng pangalat ngungkar palus ngalat e. 20Tapi lei,kumpul bo katatau pakai tenga raerai katatau ta surga,uneng wuwuk nihi karat bakoi nyanrusak nihi uneng pangalat bakoi ngungkar palus ngalat. 21gene ta uneng katataunu na simoh,ta hio lei atei nu muneng.22" Mate aye hio palita tenga.Jari,amun matenu maeh,kaluhan tenganu sagar jari maraai. 23Tapi lei,amun matenu raat,kaluhan tenganu sagar penu maieng.Jari,amun maraai saharus e naan ta hanyu sakali e sa maieng,jari maieng tuu bo hio." 24"Bakoi naan ulun sa kiuh melayani rueh tuan ulah aye sagar marikang tuan sa isa balalu sayang nihi tuan sa isa,atawa aye sagar setia gi tuan sa isa balalu maremehkan tuan sa isa e,Kayo bakoi kiuh melayani Allah nihi mamon," Ada hanyu gaer25"gene hio lei kuki ngeau gi kayo,bakoi usah gaer hal welumnu,inon sa sagar nakuta kayo atawa inon sa sagar nakoot kayo.kalahio lei hal tenga nu,inon sa sagar na pakai nu.bakoi lah welum labih penting tekei nakuta,nihi tenga tekei pakaian? 26ini lei wurung-wurung ta langit sa bakoi ngamule,bakoi masi,nihi bakoi mangumpul gi huang palunnu,tapi Amah Surgawi nu ngami here kuman.Bakoi lah kayo labih baharaga tekei here?27hie boh tekei antara kaon sa ulah kagaer e kiuh nambah sehasta tekei umur e ? 28Balalu,hal pakaian,wuah inon kayo gaer? perhatikan lei wunge bakung ta pulau rikut,kalawe here welum,here bakoi bagawi nihi lei bakoi mapuru, 29tapi kuki ngeau gi kaon aye hio Salomo huang kaluhan hal kemulian e gin bakoi bapakaian sameh salah isa tekei wunge-wunge hio.30Jari,amun rikut ta haket,naan andrau ina balalu katuni natawut gi apui,Allah ngadandan e sameh hio,bakoi lah labih lei kaon,ui kaon sa kurang iman? 31Gene hio,ada kayo gaer balalu ngeau,`inon sa sagar nakuta kami?,`atawa inon sa sagar na oot kami ?,`atawa inon sa sagar na pakai kami?`32Gene,bangsa-bangsa lain nupui-nupui kaluhan iti balalu Amah Surgawinu karasa bahwa kayo perlu kaluhan hio. 33Tapi lei,lupui bo dahulu Kerajaan palus kebenaran E,balalu kaluhan hio sagar na tambah gi kayo. 34jari,ada gaer tentang andrau katuni gene andrau katuni sagar naan kagaer e raerai.Sukup bo erang andrau nihi kasusah e raerai.
Ada menghakimi 1" ada menghakimi mat kayo bakoi nahakimi. 2Gene nihi penghakiman sa napakai kayo gi menghakimi,kayo sagar nahakimi,balalu nihi ukuran sa kayo pakai gi ngukur sagar naukur lei gi kayo.3Balalu,wuah inon kayo kakini sasuban ta mate pulaksanai nu,tapi bakoi karasa balok sa naan ta mate nu raerai? 4Atawa,kalawe tau kayo ngeau gi pulaksanainu,`elah e kuki nampalua sasuban ta mate nu,`tapi inni,naan balok ta mate nu raerai? 5ui ulun munafik, na tampalua bo dahulu balok hio tekei mate nu,balalu udi hio kayo sagar kakinni nihi lentah gi nampalua sasuban tekei mate pulaksanai nu.6Ada ngami barang sa kudus gi tahu-tahu,ada lei nawut mutiara nu gi hadapan wawui mat here bakoi narah-narah hio nihi pee e balalu waleng minsit-minsit kayo. "Lako bo,lupui bo,nihi katok bo7Lako bo,palus hal hio na ami gi kayo.Lupui bo,palus kayo sagar kahaba,katok bo balalu hal hio sagar na uka gi kayo. 8gene,setiap ulun sa ngalako,aye narime,balalu ulun sa nupui sagar kahaba,balalu basing sa ngatok sagar nauka lei. 9Atau,hie tekei antara kaon,sa amun anak e lako roti sagar ngami watu gi anak e hio ? 10Atau,amun anak e lako kenah,aye bakoi sagar ngami lei nipe gi anak e hio,bakoi ?11Jari,amun kayo sa jahat gin kataru kala awe ngami gi nakia-nakia nu pangamian - pangamian sa maeh,labih lagi Amah nu sa tasurga,aye sagar ngami sa maeh pakai here sa lako nihi Aye."Hukum sa panga entu 12" gene hio,segala sesuatu sa kayo kakan ulun ngulah gi kayo,kala hio lei kayo ngulah e gi here gene iti lah wusi Hukum Taurat nihi kitab here Nabi." Lalan nuju pamelum13" Suluk bo nangkah pintu sa hipit gene hante lbo lalan balalu luas bo lalan sa nuju kabinasaan,palus ajoh sa suluk nangka e. 14Gene, hipit lei pintu nihi sasak lei lalan sa nuju pamelum,palus doho sa kahaba e."Peringatan hal Nabi-nabi palsu15Tapi,waspada bo nihi nabi-nabi palsu sa hawi gi kayo nihi bapakaian domba,tapi sabujur e here sarigala-sarigala buas. 16tekei wua e lei kayo sagar ngataru here.kiuh lah ulun mangumpul wua-wua anggur tekei jobot-jobot barundrui balalu wua ara tekei kayu-kayuan barundrui? 17Kala hio lei,setiap kakau sa maeh halu hasil wua sa maeh,tapi kakau sa bakoi maeh halu hasil wua sa bakoi maeh.18Kakau sa maeh bakoi sagar halu hasil wua sa bakoi maeh,kaku sa bakoi maeh bakoi sagar halu hasil wua sa maeh. 19setiap kaku sa bakoi naan halu hasil wua sa maeh sagar na teweng palus naumpe gi huang apui. 20Jari,tekei wua-wua e kayo sagar ngataru here.21Bakoi kaluhan ulun sa ngeau gi Kuki,`Tuhan,Tuhan`,sgar suluk gi huang Kerajaan Surga. 22Huang andrau hio,ajoh ulun sa ngeau gi Kuki,`Tuhan,Tuhan`, bakoi lah kami bernubuat huang aranNu,balalu ngusir roh-roh raat huang aranNu,nihi ngulah ajoh mujizat huang aranNu? 23Balalu,Kuki sagar nekah gi here,`Kuki bakoi piji ngataru kayo! hulu bo kayo nekei Kuki,kaon sa naggawi sa hala! " Ngarengei palus ngagawi24gene hio,kaluhan ulun sa ngarengei eau-eau Ku iti palus ngagawi e sagar jari sameh ulun sa bijaksana sa namuan lewu e ta amau watu. 25Balalu,minau lei uran balalu ranu lalem,nihi angin riwut nukun lewu hio,balalu lewu hio bakoi runtun uluah na tamuan ta entu watu.26Balalu,setiap ulun sa ngarengei eau Ku iti nihi bakoi ngagawi e sagar jari sameh ulun bungul sa namuan lewu e ta entu pasir. 27Balalu,minau lei uran palus hawi lei ranu lalem,nihi angin riwut nukun lewu hio,balalu lewu hio runtun,nihi hante tuu karusakane."28Katika Yesus tadoh ngantuh hal-hal iti,ulun ajoh dodor-dodor ngarengei pengajaran E, 29Gene Aye ngajar here sebagai ulun sa berkuasa,nihi bakoi sameh ahli-ahli Taurat here.
"Yesus nyamare ulun sa sakit kodong 1Waktu Yesus minau tekei bukit hio,ulun ajoh nutah Aye. 2balalu,inni,erang kulun sa sakit kodong hawi gi Aye,palus sujud ta hadapan Aye,nihi ngeau,"Tuan,amun Kayo hakun,Kayo kiuh nyamare kuki." 3Balalu,Yesus nyolor tangan E nihi negei e,eau E,"Kuki hakun,ware bo."waktu hio lei,na samare lei kodong ulun hio.4Balalu,Yesus ngeau gi aye," perhatikan lei,ada kayo nyurah inon-inon gi erang kulun lei,tapi tulak bo,batampai bo tenganu gi imam,palus persembah kan bo pangamian sa na rentah Musa sebagai kesaksian gi here. " erang kulun pelayan Perwira Romawi na samare5Waktu Yesus suluk gi Kapernaum,erang kulun Perwira hawi gi Aye,lako tekei Aye, 6palus ngeau,"Tuan, hambaku rahat mangkading lumpuh ta lewu,rara tuu". 7Balalu,Yesus ngeau gi aye,"Kuki sagar hawi palus nyamare aye."8Tapi lei,perwira hio nuing palus ngeau,"Tuan,kuki bakoi layak gi Kayo suluk kapit hatap kuki,tapi antuh bo erang kawusi paner balalu hamba kuki sagar ware. 9Gene,kuki lei aye hio ulun sa naan ta kapit kekuasaan,nihi tentara-tentara sa takapit kuki.Balalu,kuki ngeau gi sa isa,`tulak bo,`aye gin tulak,balalu gi sa lain,`hawi bo,`palus aye gin hawi,balalu gi hamba kuki,`gawi nu ina,`palus aye gin ngagawi e." 10waktu Yesus ngarengei hal iti,Aye kagum palus ngeau gi ulun-ulun sa nutah Aye,"Kuki mawara sawitu e iman sakahante ina bakoi piji Kuki kahalu nihi erang kulun lei tekei antara ulun Israel.11Kuki ngeau gi kayo aye hio ajoh sa sagar hawi tekei timur nihi barat,palus maharung kuman nihi Abraham,Ishak,nihi Yakub huang kerajaan Surga, 12tetapi nakia-nakia kerajaan hio sagar na umpe gi huang kamaieng sa panga maieng e.taaro sagar naan ratap nihi dipen saketek." 13Balalu,Yesus ngeau gi perwira hio,"tulak bo,elah bo jari gi kayo sa sameh na harap kayo."balalu katika hio lei,hamba e na samare. "Umpu wawei Petrus nihi ulun ajoh na samare14Katika Yesus hampe ta lewu Petrus,Aye kakinni umpu wawei Petrus rahat mangkading nihi maringin. 15balalu,Yesus negei tangan umpu wawei e hio palus ringin e jawoh.udi hio aye buan palus nyarungan Yesus.16Katika andrau kakan kamalem,here nunda gi Aye ajoh ulun sa karasukan roh jahat,balalu Aye nulak roh-roh hio nihi erang kawusi paner,palus nyamare kaluhan ulun sa maringin, 17mat na tampa geneplah inon sa naantuh ulah Nabi Yesaya: "Aye lah sa ngalap kamalemean-kemalemean takam palus nangung panyakit-panyakit takam."Yesaya 53 : 4 " Jari panutah Yesus18Wayah ina,waktu Yesus ngini ulun ajoh ta riet Aye,Aye nunyu mat tulak gi sabarang. 19Udi hio,erang kulun ahli Taurat hawi palus ngeau gi Aye,"Guru,kuki sagar nutah Kayo gi awe bo Kayo tulak." 20Balalu,Yesus ngeau gi Aye,"here rubah naan liang nihi wurung-wurung ta langit naan hanai-hanai.tapi Anak Murunsia bakoi naan uneng pakai ngandak ulu E."21Isa tekei antara murid ngeau gi Aye," Tuhan,izin bo kuki gi dahulu tulak palus ngogang amah ki." 22tapi,Yesus ngeau gi aye,"tutah bo Kuki,nihi elah e ulun matei ngogang ulun matei kakarep e." Yesus nyantadoh riwut barat23Balalu,katika Yesus mamai gi jukung,murid-murid E nutah Aye. 24Balalu,inni bo,jari riwut barat hante ta danau hio hampe jukung hio tatutup ombak.Tapi lei,Yesus mandre. 25Balalu,murid-murid nutah Aye palus ngele Aye,eau e,"Tuhan,salamat kan kami! takam rahat binasa!"26Balalu,Aye ngeau gi here,"wuah inon kayo takut,ui kayo sa kurang kaharap?" balalu,Aye mindri palus nyompo angin nihi danau hio,palus jari tenang tuu. 27Balalu,ulun-ulun hio dodor-dodor palus ngeau,"ulun masam inon lah Aye iti,hinga angin nihi danau gin umma eau E?" Rueh ulun Gadara karasukan roh raat28Katika Yesus hampe ta sabarang danau,uneng ulun Gadara,rueh ulun sa karasukan roh raat nutah Aye.Here balua tekei ogang nihi maraat tuu hampe bakoi naan ulun sa kiuh nangkah lalan hio. 29Balalu,inni bo,here kamiak,eau e,"inon urusan nihi Kayo nihi kami,ui Anak Allah?inon kah Kayo hawi gi manyiksa kami sa mete waktu e?30Balalu,lawit doho tekei here naan kumpulan hante iwek sa rahat nupui kuta. 31setan-setan hio ngalako gi Aye palus ngeau,"amun Kayo kakan nulak kami,huyu bo kami mahulu gi kumpulan iwek hio." 32Balalu,Yesus ngeau gi here,"hulu bo!"balalu,here balua palus suluk gi huang iwek-iwek hio.udi hio,kaluhan iwek hio gin mitun tekei iring danau palus matei huang ranu.33ulun-ulun sa ngajaga pulau iwek hio buyo,palus suluk gi huang kota,nihi nyurah kaluhane,termasuk inon sa terjadi nihi ulun-ulun sa narasuk setan hio. 34Balalu,inni bo,kaluhan kota balua pakai nalu Yesus.Katika ngini Yesus,here ngalako Aye gi nanan wilayah here.
Yesus mengampuni dan menyembuhkan seorang lumpuh 1Udi suluk gi huang jukung,Yesus nyabarang danau balalu hampe ta kota E raerai. 2Balalu,inni,here nunda gi Aye erang kulun lumpuh sa mangkading ta uneng mandre.katika ngini iman here,Yesus ngeau gi ulun lumpuh hio,"tamape ateinu anakKu, dosanu haot naampuni."3udi hio,papire ahli taurat ngeau huang atei e,"ulun ina nnyumpah!" 4Tapi,Yesus karasa huang atei here,eau e,wuah inon kayo ngarayang sa raat huang ateinu? 5saawe lah sa labih murah,ngeau,`dosa-dosanu na ampuni,`atau ngeau,`buan bo palus takia lei`? 6Tapi,mat kayo kiuh karasa aye hio ta bumi anak murunsia berkuasa gi mangampuni dosa."udi hio,Yesus ngeau gi ulun lumpuh hio,"buan bo,enat uneng mandre nu,palus mudi bo!"7Balalu , aye buan palus mudi. 8Tapi,katika ulun ajoh nginni hal ina,here jari dodor palus nyanawat Allah sa ngami kuasa sameh hio gi manusia. "Matius pangumpul Pajak nutah Yesus 9Katika Yesus tulak tekei hio,aye nginni erang kulun sa na herau Matius rahat maharung ta uneng pangumpulan pajak.balalu Yesus ngeau gi aye,"tutah bo Kuki,"balalu,Matius mindri palus nutah Yesus.1110Katika Yesus maharung kuman ta huang lewu hio,inni,ajoh pangumpul pajak nihi ulun-ulun berdosa hawi,palus maharung kuman hayak Yesus nihi murid-murid E.
Yesus mengutus murid-murid E 1Balalu,Yesus nerau karueh belas murid E palus ngami here kuasa entu roh-roh raat pakai nulak roh-roh hio nihi pakai nyamare kaluhan masam penyakit gin lei kaluhan kahanang.2iti lah aran-aran karueh belas Rasul hio: sa kaisa,Simon sa na antuh Petrus,nihi Andreas pulaknai e,nihi Yakobus anak Zebedeus,nihi Yohanes pulaknai e, 3Filipus nihi Bartolomeus,Tomas,nihi Matius sa pangumpil pajak,Yakobus anak Alfeus,dan Tadeus, 4Simon orang Zelot,dan Yudas Iskariot yang menghianati Yesus.5Yesus mengutus karueh belas Rasul hio palus nuyu here,"ada tulak gi lalan bangsa-bangsa lain atawa suluk gi kota ulun Samaria, 6Tapi tulak bo gi domba-domba sa tawang tekei antara umat Israel. 7Balalu,salawah kayo tulak,kabar bo nihi ngeau,`Kerajaan Surga haot riet,`8Samare bo sa sakit,samelum bo sa matei,samare bo sa kusta,palus natulak roh-roh raat.kayo haot narime nihi bakoi bayar,ami bo nihi bakoi na bayar lei. 9ada kayo nunda amas,atawa perak,atawa tembaga huang ikat pingang nu, 10atawa tas gi kia an,atawa rueh lamar lamma,atawa sandal,atawa tungkeh gene erang kulun sa bagawi pas bo pakai nakuta e.11Balalu,ta kota atwa ta tumpuk awe bo sa kayo suluk,selidiki ba hie sa pas ta huang e balalu muneng bo ta aro hampe kayo tulak. 12katika kayo suluk lewu hio,ami bo salam. 13Balalu,amun lewu hio pas,elah e damai sejahtera nu minau gi entu e,tapi amun bakoi,elah e damai sejahteranu waleng gi kayo.1514Balalu,hie bo sa bakoi narime kayo atawa bakoi kakan ngarengei eau kayo,katika kayo balua tekei lewu atawa kota hio,nakibas bo habu tekei pee kayo. Kuki mawara sabujur e gi kayo aye hio tangar andrau penghakiman,tane sodom nihi Gamora sagar labih tau mananggung e tekei kota hio," Kahadin-kahadin sa sagar na hadapi here murid16" inni bo,Kuki mangutus kayo sameh domba ta penah-penah serigala.Gene hio, jari bo cerdik sameh nipe palus tulus sameh wurung-wurung merpati. 17Tapi, bahati-hati lei nihi ulun-ulun ulah here sagar manyarah kayo gi Sanhendrin nihi sagar ngompak kayo tangar sinagoge-sinagoge here. 18Balalu,kayo sagar natunda gi hadapan here penguasa nihi here Raja ulah Kuki,sebagai kesaksian gi here nihi bangsa - bangsa lain.2019tapi,katika here manyarah kayo,ada gaer mengenai kala awe atawa inon sa na eau kayo ulah saat hio lei sagar na amin gi kayo inon sa harus na antuh kayo. gene,bakoi kayo sa bapaner,tapi hio lah Roh Amah nu sa bapaner huang kayo.21Pulaksanai sagar manyarah pulaksanai e gi matei,balalu amah nihi anak e.Balalu anak-anak sagar nawan ulun matueh palus munu here. 22kayo sagar nakarikang ulah kaluhane gene aranKu,tapi ulun sa batahan hampe akhi e sagar salamat. 23katika here nampahanang kayo huang isa kota,lempat bo gi kota sa lain.Kuki mawara sabujur e gi kayo aye hio kayo mete sagar galis nangkah kota-kota Israel hampe Anak Manusia hawi.24Murid bakoi labih tekei guru e,kala hio lei walah bakoi labih tekei tuan e. 25Sukup bo amun murid sameh nihi guru e,balau walah sameh nihi tuan e.Amun here ngantuh ulun ampun lewu hio beelzebul,labih raat lagi gi anggota keluarga e. "Takut bo nihi Allah bakoi nihi murunsia26Gene hio,ada lei kayo takut nihi here ulah bakoi naan inon lei sa tatutup sa bakoi na uka,atawa sa na siok sa bakoi sagar narasa. 27Inon sa na eau kuki gi kayo huang maieng,wara bo hio huang tarawa.palus,inon sa kanarengei kayo nakeneh ta silu kayo,nawara bo ta entu lewu.28ada takut nihi here sa kiuh munu tenga,tapi bakoi kiuh munu jiwa,tapi sa diwi e takut bo nihi Aye sa kiuh mamusnahkan jiwa atawa tenga ta neraka. 29Bakoilah rueh kikui wurung pipit na batang nihi isa duit?palus bakoi naan erang kikui lei tekei here sagar lawu gi tane taluar aheng Ammahnu. 30Magin e,wulu ta ulu nu kaluhane tareken. 31Gene hio,ada takut,kato diwi ba uman tekei ajoh wurung pipit. " Mangaku Yesus ta hadap ulun lain32Jari setiap ulun sa mangaku Kuki ta hadap murunsia,Kuki lei sagar mangaku aye ta hadap Ammah Kuki ta surga. 33Tapi lei,hie sa bakoi mangaku Kuki ta hadap murunsia,Kuki lei sagar bakoi mangaku aye ta hadap Ammah Kuki sa ta Surga."Aheng hawi e Yesus.34Ada bapikir bahwa Kuki hawi pakai nunda perdamaian ta bumi.Kuki hawi bakoi gi nunda perdamaian,tapi pedang. 35Gene,Kuki hawi pakai nampisah nakia laki tekei ammah e,nakia wawei tekei ine e,nantu wawei tekei umpu wawei e, 36balalu musuh erang kulun aye hio tekei anggota keluarga e.37Hie sa labih sayang ammah atawa ine e tekei Kuki,bakoi pas gi Kuki.Balalu,hie sa labih sayang anak e laki ataw anak e wawei tekei Kuki,bakoi pas gi Kuki. 38Balalu,hie sa bakoi ngaun salib e palus nutah Kuki,bakoi pas bagi Kuki. 39hie sa mempertahan lei nyawa e sagar kajawohan nyawa e,balalu hie sa kajawohan nyawa e gene Kuki sagar kahalu e. "Upa tekei Allah40" hie sa narime kayo,narime Kuki.balalu,hie sa narime Kuki,narime Aye sa mengutus Kuki. 41hie sa narime Nabi huang aran Nabi sagar narime upa Nabi.balalu,hie sa narime ulun wuah huang aran ulun wuah sagar narime upa ulun wuah.42Balalu,hie sa ngami ngoot gi isa tekei ulun-ulun halus ina biar lei ekat erang galas ranu risak huang aran erang kulun murid,Kuki mawara sabujur e gi kayo,aye bakoi sagar kajawoh upa e."
1Katika Yesus haot jari ngami parintah gi ka rueh belas murid E,Aye tulak tekei hio pakai ngajar palus khotbah ta kota-kota here.Yesus nihi Yohanes pembaptis 2Wayah ina,katika Yohanes,sa naan ta penjara,ngarengei gawian-gawian Kristus,aye ngirim pesen nangkah murid-murid E, 3Palus nane gi Aye," inon kah Kayo sa sagar hawi hio,ataw harus kah kami ngandrei sa lain e?"4Yesus ngajawab palus ngeau gi here,"tulak bo palus wara gi Yohanes inon sa na rengei nihi na inni kayo, 5ulun pehe kakinni,sa lumpuh takia,sa sakit kusta kaoh,sa marengen karengei,sa matei buan,palus gi sa susah na hampe Injil. 6Balau,na berkatilah ulun sa bakoi ta lonyong gene Kuki."7Balalu,udi here tulak,Yesus mulai bapander gi ulun ajoh hal Yohanes,"inon sa kakan na inni kayo ta pulau haket?erang kakau paring sa na tampuh riwut? 8kayo tulak gi nginni inon? erang kulun sa ba pakaian halus? Here sa bapakaian halus hio naan ta istana-istana Raja.9Pakai nginni inonkah kayo tulak?erang kulun Nabi?oi,Kuki mawara gi kayo,aye bahkan labih hante tekei erang kulun Nabi. 10Gene,aye lah ulun sa hal aye haot tatulis:`inni bo!Kuki mangirim utusan Kuki ngadahulu Kayo.aye sa sagar nyadia lalan gi Kayo tangar hadapan Kayo.`Maleakhi 3 : 111Kuki mawara sabujur e gi kayo,ta helang here sa naanak ulah wawei,bakoi piji hulet ulun sa labih hante tekei Yohanes Pembaptis.Tapi,sa palin halus huang Kerajaan Surga,labih hante tekei aye. 12Tekei wayah Yohanes Pembaptis hampe wayah ina,Kerajaan Surga rara gene kekerasan,balalu ulun-ulun kejam hio ngulah e nihi paksa.13Gene,kaluhan Nabi nihi hukum Taurat banubuat hampe wayah Yohanes. 14Balalu,amun kayo hakun narime e,aye lah Elia sa sagar hawi hio. 15hie sa naan silu pakai ngarengei, elah bo aye ngarengei!16Tapi,nihi inon lah Kuki ngabanding generasi iti?here hio sameh nakia halus sa maharung tangar uneng-uneng umum,sa nerau hengau-hengau e, 17balalu ngeau,`kami nyiwui suling gi kayo,tapi kayo bakoi matandrik.kami manyanyi nyanyian kahanang,tapi kayo bakoi mahanang.`18Gene Yohanes hawi bakoi kuman,bakoi ngoot lei,`aye karasukan roh raat,` 19Tapi,katika Anak Murunsia hawi balalu kuman nihi ngoot,palus here ngeau,`inni,erang kulun sa rakus palus pamabuk,hengau here pangumpul pajak nihi ulun-ulun badosa,`tapi,hikmat nasamuah ulah gawian E." Peringatan gi ulun sa bakoi hakun harap20Udi hio Yesus mulai ngeau kota-kota uneng Aye ngulah paling ajoh mukjizat gene here bakoi batobat. 21" Salaka lei kaon,Khorazim!,salaka lei kaon,Betsaida! gene,amun mukjizat-mukjizat sa haot jari ta helang kaon jari lei ta Tirus,Sidon,here haot lawah batobat nihi bapakaian kabung palus walenun. 22Tapi,Kuki mawara gi kayo aye hio tangar andrau penghakiman,Tirus nihi Sidon sagar labih kiuh nanggung e tekei kayo.23Balalu kayo,Kapernaum, sagar kah kayo na tampa ammau hampe langit? bakoi,kayo sagar na tampinau gi dunia ulun matei,gene amun mukjizat-mukjizat sa haot jari ta helang kaon hio jari ta Sodom,kota hio sagar tatap naan hampe andrau ina. 24tapi,Kuki mawara gi kayo aye hio tangar andrau penghakiman,tane Sodom sagar labih tau nanggung e tekei kayo."Kelugaian gi ulun sa hawi nihi Yesus25Tangar wayah hio Yesus mawara,"Kuki memuliakan Kayo,Ammah,Tuhan entu langit nihi Bumi,aye hio Kayo nyiok kaluhan iti tekei ulun-ulun sa bijaksana nihi panai,palus nampa hulet e pakai nakia-nakia halus. 26oi,Ammah,gene sameh hio lei sa pas ta hadapan Kayo. 27kaluhan hal haot na sarah gi Kuki ulah Ammah Kuki.Balalu bakoi erang kulun lei sa kataru Anak ,salain Ammah;bakoi erang kulun lei kataru Ammah salain Anak palus setiap ulun sa naaheng Sang Anak hio pakai nampa hulet e.28Hawi bo gi Kuki,kaluhan sa kauyuhbalalu weat na tanggung e,palus Kuki sagar ngami kayo kalugaian. 29pikul bo kuk sa napasang Kuki,balalu balajar lei nihi Kuki ulah Kuki lemah lembut balalu bakoi sakah,balalu kaon sagar kahaba kalugaian huang jiwa kayo. 30gene kuk sa napasang Kuki hio murah palus beban Kuki neat bo."
Yesus aye hio Tuan entu andrau Sabat 1Ta wayah hio,Yesus takia nangkah pulau gandum tangar andrau Sabat,balalu murid-murid kaluan,palus here mulai ngutik wusi-wusi gandum,palus nguta e. 2Tapi,katika ulun-ulun Farisi kakinni e ,here ngeau gi Aye,"inni,murid-muridNu ngagawi inon sa bakoi wuah ta andrau Sabat."3Tapi,Yesus mawara gi here,"mete piji lah kayo ngabaca inon sa na gawi Daud waktu aye nihi sa nutah aye kaluan, 4kalawe aye suluk gi huang Lewu Allah palus nguta roti persembahan sa bakoi tau gi aye pakai nakuta e, kalahio lei ulah ulun-ulun sa umma aye,kecuali ekat pakai here Imam?5Atau,mete piji lah kayo ngabaca huang hukum Taurat,aye hio tangar andrau Sabat,here Imam ta Bait Allah ngalangar Sabat palus here bakoi bahala? 6Tapi,Kuki mawara gi kayo aye hio sa labih hante tekei Bait Allah naan ta iti.7Tapi,amun kayo haot karasa arti e iti:`Kuki ngaheng belas kasihan palus bakoi persembahan,`kayo bakoi sagar suah ngahukum sa bakoi bahala. 8Gene,Anak Murunsia aye hio Tuhan entu andrau Sabat,"Yesus nyamare ta andrau Sabat9Udu tulak tekei aro,Yesus hampe ta Sinagoge here. 10Inni,naan erang kulun laki sa lumpuh tuhi tangan e.Balalu,here nane tekei Yesus,eau here,"inon kah na samuah pakai nyamare tangar andrau Sabat?" mat here tau nampahala Yesus.11Balalu,Aye ngeau gi here,"Hie ulun e ta helang kaon sa naan baisi erang kikui domba,palus amun domba hio lawu gi huang tolong ta andrau Sabat,bakoilah aye sagar ngaweh e palus nampalua e? 12Kalawe lawit labih banilai e murunsia tekei erang kikui domba!gene hio,na samuah ngulah sa maeh ta andrau Sabat."13Udi hio,Yesus ngeau gi ulun hio,"sansolor tangan nu."ulun hio nyansolor tangan e balalu na samare sepenu e sameh tangan e sa lain. 14Tapi,ulun-ulun Farisi tulak tekei hio balalu bagabung nawan Aye,kala awe here tau nampatei Aye.Yesus,Hamba Pilihan Allah15Tapi,Yesus,katika karasa hal iti,tulak tekei hio.Banyak sa nutah Aye palus Aye nyamare here kaluhan, 16Balalu memperingatkan here mat bakoi ngulah Aye rasa ulun. 17Hal iti jari pakai nyansukup inon sa nahampe nangkah Nabi Yesaya:18"inni bo,hamba Kuki sa haot napidi Ku,sa na sayang Ku,sa gi Aye jiwaKu berkenan.Kuki sagar ngandak Roh Ku gi entu E,balalu Aye sagar nyantarang keadilan gi bangsa-bangsa lain.19Aye bakoi sagar nawan,atawa kamiak,balalu bakoi sagar naan erang kulun lei sa ngarengei lengan E ta lalan-lalan. 20paring sa tepu bakoi sagar Aye nyamitus e,balalu sumbu sa ane pare bakoi sagar Aye nampatei e,hampe Aye ngulah keadilan manang, 21Balalu aran E,bangsa-bangsa lain sagar baharap,"Yesaya 42 : 1 - 4 Kuasa Berasal dari Roh Allah22Udi hio erang kulun sa karasukan roh raat,sa pehe nihi bisu,na tunda gi Yesus.Balalu,Yesus nyamare e sehingga ulun sa pehe nihi bisu hio bapander nihi nginni. 23kaluhan ulun jari ta dodor-dodor balalu nane," mungkin lah Aye iti Anak Daud?"24Tapi,katika ulun-ulun Farisi ngarengei here ngeau,"ulun iti bakoi mungkin nulak roh-roh raat amun bakoi nihi Beelzebul,pemimpin roh-roh raat," 25Yesus karasa aheng here balalu ngeau gi here,"Setiap kerajaan sa ta bagi-bagi nawan tenga e raerai,na tanan.Balalu,setiap kota atawa lewu sa ta bagi-bagi nawan tenga e raerai,bakoi sagar batahan.26Balalu,amun iblis nulak iblis,aye ta bagi-bagi nawan tenga e raerai.Amun sameh hio,kalawe kerajaan e sagar batahan? 27Balalu,amun Kuki,nulak roh-roh raat nihi Beelzebul,nihi hie kah anak-anaknu nulak here?gene hio,here sagar jari hakimnu.28Tapi,amun nihi Roh Allah,Kuki nulak roh-roh raat,Kerajaan Allah haot hawi gi kayo. 29Atau,kalawe erang kulun tau suluk gi lewu ulun sa gagah pakai marampok harata banda e amun aye bakoi nuruk dulu e ulun gagah hio?udi hio,japo aye kiuhngarampok lewu hio. 30Hie bo sa bakoi hayak Kuki,nawan Kuki.balau hie bo sa bakoi mangumpul hayak Kuki,aye mapisah-pisah.31Gene hio,Kuki mawara gi kayo aye hio satiap dosa nihi sapa murunsia sagar naampuni,tapi sapa gi Roh bakoi sagar naampuni. 32Balalu,hie bo sa ngantuh inon-inon sa nawan Anak Murunsia sagar naampuni,tapi hie bo sa bapander nawan Roh Kudus bakoi sagar naampuni,maeh ta wayah ina atau lei ta wayah sa sagar hawi. "kakau na santaru tekei wua e33Amun kakau hio maeh,wua e sagar maeh lei.Atawa,amun kakau hio bakoi maeh wua e lei bakoi sagar maeh.Gene,kakau na santaru tekei wua e. 34Uy,katurunan nipe haket,kalawe tau kayo sa jahat ngantuh isa maeh? gene balua tekei atei,wawa bapaner. 35Ulun maeh nampalua hal-hal sa maeh tekei panatau e sa maeh,balalu ulun jahat nampalua hal-hal sa jahat tekei panatau e sa jahat.36Tapi,Kuki mawara gi kayo aye hio satiap paner sa bakoi maeh,sa nantuh ulun,here sagar mempertanggung jawab e ta andrau penghakiman. 37Gene ulah paneran nu,kayo sagar na samuah,palus gene paneran nu kayo na hukum. "Ulun Farisi nihi Ahli Taurat ngalako tanda38Udi hio,papire ahli Taurat nihi ulun Farisi ngeau gi Yesus,"Guru,kami kakan ngini tanda tekei Kayo." 39Tapi,Yesus ngajawab palus ngeau."Katurunan sa jahat palus bazina iti nupui isa tanda.balalu,bakoi sagar naan tanda sa naami gi here,kecuali tanda Nabi Yunus. 40Gene,sameh nihi Yunus sa tangar wuntung kenah hante salawah telu andrau telu malem,kala hio lei Anak Murunsia sagar muneng salawah telu andrau telu malem huang wuntung bumi.41Ulun-ulun Niniwe sagar mindri hayak nihi katurunan iti ta penghakiman nihi sagar menghukum e gene here bertobat udi ngarengei khotbah Yunus.Balalu,inni,sa labih hante tekei Yunus naan ta iti.42Ratu tekei selatan sagar buan hayak turunan iti ta andrau penghakiman nihi sagar nukum e gene aye hawi tekei iring bumi pakai ngarengei hikmat Salomo naan ta ina. Bahaya tekei kakosongan43" waktu roh raat balua tekei murunsia,aye nangkah uneng-uneng sa baranu pakai nupui uneng istirahat,tapi bakoi kahalu. 44Balalu aye ngeau,`kuki sagar waleng gi lewu kuki,uneng kuki balua.`balalu,hayak hampe,aye kahalu lewu hio kosong,haot na sapu,nihi saregep. 45udi hio,roh raat hio tulak palus nunda hayak aye pitu roh lain sa labih jahat tekei aye,balalu here suluk palus muneng tangar hio.Akhir e,keadaan ulun hio jari lawit labih raat tekei sa mete e.kala hio lei sa sagar jari nihi katurunan sa jahat iti."46Waktu Yesus rahat bapander nihi ulun ajoh,inni,ine nihi pulaksanai-pulaksanai E mindri tangar wading,bausaha mat basurah nihi Aye. 47erang kulun mawara gi Aye,"ine nihi pulaksanai-pulaksanai Nu mindri tangar wading,bausaha basurah nihi Kayo."48Tapi,Yesus ngajawab ulun sa nampe gi Aye hio palus ngeau,"hie lah ine Kuki nihi hie lah pulaksanai-pulaksanai Kuki? 49Balalu,nelang ngansang tangan E gi tuhi murid-murid E, Yesus ngeau,"ina lah ine Kuki nihi pulaksanai-pulaksanai Kuki! 50Ulah hie bo sa ngagawi aheng Amah Kuki sa naan ta Surga, aye lah pulaksanai Kuki laki,pulaksanai Kuki wawei,nihi ine Kuki."
Perumpamaan hal penabur 1huang andrau hio,Yesus balua tekei lewu palus maharung iring danau. 2Balalu,ulun ajoh bakumpul gi Aye.Gene hio, Aye mambai gi jukung balalu maharung , palus ulun ajoh hio mindri iring danau.3Balalu,Aye nyurah ajoh hal gi here huang perumpamaan,eau E,"naan erang kulun penabur tulak lepuh mule, 4balalu waktu aye mule,papire umang lawu tangar iring lalan,wurung-wurung hawi palus nguta e hampe galis. 5umang sa lain lawu tangar uneng sa ba watu,sa bakoi ajoh tane e,palus hinang bo tumbu gene tane e bakoi lalem. 6tapi,hayak mate andrau hulet,tanaman hio wuah laing.Balalu,gene bakoi naan wakat,tanaman hio jari meang.7Umang sa lain lawu ta helang pulau runrui,balalu pulau runrui hio tumbu,palus napid e. 8tapi,umang sa lain lawu ta tane sa maeh nihi menghasilkan wua,naan sa jatuh kali lipat,naan sa enem pulu kali lipat,palus naan sa telum pulu kali lipat. 9Hie sa basilu,rengei bo aye ngarengei."Yesus ngajar nihi perumpamaan10Balalu,murid-murid Yesus hawi palus nane gi Aye,"Wuah inon Kayo mawara gi here huang perumpamaan?" 11Yesus ngajawab here,"gi kaon haot na karuniakan pakai ngarasa rahasia Kerajaan Surga,tapi gi here bakoi na karuniakan. 12Gene,ulun sa naan,gi aye sagar na ami palus aye sagar bakalabihan.tapi,hie sa bakoi naan inon-inon,bahkan inon sa naan ta aye sagar naalap tekei aye.13Gene hio lah,Kuki bapander gi here huang perumpamaan gene waktu here nginni,here bakoi nginni,palus katika here ngarengei,here bakoi karengei,nelang bakoi paham. 14Hal here,na tampa ganap lah nubuat Yesaya sa ngeau,`nihi pangarengei,kayo sagar karengei,tapi bakoi sagar suah paham.Balalu,nihi nginni,kayo sagar nginni,tapi bakoi sagar paham.`15Gene atei bangsa iti haot mape,silu here koler pakai ngarengei,palus here nutup mate here.amun bakoi,pasti here kiuh nginni nihi mate here,ngarengei nihi silu here,palus kiuh paham nihi atei here,balalu waleng gi Kuki palus na samare.` Yesaya 6 : 9 - 1016Tapi,na berkati lei mate nu gene nginni palus silu nu gene karengei. 17Kuki mawara sabujur e gi kayo aye hio ajoh Nabi nihi ulun-ulun wuah sa kakan nginni inon sa na inni kayo,tapi bakoi nginni e,balalu kakan ngarengei inon sa na rengei kayo,tapi bakoi ngarengei e."Penjelasan hal perumpamaan penabur18Ulah gene hio,rengei bo lah arti perumpamaan hal penabur. 19katika ulun ngarengei Firman Kerajaan tapi bakoi mamaham e,sa jahat hawi ngarampas inon sa haot na bule huang atei ulun hio.Iti lah ulun sa umang e na bule tangar iring lalan.20naan lei sa ta bule tangar uneng sa bawatu - watu,iti lei ulun sa ngarengei Firman palus narime e nihi sanag atei, 21tapi aye bakoi naan wakat huang tenga e balalu batahan tawelek bo.Balalu,waktu panindasan atawa pangahanang jari gene Firman hio, aye palus lawu.22Umang sa lawu tangar penah pulau runrui aye hio ulun sa karengei Firman hio,udi hio kagaer dunia nihi tipu daya katatau nyingkir Firman hio balalu bakoi ba wua. 23Tapi,ulun sa umang e na bule ta tane sa maeh,iti lah ulun sa ngarengei Firman hio balau mamaham e.Aye lah sa bujur-bujur bawua palus bahasil, naan sa jatuh kali lipat,papire enem kali lipat,balalu telum pulu kali lipat."Perumpamaan hal rikut liar nihi Gandum24Yesus ngahampe perumpamaan sa lain e gi here, eau E ,"Kerajaan Surga hio kiuh na umpama lei sameh ulun sa ngamule umang sa maeh tangar allah e. 25Tapi,salagi ulun-ulun mandre,musuh e hawi palus ngamule umang rikut ta helang umang gandum,palus tulak. 26Waktu tanaman batunas nihi bainsoi,udi hio rikut hio timbul lei.27Balalu,walah-walah tekei sa ampun allah hio hawi palus nane gi Aye,`Tuan,bakoi lah kayo ngamule umang sa maeh tangar allah nu?balalu,tekei awe lah hawi e rikut hio?` 28Aye ngeau gi here,`erang kulun musuh haot ngulah e.`balalu,walah-walah hio ngeau gi Aye,`inon kah Kayo kakan kami tulak balalu ngumpul e?`29Tapi,Tuan hio ngeau,`ada ! gene,katiak kayo mangumpul rikut-rikut hio,tau bo kayo munat gandum hio hayak e. 30elah e bo kararueh e tumbu sasameh hampe wayah masi, balalu tangar waktu masi , kuki sagar ngeau gi here sa ngamule,"sa kaisa,na kumpul bo rikut-rikut hio palus huruk bo huang kakumpulan mat na tutung.Tapi,kumpul lei gandum gi huang palunnu kuki. " Kerajaan Allah sameh insoi sesawi nihi Ragi31Udi Yesus ngesah perumpamaan sa lain gi here,eau E,"Kerajaan Surga hio sameh insoi sesawi sa naalap ulun palus na bule ta allah e. 32insoi hio aye hio sa paling halus tekei kaluhan masam umang,tapi katika tummu,aye labih hante tekei kaluhan masam sayuran,bahkan jari kakau kayu sehingga wurung-wurung ta langit hawi palus ba hanai tangar jangkeng-jangkeng e."33Udi hio Yesus ngesah isa perumpamaan sa lain gi here,"Kerajaan Surga hio sameh ragi,sa ulah wawei naalap balalu na tampa suluk gi huang kalutan tepung sa ajoh telu sukat hampe kaluhan kalutan hio ta sampur ragi.34Kaluhan hal iti na eau Yesus gi ulun ajoh huang perumpamaan-perumpamaan,balalu Aye bakoi bapaner gi here bakoi perumpamaan. 35nihi hio,na genep lei inon sa nahampe nangkah Nabi,"Kuki sagar nguka wawa huang perumpamaan-perumpamaan,Kuki sagar ngantuh hal-hal sa nasiok tekei dunia na sanyari."Mazmur 78:2 Perumpamaan hal rikut liar tangar allah36Udi hio,Yesus nanan ulun ajoh hio balalu suluk gi lewu.Palus murid-murid E hawi gi Aye balalu,"na jelas bo gi kami perumpamaan hal rikut-rikut ta allah." 37Balalu, jawab E," ulun sa ngamule umang sa maeh aye hio Anak Manusia, 38balalu allah hio aye hio dunia iti.umang sa maeh aye hio anak-anak Kerajaan,palus rikut aye hio anak-anak sa jahat, 39balalu musuh sa ngamule e aye hio iblis,balalu musim masi hio aye akhir zaman,palus here sa masi hioaye hio Malaikat.40Jari,sameh nihi rikut sa nakumpul balalu na tutung huang apui,ka hio lei sa sagar jari tangar akhir zaman. 41Anak murunsia sagar mangutus here Malaikat E,balalu here sagar mangumpul kaluhan watu sandungan hayak ulun-ulun sa ngulah kajahatan tekei Kerajaan E, 42balalu sagar nawut e gi tungku apui.tangar hio sagar naan tangis an nihi karutup dipen. 43Udi hio,ulun-ulun wuah sagar ba mara ai sameh mate andrau huang Kerajaan Amah here.Hie sa basilu,elah lei aye ngarengei."Kerajaan Surga sameh panatau44"Kerajaan Surga aye hio sameh panatau sa nasiok tangar allah,sa na halu ulun,balalu na siok lagi.Balalu gene kasanang atei e,aye tulak,matang kaluhan sa naan ta aye,palus midi allah hio. 45hindra lagi,Kerajaan Surga aye hio sameh erang kulun pedagang sa nupui mutiara sa maeh. 46waktu aye kahaba isa mutiara sa banilai entu,aye tulak palus matang kaluhan sa naan ta aye,balalu midi mutiara hio."Kerajaan Surga sameh lunta sa penu kenah47Kala hio lei,Kerajaan Surga aye hio sameh lunta sa na timbai gi huang laut,balalu ngumpul ajoh kenah, 48katika lunta hio penu,here narik e gi pampang balalu maharung,balalu ngumpul kenah-kenah sa maeh gi huang karanjang-karanjang hante,tapi ngumpe sa bakoi maeh.49Jari,hio lah sa sagar jari tangar akhir zaman.Here Malaikat sagar balua balalu nampisah sa jahat tekei ulun-ulun wuah, 50palus nawut ulun-ulun jahat hio gi huang tungku apui.Ta uneng hio sagar naan ratapan nihi karautup dipen.51Haotlah kayo paham mat kaluhan iti?"here ngeau gi Aye,"oi". 52Balalu,Yesus ngeau gi here,"gene hio,setiap ahli Taurat sa haot jari murid Kerajaan Surga,aye sameh ulun ampun lewu sa nampalua panatau e sa bio palus sa lawah tekei panatau e."Yesus na tulak tangar kota asal E 53Katika Yesus haot nyanyari perumpamaan-perumpamaan hio,Aye tulak tekei hio.54Balalu,katika Aye hampe ta kota asal E, Aye ngajar tangar Sinagoge-sinagoge here balalu heredodor palus ngantuh,"tekei awe ulun ina kahaba kebijaksanaan nihi mujizat-mujizat iti? 55Bakoi lah Aye iti anak erang kulun tukang kayu?bakoilah ine E naantuh Maria,balalu pulaksanai-pulaksanai E aye hio Yakobus,Yusuf,Simon nihi Yudas? 56bakoi lah pulaksanai-pulaksanai E sa wawei naan nihi takam? balau tekei awe ulun ina kiuh kaluhan hal sameh iti ?"57Balalu,here tasinggung ulah E.Tapi,Yesus ngeau gi here,"Erang kulun Nabi bakoi lah bakoi na hormati,kecuali tangar uneng asal E nihi ta lewu E raerai." 58Balalu,Aye bakoi ngualh ajoh mujizat ta aro gene here bakoi harap.
Herodes ngarengei kabar hal Yesus 1ta wayah hio,Herodes Raja wilayah,ngarengei kabar-kabar hal Yesus. 2Balalu,aye ngeau dapot walah-walah e," iti lah Yohanes pangapandrus.Aye haot buan tekei helang ulun matei palus gene hio mujizat-mujizat iti bagawi huang E,"kejadian kapateian Yohanes pangapandrus53Gene,Herodes haot nyaput Yohanes,nuruk e,palus nampasuluk aye gi penjara ulah Herodias,harau Filipus,pulaksanai Herodes. 4gene Yohanes piji ngeau gi aye,"bakoi maeh gi kayo ngalap Herodias." balalu,biar lei Herodes kakan munu Yohanes,aye takut nihi ulun ajoh gene here nganggap Yohanes Nabi.6Tapi,katika andrau ulang taun Herodes hampe,anak wawei Herodias manari tangar hadapan here,balalu hio nampasanang atei Herodes, 7hampe aye basumpah pakai ngami inon bo sa sagar nalako wawei hio.8Balalu,udi na paksa ulah ine e,wawei hio ngeau,"ami bo gi kuki ta iti,ulu Yohanes pangapandrus tangar talam." 9biar lei Raja mahanang atei,tapi gene sumpah e nihi gene ulun-ulun sa kuman hayak aye,aye nuyu lei mat hio naami.10Aye nuyu mat netek ulu Yohanes ta penjara. 11Balalu,ulu Yohanes na tunda tangar entu talam,naami lei gi wawei hio palus aye nunda e gi ine e. 12Udi hio,murid-murid Yohanes hawi,ngalap tenga e,palus ngogang e,balalu,here tulak palus mawara gi Yesus. "dime roti nihi rueh kenah mat gi dime ribu ulun13Katika Yesus ngarengei hal iti,Aye tulak tekei hio nihi jukung,gi uneng sa suni ngareerai.Balalu,ulun-ulun ngarengei iti,here nutah E nihi takia pee tekei kota - kota. 14Katika Yesus balua,Aye nginni ajoh ulun,balalu kaahi nihi here,balalu nyamare panyakit here.15waktu andrau kakan kamalem,here murid hawi gi Yesus palus ngeau,"uneng iti suni balau andrau haot kakan kamalem.huyu bo ulun ajoh hio gi tumpuk-tumpuk nihi midi nakuta pakai here raerai."16Tapi,Yesus ngeau gi here,"here bakoi ngatah tulak . Kayo,sa ngami here kuman." 17here ngeau gi Aye,"tangar iti bakoi naan inon-inon,ekat dime roti nihi rueh kenah." 18Balalu,Aye ngeau,"tunda bo hio gi ina,gi Kuki."19Udi hio,Aye nunyu ulun ajoh hio maharung tangar rikut,palus Aye ngalap dime roti nihi rueh kenah hio,balalu nelang nginni gi langit,Aye ngantuh syukur palus muhi-muhi roti hio.Udi hio,Aye ngami e gi murid-murid E,balalu murid-murid E gi ulun ajoh. 20Balalu,here kaluhan kuman hampe wising,palus here ngalap puhian-puhian sa tisai,naan rueh belas panuk penu. 21Balalu,here sa kuman kakiraan dime ribu ulun laki,mete tamasuk wawei nihi hadi nakia. "Yesus takia tangar entu ranu2422Yesus hinang manggasak murid-murid E suluk gi huang jukung balalu tulak ngadahulu E gi sabarang,sadang Aye nunyu ulun ajoh mudi. 23Balalu,udi Yesus nunyu ulun ajoh hio mudi,Aye mambai gi entu gunung raerai balalu berdoa ta aro. Tapi,jukung hio haot lawit tekei pampang,na ombang ambing lei ulah gelombang gene nawan angin.25Balalu,tangar jam epat malem hio,Aye hawi gi here,takia ta entu ranu. 26katika here murid ngini E takia ta entu ranu,here takut tuu palus kamiak,"hio panguluh!"balalu,here kamiak kamakai gene takut. 27Tapi,Yesus palus bapander nihi here,eau E"natamape lei atei kaon!iti Kuki,ada takut."28Balalu,Petrus ngeau gi Aye,"Tuhanamun hio Kayo,huyu lei kuki hawi gi Kayo ta entu ranu." 29Yesus ngeau,"hawi bo!"balalu,Petrus balua tekei jukung,palus takia ta entu ranu,balalu hawi gi Yesus. 30Tapi,katika nginni angin,aye mulai takut palus mulai leteng.aye kamiak,"Tuhan,awat nyalamat Kuki!"31Yesus palus nyolor tangan E,negei Petrus,balalu ngeau,"kayo sa kurang harap,wuah inon kayo ragu-ragu?" 32katika here suluk gi huang jukung,angin lei tadoh. 33Udi hio,here sa naan tangar huang jukung nyambah Yesus palus ngeau,"sabujur e, Kayo itilah Anak Allah!"Yesus nyamare ulun sakit34Udi nyabarang,here hampe gi tane Genesaret. 35katika ulun-ulun tangar hio kataru Aye,here mawara gi kaluhan daerah hio balalu nunda kaluhan ulun sa sakit nutah Yesus. 36here lako nihi Yesus mat tau negei puting jubah E,balalu kaluhan ulun sa negei jari kaoh.
Hukum Allah nihi tradisi murunsia 1Udi hio,papire ulun Farisi nihi ahli-ahli Taurat tekei Yerusalem hawi gi Yesus balau ngeau, 2"Wuah inon murid-muridNu ngalanggar tradisi itak buyut?gene,here bakoi mui tangan waktu kuman roti!" 3Balalu,Yesus ngajawab palus ngeau gi here,"balalu wuah inon ngalanggar perintah Allah gene tradisi nu?4Gene Allah berfirman,`hormati lah ammah nihi ine nu,`balalu hie sa nyapa ammah atawa ine e,harus na hukum matei.` 5tapi,kayo ngeau,"hie bo sa ngeau gi ammah atawa ine e,`inon sa naan na ami gi kayo haot naami gi Allah," 6aye bakoi perlu ngahormat ammah atawa ine e,nihi kala hio,kayo ngabatal Firman Allah gene tradisinu.7Kayo,ulun-uln munafik,mula bujur nubuatan Yesaya gene kayo: 8bangsa iti mahormati Kuki nihi wawa here,tapi atei here lawit tekei Kuki. 9Balalu,sia-sia here menyembah Kuki nihi ngajar perintah-perintah murunsia."10Balalu,Yesus nerau ulun ajohpalus ngeau,"rengei balau napaham! 11bakoi inon sa suluk gi huang wawa sa manajis kan ulun,tapi inon sa balua tekei wawa e,itilah sa manajiskan ulun."12Udi hio,murid-murid Yesus hawi palus nane nihi Aye,"karasa lah Kayo aye hio ulun-ulun Farisi tasinggung waktu ngarengei pamaneran iti?" 13Tapi,Yesus ngajawab palus ngeau,"setiap tanaman sa bakoi nabule ulah Ammah Kuki sa tangar Surga sagar na bunat hampe gi wakat-wakat e. 14Elah bo here.here aye hio penuntun-penuntun pehe tekei ulun pehe.15Petrus ngeau gi Aye," na jelas bo perumpamaan hio gi kami." 16Yesus ngeau,"inon ksh kayo mete paham lei? 17inon kah kayo bakoi mamaham aye hio kaluhan isa suluk gi huang wawa sagar minau gi wuntung balalu na umpe gi jamban?18Tapi,inon sa balua tekei wawa timbul tekei atei,balalu hio lah sa manajiskan ulun. 19gene tekei atei timbul pikiran-pikiran sa jahat,pamunu,perzinahan,dosa-dosa seksual,pangalat,panamposo,palus pitnah. 20Hal-hal hio lah sa manajiskan ulun,tapi kuman bakoi mui tangan bakoi manajiskan ulun."Yesus ngawat wawei Kanaan21Udi hio,Yesus tulak nekai hio palus mahulu gi daerah Tirus nihi Sidon. 22Balalu,erang kulun wawei Kanaan sa nekei daerah hio hawi palus kamiak,"ahi bo kuki,Tuhan,Anak Daud! anak kuki wawei karasukan roh jahat tamam tuu." 23Tapi,Yesus bakoi ngajawab wawei hio,isa wusi lei.palus murid-murid E hawi mandasak Aye," huyu bo aye tulak gene aye kamiak tarus ta lutuk takam."24Balalu Aye ngajawab here nihi ngeau,"Kuki ekat na utus gi domba-domba sa jawoh tekei umat Israel." 25Udi hio,wawei hio nutah palus sujud ta hadapan Yesus,eau e,"Tuhan awat bo Kuki!" 26Tapi,Yesus ngajawab palus ngeau,"bakoi maeh ngalap roti ampun nakia-nakia palus nawut gi tahu-tahu."27Wawe hio ngajawab,"Bujur,Tuhan,tapi tahu-tahu hio kuman garabak-garabak sa lawu tekei meja ampu e." 28Udi hio,Yesus ngeau gi aye,"ui wawei,iman nu hante! jari lah gi kayo sameh kaaheng kayo."waktu hio lei,nakia wawei e kaoh. "Yesus nyamare ulun ajoh29Yesus tulak tekei hio,netei pampang danao Galilea.Balalu,udi mambai gi entu bukit,Aye maharung ta aro. 30Udi hio,kumpulan ulun ajoh hawi nutah Aye,nunda ulun-ulun lumpuh,cacat,pehe,bisu palus ulun ajoh lain e.balau here nampakading ulun-ulun hio tangar pee Yesus balalu Aye nyamare here, 31hampe ulun ajoh hio dodor katika here nginni ulun bisu tau bapanner,sa cacat kaoh,sa lumpuh takia,balalu sa pehe kakinni.Balalu here nyanawat Allah Israel. "Yesus ngami kuman gi labih epat ribu ulun 32Balalu,Yesus nerau murid-murid E palus ngeau,"Kuki kaahi nihi ulun-ulun hio gene here haot nampahayak Kuki salawah telu andrau nihi bakoi naan nakuta.palus,Kuki bakoi kakan nuyu here mudi kaluan mat here ada pisan tangar lalan." 33Udi hio,here murid ngeau gi Aye,"tekei awe takam sagar kahalu roti sa ajoh ta uneng suni iti namising ulun sa ajoh tuu iti." 34Yesus nane gi here,"pire ka ngajoh roti saampun kayo?"here ngajawab,"pitu,nihi papire kenah halus." 35 Balalu,Yesus nuyu ulun ajoh hio maharung tatane.36Udi hio,Aye ngalap kapitu roti hio nihi kenah-kenah hio. Balalul,nelang ngantuh syukur,Aye mambagi-bagi e,balalu ngami e gi murid-murid E,palus murid-murid E ngami gi ulun ajoh hio. 37here kaluhan kuman nihi wising.balalu,here ngumpul pulakan-pulakan tisai e,naan pitu panuk penu. 38here sa kuman naan epat ribu ulun laki,bakoi tamasuk wawei nihi hadi nakia. 39udi nuyu ulun ajoh hio mudi,Yesus suluk gi jukung balalu tulak gi daerah Magadan.
Ulun Farisi nihi ulun Saduki mancoba Yesus 1Udi hio,ulun-ulun Farisi nihi Saduki hawi mat mancobai Yesus.here lako mat Yesus nampa inni gi here isa tanda tekei Surga. 2Tapi,Yesus ngajawab,"waktu sanya,kayo ngeau,`andrau maeh gene langit mariang.`3Balalu,waktu andrau kiat,`andrau iti sagar naan angin mehet gene langit mariang nihi mieng.`kayo kataru kalawe mambeda rai langit,tapi bakoi sanggup membedakan tanda-tanda zaman. 4isa turunan sa jahat nihi penzina iti lako isa tanda,tapi isa tanda lei bakoi sagar naami gi aye,kecuali tanda Nabi Yunus."balalu,Aye nanan here palus tulak. 'Penjelasan hal ragi ulun Farisi nihi Saduki5Katiak murid-murid hampe ta sabarang danau,here koi ingat nunda roti. 6Balalu,Yesus ngeau gi here,"perhati lei nihi waspada bo nihi ragi ulun-ulun Farisi nihi Saduki." 7Balalu,here mulai nyurah hal hio nihi here sameh here palus ngeau,"iti gene takambakoi nunda roti." 8tapi,Yesus karasa hal hio balalu ngeau, "ui ulun sa kurang iman,wuah inon kayo nyurah nihi sameh kaon raerai hal koi naan roti?9Inon lah kayo masih mete paham jua,bakoi ingat nihi dime roti pakai dime ribu ulun,balalu pire kangajoh panuk tisai e sa na kumpul kayo? 10Atawa,pitu roti gi epat ribu ulun,balalu pire panuk tisai e sa nakumpul kayo?11Kalawe lah kayo bakoi paham aye hio Kuki bakoi rahat basurah gi kayo hal roti? tapi ,waspada bo nihi ragi ulun-ulun Farisi nihi Saduki." 12Udi hio,here paham aye hio Aye bakoi ngantuh mat waspada nihi ragi roti,tapi nihi ajaran ulun-ulun Farisi nihi Saduki." Yesus aye hio Mesias"13Katika Yesus hampe tangar daerah Kaiseria Filipi,Aye nane gi murid-murid E,"manurut eau ulun,hie lah anak murunsia hio?" 14here ngajawab,"papire ngeau Yohanes pangapandrus,sa lain ngeau Elia,balalu sa lain lagi ngeau Yeremia,atawa isa tekei here Nabi." 15Balalu, Yesus nane tekei here,"Tapi manurut kayo,hie lah Kuki iti?" 16Simon Petrus ngajawab,"Kayo hio Mesias,Anak Allah sa welum!"17Yesus ngeau gi aye,"na berkati lah kayo,Simon anak Yunus,gene bakoi tekei lunek nihi ira sa nyantarang iti gi kayo,tapi Ammah Kuki sa ta Surga. 18Balalu,Kuki lei ngantuh gi kayo aye hio kayo Petrus.balalu tangar entu watu iti,Kuki sagar nabuan jemaat Kuki palus gerbang-gerbang Hades bakoi sagar menguasai e.19Kuki sagar ngami kunci-kunci Kerajaan Surga.balalu,inon bo sa nahuruk kayo ta bumi sagar ta huruk ta surga.Balalu,inon bo sa nalapas kayo ta bumi sagar talapas tangar surga." 20Balalu,Yesus nampaingat gi murid-murid mat bakoi mamander gi hie-hie aye hio Aye Mesias. "Yesus mawara hal kapateian E21Nekei waktu hio,Yesus mulai nampa inni gi murid-murid E aye hio Aye harus tulak gi Yerusalem palus rara ajoh hal tekei here matueh-matueh,imam-imam kepala,atau lei ahli-ahli Taurat,balalu na wunu palus na tamuan ta andrau ka telu. 22Udi hio,Petrus nyujut Yesus gi pampang,nyompo E,palus ngeau,"Tuhan,mudahan Allah nampalawit hal hio tekei Kayo!hal iti bakoi sagar suah jari gi Kayo." 23Tapi,Yesus ngulik palus ngeau gi Petrus,"tulak bo tekei hapa Kuki,ui iblis!kayo hio watu santukan gi Kuki gene kayo bakoi24Udi hio Yesus ngeau gi murid-murid E,"amun naan sa kakan nutah Kuki,aye harus nawan tenga e raerai,mamikul salib e,nihi nutah Kuki. 25gene hie sa hamen nyalamat kan nyawa e sagar kajawohan nyawa e.tapi hie sa kajawohan nyawa e gene Kuki,aye sagar kakiyuh e. 26Inon untung e amun erang kulun kakiyuh kaluhan dunia,tapi kajawoh nyawa e ?atawa,inon sa tau erang kulun ngami mat ngaganti nyawa e ?27Gene,Anak Murunsia sagar hawi huang kemuliaan Ammah E hayak nihi here Malaikat E palus udi hio sagar ngabalas tiap ulun manurut gawian e. 28Kuki mawara sabujur e gi kayo,naan papire ulun sa mindri tangar ina sa bakoi sagar nginam matei hampe here kakinni Anak Murunsia hawi huang Kerajaan E."
2Yesus na inni hayak Musa nihi Elia 1Enem andrau udi hio,Yesus nunda Petrus,Yakobus,nihi Yohanes pulaksanai Yakobus,balalu nunda here mambai gi gunung sa entu raerai. Balalu,Yesus barubah rai mate e ta hadap here,rai mate E maraai sameh mate andrau balalu lamma E jari mahilak sameh cahaya.3Balalu,inni,kainni an bo gi here Musa nihi Elia,rahat basurah nihi Yesus. 4Petrus ngeau gi Yesus,"Tuhan, maeh lah gi takan mat naan tangar iti,kuki sagar napindri telu kemah ta iti,isa gi Kayo,isa gi Musa balalu isa gi Elia."5Katika Petrus masih basurah,isa awan sa tarang nyanungen here,balalu inni,naan lengan tekei huang awan hio ngeau,"Iti lah AnaKuki sa na sayang Kuki,gi Aye lah Kuki berkenan.rengei bo Aye." 6Waktu murid-murid ngarengei iti,here ta suntup nihi rai hampe gi tane palus takut tuu. 7Tapi,Yesus hawi balalu nyantuk here,eau E," buan bo ada takut." 8katika here nguka mate here,here bakoi kakinni hie lei,kecuali Yesus kakarep.9Waktu here minau tekei gunung,Yesus nuyu lei gi here,eau E,ada nyurah panginni hio gi hie lei hampe Anak murunsi na tamuan tekei helang ulun matei." 10Balalu,murid-murid nane tekei Aye," balalu,wuah inon ahli-ahli Taurat ngeau aye hio Elia harus hawi labih dahulu?"11Yesus ngajawab,"Elia mula hawi labih dahulu palus sagar nangkaeh kaluhane. 12Tapi,Kuki ngeau gi kayo bahwa Elia haot hawi,tapi here bakoi ngataru e palus ngulah aye sameh aheng here.Kalahio lei Anak Murunsia sagar rara tangar tanga here. 13"Udi hio,here murid paham aye hio Aye bapander gi here hal Yohanes Pangapandrus. "Erang kulun nakia na bebas kan tekei roh jahat14Katika Yesus nihi murid-murid waleng gi ulun ajoh,erang kulun laki hawi gi Yesus palus suntup ta hadap Aye nelang ngeau, 15"Tuhan,lako ahi gi anak kuki gene aye sakit ayan balalu rara tuu.aye gaha lawu gi huang apui nihi huang ranu. 16kuki haot nunda aye gi murid-murid Kayo,tapi here bakoi kiuh nawas aye."17Yesus ngajawab,"ui,kaon katurunan sa bakoi harap nihi tawang!pire kalawah lagi kuki sagar muneng hayak kaon?pire kalawah lagi kuki harus sabar nadap kaon?tunda bo nakia hio gi Kuki." 18maka Yesus nyampengar roh jahat hio hampe balua tekei nakia laki hio,balalu naki hio kaoh waktu hio lei.19Udi hio here murid hawi gi Yesus,katika here kakarep nihi Aye palus nane",wuah inon kami bakoi kiuh nulak roh jahat hio?" 20Eau E gi here,"gene iman nu sa halus.Kuki mawara sa bujur e gi kayo,amun kayo naan iman sakahante insoi sasawi bo,maka kayo kiuh ngeau gi gunung iti,`pindah bo tekei iti gi aro!`balalu gunung iti sagar pindah.bakoi naan sa mustahil gi kayo. 21(tapi,roh jahat masam iti ekat kiuh na tulaknihi doa palus puasa.") "Yesus nyrah hal kapateian E22Katika Yesus nihi murid-murid E rahat bakumpul tangar wilayah Galilea,Aye ngeau gi here,"Anak Murunsia sagar na sarah gi tangan murunsia, 23Balalu here sagar munu Aye,palus Aye sagar na tamuan ta andrau sa katelu."Balalu,here murid E jari mahanang atei tuu." Pengajaran hal ngabayar pajak24waktu here hampe ta Kapernaum,here pangumpul pajak rueh Dirham hawi gi Petrus palus nane,"inonkah guru nu bakoi ngabayar pajak rueh dirham?" 25Petrus ngajawab,"oi"katika aye suluk gi huang lewu,Yesus terlabih dahulu nyurah gi aye,"kala awe pendapat nu,Simon? tekei awe lah raja-raja dunia iti managih bea nihi pajak? tekei anak-anak e atau tekei ulun lain?"26Katika Petrus ngajawab,"tekei ulun lain",Yesus ngeau gi aye,"amun kala hio,anak-anak e bebas. 27tapi,mat takam bakoi manyinggung here,tulak bo gi danau palus tawut bo wintan.alap bo kenah sa pertama wuah palus waktu kayo nguka wawa e,kayo sagar kahaba sakeping stater.alap bo duit hio balalu ami bo gi here,gi Kuki nihi gi Kayo."
Hie sa panga hante huang Kerajaan Surga ? 1ta wayah hio,murid -murid hawi nutah Yesus palus nane,"hie lah sa panga hante huang Kerajaan Surga?" 2Balalu,Yesus nerau erang kulun nakia halus nutah Aye,balau ngandak nakia hio ta peneh-penah here, 3balalu ngeau,"Kuki mawara sa bujur e gi kayo,kecuali kayo bertobat palus jadi sameh nakia-nakia,kayo bakoi sagar suluk gi huang Kerajaan Surga.4hie sa marendah kan tenga e sameh nakia iti aye hio sa panga hante huang Kerajaan Surga. 5Balalu,hie sa narime nakia halus sa isa iti huang aran Kuki,aye narime Kuki."peringatan hal panyabab dosa 6"Tapi,hie sa nyantawang isa tekei nakia-nakia halus sa harap gi Kuki iti,lebih maeh gi aye amun watu kilangan na gonteng tangar diung e balalu na saneteng gi laut sa paling lalem.7Salaka lah dunia gene payantawang-panyantawang sa naan ta huang e!gene,panyantawangan mula harus jari,tapi salakalah ulun sa nampahawi e. 8amun tangan atawa pee nu ngualh kayo badosa,tetek balalu umpe bo hio.labih maeh gi kayo suluk gi huang welum nihi kutung atawa kepa tekei naan rueh tangan nihi rueh pee,tapi naumpu gi huang apui sa kekal.9Amun mate nu ngulah kayo badosa,sungkil palus umpe bo hio.labih maeh kayo suluk gi huang welum nihi isa mate,tekei naan rueh mate tapi naumpe gi huang apui neraka."10"perhati kan bo,ada kayo maremeh kan isa tekei nakia-nakia halus iti.gene,Kuki ngeau gi kayo aye hio Malaikat-malaikat here ta Surga ngulik tarus rai Ammah Kuki sa ta Surga. 11(gene,Anak Murunsia hawi pakai manyalamat ulun sa jawoh.) "Perumpamaan hal domba sa jawoh12Kala awe manurut kayo ? amun erang kulun baisi 100 ikui domba,tapi sa isa tekei here tawang,bakoi lah ulun hio nanan sa 99 ikui tangar gunung balalu tulak ngalupui isa sa tawang hio? 13Balalu,amun aye kahaba e,sabujur e Kuki mawara gi kayo,aye labih sanang gene isa sa tawang hio tekei 99 sa bakoi tawang. 14Kala hio lei, bakoi lah aheng Ammah nu sa ta Surga amun erang kulun tekei nakia-nakia halus iti binasa."Manesihati ulun sa bahala15"amun pulaksanai nu berdosa,tulak palus nawara kesalahan e,kayo nihi aye kakareb.amun aye ngarengei eau kayo,kayo haot kahaba pulaksanai nu. 16tapi,amun aye bakoi ngarengei kayo,tunda isa atawa rueh ulun lagi nihi kayo mat nihi wawa tekei rueh atawa telu ulun saksi,setiap pamaneran na tetap kan.17amun aye bakoi kakan ngarengei here,surah bo hal hio gi Jemaat.balalu,amun aye bakoi kakan ngarengei Jemaat,elah bo aye jari sameh bangsa-bangsa lain nihi pangumpul pajak.18Kuki mawara sabujur e gi kayo aye hio inon sa nahuruk kayo tangar bumi sagar tahuruk lei ta Surga.balalu,inon sa nalapas kayo tangar bumi sagar talapas lei ta Surga." 19Hindra lagi,Kuki mawara gi kayo aye hio amun rueh kulun ta antara kaon sapakat tangar bumi mengenai hal sa nalako here,hal hio sagar jari gi here ulah Ammah Kuki ta Surga. 20gene, ta uneng rueh atawa telu ulun bakumpul sasameh huang aran Kuki,Kuki naan ta penah-penah here. "perumpamaan hal pengampunan21Udi hio,Petrus hawi gi Yesus palus nane,"Tuhan,sapire ka gaha seharus e kuki mengampuni pulaksanai Kuki sa badosa nihi kuki? hampe 7 kali? 22Yesus ngeau gi aye,"Kuki bakoi ngeau gi kayo hampe 7 kali tapi hampe 7 kali 7 kali.23gene hio lah,Kerajaan Surga na umpamakan sameh erang kulun raja sa ngulah perhitungan nihi here walah e. 24waktu aye mulai ngulah perhitungan, ulun sa ba utang sa ajoh 10.000 talenta na tunda gi aye. 25gene aye hio bakoi kiuh mambayar utang e,ampu e nuyu mat aye na batang palus namput harau nihi anak-anak e,namput lei kaluhan sa ampun aye,palus nihi hio lah aye bayar e.26Balalu,walah hio suntup nihi manyembah ampu e,eau e,`basabar lah nihi kuki balalu kuki sagar ngabayar kaluhan e gi kayo.` 27Udi hio,ampu tekei walah hio kaahi,palus nga bebas aye,palus ngami ampunan gi utang e hio.28tapi,waktu walah hio balua aye panalu nihi walah lain sa bautang 100 dinar nihi aye,aye nyaput palus ngeat walah hio,balalu ngeau,`bayar waleng duit sa na utang nu tekei kuki!` 29balalu,walah sa bautang hio suntup nihi ngalako gi aye, eau e,`basabar bo nihi kuki palus kuki sagar ngabayar kaluhan e gi kayo.`30tapi,aye bakoi kakan narime balalu nampasuluk hengau e hio gi panjara hampe aye hio ngalunas kaluhan utang e. 31katika walah-walah sa lain kakinni kejadian hio,here jari mahanang atei balalu hawi ngalapor gi ampu e mengenai kaluhan sa terjadi.32Udi hio,ampu e nerau walah sa pertama hio balalu ngeau gi aye,`kayo walah sa jahat. Kuki mangampuni kaluhan utang kayo gene kayo ngalako gi Kuki. 33Bakoi lah kayo seharus e naan kaahi gi sasameh nu walah,sameh kuki haot nampainni kaahi gi kayo?`34Balalu,ampu e,nihi penu kasangit e,manyarah aye gi here sa nyiksa aye hampe aye kiuh ngabayar waleng kaluhan sa na tampa utang gi aye. 35Amah Kuki tangar Surga lei sagar ngulah hal sa sameh gi kayo,amun kayo bakoi mangampuni pulaksanai nu tekei huang atei nu."
Pengajaran hal sarak tuar 1Katika Yesus haot nyanyari paneran-paneran iti,aye tulak tekei Galilea balalu hampe tangar wilayah Yudea,ta sabarang hungei Yordan. 2Balalu,kumpulan hante ulun ajoh nutah Aye,balalu Aye nyamare here ta aro.3papire ulun Farisi hawi gi Yesus pakai mancoba Aye palus nane,"inon kah na samuah pakai laki gi nanpasarak harau e nihi ajoh sabab?" 4Balalu,Yesus ngajawab palus ngeau,"bakoi lah lah kayo ngabaca aye hio Aye,sa ngulah here tekei asal,ngajari here laki nihi wawei,5Balalu Aye ba Firman,` gene hio,laki harus nanan ammah e nihi ine e,balalu jari isa nihi harau e,palus here rueh hio sagar jari isa tenga`? 6Jari,here bakoi lagi rueh,tapi isa tenga.gene hio inon sa haot napakisa Allah,marunsia bakoi tau nampisah e."7Here ngeau gi Yesus,"balalu wuah inon Musa nuyu mat ngami surat sarak nihi nampasarak harau?" 8Yesus ngeau gi here,"gene kakape atei kayo,Musa ngijin kayo nampasarak harau nu.tapi,nekei asal e bakoi lei kala hio. 9balalu,Kuki mawara gi kayo aye hio hie sa nampasarak harau e,kecuali gene zinah,balalu naharau nihi wawei lain,aye bazina."10Murid-murid ngeau gi Aye,"amun sameh ina hal e wane nihi harau e,lebih maeh bakoi naharau." 11Tapi,Yesus ngeau gi here,"bakoi kaluhan ulun kiuh narime pamaneran hio,kecuali here sa nakaruniai. 12gene,naan ulun sa bakoi naharau gene mula lahir sameh hio tekei huang wuntung ina e,balalu naan ulun sa bakoi naharau gene na ulah ulun lain,nihi naan lei sa ulah aheng kakareb e demi Kerajaan Surga.hie bo sa kiuh narime hal ina,elah e bo aye narime e." Yesus nihi nakia-nakia halus13Udi hio,papire nakia halus na tunda napot Aye mat Aye kiuh ngannak tangan E entu nakia-nakia hio balalu nag doa here.Tapi,murid-murid nyompo ulun-ulun hio. 14Tapi, Yesus Ngeau,"elah e bo nakia-nakia halus hio.ada ngahalang here hawi gi Kuki gene Kerajaan Surga aye hio ampun nakia-nakia halus iti." 15Udi Yesus ngannak tangan E tangar entu nakia-nakia hio,Aye tulak tekei hio. "Kala awe kiuh welum kekal ?16Udi hio,hawi lei erang kulun gi Yesus palus nane,"Guru,hal maeh inon sa harus na gawi kuki mat tau kiuh welum sa kekal?" 17Balalu,Yesus ngeau gi ulun hio,"wuah inon kayo nane nekei Kuki hal inon sa maeh?ekat isa sa maeh.tapi amun kayo kakan suluk gi huang welum,umma bo perintah-perintah hio."18Ulun hio nane tekei Yesus,"perintah sa awe?" Yesus ngajawab,"ada munu,ada bazina,ada ngalat,ada namposo, 19hormati lei amahnu nihi ine nu,balalu n ahi lei sameh murunsia sameh tenga arep raerai."20Ulun bujang hio ngeau gi Aye,"kaluhan ahl hio haot na umma kuki,inon lagi sa masih kurang?" 21Yesus ngeau gi aye,"amun kayo kakan sempurna,tulak balau batang bo kaluhan panatau kayo.balalu,ami gi ulun susah,balalu kayo sagar ampun harta tangar Surga,palus ayu umma bo Kuki." 22Tapi,katika ulun bujang hio ngarengei paneran iti,aye tulak nihi sedih gene ajoh panatau e.23Balalu,Yesus ngeau gi murid-murid E,"Kuki mawara sabujur e gi kayo,mahadin pakai ulun tatau mat suluk Kerajaan Surga. 24Hindra lagi,Kuki ngeau gi kayo aye hio lebih murah gi erang kikui unta suluk tolong pilos tekei ulun tatau suluk Kerajaan Allah."25Katika here murid karengei paneran hio,here jari dodor,palus ngeau,"amun sameh hio,hie sa kiuh na salamat?" 26nelang nginni here,Yesus ngeau,"hayak murunsia,hal iti mustahil,tapi hayak Allah,kaluhan hal hio mungkin." 27Udi hio,Petrus ngeau gi Aye,"inni bo,kami haot nanan kaluhan e balalu umma Kayo.jari,inon sa sagar na tarime kami?"28Balalu,Yesus ngeau gi here,"Kuki mawara sabujur e gi kayo aye hio kayo,sa nutah Kuki huang dunia sa bio,katika Anak Murunsia maharung tangar tahkta hante E,kayo lei sagar maharung ta entu rueh belas tahkta pakai menghakimi karueh belas suku Israel.29Balalu,setiap ulun sa haot nanan lewu,pulaknanai laki,pulaksanai wawei,ammah,ine,anak-anak,atawa allah e gene aran Kuki sagar narime jatuh kali lipat palus sagar ngawaris welum sa kekal. 30Tapi, ajoh ulun sa panga dahulu sagar jari panga handrian,balalu sa panga handrian sagar jari panga dahulu."
Perumpamaan hal here panggawi kabun anggur 1"gene,Kerajaan Surga aye hio sameh ulun ampun kabun sa kiat sunsung tulak mat nupui panggawi-panggawi gi kabun anggur e. 2Katika aye haot sapakat nihi here sa bagawi hio mat sedinar erang andrau,aye nuyu here gi kabun anggur e.3Balalu,sekitar jam telu aye tulak balalu kakinni sa lain e rahat mindri koi naan gawian ta uneng umum. 4Balalu,aye ngeau gi here,`kaon,tulak bo lei gi kabun anggur balalu inon sa pas sagar naami kuki gi kayo.`palus ,here tulak lei.5Hindra lagi,sekitar jam ka enem balalu jam ka suei aye tulak ngulah hal sa sameh. 6Balalu,sakitar jam ke sebelas,aye tulak balalu kahalu sa lain e rahat mindri palus aye nane gi here,`wuah inon kayo mindri tangar ina koi naan gawian erang andrau?` 7Here ngeau gi aye,`gene mete naan sa ngupa kami.`sa ampun kabun hio ngeau gi here,`kaon ,tulak bo lei gi kabun anggur kuki.`8Katika andrau haot mulai kamalem,sa ampun kabun hio ngeau gi mandor e,`herau bo here sa bagawi palus bayar lei gi here upa e,mulai tekei sa panga handrian hampe sa panga dahulu.` 9katika here sa bagawi ta jam sebelas,hawi masing-masing ulun narime 1 dinar. 10katika here sa bagawi panga dahulu,hawi,here nanguh sagar narime labih ajoh.tapi here masing-masing narime 1 dinar.11Katika narime e,here memprotes nihi sa ampun kabun. 12here ngeau,`ulun-ulun sa suluk panga handrian ekat bagawi 1 jam,balalu kayo ngami here sameh nihi kami,sa haot naggung weat nihi laing andrau erang andrau.`13Tapi,sa ampun kabun hio ngajawab balalu ngeau gi here,`pulaksanai,kuki bakoi bahala nihi kaon.bakoi lah kayo haot sapakat nihi kuki gi isa dinar? 14Alap bo upa kayo palus tulak bo,tapi kakan ngami gi ulun sa pang handrian iti,sameh nihi gi kayo.15Inon kah kuki bakoi wuah mat ngulah inon bo sa na aheng kuki nihi ampun kuki kakareb?atawa inon kah jahat tangar mate nu gene kuki maeh? 16jari,sa panga handrian sagar jari sa pang dahulu,balalu sa panga dahulu sagar jari panga handrian."Yesus ba surah lagi hal pamaptei E17Katika Yesus sagar tulak gi Yerusalem,Aye nunda rueh belas murid E nihi bapisah.huang perjalanan,Aye nyurah gi here, 18"inni lei,takam rahat nuju Yerusalem palus Anak Murunsia sagar nasarah gi imam-imam kepala nihi ahli-ahli Taurat.here sagar nukum Aye nihi pampatei. 19balalu,here sagar manyarah Aye gi bangsa-bangsa lain mat ngasese,mancambuk,palus menyalibkan Aye.balalu ta andrau ka telu,Aye sagar na tamuan."Pangalako ine tekei anak-anak Zebedeus20Udi hio,ine tekei anak-anak Zebedeus nihi anak-anak e hawi dapot Yesus balalu suntup mat ngalako isa hal nihi Yesus. 21Balalu,Yeus ngeau gi aye,"inon sa na aheng kayo ?"ine hio ngajawab,"huyu bo mat kararueh anak kuki kiuh maharung tangar huang Kerajaan Nu,isa ta tuhi kawan Nu balalu isa ta tuhi kawi Nu."22Tapi,Yesus ngajawab,"kayo bakoi paham inon sa nalako.inonkah kayo kiuh ngoot tekei cawan sa harus na koot Kuki?"here ngeua gi Yesus,"oi,kami kiuh." 23Yesus ngeau gi here,"kayo mula sagar ngoot tekei cawan Kuki,tapi gi maharung ta kawan Kuki atawa ta kawi Kuki,bakoi lah hak Kuki ngami e,tapi mat gi here sa nasiapkan ulah Ammah Kuki." 24Katika sapuluh murid sa lain e karengei e,here sangit nihi karueh pulaksanai hio.25Tapi,Yesus nerau here palus ngeau,"kayo karasa aye hio penguasa bangsa-bangsa lain memerintah entu here,balalu ulun-ulun hante here ngajaln wewenang entu here. 26sa harus e bakoi kala hio ta antara kaon,tapi hie sa kakan jari hante tekei antara kaon,aye harus jari walah nu. 27Balalu,hie bo sa kakan jari sa panga dahulu tekei antara kaon,aye harus jari walahnu, 28sameh nihi Anak Murunsia sa hawi bakoi mat nalayani,tapi mat melayani palus nyarah nyawa E mat jari tewuhan gi ajoh ulun."29Balalu,katika here nanan Yeriko,kumpulan hante ulun nutah E. 30Balalu,rueh ulun pehe sa rahat maharung iring lalan,katika ngarengei aye hio Yesus kakan nangkah,here kamiak,"Tuhan Anak Daud,ahi lei kami!" 31Ulun ajoh nyompo here mat her benyem.Tapi,magin mehet kamiak,"Tuhan ,Anak Daud,ahi lei kami!"32Balalu,Yesus tunduk palus nerau here.Aye ngeau,"inon sa kangakan kayo Kuki ngagawi gi kayo?" 33Here ngeau gi Aye,"Tuhan,kami hamen mate kami nauka lei." 34Yesus kaahi gi here,balalu negei mate here, balalu saat hio lei here narime panginni e waleng,balalu nutah Yesus
3Yesus na sambut sameh erang kulun Raja 1Katika here haot riet nihi Yerusalem balalu haot hampe gi Betfage,ta wungkur Zaitun, Yesus mangutus rueh kulun murid E; 2eau E gi here," tulak bo gi tumpuk sa naan tangar hadapan nu,balalu kayo palus kahalu erang kikui keledai sa tahuruk balalu erang kikui anak keledai hayak e.sanapas hurukan here balalu tunda bo kararueh e gi Kuki. Amun naan ulun nane inon-inon tekei kayo,kayo harus ngeau,`Tuhan memerlukan e,`balalu aye palus ngrim e."4Hal iti jari mat tagenep lah inon sa naantuh ualh Nabi: 5"wara bo gi putri Sion,`inni lei,Raja nu hawi gi kayo,rendah atei,nihi nunggang erang kikui keledai,nihi erang kikui keledai muda,anak tekei keledai beban. Zakaria 9 : 96Murid-murid tulak balalu ngagawi sameh sa haot na huyu Yesus gi here. 7here nunda keledai nihi anak keledai hio,balalu ngandak jubah-jubah here ta entu keledai-keledai hio,balalu Yesus maharung ta entu e. 8ta pa ajoh ulun ajoh hio ngampar jubah-jubah here ta lalan,balalu sa lain e netek raan-raan kayu,balalu ngampar e ta lalan.9Ajoh ulun takia ta hadapan E palus here nutah Aye kamiak,"Hosana gi Anak Daud`na berkatilah Aye sa hawi huang aran Tuhan.`Hosana ta uneng sa entu!"Mazmur 118 : 25-26 10Katika Yesus suluk Yerusalem,kaluhan kta geger gampar.here nane,"hie lah Aye ina?" 11Balalu,ulun ajoh hio ngajawab,"Aye hio Nabi Yesus,tekei Nazaret ta Galilea."Yesus Menyucikan Bait Allah12Balalu,Yesus suluk gi Bait Allah palus nulak ulun-ulun sa rahat babatang nihi bawidi ta Bait Allah,balalu nyamaleng hadi meja-meja uneng bahurup duit palus bangku-bangku here sa matang wurung-wurung merpati. 13Aye ngeau gi here,"haot ta tulis,`Lewu Kuki sagar naantuh lewu Doa,`tapi kayo ngulah e jari uneng here parampok," 14Balalu,ulun sa pehe nihi sa lumpuh hawi nutah Aye ta Bait Allah,balalu Aye nyamare here.15Tapi,katika here imam kepala nihi ahli-ahli Taurat nginni mukjizat-mukjizat sa haot na ulah Yesusbalalu nginni nakia-nakia sa kamiak huang Bait Allah,"Hosana gi Anak Daud,"here jari sangit. 16Balalu,here nane gi Yesus,"inon kah Kayo karengei sa na antuh nakia-nakia iti?"balalu,Yesus ngajawab here,"oi.mete piji kah kayo ngabaca,`tekei wawa awau-awau nihi nakia-nakia sa omo,Kayo haot nyansiap pujian pakai tenga Nu kakareb.?" 17Udi hio,Yesus nanan here palus balua tekei kota hio18Wayah ina,waktu andrau kiat,katika Yesus waleng gi kota,Aye jari kaluan. 19Balalu,katika kakinni kakau ara ta iring lalan,Aye hawi gi hio balalu bakoi halu inon-inon,ekat rawen-rawen bo.balalu aye ngeau gi kakau hio,"bakoi sagar naan wua lagi tekei kayo hampe kalawah-lawah e!"waktu hio lei,kakau ara hio jari meang.20Katika murid-murid nginni hal iti,here murid dodor palus nane,"kalawe kakau ara hio meang sa katika hio lei?" 21balalu,Yesus ngajawab here,"sabujur e Kuki ngeau gi kayo,amun kayo naan Iman nihi bakoi bimbang,kayo bakoi ekat sagar ngulah inon sa nagawi nadap kakau ara iti,`bahkan amun kayo ngeau gi gunung iti,pa enat bo palus lawu gi huang laut,`hal hio sagar jari. 22Balalu,kaluhan e sa kayo lako huang doa,harap bo,kayo sagar narime e." Pemimpin Yahudi bakoi harap Kuasa Yesus23Katika Yesus suluk gi Bait Allah,here imam kepala nihi matueh an bangsa Yahudi hawi gi Aye rahat Aye mengajar palus nane,"nihi kuasa inon kah Kayo ngulah hal-hal iti ?" 24Yesus ngajawab here,"Kuki lei sagar nane isa hal nihi Kayo,sa amun kayo tau ngajawab e,Kuki lei sagar mawara gi kayo nihi kuasa inon Kuki ngulah kaluhan hal iti.25Tekei awe kah baptisan Yohanes?tekei Surga atawa tekei murunsia?"balalu,here mulai nyurah sameh here kakareb,eau e,"amun takam ngeau,`tekei Surga,`Aye sagar ngeau,`amun kala hio,wuah inon kayo bakoi harap nihi Yohanes?` 26tapi,amun takam ngajawab,`asal tekei murunsia.`takam takutnihi ulun ajoh gene here kaluhan nganggap aye hio Yohanes Nabi." 27balalu here ngajawab Yesus,"kami bakoi karasa."balalu Yesus ngeau,"amun kala hio,Kuki lei bakoi sagar mawara gi kayo nihi kuasa inon kah Kuki ngulah hal-hal iti."perumpamaan hal rueh kulun anak28Tapi,inon pendapat kayo?naan ulun sa baisi rueh anak laki,balalu aye hawi gi sapanga tueh palus ngeau,`anak ku,tulak bo nihi bagawi lah andrau ina tangar kabun anggur.` 29Balalu,aye ngajawab,`oi,Ammah,`tapi udi hio aye bakoi tulak. 30udi hio ammah hio tulak gi anak sa karueh palus ngantuh hal sa sameh.nakia hio ngajawab,`bakoi kakan,`tapi aye manyasal balalu tulak.31Hie kah tekei karueh nakia hio sa ngarengei ammah e?"here ngeau,"sa pangalis."Yesus ngeau gi here,"sabujur e,Kuki mawara gi kayo aye hio here pangumpul pajak nihi pelacur-pelacur sagar suluk gi huang Kerajaan Allah ngadahulu kayo. 32gene,Yohanes hawi gi kayo huang lalan sabujur e balalu kayo bakoi harap aye,tapi,here pangumpul pajak nihi palacur-palacur harap nihi aye.palus,kayo,katika nginni hal iti hampe bakoi manyesal udi hio hampe kayo kiuh harap aye."perumpamaan hal ulun ampun nihi sa nyewa kabun anggur33Renegei lei perumpamaan sa lain.naan ulun ampun kabun sa ngamule isa kabun anggur,balalu masang pagar tangar kaliling e,balalu ngadi uneng pemerasan anggur,balalu na pindri menara.udi hio,aye nampasewa kabun anggur e gi papire petani,balalu aye tulak gi luar negri. 34katika musim wua kakan hampe,aye mangutus walah-walah e gi petani-petani hio mat narime wua e.35Balalu,here petani nyaput here walah hio palus ngompak erang kulun,balalu munu erang kulun,balalu salain e na pedak nihi watu. 36hindra lagi,ampun kabun hio nuyu walah-walah e sa lain,sa labih ajoh tekei sa dahulu.balalu,here petani hio ngulah hal sa sameh nihi here. 37akhir e,sa ampun kabun hio mangutus anak e gi here,eau e,`here sagar ngahormati anaku,`38Tapi,katika here petani hio nginni anak e,here nyurah nihi here kakareb,`aye ahli waris,ayu takam munu aye palus ngarampas warisan e.` 39Balalu,here nyaput anak sa ampun kabun hio,nawut aye gi luar kabun anggur,balalu munu e.40gene hio,katika sa ampun kabun anggur hio hawi,inon sa sagar na gawi e nadap petani-petani hio?" 41here ngeau gi Aye,"Aye sagar nampatei ulun-ulun sa jahat hio nihi jahat tuu,balalu sagar nampasewa kabun anggur e gi petani-petani sa lain,sa sagar manyarah gi aye wua-wua tangar musim e."42Yesus ngeau gi here,"inon kah kayo piji ngabaca tangar Kitab Suci:`watu sa naumepe ulah tukang-tukang bangunan haot jari watu penjuru.hal iti jari tekei pihak Tuhan,balalu hal iti ajaib ta mate takam`? Mazmur 118 : 22-2343gene hio, Kuki mawara gi kayo,Kerajaan Allah sagar naalap tekei kayo balalu sagar na ami gi ulun-ulun sa ngahasil wua tekei e. 44Balalu,hie sa lawu gi entu watu hio sagar puhi ba keping-keping;balalu hie sa natukun watu hio sagar ramuk."45Katika imam-imam kepala nihi ulun-ulun Farisi ngarengei perumpamaan-perumpamaan E,here paham aye hio Yesus rahat mamaner here. 46Tapi,katika here bausaha pakai nyaput Yesus,here takut nihi ulun ajoh gene ulun ajoh hio manganggap Yesus aye hio Nabi.
Perumpamaan hal ulun sa na undang gi kakawinan 1Yesus bapander lagi gi here huang perumpamaan-perumpamaan,eau E, 2"Kerajaan Surga kiuh naumpamakan sameh erang kulun Raja sa ngulah pesta kakawinan pakai anak e laki. 3Balalu,aye nuyu here walah e mat nerau ulun-ulun sa na undang gi pesta hio,tapi here bakoi kakan hawi.4Balalu,Raja nuyu pudi walah-walah sa lain,eau e,`antuh bo gi ulun-ulun sa na undang,inni, kuki haot nyadia panguta.lembu-lembujantan nihi satua-satua ponok kaluhan e haot na samalih,balalu kaluhan e haot siap.Hawi bo gi perjamuan kawin iti.`5Tapi,here bakoi ngadiuh palus tulak,sa isa gi allah e,sa lain gi usaha e, 6balalu sa lain nyaput walah-walah raja hio,nampahanang,balalu munu here. 7Balalu,Raja hio sangit,palus aye ngirim tentara-tentara e,nampatei pamunu-pamunu hio,palus nutung kota here.8Udi hio,aye ngeau gi walah-walah e,`pesta kakawinan haot siap,tapi ulun-ulun sa na undang hio bakoi pas. 9Gene hio,tulak bo gi lalan-lalan hante palus undang bo papire ajoh ulun sa kiuh kayo halu gi pesta kakawinan iti.` 10Balalu,walah-walah hio tulak gi lalan-lalan palus ngumpul kaluhan ulun sa na halu ,sa maeh nihi sa jahat.Balalu,uneng kakawinan hio penu nihi tamu.11Tapi,waktu raja suluk mat panalu nihi here tamu e,aye kakinni erang kulun tangar aro,sa bakoi makai lamma gi pesta kakawinan. 12Aye ngeau gi aye,`pulaksanai,kalawe kayo tau suluk gi ina bakoi makai lamma gi pesta kakawinan?`balalu ulun hio suni.13Udi hio raja hio ngeau gi walah-walah e,`huruk tangan nihi pee e,balalu tawut aye gi huang mieng sa paling wading.tangar aro,sagar naan tangis nihi karatup dipen,` 14gene,ajoh sa na terau,tapi dohot sa na pidi."Usaha pemimpin Yahudi mat ngajebak Yesus15Udi hio,ulun-ulun Farisi tulak palus ba komplot mat here kiuh ngajarat Yesus nihi paneran E. 16Balalu,here mengutus murid-murid here gi Yesus,hayak nihi ulun-ulun Herodian.here ngeau,"guru,kami karasa bahwa Kayo jujur nihi mengajarkan lalan Allah huang sabujur e.Kayo bakoi takut nihi hie bo gene Kayo bakoi nginni rupa. 17amun kala hio,wara bo pendapat Nu gi kami.inon kah na anggap wuah ngabayar pajak gi kaisar atawa bakoi?"18Tapi,Yesus karasa kejahatan here balalu ngeau,"wuah inon kayo ngacoba Kuki,ui munafik? 19pa tena bo gi Kuki duit pajak hio."balalu, here manyarah isa kiping dinar gi Aye.20Balalu,Aye ngeau gi here,"gamar nihi tulisan hie kah iti?" 21here ngajawab,"kaisar."udi hio,Yesus ngeau gi here,"ulah gene hio,bayar bo gi kaisar hal-hal ampun kaisar,balau gi Allah hal-hal sa ampun Allah." 22katika ngarengei e,here dodor,balau nanan Aye palus tulak. "Usaha ulun Saduki mat ngajebak Yesus23Tangar andrau sa sameh,ulun-ulun Saduki,sa ngeau bahwa bakoi naan kebangkitan,hawi gi Yesus palus nane nihi Aye. 24here ngeau,"guru,Musa mawara bahwa amun erang kulun laki matei balalu bakoi naan anak,pulaksanai laki e harus naharau harau e nihi nampalus katurunan gi pulaksanai e sa matei hio.25Wayah ina,naan pitu ba pulaksanai ta antara kami.sa panga tueh kawin,balalu matei bakoi baanak,balalu nanan harau e pakai pulaksanai e. 26Kala hio lei nihi sa karueh,sa katelu,hampe sa ka pitu. 27Akhir tekei kaluhan e,wawei hio matei lei. 28waktu andrau kebangkitan,wawei hio jari harau hie tekei ka pitu pulaksanai hio?gene here kaluhan haot mangawin e."29Tapi,Yesus ngajawab palus ngeau gi here,"kaon tawang,bakoi paham Kitab Suci atawa lei kuasa Allah. 30Gene,tangar andrau kebangkitan,here bakoi kawin atawa lei na kawin,tapi sameh Malaikat ta Surga.31Tapi,hal kebangkitan ulun-ulun matei,mete kah kayo ngabaca inon sa na antuh gi kayo ulah Allah, 32Kuki lah Allah Abraham,Allah Ishak,palus Allah Yakub`?Aye bakoi Allah ulun matei,Tapi Allah ulun welum." 33Katika ulun ajoh ngarengei hal iti,here dodor nihi pengajaran E. "Hukum awe lah sa paling penting?34Tapi,katika ulun-ulun Farisi ngarengei bahwa Yesus haot ngulah ulun-ulun Saduki suni,bakumpul lah here. 35Udi hio,isa tekei here,erang kulun ahli hukum Taurat,nane tekei Yesus mat manguji E, 36"Guru,perintah sa awe kah sa paling penting huang hukum Taurat?"37Balalu,Yesus ngeau gi aye,"kayo harus sayang nihi Tuhan Allah nu nihi kaluhan atei nu,nihi kaluhan jiwa nu,palus nihi kaluhan pikiran nu. 38Iti aye hio perintah sa paling hante nihi sa panga dahulu.39Sa karueh aye hio sameh iti,`kayo harus sayang sa sameh nu sameh nihi tenga nu kakareb.` 40Huang karueh perintah iti,tergantung kaluhan Hukum Taurat nihi kitab here nabi." Tanean hal Mesias41Wayah ina,rahat ulun-ulun Farisi bakumpul sasameh,Yesus nane gi here, 42"Kala awe pendapat nu hal Kristus?Anak hie kah Aye?"here ngeau gi Aye,"Anak Daud."43Aye ngeau gi here,"amun kala hio,kala awe kah Daud,huang Roh,nerau E `Tuan`,eau e, 44Tuhan ber Firman gi Tuan kuki,"maharung bo tangar tuhi kawan Kuki,hampe Kuki ngandak musuh-musuh Nu ta kapit pee Nu.`? Mazmur 110 : 145Amun Daud nerau Kristus aye hio` Tuan`,kalawe tau Aye hio anak Daud?" 46Bakoi erang kulun lei sa kiuh ngajawab isa wusi paner lei gi Aye.balalu nekei andrau hio,bakoi naan ulun sa heei nane tanean-tanean lagi nihi Aye.
Yesus mengecam pemimpin Agama 1Udi hio,Yesus bapanner nihi ulun ajoh balalu murid-murid E, 2"Here ahli Taurat nihi ulun-ulun Farisi maharung ta kursi Musa. 3Ulah gene hio,kaluhan hal,kangajoh sa na antuh here gi kayo,gawi bo nihi perhatikan bo.tapi,ada ngulah gawian-gawian e gene here ngantuh e,tapi bakoi ngagawi e.4Here nuruk banda-banda sa weat nihi ngannak e ta entu papale ulun lain.tapi,here kakareb bakoi kakan nampindah e nihi kingking here. 5here ngulah kaluhan gawian here mat nainni ulun.here nampa luas tadi-tadi sambayang here palus nampahante rumbai-rumbai ujung jubah here.6here kagiri uneng terhormat huang perjamuan,uneng maharung palin muka huang Sinagoge-sinagoge, 7tabe penghormatan ta uneng-uneng umum,balalu na antuh Rabi ulah ulun-ulun.8Tapi,kayo ada naantuh rabi gene ekat isa guru kayo,balalu kayo kaluhan ba pulaksanai. 9ada ngantuh hie bo mat jari ammah nu tangar dunia iti gene isa bo Ammah nu ,aye hio Aye sa tangar Surga. 10Ada lei kayo naantuh pemimpin gene isa ba pemimpin nu,aye hio Kristus.11Tapi,sa panga hante ta antara kaon,elah bo aye jari pelayan nu. 12Hie sa napa entu tenga e kakareb sagar na tampime balalu hie sa nampime teng e sagar na tampa entu. 13salaka lei kayo,ahli-ahli taurat nihi ulun-ulun Farisi,ulun-ulun munafik! kayo nutup wanawang Kerajaan Surga ta hadap ulun gene kayo kakareb bakoi suluk e balalu lei bakoi nampa ijin here sa rahat suluk mat nyuluk e. 14Salaka lei kayo,ahli-ahli Taurat nihi ulun-ulun Farisi,ulun-ulun munafik! kayo nelen lewu here walu nihi mat kapura-puraan kayo ngulah doa-doa sa ammau.gene hio,kayo sagar narime hukuman sa labih weat.15 Salaka lei kayo, ui ahli-ahli Taurat nihi ulun-ulun Farisi,ulun-ulun munafik! kayo menjelajahi lautan nihi daratan mat nunda erang kulun suluk gi huang agama nu.balalu,katika aye haot jari salah isa e,kayo ngajari e anak neraka,rueh kali liapt tekei kayo kakareb.16Salaka kayo,ui here pemimpin pehe,sa ngeau,`hie sa basumpah demi Bait Allah,aye tahuruk gene sumpah e hio.` 17Kayo,sa bungul nihi sa pehe!awe sa panga hante,emas atawa Bait Allah sa mangudus kan emas hio?18Balalu,`hie sa basumpah demi altar,sumpah hio bakoi naan arti e.Tapi,hie sa basumpah demi persembahan ta entu altar hio,aye ta huruk gene sumpah e hio,` 19ui kaon ulun-ulun pehe! sa awe sa panga hante,persembahan atawa altar sa manguduskan persembahan hio ?20Gene hio,hie sa basumpah demi altar,basumpah demi altar nihi kaluhan sa naan ta entu e. 21Balalu,hie sa basumpah demi Bait Allah nihi demi Aye sa muneng tangar huang e. 22Balalu,hie sa basumpah demi Surga,basumpah demi takhta Allah,balalu demi Aye sa maharung ta entu e.23Salaka kayo,ui ahli-ahli Taurat nihi ulun-ulun Farisi,ulun-ulun munafik!kayo ngami persepuluhan nu tekei selasih,adas mamis,nihi jintan,tapi haot ng abaikan hal-ahal sa labih weaat tekei hukum Taurat,aye hio keadilan,ahi lelu,nihi iman.hal-hal iti lah sa saharus e haot na gawi kayo bakoi nga abaikan hal-hal sa lain. 24kayo pemimpin-pemimpin pehe,sa mehet mamu balalu nelen erang kikui unta!25Salaka kayo,ui ahli-ahli Taurat nihi ulun-ulun Farisi,ulun-ulun munafik!gene kayo ngabarasih tangar luar sangkir nihi piring nu,tapi bagian huang e penu rampasan nihi kasarakahan. 26kayo,ulun-ulun Farisi sa pehe!barasih dulu e bagian huang sangkir nihi piring,balalu bagian luar e jari barasih lei.27Salaka kayo,ahli-ahli Taurat nihi ulun-ulun Farisi,ulun-ulun munafik!gene,kayo sameh kuburan sa na cet mahilak,tangar bagian luar e kainni an maeh,tapi bagian huang e penu tulang-tulang ulun matei nihi kaluhan kenajisan. 28kala hio lei nihi kayo,ta luar kayo kakinni wuah gi murunsia.tapi,ta bagian huang kayo penu kemunafikan nihi kejahatan.29Salaka lei kayo,ahli-ahli taurat nihi ulun-ulun Farisi,ulun-ulun munafik!gene,kayo na buan ogang-ogang here nabi nihi nampa kaeh nisan-nisan ulun-ulun saleh, 30Balalu ngeau,`amun kami haot welum ta jaman itak uyut kami,kami bakoi sagar ngalap bagian nihi here huang ira here nabi.` 31Nihi kalahio,kayo bersaksi nadap tenga nu kakareb bahwa kayo aye hio anak-anak here sa munu here nabi.32Jari,genep lei ukuran here itak uyut nu. 33Kayo,nipe-nipe,utus nipe-nipe haket,kalawe kayo sagar nyanapas tenga tekei hukuman neraka?34Gene hio,inni lei,Kuki ngutus nabi-nabi,ulun-ulun bijaksana,nihi ahli-ahli Taurat gi kayo.papire tekei here sagar nawunu kayo nihi nasalib kan,papire sagar na ompak kayo ta sinagoge-sinagoge nu,balau na tampahanang kayo tekei kota gi kota, 35gene kaluhan ira ulun-ulun wuah sa na santundrak ta bumi sagar hawi gi kayo,mulai tekei ira habel,ulun wuah hio,hampe gi ira Zakharia,anak Berekhya,sa na wunu kayo ta helang Bait Allah nihi altar. 36Sabujur e,Kuki mawara gi kayo bahwa kaluhan hal-hal iti sagar hawi entu generasi iti," Hukuman gi Yerusalem37"ui Yerusalem,Yerusalem,sa munu here nabi balalu medak nihi watu here sa nautus gi aye.kalawe gaha e Kuki kakan mengumpulkan anak-anaknu ta kapit kalekep e,tapi kayo bakoi kakan. 38Inni lei,lewu nu na tanan gi kayo balalu jari suni. 39Gene,Kuki mawara gi kayo bahwa mulai wayah ina,kayo bakoi sagar nginni Kuki lagi hampe kayo ngeau,`na berkati lah Aye sa hawi huang ngaran Tuhan
Khotbah Yesus tentang akhir zaman Bait Allah sagar na sanruntun 1Yesus balua nekei Bait Allah balalu tulak katika here murid E hawi mat nutui bangunan-bangunan Bait Allah gi Aye. 2Balalu,Aye nane gi here,"bakoi lah kayo kakainni kaluhan hal ina?Kuki mawara sabujur e gi kayo bahwa bakoi naan isa lei watu ta iti sagar na aret naan ta entu watu sa lain,sa bakoi sagar na san runtun." mulai kasansara an3Balalu,waktu Yesus maharung ta entu wungkur Zaitun,murid-murid hawi gi Aye kakareb here balalu ngeau,"wara bo gi kami,tawuk awe hal- hal hio sagar jari balalu inon kah sa sagar jari tanda Kayo hawi nihi pangalis jaman iti?" 4Yesus ngajawab here,"perhati bo mat ada naan sa nyantawang kayo. 5gene,ajoh sa sagar hawi huang aran Kuki palus ngeau,`Kuki aye hio Kristus,`balalu here sagar nyantawang ajoh ulun.6Kayo sagar ngarengei peperangan palus kabar hal perang.perhatikan lei mat kayo bakoi takut gene hal-hal harus jari,tapi iti mete pangalis e. 7gene,bangsa sagar buan nawan bangsa,balalu kerajaan nawan kerajaan,balalu ta ajoh uneng sagar naan kaluan nihi gempa bumi. 8kaluhan iti aye hio mulai tekei rara mahanang ulun nganak.9Udi hio,here sagar manyarah kayo mat gi natampahanang,palus sagar munu kayo,balalu kayo sagar na rikang ulah kaluhan bangsa gene ngaran Kuki. 10ta waktu hio,ajoh sa sagar ta pahantuk,palus sagar saling manyarah,nihi marikang isa nihi sa lain. 11Ajoh nabi palsu sagar balua palus nyantawang ulun ajoh.12Gene,palanggaran makin batamah,kasih ka ajohan ulun sagar jari marisak. 13Tapi,ulun sa batahan hampe galis sagar nasalamat kan. 14Balalu,Injil Kerajaan iti sagar na kahampe gi kaluhan dunia jari kesaksian gi kaluhan bangsa,palus udi hio pangalis e sagar hawi. "kara hante nihi Kristus-Kristus palsu15Jari,katika kayo kakinni pembinasa keji,sameh sa naantuh nabi Daniel,mindri ta unengan suci,oboh lei here pembaca ngataru e, 16balalu here sa naan ta Yudea harus mahulu gi pegunungan. 17hie sa naan ta entu hapau lewu,ada bo aye minau mata nagalap inon bo tangar huang lewu e. 18hie sa naan tangar allah,ada mudi mat ngalap jubah e.19tapi,salaka lei here sa rahat sa wuntung nihi here sa rahat nampomo awau e ta andrau-andrau hio. 20Badoa bo mat panulak nu ada tangar musim marisak nihi andrau sabat. 21Gene udi hio sagar jari wayah sansara hante,sameh nihi mete piji jari nekei mulai dunia hampe wayah ina,balalu bakoi sagar jari lagi. 22Balalu,amun andrau-andaru hio bakoi na tampa imme,bakoi naan sagar sa welum salamat.Tapi,gene here sa na pidi,andrau-andrau hio sagar na pa imme.23Udi hio,amun erang kulun ngeau gi kayo,`inni,Kristus naan ta iti,`atawa`Aye naan ta aro,`ada bo harap nihi aye. 24Gene, Kristus-Kristus palsu nihi nabi-nabi palsu sagar balua palus sagar ngulah tanda-tanda sa hante nihi mukjizat-mukjizat hampe nyantawang,amun tau,bahkan here sa napidi. 25Perhatikan lei,Kuki haot mawara gi kayo sa mete e.26jari,amunhere ngeau gi kayo,`inni,aye naan ta pulau haket,`ada tulak gi aro,atawa`inni,Aye naan ta huang kamar hio,`ada harap e, 27gene,sameh nihi kelat sa mamancar tekei timur balalu bacahaya hampe gi barat,kala hio lei Anak Murunsia hawi sagar jari. 28Tangar uneng sa naan bangkai,ta hio lah wurung nazar sagar bakumpul."Kahawian Anak Murunsia29Hinang bo,udi wayah sansara hio,`mate andrau sagar jari mieng,balalu wulan bakoi sagar ngami cahaya e,bintang-bintang sagar lawu tekei langit,balalu kuasa-kuasa ta langit sagar na gunsang kan.`Yesaya 13 : 10;34 : 430Balalu,tanda Anak Murunsia sagar balua ta langit palus suku-suku ta bumi maratap.here sagar nginni Anak murunsia hawi huang awan-awan ta langit,nhi kuasa palus kemuliaan sa hante. 31Balalu,Aye sagar mengutus Malaikat-malaikat E nihi lenga terompet sa mehet,palus here sagar mangumpul umat pidian E tekei ka epat penjuru bumi,tekei puting langit sa isa gi puting e sa lain.32Wayah ina,pelajari lei perumpamaan tekei kakau ara katika raan e jari maleme balalu rawen eba paka,kayo kataru bahwa musim malaing haot rieet. 33kala hio lei katika kayo nginni kaluhan hal iti,kayo kataru bahwa Aye haot rieet,tangar ambang wanawang.34Sabujur e,Kuki mawara gi kayo bahwa turunan iti bakoi sagar nangkah hampe hal iti jari. 35Langit nihi bumi sagar jawoh,tapi Firman-Firman Ku bakoi sagar jawoh." Waktu kahawian Anak Murunsia36" tapi, hal andrau nihi waktu e,bakoi naan isa lei sa karasa,Malaikat-malaikat ta Surga gin bakoi,Sang Anak gin bakoi,ekat Sang Ammah bo.37Sameh nihi sa sagar jari tangar zaman Nuh,sameh hio lei kahawian Anak Murunsia sagar jari. 38Gene,sameh nihi andrau-andrau samete ranu baah,here kuman nihi ngoot,kawin nihi nakawin lei,hampe andrau Nuh suluk gi huang bahtera. 39Balalu,here bakoi mamaham hampe ranu baah hawi palus nyaneteng here kaluhan;sameh hio lei kahawian Anak Murunsia sagar jari.40Udi hio,sagar naan rueh ulun tangar allah;sa isa sagar naalap balalu sa isa sagar natanan. 41Rueh wawei sagar ngagiling ta watu kilangan,sa isa sagar naalap balalu sa isa sagar naalap balalu sa isa na tanan. 42Gene hio,berjaga-jaga bo gene kayo bakoi karasa ta andrau inon Tuhan nu sagar hawi.43Tapi,karasa bo iti bahwa amun ulun ampun lewu haot karasa wayah awe,ta waktu malem, pangalat sagar hawi,aye sagar bajaga-jaga nihi bakoi sagar ngabiar lewu e na bongkar. 44gene hio,kayo lei harus siap sedia gene Anak Murunsia hawi ta waktu sa kayo bakoi ngira e."Walah sa setia nihi walah sa jahat45Balalu, hie bo walah sa setia nihi bijaksana,sa na enat tuan e entu kaluhan lewu e mat ngami kuta ta waktu sa pas? 46na berkati lah walah hio,sa katika tuan e hio kahalu aye rahat bagawi sameh hio. 47sabujur e, Kuki mawara gi kayo bahwa Tuan hio sagar ngenat walah hio entu kaluhan ampun aye.48Tapi,amun walah sa jatat hio ngeau huang atei e,`Tuan ku mete hawi,` 49Balalu aye mulai ngompak walah-walah sa lain,balalu kuman palus ngoot nihi sa mahamui,` 50Tuan tekei walah hio sagar hawi tangar andrau katika aye bakoi ngaharap e nihi ta waktu sa bakoi aye karasa, 51Balalu sagar netek ulu e palus ngandak aye sasameh nihi ulun-ulun munafik.tangar uneng hio,sagar naan tangisan nihi karatup dipen.
Wawei sa bungul nihi sa bijaksana 1"Udi hio,Kerajaan Surga sagar naumpamakan nihi sapuluh wawei sa nunda pelita-pelita e balalu tulak mat panalu panganten laki. 2Dime tekei antara here aye hio bungul,balalu dime sa lain e bijaksana. 3Katika sa bungul hio nunda pelita-pelita e,here bakoi nunda minyak hayak e. 4Tapi,sa bijaksana nunda minyak huang kusi halus hayak nihi pelita-pelita here.5Wayah ina,katika pangantin laki hio mete hawi hawi,here kaluhan kaandre balalu mandre. 6Tapi,ta penah malem naan ulun kamiak,`panganten laki hawi ! ayu balua nahalu e!`7Udi hio,kaluhan wawei hio buan balalu namberes pelita-pelita here. 8Balalu, sa bungul ngeau gi sa bijaksana,`lako gi kami dohot minyak kaon gene pelita-pelita kami kakan pare.` 9Tapi,sa bijaksana ngajawab,`bakoi kiuh,bakoi sagar sukup gi kami nihi gi kaon.oboh,hulu bo gi sa matang minyak balalu widi bo gi kaon kakareb.`10Rahat here tulak mat midi,panganten laki hio hawi,balalu here sa siap ,suluk hayak nihi aye gi uneng kawin,balalu wanawang na tutup. 11Udi hio,hawi lei waei-wawei sa lain e balalu ngeau,`Tuan,tuan! uka bo wanawang gi kami.` 12Tapi,aye nuing,`sabujur e,kuki mawara gi kayo,kuki bakoi kataru kaon, 13` gene hio, ba jaga-jaga bo gene kayo bakoi andaru atawa waktu e." Perumpamaan hal telu walah14Gene,Kerajaan Surga sameh nihi erang kulun sa sagar tulak gi luar negri,sa nerau walah-walah e balalu manyarah panatau e gi here. 15gi sa erang kulun,aye ngami 5 talenta.gi sa lain e, 2 talenta,balalu gi sa lain e lagi, 1 talenta. masing-masing pas nihi ka ulean e.Udi hio aye tulak. 16Ulun sa narime 5 talenta hio palus tulak,balalu ngajalan talenta hio,palus aye kiuh hasil 5 talenta lei.17Kala hio lei ulun sa narime 2 talenta,aye kiuh hasil rueh talenta lei. 18Tapi,ulun sa narime 2 talenta hio tulak,ngdi tolong tangar tane,balalu nyiok duit Tuan e.19Lawah udi hio,Tuan tekei walah-walah hio hawi balalu ngulah pareken an nihi here. 20Ulun sa haot narime 5 talenta hio nadap palus unda 5 talenta lain e,eau e,`Tuan,kayo nyarah 5 talenta gi kuki,inni bo,kuki kiuh hasil 5 talenta lain.` 21Tuan e ngeau gi aye,` maeh tuu,walah sa maeh nihi setia.kayo setia nihi hal-hal halus,kuki sagar ngenat kayo entu ajoh hal,suluk bo gi huang kasanang tuan nu.`22balalu,ulun sa narime rueh talenta hio nada lei palus ngeau,`Tuan,kayo nyarah rueh talenta gi kuki.inni bo,kuki kiuh hasil rueh talenta lagi,` 23Tuan e nuing,`maeh tuu,walah sa maeh nihi setia.kayo setia nihi hal-hal sa halus,kuki sagar ngenat kayo entu ajoh hal,suluk bo gi huang kasanang tuan nu,`24Udi hio,ulun sa narime isa talenta hio nadap eli balalu ngeau,` Tuan,kuki karasa kayo ulun sa kejam,masi tangar uneng sa kayo bakoi ngamule,balalu ngumpul tangar uneng sa kayo bakoi ngahambur umang. 25Gene hio,kuki takut,balalu tulak nyiok talenta nu huang tane.inni bo kayo ampun inon sa jari ampun nu.`26Tapi, Tuan e nuing palus ngeau gi aye,`kayo walah sa jahat nihi pangoler!kayo karasa bahwa kuki masi ta uneng sa kuki bakoi ngamule balalu mangumpul ta uneng sa kuki bakoi nammur umang. 27Gene hio,sa harus e kayo nyimoh duit kuki tangar bank balalu katika kuki waleng,kuki sagar narime ampun kuki waleng nihi bunga e.28Alap bo isa talenta hio tekei aye,balalu ammi gi sa ampun 10 talenta hio. 29gene,sa tiap ulun sa naan sagar na ammi lagi,balalu aye sagar balabihan.tapi,tekei ulun sa bakoi naan,bahkan inon sa naan tangar aye sagar na alap. 30Tawut bo walah sa bakoi naan diran e yo gi huang kamieng sa panga mieng.ta uneng hio sagar naan tangisan nihi karatup dipen."Penghakiman ulah Anak Murunsia31"katika Anak Murunsia hawi huang kemuliaan E,balalu here Malaikat hayak Aye,balalu Aye sagar maharung tangar tahta kemuliaan E. 32Kaluhan bangsa sagar na kumpul ta hadap Aye,balalu Aye sagar nampisah here isa nihi sa lain,sameh gembala sa nampisah domba tekei kambing-kambing. 33Balalu,Aye sagar ngandak domba-domba tangar tuhi kawan E,balalu kambing ta tuhi kawi E.34Balalu Raja sagar ngeau gi here sa tangar tuhi kawan E,`gi iti bo,kayo sa na berkat ulah Ammah Kuki,warisi bo kerajaan sa nasadia gi kayo tekei awal dunia. 35Katika Kuki kaluan,kayo ngami Kuki kuman.Kuki haus palus kayo ngami Kuki ngoot. Kuki ulun asing,palus kayo nunda Kuki suluk. 36Kuki mapoloi balalu kayo ngami Kuki pakaian.Kuki maringin palus kayo nyuwuk Kuki.Kuki na penjara kayo hawi nutah Kuki.`37Balalu,ulun-ulun bujur hio sagar nuing E,`Tuhan,wayah awe kami kakinni Kayo kaluan palus ngami Kayo kuman,atawa haus balalu ngami Kayo ngoot? 38Wayah awe kami kakinni Kayo erang kulun asing balalu nunda Kayo suluk,atawa mapoloi palus ngami Kayo pakaian? 39Wayah awe kami nginni Kayo maringin atawa ta panjara balalu kami hawi nutah Kayo?` 40Raja hio sagar nuing,`Kuki mawara sa bujur e gi kayo,kala awe kayo ngulah nadap erang kulun tekei pulaksanai-pulaksanai Kuki sa panga halus iti, kayo ngulah e gi Kuki,`41Udi hio,Aye sagar ngeau lei gi here tuhi kawi E,`hulu bo tekei hadap Kuki,kayo sa ta kutuk,gi huang apui abadi sa haot na siap gi iblis nihi malaikat-malaikat e. 42gene,Kuki kaluan palus kayo bakoi ngami Kuki kuman.Kuki haus balalu kayo bakoi ngami Kuki ngoot. 43Kuki ulun asing balalu kayo bakoi nunda Kuki suluk;mapoloi palus kayo bakoi ngami Kuki pakaian;maringin nihi ta penjara,balalu kayo bakoi nyuwuk Kuki.`44Udi hio,here gi nuing,`Tuhan,andrau awe kami nginni Kayo kaluan ataw haus,atawa erang kulun asing,atawa maringin,atawa mapoloi,atawa ta penjara,balalu bakoi melayani Kayo? 45Udi hio,Aye nuing,"Kuki mawara sabujur e gi kayo,kala awe bakoi ngulah e nadap isa tekei here sa panga halus iti,kayo bakoi ngulah e gi Kuki.` 46Balalu, hereiti sagar tulak gi huang penghukuman kekal,tapi ulun-ulun bujur gi huang pamelum kekal."
Rencana mat munu Yesus 1Katika Yesus haot nyanyari kaluhan wusi-wusi iti,aye ngeau gi murid-murid E, 2"kayo karasa bahwa rueh andrau lagi Paskah hawi,balalu Anak Murunsia sagar nasarah mat na salib."3Udi hio,here imam kepala nihi tueh-tueh bangsa na kumpul sasameh tangar istana Imam hante, sa bangaran Kayafas. 4Balalu,here ba sakongkokol mat nyaput Yesus nihi akal nipu palus munu E. 5Tapi,here ngeau,"ada salawah perayaan mat ada geger ta penah ulun ajoh."Yesus na urapi ulah erang kulun wawei6Wayah ina,katika Yesus ta Betania,ta lewu Simon sa kusta, 7erang kulun wawe hawi nutah Aye nihi erang botol kusi pualam halus baisi ilau harum sa larang tuu,balalu wawei hio nyiram e gi entu ulu Yesus katika Aye rahat maharung kuman. 8Katika murid-murid nginni e,here sangit palus ngeau,"wuah inon pemborosan ina? 9Gene,ilau harum hio kiuh na batang mat uman larang e balalu na ammi gi ulun sa susah."10Tapi,Yesus,karasa hal iti,ngeau gi here,"wuah inon kayo nyusah wawei ina?gene,aye ngulah gawian maeh gi Kuki. 11gene,kayo naan tarus ulun susah hayak kaon,tapi kayo bakoi sagar hayak Kuki tarus.12katika wawei iti nyiram ilau harum gi tenga Kuki,aye ngulah e pakai mempersiap gi ngogang Kuki. 13Kuki mawara sabujur e gi kayo bahwa taawe bo Injil na tahampe gi kaluhan dunia,inon sa na ulah wawei iti sagar jari pamaneran lei jari pangingat hi aye."Rencana mat menghianati Yesus14Udi hio,isa tekei ka 12 murid,sa bangaran Yudas Iskariot,tulak napot Imam-imam kepala, 15Balalu ngeau,"kayo sagar ngami inon gi kuki amun kuki manyarah Aye gi kaon?" balalu, here manetapkan 30 kiping perak gi aye. 16Balalu,mulai hio,aye nupui kesempatan maeh mat manyarah Yesus. Hidangan Paskah17wayah ina,ta andrau ka isa Roti bakoi baragi,here murid hawi napot Yesus palus nane,"tangar awe Kayo kakan kami manyiap gi kuman Paskah gi Kayo?" 18Yesus nuing,"suluk bo gi kota,gi erang kulun,palus antuh gi aye,`guru ngeau,"waktu Kuki haot rieet.Kuki sagar ngarayakan Paskah ta lewu nu sasameh nihi murid-murid Kuki." 19here murid ngagawi sameh pesen Yesus gi here,balalu here mempersiap Paskah hio.20wayah ina,katika mulai kamalem,Yesus maharung kuman nihi ka 12 murid. 21Balalu,waktu here rahat kuman,Aye ngeau,"Kuki mawara sabujur e gi kayo bahwa isa tekei kaon sagar menghianati Kuki." 22Here mahanang atei tuu balalu isa-isa ulun mulai bapander gi Aye," pasti e,bakoi kuki,Tuhan?23Balalu,Aye nuing,"aye,sa nyolop tangan e gi huang mangkuk sameh-sameh Kuki,aye lah sa sagr menghianati Kuki. 24Anak Murunsia sagar tulak sameh sa tatulis hal Aye.tapi,salaka lah ulun hio,s ualah aye Anak Murunsia na hianati! sagar labih maeh gi ulun hio amun aye bakoi piji lahir." 25Udi hio Yudas,sa sagar manyarah Yesus,ngeau gi Aye,"pasti bakoi Kuki, Rabi?Yesus ngeau gi aye,"kayo haot ngantuh e."pangingat sagar tenga nihi ira Kristus26Katika here rahat kuman,Yesus ngalap roti.Balalu,udi ngaberkat e,Yesus nampuhi-nampuhi e balalu ngami e gi here murid palus ngeau,"alap bo palus kuta bo,iti lah tenga Kuki."27Udi hio,Aye ngalap cawan,ngantuh syukur,balalu ngami e gi here,eau E,"kayo kaluhan,ngoot bo tekei e. 28gene,iti aye hio ira Kuki,ira perjanjian,sa na santundrak mat gi ajoh ulun pakai pengampun dosa-dosa. 29Kuki mawara gi kayo bahwa Kuki bakoi sagar ngoot hasil kakau anggur iti,tekei wayah ina hampe andrau hio,katika Kuki ngoot anggur sa bio hayak kaon huang kerajaan Ammah Kuki."30Udi manyanyi isa lagu pujian,here tulak gi wungkur Zaitun.Petrus sagar manyangkali Yesus 31Udi hio Yesus ngeau gi murid-murid E,"kayo kaluhan sagar tasandung gene Kukimalem ina.gene naan ta tulis,`Kuki sagar ngompak gembala,nihi domba-domba tekei kawanan hio sagar bahamur,` Zakaria 13 : 7 32Tapi,udi Kuki buan,Kuki sagar ngadahulu kayo gi Galilea."33Petrus ngeau,"biar pun kaluhan tasantuk gene Kayo,kuki bakoi sagar piji tasantuk." 34eau Yesus gi aye,"Kuki mawara sabujur e gi kayo bahwa malem ina,samete manu nandru,kayo sagar manyangkal Kuki telu kali." 35Petrus ngeau gi Aye,"sekali pun kuki harus matei hayak Kayo,kuki bakoi sagar manyangkal Kayo!"kaluhan murid sa lain lei ngantuh hal sa sameh."Yesus berdoa tangar Getsemani36Udi hio Yesus hampe nihi murid-murid E ta uneng sa bangaran Getsemani palus Aye ngeau gi murid-murid E,"harung lah ta iti,rahat Kuki gi aro mat berdoa." 37Balalu,Aye nunda Petrus nihi anak Zebedeus hayak Aye,balalu Aye mulai berduka nihi mahanang atei. 38Udi hio,Aye ngeau gi here,"atei Ku mahanang tuu,bahkan sameh kakan matei nanam e.Muneng bo ta itit balalu tatap bo berjaga-jaga hayak Kuki."39Balalu,Aye balawit doho,balalu suntup nhi rai E hampe tane palus berdoa,eau E,"Ammah Ku,amun tau,elah bo cawan iti nangkah tekei Kuki.tapi ada sameh sa na aheng Kuki,tapi sameh aheng Kayo." 40Udi hio,Aye hawi gi murid-murid E balalu kahalu here rahat mandre.balalu Aye ngeau gi Petrus,"jari kayo bakoi kiuh berjaga-jaga nihi Kuki salawah erang jam? 41Berjaga-jaga bo nihi berdoa mat kayo ada lawu huang pencobaan.Roh mula nuu bo tapi daging maleme."42Yesus tulak lagi gi karueh kali e palus berdoa,eau E,"Ammah Ku,amun iti bakoi kiuh nangkah kecuali Kuki ngoot e,aheng Nu bo sa sagar jari." 43Hindra lagi,Aye hawi palus kahalu here mandre gene mate here kinam maweaat. 44Balalu,Aye nanan here,palus Aye tulak lagi,balalu berdoa gi katelu kali e,ngantuh wusi-wusi sa sameh.45Udi hio Yesus waleng gi murid-murid E palus ngeau,"mandre bo haot e palus istirahat bo.Inni bo,waktu e magin rieet balalu Anak Murunsia na sarah gi tangan ulun-ulun berdosa. 46Buan bo,ayu takam tulak.Inni,ulun sa nyarah Kuki haot rieet."Yesus na japut47Rahat Yesus masih basurah,Yudas,isa tekei ka rueh belas murid hio hawi.hayak nihi aye,kumpulan hante ulun ajoh nihi pedang nihi pentung,tekei imam-imam kepala nihi tueh-tueh bangsa hio. 48wayah ina,aye sa manyarah Yesus ngami tanda gi here,eau e,"hie sa nasiuk ku,hio lah Aye,japut bo Aye."49Yudas hinang rieet nihi Yesus balalu ngeau ,"salam,Rabi!"balalu,Yudas nyiuk E. 50Yesus ngeau gi aye,"hengau,ulah bo inon aheng kayo hawi."udi hio ulun ajoh hio ngarieet,negei tangan Yesus,palus nyaput Aye.51Balalu,inni,isa tekei here sa hayak Yesus nyolor tangan e,nyujut pedang e,palus nyarang walah imam hante hio,balalu netek silu e. 52Udi hio,Yesus ngeau gi aye,"sampudi bo pedang nu gi uneng e,gene kaluhan sa makai pedang sagar matei ulah pedang. 53atawa,kono kaon Kuki bakoi kiuh lako tekei Ammah Kuki,balalu Aye,iti lei, sagar ngami labih rueh belas pasukan malaikat gi Kuki? 54Tapi,kalawe udi hio Kitab Suci sagar na genapi sa ngeau bahwa harus jari sameh hio?55Tangar waktu hio,Yesus ngeau gi ulun ajoh,"inonkah sameh nawan perampok kaon balua nihi pedangbalalu pentung mat nyaput Kuki?setiap andrau,Kuki maharung ngajar ta Bait Allah balalu kayo bakoi nyaput Kuki. 56Tapi,kaluhan iti jari mat kitab-kitab here Nabi na genapi."Udi hio,kaluhan murid nanan Aye palus ngahulu areb e."here pemimpin Yahudi menghakimi Yesus57Here nyaput Yesus balalu nunda E napot Kayafas,aye imam hante,uneng here ahli-ahli Taurat nihi tueh-tueh bakumpul sameh-sameh. 58Balalu,Petrus nutah Yesus tekei lawit hampe gi hadap lewu Imam Hante.Balalu,Petrus suluk,maharung nihi here pengawal mat nginni kasudahan e.59Wayah iti,here imam kepala nihi kaluhan Sanhedrinnupui kesaksian palsu gi Yesus mat kiuh nukum matei Aye. 60Tapi,here bakoi kiuh kahalu e biar lei ajoh saksi oso sa hawi.udi hio, naan rueh kulun balua, 61balalu ngeau,"ulun iti ngeau,`Kuki kiuh nyanruntun Bait Allah palus napindri e waleng huang telu andrau."62Udi hio,Imam hante mindri balalu ngeau gi Yesus,"inon kah kayo bakoi naan tuing?inon sa natuduh ulun-ulun iti gi Kayo?" 63Tapi,Yesus tatap suni.Balalu,Imam hante hio ngeau gi Yesus,"kuki nyumpah Kayo demi Allah sa welum mat Kayo mawara gi kami,inon kah Kayo Mesias,Anak Allah?" 64Yesus ngeau gi aye,"kayo haot ngantuh e kakreb.tapi,kuki ngeau gi kayo bahwa mulai wayah iti kayo sagar nginni Anak Murunsia maharung ta tuhi kawan sa maha kuasa,balalu hawi ta entu awan-awan ta langit."65Udi hio,Imam hante mawinsit pakaian e palus ngeau,"Aye haot menghujat!inon lagi perlu here saksi?inni,wayah iti kayo haot ngarengei hujatan E. 66Kalawe pendapat nu? here pemimpin Yahudi hio ngajawab,"pas bo Aye nahukum matei."67Udi hio,here nura rai E palus nampar E.balalu,sa lain ngompak E. 68Here ngeau,"bernubuat bo nadap kami,ui Mesias;hie kah sa ngompak kayo?"Petrus bakoi mangaku Yesus69wayah iti,Petrus maharung ta luar halaman balalu erang kulun walah wawei hawi gi aye balalu ngeau,"kayo lei hayak nihi Yesus ulun Galilea hio." 70Tapi,Petrus bakoi mangaku e ta hadap here kaluhan, aye ngeau,"kuki bakoi paham sa na surah kaon."71Katika Petrus balua gi pintu gerbang,walah wawei sa lain nginni aye balalu ngeau gi ulun-ulun sa naan ta aro,"ulun iti sasameh nihi Yesus tekei Nazaret hio." 72Balalu,hindra lagi Petrus bakoi mangaku e nihi sumpah,"kuki bakoi kataru nihi ulun hio."73Bakoi lawah udi hio,ulun-ulun sa mindri ta hio ngarieet Petrus palus ngeau,"pasti kayo lei aye hio isa tekei here gene logat nu katena jelas." 74udi hio,Petrus mulai nyapa balalu basumpah,eau e,Kuki bakoi kataru ulun hio."balalu salenga,manu jagau nandru. 75Balalu,Petrus kaingat inon eau Yesus,"sa mete manu jagau nandru,kayo sagar koi ngaku Kuki telu kali."udi hio, Petrus balua palus nangis nihi mahanang atei e.
Yesus ta hadap Gubernur Pilatus 1wayah iti,katika haot kiat,kaluhan Imam kepala nihi tueh-tueh bangsa hio ngalap keputusan sasameh hal Yesus mat ngahukum matei Aye. 2Balalu,here nuruk Yesus,balalu nunda nihi manyarah Aye gi Gubernur Pilatus." Yudas mantiu3Katika Yudas,sa manyarah Yesus,nginni bahwa Yesus na hukum matei,aye nginam manyasal balalu nyampudi 30 kepeng perak napot imam-imam kepala nihi tueh-tueh, 4eau e,"kuki haot badosa gene manyarah ira ulun bakoi bahala,"tapi,here ngeau,"inon urusan e nihi kami?hio urusan nu!" 5Balalu,Yudas nawut kepeng-kepeng perak hio gi huang Bait Allah palus nanan e.balalu, aye tulak palus mantiu.6Tapi,imam-imam kepala ngalap kepeng-kepeng perak hio balalu ngeau,"bakoi wuah mat nyimoh e huang perbendaharaan gene iti aye hio uman ira." 7balalu,here negalap keputusan sasameh nihi duit hio,here midi tane tukang periuk mat uneng ogang gi ulun-ulun asing. 8hio lah sabab e,tane hio na antuh` tane ira`hampe andrau ina9nihi kalahio,genep bo inon sa na antuh nabi Yeremia."Udi hio,here ngalap 30 kepeng perak.hio lah uman gi tenga E sa na kira ulah ulun Israel. 10here makai 30 kepeng perak pakai midi tane tukang periuk,sameh sa haot Tuhan perintah gi kuki." Yesus nihi Gubernur Pilatus11wayah iti,Yesus mindri ta hadapan Gubernur balalu Gubernur nane nihi Aye,"inonkah kayo ulun Yahudi?"tuing Yesus,"oi,sameh sa naantuh kayo." 12tapi,katika Aye na tuduh ulah imam-imam kepala nihi tueh-tueh,Aye bakoi nuing inon-inon. 13Udi hio,Pilatus ngeau gi Aye,"inon kah kayo bakoi karengei kalawe ajoh e here nuduh Kayo?" 14Tapi,Yesus bakoi nuing Pilatus,bahkan gi isa tuduhan lei hampe Gubernur hio waoh tuu." Pilatus gagal nampa bebas Yesus15wayah iti,ta tiap andrau raya,Gubernur biasa e nyanapas ajoh ulun,erang kulun tahanan sa na aheng here. 16ta wayah hio,here naan erang kulun tahanan sa terkenal, sa naantuh Barabas17Jari,katika ulun ajoh hio bakumpul,Pilatus nane gi here,"hie sa naaheng kayo mat kuki nyanapas e,Barabas atawa Yesus, sa naantuh Kristus?" 18Gene,Pilatus karasa gene bahiri , here haot nyarah Yesus gi aye. 19katika Pilatus rahat maharung tangar kursi pengadilan,harau e ngirim pesen napot aye,"ada ngulah inon bo nadap ulun wuah hio.gene,kuki haot rara ajoh hal huang upi gene Aye."20Tapi,imam-imam kepala nihi tueh-tueh ngayakin ulun ajoh mat ngalako barabas balalu munu Yesus. 21Gubernur nane nihi here,"sa awe nekei karueh ulun hio aheng kaon kuki nyanapas e gi kaon?Balalu,here nuing,"Barabas!" 22Pilatus ngeau gi here,"amun kalahio,inon sa harus na ulah kuki nihi Yesus,sa naantuh Kristus?"here kaluhan nuing,"salib bo Aye!"23Balalu,Pilatus nane,"wuah inon?Aye ngulah kajat inon?" tapi,here kamiak magin mehet lagi,"salib bo Aye!" 24katika Pilatus nginni bahwa aye bakoi nyanyari inon lei,malah karusuhan mulai jari,aye ngalap ranu balau mui tangan e ta hadap ulun ajoh hio palus ngeau,"kuki bakoi bahala entu ira ulun iti.hio urusan kaon kakareb.!"25Balalu,kaluhan ulun hio nuing,"ira E naan ta entu kami nihi anak-anak kami!" 26Udi hio,Pilatus nyanapas Barabas gi here balalu udi mencambuk Yesus,Pilatus nyarah Aye mat na salib. " tentara Pilatus ngahahulut Yesus27Udi hio,here tantara Gubernur nunda Yesus gi markas unengan gubernur nihi mangumpul kaluhan pasukan Romawi ngaliling Aye. 28here nguka pakaian Yesus palus makai gi Aye jubah ungu . 29Balalu,udi mengayam isa mahkota barundrui sasameh,here masang e tangar ulu Yesus,isa watang buluh ta tangan kawan E,palus basujud ta hadap Aye,balalu ngahahulut Aye,eau here,"salam Raja ulun Yahudi!"30Here nura Aye,ngalap buluh hio,balalu ngompak e gi ulu E. 31Udi here ngahahulut Aye,here napas jubah ungu hio tekei Yesus,balalu masang waleng pakaian Aye kakareb,balalu nunda Etulak mat nyalib Aye. "Yesus na salib32Katika tentara hio balua,here panalu erang kulun laki tekei Kirene sa bangaran Simon.Here mamaksa Simon mat mamikul salib Yesus. 33Balalu,katika here hampe ta isa uneng sa bangaran Gologota,sa baarti "uneng tengkorak," 34here ngami Aye anggur mat na oot E na sampur nihi peru,balalu udi nyelap e Aye bakoi kakan ngoot e.35Katika here menyalibkan Yesus,here ngabagi-bagi pakaian E ta sameh here nihi na undi. 36Udi hio,here maharung balalu ngjaga Aye ta hio. 37Balalu,ta entu ulu E,here masang tuduhan E,"ITI LAH YESUS RAJA ULUN YAHUDI."38Ta waktu hio,naan rueh kulun penjahat sa nasalib hayak nihi Yesus. isa ta tuhi kawan balalu isa ta tuhi kawi. 39Balalu,ulun-ulun sa nangkah nyapa Aye nelang ngutik-ngutik ulu, 40balalu ngeau,"Kayo sa sagar nyantumang Bait Allah balalu na buan e waleng huang telu andrau,salamat kan tenga Nu kakareb! amun Kayo Anak Allah,minau bo tekei salib hio!"41Kala hio lei imam-imam kepala,sasameh nihi ahli Taurat,nihi here tueh-tueh ngahulut Yesus,eau here, 42" Aye nyalamat ulun lain,tapi Aye bakoi kiuh nyalamat tenga E raerai. amun Aye Raja Israel,elah bo Aye minau tekei salib hio wayah iti balalu takam harap gi Aye.43Aye harap nihi Allah,balalu ealh bo Allah nyalamat Aye wayah iti,amun Allah ngaheng E.gene Aye kakareb ngeau,`Kuki aye hio Anak Allah." 44here penjahat sa na salib hayak Aye ngahahulut Aye lei. "kapateian Yesus45Wayah iti,tekei jam enem,mieng tangar kaluhan tane hio,hampe jam suei. 46kira -kira jam suei,Yesus kamiak mehet,"Eli,Eli,lama sabakhtani?" sa arti e,"Allahku,Allahku,wuah inon Kayo nanan Kuki?" 47Balalu,papire tekei here sa mindri ta hio,katika here ngarengei hio,here ngeau,"ulun iti rahat nerau Elia."48salenga e,isa tekei here nempat,palus ngalap wunge karang,nyamehu e nihi anggur maasem,balalu nuruk e nihi isa buluh,balalu ngami e gi Yesus mat na oot. 49Tapi,sa lain e ngeau,"ayu takam nginni,inon kah Elia sagar hawi mat nyalamat Aye." 50Balalu,Yesus kamiak hindra lagi nihi lengan mehet palus nyarah Roh E.51Balalu,inni,tirai huang Bait Allah pawinsit jari rueh,tekei entu hampe kapit,balalu bumi bagoncang,balalu watu-watu patuhi. 52ogang-ogang ta uka,ajoh tenga ulun-ulun suci sa haot matei na tambuan. 53Balalu,udi balua tekei ogang-ogang e,udi kebangkitan Yesus,here suluk gi kota suci balalu nampai tenga here gi ulun ajoh.54wayah iti,kepala pasukan,balalu here sa hayak nih aye ngajaga Yesus,katika here nginni gempa bumi nihi kaluhan hal sa terjadi iti,jari takut tuu balalu ngeau,"bujur,Aye ina Anak Allah!" 55Ta aro,naan ajoh wawei sa nginni tekei lawit,sa nutah Yesus tekei Galilea mat nyadia Aye. 56tekei here naan Maria Magdalena,Maria ine Yakobus nihi Yusuf,nihi ine anak-anak Zebedeus. "Yesus na kubur57Katika andrau mulai kamalem,hawi lei erang kulun sa tatau tekei Arimatea bangaran Yusuf,sa lei haot jari murid Yesus. 58Aye tulak gi Pilatus balalu ngalako tenga Yesus.Balalu,Pilatus mamarentah mat tenga Yesus naami gi Yusuf.59Balalu,Yusuf ngalap tenga Yesus,balalu mungkus E nihi kain lenan sa barasih, 60Balalu nampakading E huang ogang sa bio,na aye kakareb,sa haot na kadi tangar bukit watu.Balalu,Yusuf ngaguling isa watu hante gi wanawang ogang hio balau tulak. 61Balalu,ta aro,naan Maria Magdalena nihi Maria sa lain rahat maharung ta hadap ogang hio."ogang Yesus na jaga62Tangar andrau nangkah,aye hio andrau udi persiapan mat Sabat,imam-imam kepala nihi ulun-ulun Farisi na kumpul ta hadap Pilatus. 63Here ngeau,"Tuan,kami kakingat bahwa waktu panamposo hio masih welum,Aye piji ngeau,`udi telu andrau,Kuki sagar buan waleng.` 64gene hio,perintah bo mat ogang hio na jaga hampe andrau sa katelu,hie karasa murid-murid E tau hawi ngalat E,balalu ngeau gi ulun ajoh,`Aye haot buan tekei helang ulun matei.`balalu,oso sa pangalis iti sagar labih raat tekei sa mulai e."65Pilatus nane gi here,"kayo naan penjaga.hulu tulak jaga bo kala awe sa rasa kayo," 66Balalu,here tulak palus mangamankan ogang hio sasameh nihi regu penjaga,nihi manyegel panutup ogang.
Peristiwa kebangkitan Yesus 1Wayah iti,udi sabat,waktu dama hari,ta andrau ka isa minggu hio, Maria Magdalena nihi Maria sa lain tulak mat nginni ogang hio. 2Balalu,inni,jari lah gempa bumi sa hante gene Malaikat Tuhan minau tekei Surga,hawi nihi ngaguling watu hio,udi hio maharung tangar entu e.3Rai mate e sameh kelat nihi pakaian e mahilak sameh salju. 4ulah katakut nihi aye,here sa ngajaga hio ta gunsang balalu sameh ulun matei.5Balalu,Malaikat hio ngeau gi wawei-wawei hio,"ada takut gene Kuki karasa amun kayo nupui Yesus sa haot na salib yo. 6Aye bakoi naan tangar ina gene Aye haot buan sameh sa na eau E.gi iti inni uneng Aye na kading. 7hinang bo tulak balalu wara gi murid-murid E bahwa Aye haot buan tekei antara ulun matei,balalu inni,Aye bada hulu gi Galilea.ta aro,kayo sagar kakinni Aye.Perhati bo kuki haot mawara gi kayo."8Balalu,here hinang-hinang nanan ogang hio nelang takut palus sanang tuu;balalu nempat mat mawara hio gi murid-murid E. 9Balalu,inni,Yesus manalu here balalu ngeau,"Salam"balalu,here hawi napot Yesus,negei pee E,palus meyembah E. 10Udi hio,Yesus ngeau gi here,"ada takut;tulak palus wara bo pulaksanai Ku mat tulak gi Galilea,balalu ta aro,here sagar nginni Kuki." Here penjaga ogang na bayar mat namposo11Waktu here tulak,papire penjaga tulak gi kota balalu mawara gi imam-imam kepala gene kaluhan hal sa jari. 12Balalu, katika here na kumpul sasameh here tueh-tueh.udi mapakat,balalu here ngami ajoh duit gihere penjaga hio, 13Balalu ngeau,"wara bo,`murid-murid Yesus hawi ta andrau kamalem palus ngalat E waktu kami mandre,`14Balalu,amun hal iti rengei ulah Gubernur,kami sagar ngayakin aye balalu ngulah kayo bakoi gaer." 15Balalu,here narime duit hio palus ngulah sameh sa haot na ajar gi here;balalu paneran hio masih naan ta penah ulun Yahudi hampe andrau ina."Amanat Agung Yesus16Udi hio,kesebelas murid tulak gi Galilea,gi bukit sa haot na tutui Yesus gi here. 17Waktu here nginni E,here menyembah E.tapi papire ragu-ragu.18Balalu,Yesus hawi palus ngeau gi here,"kaluhan kuasa haot n ami gi Kuki,ta Surga maupun ta bumi. 19gene hio,tulak bo balalu sa nyari kaluhan Bangsa murid Ku,pakandrus here huang aran Ammah,nihi Anak,nihi Roh Kudus,20Ajar bo here mat nuu kaluhan sa na perintah Ku gi kayo;balalu inni bo,Kuki hayak kayo tarus,bahkan hampe pangalis zaman.
1Haot ajoh ulun bausaha nyusun isa catatan gene kajadian-kajadian sa haot jari tangar penah-penah takam, 2sameh hal e catatan sa haot na hampe napot takam ulah ulun-ulun sa nekei asal e haot jari saksi mate nihi pemberita Firman. 3gene kuki haot mempelajari kaluhan e nihi teliti tekei awal,maeh bo kuki lei manulis e secara ba ururtan napot kayo,ui Teofilus sa mulia, 4mat kayo kiuh ngarasa sa wuah gene hal-hal sa haot na ajarkan napot kayo."pawaraan gene Yohanes Pembaptis5Tangar wayah pemerintahan Herodes,Raja Yudea,naan erang kulun Imam bangaran Zakharia sa baasal tekei kelompok imam Abia.Harau e ba asal tekei katurunan Harun,balalu aran e Elizabet. 6Zakharia nihi Elizabet aye hio ulun-ulun sa wuah tangar mate Allah.here welum bakoi naan cacat e susuk nihi kaluhan hukm nihi aheng Allah. 7Tapi,here bakoi naan anak gene Elizabet mandul balalu kararue e haot matueh.8Katika hampe gilir rombongan e mat batugas,Zakharia haba tugas mat jari Imam tangar hadap Allah. 9Manurut kebiasaan keimaman,Zakharia ta pidi nangkah undian mat suluk gi huang Bait Allah balalu nutung ukupan. 10Tangar wayah ukupan na persembahkan,kaluhan umat ba lako doa tangar wading.11Salenga,malaikat Tuhan nyantena areb e napot Zakharia palus mindri tangar kawan alter ukupan. 12Katika kakini Malaikat hio,Zakharia jari saketek palus takut tuu. 13Tapi,malaikat hio ngeau napot aye,"ada takut,Zakharia,gene lako doa nu haot na rengei.Harau nu,Elizabet,sagar nganak erang kulun laki mat gi kayo balalu kayo sagar nampa ngaran e Yohanes.14Kayo sagar basuka cita nihi basanang atei,balalu ajoh ulun lei sagar umma basukacita ulah kelahiran e. 15Aye sagar jari hante tangar hadap Tuhan balalu bakoi sagar ngoot anggur atawa ngoot pangoot sa mehet lain e.hampe,nekei huang wuntung ine e aye sagar na tampenu ulah Roh Kudus16Aye sagar ngulah ajoh ulun Israel waleng napot Tuhan,Allah here. 17Aye sagar takia dahulu tekei Tuhan nihi Roh palus kuasa Elia,`mat ngulah atei here ambah-ambah waleng napot anak e,`Aye lei sagar ngulah ulun-ulun sa bakoi nuu mat waleng napot hikmat ulun-ulun wuah.nihi sameh hio,aye nampa siap umat sa haot na sadia kan napot Tuhan."18Zakharia ngeau napot Malaikat hio,"kalawe kah kuki sagar karasa gene hal iti?gene,kuki iti haot matueh nihi harau ku lei haot matueh." 19Malaikat hio nuing,"kuki aye hio Gabriel,malaikat sa mindri tangar hadap Allah. Kuki na utus mat bapander napot kayo balalu nampe kabar maeh iti napot kayo. 20Tapi,wayah iti rengei bo!kayo sagar jari muna balalu bakoi kiuh bapander hampe tangar andrau katika hal-hal iti jari gene kayo bakoi harap nihi paneran kuki,sa sagar na genapi tangar waktu e."21Helang hio,umat ngandrei Zakharia.here nane-nane wuah inon Zakharia muneng lawah tuu tangar Bait Allah. 22Katika balua,Zakharia bakoi kiuh bapander napot here.here lei karasa bahwa Zakharia haot kakinni panginni tangar Bait Allah gene aye tarus-tarusan ngulah kode napot here,tapi bakoi kiuh bapander. 23Udi helang wayah tugas keimaman e galis,mudi lah Zakharia gi lewu e.24Udi kejadian hio,Elizabet sawuntung balalu nyiok areb e salawah dime wulan.aye ngeau, 25"iti lah sa haot na ulah Tuhan napot kuki.aye memperhatikan kuki nihi ngahapus aibku tekei helang ulun ajoh."Pawaraan gene Yesus Kristus26Tangar wayah Elizabet sawuntung enem wulan,Allah mengutus malaikat Gabriel gi isa kota tangar wilayah Galilea sa bangaran Nazaret. 27Aye na ututs mat nalu erang kulun wawei bujang sa rahat batunangan nihi laki sa bangaran Yusuf,katurunan Daud.ngaran wawei bujang hio Maria. 28Balalu,malaikat hio hawi napot Maria palus ngeau,"Tabe,ui kayo sa na berkati!Tuhan hayak kayo." 29ngarengei antuhan hio,Maria jari dodor,aye nane-nane huang atei e gene arti tabe hio.30Malaikat hio ngeau napot aye,"ada takut,Maria,gene Allah haot ngami kasih Karunia E napot kayo. 31rengei bo,kayo sagar sawuntung balalu nganak erang kulun nakia laki,balalu kayo sagar ngulah aran E Yesus. 32Aye sagar jari hante balalu sagar na antuh anak Allah Sa Panga Entu.Tuhan Allah sagar ngami Aye takhta Daud,itak uyut E. 33Aye sagar memerintah entu keturunan Yakub mat gi kalalawah e balalu kerajaan E bakoi sagar piji galis."34Balalu,Maria ngeau napot Malaikat hio,"kalawe hal iti sagar jari padahal kuki mete namane?" 35Malaikat hio nuing palus ngeau napot aye,"Roh Kudus sagar hawi entu kayo balalu kuasa Allah sa Panga Entu sagar nyanungen kayo.hio lah gene e,nakia sa sagar lahir hio aye lah kudus balalu na antuh Anak Allah.36Balalu,karasalah bahwa Elizabet,pulaksanai nu hio,rahat sawuntung lei ta umur matueh e.aye sa sadi na antuh mandul,wayah iti haot sa wuntung sa lawah enem wulan. 37Gene,bakoi naan hal sa mustahil napot Allah." 38Balalu,Maria ngeau,"sabujur e,kuki iti hamba Tuhan.jari lah napot kuki sameh sa na antuh nu hio."Udi hio,Malaikat hio tulak nanan aye."Maria ganta Elizabet39Ta andrau-andrau hio,Maria basiap-siap mat hinang tulak gi daerah pegunungan,gi isa kota tangar Yudea. 40Aye suluk gi lewu Zakharia balalu ngami tabe napot Elizabet. 41katika Elizabet ngarengei tabe tekei Maria,nakia tangar huang wuntung e nampetu balalu Elizabet na tampenu Roh Kudus.42Udi hio Elizabet kamiak nihi lengan mehet,"na berkati lah kayo tangar helang kaluhan wawei,balalu na berkati lah wua kandungan nu. 43Hie kah kuki iti hampe ine Tuhan ku hawi napot kuki? 44Bujur,katika lengan nu tabe nu hampe gi silu ku,nakiia huang wuntung ku nampetu gene sanang. 45berbahagia lah aye sa harap bahwa inon sa na antuh Tuhan napot aye sagar na tampa genep."Pujian Maria napot Allh46Balalu,bapanderlah Maria,"jiwa ku memuliakan Allah, 47balalu Roh ku basuka cita ta huang Allah,juru selamatku.48Gene,Allah haot ngahitung hamba E sa hina iti.rengei lah,mulai wayah iti palus kalawah e,kaluhan turunan sagar ngantuh kayo berbahagia. 49Gene Aye Sa Pangakuasa haot ngulah hal-hal sa hante napot kuki,nihi kuduslah aran E.50Rahmat E na ami tekei generasi napot generasi,napot ulun-ulun sa takut sagar Aye. 51Aye haot nutui kuasa E nihi tangan E.Aye nampisah-pisahkan ulun sa sombong huang pikiran atei e.52Aye nampinau here penguasa tekei takhta here,balalu nanan ulun-ulun sa imme atei e. 53Aye haot namising ulun sa kaluan nihi sa maeh,tapi nyanulak ulun sa sugih nihi tangan lawang.54Allah haot ngami pangawat napot Israel,hamba E,gene ngitung rahmat E. 55sameh awe sa haot na natuh e napot itak uyut takam,napot Abraham nihi katurunan e mat gi kalalawah e."56Balalu,Maria muneng baya Elizabet kira-kira telu wulan lawah e,balalu aye mudi gi lewu e."kelahiran Yohanes Pembaptis 57wayah iti hampe lah waktu e gi Elizabet mat nganak balalu aye nganak erang kulun nakia laki. 58here tetangga nihi babuhan e ngarengei bahwa Tuhan haot nutui rahmat E sa hante napot Elizabet,balalu here umma bersuka cita hayak nihi aye.59Tangar andrau sa ka walu,here hawi lepuh nyunat nakia hio.here ngahengnampangaran nakia hio Zakharia,sameh aran amah e. 60Tapi,ine e ngeau,"bakoi,aye sagar natampa ngaran Yohanes." 61ulun-ulun hio ngeau napot Elizabet,"bakoi naan erang kulun lei ta helang pulaksanai atei nu sa tampa ngaran nihi aran hio."62Udi hio,here ngami kode napot Zakaria mat nane tekei aye,aran inon sa kakan na ami e napot anak e hio. 63Zakharia ngalako isa kua papan tulis,balalu manulis sameh iti:"Aran e Yohanes."Balalu,kaluhan ulun jari dodor.64wayah hio lei,wawa Zakharia ta ukan nihi lela e talapas.Aye lei mulai bapander nihi memuji Allah. 65Kaluhan tetangga here jari takut nihi kejadian iti jari bahan pamaneran ta kaluhan desa perbukitan Yudea. 66Balalu,kaluhan ulun sa ngarengei hal iti jari ba tane-tane huang atei here,"sagar jari inonkah nakia iti narian e?"Gene,tangan Tuhan ngahayak e."Zakharia memuliakan Allah67Zakharia,amah Yohanes,na tampenu Roh Kudus lei balalu banubuat,eau e, 68"terpujilah Tuhan,Allah Israel gene Aye haot melawat nihi newuh umat E.69Aye haot nambuan tandruk keselamatan mat gi takam tekei katurunan Daud,hamba E, 70sameh sa Aye Firmankan nangkah wawa nabi E sa kudus tekei sadi hurap 71mat takam na selamatkan tekei musuh-musuh takam,nihi tekei tangan kaluhan ulun sa marikang takam.72Aye ngulah mat nutui rahmat itak uyut takam,nihi gene Aye ngingat sagar perjanjian E sa kudus, 73aye hio sumpah sa na antuh napot itak uyut takam,Abraham, 74Bahwa takam sagar na bebaskan tekei musuh-musuh takam mat takam kiuh melayani E nihi bakoi naan takut, 75Huang kekudusan nihi sa wuah ta hadapan E,sa umur welum takam.76Balalu kayo,anakku,sagar na antuh Nabi Allah Sa Panga entu,gene kayo sagar takia ngadahului Tuhan,mat mempersiapkan lalan mat gi Aye. 77Mat ngami pamahaman gene keselamatan napot umat E nangkah pengampunan entu dosa-dosa here.78Gene rahmat nihi ahi lelu Allah takam,cahaya mate andrau sagar nyatarang takam tekei uneng amau 79Mat nyantarang here sa muneng huang ka mieng nihi sa muneng huang bayang-bayang pampatei,mat nunda pee takam nutah gi lalan damai sejahtera."80Balalu,nakia hio tumbu magin hante,nihi magin gagah ta huang Roh.Aye muneng tangar pulau haket hampe wayah e hampe mat nyantarang areb e napot bangsa Israel.
1Tangar wayah hio,Kaisar Agustus nampa lua perintah mat na ulah sensus napot kaluhan penduduk tangar seluruh dunia. 2iti lah sensus penduduk sa ka isa na ulah katika Kirenius jari gubernur ta Siria. 3Balalu,kaluhan ulun waleng gi kota asal here asing-asing mat ngadaftar areb e.4Yusuf lei nanan Nazaret,kota ta Galilea,balalu nuju Yudea,gi kota Daud sa na antuh Betlehem,gene aye baasal tekei garis katurunan Daud, 5mat aye na daftar kan hayak nihi Maria,tunangan e,sa rahat sa wuntung.6Katika Yusuf nihi Maria naan tangar Yerusalem,hampe lah wayah e gi Maria mat nganak. 7Maria lei nganak nakia laki e sa panga tueh.aye mungkus e nihi kain salampin balalu nampa kading e tangar huang dulang gene bakoi naan kamar gi here uneng bamalem."here gembala ngini awau Yesus8Tangar daerah sa sameh,naan papire gembala sa muneng tangar pulau haket mat ngajaga kawan domba here ta andaru kamalem. 9salenga,Malaikat Tuhan mindri tangar riet here balalu kemuliaan Tuhan bacahaya ta kaliling here hampe here takut tuu.10Tapi,Malaikat hio ngeau napot here,"ada takut gene rengei lah,Kuki mawara napot kayo kabar maeh gene kasanang hante sa na tuju napot kaluhan bangsa. 11Tangar andrau iti,haot lahir gi kayo erang kulun Juru Selamat,aye hio Kristus,Tuhan,ta kota Daud. 12iti lah tanda napot kayo:kayo sagar kahalu awau sa na bungkus nihi kain salampin balalu ta nampa kading tangar dulang."13Salenga,ka tena lah hayak-hayak Malaikat hio sa kumpulan ajoh tantara surgawi memuji Allah nihi ngeau, 14"Kemuliaan napot Allah tangar uneng sa panga entu balalu damai sejahtera ta bumi,ta helang ulun-ulun sa susuk napot Aye."15Katika here Malaikat nanan here gembala hio balalu waleng gi surga,here gembala hio bapander isa napot sa lain,"ayu bo takam gi Betlehem mat ngini hal-hal sa haot terjadi iti,sa haot na wara Tuhan napot takam." 16Balalu,here hinang-hinang tulak balalu kahalu Maria nihi Yusuf,namput awau sa mangkading tangar dulang.17Katika gembala ngini Aye,here ngesah paneran sa haot na antuh napot here gene nakia hio. 18Balalu,kaluhan ulun sa ngarengei hal hio dodor entu hal-hal sa na antuh here gembala napot here. 19Tapi,Maria nyimoh hal hio balalu mamaham e huang atei e. 20Balalu,here gembala waleng napot domba-domba here nelang memuliakan nihi memuji Allah entu kaluhan sa haot na inni here palus na rengei sameh sa na antuh napot here.21Balalu,udi genep walu andrau mat manyunat kan awau hio,aran E na antuh Yesus,sameh ngaran sa na ami ulah malaikat samete Aye na sawuntung ta huang rahim,"awau Yesus na tunda gi Bait Allah22Katika andrau penyucian hukum Musa haot galis,Maria nihi Yusuf nunda Yesus gi Yerusalem mat manyarah E napot Tuhan, 23sameh sa tatulis huang hukum Tuhan,"satiap nakia laki panga tueh harus na kuduskan gi Tuhan 24balalu mat ngami persembahan susuk nihi inon sa na antuh huang hukum Tuhan,aye hio sapasang wurung dara atawa rueh kikui wurung merpati muda."Simeon dan Hana ngini Yesus25Naan erang kulun laki bangaran Simeon sa muneng tangar Yerusalem.Aye hio ulun sa wuah nihi taat,sa ngandrei-ngandrei penghiburan Allah entu Israel,nihi Roh Kudus ngahayak e. 26Roh Kudus mawara gi aye bahwa aye bakoi sagar matei samete ngini Kristus sa na urapi Tuhan.27Balalu,Simeon hawi gi Bait Allah entu huyuan Roh Kudus,katika Yusuf nihi Maria nunda awau Yesus gi Bait Allah mat ngulah napot Aye inon sa haot na tutui ulah Hukum Taurat. 28Udi hio,Simeon nyantatang awau hio balalu memuji Allah,eau e, 29"wayah iti,ui Tuhan,kono e Kayo nuyu pelayan Nu iti tulak huang damai,susuk nihi Firman Nu;30Gene mate ku haot kakini keselamatan Nu, 31sa haot na sadia Nu ta hadapan kaluhan bangsa; 32aye hio cahaya sa sagar nampatarang bangsa-bangsa sa bakoi kataru Tuhan,balalu sa jari kemuliaan napot umat Nu,Israel."33Yusuf nihi ine Nakia hio jari dodor entu inon sa na antuh Simeon gene Aye. 34Udi hio,Simeon memberkati here balalu ngeau napot Maria,ine Yesus,"rengei,nakia iti haot na tantu kan mat nyanruntun palus nambuan ajoh ulun Israel,nihi jari tanda sa na sual ajoh ulun. 35(balalu,isa kawua pedang sagar nyusuk jiwa nu)mat isi atei ajoh ulun sagar na santarang."36tangar aro lei naan erang kulun nabiah bangaran Hana,anak Fanuel tekei suku Asyer.Aye haot matueh tuu.aye ekat welum nihi wane e salawah pitu taun udi kawinan e, 37balalu udi hio jari walu hampe umur 84 taun.Aye bakoi piji nanan Bait Allah,tapi ba ibadah ka andrau kamalem nihi bapuasa palus ba lako doa. 38Tangar wayah hio,hawilah Hana nihi ngantuh syukur napot Allah nelang ngesah gene Yesus napot kaluhan ulun sa ngandrei-ngandrei panewuhan Yerusalem ".Yusuf nihi Maria mudi gi Nazaret39Udi Yusuf nihi Maria ngagawi kaluhan hal sameh hukum Tuhan,here waleng gi Galilea,kota asal here,aye hio Nazaret. 40Nakia hio lei tumbu magin hante,gagah,penu hikmat,balalu Allah memberkati E."Yesus tangar Bait Allah41Setiap taun,ulun matueh Yesus tulak gi Yerusalem tangar andaru Raya Paskah. 42Katika Yesus ba umur rueh belas taun,here tulak gi aro susuk nihi kapatuhan andrau Raya hio. 43udi perayaan hio galis,here mudi,tapi,Yesus tatap muneng tangar Yerusalem bakoi sa pangarasa ulun matueh E. 44Gene ulun matueh Yeus ngono bahwa Aye naan tangar helang rombongan,here lei nampalus jalanan hampe erang andrau penu.balalu here mulai nupui Aye tangar helang kula warga nihi ulun-ulun sa na patuh here.45Katika here bakoi kahalu Yesus,here waleng gi Yerusalem mat nupui E. 46udi telu andrau,here panalu Yesus ta Bait Allah rahat maharung ta helang guru-guru Agama,nelang ngarengei balalu ba katane nihi here. 47kaluhan ulun sa ngarengei E jari dodor sagar panga rasa nihi tuingan-tuingan E.48Katika ulun matueh E ngini Aye,here lei dodor.balalu ine E nane,"nak,wuah inon Kayo ngulah sameh iti napot kami?amah Nu nihi kui gaer tuu nupui Kayo." 49tuing Yesus napot here,wuah inon kayo nupui Kuki?bakoi karasa kah kayo bahwa Kuki pasti muneng ta lewu Amah Ku?" 50Tapi,here bakoi paham inon sa na antuh E napot here.51Balalu,Yesus mudi hayak here gi Nazaret palus nuu nihi here.tapi ine E nyimoh paneran hio huang atei e. 52Yesus lei magin ba tumbu magin hante balalu magin bijaksana.Aye na kagiri Allah nihi murunsia.
1tangar taun ka dime belas wayah pemerintahan Kaisar Tiberius,katika Pontius Pilatus jari gubernur Yudea,Herodes jari raja Galilea;Filifus pulaksanai Herodes jari raja wilayah Iturea nihi Trakhonitis;nihi Lisanias jari raja Abilene, 2Hanas nihi Kayafas menjabat jari imam agung,hawi lah firman Allah napot Yohanes,anak Zakharia,sa muneng ta pulau haket.3Balalu,tulak lah Yohanes gi kaluhan daerah ta sekitar Yordan balalu mangabar baptisan pertobatan mat pengampunan dosa,4Sameh sa tatulis ta huang kitab Nabi Yesaya:"itilah lengan ulun sa kamiak-kamiak ta pulau haket,`na siapkan bo lalan napot Tuhan,sa mitu bo lalan napot Aye.5Satiap lembah sagar na timbun,balalu satiap gunung nihi bukit sagar na ratakan.lalan sa liku-liku sagar na san witu,balalu satiap lalan sa bakoi rata sagar na tangkaeh. 6Balalu,kaluhan ulun sagar ngini keselamatan tekei Tuhan!"7Balalu,Yohanes ngeau napot ulun ajoh sa hawi mat na baptis ulah e,"ui,kayo katurunan nipe haket! hie sa nampa ingat kayo mat nempat tekei muruka sa sagar hawi?8Ulah gene hio,ngahasil bo wua-wua sa nutui pertobatannu.ada ngeau napot areb nu kakareb,`Abraham aye hio itak uyut kami!`kuki ngeau napot kayo,sabujur e tekei watu-watu iti Allah kiuh nambuan nakia-nakia napot Abraham!9Bahkan,mulai wayah iti kapak haot na andak tangar wakat kakau.satiap kakau sa bakoi ngahasil wua sa maeh sagar na teweng balalu na tawut gi huang apui."10Ulun-ulun ba tane napot Yohanes,"amun sameh hio,inon sa harus na ulah kami?" 11Aye nuing,"setiap ulun sa naan rueh lamma,aye harus ngami e nihi ulun sa bakoi naan.balalu satiap ulun sa naan panguta,harus ngulah hal sa sameh."12Papire pangumpul pajak lei hawi mat na baptis.here nane napot Yohanes,"Guru,inon sa harus na gawi kami?" 13Yohanes mawara gi here,"ada narik pajak labih tekei sa haot na tantu gi kayo."14Papire tentara nane napot aye,"kala awenihi kami?inon sa harus na ulah kami?"Yohanes ngeau napot here,"ada lako duit tekei hie bo nihi cara paksa atawa tuduhan palsu.sukup lah tenga nu nihi gaji nu."15katika kaluhan ulun rahat ngahrap ka hawian Mesias,here kaluhan baka tane huang atei gene Yohanes,inon kah aye Kristus ataw bakoi. 16Yohanes nuing here nihi ngeau,"kuki membaptis kayo nihi ranu.sagar tapi,erang kulun sa labih bakuasa tekei kuki sagar hawi.mat nguka tadi sarumpah E bo kuki bakoi pas.Aye sa sagar membaptis kayo nihi Roh Kudus nihi apui.17Alat pangitab haot naan tangar tangan E mat ngarasih lantai pangiikan balalu mat mangumpulkan gandum sa maeh gi huang palunu E.tapi,Aye sagar nutung ape gi huang apui sa bakoi piji pare."18Nihi ajoh nasihat ulun lain,Yohanes mengajarkan Injil napot ulun ajoh.Yohanes Pembaptis na penjarakan 19Tapi,gene Yohanes nyompo Herodes,raja wilayah,ulah gawian e nihi Herodias,harau pulaksnai Herodes,balalu gene kaluhan hal jahat sa haot na ulah e, 20maka Herodes nambah iti mat gi kaluhan e nihi nampasuluk Yohanes gi huang penjara.Yesus na Baptis21Katika kaluhan ulun na baptis,Yesus na baptis lei.Balalu,katika Aye lako doa,langit ta uka, 22Balalu Roh Kudus minau ma entu E huang ujud wurung merpati.Balalu,naan lengan tekei langit nihi ngeau,"Kayo aye hio Anak Kuki sa na sayang ku.Napot Kayo lah Kuki berkenan."Silsilah Yesus23Katika Yesus memulai pelayanan E,Aye ba umur tanguhan telum pulu taun.ulun-ulun ba pendapat aye hio Yesus aye lah anak Yusuf.Yususf anak Eli. 24Eli anak matat.matat anak Lewi.Lewi anak Malkhi.Malkhi anak Yanai.Yanai anak Yusuf.25Yusuf anak Matica.Matica anak Amos.Amos anak Nahum.Nahum anak Hesli.Hesli anak Nagai. 26Nagai anak Maat.Maat anak Matica.Matica anak Simei.Simei anak Yosek.Yosek anak Yoda.27Yoda aye hio anak Yohanan.Yohanan anak Resa.Resa anak Zerubabel.Zerubabel anak Sealtiel.Sealtiel anak Neri. 28Neri anak Malki.Malki anak Adi.Adi anak Kosam.Kosam anak Elmadam.Elmadam anak Er. 29Er anak Yesua.Yesua anak Eliezer.Eliezer anak Yorim.Yorim anak Matat.Matat anak Lewi.30Lewi aye hio anak Simeon.Simeon anak Yehuda.Yehuda anak Yusuf.Yusuf anak Yonam.Yonam anak Elyakim. 31Elyakim anak Melea.Melea anak Mina.Mina anak Matata.Matata anak Natan.Natan anak Daud. 32Daud anak Isai.Isai anak Obed.Obed anak Boas.Boas anak Salmon.Salmon anak Nahason.33Nahason aye hio anak Aminadab.Aminadab anak Admin.Admin anak Arni.Arni anak Hezron.Hezron anak Peres.Peres anak Yehuda. 34Yehuda anak Yakub.Yakub anak Ishak.Ishak anak Abraham.Abraham anak Terah.Terah anak Nahor. 35Nahor anak Serug.Serug anak Rehu.Rehu anak Peleg.Peleg anak Eber.Eber anak Salmon.36Salmon aye lah anak Kenan.Kenan anak Arpakhsad.Arpakhsad anak Sem.Sem anak Nuh.Nuh anak Lamekh. 37Lamekh anak Metusalah.Metusalah anak Henokh.Henokh anak Yared.Yared anak Mahalaleel.Mahalaleel anak Kenan. 38Kenan anak Enos.Enos anak Set.Set anak Adam.Adam aye hio anak Allah.
1Yesus,sa penu nihi Roh Kudus waleng tekei Yordan.udi hio,Aye na pimpin ulah Roh Kudus nuju pulau haket 2salawah 40 andrau mat na pansoba ulah iblis.Aye bakoi nguta inon-inon salawah andrau-andrau hio.Katika haot galis,Aye jari kaluan.3Balalu,iblis ngeau napot Aye,"amun Kayo Anak Allah,huyu bo watu iti jari roti." 4Yesus nuing e,"naan tatulis,`Murunsia welum bakoi nekei roti bo."5Udi hio,iblis nunda Yesus gi uneng sa entu balalu nyantarang napot Aye kaluhan kerajaan dunia nihi tawelek. 6Balalu,Iblis ngeau napot Aye,"Kuki sagar ngami Kayo kuasa nihi kemuliaan entu kaluhan uneng hio,gene kaluhan e haot na ami napot kuki.Balalu,kuki ngamie napot hie bo sa na aheng kuki. 7Jari,amun Kayo menyembah kuki,kaluhan e hio sagar jari ampun Nu."8Balalu,Yesus nuing,"naan tatulis,`kayo harus menyembah Tuhan Allahnu,balalu ekat napot Aye kayo harus berbakti."9Udi hio,Iblis nunda Yesus gi Yerusalem balalu ngandak E tangar pusing entu Bait Allah.eau Iblis napot Yesus,"amun kayo Anak Allah,sanawu bo areb nu tekei iti gi leba, 10gene naan ta tulis,1gene Kayo,Allah sagar nuyu malaikat-malaikat E mat ngajaga Kayo,` 11Balalu,nihi tangan here,here sagar nyangga Kayo mat pee Nu bakoi ta santuk watu."12Tuing Yesus napot Iblis,"naan tatulis,`ada mansoba Tuhan Allahnu," 13Udi iblis galis mansoba Yesus,aye tulak nanan E balalu ngandrei kesempatan sa lain."mulai Pelayanan Yesus ta Galilea14Yesus waleng gi Galilea nihi penu kuasa Roh,balalu kabar gene Aye hampe gi kaluhan daerah ta iring e. 15Balalu Aye mulai ngajar ta Sinagoge balalu kaluhan ulun nawat Aye."Yesus bakaoi na tarime ta kota asal E16Udi hio Yesus tulak gi Nazaret,kota uneng Aye na tampa hante.Sameh biasa E,Yesus tulak gi Sinagoge tangar andrau Sabat,balalu mindri mat ngabaca. 17Kitab Nabi Yesaya sa na ami napot Aye,balalu Aye nguka Kitab hio palus kahalu bagian sa manulis,18"Roh Tuhan naan tangar Kuki,gene Aye haot mengurapi Kuki mat nampe kabar maeh napot ulun-ulun susah.Aye mangutus Kuki mat mawara pembebasan napot here tawanan,balalu nyamare pangini napot ulun-ulun pehe,mat nyanapas ulun-ulun sa ta tindas, 19balalu mat mawara bahwa taun rahmat Tuhan haot hawi."20Yeus nutup Kitab hio balalu nyampudi e napot pejabat lewu ibadah,balalu udi hio Aye maharung.Mate kaluhan ulun ta huang Sinagoge hio tapaku napot tenga E. 21Balalu,Yesus mulai bapander nihi here,"Andaru iti,geneplah inon sa na tuliskan Kitab Suci iti wayah kayo ngarengei e." 22Balalu,kaluhan ulun nyamuah E nelang dodor-dodor nihi paneran bungas sa balua tekei wawa E.here ngeau,"bakoi lah Aye hio anak Yusuf?"23Udi hio,Yesus ngeau napot here,"kayo pasti sagar ngantuh paribahasa iti napot Kuki,`Tabib,samare bo areb Nu kakareb!kami ngarengei gene hal-hal sa na ulah Kayo ta Kapernaum,ulah bo hio lei tangar iti,tangar kota asal Nu kakareb." 24Udi hio Aye ngeau,"Kuki marawara napot kayo,sabujur e bakoi naan Nabi sa na tarime tangar kota asal e kakareb.25Huang sa wuah,Kuki ngantuh napot kayo,naan ajoh walu ta Israel tangar wayah Elia,waktu langit ta tutup salawah telu taun nihi enem wulan,katika kaluan weat jari tangar kaluhan negeri. 26Tapi,Elia bakoi na utus napot hie lei kecuali napot erang kulun walu ta Sarfat,ta daerah Sidon. 27Balalu,naan ajoh karara kusta ta Israel wayah Nabi Elisa,tapi bakoi naan erang kulun lei tekei here sa na samare salain tekei Naaman,ulun Siria hio."28Katika ngarengei hal-hal iti,kaluhan ulun ta huang sinagoge hio na tampenu nihi kasangit. 29Balalu,mindri lah here palus nyujut Yesus balua tekei kota hio,balalu nunda E gi entu bukit uneng kota here na tambuan mat nyanawu E tekei tebing. 30Tapi,Yesus nangkah tekei penah-penah here balalu tulak."Erang kulun laki na bebas kan tekei Roh Setan31Yesus tulak gi Kapernaum,isa kota ta daerah Galilea,balalu ngajar ulun ajoh ta andra Sabat. 32here nyanawat napot pengajran-E gene paneran E penu nihi kuasa.33Ta Sinagoge,naan erang kulun laki sa karasukan roh setan sa najis.ulun hio kamiak nihi lengan mehet, 34elah bo kami kakareb!inon urursanNu nihi kami Yesus,ulun Nazaret?inonkah Kayo hawi kakan nampatei kami?kuki kataru hie Kayo,Sa Kudus tekei Allah!"35Tapi,Yesus nyompo roh setan hio,eau E,"benyem!balua bo tekei ulun iti!"udi setan hio nampas ulun hio gi tane,ta hadap kaluhan ulun,aye balua tekei tenga ulun hio balalu bakoi nampa hanang e. 36nihi penu ka bangga,kaluhan ulun sa naan tangar hio ba pander isa nihi sa lain,"paneran inonkah iti? gene nihi wibawa namput kuasa,Aye nuyu roh-roh najis hio balalu here balua." 37Balalu,kabar gene Yesus ta sebar gi kaluhan uneng tangar daerah hio." umpu wawei Petrus nihi ulun ajoh na samare38Udi hio,Yesus nanan lewu ibadah hio balalu tulak gi lewu Simon.wayah hio,umpu wawei Simon rahat maringin,gene hio here lako Yesus mat nyamare e. 39Balalu,mindri lah Yesus ta riet umpu wawei Simon palus nyompo maringin hio,balalu ringin e kaoh.Wayah hio lei,umpu wawei Simon buan palus melayani here.40Katika mate andrau mulai leteng,kaluhan ulun nunda babuhan here sa rara ulah ajoh masam panyakit napot Yesus.Balalu Yesus ngandak tangan E ta entu here asing-asing palus nyamare here. 41setan-setan lei balua tekei ulun ajoh hio nelang kamiak,"Kayo aye hio Anak Allah!"tapi,Yesus nyompo here,Aye bakoi kalewa here bapander gene here karasa bahwa Aye lah Kristus."Yeus berkhotbah tangar kota-kota lain42mat gi katuni kiat e Yesus tulak gi isa uneng mat kakareb e.ulun ajoh nupui Aye,balalu katika here kahalu Aye,here ba usaha ngahalang Aye mat bakoi nanan here. 43Tapi,Aye ngeau napot here,"Kuki harus memberitakan Injil Kerajaan Allah gi kota-kota lain lei gene ulah iti lah Kuki na utus." 44Balalu,Yesus berkhotbah ta sinagoge-sinagoge ta Yudea.
1Tangar isa katika,ulun ajoh bakumpul iring Aye mat ngarengei Firman Allah.wayah hio,Yesus mindri tangar iring danau Genesaret, 2balalu kakinni rueh jukung sa rahat tunuk ta iring danau hio,tapi here pangenahan haot balua tekei jukung-jukung hio nihi rahat mui lunta here. 3Yesus suluk gi isa tekei jukung hio,aye ampun Simon,balalu nuyu Simon mat mawehei jukung e lawit dohot tekei pampang.Udi hio, Yesus maharung balalu ngajar ulun ajoh tekei entu jukung.4Udi galis bapander,Yesus ngeau napot Simon,"tulak bo gi uneng sa ranu e lalem palus timai bo lunta nu mat nyaput kenah." 5Simon nuing,"Guru kami bagawi erang malem,tapi bakoi kiuh inon-inon!tapi,gene Kayo sa nuyu,kuki sagar nimai lunta iti." 6Balalu,katika here ngagawi e,here kiuh ajoh tuu kenah hampe lunta here kakan jabas. 7Balalu,here ngami kode napot hengau-hengau here tangar jukung sa lain mat hawi ngawat here.Udi hio,hawi lah hengau-hengau here palus ngisi rueh jukung hio nihi kenah hampe jukung here kakan leteng.8Katika Simon Petrus kakinni hal iti,aye basujud ta hadap Yesus palus ngeau,"tulak bo tekei kuki,Tuan,gene kuki aye hio ulun badosa!" 9Petrus ngeau sameh hio gene aye nihi kaluhan ulun sa hayak aye nginam kagum tuu gene ajoh e kenah sa iyuh here. 10Sameh hio lei nihi Yakobus nihi Yohanes anak Zebedeus,sa bahengau nihi Simon.Yesus ngeau napot Simon,"ada takut.mulai wayah iti,kayo sagar ngalunta murunsia." 11Udi here nyujut jukung-jukung here gi pampang,here nanan kaluhan hal balalu nutah Yesus."Ulun sakit kusta na samare12Ta isa andrau,Yesus naan ta isa kota.ta kota hio,naan erang kulun sa tenga e penu kusta.katika ulun hio kakiini Yesus,aye basujud hampe rai e santuk tane nelang ngalako napot Aye,"Tuan,amun Kayo kakan,Kayo kiuh nyamare kuki." 13Balalu,Yesus nyolor tangan E nihi negei ulun hio.eau E,"Kuki kakan,jarilah kaoh."Wayah hio lei,penyakit kusta ulun hio jawoh.14Tapi,Yesus nuyu ulun hio mat bakoi mawara napot hie lei nihi ngeau,"tulak palus santarang areb nu napot imam.Persembahkan kurban entu ka barigas nu sameh sa haot na huyu Musa mat jari bukti napot here."15Kabar gene Yesus magin ta siar balalu ajoh ulun hawi bakumpul mat nagrengei Aye nihi mat na samare tekei penyakit here. 16Tapi,Yesus gaha tulak nyelinap gi uneng-uneng suni mat ba lako Doa."Ulun lumpuh na samare17Ta isa andrau,katika Yesus rahat ngajar,ulun-ulun Farisi nihi ahli-ahli Taurat sa hawi tekei kaluhan kota tekei wilayah Galilea,Yudea,nihi kota Yerusalem lei maharung ta aro.Balalu,kuasa Tuhan ngahayak Yesus hampe Aye kiuh nyamare ulun ajoh.18Balalu,tena bo papire ulun ngaun ulun lumpuh ta entu uneng mandre e,balalu here bausaha nunda e suluk palus ngandak ulun hio tangar hadap Yesus. 19Tapi,gene here bakoi kahalu lalan mat nunda ulun hio suluk gene ajoh ulun,mamai lah here gi entu hatap balalu nampinau ulun lumpuh hio hayak nihi uneng mandre e ta penah-penah ta hadap Yesus.20Katika ngini iman here, Yesus ngeau,"Ui pulaksanai,dosanu haot na ampuni." 21Ahli-ahli Taurat nihi ulun-ulun Farisi mulai nane-nane,"Hiekah ulun sa menghujat Allah iti?Hie sa kiuh mengampuni dosa-dosa kecuali Allah bo?"22Katika Yesus karasa aheng here,Aye ngeau,"wuah inon kayo nane sameh hio huang atei nu? 23Sa awe sa labih maraoh,ngantuh `dosa-dosanu haot na ampuni`atawa `buan nihi takia bo`? 24Tapi,mat kayo karasa bahwa Anak Murunsia bakuasa tangar bumi mat mengampuni dosa,"Yesus ngeau napot ulun lumpuh hio,"Kuki ngeau napot kayo:buan bo,enat uneng mandre nu balalu mudi bo."25Ta wayah hio lei,ulun hio palus mindri tangar penah kaluhan ulun palus ngalap uneng mandre e,balalu takia mudi nelang memuji Allah. 26Kaluhan ulun nginam kagum palus memuji Allah.Nihi nginam takut tuu nadap kuasa Allah,here ngeau,"andrau iti kami kakini hal-hal sa luar biasa!"Lewi nutah Yesus27Udi hio,Yesus balua balalu ngini erang kulun pangumpul pajak bangaran Lewi sa rahat maharung ta uneng pamungutan pajak.Yesus ngeau napot aye,"tutah bo Kuki." 28Balalu Lewi mindri lei,nanan kaluhane,palus nutah Yesus.29Udi hio,aye ngulah pesta hante mat gi Yesus ta lewu e.ajoh pangumpul pajak nihi ulun-ulun lain sa kuman hayak here. 30Tapi,ulun-ulun Farisi nihi ahli-ahli Taurat mulai mangomel napot murid-murid Yesus,"wuah inon kayo kuman nihi ngoot hayak here pangumpul pajak namput ulun-ulun badosa?" 31Yesus nuing palus ngeau napot here,"bakoi ulun-ulun sehat sa memerlukan tabib,tapi ulun-ulun sakit. 32Kuki hawi bakoi mat nerau ulun-ulun wuah,tapi mat nerau ulun-ulun ba dosa mat here batobat."Ulun Farisi ngabanding murid Yohanes nihi Yesus33Here ngeau napot Yesus,"murid-murid Yohanes Pembaptis gaha ba puasa nihi ba lako doa,kala hio lei murid-murid ulun Farisi.tapi,murid-murid Nu kuman nihi ngoot tarus." 34Yesus ngeau napot here,"kiuh lah kayo nuyu pangiring pangantin laki bapuasa katika pangantin laki hio magun hayak-hayak here? 35Tapi,andrau-andaru hio sagar hawi,katika pangantin laki hio na alap tekei here,balalu ta andrau-andrau hio lah here sagar bapuasa."36Yesus ngesah lei perumpamaan iti napot here,"bakoi erang kulun lei sagar mawinsit isa tetek kain tekei pakaian sa bio mat nambal pakaian sa haot lawah.gene amun sameh hio,ulun hio sagar nyanrusak pakaian sa bio,balalu kain panambal tekei pakaian sa bio hio bakoi sagar susuk nihi pakaian sa lawah.37Sameh hio lei bakoi naan erang kulun lei sa nyanawang anggur bio gi huang kantong upak sa lawah.anggur sa bio hio sagar minsit katung upak sa lawah balalu anggur hio sagar tundrak balalu kantung upak e sagar lenuh. 38Anggur sa bio harus na simoh ta huang kantong upak sa bio. 39bakoi erang kulun lei sa udi ngoot anggur lawah,kakan ngoot naggur bio gene here ngeau,`anggur sa lawah hio labih maraoh."
1Tangar isa katika,ta andrau Sabat,Yesus takia nangkah isa ka wua kabun gandum.Ta wayah hio,miridmurid E ngutik papire insoi gandum,ngusuk-ngusuk e nihi tangan here,balalu nguta e. 2Papire ulun Farisi nane,"wuah inon kayo ngulah hal sa bakoi iyuh na ulah tangar andrau Sabat?"3Yesus nuing here nihi ngeau,"bakoi kah kayo piji mambaca inon sa na ulah Daud katika aye nihi ulun-ulun e kaluan, 4gene kala awe aye suluk gi huang lewu Allah,ngalap roti persembahan balalu nguta roti hio,balalu ngami e napot ulun-ulun sa hayak aye,sa bakoi iyuh nguta e,kecuali here imam bo?" 5Balalu,Yesus ngeau napot ulun-ulun Farisi hio,"Anak Murunsia aye hio Tuhan entu andrau Sabat."Yesus nyamare tangar andrau Sabat6Tangar andrau Sabat sa udi hio,Yesus tulak gi Sinagoge balalu mengajar.ta uneng hio naan erang kulun sa tangan kawan e lumpuh. 7ahli-ahli Taurat nihi ulun-ulun Farisi nyantena Yesus mat ngini inon kah Aye sagar nyamare ta andrau Sabat,mat here naan alasan pakai nuduh Aye. 8Tapi,Yesus karasa inon sa na pikir here.Aye ngeau napot ulun sa tangan kawan e lumpuh hio,"buan palus mindri bo ta penah."balalu ulun hio buan nihi mindri ta aro.9Yesus ngeau napot here,"Kuki nane napot kaon,sa awe kah na huyu mat na gawi ta andrau Sabat:ngulah sa maeh atawa ngulah sa jahat?nyalamat nyawa atawa nampatei e?" 10Udi ngini kaliling,napot here kaluhan,Yesus napot ulun sa tangan e lumpuh hio,"sansolor bo tangan nu."udi hio ulun hio nyansolor tangan e balalu tangan e kaoh. 11Tapi,ulun-ulun Farisi nihi ahli-ahli Taurat jari sangit tuu balalu mapakat gene inon sa sagar na ulah here nadap Yesus. "Pamidian ka rueh belas Rasul12Tangar andrau-andrau hio,Yesus mambai gi bukit mat ba lako doa,balalu ta aro Aye lako Doa napot Allah earang malem. 13Mat katuni kiat e,Aye nerau murid-murid E balalu midi rueh belas ulun tekei helang here,aye hio ulun-ulun sa na antuh E rasul:14Simon sa lei na tamapa ngaran e "Petrus",Andreas pulaksanai Petrus,Yakobus,Yohanes,Filipus,Bartolomeus, 15Matius,Tomas,Yakobus anak Alfeus,Simon sa na antuh ulun Zelot, 16Yudas anak Yakobus,nihi Yudas Iskariot sa ja penghianat."Pengajaran Yesus17Udi Yesus nihi here rasul minau,Aye mindri ta isa uneng rata.Balalu,hawi lah napot Aye sa rombongan hante here murid E nihi ulun ajoh sa hawi tekei kaluhan daerah Yudea,Yerusalem,namput tekei daerah pampang kota Tirus nihi Sidon. 18here kaluhan hawi mat ngarengei Yesus nihi mat kiuh kaoh tekei kaluhan penyakit here.Balalu,ulun-ulun sa na rasuk roh jahat lei kaoh. 19Kaluhan ulun ba usaha mat nyaput Yesus gene naan kuasa sa balua tekei Aye balalu nyamare here kaluhan.20Yesus waoh napot murid-murid E hio balalu ngeau," na berkati lah kayo sa susah gene kayo ampun Kerajaan Allah. 21Na berkatilah kayo sa wayah iti kaluan gene kayo sagar na tamising.na berkatilah kayo sa wayah iti nangis gene kayo sagar kakihi.22N berkati lah kayo amun ulun marikang kayo,mengucilkan kayo,menghina kayo,namput nampa raat aran kayo gene Anak Murunsia. 23bersuka cita lah tangar andrau kayo wuah e,balalu nampetu bo kasuka an gene upa nu hante ta surga;gene sameh hio lah itak uyut here ngulah here nabi.24Tapi,salaka lah ui kayo sa tatau gene kayo haot kiuh karaoh welum. 25salaka lah kayo sa wayah iti wising gene kayo sagar kaluan.salaka lah kayo sa wayah iti kakihi gene kayo sagar maratap nihi nangis.26salakalah kayo amun kaluhan ulun ngantuh hal-hal maeh gene areb nu ulah sameh hio lei itak uyut here katika bapander hal nabi-nabi palsu."na ahilah musuh nu27"Tapi,Kuki mawara napot kayo sa ngarengei Kuki.Na ahilah musuh nu balalu ulah sa maeh lah napot ulun sa marikang kayo. 28Berkatilah ulun sa nyapa kayo palus lako doa bo gi here sa nampahanang kayo.29napot ulun sa nampar pahunu,ami lei pahu nu sa lain.Balalu,napot hie lei sa nyiau jubah nu,ada nguring e mat nyiau lama nu lei. 30Ami lah napot satiap ulun sa lako nihi kayo,balalu amun erang kulun ngalap ampun kayo,ada bo ngalako e waleng.31Ulah bo ulun lain sameh kayo ngaheng ulun ngulah napot kayo. 32amun kayo ekat sayang nihi ulun sa sayang kayo,inonkah tawat sa na ami napot kayo? gene,ulun badosa lei sayang ulun-ulun sa sayang here. 33amun kayo ekat ngulah sa maeh napot ulun sa ngulah maeh gi kayo,pas kah kayo kiuh tawat?gene ulun badosa lei ngulah hal sa sameh. 34amun kayo ngihau barang napot ulun lain nihi ngaharap imbalan,inonkah tawat sa na ami napot kayo?gene, ulun badosa lei ngihau napot ulun badosa lain e mat here kiuh narime e waleng nihi jumlah sa sameh.35Tapi,sayangi lah musuh nu balalu ngulah sa maeh,ami bo ihauan napot ulun lain bakoi ngaharap imbalan.nihi sameh hio,kayo sagar kiuh upa sa hante balalu kayo sagar jari anak-anak Sa Panga Entu,gene Allah hio maeh napot ulun-ulun sa bakoi kataru ba tarima kasih nihi sa jahat. 36Gene hio,aheng e kayo ba belas kasian,sameh nihi Amahnu sa lei penu nihi belas kasian."Ada menghakimi ulun lain37"ada menghakimi mat kayo bakoi na hakimi.ada nukum mat kayo bakoi na hukum.ampuni lah balalu kayo sagar na ampuni.38ami lah balalu sagar na ami napot kayo: isa takaran sa maeh,sa na tampenu,sa na gagunsang nihi limpar,balalu sa sagar na isik gi santatang nu.gene nihi ukuran sa sameh sa na pakai kayo pakai mengkur,hal hio sagar na ukurkan waleng napot kayo."39Yesus ngesah perumpamaan iti napot here,"kiuh lah ulun pehe ngayak ulun pehe?bakoi lah here rueh sagar lawu gi tolong? 40erang kulun murid bakoi labih tekei guru e.tapi,tiap ulun sa haot na latih sagar jari sameh nihi guru here.41Wuah inon kayo ngini uhai tangar mate pulaksanai nu,tapi kayo bakoi karasa balok kayu ta mate nu kakareb? 42kalawe kayo kiuh ngantuh napot pulaksanai nu,`pulaksanai,elah bo kuki nampalua uhai kayu hio tekei mate nu,`padahal kayo kakareb bakoi kakini balok kayu ta mate nu? ui ulun munafik!tampalua dahulu balok kayu hio tekei mate nu kakareb.udi hio,kayo kiuh ngini nihi tena mat nampalua uhai kayu tekei pulaksanai nu."Kakau sa maeh ngahasil wua sa maeh43"kakau sa maeh bakoi sagar ngahasil wua sa raat,balalu kakau sa raat bakoi sagar ngahasil wua sa maeh. 44Satiap kakau na santaru tekei macam wua sa na hasil e.ulun bakoi ngumpul wua ara tekei pulau haket barunrui,atawa ngutik anggur tekei pulau haket.45Ulun sa maeh nampalua hal-hal sa maeh tekei atei e sa maeh balalu ulun jahat nampalua hal-hal sa jahat tekei atei e sa jahat.Inon sa balua tekei wawa erang kulun baasal tekei inon sa nampenu atei e."Rueh masam Fondasi46"wuah inon kayo nerau Kuki,`Tuhan,Tuhan,`tapi bakoi ngulah inon sa na ajarkan Ku? 47Kuki sagar nutui napot kayo,sameh inonkah ulun sa hawi napot Kuki,ngarengei ajaran Ku palus ngulah e. 48Aye sameh ulun sa nambuan erang kua lewu,sa ngadi lalem-lalem,balalu ngandak fondasi e ta entu watu.katika banjir hawi,ranu nantam lewu hio,tapi bakoi kiuh nyanruntun e gene lewu hio na nambuan nihi tagap tuu.49Tapi,ulun sa ngarengei ajaran Ku tapi bakoi nuu e,aye sameh ulun sa nambuan lewu ta entu tane bakoi ba fondasi.katika banjir hawi,lewu hio runtun palus tamam karusak e."
1Udi Yesus nyanyari kaluhan paneran E ta hadap ulun ajoh,Aye suluk gi Kapernaum.2Ta aro,naan erang kulun perwira Romawi sa naan ba isi budak sa na hargai e.Budak hio rahat maringin mehet balalu kakan matei. 3Katika perwira hio ngarengei gene Yesus,aye nuyu papire tueh-tueh Yahudi nalu Yesus palus ngalako Aye hawi mat nyamare pelayan e hio." 4Katika ulun-ulun hio hawi napot Yesus,here tuu-tuu ngalako napot Aye.eau here,"ulun iti pas bo kiuh na awat ulah Kayo, 5Gene aye ma ahi nihi bangsa takam balalu aye lah sa nambuan Sinagoge gi takam."6Tulak lah Yesus hayak here.katika Aye haot riet gi lewu perwira hio,perwira hio nuyu papire hengau e balalu ngeau napot Yesus,"Tuan,ada Kayo nganguyuh areb Nu mat gi kuki gene kuki bakoi susuk narime Kayo tangar lewu ku. 7hio lah gene e,kuki kakareb nginam bakoi susuk mat hawi napot Kayo.Tapi,antuh bo isa pangeau bo,balalu pelayan ku pasti sagar kaoh. 8Gene,kuki lei erang kulun sa ta ime tapi tangar kapit kuki naan lei prajurit-prajurit.amun kuki ngantuh napot erang kulun prajurit,`tulak bo!,`aye lei tulak.amun kuki ngantuh napot prajurit lain,`hawi bo!`aye lei hawi.balalu,amun na antuh kuki napot budakku,`gawi bo iti!`,budakku hio lei sagar ngagawi e."9Katika Yesus ngarengei hal hio,aye ngawaoh nihi perira Romawi hio.nelang bawaleng napot ulun ajoh sa nutah Aye,Aye ngeau,"Kuki ngeau napot kayo,hampe tangar helang ulun Israel lei Kuki mete piji kahalu iman sa hante iti." 10Wayah rombongan sa na utus napot Yesus waleng gi lewu perwira hio,here kahalu budak e haot kaoh."Anak erang kulun walu na tambuan11Mat gi katuni andrau e,Yesus tulak gi isa kota sa bangaran Nain hayak here murid E balalu rombongan ulun ajoh nutah Aye. 12Katika Aye ngariet pintu gerbang kota,naan bangkai erang kulun laki na enat balua.ulun sa matei hio aye hio anak tungal tekei ine e sa haot walu.Balalu,naan ajoh ulun tekei kota hio sa hayak-hayak wawei hio. 13Katika Tuhan ngini wawei hio,Tuhan ka ahi napot aye nihi ngeau,"ada nangis." 14Udi hio,Aye ngariet balalu negei tandu bangkai hio.ulun-ulun sa nunda tandu hio balalu tunduk.Balalu,Yesus ngeau,"ui nakia bujang,Kuki ngeau napot kayo,buan bo!" 15Udi hio,ulun sa huni e matei hio maharung palus mulai bapander.Balalu,Yesus nyamaleng e napot ine e.16Kaluhan ulun sa ngini hal hio na tampenu kanakut balalu mulai memuji Allah nihi ngeau,"erang kulun nabi hante haot balua tangar penah-penah takam!"balalu "Allah haot melawat umat E." 17Balalu,berita gene Aye ta siar gi kaluhan Yudea nihi gi kaluhan uneng lain ta iring e."Yohanes Pembaptis mengutus murid e napot Yesus18Murid-murid Yohanes mawara napot Yohanes gene kaluhan hal hio. 19Balalu,Yohanes nerau rueh kulun murid e palus mangutus here napot Tuhan mat nane,"Kayo kah sa hawi hio?atawa,harus kah kami ngandrei sa lain?" 20katika here hawi napot Yesus,here lei ngeau,"Yohanes pembaptis nuyu kami mat hawi napot Kayo palus nane,`Kayo kah sa hawi hio?atawa, harus kah kami ngandrei sa lain ?"21Ta wayah hio,Yesus rahat nyamare ulun ajoh tekei ba masam panyakit,wabah,nihi roh-roh jahat.Aye lei mengaruniakan pangini gi ajoh ulun pehe. 22Tuing Yesus napot rueh ulun hio," tulak balalu surah bo napot Yohanes inon sa na inni kayo palus rengei:ulun pehe kiuh ngini,ulun lumpuh kiuh takia,ulun sa sakit kusta na samare,ulun marengen kiuh karengei,ulun matei na tambuan,balu ulun-ulun susah na kahampe kabar maeh. 23Gene hio,berbahagia bo aye sa bakoi ta santuk ulah Kuki."24Udi utusan-utusan Yohanes tulak,Yesus bapander napot ulun ajoh gene Yohanes,"mat ngini inonkah kayo tulak gi pulau haket?ngini buluh sa na siwui angin? 25Tapi,inon sa tulak na inni kayo?ulun sa ba lamma bungas?inni bo,ulun sa makai lamma bungas balalu welum huang kemewahan naan e tangar istana-istana raja. 26Jari,inon sa tulak na inni kayo?erang kulun nabi?oi,Kuki ngeau napot kayo,hampe labih nekei erang kulun nabi.27Aye lah ulun e,sa gene Aye naan na tulis:`rengei bo! kuki nuyu utusan Ku ngadahulu Kayo.Aye lah sa sagar mempersiapkan lalan ta hadapab Kayo.` 28Kuki ngeau napot kayo,ta helang kaluhan ulun sa piji na anak ulah wawei,bakoi naan erang kulun lei sa labih hante tekei Yohanes.tapi sa panga halus huang Kerajaan Allah,labih hante tekei aye."29Katika ulun ajoh nihi here pangumpul pajak ngarengei hal iti,here kaluhan mengakui keadilan Allah gene here haot na baptis nihi baptisan Yohanes. 30tapi,ulun-ulun farisi nihi ahli-ahli taurat nulak rencana Allah nadap areb here gene here mete na baptis ulah Yohanes.31" NIhi inonkah Kuki ma umpamakan ulun-ulun sa welum tangar turunan iti?sameh inonkah here hio? 32here aye hio sameh nakia-nakia sa maharung-maharung ta pasar,sa kamiak isa nihi sa lain,`kami nyiwui suling mat gi kayo,tapi kayo bakoi ba igal.kami manyanyikan lagu pampamtei,tapi kayo bakoi nangis.`33Gene,katika Yohanes Pembaptis hawi nihi bakoi nguta roti atawa ngoot anggur,kayo ngeau,`Aye karasukan setan.` 34Tapi,katika anak murunsia hawi kuman nihi ngoot,kayo ngeau,`inni bo! Aye erang kulun sa rakus nihi pa ngoot!Aye lei hengau here pangumpul pajak nihi ulun badosa!` 35Tapi,hikmat na samuah ulah anak-anak e."erang kulun wawei badosa mengrapi Yesus36Ta isa katika,naan erang kulun tekei golongan Farisi sa ngundang Yesus mat kuman hayak aye.Yesus tulak gi lewu ulun Farisi hio balalu maharung kuman. 37Ta kota hio, naan erang kulun wawei badosa.katika aye karasa bahwa Yesus rahat kuman ta lewu ulun farisi hio,aye balalu midi erang botol pualam sa baisi minyak harum. 38Balalu,aye mindri ta lutuk Yesus,rieet pee E,nelang nangis balalu mulai mui pee Yesus nihi ranu mate e balalu muhut e nihi wulu e.udi hio,aye nyiuk pee Yesus balalu muwui e nihi minyak harum.39katika ulun Farisi sa mengundang Yesus nginni hal iti,aye ngeau huang atei,"amun ulun iti erang kulun nabi,Aye tentu karasa hie balalu masam inon wawei sa nyaput Aye hio gene wawei iti aye hioerang kulun badosa." 40Yesus nuing nihi ngeau,"Simon,naan sa kakan na antuh Ku napot kayo."tuing Simon,"antuh bo,Guru."41Yesus ngeau,"naan rueh ulun sa ba utang napot erang kulun kredit an,sa erang kulun ba utang 500 dinar balalu sa lain e ba utang 50 dinar. 42katika kararueh e bakoi sanggup mambayar,sa tukang kredit hio nyanyawoh utang here rueh.wayah iti,hie kah ta antara kararueh ulun hio sa sagar labih sayang nihi tukang kredit hio? 43Tuing Simon,"manurut ku,ulun sa panga ajoh na sa nyawoh utang e."Yesus ngeau napot aye,"kayo manilai e nihi wuah."44Nelang bawaleng napot wawei hio,Yesus ngeau napot Simon,"inonkah kayo nginni wawei iti?katika Kuki hawi gi lewu nu,kayo bakoi ngami ranu mat pakai mui pee Ku,tapi aye mui pee Ku nihi ranu mate e balalu muhut e nihi wulu e. 45kayo bakoi ngami Kuki siuk an,tapi aye bakoi tadoh-tado e nyiuk pee Ku nekei Kuki suluk.46kayo bakoi muwui ulu Ku nihi minyak,tapi aye muwui minyak tangar pee Ku nihi minyak harum. 47Gene hio,Kuki ngeau napot kayo,dosa e sa ajoh hio haot na ampuni gene aye nutui kasih sa hante.tapi,ulun sa dohot na ampuni hio,dohot lei mengasihi."48Balalu Yesus ngeau napot wawei hio,"dosa nu haot na ampuni." 49ulun-ulun sa maharung kuman hayak Yesus mulai ba tane-tane huang atei here,"hiekah ulun iti hampe Aye kiuh ngampuni dosa? 50Yesus ngeau napot wawei hio,"Iman nu haot nyalamat kayo,tulak bo nihi damai."
1Tangar gi katuni andrau e,Yesus tulak ba kaliling gi kota-kota nihi desa-desa mat nampe palus nyantaranag Injil Kerajaan Allah.ka rueh belas rasul naan hayak-hayak nihi Aye, 2sameh hio lei papire wawei sa haot na samare Yesus tekei kaluhan roh-roh jahat nihi ajoh masam penyakit.ta helang here aye hio Maria,sa na antuh Magdalena,sa na sanapas Yesus tekei pitu roh jahat. 3Naan lei Yohana harau Khuza bendahara Herodes,susana,nihi masih ajoh wawei lain e sa makai ka tatau here kakareb mat mendukung Aye.4Katika ulun ajoh bakumpul balalu ulun-ulun tekei ba masam-masam kota hawi napot Yesus,Aye bapander napot here nihi isa perumpamaan. 5erang kulun petani tulak nambur umang.katika aye nambur,naan mehe e lawu ta iring lalan balalu ta rarah-rarah,nihi na kuta ulah wurung-wurung ta udara. 6Mehe e lagi lawu ta entu ba watu,balalu katika umang hio mulai tumbu,umang hio jari meang gene bakoi naan ranu.7mehe lain e lawu ta penah-penah rikut barundrui balalu tumbu hayak e hampe rikut hio nyiek e. 8tisai lain e lawu tangar tane sa subur balalu tumbu hampe ngami hasil jatuh kali lipat ajoh e."udi nangalis perumpamaan hio Yesus kamiak,"aye sa naan silu mat ngarengei,aheng e ngarengei maeh-maeh!"9Udi hio,murid-murid Yesus nane napot Aye gene arti perumpamaan hio. 10Aye ngeau,"napot kayo na wara rahasia Kerajaan Allah,tapi napot ulun lain na wara huang perumpamaan mat,`biar lei ngulik,here bakoi kakinni,balalu biar lei ngarengei,here bakoi paham."Penjelasan Yesus gene Perumpamaan umang11Iti lah arti perumpamaan hio: " umang hio aye lah Firman Allah. 12Umang sa lawu tangar iring lalan hio aye lah here sa ngarengei Firman Allah.udi hio,hawilah setan ngalap Firman hio tekei atei here mat here ada harap balalu na selamatkan. 13umang sa lawu ta entu tane ba watu aye hio ulun-ulun sa ngarengei firman Allah balalu narime e nihi sanang atei,tapi bakoi ba wakat.here ekat harap tawelek,tapi katika ka hadin hawi,here palus nantalutuk Allah.14Umang sa lawu ta helang haket barunrui aye hio ulun-ulun sa ngarengei Firman Allah,tapi nelang here ba tumbu,here na siek ulah nanam gaer,ka tatau,nihi ka sanang welum hampe here bakoi ngahasil wua sa mihak. 15sedangkan umang sa lawu ta tane sa subur hio aye lah ulun-ulun sa ngarengei Firman Allah balalu nyimoh e huang atei sa jujur nihi maeh,nelang ba wua huang ketekunan."Pa tene bo cahaya nu16"bakoi naan erang kulun lei sa udi nyamelum pelita,udi hio nutup e nihi gantang atawa ngandak e ta kapit uneng mandre.sa waleng e,aye sagar ngandak pelita hio tangar pee pelita mat ulun sa suluk gi huang lewu kiuh ngini cahaya e. 17Gene,bakoi naan hal sa na siok sa bakoi sagar na santarang,balalu bakoi naan rahasia sa bakoi sagar na ungkap nihi na tunda napot tarang. 18Gene hio,perhatikan bo sameh awe kayo ngarengei gene hie sa naan sagar na ami magin ajoh lagi.tapi,hie sa bakoi naan,tekei aye sagar na alap, hampe inon sa na tanguh e ampun aye."Keluarga Yesus sa tuu e.19Balalu,ine nihi pulaksanai Yesus hawi nalu Aye,tapi here bakoi tau ngarieet Aye gene ajoh ulun. 20Jari,na wara lah napot Aye,"ine namput pulaksnai-pulaksanai Nu rahat mindri tangar wading,here kakan nalu Kayo." 21Tapi,Yesus nuing here,"ine Kuki nihi pulaksanai-pulaksanai Ku aye hio here sa ngarengei Firman Allah palus ngagawi e."Yesus nyantadoh angin mehet22Tangar isa andrau,Yesus mambai gi huang jukung hayak murid-murid E balalu Aye ngeau napot here,"ayu bo takam nyabarang gi tuhi danau iti."balalu,tulak bo here gi sabarang. 23Tapi,katika here berlayar,Yesus sa andre.balalu,ba siwui lah angin mehet gi danau hio balalu jukung here suluk ranu hampe here naan huang bahaya.24Ydi hio,here murid hawi napot Yesus balalu ngele Aye nelang ngeau,"Guru! Guru! takam sagar matei!" balalu,Yesus lei buan palus nyangangar angin mehet hio namput gelombang sa bergelora hio.angin mehet hio lei tadoh balalu danau hio jari benyem. 25Balalu,Aye ngeau napot here,"ta awe kah iman nu?"here jari takut nihi waoh nelang bapander isa nihi sa lain,"Hie kah ulun iti? Aye hampe kiuh marentah napot angin nihi ranu,balalu here nuu eau E." Erang kulun Gerasa na sanapas tekei roh jahat26Balalu hampe lah Yesus nihi murid-murid E ta wilayah ulun Gerasa,ta sabarang Galilea. 27katika Yesus minau gi entu,Aye na tahalu ulah erang kulun laki tekei kota hio sa na rasuki ulah roh-roh jahat.ulun hio haot lawah mapoloi balalu bakoi muneng ta lewu,tapi ta ogang.28Katika ulun hio ngini Yesus,aye lei kamiak palus sujud tangar hadap Aye.nihi lengan sa mehet aye ngeau,"inonkah urursan helang Kayo nihi kuki,ui Yesus,Anak Allah sa Panga Entu?kuki lako nihi Kayo,ada nyiksa kuki!" 29hal hio gene Yesus mmamarentah roh jahat hio balua nekei ulun hio.setan hio gaha tuu nyujut-nyujut ulun hio hampe aye na rantai,na borgol,balalu na jaga ulun,tapi aye kiuh nya mitus rantai e balalu na tunda ulah setan gi uneng-uneng sa suni.30Udi hio,Yesus nane napot ulun hio,"hie ngaran nu?tuing ulun hio,"legion"gene naan ajoh setan sa marasuki aye. 31Setan-setan hio ngalako napot Aye mat Aye ada mamarentah here suluk gi jurang pampatei.32Ta uneng hio,naan sa kumpulan hante iwek sa rahat nupui kuta ta bukit.Setan-setan hio ngalako napot Yesus mat nuyu here suluk gi huang kumpulan iwek hio,balalu Yesus nuyu here. 33Balalu,setan-setan hio lei balua tekei ulun hio balalu suluk gi huang iwek-iwek,balalu kumpulan iwek hio nempat minau iring bukit sa curam nuju gi danau palus leteng.34Katika here penggembala iwek nginni e,here ngahulu areb e palus nyurah kejadian hio ta kota nihi ta tumpuk sa rieet e. 35Jari,ulun ajoh hawi mat ngini inon sa rahat jari.here hawi napot Yesus balalu kahalu ulun sa haot na sanapas tekei setan-setan hio rahat maharung ta rieet pee Yesus,haot ba lamma,nihi haot waras pikiran e.hal iti ngulah here takut.36here sa nginni kejadian iti nyurah napot ulun lain kalawe ulun sa karasukan setan hio na samare. 37Balalu,kaluhan ulun sa muneng ta daerah Gerasa ngalako Yesus mat nanan here gene tamam kanakut here.gene hio,Yesus mambai gi jukung balalu waleng gi Galilea.38Tapi,ulun sa haot na sanapas tekei setan-setan hio ngalako nekei Yesus mat aye kiuh hayak-hayak nihi Yesus.Tapi Yesus nuyu aye tulak,eau E, 39"mudi bo gi lewu nu balalu surah bo hal-hal sa hante sa haot na ulah Allah napot kayo."ulun hio lei tulak gi kaluhan penjuru kota palus nyurah inon sa haot na ulah Yesus napot aye."anak Yairus na tambuan palus erang kulun wawei na samare40Katika Yesus waleng gi Galilea,ulun ajoh nahalu Aye gene here kaluhan haot ngandrei Aye. 41Ta hio naan erang kulun bangaran Yairus sa hawi napot Aye,aye hio erang kulun kapala Sinagoge.nelang sujud menyembah ta pee Yesus,Yairus ngalako mat Aye hawi gi lewu e 42gene aye naan erang kulun anak wawei tunggal sa kira-kira ba umur rueh belas taun,balalu nakia hio ane matei.balalu,katika Yesus nuju gi aro,ulun ajoh badasak-dasak ta iring Aye.43Ta hio naan erang kulun wawei sa haot rara pendarahan weat salawah 12 taun,nihi bakoi erang kulun lei sa kiuh nyamare e. 44Wawei hio ngariet Yesus tekei lutuk nihi negei jubah E,balalu katika hio lei pendarahan e tadoh.45Balalu,Yesus ngeau,"Hie sa negei Kuki?"gene kaluhan ulun bakoi ngaku,Petrus ngeau,"Guru,ulun ajoh bakumpul irirng Kayo balalu badasak-dasak nihi Kayo!" 46Tapi,Yesus ngeau,"erang kulun negei Kuki gene Kuki nginam naan kuasa sa balua nekei Kuki."47Katika wawei hio nginni aye bakoi kiuh nyiok areb e,aye hawi napot Yesus nihi neter balalu ba sujud ta hadap Aye.ta hadap kaluhan ulun,aye nyurah wuah inon aye negei Yesus,balalu kala awe aye nihi wayah hio lei na samare. 48Udi hio,Yesus ngeau napot aye,"Anak-Ku,imannu haot nyamare kayo."tulak bo huang damai sejahtra."49Katika Yesus rahat basurah,erang kulun tekei lewu kapala Sinagoge hio hawi balalu ngeau napot Yairus,"anak wawei nu haot matei.koi usah lagi namparepot Guru." 50Tapi,ngarengei hal hio Yesus ngeau napot Yairus,"ada takut.percaya bo balalu anak nu sagar selamat."51Katika Yesus hampe ta lewu Yairus,Aye bakoi nuyu hie lei suluk hayak Aye kecuali Petrus,Yohanes,Yakobus namput amah nihi ine nakia hio. 52Kaluhan ulun nangis nelang meratap nakia wawei hio,tapi Yesus ngeau,"ada nangis,aye bakoi matei tapi mandre." 53Ulun ajoh hio lei kamihi napot Aye gene here karasa nakia wawei hio haot nanan.54Tapi,Yesus negei tangan nakia hio palus nerau e,"buan bo,nak!" 55Balalu,waleng lah roh nakia hio balalu wayah hio lei aye mindri.balalu Yesus nuyu mat nakia hio na ami inon bo mat nakuta. 56Karueh ulun matueh nakia hio takjub,tapi Yesus nguring here mat mawara hie lei gene inon sa haot jari.
1Udi hio,Yesus nerau ke rueh belas murid E balalu ngami here kuasa nihi otoritas entu roh-roh jahat,nihi lei mat nyamare panyakit. 2Aye mengutus here mat memberitakan gene Kerajaan Allah palus memulihkan.3Eau E napot here,"ada nunda inon lei huang kian nu,ada nunda tungkeh,tas,roti,duit atawa rueh lambar lamma. 4gi lewu awe lei kayo suluk,muneng bo ta aro hampe kayo tulak nekei uneng hio.5napot here sa bakoi kakan narime kayo,tanan bo kota hio balalu kibas bo abu e nekei pee nu jari pangingat nadap here." 6udi hio tulak bo here rasul nihi bakaliling gi desa-desa nelang memberitakan injil balalu nyamare ulun-ulun maringin ta awe-awe."kebingungan Herodes gene Yesus7Herodes,isa raja wilayah,ngarengei gene kaluhan hal sa rahat jari balalu aye bingung tuu gene papire ulun ngantuh bahwa Yohanes Pembaptis haot buan tekei helang ulun matei, 8rahat e sa lain ngeau bahwa Elia haot balua waleng,balalu naan lei sa ngeau bahwa isa tekei erang kulun nabi sa welum ta wayah sadi haot haot buan. 9Herodes ngeau,"kuki haot netek ulu Yohanes.jari,hiekah ulun sa gene Aye kuki ngarengei kabar sa sameh hio iti?balalu,Herodes hamen tuu mat panalu Yesus."panguta mat gi dime ribu ulun.10Katika here Rasul waleng,here nyurah napot Yesus gene kaluhan hal sa haot na ulah here balalu Aye nunda here mat kakareb gi isa kota bangaran Betsaida. 11Tapi,ulun ajoh karasa hal hio balalu here lei nutah E.balalu,nelang nahalu here,Yesus bapander napot here gene Kerajaan Allah nihi lei here sa kakan na samare.12Katika andrau mulai kamalem,ka rueh belas murid Yesus hawi napot Aye palus ngeau,"huyu bo ulun-ulun hio tulak gi tumpuk-tumpuk nihi pedesaan tangar iring iti mat nupui uneng bamalem namput panguta gene ta iti takam muneng ta uneng terpencil." 13Tapi,Yesus ngeau nihi here,"kayo bo sa ngami here kuman."tuing murid-murid E,"kami ekat naan dime roti nihi rueh kenah,keculai amun kami tulak midi panguta mat gi kaluhan ulun iti." 14Tangar hio naan kira-kira dime ribu ulun laki.Yesus ngeau napot murid-murid E,"huyu bo here maharung bakalompok,kira-kira dimem pulu ulun per kalompok."15Balalu,here lei ngulah susuk nihi sa na huyu Yesus balalu nuyu kaluhan ulun hio maharung. 16Balalu,Yesus ngalap dime roti nihi rueh kenah hio,nadap gi langit,memberkati e, mepet-mepet e,balalu ngami e napot here murid mat here nyadia e napot ulun ajoh. 17Balalu,here kaluhan kuman nampe wising.udi hio,tisai-tisai tetekan roti sa na kumpulkan naan rueh belas panuk penu."Petrus mengakui Yesus aye hio Kristus18ta isa katika,wayah Yesus rahat ba lako doa kakareb E,murid-murid E hayak Aye.balalu,Aye nane napot here,"hie kah Kuki iti manurut ulun ajoh?" 19tuing here,"Yohanes pembaptis,sa lain ngantuh Elia,balalu sa lain lagi ngantuh Kayo aye hio isa tekei nabi-nabi wayah sadi sa buan waleng."20Udi hio,Yesus ngeau napot here,"tapi,manurut nu,hiekah Kuki?" tuing Petrus,"Kayo aye hio Kristus tekei Allah." 21Tapi,Yesus nampa ingat here nihi mehet balalu nuyu here mat bakoi mawara napot hie lei gene hal iti."Yesus mawara pampatei E 22Udi hio Yesus ngeau,"Anak Murunsia harus rara ajoh hal balalu na tulak ulah tueh-tueh,imam-imam kapala,nihi ahli-ahli Taurat,balalu na wunu nihi sagar na tambuan tangar andrau katelu."23Yesus ngeau napot here kaluhan,"amun erang kulun kakan nutah Kuki,Aye harus nulak areb e kakareb,balalu mikul salib e satiap andrau,balalu nutah Kuki. 24Gene,hie lei sa bausaha menyelamatkan nyawa e,sagar ka jawoh nyawa e.tapi,hie sa ka jawoh nyawa e gene Kuki,aye sagar nyalamat e. 25inonkah untung e amun erang kulun kiuh kaluhan dunia,tapi matei atawa kajawoh nyawa e kakareb?26Napot ulun sa nginam mangan gene Kuki nihi paneranKu,Anaka Murunsia lei sagar mangan mangaku ulun hio katika Aye hawi huang Kemuliaan E nihi kemuliaan Amah E,nihi here malaikat kudus. 27Kuki mawara sa sabujue e napot kayo,naan papire ulun ta helang sa mindri ta ini sa ba bakoi sagar matei sa mete ngini Kerajaan Allah."Yesus hayak Musa nihi Elia28Kira-kira,8 andrau udi Yesus nampe pengajaran E hio,Aye nunda Petrus,Yohanes,nihi Yakobus mambai gi gunung mat lako doa. 29Katika Yesus rahat lako doa,rai E baubah nihi lamma E jari mahilak ba kilauan.30Udi hio,tena lah rueh ulun rahat bapander nihi Aye.karueh ulun hio aye hio Musa nihi Elia, 31sa nyantena areb e huang kemuliaan nihi bapander gene pampatei Yesus sa sagar hinang na tampa genep ta Yerusalem.32Ta wayah hio,Petrus nihi hengau-hengau e rahat na kuasai ulah sa ruru sa mehet,tapi katika here bujur-bujur ta sadar,here ngini kemuliaan Yesus nihi rueh ulun sa mindri hayak-hayak nihi Aye. 33Katika Musa nihi Elia sagar nanan Yesus,Petrus ngeau,"Guru,maeh bo takam tatap tangar iti.kami sagar na pindri telu kemah,isa gi Kayo,isa mat gi Musa,balalu isa mat gi Elia."tapi,Petrus bakoi sadar inon sa na antuh e hio.34Katika Petrus rahat ngantuh hal hio,hawilah awan nyanungen here hampe Petrus,Yohanes nihi Yakobus jari takut katika here suluk gi huang awan hio. 35Udi hio,karengei lah lengan tekei awan hio,"itilah Anak-Ku,Ayelah sa na pidi Ku,rengei bo Aye." 36udi hio lengan hio tadoh,Yesus ekat kakareb E.here ngarahasia kan e nihi bakoi mawara erang kulun lei ta andrau-andrau hio gene inon sa haot na inni here."erang kulun nakia laki na bebaskan tekei Roh jahat37Mat gi katuni andrau e,katika here minau tekei gunung,sa rombongan hante ulun ajoh hawi napot Yesus. 38erang kulun tekei ulun ajoh hio kamiak,"Guru,kuki lako napot Kayo,suwuk bo anakku gene aye isa-isa e anakku. 39Inni bo,naan roh sa menguasai e,balalu salenga aye kamiak kamakai.roh hio ngagunsang-gunsang aye hampe wawa e babusa,roh hio nampa hanang aye tarus nihi bakoi hakun nanan aye. 40Kuki haot ngalako napot murid-murid Nu mat nulak e,tapi here bakoi kiuh ngagawi e."41Tuing Yesus,"Ui,kaon turunan sa bakoi harap nihi tawang!pire kalawah lagi Kuki harus muneng hayak kaon nihi sabar napot kayo?tunda bo nakia hio gi iti." 42Katika nakia hio rahat ngariet napot Yesus,roh jahat hio mambanting e gi tane nelang ngagunsang-gunsang e.tapi,Yesus nyampengar roh najis hio,nyamare nakia laki hio,balalu nyampudi e napot amah e."Yesus mawara pampatei E43Kaluhan ulun waoh entu kuasa Allah,tapi katika here magun dodor-dodor napot kaluhan hal sa na ulah Yesus,Aye ngeau napot murid-murid E, 44"rengei bo antuhan iti maeh-maeh:Anak Murunsia sagar na sarah gi tangan murunsia." 45Tapi,here murid bakoi mamaham aheng paneran hio,balalu hal hio na siok napot here hampe here bakoi kiuh mamaham e.tapi,here takut nane napot Yesus gene arti paneran hio."Hie kah sa panga dahulu?46Isa katika,jari kalakat tangar helang murid-murid Yesus gene hie sa panga dahulu ta helang here. 47Tapi,Yesus karasa aheng atei here,balalu Aye ngalap erang kulun nakia halus balalu nunda e mindri tangar iring Aye. 48Balalu,Aye ngeau napot murid-murid,"Satiap ulun sa narime nakia halus iti huang aran Ku,aye narime Kuki.Balalu,hie lei sa narime Kuki,aye lei narime Aye sa mengutus Kuki.gene,sa panga hina ta helang kayo,aye lah sa panga dahulu."Tuhi sa sameh49Yohanes nuing E balalu ngeau,"Guru,kami nginni erang kulun nulak roh jahat huang aran Nu balalu kami ba usaha nyantadoh e gene aye bakoi tekei kelompok takam." 50Tapi,Yesus ngeau napot aye,"ada nyantadoh e gene hie lei sa bakoi nawan kayo,aye naan ta tuhi nu."Yesus na tulak ta Samaria51Katika wayah e magin riet mat gi Yesus na tamap entu,Aye nampa kuat atei E mat tulak gi Yerusalem. 52Aye nuyu papire utusan ngadahulu Aye.balalu,utusan-utusan hio lei tulak balalu suluk gi isa ka wua tumpuk tangar daerah Samaria mat manyiap kaluhan e gi Aye. 53Tapi,ulun-ulun ta uneng hio bakoi narime Yesus gene Aye rahat nuju gi kota Yerusalem.54Katika murid-murid Yesus,aye hio Yakobus nihi Yohanes,nginni hal iti,here ngeau,"Tuhan,inonkah Kayo ngakan kami mat nuyu apui minau tekei langit balalu nutung here? 55Tapi,Yesus ngulik gi lutuk balalu nyompo here. 56Balalu,Yesus nihi murid-murid E tulak gi tumpuk sa lain."Tantangan napot Panutah Yesus57Katika here rahat huang kiaan,naan erang kulun ngeau napot Yesus,"Kuki sagar nutah Kayo gi awe lei Kayo tulak." 58Yesus lei ngeau napot aye,"rubah naan tolong mat uneng muneng balalu wurung-wurung ta udara naan sarang e.Tapi, anak murunsia bakoi naan uneng mat gi istirahat.'59Yesus ngeau napot sa lain,"tutah bo Kuki!"tapi,ulun hio ngeau,"Tuhan ijin bo dulu e kuki tulak ngogang amah ku dulu e." 60Tapi,Yesus ngeau napot aye,"elah bo ulun matei ngogang ulun matei here,tapi kayo harus tulak memberitakan Kerajaan Allah."61Balalu,naan erang kulun lagi ngeau,"kuki sagar nutah Kayo,Tuhan,tapi ijin bo kuki mawara dulu nihi babuhan ku." 62Yesus ngeau napot aye,"bakoi naan erang kulun lei sa haot ngandak tangan e ta entu bajak,tapi ngulik lagi gi lutuk,sa pas napot Kerajaan Allah."
1Udi hio,Yesus manentukan pitu pulu ka ulun sa uma lain e,nihi Aye mengutus here tulak ba rueh-rueh mat dahulu tekei Aye gi setiap kota nihi uneng sa sagar na suwuk E. 2eau E napot here,"hasil wasi mula ajoh tuu,tapi sa ngagawi e dohot.ulah gene hio,lako bo napot Tuan sa ampun hasil wasi hio mat mangutus ulun sa bagawi mat mengumpul hasil wasi E."3" Tulak bo!Kuki mangutus kayo sameh anak domba tangar penah-penah pulau serigala. 4ada nunda kantung duit,tas,atawa sandal.nihi,ada nyompo hie lei huang kiaan.5Gi lewu awe lei kayo suluk,antuh bo dahulu,`damai sejahtera entu lewu hio.` 6amun ulun sa naan ta hio cinta damai,damai sejahtera nu sagar muneng entu e.tapi,amun bakoi,damai sejahteranu hio sagar waleng napot kayo. 7muneng bo tangar lewu hio.kuman bo nihi ngoot bo inon sa na sadia here gi kayo,gene erang kulun sa bagawi pas bo halu upa e.ada ba pindah-pindah tekei isa lewu gi lewu sa lain.8Setiap kali kayo suluk ta isa kota nihi ulun-ulun ta aro nahalu kayo,kuman bo panguta sa na surung here ta hadap kayo. 9samare bo ulun-ulun maringin sa muneng ta aro,nihi wara bo napot here,"Kerajaan Allah haot riet napot kayo.`10Tapi,amun kayo suluk gi isa tumpuk balalu ulun-ulun ta aro bakoi nahalu kayo,tulak bo gi lalan-lalan kota hio nihi ngeau, 11Hampe abu tekei kota nu sa leket ta pee kami sagar na kebas kami tangar hadap kayo.Tapi,ingat bo iti: Kerajaan Allah haot rieet.` 12Kuki ngeau napot kayo:ta andrau hio,tanggungan sodom sagar labih nean tekei tanggungan kota hio."Pangingat napot sa nulak Yesus13"Salaka lah kayo,Khorazim!salakalah kayo,Betsaida!amun eKuki ngulah mukjizat-mukjizat sa sameh ta Tirus nihi Sidon,balalu here pasti haot lawah ba tobat nihi maharung balalu makai kain kabung nihi abu. 14Tapi,ta waktu penghakiman,tanggungan Tirus nihi Sidon magin nean tekei tanggungannu. 15Balalu kayo,Kapernaum,inonkah kayo sagar na enat gi Surga?bakoi,kayo sagar na tawut gi dunia ulun matei!16Hie lei sa ngarengei kayo,ngarengei Kuki.Tapi,hie sa nulak kayo,aye lei nulak Kuki.balalu,hie nulak Kuki,aye nulak Aye sa mengutus Kuki."setan-setan tunduk napot Pengikut Yesus17Udi hio ka pitu pulu sa nutah hio waleng nihi sanang nelang ngeau,"Tuhan,setan-setan lei tunduk napot kami huang aranNu." 18Yesus ngeau napot here,"Kuki ngini iblis lawu tekei langit sameh kelat. 19karasa bo aye hio Kuki haot ngami kuasa mat narah nipe nihi kalajengking,lei kuasa entu kaluhan kekuatan musuh.bakoi sagar naan sa nampahanang kayo. 20Tapi,ada bo kayo ba suka cita gene roh-roh hio tunduk napot kayo,tapi ba suka cita bo gene ngarannu ta tulis ta surga."Yesus ba lako doa napot Amah21Ta wayah hio,ba suka citalah Yesus ta huang Roh Kudus nihi ngeau,"Kuki bersyukur napot Kayo Amah,Tuhan entu langit nihi bumi,gene Kayo nyiok hal-hal iti tekei ulun bijaksana nihi cerdas.Tapi,Kayo nutui e napot awau-awau.Ui Amah,gene hio lah sa pas tangar hadap Kayo.22AmahKu haot manyarah kan kaluhan hal napot Kuki,nihi bakoi erang kulun lei sa kataru Anak kecuali Amah.nihi bakoi erang kulun lei sa kataru Amah,kecuali Anak namput ulun-ulun sa napot here Anak ba aheng mat nyantarang e."23Udi hio,Yesus ngulik napot murid-murid E palus bapander napot here nihi kakareb,"babahagialah mate sa ngini inon sa na inni kayo, 24gene Kuki ngeau napot kayo:ajoh nabi nihi raja sa kakan tuu ngini hal-hal na na inni kayo wayah iti,tapi here bakoi ngini e.Balalu,kakan tuu ngarengei hal-hal sa na rengei kayo,tapi here bakoi ngarengei e."Ulun Smaria sa maeh atei25Udi hio,erang kulun ahli Hukum Taurat mindri mat mencobai Yesus,eau e,"Guru,inon sa harus na ulah ku mat kiuh welum sa kekal? 26Tuing Yesus napot aye,"inon sa tatulis huang Hukum Taurat?inon sa nabaca kayo ta huang e?" 27Ulun hio nuing,"Kasihilah Tuhan, Allah nu,nihi kaluhan atei nu,nihi kaluhan jiwa nu,nihi kaluhan kekuatan nu,palus nihi kaluhan akal budi nu.Balalu,kasihi lah sameh murunsia ngalut arebnu kakareb." 28Yesus bapander napot aye,"tuing nu hio pas.ulah bo hio,balalu kayo sagar welum."29Tapi,ulun hio kakan nyamuah areb e,balalu aye ngeau napot Yesus,"balalu,hiekah sasamehku murunsia?" 30Yesus nuing hio nihi ngeau,"naan erang kulun sa minau tekei Yerusalem gi Yerikho,aye lawu gi tangan here parampok sa marampas pakaian e nihi ngompak aye,udi hio nanan aye gagaleng huang keadaan kakan matei.31Salenga,erang kulun imam nagkah lalan hio.katika aye ngini ulun hio,aye tulak bo nelang takia nekei tuhi lain. 32sameh hio lei sa na ulah erang kulun Lewi,katika hawi gi uneng hio balalu nginni ulun hio,aye nangkah nihi takia ta tuhi lalan sa lain.33Tapi,naan erang kulun Samaria sa rahat huang kiaan nangkah ta hio.balalu,katika aye kakinni ulun hio,aye ka ahi napot aye. 34Balalu,ulun Samaria hio ngariet e,palus nuruk batan-batan e.aye ngusuk nihi ilau nihi anggur,balalu nampamai ulun hio gi entu Keledai e palus nunda e gi uneng penginapan,balalu marawat ulun hio. 35Mat gi katuni andrau e,ulun Samaria hio nampalua duit 2 dinar balalu ngami e napot ulun sa jaga penginapan hio nihi ngeau,`rawat bo ulun sa batan iti.balalu,pire bo kayo galis duit mat gi aye,kuki sagar nganti e katika kuki waleng."36Balalu,Yesus ngeau,"manurut kayo,hie kah tekei helang katatelu ulun hio sa jari sasameh murunsia tekei ulun sa lawu gi tangan here perampok hio? 37Tuing ahli Taurat hio,"ulun sa nyantarang ka ahi napot aye."balalu eau Yesus,"tulak bo,palus ulah bo hal sa sameh."Maria nihi Marta38Katika Yesus nihi murid-murid E huang kiaan,Yesus suluk gi isa desa balalu erang kulun wawei bangaran Marta nahalu Yesus ta lewu e. 39Marta naan pulaksanai wawei bangaran Maria sa maharung ta riet pee Yesus nelang ngarengei pengajaran Yesus.40Tapi,Marta deruh tuu ngagawi kaluhan gawian sa harus na sanyari.Marta balalu ngariet Yesus palus ngeau,"Tuhan,bakoi paduli kah Kayo bahwa pulaksanai wawei ku maladar kuki ngagawi kaluhan gawian iti kakareb?huyu bo aye ngawat kuki!" 41Tapi,Tuhan nuing,"Marta,Marta,kayo gaer nelang ngelau ulu nihi ajoh hal. 42ekat isa sa hal sa penting.Maria haot midi bagian sa labih maeh,balalu bagian e hio bakoi sagar piji na alap tekei aye."
1Tangar isa andrau,Yesus lako doa ta isa uneng.katika Aye galis lako doa,erang kulun tekei murid-murid E ngeau napot Aye,"Tuhan,ajar bo kami lako doa sameh nihi Yohanes ngajar murid-murid e."2Udi hio Yesus ngeau napot here,"katika kayo lako doa,lako doa lah sameh iti:`Amah,na kudus lah aranNu.Hawilah kerajaanNu.3Ami bo napot kami panguta kami sa sukup e tiap andrau, 4balalu ampunilah dosa-dosa kami gene kami kakareb lei mengampuni satiap ulun sa bahala napot kami.balalu ada bo nunda kami gi huang pencobaan."Lako bo,lupui bo,nihi katuk bo5Udi hio Yesus ngeau napot here,"umpama e isa tekei kaon naan erang kulun hengau balalu kayo tulak gi lewu hengau kayo hio tangar penah malem nihi ngeau napot aye,`hengau,pa kihau gi kuki telu roti, 6gene erang kulun hengau ku rahat naan huang kiaan tunduk ta lewu kuki,tapi kuki bakoi naan inon-inon ta lewu mat na surungan napot aye.` 7tau lah hengau nu tekei huang lewu nuing,`ada nganggu kuki! wanawang haot takunci nihi kuki namput anak-anakku haot ta uneng mandre.kuki bakoi kiuh buan mat ngami inon lei napot kayo.` 8kuki ngantuh napot kayo bahwa biar lei hengau nu hio bakoi buan balalu ngami isa lei napot kayo gene kayo hengau e,tapi gene kayo tarus ngalako,aye pasti sagar buan balalu ngami inon sa na perlu kayo.9Jari,Kuki mawara napot kayo lako lah,kayo sagar narime.lupui,kayo sagar kahalu.katuk bo,wanawang sagar na uka napot kayo. 10gene hie lei sa ngalako sagar narime.hie lei sa nupui sagar kahalu.balalu hie lai sa ngatuk,wanawang sagar na uka napot aye.11naan kah erang kulun amah tekei helang kaon sa sagar ngami nipe napot anak e amun aye lako kenah? 12atawa ngami alimangu,amun aye lako telui? 13amun kayo sa jahat kataru kalawe ngami pangamian sa maeh napot anak-anak nu,magin e Amah nu sa ta surga.Aye sagar ngami Roh Kudus napot ulun-ulun sa ngalako napot Aye."Yesus makai Kuasa Allah14Tangar isa andrau,Yesus nulak setan tekei erang kulun laki sa bisu.udi setan hio balua,ulun sa huni e muna hio kiuh bapander nihi ajoh ulun jari heran. 15Tapi,papire ulun ngeau,"Aye nulak nihi kuasa Beelzebul,pemimpin setan."16Papire ulun lain e kakan manguji Yesus,here ngalako Aye nutui isa tanda tekei Surga. 17Tapi,Yesus karasa inon sa na pikir here balalu ngeau napot here,"setiap kerajaan sa ta puhi-puhi nihi bakasarang sagar lenuh.nihi keluarga sa anggota-anggota e baka lakat sagar sarak tuar.18Jadi,amun iblis lei ta puhi-puhi nihi nawan areb e kakareb,kalawe tau kerajaan e kiuh tatap batahan?Kuki ngantuh bahwa Kuki makai kuasa Beelzebul mat nulak setan-setan. 19Amun Kuki nulak setan-setan nihi Beelzebul,nihi kuasa hie kah anak-anak nu nulak here?gene hio,here lah sa sagar jari hakim nu. 20Tapi,amun Kuki makai kuasa Allah mat ngusir setan,"Kerajaan Allah haot hawi napot kayo.21Amun erang kulun sa gagah nihi basenjata lengkap ngajaga istana e kakreb,harta benda e pasti huang keadaan aman. 22Tapi,amun naan ulun sa labih gagah tekei aye kakan nyarang balalu nampa kalah e,balalu ulun sa labih gagah hio harus marampas senjata-senjata sa na andal kan ulah ulu hio balalu mambagi-bagikan harta rampasan e. 23Hie lei sa bakoi muneng tangar tuhi Kuki,aye nawan Kuki.Balalu hie lei sa bakoi ngumpul hayak Kuki,aye nampisah tuar."Waleng e Roh Najis24"Amun roh najis balua tekei tenga erang kulun,roh hio sagar bakaliling nangkah uneng-uneng sa meang mat nupui uneng ba istirahat,tapi aye bakoi kahalu.gene hio,aye ngeau,`kuki sagar waleng gi lewu sa haot na tanan ku.` 25Katika aye waleng,aye kahalu lewu hio huang keadaan nasapu barasih nihi ta atur rapi. 26Udi hio,roh najis hio tulak nihi nunda pitu roh sa labih jahat tekei aye mat suluk nihi muneng ta lewu hio hampe keadaan ulun hio jari magin labih raat tekei samete e."Ulun-ulun sa berbahagia27Katika Yesus ngantuh iti,erang kulun wawei sa muneng tangar penah-penah ulun ajoh kamiak,"na berkatilah rahim sa haot ngalahir Kayo nihi wua dada sa nampomo Kayo." 28Tapi,Yesus ngeau,"Berbahagialah ulun-ulun sa ngarengei firman Allah palus ngagawi e."Tanda Yunus29Katika ulun-ulun sa ba kumpul magin ajoh,Yesus ngeau,"katurunan iti aye hio katurunan sa jahat; here ngalako isa tanda,tapi bakoi sagar isa tanda lei sa na tutui napot here sa lain tanda Yunus. 30sameh Yunus sa jari tanda napot ulun-ulun Niniwe,sameh hio lah Anak Murunsia sagar jari tanda bagi katurunan iti.31" Ta andrau kiamat,Ratu tekei Selatan sagar buan hayak ulun-ulun tekei generasi iti nihi aye sagar nukum here gene aye hawi tekei ujung bumi mat ngarengei hikmat Salomo,sedangkan ta iti naan erang kulun sa labih hante tekei Salomo.32Tangar andrau kiamat,ulun-ulun Niniwe sagar buan hayak turunan iti balalu nukum e,gene ulun-ulun Niniwe ba tobat katika Yunus ba khotbah ta hadap here,padahal ta iti naan erang kulun sa labih hante tekei Yunus."Mate aye hio pelita tenga33bakoi erang kulun sa haot nyamelum pelita,sagar ngandak pelita hio ta uneng sa masiok atawa ta kapit gantang.sa waleng e,here ngandak pelita hio ta pee pelita hampe ulun-ulun sa suluk kiuh ngini cahaya e. 34mate aye hio pelita tenga nu.amun mate nu maeh,kaluhan tenga nu sagar penu nihi tarang.Tapi,amun mate nu jahat,kaluhan tenga nu sagar na tampenu maieng. 35Gene hio,ha hati-hati bo mat tarang ta huang tenga nu bakoi jari maieng. 36amun tenganu na tampenu nihi tarang balalu bakoi naan bagian e sa mieng,tenganu hio sagar tarang kaluhan e sameh nihi katika isa ka wua pelita nyilu kayo nihi cahaya e."Yesus nyompo ulun Farisi nihi Ahli Taurat.37Udi Yesus galis bapander,erang kulun Farisi ngundang Aye kuman.Aye hawi lei,balalu maharung palus kuman. 38Tapi,ulun Farisi hio dodor katika ngini Yesus bakoi mui tangan E dahulu sa mete kuman.39Tapi,Tuhan ngeau napot Aye,"ulun-ulun Farisi sameh kayo marasih tuhi wading galas nihi piring,tagal tangar huang tenga nu penu nihi keserakahan nihi kejahatan. 40ui ulun-ulun bungul!bakoi kah Aye sa ngulah tuhi wading nihi ngulah tuhi huang? 41Gene hio,bagi bo inon sa naan ta huang nu hio jari sadakah nu.nihi sameh hio,kayo sagar bujur-bujur barasih.42Tapi,salaka lah kayo,ulun-ulun Farisi!gene,kayo ngami persepuluhan tekei hasil selasih,inggu,nihi kaluhan masam tanaman kabun nu,tapi kayo mengabaikan keadilan nihi kasih Allah.seharus e,kayo ngulah kaluhan hal hio bakoi mengabaikan hal-hal sa lain.43Salaka lah kayo,ulun-ulun Farisi gene kayo sanang maharung ta uneng sa panga maeh ta Sinagoge nihi lei sanang narime hormat ta pasar. 44Salaka lah kayo gene kayo sameh ogang sa bakoi ba siri,sa na rarah-rarah ulun bakoi here sadar."45Udi hio,isa tekei ahli Taurat ngeau napot Yesus,"Guru,katika Kayo ngantuh hal-hal iti,Kayo lei ngahina kami." 46Tapi,Yesus nuing,"salaka lah kayo,ui ahli-ahli Taurat!gene,kayo ngandak beban sa weat mat na pikul ulun lain,tapi areb nu kakareb bakoi kakan nyaput beban hio nihi isa kingking lei.47Salaka lah kayo gene nambuan ogang mat gi nabi-nabi sa na wunu ulah itak uyut nu. 48Hampe,kayo nyantarang napot kaluhan ulun bahwa kayo mangaku ulahan itak uyutnu;herelah sa munu nabi-nabi hio,tapi kayo sa nambuan ogang e.49Iti lah gene e,Allah huang hikmat E ngeau,`Kuki sagar mengutus nabi-nabi nihi rasul-rasul napot here,tapi papire tekei ulun-ulun sa na utus Kuki hio sagar na wunu nihi na siksa,` 50mat ira kaluhan nabi,sa tundrak tekei dunia na ciptakan,kiuh na tuntut tekei generasi iti, 51mulai tekei ira Habel hampe Zakharia,sa na wunu ta helang altar nihi Bait Allah.oi,Kuki ngeau napot kayo bahwa katurunan iti sagar ba tanggung jawab napot hal iti.52Salakalah kayo,ui ahli-ahli Taurat!gene kayo haot ngalap kunci pangataru,tapi kayo kakareb bakoi kakan suluk nihi nga halang-halang ulun lain mat suluk."53Udi Yesus nanan uneng hio,ahli-ahli Taurat nihi ulun-ulun Farisi mulai ngalakat Aye palus nyameeat Aye nihi ajoh masam tane an. 54Here ba komplot mat nyaput Yesus nihi paneran sa na antuh E.
1Rahat hio,katika naan ribuan ulun bakumpul nihi here ba ka rarah,Yesus mulai bapander napot here murid panga dahulu,"ba hati-hatilah nadap ragi ulun-ulun Farisi,aye hio kemunafikan.2Gene,kaluhan sa ta tutup sagar na uka nihi kaluhan sa na siok sagar na santarang. 3Gene hio,inon sa kayo antuh ta huang mieng sagar na rengei ta huang tarang nihi sa na keneh kayo ta huang kamar sagar na wara ta entu-entu atap lewu."Takut napot Allah4Kuki ngantuh napot kayo,ui hengau-hengau Ku,ada bo takut napot here sa kiuh munu tenga,tapi udi hio bakoi kiuh ngagawi labih lawit lagi. 5Tapi,Kuki sagar nampa ingat kayo gene hie sa harus na takut kayo;takut bo napot Aye,sa udi munu,lei ba kuasa nawut kayo gi huang neraka.oi,Aye lah sa harus na takut kayo.6Bakoi lah 5 kikui wurung pipit na batang ekat sa harga 2 kiping bo?tapi,bakoi erang kikui lei tekei wurung-wurung hio sa koi na ingat ta hadap Allah. 7Hampe,jumlah wulu tangar ulu nu lei ta hitung.ada takut,kayo lawit labih ba uman tekei ajoh wurung pipit."pangingat napot sa nulak Yesus8"Kuki ngeau napot kayo,setiap ulun sa mangaku Kuki tangar hadap ulun lain,lei sagar na akui ulah Anak Murunsia ta hadap malaikat-malaikat Allah. 9Tapi,setiap ulun sa nulak Kuki ta hadap ulun lain lei sagar na tulak ta hadap malaikat-malaikat Allah. 10Balalu,hie lei sa ngantuh isa hal nawan Anak Murunsia kiuh na ampun,tapi hie lei sa menghujat Roh Kudus bakoi sagar na ampuni.11Katika here nunda kayo gi Sinagoge balalu gi hadap here pemimpin nihi penguasa,ada gaer gene kalawe kayo ngabela areb nu atawa inon sa harus na antuh kayo, 12gene wayah hio lei Roh Kudus sagar ngajar kayo gene inon sa harus na antuh kayo."Perumpamaan gene erang kulun tatau13Isa tekei ulun ajoh hio ngeau napot Yesus,"Guru,huyu bo pulaksanai ku mat babagi warisan nihi kuki." 14Tapi,Yesus ngeau napot aye,"pulaksanai,hie sa ngenat Kuki jari hakim atawa pengantara entu kayo?" 15Udi hio,Yesus ngeau napot here,"ba jaga-jaga bo nihi waspada bo entu kaluhan model ka sakakar gene welum erang kulun bakoi bagantung tangar ajoh e harta sa ampun aye."16Balalu,Yesus nyurah isa perumpamaan napot here,"naan tane ampun erang kulun sa tatau tuu sa ngahasilkan ajoh tuu hasil wasi. 17Jari,ulun hio bapikir huang atei e,`inon sa harus na ulah kuki gene kuki bakoi naan uneng lagi mat nyimoh hasil wasi ku?` 18Balalu,aye ngeau,`itilah sa sagar na ulah ku.kuki sagar mungkas lumbung-lumbung ku balalu nambuan sa magin hante.Ta hio,kuki sagar nyimoh kaluhan gandum nihi barang-barangku. 19Balalu,kuki ngeau napot jiwa ku,`ui jiwaku,kayo naan ajoh barang sa ta simoh mat ba taun-taun;istirahat bo,kuman,ngoot,nihi ba sanang-sanang bo!`20Tapi,Allah ngeau napot ulun hio,`ui ulun bungul! malem iti lei,jiwa nu na alap tekei kayo.balalu,hiekah sa sagar ampun barang-barang sa na simoh kayo?` 21Sameh hio lah sa sagar jari napot ulun sa nyimoh harta napot tenga e kakareb,tapi bakoi lah tatau tangar hadap Allah."ada gaer22Yesus ngeau napot murid-murid E,"gene hio,Kuki ngeau napot kayo,ada gaer gene welum nu,gene inon sa sagar na kuta kayo.atawa,gaer gene tenga nu,gene inon sa sagar na pakai kayo. 23Gene,welum labih penting tekei panguta nihi tenga labih penting tekei pakaian.24Inni lah wurung-wurung gagak.here bakoi mule atawa masi,here lei bakoi naan gudang atawa lumbung,tapi Allah ngami here kuman.kayo lawit labih ba uman tekei wurung-wurung hio. 25hie kah ta helang kaon sa gene gaer kiuh nambah sehasta lei ta umur welum e? 26amun kayo bakoi kiuh ngulah hal-hal sa halus iti,wuah inon kayo gaer hal-hal sa lain?27Perhati bo wunge bakung,sameh awe here tumbu.wunge-wunge hio bakoi bagawi mehet atawa memintal,tapi Kuki mawara napot kayo,hampe Salomo huang kemuliaan e lei bakoi bapakaian sa maeh isa tekei wunge-wunge hio. 28amun Allah ngahias rikut ta kabun,sa andrau iti tumbu balalu katuni na umpe gi huang apui,bakoi kah Aye sagar ngahias kayo labih tekei rikut hio?ui,kayo sa kurang kaharap!29Jari,ada bo kayo nupui inon sa sagar na kuta kayo atawa inon sa sagar na oot,balalu ada bo nga gaer e. 30Gene,bangsa-bangsa ta dunia nupui hio kaluhan,tapi Ambah nu karasa bahwa kayo memerlukan e.31Sa waleng e,lupui bo dahulu Kerajaan Allah,balalu kaluhan e iti lei na tambahkan napot kayo."kumpul bo harta ta surga 32"ada takut,ui kumpulan halus,gene Amah nu kakan ngami napot kayo Kerajaan hio.33Batang bo kaluhan sa ampun kayo balalu ami bo sadakah.ulah bo napot kayo kantung duit sa bakoi tau rusak,aye hio harta ta surga sa bakoi kiuh jawoh,sa bakoi kiuh na alap maling atawa na rusak ulah wuwuk. 34gene,ta awe uneng harta nu muneng,ta hio lei atei nu muneng."Hamba sa setia ngulah tugas e35" maeh bo pinggang nu tatap bahuruk balalu pelita-pelita nu tatap welum. 36Jarilah sameh nihi ulun-ulun sa ngandrei tuan e mudi tekei pesta kakawinan mat here kiuh hinang nguka pintu gi aye,katika tuan e mudi nihi ngatuk pintu.37Na berkatilah hamba-hamba,sa na halu tuan e basiap sedia,katika aye hawi.Kuki mawara napot kayo,sabujur e,aye sagar nuruk pinggang e mat malayani nihi nyurung pelayan-pelayan e mat maharung kuman.Aye sagar hawi melayani here. 38Amun tuan hio hawi rahat penah malem atawa kiat subuh balalu kahalu here rahat ngulah sameh hio,na berkatilah here!39Tapi karasa bo,amun erang kulun ampun lewu karasa jam pire maling sagar hawi gi lewu e,aye pasti bakoi sagar ngaret lewu e na bobol. 40ulah gene hio,kayo lei harus tarus ba siap sedia gene Anak Murunsia sagar hawi ta wayah sa bakoi na inna-inna."41Udi hio,Petrus nane napot Aye,"Tuhan,inonkah Kayo nyurah perumpamaan iti ekat napot kami atawa napot kaluhan ulun lei?" 42Tuing Tuhan,"hie kah kapala pelayan sa setia nihi bijaksana sa na percaya tuan e mat mengawasi here hamba sa lain,mat ngami here panguta ta wayah sa pas? 43Na berkatilah hamba hio,sa katika Tuan e hawi,kahalu aye rahat ngagawi tugas e. 44Kuki ngeau napot kayo,sa bujur e,tuan hio sagar midi aye mat mengawasi kaluhan ampun e.45Tapi,amun hamba hio ngeau huang atei e,`Tuan ku bakoi sagar hawi hinang,`balalu mulai ngompak walah laki namput walah wawei lain e,udi hio kuman ngoot hampe mahamui, 46katika tuan e hawi ta wayah sa bakoi na inna-inna balalu bakoi na karasa ulah hamba hio,sang tuan sagar munu hamba hio balalu ngandak aye hayak nihi ulun-ulun sa bakoi setia.47erang kulun hamba sa karasa aheng tuan e,tapi bakoi basiap sedia atawa ngulah susuk aheng tuan e sagar kiuh ajoh kahanang. 48Tapi,hamba sa bakoi karasa inon sa kana kakan tuan e nihi ngulah hal-hal sa pas kiuh kahanang,aye sagar kiuh kahanang labih doho.Setiap ulun sa na ami ajoh,na tuntut ajoh.nihi here sa na percaya labih ajoh sagar na tuntut labih ajoh lagi.Yesus ngulah pamisahan49Kuki hawi mat nawut apui gi dunia,nihi Kuki baharap apui hio haot welum! 50Tapi,naan baptisan sa harus na langkah Ku,balalu Kuki nginam ma weat tuu hampe hal hio na tampa genep.51Inonkah kayo nanguh bahwa Kuki hawi mat nunda perdamaian ta entu bumi?bakoi,Kuki mawara napot kayo,tapi psah-pisah! 52Mulai wayah iti,dime ulun huang isa keluarga sagar na pisah.telu ulun sagar nawan rueh ulun balalu rueh ulun sagar nawan telu kulun. 53here sagar na tampisah;Amah sagar nawan anak laki e,balalu anak laki sagar nawan amah e.ine sagar nawan anak wawei e,balalu anak wawei e sagar nawan ine e.umpu wawei e sagar nawan nantu wawei e,balalu nantu wawei e sagar nawan umpu wawei e."Menafsirkan Zaman54Balalu,Yesus mawara napot ulun ajoh,"katika kayo ngini awan bakumpul ta tuhi barat,kayo hinang ngeau,`uran sagar minau,`balalu uran bujur-bujur minau. 55Katika kayo nginam angin nyiwui tekei selatan,kayo ngeau,`andrau iti sagar kai mehet,`balalu hal hio bujur-bujur jari. 56kayo munafik!kayo tau menafsirkan rupa langit nihi bumi,tapi wuah inon kayo bakoi tau menafsirkan zaman iti?"57"wuah inon kayo kakareb bakoi tau mamutus inon sa wuah? 58katika kayo tulak hayak musuh nu mat nadap pemerintah,usahakan bo mat nyanyari masalah nu nihi aye huang kiaan mat aye bakoi nyujut kayo napot hakim balalu hakim sagar nyarah kayo napot pengawal,balalu pengawal hio sagar nawut kayo gi huang penjara. 59Kuki mawara napot kayo,kayo bakoi sagar balua tekei aro samete kayo bayar utang nu hampe peser pangalis e."
1Ta aro,naan papire ulun mawara Yesus gene ulun-ulun Galilea sa ira e nasampur Pilatus nihi kurban persembahan here. 2Tuing Yesus napot here,"inonkah here nanguh ulun-ulun Galilea iti labih badosa tekei ulun-ulun Galilea lain e gene here rara sameh hio? 3Kuki mawara napot kayo,bakoi.tapi,amun kayo bakoi batobat,kayo kaluhan lei sagar matei.4Atawa kataru gene ka walu belas ulun sa matei katika menara ta riet kolam Siloam lawu balalu nukun here,inonkah kayo nanguh here hio pendosa sa labih raat tekei kaluhan ulun sa muneng ta Yerusalem? 5Kuki ngeau napot kayo,bakoi.tapi,amun kayo bakoi batobat,kayo kaluhan lei sagar matei!"kakau kayu sa bakoi ba wua6Yesus ngesah lei perumpamaan iti:"naan erang kulun sa ampun erang kakau kayu ara sa na bule e ta kabun anggur e.tapi, wayah aye hawi mat nupui wua ta kakau hio,aye bakoi ka halu e. 7Jari,aye ngeau napot tukang kabun e,`haot telu taun kuki hawi nuoui wua ta kakau ara iti,tapi kuki mete piji kahalu isa lei.Teweng bo kakau kayu hio!wuah inon ngumpe-ngumpe tane mat kakau kayu hio?`8Tapi,tukang kabun hio nuing,`Tuan,ami bo kakau kayu hio kesempatan lagi taun iti mat mua.elah bo kuki ngadi tane ta iring e balalu ngami pupuk, 9bahara kakau kayu hio sagar ngahasil wua taun hadap.amun bakoi mua lei,Tuan tau neweng e."Yesus nyamare ta andrau Sabat10Ta isa wayah,Yesus ngajar ta isa Sinagoge ta andrau Sabat. 11Ta aro naan erang kulun wawei sa karasukan roh hampe ngulah aye maringin salawah walu belas taun.punggung wawei hio bungkuk hampe bakoi kiuh mindri tagap.12Katika Yesus ngini e, Aye nerau wawei hio balalu ngeau,"Ui wawei,kayo haot na bebaskan tekei panyakitnu." 13Udi hio,Yesus menumpangkan tangan E ta wawei hio palus wayah hio lei,aye kiuh mindri tagap palus memuji Allah. 14Tapi,pimpinan Sinagoge hio jari sangit gene Yesus nyamare ta andrau Sabat.Aye ngeau napot ulun ajoh,"naan enem andrau mat bagawi.gene hio,hawi lah mat na samare ta andrau-andrau hio,bakoi ta andrau Sabat."15Tapi,Tuhan nuing ulun hio,"Kayo ulun-ulun munafik! bakoikah kayo kaluhan nyanapas sapi atawa ampun kayo sa na huruk tangar kandang balalu ngayak e balua mat ngoot ta andrau Sabat? 16Gene hio,bakoi kah wawei iti,erang kulun katurunan Abraham sa haot na huruk salawah walu belas taun ulah setan,harus lei na sanapas tekei belenggu e hio ta andrau Sabat?"17Katika Yesus ngeau sameh hio,kaluhan lawan E na pamangan,nihi ulun ajoh ba suka cita entu gawian ajaib sa haot na ulah E."perumpamaan Insoi Sesawi nihi ragi18Udi hio,Yesus ngeau," sameh inon kah Kerajaan Allah hio?nihi inonkah Kuki kiuh nga umpamakan e? 19Kerajaan Allah hio sameh insoi sesawi sa na alap ulun palus na bule ta kabun e;insoi hio tumbu jari kakau kayu,balalu wurung-wurung ta udara ba hanai tangar jangkeng-jangkeng e."20Balalu lagi Aye ngeau,"nihi inonkah kuki ma umpama Kerajaan Allah? 21Kerajaan Allah hio sameh ragi sa na alap erang kulun wawei balalu na sampur huang telu sukat tepung hampe kaluhan adonan hio kamer."ekat dohot sa naselamatkan22Yesus malupui kota-kota nihi desa-desa,Aye ngajar nihi tarus takia nuju Yerusalem. 23Balalu,erang kulun nane napot Aye,"Tuhan,inonkah ekat dohot ulun sa na salamtkan?"Yesus ngeau napot here kaluhan, 24" ba juang bo mat kiuh suluk nangkah pintu sa hipit;gene Kuki ngeau napot kayo,ajoh ulun sagar ba usaha suluk gi aro,tapi here bakoi sagar tau.25Amun ulun ampun lewu mindri palus nutup lewu e,rahat kayo mindri tangar wading nihi nagtuk wanawang nelang ngeau,`Tuan,awat uka bo napot kami.` Aye nuing,`Kuki bakoi karasa nekei awe kayo ba asal.` 26Balalu,kayo sagar nuing,`kami haot kuman nihi ngoot hayak kayo.Kayo haot ngajar ta lalan-lalan kota kami.` 27Tapi,Aye sagar nuing,`Kuki bakoi kataru nihi kayo balalu bakoi karasa tekei awe kayo ba asal.Tulak bo nekei hadap kuki,kaon kaluhan sa ngulah kajahatan!`28Kayo sagar nangis nihi ngaratup dipen katika ngini Abraham,Ishak,nihi Yakub,namput kaluhan Nabi muneng huang Kerajaan Allah nelang kayo na tawut gi wading. 29Udi hio,ulun-ulun sagar hawi tekei timur nihi barat,balalu lei utara nihi selatan.here sagar maharung nihi kuman huang Kerajaan Allah. 30Sa bujur e,ulun-ulun sa pangalis sagar jari sa panga dahulu nihi ulun-ulun sa panga dahulu sagar jari sa pangalis e."Yesus harus tulak gi Yerusalem31Ta wayah hio,papire ulun Farisi hawi napot Yesus palus ngeau,"tulak bo,tanan uneng iti gene Herodes kakan munu Kayo." 32Yesus nuing here,"tulak bo palus wara napot rubah hio,`andrau iti nihi katuni,Kuki sagar nulak roh-roh jahat nihi nyamare ulun,nihi andrau ka telu,Kuki sagar nyanyari gawian Ku.` 33Tapi,Kuki harus nampalus kiaan andrau iti,katuni,nihi karuan gene bakoi sagar erang kulun Nabi matei ta wading Yerusalem.34Yerusalem,Yerusalem!kayo munu here Nabi nihi merajam ulun sa na utus naot kayo! gaha Kuki ngaheng ngumpul anak-anak nu,sameh nihi indu manu sa ngumpul anak-anak e tangar kapit kalekep e.Tapi,kayo bakoi hakun. 35wayah iti lewu nu sagar na sa nawang nihi jari suni.Kuki mawara napot kayo,kayo bakoi sagar ngini Kuki lagi hampe hawi wayah e kayo sagar ngeau,`na berkati lah Aye sa hawi huang aran Tuhan!"
1Ta isa andrau Sabat,Yesus hawi gi lewu erang kulun pamimpin ulun-ulun Farisi mat kuman roti hayak-hayak e balalu here kaluhan mangawasi Yesus. 2Wayah hio,naan erang kulun sa rara gene busung ranu ta hadap E. 3Yesus mawara napot ulun-ulun Farisi nihi ahli-ahli Taurat,"inonkah iyuh nyamare ulun tangar andrau Sabat?"4Tapi,here bakoi nuing E.Udi hio,Yesus lei negei ulun maringin hio balalu nyamare e,balalu nuyu ulun hio tulak. 5Yesus mawara napot here,"hie kah nekei penah kaon sa amun anak e atawa sapi jagau e lawu gi huang sumur ta andrau Sabat,bakoi hinang nyujut e balua?" 6Balalu,here lei bakoi kiuh nawan paneran E." Uneng Kehormatan.7Udi hio,Yesus nyurah isa perumpamaan napot tamu-tamu undangan wayah Aye ngini sameh awe here midi uneng-uneng maharung sa terhormat ta iring meja kuman,eau E napot here, 8"amun kayo na undang ulah erang kulun gi isa pesta kawinan,ada bo kayo maharung ta uneng kehormatan gene tuan pesta hio tau haot mengundang ulun sa labih terkemuka tekei kayo. 9Balalu,tuan lewu hio sagar hawi napot kayo palus ngeau,`ami bo unengan nu napot ulun lain iti!"balalu,kayo lei harus mahulu gi uneng sa panga imme nihi mangan.10Tapi,amun kayo na undang,maharung bo ta uneng sa panga wading mat katika sa ngundang kayo hawi,aye sagar ngeau napot kayo,`Sahabat,pindah bo gi uneng sa labih terhormat.`nihi sameh hio,kayo sagar kiuh penghormatan ta hadapan ulun-ulun sa maharung kumanhayak nihi kayo. 11Gene,kaluhan ulun sa nampa entu areb e sagar na tampinau,tapi aye sa nampinau areb e sagar na tampa entu."Undangan kuman nihi balasan e12Balalu,Yesus ngeau napot ulun sa ngundang E hio,"amun kayo nyarungan kuman entu andrau nihi kuman kamalem,ada ngundang hengau-hengau,pulaksanai-pulaksanai,babuhan kaluhan,atawa tetangganu sa tatau gene here sagar nyamaleh gi kayo nihi ngundang lei kayo kuman hayak here.13Tapi,amun kayo ngulah pesta,undang bo ulun-ulun susah,ulun-ulun cacat,ulun-ulun lumpuh nihi ulun-ulun pehe. 14Balalu,kayo sagar na berkati gene ulun-ulun iti bakoi kiuh nyamaleh kayo waleng;kayo sagar halu waleh an e ta wayah ulun-ulun wuah na sambuan."Perumpamaan gene undangan surungan kuman15Katika erang kulun sa kuman hayak Aye ngarengei paneran-paneran iti,ulun hio ngeau napot Aye,"na berkati lah ulun sa sagar kuman roti huang Kerajaan Allah." 16Tapi,eau Yesus napot ulun hio,"naan erang kulun sa nyurung kuman kamalem sa hante nihi ngundang ajoh ulun, 17balalu katika wayah kuman kamalem haot hampe,ulun hio nuyu walah e mat ngeau napot tamu sa haot na undang,` hawi bo,gene kaluhan e haot siap.`18Tapi,kaluhan tamu undangan hio ngulah alasan-alasan.ulun sa panga dahulu ngeau,`kuki japo midi isa kabun balalu kuki harus tulak ngini e.tarime bo lako maaf ku.` 19sa lain ngeau,`kuki japo midi dime pasang sapi nihi kuki harus tulak ma mariksa sapi-sapi hio.tarime bo lako maaf ku.` 20nelang sa lain lagi ngeau,`kuki japo bo kawin.gene hio,kuki bakoi kiuh hawi.`21Balalu,pelayan hio lei waleng palus ngadu kaluhan e napot tuan e.Balalu,tuan e hio jari sangit,balalu ngeau napot walah e,`hinang bo! tulak gi lalan-lalan nihi tiap gang tangar kota iti.tunda bo napot kuki ulun-ulun susah,ulun-ulun lumpuh,ulun-ulun kepa,nihi ulun-ulun pehe.` 22Udi hio,walah hio ngeau napot aye,Tuan,kuki haot ngagawi inon sa na huyu kayo,tapi magun naan uneng lawang.`23Tuan hio ngeau napot walah e,`tulak bo gi lalan-lalan raya nihi tiap gang.tunda bo ulun-ulun ta aro mat hawi gi ina mat lewu ku jari penu. 24Kuki mawara napot kayo,bakoi erang kulun lei tekei here sa na undang ku sa mete e hio sagar nginam panguta surungan ku."Gene nutah Yesus25Ajoh ulun takia hayak-hayak nihi Yesus.udi hio Yesus ngulik napot here nihi ngeau, 26Amun erang kulun hawi napot Kuki tapi bakoi marikang amah nihi ine e,harau nihi anak-anak e,pulaksanai laki nihi pulaksanai wawei e,hampe welum e kakareb,aye bakoi tau jari murid Ku. 27Hie lei sa bakoi ngaun salib e palus nutah Kuki,aye bakoi tau jari murid Ku.28Hie kah tekei helang kaon sa kakan napindri menara,tapi bakoi maharung dulu e nihi ngareken biaya mat ngarasa inonkah aye sukup duit mat nyanyari e? 29Amun sameh hio,katika aye ngandak fondasi nihi bakoi sanggup nyanyari e,kaluhan ulun sa ngini e sagar kamihi napot aye. 30Ulun-ulun hio ngeau,`ulun iti mulai nambuan,tapi aye bakoi sanggup nyanyari e.`31Atawa,Raja awe kah sa sagar tulak berperang nawan Raja lain tapi bakoi maharung dulu e balalu mempertimbangkan inonkah aye hayak 10.000 tentara e kiuh nawan 20.000 tentara? 32Amun aye bakoi kiuh nyantalau raja lain hio,aye sagar ngirim erang kulun utusan balalunane syarat-syarat ba damai katika pasukan lawan e hio magun lawit. 33Sameh hio lei nihi kayo asing-asing,bakoi naan erang kulun lei tangar penah kayo sa kiuh jari murid Ku amun aye bakoi nyarah kaluhan ampun aye."Sira sa mapahe bakoi naan guna e.34"Sira hio maeh,tapi amun sira hio jari mapahe,kala awe kah ngulah e maerang waleng? 35Sira hio hampe bakoi lagi kiuh na pakai mat gi kabun atawa pupuk hampe ulun ekat sagar ngumpe e.hie sa naan ba silu mat ngarengei,oboh lei aye ngarengei!"
1Here sa ngumpul pajak nihi ulun badosa ngariet Yesus mat ngarengei E. 2Udi hio ulun-ulun Farisi nihi ahli-ahli Taurat mulai ba mamai,"Ulun iti narime ulun-ulun berdosa nihi hampe kuman hayk here."3Udi hio Yesus mawara perumpamaan iti napot here,eau E, 4Hie kah tekei penah kaon sa amun naan 100 ikui domba,nihi ka jawoh erang kikui,bakoi sagar nanan 99 kikui lain e tangar pulau haket?bakoikah aye sagar tulak nupui sa tawang hio hampe aye kahalu e? 5Balalu katika aye kahalu e,aye sagar nyantatang domba hio ta entu papale e nihi sanang tuu.6Sa hampe e ta lewu,aye sagar tulak manalu hengau-hengau nihi tetangga-tetangga e palus ngeau napot here,`ba sanang-sananglah nihi kuki gene kuki haot kahalu dombaku sa jawoh.` 7kuki mawara napot kayo,sameh iti lah sagar naan kasanang sa magin hante ta surga entu 1 ulun badosa sa batobat tekei entu 99 ulun wuah sa bakoi memerlukan pertobatan."Perumpamaan Duit Perak sa jawoh8Atawa wawei awe sa naan sapuluh kepeng duit perak,amun aye ka jawoh isa kepeng nekei helang e,bakoi nyamelum palita e nihi mayapu lewu e,balalu nupui kepeng duit hio nihi maeh-maeh hampe aye kahalu e? 9Balalu,amun aye kahalu e,aye nerau hengau-hengau nihi tetangga-tetangga e nihi ngeau napot here,`basanang lah hayak kuki gene kuki haot kahalu isa kepeng sa jawoh hio.` 10Kuki ngeau napot kayo,sameh hio lei naan kasanang ta helang malaikat Allah gene isa ulun berdosa sa bertobat."Perumpamaan rueh nakia laki nakia bungsu nanan amah e.11Udi hio Yesus ngeau,"naan erang kulun ba isi rueh anak laki. 12Anak sa sepu ngeau napot amah e,`Amah,ami bo napot kuki bagian harta sa jari ampun ku,`balalu,amah e lei ngabagi katatau e napot kararueh anak e.13Bakoi lawah udi hio,anak sa sepu hio ngumpul kaluhan ampun aye, balalu tulak gi negri sa lawit palus ta aro aye namur-namur harata banda e nihi ba foya-foya. 14Katika aye haot nangalis kaluhan e,jarilah bencana kaluan sa mehet tuu tangar negri hio,balalu aye lei mulai bakakurangan.15Jari,tulak lah aye palus bagawi nihi erang kulun ta negri hio,sa nuyu aye gi kabun mat ngamin kuta iwek-iwek e. 16Aye kakan tuu ngisi wuntung e nihi wua karob sa nakuta iwek-iwek hio,tapi bakoi naan erang kulun lei sa ngami napot aye.Anak sepu mudi napot amah e.17Katika anak sepu hio sadar,aye ngeau,`sameh hio ajoh e ulun sa bagawi uneng amah ku sa naan nakuta sa balabih-labih,tapi kui tangar iti kakan matei kaluan. 18kuki sagar buan balalu waleng napot amah ku.kuki sagar ngeau napot aye:Amah,kuki haot badosa napot surga nihi tangar hadap kayo. 19Kuki bakoi lagi pas na antuh anak nu,jari bo kuki isa tekei erang kulun sa bagawi nihi kayo.`20Balalu,mindrilah aye palus tulak napot amah e.Tapi,katika nakia hio magun lawit tuu,amah e ngini aye balalu nihi penu kaahi sayang,amah e hio nempat balalu ngikup nihi nyiuk e. 21Udi hio,nakia hio ngeau napot amah e,`amah,kuki haot badosa napot surga nihi tangar hadap kayo.kuki bakoi pas lagi na antuh anak nu.`22Tapi,amah e hio ngeau napot ulun sa bagawi nihi aye,`hinang!tunda bo jubah sa panga segah balalu pakai bo napot aye.na pakai lei cincin ta kingking tangan e nihi sandal tangar pee e. 23tunda bo gi iti anak sapi sa bonok palus samalis bo.ayu bo takam kuman nihi basanang, 24gene anak ku iti haot matei,tapi welum waleng! aye haot jawoh,tapi wayah iti haot na kahalu!`balalu here lei mulai basanang-sanang."anak panga tueh sangit napot amah e25"wayah hio,anak panga tueh rahat tangar kabun,balalu katika aye haot rieet lewu e,aye ngarengei lengan musik nihi tari-tarian. 26Jari,aye nerau isa tekei ulun sa bagawi hio balalu nane gene inon sa rahat jari. 27tuing ulun sa bagawi hio napot aye,`andi nu haot hawu,balalu amah nu nyamalis anak sapi sa bonok,gene aye waleng nihi salamat.`28Tapi,anak panga tueh hio sangit balalu bakoi kakan suluk hampe ambah e balua palus ngararunu aye. 29Tapi,aye ngeau napot ambah e,`ba taun-taun kuki haot bagawi melayani kayo balalu bakoi piji nawan huyu an nu,tapi kayo hampe bakoi piji ngami kuki kambing muda mat kuki tau ba pesta nihi hengau-hengau ku. 30Tapi,katika anak nu hio mudi udi nangalis harta nu nihi pelacur-pelacur,ambah nyamalis anak sapi sa bonok gi aye.`31Balalu,ambah e nuing napot aye,`anakku,kayo hayak nihi kuki tarus,balalu kaluhan ampun ku aye hio ampun kayo. 32Tapi,andrau iti takam harus ba pesta nihi basanang gene andi nu iti haot matei tapi wayah iti aye welum waleng;aye haot jawoh,tapi wayah iti haot na kahalu."
1Yesus ngeau napot murid-murid E," naan erang kulun tatau sa ampun kepala walah.balalu,napot ulun tatau hio na lapor kan aye hio kepala alah e haot ngaroros kan katatau e. 2Gene hio,ulun tatau hio nerau kepala walah e hio palus ngeau,`inon sa na rengei kuki gene kayo iti?ami bo pertanggungjawaban entu tugas nu gene kayo bakoi tau lagi jari bendaharaku.`3Kepala walah hio lei ba pikir,`inon sa sagar na ulah kuki gene wayah iti tuan ku haot nyantadoh kuki tekei gawian ku?kuki bakoi sukup gagah mat mancangkul balalu mangan mun ngalako. 4kuki karasa inon sa sa harus na ulah kuki mat katika kuki na santadoh jari bendahara,ulun-ulun sagar narime kuki ta lewu here.`5Udi hio,aye nerau lei tiap ulun sa ba utang napot tuan e.napot ulun sa ka isa aye ngeau,`pire utang nu napot tuan ku? 6Ulun hio nuing,` jatuh bat ilau zaitun.`balalu kapala walah hio ngeau napot aye,`alap bo surat utang nu,hinang bo maharung balalu tulis bo 50 bat.` 7Udi hio kepala walah hio nane napot ulun lain,`pire ka ngajoh utang nu?`ulun hio nuing,`jatuh kor gandum.`balalu bendahara hio ngeau napot aye,`alap bo surat utang nu balalu tulis bo bahwa utang nu 80 pikul.`8Udi hio,ulun tatau hio nawat kepala walah sa bakoi jujur hio gene aye ngagawi nihi cerdik.Gene,anak-anak dunia iti labih cerdik ba urusan nihi sameh e tekei anak-anak tarang. 9Kuki ngeau napot kayo,ba sahabat bo nihi mamon sa bakoi bujur mat katika mamon hio galis,kayo sagar na tahalu tangar lewu abadi.10Hie bo sa setia huang hal-hal sa halus,aye lei setia huang hal-hal sa hante.Balalu,hie lei sa bakoi jujur huang hal-hal sa halus,aye lei bakoi jujur huang hal-hal sa hante. 11Jari,amun kayo bakoi kiuh na harap mat mengelola harata duniawi,hie sa sagar harap harata sa bujur e napot kayo? 12Balalu,amun kayo bakoi kiuh na harap huang makai ampun ulun lain,hie sa sagar ngami inon sa seharus e jari ampun kayo?13Bakoi naan tau walah melayani rueh majikan e gene aye sagar marikang nihi sa isa balalu sanang nihi sa lain.Atawa,aye sagar nuu napot majikan sa isa balalu koi nuu nihi sa lain.kayo bakoi kiuh melayani Allah nihi mamon."Pangingat napot ulun Farisi14Ulun-ulun Farisi,sa aye hio pecinta duit,ngarengei hal iti ngahulut Yesus. 15Yesus ngeau napot here,"kayo aye hio ulun-ulun sa nyamuah areb nu kakareb tangar hadap murunsia,tapi Allah karasa isis atei nu sa sabujur e gene sa na agung-agungkan ta helang murunsia aye hio isa raat tangar hadap Allah.16Hukum Taurat nihi Kitab here Nabi na jarkan hampe jaman Yohanes;tekei jaman Yohanes,kabar maeh gene Kerajaan Allah haot na wara balalu kaluhan ulun mamaksa suluk gi huang e. 17Tapi sa bujur e,labih maraoh gi Bumi nihi langit jawoh tekei isa titik huang hukum Taurat na batalkan.Gene sarak18"satiap ulun sa nyansarak harau e balalu naharau nihi wawei lain,aye ngulah zinah.balalu,ulun sa naharau wawei sa na sansarak wane e,lei ngulah zina."Ulun tatau nihi Lazarus19" Naan erang kulun tatau sa tarus ba pakaian ungu nihi kain linen,balalu ba sanang-sanang tarus tiap andrau huang kemewahan e. 20ta pintu gerbang lewu ulun tatau hio,mangkadinglah erang kulun susah bangaran Lazarus,sa tenga e penu nihi purat. 21Aye baharap na ami kuta inon lei sa lawu tekei meja kuman ulun tatau hio;hampe tahu-tahu hawi nelap purat e.22Ta isa katika,ulun susah hio matei balalu ulah here malaikat gi santatang Abraham.ulun tatau hio matei lei balalu na ogang. 23Ta alam diau aro,wayah na siksa,ulun tatu hio nginni gi entu balalu ngini Abraham ta lawit nihi Lazarus ta santatang e.24Balalu,ulun tatau hio kamiak,`Bapa Abraham,kaahilah nihi kuki balalu huyu bo Lazarus nyolop puting kingking e gi ranu balalu nyanrisak lelaku gene kuki rara huang lelap apui iti.`25Tapi,Abraham ngeau,`Nak,itung lah katika kayo masih welum,kayo haot narime hal-hal sa maeh,nelang Lazarus narime hal-hal sa raat;wayah iti,ta iti Lazarus na hibur,nelang kayo na siksa. 26salain hio kaluhan,naan jurang hante sa nampisah takam hampe ulun sa kakan nyabarang tekei iti gi uneng nu bakoi tau nyabarang,balalu ulun sa tekei uneng nu lei bakoi tau nyabarang gi uneng kami.`27Balalu,ulun tatau hio ngeau,`amun sameh hio,kuki lako napot kayo Bapa,utuslah Lazarus gi lewu amah ku, 28gene kuki naan dime pulaksanai laki.elah bo Lazarus nampa ingat here mat uni here bakoi suluk gi uneng penyiksaan iti.`29Tapi,Abraham ngeau,`here naan hukum Musa nihi Kitab here nabi,elah bo here karasa tekei kaluhan hio.` 30eau ulun tatau hio lagi,`bakoi Bapa Abraham.amun erang kulun tekei helang ulun matei hawi napot here japo lah here sagar batobat.` 31Tuing Abraham napot ulun tatau hio,`amun pulaksanai-pulaksanai nu bakoi ngarengei Hukum Musa nihi kitab here nabi,here bakoi sagar tau na yakinkan,hampe ulah erang kulun sa buan tekei helang ulun matei."
1Udi hio,Yesus ngeau napot here murid E,"watu santukan pasti naan,tapi salaka lah ulun sa ngulah e. 2magin maeh isa kua watu kilangan na huruk ta diung e nihi aye na tawut gi huang laut tekei aye jari watu santukan napot nakia-nakia halus iti.3Waspadalah! amun pulaksanai nu ngulah dosa napot kayo,tagur bo aye;amun aye manyasal dosa e,ampuni bo aye. 4Hampe,amun aye badosa napot kayo kangajoh pitu kali huang erang andrau,balalu waleng napot kayo pitu kali nelang ngeau,`kuki manyasal,`ampuni lah aye."Kuasa Iman5Eau rasul-rasul hio napot Tuhan,"tambahkan bo Iman kami!" 6Tuing Tuhan napot here,"amun kayo naan iman sa hante insoi sasawi bo,kayo kiuh ngantuh napot kakau murbei iti,`ta bunat bo tekei tane balalu ta bule bo ta laut,`nihi kakau hio sagar nuu napot kayo."Walah sa nuu parentah Tuan e7" Hie kah tekei helang kaon sa naan walah,sa rahat membajak atawa menggembala,sagar ngeau napot walah e hio katika aye waleng tekei kabun,`ayu,maharung bo palus kuman`? 8bakoikah aye magin sagar ngeau napot walah e hio,`sadia bo panguta mat gi kuki balalu ba lamma bo sa patut mat melayani kuki sa lagi kuki kuman nihi ngoot.udi hio,japo lah kayo tau kuman nihi ngoot`?9inonkah aye sagar batarima kasih napot walah e hio gene ngagawi sa na parentah e? 10Sameh hio lei nihi kayo.amun kayo haot ngulah kaluhan sa na parentahkan napot kayo,maeh e kayo ngeau,`kami aye hio walah sa bakoi ba uman.kami ekat ngulah inon sa wajib na ulah."Sapuluh ulun kusta sa samare11Huang kiaan E napot Yerusalem,Yesus netei sa amau batas antara Samaria nihi Galilea. 12Wayah suluk gi isa kawua desa,Aye panalu nihi sapuluh ulun kusta sa mindri lawit-lawit tekei Aye, 13balalu here kamiak nihi lengan mehet,"Yesus,Guru,kaahilah nihi kami!"14Katika Yesus nginni here,Aye ngeau napot here,"Tulak bo balalu santarang bo areb nu napot Imam-imam."Balalu,katika here huang kiaan,here jari kaoh. 15katika isa tekei here ngini bahwa areb e haot kaoh,aye waleng palus memuji Allah nihi lengan mehet, 16Balalu sujud ta hadap pee Yesus nihi ba tarime kasih napot Aye.ulun hio aye hio ulun Samaria.17Udi hio,Yesus ngeau napot ulun hio,"bakoi lah naan sapuluh ulun sa haot na samare?ta awekah suei ulun lain e? 18Bakoi naankah ta helang here sa waleng mat memuliakan Allah sa lain ulun asing iti? 19Balalu,Yesus ngeau napot aye,"buan palus tulak bo,imannu haot nyalamt kan kayo."Ka hawian Kerajaan Allah20Katika na tane ulah papire ulun Farisi gene wayah awe Kerajaan Allah sagar hawi,Yesus nuing here nihi ngeau,"Kerajaan Allah sagar hawi bakoi naan tanda-tanda sa kiuh na tena, 21Bakoi sagar naan ulun sa ngeau,`inni,Kerajaan Allah naan ta iti!`atawa `Kerajaan Allah naan ta aro!`gene sabujur e Kerajaan Allah naan ta penah-penah kaon."22Udi hio,Yesus ngeau napot murid-muirid E,"sagar hampe wayah e kayo kakan tuu nginni isa andrau tekei andrau-andrau Anak Murunsia,tapi kayo bakoi kiuh nginni e. 23Ulun-ulun sagar ngeau napot kayo,`inni,ta aro!` atawa inni,ta iti!`tapi,ada bo kayo tulak balalu nutah ulun-ulunhio."Kahawian Anak Murunsia 24gene sameh kelat sa mamancar tekei puting langit sa isa napot puting langit sa lain,sameh hio lah Anak Murunsia tangar andrau E.25Tapi,Anak Murunsia harus rara ajoh hal labih dahulu nihi natulak ulah turunan iti. 26Balalu,sameh sa haot jari ta andrau-andrau ta wayah Nuh,sameh hio lei uni ta andrau-andrau Anak Murunsia. 27Ulun-ulun kuman nihi ngoot,kawin nihi na kawin hampe ta andaru Nuh suluk gi huang bahtera nihi hawilah ranu baah balalu munu here kaluhan.28sameh hal ni sa jari wayah Lot,wayah hio ulun-ulun kuman,ngoot,midi,matang,ngamule,nihi nambuan. 29tapi,tangar andrau wayah Lot nanan kota Sodom,apui nihi balerang lawu tekei langit sameh uran palus munu here kaluhan.30Sameh hio lei keadaan e ta andrau wayah Anak Murunsia na santarang. 31Ta andrau hio,hie lei sa rahat muneng ta wuwungan lewu,ada bo aye minau mat ngalap e;balalu hie lai sa rahat muneng ta kabun,ada bo aye mudi.32Ingat bo inon sa jari napot harau Lot! 33Hie lei sa ba usaha memelihara nyawa e,sagar kajawoh nyawa e,balalu hie lei sa kajawoh nyawa e,sagar nyalamat e.34Kuki mawara napot kayo,tangar malem hio sagar naan 2 ulun sa mandre ta 1 uneng mandre.tapi,sa erang kulun sagar na tunda,sedangkan sa lain sagar na tanan. 35Rueh wawei sagar manggiling gandum sasameh.sa erang kulun sagar na tunda,tagal sa lain sagar na tanan. 36[sameh hio lei rueh ulun sa bagawi tangar kabun,sa erang kulun sagar na tunda,tagal sa lain sagar na tanan."]37Balalu murid-murid nane nihi Yesus,"ta awe Tuhan?tuing Yesus napot here,"ta awe naan bangkai,ta hio lah wurung elang sagar ba kumpul."
1Udi hio, Yesus nyurah isa perumpamaan napot murid-murid E mat mawara here bahwa here harus tarus lako doa balalu bakoi mawah. 2Eau E,"ta isa kota,naan erang kulun hakim sa bakoi takut napot Allah nihi bakoi menghormati ulun lain.3Ta kota hio,naan erang kulun walu sa tarus-tarusan hawi napot hakim hio balalu ngeau,`ami bo keadilan napot kuki nadap musuh ku.` 4mat papire wayah,hakim hio bakoi kakan ngawat walu hio.tapi,udi hio hakim hio ngeau huang atei e,`biar lei kuki bakoi takut napot Allah nihi bakoi menghormati hie lei, 5tapi gene walu iti tarus-tarusan ngaganggu kuki,kuki sagar ngami keadilan napot aye mat aye bakoi nyusah kuki nihi kahawiane tarus-tarusan hio."6Balalu,Tuhan ngeau,"rengeilah inon sa na antuh hakim sa bakoi adil hio. 7Bakoikah Allah sagar ngami keadilan napot ulun-ulun pilihan E sa kamiak napot Aye ka andrau nihi kamalem?inonkah Aye sagar menunda-nunda hampe lawah mat ngawat here? 8Kuki ngeau napot here,Aye sagar hinang ngami keadilan napot here.tapi,katika Anak Murunsia hawi,inonkah Aye sagar kahalu iman ta bumi?"Perumpamaan gene Ulun Farisi nihi Pangumpul Pajak9Yesus nampe lei perumpamaan iti napot papire ulun sa nganggap areb e bujur nihi nginni ime ulun lain. 10"naan rueh ulun tulak gi Bait Allah mat lako doa.sa erang kulun aye hio ulun Farisi nihi sa lain aye hio erang kulun pengumpul pajak.11Ulun Farisi hio mindri nihi ngantuh doa gene areb e,`Ui,Allah,kuki lako terima kasih napot kayo gene kuki bakoi sameh nihi ulun lain;sameh tukang peras,panipu,pezina,atawa hampe sameh pengumpul pajak iti. 12Kuki bapuasa rueh kali isa minggu,kuki ngami sepersepuluh tekei kaluhan penghasilanku.`13Tapi,sa pengumpul pajak mindri lawit dohot,hampe bakoi nginni gi langit.sa waleng e aye nampas-nampas dada e nelang ngeau,`Ui,Allah.kaahilah napot kuki,sa badosa iti`. 14Kuki ngeau napot kayo,pangumpul pajak iti mudi gi lewu e jari ulun sa labih na samuah tekei ulun Farisi hio gene ulun sa nampa entu areb e sagar na tampinau,balalu ulun sa nyampime areb e sagar na tampa entu."Yesus nihi nakia-nakia15Balalu,ulun-ulun nunda nakia-nakia here sa masih halus napot Yesus mat Aye nyaput here.Tapi,katika here murid nginni e,here mulai nyangit ulun-ulun hio. 16Tapi,Yesus nerau nakia-nakia hio mat hawi napot Aye balalu ngeau,"elah bo nakia-nakia halus hio hawi napot Kuki,ada nahalang here gene Kerajaan Allah aye hio ampun ulun-ulun sa sameh here iti. 17Kuki mawara sa bujur e napot kayo,hie lei sa bakoi narime Kerajaan Allah sameh erang kulun nakia halus,aye bakoi sagar piji suluk gi huang e."Ulun tatau nihi Kerajaan Allah18Naan erang kulun pemimpin here sa nane tekei Yesus,"Guru sa maeh,inon sa harus na gawi kuki mat kiuh mawarisi welum sa kekal?" 19Tuing Yesus napot aye,"wuah inon kayo ngantuh Kuki maeh? bakoi naan erang kulun lei sa maeh kecuali Allah kakareb. 20Kayo karasa gene hukum-hukum iti: `ada berzina,ada munu,ada ngalat,ada namposo,nihi hormati bo amah nihi ine nu." 21Tuing ulun hio,"kuki haot ngulah kaluhan hio nekei kuki masih iya."22Katika Yesus ngarengei e,Aye ngeau napot ulun hio,"masih naan isa hal sa kurang.batang bo kaluhan sa ampun kayo balalu bagi kan bo napot ulun-ulun susah,balalu kayo sagar naan ka tatau ta surga;balalu ayo lah,umba Kuki." 23Katika ulun hio ngarengei paneran Yesus hio,aye jari mahanang atei tuu gene aye tatu tuu.24Udi hio Yesus waoh napot aye balalu ngeau,"mahadin tuu ulun-ulun tatau mat suluk gi huang Kerajaan Allah! 25Hampe,magin maraoh napot erang kikui unta suluk tolong pilos tekei ulun tatau suluk huang Kerajaan Allah."Sa nutah Yesus sagar narime welum kekal26Ulun-ulun sa ngarengei paneran hio ngeau,"amun sameh hio,hie sa tau na selamatkan?" 27Tuing Yesus,"inon sa mustahil napot murunsia aye hio mungkin napot Allah."28Balalu,Petrus ngeau,"inni lah,kami haot nanan kaluhan sa naan tangar kami balalu nutah Kayo." 29Yesus ngeau napot here,"Kuki mawara sa bujur e napot kayo,bakoi erang kulun lei sa haot nanan lewu,harau,pulaksanai-pulaksanai,ulun matueh,atawa anak-anaknya demi Kerajaan Allah, 30sa bakoi sagar narime hal-hal hio balipat ganda ta wayah iti,nihi ta wayah sa sagar hawi,aye hio welum sa kekal."pa waraan gene Pampatei nihi Kebangkitan Yesus31Balalu,Yesus ngumpul ka rueh belas murid E balalu ngeau napot here,"rengei,takam sagar tulak gi Yerusalem nihi kaluhan hal sa haot na tulis ulah here nabi gene Anak Murunsia sagar na tampa genep. 32Aye sagar na sarah napot ulun-ulun sa bakoi kataru Allah.aye sagar na kasese,na aniaya,nihi na tura. 33Balalu,udi here mencambuk Aye,here sagar munu E.tapi,tangar andrau ka telu,Aye sagar buan waleng."34Tapi,here murid bakoi paham isa lei tekei hal-hal iti.arti paneran hio ta simoh napot here hampe here bakoi paham inon lei sa haot na antuh.Yesus Nyamare ulun pehe35Katika Yesus kakan hampe ta kota Yerikho,naan erang kulun pehe sa rahat maharung tangar iring lalan nelang mengemis. 36Katika ulun pehe hio ngarengei ulun ajoh nangkah,aye nane inon sa rahat jari. 37Balalu,ulun-ulun ngeau napot aye,"Yesus tekei Nazaret rahat nangkah."38Balalu,kamiaklah ulun pehe hio,"Yesus,Anak Daud,ka ahilah nihi kuki!" 39Ulun-ulun sa takia ta hadap rombongan,nyangit ulun pehe hio palus nuyu aye suni.tapi aye magin mehet kamiak,"Anak Daud kaahilah nihi kuki!"40Balalu Yesus tunuk palus nuyu mat ulun pehe hio na tunda napot Aye.katika ulun pehe hio ngariet, Aye nane napot aye, 41"inon sa kanakakan kayo mat Kuki ngagawi e napot kayo?"Ulun pehe hio nuing,"Tuhan,kuki kakan mate ku tau ngini."42Yesus ngeau napot aye,"nginni bo,iman nu haot nyamare kayo." 43Ta wayah hio lei,aye kiuh ngini balalu mulai nutah Yesus nelangmemuji Allah.Katika ulun ajoh nginni hal hio,here lei memuji Allah
1Balalu,suluklah Yesus balalu nangkah kota Yerikho. 2Ta aro naan erang kulun laki bangaran Zakheus,aye hio kepala pengumpul pajak nihi erang kulun sa tatau.3Aye ba usaha ngini Yesus,tapi bakoi kiuh gene tahalang ulun ajoh;gene tenga e ime. 4Jari,Zakheus nempat ngadahulu ulun ajoh balalu mambai isa kakau ara mat ngini Yesus gene Aye sagar nangkah lalan hio.5Katika Yesus hampe ta uneng Zakheus muneng,Aye nangut gi entu balalu ngeau napot aye,"Zakheus,hinang bo minau gene andrau iti Kuki harus nilang ta lewu nu." 6Balalu,Zakheus hinang minau lei balalu narime Yesus nihi sanang atei. 7Tapi,katika kaluhan ulun ngini hal hio,here mulai bamamai palus ngeau,"Aye jari tamu ta lewu erang kulun badosa."8Udi hio,Zakheus mindri balalu ngeau napot Tuhan,"Tuhan,inni lah,saparu tekei katatau ku sagar na ami ku napot ulun susah,balalu amun kuki haot nyanyawoh katatau erang kulun,kuki sagar nyampudi e 4 kali lipat." 9Balalu,Yesus ngeau napot Zakheus,"tangar andrau iti,keselamatan haot hawi gi entu lewu iti gene ulun iti lei anak Abraham. 10Gene,Anak Murunsia hawi mat nupui nihi menyelamatkan sa jawoh."Hamba sa setia nihi Hamba sa jahat11Nelang here ngarengei kaluhan iti,Yesus ngalanjut e nihi nyurah isa perumpamaan gene Aye haot riet nihi Yerusalem balalu gene here nangguh bahwa Kerajaan Allah sagar hinang hawi. 12Ulah gene hio,Aye ngeau lei,"Erang kulun bangsawan tulak gi Negri sa lawit mat na angkat jari Raja,balalu udi hio aye sagar mudi.13Udi hio,tuan hio mangumpulkan sapuluh ulun pelayan e balalu ngami here duit sa hante 10 mina.Eau e napot here,`ba dagang lah makai duit iti hampe kuki waleng.` 14Tapi,ulun-ulun sebangsa e marikang aye balalu ngirim perwakilan udi aye tulak mat ngeau,`kami bakoi kakan ulun iti jari raja entu kami.` 15Udi na enat jari Raja,bangsawan hio waleng balalu nuyu walah-walah sa haot na ami e duit hio na herau nadap aye mat aye kiuh karasa pire hante ka untungan sa halu here tekei badagang.16pelayan sa ka isa hawi nihi ngeau,`Tuan,duit 1 mina ampun kayo hio haot ngahasilkan 10 mina lagi.` 17Raja hio ngeau napot aye,`maeh tuu,ui kayo walah ku sa maeh! gene kayo setia huang hal sa halus,kayo sagar memerintah entu sapuluh kota.`18Pelayan sa karueh lei hawi nihi ngeau,`Tuan,duit 1 mina ampun kayo hio haot ngahasil 5 mina.` 19Balalu,Raja ngeau napot hamba hio,`ba kuasalah kayo entu 5 kota.`20Udi hio,hawilah walah sa isa lagi nihi ngeau,`Tuan,iti duit 1 mina ampun kayo sa na simoh ku huang sapu tangan. 21Kuki takut napot kayo gene kayo ulun sa mape.Kayo ngalap inon sa bakoi piji na simoh kayo nihi masi inon sa bakoi piji ta bule kayo.`22Udi hio,Raja hio ngeau napot aye,`Kuki sagar mengadili kayo sesuai nihi penerannu,ui kayo walah sa jahat!jari,kayo karasa kuki aye hio ulun sa mape,sa ngalap inon sa bakoi piji na simoh ku nihi masi inon sa bakoi na bule ku? 23Amun sameh hio,wuah inon kayo bakoi ngandak duit ku uneng ulun sa ngajalankan duit hampe katika kuki waleng,kuki sagar narime duitku hio hayak nihi wunge e?24Balalu,Raja hio ngeau napot ulun-ulun sa mindri ta hio,`alap mina hio tekei aye balalu ami lah napot ulun sa ampun 10 mina.` 25Tapi,here ngeau napot raja,`Tuan,hamba hio haot naan 10 mina.`26Tuing raja hio,`Kuki mawara napot kayo,setiap ulun sa naan sagar na ami labih,tapi tekei ulun sa bakoi naan inon-inon,kaluhan sa ampun aye na alap. 27Tapi,gene musuh-musuhku sa bakoi kakan nihi kuki jari Raja entu here,tunda lah here gi iti balalu wunulah here tangar hadap kuki."Yesus Na tahalu Jari Raja28Udi Yesus ngantuh hal-hal hio,Aye takia panga dahulu nuju Yerusalem.29Katika Aye hampe ta riet desa Betfage nihi Betania,riet bukit ba ngaran Bukit Zaitun,Aye mengutus rueh ulun murud E. 30Eau E napot here,"tulak bo gi desa sa naan ta hadap nu hio.Balalu,katika kayo suluk gi aro,kayo sagar ngini erang kikui anak keledai sa tahuruk nihi bakoi piji na amai ulun.sanapas bo anak keledai hio balalu tunda bo gi iti. 31amun naan ulun nane napot kayo,`wuah inon kayo nunda keledai hio?,`eau bo sameh iti:Tuhan memerlukan e."32Balalu,tulak bo kararueh murid sa na utus E hio nihi kahalu kaluhan hal e pas sameh sa haot na antuh E napot here. 33Rahat here napas anak keledai hio,sa ampun e nane napot here,"wuah inon kayo napas anak keledai hio?" 34here nuing lei,`"Tuhan memerlukan e." 35Balalu,here nunda anak keledai hio napot Yesus balalu ngandak pakaian e ta entu punggung keledai hio,udi hio nampamai Yesus gi entu e. 36Katika Yesus nangkah lalan,ulun-ulun ngampar pakaian here ta lalan.37Balalu,katika Yesus haot magin riet Yerusalem,aye hio ta lalan sa minau tekei arah bukit Zaitun,kaluhan sa nutah Aye mulai memuji Allah nihi sanang palus lengan sa mehet.here basyukur napot Allah entu kaluhan mukjizat sa haot na inni here. 38Here kamiak,"na berkatilah Aye sa hawi jar Raja huang aran Tuhan,damai sejahtera ta sorga nihi kemuliaan ta uneng sa panga entu!"39Papire ulun Farisi tekei ulun ajoh hio ngeau napot Yesus,"Guru, na sompo bo murid-murid Nu." 40Tapi,Yesus nuing,"Kuki mawara napot kayo,amun here suni,watu-watu itilah sa sagar kamiak-kamiak."Yesus Menangisi Yerusalem41Wayah Yesus haot ta riet kota Yerusalem nihi nginni kota hio,Aye lei nangis. 42Eau E,"jaka e andaru iti kayo karasa inon sa nampahawi damai sejahtera entu kayo.tapi,wayah iti hal hio ta simoh tekei mate nu.43Gene sagar hawi wayah e katika musuh-musuh nu nambuan tembok penghalang tangar sakaliling nu nihi mengepung nu tekei kaluhan arah. 44Here sagar nyanruntun kayo,kayo hayak nihi anak-anak nu sa balindung tangar tembok nu.balalu,here bakoi sagar nisai isa watu lei ta susun ta entu watu sa lain ta huang nu gene kayo bakoi kataru wayah Allah nyuwuk kayo."Yesus nulak ulun-ulun sa babatang ta Bait Allah45Udi hio,Yesus suluk gi Bait Allah balalu mulai nulak balua ulun-ulun sa babatang ta aro. 46Eau E napot here,"naan tatulis:`lewu ku sagar jari lewu doa,`tapi kayo haot ngulah e jar hanai perampok!"47Balalu,Yesus mengajar ta Bait Allah satiap andrau.tapi,imam-imam kepala,ahli-ahli Taurat,nihi here pemimpin bangsa hio nupui cara mat munu E. 48Tapi,here bakoi karasa sameh awe ngagawi e gene kaluhan ulun negei tagap paneran Yesus.
1tangar isa andrau,katika Yesus rahat ngajar ulun ajoh ta Bait Allah nihi memberitakan Injil,imam-imam kepala nihi ahli-ahli Taurat hayak nihi tueh-tueh hawi napot Aye. 2Here ngeau napot Aye,"ara bo napot kami nihi kuasa inonkah Kayo ngagawi hal-hal iti?atawa,hiekah sa ngami Kayo kuasa iti?3Tuing Yesus napot here,"Kuki lei sagar nane isa tanean napot kayo.Tuing lah Kuki, 4tekei awe kah asal baptisan Yohanes?tekei Surga atawa tekei murunsia?"5here mapakat hal hio ta helang here nihi ngeau,"amun takam nuing,`tekei surga,`Aye sagar ngeau,`amun sameh hio,wuah inon kayo bakoi harap napot Yohanes? 6Tapi,amun takam ngeau,`tekei murunsia,`kaluhan ulun sagar merajam takam hampe matei gene here yakin bahwa Yohanes aye hio erang kulun nabi."7Jari,here lei nuing bahwa here bakoi karasa tekei awe baptisan hio ba asal. 8Udi hio,Yesus ngeau napot here,"amun sameh hio,Kuki lei bakoi sagar mawara napot kayo nihi kuasa inonkah Kuki ngulah hal-hal iti."Perumpamaan gene Here panyewa kabun anggur9Balalu,Yesus nyurah perumpamaan itit napot ulun ajoh,"naan erang kulun sa ngamule isa kabun anggur balalu nampasewa e napot papire petani,balalu tulak gi negris sa lawit mat waktu sa lawah. 10Katika musim masi hampe,aye nuyu erang kulun pelayan e tulak napot petani-petani hio mat here ngami napot aye mehe tekei hasil kabun anggur hio.Tapi,here petani hio ngompak pelayan hio balalu nulak e tulak nihi tangan kosong.11Balalu aye lei ngirim pelayan sa lain,tapi petani-petani hio ngompak lei pelayan hio nihi ngulah aye nihi hina,balalu nulak e nihi tangan kosong. 12Balalu,sa ampun kabun anggur hio mengutus pelayan sa katelu napot here petani hio,tapi petani-petani hio lei nambatan pelayan sa isa iti nihi nulak e balua.13Sa ampun kabun hio lei ngeau,`inon sa harus na ulahku?Kuki sagar ngirim anakku sa na sayang ku,mudahan here sagar menghormati e.` 14Katika here petani hio ngini anak sa ampun kabun,here barunding isa nihi sa lain,`Aye iti ahli waris sa ampun kabun anggur iti,ayu takam munu aye mat warisan e jari ampun takam!`15Udi hio,here lei nawut nakia hio gi wading tekei kabun anggur palus munu e.Balalu,inon sa sagar na gawi ulah sa sa ampun kabun anggur hio napot here? 16Aye sagar hawi palus nampatei petani-petani hio,balalu nampasewa kabun e napot ulun lain."katika ulun ajoh hio ngarengei perumpamaan iti,here ngeau"Ada bo hal iti hampe jari!"17Tapi,Yesus waoh napot here balalu ngeau,"amun sameh hio,inonkah arti ayat iti:`Watu sa na umpe ulah tukang bangunan haot jari watu penjuru?` 18Setiap ulun sa lawu gi entu watu hio sagar lenuh hampe halus nihi hie lei sa na tukun watu hio sagar ramuk!"19Katika ahli-ahli Taurat nihi here imam kepala sadar bahwa perumpamaan hio nyurah gene here,here kakan nyaput Yesus wayah hio lei.Tapi,here takut napot ulun ajoh.tane an gene membayar pajak 20Udi hio,here ahli Taurat ngawasi Yesus nihi ngirim papire ulun mata-mata sa papura tulus mat here kiuh ngajebak Yesus nihi pertanyaan mat here kiuh nyaput Aye makai paneran E kakareb nihi manyarah Aye gi huang kuasa nihi wewenang gubernur.21Ulun-ulun huyuan hio lei nane napot Yesus,"Guru,kami karasa bahwa Kayo ngantuh nihi mengajarkan sa wuah.Kayo lei bakoi nampa lain-lain ulun,tapi ngajar lalan Allah huang sa wuah. 22inonkah kami na lewa membayar pajak napot Kaisar atawa bakoi?23Tapi Yesus karasa ka sulas atei here balalu ngeau napot here, 24"suba tutui napot Kuki isa kepeng dinar.Gambar nihi tulisan hie kah sa naan tangar duit hio?" tuing here,"Gambar nihi tulisan Kaisar."25Balalu,Yesus ngeau napot here,"amun sameh hio,ami bo napot Kaisar inon sa ampun Kaisar,balalu ami bo napot Allah inon sa jari ampun Allah." 26nihi sameh hio,ulun-ulun hio bakoi tau ngajabak Yesus nihi paneran E kakareb tangar hadap ulun ajoh;here waoh nihi tuingan E palus suni.Tanean ulun Saduki27Udi hio,hawilah napot Yesus papire ulun Saduki,aye hio golongan sa bakoi harap naan kebangkitan,balalu nane napot Aye, 28"Guru,Musa nulis kan napot takam,amun erang kulun laki nanan,padahal aye naan harau balalu bakoi naan anak,pulaksanai laki e harus naharau walu pulaksanai e hio palus nambuan keturunan gi aye.29Sameh iti,naan pitu ulun ba pulaksanai.pulaksanai sa kaisa kawin,tapi nanan bakoi naan anak. 30Udi hio,pulaksanai sa karueh naharau wawei hio balalu matei lei bakoi naan anak. 31Balalu,pulaksanai sa katelu naharau lei nihi wawei hio balalu hal iti jari lei hampe pulaksanai e sa ka pitu,tapi here kaluhan matei bakoi naan anak. 32ta pangalis e,wawei hio matei lei. 33ulah gene hio,ta andrau penghakiman,hie kah sa sagar jari wane tekei wawei hio gene ka pitu hio haot naharau aye ?"34Tuing Yesus napot here,"ulun-ulun ta zaman iti naharau nihi na taharaukan, 35tapi ulun-ulun sa na anggap pas mat kiuh bagian huang dunia sa sagar hawi,nihi huang kebangkitan tekei helang ulun matei,bakoi sagar naharau nihi na taharaukan. 36Here bakoi tau matei lagi gene here sameh nihi here malaikat.here aye hio anak-anak Allah gene here haot na tambuan tekei pampatei.37Musa hampe haot nutui gene kebangkitan ulun-ulun matei huang bagian sa mancatat gene rikut runrui sa rakit.huang bagian hio,Tuhan na antuh jari Allah Abraham,Allah Ishak,nihi Allah Yakub.` 38Aye bakoi Allah ulun matei tapi Allah ulun welum,gene kaluhan ulun welum ta hadap Aye.39Udi hio,papire ahli Taurat ngeau,"Guru,tuingan Nu pas." 40Balalu,bakoi naan lagi ulun sa heei mengajukan tanean napot Kayo.Kristus aye hio Tuhan41Udi hio,Yesus ngeau napot here,"kala awe tau ulun-ulun ngeau bahwa Kristus aye hio Anak Daud? 42padahal huang kitab Mazmur,Daud kakareb ngeau,`Tuhan Allah ngeau napot tuanku,"maharunglah tan tuhi kawanKu, 43hampe kuki ngandak musuh-musuhNu ta kapit peeNu. 44"amun Daud ngantuh Kristus jari` Tuan,` sameh awe tau Kristus aye hio anak Daud?"Pangingat mat hati-hati nihi Ahli Taurat45Katika ulun ajoh ngarengei,Yesus ba bapander napot muridmurid E, 46"ba hati-hatilah napot ahli-ahli Taurat sa rajin takia-takia makai jubah amau,sanang na hormati ulun ta pasar,sa sanang maharung ta uneng panga entu ta sinagoge-sinagoge,ta uneng terhormat ta pesta-pesta. 47here ngarampas lewu-lewu here walu nihi lako doa amau-amau mat na inni ulun.ulun-ulun sameh itit pasti sagar narime hukuman sa labih ma weat."
1Katika Yesus waoh napot entu,Aye kakinni ajoh ulun tatau nampa suluk persembahan here gi huang kota persembahan. 2Aye lei kakinni erang kulun walu susah nampa suluk 2 kepeng duit tembaga. 3Yesus ngeau,"Kuki ngeau sa sabujur e napot kayo,walu susah iti ngami labih ajoh tekei kaluhan ulun tatau hio. 4Gene,here ngami persembahan tekei kalabihan here,tapi walu iti ngami persembahan e tekei kakurangan e,aye hio kaluhan sa naan ampun aye mat pakai ngalanjut welum."Tanda-tanda akhir zaman5Katika papire murid rahat bapander gene Bait Allah sa na hiasi nihi watu-watu maeh nihi persembahan-persembahan,Yesus ngeau, 6"sagar hampe wayah e,kaluhan sa na inni kayo sagar na sanlenuh.bakoi naan isa lei watu sa mindri ta entu watu sa lain sa bakoi sagar na sanruntun."7Balalu,here murid nane napot Aye,"Guru,wayah awe hal hio sagar jari?balalu inon tanda-tanda bahwa kaluhan hio sagar jari?" 8Tuing Yesus,"bahati-hatilah mat kayo bakoi na santawang gene ajoh ulun sagar hawi makai ngran Kuki balalu ngeau,`Kukilah Aye,`balalu `wayah e haot riet,`ada bo kayo nutah here. 9Tapi,katika kayo ngarengei hal perang nihi pembrontakan,ada bo kayo takut gene hal-hal hio mula harus jari labih dahulu,tapi pangalis e bakoi sagar hinang hawi."10Udi hio Yesus ngeau napot here,"bangsa sagar buan nawan bangsa nihi kerajaan sagar buan nawan kerajaan. 11Sagar jari gempa bumi sa mehet,bencana kaluan,nihi ba masam-masam penyakit ta ajoh uneng.sagar lei balua peristiwa-peristiwa sa maka tatakut nihi tanda-tanda hante tekei langit.12Tapi,sa mete kaluhan e iti jari,ulun-ulun sagar nyaput nihi nampahanang kayo.here sagar manyarahkan kayo gi Sinagoge-sinagoge here balalu nampasuluk kayo gi huang penjara-penjara.here lei sagar nunda kayo nadap here raja nihi gubernur ulah gene aran Ku. 13Tapi,hal iti sagar jari kesempatan napot kayo mat bersaksi.14ulah gene hio,tagap kan bo atei nu mat bakoi ngono inon sa sagar na paner kayo mat ngabela areb nu, 15gene Kuki sagar ngami peneran nihi kebijaksanaan napot kayo sa bakoi kiuh na lawan nihi na tentang ulah musuh-musuhnu.16kayo sagar na khianati ulah ulun matueh nu,pulaksanainu laki,keluarganu,nihi hengau-hengau nu,nihi here sagar munu papire ulun ta helang kayo. 17kayo sagar na karikang ulah kaluhan ulun gene aran Ku. 18Tapi,bakoi erang kahijir wulu lei tekei ulu nu lawu. 19nihi ketabahan nu,kayo sagar kiuh welum nu."pa waraan gene ka lenuh an Yerusalem20"Tapi,katika kayo nginni kota Yerusalem na kapung ulah pasukan-pasukan tentara,kayo sagar karasa bahwa kalenuh an e haot riet. 21ta wayah hio,ulun-ulun sa naan ta wilayah Yudea harus mahulu areb e gi pegunungan,ulun-ulun sa muneng ta luar kota harus balua nekei kota,balalu ulun-ulun sa muneng ta desa-desa bakoi kiuh suluk gi kota Yerusalem. 22hiolah andrau-andrau penghukuman mat kaluhan hal sa haot tatulis na genep23Salakalah wawei-wawei sa rahat sawuntung nihi nampomo anak e wayah hio gene sagar jari ka rara sa mehet tuu ta negri iti,nihi muruka sa hante entu bangsa iti. 24Her sagar na wunu nihi pedang nihi na tawan ulah bangsa-bangsa.Kota Yerusalem sagar na kuasai bangsa-bangsa asing hampe wayah kejayaan bangsa-bangsa hio galis."ka hawi Anak Murunsia huang Kemuliaan25"sagar naan tanda-tanda ta mate andrau,wulan,nihi bintang-bintang.ta bumi,bangsa-bangsa sagar katakutan huang kabingungan ulah gemuruh lautan nihi deru ombak. 26ulun-ulun sagar pingsan gene katakut e nihi andreian sagar hal-hal sa sagar jari entu bumi iti gene kaluhan kuasa sa naan ta langit sagar na gunsangkan.27Udi hio,here sagar ngini Anak Murunsia hawi huang awan nihi kuasa nihi kemuliaan sa hante. 28Amun hal-hal iti mulai jari,mindrilah nihi enat lah ulun nu gene wayah pembebasannu haot riet."Perumpamaan kakau Ara29Udi hio Yesus nyurah isa perumpaman napot here: "innilah kakau ara nihi kaluhan sa lain. 30Amun kakau-kakau hio welum rawen-rawen e,kayo sagar paham nihi karasa bahwa musim malaing haot riet. 31Sameh hio amun kayo ngini kaluhan hio jari,kayo sagar karasa bahwa Kerajaan Allah haot riet.32Sabujur e Kuki ngeau napot kayo,katurunan iti bakoi sagar matei hampe kaluhan hal iti jari. 33Langit nihi bumi sagar jawoh,tapi paneran Ku bakoi sagar nangkah."Siap sedialah setiap saat34" ba hati-hati lah mat atei nu bakoi na tampenu nihi ka ngakan mat ba pesta,ba mabuk-mabukan,nihi gaer gene pamelum.balalu,andrau hio sagar hawi entu kayo sameh perangkap. 35Gene,andrau hio sagar hawi gi entu kaluhan sa muneng ta kaluhan muka bumi iti.36Bajaga-jaga lah setiap wayah nihi lako doa tarus mat kayo kiuh kekuatan mat nyanapas areb nu tekei kaluhan hal sa sagar jari hio nihi mat mindri ta hadap Anak Murunsia."37Tangar entu andrau,Yesus ngajar ulun ajoh ta pelataran Bait Allah,tapi ta malem andrau aye nanan kota balalu mamalem ta Bukit Zaitun. 38Nihi,kiat-kiat,kaluhan ulun hawi napot Aye ta huang Bait Suci mat ngarengei E.
1Andrau raya Roti bakoi baragi sa na antuh andrau Paskah haot riet. 2Imam-imam kepala nihi ahli-ahli Taurat nupui cara mat munu Yesus,gene here takut napot ulun ajoh."Penghianantan Yudas3Udi hio,suluk lah setan gi huang Yudas,sa na antuh Iskariot.Aye hio isa tekei rueh belas murid. 4Balalu,tulak lah Yudas palus barunding nihi imam-imam kepala dan pengawal Bait Allah gene sameh awe aye kiuh nyarah Yesus napot here.5Balalu,here sanang tuu nihi sepakat mat ngami duit. 6Balalu,Yudas satuju nihi mulai nupui kesempatan mat manyarah Yesus napot here wayah bakoi naan ulun ajoh.Kutaan Paskah7Udi hio,hampe lah andrau raya roti bakoi baragi,hio lah wayah e mat mempersembahkan anak domba Paskah. 8tangar wayah hio,Yesus nuyu Petrus nihi Yohanes,eau E,"tulak nihi persiap bo panguta Paskah mat takam kuman." 9Eau here napot Yesus,"ta awekah Kayo kakan mat kami mempersiapkan e?"10Tuing Yesus napot here,"Katika kayo haot suluk gi kota,kayo sagar panalu nihi erang kulun laki sa nunda kendi;tutah bo aye gi lewu sa sagar na suluk e, 11balalu eau bo napot sa ampun lewu hio,`Guru nane napot kayo: ta awe kah ruang tamu uneng Kuki kiuh kuman Paskah hayak murid-murid Ku?"12Balalu,aye sagar nutui e napot kayo isa ka wua ruangan hante ta lantai entu,sa parabotan e haot siap.persiapkan bo panguta mat gi takam tangar hio." 13Balalu,Petrus nihi Yohanes tulak balalu kahalu kaluhan e jari sameh sa na antuh Yesus balalu here lei mempersiapkan panguta Paskah.Perjamuan Paskah14Katika haot hampe wayah e,Yesus nihi here Rasul maharung kuman ta sakaliling meja. 15Udi hio,Yesus ngeau napot here,"Kuki kakan tuu kuman hidangan Paskah iti hayak kaon,samete Kuki rara. 16Gene Kuki ngeau napot kayo,Kuki bakoi sagar nguta e lagi hampe hal iti na genapi huang Kerajaan Allah."17Balalu,Yesus ngalap cangkir ba isis anggur palus mengucap syukur,udi hio ngeau,"alap bo cangkir iti balalu bagikan bo ta penah kaon. 18Gene,Kuki ngeau napot kayo bahwa mulai wayah iti Kuki bakoi sagar ngoot anggur hampe Kerajaan Allah hawi."19Udi hio,Yesus ngalap roti palus mengucap syukur,Aye nampuhi-nampuhi roti hio nihi ngami e napot here nelang ngeau,"Roti iti aye hio tenga Ku sa na amikan napot kayo;ualh bo iti mat jari pangingat gi Kuki." 20sameh hio lei udi kuman,Yesus ngalap cangkir anggur nihi ngeau,"cangkir sa na tuangkan napot kayo iti aye hio Perjanjian bio huang ira Ku."Pawaraan gene ulun sa manyarah Yesus21Tapi,inni bo,tangan ulun sa sagar manyarah Kuki naan hayak nihi Kuki ta meja iti. 22Gene hio,Anak Murunsia sagar tulak nihi cara sameh sa haot na tantukan,tapi salaka lah ulun sa manyarah Aye!" 23Murid-murid E nane isa nihi sa lain gene hie ta penah here sa sagar ngagawi e."Jarila ulun sa melayani24Kalakat lei jari ta penah here Rasul gene hie kah ta penah here sa na tanguh panga hante. 25Tapi,Yesus ngeau napot here,"Raja-raja bangsa sa bakoi kataru Tuhan bakuasa entu rakyat e,nihi ulun-ulun sa bakuasa entu raja-raja hio na antuh `Pelindung rakyat.`26Tapi,kayo ada sameh hio,sa waleng e,sa panga hante tekei helang kaon harus ngulah sameh sa panga ia e,balalu pemimpin harus jari sameh pelayan. 27Hie sa panga hante,ulun sa maharung kuman atawa sa melayani?bakoi lah ulun sa maharung kuman?Tapi,Kuki naan ta penah-penah nu jari ulun sa melayani.28Kayo aye hio ulun-ulun sa tatap hayak Kuki huang pencobaan-pencobaanKu. 29Gene hio,Kuki ngami napot kayo isa kua Kerajaan,sameh sa na ami AmbahKu napot Kuki, 30mat kayo kiuh kuman nihi ngoot isa meja nihi Kuki huang KerajaanKu.Balalu,kayo sagar maharung ta entu takhta mat menghakimi ka rueh belas suku Israel."Petrus sagar Manyangkal Yesus31" Simon,Simon,rengei bo Kuki.setan lako mat ngitap kayo sameh gandum, 32tapi Kuki lako doa mat imannu ada lawu.nihi ,udi kayo ba tobat,tampa kuat bo pulaksanai-pulaksanainu."33Tapi,Petrus ngeau napot Yesus,"Tuhan,kuki siap na penjara hampe matei hayak Kayo!" 34Tuing Yesus napot aye,"Kuki ngeau napot kayo,Petrus,andrau iti manu jagau bakoi sagar nandru samete telu kali kayo nulak bahwa kayo kataru nihi Kuki."Basiap-siap bo nadap kasusah35Udi hio,Yesus nane napot here murid,"katika Kuki mengutus kayo bakoi naan kantung duit,tas,atawa sandal,inonkah kayo kakurangan inon-inon?tuing here,"bakoi." 36Eau E napot here,'tapi wayah iti,hie lei sa naan ampun kantung duit,tas,tunda bo.balalu,hie sa bakoi naan pedang,ealh bo aye matang jubah e balalu midi pedang.37Gene,Kuki ngeau napot kayo bahwa inon sa tatulis huang Kitab Suci iti harus na tampa genep ta huang Kuki,`Aye sagar na reken hayak ulun-ulun badosa.`Gene,sa tatulis gene Kuki rahat jari wayah iti." 38Balalu here ngeau,"inni bo Tuhan,ta iti naan rueh pedang."Balalu,Yesus ngeau napot here," hio sukup."Yesus lako doa ta Taman Getsemani39Udi hio,Yesus balua palus tulak sameh gi bukit Zaitun sameh sa gaha na ulah E;nihi murid-murid E lei tulak nutah Aye. 40Katika Yesus hampe ta uneng hio,Aye ngeau napot here,"Lako doa bo mat kayo ada suluk gi huang pencobaan."41Udi hio,Yesus nampa lawit areb E tekei here kira-kira sa panawut watu lawit e,balalu balutut palus lako doa, 42Amah,amun Kayo kakan,alap bo cawan iti tekei Kuki.tapi,ada lah ka ngakan Ku sa jari,tapi kangakan Nu."43Udi hio,erang kulun Malaikat tekei Surga nyantarang areb E nihi nampa kuat Aye. 44Balalu,huang ka rara E,Aye lako doa magin babujur lagi;lahik E jari sameh petak ira sa metak gi tane.45Katika Yesus galis lako doa,Aye tulak napot murid-murid E nihi kahalu here rahat mandre gene hanang atei. 46Yesus ngeau napot here,"wuah inon kayo mandre?buan nihi lako doa bo mat kayo ada suluk gi huang pencobaab."Panyaputan Yesus47Katika Yesus magun ba surah,hawi lah sa rombongan ulun;balalu aye sa na antuh Yudas,isa tekei ka rueh belas murid hio,ma mimpin here.Balalu,Yudas ngariet Yesus mat nyiuk E. 48Tapi,Yesus ngeau napot aye,"Yudas,inonkah kayo nyarah Anak Murunsia nihi siuk an?49Katika murid-murid sa mindri ta sakaliling E nginni inon sa jari,her ngeau,"Tuhan harus kah kami nyarang nihi pedang?" 50Udi hio,isa tekei here murid hio nyarang pelayan Imam Agung hampe nampek silu kawan e. 51Tapi Yesus ngeau,"haot,sukup!"Balalu, Yesus nyaput silu pelayan hio palus nyamare e.52Udi hio,Yesus ngeau napot imam-imam kepala,kepala pengawal Bait Allah,nihi tueh-tueh sa hawi mat nyaput Aye,"wuah inon kayo kaluhan hawi nihi pedang palus kayu sameh kakan nyaput perampok? 53Katika Kuki hayak kaon tangar Bait Allah setiap andrau,kayo bakoi nyaput Kuki.tapi,itilah wayah e gi kayo nihi kuasa mieng."Petrus nulak Yesus54Udi nyaput E,ulun-ulun hio lei nggiring nihi nunda Yesus gi lewu imam hante.Tapi, Petrus nutah here tekei lawit. 55Udi ulun-ulun hio nyamelum apui ta penah-penah halaman nihi maharung hayak-hayak,Petrus lei maharung ta penah here.56Tapi,erang kulun pelayan wawei sa ngini Petrus maharung ta riet apui hio waoh rai Petrus balalu ngeau,"ulun iti lei hayak nihi Aye." 57Tapi,Petrus nulak,eau e,"ui wawei,kuki bakoi kataru Aye." 58bakoi lawah udi hio,erang kulun sa lain ngini e palus ngeau,"kayo lei tamasuk isa tekei here!"Tapi Petrus ngeau,"Bakoi,kuki bakoi isa tekei here!"59Kira-kira isa jam udi hio,erang kulun sa lain lagi ngeau nihi harap,"pasti ulun iti lei hayak nihi Aye,gene aye lei ulun Galilea." 60Tapi,Petrus ngeau," kuki bakoi karasa inon sa na pander kaon!" wayah hio lei,la masih Petrus magun bapander,nandru lah jagau.61Balalu,ba palinglah Yesus nihi waoh napot Petrus.balalu,Petrus kaingat sagar paneran Yesus,aye hio Aye ngeau napot aye,"samete manu jagau nandru andrau iti,kayo haot nulak Kuki telu kali." 62Udi Petrus tulak gi wading palus nangis nihi mahanang atei tuu."Penjaga nampa hanang Yesus63Ulun-ulun sa nahan Yesus mulai ngasese nihi ngompak E. 64here nutup mate E nihi ngeau,"ba nubuat lah! hie sa ngompak Kayo?" 65Here lei ngantuh ajoh hal lain sa manantang Aye nihi ngahina E."Yesus tangar hadapan pimpinan Yahudi66Mat gi katuni andrau e,tueh-tueh pemimpin Yahudi,imam-imam kepala,nihi ahli-ahli Taurat bakumpul nihi nunda Yesus gi Mahkamah Agama here. 67here ngeau," amun Kayo Mesias,eau napot kami,"tapi Yesus ngeau napot here,"amun Kuki mawara gi kayo,kayo bakoi sagar harap napot Kuki. 68Balalu amun Kuki nane napot kayo,kayo bakoi sagar nuing.69Tapi,mulai wayah iti Anak Murunsia sagar maharung ta tuhi kawan Allah Sa Mahakuasa." 70Here kaluhan ngeau,"amun sameh hio,inonkah Kayo Anak Allah?"Yesus nuing here,"kayo lah sa ngeau bahwa Kuki lah Aye." 71Udi hio here ngeau,"Kesaksian inon lagi sa na perlukan?takam haot ngarengei e kakareb tekei wawa E!"
1Udi hio,kaluhan ulun hio mindri balalu nunda Yesus gi hadap Pilatus. 2Balalu,here mulai nuduh Yesus nihi ngeau,"kami kahalu ulun iti nyantawang bangsa kami nihi nguring kami mat ngabayar pajak napot Kaisar,nihi ngantuh bahwa Aye aye hio Kristus,erang kulun Raja."3Pilatus nane nekei Yesus,"inonkah Kayo Raja ulun Yahudi?"Yesus nuing,"hio sa na antuh kayo." 4Udi hio,Pilatus ngeau napot imam-imam kepala nihi ulun ajoj,"Kuki bakoi kahalu kahala nihi ulun iti." 5Tapi,here nuntut nelang kamiak mehet,"Aye ngasung ulun-ulun nihi ajaran E ta kaluhan wilayah Yudea mulai tekei Galilea hampe ta iti!" Yesus na tunda napot Herodes6Katika Pilatus ngarengei hal hio,aye nane inonkah Yesus ulun Galilea. 7Balalu,udi aye karasa bahwa Yesus ba asal tekei wilayah kekuasaan Herodes,Pilatus lei ngirim Yesus napot Herodes sa wayah hio rahat muneng ta Kota Yerusalem.8Katika Herodes ngini Yesus,aye sanang tuu.Aye haot lawah kakan panalu nihi Aye gene aye haot ngarengei ajoh hal gene Yesus gene aye baharap kiuh nginni isa mukjizat sa na ulah Yesus. 9Balalu,Herodes nyurung ajoh tane an napot Yesus,tapi Yesus bakoi ngami jawaban inon lei napot aye. 10Imam-imam kepala nihi ahli-ahli Taurat sa mindri ta aro nuduh Yesus nihi tamam tuu.11Hampe,Herodes nihi here tentara e lei nampime nihi ngasese Yesus.udi hio,here nampakai jubah sa maeh balalu ngirim E waleng napot Pilatus. 12Wayah sadi,Pilatus nihi Herodes bamusuhan,tapi tangar andrau hio here ba hengau."Pilatus gagal nyanapas Yesus13Udi hio,Pilatus ngumpul imam-imam kepala,here pemimpin Yahudi,nihi ulun ajoh, 14Balalu ngeau napot here," kayo nunda ulun iti napot kuki jari erang kulun sa nyantawang ulun ajoh.Tapi,katika kuki mengadili E ta hadap kayo,kuki bakoi kahalu kahala sameh sa na tuduh kayo napot Aye.15Herodes lei bakoi kahalu kahala E hampe aye ngirim ulun iti waleng napot takam.Inni bo,Aye bakoi ngulah kahala sa pas kiuh hukuman matei. 16gene hio,udi kuki ngompak E,kuki sagar nyanapas E." 17[ ta setiap andrau raya Paskah,Pilatus harus membebaskan erang kulun tahanan mat ulun ajoh.]18Tapi,ulun ajoh hio kamiak hayak-hayak,"na singkir bo ulun iti! lapas bo Barabas napot kami!" 19[Barabas aye hio erang kulun sa na penjara gene uma huang pembrontakan ta kota nihi lei munu ulun.]20Gene Pilatus kakan nyanapas Yesus,balalu hindra lagi aye bapander napot ulun ajoh. 21Tapi,here tatap kamiak," Salib kan Aye!Salib kan Aye!" 22Mat ka telu kali e Pilatus nane napot here,"wuah inon?kejahatan inon sa haot na ulah ulun iti?Aye bakoi bahala.Kuki bakoi kahalu kahala inon lei napot Aye sa pas kiuh hukuman matei.gene hio,kuki sagar ngompak E balalu nyanapas E."23Tapi,here tarus ba karas nihi nuntut nihi lengan mehet mat Yesus na salibkan.Nihi,lengan here lei manang. 24Akhir e,Pilatus memutuskan mat nampenu tuntutan here. 25Aye nyanapas ulun sa na lako ulah ulun ajoh,sa na penjara gene ngulah pembrontakan nihi munu ulun.tapi,manyarah Yesus napot ka ngkan here."Penyaliban Yesus26Katika here tentara nunda Yesus tulak,here lei nahan erang kulun,aye hio Simon tekei Kirene sa japo hawi tekei desa.here tentara ngandak salib Yesus ta papale e nihi nuyu aye mikul salib hio tangar lutuk Yesus.27Ajoh ulun sa nutah Yesus,balalu tangar helang here naan wawei-wawei sa nangis nihi maratapi Aye. 28Tapi,Yesus waoh napot here palus ngeau,"Ui putri-putri Yerusalem,ada kaon nangis gi Kuki.na tangis bo areb nu kakareb nihi anak-anak nu.29Sagar hampe wayah e katika ulun-ulun ngeau,`berbahagia bo wawei-wawei sa mandul,nihi sa paranakan e bakoi piji nganak,balalu sa omo e bakoi piji nampomo.` 30Tangar wayah hio her sagar ngeau napot gunung-gunung,`runtun bo gi entu kami!`nihi napot bukit-bukit,`timun bo kami!` 31Gene,amun here ngulah hal-hal iti katika kakau kayu magun welum,inon sa sagar jari katika kakau kayu hio haot karing?"32Naan lei rueh kulun penjahat sa na tunda mat na hukum matei hayak-hayak nihi Yesus.33Katika here hampe isa kua uneng sa bangaran" Tengkorak,"here tentara nyalib Yesus hayak kararueh penjahat hio,erang kulun tangar tuhi kawan E nihi erang kulun lagi tangar tuhi kawi E. 34Udi hio Yesus ngeau,"oh Amah,ampuni bo here,gene here bakoi kataru inon sa na gawi here."balalu here tentara nawut undi mat ngabagi-bagi pakaian E ta penah here.35Ulun ajoh sa mindri ta aro nginni kaluhan e,tapi here pemimpin Yahudi ngasese Yesus nelang kamihi ngasese.here ngeau,"Aye nyalamat ulun lain,jari elah bo Aye nyalamat areb E kakareb amun Aye aye hio Kristus,"Sa na pidi ulah Allah!"36Here tentara lei ngasese Aye,balalu here hawi nihi nawar anggur maasem napot Aye, 37nihi ngeau,"amun Kayo Raja ulun Yahudi,selamatkan bo areb Nu kakareb!" 38Balalu,naan lei isa tulisan tangar entu E: ITILAH RAJA ULUN YAHUDI."39Isa tekei penjahat ta gonteng tangar hio ngahina Yesus,eau e,"bakoi lah Kayo Kritus?selamatkan bo areb Nu nihi kami!" 40Tapi,penjahat sa lain e nyompo aye nihi ngeau," bakoi lah kayo takut napot Allah gene kayo lei narime hukuman sa sameh? 41takam mula haot sa harus e narime sa pas nihi inon sa haot na ulah,tapi Ulun iti bakoi ngulah kasala inon lei."42Balalu,aye ngeau napot Yesus,"oi Yesus,ingat bo kuki katika Kayo suluk gi huang kerajaan Nu." 43Udi hio Yesus ngeau napot aye,"Kuki mawara sa bujur e napot kayo,andrau iti lei kayo sagar hayak Kuki tangar Firdaus."Pampatei Yesus44Wyah hio sekitar jam 12 entu andrau,ka mieng nutup kaluhan daerah hio hampe jam 3 kariwe 45Gene mate andrau jari mieng nihi tirai huang Bait Allah jabas jari 2 bagian.46Balalu Yesus kamiak nihi lengan sa mehet,"ui Amah,gi huang tangan Nu Ku manyarah nyawa Ku."udi ngantuh hio Yesus nyanapas hewuk E sa pangalis. 47Katika kepala pasukan ngini inon sa jari,aye memuliakan Allah nihi ngeau,"bujur,ulun iti bakoi bahala!"48Katika ulun ajoh hawi hayak-hayak mat nginni peristiwa hio saksi inon sa jari,here mudi nihi ngompak-ngompak areb e. 49kaluhan sa kataru Yesus nihi papire wawei sa haot nutah E tekei Galilea mindri lawit-lawit nihi saksi hal-hal iti. "Yesus na ogang50Naan erang kulun laki bangaran Yusuf,anggota dewan penasehat,erang kulun sa maeh nihi wuah. 51( aye kakareb bakoi satuju keputusan nihi ulahan here).Yusuf ba asal eteki kota Arimatea,isa kua kota ulun Yahudi.Aye lei erang kulun sa nagndrei-ngandrei Kerajaan Allah.52Aye tulak napot Pilatus balalu lako bangkai Yesus. 53Balalu,aye lei nampinau bangkai Yesus tekei kayu salib palus mungkus e nihi kain linen.udi hio,aye nampa kading E huang isa kua ogang sa na peet tangar bukit watu.ta aro,mete piji naan erang kulun lei sa na ogang.54Andrau hio aye lah andaru persiapan,nihi andaru Sabat sagar hinang na mulai. 55Wawei-wawei sa hawi hayak Yesus tekei Galilea nutah Yusuf.here ngini ogang hio nihi sameh awe bangkai Yesus na tampakading ta huang e. 56Udi hio,here mudi nihi nampasiap raragi - raragi namput ilau mat ngusuk bangkai Yesus.ta andrau Sabat here ba istirahat pas nihi hukum Taurat Musa.
1Ta andaru ka isa minggu hio,katika andaru lagi sunsung kiat,wawei-wawei hio tulak gi ogang Yesus nelang nunda raragi-raragi sa haot na siap here. 2Balalu here kahalu watu hante haot ta guling tekei ogang. 3Tapi,wayah here suluk,here bakoi kahalu bangkai Tuhan Yesus.4Katika here magun waoh gene hal hio,salenga-salenga naan rueh ulun sa makai lamma bakilau-kilauan mindri ta iring here. 5Wawei-wawei hio takut tuu nelang manunduk rai here,tapi rueh ulun hio ngeau,"wuah inon kayo nupui ulun sa welum tekei penah ulun-ulun matei?6Yesus bakoi naan tangar iti,Aye haot buan.ingat bo gene inon sa haot na antuh e napot kayo katika Aye magun ta Galilea. 7Aye ngeau bahwa Anak Murunsia harus na sarah napot tangan ulun-ulun ba dosa,na salibkan,nihi sagar buan waleng ta andrau ka telu."8Balalu,wawei-wawei hio ta ingat sagar paneran Yesus. 9Udi here waleng tekei ogang Yesus,here nyurah kaluhan kajadian hio napot ka sebelas rasul namput here sa nutah Yesus sa lain e. 10Wawei-wawei sa nyurah hal hio napot here rasul aye hio Maria Magdalena,Yohana,Maria ibu Yakobus,nihi papire wawei lain.11Tapi,paneran wawei-wawei hio na tanguh oso ulah here rasul nihi here bakoi harap napot wawei-wawei hio. 12Tapi,Petrus mindri palus nempat gi ogang Yesus.Aye mambungkuk nelang nginni gi huang,tapi aye ekat kahalu kain linen pa mungkus bangkai.Udi hio,Petrus mudi nihi waoh tuu entu inon sa haot jari. "Yesus nyantarang Areb E napot sa nutah E ta lalan nuju Emaus13Tangar andrau hio lei,2 ulun sa nutah Yesus tulak gi isa kua desa bangaran Emaus sa kira-kira 60 stadia lawit e tekei kota Yerusalem. 14karueh ulun hio nyurah gene kaluhan kajadian sa jari.15Katika here rahat ba surah-surah nihi ba tukar pikiran,Yesus kakareb hawi ngariet nelang takia hayak-hayak here. 16Tapi,mate here tahalang hampe here bakoi kiuh kataru Aye.17Yesus ngeau napot here,"inon sa na surah kaon rueh nelang takia?"karueh ulun hio lei tunuk nihi rai here kainian mahanang atei tuu. 18Isa tekei here sa bangaran Kleopas ngeau napot Aye,"inonkah Kayo isa-isa e ulun lain ta Yerusalem sa bakoi karasa gene inon sa jari ta aro bio-bio iti?"19Yesus ngeau,"gene inon?"here lei ngeau napot Aye,"gene Yesus tekei Nazaret.Aye hio erang kulun nabi sa penu kuasa huang paneran namput gawian E ta hadapan Allah nihi ta hadapan kaluhan bangsa kami. 20Tapi,imam-imam kepala nihi here pemimpin kami manyarah Aye mat na hukum matei,nihi here menyalibkan E.21Sabujur e kami baharap bahwa sa sagar nyanapas bangsa Israel.Tapi,andrau iti aye hio andaru ka telu nekei kaluhan hio jari.22Tapi,papire wawei tekei penah kami haot ngangemah kami.katika here muneng ta ogang sunsung kiat, 23here bakoi kahalu bangkai Yesus.Balalu,here waleng palus mawara bahwa here haot nginni panyantarangan malaikat-malaikat,sa ngantuh bahwa Aye welum. 24Udi hio,papire tekei kami tulak gi ogang nihi kahalu lai sameh sa na antuh ulah wawei-wawei hio.Tapi,here bakoi kakinni Yesus."25Udi hio Yesus ngeau napot here,"uh,kala hio bungul e kayo nihi lamat atei mat harap kaluhan hal sa haot na antuh ulah here nabi. 26bakoikah Kristus harus nginam ka rara iti balalu suluk gi huang kemuliaan E." 27Balalu,Yesus ngajelaskan kaluhan hal sa na tulis huang kaluhan Kitab Suci gene areb E,mulai tekei Kitab Musa hampe kaluhan Kitab here nabi.28katika here haot riet gi desa Emaus,Yesus Yesus takia tarus same kakan nampalus kiaan E. 29Tapi,here nahan Aye nihi ngeau,"muneng bo nihi kami gene andrau haot kakan kamalem nihi mate andrau kakan leteng."Balalu, Yesus suluk mat muneng nihi here.30Katika Aye bagabung nihi here tangar meja uneng kuman,Yesus ngalap roti nihi mamberkat e.Aye nampuhi-nampuhi e,balalu ngami e napot here. 31Wayah hio,mate here ta uka palus here kataru Yesus.tapi salenga Yesus jawoh tekei panginni here. 32Udi hio,ba surah lah here isa nihi sa lain,"bakoi lah atei takam ba kobar-kobar katika Aye bapander nihi takam salawah kiaan nihi katika Aye ngajelas Kitab Suci napot takam?"33Ta wayah hio lei,here mindri balalu waleng gi Yesrusalem.here panalu ka sebelas murid nihi ulun-ulun sa hayak here rahat bakumpul hayak-hayak. 34murid-murid hio ngeau napot here rueh,"Tuhan bujur-bujur haot buan nihi nyantarang areb E napot Simon!" 35Kararueh sa nutah hio lei nyurah inon sa jari huang kiaan here.here nyurah sameh awe here kataru Yesus katika Aye nampuhi roti."Yesus nyantarang Areb napot sa nutah-sa nutah E36Katika karueh ulun hio magun nyurah kajadian iti,Yesus mindri ta penah-penah here palus ngeau napot here,"Damai hayak kaon." 37Tapi,here tarewen nihi takut.here nanguh bahwa here rahat nginni panguluh.38Udi hio,Yesus ngeau napot here,"wuah inon kayo tarewen nihi bakoi harap timul huang atei nu? 39Inni bo tangan Kuki nihi pee Kuki.iti bujur-bujur Kuki.japut bo Kuki nihi inni bo,panguluh bakoi naan daging nihi tulang sameh sa na inni kayo tangar Kuki." 40Udi Yesus ngeau iti,Aye nutui tangan nihi pee E napot here.41Rahat here magun mete harap gene sanang nihi waoh-waoh,Yesus nane napot here,"inonkah ta iti kayo naan sa tau mat na kuta?" 42Balalu here ngami erang ka tetek kenah papui napot Aye. 43Yesus ngalap kenah hio nihi nguta e ta hadap here.44Udi hio,Yesus ngeau napot here,"iti lah paneran sa na antuh Kuki napot kayo katika Kuki magun hayak kayo.kaluhan hal sa na tulis gene Kuki huang hukum Taurat Musa,kitab here nabi,nihi Mazmur harus na genep."45Udi hio Yesus nguka pikiran here hampe here kiuh mamaham Kitab Suci. 46Yesus ngeau lagi napot here,"naan tatulis bahwa Kristus harus rara nihi buan tekei penah ulun matei ta andrau ka telu. 47Balalu,pertobatan mat pangampunan dosa sagar na santarang huang aran E napot kaluhan bangsa,mulai tekei Yerusalem.48Kayo aye hio saksi-saksi tekei kaluhan iti. 49Karasa bo,Kuki ngirimkan janji Ambah Ku napot kayo.Tapi,muneng bo ta kota Yerusalem hampe kayo na lengkapi nihi kuasa tekei uneng sa entu."Yesus ta enat gi Surga50Udi hio,Yesus nunda here sa nutah E gi wading kota hampe Betania.Ta aro,Aye ngenat tangan E nihi memberkati here, 51Katika Yesus memberkati here,Aye bapisah tekei here nihi ta enat gi Surga.52Balalu,here menyembah E nihi waleng gi Yesrusalem nihi sanang tuu. 53Here muneng tarus ta huang Bait Allah nihi memuji Allah.
1Cahaya Sejati haot hawi gi dunia nekei asal e aye hio Firman,Firman hio hayak nihi Allah palus Firman hio aye hio Allah. 2Firman hio haot hayak nihi Alllah nekei asal e. 3Kaluhan sa naan na ciptakan nangkah Aye.Amun bakoi Aye,kaluhan sa naan sa haot naan iti bakoi mungkin tau naan.4tangar huang Aye naan welum balalu welum hio cahaya murunsia. 5cahaya hio tarang huang mieng,balalu kamieng bakoi kiuh manguasai E.6Naan erang kulun sa na utus Allah,Aran e Yohanes. 7Aye hawi jari saksi mat nampe kesaksian hal cahaya hio mat nangkah aye kaluhan ulun jari harap. 8Yohanes kakareb bakoi lah cahaya hio,tapi aye hawi mat nampe kesaksian hal cahaya hio.9Cahaya sa sejati,sa nyantarang kaluhan ulun,sagar hawi gi dunia.10Cahaya hio haot naan tangar dunia balalu dunia iti na sanyari ulah E,tapi dunia bakoi ngataru E. 11Aye hawi nalu ampun E,tapi sa ampun E hio bakoi narime Aye.12Tapi,here sa narime Aye naami E kuasa mat jari anak-anak Allah,aye hio here sa harap nihi aran E. 13here lahir bakoi tekei ira atawa kaaheng lunek,atawa tekei ka ngakan laki,tapi tekei Allah.14Firman hio haot jari lunaek balalu muneng tangar helang takam.takam haot ngini kemuliaan E,aye hio Kemuliaan Anak Tunggal Amah,penu nihi Anugrah palus sa wuah. 15Yohanes ngami kesaksian hal Aye nihi kamiak,"iti kah Aye sa na aheng kuki waktu kuki ngeau,`udi kuki,sagar hawi Aye sa ngadahulu kuki gene Aye naan samete kuki."16Tekei kapenuan E,takam kaluhan narime Anugrah hayak Anugrah. 17Gene,Hukum Taurat na ami nangkah Musa;tapi anugrah nihi sa wuah hawi nangkah Yesus Kristus. 18bakoi erang kulun lei piji nginni Allah,tapi Anak Tunggal Allah,sa na sangkapu Amah,nyantarang E. "Kesaksian Yohanes Pembaptis19Iti lah kesaksian Yohanes katika ulun-ulun Yahudi mangutus Imam-Imam nihi ulun-ulun Lewi ta Yerusalem mat nane nihi Yohanes," hie kah kayo?" 20Yohanes ngaku,balalu aye bakoi nawan e,aye ngaku,"kuki bakoi Kristus hio." 21here nane gi aye,"amun sameh hio,hie kah kayo?inon kah kayo Elia?" aye nuing here,"kuki bakoi Elia."inon kah kayo Nabi hio?" aye nuing,"bakoi."22Udi hio here nane nihi aye," hie sa kayo, gene kami harus ngami jawaban gi ulun sa mangutus kami?inon sa eau nu hal tenga nu kakareb?" 23Yohanes nuing nihi wusi paner Nabi Yesaya," Kuki lah lengan ulun sa na eau Nabi Yesaya kamiak-kamiak tangar haket: ` na san witu bo lalan gi Tuhan!" Yesaya 40 : 324Ulun-ulun Yahudi sa na utus aye hio ulun Farisi. 25Balalu,here ngeau gi Yohanes,"amun kayo bakoi Mesias,bakoi Elia,balalu bakoi Nabi hio,wuah inon kayo napandrus?"26Yohanes nuing here,"kuki napandrus nihi ranu,tapi tangar helang kaon mindri erang kulun sa bakoi na kataru kaon. 27aye hio sa sagar hawi udi kuki.nguka tadi sandal E bo,kuki bakoi pas." 28kaluhan hio jari tangar Betania,ta sabarang hungei Yordan,uneng Yohanes napandrus."Anak Domba Allah29mat gi katuni andrau e,Yohanes kakinni Yesus hawi napot aye,balalu Yohanes ngeau,"Inni bo,Anak Domba Allah sa ngahapus dosa dunia! 30Aye hio sa na aheng kuki katika kuki ngeau,`udi kuki sagar hawi erang kulun sa labih hante tekei kuki gene aye haot naan samete kuki.` 31sadi, kuki bakoi kataru Aye,tapi mat Aye na santarang gi ulun-ulun Israel,maka kuki hawi napandrus nihi ranu."32Balalu,Yohanes bersaksi,eau e,"kuki kakinni Roh minau tekei langit sameh wurung Merpati balalu Roh hio muneng tangar Aye. 33Kuki kakareb bakoi ngataru Aye,tapi Aye sa mangutus kuki mat napandrus nihi ranu ngeau gi kuki,`Aye sa gi entu E kayo kakinni Roh minau balalu muneng,Aye hio lah sa sagar napandrus nihi Roh Kudus.` 34kuki kakareb haot kakinni nihi ngami kesaksian bahwa Aye iti lah Anak Allah."Murid-murid Yesus sa ka isa35Mat gi kiat katuni andra e,Yohanes mindri lagi nihi rueh kulun murid e, 36balalu aye kakinni Yesus rahat takia.Yohanes ngeau," inni bo,Anak Domba Allah!"37Kararueh murid e ngarengei wusi paner hio balalu here nutah Yesus. 38Yesus ngulik gi lutuk balalu waktu kakinni here rahat nutah Aye,Aye ngeau gi here," inon sa na lupui kaon?"here ngeau gi Aye," Rabi (sa amun naarti lak arti e; Guru),tangar awe kah Kayo muneng?" 39Aye ngeau napot here,"ayu gi iti balalu kayo sagar nginni e." udi hio,here hawi palus nginni uneng Aye muneng balalu here muneng nihi Aye andrau hio gene kakiraan jam sapuluh.40Isa tekei karueh murid sa karengei wusi paner Yohanes balalu nutah Yesus hio aye hio Andreas,pulaksanai Simon Petrus. 41Samete e,Andreas manalu Simon,pulaksanai e,balalu mawara e,"kami haot kahalu Mesias (sa naarti kan jari `Kristus`)." 42Udi hio,Andreas nunda Simon gi Yesus.Yesus ngulik Simon balalu ngeau,"Kayo Simon,anak Yohanes.kayo sagar naantuh Kefas (sa ba arti`Petrus atawa `watu`)".43Gi kiat katuni andrau e,Yesus ngaheng tulak gi Galilea.Aye panalu nihi Filifus balalu ngeau gi aye,"ayu umma Kuki!" 44Filipus ba asal nekei Betsaida,kota uneng Andreas nihi Petrus muneng. 45Filipus panalu nihi Natanael balalu ngeau napot aye," kami haot kahalu Aye na natulis kan ulah Musa huang hukum Taurat nihi ulah here Nabi,aye hio Yesus tekei Nazaret,anak Yusuf."46Natanael ngeau gi aye,"mungkin lah isa sa maeh hawi tekei Nazaret?"Filipus ngeau gi aye," hawi bo balalu inni." 47Yesus nginni Natanael hawi napot Aye balalu bapaner hal Natanael,"inni bo,erang kulun Israel sejati,bakoi naan kepalsuan ta huang aye!" 48Natanael nane,"kalawe maka Kayo kataru nihi kuki?"Yesus nuing,samete Filipus nerau kayo,Kuki haot kakinni kayo waktu kayo naan ta kapit kakau ara."49Tuing Natanael,"Rabi,Kayo aye hio Anak Allah.Kayo aye hio Raja ulun Israel." 50Yesus nuing balalu ngeau gi aye,"Gene Kuki ngeau nihi kayo,`Kuki haot kakinni kayo tangar kapit kakau ara,`maka kayo harap?kayo sagar nginni hal-hal sa lawit labih hante tekei iti!" 51Balalu,Aye ngalanjut kan,"sabujur e,Kuki ngeau gi kayo,kayo sagar kakinni langit ta uka nihi malaikat-malaikat Allah mamai minau melayani Anak Murunsia."
Ranu na sanjari Anggur 1Ta andrau katelu naan pesta kakawinan ta Kana,Galilea,balalu ine Yesus naan ta aro. 2Yesus nihi murid-murid E na undang lei gi pesta kakawinan hio.3Katika ranu anggur galis,ine Yesus ngeau gi Aye,"here kagalisan ranu anggur." 4Yesus nuing,"wawei,inon hubungan e nihi Kuki?andrau malem Ku mete hampe." 5ine Yesus ngeau gi here pelayan,"inon lei sa na antuh E gi kaon,gawi bo hio."6Tangar aro,naan enem kusi nekei watu,sa gaha na pakai ulun Yahudi ta upacara penyucian.masing-masing kusi hio muat kira-kira rueh atawa telu ember. 7Yesus ngeau gi here pelayan,"isi bo kusi-kusi hio nihi ranu."balalu, here ngisi kusi-kusi nihi ranu hampe penu. 8Udi hio,Yesus ngeau gi here,"wayah ina,alap bo doho nihi tunda gi tuan pesta."balalu here nunda gi pamimpin pesta.9Katika pemimpin pesta nginam ranu sa haot jari anggur hio,balalu aye bakoi karasa tekei awe asal e hio (tapi here pelayan sa ngalap ranu hio karasa),balalu pemimpin pesta hio nerau panganten laki, 10balalu ngeau nihi aye,"tiap ulun nyadia ranu anggur sa maeh dahulu balalu katika kaluhan ulun haot puas ngoot,japo lah anggur sa kurang maeh.tapi,kayo nyiok anggur sa maeh hampe wayah ina."11Tanda ajaib ka isa iti na ulah Yesus ta Kana,Galilea,nihi nyantarang kemuliaan E,balalu murid-murid E percaya nihi Aye.12Udi hio,Yesus minau gi Kapernaum hayak ine,pulaksanai-pulaksanai,nihi murid-murid E.here muneng ta aro salawah papire andrau."Yesus ta Bait Allah13Andrau Raya Paskah ulun Yahudi haot rieet,balalu Yesus lei mamai gi Yerusalem. 14Tangar Bait Allah,Aye nginni ulun-ulun matang lembu,domba,nihi Merpati,nihi here pahurup duit maharung ta aro.15Yesus ngulah cambuk nekei tadi balalu nulak here kaluhan balua nekei Bait Allah,ta masuk kaluhan domba nihi lembu here.Aye lei ngumpe duit-duit koin here pahurup duit balalu nyamaleng meja-meja here. 16gi here pambatang merpati,Yesus ngeau,"tunda balua kaluhan iti nekei ina!ada ngulah lewu Ammah Ku uneng mat babatang bawidi!"17Murid-murid E ta ingat bahwa naan tatulis:"cinta nihi lewu Nu,nampa hangus Kuki." Mazmur 69 : 10 18Udi hio,ulun-ulun Yahudi nuing palus ngeau gi Aye,"tanda ajaib inon sa na pa inni Kayo gi kami hampe Kayo ba hak ngulah hal-hal iti?" 19Yesus nuing here,"na palenuh bo Bait Allah iti balalu huang telu andrau Kuki sagar ngabangun e waleng."20Here nuing," perlu 46 taun mat ngabangun Bait Allah iti,balalu Kayo sagar ngabangun e huang telu andrau?" 21Tapi,sa na aheng Yesus Bait Allah aye hio tenga E kakareb. 22Gene hio,katika Yesus na tambuan tekei helang ulun matei,murid-murid E taingat wusi paner iti;balalu here harap nihi kitab Suci palus wusi paner sa na antuh Yesus.23Katika Yesus muneng tangar Yerusalem salawah Perayaan Paskah,ajoh ulun harap huang aran E ulah kakainni tanda-tanda ajaib sa na gawi E. 24Tapi,Yesus kakareb bakoi harap nihi here gene Aye kataru kaluhan ulun, 25balalu bakoi perlu hie lei mat ngami kesaksian hal murunsia gene Aye karasa inon sa naan huang atei murunsia.
Arti na lahirkan waleng 1naan erang kulun Farisi ba ngaran Nikodemus. Aye hio erang kulun pemimpin bangsa Yahudi. 2tangar isa malem,aye hawi napot Yesus balalu ngeau,"Rabi,kami karasa bahwa Kayo aye hio Guru sa hawi tekei Allah gene bakoi naan erang kulun lei sa kiuh ngagawi tanda-tanda ajaib sa na ulah Kayo,kecuali Allah naan hayak e."3Yesus nuing aye,"sa bujur-bujur e Kuki mawara gi kayo,amun erang kulun bakoi nalahirkan waleng,aye bakoi kiuh nginni Kerajaan Allah." 4Nikodemus nane,"kalawe tau erang kulun tau nalahirkan waleng amun aye haot matueh? kiuh lah aye suluk lagi gi huang paranakan ine e balalu nalahirkan lagi?"5Yesus nuieng aye,"sa bujur e,Kuki mawara gi kayo,amun erang kulun bakoi nalahirkan tekei ranu nihi Roh,aye bakoi kiuh suluk gi huang Kerajaan Allah. 6Inon sa nalahirkan tekei daging aye hio daging,balalu inon sa nalahirkan tekei Roh aye hio Roh.7Ada lah waoh gene Kuki ngeau gi kayo,`kayo harus na lahir kan waleng`. 8Angin nyiwui gi awe bo aye kakan balalu kayo karengei lengan e,tapi kayo bakoi karasa tekei awe asal e nihi gi awe aye sagar tulak.kala hio lei nihi tiap ulun sa nalahirkan tekei Roh."9Nikodemus nane," kalawe tau kaluhan hal hio jari?" 10Yesus nuing,"bakoi kah kayo guru ulun Israel,tapi kayo bakoi paham kaluhan hal ina? 11Sabujur-bujur e,Kuki mawara gi kayo bahwa kami bapander hal inon sa nakarasa kami balalu ngami kesaksian hal inon sa na inni kami,tapi kayo bakoi narime kesaksian kami.12Amun Kuki mawara gene hal-hal duniawi bo kayo bakoi harap,kalawe tau kayo sagar harap amun Kuki mawara gene hal-hal Surgawi? 13Bakoi erang kulun lei piji mambai gi Surga,kecuali Aye sa haot minau tekei surga,aye hio Anak Manusia.14Sameh nihi Musa nampamai nipe tembaga ta pulau haket,sameh hio lei Anak Murunsia harus natampamai, 15mat satiap ulun sa harap nihi Aye kahaba welum sa kekal.16Gene Allah maahi tuu gi dunia iti,Aye ngami Anak E sa tunggal mat setiap ulun sa harap nihi Aye bakoi matei,tapi kahaba welum sa kekal. 17Gene Allah mengutus Anak E gi huang dunia bakoi mat menghakimi dunia,tapi mat dunia na selamatkan nangkah Anak E. 18Ulun sa harap nihi Aye bakoi sagar na hukum,tapi ulun sa bakoi harap nihi Aye sagar na hukum,tapi ulun sa bakoi harap haot naan ta kapit hukuman gene aye bakoi harap huang aran Anak Tunggal Allah.19Iti lah hukum hio : cahaya haot hawi gi huang dunia,tapi manusia labih sanang sa maieng tekei cahaya gene inon sa naulah here aye hio jahat. 20Gene kaluhan ulun sa ngulah jahat marikang cahaya balalu bakoi hawi lei napot cahaya hio mat gawian-gawian e bakoi na ungkit-ungkit. 21Tapi,ulun sa ngulah sa wuah hawi gi cahaya hio mat na santarang gawian-gawian e hio na ulah ta huang Allah." Yohanes Bersaksi hal Yesus22Udi hio,Yesus nihi here murid E tulak gi tane Yudea.tangar aro,Aye nangalis waktu hayak here nihi napandrus. 23Yohanes na pandrus lei ta Ainon riet Salim gene naan ajoh ranu tangar aro.Ulun-ulun hawi palus na tapandrus. 24Wayah hio,Yohanes mete natampasuluk gi huang penjara.25Balalu,hulet lah soal ta helang here murid Yohanes nihi erang kulun Yahudi hal penyucian. 26Here manalu Yohanes balalu ngeau,"Guru,ulun sa hayak Kayo tangar hungei Yordan,sa hal Aye kayo haot bersaksi,inni bo,Aye lei napandrus nihi kaluhan ulun hawi napot Aye."27Yohanes nuing,"murunsia bakoi kiuh narime inon lei,kecuali hal hio na ami gi aye nekei Surga. 28kayo kakareb kiuh ngami kesaksian bahwa kuki piji ngeau,`Kuki bakoi Mesias,`tapi kuki na utus mat ngadahulu E.29Ulun sa ampun panganten wawei aye hio panganten laki; tapi hengau panganten laki,sa mindri balalu ngarengei e,sanang tuu ngarengei lengan panganten laki,jari kasanang ku iti haot na sanyari penu. 30Aye harus magin hante balalu kuki harus magin halus."31" Aye sa hawi tekei entu aye hio ta entu kaluhan e,Aye sa baasal tekei bumi aye hio tekei bumi nihi bapander gene hal-hal sa naan ta bumi.Aye sa hawi tekei surga aye hio ta entu kaluhan hal. 32Aye ngami kesaksian gene inon sa na inni balalu na rengei E,tapi lun-ulun bakoi narime kesaksian E. 33Ulun sa narime kesaksian E mangakui nihi sabujur e bahwa Allah hio bujur.34Gene,ulun sa nautus Allah sagar nampe wusi paner Allah gene Allah ngami Roh sa bakoi tabatas. 35Amah kaahi Anak balalu haot manyarah kaluhan hal gi huang tangan E. 36ulun sa harap nihi Anak ampun welum sa kekal,tapi ulun sa bakoi nuu Anak bakoi sagar kakinni pamelum,tapi muruka Allah tatap naan tangar aye."
Yesus basurah nihi wawei Samaria 1Katika Tuhan karasa amun ulun-ulun Farisi haot ngarengei bahwa Aye bahasil nihi napandrus labih ajoh murid tekei Yohanes, 2(biar Yesus kakareb bakoi napandrus,tapi murid-murid E), 3Aye nanan Yudea palus waleng lagi gi Galilea.4Tapi,Aye harus nangkah daerah Samaria. 5Hampe lah Yesus ta Samaria,tangar isa kota sa bangaran Sikhar,sa tangar ta riet tane sa sadi na ami Yakub gi anak e, Yusuf.6Sumur Yakub naan ta aro,udi hio, Yesus sa uyuh gene takia,maharung ta iring sumur hio.Waktu hio,kakiraan jam enem. 7Hawi lah erang kulun wawei Samaria mat nyauk ranu.Yesus ngeau gi aye,"ami bo Kuki ngoot," 8(gene,murid-murid E haot tulak gi kota mat midi nakuta.)9Wawei Samaria hio ngeau gi Yesus,"kala awe tau kayo,ulun Yahudi,laku ranu oot nihi kuki sa wawei Samaria?" (gene,ulun Yahudi bakoi ma wawa nihi ulun Samaria). 10Yesus nuing palus ngeau gi aye,"amun kayo karasa hal karunia Allah balalu karasa hie sa mawara gi kayo,`ami bo kuki ngoot,` kayo pasti sagar lako nihi Aye,balalu Aye sagar ngami kayo ranu welum,"11wawei hio ngeau gi Aye,"Tuan,Kayo bakoi naan panyauk balalu sumur iti lalem tuu,tekei awe Kayo sagar kahalu ranu welum hio? 12inon kah Kayo labih hante tekei itak uyut kami,Yakub,sa ngami sumur iti gi kami nihi sa haot ngoot kakareb tekei sumur iti namput kaluhan anak palus pamelum e?"13Yesus nuing nihi ngeau nihi aye,"setiap ulun sa ngoot tekei sumur iti sagar kalalah lagi, 14tapi ulun sa ngoot tekei ranu sa naami Kuki gi aye bakoi sagar piji kalalah lagi; tapi ranu sa naami kuki gi aye hio sagar jari mate ranu ta huang tenga e sa sagar tarus bacahaya hampe gi welum sa kekal."15Wawei hio ngeau nihi Yesus,"Tuan,ami bo kuki ranu hio mat kuki bakoi sagar kalalah lagi balalu kuki bakoi perlu lagi gi iti mat nyauk ranu." 16Yesus ngeau gi aye,"tulak bo,herau wane nu balalu waleng gi iti."17Wawei hio nuing,"kuki bakoi naan wane."eau Yesus nihi aye,"bujur eau kayo waktu ngeau ,`kuki bakoi naan wane,` 18Gene kayo haot piji naan dime wane,balalu laki sa isa nihi kayo wayah iti bakoi lah wane nu.Huang hal iti,kayo bapander bujur."19Eau wawei hio gi Aye,"Tuan,wayah iti kuki karasa bahwa Kayo aye hio Nabi. 20itak uyut kami menyembah tangar gunung iti,tapi bangsa Nu ngeau bahwa Yerusalem lah uneng ulun harus menyembah."21Yesus ngeau nihi aye," harap bo nihi Kuki,ui wawei! sagar hawi waktu e katika bakoi ta gunung iti atawa ta Yerusalem ulun menyembah Ammah. 22kayo menyembah sa bakoi kaon kataru,tapi kami menyembah sa kami kataru gene keselamatan hawi tekei bangsa Yahudi.23Tapi,sagar hawi waktu e,aye hio wayah ina,penyembah-penyembah bujur sagar menyembah Ammah huang Roh nihi sa wuah;gene Amah menuntut sa sameh hio mat menyembah Aye. 24Allah aye hio Roh balalu here sa menyembah Aye harus menyembah E huang Roh nihi sa wuah."25Wawei hio ngeau gi Aye," kuki karasa bahwa Mesias sagar hawi (Aye sa naantuh Kristus).katika Aye hawi,Aye sagar mawara isa kaluhane gi kami," 26Tuing Yesus gi aye," Kuki,sa rahat bapander nihi kayo aye hio Aye."27Waktu hio,hawi lah murid-murid E nihi here waoh nginni Yesus rahat basurah nihi erang kulun wawei.Tapi,bakoi erang kulun lei sa nane nihi Aye,"inon sa nalupui Nu?" atawa "wuah inon Kayo basurah nihi Aye?"28Udi hio,wawei hio nanan kusi ranu e balalu tulak gi kota nelang ngeau gi ulun-ulun ta aro, 29"ayu,inni bo naan erang kulun sa ngantuh gi kuki kaluhan hal sa haot na ulah kuki.mungkin kah Aye Mesias hio?" 30here lei tulak gi luar kota balalu manalu Yesus.31Rahat hio,murid-murid E mendasak Yeus nihi ngeau,"Rabi,kuman lah," 32Tapi,Yesus ngeau gi here,"Kuki naan panguta sa bakoi kayo kataru." 33Balalu,murid-murid nyantane isa nihi sa lain,"inon kah bakoi naan ulun sa nunda inon lei gi Aye mat nakuta?"34Yesus ngeau,"panguta Kuki aye hio ngagawi aheng Aye sa mangutus Kuki palus nyanyari gawian E. 35Bakoi kah kayo ngeau ,`epat wulan lagi musim masi hawi`?inni bo,Kuki ngeau gi kayo,uka bo mate nu balalu inni bo alah taun haot madintang mat nawasi. 36wayah ina jua,aye sa masi haot narime upa e balalu sa mangumpul wua mat welum sa kekal hampe pamasi nihi pamule kiuh basanang sasameh.37Huang hal iti paneran iti bujur,`sa erang kulun mule balalu sa lain masi,` 38Kuki mangutus kayo mat masi isa sa bakoi na gawi kayo; ulun lain haot ngagawi e balalu kayo haot suluk gi huang gawian here."39Ajoh ulun Samaria tekei kota hio jari harap nihi Yesus gene paneran wawei hio,sa ngami kesaksian,"Aye mawara kuki kaluhan hal sa na ulah kuki." 40Jari,katika ulun-ulun Samaria hio hampe gi Yesus,here lako E mat muneng nihi here balalu Yesus muneng ta aro salawah rueh andrau.41Balalu,naan tamah ajoh lagi sa harap gene panderan Yesus kakareb. 42Here ngeau nihi wawei hio,"bakoi lagi gene paneran nu kami jari harap,tapi gene kami kakareb haot ngarengei,balalu kami karasa bahwa Aye iti bujur-bujur Juru selamat dunia." Anak Pegawai Istana na samare43udi 2 andrau,nanan uneng hio balalu tulak gi Galilea. 44(sa mete e,Yesus kakareb haot ngami kesaksian bahwa erang kulun Nabi bakoi sagar na hormati tangar negri e kakareb) 45Katika Yesus hampe ta Galilea,ulun-ulun Galilea nyambut Aye gene here haot nginni ssegala hal sa nagawi Yesus huang perayaan Paskah tangar Yerusalem gene here tulak lei gi perayaan hio.46Gene hio,Yesus hawi lagi gi Kana,Galilea,unengan Aye piji ngulah ranu jari ranu anggur. Ta Kapernaum naan erang kulun pegawai Istana ya naan ank laki e rahat maringin. 47Katika pegawai Istana hio ngarengei bahwa Yesus haot hawi tekei Yudea gi Galilea,Aye tulak manalu nihi ngalako napot Yesus mat hawi palus nyamare anak e sa haot kakan matei.5048Balalu,Yesus ngeau nihi aye,"amun kayo bakoi kakinni tanda-tanda nihi hal- hal ajaib,kayo bakoi kakan harap," 49Pegawai Istana hio nuing,"Tuan hawi bo samete anak kuki matei." Yesus ngeau nihi aye,"mudi bo,anak nu welum!" ulun hio harap nihi paner an Yesus napot aye balalu tulak bo ulun hio.51Waktu pegawai Istana hio masih huang perjalanan,walah-walah e panalu nihi aye balalu mawara bahwa anak e laki welum. 52Pegawai Istana hio nane tekei here hal jam pire nakia hio mulai kaoh.balalu here nuing," kariwe kira-kira jam pitu ringin laing e jawoh."53Ammbah nakia hio karasa,tangar waktu hio lah Yesus ngeau gi aye,"anak nu welum."jari,pegawai Istana hio namput kaluhan kaluarga e harap gi Yesus. 54Hio lah tanda ajaib ka rueh sa ulah Yesus udi mudi tekei Yudea gi Galilea.
Erang kulun laki na samare ta kolam Betesda 1Udi kaluhan e hio,naan Perayaan hari raya ulun Yahudi balalu Yesus mamai gi Yerusalem. 2Ta Yerusalem,ta rieet Pintu Gerbang domba naan kolam sa huang bahasa Ibrani na antuh Betesda,sa ba isis dime kamar. 3ta kamar-kamar hio,naan ajoh ulun maringin mangkading:ulun pehe,ulun timpang nihi ulun lumpuh (here ngandrei ranu kolam hio ba gunsang. 4Gene,ta waktu-waktu tamuni e,malaikat Tuhan sagar minau gi kolam balalu ngagarak ranu e.ulun sa panga dahulu suluk gi kolam hio hayak ranu e bagunsang,sagar na samare tekei penyakit inon lei sa ta sandang e).5Ta hio,naan ulun sa maringin salawah 38 taun. 6Katika Yesus nginni aye mangkading tangar hio palus karasa bahwa aye haot lawah tuu ngaret panyakit e, Yesus nane napot aye,"inon kah kayo kakan na samare?"7Ulun sakit hio nuing,"Tuan,bakoi naan ulun sa nampinau kuki gi huang kolam waktu ranu e bagunsang,tapi rahat hio kuki bausaha ulun lain haot minau ngadahulu kuki." 8Yesus nuing aye,"mindri bo!enat bo tilam nu palus takia bo."9ta waktu hio lei,ulun hio na samare,aye ngenat tilam e,balalu takia.tapi,andrau hio aye hio Sabat.10Gene hio,ulun-ulun Yahudi ngeau nihi ulun sa nasamare hio,"andrau iti aye hio andrau Sabat,kayo bakoi tau ngenat tilam nu." 11Tapi,aye nuing,"ulun sa nyamare kuki,Aye lah sa ngeau gi kuki,`enat bo tilam nu balalu takia bao."12Here nane nihi aye,"hie lah ulun sa ngeau gi kayo,`enat bo tilam nu balalu takia bo?" 13Tapi,ulun sa haot nasamare hio bakoi karasa hie Aye gene Yesus haot manyalinap tekei ulun ajoh ta uneng hio.14Udi hio,Yesus panalu lagi nihi ulun hio ta Bait Allah balalu ngeau nihi aye,"rengei,kayo haot kaoh.ada ngulah dosa lagi mat bakoi jari hal sa magin raat lagi nihi kayo!" 15Ulun hio tulak balalu nyurah nihi ulun-ulun Yahudi bahwa Yesus lah sa haot nyamare e.16Gene hio,ulun-ulun Yahudi nampahanang Yesus gene Aye ngulah kaluhan hio tangar andrau Sabat. 17Tapi,Yesus ngeau gi here,"Amah Ku masih bagawi hampe wayah ina,maka Kuki lei masih bagawi." 18Tuingan hio ngulah ulun-ulun Yahudi bausaha magin mehet lagi mat munu Yesus,bakoi gene ekat Yesus nawan andrau Sabat,tapi lei gene ngantuh Allah hio Ammah E kakareb,sa arti e nyansameh tenga E kakareb nihi Allah. Kuasa Allah dalam Yesus19Udi hio,Yesus nuing here,eau E,"Sabujur e,sabujur e,Kuki ngeau nihi kayo,anak bakoi kiuh ngagawi isa inon lei tekei tenga e kakareb,amun Aye bakoi kakinni Amah ngagawi e;gene inon sa nagawi Amah,hio lei sa na gawi Anak. 20Gene,Amah sayang nihi Anak balalu nyantarang gi Anak kaluhan hal sa nagawi Aye kakareb,balalu Ammah lei nyantarang gi Aye gawian-gawian sa magin hante lagi mat kayo dodor.21Gene,sameh nihi Ammah namuan ulun matei balalu ngami here welum,sameh hio lei Anak ngami pamelum gi hie sa na aheng E. 22Ammah bakoi mengahkimi hie bo,tapi haot ngami kaluhan penghakiman hio nihi Anak, 23mat kaluhan ulun sagar ngahormat Anak sameh nihi here ngahormat Ammah.Ulun sa bakoi ngahormat Anak,bakoi ngahormat Ammah sa mangutus E.24Sabujur e Kuki mawara nihi kayo,ulun sa ngarengei pander Ku balalu harap nihi Aye sa mangutus Kuki naan welum kekal,balalu aye bakoi suluk gi huang penghakiman gene aye haot pindah tekei kapateian gi pamelum.25Sabujur e Kuki mawara nihi kayo,waktu e sagar hawi balalu haot hawi wayah ina,katika ulun-ulun matei sagar ngarengei lengan Anak Allah balalu here sa ngarengei hio sagar welum.26Gene sameh awe Ammah naan welum ta huang tenga E kakareb,kala hio lei Aye ngami gi Anak welum ta huang tenga E kakareb, 27Balalu Ammah ngami kuasa gi Anak mat ngajalan penghakiman gene Aye hio Anak Murunsia.28ada waoh sagar hal iti gene waktu e sagar hawi katika kaluhan ulun sa naan ta huang ogang sagar ngarengei lengan E 29balalu here sagar balua,aye hio here sa haot ngagawi sa maeh sagar nintu kebangkitan welum.tapi here sa ngulah sa raat,nintu kebangkitan penghakiman.30Kuki bakoi kiuh ngulah inon-inon tekei tenga Kuki kakareb.Kuki menghakimi susuk nihi sa na rengei Kuki balalu penghakiman Ku adil gene Kuki bakoi nupui aheng Ku kakareb,tapi aheng Aye sa mengutus Kuki."kesaksian hal Yesus baasal tekei Allah Bapa" 31Amun Kuki bersaksi hal tenga Ku kakareb,kesaksian Ku bakoi wuah. 32Tapi,naan sa lain sa bersaksi hal Kuki,balalu Kuki karasa bahwa kesaksian sa na ami E gene Kuki hio wuah.33Kayo haot mengutus gi Yohanes balalu aye haot ngami kesaksian hal sa wuah. 34Tapi,kesaksian sa Kuki tarime bakoi tekei murunsia.Kukingantuh hal iti mat kayo naselamatkan. 35Yohanes aye hio pelita sa malelap nihi bacahaya,balalu kayo kakan basanang tawelek huang cahaya e.36Tapi,kesaksian sa ampun Kuki diwi hante tekei kesaksian Yohanes.Gene,gawian-gawian sa nasarah Amah gi Kuki mat nasanyari Ku,aye hio gawian-gawian sa rahat na ulah Ku wayah ina,ngami kesaksian hal Kuki bahwa Ammah lah sa mengutus Kuki. 37Balalu,Ammah sa ngutus Kuki hio kakareb haot ngami kesaksian gene Kuki. Tapi,kayo bakoi piji ngarengei lengan E atawa kakinni rai E. 38Balalu,Firman E bakoi muneng ta huang atei nu gene kayo bakoi harap nihi Aye sa na utus E.39Kayo balajar Kitab Suci gene kayo nangguh bahwa huang Kitab Suci kayo sagar kiuh welum sa kekal;balalu Kitab Suci hio lei ngami kesaksian gene Kuki, 40Tapi kayo bakoi kakan hawi napot Kuki mat kayo welum.41Kuki bakoi narime kemuliaan tekei murunsia. 42Tapi,Kuki kataru kayo,bahwa kayo bakoi naan kasih Allah ta huang tenga nu.43Kuki hawi entu aran Ammah Ku,tapi kayo bakoi narime Kuki.amun ulun lain hawi entu aran here kakareb,kayo sagar narime e. 44Kalawe lah kayo kiuh harap,amun kayo narime pujian tekei erang kulun nihi sa lain balalu bakoi nupui pujian sa hawi tekei Allah Esa?45Ada nangguh bahwa Kuki sagar mandakwa kayo ta hadap Ammah;sa mandakwa kayo aye hio Musa,aye hio ulun sa nihi aye kayo harap. 46Gene,amun kayo harap nihi Musa,kayo harus e percaya nihi Kuki gene Musa manulis hal Kuki. 47Tapi,amun kayo bakoi harap nihi inon sa natulis Musa,kala awe tau kayo harap nihi paneran Ku?"
Panguta mat gi labih tekei dime ribu ulun 1Udi hio,Yesus nyabarang danau Galilea,aye hio danau Tiberias. 2Ajoh ulun nutah Aye gene here nginni tanda-tanda ajaib sa na ulah E nadap ulun-ulun maringin. 3Udi hio,Yesus mambai gi entu bukit balalu maharung ta aro hayak murid-murid E.4Wayah hio,perayaan Paskah ulun Yahudi haot riet. 5nelang nginni gi kaliling E balalu nginni ulun ajoh hawi napot Aye,Yesus ngeau nihi Filipus," ta awe lah takam kiuh midi roti mat ulun-ulun hio kiuh kuman?" 6Yesus ngeau hal hio mat nguji Filifus gene sabujur e Aye kakareb karasa inon sa sagar na ulah E.7Filipus nuing,"Roti sa uman 200 dinar bakoi sagar sukup mat gi here,biar lei erang kulun ekat halu erang katetek halus bo." 8Isa tekei murid E,aye hio Andreas,pulaksanai Simon Petrus,ngeau nihi Yesus, 9"Ta iti naan erang kulun nakia sa ampun dime roti jelai nihi 2 kikui kenah,tapi inon arti e hio mat gi ulun sa ajoh iti?"10Yesus ngeau,"huyu bo kaluhan ulun mat maharung."tangar hio ajoh rikut,jari ulun-ulun hio maharung kira-kira dime ribu laki jumlah e. 11Udi hio,Yesus ngalap roti-roti hio balalu udi ngucap syukur,Aye membagi roti-roti hio gi here sa maharung;sameh hio lei na ulah E nadap kenah-kenah hio sa ajoh kana aheng here. 12Katika kaluhan ulun haot kuman hampe wising,Yesus ngeau nihi murid-murid E,"na kumpul bo tetekan-tetekan sa batisai mat bakoi naan sa na umpe."13Gene hio,here murid ngumpul e balalu ngisi 12 panuk nihi tetekan-tetekan tekei dime roti jelai sa na tanan here udi kuman. 14Katika ulun-ulun hio ngini tanda ajaib sa ulah Yesus,here ngeau,"Aye iti pasti Nabi sa najanjikan sagar hawi gi dunia." 15Gene karasa bahwa ulun ajoh hio barencana hawi balalu mamaksa Aye jari Raja here,Yesus mahulu lagi gi bukit kakareb."Yesus takia ta entu ranu16Katika andrau mulai kamalem,here murid minau napot danau 17balalu udi mamai gi jukung,here mulai nyabarang danau napot Kapernaum.Andrau mulai kamalem,tapi Yesus mete lei hawi nalu here. 18Danau mulai ba galombang gene angin sa mehet tuu .19Udi hio,katika here haot mawehei jukung sa lawit 25 atawa 30 stadia,here nginni Yesus takia ta entu danau balalu takia nyanrite jukung hampe here takut tuu. 20Tapi,Yesus ngeau nihi here,"iti Kuki,ada takut!" 21udi hio,here kakan nampamai Aye gi huang jukung balalu tiba-tiba jukung hio haot hampe gi uneng sa na tuju here. "Ulun ajoh ngalupui Yesus22Mat gi katuni andrau e,ulun ajoh sa masih mindri tangar sabarang danau nginni bahwa naan jukung lain ta hio,kecuali isa jukung bo sa murid-murid haot suluk gi huang e.Tapi,Yesus bakoi umma suluk gi huang jukung hio hayak nihi murid E sa haot tulak kakareb. 23Hawilah jukung-jukung lain tekei Tiberias gi rieet uneng ulun-ulun hio kuman roti,udi Tuhan Yesus mengucap syukur.24Katika ulun ajoh ngini bahwa Yesus nihi here murid E bakoi naan lagi ta hio,here mamai gi jukung-jukung hio balalu tulak gi Kapernaum mat nupui Yesus.Yesus aye hio roti welum 25Waktu ulun ajoh hio kahalu Yesus ta sabarang danau,here nane nihi Aye,"Rabi,wayah awe Kayo hampe gi ina?"26Yesus nuing here balalu ngeau,"sabujur e,Kuki mawara nihi kayo,kayo nupui Kuki bakoi gene kayo haot nginni tanda-tanda ajaib,gene kayo haot nguta roti hampe wising. 27ada bagawi gene nupui nakuta sa sagar galis,tapi mat gi nakuta sa kiuh batahan hampe welum sa kekal,sa sagar naami Anak murunsia gi kayo gene Anak murunsia hio,Ammah,aye hio Allah,haot ngami pengesahan E."28Balalu,ulun ajoh hio nane nihi Yesus,"inon sa harus na ulah kami mat kami ngulah gawian sa na aheng Allah?" 29Yesus nuing balalu ngeau gi here,"iti lah gawian sa na aheng Allah:harap bo nihi Aye sa haot na utus Allah."30Here nane nihi Aye,"amun sameh hio,tanda ajaib inon kah sa sagar na ulah Kayo mat kami nginni balalu harap nihi Kayo?gawian inon sa naulah Kayo? 31Itak uyut kami nguta manna tangar haket,sameh sa tatulis,`Aye ngami here roti tekei Surga mat nakuta."32Yesus ngeau nihi here,"Sabujur e,Kuki mawara gi kayo,bakoi Musa sa ngami roti tekei Surga,tapi Ammah Ku lah sa ngami roti sa sejati tekei Surga. 33Gene, roti tekei Allah aye hio Aye sa minau tekei Surga balalu ngami welum gi dunia." 34Here ngeau nihi Aye,"Tuhan,ami bo gi kami roti hio tarus."35Eau Yesus nihi here,"Kuki lah roti welum;ulun sa hawi gi Kuki bakoi sagar kaluan lagi,balalu ulun sa harap gi Kuki bakoi sagar kalalah lagi. 36Tapi,Kuki haot ngeau nihi kayo bahwa biar lei kayo haot kakinni Kuki,kayo bakoi harap. 37kaluhan sa naami Ammah gi Kuki sagar hawi gi Kuki,balalu sa hawi gi Kuki bakoi sagar Kuki nulak e.38Gene,Kuki minau tekei Surga bakoi matngagawi aheng Ku kakareb,tapi aheng Aye sa mangutus Kuki. 39Balalu,iti lah aheng Aye sa mangutus Kuki: mat kaluhan sa haot na ami E gi Kuki hio bakoi naan sa jawoh,tapi na tambuan Ku tangar akhir zaman. 40Gene,iti lah aheng Ammah Ku,bahwa satiap ulun sa nginni Anak balalu harap nihi Aye sagar kahalu welum kekal,balalu Kuki sagar nambuan aye tangar akhir zaman."41Gene hio,papire ulun Yahudi mulai baramuham nihi Aye gene Aye ngeau,"Kuki lah roti sa minau tekei Surga hio." 42here ngeau,"bakoi lah Aye iti Yesus,anak Yusuf,sa ammah nihi ine e na kataru takam?kalawe tau Aye kiuh ngeau,`Kuki haot minau tekei Surga?"43Yesus nuing here balalu ngeau,"ada baramuham tangar helang kaon kakareb. 44bakoi erang kulun kiuh hawi napot Kuki,kecuali Ammah sa mangutus Kuki nyujut e,balalu Kuki sagar nambuan e tangar akhir zaman. 45naan ta tulis tangar kitab here Nabi:`Balalu,here kaluhan sagar na ajar ulah Allah.`satiap ulun sa haot karengei balalu balajar tekei Ammah sagar hawi napot Kuki.46hal hio bakoi baarti naan ulun sa haot piji nginni Ammah,kecuali Aye sa hawi tekei Allah;Aye lah sa haot nginni Ammah. 47Kuki mawara nihi kayo,`sabujur e,setiap ulun sa harap kiuh welum kekal.`48Kuki lah roti welum. 49Itak uyut nu haot nguta manna ta pulau haket,tapi here matei.50Iti lah roti sa minau tekei Surga,mat tiap ulun sa kuman e balalu bakoi matei. 51Kuki lah roti welum hio sa haot minau tekei Surga.amun ulun kuman roti iti,aye sagar welum salawah e;balalu roti sa sagar naami Ku mat gi pamelum dunia hio aye lah tenga Ku."52Ulun-ulun Yahudi mulai basoal isa nihi sa lain,here ngeau,"kalawe tau ulun iti ngami tenga E mat nakuta?" 53Yesus ngeau gi here,"Kuki mawara gi kayo,sabujur e amun kayo bakoi nguta tenga Anak Murunsia balalu ngoot ira E,kayo bakoi naan welum huang tenga nu.54Setiap ulun sa kuman daging Ku balalu ngoot ira Ku naan welum kekal,balalu Kuki sagar nambuan aye ta akhir zaman. 55Gene,daging Ku aye lah panguta sa sejati balalu ira Ku ayelah pangoot sa sejati. 56Hie sa kuman daging Ku balalu ngoot ira Ku muneng ta huang Kuki palus Kuki ta huang aye.57Sameh Ammah sa welum mengutus Kuki,balalu Kuki welum ulah gene Ammah,sameh hio lei aye sa kuman Kuki,aye sagar welum gene Kuki. 58iti lah roti sa minau tekei Surga,bakoi roti sa sameh nakuta itak uyut nu balalu here matei,ulun sa nguta roti iti sagar welum salawah-lawah e." 59Yesus ngeau kaluhan e iti tangar Kapernaum waktu Aye ngajar ta Sinagoge."Ajoh sa uma Yesus nanan Aye60Katika ajoh tekei murid-murid ngarengei hal iti,her ngeau,"ajaran iti bangat karas.hie sa sanggup narime e?" 61Gene karasa bahwa sa uma Aye baramuham gene hal hio,Yesus ngeau nihi here,"inon kah paneran Ku iti ngulah kayo rere?6362Amun sameh hio,kalawe amun kaon kakinni Anak Murunsia mambai waleng gi uneng asal E? Roh lah sa ngami welum,sedangkan daging bakoi baguna sama sekali.wusi paner sa na antuh Ku gi kayo aye hio Roh nihi welum.64Tapi,naan papire kulun tekei kaon sa bakoi harap."Gene,tekei asal,Yesus karasa hie sa bakoi harap nihi hie sa sagar menghianati Aye. 65Yesus ngeau,"hio lah gene e Kuki mawara nihi kayo bahwa bakoi erang kulun lei kiuh hawi napot Kuki,kecuali hal hio na karuniakan gi aye ulah Ammah."66Neneki waktu hio,ajoh sa uma Aye undur balalu tadoh nutah Aye. 67Gene hio,Yesus ngeau nihi ka dua belas murid E,"inon kah kayo lei kakan tulak?" 68Simon Petrus nuing Aye,"Tuhan,nutah hie kah kami sagar tulak?Kayo lah sa naan paneran pamelum kekal. 69kami haot harap balalu kataru nihi Kayo,bahwa Kayo lah sa Kudus tekei Allah."70Yesus nuing here,"bakoi lah Kuki kakareb sa midi kayo,rueh belas ulun iti?biar sameh hio,isa kulun tekei kayo aye hio setan". 71Sa na aheng aye lah Yudas,anak Simon Iskariot,gene Yudas aye lah isa tekei ka rueh belas murid hio,tapi aye sagar menghianati Yesus.
Pulaksanai-pulaksanai Yesus bakoi harap nihi Aye 1Udi hio,Yesus takia ngaliling Galilea.Aye bakoi hakun takia ta Yudea gene ulun-ulun Yahudi tangar aro ngaheng mat munu Aye. 2Katika hio,andrau Raya ulun Yahudi,aye hio Andrau Raya Pondok Daun,haot riet.3Gene hio,pulaksanai-pulaksanai Yesus ngeau nihi Aye,"tulak bo tekei ina gi Yudea mat murid-murid Nu sagar lei nginni gawian-gawian sa na ulah Nu. 4Gene,bakoi naan ulun sa ngagawi inon lei nihi masiok amun aye kakan nakataru ulun ajoh.Amun Kayo ngulah hal-hal hio,santarang bo tenga Nu nihi dunia."5Gene,pulaksanai-pulaksanai Yesus kakareb bakoi harap nihi Aye. 6Yesus ngeau nihi here,"waktu Ku mete hampe,tapi waktu nu sagar tasadia tarus. 7Dunia bakoi kiuh ngarikang kayo,tapi dunia ngarikang Kuki gene Kuki ngami kesaksian hal dunia,bahwa gawian-gawiane aye hio jahat.8Tulak bo kaon gi perayaan hio.Kuki mete tulak gi perayaan hio gene waktu Ku mete hampe." 9Udi ngeau sameh hio,Yesus tatap muneng ta Galilea.10Tapi,udi pulaksanai-pulaksanai E tulak gi perayaan hio,Yesus tulak lei gi aro,bakoi nihi batampai tapi nihi masiok. 11ulun-ulun Yahudi nupui Aye huang perayaan hio,balalu ngeau,"ta awe Aye?"12Naan ajoh keneh-keneh ta helang ulun ajoh hal Aye.naan sa ngeau" Aye ulun maeh."naan lei sa ngeau,"bakoi,Aye nyantawang rakyat." 13Tapi,bakoi erang kulun lei heei bapander babujur hal Aye gene takut nihi ulun-ulun Yahudi. " Yesus ngajar tangar Bait Allah14Katika perayaan hio rahat nagawi,Yesus suluk gi Bait Allah balalu mulai ngajar. 15ulun-ulun Yahudi jari awoh balalu ngeau,"kalawe maka ulun ina naan pengetahuan sa sameh hio,padahal bakoi balajar?" 16Yesus nuing here balalu ngeau,"ajaran Ku bakoi baasal nekei tenga Ku kakareb,tapi tekei Aye sa ngutus Kuki.17Amun erang kulun kakan ngulah aheng Allah,aye sagar karasa ajaran Ku,inon kah hio baasal tekei Allah atawa tekei tenga Ku kakareb. 18ulun sa bapander tekei tenga e kakareb nupui hormat gi tenga e kakareb,tapi ulun sa nupui hormat mat gi Aye sa mangutus e,aye wuah balalu bakoi naan sa hala ta huang tenga e.19Bakoi kah Musa haot ngami hukum taurat gi kayo,tapi bakoi rang kulun lei tekei helang kayo sa nuu hukum hio?wuah inon kayo kakan munu Kuki?" 20ulun ajoh hio nuing,"Kayo karasukan roh jahat!hie sa kakan munu Kayo?21Yesus ngeau nihi here,"Kuki ekat ngulah isa gawian balalu kaon kaluhan waoh. 22Musa ngami kaon sunat,sabujur e hio bakoi tekei Musa,tapi tekei itak uyut,balalu kayo nyunat ulun tangar andrau sabat.23amun erang kulun na sunat tangar andrau Sabat balalu Hukum Musa na langgar,wuah inon kayo sangit nihi Kuki gene Kuki ngualh erang kulun kaoh kaluhane ta andrau Sabat? 24ada ngahakimi nekei inon sa na inni,tapi hakimi lah nihi penghakiman sa wuah."inon kah Yesus Sang Mesias?25Udi hio,papire ulun sa muneng ta Yerusalem ngeau,"bakoi lah Aye iti ulun sa kakan nawunu here? 26Tapi,inni bo,Aye bapaner nihi terang-terangan balalu here bakoi inon lei nihi Aye.mungki lei here pemimpin hio haot karasa bahwa Aye hio Kristus? 27Tapi,takam karasa tekei awe ulun iti baasal.sementara hio,katika Kristus hawi,padahal apabila Kristus hawi,bakoi erang kulun lei karasa tekei awe Aye baasal,"28Gene hio,rahat Yesus ngajar ta Bait Allah,Aye bapander,"kayo mula kataru Kuki balalu karasa tekei awe Kuki baasal.Tapi,Kuki bakoi hawi tekei tenga Ku kakareb,tapi Aye sa mangutus Kuki aye hio wuah,kayo bakoi kataru Aye, 29tapi Kuki kartaru Aye gene Kuki baasal tekei E palus Aye lah sa haot mangutus Kuki."30Balalu,here bausaha nyaput Aye,tapi bakoi erang kulun lei kiuh negei Aye gene waktu E mete hampe. 31Tapi,ajoh tekei ulun-ulun hio percaya nihi Yesus.here ngeau,"apa bila Kristus hawi,inon kah Aye ngulah magin ajoh tanda ajaib tekei sa haot na ulah ulun iti?"Pemimpin Yahudi bausaha nyaput Yesus 32Ulun-ulun Farisi karengei inon sa na pander ulun ajoh hio gene Yesus,balalu imam-imam kepala nihi ulun-ulun Farisi nunyu here pejabat Bait Allah mat nyaput Aye.33Gene hio, Yesus ngeau,"waktu Ku kumpul hayak kaon ekat tawelek lagi balalu udi hio,Kuki sagar tulak napot Aye sa mangutus Kuki. 34Kayo nupui Kuki,tapi bakoi sagar kahalu Kuki.Balalu,ta awe Kuki muneng,kayo bakoi kiuh hawi gi aro."35Ulun-ulun Yahudi hio ngeau isa nihi sa lain,"ga awe kah ulun iti sagar tulak hampe takam bakoi kiuh kahalu Aye?inonkah Aye sagar tulak gi ulun Yahudi sa tersebar ta antara ulun-ulun Yunani,balalu ngajar ulun-ulun Yunani? 36inon aheng paneran E sa ngeau,`kayo sagar nupui Kuki,tapi bakoi sagar kahalu Kuki.Balalu,ta awe Kuki muneng kayo bakoi kiuh hawi gi aro?" Yesus bapaner hal Roh Kudus37Tangar andrau pangalis e,aye hio puncak perayaan hio,Yesus mindri balalu ngeau,eau E,"amun naan sa kalalah oboh aye hawi nutah Kuki balalu ngoot. 38ulun sa harap nihi Kuki,sameh sa naantuh Kitab Suci,tekei huang tenga e sagar mangalir aliran ranu welum."39Hal hio na aheng Yesus aye hio Roh,sa sagar na tarime ulah ulun sa harap nihi Aye.Gene,Roh hio mete naami gene Yesus mete na muliakan.Perdebatan gene Yesus40Katika here karengei paner hio,pa pire tekei here ngeau,"ulun ina bujur-bujur erang kulun Nabi." 41Ulun lain ngeau,"Aye hio Kristus."ulun sa lain ngeau lagi,"mungkin kah Kristus hawi tekei Galilea? 42Bakoi kah Kitab Suci ngeau bahwa Kristus baasal tekei keturunan Daud balalu tekei Betlehem,tumpuk uneng Daud sadi muneng?"43Balalu,jari lah kalakat tangar helang ulun-ulun hio gene Aye. 44Papire ulun tekei antara here kakan nyaput Yesus,tapi bakoi erang kulun lei negei Aye.ka bakoi harap papire pemimpin Yahudi45Gene hio,here penjaga Bait Allah hio waleng gi Imam-imam kepala nihi ulun-ulun Farisi,sa nane nihi here,"wuah inon kaon bakoi nunda Yesus?" 46Here penjaga Bait Allah hio nuing,"bakoi naan erang kulun lei piji bapander sameh ulun ina!"47ulun-ulun Farisi hio nuing here,"inonkah kaon lei haot na santawang? 48naan kah erang kulun tekei helang pemimpin atawa lei ulun Farisi sa haot harap nihi Aye? 49Tapi,ulun ajoh sa bakoi karasa hukum Taurat iti aye hio terkutuk!" Pembelaan Nikodemus50Tapi,Nikodemus,isa kulun tekei here,sa piji manalu Yesus,ngeau gi here, 51"inon kah Hukum Taurat takam menghakimi erang kulun sa mete na rengei hal sa na naulah e?" 52Here nuing,"inon kah kayo lei ulun Galilea?selidiki balalu inni bo bahwa bakoi naan Nabi sa hawi tekei Galilea."Wawei sa ta japut berzina53Udi hio,here kaluhan mudi gi lewu masing-masing.
1Tapi,Yesus tulak gi bukit Zaitun. 2Sunsung kiat tuu,Aye hawi lagi gi Bait Allah balalu kaluhan ulun hawi napot Aye.Aye maharung balalu ngajar here. 3Lalu,ahli-ahli Taurat nihi ulun-ulun Farisi nunda erang kulun wawei sa kadapatan nglah zina,balalu udi nganak wawei hio mindri tangar penah-penah,4Here ngeau nihi Yesus,"Guru,wawei iti tajaput katika rahat berzina. 5Hukum Taurat Musa nuyu takam medak wawei sameh ina nihi watu hampe matei.inon pendapat Nu gene hal iti?" 6Here ngeau sameh hio mat mancoba Yesus mat here naan dasar pakai nampahala Aye.Tapi,Yesus mambungkuk balalu nihi tangan E,Aye manulis ta tane.7Gene here tarus-tarus an nane tekei Aye,Yesus mindri balalu ngeau nihi here,"ulun sa bakoi badosa tekai kaon elah e aye jari sa panga dahulu medak wawei ina nihi watu." 8Balalu,Yesus mambungkuk lagi balalu manulis ta tane.9Katika here ngarengei hal hio,here mulai tulak isa maka isa,mulai tekei sa paling matueh,balalu Yesus na tanan kakareb,nihi wawei huni sa masih mindri tangar penah. 10Balalu,Yesus mindri palus ngeau nihi wawei hio,"ui wawei,gi awe here kah here?bakoi naan kah ulun sa nukum kayo?" 11tuing awwei hio,"bakoi naan,Tuhan."Yesus ngeau "Kuki lei bakoi sagar nukum kayo.hulu bo,balalu mulai wayah ina,ada ngulah dosa lagi."Yesus tarang Dunia12Udi hio,Yesus ngeau nihi ulun ajoh hio,eau E," Kuki lah tarang dunia.setiap ulun sa nutah Kuki bakoi sagar takia huang mieng,tapi sagar naan tarang welum." 13Udi hio ulun=ulun Farisi ngeau nihi Yesus,"Kayo bersaksi hal tenga Nu kakareb,maka kesaksian Nu bakoi wuah."14Yesus nuing here,eau E,"biar pun Kuki bersaksi hal tenga Ku kakareb,kesaksian Ku aye hio wuah gene Kuki karasa tekei awe Kuki hawi balalu gi awe Kuki tulak,tapi kayo bakoi karasa tekei awe Kuki hawi balalu gi awe Kuki tulak. 15Kayo menghakimi umma cara kedagingan,sedangkan Kuki bakoi menghakimi hie lei. 16Tapi,seandai e lei Kuki menghakimi,penghakiman Ku hio wuah gene Kuki bakoi menghakimi kakareb,tapi nihi Ammah sa mengutus Kuki.17Bahkan,huang Kitab Taurat nu bahwa kesaksian rueh ulun aye hio wuah. 18Kuki bersaksi gene tenga Ku kakareb balau Ammah sa mangutus Kuki bersaksi hal Kuki."19Maka,here nane nihi Aye,"ta awe kah Ammah Nu?"Yesus nuing,"kayo bakoi sagar kataru Kuki maupun Ammah Ku,Amun kayo kataru Kuki,kayo lei sagar kataru Ammah Ku." 20Panderan iti na kahampe Yesus ta riet perbendaharaan waktu Aye ngajar ta Bait Allah,tapi bakoi naan erang kulun lei sa nyaput Aye gene waktu E mete hampe."Yesus bapander hal Ammah21Balalu,Yesus ngeau lagi nihi here,"Kuki sagar nanan kayo balalu kayo sagar nupui Kuki,tapi kayo sagar matei huang dosa nu.gi awe Kuki sagar tulak,kayo bakoi kiuh hawi." 22Udi hio,ulun-ulun Yahudi hio ngeau,"inon kah Aye kakan mantiu gene Aye ngeau,`gi awe Kuki sagar tulak,kayo bakoi kiuh nutah?"23Tapi,Yesus ngeau nihi here,"kayo baasal tekei kapit,tapi Kuki baasal tekei entu.kayo baasal tekei dunia ina,tapi Kuki bakoi tekei dunia iti. 24Ulah gene hio,Kuki ngeau nihi kayo bahwa kayo sagar matei huang dosanu gena amun kayo bakoi harap nihi Kuki,kayo sagar matei huang dosa-dosanu."25Balalu,here nane nihi Aye,"hie kah Kayo?"Yesus nuing here,"Kuki haot mawara nihi kayo nekei asal. 26naan ajoh hal gene kayo sa harus na antuh nihi hakimi,tapi Aye sa mangutus Kuki aye hio wuah balalu inon sa narengei Kuki tekei Aye,hio lah sa nahampe Ku gi dunia." 27here bakoi paham bahwa Yesus rahat bapander nihi here hal Ambah.28Ulah gene hio,Yesus ngeau,"katika kayo haot na paentu Anak Murunsia,waktu hio lah kayo sagar karasa bahwa Kuki aye hio Aye,palus bahwa bakoi naan isa lei sa na ulah Kuki tekei tenga Kuki kakareb,tapi Kuki ngeau inon sa naajarkan Amah nihi Kuki. 29Balalu,Aye sa mengutus Kuki naan hayak nihi Kuki,Aye bakoi nanan Kuki kakareb gene Kuki tarus ngulah hal-hal sa na aheng E." 30Rahat Yesus ngeau kaluhan hio,ulun ajoh harap nihi Aye."Anak-anak Abraham nihi Anak-anak iblis31Udi hio,Yesusngeau nihi ulun-ulun Yahudi sa harap nihi Aye,"amun kayo tatap huang Firman Ku,kayo bujur-bujur murid Ku, 32Balalu kayo sagar karasa sa wuah,balalu sa wuah hio sagar nyanapas kayo." 33Here nuing,"Kami aye hio keturunan Abraham nihi bakoi piji jari walah hie bo.jari wuah inon kayo ngeau,`kayo sagar bebas?"34Yesus nuing here,"sabujur e,Kuki mawara nihi kayo,setiap ulun sa ngulah dosa aye hio walah dosa. 35Erang kulun walah bakoi muneng huang isa keluarga salawah e,tapi erang kuln anak muneng salawah e. 36Jari,apabila anak nyanapas kayo,kayo bujur-bujur bebas.37Kuki karasa bahwa kayo hio keteurunan Abraham,tapi kayo kakan munu Kuki gene ajaran Ku bakoi kiuh muneng ta huang kayo. 38Kuki ngeau hal-hal sa haot na inni Kuki hayak Ammah Ku,sameh hio lei kayo ngulah hal-hal sa na rengei kayo tekei amahnu."39Here nuing nihi ngeau gi Aye,"Abraham mula ammah kami."tuing Yesus,"amun kayo keturunan Abraham,kayo seharus e ngulah inon sa naulah Abraham. 40Tapi,kayo bausaha munu Kuki,ulun sa mawara gi kayo sa wuah,sa narengei Kuki tekei Allah.Abraham bakoi ngulah hal hio. 41Jari,kayo ekat ngulah inon sa naulah amah nu kakareb."Here ngeau nihi Aye,"kami bakoi na lahir tekei hasil perzinaan.kami naan isa Ammah, aye hio Allah."42Yesus ngeau nihi here,"amun Allah aye hio Amah nu,kayo sagar sayang nihi Kuki gene Kuki baasal tekei Allah.balalu,Kuki hawi bakoi nihi aheng Ku kakareb,tapi Aye sa mengutus Kuki. 43Inon sabab e kayo bakoi paham inon sa naantuh Kuki?hio gene kayo bakoi kiuh ngarengei Firman Ku. 44Kayo baasal tekei amah nu,aye hio setan balalu kayo kakn ngulah aheng-aheng amah nu.aye hio pa munu tekei asal balalu bakoi bategei ta sa wuah gene bakoi naan sa wuah huang tenga e.Amun aye ngeau namposo,aye ngeau tekei karakter e kakareb gene aye hio panamposo palus amah sa oso45Tapi,gene Kuki ngeau sa wuah nihi kayo,kayo bakoi harap nihi Kuki. 46hie kah tekei helang kayo sa kiuh ngantuh bahwa Kuki berdosa?amun Kuki ngantuh sa wuah,wuah inon kayo bakoi harap nihi Kuki? 47hie lei sa baasal tekei Allah,aye ngarengei Firman Allah;hio lah gene e kayo bakoi ngarengei e gene kayo bakoi baasal tekei Allah."Yesus bapaner hal tenga E nihi Abraham48Ulun Yahudi nuing Yesus balalu ngeau nihi Aye,"bujur bakoi amun kami ngeau bahwa kayo aye hio ulun Samaria balau Kayo karasukan roh jahat?" 49Yesus nuing,"Kuki bakoi karasukan roh jahat,tapi Kuki menghormati Amah Kuki,tapi kayo bakoi menghormati Kuki.50Tapi,Kuki bakoi nupui kemuliaan gi tenga Ku kakareb;naan Isa sa nupui e nihi sa menghakimi. 51Nihi sabujue e,Kuki ngeau nihi kayo,setiap ulun sa nuu Firman Ku,aye bakoi sagar piji nginni kapateian."52Ulun-ulun Yahudi hio ngeau nihi Yesus,"wayah iti kami karasa bahwa Kayo mula karasukan roh jahat!gene,Abraham nihi here Nabi lei haot matei.Tapi Kayo ngeau,`setiap ulun sa nuu Firman Ku,aye bakoi sagar piji nginam kapateian.` 53inon kah kayo labih hante tekei Abraham,amah kami,sa haot matei?here Nabi lei haot matei;nihi hie kah Kayo nyameh tenga Kayo?"54Yesus nuing,"amun Kuki memuliakan tenga Ku kakareb,kemulian Ku hio bakoi naan arti e; Amah Ku lah sa memuliakan Kuki,sa ha E kayo ngeau,`Aye hio Allah kami," 55Tapi,kayo bakoi kataru Aye,tapi Kuki kataru Aye;amun Kuki ngantuh bahwa Kuki bakoi kataru Aye,Kuki sagar jari panamposo,sameh nihi kayo,tapi Kuki kataru Aye balalu Kuki nuu Firman E. 56Ammah nu,Abraham,basanang gene aye sagar nginni andrau Ku.aye haot nginni e balalu basanang."57Balalu,ulun-ulun Yahudi hio ngeau nihi Aye,"umur nu gin mete hampe 50 taun,tapi Kayo haot nginni Abraham?" 58Yesus ngeau nihi here,"Sa bujur e Kuki mawara nihi kayo,sa mete Abraham naan,Kuki haot naan." 59Gene hio,here ngalap watu mat medak Aye,tapi Yesus nyiok areb E balalu nanan Bait Allah.
Ulun sa pehe tekei lahir na samare 1Katika Yesus rahat takia,aye nginni ulun sa pehe tekei lahir e. 2Murid-murid Yesus nane nihi Aye,"Guru,hie kah sa badosa,ulun iti atawa ulun matueh e hampe nalahir pehe?"3Yesus nuing,"bakoi aye atawa ulun matueh e berdosa,tapi mat gawian-gawian Allah na santarang huang aye. 4Takam harus ngagawi gawian-gawian Aye sa mangutus Kuki salawah andrau masih ka andrau;malem sagar hawi waktu bakoi naan erang kulun lei kiuh bagawi. 5salawah Kuki masih ta dunia,Kuki lah tarang dunia,"6Udi ngeau sameh hio,Yesus nura gi tane balalu ngaur iwei e nihi tane,balalu ngusuk e ta mate ulun hio, 7balalu ngeau nihi aye,"hulu,wui bo tenga nu ta kolam Siloam."Siloam artinya "na utus."Balalu,ulun hio tulak,mui tenga e,balalu aye waleng nihi katena.8Here tetangga nihi here sa samete e kakinni aye hio pehe ngeau,"bakoi lah ulun iti sa biasa e maharung nelang ngalako?" 9Mehe tenga ngeau,"oi,aye hio pengemis hio."sa lain ngeau,"bakoi,aye ekat mirip nihi pengemis hio."tapi ulun sa huni e pehe hio ngeau,"kuki lah pengemis hio."10Balalu,ulun-ulun hio nane nihi aye,"kalawe hampe mate nu tau katena?" 11Ulun hio nuing,"ulun sa bangaran Yesus hio ngaur tane nihi muhut e gi mate ku.udi hio,Aye ngeau gi kuki,`tulak gi Siloam palus wui bo tenga nu,balalu kuki kiuh nginni." 12here ngeau nihi aye,"ta awe kah ulun hio?"aye nuing,"kuki bakoi karasa."13Udi hio,here nunda ulun sa hini e pehe hio napot ulun-ulun Farisi. 14naan lei andrau katika Yesus ngaur tane balalu nguka mate ulun hio aye lah andrau Sabat. 15Maka,ulun-ulun Farisi hindra lagi nane nihi ulun hio kalawe aye kiuh nginni.aye ngeau nihi here,"Aye ngaur tane balalu muhut e gi mate ku,balalu kuki mui tenga palus kuki kiuh nginni."16Gene hio,papire ulun Farisi hio ngeau,"ulun hio bakoi baasal tekei Allah gene Aye bakoi nuu andrau Sabat."sa lain ngeau,"tapi,kalaawe tau ulun sa badosa kiuh ngulah tanda ajaib sameh iti?"Balalu timul lah kalakat tangar helang here. 17Jari,here waleng nane nihi ulun pehe hio,"inon pendapat nu hal Aye gena Aye haot nguka mate nu?"ulun hio ngajawab,"Aye erang kulun Nabi." 18Ulun-ulun Yahudi hio tatap bakoi harap nihi aye,bahwa ulun hio huni e mula pehe tapi wayah ina kiuh nginni,hampe here nerau ulun matueh tekei ulun sa wayah ina kiuh nginni hio,19Balalu nane tekei here,"inonkah iti anak nu,kala awe aye wayah iti kiuh kakanni?" 20Ulun matueh e nuing here balalu ngeau,"kami karasa bahwa anak kami mula bujur pehe tekei lahir e, 21Tapi kala awe wayah ina aye kiuh nginni,kami bakoi karasa;atwa hie sa haot nguka mate e,kami bakoi karasa.tane bo nihi aye,aye haot dewasa;aye sagar bapander gi tenga e kakareb."22Ulun matueh e ngeau sameh hio gene takut nihi ulun-ulun Yahudi.gene,ulun-ulun Yahudi hio haot mapakat,bahwa tiap ulun sa mangaku Yesus aye hio Kristus,sagar na kucilkan tekei Sinagoge. 23Hio lah gene e ulun matueh e ngeau,"aye haot dewasa,tane bo nihi aye."24Jari,gi karueh kali e ulun-ulun Yahudi nerau ulun sa huni e pehe hio,balalu ngeau nihi aye,"ami bo kemuliaan gi Allah,kami karasa bahwa ulun iti berdosa." 25Aye nuing,"inonkah ulun hio berdosa atawa bakoi,kuki bakoi karasa;isa hal sa rasa ku,samete e kuki pehe wayah iti kuki kakinni."26Here ngeau nihi aye,"inon sa na ulah enihi kayo?kala awe aye nguka mate nu? 27Aye nuing here,"kuki haot ngeau nihi kayo,tapi kayo bakoi kakan ngarengei e lagi?inon kah kayo kakan jari murid E lei?"28Maka,here menghina aye balalu ngeau,"kayo lah murid ulun hio,tapi kami murid-murid Musa. 29Kami karasa bahwa Allah haot bapander nihi Musa,tapi gene ulun hio,kami bakoi karasa tekei awe Aye baasal!"30Ulun hio nuing balalu ngeau nihi here,"bujur aneh bahwa kayo bakoi karasa tekei awe Aye baasal,padahal Aye haot nguka mate ku. 31Takam karasa bahwa Allah bakoi ngarengei ulun berdosa,tapi hie lei sa takut nihi Allah balalu ngagawai aheng E,Allah ngarengei Aye.32Tekei sadi hampe wayah ina,mete piji na rengei bahwa erang kulun nguka mate ulun sa pehe tekei lahir. 33Amun ulun hio bakoi baasal tekei Allah,Aye bakoi kiuh ngulah inon-inon." 34ulun-ulun Yahudi hio nuing balalu ngeau nihi aye,"kayo lahir penu nihi dosa,balalu kayo kakan manggurui kami?"balalu here nulak ulun hio.35Yesus karengei bahwa ulun-ulun Yahudi haot ngusir ulun pehe hio;katika Yesus panalu nihi aye,Yesus ngeau,"inon kah kayo harap nihi Anak Murunsia?" 36Ulun hio nuing,"hie kah Aye hio,Tuhan,mat kuki harap nihi Aye?" 37Yesus ngeau nihi Aye,"kayo haot kakinni Aye.Aye hio sa rahat bapander nihi kayo." 38Ulun hio nuing,"Tuhan,kuki harap!"udi hio,aye sujud ta hadapan E.39Yesus ngeau,"mat gi penghakiman Kuki hawi gi dunia iti mat here sa bakoi kiuh nginni,kiuh nginni balalu here sa nginni,jari pehe." 40papire ulun Farisi sa naan riet E ngarengei hal hio,balalu ngeau nihi Aye,"inonkah kami pehe lei?" 41Yesus ngeau nihi here,"amun kayo pehe,kayo bakoi berdosa;tapi gene kayo ngeau,`kami kakinni,`dosa nu tatap naan."
Yesus Gembala sa maeh 1Yesus ngeau,"nihi sa bujue e,Kuki mawara nihi kayo,ulun sa suluk gi kandang domba nihi bakoi nangkah wanawang,tapi nihi mambai nangkah lalan lain,ulun hio aye pangalat nihi parampok. 2Tapi,ulun sa suluk nangkah wanawang,aye hio Gembala domba3Gi aye,penjaga wanawang nguka pintu,balalu domba-domba ngarengei suara e,balalu aye nerau domba-domba e kakareb nihi aran here,balalu nuntun here balua. 4Udi hio nampalua kaluhan domba e,aye takia ta muka here balalu domba-domba e sagar nutah aye gene here kataru lengan e.5Ulun lain bakoi here nutah,tapi here sagar nempat tekei aye gene here bakoi kataru lengan ulun-ulun lain." 6Perumpamaan hio lah sa naantuh Yesus nihi here,tapi here bakoi paham inon sa japo lei na antuh Yesus gi here.7Ulah gene hio,Yesus ngeau lagi nihi here,"sabujur e,Kuki mawara nihi kayo,Kuki lah pintu gi domba-domba hio. 8kaluhan ulun sa hawi samete Kuki aye hio pangalat nihi parampok,tapi domba-domba bakoi ngarengei here.9Kukilah pintu,amun erang kulun suluk nangkah Kuki,aye sagar na salamatkan,balalu sagar balua suluk,nihi kahalu pulau rikut. 10pangalat hawi ekat mat ngalat,munu,nihi nampatei;Kuki hawi mat here naan pamelum,balalu ampun e nihi balimpah.11Kuki lah gembala sa maeh;gembala sa maeh ngami nyawa E gi domba-domba. 12erang kulun upa an,bakoi erang kulun gembala,sa bakoi ampun domba-domba hio,nginni Serigala hawi,aye nanan domba-domba hio balalu nempat;serigala hio kakan ningkap balalu nampa murai domba-domba hio. 13Aye nempat ulah aye erang kuln upaan balalu bakoi paduli nihi domba-domba hio.14Kuki lah gembala sa maeh.Kuki kataru domba-domba Ku balalu domba-domba Ku kataru nihi Kuki 15sameh nihi Ammbah kataru nihi Kuki balalu Kuki kataru nihi Ambah;balalu Kuki ngami nyawa Ku gi domba-domba hio. 16Kuki lei ampun domba-domba lain sa bakoi tekei kandang iti; Kuki harus nunda here lei,balalu here sagar ngarengei lengan Ku;balalu here sagar jari isa kumpulan nihi isa gembala.17Gene ina lah Ambah sayang nihi Kuki,gene Kuki ngami nyawa Ku mat Kuki kiuh ngalap e waleng. 18Bakoi erang kulun lei haot ngalap e tekei Kuki,tapi Kuki lah sa ngami e manurut aheng Ku kakareb.Kuki naan hak mat ngami nyawa Ku,balalu Kuki lei naan hak mat ngalap e waleng.itilah parentah sa Kuki tarime tekei Ambah Ku."19Hindra lagi,naan pisah darai ta helang ulun Yahudi gene panderan Yesus hio. 20ajoh tekei here ngeau,"Aye karasukan roh jahat balalu jari rapui.wuah inon kaon ngarengei Aye?" 21sa lain ngeau,"hio bakoi paneran erang kulun sa karasukan roh jahat.kiuh lah roh jahat nguka mate ulun pehe?" Yesus nihi Ambah aye lah isa22ta wayah hio,andrau raya penahbisan rahat ta Yerusalem.waktu hio musim marisak, 23balalu Yesus rahat takia ta Bait Allah,aye hio ta Serambi Salomo. 24Balalu,ulun-ulun Yahudi bakumpul ngaliling Aye palus ngeau nihi Aye,"papire kalawah lagi Kayo maladar jiwa kami bimbang?amun Kayo Kristus,wara bo wawitu nihi kami."25Yesus nuing here,"Kuki haot mawara nihi kayo,tapi kayo bakoi harap.gawian-gawian sa nagawi Kuki huang aran Ambah Ku,hio lah sa ngami kesaksian gene Kuki. 26Tapi,kayo bakoi harap gene kayo bakoi tamasuk domba-domba Ku.27Domba-domba Ku ngarengei suara Ku,Kuki kataru here balalu here nutah Kuki. 28Kuki ngami welum kekal gi here,balalu here bakoi sagar piji binasa;balalu bakoi erang kulun lei kiuh ngarampas here tekei tangan Ku.29Ambah Ku,sa haot ngami here gi Kuki,labih hante tekei kaluhan,balalu bakoi naan erang kulun lei kiuh ngarampas here tekei tangan Ambah. 30Kuki nihi Ambah aye lah isa." 31Hindra lagi,ulun-ulun Yahudi ngalap watu mat medak Yesus.32Tapi,Yesus ngeau nihi here,"Kuki haot nutui gi kayo ajoh gawian sa maeh tekei Ambah,gawian sa awe kah tekei antara e ngulah kayo kakan medak Kuki nihi awtu?" 33Ulun-ulun Yahudi hio nuing Aye,"bakoi gene gawian sa maeh kami kakan medak Kayo nihi watu,tapi gene hujat;balalu gene Kayo,sa ekat erang kulun murunsia,ngulah tenga Nu Allah."34Yesus nuing here,"bakoi lah tatulis ta huang kitab Taurat nu,`Kuki haot ba Firman,Kayo aye hio allah`? 35Amun Allah ngantuh here sa narime Firman hio` Allah`, padahal Kitab Suci bakoi tau na batal kan, 36inon kah kayo ngantuh gene Aye sa haot na kudus kan Ambah balalu na utus gi huang dunia,`Kayo menghujat,` gene Kuki ngeau nihi kayo,`Kuki aye lah Anak Allah`?37Amun Kuki bakoi ngulah gawian-gawian Ambah Ku,ada harap nihi Kuki. 38Tapi,amun Kuki ngulah gawian-gawian hio,biar lei kayo bakoi harap nihi Kuki,harap bo nihi gawian-gawian hio mat kayo karasa nihi paham bahwa Ambah huang Kuki,balalu Kuki huang Ambah." 39Hindra lagi,here mancoba nyaput Yesus,tapi Aye lolos tekei here.40Balalu,Yesus tulak lagi nyabarang hungei Yordan nuju uneng Yohanes pertama hindra napandrus ari ni balalu Yesus muneng ta hio. 41Ajoh ulun nutah Aye balalu ngeau,"biar lei Yohanes bakoi ngulah isa tanda ajaib lei,tapi kaluhan sa naantuh Yohanes gene uln iti wuah." 42Balalu,ajoh ulun jari harap nihi Aye ta aro.
Kapateian Lazarus 1Naan erang kulun laki sa rahat maringin,aran e Lazarus tekei Betania,tumpuk Maria nihi pulaksanai e,Marta. 2Maria iti lah wawei sa piji ngilau pee Yesus nihi ilau harum balalu muhut e pakai wulu e,sa pulaksanai e laki,Lazarus,waktu hio sakit.3Gene hio,kararueh pulaksanai iti ngirim kabar napot Aye,sa ngeau,"Tuhan, ulun sa nasayang Nu rahat maringin." 4Tapi,katika Yesus karengei kabar hio,Aye ngeau,"panyakit hio bakoi sagar nunda pampatei,tapi sagar nyantarang kemuliaan Allah mat Anak Allah na muliakan nagkah e."5Yesus mula sayang nihi Marta,palus pulaksanai wawei e,balalu Lazarus. 6Jari,katika Yesus ngarengei bahwa Lazarus maringin,Aye sangaja muneng 2 andrau lagi ta uneng aye muneng. 7Udi hio,Yesus ngeau nihi murid-murid E,"ayu takam tulak lagi gi Yudea."8Here murid ngeau nihi Aye,"guru,ulun-ulun Yahudi mete lawah ina bausaha medak Kayo nihi watu,inonkah Kayo tatap sagar gi aro lagi?" 9Yesus nuing," bakoi kah naan 12 jam huang erang andrau ? amun erang kulun takia ta kaandrau,aye bakoi tahantuk gene aye kakinni trang dunia iti.10Tapi,amun erang kulun takia ta kamalem andrau,aye ta hantuk gene tarang hio bakoi naan ta aye." 11Udi Yesus ngeau sameh hio,Aye ngeau nihi here,"hengau takam Lazarus,haot mandre,tapi Kuki sagar tulak mat nambuan Aye."12Murid-murid ngeau nihi Aye,"Tuhan,amun aye haot mandre,aye sagar kaoh." 13Yesus sa bujur e bapander hal kapateian Lazarus,tapi murid-murid nangguh Aye bapander hal mandre huang arti istirahat. 14Gene hio,Yesus udi hio mawara wawitu nihi here,"Lazarus haot matei,15Balalu Kuki sanang ulah kepentingan nu,Kuki bakoi naan mat kayo kiuh harap.Jari,ayu takam tulak napot aye." 16Udi hio,Tomas,sa naantuh Didimus,ngeau nihi murid-murid sa lain,"ayu takam lei tulak mat takam kiuh matei hayak Aye."17Katika Yesus hampe,Aye kahalu Lazarus haot naan ta huang ogang salawah 4 andrau. 18Naan lei Betania ta andak dime belas stadia lawit e tekei Yerusalem. 19Ajoh ulun Yahudi haot hawi nalu Maria nihi Marta,mat ngahibur here bakaitan nihi pulaksanai e hio. 20Katika ngarengei bahwa Yesus haot hawi,Marta tulak nahalu E,tapi Maria tatap ta lewu.21Marta ngeau napot Yesus,"Tuhan, umpama e wayah hio Kayo naan ta iti,pulaksanai kuki pasti bakoi sagr matei. 22Tapi,wayah ina kuki karasa bahwa inon lei kalako Kayo tekei Allah,Allah sagar ngami gi Kayo." 23Yesus ngeau nihi aye,"pulaksanai nu sagar buan,"24Marta nuing Aye,"Kuki karasa aye sagar buan ta andrau kebangkitan ta akhir zaman." 25Yesus ngeau nihi aye,"Kuki lah kebangkitan nihi kehidupan; hie lei sa harap nihi Kuki,aye sagar welum biar aye haot matei, 26balalu setiap ulun sa welum nihi harap nihi Kuki bakoi sagar matei.inon kah kayo harap sagar hal iti?"27Marta ngeau nihi Aye," oi Tuhan,kuki harap bahwa Kayo lah Kristus,Anak Allah,sa hawi gi dunia." Yesus nangis 28Udi ngantuh hal hio,Marta tulak nerau Maria,pulaksanai e, balalu ngeau kakareb,"guru naan ta ina palus Aye nerau kayo." 29Ngarengei hal hio,Maria hinang mindri balalu nalu Yesus.30Waktu hio,Yesus mete hampe gi desa hio,tapi masih ta uneng Marta nalu E. 31Ulun-ulun Yahudi sa hayak Maria ta lewu hio,sa rahat ngahibur aye,nginni Maria baansap buan balalu tulak balua;here nutah aye gene nangguh aye sagar gi ogang mat nangis ta aro. 32Katika Maria hampe gi uneng Yesus,aye nginni Yesus balalu tasungkur ta pee E,palus ngeau nihi Aye,"Tuhan,jaka Kayo naan tangar iti waktu hio,pulaksanai ku bakoi sagar matei,"33Katika Yesus nginni Maria nangis,nihi ulun-ulun Yahudi sa hayak aye nangis lei,kamiak huang atei lei Yesus ulah kaahi. 34Yesus nane,"ta awe Lazarus na ogang kayo?"here nuing Aye,"Tuhan, ayu nutah balalu inni bo." 35Yesus nangis lei.36Maka,ulun-ulun Yahudi ngeau,"inni bo!kalawe aye sayang tuu nihi Lazarus!" 37Tapi,papire ulun tekei antara here ngeau,"bakoi tau kah Aye sa haot nguka mate ulun pehe iti lei ngulah Lazarus bakoi matei?" Lazarus na tambuan tekei kapateian38Yesus,hindra lagi kamiak huang atei E,tulak gi ogang.Ogang hio aye hio isa gua,balalu naan watu na andak nutup e. 39Yesus ngeau,"tulak bo watu hio!"Marta pulaksanai ulun sa nanan hio,ngeau nihi Aye,"Tuhan,wayah iti pasti sagar naan enguh boto gene aye haot matei salawah 4 andrau." 40Yesus nuing aye,"bakoi lah Kuki haot ngeau nihi kayo bahwa amun kayo harap,kayo sagar kakinni kemuliaan Allah?"41Jari,here ngenat watu hio,udi hio,Yesus nginni gi entu nelang ngeau,"Ambah,Kuki bersyukur nihi Kayo gene Kayo haot ngarengei Kuki. 42Kuki karasa bahwa Kayongarengei Kuki tarus,tapi gene ulun-ulun sa mindri tangar iring Kuki,Kuki ngeau hal iti mat here harap bahwa Kayo lah sa haot mengutus Kuki."43Udi ngeau hio,Yesus kamiak nihi lengan mehet,"Lazarus balua bo!" 44Ulun sa haot matei hio balua,tangan nihi pee e magun tahuruk tadi kafan,balalu rai e masih tatutup kain kafan.Yesus ngeau nihi here,"lapas kain-kain hio tekei aye balalu elah bo aye tulak."Rencana mat munu Yesus45Ulun-ulun Yahudi sa hawi napot Maria,balalu nginni inon sa haot na ulah Yesus,jari harap nihi Aye. 46Tapi,papire tekei here nutah ulun-ulun Farisi balalu mawara gi here inon sa haot na ulah Yesus.47Maka,imam-imam kepala nihi ulun-ulun Farisi ngulah pertemuan Sanhendrin balalu ngeau,"inon sa sagar na ulah takam?gene ulun iti ngulah ajoh tanda ajaib. 48Amun takam ngabiar Aye tarus sameh ina,kaluhan ulun sagar harap nihi Aye balalu ulun-ulun Roma sagar hawi mat ngarampas uneng iti nihi bangsa takam."49Tapi,erang kulun tekei here sa bangaran Kayafas,sa jari imam hante ta taun hio,ngeau nihi here,"kaon bakoi karasa inon-inon, 50Atau lei mempertimbang kan bahwa labih maeh isa ulun matei mat gi kaluhan bangsa,tekei kaluhan dunia punah."51Aye bakoi ngantuh tekei tenga e kakareb,tapi sebagai imam taun hio,aye bernubuat bahwa Yesus sagar matei mat gi bangsa hio. 52Balalu,bakoi ekat mat gi bangsa Yahudi bo,tapi lei mat mangumpulkan jari isa anak-anak Allah sa tapisah. 53Maka mulai andrau hio,here sapakat mat munu Yesus.54Gene hio,Yesus bakoi lagi takia nihi terang tarus ta helang ulun Yahudi,tapi Aye tulak nekei aro gi wilayah riet pulau haket sa bangaran Efraim;balalu Aye muneng tangar aro nihi murid-murid E. 55Waktu hio,Paskah ulun Yahudi haot riet,balalu ajoh ulun tekei wilayah hio tulak gi Yerusalem sa mete Paskah mat namparasih tenga here.56Balalu,here nupui Yesus bapander isa nihi sa lain nelang here mindri huang Bait Allah,here ba santane,"kala awe manurut nu?inonkah Aye sama sekali bakoi sagar hawi gi perayaan ina?" 57Naan lei imam-imam kepala nihi ulun-ulun Farisi haot mangaluar kan perintah bahwa amun erang kulun karasa ta awe Aye muneng,ulun hio harus mawara e mat here kiuh nyaput E.
Maria ngilau pee Yesus ta Betania 1Enem andrau samete Paskah,Yesus tulak gi Betania,uneng muneng Lazarus,sa haot na tambuan tekei kapateian. 2Ta aro,haot nasadiakan panguta pakai kuman kamalem gi Yesus;balalu Marta rahat nyadia,tapi Lazarus aye hio isa tekei here sa maharung ta meja nihi Yesus. 3Udi hio,Maria ngalap satengah kati ilau Narwastu sa larang tuu uman e,balalu ngilau pee Yesus palus muhut e nihi wulu e.maka,lewu hio penu nihi enguh harum tekei ilau harum hio.4Tapi,Yudas Iskariot,isa tekei murid E,sa sagar menghiananti Aye,ngeau, 5"wuah inon ilau harum hio bakoi na batang bo sa uman telu jatuh dinar balalu duit e na ami gi ulun-ulun susah?" 6Aye ngeau sameh hio bakoi gene aye paduli nihi ulun-ulun susah,tapi gene aye erang kulun pangalat, balalu gene aye nunda kotak duit,aye tau ngalat duit sa na pasuluk gi huang kotak hio.7Balalu,Yesus nuing,"elah e bo wawei hio,aye ngulah hio mat persiapan ngogang Kuki. 8Gene,ulun sa susah naan tarus hayak kaon." Here imam kepala kakan munu Lazarus9Katika sajumlah hante ulun Yahudi ngarengei bahwa Yesus naan ta Betania,here tulak gi aro,bakoi ekat gene Yesus,tapi lei gene kakan nginni lazarus sa haot na tambuan E tekei kapateian. 10Balalu,imam-imam kepala barencana mat munu Lazarus lei. 11Gene Lazarus,ajoh ulun Yahudi nanan here balalu harap nihi Yesus,Yesus suluk gi kota Yerusalem sameh Raja12Gi katuni andrau e,ulun ajoh sa hawi ta pesta hio,katika ngarengei bahwa Yesus sagar hawi gi Yerusalem, 13Here ngalap rawen-rawen palem balalu tulak gi luar mat nahalu Aye balalu mulai kamiak-kamiak,"Hosana! na berkatilah Aye sa hawi huang aran Tuhan,Raja Israel!" Mazmur 118 : 25-2614Udi kiuh erang kikui keledai muda,Yesus maharung ta entu e,sameh sa tatulis: 15"Ada takut,ui putri Sion!inni bo!Raja nu hawi,maharung ta entu erang kikui keledai muda."Zakaria 9 : 916Asal e,murid-murid E bakoi paham kaluhan hal hio,tapi katika Yesus na muliakan,here udi hio paham bahwa kaluhan hio haot tatulis gene Aye,balalu bahwa here haot ngulah kaluhan hio mat gi Aye. "Ulun ajoh basurah gene Yesus17Jari,ulun-ulun sa hayak Yesus waktu Aye nerau Lazarus balua tekei ogang balalu na tambuan tekei matei tarus bersaksi. 18Ulah gene hio,ajoh ulun nahalu Yesus gene here karengei bahwa Aye lah sa haot ngulah mujizat hio. 19Maka,ulun-ulun Farisi ngeau isa nihi sa lain,"inni kaon inon sa na rencana kan bakoi bahasil.inni bo, kaluhan dunia haot nutah Aye!"Yesus ba pander gene Pamelum nihi pampatei20Ta waktu hio,naan lei ulun-ulun Yunani ta antara here sa tulak mat beribadah ta perayaan hio. 21Here manalu Filipus,sa baasal tekei Betsaida ta Galilea,balalu ngeau nihi aye," Tuan,kami kakan panalu nihi Yesus." 22Filipus tulak balalu mawara Andreas;balalu Andreas nihi Filipus tulak palus mawara nihi Yesus.23Yesus nuing here,"wayah e haot hampe gi Anak Murunsia mat na muliakan. 24Nihi sabujur e,Kuki mawara nihi kayo,kecuali insoi gandum lawu gi tane palus matei,insoi hio tatap isa bo; tapi amun insoi hio matei,aye ngahasil ajoh wua.25Ulun sa nyayang nyawa e,sagar kajawohan nyawa e,tapi ulun sa bakoi nyayang nyawa e ta dunia iti,sagar memelihara e mat gi welum kekal. 26Amun erang kulun melayani Kuki,aye harus nutah Kuki;ta awe Kuki muneng,ta hio lei aye muneng;amun erang kulun melayani Kuki,Ambah sagar ngahormat aye."Yesus bapander hal pampatei E27"Wayah ina,jiwa Ku gelisah.inon sa sagar na antuk Ku?`Amah,selamatkan lah Kuki tekei saat iti?`tapi,mat tujuan itilah Kuki hawi saat iti. 28Amah,muliakan lah aran Nu!" balalu,ta rengeilah lengan tekei surga,"Kuki haot memuliakan aran Ku balalu Kuki sagar memuliakan e lagi." 29ulun ajoh hio mindri ta hio balalu ngarengei e ngeau bahwa hio lengan guntur,tapi sa lain ngeau "erang kulun malaikat haot bapander nihi Aye!"30Yesus nuing balalu ngeau,"lengan hio tarengei bakoi mat gi Kuki,tapi mat gi kayo. 31Wayah iti penghakiman gi dunia iti,wayah ina lah penguasa dunia sagar na usir.32Balalu,amun Kuki na tampa entu tekei dunia iti,Kuki sagar nyujut kaluhan ulun napot Kuki." 33Yesus ngeau hal iti mat nyantarang nihi pampatei sameh awe Aye sagar matei.34Ulun ajoh hio nuing Aye,"kami haot ngarengei tekei hukum Taurat bahwa Kristus sagar tatap muneng kalalawah e;kala awe tau Kayo ngeau,`Anak Murunsia hio harus na tampa entu?`hie lah Anak Murunsia hio?" 35Yesus nuing here,"ekat tawelek lagi tarang hio naan hayak kayo.takia lah sa lagi tarang hio masih naan mat ka mieng bakoi sagar menguasai kayo;gene ulun sa takia huang kamieng bakoi karasa gi awe aye tulak. 36waktu kayo naan tarang hio,harap bo nihi tarang hio mat kayo jari anak-anak tarang."udi ngeau sameh hio,Yesus tulak balalu nyiok arep e tekei here."Papire ulun Yahudi bakoi harap nihi Yesus37Biar lei Yesus haot ngulah ajoh tanda ajaib tangar hadap here,here tatap bakoi harap nihi Aye, 38Mat genep lah panderan sa na kahampe ulah Nabi Yesaya,"Tuhan,hie kah sa harap nihi pemberitaan kami? balalu,gi hiekah tangan Tuhan haot na santarang ?" Yesaya 53 : 139hio lah gene e,here bakoi kiuh harap gene Yesaya lei ngeau, 40"Aye haot nampehe mate here nihi nampa mape atei here,mat here ada nginni nihi mate here balalu mamaham nihi atei here,balalu waleng hampe Kuki nyamare here."Yesaya 6 : 1041Yesaya ngeau kaluhan hio gene aye haot nginni kemuliaan Yesus balalu aye bapander hal Aye. 42Biar sameh hio,ajoh lei here pemimpin sa harap nihi Yesus,tapi gene takut nihi ulun-ulun Farisi,here bakoi ngeau terus terang gene takut sagar na kucilkan tekei Sinagoge. 43Gene,here labih sanang narime kemuliaan tekei murunsia tekei kemuliaan tekei Allah."Ajaran Yesus sagar menghakimi murunsia44Udi hio,Yesus kamiak,eau E,"setiap ulun sa harap nihi Kuki,bakoi harap gi Kuki,tapi nihi Aye sa mengutus Kuki. 45Balalu,setiap ulun sa haot nginni Kuki,haot nginni Aye sa mengutus Kuki.46Kuki haot hawi sebagai tarang dunia gi dunia iti,supaya setiap ulun sa harap nihi Kuki bakoi muneng huang kamieng. 47Amun erang kulun ngarengei eau Ku,tapi aye bakoi nuu e,Kuki bakoi menghakimi aye;gene Kuki hawi bakoi mat menghakimi dunia,tapi mat nyalamat dunia.48Hie sa nulak Kuki balalu bakoi narime eau Ku,balalu Firman sa na eau Kuki sagar menghakimi aye tangar akhir zaman. 49Gene Kuki bakoi bapander entu aheng Ku,tapi Amah sa mengutus Kuki ngami Kuki perintah entu inon sa harus na antuh Ku nihi na pander Kuki. 50Balalu,Kuki karasa bahwa perintah E aye hio welum kekal.Gene hio,hal sa na kahampe Ku,na kahampe Ku sameh sana antuh Ambah gi Kuki."
Yesus mui pee murid-murid E 1Samete andrau Raya Paskah,Yesus karasa bahwa wayah E haot hampe bahwa Aye sagar nanan dunia iti napot Ambah,udi sayang nihi ampun E kakareb ta dunia,Aye sayang here hampe pangalis e. 2Salawah rahat kuman kamalem,setan haot suluk huang atei Yudas Iskariot,anak Simon,mat menghiananti Yesus.3Yesus,katika karasa bahwa Ambah haot nyarah kaluhane gi huang tangan E,balalu bahwa Aye hawi tekei Allah,balalu sagar waleng napot Allah, 4Aye mindri ta rahat kuman malem balalu napas jubah E,nelang ngalap kain Linen balalu nuruk e tangar pinggang E. 5Udi hio,Aye nuang ranu gi isa baskom balalu mulai mui pee murid-murid E nihi nampameang pee here nihi kain sa na huruk ta pinggang E6Balalu,Aye hampe gi Simon Petrus balalu aye ngeau nihi Yesus,"Tuhan,Kayo mui pee ku?" 7Yesus nuing nihi ngeau gi aye,"inon sa naulah Kuki,kayo bakoi mamaham e wayah ina,tapi narian kayo sagar paham." 8Petrus ngeau,"Kayo bakoi sagar piji mui pee ku!"Yesus nuing,"amun Kuki bakoi mui kayo,kayo bakoi kiuh bagian ta huang Kuki." 9Simon Perus ngeau nihi Aye,"amun kala hio Tuhan,ada ekat pee ku bo,tapi lei tangan nihi ulu ku!"10Yesus ngeau nihi aye,"ulun sa haot mandrus ekat perlu mui pee e,tapi haot barasih kaluhan e. kayo haot barasih,tapi bakoi kaluhan tekei kaon barasih." 11Gene Yesus karasa hie sa sagar menghianati Aye,hio gene e Aye ngeau,"bakoi kaluhan tekei kaon barasih."12Jari,udi Yesus galis mui pee murid-murid E,makai waleng jubah E,balalu waleng gi uneng E,Aye ngeau nihi here,"inon kah kaon paham inon sa na ulah Kuki gi kaon? 13Kaon ngantuh Kuki Guru nihi Tuhan.hio pas bo gene Kuki mula Guru nihi Tuhan. 14Amun Kuki,sa aye hio Tuhan nihi Guru nu,haot mui pee nu,kayo lei harus sameh mui pee nu. 15Gene,Kuki haot ngami contoh gi kayo mat kayo lei ngulah sameh sa na ulah Kuki gi kayo.16Nihi sabujur e,Kuki mawara gi kayo,erang kulun walah bakoi diwi hante tekei tuan e,atau lei erang kulun utusan bakoi diwi hante tekei ulun sa mengutus e. 17Amun kayo haot karasa kaluhan iti,kayo na berkati amun kayo ngagawi e. 18Kuki bakoi bapander gene kaon kaluhan e.Kuki karasa hie bo sa haot na pidi Kuki,tapi nas iti harus na genep,`ulun sa kuman roti Ku haot ngenat tungka e nadap Kuki.`19Kuki mawara gi kayo wayah ina,samete halhio jari mat katika hal hio jari,kayo sagar harap bahwa Kuki lah Aye. 20Nihi sabujur e,Kuki mawara gi kayo,setiap ulun sa narime ulun sa na utus Ku,narime Kuki;balalu ulun sa narime Kuki,narime Aye sa mangutus Kuki."Yesus mawara hie sa sagar menghianati Aye21Udi Yesus ngeau sameh hio,Aye gelisah huang Roh balalu bersaksi,"sa bujur-bujur e Kuki ngeau nihi kayo,isa kulun tekei kaon sagar menghianati Kuki." 22Murid-murid asing kulik isa nihi sa lain balalu jari bingung gene hie sa na pander E.23Isa tekei murid E maharung ba sandar ta dada Yesus.ayelah murid sa na sayang ulah Yesus. 24Udi hio,Simon Perus ngami tanda gi aye mat nane tekei Yesus gene hie sa na aheng E. 25Jari,murid sa basandar ta dada Yesus hio nane nihi Aye,"Tuhan hie kah ulun hio?"26Yesus nuing,"ulun hio aye sa gi aye Kuki ngami tetekan roti iti udi Kuki nyolop e."Balalu,udi nyolop tetekan roti hio,Yesus ngami gi Yudas,anak Simon Iskariot. 27Balalu,udi Yudas narime tetekan roti hio,Iblis ngarasuk aye.Gene hio,Yesus ngeau nihi aye,"inon sa sagar kan naulah,ulah bo hinang!"28Bakoi erang kulun lei tekei here sa rahat kuman hio paham wuah inon Yesus ngeau sameh hio nihi Yudas. 29Papire tekei here nangguhgene Yudaslah sa negei kotak duit hampe Yesus ngeau nihi Aye,"widi bo hal-hal sa takam perlu mat gi perayaan,"atawa mat aye ngami inon-inon gi ulun susah. 30Jari,udi narime tetekan roti,Yudas tulak gi wading waktu hio lei;balalu waktu hio haot malem."Yesus bapander hal pampatei E31Udi Yudas tulak,Yesus ngeau,"wayah ina lah saat e Anak Manusia na muliakan balalu Allah na muliakan nangkah Aye. 32Amun Allah na permuliakan ta huang Aye,Allah lei sagar memuliakan Aye ta huang tenga E,balalu sagar memuliakan Aye nihi hinang. 33Anak-anak-Ku,Kuki naan hayak kaon ekat tawelek lagi.kayo sagar nupui Kuki,balalu sameh nihi sa haot na pander Ku nihi ulun-ulun Yahudi,wayah iti Kuki ngeau lei gi kayo,`gi awe Kuki tulak,kayo bakoi kiuh hawi.`34Isa perintah bio na ami Kuki gi kayo,aye hio mat kayo saling sayang,sameh nihi Kuki haot sayang kaon,kala hio lei kayo saling sayang. 35Nihi sameh hio,kaluhan ulun sagar karasa bahwa kayo murid-muridKu,aye hio amun kayo saling sayang."Peringatan Yesus kepada Petrus36Simon Petrus nane tekei Yesus,"Tuhan,gi awe kah Kayo sagar tulak?"Yesus nuing aye,"gi awe Kuki tulak,kayo bakoi kiuh nutah Kuki wayah iti,tapi narian kayo sagar nutah Kuki." 37Petrus nane nihi Aye,"Tuhan,wuah inon Kuki bakoi kiuh nutah kayo wayah iti?kuki sagar nyarah nyawa ku demi Kayo!" 38Yesus nuing,"kayo sagar nyarah nyawanu gi Kuki? nihi sabujur e Kuki mawara gi kayo,manu bakoi sagar nandru samete kayo nulak Kuki 3 kali."
Yesus ngahibur murid-murid E 1" adalah atei nu gelisah;harap lah nihi Allah,haraplah lei nihi Kuki. 2Ta lewu Amah Kuki naan ajoh uneng muneng;amun bakoi sameh hio,Kuki pasti haot ngantuh e nihi kayo gene Kuki tulak mat nyadia isa uneng gi kayo. 3Balalu,amun Kuki tulak balalu nyadia isa uneng gi kayo,Kuki sagar hawi waleng palus nunda kayo napot Kuki mat ta awe Kuki muneng,kayo lei muneng.4Balalu,kayo karasa lalan gi uneng Kuki tulak." 5Balalu,Tomas ngeau nihi Aye,"Tuhan,kami bakoi karasa gi awe Kayo tulak,kalawe kami karasa lalan hio?" 6Yesus ngeau nihi aye,"Kuki lah lalan,balalu sa wuah,balalu pamelum.bakoi naan erang kulun lei hawi napot Ambah,amun bakoi nangkah Kuki. 7Amun kayo haot kataru Kuki,kayo lei haot kataru Ambah Ku;mulai wayah iti,kayo haot kataru palus ngini Aye."8Filipus ngeau nihi Aye,"Tuhan,tutilah Ambah gi kami,balalu hio haot sukup gi kami." 9Yesus nuing Aye,"Filipus,haot kalawah iti Kuki hayak nihi kayo,balalu kayo masih mete kataru Kuki?hie ulun sa haot nginni Kuki,aye haot nginni Ambah,kalawe kayo tau ngeau,`tutui lah Ambah hio gi kami?`10Inonkah kayo bakoi harap bahwa Kuki ta huang Ambah balalu Ambah ta huang Kuki? paneran-paneran sa na eau Kuki gi kayo,Kuki bakoi ngeau tekei tenga Kuki kakareb,tapi Ambah sa muneng ta huang Kukilah sa ngagawi gawian E. 11Harap lah nihi Kuki,bahwa Kuki ta huang Ambah balalu Ambah ta huang Kuki;atawa paling bakoi,harap bo gene gawian-gawian hio kakareb.12Nihi sabujur e,Kuki ngeau gi kayo,setiap ulun sa harap nihi Kuki,gawian-gawian sa na ulah Ku,aye lei sagar ngulah e;balalu gawian-gawian sa labih hante tekei kaluhan hio gene Kuki tulak nutah Ambah. 13Inon lei sa nalako kayo huang aran Ku,hio sagar na ulah Kuki mat Ambah na muliakan ta huang Anak. 14Amun kayo ngalako inon lei nihi Kuki huang aran Ku,Kuki sagar ngagawi e."Janji gene Roh Kudus15" Amun kayo sayang Kuki,kayo sagar nuu kaluhan perintah Ku. 16Kuki sagar ngalako nihi Ambah,balalu Aye sagar ngami gi kayo pangawat sa lain,mat Aye pahayak kaon salawah e, 17aye hio Roh sa wuah,sa bakoi kiuh na tarime dunia,gene dunia bakoi kakinni Aye atawa kataru Aye;tapi kayo kataru Aye gene Aye muneng hayak kayo nihi sagar naan huang kayo.18Kuki bakoi sagar nanan kayo sameh anule pahatu;Kuki sagar hawi napot kayo. 19Bakoi lawah lagi,dunia bakoi sagar kakinni Kuki lagi,tapi kayo sagar kakini Kuki;gene Kuki welum,kayo lei sagar welum. 20Ta andrau hio,kayo sagar karasa bahwa Kuki ta huang Ambah Ku,balalu kayo ta huang Kuki,balalu Kuki ta huang kayo.21Hie lei sa negei perintah Ku balalu ngagawi e,aye sayang Kuki;balalu ulun sa sayang Kuki sagar na ahi ulah Ambah Ku,balalu Kukisagar sayang aye palus sagar nyantarang tenga Ku nihi aye." 22Yudas sa bakoi Iskariot,ngeau nihi Aye,"Tuhan,kalawe kayo sagar nyantarang tenga Nu gi kami balalu bakoi gi dunia?"23Yesus nuing balalu ngeau nihi aye,"amun erang kulun sayang Kuki,aye sagar nuu Firman Ku;balalu Ambah Ku ka ahi aye,balalu kami sagar hawi napot aye palus muneng pahayak aye. 24Tapi,ulun sa bakoi sayang Kuki,bakoi nuu Firman Ku.balalu,Firman sa na rengei kayo bakoi tekei Kuki,tapi tekei Ambah sa mangutus Kuki.25Kaluhan hal iti haot na wara Ku gi kayo salawah Kuki masih hayak kayo. 26Tapi,pangawat hio,aye hio Roh Kudus,sa sagar na utus Ambah huang aran Ku,Aye sagar ngajar kaluhan hal gi kayo,balalu sagar nampa ingat kayo nihi kaluhan hal sa haot na wara Ku gi kayo. 27Damai sejahtra na tanan Ku hayak kayo;damai sejahtra Ku na ami Ku gi kayo,bakoi sameh nihi sa naami dunia sa naami Kuki gi kayo.Ada ngaret atei nu gelisah atawa lei takut.28Kayo haot ngarengei bahwa Kuki ngeau gi kayo,`Kuki sagar tulak,balalu Kuki sagar hawi lagi napot kayo.`amun kayo sayang Kuki,kayo sagar sanang gene Kuki tulak napot Ambah,gene Ambah labih hante tekei Kuki. 29Kuki haot mawara wayah ina samete hal hio jari mat katika hal hio jari,kayo harap.30Kuki bakoi sagar bapander labih ajoh lagi nihi kayo gene penguasa dunia iti rahat hawi.aye bakoi bakuasa dutik lei nihi Kuki. 31Tapi mat dunia karasa bahwa Kuki sayang Ambah,Kuki ngulah pas sameh sa Ambah perintah gi Kuki. Buan bo,ayu takam tulak tekei iti."
Yesus aye lah pokok anggur 1Yesus ngeau,"Kukilah pokok anggur sa sejati balalu Ambah Ku lah sa ngusaha e 2Setiap jangkeng tangar Kuki sa bakoi ba wua,na rasih E,mat jangkeng hio ba wua magin ajoh.3Kayo mula ha na barasih gene Firman sa haot na wara Ku gi kayo. 4Muneng bo ta huang Kuki balalu Kuki ta huang kayo.sameh nihi jangkeng bakoi kiuh ba wua tekei tenga e kakareb,kecuali aye muneng ta pokok anggur,kala hio lei kayo bakoi kiuh bawua,kecuali kayo muneng ta huang Kuki.5Kukilah pokok anggur balalu kayo lah jangkeng-jangkeng e.setiap ulun sa muneng ta huang Kuki,balalu Kuki ta huang aye,aye sagar bawua ajoh gene tapisah tekei Kuki,kayo bakoi kiuh ngulah inon-inon. 6Amun erang kulun bakoi muneng ta huang Kuki,aye sagar na umpe sameh jangkeng balalu jari meang;balalu ulun sagar ngumpul e balalu nawut e gi huang apui,balalu rakit. 7Amun kayo tatap muneng huang Kuki balalu pamaneran Ku muneng huang kayo,lako bo inon lei sa kanakakan kayo,balalu hio sagar na ami gi kayo.8Ambah Ku sagar na muliakan nihi hal iti,aye hio amun kayo bawua ajoh balalu nihi sameh hio,kayo lah murid-murid Ku."perintah Yesus mat saling sayang 9"sameh Ambah haot sayang Kuki,sameh hio lei Kuki haot sayang kayo;tatap bo muneng huang kasih Ku.10Amun kayo nuu kaluhan perintah Ku,kayo sagar muneng huang kasih Ku,sameh nihi Kuki haot nuu perintah Ambah balalu muneng huang kasih E. 11Hal-hal iti Kuki ngeau gi kayo mat kasanang Ku naan ta huang kayo,hampe kasanang nu jari penu.12Iti lah perintah Ku: kayo harus saling sayang,sameh nihi Kuki haot sayang kayo. 13Bakoi naan kasih sa labih hante tekei kasih erang kulun sa ngami nyawa e gi sahabat-sahabat e.14Kayo lah sahabat-sahabat Ku amun kayo ngulah inon sa na parentah Ku gi kayo. 15Kuki bakoi lagi ngantuh kayo walah gene walah bakoi karasa inon sa na ulah tuan e.Tapi,Kuki ngantuh kayo sahabat gene kaluhan sa narengei Ku tekei Ambah,haot na wara Ku gi kayo.16Bakoi kayo sa midi Kuki,tapi Kuki lah sa haot midi balalu haot manetapkan kayo mat kayo tulak balalu ngahasil kan wua,balalu wua nu tatap balalu inon lei sa na lako kayo tekei Ambah huang aran Ku,Aye sagar ngami e gi kayo. 17Iti lah perintah Ku: kayo harus saling sayang!" Yesus nampa ingat here Murid E18"Amun dunia marikang kayo,kayo karasa bahwa dunia haot marikang Kuki samete marikang kayo. 19Amun kayo tekei dunia,tentu lei dunia sagar sayang ampun kesayangan e;tapi gene kayo bakoi tekei dunia,tapi Kuki haot midi kayo tekei dunia,gene hal hio lah dunia marikang kayo.20ingat bo paneran sa haot na antuh Ku gi kayo:`erang kulun walah bakoi labih hante tekei tuan e,`amun here haot nampahanang Kuki,here lei sagar nampahanang kayo.amun here nuu Firman Ku,here lei sagar nuu paneran nu. 21Tapi,kaluhan e hio sagar na ulah here nadap kayo,ulah gene aran Ku.gene,here bakoi kataru Aye sa mangutus Kuki. 22Amun Kuki bakoi hawi balalu mawara kaluhan e hio nihi here,here bakoi sagar naan dosa.Tapi wayah ina,here bakoi naan kiuh ngilah gi dosa here.23Setiap ulun sa marikang nihi Kuki,aye lei marikang Ambah Ku. 24Umpama e Kuki bakoi ngagawi ta helang here gawian-gawian sa bakoi piji na ulah ulun lain,here bakoi sagar naan dosa.Tapi wayah iti,here haot nginni tapi tatap marikang Kuki nihi Ambah Ku. 25Tapi,Firman sa tatulis huang kitab Taurat here harus na tampa genep: `here marikang Kuki bakoi naan alasan.`26Katika Pangawat hio hawi,sa sagar na utus Kuki gi kayo tekei Ambah,aye hio Roh sa wuah sa baasal tekei Ambah,Aye sagar basaksi gene Kuki. 27Balalu kayo lei sagar basaksi gene kayo haot hayak Kuki nekei asal."
1" kaluhan iti haot nawara Ku gi kayo mat kayo bakoi ta gunsang. 2here sagar nulak kayo tekei Sinagoge.hampe,waktu e sagar hampe bahwa satiap ulun sa munu kayo sagar nangguh bahwa here rahat berbakti gi Allah.3Balalu,hal-hal hio sagar na ulah here gene here bakoi kataru Ambah atawa Kuki. 4Tapi,kaluhan hio haot na wara Kuki gi kayo mat amun waktu e hampe,kayo kaingat bahwa Kuki haot mawara e nihi kayo tangar mulai e gene Kuki masih hayak kayo. " gawian Roh Kudus5Tapi,wayah iti Kuki sagar tulak napot Aye sa mangutus Kuki,balalu bakoi erang kulun lei tekei kayo sa nane Kuki,`Gi awe kayo sagar tulak?` 6Tapi,gene Kuki haot mawara kaluhan iti nihi kayo,kahanang nampenu atei nu. 7Tapi,Kuki mawara sa wuah nihi kayo: labih maeh gi kayo amun Kuki tulak gene amun Kuki bakoi tulak,pangawat hio bakoi sagar hawi gi kayo;tapi amun Kuki tulak,Kkuki sagar mangutus E napot kayo.8Balalu,katika pangawat hio hawi,Aye sagar nampasadar dunia sagar dosa,sa wuah,balalu penghakiman; 9Hal dosa,gene here bakoi harap nihi Kuki; 10Hal sa wuah,gene Kuki tulak napot Ambah balalu kayo bakoi sagar kakinni Kuki lagi, 11Balalu hal penghakiman,gene penguasa dunia iti haot na hakimi.12Masih ajoh hal sa kakan nawara Kuki nihi kayo,tapi kayo bakoi kiuh mananggung e wayah iti. 13Tapi,katika Aye,Roh sa wuah hio hawi,aye sagar mambimbing kayo gi huang kaluhan sa wuah.gene,Aye bakoi bapander entu aheng E kakareb,tapi kaluhan hal sa narengei E hio lah sa sagar na antuh E;balalu Aye sagar mawara hal-hal sa sagar jari. 14Aye sagar memuliakan Kuki gene Aye sagar narime sa na tarime Kuki,balalu sagar mawara e nihi kayo.15Kaluhan hal sa ampun Ambah aye lah ampun Kuki.ulah gene hio,Kuki ngeau bahwa Roh sa wuah sagar mawara nihi kayo inon sa na tarime E tekei Kuki". Kasusah jari kasanang. 16"Ekat tawelek lagi,balalu kayo bakoi sagar kakinni Kuki lagi;balalu hindra lagi,ekat tawelek bo,balalu kayo sagar nginni Kuki."17Papire murid Yesus bakatane,"inon maksud E Aye ngeau nihi takam,`ekat tawelek bo,balalu kayo bakoi sagar nginni Kuki lagi;balalu hindra lagi,ekat tawelek bo,balalu kayo sagar nginni Kuki?` balalu `gene Kuki sagar tulak napot Ambah?" 18Jari here nane,"inon sa na aheng nihi,`ekat tawelek bo`? takam bakoi karasa inon sa na pander E."19Yesus karasa bahwa murid-murid E kakan nane nihi Aye,maka e Aye ngeau nihi here,"inonkah kaon bakatane nihi sasamah kaon kakareb gene hal sa naaheng Kuki waktu Kuki ngeau,`ekat tawelek bo balalu kayo bakoi sagar kakinni Kuki lagi;balalu hindra lagi,ekat tawelek bo,balalu kayo sagar nginni Kuki`? 20Nihi sa bujur e,Kuki ngeau nihi kayo,kayo sagar nangis nungur,tapi dunia sagar basanang;kayo sagar mahanang atei,tapi hanang atei nu sagar ba ubah jari kasanang. 21Katika erang kulun wawei nganak,aye rara gene waktu e nganak hampe;tapi udi anak e lahir,aye koi kingat ka rara e sa weat gene kasanang bahwa erang kulun marunsia haot lahir gi dunia.22Sameh hio kayo lei nginam ka rara wayah iti,tapi Kuki sagar manalu kayo lagi balalu atei nu sagar sanang,balalu bakoi naan erang kulun lei sa sagar ngalap kasanang nu tekei kayo. 23Ta andrau hio,kayo bakoi sagar nane inon lei nihi Kuki.nihi sa bujur e,Kuki mawara gi kayo,inon lei sa nalako kayo napot Ambah Ku huang aran Ku,Aye sagar ngami e gi kayo. 24Hampe wayah iti,kayo mete piji lako inon lei huang aran Kuki.Lako bo, mat kayo narime e mat kasanang kayo jari penu." Kamanang entu Dunia25Kuki haot mawara hal-hal iti napot kayo nihi perumpamaan;waktu e sagar hampe katika Kuki bakoi lagi bapander nihi Kayo nihi perumpamaan,tapi sagar bapander nihi kayo wawitu hal Ambah26Ta andrau hio,kayo sagar ngalako huang aran Ku,balalu Kuki bakoi ngeau nihi kayo bahwa Kuki ngadoakan e napot Ambah Ku gi kayo. 27Gene,Amah kakareb sayang nihi kayo gene kayo haot sayang Kuki balalu harap bahwa Kuki hawi tekei Ambah. 28Kuki ba asal tekei Ambah balalu haot hawi gi dunia;wayah iti,Kuki sagar nanan dunia balalu waleng napot Ambah."29Murid-murid E ngeau,"nah,wayah iti Kayo bapander wawitu balalu bakoi makai perumpamaan lagi. 30wayah iti,kami karasa bahwa Kayo karasa kaluhan hal balalu bakoi perlu erang kulun nane nihi Kayo.gene hio,kami harap bahwa Kayo hawi tekei Allah." 31Yesus nuing here,"harap kah kayo wayah ina?32Ini bo! saat e sagar hawi,bahkan haot hawi napot kayo mat na tampisah,masing-masing mudi gi uneng asal e kakareb balalu sagar nanan Kuki kakareb.tapi,Kuki bakoi kakareb gene Ambah pahayak Kuki. 33Kaluhan iti nawara Kuki gi kayo mat ta huang Kuki,kayo naan damai sejahtera.Ta dunia kayo sagar rara,tapi na tampa mape bo atei nu!Kuki haot nyantalau dunia!"
Yesus Berdoa mat gi murid-murid E 1Hio lah paneran-paneran Yesus,udi nangut gi langit balalu ngeau,"Ambah,waktu e haot hampe,muliakanlah Anak Nu mat anakNu lei kiuh memuliakan Kayo. 2sameh nihi Kayo haot ngami Aye kuasa entu kaluhan murunsia,mat gi kaluhan sa na ami Kayo gi Aye,Aye kiuh ngami welum kekal.3Iti lah welum kekal hio,aye hio bahwa here kataru Kayo,ekat isa-isa e Allah sa bujur,balalu kataru Kristus Yesus sa haot na utus Kayo. 4Kuki haot memuliakan Kayo ta bumi nihi nyanyari gawian sa na ami Kayo gi Kuki mat na gawi. 5Balalu wayah iti,ui Ambah,muliakanlah Kuki hayak Kayo nihi kemuliaan sa naan ta Kuki hayak Kayo samete dunia naan.6Kuki haot nyantarang aran Ku nihi ulun-ulun sa naami Kayo gi Kuki tekei dunia iti.Here hio ampun Kayo balalu Kayo haot nagmi here gi Kuki,balalu here lei haot nuu Firman Nu. 7Wayah iti,here karasa bahwa kaluhan sa naami Kayo gi Kuki baasal tekei Kayo. 8Gene,Kuki haot ngami gi here Firman sa naami Kayo gi Kuki,balalu here haot narime e nihi bujur-bujur karasa bahwa Kuki baasal tekei Kayo,balalu here harap bahwa Kayo lah sa mangutus Kuki.9Kuki berdoa mat gi here,Kuki bakoi berdoa gi dunia,tapi mat gi here sa haot naami Kayo napot Kuki;gene here aye lah ampun Kayo. 10Kaluhan sa ampun Kuki aye lei ampun Kayo,balalu kaluhan sa ampun Kayo aye lah ampun Kuki;balalu Kuki haot na muliakan ta huang kaluhan hio. 11Kuki bakoi lagi ta dunia iti,tapi here masih naan ta dunia iti,balalu Kuki hawi napot Kayo.Ambah sa Kudus,jaga lah here huang aran Nu,ngaran sa haot naami Kayo gi Kuki,hampe here jari isa sameh takam.12Salawah Kuki hayak here,Kuki haot nyaga here huang aran Nu sa haot naami Kayo gi Kuki.Kuki haot nyaga here balalu bakoi naan erang kulun lei sa jawoh kecuali sa nakia kapateian,mat Kitab Suci nagenapi. 13Tapi wayah iti,Kuki sagar hawi napot Kayo;balalu kaluhan ina naantuh Kuki nihi dunia iti mat here naan kiuh kasanang Ku sa na tampenu ta huang tenga here. 14Kuki haot ngami Firman Nu gi here,balalu dunia marikang here gene here bakoi baasal tekei dunia,sameh nihi Kuki bakoi baasal tekei dunia iti.15Kuki bakoi ngalako mat Kayo ngalap here tekei dunia,tapi mat melindungi here tekei sa jahat. 16here bakoi baasal tekei dunia. 17Na barasih lei here huang sa wuah;Fiman Nu aye lah wuah.18Sameh Kayo haot mangutus Kuki gi huang dunia,sameh hio lei Kuki mangutus here gi huang dunia. 19Mat gi here,Kuki namparasih tenga Ku mat here lei na barasih huang sa wuah.20Kuki bakoi ekat berdoa mat gi here,tapi lei mat gi ulun-ulun sa percaya nihi Kuki nangkah pa waraan here, 21Mat here kaluhan jari isa,sameh nihi Kayo;mat here lei jari isa tangar huang takam hampe dunia harap Kayo lah sa haot mangutus Kuki.22Kemuliaan sa haot na ami Kayo napot Kuki,haot naami Kuki gi here mat here jari isa,sameh ngalut Kayo nihi Kuki aye hio jari isa. 23Kuki tangar huang here balalu Kayo naan ta huang Kuki,mat here jari isa sa penu e.nihi sameh hio,dunia sagar karasa bahwa Kayo lah sa mangutus Kuki,balalu bahwa Kayo ma ahi here,sameh ngalut Kayo ma ahi Kuki.24Ui Ambah,Kuki kakan mat here,sa haot naami Kayo gi Kuki,naan lei hayak Kuki ta awe lei Kuki muneng,mat here nginni kemuliaan Ku, sa haot na ami Kayo gi Kuki,gene Kayo maahi Kuki samete dunia mulai naan.25Ui Ambah sa adil,biar bo dunia bakoi kataru Kayo,tapi Kuki kataru Kayo;balalu here karasa bahwa Kayo lah sa mangutus Kuki. 26Kuki haot mawara ngaran Kayo nihi here balalu sagar mawarawa e tarus mat kaahi sa nihi e Kayo ka ahi Kuki naan ta huang here,balalu Kuki naan ta huang here."
Yesus na japut 1Udi Yesus mawara hal-hal iti,Aye tulak nihi murid-murid E gi sabarang hungei Kidron,uneng naan isa taman balalu Yesus suluk gi huang e nihi murid-murid E. 2Yudas,isa tekei murid sa menghianati Yesus,karasa lei taman hio gene Yesus gaha bakumpul nihi murid-murid E ta aro. 3Yudas,udi narime papire pasukan nihi walah-walah tekei imam-imam kepala nihi ulun-ulun Farisi,hawi gi taman hio nihi nunda lampu,obor,nihi senjata.4Yesus sa karasa kaluhan hal sa sagar jari nihi Aye,maju gi muka balalu nane tekei here,"hie lah sa nalupui kaon?" 5Here nuing,"Yesus tekei Nazaret."Yesus ngeau nihi here,"Kuki lah Yesus."balalu Yudas lei,sa menghianati Aye,mindri nihi here.6Katika Yesus ngeau,"Kuki lah Yesus,"ulun-ulun hio mundur balalu tumang gi tane. 7Udi hio,Yesus nane lagi nihi here,"hie lah sa nalupui kaon?"here nuing,"Yesus tekei Nazaret."8Yesus nuing,"haot na antuh Kuki nihi Kayo,Kuki lah Yesus.jari amun kayo nupui Kuki,elah e bo murid-murid Kuki ti tulak." 9hal iti jari mat genep lah paneran sa haot na antuh Yesus: "tekei kaluhan sa na ami Kayo gi Kuki,Kuki bakoi ka jawoh isa lei."10Simon Petrus,sa nunda isa pisau,nampalua pisau e balalu nampek e gi pelayan imam Besar,hampe netek silu kawan pelayan hio;aran imam Besar hio malkhus. 11Maka, Yesus ngeau nihi Petrus,"tampasuluk pisau hio gi huang kumpang e! cawan sa haot na ami Ambah gi Kuki,bakoi lah Kuki harus ngoot e?"Yesus na tunda gi hadapan Hanas12Udi hio,here prajurit Romawi nihi perwira-perwira e palus here pelayan ulun Yahudi nyaput Yesus palus nuruk Aye, 13balalu labih dahulu nunda Yesus gi Hanas,umpu Kayafas,sa aye hio Imam Besar tangar taun hio. 14Balalu, Kayafas lah sa manasehat ulun-ulun Yahudi bahwa aye hio baguna amun erang kulun matei demi rakyat. Petrus bakoi mengakui Yesus15Simon Perus nihi erang kulun murid lain e nutah Yesus.murid sa lain hio na kataru ulah Imam Besar balalu aye suluk hayak Yesus gi huang halaman lewu Imam Besar. 16Tapi,Perus mindri ta luar,ta riet pintu.udi hio,murid sa lain hio,sa kataru nihi Imam Besar,waleng balua balalu bapander nihi wawei sa nyaga pintu,balalu nunda Petrus suluk.17Balalu,wawei sa nyaga pintu hio nane nihi Petrus,"bakoi lah kayo lei isa tekei murid lun hio?"Petrus nuing,"bakoi!" 18Udi nyamelum apui,here pelayan nihi perwira mindri ta aro gene wayah hio andrau marisak,balalu here nyanaing tenga rieet apui.Petrus lei hayak here,mindri nyanaing tenga e lei.Imam Besar nane nihi Yesus19Udi hio,Imam Besar nane nihi Yesusgene murid-murid E balalu gene ajaran E. 20Yesus nuing aye,"Kuki haot bapander terus terang nihi dunia.Kuki tarus ngajar ta Sinagoge-sinagoge nihi Bait Allah,uneng kaluhan ulun Yahudi bakumpul.Kuki bakoi piji bapander benyem-benyem. 21wuah inon kayo nane tekei Kuki?tane bo nihi here sa haot ngarengei inon sa naantuh gi nihi here;here karasa inon sa haot na antuh Ku."22Katika Yesus ngeau sameh hio,erang kulun penjaga sa mindri ta hio nampar rai E balalu ngeau,"sameh hio lah cara Nu nuing Imam Besar?" 23Yesus nuing aye,"amun Kuki ngeau isa bo sa hala,tuti bo kahala e;tapi amun sa na antuh Kuki wuah,wuah inon kayo nampar Kuki?" 24Blalau,Hanas ngirim Yesus nelang na huruk napot Imam Besar Kayafas.Petrus waleng bakoi mangaku Yesus25Rahat hio,Simon Petrus masih mindri nihi nyanaing tenga e.balalu here nane nihi aye,"bakoi lah kayo lei isa tekei murid ulun hio?"Perus koi mangaku e balalu nuing,"bakoi." 26isa tekei pelayan Imam Besar,sa aye hio babuhan tekei ulun sa silu e na tetek Petrus,ngeau,"bakoi lah kuki ngini kayo hayak Aye ta taman hio?" 27hindra lagi Petrus bakoi mangaku e,balalu ta wayah hio lei,manu nandru. Yesus na tunda nadap Pilatus28Udi hio, here nunda Yesus tekei uneng Kayafas gi gedung pengadilan mat here menajiskan tenga e,balalu iyuh kuman Paskah. 29Maka,Pilatus balua nalu here palus nane,"inon kah tuduhan nu nadap ulun iti?" 30Here nuing balalu ngeau nihi aye,"amun ulun iti bakoi ulun jahat,kami tentu bakoi nunda E napot kayo."31Pilatus ngeau nihi here,"tunda bo Aye balalu hakimi bo nutah hukum nu."ulun-ulun Yahudi hio nuing,"aye hio bakoi susuk hukum gi kami mat nukum matei erang kulun." 32iti jari mat nampa genep paneran Yesus,sa nutui nihi pampatei sameh awe Aye matei.33Maka,Pilatus suluk waleng gi huang gedung pengadilan balalu nerau Yesus,palus nane nihi Aye,"inon kah Kayo Raja ulun Yahudi?" 34Yesus nuing,"inonkah tanean hio tekei tenga nu kakareb,atawa naan ulun lain sa mawara gene Kuki?" 35Pilatus ngeau,"inon kah kuki erang kulun Yahudi?Bangsa nihi imam-imam kepala nu kakareb manyarah Kayo napot kuki.inon sa haot na ulah Kayo?"36Yesus ngeau,"Kerajaan Kuki bakoi tekei dunia iti. amun Kerajaan Ku tekei dunia iti,pelayan-pelayan Ku pasti sagar nawan mat Kuki bakoi nasarah napot ulun-ulun Yahudi.tapi Kerajaan Ku bakoi tekei dunia iti." 37Pilatus ngeau,"jari Kayo erang kulun Raja?" Yesus nuing,"Kayo lah sa ngeau bahwa Kuki aye lah Raja.mat ina lah Kuki lahir,balalu mat ina lah Kuki hawi gi dunia,aye hio mat bersaksi gene sa wuah.setiap ulun sa basasal tekei sa wuah sagar ngarengei lengan Ku."38Pilatus ngeau nihi Aye,"inon kah sa wuah hio?"balalu,udi ngeau sameh hio,Pilatus balua lagi nalu ulun-ulun Yahudi,palus ngeau nihi here,"kuki bakoi kahalu kahala inon lei ta Aye. 39Tapi kayo naan kebiasaan bahwa kuki harus nyanapas erang kulun tahanan tangar andrau Paskah.jari,inonkah kayo kakan mat kuki nyanapas`Raja ulun Yahudi iti?" 40Here nuing lagi nihi kamiak,"ada nyanapas ulun iti,tapi Barabas!"Barabas aye hio erang kulun parampok.
1Pilatus ngalap Yesus balalu nuyu mat Yesus na ompak. 2Here prajurit mapuru isa mahkota tekei jangkeng-jangkeng barunrui balalu ngopet e tangar ulu Yesus,balalu here makaian Aye nihi jubah ungu. 3here maju ngariet Yesus nelang ngeau,"Tabe,ui Raja ulun Yahudi!"balalu,here nampar rai E.4Pilatus balua lagi balalu ngeau nihi here,"inni lah!kuki nunda Yesus balua napot kaon mat kaon karasa bahwa kuki bakoi kahalu kahala inon lei ta Aye," 5Balalu,Yesus balua nelang makai mahkota runrui nihi jubah ungu.Pilatusngeau nihi here,"inni lah Aye!" 6katika imam-imam kepala kakinni Yesus,here kamiak,"salib kan Aye,salib kan Aye!"tapi,Pilatus ngeau nihi here,"tunda bo Aye balalu salib bo kakareb gene kuki bakoi kahalu kasala inon lei tangar Aye."7Ulun-ulun Yahudi hio nuing Pilatus,"kami naan hukum,balalu manurut hukum hio,Aye harus matei gene Aye nginam tenga E hio Anak Allah." 8Katika Pilatus ngarengei paneran hio,aye magin takut 9balalu suluk waleng gi huang gedung pengadilan,balalu nane nihi Yesus,"tekei awe kah asal Nu?"tapi Yesus bakoi nuing e.10Pilatus ngeau nihi Aye,"Kayo bakoi hakun bapander nihi kuki?inonkah Kayo bakoi karasa kuki naan kuasa mat ngabebaskan Kayo nihi naan kuasa mat nyalibkan Kayo?" 11Yesus nuing,"kayo bakoi naan kuasa inon lei nihi tenga Kuki,kecuali kuasa hio na ami napot kayo tekei entu.hio lah gene e,ulun sa manyarah Kuki napot kayo labih hante dosa e."12Udi ngarengei hal hio,Pilatus ba usaha ngabebas Yesus,tapi ulun-ulun Yahudi kamiak,"amun kayo ngabebas uln iti,kayo bakoi lah sahabat Kaisar;satiap ulun sa nginam tenga e raja arti e nawan Kaisar." 13katika Pilatus ngarengei paneran hio,aye nunda Yesus balua,balalu maharung tangar kursi pengadlan,tangar isa uneng sa bangaran Litostrotos,tapi huang bahasa Ibrani na antuh Gabata.14Andrau hio aye hio persiapan mat Paskah,wayah hio sekitar jam ka enem.Pilatus ngeau nihi ulun-ulun Yahudi,"iti lah Rajanu!" 15Maka,here kamiak,"wunu bo Aye!wunu bo Aye!salib bo Aye!" Pilatus ngeau nihi here,"harus kah kuki nyalib kan Raja nu?"imam-imam kepala nuing,"kami bakoi naan Raja selain Kaisar!" 16Pangalis e,Pilatus manyarah Yesus nihi here mat na salibkan. Yesus na salibkan17Yesus balua nihi nunda salib E kakareb napot uneng sa bangaran "uneng tengkorak,"sa huang bahasa Ibrani na antuh Golgota" 18Tangar aro here menyalibkan Yesus hayak nihi rueh kulun lain,sa nasalibkan yangar tuhi kawan nihi kawi Yesus,balalu Yesus tangar penah.19Pilatus manulis lei isa tulisan balalu ngandak e tangar entu kayu salib,tulisan hio ba lengan,"YESUS ULUN NAZARET,RAJA ULUN YAHUDI." 20Ajoh ulun Yahudi mambaca tulisan hio gene uneng Yesus nasalibkan hio naan tangar riet kota,balalu tulisan hio natulis huang bahasa Ibrani,Latin,nihi Yahudi.21Balalu,imam-imam kepala ulun Yahudi ngeau nihi Pilatus,"ada nulis,`Raja ulun Yahudi,`tapi tulis bo,ulun iti ngeau,`Kuki lah Raja ulun Yahudi." 22Pilatus nuing,"inon sa haot na tulis kuki,sagar tatap tatulis!"23Here prajurit,katika here haot nyalib Yesus,ngalap pakaian E balalu mambagi e jari epat,isa bagian mat gi masing-masing prajurit,lei jubah E; jubah hio bakoi naan kelim e,ekat na tenun tekei kapit bakoi na jahit. 24here prajurit hio bapander sameh here,"ada bo takam minsit e,tapi ngumpe undi e mat mamutus e hie sa sagar kiuh e."hal iti jari mat genep lah sa tatulis huang Kitab Suci:"here mambagi-bagi pakaian Ku tangar sameh here balalu mat jubah Ku,here nawut undi."Maz. 22 : 18 Sameh hio lah here prajurit ngulah kaluhan hal hio.25ta helang hio,ine Yesus,pulaksanai wawei ine Yesus,Maria harau Klopas,nihi Maria Magdalena,mindri riet salib E. 26Katika Yesus nginni ine E nihi murid sa na sayang E mindri tangar aro,Aye ngeau nihi ine E,"wawei,inni bo,iti anaknu!" 27Balalu,Yesus ngeau nihi murid sa nasayang E hio,"iti lah ine nu!"mulai waktu hio,murid hio narime ine Yesus muneng ta lewu e.Kapateian Yesus28Udi hio,Yesus,sa karasa bahwa kaluhan e haot ta gawi,mat nampa genep Kitab Suci,Aye ngeau,"Kuki kalalah!" 29Tangar hio naan isa kusi penu anggur maasem.gene hio,here nyusuk wunge karang sa haot na solop gi huang anggur maasem tangar isa watang hisop balalu nyurung e gi wawa Yesus. 30Udi nyesep anggur maasem hio,Yesus ngeau,"haot galis jari."udi hio,Aye nyuntup ulu E balalu nyarah nyawa E.31Gene andrau hio aye lah andrau persiapan,balalu mat bangkai-bangkai hio bakoi tatap muneng ta kayu salib ta andrau Sabat,gene sabat aye hio andrau hante,ulun-ulun Yahudi lako nihi Pilatus mat pee ulun-ulun sa nasalib hio na pepet balalu bangkai-bangkai e na tampinau tekei salib. 32Balalu, here prajurit hawi palus mepet pee ulun sa pangadahulue balalu sa lain e,sa na salib hayak Yesus. 33Tapi,katika here hampe gi Yesus balalu nginni bahwa Aye haot matei,here bakoi nyantepu pee E.34Tapi,isa tekei prajurit hio nyusuk doha e gi wawa atei Yesus,balalu waktu hio,ira leleh balua. 35Ulun sa kakainni peristiwa hio lah sa ngami kesaksian iti,balalu kesaksian e bujur nihi aye karasa amun aye mawara sa bujur e,mat kayo harap lei.36Gene,kaluhan iti jari mat genep lah sa haot tatulis huang Kitab Suci: "bakoi isa lei tekei tulang E sa nasantepu." 37Balalu lei,huang bagian lain Kitab Suci ngeau,"here sagar nginni Aye sa haot na suduk." Yesus na ogang38Udi kaluhan hio,Yusuf tekei Arimatea,sa lei murid Yesus tapi nihi masiok-masiok gene takut nihi ulun-ulun Yahudi,lako nihi Pilatus mat aye na huyu ngalap bangkai Yesus;balalu Pilatus ngalewa e.Jari,Yusuf tekei Arimatea hawi balalu ngalap bangkai Yesus. 39Nikodemus,ulun sa sadi nalu Yesus ta andrau kamalem,hawi lei nihi nundsa campuran ilau mur nihi gaharu,sa weat e sekitar dime pulu kati.40Blalau,here ngalap bangkai Yesus palus mungkus e nihi kain linen sa na ami rarampah,sameh adat penguburan ulun Yahudi. 41Tangar riet uneng Yesus na salib kan,naan isa taman balalu ta huang taman hio naan isa kuburan sa bio sa bakoi isa lei bangkai piji na andak ta aro. 42Gene andrau hio aye lah andrau persiapan mat gi ulun Yahudi,balalu uneng ogang hio bakoi lawit,here ngandak bangkai Yesus ta aro.
Kabar hal Kebangkitan Yesus 1Ta andrau ka isa minggu hio,Maria Magdalena tulak gi ogang Yesus kiat subuh tuu,katika andrau masih mieng,balalu here kakinni watu panutup ogang hio haot ta geser tekei ogang hio. 2Balalu,aye malempat palus nalu Simon Petrus nihi murid sa nasayang Yesus,balalu ngeau nihi here,"here haot ngalap Tuhan tekei ogang,balalu kami bakoi karasa ta awe herengandak E."3Balalu,Petrus nihi murid sa lain hio tulak gi ogang. 4kararueh e hayak nempat,tapi murid sa lain hio nempat diwi hinang tekei Petrus balalu aye hampe ba da hulu gi ogang. 5Aye nganining palus nginni gi huang,balalu kakinni kain linen pa mungkus bangkai Yesus baloyok ta aro,tapi aye bakoi suluk gi huang.6Udi hio,Simon Petrus hawi,nutah aye,balalu suluk gi huang ogang palus nginni kain linen pa mungkus baloyok ta aro. 7Balalu,kain panutup rai sa na huruk ta ulu Yesus bakoi baloyok hayak kain pamungkus huni,tapi haot ta puntal tangar uneng sa lain.8Udi hio,murid sa lain huni,sa dahulu hampe gi ogang,suluk lei.aye kakinni balalu harap. 9Gene,sa mete kajadian hio,here mete paham Kitab Suci,bahwa Yesus harus buan waleng tekei pampatei. Yesus nyantarang areb E nihi Maria Magdalena 10Jari,karueh murid hio mudi gi lewu.11Tapi,Maria mindri ta wading ogang balalu nangis.nelang nangis,aye nginni gi huang ogang hio, 12Balalu aye kakinni rueh kulun Malaikat ba lama mahilak rahat maharung ta uneng bangkai Yesus na tampakading sa mete e.isa maharung tangar tuhi ulu balalu isa e tangar tuhi pee. 13Kararueh Malaikat hio nane nihi Maria,"Wawei wuah inon kayo nangis?"Maria nuing Malaikat hio,"here haot ngalap bangkai Tuhan kuki balalu kuki bakoi karasa ta awe here ngandak Aye."14Udi ngantuh sameh hio,Maria ngulik gi wading lutuk balalu kakinni Yesus mindri tangar hio,tapi bakoi karasa amun hio lah Yesus. 15Yesus nane nihi aye,"wawei,wuah inon kayo nangis?hie lah sa nalupui kayo?"gene nanguh Aye hio sa ngajaga taman,Maria ngeau nihi Aye,"Tuan,amun Tuan haot nampindah E,wara gi kuki ta awe Tuan haot ngandak E,balalu kuki sagar ngalap E."16Yesus ngeau nihi aye,"Maria,"Maria lei bawaleng palus ngeau nihi Aye huang bahasa Ibrani,"Rabuni,"sa arti e "guru." 17Yesus ngeau nihi aye,"ada bo kayo negei Kuki gene Kuki mete tulak napot Ambah.tapi,tulak bo gi pulaksanai-pulaksanai Ku palus eau napot here,`Kuki sagar tulak nutah Ambah Ku nihi Ambah nu,napot Allah Ku nihi Allah nu." 18Maria Magdalena tulak palus mawara gi murid-murid,"kuki haot kakinni Tuhan," balalu Yesus lah sa haot ngantuh hal-hal iti napot aye."Yesus nyantarang areb E napot murid-murid E19waktu andrau haot kamalem,aye hio andrau ka isa huang minggu hio,balalu wanawang-wanawang uneng here murid bakumpulna tutup gene here takut nihi ulun Yahudi,Yesus hawi balalu mindri tangar penah here nelang ngeau,"damai sejahtra bagi kaon!" 20Udi ngantuh sameh hio,Yesus nyantarang tangan nihi wawaatei E napot here.here murid sanang tuu katika here kakinni Tuhan.21Udi hio,Yesus ngeau nihi here lagi,"Damai sejahtra napot kaon.sameh nihi Ambah mangutus Kuki,sameh hio lei wayah iti Kuki mangutus kayo." 22balalu udi Aye ngantuh sameh hio,Yesus nyiwui here balalu ngeau,"tarime lah Roh Kudus! 23Amun kayo ngampuni dosa erang kulun,maka dosa ulun hio na ampuni.Amun naan ulun dosa-dosa e bakoi na ampuni,maka dosa here bakoi naampuni."Yesus nyantarang Areb E napot Tomas24Tomas,isa tekei ka dua belas murid,sa na antuh Didimus,bakoi naan hayak here waktu Yesus hawi. 25Balalu,murid-murid sa lain mawara gi aye,"kami haot kakinni Tuhan."tapi Tomas ngeau nihi here,"kecuali kuki nginni bakas paku tangar tangan E balalu nampasuk kingking kuki gi huang bakas paku hio,balalu nampasuk tangan kuki gi huang wawa atei E,kuki bakoi sagar harap."26Walu andrau udi hio,murid-murid waleng bakumpul tangar lewu hio,balalu Tomas naan hayak here.biar bo wawanawang tatutup,Yesus hawi balalu mindri tangar penah-penah here,balalu ngeau,"damai sejahtra gi kayo!" 27Udi hio,Aye ngeau nihi Tomas,"sansolor bo kingking nu ta iti balalu andak bo tangar wawa atei Ku.ada bakoi harap,tapi harap bo!"28Tomas nuing Yesus,"oi,Tuhan ku palus Allah ku!" 29Yesus ngeau nihi aye,"inon kah kayo wayah iti harap gene kayo haot nginni Kuki?na berkati lah here sa bakoi ngini,tapi harap," Tujuan Yohanes nulis Kitab ina30Masih ajoh tanda ajaib lain sa na ulah Yesus tangar hadapan murid-murid E,sa bakoi tatulis huang Kitab iti. 31Tapi,kaluhan iti na tulis mat kayo harap bahwa Yesus aye hio Kristus,Anak Allah,balalu mat nangkah kaharap nu hio,kayo kakiuh welum huang aran E.
Yesus nyantarang Areb mat gi pitu murid E 1Udi hio,Yesus nyantarang tenga lagi mat gi murid-murid E tangar riet danau Tiberias.Aye nyantarang tenga E nihi cara sameh ina: 2Simon Petrus,Tomas sa naantuh Didimus,Natanael tekei Kana ta Galilea,anak-anak Zebedeus,balalu rueh kulun sa lain rahat bakumpul. 3Simon Petrus ngeau nihi here,"Kuki sagar tulak nyaput kenah."Here ngeau nihi Aye,"kami sagar tulak nihi Kayo."here kaluhan tulak balua balalu nyungkat gi jukung,tapi malem hio,here bakoi nyaput inon-inon.4Katika riet subuh,Yesus mindri tangar pantai,tapi murid-murid bakoi karasa bahwa hio lah Yesus. 5Aye ngeau nihi here,nakia-nakia,inon kah kayo naan kenah?"here nuing,"bakoi" 6Aye ngeau nihi here,"timbai bo lunta nu gi tuhi kawan jukung,balalu kayo sagar kiuh."balalu,here nimbai lunta,tapi bakoi kiuh ngenat e gi huang jukung gene ajoh kenah e.7Ulah gene hio,murid sa na sayang Yesus ngeau gi Petrus,"hio Tuhan!"katika Simon Petrus ngarengei bahwa hio Tuhan,aye nyuang lamma e gene aye bakoi ba lamma waktu bagawi,balalu mitun gi huang danau. 8murid-murid sa lain hawi nihi jukung balalu nyujut lunta sa penu nihi kenah hio.gene,here bakoi lawi tekei pampang, jarak e tanguhan 200 hasta. 9katika here hampe gi pampang,here kakinni waye apui nihi kenah sa na andak ta entu e balalu roti lei.10Yesus ngeau,"tunda papire kikui kenah sa bio bo na japut kayo." 11Simon Petrus sungakt gi jukung balalu nyujut lunta sa penu nihi kenah hante hio gi pampang, jumlah e 153 kikui.biar kenah ajoh sameh hio,lunta e bakoi jabas.12Yesus ngeau nihi here,"ayu palus kuman bo."bakoi mangisa tekei murid-murid hio heei nane nihi Aye," hie lah Kayo?"gene here karasa bahwa Aye hio Tuhan. 13Yesus hawi balalu ngalap roti palus ngami e gi here. sameh hio lei na ulah Yesus nihi kenah hio. 14itilah katelu kali e Yesus nyantarang tenga napot here murid E udi Aye buang tekei helang ulun matei." Yesus ngalako Petrus menggembalakan Domba-domba E.15Udi here galis kuman,Yesus ngeau nihi Simon Petrus,"Simon,anak Yohanes,inonkah kayo labih sayang nihi Kuki tekei kaluhan e iti?"Petrus nuing,"bujur Tuhan,Kayo karasa bahwa kuki sayang Kayo."udi hio,Yesus ngeau nihi aye,"gembalakan bo domba-domba Ku!" 16Yesus ngeau lagi mat karueh kali e nihi aye,"Simon,anak Yohanes,inon kah kayo sayang Kuki?"Petrus nuing,"bujur Tuhan,Kayo karasa bahwa kuki sayang Kayo."Yesus ngeau nihi aye,"gembalakan bo domba-domba Ku!"17Yesus ngeau nihi aye ma katelu kali e,"Simon anak Yohanes,inon kah kayo sayang Kuki?"atei Petrus jari mahanang gene Yesus nane mat katelu kali e,"inonkah kayo sayang Kuki?balalu,Petrus ngeau nihi Aye,"Tuhan,Kayo karasa kaluhan e.Kayo karasa bahwa Kuki sayang Kayo!"Yesus ngeau nihi aye,"gembalakan bo domba-domba Ku! 18Kuki ngeau sa bujur e napot kayo,waktu kayo iya,kayo kakareb sa nuruk pinggang nu balalu takia gi awe bo kayo kakan;tapi waktu kayo jari matueh,kayo sagar ngansang tangannu balalu ulun lain sa nuruk pinggang nu,palus nunda kayo gi uneng sa bakoi na aheng kayo!".19Yesus ngantuh hal iti mat nyantarang nihi pampatei sameh awe Petrus sagar memuliakan Allah.balalu udi mawara hal hio,Aye ngeau nihi Petrus,"umma bo Kuki!"inon sa sagar jari nihi murid sa nasayang tuu Yesus ?20Petrus ngulik balalu kakinni murid sa na sayang tuu ulah Yesus rahat nutah here.Aye hio murid sa maharung riet dada Yesus ta perjamuan kamalem palus nane,"Tuhan,hie kah ulun sa sagar menghianati Kayo hio?" 21Katika nginni aye,Petrus nane nihi Yesus,"Tuhan,kalawe nihi Aye?"22Yesus nuing,"umpama Kuki kakan aye tatap welum hampe Kuki hawi waleng,inon urusan nu?kayo tutah bo Kuki!" 23Balalu,panderan Yesus iti tersebar tangar helang pulaksanai-pulaksanai hio bahwa murid hio bakoi sagar matei,padahal Yesus bakoi ngantuh gi aye bahwa aye bakoi sagar matei,tapi ekat ngeau,"umpama Kuki kakan aye tatap welum hampe Kuki hawi waleng,inon urusan nu?"24Aye lah murid sa bersaksi gene kaluhan hal iti,balalu haot manulis kaluhan iti,balalu takam karasa bahwa kesaksian e hio bujur. 25masih naanajoh hal lain lagi sa haot na ulah Yesus,sa amun natuliskan isa ma ngisa,kuki nginam kaluhan dunia iti lei bakoi sagar sukup mat kaluhan kitab sa harus na tulis hio.[[ayt.co/Yoh]]
Yesus na enat gi Surga nihi janji hawi e Roh Kudus 1Huang buku sa natulis sa mete e,Teofilus,gene kaluhan sa Yesus mulai ngulah nihi ajarkan, 2hampe ta andrau katika Aye na enat,udi hio ngami huyuan,nangkah Roh Kudus napot Rasul-Rasul sa haot na pidi E. 3Napot here,Aye lei nyantarang areb E kakareb welum udi aye rara,nihi ajoh bukti,nelang nyantarang areb E napot here salawah epat pulu andrau nihi ba surah gene Kerajaan Allah.4Rahat hayak nihi here,Aye nuyu here mat bakoi nanan Yerusalem,tapi ngandrei janji Ambah,sa eau E,"kayo karengei tekei Kuki, 5Gene Yohanes napandrus nihi ranu,tapi kayo sagar na tapandrus nihi Roh Kudus,bakoi lawah tekei wayah iti." Yesus ta enat gi Surga6Gene hio,katiak here sasameh bakumpul,here nane nihi Aye,"Tuhan,inonkah iti waktu e Kayo nangkaeh kerajaan mat gi Israel?" 7Aye ngeau napot here,"bakoilah bagian nu mat ngarasa gene waktu nihi wayah sa haot na tetapkan ulah Ambah huang kuasa E. 8Tapi,kayo sagar narime kuasa katika Roh Kudus haot hawi napot kayo nihi kayo sagar jari saksi-saksi Ku ta Yerusalem,ta kaluhan Yudea nihi Samaria,nihi hampe gi bagian bumi paling ujung."9Balalu,udi Aye ngeau hal-hal iti,rahat here waoh,Aye ta enat nihi awan nunda Aye jawoh tekei pangini here. 10Balalu,katika here masih dodor gi langit,rahat Aye tulak,inni bo,rueh kulun laki ba lama mahilak mindri ta iring here, 11balalu ngeau,"ui ulun-ulun Galilea,wuah inon kayo mindri nelang dodor gi langit?Yesus iti,sa haot ta enat tekei helang kayo gi surga sagar hawi waleng nihi cara sa sameh kayo nginni E tulak gi surga."midi erang kulun Rasul Bio12Udi hio,here waleng gi Yerusalem tekei bukit sa naantuh Zaitun,sa naan ta rieet Yerusalem,lawit e sa perjalanan Sabat. 13Katika here suluk,here mambai gi ruang entu,uneng here muneng.Petrus,nihi Yohanes,nihi Yakobus,nihi Andreas,Filipus,nihi Tomas,Bartolomeus,nihi Matius,Yakobus anak Alfeus,nihi Simon ulun Zelot,nihi Yudas anak Yakobus. 14Here kaluhan nihi isa atei bertekun huang doa sasameh nihi here wawei nihi Maria,ine Yesus,namput pulaksanai-pulaksanai E.15Ta andrau-andrau hio,Petrus mindri ta helang pulaksanai-pulaksanai se iman (ulun ajoh kira-kira jatuh ruam pulu jumlah e),balalu ngeau, 16Pulaksanai-pulaksanai,Kitab Suci harus na genapi,sa haot na antuh sa mete e ulah Roh Kudus nangkah wawa Daud gene Yudas,sa jari ngapala gi ulun-ulun sa nyaput Yesus.17Gene,aye ta hitung ta helang takam nihi kiuh bagian huang pelayanan iti. 18Wayah iti,ulun iti midi sa bidang tane nihi upa tekei kejahatan e,balalu udi ulue lawu panga dahulu,bagian penah tenga e puhi,nihi kaluhan isi wuntung e taburai. 19Balalu,hal iti haot na karasa ulah kaluhan ulun sa muneng ta Yerusalem hampe tane hio huang bahasa here na antuh Hakal Dama,arti e,`Tane Ira`.20Gene,haot tatulis huang kitab Mazmur:`elah bo uneng muneng e jari suni,nihi elah bo ta aro bakoi naan erang kulun sa muneng ta huang e,`Mazmur 69 : 26 nihi,`elah bo sa lain e ngalap jabatan e.`Mazmur 109 : 821Ulah gene hio,erang kulun tekei here sa tarus hayak nihi takam salawah Tuhan Yesus suluk nihi balua tekei helang takam, 22mulai tekei pangandrus Yohanes hampe ta andrau katika aye na enat tekei helang takam,isa tekei here iti harus jari saksi hal kebangkitan E hayak takam." 23Balalu,here mengusulkan rueh kulun,aye hio Yusuf sa na antuh Barsabas,sa lei na antuh Yustus nihi Mtias.24Udi hio,here badoa,`Kayo,Tuhan sa karasa atei kaluhan ulun.tutui bo napot kami hie ta helang karueh ulun iti sa haot na pidi Kayo, 25mat narime bagian pelayanan iti nihi jabatan Rasul,tekei Yudas sa haot menyimpang mat tulak gi uneng e kakareb." 26Udi hio,here Rasul ngumpe undi tangar helang here balalu undiang lawu napot Matias balalu aye ta hitung hayak nihi ka sebelas Rasul.
Ka hawian Roh Kudus 1Katika andrau Pentakosta hampe,here kaluhan ba hayak tangar uneng sa sameh. 2Balalu,salenga ta rengeilah tekei langit,lengan sameh siwui an angin mehet,nihi lengan hio nampenu erang ka lewu uneng here rahat maharung. 3Nihi,katena napot here lela-lela sameh lelap apui sa ba hamur balalu tudi ta entu here asing-asing. 4Balalu,here kaluhan na tampenu nihi Roh Kudus palus mulai ba pander huang ajoh bahasa,sameh sa na ami Roh Kudus mat na antuh here.5Ta wayah hio,naan ulun-ulun Yahudi sa muneng ta Yerusalem,ulun-ulun saleh tekei tiap tiap bangsa ta kapit langit. 6Balalu,katika lengan hio ta rengei,sakumpulan ulun ajoh hawi hayak-hayak nihi waoh gene satiap ulun rahat ngarengei here hio bapander huang bahasa here kakareb. 7Here takang nihi waoh,nelang ngeau,"bakoi lah here kaluhan sa rahat ba pander aye hio ulun-ulun Galilea?8Balalu,kalawe tau asing-asing takam ngarengei here nihi bahasa uneng takam na lahirkan? 9Ulun-ulun Partia,nihi Media,nihi Elam,nihi penduduk Mesopotamia,Yudea,nihi Kapadokia,Pontus,nihi Asia, 10Frigia,nihi Pamfilia,Mesir,nihi daerah-daerah Libia riet Kirene,nihi sa hawi-hawi tekei Roma,maeh ulun-ulun Yahudi lei here Proselit, 11ulun-ulun Kreta nihi Arab.takam ngarengei here bapander nihi bahasa takam gene ulahhan-ulahan Allah."12Balalu,here kaluhan kagum nihi waoh nelang ngeau isa nihi sa lain,"inon arti kaluhan iti?" 13Tapi,ulun lain ngakihi nihi ngeau,"here na mahamui ulah anggur bio."Petrus bapander napot ulun ajoh14Tapi,Petrus mindri hayak ka sebelas Rasul,ngenat lengan e nihi ngeau napot here,"ui lun-ulun Yahudi nihi kaluhan sa muneng ta Yerusalem,elah bo na karasa ulah nu nihi na perhatikan bo antuhan ku. 15Gene,ulun-ulun iti bakoi mahamui,sameh sa kayo kono gene andrau japo jam ka telu,16Tapi iti lah sa na antuh nangkah Nabi Yoel: 17Balalu,tangar andrau-andrau pangalis sagar jari,Allah ba Firman : bahwa Kuki sagar mencurahkan Roh Ku gi entu kaluhan murunsia.Nihi,anak-anak nu laki nihi anak-anak nu wawei sagar banubuat,nihi anak-anak nu sagar ngini pangini,nihi ulun-ulun matueh ta helang nu sagar nganupi kan upi-upi.18Bahkan,ta entu walah-walah Ku laki nihi walah-walahKu wawei ta andrau-andrau hio,Kuki sagar mencurahkan Roh Ku,nihi here sagar ba nubuat. 19Nihi,Kuki sagar nyantena mukjizat-mukjizat ta langit,ta entu,nihi tanda-tanda ajaib ta bumi,ta kapit,ira,nihi apui,nihi kabut atuk.20Mate andrau sagar na ubah jari ka ieng nihi wulan jari ira,samete andrau Tuhan sa hante nihi mulia hawi. 21Nihi sagar jari,setiap ulun sa nerau aran Tuhan sagar na selamatkan."Yoel 2:28-3222Ui ulun Israel,rengei bo antuhan iti.Yesus,ulun Nazaret,erang kulun sa na santarang ta helang kaon ulah Allah nihi hal-hal ajaib,mukjizat-mukjizat,nihi tanda-tanda,sa haot na tutui Allah ta helang kaon nangkah Aye,sameh sa kayo kakareb karasa. 23Yesus iti,sa na sarahkan umma rencana sa haot na tentukan nihi pangarasa Allah samete e,kayo munu nihi menyalibkan E nangkah tangan ulun-ulun daraharka. 24Tapi,Allah na muan Aye,nihi nyanapas kan E tekei ka rara matei gene bakoi mungkin napot Aye na kuasai pampatei.25Gene,Daud piji ngeau hal Yesus,`Kuki ngini Tuhan naan tarus tangar hadapan ku,gene Aye muneng ta tuhi kawanku balalu kuki bakoi sagar na santumang. 26Ulah gene hio,atei ku basanang,nihi lelaku ba sorak sorai.Tengaku lei sagar muneng huang pengharapan,27Gene Kayo bakoi sagar nanan jiwaku huang dunia ulun matei,atawa maladar tenga ulun Kudus Nu ngini kebinasaan. 28Kayo haot mawara napot kuki lalan welum.Kayo sagar ngulah kuki penu kasanang nihi rai Nu.`29Pulaksanai-pulaksanai,kuki kiuh bapander napot kayo nihi yakin gene amah leluhur takam,Daud,bahwa aye haot matei nihi na ogang,nihi ogang e masih naan hayak nihi takam hampe andrau iti. 30Jari,gene aye hio erang kulun Nabi nihi karasa bahwa Allah haot bajanji nihi sumpah napot e mat maharung isa nihi katurunan Daud ta entu takhta e. 31Gene hio,Daud sa ngini hal iti sa mete e,aye bapander gene kebangkitan Kristus bahwa: Aye bakoi sagar na tanan lei ta dunia ulun matei,nihi tenga E bakoi nginni kebinasaan,`Mazmur 16 : 1032Yesus iti lah sa Allah tamuan nihi kami kaluhan aye lah saksi gene hal hio. 33Ulah gene hio,udi na tampa entu ulah tangan kawan Allah nihi narime janji tekei Ambah gene Roh Kudus,Aye haot mencurahkan,maeh inon sa na inni kayo atawa rengei.34Gene,Daud bakoi mambai gi Surga,tapi Aye kakareb ngeau,"Tuhan ngeau napot Tuanku,`harung bo ta tuhi kawan Ku, 35hampe kuki ngulah musuh-musuh Nu jari tumpuan pee Nu."Mazmur 110 : 1 36Ulah gene hio,elah bo kaluhan lewu Israel karasa nihi pasti bahwa Allah haot ngajari kan E Tuhan nihi Kristus,itilah Yesus sa haot na salib kayo."37Katika here ngarengei hal iti,ta suduk lah atei here,balalu here ngeau napot Petrus nihi here Rasul lain e,"pulaksanai-pulaksanai,inon sa harus na ulah kami?" 38Balalu,Petrus ngeau napot here,batobatlah nihi tapandrus bo tenganu asing-asing huang aran Kristus Yesus mat pengampunan dosa-dosanu,nihi kayo sagar narime karunia Roh Kudus. 39Sebab,janji iti ayelah gi kayo,nihi anak-anaknu,nihi mat kaluhan ulun sa masih lawit,ka ngajoh sa Tuhan Allah takam sagar nerau e."40Balalu,nihi ajoh antuhan lain,Petrus bersaksi nihi bujur-bujur nihi kamiak napot here,eau e,"salamat kan bo tenga nu tekei utus sa bengkok iti!" 41Ulun-ulun sa narime paneran Petrus na tapandrus nihi ta andrau hio kangajoh here batambah kira-kira telu ribu jiwa.Persekutuan ulun-ulun percaya 42Here bertekunhuang pengajaran rasul-rasul nihi huang persukutuan,huang nampuhi roti,nihi berdoa.43Balalu,kanakut hawi gi entu tiap jiwa,nihi ajoh hal ajaib namput tanda-tanda sa jari nangkah here Rasul. 44Kaluhan sa percaya bakumpul sasameh nihi naan kaluhan hal e sasameh. 45Balalu,here matang harata banda nihi katatau here,udi hio mambagi-bagi e napot kaluhan ulun,sameh kaperluan e asing-asing.46Setiap andrau,nihi ba isa atei here bakumpul sasameh ta Bait Allah nihi nampuhi roti ta lewu gi lewu.here narime panguta nihi sanang palustulus atei, 47nelang memuji Allah,nihi here na kasanang ulah ulun ajoh.balalu,setiap andrau Tuhan nambah kangajoh here,aye hio ulun-ulun sa na selamatkan.
Petrus nyamare ulun lumpuh 1Ta isa andrau,Petrus nihi Yohanes tulak gi Bait Allah tangar jam doa,aye hio tangra jam suei. 2Balalu,erang kulun laki sa lumpuh tekei huang wuntung ine e na enat.Setiap andrau here ngandak e ta pintu Gerbang Indah mat ngalako sadakah tekei ulun-ulun sa sagar suluk gi Bait Allah. 3Katika aye ngini Petrus nihi Yohanes kakan suluk gi Bait Allah,aye lako sadakah.4Balalu,Petrus,hayak nihi Yohanes,ngadodor aye palus ngeau,"inni kami." 5ulun lumpuh hio ngadodor Petrus nihi Yohanes,nelang baharap narime inon-inon tekei here. 6Tapi,Petrus ngeau,"Kuki bakoi naan perak atawa amas,tapi sa kuki naan sagar na amiku napot kayo.Huang aran Kristus Yesus ulun Nazaret hio,buan palus takia bo!"7Udi hio,Petrus negei tangan kawan ulun hio palus ngawat aye mindri.waktu hio lei,pee nihi pergelangan nya jari gagah. 8nihi nampetu,aye mindri balalu mulai takia.Balalu,aye suluk gi huang Bait Allah hayak Petrus nihi Yohanes,nelang takia,nihi nampetu-nampetu,nelang memuji Allah.9Kaluhan ulun nginni e takia balalu nyanawat Allah, 10Balalu here kataru aye ulun hio lah sa biasa e maharung ta Gerbang Indah Bait Allah mat lako sadakah.Here na tampenu nihi perasaan takjub nihi kagum entu hal sa haot jari napot aye.Petrus bapander napot ulun ajoh11Nelang ulun hio bategei nihi Petrus nihi Yohanes,kaluhan ulun nempat napot here ta sarambi sa na antuh Sarambi Salomo,nihi rasa takjub. 12Balalu,katika Petrus nginni e,aye ngeau napot ulun ajoh hio,"ui ulun-ulun Israel,wuah inon kayo ngadodor kami sameh nihi kuasa atawa kesalehan kami kakareb,kami haot ngulah ulun iti takia?13Allah Abraham,nihi Ishak,nihi Yakub,Allah itak moyang takam haot memuliakan hamba E,Yesus,sa kaon sarah nihi tulak ta hadap Pilatus katika aye haot mamutus kan mat nampa bebaskan Aye. 14Tapi,kayo nulak Sa Kudus nihi wuah,nihi kayo ngalako erang kulun pa munu na sanepah napot kayo,15Balalu kayomunu sang pangami welum,sa haot Allah tambuan tekei helang ulun matei.Gene iti,kami aye hio saksi-saksi. 16Balalu badasar Iman huang aran E,aye hio aran Yesus,haot menguatkan laki sa na inni kayo nihi na kataru iti.Nihi,iman sa hawi nangkah Aye haot ngami kesehatan sa sampurna napot laki iti ta hadap kayo kaluhan.17Wayah iti,pulaksanai-pilaksanai ku,kuki karasa bahwa kayo ngagawi huang kabakoi karasaannu sameh sa lei na gawi ulah here pemimpin nu. 18Tapi,sa na hampe Allah samete e nangkah wawa kaluhan nabi bahwa Kristus sagar rara haot na genep E.19Ulah gene hio,batobat lah nihi babalik lah mat dosa-dosa nu na sanyawoh, 20hampe waktu kelegaan hawi tekei ka hawian Tuhan,nihi mat Aye mengutus Kristus sa haot na tetapkan napot kayo,aye hio Yesus,21Sa harus na tarime Surga hampe ta waktu pemulihan kaluhan hal sameh sa haot na eau Allah nangkah here nabi E sa kudus tekei zaman sadi. 22Musa ngeau,`Tuhan Allahnu sagar na tambuan napot kayo erang kulun nabi sameh kuki tekei antara pulaksanai-pulaksanai nu kakareb.kayo harus ngarengei kaluhan hal sa na antuh e napot kayo. 23Balalu sagar jari,setiap jiwa,sa bakoi ngarengei nabi hio sagar na lenyapkan tekei helang bangsa,`24Balalu,kaluhan nabi sa piji bapander,mulai tekei Samuel nihi here sa haot e lei mawara andrau-andrau iti. 25Kaon aye hio keturunan tekei here Nabi nihi tekei perjanjian sa haot Allah ngulah nihi itak uyut nu,nihi ngeau napot Abraham,`nangkah umang nu,kaluhan umang ta muka bumi sagar na berkati,` 26Allah,udi ngabangkitkan hamba E,ngirim E napot kayo panga dahulu mat ngaberkati nu nihi ngulah setiap ulun tekei helang nu waleng tekei kejahatan."
Rasul-rasul nihi Mahkamah Agama Yahudi 1Katika Petrus nihi Yohanes bapander napot ulun ajoh,hawi lah napot here Imam,kapala panyaga Bait Allah,nihi ulun-ulun Saduki, 2Nihi sangit tuu gene here ngajar ulun ajoh palus membritakan ta huang Yesus naan kebangkitan tekei helang ulun matei. 3Balalu,here nyaput Petrus nihi Yohanes balalu nampasuluk e gi huang penjara hampe katuni andrau e gene andrau haot kamalem. 4Tapi,ajoh tekei here sa haot ngarengei paneran here Rasul jari harap,nihi jumlah laki ta helang here jari kira-kira dime ribu kulun.5tangar katuni andrau e,pemimpin-pemimpin,tueh-tueh,ahli-ahli Taurat here bakumpul hahayak ta Yerusalem, 6hayk nihi Imam hante Hanas,nihi Kayafas,Yohanes,Alexander,nihi kaluhan ulun tekei kaluarga Imam Hnate. 7Katika herengandak Petrus nihi Yohanes ta penah-penah,here nane,"nihi kuasa inon atawa nihi aran hie kah kayo ngulah hal iti?"8Balalu,Petrus,na tampenu nihi Roh Kudus,ngeau napot here,"here pemimpin bangsa nihi tueh-tueh, 9amun kami na periksa andrau iti ulah gawian maeh sa haot na ulah kami napot ulun sa maleme iti,nihi cara inon ulun iti haot na samare? 10elah bo hal iti na karasa ulah kaon kaluhan nihi kaluhan ulun Israel bahwa ulah aran Kristus Yesus,ulun Nazaret,sa kayo salibkan,sa haot na tambuan Allah tekei helang ulun matei,ulun iti mindri tangar hadap nu huang keadaan barigas.11Yesus iti aye hio: `watu sa na umpe ulah kayo,tukang-tukang bangunan,sa haot jari watu penjuru.`Mazmur 118:22 12Balalu,bakoi naan keselamatan ta huang hie lei lain e gene bakoi naan aran lain ta kapit langit na ami ta helang murunsia sa ulah aran hio takam kiuh na selamatkan."13Katika here ngini ka ehei Petrus nihi Yohanes balalu paham bahwa here aye hio ulun-ulun bakoi ta pelajar nihi awam,here jari waoh balalu mulai kataru bahwa kararueh e piji hahayak nihi Yesus. 14Balalu,udi ngini ulun sa haot na samare hio mindri ta tuhi Petrus nihi Yohanes,here bakoi kiuh nawan e.15Tapi,katika here nunyu Petrus nihi Yohanes mat nanan Sanhedrin,here mapakat isa nihi sa lain, 16nihi ngeau,"inon sa harus na ulah takam nadap karueh ulun iti?gene,erang kua yanda ajaib sa luar biasa haot jari nangkah here nihi kaliho tena mat gi kaluhan ulun sa muneng ta Yerusalem,balalu takam bakoi kiut nawan e. 17Tapi,mat hal iti magin tasiar penah ulun-ulun,ayu takam ngancam here mat bakoi lagi bapander napot hie lei huang aran hio." 18Udi hio,here nerau Petrus nihi Yohanes,balalu nunyu kararueh e mat bakoi bapander atawa ngajar inon lei huang aran Yesus.19Tapi,Petrus nihi Yohanes nuing nihi ngeau napot here,"na putus bo,sa awe sa wuah huang pangini Allah,mat ngarengei kayo labih tekei Allah? 20Gene,kami bakoi tau kecuali ngantuh hal-hal sa haot na inni nihi na rengei."21Balalu,katika here tarus ngancam Petrus nihi Yohanes,here ngaret Rasul-Rasul hio tulak,udi bakoi kahalu cara mat nukum karueh e ulah gene ulun ajoh sa nawat Allah entu inon sa jari. 22Gene,ulun sa napot aye tanda ka oboh an hio haot na santena,haot ba umur labih tekei epat pulu taun.Petrus nihi Yohanes waleng napot pulaksanai-pulaksanai se Iman23Katika haot na sanapas,Petrus nihi Yohanes tulak napot hengau-hengau e kakareb balalu ngesah kaluhan hal sa na antuh ulah here imam kepala nihi tueh-tueh napot here.24Balalu,katika hengau-hengau e hio ngarengei e,here ngenat lengan here napot Allah nihi isa atei balalu ngeau,"oi Tuhan,Kayo lah sa haot ngajari langit,bumi,laut nihi kaluhan isi e,25sa bapander nangkah Roh Kudus,nangkah wawa hambaNu,Daud,itak uyut kami:`wuah inon bangsa-bangsa lain marunca,nihi ulun-ulun memperhati kan sa sia-sia?26Raja-raja dunia ba siap-siap,nihi here penguasa bakumpul hayak,nawan Tuhan nihi nawan sa na urapi E.`Mazmur 2 : 1-227Gene,sabujur e ta kota iti haot bakumpul hahayak mat nawan Yesus,hambaNu sa Kudus,sa Kayo urapi,maeh Herodes nihi Pontius Pilatus,hayak nihi bangsa-bangsa lain,nihi ulun-ulun Israel, 28mat ngulah segala hal sa ulah tanganNu nihi rencana Nu haot na tentukan samete e mat jari.29Balalu wayah iti,Tuhan inni bo ancaman-ancaman here nihi karuniakan bo hamba-hamba Nu iti mat mangabarkan Firman Nu nihi kaluhan kaehei, 30nelang Kayo nyansolor tangan Nu mat nyamare nihi tanda-tanda palus keajaiban-keajaiban sa jari ulah aran walah Nu sa Kudus,Yesus." 31Balalu,udi here berdoa,ta gunsang lah unengan here bakumpul hayak nihi here nihi here kaluhan na tampenu nihi Roh Kudus,palus mangabar Firman Allah nihi ehei.Pamelum ulun sa harap32Balalu,kumpulan here sa harap ba isa atei nihi jiwa.Bakoi naan erang kulun lei sa ngeau bahwa brang ampun aye ampun e kakareb,tapi kaluhan hal aye hio ampun here kaluhan. 33Balalu,nihi kuasa sa hante here Rasul ngami kesaksian here gene kebangkitan Tuhan Yesus nihi anugrah sa hante naan entu here kaluhan.34Bakoi naan erang kulun lei sa kakurangan ta helang here gene kaluhan ulun sa ampun alah atawa lewu,matang e,palus nunda hasil sa na batang e, 35balalu here ngandak e ta pee here Rasul,balalu na bagi-bagi bo napot asing-asing ulun nutah keperluaan e.36Kala hio lei Yusuf ulun Lewi,katurunan Siprus,sa na terau lei ulah here Rasul,Barnabas,sa baarti`anak penghiburan`, 37matang alah taun e balalu nunda duit e,balalu ngandak ta pee here Rasul.
Ananias dan Safira mencoba Roh Tuhan 1tapi,naan erang kulun laki baaran Ananias,namput harau e,Safira,matang harata ampun e. 2Balalu,nihi pangarasa harau e,Ananias nyiok mehe e hasil sa na batang e mat tenga e kakareb,balalu ekat nunda mehe e,balalu ngandak e ta hadap pee here Rasul.3Tapi,Petrus ngeau,"Ananias,wuah inon Iblis nampenu atei nu hampe kayo namposo napot Roh Kudus balalu nangkeng mehe e hasil matang tane hio? 4katika mete na batang,bakoi lah tane hio naan ta kapit kuasa nu?wuah inon kayo ngono uluhan iti tangar huang atei nu?kayo bakoi namposo napot murunsia,tapi napot Allah." 5Balalu,katika ngarengei paneran hio,Ananias lawu nihi nyanapas hewuk e sa pangalis e.maka jari kanakut isa hante napot kaluhan ulun sa ngarengei hal hio. 6paire ulun bujang hawi,mungkus e,balalu ngenat e gi wading,palus ngogang e.7Udi hio,huang waktu kira kira telu jam,harau Ananias hawi,tapi aye bakoi karasa inon sa haot jari. 8Balalu,Petrus ngeau napot aye,"wara napot kuki,inonkah kayo matang tane hio nihi uman sa hante iti?" balalu Safira ngeau,"oi,sa hante hio."9Udi hio Petrus ngeau napot aye,"wuah inon kayo nihi wane nu mapakat sasameh mat mencoba Roh Tuhan?inni,bakas-bakas pee ulun sa haot ngogang wane nu pagun naan ta hadap wanawang palus here lei sagar ngaun kayo balua." 10Salenga,Safira lawu ta hadap pee Petrus palus nampalua hewuk e sa pangalis.katika here ulun bujang suluk,here kakinni Safira haot matei,balalu here ngaun e balua palus ngogang e tangar tuhi wane e. 11Balalu,jari kanakut sa hante ta helang kaluhan Jemaat nihi ulun-ulun sa ngarengei hal iti."Tanda-tanda Ajaib tekei Allah12Ajoh tanda ajaib nihi mukjizat jari ta helang ulun ajoh nangkah tangan here Rasul nihi here kaluhan nihi isa atei muneng tangar Serambi Salomo. 13Bakoi naan tekei sa lain e nam pa maleh areb e mat bagabung nihi here,tapi ulun-ulun nawat here tuu.14Balalu,naan magin ajoh jumlah ulun harap huang Tuhan,sa jumlah hante,maeh hio laki namput wawei lei. 15Gene hio,here lei ngaun ulun-ulun maringin gi lalan-lalan balalu nampakading here ta entu tandu nihi tilam jerami mat Petrus hawi,panga bakoi e amma e kiuh wuah papire tekei here. 16Lei,naan ajoh ulun tekei kota-kota ta iring Yerusalem hawi ngahayak,nunda ulun -ulun maringin nihi here sa na rasuk roh-roh jahat.here keluhan na samare. "Here Rasul na japut17Tapi,here imam hante buan,hayak here sa nutah e,aye hio golongan Saduki,* nihi here na tampenu nihi atei bahiri. 18Here nyaput kawan Rasul palus nampasuluk e gi huang penjara umum.19Tapi,ta kamalem andrau,erang kulun malaikat Tuhan nguka wanawang-wanawang penjara,ngayak here balua,palus ngeau, 20"Tulak,mindri,nihi wara bo nihi ulun - ulun ta Bait Allah kaluhan Firman gene pamelum iti." 21Balalu,udi here ngarengei e,tangar waktu subuh,here suluk gi huang Bait Allah balalu mulai ngajar.katika imam hante nihi ulun-ulun sa hayak aye hampe,here mengumpulkan Sanhendrin nihi kaluhan tueh-tueh Israel,balalu nuyu ulun gi penjara mat nunda Rasul-rasul hio nadap here.22Tapi,katika ulun-ulun huyu an hio hampe,here bakoi kahalu karueh rasul hio ta penjara.Udi hio,here waleng balalu ngami laporan, 23nihi ngeau,"kami kahalu penjara hio ta kunci nihi kaluhan pengamanan nihi here penjaga mindri tangar hadap wanawang,tapi katika kami nguka e,kami bakoi kahalu erang kulun lei ta huang e."24Balalu,katika kapala penjaga Bait Allah nihi here imam kepala ngarengei paneran hio,here bingung tuu nihi here rasul hio palus ba santane kala awe tau hal hio kiuh jari. 25Udi hio,erang kulun hawi balalu mawara gi here,"inni bo! ulun-ulun sa kayo pasuluk gi huang penjara rahat mindri ta Bait Allah nihi ngajar ulun ajoh."26Balalu,kepala penjaga Bait Allah namput pengawal e tulak nihi nunda rasul-rasul hio,tapi bakoi nihi kakarasan gene here takut na pedak watu ulah ulun ajoh. 27Katika here haot nunda Petrus nihi Yohanes,here nampahadap here napot Sanhedrin.balalu,Imam hante nane here, 28eau e,"kami haot nguring kayo nihi mehet mat bakoi lagi ngajar ta huang aran hio,tapi kayo haot nampenu Yerusalem nihi ajaran nu palus kayo ba aheng mat mananggungkan ira ulun iti napot kami."29Tapi,Petrus nihi here rasul nuing,"kami harus labih nuu Allah tekei murunsia. 30Allah itak uyut takam haot nambuan Yesus,sa haot na wunu kayo nihi ngagantung e ta kayu salib. 31Allah nampa entu Aye ta tangan kawan E jari pemimpin nihi Juru Selamat mat ngami pertobatan gi Israel palus pangampunan entu dosa-dosa. 32Balalu,kami aye hio saksi-saksi tekei kaluhan iti,balalu kala hio lei Roh Kudus,sa haot na ami Allah napot ulun-ulun sa nuu E."33Katika here ngarengei hal hio,atei here ta sodok balalu ngaheng munu here rasul hio. 34Tapi,erang kulun Farisi bangaran Gamaliel,erang kulun guru Taurat sa na hormati kaluhan ulun,mindri tangar hadapan Sanhendrin balalu nuyu mat here rasul hio na tunda gi wading tawelek35Balalu,aye ngeau napot here,"ui ulun-ulun Israel,na perhati nihi mamaeh inon sa sagar na ulah kayo nadap ulun-ulun iti. 36Gene,papire waktu sa ari,Teudas buan,mangaku areb e jari ulun penting balalu kira-kira naan epat jatuh ulun sa ba gabung nihi aye.tapi,aye na wunu balalu kaluhan sa uma aye pa hamur,hampe bakoi naan tisai e. 37Udi Teudas,Yudas tekei Galilea buan,ta andrau-andrau sensus,balalu nyujut ajoh ulun mat nutah aye.Aye na wunu lei nihi kaluhan ulun sa nutah aye pa hamur.38Gene hio,huang hal iti,kuki menasehat kan kaon: sanawit ulun-ulun iti balalu elah e here.gene,amun aheng namput gawian iti ba asal tekei murunsia,hal hio bakoi sagar bahasil. 39Tapi,amun aheng iti baasal tekei Allah,kaon bakoi sagar kiuh nyantadoh e.bahkan kaon na tau na kahalu rahat nawan Allah."40Here nuu nasihat Gamaliel.udi hio,udi nerau ka rueh belas rasul hio,here ngompak karueh e palus nguring here Rasul mat bapander huang aran Yesus,balalu nyanapas e, 41Gene hio,rasul-rasul hio tulak tekei hadap Sanhedrin nihi sanang atei gene here na anggap susuk rara na hina gene aran E. 42Balalu,satiap andrau,ta Bait Allah nihi ta lewu gi lewu,here bakoi piji tadoh ngajar nihi nampe kabar Injil abhwa Yeus aye hio Kristus.
Pitu ulun na pidi mat gi pelayanan khusus 1tangar andrau-andrau hio,katika jumlah murid tarus batambah,isa wada an timul tekei ulun-ulun Helenis nadap ulun-ulun Ibrani asli gene walu-walu here haot na abai huang pelayanan kutaan tiap andrau.2Balalu,ka rueh belas rasul hio nerau kaluhan murid palus ngeau,"bakoi wuah mat gi kami mat nga abai Firman Tuhan gi melayani meja. 3Gene hio,pulaksanai-pulaksanai,pidi bo pitu ulun ta helang kaon sa ta bukti maeh,penu nihi Roh Kudus namput hikmat,sa sagar na enat kami mat tugas iti. 4rahat lei,kami sagar bertekun huang doa nihi huang pelayanan Firman."5paneran hio nampasanang atei kaluhan ulun.Balalu,here midi Stefanus,ulun sa penu nihi iman namput Roh Kudus,nihi Filipus,Prokhorus,Nikanor,Timon,Parmenas,nihi Nikolaus,erang kulun proselit tekei Antiokia. 6Here iti nunda napot hadap here rasul,udi hio badoa,here rasul menumpangkan tangan here entu kapitu ulun hio.7Firman Allah tarus ta hampe nihi jumlah murid ta Yerusalem magin batambah.bahkan,sa kalompok hante imam jari nuu napot iman hio."Stefanus na japut8Balalu, Stefanus,penu nihi anugrah nelang kuasa,haot ngulah hal menakjubkan nihi tanda-tanda ajaib ta pulau ulun ajoh. 9Tapi,papire ulun tekei Sinagoge sa na antuh ulun-ulun Libertini,maeh ulun-ulun Kirene atawa ulun-ulun Aleksandria,nihi papire tekei Kilikia namput Asia,buan palus ba soal nihi Stefanus.10Tapi,here hio bakoi kiuh nawan kebijaksanaan nihi Roh sa nihi Aye Stefanus ba paner-paner. 11Balalu,nihi suni-suni here nyansawung papire ulun mat ngeau,"kami haot ngarengei ulun iti ngantuh paneran-paneran hujatan nadap Musa nihi Allah!"12Balalu,here nyuun ulun ajoh,tueh-tueh,namput ahli-ahli Taurat,balalu nutah Stefanus,nyaput e,balalu nunda e gi hadap Sanhedrin. 13Here ngahadap saksi-saksi palsu sa ngeau,"ulun iti bakoi piji tadoh ngantuh hal-hal sa nawan uneng Kudus iti nihi hukum Taurat. 14Gene,kami haot karengei aye ngantuh bahwa Yeus tekei Nazaret sagar nampa lenuh uneng iti nihi mangubah adat istiadat sa haot na wariskan Musa napot takam." 15Balalu,katika nginni rai Stefanus,kaluhan ulun sa maharung huang Sanhedrin kakinni rai e sameh rai malaikat.
Pembelaan Stefanus 1Udi hio,Imam hante ngeau,"inon kah bujur sameh hio?" 2Balalu,Stefanus ngeau,"pulaksanai-pulaksanai namput Ambah-ambah,rengei kuki.Allah Sa Mahamulia tena napot itak uyut takam,Abraham,katika aye masih muneng ta Mesopotamia,sa mete aye tangar Haran, 3balalu ngeau napot aye,`tulak bo tekei tane nu nihi kaluhan pulaksanai nu,balalu hawi bo gi tane sa sagar na tutui napot kayo.`4Udi hio,Abraham nanan tane ulun Kasdim balalu muneng ta Haran.balalu tekei aro,udi ambah e nanan,Allah nunyu e pindah gi tane iti,uneng wayah iti kayo muneng. 5Tapi,Allah bakoi ngami warisan napot aye,bahkan satapak tane lei bakoi,tapi bajanji mat ngami e napot Abraham sebagai ampun aye nihi katurunan udi aye,biar lei Abraham mete naan anak.6Tapi,Allah ngeau sameh iti,bahwa katurunan e sagar jari ulun sa hawi ta tane sa asing nihi bahwa here sagar jari walah nihi na aniaya salawah epat jatuh taun. 7Tapi,Kuki sagar nukum bangsa sa ngajari here walah,`eau Allah,`Balalu,udi hio here sagar balua tekei aro palus beribadah napot Kuki ta uneng iti.` 8Balalu,Allah ngami napot Abraham perjanjian sunat,balalu Abraham jari ambah Ishak palus manyunat e waktu ba umur walu andrau,balalu Ishak jari ambah Yakub,nihi Yakub,ka rueh belas ambah leluhur.9Gene bahiri nihi Yusuf,ambah leluhur takam matang e gi Mesir.tapi,Allah ngahayak Yusuf, 10balalu nyalamat e tekei kaluhan ka rara,namput ngami e anugrah nihi kebijaksanaan ta hadap Firaun,Raja Mesir nihi kaluhan istana e.11ta isa katika,bencana kaluan nukun ta kaluhan Mesir nihi Kanaan,balalu ngulah ka rara sa hante tuu,nihi itak uyut takam bakoi kiuh panguta. 12Tapi,katika Yakub ngarengei bahwa naan gandum ta Mesir,aye nuyu itak uyut takam hawi gi aro mat kaisa kali e. 13ta ka hawi sa karueh,Yusuf ngulah areb e na kataru ulah pulaksanai-pulaksanai e,nihi kaluarga Yusuf jari tena mat gi Firaun.14Udi hio,Yusuf ngirim pesen palus mengundang Yakub,amah e,nihi kaluhan sanak pulaksanai e,kaluhan e ba jumlah 75 jiwa. 15Balalu,Yakub minau gi Mesir hampe matei ta aro,aye namput itak uyut takam. 16Tekei aro,here na tapindah gi Sikhem palus ta tampakading ta ogang sa haot na widi Abraham nihi sa jumlah duit tekei anak-anak Homer ta Sikhem.17Tapi,katika magin riett waktu perjanjian hio,sa haot Allah ikrarkan napot Abraham,bangsa hio batambah nihi na lipat gandakan ta Mesir, 18hampe naan raja lain buan entu kaluhan Mesir, sa bakoi karasa gene Yusuf. 19Raja hio ngusik bangsa takam palus nampahanang itak uyut takam hampe mamaksa here ngumpe awau-awau here hampe here bakoi kiuh batahan welum20Ta wayah hio,Musa lahir nihi aye segah tuu ta mate Allah.Balalu Musa na asuh ta lewu ambah e salawa telu wulan. 21Balalu,katika aye haot na umpe,putir Firaun ngalap e balalu nyamelum e sameh nihi anak e kakareb.22Balalu,Musa na didik huang kaluhan hikmat ulun-ulun Mesir nihi aye bakuasa huang pamaneran nihi gawian e. 23Tapi,katika Musa genep ba umur enem pulu taun,balua tangar huang atei e mat ganta pulaksanai-pulaksanai e,aye hio katurunan Israel. 24Balalu,katika kakinni isa tekei here na ulah nihi bakoi adil ulah ulun Mesir,Musa hawi ngabela ulun sa na tampahanang hio balalu ngabalas e nihi munu ulun Mesir hio. 25Musa nanguh bahwa pulaksanai-pulaksanai e sagar paham bahwa Allah ngami here keselamatan nangkah areb e,tapi here bakoi paham.26tangar andrau katuni e,Musa hawi napot ulun Israel sa rahat palakat,balalu aye ba usaha ngahelang here,nihi ngeau,`ui,bakoi kah kaon naan hubungan pulaksanai,wuah inon sameh bakahanang? 27Tapi ulun sa nampahanang pulaksanai e hio nyuun Musa gi pampang nelang ngeau,`hie sa ngajari kayo penguasa nihi hakim entu kami? 28inonkah kayo kakan munu kuki sameh kayo munu ulun Mesir hio kariwe?`29Ngarengei paneran ulun hio,Musa mahulu areb e balalu jari pendatang ta tane Midian. Tangar aro,aye jari ambah rueh kulun nakia laki. 30Hayak genep epat pulu taun,erang kulun Malikat nyantarang areb e napot Musa tangar pulau haket gunung Sinai,huang lela apui ta rikut runrui.31Katika Musa nginni e,aye waoh nihi panginni hio.Balalu,katika aye ngariet mat nyantena e,hawilah lengan Tuhan, 32Kuki lah Allah itak uyut nu,Allah Abraham,nihi Allah Ishak,nihi Allah Yakub;Musa balalu neter katakut nihi bakoi heei mat nyantena e.33Udi hio,Tuhan bapander napot aye,`uka bo sandal tekei pee nu gene uneng sa taawe kayo mindri aye hio tane suci. 34Kuki bujur-bujur haot kakiini ka rara umat Ku sa naan tangar Mesir balalu haot karengei rintihan here.Balalu,Kukihaot minau mat nyalamat here.Balalu wayah iti ayu bo,Kuki sagar mangutus kayo gi Mesir.`35Musa,sa haot na tulak here nihi ngeau,`hie kah sa ngajari kan kayo penguasa nihi hakim entu kami? Aye hiolah ulun sa Allah utus mat jari,maeh penguasa atawa penyelamat,nangkah tangan malaikat sa nyantarang kan tenga e napot aye tangar pulau haket runrui. 36ulun iti mimpin here balua,nelang ngulah mujizat nihi tanda-tanda ajaib ta tane Mesir,nihi laut mariang,nihi tangar padang haket salawah epat pulu taun. 37Musa iti lah sa ngeau napot bangsa Israel,`Allah sagar nampa buan napot kayo erang kulun Nabi sameh kuki tekei helang pulaksanai-pulaksanainu`.38Aye iti aye hio ulun sa naan ta penah jemaat ta pulau haket hayak malaikat sa bapander napot aye ta gunung Sinai,balalu hayak itak uyut takam,balalu aye haot narime Firman sa welum mat naami napot takam. 39Itak uyut takam menolak amt taat napot musa,tapi manyingkir aye balalu ngaheng waleng gi Mesir huang atei here, 40nihi ngeau napot Harun,`ulah gi kami dewa-dewa sa sagar takia tahadap kami gene Musa iti,sa mimpin kami balua tekei tane Mesir,kami bakoi kataru inon sa haot jari tangar aye,`41Tangar waktu hio,here ngulah erang kua patung anak lembu,balalu ngami persembahan napot berhala hio,nelang ba sorak sorai nihi ulahan tangan here. 42Tapi,Allah ba waleng tekei here palus maladar here menyembah bala tentara langit,sameh sa ta tulis huang kitab here nabi,`inonkah kaon nunda napot Kuki satua samalis an nihi persembahan salawah epat pulu taun tangar pulau haket,ui umat Israel ?43Kayo nunda kemah Molokh nihi satua dewa nu,Refan,patung sa na ulah nu mat menyembah e,balalu Kuki sagar ngumpe kayo gi sabarang Babel.` Am.5 : 25-2744Itak uyut takam naan Kemah Kesaksian ta huang haket,sameh sa Allah huyu katika ba pander napot Musa,mat ngulah e sameh nihi gambaran sa na inni e. 45Udi narime kemah hio,itak uyut takam nunda e suluk hayak Yosua,waktu nyiau tane here bangsa-bangsa lain,sa haot na singkir kan Allah tekei hadap itak uyut takam,hampe ta zaman Daud. 46Daud kiuh ahi lelu tangar hadap Allah nihi lako mat kiuh uneng muneng mat gi Yakub.47Tapi,Salomo sa nambuan isa lewu mat gi Aye. 48Tapi,Sa panga entu bakoi muneng huang lewu sa na ulah ulah tangan murunsia,sameh sa na antuh ulah Nabi, 49`Langit aye hio tahkta Ku balalu Bumi aye hio tumpuaan pee Ku.lewu inon kah sa sagar na tambuan kayo mat gi Kuki? 50Bakoi kah tangan Ku sa ngulah kaluhan iti? Yesaya 66 : 1-251Ui,kayo ulun-ulun sa mape ulu,nihi atei nihi silu sa bakoi basunat,kayo nawan tarus Roh Kudus,sameh sa na ulah itak uyut nu! 52Nabi-nabi awe sa bakoi na siksa ulah itak uyut nu? balalu,here munu ulun-ulun sa samete e haot mengumumkan pa hawian sangkebenaran,sa wayah iti haot ngajari tenga nu kakareb jari penghianat nihi pamunu. 53Kayo,sa haot narime Hukum Taurat sameh haot na kahampe ulah here malaikat,tapi kayo bakoi ngajaga e ! "Stefanus na wunu54Katika here ngarengei hal-hal iti,atei here ta suduk balalu gagiri dipen here napot Stefanus. 55Tapi,Stefanus sa na tampenu Roh Kudus dodor gi langit nihi kakinni kemuliaan Allah,nihi Yesus mindri tangar tuhi kawan Allah. 56Stefanus ngeau,"Rengei! kuki kakinni langit ta uka balalu Anak Murunsia mindri ta tuhi kawan Allah."57Tapi,here kamiak kamakai nihi lengan mehet,balalu nutup silu here,balalu sapakat nyarang Stefanus. 58Balalu,here nyujut e gi wading tumpuk balalu mulai medak aye nihi watu.Udi hio,here saksi mate nguka jubah here tangar pee erang kulun muda sa bangaran Saulus.59Balalu,here tarus nampahanang Stefanus sa rahat kamiak nelang ngeau,"Tuhan Yesus,tarime lah roh ku." 60Udi hio,udi balutut,aye kamiak nihi lengan sa mehet,"Tuhan,ada nampa tanggung dosa iti gi here!"Balalu,udi ngantuh hio,aye lei matei.
1Balalu Saulus lei manyetujui pampatei Stefanus hio.Saulus membinasakan Jemaat ta Yerusalem ta andrau hio,isa penganiayaan hante jari nadap Jemaat ta Yerusalem,balalu here kaluhan ta pisah gi wilayah-wilayah Yudea nihi Samaria,kecuali here rasul. 2papire ulun saleh ngogang bangkai Stefanus nelang ma hawi kiak akai sa kaliho hante nadap e. 3Tapi,Saulus ba usaha nampatei jemaat nihi suluk gi lewu lei lewu.aye nyujut laki nihi wawei,balalu nyarah here gi penjara."Filipus membritakan Injil ta Samaria4Balalu,here sa haot ta pisah hio ba kaliling nelang membritakan Injil. 5Filifus minau gi isa kota ta Samaria nelang nampe hal Kristus.6Balalu,ulun ajoh nihi sa atei memperhati inon sa Filipus panner katika here ngarengei nihi nginni tanda-tanda ajaib sa na ulah e. 7Gene,roh-roh jahat balua tekei ulun-ulun sa na suluk e,nelang kamiak nihi lengan sa mehet,nelang ajoh ulun lumpuh sa kepa sa na samare. 8Gene hio,naan tangar kota hio.9Tapi,naan erang kulun laki ba ngaran Simon sa samete e haot ngulah sihir ta kota nihi ngulah dodor kaluhan ulun Samaria,nihi ngantuh bahwa areb e ulun hante. 10kaluhan ulun,mulai tekei sa panga halus hampe ulun panga hante,ngeau,"ulun iti aye hio kuasa Allah sa na antuh `Hante`." 11Maka,here ngami perhatian napot aye gene haot kalina lawah e aye haot ngulah here dodor nihi ilmu sihir e.12Tapi,udi ulun-ulun hio harap Filipus sa membritakan Injil gene kerajaan Allah balalu aran Kristus Yesus,here na baptis,maeh laki atawa wawei. 13Bahkan,Simon kakareb harap nihi udi aye na baptis,aye tarus bakarieet nihi Filipus,balalu katika ngini ajoh mukjizat nihi tanda-tanda ajaib sa jari,aye jari kagum.14Tangar waktu hio,katika rasul-rasul ta Yerusalem ngarengei aye hio ulun-ulun Samaria haot narime Firman Allah,here mangutus Petrus nihi Yohanes napot ulun-ulun ta aro, 15sa hawi palus badoa gi here mat here narime Roh Kudus. 16Gene,Roh Kudus mete minau entu erang kulun lei tekei here,here ekat haot na baptis ta huang aran Tuhan Yesus. 17Balalu,Petrus nihi Yohanes ngandak tangan e entu here balalu here narime Roh Kudus.18Katika Simon nginni bahwa Roh Kudus na ami nangkah andakan tangan rasul-rasul,Simon manawari duit napot rasul-rasul hio, 19nihi ngeau,"ami lei ga kuki kuasa iti mat satiap ulun sa napot aye kuki ngandak tanganku sagar narime Roh Kudus."20Tapi,Petrus ngeau napot Simon,"mudahan duitnu hio binasa hayak kayo gene kayo ngono kayo haot kiuh karunia Allah nihi duit! 21kayo bakoi naan bagian atawa hak huang hal iti gene atei nu bakoi witu ta hadap Allah. 22Jari, batobatlah tekei kejahatan nu iti nihi berdoalah napot Tuhan mat,amun mungkin,aheng atei nu kiuh na ampun kan napot kayo. 23Gene,kuki nginni bahwa kayo naan ta huang amperu sa mapait nihi huang jarat kejahatan."24Tapi,Simon nuing palus ngeau,"ba doalah napot Tuhan mat gi kuki mat inon sa haot na antuh kayo bakoi nukun kuki."25Balalu,udi Petrus nihi Yohanes bersaksi nihi bujur-bujur nihi ngantuh Firman Tuhan,here waleng gi Yerusalem nelang membritakan Injil gi ajoh tumpuk ulun Samaria.Filipus Napandrus Ulun Etopia26Udi hio,malaikat Tuhan bapander napot Filipus,eau e,"buan bo balalu tulak bo gi selatan,gi lalan sa minau tekei Yerusalem napot Gaza.lalan hio aye lalan sa suni." 27Filipus balalu buan palus tulak.balalu katena lah ulun Etopia,sa ye hio sida-sida tekei pejabat pengadilan Sri Kandake,Ratu Kerajaan Etopia.aye batanggung jawab entu kaluhan harta sang ratu.aye haot hawi gi Yerusalem mat beribadah, 28balalu rahat waleng mudi,nelang maharung ta huang kereta e nihi ngabaca kitab Nabi Yesaya.29Balalu,Roh ngeau napot Filipus,"tulak palus ba gabunglah nihi kereta hio." 30Balalu,Filipus nempat napot kereta hio nihi karengei ulun hio rahat ngabaca kitab Nabi Yesaya.Filipus nane nihi aye,"inonkah tuan paham inon sa rahat na baca tuan?" 31Balalu,ulun hio nuing,"kalawe kuki tau,kecuali erang kulun ngabimbing kuki?" balalu,aye mangundang Filipus mat mambai nihi maharung hayak aye.32tangar wayah hio,bagian tekei Kitab Suci sa rahat na baca e iti,"aye na tunda sameh erang kikui domba napot uneng penyembelihan,balalu sameh erang kikui anak domba samete na gunting wulu e nga muna hampe aye nguka wawa E. 33Huang kahinaan E, ka bakoi adilan na siau tekei Aye.Hie sa kiuh ngesah katurunan E. hie sa kiuh ngesah katurunan E ? gene,welum E haot na siau tekei bumi." Yes. 53:7-834Udi hio,sida-sida hio nuing nihi ngeau napot Filipus,"Kuki lako napot kayo,hal hie sa nabi ngeau iti,hal areb e kakareb atawa gene ulun lain?" 35Balalu,Filipus nguka wawa e,balalu mulai tekei Kitab Suci iti,aye berkhotbah gene Yesus napot aye.36Balalu,waktu here tulak nebu lalan here hampe sa baranu,nihi sida-sida hio ngeau,"inni bo,naan ranu!inon sa ngahalang kuki mat napandrus?" 37[Balalu,Filipus ngeau,"amun tuan harap nihi sa penu atei tuan,tuan kiuh."Balalu,aye nuing nihi ngeau,"kuki harap bahwa Kristus Yesus aye hio Anak Allah."] 38Udi hio,sida-sida hio nunyu kereta mat tunduk.Balalu,here barueh minau gi ranu,Filipus nihi sida-sida hio,balalu Filipus napandrus e.39Udi here rueh balua tekei ranu,Roh Tuhan nunda Filipus tulak,balalu sida-sida hio bakoi nginni e lagi,balalu nampalus kiaan here nelang sanang atei. 40Tapi,Filipus kahaba areb e naan ta Asdod,nihi katika aye nangkah uneng hio,aye membritakan Injil gi kaluhan kota hampe aye hawi ta Kaisarea.
Saulus jari pa nutah Yesus 1Tapi,Saulus,nelang tarus ngulah ancaman nihi munu here murid-murid Tuhan,tulak nadap Imam hante, 2Balalu lako surat tekei e,sa nuju napot Sinagoge-Sinagoge ta Damsyik hampe aye kahalu hie lei sa harap napot Lalan hio,maeh laki atawa wawei,aye kiuh nunda here mat na belenggu ta Yerusalem.3salawah aye rahat takia,aye magin riet nihi Damsyik,balalu salenga isa cahaya tekei langit mamancar ngaliling aye. 4Balalu,aye lawu gi tane nihi karengei lengan sa ngeau napot aye,"Saulus,Saulus,wuah inon kayo nampahanang Kuki?"5Saulus nane,"hie sa Kayo,Tuan?" Balalu,Aye ngeau,"Kukilah Yesus,sa kayo tampahanang. 6Tapi,buan bo palus suluk bo gi huang kota,balalu kayo sagar na wara inon sa harus kayo gawi." 7Ulun-ulun sa tulak hayak nihi Saulus mindri bakoi naan eau udi karengei lengan hio,tapi bakoi kakinni hie lei.8Saulus mindri tekei tane,balalu biar bo mate e tauka tapi aye bakoi kakinni inon-inon.balalu ulun-ulun hio nga gandeng aye nihi tangan palus nunda aye suluk gi Dmasyik. 9Balalu,salawah telu andrau,Saulus bakoi kiuh nginni nihi lei bakoi kuman atawa ngoot.10Ta wayah hio,naan erang kulun murid ta Damsyik,ba ngaran Ananias.Tuhan bapander napot aye huang isa panginni,"Ananias!"balalu Ananias ngeau,"iti kuki,Tuhan." 11Balalu,Tuhan ngeau napot aye,"buan palus tulak bo gi lalan sa naantuh lalan lurus,balalu ta lewu Yudas,lupui bo ulun Tarsus sa bangaran Saulus gene,inni bo,ulun hio rahat lako doa, 12balalu aye haot kakinni isa panginni bahwa erang kulun bangaran Ananias hawi ngandak tangan ta entu e mat aye tau nginni lagi."13Tapi,Ananias nuing,"Tuhan,kuki haot karengei tekei ajoh ulun gene ulun iti,kala awe ajoh e kajahat sa haot na ulah e nadap umat kudus nu ta Yerusalem, 14balalu ta iti aye naan kuasa tekei imam-imam kepala mat membelenggu kaluhan ulun sa nerau aran Nu." 15Tapi,Tuhan ngeau napot aye,"tulak bo gene ulun iti aye hio alat sa na pidi Ku mat nunda aran Ku gi hadap bangsa-bangsa lain,nihi raja-raja,namput bangsa Israel. 16Gene,Kuki sagar nutui napot aye kalaawe ajoh e aye harus rara gene aran Ku."17Balalu,Ananias tulak palus suluk gi lewu hio,balalu udi aye ngandak tangan e ta entu Saulus,aye ngeau,"pulaksanai Saulus,Tuhan Yesus,sa nyantarang areb e napot kayo huang jalanan nu gi iti,haot ngutus kuki mat kayo kiuh ngini lagi balalu na tampenu nihi Roh Kudus." 18Balalu,ta wayah hio lei,banda sameh sihi kenah lawu tekei mate e balalu aye kiuh ngini lagi.udi hio,udi hio aye buan palus na baptis.Saulus mulai Membritakan hal Yesus 19Balalu,udi kuman,Saulus na kuatkan.aye hayak murid-murid ta Damsyik salawah papire andrau.20Balalu,hinang aye membritakan Yesus ta Sinagoge-sinagoge nelang ngeau,"Yesus Aye lah Anak Allah." 21Kaluhan ulun sa ngarengei e takjub balalu ngeau,"bakoi kah aye iti sa naan ta Yerusalem munu here sa ngantuh ngaran hio nihi sa haot hawi gi ina nihi aheng nunda here huang keadaan terbelenggu gi hadap imam-imam kepala?" 22Tapi,Saulus jari magin gagah palus nampa bingung ulun-ulun Yahudi sa muneng ta Damsyik nihi ngabuktikan bahwa Yesus aye hio Kristus."Saulus lapas nekei papire kulun Yahudi23Udi genep papire andrau,ulun-ulun Yahudi mapakat sasameh mat munu Saulus, 24tapi kesapakatan here hio haot na karasa ulah Saulus.here nyaga pintu-pintu gerbang kaandrau nihi kamalem mat here kiuh munu e. 25Tapi,murid-murid Saulus nunda e tangar malem balalu nampinau e nangkah isa tembok nelang nyansolor e gi leba ta huang keranjang."Saulus ta Yerusalem26Katika Saulus hampe ta Yerusalem,aye mencoba ba gabung nihi here murid.tapi,here kaluhan takut nihi aye gene bakoi harap bahwa aye murid lei. 27Tapi Barnabas ngagandeng Saulus balalu nunda e napot her rasul,balalu ngesah napot here kalawe aye haot kakinni Tuhan huang jalanan e,balalu Tuhan haot bapander napot aye,nihi kalawe aye nihi heei haot bapander huang aran Yesus ta Damsyik.28Balalu,Saulus sasameh nihi here katika here suluk nihi balua tekei Yerusalem nelang bapander nihi heei huang aran Tuhan. 29Aye bapander nihi ba soal nihi ulun Helenis,tapi bausaha munu aye. 30katika pulaksanai-pulaksanai isa iman karasa hal iti,here nunda e minau gi Kaisarea nihi mengutus e gi Tarsus.31Gene hio,jemaat ta kaluhan Yudea,nihi Galilea,nihi Samaria kiuh damai nihi welum.balalu,welum huang takut nihi Tuhan balalu huang penghiburan Roh Kudus,here tarus batambah ajoh.Petrus tangar kota Lida nihi kota Yope 32ta isa waktu,rahat Petrus ngaliling kaluhan wilayah hio,aye lei ganta ulun-ulun kudus sa muneng ta Lida.33Ta aro,aye panalu erang kulun sa bangaran Eneas,sa haot makading bo tangar uneng mandre e salawah walu taun gene lumpuh. 34Balalu,Petrus ngeau napot aye,"Eneas,Kristus Yesus nyamare kayo.buan bo palaus tangkaeh uneng mandre nu!" Balalu,seketika hio lei,Eneas buan. 35Balalu,kaluhan ulun sa muneng ta Lida nihi Saron kakinni e palus here waleng napot Tuhan.36Isa wayah,ta Yope,naan erang kulun murid wawei bangaran Tabita,sa amun na terjemahkan baarti Dorkas.Aye penu nihi ulahan maeh nihi gawian sadakah. 37Tangar andrau-andrau hio jari lah,aye maringin palus matei.Balalu,katika ulun-ulun haot na pandrus aye ,here nampa kading e ta ruang entu.38Karena Lida naan ta riet Yope,here murid,udi ngarengei bahwa Petrus naan at aro,mangutus rueh ulun napot Petrus nihi lako awat napot aye,"ada manunda tulak gi uneng kami!" 39Balalu,Petrus buan nihi tulak hayak here.Balalu,aye hampe,here nunda Petrus gi ruang entu.kaluhan walu mindri tangar iring Petrus nelang nangis,nihi nutui tunik-tunik namput pakaian-pakaian lain e sa biasa e na ulah Dorkas wayah aye masih hayak nihi here.40Tapi,Petrus nuyu here kaluhan balua,balalu berlutut nihi lako doa.udi hio,aye bapaling napot bangkai Tabita palus ngeau,"Tabita,buan bo!"balalu,wawei hio nguka mate e balalu katika aye nginni Petrus,aye maharung. 41Balalu,Petrus nyasolor tangan e napot aye nihi ngawat aye mindri.Udi hio,nelang nerau ulun-ulun Kudus namput here walu,aye nutui bahwa Tabita welum. 42Balalu,kejadian hio tersebar tangar kaluhan Yope,balalu ajoh ulun harap nihi Tuhan. 43Balalu,Petrus muneng sadang ka lawah e ta Yope bya erang kulun bangaran Simon erang kulun penyamak kulit.
Petrus dan Kornelius 1Wayah hio,ta Kaisarea,naan erang kulun bangaran Kornelius,erang kulun perwira tekei inon sa naantuh pasukan Italia, 2ulun saleh sa takut nihi Allah,kalahio lei nihi kaluhan ulun sa naan ta lewu e,nihi ngami ajoh sadakah napot ulun-ulun nihi tarus lako doa napot Allah.3tangar isa kariwe,kira-kira jam ka suei andrau hio,aye nginni nihi tena huang panginni,erang kulun malaikat Allah hawi balalu ngeau napot aye,"Kornelius!" 4Balalu,aye ngadodor malaikat hio nihi kanakut e balalu ngeau,"inon iti,Tuan?"balalu,malaikat hio ngeau napot aye,"doa-doa nu nihi sadakah-sadakahnu haot mamai sebagai isa pangingat ta hadap Allah. 5wayah iti,huyu lah ulun-ulun gi Yope nihi herau lah erang kulun bangaran Simon,sa lei naantuh Petrus, 6aye muneng hayak nihi erang kulun penyamak upak bangaran Simon,sa lewu e naan ta iring laut."7Katika malaikat sa bapander nihi aye haot tulak,Kornelius nerau rueh ulun pelayan e nihi prajurit sa saleh tekei penah ulun-ulun sa tarus melayani keperluan pribadi e, 8balalu udi menjelas kan kaluhan hal napot here,aye nuyu here gi Yope.9Mat gi katuni andrau e,katika here rahat huang lalan e balalu nyanrite kota hio,Petrus mamai gi entu atap lewu,kira-kira jam ka enem,mat lako doa. 10Balalu,aye kakinam kaluan balalu kakan kuman,tapi katika ulun-ulun rahat nyadia kuman,Petrus kiuh isa pangini, 11balalu aye ngini langit ta uka nihi isa hal sameh kain sa hante minau balalu taulur tekei ka epat pusing e hampe gi tane. 12Ta huang e,naan kaluhan masam binatang ba pee epat,balalu satua-satua maladi ta bumi,nihi wurung-wurung ta udara.13Udi hio,hawi lei lengan ngeau napot aye,"buan bo,Petrus,samalis bo palus kuta bo!" 14Tapi,Petrus ngeau,"bakoi,Tuhan. gene,kuki bakoi piji nguta inon lei sa haram atawa najis." 15Nihi, lengan lengan hio ngeau lagi napot aye mat karueh kali e,"inon sa haot Allah tahirkan,ada sa hindra-hindra kayo ngantuh haram." 16Hal iti jari telu kali,balalu tiba-tiba kaluhan hio ta enat gi langit.17Wayah hio,nelang Petrus rahat bingung tuu ngono inon arti pangini sa haot na inni e hio,tena lah ulun-ulun sa na utus ulah Kornelius rahat nupui ta awe lewu Simon,nelang mindri ta pintu gerbang, 18Balalu nelang nerau,here nane inonkah Simon,sa na antuh Petrus,nilang ta aro19Nelang Petrus rahat mamikir panginni hio,Roh ngeau napot aye,"inni bo,naan telu ulun laki sa rahat nupui kayo. 20buan nihi minau bo,tulak bo hayak here bakoi ragu gene kuki haot mengutus here." 21Balalu,Petrus minau napot ulun-ulun hio nihi ngeau,"inni,kuki lah ulun sa nalupui kayo.inon aheng ka hawian nu?"22Here ngeau,"Kornelius,erang kulun perwira,ulun wuah nihi takut nihi Allah,sa kapatuh maeh ta helang kaluhan bangsa Yahudi,haot na pakingat ulah malaikat kudus mat nuyu kayo hawi gi lewu e palus mat ngarengei paneran nu." 23Petrus mengundang here suluk nihi ngami here tumpangan ta hio.Mat katuni andrau e,aye buan nihi tulak hayak here,balalu papire pulaksanai seiman tekei Yope nangau e.24tangar andrau nutah e,here suluk Kaisarea.Kornelius haot ngandrei-ngandrei here nihi haot mangumpul pulaksanai namput hengau-hengau rieet e.25Katika Petrus suluk,Kornelius nalu aye,balalu berlutut ta pee Petrus nihi menyembah e. 26Tapi,Petrus ngawat aye mindri nelang ngeau,"mindri lah! kuki ekat erang kulun murunsia lei."27Nelang Petrus bapander nihi Kornelius,Petrus suluk gi huang balalu kahalu ajoh ulun bakumpul sasameh. 28Balalu,Petrus ngeau napot here,"kayo karasa bahwa aye hio kekejian gi ulun Yahudi mat bahubungan atawa ganta ulun bakoi Yahudi,tapi Allah haot nutui napot kuki bahwa kuki bakoi sa harus e ngantuh hie lei haram atawa najis. 29Hio lah gene e,kuki bakoi maweat katika kayo nuyu kuki hawi.gene hio,kuki nane inon aheng kayo nerau kuki?"30Balalu,Kornelius ngeau,"epat andrau sa nangkah hampe jam iti,tangar jam ka suei,kuki rahat lako doa ta lewu ku,balalu inni bo,naan erang kulun mindri tangar hadap kuki makai pakaian bacayaha. 31Balalu,ngeau,`Kornelius,doa nu haot narengei nihi sadakah nu haot na ingat ta hadap Allah. 32Ulah gene hio,huyu bo gi Yope balalu lako bo Simon sa na antuh Petrus mat hawi.Aye rahat muneng ta lewu Simon,erang kulun penyamak upak,ta iring laut.` 33Gene hio,kuki hinang nuyu ulun napot kayo,nihi kayo haot maeh atei hakun hawi.wayah iti,takam kaluhan naan ta iti,ta hadapan Allah,mat ngarengei kaluhan hal sa haot na huyu napot kayo ulah Tuhan."Petrus membritakan Injil ta Lewu Kornelius34Balalu,Petrus nguka wawa e palus ngeau,"wayah iti,kuki bujur-bujur paham bahwa Allah bakoi nutui keberpihakan. 35Tapi,ta setiap bangsa,ulun sa takut nihi Aye balalu ngulah sa wuah,susuk nihi Aye.36Firman sa na hampe Allah napot bangsa Israel membritakan kabar maeh damai sejahtera nangkah Kristus Yesus,Aye lah Tuhan entu kaluhan e. 37Kayo kakareb karasa kejadian sa haot terjadi ta kaluhan Yudea,mulai tekei Galilea,udi Baptisan sa Yohanes beritakan, 38kayo karasa Yesus,ulun Nazaret,kalawe Allah mengurapi E nihi Roh Kudus balalu nihi Kuasa.Aye tulak bakaliling ngulah ka maehan nihi nyamare kaluhan ulun sa na tindas ulah Roh jahat gene Allah ngahayak Aye.39Kami aye lah saksi-saksi tekei kaluhan hal sa haot na ulah Yesus,maeh ta uneng ulun Yahudi atawa ta Yerusalem.here haot munu Yesus nihi menggantung E ta entu kayu Salib. 40Tapi,Allah nambuan E ta andrau sa katelu nihi memperkenankan Aye mat nyantarang areb e, 41bakoi napot kaluhan ulun,tapi napot kami,saksi-saksi sa haot na pidi ulah Allah samete e,sa kuman nihi ngoot sasameh E udi Aye buang tekei helang ulun matei.42Balalu,Aye nuyu kami mat membritakan napot ulun-ulun nihi bersaksi nihi bujur-bujur bahwa aye lah sa na tetapkan Allah jari hakim entu sa welum nihi sa matei. 43gi Dia,kaluhan Nabi bersaksi bahwa ulun sa percaya ya huang E sagar narime pengampunan dosa nangkah aran E."Allah nutui bahwa Aye narime kaluhan ulun44Nelang Petrus masih ngeau kata-kata hio,Roh Kudus minau gi entu kaluhan sa ngarengei Firman hio. 45Balalu,ulun-ulun sa harap sa basunat,sa hawi hayak Petrus,takjub gene karunia Roh Kudus haot na halui,lei napot bangsa-bangsa lain.46Gene,here ngarengei ulun-ulun hio bapander huang ajoh bahasa nihi memuliakan Allah.balalu,Petrus ngeau, 47"bakoi kah bakoi naan erang kulun lei sa kiuh mamangkang ranu mat na tapandrus gi ulun-ulun sa haot narime Roh Kudus sameh nihi takam iti? 48Balalu,Petrus nuyu here mat na tapandrus ta huang aran Kristus Yesus.udi hio,ulun-ulun hiolako mat Petrus muneng hayak here salawah papire andrau.
Petrus waleng gi Yerusalem 1rahat hio,here rasul nihi pulaksanai-pulaksanai isa iman sa naan ta Yudea ngarengei bahwa ulun-ulun bakoi Yahudi lei haot narime Firman Allah. 2Gene hio,katika Petrus mamai gi Yerusalem,ulun-ulun sa basunat basalisih aheng nihi aye, 3nihi ngeau,"kayo tulak napot ulun-ulun bakoi basunat nihi kuman hayak here."4Tapi,Petrus mulai ngajelas kan nihi urut napot here,eau, 5"kuki rahat lako doa ta kota Yope,balalu huang keadaan bakoi sadar,kuki kakinni pangini,isa hal sameh salamar kain hante minau,sa ta solor nihi ka epat sudut e tekei langit,nihi banda hio nyanrite napot kuki. 6Udi hio kuki ngadodor e,kuki memperhati nihi nginni bintang-bintang ba pee epat ta bumi,satua-satua liar,satua-satua malata,nihi wurung-wurung ta udara.7Kuki lei ngarengei naan lengan ngeau napot kuki,`buan,Petrus,samalis palus kuta bo!` 8Tapi,kuki ngeau,`bakoi,Tuhan.gene,bakoi naan sa haram atawa najis piji suluk gi huang wawa ku.` 9Tapi,lengan hio nuing mat karueh kali e tekei langit,`inon sa haot Allah tahirkan,ada hindra-hindra kayo ngantuh haram!` 10Hal iti jari telu kali,balalu kaluhan e hio na jujut waleng gi langit.11Inni bo,wayah iti lei,naan telu ulun sa na utus napot kuki hawi gi lewu uneng kuki muneng,tekei Kasisarea. 12udi hio,Roh ngeau napot kuki mat tulak hayak here nihi bakoi ragu-ragu.ka enem pulaksanai isa iman iti lei tulak hayak kuki nihi kami suluk gi lewu ulun hio. 13Balalu,aye ngahampe napot kami kalawe aye haot nginni malaikat mindri ta lewu e nihi ngeau,`huyu bo ulun Yope balalu lako bo Simon sa na antuh Petrus hawi gi iti, 14Balalu aye sagar mawara pesen napot kayo sa ulah pesen hio kayo na selamatkan,kayo nihi kaluhan ulun sa muneng ta lewu nu.`15Rahat kuki mulai bapander,Roh Kudus minau gi entu here,sameh nihi sa asal e jari entu takam. 16Balalu,kuki ta ingat tangar paneran Tuhan,katika aye ngeau,`Yohanes napandrus nihi ranu,tapi kayo sagar na pandrus nihi Roh Kudus.`17Jari,amun Allah ngami karunia sa sameh napot here sameh sa naami aye lei napot takam udi harap ta huang Tuhan Yesus Kristus,hie kah kuki hampe kuki kiuh ngahalangi Allah?" 18Katika ngarengei hal-hal hio,here jari tenang nihi memuji Allah nihi ngeau,"amun sameh hio,Allah lei haot mengaruniakan napot ulun-ulun bakoi Yahudi pertobatan sa nuju napot welum."Injil hampe gi Antiokia19Udi hio,ulun-ulun sa tapisaha pisah gene penganiayaan sa terjadi nadap Stefanus,sabak hampe Fenisia,Siprus,nihi Antiokia,nihi bakoi membritakan Firman Tuhan napot hie lei kecuali napot ulun-ulun Yahudi. 20Tapi,naan papire ulun tekei here,aye hio ulun-ulun Siprus nihi Kirene,sa hawi gi Antiokhia nihi lei bapander napot ulun-ulun Helenis,nelang membritakan gene Tuhan Yesus. 21Tangan Tuhan ngahayak here,sa kangajoh ulun sa jari harap waleng gi Tuhan.22kabar gene here hampe gi silu jemaat ta Yerusalem,balalu here mangutus Barnabas gi Antiokia. 23Katika Barnabas hampe nihi nginni kasih karunia Allah,aye bersukacita nihi manesehati here kaluhan mat tatap setia nihi Tuhan nihi atei sa teguh. 24Gene Barnabas aye hio ulun sa maeh,penu nihi Roh Kudus nihi iman,sajumlah hante ulun na tunda napot Tuhan.25udi hio,Barnabas tulak gi tarsus mat nupui Saulus. 26Balalu,udi aye kahalu e,aye nunda gi Antiokia.salawah isa taun,here panalu nihi jemaat balalu ngajar ajoh ulun.Balalu,ta Antiokia,murid-murid mat ka isa kali e na antuh "ulun Kristen".27Ta andrau-andaru hio,papire nabi minau tekei Yerusalem hawi gi Antiokia. 28isa kulun tekei here bangaran Agabus,mindri nihi meramal nihi pangawat Roh bahwa sagar jari kaluan sa mehet ta kaluhan dunia.balalu kala`u hio jari ta wayah pemerintahan Klaudius29Balalu,here murid mamutus mat ngirim sumbangan,susuk nihi kemampuan here masing-masing,napot pulaknai-pulaksanai isa iman sa muneng ta Yudea. 30Balalu,sa lei naulah here,ngirim sumbangan hio napot here penatua nangkah tangan Barnabas nihi Saulus.
Yakobus na wunu balalu Petrus na japut Herodes 1Ta wayah hio,Raja Herodes ngenat tangan e entu papire ulun tekei jemaat mat nampahanang here. 2Aye munu Yakobus,pulaksanai Yohanes,nini pedang.3Katika Yohanes nginni bahwa gawian e hio nampasanang atei ulun-ulun Yahudi,aye ngalanjutkan nihi nyaput Petrus lei. hal hio jari salawah Andrau Raya Roti bakoi baragi. 4Udi aye nyaput Petrus,aye nampasuluk e gi huang penjara palus nyarah e napot epat pasukan prajurit mat mangawasi e,nelang ba aheng,udi paskah,nunda e gi hadap ulun ajoh.5Balalu,Petrus na tahan huang penjara,tapi doa napot Petrus tarus menerus na lako napot Allah ulah Jemaat.Malaikat Tuhan nyanapas Petrus tekei Penjara 6ta isa malem,katika Herodes sagar nunda Petrus balua,Petrus rahat mandre ta helang rueh kulun prajurit,na huruk nihi rueh rantai,balalu here penjaga ta hadap pintu rahat mengawas penjara.7Balalu inni,erang kulun malaikat Tuhan mindri ta riet Petrus nihi cahaya basinar ta sel penjara hio,balalu malaikat hio nepuk rusuk Petrus palus ngele e,nihi ngeau,"hinang mele!"balalu,rantai-rantai hio lawu talapas tekei kararueh tangan e. 8Balalu,malaikat hio ngeau napot aye,"huruk bo pinggang nu balalu pakai bo sandal nu."Balalu,aye ngulah sameh hio.udi hio,aye ngeau napot aye,"pakai bo jubah nu balalu tutah bo kuki!"9Balalu,Petrus balua palus nutah malaikat hio,aye bakoi karasa bahwa inon sa rahat jari nangkah malaikat hio nyata,tapi nanguh bahwa aye rahat nginni isa pangini. 10katika here haot nangkah penjaga ka isa nihi karueh,here hampe ta pintu gerbang besi sa nuju gi kota.Pintu gerbang hio ta uka nihi kakareb e gi here,balalu here balua nihi takia hampe ta isa lorong,balalu salenga malaikat hio nanan Petrus.11Katika Petrus sadar nihi inon sa jari entu areb e,aye ngeau,"wayah iti,kuki bujur-bujur karasa bahwa Tuhan mangutus malaikat E balalu nyalamat kan kuki tekei tangan Herodes nihi tekei kaluhan hal sa naharapkan ulah ulun-ulun Yahudi." 12Udi Petrus menyadari e,aye tulak gi lewu Maria,ine Yohanes sa na antuh lei Markus,ta awe ajoh ulun rahat bakumpul bahayak palus lako doa.13Katika Petrus ngatuk pintu gerbang,erang kulun walah wawei bangaran Rode hawi mat nguka e. 14udi aye ngataru lengan Petrus,gene sanang tuu aye bakoi kiuh nguka pintu,tapi nempat gi huang balalu mawara bahwa Petrus rahat mindri ta muka pintu gerbang. 15Here ngeau napot Rode,"kayo rapui!" tapi,Rode ngeau tarus sameh hio,balalu here tatap ngeau,"hio lah malaikat e."16Tapi,Petrus tarus tarus ngatok,balalu katika here nguka pintu,balalu nginni Petrus,here embah. 17Tapi,udi Petrus mawara isyarat nihi tangan e mat here benyem,aye ngajelas napot here kalawe Tuhan haot nunda aye balua nekei penjara.Balalu,aye ngeau," tahampe bo hal iti napot Yakobus balalu napot pulaksanai-pulaksanai isa iman."Balalu,aye tulak palus gi uneng lain.18katika andrau haot hawi,jari lah kekacauan sa bakoi halus ta penah here prajurit gene inon sa haot jari napot Petrus."pampatei Herodes 19Katika Herodes nupui Petrus balalu bakoi kahalu aye,aye memeriksa here penjaga balalu ngami huyuan mat munu here.balalu,Herodes minau gi Yudea gi Kaisarea palus minau ta aro.20Wayah hio,Herodes sangit tuu nadap ulun-ulun Tirus nihi Sidon,balalu nihi sepakat,here hawi nadap Herodes,balalu udi ngararumuk Blastus,pengurus rumah tangga Raja,here ngalako mat perdamaian gene wilayah here kiuh pasokan panguta tekei wilayah Herodes. 21tangar andrau sa haot na tentukan here,Herodes makai pakaian kerajaan,maharung tangar tahkta pengadilan,balalu nampe pidato napot here.22Rakyat tarus kamiak,"iti aye hio lengan allah,bakoi murunsia!" 23sakatika hio lei,erang kulun malaikat Tuhan nampar e gene aye bakoi ngami kemuliaan napot Allah nihi aye na kuta cacing-cacing,balalu matei.24Tapi,Firman Tuhan magin welum nihi balipat ganda. 25Balalu,Barnabas nihi Saulus waleng tekei Yerusalem udi here nyanyari pelayanan here,nelang nunda hayak Yohanes,sa lei na antuh Markus.
Tugas khusus Barnabas nihi Saulus 1ta isa wayah,naan ta penah jemaat Antiokia,nabi-nabi nihi guru-guru,aye hi Barnabas,Simeon sa naantuh Niger,Lukius tekei Kirene,Menahem sa natapahante hayak Herodes,raja wilayah,nihi Saulus. 2Nelang ulun-ulun iti rahat beribadah napot Tuhan nihi berpuasa,Roh Kudus ngeau,"khususkanlah napot Kuki Barnabas nihi Saulus mat Tugas sa mat hio Kuki haot nerau here." 3Udi hio,udi here bapuasa nihi berdoa,nelang menumpangkan tangan here entu Barnabas nihi Saulus,here mengutus kararueh e tulak."Barnabas nihi Saulus ta Pulau Siprus4Balalu,udi na utus tulak ualh Roh Kudus,Barnabas nihi Saulus minau gi Seleukia,balalu tekei aro here balayar gi Siprus. 5katika here hampe ta Salamis,here membritakan Firman Allah ta Sinagoge-Sinagoge ulun Yahudi,balalu here lei nunda Yohanes jari pelayan here.6Katika here tulak menjelajahi kaluhan pulau hampe gi Pafos,here kahalu erang kulun tukang sihir,erang kulun nabi palsu Yahudi,sa bangaran Baryesus. 7Aye hayak nihi Prokonsul Sergius Paulus,erang kulun as cerdas,sa ngalako Barnabas nihi Saulus hawi napot aye balalu kakan ngarengei Firman Allah. 8Tapi,Elimas,tukang sihir hio,gene kalahiolah arane na terjemahkan,manantang Barnabas nihi Saulus,nihi bausaha nampabelok kan Prokonsul hio tekei iman e.9Tapi,Saulus,sa lei na kapatuh nihi Paulus,na tampenu nihi Roh Kudus,ngadodor Elimas, 10Balalu ngeau,"ui kayo,sa na tampenu nihi tipu muslihat nihi kaluhan kejahatan,kayo aye hio anak Iblis,kayo aye hio musuh tekei kaluhan sa wuah,bakoi kakan kah kayo tadoh ngabelokan lalan Tuhan sa lurus?11Wayah iti,inni lah,tangan Tuhan hawi gi entu nu balalu kayo sagar jari pehe balalu bakoi nginni mate andrau salawah papire waktu."Sakatika hio lei,kabut nihi kamieng minau entu e balalu aye tulak bakaliling nupui ulun ngayak tangan e. 12Balalu,Prokonsul hio jari harap katika ngini inon sa haot jari gene aye kagum nihi ajaran Tuhan.Paulus nihi Barnabas tulak gi kota Antiokia ta wilayah Pisidia13Isa wayah,Paulus nihi ulun-ulun sa hayak aye berlayar tekei Pafos hampe gi Perge,ta Pamfilia,tapi Yohanes nanan here balalu waleng gi Yerusalem. 14Tapi,Saulus nihi Barnabas nampalus kiaan tekei Perga palus hampe ta Antiokia,ta Pisidia.Balalu,ta andrau Sabat,here tulak gi Sinagoge balalu maharung ta aro. 15Udi pembacaan Hukum Taurat nihi Kitab here Nabi,kepala-kepala Sinagoge nuyu ulun ngeau napot ka dua belas rasul hio,"pulaksanai-pulaksanai,amun kayo naan antuhan-antuhan ngahibur mat gi ulun-ulun iti,wara bo."16Balalu,Paulus mindri palus ngami kode nihi tangan e balalu ngeau,"Ui ulun-ulun Israel nihi kayo sa takut nihi Allah,rengei bo! 17Allah bangsa Israel iti haot midi itak uyut takam nihi nampa entu bangsa takam salawah here muneng ta tane Mesir nihi tangan sa ta enat,Aye mimpin here balua tekei hio. 18Salawah sekitar epat pulu tahun,Aye basabar nadap kalakuan here ta pulau haket.19Balalu,udi Aye nampunah pitu bangsa ta tane kanaan,Aye mawariskan tane hio. 20Kaluhan iti jari kira-kira salawah 450 taun.Udi hio,Allah manyarah lei napot here hakim-hakim hampe ta masa Nabi Samuel.21Udi hio,here lako erang kulun raja,nihi Allah ngami Saul,anak laki-laki Kish,ulun tekei suku Benyamin,salawah epat pulu taun 22Udi Allah menyingkirkan Saul,Allah nambuan Daud mat jari raja here,sa gene e Allah bersaksi nihi ngeau,`Kuki haot kahalu Daud,anak laki-laki Isai,ulun sa pas ta atei Ku,sa sagar ngagawi kaluhan aheng Ku.`23Tekei katurunan ulun iti,Allah,susuk janji E,nunda napot Israel erang kulun Juruselamat,aye hio Yesus. 24Samete ka hawian Yesus,Yohanes haot membritakan samete e gene baptisan pertobatan napot kaluhan ulun Israel. 25Balalu,rahat Yohanes nyanyari tugas e,aye tarus bapander,`kono kayo hie kuki iti?Kuki bakoi Aye.tapi,inni bo,erang kulun hawi udi kuki,sandal ta pee E gin kuki bakoi tau napas e.`26Pulaksanai-pulaksanai,katurunan babuhan Abraham nihi ulun-ulun ta penah kayo sa takut nihi Allah,napot takam kabar keselamatan iti haot na kahampe. 27Gene,here sa muneng ta Yerusalem nihi kawan pemimpin here,sa bakoi kataru Aye nihi ngapaham paneran here Nabi,sa na bacakan setiap andrau Sabat,haot manggenep paneran nabi hio nihi nukum Yesus.28Balalu,biar lei here bakoi kahalu alasan inon lei mat hukuman matei,here lako Pilatus mat munu Aye. 29Balalu,katika here manggenepi kaluhan sa tatulis gene Aye,here nampinau E tekei kayu salib palus nampakading E ta huang ogang.30Tapi,Allah nambuan Aye tekei helang ulun matei, 31Balalu salawah bandrau-andrau,Yesus nyantarang areb E napot ulun-ulun sa hayak nihi Aye tekei Galilea hampe Yerusalem,sa wayah iti jari saksi-saksi E napot bangsa iti.32Balalu,kami nunda napot kayo Kabar Maeh gene janji Allah napot itak uyut takam, 33Bahwa Allah haot manggenep janji hio mat gi takam,anak-anak here,nihi nambuan Yesus,sameh nihi sa tatulis huang kitab Mazmur pasal rueh:`Kayo aye hio Anak Ku.andrau iti,Kuki haot jari Ambah Nu.`Mazmur 2:7 34Gene Allah sa nambuan Yesus tekei helang ulun matei,bakoi sagar lagi waleng napot pampatei,Allah haot ngeau,`Kuki sagar ngami napot kayo berkat sa kudus nihi kiuh na harap,sa na ami napot Daud.`Yesaya 55:335Hio lah gene e,Aye lei ngeau huang Mazmur sa lain,`Kayo bakoi sagar maladar ulun Kudus Nu ngini pampatei.`Mazmur 16:10 36Gene,Daud,udi melayani utus e kakareb ulah aheng Allah,balalu matei,palus natampakading ta helang itak uyut e,namput kakinni pampatei, 37tapi Yesus sa Allah na tambuan tekei helang ulun matei,bakoi kakinni pampatei.38Ulah gene hio,elah bo na karasa ulah nu,pulaksanai-pulaksanai,bahwa nangkah Aye lah pengampunan entu dosa-dosa na santarang napot kayo, 39balalu nangkah Aye,setiap ulun sa harap na bebaskan tekei kaluhan hal e,sa tekei e kayo bakoi kiuh na bebaskan ulah hukum Taurat Musa.40Jari,ba hati-hati lah mat hal-hal sa naantuh ta huang kitab here nabi bakoi jari napot kayo: 41Inni lah,ui here sa ngasese!embah palus binasa bo,gene Kuki ngulah gawian ta wayah nu,isa gawian sa bakoi sagar kayo harap,bahkan amun erang kulun ngajelaskan e napot kayo "Habakuk 1: 542Rahat Paulus nihi Barnabas balua,ulun-ulun lako awat mat here nampe hal Firman hio ta andrau Sabat narian e. 43Udi pamanalu ta Sinagoge hio galis,ajoh ulun Yahudi nihi here proselit sa takut nihi Tuhan nutah Paulus nihi Barnabas,sa bapander napot here nihi nyuun here mat tarus muneng ta huang anugrah Allah.44Ta andrau Sabat nutah e,ane kaluhan ulun ta kota bakumpul mat ngarengei Firman Tuhan. 45Tapi,katika ulun-ulun Yahudi ngini karami hio,here ngabahiri e balalu mulai nawan inon sa na antuh ulah Paulus nelang nyumpah e.46Balalu,Paulus nihi Barnabas nuing e nihi heei palus ngeau," hal penting bahwa Firman Allah seharus e na nyatakan napot kayo panga dahulu e.Gene kayo nolak e nihi ngono tenga e bakoi pas halu welum kekal,inni bo,kami ba waleng napot bangsa-bangsa lain. 47Gene,kaliti lah Tuhan ngami huyuan napot kami: `Kuki haot ngajarikan kayo tarang napot bangsa-bangsa lain mat kayo kiuh nunda keselamatan hampe gi ujung."Yesaya 49 : 648Katika ulun-ulun bakoi Yahudi hio ngarengei hal iti,here basanang palus memuliakan Firman Tuhan.Balalu,sa kangajoh sa haot na tentukan mat welum kekal,jari harap. 49Balalu,Firman Tuhan menyebar gi kaluhan wilayah hio.50Tapi,ulun-ulun Yahudi ngasung wawei-wawei saleh sa na hormat nihi ulun-ulun penting ta kota,balalu nambuan penganiyayaan nadap Paulus nihi Barnabas,namput nulak kararueh e gi wading tekei daerah batas here. 51Tapi,nelang ngibas kan abu tekei pee here nadap ulun-ulun Yahudi ta aro,Paulus nihi Barnabas tulak gi Ikonium. 52Balalu,here murid na tampenu nihi sanang atei balalu nihi Roh Kudus.
Paulus nihi Barnabas ta kota Ikonium 1Balalu,jari lah,ta Ikonium,Paulus nihi Barnabas suluk hayak gi Sinagoge ulun Yahudi balalu bapander kala hio leon hampe sa kangajoh hante ulun,maeh ulun Yahudi atawa ulun Yunani,jari harap. 2Tapi,ulun-ulun Yahudi sa bakoi harap ngasung ulun-ulun bakoi Yahudi nihi ngaracun aheng atei here nawan ulun-ulun harap.3Balalu,here muneng ta aro huang waktu sa lawah nelang bapander nihi heei gi Tuhan,sa ngami kesaksian gene kabar anugerah E,namput mengaruniakan tanda-tanda ajaib nihi mujizat-mujizat sa jari nangkah tangan here. 4Tapi,ulun-ulun ta kota hio ta bagi-bagi,mehe e bapihak napot ulun-ulun Yahudi balalu mehe e napot here rasul.5Katika isa usaha naulah,maeh ulah ulun-ulun bakoi Yahudi atawa ulun-ulun Yahudi,nihi here pemimpin here,mat menganiaya nihi medak here rasul nihi watu, 6Udi Paulus nihi Barnabas karasa palus ngalempat areb e gi Listra nihi Derbe,kota-kota ta Likonia,nihi gi wilayah ta iring e. 7Balalu,ta aro,here tarus membritakan Injil. "Paulus ta kota Lista nihi Kota Derbe8Ta Listra,naan erang kulun rahat maharung sa maleme pee e,lumpuh tekei huang wuntung ine e nihi bakoi piji takia. 9Ulun hio rahat ngarengei Paulus katika aye rahat bapander,udi Paulus ngadodor aye balalu ngini bahwa ulun hio naan iman mat na samare, 10Paulus bapander nihi lengan mehet,"Mindri bo witu nihi pee nu." Balalu,ulun hio nampetu balalu mulai takia.11Katika ulun ajoh nginni inon sa haot na ulah Paulus,here ngenat suara here balalu bapander huang bahasa Likaonia,"Dewa-dewa haot minau gi penah-penah takam balalu sameh nihi merunsia!" 12Ulun-ulun hio ngantuh Barnabas jari Zeus nihi Paulus jari Hernes gene aye sa mamimpin pamaneran. 13Imam dewa Zeus,sa kuil e muneng ta wading kota,nunda lembu-lembu jantan nihi rangkaian wunge gi pintu gerbang kota.aye nihi ulun ajoh hio kakan mempersembahkan kurban napot Paulus nihi Barnabas.14Tapi,katika rasul Barnabas nihi rasul Paulus ngarengei hal hio,here minsit lamma here balalu nempat suluk gi penah-penah ulun ajoh hio,nelang kamiak, 15balalu ngeau,"pulaksanai-pulaksanai,wuah inon kayo ngulah kaluhan hal iti?kami lei murunsia biasa sameh nihi kayo nunda kabar maeh napot kayo mat kayo ba waleng tekei hal-hal sa sia-sia iti napot Allah sa welum,sa menciptakan langit nihi bumi,nihi laut,nihi kaluhan isa suatu sa naan ta huang e. 16Ta katurunan-katurunan sa nangkah,aye ngabiar lei kaluhan bangsa takia nutah lalan-lalan e kakareb.17Tapi,Aye bakoi ngaret areb E bakoi naan saksi.Gene,Aye ngulah sa maeh nihi ngami napot kayo uran tekei langit nihi musim-musim bawua sa nampuas ateinu nihi panguta namput kasanang." 18hindra lei nihi ngeau kaluhan hal hio,here mahadin nyantadoh ulun ajoh hio mat bakoi mempersembahkan kurban gi here.19Tapi,ulun-ulun Yahudi hawi tekei Antiokia nihi Ikonium,balalu udi ngabujuk ulun ajoh hio,here medak Paulus nihi watu balalu nyujut e gi wading kota gene nangguh bahwa Paulus haot matei. 20Tapi,katika here murid ngaliling Paulus,aye mindri palus waleng suluk gi kota.ta andrau nutah e,aye tulak hayak nihi Barnabas gi Derbe.waleng gi Kota Antiokia ta wilayah Siria21Udi here memberitakan Injil ta kota hio balalu haot ngulah ajoh murid,here waleng gi Listra,nihi Ikonium,nihi gi Antiokia, 22Nelang nampa gagah marue here murid,nyuun here mat bertekun ta huang iman,nihi ngantuh bahwa takam harus suluk kerajaan Allah nangkah ajoh ka rara.23Katika Paulus nihi Barnabas nutui penatua-penatua gi here ta setiap Jemaat,udi lako doa nihi bapuasa,here manyarah kaluhan penatua hio napot Tuhan,sa napot Aye here haot harap. 24Udi hio,here nangkah Pisidia balalu hampe ta Pamfilia. 25Balalu,katika here haot mengabarkan Firman ta Perga,here minau gi Atalia. 26Tekei Aro,here balayar gi Antiokia,uneng here haot na sarah napot anugrah Allah mat gawian sa haot na sanyari here.27Katika here hampe balalu bakumpul sasameh nihi Jemaat,here ngalapor kaluhan hal sa haot Allah ulah hayak nihi here balalu kalawe Aye haot nguka pintu iman gi bangsa-bangsa lain. 28Balalu,here muneng hayak here murid mat waktu sa lawah.
Panalu tangar kota Yerusalem 1Udi hio,papire ulun minau tekei Yudea balalu ngajar pulaksanai-pulaksanai isa iman,"amun kayo bakoi na sunat sameh nihi adat istiadat Musa,kayo bakoi kiuh na selamatkan." 2Balalu,katika jari kalakat palus soalan sa bakoi halus ta helang Paulus nihi Barnabas nihi ulun-ulun hio,here mamutuskan bahwa Paulus nihi Barnabas,namput papire ulun lain e tekei here,harus mamai gi Yerusalem mat panalu nihi here rasul nihi here penatua gene hal iti3Balalu,udi na atet gi huang lalan ulah Jemaat,here nangkah Fenisia nihi Samaria nelang ngesah nihi tena gene pertobatan bangsa-bangsa lain,balalu hal hio nunda kasanang hante napot kaluhan pulaksanai isa iman. 4katika here hampe ta Yerusalem,here na tahalu ulah here jemaat,here rasul,nihi here penatua,balalu here ngesah kaluhan hal sa haot na ulah Allah nangkah here.5Tapi,papire ulun tekei golongan Farisi sa haot na harap mindri nihi ngeau,"Penting mat nyunat here balalu mat memerintah kan here mat nuu Hukum Musa!" 6Here Rasul nihi penatua panalu hayak mat mamander hal iti.7Udi galis ba soal sa lawah ta aro,Petrus mindri balalu ngeau napot here,"Pulaksanai-pulaksanai,kayo karasa bahwa ta zaman sadi Allah haot ngulah pidian ta helang kayo bahwa nangkah wawaku,bangsa-bangsa lain sagar ngarengei berita Injil balalu jari harap. 8Balalu,Allah,sa ngataru atei murunsia,haot basaksi napot here nihi ngami Roh Kudus napot here,sameh nihi sa haot na ulah E napot takam, 9Balalu Aye bakoi ngabeda-bedakan antara takam nihi here,udi Aye menyucikan atei here nangkah iman.10Jari wayah iti,wuah inon kayo mansuba Allah nihi ngandak kuk sa weat ta diung here murid sa,maeh itak uyut takam atawa takam,bakoi sagar piji kiuh menggung e? 11Tapi,takam harap bahwa takam na selamatkan nangkah anugrah Tuhan Yesus,sameh nihi here lei."12Udi hio,kaluhan kumpulan ulun hio benyem balalu here ngarengei Barnabas nihi Paulus,nelang karueh rasul hio ngajelas kan kaluhan tanda mukjizat sa haot na ulah Allah nangkah here ta helang bangsa-bangsa lain.13Udi here tadoh bapander,Yakobus nuing,"pulaksanai-pulaksanai,rengei bo kuki. 14Simon haot ngajelaskan kalawe Allah nekei asal haot memperhatikan bangsa-bangsa lain,mat ngalap tekei helang bangsa hio isa umat gi aran E.15Paneran here nabi menyetujui hal iti,sameh sa tertulis, 16udi iti,Kuki sagar waleng.balalu sagar nambuan waleng Kemah Daud sa haot runtun.Kuki sagar nambuan waleng puing-puing e,balalu Kuki sagar ma rehab e, 17mat umat murunsia sa ba tisai kiuh nupui Tuhan,balalu kaluhan bangsa lain sa na terau nangkah aran Ku,sa ngulah kaluhan iti,`Firman Allah,sa ngulah kaluhane iti,Amos 9 : 11-12 18haot na karasa nekei asal zaman.Yesaya 45 : 2119Jadi,kuki bapendapat bahwa takam saharus e bakoi nampa mahadin ulun-ulun tekei bangsa lain sa haot ba waleng napot Allah. 20Tapi,takam sa harus e manulis napot here mat here ngalawit areb e tekei hal-hal sa na karaat ulah berhala-berhala,balalu tekei dosa-dosa seksual,nihi tekei inon sa haot na siek,nihi tekei ira. 21Gene,nekei katurunan sa sadi,Musa haot naan,ta satiap kota,ulun-ulun sa mangabarkan e gene na bacakan ta Sinagoge-sinagoge satiap andaru Sabat."Surat napot ulun harap sa bakoi Yahudi22Balalu,na inni maeh ulah here rasul,nihi penatua,nihi kaluhan jemaat,midi ulun-ulun tekei penah here mat na utus gi Antiokia hayak Paulus nihi Barnabas.Here mengutus Yudas sa naantuh Barsabas,namput Silas,here pemimpin ta helang pulaksanai-pulaksani isa iman, 23Balalu here manulis surat nihi tangan here,kala iti:"Tekei rasul-rasul nihi penatua-penatua,pulaksanai-pulaksanai isa iman nu,napot kaluhan pulaksanai isa iman bakoi Yahudi ta Antiokia,nihi Siria,nihi Kilikia,tabe!24Gene kami haot ngarengei bahwa papire ulun tekei helang kami,sa napot here kami bakoi ngami huyuan,haot ngandrei kayo nihi paneran here sa ngagunsang jiwa nu, 25hal iti na inni maeh gi kami,udi jari isa pakat,mat midi ulun-ulun palus mangutus here napot kayo hayak nihi pulaksanai-pulaksanai kami sa na sayang,Barnabas nihi Paulus, 26sa haot nyandra welum here gena aran Tuhan takam,Kristus Yesus.27Ulah gene hio,kami mangutus Yudas nihi Silas,sa here kakareb sagar mawara hal-hal sa sameh secara lisan. 28Gene, magin maeh e napot Roh Kudus nihi gi kami mat ngandak kaweat tangar entu kayo sa magin weat tekei sa perlu iti, 29bahwa kayo nyanawit areb nu inon sa haot na persembahkan napot berhala,balalu tekei ira,nihi inon lei sa matei na siek,balalu tekei dosa seksual.amun kayo ngajaga areb nu kakareb tekei hal-hal iti,kayo ngulah sa maeh.hampe panalu."30Udi here ba pamitan,here minau gi Antiokia,udi ngumpulkan Jemaat,here nyarah surat hio. 31katika ulun-ulun percaya ngabaca e,here basanang atei gene hio. 32Yudas nihi Silas,sa here kakareb aye hio nabi,meneguhkan palus nampa kuat pulaksanai-pulaksanai isa iman nihi ajoh paneran.33Balalu,udi here muneng ta aro mat papire waktu,ulun-ulun percaya hio napas here mudi nihi damai napot ulun-ulun sa mengutus here. 34[Tapi,na kono maeh napot Silas mat tatap muneng ta aro.] 35Tapi,Paulus nihi Barnabas muneng ta Antiokia,nelang ngajar nihi membritakan Firman Tuhan hayak nihi ajoh ulun lain lei."Paulus nihi Barnabas bapisah36Udi papire andrau,Paulus ngeau napot Barnabas,"ayu takam waleng balalu ganta pulaksanai-pulaksanai isa iman ta setiap kota,uneng takam membritakan Firman Tuhan mat nginni kalawe keaadaan here." 37Barnabas kakan nunda lei Yohanes sa na terau Markus. 38Tapi,Paulus ngono bahwa bakoi sa harus e nunda ulun sa haot nanan here ta Pamfilia nihi bakoi tulak hayak here mat gawian hio.39Balalu,jari lah kalakat sa tamam hampe here bapisah isa nihi sa lain.Barnabas nunda hayak Markus nihi balayar gi wilayah Siprus, 40Tapi Paulus midi Silas palus tulak,udi na sarah ulah pulaksanai-pulaksanai isa iman gi huang anugrah Tuhan. 41Balalu,aye nangkah Siria nihi Kilikia nelang meneguhkan here jemaat.
Timotius nengau Paulus nihi Silas 1Paulus lei hawi gi Derbe nihi Listra.Balalu,inni lah naan erang kulun murid ta aro,aran e Timotius,anak tekei erang kulun wawei Yahudi sa haot percaya,tapi amah e aye hio ulun Yunani. 2aye na kataru maeh ulah pulaksanai-pulaksanai isa iman ta Litra nihi Ikonium. 3Paulus kakan Timotius tulak hayak nihi aye,balalu aye nunda palus nyunat e gene ulun-ulun Yahudi sa muneng ta daerah hio.Gene,here kaluhan karasa bahwa amah e aye lah ulun Yunani.4nelang here takia nangkah kota-kota,here nampe ketentuan-ketentuan gi ulun percaya mat na tutah,sa haot na putuskan ulah here rasul nihi penatua sa naan ta Yerusalem. 5Balalu here jemaat na teguhkan ta huang iman nihi jumlah here batamah isa tiap andrau. "Allah nerau Paulus gi Makedonia6Balalu,here tulak nangkah wilayah Frigia nihi Galatia gene haot na halang ulah Roh Kudus mat ngantuh Firman ta Asia. 7Katika here haot hampe ta Misia,here bausaha tulak gi Bitinia,tapi Roh Yesus bakoi nuyu here. 8Balalu,udi nangkah Misia,here minau gi Troas.9Isa panginni balua napot Paulus ta wayah malem.erang kulun tekei Makedonia rahat mindri nihi naglako napot aye,eau e,"hawi bo gi Makedonia balalu awat bo kami." 10Udi Paulus ngini pangini hio,kami ba usaha nihi hinang tulak gi Makedonia,udi manyimpulkan bahwa Allah haot nerau kami mat membritakan Injil napot here." Pertobatan Lidia11Gene hio,udi berlayar tekei Troas,kami palus berlayar gi Samotrake,balalu ta andrau nutah e gi Neapolis, 12Balalu tekei aro gi Filipi,kota ka isa ta wilayah Makedonia nihi isa kota jajahan Roma.kami muneng ta kota hi salawah papire andrau. 13Balalu,ta andrau Sabat,kami tulak gi wading pintu gerbang kota nuju gi iring hungei,uneng ta awe kami bapikir bahwa ta aro naan uneng lako doa.Balalu,kami maharung nihi bapander nihi here wawei sa rahat bakumpul.14Erang kulun wawei bangaran Lidia,tekei kota Tiatira,erang kulun pa matang kain ungu sa menyembah Allah.Tuhan nguka atei e mat memperhatikan inon sa naantuh Paulus. 15Balalu,udi Lidia nihi kaluhan ulun sa muneng ta lewu e na baptis aye lako napot kami,eau e,"amun kayo ngono kuki harap nihi teguh napot Tuhan,hawi bo gi lewu ku balalu muneng bo tar aro."Balalu aye ngadasak kami.Paulus nihi Silas ta Penjara16Nelang,kami rahat tulak gi uneng lako doa,erang kulun walah wawei,sa naan ampun Roh mat meramal nalu kami.aye nunda ajoh ka untungan napot here majikan e nangkah ramalan-ramalan e. 17wawei hio nutah Paulus nihi kami nelang kamiak,"ulun-ulun iti aye hio hamba Allah sa pangentu,sa membritakan lalan keselamatan napot kayo!" 18Aye tarus ngulah hio salawah ba andrau-andrau.Paulus,gene jari marikang tuu,ba waleng palus ngeau napot Roh hio,"Kuki marentah kayo huang aran Kristus Yesus mat balua tekei aye!" Balalu,roh hio balua,saketika hio lei.19Tapi,katika here majikan e nginni bahwa harapan here sagar kauntungan haot jawoh,here nyaput Paulus nihi Silas,balalu nyujut here gi penah ulun ta hadap penguasa. 20Balalu,katika here haot nunda Paulus nihi Silas napot hakim-hakim kepala,here ngeau,"ulun-ulun itit aye lah ulun-ulun Yahudi sa rahat ngacau ta kota takam. 21Here ngajar adat istiadat sa bakoi maeh mat takam narime nihi ngagawi e jari ulun Roma."22Ulun ajoh hio hayak-hayak buan nyarang Paulus nihi Silas balalu here Hakim kota hio minsit lamma Paulus nihi Silas,namput memerintah kan here ngompak karueh e nihi tungkeh. 23nelang masih nampahanang Paulus nihi Silas nihi ajoh ompak,here nawut e gi huang penjara balalumemerintahkan kapala penjara mat nyaga Paulus nihi Silas nihi ketat. 24udi narime perintah hio,kepala penjara nampasuluk Paulus nihi Silas gi penjara bagian huang balalu masung pee here nihi belenggu.25Kira-kira penah malem,Paulus nihi Silas rahat lako doa nelang menyanyikan pujian napot Allah,balalu here tahanan lain e lei ngarengei here. 26Balalu,salenga jari lah gempa bumi sa hante hampe fondasi penjara bagunsang.Balalu salenga kaluhan pintu ta uka nihi belenggu satiap ulun talapas.27Katika kapala penjara buan ngini pintu-pintu ta uka,aye munat pedang e balalu ane mantiu kakareb e gene aye nanguh here tahanan haot nempat. 28Tapi,Paulus kamiak nihi lengan sa mehet," ada nampahanang tenga nu kakareb gene kami kaluhan ta iti!"29Udi hio,kepala penjara hio lako lampu palus hinang suluk,balalu nelang kaketer,aye sujud tangar hadap Paulus nihi Silas. 30Udi hio,aye nunda here balua palus ngeau,"tuan-tuan,inon sa harus na gawi kuki mat salamat?" 31Balalu here nuing,"harap bo ta huang Tuhan Yesus balalu kayo sagar na selamatkan,kayo nihi kaluhan ulun sa muneng ta lewu nu."32Udi hio,Paulus nihi Silas memberitakan Firman Tuhan napot kepala penjara hio balalu napot kaluhan ulun sa naan ta huang lewu e. 33Udi hio,aye nunda Paulus nihi Silas,malem hio lei,balalu mui batan-batan here,balalu aye nihi kaluhan keluarga e na baptis. 34Udi hio,kepala penjara nunda Paulus nihi Silas gi lewu e palus nyadia panguta.balalu aye sanang tuu,bahwa aye nihi kaluhan ulun sa muneng tangar lewu e haot percaya napot Allah.35Tapi,katika entu andrau hampe,here hakim-hakim kota mengutus papire polisi,nihi ngeau,"sanapas ulun-ulun hio!" 36Balalu,kepala penjara mawara pesen hio napot Paulus,nihi ngeau,"hakim-hakim kota haot nuyu mat nyanapas kayo.gene hio,balua bo wayah ina palus tulak bo huang damai!"37Tapi,Paulus ngeau napot here,"ulun-ulun hio haot ngompak kami ta hadap ulun ajoh,bakoi na adili,ulun-ulun sa aye hio warga Roma,balalu haot nawut kami gi huang penjara.Balalu,inonkah wayah ina here nampalua kami nihi benyem-benyem?bakoi! elah bo here kakareb hawi palus nampalua kami." 38Here polisi hio mawara paneran-paneran hio nadap hakim-hakim kota.here takut katika ngarengei Paulus nihi Silas aye lah warga Roma. 39Balalu,here hawi palus lako maaf napot Paulus nihi Silas.Udi here nampalua Paulus nihi Silas,here lako mat karueh e nanan kota hio.40Balalu,here balua tekei penjara palus suluk gi lewu Lidia,balalu katika here ngini pulaksanai-pulaksanai isa iman,Paulus nihi Silas meneguhkan atei here,balalu tulak.
Paulus nihi Silas ta kota Tesalonika 1Isa waktu,katika Paulus nihi Silas haot nangkah Amfipolis nihi Apolonia,here hampe ta Tesalonika,ta awe naan isa Sinagoge ulun Yahudi. 2Balalu,susuk nihi kapatuhan Paulus,aye suluk gi helang here,nihi salawah telu andrau Sabat bapander nihi here tekei Kitab Suci,3nelang ngajelaskan nihi ngabuktikan bahwa Kristus harus rara nihi buan tekei helang ulun matei,nihi ngeau,"Yesus iti,sa rahat na beritakan napot kayo,aye hio Kristus." 4Balalu,mehe e tekei here na yakin kan nihi bagabung nihi Paulus nihi Silas,hayak nihi sajumlah hante ulun Yunani sa takut nihi Allah palus bakoi doho waweiwawei terhormat.5Tapi,ulun-ulun Yahudi jari bahiri atei nihi nunda papire ulun jahat sa luntang lantung ta uneng umum,here mangumpulkan ulun ajoh nihi ngukah kakacauan ta kota,balalu nyarang lewu Yason nelang nupui Paulus nihi Silas mat nunda here ba lua napot ulun ajoh. 6Katika here bakoi kahalu Paulus nihi Silas,here nyujut Yason nihi papire pulaksanai isa iman gi hadap here pejabat kota,nihi kamiak,"ulun-ulun iti,sa haot ngakaur dunia,haot hawi lei gi iti. 7Balalu,Yason nyambut here,nihi here ngulah sa nawan hukum Kaisar nihi ngeau bahwa naan raja lain,aye hio Yesus."8ulun ajoh nihi here pejabat kota jari resah katika ngarengei hal hio. 9Balalu,udi here narime jaminan tekei Yason nihi sa lain e,ulun-ulun hio ngabebaskan e." Paulus nihi Silas gi kota Berea10Pulaksanai-pulaksanai isa iman hinang nuyu Paulus nihi Silas,malem hio lei,gi Berea,nihi katika here hampe,here tulak gi Sinagoge ulun Yahudi. 11Ulun-ulun Yahudi ta aro labih maeh atei e tekei ulun-ulun Yahudi ta Tesalonika gene here narime Firman nihi penu samangat,nelang menyelidiki Kitab Suci setiap andrau mat ngarasa amun hal-hal hio mula bujur. 12Ulah gene hio,ajoh tekei here jari harap,tamasuk wawei nihi laki-laki Yunani terhormat sa jumlah e bakoi dohot.13Tapi,katika ulun-ulun Yahudi ta Tesalonika karasa bahwa Firman Allah lei na britakan ulah Paulus ta Berea,here lei hawi gi Berea mat ngagunsang nihi mersahkan ulun ajoh. 14Balalu,nihi hinang,pulaksanai-pulaksanai isa iman nuyu Paulus tulak hampe gi pantai,tapi Silas nihi Timotius tatap muneng ta hio. 15Ulun-ulun sa nengau Paulus nunda hampe Atena,nihi udi narime isa pesen tekei Paulus mat Silas nihi Timotius mar hawi hinang,here tulak lei," Paulus ta kota Atena16Nelang Paulus ngandrei here ta Atena,roh e nginam na susahkan ta huang areb e gene aye nginni kota hio penu nihi patung-patung berhala. 17ulah gene hio,aye batukar pikiran ta Sinagoge nihi ulun-ulun Yahudi nihi ulun-ulun tekei bangsa lain sa takut nihi Allah,namput ta penah ulun ajoh,satiap andrau,nihi ulun-ulun sa tabarung naan ta hio.18papire ahli pikir tekei kalompok Epikuros nihi Stoa lei bapander-pander nihi e.Balalu,papire ngeau,"inon sa kakan na antuh aye panamposo iti?sa lain ngeau,"sameh e,aye iti aye lah erang kulun pemberita dewa-dewa asing," gene aye memberitakan Yesus nihi kebangkitan E.19Balalu,here nunda e gi Areopagus,nelang ngeau,"iuh lah kami karasa ajaran bio inon sa na beritakan Kayo iti? 20Gene,kayo rahat nunda pepire hal sa maka waoh ta silu kami.kami kakan karasa inon aheng hal-hal hio." 21( wayah hio,kaluhan ulun Atena nihi ulun-ulun asing sa muneng patuh nangalis waktu here nihi bakoi nglauh inon-inon ekat ngantuh nihi ngarengei isa hal sa bio.)22Balalu,Paulus mindri ta penah-penah Areopagus balalu ngeau,"ui ulun-ulun Atena,kuki nginni bahwa huang kaluhan hal kayo religius tuu. 23Gene,katika kuki rahat bakaliling nihi memperhatikan banda-banda sa na sembah kayo,kuki lei kahalu isa altar nihi tulisan iti,`NAPOT ALLAH SA BAKOI NA NA KATARU,` gene hio,inon sa na sembah kayo bakoi ngataru e,hio lah sa beritakan ku napot kayo.24Allah sa menciptakan dunia nihi kaluhan isa hal sa naan ta huang e,gene Aye ayelah Tuhan entu langit nihi bumi,bakoi muneng ta huang kuil-kuil sa na ulah nihi tangan murunsia, 25bakoi lei Aye na layani ulah tangan-tangan murunsia, sameh - sameh aye memerlukan isa hal gene Aye kakreb sa ngami napot hie lei pamelum,nihi hewuk,nihi kaluahan isa hal e.26Balalu,Aye ngulah,tekei erang kulun,kaluhan bangsa umat murunsia mat muneng ta kaluhan muka bumi iti,udi nantu musim-musim nihi batas-batas uneng welum here, 27mat here nupui Allah,nihi amun mula kiuh here kiuh nyaput E balalu kahalu E biar lei Aye bakoi lawit tekei takam kakareb.28Gene, tangar huang Aye,takam welum,bagarak,nihi naan.Ayub 12 : 10 sameh lei pujangga-pujangga nu kakareb sa ngeau,` gene takam iti lei aye hio katurunanE, 29Jari,gene takam katurunan Allah,takam seharus e bakoi ngono aye hio kaadaan ilahi hio sameh amas,atawa perak,atawa watu,isa wujud sa na ciptakan tekei katau nihi aheng murunsia.30Ulah gena hio,udi bakoi ngadiuh wayah-wayah ka bungul,wayah iti Allah mawara kaluhan ulun ta awe-awe mat batobat, 31gene Aye haot manantu kan isa andrau katika Aye sagar menghakimi dunia huang keadilan nangkah isa ulun sa haot na tentukan E,udi aye ngami bukti napot kaluhan ulun nihi nambuan ulun hio tekei helang ulun matei."32Balalu,katika here ngarengei gene buan tekei helang ulun matei,papire kulun mulai ngasese,tapi sa lain ngeau,"kami kakan ngarengei tekei kayo lagi gene hal iti." 33Balalu,Paulus tulak tekei penah-penah here. 34Tapi,papire kulun bagabung nihi aye balalu jari harap,ta helang e lei naan Dionisius,anggota Damaris,namput papire kulun lain sa hayak here.
Paulus tangar kota Korintus 1Udi hio,Paulus nanan Atena balalu tulak gi Korintus. 2Balalu,Paulus kahalu ulun Yahudi bangaran Akwila,katurunan Pontus,bio bo hawi nekei Italia hayak harau e,Priskila,gene Klaudius haot memerintah kan kaluhan ulun Yahudi nanan Roma.Paulus hawi napot here, 3Balalu gene here naan gawian sa sameh,Paulus muneng hayak here palus bagawi gene gawian here aye hio pangulah tenda.4Balalu,Paulus batukar pikiran ta Sinagoge satiap andrau sabat nihi ba usaha mat meyakin kan ulun Yahudi nihi ulun Yunani. 5Tapi,katika Silas nihi Timotius minau tekei Makedonia,Paulus mulai mengabdikan tenga e sapenu e mat membritakan Firman,nelang bersaksi nihi bujur-bujur napot ulun-ulun Yahudi bahwa Yesus aye hio Kristus. 6Tapi,katika here nawan palus nyapa Paulus,aye ngebas kan pakaian e nihi ngeau napot here,"ira nu naan ta entu ulu nu kakareb! kuki barasih.mulai wayah iti palus kalalawah e,kuki sagar tulak napot bangsa-bangsa lain."7Udi hio,aye nanan uneng hio balalu tulak gi lewu erang kulun sa bangaran Titius Yustus,erang kulun bakoi Yahudi sa menyembah Allah,sa lewu e naan ta tuhi Sinagoge. 8Krispus,kepala Sinagoge,jari harap ta huang Tuhan nihi kaluhan ulun sa muneng ta lewu e,nihi ajoh ulun Korintus sa haot ngarengei Paulus jari harap palus na Baptis.9,Tuhan bapander napot Paulus ta isa malem huang isa pangini,"ada takut,tapi tarus bo bapander ada suni, 10gene Kuki hayak kayo nihi bakoi naan erang kulun lei sa sagar nyarang kayo mat menganiaya kayo gene ajoh umat Ku tangar kota iti." 11Balalu,Paulus muneng ta aro salawah erang taun enem wulan,nelang ngajarkan Firman Allah ta penah here.Paulus na hadapakan napot Galio12Tapi,katika Galio jari prokonsul Akhaya,ulun-ulun Yahudi nihi sanag atei buan nawan Paulus balalu nunda e ta hadapan kursi pengadilan, 13nihi ngeau,"ulun iti rahat memperngaruhi ulun ajoh mat menyembah Allah sa balawanan nihi hukum Taurat."14Tapi,katika Paulus kakan nguka wawa e,Galio ngeau napot ulun-ulun Yahudi hio,"amun iti aye hio isa hal pelanggaran atawa kajahatan sa keji,ui ulun-ulun Yahudi,kuki patut ba tanggung jawab entu perkara nu. 15Tapi, amun iti aye hio hal gene paneran,nihi aran-aran,nihi hukum nu kakareb,urus bo kakareb.Kuki bakoi kakan jari hakim entu hal-hal hio."16Balalu,Galio nulak here tekei huang pengadilan. 17udi hio, here kaluhan nyaput Sostenes,kepala Sinagoge,nihi ngompak aye tangar hadap ruang pengadilan.tapi sagar,Galio bakoi memperhatikan hal-hal hio.Paulus waleng gi kota Antiokia18udi hio,Paulus muneng papire andrau lagi,balalu ba wara nihi pulaksanai-pulaksanai isa iman balalu berlayar gi Siria,hayak nihi Priskila nihi Akwila.Ta Krengkrea,Paulus haot netek wulu e gene aye haot ngulah isa nazar. 19Udi hio,here hampe ta Efesus nihi Paulus nanan Priskila nihi Akwila ta aro,tapi aye kakareb suluk Sinagoge nihi barunding nihi ulun-ulun Yahudi.20Katika here lako Paulus mat muneng labih lawah lagi,Paulus bakoi nyatujui e, 21Tapi bawara nihi here balalu ngeau,"Kuki sagar waleng lagi napot kayo amun Allah ngaheng e."Balalu,aye berlayar tekei Efesus.22Udi aye minau ta Kaiserea,aye mambai palus ngami tabe napot here jemaat,balalu minau gi Antiokia. 23Balalu,udi nangalis papire waktu ta aro,aye nanan uneng hio palus ngaliling isa uneng napot uneng lain e ta wilayah Galatia nihi Frigia,nelang nampa kuat kaluhan murid.Apolos ta kota Efesus nihi kota Korintus24Isa waktu,naan ulun Yahudi bangaran Apolos,katurunan Aleksandria,hawi gi Efesus.aye hio erang kulun sa terpelajar balalu mahir huang hal Kitab Suci. 25ulun iti haot na ajarkan gene lalan Tuhan nihi basamangat ta huang Roh.aye bapander palus ngajarkan nihi teliti hal-hal gene Yesus,tapi aye ekat karasa Baptisan Yohanes. 26Aye mulai bapander nihi ehei ta huang Sinagoge,tapi katika Priskila nihi Akwila ngarengei e,here nyujut e gi iring balalu ngajelas e napot aye lalan Allah nihi magin pas.27Balalu,katika Apolos kakan nyabarang gi Akhaya,pulaksanai-pulaksanai isa iman nampa mape aye nihi nulis surat napot murid-murid mat nyambut kahawian e.katika aye hampe,aye ajoh ngawat here sa ulah gene anugrah haot jari harap, 28gene aye nihi karas nawan ulun-ulun Yahudi ta hadap umum,nelang nutui Kitab Suci aye hio Kristus aye lah Yesus.
Paulus ta kota Efesus 1Hal iti jari,nelang Apolos naan ta Korintus,Paulus nangkah daerah huang balalu hampe ta Efesus.ta aro,aye kahalu papire murid. 2Paulus ngeau napot here,"inonkah kayo narime Roh Kudus katika kayo jari harap?"here nuing,"bakoi,bahkan kami mete piji ngarengei bahwa naan Roh Kudus."3Balalu,Paulus ngeau,"ta huang inon,udi hio,kayo na baptis?"tuing here,"ta huang baptisan Yohanes." 4Paulus ngeau,"Yohanes membaptis nihi baptisan pertobatan,nelang mawara ulun-ulun percaya napot erang kulun sa sagar hawi udi aye,aye hio Yesus."5Udi here ngarengei hal iti,here na baptis ta huang aran Tuhan Yesus. 6Udi hio,katika Paulus haot ngandak tangan e entu here,Roh Kudus hawi gi entu here,balalu here mulai bapander huang ajoh bahasa nihi bernubuat. 7here kaluhan bajumlah kira-kira rueh belas uln laki.8Balalu,Paulus suluk gi Sinagoge palus bapander nihi ehei sa lawah telu wulan,nelang mapakat palus nampa yakin here gene Kerajaan Allah. 9Tapi,katika papire kulun nampa mape atei e balalu manolak percaya,nelang ngantuh hal-hal jahat gene lalan hio ta hadap ulun ajoh,Paulus nanan here balalu nunda here murid tulak,nelang mupakat setiap andrau ta Sekolah Tiranus. 10Hal iti na ulah e salawah rueh taun hampe kaluhan ulun sa muneng tangar Asia ngarengei Firman Tuhan,maeh ulun-ulun Yahudi atawa ulun-ulun Yunani."Anak-anak Skewa11Allah ngulah ajoh mukjizat sa luar biasa nangkah tangan Paulus, 12hampe sapu tangan atawa serbet sa piji wuah upak Paulus na tunda napot ulun-ulun maringin,balalu ringin here jawoh palus roh-roh jahat balua tekei here.13Tapi,papire panulak setan Yahudi sa takia bakaliling ba usaha ngantuh aran Tuhan Yesus entu ulun-ulun sa kasukan roh-roh jahat nelang ngeau,"kuki nyapa kayo huang aran Yesus sa Paulus beritakan!" 14Pitu anak laki Skewa,erang kulun Imam hante Yahudi,sa ngagawi e.15Tapi,roh jahat hio nuing palus ngeau napot here,"kuki kataru Yesus nihi kuki karasa gene Paulus,tapi hie kayo?" 16Balalu,ulun sa karasukan Roh jahat hio nampetu gi here,palus bakuasa entu here,palus nyantalau here kaluhan hampe here mahulu nekei lewu hio huang keadaan mapoloi nihi batan. 17Hal iti na karasa ulah kaluhan warga Efesus,maeh ulun-ulun Yahudi atawa ulun-ulun Yunani.Balalu,here kaluhan jari takut balalu aran Tuhan Yesus magin na muliakan.18Ajoh tekei penah here sa haot jari percaya tatap hawi,nelang mangaku nihi memberitakan gawian-gawian here. 19Balalu,ajoh tekei here sa piji ngulah sihir,ngumpul buku-buku here balalu nutung e ta hadap kaluhan ulun.balalu here ngareken uman buku-buku hio riet 50.000 keping perak. 20Jari,firman Tuhan tarus welum nihi bakuasa." Paulus ngaheng kiaan e.21Udi hal-hal hio jari,huang Roh,Paulus ba aheng tulak gi Yerusalem udi aye haot nangkah Makedonia nihi Akhaya,nihi ngeau,"udi kuki naan ta aro,kuki lei harus ngini Roma." 22Balalu,udi mangutus rueh ulun sa melayani e gi Makedonia,aye hio Timotius nihi Erastus,aye kakareb muneng papire waktu ta Asia.Demetrius ngulah kekacauan ta Kota Efesus23Kira-kira waktu hio,ta aro jari kerusuhan sa bakoi halus gene lalan hio. 24Gene,naan ulun bangaran Demetrius,erang kulun pengrajin perak,sa ngulah kuil-kuil perak Dewi Artemis,ngami penghasilan sa bakoi dohot gi tukang-tukang e. 25here tukang e hio na kumpul e hayak nihi sa bagawi sameh bidang e nihi ngeau,"pulaksanai-pulaksanai,kayo karasa aye hio kemakmuran takam baasal tekei perusahaan iti.26Balalu,kayo kakinni palus ngarengei bahwa,bakoi ekat ta Efesus tapi ta kaluhan Asia,Paulus haot nampa yakin nihi ngulah ajoh sa ba waleng nihi ngeau bahwa allah sa na ulah nihi tangan murunsia bakoi Allah. 27Hal iti babahaya bakoi ekat bahwa usaha takam sagar lawu huang kahinaan,tapi lei kuil Dewi Artemis sa Agung hio bakoi sagar na reken,balalu aye,sa na sembah ta kaluhan Asia nihi Dunia,sagar jawoh ke agungan e."28Katika here ngarengei hal iti,here jari sangit tuu palus kamiak kamakai,"hante lah Artemis,dewi ulun Efesus!" 29Balalu,kota hio na tampenu nihi kekacauan balalu here bagagas hayak napot gedung kesenian nelang nyujut Gayus nihi Aristarkus,ulun Makedonia sa aye hio hengau isa kiaan nihi Paulus.30Tapi,katika Paulus kakan tulaksuluk tangar penah ulun ajoh hio,here murid e bakoi kalewa. 31Balalu,papire ulun pajabat Asia sa bahengau nihi aye ngirim isa pesen napot aye baulang kali lako mat aye bakoi manyarah areb e gi gedung kesenian hio. 32Balalu,mehe e kamiak isa hal balalu mehe tenga lain e,gene kumpulan hio naan huang kakacauan palus ajoh sa bakoi karasa inon aheng here haot hawi bakumpul.33Mehe e tekei ulun ajoh hio ngalap kesimpulan Aleksander gene ulun-ulun Yahudi haot nyuun e gi hadapan,balalu udi Alexander ngami isyarat nihi tangan e,aye ba aheng ngulah pembelaan ta hadap ulun ajoh. 34Tapi,katika here kataru bahwa Alexander aye hio ulun Yahudi,salawah kira-kira rueh jam,here kaluhan kamiak nihi isa lengan,"Hante lah Artemis,dewi ulun Efesus!"35Udi panitra kota nampa ranai ulun ajoh hio,aye ngeau," Ui ulun-ulun Efesus,hie ulun sa bakoi karasa bahwa kota Efesus aye lah penjaga kuil dewi Artemis sa agung palus minau tekei langit? 36Jari,gene hal-hal hio bakoi kiuh na lawan,kayo sa harus e tatap tanang balalu bakoi baulah babaran. 37Gene,kayo haot nunda ulun-ulun iti gi iti,sa bakoi marampok kuil atawa menghujat dewi takam.38Ulah gene hio,amun Demetrius nihi tukang-tukang sa hayak nihi aye naan bamamai nadap erang kulun,pengadilan na uka balalu naan prokunsul.elah bo here mengajukan tuntutan isa nadap sa lain e. 39Tapi,amun kayo ngaheng isa hal sa lain,hal hio kiuh na sanyari huang sidang rakyat nutah hukum. 40Gene,takam naan huang bahaya mat na tuduh entu keusuhan andrau iti gene bakoi naan alasan inon lei sa kiuh najelaskan takam gene pertemuan sa kacau iti." 41udi ngantuh hal-hal iti,aye membubarkan kumpulan hio.
Paulus gi Negara Makedonia nihi Negara Yunani 1Udi kerusuhan hio galis,Paulus ngundang here murid,nihi udi nampa kuat atei here,aye ba wara nihi here balalu tulak nuju gi Makedonia. 2udi aye ngaliling daerah-daerah ta aro balalu ngami napot here ajoh nasehat,aye hampe ta Yunani. 3Balalu,ta aro Paulus muneng ta aro salawah telu wulan.gene ulun-ulun Yahudi ngulah pakat mat nawan aye katika aye kakan berlayar gi Siria,aye mamutuskan mat waleng nangkah Makedonia.4
Paulus tulak gi kota Yerusalem 1Udi kami bapisah tekei here balalu tulak,kami palus balayar gi Kos,balalu andaru narian e gi Rodos,balalu tekei aro gi Patara, 2Balalu udi kami kahalu isa kapal sa nyabarang gi Fenisia,kami mambai kapal hio palus balayar.3katika kami haot mulai kakinni Siprus,kami nangkah e ta tuhi kawi balalu tatap berlayar gi Siria,balalu minau ta Tirus gene kapal sagar nampinau muatan e. 4Udi panalu nihi here murid,kami muneng ta aro salawah pitu andrau.Balalu,nangkah Roh,here tarus menasehatkan Paulus mat bakoi mambai gi Yerusalem.5katika waktu kami ta aro haot galis,kami tulak balalu ngalanjut kiaan kami.here kaluhan,hayak harau nihi anak e,ngatet kami hampe wading kota.balalu,udi berlutut ta pantai nelang berdoa, 6kami bawara isa nihi sa lain.udi hio,kami mambai gi kapal balalu here mudi gi lewu.7udi kami nangalis kiaan tekei Tirus,kami hampe ta Ptolemis,balalu kami mamander pulaksanai-pulaksanai isa iman,nelang munung hayak here salawah isa andrau. 8ta andrau narian e,kami tulak nihi tulak gi Kaisarea,balalu suluk gi lewu Penginjil Filifus,sa aye hio isa tekei pitu kulun hio,balalu muneng nihi aye. 9aye naan eapt kulun anak bujang wawei sa bernubuat.10Nelang kami muneng ta hio salawah papire andrau,erang kulun nabi bangaran Agabus minau tekei Yudea. 11Balalu,udi nalu kami,aye ngalap ikat pinggang Paulus palus nuruk tangan nihi pee e kakareb,balalu ngeau,`nihi cara iti ulun-ulun Yahudi ta Yerusalem sagar nuruk ulun sa ampun ikat pinggang iti balalu manyarah e gi tangan bangsa-bangsa lain".12katika kami ngarengei hal hio,kami nihi ulun-ulun sa muneng ta aro ngalako Paulus mat bakoi mambai gi Yerusalem. 13udi hio,Paulus nuing,"inon sa ulah kayo,nangis nihi nampalenuh atei ku?gene kuki siap,bakoi ekat mat na huruk,tapi lei mat matei ta Yerusalem demi aran Tuhan Yesus." 14Balalu,gene Paulus bakoi kiuh na yakin kan,kami suni nihi ngeau,"elah bo kahandak Tuhan sa jari."15Udi andrau-andrau hio,kami basadia - sadia balalu tulak gi Yerusalem. 16papire murid tekei Kaisarea lei tulak hayak nihi kami,nelang nunda kami gi lewu Manason,ulun Siprus,erang kulun murid tekei lawah,sa nihi e kami muneng.Paulus ganta Yakobus17Udi kami hampe ta Yerusalem,pulaksanai-pulaksanai isa iman nyambut kami nihi sanang. 18Balalu,ta andrau narian e,Paulus tulak hayak kami ganta Yakobus,nihi kaluhan penatua hawi. 19Udi nampe salam napot here,Paulus mulai bakesah isa isa hal sa haot na ulah Allah ta penah bangsa-bangsa lain nangkah pelayanan e.20Balalu,katika here ngarengei e,here memuji Allah.Balalu,here ngeau napot Paulus,"inni bo,pulaksanai,pire ribu ulun ta penah ulun-ulun Yahudi ta aro jari harap nihi here kaluhan sangkal nihi Hukum Taurat, 21Balalu here haot mawara gene kayo,aye hio bahwa kayo ngajar kaluhan ulun Yahudi ta penah bangsa-bangsa lain mat manyimpang tekei hukum Musa,nelang mawara here mat manyunat anak-anak here atawa takia turut adat istadat takam.22Balalu,inon sa harus na ulah takam? here pasti sagar ngarengei bahwa kayo haot hawi. 23ulah gene hio,gawi bo inon sa na antuh kami iti napot kayo.naan epat ulun tekei kami sa naan ta kapit nazar, 24Tunda here palus sucikan tenga nu hayak nihi here,balalu bayar bo biaya-biaya here hampe here kiuh ngunting ulu here.nihi sameh hio,kaluhan ulun sagar karasa bahwa paneran kosong hal-hal sa haot na wara napot here gene kayo,tapi bahwa kayo kakareb lei welum manurut Hukum Taurat.25Tapi,gene bangsa-bangsa lain sa jari percaya,kami haot nulis surat balalu memutuskan bahwa here harus mahindar tekei,`daging sa haot na persembahkan napot berhala-berhala,nihi tekei ira,nihi tekei inon sa haot na siek,nihi tekei dosa-dosa seksual.`"Paulus na japut 26Udi hio,Paulus nunda ulun-ulun hio,balalu andrau narian e,udi aye haot menyucikan areb e hayak nihi here,aye suluk gi huang Bait Allah palus mawara waktu penyucian sagar galis katika kurban persembahan naami napot masing-masing here.27Katika riet ganap pitu andrau,ulun-ulun Yahudi tekei Asia,udi ngini Paulus ta huang Bait Allah,nunda ulun ajoh balalu nyaput Paulus, 28nelang kamiak," ui ulun-ulun Israel,awat! ulun iti lah sa ngajar setiap ulun ta awe-awe nawan bangsa takam,nihi Hukum Taurat,ta uneng iti.Balalu,labih lagi,aye bahkan nunda ulun-ulun Yunani gi huang Bait Allah nihi haot menajiskan uneng suci iti!" 29Gene,samete e here haot nginni Trofimus,ulun Efesus,hayak nihi aye ta huang kota balalu here nanguh Paulus haot nunda e suluk gi huang Bait Allah.30Udi hio,kaluhan kota jari abut nihi ulun-ulun hawi bakumpul.here nyaput Paulus nihi nyujut e gi wading balua tekei Bait Allah,balalu pintu-pintu Bait Allah hinang na tutup. 31nelang here bausaha mat munu aye,hampe lah laporan napot kepala pasukan Roma bahwa kaluhan Yerusalem rahat huang abut.32Wayah hio lei,aye nunda here prajurit nihi here perwira,balalu nempat minau napot here.balalu katikaulun ajoh hio ngini kepala pasukan nihi prajurit,here tadoh ngompak Paulus. 33Udi hio,kepala pasukan ngariet Paulus balalu nyaput aye,nelang memerintah kan mat Paulus na huruk nihi rueh rantai.balalu aye mulai nane hie Paulus nihi inon sa haot na gawi e.34Tapi, mehe e tekei ulun ajoh hiokamiak isa hal nihi mehe sa lain e.Balalu,katika aye bakoi kiuh karasa nihi pasti gene kaabutan hio,aye mamarentahkan mat Paulus na tunda gi markas. 35Katika aye hampe ta tukat,Paulus harus na aun ulah here prajurit gene amukan kumpulan ulun ajoh, 36Gene,ulun ajoh hio tarus nutah here,nelang kamiak,"umpe bo aye!"37Nelang Paulus sagar na tunda suluk gi markas,Paulus ngeau napot kepala pasukan,"iyuh lah kuki mawara isa hal napot kayo?"balalu,kapala pasukan hio nuing,"kayo tau bahasa Yunani? 38amun sameh hio,kayo bakoi ulun Mesir sa papire wayah ari ni nimbul pembrontakan balalu mimpin epat ribu ulun tukang wunu gi padang gurun ?39Tapi,Paulus ngeau,"kuki aye hio ulun Yahudi tekei Tarsus,Kilikia,erang kulun warga tekei kota sa penting.kuki lako,izinkan kuki bapander napot ulun-ulun hio." 40Balalu,katika kepala pasukan ngami izin,Paulus mindri ta tukat balalu ngami isyarat napot ulun-ulun ajoh nihi tangan e.Balalu,katika kaadaan haot jari ranai tuu,aye bapander napot here huang bahasa Ibrani nigi ngeau.
Paulus ngesah pertobatan e 1"pulaksanai-pulaksanai nihi ambah-ambah,rengei bo pembelaan kuki wayah iti napot kayo." 2Balalu,katika here ngarengei bahwa Paulus nerau here huang bahasa Ibrani,here magin suni,balalu Paulus ngeau,3" Kuki aye hio ulun Yahudi ta Tarsus,Kilikia,tapi na besarkan ta kota iti,na didik ta kapit Gamaliel nihi ketat sesuai hukum itak uyut takam,nihi jari giat napot Allah,sameh nihi kayo kaluhan ta andrau iti. 4kuki nampahanang jalan itit hampe pampatei,nuruk palus nampasuk here,maeh laki atawa wawei,gi huang penjara, 5sameh sa lei Imam hante ta kaluhan majelis penatua kiuh bersaksi napot kuki.tekei here kuki narime surat-surat mat pulaksanai-pulaksanai ta Damsyik balalu tulak mat nuruk here sa naan ta aro gi Yerusalem jari tahanan sa sagar na hukum.6Balalu,jari lah,nelang kuki rahat huang kiaan balalu riet hampe Damsyik,kira-kira tangar entu andrau,salenga isa cahaya tarang tekei langit bacahaya ngaliling kuki. 7Kuki ta sungkur gi tane balalu ngarengei lengan ngeau napot kuki,`Saulus,Saulus,wuah inon kayo nampahanang Kuki?` 8Balalu,aye ngeau napot kuki,`Kukilah Yesus tekei Nazaret,sa rahat na aniaya kayo.`9Ulun-ulun sa hayak kuki ngini cahaya hio,tapi bakoi paham lengan ulun sa rahat bapander napot kuki. 10Balalu,kuki nane,`inon sa harus na ulah kuki,Tuhan ?`balalu Tuhan nuing kuki,`mindri balalu tulaklah gi Damsyik,balalu ta aro,kayo sagar na wara kaluhan sa haot na tetapkan mat na ulah kayo.` 11Balalu,katika kuki bakoi kiuh ngini gene kemuliaan cahaya hio,kuki na tutui ulah ulun-ulun sa hayak kuki balalu suluk gi Damsyik."12Udi hio,naan ulun bangaran Ananias,ulun saleh manurut Hukum Taurat,balalu na kataru maeh ulah kaluhan ulun Yahudi sa muneng ta aro, 13hawi napot kuki,balalu udi mindra ta iring kuki,aye ngeau,`Pulaksanai Saulus,inni bo!`Balalu,kuki wayah hio lei,kuki kiuh nginni lagi balalu ngini aye.14Balalu,aye ngeau,`Allah itak uyut takam manantukan kayo mat ngarasa aheng E nihi ngini sa wuah,nihi ngarengei lengan tekei wawa E, 15gene kayo sagar jari saksi gi Aye napot kaluhan ulun gene inon sa haot na inni namput na rengei nu. 16Balalu,wayah iti,wuah inon kayo lamat-lamat?buan bo balalu ami bo areb nu na baptis,palus nabarasih dosa-dosa nu nelang nerau aran E."17"katika kuki waleng gi Yerusalem nihi rahat badoa ta Bait Allah,kuki nakuasai Roh, 18balalu kuki ngini Aye bapander napot kuki,` hinang bo balalu palus balua tekei Yerusalem gene here bakoi sagar narime kesaksian gene Kuki.`19Balalu,kuki ngeau,`Tuhan,here kakareb karasa bahwa kuki mamanjarakan balalu nuruk here sa harap napot kayo tekei isa Sinagoge gi sa laine. 20udi hio,katika ira saksi Nu,Stefanus,na santundrak,kuki kakareb rahat mindri ta aro,menyetujui,balalu ngajaga pakaian-pakaian ulun-ulun sa munu e,` 21udi hio,Yesus ngeau napot kuki,`tulak bo!gene,kuki,sagar mengutus kayo lawit napot bangsa-bangsa lain."22Ulun ajoh hio ngarengei Paulus hampe ta paneran iti.Udi hio,here kaluhan ngenat lengan here balalu ngeau," hulu bo ulun sameh hio tekei bumi gene aye bakoi susuk mat welum!" 23Balalu,nelang here tarus kamiak,nihi nawut jubah here,balalu namur abu gi entu, 24Kepala pasukan mamarintah kan mat Paulus na tuna gi markas,nelang nyatarang bahwa Paulus harus na periksa nihi na cambukan nampe aye kiuh kahalu alasan wuah inon here kamiak nawan aye sameh hio.25Tapi,katika here haot ngansang e nihi tadi-tadi upak,Paulus ngeau napot perwira sa mindri riet aye,"inonkah sah gi kayo mat mencambuk erang kulun sa aye hio warga negara Roma nihi bakoi na adili?" 26Katika perwira hio ngarengei e,aye tulak napot kepal pasukan balalu mawara e,eau e,"inon sa sagar na gawi kayo?gene, ulun iti aye hio erang kulun warga negara Roma."27Balalu,kepala pasukan hio hawi palus ngeau napot Paulus,"wara napot kuki,inonkah kayo erang kulun warga Roma?" Balalu,Paulus ngeau,"oi". 28Kepala pasukan hio nuing,"kuki kiuh kewarganegaraan iti nihi kangajoh duit."Balalu,Paulus ngeau,"tapi,kuki jari warga negara ulah kelahiran." 29Balalu,ulun-ulun sa sagar memeriksa Paulus palus nanan aye nihi kepala pasukan jari bakoi heei katika aye karasa bahwa Paulus aye hio erang kulun warga negara Roma nihi bahwa aye haot nuruk e."Paulus bapander nihi pemimpin Yahudi.30Tapi,ta andrau narian e,gene kepala pasukan kakan karasa alasan sa bujur e wuah inon Paulus na tuduh ulah ulun-ulun Yahudi hio,aye nyanapas Paulus nihi memerintahkan imam-imam kepala nihi kaluhan Sanhedrin mat bakumpul,balalu aye nunda Paulus minau palus ngahadap aye gi penah-penah here.
1Paulus ngadodor Sanhedrin nihi ngeau,"pulaksanai-pulaksanaiku,kuki haot menjalani welumku nihi sapenu atei nurani sa maeh ta hadap Allah hampe andrau iti." 2Balalu,Imam Hante Ananias memerintahkan ulun-ulun sa mindri ta riet Paulus mat nampar wawa Paulus. 3Udi hio,Paulus ngeau napot aye,"Allah sagar nampar kayo,ui kayo pipik sa na cet mahilak!inonkah kayo maharung mat menghakimi kuki manurut Hukum Taurat,tapi melanggar hukum hio nihi nuyu mat kuki na tampar?"4Ulun-ulun sa mindri ta riet e ngeau,"inonkah kayo menghina Imam Hante Allah?" 5Udi hio,Paulus ngeau,kuki bakoi karasa,pulaksanai-pulaksanai,bahwa aye hio Imam Hante.gene,tatulis,`adalah kayo bapander jahat gene erang kulun pemimpin bangsanu.`6Tapi,katika Paulus karasa bahwa mehe e aye hio ulun-ulun Saduki nihi sa laine aye hio ulun-ulun Farisi,Paulus kamiak ta huang Sanhedrin,"pulaksanai-pulaksanai,kuki aye hio ulun Farisi,anak ulun Farisi.kuki haot na adili ulah gene pengharapan nihi kebangkitan ulun matei!" 7katika Paulus mawara hal iti,timul sangketa ta penah ulun-ulun Farisi nihi Saduki,nihi kumpulan ulun-ulun hio ta bagi-bagi. 8Gene,ulun-ulun Saduki ngeau bahwa bakoi naan kebangkitan,bakoi naan malaikat,nihi lei bakoi naan roh,tapi ulun-ulun Farisi mangaku hio kaluhan.9Balalu,jarilah karidu sa hante nihi papire ahli Taurat tekei kelompok Farisi mindri nihi nawan nihi mehet,"kami bakoi kahalu isa hal lei sa hala gene ulun iti.kalawe amun roh atawa malaikat haot bapander napot aye?" 10Balalu,katika kalakat magin amau,kepala pasukan takut Paulus sagar na winsit-winsit ulun ajoh hio,balalu nuyu prajurit-prajurit mat minau nihi ngalap Paulus nekei penah-penah here nihi paksa,nelang nunda e gi markas.11Ta malem narian e,Tuhan mindri ta iring Paulus nihi ngeau,"tampa kuat atei nu gene kayo haot basaksi nihi bujur-bujur gene Kuki ta Yerusalem,nihi sameh hio kayo lei harus bersaksi ta Roma." Aheng mat munu Paulus12Katika ka andrau,ulun-ulun Yahudi ngulah mamufakatan mat nuruk areb here kakareb nihi sumpah mat bakoi kuman atawa ngoot inon lei hampe here munu Paulus. 13naan labih tekei epat pulu ulun sa ngulah permufakatan iti.14Here hawi napot imam-imam kepala nihi tueh-tueh,balalu ngeau,"kami haot nuruk areb kami kakareb nihi sumpah mat bakoi nginam inon lei hampe kami munu Paulus. 15wayah iti,ulah gene hio,kayo,hayak nihi Sanhendrin,mawara Kepala pasukan mat nunda e minau napot kayo,sameh nihi kayo sagar namputus perkara e nihi magin teliti lagi nihi kami siap mat munu e samete aye ngarieet uneng iti."16Tapi,nakia laki tekei pulaksanai wawei Paulus ngarengei gene peyergapan hio,balalu aye tulak palus suluk gi markas,nihi mawara Paulus. 17Paulus nerau isa tekei perwira nihi ngeau,"tunda bo nakia bujang iti napot kepala pasukan gene aye naan isa hal mat na laporkan napot aye."18Balalu,perwira hio nunda aye napot kapala pasukan balalu ngeau,"Paulus,tahanan hio,nerau kuki palus ngalako kuki mat nunda nakia bujang hio napot here gene aye naan ampun isa hal mat na antuh napot kayo." 19Kepala pasukan negei tangan nakia bujang hio,nujut e gi pampang,balalu mulai nane nakia bujang hio nihi kakareb,"inon sa harus kayo laporkan napot kuki?"20Balalu,aye nuing,"ulun-ulun Yahudi haot sapakat ngalako nu mat nunda Paulus minau gi Sanhedrin katuni,sameh here sagar nane e isa hal sa magin teliti gene aye. 21Jari,ada ngarengei e here gene naan labih tekei epat pulu ulun tekei here rahat nyaga Paulus,sa ba sumpah mat bakoi kuman atawa ngoot hampe here munu Paulus.Balalu wayah iti,here haot siap nihi rahat ngandrei persetujuannu."22Balalu,Kepala pasukan nuyu nakia bujang hio tulak,nelang bapesen napot aye,"ada mawara hie lei gene hal-hal iti."Paulus nakirim gi kota Kaiserea 23Udi hio,Kepala pasukan hio nerau rueh ulun perwira balalu ngeau,"siapkan bo rueh jatuh tentara,nihi pitu puluh panunggang kuda palus rueh jatuh prajurit bersenjata,mat tulak gi Kaisarea,ta jam ka telu malem iti. 24na sadiakan lei satua mat na tunggang Paulus nihi na tunda aye nihi aman napot Feliks,gubernur hio."25Balalu,aye manulis isa surat,sa sameh iti: 26Tekei Klaudius Lisias.napot Gubernur Feliks sa mulia.Salam, 27ulun iti na japut ulah ulun-ulun Yahudi balalu ane na wunu ulah here katika kuki hawi hayak nihi prajurit-prajurit balalu nyalamtkan e,udi karasa bahwa aye aye hio erang kulun warga negara Roma.28Gene kuki kakan karasa inon alasan here nuduh e,kuki nunda e minau napot Sanhedrin here. 29Kuki kahalu bahwa aye na tuduh entu persoalan-persoalan gene Hukum Taurat here,tapi bakoi naan alasan inon lei sa pas mat hukuman matei atawa penjara. 30Katika na wara napot kuki bahwa sagar naan pamupakatan mat nawan ulun iti,kuki hinang nuyu here penuduh e mat nyatarang tuntutan here napot aye ta hadap kayo.31Maka,here prajurit,susuk nihi huyuan gi here,ngalap Paulus palus nunda e ta wayah malem gi Antipatris. 32ta andrau narian e,here ngaret papire panunggang kuda hio tulak hayak aye,balalu here waleng gi markas. 33Katika here haot hampe Kaisarea nihi nampe surat hio napot gubernur,here lei ngahadap Paulus napot aye.34Udi gubernur ngabaca surat hio,aye nane tekei wilayah awe Paulus baasal.Balalu,katika aye karasa bahwa Paulus baasal tekei Kilikia, 35Aye ngeau,"Kuki sagar ngarengei kan kayo udi here penuduh nu lei hawi."udi hio,aye nuyu mat nengau Paulus ta huang markas hante Herodes.
Tuduhan ulun Yahudi nadap Paulus 1dime andrau udi hio,Imam Hante Ananias minau hayak nihi papire tueh-tueh nihi erang kulun pengacara bangaran Tertulus.here nyurung tuntutan nadap Paulus napot Gubernur. 2Udi Paulus na terau,Tertulus mulai menuduh e nihi ngeau,"gene nangkah Tuan,kami tarus nginam kedamaian nihi perubahan-perubahan sa jari gi bangsa iti gene kebijaksanaan Tuan, 3kami nyambut e nihi kaluhan cara nihi ta kaluhan uneng nihi penu inam syukur,Sa Mulia Feliks.4Tapi,mat bakoi nangalis waktu nu lagi,kuki lako kemaehan atei nu mat ngarengei kami tawelek bo. 5Gene,kami haot kahalu bahwa ulun iti aye hio erang kulun pengacau,sa nampa lua kekacauan ta helang ulun-ulun Yahudi ta kaluhan dunia.Balalu,aye hio lah pemimpin sekte Nasrani. 6aye bahkan ba usaha menajiskan Bait Allah hampe kami nyaput e.[kami kakan mengadili e susuk nihi hukum kami].7Tapi,Lisias,Kepala pasukan hio hawi palus nyiau e tekei tangan kami nihi mehet, 8nelang nuyu ulun-ulun sa manuduh e mat hawi nadap kayo.nihi memeriksa e kakareb,kayo sagar kiuh karasa tekei aye gene kaluhan hal sa na tuduh kami napot aye." 9ulun-ulun Yahudi hio lei ba sapakat ta huang tuduhan hio nelang menegaskan bahwa kaluhan hal hio mula bujur.Pembelaan Paulus ta hadapan Feliks10Katika gubernur ngami isyarat napot Paulus mat bapander,Paulus nuing,"udi kuki karasa salawah ba taun-taun bahwa kayo haot jari hakim entu bangsa iti,kuki nihi sanang atei ngabela areb ku. 11kayo kiuh karasa bahwa bakoi labih tekei dua belas andrau sa nangkah kuki mambai gi Yerusalem mat beribadah. 12here bakoi piji kahalu kuki rahat palakat nihi hie lei atawa ngasung ulun ajoh,maeh tangar Bait Allah,Sinagoge-Sinagoge,atawa ta huang kota. 13here lei bakoi tau ngabukti napot kayo inon sa natuduhkan here napot kayo wayah iti.14Tapi,kuki mangaku napot kayo,bahwa susuk nihi lalan Tuhan hio,sa na antuh here isa sekte,kuki beribadah napot Allah itak uyut takam,nihi harap napot kaluhan hal sa susuk nihi hukum balalu sa tatulis ta huang kitab here nabi, 15nelang ngandak pengharapan ta huang Allah,sa lei naandrei here,bahwa sagar naan kebangkitan,maeh napot ulun sa wuah atawa sa bakoi wuah. 16Huang hal iti,kuki bausaha mat memelihara atei nurani sa murni,maeh ta hadap Allah atawa murunsia.17Wayah iti,udi papire taun,kuki hawi mat nunda sadakah gi bangsaku palus ngami persembahan-persembahan. 18Rahat kuki nelang ngagawi e,here kahalu kuki,udi kuki na sucikan tangar Bait Allah,bakoi nihi ajoh ulun atawa kalakat.Tapi,ta aro papire ulun Yahudi tekei Asia. 19Seharus e,here lah sa naan ta hadapan nu balalu nyurung tuduhan,amun mula here ampun isa hal nawan kuki.20Atawa,elah bo ulun-ulun hio kakareb sa mawara kasala inon sa na kahalu here katika kuki mindri tangar hadapan Sanhedrin, 21kecuali isa tane an sa na kamiak ku wayah kuki mindri tangar penah here,`gene kebangkitan ulun matei,kuki na hakimi ta hadap kayo andrau iti."22Tapi Feliks,sa naan pangarasa magin pas gene lalan hio,ngaret kasus hio nihi ngeau,"Wayah Lisias,kapala pasukan hio,minau,kuki sagar mamutuskan kasus nu." 23Udi hio,Feliks nuyu perwira hio mat Paulus tatap na tahan,tapi nihi karinganan palus bakoi nguring hengau-hengau e mat melayani aye.Paulus bapander gene Iman e huang Kristus24Udi papire andrau,Feliks hawi namput harau e,Drusila,sa aye hio ulun Yahudi nihi nuyu Paulus hawi balalu ngarengei Paulus bapander gene iman e tahuang Yeus Kristus. 25Balalu,rahat Paulus batukar pikiran gene sa wuah,pengendalian tenga,nihi penghakiman sa sagar hawi,Feliks jari koi heei nihi ngeau,"tulak bo wayah iti.katika kuki kiuh waktu,kuki sagar nerau kayo."26Ta wayah sa sameh,Feliks ba harap bahwa Paulus ngami aye duit.gene hio,Feliks gaha nuyu Paulus hawi palus bapander nihi aye. 27Tapi,udi rueh taun nangkah,Perkius Pestus nganti Feliks.balalu gene kakan nampasanang ulun-ulun Yahudi,Feliks ngaret Paulus huang penjara.
Paulus ngalako mat nadap Kaisar 1Telu andrau udi hio,Pestus hawi ta provinsi hio,udi aye tulak tekei Kaisarea gi Yerusalem. 2Imam-imam kepala nihi here pemimpin Yahudi nyurung tuduhan nawan Paulus,balalu here tarus manggasak Festus, 3nelang ngalako e ba maeh atei nadap here nihi nuyu ulun nunda Paulus gi Yerusalem,udi here ngarencana pakat mat munu Paulus ta penah lalan.4Festus nuing bahwa Paulus sagar tatap na tahan ta Kaisarea balalu bahwa aye kakareb sagar hawi gi aro sa hinang e. 5"Balalu,"eau e,"elah bo here pemimpin ta penah kaon minau gi aro hayak kuki,balalu amun naan isa hal sa hala gene ulun hio,elah bo here nyurung tuntutan e nadap here."6Udi Festus muneng ta penah here bakoi labih tekei walu atawa sapuluh andrau,aye waleng gi Kaisarea.Balalu mat gi katuni andrau e,aye maharung ta karusi pengadilan balalu nuyu mat Paulus na tunda gi hadap aye. 7Katika Paulus hampe,ulun-ulun Yahudi sa minau tekei Yerusalem mindri tangar kaliling e,nihi nyurung ajoh tuduhan sa maweat nawan Paulus,sa bakoi kiuh na buktikan. 8rahat hio,Paulus nyantarang pembelaan e,"kuki bakoi ngulah kahala inon lei sa nawan,maeh hukum Taurat Yahudi,Bait Allah,atawa Kaisar."9Tapi,gene aye nampasanang ulun-ulun Yahudi,Festus ngeau napot Paulus,"inonkah kayo basadia mambai gi Yerusalem balalu na adili tangar hadapan kuki entu tuduhan-tuduhan iti?" 10Tapi,Paulus ngeau,"kuki rahat mindri ta hadapan pengadilan Kaisar,uneng sa harus e kuki na adili.kuki bakoi bahala inon lei nadap ulun-ulun Yahudi sameh sa kayo kakareb karasa.11Jari,amun kuki bahala nihi ngulah isa hal sa susuk na hukum matei,kuki bakoi sagar mansuba ngahulu areb ku tekei hukuman matei hio.Tapi,amun tuduhan here nadap kuki bakoi naan sa wuah,bakoi naan erang kulun lei sa kiuh nyarah kuki napot here.Balalu,kuki nyurung banding napot Kaisar." 12Udi hio,udi Festus ba mupakat nihi Sanhedrin,aye nuing,"kayo haot mambai banding napot Kaisar,balalu napot Kaisar kayo harus tulak."Festus nane napot Raja Agripa gene Paulus13Udi papire andrau nangkah,Raja Agripa nihi Bernike hampe ta Kaisarea mat ngami penghormatan gi Festus. 14Rahat here muneng ta aro salawah papire andrau,Festus ngajelaskan gene kasus Paulus napot Raja,eau e,"naan erang kulun sa na tanan jari tahan ulah Feliks. 15katika kuki muneng ta Yerusalem,imam-imam kepala nihi tueh-tueh Yahudi nampe tuduhan-tuduhan nawan e balalu ngalako mat aye na hukum. 16Kuki nuing here bahwa bakoilah isa kebiasaan gi ulun Roma mat manyarah erang kulun sa mete aye panalu nihi here panuduh e,rai nihi rai,balalu aye naami kesempatan mat ngulah pembelaan nadap tuduhan-tuduhan hio.17Balalu,katika here hawi bakumpul tangar iti,kuki bakoi ngaret kasus iti,tapi gi katuni andrau e,kuki maharung ta kursi pengadilan balalu memerihtahkan mat ulun hio na tunda nadap kuki. 18Katika here penuduh e hio mindri,here bakoi nampe tuduhan-tuduhan jahat sameh sa na kono ku. 19tapi,here ekat naan papire ka bakoi susuk an nihi ulun hio gene agama here kakareb nihi gene erang kulun sa bangaran Yesus,sa haot matei,sa na tegaskan ulah Paulus bahwa aye welum. 20gene kuki bingung kalawe memeriksa kaluhan iti,kuki nane inonkah aye hakun tulak gi Yerusalem balalu na adili ta aro gene kasus iti.21Tapi,katika Paulus mambai banding mat na tahan balalu ngandrei kaputusan Kaisar,kuki nuyu mat aye tatap na tahan hampe kuki kiuh ngirim e napot Kaisar." 22Balalu,Agripa ngeau napot Festus,"kuki lei kakan karengei kakareb ulun hio."katuni",Festus ngeau,"kayo sagar ngarengei e."23Balalu,ta andrau narian e,Agripa nihi Bernike hawi nihi kaluhan kemegahan e balalu suluk gi ruang pengadilan hayak here pasukan militer nihi pemimpin-pemimpin kota hio.udi hio,susuk nihi perintah Festus,Paulus na tunda suluk. 24Festus ngeau,"Raja Agripa nihi kaluhan sa hawi hayak kami tangar ina.inni bo ulun iti,sa na lako ulah kaluhan ulun Yahudi napot kuki,maeh sa naan ta Yerusalem atawa sa naan ta iti,nihi kamiak kamakai bahwa ulun iti bakoi iyuh welum magin lawah lagi.25Tapi,kuki kahalu bahwa aye bakoi naan ngulah inon lei sa pas nihi hukuman matei.Balalu,katika aye mambai banding napot Sa Mulia,kuki mamutuskan mat ngirim aye napot Kaisar. 26Tapi,kuki bakoi naan isa hal sa pasti mat na tulis napot tuan ku.Gene hio,kuki haot nunda uln iti gi hadapan kayo kaluhan,nihi khusus e tangar hadapan kayo,Raja Agripa.nihi sameh hio,udi pemeriksaan iti na gawi,kuki naan isa hal mat natulis. 27Gene,sameh e bakoi suluk akal napot kuki mat mengirim erang kulun tahanan bakoi nyurung tuduhan-tuduhan sa tena nadap aye."
Paulus tangar hadap Raja Agripa 1Balalu,Agripa ngeau napot Paulus,"kayo na ijinkan bapander mat ngabela areb."udi hio,Paulus ngansang tangan e balalu nyantena pembelaan e. 2"sahubungan nihi kaluhan hal sa na tuduhkan napot kuki ulah ulun-ulun Yahudi,kuki ngono areb ku bauntung,Raja Agripa,gene kuki sagar nyantena pembelaan ku tangar hadap kayo andrau iti, 3khusus e gene kuki aye hio ulun sa bujur-bujur karasa kaluhan kebiasaan nihi persoalan ta penah ulun-ulun Yahudi.gene hio,kuki lako napot kayo mat ngarengei kuki nihi sabar.4Kaluhan ulun Yahudi karasa cara welum ku nekei wayah nakia ku,sa nekei asal nangalis welumku ta penah bangsaku kakreb nihi ta Yerusalem. 5gene haot lawah here karasa hal areb ku,amun here kakan,here kiuh bersaksi bahwa kuki welum susuk nihi ajaran kalompok sa panga mape tekei agama takam,kuki welum jari ulun Farisi.6Balalu wayah iti,kuki mindri ta iti mat na adili gene pengharapan ku sagar janji sa na jarikan Allah napot itak uyut takam. 7janji hiolah sa na harapkan ulah ka rueh belas suku bangsa takam kiuh ta hampe,nelang here menyembah Allah nihi bujur-bujur kaandrau namput kamalem.Balalu,gena pengharapan iti lah kuki na tuduh ulah ulun-ulun Yahudi,ui Raja. 8wuah inon kayo ngono mustahil bahwa Allah nambuan ulun matei? 9Gene hio lah,kuki kakareb ngono bahwa kuki harus ngulah ajoh hal sa manentang aran Yesus tekei Nazaret. 10Balalu,hio lah sa na ulah kuki ta Yerusalem.kuki bakoi ekat nampasuluk ulun-ulun kudus gi huang penjara,udi narime wewenang tekei imam-imam kepala,tapi lei katika here nahukum matei,kuki satuju e. 11Balalu,kuki gaha nukum here ta Sinagoge-Sinagoge nihi bausaha maksa here mat menghujat.balalu,nihi ka sangit sa hante nadap here,kuki nampahanang here,bahkan hampe gi kota-kota asing."Paulus ba kesah gene Pamanalu e nihi Yesus12"mat aheng hio lei,kuki rahat huang kiaan gi Damsyik,nihi wewenang palus penugasan tekei imam-imam kepala. 13wayah penah andrau,ui Raja,ta penah lalan ku,kuki kakinni isa cahaya tekei langit,labih tarang tekei mate andrau,sa basinar ta sakaliling ku nihi ulun sa takia hayak kuki. 14Balalu,katika kami kaluhan tasungkur ta entu tane,kuki ngarengei isa lengan ngeau napot kuki huang bahasa Ibrani,`Saulus,Saulus,wuah inon kayo nampahanang Kuki?mahadin gi kayo mat nyepak galah rangsang.`15Balalu kuki nane,`Hie kah Kayo,Tuhan?`udi hio,Tuhan nuing,`Kuki Yesus,sa rahat kayo tampahanang. 16Tapi,buan palus mindri bo nihi pee nu.gene kuki haot nyantarang areb napot kayo mat aheng iti,aye hio menetapkan kayo jari pelayan nihi saksi,bakoi ekat mat hal-hal sa haot na inni kayo,tapi lei mat hal-hal sa sagar na tuti Ku napot kayo. 17Kuki sagar nyalamatkan kayo tekei bangsa nu iti nihi tekei bangsa-bangsa lain,sa napot here kuki mangutus kayo, 18mat nguka mate here hampe here ba waleng tekei sa mieng napot tarang nihi tekei kuasa iblis napot Allah mat here narime pengampunan entu dosa-dosa namput narime bagian ta penah ulun-ulun sa haot na kuduskan ulah iman ta huang Kuki."Paulus ngajelaskan gene Gawian e19"Balalu,Raja Agripa,kuki bakoi piji bakoi nuu nadap panginni surgawi hio, 20Tapi,sa kaisa,kuki membritakan e napot here sa naan ta Damsyik,balalu ta Yerusalem nihi ta kaluhan Yudea,lei napot bangsa-bangsa lain,bahwa here harus bertobatpalus ba waleng napot Allah,nihi ngulah gawian-gawian sa susuk nihi pertobatan here. 21hio lah gene e,ulun-ulun Yahudi nyaput kuki ta Bait Allah palus ba usaha munu kuki.22Hampe andrau iti,kuki haot narime pangawat tekei Allah hampe kuki mindri ta iti mat bersaksi,maeh napot ulun-ulun halus atawa ulun-ulun hante nihi bakoi ngantuh hal lain,kecuali inon sa na antuh ulah here nabi nihi Musa gene sa sagar jari, 23bahwa Kristus harus rara nihi bahwa,palus alasan jari sa panga dahulu buan tekei penah ulun matei,Aye sagar membritakan maraai,maeh napot ulun-ulun Yahudi atawa napot bangsa-bangsa lain."Paulus ba usaha nampa yakin Agripa24Rahat Paulus magun nampe hal-hal huang pembelaan e,Festus ngeau nihi lengan sa mehet,"Paulus,kayo haot rapui!pangarasa nu da ajoh tuu hio ngulah kayo bakoi waras." 25Tapi,Paulus nuing,"Sa Mulia Festus,kuki bakoi rapui,tapi kuki nampe sa wuah nihi paneran-paneran sa suluk akal. 26Gene,Raja karasa hal-hal iti nihi napot aye kuki lei bapander nihi ehei.Gene kuki yakin bahwa bakoi naan isa lei tekei hal-hal iti sa lepah tekei perhatian e gene iti bakoi jari ta uneng sa suni.27Raja Agripa,inon kah kayo percaya nabi?kuki karasa kayo percaya." 28Raja Agripa ngeau napot Paulus,"huang wayah sa tawelek,kayo haot nampa yakin kuki mat jari ulun Kristen." 29Balalu, Paulus nuing,"kuki ngalako napot Allah mat hinang atawa lambat,bakoi ekat kayo,tapi lei kaluhan ulun sa ngarengei kuki andrau iti,tau jari sameh kuki,kecuali rantai-rantai iti."30Udi hio,raja mindri.sameh hio lei Gubernur,Bernike,balalu kaluhan ulun sa maharung hayak here. 31Balalu,rahat here nanan ruangan hio,here bapander isa nihi sa lain,"ulun iti bakoi ngulah inon lei sa pas nabanding nihi hukuman matei atawa penjara." 32Balalu,Agripa ngeau napot Festus,"ulun iti haot kiuh na bebaskan amun aye bakoi mambai banding napot Kaisar."
Paulus ba layar gi kota Roma 1Udi na putuskan bahwa kami sagar balayar gi Italia,here manyarahkan Paulus nihi papire tahanan lain e napot erang kulun perwira pasukan Agustan,sa bangaran Yulius. 2kami mambai isa kua kapal tekei Adramitium sa sagar balayar gi ajoh pelabuhan ta sa ka ngamau pantai Asia.kami balayar na hengau ulah Aristarkus,ulun Makedonia tekei Tesalonika.3Ta andrau narian e,kami hampe ta Sidon.Yulius ngulah Paulus nihi penu perhatian palus ngami ijin Paulus ganta hengau-hengau e mat ngurus keperluan Paulus. 4Tekei aro,kami tilak nihi belayar malupui Siprus gene angin nyiwu balawanan arah. 5Udi kami balayar nangkah pantai ta saka ngamau pantai Kilikia nihi Famfilia,kami hampe ta Mira ta Likia. 6Ta aro,perwira hio kahalu isa ka wua kapal tekei Aleksandria sa rahat balayar gi Italia,balalu aye nampindah kami gi kapal hio.7kami balayar nihi lamat salawah papire andrau,balalu nihi uyuh tuu kami hampe ta Knidus.gene angin bakoi memungkinkan kami mat tulak magin lawit ,kami balayar nutah pantai Kreta gi arah tanjung Salmone. 8kami balayar nangkah tanjung hio nihi uyuh tuu balalu hampe ta isa kua uneng bangaran Pelabuhan Indah,sa naan ta riet kota Lasea.9Gene kami menyadari haot ajoh kajawoh waktu,balalu wayah iti,kiaan nangkah laut hio babahaya gene wayah puasa ulun Yahudi haot nangkah,Paulus menasehati here, 10balalu ngeau napot here,"pulaksanai-pulaksanai,kuki ngini bahwa pelayaran iti sagar namput karusakan nihi karugian sa hante,bakoi ekat muatan nihi kapal e,tapi lei nyawa takam." 11Tapi,perwira hio labih harap napot nakhoda nihi sa ampun kapal tekei paneran Paulus.12gene bakoi maeh muneng tangar pelabuhan hio salawah musim marisak,ajoh tekei ulun satuju mat tulak balayar tekei aro balalu amun-amun here tau hampe Feniks,isa kua pelabuhan ta Kreta,sa nadap gi arah barat daya nihi barat laut,balalu muneng ta aro salawah musim marisak.Angin mehet tuu nukun kapal Paulus 13Katika angin sepoi-sepoi nyiwui tekei selatan,here bapikir bahwa here haot hampe tujuan here.gene hio,here nyujut jangkar balalu balayar ta saka ngamau pantai Kreta.14Tapi,bakoi lawah udi hio,angin sameh topan,sa na antuh Euroklidon,nyiwui tekei pulau hio. 15Katika kapal kami na tukun ulah angin hio balalu bakoi sanggup lagi nadap halauanya,kami manyarah balalu ngaret kapal kami terombang ambing. 16rahat kami bagarak nutah pulau halus sa bangaran Kauda,nihi uyuh tuu kami bahasil mengendalikan sekoci kapal kami.17Udi awak kapal nujut sekoci gi entu kapal,here makai tadi-tadi pangawat mat nampakuat kapal hio. gene here bakoi heei ta panggang ta Sirtis,here nampinau alat-alat kapal hampe ngaret kapal here terombang ambing. 18Ta andrau narian e,gene kami terombang ambingkan nihi terjangan badai sa kalahio mehet,ulun-ulun mulai ngumpe muatan kapal.19Balalu,ta andrau sa katelu,here ngumpe alat-alat kapal nihi tangan here kakareb. 20gene maeh mate andrau atawa bintang-bintang bakoi balua salawah papire andrau balalu badai sa bakoi halus nukun kami,jawoh lah haot harapan kami mat salamat.21gene ajoh ulun haot tulak kalawah iti bakoi naan panguta,Paulus mindri ta penah-penah here palus ngeau,"pulaksanai-pulaksanai,seharus e kayo nuu nasehat kuki balalu bakoi berlayar tekei Kreta hampe nginam karusakan nihi karugian sameh iti. 22Tapi wayah iti,kuki nyuun kayo mat tatap tabah gene tangar penah kayo bakoi naan sa sagar jawoh nyawa e,kecuali ekat ka jawoh kapal.23Gene, malem huni,naan malaikat Allah,sa ampun kuki balalu sa na sembah kuki,mindri tangar hadapan kuki, 24nelang ngeau,`ada takut Paulus.kayo harus mindri ta hadapan Kaisar.Balalu,inni,Allah haot ba maeh atei napot kayo nihi kaluhan ulun sa balayar hayak kayo.` 25gene hio,pulaksanai-pulaksanai,tabahkan bo atei nu gene kuki harap ta huang Allah bahwa kaluhan sagar jari sameh sa haot na wara e napot kuki. 26Tapi takam harus ta dampar tangar isa pulau."27Tapi,ta malem ka epat belas,rahat kami terombang ambing ta sa ka ngamau laut Adria,kira-kira penah malem,here awak kapal ngono bahwa here rahat ngarieet entuan. 28here nyansolor watu duga balalu kahalu bahwa kalalem ranu e ruam pulu repe.katika,here maju dohot lagi,here waleng nawut watu duga palus karasa kalalem ranu e dime belas repe. 29gene kami takut sagar ta pangang ta watu karang,here nampinau epat jangkar tekei para nihi lako doa mat hinang kaandrau.30Tapi,rehet papire awak kapal bausaha mat mahulu areb e tekei kapal balalu haot nampinau sekoci gi laut nihi papaura nampinau jangkar-jangkar nekei haluan, 31Paulus ngeau napot perwira hio namput here prajurit e,"amun ulun-ulun hio bakoi muneng ta huang kapal,kayo bakoi kiuh na selamatkan." 32Udi hio,here prajurit netek tadi sekoci hio balalu ngaret e taping.33Katika kiat kakan hampe,Paulus ngalako here kaluhan mat ngalap papire panguta,nihi ngeau,"andrau iti aye hio andrau ka epat belas kayo tarus manarus huang kanakut balalu ngaret kaluan gene bakoi nguta inon-inon. 34Gene hio,kuki ngalao kayo mat ngalap papire panguta mat keselamatan kayo.gene bakoi naan isa hijir wulu lei sa sagar jawoh tekei penah kaon." 35Udi ngantuh sameh hio,Paulus ngalap roti nihi mengucap syukur napot Allah ta hadapan here kaluhan,nuhi-nuhi roti hio,balalu mulai kuman.36Balalu,here kaluhan na tampa kuat atei e palus here kuman lei. 37jumlah kami kaluhan sa naan huang kapal hio naan 276 ulun. 38Udi kuman hampe wising,here nampa nean kapal nihi ngumpe gandum gi laut.Kapal hancur balalu kaluhan ulun selamat39Katika mulai kaandrau,here bakoi karasa naan entuan,tapi here memperhatikan isa kawua teluk sa bapantai,uneng here mamutuskan mat malabuhkan kapal ta aro mun memungkinkan. 40Balalu,udi nawut jangkar-jangkar,here nanan e ta huang laut,balalu ta wayah sa hayak,napas tadi-tadi kemudi balalu nampambai layar ta bagian muka kapal mat angin nunda here hampe gi pantai. 41Tapi,kapal nampuh karang uneng panalu e rueh laut hampe kapal ta pangang.Haluan kapal ta sangkut palus bakoi tau bagarak,balalu para kapal lenuh gene hantaman gelombang.42Here prajurit naan aheng mat munu here tahanan mat bakoi erang kulun lei sa katambah mahulu areb e. 43Tapi,perwira hio,ba aheng kiuh nyalamat Paulus,nahalang aheng here.aye nuyu mat ulun-ulun sa tau katambah mat nampetu panga dahulu tekei kapal napot entuan. 44Balalu,tisai e naan sa ta entu papan,naan lei sa makai banda-banda lain e tekei kapal.Nihi sameh hio,kaluhan ulun hampe gi entuan nihi selamat.
Paulus ta pulau Malta 1Udi kami nagkah e nihi selamat,kami japo karasa bahwa pulau hio na antuh Malta. 2Penduduk asli pulau hio nyatena kamaehan atei sa luar biasa.gene here nyamelum apui nahalu kami kaluhan gene wayah hio mulai uran nelang andrau marisak.3Katika Paulus mengumpul jangkeng-jangkeng balalu ngandak e ta entu apui,erang kikui nipe haket balua gene malaing balalu ngabalit tangan Paulus. 4Katika ulun asli kakinni satua babisa hio salagonteng tangar tangan Paulus,here bapander isa nihi sa lain e,"bakoi na ragu lagi,ulun iti aye hio erang kulun pa munu.biar lei aye haot salamat tekei laut,Keadilan bakoi sagar ngaret aye welum."5Tapi,Paulus ngibas kan satua hio gi huang apui balalu aye bakoi kakinam batan inon lei. 6ulun-ulun hio nanguh Paulus sagar bakah atawa lawu palus matei wayah hio lei.tapi,udi herelawah nganrei palus bakoi naan nginni isa inon lei sa hala jari napot aye,here baubah pikiran balalu ngantuh Paulus aye hio dewa.7Ta isa wayah,ta sekitar unenghio,naan tane ampun pemimpin ta pulau hio bangaran Publius,sa nahalu kami balalu nyuruwungan kami nihi maeh e salawah telu andrau. 8wayah hio,amah Publius mangkading ta uneng mandre maringin disentri.Paulus rahat nyuwuk aye palus lako doa,balalu ngandak tangan e gi entu ulun hio palus nyamare e. 9udi hal hio jari,ulun-ulun lain tekei pulau hio sa rahat sakit hawi lei napot Paulus balalu na samare. 10Here lei magin menghormati kami balalu katika kami siap balayar,here nyadia kaluhan hal sa na perlu kami.Paulus nuju gi kota Roma11Udi telu wulan nangkah,kami balayar ta huang kapal tekei Aleksandria,sa balabuh ta pulau hio salawah musim marisak nihi makai Dioskuri jari lambang e. 12hayak hampe tangar Sirakusa,kami muneng ta aro salawah telu andrau.13Tekei aro,kami balayar nutah pantai balalu hampe tangar Regium.Katuni e,angin selatan nyiwui,balalu ta andrau narian e,kami hampe Putioli. 14T aro,kami panalu papire kulun pulaksanai isa iman palus na undang mat muneng hayak here salawah pitu andaru.balalu kami tulak gi Roma. 15Balalu,pulaksanai-pulaksanai isa iman ta aro,katika ngarengei gene kami,hawi tekei aro hampe gi Forum Apius nihi Tres Taberne mat manalu kami.Waktu Paulus kakinni here,aye basyukur napot Allah balalu atei e natampa kuat."Paulus ta kota Roma16Katika kami hampe ta Roma,Paulus na sanewa mat muneng kakareb,nihi erang kulun prajurit sa mangawal e. 17telu andrau udi hio,Paulus ngumpul pemimpin-pemimpin Yahudi ta hio,balalu udi here bakumpul,aye ngeau napot here,"pulaksanai-pulaksanai,biar lei kuki bakoi ngulah inon lei sa nawan bangsa takam atawa adat istiadat itak uyut takam,tapi kui na sarah lei jari erang kulun tahanan tekei Yerusalem napot tangan ulun-ulun Roma. 18katika here haot mamariksa kuki,here ngaheng ngabebaskan kuki gene bakoi naan alasan mat hukuman matei napot kuki.19Tapi,gene ulun-ulun Yahudi ma weat,kuki tapaksa mambai banding napot Kaisar,bakoi ba arti kuki naan tuduhan mat nawan bangsa ku. 20Jari,hio lah gene e,kuki haot ngalako mat nginni kayo balalu bapander nihi kayo gene kuki na huruk palus na rantai iti mat pengharapan Israel."21Balalu,here ngeau napot Paulus," kami bakoi narime surat gene kayo tekei Yudea nihi bakoi isa lei tekei pulaksanai-pulaksanai isa iman sa hawi gi ina mat ngami kabar atawa mawara isa hal raat gene kayo. 22Tapi,kami hamen ngarengei tekei kayo inon pendapat nu gene sekte iti,kami karasa bahwa ta awe-awe ulun-ulun nawan e."23Katika here haot manentukan isa andrau mat gi Paulis,here hawi napot Paulus tangar uneng e muneng,hayak nihi rombongan ulun ajoh.tekei kiat hampe malem,Paulus ngajelaskan napot here nihi bersaksi gene Kerajaan Allah palus bausaha ngayakinkan here gene Yesus,maeh tekei hukum Taurat Musa,atawa kitab here nabi. 24paire ulun jari yakin nangkah inon sa napander Paulus,tapi sa lain e nulak mat percaya.25Katika here bakoi setuju isa nihi sa lain,here lei tulak udi Paulus mawara pernytaan iti,"mula bujur inon sa naantuh Roh Kudus napot itak uyut nu nangkah nabi Yesaya, 26tulak bo napot bangsa iti balalu antuh bo:kayo sagar ngarengei,tapi bakoi sagar paham,balalu kayo sagar nginni,tapi bakoi sagar paham.27Gene,atei bangsa iti haot makapan balalu silu e haot weat pakai ngarengei.here haot nutup mate e.mat,ada here kakinni nihi mate e,ngarengei nihi silu e,paham nihi atei here balalu ba waleng.udi hio kuki nyamare here.`Yesaya 6 : 9-1028Gene hio,elah bo hal iti na karasa bahwa keselamatan sa tekei Allah iti haot nakamampe napot bangsa-bangsa lain balalu here sagar ngarengei e." 29[udi Paulus nampe paneran-paneran hio,ulun-ulun Yahudi tulak nihi ajoh bakoi sameh pendapat tangar here]30Paulus muneng salawah rueh taun penu ta lewu sa nasewa e kakareb balalu nahalu kaluhan ulun sa hawi napot aye, 31nelang membritakan Kerajaan Allah palus ngajar gene Tuhan Yesus Kristus nihi penu ka ehei balalu bakoi naan rintangan inon lei.[[ayt.co/Kis]]
1Paulus,hamba Yesus Kristus,sa na herau rasul nihi na khusus lei mat gi Injil Allah; 2sa haot na janji Allah samete e nangkah Nabi-Nabi E huang kitab Suci 3hal anak E, sa sameh daging lahir tekei keturunan Daud,4Balalu sa na santarang sebagai Anak Allah sa bakuasa nangkah kebangkitan tekei antara ulun matei menurut Roh Kekudusan,aye hio Kristus Yesus,Tuhan takam. 5Nangkah Aye,kami narime anugrah nihi jabatan kerasulan mat nunda ketaatan iman ta antara kaluhan bangsa bakoi Yahudi demi aran E, 6tamasuk kaon sa na terau mat jari ampun Kristus Yesus.7Pakai kaon kaluhan sa naan ta Roma,sa na sayang Allah,nihi sa na terau mat jari ulun-ulun Kudus:Anugrah nihi damai sejahtera gi kayo tekei Allah,Ammah takam,nihi tekei Tuhan Yesus Kristus! " Paulus kakan ganta Jemaat ta Roma8Sa ka isa,kuki basyukur gi Allah kuki nangkah Yesus Kristus entu kayo kaluhan gene iman nu haot na santarang gi kaluhan dunia. 9gene,Allah,sa nalayani kuki nihi roh kuki huang injil Anak E,jari saksi kuki bahwa kuki bakoi tadoh-tadoh e ka ingat kaon kaluhan; 10ta huang doa kuki,kukitarus ngalako mat sakira e wayah ina,gene aheng Allah,akhir e kuki kiuh ganta kayo.11Kuki kakan tuu panalu nihi kaon mat kuki kiuh ngami isa karunia rohani mat nampa kuat kaon, 12yaitu mat takam kiuh na teguhkan sasameh gene iman kakareb,maeh iman nu nihi iman kuki.13pulaksanai-pulaksanai,kuki kakan kayo karasa aye hio kuki haot gaha ba aheng mat ganta kaon,tapi masih ta halang hampe wayah ina,mat kuki lei kiuh masi tekei penah kaon kala awe tekei antara bangsa-bangsa bakoi Yahudi lain e. 14Kuki ba utang gi ulun Yunani nihi gi ulun barbar,gi sa ba hikmat maupun gi sa bungul. 15Gene hio lah,kuki kakan tuu mangabar Injil gi kayo sa naan ta Roma.16Kuki bakoi mangan sagar Injil,gene Injil aye hio kuasa Allah pakai keselamatan setiap ulun sa harap;sa ka isa mat gi ulun Yahudi,udi hio lei gi ulun Yunani. 17gene ta huang e,sa wuah tekei Allah na santarang tekei Iman gi Iman,sameh naan tatulis:"ulun wuah sagar welum ulah Iman." Kasangit Allah nadap gawian dosa18Gene,maruka Allah na santarang tekei surga nadap kaluhan kefasikan nihi kejahatan murunsia sa miok sa bujur nihi kejahatan here. 19gene hio,inon sa kiuh nakarasa hal Allah haot tena gi here gene Allah haot nutui gi here.20Mula e,nekei dunia na ulah e,sifat-sifat Allah sa bakoi kiuh na innni,aye hio kuasa E sa balajur nihi sifat keilahian E,haot ka tena mat na pahami nangkah hal-hal ciptaan E hampe here bakoi kiuh ba kilah. 21Tapi, biar pun here kataru Allah,here bakoi menghormati E sebagai Allah atawa bersyukur gi Aye; sabalik e,pikir akal here jari bakoi baguna nihi atei here sa bungul jari maieng.22Here nganggap kakareb e bijaksana,tapi jari bungul, 23balalu nurup kemuliaan Allah sa bakoi banoda nihi gambaran-gambaran murunsia sa fana,wurung-wurung,satua ba pee epat,ataw satua-satua malansar.24gene hio,Allah manyarah here pakai aheng atei here sa kakan karaat hampe here saling ngaraat tenga here kakareb. 25Gene,here nga hurup sa wuah tekei Allah nihi oso,balalu sujud palus nyembah makhluk naulah murunsia,bakoi sang pencipta sa na tawat kalalawah e. Amin!26Gene hio, Allah manyarah here gi nafsu-nafsu sa hina,gene wawei-wawei here nurup hubungan sa wajar nihi hubungan sa bakoi wajar. 27sameh hio lei laki,here nanan hubungan sa wajar nihi wawei,tapi bahimat huang nafsu nadap sa lain;laki nihi laki ngulah gawian sa ngamangan;balalu ta huang tenga e kakareb,here narime hukuman gene dosa-dosa here.28Balalu,gene here bakoi kakan mangaku Allah huang panga rasa here,balalu Allah manyarah here gi pikiran-pikiran sa raat hampe here ngulah hal-hal sa harus e bakoi na ulah here.29Here na sampenu nihi kaluhan sa bakoi bujur,kejahatan,keserakahan,palus kamurkaan;penu nihi atei bahiri,pamunu an,palakat,tipu muslihat,nihi karikang;here aye hio pangeau, 30pemfitnah,marikang Allah,kasar,sakah,hante wawa,pa nupui kajahat,bakoi taat ulun matueh, 31Bungul,bakoi setia,bakoi pa maahi,balalu kejam.32Balalu,sekali pun here karasa peraturan Allah ngeau bahwa ulun-ulun sa ngagawi hal-hal sameh hio susuk matei,here bakoi ekat tatap ngulah e,tapi lei ngadukung ulun-ulun sa ngulah hio.
Elah bo Allah sa jari Hakim 1gene hio,kayo bakoi kiuh ba kilah lagi,ui merunsia,hie bo sa menghakimi ulun lain,gene katika kayo menghakimi here,kayo lei menghukum tenga nu;gene,kayo sa menghakimi lei ngulah hal-hal sa sameh. 2takam karasa bahwa penghakiman Allah na sanawu nihi adil entu kaluhan ulun sa ngulah hal-hal sameh hio.3Tapi,inon kah kayo ngono kiuh lapas tekei penghakiman Allah,ui murunsia,aye hio kayo sa menghakimi here sa ngulah hal-hal sameh hio,tapi lei ngulah hal sa sameh? 4Atawa,inon kah kayo nganggap remeh katatu kamurahan E,nihi kalapangan atei E nihi bakoi karasa bahwa kamaehan Allah ba aheng mat mimpin kayo gi pertobatan?5Tapi,gene sikap karas atei nu sa bakoi kakan bertobat,kayo rahat nyimoh muruka entu tenga nu kakareb mat gi andrau kemurkaan katika penghakiman sa wuah tekei Allah na santarang. 6Aye sagar ngabalas kaluhan ulun sameh nihi ulah gawi here masing-masing: 7aye hio pamelum kekal gi here sa nihi ketekunan huang gawian maeh nupui kemuliaan nihi kehormatan,8Tapi muruka nihi kasangit gi here sa mementingkan tenga kakareb balalu bakoi nuu sa wuah,tapi ngummma sa bakoi maeh. 9sagar naan ka rara an nihi ka susah enti kaluhan jiwa ulun sa ngulah jahat, sa ka isa gi ulun Yahudi nihi lei ulun Yunani.10Tapi,kemuliaan,kehormatan nihi damai sejahtera sagar naan gi kaluhan ulun sa ngulah maeh, sa kaisa gi ulun Yahudi balalu udi hio gi ulun Yunani. 11gene,Allah bakoi ngabeda-beda kan ulun. 12mat gi ulun-ulun sangulah dosa bakoi kataru hukum Taurat,here sagar binasa bakoi naan kataru hukum Taurat.tapi,ulun-ulun sa ngulah dosa tangar kapit hukum Taurat sagar na hakimi berdasarkan hukum Taurat.13gene,bakoi ngarengei hukum Taurat sa na samuah ta hadap Allah,tapi ulun sa ngagawi e sa sagar na santarang wuah. 14gene,katika ulun bakoi Yahudi sa bakoi naan hukum Taurat ngajalankan secara alami inon sa na lako ulah hukum Taurat,maka here,sa bakoi naan Hukum Taurat,aye hio hukum Taurat gi tenga here kakareb.15Hal iti nyantarang bahwa Hukum Taurat hio tertulis tangar huang atei here,nurani here ngami kesaksian,nihi pikiran here sagar saling nawa nihi ngabela here, 16Tangar andrau katika Allah sagar menghakimi pikiran-pikiran murunsia sa na siok nangkah Yesus Kristus sesuai nihi Injil Ku. "Ulun Yahudi nihi Hukum Taurat17Tapi,amun kayo ngantuh tenga nu ulun Yahudi balalu bagantung nihi Hukum Taurat,nihi bermegah huang Allah, 18ngataru aheng E,menyetujui inon sa maeh,haot na ajar hal Hukum Taurat, 19balalu yakin bahwa tenga nu aye hio panutui gi here sa pehe,tarawa gi here sa huang mieng, 20pengajar gi ulun-ulun sa bungul,guru gi ulun-ulun sa mete dewasa,balalu gene naan perwujudan kataru nihi kawuah ta huang Hukum Taurat,21maka ui kaon sa ngajar ulun lain,wuah inon kayo bakoi ngajar tenga nu kakareb? kayo sa ngajar here mat bakoi ngalat,bakoi lah kayo kakareb ngalat? 22kayo sa nguring ulun bazina,bakoi kah kayo kakareb bazina? kayo sa sakerang nihi berhala-berhala,bakoi lah kayo kakareb marampok lewu berhala?23kayo sa bangga nihi Hukum Taurat malah nampamangan Allah nihi ngalanggar Hukum E! 24Gene,sameh naan tertulis: "Ngaran Allah na hujat ta antara bangsa-bangsa lain gene kayo."25Sunat mula naan nilai e amun kayo nuu Hukum Taurat,tapi amun kayo erang kulun ngalanggar Hukum Taurat,maka sunat nu jari bakoi basunat. 26Jari,amun sa bakoi basunat ngagawi hutuan-huyuan huang Hukum Taurat,bakoi lah sa bakoi basunat hio na hitung gi basunat? 27Balalu,bakoi lah ulun sa bakoi basunat secara lahiriah,amun aye ngagawi Hukum Taurat,sagar menghakimi kayo,ulun sa biarpun naan Hukum Taurat balalu basunat,tapi lei pelanggar hukum?28Gene,sa na antuh Yahudi sejati bakoi lah ulun sa kakinni tekei luar e bo,balalu sunat sa sabujur e bakoi lah sunat ta tenga bo. 29Erang kulun Yahudi sejati aye hio ulun sa batin e bujur-bujur Yahudi,balalu sunat sa sabujur e aye hio sunat sa na ulah ta atei,sa na jalankan ulah Roh,bakoi ulah hukum tatulis.Pujian nadap ulun sameh iti bakoi hawi tekei murunsia,tapi tekei Allah raerai.
1Amun kalahio,inonkah kalabihan ulun Yahudi?atawa,inon kah kauntungan e basunat? 2Ajoh tuu,huang kaluhan hal;tautama,gi here lah na harapkan Firman Allah.3Balalu,amun papire ulun bakoi harap,inonkah ka bakoi harap here ngabatal kesetiaan Allah? 4sama sekali bakoi! Allah aye hio wuah hindra lei setiap ulun aye hio panamposo.sameh sa naan tatulis: "Kayo terbukti wuah huang pander Nu,balalu Kayo sagar manang amun murunsia menghakimi Mu." Mazmur 51 : 65Tapi,amun sa bakoi bujur takam justru nyantarang sa wuah tekei Allah,inon sa harus na antuh takam ? tau lah takam ngeau bahwa Allah nihi bakoi adil haot nukum takam? (kukingeau sameh hio sameh erang kulun murunsia) 6hindra lei bakoi! amun sameh hio,kalawe Allah kiuh menghakimi dunia?7Tapi,amun nangkah osoan kuki,sa wuah tekei Allah magin memuliakan E,wuah inon kuki masih na hakimi sameh erang kulun pendosa? 8Balalu,(sameh sa na fitnahkan papire ulun nadap kami) wuah inon bakoi ngeau,"ayu,takam ngulah sa jahat mat sa maeh balua tekei kajahat hio."here sa ngeau sameh hio susuk na hukum! "kaluhan ulun na kuasai dosa9Balalu inon? inonkah takam labih maeh tekei ulun lain?hindra lei bakoi! gene,kami haot ngeau samete e bahwa maeh ulun-ulun Yahudi maupun ulun bakoi Yahudi,naan tangar kapit dosa. 10sameh naan tatulis,"bakoi naan erang kulun lei sa ngulah sa wuah,erang kuln lei bakoi.11Bakoi naan erang kulun lei sa baakal budi.bakoi erang kulun lei sa nupui Allah. 12Kaluhan ulun haot waleng nekei Aye,here sameh-sameh jari bakoi baguna.bakoi naan erang kulun lei sa ngulah sa maeh,erang kulun lei."Mazmur 14 : 1- 313" gagurungan here sameh ogang sa lalanga,lela here marayu-rayu,racun nipe babisa naan ta kapit wiwi here."Mazmur 5 : 10;140 : 3 14"wawa here penu kutukan nihi papait."Mazmur 10 : 715" Pee here hinang nyantundrak ira. 16Kasusah nihi kalenuh naan ta lalan here. 17Balalu,here bakoi karasa kalawe welum huang damai."Yesaya 57 : 7 - 8 18"Takut nihi Allah bakoi naan ta hadap mate here." Mazmur 36 : 219wayah ina takam karasa bahwa inon lei sa naantuh ulah Hukum Taurat,naami gi here sa ta kapit Hukum Taurat hampe takatub lah tiap wawa,balalu dunia ta kapit penghakiman Allah. 20bakoi naan murunsia sa kiuh sa samuah ta hadap Allah nihi ngulah Hukum Taurat gene justru nangkah hukum Taurat hio hawi pangantaru dosa."Allah nyamuah murunsia nangkah Iman gi Yesus Kristus21Tapi wayah iti,bakoi naan Hukum Taurat,sa wuah tekei Allah haot na santarang,balalu na saksikan nangkah Kitab Taurat nihi here Nabi. 22Bahkan,sa wuah nekei Allah nangkah Iman nadap Kristus Yesus na ami gi kaluhan sa harap,gene naan perbedaan;23Gene kaluhan ulun haot badosa balalu ka jawoh kemuliaan Allah, 24balalu na samuah ulah kasih karunia E secara cuma-cuma nangkah penebusan ta huang Yesus Kristus;25sa haot na santarang Allah secara ta uka sameh lalan pendamaian huang ira E nangkah iman.Hal iti nya nutui keadilan E,gene huang kesabaran E,Allah haot maladar dosa-dosa sa dahulu jari. 26hal hio lei na aheng mat nya nutui keadilan E tangar wayah iti mat Aye terbukti wuah nihi nyamuah ulun sa baiman gi Yesus.27Jari,ta awe kah kemegahan tenga takam? haot na umpe! ualh hukum inon?ulah hukum gawian takam?bakoi,tapi ulah hukum iman. 28gene hio,iti lah sa na harap takam,aye hio manusia na samuah ta hadap Allah nangkah iman,bakoi tekei gawian-gawian berdasarkan Hukum Taurat.29Atawa,inon kah Allah ekat e Allah bangsa Yahudi bo ? bakoi lah Aye lei aye hio Allah gi bangsa bakoi Yahudi? oi! gi bangsa bakoi Yahudi lei, 30gene Allah hio isa balalu Aye sagar nyamuah ulun-ulun sa basunat ulah iman,balalu sa bakoi basunat nangkah iman.31Jari,inon kah kami ngumpe Hukum Taurat nangkah iman?sa hindra-hindra bakoi! sa waleng lei,kami justru meneguhkan Hukum Taurat.
Teladan Abraham 1Jari,inon kah sa sagar na eau takam hal Abraham,ammah leluhur takam manurut daging? 2Gene amun Abraham na samuah nangkah gawian e,aye naan alasan mat bermegah,tapi bakoi ta hadapan Allah. 3gene,inon sa naantuh ulah Kitab Suci?"Abraham herap nihi Tuhan balalu Tuhan ngahitung hal hio gi aye sameh sa wuah."4Gi ulun sa bagawi,upa sa naami gi here bakoi lah isa hadiah,tapi hak here. 5balalu,gi sa bakoi bagawi,tapi harap gi Allah sa nyamuah ulun fasik,iman here na hitung sameh sa wuah.6Bahkan Daud lei ngeau kalawe na berkati e erang kulun katika Allah ngahitung sa wuah gi aye bakoi nginni hal-hal sa haot na ulah e: 7" berbahagialah ulun sa naampuni pelanggaran-pelanggaran e,balalu sa na tutup dosa-dosa e. 8berbahagialah ulun-ulun sa dosa e bakoi na perhitung kan ulah Tuhan! "Mazmur 32 : 1-29inon kah berkat iti ekat gi ulun sa basunat? atawa kah lei gi ulun sa bakoi basunat? gene kami haot ngeau bahwa " iman Abraham terhitung sameh sa wuah." 10Balalu,kalawe sa hio na perhitung lei gi aye? samete atawa sa haot aye na sunat?bakoi udi aye na sunat,tapi sa mete aye nasunat.11Abraham narime sunat sameh tanda meterai sa wuah iman sa mete aye basunat mat aye kiuh jari ammah gi kaluhan ulun sa harap koi basunat hampe sa wuah hio lei na perhitung lei gi here; 12isa kali gus jari ammah gi ulun-ulun basunat sa bakoi ekat basunat tapi lei takia huang lalan iman sa piji na langkah ulah ammah takam,Abraham, sa mete aye na sunat.Abraham narime janji Allah nangkah Iman e13janji gi Abraham nihi katurunan e bahwa here sagar ampun kaluhan bumi bakoi sagar na penuhi nangkah Hukum Taurat,tapi nangkah iman sa wuah. 14gene,amun here ba asal tekei Hukum Taurat kiuh jari ahli waris,balalu iman jari sia-sia nihi janji Allah na batal; 15Gene Hukum Taurat nanpahawi murka,tapi amun bakoi naan Hukum Taurat,maka ta hio lei bakoi naan pelanggaran.16iti lah wuah inon janji hio ba asal tekei iman,mat janji hio berdasarkan kasih karunia hampe janji hio lei hampe gi kaluhan katurunan Abraham;bakoi ekat sa baasal tekei Hukum Taurat,tapi lei sa baasal tekei iman Abraham,sa aye hio Ammah takam kaluhan, 17(sameh sa tertulis,"Kuki haot ngajari kan kayo ammah gi ajoh bangsa")ta hadapan Allah,sa aye percayai,aye hio Allah sa ngami pamelum gi ulun matei balalu sa ngantuh isa banda sa mete naan jari naan.18huang pengharapan ta entu pengharapan aye harap,hampe aye tau jari ammah tekei ajoh bangsa sameh nihi sa haot na antuh,"sagar jari kala hio lah katurunan nu." 19Balalu,nihi bakoi jari maleme huang iman,biar pun aye karasa tenga e kakareb kakan matei gene umur e kira-kira 100 taun balalu paranakan Sara lei haot matei;20Aye bakoi na bimbang kan nadap janji Allah gene ka bakoi ka harap.Sawaleng e,iman e na kuat kan hampe aye ngami kemuliaan gi Allah, 21Balalu nginam yakin bahwa Allah berkuasa ngulah inon sa haot na janji kan E. 22gene hio lah,iman e "na perhitungkan gi sa wuah."23Tapi,hal hio bakoi ekat na tulis demi kepentingan Abraham bo, 24tapi lei gi takam.hal hio sagar na perhitungkan gi here sa harap gi Aye sa na tamuan gi Yesus,Tuhan takam,tekei antara ulun matei. 25aye hio,Yesus sa haot na sarah mat matei gene dosa takam,balalu sa haot na tamuan demi nyamuah takam.
Manusia na samuah Allah ulah pengurbanan Yesus Kristus 1ulah gene hio,gene takam haot na samuah ulah iman,maka takam haot badamai nihi Allah nangkah Tuhan takam,Kristus Yesus; 2nangkah Aye,takam kiuh lalan suluk gi iman gi anugrah Allah sa wayah ina jari dasar takam mindri,balalu takam bersuka cita huang pengharapan kemuliaan Allah.3Bakoi ekat hio,takam lei bersuka cita ta huang penderitaan sa na inam takam gene takam karasa bahwa karara iti bahasil ketekunan, 4ketekunan ngahasil karakter sa tahan uji,balalu karakter sa tahan uji ngahasil kan pengharapan, 5balalu pengharapan bakoi mengecewakan,gene kasih Allah haot na curah kan gi huang atei takam nangkah Roh Kudus sa na karuniakan gi takam.6katika takam masih maleme,Kristus matei mat gi ulun-ulun durhaka tangar waktu sa pas. 7gene,jarang naan ulun sa kakan matei gi ulun wuah,biar pun tau naan lei ulun sa kakan matei gi ulun maeh.8Tapi,Allah nyantarang kaahi E gi takam,bahwa katika takam masih jari pendosa,Kristus matei gi takam. 9labih tekei hio,udi na samuah nihi ira E,takam sagar na salamat kan tekei muruka Allah nangkah Aye.10Gene,katika takam masih jari musuh Allah,takam haot na perdamaikan nihi Allah nangkah kapateian Anak E,labih-labih lei wayah ina gene takam haot na perdamaikan nihi Aye.balalu kenyataan bahwa wayah ina takam haot na perdamaikan nihi Allah,maka takam lei pasti na salamatkan nangkah welum E. 11bakoi ekat hio,takam lei bermegah ta huang Allah nangkah Tuhan takam Yesus Kristus,sa nangkah Aye takam wayah ina narime perdamaian Allah.matei nangkah Adam,welum nangkah Kristus12gene hio,sameh dosa haot masuk gi huang dunia iti nangkah erang kulun nihi maut suluk nangkah dosa,sameh hio lei maut haot menyebar gi ulun gene kaluhan e haot badosa. 13Gene,dosa haot naan ta dunia sa mete Hukum Taurat Musa naan,tapi dosa bakoi na reken Allah salawah bakoi naan Taurat.14Biar lei sameh hio,maut berkuasa nekei zaman Adam hampe Musa,bahkan entu ulun-ulun sa bakoi ngulah dosa sameh sa naulah Adam,sa aye hio bayang-bayang tekei Aye sa sagar hawi. 15Tapi,pangamian tekei Allah hio bakoi sabanding nihi dosa.Gene,amun ulah dosa erang kulun,ajoh ulun haot matei,maka labih lei karunia tekei Allah nihi pangamiaan nangkah karunia erang kulun hio, aye hio Kristus Yesus.16Balalu,anugrah bakoi sameh akibat tekei dosa erang kulun hio. gene penghakiman entu isa pelanggaran sagar nunda hukuman,tapi anugrah entu ajoh pelanggaran nunda pembenaran. 17amun gene dosa erang kulun,maut bakuasa entu erang kulun hio,labih lagi ulun-ulun sa narime kelimpahan anugrah nihi karunia sa wuah sagar memerintah ta huang pamelum nangkah erang kulun hio, yaitu Kristus Yesus!18Jari,sameh nihi nangkah isa pelanggaran kaluhan ulun narime hukuman,kala hio lei ualah gawian sa wuah erang kulun lei kaluhan murunsia narime welum balalu na samuah. 19Gene ka bakoi taatan erang kulun,ajoh ulun jari pendosa.Tapi,gene kataatan erang kulun,ajoh ulun sagar nasamuah.20Hukum Taurat na tambah mat dosa batambah ajoh.tapi ta uneng dosa batambah,anugrah Allah sagar magin berlimpah-limpah, 21Mat sameh nihi dosa bakuasa ta huang maut,kaahi karunia lei bakuasa nangkah sa wuah sa mamimpin gi welum kekal ta huang Kristus Yesus Tuhan takam.
Matei nadap dosa balalu welum huang Kristus 1Jari inon kah sa harus na antuh takam? inon kah takam sagar tarus ngulah dosa mat anugrah Allah magin ajoh? 2tentu bakoi lei! kalawe tau takam sa haot matei gi dosa masih welum tangar huang e? 3atawa bakoi kah kayo karasa bahwa takam kaluhan sa haot na baptis ta huang Yesus Kristus haot na baptiskan lei ta huang kapateian E ?4Gene hio,takam haot na ogang lei sasameh nihi Aye ta waktu takam na baptis gi huang kapateian E; mat sameh nihi Yesus sa na tambuan tekei helang ulun matei nangkah kemuliaan Ammah,takam lei kiuh takia huang welum sa bio. 5Gene,amun takam haot na pakisa sasameh Aye ta huang ka samehan kapateian E,takam pasti lei sagar na pakisa huang kasamehan kebangkitan E.6takam karasa aye hio murunsia lawah takam haot na salib kan hayak Kristus nihi tenga dosa takam bakoi na sanawoh hampe takam bakoi sagar menghamba diri lagi gi dosa. 7Gene,tiap ulun sa haot matei,aye haot na bebas kan tekei dosa.8Wayah ina,amun takam haot matei hayak Kristus,takam harap bahwa takam lei sagar welum hayak nihi Aye. 9Takam karasa bahwa Kristus sa haot na bangkitkan tekei helang ulun matei bakoi sagar matei lagi;maut bakoi lagi bakuasa entu Aye.10Gene,sagar ha matei E,Aye matei nadap dosa hindra mat gi kalalawah e,tapi sagar hal welum E hio, Aye welum mat gi Allah. 11Sameh hio lei kayo,kayo harus menyadari bahwa kayo haot matei nadap dosa,balalu welum mat gi Allah ta huang Kristus Yesus.12Gene hio,ada bo ngabiarkan dosa menguasai tenga nu sa fana hampe kayo nuu nadap ka aheng e. 13Balalu,ada lei manyarah anggota-anggota tenga nu gi dosa mat alat kejahatan.Tapi,sarah bo tenga nu gi Allah sebagai sa welum tekei helang ulun matei,balalu anggota-anggota tenga nu sebagai alat sa wuah tekei Allah. 14Gene,dosa bakoi sagar bakuasa entu nu gene kayo bakoi lagi welum ta kapit Hukum Taurat tapi ta kapit anugrah. Hamba Kebenaran15Jari, inon sa harus na ulah takam?inonkah takam ngulah dosa gene takam bakoi welum ta kapit Hukum Taurat,tapi tangar kapit Anugrah ? tentu e bakoi ! 16Kayo pasti karasa bahwa katika kayo manyarah kan welum nu sebagai walah sa nuu gi isa banda atawa erang kulun,kayo jari walah gi pihak sa kayo nuu hio;maeh gi dosa sa memimpin nuju matei,atawa gi ketaatan sa sagar memimpin nu nuju sa wuah.17Tapi,syukur gi Allah bahwa kayo sa dahulu aye hio walah dosa,wayah ina haot jari nuu sa penu atei gi pokok-pokok pengajaran sa haot na ajarkan gi kayo, 18Balalu,gene kayo haot na bebas kan tekei dosa,kayo jari walah sa wuah.19Kuki bapander makai istilah sa murunsia gene kamalemean daging nu. Gene,sameh nihi hio kayo manyarah anggota-anggota nu sebagai walah kenajisan nihi kejahatan sa baakibat gi kejahatan sa labih lawit,wayah ina sarah bo anggota-anggota nu jari walah sa wuah sa baujung gi pengudusan. 20Gene,katika kayo masih jari walah dosa,kayo bebas tekei kebenaran. 21Tapi,keuntungan inon sa kayo haba tekei hal-hal sa wayah ina ngulah kayo mangan hio? gene,akhir tekei kaluhan hal hio aye hio maut.22Tapi wayah ina,udi na bebaskan tekei dosa balalu haot na perhamba ulah Allah,kayo kahaba wua entu kesucian nihi akhir e aye hio welum sa kekal. 23gene upa dosa aye hio maut,tapi karunia Allah aye hio welum sa kekal huang Yesus Kristus,Tuhan takam.
Na sanapas tekei Hukum Taurat nangkah tenga Kristus 1Inon kah kaon karasa,ui pulaksanai-pulaksanai kuki (gene kuki bapander gi kaon sa karasa Hukum Taurat),aye hio Hukum Taurat ba kuasa entu tenga erang kulun salawah ulun hio welum?2Gene hio lei,erang kulun wawei sata huruk secara hukum nihi wane e salawah aye welum; tapi amun wane e matei,aye sagar na sanapas tekei hukum perkawinan e. 3jari,amun wawei hio jari harau laki lain sa masih wane e welum,aye naantuh pezina,tapi amun wane e matei,aye bebas tekei hukum hampe aye bakoi tau na antuh pezina amun aye kawin nihi laki lain.4Gene hio,pulaksanai-pulaksanai kuki,kayo haot lei matei gi hukum Taurat nangkah tenga Kristus mat kayo jari ampun sa lain,aye hio Aye sa haot na tambuan tekei kapateian hampe takam kiuh menghasilkan wua gi Allah. 5Gene,katika takam masih welum huang kedagingan,hawa nafsu dosa sa na rangsang ulah Hukum Taurat bagawi huang anggota-anggota tenga takam mat menghasilkan wua maut.6Tapi,wayah ina takam haot na sanapas tekei Hukum Taurat,haot matei nadap inon sa dahulu membelegggu takam hampe takam wayah ina melayani huang keadaan bio manurut Roh,bakoi manurut hukum lawah sa tertulis."Dosa nihi Hukum Taurat7Amun sameh hio,inon lah sa sagar naantuh takam?inonkah Hukum Taurat hio dosa?sa hindra-hindra bakoi! sa waleng e,kuki bakoi sagar kataru dosa kecuali nangkah Hukum Taurat,gene kuki bakoi sagar paham arti tekei kakan ampun ulun lain amun Hukum Taurat bakoi ngantuh"ada ngakan." 8Tapi,dosa ngalap kesempatan nangkah perintah hio mat ngahasilkan ajoh masam kangakan huang tenga kuki; genebakoi nangkah Hukum Taurat dosa sagar matei.9wayah hio kuki welum bakoi naan Hukum Taurat,tapi katika hukum hio hawi,dosa jari welum balalu kuki matei; 10nihi perintah iti,sa seharus e nunda gi pamelum,justru nunda kuki gi maut.11Gene,dosa ngalap kesempatan nangkah Hukum Taurat hio mat manipu balalu munu kuki. 12Jari Hukum Taurat hio aye hio kudus,balalu hukum hio kudus,bujur nihi maeh.13Amun sameh hio,inon kah sa maeh hio nampahawi ka patei mat gi kuki? sa hindra-hindra bakoi!dosa lah sa ngahasil kan maut ta huang kuki nangkah inon sa maeh mat nyata bahwa dosa aye hio dosa,balalu nagkah hukum hio dosa magin katena keberdosaan e.Pertentangan ta huang tenga takam 14Gene takam karasa bahwa Hukum Taurat basifat Rohani,tapi kuki basifat jasmani,ta batang ta kapit dosa.15Gene,kuki bakoi paham inon sa na ulah gene kuki bakoi ngulah hal sa kana kakan kuki,tapi kuki ngulah hal sa na karikang kuki. 16Tapi; amun kuki ngulah isa hal sa kanakakan kuki ng gawi e,kuki setuju aye hio Hukum Taurat hio maeh.17jari wayah ina,bakoi lagi kuki sa ngagawi e,tapi dosa sa welum huang kuki. 18Gene,kuki karasa bahwa bakoi naan hal maeh sa welum tangar huang kuki,aye hio ta huang kedagingan kuki,gene ka ngakan hio naan ta huang tenga kuki,tapi mat ngagawi sa maeh hio bakoi.19Gene,kuki bakoi ngulah gawian maeh sa na aheng kuki,tapi kuki ngulah sa jahat,sa bakoi na aheng kuki! 20jari,amun kuki ngulah hal sa bakoi na aheng kuki,hio bakoi lagi kuki sa ngulah e,tapi dosa sa welum ta huang kuki. 21Jari,kuki kahalu hukum iti;aye hio : katika kuki kakan ngagawi hal sa maeh,kejahatan lei naan hayak kuki.22Gene,kuki sanang sagar hukum Allah ta huang batin kuki, 23tapi kuki ngini hukum lain huang anggota-anggota tenga kuki sa bajuang nawan hukum akal budi kuki balalu nangkeng kuki huang hukum dosa sa naan huang anggota-anggota tenga kuki.24Kuki murunsia salaka! hie lah sa sagar manyalamatkan kuki tekei tenga maut iti? 25sykur gi Allah nangkah Tuhan takam, Kristus Yesus! 26Jari,nihi akal budi kuki,kuki melayani hukum Allah,tapi nihi tenga jasmani kuki,kuki melayani hukum dosa.
Welum ulah Roh Allah 1ulah gene hio,wayah ina bakoi naan lagi penghukuman gi ulun sa naan tangar huang Yesus Kristus. 2Gene, hukum Roh pamelum ta huang Yesus Kristus haot memerdekakan kayo tekei hukum dosa nihi maut.3Gene,inon sa bakoi kiuh na gawi ulah Hukum Taurat gene na tampaleme ulah daging,haot na gawi Allah nihi cara mengutus Anak E kakareb mat jari sameh nihi murunsia sa badosa balalu bakaitan nihi dosa,aye nukum dosa tangar huang daging, 4mat tuntutan Hukum Taurat na genapi huang takam sa bakoi welum umma daging,tapi umma Roh. 5gene here sa welum umma daging,mamikir lei hal-hal sa basifat daging,tapi here sa welum umma Roh,mamikir hal-hal sa basifat Roh.6Gene pikiran sa naarahkan gi daging aye hio maut,tetapi pikiran sa na arahkan gi Roh aye hio welum nihi damai sejahtera. 7gene pikiran sa na arahkan gi daging nawan Alla;gene aye bakoi nuu gi Hukum Allah,bahkan bakoi kiuh ngulah e. 8Balalu,here sa welum huang daging bakoi kiuh nampasanang Allah.9Amun sameh hio,kayo bakoi welum huang daging,tapi huang Roh amun Roh Allah memang muneng tangar huang kayo.gene,amun erang kulun bakoi naan Roh Kristus,aye bakoi lei ampun E. 10Tapi,amun Kristus naan tangar huang kayo,biar lei tenga nu matei gene dosa,tapi roh welum ulah sa wuah.11Tapi,amun Roh Aye sa nam buan Yesus tekei matei muneng tangar huang kayo,Aye sa nambuan Yesus Kristus tekei matei lei sagar ngami welum gi tenganu sa fana nangkah Roh E sa muneng ta huang kayo.12Jari,pulaksanai-pulaksanai ku,takam aye hio ulun-ulun sa bauntung,tapi bakoi gi daging,mat welum umma daging, 13gene,amun kayo welum umma daging,kayo sagar matei,tapi amun ulah Roh kayo nampatei gawian-gawian tenganu,kayo sagar welum.14Gene,kaluhan ulun sa napimpin ulah Roh Allah aye hio anak-anak Allah. 15Gene,kayo bakoi narime roh perbudakan lagi sa ngulah kanakut,tapi kayo haot narime Roh sa haot ngenat kayo jari anak-anak Allah,sa nangkah Roh hio takam kamiak,"Abba,Bapa!"16Roh hio kakareb bersaksi hayak roh takam bahwa takam aye hio anak-anak Allah, 17Balalu amun takam aye hio anak,takam lei aye hio pewaris,pewaris Allah,nihi sasameh pewaris nihi Kristus;amun takam wawitu umma rara hayak Aye,takam lei sagar na muliakan hayak nihi Aye. "anak-anak Allah sagar narime Kemuliaan18Gene,kuki nangguh bahwa karara-karara tangar saat wayah iti bakoi kiuh na banding nihi kemuliaan sa sagar na nyatakan gi takam. 19gene,kaluhan ciptaan ngandrei-ngandrei tuu nihi kasongo tuu waktu anak-anak Allah na santarang.20Gene,kaluhan ciptaan haot na tundukan gi ka sia-sia an,bakoi manurut aheng e kakareb,tapi manurut aheng Aye sa haot menaklukan e,entu dasar ka harapan, 21Mat kaluhan ciptaan hio kakareb lei sagar na merdekakan tekei perbudakan kebinasaan nadap kemerdekaan anak-anak Allah sa penu kemuliaan. 22gene hio takam karasa bahwa kaluhan cipitaan sasameh kamiak nihi rara mahanang nganak hampe andrau iti.23Balalu bakoi ekat hio,tapi takam kakareb lei sa narime wua panga tueh Roh lei kamiak huamg tenga takam kakareb,nelang ngandrei na enat sebagai anak,aye hio panewuhan tenga takam. 24Gene,takam na salamatkan ta huang kaharapan.Tapi,kaharapan sa ta inni bakoi lagi kaharapan,gene hie lah sa baharap ta entu isa hal sa haot na inni e? 25Tapi,amun takam ngaharap kan isa hal sa bakoi takam kakinni e,takam ngandrei e nihi wawitu.26Kala hio lei,Roh ngawat takam huang kamalemean takam;gene takam bakoi karasa kalawe sa harus e takam berdoa,tapi Roh kakareb sa ba syafaat gi takam nihi erangan-erangan sa bakoi na antuh ulah wusi paner. 27Balalu,Aye sa nyalidik atei karasa inon aheng Roh hio,gene Aye basyafaat gi ulun-ulun kudus susuk nihi aheng Allah.28Balalu,takam karasa bahwa kaluhan hal bagawi sasameh gi kamaehan ulun-ulun sa kaahi Allah,aye hio here sa na herau sameh nihi rencana Allah. 29Gene,here sa haot na kataru E nekei asal,haot lei na tentukan e tekei asal mat gi jari sameh nihi gambar Anak E,mat aye jari sa panga tueh tekei antara ajoh pulaksanai. 30here sa haot na tentukan E tekei asal,na terau E lei;balalu here sa na terau E lei,hio lei sa na sa muah E;palus here sa na samuah E;hio lei sa na muliakan E. "kaahi Allah huang Kristus Yesus31Jari,inon sa sagar naantuh takam gene kaluhan iti? amun Allah tangar pihak takam,hie lah sa nawan takam? 32Aye sa bakoi nyayang Anak E kakareb,tapi nyarah E gi takam kaluhan,kalawe tau aye sasameh nihi Aye bakoi mengaruniakan kaluhan hal gi takam?33Hie lah sa sagar nawa ulun-ulun pidian Allah? Allah sagar nyamuah here. 34Hie lah sa sagar ngami hukuman? Yesus Kristus sa haot matei,bahkan sa haot na tambuan tekei matei,maharung tangar tuhi kawan Allah mat bersyafaat gi takam.35Hie lah sa sagar nampisah takam tekei kaahi Kristus? inonkah penindasan,atawa ka hadin an,atawa penganiyayaan,ataw kaluan,atawa mapoloi,atawa bahaya,atawa pedang? 36sameh naan tatulis,"Demi Kayo,kami huang bahaya maut sepanjang waktu;kami naanggap sameh domba-domba sa sagar na samalis."Mazmur 44:2237Tapi,huang kaluhan iti,takam labih tekei here sa manang ulah Aye sa kaahi gi takam. 38Gene,kuki na yakin kan bahwa bakoi matei maupun welum,bakoi lei malaikat-malaikat atau lei pemerintah-pemerintah,bakoi lei hal-hal wayah iti ataupun hal-hal sagar hawi,kekuasaan, 39bakoi lei sa naan ta entu ataupun sa ta leba,atau leiisa ciptaan lain e,kiuh nampisah takam tekei kaahi Allah,sa naan huang Yesus Kristus,Tuhan takam.
Umat pidian Allah 1Kuki mawara sa wuah huang Kristus,kuki bakoi namposo,nihi lengan atei kuki umma bersaksi hayak nihi Roh Kudus, 2bahwa duka cita kuki hante tuu nihi batang balajur mahanang ta huang atei kuki.3Gene,kuki ba aheng mat tenga kuki terkutuk,tapisah tekei Kristus mat gi pulaksanai-pulaksanai kuki,utus sa bangsa kuki secara jasmani 4aye hio ulun-ulun Israel;sa ampun hak mat na enat jari anak-anak Allah,narime kemuliaan,perjanjian-perjanjian,narime panga mian Hukum Taurat,ibadah nihi janji-janji. 5here lah katurunan ammah-ammah leluhur,balalu tekei antara here lah Kristus na lahir manurut daging,Aye sa aye hio Tuhan entu isa kaluhan nihi sa na puji kalalah e.Amin!6Tapi,Firman Allah bakoi gagal.Gene,bakoi kaluhan ulun sa baasal Israel aye hio ulun Israel, 7balalu bakoi kaluhan katurunan Abraham aye hio anak-anak e,tapi "sa na antuh katurunan nu aye hio sa baasal tekei Ishak."8Hal iti baarti bahwa bakoi anak-anak secara daging sa ta reken jari anak-anak Allah,tapi anak-anak perjanjian bo sa ta reken jari keturunan. 9Gene,iti lah eau wusi janji hio."ta waktu iti lah kuki sagar hawi,balalu Sara sagar naan erang kukun anak laki."10Bakoi ekat iti bo,tapi katika Ribka lei sawuntung anak-anak tekei erang kulun,aye hio Ishak,nenek moyang takam. 11Gene,sa mete anak-anak hio na lahir nihi mete ngulah inon lei sa maeh atawa sa jahat,mat aheng Allah hal pidian E na teguh kan bakoi gene gawian tapi gene Aye sa nerau, 12na eau lah gi Ribka,"anak sa panga tueh sagar jari walah andi e." 13Gene naan tatulis," Kuki sayang Yakub,tapi marikang Esau."14Jari,inon sa kakan na eau takam?inonkah Allah bakoi adil?sa hindra-hindra bakoi! 15Gene Aye ngeau gi Musa,"Kuki kaahi gi hie Kuki kakan kaahi,balalu kuki bermurah atei gi hie Kuki bamurah atei." 16Jari,hal hio bakoi bagantung gi aheng atawa gawian mehet murunsia,tapi gi Allah sa nutui kemurahan E.17Gene,Kitab suci ngeau gi Firaun:"gene pakai alasan iti lah Kuki ngenat kayo mat Kuki nutui kuasa Kuki ta huang kayo,balalu mat ngaran Kuki na wara gi kaluhan bumi." 18Jari,Allah ba kaahi gi hie bo sa na aheng E,balalu nampa mape atei hie bo sa na aheng E.19Jari,kayo sagar ngeau gi kuki: "wuah inon Aye magun nampahala?gene hie kah sa kiuh manantang aheng E? 20sa waleng e,hie kah kayo,ui murunsia,hampe kayo nawan nihi Allah?sagar kah isa lei sa na ulah ngeau nihi sa na ulah,"wuah inon kayo ngulah kuki sameh iti?" 21inon kah tukang tembikar bakoi ba hak entu tane liat; mat ngulah tekei gumpalan tane sa sameh isa bejana sa na pakai mat gi hal sa mulia,balalu bejana lain sa na pakai mat gi hal sa hina?22Kalawe mun Allah,biar pun ngaheng mat nutui muruka E nihi nyantarang kuasa E,haot nanggung kasabaran sa hante nadap bejana-bejana kamurukaan E sa haot na persiap lei mat gi kebinasaan? 23Aye ngulah mat nyantarang katatau kemuliaan E entu bejana-bejana ka ahi E,sa haot na persiapkan E mat gi kemuliaan, 24aye hio takam,sa na terau E,bakoi ekat tekei helang ulun Yahudi,tapi lei tekei helang bangsa-bangsa lain.25sameh lei sa na Firman kan E huang kitab Hosea:"here sa bakoi umat Kuki,sagar na antuh Kuki umat Kuki.balalu sa bakoi na kaahi Kuki,sagar naantuh Kuki `sa na kaahi`."Hosea 2 : 23 26Balalu,"tangar uneng Allah ngeau ta wayah sadi: `kayo bakoi umat Kuki,`ta uneng hio here sagar na naantuh`anak-anak Allah sa welum."Hosea 1 : 1027Balalu Yesaya manangisi Israel:"biar pun jumlah anak Israel sameh pasir ta laut,tapi ekat sisa -sisa here bo sa sagar na selamatkan, 28Gene Tuhan sagar ngagawi Firman E ta entu bumi,sempurna nihi palus."Yesaya 10 : 22-23 29sameh nihi sa na nabuatkan ulah Yesaya: "amun Tuhan semesta alam bakoi nanan nihi takam katurunan,takam haot jari sameh nihi Sodom balalu sameh Gomora."Yesaya 1 : 930Jari,inon sa sagar na eau takam? aye hio bangsa-bangsa bakoi Yahudi sa bakoi umma sa wuah,haot kahaba sa wuah,aye hio sa wuah baasal tekei iman; 31Tapi,bangsa Israel sa bausaha nuu sa wuah Hukum Taurat justru bakoi hampe gi hukum hio?32Wuah inon? gene here bakoi nutah nihi iman,tapi nihi gawian.here ta santuk ta watu santukan. 33sameh naantatulis:"inni bo,Kuki ngandak ta Sion isa watu santukan nihi isa watu karang,nihi hie bo sa harap gi Aye bakoi naan sagar na tampa manga."Yesaya 8 : 14;28 : 16
Keselamatan ekat huang Iman gi Yesus Kristus 1pulakasanai-pulaksanai,aheng atei ku nihi doa ku gi Allah mat gi here aye hio mat here na selamatkan. 2gene,kuki kiuh basaksi hal here bahwa here naan semangat gi Allah,tapi bakoi berdasarkan pangataru sa wuah. 3gene,here bakoi karasa sa wuah tekei Allah nihi bausaha na pindri sa wuah nekei here kakareb,here bakoi tunduk nihi sa wuah tekei Allah.4Gene,Kristus aye hio ka ganapan Hukum Taurat sa jari ka wuahan gi tiap ulun sa harap. 5Musa manulis hal sa wuah sa baasal tekei Hukum Taurat,bahwa erang kulun sa ngulah wuah berdasarkan hukum sagar welum ulah e.6Tapi,sa wuah baasal tekei iman ngeau kala ina,"ada ngeau huang atei nu,hie kah sa mamai gi surga?`arti e,mat nunda Kristus minau. 7atawa `hie sa sagar minau gi jurang maut?`arti e,mat nunda Kristus mamai tekei helang ulun matei.8Tapi,inon sa na antuh e?"Firman naan ta riet kayo,aye hio ta huang wawanu nihi ta huang atei nu."hio lah wusi lengan iman sa na wara kami. 9amun nihi wawa nu kayo mengaku bahwa Yesus aye hio Tuhan,balalu harap ta huang ateinu bahwa Allah na buan Aye tekei helang ulun matei,kayo sagar na selamatkan. 10gene nihi atei,ulun jari harap hampe kiuh sa wuah;balalu nihi wawa,ulun mangaku hampe kiuh keselamatan.11Gene Kitab Suci ngeau,"hie bo sa harap gi Aye bakoi sagar suah na tampamangan." 12Gene,bakoi naan perbedaan antara ulun-ulun Yahudi nihi ulun-ulun Yunani;Tuhan sa isa aye hio Tuhan entu kaluhan,sa berlimpah katatau gi kaluhan ulun sa kamiak gi Aye. 13Gene,"kaluhan ulun sa kamiak huang aran Tuhan sagar na selamatkan."14Tapi,kalawe sagar kamiak nadap Aye sa mete here harap?balalu,kalawe here kiuh harap nihi Aye sa mete piji here karengei?balalu kalawe here kiuh karengei,amun bakoi naan sa mawara E? 15Balalu,kalawe herekiuh mawara E,amun here bakoi na utus?sameh naan tatulis:"kala hio segah e pee-pee here sa hawi nunda kabar maeh!"16Tapi bakoi kaluhan ulun nuu kabar maeh hio gene Nabi Yesaya ngeau,"Tuhan,hie lah sa haot harap nadap kabar sa haot na rengei tekei kami?" 17Jari,iman timbul tekei pangarengei,balalu pangarengei ulah Firman Kristus.18Tapi kuki nane,"inon lah ulun-ulun hio bakoi karengei?"tentu here karengei e gene,"lengan here hampe gi kaluhan dunia,balalu wusi lengan here hampe gi ujung-ujung bumi." Mazmur 19 : 519Tapi,kuki ngeau," inon lah bangsa Israel bakoi mamaham e?" ka isa,Musa ngeau,kuki sagar na buan kawuyu nu nadap here sa bakoi isa bangsa,balalu nam buan ka sangit nu nadap bangsa sa bungul."ulangan 32 : 2120balalu nihi heei,Yesaya ngeau."kuki na kahalu ulah here sa bakoi nupui Kuki;Kuki nyantarang tenga gi here sa bakoi nyantane gene Kuki,Yesaya 65 : 1 21Tapi,gene bangsa Israel Aye ngeau,"sa amaau andrau Kuki haot nyolor tanga Kuki gi bangsa sa bakoi nuu nihi nawan."
2Allah bakoi ngalupa lei umat E 1maka kuki nane,"inonkah Allah haot nolak umat E? sa hindra-hindra bakoi! gene,Kuki kakareb lei erang kulun Israel,keturunan Abraham,tekei suku Benyamin. Allah bakoi nulak umat E,sa haot na pidi E tekei asal.inonkah kayo bakoi karasa inon sa na eau Kitab Suci gene Elia,waktu Aye mangadu Israel nadap Allah? 3" Tuhan,here haot munu Nabi-Nabi Nu,here haot nyanruntun mezbah-mezbah Nu,balalu ekat kuki erang kulun sa masih welum,palus here kakan munu kuki."4Tapi, inon tanggapan Ilahi sa na ami gi aye?"Kuki masih ngaret 7000 ulun gi Kuki,sa bakoi piji sujud menyembah nihi Baal." 5sameh hio lei wayah iti,naan isa tisai sa na pidi berdasarkan anugrah.6Tapi,amun berdasarkan anugrah,maka bakoi lagi berdasarkan gawian,gene amun sameh hio anugrah bakoi lagi jari anugrah. 7Balalu kalawe?bangsa Israel gagal kiuh inon sa nalupui e,tapi here sa napidi justru kiuh e,sementara sa lain haot nampa mape atei e, 8sameh naan ta tulis:"Allah ngami here roh saruru,mate sa bakoi kiuh nginni,balalu silu sa bakoi kiuh ngarengei,hampe andrau iti."Ulangan 29 : 4;Yesaya 29 : 109Balalu Daud ngeau;"elah bo meja perjamuan here jari jarat nihi perangkap,jari watu santukan,palus pembalasan gi here. 10elah bo mate here na san mieng mat here bakoi kiuh nginni,balalu punggung here na bungkuk kan balajur."Mazmur 69 : 23-2411Jari,Kuki nane,inonkah here ta santuk mat lawu?sa hindra-hindra bakoi!tapi,ulah kahala here,keselamatan haot hawi gi bangsa-bangsa bakoi Yahudi,mat ngulah here ngawuyu. 12gene,amun pelanggaran here jari katatau mat gi dunia,nihi kegagal here jari katatau bangsa-bangsa bakoi Yahudi,maka labih-labih lei kasampurnaan here!13Wayah iti Kuki bapander nihi kayo,ui bangsa-bangsa bakoi Yahudi,justru gene kuki aye hio rasul mat gi bangsa-bangsa bakoi Yahudi,kuki memuliakan walah ku, 14mat kuki kiuh ngulah pulaksanai isa bangsa ku ngawuyu,balalu manyalamtkan paprire ulun tekei here.15Gene,amun penolakan here baarti pendamaian entu dunia,inonkah arti e penerimaan here sa lain tekei welum tekei helang sa matei? 16amun roti sa ka isa aye hio kudus.balalu amun wakat aye hio kudus,maka cabang-cabang e lei kudus.17Tapi,amun papire cabang haot na santepu,balalu kayo,sa secara alami posok liar sa na cangkokkan ta helang here balalu umma kiuh bagian huang wakat nihi dite kakau zaitun, 18ada bo jari sakah nadap cabang-cabang hio.Tapi amun kayo sakah,ingat bo bahwa bakaoi kayo sa mananggung wakat,tapi wakat sa mananggung kayo.19Tau kayo sagar ngeau,"cabang-cabang hio na santepu mat kuki kiuh na cangkok kan." 20hio bujur! here na santepu gene ka bakoi harap here,tapi kayo mindri tegep gene iman. ada bo sakah,tapi takut bo 21Gene mun Allah bakoi kaahi cabang-cabang asal,Aye lei bakoi sagar kaahi kayo.22ulah gene hio,perhatikan bo kamaehan nihi kakarasan Allah;kakarasan gi here sa haot lawu,tapi ka maehan E gi kayo mun kayotatap muneng ta huang sa maeh E.amun bakoi,kayo lei sagar na tetek.23Balalu here lei,amun here bakoi tarus tarusan huang bakoi harap e,here sagar na cangkokan gene Allah bakuasa mat mancangkokkan here waleng. 24Gene,amun kayo haot na tetek tekei inon sa secara alamiah aye hio kakau zaitun sa na bule,sa balawanan nihi sifat kayo,bakoilah labih lei here sa aye hio cabang asli sagar na cangkokkan gi kakau zaitun here kakareb?25Gene,pulaksanai-pulaksanai,kuki bakoi hakun kayo bakoi karasa rahasia ina mat kayo ada nangguah arep nu bijaksana,bahwa sikap mape ulu haot nukun mehe bangsa Israel hampe ta panggenepan bangsa-bangsa lain hawi.26Nihi sameh hio,kaluhan ulun Israel sagar na salamatkan.sameh naan tatulis,"panewuh sagar hawi tekei Sion,balalu Aye sagar manyingkirkan kefasikan tekei Yakub. 27balalu iti lah perjanjian Kuki nihi here,katika Kuki ngenat dosa-dosa here." Yesaya 59 : 20-21;27:928Manurut Injil,here aye hio musuh gene kaon,tapi manurut pidian,here aye hio ulun-ulun sa nakaahi gene iatak moyang here. 29Gene Anugrah nihi terau an Allah bakoi kiuh na batalkan.30Gene,sameh nihi kayo sa ari ni bakoi nuu nihi Allah,tapi sa wayah iti haot narime kaahi gene bakoi ka taat here; 31Kala hio lei here wayah ina bakoi taat mat ulah kaahi Allah sa haot na santarang gi kayo here lei sagar kiuh kaahi. 32Gene, Allah haot ngandak here kaluhan huang ka bakoi taatan mat Aye kiuh nutui kaahi E gi kaluhan ulun. "tawat gi Allah33Oh, sameh hio lalem e katatau nihi kebijaksanaan palus pengetahuan Allah! kala hio bakoi taselidiki keputusankeputusan E nihi jalan-jalan E! 34" Gene,hie kah sa karasa pikiran Tuhan?atawa,hie kah sa kiuh ngami Aye nasehat?" Yesaya 40 : 1335"atawa,hie kah sa piji ngami inon lei gi Aye sa mete e,balalu harus na waleh ulah E?"Ayub 41 : 11 36Gene kaluhan hal aye hio tekei Aye,nihi ulah Aye,balalu gi Aye. Gi Aye lah kemuliaan hampe kalalawah e ! Amin.
Ami lah welum nu gi Allah 1Gene hio,ulah kemurahan Allah,kuki nuyu kayo,pulaksanai-pulaksanai,mat kayo mempersembahkan tenga nu sebagai persembahan sa welum,sa kudus nihi sa berkenan gi Allah;hio lah ibadah nu sa sejati. 2ad a bo jadi sameh nihi dunia iti,tapi berubah bo ulah pembaharuan akal aheng nu,hampe kayo kiuh nampalain inon sa jari aheng3Gene,nangkah anugrah sa haot na ami gi kuki,kuki ngeau gi tiap ulun ta helang kayo mat ada mamikir hal-hal sa labih entu tekei sa harus napikir aye,tapi mat bapikir barasih susuk ukuran iman sa haot naami Allah gi masing-masing.4Gene,sameh isa tenga,takam naan ajoh anggota,tapi masing-masing bakoi naan tugas sa sameh. 5kala hio lei takam,biar pun ajoh,tapi aye hio isa tenga huang Kristus.balalu,masing-masing takam aye hio anggota gi sa lain."karunia-karunia Rohani6Takam naan ampun anugrah sa ba beda-beda manurut kaahi karunia sa na ami gi takam.amun mat banubuat,maeh bo takam ngagawie sesuai nihi bagian iman takam. 7Amun gi melayani,maeh bo aye melayani,atawa amun pakai ngajar,maeh bo aye ngajar. 8atawa amun mat menghibur,maeh bo aye ngami penghiburan,amun mat ngami,maeh bo aye ngami nihi murah atei,amun pakai memimpin,maeh bo aye memimpin nihi tuu-tuu,amun nihi nyantarang belas kasih,maeh bo ngagawi e nihi kasanang atei "Nasihat hal welum huang Kasih9Aheng yo kasih ada pura-pura.rikang lah sa jahat,balalu ba tegei bo ta inon sa maeh. 10Aheng yo kayo saling ba kaahi nihi kasih sameh pulaksanai balalu saawe dahulu huang ngami hormat,11Ada bo kerajinan nu maleme,aheng yo kayo menyala-nyala huang Roh palus layani bo Tuhan. 12Basanang-sanang bo huang pengharapan, tabah bo huang ka susah,palus ba tekun bo huang doa! 13umma bo ngalap bagian huang nampa sukup keperluan ulun-ulun kudus,ba usaha lah huang nyantarang keramahan.14Berkati bo here sa nampahanang kayo,berkati bo ada ma nyapa! 15ba sanang bo nihi here sa sanang,balalu nangis bo nihi here sa nangis. 16pikir kan bo hal sa sameh isa nihi sa lain.ada mamikir hal sa entu,tapi na tuju bo gi ulun-ulun sa nanggap imme. "Ada nganggap tenga nu bijaksana!17ada ngabalas gi erang kulun lei kejahatan nihi kejahatan.gawi bo sa maeh ta hadapan kaluhan ulun. 18Amun tau,sakira e hal hio ba gantung nihi kayo,welum bo huang perdamaian nihi kaluhan ulun.19pulaksanai-pulaksanai ku sa na kaahi,ada bo kayo kakareb manuntut pembalasan,tetapi ami bo uneng gi muruka Allah.Gene naan ta tulis,"pembalasan hio hak Ku,Kuki lah sa sagar ngabalas e,"Firman Tuhan. 20" Tapi,amun musuh nu kaluan,ami bo aye kuman,balalu amun musuh nu kakan ngoot,ami bo aye ngoot.nihi ulah ngagawi hio,kayo nuyuk waye apui ta entu ulu e." 21Ada kayo talau nadap kejahatan,tapi na santalau bo kejahatan nihi kemaehan.
Ketaatan nihi peraturan Pemerintah 1Aheng yo kaluhan ulun tunduk nihi pemerintah sa bakuasa entu e gene bakoi naan pemerintah sa bakoi baasal tekei Allah,balalu here na tetapkan ulah Allah. 2Ulah gene hio,hie lei sa manantang pemerintah,aye manentang ketetapan Allah,balalu here sa menentang sagar nampahawi hukuman entu tenga e.3Gene,Pemerintah bakoi ngulah katakut nihi sa ngulah maeh,tapi gi sa ngulah jahat.Hakun lah kayo welum bakoi naan katakut nadap Pemerintah?gawi bo sa maeh,balalu kayo sagar kahaba pujian tekei e 4Gene here aye hio pelayan Allah demi ka maehannu.Tapi,amun kayo ngulah sa jahat,takut bo gene bakoi koi naan alasan pemerintah menyandang pedang.here aye hio pelayan Allah,penuntut balas sa ngajalan murka Allah gi ulun sa ngulah jahat. 5gene hio,kayo harus tunduk,bakoi ekat gene muruka Allah, tapi lei gene atei nurani.6Hio lah sabab e kayo lei ngabayar pajak,gene here aye hio pelayan Allah sa mengabdikan tenga e mat gi hal hio. 7ammi bo gi kaluhan inon sa harus na ami kayo;pajak gi sa ba hak narime pajak,cukai gi sa berhak narime cukai,nanam takut gi ulun sa berhak narime nanam takut,balalu hormat gi sa berhak narime hormat."maahi ulun lain aye hio Hukum sa utama8ada bo ba utang inon bo nihi hie lei,tapi kaahi bo isa nihi lain gene ulun sa maahi nihi sasameh e haot nampenu Hukum Taurat. 9Gene,"ada berzina,ada munu,ada ngalat,ada bahiri,"balalu amun naan huyuan lain,kaluhan e haot ta kumpul huang wusi panner iti," maahi bo nihi sasamehnu sameh tenganu kakareb." 10ka ahi bakoi ngulah sa jahat nihi sasameh murunsia.gene hio,kaahi aye hio ka genepan Hukum Taurat.11Kala hio lei,kayo karasa waktu e gi kayo wayah iti mat buan tekei andre;gene wayah iti keselamatan haot lebih rieet gi takam tekei waktu hindra takam harap. 12Kamalem haot nangkah balalu kaandrau haot riet,gene hio ayu bo takam ngumpe gawian-gawian ta mieng palus makai parabut senjata mara ai.13ayu bo takam welum nihi sopan sameh ta waktu kaandrau,bakoi huang pesta pora nihi mahamui,bakoi huang percabulan nihi hawa nafsu,balalu bakoi huang palakat nihi atei bahiri. 14Tapi,pakai bo Tuhan Yesus Kristus,palus ada merawat tenga nu mat gi mamuas aheng nu.
Ada nangguh tenga arep diwi maeh tekei pulaksanai nu 1Tarime bo ulun sa maleme iman e,tapi bakoi mat nawan pendapat e. 2naan ulun sa yakin bahwa aye kiuh kuman kaluhan masam nakuta,tapi ulun sa maleme iman e ekat kuman sayuran.3Ulun sa kuman ada lei ngahina ulun sa bakoi kuman,balalu ulun sa bakoi kuman ada lei menghakimi ulun sa kuman,gene Allah haot narime aye. 4Hie kah kayo hampe kayo menghakimi walah ulun lain? maeh aye mindri atawa lawu,hio urusan tuan ne kakareb.Balalu,aye sagar mindri gene Tuhan sanggup ngulah aye mindri.5naan ulun sa nginam isa andrau labih penting tekei sa lain,padahal sa lain nginam kaluhan andrau sameh bo.Tiap ulun harus bujur-bujur yakin huang atei e kakareb. 6here sa mementingkan andrau tertentu, mementingkan e gi Tuhan.balalu here sa kuman,kuman gi Tuhan gene aye ngucap syukur gi Allah.kala hio lei here sa bakoi kuman,here bakoi kuman gi Tuhan nihi mengucap syukur gi Allah.7Gene,bakoi erang kulun lei tekei takam sa welum mat gi tenga e kakareb. 8Gene,amun takam welum,takam welum gi Tuhan,atawa amun takam matei,takam matei gi Tuhan.Jari,maeh takam welum atawa takam matei,takam aye hio ampun Tuhan. 9Gene mat hio lah Kristus matei nihi buan,mat Aye jari Tuhan,maeh mat gi ulun-ulun matei atau lei mat gi ulun-ulun welum.10Tapi,wuah inon kayo menghakimi pulaksanai nu?atawa, wuah inon kayo nganggap imme pulaksanai nu nihi menghina e? gene takam kaluhan sagar mindri nadap takhta pengadilan Allah. 11Gene naan tatulis,"ulah gene Kuki welum,Firman Tuhan,tiap ulu alep sagar menyembah gi Kuki,balalu tiap lela sagar mengaku gi Allah."Yesaya 45 : 2312Jari,tiap takam sagar ngami pertanggung jawab ban hal tenga e kakareb nihi Allah.Ada ngulah ulun lain badosa 13Gene hio,ada bo takam saling menghakimi,tapi labih maeh ba tekad mat bakoi ngandak penghalang atawa isa watu hantukan gi pulaksanai takam.14Kuki karasa balalu haot na yakin kan huang Tuhan Yesus bahwa bakoi naan isa lei sa najis tekei hal hio kakareb,tapi bagi ulun sa nganggap bahwa kaluhan hio aye hio najis,balalu hal hio najis gi tenga e. 15Gene,amun atei pulaksanai nu batan gene isa lei sa na kuta kayo,kayo bakoi lagi welum susuk nihi kaahi.Ada bo kayo ngabinasa kan aye nihi panguta hio,gene Kristus lei haot matei gi aye.16Gene hio,ada na aret inon sa na anggap kayo maeh na fitnah sameh isa sa jahat. 17Gene Kerajaan Allah bakoi lah hal kuman nihi ngoot,tapi hal sa wuah,damai sejahtra,nihi kasanang huang Roh Kudus.18Gene hie lei sa melayani Kristus nihi cara iti berkenan gi Allah,balalu nahormati murunsia. 19Jari,ayu lah takam nutah hal-hal sa nampahawi damai sejahtra nihi nambuan isa nihi sa lain.20Ada nyanrusak gawian Allah ekat gene nakuta!kaluhan sesuatu halal,tapi jahat lei gi erang kulun sa kuman balalu ngulah ulun berdosa. 21labih maeh bakoi kuman daging atawa ngoot anggur,atawa ngulah hal lain sa kiuh ngulah pulaksanai nu tasantuk.22Tegei bo kaharap sa ampun kayo mat gi tenga nu kakareb tangar hadap Allah. kasanag bo ulun sa bakoi menghakimi tenga e kakareb nadap inon sa naanggap e maeh. 23Tapi,ulun ragu-ragu sagar na hukum amun aye kuman,gene aye kuman bakoi berdasar kan Iman;balalu segala hal sa bakoi ba asal nekei Iman aye hio dosa.
Awat bo pulaksanai nu mat jari magin gagah huang Iman 1Jari,takam sa gagah harus nanggung kamalemean ulun sa bakoi gagah,nihi bakoi nampasanang tenga kakareb. 2aheng lei tiap ulun nekei helang takam nampa sanang sasameh e demi kemaehan e,mat pakai nambuan rohani e.3Gene,Kristus bakoi nampasanang tenga E kakareb,tapi sameh naan tatulis,"wusi paner hinaan here,sa menghina Nu,haot nukun Kuki," 4Gene,inon bo sa natulis sadi haot natulis lei pakai ngajar takam mat nangkah ketekunan nihi penghiburan sa na amin Kitab Suci,takam kiuh naan kaharab lei.5Mudahan Allah,asal kasabaran nihi penghiburan ngami anugrah mat kiuh welum huang kesetiaan isa nihi sa lain sesuai nihi Yesus Kristus, 6hampe nihi isa atei palus isa lengan kayo memuliakan Allah Bapa Tuhan takam Yesus Kristus. 7Gene hio,tarime bo isa nihi sa lain,sameh nihi Kristus lei narime takam demi kemuliaan Allah.8Kuki mawara gi kayo aye hio Kristus haot jari walah gi ulun-ulun sa basunat demi ka wuahan Allah,aye hio pakai meneguhkan janji sa naami gi itak uyut takam, 9Balalu gi bangsa-bangsa bakoi Yahudi mat here memuliakan Allah entu belas kaahi E.Sameh naan tatulis,"Gene hio,kuki sagar nyanawat Nu tangar helang bangsa-bangsa bakoi Yahudi; balalu kuki sagar menyanyikan Mazmur gi aran Nu,"Mazmur 18 : 5010Balalu lagi eau e,"ba kasanang lah ui bangsa-bangsa,hayak nihi umat Allah!" Ulangan 32 : 43 11Balalu lagi,"Twat lah Tuhan ui kaluhan Bangsa! ealah bo kaluhan umat nyanawat Tuhan." Mazmur 117 : 112Balalu,Yesaya ngeau lagi," sagar hawi tekei keturunan Isai,balalu Aye sagar buan pakai memerintah bangsa-bangsa,balalu tangar huang Aye,bangsa-bangsa sagar baharap."Yesaya 11 : 1013Kira e Allah asal kaharap nampenu nu nihi kaluhan kasanang balalu damai sejahtera huang Iman nu hampe kayo sagar balabihan ta huang kaharapan ulah kuasa Roh Kudus."Pelayanan Paulus gi ulun-ulun bakoi Yahudi14Pulaksanai-pulaksanai ku,kuki kakareb na yakin lei gene kayo,aye hio kayo penu nihi kakaeh,balabih nihi kaluhan pangataru,balalu sanggup manesehati isa nihi sa lain,15Tapi,kuki haot manulis nihi ehei tuu gi kayo mengenai papire hal mat nampa kingat nu waleng, gene Anugrah sa haot na ami Allah gi kuki, 16kuki jari pelayan Yesus Kristus gi bangsa-bangsa bakoi Yahudi jari Imam mat gi Injil Allah,hampe bangsa-bangsa bakoi Yahudi kiuh jari persembahan sa berkenan,sa na kuduskan ulah Roh Kudus.17Hio lah ngulah e,huang Yesus Kristus,kuki kiuh ba bangga mengenai hal sa na ulah demi Allah. 18Gene,kuki bakoi sagar ehei bapander gene sesuatu sa lain,kecuali sa haot na ulah Kristus nangkah kuki,mat ngulah bangsa-bangsa Yahudi nuu nihi pander palus ulah gawi, 19nangkah kuasa tanda-tanda ajaib nihi mujizat-mujizat,nangkah kuasa Roh hampe tekei kota Yerusalem nihi sa kaliling e hampe gi Ilirikum, kuki haot nampe sa penu e injil Kristus.20Kalahio lah kuki batekad ma mangabar Injil ta uneng Kristus mete na kataru mat kuki ada nambuan ta entu dasar sa haot na andak ulun lain. 21sameh naan tatulis," here sa mete piji narime kabar tentang Aye sagar ngini,balalu here sa bakoi piji karengei sagar paham." Yesaya 52 : 15 Rencana Paulus hawi gi kota Roma22iti lah gene e kuki gaha ta halang mat ganta kayo. 23Tapi wayah ina,gene bakoi naan lagi uneng ta daerah iti,balalu gene kuki haot bataun-taun lawah e kakan ganta kayo,24Balalu katika kuki tulak gi Spanyol,kuki baharap kiuh tunduk palus panalu nihi kayo mat kayo kiuh ngawat kuki gi aro,udi ta labih dahulu kuki basanang atei nihi kayo tawelek. 25Tapi wayah iti,kuki tulak gi kota Yerusalem mat melayani ulun-ulun Kudus,26Gene Makedonia nihi Akhaya nihi sanang atei ngami sumbangan gi ulun susah ta helang ulun-lun Kudus ta Yerusalem. 27here sanang tuu ngagawi e,gene hio memang kewajiban here.Gene amun bangsa-bangsa bakoi Yahudi haot narime bagiang huang hal-hal rohani ampun ulun Yahudi,maka here lei harus melayani ulun Yahudi huang keperluan jasmani here.28Gene hio,katika kuki haot nyanyari tugas iti balalu mamateraikan hasil iti gi here,kuki sagar tulak gi Spanyol nangkah kota nu. 29Kuki karasa bahwa katika kuki ganta kayo,kuki sagar hawi huang kapenuan berkat Kristus.30Wayah iti,kuki lako nihi kayo,pulaksanai-pulaksanai,demi Tuhan takam Yesus Kristus balalu demi kasih Roh,mat bergumul sasameh nihi kuki huang doa gi Allah mat gi kuki, 31Mat kuki na sanapas tekei ulun-ulun sa bakoi taat tangar Yudea,balalu mat pelayanan kuki demi Yerusalem berkenan gi ulun-ulun Kudus. 32Balalu,mat ulah ka aheng Allah kuki kiuh hawi gi kayo nihi kasanang,nihi kiuh kesegaran ta penah kayo.33Kira e damai sejahtra Allah ngahayak kaon kaluhan. Amin.
Salam nihi pesen tekei Paulus 1Kuki manyarah lei gi kayo Febe,pulaksanai takam sa aye pelayan jemaat ta Kengkrea. 2Tarime bo aye ta huang Tuhan sa sameh ulun-ulun Kudus,balalu awat bo aye huang kaluhan hal sa na perlukan e tekei kayo gene aye kakareb haot ngami bantuan gi ajoh ulun nihi lei gi kuki.3Tahampe bo tabe kuki gi Priskila nihi Akwila,hengau-hengau isa pelayanan kuki huang Kristus Yesus, 4sa haot nyandra welum e gi here mat gi welum ku.entu here,bakoi ekat kuki bo sa ngantuh syukur tapi lei kaluhan Jemaat sa bakoi Yahudi. 5Ta hampe lei tabe kuki gi Jemaat tangar lewu here.Ta hampe lei tabe Epenetus sa na kaahi kuki,aye hio ulun sa ka isa ta Asia sa narime Kristus.6Tabe gi Maria sa haot bagawi bahimat mat gi kayo. 7Tabe gi Andronikus nihi Yunias,pulaksanai-pulaksanai si bangsa ku hindra gus sasameh tahanan sa sameh kanapatuh tangar helang here Rasul,sa sameh lei sa haot naan tangar huang Kristus sa mete kuki. 8Tabe gi Ampliatus,sa naka ahi kuki ta huang Tuhan.9Tabe gi Urbanus,hengau sepelayanan takam ta huang Kristus,nihi gi Stakhis sa na kaahi ku. 10Tabe gi Apeles,sa tabukti haot tahan uji huang Kristus.Tahampe lei tabe kuki gi here anggota keluarga Aristobulus. 11Ta hampe lei tabe kuki gi here Herodion,pulaksanai isa bangsa ku.Tabe gi here anggota keluarga Narkisus,sa naan huang Tuhan.12Ta hampe lei tabe kuki gi Trifena nihi trifosa,sa uyuh tuu ta huang Tuhan.Balalu gi here Persis sa na kaahi ku,sa haot lei bagawi bahimat ta huang Tuhan. 13Tabe lei gi Rufus,ulun pidian ta huang Tuhan,balalu lei gi ine e sa jari ine lei gi kuki. 14Tabe lei gi Asinkritus,Flegon,Hermes,Patrobas,Hermas nihi pulaksanai-pulaksanai sa hayak nihi here.15Tabe gi Filologus nihi Yulia,Nereus nihi pulaksanai e,nihi gi Olimpas,nihi kaluhan ulun Kudus sa hayak nihi here. 16Ami bo tabe isa nihi sa lain nihi siuk Kudus.kaluhan Jemaat Kristus nampe lei tabe here gi kaon.17Wayah iti kuki nyuun kayo,pulaksanai-pulaksanai,awasi bo here sa ngulah perpecahan nihi peyantawanagan,nihi sa batentangan nihi ajaran sa haot na tarime kayo; balawit bo tekei here. 18Gene,ulun-ulun sameh hio bakoi melayani Tuhan takam Yesus Kristus,tapi melayani kaaheng here kakareb;balalu nihi paner sa halus namput wusi paner nyanawat,here manipu atei ulun-ulun sa bakoi curiga.19Gene,ketaatannnu haot na karasa kaluhan ulun,gene hio kuki sanang gene kayo.Tapi,kuki kakan mat kayo bijaksana nadap inon sa maeh nihi barasih tekei hal sa jahat. 20Allah asal damai sejahtera sagar hinang namparamuk iblis ta kapit pee nu."Anugrah Yesus,Tuhan takam,nampahayak kayo.21Timotius,hengau kuki,isa pelayanan nihi kuki,nampe tabe gi kayo,nihi lei tekei Lukius,Yason,nihi Sosipater,pulaksanai-pulaksanai isa bangsa ku. 22Kuki Tertius,sa manulis surat iti,nampe lei tabe kuki gi kayo huang Tuhan.23Gayus,sa ngami tumpangan gi kuki nihi gi kaluhan Jemaat,nampe lei tabe gi kayo.Erastus,bendahara kota,nihi Kwartus pulaksanai takam,nampe tabe lei gi kayo. 24(Anugrah Yesus Kristus,Tuhan takam,nampayahak kaon kaluhan!Amin.)25Gi Aye sa sanggup meneguhkan kayo sesuai Injil sa na tunda kuki nihi pawaraan ku hal Yesus Kristus,balalu sa sesuai nihi penyingkapan rahasia sa haot na siok lei sa lawah ba abat-abat, 26Tapi sa wayah ina haot na santarang nangkah Kitab-kitab here Nabi,sesuai nihi huyuan Allah sa kekal sa haot nawara lei gi kaluhan Bangsa mat memimpin nadap ketaatan Iman,27Gi isa-isa e Allah sa penu hikmat nangkah Kristus Yesus; kemuliaan hampe sa lawah-lawah e ! Amin.[[ ayt.co/Rom]]
1Wayah iti,gene hal-hal daging sa na ami napot berhala-berhala.takam karasa bahwa takam kaluhan naan pangarasa.pangarasa hio ngulah sombong,tapi kaahi nambuan. 2Amun naan ulun nanguh bahwa aye karasa isa hal,aye mete karasa sa seharus e nakarasa e. 3Tapi,amun erang kulun ngasayang Allah,aye na kataru Allah.4Gene hio,hal-hal panguta daging-daging sa na ami napot berhala,takam karasa aye hio bakoi naan berhala ta dunia iti,balalu bakoi naan Allah kecuali Aye,isa-isa e. 5Tapi,amun lei naan sa na antuh allah-allah,maeh ta surga atawa ta bumi,(sa kala awe ajoh "allah" nihi ajoh "Tuhan"), 6tetapi mat gi takam ekat naan isa Allah,aye hio Ambah.tekei Aye lah kaluhan hal nihi takam naan mat gi Aye.balalu,ekat naan isa Tuhan,aye hio Kristus Yesus,sa ulah E kaluhan ne naan nihi takam naan nangkah Aye.7biar lei sameh hio,bakoi kaluhan murunsia naan pangarasa iti,tapi, papire ulun,sa haot patuh nihi berhala hampe wayah ina,nguta panguta hio jari nakuta sa napersembahkan napot berhala.gene hio,atei nurani here sa maleme jari tercemar.8Panguta bakoi sagar nampariet takam napot Allah.takam lei bakoi sagar magin raat amun bakoi kuman,atawa bakoi lei magin maeh amun takam kuman. 9Tapi,itung bo bahwa kebebasan nu iti ada magin jari watu santukan napot here sa maleme. 10Gene,amun naan ulun sa nginni kayo,sa naan panga tau,kuman huang kuil berhala,bakoi kah atei nurani e,amun aye maleme,sagar na teguhkan mat nguta daging-daging sa na persembahkan napot berhala?11Jadi,nangkah panga rasa nu,ulun sa maleme hio,aye hio pulaksanai nu,sa mat gi aye Kristus haot matei,jari binasa. 12Jari,nihi badosa napot pulaksanai-pulaksanai isa imannu balalu nyamatan atei nurani sa maleme,balalu kayo badosa napot Kristus. 13Gene hio,amun panguta ngulah pulaksanai isa imanku ta santuk,kuki bakoi sagar piji nguta daging hampe kalawah-lawah e mat kuki bakoi ngulah pulaksanaiku ta santuk.
1bakoi lah kuki ulun bebas?bakoi kah kuki aye hio Rasul?bakoi kah kuki haot ngini Yesus,Tuhan takam?bakoi kah kayo aye hio hasil gawian ku huang Tuhan? 2amun napot ulun lain kuki bakoi rasul,panga bakoi kuki aye hio rasul napot kayo.Gene,kayo aye hio meteraikerasulan ku huang Tuhan.3itilah pembelaan ku napot here sa sagar memeriksa kuki. 4inonkah kami bakoi naan hak mat kuman nihi ngoot? 5inonkah kami bakoi naan hak mat nunda hayak erang kulun harau sa isa iman,sameh nihi rasul-rasul sa lain,pulaksanai-pulaksanai Tuhan,nihi lei Kefas? 6atawa,inon kah ekat Barnabas nihi kuki sa bakoi naan hak mat bakoi bagawi?7hie kah sa piji mengabdi jari tentara nihi biaya e kakareb? hie kah sa ngamule kabun anggur balalu bakoi nguta wua e?atawa,hiekah sa menggembalakan pamelum e balalu bakoi ngoot susu e? 8inonkah kuki mawara hal-hal ina manurut murunsia? bakoi lah hukum Taurat lei ngantuh hal-hal sa sameh?9Gene,naan tatulis huang hukum Taurat Musa,"ada bo kayo ngaromos karewau sa rahat mengirik gandum!"inonkah karewau rahat na perhatikan Allah? 10Atawa,inonkah aye ngeau e demi takam?oi,demi takamlah hal hio na tulis gene sa mambajak harus mambajak huang pengharapan nihi sa mengirik harus mengirik huang pengharapan mat kiuh bagian e. 11amun kami ngamule umang rohani ta helang kaon,inonkah balabihan amun kami lei masi hal-hal materi tekei kayo?12Amun ulun lain naan hak iti entu kayo,bakoi kah kami labih berhak lagi? biar lei sameh hio,kami bakoi makai hak hio.sebalik e,kami menanggung kaluhan hal mat kami bakoi ngami isa halangan napot injil Kristus. 13inonkah kayo bakoi karasa bahwa here sa ngulah hal-hal kudus hio,nguta panguta tekei Bait Allah lei?Balalu,here sa melayani ta Altar kiuh bagian tekei kurban persembahan hio? 14sameh hio lei,Tuhan nuyu here sa memberitakan Injil mat welum tekei Injil lei.15Tapi,kuki bakoi piji makai isa lei tekei hak-hak iti.balalu,kuki bakoi manuliskan hal-hal iti mat na ulah sameh hio napot kuki.gene,magin maeh kuki matei tekei erang kulun nambakoi kebanggaan kuki. 16Gene,amun kuki memberitakan Injil,kuki bakoi naan alasan mat bermegah gene kewajiban hio naan entu kuki.salakalah kuki,amun kuki bakoi memberitakan Injil.17Amun kuki memberitakan Injil gene aheng kuki kakareb,kuki naan upa.tapi,amun iti bakoi aheng kuki,iti aye hio tugas sa na percayakan napot kuki. 18Amun sameh hio,inon kah upa ku?upa ku aye hio katika kuki memberitakan Injil,kuki tau memberitakan Injil bakoi na upa nihi bakoi nampahala pakai hak kuki huang Injil.19Tapi,biar lei kuki bebas entu kaluhan ulun,kuki ngulah tenga ku kakareb walah mat gi kaluhan ulun mat kuki tau memenangkan magin ajoh lagi. 20Gi ulun Yahudi,kuki jari sameh ulun Yahudi mat kuki kiuh nampa manang ulun Yahudi.Gi ulun sa welum ta leba Hukum Taurat,kuki jari sameh ulun sa welum ta leba Hukum Taurat(biar kuki kakareb bakoi ta leba Hukum Taurat)mat kuki kiuh nampa manang here sa ta leba Hukum Taurat.21Napot here sa bakoi ta Hukum Taurat,kuki jari sameh bakoi ta Hukum Taurat (bakoi e koi naan hukum Allah,tapi ta leba hukum Kristus)mat kuki kiuh nampa manang here sa bakoi naan hukum Taurat. 22gi ulun sa maleme,kuki jari maleme mat kuki kiuh nampa manang here sa maleme.Kuki haot jari kaluhan hal gi kaluhan ulun mat nihi kaluhan cara kuki kiuh meneyelamatkan papire kulun. 23kuki ngulah kaluhan iti demi Injil mat kuki tau kiuh bagian ta huang e.24Bakoi karasa lah kayo bahwa here sa nempat huang isa pertandingan kaluhan e nempat,tapi ekat isa sa narime hadiah?jari,nempat bo sameh hio mat kayo kahalu e! 25satiap ulun sa batanding ba latih menguasai areb e huang kaluhan hal.here ngulah e mat narime mahkota sa fana,tapi takam mat kiuh sa abadi. 26Gene hio,kuki bakoi nempat sameh hio bakoi naan tujuan.kuki bakoi nampar sameh ulun nampar angin. 27Tapi,kuki malatih tenga ku nihi mehet balalu menguasai e mat udi kuki memberitakan injl napot ulun lain,kuki kakareb bakoi na tulak.
1Gene,kuki bakoi hamen kayo bakoi karasa e,pulaksanai-pulaksanai,aye hio here itak uyut takam,kaluhan e naan ta kapit awan nihi kaluhan e nangkah laut 2here kaluhan na baptis huang Musa,ta huang awan nihi ta huang laut. 3Here kaluhan kuman panguta rohani sa sameh. 4Gene,here ngoot tekei watu rohani sa umba hayak here,nihi Watu hio aye lah Kristus.5biar lei sameh hio,Allah bakoi katuju nihi here ajoh.gene hio,here na wunu tangar pulau haket. 6wayah iti hal-hal ina na jarikan contoh napot takam mat takam bakoi jari ulun sa ba aheng jahat kala awe na aheng here.7ada jari penyembah berhala sameh papire tekei here,sameh sa naan tatulis,"bangsa hio maharung mat kuman nihi ngoot,balalu buan mat bangang." 8ada takam ngagawi perzinahan sameh sa na ulah papire tekei here hampe 23 ribu ulun matei huang erang andrau.9Takam lei bakoi iuh mencobai Tuhan,sameh nihi papire tekei here lei mencobai balalu na tampatei ulah nipe-nipe. 10ada lei kayo mangomel sameh here lei mangomel balalu na tampatei ulah malaikat maut.11Hal-hal iti jari entu here mat jari contoh balalu na tulis mat jari pangingat napot takam,sa napot hie pangalis zaman haot hawi. 12gene hio,elah bo ulun sa nanguh amun areb e tagap mindri waspada bo mat aye bakoi tumang! 13bakoi naan pencobaan sa piji nukun kayo kecuali pencobaab sa biasa gi murunsia.Balalu,Allah aye hio setia,aye bakoi sagar ngaret kayo na cobai ba labih tekei ka iyuh kayo.tapi,hayak nihi pencobaan hio,Aye lei sagar nyadia lalan balua mat kayo kiuh nanggung e.14Gene hio,pulaksanai-pulaksanai ku sa na ahi, sa nawit bo areb nu tekei penyembahan berhala. 15Kuki bapander sameh napot ulun-ulun sa bijaksana,pikir bo inon sa na antuh ku. 16bakoi lah cawan berkat sa na sukuri takam hio aye lah perkumpulan huang ira Kristus?Balalu,bakoi kah roti sa na tuhi takam hio aye lah perkumpulan huang tenga Kristus? 17Gene naan isa roti,balalu takam sa ajoh iti aye hio isa tenga; gene takam kaluhan jari bagian tekei isa roti hio.18na perhati bo ulun-ulun Israel,bakoi kah here sa nguta persembahan ngalap bagian huang altar? 19Jari,inon kah maksud ku?inonkah panguta sa na persembahkan napot berhala aye hio isa hal?atawa,inonkah berhala aye lah isa hal?20Bakoi.kuki ngantuh napot kayo bahwa hal-hal sa bangsa lain kurban kan,here ma ngurbankan e napot roh-roh jahat,bakoi mat gi Allah.Balalu,bakoi hakun kayo bersekutu nihi roh-roh jahat. 21Kayo bakoi iyuh ngoot cawan Tuhan nihi cawan roh-roh jahat.kayo bakoi tau jari bagian tekei jamuan Tuhan nihi jamuan roh-roh jahat. 22Atawa,inonkah takam nambuan kawuyu Tuhan?inonkah takam labih gagah tekei Aye? "welum mat Memuliakan Allah23" kaluhan isa hal na huyu bo,"tapi bakoi kaluhan e baguna."kaluhan isa hal nahuyu bo,"tapi bakoi kaluhan e nambuan. 24ada naan isa lei sa ngalupui ka maeh mat gi kakareb e,tapi kamaeh ulun lain.25kuta bo inon sa na batang tangar pasar daging bakoi mamariksa e,gene atei nurani. 26Gene,bumi nihi kaluhan isis e aye hio ampun Tuhan. 27amun erang kulun sa mete percaya ngundang kayo hakun tulak,kuta bo inon sa na sadia tangar hadap kayo bakoi mamariksa e,gene atei nurani.28Tapi,amun naan ulun ngeau napot kayo,"panguta iti haot na persembahkan napot berhala,"ada kayo nguta e,demi ulun sa mawara e gi kayo,demi atei nurani nu. 29Aheng ku,bakoi demi atei nuraninu kakareb,tapi atei nurani ulun lain,wuah inon kebebasan ku na tantu ulah atei nurani ulun lain? 30amun kuki ngalap bagian ku nihi ucapan syukur,wuah inon kuki na tampa hala gene panguta sa entu e kuki mengucapkan syukur?31Jari,kasa kayo kuman atawa ngoot,atawa inon lei sa na gawi kayo,gawi bo kaluhan e hio mat gi kemuliaan Allah. 32ada ngulah ulun ta santuk,maeh ulun Yahudi,atawa ulun Yunani,atawa Jemaat Allah, 33sameh kuki lei huang kaluhan hal nampasanang kaluhan ulun,bakoi nihi ngalupui kauntungan ku kakareb ,tapi kauntungan mat gi ulun ajoh mat here kiuh naselamatkan.
1Jari lah ulun-ulun sa umma teladanku,sameh kuki lei napot Kristus.Tanda Kekuasaan 2wayah iti,kuki nyanawat kayo gene kayo kaingat kuki huang kaluhan hal balalu bategei tangar tradisi-tradisi sameh sa na hampe kuki napot kayo. 3Tapi,aheng kuki kayo kataru aye hio kapala kaluhan laki aye lah Kristus,kapala wawei aye lah laki,balalu Kapala Kristus aye lah Allah. 4Setiap laki sa berdoa nelang banubuat nihi ulu batudung bakoi nga hormat ulu e.5Tapi,satiap wawei sa badoa atawa banubuat nihi ulu sa bakoi batudung,menghina ulu e,hal hio sameh nihi amun ulu e na cukur. 6Gene,amun erang kulun wawei bakoi manudungi ulu e,elah bo aye netek kaluhan wulu e.Tapi,amun nampamangan gi kaluhan wawei netek wulu e atawa mencukur ulu e,elah bo aye manudungi ulu e.7Laki bakoi iyuh manudungi ulu e gene aye ayelah gambaran Allah.tapi,wawei aye hio kemuliaan laki. 8Laki bakoi baasal tekei wawei,tapi wawei baasal teki laki.9Balalu,laki bakoi na ciptakan mat gi wawei,tapi wawei mat gi laki. 10hio lah sabab e,wawei harus naan tanda kekuasaan tangar ulu e gene here Malaikat.11Tapi biar sameh hio,huang Tuhan,bakoi naan wawei bakoi naan laki,atawa bakoi naan laki bakoi naan wawei. 12Gene,wawei baasal nekei laki,sameh hio lei laki lahir nangkah wawei.Balalu,kaluhan hal baasal tekei Allah.13Pertimbangkan bo kakareb,inonkah pas gi erang kulun wawei mat berdoa napot Allah nihi ulu sa bakoi batudung? 14bakoi kah alam kakareb ngajar napot kayo bahwa amun laki ba wulu amau,hal hio aye lah kahinaan gi aye? 15Tapi,amun wawei ba wulu amau,hal hio aye lah kemuliaan napot aye: Gene,wulu e hio na ami napot aye jari penudung. 16amun naan ulun sa magun kakan nawan,kami bakoi naan kapatuhan hio,sameh hio lei Jemaat Tuhan."hal-hal sa hala huang Perjamuan Kudus17Ta huang ngami perintah iti,kuki bakoi nawat kayo gene kayo bakumpul bakoi mat gi hal sa magin maeh,tapi mat hal sa magin raat. 18Ka isa,katika kayo bakumpul jari jemaat,kuki ngarengei bahwa naan perpecahan ta penah kaon.Balalu,kuki hapa mehe e. 19Gene,harus naan perpecahan ta penah kaon mat here sa ta bukti tahan uji jari tena ta penah kaon.20Katika kaon bakumpul ta isa uneng sa sameh,hal hio bakoilah mat kuman perjamuan Tuhan. 21gene katika kuman,setiap ulun ngalap dahulu panguta e kakareb hampe naan sa kaluan balalu sa lain e mahamui. 22inon kayo bakoi naan lewu uneng kayo kuman nihi ngoot?atawa,inonkah kayo menghina Jemaat Allah balalu nampa mangan here sa bakoi naan inon-inon?inon sa harus na antuh kuki napot kayo?haruskah kuki nawat kayo?tantu e bakoi!23Gene,kuki narime tekei Tuhan inon sa lei na sarah lei napot kayo,bahwa Tuhan Yesus,ta malem katika Aye na khianati,ngalap roti, 24balalu udi mengucap syukur,Aye nampuhi e lei balalu ngeau,"iti lah tenga Ku,sa aye hio mat gi kayo;ulah bo mat jari pangingat sagar kuki."25Sameh hio lei,Aye ngalap cawan udi kuman balalu ngeau,"cawan ina aye hio perjanjian sa bio sa huang ira Ku.ulah bo iti,sa tiap kali kayo ngoot e,jari pangingat gi Kuki." 26Gene,satiap kali kayo kuman roti ina balalu ngoot cawan ina,kayo mawara kapateian Tuhan hampe Aye hawi.27Gene hio,hie sa nguta roti atawa ngoot cawan Tuhan nihi cara sa bakoi pas,aye ba hala nadap tenga nihi ira Tuhan. 28Murunsia harus menguji areb e kakareb,nihi sameh hio elah aye nguta roti nihi ngoot tekei cawan hio. 29Gene,ulun sa kuman nihi ngoot bakoi mangaku tenga Tuhan,aye nampa hawi hukuman entu areb e. 30hio lah gene e,wuah inon ajoh ta helang kayo sa maleme nihi maringin,hampe sukup ajoh sa matei.31Tapi,amun takam manilai tenga areb kakareb nihi babujur,takam bakoi sagar na hukum. 32Tapi,katika takam na hukum,takam na didik ulah Tuhan mat takam bakoi na hukum ha hayak nihi dunia.33Jari,pulaksanai-pulaksanai ku,katika kayo ba kumpul mat kuman,pa kakandrei bo. 34amun naan ulun sa kaluan,maeh lei aye kuman dahulu tangar lewu e mat ada kayo bakumpul gi penghakiman.Balalu,hal-hal lain sagar na atur kuki katika kuki hawi.
1Wayah iti,gene karunia-karunia Rohani,pulaksanai-pulaksanai,kukui bakoi hamen kayo bakoi ngarasa e. 2Kayo karasa aye hio katika kayo masih jari ulun-ulun sa mete ngataru Allah,kayo na santawang napot berhala muna,sameh awe kayo na tunda. 3Gene hio,kuki mawara napot kayo bahwa bakoi isa lei,sa bapander ulah Roh Allah,sa ngeau,"Yesus terkutuk,"balalu bakoi naan isa lei sa kiuh ngeau,"Yesus aye hio Tuhan,"sa lain ulah Roh Kudus.4Naan ajoh karunia Rohani,tapi Roh e sameh. 5Balalu,naan ajoh karunia pelayanan,tapi Tuhan e sameh. 6naan ajoh gawian,tapi Allah sa sameh sa ngagawi kaluhan hal e huang kaluhan ulun.7Napot tiap-tiap ulun na karuniakan penyantena Roh mata kamaeh sasameh. 8napot sa isa na ami antuhan-antuhan hikmat nangkah Roh balalu napot sa lain antuhan-antuhan pangarasa ulah Roh sa sameh.9Napot sa lain na ami Iman ulah Roh sa sameh,napot sa lain karunia-karunia panyamare ulah Roh sa isa hio. 10napot sa lain na ami gawian-gawian mukjizat,napot sa lain nubuatan.Napot sa lain na ami ka tau mat mambeda roh-roh,napot sa lain ajoh masam bahasa lela,nihi sa lain ma artikan bahasa-bahasa lela hio. 11Kaluhan e iti na ulah Roh sa isa nihi sa sameh,sa mambagi napot masing-masing ulun,sameh sa na aheng E.Setiap ulun percaya aye hio Bagian tekei tenga Kristus12Sameh nihi tenga aye hio isa,tapi naan ajoh anggota tenga,biar lei ajoh,aye isa tenga,sameh hio lei Kristus. 13Gene,ulah isa Roh,takam kaluhan haot na baptis gi huang isa tenga,maeh ulun Yahudi atawa ulun Yunani,maeh hio walah atawa ulun merdeka,balau takam kaluhan na ami ngoot tekei isa Roh.14Gene tenga bakoi ekat tekei isa anggota tapi ajoh anggota. 15amun pee ngeau,"gene kuki bakoi tangan,jari kukibakoi bagian tekei tenga,"bakoi baarti aye bakoi bagian tekei tenga. 16Balalu,amun silu ngeau,"gene kuki bakoi mate,kuki bakoi anggota tenga,"bakoi baarti aye bakoi bagian tenga. 17amun kaluhan tenga aye lah mate,ta awe kah pangarengei?amun kaluhan silu,ta awe kah pangenguh?18Tapi,wayah iti Allah haot ngandak anggota-anggota hio,satiap ulun tekei here,ta huang tenga,sameh awe sa naaheng E. 19Amun kaluhan e aye hio isa anggota,ta awekah tenga? 20Jari,mula ajoh anggota,tapi ekat isa tenga.21Gene hio,mate bakoi tau ngeau napot tangan,"kuki bakoi perlu nihi kayo!"atawa lagi,ulu napot pee,"kuki bakoi perlu nihi kayo!" 22Sa waleng e,anggota-anggota tenga sa katena e labih maleme sabujur e sa panga na perlukan. 23Balalu,anggota-anggota tenga sa na kono bakoi terhormat,justru ami bo penghormatan sa labih.balalu anggota-anggota tenga,sa na kono takam bakoi susuk balua,harus na ulah magin susuk balua, 24gene bagian-bagian sa haot susuk balua bakoi memerlukan e.Tapi,Allah haot ngatur tenga hio nihi ngami penghormatan labih hante napot anggota-anggota sa kurang,25Mat bakoi naan perpecahan huang tenga,tapi mat anggota-anggota hio kiuh memperhatikan isa nihi sa lain. 26amun isa anggota rara,kaluhan anggota rara hayak aye.amun isa anggota na muliakan,kaluhan anggota ba sanang hayak aye. 27wayah iti kayo aye hio tenga Kristus balalu kayo masing-masing aye hio anggota-anggota e.28Allah haot manetapkan huang Jemaat,ka isa aye hio here Rasul,karueh aye hio here Nabi,ka telu aye hio here Guru,udi mukjizat-mukjizat,karunia-karunia pa nyamare,pangawatan,kepemimpinan,nihi ba bagai-bagai bahasa. 29Inonkah kaluhan e Rasul?inonkah kaluhan e guru?inonkah kaluhan e pangulah mukjizat?30Inonkah kaluhan e naan karunia pa nyamare?inonkah kaluhan e ba pander nihi bahasa-bahasa?inonkah kaluhan e mengartikan? 31Tapi,hamen bo nihi bujur-bujur karunia-karunia sa panga hante.Balalu,kuki sagar nutui napot kayo lalan sa lawit labih maeh.
1Amun kuki kiuh bapander huang bahasa-bahasa murunsia nihi here malaikat,tapi bakoi naan kasih,kuki sameh agung sa malengan nihi canang sa gemerincing. 2amun kuki naan karunia ba nubuat nihi karasa kaluhan rahasia nihi pangarasa,nihi amun kuki naan kaluhan iman mat na pindah gunung-gunung,tapi bakoi naan kasih,kuki bakoi lah inon-inon. 3amun kuki ngami kaluhan harta kuki mat ngami kuman napot ulun susah,nihi manyarah tenga ku mat na tutung,tapi bakoi naan kasih,duting lei bakoi naan guna e napot kuki.4Kasih hio basabar nihi ba murah atei,kasih hi bakoi pangawuyu,bakoi ungah,balalu bakoi sakah, 5bakoi ngulah sa bakoi pas,bakoi ngalupui kapentingan areb kakareb,bakoi murah sangit,bakoi nagreken kahala ulun lain, 6bakoi sanang entu sa bakoi wuah,tapi ba sanang hayak sa wuah, 7kasih hio kula nanggung kaluhan hal,harap nihi kaluhan hal,maharap kaluhan hal,nihi sabar nanggung kaluhan hal.8Kasih bakoi sagar galis,tapi,amun naan nubuatan-nubuatan,sagar na sanyawoh;amun naan bahasa-bahasa,sagar na pakulep;balalu amun naan pangarasa,sagar na sanyawoh. 9Gene,takam karasa sa bagian bo balalu takam banubuat sa bagian bo. 10Tapi,katika sa sampurna hawi,sa sabagian hio sagar na sanyawoh.11Katika kuki nakia,kuki bapander sameh nakia,kuki bapikir sameh nakia,balalu ngareken-reken sameh nakia.katika kuki jari matueh,kuki nanan nanan hal-hal sa nakia-nakia hio. 12gene wayah iti takam ngini huang saramin nihi bayang-bayang,tapi udi hio rai nihi rai.wayah iti,kuki ekat ngataru sebagian,tapi udi hio kuki ngataru sa penu e,sameh kuki lei sa haot na kataru sa penu e. 13Jari,wayah ina katelu hal iti sa tatap muneng,aye hio Iman,pengharapan nihi kasih;tapi sa paling hante tekei kata telu e aye hio kasih.
1Tutah bo kasih palus na kangakan bo nihi witu-witu karunia-karunia rohani,terutama mat kayo kiuh banubuat. 2Gene,hie sa bapander huang bahasa lela,bakoi bapander nadap murunsia,tapi napot Allah;gene bakoi naan ulun sa paham,tapi aye ngantuh hal-hal sa rahasia huang roh. 3Tapi,ulun sa banubuat bapander napot murunsia mat nambuan,nasihat,nihi penghiburan. 4ulun-ulun sa bapander huang bahasa lela nambuan tenga e kakareb,tapi ulun sa banubuat nambuan jemaat.5Kuki baharap kayo kaluhan bapander huang bahasa-bahasa lela,tapi labih lei mat kayo banubuat.ulun sa banubuat labih hante tekei ulun sa bapander huang bahasa lela,kecuali amun aye lei mengartikan e balalu jemaat kiuh narime peneguhan. 6pulaksanai-pulaksanai,amun kuki hawi napot kayo balalu bapander huang bahasa-bahasa roh,inon untung e napot kayo,kecuali amun kuki bapander napot kayo nihi panyatena,pangarasa,nubuatan,atawa pangajaran?7Hampe,banda-banda sa bakoi banyawa,sameh suling atawa kecapi sa nampalua lengan,amun bakoi nampalua beda huang lengan e,kala awe ulun kiuh karasa alat inon sa rahat na tampa lengan,suling atawa kecapi? 8atawa,amun trompet nampalua lengan sa bakoi jelas,hie kah sa sagar mempersiap tenga e mat berperang? 9Sameh hio lei kayo.amun nihi lela nu,kayo ngantuh paneran-paneran sa bakoi kiuh na pahami,kalawe ulun karasa inon sa na antuh?sameh kayo bapander napot angin.10Tau,naan kalahio ajoh jenis bahasa ta dunia balalu bakoi isa lei tekei aye sa bakoi ba aheng. 11Tapi,amun kuki bakoi karasa arti bahasa hio,kuki sagar jari ulun asing napot aye sa bapander,nihi ulun sa bapander hio jari ulun asing napot kuki.12Sameh hio lei kayo,gene kayo bujur-bujur ba usaha mat karunia-karunia rohani,ba usaha lah mat ba kalabihan pakai nambuan jemaat. 13Gene hio,maeh bo ulun sa bapander huang bahasa lela badoa mat aye kiuh mengartikan e. 14Gene,amun kuki badoa huang bahasa lela,roh ku badoa,tapi pikiran ku bakoi ba wua.15Jari,inonkah sa harus na ulahku?Kuki sagar lako doa nihi roh ku balalu kuki lei sagar lako doa nihi pikiran ku.kuki sagar menyanyi nihi roh ku balalu kuki lei sagar manyanyi nihi pikiran ku. 16Amun kayo ekat mengucap syukur nihi roh nu,kalawe nihi ulun,sa naan huang unengan bakoi naan karunia hio,kiuh ngeau,"Amin,"entu antuhan syukur nu hio gene aye bakoi paham inon sa na antuh kayo?17Biar lei kayo ngantuh syukur nihi maeh,tapi ulun lain bakoi na tambuan. 18Kuki basyukur napot Allah bahwa kuki bapander huang bahasa-bahasa lela labih tekei kayo kaluhan e. 19Tapi,huang jemaat,kuki labih maeh bapander dime wusi huang pikiran ku mat kuki lei kiuh ngajar ulun lain,tekei sapuluh ribu wusi huang bahasa lela.20Pulaksanai-pulaksanai,ada jari nakia huang pamikiran nu.jari bo awau-awau huang kajahatan,tapi huang pemikirannu jarilah matueh! 21Sameh tatulis huang hukum Taurat,"ulah ulun-ulun sa naan bahasa asing balalu ulah wawa ulun-ulun asing,Kuki sagar bapander napot bangsa iti,tapi here bakoi ngarengei Kuki,firman Tuhan."22Jari,bahasa-bahasa lela aye hio tanda,bakoi mat gi ulun sa percaya,tapi mat gi ulun sa bakoi percaya,tapi banubuat aye hio tanda,bakoi gi ulun sa bakoi percaya,tapi gi ulun sa percaya. 23amun kaluhan jemaat ba kumpul hayak huang isa uneng,balalu kaluhan e bapander nihi bahasa-bahasa lela,balalu naan ulun-ulun sa bakoi paham atawa ulun-ulun sa bakoi percaya suluk,bakoi kah here sagar ngantuh bahwa kayo haot rapui?24Tapi,amun kaluhan e banubuat,udi hio naan ulun sa bakoi percaya atawa ulun sa bakoi paham suluk,aye sagar na sadarkan ulah kaluhan e balalu na nilai ulah kaluhan e. 25rahasia huang atei e sagar nyata,aye sagar suntup,balalu menyembah Allah,mangaku bahwa satuu e Allah naan ta helang kayo. "Aturan-aturan huang pertemuaan Jemaat26Jari,panampalus e kalawe,pulaksanai-pulaksanai?katika kayo bakumpul,asing-asing naan mazmur,pengajaran,penyataan,bahasa lela,atawa isa penafsiran.elah bo kaluhan iti na gawi mat nambuan. 27Amun naan sa babahasa lela,elah bo ekat rueh atawa panga ajoh telu ulun.balalu asing-asing nihi baganti bagilir,balalu harus naan ulun lain sa mengartikan e. 28Tapi,amun bakoi naan ulun sa mengartikan e,aye harus suni huang jemaat nihi elah bo aye bapander napot tenga e kakareb balalu napot Allah.29Elah bo ekat rueh atawa telu nabi sa bapander nihi sa lain mempertimbangkan e. 30Tapi, amun pernyataan na ulah gi ulun lain sa maharung ta hio,ulun sa ka isa harus suni.31Gene,kayo kaluhan kiuh banubuatisa mangisa,mat kaluhan e kiuh balajar nihi kaluhan e kiuh na kuatkan. 32Roh-roh here nabi tunduk napot here nabi. 33Gene,Allah bakoi lah Allah tekei kekacauan,tapi damai sejahtera,sameh nihi huang kaluhan jemaat ulun-ulun kudus.34Wawei tatap harus suni huang jemaat gene here bakoi na ijinkan mat bapander,tapi harus tunduk sameh awe Hukum Taurat lei ngantuh e. 35amun naan isa hal sa kakan na pelajari here,elah bo here nane tekei wane e ta lewu gene aye lah hal sa nampa mangan gi wawei mat bapander huang jemaat. 36Inonkah Firman Allah ba asal tekei kayo?atawa,inonkah ekat napot kayo bo Firman hio na hampe?37Amun naan sa bapikir bahwa aye hio erang kulun nabi atawa ulun sa rohani,elah bo aye ngataru bahwa hal-hal sa na tulis kuki napot kayo aye hio perintah Tuhan. 38Amun naan ulun sa bakoi kataru iti,aye bakoi nakataru.39Jari,pulaksanai-pulaksanai,usaha bo nihi witu-witu mat banubuat,balalu ada nguring ulun bapander huang bahasa-bahasa lela. 40Tapi,kaluhan e harus na ulah nihi sopan balalu teratur.
1Wayah iti,pulaksanai-pulaksanai,kuki mawara napot kayo Injil,sa na kahampe kuki napot kayo,sa haot na tarime kayo,sa tahuang e kayo mindri nahap. 2ulah Injil hio lei kayo na selamatkan,asala kayo nahap bategei tangar Firman sa haot na wara kuki napot kayo,kecuali kayo harap nihi sia-sia.3Kuki haot nampe napot kayo,panga dahulu e sa panga penting,sa lei natarime ku bahwa Kristus matei mat gi dosa-dosa takam susuk nihi Kitab Suci, 4Aye haot na kuburkan,Aye na bangkitkan tangar andrau ka telu susuk nihi Kitab Suci,5Balalu Aye haot nyantarang areb E napot Kefas,udi hio napot sa ka dua belas hio. 6Udi hio,Aye nyantarang areb E napot labih tekei dime jatuh pulaksanai-pulaksanai kaluhan.Ajoh tekei here masih welum hampe wayah iti,tapi papire e haot matei. 7Balalu,Aye nyantarang areb E napot Yakobus,udi hio napot kaluhan rasul.8Pangalis e,sameh napot nakia sa lahir mete waktu e,Aye lei nyantarang areb E napot kuki. 9Gene,kuki lah sa panga halus ta helang rasul-rasul E balalu bakoi pas na antuh jari rasul gene kuki nampahanang jemaat Allah.10Tapi,gene anugrah Allah,kuki aye hio kuki wayah iti.Balalu,anugrah E napot kuki bakoi lah sia-sia.Kuki bagawi magin gagah tekei here kaluhan,tapi bakoi e kuki,tapi anugrah Allah sa nampahayak kuki. 11Ulah gene hio,maeh ulah kuki atawa ulah here,sameh hio lah kami ngajar balalu sameh hiolah kayo harap."Kebangkitan nihi Kapateian12Amun Kristus na tambuan tekei pampatei,wuah inon papire tekei helang kaon ngeau aye hio bakoi naan kebangkitan tekei pampatei? 13Amun bakoi naan kebangkitan tekei pampatei,Kristus lei bakoi piji na tambuan. 14Balalu,amun Kristus bakoi na tambuan,sia-sia lah pemberitaan kami nihi sia-sia lah lei imanmu.15Ta labih lagi,kami lei na kahalu jari saksi oso Allah gene kami ngami kesaksian bahwa Allah haot nambuan Kristus,sa bakoi sagar natambuan E,amun mula bujur ulun matei tau na tambuan. 16Gene,amun ulun matei bakoi na tambuan,Kristus lei bakoi na tambuan. 17Balalu,amun Kristus bakoi natambuan,sia-sialah iman nu,balalu kayo magun muneng huang dosa-dosanu.18Sameh hio lei,here sa haot matei huang Kristus lei haot matei. 19Amun pengharapan takam ta huang Kristus ekat mat welum iti lei,takam aye hio ulun-ulun sa panga kihal tekei kaluhan murunsia.20Tapi wayah iti,Kristus haot na tambuan tekei helang ulun matei,jari wua panga tueh tekei kaluhan ulun percaya sa haot matei. 21Gene,sameh nihi pampatei jari nangkah isa kulun,balalu nangkah isa kulun lei na tambuan tekei helang ulun matei jari.22Gene huang Adam kaluhan e matei,sameh hio lei huang Kristus kaluhan e sagar na samelum. 23Tapi,tiap-tiap ulun manurut urutan e: Kristus jari sa panga tueh,udi hio here sa aye lah ampun Kristus, ta hawi E waleng,24udi hio hampe pangalis e,aye hio katika Aye manyarah Kerajaan Allah Amah,katika Aye haot nangalis kaluhan pemerintahan,kaluhan kekuasaan,nihi kekuatan. 25Gene,Aye harus memerintah hampe Allah ngandak kaluhan musuh E ta kapit pee E. 26Musuh pangalis sa sagar na tangalis e aye hio pampatei.27Gene,Allah haot ngandak kaluhan hal ta kapit pee E.Tapi,katika na antuh bahwa kaluhan hal haot na andak ta kapit pee E,jelas bo bahwa iti bakoi tamasuk Allah kakareb,sa ngandak kaluhan hal ta kapit Kristus. 28Katika kaluhan hal na andak ta kapit Kristus,udi hio Anak kakareb lei sagar menaklukkan areb e napot Aye,sa menanklukan kaluhan e ta kapit Kristus hampe Allah sagar jari kaluhan e ta huang kaluhan.29Amun sameh hio,inonkah sa sagar na gawi ulah here sa na baptis mat gi ulun matei?amun ulun matei bakoi na tambuan hindra lei,balalu wuah inon ulun-ulun membaptis gi here? 30Balalu,wuah inon kami muneng huang bahaya satiap waktu?31Pulaksanai-pulaksanai,satiap andrau kuki nadap pampatei,mat gi ka bangga ku huang kayo,sa ampun kuki huang Yesus Kristus,Tuhan takam. 32Secara murunsia,inonkah untung kuki palakat nihi satua-satua buasa tangar Efesus?amun ulun matei bakoi na tambuan,"ayu bo takam kuman nihi ngoot gene katuni takam matei."33Ada bo na akal: "pergaulan sa raat nampa hancur kabiasaan-kabiasaan sa maeh." 34Sadar bo waleng nihi maeh balalu ada ngulah dosa.gene,papire ulun bakoi naan pangataru nihi Allah.Kuki mawara iti mat kayo mangan."Kebangkitan tenga Rohani35Tapi,erang kulun sagar nane,"Kala awe ulun matei tau na tambuan?nihi tenga inonkah here sagar hawi lagi?" 36Ui ulun bungul! inon sa kayo bule bakoi sagar tumbu welum,kecuali aye matei dulu e.37Balalu,inon sa kayo bule bakoi lah tenga tanaman sa sagar tumbu hio,tapi insoi sa bakoi ba upak sameh insoi gandum atawa insoi-insoi lain e. 38Tapi,Allah ngami tenga sameh awe sa na aheng E balalu asing-asing insoi na ami tenga e kakareb. 39Bakoi kaluhan daging aye hio daging sa sameh,tapi ekat isa daging murunsia,balalu lain e daging satua-satua,nihi lain e daging wurung-wurung,nihi lain e daging kenah.40Naan lei tenga surgawi nihi tenga duniawi,tapi kemuliaan sa surgawi hio babeda balalu kemuliaan sa duniawi hio babeda lei. 41Kemuliaan mate andrau babeda,Kemuliaan wulan babeda,kemuliaan bintang-bintang lei babeda gene isa bintang nihi bintang sa lain e huang kemuliaan.42Sameh hio lei nihi kebangkitan ulun matei.Na bule kan huang kebinasaan,na tambuan huang ka bakoi binasaan. 43Na bule huang kehinaan,na tambuan huang kemuliaan.na bule huang ka maleme,na tambuan huang ka mape. 44Na bule jari tenga jasmani,na tambuan jari tenga rohani.amun naan tenga jasmani,naan lei tenga rohani.45Sameh sa tatulis,"murunsia panga dahulu,Adam,jari jiwa sa welum."Adam sa pangalis e jari roh sa ngami welum. 46Tapi sameh hio,sa rohani bakoi lah sa panga dahulu.sa panga dahulu aye hio sa jasmani,udi hio japo lah sa rohani.47Murunsia panga dahulu ba asa tekei bumi,aye hio debu tane.Murunsia sa karueh ba asal etkei Surga. 48Sameh nihi sa baasal tekei debu tane,sameh hio lei here sa ba asal tekei debu tane.Balalu,sameh nihi sa surgawi,sameh hio lei here sa surgawi. 49Sameh awe takam na ciptakan huang rupa murunsia baasal tekei debu tane,takam lei sagar makai rupa murunsia sa surgawi.50Kuki mawara iti napot kayo,pulaksanai-pulaksanai,bahwa daging nihi ira bakoi kiuh mawaris Kerajaan Allah.sameh hio lei sa tau binasa,bakoi kiuh mawaris sa kiuh binasa. 51Rengei bo! Kuki mawara napot kayo isa rahasia,takam bakoi sagar matei kaluhan e,tapi takam sagar na ubah,52Sakatika hio,huang isa kitub mate bo,wayah trompet malengan: gene trompet sagar malengan,balalu ulun matei sagar na tambuan bakoi namput kebinasaan,balalu takam sagar na ubahkan. 53Gene,sa kiuh binasa iti harus makai sa bakoi kiuh binasa.Balalu,sa kiuh matei iti,harus makai sa bakoi kiuh matei.54Katika sa tau binasa itit makai sa bakoi tau binasa,nihi sa tau matei iti makai sa bakoi tau matei,maka ganap lah firman sa tatulis:"kapateian haot na telen huang kemenangan." 55"Ui pampatei,ta awe kah kemenangan nu?Ui maut,ta awe kah henget nu?56Henget maut aye hio dosa,nihi kuasa dosa aye hio Hukum Taurat. 57Tapi,takam bersyukur napot Allah sa ngami takam kemenangan nangkah Tuhan takam,Yesus Kristus.58Jari,pulaksanai-pulaksanai isa iman sa na kasihi,mindri bo tagap,ada goyang,penu bo tarus huang gawian Tuhan.gene,kayo karasa bahwa ka uyuh nu bakoi sia-sia huang Tuhan.
1Wayah iti hal pengumpulan duit mat gi ulun-ulun kudus,ulah bo sameh nihi panutui-panutui sa naami kuki napot jemaat ta Galatia. 2Ta andrau ka isa satiap minggu,asing-asing kayo nanan isa hal balalu nyimoh e sameh nihi sa na kahalu kayo mat ada katika kuki hawi japo na ulah pengumpulan.3Katika kuki hawi,kuki sagar mangutus here,hie lei sa kayo satujui,napahayak namput surat-surat mat nunda pangamiannu gi Yerusalem. 4Balalu,amun sa maeh e kuki tulak lei,here sagar tulak hayak kuki."Rencana pangiaan Paulus5Tapi,kuki sagar hawi napot kayo udi kuki nangkah Makedonia gene kuki ba aheng mat nangkah Makedonia. 6Balalu,tau kuki muneng hayak kayo atawa nangalis waktu salawah wayah marisak mat kayo kiuh ngawat kuki huang kiaan ku,gi awe lei kuki tulak.7Gene,kuki bakoi hakun ngini kayo wayah iti ekat sapintas nangkah.kuki ba aheng muneng papire waktu nihi kayo,amun Tuhan nuyu e. 8Tapi,kuki sagar muneng ta Efesus hampe andrau Pentakosta, 9Gene pintu sa hante mat ngagawi gawian sa penting haot na uka gi kuki hindra bo naan ajoh sa bakoi sameh.10Wayah iti,amun Timotius hawi,na perhati bo mat aye bakoi nginam takut katika hayak kayo gene aye ngulah ulahan Tuhan,sameh nihi kuki lei. 11Jari,ada naan ulun sa ngini e imme.awat bo aye huang kiaan e nihi damai mat aye kiuh waleng napot kuki.kuki ngandrei aye hayak nihi pulaksanai-pulaksanai ta iti. 12Wayah iti,gene pulaksanai takam Apolos,kuki nuyu tuu mat aye nyuwuk kaon nihi pulaksanai-pulaksanai sa lain,tapi aye hindra bo bakoi hakun hawi wayah iti.aye sagar hawi amun naan katika e."Tabe pangalis13Ba hati-hati bo,mindri bo tagap huang iman.bagawi bo sameh laki nihi jari lah gagah. 14Elah bo kaluhan sa na ulah kayo,na ulah huang kasih.15Kuki ngdasak kayo,pulaksanai-pulaksanai (kayo karasa bahwa kaluhan isi lewu Stefanus aye lah wua-wua panga dahulu ta Akhaya,balalu here haot menghamba areb e gi pelayanan ulun-ulun kudus), 16mat kayo lei suntup nadap ulun-ulun sameh iti balalu nadap setiap ulun sa bagawihayak nihi ka uyuh e.17Kuki sanang tuu ulah Stefanus hawi,Fortunatus,balalu Akhaikus gene here haot nyansukup inon sa kurang tekei kayo. 18Gene,here nampa segar roh ku nihi roh nu.ulah gene hio,na hargai bo ulun-ulun sameh hio.19Jemaat-jemaat ta Asia nampe tabe mat gi kayo.Akwila nihi Priskila nampe tabe hangat huang Tuhan napot kayo,hayak nihi jemaat ta lewu here. 20kaluhan pulaksanai ta iti ngirim tabe mat gi kayo.antuh tabe isa nihi sa lain nihi siuk kudus.21Kuki,Paulus,nulis tabe nihi tangan ku kakareb. 22Amun naan ulun sa bakoi mengasihi Tuhan,kuta sumpah lah aye.Oh Tuhan,hawi lah! 23Anugrah Tuhan Yesus ngahayak kayo. 24Kasih ku ngahayak kayo kaluhan huang Yeus Kristus.Amin.
1Paulus,erang kulun rasul Kristus Yesus ulah aheng Allah nihi Timotius,pulaksanai takam,napot Jemaat Allah sa naan ta Korintus hayak kaluhan ulun kudus sa naan ta kaluhan Akhaya. 2Anugerah mat gi kayo nihi damai sejahtra tekei Allah Bapa takam nihi Tuhan Yesus Kristus."Antuhan Syukur gene penghiburan Allah3Naberkati lah Allah nihi Amah Tuhan takam,Yesus Kristus,Amah sa penu kaahi lelu nihi Allah kaluhan penghiburan, 4sa menghibur kami huang kaluhan ka rara kami hampe kami lei kiuh menghibur here sa muneng huang ajoh ka rara nihi penghiburan,sa kami kakareb na hibur ulah Allah.5Gene,sameh nihi ka rara-karara Kristus balabih huang kami,sameh hio lei penghiburan kami balabih nangkah Kristus. 6amun kami rara,hal hio mat gi penghiburan nihi keselamatan nu.Atawa,amun kami na hibur,hal hio aye lah mat penghiburan nu,sa bagawi huang kasabaran gene karara-karara sa sameh,sa na inam kami lei. 7ka harap kami entu kayo hio tagap gene kami karasa bahwa sameh awe kayo ngalap bagian huang karara-karara kami,sameh hio lei kami ngalap bagian huang penghiburan kami.8Pulaksanai-pulaksanai,kami bakoi hakun kayo bakoi karasa gene ka rara sa na inam kami ta Asia.Kami nanggung ma weat tuu labih tekei kagagah kami hampe kami putus asa mat tatap welum. 9labih pudi,kami naan hukuman matei huang tenga kami kakareb mat kami bakoi yakin nihi tenga kami kakareb,tapi napot Allah sa nambuan ulun matei. 10Aye haot ngalibas kami tekei pampatei sa maka tatakut hio balalu sagar ngalibas kami lagi.napot Aye kami baharap aye hio Aye sagar menyelamatkan kami lagi.11Kayo lei uma ngawat kami nangkah doa-doanu hampe ajoh sa sagar bersyukur entu aran kami gene kasih karunia sa na ami napot kami nagkah doa-doa ulun ajoh."Perubahan aheng Paulus12Ititlah kebangga kami,aye hio kesaksian atei nurani kami aye hio kami welum tangar dunia iti,panga dahulu e nadap kayo,nihi katulusan palus kamurnian tekei Allah,bakoi huang hikmat dunia,tapi huang anugrah Allah. 13Gene,kami bakoi manuliskan hal-hal lain napot kayo sa lain sa kiuh na baca nihi na kataru.kuki baharap kayo paham kaluhan e, 14sameh lei kayo haot mamaham mehe e hal kami,aye hio bahwa kami lah kabangga nu,sameh awe kayo lei aye lah kabangga kami,ta andrau Tuhan Yesus.15Huang keyakinan iti,kuki ba aheng mat labih dahulu hawi gi uneng nu mat kayo tau kakiuh anugrah mat karueh kali e. 16kuki hamen ganta kayo huang kiaan ku gi Makedonia,balalu waleng lagi napot kayo udi tekei Makedonia mat kayo tau ngawat kuki huang kiaanku gi Yudea.17Ulah gene hio,inonkah nihi ka bingung kuki ngarencana kan hal iti?atawa,inonkah sa kuki rencanakan,kuki marencanakan e secara duniawi hampe napot kuki secara hayak naan "oi,oi" balalu "bakoi,bakoi"? 18sameh nihi Allah aye hio setia,paneran kami napot kayo bakoilah "oi" nihi "bakoi".19Gene,Anak Allah,Yesus Kristus,sa na hampe tangar helang kaon ulah kami,aye hio ulah aku,Silas,nihi Timotius,bakoilah"oi" nihi "bakoi",tapi "oi" ta huang Aye. 20. gene , kaluahn janji Allah aye hio "oi" ta huang Kristus.hiolah gene e,nangkah Aye,kami ngantuh "Amin" kami mat gi kemuliaan Allah.21Balalu,Allah sa meneguhkan kami sasamah nihi kayo ta huang Kristus,balalu sa haot mengurapi takam, 22nihi ngami Roh E huang atei takam jari jaminan.23Tapi,kuki nerau Allah jari saksi napot jiwa ku bahwa mat ngaret areb ku gene kayo kuki mete hawi lagi gi Korintus. 24bakoi gene kami nuyu bagawi hayak kayo mat kasanang nu gene huang iman nu,kayo mindri tagap.
1Jari,kuki haot namputus gi areb ku kakareb bahwa kuki bakoi sagar hawi lagi napot kayo huang ka susah. 2amun kuki ngulah kayo susah,hie kah sa sagar ngulah kuki sanang,kecuali aye sa haot ulah ku susah hio?3Kuki manulis,sameh awe sa na gawi ku,mat katika kuki hawi,kuki bakoi sagar kahalu kasusah tekei here sa sa harus e ngulah sanang.gene,kuki nginam yakin napot kayo kaluhan bahwa kasanang ku sagar jari kasanang kayo kaluhan. 4tekei ajoh e karara nihi kapaitan atei,kuki manulis napot kayo nihi ajoh petak ranu mate,bakoi mat ngulah kayo susah,tapi mat kayo kiuh karasa kasih sa naan tangar kuki,khusus e nadap kayo."mengampuni sa bahala5Tapi,amun naan sa ngulah kasusah,aye bakoi ngulah ka susah mat gi kuki,tapi tangar batas-batas tertentu mat kuki bakoi nyanabih-labih kan mat gi kayo kaluhan. 6napot ulun sameh hio,sompo an ulah ajoh tekei kayo sukup napot aye. 7Gene hio,kayo sa waleng e,magin maeh mengampuni nihi menghibur e mat ulun sa sameh hio bakoi leteng ulah ka susah sa balabihan.8Jari,kuki nuyu kayo mat nampa tegas kasih nu napot aye. 9Gene,mat iti lei kuki manulis napot kayo,aye hio mat kuki kiuh ngarasa bukti e,inonkah kayo nuu huang kaluhan hal10erang kulun sa kayo ampuni,kuki mengampuni e lei.gene,inon sa haot kuki ampuni,amun naan sa harus kuki ampuni,kuki ngulah e demi kayo ta hadap Kristus. 11Nihi sameh hio,Iblis bakoi sagar na untungkan tekei takam gene takam karasa aheng-aheng e,"kegelisahan nihi kelegaan Paulus12Katika kuki hampe gi Troas mat mambritakan Injil Kristus balalu katika pintu ta uka mat gi kuki huang Tuhan, 13mete naan kelegaan napot rohku gene bakoi panalu Titus,pulaksanaiku.Jari,kuki bapamitan napot here balalu tulak gi Makedonia.14Tapi,syukur napot Allah,sa tarus mimpin kami napot kemenangan ta huang Kristus balalu nyantarang kaharuman pangarasa sagar Aye ta setiap unengan,nangkah kami. 15Gene,kami aye hio enguh harum Kristus napot Allah ta helang here sa na selamatkan balalu ta helang here sa rahat binasa.16napot sa isa,kami aye hio enguh pampatei mat matei,balalu napot sa lain,enguh pamelum mat welum.Tapi,hie kah sa sanggup mat hal-hal iti? 17Gene,kami bakoi sameh ajoh ulun lain,sa matang Firman Allah.sa waleng e,huang Kristus kami bapander ta hadapan Allah nihi ketulusan,sameh awe utusan-utusan Allah.
1inonkah kami mulai memuji tenga kami kakareb lagi?atawa sameh papire ulun,inonkah kami memerlukan surat pujian mat gi kayo atawa tekei kayo? 2kayo lah surat kami,sa tatulis huang atei kami,sa na karasa,palus na baca ulah kaluhan ulun. 3kayo nutui bahwa kayo aye hio surat Kristus sa na layani ulah kami,sa na tulis bakoi nihi tinta,tapi nihi Roh Allah sa welum,bakoi ta entu loh=loh watu,tapi ta loh-loh atei murunsia.4Keyakinan sameh iti sa naan tangar kami nadap Allah nangkah Kristus. 5bakoi baarti kami,nihi tenga kami kakareb,kiuh nganggap isa hal baasal tekei tenga kami kakareb,tapi kakiuh kami baasal tekei Allah, 6sa haot ngulah kami kiuh jari pelayan-pelayan Perjanjian Bio,bakoi manurut huruf,tapi tekei Roh.gene,huruf hio nampatei,tapi Roh nyamelum."Kemuliaan hante tekei pelayanan Roh7Tapi,amun pelayanan sa nunda napot pampatei,sa nihi huruf-huruf na tulis tangar loh watu hio hawi nihi kemuliaan,hampe-hampe bangsa Israel bakoi tau ngini rai Musa gene kemuliaan hio,padahal waktu hio kemuliaan e haot memudar, 8bakoikah pelayanan Roh naan ampun kemuliaan sa bahkan labih hante lagi?9Gene,amun pelayanan sa nunda hukuman naan kemuliaan,ta labih lagi pelayanan sa wuah hio penuhuang kemuliaan. 10Sabujue e,inon sa ari ni na kono mulia,huang hal iti bakoi lagi na muliakan gene kemuliaan sa ba labih hio. 11Gene,amun sa memudar hio hawi nihi kemuliaan,ta labih lagi sa kekal hio huang kemuliaan.12Gene naan panga harap sa sameh iti,kami makai kaheei hante, 13Balalu bakoi sameh Musa,sa ngandak salubung tangaw rai e mat nakia-nakia Israel bakoi kiuh ngini pangalis tekei inon sa mamudar hio.14Tapi,pikiran here haot na tampa mape.Hampe andrau iti,huang pembacaan perjanjian lawah,salubung sa samehtatap bakoi na enat gene ekat ta huang Kristus salubung hio kiuh na enat. 15Bahkan hampe andrau iti,katika kitab Musa na baca,isa ka wua salubung nutup atei here. 16Tapi,waktu erang kulun ba waleng napot Tuhan,selubung hio sagar na enat.17Tuhan aye hio Roh nihi ta uneng Roh Tuhan hawi,ta aro naan kemerdekaan. 18Balalu,takam kaluhan,sa nihi rai bakoi ta selubung mancaramin kan kemuliaan Tuhan,nelang na ubah napot gambar sa sameh tekei kemuliaan napot kemuliaan,sameh Tuhan,sa aye hio Roh hio.
1Ulah gene hio,nekei kami kiuh pelayanan iti,kalawe kami narime kaahi Allah,kami bakoi bahalus atei. 2Tapi,kami manolak hal-hal sa nasiok sa nampamangan,bakoi nakia huang kelicikan,atawa mamalsukan Firman Allah,tapi nihi penyantarangan sa wuah,kami nutui tenga kami kakareb napot atei nurani setiap ulun tangar hadap Allah.3Bahkan,amun Injil kami masih ta tutup lei,Injil hio ta tutup mat gi here,sa sagar matei, 4sa ta helang e,ilah dunia iti haot nampehe pikiran here sa bakoi harap hampe here bakoi ngini tarang kemuliaan Injil Kristus,sa aye hio gambaran Allah.5Gene,kami bakoi mangabar gene tenga kami kakreb,tapi Kristus Yesus jari Tuhan nihi kami kakareb jari pelayan-pelayan nu gene Yesus. 6Gene Allah,sa ba Firman,"elah bo tarang ba cahaya tekei kamieng,"haot bacahaya huang atei takam mat ngami tarang panag rasa gene kemuliaan Allah sa naan rai Kristus Yesus.7Tapi harta ina ampun kami huang bejana tane liat,mat kalabihan kuasa hio ba asal tekei Allah bakoi tekei tenga kami kakareb. 8kami na tindas tekei kaluhan sisi,tapi bakoi hapit.kami bingung,tapi bakoi putus asa. 9kami na aniaya,tapi bakoi na tanan.kami na umpe,tapi bakoi na sampatei. 10kami nunda pampatei Yesus huang tenga kami mat welum Yesus nyata lei huang tenga kami.11Gene kami,sa welum iti,aur na sarah kan napot pampatei gene Yesus mat welum Yesus na santarang lei huang tenga kami sa fana iti. 12Sameh hio lei pampatei bagawi ta huang kami,tapi pamelum bagawi ta huang nu.13Tapi,nihi naan roh iman sa sameh,susuk sa haot tatulis,"kuki percaya,gene hio kuki bapander,"kami lei harap balalu gene hio,kami lei bapander. 14Gene,kami karasa bahwa Aye,sa haot nambuan Tuhan Yesus,sagar nambuan kami lei hayak nihi Yesus balalu sagar nunda kami hayak kayo tangar hadapan E. 15Gene,kaluhan hal iti jari mat kepentingan nu mat anugrah,sa magin menjangkau ulun ajoh,kiuh ajoh labih antuhan syukur gi kemuliaan Allah."welum ulah Iman16hio lah ngulah e,kamibakoi piji halus atei.biar lei tenga lahiriah kami magin ba kurang keadaan e,tapi murunsia batiniah kami na perbaharui tarus andrau magin andrau. 17Gene,karara nean sa wayah iti,ngulah gi kami isa kalabihan kekal kemuliaan sa labih tekei kaluhan e. 18kami bakoi memperhatikan hal-hal sa tena,gene,hal-hal sa tena aye hio sementara tagal hal-hal sa bakoi tena aye hio kekal.
1Gene kami karasa bahwa amun kemah,uneng kami muneng ta bumi iti na sanruntun,takam naan isa bangunan tekei Allah,isa ka wua lewu sa na ulah nihi tangan,sa kekal ta surga. 2salawah takam naan huang kemah iti,takam mangomel gene kasungu makai unengan surgawi takam. 3Gene,katika takam makai e,takam bakoi lagi na kahalu mapoloi.4Salawah takam muneng huang kemah iti,takam mangomel nihi ma weat gene takam bakoi kakan mapoloi tapi bapakaian mat sa fana hio natelen ulah welum. 5wayah iti,Aye sa mempersiapkan takam mat tujuan iti aye hio Allah,sa ngami Roh napot takam jari jaminan.6Gene hio,kami sabar tarus nihi menyadari aye hio katika kami naan ta lewu huang tanga iti,kami muneng ta wading Tuhan. 7Gene, kami welum ulah iman,bakoi ulah pangini. 8tapi,kami sabar nihi magin sanang muneng tangar wading tenga iti balalu muneng hayak Tuhan.9Ulah gene hio,kami ba usaha mat kami susk nihi aheng E,kasa kami muneng huang tenga iti atawa tangar wading. 10Gene,takam kaluhan harus na hadapkan ta hadap kursi pengadilan Kristus mat satiap ulun kiuh narime waleng hal-hal sa na ulah huang tanga e,susuk nihi inon sa haot na gawi e,inon hio maeh atawa raat."Pelayanan pendamaian tekei Allah11Gene kami karasa arti e takut nihi Tuhan,balalu kami ngayakinkan ulun lain.tapi,kami haot nyata napot Allah balalu kuki baharap tena lei napot atei nurani nu. 12kami bakoi ba usaha lagi nyanawat areb kami kakareb napot kayo,tapi kami ngami kayo waktu mat bangga nihi kami.nihi sameh hio,kayo sagar naan tuing an mat here sa bangga entu hal-hal lahiriah balalu bakoi entu inon sa naan huang atei.13Amun kami bakoi jari areb kami kakareb,hal hio aye lah mat gi Allah.amun kami jari areb kami kakareb hio mat kepentingan nu. 14Gene kasih Kristus menguasai kami katika kami manyimpul e bahwa amun erang kulun matei mat gi kaluhan,maka here kaluhan hio matei. 15Balalu,Aye matei mat gi kaluhan mat here sa welum bakoi lagi welum mat gi tenga here kakareb,tapi mat gi Aye,sa haot matei palus buan demi here.16Gene hio,nekei wayah ina kami bakoi ngataru erang kulun lei manurut keadaan lahiriah e.biar lei kami piji ngataru Kristus secara lahiriah,tapi wayah iti kami bakoi lagi manilai E sameh hio. 17Jari,hie sa naan ta huang Kristus,aye aye hio ciptaan bio.hal-hal sa lawah haot nangkah,inni bo,hal-hal sa bio haot hawi.18Kaluhan hal iti aye hio tekei Allah,sa memperdamaikan takam nihi areb E nangkah Kristus balalu ngami takam pelayanan perdamaian hio, 19aye hio huang Kristus Allah mendamaikan dunia nihi areb E kakareb,nihi bakoi ngareken kahala-kahala here balalu haot mempercayakan kabar pendamaian napot takam.20Jari,kami aye hio duta-duta Kristus.Allah nutui panerauan E nangkah kami.kami bapander napot kayo demi Kristus,ami bo tenga nu na perdamaikan nihi Allah. 21Aye sa bakoi ngataru dosa haot na ulah E jari dosa gene takam mat takam na san wuah Allah ta huang Aye.
1Balalu,bagawi sasameh nihi Aye,kami lei nuyu kayo mat bakoi narime anugrah Allah nihi sia-sia. 2Gene,Aye ba Firman: "tangar waktu Kuki berkenan,Kuki ngarengei kayo,balalu tangar andrau keselamatan,Kuki ngawat kayo." 3kami bakoi ngami santukan napot hie lei mat pelayanan kami bakoi na karaat,4Tapi huang kaluhan cara kami nutui areb kami kakareb jari pelayan-pelayan Allah,nihi penu ketabahan huang kaluhan ka rara,kesesakan,kasusah, 5ompakan,pemenjaraan,karusuhan,ka uyuh,bakoi mandre,kaluan, 6Nihi penu kemurnian,pangarasa,kasabaran,kemurahan,Roh Kudus,kasih sa tulus, 7Paneran sa wuah,kuasa Allah,sanjata sa wuah tangar tangan kawan nihi kawi,8kemuliaan nihi kehinaan,sapa an nihi pujian,na anggap jari penipu-penipu padahal kami wuah. 9kami sameh bakoi na kataru,tapi terkenal;sameh sa kakan matei,tapi inni bo,kami welum;sameh ulun sa na tampahanang,tapi bakoi matei; 10Sameh sa berduka cita, tapi basuka cita tarus,kami susah,tapi ngulah ulun lain tatau,bakoi naan inon-inon,tapi naan kaluhan hal.11kami haot nguka wawa kami napot kayo,ui ulun Korintus,atei kami ta uka hante. 12kayo bakoi na batasi ulah kami,tapi kayo na batasi ulah atei kayo kakareb. 13Wayah iti,mat nyamaleng sa sameh kuki bapander sameh napot anak-anakku-uka bo wanawang atei nu hante-hante."Pasangan sa bakoi saimbang14ada jari pasangan sa bakoi saimbang nihi ulun-ulun sa bakoi percaya.gene,ka sameh inonkah sa naan tangar helang sa wuah nihi karaat?atawa,kasameh inonkah sa naan helang tarang nihi mieng? 15kesepakatan inonkah sa na naan tangar Kristus nihi Belial?atawa,bagian inonkah sa naan antara ulun percaya nihi ulun sa bakoi percaya? 16Balalu,kesepakatan inonkah sa naan tangar Bait Allah nihi berhala-berhala?gene,takam aye hio Bait Allah sa welum,sameh Firman Allah,"Kuki sagar muneng ta huang here nihi takia ta helang here,balalu Kuki sagar jari Allah here,nihi here sagar jari umatKu."17"Gene hio,balua bo kayo tekei penah-penah here,balalu ba pisah bo,"eau Tuhan."Balalu,ada bo negei inon sa najis,balalu Kuki sagar narime kayo." 18"Balalu,Kuki sagar jari Ambah napot kayo,balalu kayo sagar jari anak-anakKu laki nihi anak-anakKu wawei,"sameh hio lah Firman Tuhan,sa Maha Kuasa.
1Gene takam naan janji-janji iti,ui sa terkasih,ayu lah takam ngabarasih tenga takam tekei kaluhan karaat tenga nihi roh nelang manyampurnakan kekudusan huang takut nihi Allah.Kasanang Paulus2Ami lah uneng gi kami ta ateinu.kami bakoi bahala napot hie lei,bakoi nyanrusak hie lei,balalu bakoi ngalap untung tekei hie lei. 3kuki bakoi ngantuh iti mat nampahala kayo,gene sa mete e,kuki haot ngantuh napot kayo bahwa kayo naan huang atei kami,mat matei hayak nihi welum hayak. 4Keyakinan ku hante entu kayo,kabanggan ku hante napot kayo,kuki na tampenu nihi kasanang,kuki balabih nihi ka suka huang kaluhan kasusah kami.5Bahkan,katika kami hampe ta Makedonia,tenga kami bakoi kiuh baranai,tapi ta aniaya tekei kaluhan pampang,aye hio kalakat tekei wading nihi kanakut tekei huang. 6tapi,Allah,sa ngahibur ulun sa putus asa,ngahibur kami nihi ka hawian Titus. 7bakoi ekat nihi kawian e bo,tapi lei gene penghiburan sa ngulah e terhibur ta huang kayo,sameh sa na kesah e napot kami gene kasongo nu,ka susah nu,semangatnu mat gi kuki hampe kuki magin ba sanang.8Jari,biar pun kuki haot ngulah kayo mahanang atei gene surat ku hio,kuki bakoi manyasal,amun lei kuki piji manyasal e,hio gene kuki nginni bahwa surat hio nampahanang atei nu biar lei ekat tawelek. 9wayah iti kuki basanang,bakoi gene kayo mahanang atei,tapi gene kayo mahanang atei gi pertobatan,gene kayo mahanang atei susuk nihi aheng Allah hampe kayo bakoi na rugikan huang hal inon lei ulah kami. 10Gene,hanang atei sa susuk nihi aheng Allah ngahasil pertobatan sa bakoi kana sasal nihi mimpin napot keselamatan.Tapi kahanang atei duniawi ngahasil pampatei.11Gene,perhatikan bo kalawe ka ngajoh kahanang atei sa susuk nihi aheng Allah hio ngagawi napot kayo sa tatuu sa hante,bukti bahwa kayo bakoi bahala,kasangit,katakut,kasongo,semangat nihi pembalasan.Ta huang kaluhan hal,kayo haot nga bukti bahwa kayo bakoi bahala huang hal iti. 12Jari,biar lei kuki manulis surat napot kayo,hal hio bakoi mat kepentingan ulun sa ngulah hala balalu bakoi lei mat kepentingan ulun sa na tampa hala,tapi mat kayo tatuu napot kami na santarang napot kayo tangar hadap Allah.13Hiolah gene e,kami ta hibur.Tangar helang penghiburan kami hio,kami magin basanang lagi entu kasanang Titus gene roh e haot na segarkan ulah kaon kaluhan. 14Gene,amunkuki piji nga bangga-banggakan kayo napot Titus,kuki bakoi na pamangan.tapi,sameh kami ngeau kaluhan hal napot kayo huang sa wuah,sameh hio lei kabanggan kami ta hadap Titus ta bukti bujur.15Balalu,kasih sayang e nadap kayo batambah hante,apa bila aye ngingat kataatan nu kaluhan e,kala awe kayo nyambut kahawian e nihi takut balalu saketek. 16Kuki basanang gene huang kaluhan hal kuki naan keyakinan ta huang kayo.
1Wayah iti,pulaksanai-pulaksanai,kami kakan kayo karasa anugrah Allah sa haot na ami napot jemaat-jemaat ta Makedonia, 2bahwa huang ajoh e ujian ka rara,ka labihan kasuka nihi ka hante e kasusah here haot bakalabih huang katatau atei here.3Kuki basaksi bahwa here ngami susuk nihi kamampu here,bahkan labih tekei kemampuan e entu kerelaan here kakareb. 4Here lako tuu napot kami mat anugerah mat umma ngalap bagian huang pelayanan ulun-ulun kudus. 5Balalu,itilah sa naulah here,bakoi sameh sa na harap kami,ka isa-isa,here ngami tekei here kakareb napot Allah,udi hio napot kami ulah aheng Allah.6Jari,kami nggasak Titus,sameh awe aye haot mamulai e,sameh hio lei aye sagar nyanyari gawian anugrah iti ta helang kaon. 7Tapi,sameh nihi kayo ba kalabihan huang kaluhan hal,huang iman,paneran,pangarasa,kaluhan usaha,balalu huang kasih nu nadap kami,aheng e kayo lei balabihan huang anugrah iti.8kuki bakoi ngantuh hal iti jari perintah,tapi mat menguji nangkah katuu an ulun lain gene ka iklasan kasih nu. 9Gene,kayo karasa anugrah Tuhan takam Yesus Kristus,bahwa biar pun Aye tatau,Aye rela jari susah demi kayo mat nangkah ka susah E,kayo jari tatau.10Balalu,huang hal iti kuki ngami pendapatku,hal iti aye hio mat ka untungan nu,sa nekei taun ari,kayo bakoi ekat ngulah e,tapi lei ba aheng mat ngulah e. 11Jari,wayah iti,sanyari bo lei gawian hio mat sepadan nihi kerelaan nu mat nyanyari inon sa naan tangar kayo. 12Gene,amun naan kasiapan ngami,pangamian hio na tarime,berdasarkan inon sa naan ampun erang kulun,balalu bakoi berdasarkan inon sa bakoi naan ampun aye.13Hal iti bakoi mat nampa nean ulun lain balalu ngabeban gi kayo,tapi mat naan keseimbangan. 14elah bo kalabihan nu wayah iti nyansukup kakurangan here mat kalabihan here udi hio nyansukup kakurangan kayo.nihi sameh hio naan keseimbangan. 15sameh sa tatulis huang kitab suci,"ulun sa ngumpul ajoh,bakoi balabihan balalu ulun sa ngumpul doho,bakoi kakurangan."Pangutusan Titus16Tapi,sukur napot Allah sa nagndak atei Titus babujur sa sameh nihi sa ta kuki napot kayo. 17Gene,aye bakoi ekat narime anjuran kami,tapi nihi sabujur-bujur e sa hante,aye hawi napot kayo nihi aheng e kakareb.18Hayak Titus,kami mangutus pulaksanai sa na puji-puji ta helang kaluhan jemaat huang hal pemberitaan Injil. 19Bakoi ekat hio lei,aye lei na tutui ulah jemaat-jemaat mat tulak hayak kami huang pelayanan anugerah iti,sa na ulah kami mat nunda kemuliaan napot Tuhan nihi mat nutui kerelaan kami.20kami ba hati-hati tuu mat bakoi naan ulun sa mawarah kami huang hal huang pangamian hante sa na atur kami iti. 21kami bausaha ngulah inon sa wuah,bakoi ekat huang pangini Tuhan,tapi lei huang pangini murunsia.22Balalu,hayak here,kami mangutus pulaksanai kami sa haot gaha na uji kami balalu tabukti rajin huang ajoh hal,labih lagi wayah iti aye magin rajin gene aye naan keyakinan sa hante napot kayo. 23wayah iti gene Titus,aye aye hio pasangan palus hengau gawi ku sa sagar ba manfaat napot kayo.balalu gene pulaksanai-pulaksanai takam sa lain,here utusan jemaat-jemaat,isa kemuliaan napot Kristus. 24Jari,tutui bo napot here,ta hadap jemaat-jemaat,bukti kasih nu nihi kebanggan kami entu kayo.
1Napot kuki,aye hio balabihan mat nulis napot kayo gene pelayanan napot ulun-ulun kudus iti. 2Gene,kuki karasa kerelaan nu,sa kuki bangga-banggakan gene kayo napot ulun-ulun Makedonia,aye hio bahwa Akhaya haot siap nekei taun ari ni nihi semangat nu lah sa haot menggerakan sabagian hante tekei here.3Tapi,kuki mengutus pulaksanai-pulaksanai iti mat kebanggan kami gene kayo bakoi jari sia-sia huang hal iti.nihi sameh hio,kayo siap sadia sameh sa haot na eau ku. 4Gene,amun papire ulun Make donia hawi hayak-hayak nihi kuki balalu here kahalu kayo mete siap,kami (bakoi perlu kami ngantuh kayo)sagar na tampa mangan gene keyakinan iti. 5Gene hio,kuki bapikir perlu mat ngadasak pulaksanai-pulaksanai iti tulak dahulu napot kayo palus mempersiapkan pangamian sa haot na janji kayo samete e.Nihi sameh hio,pangamian hio siap mat jari pangamian.6kuki mawara hal iti:hie sa ngamule dohot sagar masi dohot lei,balalu ulun sa ngamule ajoh sagar masi ajoh lei. 7satiap ulun harus ngami sameh sa haot na putus e huang atei e,bakoi nihi hanang atei atawa tangar kapit paksaan gene Allah kaahi ulun sa ngami nihi kasanang.8Balalu,Allah kiuh ngalimpa kaluhan anugrah napot kayo mat kayo naan tarus menarus kaluhan kasukupan huang kaluhan hal balalu bakalabihan huang satiap gawian sa maeh. 9Sameh sa tatulis:"aye haot ngabagi-bagikan,Aye haot ngami napot ulun susah,sa wuah E tatap mat gi kalalawah e."10Wayah iti,Aye sa nyadia umang napot penabur nihi roti jari panguta,sagar nyadia nihi malipat gandakan umang nu mat na bule nihi sagar nampa ajoh hasil-hasil wuah nu. 11Kayo sagar na ka tatau huang kaluhan hal entu kaluhan kemurahan atei nu,sa nangkah kami nambuan antuhan syukur napot Allah.12Gene,awat an pelayanan iti bakoi ekat nyansukup keperluan-keperluan ulun-ulun kudus,tapi lei nyanabih antuhan syukur napot Allah nangkah ajoh ulun. 13Nangkah bukti pelayanan iti,here sagar memuliakan Allah gene ketaatan nu napot pengakuannu sagar Injil Kristus,balalu mat kaluhan kamurahan atei nu huang babagi napot here nihi kaluhan ulun. 14Balalu,huang doa-doa here mat gi kayo,here kasongo kayo gene kasih karunia Allah sa balabih entu kayo. 15Syukur napot Allah entu pangamian E sa bakoi kiuh ngantuh!
1Kuki,Paulus,tenga ku kakareb ngalako napot kayo nihi maleme nihi kemurahan Kristus--kuki,sa bakoi ehei katika bahadapan rai nihi kayo,tapi ehei katika lawit tekei kayo! 2Kuki ngalako napot kayo mat katika kuki hawi,kuki bakoi perlu jari ehei nihi keyakinan sa nihi aye kuki ngahitung mat ehei nawan papire ulun sa nanguh kami welum secara daging.3Mula,kami magun welum huang kedagingan,tapi kami bakoi bajuang secara daging. 4Gene,senjata-senjata peperangan kami bakoi tekei daging,tapi tekei kekuatan ilahi mat kehancuran benteng-benteng.5Kami nyanruntun pemikiran-pemikiran nihi setiap hal entu sa na tambuan ulah ka sakah murunsia mat manantang pangataru sagar Allah.kami nawan kaluhan pikiran nihi menaklukkan e napot Kristus, 6Balalu kami siap nukum kaluhan ka bakoi taatan katika ketaatan nu na sempurnakan.7Inni bo napot inon sa naan tangar hadap kayo.amun naan ulun sa ngaharap areb e aye hio ampun Kristus,elah bo aye mamikir waleng hal iti,aye hio sameh awe aye hio lah ampun Kristus,kami lei sameh hio. 8Bahkan,amun lei kuki bangat balabihan membanggakan otoritas,sa naami Allah napot kami mat nambuan kayo nihi bakoi mat nampalenuh kayo,kuki bakoi sagar mangan.9Kuki bakoi kakan kaininan sameh kuki sagar nyantakut kayo nihi surat-surat ku. 10Gene,here ngeau,"surat-surat e mula tegas nihi mehet,tapi secara ka hawian tenga,aye maleme nihi paneran e bakoi baarti."11Elah bo ulun sameh hio mamikir kan hal iti,aye hio inon sa na antuh kami nihi surat katika kami bakoi hayak kayo. 12Gene,kami bakoi ehei mat mengelompokan atawa membandingkan tenga kami nihi papire ulun sa memuji-muji areb e kakareb.tapi,katika here ngukur tenga e kakareb nihi tennga e kakareb balalu membandingkan tenga e kakareb nihi tenga e kakareb,here hio bakoi kiuh mamaham e.13Sagar tapi,kami bakoi sagar babangga entu hal-hal sa nangkah tekei batasan kami,tapi manurut batasan tekei ketetapan sa haot na bagi Allah napot kami,aye hio batasan mat kiuh manjangkau hampe napot kayo lei. 14Gene,kami bakoi nang kah batasan kami,sameh kami bakoi menjangkau hampe napot kayo.Kami lah sa panga dahulu e hampe napot kayo nihi Injil Kristus.15Kami lei bakoi berbangga nangkah tekei batasan kami nihi berbangga entu kauyuh kasusah ulun lain,tapi nihi pengharapan aye hio sameh awe iman nu welum,daerah gawian kami tangar helang kayo sagar magin na perluas lagi, 16mat kami kiuh mangabar Injil napot daerah-daerah ta wading kayo,balalu bakoi babangga entu inon sa haot na sanyari ta wilayah gawian ulun lain.17"Hie sa kakan babangga,elah e aye babangga ta huang Tuhan." 18Gene,bakoi ulun sa memuji areb e kakareb sa terbukti tahan uji,tapi ulun sa na puji Tuhan.
1Kuki baharap kayo sabar napot kuki huang dohot ka bungulan ku,balalu kayo mula sabar napot kuki. 2Gene,kuki nginam bahiri napot kayo nihi ka bahirian ilahi gene kuki haot menunangkan kayo nihi isa wane,aye hio mempersembahkan kayo jari perawan suci napot Kristus.3Tapi,kuki takut,ada-ada,sameh nihi nipe sa nihi kelicikan e ngakal Hawa,sameh hio lei pikiran nu sagar na santawang tekei katulusan nihi kemurnian pengabdian huang Kristus. 4Gene,kayo sabar bo katika erang kulun hawi balalu mawara gene Yesus sa lain,sa ba beda nihi sa na wara kami,atawa katika kayo narime roh sa babeda,sa mete piji na tarime kayo,atawa injil lain sa mete piji na tarime kayo.5manurut kuki,kuki bakoi lah kurang tekei here rasul luar biasa hio. 6biar pun kuki bakoi paseh huang hal paneran,tapi bakoi sameh hio huang hal pengarasa,gene nihi ajoh cara,kami haot nutui e napot kayo huang kaluhan hal.7Atawa,inonkah kuki ngulah dosa katika nampa imme areb ku kakareb mat kayo kiuh na tampamai gene kuki membritakan Injil Allah napot kayo nihi cuma-cuma? 8Kuki merampok jemaat-jemaat lain nihi narime upa tekei here mat melayani kayo. 9Balalu,katika kuki hayak kayo palus susah,kuki bakoi ngabebani erang kulun lei gene pulaksanai-pulaksanai sa hawi tekei Makedonia nampenu kebutuhan ku.Balalu,huang kaluhan hal,kuki ngajaga areb ku kakareb mat bakoi jari beban napot kayo nihi kuki sagar tarus ngulah e.10Sameh awe sa wuah nekei Kristus ta huang ku,kebanggan ku iti bakoi sagar na halangi ta wilayah-wilayah Akhaya. 11Wuah inon?inonkah gene kuki bakoi nga sayang kayo ? Allah sa karasa e!12Tapi,kuki sagar tarus ngulah inon sa na ulah kuki hampe kuki kiuh netek kesempatan tekei here sa ngakan kesempatan mat na kahalu sameh nihi kami huang hal-hal sa na bangga here. 13Gene,ulun-ulun sameh hio aye lah rasul-rasul palsu,panggawi-panggawi sa sulas,sa menyamar jari rasul-rasul Kristus.14Hal hio bakoi nyangkemah gene iblis lei menyamar jari malaikat tarang. 15Gene hio,bakoi lah nyangkemah amun here pelayan e lei menyamar sameh here pelayan sa wuah,sa pangalis e here hio sagar sameh nihi gawiaan e kakareb."ka rara Paulus napot Kristus16Hindra lagi,kuki mawara ada naan isa lei sa ngono kuki ti bungul.amun lei sameh hio,tarime bo kuki jari ulun sa bungul mat kuki lei kiuh babangga dohot. 17inon sa na antuh kuki huang hal keyakinan sagar kebanggan iti,kuki bakoi ngantuh e sameh aheng Tuhan,tapi sameh huang kabungulan. 18ajoh ulun sa babangga secara daging.jari,kuki lei sagar babangga.19Gene,kayo sameh hio bijaksana hampe nihi sanang atei kayo basabar nadap ulun bungul! 20kayo basabar,amun naan ulun sa memperhamba kayo,nelen kayo,ngalap kauntungan entu kayo,nampamau tenga e kakareb,atawa nampar rai nu. 21Nihi mangan tuu kuki harus ngeau bahwa kami bangat maleme mat gi hal hio!tapi,inon lei sa ulun lain heei mat babangga,--kuki bapander sameh ulun bungul--kuki lei heei.22inonkah here ulun Ibrani?kuki lei.inonkah here ulun Israel?kuki lei.inonkah here keturunan Abraham?kuki lei. 23inonkah here melayani Kristus?kuki labih-labih lagi--kuki ba pander-pander sameh ulun rapui.ka uyuyh ku magin ajoh,magin gaha huang penjara,ompakan-ompakan sa bakoi ta reken,nihi magin gaha muneng huang bahaya pampatei.24Tekei ulun-ulun Yahudi,kangajoh dime kali kuki haot narime epat pulu kurang isa cambukan. 25telu kali kuki na ompak nihi uei,hindra kali na pedak nihi watu,telu kali kuki tangar kapal kayem,erang malem nihi erang andrau kuki na taping ombak ta laut. 26gaha kali huang jalanan kuki,kuki ta ancam bahaya tekei hungei,tekei here parampok,pihak ulun-ulun Yahudi,nihi ulun-ulun bakoi Yahudi.kuki na ancam bahaya tangar kota,ta padang haket,ta laut,balalu lei bahaya tekei pulaksanai-pulaksanai palsu.27kuki haot ba uyuh nihi bagawi maweat,tatap ta mele,kaluan nihi kalalah,gaha bakoi naan panguta,huang karisak,nihi mapoloi. 28Balalu,sa lain nekei hal-hal iti,naan lei masalah andrau-andrau sa jari tanggung jawab kuki mat pemeliharaan entu kaluhan jemaat. 29hie sa maleme,balalu kuki bakoi maleme?hie sa lawu,balalu kuki bakoi mahanang atei?30Amun kuki harus babangga,kuki babangga entu hal-hal sa nyantarang kamalemeean ku. 31Allah nihi Amah Tuhan Yesus,sa harus na tawat kalalawah e,karasa bahwa kuki bakoi namposo.32Ta Damaskus,gubernur ta kapit Raja Aretas mengawasi kota Damaskus mat nyaput kuki. 33Tapi,kuki na tampinau huang isa karanjang tekei isa jendela ta tembok,hampe kuki lepah tekei tangan e.
1Kuki harus berbangga biar lei hio bakoi nampa untung.kuki sagar nampalus pangini-pangini nihi panyantarang-payantarang tekei Tuhan. 2kuki karasa erang kulun huang Kristus,sa epat belas taun nangkah haot na tuna gi surga tingkat telu--kasa tangar huang tenga e,kuki koi karasa;atawa ta wading tanga e,kuki lei bakoi karasa,Allah sa karasa.3Balalu,kuki karasa ka awe ulun iti--kasa ta huang atawa ta wading tenga e,kuki koi karasa,Tuahn bo sa karasa-- 4aye na enat gi Firdaus balalu ngarengei paneran-paneran sa bakoi ta antuh,sa bakoi iyuh na antuh ulah murunsia. 5mat gi ulun iti kuki sagar babangga,tapi mat gi tenga ku kakareb,kuki bakoi sagar babangga kecuali entu kamalemean-kamalemean ku.6Tapi,amun kuki kakan babangga,kuki bakoi sagar jari bungul gene kuki sagar mawara sa wuah e.Tapi,kuki ngaret e mat bakoi naan ulun ngini kuki labih tekei inon sa na inni here atawa sa narengei here gene kuki. 7mat ngajaga mat kuki bakoi bangat babangga entu panyantena-panyantena sa luar biasa hio,balalu isa runrui na ami huang lunak ku,aye hio utusan iblis mat nyasusah kuki mat kuki bakoi nampa entu areb ku.8Gene hal iti,kuki lako napot Tuhan sakangajoh telu kali mat hal iti nanan kuki. 9tapi,Aye ngeau napot kuki,"anugrah Kuki sukup napot kayo gene kuasaKu na sempurnakan huang ka malemeean."gene hio,kuki magin sanang babangga entu kamalemeanku mat kuasa Kristus muneng huang kuki. 10hiolah gene e,kuki nginam sanang huang kamelemean,huang kahanang,huang kasusah,huang penganiayaan,balalu huang kahadin nihi Kristus.gene katika kuki maleme,balalu kuki mape."Kasih Kristus mat gi Jemaat ta Korintus11Kuki ahot jari bungul gene kayo mamaksa kuki mat iti,padahal sa harus e kuki na puji ulah nu.Gene,kuki bakoi kurang inon-inon na banding kan here rasul sa luar biasa hio,biar lei kuki bakoi naan inon-inon e. 12Tanda-tanda sa membuktikan erang kulun Rasul haot na tampa inni ta helang kaon huang kaluhan katabahan,huang tanda-tanda,mukjizat-mukjizat,nihi keajaiban-keajaiban. 13Gene,hunag hal inonkah kayo na tampime tekei jemaat-jemaat lain,kecuali bahwa kuki bakoi jari beban napot kayo?lako maaf bo lah ka bakoi adilan ku iti!14Wayah iti,kuki siap ganta kayo mat katelu kali e balalu kuki sagar jari beban napot kayo gene kuki bakoi nupui inon sa naan tangar kayo,tapi kayo e.gene nakia-nakia bakoi wajib ngumpul harta mat gi ulun matueh e,tapi ulun matueh napot anak-anak e. 15Balalu,kuki sagar nihi sanang atei mengorbankan ampun kuki nihi tenga ku mat gi kayo.amun kuki labih ngasayang kayo,inonkah kayo sagar kurang ngasayang kuki?16Tapi,biar lei kuki bakoi beban napot kayo,kayo ngantuh kuki licik balalu ngajarat kayo nihi aheng ngakal. 17Inonkah kuki ngalap ka untungan tekei kayo nangkah ulun-ulun sa na utus kuki napot kayo? 18Kuki ngadasak Titus mat tulak balalu mengutus pulaksanai kami mat tulak hayak aye.inonkah Titus ngalap kauntungan tekei kayo?inonkah kami bakoi takia huang roh sa sameh nihi takia huang tapak-tapak sa sameh?19Balalu,inonkah kayo lawah mamikir bahwa kami mambela areb kami nadap kayo?kami bapander tangar hadap Allah huang Kristus,tapi hal-hal iti,ui sa na sayang,aye lah mat nambuan kayo.20Gene,kuki takut,amun-amun katika kuki hawi,kuki sagar nalu kayo bakoi sameh sa na aheng kuki,balalu kayo bakoi sagar nalu kuki sameh sa na aheng kayo.ada-ada naan hual,bahiri atei,kasangit,kepentingan kakareb,fitnah,pamaneran-pamaneran,kesombongan,nihi kekacauan.21Kuki gaer katika kuki hawi lagi,Allah ku sagar nampime kuki tangar hadap kayo nihi kuki sagar ba susah atei entu ajoh ulun sa dahulu haot badosa samete e balalu tatap bakoi ba tobat nekei kenajisan,percabulan,nihi hawa nafsu sa haot na ulah here.
1Itit aye hio ka telu kali e kuki nyuwuk kayo.harus naan keterangan nekei rueh atawa telu saksi,balalu isa perkara na antuh sah. 2Samete e,kuki haot nampa ingat here sa badosa nihi kaluhan lain e.wayah iti,biar e kuki bakoi naan hayak kaon,kuki nampa ingat here sameh sa na ulah kuki huang ganta an ku sa karueh,aye hio amun kuki hawi lagi,kuki bakoi sagar ngasayang here,3Gene kayo nuntut bukti hal Kristus,sa na paner tangar huang kuki balalu sa bakoi maleme nadap kayo,tapi ba kuasa ta huang kayo. 4sa bujur e,Kristus na salib huang kalemean,tapi Aye welum ulah kuasa Allah.Gene,kami lei maleme ta huang Aye,tapi kami sagar welum hayak-hayak nihi Aye gene kuasa Allah napot kayo.5Uji bo areb nu kakareb mat ngini,inonkah kayo tatap ta huang iman nu.periksa lah areb nu kakareb! atawa,inonkah kayo bakoi ngataru areb nu kakareb bahwa Kristus Yesus naan ta huang kayo,kecuali amun kayo gagal ta huang ujian. 6kuki baharap kayo sagar karasa bahwa kami bakoilah ulun sa bakoi tahan uji.7Tapi,kami lako doa napot Allah mat kayo bakoi ngulah kahala ,bakoi mat kami na tena tahan uji,tapi mat kayo ngulah inon sa wuah,biar lei na tena e kami haot gagal ujian. 8kami bakoi kiuh ngulah hal-hal sa bertentangan nihi sa wuah,tapi ekat napot sa wuah.9kami sanang katika kami kaleme kayo jari kuat.Doa kami aye hio mat kayo jari sempurna. 10Hio lah ngulah e,kuki manulis hal-hal iti katika kuki lawit tekei kayo mat katika kuki hawi,kuki bakoi perlu makai nihi mehet,kuasa sa na ami Tuhan napot kuki mat nambuan kayo,nihi bakoi mat pakai nyaruntun kayo.11Pangalis e,pulaksanai-pulaksanai,bersuka cita bo.bausaha bo jari sempurna,hibur lah isa nihi sa lain,isa atei isa pikir lah,balalu welum huang damai.balalu,Allah asal kasih nihi damai sejahtera sagar ngahayak kayo. 12ami lah tabe isa nihi sa lain nihi siuk kudus.13Kaluhan ulun-ulun kudus ngirim tabe napot kayo.(13-14)Anugerah Tuhan Yesus Kristus,nihi kasih Allah nihi persekutuan tekei Roh Kudus ngahayak kaon kaluhan.
Allah haot bapander nangkah Anak E 1Udi ta wayah sadi,Allah baulang kali bapander nihi itak uyut takam nangkah here Nabi, 2te andrau-andrau pangalis ina,Allah bapander gi takam nangkah Anak E sa haot na pidi E mat jari pewaris ta entu kaluhan e,sa nangkah E lei Allah ngajari alam 3semesta. 3Ayelah cahaya kemuliaan Allah nihi gambaran sa sempurna nike sifat-E, Aye lei sa nahan kaluhan e nangkah firman kuasa E.Udi melakukan penyucian dosa,Aye maharung te lepeh kawan sa paling hante te uneng sa paling entu,4Mat Aye jari paling entu nike para malaikat sebab Aye mewarisi aran sa paling entu neke aran here. 5Ulah pijikah Allah baeau gi malaikat,"Hanyu lah Anak-ku.anrau ina,Aku haot jari Ambah-Nyu"? Mazmur 2 : 7 atawa,pijikah Aye ngeau gene here,"Kuki sagar jari Ambah napot E,balalu aye sagar jari AnakKu." ? 2 Samuel 7 : 14"Aku akan jari Ambah bagi Aye,nihi Aye akan jari Anak-ku."?6Akan tetapi, katika Allah ngapataru Anak sa pangatueh-E gi dunia aye baeau,"Biarbo kaluhan malaikat Allah menyembah Aye." Ulangan 32:43 7.Mengenai here malaikat,Allah baeau,"Aye ngulah malaikat-malaikat-E jari riwut,pelayan-pelayan-E jari apui."Mazmur 104:48.Sedangkan tentang Anak-E,Aye baeau,"Tahta-Nyu,ya Allah akan naan hampe sa kalalawah e.Tungkot kebenaran hiolah tungkot kerajaan-Nyu. 9.Hanyu mencintai kebenaran nihi ngarikang kejahatan.Ulah hio,Allah,yehioAllah-Nyu,haot mengurapi Hanyu nihi ilau sukacita ngalabihi sahabat-sahabat-Nyu."Mazmur 45:6-710.Nihi lagi,"Hanyu Tuhan,nike mula e Hanyu haot ngopet dasar bumi,nihi langit hiolah ulahan tangan-Nyu. 11.Bumi nihi langit sagar lenyap,tetapi Hanyu sagar tetap naan. Bumi nihi langit tau rebuk sameh pakaian. 12.Sameh jubah Hanyu sagar ngalepet e,nihi mayu pakaian,here sagar de ganti. Akan tetapi Hanyu bakoi sagar baubah nihi taun-taun-Nyu bakoi sagar piji berakhir."Mazmur 102 : 25-2713.Nihi,gi malaikat sa awe,Allah piji baeau mayu ina,"Maharung bo te lepeh kawan-Ku hampe Aku ngopet musuh-musuh-Nyu te leba kuasa-Nyu"? Mazmur 110 : 1 14.Bakoikah malaikat hiolah roh-roh sa melayani,sa de huyu pakai ngawat ulun-ulun sa akan narime keselamatan?
Keselamatan hante 1Ulah hio,takam harus lebih tena memperhatikan inon sa haot takam rengei mat takam bakoi de tunda kareh.2.Sebab,bila ajaran sa de tahampe atawa de wara here malaikat tabukti bakoi tau de ubah,nihi setiap kahala atawa kabakoitaatan tau narime hukuman sa adil,3.kalawe mungkin takam iuh lapas jika takam ngabiarkan keselamatan sa hante hio? Yehio,keselamatan sa pertama-tama de wara ulah Tuhan,nihi de buktikan kebujuran e gi takam ulah ulun-ulun sa ngarengei-E4.Salain hio,Allah gin ngami kesaksian nangkah tanda-tanda nihi hal-hal ajaib,bamasam mukjizat nihi pangamian-pangamian Roh Barasih sa de bagikan manurut kangakan-E.Yesus jari sameh mayu Marasia pakai nyalamat Marasia5.Allah bakoi nampatunduk dunia sa hanrian, ayehio dunia sarahat de pander takam,gi here malaikat6.Namun,naan isa kaulun sa haot ngami kesaksian huang erangkua nas: "Hiekahmarasia hampe Hanyu mamikir e? Hiekah anak marasia hampe Hanyu memedulikan e?7.Pakai sa tawelek,Hanyu ngulah e labih leba nike here malaikat; Hanyumemahkotai e nangkah kemuliaan nihi hormat. 8.Hanyunampatundukkaluhan e te leba pe,e E."Mazmur 8 : 5-7 Gene,nihi menaklukan kaluhan hal tangar kapit pee E.sagar tapi,wayah iti takam mete nginni kaluhan hal takluk nihi Aye.9Namun,takam haot ngindi Yesus sa pakai tawelek de ulah labih leba nike here malaikat,yehio Yesus sa de mahkotai nangkah kemuliaan nihi hormat ulah haot menderita kapateian de supaya ulah anugerah Allah,Aye tau nginam kapateian bagi kaluhan ulun. 10.Haot sepatut e Aye --sa gi Aye nihi nangkah Aye kaluhan e naan--menyempurnakan perintis keselamatan anak-anak-E nangkah kauyuh de nunda here gi kemuliaan.11.Sebab, maeh Aye sa ngabarasih atawa here sa de barasih,kaluhan e berasal nike isa Ambah;hiolah sebab e Yesus bakoi mangan ngeau here pulaksanai-E 12.Nelangbaeau: "Aku akan mawara aran-Nyu gi here pulaksanai-pulaksanai-Ku. Te penah-penah kaluhan umat-Nyu, Aku akan menyanyikanpujian gi-Hanyu."Mazmur 22 : 2313.Nihi lagi: "Aku akanngopet keyakinan-Ku gi Allah."Yesaya 8 : 17 Balalu lei, "Inalah Aku,bahayak kawannakia sa haot de ami Allah de gi-Aku."Yesaya 8 : 18 14.Ulah kawannakia hio ayelah marasia sa naan ira nihi lunek,maka Yesus gin ngalap bagian huang kadaan here de supaya nangkah kapateian-E,Aye tau ngunu aye sa naan kuasa atas kapateian,yehio Iblis. 15.Nihi ngalapas here sa saumur welum e de perbudak ulah katakut akan kapateian.16.jari,jelaslahbahwa Aye bakoi ngami pertolongan gi here malaikat, tetapi gi katurunan Abraham. 17.Ulah hio, huang kaluhan hal Yesus harus jari sameh pulaksana'i-pulaksana'i-E,supaya Aye tau jari Imam Hante*sa penu ahi lelu nihi setia huang pelayanan gi Allah.Nangkah mayu hio,Aye tau nunda panewuh entu dosa-dosa umat. 18.Ulah,Yesus kakerai menderita katika de cobai,maka Aye tau ngawat here sa rahat de cobai.
Yesus hante tekei Musa 1.Ulah hio, pulaksana'i-pulaksana'i sa kudus,hanyu sa ampun bagian huang herauan surgawi,indilah Yesus, sang Rasul,nihi imam Hante pengakuan takam, 2.sa setia gi Aye sa haot menetapkan-E,sameh mayu Musa sa setia huang kaluhan lewu-E. 3Ulah, Yesus de anggap layak mat kahaba kemuliaan sa labih hante nike Musa sameh hal'eerang kulun pembangun lewu sa kahaba kehormatan labih hante nike lewu hio kerai. 4.(Ulah satiap lewu de pakinri ulah erang kulun,tetapi pembangun nike kaluhan'e ayelah Allah).5.Musa setia huang kaluhan lewu Allah jari erang kulun pelayan,pakai ngami kesaksian gi hal-hal.sa akan de wara te lain anrau.6.Tapi Kristus satia jari anak huang lewu Allah,yehio takam,amun takam tatap bajaput kuat te keyakinan nihi pengharapan sa takam banggakan hampe akhir.Tarus bongumba Allah7.Ulah hio, sameh sa Roh Barasih ba eau, "Te anrau ina,bila hanyu karengei suara-E,8.ada bo pakape aheng ateinyu sameh huang pemberontakan sa hanyu lakukan te anrau pencobaan te penah gurun,9.yehio katika nenek moyang nyu mencobai Aku nihi ngindigawian-gawian-Ku salawah epat pulu taun. 10.Ulah hiolah Aku sangit gi generasi hio nihi baeau, 'Atei here salalu sasat nihi here bakoi paham lalan-lalan-Ku.' 11.Jari, aku basumpah huang kasangit-Ku:'Here bakoi akan huluk gi uneng panawire an-Ku." Mazmur 95 : 7-1112.Bahati-hatilah pulaksana'i ada bo naan te antara kaon sa naan atei sa jahat nihi sa bakoi percaya,sa ngulah hany bapaling nike Allah sa welum.13.Sama'eh e,sompolah isa nihi sa lain satiap anrau, salma masih naan sa de eau "anrau ina" mat bakoi naan te antara nyu sa de pamape ulah tipu daya dosa.14.Takam haot ngalap bagian te huang Kristus,jika takam bajaput te keyakinan takam sa asal hampe pangalis'e. 15.Sameh naan tertulis, "Te anrau ina,jika hanyu karengei suara-E, ada bo pamape ateinyu sameh huang pemberontakan." Mazmur 95 : 7b-916.Hiekah ulun-ulun sahaot karengei suara Allah,tapi memberontak?Bakoikah here kaluhan sa balua nike Mesir?17.Nihi gi hiekah Allah sangit salama epat pulu taun?Bakoikah gi here sa ngulah dosahampe bangkai here sabak te penah gurun?18.Nihi, gi hiekah Allah basumpah bahwa here bakoi akan tau huluk gi uneng panawirean-E bakoi kah gi here sabakoi taat?19.Jari, takam kakindi bahwa here bakoi tau huluk ulah kabakoi percayaan here.
Janji mat suluk gi uneng panunuk Allah 1Ulah hio,salama janji mat huluk gi uneng panawirean-E masih berlaku,elah bo takam marasa takut,hie karasa naan te antara takam sa bakoi jari kahaba janji hio. 2.Memang bujur, kabar ma,eh haot de wara gi takam,sameh lei haot de wara gi here,tetapi kabar sa de rengei here hio bakoi naan menguntungkan here ulah bakoi de pakisa nihi iman ulun-ulun sa ngarengei-e.3.Ulah takam sa percaya,akan huluk gi uneng panawirean hio,sameh sa de eau-E, "Aku basumpah huang kasangit-Ku: 'Here bakoi akan piji hulukgi uneng panawirean-Ku,"'Mazmur 95 :11 biar lei gawian Allah haot jari tekei penciptaan asal dunia iti. 4.Sebab, huang isa nas,Allah bapander mayu inamengenai anrau kapitu," Te anrau kapitu,Allah tawire nike kaluhan gawian-E." 5.Akan tetapi,sameh sa de eau Allah,"Here bakoi akan huluk gi uneng panawirean-Ku6.Jari,masih naan kemungkinan gi sa mehe ulun huluk gi uneng panawirean,nihi naan samehe ulun sa samete,e haot karengei kabar maeh,tapi gagal huluk ulah kabakoitaatan hhere. 7.Jari,hinra kali lagi Allah menetapkan isa anrau, sa de eau"anrau ina", sa haot de eau Daudlawit anrau samete,e," Te anrau ina,bila hanyu ngarengei lengan E, ada bo pamape ateinyu sameh huang pemberontakan."Mazmur 95 : 7-88.Sebab,jika yosua haot ngami here uneng panawirean,maka Allah bakoi lagi bapander tentang suatu anrau lain te anrau hanrian.9.Jika mayu hio,maka masih naan panawirean te anrau sabat gi umat Allah.10.Bagi here sa haot huluk gi uneng panawirean Allah,here lei haot tawire nike gawian,e,sameh sa Allah lakukan nike gawian-E.11.Ulah hio ayolah takam berjuang mat huluk gi uneng panawirean hio,mat bakoi naan erang kulun pun lawu ulah umba contoh kabakoitaatan sa sameh.12.Sebab,firman Allah hio welum nihi bakuasa, nihi labih kumat nike pedang bamate rueh awe pun.Firman hio nyuduk lawit hampe nampisah jiwa nihi roh,helang sendi nihi tulang sum-sum,hampe sanggup manilai kangakan atei takam.13.Bakoi naan isa makhluk pun sa masiok nike pangindi-E.Sebalik,e,kaluhan balawoi nihi bakoi tau desiok nike mate-E.Gi Ayelah takam harus ngami pertanggungjawaban huang kaluhan sa takam lakukan.Yesus Kristus ayelah Imam Hante14.Ulah takam naan Imam Hante Agung sa haot mambai gi surga,yehio Yesus, Anak Allah,ayolah takam tarus bajaput pisit te pengakuan takam 15Sebab,takam bakoi naan ampun Imam Hante sa bakoi iyuh memahami kaleme-kalemean takam,tetapi ampun takam naan Imam Hante sa haot de cobai huang kaluhan hal,sameh mayu takam, tetapi Aye bakoi berdosa. 16.Ulah hio, nihi keyakinan,ayolah takam hawi ngari'et takhta anugerah supaya takam narime ahi lelu nihi kahaba anugerah mat ngawat takam,katika takam memerlukan,e.
1.Sebab, satiap imam hante sa de pidi nike penah marasia de pidi mat jari wakil marasia huang hal-hal sa berkenaan nihi Allah,supaya aye tau mempersembahkan pangamian-pangamian nihi kurban-kurban ulah dosa-dosa. 2.Sebab imam hante gin penu nihi kaleme,an, maka aye lei tau bersikap leme terhadap ulun-ulun sa bakoi naan pangarasa nihi murah tawang. 3.Hio sebab'e,aye wajib mempersembahkan kurban pangumpe dosa,bakoi ekat gi umat, tetapi bagi tenga e kerai.4.Bakoi naan imam hante sa tau ngalap kehormatan iti gi diri,e kakerai, aye ekat narime,e katika aye deherau ulah Allah,sameh hal,e Harun. 5.Kalio lei Kristus bakoi memuliakan diri-E kakerai mat jari erang kulun Imam Hante,tetapi ulah Aye sa baeau gi Aye, "Hanyulah Anak-Ku. Te anrau ina Aku haot jari Ambah Nyu."Mazmur 2 : 76.Te bagian sa lain Aye gin baeau, "Hanyu lah Imam hampe salawah-lawah,e manurut peraturan Melkisedek."Mazmur 110 : 47.Huang welum,e sebagai marasia,Yesus mempersembahkan doa maupun pangalako nangkah ratapan nihi ranu mate,gi Aye sa tau menyelamatkan-E nike kapateian.nihi,Aye na rengei ulah kesalehan-E.8.WalaupunYesus ayelah Anak,tetapi Aye belajar mat taat nangkah penderitaan sa dealami-E.9.nelang udi desempurnakan,Aye jari sumber keselamatan kekal bagi kaluhan ulun sa taat gi Aye,10.Nihi Aye haot de herau ulah Allah sa jari Imam Hante sesuai peraturan Melkisedek.Takia menuju kedewasaan Rohani.11.Naan ajoh sa tau de eau tentang hal iti.Akan tetapi maheka mat menjelaskan,e ulah hanyu lambat mat ngarengei.12.Ulah, sekalipun saat ina hanyu seharus,e haot jari pengajar, tetapi nyata,e hanyu masih memerlukan erangkulun mat ngalajarnyu lagi tentang prinsip-prinsip dasar mengenai firman Allah.Hanyu masih memerlukan susu,bakoi pangutu mape. 13.Ulah, ulun sa welum nike susu hiolah ulun sa mete naan pengalaman huang mamaham ajaran tentang kabujuran,aye masih awau. 14.Akan tetapi,panguta mape hiolah mat gi ulun-ulun sa matu'eh, yehio here sa haot nagalatih indera here mat tau ngabedakan inon sa maeh nihi sa bakoi maeh.
Imam Melkisedek 1Sebab, Melkisedek,Raja Salem nihi imam Allah sa paling entu,manalu Abraham udi Abraham waleng nike ngabantai raja-raja,nihi ngaberkati,e. 2.Gi,Melkisedek,Abraham gin ngami sepersepuluh nike kaluhan harta rampasan sa dehaba,e.Pertama-tama, aran Melkisedek ba,arti "Raja kebenaran", selanjut,e " Raja salem" sa ba,arti "raja damai". 3.Aye bakoi ba,ambah atawa ba,ine,bakoi bakaturunan,nihi welum,e bakoi ba,awal atawa ba,ahir.Akan tetapi, sameh Anak Allah,aye akan jari imam hampe sakalalawah-e.4.Perhatikanlah,mula agung,e ulun iti,bahkan Abraham leluhur takam pun manyarah gi Aye sepersepuluh nike pakulih rampasan perang,e. 5. Manurut Hukum Taurat, anak-anak Lewi sanarime jabatan imam berhak ngumpul persepuluhan nike umat sa hiolah pulaksana,i-pulaksana,i here,biargin here sameh-sameh keturunan Abraham. 6Tapi,Melkisedek sa bakoi nike keturunan Lewi,narime persepuluhan nike Abraham nihi ngaberkati aye sa nyaput janji-janji Allah.7.Nihi,bakoi tau se sangkal, sa labih leba de berkati ulah sa labih entu. 8Huang isa hal persepuluhan na tarime ulah marasia fana sa tau matei.Namun huang hal ina, na tarime ulah aye,sa depastikan welum. 9.Ulah hio, tau de eau bahwa bahkan kaum lewi sa berhak narime persepuluhan gin ngabayar persepuluhan here nangkah Abraham, 10.ulah saat Melkisedek manalu'e, Lewi masih naan huang tenga itak muyang'e.11saat ina, seandai'e kesempurnaan tau de haba nangkah keimaman Lewi ( sa ulah'e umat Israel kahaba Hukum Taurat),mat inon naan imam lain sa harus de bangkitkan menurut aturan Melkisedek,nihi bakoi imam nike garis keturunan Harun? 12.Ulah jika aturan keimaman baubah,maka Hukum Taurat pun harus deubah.13.Ulun sa rahat depander takam iti berasal nike suku sa lain, nihi koi naan erangkulun pun nike suku-E sa piji batugas jari pelayan altar.14.Ulah, haot jelas bahwa Tuhan takam berasal nike suku Yehuda,suku sa tentang'e Musa bakoi piji ngeau hal inon pun sa bakaitan nihi para imam.Yesus hiolah Imam mayu Melkisedek.15.Kaluhan hal ina jari samakin jelas katika takam ngindi muncul'e erang kulun Imam lain, sa samehnihi Melkisedek, 16.sa jari imam bakoi berdasarkan persyaratan keturunan jasmani,tetapi berdasarkan kuasa welum sa bakoi tau rusak/binasa.17.Ulah,kitab suci basaksi tentang Aye: "Hanyu hiolah Imam hampe sakalalawah'e,manurut peraturan Melkisedek."18.Te isa sisi, peraturan sa lawah haot berakhir ulah ajoh kelemahan nihi bakoi berguna,19.nihi ulah hukum hio bakoi menyempurnakan inon pun.Namun, te sisi sa lain,naan pengharapan sa lebih maeh sa deperkenalkan gi takam,nihi pengharapan hio narik takam mat bariet gi Allah.20.Nihi pengharapan hio de tunda gi takam nangkah isa sumpah--imam sa lain jari imam tanpa de sertai sumpah. 21.Namun, aye jari Imam nihi sumpah sa de ulah ulah Aye sa baeau gi Aye,"Tuhan telah bersumpah nihi Aye bakoi akan berubah pikiran:'Hanyu hiolah Imam mat sakalalawah,e."Mazmur 110 : 422.Ulah sumpah ina,Yesus haot jari jaminan nike perjanjian sa lebih maeh.23.Samete,e naan ajoh imam sehingga ketika naan imam sa matei,naan sa iuh ngaganti,e.24.Namun,Yesus nyaput keimaman secara tetap selama,e ulah Aye akan tarus welum salama,e.25.Nangkah mayu hio,Yesus iuh menyelamatkan dengan sempurna here sa hawi gi Allah nangkah-E, ulah Aye selalu welum mat berdoa bagi here.26.Imam Hante mayu hiolah sa takam perlukan, yehio Imam Hante sa kudus, bakoi bercela, murni, depisahkan nike ulun-ulun berdosa, nihi de pakentu ngalabihi tingkat-tingkat surgawi.27.Yesus bakoi mayu here imam hante sa lain.Here harus mempersembahkan kurban satiap anrau,pertama bagi dosa here sendiri, udihio bagi dosa-dosa umat.Namun,Yesus bakoi perlu melakukan,e. Aye ekat mempersembahkan kurban hinra kali mat selama,e,yehio diri-E kakerai.28.Hukum Musa menetapkan marasia sa penu kaleme,an mat jari imam-imam hante.Akan tetapi,sumpah sa berasal neke Allah,sa hawi udi Hukum Musa, menetapkan Anak-E, sa haot dejadikan sempurna hampe sa kalalawah,e.
Yesus aye hio Imam Hante Perjanjian Bio 1Itilah pokok utama pamaneran takam:takam naan Imam Hante sa maharung te lepeh kawan takhta sa palingentu te surga. 2.Aye melayani te Ruang Mahakudus nihi te kemah suci sejati sa depakinri ulah Allah kakerai,bakoi ulah marasia.3.Ulah satiap imam hante sadetunjuk mat mempersembahkan pangamian nihi kurban,maka Imam Hante iti lei harus nunda sesuatu mat depersembahkan.4.Jika Imam Hante iti welum te bumi,Aye bakoi akan jari imam sama sekali sebab te bumi haot naan imam-imam sa mempersembahkan pangamian sesuai Hukum Taurat,5.yehio here sa beribadah manurut tiruan nihi bayang-bayang nike hal-hal surgawi sameh katika Allah memperingatkan Musa saat aye kakan pakinri Kemah Suci:"pastikanlahhanyu ngulah segala sesuatu,e sesuai dengan rancangan sa haot de tunjukkanku gi hanyu te hambau gunung."6.Namun,wayah ina,Yesus narime tugas pelayanan sa lawit labih mulia ulah perjanjian bio sa de perantarai ulah-E hio lei lawit labih entu nihi se tetapkan berdasarkan te janji-janji sa lebih maeh.7.Sebab, jika perjanjian sa pertama bakoi mengandung kahal, bakoi akan naan sa membutuhkan perjanjian sa karueh.8.Ulah Allah kahaba kahala marasia,Aye baeau, "'Indibo,saat,e akan hampe,'eau Tuhan , 'katika Aku akan mengadakan erangkua perjanjian sa bio nihi kaum Israel dan kaum Yehuda.9.Bakoi sameh perjanjian sa telah kuadakan nihi nenek moyang here, yehio katika aku menuntun here nihi tangan-Ku mat memimpin here balua nike tane Mesir.Ulah here bakoi setia te perjanjian sa de amiku maka Aku bakoi memerdulikan here,'eau Tuhan.10.Inalah perjanjian sa akan kuadakan nihi kaum Israel udi masa hio,'eau Tuhan: 'Aku akan ngopet hukum-hukum-Ku huang pikiran here, nihiAku akan menuliskan,e te ateihere. Aku akan jari Allah here, nihi here akan jari umat-Ku.11.Here gin bakoi akan lagi ngalajar sesama bangsa,e atawa pulaksanai,e nelang baeau,'katarulah Tuhan' ulah kaluhan ulun akan kataru Aku, nike sa halus hampe sa paling hante. 12.Sebab,Aku akan kaahi atas pelanggaran nihi dosa-dosa here. Nihi,Aku pun bakoi akan lagi ngingat kahala-kahala here."Yeremia 31 : 31-3413.katika Allah mengucapkan perjanjian bio,Aye ngulah perjanjian sa lawah bakoi berlaku lagi.Nihi, inon sa haot lawah akan segera jawoh.
Ibadah huang Perjanjian Lawah 1.Bahkan,perjanjian sa lawah pun baisi tentang peraturan ibadah nihi uneng kudus sa naan te bumi. 2.Ulah mayuhiolah kemah Allah de persiapkan:bagian luar,sa naan terdapat pelita,meja,nihi roti sajian, deeauUneng Kudus.3.Te belakang tirai karueh hiolah bagian kemah sa de eau Ruang Mahakudus, 4.te uneng hio terdapat altar pedupaan sa deulah nike amas nihi Tabut perjanjian sa kaluhan sisi,e delapisi amas.Te huang tabut hio,naan erangkua kandi amas sa baisi tungkot Harun sa piji nyuli,serta rueh lempeng watu perjanjian.5.Te entu,e, naan rueh kerub kemuliaan samenaungi Tutup pendamaian,tetapi saat ina bakoilah waktu tepat mat mamaner,e secara terperinci.6.Udi kaluhan,e de persiapkan sedemikian rupa, para imam huluk gi bagian pertama nike kemah hio secara rutin, mat melakukan pelayanan ibadah gi Allah.7.Akan tetapi, ekat imam hante bo sa de perbolehkan huluk gi bagian karueh nike kemah hio, hio gin ekat erang taun hinra,nihi nunda ira mat depersembahkan gi Allah demi diri,e kakerai nihi demi dosa-dosa umat sa delakukan tanpa sengaja.8Roh Barasih menyatakan gi takam bahwa lalan nuju Ruang Mahakudus mete ta uka salama RuangKudus masih naan, 9.hal hio adalah kiasan mengenai zaman ina. Kaliho lei berbagai pangamian nihi kurban-kurban sa de persembaahkan bakoi tau menyempurnakan nurani ulun-ulun sa beribadah,10.Sebab ekat berkaitan nihi panguta,pango,ot,nihi ritual pembasuhan gi tenga daging sa berlaku hampe hawi,e waktu pembaharuan.Ibadah huang perjanjian sa Bio.11.Namun, katika Kristus hawi sebagai Imam Hante atas hal-hal maeh sa akan hawi,Aye huluk nangkah Uneng Kudus sa labih hante nihi labih sempurna;sa bakoi deulah tangan marasia nihi bakoilah ciptaan.12.Aye huluk gi Ruang Mahakudus hinrakali hampe salama,e, bakoi nelang nunda ira kambing laki nihi anak sapi, tetapi nunda ira-E kakerai sehingga kahaba panewuhan sa kekal.13.Sebab,jika ira kambing laki nihi sapi laki, nihi lei abu anak sapi wawei gi ulun sa najis tau menyucikan tenga jasmani here,14.labih-labih lagi ira Kristus,yehio Aye sa nangkah Roh sa kekal mempersembahkan diri-E sebagai kurban sa bakoi bercacat gi Allah mat menyucikan atei nuraninyu nike perbuatan sia-sia supaya hanyu tau melayani Allah sa welum.15.Mat alasan inalah Kristus jari perantara nike perjanjian sa bio supaya here sade herau Allah tau narime warisan kekal sa haot de janjikan-E;sebab erangkua kapateian haot terjadi mat newuh here nike pelanggaran-pelanggaran sa here lakukan te leba perjanjian sa pertama.16.Jika naan surat wasiat, maka harus naan kapateian nikeulun sa ngulah,e.17.Sebab,surat wasiat ekat berlaku jika ulun sa ngulah,e haot matei;surat hio bakoi naan kuasa salama ulun sa ngulah,e masih welum.18.Hiolah sebab,e,uah inon perjanjian pertama pun bakoi berlaku mun koi kurban ira.19.Sebab, udi Musa mawara satiap perintah Hukum Taurat gi umat Israel,aye ngalap ira anak sapi nihi kambing lalu nyampur,e nihi ranu.Nihi makai kain wol mariang balalu erang kawila hisop,aye memercik,e te Kitab Taurat nihi te kaluhan umat20.Sambil baeau,"Inalah ira nike perjanjian sa haot Allah perintahkan mat kaon taati."21.Nangkah cara sa sameh,Musa memerciki Kemah Suci nihi kaluhan perlengkapan sa degunakan huang ibadah nihi ira. 22. Menurut Hukum Taurat,inonpun kaluhan,e harus de sucikan nangkah ira, nihi munkoi patunrak ira,bakoi akan naan pengampunan.Yesus Kristus hiolah kurban penghapus dosa.23.Ulah hio, kaluhan sa melambangkan hal-hal surgawi sangat perlu desucikan nangkah hal iti, tetapi kaluhan sa te surga de sucikan nangkah kurban sa paling maeh.24.Sebab,Kristus bakoi huluk gi huang Ruang Mahakudus sa deulah tangan marasia, sa ekat tiruan nike sa sabujur,e, tetapi Aye huluk gi huang surga hio kakerai nihi wayah ina naan te hadapan Allah demi takam.25. Kristus bakoi mempersembahkan diri,e berkali-kali,mayu imam hante sa harus huluk gi Ruang Mahakudus nike taun gi taun nelang nunda ira sa bakoi ira,e kakerai.26.Jika mayuhio,Kristus harus menderita berulangkali sejak dunia deciptakan.Akan tetapi,Kristus ekat menyatakan diri-E hinrakali mat sa kalalawah,e te zaman akhir iti demi menghapus dosa, nangkah cara mempersembahkan diri-E kakerai.27.Sameh marasia,sa detentukan mat matei hinra kali bo nihi udi hio menghadap penghakiman,28.kaliho lei Kristus;Aye napersembahkan ekat hinra kali mat menanggung dosa ajoh ulun,nihi akan hawi mat sa karueh kali,e, bakoi mat menaggung dosa, tetapi mat nunda keselamatan bagi here sa nganrei Aye.
Pengurbanan Yesus Kristus hindra mat gi kalalawah e 1Ulah Hukum Taurat ekat memiliki bayangan tentang hal-hal maeh sa akan hawi nihi bakoi gambaran sasabujur,e nike hal-hal hio, maka nangkah kurban-kurban sa sameh,sa here persembahkan tarus-manarus satiap taun,hukum hio bakoi akan piji tau menyempurnakan here sa hawi ngari'et. 2.jika sabalik'e, bakoikah pangamian persembahan seharus'e haot bakoi lagi de ulah ulah hinra kali de sucikan,ulun-ulun sa beribadah hio bakoi lagi kakinam naan'e kesadaran akan dosa? 3.Akan tetapi, huang persembahan kurbanhio, here justru deingatkan akan dosa-dosa here nike taun gi taun. 4.Sebab,ira lembu jantan nihi kambing jantan bakoi mungkin tau ngahapus dosa.5.Ulah hio, katika Kristus hawi gi huang dunia,Aye baeau, "Kurban nihi persembahan bakoi de kangakan Nyu, tetapierangkua tenga haot Nyu siapkan bagi-Ku; 6.Hanyu bakoi berkenan gi kurban bakaran nihi kurban penghapus dosa. 7.Lalu Aku baeau,'inalah Aku: Naan tertulis tentang Aku huang gulungan kitab, Aku hawi mat ngalaksanakan kangakan-Nyu,ya Allah."Mazmur 40 : 7-98.Udi Kristus ngeau, "kurban nihi pesembahan, serta kurban bakaran nihi kurban penghapus dosa bakoi Hanyu kakan,nihi bakoi berkenan gi Hanyu," (sa depersembahkan sesuai nihi Hukum Taurat)9.Aye namboh'e, "Itilah Aku.Aku hawi mat ngalaksanakan kangakan-Nyu," Jari,Yesus ngumpe sa pertama mat menetapkan sa karueh. 10.Ulah kangakan-E,takam de kuduskan nangkah pengurbanan tenga Yesus Kristus,hinrakali mat sa kalalawah'e.11.Setiap imam melakukan pelayanan harian'e nike waktu gi waktu mat mempersembahkan kurban sa sameh,sa bakoi piji tau ngahapus dosa; 12.tetapi Kristus,udi mempersembahkan kurban ulah dosa,hinrakali boh mat sa kalalawah'e,Aye maharung te lepeh kawan Allah13.nihi nganrei saat musuh-musuh-E de ulah jari lapik pe'e-E.14.Nangkah isa kurban, Kristus menyempurnakan here sa haot de sucikan-E mat sa kalalawah'e.15.Roh Barasih gin jari saksi gi takam tentang hal iti sebab udi baeau, 16"Inalah perjanjian sa akan kuadakan nihi umat-Ku udi waktu hio,eau Tuhan: 'Aku akan ngopet hukum-hukum-Ku huang atei here,nihi Aku akan menuliskan'e huang pikiranhere."Yeremia 31 : 3317Udi hio,Aye manaruskan, "Aku koi ngingat lagi dosa-dosa here nihi bakoi akan lagi ngingat kejahatan here."Yeremia 31 : 34 18.Saat ina,ketika pengampunan bagi kaluhan'e hio haot tersedia,maka bakoi de perlukan lagi kurban mat panewuh dosa.Barietlah gi Allah19.Sebab hio,pulaksana'iku,ulah wayah ina takam naan kamaleh mat huluk gi huang Ruang mahakudus ulah pengorbanan ira Yesus,20.Nangkah lalan sa bio nihi welum,sa haot de uka ulah Yesus bagi takam nangkah tirai,yehio tenga-E,21.nihi ulah takam haot naan erangkulun Imam Hante sa mengepalai lewu Allah,22.maka ayolah takam ngariet Allah nangkah atei sa tulus huang keyakinan iman sa penu,nelang atei takam sa haot debarasih nike nurani sa jahat,nihi tenga sa haot de uwi nihi ranu barasih.23.Ayo takam bajaput pisit te pengakuan pengharapan takam ulah Allah sa menjanjikan'e adalah setia,24.ayo takam nupui cara mat tau saling bakakawat huang mengasihi nihi mengerjakan perbuatan-perbuatan maeh,25.nihi ada nampalawit tenga nike pertemuan ibadah takam bersama,sameh sa debiasakan ulah papire kulun.Akan tetapi,ayulah takam saling menguatkan,terlebih lagi ulah hanyu karasa bahwa Anrau Tuhan haot semakin riet.ada Ngalawan Allah26.Sebab, jika nelang de sengaja takam tatap ngulah dosa udi kahaba pengetahuan tentang kebenaran,maka bakoi naan lagi kurban mat ngahapus dosa-dosa hio.27.Sa naan ekat'e penantian sa menakutkan akan penghakiman nihi lelap apui sa akan ngabinasakan musuh-musuh Allah.28.Berdasarkan kesaksian nike rueh atawa telu saksi, hiepun sa bakoi menaati Hukum Musa akan dehukum matei tanpa kahaba nanam ka ahi.29.jika mayu hio,kalawe tamam we'at,e penghukuman sa layak de tarime ulah ulun sa ngararah Anak Allah, nihi sa menganggap najis ira perjanjian sa haot menguduskan'e,nihi sa ngahina Roh*anugerah Allah?30.Sebab,takam kataru Aye sa baeau, "Pembalasan hiolah hak-Ku;Aku akan menuntut pembalasan."Aye gin baeau,"Tuhan akan menghakimi umat-E."31.Mula mengerikan jika takam lawu gi huang tangan Allah sa welum.peliharalah kamaleh nihi kasabar32.Akan tetapi,ingat bo anrau-anrau sa dahulu,udi hanyu kahaba pencerahan, hanyu bertahan huang perjuangannyu menanggung penderitaan sa weat.33.Kadang-kadang, hanyu de hina nihi deaniaya te penah ulun ajoh,nuhi kadang-kadang hanyu uma te huang penderitaan ulun-ulun sa deperlakukan mayu hio.34.Hanyu gin ka'ahi gi here sa depenjara,bahkan narime nelang sukacita katika harta ampunnyu de alap ulah hanyu karasa bahwa hanyu naan harta sa lebih maeh nihi kekal.35.Ulah hio,ada bo hanyu ngumpe keyakinannyu ulah keyakinannyu nampahawi pahala sa hante.36.Sebab hanyu membutuhkan ketekunan mat melakukan kangakan Allah sehingga hanyu kahaba inon sa dejanjikan-E.37.Sebab,"Bakoi lawah lagi, Aye sa rahat hawi, akan hampe,nihi bakoi akan menunda.38.Tapi, ulun-Ku sa bujur akan welum ulah iman. Nihi,jika aye mundur ulah takut, makajiwa-Ku bakoi berkenan giaye." Habakuk 2 : 3-4 39.Takam bakoilah ulun-ulun sa undur gi kebinasaan,melainkan ulun-ulun sa beriman gi pemeliharaan jiwa.
Iman 1Iman hiolah jaminan teke kaluhan sa takam harapkan,nihi bukti nike kaluhan sa bakoi taindi. 2.Sebab,ulah iman herelah ulun-ulun te zaman sadi kahaba pujian. 3.Ulah iman,takam mengerti bahwa alam semesta de ciptakan nangkah firman Allah.jari, inon sa taindi bakoi taulah ulah inon sa taindi4.Ulah Iman, Habel mempersembahkan gi Allah kurban sa lebih maeh nike sa depersembahkan Kain.Nangkah persembahan'e hio,Habel kahaba kesaksian sa maeh nike Allah sajari ulun benar;Allah ngami kesaksian hio nelang narime kurban persembahan'e.Nihi,ulah iman'e,meskipun aye matei,Habel masih tau bapander.5.Ulah iman, Henokh de enat supaya aye bakoi mengalami kamateian nihi aye bakoi de kahalu ulah Tuhan haot ngenat'e;ulah samete de enat,aye kahaba kesaksian sebagai ulun sa menyenangkan Allah.6.Bakoi mungkin menyenangkan Allah mun koi naan iman,sebab hiepun sa ngariet gi Allah harus percaya bahwa Allah naan, nihi bahwa Allah ngami pahala gi here sa nupui Aye.7.Ulah iman, udi depakingat ulah Allah tentang peristiwa sa mete de indi,Nuh nelang gentar nihi taat ngabangun erangkua bahtera mat menyelamatkan keluarga'e.Nangkah ina,Nuh ngahukum dunia nihi jari pewaris sa sesuai nangkah iman'e.8.Ulah iman,Abraham katika de herau Tuhan,taat mat tulak gi uneng sa akan de ami sa jari milik pusaka'e.Nihi, aye berangkat,walaupun bakoi karasa gi awe aye akan tulak 9.Ulah iman,aye tulak nihi muneng te tane sa dejanjikan sameh muneng te tane asing,yehio te huang kemah bahayak Ishak nihi Yakub;para pewaris janji sa sameh,10.Sebab Abraham rahat nganrei erangkua kota sa naan fondasi,sa ngarancang nihi ngabangun'e ayelah Allah.11.Ulah iman,Sara narime kemampuan mat nyahuntung nihi ngalahir anak,meskipun aye mandul nihi haot tamam katu'eh mat ngalahirkan,sebab Sara menganggap Aye sa haot bajanji gi aye hiolah setia.12.Ulah hiolah, nike isa kaulun sa haot matu'eh nihi kakan matei,lahirlah keturunan sa ajoh'e mayu bintang te langit nihi sa jumlah'e koi tahitung mayu usi pasir te pantai.13.Here kaluhan ina mula matei huang iman nelang bakoi kahaba inon sa de janjikan,tetapi here memandang nihi nyambut janji-janji hio nike lawit,nelang karasa bahwa here hiolah pendatang nihi ulun asing te bumi.14.Pangeau here sa mayuhio menunjukkan nelang bahwa here rahat nupui erangkua tane ranu bagi here.15.Ulah,jika sa here pikirkan hiolah negeri sa de uneng here dahulu,maka here tau bo waleng lagi gi anui.16.Namun, here kasongo suatu negeri sa labih maeh,yehio negeri surgawi.Ulah hiolah, Allah bakoi mangan de eau sebagai Allah here sebab Aye haot menyediakan erangkua kota bagi here.17.Ulah iman, katika Tuhan menguji'e,Abraham natu Ishak sebagai kurban;aye sa haot narime janji-janji hio rela mempersembahkan anak tunggal'e.18.Tentang anak hio,Allah piji baeau,"Nangkah aran Ishaklah keturunannyu akan de eau."19.Abraham ngopet percaya'e gi Allah,bahkan aye percaya bahwa Allah sanggup membangkitkan ulun matei,Abraham haot kahaba Ishak waleng nike kapateian.20Ulah iman,Ishak memberkati masa depan Yakub nihi Esau. 21.Ulah iman,Yakub, ri'et matei'e,memberkati anak -anak Yusuf.Aye menyembah gi Allah nelang basandar te ulu tungkot'e. 22ulah iman,Yusuf te akhir welum'e. bapander tentang balua'e bangsa Israel nike Mesir nihi ngami perintah sehubungan nihi tulang-tulang'e.23.Ulah iman, Musa, katika aye lahir, desiok selama telu ulan ulah ine ambah'e.Here ngindi bahwa Musa, hiolah awau sa mula ma'eh,nihi here bakoi takut terhadap perintah raja.24.Ulah iman,katika aye hante,bakoi hakun de eau anak nike putri Firaun. 25.Aye lebih midi menderita hayak umat Allah nike nginam kasanangan dosa sa ekat sementara, 26.Aye mengangap bahwa kehinaan Kristus labih ba uman nike kaluhan kasugih Mesir sebab Musa memendang gi pahala sa hanrian.27.Ulah iman,Musa nanan Mesir ngelang bakoi naan nanam takut terhadap murka Raja Firaun seolah-olah aye tau ngindi Aye sa bakoi taindi hio.28.Ulah iman,Musa ngalaksanakan paskah nihi pemercikan ira sehingga malaikat kematian ada menyentuh bangsa Israel.29.Ulah iman,bangsa Israel takia nyabarang Laut Mariang,seakan-akan takia te tane meang.Namun,ketika ulun-ulun Mesir mencoba ngulah hal sa sameh,here de paleteng.30.Ulah iman, tembok Yerikho runtun udi de kaliling salama pitu anrau.31.Ulah iman,Rahab,pelacur hio, bakoi de unu hayak nihi ulun-ulun sa bakoi taat ulah aye narime mata-mata Israel nangkah damai.32.Nihi, inon lagi sa harus de eauku?Aku bakoi naan cukup waktu mat magesah'e gi hanyu tentang Gideon, Barak,Simson,Yefta,Daud,Samuel, nihi here nabi,33.sa ulah iman haot menaklukkan kerajaan-kerajaan,melakukan kebenaran, kahaba janji-janji,nihi ngantop wawa singa-singa,34.nampare lelap apui,lapas nike mate pedang,dekuatkan nike kaleme'an here,gagah perkasa huang pertempuran,nihi menghalau bala tentara asing.35.Here wawei narime waleng ulun-ulun matei here nangkah kebangkitan, tetapi naan lei sa de aniaya nihi manolak narime pembebasan supaya here kahaba kebangkitan huang pamelum sa labih maeh.36.Sementara hio, naan lei sa de hina nihi de cambuk, bahkan de huruk nihi de penjarakan.37.Here de rajam, de garagaji jari rueh, nihi de unu pakai pedang.Naan lei sa mengembara nelang pakai pakaian nike upak domba atawa upak kambing;here mula susah,detindas, nihi deperlakukan semena-mena.38.Dunia ina bakoi pantas bagi here,here mengembara te padang gurun nihi gunung-gunung,te lepeh-lepeh gunung,nihi gua-gua te kapit tane.39.Walaupun kahaba kesaksian sa maeh ulah iman sa demiliki here here bakoi narime inon sa dejanjikan.40.Sebab,Allah nyadia sesuatu sa labih maeh gi takam,sehingga munkoi naan takam here bakoi akan jari sempurna.
Nasihat-nasihat napot ulun percaya 1Nasihateruslah ngajaga kasih persaudaraan! 2.Ingatbo selalu ngami tumpangan gi ulun-ulun asing ulah nangkah hal hio papire kulun haot menjamu malaikat-malaikat sa bakoi here sadari.3.Ingatlah ulun-ulun sa depenjarakan seolah-olah hanyu depenjarakan hayak here,ingatlah ulun-ulun sa deaniaya sebab hanyu gin naan tehuang tenga.4.Prkawinan harus de junjung nelang penu hormat ulah kaluhan ulun,nihi jagalah ranjang perkawinan supaya tetap murni,sebab Allah akan ngahukum ulun-ulun sa cabul nihi para pezina.5.Palawit welumnyu nike cinta duit,nihi cukupkanlah dirinyu nihi inon sa naan sebab Aye kerai baeau: "Aku bakoi akan nanan hanyu, nihi bakoiakan piji mengabaikannyu." 6.Jari,takam tau baeau nelang penu keyakinan:"Tuhan hiolah penolongku,nihi aku bakoi akan takut. Inon sa tau deulah ulun terhadapku?"Mazmur 118 : 77.Ingatlah here pemimpinnyu,here sa haot ngalajar firman Tuhan gi hanyu.Perhatikanlah hasil nike cara welum here,nihi contohlah iman here.8.Yesus Kristus tetap sameh,anrau dahulu,anrau ina,nihi hampe sa kalalawah'e.9.Ada bo hanyu desesatkan ulah pengajaran sa bamacam-macam nihi bakoi de kataru hanyu;ulah hal sa maeh bahwa atei dekuatkan ulah anugerah, bakoi ulah aturan tentang panguta sa bakoi ngami manfaat bagi here sa ngajalani'e.10.Takam naan altar sa nike'e ulun-ulun sa melayani te Kemah Suci bakoi berhak mat kuman.11.Nihi,ulah tenga nike hewan-hewan sa ira'e detunda ulah imam hante gi Ruang Mahakudus sebagai peprsembahan panewuh dosa de papui te wading perkemahan,12.maka Yesus gin menderita te wading gerbang kota demi menguduskan umat-E nangkah ira-E kakerai.13.Ulah hio,ayolah takam manalu Yesus te wading perkemahan,nihi ngoson kahinaan sa sameh nangkah kahinaan sa de oson-E.14.Sebab,te bumi ina takam bakoi naan kota sa akan naan mat sa kalalawah'e,tetapi takam rahat nganrei kota sa akan hawi.15.Ulah hio, nangkah Kristus ayolah takam tarus-manarus mempersembahkan pujian gi Allah,ayehio eauwan wiwi sa memuliakan aran-E. 16.Adabo hanyu koi ingat ngulah sa maeh nihi ngabagi inon sa hanyu miliki ulah kurban sameh hiolah sa nampasanang Allah. 17.Taatlah gi here pemimpinnyu nihi tunduklah gi here ulah herelah sa ngajaga jiwanyu nihi sa harus ngami pertanggungjawaban atas e.Nangkah mayuhio here akan melakukan e nelang sukacita, bakoi nangkah berkeluh kesah ulah hal hio bakoi akan ngami keuntungan gi hanyu.Permohonan Doa18.Berdoalah gi kami ulah kami yakin bahwa kami naan atei nurani sa maeh,sa selalu berusaha melakukan kaluhan hal nangkah cara sa terhormat.19.Aku ngadesaknyu mat berdoa lebih bersungguh-sungguh lagi supaya aku hinang de samaleng gi hanyu.20.Saat ina Allah sumber damai sejahtera sa haot membangkitkan waleng Yesus,Tuhan takam,sang gembala Agung atas domba-domba-E, nangkah ira perjanjian sa kekal 21.kira'e nampalengkap hanyu huang setiap hal sa maeh mat melakukan kangakan-E.Nihi biarlah Aye bagawi te huang takam mat nampasanang atei-E nangkah Kristus Yesus,sa gi Ayelah kemuliaan hampe sakalalawah'e.Amin.Salam penutup22.Pulaksana'i-pulaksana'iku,aku nyuju hanyu mat ngarengei nasihatku nelang sabar sebab kata-kata nasihatku ina haot de tulisku gi hanyu nelang singkat.23.Aku kakan mawara gihanyu bahwa pulaksana'i takam,Timotius,haot de bebaskan nike penjara.Nihi,jika aye hinang hawi gi aku,maka aku akan hawi hayak aye saat manalu hanyu.24.Tahampe salam kami gi para pemimpinnyu nihi gi kaluhan ulun-ulun kudus.pulaksana'i-pulaksana'i takam nike Italia nampe salam gi hanyu. 25.Anugerah Allah menyertai kaon kaluhan.[[ayt.co/lbr]]
Yohanes ngajelas gene Kitab iti 1penyantarangan tekei Yesus Kristus,sa naami Allah ge Aye mat na tutui napot hamba-hamba E gene hal-hal sa hinang harus jari.Yesus Kristus ngami penyantarangan iti nangkah malaikat E mat na tahampe gi Yohanes,hamba E. 2Yohanes haot jari saksi Firman Allah balalu Yesus Kristus lei,entu kaluhan e sa haot na inni e. 3Naberkati lah ulun sa nihi lengan mehet ngabaca Firman nubuatan iti balalu naberkati lah here lei sa ngarengei e palus ngagawi inon sa tatulis ta huang e,gene waktu e haot riet.Tabe Yohanes gi pitu Jemaat ta Asia4Tekei Yohanes,napot ka pitu Jemaat sa naan ta Asia.Anugrah nihi damai sejahtera mat gi kayo tekei Aye sa naan,sa haot naan,balalu sa sagar hawi;namput tekei ka pitu roh sa naan tangar hadapan tahkta E, 5nihi tekei Yesus Kristus,saksi sa setia,sa panga mulai buan tekei helang ulun matei nihi penguasa entu raja-raja ta bumi.mat gi Aye,sa kaahi takam balalu nyanapas kan takam tekei dosa-dosa takam nihi ira E, 6balalu haot ngajari takam jari isa kerajaan,imam-imam mat gi Allah nihi Bapa E,mat gi Aye lah kemuliaan nihi kuasa hampe kalawah e! Amin.7Inni bo,Yesus hawi nihi awan-awan,balalu tiap mate sagar kakinni Aye,bahkan heresa haot nyodok E;balalu kaluhan bangsa ta bumi sagar mahanang atei gene Aye.Oi,iti sagar jari! Amin. 8"Kuki lah Alfa nihi Omega,Firman Tuhan Allah,sa naan,sa haot naan,balalu sa sagar hawi,sa maha kuasa."Pangini Yohanes gene Anak Murunsia9Kuki,Yohanes,pulaksanai nihi sameh kaon sa ngalap bagian huang kasusah,huang Kerajaan,nihi huang ketekunan ta huang Yesus,muneng tangar pulau sa na antuh Patmos gene Firman Allah nihi kesaksian Yesus. 10Kuki nakuasai Roh*ta andrau Tuhan,balalu kuki ngarengei lengan mehet tangar wadingku sameh lengan terompet, 11sa ngeau,"tuliskan lah kaluhan sa na inni kayo gi huang isa buku balalu kirim bo hio gi pitu jemaat:Efesus,Smirna,Pergamus,Tiatira,Sardis,Filadelfia,nihi Laodika."12Balalu,kuki ngulik mat ngini lengan sa bapander gi kuki.Katika kuki ngulik,kuki ngini pitu pee dian amas, 13tangar penah-penah pee dian hio,kuki ngini erang kulun sameh Anak Murunsia,*makai jubah hampe gi pee balalu salempang amas tangar dada E.14Ulu nihi wulu E mahilak sameh wulu domba,sa mahilak salju;balalu mate E sameh lelap apui. 15Pee E matalak sameh tembaga sa malelap huang padapuran palus lengan E sameh gemuruh ranu baah. 16Tangar tangan kawan E,Aye negei pitu bintang balalu wawa E balua isa pedang kumat ba mate rueh,balalu rai E bacahaya sameh mate andrau sa malaing.17Katika kuki ngini Aye,kuki lawu ta pee E sameh ulun matei.Tapi,Aye ngandak tangan kawan E gi entu ku balalu ngeau,"Ada takut;Kuki lah sa awal nihi sa pangalis e, 18balalu sa welum.Kuki haot matei,tapi inni bo Kuki welum hampe kalalawah e,balalu Kuki negei kunci maut nihi kunci Hades.19Gene hio,tulis kan lah hal-hal sa haot na inni kayo,balalu hal-hal sa jari wayah iti balalu hal-hal sa sagar jari udi hio. 20itilah rahasia gene pitu bintang sa na inni kayo ta tangan kawan Ku nihi pitu pee dian amas hio.pitu bintang hio aye hio malaikat tekei pitu Jemaat;balalu pitu pee dian hio aye hio pitu jemaat."
Surat napot Jemaat ta Efesus 1"napot malaikat jemaat ta Efesus na tulis bo lah : itilah lengan Aye sa negei pitu bintang ta tangan kawan E balalu sa takia ta helang pitu pee dian amas hio: 2Kuki karasa kaluhan gawian nu balalu kauyuh nu balalu ketekunan nu,kalawe kayo bakoi tahan nadap sa jahat,balalu kayo manguji ulun-ulun sa ngantuh tenga e rasul,*tapi sa bujur e here bakoi lah rasul,balalu kahaba here palsu.3Kayo naan ketekunan balalu batahan demi aran Ku palus bakoi kataru uyuh. 4Tapi,Kuki nagur kayo gene kayo haot nanan kaahi nu sa asal. 5Gene hio,ingat bo tekei awe kayo lawu balalu batobat nihi ngulah inon sa haot na ulah kayo asal e.amun bakoi,Kuki sagar hawi napot kayo balalu ngalap pee dian nu tekei uneng e,kecuali kayo batobat.6Tapi,iti sa ampun kayo :kayo marikang gawian-gawian here pa nutah Nikolaus,sa na rikang Ku lei. 7Aye sa naan silu oboh lei ngarengei inon sa naantuh Roh*napot jemaat-jemaat.gi aye sa manang,Kuki sagar ngami panguta tekei kakau pamelum sa naan ta Taman Allah."Surat napot Jemaat tangar Smirna8" Balalu,napot malaikat Jemaat Smirna tulis kan bo:ititlah lengan tekei sa awal nihi sa akhir,sa haot matei balalu welum waleng: 9Kuki karasa kahadin namput kasusah nu,tapi sa bujur e kayo tatau ! Kuki karasa fitnah sa na tuju nadap kayo ulah here sa ngantuh tenga e ulun Yahudi,tapi sa bujur e bakoi,tapi Sinagoge iblis10Ada takut nadap inon sa sagar na ka rara kayo.inni lah,setan sagar nawut papire tekei kaon gi penjara mat kaon na uji,balalu kayo sagar nginam penganiayaan salawah 10 andrau.Setia bo hampe matei,balalu Kuki sagar ngami gi kayo mahkota pamelum. 11aye sa naan basilu elah e ngarengei inon sa naantuh Roh napot jemaat-jemaat.ulun sa manang bakoi sagar rara gene pampatei sa karueh."Surat napot Jemaat ta Pergamus12"Balalu,napot Malaikat ta Pergamus tuliskan bo : itilah paneran Aye sa ampun pedang kumat ba mate rueh : 13Kuki karasa ta awe kayo muneng,ta uneng takhta iblis muneng;tapi kayo bategei ta aran Ku nihi bakoi manyangkal iman Ku bahkan ta zaman Antipas,saksi Ku sa setia sa na wunu ta sameh kaon,uneng iblis muneng.14Tapi,kuki nyompo kayo gene naan papire ta sameh kaon sa nutah ajaran Bileam,sa ngajar Balak mat ngandak santukan ta hadap anak-anak Israel*,mat kuman panguta sa na persembahkan napot berhala*balalu ngagawi dosa-dosa seksual. 15Sameh hio lei,naan papire ta sasameh kaon sa negei ta ajran Nikolaus16Gene hio,bertobat lah!amun bakoi,Kuki sagar hawi hinang napot kayo balalu ngalakat here nihi pedang ta wawa Ku. 17hie sa naan silu oboh lei ngarengei inon sa naantuh Roh napot jemaat-jemaat.gi aye sa manang,Kuki sagar ngami manna*sa ta siok;balalu Kuki sagar ngami gi aye isa wua watu mahilak,balalu isa ngaran bio tatulis tangar watu hio,sa bakoi erang kulun lei karasa kecuali ulun sa narime e." Surat gi jemaat di Tiatira18"Balalu,napot malaikat jemaat ta Tiatira tuliskan lei: iti lah paneran Anak Allah,sa mate E sameh lelap apui nihi pee E malelap sameh tembaga huang padapuran: 19Kuki karasa gawian-gawian nu,ka ahi nihi imannu,pelayanan nu nihi kesabarannu,balalu bahwa gawian-gawian nu sa pangalis palangkah nekei sa ka isa.20Tapi,Kuki nyompo kayo gene kayo ngabiar wawei Izebel hio,sa mangaku sebagai erang kulun nabiah,mangajar nihi nyantawang pelayan-pelayan Ku mat berzina nihi kuman panguta sa haot na persembahkan gi berhala. 21Kuki haot ngami e waktu mat bertobat,tapi aye bakoi hakun bertobat tekei zina e.22Inni bo,Kuki sagar nawut aye gi entu uneng mandre ka rara balalu here sa berzina*nihi e sagar na tawud ku gi huang karara hante,kecuali here bertobat tekei gawian-gawian wawei hio. 23Balalu,Kuki sagar munu anak-anak e nihi kapateian;balalu kaluhan jemaat sagar karasa bahwa Kuki lah sa manguji pikiran nihi atei ulun,balalu Kuki sagar ngami gi kayo masing-masing ngalut gawian nu.24Tapi,napot kayo sa lain ta Tiatira,sa bakoi nutah ajaran iti,sa mete karasa rahasia-rahasia iblis,Kuki ngeau : Kuki bakoi sagar ngandak beban lain napot kayo. 25Tapi,bategei lah tarus tangar inon sa haot ampun kayo hampe Kuki hawi.26Balalu,napot ulun sa manang balalu ngagawi ulahan-ulahan Ku hampe pangalis,Kuki sagar ngami kuasa entu bangsa-bangsa, 27balalu here sagar memerihtah bangsa-bangsa hio nihi tongkat wasi,na palenuh ba tamurai sameh tembikar tukang periuk,gene Kuki lei haot narime kuasa tekei Ambah Ku. 28Balalu,Kuki sagar ngami gi aye bintang timur. 29aye sa naan silu elah bo ngarengei inon sa na antuh Roh nihi jemaat-jemaat."
Surat napot Jemaat ta Sardis 1"Balalu,gi malaikat jemaat ta Sardis tuliskan bo : iti lah antuhan Aye sa ampun pitu Roh* Allah nihi pitu bintang hio:Kuki karasa gawian-gawian nu.ulun ngantuh bahwa kayo welum,tapi sabujur e kayo matei. 2Waspada bo,nihi perkuat lah hal-hal sa masih naan,sa ane matei,gene Kuki mete kahalu gawiannu sampurna huang panginni Allah.3Gene hio,ingat bo inon sa haot na tarime kayo nihi na rengei,nutah bo hio balalu bertobat bo!amun kayo bakoi waspada,Kuki sagar hawi sameh nihi maling balalu kayo bakoi sagar karasa jam pire Kuki sagar hawi napot kayo. 4Tapi,kayo naan papire kulun ta Sardis sa mete nampa raat pakaian here;balalu here sagar takia hayak Kuki nihi makai pakaian mahilak gene here layak.5Ulun sa manang sagar na pakaian mahilak balalu Kukibakoi sagar ngahapus arane tekei hadapan Ambah Ku balalu ta hadapan malaikat-malaikat E. 6aye sa naan silu oboh lei ngarengei inon sa naantuh Roh napot jemaat-jemaat."Surat napot Jemaat ta Filadelfia7" Balalu,napot malaikat jemaat ta Filadelfia tuliskan bo:iti lah antuhan tekei sa Kudus nihi Sa Bujur,sa negei kunci Daud,*sa nguka balalu bakoi erang kulun lei kiuh nutup e;sa nutup bakoi erang kulun lei kiuh nguka e: 8Kuki karasa gawian-gawiannu.Inni bo,Kuki haot nguka wanawang gi kayo,sa bakoi erang kulun lei kiuh nutup e gene kakuatan nu halus,tapi kayo nuu Firman Ku balalu bakoi nulak aran Ku.9Inni bo,Kuki sagar ngulah here Sinagoge iblis hio,sa mangaku ulun Yahudi,tapi sabujur e bakoi,tapi namposo,Kuki sagar ngulah here hawi balalu suntup ta pee nu,balalu ngulah here karasa bahawa Kuki sayang nihi kayo. 10gene kayo haot ngajaga Firman ketekunan Ku,Kuki sagar nyamelum kayo ta wayah kasusahan sa sagar hawi napot dunia,mat nguji here sa muneng tangar bumi. 11Kuki hawi hinang.tegei bo inon sa naan ta kayo mat bakoi erang kulun lei sagar ngalap mahkota nu.12Hie sa manang,Kuki sagar ngajari e tungket payangga Bait Suci Allah Ku,balalu aye bakoi sagar tulak lagi tekei hio;balalu Kuki sagar manulis kan ta aye ngaran Allah Ku nihi ngaran kota AllahKu,aye hio Yerusalem bio,sa hio minau tekei surga,tekei Allah Ku,balalu aran Ku sa bio. 13Aye sa naan silu elah bo ngarengei inon sa na antuh Roh napot jemaat-jemaat."Surat napot Jemaat ta Laodikia14" Balalu,napot malaikat jemaat Laodikia na tuliskan bo:iti lah antuhan sang Amin,saksi sa setia nihi wuah,awal tekei kaluhan ciptaan Allah: 15Kuki karasa perbuatan-perbuatan nu,bahwa kayo bakoi marisak atawa malaing.Labih maeh e amun kayo marisak atawa malaing. 16Jari,gene kayo rasu kuku ,bakoi malaing atawa marisak,Kuki sagar nyanua nu tekei wawa Ku.17Gene kayo ngeau,`Kuki tatau,balabihan,balalu bakoi naan kakurangan inon-inon,`palus bakoi karasa bahwa sabujur e kayo sengsara,kihal,susah,pehe nihi mapoloi. 18Kuki manasehat kayo mat midi tekei Ku amas,sa na murni kan nihi apui mat kayo jari tatau,balau pakaian-pakaian mahilak mat kayo kiuh makai e sehingga nanam mangan gene mapoloi nu bakoi sagar ta inni,balalu ngusuk salab ta mate nu mat kayo kiuh nginni.19Here sa na sayang Ku,na sompo Ku nihi na hajar Ku;gene hio,rela kan bo atei nu balalu ba tobat lah! 20inni lah!Kuki mindri ta muka pintu balalu ngatok.amun naan ulun ngarengei lengan Ku balalu nguka pintu,Kuki sagar suluk gi aye palus kuman hayak aye,balalu aye hayak Kuki.21Aye manang,Kuki sagar mengijinkan e maharung hayak Kuki ta tahkta Ku,sameh nihi Kuki haot manang balalu maharung hayak Ambah Ku tangar tahta E. 22Aye sa naan silu elah bo ngarengei inon sa na antuh Roh napot jemaat-jemaat."
Yohanes kakinni Surga 1Udi hio,kuki kakinni isa pintu ta uka tangar surga,balalu lengan huni,sa narengei ku sameh lengan terompet bapander nihi kuki,ngeau," ambai bo gi iti balalu kuki sagar nampa inni gi kayo inon sa harus jari udi iti." 2Wayah hio lei,kuki na kuasai Roh* balalu inni bo,isa tahta naan ta surga balalu erang kulun maharung ta entu tahta hio. 3Balalu,Aye sa maharung ta entu tahta hio, ta inni sameh watu permata Yaspis nihi Sardis;balalu naan isa pelangi tangar kaliling tahta hio,sa ta inni sameh zamrut.4Tangar kaliling tahta hio naan ruam pulu epat tahta nihi ta entu tahkta-tahkta hio kuki kakinni ruam pulu epat matueh-matueh* maharung,makai jubah mahilak balalu mahkota-mahkota amas naan ta ulu here. 5Balalu,tekei tahkta hio balua kilatan petir nihi gamuruh lengan guntur.Balalu,naan pitu dian sa malelap ta hadap tahkta hio,sa aye hio pitu Roh Allah.6Balalu,ta hadap tahta hio lei naan isa hal sameh lautan kaca,sameh kristal.Tangar penah nihi ta sakaliling tahta hio naan epat satua sa penu nihi mate tangar intang muka nihi wading e.7Satua sa panga dahulu e sameh erang kikui Singa,balalu satua sa karueh sameh erang kikui lembu jantan,balalu satua sa katelu e rai mate e sameh rai murunsia,balalu satua sa ka epat e sameh erang kikui wurung mangamet sa rahat samiding. 8ka epat satua hio masing-masing naan enem kalekep sa penu nihi mate,tangar iring luar nihi iring huang e;kaandrau nihi kamalem,ka epat satua hio bakoi piji ulep ngeau,"Kudus,kudus,kudus lah Tuhan,Allah sa maha Kuasa,sa haot naan,sa naan,balalu sa sagar hawi."9Balalu,tiap kali satua-satua hio ngami kemuliaan,hormat,balalu antuhan syukur napot Aye sa maharung ta tahkta,sa welum kalalawah-lawah ni, 10ka ruampulu epat matueh-matueh hio sujud ta hadapan Aye sa maharung ta entu tahkta hio,balalu menyembah Aye sa welum hampe kalalawah e hio,balalu nawut mahkota here tangar hadapan tahkta hio nelang ngeau, 11"Oi Tuhan nihi Allah kami,Kayo layak narime kemuliaan,hormat,nihi kuasa gene Kayo haot ngulah kaluhan hal nihi gene aheng Nu kaluhan hio naan na ciptakan."
Puntalan Kitab nihi Anak Domba 1Udi hio,kuki kakinni ta tangan kawan Aye sa maharung ta entu tahkta hio isa puntalan*kitab,sa naan tulisan ta iring huang nihi iring wading e,sa na segel nihi pitu segel. 2Balalu,kuki kakinni isa malaikat sa gagah kamiak nihi lengan mehet,"hie kah sa layak nguka puntalan kitab hio balalu nguka segel-segel e?"3Tapi,bakoi naan erang kulun lei,maeh sa ta surga,ta bumi,atau pun sa ta kapit bumi sa kiuh nguka atawa nginni bagian huang puntalan hio. 4Maka,kuki mulai nangis sasinguk gene bakoi naan erang kulun lei na haba layak mat nguka puntalan kitab hio atawa nginni bagian huang e. 5Tapi,isa tekei tueh-tueh*hio ngeau napot kuki,"tadoh bo nangis!inni,Singa tekei suku Yehuda,keturunan Daud*,haot manang hampe Aye kiuh nguka puntalan kitab hio nihi pitu segel e."6Balalu,kuki nginni ta penah-penah tahkta naan epat satua huni,balalu ta penah-penah here tueh-tueh hio erang hio erang kikui Anak Domba mindri,sameh haot na samalis,sa naan pitu tandruk nihi pitu matei,aye hio pitu Roh Allah sa na utus gi kaluhan bumi. 7Anak Domba hio hawi balalu ngalap kumpulan kitab hio tekei tangan kawan Aye sa maharung ta entu tahkta.8Balalu,wayah Anak Domba haot ngalap puntalan kitab hio,ka epat satua nihi karuam pulu epat tueh-tueh sujud ta hadapan Anak Domba hio,asing-asing negei isa kecapi nihi isa cawan amas sa penu nihi kemenyan,sa aye hio doa ulun-ulun kudus.9Balalu,here menyanyi kan isa nyanyian bio,eau e:"Kayo layak ngalap puntalan kitab hio palus nguka segel-segel e gene Kayo haot na samalis,balalu nihi ira Nu,Kayo haot newuh ulun-ulun tekei tiap suku,bahasa,kaum,nihi bangsa napot Allah. 10Balalu Kayo haot ngajari kan here jari isa kerajaan nihi imam-imam napot Allah takam,nihi here sagar memerintah entu bumi."11Udi hio,kuki nginni,balalu kuki ngarengei lengan tekei ajoh malaikat sa ngaliling tahkta, 4 satua,nihi here tueh-tueh hio.nihi jumlah here beribu-ribu,bahkan ba puluh ribu, 12kamiak nihi lengan mehet,"layak lah Anak Domba,sa haot na samalis hio,narime kuasa,nihi ka tatau,nihi hikmat,nihi kekuatan,nihi hormat,nihi kemuliaan,nihi pujian."13Udi hio,kuki ngarengei setiap satua sa naan ta surga,nihi ta bumi,nihi ta kapit bumi,nihi ta laut,nihi kaluhan sa naan ta huang,kaluhan hio ngeau,"Napot aye,sa maharung ta tahkta,nihi napot Anak Domba,kaluhan pujian,hormat,kemuliaan,nihi kuasa hampe kalalawah e !" 14Balalu, 4 satua hio ngeau,"Amin!"* nihi here tueh-tueh sujud nihi menyembah.
2Anak Domba nguka segel ka isa hampe kaenem 1Udi hio,kuki memperhatikan katika Anak Domba nguka isa tekei pitu segel hio,balalu kuki ngarengei isa tekei epat satua hio bapander nihi lengan mehet," gi ina!" Maka,kuki nginni erang kikui kuda mahilak nihi aye sa maharung ta entu isa panah;balalu isa mahkota na ami napot aye,balalu aye maju mat nampakalah nihi nampa manang e.3,Balalu,katika Anak Domba nguka segel sa karueh,kuki ngarengei mahkluk karueh ngeau,"gi iti!" 4Balalu,maju bo erang kikui kuda lain ba warna mariang sameh lelap apui,balalu aye maharung tangar entu e na ami kuasa mat ngalap kedamaian tekei bumi hampe murunsia sagar ba ka wunu,palus isa ka wua pedang sa hante na ami napot aye.5Balalu,katika Anak Domba hio nguka segel sa katelu,kuki ngarengei satua ka telu ngeau,"gi iti!" balalu,kuki kakinni erang kikui kuda maintem nihi aye sa maharung tangar entu e negei isa timbangan tangar tangan e. 6Balalu,kuki ngarengei sameh naan lengan tekei penah-penah satua hio ngeau," isa supak gandum mat gi 1 dinar,balalu 3 supak jelai mat gi 1 dinar,tapi ada nyanrusak minyak tangar anggur e!"7Balalu,katika Anak Domba hio nguka segel sa ka epat,kuki ngarengei lengan satua sa ka epat hio ngeau,"gi iti!" 8Balalu,kuki nginni erang kikui kuda ba warna hijau pucat nihi aye sa maharung tangar entu e bangaran Maut nihi Hades nutah e.Balalu,kuasa na ami napot here entu 1
Segel ta rai 144.000 Ulun Israel 1Udi hio,kuki kakinni epat malaikat mindri ta empat pusing bumi,rahat nahan ka epat angin bumi mat bakoi naan sa nyiwui ta entuan,ta laut,atau lei ta kakau-kakau. 2Udi hio,kuki kakinni malaikat lain muncul tekei uneng balua e mate andrau,nihi nunda segel tekei Allah sa welum.Aye kamiak nihi lengan mehet napot ka epat malaikat sa haot na ami kuasa mat nyanrusak bumi nihi laut huni, 3"Adalah nyanrusak bumi,laut,atawa kayu-kayu samete kami galis ngami tanda segel ta rai hamba-hamba Allah takam."4Kuki ngarengei jumlah here sa na segel sa kangajoh 144.000 ulun.Here kaluhan ba asal tekei setiap suku anak-anak Israel:* 5tekei suku Yehuda 12.000 tekei suku Ruben 12.000 tekei suku Gad 12.000 6tekei suku Asyer 12.000 tekei suku Naftali 12.000 tekei suku Manasye 12.0007tekei suku Simeon 12.000 tekei suku Lewi 12.000 tekei suku Isakhar 12.000 8tekei suku Zebulon 12.000 tekei suku Yusuf 12.000 tekei suku Benyamin 12.000 sa haot na meteraikan.Lautan murunsia9Udi hio kuki kakinni,sabujur ni sa jumlah hante murunsia sa bakoi kiuh na reken jumlah e,tekei kaluhan negara nihi suku nihi bangsa nihi bahasa,mindri ta hadap tahkta nihi ta hadapan Anak Domba,makai jubah mahilak nihi palapa-palapa palem ta tangan here; 10Balalu here kamiak nihi lengan mehet," Keselamatan mat gi Allah kami sa maharung ta entu tahkta, balalu mat gi Anak Domba."11Balalu,kaluhan malaikat sa rahat mindri ta sakaliling takhta hio balalu tangar sakaliling tueh-tueh,* balalu ka epat satua hio,here sujud ta hadapan tahkta hio balalu menyembah Allah, 12nihi ngeau," Amin !* Pujian nihi kemuliaan nihi hikmat nihi ucapan syukur nihi kehormatan nihi kekuasaan,nihi keperkasaan napot Allah takam hampe kalalawah e.Amin!"13Udi hio,1 tekei tueh-tueh hio bapander nihi nane napot kuki,"hie kah here sa makai jubah mahilak iti balalu tekei awe here hawi?" 14Balalu,kuki ngeau napot aye,"Tuan ku,kayo karasa e."Balalu,aye negau napot kuki,"here hio ulun-ulun sa haot balua tekei kahanang hante nihi haot mui jubah here palus nampa hilak e ta huang ira Anak Domba.15Ulah gene hio,here mindri tangar hadapan tahkta Allah sa melayani Aye kaandrau nihi kamalem ta Bait E; balalu aye sa maharung ta entu tahkta hio sagar muneng ta helang here. 16here bakoi sagar kaluan atawa kalalah lagi;atawa lei mate andrau bakoi sagar nampahanang here ataupun malaing sa lain e. 17Gene,Anak Domba sa ta penah-penah tahkta hio sagar jari Gembala here balalu sagar ngagandeng here gi mate ranu pamelum; nihi Allah sagar ngahapus kaluhan ranu mate tekei mate here."
Anak Domba nguak segel sa ka pitu 1Balalu,katika Anak Domba nguka segel sa ka pitu,naan ka sunian ta surga kira-kira satengah jam lawah e. 2Balalu,kuki kakinni ka pitu malaikat sa mindri ta hadapan Allah,nihi pitu trompet na ami kan napot here.3Balalu,malaikat lain hawi palus mindri tangar Altar*,negei erang kua pedupaan amas;balalu napot e na amikan ajoh dupa mat na persembahkan hayak doa-doa ulun-ulun kudus ta entu Altar amas sa ta hadap tahkta hio. 4Balalu,atuk dupa hio,hayak nihi doa-doa ulun-ulun kudus,mambai gi hadapan Allah tekei tangan malaikat hio. 5Balalu,malaikat hio ngalap pedupaan palus ngisi e nihi apui sa na alap tekei altar palus nawut e gi bumi;maka ta rengei lah lengan guntur sa nga hayak kilat nihi gempa bumi.Trompet ka isa hampe trompet ka epat na siwui6Udi hio,pitu malaikat sa negei pitu trompet hio basiap-siap mat nyiwui trompet here. 7Malaikat ka isa nyiwui trompet e,maka jari lah uran es nihi apui ba sampur ira;balalu na santudrak kan gi bumi,maka rakit lah sepertiga bumi nihi sepertiga kakau kayu palus rakit lah kaluhan rikut hijau.8Malaikat ka rueh nyiwui trompet e,maka isa sameh gunung sa rakit apui na tawut kan gi huang laut;balalu sepertelu tekei laut jari ira, 9Maka sepertelu tekei satua sa naan ta laut balalu ampun welum jari matei,balalu sepertelu tekei kapal na san nenuh.10Malaikat ka telu nyiwui trompet e,maka lawu lah tekei langit isa wua bintang hante,malelap sameh obor,nihi bintang hio nukun sepertelu tekei hungei nihi mate ranu. 11Ngaran bintang hio aye hio Apsintus.Maka,sepertelu tekei kaluhan ranu hio gene ranu hio haot na jari kan mapait.12Malaikat ka epat nyiwui trompet e,maka ta ompak lah sepertelu mate andrau,sepertelu wulan,balalu sepertelu bintang hampe sepertelu tekei here jari maieng, palus sepertelu ka andrau jari mieng palus sameh hio lei ta andrau kamalem.13Balalu,kuki nginni nihi ngarengei erang kikui wurung raja wali samiding ta penah-penah langit,ngeau nihi lengan mehet,"salaka,salaka,salaka lah here sa suni ta bumi gene lengan trompet ka telu malaikat lain sa masih sagar na siwui."
Trompet ka dime memulai kanatakut sa ka isa 1Balalu,malaikat ka dime nyiwui trompet e, balalu kuki nginni isa kua bintang lawu tekei langit gi entu bumi,balalu napot aye na ami kan kunci tolong jurang maut. 2Aye nguka tolong jurang maut,maka mambai lah atuk tekei tolong hio,sameh atuk tekei tungku sa hante,nihi mate andrau ta angkasa jari mieng gene atuk tolong hio.3Udi hio,tekei huang atuk hio balualah belalang-belalang gi entu bumi,nihi here na ami kuasa sameh kuasa kalajengking ta bumi. 4Balalu,napot here na pesenkan mat bakoi nyanrusak rikut-rikut bumi,pamelum-pamelum an,atawa kayu-kayu an,tapi ekat here sa bakoi ampun segel Allah tangar rai here.5Here bakoi na izinkan mat na wunu here,tapi mat nyansara here salawah 5 wulan;balalu ka rara hio sameh nihi siksa an kalajengking waktu aye nenget murunsia. 6Ta wayah hio,murunsia sagar nupui pampatei,tapi here bakoi kahalu e.here kakan matei,tapi pampatei ngalawit here.7Wujud belalang-belalang hio sameh kuda-kuda sa na siapkan mat perang;balalu tangar entu ulu here naan isa hal sameh mahkota amas,rai mate here sameh rai murunsia. 8Wulu here sameh wulu wawei nihi dipen here sameh dipen singa, 9balalu dada here sameh baju besi,balalu lengan kalekep here sameh lengan kereta-kereta nihi ajoh kuda sa berpacu tangar medan perang.10Balalu,ikui here sameh kalajengking nihi naan henget e,balalu ta huang ikui here lah naan kuasa mat nampahanang murunsia salawah 5 wulan. 11Raja sa memerintah here aye hio malaikat jurang maut,sa huang bahasa Ibrani aran e aye hio "Abadon",sedangkan bahasa Yunani aran e aye hio "Apolin". 12Bencana sa kaisa haot nangkah,tapi masih naan 2 ka rara lain sa sagar hawi. Trompet ka enem malengan13Balalu, malaikat sa ka enem nyiwui trompet e,balalu kuki ngarengei lengan tekei ka epat tandruk altar*amas sa naan ta hadapan Allah, 14ngeau nihi malaikat ka enem sa negei trompet hio,"sa napas bo ka epat malaikat sa nahuruk ta hungei Efrat sa hante hio." 15Balalu,ka epat malaikat hio,sa haot na persiapkan mat jam nihi andrau,wulan nihi taun hio, na sanapas bo mat munu 1/3 umat murunsia.16Jumlah tentara ba kuda here aye hio 200 juta ajoh e; kuki ngarengei jumlah here. 17Balalu,kala hio lah kuki nginni huang panginni an * kuda-kuda hio nihi here sa maharung tangar entu e;here sa nunggang e makai lama besi ba warna mariang malelap,biru ma ieng,nihi madintang sameh balerang;nihi ulu kuda-kuda hio sameh ulu singa nihi tekei wawa here balua apui,atuk,nihi balerang.18Nihi ka telu e lah 1/3 murunsia na wunu;nihi apui,atuk nihi balerang sa balua tekei wawa here. 19Gene,kakuatan kuda-kuda hio naan ta wawa nihi ikui here.Gene,ikui here sameh nipe balalu naan ampun ulu,palus nihi hio lah here nampahanang.20Tapi,murunsia sa selamat,sa bakoi matei ulah bencana hio,tatap bakoi batobat tekei perbuatan-perbuatan tangan here,bahwa here bakoi tau manyembah roh-roh raat nihi berhala-berhala*tekei amas,perak,tembaga,watu,atau kayu;sa bakoi kiuh nginni,ngarengei,atau lei takia, 21balalu here bakoi batobat tekei ba kawunu,sihir,*percabulan,nihi ngalat.
Malaikat nihi puntalan kitab Halus 1Balalu,kuki nginni isa malaikat gagah lain e minau tekei surga, ba pakaian awan nihi pelangi naan ta entu ulu e,balalu rai e sameh mate andrau,nihi pee e sameh tiang apui. 2Malaikat hio negei isa kua kitab halus ta uka.Balalu,aye narah pee kawan e ta laut palus pee kawi e ta entu,3Balalu kamiak nihi lengan sa mehet,sameh singa sa mengaum;balalu udi aye kamiak,pitu gemuruh guntur namparengei lengan here. 4Katika ka pitu guntur hio haot ba lengan,kuki kakan manulis kan e,tapi kuki karengei lengan tekei surga ngeau,"Segel bo inon sa haot na antuh ulah ka pitu guntur hio!ada manulis kan e!"5Udi hio,malaikat sa na inni kuki mindri ta laut palus ta entu ngenat tangan kawan e gi langit, 6balalu ba sumpah demi Aye sa welum sa lawah-lawah e,sa menciptakan langit nihi kaluhan isi e,nihi bumi palus kaluhan isi e,palus laut nihi kaluhan isi e,bahwa bakoi sagar naan penundaan lagi, 7tapi tangar wayah lengan malaikat ka pitu,katika aye kakan nyiwui trompet e,maka genep lah rahasia Allah,sameh sa na kahampe aye napot here hamba E: here nabi*."8Udi hio,lengan sa huni na rengei ku tekei surga ngeau lagi napot kuki,eau e," tulak palus alap lah puntalan kitab ta uka tekei tangan malaikat sa mindri ta entu laut nihi entu hio." 9Maka,kuki tulak napot malaikat hio palus ngalako e ngami puntalan kitab halus hio napot kuki.Balalu,malaikat hio ngeau napot kuki,"alap lah kitab iti palus kuta bo,hio sagar ngulah wuntung nu mapait,tapi ta wawa nu,hio sagar na inam mamis sameh madu."10Balalu,kuki ngalap kitab halus ta tangan malaikat hio palus nguta e,palus ta wawa ku hio ta inam mamis sameh madu;balalu katika kuki haot nguta e,wuntung ku jari mapait. 11Balalu,aye ngeau napot kuki," kayo harus ba nubuat*lagi tangar hadapan ajoh bangsa nihi kaum nihi bahasa nihi raja-raja."
Rueh saksi 1Balalu,na ami napot kuki isa buluh,ujud e sameh tungkeh pangukur,nihi antuhan-antuhan,"tulak nihi ukurlah Bait Allah palus Altar e palus here sa beribadah ta huang e. 2Sagar tapi,elah bo pelataran Bait Allah sa ta tuhi wading,ada mengukur e gene hio haot na ami kan napot bangsa-bangsa; nihi here sagar narah-narah Kota Suci hio salawah 42 wulan.3Balalu,Kuki sagar ngami kuasa napot karueh saksiku nihi here sagar bernubuat*salawah 1260 andrau nihi makai kain kabung." 4Here iti aye hio 2 kakau zaitun nihi 2 pee dian sa mindri tangar hadapan Tuhan sa ampun bumi. 5Balalu,amun naan ulun sa kakan nampahanang here,apui balua tekei wawa here balalu nangalis musuh-musuh here.Amun hie bo sa kakan nampahanang here,aye sagar na wunu nihi cara sameh hio.6Karueh e itinaan ampun kuasa mat nutup langit mat uran bakoi minau tangar andrau-andrau nubuat here;balalu naan ampun kuasa entu ranu mat nguabh e jari ira palus ngompak bumi nihi tiap malapetaka,ka gaha aheng here. 7Balalu,katika here haot nyanyari kesaksian here,binatang sa timbul tekei huang jurang pampatei sagar ba perang nawan here palus nyantalau here,nihi munu here.8Balalu,bangkai karueh e sagar tajalapak ta lalan kota hante,sa secara simbolis na antuh Sodom* nihi Mesir,uneng Tuhan takam lei na salibkan. 9Balalu,tekei kaluhan bangsa nihi suku nihi bahasa nihi kaum sagar nginni bangkai karueh e salawah 3,5 andrau nihi bakoi sagar mengizinkan bangkai karueh e na tampakading tangar ogang.10Balalu,sa na tanan ta bumi sagar ba sanang entu here palus basanang; balalu here saling ngirimkan hadiah isa nihi sa lain gene karueh nabi iti manyiksa here sa muneng ta bumi. 11Tapi,udi 3,5 andrau,roh pamelum tekei Allah suluk gi huang karueh bangkai hio,balalu here mindri ta entu pee here hampe sa mamperhatikan here jari bakoi heei. 12Balalu,here ngarengei lengan sa mehet tekei surga ngeau nihi here,"ambai bo gi iti!" balalu,here lei mambai gi surga huang awan,na saksikan ulah musuh-musuh here.13Balalu,tangar wayah hio,jarilah gempa bumi sa mehet hampe sepersepuluh kota hio runtun;balalu pitu ribu ulun matei gene gempa bumi hio,balalu sa bakoi matei jari takut tuu,balalu memuliakan Allah tangar surga. 14Bencana sa ka rueh haot lewat;inni bo bencana sa ka telu sagar hinang hawi.Trompet sa ka pitu malengan15Balalu,malaikat sa ka pitu nyiwui trompet e,balalu ta renegei lah lengan mehet tekei surga sa ngeau,"pemerintahan dunia haot jari pemerintahan Tuhan takam nihi Aye Sa Na urapi E*,balalu Aye sagar memerintah hampe kalalawah e".16Udi hio,ruam pulu epat tueh-tueh* sa maharung ta tahkta here,ta hadapan Allah,basujud palus menyembah Allah, 17nihi ngeau,"kami basyukur nihi Kayo,oh Tuhan,Allah Sa Maha kuasa,Sa naan nihi sa haot naan,gene Kayo haot ngalap kuasa Nu sa hante palus mulai memerintah.18Balalu,bangsa-bangsa haot sangit,tapi muruka Nu haot hawi,balalu waktu e haot hampe napot ulun-ulun matei mat nahakimi palus ngami upa hamba-hamba Nu,nabi-nabi* balalu ulun-ulun kudus nihi sa takut sagar ngaran Nu,palus mat ngahancurkan here penghancur bumi!"19Udi hio,ta ukalah Bait Allah ta surga palus ta inni lah Tabut perjanjian Allah huang Bait E,nihi balua lah kilat nihi lengan guntur nihi gempa bumi nihi uran es ya labat
Wawei sa nganak nihi Naga 1Udi hio,ka tena lah isa tanda sa hante ta langit: erang kulun wawei bapakaian mate andrau nihi wulan ta kapit pee e nihi mahkota tekei rueh belas bintang ta ulu e. 2Wawei hio rahat sa wuntung nihi huang ka rara kakan nganak,aye kamiak kahanang.3Udi hio,ka tena lah isa tanda lain tangar langit: erang kikui naga hante ba warna mariang sa naan ampun pitu ulu nihi sepuluh tandruk nihi pitu mahkota tangar ulu e. 4Ikui naga hio nyujut sepertelu bintang ta langit palus nawut e gi bumi.Naga hio mindri ta hadapan wawei sa kakan nganak hio mat katika wawei hio haot nganak,aye tau nelen Anak e.5Wawei hio nganak erang kulun nakia laki,sa sagar memerintah bangsa-bangsa nihi tungkeh besi;tapi nakia hio na siau balalu na tunda napot Allah nihi gi hadapan tahkta E. 6Wawei hio nempat nutah pulau haket,gi uneng sa nasadiakan Allah napot aye mat ta aro,aye na pelihara salawah saribu rueh jatuh enem pulu andrau.7Balalu,jari lah peperangan ta surga,Mikhael nihi here malaikat berperang nawan naga hio.Naga hio berperang hayak here malaikat e, 8tapi here bakoi sukup kuat hampe bakoi naan lagi uneng gi here ta surga. 9Naga hante hio na tawut gi kapit, aye nipe matueh hio sa na antuh iblis atawa setan, sa nyantawang kaluhan dunia,aye na tawut gi bumi,nihi here malaikat e na tawut gi kapit hayak e.10Balalu,kuki ngarengei lengan mehet ta surga ngeau,"wayah iti,haot hawi keselamatan,kuasa,nihi kerajaan Allah takam,nihi kekuasaan Kristus*E gene aye penuduh pulaksanai-pulaksanai takam,sa menuduh here ta hadapan Allah kaandrau nihi kamalem,haot na tawud kan gi kapit.11Here nampa talau e nihi ira Anak Domba,nihi antuhan kesaksian here;gene here bakoi ngasayang nyawa here,bahkan wayah nadap pampatei. 12Gene hio,basanang lah,ui surga nihi kaluhan sa muneng ta huang e! Tapi,salaka lah bumi nihi laut gene iblis haot minau napot kayo huang kasangit e sa hante gene aye karasa bahwa wayah sa ampun aye tawelek."13Wayah naga hio kakinni bahwa aye haot na tawut gi bumi,aye nampahanang wawei sa haot nganak anak laki huni. 14Tapi,wawei hio na ami rueh kalekep wurung raja wali sa hante mat aye kiuh samiding gi pulau haket,gi uneng e,tangar awe aye na samelum salawa isa wayah,rueh wayah,balalu setengah wayah lawit tekei hadapan nipe.15Nipe hio nyamur ranu sa sameh hungei gi arah wawei hio,mat nampataping wawei hio ta huang e. 16Tapi,bumi ngawat wawei hio;bumi nguka wawa e balalu nelen ranu sa na sambur naga hio. 17balalu,naga jari sangit tuu nadap wawei hio palus tulak mat nam babur nakia-nakia sa lain tekei wawei hio,aye hio ulun-ulun sa memelihara perintah-perintah Allah nihi ba tegei tangar kesaksian Yesus. 18Naga hio mindri tangar iring laut.
Satua sa balua tekei laut 1Udi hio,kuki kakinni erang kikui satua buas balua tekei huang laut,naan ampun sapuluh tandruk nihi pitu ulu.Tangar tiap tandruk e naan isa mahkota nihi tangar setiap ulu e tatulis aran-aran hinaan. 2Satua buas sa na inni ku hio sameh nihi mcan tutul,pee e sameh pee wayuang,balalu wawa e sameh wawa singa.Naga hio ngami satua buas hio kanakut,tahkta,nihi kuasa sa hante.3Kuki nginni isa tekei ulu-ulue sameh wuah batan sa kiuh ngulah pampatei,tapi batan hio jari kaoh.kaluhan dunia nawat balalu nutah satua buas hio. 4Balalu,here menyembah naga hio gene haot ngami kekuatan e napot satua buas hio;balalu here menyembah satua buas hio palus ngeau,"hie kah sa sameh satua buas iti balalu hiekah sa sameh satua buas iti balalu hie kah sa kiuh palakat nawan aye?"5Balalu,napot aye naami isa wawa sa bapander sakah palaus nyapa,nihi kuasa mat ngagawi e salawah 42 wulan. 6Aye nguka wawa e huang sapa an nawan Allah,mat nyapa aran E,nihi kemah E,balalu here sa muneng ta surga.7Aye lei na huyu bo mat ngalakat ulun-ulun kudus palus nyatalau here;balalu napot aye na ami kuasa entu kaluhan suku,kaum,nihi bahasa,nihi bangsa. 8Kaluhan sa muneng tangar bumi sagar menyembah e,aye hio setiap ulun sa ngaran e tatulis nekei dunia na kajari huang kitab pamelum ampun Anak Domba,sa haot na samalis9Setiap ulun sa ba silu oboh aye ngarengei kan iti: 10"amun erang kulun na tentukan mat jari tawanan,aye sagar jari tawanan;amun erang kulun na wunu nihi pedang,nihi pedang lei aye harus na wunu."hio lah ketekunan nihi iman ulun-ulun kudus.Satua sa balua tekei Bumi11Balalu,kuki kakinni erang kikui satua buaslain balua tekei huang bumi;balalu satua hio naan rueh tandruk sameh anak domba,tapi aye bapander sameh erang kikui naga. 12Aye ngajalankan kaluhan kuasa satua buas sa ka isa hio ta hadapan e,balalu ngulah bumi nihi here sa muneng tangar huang e menyembah satua buas ka isa,sa batan tamam e haot kaoh.13Aye ngulah tanda-tanda ajaib sa hante,bahkan nampinau apui tekei langit gi bumi,ta hadapan ulun-ulun. 14Balalu,aye nyantawang ulun-ulun sa muneng ta bumi nihi tanda-tanda ajaib sa na huyu napot aye mat ngulah tangar hadapan satua buas sa ka isa.Aye ngeau napot here sa muneng ta bumi mat ngulah patung satua buas sa ka isa,sa batan ulah pedang,tapi tatap welum hio.15Aye na huyu mat ngami hewuk napot patung satua buas hio hampe patung satua buas hio tau bapander balalu ngulah ulun-ulun sa menyembah patung hio na wunu. 16Balalu,aye ngulah kaluhan ulun,halus atawa hante,sugih atawa susah,walah atawa ulun bebas,na ami isa tanda tangar tangan kawan e atawa rai e, 17mat bakoi naan erang kulun lei kiuh midi atawa matang kecuali aye sa naan tanda hio,aye hio ngaran satua buas hio atawa bilangan aran e.18Hal iti memerlukan hikmat.Elah bo ulun sa bijaksana ngareken angka satua buas hio gene angka hio aye hio angka erang kulun murunsia;balalu angka e enem jatuh enem pulu enem.
Umat Allah manyanyikan nyanyian bio 1Udi hio,kuki nginni Anak Domba mindri tangar bukit Sion,balalu hayak aye naan 144 ribu ulun,sa naan aran Amabah E tangar rai here. 2Kuki ngarengei lengan tekei surga sameh gamuruh ranu sa ajoh nihi sameh lengan guntur sa mehet,tapi lengan sa na rengei kuki hio sameh lengan here pamain kecapi sa ngusik kecapi here.3Here menyanyikan isa nyanyian bio tangar hadapan tahkta ta muka ka epat makhluk,namput ta muka tueh-tueh*.bakoi erang kulun lei kiuh mempelajari nyanyian hio sa lain ka jatuh epat pulu ribu ulun sa haot na tewuh tekei bumi. 4Here aye hio ulun-ulun sa bakoi menajiskan tenga nihi wawei-wawei gene here bujang.here aye hio ulun-ulun sa nutah Anak Domba gi awe lei Aye tulak.here na tewuh tekei helang murunsia sameh wua-wua ka isa gi Allah nihi Anak Domba. 5Bakoi naan oso huang wawa here;here bakoi ba hala.Pesen tekei telu malaikat6Kuki ngini malaikat lain samiding ta penah-penah langit,nunda Injil* kekal mat na kabarkan napot here sa muneng tangar bumi palus napot kaluhan bangsa,suku,bahasa,nihi kaum 7balalu aye ngeau nihi lengan sa mehet,"Takutla napot Allah palus ami bo kemuliaan napot Aye gene wayah penghakiman E haot hampe;sembah lah Aye sa menciptakan langit,bumi,laut,palus kaluhan mate ranu."8Balalu,malaikat sa lain,sa karueh,nutah nihi ngeau,"Runtun,haot runtun Babel sa hante hio gene aye haot ngulah kaluhan bangsa ngoot anggur nafsu sekseual e sa raat."9Udi hio,malaikat sa lain,sa katelu,nutah karueh malaikat sa mete e,palus ngeau nihi lengan mehet,"amun hie bo sa menyembah binatang hio namput patung e,balalu narime isa tanda tangar rai atawa tangan e, 10ulun hio sagar ngoot anggur muruka Allah,sa na tuang lei nihi kekuatan penu gi huang cawan muruka E,balalu aye sagar na siksa nihi apui namput belerang tangar hadapan malaikat-malaikat kudus nihi ta hadapan Anak Domba11Balalu,atuk siksaan here mambai salawah-lawah e.here bakoi naan waktu mat istirahat,maeh kaandrau atawa kamalem,aye hio here sa menyembah satua nihi patung e,atawa hie lei sa narime tanda aran e." 12itilah ketekunan ulun-ulun kudus sa nyaga perintah Allah nihi iman here ta huang Yesus.13Balalu,kuki ngarengei lengan tekei surga ngeau,"tuliskan bo iti:Mulai wayah iti,na berkati lah ulun matei,sa matei ta huang Tuhan."Roh* ngeau,"Wuah,mat here kiuh ba istirahat tekei kauyuh here gene gawian-gawian here nutah here."Bumi na wasi14Balalu,kuki ngini isa awan mahilak balalu maharung ta entu awan hio sameh Anak Murunsia*, makai mahkota amas tangar ulu E balalu arit* sa kumat tangar tangan E. 15Balalu,malaikat lain balua tekei Bait Allah,palus kamiak nihi lengan mehet napot Aye sa maharung tangar entu awan,"Guyang bo arit Nu balalu wasi bo gene wayah musim masi haot hampe balalu sa na wasi ta bumi haot mihak." 16Balalu,Aye sa maharung ta entu awan ngguyang arit E gi entu Bumi,palus bumi lei na wasi.17Udi hio,malaikat lain balua tekei Bait Allah sa ta surga,balalu aye lei naan arit sa kumat. 18Balalu,malaikat lain lagi,sa bakuasa entu apui,balua tekei altar*. Aye kamiak nihi lengan mehet napot malaikat sa negei arit hio,"guyang kan arit nu sa kumat hio palus kumpulkan lah dapung wua anggur tekei kakau anggur ta bumi."19Balalu,malaikat hio ngaguyang arit e gi bumi palus ngumpul dapung wua anggur tekei kakau anggur ta bumi palus nawut e napot huang watu kilangan hante muruka Allah. 20Pamiek kan wua anggur hio na ulah ta wading kota,balalu ira mangalir tekei alat pamiek anggur hio kira-kira sa entu kekang kuda nihi sa ambau seribu enem jatuh stadia.
Pitu malaikat sa nunda pitu bencana 1Kuki nginni tanda tekei langit,sa hante nihi ajaib,pitu malaikat sa nunda pitu bencana,aye hio bencana sa pangalis,gene huang ka pitu bencana hio lah muruka Allah na tangalis2Balalu,kuki ngini isa hal sameh lautan kaca basampur apui nihi here sa haot nyantalau satua hio,patung e,nihi angka aran e,mindri ta iring lautan kaca hio nihi negei kecapi Allah.3Here menyanyikan nyanyian Musa,*hamba Allah,nihi nyanyian Anak Domba:"hante nihi ajaib kaluhan gawian Nu,oi Tuhan,Allah sa Maha kuasa.Adil nihi wuahkaluhan jalan Nu,oi Raja kaluhan bangsa. 4Hie kah sa takut nihi Kayo,oi Tuhan nihi bakoi memuliakan aran Nu?gene,ekat Kayo lah sa kudus.kaluhan bangsa sagar hawi nihi menyembah ta hadapan Nu gene keadilan Nu haot nasantarang."5Udi kaluhan hal iti,kuki ngini Bait Allah,kemah kesaksian Allah ta surga,ta uka. 6pitu malaikat sa nunda pitu bencana hio balua tekei Bait Allah,ba pakaian linen sa mahilak nihi bakilau,nihi makai salempang amas ta dada here.7Isa tekei ka epat makhluk ngami napot ka pitu malaikat hio pitu cawan amas,penu muruka Allah,sa welum salawah-lawah e. 8Bait Allah na tampenu nihi atuk tekei kemuliaan Allah nihi kuasa E;balau bakoi erang kulun lei kiuh suluk Bait Allah samete pitu bencana tekei ka pitu malaikat hio galis.
Pitu cawan sa baisi muruka Allah 1Balalu,kuki ngarengei lengan sa mehet tekei huang Bait Allah sa ngeau napot ka pitu malaikat,"tulak bo palus santundrak bo ka pitu cawan muruka Allah hio gi bumi."2Malaikat ka isa tulak palus nyantundrak cawan e gi bumi,balalu timbul lah bisul sa mararaat nihi mahanang tangar ulun-ulun sa makai tanda satua hio nihi mayembah patung e.3Malaikat ka rueh nyantundrak cawan e gi laut,balalu laut baubah jari ira,sameh ira ulun matei;palus kaluhan sa welum e lei matei.4Malaikat ka telu nyantundrak cawan e napot hungei-hungei nihi mate-mate ranu,balalu kaluhan e jari ira. 5Balalu,kkuki ngarengei malaikat sa bakuasa entu ranu ngeau,"Kayo adil,oi Sa Suci,sa naan balalu haot ada naan gene Kayo menghakimi kaluhan iti. 6Gene,here haot nyatundrak ira umat Nu sa kudus nihi ira nabi-nabi Nu*,tapi Kayo ngami here ira mat na o`ot.Here susuk narime e." 7Balalu,kuki ngarengei altar* ngeau,"oi Tuhan,Allah Sa Maha kuasa,wuah nihi adil lah penghakiman Nu."8Malaikat ka epat nyantundrak cawan e gi entu mate andrau,balalu mate andrau na ami kuasa mat nutung murunsia nihi apui. 9Murunsia na tutung ulah laing sa mehet tuu,tapi here menghujat ngaran Allah sa ampun kuasa entu kaluhan bencana iti. here bakoi hakun bertobat nihi memuliakan Allah.10Malaikat ka dime nyantundrak cawan e gi entu satua hio,balalu kerajaan e jari mieng;balalu here ngikit lela here gene kahanangan, 11Balalu menghujat Allah sa ta surga gene kainam hanang nihi bisul-bisul here;tapi here bakoi bertobat tekei ulahan-ulahan here.12Malaikat ka enem nyantundrak cawan e gi hungei hante,aye hio Efrat,balalu ranu e jari meang mat nampasiapkan lalan napot raja-raja tekei timur. 13Balalu,kuki ngini wawa naga,tekei waw satua hio,balalu tekei wawa nabi palsu balua telu roh najis sa na inni sameh bekok, 14Gene here aye hio roh-roh raat,sa ngulah tanda-tanda ajaib,sa tulak napot raja-raja ta bumi mat nyimpun here mat nadap peperangan ta andrau hante,aye hio andrau Allah,Sa Maha kuasa.15("Inni bo!Kuki hawi sameh pangalat.na berkati lah ulun sa tatap kakelan nihi memelihara pakaian e nampe aye bakoi sagar takia nihi mapoloi nihi ulun-ulun bakoi nginni pakakas e.") 16Udi hio,roh-roh raat hio mengumpulkan here ta uneng,sa huang bahasa Ibrani na antuh Harmagedon.17Malaikat ka pitu nyantundrak cawan e gi udara,balalu ta rengei lah lengan sa mehet tekei Bait Allah,tekei tahkta hio,ngeau,"haot galis." 18Balalu,katena lah kelat sa nyambar-nyambar,lengan nihi gemuruh guntur,nihi gempa bumi sa hebat,sameh sa mete piji jari tekei murunsia naan ta entu bumi,mehet tuu gempa hio. 19Kota hante hio patuhi jari telu bagian,balalu kota-kota bangsa-bangsa runtun;balalu Babel sa hante hio bakoi na tanan Allah mat na ami napot cawan anggur muruka E sa newe-newe.20Satiap pulau jawoh nihi gunung-gunung bakoi na haba. 21Uran es sa hante,na tanguh-tanguh sa weat 1 talenta,lawu tekei langit nukun murunsia;tapi murunsia menghujat Allah gene bencana uran es hio.gene,bencana hio kalahio mararawan.
Wawei tangar entu bintang 1Udi hio,isa tekei pitu malaikat sa negei pitu cawan hio ngarieet palus bapander napot kuki,eau e,"gi iti lah,kuki sagar nutui napot kayo hukuman mat lahung hante hio,sa maharung ta entu ajoh ranu, 2sa nihi e raja-raja ta bumi ba zina nihi here sa muneng ta bumi haot mahamui ulah anggur perzinaan e."3Malaikat hio nunda kuki huang roh gi padang haket,balalu kuki nginni erang kulun wawei maharung ta entu erang kikui satua ba warna mariang sa penu nihi ngaran-ngaran hujat,sa ampun pitu ulu nihi sapuluh tandruk. 4wawei hio makai pakaian ba warna ungu nihi mariang sa bahiaskan amas,watu-watu permata,nihi mutiara.aye negei isa kawua cawan amas sa penu nihi kekejian palus karaat perzinahan. 5Tangar rai e,ta tulis isa aran,isa rahasia: "BABEL SA HANTE,INE HERE LAHUNG NIHI KALUHAN KEKEJIAN TA BUMI."6Kuki nginni wawei hio mahamui ulah ira ulun-ulun kudus nihi ulah ira saksi-saksi Yesus.Wayah kuki nginni e,kuki waoh tuu. 7Balalu,malaikatngeau napot kuki,"wuah inon kayo waoh?Kuki sagar mawara napot kayo rahasia wawei hio nihi rahasia satua sa na ambai e,sa ba ulu pitu nihi batandruk sepuluh hio.8Satua sa na inni kayo hio piji naan,tapi wayah iti haot bakoi naan,balalu sagar hinang balua tekei jurang mateinapot pampatei.Balalu,here sa muneng ta bumi,sa arane bakoi ta catat huang kitab pamelum tekei dunia na ciptakan,sagar waoh katika nginni satua hio,sa piji naan,tapi wayah ina haot bakoi naan,balalu sagar balua lagi.9Hal iti perlu akal nihi hikmat.pitu ulu hio aye hio pitu gunung sa ta entu e wawei hio maharung. 10pitu ulu hio lei aye hio pitu raja,dime tekei antara e haot lawu,isa raja masih naan,balalu isa raja lagi mete hawi,tapi katika aye hawi,aye harus muneng tawelek bo.11Satua sa sadi piji naan,tapi wayah iti bakoi naan lagi hio,aye hio raja ka walu tapi aye ta masuk huang pitu raja huni,balalu aye napot kapateian.12Ka sapuluh tandruk sa na inni kayo aye hio sapuluh raja sa mete narime pemerintahan,tapi here narime kuasa sebagai raja salawah erang jam hayak satua hio. 13Here naan ampun aheng sa sameh,nihi here ngami kuasa nihi wewenang here napot satua hio. 14Here sagar berperang nawan Anak Domba,tetapi Anak Domba sagar nampa talau here gene Aye hio Tuhan entu kaluhan tuhan nihi raja entu kaluhan raja balalu here sa hayak Aye hio lah sa naherau,na pilih,nihi sa setia."15Udi hio,malaikat hio ngeau napot kuki,"Ranu sa na inni kayo,sa ta entu e lahung maharung hio,aye hio ulun,ulun ajoh,bangsa,nihi bahasa.16Ka sapuluh tandruk sa na inni kayo nihi satua hio sagar marikang lahung hio.Here sagar ngulah e ta lantar nihi mapoloi,namput nguta lunek e nihi nutung aye nihi apui. 17Gene,Allah haot ngandak hal hio ta huang atei here mat kiuh nutah aheng E nihi satuju mat ngami kekuasaan here napot satua hio hampe Firman Allah na tampa genep.18Wawei sa na inni kayo hio aye lah kota hante sa memerintah entu raja-raja ta bumi."
Babel na sa nenuh 1Udi kaluhan iti,kuki nginni malaikat lain minau tekei surga,sa naan ampun kuasa sa hante,nihi bumi na santarang ulah kemuliaan e. 2Aye kamiak nihi lengan sa mehet,eau e,"runtun!haot runtun Babel sa hante hio!aye haot jari uneng muneng setan-setan nihi penjara gi setiap roh najis,sarang gi setiap jenis wurung sa najis nihi sa na rikang. 3Gene,kaluhan bangsa haot mahamui anggur nafsu zina e,raja-raja ta bumi haot ba zina nihi aye,balalu pedagang-pedagang ta bumi jari tatau gene hawa nafsu e sa hante."4Balalu,kuki ngarengei lengan lain tekei surga ngeau,"oi umat Ku,balua lah tekei e mat kayo bakoi umma huang dosa e balalu bakoi narime bencana sa sagar nukun e. 5Gene,dosa-dosa e haot batuyuk hampe gi langit nihi Allah haut ngitung kahala-kahala e. 6Ulah bo kota hio sameh aye haot ngulah e,waleh bo napot aye rueh kali lipat entu gawian-gawian e,balalu huang cawan sa na pakai aye mat nyampur,sampurkan bo rueh kali lipat.7Kangajoh aye haot memuliakan nihi ngami kemewahan ta tenga e kakareb,ami bo kahanang nihi ka susah napot aye kangajoh hio.Gene,aye ngeau huang atei e,`Kuki maharung sameh erang kulun ratu,kuki bakoilah walu nihi bakoi sagar piji nginni kasusah.` 8Ulah gene hio,huang isa andrau bo bencana-bencana e sagar hawi napot aye,aye hio kapateian,kasusah an,nihi kaluan.aye sagar na tutung nihi apui gene Tuhan Allah sa menghakimi aye hio bakuasa."9Raja-raja ta bumi,sa haot berzina palus welum huang kemewahan hayak e,sagar nangis nihi meratapi e wayah here nginni atuk apui pa nutung an e, 10mindri lawit-lawit gene takut nadap siksaan e,balalu nangis,"Salaka!salaka lah,kota sa hante,Babel,kota sa kuat hio! gene,huang isa malem bo penghakimannu haot hawi!"11Pa matang-pamatang ta bumi sagar nangis nihi basusah mat gi kota hio gene bakoi erang kulun sagar midi batangan here lagi, 12aye hio amas,perak,permata,mutiara,kain linen halus,kain ungu,kain sutra,kain kirmizi,ajoh jenis barang tekei kayu sa harum enguh e,barang-barang sa na ulah tekei gading,tekei kayu sa larang,tekei tembaga,besi,marmer, 13Kayu mamis,rarampah,harum-haruman,mur,kemenyan,anggur,ilau,tepung halus,gandum,lembu sapi,domba,kuda,kereta,budak,hampe nyawa murunsia.14Here sagar ngeau,"wua sa kanakakan jiwa nu haot jawoh tekei kayo,kaluhan sa mewah nihi maeh haot jawoh tekei kayo,balalu bakoi sagar na kahalu lagi."15Here pambatang barang-barang iti,sa jari tatau gene kota hio,sagar mindri lawit-lawit gene takut nadap siksaan sa na inam kota hio,nelang nangis palus ba kabung. 16Here ngeau,"salaka!salakalah kota hante hio,sa bapakaian linen halus;sa makai kain ungu balalu kain kirmizi,nihi bahiaskan amas,watu-watu permata,nihi mutiara! 17Gene,huang isa jam bo,kaluhan katatau hio haot na sanjawoh!"kaluahn nakhoda,penumpang,awak kapal,nihi kaluhan ulun sa nupui kuta tekei laut sagar mindri lawit-lawit,18Balalu kamiak katika here nginni atuk tutungan kota hio,"kota awe kah sameh kota hante iti?" 19Here namur abu gi ulu here palus kamiak nihi nangis balalu bakabung,eau e,"salaka!salakalah kota hante hio,sa tekei e kaluhan ampun kapal ta laut haot jari tatau gene kalabihan e!gene,huang erang jam bo,kota hio haot na ulah jari suni!" 20Ba sanang lah entu aye,oi surga,oi ulun-ulun kudus,rasul-rasul,*nihi nabi-nabi!*gene Allah haot nampa lawu hukuman entu kota hio napot kayo.21Balalu,isa malaikat sa kuat ngenat isa wua watu sa hante e sameh watu kilangan palus nawut e gi laut namput ngeau,"sameh hio lah Babel,kota hante hio,sagra na sanawu nihi bakoi sagar piji ta kahalu lagi. 22Lengan here pangusik kecapi,pa nyiwui suling,panyiwui trompet,nihi alat musik lain e bakoi sagar tarengei lagi ta huang nu.bakoi naan pengrajin sa kiuh ngualah kaluhan kerajinan,sa sagar na kahalu ta huang nu.lengan panggilingan bakoi sagar terengei lagi ta huang nu.23Cahaya lampu bakoi sagar bacahaya lagi ta huang nu.lengan pangantin laki nihi pengantin wawei bakoi sagar tarengei lagi ta huang nu,gene pedagang-pedagangnu aye hio panga hante-panga hante ta bumi.gene,kaluhan bangsa haot na santawang ulah sihir nu.* 24Balalu,ta huang kota hio na kahalu ira nabi-nabi,ulun-ulun kudus,nihi ira kaluhan ulun sa haot na wunu ta bumi."
Ulun ajoh ta surga nawat Allah 1Udi hio,kuki karengei lengan sa mehet sameh sa kumpulan hante ulun ta surga ngeau,"Haleluya!Keselamatan,Kemuliaan,nihi Kekuasaan aye hio ampun Allah takam 2Gene penghakiman E sa wuah palus adil;gene Aye haot mengadili lahung hante hio,sa nyanrusak bumi nihi kebejatan e,balalu haot ngabalas ira hamba-hamba E napot lahung hio."3mat karueh kali e,here ngeau,"Haleluya!atuk lahung hio haot mambai hampe kalalawah e." 4Balalu,ka ruam pulu epat tueh-tueh* nihi ka epat satua hio sujud nihi menyembah Allah,sa maharung ta entu takhta,nihi ngeau,"Amin!* Haleluya!"5Udi hio,ta rengei lah lengan tekei takhta,"Pujilah Allah takam,hai kaon kaluhan sa melayani Aye,maeh sa halus atawa sa hante,sa menghormati Aye!" Pesta kakawinan Anak Domba6Balalu,kuki ngarengei lengan sameh sakumpulan ulun ajoh,sameh lengan ranu baah,nihi sameh lengan guntur sa hebat,ngeau,"Haleluya!gene,Tuhan Allah takam sa Maha Kuasa memerintah.7Oi ayu takam basanang palus basurak-surak,nihi ngami kemuliaan napot Aye gene andrau kakawinan Anak Domba haot hawi,nihi pengantin wawei E sa haot siap. 8napot e haot naami kain linen halus sa barasih nihi maraai,mat na pakai gene kain linen hio aye hio gawian wuah sa na ulah ulun-ulun kudus."9Udi hio,malaikat hio ngeau napot kuki,"Tulis kan lah iti: Naberkati lah ulun sa na undang gi jamuan kakawinan Anak Domba!" Balalu,aye ngeau lagi napot kuki," iti aye hio paneran-paneran sa wuah tekei Allah." 10Balalu,kuki sujud ta pee malaikat hio mat menyembah aye.tapi,aye ngeau napot kuki,"ada ngulah hio gene kuki lei walah sameh kayo nihi pulaksanai-pulaksanai nu sa bategei nihi kesaksian Yesus.Sembah lah Allah gene kesaksian Yesus aye roh nubuat.*"Panunggang kuda mahilak11Udi hio,kuki nginni surga ta uka,balalu balua lah erang kikui kuda mahilak; sa maharung ta entu e ba ngaran Setia nihi wuah,balalu huang sa wuah aye menghakimi nihi ba perang. 12Mate E sameh lelap apui,ta entu ulu E naan ajoh mahkota,nihi aye naan ampun ngaran sa tatulis,sa bakoi na karasa erang kulun lei,kecuali tenga E kakareb. 13Aye makai jubah sa haot na solop gi huang ira,nihi aran E aye hio Firman Allah.14Kaluhan pasukan sa naan ta surga nutah Aye nihi nunggang kuda mahilak balalu bapakaian kain linen halus sa mahilak nihi barasih. 15Tekei wawa E,balua isa pedang makumat sa na pakai mat ngompak bangsa-bangsa.Aye sagar memerintah entu here nihi tungkeh besi.Aye sagar miek anggur huang watu kilangan,sa aye hio muruka Allah Sa Maha Kuasa. 16Tangar jubah nihi sapak E tatulis aran iti : RAJA ENTU KALUHAN RAJA NIHI TUAN ENTU KALUHAN TUAN.17Udi hio,kuki nginni erang kulun Malaikat mindri ta mate andrau.Aye kamiak nihi lengan mehet napot kaluhan wurung sa samiding ta langit,"ayu,bakumpullah mat umba huang jamuan kuman hante Allah, 18Mat kayo kiuh nguta daging here raja,daging here pangalima,daging ulun-ulun kuat,daging kuda-kuda balalu here sa maharung ta entu e,balalu daging kaluhan ulun,maeh hio ulun bebas atawa ulun merdeka,ulun halus atawa ulun hante."19Balalu,kuki kakinni satua hio nihi here raja ta bumi namput pasukan here bakumpul mat baperang nawan Aye sa maharung ta entu kuda mahilak hio balalu nawan pasukan E. 20Balalu,satua hio na japut,hayak nihi Nabi palsu e sa haot ngagawi tanda-tanda ajaib ta hadapan satua hio,sa nihi e aye nyantawang here sa narime tanda satua hio balalu here sa menyembah patung e.here kaluhan na tawut welum-welum gi huang lautan apui sa malelap-lelap ulah belerang.21Balalu,tisai e na wunu nihi pedang sa balua tekei wawa Aye sa maharung ta entu kuda mahilak hio nihi kaluhan wurung na ta mising nihi daging here.
Kerajaan seribu taun 1Udi hio,kuki nginni malaikat minau tekei surga,nunda kunci jurang maut nihi isa kawua rantai hante ta tangan e. 2aye nyaput naga hio,sa Nipe Matueh,sa aye hio setan nihi Iblis,palus nuruk e salawah seribu taun, 3Nawut e gi huang jurang maut,nutup e,nihi manyegel e mat aye bakoi sagar nyantawang bangsa-bangsa lagi,hampe seribu taun hio galis.Udi hio,aye sagar nyanapas e tawelek.4Balalu,kuki nginni takhta-takhta nihi ta entu e maharung ulun-ulun sa na ami kuasa mat menghakimi.kuki ngini jiwa-jiwa ulun-ulun sa na tetek ulu e gene kesaksian Yesus nihi gene Firman Allah,balalu here sa bakoi menyembah satua hio atawa patung e nihi bakoi narime tanda bintang hio tangar rai atawa tangan here. here waleng welum balalu memerintah hayak Kristus salawah seribu taun.5Tapi,ulun-ulun matei sa lain e bakoi welum lagi samete wayah seribu taun hio galis.itilah kebangkitan sa ka isa. 6Na berkati balalu na kudus lah ulun-ulun sa kiuh bagian huang kebangkitan*ka isa hio.nadap ulun-ulun iti,kapateian karueh bakoi bakuasa,tapi here sagar jari imam-imam Allah nihi Kristus,balalu sagar memerintah hayak Aye salawah seribu taun.Katalau Iblis7Udi wayah seribu taun galis,iblis sagar na sanapas tekei penjara e. 8Aye sagar tulak mat nyantawang bangsa-bangsa tangar ka epat penjuru bumi,Gog nihi Magog,nihi ngumpul here mat pakai baperang.jumlah here sameh pasir ta laut.9Here mambai gi wungkur bumi balalu manyarang perkemahan ulun-ulun kudus ta kota sa na kaahi.tapi,apui minau tekei langit palus nampa galis here. 10Balalu,setan sa haot nyantawang here na tawut gi huang lautan apui nihi belerang,tangar aro lah satua nihi nabi palsu hio na tawut.here sagar na siksa kaandrau nihi kamalem salawah-lawah e. "Penghakiman tangar hadapan takhta mahilak11Udi hio,kuki ngini takhta sa hante balalu Aye sa maharung ta entu e,sa tekei hadapan E bumi namput langit jawoh nihi bakoi na kahalu lagi mat uneng here. 12Balalu,kuki nginni ulun-ulun matei,hante nihi halus,mindri ta hadapan takhta hio.balalu,na uka lah kitab-kitab nihi isa kitab sa lain,aye hio kitab pamelum,sa ulun-ulun matei hio nahakimi gene inon sa tatulis huang kitab hio,susuk nihi gawian here.13Laut manyarah ulun-ulun matei sa naan ta huang e,maut nihi hades lei manyarah ulun-ulun matei sa ta huang e nihi here na hakimi,masing-masing nutah gawian e. 14Balalu,maut nihi hades na tawut gi huang lautan apui.iti lah kapateian sa karueh- lautan apui. 15Amun erang kulun aran e bakoi tatulis huang Kitab Pamelum,aye sagar na tawud gi huang lautan apui hio.
Langit nihi Bumi sa bio 1Udi hio,kuki nginni langit sa bio nihi bumi sa bio.Gene,langit sa asal nihi bumi sa asal haot jawoh;balalu laut lei haot bakoi naan lagi. 2Balalu,kuki nginni kota kudus,Yerusalem Bio,minau tekei langit,tekei Allah,balalu haot na siapkan sameh pangantin wawei ba his mat gi wane e.3Kuki ngarengei lengan sa mehet tekei takhta ngeau,"inni bo,kemah Allah ta penah-penah murunsia.aye sagar muneng ta helang here balalu here sagar jari umat E.Allah kakareb sagar naan ta helang here balalu jari Allah here. 4Aye sagar muhut sa tiap ranu mate tekei mate here balalu pampatei bakoi sagar naan lagi,bakoi sagar naan lagi kasusah,tangisan,atawa panginam mahanang gene haot lawah nangkah."5Aye sa maharung ta takhta hio ngeau,"Inni bo,kuki ngajari kaluhan e bio!"eau E lagi,"Tulis bo iti gene paneran-paneran iti kiuh na harap nihi wuah." 6Udi hio,aye ngeau napot kuki,"haot galis!Kuki aye hio Alfa nihi Omega,sa asal nihi sa pangalis e.Kuki sagar ngami ngoot napot setiap ulun sa kalalah tekei mate ranu pamelum nihi cuma-cuma.7Aye sa manang sagar mawaris kaluhan e iti;kuki sagar jari Allah e balalu aye sagar jari anak-anak Ku. 8Tapi,here sa takut,bakoi harap,nihi keji;pa munu,ulun-ulun lahung,tukang sihir,*here penyembah berhala,*nihi kaluhan panamposo,sagar kiuh bagian here huang lautan apui sa malelap-lelap ulah apui nihi balerang.itilah kapateian sa karueh."Yerusalem bio9Udi hio,isa tekei pitu malaikat sa negei pitu cawan sa penu nihi pitu bencana pangalis hio hawi balalu ngeau napot kuki,"ayu bo,kuki sagar nutui napot kayo pangantin wawei,harau Anak Domba hio." 10Balalu,aye nunda kuki huang roh napot isa gunung sa hante tuu nihi entu,namput nutui napot kuki kota suci hio,Yerusalem,sa minau tekei langit,tekei Allah,11penu nihi kemuliaan Allah nihi cahaya e sameh permata sa larang tuu,sameh permata Yaspis,jernih sameh kristal. 12Kota hio naan ampun tembok sa hante nihi entu nihi rueh belas pintu gerbang.tanganr pintu-pintu gerbang hio naan rueh belas malaikat nihi aran-aran tatulis ta entu e,aye hio aran rueh belas suku Israel.* 13Naan telu pintu gerbang ta tuhi timur,telu pintu gerbang ta tuhi utara,telu pintu gerbang ta tuhi selatan,nihi telu pintu gerbang ta tuhi barat.14Tembok kota hio naan ampun rueh belas watu fondasi nihi ta entu watu - watu fondasi hio ta tulis aran ka rueh belas rasul* Anak Domba. 15Malaikat sa bapander napot kuki hio negei isa kawua tungkeh pangukur sa ta ulah tekei amas mat ngukur kota hio,pintu-pintu gerbang e,nihi tembok e.16Kota hio babentuk segi epat,amau e sameh nihi lebar e.aye mangukur kota hio nihi tungkeh e,rueh belas ribu stadia;amau,lebar,nihi amau e sameh. 17Balalu,aye ngukur tembok kota hio,jatuh epat pulu epat hasta,nutah ukuran murunsia,sa lei sameh ukuran malaikat18Tembok kota hio ta ulah tekei permata yaspis nihi kota hio ta ulah tekei amas murni,sa tarang kaca. 19Fondasi tembok kota hio tekei entu kaluhan masam permata sa larang.watu fondasi sa asal aye hio watu yaspis,sa karueh watu safir,sa katelu watu mirah,sa ka epat aye hio watu zamrud, 20sa ka dime watu unam,sa kaenem watu sardis,sa kapitu watu ratna cempaka,sa ka walu watu beril,sa ka suei watu krisolit,sa kasapuluh watu krisopras,sa ka sebelas watu lazuardi,balalu sa ka rueh belas aye hio watu kecubung21Ke rueh belas pintu gerbang e aye hio rueh belas watu mutiara,masing-masing pintu gerbang ta ulah tekei isa mutiara.lalan kota hio ta ulah tekei amas murni,sa tarang kaca. 22Kuki bakoi kakinni Bait Allah* ta huang kota hio gene Tuhan,Allah Sa Maha kuasa,nihi Anak Domba kakareb lah Bait Allah kota hio.23Kota hio bakoi memerlukan mate andrau atawa bulan ma nyantarang e gene kemuliaan Allah nyantarang kota hio balalu Anak Domba aye hio lampu e. 24Bangsa-bangsa sagar takia huang cahaya kota hio nihi raja-raja ta bumi sagar nunda kemuliaan here gi huang e. 25Pintu-pintu gerbang e bakoi sagar piji na tutup ta ka andrau,balalu bakoi sagar naan kamalem ta aro.26Here sagar nunda kemuliaan nihi hormat bangsa-bangsa gi huang kota hio. 27Tapi,bakoi isa lei sa najis sagar suluk gi huang kota hio,lei ulun sa ngulah hal-hal keji atawa ngulah oso,tapi ekat sa ngarane tatulis huang Kitab Pamelum Anak Domba.
1Udi hio,malaikat hio nutui e napot kuki hungei ranu pamelum,sa tarang sameh kristal,mareh tekei takhta Allah nihi Anak Domba 2ta penah-penah lalan kota hio.Ta karueh iring hungei,tumbu kakau pamelum sa ngahasilkan rueh belas masam wua e satiap wulan.Rawen-rawen kayu hio na pakai mat nyamare bangsa-bangsa.3Bakoi sagar naan lagi sumpah,tapi takhta Allah nihi Anak Domba sagar naan tangar huang kota hio.Hamba-hamba E sagar menyembah Aye. 4here sagar nginni wajah E nihi aran E sagar tatulis ta rai here. 5malem bakai sagar naan lagi hampe here bakoi memerlukan cahaya lampu atawa mate andrau gene Tuhan Allah sagar nyantarang here,balalu here sagar memerintah salawah-lawah e. Kahawian Yesus Kristus6Malaikat hio ngeau napot kuki,"kaluhan pander iti kiuh na harap nihi wuah.Tuhan,Allah tekei roh here nabi,"nunyu malaikat E mat nutui napot hamba-hamba E inon sa harus hinang jari. 7Rengei lah,Kuki hinang hawi ! na berkati lah ulun sa nuu paneran-paneran nubuat*kitab injil."8Kuki Yohanes,sa haot ngarengei balalu nginni kaluhan hio.Katika kuki ngarengei nihi nginni kaluhan e,kuki ba sujud mat menyembah ta pee malaikat sa haot nutui kaluhan hio napot kuki. 9Tapi,aye ngeau napot kuki,"ada ngulah hio!Kuki aye hio walah sameh nihi kayo namput pulaksanai-pulaksanai nu,here nabi,namput sameh here sa nuu paneran-paneran huang kitab iti.Sembah lah Allah!"10Udi hio,malaikat hio ngeau napot kuki,"ada manyegel paneran-paneran nubuat huang kitab iti gene wayah e haot riet." 11elah bo ulun sa ngulah sa jahat,ulun sa bakoi suci tatap bakoi suci,ulun sa ngulah wuah tatap ngulah wuah,balalu ulun sa kudus tatap manguduskan tenga e."12"Rengei bo,kuki hinang hawi! Kuki nunda upa Ku,mat nyamaleh setiap ulun nutah gawian e. 13Kuki Alfa nihi Omega,sa asal nihi sa pangalis,sa Asal nihi sa Pangalis.14Na berkati lah here sa mupuk jubah here hampe here naan ampun kakau pamelum hio balalu suluk napot kota hio nangkah pintu-pintu gerbang e. 15Sa ta wading kota hio aye hio tahu-tahu,ulun sa ngulah sihir,ulun-ulun cabul,here pamunu,here peyembah berhala,nihi ulun-ulun sa kagiri panamposo.16Kuki,Yesus,haot nunyu malaikat Ku mat bersaksi napot kayo gene kaluhan iti napot jemaat-jemaat.Kuki lah tunas palus keturunan Daud*, Sa Bintang Timur sa maraai."17Roh* balalu pangantin wawei hio ngeau,"ayu bo!"elah bo ulun sa ngarengei iti ngeau,"ayu bo!"elah bo ulun sa kalalah hawi;elah bo ulun sa basadia ngalap ranu pamelum nihi cuma-cuma."Pangalis18Kuki bersaksi napot kaluhan ulun sa ngarengei paneran nubuat kitab iti:"amun naan sa nambah isa lei ta paneran-paneran iti,Allah sagar nambah napot aye kaluhan bencana sa tatulis huang kitab iti. 19Balalu,amun naan sa nampakurang isa tekei paneran-paneran huang kitab nubuat iti,Allah sagar ngalap bagian ne tekei kakau pamelum,tekei kota kudus,nihi tekei hal-hal sa tatulis huang kitab iti."20Aye bersaksi gene hal-hal iti ngeau,"oi,Kuki hinang hawi."Amin*!Hawi lah,Tuhan Yesus! 21Anugrah Tuhan Yesus menyertai kaon kaluhan.Amin.